Qurankettensisversiolatinaedbibliander

[Coran (latin). 1550] - Bibliander, Theodor (d.) - Melanchthon, Philippus (prf.) - Robertus Castrensis - Hermann le Dalmate (trad.).
Machumetis Saracenorum principis, ejus' que successorum vitae, , La trad. latine du Coran occupe les p. 8-188 de la 1re partie, sous le titre : "Incipit lex Saracenorum, quam Alcoran vocant, id est, collectionem praeceptorum". Elle est galement intitule :. 1550.
1/ Les contenus accessibles sur le site Gallica sont pour la plupart des reproductions numriques d'oeuvres tombes dans le domaine public provenant des collections de la BnF.Leur rutilisation s'inscrit dans le cadre de la loi n78-753 du 17 juillet 1978 : *La rutilisation non commerciale de ces contenus est libre et gratuite dans le respect de la lgislation en vigueur et notamment du maintien de la mention de source. *La rutilisation commerciale de ces contenus est payante et fait l'objet d'une licence. Est entendue par rutilisation commerciale la revente de contenus sous forme de produits labors ou de fourniture de service. Cliquer ici pour accder aux tarifs et la licence
2/ Les contenus de Gallica sont la proprit de la BnF au sens de l'article L.2112-1 du code gnral de la proprit des personnes publiques. 3/ Quelques contenus sont soumis un rgime de rutilisation particulier. Il s'agit : *des reproductions de documents protgs par un droit d'auteur appartenant un tiers. Ces documents ne peuvent tre rutiliss, sauf dans le cadre de la copie prive, sans l'autorisation pralable du titulaire des droits. *des reproductions de documents conservs dans les bibliothques ou autres institutions partenaires. Ceux-ci sont signals par la mention Source gallica.BnF.fr / Bibliothque municipale de ... (ou autre partenaire). L'utilisateur est invit s'informer auprs de ces bibliothques de leurs conditions de rutilisation.
4/ Gallica constitue une base de donnes, dont la BnF est le producteur, protge au sens des articles L341-1 et suivants du code de la proprit intellectuelle. 5/ Les prsentes conditions d'utilisation des contenus de Gallica sont rgies par la loi franaise. En cas de rutilisation prvue dans un autre pays, il appartient chaque utilisateur de vrifier la conformit de son projet avec le droit de ce pays. 6/ L'utilisateur s'engage respecter les prsentes conditions d'utilisation ainsi que la lgislation en vigueur, notamment en matire de proprit intellectuelle. En cas de non respect de ces dispositions, il est notamment passible d'une amende prvue par la loi du 17 juillet 1978. 7/ Pour obtenir un document de Gallica en haute dfinition, contacter reutilisation@bnf.fr.
MACH\pIETISrSA' racenorum'hncipis j emsque SVCCESSORVM APE VI OT INA, S TAE^J} C CR ALCORAN,

Quo uelut authenico legum diuinarumcodkeAgareni'S T o aduertrites populi reguntur. Turca!,alifcp chris quaeanteannoscCCC>uirmultisnorrnnibus,Diui quocp Bernardi teftimonio,clarifsimus,D.Petrus Abbas Giuni'a' cenfis,per uiros eruditos,ad fidei Chriftiana: ac fna; ma* tris Ecckfic propugnationem, ex Arabica lingxia in Latinartl transferri curauit
His adunifae funt COhfvtationes quidem pro*
multor^ bati'fs.AithorumjArabuinjGrxcoruiiij&Lati'norjUncumdoclifss' uiri philip pi MLANCHTH-ONspraemonnione. iteluc
inftni(Msima fidei CathqjicE pfppugpatoram perueri dogmata tota foperftitid Ma/ diumeticaprofligantr, #'
Quitus y acie, t
AdiunftifunteiiamDe Turcarum,fiucSairaccnorum (quinontam feflatofesMachumelica:ua:ranix,qu,ini uindrces&propugnaroics, noministp Chriftiani acerrimos hoftes.aliquot iam feculis pr:elii[erunt)origine,ac rebus geftis, DCCCCannisadnoftiaiirrtempoia.LibclIali quot leftu dignifsimi. j^f7)^V
f^S'-W!1 omnium Catalogum uerfa cuiufc tomi ^jI^ Cy prima pagina repcries. j
'J. Kitcommttinumtmu\umcttn*ti4fur.Koptrtt&ftitAio THEODOR BIBLIANDRI, BcdefiitTigurinxmim!fri,quicolUtisttimtxtmplitrilusl'ittiHh&Ari&.AlccrmUxti<memei% tUnit,zr margiuilus &ftiriitM,cmtrailHo* quiluf ioSnnaM.a.hwmk<f appojitRmioUtiottes i alia inliaattur. Qiiifquidcm tlts, origine!trrorum,dimme^fmptHrit dcprituittioim,<tt<]; ii geniis hetm edit adgloriamDomini I a S VGHR1 S T I gr multipliant Ecc/c/i* ulilitaumMmmitmAnticbriftumiqnaa Kcr/dJ uttmttmprinciptm Unchrsmim,timc[; eporttt S jjiiritii orisCHR 1S T 1 Scr tnonifcjhri & confia N4t0YH illrl. H [/~eJ ~J (i~ /~C.t~t~/<!
istNNO
SALVT1S HV n<frMt D. Lt Mcnje Martin
M^s
CATALOG VS EORVM CL.VAEHOC p rimo onttentur. Tomo p a i l i P p 1 Melanchthonisd AlcoranIe<forcmPraernonito a Apologia,p editione Alcoiani ad Reuerdrfsimospatres ac dominos Epi dotflores Ecdefiar Chri St i Thcodoro Bibliandro authore. fcopos SC Epiftola D.Petri Abbatis Cluniaccnfis ad Q.BernhardB Clarxuallis Abba tjdetrflationeAlcoranjfiueSaracenorlegiSjexArabicoinLatinum. Summula quaedam breuis contra haerefes dCkiam diabolica; fraiidis Sara' cenorum,GueIfinahelJtarum. PrfatioRobertiRctcncnCsAngliadD.PetrumAbbatcmCIuniacenfcm, d e AlcoraniuerQone. Codex authenticus do&tin Machum tic*,ex Arabico uerfus per eundem RobcrcumRetencnrem,&rHcrmannumDalmataixi. Dodrina Machumeris fummatim comprehenfa quat apudSaracenos maa eodem Hermanno ex Arabico tranflata. gn% authorr tati s efi,ab De gencratione Mahumet,8 nutritura eius,eodem Hermanno Dalmata in .' terpretc. Chronica mendofa &C ridiculofa Saracenorum,de uita Maluimetis SC fucetf ; forum eius,eodem interprte. r-y Annotationes eruditi cuiufdam&rrccentiorisfcriptons, quae in Alcorani manufcnptirnarginibusadie<f&fuerant,uncumaliquotcapitumargu* mentis de cenfutis,item uaria diuerforumexerapiariim ledione.
PHILIPPI
MELANCHTHO
N I S PRAEMONITIO adLeclorem. iSSigpîpifipfl nitiO admoiienduseftleftorChriftianus, contra Mahometi furores, praemunmonem ^H IjjUfflyj. !0\% hancpiam &flutarcm tenend cflTe. Ecdcfia ^SImUI hriftiprofiteturdodrinamtraditamperpri C ff'^y W%2j? IswKji mosPatresjProphetas3fi''5Dcictapoftolos. a fi^Bfc] ^W Haec&primaeft,&confentiens3etconfirma inufitatis refufdtationemortuorj&alfjs ta SF^^T-ji euentibus,quos imitari diabolka potentia n poteft. Agnofcimusgitur Ecclcfacdodrinamefl'e Deo e tcrno c, i ditore omnium rerum traditam,& fine hoc uerbo nullas religiones re cipiendas cffe. Porro Mahometus palm fatetur, feprophetarum S aliud doclrinaege< apoftolorqm{cnptaabi)ccrejacprorfusgigner nus.Quare hx rcentes fabule Mahometi nihilo plus mouereaut tur barechriflianos poffunt,qum ueteres furoresAegypt4,qui boues, feleSjfrpenteSjtanqunumina colebant, et ab eis auxilium petebant. Has fuperftitiones nihil dubieft fuifTemultorecentiores, quam uocem diuinam tradit NohaEcVeius filrjs. Semper igitur nobis, qui fcmus hoc uerbumper prophetas,Chriftum ,ct apoftolos traditum, uerc primum Se diuinum e{I,tenendaeft regu!a,Nul!as religiones fi' ne hoc uerbo recipiendas efl. Vtabominamur Aegyptias fuperftitio neSjGorybantum tympana, aut baccharum ululatus fie Mahomet t deliriaabominanda funt, quia pariter funt extra prophetarum SC NamEcclefiaueraDei extru apoftolorum uerbum acdoc'trinam. aeftfuperuerbum prophetar& apoftolorurn.- necullusufquam Dcipopuluscogitanduseft,quinonampleditur,necauditpropheta rum & apoftolorum fcripta. Hac fententia, quae eft uerifsima et certifsima primm praemuni' cndifuntanimicontrafuroresMahometi. Deindeeruditus confer< re doclrinar gnerapoteft. Quid aliud dicit Mahometus qum quod ethnice religiones tradebtC Nihiladfirmat deremifsione pec* catorum ,euomitblaiphemias in filium Dei,non docet quid ft pecca^ tum, non monftrat caufas humanarum calamitatum nihil poteft di ere de uera inuoeadonein fide denicpeam doclrinam que propria eft Euangelrj.totamabrjcit.Ideo facile poteft in telligi.&pugnareMa hometumeum prima doclrinatradita perprophetas & apoftolos, Ctantumparticulam doclringrationishumancde lege. feu de rao,/
a z ribus
AD
i'LECTOREa
ribus retinere.in qua ipra tamen multa infunt fda,cVad barbaras 3las nationes coniungendas accommodata,inter quas primum cxarfi hoc incendium. Nominatim profitctur fc hoftem eflfe ijspopulis quiinucantfiv lium Dei et ample&untur prophetarum et apoftolorum fcripta et his populis hanc ipfam ob caufamfolam iubetinferri bclla. Cuituit igitur aeternum latrocinium,& parricidia. Dcinde coniugium pror^ fus abolet. nam Mahometus concedit duci, & abrjci, & abieclas reuo cari in thalamum.quot quifq;uult priuato arbitrio Hxc longe difsi' dent etiam Moi(,qui non concedit priuato arbitrio abrjciuxorem, nec reuoeari eamcum qua fadum eft diuortium.Quid quod nefarias libidines concedit, propter quas Deus non tantum quifqj urbes,fd etiam fa?petotas gentes deleuit. EftigiturMahomctifectacfufioquaedamex blafphcmijs, latro* cinrjSj&flagitiofs libidinibus conflata. Hae funt manifftaenota? dia boli, quacdeterrere homines debent,f tiamfpropter regni potentiam uiclorias ,&fuccefluum magnitudinem leuia ingnia minus abhorrent tanta impictate.Sed Chriftianos fcireoportet,Ecclefiam in hac fubieclam effecruci,& fiepeimperiafuiffe penes impias gentes. Tertio &h oc utile eftpnSjquserereexipfisprophetiscV apeftolis teftimonia. Pra'dicunt poft EuangelrjpropagationemMahometi errores,eosq; damnt. Nihil dubito, Danielemconcionari de regno Mahometico, cum deparuulo cornu uaticinatur: quodinquitbell infcrrefenclis, cVpracualereeiSj&loquifermones conrra excelfum. Nonfruftra hacc prarmonftrauit Deus ante Mahometum annis amplius mille,ac de Mahometodicii indeliquet, quia poft Romani Imperij inclinationem in Oriente, primum extulitcaputMahometi f<fio,primafbiris fuccefsibus regnum peperit,quod caMeris potn tia an teceilui't.Concionaturautem Daniel deregno,quodcollaben te Monarchia in oriente grafTatur erat,& quidem nouas blafphemias contra Deum armis propagaturu. Vides igitur pie le(fior,clara uoce DeidamnatosefleMahometierroresacregnum. Etfiautem liber Mahometiaderefertus eftprodigiofs fabulis, ut fanifaciledeprehendant autorem diabolum qui talibusfanr.is de^ ridet Deum & homines tamen harc le<orem praemonui ut fi quid fortafsis alicubi minusfcurriliter dici uidetur, tam fciamus totu hoc poema nihilo plus ad nos pertinere, qum ^tgyptiorum portenta, qui feles& ferpentes inuocabant. IHudpoftrcm cogitandum eft,quanta ut iraDei,qui propter impietacem hominum finit graiari hanc teterrimam peftem & uer fubrjcit
P RAEMO NITIO. fubrjcit orbcm terraram rgi pcfsimo. Hanc iram pfj dplorer, & [un precibus lenire ftudeant. Ecclefiaiam multis (Venus; pnitentia partim Mahometica pefte,partim idololatria pontifias Romani ua^ ftata &:attenuataeft. quae nepenitus extingueretur ..accendir Deus iterumEuangelrjlucemjUtaliquiliberenturabEeternaira.Sedcritcif Idco oremusDeum,uc camundifinem, quiinftat,exiguaEcclefia. finem potcntiam diaboligraflantisinimptis imperrjscompefcat,8 blafphemiarum idololatriar, & aliorum malorum faciat, Cnoineniham glorificct,aclibertEcckfiam fuam
ab omnibusmalis. Amen.
CHRISTIANO
LECT0R1 Bibliander S.
THEODORVS
Cypriuttpifeopus,quem iiuusHieronymuscTalijpittresecclefuflicitdnteptre EPip!7iiiMSine yMcdntnominefdniUtUeximie,crmiMomsnpromiolibrorumdebere(tbusuAldepro uim ha jeriptorumdiligemkm quibejiittntm crferpentumformascrntturas pUntarumcj) pariter noxiam juluuremluemprodiderunf.utquigenerihunttino et maximum beneficiumcentulcrint.Siqui dembomineundkdta aentnci refiiuscauere uel pofjunt,vft quiUniinfeiifunt ajfUtu uel morfu,uel ueitenum ii/fcinoxkrumbe&UrumJiminpofiuntjndicttis deme deceptunt exptU remedijs,quibas hturEosj;uirosprschros EpipbMiusnojlerfeimitdtum e[Jedicit,perfcribendoalfti! &ptfiifcrdt o* f pimones,turpiaq; fdftdbtrefum ,quicoitditomund'oddfuaufq;tentportxextiterunt. quidem Qtt* tmict ratio yexemplum dodijfimi driturer faniffimiepifcopi p tbuniedfendirent, el petiascent u menddrent iuikibushocuolumen,qua ortiftreuaun drdeonis magnietrbentisftmgui m <tquif ijliui ne butndnoyque Mdcbumet m per p infudit iferis ortilibus,fideoptim<t m iniiciturfimulfr rxbenturale ucnnum Donnni ei, D repelldnt,dut xtpbirmdd-.clM Ufcprtfenttmopemfrdnt,coaperdntegrdd iudi Ver'um quiuultomnesfduos fierez? adcognitionemueritutisperuenire. quUuaridfaiilbominum a cw,er itliunt liudwort,ttlteriut confilium dutfulium probetuelimprobet,A.pologi4 pleniorifaut et editionii ationeseddidi, r r reuerendtfs.daminispttribmepifeepis t$ do8oribus,tti omttib.buitts pi/s d d le&orna iubit C pdrdtittetiuberiasdtq; prolixitts/itisfiaerefiquis mepajiuUt.Q^dnquAhriflidne dnimi dhoc a menuttd nojlrdperUHd,nonbfcurftsnteUellurui, i qui*diligmter Apologid c prduitute cputdidutum,fedrMonesmdximdffecutumefie:Nhmriimut(dtimcr ntichrijliaflus afrj; fraudef drtefl*metiutMturi Cbrijlidnorum pofjint,dnitniqi confirmentur infideCdtbolicder extentur ad gndUiteriniÛndum[ikUfuehocnoui(f.erpericuUIJimotempore.utq;bmimsCbrilioionlecrtti, certdtim incumbditt oppugnandum ad a conjirMtomnes d dntkhriSlmnM'p gitim/utiscjjfdcuUdtet U erndntmer dmplificdnddmbrifliecclefrdm,cui totosdebemus.Deniqs noi C utfummdopedecoretur nemenlefuCbrijiiDomini in e deirferudtorifnojlri,quibabetnomenfcriptum ueflimentorjrmore fuo,Kexegftm dominas r er ctomwantittnr.qtti peraitiet ternm uirgd orisfuijrfy'HtuIdbiorumfuo* mm interjicietmpium. Amen.Vale leor. ExTiguro, xit UniMXijmite x i AnnoftitMisnojlrterepmteMDX.HU, 1. i
AD
REVERENIDISSIMOS PATRES AC DOMINOS ET DOCTORSS EPISCOPOS ecdefiarum christi Apologia pro editioneAlcorani: BIBLJANDRO AVTHORE. THEODORO "i
tis, doefrina Machumetis, quasnongentis circi vvm habirati orbis parte occupauir, 7^wJS5!B^~?maxim terannis ^&% atqjdepaftaeftuelutcancer, noedatur in public uahdifsima feriptot, qui ^Hlj^^ff'^K^^ ipfafola,uermt3acie t/lpHi lA.1la^B'lp n tamfutant e &C refdlunr,qumiugur areg ChriUiaiix fia t\WlllllBi| conficit:Speronemimreligionis 'M% ^s^g^dio(o,S)C Si cordato uiro difpicerc fadti. erudito, ^Q Potiusqtypographiftudi&opejamfauoiepro pccuniat&'labo ^S fequenda,quin5flneimpenfis ^^|iaB~;!=^lrehoslibfost'nqu[iuK.&fconcraxir.un'nc5mun ufum ftudioforfi uenircr,iudicatutos,qotn utulla culpahi'c dep'recanda Or. Sed quia tam indofti S>L ma!i,qum doifi et integri homines cenfur tibi lice rariam fumunt, mulciscpingens eft ftudi omnia omni fa ci carpdi & ca, lumniandi cxiftimaui liuius editionis racionem,cuius me fateor magna ex parte authorem,effereddendam apud uos religionis Chrifliana; Antiliites: quorum prfcipumtereft/anampietatisdodtrinamconfeuarejetlatifsjri difrandere: noxqs autem ratione ac ordine ob(iftere. Pnmoq5ofl;endam,etRMacbumetana: docflrina;codex, qucm Arabes uocant Alcoraêius^feifatorumlibriplurjmacontineatitfdifa.impiajbla pubh'cationem eoIpherna,nontamenproptereanotilegendosefre,neq3 rumlibrommlabefadtareEccleli.Dcindeindicabo.cogni'tionemdodlring &rerumgefiarum faiftionisMach umeticar multi pliccmutiliutcm aflen e Chriftianis hominibus,pra;fertiin rioltra tempeftatc. Nam fi nihil effet legend3nifi ab omni mdacio S> corruptela impietatis remot,d diuing fcrfptureper omnia quadrans,pefstmfacerent homines Chriftiani,qui gentili philotophoruec poctarlibros tories tranfenbt, &C ftudiofeleinpriuatsatcppublicisEccIcfiarbiblothecisreponunrjeoscB gt,et pueris in fcholis interpretant:qui cert n minor c5tinent,doccnt^ impietatCjfi quis illis magiftris uti uelit, qum Alcoran Machumeticus.N uelDeprorfusnegant,qunacuraipfacundisIiominib. cITedcmonnrar, uel inearebaeGtant,ue! plures deosadeoînnumerosfabrictur. Htquib. numen atcpdiuinitatem affingêifdcm aitribauacno dico probis homini bus indigna,fed innullo uilifsimo homuncionc feicda in ciuttate bene inft tuta.Vtinterimtaceam,quodpleriquecorporuin refurre<fionem,anmq$ immortalitatem &rpraemiabonoruin,iffuppliciamalorum xterna poftb uitam negant 8Ctf~tdent.Qua: perfuafio ubi mentem hominis occupautc,ta! longe ab omni ofFicio&humanitateabducit,utnuliafera,nullauenenati(si ma befh'a facuior&nocentior exiftat,qum homo homini.Quae omnia qua tumuis tmptus Machumetoppugnat. Vt taccam lafciuiam quorund poe, Vt tarum SCobfcccnitatem,quauelutdulcedinec5dinaiuntfuacarniina. alia multa huius generis pratreream. Vnde quidam graucs uiri non dubitairunt lafciuos poetas appellare tibias cacodxmonis, ut S[sipfe infpirans,per iliosconecut leciteracmcnta ingererehominibusTenullianus ouoq;pri mi
TH. BIBLIANDRI
APOLOSUJ
tai ordi'm'stheotogus.phiofophosuocathierericor patriarchas. Horu ta* menlibrichalcographiapropagan^cVeuoluunfîuuenmti^ponuntir fcho!isi:areccptomore)utfiquisreprehendat,(ptinusaudiatc5uiciafim'. Vt^'eganturphilofophi.fi^poetsc&ralfjfciptoresethnicorÂuguftinus Balihu3,H/eronymus)BedaJ8(ali}furnniitheologinrnodperrr!ittr.,ue-: fum etiam fuadent ac hortantur: idcjn folQad facultatemLatini autjGreci fermoms Coparand.fedeti ut fuperflitiones 8Cprau% opinionesethnico-tum cognitacalrjsindictur,quo cauere pofsint:& ut arma prparent ad uer fum hoftcs ad pugn,fl qudo cum efs congredi'endfifjt Adhgc,utquaecg uera SebonaC reefia reperiunturin eorfcriptis.ea tric fniquis pofieiori busereptajeccIefisuendktuf.Quum igitur in hbroiSarJ'iaccnice legisn plura extt falfa & impia dogmata,qum in ethnicor fcripn's qua- ufu jip minor utilitatem eiuslelio quotidianotcrunturnianib.Chnftianor5,nec quatniftorB poteftafferrepio dt prudentilcflori de quo plura dicenf ido^ neis inlociSjfpeioôcirs.atq^religiofifs.uirijdominiq} C patres ueneranidi,uos minime improbaturos efl Alcorani editionem, ptxfertim cum tt fctiptores eiadiun<fti(nt,quiomncserroresdetcgantacreFellant.Confido cti,uinprudentcs,faciluosintelle(f}uros,cosquinos m'minanturprope e tea quod edjdimus,aut ut Alcoran ederetur operam dedimus, priuatis ae* cfiibusagitarimagis,qum ftudio Ecckfiae,quod prxtexunt. Deindc.quisuelmediocremperxtiamludaicarSrerumcfecutus ignort, eosmaximof]agrareodioinChrifi:,2^ciusEccefifquorIibri plenifsimi ii!ituanitateatq;mendacfjs,fLiperftmone,impi)sdogmatib.&blarphcmia. lnamtrinitatis myfterirt, e CHRI T ie s Vdiui'nitat pernegantcTurcir, S quod^per mortipfius unicauiafit ad atern feiicitat,ut extreminfani C bkfphcmi eteftanf.practcrea cceptexfpiritu fanefro, 8Cnat exinted gerrima uirgine,uelis et eqsoppugnt: omni^ gnre cukicr Domina g!orie,5iSeruatortotiusmdipetit.Qutam Machuoiet Maria uirgini iat,ic5cepi[re exfpiritu fancflo.nfemeladftruat.'Chti'ftncpffiagnfs laudibus euehat,qu ut fummu prophet.n aut ut Den.N qd ludei armis Si uiolentia fuperftition fu n5 obtrudt alrjs.ncq; belia gert atvociacum populo Chriftiano,in caufaeftimbccillitas eoru. N quotidianx execratio nesnoiTiinisChriftianipejffynagogas^facn-aquKaHquotesdcprehcndi' tur,tisarguunt,{ dent pares uoltatifiiaeuireSjfacfluros, quod olim duce Barchosba feccrt in Cdrifrianos, aliquot milibuscrudelifsiminterfecfis, AtquiThalmud eor,quo docfrina uniuerfaludf org Chriftianx docfn'nar inplerifq acluerfactineâli^cp librJludxor ex eade lacuna mdacioi S isnpietavs a(pern, Chriftianis in ciuitatib.Chriftianom excudunf, &inter Chriftianosdiudtur. Necquifq^faaiiudicrjhorrioutuperteorftudi, kd potias laudatjUtbcnemeritosderep.Chriftianaiquoraoperafiteffeirc, utopinies,& peruerfa dogmataimproborlioftin fidei Chriftianaeexafl cognorcipofsint.Hieronymus^q3>etPauIusBurgris,cVNico!ausdeLyra pafsim in cmtarijs ftere fci-iptureIudor delirasncta inferr.Nec defunr, quiiuftislibris populo Cfariftiano exponunt Iudacor peruerfam docfn'na atq3fiperftitionem,uelut Tertullianus, Auguftinut!et Qiryfoftornus in ho melijs ctraludaos.No dubitoi'g(t, Antiftites reMgioisChriftiana,uos om nesep n iiuore atq aifjs affedbus malis occupatOii,iivjltomagis ^pbaturo cdirione AlcoranijquludaiciThalmudiutexMachumetis codiceautiici co,no ex particulis hiac inde decerptis,pcmtifsimciudicaripoit de hofh'ui n_ nolk a. 4
PRO
EDITIONE
ALCORANI
poliii: noftrfeligonfsfupcrfl:iti'one,omnibus^nftitutiscorume(iam Adi]aeclibricuriolraartffi&fuperftiaofarum,utgencthh'acor6tafiiO logorum diui'nantium,nec non artes chiromanti et pyromantix,& eius ge fpiritu: nerisalte,illa: etiamquexmerciumaliquodhabentcumrnaligno quas exercere n modo legib.diuinis, uerum etiam Cfrum et pomifkum uetitum efi: per chalcographiam diuulgatx extant aclegtur.Diuus quoqj Auguftinusin libris Dedocflrina Chriftiana, minimeperniciofumautinuti le cenfet,caol acte libros cunofafS 8~pef~[to<at arrium, fed eo quifutu rus fit bonustheologus plane dign.Aliquot eti theologiacdoc!ores&in quifitores hxt tica,prauitatis,ludificationesSatanx,at<^ maleficar a(f2io> nes impias SC turpes,quant perueftigatic acri cognofcere potuei-tjCfcri ptas i!iulgarunt,approbantib.i!Iud epifcopis.Qyor omnium libri typo graphisimprefldiftrahunf,etftudioflsleguntur,neq}finemagnofru(ftr. Siquidem indecognofci pofluntSatanx cogitationes artus,Iiominumqj cnormisperuerfitas.quifeDeoetuerbopfiusÊcclefi^fanifgcmunio ne auerttes,maligno (pirituimcipati fun Quod'nigitpencul,qurui^ namEcclefigitiolitureditioAlcoranir'autqmodolabefecftatremp.Chriftia nr'Q.uuiri prudtes,fi<rreligiisChriftiang uindices edendo inpublic H brosderuperftiti5ib.flimaleficijs,8<:diabohcisoperationib.atcptechnisua rijs.tollercperculauoluerintj&labesatqfjdaa.phibere populo Domini. Prxtereaex infti'tuto eft omniartiCf,non modo nouifle ututes, & quid f rertatqj ad finempropofitum accommodiatjuer eti uitia 8^ tamdar prxcepta quid uitdum fit,qum quid agend,addu<fh's interim explis eo rum etiam qui ctraleges artis uel egerunt,uel Iocuti funt.Idp ut cft in gram medicina,in remilitari obfruat:ita tnaticis.dialecîciSjrbecoriciSjethiciSjin in theologiaobferuatu maxime neceffriQcft. Etimperfetfaprorfiisuidet fcienttediuinitracfatio,nifiiuxtfermofat deinftitutisDei,&TcSmentis atq}uerrutiadiaboli:de ChriftockTantichriftordeorthodoxis dogmatib.i hsrcticorumuaniffirais 8Cprofanis opinionib. de uera &falfa rcligione: de uirtutib.&uitiis:de bonis ^malisoperib.deprobishominib. c^filijsDei, itempdeperditismancipijsdiaboIi.Vndeinprophetarumfermonib. &fapoftoloru feriptis, propemodum plura dictur aduerfumperegrinos 8Cim^ pioscultus,qumdelegitimo cVuerocultuDei.Neqjmodpraffentistpo risimpiorhominffipartuseditosjhoceftjfalfasdodrinas,peruer(s religio nes SC peffim as a<fiones attingunt,uerametiampraeteritarepettj& defu tu ris praemonent.QuemadmodEfaias infermone,qui continetur quadragefimo capite ufip ad quinquagemum caput,totam Babyloniorum religio nem,et deosfclicioSj&cuItuSjCperfuafiones impias de fuis dijs,graphic Ba depingit,acpopuloludaproponitantecentannos,qumabducantin bylonem. Simul^j rationes apponir,quib. olim confirm entur in uera unius Dei religione, &ndeficiantadBabylonic fuperftitionem. Paulus quoq; pracmnensdenouiflimistponb.i.cpift.adTimOth.cap.âittSpiritusan tem manifeft dicit, quia in nouifsimis temporib. difeeden quidam fide, attendentes{piritib.erroris>&;do(flrinisda'moniorum,inhypocrifiloquea tium mendacium, & cauteriatam habentiumfuamci5fcientiam, prohiben. tium nubere.abllinere cibis, quos deus creauit ad percipiendii c gratiaru a(fhone6dd)b.8~htsqufcognoueru!itueH[a(efn.EtPetrus~.eptfhcap ~.m quit:quod uenient innouilimis diebus iilaforeSjiuxia proprias ccupifc* tias ambuhntes,dicentcs;Vbi eft ,pmifsiOjautaducntuseujsrEx quo enim patres
TH.
BIBLIANDRI
APOLOO1A
patres dormierunt,omnia perfeuerant ab ini'tio creaturar.Serater eti'n fie Eugelio docet,tn nouiTsimistcmporib.furretfuros multos pfeudoprophe tas,qui dotftrinam Chiiftianam peruertr,indictes Chriftum in diucifis Iocsiubiminimf repericur:forecp tporaplenaproditionib.perftdia, crudel h usures <at,qua;tnter c5tun<~t<sfmos omines graffentur ettS:hormn<:scp fecur,deditos crapula: di.ebrietati.Qua: omnia eernimus eucnii. Et tarn qui talia facit,& tradt,uel potius obtrudunt alt)s,{oluti ab omni religione 8retuiudicrdiuini,adeononaccepertfuSimpietatemex apofiolort Chrifti do(Srina,ut modis omnjb.quaerant cos perdere, qui redarguunt eo rum do<frinam,8 perditam uitam per apoftolic dodrinam. H quum ira fehabet,perle(?ofemelSiterij Aicorano,exiftimaui rem thologietraifia toribus grat,& Ecdefia: falutar fore, fiMachumetis do<flrna& res geflae ederent in lueem hac tcpcftatc,qua Chriftianx res 6CMa eiascg feiflator um chumetanorumTurcarutn,bel]is8<:infefl:ationib.&rcaptiuicatibuSj&;fccde ribus maxim colliduntur inter fe. Et typograpl Ioann Oporinum, amicuc fingularem,hortatus fumutexcuderet,pollicens omnemmeamoper, qu 8( pro uirili prRti.Nec uideo utiamtanonem idoneam, cur debeatconfi. noltrum improbati. lium facfumcg Porrgsnefcit,qutafitutiIitasht'ftoria:,qua!prudtiS<: facuItitarFerC iadidi deomnib.mte human part/busr'd quot hominib. eruditis euecfa eft ufqj ad ceci 5 (mis laudibusf'Qiiis Iiterar &ffpitiae cupidus n ea dele hifton'atleflioni bon uitaeparte n impdit? Neceft quif^ hiftorig <faf, ferar, fcriptortSindo(fius,autinfans,moducritatisexplicdftudiaprere authiftoriae,S quid ectleiaftic qui n aliqufru<flecorib.afFerac.Efl: pars,cxpofitodo<frineetaliarfirerMachumis.Vt liquide pesfpici que, at,quoauthore,quaoccafi5e quib.rationib.ct gnre do&riv.x Arabes pri riflim.apud q|s olim flortsfs.fuert eeelefieChrifti, deinde rot populi i Ch aniabdu(Sif!ntabEcdeficatholicec5iTiercio,etinacemmo3hoftt.'sciTer fi.De quib.nnulia in noftror hominS (cripeislegi, quepaulo aliter er,pb3 bih'snarantn Arablibris.Qurod 0 quennofFendit,^d Machumetica'cri boni co[tner,tscog)tet!ngcnt)humanip<'autfa[c,8~tr!agtM ptalplus mali CF mdacioret omnismali natur. Vndefir, ut omnis rerigeftar expofit/o loge plus mali q?bonixhtbeat.Comcmorat'nehtftona n tataextcra,tjerS etiecclefiaftica,8ififaseftdiuina c5igerehumant's,addeqq3dim'n,ttS angeios aut ta~os homtnc!,8~ptctatc.uemcp et re<~a De<cuitE,et honeRa* a(fci5s,utcgfemel dic,ea dtaxat qu j)bda,quac imitda,qux tenda ft? An n potius bona hiftoriarpars loquit de prauis hominib.& facinoroCs, delurconib.tyrnis,Iatiionibus,fuperftiCioQs,autetiextrem(mpijs?Anno crebra mcio fit fuper(iition,pfane eultur g numims,fa<fh'onQ,fedicionfi,beI lorQmmaniBjatrocinioriênerctj.parricidior.luxuSjftuptorjaduIterij, incefl:us,luxuriationis nefandac,fraud,fuitor,pcculatus,f3cnlcgiori, per fidie, editionicqui hore n legi uelit in popu!oChnfttano,t)c)at extralimi na ecclefiachiftoriamuniuerfam ethnicorv 8Ceedefiafticamoportet, oportetutdeleat magnam partem facrafan<ftaccp hiflorix, ut Deiuerbo uim inferat,ut diuinx fapientix r lliareprchdat damnetcp.Si'quid Deus fapien tifs. beneuokntiTsimus (niftifs. qui nuultiniquitatem cuius uolunta 8f co ftfaneftifirationofira tal narration fuo populo tradidit,eamplegi &T gnofci uulr,n ut iniuita turpia, iminoderata, impia difeanf &patrentur, ted ut homines prsmoniu'caueanâbhorrcan^deteflentur, Quacc mihi ui denu
ALCORANT denturud dcMaliomectsfcripti$,qua:hoc uolumine continentnr.iion Saracenicx probe iudica(e,uelafteduquopiamprfuatomouci,quibanc hiftoriaeeditionem inique fcrunt.St uituperant Non fie egeruntueteres illt nBquatnatis laudati ecclcfiat8 pracfuleSjqui f errores et impia dogtnata,<c hreticor do<flrina$,quasuelut arcanifc.myfte ria conabant apud fe occultare,haudquaql latere pafsi funt. Ac cenfertira pix docTrina:confutationem et iugulation effe,uel latcbris in luceprotra lii,cinChf/ftianipopuliiudici3adduci.Njhilcnimcftinfirmiusmcdacio, ubi ad lucerna diuina ueritatis cfideratur.Quem enim mediocriter docfl in Euangelio&legeDomtni.uel tantilln mouetomnesMahumctis ratio nes languide & elumbes,quib. nicitur adfiruere Chrifl n effeDe,fi unii in fafciculcolligturc'DeusCi nquit) unuseft. ergono patcr,& filius eflent enim plures. Si pater & filius cffent,et ^pinde plures dei, fchifmacfequeref, & fadiones in coelo-.igitur Deus no habet fili.Dcus nullius indiget,ac per Tepotuit omnia creare,oninia gubernare igitur n genuitfili.Nfifas cft in Deo cogitarcmembra&acfioncm generandi:igitur nongenuitfili.ChriftusKmater ipGuscomedert ut ceteri homines:igitur n efiDeus.Docuit, domina meum:quare ipfe,n eft Deus,qui Deum adora Adorate Deum SC uit. Queincp ifta:friuole argutationes mouertruel quis piorQ ex diuina feri pturanonftatim (blueretrVndeMahometiftg difputationib.i dodrin* fuoedifeufsione abhoi rt,pimoniti eti fuo doflore callidifsimo: qui faci lepraeuf dit fuamdoiflrincfiftere nonpolTe,fi ad normameritatis exiga. u tur.Celant eti Machumetanilibros fuos,quant poffunt,ne uenlant in ma nushomin diueifa; reli'gionis. Verm nequisopineturmei'{taflngere,ap ponuerbaeius uiri do<3iet rcligiofi,qui annofalutis MCc c CL1 Fortalici fdci fcn'pftin Hifpania.ubi mores i cfuetudincm Sarracenor ignorare non potuitStauthaecuerbainlibro quarto, cfiderationetercia, de fatui tatib.& fabulons IegisMachometi:Litcrati &magnifapientes inter Sarace nosnadhibentRdem/edRionemdodringaduertuntinprxdioltbro. Cuius funt duo Ggna.Primum,quod renuunt difputare c alrjsfapictib.public.Secund,qudnoIuntadduci Alcoran in publicmet dolent uebeme tirsim,cabaltjslegitur:8f nullo modo udlent,quod in linguas aliaset lite ras transfen etur.Hec ille, Quapropter qui editioni Alcorani obrre (Sant,et nos qui operam ea in re nauauimus,traducum,& faUisci iminibusapud uu rosbonosnitturinuifos reddere,nihiladhuc ampliusuelfludfjuel opra: contulcruntinEcclefi CHRiST^qumipfimetrecfliacoresMahunietis. Apud quos fortafsis inire gratiam uoluntiito bencficio. Sed operafpredumuideturhucapponerealiqaas inaiorfententias etfa <Sa,utplaniuscernipofsit, Alcoranno ullatementatc,autpropoiito!edcn diEcclefiamhoctporeuulgari:fedpracmeditataratione,etexeiTiplopi^(l tifsimorumhominuminEccIe(a.Priustamconftituend3eft,quo genere docfrinar Alcoran cotineatur.Romana ecclefiaper libros pontificij iuris, & inlitania Parafceues,feparatab hacreticisSaracenos,ficut SCludeos.er pa ganos.Epiphanius autem in opere De hxrefib.Iudaeorum fe<ffas,priarifaEOS (aduceos,herodianos,etreliquos:item^fe(Sasgtilisphilofophif,utpote Stoicos,academicos, epicureos,& cfteros une genere hreticor c5pte<ti tur ranquam partes.Qua ratione Alcoran inter doefirinas harretfcas reclif m {1:ruemus;pr~fl"rtim eiusperucrfa dogmaraeperianf abalijs antc c cu r ipfum hxreticis iadata effe.Ex definitie quocpAugu(iini,Macbumet hre fiarcha
PRO
EDITIOMB
TH.
BIBL1ANDR.I
APOLOGl.i,
Jarcha iudicari dbet eiuscp doefrina hxttlica, Eft aut Aurelrj Augufh'nf definitio eiufmodi ex libro deVtili tate crcdd>,que ponif in Decrcro caufa Kmaxxiiij. quittions irj.Haereticuseft.quialicuiustemporaliscommodi, ximc uangloriac,pf incipatuscp fui gratia/alfas ac nouas opiniones uel g gnit, uel Cequitur. Qu omnia in Machumete ita funt nota utindicio non egeant. Quare iam exempla maiorum aliqua pcrfiringam. Ireneus epifcopus Lugdunenfis.&T martyr christ i ,uicinus apoftoIor haerefum ab afcenfioneDomini temporib.omnium ufqjad fua tcmpora traChnftian tradidicldemcp in ditioncs diligentifsim c5fcriptas,poften'taa prfatione primi libri eius operis ift ration reddir: Jgif ne fort et c nolro dcli<fo abripianf quid,quaf oues lupis.ignorantes eos j>pter extcrius ^ uilis pellis fuperind umentum, quib. cauere denficiauit nobis Domsnus, fi milia quidnobis loquctes,dillimilia uero fentifcs:nEcefTarium duxt cum dicunc) Valtnidfcipu^ legeritn c5mentanosip(brum(quemadmodipfi totB,qu)bu(<Jaautcipfc'rum&congre(us,&'apprhendons fententiip(o. r,manifeftare tibi diletftiime ponentuofiltmajC altifsima myftena corff, quno omncscapiunt,quian5omnescerebrhabent:ut&tucognolcens ca, omnibus ifs qui tec funt,manifefta facias,8 piaecipias es,obfeniarefe profundo infenfationis,& eius quatefl: in Deum blafphemationis. Poft aliquot annas infecutus Tertullianus, libro cui tiruluselt Aduerfus omnesbxrefes,imittuslreneum,omnesha:refesexplicatj chrjstj prÊ' dicationeuâdfuatempora Docetetiam,harefes non ca pre c]uenq^,nif admiretur eas. Valere autem apud eos multum,qui in fide non uaient. Dionyfius Alexandrie epifcopus, Êufebfj ceftimonionobiiifsimus pa tradtatushxreticorle tr,infeptimoIib.Ecclenaftica:hiftoriaeinquit:Ego go,fi<;tradicionseoraper(crutor,etiamfiuidearadlioruerbiseon1po)lui. Sedrnultmihicferthocipf, qu d ex ipfor uerbis arguereeospoffum. ~denicjdaliqisexfratrib.5(:cpresbycerispiohiberecme,nehxreticale^ clione tanql cceni alicuius fcctore polluerer: uifio mihi qua-d Deo oftdi tur,qu:e mec5firmaret,t ferrho ad meFaSus cft,baecmihi euidenter prolo quia probare fi'ngu' quens:Lege omnia qucunqjinnianustuasuenerint, laquqSC difcerncrc potes :quandoquidem ex initio tibi heccau/ fuit cre fum uil1onem,quia &: apofiolic fentenri concordabat, dendi.Amplexus dicenti:Omru'a legt'te, qua: bona funt tenete. celeberrimeuir, PorrEpipbanius,epi(copusinCyproinfuIa,do(frinar quo harcfcs adduifusmulrorumpiorumprccibuSjOpus nexigutdidir, raroduasaucplurcs O(fogintamemorat,non coniungens here(s. Alicer numerus maior profluxiiet. Nam Philaftrius epifcopus Brixienfis, clvi harrefum dogmata ckfprofana inftirura expofuit. Poft quos diuus Auguftinus epifcopus HipponCis,8~ dotor EccleGf inter catholicos et orthodoxos facile princeps,et prior diligriarn laudib.pro fequitur,&Tipfe libr que herefes lxxxvitj cplexus cft,edidit.CtTius fancfhf fimi patris uerba de utiticate qua afferunt haerefes,licet diabolus ad nocend Ecelefiec5citet,hucapponendauidentexcap,viij.IibriDeuerareligtone. funt enim dignifsima.que tum in Machumetica,tum inalijs h crefib us infpi Oportetmultashaprelse(Te,ut^> cianf.Quoni,inquit,uerifsimBdi(feft, bati manifefti fiant interuos:utamuretiiftodiuine,puidMaebeneficio, Ex bis enim hominib.heretici fit, qui etil eflent in Ecclefia^nihilominus erra rent,
PRO
EDITIONE E ALCORANI
rent.Cumaut foris funf,plurimprofunt,nouerdocendd,quadnefcifft; fed ad uer quat renducarnales.Sf ad ucr aperiend fpirituales catholicos excitdo.SuntenminnumerabilesinEccleiafandta Deoprobatiuirfed manifeftinofuntinternos.qudiuimperitiacnoftrctcnebrisdekdatidor mire maluimus qum lucem ueritatis intuert. Quaproprermultj ut dicm Dei uideant, &gaudeant, per harreticos excitantur. Vtamur igitur etiam hereticfs.nonutcorumapprobcmuserrores.redutcatholicamdifciplinam aduerfus eorum infidias afferentes,uigilantiores Si cautioi esfimus:etiaini eos ad falutem reuocare non poflumus. Omitto mor Ecclefiaein libror cenfura,quaû in apocryphis n patl ca improbaret,uelutin eugelio Nazareor.in eugelio Nicodemi, & altjs fcriptis qux multa olim circfcrebanf,hacricmis dnauit Creiccit, ut in Ec. ecclcfiafticilibri: permitte clefla:publieo coetu n recttartur,ut canonici SC f rec autem pqs 8Cftudiofis hominib.ut pniia tim legert c iudicio-.i. i quid reperirt quod faceret ad a:dificarioncEcdefi ar,idlicebat et iin ecclcfiapro ferri,loco idoneoet tempore. Prterco, qd Hieronymus eti fcripfit dt li W' refib. Auguitinotelle:quod; in cmentartjsfcripturac fanat pafftn inge^ rithxreticoradogmata,(iqufcripturincerpretandocorrupeit,autexalt quo teftimonio cuinci l redargui poflunr. Prxtcreo alia multa,fiudo bre uitatis.Vetei itag; pulcherrima expla et magna fecutus Dominus Petrus Abbas Cluniacenis,curauitmagnis impcfis,ut Alcorn Latinislegipof(ct,n5 per hocincommodaturus Ecciefig, fed r miliffimame&e~urus.Cut uiroquant tribuericdiuusBernhardus^ûiardiifrimouinculo fandeami' citiac cplexus eft eum, tum alix ipfius epiflols teftantui tum cclxxvij ad rerum bona^ Eugeni Papam,paucis uerbis ingentem copiam uirtutum 8C rumeitribuens.Honarateuir,inquit,utuerhonorabilemembrinCbri' fti corpore.uas efl:inhonorem,ni fallor,plemim grati dC ueritatis,refertum pluribus honisidC reliqua.Qui uir pius i eruditus,fl uidiftet noftra tempo ra,magnam haud dubipartem opumcnobrj fui impcndillet.ut n modo fingulx bibliothecae collegiorum,fedetiam finguli magiftri ecclefiarumha. berentTurcicae legis codicem;quo melius poffent homines Chiiftianosad uerfus periculum impendens,diuino uerbo munire. Sed non inutile fueriteti paucis indicare,quid Romani pontirkes &c5 cilia de hoc negotio deci-euerintJn concilio quidem Carthaginenfi dcrets cftjUtcpifcopus gentilium poetarum libros no legat: hafreticoraut perle. InBdJten/cogat,pro necefsitate aut tpore.Id diftindione xxxvrj ponitur in decreto.C falutis no tdio renoudtter in concilio Vienncfi,quod Clems quintus celebrauit Anno t[i hocdtert- ftrw cccx i.deArabicislibris, inter quos Alcoran primatum obt<net,a~ tum. huncmodumfanxit,uteftinClementinis,Demagiftris,&nealiquidexigat pro 1 licentia docdi:Inter follicirudines noflris humeris incbemesi perpeti *pro luctifa cura reuoluimus,ut errtes in ui ueritatis inducere,ipfoscB*luciferareDeo tert. fua nobis cooperante gratia ualeamus.Hoceft,quodproted6defideranrer exquirimusradid noftrac mentis fedul deflinamus affecl:ac circaillud di' ligentiftudio,uelftudio(diligtiauigflamus.Nambigimusaut,quinad huiufmodi noftr defideriaffequend,diuinor eloquior fit expoiuio c grua,ipfor^fidelis pradicatioadmod opportuna. Sed nec ignoramus, quin & haec ,pai^nofcantinaniter,uacuaq3 redire,fi aurib.lingu loqutisi.. gnortiîferanf.[deoq}illiuscuiusuicinternslicetimmeritigerimus,imi ttes explujg ituros per uniuof md ad eugeiizd apoftolos,in omni linguarum
TH. BIBLIANDR1 APOIOGU. linguarum gnre fore uoluiteruditos:Viriscatholicisnotiiam linguarum h bentibus,quibus ucuntur infideles prgcipu.abundarefnc'iam affcfamus Ec clefianuqui infidles ipfosfciant Qcualeanc fcrisinuitutis inftruere, Chrifticolarumcjj collegiopcr docftrinChriftianaen'dei acfufceptionem facri baptifmalinguarum huiufmodipofsit habiliter perinftru tisaggrcgare.Vtigiturperuia flinisefficaciamobtinerijhocfacroapprobante concilio,fcholasinfubicripta rum linguarum generibus,ubicunq3 Romanam curiam refidere continget, nec non in Parifienfi ,&Oxontenfi,BonontEnG,8C Salamatino ftudps prouidimus erigendas;ftatuentes, Vt in quolibet locorum ipforum teneantur uiri catholici, fufficientem habentesHebraicjArabic.&TChaldae linguarum notitiam: duo libros de linguis m'delicct,imiufcuiur<pIinguxperiti,quifcholasregtinibi,& ipfls in Latinum fideliter transfrantes, alios linguas ipfas follicit doceant, ea. edo* rumqperitiamftudiofinillos inftrudfone transfundant:ut infirmai C dii rumcientermlinguishuiufmodi,fru<5umlperatpofiinc Deoauthore producere,fidenjpropagaturiilubriter in t'pfbs populos infiddes. Ha<flenus funt uerba Decreti. Quos autem libros Arabum.Synodus iufsit transferri in Lati' nam linguamc'iToncert medicorum aut aftrologorutn magis,qum eos qui reli gionemattingunr. Adquemautemufumtransferriiufsitût in cauernas abftru dantur,aut cumtineis Cblattis lu<fcnturfNirhirum ut publici ufus fiant, & le gantur,reorumperdifcanturopiniones,quiadChriHianamreIigionemaddL; cendf funt. Vndeautem linguam Arabicammagiftri docere po(fcnt,qum ex libris Arabicis^NulIus autem liber commodior efi rudibus tyronibus,qum uocales alioscpap/cesli ter/s appofitoshaAlcoran propter leiftioaem quum beat,quialrjs libris defunt, & propter obferuationem grammatices. Quemadmodum in Hebraica Iingua nullus eft apci'or iber difctibus,quam Bibliormn: l profodia: non adfcribantur. Vtilifsimumtamen quum in altjsnota: uoealium C difentibus Arabicam linguam fuerit,Latinam incerpretationem adhibere Ara bico libro.etiatnQ prateeptor doefus& fidelis obtingaf. Quam utilitatem expe* riuntur fludiofetiam in Graeca lingua. PiomdeauthoiitasdoilsitnorrfandiTsimorpatrdequibusantcmc* mini,iureprxponderatlegiTheodoftj iunioris,& Valentiniani, qua; prohibet Neftorij (ibros,qu(ynodus Epliefina damnauit,fcriptos habere.uel lgre, aut de(cribere,iubetcp diligenti ftudio requiri,& public comburi.Prxfertim fi quis infpidat mores principum magnorum, quiplerunq; deliteris Sfdoc'rinis iudi care non pofluntJuel per imperitiam,uel per occupationes bcllicas:5c'permutt eamadminiftrationernfa-peliominibiisncq!prjs)ncq3dotfisJncq;prudentibus. Cert idi principes ea lege n maiorem pietatis SkT iufticia;laudem adepti funt, qumlMaxtmilianus Augufta: memorix pracbuiflt fe hominibus quibufd improbiscircumueniendum,qui poflulabant libros Iudxorum Thalmudicos eripi &extingui. Non enim hac Ui2 Iudi euafiffent Chrifliani, neque Chriftiani meliores,Qiiibus feftrenu oppofuitdiuus Reuchlinus,nec pewnifit CxCarAugufttls uirum optimum per uim opprimuterq immortalem gloriam ex flammis eftecerint Theodofius Si eonegocioapudpoflerosc/cutus.Etquid Valentinianus.autalrj eorum nominetalia fancientes, tempora fequentia indu cant, Nam dodrina Neforij flammis non deleta eft,& Neftoriani fobolem pro Neftorianus Machumetemfua hacduxerunt,utpoftannospropcc.Sergius refi effinxerit aliqua exparte. VerboenimDei,& fpiritu oris Chrifti monfira hxreticorum domantur Si Chriftiani pi fncêq}uiuant, & doceant iuxta uer eorum quos in uiam reducere me bumDomJiu;fiqfagacitcrpraudogmata A litinttir,
AtCORANI PRO EDITIONS prudenti moderatione accommodent medicfnam, jjiuntuT,perueftgent,cV Poftremo,Viridoclifsimi et religio(]fsimi,quoa nampiaculumeftequodfe Iusfquodpeccatumc'qu3cculpa,deliclum,errorf eum librum denuper typon ab imprjs h om graphiam publicare,qui olim per chirographiam uulgatus eft, liibusecclefiar/educnerandis prxfidibus;non temerartjs hominibus,fedin primiscircumfpedis;nonftoiidisardelionibus,fed gt2uifsimis& prudentibusuiris.quiecdeflam iuuare,non labefacflareuolueruntc" Primm quidem iurispublici Alcoranfecit D.PetrusabbasCluniacfis.namlibrexproptrjs fcrinrjsproferre.alrjsqjdefcribendumexhibere.ac librarijs permittere, utinbibliothecas publicas & priuatas trfmi'gret, fianteartem typographi'cam n fuie edereatq; publicarejnefeio quid fitapud ueteres,iibros inuuIgare.Dei'nde Ioan nes Segobienfis qui pofiea cardinalis cratus eft,i'nconcilio Conftantienfi Ako ufum publicum edidir PrK' ranutnfiitepretatutnj&notisadornatumjin terea nulium dldogmainGgnicer impium & peruerfum in Alcorano,quod n extetin libris eorum,quos antea indicaui.IrengijTertuIlianijfcr iptor ecclefia> flicathiftori'jEpiphan^Philaftrrj, Auguftiniquor libri lfpius feetant prop ty quam cuniculi:cVT pognjphiqueflum inde n exigu tolrant, & rem ftudiofis bona:literaturac in primisgratam faciunt. Quxdatneiiam abfurdiora in uc terumhacrcfumde(criptionibusreperiuntur,qum Alcoran protukrit. Quaedam Machumetisopiniones conflararfunt ex fcripturis fan dis malign inter. preratis.Voluit enim uerfutifsimus pfeudopropheta fuam dodrinam cfonam uideri fcriptis canonicis ueteris Cnou teftamentquam alis fupplement lu, daici teftamenti & Euangelij appellat,alisconfirmatron.Quadam ex apocry phisJudaeorum&Chriftianoraccepta funr, Tantumjpfeducôr fpiritus anti quas fuas narniasiraMachumetis docrina palliolo nouo ueflire conatus eft, ne agnofeerentur, fingens nuper hxc clitus ad prophetamMachumetem delata eiTe.Ncqjuoluit ullus hxrefiarcha dicipulus uiderial terius, quum eandem de ceret iropietatem:fed colore aliquo fuum dogma fucarunt feeleftideceptoresaue pro nouo ucndirare poinc, intelli. VermhaecaliquotexempIisdemonftrandauidenturjUtnemonon gerepofsitgUt'tilitigatoresiRosfalfonoscriminari,quafi nouis uenenis ecclefi inficere uel/mus edito Alcorano.Non ftmelin Alcorano fcriptum eft, Heman quendam cumPharaoneMoyfipraccj'pu obftitiff.Is nimreft Iamnes ex eo nomina Iamnis & Mam* apocryphoproducus,exquo Si apoftolus magorum Graicor canone quo brisaccepit.Abraamquofplibrosfcripfifleaitûodin dam etiam legitur. Excmpl umquoqj peruertendi fripturas unum hic pofuifl fatfucrit,quum inmargmibus Alcorani eadeprauationesannotata; fint. Nam quum in Geticfl referantr,qud capto Lot Abraham quatuor rges perfecutus fit: id uiokntcr torquet Machumetin eam fententiamqud fidem fuam gladio propagare uolucrit. lam uinumbibere ante Machumetem prohibuit Seueriana hserefis.item^ Manichaica. Gladio perfequiaduerfosfua:rerigioni,ab Arrianis didicit:ut ta* ceam Ariftobulum ludaeorum pontifi'cem, &Heradium impratorem, qui eti Sacramentadiuiolentiapertraherehominesinreligionemfuamconatifunr. uinitus inftituta pro-nihilo ducere.commune habet cum Meflalianis,de qmbus Epiphanius multa (cribit:& Pepuzianis, cVManichais.Plures uxores ducere, ptre exempIonitiuidetur.IdemfeceruntNazareihaeretici,qui& circumcifofiuer efr,ut nem&Iegisobfruationemdefenderunt.ncutMadiumet.Quod Machumef ermiTtritluxuriationem contra natur,quodSaraceniprorriw ne, p gan,
APOLOGIA. TH. BIBLIANDRI gant.cVplurimisin locis Alcoran eam fceditatem uehemennYsimdeteftatur:id tamen ei commune effet cum Ophitis feu Caianis,qui Cain,Efau, Core,Iudam, Sodomitas colebant,fuoscg cognatos confitebantur. Animas un cum corpo* ribus interire. Alcoran obfcurius tradit.in libello autem dedoclrina Machume tuba archangeli excitandas' tis,exprefsiusdkitur,&:innoufsimotemporeper effe.Hocipfum ArabtanorumhaErefisprofeflaeft,temponbusOrigenis.Etan tea Cerdon refim eclionem animarum adftruxit,corporum refurredionem nc. gauit.Qjioddepurgatoneanimarum,6 liberationeetiam malor hominum, SCdiaboli docet.idipfum 8COrigeniani docueruncTantcg intereft, quod Machumetillamuirtutem Alcoranofuouendicat.perquem redimendih"nt,G uel nouifsimodiefiademeiadhibeant. Paradifum uoluptatibus corporis affluente, poft Corinthum & Papiam Hierapoh'tanK,qui Chiliaftaruniharelm cdidiie effe mortuurn,fedfruftratis Iudaeis fertur,Machutnetfabulatur.Chriftumnon ad ccelos eue<H,mmtitur cum Cerdone,cV:Marco, qui putatiu paflm dicit: & Manrchais.cum Saturnino quo<j & Bafll(de,qui Simonem Cyrenaicum cmeuti funt. Formam corporis humani Deo tribuit, pro ipfo crucifixum elTe cum Andianisjqui & Anrhropomorphit*.Trnitat negar, cum Noctianis,& Sabellianis,qui 8CPatripalsi'ani;afferentibus eundem patrem, filium, & fpiritS fancfum.Harefiseti'amquacCataAefchinem dicitur,Chriftum eundem dicit cum patre.Praxeas quoqj & Hermogenes,deum fefibi filium confiituifTedog. matizabant. Multo autem infanius hacrefisquidam innominata, triformem deum fingitjiit quidam pars fit pater,qua:dam filius quardam fpi'rituflncfus Casterrti plurima: fecfartemporibusferuatorisufq} ad Machumetem nechristvm effefiliDef.Quarumaliquasenumerarec' garunt jesvm ltitu,ureuidentius cernatlIr,Sarana hofiernDei &gencrishumaniimprobifsi.. incarnationi fihj Deiin qua uera dei mum,nulli dogrnat! qu infeft effe3atq5 notici'a continetur fremiisio peccatorum uita deniqj atterna. Simuleûerfutiadiaboti agno(cat,qai fubnde inouo inuolucro ueteres & tariferas opiniones tegereconatur. Adhscl'udicium DeiIpetfetur aduerfum eos qui Dei uerbo incarnato impie contradixerunt. Quorum hxreCesqud ctfi longiore tempore durauerunt,omnes tamen extintfta: funt,cVfenferunt qud Dominus hoftibus fuis cminatuseft Lucas xx, cap, Omnis qui cedderit fiipraillumlapidem, con autemceciderit,commi'nuetillum, Necp dirTidendum quafTabiturfupra quem addiuini uerbi regulam componerentur, e(i,quinfidomiprimmresnoflrat dcindeuirieccleOaftic^cVmagiftratus Chriftiani, populusqptotusildelium l'un grent ftudia C opras ad Machumet'cam impietatem expugnand armis fpirt tualibus,breui Machumet uilefceret,eiusqj dodi ina in contempt abiretjChr flicpregnumtolleretaltcaputinrjsregionibus.quhodiepnncipitenebrarum feruiunt,olim eccleffjs Chrifti ornatifsimfuerutif. VcpitemporibusChrifli ordiamur, Mattligixxrj cap. Catis apparet,Phari. facorum fuiffopinionem falfam,Mefsiam n Deum Deicg filiu,fedtant homi nem exi fier e. Quos alidifsim cfutat Dominus teftimonio Pfalmi ex. Capite u de quoqj xvi.in Euangelio Matthai,uarig fententiat hominum Chrifto referun' tur: quaeomnes eo tendunt,non Dei filium, fedtantum hominemefl. Quibus op opinionibusuanisPeti-usnomineapotoIorumonhodoxametcadiolicam ponit confefiionem.quo dfit Chriftus filiusDei uiui. Moxpoft afccnfionem Domini exorta eft h*reGsGaiana,feu Nicolaitarum, quos Ioannes in epiftola fua nott, uocans Antichriftos, qui Chriftum negarem in carneuenifle,cVputarentnon elle filium Deiut eft apudTertullianum.
& t
Apollon
PRO EDITIONS ALCORANI poftolorumquocp temporibuSj Claudio mpcrance Romanis,Simon Sa tnaYita,1n quem Petrus horrendam fententi tulit, aufus cft fe iatfare fumtnam uirtutcm,hoccft,fuinmumDemn: & tempore Tiberij apparuiflc putatiu in filrjperfona,inmonteSinalegcmIudseisdedifl*inperfonapatriSjfuperapofto los autem in linguis igneis lincacterisgentibus quafi fpititum fandum a dueri tafle. DequoIrengus, Auguftinus.EufebiuSjCVc, MenanderfijccefsitSimoni,fcutdiaboli3 quiprarccptorfs fui Simonis impudentifsimam gloriationem in fe trftulit,femet faluatorem dicens qui ad hominfalutdecceleftib&inuifibilibus fcculis deftinatusfuerit demcpn fuo, i no in Chrifti nomine baptifauit.Cuius meminit Ircneus, Auguft,Eufcb.et ait]. Ebion. quo prognati'funtEbioncijfeuEbionKa:, christ vm folum homi nem putauit,&T profect uitx ac uirtutis uirum iuftum affetftil.utin Eufcbij per chronicis.SCAuguftinilibrodehacrefibiiSj&ralijs ei'ufdcm argumenti Icgi'tur. Carpocrates 'de Cerinthus,iESVM tantum eflhomneitidogmatizauert, authoribus Tertulliano,& Augufttno,&rc, Marcion denicp Cerdoni's diftipulus,eand uindicam't impietate,ui'uentibus adhuc A-pofiolis..Cuius impium dogma Lucanus excepit,authore Tertulliana, Sethiani quidam putauerunt,Sem filium Noe,Chriflum efle. Alogiani aut.ufcj!ade uerbu & filmDei renuerunt, ut eti loannis Euan* geliumrefpuerint,eoqudineiusprincipiofcribitur:lnprincipioeratuetbumr & reliqua.De utraq; hxrefi Augufiinus fcribit,poit alios. Theodotiani tradiderunt Cliriftum hominem tant effe quanq; conceptum ex fpiritufando, natum ex uirgine: ut Tertullianus SCAuguftinus (cribunt. Quod Machumets dogma refert proxfmc. Origeniani non ueriti funt dicere,Chriftum ptre tantum diflare, quantum Chiiftodiftentapoftoli.tcftis Auguftinus. Artemonishxrefiminilaurauit Paulus Samofatenus, fub Galieno imperatorc,circiter annum DominiccIxx.Quaj a(Iruit Chriftum purum eff'hotnin, hocc(,abffflDeo,idq} traditum abapoftolis,DcquoEufebius8Âugufiinus. Paucispoftannis Vrbicus gnre Peri,qui proptermentis uitium Mnes, fioceftinfanus cognoniinatuscft, quo Manichaeorum profluxit hsrcfs, inf' niaclarusnunc(cparacletumprdrcabat,nuncconabaturoftenderefeforrnarn CH RiSTlgerere,duodecimeligen5difcipuIos,quos ad prxdicandum flulta C impia,&C diuers hxreticis mutuata dogmata mittebat. De quo Eufbius,Au' guftinus,alr|, Reddita paeeecclefijspoft Diocletiani perfecutionem, Arrianx hxrekos in cendium exarfit3circacccxx annum falutis recuperatx.Quod multos epiicopos fi^principesinuoluit,acdiutifiimc christi 1 ecciefia mex ercuit. Docuitautem non eHfubftantise eiufdem cum ptre. De quo impiusArrius, christvm Theodoritus copiofenec non Auguftinus, Si alq. Eufebius C Circaftlutisnoftrae annum vifj. Pliotinus Antiochenus pracfulimpium ceci dogma protulit,idem cum Samofatena hatrefi re 'pfa,uerbis autem abludens. Docuitenim Photinus, deum omnipotente unumeffe,qui propriouerbo condiderit uniuerfa. Refugiebat aut christi filij Dei natiuitat C exiftentiam ante fecula profiteri.De quo in V.Iib.Tripartitae hiftoriar. Theodofo Se Valentiniano imperantibus, Nfiorius epifcopus Cftantino politanus,tardioris ingenij hominibus uifus eft cum Samofateno Paulo cVPho tinocHRlSTVM dicere purum hominem.Quod opinatusetiam eftSergiusmo naclms,qui dogma iftudJcdeftum tradidit Machumeti. AtquiNeftorius non detraxit
TH. BIBLIANDR1 APOLOGJA. Chriftoit diuinitatem,fedabhumanamturain dtraxitproiTus christo feparauitdiuin.utduasperfonasfingeret impius fomniator. Vnde argutabatur Quum Maria homo fuerit,Deusn eft.quem illa geriuit:Etquiadoleuitrituhominbnefhstrimeftfisexiften^Deus haudquacjj ft. Neqj Mariam e Dei genitricem appelland effcjimpiushefiarcha latraut.Neqj fas,credeie il' lum Deum,qui pependit in cruce,quimortuus eft.Interim itetbi DeifubnHen<tiamcfitebatur, &T RI s T pro meritocollat eic diuin'itatem. Dequo Hich ftora trip'arrtta8Nicephorusmenunenmr,&multa m fcriptis Cyrilli extanr. ccccxlviirj contraria hacredsoborta cftauEodemThedofioitnperantanno th orfe Butycliete archimdrita,feu abbate CftantinopoliranOi cui fauit Thec^ dofius,ut fuit magna; leuitatis, qui Neftori cum libris fuis penitus extindum uoluit. Confiidit auterrtEtityches duas naturas in Ch RIsT o, 8Cpermifcut, ut humanam detraheret,diuinam duntaxat reliquam faceret. De quo Vigilius ce piofcfcrbit. Ex eauer Gutychetis uena dotftrina; progenita edMonothelitar hrefis, diuinam tribuebat, adeopuerbo quxChri(lounamtantuoluntatem;nempe rumprgftigrjsIhurhanitteipoliabat.QuderroreiinplicitusfuitetiamHeraclius irhperatr,per Cyrutri dCPyrrhum epifeopos; Qireimpia dodrina iirperatorisCptocerecclefiafticorumauthoritate tam confirmara in populo Chriftiano.un cumfuperftitiofa cultura diorum SCin primis uirginis Mariaemateis Dotntnj,eneradone^ imagina, non paru iuuefocior eius, aduerfum chriSti Ser r tint fcrikga dogmata Mcliimeu's C uatoris diuinitat.ar facerrim trinitatis myfteriir,& coloraliqu ucrifiiriiHtu* dinisapud rudes hominesadhibucruntjfiiriul^ptotum populu Chriftiah ido* lolatrixfufpetflSreddideirunt. Idquodanirriaduerterelicetirialiquot locis AI orani.Qjjumeaim Mqnothelitxc h r ti S adimerent uoluntat humanam, nec cocederent ueri hom<nts per(c<fHnatura: Machumet ctrprbat foiffehc" fhinem,quippquicomederit&bibrit,8f reliqua cum hominbus communia habuerit.Sicuc&Efaias adftruit Mefiia: humanitatem pcrfeclamjoquens de mel Emanuele,qud butyr C comedctlicefjritu infanti alendus fit. DeindecumdiuSVirgincftaretcoli multis Chriitianis fuperflttiofius.uthodie qoq}flt,dum eius opem iupcrftitiof implorant,reginam cli',6^fiellam maris, uit (pem C fuam appdlantes:Hinc inuehj'tur in Chriftianos Machumet quod tresdeoscoiaht)patrcniJcVmatrem,6:filG:adhsec [mulacra,qiinecuideant, necaudiant, neciuuareaut'obclTe pofsint, uenerentur. Et crebro irigtninafs un efldeuirt,erroneosautei confortes adiungcrcqu'a: fumma impietas fiu ExpofitJscrgoradonibuSjqugplan oftendunt,neqj Deigloriam obfcurarc, nqjmoribxiscVdocflrinaCnriftianacJneqjuHopactoecdefi!abefaccj'e3 qud iMachun:etMdO(~r)'na8~resgeRa:tterumextypographica officinaprodeuntin manus fludiroripaucis iarh, Patres C domini reuerdusimi, pcrftring utiH* ttes aliquot redituras ad lelorem attcntum.&Tcum iudicio in libris alina: religionis ucrfnt:(quod ubiqj facere conuen3eti in ecclefacdocoribus ) ut rie' mo n5ccrnat,inhaccdftioncnullipiaculi,aut fcdus auterrorcadmiffumefl.' Primmcnim, uix uiluni feriptum extat,aut memoria rei geftae ubi cernan' titreuidentiushorrcridamdicia Dei aduerfumeoshomines, qui reuelatam fibi uer/tatemnhabentinprecio, ut fiant iluitpluris^faciunt uoluptates corpotis,8C diitiaSjralia quacaro inimica (piritui expetit. Qui turpifsima ingratitu dineftiaDcum demntprouocant.tfuagratia &T clefti euftodia deftitutos permutt ludibnjsSatanafjcfnunciorum eius ueifuiixatcp deceptionibus ut mente & 5
PRO D1TIO.NE ALCORANI 1 mente capti mendacio palpabili cred.ant, &clarifsimam ueritatem refpuanr, Arabia namquc,ir fub fpccic pietatis etiam fl3gitia magna perpetrances. qua Machumetica hxrefis dita primm adoleuit, ac fota eft deinde colle* dis uiribus in alias regiones irrumpens, populos c h r 1 st o Serua habuitCQum toreabduxit,qum ornatosdoclrina&pietateolimEpifcopos florences &optiminftitutxinca fucrunt ecclefla^ QumcopiofluxEuangeltj fefe diiuderac inco populo C Cuiusnominarimetiam Spiritus ianclus in prohhetis mem mit, quum fermo ft de uocatione gentium ad regnum cffO" $ tV uelut Pfalmo fepmagefmoprimo Reges Arabum & Saba dona ad* adorabunt de ducent, Etiterum Viuer, dabitur ci de aura Aiabix &T ipfo fernper,tota die benedicentei. EtEfaia capite fcxagefimo ubi fubno' mine Hierufalem fermo cft de CHRt ST I ecdeCaex iudxis 5C gentibus C congreganda Inundatio camelorumoperiet te dromedarrjMadian Eplia. thus deferentes,& FaudemDomino annunOmnes de Saba uenienrâurum C ciantcSjfiCrcliqua. Vcrrncpifcopisadpriuatacrei ftudium conuettis,&nc* gligentibusfuummunusPrincipibusquoqucmagtsincumbentibuscxpilatio cre. niplebjs,qumfludiotuendi&conferuandiueramreligioneminpoptilis ditis dDomino Deo fax fidei,perfequtibus l'nfuperftudiofos fy nceraepietatis deprauatus: & epifcopus Lu(utfecitlmperatorValens.Arrianairnpietate cias, eiufdemhxteCeos fc<fator)p!ebsmitera uelut ouicularum grex paftore fuos fecuta cft afFe<5ius pecuinos, ut o. deftitutus, abtjt in diuerfas opinion.es, C tnnes homincsnatura fnt procliges,ad malum,& femperindigent habenis, ut inufjspominirec'progrcdiantur, Hinc ccepitres Chn'fliana indinare ad occafum apud Arabes, ut paulatimce clefaftica difciplinadC christi notic/a exoleicerent 8Cdiuinae feripturac libral is educa nomina, &umbraquxdamtenuis relinqueretur. Simulctiam tio iuuentutis, & artes hoax expirarunt. Vt horrida barbaries tandem, 8C denfa ignortia omnium rerum bonarum planum adicum prxberent prinopi tenebrarum,ciuscp Iegatis artific/o decipiendi egregic infii udis,omniatranifigendi profua pefsima hbidine in populo infelici. Quocirca eximium or ganum Satan Machumet,adiuuantibus duobus hxrcticis profugis, 6^ duc bus apofiatis Iudxis per docfrinamflolidam, impiam furiofam,fibi contradicentem in plurim/s dogmatibus quastamenfutelas oracula Dei, cacp per Ga brielem cozlitusdelata alTerere nihil ucritus cft, Arabes primm,&: alios deinde populos Satanaelaqueisitainncxuit, ut pro fuperflitione & uanilsimisnxnrjs nibilracereautpati.non deniquemortem occumbere mutent :fempiteinam autemueritatem,flf uera m unius Dei religionem afpernentur^derjntjOmni generemalorum perfequantur. Quem ifta propius intuentem in Alcorano, fperpendentem.nonhorror, non ingens dolorinuadatc' non metusiudicio. rumDei concutiatc' noncura falutis fuxtangatacmoueat ut ardentius oret, Deoc^maioremgratitudinem exhibere(tudeat,profummo^ injfiimabili bo noreuelatas ueritatis ftlutifer* per Domini gratiam cCuinon ueternus excutiatur SCfegnities in operibus diuinis, ut uerbumDeimediteturdieacnocfte, id'que (nifa uita exprimat, &alrjs monicor, hortator, impulfor fedulus infter, ne per negligentiarn 6kT ctem ptumrerum diuinarum in illud barathrumigno rantix &impieratis &fperdin'onisprxcipitcnturc1 Deindemagnum efi operarprecium cognouifl miferamconditionem &ir.. felicem ftatum eorum, qui Turcis abducuntur in fruitutem, Que res non ex
TH. B1BL1ANDP.I
APOLOGIA-
xdcccrptis parriculisdoclrmaeMachumeticxprobcognofcipx>tc(t:(cdper> fpeci tota Machumetis docfrina ex ipfius Alcorano quo religio & poli* ti,C omnia Turcarum negotia reguntur, tum demum licebit aeftimare in qualem dorhinatum trahanturcaptiui Chriftiani, in qum uefanum per Grauequidem plexum doclrince genus in qum peruerfam religionem. eft fpoliari faculcatibus, abduci patria,rapi parenubus,uxore, liberis, BC charifsimis homimbus adigi ad immoderatos labores maligne pafci fia* Sed hxc leuia font prac illis quac animo gris caedi ferre multa indigna. pioperpetienda funt. Quid enim acerbius queat accidere homini uel mediocri pietatt imbuto, quam priuatum folatio Euan'gdf ex pradicationis audire inaufpicatas fabulas rei in* doifrinjeMachumeticseffpoliatum fcr is &T diuinac exercitio Tpedare fticutapropliana.eaqjlaiidibus ad clos euehi cum elcuatione Chtiftiana: teligionis C ftlcitari denique modis omnibus ad abominabiles 8iletifeins nugasC Hicdolores ( acerbifsimi cruciatus animo pio infliguntur:h(C ten* dunturlaquei confcientiarum, hic pericula urgent, hic grauifsimac tentatio. nes circunftant hominem. Quam fane conditionem uiuendi uel pottus feruiendi inter Turcas qui non reformidat, fecurus indulget aficibus, neque doct uicem fratrum Chriftianorum qui iam funt in cam fbrtem pertradi atit peridirantur ut breui deueniant in Turcicam fcruiiutem eum exiftimo menteacfenfucarerehumano,Srquouistrunco ac lapide flu pidiorem effe. Veteres cert Chriftianf periculofifsfmam uhx rationem fub infidtli busprindpibus^populis intelligentes, inter prxcipuapietatis opera pofueruntredemptionem capciuorum,&liberali'fertumpriuatas opes tumeedefiaiiicas crogarunc ad liberandos homines, quos Petfx, Parthi, Gothr Vandali, Se alrj pagani ceperant. Adeandempietatem extimulabit cogniuo doefrrinx Machumenchomines qui mod non (une profligata mente, ut cmendatic* ne uitx,fiadio innocentix &' bonorum oprrum confilio prudenti, oraticnibusprjsprouidnt ne in eam mifetiam dducantur fratres etiam quity rannidehoftium inipioi-umpremuntur,iuuentprecibus apudDeum, cVom nibus facultanbus. Deniquefupplicent pro perfecutoribus, ut parer miiricordiarumdignetureisbonacn menrem reddere, ac errorum nebulis fublatis in. fundere ueritatis lucem,quolaqueis diaboli erepti, definant C HR I STIglo riae quantum in fe cil obiiftcre, Ceius cultores ad deferionem atque petfdm extremam trahere. Prxterea collatio Alcoraniad fcripturas- diuinas aptifsfma eft,qux dignf' tatem,excellen!iam,maieflatem dodrinae ChriHian illuftret hominumqj mores dCcorrupta iudicta corripiat quorum pars faftiditcanonicam cVorthr doxamdo(flrinam,p3rsiniqutrsfmfertfeadmoneri uerbo Dei: alij, quorum precipue interefl curare, ut in Ecclcfiaper idoneos miniftros Chriftiana doclri na proponatur,&nholxfint recl inftitut negligunt fibi diuinitus iniur<Sum munus. Eftenimin(n<fisicripturisueteris ac noui Teftamenti fc lida ubicp i eriras in Alcorano datent abfurda mendacia. In Tandisfcrf'pturis omniafibi confentint,ctiam diucrfo tempore fcripta: in conRando Alcor?no Machumet cum pauculis adiutoribus non potuerunt fibi conftare, quin crebras ponerent antilogias C enunciata ex diametro pugnantia. Sacras11 titx feq'uunmrnaturam C optimam rationem diccndi, ut omnia fint plans, fi 4 fimplicia.
ALCORAN 1 PRO- EDITIONE normx quadrantia in Alcorano fine or; fimplicia,fidci& chariratisrediTsime. dinercscongcrutitur,omniacp fparguntur confufe arqueperturbt?, ut qusr dam Labyrintho inexplicabiliora fint, etiam confefsdone iIIor qui excrritad funt in dodrina Machutnetis. NuUa propargumentiexplicatio rite confeda ineff, nutlusleposaut fuauitas orationis, qua- ledorem detinere pofsit, unico rhythmo exccpto,ob quem Saraceni Alcoratium rm'rifkprxdict. Vtp femel dicam,ScripiuraoracularisaurumcVargeiiturntepties purgatum, & triticum feoria, cYinancs purgatifsimum,& lux clarifsimaexiftit dodrin Machumetis dendtsimx tenebrx iudicridebet. paleae.cY Indodrina CHRiSTiapparet,quodpollicetur>iugfuaue,& onus I eue:in o Alcorani codiceiugum durum & it\Cu3ue,dCnera difficillima qutumuis Ma chumet promittat fe religion rationem facilioremattuliffe,uideaturqi uiribus hoministribuereflutisxternacadeptioneni.Cur igitur tam moleftumeft proeius dotfrinam aufcultare quum Machumetiftas non pilefsis chkistvm, geat,gnaros literarum,quotidie tempusaiiqutumledioni Alcorani crbue' te Quanta reprehenfione digni funt literarum fiudiofi,qui nugisineptilsfmis fiepe ddedantur.&T eis bonampartem in uitconterunt ,facras autemliterasfaftidiofe relinquuntjautfummocumtaedio Icgunt quumAcoran intr Machumetanaephiloropia:(rudiorosftatishoris,ut^tt uocant,canonicis,pctlv gatur (Jngults menObus Cur in proceribusChriltianit tamleuis eft cura,ut dotfrina pietatts per idoneosuiros colatur feduloC dextr in Ecclefia ut fcho lis prgfcanturmagifri Tandis moribus,&eruditione minime uulgaripraediti, qui iuucntutemretft inftituant ad pictatem.&T prudentiam,&' loquendi facul. e tatjundereip.uiri fuppetant,quieatnfelictterûbernarepoflint;ut: rebus tam neceftrtjs,&' fine quibusnullo pacfo incolumispotefiquarcunq} iuitas conf? c itcrcjcgidmapoftioecclefiafticarumopumimpendaturc'utde priuatis hic ta. ceam. Si quid Alcorano docendo magnifica gymnafia deftinata funt, et opes ingentes^quibus ingenia excitenf,foueturcptam qui docenr,qum qui difeunt pcrbenign.Caeterm Alcorano reguntur no ttum cacremonia & religionem ip<fantia,uerumetiampoliticataminca(tris qum domi. Vnde nomophylaces, qui hodie Turcarum dialetflouoeantur Iefchercliadrj ,poteftarefn habent rctratfiandi fententias per imperatorem latas/i legibus Machumetis rpugner. r Quac autem bodie in populo Chriftiano dodrinx coetenis- euerentia i Vulga* res homines admoneri (,cV uitia (ua carpi non ferunt aequo ahiino fed recaki* trantundiq),dicentes ienolle rgi facerdotibus . Magiftratus autemtantum noncrimenlfaemaieftatisinterprerantur.fi ada eorum aliquando facrae dcltinx pugntia redarguantur Deiuerbo.Quxingratkudo & peruerfitas magaumprofedma!urndabunt,ni(icorrigantur AdhaccperfpecSusAlcoranmirir1cinonflrat,qumfaciantimprudenterilli magjftrarus,quiprohibendo Euangelt) prardicationem conantur ueterem(ut aiunt)fidemretinere,Sirconfirmarc fuam potcftaiem uel tyrannidem, cVprohfbere motusatqj nouationcs rerum, Quofado, ifti fibi &lubdito populopefsiV mconflunt. Quandoquidem illud plurimum iuuit conatus Machumetis, quia reperit in Arabia populum barbarum, & fiupidum, fine cognitione re* <um,finedodnnaclefii: qiiinominaduntaxateuangelrj &ueteris teftamen' tihaberet,acienunotieiChri(ti,Nam perinitia reftitit populus Machumetis difcipulorum eius dodrinse tjs rationibus friuolis, qux in ore uulîcaren-tis folidagratis cVfidei dodrina hodi que audiuntur Maiores noftp uixe> nos runt & mortui funt in hac religione quapropter C cam r ciincHmus pertina-
TH. BIBL1ANDR.I APOLOGI. pertinaciter. Principes noftri fictradiderunt,fic uitacexemplopratcuntqui fd* infignic5mendatus,neceditmibisfequdifunt.Machumethomoeftnullare tacul,nec ei adhrent homines nobiles cY potentiores,fcdinfimat (brtis C qua fi colluuieshomin;curigiturfdeinilIiadhiberernus,cVin partes ei us dcfcende i mus Verm eas obietftiones,cVfinales, facilimum fuit Machumeti foluere, quemadmodum in Alcoranocernitur. Etquiapopulus Arabieus non fuiteero tis acfolidisfententrjsdiuinac feripturae uelut anchoris confirmatus, aduerfum fluftas aduerfria: poteftatis,haudquac|t in certamine quodno tantum aduerfus carnem C poteftates, aduerfus mur. nguincftd magis aduerfus principes C di redores harum tenebrarn contra fpiritualia nequitix in cleftibus fuitfine armatura Dei pcrltiteriint, fed palcarn ritu uentis impia: docirinx abrpti funt. Quum enim Machumet cum fuis difcipulis a!<qudiu(ubintrando aedes qua:* (!mSet(e(3atores,connft iam partibus fms au~ts, tn apertumprotulerunt mon' ftrum aduttum quumqjparspopuIiinduifTetperfuafionem.qudMachumet ueritatem traderer, pars fimularet uel ob temporari commodum,uel exmetu pcriculor.obtinuit in uulgo Arabico imperi Machumet,principesq; opprefsi CC excind:i fun.c,quor culpainfelix populus pfeudoprophens obiecftuseft.Habet etiam xtas nofira exemplum recens & uiuidum in regno MonafterienO ana bapttftarum.Qaod nifidiuina prouidentia, cVprincipum quorundam atqj uirorum optimor uin,qni c hr is t i Euangelio gaudentopera fuifftdeftrudtum, ftaret hodie in mdia Gcmania regnum per omnia iimile Machumetico in Ara habitati orbis partes. bia.quodicpcr temporisinterualla diffuditin omnes lam uero quem non feculum hocturbaufsim excite ut pencula quat un t, diq5nobisimtninent,circumfpiciat, quando tes ChridianxcV Turcarn interfe confliguntaccppermixafuntjUtaltjcum Turcis cedus habeant, alrjbella ge* rant, fiantqj incurfiones hoftium propquotidians, quibus fratresab oculisno ftrisabducumur^ Qj,M'dq}denobisftatuerit Dorninus,ignoratur,qufinc om# ns ordines Chriftiani populi multis Cmagnisuittjs deprauati,& parua cogita' tio de uita emendanda.Quare mihi uidecur hoc tempore letftio Alcorani no mo dd utilis,uerum etiam neccflria.ut melius adomnem fortunam nos parareatqj fit,quod Deus infiruere pofsimus. Siueenimabeundunobisincaptiuitatem cducet infpexifauertat,fiueinparriadiutiusuiuerepermittatur,fummopere feinauthenticolibroTurcarum, quibus rationibus nitatur ipforumreligio,& quibus oppugnentfidemChriftianamfimulqjpraeparatas habere fentetias uc rifsimasexdiuinis fcripturis primm,deinde ex hoftium fcriptis argumenta, cauere fibi quibus uelut fuo gladio iagulcntur. Nain in feruitutem abduc1:i,cV melius poterunt,ut qui praternauigant periculofa loca maris, antea de periculis admonitcV magnfacultatemhabebant infmuandi chri st vm idoneis lie mt'nibus.Quibus autem concedetur patria frui,occafione reperta,& quafl oftio aperto,uel fcriptis,uel etiuiuauocetum Chriflianis captis, tum uidoribus ui falutis commodindicarefiudebunt, inftitutis in hoc uiris, qui linguarum habeant peritiam,per quas intercedere pofsitcommercium.Quae cogitatio fortafle uidebitur aliquibus fuper uacanea ftulta, qud praedicaturus C HR i s t v m 8C interMachumetiftas uitje periculum adrturusfit,nccj; ultum hominem addif <furusEcclefi:qLiandoquidem in fuperftittonefua obftinati,non ferant fer* monem contradicentetn Alcorano. Equidem,licetftudium erudiendialienos Chrido.cV linguas primarias ad hoc negotium accommodandi,poftconci" lium Bafilicnfc totum deferbuit, multis rationibus in bonam fpem crigor, resdiuiiuprimmdomirecccc>nfticuatur,deinde fandi conatus intimore Domini
PRO EDITIONE ALCORANI Domtni&prudenter ad infidcles Iucrifaciendos Chrifio extendantur, non parum effeclumirTantum experiri iuuet,Dominus^ dabit fucceflum. illan parua utilitas ex kdione Alcorani, quod inde capi poiint exEft C horrationes &ca(iigationes,explo prophetarum 5Capoftolorum,cVc h Ri st i Seruatoris,qui exterorum dida 3Cfada in loco adhibummt,quibus Chriftiant extimulenturadofhci.utucrbigratia.quum uideamusaliquosEpicureosuel porcos magis uf uere,ut appareateos futurfi feculum non credere an'non acres correptiones crutit in cos, obrjciatur,quoties,qum uehementer in Alcorano futur* uitaperfaafio incuIceturc'Grauis etiam obiurgatio eft,Cbriftianos mul' tos imagines ad religionis cultum adhibere,&: diuos inuocare: qua; tamen Machutnet, tenebricofx dodrina: magificr, cauendaSe fugi'enda effraiionibus (o lidis euincit. liquidifsim fpedarclicet qum uana & DeniqjindodrinaMachumetis inefficaciaOntargumenta,qiribiis aliqui mentium deceptores Chiiftiano popu Iofal(dogmatauenditantjSfucant, &Tdfendant. Non ucrentur enim feu* dicereuerbum Dei,nixa effediuinis fcripturisrid quod dC floresfua commenta Machumet fec.it.Verm quum pollicitationes magnifie reuocantur ad facram rcripturjdeprehcndunturuerboDeipugnarejSirferitentia: fpiritus fandi maligne in alienum fenfum detortar,Diu(inquiunt)durauit illa dodr/na, ideo uf raeft3&re<fa)6^falutaris<Atquipracicriptio D cc ccannoru minimpatrocina Allegant Cmultitudinemadha:rer* turfalfef impiaedocfrinae Machumetis, tnim,&f potenti,& fncfJinioni,Verm orbis maxima pars regitur Alcorano & potentifeimain mundo:an propterea tratimeft intgra 8Cfyncera dodrina illiusfEa eftecimfacerdot 8Cmonachor exquiflta fpecies fandae uit*,ut nihil ab(blutiusdicipo(sir* Vulgi aut fancqimonialong fuperat minoritar &Tcar< tufianorumobrcruantias.Nontamenexhominibusfidesaftimandaeft.fedex: ex religione feu uera feu falfahomines,fini.'ne cultores Dei}an minus. Quod fi di' uitiat,honos,ui<floriae,fortunaeuccefTus,aliac^ ertintia ad felicitatem tempe.. f p ~rariamalicureligiontbanitatemaddunt,aut ueritatem,nullacH cum Machumeticareligionecparanda,mha;ccopioflfsimfuppetunt. Sed ratioilla Ion girsimfallit,utntTi Turcaralrjcp fedatores Machumetis luoduce ad Chriftum tran(cant,artcrnar damnationiadiudicati fint. Poftremoquacftio nobilifsima de Antichriftointer theologos, & in quam tneritoncumbuntomnesptj,explicarinon poteft^nifi per/pedo Alcorano. Quum enimaliquot eruditi homines noflri arui,&'qui ante annos ducentos <crip(runt,Machumetem caput C fedacipfius totum(ut ita dicam)corpus An tichriftdictjdequo DanieI,E2echiel,Ioannesin Apocalypfi uaticinati funr, nihil hac de repoteritexadcconftitui,niTiuniucrfam Machumetis dodrin de inftituta ex ipOusorgano cognita,cum prophetrjs conferamus. Tum enim de* mumlicebitccrtumaliquid colligere, an fedamArabicam cum partibus omnibus pro Antichrifto accipiamus an aiium peruedigemus qui iam uenerit, aut uenturus expedetur. Etquiamentio Anttchn'ftifada eft.peto, Viri ornati(simi,ut concedaturtni hi paulifper, ex quo planiTsim poterie perfpici, qud edt'tio Alcorani eccKQae Chrifti noperculaftruit,fd pcriculorindici facit:n hedit, fed iuuat:quodp priuatoafFedualiquoducunturjquifadumnoftrumdamnant.Ponamusenim, tribus Antichriftum(quemueteresaliquottheologitradidrruntannistantum &Tfexmenfibusecclefiamperfcuturjfif in remplo Hierofolymirano frlurum cfltanqum Deum)iaminBabylone, am ukerius eti in India, docere impie* tatcm
TH. B I E L I A N D R I APOLOGIA, fuadduccrc perfiaflonibus ft* tatem&omnemnequiem.altoscjjinfedlam fis,alios promifsis,alios terrore atq; fupplkrjs agere etf iniuftifsim turpiter, nefari,immaniter:ntomnismalicia 8Cneqtiitiesjf diabolicac operationes An/ tfchrifium obfldent, Afferat aut ad nos uir cui merit fides no denegetur, eius uniuerfam doctrin dCfarta plenifsime defcripta. Non' ne typographi cettatim cum librum in omnes linguas translat cit (pargert per omnes nationesc'Nec l quifl^ cordatus & atqiriidicrj homo reprehenderet eorum facfum3(daudarent omnes boni 8Cfapi'cmes.qud fua diligenlia cfFccerint,ut homines impendendum malorum praemomti fefe ptacparent.quoper Dei grati in tcntationc fub(derepofsint.Etquod pecatumineditioe Alcorani,quo religio allges Turcarum continentur,nec no aliorum librorum ipedata; fi'dei,quaeres Turcarum docenr,admflumeft,quumTurcaritu Antichriftiano iam graffentur,& uici. nos fratres atquefidei confortes immaniter af fligant,uideanturqj prop in fc ribusnoftrisconOfteres'curnon potius fauoremquant odium ex'pcrlmur', qui odos cur non laudem curauimus edi libros tempeftati notlrae maxtm accomm magisqum uituperationem reportamus,qui prodeffe uoluimuscundis.ne' miniobeffe? Verumenimuero,Domini 8Cpatres colendifeimi religione fanimonia, eruditione, fapientia ornatifsimi uiri, quum pateat,libros etlmicor, Iudxor, libros eti curiofs & fuperiHtiofis SCmakfrisartifibus refertos iinprimi, nulla id lege prohibente,nullo id fapiente uiro improbante, in quibus non minus eft prophana&impiadocflrnarjqurrun Macbumetkis librisquum theologia, ut alix icienti%,non modo religionem ueram tradere ,fed etiam contraria illi co gnofcere cViudkare foleat:quum expofitio dodn'nx Machumetis cVrerum ge. ilarum,parsOth{ftoriae,c\;quidemecclefiafticaequacdignifsima ledu iudkatur ab omnibus fano iudicio pracditisquum antefignanifidei orthodoxe C cathc* licsr,fraudesbxreticorinlLiccm,cVquaGadeccle{iae tribunalia protrahere ftuAlcoran,&inbibliO' duerincquumantinucnttypograprtiameditusfitolim thecas diffufuSjextcnt^ in fcriptis excelltium uirorum in ecclefia,quain Alco ranofunt maximepropfaana;quumle<flionAIcorani afferre multipliccm fru* dium ofenderirn Nihil dubito,uos editionem iftam probare, necjj ullum pru dentem hominem re diligen riusperpcnfadamnaturum.Nam de calumniatori' bus,quibusnihilitareifi,fyncerc,piccjifacllft,ut non machinenturinde negocium bonis uiris faceflre,minus curandum uidetur.Quos autho titate ueftra,tV ftudio erga eos qui ecckfiam Dominipro fuauirili uuareSf amplificarecupiun^fortunis C famanoftrarepciktis, theodori apolog'iae Bibliandri pro Alcorani editione FINIS. 1
EPISTOLA
DOMIN* PETRI AD DOM1NVM BERNHARDVM CLA. ABBATIS, rasuallisAbbatem,de translatione fua, qua fecit transferri ex ArabkoinLatinum.fedarn/iuehceieGrn Saracenorum.
Ingulari ueneradone coldo,totis charitatis brachijs ampleci? do, 'ndiu'du0 cordis noftri h ofpiti, Domino ernhardoClar B ^vJ3p WimSfM uallis Abbati.frater Pecrus humiiis Cluniacfis Abbasfalutem ad qufufpiratarcern.Muco uobis chanilinie noua translatio IpSssSSi nnoftr,c5tra pefii'mumnequam Machumet harrefimdifputantem.QuapnuperdununHtfpanfjs morarer meoftudiode Arabica uer* fa cft inlatinam.Fed autem eam trsferri perito utriufqpIinguaeuiro naagiftroPctro Toleiano.Sed quia linguaLatina non eiadeofamiliaris uclno- Petm Tolett' fra^ ta crat,ut Arabica, dedi ei coadiutordod umuirum dilccftirmiiliuin &C ttm, 1 O trem Pctr notariutn noftrum,reuercntiae ueftrg,ut extimo.bene cognum. Petrws mon** cbiu Ckniitc Qui uerbaLatinaimpolitc uel confufe plcrumqueab eoprolata poliens ce ordinans, epifiolam, imo libellum mulets, ut credo, propterignotarum rerumnotitiamperutilem futurum petfecit. Sed &totam impiam feclam, uitamc^nefartjhominis,aclegeni, quamAlcoran, ideft, collcfianeum prg Alcertn, ceptorum appellauit,flbi'cpab angelo Gabriele de clo callatammifeirimis homrnib.peiuafit,nihilominus exArabico ad Latinitat per duxi interpre' ttib.fcilicet uiris utriufq}hngua?peritis,Rcberto R etenenfi de Anglia,qui Kotvrtm Rcte nunc Papilonenfs ecclelararchidiaconus efitHermanno quoq;Dalmata a>ntnfis. curiffmicliterati ingenij fcholaflico. Quos in Hipani'a circa^Hiberum A- Hcrminm Dal sa ftrologics arti ftudentes ad hsecfaciendum multo precio con.' mata. inueni,eosc^ duxi. Fuit autem inhoc opere intentiomea,utinoremillum fe- Ebort PJia patrum nie dicitur querer, quo nuilamunquam fuorumtemporuel leuiflimam, ut fic dicam, Caufittransit* liaerefim, filendo pr.Etenc]-unt,qmn et rats fidci uirib.refifi~erent,& fcriptis tious Akotit atqj diiputationib. efle detcftandam'ac damnabilem demonfirarent. Hc :u,cr*Uorum Aubuoruntegodehocprcipuoerroreeirorum,dehacfeceuniuerrarhrerirti,inqu') omnium diabolicarum fe<farum,qu ab ipfo Saluatoris aducntu ortg funt, reIiqui3cconfluxerunt,facereuolui.VtficuteiusIetalipefte dimidiuspenc orbis infeclus agnofcitur.ita qum execrandus Sicculcandus detecffoeius fiultitta Se turpitudine nefeientibus agnofiratur Agnofcerfs ipfi Iegendo, llcdieLttitlt 3D CficutarbitrorCut dignum eft)deflebitis perram nefarias cVrabiedlifimas fordes tantam bumanigeneris partem deceptam,& conditore fuo perpropagea eft J J fpurciflimi hominis f<Samnefariam etiam poft redemptoris gratiam tam fupcrjitio Ma leuiterauerfam. Specialiteraurem uobis ifta omnia notificaui, ut C tanto dumem. amico ftudia noflra communicarcm,:'ad feribendum contra tam pernicio* fum erroremillam ueftram,quam noftris diebus uobis Deus fingulariter co tulit,do(frinac magnificentiam animarem. Nam licet bocperditis, ut extimo,prode<Ie non poHct~efponnonemramencondtgnam.Ccut contra alias haerefes, ira& contra hanepetf Cliriiiianarmari habere deceret. Quam fi faperfluam effe quibufd uifum fuerit, quoni quib.refiftere debeant tali 40o1 busarmisimminutinonaflunt: nouitur,in republica magniregis quidam neri a
fieri ad tutelam, quaedam fieti ad decorem quxdam ad utrumque. Nam ad tutelam fadafunt Salomonepacifico arma, licet tempore fuo minus ne ceflTaria. Prarparati funt Daui'd futnptus,parata C ornamenta remplidicontra peruer uini conftruclioni & ornatui deputata fednecilla eius tempore alicui ufui fita Aoftrin&m profecerunt:fedinufus diuinos poft eius tempora tranfierunt. Manferunt eft pugnandum moiUsomni' itaqueifla aliquanto tempore ociofa Sed incumbenteneceiitate apparueNec tamen,utmihi uiderur, opus but, runt,quaediuuacaucrunt,fruduofa. ftud etiam hoc tempore ociofum uocare debeo.Quia iuxta Apofolum,ue omnium dodorum uirorum, omnem fcientfamextollentem le ftrum,eft 5C aduerfus altitudinem Dei,omni ftudio,uerbo& feripto impugnare,deftrue- 0 re, conculcare. Quod fihne errantes conuerti non poflunt faltem infit* mis Ecclefix, qui fcandalizari Si occulte mouerileuibus etiam ex caulis fo* lent,confulere&(. prouideredocflus,ueldo<flior,fi zelum habetiuflitiac,nor> dbet ngligerez Propono inde uobis patres omnes 8prxcipu patrem Exeinpop* trumbs^fes Auguftinum. Qui licet IuIianum,PeIagianum, Iket Fauftum Manicha-um ietegend <tcuerbis ilabore fuo ad fidem reclam conuertere nequiucrit non tamen Sic quin de eorumerrore magna contra eosuoluminaconderet,omifit. rtjUlendt. de reliquis fui temporis, et non fui temporis hereticis,fic de Iudaeis,ficde Pa ganisfaciens,nonfolum contra eos fui temporis homines armauit,fedetiamad nos t ad pofteros omnes maximx ardificationis & inftruiflionis charifmatranfmiGt. Siigiturreuerentix ueftrs in his laborandiDeoad fpirante uoluntas fuerit,nam facultas per eius gratiam deeie n poterit, re *vietur deej fcribite,& mittemus librum quemadmodum mifimus ut per os ueftrum Ecfe partent,aut ipfius laude repletum,fpiritui nequiciae fpirrus benignus refpdeat,SiC Uls ytiiim- defiaefux thefauros gazis ucftraefapientix fuppleat. SVMMV INCIPIT QVAEDAM CONTRA HAERESS ET SECTAM 1AIREVIS diabolica; fraudis Saraccnorum3fiuc Iftna helitatum,
trimo ncgMt' trinitatem,er Unirium conftititunt in i^ umittii.
3ok
^^3fpSi Vmmatotiuslifrefisacdiabolicat fraudis feifte Saracenorurrt, ip(b ^3^ i ^"ue Jfmahe'ltarutn b*ceft In primis primusSCmaximus rum execrdus eft errorqud trinitatem in unitate deitatis neant' Sicqj dum inunadiuinitatisedntia tn'um perfonarutn lâ hziBi numerno credt, in unitate numereuittes>dum ternarium numer inquam omnium formarumprincipiflatg; fin.Cccp rern formatarum caufam dCorigine atq^term/n non retipiunt,Dc licet orecfitentes, ipfumpenitus nefciunt. Ipfi at deurj,ipfi uariabilcs,pnncipiuarietatis SC Itgcnfi forte alteratisomnisuidelicetbinaiifolin unitate cfitentur, fcilicet ipfamdi-- 40 AlteriMis. uinam e(Tentiam,S eius animam. Vnde de pluraliter loquent introducit Anima ei. D fun Alcoran, quo'nomine legem fuam nuncupt. Et interprtt Alcoran ex Arabico,colle<fioprxceptorum.llli aut caeciDeumcreatorem patr effene gant :quia fecundum eos nullus nt pater fine coitu.Chriit itacplicetex diu cMJk expar nofpiritu ccept,Dei fili elfe n credunt, nec eti De,fed .pphet bon, te gw/cHUt. ueraciffim omnis mendacij actp peccati itnmun,Marix filmm fine ptre geni*
genitum, nunquam mortuum: quia morte non eft dignus. Imd cum il, lumludaeiinterficere uellenr,de manibus eor clapfum afcendiflad aftra: Antichriitt i carne uiuere in prxfentia crearoris ufcjs ad aduentum Antiibiqj nuncin Cbrtjoonfim chrifti. Qaem,dum uenerit.Chriflus idem gladio fuo uirtutis interfkiet C ciendus. fuconuertet Chriftianosautem,qui iam logo. Cbnftutniio* tudxos reiiduos ad legem tempore legcmeius atque euangelium perdiderunc tum propter eiufdem drinumCbrif difcefium,tum eriam propter Apoftolorum atcpdifcipulorum mortem,leg jli amiferutit: t fuamperfec"ldocebit.InquaornnesChriftianijficut& illiprimifai ditcipu quttmip[cte* omnibus creaturis Seraph/m, quem ipfi imet. li/luabtur.Cum quibus lmul SC sol dicuntarchangelumunum/onantebuccinamorictur Cipfe Chn(lus:pc^ ftea refurrediurus cum cxteris,^ ad iudtcium fuos dufturus, eiscpauxiliatu ludiciuntnouif rus,fcd nequaquam iudicaturus.Deus enim folusiudicabit: Prophct* uero 1 J &legati finguli cumfuis & pro fuis intercefforcs aderunt, &auxiliatores, fimiun> Sicenim docuit eos miferrimusatqj impiiftim us Machumetqui omnia(' cramenta Chri{lianarpietatis,quibus maximehommesluantur abnegs, ( iam pentertiam humanigencris partem. nefcimus quo Dei iudicio,inaudicis fabularum deliratnentis diabolo8Cmortiaeterna; contradidit. De quo lUchumet quis (acn[,SCqn)ddo<:uent,pfopter osquti<brumiftumte<f!urttunt,utct quis,cr quedo deteftabilis tam uita quant tiriMeiM* !ice[quodlegerint,meliusjntclligant, -'qum to0 uidctur. Putant etia mquidam dodrinaipfius cxtitcnnr fciant, dicendum buncNicotaumilIutn.nutn exfeptem diaconibus primiscxtitilT: N> colaitarum ab eo ditforumfdfcm.quxSCin Apocalypli Joannis arguitur, Somniant& alrjalios,^ Apoc.it hancmodernorumSaracenorutnlegemexiftere. rerum gefiarum ignari,Gcut & in alijs cafibus,fal ficut kclionis incuriodj&T Anafafio 0 Fuitautcmifte,iicutctiamChronicaab fiquelibctopinantur. bi Aw/d/lM RomanacEcdefi.Tbiblioihecario de Grarco in Latinum translata apcrnT- blioihecariuf. fimnarrat,tempore imperacoris Heradtj paulo pofi tempora tnagnif ttlccrantrmf, primi Gregorrj Romani pontificis ante annos qtringcntos fer &' quinqua UillSAU\\ljt ginta>Arabsnauone,uilisgenere,antiquxprimmidoloIati'ia7Cul(orJ0cut ZbbitisClu* !o fixait) Arabestuncadhuccrant.inei uditus,nullard penliterar.Strs nuus niactnfainn in fecularibus,Si' callidicatemultade ignobili StTegenoindiuitrni&famo u-4-S, fum proueclus.Hicpaulatim cre(cendo,& ctiguos quofqjac maximeir< guinis propinquos inGdrjs,rapinis, incurfionibus frquenter infiRendo: quospoteratfurtim,quos poterat public occidendo,terrorem fui auxit. Etfarpein congrefsionibus fadius fuperior, adregnum fuoegentis aipirare <cepic. Cumcp uniuerfis part modo refiftcntibus.ciuscp ignobiiitatcm con temnentibu5,uideretfehacuia non polie confcqui quod fptrabat; quia ni a / non potuir.rcligionis uelamine,& diuini prophtie nomine rcxficri Ref/gionB gladij n!uldrio>MCU* idololaattentauit. Etqu/a intcr barbares barbarus,interidololatras& ipfe 40 tra habitabat, atcp inter illosquos utpote pr2ccunclis gentibus fam diuinx fiurn fgregii. qumhumanalegi$ expertes Sfignaros, faciles ad feducendum elle noue*Arabes flupidi dare operam cccpit. Et quoniam prophetas Dei eitpumtur rat, conceptiniquitati fuci magnosfuiflTeliomincs audierat,prophetameiusfe elle di'cens,utaliquid Icimpouns. boni Gmularet,exparte illosabidololatria, no tamenad Deum unum/ed ad fu,quam parturire iam cccperar,harrefisfaliaciam, traducere conabatur, HorrcndDti Cutnintrimiudicioilhus,quiterribilis in confilrjs dicitur fuperfilios homi iuicMfpefii* nwn,diquimikictmaii uuk.Cquemuultindurat, ddit Satan fuccelTumtunnfcltitiji*, a t errori,
rrori, & ScrgiUm monachum hxreticiNefcrij fecfatorcmab Ecclefia ex' Sf)-g<Nfff<l= fM'!h!Mtht<pi. Hum partes tUasArabtx tfannntut,&" monachum ad hacrehcumpfeudo; inctiscoiJJ'improphetaeconiunxit. itaqjSergius confondus Machumet>quodi dceraf, c tor. tam uetcfis Teftamenti qum noui fecundum
fuppkuir,& fcripturas facras magiftifai Neftorrj intelledhim, qui faluatorem nofirum Deum efl negafabulis batjpartimproutfibiufumeftjdexpons.nmulqjapocryphorum eumpenifsrmimbuens,Chriftianum NeflorianumefFecit, Etut tota ini' ei ad perditioncm (ni c quitatisplenitudoin Machumet onflucret,8(nihil uelaliorumdeefletjadiuncfiifuntludai haeretico. Etncuerus Chrifhanus as< fieret,do!ofepra;cauteshomininouis rebus inhianti non fcripturarum ue ricarem,fed fabulasfuas,quibus nunc ufq?abundat Machumet, Iudi infibi lant.Sicab optimis dodoribus Iudarfs & hxteticis Machumet infirudus, Ignounlk ii* Alcoran fuum cond/dit, & tam ex fabulis Iudaicis qum ex haereticorum. uinefcii'.it in nenijs confe<ftamnefariam fcripturam barbaroillo fo modo contexuir. erroremdddw Quod paulatim per tomos Gabriele, cuius iam nomex (crafcriptur co itAnkn. gnouerat,fibi allatutn m ticus,gentemDeum ignora temletali bauftu mfc* more ralium oram calicismellelinens fubfequente mortifero ueneno, cit,8<: animas de corporagns mifer(prob doler)interemit. Sic plans ille impius fecit, quando & ChriRianam Se ludairamlegem collaudans,neutram tam 1 profindnfoCbn&mqualistencnde(ec5frmans,f propn'andofiffcpropr!auit.Irideeft,quodMoy* AMttchumtlefen optimum prophetam fijifl,Cbriflum Deum maiorem omnibus extitif. fe confirmt, natum de m'rgtnepraedicat,nuncium Dei,uerbum Dei, fpiri* prxiiiittur. tum Dei fattur nec nuncium, uerbutn,aut (pirftum, ut nos aut intelligit, Et de humana: geautfatctur.Filium Dei diciautcredi,prorfusderider. nerationis fimilitudine uaccinus homofilij Dei xternani natiuitatem me tiens,ucl gignere uel generariDeum potuifl quanto poteft nifu, denegat Re/iirreft'o SC fubfannat.Refurrecftionemcarnisfacpereplicando adftruit.Iudicium eftamis. ludicium extre fein fine feculi non Chrifto,fed iDeo exercenduefle, n ncgat.Illi tamen iudicio Chrifium ut omnium poft De maxim acfeipfuro zc gentis fax vmm. 0. lnfermu. praefiditim aft"utuium,ucfanit, Infernitormenta quahafibiltbuir, &*qualia3m adinuenire magnum pfudoprophetam decm't.dercrib't, Paiadifum non nwdifus. focictatis angelicx,nec uifionis diuinat, nec fummi illius boni, quodnec 0. culus uidit,necauris audinit.necin corhominis afcdit:fed uer talem qualemcaroirfanguiSjimofcxcarnis &fanguinis ccupifcebat,qualemc^fibiparari optabat,depinxit.Ibi carnium & omnigenorfi frucfuumefum,ibi lacis & mellis riuulos,&Taquaru fplendenti,ibi puIchern'rrtarS mulierum C uirginum amplexus, & luxus,in quibustota eius paradJfus finitur, feda* toribus fuis promittirJnterirh omnes pen antiquar hatreftim feces, quas diabolo imbuentefbrbuerat,reuomens,cum Sabellio trinitatem abnegat: cum fuo Neftorio Chrifli diuinitatem abrjcit cum Manichas mortem Do 4 mini diffitetur,licet regreflum eius non neget ad (celos.His & fimilibus no acquifitionis,idperdiaonispopuluni imbuens,Deo plenifsim auertit. Et ne Euangelicus fermo ultr in eis pofsit haberelocum uelut omnia quac Circitmjo. funtEuangelrj & Chrifti fcientibus,cordiumeorum aditum ferreo impiefa ma Volupttttis tisobiceobturauit. Circuncifionem infuper uelut ab ICnahelegentis illius gifar M,(cb primo fumpt, tenendameue docuit.Et fuper haeccmnia}qtio magis fibialli met. cere carnaks menteshominum poflr, gui* ac libidini frena laxauit.Et ipfe Omijl
fimuix&oflouxoreshabsjatq} multor aliorum uxoresuelutex rcfpor fo diuinoadulterans.maiorem fibi uelut excplo propherico nutner perdito r adiunxit Et ut non ex toto inhonefhis proderetur.ftudi cleemoiynarr, f & quacdmifetcordiaeopra commendat,orationes collaudat.Et ficundiq? H Hortimitt monfiruofus.utilleait.humanocapiti ceruicem equinam Si' plumas auiutn Artc. copulat. Ququonifuadteiamdidomahacho,acpra?fatis ludaeis.idolola triant ex toto Sf reliquit,&relinquendam quibus potuit perfaafit ,atcj3un pratdi'caui't,hommibus Deum,deorum multiplicitate relila,colendum etCe Et quia racioni eorum hac agreftibusSfimperitisinauditadicereuifuieft. a eis crditur. Dehinc pro10)l pra:dicatoconcordabat,prophetaT)eipriino (j Verrons in regem ab eis, quodconcupierar, fublimatus eft. impcrittmuUi cctTutemporis tuami wdiao i Sic bona malis permifeens uera falfis onfundens erroris femina feuit, &f lAichumttf-io fuo partim temporc, partim8r maxime poftfuum tempus fegetem nefaria pbtt* tiscUrm r Romano languefeen- p tur. ignexterno concremandamproduxic.Namftatim Romttttorum te,impendeficientcimpcrio,pcrmittentceoper quemreges regnr, Ara 1 butn uel Saracenorum hac pefte infecflorumfurrexit principatus. Atque ur*'d dfficientci'nbc r armatamaximasAflae partes cumtota Aphrica,acpartcm Hiipanix pauia rio tAt.unut t confurgic. tim occupSSjinfubie<fbs ficut imperium,fic& errorem transfudit. Hos \u c 1 cet harreticosnommem, quia aliqua nobifcum crcdunt,in pluribus nobis tHnc Germa nu 10 di(Tcntiunt:forta(sis retins paganosautethnicos, quia pluseft, nominar. ' hectotm ` C/jn/M. crbit de Domino uera aliqua dicant, plura tamen falfa pratdtant, IMittttnic. Quia quamuis 1 nec baptifmati, facrificiopnitentif,uel alicuiChriftianofacramio, quod fecit communicant. Summa'uerhu nunquullus,pra:terhos hacreticos, ius harrefisintentio eft, ut Chriftus dominus, neqj Deus^neqj Dei filius f credatur:Sedlicetmagnus,DeoqdiIe<ftus,homotamen purus,& uir qui, dem fapiens, cVprophera maxim us.Quac quidem olim diaboli machinatic^ ne concepta,primper Arrium feminara, deinde psr iftum fatanam, fcilicet Machumet,prouecla,per Antichriftum uerex toto fcund diabolicam ititentionemcomplebitur.Cumctiamdicatbearus Hi'arius,antkhnftf on- tVeru,uel utt i eginem Arrioextitifl 1 in ~Dicit, quodflic cpit, t unum filium DeiChr/fi jbum. cflnegandoj&creaturameffedicendo: Antichritlus tandem nullo modo i Perpeniitt uiri illum DeutnuelDei filium.fednec etiam bonum hominem fufl aflren- cbriStiini, un do confiimmaturuseft* Merit impiiisimus Machumet inter utrcp mdius iud depnhen intm M faBi* ' diaboloprouifus ac prafparatus efl^ uidetur, qui Se Arrij quodammodo tio fupplementum,8rAntichrifti peiora diduri apud infidelium mentes maxi- fia.Cbrtftt uiu munifierct nutrimentum.Nihil quippeita contrariumhumanigeneris iniChrifUfitijDei mico.ficutfidcs incarnati Dei:per quem prarcipu ad pietatem exci'tamur, incAinaixoptt et fcramenriscleflibusrenouatijfpirituflnciigrati'a opranteilluc,unde cipu dubcl nos deieciffgloriabatur,ad uifionemfcilicct rgis fitT patife noftraripfo rc, ajuerfa. i TV defcdente,nosq3adfeme' j moti.j.MiignS 4> gearcondt'torenoftroDeoadnoftrumexlium ritumreuocante,iterredirelperamus,HancpietatiscVdiuina;difpenfano. j [arum, cri* J ab'initio incordib. hominummonis finem.pariteraramorem.fimpliciter litur extinguere. Hancetiam in principioadpuc nafcentts Ecclefia;:fitune perm)ttretu):njbt))t[ateurf!jt<~<ma:8fpnehoceodeu modo: quo pofteat gentem iftam infelicifiimam feducere permiUs eft eradicare tentauit. Dicitetiembeatus Auguftinus: Porphyrium philofoplium,po(rquani Chr;* Vropbyriuf 4* ftiaiutatemiferabiliterapoftatauitjhoc inlibrisfuis,quos aduerfus Chriftia- pojltU. a i nos
Chrifhisquidem bonus uirfuerit.feddifcipuloseius grauiter peccaffe,qut eidiuinitstcadfcribcntcs,rquamipredernondixerat,confinxiflcnt.Qu fntenriapen'tjfdem uerbisiniftisfabulisinuenitur (tpifaim.Quanta ai harcdiaboli fubulitas exririt, ut $ghrifto ali'quid boni diceret de quo fi ex rocomaldixift,nullatenusiarnfibicredi (ciebat,n curas quicquid Cbn{lusputaretnr,^lnmmododiuin(ras,qu maximefaluat domines, in illo no crederctur.Si'quisplcniusuulcinrelligere, lgat xv;rj.libreiufdem parris, i o Auguftini,& xvii. de Ciuir.Dei,& primum deCfenfu euangeliftarurn, '-i Ibi enimfi boniacftudiofi ingentj d\, conijcier pro certo '& quid diabolus tuncmachinarusOtfacere,fednonper(ni(Tus:& quid tandem occulro iai* cio permiittc.in hacfola mifrrima getc feceritrelaxatus. Nullo cti-m mp> do raies fabulas,quaJ,:shicJcripr kguunrur,aliquis mortalium nill diabc~ Iopraffcntialitcrcooperante,fingercpotuiflt. Pcrquaspoftmultaiidicula, & infaniTsima deliramenta.hic pra-cipu?omni modo Satanas in tendit pu"' ucrus Deushum angeneris condi' ficere,ne ChriftusDominus Dei filiusC %i tor & redptor effe credatur.Ethic eft uer, quod per Porphyriuin tc per' fuadere aokntiCtd per Dei mifericordiam ab Ecclcfiacoadhuc tepore fpi'ri- t ai tuffanifliferuente primitijsexfufflatus, ildem mi/crrmo hominciftoM:- Ci t chuinet.&f ut fertur rnultis, arrcpticio C ntequafiinflrmnio et orga cad, que iam pe ncdimdi'a no fibi aptififmo ufus,proh dolor gent maxim, iSt' mundi reputari po[ef!,fectnn rernaLperdtn'onemdimerfir,Quod qui Qi&it,uie* pars reiftipermiflrumfit,i!lerolusnouit,cuincmopotcft dicere,curitafacisr'& tnecadtl. mult uocati'spaucos eleifos efldixit, Vndeego magiseligerc coii Operemurt\_ quide f iutemnoStrttrutremifcerejqumdifputareJftabreuiterprnotauijUtquikgcritjintelligdf. cum timora" Et fi tahscft, qui contra tot harrefimifi fenbereet ueht &pofiit c quali Dom('nus( tremore r hoRepugnaiurusfit,agnofcat.Erttfortaffcadhuc,uius/piritii dmbulcmM fcitabitjM EcdefiamDei magna.quam d indc patitur,ignominia librer. } hxcft. Qiiia fcilicet cumomnesfiueantiquasfiuemodernas hjrcfcs ufqueadne.. c ftratempora refpondendo confutauerit,huic foli quae fuperomnes alias OptmpreciS tam in corporibus qum in in animabus infinihumanigeneris ftragem de xognafeeredo* dir,nonfolum nihilrefpondit:fcd necquid tanta pefiis eflt, aut inde procef itrmtun impi (rit.inquierefaltem ud cenuiter ftuduir, Nam cVhxctota caurafuit,qua Vummeti/s. Cluniaccfis ccclcfiarminimusabbas.cin Hifpantjspro uif iVetrtu Mis ego P.fandat rr* tationelocorumnoftrorum,quafibifunt,demorarer)magnoftudio&' Cluniacenps totam impiam feclam,eiusc^ pefsimiinutoris execrabilem uitam de turduit magniipenfis Lit impmfis,ut Arabico in Latinum transferri,acdenudatam ad noftrorum noriciam uenie fuf tinikgcrepof* re feciiut qum peca8f friuola hacrefis flet.fcj'retur,cValfquis Dei ferutis patres Sartue ad eamferipto refellendamfancloinflanimantefpiritu inciraretur. Qiiod 40 ?itomm. quia proh pudor tam pen huiufmodi fludiorum fandorum uhi in EcdeOa tpefaclo feruore non eft qui faciat: (expeflaui enim diu, &noh zelo fanefg Chriftianitatis moueret pennam,&ganni fuit qui aperiret as,&C ret ) ego ipfe.faliem fi magnaroccupationes mex permiftrint, quandoep id aggrcdi Dominoadiuuantepropofui.SimpIicitc-r ramen quoeuncj? altero tnclius,c]um tne deierius,hxc~ ficri, gratumh^bercm, Prsfalio
Mittbumet ] Cbriofilio Deinonplus trikuunulii H&oluu
1 nosedidit,rctuliflV quodfcilicetoracula deorum confu\uetk,& de Chdi, ](ta quideffet, intcrrogaueric. Relponium ucr dxmombus fui(Te, uod q
P R A$ LATORIS
ROBER T I TRANS, F ATIO AD DOMINVM PETRVM ABBATEM C1V
NIACENSEMjIN MBRO LEG 1 S S ARAC E N OR VM, quemAlcoran uocant Weft Colle&ionem prxcepto rumquxMachumetpreudoprophetaper angelumGabridemquafi decce, lofib/miflTaconfinxcrit.
Robrrtur. N fuo Petro dluin0 "ftin<3u ClunfacenG abbati, Roj 10 I^ÊffWI Retenenjis.s. K^%^.beirtusRctencfis AipruitiminiiTiysmPeo perfcdgauderf. *,cfe. 'H G^M 'Vbffacptasatîferi pcrcep, qualiter quantum'uetuus anu ifl mus'lblius8itptlijs*bn:nuc|i'ofus,CitiuitfterileinpaludcmSa ra^sf^ accn^ fcc'f nondiui(g fcrtilem ecere, fuumq! puceexhau p ir,propugnacula^ prorfus d jriicreVego cditis tantum officio pruij funiflus,uias f aditusdiligdflm patefeci.Quis enim greffum dilaiabitr Qui> n citiflfmcurreût hoftis rrorcm,ipfum^pdum, femetiplumaut ten u i Latiniras tamen omnis V re fetwentiamubitj firmamatq? uidric agnofcat hucufqjnon dicperniciofis incmodis ignorantte ncgl/gcnciar'upreff, 10 fuorum hftimcaufam^ gnorare,^non depthete pafla eft. Tuaiier a &prgeIe<fksEcc!efi oiflpres fempera d peruigil prcuidenua,ran<Siflimos ipicierts,hocnuJIaie)i'Jsnoluit. Cumillim itaqucparrcm aiquedocrroiem, tu dircipucuius omnishreditasohiiiipdfiificultteuafnalisftaruitur, i lus atquefilius imi'tcis nufquam alis rcHcxus fperaui me, licet omnium tuorum minimum tuam gratiam promereri pole, fimundani fomnrfmili* tix'qw upto poftpofto, tus ftudiofe nutibus inuigilarem. Vndeququam te uelutalumnum thaeredem fapfenriae cohors (apientium circumfiua con manus tuis nutibus benign conferens quorum conuentu me i 1 Ripet,fus tamen munufeulum, puteum pfffi* minime dighum ad huef?ntio: ueftrum 3c>gnatum pandinsrfal(cm.fetnel non oblique tuus perfpicaxintuitus quatfo dignetur afpicere. Quqiram enim in effragi'Ii fukitum ingcniolo plura prg cepêruntincmodartumhi'nceloqutjpenuriaÎhincfcienuxtenuitas.tum f Kdquod ad tiil agndutn eft efficactus, ecordiaeuidelicet ncgligcntieqjma> ter defperatiomultiplex ob rranslationis nofrg uilem Sf.diolubt)em,acin prorfus Arabi'qo tantum femotp ebmpaginatam materiam pro Cut modo uelamtnc,tuamaicftatipracbendam', non minus tamen obnixtuum obfetuum uotum igne di quium aggreffus fuitirconfifusnil efFectluquafari,quo uino plnumadfpirat. Lapifesigitur&Iigna,uttuumdeinde pulcherr : rnumicommodiifnum^dificiumcoagmentatum&rindiffolubilerurgac o ti ilexcerpens,nlfenfibiliter, nifi propterintelligentiam tantum alterans,at > 4 tuli: Machometi'quefumumadpfius tuisfallibusextind, etpureumad jllliuscxjnuftj tuo,uafe,ignisq3<ueftrituouentilabrofomentati^feruor?, nbftri'cp fontts edcfutuo difcurfum,patefcci lus igitur exigit,ui hofti ca tu ftrm,im6 caucamdelendo puteum exief do.cum fis dextra mdi pars pptima,cos icliyionis acutiilima, charitatis manus largirjua, tuorum muni a 4
munimen corrobores,tela diligter acuas/ontem^fuumfortins manai*, fucp charitatis uallum protenfius atqj capacius efftcias Si quis neuilitatis. fit incompofitionisrerumatcpuerborum argut, licctiuf forfait; obfecto tam ut cefet,fciens meum nunquam hic fuiffe propofitum floribusueno deaurare. Quod f annt tut tux num tegcre,remcp uilem dCabif ciendam Cyjil tonjirdt admirabilis mira facundia pollens manufortiflma uigehs mihi indefatiodnni hjecpjus &ftudiofc dcliberant/ummatimcg dicere uolenti darincauit. Lex ta. men ifla licet ktifcra multis in locis, maximum tcftimomum,argumctumcp excellent! noftrg Iegis.utdentib us & eleftis prg ftrmiflimum fanditatis C 1 1" bet.Iftudquidemtuamminimelatuitfapienu'am, qug me compulit intrim t c aftronomix gcomctriacc^ftudium mcum principale pixtermitterc. Sedne promiumfaftidium gcncrct^pllfinem impono,tibic^ cleftijCcelumomnepenetrant^clcftemunusuoueo: quodintegritateminfefcientiafcom^ pieflitur.Quacfecundum numerum,8<rpf portionem atqjmenfuram cle ftes circulos omnes 8C eorumquantitates, ordines &C habitudines,dem3 ftellarum motus mnimodos,2xearndcmeffedus atqjnaturas, Sihaiu tnodicxtcradiligcntiiimdiligctibusapeiit,nuncptobabilibus,nonnun quamneceflarrjs argumentis innitens.
to
INCIPIT &VH, QJTAH
V O C AN T., U> EST, colledionem prafceptorum. AZOARA PRIMA.
LE X ALCORAN
S A R A C E N O'
tu Symbolum hiuntticum.
Ite^fej^gl IfeicordepiocpDeOjimiuerftatis 'udiciflcuius creatori, dies expdit uotofupplici nos humiliemus, poftrema $ ^mi I ^^Sffl adorantesipfumtfuafcpnianusfuffragiuni, femitcpdo^ i* nnSidogma,qu-osnosadfebeneuolos, nequaquamho I im^^ll ftesSierroncosadduxit, iugiterfentiamus. I liiiîi! ^'r' ^nmûm "IiubiTumlatorenr. t K iiEvSfflS In nomine Dei mifericordis,miferatoris. Gratias Deo ]^ft^P*aa| domino uniuerftatis mifericordi,miferatori, iudici diei iudierj. Te oramus, in te confidimus Mitte nos in uiam re(fam,uiam eorum quos elegiili non eorum quibus iratus es.necinfidelum.
GVLIELMVS POSTELLVS ITA VERTIT. lnnomineDeimifericordit,pij.t<tusDeo,regif(culorummifeticordiet[>io,regiiitiiu4uj^ 48 rclum,in eos,~ tjl,fineirdiiuerfm nonff)'<hmtK. in quosibi compUcitum t AZOARA II. il Domini ij 5Cmifericordis Liber hic abfq; falfitatis ucl errop dmceiifertl t *f Nnomine hber Alcoran,ris annexu ueridicus eis quibus ineft amordiuinus deitatisq? timorSi. tttjualtsrtqui eultus,nec non orationacelemofynarumftudijegem item tumtibi,tum rat dijapuloi. cxterisprxdeceiToribusccxlitusOeo datar obftruatio/pesc^feculifuturi~
ri, feifam ucraccmpatcfecf t, Hcnamep fequaces in fummum fui ducCns^ ma fummobonoditat,acueneratur:uelutincredulis&erroneisfurnmurn lum uer ucnturum minatur. Quorum licetuirgamtuae correcionis adhibeas,nulla tamen ad fidem net conuerfio cum eorum aures Si oculos cordatmuIDeus obturauerit.DcumitemjDei'quelegem ore,n opere conf tentes: fit'que nib.il aliud qum fuat detrimentum anime.Iicet infeij fibi lu/ cranteSjanimusuacillanspccnisaffdtjCifderr/cjuecruciatum parftrcdargu iiberos oftentarc prxlutio:ciuniilipeccarorumferui foididi,fe lotos C munt, fl Cumillis quidembonatlegis perfuadeturaccfptio, nonjoppu0 gnantescoramannuuntjfecpnonaliam qum redam ampletftiuclle pollicentur. Bonis ramen infucceflu commodo fauentes,femotim illos fibi fuiffe ludibrio fuis innuuntdiabolis Cum illi poft damnoi (cfamuera* cetnobiniquam 8<f mendaCem mutantes,furdi,mut!,cxci^,fimulSCincon SimiUtuio i uertibiles deo ridiculum exiflanr.Illis etenim afsimilantur,quibus ignisaC' 6V fui- iji qui defert ecnftjs extinguitur, tenebraq} fuccedunt,feunube corufea tonitruus quam fuastimore mortis obftruentibus.lam-1 \etm gara gcffonteprajoccupacis, aures fwinUueruntt ferenitas tnotum tenebrx quie. padefulgurisfere uifupriuatisjquibus teminducunt. Dei quidem omnipotentiat uifum HlisdC auditum fubrrahercpofsibiieefi:. Omnesigitur homines dominiucftri priorumq; tac't* o rem,qui terram in imo.cozlumquefmmodifpofuit, timbres ,&arbores, earniquefriiclus producitjinuocantes timete, eiqjnullum exiftere parem jfirmate,huni.'quelibrutnucracem effe penitus credite, uel confimilem f>* mulomnnes manum cferentes.Q pofsibilefit.perfi'citejteftibuii'que firma te. Sin autem ignem gchennx malos puniturum pertimefeentes, domini PirttifuU pomque mukimoda, paradifobonosindudiirum,ubidulcifsimasaquas, trudus uarios, & decentifsimas ac mundifsimas muli'eresjomnccpbonum inaeternum pofsidebunt, praedicate. Prauos autem 8Cincrcdulosculicibus &huiufmodicomparare Deus nequaquam rubefeet. Multisitaqucbo nis re<fiocalle gradientibus, cum mali plures, ipfiqj foli mentientes Deo o nefanda,& t Deo prohibita,fic quefibi flagitio funt gerentes pernicic- dieb fam f<fani exequantur, domini precequare nonfleditisC His nos nam- Rejurref~io q,ie ad utain de none(Tededucens,mortem inducet, sTad fenos relur' mortuorum. gre faciet qui mundanis peradis afcendens feptem clos omnifciens Califepttui difpofuit,angelis intimans fe fadurum fui fimilem in terra. Quem illi ctr crtM. fie affatifunt:Nos in omnibus eftraemaieftatifiibditijgrates uobis deuot u cruoris effuior exiftet. Tune referimus. Ille uer ueftri fi'mulnequam,& Deus ie rem ab angelis ignoratam fcire firmans, Adam uocabuta rerum fe. niottm edocuit,nondum angelis agnita Si il Ifuseloquium fua:fapitix pr cunclisangelis argumentum induxit,fkms etiam,fetotius mundi omniu Uominitiigttl [ cordium arcana cognofeere angelis tamen prius fe uocabulorum tas Angtloim que peritiamignorarefatentibus.cum Deus ab illis petrjffctilliusexpreisioncm peuns. peritiae,fi ueraces effent. Vnde angeliiufsifecoram Adam humiles exW His omnibus fie ex ordine bere, nequamBelzebub excepto,paruerunt. gd1is,Ad prxceptum huiufmodi fecimus,Tu muliel' quetua paradifo ma HomimtU* neatfe9quantum&quodcunque libuerit.nifdehac arbore folum,come. P/ms. dtcs,Quos abhoccTiliodiabolicafuggeftiofemous.eofdem eijcidos paradifo profirauit, Vnde deus illis praEwaricatoribusfuaclegis inquit, Ad' uerfantes
uerfantcsa!teralteriadtmam,ibiIocumhoralemproueHeineofcflfcethabi item tin i defcditc.Deinceps dac adepto don pietatis dCueniar,fie Deus inquit; Vos ambomcmihi paradifumrelinquite vitx ui'amms fmctes, cuius omni's imitator ml periculi feu timoris, deuius : ctradicens ign in fernaem finis nefrius inibit. Vositem filrjIfraelbonorum quj uobis ctuli, tfaditisitlco* { r*numnanti jt fuper retninircentes/deris incer uos conftitutt diflblurionemuitate meep dat. omnia tim[es,hclibr matlegis me ccelitus mTutn,ueftraHegis firma 1 mtuni cfl cognolcfte.Vnde uos eius obtre(fatores,nec cotradidlores nec Bonaopcm, pn'mos e(Te,ius atquuexfgit. Sic aut conftanspropofitf.falfa uerfs nequa 1 l9, Ituofficu. quintrfrere,neeueracognitatacere,(:orationibusa(Trgere c fumma mti's&corporisrubiedionefracfup.dednias.necnonf dbita Deo per 1 Cor. p.Ne<f=.. folucre, uosr crebris orationibus abfiinentiacp premere,qua;udutinalis lijs prxiicMS, txdiutn&Tdmicultatem,fie bonis, quorum idoncus ad dominum reditu* Ere Cauendum quoque, ne carteIn iuiicio Dri cffidtur,dulcedinem&:leuitatem gnrant. ne ris bona pradicantes,bene operaripraetermitant C legentes in fua pert qxifyonuifuii biiuUbit. feuertinfcientia.Horumpracceptorum uos filijIfrael executores exiflitr. pImmoiis I uidicrj die, qua nuila anima uicem alius necinterceflbrts efFedum percipetto. Ex"iJ. rctjtimenteSjrecordantes^ bonorum omnium, quxuobis dilecfhsattuli. Vituh dierd. Nonne cn/m uos ego de manu Pharaonis prolem ucftram necantis mulietO tw. Exoi. 32 resq)furripientisliberaui,commodtransfretansji!lumfijmmetgensfVitu cr teio /egi't. lum tamen deinceps,Moyfe quadragenarium ieiunium utlegem fufeipr Exoii. ip non ta, efficiente, adorafti. 47 Huius deinceps aimir.is uobis data ue nia m<~ mbdinterpok 1 ht'cp gratta reddita, per Iibrura uobis Moyferaditum,bonimalindifcrett t tnexpofttione. uum,uos retffamuitar uiam agnofeentes, Moyfi uos animabus ueltris noef. uos ob adorationem uituliincrepanti, dicenticpuobis optimum eflDeum fit inuoeare animasep ueftras mortifcare Sicenfm Dco,cum pijfsinms, ueniamaflquimini. RelpondiMis,uosnoIIegercre quicquamhuiufmrdi>nili Deum uideretittlndecj}Ce fulgurisidus uobis, carterisuidentibus,ia gefsft. Huiusrei tamenpoftea ueniafaflajgratiacp percepta, tperata ferent tateuosproteximuSjmnaqduIcifsim.quod comcdcreds,p!i;gdoprbur !C> hUWUmus. Cumpdiximus,Villas ingredientescibosunddibetfumite:cVpcr portmintrantes,humiliuoto gratos teddite* Sicenimmalis ueniam, bo' $ Comifcet duas nisc^ftatummeliorcmDeusannuetmalisi'pfishocabutentibusuerbo.fic'' hiftorias. Ex- que Obinociuis non nobis,uindi(ftam ccelitusmmlimus. Moyfcs rurfmn c. i;. er7. pluuiamfijgentipoftuhns,me doctepetramcumui'rgapercttiendo.Kij . ntilcrti Exo. fontes potaturiseduxit.Illa quidemficpotucibocpncpracdatumiflt.diic>. ut precc%6,iepnuita.. ta,feunofaftidirri<f}u,proferebat. VndeipfiprecatiMoyfn, fua fibi romeflibilia fcilicet bletas, cucumeres allia lentigines cepas 6 creator terra produceret.diximus: Vospeiuspro meliore poftulantt:!?, ad Aegyptum defcendite,ucflrum ibi uotum fufeepturi. Inde'que con,'4CI omnes Deumtemptus cVopprobrium, atque calamirasillis m incubuerunt, 4fl Mis itatimcnUScuiufi quedifeedentibus ira diuina fuperuenit. fQuippe mendaecs homicidx, ' profejiio-. nequaquam deum mentes tnuenti funt. Sciendum autem generalifer, tiiA fahmbunomnisred uiuens ludus feu Chriftianus, feulege fuarelufa tur. Ail. 10. quoniam in aliam tendens omnis fcilicetDeum adorans, bon/que geftor indu bitanter diulnum amorem aflquetur. Veftris iterum ludai uotis . demadhibentes fuper uos montem fublimauimus: Sit'que ui cVuirtu* te Deum
te Deum timentes.noihis mcatis paraiftis.Quae poftealinquentes^pceni Vt &interitum,ni[ diuina fubucniflet pietas, meruiflis. Vobis autem (cien In Num.ijf. colhgentt tibus diuina uindita die fabbati gerentibus illicita, fuistp fequacibus f' Ugni. gnumiraeprocorrecflionebonorumimpreffit Moyfenrurfum Deinutu Vrtcifuc in* uobis uaccarumcxdeminiungcntem tncrepa{ris,qu<erentes,anei ridicu.- nuitudccumru effeftultos adieciflet, famNu.19.fti lurneffetis.Quodipfonegante,cumuosnequaquam tandem ut per eius inaocationem uaccarumxtas annotefceret, uobisro, fabulafaddmi* gatus inquft:Sint aetatts mediocris,nequaquam annofa' feu iuuenculx. fat, nimirum Vobiscp nondum penitus cerris adiecit, Sint fane nunquam ugo laboricp ex Uidtcorum to fuppoffcac. Tune demumuos eum cum uera certitudme rcddilcabopis trttdition&tts. JfiCum diuina: precefatentes, uaccamhuiufmodiuixtameninterfeciflis. quis Dei dogmate ipfoq; faciente homicidam ignoratum patefacere ftueb* Sicenim fufeitatus, lihUcrum duerit,mortuumcumaliquauaccae particulatangat. jiitittcitt dephrem ipfam edocebit. Fixe his' que fimilia Iudxis agnira,fuam nequaquam duriciam fmouent,cum adhuc corda lapidea, imo duriora geftant. perata. tris autem plures emanantes quar timore creatoris diffluunt.Huius itaque gentis conuerfionem ad legem.tuam expe<flasr'Abfic.Illanamque Dei uer, bumauditumâgnitum mutauit,necexeo quidoperariuoluit. Commo<dum tamen cum bonis fimul allumcns ipfis annumerari fe bona faciens Deus cordium 20 exoptat. Aliad autem remota iudicat, licetfcire debeat, arque Deum mentis arcanurn.,etuocemagnofcere. Pluresitemnequaquam ex lecfione,fed inft>e(tor. Yentisiolri* exalieno (ermonefnfu'quelegemafiTecutijlibrosex ambi'guittisincom- nt inceru agi tnodointerefluel non eife temerari captumconftanteraffirmantes.De tatos taxat. laefumfcriptonbuSjCum fub illius nomine eorum feripta fignentur,igncm' que minime laefurum illos,nifi rem pore determinato. Quos econtra fieferi' i ptoresredarguunt.Cumquopaclumhuiufmodifrmaftisr'Creaton'neuos ambiguum S^nefeium imponitisc' Omnis autem peccator culpx culpas ac- Qjtiferuentitr cumulans igne perenniter comburetur: uelut omnis Deum timens bono. ttttperetnt, rumperfecutor operum,paradifi gaudijs alterne fructur. Filij quidem 1G raelfidemlibrisin quibufdamadhibentes,inpluribusuer minime, paucisi 30 admodum 1 acceptis, hanc uitam futuraeparantes, huius feculi contemptum Cpeenamfuturicp maxime fine meta fubibunt. Fdusnamquediledlionis HiieitrSfgrtf> >forts legis dia noftraEflrmatum,uidelicct quodfolumDeum ad orarent, parentibus, fuse MM. r legisprofeiIoribuSjOrphanis^calamitcifisfubuenirtjCundisbenedicerent, nullius cxdis profcriptionibus feu falores uel acforesorationib. inufgilahofh'uminmutua feditione captorumre-Cruiele pre* rent,de'6que dbita foluerent,nec ceptum. demptionfufciperent,reifaciinomnib.ruperunt.Moyfi,Cfterisq5)pphc VrcfhetixUM tis poftea libro tradito,Chrifto fimiliter filio Marix, cui fpiritus diuinus au, heilesluiei. xiliatcp teftimoni extitit,curprophetas uobis miffbs difplicta predietes5 Cbri&uskfriuel interficitis, uel ctradicitis.huic^ libro clitus miffo ueftrlegis nrma- ritu Dei httbet 4" mento nequaqufauere,fed ctradicere remcun<fuidentes maluiftis? N5 ttfimonmm. Akoran fit* impunquid.Hoceniminuidifadueftraspeffundsammasêitatiso/n dium,6< iram.mundic^ ctempt 8C opprobri uobis ingeret, qui dicentes, mamtntum uosnolenifilibro uobis datocredere,ueftrlegirefiftttis,buncui confir- gisludaics, matorem refpuentes. Si boni eftis,cur prophetas perimitisCJUVosper Moy fen uirtutibus &fcienttjs inftrucfli uitulum adoraftis, feederque diledliO' ex ui mandartim nisnoftraefirmatOjmontcquefuperuoscleuatOjnoftrum fufceptuii
Morsbonis cpttndt.
antecedentium confcientiam affecfant,licct hoc eorum malum ex mcrito Omv futuri nequaquainauferet,creatorefacfumiuumomncdrjudicanre. C&ntl fimi- nis aduerfarius Gabridis hunclibrum tuocordi per creatorem intimantis, liaris M4cbu> i ipfump diuino prxcepto tuis commiiTummanibus, cum uiam recftamedo. met. cens fpem bonam bonis polliceatur, conlrmantis: omniscj Gmiliterhoftis ] Dei,ac Michaelis et archangelorum flagitiofis cruciatibus affligetur. Tibi Aduerfdrijm> ncc non & manifefta contulimus quibus mali nequaquam 1 o t gelorum per quidem firma obedient,cum prophtie ucradflmi Icgem ftrmi(Timam,{ua poft tergS mati dtntur. dataproijcientes,ncglexerunt.4[{ Sicigiturlcgecontmpta,(cientiamdia^ Sdomonmugi bolislicetraalis SalomonibonopatefacDam, prarfgiotum fcilicet,artcmcp camiididt i magicam,qualis eft de diuilipne mulieris atcpmariti,et huiufmodi:quam fui d*mombin:luprincipes inBabyloniauidelketArot et Marot nemin, nif prius cretaorc data tmditio Icgeqjfua ncglcdis,doccrent: illius taminefficaces, nifi Deo concedente, uidetur. Qui perfcrutantesanimarumfuarum nocumcntum&interitdidicerunt. bus commodius attp falubrius efferdeum timere,credere,atq3 fperare. Sec Conlri Di<(gi= dincredulorum huiufmodi uelle nullus Oeo liber tibi mittetur. Sedillius cas 11) fuperjhuo pietasatqjdon^nquosuul^&qudouulêxtendunt.cuiusmandatonentt. gle<flo,uelconfimile,uelleuius praebebitur. An poteft quis anima; fuaepro* defTefineDeo.clocjjterrceprgfidentedpfumitacpdiligenteSjUeftrunibonum atque (alutem,ut prius plures Moyfe fecerunt,perfcrutemini, nequa quam ad incredulos fide difced entes. Habentesautem libros uellent inui* dia ducfriuos adhrentes legire cognita uera,malam accperelcgcm. Sed uosindurate,ufquedumDeus omnipotensplacere patefaciat. inuigilate: dcimas date. Crcatornamcpfuum cuique rcpendet meritum. Afferunt ta PojluUtabttijsmen,neminem prartcr Iuda:um S ChriftianingreiTurparadifum. Quod = emon&ratio ^f Generaliter ifle fi uerumeft, demonftratione probent. fuam ad Deum autemdiligentibus nem,quam annotandum, quoniam omnis faciem uergens tVbenefa^ JO non exhibitludorumZT ciens, Deum promerebitur nullo timore grauatus.Licet Iudaeis& Chritlia. Cbriittinorumnis fumma controuerfis lis incidat. Alter enim alterum nullius elle legis contentio. aHerit,utroque librum legiferum habente. Quorum uelut & ceterorum con re Templorum fimilia dicentium,litcm in alio fecularDeus iudex dirimet. Quis eo peior IIlegio. exiflit,qui domusorationum interdcir,earum'que deftrudioniftudet C" lis quidem ingreflis nequaquam pateat, nifi cum timore maximo in hocfeVeri tiordtO' culo contemptum in alio pnamimmoderatam habituro. Cum Dei fit res ubiq; exuu oriens C occidens, uerfus quamlibet partem orariones fundens Deum in* diutur.lotin uenit. Sua namque pietas nullo loco circumfcribitur 4. Eiusfapientia cun<3acomple<fh'tur<. Afferunt item quidam uniucrfiratis creatorem, cceli Hegteifilm. terr regem, cuius pra:ceptum omnia perficir, cuicunflafubrjciuntur^lium (umpfine. Quibus nequaquam ueritas confonat, Sed hi quidem in* praedeceflbres his dido conOmilesinquiunt, fecredituros fi ici), uelut QL Sine mirdcuUs arduasuir fedeusillisalloquio,uirtutibsquepatefaceret.Non'nefatisres jitm pofeit. Nunctibi ue tutes'que fublimes ff piusfapienti teftimonio peregimusr racia prxceptacommitto,quibusbonosinftruas, nil curansdeprdeftinatis igni fed Iudcis Chriftianisqjprgdicans, nullam legem bonam effe, nifi tan-
j[ufceptumaudiftis, ucftx legis aduerfarij fuiftis Nonne mortem,fi eraces uobis praecxterts gentibus futuri fecult uita promitt ( elTetiSjOptaretis.cum I turfQuifqjuerueftriplus caeterisannorumfpacium ob malorum aduum
tritum cte^ôris. Licct fpfi tus nequaquam fegi ctedent, nec dictis cuis acquiefcent nifi cum fua: legis extiteris. Cuius fiiamnofira dodrina prsftrudhis imitator fueris, Dei dilectionem et donu amittes Omnes hune librum cozlitus mifflim pro more debito xquanimiterlegentes credent: doi Increduli perpecuo punientur. C Abrahac pra:cepta diuinitus petita Abrabam ftatuere deus iniunxit. Cui refpon-'(%3ti.dcoxon' complenti fferediof em dodoremp dens Abraham inquit De proie mea quid faciam C Inquic deus: Vins |titutiu. ion fdnftitni ne tradas.Ipfiquoq; Abrahg Ifinaelicpfimili- (imibwiion* prauis & peruerfis uerba mea ter,poftea nos otationis dorn,timoris exper[em,ecc!eGa:~rfugia, homi-,km. j Onum ctnodo proponentes,tit eam mimd.5<ornat,ac idoneam ilic oranenientibus efficcrent,iniunxf mus. Cuius fundamentum tibus,a!mndccj5 Abraham ftatuensjinqm'tiCreator optimejlociftum tibifandlifica,ipfum 1 Vemplum *\ccbeondi. c quid hic 1 afylumcftituens^nosfiliosqnoftrosintecrcdcntcsedoccns, boni gerend fitûeniamcptnbuensjiit mifericorsatip pfjimusnoftrarpro 1umabAbra* MOT. lis fflium,mediatorem prophetam excita, carter gerenda uirtutesp tuas 1 is benedicentem,cum tu fisdoifiorexcelfus,omnia feripto notifi'cantem.eisq} feiensdi atidiens. Quifquis igitur lcgemAbraha neglexerit, dereliqueri- 1 ViiitAbr liem te,brums erit. Qtii deorogatus ut crederetj confeffuseft, fe in deum to- 1 CbrifH, tius mundi regem credere.Vride hic Deddile(flus,intr bonos fummaco ftgnuilk eft. io" ronacondecoratur.^f Abraham quoepprfceptidem fihofuo 8C s Jacob in- ]IWercredeti J \htwn. t/mans,inquic Hatic lcgem (ndiain atepdiledarmiobis deo datant, ahte mortem ne mutetis. Iacobautem ad leti Iimitem acccdens,flc filios fuosaffatuiseft Memortuo quem adorabitisf Refponderunt; Creatorem unum, fcilicet quem tu adoras, & Abfahatr^&Ifmahel, &Ifaac. Dixit autemeis: IIlis iam defundis fecundum opera fua, deus ipfe iudexmerita prgbtiit:uo- jJXrdiit Dcut bis quoqj confimiliter fecund ueftra daturus. Necenim ab illis ueftra,nec A imcBiqj/rciat ! uobisfuaperql1irenturopera. NuticqLiidehltzdxi&Chtiftini,gent~d op^/Hrf, tibi cmifTam abftrahere nitentes, ut fu ajmpledaturlegS, Si ill profitear Iloftrittetua t~ tancbona effe cnrm;t 11. d!orum turjamrrtoftt.Eommenimuterfuamlegen la uero feege Abfahg,nonali ample<fti,iufie rofitetur3uiri iuftiffimi.Tu 'hriflianorii p ppomtfriuo ergo fidemcreatoris illis predica5penitusperfudSiUtlibris tibi diuinitus tmcommette Uma'li,C miffs, Ah>th3tty8C Ifaac^t^p Iacob,& tribubus lcgibusqs Moy- tlmi,qtiodh. fi &Chrifti caterbruqiprophetarum, nullis per1 fegregatis Jirmfidem brum cluttf t adhibeant,cfeacre adorS;es.Qtii fi nofiris praeceptisparuerint/ecfl opti- acceferit. rh imicabtur.Sinaiit Deus te liberabit abillis. Nos quidem uerbis cra- >i ftcertEl* Eu* tons, qm'busnihil ftmch'us/ubicdi fumusin omnibus. Illi uero dicunt, tptiU. i.sMKEd Iudarosuel Ghriftianosfuifle.Huius'' brah,&fmal,eorumcp fequaces tamen rei ucrita temagnofcunt,meliuscpDeus.Sed cum taceant,peccant. ~{.bJlfr~ A z 0 A r ii. c onfifriontiii dcireqttiriti Gente preterita Deus iequaqu opera ucftra3nccuobis fu exigetj AjLJLquxrsjCiir mala gens prima orationis orient dereliquerit,c ipfius t fint oriens Si occidls oninis,quoslibet eledos fuos adfcducfrs.Tibi tamg nunc hc,nc illuc afpicitijtuiscpad rneo^ proprfor nocici^qui funt me 'erfi&lechi diatoresgenti telles 3 fiifiprophetpropriumteflem habentts, orationis V loci iieracm &C idone deoteftitcante uidelicet irerfusMecham, tplii ift&tndo fui niedi,quod Abraha primo fundauit firmabo:qud femperubtciinque Prtapit orari uni.utlttitei fiieris facierhtua orando tiertas, ne te damnent, accufentealij,quam mali. d erftunim* Et fi legtltnpopulus illampartcmorandir~!1\lert,tuncfeqtlais eum.H~c;' r. Il f ilemc b etenim
rtenfm agens,iam ueracf noticfa tibi monfrrata,tmfis connumeraberis.Ipfi tafnenrilrjp fui ueritatem agnofcunt,ticet eorum placripnegent Cauendum quocp, ne fiseorum imitacor,qui nunc affirmant, nQcnegant Omnis tamen uerfus quamlibet partem orans quserendoquod eft optimum, De. umexauditorem promerebitur Licct optimus & ucracifl'musorationis tohisdcusti';afpedriisuerfus centrum rempli Mechacuertendus eft, deo tefte Vt in te tendus., qudcm meum fruclificet uerbum,tucp bonam feclam exequaris,me folum Subinie infe. fimiliter omnes q tribusde uobifmet ipfis prophetam excir.au/, il. rimeluosep trKiu/rrt ueftrat non fubiedta peririx monftrer. hid.Dtut.u. qui uobis dicendagerendacpprius crA.7. 4TVt uos aduocem,meumnomen inuocategrates referendo,nequaquam 10 d Vtobctmt t negando. Bonicp fibi per abftincntiam,patientiam3orariones prodeffeuenote, cre lint.Huiufmodi namcpuiris deus inhabitat,illis propitius fuam concedens lnpoticnti* gratiam Patienter enim colligentes mandatum timons, & famisac detri4 fofiidcbitit menti, uitx, pecuniae^p, ^ arborum,gaudiiim mecent,ofimiliter damno 2 mm*sKcjlTM., dicentes :Ocreator,tui fumustad te redituri. Olfcquio dei tmmititurdofuperueniente pcremptosnemomorcLiosexiftimet, fed illospotiffmun> uiuosSifanos. hd.Qjtipcr' Meccham peregrinantes,locum in tnre,cuinomen Acepha, nulla tenus Ht nmmfu adire praetermittant. Omni bonum corde puro proponenti.deus muldpliwtnittcm.' ` < cemremunerationem faciet t mala Iinquentrbus,bonaq3 erentibus dabit g s IO ipfe M<tth.f.Ct<H.' ueniam,cum fit pius,ueniarq largiror. Vtutes item bonumab ne-i folueritmini gantem,poftqum libri fapientibus illa patefeccrint deus abhorrebit, Si mum.i 'c deftruet Mandatis Dei contradkenti, fictp mortuo, ira dei,& angelorum tdlfciumnteii omnium,ac homtnum fuperueniens,ipfum nunquam impunitum efle per. pumimtur. tmitteK quem nec deusunquam refpiciet. lurans namcpfalfum, confundi. Vnumitumtt :ur: Vtro uero iurante, uerum fuper Iudxos tranfic f Creator inquit. tolmiumo Vnus ego creatorfum, femper idem, pius,& mifericors: pneter quem non ftmieb dut c potentk cr ftaliLis,cuius mirabilia uirtutesep fapienribus atepdifcretis funt cceli term operibus.racep achina, diei noAiscpuicifficudo naues arquorcacuiris accommoda;, c dudus imbrium ad terrg torpefeentis rigatum,omnium animalium comF 3ofitio,ucn: 5cnubesinterpolata undicp uenientes, arem8Cterram oc- )0 c :upantes. Pars homin nequaquam Deum,fed aliud loco fui colens,6^prae c raeteris diligens, c iram Dei perfpicit, illam fatetur grauiffm, omnemep c uim attribuit, qua plus Deus bonos diligit, diuino quidem iudicio dit ieo Seroftpimt, C rernente pios abimprjs/apientes Hultis. Malam fedtam affecuti, cum nec qui do8srttc n >nar ec ardoris fineml'entient,fifas effet redire,flbicp fedam eligere,prijlfoiauat. P rnosdodlorespenitusrefpuerent. Vosigiturhomines comedite fapidaboim* acp terra:,non exequentes iniurias diaboli, uobis aduerfantistqut peruertsidboltts T ffadocens infinuat, ut creatoris prorfus uobis ignorata mentientes imponapojfcr.f ttis. Hi rogati prxcepta diuinitus obfeniare dicunt Ce nullam nifi patrum Stultipttrum(Quorum fecflamexecuturos Patres itacpfi ftulti cxdif fuerunt,imitabimi.. 40 *MuUtorcs fm'CEitis igitur uelut furdijmuti,ca:ri,ftulti,rjs comparabiles qui nil prarter a luditB profert,uel Ceint.C Viri boni,deo grati.bona uobis ab illo coilata c comeditc,grates ipfi reddtes,& eu pra: cclis inuoetes. AmorticinrjsjVievttitderu ro,& porco,& fanguine,&ab animali quolibet percmpto n in creatoris no uit.ii.xrn. s 1 ex minc,uos abftinetc.Neccffitatetam loco e cogte,inde quhbet faturari, Diîfatio r nilalisfecum ndeportantenr.minime peccatum cenfetur. Deus namque tuccjiitttcjt >iusinde ueniam largitur. Hune librum creatore damm contradicentictfxcunin, F u un.SCpraminimoducenuumuentres ignis indeficiens cibabit,eiscji?enul um
lumopils profciet Qiri nec diuinumalloqiuum infxculo future, nec poene decrementum accipient cum feftam malam pro bona, iramqe Deprodileclione fibi comparauerunt j potius errori qum libro cli- cLuid 6ratttt(t orientem uel occidcntcm orationes fun- fi tus miffo confntientes Verfus ki<tt,crbo mm. dere, minimefidles 8ueracesefficit.*fed in Deumcredere,&alusad- n uentuifculi, nec non angelis,8Iibris atque prophetsfdemadhibere, &L pecunimque fuam beneuol confangtlineis fuis,orphanis,pauperibus, mendicis hoftitim qicerencibus atque captiuis impertire, orationibus inuigilaire Deo debita faluere,uerbsfidem&conftantiamhabere, hora litem fuftentare Hac inquam omnia quibus infunt, tO graui malum C Zek Deum timentes atq}fidles perficiunt Cxdis uindifram xqiialem Ccon- C uiniit te. fimilem,quiEmultortim uitas protegere, uerfus fcientes Deum timentes uobis fcripfimus, ut liber fcilicet pro libero, captiuus pro fui Gmili foemi. na pro foemina mortem fubcat nifi quis pro pecunia condonare uolens, fecundum Dei prxceptum, Ieuius homicida: pacificetur. Pi liter autcm fallnmofyn* ciens,maliim diuinitus datum incurret. Quilibet item ad interitum acce- E xrtcjhmen* dens, de pecunia fiia poflefla rem determinatam atqjfcitamfamilixfiKC, p (< m. propinquisuefuisadeleemofynas diiiindlas peragendasindecommendat: quas quilibet eorum poftea mutans peccabit, creatore fingulos a<fhisfu~o os drjudicante. C Si prauitatem deriforum fufpicetur, ipfe rem difpoI: nens,eos mitigando corrigat, Deo cunda condonaturo. Ieiunium quidem eiuniufolen' uobis,ficut & prxdecefl'oribus ueftris, per quod Deum timere uideamini, lemmfeRc* 1 IIIO&d#i. in temporeftatutOj certocp dierumnumero, uidelicetmenfeRomodam, quo liber hic legifer boni malicp difcretimis clitus eft datus, iniungimus quod quifque uiuus,prter infirmum, dC uiatorem, perfoltiat. Quod &iplpoftea faciant,tempore quo Iibet,Deus enim manfuetus &pius3grauia uobs nequaquam exigit qui communiter etiam uobs nodturnos eu mulieribus coitus, cum abftinentiam huiufmodi tum difticilcm,tum uobis tmpoffblem agnofcat, permittir, inde daturus ueniam Inoleuit quidem duitibus confuetudo ut eleemofyns ieunium redmerent Sed hnc al30 ter comtetur alterum. Vos de mequxftione fa<fte3me propnquumorantibus refponfurum, iuftiscjjpraemiafaclurum, afnrmate Inuocantes quoquemeisobedienterpracceptisrefpondeant, ne deuius error eos abducar. coitus. Dietota ieiunantes,no(fleieIntemplisnunusitcummuleribus iunium ibluite,tunc commedentes C bibentes quantum libuerit, fer ufqj ad principium horx qua folis ortum antecedit. Hos termnos Deo conftitutos nemo tranfgrediatur Ex mendacrjs uel pro caufis agends, iudi- C Contracjlm vas,et rabu* cfjse dandis uictum acquirere, pecuniam furriendo nolite. Interrogatide Iitnationibus,docete illas homini cum itiodo flatutas,cum per cas tempora \ttfr<rfes. empoTUobs peregrinationis atque ieiunfj difcernantur. In quibus fumm nitndum, 1 "ertutio. 40 uideamini. Hoflcs atque pugnaces Dei^ utDeumtimereatquedilgere Ugntre, &locts unde uos proie- ja \eo graium. pracceptodilecîoneqjexpugnate&interfcite, cerint erjcite Infeftatio namq; feditioq?pugnax plurquatn cxdes offcunt. c fciritum D Apud Meccham tamen nemo nifi uobis tuperueniens hoflsperimatur. fimgMitccrii $ et Tune autem3ctedem promeretur. Solus domorum ngf efTus portas,n <j MccLtx fui per b fuit retrorfum,non coIlateralteMuftus atqj bonuscenfetur. C Ho(tibu,icut tomicidd initio. &L cters ad Deum redeuntibus3pfepiusprxbetueniaiTijUelutpeccatn& inultum menfe Iibcrtatis & quictis:n anni luccedcnts menfeconfimiliue
b 2, num
1 niammeruit. Defacientibus illicita,nat iudicium.Inferentemuobis iniuSeucriUtik1 iicwrum.i rias atque moleftias,cum milibus pcenis afficite.Pecunias ucfiras propter Deum in peregrinationibus expendite, non dcfperantesnec reuertamini, Pcrtffiiutiom Htsti bcart nid primum peratfis omnibus, pro faculcaceueftra, peregrinationi conueligioja,nienribus,nifi timons locus impediat. Omnia coniplere fhidens ,cumDe-
us grauiter& exquifi te perfedionemaffcdet pro modo fiiatfacultatif operetur. Impotens autem in itinere tres,& poft reditum fep tem,ficqedecem dies ieiunet quem fcilicet peregrinantem fuamillier non comitatur. Caput dolens,& atgrotus/uiim eleemofynis ieiunium perfoluat. Peregri10 nariproponens, fatfra praua malasqe cogitationes prorfus abrjciat, nec 1 Vtm rtmune aliquamcontroueriarn agat Omnes aflus bonos deus annumerat: cuius Huius abfh'nentix peregrinationiscp temttar mqtutimor/ames tflatquefienlitas tA, .Heu. pus menfes ftaum mttnintur.Omncs fapientes me pertimefcant, quofibi txwfolmin* neccflaria petere non iierecundentur. A' peregrinationibus quoqj redeunDocttndm. tes,Si repatriati me dominum inuocenc,fuorum peccaminum ueniam pobonam eos edocens,qui prius lfulantes:cum fim pius,uenieq3dator:fe<am peradis me,quantum paprauam atque peruerfam fccuti funt: omnibuetp tres Imtxtato1 fuos, pluse diligenteSjhonorifi'cent.Qiu'dain enim folum in hoc faccutorde,totjaz lo fllo ditari uoto precantur,in alio nil boni fuinptun Bncrcuorcs autent c. ttima;~c, in ucroque/uo uotobonocp perfrui, nec aliquibus poznisopprimi, fuppli- 10 citer Deum exorantes poftulant Horum Deus exauditor,operumtp fuorumdenumerator.meritamukiplicir.erretribuiti A Z 0 A R A *iil les peregrinationis ab ipfo Deo difpofitos, fi qmspnuspoOcnuse per biduumincperit3nequaquaminde reus exifit fi De timear, uelut ad ipfuni rediturus Plures eloqurj melliflui, quorum uox cordinon fui cordis tcftemaduocant.c ipfi tamen pernici,gencicp Ufi frOret, confonat ,Deum flagitium,frui5tibusq3pcfteminducerenitantur Hi tales gehennacputeo poenisundiqjuexatifepelitur.Obfequiediuino,Deicpdilcdione morte diuina pietas gaudia prxbens fuperuenit. Viii boni, pacem 30 ttlifkdendZ fubeuntibus, inuicem diligite,errorem diaboli uobis aduerfantis euitantes.Sedui quidem &errances poft noftrorumtraditionem praeceptorum, Dcumpiobno* luiic'mm fecrando fpertes ueni adipifcentur. Creatoris,nec non & ngeloij!in nubibus aduentum/inguli fimpliciter expdient ad que omniS fiet reditus. mjiimum. Filios Ifral deprarccptoi umnofiror atcg uirtutum quantitate,numeroqs Apojkti pi percundiari uelitis lus moremcp bcnagnitumpermutans,Dengrauem mter(unienr atqjdirricilinueniet. lncredulis atcp malishic adto cmniuirucollfiate, tur. boni ridiculo funt,ditatis, DeQ timtes die iudicrj iocunditate<p,quibs &C Deus quos uoluerit3innameris bonis ditabic.f Huma. St&arum prxcellunt,qu2do cm no fidem <:fp 4o inMa generi totiprius uni genti Deusprophetas mitts ut ei trouerpiu libris ueracibus boni malipdifcretiuis inftruxit Quibus tbumttfufk*timarent,eofd n tit,crre&m ia mandata iufla cognofcentibus,& n alfjs lis atq? diiTenfio mediocris folutkiter ilnciderteorcpper fic& n ne efle,difcretoijt,quibufd fibi placitis Deus utonjirtuit,deinceps uia redl oftendit.Vnde uobis adit in paradifum patre putaftis, filicet.cQueftripredeceflroresrriultagerendobona plurima mala perpeffi fume1 quoufq; propheta; iristj) bonis c5 eo uindic qiierctibus intimatfi eft,uin u i<SarppinqueflrerPerfcruttibus,gdexpcndtrutprofintpartibiis.^pin juis & orphanis aeperegrinis dicito.Quicyd boni feceritis 3crcator gns fcet.
fcet. Litium adum uobis,licet nolcntibus,qui muta irobis urilia ncglgi- Deus bellaine ts,plura nociua diligitis,cuius ici Deus eft cognitor,non uas,iniunximus. iumitfuopo' In mcnfibus etram libertacis 8Cquietis pugnam ingredi maxime tamen pub.iufhqui contra non inuocantes Deum, uftum eft Siurile fed Mecba qitofquam dent.Atrurm fumdicir.Ho erjcere, grauiflmum Deo Guerranamq} qum eft plus cardes offiirit, ' I tua lege f dildentes abfq}intermiffone tua*genti bellum infrent uf- otciics. i Q< igitur cam ad fuamlegem,fi poffibil fit,conuertant Tuam autem proquequ pax er con. peer aliam mutans, SCin ea manens, hic &in alio feculo reus igne indefici- infto inter et ente peribit. Viriboni, E)eumtimentes,în es nprnfne pugnantes/pe CkrtfhitnoS > t diuina corroborenewr. Deus etenim pius atq; propiu'us ueniam eis praebe- Niichumc iijhii bit.Scifcitantibiis'deuino,fcachJs,talJs,8(:aeis,i:]iiiiurmodijdicpeccacumtt Luiia iUibe* Licct tmcn dulcefcatic ho-'1 maximumeiTehaufmodipocum&ludiim 1 f^-mni rtln, minibus,tumutilitatem ferant hxc peccatorummateries pcctaamen t poculumpro* nociua funt. Quaerentibus,quid expendent^dic,bona Dei* Tu taliter hu- 1 i&ctm. tus futuricp feculinoticia per Deum inftnitas, perfuade quarentibiis de 1 vifittttepu* ut eifdem bnficiant, & fubleuent, eosepfibi fratres efficiant. f orphanis, itioi cr uim Sin autem, tantam illis Deus egeftatem &inopiam ingeret, fi fibi placue- ( iuMin tribu* ritjCtiiusuoluntati nulla refftere queunt, quod nc fibi nec alrjs prodeffe llationcipfo* rum.iacob. poterant Bene operantes,etiam ab alrjsipfemet difeernit. Alterius legis r Kitttmomtt ? feeminasin uxores nec ducatis, nec filias ueflras uiris aterius legis nubere inter fit con permittatisj nifi prius eorum ad ueftram legem conuerfionefacfla Homo fl'frt 1 nam<^legalis prxceliicexlegem quamuis placidiffimim, cum illius adig- HK.Dfttt,rchgia7. nem omnis grclTusintendat.Deusautem hominibus perfuadens,ut fibi ca-j kbfimeniwn item nemo tangar,nifi prius mun- Uant,ad paradifum euocac.Menftruatas itnenjinidtdi datas. Res namque munda Deo place, qf Mulieres uobis fubiedas peni- jtLeuit.~s, ~r I/fu:. Lcuit.ie, ^.i' "Jf( tus pro modo ueftro, ubicunque uoluerttis parafe, Deum timentes ad > kViolmtiut '' \fL, hiclacm*flo(J>;oVio-f quemomnium redicus, qui bonis pracntia,rnatis.cruciatustribuit4 Ve-f f. fit firis animabus utiles eftote nec per ipfumnorninae fua fingulis negotfjs ftmtorfif/i v? -JJr iurate:cumipfefit omnium auditor,&eognitor. In illis quidemfolisfacra- ~uxfi nejxria~ permittat, (/^ frmatur,Deus appofitus larfionemcontra- f 501mentis,quibus falfitas ex cofde JUKIII iiiijci*tm^ v,x.r', hit.Mulieres maritis reli(flx,nemini nifi prius peratflis quatuormcnfibus st, maritis uolentibus renubere bonum eft.Sin autem,Deus au- 1 neumti_d. .11,<z ro. ,): nubantquas menies ~e uidet. Non nubant etiam aliqux relicl:x,nifi prius emundatx tribus dit cV SJotffkmapJYS .W menftruis Vuluac conceptus nullatenusCDeiim timete)negetur maritis, c iumnotntn *r. (' etiam fi placuerit.Ipfi namque prifunt mulieribus.Secund derelicTae 1 imtmmi" '-.?""klc," nu- Do Ciuortium. _ ,Aij,.n bant,potius qum exteris. Tertio uero fpretac,nequaquam, ufcjquomari- 1 ris alrjsnupferint,& abillis relidix fuerinr. Tune autem ipfx uolentes3pri,tS oribus maritis ant bene reconcilienrur, alii nullis coaclaeuiribus hoiiefl t<?< vxordebiiti ..jjin,^ nM-,f dimitrantur. Aliquid primo datumillis auferre, nefasd\,8C inhoneflum.rcAiit mri**fr* M^. Mulieres fugam prparantes, marito nolertte, redimantUrab ipfo,non ta-1, 40 men propter iram uel odium,ne diuinam irarn incurrant.Diuina prateepta '.Cor.T. 4<<Jl, u, '" minime cum ridiculo fufeipientes, bonorum uobis Deo datorum libro- Ixaresptt-/: j l<trtui*tM" 'C.rX" rumep coelitus miiorum cafligati, Deumqj tineritcs, & cum omnia feire { .(1. 1i.l,* credent.es,recordeminj:ueflristp mulieribustli(fiis,cum terminus ttubendi.uenerit,nullam uim ihfcratisjquin pro uell fuo cui libet nbant Vo'1.1 "?-jX bis etenim licetinfcijs hoc optimumeffe Deus agnofeit f Mattes perbienntum fuos infantes nutrire, cV patribus, tielabeisquibuspe-j E JucaU m f '' cunia (ua commendatur uidui uefiituiqe heceflari deternunata;, ~.& (.1/<'b.nT totci fer J
Ce iifdpere,nts jtquum exigit*. tamen,ut nec pater nec mater dammunfeil Fag periculumfubear, Deonemini,quodeft impofibile, prarci piente eft item,aliam altricem aduocari,(ed cum przmrj fui determinatione mani* Kuptititerif*fefta. Mulieres fuis maritis mortuis, nemini poli1 1 1 1. menfes de nifi U martua HMMff. cemepdies, nubant. Hoccp deinceps pro uelle fuofadant Igitur abfque I Rioleftia&impedimcmo permittatis cas fua corpora adaptare atque nec uox uepolire mul&nubere quas uelle uobic comugio uincire i mani(trapromat, nec cogitatio perpendat, ufquequo termine peracto lMe notificeti's. Deo namqile placet res manifefta SC determinata, qui co [6 igitacienes omnes dignofeit. Eifdem item annum maritis fumptum, ut t domos pofimortem eorum non egrediantur, acupientibuS, minime, licet exeant,mo!cfli fitis.'cumDeus huius culpx uindexexiitat. Eardemetiam, coram bonis uiiis pecuniam determinatam acc/pianr. ReptidinmfponKcpuiim.1 farum, ante taAumfuum, nemfnem aggrauet Quique namquemaritus i fuaeficre'icfhc profacultate Tuarem determinatam uidelicet dotisfux mdium, nifi ptre uelprzfidentemuliericondonareuolente, quodDco Ordtiones tefle melius eft, ha peifoluet, necfirmati fbederisimmemor effedebet. Oraptnt otttitteti* Fiant tiones, maximecg mediam praetermittere, fumme cauendum i*. igitur ubiquemoreconueto fecundnm 'dogma nofmim nultimoris 10 locus impediat Quocontingente, pedespede, miles cquofundatora. 3 f Nonne Adkiiinjti' tiones: ltauos Deusdocetfuorumprxceptorumperitiam. gttjtfoUt. qualiter Deus ipfe millcnis uiris prx timore mortis domos fuas egredientibus inquit,Moriamini,nouiflis Et eofdem deincepsillc/tmper pius inhomines, licet ingrates, reuiuificauit i In honore creatorit, cunda feientts, &audkntis,fibiqefemienttbusmuk/plicemremunerationern fit agentis qui fumit &donat &adqtifmomnium reditus, certamina Vobis quidem notumextno qualiter populus filiorum If i.Rfg..Hl|perficite /ferMpcrpo-Ji ral fis uidelicetpofteritas prophetafuo regem fubquolitesluP/fa.; dacfnoininifaceret,poflulaujt. Illeuerrcfpcndens^nquit; Voscertamenpoftilantes,forfanfipra:ceperimus,nonagetis. Illiinquiunt: Nos 30 domibus noftris atqueproie propulii,quomodo pro Dei nomine non pugnabimus Bellum tameHiniundum omnes przteradmodumpaucos, Regem reeufabant. malosqeDeusagnofcit,propheta quidemdicente 1 uobis Deus Saulem conftituit Indignati funt dicentes Ille quare rex nofier cffcictur cumnec ipfe pecuniofusdiuesefit necnobis meritfs coacqucturC Propheta inquit Deus fuos honores fiedignitates dans cui uult, illi corporis immenQtatem, Si.cordis amplitudincm confrons, cum fuper nosexaltauit Cuiusrei uobis fignurn fit & argumentum,quod ipfe cum arca,ubi repofltaefunt diuinacuirtutis reliquiac,Moy C aron, lefis A gifra; tabula: fcilicet, & uirga ad uos ueniat, angelis anerentibus arcam, 40 ViActwrGct quod mirabilem uirtuofumcp Deum timentibus apparebit. Saul igitur itonisbiflori* accedens fie cumexercitibus,inquit: Vos riuos Deo docente uifuri,nihil 4m 4Limi(ce< nifi quantum manus femel hauferit,guftetis quod quilibet tranfgre rt.ludic,7. inde i.Re. l.idia diens, mei iuris effe defiftet. Oinnes tamen, practerpaucos prarceptuin ttnuttmtur potandotranlgreffi funt. Mis quidcm/uistpicilicetnonpotis,i uios tranfht. greffis de pofle fuo contra Goliam exercitumep fuum dubitantibus, uiri boni feientesfead crfatoremrediturcs inquiunt, Immincrcexcr. citut paruinu'Deoprxfidc corrobort!, maximos uiceruntfunditus. Deiis
t&feutr<ttiii Deus enim fempcr abinentibu s &induratis fiifhagiiim praeftat.Goiam commtmUt, contra itaque fuo cum exercitu comminus afpicientes Deum adi'uto rem Prcahmar uoto uirtutetuncim malos homines, &datorem fortitudinis atque confiantix fupplic ho- tur. precantur ficcpuwSoresfaclifunt, Dauidqj Golix perempcori Deus omnecpmagifterium pro uelle fuo norem,Sircgnum,renimcpnotidam, tribuit. Tali quidem ratione,nifi deus alium altj refiftere, Iitemcpferi iubret ter rx frequentatione cultucs carerent. Tibi, qui es unus propheta. rttijhas uirtutes,deicj}fignapatcfacio. A Z O A R A. 11II. 10 &eonmt OMnnimprophetarumaliofuperaliumpermfublimato animamnoftram hrilbpro* qu ibufdam cum D eo Iocutis Chrifto Marte flio quid pheiarumiX' f propri conferences.uim atqj uirtutem prse catteris pracbuf mus.Deo uircucibus priiu agnk/s, nulla lis acqj controuerCa incide- cillmtifiimo [ prohibente,fen tmmudti col nunc omnes diffentiant. Vnus riamque fua credit,alius minime: Ltd. rent.,cum i nec i omnes bonam legem imitantur. Viri boni, de meis bonis uobis com- Curigitur ne i mendatis, priufquam dies ueniat, qua nec cmptio,rtcc accmmodatio, nec giufili Dti? amici beneficium proficit, expendite, meisqj prceeptisparte. Increduli BtmjicntU u namq; maximis pnis afRigentur.Ego quidem fols Deus iuus,(f erus Vnutdan uc creator, przter qu n efl alius,edico,quacenus furgatis, nec uobts fopitio rut, uium,oa ioi feufomnusirrepat DeifuntumîerfcsliSf terre: fine cuiusuellequis mttiummii' D cuius tor,ontnifciu4 cuiufquamoratorericC Ipfefc(tmanibasinfitum,pofteriLiscp ttipaucfUgam i fapientia clum SC terramctnprxhendente aimflis incompnehenfibtli, bihsfiptitix. t nemo quicquam a(Tequitur,mfimimerc Dei3uellecpfuo. Vim nequaqu Nemoui co* propter legem inferas,cum recla prauacp uia patefaiflacfint: Non credens gmiutiirc* 1 i idola, fedincreatorem, mandatisdeifapicnti, &audientis, & omni- UgionemAi in tui I umadorantibuspropicij, parce, Sic tenebrisii lucm perducitur. quotics ob bus Incredulus autem contrario diftrahitur igni perpeto deputandus. litm mebu* 1 Nonne nouiflis, Abrahx Deo regis conftitutt curn quodam alio de Deo mctjubeico* 1 trmutn f i Cum enim Abraham dixiffet3deummortificare C uiuifidifputationcm fahuU \ud4i* 8t alius fefimiliter facere pofle Abraham uero dicente, ce&e&bruhi care,oftentabat 3m folcm ab oriente in occidentem folo Deo faciente rotari: alius ille ftupidus i obticuit Accepiftis item,qualtter quidam per illam defertam tranfiens, i 1 &qiiacrensJaneamunqiia'mDeusre5cdificaret' morti, centum annorum )acio,Deo iiibente,fucciibtiit:Qiiiuita: rent'tutus,8^ Deo rogatus,an ac. cubitus illicfpacium nortetrtnquit,Per diem.uel diei portien. Cui Deus ait, Imo per centum annos.cibumcp tuum abfq; detrimento uitiocp/imili- Ktfumfho ter.&afl'num afpiciens, 8tqualiter o(Taconnexionem catneumqe tegi-pcrfiMM men fumant,2gnofcens, hac mirabilia uirtutesqe gentibus prxdica Illet hicddjbruitui Alibi olidus f quidem Deum Omnipotentemjeflefefciredeaônfeuus eft. Abraharrur- Ttttiontspa* 4olfum Deum deprecanti ut eum qualiter mortuos reuiuifcaret edoceret, nit diititus t u firinquitDeus: Nonnecredis adhuc Refpondit,Ita: Sed cor meum tiuis. 1 mumconuansqefi'enpoftulo. Dixitdeus Aues quatuor membratim incide, a: per montesuarios portions diffpa uocatacqecito uenient, fnerttur fdtoqe Deum incomprachenfibilemi fapientem efie Sua pro deo di- Dcmi/io,qui Rribue'ns, grancfeptemfpicas quarumfingulzcentumobtinentgrana, mifcreturpe emittentifimilis exiflit Deus cum fit potens QC fapiens atque bni-[paris. idgrjm'/W. gnusjcui uult,duplicat. fl" Expendentespecuniamfuamin itinere Dei, tituiincc&m* Alio-dit. abfquc omni oftentatione indubitanter cum Deo manebunt b 4 quia
quin fatum atque bengmim.muneri cum oflentatione pra?ualet:Cum fit Deus copiofifmus& mitilTmus,expersiracundia? fgitur uiri boni, ueSimilitude oftras eleemofynaseftendendo ne perdatis n Sua namtp diftribiiens, ut lciinfciU. anthomines, nec deum die judictj portulansadiutorem, cerrx lapidofar > puluerepaucocooprez fupern comparatur cui pluuia Cuperueniente, nil nifi lapis remanet. Subftantam uero fuampropter Deum diftpantes, VeutimicuiSi in bonoperfeucrantes granolocoflerili feminato undefuperuenicns fecumSumope imberimmenfus quadruplum imber uero paruus minus educit con' Deus omnia faca tain bonorumqummalorumrmunrt. ufua tcptn* feruntur Ait.Quis perpulchrsm hrtum habens, in quo Ontpalmx, & uites, fubtusqt 10 Drid uolctts fluentes aqux dC arborumgenus omne, ipfeepfenex pater infantumpauittdictum,oiit confumentis fuper aduentum quarrent. Hurus diuiperum,i'gnis omnia rnpma,ctiam 8l e ni in holocattjk. dogmatis, cogitat/onumetiarnucftrarumprouidi, memores ftote, ueftrofaE/.w. eleemofynasdemeliori tum pecunia: lucro? tum terrt produdu cite: nequaquam Huiufmodi namqj munera autemde acquifitis l'niufic deus non curat. Saranasautem infnirat, ut aut nulla, timentes egeflatem, Kleemojyto auti'niufta difiribuatis,& nefanda faciac/s.Deus quidem delidoi umueniocculticmelio am &Iargtatem,atqj fapientiam niungit qui quandtep diferetionem cui res. uult optimum munus fficit, quod nemo nifi fenfatus, di nequaquam iriae hlecmofynix nis rciimuntuT cerebri percipit. Eleemofynaspalm facere, bonum cenfetur: clm ue- 20 feccatt. r, melius Et haccpeccata tollit. Deus namqj fecretorum cognitor, omMali Dan.4. nium iudex, beneficim omne fadum, feu propofitum agnofeit Dfuaitut ucrofuffragiocarebunt. f Meumquidemefi, nequaquamtuum, uias teueUt ohu,recaSjCui oluero,patefacere De bono uobis commiflb,ueflrisproficienf u Xerecut mtes animabus, eleemofynasfacite finguli Deus enim fngulis fuas redder, opibpfticim j1 neminicpmalym faciet ipfe Maxime tamen illis benefacite paupcrjbus, fucpucurrtn quiuno loco morantes, & pro uerecundia nil poflulantes diuitibus uel fidKffl.j fii/scp fuiFicien bi tibusqualirercunq? connumerantur. Hoc enim fumm (ieo Cotr*xfuTM. placet. Generaliter quidem fubftanti fuamdie nodtucp palm & clam D,.E?f. iin De/nom ne diftribuentes}diuinammifericoi diamafiequunturjnechic, 30 . Fful.n. |necin alio facculotimorem habituri. De feenore uiuentes, non nifi quafi Panitaitiblu ( femoniaci refurgent cum ipfi fnerare quod deus neras&illicitum 1 conicnniturH:atuit,licitis annexant dicentes foenus effe, qualis cfi mercatura Linp(ccitn:qued 8Cpeenitens, fadum practeritum deletum & ad nihihim fepedicit, quens peccatum tredacTrum exti'met regrediens autem, cVreincidcns tgnem perpetuum ficaufum autem' 1 Huneetiam fcut dComnem incredulumac peccaigwrar.nem*neterminofentiet. torem, Deus abhorrens, deprimit Eleemofynarios quidem & beneficos pcChrififermi iMtornmor(Dmnes, uales funt credentcs,& orationibus infifientes,acdebita Deo q pertcm.{foluentes, fua dilectione fummoqj f Boniitaqueuiri, Deum bonoditat t:imete,& feenerare prattermittite Sin autem, iram cV odium Dei atque t4o Cfa qutfii t>rophetaffuftinebius A' fcenre digrediens, capitale folum accipiat ni1 uutadducet\ quidem ex alieno,nec altfde fuo.debitoreperfoluere nequeunte fuam Dm in iuii* fjoflibilitatem expdiera: eleemofynas gat. Hocenimfibicommodius a cium,crc.< atqj melius 41 Diem ueftri rcditiis ad Dcuem.,qtia :ft, quifque fecundum Ecde/,11. ttiodum atqj menfuram fuorum operum, Deo nemini malum faciente,fuf 'Emptiottt&t :ipiet,timete. Emptionibus ad terminum fadis,adfi fcriba fidlis De kcquomm imens,qui nihil addat feu minuat,nec quid falfitatis immifceat.Et fibene ~rr %P. n irornere nefcius &infacundus fuerit,alius ueridicus pro eo dt'eat, Sintcp duo
mo- 'rrf/rt. duo niri tefles uel unus uir duxcp mulieres idoner,ut alterarh imme rem altra reducat ad memoriam. Diligenter quidem hoc incuendum, ut omnibus mercationibus ad terminum fadis aliter non fempcr eft recette, d teftes atque fcnptor adhibeantur,ut nulla lis fit, aut t controucrfia e re pfa uel termino,breui feu longooriatur. Scd fi fcriptorerrijuelut in icinere, rePignw.. perii fit impoiibilc,pignus fumatur. Quod fi alter alterius fidei mercatu- Dtfofitum. ramcommiferic,debitori fumm cauendum eft, fi Deum timeat, ne dolum feu raoleftiam inde faciat creditori Teftimoniiim nullatenus Tefbmoni*. aliquem peccatum fit. Et Deus,cuius funt uniuerfa coznegetur,cum hoc magnum omnia librat xquanimitoi leftia atque terrelria omnia occulta pcrfpicit QC 1 3 tamcorde retenta qumuocepatefada, rjsueniam&bonum,tjsmater 1 Itim pro uelle fuo difcreco conferens, fuper omnia potcns Teftes atque DeI (criptorem nemo lardt nec eismoleft iaminfrt: Sin autem, fumm um i offendet. C Libro fibi clitusmiffo propheta fidemadhibuit. Sicqe t boni uiri cunfti crediderunt in Deum, & fuis angelis ac libris atque prophetis confenferunt, Inter prophetas dfcutere nemo praefumat Quorum lmofairitus I hic habeturfermo:0 Deus,nos ad te redituri,tuum audientes prxceptum prophetartmt jrcbenfU funt paruimus, uentamexpecando praecando,neuindidtamdeobliuione Diut. sgf uelerrore noflro fumas uel nobis utantecefforibus noftns tuam iram im- hIa!:h.-. 40 mittas,feii noflnshumeris intolerabile qulcquam imponas, cum tuumfit, i.lcan.4. neminequicquam nifi fecundum uires fuas exigere,^ fingulis fecundum Vrtccpa cA opera fua facere.Tu Deus eflonobis mifericors atq^propicnis,uenijtcp da- uiribmhum tor,qui esDominus nofier, 3l nos malis hominibus protege, & contrafe- niipujhri tcflhjubde ditiofos auxiliare, iteitiuml'eA 2 O A R A V. Degetttelodcbimicentorumuerliorum. 2og(o. f pins tq mifercors,(cilicet uiuus,K altiffmus, prter qun t mtMibica m DEusalius:qui eft prius tcftamen deincepsEuangeli redas mas homi- cifit, in nom t, nibus tradidit:poftremS libij! ueraciflmfi uidelicet Alfurc uefire legis ntdtipijy wfencordki, cfrmatoruobis deftiper prxbuit. Ifteqj ctirtet uerba quaedfij-mifl*im33 *T(jhmerlt$ ( &infringibiha,quaE funt libri fcilicemater ac materia:quad5 uero contra quidfeu Ux ria,qiix nutantis pet ucrficpcordis homines ad ctrouerfi exteris inferen er prophte dam,2âd expofitionis (uacnotiti exequtur. Expofitio uero ftia foliDeo cumEitangc* &fpitiflmis,qui toti libro credentes,totu Deodat effe teft tur,cuius Uopercmnit hulh nifi fepientes memores exiftunt,patet Increduli quide, & huic libro ccgruunt ah dut angufiias pauentur, phitrcam ccradicentesjcruciatus grauiffimos 8i omnimodas altiffimo Deouindice: cuius fapientix nulla funt incomprashcnfibilia,qui iftt nonitsm. uuluae concepta prout uult,cuilibet fimil operatur 311e poftIegfui igit reftfe nobis intimat,c fit omnium bonor largitor,omnium gentium congregator,illa die poficertum Deo terminum propofi'tuentura qua 40-, nec proles5neqjpecunia,nec eloqui prodefle quibit, animos nofiros inf'r marr,mutaniien5 patiatur C Pet Pharaonisfuarcp gentis dCpropriorum Vhuttmif / etiam mandatis Dei contradicentium exitium5diuinamq}uindicl & per tient Jmtittt, miracul eti facfl illis duobus exercitibus,quor alter Deo feruis}al-utipfi ex dit in terum Dee ctrarium quadrupla uifit iuante ucit increduli diu/n gra- tur. uitatem atqj uindid pertimefcere3S^ ridemcuerti, & tuo nunc parre Xtmpormd ad boni minime deberent. Mulierum coitus}&filiorum amplexus,& auri argenprxcepto bcuivmjiauc cV ticp pondus innuimerum,& equos3boues,acpecora,fimul agriculturam, Luccs.qiili qux cunda fecularia funt,quibus meliora Deustncntibua eu pollicetur, proieft ce. paradi-
pardifum fcilicet,ubi pnrfeif antesfponfas deeentiflmas, deicp dile&io* nem omnia uidtis habebunt,plures uelut fumm dcora gaudent affequi, ~OPIa OPPYa, que fcUattttiCredentcs quidcm m Deum peccaminumcp fuorum uenim poihilantcs*, fxttdifi con. &abgnis feruore liberationem abftinentes,&ueraces orationibusinft. finint. Rentes, Xeleemofynartj, deotefte,&angelisatquercientibus,quiunum folum deumincomprxhenfibilem & fapientem creatorem eflTe ftcntur: coram quo nulla lex perhibetur,ni tantum hominum fcfe totos fuacp ne. Non difeep gotia deo tiouentium,paradiG gaudio perfrucntur. Contradicentium audeus ipfeiudexfa&a fua confetm.tunt in* tem, fcuncncredenriumDriprstceptis (Ttiitt. rens exiffit.Si quis rectim difceptare uoluerit dic tefacirm tuam ad deum 19 eiusp fcquaces conuertuTe, quod agendo tam legem fdentes quamiliiterati bonam legem fcqucncur. Sin autem,tuum eft mea prarccpta gentibus fnpbettrum folummodo parcfaccre, lncreduli, Si piophecicida-, &uftorum quorum-; ty tujhruoc*libet nterfeoreSj in hoc feculo contemptibiles3 SCinalioperpetu datnaforei pwc nand/,pnam grauilTimamtortons atqj uindicis expertes fubibunc. Partur grw/?i ut incereosrudiciumdifcrecionern tiumhhrilaconbusadlibrumafdtis me. praebeat,qufdam eorum renuunt; Quorum harc eftfententia,quod ignem Turgitorium. gehenna: non nifi numro dierum prarterminato fentfent, Si addiemuefcrmutinirc ritatis quilibet accedens, operum fuorum mercedem accipiet, Deo iudice MO. nociuo nemini. Tu quidem gentes edoce, quod deus imperrj dator, tex 10 regum&poteftatuum potentes deprimens, pauperes eleuans cuminipfius pottis manu fint omnia,diei aodisq? continuacor, uita; dator,& moru tofitUigiturrficacorjCii ult dona facit innumera. Nemo uir bonus incredulum amitwmMtohw cum loco boni,nifi pro timore folo fufcipiat.Hoc igitur fummc auendum, c metipisimi* cum ex hoc multam offenfionemcontrahat deus. Dcqu fecreta deus dtin. uoceprolata & qusc'que coeli terrae'que condita nofcens die, qua cuique i rctpondebunt opera, omnis malus fui fuorumtp fadorum incercapedifua 1 ncmatquediftanuameffeplurimumuelkt deumcp flmulabefle cum i VUxhumctum tamen fingulis benefaciat. <|T Deum diligentes me fequcntur, ficp ipfe diuinam dileAionem, peccaminumcp ueniam Deo pio uenia: datore con- J fequenta;bo* aacor~equun. 1 (equentur. ln deum icaqj credentes/prophetsecredjte,ni(l deitatis amore tur. c carere fludeatis. Adam, ac No, & Abraham, illiuscp pofteritatem, & 'J^X 'Oxriflpm.i J toachim alios fcilicet aliorum filiosDeus elegit, & fuper omnem gentem extulit.Mulier loachim fe grauidamfentiens inquit:Tibi uentris met conndd. E j/ j^ JKurite les. ceptumJDus omnium creator uouens, ipfum tibi foli fupplicem, feruien- ~y ,e> ,( temdnotepoitulolcolligere digneris. Cum natamautempeperiflet,eic^ l.~r.iw.,L .( nomen Maria pofuiflet3deum teflem fexusfui partus aduocans inquit:Na ?*/' h.. :Kh<1(..ybet l'cfcr /;r'A Ul,,,yj, ttam meam, fuamcpprolem, tuo penitus obfequio deuotas, tentatienibus 'V" , l. lJiW/) F 5C infidtjs diaboli protge Hoc maorisuotum Deus bnigne fufeipiens, 1.n tlatarfua:crementttm optimum,corcp firmifl'mumprxbuit. Hanc Zacha- 4 do. i'Y,?~yhiariainUdo. maridpu r ZAcharinriasin domum fuam atqj tutelam fufeipiens quotiens ut orationes funde/ fi. nimi LJ, tduutfA, ret, ad altare procefft fru<fhisoptimos intempeftiuos fuper cam inuenit. ûac ab ipfoquarfita, undefumeret"inquit, Deo, qui cui uult,dona facit 'j'^f^rum mxufk* C u. 'iVuSu1 Mu tjettio* i\ nnumcra.Zachariac deinceps Deum ut filium fibi gratum & hononficum t<L,;i, tribueret, deprecanti, cum orationes ad altare coram Deo funderet,angeli d.. 1" ctrrifsnoTm pof0p&<f.efponderunc Deus ueftra: fi .< petitioni fatiifaciens, optimop nuncio lattifi ~,mncs b.sp. ans,filium permittit Ioannem,con(i'rmantem uerbum Dei. Eritp uir bo. n ius,ngo perfeueransjmagnuscp propheta. Zacharias inquit Cum fim fenex,
bi* &nex, mulierlp mea ficrilis, quomodo prolem Creator faciamf Inquiunt n Dcpr.flMt (fari angeli: Deonihil eil impoifibile. fT Zachariae peenitenti, fibicpdifficilejk Luc.i taciturnitatem ni fignis tantum cum icftu Cbrijha quid imponi poftulanti triduanam ficitS omm'3 -j'^JH C1"S hominibus, SC dit"uinam inuocationem.preciscp ftudium fer maneepDe- fi gn5..+s. J jJVJj'' us iniunxitrAngeli rurfus Mariam alloquentes inquiunt 0 Maria,omni- 2 bus uiris et mulieribus fplendidior et mundioracq; lotior,foli Deo perfeue txpfflatioi i .w~ Deo fleifkntibus adora. Ti- 6untn ~er4 ranterftudens,ipfumcum humilibus,genuacp 6 butaineo, i..i. curam agentibus 2 bi, qui nequaquamintereras fortes porjcientibus &C Ztch.j.fufer > > ] arcanafecretiiirna committo Angelis L mm 't'S". Maria: euftos crTiccrctur,ha;c Ufiiem ( "l ~x-wr quis ^ 10 dicentibus, 0 Maria tibi oculi. J-L !< fumminuncrjgaudiuin'cumuerboDei, cuius f tptcm Chriftus Iefus filius Mariae,"t"quieft faciesomnium gentium in t teneteba4 j .1 f *r) Hoc )nomen eft >p J^ lU _J futuro, fenes, & infaritulos cunabulas feulantes conueniens, ni uiri satc&Jv hocfacculocp 0")"'1 uniiicrficaciscreatoremititur. Refpdet ni, &fiait r-l'iH -V?'* prudens,fapicns,uir optimus ab r, u, 1 concordii in'h i<lla:ODeus,cumuirumnontetigij filiumquomodoconopiarh' InquiSc 't *y,i - J uult operanti cukis tcgrabimui t angeli: Deo nihil oeeurrt impoifibiIe,omniaprout M4ttb.t,bl.I">~10~J mandatum omne fuum placere pcrficitjpfccp filium tuum cum diuina uir- f /iwmmferpa l:< " v a. librum legiferum omnis magiflerrjperitiam Si tefla- kttbic, \,r.,u tute uenientem Htnitionfi* /. 'S j-viZ mentumaceuangeliurD,maridatumtp filrjslfrael edocebit. Illenam^for- 1 y mis uolatilium luteis fe compfitis infufflansuolatile faciet:catcos& tnu< i (bruni min* ';X!fj'lt,y ut f'i ??j io tos curabit:morpheaticos atqj leprofos emdabit:mortuos creatore coope- (tilorum, 'fa r Z .` rante uuficabit:qiiidcp commefiui,quide difpoftioni deputatum fit,pro ileueturfidet -v'? ys, quibus r>^f\3 fil (fe* palabit. Qiiae cunefta in Deum credentibus miraculacenfentur. Vtus claratuseJtt f r ) kj i teftamentumconflrmabit: quxdam 1 tamen priusprohtbita licitis annume; l" cUratuscjlfi ' pJ*J3 timdci. rabit, feqj cum diuina uircute, potentiacp ueniffe patefaciens inquiet,Ti- 1 Hanuenitfdl^ "j mentes Deum me fequamini: Deus enim mei ueftricpdominus eft: Quem u ,J uerdegem, }, adorantes,reclo procedetis tramite. ^f SciensIefuseos in fuaincrcdulitate ftiimflere. / >M obftinaces manere,inquit:Qu/s in Dei nomine me fequeturtViri quidem Afcdoadpar`~z;i'h~,y'"y tremmatmet ,>.. it-j dixerunt Nos in Dei nominetefe-f r albis induti ueilibus refpondentea, >* f u -^j '"! quentesjin Deum credimus,te tefte,dixerntqwe,O creator nos huic libro p<<rrtfiri, fidem adhibentes legatmque mum imitantes, fidelibus atcpcredulis ad. I ~M~J fcribe. Fraudulenti uero,eum decipere mtentes,ab ipfo uelut callidiorejABuditurti "-r'^ -" potiusdelufifunt. Quem creator taliter aftus eft Ego tuam ad me Uqui funt reducens anfmam 8C. exaltans C incredulis te liberans eos qui te i ab inApocit,3 feairi funt eiscj;tuo uerbo non crediderunt ufque ad diem publics re- 4.7. Cattetionis fupponam. &C tune ad me tuo reditu faclo controuerfu m tuam atque litem difeutiam dCincredulos omni uindice ttorque carentes fummiscruciatibus hic leculoque futuro profligam. Fidelibut quidem & benefacientibus, merita fua cumgaudioperpetuo conferam, malos atque flagitiofus perhorrefcens. De uirtutibus atque iuiiictjs Similitudo 40 Iefu, quodammodo geirentis Adx fimilitudinem ifta tibi reuelare de- AdttctCkri* creuimus. Adac quidem de terra plafmando Deus inqtiit, Fiat &jJ non fli. Vduli fadus eft Tu quide mdubitans 6cincredulus, ut qui nunc hoc afTerit,nomerctra nunc renuit cum habucris frmum fic nullatenus efle velis Et fi flaf<r. AtMtfefllMtC quis ratiocinationem huius rei& controuerfiampofthancfcientiamtibi i 1 defuper traditam iniie uoluerit die,filijs uefiris, &' uiris, mulieribuf-Jfrriuntur,<fd que fimiliter aduocatis eorum utique fingulis nictidacio confentien- nondcchvfl fentiuntiuxtd tibus anathema iramque Dei iniungamus Creatorem nonntfi^J f Mdhumetu folumunum,incompncbenfbilein ,cVfapicntcm, ucraciffimuspcrlnbet toinimem. fermo,
f fermo,prxter quem non efl a1fus.Cuiusi qtiis uerbum qitidpiam mutant incredulus extiterir,Deum agnofcentemuiolentos 8Cn'agi tiofosiudiccm habebic .Vos uft leges facntes,huiiis fermonis feclatores,ut unus iderricp AfijK/ .Mda chtmct,chri* fermo fit mnium'noftri3conftanter eftoteitt nos non nifi deum unum parfhis,cuiiu o tcipecarentem adoferhs, nec ueftri qitis alias quafi uerbum dei conftitate i ciumfing, atJIlisautem hoc facere renuencibus d/c,quod nos in deumcredimus. Teiocuilbtytu feiftee firmamentum ex Z*remnome ftes eftote Uiri legum:'Cruftrs ratiornationis C Abraham illicitis cum teftamentum rtccnon c euangeliumpoft ipfum rfilij JMfrtf nec Iudacus, nec ctfrmtiu fd.n tiaditumfiteric,affirtnantesquod nefcitis Ipfequidem uir m. Chriftianus,fcd dei fidlis non incredulus uixit, eiuscpfequacesuir LO Chri/baiut, prxek&i. Hic quidempropheta,eiuscp fcquax,oninescpcrdcntcs in dc, i utuiri boniDei funt: fecundum uelle uer quorundam gentium tegi fubpiter omnium credentiwa iaeentium, crronei cxciqj iiuientcs. Sed licet ipff nefciant,animas fitasfol5 trludfiH cir errorabducic. Vmlegis^curciirDeiprcptisagnitisnoncrditisc'Guf mmcifits. fcientes ueritatem tacetis Pars gentium legis inquit, prarceptfetrditis bonis uiris per dieiportioncreditercmpltocg die,nfquequo cuert1 tur,negate. Et nemini nifi legcm utfir fequenti credentesdrcite, Omnes uias cudibec i. deo I traditas cum illc fit benignus atip fapicns, optimas exi ifterc:qui f ibidileclis propiciusatcpmifericors,munera pro uelle fuo maxi facit Sunt quidam legi fubditi, qui auri talencum flbi commendatum 20 Tahiti elle*ma gfjrkex&i't optim reddunt. quidam uero folidum commiffum abne'gant.depoftulangdio. te fe minime curare dicentes,cVde Deo fcienter mentientes.Srmonem firmum SC conflantem, deumejstimeatem,deusipfe diligit. Fidiuflonerri & Veritvfidcs,1 i iuflurandum pro modico gerentes, nilbonifeculofuttirofurhpturosj nec periurium. t deus alloquetur, nec afpiciet die fudicrj, nec illis quipeenam grauiffimam fubeant, quicqum prodeffe poterit. Quidam item homines uerba libris, f[triiUbr<i* t licet opinio ferat, de ipfo minime funt,admifcentes, Deofcienter men rumcbrijhmiqug ( dacium imponunt.Non cft cuiquam idoneum 5CopportunS,cui deus libri asti affinait.* !J' Si fapientiam permiferit, atepprophetiam docentem homines, perfuadere, l Dei loco adoretur.Sed porifmc perfuadete,ut prfules & facerdotes c ~Q ut Rrfigionw<m noticia fibi tum libro, tum legatis comparata diinis obfequrjsperfeuetifita horti*f rrt3nangelos,non prophetas deos exiflimando, c prius uias redas edodi turitAcofkuiet tum. Fro{] Deus quidem propheti's, quibus libros Qifapientiam tradidit, prius int. phtti*. p saclo fderis fumpro legatum firmantem, quod nofiris ineflmanibus, cui umit nos adhibere fidem^tV illis auxiliari,mift, cV hocpollicentibus inquit: lrluius polliciti flrmatitefles,quibus et ego tefts acced33fltuite.f Omnis huu'ufmodi tefiimonium imitansmalis cVflagitiofisannnmerabitur G a ilus,qum Dei Iegem,quc omia coelcftiaatq?terreftria,ad quem cV re ipfa ci iibuntjC pro uelle pofTeqs uenerantur,tanto defideratis fludioCDicite uos c :redentes in De,preceptiscp tibi,& Abraha: iVIfmali3cVIfaacateplacob 4~. d uodcimcp tribubus,fimiliter et Moyfi et Crifio proplietiscp cgteris,quos d Jifcernere nimis eft defuper deo fidenoflra mifa,fidern et teftmoni d lidcsltgthh libemus.Quis aliud per ftdc'qumlgaiTeqHiftudetfOs quid increduus *ffeqHkitr, 11 ltclofuturo dnandis annumerabitiir Vi'ueritatis agnit linquenes5cumprius miracula uidentes eritatis prophetactefie fe extitiiTeht,qu lammodofua doelr'n deus inftretur XMalis tenim ira dei ac cunclbri e [igelorm 8i hominum promerntibiiSiOmnishumana iuinac^- pietas^r d maneitibus,mali expers taep u\x ddrinafubtrahanttir:es fiic fmper alkuiatio-
alfeuiatioftis 8i dccremcnti,refpe(fus<pdmin fuperincumbet:nif qui po- flcgot ucni ftea poenitentes & bene agentcs fuerint. Illis enim ueniam gaudiumcp cri- dtficicntibus buet Eorumreconuerfionerr^qui prius credentes increduli fadi fuamau- *tHo* deus minime colligit:nec eorum cuiufuis fie in errc. uuidiii. Cui gmentant nequitiam, re mortui redemptionem quicquid auri terra capacitas fuflineret accipe- timienproniim ciatoalibi co* ret,Pnam igicur grauiflimamabfqj uindice fuffragioej} patietur. tfiidtcu. A Z o A R A VI. noftri nullus aflequetur, nifpri-' In Arabitioin* Lenam dei gratiam diledionemep pit,utfuf>e* us de fbi diledis diftribuerit Ante teftarnentum poitum atquc fir- riorei, In no 101matum, omnicibo, nifiquemlfralObipofuitillicitum, uefcifilijslfrael mitteici,ey< licuit. Allato teftamento.anueraxfithicfermouideamiis: Et quifquis Oborum &e* Tuuero cacceris Ictluf. deomendaciu,multeriusimpoCuerit,malisadfcribatur. intima, deum ueraciter niunsafle, quod Abrahae fedam imitentur qui Mechtt tem. nec incredulus nec idololatra primam orationis domum 'Mecham, plum coniii ubi exipfius Abrahae ardificio uirtutes font ab Abraham. (cilicetlocumbenedidum manifefix, primo ftindairit. Quo quilibet ingreflus, omnis timoris exlocum ab omnibus honorari, C quolibet pers, quietus exiftit XHuncqj tua facultate permittente peti, deo flimmeplacet: Jncrcdulos autem,tninimcurt, Homines legum faAores, cur dei pratceptis3qui reflis ef omni20 um fuorum operum non pareant uel quare quicquam in ipfum credentes delege fua iniuft peruertant, cumipfefingula(lia fada dinoftat, percontare. Viri boni, fi illos legum fadores imitari uelitis, uos prius bonos,malos efficient. 4T Cumuirtutum Dei ledioncm ueftrumprophetamha- Ctr diuvri beatis, ad deorum fedam cur conuertimini t Omnis Deum inuoeans re- ueueration. dam uiam exequitur Viri boni, Deum,quantum ille meretur,pertimeeitcite,legebona perfeuerantes, omnesqjDeotutorinoftrocohacrentes, usepmifericordiam petentes,diledionis fdus fadum nunquam rumpite. Si qua uefiris quibufdam hoftilitas inciderit, omni femora difcordia, fefe- Redintegran cundum Dei uelIeconiimilescV unanimesquafi fratres efficiant, Deum da toncorditt 3 imitando,qi folusuos inridentes praccipitio,ignisep concatio, ne cafum cVtnoxinttr fru tres. peftempateremini, diligenter extulit < Suarumuirtatum arq; miraculo- MMb.ss rum notitiam uobis Deus taliter pandit,utfitis fibi gens fruduofa,& anteStolidc arro cedens, resfcitasatqjlicitaspracipiens, cVillicitaprohibens; non eorum'gatfibicrfumitatrix, qui poft uirtutes agnitas, fchifrriatefado multa nociua perpefl, ,$ Cent. 4. 1 albef- tribuitur po* maxima grauifllmacp pericula fubibunt, die qua facierum qvtacdam cent,quaedamuer nigrefeent. Nigrefcent qiiidem,quacfi'de relida,fadat pulo det.erc. Horumautemalbef funt incredulz, fummummalumobhocguuaturz. cent facies,qui lege bona perfeuerantes, diuinam adepti funt mifericordia. Iftis diuinis uirtutibus tibiueraciter patefadis/cito Deum,cuius funt uni 4o uerfa,& ad quem cunda redeunt,fuxgentis malum nequaqua uelle. Vos quidem gentem meliorem effe confit, qua; dei prxceptis prius per uirtutes agnitas parens,cVillicita prohibens,Deum inuoeat Si adort. Et il leg fadores uobis confentientes uefiram legem fequerentur, fibi commodiorcs & meliores exifierent.Eorum tamen quidam credunt,quidam ucro mi' Viflvni cri- HUquidem uobis nequaquam,niO uerbo folo,noccre poterunt. Jn f (otnr&tn nme.^T tam li tibusnamcpterga uertent,nec adiutorcm nuenten~cum pl1fillanimiratergicles promit & ubiq; rei confiitutiac affligendi3nifipropter foedus mutuum Der t plis fih* tit pielTij tmibm. nutu fadiim, irampDei promeriti, Si adinopiam ac paupertatem redadi t
funt.
eo funt. Omnia quidem hxc illis incumbunt 5C quod incrtduli Si inifti uelle nil propheticidaj omnibus ui'm inferentes pro porte fuo fimul C Viri legum de nocte furgentes lecftioniqe Svneotrdn*pro iuflitia perfcere tes non noe deprecantur, diemcj} perdt uacantes, quicredentesinDeum;ipfumtota mercedi/id.udictj timentes, licita peragunt, dCad omne bonum feftini, 5C illicitapromerit pratferncur Deus omnium iudex,fecp diligenbibentes,Cceris neminem quicquam bonae operationis fiiac perdere tes unit, flicitesnere, agnofcens, i dulorum fncredults autem necproles,neq? fiibftanta ftia prode{repoterit,quin flatnhch mainterminabilicorqueantur Horumquidem fumptus in hocfeculo toijowo/imj i[0 aiTimi-i lu. uento nociuo flacufiiocultushominumnoxiorumconfiindenti Cdueniiinfi*lantur, ipfipflbi malum inferunt3 nequaquam Deus. Viri boni, nemo clei-ktmmcuefiri uerbis eorum credat,quoniam abhorritionem odiumep uefiri,lingua Chrijtinnii fua propalant, maius autem intrinfecus abfcondunt Vos itaqj tum dogfci licettutti eft mate noftro, tum proprio fenfu pracmuniti eos uobis diligentibus ininucumenfociecari,perpendere potefiis. Ipfi tamen uobis toti libro credentibus immixti, rapAngere, ueftram legem penitus amplecficonfitentur. femoti autem obftrepunt, 5C ex ira nimia fapiusungues rodunt Die illis, ut cum hac ira moriantur, Deum tamen omnium fecreta cordium nofeere feiant. Quanquam illis uefiri meriti gaudium adueniens dolorem uefter cruciatus gaudium parit, eorum uelle nil nocumenti uobis inferet, fi deum timentes induraueritis. 2o me* CfkQus Ipfenamcpnofirosacftusomnescircumuallabit. Die quamanedomum minit in ~Bituam egreffus, ad localitibus aptanda, uires Deo audiente atq?feiente pludar, quuSttra rimum animafii, duabus uefiris cohortibtis omnimodo fatigatis lios omnidm grauiter um bonorum auxiliatores,qui uobis etiam pauca manu multorum uicfloriIttborrunt. am in Badar prabuimus uim atq; fuffragium contulimus, ucfliiscp bonis hominibusquodammododefperatis, atcp dicentibus ueftram manumaduerfus hoftes minime furrcerepofle, licetipfe Deus angelorum armatorQ Inauxiliodis tria millia mitteret,dixifti Si Deum timentes induraueritis,dcminus uohro penendabis auxiliabtur,huc cit miffurus quinq^ millia angelorum, belligerantiuickrite.um fimilium Hoc fjxs quidem miraculum non ob aliam caufamDeus uobis e- 30 differit, nifl ut uos fepe bonogaudioqe frmet, Si partem incredulorum debilitet,fuis faciebus plagas i'nferens,aut ad nihilum deducens.Eius enim folius fapientis Cincompraehenfibilis eft omnis uirtus atq? ui(ftoria. Tua quidemmanusnihil horumpofldet quippecuius funt uruucrfa cNonfner'leftia atque terrefiria ipfe pius, ueniaeqe dator, aut ad fetrahens illos uedam.l-Uchwniam faciet,aut illis malis malum inferet Omni timenti Deum fummcamrtfeciuen'uendum,ne de fnore uiuat C Ignem incredulis prcparattim timentes, tesparadifum Deo obfequium pra;fiando &ipfumlegatumcpfuumfequendo, ueniam ingredientur. At cbrijhs atq?paradifum timentibus Deum fabricatam,cuius capacitas clo terrarcp ait, Egofum coscquatur,promerbitis. Jn terrpore famis & ubrtatis,fua pro Deo diflri- 4~uiaerc. buentesjiramcp corde funditus prementes, &condonantcsiniunas,cVpro Etceaisc* peccatis pnitentes,necipfa feienter celantes,caftos etiam, cmnes tandem codux, eyc. Deum inuocantes,S benefacientes, Deus illis ueniam faciens, in paradifo lnfirotptentquemq5fecundQmerita fua ditans locabit.lllicira uero,animabuscp fuisnomali. ciua gerentes,igne feruebunt indefcienti,Mores cVconfuetudincsantecefmit Exemple* forumueftrorpertranfeundoperfpicite,utquisqualise finis contradiccioruta deter* reticontu* num eflet,perci'piatis(Hgc quidem timentibus De,euscjp fequacibus maniai. nifeila funt caftigamina. Tu quid omnem dolor &C triftitiam,ac defperationem
f tionem expelle quia tu tuip fuper caeterosfubliniacieftis-, iin Icgc bona perfeueraueritis. Si uobisaduerfitates inc ubuerint/imiiircr&cartcris incubuerint. IftiquidemfuHtdiescafus,atq;fortuna;. Deus malosabhor- ScofU fuiitin de candis teftes accipiendo. [' Bonos rens, in k credentes agnofcat ho-jfiddes. mines deus mundat 5>C purgat mcredulosautem,utferripurgamenum Animt td < erjciens,adnihilum reducit.Opinati eflisuobisaditum paradifi patrc,nif tKlhm,M<rc Itgionc arma prias adedfortibus 8magnaninus bello perlpect-is1 Antc luis ingref- 1 in < icfcndt,ipfo fum,uos moiti paratos firmabi tis.'Nunceam uidendo,quid agcn's; Machumarluo. natura11 metooonnifi legato Dei, qaemdfcxt;riprarceilruntpropbetx, r 1O csedeeperempto,ueflram legem defendentes, fuum tertninare negotium Macfcumfnil iludeatis. Sic enim uobis deogratesreferentibuSjfufFragiumatqjmunim y,\m legatm Ftoitideiitut tribuet diuina manus, Nullus igitur mortem fubire poterit,nifi deo uolcnte,temporefdlicet ftatuto Deus omnium uota dinofeens, omniumep diues,mundana quacrentibus temporale,peteniibusc^ cleAiafummum bonumtribuit. ConftaritenijmiiltorumprophetarumuirosfummatcSjplu.1 HonAefaan ` prophee dum bonos interfecos effe: nec inde detrimtum feu timor opprcflc Deo res^ fortes 2înduratos diligic,atq?fufttat,& hanc fuamoratio- tisocciji. pugnantes,qui nem benigne fufcipit: hic faeculo^ futuro illis mifericorsatcppropicius}ue nia? dator3cumcundis benegerentibusbenefaciat. Odeus,culpasnoiras implant Dei lu'm 20 ablue,peccata dimitte, pedes firma &C atq; utrtutem nobis contra ma- auxiliU lotrt los & incredulos tribue.Incredulos nullatenus quis fcquatur,ne deuium et'infidles. damnandis adfcribt. Deus autem' Cauidumco* erroneum,illum uertcndo,faciant,fcq} omnium optimus iudex/emper eft fcqudus.ff Cordibus incredulos ob merciuminfm ieliuttt, o incredulitatcm SsCbftinantiam in uia praua turbatien immittam, ignisep perpetuiferuori tradam. Priufql ueflris cordibus diflenfio titubatioep fatigas inhacfiffent.uobisdigridientibus cxteris,ut uefter fuceffusclarefce-l ret, me prius tamen uobis dilecla pacetaciente Deiis uobifc pro fuo uelle Grdtuitupec* utarum foedus firmauic, uobisomniapeccata ucftra/a gracia mifencord/aq; con- ( iotutio. tamen poftea Kte reIi<Sa,perrUpesatque conuexa ftigien- { SurJCf donans. Vobis j upL 30 ubus,necprophetamuosretrouocantem,utquifortitcragcndofa:culifii-f loru, neûJCK \tum turigaudiumaireqiieremni,cxaudienttbus cramatque doloremDeus reuoe' immifit. Deprxds quideni amiiTione7ue(hri^detrimento^deodaturo ue- tt illosMdtbK niam,confolemini,nihil timentes, cum poft dolorem habitum uobis quie- uete, tum fomuumdeus induxic Quo uobis refocillatis,uc(ri quidam animarum fuarum commodo fluduerunt quidam de Deo rem iniiiftam atepnefandamcogitauerunt intrinfecus retentam nialiciam nequaquam propalantes:cum in foliusDei manu cda.in noflraUer nulla fint pofita. Vnde ,TircsbcminU lutle. illis dicentibus,fe nequaqi interfici, Gmanusfua difponeret, manifefk eos, n licet in proprijs domibus atque ledis quiefecf mt, ho(b'ummanu fuperue- ProuidrntiW omnium ueftrorum,arcana cordium I3 coti/titm'. 40 nienteperimendos. Deuscp cognitor ur^tulcm cognofeit. Sciendum quidem, dibolifomnibus die belli retrocedentibus, Ittrdcfmcs. regreffum propter aus antcdentes machinatum effe.Horum tam om- f'ugoitetin niurn ueniam deus,omnibus benefadtibus propiciusjpermittit. Viri bo- (, diabolo clio, is ni, nullatenus incredulis confentiatis, qui fuis amicispraedatum pugna-ii/lig<<iitr. Ji-ii tumeproficifccntibut diffuadent,dicendo:Vefiris domibus immorando, t> titiicndi natunt cxdisip mortem euitare pofftis. Horum tamen corda dolor & de- faUo dtcn cittcl. fperatio penitus occupant Deuscn fingulos ueftrosadus dt'fcernens hos r' uiuiflcatjillosucro uelle fuo mortincat omnibus in itinere fuomortuis c z ueniam,
fuiscp quam donans,illis Deo ueniam perpetra: eoscpdeinceps confulens,deomnibus mis negotrjs delibera,&in omnium rerum exordio te Deo tutori commen da. Quo nobis auxiliante, quis nos uincere quibitf eo uero nocente,quis SiDcmprono tiSjquiscotru fubueniet cCui finguli fapientes fe commendant. Dedecus&illicitum f mi prophctar cenfentur,ut cum prafdatum uenerit, quid pracdenegetur. Hacc USpruii ne nemini nocente fua merita fufcipinamque faciens die qua quifque Deo gmddpro* et, fecundum graduum coram Deo diftinîoncrn, cum negato coramue- 10 ipbrf*. Deus quidem uobis prophetamdocentemprius erroneos uias re? Ext'mio ei niet D M<c animas, atquemundiKcantemexcitans, bo beneficio das,fi<!legem,S<;caftigantern cbumetexbi' nis hominibus multum beneficium conmlit uobis femel mala, fccundocp ktus, udpo* duplicata paffis,&mirantibus hoc unde contingcret, uofmetipfos caufam tiusexira illius effe patefeci quia Deus cft omnipotens,qui die coniunioru'sexerDei. cituum mala uobis acciderc bonos ab hominibus prapermifit, ut fortes 8C Prbaioperui cordis Si inconftantis dtTcerneret,quifcilicetpugnare, hoftesuc terjcere cnUmiUtcs Dei nomine rogati dixerunt: Si pugnare fcircmi;s,uosfequeremur ,Scd crckdcm.in illipocius incredulisqum bonis confentientes aliud qumcorderetentum,uoceproferunt,morantes domo,fibicp diledh's dicentes: Simodo lier- IQ Si ueraces funt, femorti fubtraftUcescrui'l bo parrent, nullatenus interfcerentur tentes qui mo hant. In urjsDei morientes,nequaqp mortui diendi funtJlli namcpde bo. riunticrm no Dei mjs dileAione^ gaudentes, apud deumvn'uunt, expedantes poil fe re> Dci,ideji, UUo,lidos^nilcptimentes, A Z o tk A vu. GcutSi cunftis obedientibus Deo, prophctaeqj fuo, beneq}facierttibus,bonam de Deo fpem habentibus,deus iudex,nulli quicqâufers, Ad fmdho*Stis, maximam mercedem tribuet, pofl Iaborum fuftentamencum Illos quos fHs<tdnetitim*] tis cduticfftl fermoiientiIataduerfusuos,congregati,n'mere,uosprixmuniendo,Deo^ ebcnt,crDe commendando,fidemiuam augendo,dicentes:Deus fuum uelle faciet cum JO km inuacare.profpcritatejcommodoq. Illacfi euerfi,Dei fumm diligendi, C honorifi. r Contemnendi centi(Tni,dilecl:ionerndepti funt. Illos quibs diabolus timorem immita nutli.. tit,nemo uir bonus timeat/cd me tantS .Increduli rurfiimâdmalt uelo. telkitu prit cesac proni,penitus ncgligendi.uelut fbi,non Deo nociui, maliScp grauif. fimumfaculo futuro pafluri ubi nequaquam Dei participes erunt.Hic auuorum,f>erdtt tt. tem omnis uira ftatus iocBdus&prolper illis Dec permittitur nut fuis Mtchumetda_ animabus fru<aifcent,fedutpeccatafua multiplicc. Adueftraelegisitem tmutfcmtgi*^ confirmationem & bonorumnea prfeuefantiam, ferruginem prius atq Hf)nf)[tf)'gfnem txterge fecem abtjcere Deus uoluif. qui uos.adincognitum & abfens fublimareuo retabhomim*. In deumitaqjcrdite, 40 bmrc.]lens,legatumprouellefuo uobis dotftorcmmiflt. fuoeplegato paretc,tnercedcmcp maximam &gaudium accipietis. DifTiAtMnfppft~ 1 muiatores 5Cauari,non efficaciterintellignt, bona fua iibi fxpius malum nocent. Propbettrum jgrauiflmumgenerare, Deo totiushajreditatiscoei terraetp domino taAa Kia interft(hres,l1 feiente illis mercedem sequalemfuis meritisallaturo.. C Eorum ferIndeifeilitet.s monefcnpto,quideumpauperem,fecpdiuites arrereates^prophetiddzf. Contrapo/fa>( ( tantes mira i funt iniuft.cos fie alloquemiir Damnt],reip, ptxnam.igniscpferuorem.uobis propter aclos ueirros antecedtes prat guftate,me ncmi'oimaculdne Md. fibi mandaffc.ne u(qu~legato* f~)t<t. [Qaeliniuriatnagnte. DieeotiQUS 4eum c rumj
PrtmitintX' ueniam, q*ecunctis eeftris poffefionibus praeualet, largiens, & ad iudi. Si tu grauis rigidic&cordisexifteres>nequa ftiiUont mecium mitifTiinumreuocans ritntium. mollicies obfuit.Vnde nunc tilts con* difcederent.Sed tua tibi
rum, nifi prfiis igne diuino aduenience &iholdcauftum confumente uifo crederent,dic: Ante le legatos c multis uirtutibus, & hac ab illis quaefitaUriptureftm ab uenifle,C illis nequaquam ueridicis interfedlos elTe. Non miranduRt't [Ttuelutp[al itrmm. itacp,fuobis non paruerint,cum praedecefloribusueflris uenkntibus cum t fitt:c uircutibus,8 pllterOjh'brocpfplendidilfimo contradixerunt. Omnis ho- 1 ob.tum rno mortem guftabit, nec alisquant fxculo futuro mercedctn habcbit Il- r tmo}iU}c. R.cs folus felix,quem Deusab igne liberans,paradifo locabit. 111anam-1 morUiiU leqe firma-.haecero uita,omniacBrmindana,fortuita Cunt. Veftrorum cor- merte. u que porum detrimentum damnumcppecuniarum incurretis, & uiris legum o contumeli'as acqj conuiciafaspius audietis. Sed fi patientes ,& fortes.Deum^ timentes perfeuerauerrs,iterni gaudij prxiniutn poffdcbitis Iniudoirum*r ter Deum uirosq}legum pado fderecp firmato, fcilicet quod ipfi dori- 1 corum le qui nam Dco fufceptam nec gentibus negarent nec milit diiimulando da- 1 rent,omne polliatum poft terga prorjcientesjadnihiliim redigentur. Suo-jigacccpirimt Dci,fiit iUim rum faclorum ofientatores,& ex operibusalienis, ree non fada laudis af-( xmatmictTe. d fec1:atores,nialuni ititinum atq?graue fubibunt, Cli terrarcpmachina^ ( sfttntatorct noclis atque diei uicifftudo,quariim opifexfolus omnium eft rex,& omni- 1 bonorum opes rumpuiuHur. potcns,manifefta:funtfapientibus itirtutes 4f Omni odoDeutn inuo-r m Deuminuocia cli terraeqjcotnpoficionemmirando, fcicndoqsDeum hoc pro 1 cantes BC 2.0 nihilo non feciile,dicentcs: Tu domine mifericors, nobis tuum prxconem 1 jiubim tes t tr. exaudientibus, utlegemreAamfequeremur, noftra condona pcccamina, noscp defuncflosbonis adiunge, cenobis per prophetas atq)legatum pol. licitum complens, nec die iudicij nos contemnens,ab ignis feruore, quo malos fine remediograuiter affliges,libera: quia tu termino propofito,ueraciter omnium caufarum iudex exiftes:Ifii inquam fie dicentes, huiufmo. di refponfumaudiunt Nenunem, uir fit,fe mulier,hic uel ille,quic> feu quamfuorumoperumamitterefinam. In Itibus prxdidis mortem feu damnum amore mei paffos, ,&C domibs fuis etedlos fuorum data peccaminum uenia/ecundum gracitmer, fuiqe meriti modum, cum mea re3 tributio fit maxima ,paradifo locabo Summopere cauendum,ne uobis in < Cotifmium terra,cum illa fit anguftiffrrta, participes, uel'uftrorum negotiorum exe- < nfiickpro Jitrt. cutores efficiantur:cum ipfi ad fedem malamatque gehennamproficifeun- f. tur. Velut contrario,Deum timentes ad paradifum,ubi efl quies Si.aquanimfluxus: quameliiisenamapudDeumadopusbonorumexiftit. Ho. Deus nume in mines legum,deum adorantes,^ in ipfum credentes, fuisepmandatis fuper r habetes rato te 6^ fuperexteros Dei uirtutes nequiquampro modicoducentes, pofi-tmium filh. tis,fidcm adhibentes,mifericordiatn atque prasmium Deo, omnium ope- Vincoidum tum promptiflTimo tirtmibiu. computifta,fufcipient> Viri boni, Deum timentes,ut prxcedatis,omnibus refiftendo itijs,bonum aflifdu peragite. 40 ;A Z o A R A vin. t-lomimm pro DEum,primiuiripIafmatorem, undefuaconfequencer millier, Si ex1 `rettio: ex illisdeincepstoturnhumanumgenus, ficq; uosDeo oprante fa<ftic \udprfMt eilis, timentes adorate nec feeminisuefiris conianguineis bnficia dile-^ mot coiugu, cum Deus di angelieuftodesexiftant (Sioneme fubtrahacis, Orphanis c yrphmhMi pecuniam fuam,nil inde,fed de uefiro comedentes, perfoluite,neqiiaquam c rmdotidi. boni uicem malo fupplcntes.Sed fi nos illis orphanis non xquiUbre rectum faccreputaueritis, alis quotcunqueplacuerit,dviasfcihcet3avittres, uel c 3 quatuor
timueritis easnullatenus parihcare poue. 1 une C vxorrtpJrrf(:jintuor uxoresducftc,niu iutxrt Ucct,i:nim uel imam, uel quod fuamanus caftigarequiuerit quibus remdeterc minatamdonet, ducat. Resautem fuas illis perirj ttentbiis, ucftra uolunmode juicJ5>e1 raptem in* tatc poftulante,licitcomedere poteftis. Nefcrjs& temerarrjs antedf es dita-MtCCH~T' Adultisuero, rcretionisfuac folum uiduf ueftituicpnccdrariatribuite utrepoffi.. reddatis,nil Vxorwm [rpiusqeprobatis,&moderatis,ac prouidis inuenris,integr m d mtrk pro)Sinde comedcntesfi iuites fucritis fi pauperesautem,paium: hocqedecomrc> tuUitihm terminate.In redditione pecuniaeteftesadhibete. Deus autem totius pnniiu. puticognitoreft.RerumpambusfeuparentibusrcIjifiarumfilij,acfiliar, LO Kitciititem catteriqjpononemrecftarnparumfcilicet, an multum accipiant Horaqji 1 iiuiicnMbf diuifionis propinqui, &orphani, aepauperes, dCmikri, aliquamfaltem nefifinterg4portiunculam cummi'ti dulcicp fermone fufeipiant Linquentes infantes PeUlQptS* parualoSjGtimuerintDeunijperrimefcantj&ndebeneloqiiantur. Orfhtworum cuniam orphanorum comedentes, uentrem ignis folus cibabit ipfeq fruit pmtur f Deoiubente, quantumduxfiliac iDco. femperflammatorqticbiturin ipfa
unus habeat films Et fi plures qutn duatfucn'nt,iIle duas tertias fiuna fo!a,mediam omnesepparentes fextam obtineant, fifilinsaftucrit Sin autem,parentes fint haereditarij,matertcruam,nifjfratrcs habuerit. Tune T~mmh'' enim habebit mater fextam poftperfolutionem debitorumCeleemofytftM~Xaptt. < Vos nefcitis, quis in Deimandatis uobis erit magis cent- 10 mmimatum.narumpatris. medus,cognatus fcilicet, an filius Simuliermoriensinfantemuobisnon reliquerit fuac pecuniacmedietatem habeatts quartam autem, ipfa proleminqiiente, Pecuniac uero mariti mortuifilio carentis^quartam mulier habeat: odauamautem.fi proies afiit, poft debitorum &diuifionumperfolutionem. Cum(p non filius.fed aliushxresacceiTeritûirfeu fminagermanumuel germanamhabens, eorum quilibet partem fextam habebit. Et fi pluresfratres fororesoefuerint poft debitum ekcmofynascpfuas peradas fextam inter fe pat tiantur. Omnishorumpracceptorumobferuator, paradifum, quod eft maximum inobediens omnis 8Cprxuaricatorignem AMttrmm atque gehennam,mala contemptumcf paiiirus,poffidebit Mulier adul- 30 teftibus conuiAa in domo ufque dum illi uiam pan*. terio quatuor fozmiRis Deus aperiat, uel ipfa moriatur, fitdetenta Sâccedentibusadillammalum ingeratur,nifi maloreli&obenefecerint Tune enim Deus pius ueniamdabit. Nefcienterautemfornicantes citop digredentes nonfie afMaie fligendos, Deus leuiter exaudit quidem operantes,nec ante mortem, fed in ipfo mortisarticulo digrediuolentes &fimiliter incrdules KdpltH,ttf* Viriboni, uim mulieribus morientes, Deusabhorrcnspnisafflrget. cm mulieri' inferre, easedeciperc, uel eas fibi blandicrji fubripere, ut ab ea prius fibi bmf&a. data,nifiTeafuerit,extorqueantur,minimelicet:(d illis benefaciendoprocedere. Cumqj contigerit uos illas non diligere quanquam forfanade'40 i multum proficuumallaturodilec'tat fuerint unampro alia mutare licet. Sed licet mutandx,unumquintare, -feuquantumlibet daretur, nihil inde fxsrumm< refumere licet. Sin autem,iniulhtm atqj peccatum facietis. tf Quonam taio modo qualiue mente cum inter uos coitus inter nos firmati foederispadum Rien't.quicquam refumere quiueritisC Cauendum quidem maxime, ne dutfrasparenribus fecundum moremtemporis gntilium ducatis, cum fomicatiomalauiafit&immunda.Et ut generaliter ueftrum procedat eloTtrtUath quiumjOmncs-hxmulieresuDbisinrerdidarftintîlIjcitx, uef)rx|fcilicet matrce
maires aymar, fororesoc amiccc,neptesatqj tmtertera?,niitrices atq? ger- M 'crfanx cm nbittcinmm e fih'ae manat colla<3ear,matres tiam C mulier ueftraiS, fi uotwsta&a: tue- rint'.fin at, lieuxfunt Nurus eti,duaecp germanar.quseamenaltjs tpo- nrimonio. l funt.Deus quid pius Sfmifericors uenu tfficiet. ribus quali lict furoptg A Z O A R A IX, Pu'keuxtK Iicicumatcg tenendfthocuobisftatuic, P ri m Liber hic uobis clitus muTus, ut pecunijsueftriscaftas mulieres undecunqj quasQcas qua malici)i iucende. femotisnecmeretrices necfi fornicatrices exiftant3ducatis:illispecuni fcic tain&determinatainprzbendo. Illis itacpaefiristalicerfclis^quod deinccepsplacuerit,ruboris attp timoris expertes agite. Ec Deus quidcm fublimis r eft atqjfapiens. Impotens quidem ob diuidaru tenuitacem huiufmodi lidci l bonas acq? gcnerofasducere/ecundum manusfux potentiam,mancipia bo l canfar te na i & ad legem conuerfa ducat-.ftcp Deus legis faptens.Nubantquidem ea f duccait, l fuis l fciencibus^nunera danda cum determinacione fuinentia, ut bonx KancD((rt.>, t mulieres, non fornicatrices,nec amafioshabcntcs.IIlis autem deinceps for* t rncantibas,med(ecas malorum acqj cniciatuum gencrofis rbrnicantibtis in ferendorum ingerajur. Indurare tamen accpperpeti melius eft,Deo uolenl t te,qui maiores antecefTorumafferensueniam largicur:cum ille fit fubl mus Sfapiens,tienia;^ dator,leuta prarcipiens Si poiTibilia cum hominem fra0# uero ftiosluxus &C defiderra, nos o- Pojbiliiprx i gilem atcp debilem effecerit. Sequentes mnesimitatores fui e(Te uellent. Viri boni, pecunias ucftras propter men- fhtuDclprt* ceptd. dacia,ubtpa<flummercaturxRriiiacur, mteruosaccideric.non comedite, r amfraudct nec i animasueftras interfc/tc. Hoc namqj fponte maliciofe facis,in ignem tends. timit ditierrentem rbus illicitis j { Summum fco proijcieturtquod DeoIeue efi. 4* Omnemfe t bo SCpeBmisjndetji declinantem, in loco gaudijpleno,fiimmocp bono Deus numVsem mconfirt. ipfecollocabicinecuosdei mimera catteris, non uobis, parataadipifei ftu- 1 deatis.Qiu'fqiie namqj uir feu mulier operum fuorum mercedem deo,qui folus eu omnia feiens, obtinebic, fngultsfuis officespatefacflis, Patribus atcji cognatisportionem de rbus fe relidtis prarbece quia Deuseft fuam 30 omnium teftis.Cum uiros mulieribus prient deo placuit,ut ipfl corrigant Viri pr*/mt eas,cum quibus fuam expenderint peeuniam,tpfecp deum inuocent,o ma nudienbus. ritis pareanc fiCeorum fecretafibicommifla clent, iusxquuhipoftulac. Gc/i..crc, Quac fifort pracceptanon obferuauerint uobiscorredta: 8C cafligatas, in Vxoresqu* domibus IeAise detenex uerberentur,ufquequ Ueftris nutibusaq prg- nolurtpirrc ceptis pareant.Tunc au tem neququam:qi Deuseft excelfus 8îmriien- ctjhgcmitr, fus.Sedicione quidem uobis fuperuenite,feu fufpe<fta:fi pacem uoluenht, utriufqj partis uirireconciliatum eos accdant Deo qui eftincomprathen- Rconcilia* fibilis & excelfus direcflionematqj connexum faduro Deum timences, tionc.^ nullum ei parcicipem arftimeris.Veftrisqj parentibus,<;propinquis,cV or4o phanis,ac paupen'bus,atcp uicinis,8c" oitinerantibus,ac peregrinis, fubdio c tisep uobis bentfacite: cotius oftentactonis,quam deus abhorrec, expertes. Auaris negStibus bona fibi deo cmifla, SC l perfuadentibus cacterisjut id AuitlU. facit,mali et dedecus inferemusû quoeppecuni,ut hemines uidf.ex olkiiittiores c pdentes,nec deo alterius fculi iudici credtes,diabol!s cfcaburit.Qiiar 6ypovts.; re uel hos in deSalterius diei indic credere, uel illos bonfibt defup data diftribuere grauatf OmniB tam deus cfciuseft,qui null hbrS,Iict eti fit formicatportiScula minus,quin computando remuneret,pra:terniittn, peritcp magnfi & cpletum beneficiu cuiltiplicitcr reddet ex fe etiam
c 4
tpulu
lncrcduli <im d milita daturus. f Diequanoscunaarmgentium tcihmonium affenanti. rentes, honimuobifcumtcftes acceflerimus, omnes Deum non inupcan-
tes, proplietisqj minime credentes fecretam planam effici, nec unquam Oratum emes, Sobrie orSd.de creatore quid negaffe fiimmis uotis affmarnt nequaquam ebrrj, fedpenitusfobrrjfint, ut quid acfhmdidhmue fint fa. n Ab/irfionrt, cognofcant Poft coicum item,& egeftionem, antequam orent,ablufmlufiratio* antur: rlifi uelxgroti uelinitinerefuerint, ubirepertusaquact impt tus. fibilis Turiccnim terra mundaepuluere, quafi aqua tergendo eoiun* dariIicet. Deus namqucpiusueniam dabit Partis uerolibri datores, Deusautem O' <0 lu&tifilfsrijerrorcmfequentes uosfimilitererroneosperfuadent lcgum,(yitf mnimcufts&uuidex, ucftroshofles agnofcet Iudxisuerbalegaliadicreduli. ftorquentibus,& in lege plurima mata proferentibus,& fe quidem audifle, & non credidiffe fatenbus commodius atq; melius effet nobis credidiffe fiCparuiffe Sed horum paucifTimifidem afTequentur cumDeus ipfe Homnes tamen le* gratiam fuam atqt pietatemab illis penitus retrahit gis hic nofirummunus coelitusmiffum ueflram legem confirmans, ante qumueflras faciesretroifum agam ^ficutcxteros die fabbati confudi, defiruam,credite. Deum adorantes,qui fumm crimmalia peccata uidet, cxreris maiora nequaquam/ed minora,cui uult condonat. Nonne uidetis, qualiter ipfiglorificancesfuas animasexaltando, deo mendaci'um,quodeft 20 peccatum maximum, imponumc* Deus tamen quos uult, exaltat,nulli fa. ciens inturiam^necauferens pondus nnclei ofis. *I Partis itemlibri datores Ambiguiinfi' rnagos,& idola credentes,dicentesqj t ui'amredicrem atque meliorem de,mogi,idam exequi ,Deus fe repellens confundit,abfq?Cpetutoris &uindicis. Sed rurUiatt, Deofus diiiitiarum rcgniq) partcm3unde nihil prxbent,habere diccntcs3homi-. imtifi. nibus de diuinomunere fibi collato multum inuident. P me quidem gentii libro & fapientiaregnotp & maximo tributis, cum eorum quidem quidam crediderint,quidam minime, incredulos,noArisq3uirtutibus contradicentes in ignem prorjciemus eorum cutem ccnfumptamfempericnouantes, credentes autem, & bene gerentes, in pa- 30 utignemfineterminoguftem radifo fnb umbrarefrigerij collocabimus Hocuobis Deo prxceptum fumm confiderandum ut depofitum temimerationemcj fua:genti reddats iudiciumqj fafturi re iudicetis Hinc enim Deus omnia uidens dC tibeditidito audieri.i.,uosbenecafligar. Deo, fuojjlegato, uobisqjprarf/dcnt^parcte. addeum atq; erk&<to,er Cumqjuerbumatnbiguum ignoratume uobis incident principi6us prophetam,in Deum/seculoqjfuturo credentes,uos conucrtite:S^ hxc uo. dc betur. bis melior expofttio fiet. Nonne uidiflis dicentes, credere fe prateeptis fuIttiubijsai per uos 8C ancccefibrcsueftros defuper miffs, qualiter Atheut iudici poDeum pro* et neminem credere feu parre mandauimus fed illos quam cm* fiulant,in quem fhctttm Iongiusaberrarediabolusfuggerit, quod ad Dei prophtique mandata 40 pigimdum, conuertiroganti, quam effrnsatque proterui mx fuaemala: femper innituntur. C Quidfacient, cum fiagitium & mortem fecundum fuarum ma. PcruicKes nuum opus antecedens nuenientc Malis tamen peradis redeuntes,coram po/l ttdmoni'Deofe nil nifi bonumSt ire&ionem d ulterius uelle pollicentur,Deo tam tioHcmrclin* eorum corda agnofeente. Tu quidem ab illis difcedepofl cafligamen & di. quenii.(tum mentibus fuit intimato, Nllum lcgatum3nifiquem,cuiusip mandaOirigittirtdim biiiAaoc] ta fequerentur,mifimus Et fi illi tecum deum ueniam culpis negledis potiiiti ilularenc,epiuin ucnigtp dator inuenirent.llli uero diuino ^rseceptomw njni
nime parebunt,ufquequo te iudicem fuxcp controuerlx difcuflbremconfed ueruatcm ftituam, ilIifuisanimabusnequaquamodiiiniueliium rirmifmamgeftent &ad inuicemfe falutent Si morccm ucl cxitnim in-' iungeremus,perpauci concederent. Noftrorum camen praxepiorum effe. (Susplus commodibonipferret, cumeis mcrcedem maximam tnbuerec mus,re(flamcpuiamdoceremus Omnis quidem Deumlegatumqs fuum :tJ1irrcipit p rrophctd yro fequens,propheris,fm'sqjcredtih's,Dei%noniinepercmptisJqutbsDciis^ ibtt mine* miTericordiamcontulit,alTodabicur, Deodance ex cuius uelle&nuferi- |j ifcrdpiet. Viri boni,fummca- c Zautioin bel. cordia,cun<florumabundantia bonorum procedit. *0) uete uobis anloco timoris atcppericuli, uos inde remouendo, aut bene eu- lis-ypremiu 1 rando. Quidamueftri recedentes.fimanenribusillicmalacontigerintjin- miUtitpnr quiunt.Deurn fibi ob fuam abfent jamminime fuifle Si bona uero,( non jfiie. affuiiTedolent,tanquamaliquid magnum perpraefentiamadeptos. Iftud 1 pro farculofuturo uidcntes,proptcf Dei uiam redam lites cfRciant,,Onin enim fie pugnantem, uidorem, feu peremptum, maximo donabo guI feu dio.Propter uiros debiies,& mulieres ac infantes deprecantes,t eosuilla propter maloshomines educat, fibiqj tutoremac uindicem praebeat ,pugnam cjuarenon commutais;1In nomine Dei uiri boni pugnent: Increduli prauiq? pro Amotheut,dxmonis adiutores expugnate quia gens fuade* imiiosBt* bilis exilfit, Nonne uidiftis quofdam inito fibi praelio homines,utDeum, plusue timere czteris perfuadere, ut manus fubleuarent & orationes ae tapent. eleeTnofynasfacerentjipfiqdeodtcere Quare nunc, non ante uel poftea termino litis ftatuto nosh'tibus adfcribis Huiufmodi uirismanifefia, tionfiiendum inartii diui* omnis huius mundi pecunia poffefla pauca eft timentibus Deum:' quod aliis uero maxima ubi nemo niolefliam uel iniuriam fentiet nec locorum tijf,ftifhuri ftatUboniu Hj quifquam licet turres cetnentofabricatac mortem remouerepoteft quidem commodum fibicpplacitum adepei inquiunt, hxc Dei funt mala qutdemtibi penituB adfcnbunt. Tu uerodic eis,omnia Dei efle.Quidde hac gente fentiendum, quat nul lius feientix capax efl poteft Quicquid M~e & boni quis fecetit,,Dei eft: quicquid maU,fu<e anima;,Deo teile. Sequcns le- ErniaDCO, Ubomim ad* gatum3Deum imitatur.Difcedente quidem nullicufiodem ingilem ftiper-feribend*. ponas Pr:efentes,fe cui pnecepta fequi teftantur: ablentes noclu tranfmit- Ndchumrt fc* tamen fuorum fecreta cordium dinofcente. Ab illis igitur tu di- ijtitnsVeum tant,Deo ertensjteDeo commenda3quieflimperatorumoptimus. fl' Alchoram j<juitHrali* f fidem quare non adhibent Qui nifi uirdei effet contranecates mulus cet. obtinerec Mandato fecuritatis feu timoris illis adueniente, parum inde xCtintt au* tractant. Sed fi legaturn homines fapientesqj fequerenturjuis retenta cor- te multM< dtbus patefeerent Nunc autem nifi dtllina pietate cV abundantia furTulti,tradiioms non Tu uerb ifjKr ex diabokim omnes, paucis admodum exceptis fequerentur r>. n 4> i Dei omine pugnam cmitte,nullius nifi tuaefolius animx euftos!bonisep Ad beUttmia* CmihterIitis effedumperfuade Deus namque czterorum maliciatn, fiiga. cumfiteisfottiorCefFicacior, repellit, eisqjplurimanahretribuet. Po- Paumlw b ftulansabalrjs bnficiaad opus inopum beneftefj partcmhabcbit. quirensbe'ne Ad opus quidem aliorum mala quacrenti peccatum dup licabipciaprtuAu babebit. Cuilibet tur.Deusautemeftcreatoromniumj&cuftos. Saluttuitesrt* te falutanli/alutationem arqualemredde,uel faltem falutmdU bona uerba congerendo multiplie SC Deus omnia nofeit. zor ~zor
A Z O A R A X. efi Deiis,nin unus.,omnescongregatimis die refurre&ionisubt NOn efi 10cusmendcij: Cuiusuerbo quid eft ueritis e Viri boni, nuUus quid c llis incredulis,quafi duabus cohortibus, quor capitadeus ob crNoncommu* mcMidmn i rorcmfuumfubuertit,cmunicatis C Anad ui'amueftramred fubleuare, in* Deo nolenteeos nifi uia mala procedere,qufricisrlpfi quid uellt nos fibi crciUs. in errore &incredulitate coarquari. Vositaqj nemin eor uobis negociaQlji fatij ad'>tor,(euibcf,uel amic nifi prius rcda Dei uia pugnac feu prxdat iuefummdi.rint,afTociate.Sin a3t,eosubicqt reperts/i fit poffibile,capite,& fnterficite. Eor at nullum uobis fumacisadiutorem,ni(I cum qno fcedus firma- 10 fie npjhth ueritis, aut cuius cor dueft ut Ce cuertat ne uos,genteme fus expugnet, mtk,crc. deo quid fi placeret,eosad nos expugnand excicandofublcuaret. Quod illis (lia RtbetUntct non agenttbus fed uobis fpte fe fubijricntibus, nulla eismolcfti inferans.A*uobis fibi fuiscpfecuritat petentes,& dcinctps ctra uos pug epprimendi. nam ineuntes,nifi uero ueflrcppacemacclamauetint, manuscf fuastetiaKanocciicnii xerint,eos in$ ubicunqj repertos capite&interfi'dte, quibus eminentem boni.infiigator &imperator deus jmpofiiir. f\ Nemo bonus bonum fcienter Ctcdesimpnt* interficiatjgnoranter quidem pcrimens,alitl bon propter hoc redimat, dater fiiut infuper parentelx reddat homicidi,ni(i illa cdonareuolcnte. Huius efFeexpUnit. dus ulterius ab huiufmodi receflantem red- 20 impotens deo fe penttent,cV t>eu.t9 aliter. dens,duobus menfibus ctinuis ieiunet. Spontaneus boniuiri peiemptor, Ctdciftontt* ign gehcnnx perpetu ira" dei pnaci fummnferencis 8{ abhorrctis i tKttgtbentkt igmbut uni' patiet, Viri boni,prxdatn etes nullatenus acdamtibus eos,furdas aures p tut. adhibeant, dicentes eos nequaquam credendos, ut fu extoi qucantpecuniam:cum Deus fummasdiuitias innumeracpbona po(Tideat:qui,Gcutprius Prierogdtiuit cajtcris incredulis, ita uobis uiamredamtribuic, omniafciens. Domo bcigcrjntii manentes, nullo morbograuati, euntibuc praedatumatcp certatu in nomiprorciigimt. neDei, cumpccuniafuauitaqtie, nullatenus mentis coa-quentur. Hos I namque fie euntes, illis perendinantibus, Deus omnibus bona mandans, I gradum excelfumfuperponet, uelut maiorismeriti puriorisep uenix 3 per 1 I uiros. Abangelis malis tnterfei,detrimenturnq3 fuis animabus operaci, hoc quzu'ti qui nam efrent, fe dbiles in terra fuTetefiati funt. quibus cV 1 refponfumeft: Nonne terra Dei fpaciofafatis& immenfa, qua profedum irctis3extitit Ifli quid gehenn,uiq3 mala incurrt,nifi uiri dcbililTirri, tSfmulieres a infantes ingeniorum & itineris infcfjfuerint quibus forJ fanDeus ueniaelargitor,ueniam praeftabit Terrarum propter Deum ex^ I pugnatores, cVdomibus fuis propter deumatque prophetamquaefitum Icxeuntesjin terris abundantiam adipifcentur, ibiif moriences Dei miferi cordiam in tegreconfequentur. Quando prxdatum pugnatume prefedi < :ftis,orationem aliquatn uel omnes przeermitterc non timeatis:fi timuei i-4~o I cis,malumuobis ab hoftibus futurum, cum illi uobis fumniinimicentur. 4 tecum plures,quid icc f Orntiontsm* .Cumtu in excrcitu adorationem forrexefis, 8C nftiitionc.i I orent,quidam arma teneant: qui deinceps uice mutata,fundant orationcs, uobit arma tenentibus. Secundum eorum namq; uelle, uobis illi fuperueientes, &uos interfcerent.cVfubfiantiam uefiram tollert. Vos item3uel nfernos,uel loco pluuiofo,uel lucofomanentes, arma ueftra poncre, usqj )ene cuilodire,n fit uobis taediofum,feu difficile.Eisnamq; deus mal c< UDpn'bilededit .Oratione terminata furgentes/eu latentes, .Dtuainominate.
late Inlocouero timons experte, omionesuonis bonis unpolitaspcif uashorasdkite, necptopter costi 1rutidi, pufillammcsquefitis. Quia fi mbisdoloresincubiierinc SCllis fimilircr uosinfliper, quod illi nequa-S(c cutm A/ wran iui' [iiam, Deofperatis,qirieftincornpra?hen{bis&fapiens. Librumuc-cf,c aciflmum fiipcrtecluus mifi,ut fecundum tndum.. dogtnanofrrum inter homi- cm tesudices,neccum maliscaufam incas. Siccptibi tuisep Deus pietatis ueromaliitwit dator,r atus condonabit Pro illis item hominibus, qui anima;fusePr< iiajcp tmcdeudi. [etrimentum operantur, minime% Deo & fui cordis arcana difplidta ipfi mtl DeOi quiomnesacfhisfuoscircuit, celantibus, ratiorinaridefifte Licet 10 e:nimin hoc farculopro eis di'ieras,qius in alio contra Deum caufamtradat M't? VelquisadiutoreritC Omnisfornicator,8anima:fua?detrimentor um operator,fi Deum precando pnicentiam egerit,ipfumpium iienixqi te "eccatano4* clatoreminaeniet Peccataperpetrans, nulli niOanima:fiiar nociuusex- js imputidu, s i ftit,cum Deus omnia feiat. <(T Qin'fquis culpam peccatumiie perpetrans lc Mftbi. a fibinociuusexiftit. Vndeiniudicioerrans, fuxtantum drj imputauerit, 3 inimxnoef mis tibi minim nidicnimteiudicatumfalfam praedicarer, 1 le Deusnamque tibi magniis & abun-R- nonuerbis niTipietasamor^Deifubueniflet iwubm de = < dans,te nefcita docens hune librum atque fapiehtiam fuper te defcendere i tarantes fhi* (deCuper fecit In eorum autem uerbis nullaperpenditur militas, nifi tan- ct d' p tum illius qui de fubfiantia fua rem (ctam eleemofynannucdiflribuit, ~8JikIcgn-, r I m acciftit <nitt i concordiaminter homines firmauerit Huic ftmqu tali ueiiiam mercedcmtp maximam tribuemus. Omnematitem poft res fcitas,uiamcpbonam agnitam propheta' contradicentem, ei uiam deOderatampermittendo, ge- c aiminditt ilhenna malacpuia Corquebimus Deus enim nequaquam criminalia/ed p peccatajd efl lis minora,qmbus uult condonat cum crimiriale gerens in longiflmum m morulia cr M( crroremabrjcietJnuocantibus nil nifi fminajferocemcp diabolum,deus uctstlid. r amorem fuum retrahit. Cui diabolus inquit,de gente tua partem agnitam T)ubol\Kinpi gtermtdi. ego fumens, eam abuiam,& nfh'gando ac fuggerendo malo pronam effici-g membra tum beftiarum tum hominum fecet iniungam. O 1 ens,ut aures &C r Pitbeluiititi 3? mnis autem loco Dei diabolo feruens,iaduram manifefiamincurrit. Qui licet illis hoc di alia faccre polliceatur,nulla pnitus pollicita perfoluit: Ip- luprcnuttit Parai* beriefa-luis. fipgehennam ob hoc ingreTur/,noninuenient exitum.fl Omnes cientesin paradifoaquisfubtus fluentibus amcenaperlueranter colloca-lui. bo.H oc Dei uerbo quid eft ueriusrSecundum uelle uero tuum,et plurium hominumlegum nemini male gerenti u/cifftudo remunerans reddetur*. EfiVfM mini* Sed ex Dei parte nec fuffragium nec uindidtam Deo prarfentereperiet. 0- mv.m 1 bonum mnis autem benefaciens,legenicp recfamtens uir,feufccmina,paradifum, remmerabi i < ubi nullus,quantum eft granum finapis,iniuft perdit,ingredietur.Vbi retur in pr<i= dyo. periri potefi lex melior quam hominis humilis,deo penitus deuoti/equen- < fArahtckx 4c tis legem Abralix,qtiem eledum fibi deus cmnia compled:ens,omnia pot fids,dilexit" Quafftionefada de mulieribusorphanis,quibusdetei mj- optima. sa J orphanis nata feripto minim folutur, &quas in uxores ducere poflulatis,liber hic ua. ( inde gerendatradit. Infantulis,&cacterisorphanisredum examenfacite: Deus enim omnes aflus annumerat Si mulier fui mariti difeeflumdereli- Mulieresp<f 1 ctioneme timuit, eipaeem quxrere, cum paxmeliorfit, non fit difficile. t' fkiietnt. Similftcr & extere mulieres auarar/uper alias zelotypar,pacem confirmt, atque corroborent.Omnistimens &benefaciens,Deo fingula fciente,mer cedemaccipiet. Inter ueftras mulieres pacem SilsequalitatretinerecSlit;. impofli*
f mpolibile estrumcontrarietates prout minus poteritis patiamint Vo. bis.enim pacem firmantibus,deus puis dabit ueniam Illis quidem diuifis, cuiqj portionem amplitudinis fuaedeus immenfus & fapiens, cun<ftatppoffidens,prarbebit, Hominibusquidemlegum, mis antcceflbribus,tibiqj, timere deuminiunximus. Sin autem,Dei cuna fcientis atcpuidentis funt uniuerfa. cuifiplacuerit, omnia mundana Si tranfitoria denttiens cum ( alijs ueniet fuper hocfumm potens, apud quemefl, quicquid de hoc, feTtfUmomum iCuloefuturo quislibet expetit. Viri boni, direcSoresuel dileclores homiium. num,Surquilibres coramOeotelles, Iicet de uobifmetipfsit, uel de paf rentibus,(u propinquis, diuitibus uel pauperibus, cum deus omnium fit io iudex,efiote,nec uiam falfamSi erroneam fequi uelitis. Rem etenim inuol Atcborun uentesjaut de re<!lo fil difcedentes,deus agnofcet Viri boni,in deum credendcftribttatur., tes,fuo legato libro'p fuper eummiffo, & libro quoqj prius pofito, C angelis acalus diei aduentuicrdite Sin autem, longus error uos abducit. Apcjhu pcm Prius in deum credentes, poftea fados incredulos, exhinc lgales, po(-ribunt. moepmalos fi in illa perfeuerentncredulitate ipfe deus penitus abhori rens,nec ueniam dabt,nec redam uiam patefaciet Quibus tu manifefta, Commercium1 quod ignem grauiffrnum introibunt. Loco bonorum,incredulorum air.iinfidelitimfii* citiam C focietatem propter honoris adeptionem, cumDei Tint honores gicnkm. < uniiicrf,nemofortiatur Liber enim fuper uos coelitus mifl"us,qud cum 20 1 renuentibs mandata Dei non fedeatis, nifi prius ipfis mutantibus uer1 bum,inuruit atqpcaftigat.Sin autem,illis couniti Si.conflmiles critis.Quia Ilmicioe deusraptores, imuftos, &incredulos in gehennamcongregabit. VobifAmiciolLcafirtuiue.1 cumblandicndomorantes uobis commodo lucrop fufeepto, fefuiffe t uobifeum aflenmt: Incredulis autem adueniente fucceifu/e fuos protecto1 Si auxiliatores efle teflati funt. Sxculo uero futuro inter eos iudcium rcs Afbti ctyiuu( dabit DeviSjilIosmalos bonis nequaquam praeferens. ^f Increduli Deum tur in afhttU fallerenitentes,abipfopotiflmfalluntur. Quifurgentesoratum,incon~j i fianter & xgrota mente orationes fundentes hominibus benefacirntes cenfentur: cum illi nehinc,necillinc deum nequaquam nifi parumdili( Deus aberrare imlt,uiam redam inueniee < Illi in- 30 gununec quis quem i < quam mali & increduli,in fimo feptimoputeorum igneo fineomni fpe fufDoit bene fragrj mergenturnifi qui uia praua reliera benefacientes, Deo partierint, SC mit, bomini'i fein Dei nomine in fua lege purgauerint. His namqjfociandis bonis hoVobis buigrat r 11.jminibuscommodum, pnemium^muItumDeofperandafunt quidem malum inferri non uult Deus, fi eicui grates omnes reddendac 1 funt,in eum credentes gratias retuleritis. A Z 0 A R A XI. omnia uidens atcpfeiens/olis male gerentibus necem con turne. DEus malum fieri diligit. Omnis operator boni clam co- 40 Iiofam,ucrbumq3 t ram e &iniuriarii condonatorueniam Deoomnipotente confequetur. &inter eos difeutere uolentibus, fe^ Scmfiidcs] DeoluisÎegatisinobedientibus, non placent. parti,non toti/icep ream uiam alequi putando, credere confittibus,ueE Deo.jI Iutipf(usueritatisincredulis,nialumatq}contemptumingcremiis.<rCredentibus autem prardids,nec inter cos difcutientibus,mercedrminnume Contritparte rampius ueniaclargitor Deus tribuet Illis te precatuiis,ut fuper eos liber dorumpetito* je rcsliuUos.d coelodefcendat, die, quofdam Moyfe maius hac re petiffe, uidelicet ut ob pfe Deum eorum oculis monftraret SC hoc cceleftefulgur eos pereuffit.
et. Vifis uirtutibus eis ttirum adorantibus ueniam fecimus, Moyfirp 8tTuper eum inontcmcxcuregnumnnrnenfurn&manifeftumdedimus, limttis eiscppraccepto.utfeperportam humiliantes ingrederemur fuperbicpnihilagerent,pacluminden'rrnatumfumpfimus. Quoddeinefpsillis ludapcYtitii rumpentibus propheticidiscj}facT:is,acq*teftantibus fe corda dura Qtoh- ces cr durt ceruiecs. ipfe fgillauit duratageftare eorum corda Deus Quorum prater a JmoVndeMariaeblafphemiam&iinmo- Chnjks non dampaucos,nitllicrlentunquain. deratam contumeliam inferunt,fecp Chriflum Marit filtm Dei nuncium cructfixtuX Itidti jid a* peremifleperhibenc. Sednequaquameum,imo*fuifiniilem fufpendentes Imeifimilti. interfecerunKprofites etiamfe fax cxdis auchoresj cordibus fuisnon mini- utCcrda, f 10 mamambiguitatcm inde gerunt.Sedeum nullatenus interfecerimt. Quia ttlij brctia, Deus incomprahenQbilis & fapiens,eum ad fe tranfriiigrare fecit.In quem loyiitur. & eorlim iacculofuture refus uirilegumueraciterantemortemcredent adftabitille t Obeorumimuriamatq)maliciam,quacdainpriusl/a'ta]]is luiteiendent ftatuimus illicita: qui quoniam uam Dei fer penitus derelinquunt^ mei olimtii cfcn j prohibcntefnus acdpiunt hominumqj pecunias pro mendacfs QC iniu-^ ftum. tt)scomedunt,inalumatq^doloremexpeanc f Horutntamenconftan- j cenmtfara 'l lud*t. ces,atq;fapientiflmi,deum^ intiocantes, praxeptis fuper te tuos pf rdecefforesclitus midis credunt.Qiiibus ficut & caceris in Deum dieicg fu20 turaccredcntibus, orationes atqj eleemofynasagentibu.s mercedein maximam tribuemus. Vobis quidem nuncium^ficut No & prophetis fticcefmdpro* dentibus ipfum,fcilicet Abrahx dCUuteli,5C Ifaac,atqj lacob, &tribubus, pbeu. ac lefu,K Iob,& Ionathx,& Aaron,ac Salomoni fimtil &Dauidi,cui dedimus pfalteriumjfecimus. Quorum legtorum nominibus fignatis, funt dCVfdtmum alrj minime nominati. Moyfen quoqj Deus afftusinquit: iniTutitlxciciae Dauidi A Dcd bonorumq) nuncrj,malorumcp eorreptores.nc poft ipfos milFos Deo inc datuin. 1prxhenfibili Sfapiente,ifteDeum obfuamaccufcnc ignorantiam, Prac- abuU \uiil et de Mo/r. ceptorum tibi diuinicus datorum,quod diuina tantum perfcda limefapicft tia,Deus eft tefiis,angeliq} fimiliter,licet Dei tefiimonium fufficiac Incre3: dulis at,quos longus error abducit,& male gertibus^Deus nec ueni da bt,nec uiam nifigehennx,quo perptu manebunt,demonfirabit. Quod ei leue fatis eft,atq) poffibile. Legato ad uos cum diuina ueritate 1111 fio,crc-1 LcgiXtocte* lendum, dite,ut boni efFiciamini.hocqsuobis erit optimum.Sin at,Dei fapientis 5>C fncomprxhenfibilis/unt uniuerfa coeli& terrar.Smoperequid cauend, ne lege ucftra quid indignum &iniuftum proferatis,nec de Deo quicquam nifi uerum dicatisJefus Maria;ftlius,Dei nuncius/auscp fpiritns,& uerb I Deinini j \efut Maria:coelitus miffum exifiit.In Deum itaqjjillicpfuo legato crcdentcs.nc c fiiritut t cuti dicatis Deos trs e(Ie,cum nonfit nifiDeus unus,qui filio caret:Eiq; omni- u teriumjmn potentijUniuerfa cli terrac^ fubieda funt. 4Chriftus quidem ipfe mini- ttmen r rj Quiiiegat f.i i ra negarepoterit, ficut &necangeli, Deo propinqui, quin Dei fubft im- ( lium.ncgatvt fein Deum credere,& fefubhmantem,Deus fue 1 perio.Omnem negantem atrem. zrct Credentibus uero,&: benegerentibus, mercedem pro J manuifubiugabit. \nf\idci %; fuo meritotribuet,eonimcp gaudium ex proprio uelle femper augebit. In- r "upcrbi fer* icnuif. rredulos aut,3^fefublimantes,pcenis aximis fflige t. Ita uobis iuc cuq; m a PplendorDeus l'pfepatefecit,qui cdis in fe credentibus, pius at q?propiciusjmunirnfirmiflrimperfeuerat/uisuiaredrnanifcftris. Perfcfuttibuste de ture hxreditario,hoc Dei uerb refpondeSi quis gertnan liabs tHttreditiriS us, bfq?proie moriar,ipfa medi fubfiantiafux relidxfortiat.Si couerfo c- u d tigerit,
tigeritjgermmis totum hxreditet Si fororesdua: fuerj'nt,duas tertias ac* cipiant. Sifracres uero multi/ororesq? plures,fexui mafculino du*partes, dCfuemininounatribuacur Taliter nenos ignorantia turbet,Deus omnia ` fciensus inflriut, -s.A Z O A R A XII. meeptimente Veftote,nec anmaluniftus,quosillicitos dixero3cum omnes it} licia tifint.nifi peregrinantibus,coinedere uelitis. Peregrinanti quidem cauen< dum,ne uenatusincerfciat Deo prohibente,nifi prius menfe prohibitiote I peracloiTunc enim uenatus fumrnerefas cenfetur.Omnis Deidomum i ns 1 fauocans,nequaquam oblationes in alto ponat 8Cut mifericordiam Deo 1 confquatur,in ipfum credat:nec ob homines prauos uia reda fe diertat, ] Deiqj dileAioni,fuisq3bonis,nequaquam malis atq?peccatis fludeat, Der timens quom'amipfe gtauis atq}difFicilis um fuper rerum fines inuenitur. > Suntautetnuobishxcillicica Ituitico qutc fanguis Si morticinium animal quodlibet dm cocimt.1 nequaquam Dei nomine peremptum, QifurTocatum,ac ign combuftum, lwrmdum ( ruina morti ded/tum,^ lupo taflum,n{fi quis illud interfeceric. Nulm. uel Cri nomine, itein nifi per Dcum ] iuret.Sin au tem,iniunamcffccit.Malisquidem exlus hidchumttdu j1 hinc certum erit,eos uobis nunquamdeminaturoSjCumhodietibitualex, ttmmratper 1 s~ cre- mihipToptertepladtajdonumqj Deineceflaniimatqjfufficiens complean tachait, tur.Me itaq,nonillos timetc.Si cuiquam rerum iftarum aliquam,quafi fibi Vex Kttcbu* 1 1 neceflariasquis quarfierit nec culpx nec peccati reus en'e quia Deus pius iBrtMpropfrr1 omundabit ueniam.Quxrentibus te,quac res fint licitxT'dices/apida: 8C ipfumDeoi doriferar Venatumtendens,fi fui canesab eo do<fii/icut Si Deo,ipfi beplat*. ( Cfciconcefii. nus cperintjfuper easDei nomen inuoeans,eas comedat, Deum timensi [ Venatiu.c fubeft omnisrerum numerus, Amod cui rurfum hic Deo uobis datur liQVjitcmu ( centia,ut dedapibus hominum legum comedatis,illiq3de ueflris.Eorumqj fjrticipttiidu f fminas bonas & timentes,ac in De credences,& nequaquam amafiosha cunludxis.. 1 bcntes,cillis munera danda tribueritis,ducite. Omnis legi no credens, ot Lotioncs. 1 mniaTuaperdit opera,in die iudfcrj connumcrdus amifloribus. Viri boni, 3 !0 ( oratii furrexerms,facies uefirasac manus ac brachia nfqj adcubit,& pe c ( ufq;ad tibias abluere,8Ccapillos reuoludo caput abftergere.K pofi coi des tetmulier balneari uos oportet l.nfirmiquid,ul in itinereab egeflu,uel I t mulier coitu uenientes^ aqu minime reperites fades Tuas manus atqj t diterrarmundxpuluere tergt.Deus nqj ueftr diligit mundici,ofndjcB t uini perfedionem,c gratiarS fibi redditione,&: deitatis inuocatione.Cqj t uos cfeflfueritis cor Deo,uos foedusinter uos firmat audire et credere, De timete,c ipfe arcana cordi cognofeat.Omnem tal eiTedecet,utne] Deo,nenho* c quaquam propter homines redt dicere Hnat,fedcora Deo, omnibus timmitubui fer** uienium.c do,quoniam omniopera nofcit, redlum quo nihil efl melius peragat,Deo t4 c uenfac mercedem credentes,& omnes benefadentes fpe confirniaturo, 6C innumeram eis daturo. CIncreduli,noftrisq} prseceptisrefifientes,ipfi ge. i 1 henna deputantur. Viriboni,manus hominum fer uobis impofitas, ego DiAi,<tn<ff diuerts uobis retraxi. Vos ttaqj me Deum,omnia bonorum tutor ,timtxpkrttori tes bmxij.tmde t adorate. Inter De flioscpIfral pacto foederisfirmaro, xrj. expugnato. r pritKipibm atq; pconesuftitig minifiros ex eis Deus elegit,quib.& ipfe dixit Ego i res tribuumlo? tuobifcfemper prfens adero.fiin me credideritis.proph ctis meis fid adhi b ~Mfr.{; eis oratiesac eleemofynasin mco nomine feceritis: octes,5C auxilites, C uobisq} T CibiMctiti. TIri boni, in omnipartouobifcumfirmatoconfiantes,
tiobisq}dans peccaminum ucniam, paradifum 5i ternam manlonern tri buam.Omnem Iinquentem,deuius error bducer. Hlisaiitemrtccjiiahxc retrahentcs corda quamfderefrintoconftantibus, amorem noftmm fua peruerfaduracpfecimus fuselegis partem retinentia & di florqucnua: intcrcctttn.'Z undefemperres iniuftasfacere eosinnitendo uidemus Tu uero Deum, nalucUn, ortinesbenegertes diligentem,pro ipfis,ut ueniam faciat,deprecare.Cum f Chrifnamle. noftrx diledionis fdere firmato IJ ( uiri's itemChriftinxprofeflionis gemtniit obliti fiintJlIisautem,&iftiSjhoftilitatem Cg quorundameis pracceptorum jfibi defenc* infeflationem ac abhorritionem uiq*ad diem iudicrj Deus mmifit eorum r runt. xo fecundumopra fua lient unis iudex Virilegiim, uobisnuacius.uefier jVUchumtlle multa prius nobis negata dodurus, multa uero adhuc cacitur- gumlator. mifTus.uos nicaticornmendacurus.lucetn fcciimlibrumcp ch'cusmiffum, qui cimentibusDcummamfaluam&redamoficndit,&tcncbriseijcit3affcrt,Scicn dum quidem eosincredtilos cfTe qui Iefum Maria fli Dcumerte 4*cuat Ufum Deum Quis enim eis quicquam faceret, inde fi Deus omnipotens, omnia ptout ( uulc faciens,cuius imperio cunda fubiacent,Chri(ium atqj Man3omncscj;confitentes, increduh.y dikdti ( mundanos mori faceret^ VosIudari atq}Chriftiani, fiDei fi Irj,tuicp Zhnfktmi er eflis ,proutuosdicitis, au uobis ciilpasatqjpeccatagerennbuspcenas-c: ludai nonfi* t ueniaemer 1 malum ingeric^Certe uos nihil aliud quam homines eiiis, Deo j UjDeidilefti, . cedisq}maxima:datoreâdquem omnium erit reditus,creati, C VobiSjiii- propter quia ri boni,nuncium ueftrum alium prophetam longe ftquentcmdimifimus, |peccataafflim ne uos iuft conqueraminiuos cai re dodore,qui gerendaprxcipiat,illici- igitur.atPro utrhiorum 3. taqj prohibeat. Moyfes fuargenti perfuadens,ut Deum ipfum inuocando adorarent, quia eis prophetam, & reges, ac diuites, mulcaqj nulli cacteraru|rejillilur. tiifbriam commia conrulirinquit: Terram fanclam/cilicet Hierufalcm, t ij, 14. gentium Nww. uobis DeopracdeftinataiTijintrateretrouertentes. Sinautem,datnnum& E j perperamre* detrimentumincurrens.DixeruntiIli:Cumhominesingtes,graues,atqj( 1 pticat, ut fat let, fortes illc immorentur,nos unquam remotis lhs ingrediemur.Tune l n nifi duo uiri Deum timentes nqui'unc:Vofrnetipfos,fi boni eflis,Deo commdantes,per portam fuper eos ingrefrumfacite/jcqj u/efioriam adipifcemini: )9Illi tamen obitinaces,quafi Moyfen improbando^nquunr Nifi prius illis expulfis,nos nequacjjadit tentabimus Sed tu Moyfsâtq;Deus,eos expugnate,nobis hic adfrtibus.Qiiibus Moyfesrcfpondf s/e nullius anima: mamfifiix fratn'sqj moderator & imperator eiTcDejiit inter eQilIoscp los difcuterec,precatuseft.Dixitip Deus:No|ifolicitari,ueI quicqu dehuitifmodimalis hominibus cogitare.EgonarncpillosmaIos& noxios,xl.annos mduc,2<; er terras uagari faciam, f Illis hiftonam filiorum Ada-3ut [ p tiifhridm oc fcir qiialiter alter alteri interfecerit,retexejliis holocaufla ign fuperpo- c nfiAbcl, 3t.4.frtit fitp faitibus,al terius holocault,alterusminime Deo collecl efl. Vn- c 4?de alteri dicenti fratri fuo,Ego te interfici-'alterre<pondit,Deonullus hr> injibuUm. locauft acceptabile,nifi timentis ipfum. Idcm^dixn.'Licet manu tua ad roihimprtem inferdamfuperextcderis3egoneqiiaqu5 ut tenecem,man extend.Deumnamcp facculitotius imperator timco.% Vt tu enim pecca ti farcin ferasfic igni deputandusCtalemncpmercedmaleficusaflequitur)minime perhorrefco.UIi ftaq; diu dlibrt/ janimafuacrdcfratri, per fuadente,fratr ocddit,deinceps perditis aibciatus.Corutis at Deo miCfusin terr,quid de fratre fuo gerend eflec,infinuauit.111e igif necinertia neepigricia rcttus,fratr fu,uccornus corujtcrra cooperis/emet/pfum t. 11.
d X deincepi
excitent quafi texteoTêrrxff gentis peremptor uniuscp uiui(cator,quaii totius gentis refufcicarorhabeatvir.Multis ad uos iam prophetis c uirtutibus mifi-is, poftea cameneorum multiin terra maGnjfxtarumnentes iniufiriam fecuti funt. Omites Deo fuiscpprophetis refiftentes, peau. ubiqj locorum,utirtiurias hominibus terrarpuaflationem ingerant,diTcur pedum uel manuum per oppofitum abrences3caedem<:fufpcdronem,aut fdilionem promerentur,atcp de terra proiedinemJfliqj tales in hoc facculocontempturrtj&inaliograuiflniummalumpatiemu^niQpriusiHimala.' f0 dereliquerint,qum uos eos aliquibus malis prermats.Sdatis etenim ,DeQ Wcrfebmf fua benignitate du<$um,ueniam daturum. V iri boni,Deum timenccs/a (Sisper quacuos ipfi propinqui fitis (tudeatis, ipfiuscp nomine ufquequo fia tMcbu* mctijlt, aliosuos melioresSi elatiorcs cffidamini.pratdatores & expugnatores eftotc.In ptrftyuam*. credulorum autem die iudicfj nulla fiet redemptio,. licet cantum quantum bis terra caperet,pro fe darent.Ipfi namcp maximis affligdipnis,ab igne urtipeau. glifcentes exire,nunquam inde euafuri jiiimmctorquebuntur. Furum ma'i nus abfcindantur,co quod Dei grauis atqj fapientis offenfionem8Cira pro TumifUo ec merentur.f Poftmalum perptrt um p poenitentijbenecp facienti,Deus picati. us d SCrruTericors,fibi ileis uehiam,inimids malflpro uelle fuo prKbs,c *e ipfe fit omnipots,eiuscp fint uniuerfa,ueni tribuet. Pro feflintibus fecQCortToludte* uires fuas ad d incredulitat,qui fcilicet ore fi'dcitentcs}corde rcnuunt doctrmm 01 nec cura mult nec dolor, tu ncie fufiineas ludoi^ falfa Ioquti,alfjsq MtcbmctH cfimlia fari perfuadenti,qui uerba diftorquetes dicttSiuobis hxc uel il tfftffWlM. la dederit/umite:fin at,uos ab illo cauete,c ex Dei partenemini quicqu proficere queat,cui Deus nocere uoluerit Hor inquatn uerba nequaqu cfle mSda Deus cenfeteis iniiocmdo dedecus,&in alio graue mal allatu rusjftos quid lie falfa prdfef tes,&iUicitaacniuita pramia comedtes,Q ad te uenerint,aut terepdl,d nec tibi nocebitruel eu ueritate,qu Deus luxt&icgcm Deituiic<ai' diligit,iudiea. Cum ipfi teftament habet iudiciODei docens.mSq?recl 30 ium.< &lucac fapienti prarfls,fuis cordibus &mtibus d gerendoi? notid a Deo monftrat,c quc^prphetctimentescp DeO, &facerdotes ateflpenti-|fices iudict,cut te iudiciS poftuIantrEgoquid timendus uobis fum,non hominesrnc mea madata pro modicoprecio uendere uelitis.Omnis fecunExod. n. d Dei pofitum n iudicans^malis&incredul/s adnumerabitur.Efl at illi Hutk.s. co Deo pofi t,ut anima pro anima,oculus pro oculo,naris pro narc,& ds pro dente tribuatur,&pro ulhere cfimile fat.Hoc tamen ccndons,De< mifericordi,pcccaticp dbtrement accipiet. Chrift it Marif fili,cui cBlWgclim mifimus Euangeliijquod eft Ium & cfirmatio teftamenti, Si cafiigamen (hriftilmnt, ac reda uia timtibus Den,ad ueftraclegs cplementum mifimus. Omnis v 4a &confirma* tioutteritte igitur eugelij feruus,iplus pr ceptaitidicdo fequatur.rin at,malus erit. Tibi quoqj libr ueritatis/uoru pracceptorconfrmator, cB quotuum eft [kmenti. libirUchu iudicare,defuper mifimus Tu igiffecund ipfitm inter ces difcufurus,eomttit, ChrifH rumuellenequaqu/edfoluentatemampledere^fuiciu'qpofitafint prteepta con nobis lexfifiudicia. Sciend quid, Deum,fi fibiplacuiflet, omnes ent g firmat,fidiji una efFedfle:fedfcire quaerit,quidde fuis madatis quifqj perficiat.Sit igitur pltcet. intentio ueftra.femper benefacere, en ad Deumueflras lites ctrouerfiasep Dciupojfetft' Dei ntitt ,omnt$difeuflur omnesredibitts. f Tu inter eos iudjci daturus,fecundum difpofj
tiomicidium deinceps reum &reprachenfibilem notauit. Hac itaque de caufa hli,_ ltllUItMXl'a fcrip(mus,ut quifquis hominem uita priuauerit nid ipfeprimus alius inmm. exiftat: uaftatof totius
difpfitiohen^caue ne fuumull fequendo te dato tibi clitus in fuam digrein im parccni diftrahant. Sciendum quidem,Deum llts malumetiam pro mini- fiAim: Atqui daturum/i tu/s uidicrjs non obedierint. Et eotum multt funt Httltomntf m/s peccatis t increduli, quaeruntcp nidicia bicorum & infipientium cum Deo non fit feluosftt UomailMi Vos aitl crdentes jfuper uos nequaquam cnftitm prarfer index melior iiligfmttcne* <$osfeu indices Iiidôs ac Chf iftiano S permittatis.Omnisenim hacagens, brMr eis confimi'hs efficituKcurh Deus homines prauos ad uiam redam minime NUgijbrMit dirigat. Viri tamen infirmi cordis,dicentes femalum fibiftiturum timere, pici Machtta quibus fuo cot'dereprghendenda timentibus,Deus,aliquise pro coui fua mctitxfai. 16 fuperueniet,illis obediimt/iccp bono^ teftimonio fua perdunt opera, per- Koutc ttcrm dendiS affoCidi.Viri credentes,fi quis ucftri tuam legem liquerit,uiros fe bu, pgnute dileAofes Deus ipfe diligdos eliget, qui prj dulcisq}cordis in bonos atcp myptrt. fidles jgruis autem atq^crudelis in mcredulos habet. Expughatores Dei Boni tMum nominelites aggrefl,nihil timet. Hatc fuamunera beus cui uult tribuit, mn funt ad* cunt ille ft diues C IarguS,acfapiens 8Cimmenfus.Solus Deus/uuscp lega- firibendidi tiiSjUmcpboni, uidelicet eleemofynarum ac orationum faftores, feqj Deo milxtitm. penitus fubijcientes,uobis attxilientur.Pars enim illis commendata,uidoriam adipifcitur.De nofii lege ludum atcpridiculum facientes,qui fcilicet priufqu uos legi fubiedli fuert,ei fimiliter incredulos,qui uos ortes illu 40 dunt,cum fint in(ipiences,nullatenus uobis participes, nec ueftroi^ trada- CStr4Ktcbt tores negotio^ flatuatis,Deum timemes,fi boni eftis. Viri lgum,cum mctifktrun nos in Deum eredimus,fuisq praceptis fuper nos & pracdeceffbresnoftros ho/M. miffis paremus,iiosq3 peiores exinicis,curde nobis uindiam fumitisrim peiores gftimando uos ueraciter eAis,& recftania magis deurj.Quibus De us amorem (uum retrahens,Ueftri quofdam fimias,& percos,ac idololatras coftituit. Vos item accedentes fidem ueftr eftemini,qui femg & aduentu atqj difceflli corda geflatis incredula,Deo cordium ueftroijt fecreta dino fcente. Hogj multi malorum ftudiofi,mala gerunt,&illicita prxmia cometacenda dict,& non agenda gert3hsc dunt. Cum igitfuis primatibus dC prattermittere no iubenturManus Deimancs ferreis cftincl:as,Iudgisdi 3 ctibus,{liasmanus mrita fic uinciri,feq3pefTundari,uerb5 illud exigit,c kctana'nojS= diuinx manus capaci(map3cVenitus expanfe,prout uult, & quant uult, UtM indicttur p Iargitur.Sedeo^t fempererroraugmtabitur,ut minus prarceptis fuper te doftrmHau clitus miffis fid adhibet. Vrlde uobis hoftilitas et abhorritio,ante die iu ckunutictec curand, temptoribus dicrjneqitacp terminda intercidet, Sed hoc quidem tibi minime quia flma eoip inertia Deus extinxit.Terras tamen adhuc uafiatum,quod Tfeuutibut AU Deus abhorr,proficifcunf.Nos qdem homimbus leg/i crederent atcp ti infctt&m p<tr<i= fiifFicietemtnbueremus Et chume. merefitjUem'S peccaminum fadhiri,paradifuifi difuiprcmiti fi teftamti,fimul & euSgelrj,accoelitus fug eos tnifli prarcepta fequertur, titur. 40 tt cibis totip bonis abdarent,quod eti fuisfubfiernerentur pcdibus.Eo- DoUrhittca' rS tamepaitci fid obtint,plurimi qdem filfit increditli.Tu donS tibi cceli litmtmfji Widcbume. in tus miflum5nuncie,cafteris dcd tribue. Sin at,te Deusab illis homini- > bus liberabit,qui tnalos ad ui redam nequac| dirigit.Sciend quidem,ui- J trtdcnda. lijs SutUdori* ros leg nullius legifideiue perrecSionafrequi;nifi teftamti et eugelrj ac 1 1 pcrfiSi, u eoi incredulitat IniiuslibriDeopofitiprarccptis paret.Hic at multis maliciS 6i obftinanti augebit: quod tibi null curam inrjciat. f Cre- 'ttkmuetui atqj cjhmarlum, fcilicet legem pro lege e Eumgel: dents atq?Iudi',&angelos lco Dei adorantes,qui y uariant,Chtifliani etwm,omnes hi inqu(fi ia Dcum oediderint, & iudtcrj (sr Akhorat,
4$
diem
diem expeftdnces benefecerMt,nihil timeant. Cum h!i]s llral dilectiotus fdere nrmato noflrorum legatorum eis deinceps mifibrum quia difpliC dtadifldliaqjilhsnunciauerint quibufdamcontrdixerunt, quofdam If/wwcfcrififi' auteminterfeccrunt hocnequaquam certamen atque feditionem extiDeum confite' tctjncrtiu. mantes/urdi cardefa&4funt,Deo fingulos fuosadlus annotante. Omnes < quidem dicentes Chriflum [efum Maritfilium Deum exiftere, mendaecs Imo/JxV/fK omnis quinc*( &increduli reperti funt. CumChriftus ipf dixifet, Filfj Ifral in Deum gdthcc tx 1 dominum meum atque uefirum crdite Cui quifquis focium atque partiDeotrmtfi. ( cipcmpotuerit, ingrefTurnparadifiilhdtuinfibireperturus, & inignem Regatriait* t ibit,in perpetuum expers adiutorls atque uindicis. Sunt iterum increduli, i0 temeumSu* firmantes deos trs efle quia noneft nifi Deus unus. Vndefi huiufmodi bcUiohercti' non Cur igitur Ce tojerc uerbum non mutauerint,malo grauiffmo percutientur. Ille namque ue. conuertant ad Deum,ucniarn queprecentur,mirandum tiosummcf"'4 niam atque mifericordiam illis tribuet. Chriftus quidem Marit filius,non fcntU trinumi eflnifi Dei nunrius,quem & plures nuncq prarcefterunt: mattque fua ueo in prrfcnor tbodoxl coif] ta,8i illijiiterquecomefiibilibits uefcebantur Qualiter res,ex piano perfitemur.fpicc:& quare non credant, poflea perpende. Quia loco Dei, quod nec boMagni~ 1 canf numnecmalum nobi's dare poteft, adoratis curn DeusomniaCciat, &auUjungelm. 4 diat. Viri legum,nil nifi iierttatem in lege uefira fublimate,non imitantes Contra diuo* mm intact- homjnes,qui prius errone multos errare fecerunt Filios autem]fracl,ob xo tiotttm.incredulitatcm fuam atque maliciam,ab amorefuo Deas per linguam Daluixii Piuid.Chrifticpfill Marias,prorfuseiedt. f PIures fe nequaquamrebus uii a Cbri' iIIjciti'sS<:flagttiofisabft(nentes,plurimamalaperpetrabant. Eorumitem fhitmnitter. plures ncredulorumnegotia, adquatmanusextendiiTenefasefi, cumob hoc 1 Deus eos confundens femper in igne comburet, illis amici faAi tra(Sa bant: quod nequaquamneret,f in Deum crederent,fuoqjprophetac libroqj fuper eum clitus miflb fidem adhfSedeorum pars plurima femberent. per in fuamanet pialicia. 39 A Z O A R A XUI. /"> Rauiorishoftilitatis &infeflationis Iudati fempertrga nos, amiefChri/tiMarU Chriftianorum etenim fa(replies no VJTtiat uero maioris Chnfliani reperiuntur cerdotes &prCulesnon indignantes, prxfumptuofie, cutnuerbumtu. fcio qui Ma* thwnttixM* perprophet^m pofitiim audiunt, ueritatemqj cognofeunt, j lachrymantur, tts. & dicunt 0 Deus, nos cum illis bonis hominibus credentes, te nos illis Ltuifiimdm affodatururrifumm fperamus Cur enim in Deum,& ei quod nobis de tio t&iiim ueritate datum efi,non crederemus Hoc autem uerbo,ficut & omnes be. pmtiiftfcai Incre- 4o di. nefadentes paradifumaquarum fluxu dulciflunampromerentur Viri boni, lurancnttm duli uero\meisq3 pracceptiscomradicentes,igni deputantur. rx Mimofi* resDeouobisillicitasflatutas, uel conuerfo, cum Dcusfcprohibita (km Mgttt. gerentes abhorreat, nequaquam efficientes, bona fapida uobis Deo conEiUffymoltti ceffa jipfum timentes, quetn adoretis, &inuocetis, comedite f Iufiurexpittio. andum ex corde faun^non aliud uos coram Deo reos fficit lllius quidem ueniamadipifciftudens, decempauperespafeat, ficutfuamgentcm vimm,<ltft, pafcereniediocriterconfuetuseft, auteosinduat uel hominem redimat. fetei luAutue tMtur, Horum omnium impotcns.tree dict ieiunet. Hoc itaque propter iufiurandura
iamfaduri, ea diligcntcr obfcruantcs, maximeitetis: Deouos n ficfua fe^ L tgatia(~ci~ :rcta docenti gratesreddite Viriboni, uinum, &aleas, &fcacos>wt n txpomrt, ;um non fint res licitx fed diaboli machina, per quseinter homines inim-m. Ara. abhorritionem intfcere i eos ab orationibus &: inuocatione :iciam &C Dei retrahere maxime nititur, prxtermittite. Dimittetis igi tuf, an nonf sedDeimandatumfcqucntes, legatocpfuo parentes, uobiscauete. Sin mtem,non plus nuncio qum mandatum perfcerepertmet. Quando timuerint,& crediderint,& benefecerint:ifemq$tnuehnt,& ctediderint,6C benefecertnt ficqj tertio, de cibis eorum nullaru curam cuftodiame fufci'tndtwlicit Viri boni Deus uos in paruo Vi to E pias. Deus enim benegerentes diligit manibus uefiris feu lanceis fumendo tentare uokiitj ut fictimentes 1' iLtenatu [untiio. (fedi'gnofcat.ProhtbtumfaciSjgraue malum tolerabic.In menfibus igitur quem tprohibitionisdf pcregrinationis,nemobonustienatuminterficiat < qutlibet [ponte perimens pro llius modocorarn teih'busin cibis pauper apudMechan,viel deinceps kmnioperfoluat.Hoc itaque prateeptum amo- kaft!x x < i feruate, tranfadlapro nihilo ducentes Deus enim incomprathenfibilis do t i"apiens,ulteriusinde lundiAam fumet. Omnis uenatus maris, euntibus S: Tcrrar uero uena1 Mecham,ac dtfcedentibus,ad comedendum lidtus eft 1 tus,minime. Ad Deum itaque reditnri,ipfum timete. Mechaedomum, uel cos 40 menfas,ac oblationes,Deus aram hominibus conftitut:ut fciant,otnma leftiafeu terreftria compraehendi fapientia Dei,omnia fcientis.Qui licet pi A kkorM do* Shmincnuo us SCmifericorsfit,grauis in fine cenfetur.^f Ad prophetam ml nul manda-<* c :enddindu* tumpatefacerepertinet, Deofcientefingula, manifeftafeilicet 3 ^cordisc arcana. Mala dCinfipida,Iicet ip&plura fint/aporiferis minime coacqutun t\>im, Homines fapientes,ut in anteriora procedatis,Deum timete.De prxceptis huius libri quare quis quzftioncm querimoniamue mouet C Poft Alchori enimpofitionem3quicquam inde mutare nefas eft. Etmutatio fifieret,uobis iram atque moleftiamgeneraret. HaecChis ] Pttrtttn nu* fimii ia,ptiufquamuos,ca< teri qusefiuerunt,fed eis poftea minime crediderunt,nec Bahiratin,nec Ce- dctwnaend 1 hibatin3nec Cehiletin,nec Ham Deus mandauit. Increduli quidem,& mi- fuilitatc rt* 4c nime Deum adorantes, deoq) mendacium imponentes ,cum ipfi pcihilan- f~<:mnt)'M<< tur prxceptis Deo poGctsfuoq}legato fidem adhibere, inquiunt, Te nolle nUtgdUtlIT, t fui imitati funt. Qiiibus talis fieob- le jhme nu quicquam imitari,m'O quod parentes ieio Vtrmnepatres,nif uiamream tenentesîmitaminiC Viriboni, cum cuiufque fua fit anima necfibire<flamuiamproficifcentialiuscrror noceat,uos ad Deum,omnia fada uefirauobis di(Surum,conuertamini.Inter uositem teftimonia facite, cum quis ad mortem hora diuifionis appro* Tf~)<mm<< pinquauerit:fint que duo ueftri,autalusprofeurionis,teftes4lnttinere uero mortempraeoccupatos, ufquepoftorationem termina tam, teneredebea3tis. Sui que teftes per Deum iurabunt.Sed nec quicquam falOtatis apponere,nec minus dicere, nec pro pecunta teflimonium uendere, cum quilibet modorum xftorumpeccatum parit Si eos tamen illic peccare i ontigelit altj fuper eos teftimonium dantes, iureiurando probent fuum teftimoniumuerius qum priorumexiflere Deum timentes ipfumexaudiDie Deum om. Legatotuni ant, cum ipfemalcc uiam reamnequaquamdoceat nes nuncios congregaturum eos'que quzret quid feilicet proficuum Dr/luiiciu, ufmtmmum quifquefecerit quod tamen nequaquam eorumeftfcire, fedipfiusDri, 'bdbtt munii Deus Iefum Maria fihum sff*qui cunda nouit cordium arcana 'rbtncdt.
tus,
Te fie ad fi'Iios Ifral fum uirtutibus meo uelle ueniente eorwmncreduli magumeffe perhibenc Tu uero de bonis tibi matticp tua; diuinitus datis, mihi gracias neddc, Deo item * iris uefhbus albis indutis quauente,an in u te nunciutnqi fuum crederentr refponderunt, Ita, credimus, QC teftis es. tu [ Inde BMmfttO eifdem Iefu Maria:filio quatrenubus an Deus fuper omnesmenfam caut cceleftem ponetepotetis efletlefus ipfe refpondit:Si creditis in Deum,ip- 10. pmiiu 0tum amorefue timete. Illis autem dicentibus, Volumusnde comedere ad noftrorum i nugdtor, cordium cnftrmationem, inrum te ucrum dixiffe feiamus cum noftro teFtfchtt.fhmonio confirmenuis. Deus inde fie exorat:0 Deus,nobis mentam cleftem quaelt nobis pafcha,omnibuscppra-fentibus,pnmis fcilicct,atq( exteris,atcp miraculum tribue.Quem Deus exaudiens inquiclllis e praebebo. f ltfim negdtSed quifgs eoi deinceps incredulus fadus fuerit j c ptx cQdis tndi gti Dtumeffi, iter Deo dicenti:O Iefu Mariasfili,tu a | Nttrttlttlpro bu*,poenis tepmiferijsafflig. Ipfi perfuades hominibus,ut Dei loco te matremq} tua duos deos habct,& ueDucoUMj* uerum dic&Et fi cit.QKodutinerenturCrefpondit Iefus,Nolit Deus,ut ego qtiid pratter Ma nonqui. ego protuli,tu nofli.Quia tu omni fecreta cordi nofcens,mei cordis arca- io n bufdotacom* peactras:ego uero nequacf tui.Tu fcis itaq5,menil hominibus nifi manfetertt.data tua dixiffefcilicet quod te Deum meum atep fuum inuoct,& adort: quoi^ qudiu tibi placuit,teflis afRii Nunc at tu,qui es ceilisomniQ,poft quS ab illis ad te me fublimafti,ect$> cognitor exiftas.Quibus fi malum fece ris,gens tua funt:Si cdonaueris^tu es incomprxhenfibilis &.fapiens.Dicit DcustNunc inflat dies,quo fuauindicis ueritas proficiet. Eis etenim ueni quoni me fecutifunt,quod fibi prg cartens lucr eft taxim,&C paradifum aquarum fluxu dulciffmm,ubi pcrfeuerent,tnbuarn. Ego namqj Deus o. i mnipotcnsjclo & tettx,Qi uniuerfis quaefua capacitas continet, impero. A Z o A R A xiiii. ~o 3 | "V Eo coeli terrcpcreatori,quf luc tenebTascppofu/t,grates reddsîp J *-fum inuoca:g tui cundiommep plafinator,uobis terminum C placitS ab eo prxfdt impofuitcjduos ambigtes,nunc fic effe, nc n effe dicitis. Sed ipfe clo terrap manens,omnia noftra benefa<Sa,tarcana qua manife fta/dinofcit Jncreduliuero,aliuni Chrifti Deo confimilemQC Incrtduti i acqualempo. Omfkm *cj n3t,Tu quidem nequaql ad eos cum Dei miraculis manifeftis uenies quoquttlem Dro, ta uelut odiofa acq?ctraria tei)ciSt,S< i n<3 ueritati ad eos iienitictradixc fonmtes. ] runt.Nunc aBtad eosfcJentia rei,quS irr Jdebat,ueniet.Nonnuidere quetxcmplisgen unt,quot gentes noftra tpora prj cedentes ,quibuspraeexteris diuitiar: 6^ tiumquxof. 10 utg aquas de clo uenire,riuoscp fubtus currere fe 4 contiptolpro* quantitat dedimus,& :imus:obfus poftea culpas cfudimus, & nouas generationes licmi'n for phtttu paie* < rmaunus'Uli tam hune librum manifeft,magicum effecfirmai-ent.fi u e ruit,fidi Al.T canna cab quarta pofitum manu tetigilTent,diccnt,illi credend efle, fi uel fuper 1 fn pttt. a ingelos,uel cum illis uenientem,poneretur.Quod nosminime curamus.Si Akor<mfUt(e e:nim angelnmmitteremus,ci formam humanam atcp ueftem tribueremus. dmcgtitur.g lis qui nuncioste prarcedentesderiferunt, fecundum irnficnis modum m Q* qukptnpur? a tiUirwiKtra* tque menfurampeena prxparatur. Terras perfcrutando perquirite, quis dihcs.i;nis cofradiccnriupi fuerit Tu uero qucm cli t.enx que dereinatorem f ~e
muncbm atcg bcnedicftam qua Amens& ifantu* r ~iraculapfn tus,cui tribitft animant r timucri,ps> los affadis eft, &formis uolatilium Iuteis fe fadis infufflans uolatum prsrtimfifa, butt. Caecum ntum>atcpleprofumcurauit:Mortuosrefufatauit:quc item Vtf.cap, Iibrum,&fapientiam,necnon Euangelium&teftanientumdocuit,inquit: '
rle firtws? Inquft.Deum t-qo prjflmus die ueraci(Iimo,quo contradicerin tes omnes, liceV. efciant/uas ammittent animas,omnescoadunabic: cuius omnia fcientis &audientis,funt uniuerfa,inobiliafalicct,moti.ie cartrnua. NoAe dieqneminem nifi Deum coeli terrzqj factorem qui cunftos nifi femetipfum cibat,uobis in negotrjs ueftris adiutorem uocate Przcepcum eft qiiidem,uc primus in Deum credat,ne cnumeretur incredulis:qui nifi fecero,me malum grauifRmum diemagna paffurum pertimefco. Illa die, inde recedti Deus pius ueni, quod eft immenfum,largietur:cuius i&um SCillacionempeenatnemo ruelabic beneficiumep nemo nifi ipfo doAore f 10 Ipnenofeec.Ipfe enim eft omnipocs,imperatorcpapis,uim atcpuirtut fuuos Iper genti fcobeinens Qîi cuius teftimonio nil mainseft,inter me C A I teftis affdec:quimihi hune Alchoran,ad uefiri corredion atcpcafiigatio- \lchoran )co txhibU Sed uos alioscumipfoDeoeffe teftamini.Egoueronaliiim nifi ni,miC\t. vu,di corrim 1 ipfum unitm,prxcer qui neft alius,cum ab hoc quod uos dicitis,ego peni- 9rndofbomi' tus fim liberatus.f Nonminusquant prolisfua;detrimtiiii,atqjperditio es. animas incrcdulo^ innotefcit his,quibus librum dedimus.Quid enim pe v'nusiunt** 1 iusefi,qiilDoomendacim<mponere,fuiscp uirtutibus ctradicerer His xMCcm. profeAo nunq; fuum beneficium Deus affetret,eiscpdie congregationis oniiun dicec:Vbi funt ueflii participes,quos uobis auxiliacuros credebatis? lo' Tunc'taiid fe erraflfecognofctes^nqnic O Deus,nos fuimus increduli. Confidera qualiter errando, mihiqj mendacium impondo, fuis animabus c Murdti, er rxwcott. nocuertmc,eiscpparentium =lis repagulum, auribusep plumbum immi- e fimus. Qiii licet omnes uirtutes.omniacp Dei miracula uidert ,nunqj nifi tecum difeeptatione faAa credcnt:cum diet hzcnequacpfieri,ni{i per primas inctationes.Eos tamen,minime credentes ei,de ipfo mal audits tur 1 mo.leflat.Necipfiait)qu fuisanimabus officiunt.Ifl qdem igne in fcacacq ponent/uo corde prius retenta propalabtjtdem dicendo:Si liceret nobii R.tfurrtSiom regredi,Dei prf ceptis parereimis.nofmetipfos efficiendobonos.Sed fidare 1 n ui ftir reditus,ut prius,mendaces efFedli^nuIl ifi fuam red effe,&:ftni- ni er iudicio gemrdi cm* nimrefurgere dicerent. 4* Si quxreres ab illis,qudo ftabunt ante Deum, JO hoc'ne traixentet, ueqefit an nrtta e(I,per Deum afFirmatentSed Deuseis dicet:Gu .1 ftate mal,ob errorem ueftrum &increduIitatem.Qiii congregationi ante De ufqtad hor fubit ctradicunt ,perdendis aflociati.fe nimi ob incre dulitat er raffecfitentur: qudofua peccata nimis eos aggraut atq; premunt,Muidus at iftenil niu ludus eft atq; ridicul,quem tameninfipien- S*rultm hx tes plus aflTequcur. liusuero meliorefi,curia timtibus De.Scio te mo- fibuUerfcm A leftari ateppigere,quod ipfi tibi ctradicunt Sed ipfi c fint incredul, Dei niiaitt prius pracceptisrefiftt.ltjs qdem lcgatis priufqu tibi ctradicendo refiflebt,(c obftinaciter eis flagitiumatq; maisintulerunt ufquequ itii* d num illis lubuenit uxilium.Dei tam uerbum nequacpfuo uerbo immuta a 4< j te queunt,prophai)t fine cognito Si tibi moleftum atq; graue,^d fit tibi minimecredunt:fi tibi ft poflibile,tot terra perfcrutare,aut clos per fea las afcde,ut cumuirtutibus atq; miraculis aduenias.Nonnefi Deo placet, omnes fub ead lege uiacpreda colligeretTu igitbrutis affmilaridefifte. A Z o a r A xv. mortuos te Moniifbutm I V nullatenus cS auditu carenttbus frmoneni ( neas.Dus JL fufcitabit,& ad fe redire faciet. Petentibusutcisuirtutesmiracul- ium cumm que Deifadas, die, Deum omnipotentem illa facere, licet plures eoi? harc crcdultf. ign*
rgnorent.Omne genus animalium terre.fire,ieuuoIatiieChicemm liber nu prattermittit)fic ut nosad Deum redibit Noftris pratcepris concradicenres/urdi miiticpjobfcurageftant uelamina: Deo, quibus uult3redam uiam monftrante:quos uult,aberrare faciente. Si nos hora rcfurredionis ira Dei perailferit quem tutorem aduocabitis, nifi qui malum uobis fubtraherc, Gtnttsinert*Lielllius detrimentum aut obliuionem faccre i potcft Plures ctiamgcntii dulx pmit* ante tempustuum fummis afflidionibus acqjmali's,ut ad uiam redam con. uerterentur,aftruximus fed eorumpluribus fadis lapideis diabolus fua fuis maladulcia formofacp apparre uifibus effecit.Illis itaqj ficoblicis prx t0 cepta noftra,omnium rerum portam & abundantiam,ufquequo nofira mu- 1 nera fummum fibi contulerunc gaudium,aperuimus.Tumcp fcund a nobis pis fubito capti &defper ati,ftupidicp radi funt, & eorum primos atcp poftremosproRrauimus gratias Deo cundarum gentium domino, Deo uobis audits atqj uiCum auferent,corda'9 ueftra (igillante, & alius nequaquam deus ipfereintegrare poteft. Me taliterres intelligifacite,quare no creditis { Ita quidem fubit patentere contingens non nifi gentem Dei LtgM offi* malamfubruit.Legatis aucemmeis hil aliud iniungo,nifi quod Uobisopus ciumdocerc. bonum gaudiorum de effediimperfuadeant,&Cil licita nefandaq}prohibeant. Quibus omnis credens,& le dilgens,acbenefacis,nil timeat,cum nil mali paffurus fit.Noflris autm prseceptis refiflentes,malutn iracp Dei pro i10 f adisfuis trucidabunt fl7 Necarcana Dei, hec ipfius aicam mepoffidere, cumnon fequar nifi quod mihi miffum cft Deo:necme angelum exiftere Q.Wb&tri* utlit Machu* cum nec xquales fint carcus uids, quod uos fieefle cognofciris,unqu atp met. confirmabo.Huiufmodi fermone Deum timehtibus,ut ipfum prorfus imitentur.ipfumqj timeant, cum nllus alius s auxiliari queat, perfuadens, De mane uefpcreq}depreites,Dei quarredo fad,ab eo mhimerepelle. Nonimputan o tur ttlieiut Sin at,malis affociaberis,cumnec fuor oper numerus tibi, nec tuorn os per<t.imputet Cxteri uero plures alrjs,inuidia folareprcffjbon diuinits datS Dorindpro patftacere noluerunclicet Deusfibi grates affertesdinofcat.Sed tu cdis pjganda..ad fid ucnicntibus3pra;ceptaq}noftra fcqutibusdie Salus Deifuperuos, 30 Rifiiopet cuius anima mifericors efi,& pijflma. Quifqus ueftripoftmal ignora ter cdti. 1 geft malo declinaurrit,& benefecerit,uni &mifericordi Deo conte. Affliftiones"; quetur.Vt increduloi? if patefct,res penitusdifcutid funt.Ego quid 'ufinerefedi*' it,atutrita* cafligor,ne inuoe uel ador,quod uosloco Dei adoratis. Nec uelle ueftri ~em ~inuo. ampledar:quoniuiamrcd,fecundum Dei mandat nufquerransjlicet iionemuni*SC ctradicatis3proricifcor.Nec eft apud me,ad quod ueftri feflint aniuos Ut D.mi:quiafolius Dei,qui eft ueraciflmus,& difeuflor optimus.cunda funt iu Df/hibet (iicia.Si id quod afFedatis,noftra:fubeflet manui,inter me & uos res ad effe cUuei fecre* at malos difcemit,apud que funt fecrecoi^claues:C torum. fi tenderent.Dcus ipfefolus uniuerfa terra mariqj ctenta, omnitp foliorum labenti nume. Prouidentia terra; germina, ficcit omnecVmolle, uelut apud ill in libro SrmaDo, uel po'\i ,ac tius cmnifci':a dinumerat.tH Solius Dei efl,omnia fadaueftra diurna dinofcere,&uos entia.Iiode mortifcare:& deinceps uos expergefacics die,& fecum uobis omnia Drwomnium ifada ueftra didurus.uos ad eum redituros ad placitCcitducens, uelut ogubertttor.mnibusgentibus imperansuos cuflodit ufquead mortis hor,in cuius noJ in pmeulistnentofeftintifl'me uobis mortem inducit;lle committit,deinceps omni. Deum <o/t^.j tjus ad fe uerfis, Deus ipfe dominus nofter cunda cito dinumerans, iudicitentes,pojk* terraeuexati.inuocantcsatque timentes,&fe funt ingri. l tm dabit. Nubibus maris C humiliaru
humiliantes,qiKcrentf)Qins libcraret eos? dixerimr Si nobis prafidiuni atq; fuffragiumin his malis feceris,nos ultcrius reddcmus ratias.ll le ne 10 g refpondehs aie: Abrjs&ab omnibusmalis nos Deusliberabir. Vos tamcnc Zontcntiopcr ueftra manentes malitia3non credens. Eft tamen Dco polTibile.uosira tua n Mperfidie peflmfscppoemsundicjhai'cumdare, iuosfchifmaibiis, &alcernis contrarietatibusinduere, ueftricp quofdamalioriunexpugnacores C infeftatores efficerc. Rbusalitcr ad ueflrinoticiam t explanatisJicet ibi nl fit nifi uerum,ueftrae genti maliciofi contradixerimt Qiubus eu dicas,nequaquarnucftri euftodesexiftere. Hora namcpfeita omnium didorum atep taHis quidemdubitantibiis de prxceptis no0(fftoruni probatiocenfetur < ftris,teufqjuerburnaliudproferanc,fubtrahe. Cumq} diabolus tibi rerum < obliuionem ingeflerit,memoria reftatirata cum malis hominibus ulterius inemoreris Timncibus quidem Deum, nequaquam malorum numerus adfcribitur fed ut eos caftigandoâdDei noticiam atqj timorem reducant. Suam legem pro ludo ridiculo tenentibus C huius mundi uita can- ( Zurifaccuti de c rccupati ::f i tum follicitis,manifefta quod ob acftus fuos nullius boni fpem neq; Deo uenturum cxpedare debent, fed iram Dei &Hammamluffra- egem comas gium ignis, J uelut omnes increduli. f Vqs redlis nobis a Dec patefadis cur in fine icrttrSjjJe t'xlicittttk ex* noftrouertentcs,impotembontmalieuenerances adorabimusC Sicutillc cidunt, 2o briitus Si infdusj qui diabolo feduAusSîrrifiKj focios aduoeat, dicens: ( Lontrj if/o= runl Venite,ha;c eft uia reAa.Sed illi folius Dei uiam redam effe firmanc,fibiq}r CTnamandatum elle,ut non nifi dominum totius mundi inuoearent; Orationes ginum ndur.! 1 icacjjcoram Deo fundite,ipfum^ cimete. Qiu'a ipfe coelum terramcp cum tionem. ueritate fecit. Ad quem omnes redibitis: Quo dicntejFietjfada erunt: yrrbum Dei cmneq}uerbum eius uerax,fecundum quod ipfe iudieium illa die daturus,ifmtitfn. cum buccinis canere faciet, ut omnes res abfconditas atcp manifeftas agnofcat,ipfefapienselocutor, AbrahajpatremfuumAzar increpando qua:- l46ra6s cy rentijcur imagines Gbideos efficeret, unde ipfe gensp fua tota in errorem Tbtrhe iin manifeftum inciderer,dixi: Te quicquid ineflcozlo terra:^3docebo,ut tu-jfceftatio de liolii. um cor firmum at(^ fidele fit.Node deinceps fuperuenience,uidens Abra- uU Maie ? ham ftellam,tnquit Haec eft Deus Sed cum eam in occafum rendentem c*,oiti ex xeo\ agnouitjinquit: Rem tranfitoriam,& in occafum rendentem minim diii' quod Pbilo et go. Lunam item orientem afpiciens,inquit: Hec eft Dcus. Sed eademad lii tribuu occafum tendente,dixit: Nifi Deus me redam uiam docuerit,erroneis ad- A6rab,eA~ f\ronotHi fcribar. Sole deinde oriente, eum effe Deum, quoniam maior erat, firnMt.J fcietitli tgrtt Sed eodem in occafum uergente, dixit Vos hominesj ueftra credulitac [ Ad Deum enim cli terracepcon- gitm mdeljf fideque, eum falfa fit,amod recedo fideiucrvcK* ditoremfaciem meamuerti, ulterius nequaquamincredulisadfcribendus.; Ga~011f:nti C Hominibus Contra Deum uiafuis indefecumdifceptantibus,inquit 4o rum redarum dodorem, huiufmodi caufamatep cei t amen agite, non contra me derlinquentem uiam ueftram Nihil enim ulceruis effidarn nifi praceptum Dei:cuius Ccientia compledicur omnia.Vndc uos minixneme. Prtcceptuni mores eftis quum uos non pertimefeatis, in Deum non credere,& ab ipfo De:,turtt a non ftatutafequi, uiamueftram quaretimendofequerer' Scitis'ne, quisptintia. noftrm nil timere promereturT Hlisuero non re(pondentibus,inquit:Cre- Credentcsr bfne dentes in Deum, ix1quefideimillumirialurfiannedt.-nr.es, uiamri dam i agcWfij Huiufmodi rationem Abrahar con- tutifimt. proficifeuntur, timoris expertes & quem uoluimus fuper cacteroram gratragentcmfuamtribuimiis dus
gradus exaltaunus: cum ego Deusfm, Deus fapiens Si incomprhenftbilis Ifaac rurfum,6i Iacob,cV Noprxdecefforifuo, fuistp pfierioribu Dauid, C Salomoni,& Iofeph, C fi, Se" aron, & Zachari atqj IoaiiA Moy ni,8c"Iefuac Helix,omnibus fcilicet his bonis 3&Samueli& Ezechiar, atcp Loth, uias redas patefecimus, cVces friper omnes gentes exaltauirr.us. Et rcfmilieer quofdam prentum fuorum,cV:ratnim,(uorumcg ifucceflbrnm f Sinoncrdit (tum iter duximui. Ita Dei lege fibi diledtis patfada,fi h'erent increduli, 0 SdrdccniUt omnium forum operum iaclitram incurrerent.Si illi quibus Iibrum & iu. broMatbumc diciiim atq? prophetamdedirtius, non crediderint, ipfum credere uolentitis, ai nlioi bus committemus. I f CredentJbusita^Deusyquosnequaquamcxteri' igniores reSasmanifeftauii: nec ante precium aliud pro huiufmodi tramjiretur fequuntur,uias dori re pofiulat,nfi gentemfuamammonereatqj docere Dicentes Deumnon Vtoyjis Mprobat pofuiflc qukquam ,fi' fper aliquem iriterroga quis Moy Iibrumclarflfi da. bi brum mum homnes docentem pliira3 quorum quardam chartis infcriptapropatum. latis,plnra quidem bfcondits,tradiditcSed ille qtfidcm nec uobis,necpaMoyfislcx rentibus ucflris omniaenodauit O Deus, eos in ambiguicate difceptatioprtim feri^ neip fiia dmittc. Mater uillarum,circacppofitis uillis atqj crcdcncibiis ad< pto purtirn ucntum alius dtei perfuade, ut hune Iibrum multiplicancem probantemep non,comprit' obferuationes orationum cxterorumpbeneficionimprafcehtnftja tbd ueritatem, nuiici luiiti ptorem credant,atq) fequantur.Quis eft deterior,inagiscp reus,qum Deo :10 fu-ifle nuncium falfo perhibensUiel fittid traitait. mendacium imponenstuel femiffum Tetitimeprinbipoflibilc leueqpfuifle,fc talem librum faccre,qulem Deus ediditCQiiid manus eorum tenentes, Ktaliter alloquendpijprobitji fi in mort/s articulo angclosfp bilibrimdif. tes eos uideretis Vos hodie malumatep contemptum ob mendacia Deo tumkVeo. uobis impofita,fuorumcpmandatorum contradiionem accepturi, ueftras Hudminter' animas emittite.Et ficut uitam ingreffi,femoti acccdite,omnia ueftra retro rttmutniens,reliduri. Vbi funt uobis polliciti,fe prece fua que potentia uobisfuftraganudutexit.ri,participsquefieric" Nufquam uideo, Hodie ueftrum errorem difeutiet Pttronirin Deus, qui granafrucfiuiimdniidit,iexmoruiisuiuos3!:ccontrafacit:i diem ac nodem difcernens,nodem quieti dputt 3& folem ac lunam certo' 30 tcrceffbrcstio valait canon numro promouens flcllascp uaiias difponens, ut per eas ne de, tei ra maDco. rerum aliqua fumatur notitia Aquam ad ortum omnium rerum atep stciu,feru.j ricp 1 nutritionem, qualesfuntresuirides, granafimplicia, atquemultimoda, I palmxac uites,8f oliux, malacppunica, fimilia atq?difTimiIia,qua- omnia r tum ortu fuo,tum cremento credentibus in Deum magnum prarfiant mira. Rmim mm*culum, coclomittit,qui uos omnes natos atqj ftus ex una produxit aniMmorigocxitma.Hic quidem Deus folus eftji unus intomprxhenfibilis,& fapiens,nec uiutaitmi. aliud quifquam corde fuo gerat. C Quorundam quidemeft pofitio,diaboQuidamdfjc] losfociosatqj participes Dei efle,ipfumcj3 Deumfilios tVf'Jias habere.Ipfe runt, dmo'tuero omnium conditor,omniumcp cognitor,prxter quem non eftalius, nil 40 ns tjji iiui* tnouit talium. qui omnibus uifibus incomprarhcnfibilis omni oculos atq^ M condition1 s mentespenicus pntrt Nuncautem uobis praeceptamanifeftiflnia lartus: er Deum babere filioi |gitus efl:quorum ignorantia, feu notica,cuilibet infita,fuaefemper ncumbit rfiti. 1 anima: Necenim ni (mperillis, nec ego tibi fempereuftos infidebo. ru ero res ita difeernens, illos Dci manda ta prxter quem non eft alius, Increduli c:doce:c Deus uult eos recto tramite ra proficifci. Ab incredulis quidem,nil litujucndi,rv11 feucontumeliarum illis mferens,licet illi nali infciri de Deo per iram 8C amis. togUi nnalc loqutur (cuiqj nqj gentt fua fibi placita formofacj;uideri fecimus) recde.
recde. Ad deum autem cum redierint, opera fuadeo pandente cogno (cent, &per Deum ipfurniurabunt, fenunciocredidiffe, fiquemhabuil fent. Apuddeumfolumfuntea.quarquxrics. Quibusforfancumadue nerint, noncredetis. Deus autem incrcdulorum corda, quia primauci non crediderunt, probable & nos eos prauis cogitationibus fuis mmora ri permittemus. A Z 0 A R A XVI. LIceC eos cumangelis, ac etiam cum mortuis loqui, & omnibus mund rbus atque uoluntatibus abundarefecerimus nunquam tamen nif 10 deo uolentefidem aflequerentimeorumcg pars plurima brutis animalibu! aflimilatur. Cum cuiip prophetarum homines atqj diaboli,quorum fermo Diaboli deni nes aufeulet Cemperncreduli,dicentes eos ueros elle, cum denihilo fint, hilofmt. i aducrfentafjDeo permittente,hos & illos,loaitionesqj fuas dimittc,Dcu: quidem iudex omnium optimus,hunc librum boni maliip difcretiuum, & ucraciffimum,illis teftibus,quibus file midis uobis Iargi tus eft:nectu iicul plures fis, nunc hoc negans, nunc affirmans. Hic namqj Dei omniafcien- Diumtdta* tis&audientisuerba, uera&reda, quaenemomutare poterie, completa dexAkcr/n. funt. Sedfi plures,nl rtifi dubium &ambiguum fequences,i'mitai i uolucris,te prorfus deuiare facient uia rea dei, qua:perfpicacitet credentes & o incredulos difeernit. Cum omnes in deum credenrcs/uiscf pracceptisobe. Verdimmtvx dientes,licit de rbus omnibus, fuper quas nomen dei inuocacumeft, de tniiu! imuxi* alijsueronequaquamnifinecefltatecogente, uelut fupenus didum eft, ticnialimm* tum fmftifi* quosuellepropri, comederequeant,eos minimecomedendofequantur atur. non aliqua diferetiotrahit in errorem quos QC Deusannott C Cum Vrtmercffli oprepenitus,clmatqj paltn, malafemper euita, Omnis namqjpeccans, ceficibi, tjt squam fui meriti mercedem arcipiet. Nullaterius quicqaam/upra quod *.p. Dei nomen non inuoeatum fuerit,comedatis,quia peccatum eft diabolicp Eiaefinttfix fuis perfuadent hominibus,ut uobiTcum indediieeptenr. Quibusfi uos af- difhone,fn fenferitis,eritis increduli. Nos autem mortuos ad uitam reducimus,lucem cdtum. f ncredulisquidem, di.in tene- Deum 301dando,qua tnter homines morari queant. feiu brisfineterminomanentibus, modum fuaefe<ftxGbi formofumapparhe ftlonithuttidi fecimus. Singulis uillis maiores *nobis i a anutos fa- M mtborent conftituti,fe callidos C cientes,fe decipere cacterosarbitrantur. Sedlicet ipfi nil inde cogitentani- Ut.yrtunt mas fuas folummodo fallunt. Ifti dei uirtute fupenieniente,obftinariter di- noncoftnfu, 1 < cuntjfeminimeredere nifi prius fibi datodiuinitus quod nuncio tribu- ~Pt~f iThtftxtc, c tum eft.Deus autem feit^quibusprxcepta (liacommittit,&quem fibinun< cium elegit. Ida dicentes,contemptum atqj peenam ob dolum fuum Deo trufcipient. Eorumcorcapaxdfimmenfum adlegismtelligentiamDeus iefficit,quosui falutis docere quiueritrquos uero errar permittic,illis ma4oi luminfrens,cor anguftum QC ira anxium, ui tamen QC furfum tendens, get ncratHarceftuia deirea,quxfingula reminifeentibus difcernit.Qtiibtis Deusdans donum falutis auxilium atque gaudium fecundumopera fua prsebebit Cum omnes coramDeo congregati diabolos de derifione atq? udiciumgn deceptionchominum increpauerimus,confeflicp fuen'nt homines,fe his & t etile. illiscredidirTe,&ad oram iniund cgregatos effe,Deus eis dicet,qui eft h incomprzhenfibilis &fapiens,quod in igne perpetuo inantbuntnifi quos ipfeuoluerit. f Plebs hominum atqj diabolorum,nnne uobis meus mif*us eftminius, qui uotmeasuirtutes atque mandata,Sfhuius diei refurre-
dionemSaduentuTnanternedoceret?1 Dicens,Ita: bedreittiitomunaa credidifl"c,animaruinfiiarLimieftimGiiioconfirmabunt. Deuscuiqjfuorumfadorum expers obliuionis nullis maluminferredeliderat cum deipfe fit prjimus^ omnium abundans CuiJ uoluerit uos delere, C incepsfquos uoluerit renouate, uelut de filrjs ueflrorum pnedeceflbrum fecir jtumpoffibile,tum leue eft Quodquidemuobis accidet.fed uos miQ 2ficut i ego nimecreditis Vositaque pro moreueftro &uelle facite pro meo. Vosautemdeinceps uidebitis, quemhocfadumfinemhabeb Sttcrilcgarmbit,&adquidquifqueueftrideuentet. Sciendum quidem, DeumnequadsMMtio. quam auxiliaturum malis qui uerbotenus Deo partem fuarum frugum lc3 hic eft pars Dei, hicnoftrorumpauicia atque pecunixponunt,dicentes pum fediudicionequam atque prauo portio parcidpum minime deo, p I Deiueroparticipibusprxbetur. Eifdem quoque fui participes ptolem fuam interficere ficqj contralegem fuamlitem inire quaC decens atque fi f< formofum-perfuadendo fecerunt. Quod minime facerent, Deo uolente Secundiun quofreliftere fed eos in fuis operibus immoran permittit fc OpMIOI dam omnes beftiaeagricole cuilibet nifi quem uoluerimus ad comedcnKrtiw 4tiim d Ubus. dumfunt illicicar. Secimdum d alios,latera tantum:&:fecundum alios nul1; fuper quam nomen Dei inuocatum fuerit. His omnibus hxc non nifi la, f falfaDeo fuperponentibus pro fux locutionis modo Deus ipfe rtribuer. 2 Lo I Dixerunt item omnes ftus in uentrebeftiarumcomefiuilicitos, fi mafculifuerint illicitos uero, ffpzminei. Etflmortui, omnescomeflionis f f fint participes Hi quidem omnes pro mododicendimercedemaccipic 'ent. Suorummterfedoresfliori[m,licecnefcrj,perdendisairociand!, Cccifora Kj haotum, C jF:bonafibjdiunitiisdatanonfecundum Deiprxceptum illicita flatuencencejftinci De errantes atque deurjfadifunt. hum toc* tes, cVDeomendaciumimponentes, omnes deus, faciensuineasiacentes&furfumeleuatas, S r i frudlibus,quos jhtiucnttt,ct 1 palmas,meffescp diflimiles, 8Coliuas uarias, uobistribuit cumtempefliTuo mentU'l i1 i cium obtru*'ui f Liernc comedite Cumq} collegeritis inde reddenda perfoluite, J Acntct,P*ri*ifednonfuperflu Deus enimodit fuperflua Cum beftiarum quardam i ad Carcinasleuandas quxdam tantum ad decolandum (nt commoda, ter funicnii. fruSus Mm uos de bonis uobis Deodatiscornedentes,erroremdiabolt, qui uobis xoncejfm:non maximus hoflis femper aduerfatur, non fequamini Parilium VIII. tmtnuinum. &boum, caprarum, &ouium, defingulisfcilicetduorum, Hoduiin bf'j camelorum, Vos hxc ? t iitrum mafculosan fceminasueraciterilliciiisannumeratis nc/iccnt. lat. . teftifcances,quando diuinum inde prxceptumhabuiftisv Quid peius de. tcriuse quam Deo malos minime uiam reclam docenti, mendacium im. poriere, &hominibus infcrjserroremimmiitere f In omnibus quidem, Ii nil comedere uolenti illicitum & contralegem Difrtnfac li nifidiuinitusmandatis ut ex necefi. iieperio, niffanguinem, &carnempordnam, &morticiniumExhis, 40 tdtC.tamen neceitate fcogente comedenti, Deus in fibi-dileps piu, ueniam QMrt)Md<M !'e.dabit Iudausauterri, ob fuammahciamomniafccirrws .illicita, ungutt utiiufait Mamcontinuamhabentia &uaccarumacouiurnpingLiedines nidcofUs Txfyutitcon* quodlicetipficontradixerint, Deusfapienoautcarniueloflcommiftas tra \uleos Dicent tameninu nonfubtrahetmaliciam AndubtU'tifTimusatquepius eis fuam rummorc. creduli,fe parentesefuos nequaquam incredulos.uel os aliquid illicitum e iuifTe, (Deofolumplaceret quod&pntdeceflbresfiu fcerunt, ufque Si quid contonsatque.fcituin hadummalum grauiiTimumeis incubuit betis,
incertain feqiiartit betis, coramueniat, neculternisprorhoreudtrorem ni. Dcusquidem, quouolenteomnesuiamreamrequerencur, omnerri ueftramcontrouerfiarndifcutfet, C Veftri participes, tenantes Dtint res pratdSas illicitai fecifle, quibus uel incredulis legiqj rcfiflcntibus tu nullatcnus attnuas affine tit quas fibi Deus tes illicitas propofuir.addifcant, NuIIum igitur illias participcm faciant parentf busfuis auxilicn- p* PrtctpU oj)J tur prolemfuamnullatentlsobpaupertatern ( fus etenimacillis metumcii ciownti dabimusînterfidanenec alud unitm,quodDeus illidtum pofurtt,deinOrphanorum pecuriias ante denilculpabilcclmpalm ne perptrent O< diesueneriftatutosnecrapianCjnec difpergant Examen atque pondus rcdle trutirtent Haec fi praceptaDeus, nancq?uiam re&am reminifcimini,tradidi't Barriitaque non plures uiaram uarictates ne difcrepmini, fequentcs, Deum tinKt. His pera&is, Moyfi librurri, prxdii confirma- Vnumfulutii Vti iter cionem&!compleiTicntUm > omniumqjrerumdifcretiorlemi duiafri,at-,fe ingredi mium. que mifcf icordiam omnibuscredentibus feredituros adDeum prxbiii-rn r kU&canvt* mus. 4f LibrumUtlmitm cozlo mifTum fequentes, ut mifericordiamAl adipiTcamini,timete nec dicentes, Deum ills duabusgentibus ptxmiiTisteteri cr nom trjhmento rancummodo Iegem fcripfifle necilosmelislegemobferuare, fiuobistrJ conjirt. daretur, qum f 11/ praefumatis Vobis iam Dei Uirtute legeqj tributiSj ca feu alias diuertere, cum hocnihil fit deterius, nolitis Sed aoi illis refifterc fdo,nil nifi angclorum >feaDei aduenturri & miraculorum effecum ex- ~'pt<f,qM~ dem Alcorte peclau's. Seduobisnil fides profdet, quando uenerint s quiaprtusnon tdjlrusMjioii credidiflis. Si uos expcatis,& ego Vos tamen minimecredo de multi-nci neieffaii, Deus fuos adus enutudinc fuam legemderelinqaeritumexifteretquibus cleauit. f Omnibus fuum befteficium deciiplabitur i omn/quidem ne Dccupti r p tui benoi, peccatori fui mali merces <equal Deo nemini fiocetite, reddctur* Ego triiitm mas funplum quidem,cui Deus uiam redam atque direAam 3 illamfcilicetAbraha; non f lorumfuppli* increduli patefecit, &immifit primo credens omnibus prieceptis fuis: 'OT enim credererh^nifiin dorhinuffl omnium rerurhf ) teftor, ornnes dum, (in quem noftras orationes & holocaufta,uitam etiam rheamac mortem,prorfus Dei, Prbttjktio 30 J Michumetii tonus mundidominatoris fodoq? carentis jrTjqui nobis omnibus ad fe an ttttûUofa. &;controuerfasdfcutiet. Ula rediturs, omniafaAanofbapopalabitj autem nos in terra uicium & fucceflori creans^hosillis prartulit.ut uos in I uobis experiatr,& probet. Jpfe namqipotetis eft*refj, Gngulis commifTis MCP betufiniikU n timiti. rumq; finis.miftricordia: totius ueniacqslargitort A Z A R A XVll.
A/cor* Ec rit tibf grauctiqu riioefliiraj hutic librum tibi cftlitlr mfium M< te* TVT rmtim -LNi pcnitusrequi,uerbabrutorum&infciortim minimecuTarido,&per r? cm* fhnttr. ad 40 f pittm bonos homines caftigarCi 8C botii memoriam r&flarnquiam pro ducere. Qiioties enim ulhs ueftra cofufionodu fuperuenit, illi bruti malo Isfi nil aliud refpondent,nifi quod nos male fecimus> Nos uero il ladie, Stdtberaili* ^4 iicijiiuini: quaiierXacquilibritaomnepduSexaminabitêrfcrutabimurÛOdilli^ mVitiicU ad titrum nofrta prjecepta nuridata fue- ccp nuncijs Uel conuerfo dixerint i uid tftdt maxirint,me tamenomntafeient Erunt autem boni, quorum pondus mum fuert: mali uef o,quibusminimum,quia noftris prxceptls non credi derint Ego quidcm uos forma ueftracuoluntati,licet cum mini- vi, Violi (kit fis, terram &utangelifepatriueftroAdarproto-i, Mt marednionegratiarunVuppofui ~o -f._n-,o
plafto
1'41;1114 p deddo pjaltohumfliarentj tniunxi prxceptoqjmeocundi, Bclzebub excepto; f ntioK k&e, p paruerunt. Deoquidem illic quarrenti, qua de caufa minime parex dignitate rret,inquit <î/aegofa&usfurnexgne,illideterrzlirnoplafma[o prxChrijttcrmi'it, ualeo. Inquit Deus:Hinc igitur,ut minimus efficiaris, descende cum tibi n:Jirrioange i deinceps tei miniini Deo ante fi fuper me fublimari fit impoibile lorudciuSa, e dicm ueraciffimiim poftulanti,refpondic Deus Terminus quidem eft poZabuloi ii f fitus. Cuiipfe QuoniamtumihifkmoleftuSjmalumhocngeris,ipfi eji mtdrum fiKeqj pofteritariredam uiamfequentib'us circumquaq? fuggeftiones cmjUiorSfug atultus infercns,effiiciamquod eorum nemo tibigrates perfoluac. Quem g Par.a 10 3 Dcusfie increpans,inquit Tu minime, tup repulfe,dcfcenfum accelera, 1 Ltspjufbmu Stdetetuiscp fequacibus gehennamprorfus implebo. Adseuero,fu3ecjs Bit(T.n<ir r j mulieriprsecepit, ut in paradifo manentes quod flbi placerec comederaturjbifbrixrent;unatantum arbore r mtnus,nifi femalos efTemallent His itaqjdiaboft* Genefcos I fe'ifa conwIus,fugeftionem faciens,3f ad membrorum uinlium atqj pudendorum deminai r <t. tedlionemnitens, Deum eisillam arboremiictiiiirefallacitcrinfimuuit, r non eb aliiid,mfl ut uel illi nequaquam angeli fierent,uel ibi perptue mar nerent C Diabolus itaq iuransfe nequaquam illisfiio nociturumallot quio,eos in uiam prauam atqj peruerfam diftorft. Guftancibus igitur illis c de arbore',fexustq?pudenda membra apparcre coeperunt. Qiiepfis pala 1 radifi folijstegentibus, Deus inquit Nonne uobis hanc arborera incerdi-2 5 xi,uobis hoftilitatem atq?maliciam diabolicam enQdansf Refponderunt il. 1 li: Deus,nos noftris animabus nocui lTe confitemur.Vndemil perte data l iienia,perdendiperibimus,QLiibusipre:Aducrfantesalteralceri,adtcrram l ufq defcendite,moram horalem illic habituri,ibicpuitx ucftrar peradlo fpa< ciomoriemini. ideindeuostefufdtabo, uobisep ueftrxcp proli uefies da. t turus,unde membra recordando,Deumuogenitalia tcgatis.Honim i taq? Ctumdusi bis diuitias dacumm timete.Êthoc eftprarceptum dei optimum.Ofilrj A1 c boUttafhttifiii dx,nullatenus aurem feu meritem diabolo uditis adhibere, qui patres uemus.{ ftros paradifo proiecit,ueftes,apparre faciendo qux pruis operta uideban t tur,abftulit. Hoc quidem bellum uobis fumm caudum,cum uos diabolo 3 f fuaegenti Gtis uifibiles, illi uero uobis inuifibiles. Diabolis incredulor ( confiliatoribus efrediis,cumpfifccleft nefandacpgerantaiunt patres fuos. i illiufmodi fada geflffe.f Deum hoc fibi pr*cepifle.SedDeo nil nifi recl
przcipienti,mendacium imponunt:& uiam redam delinquentes,falCamfet orandum c uer quuntur3ext(mantcs tamen ferede Facere.O filijAdx,ad templum tcnden t tes,uefiros bptimos ornatus fumite.Verfus templum quoq^facieuerfa orafut templum. tiones fundite,& Deum cordepuro inuoeatc. In cibis & potibus uefiris fu. TtmftttotU t perfluitte cuita'te. Qui'sconflituit ut fies &ornatus,cibosqj bonos& fapiI s doSjUob/sllidtosf Illiquid Hcitifunt bonis huiusfaculis& puris ac emi < datis alterius .Tali rationc difcerno res hominibus,ut ipfi percipiant & in- 4o 3 pKcatd tjUtc telligant. ^f Deus ipfe nil nifi crmiraliamodicat peccata, ut falfas rapipartcipati'onis in deitate tpfiqe Dm impu* nas QC iniurias,pofitionemcp focietatis &C ut.] ] Deo falfum imponere,& his Cmilia3ftatuif cuiqueueflrm illicitanec cui&uchumet quam eft poffbile,terminum Deofibi prarferiptumtranfgredi.Filj Ad, m uobis iam aduenit de uobis nuncius, mea prxcepta lturus quibus omnis dienim. > < contradicensj &feretrahens,igneperpetLiopunietur. Timensautem,i obdiendo benefaciens,expers timoris atque moleftiaeparadifi gaudio pet fruetur. Quis ueropeior imponente Dcomenckciunij aut fiuscpntradi dicentc
centepncceptis? Herumquidm quifque libri partent habebit, ufqu< adnftiorum angelorurri aduentum qui ducenteseos extra lumen itac, dicent: Vbi eft,quem adorauiftis in Dei loco? Refpondebunt.eum aufugiffe, tunccp fuarum animarum teftimonio perhibebunt, fe incredulos fui'fle* Tune Deoeis iniungente, ut cum diaboli clientibus praecaeterisignem ingrediantur,non definentipfi gentem prius ingreffam increpare, ufceci quequo omnes in igne depofita: f uerinr.dicentcp:0 Deus.ifti nos aberrare sSi ctem fecerunt,undetuo prxcepto ignis eis duplicetur.Refpondens quidem De-A uxflurit, eddent us dicet:Ita effe,licet ipfi nefeianf Primi uero fuccedentibus inqtiient: Bo dmbo 10 nopgaudio carentes,gufate nobifcum malum,quod feciflis Nulli nam- tnfucam. que contradicenti mandatisnofiris, aut fe inde recrahenti, aperieturcceli iana, paradifidepatebitadicus ufquequcameloperuius per acus fora- Attuditirtcpti men greffus pateat t Sed eis in gehennam praeparatur lecTusigneus & a aditui Mat. fimile coopertorium,ut mali merentur. 1 if.naltiuctt mtlum,crc. 4T Credentibus, &benefacientibus uos, nemininiOquampofii'niiin-mm PnudiflU, gentes paradifum aquarum fluxu iocundiflimam dabimus manfionem.per P petuam: ubi ipfi per me prorfus malicia fuorum cordium emundati dicent, Deo grates referimus, quinosuiasredtas nemini nifi per ipfum cotnprachenfibiles docuit Tune accedentes ueraces Dei nurcrj dicent Haeceft 0 paradifus,quam uobis pro fa disuefiris hxreditatem pollrciti fumus.Ipfiqj paradifi hxredes,hominibus igni deputatis,fibi Deum uerum dixifle confitentes quxrent an ipfi fimiliter inuenennt Quod&ipfs teftancibus exclamabitur uoce magna, Deum omnes fuamuiam rerjcientes, malumcp Injiri. gerentes alrjcpfaeculo minimecredentes perdturum &fummispcenis > affliclurum. Interhos quidem, & illos in quodam quafi limite fublimi \nccrtiquid ftabunt quidam diferet feientes horum & illorum facis qui nequa. piTiiifumex P' pclkuites,m* quam paradifum ingredientes fed illud fperando expdiantes paradifoP' tcrbctUos " c uifis inquient, Saluet uos Deus oculos fuos deuergendo Illisucro dtOJltMtOi ma apudinferos dfcent Nnneualuit uobis numerusufter ad refiftendumC' dy. 30 Tu Deus,nunquam nos illis malis aflbcia Dicent illi: Ecce quibus Deus nonmandauitmiTericordiam fuam Sed uos confidenter paradifum intraMalis quidem in paradifo manentes deprecantibus, te, nil timentes ut eos aquarum fuarum exterorumqj bonorum Deo fibi datorum participes efficiant refpondebunt illi, Deus hic incredulis fuam legem in ludo ridiculoqs tenentibus & fus uoluptates in hoc faeculoperficientibus, Nos enim ibi noftris pracceptis contradicentes 8i rri-F(illicitafiatuit. fili, ticecpip < dentes obliuifcemur f Iamillis libro ccelitus miflb qui recatnfc, tuain boni 1 [frrH,erc, uiamfapienter credntibusdifcrepat omnes fuam explanationem expe- tn (fiantes feiant quod die qua uenint omnes una uoce confitebuntur, u LKC.itt, 401 iamdei nuncios cum ueritate adueniffe, dicentqj prius increduli, tune ob crroremfuum animas perditi SiquispronobisinterceiTorreditumexNunc autem dominum Deum D* Dcimticjhs. oraflet melius qum primo faceremus thronum noftrumj qui ccelum Qiterram duniuerfa fex diebus creauit, &C afcendit, qui diem node cooperit lunam &folem ac ftellas fuo prxcepto promouet uentis imperat nubesfubleuat cVindeadarborumortum 3t!herbarumaqus' ad terram mortuam demittit, qaiC mortuos refufcftabit Ipdim inquam omnium prjfimum, cum omnes fuis prarceptisobedientes diligat cum timore & fpe inuoeantes adorate atque diligite hu-
Noe-, germen bonumpariet mata uero nilpfactermalucn&infipidiim wbiu mad' luarq;genri olirh iam iniitnximus, harhominibus dicere Vnum folum Htbrtosi, Aler enfin fummtimenDeum, &non aluim, ut dbet, inuocate Hoe.Gcn.G.z Pars uero plurima fuargenris refpondens, ait: \ntlf Deiutr dum eft uobis, die magna mcndut.i errore manifcftote uidemus ,Jn Sedilledixit.hoc non effe errorem, fed Domini mund mandatum. ] C Dei mandatum inde quodminimpercipitis, libenter atque deuoc uobis nuncio Nec tios miremini,quod uobts Deo Uenit natiuus nurfcius,uos caftigns atque docensuiamDei,uobis uenamdaturi. Cmquc:i No contradicercnc eum fuoscpfautores in arca proteximus s Cartcros Rutmjfmdii iomnesuelutcaecosfummerfimus HutadHaihgfn emcpCuahimittens, > 8atb.~ Nonne timeti i nquit InuocateDeuin,alnisenimnonefiadorandus t eutnf Sed eorumplurcs incredulf,dixerunt :Tc uiamerroneamfcqiu cer nimus,atcp te mendacem aeftimamus.Quibus ipfe: Non fum crroncus,frdi Dei nuncius uobisfuum mandatum nil addendo (uminuendofeiens. An admiramini Deum uobis nuncium& cafiigatorem mififTc natiuum t ' hominem Reminifcamini quxfo, quomodo Deus Noe,fua:cp gentis utcarios confiituens .uobis augmentum uirium atcp (laturgepracbui J p.'um i c i jgiturutprarcedatis,adorate. Refponderunc; Prj?cipis'ne,quodunumfo- i lum Deum adoremus dCmorematq^ciilturampatrum noftrorum omit1 tamus XAequum igi tur,ut tu di<fi mi proba tioncmprxbensoflendas, > cft ( quid Deum faAurum nobis pollicris. Ille uerodixit: Vos iam iram odit umf Dei promerti mecum de nominibus impoftis parribusucftris, 1 < quz Deus nunquam prarcepit, non difceptabms: fed ipfum Deum difcufi. i frcmexpcdate. En ego uebifeum expedo. f Eurh, fuosqj fadores ,no(lra pietate liberauiitius Prarceptis uero nOf ftris SclMlfpro^ refiftenres,& incredulos, fuirano ad infiir.um dcfimxinius. Scliale ad i t fhaa miffmZeuth nobis miflus,inquit; Tu hominesqs tui Di um unum,quia non cft tdZcutb. 3 alius,adorate Et ego uobis uirtutes atque miracula fua, mihi nota, uobis!;9 patefaciam Vos recordantes,qualiter Deus uos uicaries Hat h fuarcpgenF t pofuitjipfius prxcepto in plana terra domos ardificate,S>C tis fimiliter in rupibus uobis manfionesexcidite nec ulterius terras uafiatum eatis, inuoF cantes nomen Dei Camelx libra pafcua permittite,nullam ci mokfliamt c ii inferentes:Sin autem,graueuobis malum mcutribet Eorum quidem plu* t rima pars incredula,credentibus debilibus fi<; psucis inquittScitii'ne Scha^ le Dei nuncium eflc1 Inquiunr, Ita NosfcitrIus;&ei credirr.us Quibus e contra illi plures increduli refponderunt Vflra fidei nos fumus incr-duli Mandatum itaque Dei fpernentes,camelam inrcrfeccriint,& pfum t Uugjttur, ut c ut, -liis.de ca Schalefie anati funt Si tu es nuncius, tua dicla nobis comproba,facicndo MO meli (xcifhtu uidere quod promittis. Quibus ipfe: VobisDei mandatum bcniuol,ue11 bonus confiliariusjattuli:quod uos abhorrentes,mnime curatis. Vnde II lut ipTo 1~ 'j Schale feconuentibus eorum fubtrahente terrxniotus luperueniens, fuas fi domos funditus diruit. I lorii Sodomi ^fLoth rurfum increpante fuamgentem obfcelus inaudititm, &nefas fiemine perpetratum cumnemo prius uiris abuteretut refpondit ipfa} tu mertfuit ni b nefwiumE uilla tua cundrosincredulos etjce. Ipfum quidcm Loth,fibicpcredulos,E' irascer mulierem fuam uetulam quoniam fuam non liqui maliciam; (eclm. pi v faluauimus,
7mt *Bfg* 'iuunoJi rcramlmper memorcs eftote. Terra qidem j bona Drt prac eeptd nu ttcbmiff
MiJ felitauimus, imbte fal ubrifufficienter.iwigauirnus. Quifque prouidits^ Schtikh illorummaiorumfnemconfideret SchaibhrarfiimMiddenx mittens dfiii mijfu. inquit Mihi mandata Dd ferenti parentes eflotc: Deum unum,cum noni -fitalius, adorando,nulli quicquam menfuracponderise dolofefubtrahendo,nec terram bonam uaftando. Vobis item cauece,ne qualibet uia mqDebetis enim tum orn.rando.credentcs in Deum mareda diuertati's uos multos paucis: tum quis fit finis incredulqmemorari? Deum fecifTe rum.perpcndite Licet ei nequaquam omnesfidem adhibeant,credentes tolerando fufmeant ufquequ Deus optimus iudex uenturus litem d<o 10 fcutiat. 4TPrimatum conuentus f ncredulorumillius gentis rcfpondi t Scaibeh: f nifimore noftro uixeritis. Te,tibicpcrcdentesuillanofi:raproi)ciemiis A Quibus ille: Nulla uis,nullacp coaAio nos ad hxc deducet, ut Deo men1 tientes, fuamcplegem linquendo, ad ueftram tranfeamus ex quo nos il le 1 Qucmfupplid noto liberuitabea,8nosip(irpontenoflrafubijctRiLtr precamur, utipfe ueritatem inter nos patefaciat, ciim fit uenciffimits ai I ( omnia fcicns. Increduli uero gentem fuam increpando inquiunt Si Schaibefequacesfitis,perdemini. Contradicentesauicmilli,peiijndatiperditi { func,(ua:cpdomus per terrxmotum diruptse. 10 Ifipfe Schaib iam retrartus ab illis refiduis folatium prxbens inquit: 0 I Ego uobis mandata Dei bcneuol.beneqj confulens,applicui.Qiu'd curanc du.n de incredulis t Omnes illas adquas nollros prophetas tmfimus,pri i a t us poenis anxietatibus,ut conuerterencur, preiimus: deinceps peccatoI rumucniamfacientes ut augmcntarentur Sifablimarentur ufque dum nec t bonum Simalum perpeix fiii(Tent,{ccp fecure fierent, quod eis no Au I fopitis, nec die uigilantibus atque ludentibus noftra uindicla fuperueni* r ret. Eas deinde ob fua fada fceleracppefTundedimus quibus ubertatem c terraecp ,fi timui(Tent,S cli credidiffenCjaperuiflTemus xhocigitur fui E f fuccelbres perpendere poflunt quod eosprofaisfuispunire ficcpfi.ia 3corda figillare utnihil exaudiant noftrx uoluntati faciscft poffibile: 30 c t Quod uillis,quibus miff funt nuncrj.iam farpiusper nos onu'git. f Horum qui nobis dilecfiionis foedus pepigerint parte plurima ne. c Moyfis m q quaquam firma fidelicp (ed incredula reperta, deinceps Moyfen cum uir- " I tl tutibus atque miraculis ad Pharaonemfuamcpgentem mifimus Q_uo' Phdnane dm %figmentif tl tum non credentium, quis effet finis,uideatur Moyfi igitur Pharaonem d Lformat*. a lloquenti dicentiqi (e Dei nuncium nilnitueraciiTimaDsipracepta ferentem,utfecum filrj Ifrai adueniffent,ad eum acccffilTe Refpondit il ipfe t Si cumuirtutibus aduenifii, eas ut ueridicusexiftas uideamus. Il Ipfiusitaquemanufuiisbaculus proiedlus draco faclus eft manusqu 4ouJuerfaapparuitcandidiffma. Ob hoc Pharaonis hommeseum nvigum fa fapieni<(mum,8C regem fuodeijcere regno uolentem perhibentes, quid rexinde uelit perquirunt Ipfequidem eum fratremque fuum cuuoiri, tper Qngulasurbes omnesfapientes mgos coadunari prascepit. ^T Illis igitur adtienientibus Si quant pro adeptione uicflorix mer. cedemfulciperent, quarrentibus, dixit Pharao Familiaricacem mea m Illis deinceps Moyfeqj conuenient ibus, fumam, 8sC propinquitatem & alternatim operum exordio poftulato illi parentes uifibus humanis miranda aque timenda obiecerunt Deinceps Moyfis ba.
4 culiu
cxterorum omnes machinas&fantafiasdeculusnoftronutuproiedus uorauit. Etficiusrepreis, &admnimumreda<$is, ueritasapparuit. Omnes deinceps magi fuperati genua fua coram Moyfe flediebant, confi. tentes publie, (DeoMoyfs&Aaron, creatori uidelicet orbis, fefubijcere. C Ob hoc indignatus Pharao quod in eum nifi nutu fuo crediutfuamcxhac derant, inquit: Vosartibusueftrisatquedolsenitentes, ciuitate gentem educatis uefiris manibus SC pedibus abfciffi'sex oppofito fufpendam.+ Cuiilli CurdenobisadDeiirnmiris,quoniamDeipraeuindiclamllimere quam's ? Tu Deus ceptisadiienientibuscredimus nobis fortem tolerantiam & in uera fide legeqj tua perfeuerantiam, bni-10 1 Homines quidem Pharaonisfie eumafftifuntSi gn przftaredigneris i Si Moyfenfratremq} fuum tcrram tuamfic uafiare tuamqjfibi gentem allicere dimiferis,tuum idolum &teprorfus negligendo dimittenc Re infantes interfciam, feemifpondit Egofupereosfortisatquepotens nasejj eufiodiam. Moyfesitemfuxgentifolatium pratbens, inquit: Delibenter tolerate umadorantes, ipfus auxiliofortes, omnia Quifinis t uitaqj timentibus ipfum terra' dix quem uult hacredemconflituit. Ipfis TrdifopUa autem indignantibus |+ & obftrepentibirs 3 feantefuumaduemum,&flfmttbtcin militer poflea mala plurimaperpeffos dixit hoftem ueftrum Deus exutribu qmbm l' 1 ex* labit,&perdet, uobisip terram deinceps daturus, cfFedusiieftrosipfeui- io ufijumut dbit Hominibus deinceps Pharaonis,fuiscp frudibus pedetentim antmpUribufm6 norum intercapedine, ut per hoc cafligati magis Dei memores effent, deB fgnaindicSt', Sed ilti uelut Met) quotiens eis aliquod comcrementum immifimus mjrkpitulo.c t modiimcont/git,hocfuumcfle quotiens malum, hoc per Moyfen fuosep fadlores contigifle, cum omnia tamen Dei fint, affirmabant. f f Illis dicentibus Moyfi, quod incantationibus artepmagicafuos etecÌuseomd A(gypfpli.d pleret,necideofibicrederent, locuftas, ibruchum, tVranas, aefanguigifaliter ex*P nemdifcerptim ingcffimus pf tamennonminusincrcduli perfeucrafofiu quim n inExo. h bant,&; Moyffupplicando, licet increduli precabantureum Tu Moyfi fes, Deum propter amicitiam uefiram atque foedusinter uos firmatum, ,30 ut u malum iftud expellat, exora,nosq; tibi credituri,filios Ifracl tecum mit-; t temus Vnde illis ad horam malis fubtraAis accedente termino, ecce d dimittere noluerunt. Quod nos praeuidentes,uindidamfumendo,quoniam noftris contradicendo piceptis increduli manebant, inmare fitmn n merfimus illamqe terram ab oriente inoccidentem pauperibus incolendam tribuimus Sic igitur Pharaonisfuarcp gentis faclis didisep dele l t! fihos Ifral nofira uerba complentes tolerando, transfretare fecimus. fis, C Qui deinceps tamen inuenientes homines idolorum cukores,Moylnprecati C funt,ut eis imagines fimiliter conftitueret. Quibus ipfe;Vos uere c^ci e eftisjcum hanc gentem operaqj fua quicquameffe putatis. Vnus enim fo-40 lus II deus uobis efi adorandus qui uos fuper omnes extulit,& liberauit de gente Pharaonis qui uobis fempernoxia prolemuefiram interfecit, uemasp mulieres, quod Deo fumm dilplicetjfubduxit. C Moyfes accepto g Seauquhf (( termino alloquendi deum psft XXX. dierumperaflumfpacium, cuiX, bcatur Exo, dies ipfemet adiunxit/icp funt fa<!ti L, Aaron fratrem fuum afFatusinX t!.er!4.fXs quitrTu meus interim in mea gente uicarius efto3& benefacis nullatenits ponityUtDti^ uiam u< errantium exequere. Ad horam itaq?conftitutam ipfum aduenient, lu Mqy/i<tpm deo {mit. dt affatoMoyfes inquit:Tu deus,ut te uideam,tnihi pr^fta.Contra quefie Deus
Dcus Mequidemnonuidebis, niiimeusateumislocomoperrnark'af Deomontemfcendcntc pfe in minimum atqucmuuiimredadhiseft. Vnde Moyfesquafi mortuus ceciditjCiiratusautem inquit O Deus, ego Dixitdeus: Egofupergentemmeam uefterfum,tinteprimuscredens. te practeris elecT:uin,mea andata ferentem conftituij tuq; munerc meo m fumpto,-quod iam tabulis infcribitur, Deo grates perfolue Cbntinet autem illud omnem gerendorum docTrrinamdC caftigamen, ac difcretionem. Qiiodtu conftanter &frmiter fumpturus uc tua gensfimiliter accipiat, intima. Domos mcredulorum mihi noftrisqj fallaciter refiftentium,tibi u *o n monftraturus illosjicet qui omnia miracula uidcnnt,noftraq5 praeceptafxpts atidierint, nec ipfis nec alrjfaeculofidem adhibcnt, & utraque ma uifa fatfamfemperproficifcuntur Illos inquam,fuaq negotia penitus confunf l HiJkritiExe d dam, &fbifuorumoperumiucemreddam. Moyfequidemabfente, fua l} mde fonicum quafiftertentis ii.ii. gensex annulis fuis &torquibustauri fttLiam g n e emittentem,fibifecit. p ()Mc{t.:m. Sed cum uiderent eam nil dicere poff nec uiam reciamedocere, C j e eamfuistradlandomanibus, fe confitentes crraffe, dixerunt Nifi DeusS u s ueniammiferkordianiq}fecerit3nos perdendis annumerabimur. JMoyfes il itaque reuerfus multapermouisiracundia, eosobfuimaliciam Dcicp ? ao n mandati eftinacionem f poft fuurr^difcelTiim increpans tabulas proiecit,3 f fratrcmcpfuumcapillisarripuit. Ille uero refpondit: Mcdebilem-ipfiuo 1 lentes interficere fer uitamabftulerunt Vndede meuindctam miniT. Imefumas ne finiridiculum hoftium nec me malis hominibus illis admifceas. Moyfes hoc audiens Deumorat utfibifratricj; fuo ueniam C { t mifcricordiam,cum ip(e fit omnium prjffi'mus;pra;ftet t > iram Dei&dedecushitius fxculi tnerit aff Quitaurumadorabant t fuftincbunt Qui peccatis commifls ad Deum pofiea pnitendb l feconuerterint, ueniam &nufericordiam confequentr. Moyfes dein< :s cepsira femota librum &tabulas uiam&Cmifericordiam tmentibus 3 Deum n '510. manifeftantes fumens,adhoramfbimandatam, LXX. fuorun 1 hominum elegit, quibus pcfTundatisinquit 0 Deus, qui quibusuis re:( ( 1dam quibus uis malam uiam prabes hune hos ob fuarhinlcientiam fa- i >. Aaqj nefanda condemnans,(i tua; fubelt uluntati, prius eos corifudifles. l Sedtu diferet, licet arcani, omnia gerens, tu uenia: largitor optime, noJ ueniam&mifericordiam prabe, (mulff dahuius, feculicp futuribobis 1 is' num,nobis te,non alium adorantibus Inquit Deus His bonum, illis ueromalum meopraccepto femper accidit. magnamq mifericordiam; >; omnium capacem,timentibus me, Si obedientibus meis rnandatis, acclcc Kdchkm .i igturut 'Hier mofynarijspraebebo.. arum Imitatores nuncrj atque prophetx, legendi fcribendie nefrij, cuius o j 40 fl" QKqditlbi nomenatquementioreperiturinteftamento&Euangelibi qui gerenda ntgztur. i iidttffr.cncm praecipit,aliaqjprohibetjbonaporifera^ uefiro comeftiilicitajalia qm'd illicita ponit,cogitationesprauas & errores eijdt: Omnes inquam creilli e-ikfahAt' ex dentes, &auxiliantes, atque fublimances,fuis quemandatis obedientes,^ QCpriiiitttttaa ei bonifunt,& bonis aflbciabuntur. Vos uiri,ego quidem ad nos uenfo,Dei iifimiUbm ~_M~rcM,f{~ nuncius,regis cli &terrae,preter quemnoneft alius^quimortificat&uias ugdtoDa uifcat. In euin,mihique,fuonuncio,Iegendi (cribendiqenefcio,penitus credendum c ipfi fuisepprseceptisfubiedi credice,fuispracceptis obedientes,utboni fticamfni,
ciamini. Quidam ajutemde gente Moyfis ad ueritatem ifiam fe conuer tunt,fecundum j)lam oprantes. Nos quidem in terra duodecim gentes Nos quoque Moyfi, cum fua gens aquam peteret. 0 diulim conftituirnus MijkrUsExo di perpertm cum uirga petram pef cuterec, iniunximus aperticp funt fontes duodeut u Eos quoque nube proteximus,& mantiiucit, utfu rim,eorum lods notis omnibus periut. naimul&cotiirnicesadcomedendumprarbujmus Nunquamillisno fuisanimabus nocuerunt. Eifdem item iniunximus, CLii,fedipfi quidem ut uillam quamlibet frequentarent tVquidlibet fibi placitumcomederent cum gratiarum redditionc, & ut in portarum ingrcflii fe humiliarent: e-io Siccplemporpeccaminumueniamtribueremus &bonumfemperauge-ic e remus. m i[ Horum utro prauis atqueperuerfisnoftrum prxceptum fitiU luiai malumccektus ob fuam maliciam intulimus Cum qui* ia abfuriipu rnutantibus dam in uilla iuxta mare in Cabathopifcitim multitudinecapitibus fubleeBMde [/&>& h nosenimipOs tbomoliiio.uatis adueniente quod exteris diebus minimecontigit uicemfuorumoperumreddidimus nongerenda perpetrabant ab alrjs )* t, cafligati dixerunt Quarecxteroscaftigatis, cumDeas eos confundet, ci autgrauemalum eis iliperueniet C Refponderunt Noftrum eft Dei mandatum commemorare, cirniforfanhoctimoienummittet Eisaujos temcaib'gaminanoncurantibus gerenda docentes faluauimus exteros alttem pro fuis faclis damnauimus idzo Piximus quoque uertentibus ad< n> perditar fierent, in hocfxculo dedecus & opprobrium, prohibita, ut Gmiac is in futuro malumgrauiflmumacceptura Ipfiuspracepto, qui eft pius dator gentibus per terras diuifis quarumquxdam bonfunt, t, ueniaeep eis nuncbonum nunc malum exhibendo ut fic ic quxdamautem infr cAbonnt qui eorumad fidem effet conuerfio, tentauimus cas. Sed primis peiorcs fuci 3dam ptrtim1 cedentes, libripartemCbi, uidelicet in hocfxculoplacita ferentemacco. . recipiuntfttr ]lunt, refiduumcp dimittendo dicunt Deum inde fibi daturum ueniam. Nonne fiduciam&frmitatemuobiscepi ] timTcijciunt. quod in hoclibro nil nifi uei rum eie diceretisC Cur infenfati uiuitis" Alia quidemcuria multo melior >r 1 habetur, quamlibrifaonbus, &orantibus,fuaperfoluendopraaniatri- i-3o y buemus. 1 r Nudrm, pue C Montemruperludxosnubifimilem,niiusruinamfiiperfepertimecV eamaffducadtimoris's fjtuetimmti 1bant,utiicfaltimuilegemnofrramreciperent Striai tpf&u* i adeptionem legerent,extulimus. Cumqe cepi deflijs Adx eorumcp po. itntccp**gji fteris teftes fuper animas fuas,dixi: Nonne ego ftimDeus uefterCDixert,^ mm cinttm* j] Ita:Huiuscpreitefesfuper animasnoftrasadfumamus. Quibus ego: Imo iedit, montet alio fxculo teftes J in adeflote, ubi non dicatis me nequaquam huius rei noiit,iiKptUi nec iterumfequendo patres ue. morefuo.ticiam&intelligentiamuobisintimiTe ftros prius incredulos,quxratis,Cur ob fada prxdecefbrum mal patiamiJ iniflta quzqt difb'nguo diligenter,ut ipGDeum diligentes effiiciantur.lllc,4< I -,4o cui prius fniundo meo mandate deinceps fubtraxi fapientiam, malus effe< <Sus,diabolumfecutus eft, Eum tamen cum fua fapientia ad me fublimare uoluntati poflbile effet: Sed ipfe mundanam Temparat i mex manfioncmmagis dilitternu bonisgens,fuumamorem amplexus eft.Hic quidem talis.cxteriqs meis contradi j< prtforentti centes prarceptis,ficcpfuisnocentes animabus,cani affimilanturqui feu ad Veityitoctio ipfum accedas,feu n,latrare n definit.Solus at ille firraitat obtinet, cui Hemfpmun' J Deus redl uiam prxdeftinauit.Omnis illinc aberrs,n gehenna ponetur: Us,c<mihus quo multitudinem diabok>rum,a; bominum habentium corda fincdifacfmiUs. 9 tione,
tione>oculosfineifufaure$abfq?audiru, quibriitisanimalibushigfsef-roneijnegligentes exiflunt,mittemus. illos gitur incrdules, quibus Deusmcrcedempromeritotribuer, dimittentes cuniE* Dciplurimbona 1 Signe quoi ( signum fntnomina,ipfum cum eis initocare,fequencesratione,iucp ddorem,& fe ttm ttmttittijk Sic -cundiim illam operatorem 4(f contradicentibus prxceptis noftris,qiu- frrari. Ici pmi s bec bus infctjs mala formofauideri fecimus, quod omnibus callidor, omnibus bfc betteco> bert artepraualeo. Nonne perpendunt,ferutts diabolo fociusforttus fit,utrihatnl. pfrt rt ftmaliusquftinunciusucrus? AncceliterraKprnachinam,onincdiui- Pertinuccl num opus non confiderant t cumforfan lam fuacmorcisterminus ccet, Imqucndi. Lnqt Cumnemo, quem Deus abetrarefecefit,> xopof poftqun,cuiuerbocredentf -uizbonx doorem inuehire queat, eos in caecitatetua dimittamus. Qua:uia ren rcnribtisteaduentumhorae poftrema;, die, illiusnticiamnulIini'Do 0 wctru bomi ]na cor ra,, comprathenfibilem effe quas in cccloterraqc grauis (Ubito pluribus rie- rafrwdifsso n uifuna. fdentibus fiipcruenict Sic enim tu nil niC Dei uelle bonum fuie malum (di mfi -cua tua; anima:commendare potens abfconditumagnofeens niikum boni, i, 3ne, nec quicquam mali adipifeeris cum nit nifi Dei nurcius/uoriitncj} uerborui rum ad incredulos applicatorexiftas Adam ptre uefiro Deo creto 8CAie er tu Ad ex eo fmina ad fuum conctibitum in primo coitu mulier concepft ficq?pnmd pn proief -dei dcdeinccpsgrauidamuluimfadtaefi. ob quod maritus ac mulier Dcum eaop > precati dicebant Si tibinobis bona prabere placueric grates Ubireferem mi mus. Deoitaque profper itatem atque bohm conferent eis fuorum eis .do donomm garticipemînde te Deus liberet,cpnftituerum. Qtiomodo Deo Fri :P Vtolphp ri ft- to fo( focium atque particeps quicquam, non creans aliquid, fed creatum, nec fi- to idclelMtc; Hiadredamm bi binecinuocantibusipfiimaiixiliaripotens,opinantur^ f :it ui; uiamuobisaduocati, nullacenusuosfequentur. Aeqiie namqjprofleit es eo eos aduocare,atque tacerethomins tamen funt,ficut C cactr.Qui fifides Co Contra 1 ue ueftra liera efleûobis refponfa facerent. An habent illi pedes,quibus arr-C idoU, in'tP/ki.i, bi bulentân oculos.ut uideantCanaures,ut atidiatit t Illos itaqj participes in& uc uocando,fi uobis fit poflTibile,decipite ,qui foli Deo hbfi daton/icut & m omnes boni homines,me commendo. Illi uero quos loco dei adratis Si in30 o or :aU( uocaUs,necfibi necanimabus fuis prodeiTequeunc. Ad uiam redam uoeafecarerit De decimis& bencfi'cijs ti. fume, Si ihde feti,prorfus auditu Uiftiq uaDiw(i<rr -et cundummoremconfiietumopcrare.Infcfjs,tefubtrahe fernpef. Sialiqua D ;hett|wrc,Ktf" fo fortaflisdiabolicaniggefhofeu fraus acciderit te diuiha fandificatione ne uti concf ,P1 .przmuni Deoaudiente atqjfcientc Omnisenim dcumtimens, cumei ditur: Cu qi -quicquamdiabolus intulent,Dei mmor eir,ad bonum feconuertens. C xt minime xe te s< cum uirtutibus uententem quxraiit cur eas non efficis^ die, te situ mirant* n .nilnifi mandatum dei imitari Hxc quidem funt res rnanifefte,uacp liera, te dolbirte rr, U 6 Mo cVmifericordiatimcntibusdeum Cumlegitur AIchoran,cumcurhtoto nudtacdipo P corde, dcuotacp mente, iitDeiistibirrufericordiampfarftet, aufcult, gfkldt. rc* '4OC4 40 d, C deum in anima tua unacpuoce mane8Cucfpcre nequaqum horum 'i. Alcbornn ali- 1 mente irgio/a inuoea QC adora. Apud ipfurh qdem a quid negligSjCfihumilitate 8Ctimor [emtuiitniui. e* inaaentes,nullatenus indignant ipfum inucare,humiliq3prtccxcrare* A Z o A R A xviii. debehtUr excefllis, Deo lega- Boni*ofert, /Mnisrerurri&raiioriumqua:Deo ga. 1 r 8CuicilTimbenefaV_ytocpfuogratwsexftat. OmnesDeumtimeant, ciant Deum adorantes fuo legato, fi boni fuerint fidem adhibcant, tos imitando,qui lachrymas deuin inucan'doefrundunt Diuina legendo miraeula,
miraula/tiam fideni corroborant, &fe prorfus Deo com'mendant, fade tes orationes de bonis ueftris Gbidatis expendunt Illi namq?ueritati bonocp credentes,ueniam fummumcpbonum Deorccepturi.coramipfogra te dumexcelfum obtinebunt Poftquarn Deus uirtutibus atq?ai adomo tua traxit^plurima: gentes adfidemcoactaîn ueritate iam manifeflajratioq cinant tsdjfceptanttijs comparables, ui ad mortemfcientes adducuntur. fteittuxiliitmCiimDeus uos 1 expugnaturos ire gentem illam pra?cepit3nequaquamopi* inbtUo, nau'eftisipfumuobis auxiliatururn. Sed ipfe quidem ueritatem fui u~rbi j confirmat, incredulos primoad infmurn damnt, uericatemprobat,faluobis inuocantibus Deum,licet hacc fum i quidem delet,aut infirmt, Vnde ci* r incredulis doloremparrent me datunim uobis auxilium, mille angcloi' rutn pollicitus fiim Sciendum quidem,Deum,cuius eft omnis uis 8C aux lium atq>uindia,totum hoc feciff.ut plenum uobis gaudium cordiumep 1 1 firmamenruminfunderet. f Quoniam uobis Deus fomnumadcordium 1 ueftrorum quietem induxit,& aquam, qua loti mundicp effetis, ut fie uer1 bis KngeUbmi diaboli retraifti,corda ueRra pedesepfirmaretis,coelitus demifc. Ange. i lisfuis ait:Ego uobifcum femperprxfens adero:uos autem euntes,illos me. tdtorci malo1 tum. ioshomnes firrnate,& adiuuate:. Incredulorum ceruices atqj manus, quorum cordibus ego timorem inrjciam,percutite, quoniam minimeoep lega1 t tononcrediderunt. Omnisetenimrefi(tens,megraueminfinefentietjig-2 -29 Mttu fgitnt I Nllus uir bonus incredulos aggrediens eis i nemqj gehennxfubibic inbeogchcn l &pnemunttionis Sin1 mon panne tergauertat,nificaufacommodiorisadaptationis, r.a a autem, iram diuinatn ignemepperpetuum, malamcp uiam incurret Nul. I i Iatenus te caedem meis/ntuUfle,uel eos proiecilTe prxfumas. Ego namcg peremi,cgo proieci. Confit autemhocdiuinit us fadum.ut Deus omniF 1 auditor SC um cognitor.fuomm cordium efFedus atepfecreta cerneret, quiI l fcmper artem atep negotium incredulum infirmt Si litem atqj uioriam 1 t Sed nos conuerti, uobis eft utiquxritis,ecce iam ueflris adeflmanibus I lins atqt melius Sin autem,licet ueflrx gentis maior fit numerus,nil proc defle poterie Quia deus eu adiutor bonorum. Viri itaq; boni,D lega- 3 -30. t fui fequaces eftote nufquam ab eis fcienter difeedenres tiq; f Confitentes fe audifTjCum t nihil audirent,imitari nolite Nullum enim animalt Homo inii' coram Deo peius, qumfurdus & mutus &indiferctus Eis tamen audi. ~ttt,f!m~ t Licet enim boftpicm,wb'o* tumprsflaret, fiboniquicquamillisinefleperpenderet fmDeo. t numaudirent,in eo minimeperfeuerarent. Omnis bonus.Deo legatoqj I TinrentDric{fuo uoeanfibus eum,ut uiuincetur, refpondeat Timcns Deum, hominiss ititam confc ( cordisep fuiiudicem,ad qucm omnium fit reditus Nullarenus item obltquetur.t uifeamini fuffragrjjuindidtacqj diuinac Vnde grates reddidiftis, quando BcUu mctiietf |pauci Lites quidem fumm debilescp.gentes uobis maleficastimebatis da quippt t non timendx quoniam ipfac folum malos uendicantjfin/s^ Dei grauis o- 4a 4 que bonoteti( un dujrrunt.curreret Viri boni,nihil Deo,fuiscp nuncrjs,uelfibi uiciflim fcienter fubtrahant. Sciant enim,pecuniam fuamatq? proleminuidiam parre. Apud Prohiba frai t I des; ippunifr Deum; fummarum diuitiarum cft fumma copia, qui muneribus omnibus aua'uum. a abundans, tim entibus fe peccatorum ueniamatcj falutem prxbebit, qui putantes te capere,aut interficere aut erjeerefuis artibus frunratur cum P COnttfflpÔa arecs omnibus prxualeant eius f Cum huiufmodi uiris. uerba Dei ra Alcorai.i( leguntur,indignanter inquiunt Iamaudiuimus,& tale quid noftra uolun. taceducentefacercmuj Hxc enim func antecefTorum miracula, precanturqi
anturcp Deum, ut fi illa fit fua.ueritas/emper eosfopides makirne graue plucndo cozlitus irruat.Deus autemcis nocere noluK,tum quia tu pTxi'ens il lismtererasjtum ut pnitendofeconcertant. Sedcum ipfife prauis mentis indignos agendo licet infctj, templo Haran fe retrahunt, nec uerfus 1 Templu Mtm c templum aliam orationem quam Obilationes gefluscp manuum peragunt,.cb~~f~H< cur malum Deus eis noningeritCMalum quidem ab illis perpetratum,ipf r ram. guftabunt. Increduli uero, fuam pecuniam expendentes ut uiam Dei re&am derelinquant,mul timodamiadturam fenticnr. Pofi fubftantix namqj t i uincientur, &adI confumption, difficultaccm inextricabilem t'nurrcnt mittentur,ut purgaminis atq)purgatifit difgregatio Iplbrum OJ gehcnnam i ( quoque purgamnum perdendorum aliud altj in-gehenna luperponecur. i Sciant tamcnincreduli fepraeter itorumuehiamaccepturos, fi fe cqnuerA terint. Sinautem,morepriorumiamperienint. t Eos fcmper ufquequo ad A-rmhcogat* Deum omnes conuertantur,nuIUqj fit feditiofeu lfs,expugnate, eorumcp diincnduU. 1 C conuerfnim Deus ipfe fadla dignofct fl" Sciant omnes feconuertere l nolentes Deum effe dominum noftrutnbonum, & uindicem optimum. Sciat item omnis in Deum credens omnipotentem, pofito fuper prophei t tamdieconiuncfiionisexercituuni quod totius pratdar quinta Deo acqj 0 prophetx, Cpropinquisacorphants, dfmendicisacpauperibusdebetiir. Quint* prit* r dttDeocr iDie qua uos citra aquam prope & alius uefter exercitus fubtus uos, alrj J20l prophetttjitc. c quidem ultra ongefedesforcicieratis fi uobis terminus poneretur for-j? i fan fallaces uideremini. Sed Deus priufquam quid effet, omniapneuidit. itni*. i Sciendum quidem illum uerum mortuum iHumcpueracitr iiiuum, qui mortem feu uitam tcftibus miffis adeptus eft Deo res omnes audiente I a atq?fciente quo uos pauca docente,fi multa numerofitas uideretur,corda Sed ipfe omnium cordium fecreta dinoi ueftra debilia timidacp firent ( fcens, ruauoluntate fingula moderatur, qui uefiris octiliscseterorumpau( citatem, uifibuscp fuisueftri minimam quantitatem,ut fuum die illa manc Omnisuir bo- F datumcompleretur,ad quemomniaredeunt, reputauit wtitudoin 1 in exercituum congreflu firmusfiat,& Deum inuocando fuum increa-ye nus 30 beUis minai* t auxilium,fequens ipfum/uumqj legatum. Cauendum quidem, ne uo- du. tur t incidat contrarietas Haseenim uos debiles efficeret,ueftrumcp fucceC bis fum minueret. Sed tolerantes Sînduratiperiuerate. Talibus enim Deus p, f Proptcr Eck praeftatfubfidium Eos item non imitemini, quidomosfuasegrediuntur m propter F non exijimation plus F populi fauore, qum deitatis amore. Eorum tamen adus diuina fapi- n kominumbelm e circuit. Diabolusincredulosfuosadusfibiformofosapparere faci-hc entia Ugttrdnctan e ens,inquit: Hodie quidem non uincemini,quoniam uobis ego auxiliator'') Signum ijhtd a adero fed exercitu uifo, moram fugaenon difiulit,dicens f Egouidens< fupcrimpofiSC uobis minim uifum Deum timeOjCiiius finisgrauis eft, & intollerabi- '"u tumfimmacx lis. fT Increduli cordisqj praui deinceps dicentes, nos uefiram legem exri- cmpUru tri 4ol n r mare meliorem,cegnofcant ipfum legi bonx adhacrere qui fe prorfus Deo frofuerunt. commendat. Angeli quidem illos incredulos faciebus & tergis cedtes,& interfidentes,diccbant:Malum feruoris ob aAus uefiros antecedtes, Deo no- Pbartto. nemini nocente,guftate: ficut illa gens Pharaonis/uiq; pra;dece(Tores, p; ftris inflitutis ctradicentes,ob culpasfuas proprias3Deo nemininifi delin quenti munusfuum auferenr.e,perierunt:Sed Pharao,fuiq3,perfummerfio Cdtotiui ut c< d Oc nem:quia cgteris animabus coram Deo deteriores funt increduli,qui prius occtdtndinut datam firmitatem De non nmendo uariant.In lire captos,uel ~ captiua,uel feruattdi. /i
f prime,
perime,Ucl per hoc fai caftigtur pofteri,&f timueritis aliquerri quid fubtraher e,dicilli>hocDeo difplicere f Cauendum,ne uos mmia fecurita te Vifkrctnef '? firmatos,incrcduli uidi rurfus aggrediantur. VofinetipCosigitur rmiSj&J fintfccuri.1 ctiam uefiros in uia Dei fumptus, beftrjs,atqjpecunrjsprarmunite Omncs Dditesc in < f {i deus nil diminuens,multipliciter reddet.Vobis pacificfe fubfjcientcs,difideirirecipim t ligentr uobi's reconciliate,Dei fcicntis & auditis preccpto,qui ibi tuisq endifiait.1 SineDrt fiito[ pracfensadrit .Si tefallcre quxfi'erint fine cuius udle minime pax inter uo re pnx nullit1 orireturlicet omnem terrenam fubftantiam propter hoc expenderetis: luuos bunumnrittio' io Tu niincie^metui tuorumqjfadlorumadiutorc.tuis pugnperfuade, Tui 1< mbm prmurijs mmif uiginti CuflinentesSCindurantes,ducentos alios fuperabunt: & cen- 10 M poteji.Vtini t funt indifcreti.. Deus autem hoc primo hoc proctrestumueftri'jcxterorum mille, quia ^.propter ueftram ddbilitatem fadcns,niinc immtnait Si centumenim fuep Chrifikni tr t diictos ui'ncctis:&uos millcjcareroruin duo millia,DcG prarx pendant, ex ritis,eorum f Leuit.ur. f fde indiirantium fuftcntamine. Prophetarum alicui captiuos habere ufqvd mquo terras expugna(ret,nondufnaccidit.Sed uos hune mundum,Deus auEeut.is.fum ( ifetem ptt,fednuk { fapiens&incomprehenfibilis alium diligit. Propter hoc quidem graApttA.uemalum atq?peenam pateremini, nifi Dei liber procdes omnia ccmple*y Captiuos lc-( (Sensubueniflet. Nunc quidcm de pra:da bona coniedite,timentes Deum ef f menter tro datorem ^f Captiuis in tua manu propheta retentis,fi ' l pfjffirnum,uenia:r ftzvttprophe' ] 20 Deus bonum ineflc tuo cordi cognouerit tua cogi tarioneplus atcp maius i< ttt reeipict tibi m t tribuet,cum fit pius uenikqj largitor Si quid uerotibi fimulare diffifttmium m r mularee quxfierint,Deus grauis atq?fapiens uindiA inde recipiet. Terplifiimum: rarum expugnatores Deinomine&illius obfequio, cpecuniauitacpfua ttoUttrc do. r t. femper indurantes & eorum auxiliatores, fibi mucua focietate cneclunt: ttt.i fi c quibus exteri ufqjquo lices ingrediantur,nullatenus cnumerantur. Tune a autem illos ueftrum petentes (iifrragi'um nifi tantum contra homines uobis 1 fdere pacis munitos adiuuate,Deo fingulos adus ueftros dinofcente. I Increduli quoq)fmcp&<toresalternumfocietatis connex inibunt. V obis c quidem prxdi<ftanegligentibus,lis uanatioqj multa terra occupabt.Boni e expugnatores,& ob Dei gracia indurances, eos quoqj recipites & adiuu- 3 3 tes t cor Deo c~ftantes,& boni ueniam plenam adipifctur.Illi quoqj boni, c poftea pugnaces effedi,uobifcum paflones fuftinucnmt,dilc(fl:i fimul qui & c elei cum libro Deifingula fcientis 8i audientis,uobis annumerantur. A Z 0 A R A XIX. Contra ' finiti* epiftolaeft Dei legaticp fui illis incredulis mifla criqbus tel mimaibed ge u JLnpofuiflisXibere per quatuormenfes quouis terrarum pergite.fciTTAec nX raidi, e ' entes uos Deo cdoi)j increduloi^ cfufori,minime nocere pofle.Die quid c peregrinatiis m mfegtibus De fuGcpIegat praedicatejdicenteSjCjd diI Deusfe ftiftpIegatu ab incredulis liberauit.Cuerti quidjUobis effet meVerfequenii* I lius:Sin atjDeo minimenocere poteflis, qui uobis mal grauidm funtarmisin* inge- 40 4 'o r ritjillis exceptis,qui pace nrmat tenuerint,nec in uiros noftra: legis furre creduU.Opro y pbctzrn imntc xerint.IIli naniq?in termino flatuto cuerfi,cum Deus tirntes diligat,coltttor,quiaU=Iigendifunt.Conuerti nolentes.ubicuncp repertos,menfibus Har pcia<flis |=J quoties ixit, r fumite,t; d * interficite,omnibus urjs infidiantes illis. Si ueftr leg fcqui,& o. fertinacesiu r rare,ac decimas dare uobifc uoluennt,dimittendi funt: quia Deus pius C iuio diumo ueni illis tribuet .Eoj^ qulibet ad te uenient liumilitcr_,dilijn rilinqumdosmifericors genrer collige,ut fiec fit uelut animalia brura, uerb Dei audit,quo for. g fan eorjcorda penetrabunt Qualter firmi cftanteicj3contra Deum legatosep
toscpfuos,nifi qui uobis templum Haram fiduci'arpi'gnuspofuerint aur a. Fidrfferutn liud quid reperiuntur:' Quamdiu tamcn apud uos fua perfeuerauerit iuili- U, tia,ius apud eos mutare nolitis,Deo timentes diligente Et fi eos uobis fuperapparere contigerit, aliud ore,aliud corde tenentes,cum eorum pars fie plurima incredula, Dei prxcepta pro minimo uendiderunt, cfie aberrandomalumoperatifunt. t[ His cumnulliusfintfubftantia:,fedgratiauo3 s oratonbus hofiilitatis maxima:nemo bonus credat nifi prius conuerfis & Si benefds facis Tune enim in lege nofiri fratres exiflunt, quod fapiens F: rrcfdyti, quiuis diferet perpendit Poftiuraiurandafeuertentes, &inlegeueftra to malum aliquod dicentes, cum eorum facramentum ante conuerfionem nihil fit,expugnate Cum illis qui nuncium c locofuo erjeereuoluerunt,nobis tamen prius eiedis,cut bellumnon initis'An eos tnetis? Deus quid omnibus credentibus plus timendus Eos expugnare non differatis, cum Deus malumatq; dedecus cis per manus ueflrasft illaturus,uobisq; ucni c atcpuicT:oriam,iicftrorumcBordium melcftiameis accumtilabit. Nec ant audaciaruefirorum cordium noticia ce(Tabic:nec rurfum fortitudinis &C ipfi parti Dei omnia fuafaiftafibi reuelaturi, fuie Icgati'.cartcrorumebonoqe 1' nil eorum cuicpcelat gerntium afTentiant Ihcreduli,quorum anima:ce- Incrciuliiti P ftesfunt erroris 8C prauttatis lux fedlac,quorumfcilicet adus hic nihil funt, (loMttb ' t0 > fxculoqfuturomanfiofocus templum Haram adire minime digni funt: exdudattur. nec etiam aliquis,nifi qui in Deum credidit, nullumalium timens, dieitp refuturs fidemadhibuerit,cV eleemofynas ac orationes fecerit.Hic namqj ti proficifcensjitinere bono dignus efi. Nullus extimet peregrinantes ad Milites A boni templum Haram, & ibi potantes aquam, aquales exiftere bonis expugnaf prtaUt tic toribus, alium Deum expeAantibus, &in Deum credentibus, qui mal os KBtClMtCfci. hominesinuiarnbonamnondirigit. f Expugnatoresetenim tolrantes ardua,pecuniamcpfiiam pro Dei nomine confumentes,plenum gaudiBhabituri cora Deo gradum maior obunebunt.cVprarmio maxime perenniqj donabntur Nullus ueiiri filrjsfuis,0uefratribus,ni(i fux legis fuerint,cft- j E Ntmmifiim d ?0) dat:Sinaut,malisannumerabitur.Si patres ueOros,&filios,aut fratres^ dum prtterm g mulicres^cntqjiicfiratqjfubfttiamacquifitjCVmercaturjCuiusrum-g quivifiici cS fl pt pertimefcitis,8f aedifiriapulchra, prufepDe. fucplegat dC expeditio ortibm, qui num effedus propter DeS diligitis^ndurate,ufcpqu Deus illos malos ab- c nonon mnid maxime in die Heuna- n rcligw horrens,fuum mandat afferat.Inmultis at locis,cV n ni pojip omt, ueflra multittido uobis placs minime uobis profuit,quin fuga ter- malum<uci' im,qua ra fpaciofaTeuobis abbreuite iniretis,Deus uobis furrragiprarfittit: tccp p pient. uobis ftationai manfionfi'gens,cum exercitibus n uils a uobis,malum Ckd mdome c incredulis intuht Hic cm exegit fun merita,deinceps Deus cui uult cdo- fbcrt/riMf, /| nans,uobis inde ueni przbuit. Viri boni,qui legem uefir n fequuntur, >\tiotinon ] *l' 40)fcilicet illoti.poft hune annad templum Hara n accdt. Et Ci r paupertat mittunturad & inopia ob hoc timueritis, Deusditifl'mus & fapientifTimusuobis de fua t templum. U Il pecunia largietJ^ credentes in deum^dieicpfuturar,& n facientes Har, ( Chriflitnos xttt, t q (uo legato Deus Hara cfiituit,& n reeftelitigantes uelut cztera^t leg > quoi]* homines,ufq?quo ueftri tributarrj fubiedtifp fiant,expugnate.f Iudaros.di-fumpro filio Dei et centes Ozair effe filiDei Chriftianos uero,Iefum,quorum uerbaprde- l cotant, pro f pontifices cclTorumnugis ailmilantjcfundat deus:qui eti fuos facerdotes atq?pon- dominis filiQfibi dominos loco Dei fumentes,uenerant: cum fuisDei loc tif7ces,lefumcpMaria ' nift Deum un adorareJpfi quid Dei luccm ore fuo tuencttwtuT. plispr jeept ut,non
f 2.
(jituntur
t. nitunturcxtfngucreJfcdipfls noj(iibus,htcis Fuar complcmetinn ctttaVr. manitcfftc, Suumicacpnunrium cumuiaredlalegecp bonamifit, tit ipfm ffSaccrdoPontijkcter r&fuperomneslegesextollat^liceccaeterinolinratqjrcfiitant. fteeriotes o= tes atqj pontificesfubftantiashominum gratis comedcntes, non rcciam uifes corriat; proncifcendo,uosuiri boniimprobace. Omnis thcfaurizans aurum & tti tes,rnonmi. argentum,nec expendens in Deinomine, roalum graiuimum fortietur, mjiranttsjii* diefucuro,uenienris adgehennam,frons Iatera,dorfumSi nares S>C ipfiuscj} .dN,E'al..i rdecomburentur,effediumcp thefatiri malum ipfc reperiet. Cum in libro ExXII mat' Dei, diequa clum 2Cterram condidit, fit totus menfiumnumros XH, 1 fibutJMim'i eorum quatuor haclcgedatafuperHaram in quibusnihilanirnabusuc-i-10 pitgtiMtts0 ftris nociuum agatis, omnes incrdules, uelut ip)i uos omne expugnare, boj >_ fHbiucfecTM^ i fcientes detim timentibus auxiliari,NuUafides eft increduloruin,fetj ci ror tf., maximus,cum omnium rerumHaram numro apud Dcum determinato, Sucra erpro Haram, alio Hale,y 3 ipi Hale quod deus Haram,& cotra:& quod Jjoc anno pbanadijuim ecuerfo cititount:quosfuis fadis fibi uifn pulcl)ris,per ui red Deuss acre couenit.C cum uobis inigitur iter Dei, cur reeufatis., 3 j1 Exemplodo*minimedirait. Vosuiri boni, docethoc mefbco t 1 faxuhimplus qiim ahud diligentes cum fua:res adrerum alius cpaf =J rationem nihil fi'ntClrenolentibus,Deusfumm peenaminleret,alios cor^ fidendurnuuî xitio diuino,I IocsaltifcensjCiiinemo nocere poteft,cum ipfe fit omnipotens.C Licet uequiidcellhu=l m fui! 1 1tftr dfit auxilijDeus inime fiibtrahitfubfidiCi Qui tue adiutorad--io ttttmuttt, t fuit,qudo in cauerna ob perfecutores foinsuno comitatus intrauir/uaoq} i dixit:Nil timeas.Deus enimnobifeu cft,qui cordibus eorum quiet infuo ( duxie,&cQexercitibus occultis uos adiuus fiuiuerbum fuper corj uerba ( fublimauit,c ipfe fit altiffimus&fapiens. Leuesfgit atqjgraues in litibus> c iubittia ueftra,uitaq5pro amoredei3quafifopitis,uobis nihil eft mclius, Contrd t c miti* f tkm Acim1indurate. Sunt quid fiia^; animar pcrdirorcs,Dco refte mendaces,quifir 1 breiris et leuis eflet,te fequerent.Sed cum fit Sants.locus flerilis et cmodus,uiaq} c difficilisatcplonginqua,per de3 iurt fe minimepoffe uobifcexire. Qiiid c t de(odixiltiexitu,tibiuenimcruit,quodueritatnidacieloquenti a apparere uoluifti,iiiris bonis nequacphacrtibus/ed firmiflimecredtibus !~0 } i De,dieicj5futurac,&fimiliter hominibus contrarijsillis,fe adlitituios s in eu fubfiantia uitacp fua pollicentibus,cum iIli fu pcilclut pollicit,hi faltim t neceffaria prguiderent^fe pr gmuniendo/i uox fua cordi cfonaret.Sed Deus timentes difccrnens,& hor iter abhorrs,c nil nrfiniahciamcordiS ] c &puflllanimitatemprofecl:i uobis augert,cmoranribusin doinoeos mamandaHypecriU.t nereuoluit.Illis ueltrum mal atcpfedition affed antibus,nofiracp t ufquequo manifefiaueritas illis ndiligentibus apparuerit, uanatibus, ta quid uobifeum uiuentes,quos Deus agnofcitjobediunc.Eorum quid fanius intelligentes exorant,ut eis qudibet no uolliprtiofanec illicita pracipias,eo quod huiufmodi uiros fibigehenna uendicat. CSi profedis expu- 4o 4 gnatum fucceffus comodus occurrit,mali domo relidi rnolcftia grautur. Ipfis uero didis.uelnil Iucratis,fed fibi bene prouidiie,quod n ibt,oftgaudent illis inani manu redeuntib us tliuiufmodiuiris matanCjinaximccp nifeita,neminquidhabitur,ni(iquod Hbipra:lcripfitdominus Deus noomnes credentesatcp boiii,cmeiidamuir.~Scien. fier:euius tutel nos,cm dum quid ueftr nobifcum morcfie caufamucftri boni, ueftr uero nobife eiTe,utmal recipiatis,uelipfo deo date,uel per manusueftras:Vnde fi uosftecis dC nos, omnu fumptus nofter fiue fpcaneusfme coadus, a Dco minime.
ncc-i'rt Dcum, nec cgato fit tninime}quia malt eftis colligetur. Qin'ppe crediderunc nec orationes corde puro,nec fumptus nid contra uelle fuum N i efiEecerunt.C Horumneqj proies neepfubuancia tibi placeat,cumDeus no-Q.Nolitmulttn m lit eas alius qum mali caufas& effe&usin hoc mundo exiftere; & eos item in maignen* uita priuabit,ipfis incredulis. Qui licet iurandoper deum ueftros perhi^ fe a? bent, non fimt nifi gens nobis & uef difgregata, fed rhum minafei ca<> nuernx uel concaua,quo fugernt, illis patrenc, cito recedehtes & retrarn_ LeueS^quifti buli firent. Eorum quibufdam te petentibus aliquid de decimis 8Cbene- L tt uir commuait ficrjs.fidatur,efi eis placiducn Sitt autem, conqiierentes Si irati recedunt "| oS riDei legaticpfui munus bonum effe raterentur,dkcrenc 0 deus, tu Sed S ~Mpn-~c. ,.&!Ht. 1< kgatuscj} tuus nobis pro uelle noftro rntinera facietis qui ceprecmur 8i ' a j^ adoramus, f Eleemofynjc quidem & bnficianon fimcnifi pauperum j& Eleemojyn QJunt n miTeroram pece.nuum,&in Dei nomine redimendorum, ac peregrinantifi I* congrue Vei il fecundum dei prxceptum omnium TapientifTimi De propheta ffxce pto [ noputn, crc. male loquenr.es-3dicentes (non dixi(Te,graui malo puniencur Et licet D n , DetnfantcS u coniiirandOjUt ueftram amorem habere queanc,fe uelle fimulent,tarric P, l os Prophtie Mi o 1 Omnis deo chumct.Ûmt Deinuncrjqjfi.iidile(aionem atcp fidemhaberemeliuseffet il moleftiam oditjm inferens, ignem gehennacpaffiuus, dedecus magnum fectuem. n p< is Oj fubibit.Cauendum incredulis,ne fibi fupeniemant azoarx,qu% fibi cordis Opn/iDcJ *ofi fi 1/ ge ttfuifecreta not ifcant Jrrident tamen,,quod Deus ab illis feruatapandet:qui gchcnmmmt ft n i.rttitf. deliberando dubitareiatentur. Ande deo fiiocppropheta ripercunAati,fe il d diculum agimtf Quid uobis incredulis faclis,poft credulitatemprodeft ex^ c is eufatiof Licet enim quibufdam ueflrorum Deus ueniam largiatur;cactens t: tam,uidelicet incrediiU's,malinfere t. f Refifttes atq; prturbatres,&< il rinfurgentes uiri,feu mulieres,hi uel illi prohibda prxcipientcs,^ couerfi :r fo/uarq manuum cftrLiAores, Dfiobliti, deo minime comemorantur fob 1)malici fu. His i.huiufmodi fimilibus ac incredulis,ign gehenxpers ptua manfion deus tribuet: quos ipfeperptu cfundetiPraedeceflores p u a ueftros uobis maiores, C fortiores atcp ditiores, pluriucp h'IioR; atres,fua p i 301nnegotiapro uelle fuo fcut & uos perficientes,& dicdo dubitantes imitari n nolitis. Hic etem fua perdiderut opera,fa;culo futuro perdendis affociandi* 1. <!A' praedeceflbribus fuis,No fcilicet,&: Baath,cVThemuth,&: brah, Fn f A frophttruvi - contctnptores fi fuisep fadloribus,6i gte MadianSCAlmutefichech, Dei mandats eu uir- coi tuu'bus atq; miraculis allatu eft illis qui fibi nocuert,Deo nemin Itdte. pttmti k Dr0. ti t P1" E [Bonoi^ quide illorum,iuroi feu mulierQ,altjcredtes alijs res feitas niunIX gunt,n agenda quid interdicunt,orationes ac eleemofynas facitint,deurn g al atcppropheta exaudiunt,S fica Deo fapientiffimo uent' promerentur,pafi radiTumaquis ameen, Si in Gedena perptua irianfionem,amoremcpDei Eiem loa 1 Bd n Pd) maximum,qiionihileftmaius,fufcepturi.Opropheta3increduloscVidfur. . pdradifi,iit 4og gentes aggrederjillis manifeftans quod ad gehenn tiiamp mal profici- Gcmfu Gc c. fu fctur,qui poft uerbum increduloi^ a fe dicfr.um,fideniq; derelieft/e n dixifie iurando,Deum teft uoct.Velle tamen fu ncquacpad acl5 perduxerunt, necaliudqum quod deus fuuscp legatus eos tua uoltate repulerunt,adepti funt.Si redierint,cmendabile eft:Sin aQt,graue malum in hoc; fxculocp facuro.abfq^repertu tutons atep uindicis fui in terra patient. ok quidam hac utuntur oratione 0 deus,fi nobis tua uoluntatc dederis,inde deinceps beneficiacn^boniefficicmur.Deo quid illis poftulatapracbtejef rori cfentiendo,nii darc iiluerc. Vnde deus eis fincmccrarietatem cor-
f 3
diurrij
dium,8anxietatem,ut Ocfaltim ad eum conuerterentur, i'mmifit,eoquod fua Deo pollicita non foluendo,mcndaces reperti (une Nonne fcnint,De5 omnium occultorum cognitorem,xque fuorum arcanacord4& uoce pro* lac percipercCDerifores bonorum in eleemofynis,quas facere nitunurr,8 r nid per laboremfuumhabencium nil Dcusirtidebic grauibusepmalis afEttmftMff f ff Refiftcibus Deo,atqj fuo legato,& fic ingracis deo}(iuetu condo. chumttutnii fliget. Sucueniamfaciet io- T cfctofc ncsjicet etiam feptuagies.fiue non, Deusnequaquam <ceflbresuicarrjcpprophtie, quite gaudentes, pugnatumirenolunteutn net, nont uni fubfiancia uitacp fua propter Deum, perfuadentes ne quis tempore feruenjhtimer*' te -10 Drm. t pugnatum eat. Sed notdum fapienti cuilibet,ignem gehennx callidtor.t Mmttt* em rem exiftere.Nunc aliqutifper rident:fed multa quarrimonie cum lachry. g j t misobadus antcdentes fequentur. QuanquarnDeusadaliquamiRarif t htmuinfkgit t i tibcUum. J tecum ire pugnacum illadefiderat,dic ei,quom'am I gentium acceiTerit,fic<p primo domo mancre maluifti, nunc quoqj cum aduerfis atq) contrarijs per Promortuit pro morhris ( 1 cndina,nunquammeaifnprofe(flura,nechof}esexpugnatura. Necegofu otdtioncs. ucftri quenquam orationes fundam,nec ad ipfius morti foueam accda, per noU*1 Bontow 1tumob hoc quod Deolegaroqj fuo contradixerunt,tum quoniam incredu. bilrprouigi' 1 HmortuiTunt.Huiufmodiurorumncqjfubftantia,neqjproIcsrbiplaci t lijs r txc f fit,quos fibi Deus ttum malor materi eflTe quatrit/jnimascp fuas ipfis in. ~t,0rt.' credulis extrahet.C azoaram perfuadent ut in Deum credt, Si cumfuo X < )M 1 p legato pugnat proflcifcantUT,inrjcis,eorOrimates inquiunt, Bon eft, utc I perendinantibus remancre dimittas.Eor itaqj criillis contrarijs como nos rari cupienci3 corda,licet illis ncfcrjx,figillatafunt.Prophet cro,fuis^ fa l . u ( clonbus pugnatii profectis cSfua uita flibfttiacj} i deus fua fempernegocia i fublimaturus,paradiQmanfionperperu3quod pr exteris eft lucrQmaxir QEI tlHIKH' > murrijCribuer.CDeo quidfuoqj legato rebclles.domiq} morantcs,nifi de m mUtia. t biles uel infir mf.uel habentes neceflaria,talesenim abfq; reatu funt,fi fon lum bona uoluntate Dei fuicplegati prstepta corroborent prxdicla n a* 1 trtbcs. i gendo,grauemal5 patitur. Arabumnamqiplures,cxteriq} fimihtcrad te t ) uenientes,nequaq) uiA ctera<pneceflaria te quac(ta,utte remuartur, m r recipientes,minimednandifunt c obfumptuinopi lachrymandoreuerfi funt.^r Illi tandem rei funt.qu nulla debilitate,feu morbo,uel inopiat i prefl,c aduerfis cmorantur:quorS corda,licetipfis nefcrjs,Deus figillat. [ Illis cor te redete fe excufantibus,dic: V obis nequacpobaliqp exeufatio n t creda ulten'iis,jai Dei faclaueftra uifuri,fuicplegati prgceptaudiftis,t ad a deadhuc reduiri,q ols aclus uefiros occultos propalabit. Quid eoqc tui t prefentis difcedm per dea ciurando poftul5t:& tu, c nihil nifi mal,I fint gehenn ob fua merita recepturi.difcede.Eor quibufda ueni petenti( t bus,& obfecrantibus,minime da uenta Quia licettu dones,Deus minime c dabit. Arabes peiores increduli funt,f expugnatorespeflimi,dei pr jeepta ,4 l fapientiffimi fuo legato fupern potta prorfus ignorantes Eotp quidS fuos i fumptus pro tributo cnumeranccs.uobismalinferre nittur: fed illud in cos t redundabit. Eoruero quid deum inuocantes,iudicrjq}di expcAanl tes, Deo legatoepfuo appropinqtionem fua bencficiafore credte s,minimc KUitMtet,ct fallunt.His etenimdeus ueni,fuiq) dileiftiontribuet.f" In litibus prgeun (juicatumlt, tibus 3primis,cordccpbeniuolo fibifurrragtibus.Deus intgra peccamipatUm pfc<t num ueni daturus,paradifumriuis amcen,quod maximii eft lucr, tributatarumpro*r mcTcntur.c Arab & Meduenti quibufd.quii te nefao>ubi lit atcpfeditiong e et. at nuchinwuur,
Conflttntibut nttchinancur,bfs nocebo,ctad ignem diuert.Sunt alij fuaconfitentes pec- C( peaata fcm cmina.ficcpbona malis cmifcences,qbusforfandeus uenix largiton'gno- P' (cet Eleemofynas de fua fubftantia fufdpc, &eos emenda.bonumtp fuiimu:nu ahûi aper aj it. n)u!nphca,Dcumprotpnsmuocando,u[ip<ecun<ta(ctens&audtnseo[~ cordibus quietem indiicat Deus em fuaegentis poenitcnri bnigne collieleemofynas ac bnficia fufeipit, qitieft mifericors ucnixcp dater* git, SC ad cognitorem reuelatoremfeMaligitiirderelinqaencesbencfacjte, A cretort redituri:qui,fuuscp legatus>uiricpboni ueftra uidebunt opera.Suht Atyii ftidt item a Irjfpem in Deo ponentes,quibusaut ipfe malum faciet,autignofcet. dicu,quifpt r` rat in eo, non Il malum 3incredulitatem, bonorump diuifionemab illis conio'i 7 Temploob cora inuoccibus deum/uoep legato priusfe no nili bonum fa conjndctuT f ftru<fto>quos r TcmpliiMe* cere c uelle iurtes,Dei teflimonium mendaces comprobat, nunc affurgas. th&coinnictt* d Melius emeftorationes fundere in cemplo timore DeifundatOjubife laua- tU. r d. te Tuolentes cmorancur,Deo mundici aolente. Qirod cmmelius eft tem. plum,dei gratta fundatum:an illud, quod fuper prxcipitium conuexum & F ccauum asdificatum,fuaruina fecum fuos in ignem gehna: deucrgit,quo c Deus folum malos demittitC 4 Eorum crdi'busrquitemplum riuentione tali t fundauerunt,n aberit malum atqj cocrarietas.niQfuis animis proifum D mtnutatis.Bonis dei nomine belligerantibuSjDeus paradifum tnbuit,pre txi nomine i m cium O( pro fuis animabus acqjfubfltfjs,fueperetnpti,feu gempeores exiftt. milltMttibitf De ] dei quidem pollicito nemini dubitdutn,quod teftamento,& Euange- tmpltfiimitm m prankm po| 1 Alfurcan cfrmatur.Sit itaq; uobis pro uefiris operibus fummum fo ?.' lio,Si deo ueftras aaims/ubftaacicp tot uendidiftis, cum aliunde Ucctur,utfn 1 latiunijquod k kt, ttum I lucrum nequacf accidat.A'malo d/uertentes,& orantes affdu,gra- AlcoranBu A I tescpreddentes,(:feliumilitcs,genuaq}fle(5ientes,fl<:prxcipientesgerens,gelioer un I teriferiptur* da,prohibendacp ctraria tdem ces obferuatores diuinoQ:praeceptorum te <ei]u*t, F propheta,nec uir bonus pro plengaudiumatcp perptua fortient. Nemo Pl illis i deprecetur incredulis,quos malos gniqj deputdos elfe dinofcit, licet Pro intredu* UsnoorMiZ; f fint illi cfangiiineijfiire propinqui. Abrahuir bonus,alTiduusorator,lii fibi Abraham pua iracundus,licet patri fuo prius propter fpemhabitam confentiens trcidobUtrU 3'tnequa^ ueni facert.tam deinceps percipiens ipfum deitatis hoftm f xiftere,ma< num fuam penitus retraxit Deus homines polt adeptionem fidei non erra- itfcnt, 1 1 repermittit,priufquam eos quid timeredebet,ipfe doceat. Omnia fcicns> coelutn Sterram regens, uuiifcans atqj morttrican3,qai non alius eft tutor nindexcj}nofier,idemcppius,iteniac^ Iargitor, fuuscp legatus,expugnatoi ribus, ci fuisin hora necedtatis auxiliatoribus, iam fuis debilitatis cordi1 buSjignofcunt Idem quoque pqflmus tribus uiris ufquequ fub ipfis teri capacitas angufta,animtcpfax breues fibi uidebantur,& fenon alisire ra: pofTe,qumad Deum folum perpendebantfugientibus ueni,ut redirent, ) 40! largitus eft,rpfumigitur omnes boni timete,& ueridicis perfeucranter obe dire 4f Nec Arabes, nec Medenenfes euitare poterant, quin cum legato pergerent,6C pro fuis animabus orarent. Nec enim (itim,feu laborem,aliquoduc malum pro Dei gratia,uel exuuiam ab hoflibus fibi ucndicant,nec fumptum breuem feu magnum faciunt,nec aquas abducut, nec tranft ad incredulorum molcitiS atcpmal tranfcendun4nifi quos Dcus.bonoie ope tum praemium omnibus plen largicurus,bonis operibus adfchbit.Os tameadeiTenec opportunum, nec necefle fuerat fed fingularum gtium alit quos abele.qiji iuris Uniftri legi proiderent,2C edentibusquid geren*'tcg pfTItii cf
t 4 dum
dum eflfetjntimarent. nadulos in ueftri direcT:o cftitutos3uos uiri boni fcientes Deum fe rimentibi uxilatur, fie expugnateformer, uc ucllri V kUarun, fentiant audaciam. Sunt quidam,qui azoara pofita quxrunt,Cun fidem t noftrum augmentai Hic autem corroborat,credent bus quidcm plenum qu*Deittcr1 de 1 bofyncero ehabituris gudium fidem confirmt, & augmentat: Incredulorum quidem e1 cordis rnalo malum accu.inulat unde tua peribunt incredulitate. betur.Blafrhc uarrjcj} mi<t(gftKr] TJ Nonnepatet,eos fingulis annis deteriorarcum femel aut bis credenres,8 promoreuo.j temtncreduji, necfe conuertunt, nec fui memores exiftunt1 Hi quidem [ ' i cicunqj refpicientes quatruntâneos. quis uide zOarfumpta/e inuicemdiftrahunt t-duiamptim, atdeinceps corda fua Dei obfequio,qui func indifereti NScius5 iIO nmprearlii de ( uobifmetipfis iihmutabllis 5i conftans uobis dacus efi,quem cum fit bohtrdifiinm 1 nipi]cpcordis,incrediilitasueftratuibat, atqj moleftat, ut bonorum fides atqjdilediolactificat. Sedfi nullatenus credere, fideepperfauerre uolue1 riHtjtu Deo,prxter quemnon eft alitis,immenfi coelidomin.te cmenda. XX. AZOARA TT Aec huius libri Capientisdodloris mirabilia, cdli'shominibus adm(H rda,qbus hominem de femetips afferentem illa,fi^mdrantem Det maximum pracmibenegerentibus,!ncredulis peenas datiirus3mifit:inus creduli manifeftas inetationes elfe dixerunt. Sed ipfigdem nec oratorem ( Vcomotb' [ 2 fibi,nectutoreminuenient,nifinutiic5filiocp Dd,quieft dominus nofter,>2O ealantribuit. |< terra fexdiebus creans,8^poftea coelos afcendens rerjomnium t Vm ultimut ccelumSC ( dnm noftrijadill reditun(fufnus etcm terminus ( fnis,a-[um*( deliberator Hune itaq; u mm boum. c cft eraciffmuSjfi memores eflis)aduocate.Qui creator om.ad lepofl morf tem reuocabit osut bonis & credentibus redi &ixqu,incredulis ignem t c malcpgraue largiat.Idem etifoii lumen.lunsecpclaritat,^ man(iones,adI a annoij carterorcpfpacio numetp ueritatis tant nofcendx caufa tribuit, & c diei notfliscp uiciuitudinres fapientibus difcei nitômnibusep timenfe t tibus mirda in ccclo terracpcopofuit.Horum noflrorumcp pracceptoi? ne gligentes,igni ob fuosaclus infdebunt Sperantes at fe redituros ad nos, hocfxculair) poftponentes,ikcpfid adepti benefacientes,in paradfo per 30 j3 fi feuerabunt.Hi gdem tales Deum inuoct,& fefemutuo demum falutt,in Longunimus yiiocatonisqjfine Deo totius mundi dno grates foluunt f Si deusade feDeus.11 flinus atcppronus in malum hominum exifteret, qua in bonum, t'a eoi^ acceflflt terminus.Vnde n5 habentes fp rededi ad nos,in errore fuo quafi c c cxcos errare patimurqui malo cdngentc/ecundii ipfum fui (la tus modu, fcilicet iaeendo,feu fiando/edendoe De quantocius adiutorem inuoc31: fi quo demente malli,quafi nunqpinuocaflent De,rcdcunt. Ita fua fada fibi q u uifapulchrafecimus,pluresgeneratiespra:teritas,qirialegatisnoftrisuirtut afferentibus minime credidert,8 malefecert, ex merito fuo prorfus tl d deleuimus.Quoi^ uosiamuicarios,ufct)quofadlaueftra uideamus,ctlitui 40 4 Contrudicm* n mus.C eis uirtutes manifeflasDei lego,adde null fpertes redit inqui tesAUoralto, a unti AliAlchor nobis aporta,uel ifl uaria.Qtiibus me id minime fa&u r refpdeo, t ob diuinoi^ prxceptoi^ obferuation, t ob maloî die magna timor.Notand item,me longo tporc prius intrr uos cmorant,nul latenus uos cum eo uifitare,nifi diuina uoluntas cpelleret. Annos error 8C infcitia uexantr'Quis enim peior imponence Deo mendacium,aut fuis con tradicte prgeeptis Cum huiufmodi uiris nullum bon Deus dirigat. An uos incredulijS^ inuoetes loco dci,p titantes ipfum pro uobis preeaturum, quod
,qiiodutnufq3,boni maltcpuidelicetincfficaxieperiuir, Deumagnofccrc, d nec clo nec terra fcitum cogitatisf Ab his quidir fuis dicTtis cus me libe.rauit,cum gens prius una,ita nunc uarictur, nifi proptcr Dei uerbum prx-Cr.1tul.1tur fx bic. fieret iudiciu:nquiunt,( diuina fibi pra:- (,quod Dri fcriptum de fua ctrouerfia Iiteqp iffum librra* occultoH cognitorexpeftetsigi- J i hri* lient ceptanoadfcripfiflet. Deus eft omnium poft mali pafloncmbonorehilaratis, art atq? yj tur,(; ego f Homi'nibus punorumepi mon bw callidiorSC pro- dolutninnoftris praccepcisfacere nitentibus, die, Deum dsjii dmtibui. udtiorem effe,qui fuis legatis omnes uefiras machinas atq? dolos agnofeir.i d animum praeftans ufcpqiio omnes in una naui( t Ille uobis tranfit terrai^ SC AlL'gcriant mu-.gijjueft dator primo ctulit deinceps uento 1 .'p.< 'coadunauitjiientum profpeiv gaudrj ctt iiirimtes hocob- c accemnta .perucrfofi.iperuemente,i;undascircqHaq3Coagittc, I d dat, Si nos ab hoc ii'dion erTe,Dei.imlegis bonu adiucorem inuocdo dixerunt: itialoh'beraueriSjiiltenus tibifubiedli gratias reddemus Sed illi en Jibera1 tijterra^ pofiti,mal fallaciter Si iniiifte perpetrr,fibimet folishoc agdo p ParnboLhu* 1 noxifiquibas mefadlo Rio reditu,os fuos aclus reuelabo. Nne perpen- /Ii l m'muntnrr< < duntpaucitatematqjbi'euitatemhuiusmidanafi.ibfttiae^ Hacnqjuica" rum non in. J < coelitus miflamfefuo fuii cmifeentem, campo cparatur qui per aqua [au. 1 utAiicT:aluimanatq? feral educat,floribus et frudu decoraturrhominibus 1 metc "fpnitentem -t effe fatentibus,deinceps noftra uoltate die noclue iAl pettem ) ao< ducenteâd (tipulam rediicitur,priori forma?ualde diffimilcm. Me res ita a al.fotcntent, < difcernentem,fapientemexaudiet Deus, ad uiam flutis uoeans, & eledhs uiam reclam noti'fi'cans Benefacientibus tribuet bonum,cVfupra quorum 1 i faciebus nunq^ inerit pallor feu molcftia^runtq} paradifi dominatores peri (ueranter'.Peccatores autem xquum Obi (imilecpprxmium fufcepturi,de< 9 decore premundi,nullum tUtor feu faltiator habtturi,uelam quafi nod 1 m'gr,facicbus fuis appont. Et hi fine termino ignis miniftii manebiit,die 1 cgregationis omnium,cor me didluro incredulis,uobis ueftriscj;participibus.cti uosnullatenus adoraffeme perhibentibus pofiulabitis,dei tefti1 monium inter nos & uos fufFicis ad(i't,nosob incredulicatem ueftr ncglfE Dodttributi 3~ >gentes extitiie:tuncq} fead De fuBueritatis domin conuertentes, prius defert uerb fuff,cumomnis anima pramuTor merced accipiet.C Dato- qucedtm.Ar ,( 1 rem rame uicfUis coelo & terra oculorum i aurium iudicem, uita: mor- gummutur in non ftitditcr < .ti'sqjlargitorem,omniiq} rei?2 prouiforem,Deelfe tefl5tur.Curigiturn5 cc conirtfihti* timent eumC'Hiceft Deus ftius,dominus uerax Et ueritatem deferens,nil oi dcos. 1 os ] practer errorematqj iaclur {qiiitur.Cur conuerti negligitisC'Dei quidem 0 uerax eft iierbu,quod incredulos nun$ conuertendos affirmt.Efne quis ContrtrU fe 1ueftro^ participa homines creans,& ad Ce ad P reducsf Deus quid erat, &C pim iiat,n* fe reditum praeftat. An eoi?quis,qui rediam ui l'nftruatCDeus quidem| fequodimre eft ttin 1 cas edocet:qu imitari melius eft,qum ignorant,ufcpqu doceat.Cur liic, ti parmtf/l 1 tibm [<itiuob i fic efle ndifeernitis C Sed hoi^ plurima pars ambiguitatibus C 40 opinioni- (l tmgit. 1 A bus,quxueritati collatacnihil fitnt,abducif,Deofua fiicla dinofcente:cuius Akoran car re .nutupeeptoep fblius,hic Alcorosfalfitatis expers, quonia eft Dei domi- n mcndaao, qi ni.mdi,cfliun't,Dicentibus eu tuSeflef7gmentii3dic,ut faite unazoarquoi fiedm tprcmmciA hanirnalicuicfimilemjquolibetadiutorenififoloDeofLifFiilnênicitiut1* d re, ,fic an ueridici int,appareat 4 Plures quid ctradicunt,eo quod notici T' qumpro fiius feminime poflecprehendere fatentur.Qiiid fifua qualis eft explana- bore. r tio,fibi mittereturCAnteceffora ueftroi^ fimiliter ctradictium,qui finis, Alcorani fi/i ficultM mttl* c profpicite.Eor tam quid illi ctednt^quid minime, Dto fingulos difccr- li ligcnii. nente.
J SCeleflionum atq; fadioi? tefes erimus,nec alicui coelt fliiim feu terreflri addifubtrahie poteft.nifi quod libre lucidifllmo infcnbitur Deo quid Keligicp cr '< in hocfteuh Ce cmendantes,uidekcet credentes atq? timtes,fe<undum Dei uerbQim. cr in futuro, J mutabilCjHim hac uita bonum,tum in futura plenum gaudi timoris ex in betti..pertes fortientur.Neminem aggrauet nos dicere,folius dei fcientis & audit entis omnia,cuius imperio fubiacent uniuerf,qui ncArm quieti,dir m nio Deumcxttit tui deputat3qux funt fatis auditibus admirada,ur,minfiiat uerumcp pre filioprobair ete N imitemur iniiocantes loco Dei participcs,c ignorata dictes,^ 40 gumentofri* cm nul uolo,quod nil prter opinionfequant: dicdo,DeumfumpfirTer]li,quonequaînUuirci fit mi 1 digens eit,cum fit omni abundantifiimus,uniuci fa c oelicVten xpcffids. An habent inde rationes hoc demonllraturas C Andeo nefeit imponunt' iigiU.RMio* ns que pro..( Omnis deo mendacium illud imponens hic beno carebit, cVadipfum fuo bentVcumha1 reditu fado malum grauifl'mum ob incredulitatem ab ipfo recipiet. bere fiiium, c f Audiant ifli No,fux geti dicentem: Si fit uobis rtioleftum atque graue, txtmtfempU me uobifcum praefentemexifiere, utptxccpta Dei uobis intim,rebus uctcrtitttliqui firis atque participibus,ne uos tenebrofitat, Si error includat., coadunatis, i mihi
1 nente Contfadicentibus dicito, ut fibi fua Ontnegot/a tjbicp tua,ipficpa TtrinadcTc1 tuisfaftis,ctufuis liber. Te quibufdam eorum aufcultantibus,es'ne podendumfubin de mitticlis tens.ut illi furdi,cum fineindifcrcci,tuam uocem intel ligancrEorum qii id belkimrepu*ad te refpiciunt.Tne carcosuiam reclam docebis Deus ipfc nemini fadt f ij, joRriiut'iniuriam:fed homo ipfemet fibi officit.Die refurredionis opinabuntur finfmcdiffidmi. guli,fe nonplus qumperuniushorar fpacium iacuiic & ad inuicem fe Bsfifitbtrc ^cognofeent ibiqjfummamiacfliiram fendent, qui erronei congrgation! fim,<{u*temz Eorum quxdkemus, tepairemdocebimu, foribiu On cormDeocontradicebant. {fait prrutc* autmorifaciemus, 8adnosfacloreditucuiufq?gcntis, finis nunciusfibi i ftT4tAritbi, mifllis ueracifirrius iudex, nemini faciens iniuriam, aderit Dco omnium 10 animas i operumafldcnte tefte, Quaerentibus lh'us hoiacnouciam.ad tux ueritatis interi cura corpo 3probationemrefponde:animacmexbonumfeumalumnequaqjiudico,hifi ribw.utritque quod Deus difcernens tribuit. Cuicpgtum terminus finis adfcriptus eu, tterorcjhluen uel fubfequi nemini licetnec ciuqpprofpiceredaiur,utra i* noutfimoquemprarcedere Sed uos increduli cur ita propcratisC 3 dit. dienoflue fuum mal accidat uero cur antecedere nitimim' eft.r.\mpij I Siquidem cum aduenerit,credetis. Nunc dicunt, FrîVos increduli malicpjueftra malcfada non nifi pro modo Iucri ucuri gufla(irterci'tone tet& deinceps anfim uerax, quarite, quod efle, fic per ipfum iurando teflania,ctc. buntur.Ego fiquidem uerax fumtfcd uos id minime dixiftis.Quilibet male Uouijimidi* %.0 z gerentiurntuncfcmetipfumobmalefadaredargucnsjcumuidiciuminterl ri memaritm omnes ueracirTiimum,omnisxpers iniuriar fi'ct omnem fubflantiam mune fubindcmcuU 1 danam poffderet, eam fui redemptiene redderet Cur igitur uc fin 11 pro cat. t redi tus ad Deum uniuerforumregcm;uita: mortisep datorcm,cuius termii nus,licet plures nefciant,eftueraciflmus.ncn recordaminicVobis quidem i iam Dcocaftigamen & falusnoflrorum cordium oceuhis, uiacp redta dC s mifericordia bonis hominibus dei mifericordia nutucp gaudium uobis affe i rens aduenir,quod omni eftra fubftantia rrielius tii atq? prec/efius Cum u i deus uobis uiclum fufFicienterexhibuit cur de ipfo hoc Haram & illud J Hale conflituitis.- Vtrum hoc praretpto fuo3animpeftiene uefira facicis, ( DeomentientesC JO de Quidde femetipfis in alio farculo cegitante1 Jpfe quid J 1 hominibus prorfus utilis Iicet ipfi grates minime perfoiuant Amodo 1 omnium cogitationum ueftrarQ licetuerbum in omnem partemuergitis
mihi fflemetipfumDe commdanti patefacite, retinaculuni ueftrum atcp (eclam. Sin autem.dfblo Deo,qui mecredentibs aHociauic;nequaquani a uobis prgciumpoftulo.Ipfis quidem concradicennbus,eum (uoscpfactures contradieemibus fummerfis, alios eorum in in ajquoreufe.feluauinuist &C terra uicarios confticinmus.Eccc eorum finiscontigit,quibus maxima quis mcrcsprorrifttebaturtPofthuncCEteros cum uirtutibus prophecas hominibus miOmusfed eorumcredere renuentium, hoftilitacemcpmalentium, corda figillaitnus. Moyfen itemSi. Aaron,cum nofiris prxccptis ad Pha- M< rt Mcry/i t. mahdamfuperbiamfuam*ttrott. raonemfuamcpgcntemmiflmus Sedilliob MagiCiDca rn IO T. refiftenr.es, ueritatem uifamdiuinitus, artemmagicamefTeperhibcbane. Mimmict. quam Deus odit,& abhorret Moy quaerenti cur hoc i acerent,dixeruntl; q i ldeneuenifti,utnobis, qui tibi noncredimus, fe&apatrumnoflrorurn d deiedh's, in terranoftra Cupernos fubljmeris.Tumcp Pharao quatuor fapiti tes magos d feiuflDitadduci. Clllis quidem iam pracfcntibvis,Moyficpr- obuUludai p fa a c cepto muttioncmpro uellefiiogereritibus inquit MoyCes, Cur incanta- et demugii Aegypti ? t cionibus ftudetis.quas deus ipfe confundet,Operibus etiam huiufmodi fua A' Pl, u uerba confrmans,licet malis nolcntibus,dctrimtum immittit. Paucis ue. Pkarjonc. r ro,illiusq} gentis minimis Moyfi credentibus,Pharaonem ut nrmiaf potent; tiacA operis tmmoderati/uamtpgentem nimium timentibus,ipfe Moyfe? 40 fi folatium pracbens inquit Si in Deum creditis,cius uos tutelaccommenda* t te.fpfiigitur feDeo commendantes,deum deprecantur,ut cos minime ma. 11 lis ridicul atqj prodigiu conftituat: fed pro fua pietate mifericorgentibus d diacpab illis liberet.Moyfi deinceps fratricp fuo praeccpimus,ut in Mezara ( fui gentibus domosuerfus orientem cnituerent,& in eandem partem orat tio nesfnnJert,dicerentcp bonos fummum bonum poflefluros Moyfi de. i inceps Deumoranti, ut Pharaon ornatu diiutrjscpmQdanxuita donaret, f fuispdiuitfjs repagul cordicpfigill obrjceret ut ficobftinacitcr erron* i us ante mali grauis aduentumnullatenus crederet,inquit Deus,fe Cuis ora* t tionibus redis refpdiffe,2^nc ui erranti infequeretur iniunxifle. Qudo filrjsIfraif 1 marcranfiuimus, l Pharaoni exercituiqj fuo ob inuidi t 30 c cQ e c et inimicit eos infequttbus,fer fubmerfion induximus,Pharao i n in a Ifral fe credere cfeflus eft.ff Tand'nc nunc hucaliti qum in de filioi?? t malefador &incredulus,hodie tuum corpus libcrari,uc fit poftens mi. ufcjj r raculS,quxris^ De nofiris miraculis atcpuirtutibus pauci cogitt. Nos dei inde filrjs[fra'Iin Afia Iocoptim praeftantes eis bona faponferacp ctu 1 limus,null eis nifi prxmunitis et caftigatis eperarietate infertes,ct eorunc de in farculofuturo poft feienti data ctrarietates difuitiemus Si de manc datis tibi miffis quicql dubitas, antecefloiytuot lediones perlegendo, uer ritat tibi miflm agnofces,ne fis ambiguus,nunc negs3ncaffirmas Ois SI SoliUillitiitg 4o>eefhnoftnsprarceptis ctradicens,perdendis annumerabitnec quis fuper fe a dei uerba frmSs,ante grauifllmo^ maloi}!aduent credet,licet oia mundiferion con. H malunt Hcr/i miracula uideat. Adhuc nulli uillaiv,nifi tantgti bonar,fiiafides interit ris impinimi f furripuit:Ei uero huius mundi dedectisob f.dfu aufertes,ufq? ad termi- r] (ffugertmt, num n nobis in antea pofitum promouimus Si Deus ipfc uellet, omnes c i Cur.igitur terram fimul credrent. An tu gentes ad fidem & credulitatem cogere flu- glaiio pcrftt g & CUtlMfS, desCnifiDeouplcnte, nemocredere poterit, qui malos & indiferetos in fua cl fordicie dimittit. if Confit euidenter, nil coelcftium feu terrefirium,nec .t\ioiificcrt d ante- docwi/faf miracula feu uirtiites incredulis quicquam proHcerepofle qui fuof^ ceflbrum
dies euentuscp confimiles,nil aliud expetftanr. ExpcAent igitvir^. ceflbf um & ego deinceps, ut nosdecet ,noftros nuncios cum credentibusillis faluabirnus Ab eis,quibus hiuuslegi's ineft ambigu!tas,ego diftentiens,non aMdctotrtfx wdoro,quos pfi fed unum Deum folum,qui nobis omnibusmortem indu. eSucr <fhmis,meconuertens ad legem redam credentem fecit jprohibensme,par pdgdn rr < uiricipes 8aliquid loco Dei necofficerenec iuuare potens, adorare cuius (,a adjtdc',gui nfcmcliitit bonum it mitnusnullus auferre poterie quin pro fuo uelle cuilibet accidet, m infidlesnonMalum nemo nifi ipfopraemonftrante prxnofcere potcric.Iam diuina Ucr 1 tomttti. tasnobis data redam uiam profi'cifcentibus ofiendit, cuius obfcruatio fa' lurem obfemantibus gcnei at,error quidem detrimentum. Vobis itaqj ca-1 J no, t uete,quoniam egonon femper uefter cuflos cxiftam.Tti quoq; fuper te cc1 litus m/flum fequere,& fuftine,ufcpquoDeus iudex optimus dijudicet. A Z 0 A R A XXI. J. Alcor<tnotlo= uoluminis qum optime fapientiffimo &eloquentiflj'mo c5qucntidnitir' T T Vins J rogf.j I~Lpofiti.difcerncntis &caftigtis uerba meinde cafligatore manifcfto, J 1 promptoq,uobis perfuadent, ut nonnifi Deum unum inuocetis,& ab ipfo t e ueniam &miTericordiatn pofiuktis 111e tenim exoratus,ufqj ad termina P pra;deflinatuobislicfa;culiprofperitat,deincepscuiqjfcilicetfunieritl tum cribuet.Sin at,fuper uos ad Deum omnipotente redituros,qui ucfirg C li -10 uociscordiscpuaridiflbnantiuobisinharrtfmpcrfpicit.dicimagnjmare lumprotjciemus.Deus quidem cozlum & terra fex diebus peificienscuius s (l Deorigine ..1 fi fedes prius extiterat,8C quo folu cmniscra tura uid accipit, 3 fuper l# Tumopinio.'1 aquas c rer> omni Iocapraefentiafuturacp dinofcit, uos (n terra cfituit,ut gst qui it ueftrimelius operaretur,agnofcat. Si poft morti eos refurrcc*turosdixerts,J Rr/wrrfflioni mortuoruct{j niht'lnifi fantaO8C hic incantation manifelt efle perhibeb5t:dicSttp3mc trttdictntcs. nequaq^ n potent illis mal immittere,c illis euent ufque ad detcrminatt h hora diffeto.Sed fciat omnis,hocâciter futur efle, licet increduli hoc deri rideant,& ulterius nuntp auferendum: Si poft bonum nobis eis dat,eiusi fbtradtion feu malum ingefferimus,hoc eos ad incredulirat &cor mal fi d diuerget. Si poft mal habitjbonum eis pernos accident ,gaudtes often- 30 t; tant^fepeccatafuarecederejexceptispatientibusatqjbeneficisjquiiieni i Simplexre* p c plencpgaudifunt habituri.Sed fortaiis tuo cordi txdiofum atqj difficile dulitM requisu iibi da ritur. uidebitur3cd:a prxcepta noftra patefacere.Vnde quxrt cxteri,an | tus fit thefaurus clitus,an angelor aduttisCTu at n eft,nifi tant inAntcprouoea i ki( ai unitu iun<fbtibi illis nunciare,Deo oim irognitore. Dictes hoc te fuifle cpof tu, Azottre col' ti taies dec azoaras quolibet aducaro,nifi folo Deo,afirt, ut fiefu dir 6S pofittonc-.nuc probt effe poffibile: Sin aut, hinc diuinacfpitix pofit eiTecfirmt. An nddccem./ir fi creditis in De,practer que n efi alius Omni quid uit ift,Iiuiuscp te conditionsfaeculi cor diligenti/afla fua n minudOjprarmihic perfoluemus; fed 3 d dfycYMtlU. fa:culofuture nullbon profaclis fuis recepturus, nif prarf*ignis 1in |j feruo-:4 W4lom r habebit.Os at Dei reclo pro* procedts tramite,per teftes cfirmato,qua fperttMn5CjlT(cft ]ex lis ll Moyfis, i prxmiffa docens & condenans credentibus illi, bonu fclit<u ucra. P pofldebit. Incredulus autem,& deuius,ign.De ueritate prxceptorj eo^j tibi mifloruin,quancp plures n credant,tu nullatenus hcfites.lmpone ntes Deo mendacijficut peiimi,pietate dilf clicnccpdiuina repelltur.Quis enim illis eft deteriorc'Incredulis (emper,atqj fidem uianj^ Dei fponte linqutbus,inlkculo futuro malB,nulIo fubuenite uindice,duplicabit,quia Decaudire nec uidere poterunt.f Qui fuasanimas hic pperando ,& uei bis errando
Crdentes utern,& Crrando dunt,ueraciferfacculofucuroperdentiif pef benefacientes,&ad Deumfe cuertentes,paradifo perfeuerabunt.Horum idetium & quidem membrorum eft aifimilatio, quafi cxci 3c furdi,ac uidentis & audi- 1 hxc cet fimilia memoratisfNo' quidem iam fuacgenti ca- i enti's. An equaltaC infidehum i ftigatorcm,clarumcpdocoremcumpfa:cepnsnoftnsrnilnius quoper-' Ltio, Nr fuadente,ut imiim folum Deum inuocarent quoniam eis magna: diei ma- [ iUuio [uperjktme lum futurum timebat,eorum plurima pars incredula dixit Te quidem nj J aliud quam hotninem fcut nos nec plus qum nos fublimatum, nec alios jmoratur fi* tbuhi itumix* qum noftri deteriores, nulliusqjconfilrjtefquiuidentes, te mendacemt 1tis, 10 o opinamur. Inquit ille Ego forfen uiam Dei redam per fuam mifericordiam a mihi datam proficifcor,quod nos cxci minime perfpkitis. An uero nolentes ad eam cogernur.' A'uobis quidem inde nullam,fed Deo folo merli cedem experte. Vnde nequaquam credentes, quomodo Deo counientur^ c infcitos me repello. Qms enim Dei uindicftame tuereSed S uos brutos dC ti folidati eftis? f Nec tur,fi bonos hominesrerjcerem t Annulla memoria a apud me thefaur Dei depofitum,nec me angelum effe, nec Deum non daturum illis bonum, quos uos irridetis, quoniam fuorum fcit arcana cordit u um,nunquam perhibebocquoniam malis annumerarer Illi quidem indign nantes refponderunt Hoc nimia difceptatio termineturrtuqj pollicita uiruerax es,perfice.Dixit No.'Nullus prster Deum Sxfibi i *tt tuofamirandaj5,fi F placucnt.cum his uirtutibus ueniet.Qui fi uos uiam malam aberrare fecer rit,cum ipfe fit Deus uefter,ad quem omnium fi'etreditus,nec meum confl* I Iium,nec ammonitio prodeffepoterit,cum iam etiam impotentes ftupidlqj ftis fi uos. Deinceps praecipientes Noe.ne contriftaretur nimium pro fadis t humanis,eo quod plures fidem iamadepti minime crederent,ut arcam iuffi fuprxccptoqs noftro non prxmuniens incredulos Si malos uc fummerger rentur,fbricaret,iniunximus.Ipfe itaq; parens,maori fux gentis portioni r ridiculum inde facienti dixit Vos illudentes nie,ego quidem irridebo,uid debimusq malefacorem, 8i cui dedecus perpetuum incumbet Ipfe quid 30dem ammonitione noftra omnium rerum duo parilia, cummandati noftri fi fignum,aqua uidelicet emergens decannos apparuit,in arca repofuit,omni b bus percuntibus prter admodum paucos cum eo credentes in Deum. du No cum Dei nomine,per quem motum atqj flationem habebat, arca eS F per montes quaf per undas uehens, inipfamconfcendens, filumfuumin a alia parte fiantem aduocans ait:Fili,nobifcLimequita,nec fis ulterius increC dulus. Qui refpondens ait: Ad montem,qui ab hac aqua me proteget,ego proficifcar.Cui No':Nifi cui Deus mifericordiam feceric,nihil omnium reP r rum hodie faluari poterit. Eos ita colloqiiences, intemeniens unda difgregauit. Nobis tuncimperantibus terrajUt aqua emitteret,clocp ut pluui 40aam demitteret,fadta eft Dei mandato aquarum congregatio, montes pfos tranfcendens. Meimperante incredulis^t fe remouerent,inquit Noe O Deus, omnium fapientum dodor, cuius omne mSdatum eft ueraciflmumt Deus fic refpondittTuus filius prxcipe de mea gente meum fihum eflTe.Cui minime de tua gente dcentibus quia nequam atqjperuci fus nec tu eft CurieftM quicqu te nefeitum ulterius mepofiules. Tebrutum enim Si inki eue ( Hoc iDeo a nolo.Dixit itaqj No: Tibi Deus me commendOjUOiiens e nil perferutam f turum,quod fcirenon debeam:Et nunc fupplici uoto precans,ut ueniam et fkgotur' r mifericordiamjne fim perditus,tacias Noeurftim finicodiluiuo diximus,
g cum
Aliter qumC falute tuommque fauiatione defcdc Cum fitcpfuper te gentemque ttram Grn, 5 s n mtiltiplicatio magna.Erit autem hic tua gens,terras diuitiasep poidens Si ii iudicans,ufqjquo malum item magnumillis immittemus.Harc funt Dei feImintete c t creta,qiK! ante tempus hoc te gentep tua feirinon poterant Tu quidem
uia ueftra facultate potentiaq? nullatentts me pra:municntes nocetc.Si cf pro uerci noluerftis,poft dei prxcepta nobis applicata didlaqj aliosueftri uicai zo r rios in terra cftituet Reus omnifi cuftos:necuos ei nocere poteritis. Huth Z c qiudem,ipGqj credentes, magno malo nofira pietate tubueniente protexi1x tKMtct'o musHemines uero Haath fuo f legato refiftentes,^ contradicentes,mda Hutb. t atqj mendaci' fecuti ob incredulitatefu repulfamhic, 1ta grauiShomina Schale pro<[ fxculoqj futuro fortiti funtGti quoqj Themuth fuus propheta Schale Rc fhrta gentis Iocutuseft:O gens Deum,pntter quem creatore cares,qui te de terra limo Themutb. pplafmauit,uitqj pacium in terra tribuit,adora,ueniamp poflula3pollics f t tcnilmalifaduramultcn'us Ipfenamq5pr3efenscfl,refpondcreparatus. C I OSchale,nos tibi plurimum hucufqj conffos,obhoc quod fratres nofiri ii inuocaueruntjderjcere ftudes, cum de hoc quod tu nobis prxdicas, nos dub bitantes ei minime credimus.Refpdit ipfe;O gens,unde tibi fcire ctigit, } 3 u utrum rem Deo mihi fua pietate datam non imiter: Quisme no agentem I Dei praccept,ctraipfum tuebiturf Vosquidem nil nifi damnum mihi ge Ineftit fupernneratis Hanc Dei camel pro fuomodo in terra dei comedere(inite,null3 amelo. e malum inferentes:Sin autem,in et proximo uos mal percutiet.Illis autem eam peraitientibus,dixi:Omne placere ueftrunin domibus uefiris pet tri e d effcite.Hic enim terminus uobis indubitanter pofitus eft.Eo quidem du fi frnto,Schale,fecumq}credentes,abillius diei malomea pietarc faluans.,ho n minibus mihi ctradicentibus gratia mea repulfisûidelicet Themuthfu , fadti funt quafi nunquam efTent.. isrp,malum terra:motus intulimus. Vnde kbrihimut p Abraham meis nuncijs fibi mifTis,gaudiatque falntem afferentibus, uitu- 40 4 angelos fcojji Il lum faginatum attulit. Sedillis manus fuas non apporrigentibus,hic ftupiteidccepmt,d 8C dus timidus fadtus eft.Illi uero dicentesfe non nifiad Loth fuamcpgent exponit:fed n fecuritatem illi tribuentes, mulieri fuatadftanti rimiffosjficcpfolatium cV difcedensn dentiqj dixerunttlfaac filium paries,unde lacob orietur.^THoc Deo mira Mo/,Gcii.8 di culum quomodo fiet,cum ego flm annofa,martiuscpmeus fenexC'Re^derunt illi Hoc quidem minime mirandum, Deo tiolente,tiobis grato atque benefico,cuius mifericordia munifica fuper huius domus gentem defcdit. Illi fic gaudrjnuncfj fadli, cum Abram iam fado rccurOjnjitH., iracundo, n bonorura
i liofesrcffi/?ippatienterindura,quia finiscft timentiumDeum Genti quoqj Haath frami ifk pertter finis Huthita perfuadet: 0 gens Deum inuoca,quem,non alium,deum fcritferd. hhabetis,quaenunces folum falfltatis prolatrix. f Ob ifiud folo Deo merHMtber c fiefsindifereti &C Deum fupplici uocedem,non uobis,cum infef) ,ponulo, nutkj<tfu*ttoprecanini,uc uobis peccata ueftra dimittat,6 imbrium abundantiam mt 10 pri.cc: ducat,iieftrisqj uiribus indeaccumulet, nepoft fidem adeptam fitis unqu i i increduli Refponderunt:0 Huth^nos quidem pro uerbis tuis quibus n c credimus, minime refutabimus quod adoramus,cum tu nequaquam cum r miraculis & uirtutibus accedis. Opinamur enim aliquem eoram,qtiem a(i dorarhusjtibi plurimum nocuiffe Qiiibus ipfe Deum tnor, me liberum a ab illis qiu3sadoratisexiftere,&omniumexpertem,niitanturnfolius dei, c eftdominus meusiuefter qui cui omnismundana creatura fubiugatur: 1 redla. Vnde uos mihi commendato ipfi deo, lpfiuscBeftoninis irtus
p bnorum uerborum cf edulo,degehte Loth difceptantes Abraham ammo nent, ne caufamillonimul ternis tracftet Quia Dei mandatomalumcis s Grn.ij, Sotio mt nunc inferetur3nunqUam eis auferendum.Eis itaq*deinceps ad Loth ueni- fahu fin mtum, entibusjdolor&angufticoreiusopprefTeruntJllfmenimhofpitatisûe-1 ta perfcrutatum illos'i Quaml nit gens fua, feelerc nefandoprius imbu Lothtaliterafatus eft i Hasmeasfilias uobis aptiores C mundi'oresafi fumite, Deum timentes, nec mcoe hofpites dedeepretis, licet nullus ueftfi Illi uero refpondentcs, dixerunt: difcretus feulcgsobferuatrexiftat Confit quidem apud te nos minime filiabus .potituros, &quid facere ue10 limus. Quibusipferefpondit i Ofifuperu0spotentiarnobtinerem,uel I < dicendo O> effet adiutor, quem inuocarem Tiuiceruperuntnuncfj, 1 Loth, nos folius Dei fumus nuncrj ad quos ipfpsapplicari minime faseft. Tu uero in termino noAis propofito aurora uidelicet propinqua cum i tua i Coca gente,prater tuam mulierem,idem quod esteri paffviram/urgens s difcede In proximonamque,pofthrani fcilicet prxnominatam,iumma < i < deorfum Cintima furfum uertemus &fiiper eos filices acutas delutcas f GentcmMadianfuuspropheta l SchaibeMil pluere faciemus Sicqj fcftumeft 1 < 1 Schaibefcallocutuseft 0 gens, Deum imioc, qui,non alius3dt ueflerr dinniturum Dominus ipfiusq}pra;cepto,licetauarifitis,underinieouobisdieifutii1 proplifK, tO) rxinalum res pondus atque menfuram impit-, C cinufquam nequaqitamitilipendite,nec terras uaflatum pergite. Quia Dei refiduum,fi cre. < ditis in ipfum uobiseflmeliusacque commodius necegoueflcr eufios i fempef exifiam. Refponderunt ilIi;O Schaibe,Praecipis'ne nos dimiteere, i quod patres noftriinuocauemnt t Es'nemitis j&prouidus,atquedifcre' tus? Refpondit ipfe; An fcire poteftis,utrum ex parte Dei fim?Quo mihii uidum bonum prgbente ueftnim me difcefium minime fed mandaftudium affeilo Quia proi tidiuiniuobispermepatefadiperfedionis ] poffe meo Dei uiam, cui me commande, & ad quem redibo, uobis patefa. ciam,&iadeum dirigam, nec uobis difficultateni fiuemoleftiam mea uerba 31pariant fed Deumprecamini,pcsnitentiamagendo,piumiienia;q}datorem.Sin autem,uos incurretis paflones gentis. No, feu gentis Huth.feu i S Schale, feu Loth, quatnequaquammultumremotaeft. llli quidem haie adientesjdixerunt O Schaibe.cumtu fis debilis &ignobilis,te paruum apprciantes, gente noflra prorfus eijcimus, nec de tuis prxceptis quic meam generofitatem plus quam De. qum retinemus. Refpondit ipfe: Ad um i ipfum attenditis3omniacj$compleAentem poft terga prorjcitis. f Vos i itaque pro modo ueRro facite, uelut &ego meo, expedntes, Si ego3quis ueftri probabiturmendax, malo dedecoreq fuperincumbente Ipfum i i itaqjSchaibe, fuosqjfadlores, terminofiatutoliberantes, malos&incrc4o < dulos ad nihilum redigendo, quafi nunquam effent, tuas domosfunditus f diuulfimus Moy quoquecumpracepto noftro uirtuteep magna Pha- Pharaomes* fi ad raonem gentemp fuam miffb, Pharao refiftens, fuamqj gentem diftor- fm tulipaic ientkDeo m quensjipfa uolenteîpfeduxillius in aliud fcculum,&:ignem,locumq a ?' lum effeciluseft. Illis autem in hoc fxculo repulfam 8i letum,8<: n alio ma. pumtm* i lum mulcimodum patientibus, nos minimnocuimus fed ipfi fuis animaIn mortis quidem articulo, &malorum busdetrimentamopra tifunt euentu parum eis profuit,fed immoderate nocuit,quod Dei loco adorabt. Hc Oihniumquoque uilIarumdiuinacaptiograuiseK,8ineuitabilis.4 _tT.I"
quidem
qm'dem fatis funt admiranda, timentibus malum illius dici'.qua poft termtnumprarfcriptumadlieniente, omnium coramDeofietcongregatio, nec quifpiam, nifidiuino nutu quid loquetur, ubi felicitas iinfortuni omne pateft'et.Inf ortunatinimcp.nif quos ipfe Deus uolueric.omnia fciensprout uulc,ignem gementes ingredientur, quo dum coelum terracp durauerint, perteuerabunt: Et per fpaciurnconfimile felices omnes,quos Deus uolue. axffli. rit,paradi(um obtinebunt.De his qui nihil nifi quod fui patres adorauert. tt~t.~ j. inuocant, nil dubites quin fbi partemfuamabfque diminutione redda1 mus. Nifi Deiuerbum prarfcriptum firmum effet, & immutabile, ces qui 1 (O libro Moyfi contrariecates inferunt,caeterost|>fimiliter dubitantes, Deus t < Homines j fuareddens opera Tu igitur te, nu ipfe i'amiudicafTet,omnia fcienSjOmnibus iidniur pet c inde dicredentesep tecum, ficut nosprxcepimUs,corrige: nec Ce unquam Mdcbumet. 4 Noliteuostnalegerentibus SodtUtiZ uertatqurfpiam,cumDeusomniauideat. mt affociare;Sm autem,uos comburet ignis,omnis adiutoris expertes. Coram lorumcmetc ` iubet. deoin diei capitibus,parteq nodlis,ad peccamina delenda,bonaq} commeorationes,imoranda, orationes fundite, expeciantesmercedem, quam nemini Deus atiferet. Si generationum praeteritarum, eorum paucorum qui libcrat fue. 1 rant,quis refiduus effet,nemalum in terra fieretipracciperet Sed malos,nil nifi 1 fcclaiTi parrum fuorum fequi uolentes, Deus ipfe confundit, uillas fuas peffundare nolcns,ne bonis hominibus iniuriam inferat: quo uolente,tota M I gens una fieret. Sed inerit femper contrarietas,nifi quibus Deus ueniam Si 1 mifericordiam fecerit: Cuius uerbum indubitanter complebitur,uidelicet 1 VititltUttwttNt infernus de diabolis omnibus Chominibus replebitur Inibimuscp quod muUituio. fermonem cum omnibus de nuncoram noffrorum prxceptis, ut corda ue< 1 (ira I firrr.entur,&;in hac re ueritatem,& caftigamen,atqj memoriam credentibus uideat Incredulis autem dicito,ueftra negotia pro modo nefiro faci. t t expecflantes,& ego mea fimiliter peragam ff Dei Cuntarcana coeli8C te, t terrx,ad quem omnia mandata redeutu. In eum credite,uos commendantes I illi}quoniamipfe faclorum ueftrorum non eft ncgligens: A Z O A R A xxn. 30 Alchoran Arabicefacli, fpenoftrae conuerfionisatqjfcientiatres Llbridifcernentis,hxcfuut manifefla. Nunc autem omnium uerborum tibi mifTorumpulcherrim enarrabo ijs qui prius negligtes atq?fecordesex1 R loffpWi ntcrant.QudoIofephpatrifuoretulit/ciiidiiTcXI.ftcIJaSj&folemfiCluexGen cap. t nam,fe illi humi]i5tes,inquir patcr:fili,fomnium hoc fratribus tuis ne reueles,ne per inuidiam tibi quicqiiammoleftiacmachinentur, diabolofugge. iepututere* rente,hofte manifcflototius h umani generis Deusquidemfapiens Se" ex ri* celftis te uerborum expofitionem docebit te bono repls, C fuper gentem Iacob patresqj fuos te fubhmabit Audiant omnes quid mirabilelofeph fratribus fuis contigit Fratres enimpercipiences nimiam diledb'onein pa- 4 40 ternam in lofeph, dixerunt Cum eum folum pater plus diligit,qum nos gentem immenfam,ueraciter errat.Nos igitur eum interficiamus,aut terra projcianuis.Skcj}net pater deinceps nobis miris & hilan's,& nos in eum boni Eorum autem quidam eius mortem dirTuadens,inquit-.Nonperima. tur lofeph,fed in eifternam, fi uelitis, dimittatur,ut aliquis euntium uel redeuntium eum inueniens,hinc auferat. C Fratres huius rei ftudiofi, pa tremfuum afFati funt Quarc Iofeph,cum eumfummediligimus,nobis fie nunquam commicdsdn craitinum nobifcura,paftum miccatur,^ nosillius fidles
fidles euftodes ennuis. Mane itaqjfadlo,in eorum exu (nquit pater: Doleo te illos comitari Tinico namcj? quod lupi rapaces, te cum fisnfcius t negligens.deuorabunr.Cui facrcs refpondernt:Si lupus eum comede ru, nos genti perditarconnumeremur Eoitaqueiilos comitante, cohfilio ponendieum incifternamomnesadhxfehmt Nostamenmandatumpatri, undepercipiat iflud,interimmifimus fed ipfe tum ngligens ipfius rum infrius,remanfit. Fratrescrepufaiiolachrymandoredeuntes,irihuiufmodi uocem eruperunt 0 pater lofeph noftri fidei traditum, cum noftro pecore relufum lupus deuorauit.E argumentum inde,interitl fuamfalf r o c cruentatam,afferunt,dtcentes:EcCe pater argumentum cgdis uerax,tu licet nobis fidem minimeadhibeas. Pater re'fpondens,inquit: Vos quidem hoc r tFormojcpro fkamin corde ueftro uoluiftisrfedego patienter atcp t forrriofefuftinebo, tF f C i Deum adiutorem in hoc,quod uos dicitis,habebo. Viacoribus uehien- M[)<!frtttc,)ft 'ì' ctiam: ai:6i SlCuumchenteiTiad aquam haurindamrnittentibus illis, ipfe bon t tibus r retulit nuncium dicens:Ecce puer hic captiuus eft Fratres ucro fui diccrit tes, eum fuum captiuum effe, eum pro precio modico, uidelicet pro numr morum numero certo Lien JidcruntJibimctipIlsmalefacicnccs. CEmptor f fuus de Mezara,fug prxcepit mulieri,ut eum diligenter & honorifice fufci* E peret. Sperabatenimillumfiliumfuumadoptiuumjaliterefibi'commddumfitturum. Ita Iofeph in terram duximus,adiuuantes eum in omnibus tcc c ( fuis neôttjs, quanquam paucis id feientibus, ut uerborum expoficor optit mus cfficereciir'Jpficjjiuueni fado,fapitiam attiilimus.Sic enim boni pro. t merentur, Mulier autem praediclaipfum in thalamo fuo reperturn,oflium < claudens precata eft,ut fecum ccumbcre norirefpueret.Cui ipfe dixk:No* dominum meum,mihi benefacientetn feu Dc,malos 1 lit Oeus,me laedcTc 1 n exaudien tem.Fer tamen utriufq; confenfus afiuit,ante^ Deus il li,qud1 niam de noftragte pura fuerat,rationem inclufic,qua: malici ill penitus diuertitJpfum itaqj fugient mulier infecut eft,que manu lua inqciens caI miflx fux,retrorupit eam. Quo fado, domino fuo ad oftiifadli funt obui. Illaquid prius in uoe erumps,inquit Quid meretur,tale quid me pe* 30 1 t ts,nif carcerem,male rauedlle uero dixiclpfamec meprecata efi Ad g 1 hanc rem difcutfend homines illius mulieris aduocati indices cijciebt J apparere uer5,ilumq} mdacem cuinci,fi camiGa;pars anterior rum hoc E peretur:omnia uero conuerfiudicari, parte pofteriori rupta. 111i deincepsAl t turam ante perfpicientes,perhibeb5t hoc de fcemineisartibus effe,qtlc t1 rtef ~-Mt'i rup "fl r abilla re fe diuerteret: mulieri at,ut nca. maxitnafunttperfuadc'ntqj Tofeph,Ut L ueni,quoni errauir,poftularet. Hinc inter mulieres ciuitatis crebra cfat bulatio nata eft.dices.En en illius fublimis atqj prlati mulier,iu feruit tem diligens,eius concubitum precataeft: Et fic eorum uterq} ui errone i 4oi ingrefllis cft f Illa uero huiufmodi rumorum uentilationem percipiens, le(f:fternia,ut acondoluit,illasq} mulicresadducipratcepft. Eis quidem Cumberentprxparauit,3iearumcuiq?cultrodato,Iofephcoramuenirefe0 cit.Qiio uifo,omnes menftruata: funt,8^ fibi quoqj manum fuamfecuit. Eis C fredum ri o!;J itacpdicentibus,nolle Deum illum hominem effe, fed demelioribus Si cla-o~c(r<mt)t prophetani, noribus angelis,illa refportdit Hic eft, undemeredarguitis, qui meeius f' precantem concubitum non xaudiiiit. Et fimeum mandatum cplere holueritjipfum incarcerabo,&ad infimorum inenfur rprima.Ille quid hoc audiens,inquit: 0 Dcus,illum carecrem malo>qumpf ecantme. Sednifi
g 3 iiiaii
fuas artesme diucrteris,forfan ego brutus eflf$uscum ea peccabo. Deus quidem eum exaudiens, qui eft omnium conditor Seauditor,artes ab eofemoiiic Re manifeft percepta,ut iiiliim efteis huncufcp ad horam certam ncarcefandum,duo cum eo iuucnes in carceremdetrufi funt. Quorumal. ter deinceps dicens,(ib uideri feuinum expreffifTe,alter uero fe panemfuper caput portare,unde aues comedcbant,precati funt Iofeph,uc ipfe fe bon probans,quid illa uerba prgtcnderent,diligenter exponeret.Ipfe autem eos certiores.fibicpmagis credentes facere intendens inquit: Non dabitur uobis quid ad comedendum,quin antefuumaduentum(lia expofitionem 10 edifleram.Hoc enim me Deus docMit.Quoni gent nec in Deum,nec alrj i feculocredentem,dimittendo.fedlani patrummeorum fecutus fum,fcilicet Abraham,Ifaac,ac Ifma'latqj lacob: nec cinq; noftr accidir, ut Deo foci'S ftatueremus. Hatceft enimeius fuper nos uoluntas. Sed plures honunum ingrati fut. Vos mei carceris focrjpercundlor,an dcos difgregatos meliores, an unum folum Deumomnipotentem de uirtuofum efTedicicis Vos autem nihil nifinomina uobis patribusp ueflris prarfcripta cum quibus folumadoran' praecepit nullas uirtuDeus,cuius folius (tint iudicia,qiiiCe tes pofuit,inuocatis:legem uero Deofancitam plures nefciunt ^f Sit hoc quidem confians atcpmanifeftum cordibus ueflris3quod alter ueftri3domi( ni fui pincerna ftatuctur alter uero fufpendetur,de cuius capite comedent ~0. aues. Ita fibi fuis patcfatfiisfomnqs,ei quem libci andum agnouit, inquit, 1 Me loftphnouanl nominando,tuo domino notifica.Sed quoniam diabolo fuggerente3hje i it/viisn carecji iniungendo Deum nominare oblitus eft,in carcere nouem annorum rpacio rtinclufiH: t moratus eft Tune rex per fomnium uidens feptem uaccasmacilentas defe gM corn' 1 uorare feptem pingues,feptemcp fpicasficcasconfumere VII. uirides3ho* mtndmspiif 1 minibus fuis cuocatis,ut fuum exponerent fomni, fi fcirent,iniunxit. Illi cmue,Deuml quidem cfitentes,fe talium expofition ignaros,hoc infomnium efTcputaim nomina( bant.Tunc tandem carcere Iiberatus,admemoridu<flus,inquit:SiadIoWf' 1 r~r.1 feph ueridicum memifn's,uerhic tibi expofitionrefera. AdJofephitaqj 1 nuncrj trfmifl',foninrjfibi reuelati uera expofition inde requirunt,nerex 3 30 t ulterius indefollicitet. Dixit Iofeph:Sept annis s ctinuisemina terrx cf 1 mittite,indecp fpicar collcifianim minim portionem comedite,cxterascp 1 fpicascferuate,Septem enim anni grauesfuccedent,c5fumpturipriusfert uata}ni0 modic uobis referuatum. His fuperueniet annus hominum pe1 nuriam alleuiaturus, fruclus 8i ui.as laturus, quibus homin multi liberal btur.Hac expofitione cor domino recitata,eum adduciante fe prxcepit. 1 Ipfe uero nunci uenientem,ad dominum redire fecit, ut fcifcitaret.cur prg c didxmulieres manusfuas fie fecabant quarum artes Deus ipfe dinofcit. I Domino querente.quid habebant,qudo Iofeph ccubitum poftulabt: C Ronrex ~air> Deum iurando cfirmabant/e mali in eo nihil percepiffe. 40 per f Tandq; re- 4 fedrtgim mulier inquit: Ad ueritatis euidttam,me precat eius coit,eumcp regis profiha, c cufaffeconftteoriHuiusqj fecrti ipfe uerax eft teftis,&: eus,mendaces abD horrens. Nec ego quidem nego,animam hominis malorum fiudiofamefle: Sed Deus pius uenicp dator,mihi mifericordiam largitus eft.Tunc rexeS adduci iufli't,ut fuus feruiens erncereturJllum igitur addudum alloquens, eum coram omnibus prjelatum & fublimatum fdelem fibiferuientem effecit. Quem Iofeph ficaffatuseft:Pone me cuflodem atque fcienrem fuper omnia granaria^cque depofita regni tui Et ego fingula more boni cuftodis
dis tra<flabo. Ita Iofrpli terram, qiioue!lefiiumimpleret,prxbuimiis,quf opus ciiilibet elecfromifericordiam ucriufqj fxculi largimur nulli bonum auferentes.Omnes quidem credentes,atqj timentes alius fxculi,mifciicordiam pracferunt GM.41.zrc, Dcincepsfuosadfefratresuenientes,noncognofcentes c eiirrijlofeph optime nouit Quiipfis difcedentibus cum il lo,propterquod uenerant, iniunxit,ut fratremfuumex pacerno fanguine fecum redeuntes adducerent Sinautem,ulteriusnonacccderent,uelutnihil habicuri,perfualone dicens Nonne uobis menfuram optimam &pio leuipreciotribui'"Illis itaqj pollicentibus,fe patrem fuum exoraturos,ut id in adhim dui cant, clientibus fuis lofeph praecepit, in eorum farcinisfuam reponcrc pecuniam ut ipfareperta,fadlo reditu,domum libentius &C feiinantius redi. rent.IpGigiturad patrem reuerfi,fic eum allocL1tiflInt: Nobisinterdicuntur reditLIs at'VmenCura,nifi[ratrem nofirumadduxerimvs Eumitaque i nobifcum mitte^noftae tutelat fideicpcommiliim. Vnde pater indignans, c ait: An eum^ficutfratrem fi.inm,iieftra: omittam cuftoda:^ Dcus quidem t piorum pijfllmiiSjmeliorcuftosadhibetur Poft farcinarumapcrtionem, eam fibi redditam oftenc deincepsfuarepertapecunia patremlactificant c dendo. Eo^fichilarato/ratrem fuum fecum du(3:timexorant,afFirmantes eum f fe propter eum camelifarcinamfumpturos, C infuper ueraciter redu* minime tradendum illis,nifi prius ex par20> duros.Pater quidem afTerit,eum ( + I te Dei t reduclus firmitate fitmpta, nifi quis eis uim uel iniuriam inferret. tRfJnflKWO 1 Firmitatis itaque fdere fumpto, Deo cundtorum cuftode,pater illos am- mmredit m, I monens,inquit: 0 fihj,per portas uarias minime, per imam ingrefTumfaciI te. Ego quidem, cumDei folius ornniafint iudicia, cuius tutclacme comI mendo, cuius prxGdio omnes boni fubiacent fi quid ipfius nutu uobis accidat5depellerenequibojpfipropaternadi(pofitioneportasingrefl,nihil 1 molcftia:fcnferunt. Animo uero Iacob inerat folhcitudopro dogmate nofiro,cuius ipfe tefiis eft,quanquam pluribus infcrjs lofeph deinceps fratri fuofibi praffentato,fe fuumfratrem el reuelabit prohibensne cuiquam 31 >hocreuelaret, SCnedefatflisfraternismuItumcuraret Emptionefacla, i illis difcedentibus, in fui germani farcinauas regium rcpofmt, ediclocpfac do, miflscpperfcrutatoribus illis fumptis inquit Vos uiri latrones. < RefponderuntjQtiid quritis? Dixit Iofeph, Vas regium quod quif^T c atttilerit mihi/ui cameli farcinamaccipiat, & infuper illi benefaciam. qms 1 Illi uero refponderunr, adfcifcencespraefentmmteflimonitim, fenec caufa t terram prxdandi aduenifl,nec latrones exiftere.Iftiscj} ugrentibus,Qiiid q i meretur,in cuius farcina repofitum fuerit,Gmendaces eflenc3c3eterisq} pera mittentibus quamuis aliquid exigeret Tc omnibus farcinis perfcrutatis, deinde in germani fui farcinarepertum eft.Ita Iofeph artem fumendi fratr ) fuum 40 1 patefeci,exaltans fingulos pro uelle meo, cV fapientem fapienti prx< ferens.Adfiantes quidemjillos increpando dixerunt;non mirandum,fifurtum fecerint,qui prius flmiliter fratrem Cuumfubduxertit. lofeph hoc quidem uerbum intrinfecus ampledtente necinde quicquam proferente, refpondert Vosdeteriores eftis,ueflrumqjfermonem Deus agnofcit.Etad tu Iofephconuerfi,ficfati funt; Domine,cum uir bonus8i iuflus uidearis, loco fui quempiam noftrumaccipe Adhuc enim illi pater fenex fuperftes eft.Qiiibus ille relpdit: Nolit Deus,nos quenquam nifi latronem fumere. Sic etniniuri faccremiis.Fratribus icaqjliberatis,& de retti nullo reditu*
g 4
certis,
certis,maior eorum conquerens dixit Nonne fcms,nos patri ex parte Dei reduclum filrjtquide lofeph opus cflmil perpetrauimusC' confirmaflTc,fui Terram nullatenus ingrediar ufqjquoeniam ptre, reditusep praccept habere merear:Aut Dens fuum inde iudicnim faciat. C Ad patrem reuertite,dicences pater,tuus filius furtum perpetrauit,prout nobis uifum eft, fecretum Si occultum,inde nefeientibus. Nos quidem nil nid uerum dicere,tum uilla apud quam fuimus,tum cohors nobifcum rediens interrogata, teftis aderit Pater igitur hoc audito,dixit:Cordibus ueftris fecreta reprimitis Ego quidem pulchre patiar, ufqj Deus fapientiffimus llos ambos forfan reducet Et de lofeph conquerendo,S^ illumaiidu notnindo,lach- 10 1< rymarum emanatione iugi oculi albugine uelatiipfep miferfadtus eft,qu? fui filijinterrogabant: Anlofephufqjadamentiammortemetuamnoirunare non defines? Quibus ipfe: Soli Deo meam querimoniam facio,dquo uobis ignorata percipio.Sed uos obfecfOfiltjjUtrumores de lofcph fratreep fao ntillacenus defperantes (increduli namcp foli defperati funt) perferutatum profcifcamini Tertio itaqj prof eis,&C Iofeph peruenientibus,diad cendo: 0 uir fublimis,nobis malum i!gente nofira perpeffis, pccunia minuts menfuram adauge,dando beneficium.Benefici namejs Deo grati funt. Ipfe refpondit: Vtrum facii ueflri de Iofephmemores efiis,an obltic" Re2 hic fponderunt Tne es ille lofephf Jnquit: Sum,& eft fratermeus. Iamcp 10 Deus fuam in uobis operatus cft mifeiicordiam qui nunquam fuum meftumaufert timenti,& benefacienti,ac perfeueranti. C Demum fui firatres onflTifunt,eum fuper illos fublimatum,S^ fe qum longius aberrafljpfc uero confoians eos, dixit: Nolite contriftari,nec dolore tabefcere. Hodie namcp Deus.uenix largitor optimus,uobis ueniam prxbebit Hanc meam camiiiam patri nofiro ferentes,in cius faciem,ut lumenpcrcipiat,proijcitc, & cum omni familia ueftra huc redite.Iam cohorte proncifcente,pater fuus nquit:Odorem lofeph filrjmei ego fentio:ququm uos minime mihi creditis. Cuiadftantcs,dixcriint:Adhiicfenedutis errore dliras. Sed gaudrj nuncio ueniente, ipfoqj uifum per camiflin faciem proiedt recuperante, 3 3 dixit ipfe:Nne me de Deo fcire uobis nefeita firmauiCRefponderf.O pater, dimitte nobis peccata 3quonierrauimus. Quibus ipfe polliccttir: De uenix mifericordiqj dator ego precabor,ut uobis ueni largiatur.Eis deinceps omnibus ad lofeph proficifeentibus, partibus fuis ab eo honorifice fufceptis,inquit:Mezara introite,totius,Deo propitiante,timoris expertes futuri. Eiscp fuperfedem fu exaltatis,omnes cor.eo humiles fe reddebt. Hoc fado patrem fu affatus eft'.O pater,preteriti fomnrjhec eft expofitio, Deo iam uerifi'cata3quimihi benefaciens, carcere liberzitiit,& nos ad me duxit,poft diabolic cmixtionem inter me fratresq; meos.llle ncpfapies, omnia perfpicaciter 6C facile pntrt, f 0 Deus cli terraeq;cditor,qui 40 4 mihi poteflatem dedifti^cV uerbor expofitionem docuifti,riic,fa:culocpfuturo tibi me cmendo.tucp perfice mefide perfeueratem mori, & deinceps Ex recitata bonis affbcia. Iftud tibi uerbum fecret cmittOjqui nequa intereras illis bijhria \o[e* fuas cgregantibus,qui te res decipere nitebturiicet enim omnia perpephifidemfi 1 tibi nequaquam crederet. Tu uero prccium nullum eos polciliire fio*traresjtota gs < liiinititiir. ftula,nifi tantum,quod memores exiftant, perpendentes uniuerfa cceli ter11 c rasqjtranfitoria efe Eorumtamen pars pi urima minime rdit, fed fide fe nequicer diuertit, prxtet confiantes &:iirmos,non timens,qtiid mali illis iDeo
i Dcofuturiirii,nec a Jacntum fllius hore ifnproirife,Deuin qui'Jem folum facimus. Non t \Jci comftm t adorarc/uiscppratcepastadhacrerCjUcegoniei^fcquaccs rcre. ein film inirredulus. Recl uia recle cenfetur. -Ance te quidem prophecas r rnifimus, ut hominibus de uilla prxdtcarent, & quis fuorum anreceflorum finis effet,edocerent, & patefacerent, aliam curiam timentibus Deum meillis liorem exillere.Sed nos ueftr infcitiam nequaq; reliquiftis. Vnde s tandem defperantibus.omnes eiecontradiduros opinanribus,nos uindid noftram fumpfmus abllis malis, mincffmalum oblaturi, noftris ami'cisliberatis arq?faluaris.^f Hatc qui deprxdicla timentibus De maxime mira' to i dafunc. HiceTifcrmoneftfidicius/edcfirmansatqjcorroborans quod i uefiris ineft manibus,omnia difcernens,6ûi red credentibus patefacics* A z o A r A xxiii. Inrpff uolurninis prxcepta,&cetera tibi cIirusmiffa,licctp3rspILI-l1 philo* HVius fophatur uel rima mancatincrcdula,ucraciiima funt. Deus ccEliimôlumnis ui-fc pOCf<(= (bilibus minime fukinim.extulit.Ec deinceps ipfe thronum afcendens,fo-fOtM ( {* rcrum iuflj't rerumq prouifor, tur,Ac l kmKlunamadtenninumftatutumpromoUeCi o o-fKfionc, d diTcretionenuiobisimmiftc quaueflrumreditiirnfuturuntad Deum perpendatis.Ipfe quoqj terram extendens,in ea montesSi'aquas Si omnium arF b borum duo parilia,hortos item dC uineas,ac meffes 3^ palmas, tuiti firlguloor>rurrt fcetum,tum uarios parturientes,pomosip diffimiles difpoiuit,no^cp diem fuccedere prarcepit quat cunefiafapiencibusatcp difcretis manifefia d R Rcfurrtdio funt miracula.Omnis aucemadmirans illa,maximc uerba fic diccntium ad- m (i iniretur.-Nos terra fadi.quomodo rurfum efficiemtirhomines:'Hoc dicen. mariuorm. ii t ces,in Deum minime creJunt.Vnde plus ad malum qum ad bonum pror ni,colla cathenati grauiter in igne perfeuerabunt Deus camen,aiis finis grauis eft, mata quibus uult ignofcit. Sed iam bono ccxlitus milTo,dicent f i increduli Si Dei prxcepta illis mitterentur,tuum quidem edlolum appli* care mandatum Deus quidemfapiens &immenfus,foetum omnis foerhic r nac,uel quid addat feu minut, agnofeens, cum apud em fit omnium reru n 30 imenfura,cun(floriimcpfecrecorumnoticia,fcitquidcuiqgcntiiimfa(fLirus Qmnifcm fi fit. fl" Vnum eft apud Deum & xquale,(ue cor ie feu uoex quis loquarur, D rfeudieannortefaciat t fa<ftorum ante ma- Deus. Ipfe namq?cuftodes omnium nus & retrorfitm apponit,nemini malum faciens,priuftp ipfe fu detrimenn tum animtfaciat. Qiio cuiq; noccre uolentenemo tueri uel prodefle potet Contreidole* r omnium erit reditus. Ille corrufcationes & fulgura,&; nubes im- ci rit,ad que Utri/s tfjicjs r mfas,tmde timor atq) fpe trepidatis.proditcit fuacpgrati tc pro metu citer pugilat, (|. t tonitruis Si angelis poftultibus fulgura,qutbufc&q; uult,immittit. Ifti ta- f, txpotcntiaet mcn increduli in Deum raciocinanc,cuius artes ardua: funt,& que fol ado- operibiu Dei Il o; rare xqu eft SC r uftS Aliud em qusimipfum adorantes, erronei funt, nul lu n dtioaiwidi>t 4o r refponfum recepturi, Deum quidem uniuerfa cleftia atep tci rcftria,tum fponteturn uiueraciter adorant. Vmbra etiam tota die loca permutans,ad Deum fe femper humiliat.Qiiis eft cli terre^ dominatorr'Deus ipfe.Cur igitur ilius locofumitis, quodnec nocere necprodciepoteftanimabus^ Sunt'ne fibi fimilcs3l squales, uidens uifucppriuatus, aut lux & tnbre? Cur fuas formas pofueriint participes Deo qui folus omnipotens omnia dimifit Vnde torrentibus atque riius fecundum aqux facit,aquas c coelo tnenfuram di(currentibus,quod eft incommodum feul(rue,tran(it,^ rcmahec. Cui foci appoaicis,UE illic annules di torqucs,hisq3 iimilia.fabricerisC Sicut
Sicut ipfe Deus harcralfa tiens uidet/purnarn,tramit0Harmcito rbus corrt modis in terra matifuris Ita quoque omnes eum adorantes, iincredulos ipfe coniungit. Sed licet increduli dupjurn totius terrenx fubftantiar pro fe redimendo tribuerent ,non colligentur, fed malum grauiffimum perprTuri,igni malaeqj iae feriiper infidebunt C Quis feit illa diuina prweepta tiu bi'KaditaueraeflTe:1 Autqu/sQrjurrieficonfcius? Immeinoresenrfmfunt Illinautique diuinis pratccptis prorfus parent, omnes, ptaeterdiferetos Deicp mandatiimillisinkindiimemcitint, Deumdiemqjcomputitimcntes:S<pro Dei dilecione fuftirtentes.Qrationibus infiftunt,ueftraq} bona fi^bicommifla dam atqu pajaâdfuqrmdeletionempeccaminumdiftri-ii s' Finis bonorbuunt. Vnde bonum alio faeculo firlem,uidelicet paradifum,adipifcenifl ' ptortiifii, tur. Illuc enim patebit adi'tus omnibus,qui parentibus fuis,atquc mulieribas,8i flrjs benefecerint. Quosif omnes angeliper omnem portarn ingredientes fekitabuntj8i dicent: Quia patienter fuftinutftis,domum opttitiarr forttti ellis. Rumpntes ero feedus cumDeo fitmat\.im,dC delcntes,quod I r ipfe delcre noluit terramgj uaftarites jHic Deo repulfam, $t n ai facculo Increduli quidcmhacin't, qiixnhileftadl' malum peffimumfiifcipient aliam collata,gaudentes, cum plunbUs abiiricfent, Dep pro ulle fudhttftf' mulcairijilli paucam fubftantiam tribuente,dcunt:Si tu faceres Dei uirtltsine miucum ' tes,illis accidere.Deus quidemhune aberrare3illum reAauia progredipro -i 10 lis Alcantno uelle fuo perfi'cit:perquem credentes,& coriftantes fna corda corroborant, httud creim= 1 ff In deum credehts,8< benegerenteSjreclo tramite procedunt.d gent tes,riecmir4citliscredert l'tpriorum fequacm ut eam prxceptis ditiinfs inHruas, licet pkirimi manej bunt increduli, quodetiatn contingeret, quanquam Alchoranmontes i" hic applanaret,aut terras fcinderet,mortuose loqui faceret quse cunda Dei V! fiint,cui fi placeret,totum humanum genus una gens fieret,atq?bonate rrii- '' dicito Sols Deus eil dominus no(ter,cui me commendo, &adI 1 fimus.cicp = fiet reditus, ad terminum quem omnium quidem Deo pr%Gn"iptum,quiI ueraciter accidet Tncreduli,obftiriaciter fuum errorem fequentur.Deriforibustuorumpradeceibrumpnam parperdiftulimus: quosdeineps 30< !3 i fumptos, ad malumfinemdeduximus, die qua fada (lia cuncfhs animabus numerabunturJlli malefici &erronei,qui Deoparticipes fecundum placere fuum pofuerunt3ih hac uita malum Si n alia peius,uindicis QC adiutors 1 expertes fortientur. Sed quis ad retSam uiam diriget,querri Deus aberrare 1= Ptrtdifutup' facitfParadifi quidert^quDeus fetimentibus tribuit,ftacus aquar fl uxu1 t ctbus indeficis,ac umbra dulciffma. Et hacceft credelugutibiucorpuicherrimiis eft,cV poVw s> afflues, tium mcta,ficuc ihcreduorgnis Cum illi quibus libr dcdimus,noftris qudem T gj* pnecep tibi cmifls gadetjlict eor quidam parti ctradicant, eis dits Corintbu.fin' citOjtnihi nil iniundlu eftjnifi.Ded foli adorare,nec illi particip extimare,1 w't,erc. cui memet c5mehdo,8iadpfum redibo.Ita diferetione rerqj indictjs Ara- 440 bice tbi fcriptis,fi poft hanc feitiam prxdidtos fequaris,cor Deo nec uin tibrorum m* [*dicem nec tutorem habebis Ante te quoque prophetas,quibus mulieres terapuideu. prolemqs cceflnius fingulos'colibris diuinorum prxceptor ad termina Bonorum qui eft demlibrorttm mredadlis, undeDeus, apud quem libror mater, hoc pro uelle fuo delet, fins cjl [an, hoc firmatjmiQmus.<([' Horqu* te docuimus,portionem aliqu gentem ` forfan te morti fuccumbere faciemus.Tuum quidem nihil eft, ikiîritusj # docebis,aut n cl.ultim. 1 fi tant illis mea precepta nunciare3nec eis fuus fubtrah et numerus.Non >. ne uidc,qualif terraru capita minuimuS Deus iudicat,citocg dinumerat, ciusq
ludicium al iudicium nenio diuertit. Sed anteceflbrum quidam aftuti.deceptio- eiuscjs r nibus innitebantur Dei tamen funt omnes artes, fcientis quid animarum ineuitabite. quxq;fibt lucratur quodeuidencerpatefict, incredulis dicentibus,te non eie DeinunciUtn,cum qualitatcm finis alius facculiperfpicicnr. Tu quid interte & illos conftitue Deum teftem Iibri cognitorem atque dodor em
A Z O A R A XXI1IL
adfi ut per ipfum homines abumbris ad jAlor M HVnclibftlrnfupertepofufmits, lutem komi* ad uiam uidelicet Dei, qui eft incomprarhenfibiis dC Uicem num l fpiens, t exhibi* tus.Sani rli. d .to i 9 cunctis coeli terrarq?creaturis impert,diligenter excrahas Incredulis t qui u uero, uidelicet huiusfculiuitamalijpratferentibiis, &>itiaDeire<?tefeji gentibusDe. d diftorquentibus,fuumerroremredarguendo, malum graiiiffmum fibt fu- umjit omnia, uttliutcmtf* turum patefacias.Nullum prophetarum hucufquejiufi cum fux gentis lit- u f qua,ut fingulorum optimus interpres haberetur,mifimus. Et Deus omni- ftrtt.Nontam q merlid S.itii/i u umfapienriffimus, hos in uiam prauamabdudt, los in uamredamdiri- 1 Sic Moyfes mifTus fuacgenti, iiteamtenebrisadluceiTircducerctj uult-fcdptrm git. g { dere. S^dierumDeieosmemoresemceret 8 Inquibusfuntadmirandarufimen- ] frop'ete ont t tibus; gratescp reddentibus,ei perfuafit, unum Deum adorare,ipfiusq3bc* liestingu.1 n ncficitimexorare, quieamdegentePharaonis&ipfoliberauit, wdgilocuti quaepro- 3 ~.otlemfuam peremit, & fuis mulieribus petita eft quod eft coram Deo dete- funt.itiiP(j 1 i1 bona multiplicaturum, poft gratiarum reddi- lut requirit Habile, qui dCdixit, ueftr Ce r t tionem Scdfiuos, omniscptetrenus, incredulimaneatis,deiiobisDeiis in1-:cclcfldt. Adulteriuni 11 nullatenus curabit, qiioniamipfecundoriimeftabandantiiimus, Sfgra- ( detejhbilc, t ff NonnerecordaminipracdecefTorumueftrorum, uidelicet ( Mtuhtt tiaplenus, quod No >C aath &C H i gentium Themuch/tiorumq? pofteriorum, mandaticp di- metnonab* uini t illis miffi, quo Deus folus agnofcit In hora quidem nunciorum cum harruit. r t minculis aduenientium,incredulimanusinijciebantdiccntes: Veftris pne Koenatio, ] m. c ceptiis,qiioniam mcndacia nobis func,nunquamcredemus. Refponderunt Themuib, r nuncij: In Deo non eft quid ambiguum,feu falfum5cozliterrseqsconditore, faciat terminumqj fcicuminanteauobis t o qui 3oc omnesaduocat ut ueniam Argutailohci c ad tempus nominatum uos dilatet. Ipfi uero refpondentes di- emttUtcrum conflituat,& 1 xerunt Cum nos uelut nos homines fitis3curnos nofttorum patrum in- pdtcrn&rum 3! f fkitutis repellere nitimini^ An cum rbus mirandis,ut in eas cf edamus,ue-1 f trdditionum nitis T Qiiibus nuncij dixerunt: Nos quidem nilaliudqum homines, ficut c uosJexiftimus,facitq} Deus in tua gente nifericordiam nec nos ueftra poflTumus dimplere defideria, nifi Deo uolente, iam reflam uiam edocenr a t Cui nos fuftinences malum nobis per uos illatum,nos commendamus, te. f ficuc 3i omnes fapientes atque boni. Refponderunt increduli: Aut ad legem nofiram conuertimini, aut terris nofiris eijciemini. Horum deinceps o conRiflonemDeus intulit ipfis incredulis,ut fic credentes,& me diemepfu~c turum timentesjterram illorumincredulorum loco colant quibus terras ] adperui,incredulos ad nihilum redigendo.Quibus deinceps in gehenna a- ln/m, attrahicur^fcrcfuffocac: morita- t quauennofapotumtribuetur,quxcum lmpj ut put* men minime poterat fed illos malum grauiffmum pafluros cruciatusam- 1 uis, qiumdi* biet acumquaq).fl" Incredalorum fadlacmeri per utum impetuofum di-/ f fljcit ttenttti, fperro Omiliafunt: cum utrobiq) impoiTibilisfit coadunatio,& prolixus er- 1 x, P/U ror. Nonne cliterracep:conditore fatis eft Ieue,uos quacunqjuoluerit hota,confundere,aliamcp gent facerertd quem omni crit conuentus.Tunc ctâm
9etlam pauperes fuis dominis atcpprxlatis inquient: VosGaJiau'us eftis povkimo iuii* e c tentix,ueftri femper Cequaces malo protegite.Sed ipfi dicent.-SiDeus nos ciofeiuchne fi in cufabiintfc jj redam uiam direxifiet, uos nobifcum duxiflemus Nunc autem umun Anorcs fei nobis incumbit,fiue patienter fufineamus,fiue gemamus & laclirymemiir, c ccum manunoftra nihil fit ulterius.Tunc tandem diabolus ipfe confitebiin ti tur,uerum dicens Deus quidem uobi's ueritatem, ego falfitatem perfuafi. Didbolutmtn licet nil confians uel euidens 1Et t induxiflem uos uocati ftatim me fccuti cdtitiontmpd'nftis: Vnde nullatenus,fed animas ueftras reascenfete. Hic enim nullua me rens. .Prabtum j n noftri prxfidium alrjtribuet cum nos omnes increduli fimus, poenas gratji 10 tu uiffmaspa(Turi:Credentes autem Dei praeceptoparadifum poffefluri, fibii t in Mdcbttmet arborisi il ijks.&c. inuicem falutem affrent Vir quidem bonus gerit t fimilitudinem sb onifimilah bona;>radicemfirmamhabentis,&inaltum fe porrigentis,qux Dei prxces Vir malusarbori malx fimilatur quac fuit arborip 'ptofirudhimfuum fempertribuit pulcbrûtn t necradicis firmitatem,nec retinaculum aliquod obtinet. Iftx fimilitudines t p/4l.l.CT9l.J, b homines ad boni memoriam perducant Deus omnia prout uult faciens, Etin Btingc credentesin hac uitacp fucura,bonis uerbis confirmt Incredulos deuiare Uo,4rborbo*Z. facit,quibonum fibi diuinitus datum ob incredulitatem fprcuerunt fefunttrmM"f' in gehennam, ubi 0 propowtur. osesfadtaresin domum ignis detruferunt, ^f Videlicet omnes deutj in loco malo permanebt. P politores participum Deo, fimul dC 2 1JOpcrMdumHicigitur ipfi omne fuum uelle perficiant,igni poftca tradendi. Credentes 120 hemiumti'x al autem,orationes& eleemofynas fibi de bonis datis clm atque palm efficidbmrgttbec antequam dies fuperueniat, omnis emptionfs imutuationis expers. j ant, o6iurgat6e Deus cozlumdCterram creauit & imbres ad ortum arborum ui(Sum pra:j-I neficiats bentium de ccelo demifit,mare curfui nauium uefirarum !J adaptauit, aquas immemorei jj&folem Si lunam motus indefcientis,& diem ac noclem difpofuit,omniacp i II 11 ueflra nota tribuit. Cuius omnia bona uobis data numerare cuiquam nonI e poffibile, Vos tamen ueftram incredulitatem ac maliciam non deferitis. eft ord Abraham exorans Deum, utterramfuamfecuramefficeret,&feftiosqjfi. uirpam,uty| I Blios,neidolis, quarmultosaberrarefecerant, crederent, corroboraret,infxosabidolo* Utria refer $quit:Quifquis me fecutus fuerit,meus erit.Cgterfs autem tu Deus ueniam'3 3 uaret. 8 mifericordiam tribue, tuep Gccorda hominum uelis ardifcare,dans illis C tMoitiii ut h t hei modaylorumcopiam, ut templum Haran xdiHcatum in terra Aman, tribuitMeg gente filtjscpmeis culta, undemefTisnonoritur, oratum & peregrinatum chantgeograzaccedantjtibicp 1 grates perfoluant,qui fcis xque corde meo retentum & ore fbie imperi= latere f Tibi prolatum:quoniam te nullum occultum cceli p
potefr. terrxp Ifaac 9 grates deuot reddo,qui mihi munus maximum,uidelicet Ifmahel 5>C ti tribuifli. qui refpondens orantibus, Tu merneamqs gentem tibi placitasi orationes fundereperfice,Stillis tu benigne refponde,cVmiht parentibusp o n omnibus bonis die dinumerationis tu pfjffine ueniam largimeis, fimul 2C Ininjrraore^tl re.Nemo cogiter Deum ignorare incredulorum opera,licet eorum iudici- 4 40 pindeturma* um u ufcpdiem iudicrj dilatet: quo capitibus ereptis,nufquam oculos uergeubintttU lis, r 1repotentes,cordecp mortui corm uenient dicentes: Deus pone nobis ter iciemptio.n minumpropinquum, Si tuorum dicT:a prophetarum fequemur Refpondebit Deus Ita quidem uos prius effe facfturospolliciti, minime perpetra. His Licet cohabitantes inter hommesfuisanimabus nociuos neftram uindidam de illis fumptam farpiusuidiflis poft artibus atque dolis ftudeates. Nonne Deus omnium machinarumcVartium eft cognitor Sed quanquamartesueftrx montes extuliflent non minus tamen deberetis agnofccrc
5C omnium uindi'cem efle fi'rmum&imagnofere Deum precioQflmtim, Coclumet ter ro miitabileminottinibus,quaperprophetasfuGsmandauerari 4 Quoniam r mutabilit ta terra nuicabturin liam,&C coclum (militerjfetcp coram Deofolo ccli'po tK tur. tente conuentus omnium ueniet gens incredula, manus di collumcathenatajCamilrjsex Alchitrinduta,facienn'gnecbiifta, dabitp Deus promptus dtnumerator illis, fiait 8cundlis animabus, fecundum fuum mrita. Ad bonorum memoriamconfirmandam &innedulosadfdemexcitandos,mea prxcepta propaljdocens unum folum Deum adorandum effe. A Z O A R A XXV. Alchoran euidens,hora quidcm ueniet,qua uellent om. i T_Tle efl liber8c1 1101 nes increduli credentes exiftere.Quod adhuc tieraciffime rcient,licet Fa X~. i Vit uni P,ir* n nuncneccomefiionesnecacusinfrauelleuum reprimant:. Nos quidem de et va definis a adhuc nullam uillampeflundedimus,nifiprius libro feico tradito Gens Icnni.zrc ei ;c; item nullafuum antecedet terminum, uel fucceder. Diccntibus, te dxmoil k c fi riacum efle cum hoc libro uenientem, C tibi minime redere uelle, niQ c cufnangeb's mentir/ nolentibus aduenifles, nos firmamus, hune lfbrum nobis eue pofitum,cuius nos.cuftodesperfcuerabimus. Omnes quoep ca;ti b teri prophetx praetniffi,ridiculum 8^contumelias paf funt Quanquam non minus ruoruni e enimnoftrosinfuisantecefforibuseffedhisuiderint > ccrdium praiiitas eos noftris refiftere prxceptis Si errare perficit. Et ficozli i: inuath ut furfum afcenderent, eis patefaceremUs^dicerehtjOculorum no firorum ebrietas nos nil uidere permittittfmus etenim incantat.Ego quii dem in clo Ognadifponens ad ipfius ornatum &C pulchritudinem uident tibus apparantem, ipfum ab omnibusmalisdiabolis euftodio praeteraul fcultatum uenientem,qtiem fidera fugientem lampas ailequitur. Terra it i xtendens,illicp mtes altos apponens, & omnes res ponderofas in ea nafcif i rm fadErtSjUobisllic iiifflQ uegeftabilem3ctuuos nihil reddtis.conftituiii t Non eftibi quicqtiama nobis abfcditum qui cert mod atqj menfur if i ubiq) fruamus,ilentis imperantes,&imbres ad rer Lfegetation,quosmi>nime pro libro retinere quet^c clo dimittentes,uit damus, & morte fn36r D nafeituros agnofcimLis,omnesDialotutcx c dcimus^mni heredes.Nos qiioq natos dC c lucodunaturi,cum fimus pottes atcpperiti.Nos item homin de terra SC ignpejifiro ctettiu, t to,diabolo prius ex igne peflifero creato3plafeiauimus Ccpme plafmatu-c* H 1 rum homin dcluto}& eidanimaemeaeportionem inrufFlaturangelis in-Hcntini pars aninut De/in t timaui,illis iniungs, utfe cor eo proijcert,humiliantes omnes paruert. feinta: confit i ff Practer Belzebub,fe fubtjcere nolentem. Qui cur hoc faceret interrogata tutur ttb Aug. de luto cno^pnigro plafmato me fubij- ut beretUj I tus DeOjdixit: Qualiter homini ut ( ciamdR.efpondit I)eus:Qiioniam malus es Si nequ,defcende meufq)ad alidtdiem reijcide. Ipfi quid terminum ad di publicar refurredionis po5ftuIanti,Deus inquittAd diem horx feite terminum pofui.Fpfequidem ne40 i qm'ciaplenus refpdensait: Ob hoc in me perpetratiim te,faci eis fiscp mundanapulchrauideri,eosomniamafadoc1:uriis,pietergent,qiibono puroqjcorde tefuper omnia diligat.f InquitDeuscMca;gentisep meEeuie kx funt:unde tu minime potens escredentium in me,nif tantum eorum lnfintii iU qui malosuefiri fecuti f uerint:quorum omnium uobifcum Het cogregao'o/Rnflii /cpf in inferno fept portis difcreto,quarumquacepportionem nota recipier.Ti- portis. mentes Deum,paradifum cum falute timoris expertes ingrediantur:quor Pl Paradifut^ Cprdibusomntollemus malic.i,fictcp fratrestcxfed!sdelidofiirim(s,ma' tl texlcfifu..
tl tUO
tuo fefe refpicientes,nimquamillinc etjciendi,nec aliquo labore maloue le* dendi. Diemeaegcnti,quoniatn egofummifericors,uenisecj$ largi tor,& it% Abrdi fingcli manu mea malumgrauiflrimumretinens. CEidemquoq?manifefta,quod keheftita. hofpitibus Abrahasadeumingreffis, cumqj falutantibus contigit. quos Abraham uidens inquit:Ego uos non mcdiociiter timeo. Inquiunt illi; Timere deffte Ixtos namque rumores de puerofapiente te generando feri mus.Qtiibtis ipfe;Hoc mihi quomodo gaudiumaccidet,cum ftmtenex~Inquiunt: Gatidium eft uerum,fed tu minime dcfpera, Inquit ipfe:Nullacr nus defperabo, cum hoc nemo nifimalus agat. An alia de caufaadueniftis LothfirudtlH Il nuncrjcRefponderuntAd malorum hominum Loth perditionem,&illius 10 per angelos, | fuamantiquifmam,liberarionem atep falu* fertunte So* fuaecpgencis,pra?cer mulierem tem acceffmus f Illis igitur nuncijs ad gentem Loth uenientibus,dixit C domet. ipfa,Se nequaquam eos agnofeere. Qiiibus ipfi refponderunt Nos uenimus,uobis ignorata patra(flum,nil fal(itatis admixturi.Sccrctocp Loth fie conuenincln parte noflis tu cum gente tua fugiens, illam fubfequere, ni allasuifum dirigens:& uade que tibi dutflum pracbebimus.Hxc enim gens a primo ad poftrcnuim delebitur. Illis deinceps ciuitatis illuc cum gaudib properantibus, Loth inquit: His meis hofpitibus obfecro, nullatenus malum feu dedecus inferatis/ed Deum timete f Illi quidem nterdicebant 10 ei,ne caufamillam traclarec ulterius. QuibusLot h:Per Deum,uosetflam z f pefinam ampleclimini An uos uexat ebrietasCEn fiiaemex,quibus pro uelle ucftro potiamini. Illos autem obftinaces uox excelfa turbaint.fumma deorfumSCima furfum uergens eosep funditus pluuia lapidea fubruit. Qtiod diferetis admirationis fatis imprimit Hanc itacpream uiam, non Idololdtre illudmalortimprodigiurrijcrcdens fequatur. De hominibus arbores inuoperditi. cancibus,G fictemeraric deuiantibus.noRram uindiclam fumpfimuslficuc &homines Alhigero, nofiris prophetis contradicentes, prorfusdeleiiimus f Ipfi namcp noftris uirtutibus fibimiffs minime credentes,in rupibiis fecando domos fibi fubterraneas,ad fui protedionem atq; falutem sediJRcabt:quibusnofira uoce diluculo fumptis3omne fuum opus minime pro-.}0 3 j fuit. Nos cozlum &terram,6 illis uniuerf contenta cum ueritate creauiHoraq? ueniet ucftrasformofa;uenix. feptemuerbis dCAlchoran imNontntxchut mus. tibi fttKttmet menfo noftra gratia dato, nullatenus oculos ad maritatas erigas,nec cas in corde tuo concupilcas,fsq3fubietfricordis Si humilis,tecp nuncium prjt cepta mea difeeptatoribus de Alchoran dubitantibus, fadurum, clarifies, C Hlos quidem difcerptores, per memetipfum iuro pro facftisfuis atcpfermonibus ante me uenire faciam.Tu quidem interim illis mea prxcepta noluretDeos tifica,ab incredulis te retrahens,9f ab irriforibus tuis ego te liberabo. Deo Deum alium a(Tociantes,anuerum fit, ipfi feient. Iamcp uidemus hoc quotonfttucntd, is dam modo fuis mentibus diffonum &moleftumexiflere Tu quidemDe- 4 40 fui dagmutis pigef. urrunum adora,eum inuocare, ufquequo mors fuperueniet, non definens: & te humiliandOjC infringendo,ortiones funde. A Z O A R A xxvi. T^T Olice nimium feftinare.Ecce iam aduenit prxceptum Dei,qui fupet AngcliMiinm > omnedicflumueftrifublimatuseft, quicjsprofuouellefuperqulir i. ti. bet angelos animatos,ut dicant ei,non effenifi Deum unum,demittit.Eum KtneficUDci itaq? conditor,qui ob noftra de co dicu fefublimauit. -< timete,cli terraeep OnIIttltCii fpermate homme roducittqu ppfteacaufidicwm $i eloquentem, atcj De p diferetutn
clifcretumfier/ cttngit. Idem quoqj munificus beftias talcs fccir,ut uos irU de calorem,& commodum, ac ui<fhun,ornatum, atcpdecus,ad eundum fpaciatum,ueitrasq3farcinasad quaslibet terras portatum,quod uobs effet tum difficiletum mpoffbile, quales funt equi',6^muli,& ajni/oitiamm. Idem etiam uobis ignorata faciens, uiam rcdam, licet eorum quidam pro eo nil faciant,plures edocet.Ipf tamen uolente,omnes unittfmodi enifdcp fe<3efierent.Per eum imbres defuper in terram ad uites & arbores educehdas defcendunt.f Vnde nos iridium fumitis.Habetis etiam per ipfum meffes,Soliuas,ac palmas,& arborum genus omne. Idem diem & nocflemcreioaa lunam, ac ftellas,omnesq$fiio prxcepto fua ricgota perpansjSi (o\emy$>C t trant, resq)multiformes atqj diffimiles in terra perficens mare ueftro ui liii SC iiclituijturn carnes recentes,cum caeteracommoda extrahendb,nt uiuiTiq}curfuijiit per ipfumbonatumacquiratis, tummultplicetfs, De f fauente,cui grates funt reddendg,commodum & idbneiim flatuit.t in terr; ra montes claquas acuias ad itinera negotiacp gerenda, lftdlas ac ligna a ad r&antm uiarum noticiam in clo difpofuit Qiiae cunefiauirtu tes cVe- Ex tmimcm E u uidentia rriirculabonis atq) difcretis appafent,quantum inter eftDeo poti tisopnibut .Vstlicmon' 't~ creare hominem,& homini talis operis impotenti.Sed quis Dei mira- r tenti fl b bilia dinmerre poteft:" Ipfe quidem efl uenix miferkordiieep largitor,ac-faut quantii J (- abcodifient so cj zoqqufcienscordisarcna, uocecpprolata. IlliqaosDeilocoadoratis,fac5:i q titulo Deo fi funt,nil facere potentes. ff Vitaquidemcarent,8iinfenfibtlesfunt, Horarum colutwr. | t 3 qt4idemfux refurreclionis finguli feientûnfol effe Deum.Quifqui's aut P alrjfgeulon credideritcor malattp prfumptuoftimgerit.Plurs interro) Varum m Ltons gati,qug Dei precepta fint illis tradita,dicCt,illa mirabiliaprior.qui fecu- U in ), lo futuro peccator ciunulo prementur t propter pondusfuor peccato- c! efti. r rum,tum propter farcinas incredulor,quos fibi ftulte credere fecert.Prgd deceflbruerofuasartes facientia,3edifi'cior2fundamentaDeus dirus,fuP per eosteAa fu buerrit.Et fic undeminus extimabant,malum eis incubuit. ( Qiios die futuro interrogabimus,ubi fint,quos mihiparticipes fitiieruntC dedecus illius diei infrent incredulis. iSpinti quid teftimonio mal QC 30S I Incredulis perfeuertibits ufqj dum angeli fitasanimas elicit timccj;feillis emendando dictibus fe plus ne(cire,Detis eor fada dinofcs inquiet: 1 Intrate portas gehennx,polfea nunqua egreffurRefifttes icaqj,maluii B Botittfittur fi, S graditur.Timentes De,qugfiti quid diuinitus illis fit dat,inquient,Bo- feculi longe n num.Scit omnes hic faxulccp futuro bon promerentes,illi (kculi bonumi p fondtrt f>r n l (rfciitibut. melius dC prardofius etTe.^f Illis,quos angeli mortis hora bonos inueniun 11 d u dict:Saluete,cVpro facfis eflris paradifum,dom optim,ubi' funt fontesi E i fluxus aquaru idonei, introite,omne uelle ueftr habituri.Tale quid e- p Puradipa. n nim bonorum merita exigit.Non expe<Santincreduli nifiaduent angelo40ri r,uelalus Deo dati. Similitr & fui pradeceiToresecert,quibus Dûs f ncqiuqu/ed ipfi fibimala fecere. Vndepropter ridicul3,ceteraq3 peccataI mcrito periert.Dict acincredulitSiDeus uellt,nec nos necnoflri pare tes aliud qum ipfum adoraffemus,necquicep nifi prxcept fuS faceremus: Sui ueropraedecefTores fimiliter fecerunt.Sednuncionil aliud pertinet,nifi K l tant pratcptS applicare. Cuiq5gentium miffis nuncrjs3ut De adorare 8i Mttriutigdti, 'expamre mi idolis minime credere pracdicdoperfuadcrt,quand illius partem ad Ui dtt* reclam,quandl ad mal Deus deduxit. Terras perfcrutetur,ut uidet,quis E ExcmpUipc* uiam red edoccat.'rcuntium ok r( ratfinis ctradicentium.Nonprecerisut Deus malos,
Nilenim
i Iitreiurndo fuo firmantibus, fiiftmrcligior Nilenim profictet nifi cui Deiis uoltieiit nemmoust. t mortuos nunquam re(irrrec\uros,rcfpondet DeustlmCterminus ill tieKcfurrcfiio raciHmus eft,quanquam plurimis nefctjs Ego uobis contrarietates expla1 1 no Poft uero cognofcent incrdulit mcntitos fuifie. Quando quid feri ,1 ,uoliTimiis,dkimus Fit,& faAutneft. f Poftmalum laboremqj perpeflum J facis expugnatoribas De nommenduranubus, Cfeipficommendahui .] busjhic bonum fieuloqj future malusfi fciuerint,tr ibuam.Antete non a-
lios mifimus nuncios quam homines, qui dtfcretos perfcnitarentur an M,1 broruinmirabiliumaTcppfalterrj noticiaaffedtaretur Tibi quoq? librum i rflum tradidijiit eius prxcepta dicas Si.explanes hominbus,ut intelligant; ~LO t icogitent,quid prioribus contradicenribus contingit. Culpabilcs & pec.catores nequaquam opinati funt, quod uel tellus eos abforberet,aut ndpi_i nabilemalumillisinc-umberet:iielinnegotrjsfuisjfeutimore,nilfacerepoJtentes capeentur:Deus tamen prjffitnvis& omnipotens,uoluntatcm fuam t vm6r.e, inacSum deduxit.Nonne percipit.qualiteromnes Dcicreaturacdextror<ldo. ratio queiH fum & finiftrorfum.omnemcp partem ucrfus umbram prorjciendo,fefeDeo> D.; humiliant.ipfumq precantur,Omnes rurfum coeleftesangeli}beftia;q}tert reftreSjDeutn fuper eos exaltatum omni fuperbia depofita timcnt, omnecp prjeceptum illis ab eo perptrant, f Nullatenus uobis Deos diuerfos ftanon z tuite :quoniam eft nifi folus unus,& illum adorate.Eius enimfunt uni-zo uerfa cleflia atqj terreftria,& omnis bona lex atqj reda. Cur alium quamk eum inuocatisCQuid nifi ab ipfo cmodi uel uidus hbetisf Malouos percutient t lladoretis,atqj precemini: quod ipfo collente,ueftri quid miniFilios dttri. rilios ittri m credtes, pracceptadiuina fibi data illi participes ponunt. Et noftrorumt buiDeojniU bonorefibidatorumportionreife ignorate tribut, Deo^ filios,quodI 'ptfat.. ipfenon uult,omnia pro uelle fuo dicentes adfcribunt, Nuncpro uellefuo agant qmdlibec,atq dicat: Deus ant omnia uerba fua perfcrutaturus,eos fe cognofcere faciet. Cum eoi^ cuipiam filia nafcitur,fu inde denigrat faci,r 1 i fufpjriacptrahit, & ab homini conuentu recedit,ufqquo deliberet,utrn e TdXdtimnut *,nattencat,an uiu fpeliat.Heu qurn prau eft iudicium,& qum iniqua<3o 3 nitdtemquo*, minime credunt aduentui future diei. Dei quidem t fimilitudo eomm,qui rttndim, qui fublimis &fapits fimilitudo celfitudinis eft. f Si Deus ad hominum maliberos faern. odertmt. lefadla !# femper refpiceret nequaquam in terra quidpi animal dimitteret. Sed hougttnimi' ipfe micisatq; propitius ad hora fcit fpacium differt3qu,cum uenerit, tMDei,nemo prafire uel fequi poterie De Deo plurima n dicenda,iHi bilinguess tiUfrbcmu atq?mdaces proferentes,ofientant fe bon habituros, cum nil practerign ob flultiloquium fuum fint aceepturi.Per memetipfum iuro,me gentiprecedenti uos,mandatum feciffe Sed diabolus eam diftorquens,fua fibi uifui pulchra fecit:Cui nunc fe commendtes,rnalum grauifmum pafluri funt. Mcoran da. klcordn di librum non alia de caufatibi commifi,nifi ut hominibus tuas contra- 44o Hi^pc i tm,ut ijiidii rietates exponasA uiam redtam, atque mifericordiam credentibuspatefad religionoi cias. Deus de clo dimittit imbres, ut terram mortuam uiuificent S( de t lit, yuiam decolatum ad biuentribusbeftiarumlacpurumexegeftone&fanguine fdutisindi= bendum dulce,uiduique commodum educit: 8Cin arboribus ac palmis 8^ '1 uitibuscreat, quod inebriat, &foptim pafeit Hinc'que uos aiumit uo AftS. bis.Qu3e cunAa non minima funt miracula fapientibus & audientibus. Apibus item iuflmus,ut in montibus & arboribus fibi fuasmanfiones aedificarent, &deincepsde pomis omnibusguftarent necququampergere ad
ad fm qiigrendum commoditm Dei nommeifferrcnt,irt fieexiltcri'sfiid Quod& ita contingit isfyropusmulticolorfaluberhominibusoriretuf Rtmmefapientibus admirandrrt Ipfeitidetn Dcus uos creau/t, 8i petite fciet.Et ueftri quidam ad peiorem uitam deuergentur,ufqitequo feu-nuCohtniAoioz btisfadi funt l'nfcif, l"Dea huic maiorem uuflus copiam,t'lHuero minorem Gc f la;ras. tribiienteêxigic ne uis, ditiorem fit participe, qumipfede rbus flngulis acciperefCur Dei bona negatisr'Deus de uobifmtfpfls uobis mulieres, "&irtde prolem, ac inde confanguineos uiciimcp res bonas tribuit Cur c< Confunguini* mala crcditis,uobisq) loco nullum uobis ui- lu. u S igitur bona datanegatis.Deicp lo cfhimcleftem fit cerreflrern darltes,damie potences adorai a IpO nulla propontis exempla, omnia fcientijuobis^ nefeienubus parablam ftam p1 p proponnti Sunt'ne fibi fimilSan aquales,quorum alter fumma miferia Ce Compitio ueriyfklfi ca calamitateep premitur,alter noftrorumbonorum aburtdans,ea clni palq ue cu cultdru eii t diftribuit, minime Deo gratuSj quod eorum pars plurima manec infeiaf lAliM "f iijirii utfunt fibi fiirn'lcsalicuius clientes, quorumalcer mtttus &nequam, C A ,l buitMmimt4 2^ aker,qm quolibet tnif- D in fuumdoininiim,prxceptiq} nunquam in efficax: Dut)grticit redit incommodus & inanis,nil preter asqunm SC redunl pd fu fs3nunquam ftulansf Nolite alia proficifeiqum reda uia Di,ctiius furtt cosfli fit tetratcp fecreta qui nos ab aluis matrum ueftrarum itobisnefcfjs eduxit^ Caures ac cr }ocutos cordaqj fimul uobis ad fuar'um gratiarlim redditionem acq noticia aooe Horx quidem aduentus hon ert,nifi qualis iiius oculi ad cceliim Aditcntiudo* A prxbitit P1 mitii d nidi* uelocior ctiam Nonne uidetis aUesctielopropinqitas, non a pertet(tis>aiit eim ptrnicif Deo fuflirteric'quodcrederttibs dmirariduni .1 P! liutide quam al M<< eft.Vobs at ? ptuttsW de A dottos ufq?ad mortem inhabitandas, &L beftianim pcllibus ueftes tuii1t\ theiiAi<i?c, :'r negottjs gerendis;t ii domibus ferendas,earq5lan cVpilosatq; crines in :ui uobis omnia profcuS tf adidic.f Ita quoq; Deus ueftia: maten a: iocuhdam fa umbr,uobiscp loca mtuofafrequtationi,ueftesq tu caufacalons tu eauta frigorisjt gratia timoris expellendi praebs,uos adeo bonis omnibus rel pkuitjUt fanitat atq) falutc habeatis.lllis aut crederc noltibus,tn efitanP c|D'tt DtSpra?ccptanciaie. Eor etenim parsplun'fnamanecinci-edula,bona cog-"tk refpus.Die,quadefingulis gtibustcfljmoni quacremus,nincredu nita er mal uikim le teftimoniu poftulabimus,nec eos vufcaltabiniUs,nec lor s *(r triinuemUs,nec ad eosuifum refledenms qui uifis fe pofitis pattkipibus it inquient: Deus,ifli funt,qtio$ tui loco dorauimus.Illis uero refp~dentib i bus,eos indemtirijilla tandem die Deum adofabtiiit,refptttes prius ado* r. i rataEt tc itlcredulis uta Di fe diuert^tiblis,rnal aliud fup.il liid ob fila n malici acainuilabirnus. Singulattimqjgenti tcfiibtis de'femetipfs doGcatis,tec getitis huitis teftis aducn.Tibi librum iftu tradidi,ut cda prx-ri Cl cepta meapatefacias',itiam^ recftj&mifencordiaitijbontimcpmincicreo 4oddetitibus intimes ^Deo pra:cipite,ut:iuflumbohDcpfacias,ttu'scpcfanguineis bcrtcfi'cusexiftas,qui culpas8C inuidi prohibt,te cafligans,ut methor V cfFiciaris. 4 In Dei notnine nota tua perfice3nec nonadaugc.Iufiurndiim 1VOtJ(Xolili e firmatunijCiimDeus omne tuum opus afpiciens,inde BdeiuITr xiftit,nul- ttiid. tatenus inci'ansnccimiteris eum,qui uerba prius firmata ctradicdo fal- Vtfmrdndum religioferd p fuminduciciiifiurand,UQlens in hoc faeculonobis probare mendacia. Hic "T enim fneratoribus annamerabit Et fi pes tuus primo firmns Iab)'tur,ma-'jhnium. fuftinebis.Inter uos falfafacramta nullatenus faciligrauiifimi pavTionem tc,nec dmiamfumaturampromodicoendite Quod enim apud Deum
h '|
teferuaturj
k Kimifkmbo referuauirnobis.miilto mellus cehfetur.Res epim mundaha cito tranft^dit. lumonremu* u uina nunquam. Secundum optimum modum fui* operum quemqj Deus nCl'atarDeus fi ienuincrabit-,ufta tribucns xtern,fiue uir fuerit,fiu nuilier.Si uellet De* fdcorMIfg"1 usjuos u unam gentem efficeret.Sed hunc aberrarillum uero credere facit. dmcumdiui- ( Quando legcritis Alchoran uofmetipfos diuina fanClifiCatione diabolo ndfmftific*'p protegite cui impoffibile facere quicqu nifi ttum incredulis,& Deo par tione aduer'
ticipes ponentibus.C Cum fit hoc alicuius uerbi pro uerbo mutuatio,Deo fmUm. p pofitionetn fua fcientc;dicunt increduli.Tu quidem non es nifi mendax,c3 adeo uerba tua uaries. Sed lnrius rei plureseorum a funt inferj. Ipfe nqsDe* .u fpiritusep fuus benediclus, hune librum ueracillinuim cSpofuerunt, ut I 1. us, r redl ui credentibus,plenicp gaudij rumorem bonis cfirmec.Scimus quiCWtdfdM d dem eos i ditfturos,linguc Latine uirum doces,L Alchoran eft Arabicua. 3L4finefarif Eos di L nunqua Deus uia reiflam docebit,qui Dei prxceptis ctradicendo/ol bat,frigide mcndacilTmtrunt:fcd malum grauiflmum eis infefet. Poft fidem habitam but. n ii incredulus ai coatftioneq fadus.fidem legcq corde fuo retinens non damr nabitur. Sed hoc fpte faciens,quia huius mundi uit air}prjetukrit,nun$ Vitinegm* n tirI/It jtdcma. Deo in uiam red dihgendus,grauiiimis cruciatibus affligetur.Talium Axus,cordef enim corda Deus (igillar, Si aures oailoscp fimul. Vndc negligentes 8C hic tmtn eamre inferj uiuuntjdcinceps perddi. Expugnatoribus poft labore atqj malorum tinciK,mii' r ueniam Si mifericrdiDeus impertietuf *f Die qua 2.8 t fuftentamen efFecSis, nitoitur.ldc hitrctuii qui c, quifq; pro fe difccptabit,cuiqj fecundS opera fiia,abfqj uiria & iniurari 1latione,mercedDeus tribuetrqui he uobis parabol prebet-Villf cuidi bufdimbibct l coittltutiKm prfens nihil timti,futuroi qj fecura,fui uiAus copiamultis locis redda p t bat.Sed ipfam nullas Deo pro fuis benefierjsgrates rfrenc, fames atqj ti. \i}2X<ttttudo mor,Deo iubte,preflerunt: cVfuosincolas^nciofibi miflb ctradicentes, duufdamop*r p/JicrgiiDfp peflis mortifera peiimdedit. Vositaqi Dei bona faperifera,& hale comed m, p Miter t tes,Dq adorate,ipfiq3grates perfoluitermiiltOq}cauete, ne gd propter ucpunit*,r flra j^ uoluptatum perfedion.hale ponatis Deo cflitut harjiiel con. t: tra,ipfi mendaci imponentes.Tales etenimnec mult nec paru antecedt, Uitfi,Hliii*n1) malGgrauiflim habituri.Deus qutd nil fecittbar uidui uf firo.nifi mor 3fl } tum. t ticinj,& fanguinjcarncp porcinam, tVanimal n Dei nomine decollat. VrdbibitiHc* y1 tam neceffitate.cogte funiti,Deus ueni dabit: Et iimiliîd faciti Inde /a.1' n nefciter,&:pofieapccnitenti,ac benefacieti.Ead qucqj Iudacishar cfliAbrahxpie*tl tuimus,neceis nos,fed pfmet fibi fecuunt iniun. Abrahuir in Dei crtM. d atqj bonus,pro bonis fibi collatis Deo ds grates perfoluit,quas Deus beni mehumet fi g fufcipis,& e3 in femit red dirigens.ei bona in hoc fculo tribuit, QC gne inaliobonisaffociabit. Poftea temiCmus,ut pfius Abraharleg fequaris, dei. il i kbnhe ton*nufcjjdifgredis,ne fis incredulus. Sabathi quide cuilodi n iniunximus n n Sin,nn qbus inerat ctrarietas-atq)difceptatio,quas Deus futurus iudex difcunifi Vnniftmc.i t tier.C fapitia prgfcr/ptajbonoqj cafligamine Dei inuoca.Difceptdo ho- 41 4' Sabatlmm. n nefia ucrba,bonacp tantum profer. Deus quidem difeutit fapienter,qui re miepiftr* dam uli,am,qtiiuetortam proficifcitur.Gmni tibi quid ingerti3modo fimi. K.in in li n I<i refpde. Patiter tamfuftmerejmelius efi. Igitur C nifi cum Deo pa. gwfjndb. ti tienter indura. Concradicentes minime timeas,nec pro didtis fuis aliquate. pUnifi^docet nus Petm Aponi cniftcris.Q.uia Deus eu fe timtibus & benegertibus femper exiftit. Jfol~t. A Z 0 A R A xxvu. Eruum noftrum dileclunijCiii iiidelicet mult profuimus, templo ha. forteiitofum S ad itcncUciS '*J ram ad templum longinqu nodu fuflulimusût cum de noftris uirtutibus
feribit tibusSrniabilibusdoceremus, quiomnia Gmulaudirntts atqj ui'dcmtis.fi CM, ut Bl Moyfi quidem librum paccfaciencemuam reft filrjs Ifral pofteris illius rapumt Mackumtfu, bonxgentis, quam in arcam extulimus & ilhcita prohibencem dedimus, extAccbn diccnces illi's in eo, quod bis terrain amrnictercnr, illictpmultuminlurgedeftrutfionis adueniente homines ferociffimos atqj Hin-o//yiii: rent,teiminocp prima; in faf. indtin y fortes friper eos fuis domibus immiteeremus Quod &iira fecimus. Dein- Viic confit! ti ceps illis auxiliati, 8i eos friperprimos mulciplicantcs, filrjsatqt pecuntjs a- tioiieiAlcoriL bundantes fecimus,dicentes: Si bene feceritis, ueftris proficiec/saiiimabus ni ftlr, fi ni,d( fimale,nocebitis In aduentu quidem termini fecundi hofles fuperuenien- ue afenfu Mitchumct. ne- w y tes f&)1 ueftrisfaciebus maluminferent, 8ftempla,ut prima Liicc,xdificiacp A i fira funditus diruent,nec quid ueftrarum po(Te(Iiontiin dimittcnc.Forls ta- AUordnboni men Deus uobis adhuc ignofcet. Sed ( uos reuerfi fuericis,Sêgo,carcer promittit bo* i pi " i omnibus malis infern poQturus hic AIchor5 gaudfj nicius mercedma- nis, ty mini* tur 3 ximfeculo futuro clIis credtibus,incredulis mal grauiiTimum nSciantu mdi pra I Homo fuis negotrjs iinpetuofus,equ Oe,p malisut bonis obfecrar.Sed Kit. C Vrecttionct humeris tua fadla geflabit,fiue fiterit erroneiis,fiue credens. Quod I gfqjfui's fet euJdenti(Iim3,cum fingulis Iibrum apert onnesftiosadus cti- pauerft, cuicp nent,ut g legatis dinumeratos trademus.Nc faltim peccatis uefiris impo nat terminus,prius i nobis duobusluminibus clariflimisjaltero no(ftis,alteM3-ro diei cftitiicistilli nodlisdeinceps tenebroftat,ilhcpdiei (plendoradi3 ximuSjfngula manifeft difeerntes, uc homo cum fciat annoijt cxcerorq) fi temporumcputLimjtm fibi ais comodumejperquirat.Nos huaifqj ne Kutlumpopu min lsedentes,niOprius illi dato ncio,c uill peffundari uohiimus,ei pri k UtmDemptr mates ad hoc gerendatqj pottes immiteendo,noftr propofitum peregi. d dit,vifipttt tnomtum. mus: qui fapientes omni,Saudiences, omnigeneration poft NoIxfa->m r um.ficuc exterar culpas fub certo numero cognoccimus. Licet pluriQ dC lit uot res feftiiia l.omnisarn feflinatio nifi per me inam'seft Bicaila, qui BCittltlldOt t E gehennamaegerttbus, ut illi~dedecotati repulfiq3finetetmino manet: credentibus,hocp promercibus,cum eorQfadtaUnemihi graca,paradifum otribuanijhis Si illis de diuina fubftantia, quasminime parua efl; largiturus* 90: CEn qualiter un abalio difeerno ut cuilibet innotefeat, quonia alterius iseculigradus eft datior, 8i exaltatio maior.Ne malus fis 5t erroheus,null Vnm DrKco J Deo coxqua,qui tibi prxcipit, ut eu fol adores, cuosepparentes honores^ Icndui.in p PictM piw eisepbenefacias/i ad te uterqjapplicuerit.uel fiunus uni.Cumcp fenuerint, rrenttf. null uerbS graue moleftmue ,fed bene formofum atcpiocund illis dicito.tecpillis in omnib.c humilitace atqj pietate fubr(cics,Dcprecare,ut il' b's ueniatqj mifericordi tribuat ^ni tibi paruulofomentaneceflariacp tribuerunt.Deus eft agnoics,quid ueftris inerit cordibus.Si boni fiieriris, mifericordi Si. gaudium bebit.Popinquis it SC pauperibus muncra fa P pr ProfmquU ci o 4o cite,fed n fitperflue.Gerentes nq> fuperflua,diaboli ducentis homines ad pMpmbus p ri be* illis incredulicat,fratres exiftt. Ab ac(pe cmodi fi di(cefiericis,puIchrBmocrat facite "falioquin,manusnecpenicus aperas, neepronus claijfashabentes, mjuiendum. Sicenim perderemini,& reprehenderemini.Deus qdem huic uidius abun- taQciJKIMR. L Prolem ueftr inopijEfumptus ti- \,iberdnnt danti,illi inopi,pro uellefuo tribuic.C more nullatenus incerficice.Hoceft enim peccatS maxinr:&:nos uid illi, occifio grdii* j' ficut uobis,tribuemus.Nfornicemini. Hoc eftfcelus,uiaq}praua. A Deo defedus. N Hon formejn pofitum hara non perimas.nifi pro uericace. Abiniufto namq?peiempcore, dl dum. ance priccipit Dcusiuftitm fmi; Ipfeq index exiftet, Pecuml orphani
h 4
uenereos
uenereos annos,ntf feamdum modum fibi meirm,non tangatis. FirmtOrphuninonU t; frmidndi. tate fadla perfeueretis:quoniam uos Deus inde percundabit ur.Mcnfnram C Cettd utiii'C complete,pduscp rectum apponite. Hoc enim iuflum eft ioptimum. No Xit cnda. dicatis quicqu,nifi cognitum Dedidtis enim ueftris nos perfcrutabtur, c De mnnibm 1 tu* 1 j nefirum audire atcpuidere.N catis terras perfcruf atum,plus debito C diis rttio{ monda Iongitud/nes amplificaix fict fto.per nos en jmnec terra fci(Ta,nec r<dicn<U, De= viatantu Hxc enim omnia coram Deo,nolente tali'a,peccata funt.Praci m :auUflur4icuruftistamen prohbt Deus ne cum ipfo ponas aliurti .Inde t tMfeditiana* namq; reprachenfuSjn gehennpcfllmam prorjcierisi Ad mer TeTet' morlam dicentium llud,a: rcuerfionjin hoc Alchoranmal- l 10 *Udic"1 t Vnde Catis diligentes perpcrit trdtpaiUs'%torumdifcretionemfeci'iius < contrabripk*dant: quum fi qui Deo coacqualesatq; participes eflent, uiam c wm coltes afcenfusad ipfum quacrerent Quod ipfe celfiorillis,plus ca> nos, I Vcum effet' teiis malisabhorret: ci ipfifoli cozlum, c^tetra^ omniacpfubin in t tirf trinum ijciuntur nec efi,quod ipfigratias nonrfrt Licet uoses z?c. non intelligatis,ipfeq maneat f expers iracditcueniarcp dater. L perfoni;. Qt.[ M<<CKK* intercapedinem atqjuelameninlemetinonerc*Vobis,&alijfa:ciilononcredentibus fuiscordibus imprimendo,nfcire ditnt,\Deo i gendo Alchoran interponemus, figilla txctcdtir i queant, auribusp fuis plumbum infundendo Vndefugiendofiettazo dbiutdti. t hunt,cum eosaudire contingit in Alchoran,te nominantem Deum folum.12 In1 I Nobisenimpatensefl,quidaufcultant,uelquoddetetierbumfaciant; 1 multnudine namqj dicunt, Eumfequamint fi uelitis incarnat ores magiq Rt/i<n'f3!'o* fieri. CumillistOtexemplaproponendo,resademanifeftdifcerri6,euir nemmortuo* eritis ofla,ucladnirri( errant uiareda dniantes^ lllis diceritibus, Cum rum ddjhuit i 1Uimredadi,qualitercfficieminihominesnouiC'refponde:Licetlapide,el pcrDorrfrf J eft durius,e(Tetis,qui uosprima uice creauit,ad uitarn detorts ui?tut, ferrei,uel fi quid i nuo uos refufcitandosreuocabit. Sua capita refleeTcndo,quxrentibus ietI minum illins effedus,dic effe propinquum. Die, qua uos Deus reuocabit i fua gratia, omnes refpondebitis, putantcs ucs non nifi parum moratos fuit l fe. Perfuade genti pukhriora mcliorap Deum, ne fuushoflis manifcfiusIfO | f diabolus illis fe immifceat:fed Deum meliorem cognitorem imitentur.qui fibi pro uelle fuobonum fiue malum daturus eft.Nec nos te quiderrt ad hoc Wchunttno >i mifimus,ut fetibi commendent,ucl adorent: Qui Dauidi pfalterium dedi. miffM ado i ut musûibufdam prophetarum pre cactetisfublimationem & abundantiarn rcM,4utpt' r permifimus. Inuocent increduli, quos adorant Dei loco, irnpoffibiles fibi tronutfit,at=t malum mutare uel de!crc:Non minus tamen malum tilis incumbet.Deum qucdiuut.s auteminuoeantes, &inilliusfperantesbenefidjs, eius propinqui funt3oOmnia intni |mnis timoris expertes Non eft uilla cui non noceamus, uel peffundemus turu mteno* ante diem illum. Hoc enim noftro eft prxfcriptumlibro:ncc nos quis manuifiimumdii, t contradidlores uelutilliquThe-^ 40 q Cmdimoni datafacereprohibuit nifi primorum l mmli camelae aedemprohibent! contradixemnt.Nos quidemmandata fetefricdt. Somnium S le* Deimandata, somnium 'cinwisnonobaliud,nifiuthominesmetinierent t timeatur.g gtt cuinon item quod te docuimus,adgtiumadmirationem arboremqj cre Imbutctium dere,pecc4turetracampaucicredunt, quodincredulitatem graucqj mal ai c <tmetur,ctilli qw cit, texDciaugmtant. CQ.uum nos angelis iniunxtmus,ut fe Adas fubttmiumttnii c di= contrtrwm rfcerentjOmnesprarterBelzebub, dicentemfenunquamfubc L mtwt bumi 1Mt> cwt' i) cidum creaturg lnteas(quicpminatus eft,quod omnem gennes.i I DfHf.u. temfibipralatmodofHopractcrpaticosdiuerterctjfiufqad alium
jlfamdttttiltWDfUsdonaretterminum, paruerimt C.ui Deus inquit: rtioli reg* Hincdifcede, gehennam cumfequacibus tuis profacffr'sfuispoflflurus. num filioi in De quotquot igitur coram poteris, tuo fermone cum tua gcntc 8filrjs,at- '^c ac equis, ridiculum atque iacUiramfacito In ditfidcnttx, que militibus, peditibus, eorum item fubftancia& proie portionemaccipito, illis imperans &:blan' diens:quorum nil nifi lapfum6t pra:cipitium Deus dtligic. Super gentem autemfefe mihi commendantem, nullius en s potentia In uafs acquoreis obis Deopermiis ad ueftri commodi quxftum cum uos naufragium percutit,nullum nifi Deum adiutorem habere poteftis.Liberati uro,& in 101 terrapofiti, ad prifiina malareeurritis undeDeo femper ingratushomo > permaneat. Nonne timuiftis, quod iuxta portumuos abfofberetj utuen1 tum lapides cYarenas uoluentem immitteret Deus, nec aliuni qam ipfum i Timenduin quoque,ne uos alia uice redeuntes ob lietutorem inueniftisC1 i { ftrammaliciamfummergac,omnitutorecarentes Filtj quidem daeper nos i honorifcau & per terram atque mare direct noftrx manus beneficioj uirtmn illa bona faponferacpfufcepenint.Et eorum quidempars prs extei ris i elationem OC fuperabundantiam fortiti funt.f Cuicmque liber fuus ledie quafque gentescumfuonunciouocabimus, uridextradatusfuerit, nullam iaduram fentiet,uir quifque lumine pritiattis fiet, qui caecusin hoc '0! fxculoperfeuerabit Ibicp plurimite amicum o libenter fufcipeent nifi te diai firmarem,tiitn ab eo quod tibi trn'fl,utaliud diceres,te diuerteremitum bolus ad incredulos te diuergere niteretur Sicqj te tutoris expertem in 1 hoc feculque future dupliciterpunirem pro more quoque ripftrorum Oi prophetarum antecedentium nunquam uariandb, terra t uellent erjeerc, Oriotui necnifi pauci poftte tuf morarentur A' mane ufqj ad uefperam orationibus inflft.fummcauens,ne matutinalis oratio defciat Tutic enim omnes adfunttefles. Oratio quoq) noiftisfuperabundans,ufquequo te Deus in ii/amrecam dirigat, te femperfiat, Deum fic deprecante: O Deus, in ueraI me 1 dirige,falfacp prohibe,mihi^ uindicem ex parte tua tribue fl"tam li5bro pofitOjfalutematc^pietatem credentibus pra:bente,tncredulis uero nilI &\ nifi iacfhiranijUeritas onfrmatur,falfumcp confunditur*Sed homo femper c fibi peiiierfusj me bonum tribuente,in partem contrariam defcendit. Hic dlteritmexmpkrinffSambduit fequentifctpitii. partent Anima, Qui malo fibi contingente defperatus efficitur. Omnis enim tecundum>A Cui modum operatur,Deodinofcente,qui redius proficifeitur, Perquirentibus cuius fit anima, dicDei, qui tibi,nil nifi paucm inde fapientiam tribuit. Et fi cum libro tibi datodifcedere uellem,non inuenires qui tibi redIfl deret,nifi diuina pietate fuperueniente, quaein te maxima efi. Licet enim Ventmcon* omnes homines atque diaboli ad unius talis compofitioncm caufaueni- tioitcmmu* toi. o rentjfibimet mutuo In hoc Alchoran ta Primo 40 proficientes minimeacere poflnt f enim iixit, omnibusparabolisexplanatis, pluresmanentincreduli, dicentes, fetibin(J t<m mmpoffe minime crederc,ufquequo facias illis in terra fontem manantem. A AKotrafac C Vel paradifum palmarum, uel uitium, atque riuorum fcundam ri- re re,itinAcit* bi pares aut rescoeleftesfuper illos defcendere, fine Deum &(angelos te- en to cem,nunc cum cundis uidentibus uenire facias,aut domum auream, p uram,6V orna-ttttmVbrum tiffimam habeas uel ad coelumafcendas indeqj fibi librum ad legen- KintcuU, M dum dimmittas: nec prius tibi fidemadhibebunt Tuuero Deum ut te liberet,, exora, dicens Nonfumnifuiirmindiis, uiasredaspatcfaciens, quibut
n>cifcitur,& eo quilibet faftiis erroneus ab nunquam dirigetur. Die cgregacionisomni'urit,ca:cisac furdis,& mutis fua Fada dihumerantes, eos igne fcruons torqucbimus: Si quto plus arferint, tanto plus ignis apponemus, nos redadi fuci imus3quomo>Hi funt,qui dixeritnr Cutn in terram & oflfa Refufcftiodo in nouas faduras reducemurr Nonnepoflunt perpendere,conditorem i coli ter rwjj pcentcm,qualispfi funt faceref Ipfe quidcm illis rerminum110 abfcpmendacio ofuir quodci's nihil praeter incredulitatem adiiingit Sii p 1 omnis Dei fubftantia fux poteftati fubefft expcnderetamen timentes onia 1 AtgyptipU' 1 retinerent,quoniam,inde auati funt, f Moyfi I X. mitabilia manifcfla gttx.inExo. {fcerepatcfecimiis,quod filijs Ifrael perfcruteris.Vnde Pharao illum mabieuntum < gum effe perhibuit.CuiMoyfes rrfpondit:Tuûcm iam mortuis annumenouent. I 1rojfcircdeberes,\vxc tam manifefta noneffe, nififolius Dei conditoris ccli C t terra.Eumuero nicent protjcere terra Moyfenifratrqj fui& fautores omnes illius,in mare fummerfimustdeincepsfilrjs Ifral ut terras colcrt,in ( i iitnximus,quos accedtealLisfecuIirermino,ueraciflmo crcbro uenirefa ( ciemus Te quid deinde mifimus.ut proie gaudij fummiqj doloris ncius 20 2 f fieres. Ideoqj pedettim Alchor pofui'mus,ut homines pedetentim ipfum perlegt,(ue credt3feuminime. Illi uero quibus cmittitur,cS illis legitj Deo fe humilit,adortesipfum & dicentes:O Deus, tuum prjEcept ad] l | i irnpletum eftjfti^ preces fuas multiplict,humiles & Iachrymtes effedi. Dm,udmi'i Seu Dejfeu mifericordem appelles,eius folius nomina funt.Oratiories ac fericors,ii. t uoce mediocri funde, Dcoq?gracias redde,qui fublimis (ub\imi,5Comnia r niaxiirius,neclinecparticipinregno,necadiutorfeuuindichabet, A z o A R A xx vin. AkarttnDei glofificandtis cft,ipficpgrates perfoludc,quoni homini mtinwi exi*~ JL~ quid 3 mium.'DEus fuo libr diredionis fufridtis abfq?falfitatis admixtie capac tradi 30 c dit:ut g ipfum uerbis fertjsSfcaftigtortjs rumor plehi gaudij,uidelicet ac c ception mercedis interminabilis S>C optimar, credtibus & benefacitibus DcumfHioca.p patefaciat. Dicencibusa5tDe5fumpfiflefili,dabipfis&patribusfuis p ras. e eft igfiorat5,c hoc fitmendacifi peflimB.dicattQuoni nifi uerb illud mu t tauerint,fpore uim atq?dedecus pafTiirinegabt.Et nos,qui cunclas res ma Hifbrimftp c illis formofas apparere fecimus, ut uideremus, quis melior efficerer, tem dormien danas terra efurient,& omni fuoruni inop fta tuemus.Lios r' imitari nolt,quoni iiuquiEpbcft fortaffis perditis affociareris. Ad maior fid publicacrefurredionis^quodiheoioftotcr f tio imptrm*d dnoftrnmiraculumdeqiribufdadolefcctibtis ad cauern atqj arrachim te.refumftto p profedis atcpfopitis, qui diuinmifericordi uicpred De precatifunr, 40 4 nemmortito* medi in j-, ducatur.fl*Nos igitur in illa cauerna aures fuas per certum annorte/ktifunt ri fpaci obftiuximus & deinde refufcitauimns, nec eor quis numer die r infabulaiti* ri r rum fopitionis refufcitatus agnouit.De qbus hxc eft narratio uera. Fuert iiculucrtit: illi uiri boni,per nosad uia reda dedudi & adiuti,Deum folCf3non QMnquM quidem * alia adortes.Vnde per nos refufcitati,cordecjjiufiificatidixert: Hxc not&rtfmclU ftra awm probdtt ft gcs Dei loco adorasidola,unde null poiunt inducere demflratibn,ri quis deterior eft imponente itmaccomo* riec mendaciumDeo,temeraric deuiat Earn <U.ni nullatenus imitabimurcum tuus error lgus fitjKinatlis: Sed unum foliHn Deum
Hominesii ( quibus credere ncmo prohibet,nifi dicertsmenon effe Dei nuncium.Scieri hommes | diimquidpi,angelm fuiffe miffum, fi in terra mortes angeli hominibus mit* tvntur^ fi cohabitarenc.Inter me Si uos Deus teft/sadefi fufficiehs,fuam gentem pergfl'.OI dinfcens:quo docente,quilibet uiam redlam benc profpiciens3prorfusq}
>Deum adorabimits,cceli terrxcp conditorerh Vos ergo difcedentes ab iU lis>quosinuocant loco Dei, ad cauernam tendue, ibicp Deus uobis mifericordiam et rerum fuffiirienciam tribuet.os quidem fopitos fol onens in dextra parcepercuttt,occidens in finifha. Illis in medio poficisatqj fopitis,licec quilibet afpiciens eos uigiles extimaret, eorumcp cauis brachrjs extenfis ante hoftium ccumbic, illis in dextra finiftracpprajmunitis, unde quilibtfuper illosafcendens,prac timor fugiendo djfcederet. Eorum quidem quilibet refufcitatus de Riz Copitionisfpacio quatfitus diem dieiuc poi tionem affirmaret,cum hoc foli Deo fit cognitum. Vnde ipfproponentes eo10 t rum aliquem ad urberri cum argento mittere,nifi quod commodius & fatur ritatis efficaciusuideretur, fibi uifSum afferret, dixerunt, Ad leuia niliacp di(TimulansSi enim te cogtiouerint,bonus ulF progredere,noftram notici* t terius perfeuerare non potcisiquoni aut te lapidabuntâut ad leg fu diu uertent. Hoc quid efr.mirabile Dei,quo drrigente quoslibet,ad ui recrt d direAi funtzdeuiance quid,nemo diriget. 4TNos quidem eum notificaui. r mus, ne fie conftantius atcp firmius perciperent homines horam ill poftret rn fucur. Q.uibufda deinceps controuerfantibus,fuper illos xdiHcia facer re,Deus optime pra: cgteris corg cflfcdinofcit: uelut nunc eti quid uidto- lff, r res inquiunt, Faciamtisfuper eos tpla noftra. De numero quid fuo ambi- Imnhma rem nata eft. Quidam enim perhibent eos trs fui(Te,&quart umfu ca- eiifictn 40<guitas templaad n nciniquida quincp, canqj fcxtiim. Alrj cos fept,^ canemodtau.Sic quif-tnonumenttt m c pro uelle fuo de fecrecisSi occultis loqui poteft. Deus at eorum certfmfhrum. que fM i numeqi,pauciiimis cognit. Tu uero nihil inde perfcruteris,nec quid Cu fcit ^Curttuspro f falfum & non euidens inde proferas.Nihil item te fadlur firmes.nififuper- pheta tantiU pfj a U> addito,Si Deus uoluerit.Qudo cuiufpi oblitus fueris,dic^Tu Deus doce Um rem non r me ui rectiorem ifta. Spacium fopitionis pracdidlorum in cauerna fuit p r^fia at futuit < C C COX.annotj!,Dco quid notnreuius funt arcana coeli & terr.Eflo ui>c" enret, c ds 8C audis hxc,quoni nullus tibi(pdeiTe poterit,nifi Deus. Vndenec te c cmendes alr|,nec ipfi particip porus:Iegeqj cgteris libq: tibi me rradirf, > cuius uerba nemo uariet.& cum inuoeantibus De,qu nonali uindicem 3< i inuenies,patiter fultine mane ufcpad uefper3:diuinq} faciem ita defide1 ra,qd adhuius fxculi pulchritudin oculos tuos nullatenus diuertas. Nec i imiteris fecordes Si negligtes,qui fcilicetfuar uoluptat^qua: nihil funt, Vl f pnm praccermittt.Diuinq} ueritat nullatenus celesrcui quif- VeritM ftudiofijgerda pugdnia. c uoluent credat,ceteri manet increduli.Quos die iudicrj prorfus ign P" quis t circdabimus.eisq; poftultibus cfteri dabt aqu,quafi ftillicidi oculoi^ benefacientes,fua n amittent corrodcs:qui potus cft peiTimus.Crcdtcs5C ( P<titdftu> opra. CIlli namq; paradifum fontibus amcen,5c illic annulos,2Ctorques P< a inledis auleal aurcoSjStornatus fericosuirides 2^ deauratos porTidebunt,SC >tis Pi 4ott accibent.Et hec eft maxima merces,8interminabilis.ParaboI de duo- PtrtboU uni bus hominib.audit,quoi alt.eriduos hortos femper fertiles palmis cirefifi" tmpor** [w tos,&;melTesacftes immixtim,nec finefubfttia tcntes:alteri null dedij ruboimpof* mus.Ille icaq)focio fuo,derids ipfum,inqt:Te ditior atqj fublimior in gte fiientis,lte* riiufturife mea merito cfeor.Deinceps ali fecumadducs,hortos fuosanime fug no-Icw suliftUcitdt xius ingreilis dixit:Nec hoc nunq} dolend,ncc me furreclui^ extimo'.uel[ex(csntif. tale qd reperi.Socius uero cafiigasipfum,refirefurrexero,nuncp ulterius fpditrl audio,qni tu gdem es incredulus,minime cfidcns in Deum,qui te de terra plafmauic,8uiijt fccit.gd egoT'Deum Si.dominum adoro.ncc ei quenquam
qtienquamparticipeinpono.Tii quidem tuos hortos i.ngreluirus,dtberij dixifle,Si Deusuolerit Abipfonamqjfoloomnisuis atqj uirtus procedit. En rtihi minus fubftantiaeprolisqs pofldenti, Deus forfan dabictis hortis melius,illiscp cceleftefulgur, feu peftem reducentem eosad arenoftarem atqe fterilittm,feudiffliixum immttet. CVelforfantellus penitus fontes ablqjfpepoflbih'tatueiethi^lusabrorbebit ./Eos iraquepeft clefti prorfus circumdantej arboribuscp confufis poffefiTor ad diftorfuus fioriemmanuum redacfhisinquit: Velleniin Deum credidiflcjnc ci participem pofuifle. Sed tune ex Dei parte nec tutorem nec adiutorem habuit. Sic Dei mandata complentur,qui ueraciimus mercedem optimam^ncp (10 .1 i'<* bonum effiit Doce item homins Iiuiiis ui tac fimilitudinem t Tmpordrid1 efTcqualis ftlicitM'dniue êftaquacoelitus demifTa. Qiiaccum terrae foecibusimtnifceridebeatjuenfluuitc con]irtis ftiperuenientibushinG Si.illinc diftracfta :r difpatur,Deo fuper omnia potur. tente. Proies atque fubftantia funt,uitae hiii'usfkculi iocundttas & pulch1 ritdo Quibus meliora rmanent apud Deumûnde fperantibus & benc 1 i 'facientibusjOptirna remiineratiprgbettudie,qua monteslocaliter moueNotti)5/wd 1 ri faciam^rerramj) anifefteapparentem di j' m uidebit/s Deusdicetomnibus, lityindiciU. ( tunecongregatis,quonullusaberit ' Vosquihegafiismepofuifleuobis t ) terminum iflum, ut prima uice creati iam acceditis Tuncilllis aperto 20 l fuorum operum libro tradito, increduli contemptibiles atq? dolentes efFe-2 Ai < dicent: Heu heii,quam malus liber hic,qiu nec de minimis nec de magAtiuditddli*, quicquam praetermittit.Omnia namq;fadi iua coram ftanti perlegent, 0 nis 1 brumDante rnecDeus ? cuiquaminiuriam facier. Qundo iniiinximus angelis,ut fenos tifrfuiaptri*, Adae te 1 fubijerent, omnes practer Belzebub,qui & diabolus faclus DeoS ri dicitiir in. c iudioDci.difcefft,pra:ceptumperf6ceret Illumiitem uobis holtem peflmum,fili( < os'ue fuos Dei loco cur inuocatisC1 Qumeft nequam atq?praua hxc incre( dulorum mutatioc1 f In creatione quidem cceli & terrx, animarymue lie"i ftrarum,eos nullatenus terres adhibui, nec pro quoquam meo negotio gt rendo quenquam errantium aflumere uolui.Dic uero qua dicemus,ut part ticipes nofiros fepofitosinuocent clamantes refponfum non accipient. 3 1 Si focum uideVndenosillisincredulisfuumconfuforemimmittemus bunt,fep cafuros in ipfumprjenofcenminime tam euitare potert.Licet i hoc Alchoran multas honiihibus parabolas prxrnifimus,plurimi tamen in eorum difeeptant &:ambigunt.Vorlintas & inquifitio tuorum antecefbr C tant gentes in nunciotum aduentu ad Deum conuerti uetuit ufcpquodit j,egatorm x n uina lus fuperueniens mal intulit.Nunetjs quidem nilprarcipio,ni( quodI fittiftio.1. ' boninuncrj cafligatores di corredlores exifiant.Increduli ucro difceptatioi nsineuntjiit ueritatem extingut, Senihil atq; uana dicdo ueritatem deDficientes I A mea prxcepta 8i caftigamina fumme derident. Quiseft illo detcdo. lent.Sicqj recefU 4 rrior,qui prius dodus uerbaDei.poftea difceditjc:pforum aduum fuorum^ V i &riMpcî*r corda ne fapiantjfigillis inclufimus,auribuscp fuis plummi. ,c ;~t~pbliuifcrturc'Eor 1 bum infudimus. Vndelicet eos ad uiam redlam Dei prjffimiueniartp datoris r uocaueris,nunquam exaudit. Qiiibus,fi ad eorfaca refpiceret Deus malum feflinter incumberet. Sed i eis terminus immlitabilis pofitus eft, r uuillis ob fua malefada eftrudis,teraiinus femper d praeferiptuseft. Moyfes dbuheudtti pa6ul~e i iudai 'quidfumancipiuficaffatuseft: Nullatenus medifcedas,donecuelap9 q ceieMofcet" plicuerimus ad duorum marium conueniQ,uel fimul per annorumfpacium mulm (W.\P 'terimus.^ lili'ad mari ciuncftioricni.applicMi',jfui pifeis in gqnoratende. crcft ti-sicer
t/s izet oblkifi.int.lpSs deinceps trans mare uedti'sm andptm rogtitrn,tit <is pranfum praberet.inquitln hocitinere labor nobspartiis ef. Adlapioblitus fumpil'cis, demnimcpquo applicuimus folo diabolo impediente qui ad maris pafcua confuctaredrjt Quid mirandum eftCHoccpmodo fno atqj uelle Moyfescontigife firmauit Ill deinceps reucrl pedcrucatum quendam de gente noftra, cui mifericordiam & de nobis fapientiam conulimus,inuenerunt Qiiem Moyfes ut eum fequi poiet,uiamcp redlam per ipfius Capientiamaddifceret,precatus eft.Cui ille refpondir,rnecum durai* nonpoceris: Q11ibpeuper rem',undenihil fcire poreris,indurarcs. Dixit f 10i Moyfes,Deo uolentc} me quilibet fuftincntem, nec te in quoquam offert* d deneemfemperinuenies Ciuipfe: De nullis icaqj rbus me perferutare, u ufqjqLio cihi dxero.f Illis itacp profecftis ufq?nauisconfccni"um,illeauc n r rupit,ut in aqua gentem fummergeret.Gui MoyfesinquicRem difficilem a atque grauem tam perpctrafti. Ec ille Nonne tibi inumaui,qiioniam me c tum indurare non poffesCEt Moyfes: Noli me tantum obliuionis arguete* r nec mihi pro meo negotio tantam uerecundiam feumolefliaminferrc. Dei inceps illisprofeclis, mancipiimqiioddamocciiriensille peremit Cui Cui I Moyfesinquit Mancipium abfqjtire peremifti C iniurius es fle i prardixi3teminime ma mecum toleraturumc'Et ipfe,fi de ipfe.'Nonne Catis >me n K>rquicquam ulterius perferutatus fueris, modo on patiar:quoniam iti iam i multa perpeiTusfum.IIli deinceps ad uillam profedi perfcrutatum ho( fpitium^nemine recepti,ad parietem cadere uolentem acceirury.Quem i fuperfeMoyfesextoHens,inquit:SiueIIemjhincpreciiimfumerein*Tefponc alius,Hic huiufmodi fada ueflram feparattonem perimit. Aliud etiant dit I propalabo,quare mecum Nauisrupta tibi nequaquam indurare pocuifti quam fibi uiditm in mari quxrebant. Quam pauperum erat polTefTio,per l rexmmen(lis eos ne t perfequens, omnesip naues ni capiens fumere dignat retur,per ruptura ad ailitatem redigere uolui Puerulus item interfedhis, omnibus fuis partibus Hdemadeptis,incredulus exiifa't.Vnde ego tiincs, a nefachis adolefcensfuos parentes fideni diftorqueret malui quod Deus 3' t i locomeliorem,magisq; pium reftaurarecParics autem fuit duorum orfui phanorum,fubfe referuarisillis thefatirum pq patris fui Quos fiDeus ad I annos difcretionis perduceret,fuumbi thefaurum reperirent. Hxc igitur. D'Airain* d Miccio* dro < nos difgregat. f Si quis te de Alexandre perctfdlatus fucrit,dic ci, mnugtiutjit occafio i dedifTefibi regnum i iudicium in terra,omnimque rerum feientiam, quofdm nos cm v < eum in quam ip(femper lcutus cft, ufquequo ad folis ortum applicuit, 8C cliifmt inm I fonte luteo quiefeentem inuenit idmque tune iniunximus3ne > tiim repertis tl .utuuU illic hominibus bonumfeu malum inferret.Omni namque illis nocenci,ad goiif Gcg&->' g Magog pbu''l nosfuofad:oreditumaluminrjciemusgrauiffmum, iicut & omnibus Ma- 1 UnturliaUi. olis. CredentescVbenefacientesnobiBuerbumdulciflmum, oprimamp l 40 mercedem accipient Deinceps fuadu(5us (pientia,ad folis adfcenfum^luc peruenit quo fol fuper homines adfcendit, inter quosnullum obitaculum pofuimus.Demum ipfo ad montes applicante,reperientque prius homines nulltim uerbum intelligentcs,precatifunt itrapofiti Alexandrum,t ut ipfis & cranfmontanis rerra; uaftatoribus clalifuram&obftaculumin' B l~etallaf9a fereret.Eiq3preci ob hoc pepigerunt.Quod &iprepollicitus eft3ipfis'quec Deque fuis coadiutoribus fl" Vt incudes itaque cunclas caetera-do fum. quefenamenta ut prius per eorum interpofitionem montes connecte* I ICE,
ret,deincepscp cupriim ad kiperinfundenduiaffirrreni iniunxit, Quofafcere Dei do ,ul tenus illi tranfmontani, nec illud perforare ncc malum pietate fubueniente potrant.Termino uero iieraciimo,qui;in Deuspraccornu pulfauiri o fcipft, contingente, illud net minutiffimum Tuncp tnnes conuocabimus.4|rTunc etiam incredulis paradifum uidere permut mus,qui prias auditu ui(uque priuati,opinatf funt,meatn gentem tllosadot aruram,qubsDei lo inuocabant:& infernum illis hofpitium tribuemus, ob hoc quod.praxepta prophetarum dcridebant,nec diuinis miraculis,nec diei publiez congregationis coram me fidem adhibebant.Sicq} licet opina. ti tt 10 Hypcfolen* fe benefaeere,facla fua prdiderunt,nuHum examen habituri.Credehtes S1 ii EmaigelitiOl autcm,Si benegerentcs,paradifum hofpitium fempiteraum,minime timtotm mtutiiut illinc tjci uel exulari, poiTidebunt Sed licet acqnoreius'ue duplum in >tes nonctptretli i incauftumflueret primum 1 pfumdefleeret qumuerba prarceptacu DeiiI c broSjpm' t prxcipio,ne te quid aliud cfle qti tenditintmo* penusinde feriberemur. Tibi quidem {hoim'nem perhibeas nectcflificeris alium qum unum folum Deum ede. dicc.. ( Omnis deinde fperans feDeo contungendum, bonum opus perpecret,nec 3 Deo quenquam participem fiatuat.
fe , t<! .a.~n.y,.<r
MEDIVM
ALCO-RA-NI
A Z 0 A R A XXJX.
20 i
cpmt,dce prxtermitrit f quahter aria; p M uerfus locum orientalem, fua gentedifeenuerit rtrcjcj Cui fpiritum noftrum, qui dnci/uisqjuelamen&intercapedocontigit ftumbenedi* t) coramea > qued 8Cuere fecit,mifimus Cuius hm, contrauerumimitaretur hominem ( uifuillapauefacfta, Deumobfecrat, utfeabillo, fi Deum timeat, tueatur. CtLtnQf~ICB C Contra quam ipfe fic fatus eft Nil nifi Dei nuncius fum, qui tibi puerum hijbritcueri* tel narratio Opttme crefeentempromittit.Refpondi't ipfa: Cum uirum non terigi, nec frofbiw. hoc opus nunquam dilexi, filium qualiter habebo 1 Inquit ille Hoc quih a
) TNnominedonunipfj &mifericordis. TJuhsrixpro Deipietatematqjmifericordfam I mittiturloaiXfuus feruus Zacharias fecreteîemine nifi foloDeo confcio clamahdo,di i ttes.Alibietii3 xit: Cumoflrameaiamencruiflnt,en'a<fbJcap(lhcpcaniJmuliercp mea i WATT J fterilis/ummeq} Mit. time,nepft nie mei futuri uicarij tum mali fint,tum maJ 1 los efficiant:tu Deus.cuius adoratio feu clamormihi nunquam obftitit,mii fericorditermihitribue qiiimeiuicariu&haeres gentiscplcob per te i fublimatus,& in bono connrmatus flatuatur Hune Deus exaudiens, taie t refporum reddidit:O Zachana,cot tuum gaudeat,fcV gratuletur. Habebis t r nomine nunquam antea cuiquam impofito, inamqjfil ium,appellandum c delicet Joannes. Cui ipfe:Quonam modo filium generabo3cum uxorttiiea'3 3 t f AkDeus: ftenlisfiCjSCadplurimumannorumnumerumegordaelus J Hocnrihi quidem euiiimumcft Nonne enimteipfumcumpri'us riihtl i I (Tes,efFeci^Hicitaqj refpondit Tu Deus mihi quid imponeredighrs. I Et Deus:Per triduum igitur jeque cum nemine loquaris. Hic igiturab lt tari ad fuam gentem accedens fignis & hutibus iniunxit ei dfuinam intiolomelbtpti cacionemconftantermne&uefpcre.Ioannideindeprccepimus.utlibnim /fe-u u upotentiacp fua fumeret,reruinq} dilcretionem puer adhuc fubiret. Vnde r nos di ligenstimuit, fuosqjparentes honorificaue Quippe uir erat minir me difFicilis,noftramandata nullatenus contemnens.Super quem dienatatlisrUut con Iilisfui,&L mortis, ac refurreelionis falus quicuit Hic item liber minimeij [
dem Deo leueeft, atqj poflbilc
ut hoc hominibus mirandum unicum^ miracu*
pietatis munus appareat fl" Iftudquidem firme cortfcifraculum,nftra:cp ftanter drjtidictum eft.Illa igitur impi-egnata,umco longiriquum in lo<wri aurugit. Tandem mcnftnio partum prcdente dftillanteûm iuxta fuccumberm, antepalmam confifteret, inquit, utinam morti i obhuionij aucem fubtus eam egreius,ipfam con. quari hoc tiilif ontigmet.Chriftus flarisuiquit: Netimeas 3en ego tecum affideo. Deinceps Deus ipfamallocutusinfunxit, ucpalmamcxcuteret^ ficcpfupereamârrutebarecentia t'<~<ct~ U. cadercntjimde ipfa comederisdi.biberis, cor fuum corroboraret, atqj mitiSilentium ic* ?'' garet:nemini uero uifo colloquiumpraeberet,fingulis nnuens,fe Deodies iuttiotenitm H *oal bftinenciae ciunijcpuouilTc.Eamdeinceps afferentem puerum,fui non me' ,0m, d diocriter increpabant d kendo O Maria cumtuorum parencumncuter malus exifteret.currem ade mlam ir perptrait c1 Illa ueropueruniofiend dens,ut ipfam inde conuenirent fignis innuebat. Quibus qualiter infahtiili lum hiiiufinodi conuenirent fcifcicantibiis ipfepriiis in itocerrierumpens, Chrijhisqutii ir inquit:Ego fm Dei feriiens,qiri mihi librum trbuens me prophetam c- c* fi Ioco quocunqj meliorantem iiitilem pefuief Mihi quidein ora- kjbmotiio Mi ffltiiitjCy tcl c tl 8t meam matreril thutoctti, toties fundere, 8i eleemofynas bnficiadiftribucre ac h honorare,dum inter homines conuerfarer, iniimxit necmeirirum difticiIt 1< lem/ed malorum expertem creauiti Et faper me efi diuina falus in die iriez ionn natiuicatis & mortis,Vqua uiuus itemm accdam.Hoc eft de Chrifto Mar ria; fllio uerbum ueraxin quo tamenplurimi iflentiunt homirtes.Sedfcid e endum quidein, hoc Deo nunquam contigiiTe,nec hoc uoluiiTej utfilium u unqUarrtafTumeretquiquicqum pcrfcerc uolens,prxcipit ut fiaifiCfa& e eft. Euxn itaq; meum adorate dominum C uni'uerforum: ficqs recmcall lem carpetis. Inter cohortes quxdam ambiguitas feditioepnata illa die ma> xima,malum incredulis maximum afFcret.Audiat igitur omnis,SCconfideT ret,quid de illis dieaduentus ueftri net: licet hodie mam erroris proficifean t Tuuerojlicet ipfi minimeetit crediili,de die uihdiclaepoenitehuaecpj tur f Nos Abraham cr 9 S qua rerumcertiffma difcuflo dabitur pradica,cum Deusipfe dicat patrii Tut' <J c #0c quidem terram,omneq5pofitum in illa hxreditabimus & ad nos redibunt LrhtcconciT c omnia.Nec taceasitem in libro.qualiter Abraham ueridkus atqj propheta u Utioie te U* F patrem fuum increpando, quoniam rem cxcam ifurdarnfibi proficere uet g, c .c ebefle nullatenus poiTibilemcredebat, inquit: Omi patefjdiaboliiin quod gwtic. a Deo prcciptur,miiime uoleticem,cV homines aberrare facientem,imitar ri defifte, timendo Deum, tibi rtialum illaturutn, QC diabolis aflbciatur. te 1 uero obftinax refpondit: O Abraham,uis ne me ab idolorum cultu reIpfe c cedere Te quidem nifi recdas uel lapidibus opprimam,uel me lohgiffr me ptorjciam, Refpondit tUe.Egoquidem pro te Deiim.me fortafls exau4o aclii diturum,4eprecabor qui mete idoliscp tuis retrahet j cV malorum t j 40 J f lpaflioneq3Jmeapreceliberabit,idemqjtibifalutempermittatiAbrah:eigiturretrac:oabeo,qilodquafiDetimadorabatj IfaacatqÎacob, prophetas ftilicet quibus noftra pietate lingiiam elatam tqj ueridicam contulimus, tribuimus. f Hocrefponfumcodicenequaquamfubfitfilentio Wo/rs.pro MoyfeSh P1 purus nuncius atq; propheta,quem in monte Sinai uerbo propinquo coiie- phetucxinu.us. nimus,eitp mifericordes atqj propiefj frtrern fiiiiihAaron prophetam fec- Anton. mus. Ifmalhoc item libro hominetur,qiii fuo fermotteUetidicusnuiicis *l orationes fuiiderent,cVeleemofynas ac Deo l/ml. atqj propheta,luispraecepit,ut 1 Hc/oram pr lebita complertjkcpcoram DeoUir bonus iniientus cft. Hefoiamquoqpf phrta:
2 ucril1
uetidicum at<$prphetam tlobis eleuatum in locum excclfurri,inhoc 0* lumine nomina Iftis quidem prophetis orus de filfjsAd &fcqunter No,ac gente Abrahx Si.Ifral,quibus uias redas monflrauimus' diligctes bonum contulimus.Cum diuin uirtutes preceptacp legebancur,humilitas adoratiot diuina iugiter inharrebant Illis uero fuccedentes detenores,oratjonibus abiedis,uoluptates prorfus feciiti,malum grauirTimumincurrenc.nif fada conuerfione benefccerint,in fide perfeuerantes.Hi namqj tales paradifum,experces omnis nocumenci,pofldebunt. 4\ Hanc quidem paradfum ubi nemo contumeliam uel oppro brium, fedfalucationemmu.10 tuam audict,plenumcp uoti gaudium mane uefperecppercipiet* Deus, cuis omne mandatum pcrficitur, harreditatem wx gcnti fe riment! nec pot nenti uerbum iflud ni cum mandato diui'notribuit Cuius cft quod inefi manibus,atq; poflrrius, nihil obliuifcentis Dei cazlorutn &teirxJbComni Rf/iTf flio um il lisinter pfitorum. Hune igitur patienter SC induratc fupplex adort Cui quis nomen a*qnalcforcicur1 Licechomincs hoc afluefeancdicere,nos5 mortuos quifquam uerc fiifcitabit? Nonne recor dantur nos prius eos,cumt nihil e(Tent,creafle per Deurn,nos eos diabolusqj congregabimus,ignecp gehennx fuiscum corporibiis circumuallabimus.Nos enim quarumqj gtium deteriores, Deum minime uocantes, ficqj flbi luerantes ignem,optij me m Jgnemomnes difeernemus/emotim auferente. CSciendumquidcmnemincmefle, i aitbunt fcd qui non ad ignem, quoniam hoc Deus mandauit, proficifeatur, ubi corpoimfijnon ralter etiam increduli perfeuerabunt Timentes autem Deum faluabuninil Itbtnbun* 'tur. Increduli tamen.noftrauerbamaniftftafa'piiis audientcs,crcdentitur. bus percun<5r.antur,quxcohortumftet firmius,adoretq} melius. Quot fuorurn prjedeceflbresjditioresateppotentiores illis,confudimiiscScd erronos Deus dilatabit ufquequo uideant illius faepiusdidum fcilicet uel malum pr*fens,uel diem i!lam,qua dinofcetur,quisefTet debilior, quise par] 1 peioremobtinebit Credentium autem fidem femper augebit Deus: tem apud quem efi bonorum refidutim optimum Si preciofiffimum,remuneraI tioeppreccllens.Nonne uidesmandatis noftris non credentes diceref Nun.-3 quam nobis prolem feu diuitias dabit Deus. Anne Dei fecretum ipfi fcan. i duntân cum illo padlum firmarunt f Nosquidem eorum didla feribemus,y i eos in malo fuo prolongabimus. f]'Tahtcr dicentem firmant ore fuo,fen8 tire faciemus tipfccpOngularis ad nos ueniet. Pluies adorantes idola loco) I 1 fublimanonem habeanr, uidebunt horam, quaI 15eijUtabillis honorem C Demtrddit ( nullatenus credent eis,iam illis malo contingente. Nonne perpendis, nos incrdules t iam mifilTc diabolus incredulis,ut de illis fibi ridiculum faciant Tu uero dmboHs. t nullatenusuel eos feftinare quoni nil eis nifi computum fuumfaciemus i c die, qua decenter Deum timentes coram ipfo congregabimus, & incredu1 los Simm*bU** a Jdutfros igne fepeliemus,qudo nec quis ucniampofliilabit,nec quic-.40 fphanitt, f** quam fi Deoiubente mandabit;agnofcentqj icentes Deum .c ni d fumpiirTefiteri cbrifhttnI Iium,fe turpe uerbum protliliffe. Ob hoc quid turpe did}fer cl fe tellus aufugit,omniscp mons cecidit. Hoc eft enim inopportuns fititm Dei, < > cfudit,8 At ueritM&C [ l inhonefla Deo, cuius iugo feruitutiqj fubfunt uniuerfa cccleftiaatepterfemfitermdi r reltriaâdeu ueraciter diftinde reditura,& abipfo numero certilimodiniicitlontm. 3. r merda die illa.Et illius amorem ailequetur tune omnis credens,3benefaQtdnon cre*c cens.Tue quid linguar nul! facultatem induximus,ni{i ut Deum titnendit in tmige* al tibus minciugaudio plen,^ caigamg increduli* ndet.Qmni ne p<rr situmjrc l chirna
cju'rnadeftriuftor nobis quenquam uel fentire uel ab ipfo uerbff aliquod azo ara xxx. perdperepoteftf HSc libti, uidelicet Alchor, ribi nequacjjtuo malo mifij dttflK Cur IN nYd.pi&m. ipfum rege cceli& terra &omni il lisinterpofitoiv,rer Mcordii. miisjfed ut per i rxcpruppofitor,g poft terra coelos fecreatos thron afcdit cpofirfi, diuini cmemoratiort diledionq} timtibus dominfl infundas. Ipfenqj feit dicT:8,c6rdeq) retent,2t occultais eo'. Et prf ipfum n eft Deus,fuaq; noia formofiflrtia;Audi uerb Moyfis, mulieri gticp fua;ftarion ob foe R Rtpetit.[td perpertm, ab eo uifum iniiigtis. V05nullatenus hinc moueatis,ufqjquo uf abigne ut P' to>fo uobis adduc,ucl bon j uiae doftorillic inueni.Illi quid iiluc afcdti que Irguntur 74, Deus fum. A'pedibus tuis foleas abftrahe:quoni tu loc bene iiJCOli.J dixi:Enego diA obunes. Et deinceps tu megd elcdiisipraf que n cft alius Deus,i meS pKecept audi,8f me adora, &orationc cQmeo nominefunde. Vcniet C enim hora,omnib.meafpte celata,qua omnis anima fuosadus inueniat.A' meopcepto nullatenus diuertas.Si uelle nq; diledioncep n credenti fcqi ris,mal patieris.Sed qd gerit tua dexterafRefpdif.Lign haftilegcftat,^ fgptus fulcitus alleuor,gyrq} facidotu oues cgrego,t cetera negotia pe rago.Ingtilli Deus:Proijceipfum. Quod ipfofacite,immfus ferps inde ,pceflt,hac & illac t)'reps<Quodille deinde metu fermoto,me iubte fum~0' puepriori forma per me redete.f Meo o quoqj praeceptomanu fua al eius attingctCjCdidifmamaloi^ expers redrjt:ficq)miracul fecundC.pdtjtlpfumtp maiores uirtutes quafd edocui.Me deinceps iubcc,ut ad Pharaon mitho feprxfumptuofefublimantaccederet^nitzTuDeuscormeaper^nego-M Mofes tdonem. ide v ti alleui,lingu enoda,ut meus fermo ,pmptus fit &C intelligibilis/ratrccp me Aharon platB atqj cToringte noftracftitue. Eo nq; fic oper meo Exo<i(n,cr * fperiores ru participe, iet mc negoti firmiusS^caftigatius^tenoftrasadusos j narrai crebrius atqj diligtiusinuocabimus.Refpdit deus: litjuot gfpicit deuotius,3i tiuncula. Omne tu uotu implel>imus,qiiite puei^ eti adiuuimus.Me nqjiubente tu matr,ut te claufumin ciftain mare,pijccret,ut fic ad littus te reuerfum > 30:meus hoftisq; tuus fufciperet,amor meus te fuil;inuit,uifucpmei eduxic,L a luit:Qiioni tua forore dictecor rege,ego fibi nutric inueni,ad tu ma tr te reduxi,ut cor fu firm& intrepid exifteret. Te rurfus homicida liI t berauimus,cV:u deinceps ingte Madian annoq: numero cmoratus,u ad hor acceiifti.f C i taqjte fieex anima mea iuui,tu frafqj tuus ad Pharao1 n prxfumptuofum etes,ipfum formofocollogo ad memori Deiue timor rjdudte.lllis uero refpdentibus-.ODeus timemus,cjd cruciatus atqjflagella ue! fiatim inferet,uel uiclor exiftet.In4tDeus:Ego cfla uids & au I diens,uobifc fum. Adeum igit intrepidter euntes dicite uos Dei nScios efle,& g cipite,ut obifcfilios Ifrael,in nullo noxius eis,mittat.Eos itaqj c3 ) 4o<diuina uirtute uenites,dicentesqj,diuinitus falut efle data credtibus,recotradictib.mal grauifl7m:qufiuic clqj uia fequcib.incredulis at 8C PharaoO Moyfes,quis tuus eft DeusfRefpdit.Omni creator,hominib. omnia tribus dCuiasreclasedocens.Etiie: C Vbi et gens prartericaCRe(pdit:Huus rei noticia in libro omni capace, nec quicep obliuifeente ctinet apudDe, qui terra applan3s,uias in ea peruias uobis patefecit, & ad aquas ad omni nafcenti ortum,utindetum ueflr ui(ftum,t belhaiv paftum haberetis,de clo^duxit/cientibusfcilicct miraculQmagn.Et ipfe nos terra aeauft,& t^ ad e rcducet,<: refufcitabit. Ille tamen noinde itris i 3
{IrislUrtiitibus uifis ctrarius exifit,& obfif nactincrediilus uf xt,in4igri3 ter inqens An tiemftis eie&urn nos terra noftra inctationibus artibuscp magicisCnosuero uiciftim cum fimilenegotium reponemus.Loci icaqjton necnobis nec uobis u lia tenus pre porisqj terminus ftatuaf cercamini,quem termictere liceat. Illis itaqj ponentibus ad hoc dicm folcnnem,diluculo ibi fado uiroi? cuentu,Pharao omnes fuasartes & artifices in unumreduxit, illiscpfie aduenientibug dixit Moyfcs: aueatfibi quifqj ueftri,ne Deomen C dacium imponat. Nemo nqj mendaxaliud qum malum ab eo lucrabitur. f Hli jdem dlibrtes ambigue,hop fecreto,ne Moyfes hoc perciperet, 10 dicebt.lfiimagi nosexulatum ueniences adfunt,uel noftros omatus & pre K cium delauim fecum proponunt. Noftris ergo arcibus congregatis,linealit difpo'tecprocedamus. Loco nqj fnblimior uiclori Ieiiius adipifeet. Sic p noftri conuenicaqjprogrefTi,Moyfenfieafiti funt: Aut tu aut nos cauCam tus inchoemus.IIlis igit'Moyfe iubente primo prorjcientibus funes ^hafti lia/erpentes reptiles cernebStur.Moyfen hoc uifo corde crepidtem corroborans atqj confolans.quoni uicloria donaretiir,iu{Ti}utdextrxfuaegeftamen protjcerct.Inde ncp fadhim ut alio; opera cuncla,quoni3 magica fuc rSt,que nufqj proflcient,dcgltnirec.llli igitur magi in terr pro(trati,MoyAharon cresqj pedibus aduoluti dixert publice fe in Deum Moyfis QC dere. QuibusPharaoturbatusinquinlneumantemeSprxceptumcredii ix> tisCllle gdem maior tft,qui uos art magica docuic.Ego uero manus ueftras C pedes ex oppofito ftatim abfcmd,& in trco palmaj^ fufpcnd.Sicpma lo K perpetuo deputad dinofcetis,quis ueftri maius grauiuse malum interre Non cogrnq ui quittent, f RefpdcnmtjNobis itaq) tibi nequaqp fuper uirtutes agnttas, Aibominzs.ut ? Dclimqj noftri fadorem credentibus, tuS libitum imprime, & mandatum Deumcogni* e cxercc.^dminime uit huius faeculitrfcendit.Nos at in Deumnobis uetua dferait. n ni daturu peccaminum dCinc5tationtirn,ce cogente pracmiffbiv.credimus, qui I eft Deus optimus,poft omnia fuperftes.Qui credentibus & bene geren tibus gradum in paradifo nuis ameenafublimem perfuerter prxbebicin t credulis aut ad eum uerutibus gehenn, ubi nec uita ditati,nec morti fub-30 c 3 dit d manebit. Moyfes einceps noftro iuiTiieducent gent-noftr,& in ma d ri ui ficca prarpai temabfcptimor Pharao c fuis exercitibus executus, n mari manu noftra fummerfus eft,quia ui reel minime profecftuseft. Vot icaq?filijsIfral ab hofte ueftro liberatis, bis terminum uobis in monte poft S Sinai cftitutum,ui(ftum manna coturnicesqj dedimus.Comedite de bonis Iw Dn gra* nofiris uobis datis, nemini facites iniuriSic enim fuper uos meairacdia uifiimt. c k 1 caderet,quxcuilibet incbensfumme nocebit.Conuertis jdem,8f creden* ti tibus,ac bene gerentibus, recto} tramite poflea gradientibus ueni facio, l Moyfes cur ci tinsfuagte ueniuet, Deo rogatus,inquit:I lia gdem me fub Cf fequit. Ego uero teannuente prarcedens,tu5 prxoptaui faciem.Ipfe tamen 40 q tpropfoeU I Deodicente il* j fu quod t Afcemeli poft difceflli mfu gentem errarefecit, Itudertifix. I{ eft,n minimum iratus fuxgenti, Ce increpas dicendo: O gens, mtu rcuerfus hfcemeli quare placitum bonum uobis Deopropofitum mentiticflis^ An ftudctis lumin iefer* S ira i' incurrere diuin? Illi uero refpderuntN fpte trflumus. Sed nobis tofhdit, Exod.si.q quodd ex ornatibus popularibus fabricare prxceperatiCui prsecepto no1 bis fautibus Afcemelitaui^ fiidit,corporeQ,emittentrnugitQ,dixit,Eti ueftri Moyfiq Deii effetquod ipfe tamoblitus eft.Nonne uidere potert, ipfum impotente i; uerb quotqu reddere.ucl eis prodefle feu nocere potTe? Saltem
.SaltaiidiiTent Anronpra?morient,dfcentq:Vosg eu decepti,mefequ^ dominum noftt adordo facietis J U mini',meaprecepta facido,quo d Dca li uerorefpdenmtjfe nullatenus hoc dimittere,priufqu* Moyfes reiiertef. C Moyfes itacpreuerfus,perccT:atuseRAaron,cur prohibition eius mini mefeaitus fic,(iiimiemandats ncpleuerit'CunpfetalKer rcfp5dn;Tii m.unstaex prolesnec barb neq)capillos auellas mihi,umti te diclur,q nia eos fecerner,tuq uerb minime ci5plerem. Ille deinceps ad Afcemeli cuerftis,qd pr<ccepiiet,quxfiuit Qui refpodit,fe nequaqj accris uifum uidifTe. Vnde dc.pphcce ucfh'gfjsmanu mea claufum>quoni hoc boni! ego t~ loLi u/dcbacur.inicc Infunxit kaqj Moyfes,ut qua diu uiueret Afcemeli peregrinarecur,nec cuiufqu cmunione potiret. Sicqj termina nullatenus md daccexpecfiansjillafol Deum confidere^ciu'us nullus eft termmiis,prgtcr fcientia cplcitur omnia.Oe etenim illcqun eftalius DiTlis.cuiiis flati uel cburemas,uel diminues in mare proijciemus.Talit tibi predecefd forS adlusminifeftamus,tibicp prebemus fapiti3, q quifqj feduierts pec c cato^t farcina pfeaerant (entiet, die grauiltma, q Hatu buccins oim fado C cum,pallor incredulis infidebic^f Dict aut quida tc,fe 2t ,dieifi fpacio Tuint comh* i, iacuinfelcfultioresuero diferecioresep,fenullatenus nid p di uri quieuif (itiiuiH cium fi pcrhibebt.Perfcruttibus uero,Quid de mtibus fietCintima,cjni3 ego c muifii* Te mum. ) Deus cos radicitus cfundfua fundamta plana facis pcnitus32^g qualia, loi I ilouifitm uel inferius dimitts.lllaqj diQiilli diftorqre fe potert,qu ( n nilcpfuperius dies. d do uoeant fe fequantaibi nec tumulcus aliqs erTiciet,nec uerbDei inquie t tabit;nec quis prolocutor,nifi cuius uerbS Deo placiteritjftatuetur,^ dino- Inteirceffbret < t (citmanibiis inhxrs atq?pofterius.Quem tc uelut uiu 8Cer De ado- coramDeo. t rabScomnia.Illic eti malefaAor omnis iacSur5,benefacics & creds null lcorannott i dtriments fentiet.Tali^ Alchoran Arabice difpofuimus, iniuri/nericiue SCcorreclonesinfcripQmus ut p ipfum omnes credtes atqj memores cfFi-fifUnato pube licandtu, c ciantr,4 Cum Dei ueri fit omnis fublimatio. Alchoran propalre minime f properes,priufqu tibi cucta Tuaprxcepta dicerrtere permitc. De igitur 3ji 3011 preccnSjiittua augeat fapienti. Hoc quoep prius Adx prgeepimus, iugit c cuius ipfe prorfus oblitus, in noftris mdatis minime perfeucrs reptus efi. Cui ( tame ut angeli fe fubrjcert,nobis iniungtibus,omnes praeter Beelzebub t paruerSt:qu Adx muliericp (luepeflmS hoftem futiir,ego patefacie ens gfuafi.ne illos educeret paradifo,ubi nec fames,nuditsuc,feu (ltis,aut f ferudr accidet.Sic em illis labor immfus incberet. Diabolus at eos ecori t imperrj nunql fenefctis Aflapfur. traficarTatuseR:Egoteqd Adad sternitatis &C a VUboUfer* arborinde comeftSadduc.Vndcibatis illis^rnbra genitalia patuerunt. ] c c nitebnir.Sc igit Ad, Deo minime moud Adam: quxde paradifi folrjsfumptis tegere J prcept opratus,ius mortale fubiuit.IIlis tam deinceps ad amor Dei re o deuntibus prius male Rada Deus cdonauit,ui infuper red patefacis. '~oc efs Vnde licet eis iruffxiietjUt ornniaaduerfans ait) defcehderet ilIincrueR uic dogma patefecic. 4|fHuius at uix omnis imitator,hic fa-culocpfuture timoris omnis expers permanebit Omnibus aut me derelinquentibus, meum nomen non inudcdbus, ui anguft, 8Cconuentu publico excitat t infer cmus.Omnisum lmiufmodi dicctCur me facculopnefente uidehtem hoc Iumine pruasCCui Deus fie refporidebit:Tu qiiidem meorum opeirrt atque preceptorum oblitus,hodie nofira premeris obliuione.Tale namque prQmeretmalefaciS;,noftrisj} prarcepti rcfifif*AI tenu J qiiidc fcculima*
i 4
lum
Ium grauius en.perpetuq}. Quare n perpendunt,quot gentes p alchirna prsecedentes,quoi$thabitationes atcp labores moderni poffidcnr,confundimus Hxctamcnperitis non minimnotici adhibent,uindiclz gdemne1 gotium ftatim fequeret,niB proptcr uerbum Dei prxfignat, ratum gdem i Deum an& NonroncKpi immucabile. Eorttamen dia patienter fuftinendo indura: &C fcUuxor u folisortum & occafum,no&e quo($,horisq) diurnis,ufqjquo merced ex < te lictt. Bme( mentisaflquaris, deprecare, nec oculos tuos unqjjad uxores alienas, licet prteeptu qui 1 mdo hoc Deum etenim timenpreciofiflimas.cuertas. Apud fpeciofasC dem. fednon 1 multo fplcndidior Si melior referuatur.C Prgobfaudtumj tibus,benecp fper2tibus,res i 1 mcipeut gti, urpatien ter & iugrf orent c nos illis uiifi8i ucftitum pra>10 Niicbumet. t Mtr~bn3! I Kiraculis 3 5 btes,ab eis minime talia exigamus. Sed inquiunt: Si diuinis criuirtutibus k opufejji ntjt 1 i t adueniiTet. Nne teftimoni de prioribus libr/s attuIimus.'Si ci malis ante cos obruiiTemus,dicerent,ante malo^z iadurscp contingenti fenofiris pa quumicin* mipfmcoti'i tnu'flTeprgceptis,G nunct) mitterent.Dic igt,expe<flentilli fimul &C fibi ego, pTKtur [cri* ufcquomanifefte difcutiat, qui ui rccf diuinap prxccpta fccuti fuerint. ptis MkefitU A Z O A R A XXXI. cii.Dddcm'
ftr<indi. TNn.d.p.e.m. Quancphominibusindeparumtradlantibusjfuusadiudi Noncontent*X.ci)di tranftus plurim accedit. Aligtamen nouillis ex Dei parte mifn'jduf Machu aufcultt & ivndlvXuo neqiu^ corde thefauriztes illudfed indigna{fum mct,uthomo:t dcentes:Ifle nil aliud qu homo,Gcut & nos, cum arte fua magica nobis 2 do 2.0 ftquidcmuU'2 uolumallat uel fomni eft,fue Rtiti SedDeus omni osmortaks accedit,cuius & ucrb ccelo terracp,ppalatQdinofcit.Villa quoqj (` prophtec* auditor cogm'tor,omne c prius n nifi g cfufionem & uim illat,ad fidem couerfa eft. Ah'os mnuntempfijji.obsl < put. ctos carnales atqj durabiles,cibis potientes ante te mifimus,cjd fapitibus
r maloqe praefenferatadutum,liben j feretrahert.Vos aut perfidi minime c derelinquetis,fed ad ueftras mfiones reuertetis>ufqjquo percundati dice- 3 }0 t tis Nos gd erronei malefecimus.Hocjdem uerb tacebitis, nifi prius qf fi meffis manu uefirajpilrati. Nos gdem ueritat crebro fiftent falfoptultr. mus,ut ipfum crlmderet. Vobis at tu ob falQlogum,tob incredulitat n mal inferet Deus:cuius funt uniuerfa coeliterracp.cuifemp affifit,ipfam ii VnutDeus,iugi inuoetesnodledieqj tottvis expertesludibrrj.4 Vbi fumpfertc terrraflbi cftitutumDeS,8<; flFe(Sum?Si effet Deus nifi unus,oia funditus pee r riret. Deus at excelfi throni domimis,dium corj abhorrer, cuius omni 0 opera perfcrutann's,minim fada perferutabif, quifepillius loco Deum aliu affumens:^d ue^t efl"e,nemodemftrarepoterit.Hic fermo prgfens eti um a adhuc,atq preteritum amplecif.Plures eti ueritatis infcrj,ab ipfaloge dif 40 4 filio Deusi f fidenc.Prophet nullum ante te mifimus,nifi q perhiberec Deum unum focttrtt. If IumefTe.Me igit os adorer, Dkuntaut plures3Deumnullatenus hoc uo14 lent fumpflTeilium g tam bonos homines, g uerbum preceptumqj Dei Atquiueritut nullatenus tranrgrcdtunf,diligit,fciens ^d manibus inhxret QCpoflcrmsxo ofknditnobnn unum tduocari q nemo nifi fuo iuffu ,plocutor uel exorator ftatuet, Deum fcilicet tims. ra Pons aut fecundum Dei loco,gehenn,prout mali merent,introibic.N5tumlefumF Cfcri/i, cre ne uidt incredulij^modo coel8Cterra illis primo n creatis,claufis atq?fieri
c quaritum gfcdte cognofces.Cum qbus noftro ueracitermino firmato,dile< i dos noftros faluauimus.Incredulos at pefliindedimus. Cur igit nontimet tis,c uobis Iibqj noftra prxcepta ferentem mifimustC Q.uot|t uillai^ no xfaRi,qLiajloca exteris gentibus reftaurauimus, hue ufqj cfudimus, cum
libus aperuimus,SCex qua omnia uiuentia^pduximusv Cur igit ncrcdtC In terra
In terra qnorp montes magnosad ipfius frmitat,Sualles atcpplanides ad itinera tranfltusep cognofcendos,5coeldtedlum optimum pofuimus qux ltilti ncquaquam admirari fciunt.Diem item &nodtem continuauiirius,& folemac lunam,& omnes in circulo mobili currentcs fecimus. Nec ante te quenquam immortalem condidimus hominum,ut te mortuo fuperftes exifterer, Omnis enim morte guftabit,&: uobis omnibus ad me redituris.quibiifdam bonum quibufdam malum inferam.. Increduli tamen te uidcntes, diuinum nequaquam nomen inuocantes, te nonadorantem idola fua deriKcmorrs/r4 tranfitoria, Me autemuobis meas debunt Homo enim res cil feftinans,cV 9 BiIM. uirtutes patefaciente,nolice feftinare,uel impecum facere.Sed ipfi quajrent bits nmifi* 10 i ji n teterminunvilluiTijfiucraxes.Sa'antautem omnes increduli,quorum fa- maimntz: fi a ciebus atqj latenbus ignis inhatrebit perpetuus eum terminum ex impro- a fur inno* c ait ftpcmet. i uifo futurum,nemine prxdocenteipfum.Tuncq} ftupidi facT:i,nufquamdi- 1 b t uerterefepoterunt.C Similitercsterorumprophetarurnantetederifores,* M4ttb.i4.c3" ex e fui ludibrfj modo malum fuflinuerunt.Sed quis tuebitur uos die feu no- rDm.".Il" pijigtnt tm* die i Deo:' An illi,quos adoratis Dei loco, qui nec fe nobis liberare, neep P pic.crc.c. lllos aucem Deum nominare definentes,parentesq fu- p uindicare queunt^ i < os,in uita; prolixitatem protraximus.Nonne uidere queunt,quod terram capitibus fuis minuere fecimus?An feuiclores fore cogitantrEgo quidem 1 t ttuos nequaquam alloquor,nin cumuerbo diuinitus miflb ,furdis inaudibi- TMum Kit* 6 li.Malo uero quoquam eos attingente dicunt, per Deum, nos ad noftri de-^bisditumslo* 1 trimentum uiximus Illa namcpdie,qua nullus iniuriam fentiet,nec bene-quitur B&dcbu i met, os im* i i. ficiumquotqum3 (uefueritaureus, finapisegranumcompntandoprx- p ?/<& piideni. ( h j termittemus,acl:usq; omnium xquilibricerexaminabimus Moyfi quoqj,>Moy/crAb< iVs)}: nec i nonCAaron, alfurkan lucem atcpmemoriam timentibus corde Dejyr rondatusco. "tJ. - i SChoram uenturam tr ibuimus,ficut& hanc fibi doiftrinam.Cur igitur nonlicxdjrcm. l ^f^] 4 t Abraham ido < 7Z,Ja credunteamC C Abraham quoqjpriusdifcretamremmaiftionem per me j!olatriamop~ .1, i doftusjine audiente,patrem fuum atq; gentem increpans,quarfiuit Cur in ifugnat. -rsdi i idolacredebant1Cui illi refpondebant.fe reperiffe,parentes fuos adorauif- P ) fe illa Eo quidem df cente3Tunc parentesp fuos errore manifeflodetir Patresintbte cos 3o imitantcs. imtma. Uî'4\ Vnum1 1 U-1X,! neriirefponderuntjHoc'neferiofeuludiorelocutus esflnqiTicille: folum Deum,cceli terrsepconditorem effeteflor. Egoqj per Deum ueftra ( * A6ksbam fallam idola.ut fie faltim conuertatis uos adfid Fregit igitur omnia ptx-.AfaltlJmpUS <--,s'yî i ru~ `~ 9 J erfimuUchru^> >) ter t maximS,ad quod redirent Ills deinde quxrtibus,quis hoc perptrt f cuertit.ludai ( audiflTellud fieri quoda puero,cui nomen Abra- c i fetrtefponderunt alrj,Se c cumfonini. 1 ham.C Illum deinceps eorum prcepto in prarfentiam hominum,qui teftes inde fi'ert,addud interrogabt, Anhoc de fuis idolis peregifletrQuibus s i 1 ille 1 refpondit,Hoc maximo fuperftite perpetratum effe:quod ut ab ipfo,fi ( quicqu proferre po(Tet,percunclaretur,iniunxit.Illi itacpad fe cuerftca) pitibus inclinatis cfeffi ftintfe malos & erroneos exticifle. Qiiibus ille di4o]i xit,Nonne fciuiftis,eanihil proferre potuiffef CurDei loco,bonor dCmiinlorum impotentes adoraftisCHqcquidm Si uobis &illis eft inutile. An philo ttiuM t difcrti uiuitisc1 Dixeruntuero exteri: Ad idolorum uindiftam ille comA braham quie- rejvrt,ignibm buratur Deusautemi'gnem frigefeere SCfalutemfuper Aiim fitlfr feere iuffic.Illi quidem nocere uolentes,perdidimus: Ipfumautem CLoth fe hbrtintnk f, bdici?. liberantes,ad terram benedidam ad opus gentium duximus Et eorumi c alteri lfaac CIacob docentes homines uias redas proficifei dedimus. orationis fludium, dCeleemofynarum,ac decimarum donLim.fiQuibiK SC 1" demejj
i uilla male gerentiUtn &increNoe.c dulorumeduximus. No quoqj nos prius adorantemcxaudientes,gentcep uei fuam ab illa pefte generali liberauimus,&fuis contradi(floribLis,qiios Sdomtm.\ peffimos ummerfirrms,uindieauimus Nos item teftes iudicijDauidis ( lue l Salomonis, quod de ouium in hominum cultus ingrefl'uprocendebant, & Salomonem iudicando perfpicaciorem, &in omnibus fapitcm atcp diferei Dduidifibu'l t tum fedmus.Dauidi quoqj montes dCaues Dcum inuocantes fubmifimus, F lofa quddml magifterium Martialium indumentorum, quibus litis firmitas atq?con 10 a~nyit, fiantia paratur patefecimus. Et non inde gratias agetis'Salomonem rurfus i < prxbuimus, ut cum fuo prxcepto uentus immenfus ad terram benedidam Sdlamanidie curreretiEt nos quidemfeientes omnium exiftimus.4 Per ipfumitem dae{ montsfubdi*f monesfubeus tenam i aquas ad miragerda profedlifunt,me fingula per* ti,cxtr<ditio rurfum clamantem,Tii Deus omnium prjflimusatq; miferine ludorum fpiciente lob c cors3malo fuperuenienre me protege:nos exaudictes malumabflulimus, cxorcijhrii. reftaurauimus cumfimus propicrj tifibi liiam atq; fubftantiam Jf lob. Etmk gentemep j mentibus,& ortibus ac reminifcentibus.Ifmal ttem & Hefdra, & Alchihfbriamoptitr m*fide red* t fla, indurantesomnes,& patientes, ac boni, nofiramfenferuntpietatem& dit, cr'ittr*!r.mi{ricordiam,Et Ionas,licet racundus difcederetcogitans nos nihilfuper pretttur. jidquodinuocabatpofle, tenebrisinclufisait 2 non effe nifi Deum unum, 20 lona. )uero malum cxtitilTe.Nos fe igitur refpondentes illi,eum tenebris liberai Zdchttrtpa 1uimus. Quippe nos faluamus fingulariter credentes. Zachariam item,in. tcrlomia.^ u uocantemDeum,5dicentem,Tu Deus omnium optimus ha:rcs,nemefomulierem adaptauimus, cisq?Ioannem lum diirn'ctas:exaudiufmus,fiiamq} I dedimus Quia ad nos adorandum proni,8^ diligentesac humiles femper r reperd funt. Omniumrurfum mulierum optimx,ab omnibus intada: uulu uae,noftramanimam infufflauimLis fiCillam filiumcpfuum manifeflum mi. ra r; culum gentibus pofuimus.C Mea quidem cft gensuna,& ego fum Deus uefler. Me ergo adorte Sed licet gentes mea prgecep difcrepant,ac me u ta c cumfheredibunt necquiscredensbenecpfadensquicquamfiioruniope- j 30 3 r rum,cumnosomniafcribamus,amittet Villaucropcrnos confufa,nun>gcrq9 quam conuertetur,ufquequo Gog & Magog exeant, & gentes undkp conM~~ ueniant. Hora uerace tune appropinquantequam fuis oculis increduliuid dentes lugebant,dkcntcp: Heu heu,cur unquam erronei uel mali fuimusC Deus autem tune inquiet: Vos,8 I quosadoraftis Dei loco,gehnaelignum e tenderetis,fulli dij,quos inuocat/s, eritis,qu perfeuerabitis.Quo minime ueraces effent atqj iufti Sed nunc uos bmnes illuc ituri, ignis ftrepitum u a atqj feruorem nil audientes guftabitis unde prius benefaciens retrahetur, nec r quid inde fentiet, nec illudmaximum negotium timebit fed perfeue^ r ranter angelis fie alloqutibus eos aibciabitur.Hxc eftilla dies,qumprx- 40 4 d dicauimus,qua Deus Ccilicetccelum inuoluet atcpplicabit ficut charta & ficut primo,itanunc fecdo faciet Hoc enim uobis incumbit,ut iteremus. Poft caeteraquideuerbain pfalterio fcripfmus ifiud fol de primo aliquo Vifi hrdit cafu audi'erat; Quoni boni terra hgreditabt.ad quam De inuocStes c uiri buni temm.a applicabt.Te quidfola pietate noftra gtibus mifimus,ut folapcepta nofra doceas dics:principaliter non effe nifiDeii un, quo fi qui fediuerterint,dic te fecife nunci,& nulla tnusfeire utr terminus fui reditus aff~ nis Qt,an rejnotusânmali propinquumfit4an longe tientu. Hocenim foluro
toth. d demqdiuinaminmnximus.Lothquocpnospropici'j,quoniamnumclrob-
r norum inerat,ipfumfapientemfecitnus,
f,
fitmprimofdtur Deodomino noftrotrero iudicc arque didurri crdeqj retentum dinofcente,qui nobte aduerfumincredulos auxilietur. A Z O A R A XXXII. TNn.&c. Genus humanum,l5cumtirne,qiioniam!]oracmaximartcri- Diewouiji. D t' JLmotus eft timendus, die refurredh'onis, quando nutrix fuurnatumnum frmiihdit Veladtnt renuetpnegnansaborfumfatiet, omnisp (Iicetfalf) uidebitur ebrius. p tsjCrc. Qli oniamDeus malum inferet grauifimum qui fcripto notabit omnem infipienter ratiocinantem in Deum, & tequacem diaboli tnaU Singulos namq?taies aberrabit,& ad ignis posnam mittct Qiiare de t efurrecioneR Refurrcfka 10 d dubicat qiiifquamCNonne uos terra primo plafmauimusCfecundo fper-pi probuturfco for- minis mate n praciacentc,finguinecpfequente? tertio coagulata mafia t quarto m fuma* Ol ma n fimilitudiniSjnon nunquam diflmilitudifiis prodiiximus Vobis qui-.tionewutcro dem d ad plenam notidam ex piano finguls,qui rhacrisalu conccptui man. materno, C~M-t d fionernad terminutn fcitum efficio.poft quem pueros duco, & ad uirilita- S fi (type refit tm t integram adduco. Et erit quidam mortis iuri cito fuppofitus,quidarrtFm 1 mcxptlcttur* a ubi primo difcretus infcius eftidtur* autemaduitampeioremdeoluiflus Terra quidem fiabi'lisaqua fupcripfarri cadente,mouetur atqj fudlificat Si 1 exomni nafcentium gnre duo parilia dcccnciaper cam orta funt Hxc e 3 quidem digna func memoria quod Delis eft ueradffmus>mortuos uiiftocc' cans, Suomnipotens 8C foucis refufcitans omnes in hora totius experte il mendacij Quidam in Deum infipienter iniieijibro manifeflo contradic centes,i.nhoc fxculo dedecus, &iinfutltrO poerum ignis patientur, fecund adiium prarccdentuim menfuram.Deo tiocte nemini. Quidam item dum ri redo modo Deum inuocantes fi quid boni lltcralUr, credent in ilnon Il quid autem mali, faciemfuam auertunt. Et fichocâliudq;fxculum,HoU{mulet lum-.fi eorum culto* quod cfl damniimmaximum,amittent Errore aatemlongihquo inuolu- q tctmtufrut, u lintur, quoniam Dei Iocobonorum &. malorum impotentes adoranc, proniores ad fibi nociuum}qum cornmodum Siccpdominas praaus/in ad cft ,b b feruientes ncquam bicp &imperiti.Deus autemomriefviumuelle cplehs, KjfyfmolutKt >F joF Paradifurhiocundamcredentibus & benegerntibus trlbuet.' eftimans *J Deum nequaquam futurum uindicem in hoc, fxculoq; future per funem incos,quinon l credunt Dt coeleftcmafcendat,& an fiefua quiefeat iracundia,perpehdat lam tibi c-"u c luducm. U mifla re manitefia,quos uult,in uiam rccflamDeus diriget qui fupef litus le bmnia potens,illa die credentium C b Chri- C Clmflmni ludarorum, ac leges lia) iannum 4 fiianorum, item C gentilium acincreduIorumiudexatcpdffcuflbrinterS' gel uaritei e erit.Nne uidere queSt,qualiter uniuerfa coliterr#qj,ac fol & luna,fimul Accufxtcmnt fl & 8 fidera C in t cacceris malo fuo quanquttvt mtes,ac arbores SC befliar, pluresqjgehti, fo,utferiptu n mantibiis,Dcum adort^ A'quo quilibet dedecoratus,& repiilfus,nufqurt rxftnt*fcl* hh honorat.Ccrouerfantibus Deo,fimul 8i incredulis, ipfe toti uelle tua per- farios. p, fi 4o fids,ueftesigneasadaptabit,eorutresc'capita,cutesq3 fccouolusper FarHK p( impies ru rum. pc[uo,exireîndeuolentemrepellens,Utferuormindefidefiterdegiiftet. ? Credentibus, &fbenefacientibus paradifum prarbens illis armillasau-p' Purtidifm fcticitMpic r tc3s,SCmargaritas,monih'aq}, eftesqj fericas adaptabit,In'arr.cpec, uer-a' u rum. e diuertenbmqjgratum edocebit Incredulfs at,& m'a prsemonftrata wuifertttm* tibus & templum Haran cuius peregrinationem iugmque manfionem J plum Jjrf Me acqiibonas pofuimus minime diligentibus uel malum infrrentibus ma-gk tntnti w quanti lum grauirTimumimprimet Abrahie quidem1ioc templum fundare, tpfum benedicere ac emundarc, propter aducnicntes & inibi motantes, ac Deum
ad Deum adorantes, Deocp nullum ftatucrc prtidpem 8C templtim pr*diduin peregrinationem prarjicando perfuadre quofuperbeftias undique u.cniant ut fibi proficuum teflificando uideant.diebusq determinatis PMpcrum Deum nominando bcftiasfacrificent Vnde tum fe tum pauperes &cgefo j] fknttitioipt* nospafcant,negotiacp peragant, &uota compleant, ac tcmplumuetufua crifijs.. ftum f circumeant quod fa&um maximum Deofumme rmunratur, infilfum ttfi' ui iunximus Omnes quidem beftias licitas ftatuimus, exeptis fuperius adttuxtmm s dmA{fcriptis abfhnentia: Omncmremmalam.&falfumteflimoniumcuitatc: nec Simileeia 1 iniufte Deoparticipem ftatuitc. Hoc enim agcns,eft quafi quis clo 1 bUtns. < decidens ,uel ab auibus deuorandus, uel uents in puluerem redigendus. l ( Qui Deum corde tirriens, ipfiusprarceptamaximapergerit, poft templi Omnibus |bencrkium fummum geti proficuum hora determinata fufcipict. CuicpgcntiS btttkDco 1locumfcirum difpofuimus, ubiDeuminuocandocVglonficandoipfi, qui prtfcripm eft unus & fokiSjbefliasimmolarent hora praffcripta Vnde fibi uidlum fl locmiiuini tultus.Eiuau>\ pauperibusac egenis acciperent in Dei nominc Bonis eenini fumnium E eft gliumdacet, gaudmm fperandum, amorqj diuinus, cum illi crdibus fupplicibus iuj1 hoftias diuinequen H/'e< i giter orant,acrdentia fibi patienter fuftincant,f leemofy as C n 1 ruftlcm,f<j; nopra:cepto peragant.Quippe Deus hominibus omnia commoda fectt,ut in mante fibi Ga*f grates indereddant^Qui carnes cruorem'ue fibi nequaquam affumit? Tiz'muerosfed ut timeatur, appetit. Ipfccpbonis bonum nuncium mittens,cos malis za j1 z eioratares I protegit: Subd[umautem,cVfurem,uelincredulumnullatcnusdtligit. TkumcoUre. Suis J expugnatoribus,uelut iam prxdiximus, malum ingerant, i Deus eft loiitt.4. erc. J *Df5HO/Juindexoptimus, firmus, 5L immenfus, qui nuit rebelles &uindices feri. rncs Hi'ft.' Aliter enimturr*,& mefquide, tetnplacp quibus Deusmultuminucca| nwrm,rc. tur,penitus peflundarentur, & domibus fuis erjcerentur iniufte dicentes; I requirit, ftd'.Deus eftdominus nofier. Illi quibus ego Deus,omnium renimfnis;copi5 ut timeatur.j SifufFicicntiam indulfi, tellure orationibus infifiunt eleemofynas acdeciOftimcAocestnas tribuunt,remcp f fcitam prxcipit,nefanda prohibent. Sin autem tibiqj hko Mchu* f i ctradixerint,firhiliter cV prxdeceflbribus fecerunt ,uelut No & Hat atq^ mct,cit p~4~ Themuthfux 3 gentes <jf Abrahaequocs nec non &L01I1fuus populus, ?0 Kicb.s-, x. genscpMadian,Moyfiqj fua contradixic.go uero fpacium illis incredulis, i ttfecejfiim utrelighdc] 1permifijdeincepseofdem fuo mate cepi. Quot uillarum manu noftra fuam ob jiniittur or' ( maliciam pefTundatarumapparent ucfligia parietibus puteis ac mumit nempe1 niciprjsfuperftitibusf Quareper terras n proficifcuntur,ut fic faltem corida filft. Rmuti fenfata& aures audientes acciperent? Octilorum etenim excitas minus wcrCbri/B*,t cordis. Sed quanquam plures ad mal fint promptiores,Deu offifcit3qum ntterucepro*. tenniiio iam praeferiptonequaquS digreditur.Apud ipfum aut erit dies, ptgMaji. i c qualet funt anni mille nobis dinumerati. Adnos autem opportebat redire uillas os,quas poft fpacii primo dat diruimus.Vos homines,ego tantum 4 fum cafligator C expofitor.Omnes credentes & benegertes,ueni uiclcp 40 bonQ affequentur:Noftris prxceptis reCfltes,igni deputtur perhenni.A Deo quid nullus nSciusfeu propheta mifTuseft,nifi cuius corde diabolicis fuggeftionibus & uoluptatibus afFedlo malum abradat, &C bon mferae Deusjipf fapiens &C incomprachenfibilis. Diabolus autem hominibus infirmi cordis mala uifu formofa parat. Sed illi longis inuoluentur c5ti arietatibus.Semper enim ctradicent Dei pnceptis,u(qjquo uel h ora fubita,uel mais improuifurh fuperueniat. Illa quidem die Deus iudex credtes & benefacitcs in paradifum incruducet, & omni fuo uotodjtabit: Incredulis &C contradi.
contradicentibus dedecus Si malum inferet. Prxdatum uel expugnatum armis uel natura mortui Deooptimo remuneratore merceprofe<fii,& dem maximam adipifcentur,in optimo idotleoqj loco ftatuendi. Confimiliter faftafibi rependeris,Sobhoc deinceps iniitriam reripicns, Deum pi. uindkem habebit,qui diei nodem iriducit & concra, umtietrix datorem uerax,adorata ueprxter quem non eft Deus.Ipfe quidem eft immenfus5C i qtialis, ro fuiloco mendacia.fllequidem aquas de cozlodimittit ad terrt uirorem, Deus 'f<juamus, omniaquocp terreftnaaquoreaq}. 8i nauesmari cUrrencesDei prarcepcoc hominum commodofecic.Clumne cadat in terram3nifimandato fuo,fuac to'>ftj'net Caeniam mifericordiamhominibus prsebet quos uiitificacatcp i non morcifcat3nec i refufcitat Eius enim eft omnisuirtus atq; potentia: homines tamen permanebunt in ctedulitate Cum nobis cuiq gentium1 ] c lcx, quam fequuntur fit mpofita,in tuo tibi minime ontrouerfaritiir negotio.Scd tu Deumadora^cuius eft uiarea.Tecutn difputare uolentibus> s Siquis iijpii* i die DeumfolumoiTinesaiSustUDsagnofcere quidiepoftrema lices a-u udit ai f, tare mnes icontrarietates difeutiet: quod uelut libro ptaefcriptum(ibi Ieuifli- nouifimi [Us -diciumtraits* mumeftjcumC eius Ontuniucrfa Aliudinuoeantesloco Dei cuius de- A !i monftrationc feientiaq carent,uindice carebunt. Quorum 1 facisin noftra- Utio fji offi* r rumuirtutumlecT:ionecolore immutantur iipfifer lecloribus eorumrrendu, s 40! maluminferunt. Vobisquidem iftodeterius praedico,ignetnuidelicet perpecuum3uobisDeopra:deftinatuni,uiamcpmalam. f Vos uir,nouam ttehnos Df meparaboam audituri memores efn'ciamini Omnes adorati uobis, o non os Perte nec uos illis w Deiplocouocatijcnlicemunumfacereniillateniispolunt uelunum cm quicquam auferre,ii uobis fubn'puerint. Et fie omnes uos,interrogans fci- (iccmjicere '1]lcet et incerrogatus,debiles bCinaneseftis. DDeoquidemfirmo precioI fiirimoqj,quianequaquam modo debito loqutmini,qui cognofeensomnia, ex angelts Si hominibus nuncios mittit, optime difeernens quid manibus 3 j Deo uos fleclite, ipfum 1 ineft,quidcppofterius Vos itaqûiri boni,cor am ad lires pro poffe ueftro ) adorantes 3& proceffum in amnerabeOefacite 5C Bc!!< >facultaceq)peragite.Hoc enim praccipitDeus,nil nifiiuftum in Iege difpo- E fuidet. ~0< 1 uefter Abraham tcnens,uos fidleset credulos primo uo- Alrah Mai nens,quam pater chummec le < cauic, Vnde teftis efthic nofter propheta,(icut & uos exteratum gentium lgiscmfors, t Deo tefteseritis. Orationes igitur Si eleemofynas acdcimas faciendo, co-rc fcilUet. 1 iudex optimus. hxrete,qui dominus uefter,bonus C A Z o A R A xxxili; n.8i c. Salusa: mukiplictiocredtibus^cordeqj deuoto iugiter oranIM tibus,8u otiofaprauaqs uerba Iinqutibus3& decimatoiibus, Si caftitat 1 Cftittiotiitt, ubicpnifi eu proprrjs uxoribus3aut fibi fubiedlisjcVancillis,obferuantibust c l Inde namqj nulla fie t querimonia, Aliud autem qucrcns,malis adnumeraeuftos ridelis,cûerbis conftans,aciugiter ors,haeredesex4011 bitur.Depofiti i iftunt. ff Alferdeum enim rixreditabunt,d ibi perpetuo mafiebunt. De c Dfpo/fi/effi luto quidem hominem fecimusprius, confequentef ex conceptu fpermatis H Htminii fira m in locum notum.unde fanguis primo, fecundp coagulum, demum offacar-nutio. 'f't ne tegenda creantur,formam compofuimtis.Omnccp noftrum opus eft forcpofitum, Poftea quidem moriemini:Demum uos refumofum,optimecp fcicabimus,quiueftri nequaquam obliti negligentesue, V I I.operibuscooperuimus, &aquas in terram de ccclomifimus, quas noftra uoluntas prohibere poffet: unde palmarum & uiti hortos pomaq; multimoda comefli11 k bilia,
et bilia,nec non f arborentde monte Syon exeuntem uecfhiofam intindtioVobis item in beftjsmiranda fedni dborumcommodatn produxirnus mus. Qiuppe illacuobis multipliciter commodar3tumab ureris fuis cibos uobis emittunt,tum farcinasuemas leuant tum ipfacmetucfter cibus effiCIU dunturNos quidem mifimus No,dicentem fuis Deum praeterquem n tUemtntt,eft alius,adorate,timoris expertes. Eorumautem plures incrcdirli dixcrSr, eft tooifiepeon eiTc,qui fliper eos exaltari uoluit. Deonamcp o u Lficit. eumnil prscter homincm 1er hoc,defcende/ent angeli qued nec nos nec patres noflri prius uidelente rui Huncautemnil przter homincminfanum &amentem,fakem ad horunt. 10 ramdimitti'te IHiglturdeprecanti,utnoseumdefiiiscontrad4<3oribus to rar uir uindfcaremus,iniunxitmis,ut arcamtuflii noftro pra?ceptocp fabricaret,ter mi minocpuenienre, quodperaquamexeuntem de Tanner perpcndcret, omnis mr generis rerum duo paria induceret. Peribit enim omnis,nifi quem fer me moprsecedensratusliberaueritfummerfione Tuigiturproillismenequaqu5:preccris. Sed cumnauci! tuis afccndcris,Dcote libcranti gente qu c il lefit optimus ftatutor, Pe peruerfagratfas redde,Ct te Iocobono u fftat fupplicicer exora.Quod quidem opus nofirBfatis eft fapientibus admirana du dum.q Alijs deinceps megenerationibus creatis,ex feipfisnuncios min. ma mus,dicentes:Inuocate Deum,nil timentes: quia prxtc.r eum non eftalius. Illi 111 aut increduli tumilli^tS diei fimirx contradicentcs,quibus abundanti 13 mundanS n prabLHmtis,dicebant:hic eftnifi homo,comeds & bibs ficut %tfimtHo.m ne nos,praedicstamen nos mortuos &in puluer redados, terfffurreduros*. eu uere fequaxperdetur. Quippe Deo mendaci mponit,cui nos mini. cuius n me mi credemus. Seu nq? uiuamus/eu moriamur,n refufci tabimur3cum fit hxc uita tant.lll itaqj precant, ut eu defuis ctradidioribus uinfit,nifi di eofdem dicarem,exaudiens,pollicitus fum eorpaucos futuros refiduos, C fe reprachenfuros* Illos itaqj pro uoce uerace repulimus,& deftmximus, f" ftttum.& eorum , OC Iocognerationes alias excitauimus quarunullafuumtcrminS uel ui antecedit,uel fubfequitur. Nobis itacpnScios mittentibus,cuiq} conti?' git,quod fua gens ctinuate (cceds ctradixit il1 i.Dequibus nosmira fa.30 g' cientes,incredulis nnunq) moram fecimus.Moyfi quidem et Aaron fratre (.lofest A4ci e <> <fuo ron ad tht* v miffs ad Pharaon,gtemcp fu,illi uelut pr^fumpciiofictradicebt, raonem,d m.dicentes:Nos quibus gens (ubrjdtur,quomodo credemus illis duobus carn .nalibusficut SX. nofipfif Perieruntigitur,&: cfufifunt.Sed Moyfi quid liw brum ad feienti memoriamq dedimus.f Filiff igit Manje,fimul ipfam, 8C > uf er Mi' b ido rutbeiititudoh hominibus nuracul faciente8,ipfislocum bon & aquis ameenum habitad d pra:t>uimus.Vositaq)nuncrj de bonis comedite,bonacp facitc. Egonq? a o ueftros acT:u mnes perfpido3quem timentes adoretis. Gentes uero noftra il prgcepta difcrepantes,fuae^pegi congaudentes,in illa ufqj ad horam praefiP l nitam derelinquite.Cogitant at me neqj prolem neqj p.rcuniam daturum,,4o r A r feftinanter &adnutS omnia perpetrem. Sed per memetipfiim iuro,illi nifi futura nefcient.Deum timentes credunt fertbus mandata noftra,&fminii en I me Qwmofern ponentibus Deo particip3atqjpauefeunt. f Diftributores nofirorum ' bonorfibi da tor,& credentes fe redxturos ad DeB,ad bonum boiu lionei. [ opusageni dproni prptij}funt Quibusnullafietininria, noftro libroueradflmo prohibente^nec iniungente cuicpnifitant poflbile. Corda uero claufa,reidm Ajfrrit fudm( fiftentiacpnofiris praceptis gerentes/ua negotia tarde peragent Sed c eo :iemthoritutc.r rummagntesfumemus,precat uenient.Pro illis at nemoprecet,quoni pcr
pernosnulfamuindi<$habebimt. Illifcarncpnoftrisauditis pr*ceptis,HV PutritiH P tniih crcdulf manebant.Qiiareres difcret nu perpenditisf Anpraeceptumitem miffiim patribus ueflris, mittemus 1 Anquis uobis propheta 11bominciMfi uobis, non ru 1 fitntjionmgt mifliseft.ignoratis t "Cur eum dittina praecepta ferentem3daemoniacum 1li:quoddidt S CM appellati'sfJicecueftri pluribus ueritas nequaquam phceatSi uerijas uelle peftiUrc. ueftrum fequeretur,clum 8terra cumfis omnibus perirec.Nobis enim S gerda pnecipicibus n obediunt: cSnos optima pecuni<fpleni,datorescp largiflui,de fuanil quxratnus peeuni'a Ipf quidem ad uiam redlam per te 5 uocaci,non crcdunt,fed fuo permanent in errore Quibus quanquamnos (03 mifericordesomne malum auferemus,nunquam fua maliciadeclinarent. i Sic itacjr, cum nunquam mali conuerfi Gntad Deum, illum4c precati.an-Al drlte4 ArqNi cas il Ifsmaligrauisportant aperui, defperatos eos peflfundedi Deusi KiniuitM N t tequam omnes redibitis,uobis oeulos aurcsq) tribuens,& corda, mcmora6as i 0 quidem,ad quem M ptTlofctm i nos audientes & uidentes ac intelligentes efficitrSedueflri pauciffimi gra- Ut tes illi referunt. f Ipfe quidem eftuitscmortisep tributorôeftis dieitp ui-'jwfos, I c/ffi tudinem ( operans. Sed nos tantum indifcreri u<uitis,anteceflbrumuel ftrorum didta referentes huiufmodi Nos morrui,& in offa pulueremq; rec A/,quomodo refurgemus IHud quidem mandatum,noftrum mdaturn1 da Non i eR.Sedilli parentumfuorum mitabiliarenouant. Quarfiti taften te,cuiusg N in^rmfc Sfit loif terra terreftriaq}Cdicent,Dei.Curigttur nonreminifcunturflnterroga- jtaianbmm "umDeumeom dominatur feptem clis,immenfocp thronoCperhibebunt, t ri rurfus, Quis 'Icndumeff 1 ' Deus.Eum itaqj quare non ti mentSi quxras item eos.in cuius manu fic o- p 'probtt. t mne prarceptum atcpiudicium,& donun>Cinquient,Dei,Cur igitur ridicu*c feptem. Cati I 1 committuntr f Nos ueritatem nunclamus: lli uero falfaperhibent. Mdc ibiunm h lm ] Deus nequaquam filium feu participemfun>pfit,Demn alium.Tunc enim\git,Deumna g'i c [ bttbcTcJiUii: qm'fqcum fuis faiflur/s ueniens,in alium infurgeret. Deus autem occultafc? s" i uerbum abhorret.&fefuperpfumexaltat.Tua îcaiimplum manifeftacj}dinofcens,tale i ref uero fit oratio: O Deus,me nullatenus tale didum doceas.nec malis annu- 71 Deic~nt n mres Ego quidem te docebo.quacillis agendamandattipotensin hijiuf-fierctty feiim tioinsettt. >modi re, omniacpdidlafua dinofeens. Tu autem matum illud tebono rejotr P pellens,obfecra Deum utab omnibus diabolicis fuggeftionibuste prote. gat,Sn:eas te protjciat. Eorum autem quiuis ad mortem accedens,Deum r precatur,u t fibiedire liceat fl Te namcp bonum modo iaciam. Hocuer- J(|| luiicmttx* F quidem dicta confequenter igneminibt & ufqj refarredionem illtctrttmm, Ai k bo P perfeuerabit. Tuncqj fufflante buccina nec illisintererit noticia,nec aliusm,, buccin moi a alium percunAabitur. Bonorumquidem menfuramagna,maloruadignc/cH feutubacitf t bit tranfeuntium^qui fuas facis comburet3bretiis exiftet. Cur uobis meis le-ht. ( uirtutibus contradixiftis C inquient demum, fe erraffe ob maliciam in dis il illisfuperantem Deumqjprecabuntur, ut eos illinc eifeiat eo tenore,ut malis aflbcientur,fi fimilia prioribus ulterius agant. Quihus Deus relp40 n j debit :State radti.Partern namcpgentis in mecfedentem,8tprecantem ue* niam ac mifericordiam me propicio ueniacqjdatore derffifiis, ufquequo mei nominis &inuocationis obliti eftis 4rR.ififiis.rnduratisautem,amoeccemercedem facio. Vos autem quot anmeum lucratis>opdimam i enicp nis teUuri morati eftis f Inquient,per dicm,diciue portionem, quodcom* putifiis perfcruteris.Re(pondebit:Si fapitis,nonnifipar cputatis. Opinai ti'ne efiis,UDS Deo pro nihilo creatos,8adeum non rediturosC Deum ut rege crc,dnm throni fublimis di immenfi, prter que n eu Deus,exal-
tate.
tate. Inuocans enim Deum alnim,nullam nde demonftrationem inucnit: quoniam apud Deum folum cocusefl illius numerus nec ipfe bonum tri' buet incredulis,Tu Deus,optime largitor atq?mifericors,ueniam atcjjmi. fericordiamtribuc. A Z O A R A XXXIIII. n.Cc,In hac azoara diuinicus pofica,resmaoifeftas ad hominum meo Panaadulte. INmoriam fcripfimus. Omnis adulterans,centum idus fufcipiat in multorq. mm .sttim uereciidatus,ulterius ab illo pecpracfentia Utfictum c1orreptu cato omnibus bonis illicito ccflet.Ncc quis Deum legemep diuin timens, -I ` aliqua friper hocpietatemoueatur. lmponentes aduiterium bonis foemiCtttumniao t nabus,nechoc quatuor teftibus probantesjiclus oAuaginta patiantur,necc rii qui tt ultenus,quoniamiamuiftifunt,credturinififeccnucrterint,Sbenefecenonptregfrit1 c rti aiultmj, irinr.Ilis etenim Deus dat ueni, Impcnentes quiccjjfuis uxoribus abfque uice dicant, MaledicaPurgitio ad*t teftimonio,quacer lurent feuerum dicere3quintac& zelo i m ulterij,ft ">mur,f entimur Mulieres quo ne puniantur,eccnuerfo quater iurent, typmmantuii J illos fuiffe mentitSj & quinto precentur fe ipfas deftrui, fiilli ueridici fueuxorem mco t i rint,nifi Dci Liem'acdatons &fapientispietate fubueniente. Huiufmcdi limait tc/i mendacior illatores feiant^hocfibipeftrnuni effcjbonum ncquaql.Orrn bus.1 r fuorum peccatorum effedus percutiet Huius aut feeleris author J Alittratio etenm fummo flagitio punietur.CJiiando uerbum huiufmodi turpe de bonis uiris 10 s km.j. I 1 feu Dtut 19. in 1 tnulieribus audietis di(!iiuri,dictern cafligate,ne uelit hoc dicerc2cum at ore duori ut iin iilis nil ft'tnifi benurn Et coramDcomendax cenfetur, quartier carenss triuui uftmmt i teftibusjorctj; proferens ignoratum Licet hoc apud homines leue uideafhbitomne t 5 tur,apud Deum uero dirhcilimum,hoc fafculocp f uturo malum dedre u;q5 uttbum,re. grauifluniimpatietur,nifi diuinapietatc dilecfroncfyfubueniente Deuss s enim Kifericorsf incomprxhenfibilispieiate mouetur, uemamcp largitur omnibus fe Deus. 1 t & benefacientibus,qui uos cafligat,ne unql ad ta feetidum Diolmnu*1cuertentibus, 1t uerbumdeclinetis.^TV os uiri boni,nullatenus errorem diaboli,perfuadlorumttMtum1 t erroneus:Diuitis fuafor. illicita tantum,fequamini.Omnis enim illius fequax,eft Diuitum lnauero bonitas abundantia^p,gratuita fuperueniens,confiantem Si bon, c~ia ,30 ci,ffolicp Deo JcuGtnm efficit.Solus enim Deusomnia uidens & audiens,(bi CajtismIicp Eplacitumpur gat & firmat Abun'dantes proculdubio & pecuniofi,benefaribut detrd'ciant fuis t e propinquis,eVpauperibus, ac praedaturh ac peregrinatum amore bentiumpj Dei proficifeentibus ucniamcp faciant,ficut &ipfi Deumcondonatorem 1 na. e 5ac exoptant. Maie loquentes demulieribus caflis^: credentibus iugiterr SimiUsgitu* c futuro remouentur Deo,grauiter illos cruciaturo. 1. detfimili.org tibus,hocfxculocp C AlietiM <tics( Cognofcent autem eum ueracem effe die qua fuam adimplebit legem, SC fua achis 1 ingua fimul &manus ac pedes tcftificabuntur.Mcretninquomodo . C omnium ces& immundsEcum fimilibus conueniunt caflac grtdi licett. c bonxq; Obi comportiofamine te r 149 [ nalibusgaudent: Hisqj omnes adieclis turpibus mundi, ueniam uiumcp %mtux ' j- bonum dilrg accipient.Vir bonusnullius nifi fui domum,nifi aduentu fuo pate tijlimc.jf Et tune intrinicus falutet. Hoc enim bonum eft. Ne1' mos in faclo^ngrediatur Qki mine ero reperto,non intret,nifi iufliis Iniundo quidem fibi receflii,pau Ar/idfitt r r reat.Hoc enim uult Deus,omnium cognitor.Domos autem defertasinduponbmetUm t Hi(roityini,utbitanteringrediatur omnis illic aliquid habens.Deus quidem fcit gque reuc!atum & occuttum.~Bona'fmmxfuos unus, quam licet,tegant,mempautincom*LI Eft mcn'.itrijs bbracp genitalia fimiliter. Hoc enim eft optimumapud Deum,cmnes ftios 'aia, adtus dinofeentem. f Mulieres itacpbonaefecurent,ne lunatie afpiciant, fuoep
fuam pulchritudinerrt.nf* fuocppeploteintes collutn,& pe<?ius,omnemq} fiquantum apparere necefltas cogit, clent omnibus, fpeciemqj ped eti eundo.nifimaritis fuis, eorumcpfiuscpparentibus C filijs,atqpriuignis 9 ffatrtbm,atcpnepQttbus,8eancdi<s,omnibuspnon tu<peAM,(uac(ub:e~)s rnanui,uel prius non polluas. Ad Deum autem omnes cuenamini: quodl cftuobis optimum Vcflras clientes tum de gente ueftra, tum capauas,f v Vxoraiucim bonx fuerint,ducite,nullam uncpuim illis inferentes. Qiix licetpauperes HUga. fint, Deo diti(Timo,datoreq3 largifluo pecum'amadipifcentur. Nequeuntes autem cas ducere propter inopiam abftineant fe, ufquequo Deus llosi to3 ditet de fua pecunia. Dilediis quidem & bonis agnitis,diiKs C poternes uel de pecunia Dei fibi commifTa cito tribuantuel feripto notent. Huius 1 amor fxcul nemine bono quxratur. Deus tamen inde ueni & miferkordiamfacet.Iam prlibatis prxdeceflbrum exemplisSi faclis,unde cafliga- Dtmlux ly* men (tbf timentes anumant:Sctendumeft omntbusjDeutn c<xltterra[tp!u-tfclO menfibi timentes aflumant:SciendumeO omnibus,Deum cceli terraccpluCQMHm ftellam clariffimamimitantis, dCTta cemcompararilychnolampadisuitreac, TOUT, mdehcet oliuat necorienex arboris fruclu fer lucentem finefoci attatfhi talis necoccidentalis accen(xqui fuamlucem clanlTimam,ctiiuult,patefacit:S.'quos uult,exemplis bonis iftruic,omaiumdo(fiorCcognitor.{n4o muocationcm uenimibus Dei prxcepto ftrudis,ad ipftus adorationem C rrttes Mateticfpere&mane. Nemoogitet de tnercaturis,uel huiufmodinegotfjs, net /Mo c quomoio fedde beneficifs,ac decimis dandis Sf orationibus, adorationeep diuina.ti- pertgaidg. Po nucabunt oculi cordaqj fua.Sed Deum uoto precetur fupmoreepdiei,qua plici.ut ri melius fuis meritis effciat,8fex fuis diuittjs augeat:quicui uult, dona facitinnumera.Incredulorum quidemopera nebul mtibus incum- Optr* incre Of A bent comparantur: quam (itientes aquam opinati,illuccp progieffi,ntl in- ikrumnubi ueniunt,prxter Deum Obi fuum numerum eomplentem,fleut computifta fmiUt.of.e. fm promptiffi'mtisagit.aut uelut umbra in mari magno, cum undam undafu- mfcTicoriu "| utfbrdquitji peruenit,3dnubiumnigerriniai)2fetiesmcumbit:quandoquilibetmanum| 4mi 1 minime uidere poterit.Omnis enim luce caretnifi cui Deus wtbcs,rc excollens,eam aues continuatim, oo ) 30deden'cquem inuocant uniuerfacceli terneep fimul SC 0<itcfm pnl quorum quodepfuam orationem.orandicp modum fci't tpfeepDeus omni- fwflt*COIW* um dinofeit opra. CDei quidem efl omnium coeleftiumterreftriume^ iu- iimoam nm, dicium & ad ipfum omnium erit reditus, ipfius quoq?potentia nubes dif- tAuttum. t~4e-. gregat,a: anne<ftit,Si hancillifuperponit: Vnde producicaquam.lapidesq r v migureos de cceli fublimitatibus emittens Hos inde percutit,illos minim/uaq} inde lampasfulgurans, uifum afpicientibus impedit dieen noAe tranfmtrtat,&:contrbcft(asexaqaaproducit: quarum quxdamutero tuo prorepunt,quxdam bipedes^quxdam quadrupedes exiftunt Deus enim omnipotens omnem fuam uoluntatem in efFeumducit &quosuult ad > reAam dirigit. Pluribus autem confltentibus fein Deum credere,fu431uiam uracppropheta imitari,eorum quidam infirma:fideife diuertunt, iRitpne. gligunt uerbum bonorum inuoeanti Deum atepprophetam, ut intereos difcutiat:3dicentium,nos uidimus,& fecuti fumus Deum3n5 timeant malum illatuR: illis malis. Sequs aut DeS, atq; proph5,uoto fuo potietur. Nontojwt f Iurantibus per Dcfe faduros exit,fi prxcipiatur illis, dicnec iurami- ^w to frmcnt quicqpab illis nequacpagendum,cum Deus omnia uideaticuius wrtnim, mi fttcj; rophetx fequax omnis,bono calk proccdit.lllos igiturfequimini,Sin p aut, ipfi prophetac nil aliud tju marufcft Dei mandat nunciare debetis:
ftia refpondebuhtopera,&uobis ueftra.Deus quidembonosat<credentes priorum in terra tiicarios ftatuens,& legem fibi diledam confirmans,omnc timorem ab illis auferet, ut ipfum adorent, necilli quenquam participem ponant:Dcinccps incredulus fadtismalus erir.Orationes,S eleemofynas, ac a< dcimas effcitie,prophetam fequentes, ufqjquo obis mifericordia tri. MMbumctuc buatur.Non opinentur increduli,fe femperfic in terra manfuros.In ignem b cedenttalie*e enim uiamqj malam proficifeentur. De ingreflu quidem uobis fubiecloi^, tw<edcs,ne* minime ter f pollutarum,uel de ueftro fuper eos abfqj appellatione minimofMbicdur feu n ,mecurandum. Cum autem ad mulieres accedunt,non intrent antequam qMcquamma i.< e clament-.ficutSide proribus diximus. Ita fuaprarcepta Deus explanatfa- 1.0 li. auUaip-c fumaccda, Ppientiflmus Mulieres annofae,nuptqscpdefperatx,nrinimefepo]iantuel c ornent:fed bene fedifcoprit. Setamen tegere commendabil efl Deo, Jus Mftpriemoni'C tum. ccuntfla uidenti Staudieiiti. De carcorurfum,uel infmojuel daudonullaAnuumhm't tenus traclandum Non curetis item quid edatis in domibus ueftris,uel t 1t utriufqjparentisjfeufrtrum, uel fororum,uel patruorum, aut amitarum, { f feii auunculorum, eu materterarum, feu loco fuppofto clauibus amicorS l ueftrorum.Seu fimul omnes comedatis,feu omnes difgregatim. IngredienSduttre irudi quidem domos,falutate repertos illic. Deonamcp placet falutacio.Sapi>'ces cemdecet tentesautem,& in Deum credentes fuoepprophetx parentes,& ab ipfo c to eo t iundi,qua:rentes ante fu d(fce{Tum,quid aduri (int,quibus tu pro libi- 1 t confilium dabis,Deusqj ueniam.Boni namqjfunt. fl'Non inuocet quit to Vt Dm uel t 1 quamueftri Deum uel prophetam,ficut ueftri quis alium.Ipfe namcdinopropheta m fcit omnesmolentes fuis abrenundarepraceptisquibus maximecauend. 1j1 UOCiUldUi. Malum enim grauiffim illis accidet Deo,cognitore uoluntat omni,i ornntrege,cundis fuafada monftraturo,die qua cunda redibunt ad eum. ''J* ~9a~~n~ AZ O A.Z 0 A R A XXXV. fu ':> Alcarun KTN n.&c.Homi'na multiplicator.qui fup er h minem pofm'tAlfurc, atfB a ^gjraii* bomi* JLuttotigenticaftigamenefletjCuiusfiintuniiicrfa cliterrarqj^nccpfili * prodi*ineq?parricipemin regno fuo fumpfit,omnia pro modo redo gerens. Inae1 nibus tu>-< duli ucro;dominosaliosfibi3nullafarientes k jedctrneccorumanimabus,1 Dei nociubsfeuproficuos nec lutamnecmortemdarencqjrefufcitarcpotentes,adorant. Quidicunt etiam nonnifi mendacium eflerad cuius eflrcdtumI exterx gentes auxilientur prophetx. Illis aut mentientibus,ficq} male lo? datore, qui feit quentibus,dic hunc n effepoGtum nifi Deo po,ueniaECj occulta cceli tcirgeqj.llli eti credentibus intimant, Ne'fequamini uirilli .rv -iAchmttct darmoniacn C amentem incantationes, Comedit t cafteriâtq} per fora per u qudxcnon'itt*. n habet angeln cuftodem,elicient fibi thefauros, aut faci] icniutjati* udit. Quare tibi n tem hortos,unde comederet Hac propontes errtnec ui redprouncule-.qiium doexuerbo a cifci quet.Deo uero multiplicatore'uolte,dabiturtibimelius,uidelicet a turres, ^f Illos quid de hora uetace menmim,crfv) paradifus aquis amcena,fimul 6C = titos,mitt.emtis in ign, cuius rxtionxiudim longe uenientis ftrepitus & ira percipieturt cio,irrefrogaVnde ipfi locm angufiumigneum poflefluri,clamabunt: Heu :a heu,'quxn bdeifupps* mallocum obtinemus. Cum potius conqueri deberent,fe pluribus malis tant. Ipcis ineffe. Vtrum hoc,an paradifus bonorum merces abdans,perpetuap Dei terminus praualetcDie quid congregationis omni, i0 Stcufitioio manfio,ueraxq loktr.Um qtia qurernus inuoeatos loco noftri an ipfigentem aberrare fecerunt, an n tpudDcumi pfifponte deuiafFent,inquient Nos alium qum te minime fumpfimus. i. alios eo ufqjprot raximus quod ueftriim pra;cept ngligentes, in ma* fciuoU. Sed liciam
liciamducli funt.Nunc autem nec difgredi,necfe uindicare queunt.mftf quidem concradicehci,&iniufto,malum grauiflmum inferemus. Ante te nifi cibis utentem, & ad fora pergcntem. nullumprophetammifiinus Quofdam autem ueftri mirandos alrjsfecimus,in fortiter & patienter fufti1 Contra nendo>Deociinc"r.auidente C Non credentes publicum conuentumCo tugm coram nobis futtirum,& dicentes: Nonne Deum uel angelos fui huncios,t ta nouipm tes iudicim. Die ut credamus, uidebimus nima prsfumptione nimnimefferuntur namque quo uenient angeli,nullum bonum audituri i dicent:Vrinamnon effemusnati,aclus^noftripraemiffieuanefcerentuelutathonH< Gensau10 tem paradifi tune optimum locumpofleflura ,uerbumprofremelius.Illal ( quiderhdie coelum ritidis cVirenis nubibus diftinguetur angeli quie i difficultascVponderofitas fcentjOmnisqjueritasatqueiudicium Deifiet 1 i incumbet incredulis,manus fuas corrofuris ac conqueflutis feuiam aliam qum prophetac fecutos efl,atqj diuris'. Heu heUjCurillumfortiti fumus amicufri,qui nos caftigamine pra;ceptis^ mifls diuertit fimofuus diabohis eos urjsredis in prauas diftorfit. Tu quidem propheta,qui tuam gen*Con!riiim* 1ternluinc Akhorancontemptuifumpffl, nec pro eoquicquamgefliffeCtl .ta me Deum fufficientemadiutorem & uindicem pofuiffe Alcorano perhibes,ignoras '.Demordi* ciiique prophetarum incredulos hoftes ,fepius dicentes Si nos uel angeli J J M' femel Alchoranfiipereuroponeremus 1 Nos autem tibimifimus ad tuii cordis firmamentum non uenruri cumfimili nifi ueritatemC expofitioAd gehennam fuper facies fuas congregandi nemfirniusexprelTuri locum deteriorem,erroris^ uiam perenniter obtinebunt Homines con1 tradicentes prxceptis noftris quibus MoyfenlegislatoJ'em Aaronqj fratremfuumcenform mifimus ficut &gentem Noprophetis refiftentem I Artzn fro aquis mira; fummcrmus incrediilisfcmpermalumatque dolorcm infe- Ar rentes Hath item & Themuth, & Arazeegentem, quibus omnibus pa-.phctit,iielpor pbi {tint rabotas, uelut $cxteris geherationibusinterpofitis patefecimus, magnaJ gens.. confuone diruimus Super uillam illam iamuenientes, nec eamuidere refufeitandos opinabantur Te quoq? uidentes ri i potentes/e nunquam dieulofedicent Hic eft,quem Deus prophetammifi't,qui nos ab adoratis prius fer diuerteret nifi nos indurantes inueniflTet Hora quidem uifa percipient,quimagis errorem fecuti funt. Nonne uides cuiufanodiDeum, t s' amormq}fiunn praeelegemnt f Fies'ne cenfor omniumf Cum befttjs fini J1' Ex ( audireCDeus quidem um- bencfidK. fimiksjniagise btuti,putas eos.difcernereuel *J conclu qmbws bram extenfam ereclam faceret,fi uelleccuius dux fol ftatutus pedetentimJ;( iit,aim{H t eam recolligit Idem etiam notfiem coopercorium,& fomntim,dieni exper- wj mkndum, ( ftatuit, uentos arreclos inter manus fuas pias difpogefadum Si mottim i fuit, aquam benedidam ad excitandam terram mortuam de cotlis emittit: Cur igitur eum non adorant? -40' undepotantbeftia;, hominescp plures fT Hunc AlchoranadgentiumhinccVilIinc caftigamen Si commemorationem fecimus. Sed pluribus hominum nil prxter incredulitatem immittit.Si noftra quidem uoluntas effet fingulis gentibus fuum caftigatorem Pugmiim mitteremus Tu uero nequaquam incredulos imitans,uade pugnatumSi p^ v/1 eorum diferetionem;# peregrinatum in il linsnominejqui flumina fluentia 6C &intercapedineni faciens, hocfalfum, hoc dulce ftatuit Hominem ex humore Si ex ipfo filios cacterosq}pofleros produxit fuper omnia. potens. Increduli tamen ciusloco bonorum&malorum impoten-
k 4
tem
tem inuocSt.Tu uero tantum miffus ad diinorum prarceptorum docirinS et caftigamen,dic te nihil ob hocab illis qu<erere,nifiquod imitando te.redam ad Deum uiam profi'dfcaniur Ta( quidem te illi commenda, iptum deprecans.Kglorificansj&adoransfuppliciter, qui uitritnunqu mortem CreatistmnU uifurus,omnnim bnficia peccataqj dinofcens,qui ccelum et terram et eobits per dies il rum uniuerfa fex diebus condidit,& poflea clos afeendic Sed cum inerefoc Deumd=r dulis praccipicur,utillum adorent,inquiunt,fuam adaugendo maliciam Si fccndijjita* c ~" i. increduIitatenuQuiseft ille Deus.quem adorareprarcipis r f Multinos plicansinclofigna, nec non lumen,&lunamlucidam difponens, SCdiei l t motum facile fuperterramerficiens, ,( 10 noAiscpuicifljicudinem,hommibusq3 Ofera bon*cunAis bonis eft adorandus. Dicentes nefcijs& brutis etiam,faluetc:no> qtrs6eatos t><Seq$ f <f furgentes,ut Deum innocent atq?precentur,ut cos peenis ghenne, tMMt.otM'ti 1 necftarc nec federebonum eft, liberet fuaq}mediocriter & moderat ubi t rldif b'ff',j ddiftribuentes", nec Deoparticipemponentes nec quicquam haram Deo dcs.c conftftutum nifi cum xquitate ueritateep necantes fnullam fornicationem committentes, cuius aflori ctemptibili femper malum in alio fseculo n d duplfcabitur,nifi pnitens crediderit,& benefecerit,(tunc enim Deus pius u 6^condonator peccatumprobeneficio commiuabit)Illiinquam omnes paradifunifottieiitur f Peccataderelinquens^benefaciensynulluinqi P teflimonium falfum, nec ludicrum quid proferens, niO fonnofumdicens, V> t< u I Demcpdeprecans3iit(ibidemuIieribusfu'scV fliijs hone/hm ioainditat tem,9Cbonam aptitudinem tribuat,& femetipfos meliorcs & antcdentes e efficia t, Deocolligetur paradifoperenniter loco fdlicet ad ftandum atq fedendum optimo, Ibitp iugi falutationegaudebit. Deus, atitem nil quaeric d i uobi's,ni(tantum ut eum inuocetis 8C adoretis. Sed uos ci contradteetis; quod uobis grauitatem & difficultatem inferet. <; A z o A R. A xxxvi; Drw ntmcoa n.dc.Hxc funt libri clari mirabilia Nunql tua anima meriti minoris tibi prxdtcti minime credant. Si uellem,diuinitus mitteextimes:licet gitAifidem. IN rem cui cundo^: colla fubtjccrenf. Illi autem nunc ab omni noiu'ter adue- 3 r ~;o r niente,cum praceptis & cafiigaminefc diuertunt.Scient autem adhuc,unc ridiculum fecerunt.Nne uident,qualiter omnis generis xct^ duo creade uimusCquod eft fapitibus mirandum.Plures tamen funt increduli: Sed efi MQifudPbtlc nonemlegtfr] Deuspius,8immenfus. Deopi^ccipienteMoyfi3utgentemmalam3ntitiofibttUi<ftr mentem uidelicet,Pharaonis uifitaret.Ille refpondit'.f TuDeus,c timei 1e fycrfi-.utUm mihi contradi<Suros,3perempturoseti,quoniam me reum ftatut,S^ eos alitjuotiesa jt f Itngu impdit habe,unde follicitabor, fratrem meum Aaron mitte. In-i dtmeji.quod i quit DeusTu quoqj Gmul,quoni te comitabor,audiens orrinia,& Aaron, ndttrgiiitiir Pharaonem uifittes}didte:Nos Deorege mundi cundarumqj gentium Exod.j. r mifl uenimus.iitnobifcmittasflioslfral. Refpdit:Nnnetues,quem i4o 4 nutriui puerum, & nobifcum per annos moratus illud perpetrafti Vnde malus &C faclus esC Refpondit: Feci quidem/ed erraui; unde tuas ma. reus nus timidus fugi.Mihiqj deinceps Deus,fuo legato prophetseepconftituto, fapicntiam & diferetionemtribuit. 4*Iflud bonum beneftcfjcpmentio termineturin hoc,ut nobifeum mittas flios Ifrael. Pharaoni det'nde quxrenti Quis Deus omnibus creaturis & orbi dominareturC"Refp5dit:Efto certus illum e(Te,qui ccelo terreqj,cuncliscp creaturis eorum imperat.Pharaoni quoque qu jrenti,quis cum eo maneretTlnquit Moyfeslllk quid Deus nofier
floftsjr ft,& Qeift priorum patrum nqftrorum.Refpondi t,Hic uefler leginfamantprodic.Et Moyfes: Me mifit dominus orientis &i tus amcntiam &C :occidHtis,acinterpoficorum.Andinofds'Cui Pharao:Si ceperitis nomitis uinftis adiungam, nare ah'um Deum quant mc,uos prounus incarcra 8C e Moyfiquidem diccnti3quid ficum re manifcftamiranda uenio.JInquit>Ve ni itaq?,!iuerax es.Proiecit itaque fnum lignum,& inferpentem ingentem 1 cdadum efr,manusq!llibleuata cernentibus apparuit candidirTma.Qiiod -Pharaomiratus,rnagnatibus & multitudini circumftanti dixit En uerefade picnsmagus,8nos arte magica terra cfjccreproponens Qiiidigitur 10 1 hincdeIiberacisaiKuiiltis^R.erponderuntiIli,fratncpfuOjterrninodatopc c omnes urbes coadunacumomnes fapi'entesmagos ciim adminiirrarionibus t neceiiarrjsnuncios dirige 4llliddnde congregati loco diecjjpracfcriptiSj pompa populari comite,uelutextiman):enios foreuidloresjad Pharaonem { accefferuntqux(ltuni,quid illis patrata uidton'a tribueret? ^f Ille quidem apollicitusefi,fefuosamicos familiaresfuturos effe. Moyfe deinceps iniun 'I ,gente,quatinus ordireitur^ Illiprotjcientes funes &haftiha3confirmabant i per honorentPharaonis,fe uidoriamadepturos Baculus autem Moyls aiAi confitef proiedlus,omniaopera eorum deuorauit Omnes icaq? magi l banturfubie(fi:i,feDemmunditotfus3&Moyfis,&Aaronadoraturos.In ( :~o(dignans inde Pharao dixit, Anci creditis>antrquamprxcepi? Ifte quidem uobis maiorjUos artem magicam edocuit 1 Quod percipietis,cum uefbaS aianus SC t deinde uos fufpendam Dtxerunt* pedes ex oppofito recidam,8C 1 Nos quidem hoc minimecuramus, quoniam ad Deum tranfibimus qu r noftror peccaminumueni.ueluc primo crcdentes,fperamus.Moyfen dei incepsiuiii noftrogcetnnoftr educluqi prarmonuimus quoni Pharao per F urbcs homines coadunaturus,e perfequi & aduerfari proponebat,ge x tem fu animaturusjdicendoquod ait)pauci eflnt.fui uero multi,ego quic dcm Deus il losextraxi ab hortis fuis, & fontibus,atq5the(uris,locistp bo.r nis,8<:eoriehajreditaces filrjs Ifraltradidi Moyfcnnt petfecuti (unt per a tii His illos icucrfo uidentibus,Moyfis hoies pauefa^0 11 praua & inui.^T .(? dixert,fe ia ab hoftibus effecaptos.Quos ipfe cfolansinquit:Deus me i .c comitat,docili.inis os,quon modoliberabimur. Ipfeitacpperme dodus, n n marc uiiga collateralis quafi mons gcuus,ipfum difgregauitrcuius pars n magnus apparuit,ficqj credces, Moyfenoscpfuoscseterisoibus, quod eft n .mirand,fumnierGs,quod plures camminime creditego Detis Capiens et il immfus]iberaiii.Dicillis3qualiterAbrahaquaernpatrfiutrqj)qu lAh-nhamhbe A' nb ido* J* a adoraret & inuocaret3refpderunt:Idola colimus,et in hoc gfeueramus. Ett ratut ^lorum culto* uos ipfe: Audit'ne inuoctcsillajUelbonOmalefacientuobisrRefpde.' fil '1 ri runt; Nos inuenirnils parentes nofiros fecifletalia.Et ille-Nonne fcitis illa, ribm. t t 4o q qua?nos adoratis,mihi effe inimica,& Deo meocreatoi,boni doctorijUi cluscpmeida tori5^ infrmitatis curatori^f Id me mori faciet,& ad uit reducet,qu die magna meoiy peccatoi?icdonator fpero Tu Deus itaq} Jnihi fapienti pracbe,bonisq} connumera, me ftatuens illis aequalem ,Sin aliofeculo uci idiCLim3&: cohfredem in paradifo,qu timentibus formofam meo (uum errorem dimitte,mep dieilla non uilifipromitt!s,cffice,patricp :ccs:quanec Proies neque pecunia pr oderit,nifi tantum ad Deum uenienti iCOr.de o.Maloreat gfuaforibus infernum patcfacis,inquiet:Vbi funt pus a <3up5dp.raftisDei loco^profunt ne nc uobis.an obfunt allies quid?a; s ', adrabant,
t > deftrudorestp terrarumnulla tenus imitemfni.Illi uero dixerunt: Tu n es nifi r magus, i amens homo,ficut Qinos Vc te ueracem probes rr.iracula r jbuUm a* i Fprofer,atq? Dci prgcepta.Qinlefpondensait,hoc cfie un.Camelaemper f i mdi t cratrt'illxfadieideterminatapotatum u ex aqua accdt, & uos fimiliter: illuero b: ftpim ad h latdentes,mal capietis.IUisetenim deinceps eam interficientibus,&(epomartem etii f] ftea reprxhendentibus,malum acctdit. Quod mi^,plures nequaqp credt: ippcnit. f Deus mmenfus omnianofcit.C Loth'f interrogatus gentctradicenfed Loth. t, tem prophetis,quare n timebat,inquit:Ego uobis mittor ncius ueritatis lntenogttiit e 4 { SC fidci.nil uobis quxrs,fed folo Deo rege mundi,que timcatis3fequen--4o pro fcifcitamc do a tm, ut l cumc me.Qiiid abucendo maribus,pr cterrnittitr's adum cum multenbus nat tural, Deo ftatut'Dixert Loth,niG te diuerteris ab huiufmodi perintcrrog*flit. fi fuaQone,tenoftra manus etjciet. Ille quidem fefuosaflus abhorrere confeff fuis fus,Deum precatus eft ut eum ab huiufmodi gente facfliscp liberaret, eum i'caq3,cun(5loscB e fuos,prxter quandam decrepitam,liberantes, per imbrem imnufium reuduos os peflundedimus. Quod licet mirdum,plures b SatibtolZhiV n ibt *i Alan n credunt.fcd Deus imrnfus omnia pntrt. Scaibquoq?gent Aleicha ctradicenc legatis quxrs,qre n timeret,au Ego fum ncius acquitatis (U, C
im adorabant,totumcp Belzebub exercitum in HC1Itfill~' a ign capte fubuerfo derjcfet* pij cum Bel' ( Quorum alius in alium ctroucrfiam & querimoni aget;public uero czebubcr iut1 firmabitnt,fe e fi uiam erroris fecutos fuifte^qudo pneceptis diuinis fideiqj do rfltBprocfrinis n credidert.illis diabolis confentientes Nunc at prolocutote 8C ai Hcicntur LI info* uindice,ac extradt,ore,amicocpbonocaretnus f Si redire poflemus,ultex ius crederemus.Hecmitabilia plures nequacpcreduntSed Deus immen ( Noe.ffuseft,& omnianofcit. Nogentemfuamprophetisrefiftentem/k allocut tus eft:Ego quidem ad uos mittor.nuncius ueritatis Si fidei.Deum itaq) tir mete,me fequdoqui nihil ob hoe uobis poftulo,fed foloDeo rege mun i c \ulgm rndeci dillliuerodicebant Tibiquomodocredemus, quemtantumtextores Ktchumet p Je plebsqj uilis fequunturf Refpondit,Suiquidem numerum,fa<floriimcp ) fuo CKtmi t/tprirum notidam Deus habet nec ego retjcerepoffum,qut fum nuncius tanta J, moMgumm& [ explanatonlllis aut minantibus No lapidation i mort,nifi retrahtii MtompcM* Ci Deum fic ptecatus eftTu Deus,me gente ctradicente difgre ife inbxrc[es,no'' inde,ipfe Mitentn do*gs,tnemeosqj fautores libera.Ill igitur,fuos^,uluauimus in arca.Quod i i 1 ttriium Cbrilicet mirand,paud credimcDeus at immenfus,omnia dinofcit.Gentem) i Hat legatis contradicent,Hut (le afftuseft: N titneatis,quoni3 ego fum fahtlQM.T. I Hit contradit fidei.Timete De,Sfequtmini me. Nil ob hoc uobis ncius srquitatis L dt prophtie petitur/ed folo Deo mndi dno.f En in locis exeelfiscdifi'da ftruitis,mir 1 fuomi. 1 rdacpfadla in uirtuce quacgeritis,ut fie timormorciscareatis.Me m *t ueroTe Aed'ficicrtm ( t quendo De ttmete, qui uobis tribuit pecum'S,Si pecus,atqj proI,S^ hor HMiUi. at t tos,ac fontes. Vobis diei grauis malum futurs perttaefco.fllos uero dii c centes,unum em eStid nobis incbens,{iue per te cafb'gemur/itie n cS h hoc tant pnor nugis aflmi[ef,nec nobis mal illud accidet'.ficqjccradft c centes noftris prxceptis nos cfundnus. Hoc tam mirSduin pluribus eft f a Themuirtp'1 i ncredibilcDeust omnia (piuGentc item Themuth legatis refifttem 1g /St/iapropfce Schale precatus eft,utfe ndutn ueritatis 8f fidei fequendo, Des rimrent: UUhiU. d q qui illis abfqj cimorepenitus fuas pofleflTiones imitteret,uidelicet hortos,> c S & fontes,acn)eflTeSjac palmas frud dulc 3C bonfertes. Idemqjprsecipit e eis,in locisexeelfis bonas domos efficere.EtdixinDeS timete,fequdo me, 3 ,3 c ni! uobis,fed Deo mdi dno petiturum.^T Ne&nda gerentes,&' nil boni,
H nms,nihil uobis feda Deo folo petens qtiemtimeatis fequendo me. lufiitU corn* f Menfurasaequilibriter examinate, ne damni aliquid incumbat,feu detrii ' mentum, nec hominibus resfuas uilificate, nec terras peflundatum eatis, ma, I timentes Deum,uefiri prxdeceiorumcp ueftrorum conditcrem. Ht autem uocanteseum amentem,&:nil fuper hominem,rogabant ut ad (lia:tierita) tis frmamentiim fuper eos aliquas coelifciflonescadere faceret. Ille uero refpondebatjDeum fuoselientus dinofcere.llis quidem contradicentibus, obfcuitdieimali5graui(Tmum&:improiufiimincubiiit.Quodmirandmn 1 E cftjicet plures ignorent.'Deus autemfapiens omnia nofcit. r Cum hoc ti-Et tibrum & fiiritttm bine > olbi diuinitus miflo fpintus beneditfhis penmtsq3iuflus tuum cor pntra- B 1 cum eo caftiges Arabice,& manifefte. Has tamen uircutes in primis diiuta*ccc uitjUt Macbu* 1 Si librum autem hune cuilibecpijfe lbrs defcriptas filij Ifralfci'ie deberent met k Deo. traderemus ad legendum}non crederet eorum qutfqu: adeo prcflmus in- LiM t L propria credulorum corda,ta Non erncredt ante mali grauis aduentumsqitod fia-f0 c jardit. t N timfubitoqj ueniet. Quo ctingcntejdicc feminime caftigatos fuiffe ,menNuiU gens i D t tiende. Null enimaentemc5ftidimus,nifi prxmiffomonitore. Nec enim Deo perdita, c petutCQuid em nifi (mut ad' cuiqîntiri fecimus. Adtitmneueloc noftracumdi(fla: m mmiti. c quantlibet roora fpaciSut'taefuepermifliim prodeft ad mais auferendu? Diabolosnon < accidet. Hc aut cpofuii librii diabolis tu difficile, D Quod uere demum Deo nul compofuiffi lot t impoffibile fuit:cum ipfl proculab auditia femotiOnt. Cum tum latenus inuoees alium,ne damneris:te^ bonis atcpcredentibus parificdo, Alcoran:quia 1. non audiunt. gcncempropi'nquamcaftiga, Cuiteminimefequenti,dic: A' tuis quidemo OChryfippeS c itcumen. operibus liber, illis diffideo, me Deo pio cmendans, qui cuncflauidens & u a audiens,uos orat furgentes afpicit. Super peccatores at, &mimos canti. p, uitupe Voetts 1 lenaru difcurrti,nil nififalfa dicentiS,diaboIi quiefet, niOpcenituerint, ,rttt,quumj n & credenres benefecerint, Dcumqj iugiter inuocauerint,& poft malum il.ipftfoctcttir. i[ 1 latum feuindicauerintuSciant autem increduli,quam uiam profecli Ont. A z o a r A XXXVII. A n.dC cHarcfunt fecreta Alchorani huius,libriclari,ui reAarndocen Alcoran com 3) INt s, &fpcinbonampollicentisoranribus, &idecimantibusretfl dieiq) mendtitfobin m de;quumucw fi futura:credentibus.Incredulis autem,alio fstculo perdendis^malumq)gra-de dibili umo ni u iriffimpafTuriSjfaos aclus pulchros apparere fedmus.Ipfi quid ceci funt. 1 quidem hune Alchoran ego Deusfapiens,&:optime cunda difpons, hilopusfttbc Tibi derafujpenfa) ti tradidi.Moyfes allocutus fuam mulierem de foco uifo,unde pollicitus eftfe K 1; illi partem ad calefaciendum fe,(u quem rumorem cmodum ad- nequeprco* laturum w-, nio. 11 il luehoc me uerbumaudiuit: Ego Deus mitis,mdi dominus,in M tu ico ueniens Moyfis n nullis follicitus,in ign tibi proficiiSjietiam"j"cuic(jpofcenti ftatuo,qut cottoquiumre fum fi incomprachenfibilis& fapienti(fimus,teq; tuum proijeere bacul pr-petit nonut Pc c uids,& quafl quid erroneum uel dar-in Bxodo le* cipio 4 Ulum itaqjproiecHumMoyfes 4o n monacum moueri,ftatione reliera timens retroceflt Quem Deus confo-gimus. t lans inqutt:O Moyfes,nullus apud me quifqu ex pauefeat legatus,nifi ta- CircKijK,ft tum malcfador Gerentem uice malibonum,ego ueniam faciens pie fufci-pofitii. pio. Tuamanusinfinutuopofita,candidiffmaredibit. Illo deincepsad Pharaonemgentempfuam malamprofclo, nouemeumuirtutibus, illi Sdomani ! pracfumptuofinegabant eas, licet ueras agnitas,inctationibus annumeiSSalomoni fapienti dfitafigmen* do.Qiiis eor malorfinis erat ^percipito Dauidit SC ta atribuit fimul& abdanri,unde nobis grates foluetSt,prx caeterisbonis dedimus.M Salom quid Dauid fui patris hres cSftitutus,inquicEgo quid garritus Mfupri, h auium
auiimnocic/am didi'ct 5>C prse cxteris Deodantepliiribus bonis abundo. Deinceps file fuis cum exercitibus tumdaurtonum tum hominum, tum autumipfumglorificantiuin, adlocumforrnicarumufqjperuenit. Quarum una perfuadente carterisfuarum cauearum ingrcffm ne Salomone fuisEpnefcrjsconcuIcarentur,Salomon fubrifit dicens Tu Deus immenfa tua pietatemihi uim & effedum tribue, ut de hoc commodo cxceriscpbonis mihipatricp meo collatis,te digne glorificem,opuscp gratum peragam, non uiriscp bonisacqualisexiftam. Auibusdeinceps afpe<Sis3uppupacp re- w perta,qta lateret quacfiuit tff Ipfl quidem malum uel mortem immitv De ngin* $i t Si tatn,niii mihi aliquos rumores rendent Eo itaqj paulifper immorato, illa110 urueniens inqtiit Ego de Saba quidem tibi rumorem ueracem afFerens.rem btfundatur w t amplecflortibi minimecognitam.Efl: ibi namq?mulier omnibus imperans, nHtgnificc, 3 ad $omorii(_ ( omnibus abundans3alta maicftatis fede quiefcens cui gcnticpfuac folem ucnetit,:1 ja !* dorantibus Dei loco, diabolus cultum fuum pulchrum f reputans, eos ttd.rcpritfai a aberrare coegit Non adorabant enim Deum cognitorem omnium tans. c ocailtorum,cceleftium atqjtei-refirmm, &uocum ac cogita tionum,thron nidominum,precerquemnoneflaliusdeus. Refpondit Salomon Ad tui t dii probationem,hanc meam chartam illis affer, & reuertere, ut quid a<$urifinr nobis innotefcat Jllam tacp a uifam magnatibus aduocatis regin con- 1 v naperlegic3ineauidensnomenSalomonis f* Jlliigitur magntes Ii fulenti,quid fibi uideretur inde gerendum efle,cumnil nificonfllio fuofa c fils Nos quidem fortes 8i audaces atqj potentes, tuo ceref,f efpondenmt Ii femper prxcepto parebimus.Tuum taqj uelle compleatur.Quibus illa refi fpondiK Cum illi quidem potcntiffimi uillam quamlfbet ingreffi funditus eam proruant/uosqj potences dprimant illis tr/bu tummittam pernune cios aliqnos,ut per eos ipforum uelle percipiam Eos deinde profedos Sa' c 1, lomon uids,qusefiuit:n mihi pecunia uefira, unde plurimum gaudetis, proficere ftudetis;Nonne mihi Deus maiorem Si.meliorem cmifitcEam P potius referte. Ego quidem c exercitibus intolerabilibus uobis CuperueP n fuum 31 niarrijiiosq dedecoratos eijdam. Illis itaqj diTcedctibus,Salomoneq3 30 populum fcifcitte, an eorum quis reginam in fedefua: maieflatis prius adP d duceret,quam ipfa cum fuis creds accederetc'pollicttus e(l,diabolor qui. dem arte magica pracellens &cffiicax/e dudurum eam fic coram abfq la: d fi prHifquamlocofiiodifcederet Huius namqj reipotens extitit fione, 4 Vir at quidamlibrorum peritia perfe<Sus3pollicituseflfe fadur illud f ad prius etiam 5qum fe fuosoculos diuergeret. His perceptis Salomon inP quit,His fuis muneribus mihi collatis Deus me pertptat,an illi digne q gra tias ti & gloriam inde referam. Omnibusautem hoc facientibus,fuar prodeft a; anima;onagentem,Deus omnium datorparum curt. Sede quidemfua il iuffu Salomonis in aliam redada forma, ut fic perdperetur an fui memor, 40 4< an a; immemor effet illa.aducdam quatrebant3anfua fedes talis effetrQuam talem ex opinione fua perhibebat illa,&ab eius euhu quem adorabat Dei t; 11 locodifceflt.Fuitenimincredula.Quaepaui'mentumingrednuflra^putans 11 efiaquam3pannis ef edis crura detexit,ut trfuadaret.Salomoni uero hoc il i'nnuenti,hoc uitreum efle^lla refpdit:Qius mihi nocumentum uel impe. d iam credenti cum Salomone in Deum totius mundi reStti dimer.t3m intulit gemr Schalemiflus genti Themut,ut ei Deum adorareperfuaderet5ci Thmt. *j illius difgregat altra pars alteri ctrouerfaret,quEfiuit,cur p otius ad bonum
iium quam malum illa fflala prperaretfSiuen/am Deopoftularet,adipfcereur. Refpondenmt; Tun tuiqj (autores eftis nobis augurium ? Qiibusille ApudDeumtancumeftauguriorumeffedusatqjperitia: quod tuiim regjo uosnefcitis In Medina manebantnoiiem cohortes ter rarumuaftat res, a o boniueronulliusauthores* 4 Uliquider!per Deum afferebant,f percmtLifoscummLiIieremcpfuamnoctUididurostppetentibus, fenulateIllis autem doloPis tenus eorummterMoresnouiHC, ho4probcuros. bicimus. 8prodi toribus nos callidors ingiiiumab illis improuiTum Ob fuas namcpmalicias eos deftruximus, fiusq ddmos cuacaui'mus:cret0 di dentes autemaccp timencesfaluauimus Ex hoc auttrri fapintes rmrari t queunt. Loth autem fuam genternincrcpanti) quonfam uiris abutente's, Lotb. q fuis fu neglclis fniinis,infaniebaht, refpondebat i Ilie^gensqjfuatotbalneis ni utentes eqciantur. Nos autem eum,omnesqjfuos fautores.prater fir minam fuamannofamatque decrcp/tani, libofatitcs, reQduos pluuiam per incredulis peffmam fecuinlus. f Gratta dfuina falusqsfuptf E BifttUt c; unt cafti'gan's Dei r gentem eleam,incredulx prarcellentem.Quis aquas ad {peciofatumOtitm(Si-w t ai ej arborumortum coelis demifit,bmnia' creauit; nifi Deus e Hi ucro nil tjfe tolen. ci crearcpotentes,rcAod/grediuntur. Qat'sftemterrant fiabilitatefundau uit,8Cin ea montes & aquas acmaria diftinxit uentisobedientibus jmpcinuocando refpondet,& malum aufert^carterosq}cgteroX-or; ratCindigencibLis rum n uicanos efF/citfinumbra notftisterta maricjp ducatumprzbet praeter I Deum ? Item ipfe quidem primus creator omnium,omnia fecund utuirlcabit:mdtim clo terraqj tribuit. Veflritamen plures immemores &nec; gligentes funt omnium harum Dei uf rtutum.collatorumqj beneficiorum. m Ipfi Il quidem omnium alciCHmo oleftum efl, quod illi partidpem pommt, necipfi' fuum diumdemonArare queprxterquemnonefialiusDeus P u Prarcer ipfumautemnemo cceli rerraecp fecma,nechoracpublicx unt. Icit n titmbiguntre refurrccliom's Vnde plures f ambiguiterrau'ocinantitr ut aeci. Dicimt t, m ei enim: Nos patresq) noftri in terram dCofla rcdacfti quomodo refiifcicabi-mt ut ceci. imnrHoc tamen antiquorum didum mirabile,nobis noftnsq; patribus fg- B Vjfurreclio joir mor & pius P e(l relacum f Tu uero cacterisperfuade, ut pet terras eant finesma- genndu le lorum perfcrutatum,nil curans de illis, nec indefollici tus quod quxrunt! tuoritm. Qiian Jo contingct hora hfi ueritatis es conlcius Qu'bus tu refpdeas: Forfan cito.Deus eflautem in fuam gentem beneficus,licet pluribus ingraF ti tis,qui fuorum fecreta cordium dinofcit.Liber enim euidens Si clartis,nul. A lum li occultum prxtermitttt. Hic Alchoran fllj Ifral maxima partem eo- Kkarmexm ri plictrt qw iiirtijin quibus difldent,patefacit,tiiam redam & ueni bene credentibusP| ctro* o j/J oftendens. Deus autem omnia nofcens/uo iudido cundorum (oneroUer. jhonet fias fi dilcutiet. <|f Tu fuperuerum euidens confirmatus,Deiq tu telatfubie- uerfulti&co' rum. ci 4otf nec mortuos feu furdos,quoniamin errorem diuertunt Dei prxceptu Nonomnet flus, N audit e,ncccxcis uiam r&famad erroris fui repulfam aperire nullos taride u klca capdccs nif bonos,pra:ceptiscpnofiris parntes corriger perfe poteris.Qiiando rani. r. noftrum mldacum illis accidef,2C incumbetillis,quoniam infirmi funt,be- K &/??>kqutn u ftatn terra colloquentcm producemus die, qua partes quarumep gcum tes, nimirii t k Balan, nobis ctradicentes coadunabimus,dimottentes cas mcarcerabtmus. Qui- lIj/n4 v busadueniennbusdicemus: Vos nefcientes&obdurati noftris prteeptis contradixiftis:uosquid CcluiRis i ObfuSmalefatftum elingues,mutiq> net. Nnne uident,nos noftqincti fomnoqj.dicmqjlucideputaflerHoc qui-11
derrt
luicij utimi de demfaptentibus eftmirandum.Bielbrutus buccins unitierra cceli terrscp borrenU / tt turbaia,niii quem Deus uolucrit,CKo uenient,montes uifu congelaci,{cut cirt rndu, n| nubes premouebuntur, Deo hoc facienteiqiri cun&orum acius dinofcens,
Cum bnficie) uenicns, optimum Oi oir.niafapienterSt'optimcfccit n munus Hiueniet,rut bationis iliiiis dieifecurus,8incimidus manfurus.Afd Vnicucp merces fcrcns aUtcm peccara,faeien1 fUm {gnem in fubuertet LVIandata Pprofuorum operummodorependctur, Mihi quidem non eft iniunclum, N7a~ ebumenk r niiidominiiiTiciuicaris.Haramadorarc, &incum credere cuius funt uniDeo. u uerfa iAlchoranhomibuscuidentcrlgre &peripfum caftigare, C c Opusautemaiiiifquefibijefpondebit.Deumglorifca3cVfuppliciterado-i< 10 r ra,qui tefuas uimices edocens, tuorum operum nallatenus erit negl/gens. A Z O R. A XXXVIII. Hifbrtim de v I~N &c Volutnen iftud euidens, cuius hxc funt miranda,ueram hin. Phtraonc i Xftoriam de Pharaon &Mdyfc,tibcaeteriscp credentibus pandit. Phaieyfe optime j fraopraftirnptuofiiS fe nirriium extollens, gcntenip difgregans, partem perferiptam c debiluaait.irie namque diftractor prolem illius uita priuaiut,foeniinas aupf rperum = re ttrh itita donauit. Deiis ucro cmmodus atque propicius, AegypttjsdebiplicMidocoti' finirai, lli'tatiseospraeceHentis,&iniperantes,acha:redes,acdicjflrimoseffccitPha10 i Matrcm1' raoni quidemSHemen,exerdtibisqj fois umorcmiinmifit ] Myfis ipfum latftefuo hutrirc timor'ccpHipcruenicnte in marc profjcere f (ne moleflia paudreq)prxcepimusjeam reditu fuo certificates,cV ipftm de ( deillolegarofuturoIe!:i(icants,quigentibusquibiifdamPharaonis,uelut h'ftisfuusaduerfaretur. IpfenamquePharao,&Hemcn,totusq;fiHsex1 ercitiis enabant Mulierautem Pharaonis',dicensillumpuerutn,h6netro filin Vhd nomsuxori jftum,S< orhmodum,feufilum adoptiuum fib fur.urum.mortem iliuss ditc onit.jfuaftomnibus illum ignoramibus.Matris.uero Mo.yisanimus motus atq turbatus,fer rempenitus reuelauit.Scd nos cor fuum obfcrucnd firmauimus.IIIa itaque credens,illis forori pneccpic,quatinus fratrem fuumfcru3 taretur.Eum itaque cxteris nefcicntibusjaiunde uenicns rccognoitic i!a..30 ff Omnibus nutricibus adduclis per me fadis haran lia fororinquit: Ego ducam eum domum, qua nutrietur optime fufcipieturp beniuole. Ita cor 5C oculos matris quiefcere, diciumcp noftriim ucrum apparere, liiet pluribus hoc ignorantibus,redudu Moyfis ad ipfam perfecimus. Ipfi quidem uiro faclo difcrctionem,optimamcjj fapientiam prxbuimus Ita bonis benefacere confueuimus. Ipfo deinceps in hora fuacgenti minime prxuifa, ciutatemingreffo, duorum hominumuiTorumabilloalternatiminfuam 1 Aegyptim mortem enitentium,alter uidelicet d gte fua,fuum auxilium in alterum, Moyfe oca Hoftisitamanu fuarepulfus ^'ic-ilicttfuonimhoftiumunumprecatuseft fus.Bxod>. 1.4c peri)t Quo uifo conqiierendoper,hibens3hoceffe faclum d^monis deuia[ons, hoRs humantgpner)s,fecBprecaHeconn[ens, a Dcopioeondonatoreueniamadeptuseftj&dixit: Liccthocmthibenefi'ciuni tu Deus dederis,illis malis hominibiiisulrerius apparere naudebo.Vrbem tamen deinceps ingrefTus,ante repertum hominis, cui fuflfragiumattulcrit, timere no cefiauit. Ulouerouocibuseuminfequente,aitMoyfes:Dcfiftefodesadc contumeliofus PZ malusexi(tere,mihicp fiiffragium praefta Quod ipfe icnuens,exclamaLUE Anme,(cut cVahum hefterna die, perimercquiris" Te quidem in terra nullatenus poteneem effe uolOjCiim malorum meorum r fis
fis exartor Quidam autema capitc duf catis adiieniens>faquf: O Moyfes, t Ego uerotibi fidelis cxiflo Exiuit populuslle te mortitraderenititur i itaque ti'midus,fbt cauens, &deprecatis Deum, ut eum a gente mala pro- [f M#y/ profit tegeret. f AdterramaiiteinMadianfadefuauerfa,dixit Deus for- gitm Miiii, g, Madian quidemadueniens inter homines fanmeuiamredlamdocebit adaquantespecora, duas puellas pro uerecundia retrocedentcs inuenit. Qua:ab illo quatfita: caufam receflus dicebant fe nequaquam aquaturas ant paftorum difceium3cumillx uerecundaepatrem antiquum hberent. Ille deinceps eas adaquare fadens in umbra difcedendodixit Tu Deus to n mihinil habcnti nece(Irium,aliquidtri bue. Qui detnccps aduocatus per a altcram puellarum acrecund dicentem Patermeustibi ngftramadac quationem remunerare proponit: accedens omnes fuos euentus fibi prodid dit. CuiilIe,ciimconfolans,inquit:Nctimeas,tamenimgentelBalaIiber e es. Altra filiarum poftulante patron ut eumflbi clientemSi itiercenar rium, uelut fortem atque fidelem conduceret, pater Moyfen allocutus efi: > Vtharutn mearum filiarum ducasalteram annisofto, feuteuolente, c decem (ego namquetibi fatums commodus nil contra tuumuelkpof ftulo) feraias, exigo CuiMoyfesefpondens,8^ abfquefo'I jcicudine fa* r t uens,Deum illius paAi teftem aduocauit Termino deinceps complct 20,11 imuliereqjduda, fococpuifoin monteSinai fminsefuatgradumiKiere p praecepit donec uel inde rumorem aliquem,uel aliquam ignis portionem, 11 ut illa fe cakfaceret 3afferret Veniens igitur parte dextra ad arfaorem f fru(lifcantem,uocemhLiiufmodipercepit:OMoyfes3egofuinDzus,mnd dominas 4T Moyfes Deiiuffufuum baculum prorjcienS;,ipfumcg di ri mobilemquafi da:moniacumperpendens, pedemoto recefitt, nil tamen r mali fufcipiens, Ipfe autem tu(Ri noftro deinde rediens fecurus ,&manum fi fuamin finum mittens, Si hale coniungens,ipfam exfre candidam uidebat. I quidem Ille iufliis hasdemonfirareuirtutesPharaonij genticpfuae, maie r refpondit: O Deus,ego reus apud illos ob homicidium fiatutus3tneo pe. >rimi Fratrem meum Aaron expeditioris lingua; maioriscpfacundias, ;or n utmihi fitadiutor, uerborumcpmeorumprobator3 contradidionisq-, di. f( m fcuflbr 3mecum itte. Cui Deus inquit:Te fratre tuo corr0borabimus,6C ii iudicium atque uim ac difcretionem conferemus, 8Ccum tuis fautoribus u uincerefaciemus abfquelsefione Illos itaque noftrasututesoftendenti tes,cxteri magos efle perhibebant, cum nec patres fui prius talia nidifient l Moyfedicente, Deumagnofcere ueracem, & habiturum finem bonum, Pharao taliter magnates fuosatqj tj qui minimeprodeftretrocedentibus P plebem affatusefi: Deum praeterme feirenon potefiis. Hemen autem illi a artificiPharao prascepit, quatinus exlateribus turrem munitam adeo fub4oli jlimemfibiftrueret utDeumMoyfistranfcenderet quem dicere nifi nil f falfum opinatus eft. Illum igitur infurgentemin nosiiiiufl, nec opinantem fe rediturum ad nos,cum exercitu fuo fumptumin mare fummerOmus< Ecce tais eorum finis extitit. C Hos fle igni deputatos,in hoc fxculo ma* lenun copia confufone^ preiimus & in futuro maioribus p nisafflige- uindicem habituros, Poft prxdeceflorumconfufionem Moy mus,nul] um fi librum prsebentemlucem, ui'amcpreflam 2Cueniarnac fapientiam credencibus,praebuimus.Tu quidem nequaquam tune partem ocddentalem obtinens,nec inde teftis,necf uifor affiiifiilSednos uit longitudin per ge-
nefanonuru
nerationum feriem extendimus. Tu rurfum minimx genti Madian prsedicatum miflus fuifti/uis fibi legatis craditis Moyfc rurfum legem accipiendo t Mdchumet te in monte Sinai,nequaquam affuifli. Nunc autem te diuinapietas mifit, dsrimperitif cas, pradicatum gentibus ,*Kf dodum minime prius emditas Si malum f fimorum. quidem ob fuarum manuum opera prius illis incubuiflret,dfcerent 0 Del us,Si nobisnuncium mitteres,eum fequenres in te crederemus.Noftris autem przceptis aduenientibu,inquiunt, Se talla uelle, qualia Moyfes attut I lit,quibus plures contradixerunt,a(Firmantes eos magos effe manifefios,fi. HAmm *u*< cut&temoderni. Quibus tu dicas,libmm ifto meliorem nonrumdidum teiu Moyfen t9 affirmantes arFerte,eumbeniuolefequar Mis uero minime tibt refpon- x e-prophctM,4dentibus/ciai cos n'Anid uoluptates fuas& uota fequi.Qiiis huiufmodi in CTdpojblix, Chri' cteiiulsIinquentibus uiam Dei,non dirigcntis malos ad eam,deterior exiipfumq; ftit i 4TSermones fcrtatim fcquentes ad hominum dodrinam conteximus. jk UutngeUu. Curgtitart& i Quibus uiriiatnlibro prius ditatiperceptis, Sieleiis fecredere conftentbtemperatisturêosepdiuinitus poltos affirmant. His quidem (uum duplicabitur bene Mdcbumet* f Bcium, eo quod indurauerunt &beneficr|s peccata triuerunt, bonacpfibi i~i.e3 data bene diftribuerunt,atiditisqj mendaerjs recedentes dixerunt,Nos qui f ( dem noftr feftam recufauimus:Salusfuper nos,uefira uobis opera,nobiscp noflra refpondebunt Tu nullosnifi Deo faciente,in uiam redam diriges. tra 1 Ni/Dca* t Dicuntincreduli Si tuamtecumuiampro6cifcimur, terra forfan djcic- 10 hatbonuncm,mur Nonne nos undiqj uidum diuitiasep ferri ad tuam haram fecimusC > ioibrnil tffi Omnium l1iIlarumi nobis difiradarum manGones nulli,nifi perpauci,p8fi rirt. resdifi'cabant Nos autem omnium hxredes fumus,qui nullam uillamnifi praemiflbnuncio gerenda prxdicante eampmalorum hominum tantum confudimus,Vobis quidem nullam pecuniam,nifi mundanam,& illius orDiuitecon= tcmicnit. nat^quibusapudnos meliora funt,pracbuimus.An(nfu caretisC 4TMundanx pecunix diues,in fxculo futuro perdetur.Omnis padum nobis cum illofirmatum proeuldubio reperiet die, qua Deus interrogabit de participibus pofitis.Illi quibus hoc uerbum Dei unum pertinet,inqiuent:O Deus,nos ad hoc per illos dedudifuimus, iam uero recedimus Deus autem 30 3 iniunget,eius aduocatione participes Quibus deinceps aduocati nil refpondebunt eorumuifo peheulo, qui redam uiam in hoc fxculo minime fecuti funt.Quos Deus interrogabit: Cur legatis non paruerunt,in cxcita te tultitiacp manentes,nec ab alrjsperitix quicquam perfcrutatifQuipoeDeus j Frtdcjhiutio nitueric,& credensbenefecerit, Deopropitiante bonis aflbciabitur enim incredulorum dicta minime curans, ore prolata, cordeqj retenta per. nis aliqum ambrum fpiciens,ciii foli gratia debetar omnis in hoc.fasculo^ flituro.omnecp iudini' ad tingit. cium C quem omnium fiecreditus, quem uult eligit, omnepuelle ad effedCtfuumperducit.f Si Deus ipfe nodem continuam protraheret,quis dicm induccret,ucl e conuerfo? Non auditisc" nonne uidetisf Jpf quidemi4o A folus fua pietate diem motui quatftuitp neceffatiorum, nodem quietf condidit.Vnde grates illi maximaereddendae.Cum aduocatis participibus iudictj die, & de quaque gentium adhibitis teflibus fui cultus, & orationem fafaici fibu* fidei qiiEBremusagnofeent omnesincreduli unum folumDeum & uera. U de Ktro cemefle,feqs prius erraffe conftebuntur Karon cuidam fubiedo Moyfi iuqmiim,ji''( tantam the&uri copiam contulimus, quod ipfius cauesfola: catnelum fortu Cor fmetem e afitifunttTugeftantem eas,fr preflere.Quem fui praemonentes3{c Aim intetti* f> fat. ampecuniam nequaq; tibigaudium feu fpem exumes fed tux partis huius
ttntfkcitniQ /us Cxcalinonoblitiis, tlh'nc lidfeailum tibi compara, 8i i rrialis operi-E bus ceflns,cafteris,ut tibi Deus,beneficus efto.'Tibf nampconfimiles ali-Jbcfttirm ai ter agenies Deus abhorret. Ille uero refpondebatjhc fibi nullatenus efle jiiturumfecu y repaient Ium tantum fapieritiafua.Nonne uidit multas gehtes tum eo datiim,ni(i poten- jdtu.luc, iff. d Deo fuifle deftrucTast Nonne culpas Incredulorum tiores,tum ditiores5 finemcpperfcrutari uolutr Uam deinceps cum fummis ornatibus cxcun. tcm,amicismundi prarfercntibus illiusppecunix maximaconfimikirj quantitatem optantibus fapientesrefpohderunt, eosmalum&uotum& uerbumfecifle .apiid Deumenrmferuaturptimarcmnerato, quanifoViieturfam Ium timentes & benefadentes adpifcchtur 'H Tellure dinceps tiluin x 10 ritUjfctliquii domumqj fuam cum pecunia cotafunditus abforbente cum ne i pfenec"[ ic alius eum protegere porte: Deo uindice fuo, pnis defideratores pecum'ai fpplicio CaretD*tbi, fe redarguendo dicebant: Vere Deus omne uellefuum complens,cui uult, Abiron, N 4 n commodumateppotentiamconfert. Vobisquoqgferc confimile cnu'gt. mer.vr. ? Deus enim incredulos nullatenus diligit. Nos ahus fxculi curi'amdaturi, c Curumpro f> fupplicibus in nos nullatenus nfurgencibus, nec terras uaflantibus, fed ti-polatiodlim uen- tpotiesiieit. 9 nientibus/plendidiffim manfionem tribilemusquo qut'fq;beneHcrjs taris fuis meritis meltus acetpiet, Cum peccatis autem ueniens,fecundum opera fua tantum mercedem fonietur.Qiii tibi mifithunc Akhoran,te die A Atconmcom* futur ad fe reducet, difeuffurus qui uiamre(flam, quicp falfamfectiti funt. K mcndat, if;y Tu librum ex infpcrato tibi mifliim habens,b illius mandatis nequaquam ulterius digrediaris. Ne fis incrcdulus,iiel incredulorum adiutornec cum Deo Deum aliurrijCUm ipfe.fitfolus,participe carens,inuoccs:Preter quem folum omnia pereunt,& ad ipfum iudiciafadurum redibunt omnia. A Z A R A XXXiXi TN n. &c .Peccatores falfoudx'cantes,( bonorum foreuiAores, opinat M Maliuana~ f Xfun t.mepalTunim eos dicere pro fuorum antecefTorumconfuetudine, ut duatntur. delicetquodcredant Cumipfip6tiusfdinallus,8increduli,cordisqj Deo Milita iam M praui finc,egoqjdinofcm,quis uerum,quis falfum profrt. SpersCe audienti,hoc apud Deum rattim ihueniet, te 30, scouniendum cuncflauidenci C ncctpcrunt m Prxdator Siexpugnator,non nififibi tantumpetantur.DeUs enim ob eu- mtreedefui. ram hominum & adus parum follicitatur. Pcenitenti,beneq3 gerenti,fuo- A Mquatics pl iiim peccatorum pondus auferens mercedem fuis aAibus rriaioremtribu. promittit t'a am.Omnis homo bonus,fuis parentibus benefaciat:Illos tamennullatenus ccclum'. Pittu in pi* 1 Sl-qucnsjQ precentur eum,ut cum Deo prticpem poriat,Uel malam legem renia, r'( iraitetur Vos enim omnes redibitis ad me,omnes ueflrosaus reuelatruiTi.C:edentes,8i benefacientes,bonis affociabimus.Sermonem confitentium (cin Deum credere,de illo tamen male loquentium, iramqj diuinam, ir.detn trutina libra. Aliqua re diuinitus adaeniente,fe nobifcum adha:4oi sfi'Xe onfi'rmant.Nnne Deus dinofcenscredentes & incredulos,huiufmoc di mentes hominusn illis etiam perfedtius penetratr Incredulorumperfua- f fallttxfaonfio dentium creclcnnbus ut fuamuiam fequantur, illis falfc promittendOj fe ta torm,quirc latuvoseorum peccata cum hocfit illis impoflbile, fuorum peccatorum cipiuntin pi | mole preiTis,fr 'moTaecttlouturo pertraflabitunNoc uftrum legatumin- " tulpumfiqu quu f ftducdnt. ter fuosannoiuni mille fpaciominus quinquaginta annis moratum,fLiosq3 NoexUs. cacterosautem diluirio fummerfimus quod fautoresinarcafaluauimus, Abraham, hocdicens' eftfapientibus mirandum Abrahamitem fuxgentiperfuafit Deuminuoca, cimens ipfum Hoceft enim omniumoptimum Illius 1 j loco
loco nullatenus adores idola,nequeuntfauobfsuiclum darc quem folus Deus omnibus gloriftcandus tribuit,ad quem omnium net reditus Non s mirerisfi tibi contradixeint,cumpredeccfibribus quoq? contradicebatur, t.t~t"'jj'M"' uni. Legati quidem eft praceptum,aperirc eantum,& nundaie.Nonnc uident Deum homines creaie, quos fccundo leuiter uiuificabit 1 Percgrinatum Dentqui en* i cunces addifcant,quoniam Deus omnipotens h aie bonum,illi malum. pro un hommes fuo uelle fader.SjOmniacreauit,fecundocp ui'uificansad fe reducet 4* Vo/Scilcq biseft impoflibile quicquam in cozlofeu terra mandare.Solus enim Deus mortuosf4ci' Contradidores praeceptorumnoftrorum t5it.uefieru/ndexeftatqjcondior die refurredoois noftramifericordia ueniaqj defprati graue malum pa-1( 10 ttentur. Gens autem fuanilaliud rfpondir,nifiquod uel catdiuel combuftioni tradetur Des autem eum ab igne liberauit^ quod eft credentibus mirandum Imagines quidem Dei loco in hoc facculoadorantium,alrj die Stmidatti futura reprxhendent alios,& maledicenr,ad ignem icuri fineui'ndice.Lotht Koknttfdam nantur. illum fequendo,Dei Capientis& iricomprarlienfibnis uiamfecutus eft. Ipfii Lolb, quidem Abrahx dedimus Ifaac atqj Iacob,librumq} Iegiferum^K de proie fua prophetam xcitaut'mus Ipfeqj diues in hoc fxculo,bonis in ah'o adnu1 merabicur.Loth conqueflo gentem fuam facere fce'us nufquam antea perpetratum5hinc maribus abutcndOjtum uias abfcidendo, mm caeteranetsn1 da gerendoyilla refpbnditt Vt te ueracem probes,dnunam exerce umdicl.10 a ut abilis siaiuoli's 8C llkticroDcuminuocandoprccatuscfi fiagftiofis fe kbrum. 1 uindicaret. f Nuncrjs ferentibus Abrahtaudsufn &diccnubus,lc ] deftiuduros uillas illas ob maliciam inhabitancium /.bohar-i ntirmuit, LothearuminTiabitatoremefTe. IlIiquRiemconf-inieliocfcifle,poiici i funt fe IiberatuiasLorh,atcpfi.ios, praccer ftcminam fuamdecrepitam. Et hoc 1 idem dixerunt .enientes ad Loth,ipfos timentem,& ab rifdem pofica 1 confolatum&edcKfium, illosimmiffuroscceloftcmuindirtamuillaf propter maliciam hominum.Huisq rei manent adhuc manift-ftautfiigia cun1 Sadom.te5'uii | dis admiranda,Schaib uenienti ad gentem Madian,prgdicanocp,ut Deum i cituerum urbi | adoraret & de die futura fperaret, nec terras expugnaret, illa contradixit. 30 umfubuerfit* 3 Vnde eam confundentes fulgure,fuarum domuum alia fuper aliam reman rum uefHgia.I I Schbe Mu*ft, Hath&Themuthfinesatqjloca,&Pharaonis,&Hamer,atqjKaron, iittmttsum pnefumptuoforum fimiliter notuftis Qiiorumnullus uidor neqj uindex prophrt*. fiu,quin ob culpas fuas eos dirueremus.effe potuit Eorum enim quofdam1 m. uenco difperfimus,quofdam uox diffipauir, hos tellus abforbuit,illos aqua Th<tr<to. fummerfit Deus tamen nemini malum fecit fed ipfi fibi nocuerunt. K<tro.jfAdorans alium Dei loco, comparabilis eftaranear, domum fibi cun<fh's k&orintei4= deteriorem &fragiliorcm texenti Quid autenj adoretis Dei loco Deus limt Peos, i d'nofct't. Noftra quidem exempla faeptusallata foli fapientesdifcernt, dranrs/irai ipfe eft Irt quipart* t quibusdiuiiia ch zettxtp creatio manifeftum miraculum. Librumti- 4 4 1 bi nefanboUconcimu mtfllim lege3S<: iugiter ora.toratio namq; foi nicationes,cacteracp < da lKtchurnetis retnouet: Deumq} cundos adus dinofeeneem inuocare,maximum me1 retur meritum.Omnes homines legum3prartermalos,honeftis uerbis dirK3fte/t:i= furpata olim( fpurando femper alloquere, icorifitere te in Deum credere, & prxceptis Iab,s.zf.s9. { miffisparere:cum Deus fuus fit tui Deus,& omnium omnibus adoranfibi Ofc*s cre ( dus. Eorum quidam,quibus librum dedimusilli credunt:quidam autem, tarttionis l uidelicet mali,nequaqj,qui femper prxcepia nolira renutes.diuinas uirtu ftnileuis. *Motk~ "t ces fuper fe defeendiffe poftult.Sed tu die, folius Dei prxcepcum atqj uir inculcunAm tutetn MttchumetijKs.r noJJric. mdgijlrit iiftmMtioferutnAa.prfceptkmfiui
tutem cfTc,tc uerofolummodolegatum. Nunquam illis nec leges,nec mjhoc du u fcribes.quin effe falfum,non Dei mandatumiudiccnt:licct corda fa pientum manifefteuideancillud nil mfi diuinum.f Nonne fuffiiurillis me f klcorun, tibi militTe librum Icgendum illis patefacientem diuinam piecatcm 5Cfapienciamcredencibusf Tu conflanter dicito Deus uniuerfa caeli terrxcp iudex fufficicnsinterfit. Obdiences mdinofcens,mihi uobisqj ceftisaccp in i dacrjs,S Deum non credentes,die futura perdentur. Eos cnim ad mal iam fefthances,quibus SC aceideret, nif propter Dei padlum firmacumtubito quidem incumbet,illis nil inde craclantibus gehenna circundabir,unfacla ueftra gufate. 10 d/q;malum accpdoloreminrjciens metuncdicente Vos boni credencesq;,me, cui fubeft terrx capacis immenfitas, inuocate: r Demtijlnt infotc uobis tutelg meg commendatis,mercedem maximam datiirum,paradifum >il Dto/f fiuxu iocundam Omnis enim lutemmvtitr* k. utdelicet gradibvisdiflin Aam,&; quarum a K nos anima mortem guftabit SC deinde uifltabt qui uos Canimal omne,fan cUocan etiamfuum kicrari uiAum impocens,pafcit,omnia uidens C audiens. tfU-dmcfp. li quefiti.quis ccclos8^terram creauit3S folem ac lunam currere fecf t"Re* fpondebunt,Deus. Curgiciir non credtmtclpfe quiderrt.otnnipotensSi fapicntifliiiTiiiSjCuiiibct fuo uellc uidlum,cxteraq} bonatribuic lnterropro gati,qltis de coelisaquas ad terrenorum uitam Si.ortum dcmidcînquient t ,o Detis.Deo gratias.Eorum pars plurima nefcia ccaq; permanecHuiits qui demfaeculiuita nil nifiludus eu,Qiludicrum inane. A!ms aucenifkcuii ui- y prtfens Vite ta meltor e(l,atq ueridr.Nauem afccn iences,cordedctioto Deum inuoc*. fibuU. Egrefl,ficcocpfiatutien recedunt.Noftris itemprarceptis refifiendo,nn- lnpiriciitit t' ne uident quod nos cerram Haram timoris expertem fecimusC que nolru bomum rtlim S prxcepto profioTcuntur homines Mendacrjs,3non noftris prsrccpcisfa- $~c~a nullus eft deterior, & in Deumnon credentes,gehenn ro- Mubd. uente$,quibus fionem perptua iorticntur,udut bencfacientes paradifitm,quibus nofiras uias patefecimus.Deus quidem bonOreftillis propicius,atqj mifericors. A Z 0 A a A XL; n. Sic Agentibns in terra propinqua peffimacpCliriftiani ftiperati, c Chri/bditiuh 3 > TN I X.annos eorundenuritftores per Deum, cuius (uneprima poftre- Hipcji <mnos J.poft i faclifunt Vnde die illa uindida Dei condonatoris atque IX mihts. macpmandata, loquitur de A Deonundatumnunquam 1 jcredentibus in ipfumgaudium pif fert. fal- fct imper f beUti 1 itticet plures hominum hoc nefciunt,huius (kculi uita apparentem agno-tc tarit Htractij I terram, cumPfrp,s. fcen:es,alus i-ainime.N5nefua corda perpendunt, Deum , coelos,cV ( omniaq; interpoficacum ueritate,terminoqj noto creailc J Cur igitur non ( credunt lliim eos refufeitare potentem * Peregrinando uideancfincmanteceflbrum fuorum,(llis pocentiorum ac ditiorum, terrseqj minima miran< dacomponenti'unijterrascpplurescolencium.'quibus pofi aduenttim legaitutn t 4o 1 torum mirafacient i malum illos uelut contradiclores cVirrifores dcftru-+f minima f ens inaibuitjDeo nociuo nemini;Sed pfimetfibi pliirimum officiunt. De fcient,tm. Dctuomnium us omnium or/go prinapalis,ad fe redire faciet uniuerfa. f In aduentu diei Dt i poftremac,ncreduli penitus defperati, nullum participibus pofitis fuffra- origpetfn: Eitijao/ffier gium,feu uindi'dam fentienttSed eorum alius alijs contradicens,cVnon cre qi quetn-, cr in dens aduer(bitur,pfipmalum patens &praciacensincurrent-Benefacicn emfflj quan tes autematq; crdites paradirtim Ixticia plenam ingreditur.Deum uitarf Ro. ti, jmt. D, moitisqj darori & reiufcitatorem^qui liosde terra: limo plafmans,multitu- Dem mm M do inc tetricolar deinceps eduxit,dC uobisfeeminasuobifc ma.nftiras,di- dordlHl1iifw 1 4 Ictflioniscp
leciiom'scpuinculo conncftandas edidir,ccelo terrai glrificancfus^tefperemaneqj horis fingulis mitocate. f Ipfe quideth clorum cemttp condicozlocorrufcationem tor,aquas de ccelis ad excitridaniterram demictit rum uobis timorematqj fpcm fferentem aperit linguasimtl tifavias colores^ multiplices d:Hinxit,no<5tem qtueti,djem necefl'ariorumacquificioni iuffii cimda creata funt Quefh omnium regem adorant dilpofuit t Cums unirfa,ad eum riutufuo reducehda,abfq; diffi'cultte.Ipfonamcj uocante ftcim accurrent iiniuerfa:quacttn<5tsi difcretis & fapientibus funt admitan da.Ipfe fublimis Si f ricomprjeherifibil i's,uobis diinas i.excellentes fihiiti10 tudines de uobisSaillis, quos in fuis bonis uobis commiffisparticipes po- 1 r is,prxtendit,quxrris'liofmetillis parificetis cum illos uelut animas nir Prditifc<fuutf ueftras timeris^M ialiier es fapientibus difcernentc.malcfadores tmen tur afjius { fuas uoluptates ftultc fequtmtur Qiiis enim patefaciet uias redtas illis, fuos.c 'quos Deus aberrar facit,& uihdice tutorecjj deftituitCCof tuum beniuoomnibus diuinitus mi'flamgenle LncVcicott' I uerte ad legerti diuinam immutabilem, tibus. Harc cft enim lx reda,Iicet pIuHbus nefcfjs Jllamitaqjfequeic,dilit fimisommbiu orando iugiter, ne genter tuam faciem ad Deum dirigendo cumtimor, C gtibmmijpt.^ i increduliis ff Cohorturtileges difcrepantium lis quarcpfax Iegi cultuicjp congaudet omnis tamenmalo fuperueniente, Dei'm atiiutorcm inuoeat. z < Quidam aucemmifcricordadiuinafuffiagiocp fuftentti dclinant item1-20 a (celus,pi'imum increduli fadi: noftra negantfs muno'ajCpTun' ad nmidam I fututam expeAent.PIures hunc librum lucidum fibi diuinitus darum acteii tH5probutdi of feipuloiAfcof ptijcolloquio dicentium fe nequacjj in Deum credercjpotiuntur. Gens antt rani cotloquii ( 'qLia:q?noftra;mifcricordidatoq}bcneficioc5gairdcr,pccc:tci:crorr;alcq ( 1 tan infidcli* fuarmanu pro ] operibus incumbentedefperant,nnc uidere quet,DcQi but.1 abundter & illaboriofe uisftScasteracpbona ccftistribuiffetOpus precellens C mendicis fibi dandaprjBmcficentia] optimum eft,propnquis3(f pauperibus,ac 1 nus.l bere,omneqj benerrei duplici mercederemunerabitur. Sua fcenerdo pecuniam atigens,apud Deum n fru(Sircat,nec crefcit. Jpfe quidem cunisi < uiclum & diuitias prajbet3uit mortisep dator,& omni refufeitator: quodt 3 30 participum nullus facere poteft. Ob incredulor opera malum Deo fecJ < dum fu menfuram fumentium,ut fic cuertantur.mari terrap feelus appa i l ruit f Fines pracdeceflbrfuor,quorum pars plurima manfit incrcdula,> s gyro uagando perquirite. Faciem uefira ad legemrcd ucrtite,anteql dies I 1 ueniet uere uentura:quaftet difiindtio cedentiii ad igncm,& ad paradifum. Et Deus abhorrens incredulos,quqj pro fuis mentis remtinerat,cuius im perio part uenti.Spem bon farpiushominibus affercntes,quoiubente na. ues promouent,iTianusq5fua uobis omnes poffeffioncsueflras tribuit. Veftris digna gratibus.Cuiq^gti noftrislegatis miffs,mdatisq3relatis,ego s4o credencm 3^bonoi uindex,illos malis liberatii,qtii utis ut nubes per coe 4 lum dirRifasafR.*rant,easqj diffipando pluuiam facit,homines prius defperatos fpe bona cofirmante,mipero.Deus ita terram mortu uiuificat,quifi militer moraios 1-eruccitare poteritjcB fit omnipotens.Si uentum at turbidum feucroceum immffcrimus,fient incredu]i,Deo cocumeliasinferendo. C Mortuos ncquaquam feu furdos audire, uel ca:cos uia praua diuertere, Hiwmisf nullos tandem nifi credenres,audire faciens. Deus enim fapis,omniapro. cfitudincs. nuit '' ut opers,hominem de re fragili cpofuitu'IIideinceps uires.poftea de bilitatjtandcm canici cnferens.Horapoiirernafuperuenienteûrabunt increduli
fricredui,fe neququam oratsnifl per horara imam Abhoc ramcndt- tt.f~n'f.To m illis increclopo.fteadiucrtunt,percipientes hoc elfe falftim.Inqtilent enim libri diuini determinationemhanc duli fapientiaptxdili Vosfecundum refurredionis horam,cuius uixiftis infcrj,expedabatis.Illa die nec excufatfo proficietmalefadoribus,nec fidesadhibebitur In hoc A,khorata in cxempb.plura contulimus Sed licctateras incredulis uera.fummeqj miVcrjutrtntii randa,niinquam deQnent te mendacem appellare.Ita Deus eorum ccrda fi-jjj tiithumetiit Deum time,Sc" patienter indura,eius padumueraciffmum expesri'ilauit. ` dandojiie te dubitances irrideant. A z o. A R-A SCLI: i-o kltcrdnbni Hxc funt huius uoluminis optime compofki fecreta Ipftim TN n. &C tgtntibiu ra JLquidemmifericordiamuiamcjsredarn monftrat benefacientibus, & 0-mittit fcUti* rantibus,ac danti busdcimas 3C eleemofynas culocpfuturo credentibus! ( ,l taten,r r.i. Y~ r; m q qui bonamfequendo uiam femper antecedunt. Homines uerba falfauias^ iMktrutis Il d dniasuadentes qui nofirisuerbis leclis difcedunt, quafi non audientes, tternum inji '' fi feu pumbatisim'bus dedecus magnump malum patentur. Credentes Icitilcm. a autemSCbcnefacientesj paradirummanfionemperpetuamfortientur: fec cundum uerax Dei mandatum.qui fublinis Si fapiens, coelumfine columil narum fuftentamine furilim crcxit,3i: terram montibus frmauic&in ea eu ioiiil itifcp gcn,-risanimaliumpar unum cftituens,adeorum crement, cVort, a aquasccelisdemidt. Monftrent incredulifadumfaltemaliquod [ eorum, c inuoeant loco Dei,cunda praedia facientis Illi quidem uiam erroquos A kluchmtnfi* r ris fequuntur.C Aluchimen,cuimagifteriu!moptimi,operiscpdifcrction humtiiaivn nobis gratias perfoluit,inquit filiumfuBcaftigandoO R\it Deicuhustt t tribLiimus3unde D in neccum Deo participem ponas, nec quid Hara interficias, nec huiufmodi ptuitjzf vit* r fi criminaha perptres Omnis enim benefaciens fibi prodeft,8încredulus Ment: c u, f fibimet operatur. Deus quidem prjimus nullius eftindigens.Omnis qui- n cr part Deo tibut demad me rediturus, mihi, tVutriqj fuoparenti, quorum al tereum necef-l" fummiu C h` itbc honor f fuftcntauit,altera prius aluo fua concipiens,cVfomentando in aliquid m. (rijs 3cducens,cum prius non effet, deinceps ad cibumladefeparauit poftbien- tt 5c r il lis inquam,S^niihi,gratiam &honorem faciat. Sed licet ipfi natum niam fi precentur, ut cum Deo participem ponat, uel de Deo quid mali dicat^nul1 lacenusin hoc illis pareat:fed illis in hoc fa:culobenefaciensuiam inuoeanV t tis Deum, reuelaturum omnibus fua fada, feqtiatur Ille namquefili, Vcl minime hi bciutrtmuiK* (1 firl3tili(rmus,6ômniapenetrans,omniaremunerabit,fiuefueritaureus,(-^ r' i finapisgranum eti in petra,feu terrajCceloepofitum. Tu itaque puer rat Deus. ue r orationes funde, uscpnotum prarcipe, iniuftum prohibe, indurans fumi, F per omnc propofi tumnoftrum &commodum,nec tuam hominibus faciem V f fubijcias,nec gyrouagus niGfecundum ius & honeftum exiftas In itinere VtptTfgf!4 ium. 4rrnamq?uo,atqj fermonemodeftusdCmediocris efto,Vox enim nulla peior l 3 t Rlodcfilitm Nonne efl aliiiina:S^Dciisfraudulentosîadatoresabhorret uidetis Dcum omnia feciffeuobis commoda,& cli tenxty fingula, uobispclm ditu. &palmde [ua pecunia dediffe C1 Suntautem quidam irrationabiliter in Peum,uiamcp fuam redanijibrum^ manifeftum ratiocinantes, t dicen- Ptru P. illis diuina pracepta Nos noflrorum patrum fedam tares. fifiti* tes,cum prsdicantur imitamur Quid fi diabolus i Uos decipiens,eos ad ignem uocauitrTu ad Deum faciemuertens, nec illicit ahquod perpctrans,firmitati rer,quai}i nin fumDeus finis cft adhare.ob incredulitatem malor non folliciteris.
Ad
Ad me namcg redibunt finguli, dicturum illis omnia fada fua cum omni. um fecreta cordium agnofcam licet paulifper malos dilatans,quos in ign pinguem pofiremo protjciam Quafiti tamen;quis ccelos& terram feceritflnquient^Deus.Deo gratias,quod eonim pars plurima manet incrcdui; la Dei, glorificandi femper, &nullius quocfjindigentis funt omnia cceloimputm rum 8C bj* r terrt Ad cuius incomprachenfibilis & fapientis inregr fcribenda cur r pcrbolc non fufficerent omnesrbores in pennasredacta: nccmarium a noncontentaimiracula, 1 rll4loi. j.feptuplumincauflum Cui cuncTaitidenti Sifcienti, adeo leue eft omnes ft fufcitare, ficut unum3quidiemnoc1:i& conuerfoiungit, folem&Iunam ultimo-.totmf tQ mtmditi cdadterminum fcitunl promoueri fecit omnium opera ueradter dinofcens,,10 n ta omnia uer fufcitatiirus. Illi autem quos adoratis Dei Ioco/allaces funt Si i perd Ubros,c crci i impotentes.Jpfius quidemDeipra:ceptomirandagerentis,naues xquora Periditttntei f fulcant quodcredentibus Deoqjgratcsreddentibuscftadmirandum. uouertmuni* Vndis autem homines 4 1fl" cooperti uelut montibus Deum inuocant corde ficc,qua&tm deuoto:ad littus autem reuerforum quidam,uotis fuis ab renunciant In. libra a foluunt creduli quidem tantum noftris prxceptis refiftimc Omnes boni Deum,il. h"'C 1. c Jnccrfierci lamqjdiem,qua nec proies patri,nec conuerfo proderit,uere uenturam ti. | ' mete,nec huius mundi aitz confidite:nec ui falfam ingrel,de Deo,illiusi mortdium. t aduentQ horg nofceme,fecuri fitis: A'quo procedit imbris ddcenf:is,a'u:q5'z ucob.4; a Alcor conceptusperfpici^necquispraeterefciCjquidincrafiinoficaifiiiriSjUeJ 1i zo Deo exhibitut ut t moriet.Ipfe nqj folus fapiens,8eloqus,hxc omnia perfecic dinoicit. tibi rudes phtitc A Z 0 A R 4 XDI, ac imperitot TN n.Sic.Hunc librum ambiguitatis expertem, Dco totius mundi com 1 ioceat. RfiKcrfifi'o.. J.poGt,tuopilseiredicentincreduli,TuuerodiCjfolfi Defl buncfecifle, knimuhomi* per qiiemcafiigesgcntem prius dodlof e carenremut in ui rcct am uerfe j1 ms defpiritu tat.Nectutoremnecuindicemhabetquifqlpra:cer Dcum, quiciindafex c Dei. Hoce? diebuscreans 5C deindethronumafcendens.omniaqjabipfocreatabona 1 etntetnon/ 1 1 bene difponens,hominem de luto plafmauit,pofterost;fuos ex humorc fra melMxit.Rc 1 i gilijeidemcp de fiio fpiritu in(ufflans3aures,&oculos,ac corda prxbuic Ad fipitaitt'hte* c fcientem omnia defupermifla redibunt Gngiila die fpaciofa, quafi 3 i3 refan Cnofii quem corum Mit1 cr mille noftri anni. Pauci tamen grates perfoluimt. Dicentes enim,nos moret tuos quomodo refufcitabit non credunr congregationem futuram coram niebeomm t t 1 ] VnfciUUnijh Deo.fl" Omnes ab angelo mortis fibi Deo tradito terminati,ad Deum rerum.PerDot (dibunc. Increduli coram Deo capita fua dcclinaturi/euidifle fimul & au1 jfc, quomi> diffe dicent, Deumcp poftulabunt ut eos remittat pollicentesfe credite muomnes j tturos & benefadiuros,Si uellemus,cuique gentium bonam uiam C redam1 ueram ncctnt r Videtur daremus Sed iam uerbum noflrum firmatum efl: ut infernus de damofie. S>C ce l hominumconfortiopenitus impleatur Vos itaquerefurrecliocongrucre num t ioMofiscrrniscYreditusadnosobliti, undeuefin minimerecordamur malumper"40 Soli noftri memores noftris uerbisobe-'i4 Vtuli,QKemJ petuumobopra ucflraguflate uultindurat. diunt,Deum adorantes, digneqe Deo gratias reddentes cuius timor, Sedferiptun [ f fpeqebonafubftantiamfibidatamdiftribuentes, fomnum SCleflumlinfann probe(quunt3ut Deum Nemo mercedem fibi pro fuis operibus dan' e inuocent. -feipfamfX tdamprsenofcit Credentis autem &increduli magna efi diftantia. Credens plient, t i incredulus aucem, in igne, cum non credi*Homincsig enim benefaciens,paradifo ) dit,perfeiierabit3nunquamdifeeffurus. norait pws t Faciemus umetiam guftare mae irnum ope 1lummini.is,qumi]ludmaximum,ut faltim fua fit conuerflo..Quis eft fie fui c rii.Propnno- iautem dccerio,quamderelinquensatqjdifcedenspoft noftror prxcepto= dam id dicitt it quod ophitje,igiwn<ui Deifmt^ninirti. tupi S in gratU
turrtperceptionem NpsqaidemindubitanterexeorumemLrsiamt!:nci? Pcr Moyfen lbrum,quem fequendo penitus Deo conumgcrentu r,n.tm.mÛxi rtam ta mifimus flrjsIfral. Quorum quidam indurantes, uerbi'is deoitmgmtiff inditbitanter re<fiisdoaieiuntrquidam autem diflcnferunt. Deus jj autemCM noftriscredenteSjUias I: aurem die futura (liasd ifcutiecconcrariccates. Nonne uident,quot prsece-jb fila Dei J unteojtru.it a dentes,quorum obtinent loca,nosconfudimus qualitcrcjjperaquas c'i "> mun* tus ad terram miffs, mettes 6i herbas eorum,befh'ammcp uidhii produxi- fi *-o:iw. musr Quk cuniSa fapientibus admiranda funt. Nonne uidere queunt:' Si dt rciiit ttf& mowmn, cui quaerantrerumeuencus,& finis noticJam,flla die ftienrsqua rides cuncfum-Maihumct.0 ( Ulos derelinquens expeifta, quoniamtrtynixt, pta P 10P nil profdet,nc cafiigabu'ncur. 1 i Mifimiliterexpedant. A Z o AR A XLUli
\Prchibttin' n. &: Tu propheta Deum omnia nofcentri,tuaq?fafla perfpcien- p ( ctjki IN tem}timens,neqaquaiti malosdCinciedulos fcquere,ceprorfus lli comCt nuptM n mendans,ciuus prottio fufFicit Nemini utdcm q duocorda tribuit, nec Il matves in uxores, qux caufafunt uobis balnei, dacerepermifit necfilios i; ueftros:quod dCuos tiam confirmatis. Deus ipfe uerum omne dinofcens, u uiamcp cdam pandens il lac aduocarinokiit, fd parentes fuos3quodfftVotut.ttt in, io.copnmi.im,uelratres,earume cenfores Defais iiiiuftis nullatenus, nifi Il d;m f )c UiTix om- u f\ fponte crebrocp faifiis,moleften's Deus enim condonabit,prohibens ujligunic. Vnius etianlrgis quidam T n[busbonis,nematresfuasinuxoresducant credtcs.Hot enim1c; t plus caeienspromrenrur,ue]ut benefacienteSjfirmecp Chfha Ma* eft cxteros prophetas, Noc ' riritiity. IF Dei <per iibrum fit marem Te quidem,(icuc SC i indedC Abraham, ac Moyfen, ChhfumcpMariaefiliuin, paAodikifior nisoperis^boniperftrinximus, qui fuum ueridicis ucrumperfcrutabir Omnesiraquecreden- T miir,&incredu!osmalograui(motorquebimus. Tcmpcjkt'i t omnibus referentes.Qiiando Deusacftus hurw me j,c tes,Deuminuocent,illigrats in t ueftros perfpiciens SCcredentes tentans exercitus uobis non uifos, tninit cr et m dis. 3 F jpoftuentosimmiiTosundiquefuperuos uenirefecit oculiucftri fiupue-A r runt,cordacpfer faucibus adhxferunt Vndeuos de Deodubitantcs,uiC (ftoriac malacfuccubuiftis. C Increduli quidem,8 cordis infirmi,dicentes kthtib i ] Deum atque prophetamfalfum fecifle pollicitum gentem Iechrtb exami- pritnvrcapitpit r nabant,inquientes Mora quidem uobis eft impoflibilis fed potius re- Macbumcty M c dicumproperace,mittences ad prophetam nuncium, uos excufantes, Cdi- A\ mazout ttlij c craces:domosueftraseffedefertas.Non erant autem deftruSat,fed fugse adrejlpijim*= fic m c confiiIebancLicet enim undique illis dorrtorepertis fuperueniflfentexerci <f* dltm, t nifi illis tLis,non paucos rebclles,plures aut fugientes reperirent. Ab quic domprius pdlicitis,fene.cuincendos.necfugandos Deus promifllim ex. 40 r squirct. Sedquidprodefteorumcaedemorteefuga,cumeorumuitabreiiiflimafitc1 Qj.iiseosDteo, nocereuelobefleuolente,quifolusefttiitor N llcnfpeni pralio: qiu<t &i uindexjprotegcc CIpfe quidem ueftri fociorumep/e alios defen-tf feit per dentium,Si dicenrium, ut uos paucis pugnxdimiffis ad illos eatis,iniurias ittti hominit C contumciias Tiltquidem rumare metus accidente, uos etreumquaque hreuii. uelut mortis certus,atqj cecus cfpiciunttmetu difeedente uosoculis acutis auariflTimi manent.Deus autem eorum fada deletjmultumcp refpicKint,8 icuiter.Si.llis cogittibus exercitus n difcefluros^'llifuperuenirTentjpaui cos rebellesinuenirencEorum namque pars plurima fibi timens.exercitus alrjs
r, <?Terri M^y/V
KachumetH ineumbere ntllis optarer.f" Prophetam tamen ducem,& perfecutorem alijs Aux bom*t bonunijin Defperantem,eumtprruilturnmuocant.,dieitp futurx crcd. quiafttm col tem habebcBoni quidem illis exercitibus uifis,Deumfuo prophecxuer. locdiinDco., t btim mififle/ibicp terminum illum propefiffe firmabant ficcpfideseorS Ejl idqmdcm. creuert.Credentium illud Dei iierbum quidam morti fubcu. E & mcrimm prgcipttumint t buerunt,quidam fuperflites nihil inde mutauerunt. Deus autem crcdtcs d.Ppl.iS. c obfidemfuoptimeremutierat, incredulos damnat,uelfor(nfuapietate f fublteniente ueniamtribuic Reducentiir quidem increduli irati,uelut nil t bonilucrati,AdDeumipruin,quiforts8^pocensbonosIiteprotexic:Iln 1 rcbellcsjfuis fublimatibusdepofuitj&eorSordibusimpreir. Vndc 10 lis c t eorum quidam mortem,quidm raptiuitatem paffifuncuoscp fitarum tert rarum Si cxterorum etiam hominnm nondum uobis uiforum ,fuarumcp MH-r Vxomm pecuniarum hxredes Deus omnipotens coftituit.Tu propheta tuas Gcmul tbmet con-iI ornatum huius mundi malueritis,uellc ucftr litres alloquere Si uitam 8C iitio. Si Deum
uobis dabo,formofecp imitcam. d autem^tq? prophetam.aliamcp uitam plus dilexeritis,uobis,uelut & omnibus bonis,Deus ueniam mercet ( demcp maximam tribiiet,benefi'ciumdupl/cando,gaudiumcp plnumprgBt <juoi ttbi|bendo Omnis quidem prophetx mulieribus quid ncfandum uel non gr< nonuisfieri,t C Omni 'rendumpoftulans, malumfuumDeoduplcatum/nucnict. 2 dtenncfice quoq?millier/ prophetac Deum Si ipfum fcquendobcne&denti,meritum ,20 e ris. Zutmi' trous fifa* fuumduplicabitur. Vosprophetacmuliercsfi t/mucriris,car teris nequaq; fmiles,nolite uerba blanda feu Iafciuaproferre,fcd hondia & cognita.HotHiichu' mtt.irminesetenimcordis infirmi,tunc uobis aliquid nonagendum fperarcnt. In 1 domibus uefiris manete,non euntes modo priorum:& or ationesac clect mofynasgerendo,Deum acqjprophetam imitemini, & Dei fapienti fuacp przccpta lea fuperuos nominate.Deus enim uobis,quoniam prophett dom inhabitatis,omnemalum auferreproponens,uos lotas dfbenedias bond, Operd m feuoffraitni'' efle defiderat,cumfit itis atq fapiens Viri/eu foeminat,fe Deopenitus credentes ae orantes,8(ueraces)alinduran tes, ac flentes, gerommcrfic'1 uOllentes,& minarum. i. nuacpDeo fled:cntes,Jeleemofynasacieiunia peragences, caftitatctp per-I 3 feuerantes,^ Deum iugitet inuoctes, Deo uentam SC gaudium plenumt aflTequentur N5decet uirum,feu mulierem bcnefacj'cntem,nOnadhxrere m Lirgi difteniudiciGdato,fdefie prarccptoi Deo feu propheta.Tu uero uirum Deo> T fttio fuper ) Tene mulierem timeif Deum quidnam folo matrimonioditatum affatus.dicendo t Deum plus r* deum, dmens,tirnuifti,Iicet ltiteWguntitr Deonotum,plushomine$quam r Ucimeredeberes.Poft oieram igitur fui maritipro uelle ftiocum illa,tibi per biccie Maria <p utott rgitmifimusillam ducere fponfam. Licet enim en'5bonis omnibus,poft difcefUcobitanimfumfuum mariris,quaslibet Deo iubente ducere. N erat igitur prophei tx curandum tum Dei mandatum tum przdeceflbrum morem diuinitus .40 ftacutexequi. Deusqj foluseftfufficiensdtnumerator,fua mandata feren- l ul vuumei ul k tint*!profitatitimjSi fe foltimtimentium. Machometus nequacppater alicuius.ucftriq; ,mtantum Dei,fcientis omnia,lcgatus,poftremum omnium figillum di cumu td,ut quidam lus accciTit. C V iri boni,Dcum uigKer,itiancuefperdipipfum adorantes, Werprctan m inuocate qui uobis beneficusatq; propicms, ficut Si angeli fui,uos tenctur.Ximerfum tan: kgis de bris adlucem redacit if gaijdijcppleni dator,die congregationis uerbum fardigioaeTarlubre prfert.Tu prophetajim'Hus nobis teftis &nuncius,ac gentis corre cxnan. " (ftor,ciuscpproiocucorcoram Deo, luxcp manifefta bonis nundaturus fe gaudium plenum habituros. Malot Si incrcdules n fequerc,fed potius illOfi
los tinquendojte Deo prorfus,quia falutem ftifficienter prfet, commda. B Repudium. Viri boni.fi mulieres defponfatas intaAas dimifends illis munera facien- 1 ofxiifimii do,formofe dimittite.Ec pfis deincepsde inora determinatartcn eft curah- libiima metn dum Tibi quidm, propheta^mulieres omnes.quibus donando dtiens,3 tifikm.Opli omnes tua: manui per erriptionemfuppoficas,et amitactuai materterMjj butnnet SC tcos filias, omnes item bonas mulieres, tibiuolencj gratis fubeumbere cupien- qui fc mn tibi 1 cmnidducr:e* tes ,hocc$ foli permittitur>licitas conftituimus .lam notum effecenfeo, a b runtûi fa* quid tibi SCcartcris onis demulieribus uefiris, accdefuppofitis manibuss n ueftris agetidum fit. ^f Has t fcmoue,illas adiutige,pio uelle tuo:nec pri- fcrrc fotut* frunt. loi i usabiedis.fi dilexeris eas, mokfteris IIlz namqj tuo uoto parre debenr. PoR c t Diuortij k* DeusautemfublimisSdfapiens, ueftrorumfecretacordiutnagnofcic. illas tamennorieft tibi Iicicum.,aliasJIicetpladdiores & habtliores,pro tuisg gn,rrc~i. 1 il /ne~; mutuo fumcre,nec aliquartt etiam illrurAice fumereîfi tantum tlix ma- |humantnaturs 1 {h~ ,. cu'i enim omnfpbtens,omnia pntrt Nulltts prophetstr nui (ubditas Deus grtuntrt. i v dorriLimcomcftumingrediatLtr,nifuocatus. Tuncaucemaccedans,pran- VthcctdomS fus(latiiti exeat, nec aliquod ibi ridiculum feu ludum agat. Hocenimefi l H~hxMcM u. <" propheta rtociuum Si txdiofum,qui uos ucrecundatur, SedDeus quideml.iHgrtil.lTtm f< uerum abfqj uerecundia promit. Quafrcns autem quodlibet,extra portam (etum cw-xi maneat.Hoc enim eftoptimum.Nemmetn quidem oportet uel prophetarn.<. in 1 nefM jp 1 aliquo If dere,ueluxorem eius nunquam poft eum haberercurn hoc Dco moleftum fit,atque graue qui perfecScperfpicit,fi quid clm fru plm fc- kt:i;;cart le r gnUtut, Mfy Nemo tamen zelotypia torqucatur, ob patres,uel fratres/eu - IIUUTSt. crit quis ] lios,ue! nepotes,aut mulieres irigredentesjfeUfubditos. Deum timete,t, z ZclelyfU ma flem i omriiuil.Cuincj}Deus Si angeli propter prophet exorcnt.uos quoqj iam babat i-, 0 Qeum precemini pro ip(b,ut ipfum faluet Sprocegat Mal loquenres de Orcnt fct'wi " ns f.ro Ma Deoatqj propheta, in hoc (xcaloip futuro Deo repellendi graue malum chumti,ut jtr pacientur Malutn qaoq; dicentes de bonis uiris/eu foeminismentiendo,' uetur quU ] Tu quidem propheta ge. u' mcndactjgrauisrp peccati fupplicio punientur I bonorummulieribus 8Cfili2bus, ut lu-proipfoamt ncraliter iniungetua:,cunAorurhcp ^r c? Vint geli faciesquantum licet tegant,ne quales fint uideantur uel makim de illis1or aront. Qa je;as uerbum proferaturcuitis uenix Deus largitor eft. Nifi fe conuenerint in- m nmtmphxc < tur confiantes, cordisppuGllanimisde Midena malum maximum me fufci-(m ijhmfai a P" pienc Veftri ptopinqui non niilparum manfuri,ubique repulG,8Cquouis ientiam> t Fermai* Un 1 reperti perimantur C Morepriorumadhucinuariabili de Deodubitari- Fa lehtur. 1 quarrentes aduentum illius horac,fciantDeum folum hoc dinofeere, i" tes,3i i fortaiFisillico ueniet Illosautem Deus repudians,igne perpetuo dam- Midthmfis & 1 aindicis expertes. Die quidem,qua fuasin igne fa- tcufmurtir* nabit,omnis tucoris 8C m miditatis. ciesuoluent,optabunt fe in Deum fequendo prophetam credidiflTe, con- Nl bi ttauifiimidi* ci querendo dicent O Deus,noflrismagnatibusatqj potentibus,caufa uide- eijduuitusiti 1iect cr 40! errons noftri,quos nos fecutifuimus,malitm imputa,longiuscp repel. ccrtui. le.Viri bonijnon imitemini male loquentes de Moyf?, qui per Deum pra uiloqnio 1iberacus,honeftusi bonorum exemplum apparuit. f Deus faquem, atqj prophetam quilibetfectaucftradirigct,pecatacpdimittet qucndo,magnum quid adipifeitur. Conditionem ueflramfidelem>fiiper ce!os5C cerramac moncesKrmatam,liOBio adfumpfit humeris quam fuis poft_-a erel !iiqiicns,malus& infciuscft efFedus Incredulis quidem uiris d ici!tainin:.s,(i use}participibus, Deus flagitium inferet: Bonis utc omni. busûeniamSi gaudium tribuet. Eft namque ptjflimusûcitbcq^ dacor. lI.o1
ni Azoari
A Z 0 A R A XLI111. dln.&c. Incompradhenfibilifapientiqs Deo,ueniae!atori,perfe(fcefp Gutituioet* i. . nofcenti omnem terram ingrediens uel exiens, &de coelo defcendens gi Deum.. TN 1 uel afcendens,cuius funt uniuerfa cceli terraccp,orriniscp ratia fseculifutu. g / t DiesiuHicij, ri.,gratias digne reddamus Incredulis(cifcitantibus,Anhoraillacontin*
gerend,nili tant ut fciatur,qui credt,8f qui n.Deus tame omnia uidet. Videte frmiter,an uobis adorati loco Dei,quant eft formica,ln coelisfeu[40 4 terra mdent,uel aliqua apparition fecund di<Sa t ueftra fortitur. Coram Deo nifi fecundumuelle fu nemini prodefl alius oratto.]t)t qUtCnt),Qu<d I mdat Deusc'Inquient:)VerB.Qiia:iiti quoqj.Quis diuitias omnes & ui& n c clortnn atq?terrx prxbetf Refpondcnt,Deus:nec tame czci eflfe defiftSt, Deus autem nos omnes congregaturus,omni iudex & fapienti(fimus,qu4 I onm CjKi/j; 1uuiredam, qmcp praua fuerint fecuti,dijudicabit,nec me fua, necabillis ftum buU*n meaperferutaturus opera:Quitue eti prarcipis,ut incredulifuos particibit. ppesadwocentjfols un Deum exifterepatefaciet.Tu uerotantmifliis cundis
ut prias. fuartpmanui mineras aurichalci,^ diabolos opifices,ut illinc pro uelle (uo a Salomon.aras,& imagincs,&paropfides,âmphorasfabricarent,fubiunximus.Vnd de mihigcntiqDauidgratesperfoluere debetis quod ratiffime faciunt. I Ipfius autem, ad mortem per nos rcdadi mortem penitus ignrabant,uf. c quequo cecidit infima parte fui baculi uermibus eorrofa.Mortis icaqjx f, fecreto taliter reuelato,confirmabant fe nequaquam taotum malumdi deI d decus effepaffos,fi fciffent.Morti's deinceps illius rumorem gens Chab ad Chtihepopti* iTnrata,dixit,VeluthortosdextrafiniftracppDiridcntes,bonorumdbora '3" v 3 lu jkrilittte e i e efui(tudeamus'.cum terra noftra ut foecunda,Deusq} ueniam donet.ff Illis dgrorumpu. $digrefns,pertorrentem malum & magnum immifTumcoelitus, hortosfer* tiitmoMuxk.tilesin flerilis et inutiles t i redegmus.Quippe tamarintas &ficulnosjflerilcs 2 fpinofosfruftiis ferentes arbores induximus illis,8f utilibus uillis cxtcSC r; ras uillas datas quibus inerat iter peruium atqj fecurum die noAucp,nos il remotionemi intci pofuimus.Illiuero Gbinocentes,earum longtnquitat C c optabanc. Vnde nos illos diaboli uerbis credentesprxter paucos,fecimus n rnirandos indurantibus,Deoqj gratias dicentibus.4 Non cft illis quicqua
fapientia nii i getCdic,Ita: ueniet per Deum, fccrctorum cognitorem.'cuius < ccelefte,feuterrefire,nec formicam etiam,illaue minorem feu maiorem, cS i in libro manifefto fint omnia,prxtermittit. Omnibus enim credentibus,& omniafua bnficia l benegerntibus,ueniam &C gaudiumpromerentibus 110 1 reddccpraeccptis diuinis aducrfando refiftentibus,omnefuum maleficium 1 1 annumerabitltr.Noftri quidem fapientes percipiunt,hoc coelttus miflum Macbtimctis :s( effeuerum,& Deopioglorificandofpcompofitm. Dicunt autemincre. bflriwcod( duli: Hoc fidlitium & nouum linquite,nosqj docebimus hominem diftutemptibilis, r rum,quandouel quid malt patiemini Ifti quidem coram Deo mententes,1 qui*nou*. * ad S 2 I mtioneutitur diabdium tendunt: qui fxculo futuro non credentes,prolixum errorem r > tt t er Augfiflms ingrefTifunt. Nonne uident fuis inhxrens manibus,& ppfterius? De clo contritbxrcs ttcrracpnoftra quidem uoluntate potente, uel eos in terra obrueremus, uel = fti. Aetcrnx coeleftefupernue quid accidens premeremus ,quod in ueftris conuerper f ueriti f eft admirandum. auidi diuitias abundanter contulimus & montes;ac autem fis D ta exifhmta 2 auesilli parre fecimus,ferrum^pmoniriiuffmus.f Ipfumitaqj loricas t0 cbrifiiimi tIlinde do bonas texere praecepimus:Qaoniam ego Deus omniafua fada uideo, grrtata.DauW et uentos SCpluuiasuefperc manctp parre fecimus, > \i mtminit, audfo.Salomoni quoq;
cuniflisgcntibiis boni nundus,8t'caftigacor,quxrentibushuiusaduentus Vtum. terminum, dic, illos habere terminum, quem nec etiam per horxfpacium F' uel prxcedere uel fequi queunt. C lncreduli nunc dicentes,fe nec huic Alchoran nectuis uerbis praefentibus fidemadhibere uelle, reiufcitati coram Deo litigium commutent mutuum. Debiles enitn ipauperes magna Altercutioim potentibus inquienc Vos quidem noftra:damnationis & incre- Aj cibusarq* P'1 dulitatis occafiofuiftis. Vos enim die notfhicpprxcepiftis,nos nullatenus\pioramdieiu inDeum credere,fed illi participes ponere. Vnde nunc malo uifo,fenoftra dicij. cordaremordent. Refpondebunt illi: Nos quidem nequaquam uos fedu10xims,nec aberrare fecimus feduos ipfipotius nocentes increduliper. 10 s n rrunlfhs Nos autem horum &illorum colla, fui meriti rcmuneratorcs, Ol c cathenis onerabimus Nunquam nuncium aliquem cuiquam gentium Omnihut Ict giUitDtife n irufimus,quem nonincrepaffentfui principes atcjjmagnates, dicendo Tu &* n prxcepcaperfce Nos autemmaioripotentiaprolecppollent.es, nec proceresop. tua pofutrunt. il Heu heu: l'CI illis credemus necfecundumdiumueftrumconfundemur J~ Nonne fciunr, Deum pro uelle fuo huic multam, illi pamam alrj nullam p potentiam tribuiffe Coram quo nil nififidesSi beneficium proficiet,nifi t; tantum credenti, SC bene gerenti, qui duplex meritum & paradifum indu. b bitanter poffidebit.Omnis autem nofiris mandatis refrflcns,malumeuids Io bd nuximum 0 Si incurret. Dettsenimlargitoroptimus,prouellefuomunera facit,& confumpta reflaurat Coram quo nos congregaturo cum dicemus ai angelis illos uoeaffenos omnes.refpondebunt Nolit Deusconditor noDiabolincc ft dominus.Sed eorum plurima pars inctedul diabolos adorabat,quo Di Ret,dC ob ri rum hodie nullus cuiquam bonum feu malum facere potens exiftit.Guftet iuttarenec h feruorum ignis,cui credere noluit.Increduli namqnoftrorum prarce- e/fepoflimt. efl{ itacjj p ptorum atqj uirtutum leAionem audientes,inquiunt:Hic homo non eft ni G fimagus &mendax,totum fiditium ab ipfo compoGtumaferens,cVnosfic patrum noftrorum fedtadiuertere proponens.Quippe fui quoque prgdeC( cefforesnofiris prophetis/icep mihi contradicere foliti funt. Sed hxc gens, |0 cui nec librum legendum,nec prophetam ante te mifimus, fibi confulat, C 3d deliberet uel fimul,uel feparatimfinguli, feu quodlibet quid agere difpon; nat,quidcpfibi commodum fit. Omnes autem non obedientes huic tanto Mdchmttcm m c: ut caftigatori mifro,quemda:moniacumcVmagum appellant graue malumMmaUficum P: patientur Ipfe uero nil uobis,fedfolo Deo cognitore omnium fecreto- fomentes fu fre ri rum8Ctefle,qui eum ueritatis nuncium mifjit.expecflatInde cum quo uenie nientur. ri ncasacceit, unde nec apparet, necreuertiturfalfitas, fiue uiam redam m nunc Deo mihi patefaftam,feu prauum errorem fequor,mihimet tantum f operabor. fl" Illis qufdem turbationem immittens quam nullatenus eu; uadere poterunt,loco fumameos anguflo,cVbreuiter. Mihi namque prius o ignoratadicendo,fuaspuoluptates fequendo contradixerunt:Sicut SC 4oS priIf< us praedeceflbresui,prius ambigentes,&illicitaperpetrantes. f A Z O A R AXLV. n.8dc. Deo quifq; bonus gratias reddat,qui ccelor QC terre cditor,an An; Angetcnim IN gclor quofd habtes duas alas, quofd tres,quofd quatuor,(cuiq; et- dm diucrfiUf. om enimpro uelle fuo cmod auget^mifitrquo bnficia cuilibet dare uolte, OmnUbtxu Deo. nemo difturbare:prohibente uero, nemo dare poterit.Ipfe ncpfolus omni-*'D pots,folus omnia facis, uobis coelefte cerreftreepbonS prxbs, pra t que n cft auus Deus,omnibus >mperat,Cur igitur uiri fuorbeneficior imm x tnemores
memores efiis,& in eum noncreditis:Si ttb contradixerint,fimiliter Biprj ~r~ decefloribus prophctisfecerLint.OmnitamenDeus finis eft,cuius omne Vcm jiiod mnium.m mandatum ucrum eft. Ipfnis tt aq? prxceptis contradicere,uel huius facculi Cdtimimdia m confiderenullatenus uelitis.fed diabolum uobis fempei aduerfantem, utg euitate. Increduti 'o!J. aserni ignis maliqj perfuaforem, prorfus contemnentes quidemgraue malum credentes &bcnefacientes ueniam &gaudiumhaq bebunt. Perfeueret in fadlisiniiiftis?cuiplacentnec hoc tibi moleftiaminb pr~Ntnf.ft ferat. Deus enim fciens hune deuiare3ilhimredte proccdere,prouelle fuo gligantur.pperficutquicunctos alia uice uiuere faciet arquaitpotentia, qua terram ex1 Opctaboni, Q eftomnis operis uer 10 1 citatperuentos&nubesatqjpluuias. ApudDeum fu mdt. i biq; boni fiiblnato:Peccatoris uelurgraue malum pafiuri.fi'eropus omne Hoinimsfr* incommodum 3C infufceptibile.C Deus e terra uos p]afmauir,&deincepsi mttio.'r D benefitii'F fpermate fui confimiles produxit finecuius fcientia nullamulier fit graui. d inbominet. da,necuita cuiufquam augetur, nec minuetur, nifi fecundum libri praedet( terminationem. Ipfe item aquas diffimiles condidit3hanc uidelicet dulcem potui bonam,illam falfamSâmararrijquibus carnes rcentes comeftui,& P inillis nauigando curritis: Inde grates ip Deo eftes ac omatus elicitis33<; u reddere debetis.Ipfe quoqj diem nod:i,cV contra,inducit:Solem &lunam ri ad ai terminum ftatutum promoueri praccepit. Et ille quid eft Deus uefter, 1 o omnibus imperans,omnia regens. Illi uero quos adoratisDei loco, neceti-10 am a quantum eftalkitiner mandant, nec uoeati udiunt & licet audirent, n minime refponderent/acculocpfuturo uobis contradicent.Scito te nullum d dicere uobishoc.nifi fcientem,uos quidem omnes erga Deum omnibus ab iindantcm femperglorificandum,panperes eftis cui nequaquam effetdifu fi 1 ficileuolenti omnes uos perdere,& cum gentenouaredire Tu peccatum omne dicendo feu gerendofemper euita,Tantum timentes Deum &orano Difcrimmin* | caftigans.Omnis benefacieris,fibiprodeft. Ad Deum autem omnesre tes ter homines tenebrar. 5d dibunt coram quo non funt xqualesexcus 8i uidens, nec lux 8C (oramDeo. ^'Nonitemcoa:quanturferuor&refrigerium]necuiuus&mortuus.Deo 3 ,0 quidem audit cui uult prxbente,c fit omnipotenstu nequaqii,c fisca- 3 i i figator tant nobismiffiis.ucritacisnncius.mortuos audire facies.Si tibi c e ctradixerinr,fimiliter Qi. legatis prius mifls c uirtutibus diuinis cV pfalte I riojibrocp lucido.Omnibus enim gentibus legatos mifmus, quibus ctraf dicTris ti Vdrittotmrei incredulos cfudimus.'Qiiorum quis effetfinis perpende.Soli tamen rumnutura. { s fapientes De fublim,ueniac^ dator timt,qui per aquas clitus miffas 3 arbores multimodas, SCmontihas partes albas,illas rlibeas,coruospnighomines SCbeniasac pecora coloris multimodi condidit.Librii duiir licemmrr rros SC c ortes,noftraq}bona fibicmiiTaclm i pal diftributes,fpc atunm pro'rnlegtes QC r s rent mercatur nullatenus deceptureos,fed fuamerita completur.Deus mittitbmej'l enim glorificdus ueni tribuit,meritqj multiplicat.fl' Hc Ilbr ueracif-4c c-ntibm c <\< '<fim tibi mtfflim confirmant,C]d ineft manibus,hgreditat tribuimus tuis tmtumjturi fteadtbdtu[bonishominibus Quorfl quidl animabus fuis nociui funt3quid uero miqutrereiubctt nime,quid uerobenefidt hi lucr maxim,uidelicet paradifumûbitor Alcoranbonit (quesaureos 8Cmargaritas.ueftescp fericeas habebt.adepti at, De pi & bomimbuth* gloriofum Iaudabtieo c]deis illius curiaemfionabfq?tadu laboris cVma redita. 1 li P4r*rw- prgbait.lncreduli uero foc gehng mortis,Salleuiationis expertes pof~n-fi.fefluri/ecundS commune mrita incredulos clamabt: 0 Deus,erjce nos hinc.et amodo melius ogibus prtends gpetrabimus.Deus at reipdebit: Nonne
Nonneuobis mmtiim miG, uitamcp tribui ,irt memores 5Ctaptentes effcerenn'ni,"Malatutoris & uindicis expertes guftate.Deus quid fcitcordi. uni 5i clorS ac terrx fecreta, qui uos praedecefTorO uicarios auditores 8l mdtores in terra cfimiiu In quem quifquis non crediderit,nil cor ipfo, nif damna &iacluram fenciet. Veftri participes inuoeati loco Dei,qu in terra pctenti,uel qu ch portion habent.' An miHmusillis libr illius p, Ptrurrfa -ifo ' fectedocorcMaliueromalos,no nifi cnugiSjSi: maiecaftigant. HTDeusa (trm.Tttrpc </ quidem codum iteram fuis in lods immobiles tenet: quo mouence illos e\ldcihn,cti cuhpt loco fuo,nemo recinere pocerit.Licet nunc iurt,fe futures meliorcs fuis an<* redax gmtitfum, t0 t tcefloribus fi nunciu habererttttamen nunc miftiiseis nuncius,nil nid prarS' 3 Vttrumfttfa p' f fumption,încredulitatetn,& bonodifeeffum augmentt.Moies enim c i tancmodo patrum fuoritm obftinadter amplcdtur Sed mos diuintis eft tores, t i immutabilis.Quare no per (autant ur fines fuorum anteceibrum^qui pot tiores Si dittores illis, nquam t omrn'pottifapicndcp Deo in coelisterrue i quicq; auferre potert^Si Deus at illico de fadis hommum feuindicaret, L Longmimit nihil in mdo dimitteret.Sed ipfe prouidus &C r D patiens,eos ad hor termina-DctU. ta t differt,in cuius aduencu Deus optime perfpicit,quid tuis faduius eft. AZOARA XLVI. Un n.&:c.Per hune librum fublimi pioep Deo compoftum,tibiq$milum S Stpmmcfr 10 IN adeaftigationem hominumfuis patnbus, quippe negligentibus& in-.ait cocUcmt. es f fcqs,nequaquam correcT:orum,tu auncius uerax. Verbum autem incredulitatis plarimoritm cordibus firmatum e(t:quorum colla cathenis onerac L bimusmento nifum preflo.Licet enim fuis manibus infu arbitrium uolun-Liberum iff= l bitnunt. tamen femper nunquam creclent,fiue cafiiges fiue nonNulius 6' t tarium,ccci enimte caftigetur nifi uerborum tuorum imitator, & Deum timens3ac e f fperans daturum ipfum fibi ueniam C gaudium feculo futuro.ff Nos mortuos omnes uiuificaturi omnesfuos prcdentes adtus in euidente libro t i: f duobus Excmplum fcripcoseis reuelabimus. Die illis exemplum de genteuilla? 3qua: nefeloquod i miffscontradixit.Eifdem queq; rurfum aduenientibus,ter- nt nuncfjsprimo Jt 1 tiocomitatis,& t dicentibus fe milfos illi nuncios,rebellis extitit dicens:Per KpfoBit,forS quio\>conte i uostantum homines ficutSCnos,nihil unquam mandauit Deus fed uos propbe r fcit nos effenuncios,qui plwm mendacesadueniftis.IHiuero refponderunr.Deus u tarumptrie t busnil nifi nuncium ptefacere pertinet. Illis dicentibus,Omine malo uos runt. t uidimus:imde uos nifi cito fado difceiTulapidabimus, peenisepmagnis aff fligemus.Refpondertnfictj: Super uos onus ueftr,qui licet nobis doctiI bus & admonentibus,prodigi profluicpmanecis Intrimuir quid parte t uilla: remotiore uenis,inquit:Hos nuncios uia reda abfqj nofiri precfjpet tition e docentes,omnesfequamini.fl" Deum mei faAorem Si refiifcitator c quare n inuocc'Quomodo fui loco Deum alium fumer: Illo nq? uolte 4rr mihi nocere.nullus uindex uel adiutor aderit,quin mata ui proficifcar.Ipfi itaq?citenti,fe in Deum fuum credere, 8C optare gentem fu feifle, quod i Deus eu bon errecit,illi paradifum polliciti funt.Incredulis at illis Cola nox immi[Ta,nullodiuinitus poftta prxcepto miflb morti tradidit.En qut infortuni illis incubuit.Omn em nunci illis mitrum irridebt. None pcrcepert,nos prius multas gtes cfudifleCquarum nullus reditus ad eos permittebaturcOmnium at anteme cgregatio flet. C None uidert nos terr excitaffe, indeqj grana fuo comeftui neceflaria produxiffe & uineas acqjpamjea,fontescj! defrudlibti3 laboreepmanuum fua^: homines co,ut J
mederent,otnnfumcpterra nafcentium, & animaliumSCrerum jgnorata< rum par unum feci(Te,ob{curamcp no<ftcm,admirandumgentibus dierece. dent e/olcmcpnefcium qufetis in curfu fuo,lunamcpper manfiones promo. h ueri, ufcpquo dimi'nuta ficuc fcopar fubtile lignumSi antiquum appareatf Similituiolc ( Cur igitur Deum horum radorem omnium,incomprxhen(bflem, Si fapipidajuutnil e encem.non glorificant nec adorant Eodem quoqj difpo'tore ne fol lufttpri.nam confequitur,neq} nox diem prxcedere poteft. Hxc enim in circulo di Hatigdtionit r item illis admirandum,quod flrjfui nauibus oneratis per amuatlum. fponuntur.Eft <] quora currunt. f Alias item illis equituras fedmus/i nos eos aqua fumn mergercueli'mus Nec uerbum contr proferent, nec prote<ftoreminue- 10 n nient,nifi noftra pietas fubueniat,eos ad tempus finitum dimittens.Quum dicitur illis,Timete,credentescp benefacite,ut mifericordiamSi ueniam aft d f fequamini ( nullos cnimnifi digredientes Si incrdulespercuflTituindicSa d diuina)bonaq} uobis Deo commiffa difiribuitererpondent, Quare dare?mus huic el illi cibum,aut alr'ud^Deusenim illi daret fiuellet.Ecce ixcufitio ma n quam Ugnorum,quie errore manifefto uexantur: qua: rentes te ter minum/i erax es, non expeu eUcmefyiw cirantniftuoeem fubicouenientem fuper illos, negotia fua caufasqstradanminime con* tj tem.Sed tune nec quicquam mandare,nec tuos reuoeare poterunt.Buccina firunt.1' 11 foueis Deus fufeitabit. C IHis conquerentibus, ( Rr/nTfio. namq; onante,cuntftos n Heu heu,quis nos Copitosexpergefccitc'dicetur: Hic eit terminus a1nunctjsm d fi firmatus quo per fonitum unum omnesad Deum reuoeabuntur 111a ie t nemini malum faciemus.nifi fecundum meritum fuum.Tunccp uiri paradittfftiiifi uolun fi ft<.fifi jimilierescp fimiliter de nullis folliciti, puluinaribus fencis accubitafux, t de frudtibus omnibus in umbra comedent, omne ubi placituminrupcr ti, a accepturi,uerbum falutis SCdiainx pietatis alternatim audient. Increduli Dtmnaio im n uero repellentlir illinc.0 filij Adar.nonne uobis mandaui,ne diabolum ue ftrum hoftem pefTmumfequeremini/ed in me reclam fequendo uiam crepierum. [ d deretis^ <!T Qiioniamper ipfumabenraflis,&indifcretjperfeueraflis,en hic r eft infernus,quem uobis nunciauimus.Hodie fcietisjuos tncredulos ex tifie t Hodie uobis ora ueftra figillabo manuspnoftraeuobifcum fequen- 3 >t Si pedes erunt teftes operum ueflrorum Si uellemus, oculos ueftios Jgnit pwrgi* tur, ( Jtarim trmi/f clauderemus, ne purgatorium ignem tranfeundum uideretis. Effet item o uoluntati ueftra: poffibile,illos fuo loco transforniare,nec Unduf.Dequoi quicquamuide[uperitu. I rent,uel recdrent Cui uita longa permittitur.in modum breuiorem re Ng/cpoc ( digitur An fapientiafenfucpcaretisrNos quidem nequaquam cantus feu ticen docere. ûerfus, (ed A Ichoran euidentem, perquemcafligenturuiuentes, firmeIdBItt/ As aturqj uerbum fuper incredulos,docemus.Nunquiduident,qualiterbeflicormucr'jU 3 eorum feruituti commodop neceffarias fecimus f <f Nos as dpofituscjl. quidem sil Abeneficijii lasmanfuetas fecimus, quarum quafdam equitant, quafdamedunt, &ex Dei <<rgwt,K* proficuum elciunt,8^ illis i irrigant Cur igitur Deo grates non redduntf 40 I riiatm Deum Imo Deum alium aflumunt,ut eos uindicet,qui tamen prxfens illis fuccur uencrandumr rcre non poteft. Verbafua te nullatenusfollicitent. Nos enim fcimus,quid QR! Ottdidit ( C corde cetent, quidue promant. Homo quidem me factorede fpermate fa. homiiKm,it cftus,caufidiciis8C difputator effleitur uobis inducens fimilitudines,oblicr fiait mot t tus animtfua; Ait enim,o(Tain puluerem redada refufeitare tunm fefufci' quams^dic: ( Qui uos primo plafmauit,fecundo reuiuifiicabit,omnium fapiens. Ille quiri ri dem arbores uirides educit, quibus ignem accenditis Nonne cceliterrxcp coaditor confimilia faccrepoteftdm&Eftenim omnipotens,a: omnia fciens,
fdens ,oihts manditmnfolum omnupeifdt cuius manus omnia rgit ,5c ad adiliumre<iibunc uuerfav, u A Z^tf.R. A XLVII. lur.tpcr m* n. ea:. Pcran'5clorurnincoelisfericm,homine3uiamala diuerten- Il TNn. &!c. Per angdorunn i~reriem, homnes uia mata duerten I] eft nifi Deus unus,qui coelum 3C gclo unum ter lN JLtKimjpracccp qae lcgentium,Non iunttxnt cjjc ac occidentibus imperat, r fani}3Cinterpo{tujnoninccream't,&oriciitibus EfdW. pulchre ftellis diflinxit,ipfuma diabolis,nequid ciuihus cozlefti coztumq$ bus pcrcipiant .caftocliens.Qiiibus undique reiedis.graue mal inciefumt pturis,quemlibet eor aliqua re percepta, fugient feftinanter ftclla perfe. 10 < funt ifti fomores & pottiores catteris hominibus,quos mir de quitur. An 1 luto fecimusCCcaslicet nolentes docemus,uirtutibus patefadis,eas derii C c dendodicuntjCasnilniOmanifeftasincantationcseffe quxrunt3quor modonosmortidedid noftrtque patres, tinpulueremredaiftirefurge. enim buccins fo iHl Il djfcUcTclt r musCtimmfed dedecorati'A contumelqs afdi. Vnus r nitus omnes excitabit,dicentes:CHeu heu.Hsc eft dies illa,dies fcilicet mi tqui refur* gct c dfcrj,nobisfa:piuspra:nunciata,8f fiobisfempercontradida. Vosigiturg g uerlun ni 'i c omnes incredulos cumuxoribus ueflris, &fquosadorafhs mei loco,gehen- ignomimam r fepeliam3nunquam Quare non uindicanc ueftri quidama< na morituros QofqKof/fr 1 lios hacin die C Oportet autem omnes mifericordiamdiuinam expedare. c loi Hitamen illos increpabunc.dicentes: Vospotentes 8Cprxfumptiiofi 8C uuntur, Dei 5 in- fcricorditifer ? ( creduli,quibus nos minimerefiftere potuimus,hunifmodiprxcepta nobi* uafiiur, u. a reuera girattuliftis,f Super nos uerbum Dei firmatum fuit,quod malum < flabimus Quibus altjrefpondebunt:Nos calestalia uerba uobis perfuafir mus. Nunc autem omnesmalorum participes exiftimus.Ita fiet incredulis A Michvmel c Noneflnifiunus Deus, feprxferunt, SCdicunt: quiquoriensaudiunr, I Nos nequaqiiamnoftrarum cultum imaginum dimii:temus,propter illius utrjijicator r mimi uerfificque ludentis nerbum. Me tamenfola cum ueritate uenit,ca:t teros confinnans nuncios Malum igitur illudfcundumopera fua gu { Reomnis, nifi Deo puro corde deuotus fl" Tales enim uicftumbonum, P Paritiifiu fi* a 3 honorem integrum omnium rerum Si uoluptatum fhti. ?$ gaudiumepplnum dC i in paradifo/iris leis in aliorum diredo poGuspoiidebunt,habentcs mu1 lieres oculis clarlffmisSUmmends uelut oua, nunqu illos nifi tantum ad r maritos fuos ereduras. Et eifdem uefctibus fruiflus quoslibet,porrigetur f fcyphusplenus humarc claritTimo,dCdulci, & faporifero Aliorum uero t perferuttium alios,quidam inquiunt:Sodum nobis dicentem habuimus, c quare creditis iftud:'eo quod fcimus nos mortuos.fiCinpuluerem redados, r nunquam furredluros Refpondent alrj: Vultis'ne fcandere.ut hoc uidenc donotetis ? Afcendemes itaque, in igne medio poficosuiderunt,8l dixer runt Nobis fer multum obfuiftis Vobifcum enim iam cflemus, nifi di40l! ti viinapictasfubueniiet Nonne dixifls nos primacmorti perpetuo fuc^ cumbere}uecunquamulteriusrefurgere Nos quidem immenfem glo* rianiadeptifumus. ^f Hoc quidemeft, quod promerentur bene gerentes. Hoc quidem hofpitium iocundius eft atque commodius, qum arborezetus obmalosplantata ciros ficutdiaboloritmcapitagcftans, 8C ex fua radicegekenna: focum emittens Vnde cibandi increduli,uentres fuos farciunt.Potaturi deinceps quiddamex igntbus uartjs confedum,S deinmnad ignem redituri quem illi tui patres prius errantes,quorum fe%fuemnttrnftatores,lucratifuht. C Suorumantcceffbrum parspkirima ni 4
rima mmqunn errare ceflairifcQuomm nifi tantunt corde Deo puro deuo Koc.t torum,quiseflet finis perdende Ncltiis'tanthfnunajsnunicaruerunt, No I nos precantem gentemq} fuam:a*<tilmi<ffibcram'muscicpcum film l fuperftitij femper fuumufqj finem profecimus fuper quemSi fuos Ca. fuis lus 1 Dei quieuit,quoniam in me credideruhttcxteros autem fummerfimus, >Abrahaucemex illius gnre procedens,&ad Deumcordeano fupplex Abraham db f fieaffatuseft Huiufmodi res mutas inugmesieîaccedens patrem fuum & gentem fu" = ielhspcricli*] ] Dei loco cur adoratis? Quid de pfo mundi conditore cogitatsr Ipfe deintatui. De quo( affligifingens, cteris difeedentibus, ad imagiceps ftellis tn'fis fe morbis Mtea'etUm. 10 t nesinquit: Quarenoncomeditisf Cruerbum non profertisC Deinceps ice An manuumueI irianufuarradisillis,hominibusaccurrentibusinquit uos i ftrarum fduras,quas tamen C Deus condidit, adorerisCIllos quidem i iubentes xdiRcium magnum erigi, ut illinc in ignem proijeeretur, ubeffe ) fedmus. Vndeipfegaudens inquit: AdDeum ibo,quime uiam redam do f !ff0RoIf*tlOl/4 ( cebit,mihiqj fua mifericordia, preeeqj ueftra quodq) bonB tribuet. f Nos <xc ptutlo&\i= 1 itaq; nundum pueri miti'scontulimus. Cum quo deinceps ad mortem acter deferipta (cedens3inquit O flli,mihi quidem uifione nundatutn ef,quod te decolla~M.tM!Gc.tt.~ t rem.quid nbiplaceat Hide,perpende.Qui refpondit:0 pater,nunciat tibi omnia reperies. llli itaqj praeparti e ad perpetra.Me nq? fortiter paiTuQt F [20 c decollandfi,dixinius:0 Abrah,uer uifionis cfirmator,cum hoc fit mal i e euids3noseu moleftia magna redimemus,cui deinceps mult profecimus. Sic enim benefacientes remuneramus.SaIus Dei fuper Abrah noftr fide 1I lemdCiuftum.Tale quid em promeretur credens,8benefactor. f Eum de. fuos euidter fuis animabus i proficientcs multiplica inceps,dClfaac,filfosq} Aaron obnoxqs nobis ob noftra collata fuffragia3u(Dlores~rAa.l uimus.Moy QquoepC rai. i otiS. fuper hoftes noftros prxbuimus, ipfoscpfuosepfautores graui periculo liberantes &ipfos eti libro Gbitradito redam in ui direximus/uper c c quos pofiremo multiplicacos diuina falus defdit: quoni boni credtescp tuerant.Et nos benegerentibus talem rcmiinerationem facimus. C Altjqj f BIMS3.CT4.I Rfgura.inoftronuncio quxrti gent fu,quare timebat 6înuocabat Balen,dimit- 3 3 t tendo conditore opum uniuerfitatis,qui reuera Deas eft illius fuorqj parentum priougens fua rebellis obftinaciter extitit.Vnde gehenna ingref1 G 1 funt3prter credtes timentesep De corde puro.Ipfo deinde multiplicalezm. to h gent quoqj Iezin, quoni bonus fuerat,falus ctigit,uelui Lotfe. fug ipfum,&: fuper omnes credentes.Loth it nuncin noftr5,fuosqj fautores omnes,pratt ter feemin decrepit faluauimus.Cxteros aSt cunctos cfudimus Quor nodu pergtes illac uidetis, nifi prorfus {lus adhuc indicia uos omni die SC a 1 lonm toni cr infcij.Ionasquoq; nofter nuncius,nauem oneratam ingreffus eft. $ Super uerfioN'WMj i ipfumquid pofl fortiproiedS fors cecidit.Ipfum deinceps eiedum quafi 4 titrm. jt cetus abforbuit,eumcp femper in uentreillius Deum inuoctern,Deus ,4o reS illinc in primum extraxit,<:poft hedera fuper eum eleuata texit Si eund i t miflTutndemumadcentummilliahominumuelplures illosqj fadoscre3dentes>adhofam feitam dimtfit Perquiratur ab incredulis an ipfi perNmodopro pbOTCjKcrBJ hbentfilias efle Dei filiosqj C Sui pars autemplurima mentiendodixit, etkm infini ]Deum habere filium Cpitne filias plus diligeref quid iudicatis immeritubtitteratf t mores T Anueftri didi rationem firmamhabetis ? Librum quidem ueDeum bu i non eorum pofitio,qnoniam ftrum,fi ueraces eftis,in mdium arTerte.Eft autem frere filium.. Dei dxmonesqs populus unus funt Scit uero diaboli/e promeritos iram
Dei:
Dei:Et huiufmod dicta Deusadhorrct. Quid ue! < ;ofmetipfos5v .? 5 '.sebtsadoracos Denoco,forece~ts~ Q~t~~t~aemibtnsjubcmepucjRra M jocus feitus prfcriptus efl:qieiafe.D(t^^mm minime uocatis.Dicitis Mdiorum* m tamen uos forebonos &puros,fiprirtfdrum memoriam haberetis. llh uero mrtktoiif. contradixerunt3quod & pfipejrcpîent. rscccptaquidem P noftra per ntindos noftros femper uindicandos qippe noftri femper exercicus uincenc, aures gentium attigerunt. Abillisad horam difcedensexpe<fa,ficut 3ci!li faduncadmalumfuumptoperantes quodcumaccefferic grauiteril los percuriet Sua dicla nullum infrant moleftam lncompisrhenfibli Deo, pfi 1, fuper cuius nunciosfit falus^S; cditori mundi grates dignx redduir. A Z 0 A R A XLVIII.
m Vituprt audientes ^S'Jl 2 fut XNn.&c.Per Alchoran hommesinftruentem,&docehtem, cum memora-Vi di praefumptuofi nobisaduerfarij marientincreduli. Qui ambigentes illisnonfuifTelocuminha- kkoromim.> ,1, y/>Ir t ti'sgentibusdcletisnobisadmirandodicunt
ma bitandi congruum:nuncium^ fibi mifllimde femetipfismendacem &C t appellant .-Mirandumenim cft,quomodo Deus noflrosunum ponar. gLtm Increduli mi. Hic ecenimmos nornis ab illo fidus, nobiseft inauditus. Vnde in noftro- Ira ri rum deorum cul tu pro fuo noftroq?uelle perfeueremus.Hoc fuum didum rttntkr i Ma* I chumttunum c c'' qnaliter nobis inde dubitantibus eft interpofitum,uindidam meam quare El zo r timentC'Eft'nein manu fuamifericordix diuina donumÂn imperant Veumdici, non qimmperfuit* illi i cceli's3<:terra: cundisepn terpofitis^ Per i funesuifitmillucafcendant. T I Gences prius No fciIicet,Hatjatq^Pharaonis $dTuha ,Laudt,ac The- funt habemt, ^lA_ tH J pkratjfc. r homines arboris,noftris ctradixere nuncijs. Vnde muth,& Loth,ac qiiod r mandauimusjtllis accidit. Ifli quidem tantum uocemunam aduenientem, poftquamnec gemitus nec fingultnsnecfalus ullafequetur, expeantSf c orant:ut ante diem computi fibi futurum accidat. Tu uero fuper hoc quod D, c clienti nofroDauid bono potenticp montes, TiiBiiifteiit dicunt,indurans dic,qualtter C4 mtur. & i aues omnes uefpere manepDeum inuocantes parebt C qualitef ipf iufte iudican:em,&;fortem,& fi'rmiter imperantem,cVdifcretum,atq?faci dumfecimus A' quo fi memor es,ad altare ftante,quidam qua-fitum iudi- c. 30c CJfi&ttien < Dauidisper ciumacceflerunt <T Illi quidemeosingreflostimencidixeruntôftraln D Kathanpro c caufamtimoris expers difeute uerum uiamcprecflamofiendensnobis eau-N, f l fantibusob inuidiam Iftemeus frater nonagintanouem mulieres habens, fhettim. *.Rrg.i.i>4 mihi 1 tantum unam habenti ui moieftique fraude fubripere parat.Cui Danfert, ut uix t refpondens, aliummalcfecifle uid Iicetetiamamicorummultinifiboni,pofiit gno> < credentespbene fecerint, alps inuideant, boni uero perpauci funt, fepec-fCl feerc. cafte c cognouit. Vndefe Deofubqciens,reuerfus cftJHum itaqj benepeenit tentc,nobis data uenia ciungentes, fic afati fumus. Tu Dauid uicrius in t terra conftitutus,inter homines werumiudica,nfequendodeuiantiuolu u uota. 4 F ptates S>C Errtes quidem graue malum patientur:quoniam diei itidicrjnon recordantar. Nos quidem ccelum& terram & interpofitum omne nequaqg nihilo fecimus:Iicet hoc opinentur increduli, focuob hoc per* pro Credenti enim ab incredulis,& timentiumab tntitnidis AUorah ci petuBingreflTuri. *j ad m uimmcogni' magna fiet diftantia.Tibi quidem librum cmodum mifimus,ut per ipfum tu perdit fcientesad diuina cmemorationem redigas. Damus item tibi lurn hon, tioncm tert. Deifequentem Salomonem, bonis equis fibi uefperemonftratis, ait: Sdlomcn. qui f" Equos iftos pro iuflti dilecTrionecp regis,rantS ab ortuad ccafum di ibuU Udd Dei u "gollos me diuertite,colla que fua cBpedibus abfcindite.ln ipfius Saloc monis
v,
monfs lecum,niminm diligentes natum fuum ipfum mortuum profirauf. mus,Vndepoenits ipfe.demcepsinquit iQDeus, da mibi ueniam, & re. gimen,qualepofleaneminidones^cum tuflf largicor optimus Subiunxi& diabolos, musigitur illi uentos, fuoufluleutercjuocunqjcurrentes quorumlibet xdifkiorum Si machinarum flruflores fubmerfores alios etiam ferro uin&os, Nos hitiufmodi domum,& alia mulca facientes,damus &retinemas fine compuco.Omnis enim nobis iun<fhis,bonumpuffidebit. Qualiter item lob homo nofter,diuinam pietatem inu0cauit,dicens:O De nontaceas. us.iammihilaborem&damnum&malumdiabolusintulit :!0 C Inquit Deus,eum te cum pede repelle Hccq; iocundum afui'r,quaQi< ~t.- d dulcis aqua porrech3fiue fyropus.Ei dupliciter gente fua reilaurata,noilra ~J.h' j,~ty.,,J..< ,l,A pietatefubueniente, fapieatcs animante,prarcepimus ut cumradicibus P .Jl.r, ~Y,r~r~fragilibus Si ficcismanu fua colledtisi<$usfaccrer quoniam iam bonus & '"iArtbAm. indurator repertus eft Abraham rurfumSi Ifaac ateg lacobin hoc faeculo Ijaac.1:1 bonusQC puros legum obferuatores, & in alio mecumoptimos non prxter lacofr. n mittas.Memores item Ifmahel,& Alieza.cV Alchifla.qui boni patientes^ inurL* uiam rectam atq)peritiam luciliczi. uixerunt. Talia namq?dtda fapientibus d namq;uiris portas paradifi patebunt in quamolliter dt< Alckphk. dant. Huiufmodi fi feumbentes, pomis mulumodis8ifyropo potientur f Mul/eres etiam Prtdifiucitrh nais, u 2 nifi uerecundas, Si coacquas, ufquam uergentes inTum tantum ad maritos;10 n fi fuos,habebunt. Hxc quidem omnia dies iudicij patefaciet,ubi net munus, uero, malofuo redeuntesad infetinjiri. gaudiump perpetuum Piscfumptuofi g n num, malum reperturi, grabatum malorum confe<flionem igneum gufiab bunt.Quos exteri peccatores Ocincrepabimt;Nos quidem uos hoc in igne Ci comburendos multum abhorremus, quoniam noftrx damnationis & ope' ris n praui fuiflis occafio.Vnde Deus ignis feruorem uobis,obfecramus,du. lufkfulidft* pplicet Sedubi funt Deus,quos opinio noftra malosreputauit ? Vtrum 1 me boMunt,{] illisaliquodnegotiuminiunxiftisr' Anoculisnoftrisfuntinuifibiles1 Taob ]( pupcntibut lem caufamin ign medio ueraciter peragent Tu quidem die te tantum hoc ittcreduz efle e nuncium Dei potentis, Qiincomprxhenfibilis, uemaeep 30 datons rgisp 3 lis. Sp.t. coelorlim& teitz,St cunclorum illis interpofitorum, prter quem non efi e t I Deusalius. Diuinum mandatumeft maximum. Seduosnoncreditisilli, n mihi que non pertinet de magnatibus illis rauorinantibus traftare/ed tanHominis red ti c tirmcaftigarc.mandatumq diuinumexplanare. Deiisipfcdixitangelis,fe tb.fif fadurumhoininemdeluto 4T UliitaqqumoptimecompofitOjdenofiro Rjigcliutful fpiricuinfufflaufmusxidcmqj iuflfunoftro3prfter Beelzebub recedeni Dei odorant,t( tem,dCincredulum,omnesangeli fehumiliabant.Qui quaefitus,cur in DeAdam.nfirt um infurgeret, nolens fe humiliare, refpondit Ego quidemigneus,illo luum* liftirn e t bricim quodteo melior exifto. Inqttit Deus: Hinc exi igitur diuina fpe,ad diem aliam ri 4 retraAus.Uli deinceps terminum ufquead diem publicx refurredh'onispo-.40 inepiji.Heb.1' Iamtibi terminus pofituseft ad diem horac fcita% Akitur: Om ftulanti, Deusinquit tKsfutu fjfiri' ffRe(J3ondit Pertuumhonorem&exaltationemiurOjiriecordibuseotut diminijl. ri rum omnium, nifi tantum bonorum, &tibideuotommimmifiiTrummaVubolihidi ]i j lum femper. Cui Deus: Veraciter igitur tibi promitto,quodde te tuisqj ttm,periere. fe fequacibus infernum implebo. Tu uero dic,te tantum efTemiflum,caftigaMtchumetk tum tl & patefadum mandatum tibi diuinitus,nec quicquam aliud.Cum m legttk.if. tacp cafligatot ego,uos adhuc caitigamen feietis. AZOARA
A Z 0 A R A XLIX. n.&c Hune librum ab inomprxhenfibili fapienteepDeo compoflIN tum,tibi cumuerita te dedmus.Deum itaqile dtemcibi Icgempuram, Dcm tdienos cordepuro iugiter inuoea Aduocantes etiam alios Dei loco non alia de colcrcdiat caufaraciunt,nifi ut Deum pro illis exorent.Deus autem illorum erroremhic plttniw, &controuerfiam difcutet, qui mendacibus &incredulis uiam rectam non< >cjptiiiuaritm. & ? aperit.Si Deus filium fumpfitie uellet,optitnum clariflmum fe creato-jtpdtYczinia rum acciperet:quod ipfeplurimum abhorret.Eft enim unus & folus Deus, mtcrcr/wfl fortis& potcnsjcli terrxcp creator,uerus,ineftimabilis,uenicp largitor. t petunt. Drumnonfui lunam ad terminumfia-j1 diei nodeni inducens Si fconuerfo folem dC t0( Qui 1 J t tutum promoueri iuflit, humanumqj genus totum produxit, confequen-'fctpijfe fil:u argutatur ex <)rgttt<it<a' muliere fumpta, 11059formando tribus ob- f. t ter ex uno ptre, ab eodem Tua humlittte fi fcurisreceptaculis difpofuit Et beftianim orfoparilia fecit. Hic inquam ( Cbnjhierui* 1 1 Deus e(i dominasuefter,rextotiusmundi,przterquem non efl Deus ali-torii. u us.Cur igitur nonconuertimini,timentes eum.Incredulitas quidem ueftra1 n minime (bllidtat eum. Sed ipfe uult fuosefle credentes,S glorificanccs eu, u ut ficfuis profint animabus Cum ad Deum fecretorum cordt'umcognitor diiflurum Ongulisfingulos adus fuos,uereredibitis, ulterius precare rem, d defiftite.Qiiilibet malo lacfus,Deum corde puro precatur:liberatus fxpius *0.i] 'illius prcis obliuifcitur,ponensilli fimilem,uiam reclamexcundo.Perfe* u ucret igitur paulifpcr in incredulitate fua,quoniam igni deputabitur OIl mnisautem inuocans Deum die nodtuq, C adorans dimque futuram tin mensjdiuinam fecur mifericordiam expedet An ftulti fapientibus coxquanturfHoc quidem nulli nifi dtfcreti percipiunt. f Omnis quidem De. u umtimens,fi^credens,ac benefaciens,in hoc mundo mifericordiam diuin a alTequetur.Deus enim cuius eftterra fpaciofa.merentibus bonum innume r rum tribuit cuius eft mandatum, quod ipfum inuoeem corde puro, legem tiiiumct 1 q que miffm imitando.credentium primus exiflam. Aliter autem grauc ma- fprimaimia t ii lumfubibo. Deum itaque,legemcp fuam corde puro conftanter imitor;uostium ideji, 5uuero,quos uultis inuocate. Perditores fuarumanimarum fedt jfuarcp gentis,fa;- rnou ca culofuture ueraciter bi euidenter perdentur. Ignis enim eos undiq?trget. i dor. Deum taliter fuos homines terrentem, fumme timete, qui plenum prxbet ( Qbfiititlli tjlti* gaudium,diabolos Sfidolalinquentibus, Sfad Deum folumfe conuerten- perditio dam uia iugiter incedant,melius imi- nidcpmti. tibus. Aufculcancet uerbum meurh,redia tando.Illoseniin,f!cut fapientes, ad uiredam dingimus. f Tune uis igni dputatos ab ipfo profjceretcumfuper eos uerbum diuinQfit firmatumcSoIitimentes Deum, manfiones gradatim diftindas fubtus fltiencibiisaquis, Dco nunquam liuertenteCe mandato fuo,pofldebunt Deus quidem de corlisin terram aquas demittit, quibus fementes primd uirides edltcit, & eafdemdeinceps croceas,tandem fccaserr'cit'Quod fatis fapientibus eftad t ntiitfUem doma. mirandum. C CuiDeuscoradcredendumaperit,fuamlucemimmittit: Cordauero lapidea gnantes contra diuinam inuocationem euidenter ini Akorunfjbi N cfonxti timentcs Deum Uerbumoportun, ubi(p erroribus& tenebris inhabitant. Cum J diuinitm liieo uidelicet librum ubiq^confonum fibi audiunt, capillifuorum capitum en- d ddtm. Scddli guntur,cordaq; motlefcunt ad opis diuina' petitionem,dicendo: Veraciter quotasfibldi q hanclTe uiam redam Dei,docentis eam,quos uult. A* quilibet deuia- [crcptttditi (, quo tus, nunquam ab alio dirigetur quinfacieifiuemalumdiei futurs gra--g pofoirjgitut n .nie/lot Dco, uiffimumincumbac, cum nos incredulis malafuaperadagHftare prarce-n perimus.
perimus. Anteceiorcs qaocpfuosnofris nuncrjs contradicentes,malui improuifum tetigit, SChuius farculi dcdecus incubait &alus fxculi malu t multo peius,atcftperditio.Nos quidem in hoc Akhoran Arabico,falfitatis Qtutre Afco t experte,plures induximus fmilitudines ut fie memorcs atq? feientes cffiion ptfabohtt ciantur homines Fuit uir utdtur.< quidam habens quendam participent fdelem & PiCiugmt, 1 unanimem,calium nequam SCdiffidentem Illineftmiles tarquales elle ( quoi ftbuigi cenfenturCHoc cxemplum pluribus( Deo gratias)eft ignoratum. Tu qui poftuc. ( dem,ficut & omnes alij mortalis cxiftis,diecp futura coram Deo caufam & d iudicium omnes habebitis. fl* Nembeteriof eft illo,qui Deo mendacium i 10 i Nonnelocuseflincredulis in gc-i( c imponit,&ueritatiuenienticontradicft. henna? eritatem fernts, atc# fumantes, Dcum ] ument,&apudillumomne fuum uelle,prout boni merntur,habebunt Deus enim,illis peccata i < dimictit A' munus fuis operibus melius & maius effidt Increduli propter i imaginesfuas inuoeatas Dei loco,tibi terrorem immittunt:Sed Deus ipfo. met tfte,fuos potenti: undicabit,qui eft uindex optimus Qiio docente i < quemlibt uiamredm, diteifte ptocedit quemlibetuero deuiarefacieninuoeatis loco Dei,mihibomivn t 1 te,nunquamdirigetitr.Poterunt'nejquos Vdtuqi al' ` Deo uolente propoutum auferrc,ucl malum repellere^Deo quidem ego uoruminuo* cutio:iquiH mecommendo,cui fe commendant omnes fapientes. Operimini uos more -io A ueftro,ficut Si egomeo:uidebimuscp,cimalum perpetuumi: dedecus ac-1< uoluntd'.l i' 1 fit gentis,nontamenlis uititamopo cdet CLicet tibi miflTus liber diuinitus adopus teji rtfijcre.< cuftos,ni perfidentiumuellc tuum Quilibet namque (bi,uidelicet uc ram uiam feu falfam De aninu o>i i fequens,operabrur.Morientibus mortis hora,cacens hora pimo impid.] fopicionis,Deus animas extrahit: quibufdam item reddens eas ad hoPatroniiiui, ( nunquam,orhnia ro fuo uelle faciens Quodmip locoDeibjb: J ramfcitam,quibufdam randum eft fapienribus. Locb Dei fumuntur ..quorum alius precatur pro a<. tur..1 lll tamen imperio fenfuqj carent penitus. ff Deus folus eft prolocutor, ]io. i index corum &i &tcrrr,ad quemomnium fiet reditus Eorum tamen c cordi,qui fxculum aliud futurum non credunt,diffi.igiunt, audiendo Dei folum tnuocandumefe Ca'terorum autem Dei loco fumptorum,inuoea-3 I 3c 1 tiohi congaudent Dusautemccelorutn &C terne conditor,omniumq3 fcQjdfihtmo cretorum cognitor,diffenfiones 8Ccontrarietar.esomnes diutiet.Si quililucrcturuni totius terrarfubftantimduplicatam poffideret, die quan uerfummun* bet ncredhis e iitm mimeeft acftimat qua fspius ab illo derifum fibi fingtilis peccatis fuis reuelatisi t uMctnjicUt afpidet,e tot pro fe redimendo pratberet Hoc enim malo fibi contingenid&jrtmi t.Deum intente precatur'.adueniente bono,frmat hoc fibi nullatenus effe Maisprem*dacum.nfi per (pientia'mfuam.Scd plures hoc ignorant:anteceffores quo5 tiim hom-'ia que fuis malisiHfls,peccatisC8 reuelatis,hoc eod uerbo potiti funt Sed to quuUin imo*-tum lucrum fuum nileis profuit,(cut non fuum perdendis quicquam profi tant DfMfti: )4 Boniobutni= ciet.NonnefciuntjDeum huic fubfianti multam,illipaucam pro uelle fuo4e admirant. Gens mea,qua?nefnda peccatapperentUpuc ar rribuife'quod credentes rogau indu*pccrauit,ne defperet. Deus enim ipfe mifericors peccata dimittir. f Deum fbi<e.igitur ante malorumadentum dorate: Adipfum autem cuerfi,&;fequ& c tes Kcntijb pec ( librum optimum,uobis diuinitus datum.Malo namq? fubito uobis non Cdtorum. trad:antibusindefuperueniente,nullumhabebmsadiutore>nuelindicc. | Permutesul Omms enim anima c mala,tunc fuum conquerens infortunium,dicet: Qiia' pimOeaim= 1 derifionem fecif nonex Dei re parte derifor extitit. Velinquiet:Si me Deputantjlfo. 1 ad uiam rectafn us dirigert;timens eflem Et fi nunc mihi daretur reditus* bonum
bonum efficerem Refpondebit dominus <pfe:Nunciouobis miflb contradixinisincreduli,tmdenuncmalum&perditionemincurrite.lmponentes Deo mendacium,facies fuasilladie nigteCcereuidebunt,4ngreiuri gehennam,qum fibi lucrati funt. Timentes autem &bonos Deus creans omnia, cuiuslimt uniuerfa,mali totius & timoris expertes efftdens.faluabit. Vosne uiri nefcij,niequenquamnifi Deumfolum adorarcpcrfuadetisf Exprxdeceflbribus meispercipio, me perdendis affbciandum, fi Deo participes ponam,ficut & illi fecerunt,cuius tota multitudo nequiuit quantum Detota us folus:cuius pugnus in futuro (eculo terra includit, in cuius dextera 10 C, c'icun<fliprorrasinuoliiccur,5iiincredulorumdi(fiarcfpuic.Ipfumigitiir v' a~ I adoro: lJ gratias reddo. Primo quidem buccinasfonitu morti fuccumbenr Vltimodit pr' Dei uoluntas protexerit Secundo fonante,fingula reunii- primo tt* o omnia,nifi qux cmiccntiimo* <: fplendore ccelicVterra fplendefcent. Tum Deus omnium co- fient, Deicp f rturomna, rtm* g gnitor cum prophetis interfectis accedens, omnia c ueritate iudicabit,ne-r.c fecundo = n mini fadurus iniuri omniqs fuum meritum cpletums, multascp gentiU!j uifent.Aliter docet c cohortes ad ipfius inferni portas ducfhirus. lli deinceps ab inferni ianicori- do diuitmi I b bus quxl cr ,Nu nqmd neminem nunci de die illa praedietem habuiflent, Px '.(or. Voulut i"1 n uerbum mali fuper incredulos firmacumefi. Dcent Iudicium ulti R-fpondebLint,[ta,Sed mm. 5 Si alij:Porcasigitur intrate,perpetuam ibi manfionem facluri. 4T Cohortes m zo> timentiiimadparadifl januas ducendx Qi prxcepturar fibi portas aperiri, ti h hoci'anitort'bus refponfum audient :Salus Dei fuper uos bonos.Introite, ittd.a h hicfine finemTuri Vnde gaudentes illi3gratias Deo reddent,ob uerbum Angeli cts.Aliquotim fL fuumuerax:QiioniipnprJusabipfotellurishxredesc5fiituti,demum in fJ folumDe es p paradifo ,optima bnficient mercede,uellefuumomne perficiunt,uidtes ,Ki iudiufftfcnm c circa Deum angclos illiusjcirca prectes grati,& iudicantes inter gentes bit bit. iZOA&i L. n.dic, Per hune Alchoran Deofublimifapientecp cpofit,/pfe miPer ] IN JLhidiuinitus miffus eft Deo ip(b quipeccata dimittit.pcenitentes reci- Pc AUortn iumljquodei pit,bencfacientes optime rmunrt, argus O'mmenfus, rter quem no juexhtbnuti p J 3oP Deus.Increduli uero tantum eft e de 'Dca, in diuina prxceptadiiputant: quoi? fa- D( f" dis ,feudiiftts,rnillateniisfollititeris.Quecp genrium,ctradicentia fcilieet t pluribuscp poft cumcogirauit difpurdo cum fuo propheta ucrj tolNo I. lere.Ego uero uindid de fingulis fumpfi,qua;qualis eiTt,perpde.Super il incredulosemmfirmatum eft Deiuerbum, quoni ipfi perpetu ign inib bunt.Subleutes uero Dei throniim, SC circumfltes,in Deum credunt,Si il inuocdo gratiam obfecrt,ut ipfe bonis ueniam faciat,dicentes: Tu Deus il ncompraehenfbilis&fapiens, omnia tuapetate fapientiaqj compleiflens, P peenitentibus ndulge ueni,tui^ fequaces ab igne repells,paradifum tri b bue:qu fibi,nscj5filrjs,c^mulierib.acpofieris,bonis fcilicet polhcrus es. 4~7Talibusenim iudicij die mifericordi prbebis,gaudiumcp perpetu.Incre duli uero tunc diduri Deum fuiffe callidior,quando uocati ad fidno cre diderunt,inquient:0 Deus,nobis i bis mortuis.cVbis uiuis.te f acite,cul n pasepnoQrasnunc cognofcentibus,ui para reditus f Nonne uos audito T>ummertes folum Deum rifiuis,audito participes credidiflisHodie quid Dei omne dliquotitii.i* ait at iudicium eft folilis,qui uobis prcepta tradidit,bonum de coelispofuit:hoc:at,ut Afmtf. 'o tamen nemo nifi conuerfus ad Deum credidit.Deum itacpreg throno tub)\omm. Iimem,&gradatim fublimatoremjicet nolenttbus incredulis,c^ dtem cui uult fpiritum caftigaminis 3aKpogmatis illius diei,qua folusDeus imped n rans,
ranSjOmnibusfliummeritum iufi daturus,omnium fecretorum infpedtot C promptus dinumerator,uerum dabit iudicium cxteris omnibus,nec per amkum nec per oratoremquicquam de fuis faclisfiue cogitationibus au. fcul tantemhabentibus:quippe corda faucibus inhxrebunt. 1 1 lum inquam omnia uidentem &audientem, corde puro iugiter inuocate.Illi uero quos adoratis Dei loco, nihil mandarepoterunt ^f Eunces per terras uideant, qualicer Deus uindex grauifmus potentforcs Si clanores ardificatores fuis pro culpis fumptos, quoniam prophetis fuisdocentibus diuinas uirtu. tes contradixerant,nulliim Deum alium habere uindicem potentes peffun i dedic,uelut PharaonenijCV Haaran,& Karaon dicentes, Moyfen de nofiris i10 KoyfcSO' ( tharao, | prxceptis diffrentem mendacem &lmagum exiftere, SC prsecipi'entcsut i credentium illi nequaquam meliores interficerentur cum ille tantumI rilij errons artifex effet. Dixit autem Pharao Sinite me Moyfen interficcre, ` inuot Et pro uel."t"3i.Deum fuum,qtiem terram meamuattaturum timco,prccctur C c cet. Cui Moyfes refpondit: Deo domino meijCunftorumcpuefln',uelut 8^ omnium pracfumptuoforum&infidelium,me commendo. Interim uir bo( nus accedens ficafCo~tMOMCHt) de gente Pliaraonis, legem in corde fecreto cuftodieris3 1 ufdam Aegy fatusefhHominem diuinis cum uirtutibus uenientem 5Cconfitentem De. ptij,qudeGu 1 ume(refuumdominum,curinterficies f Simendaxeft,fuafibirefpondemdieUt in z buntmendacia:Siuerax,fuorumdi(florummeritumaccipiet Deusenimj 110 AffijAfoji. neminem mendacem 8^pratfumptiiofum in uiam redlam dirigit. Sed licet t in terra ueftrum fit iudicium & fublimitas quis nos de diuina uindida fuperuenite protegetCCui Pharaon inquit:Ncc ego uos,practerquod uideo ille: docco;nec in uiam nifi redam mitto. Refpondit &C 0 homines,malumI diei grauis,& dedecus futiir uobis ficut ctigit primis cohortibus,timeo. f Ita namqj ctigit genti No,& Hath,atqj Themuth,fuisq5 pofieris. Die I cgregationisSi! edii, qua perdemini,n habebitis de Deo uindicem,feu I lofak. j protedlorem. ADeo dedudius in errorem,nquamdirigetur. Pofl Iofph diuinitus mifTumuobis,cui e tiam nquamcredidiftis, nullus poftea uobis i eciamtefiibus inde miffus. Ita femper Deus praefumptuofos8i contradic-jJ 1 tes errare faciet.fuaqj corda fiigillat& obdurat:apud que omnes ratiocinan I tes in diuina prxcepta fine peritia fibi tradita, fumm difficultatem QCodi i Pbirda popu inuenit.Pharaon uero fieHemem allocutus efi:Aedifici ad ccelefli r par x* tarumattaAum mihi Utcftrui r conftrue,ut ficDe Moyfis,quem falfum aeftimo,per iifidum, per fpic/.ItaPharaonem i fuum malum placere,cuius artes Fibi aberrarc,fibicj5 quoicium funt damnofa:,fecimus.Vir autem ille bonus & creds,ait:Si mefecuti fuefcandut. 1 ritis,rdam uiam me doeftoreprocedetis. Huius mundi uita nihil efl:aliud Nonfond ab fxculum eftmanfio perpetua, ubi peccator omnis meritum confimile furi&m fibu- uero UbiKonit. pofTidebic.Benefaciensautem omnisuir feu mulier.paradifumingredis, bonum fumet innumerum f 0 homines,me uos ad falutem uocantc3cur i r4 ignem incurritisC'Qiiare menon in Deum credere,fed c illo participponere,cuius eft ipfe nefcius,perfuadetisCMepotius imiteminiûoetem uos ad Deum ueniaedatorem, ante quem uelut ante Deum fuum die cmunis reditus uenient,nec hic nec fxculo futuro cuiquam profecuri Ego quid Deo uobis dicla mea commemoraturo me commendo, qui omnia uidet i fapit.lllumigiturmalo,quodtimuit,proteximus,inferentespericulhominibus Pharaon)s,qui nc mane uefpereqj foco larfiîn grauiori malo poft horam refurrediionis ftatuentur.Quando pauperes in clacospotentia diuitrjsqi
Bxproiratia tijscj fie ratiocinabuntur Cumfempernosuefrafe<!laproceflrnus,nuhc i tnjiriorum ad uel ignemdemite,uelminuite. Illi uerorefpondebunt Enomnesinfu < frtftda qi tmis.tam Deus.inter homines dijudicauit.Omnes autem in igne poutijima 1 feduxerunt. J uocepoftulabuntignisminiftratores, ut fua prece Deus folum illos una die quiefcere permittat. Quibus quacrentibus,Nonne uobis Dei nuncius aduent tCRefpondebunt,Ita. Vos igitur inuocets,atq; precemini Deum. Hoc enim ml nifidamnum nofirum eft atcgdedecus ita quidem nuncios fautores in hac uita uindicamus de malis,quibus in die futunoftrosfuosjs ranulla proficiet excufatio,quin rcpulfam domumqj peffimam ineant Li5 10 brum quidem Moyf traditum,filrjs Jfracl hxreditatem,fcientibus uiam reI dam atcg memoriam tribiiimus Tu quidem terminum Dei ueraciffimum expe&ans ipfum mane ufpereq) glorificans Si inuocans, pro tuis culpis Vrophnitic 4im de diuinis prasceptis,j deprecari nondefine. Infipicnteruerodifputantniin cordibus nil nifi malum inhaeret Tu ucro cuna fcienti uidentiqj Deo te fcuutionesde dtuwistrgun cuius coelorum rcrrarip machina cuntfh'shominum operibus 1 commenda untmetttan pracellt.Licethoc plures minime perpendant.ScdcjcUs &uidens3&pec- , impUm. catorac benefaciens,nullatenus coxquantur. Pauci namcpcredunt,horam il lam falfitatis expertem fore ucnturam Deus quidem pollicens fe refponfitruminuocantibus eum, Si daturum gehennam dedignantibus, hic diem ZO omotui, lucicp,no(flemquietidifponens commode gentibus omnibus, dominus nofter eft,omniacreansprxter qttem non efi aliusDeus In illum igitur quare non creditis Ille uobis terram immobilcm ^lumcp tedum pofuitjUoscppulchrafimflitudinisefB'ciens,uidhim Caporiferumtribuit. Vcftri namqj,mundiq) totius eft dominus, uiuus 8C uerus, prter quem no eft alius Deus. Cuius folius glonficandi Iex eft gloriofa quod tamen non creduntnoftris prxceptis refiftentes, Ipfumigitur cordepuro iugiterinuocate.Mihi quidem hoc diuinicus lege data praceptum eft,nullatenus illos, quos Dei loco nos adoratis,inuocare: Sed in Dettm totius mundi domina Homo. credere,qui primo uos terra plafmauitjdcinceps c fpermate per fanguinei I o 3'coagulifucceffionempuerum educens,fcnem iuuentute mediante perfide. 1 Quidam tamen hora fcita atum. prius ueniente,prius pereunt. Illam enim euita- F re fequendo,uel preeundo,nemo poterit.lle rurfus QC mortem inducittquo dicente Fiat jfedlumet.Qui prxceptis per noftros nuncios Iatis,librocpno firo contradicendo difput'andorefiftunt,quarefe non conuertuntc'Veluel lent quidem conuercicum illi onerati collacathenis longis, trahentibus illosad ignem,illic perpetuo manfuros,me Gcquarrentem audient: Vbifunt ] participes uobis pofitiv Sedinquit:lli nobis erroribus illatis difcefferOt. ] 1 inutiles. Ita Deus increduNcq?cognofcimus,nosadorafleres friiiolasC los aberrare facis,inquiet:Vos rebus mundanis fuperbia prefumptioneep 31 icipotiti,meritum confimile fufcepturi,portas intrate gchennx, perptua ibi manfionemhabituri. Tu uero,quoniam terminus Dei uerax eft,indura,S uel partem nunciatontm illis tibi patefaciam,uel te mori, Si illos redire faciam.Omnium prophetarum ante te mifforum, quorumnullus quicquam Pi Prophte pa tl nifi diuinum praeceptumattulit quofdam nominauimus, quofdam autem tint nomtu* tl incredulor de- tiC7'. ueritatem hora ueniente Deus difeutiet. Ad non. Quorum trimencumDeus humano cmodo beftias creauit.Has enim comeditis illasequitdOjtum farcinasuefiras ad nauesfeu quouis deferus,tum legationesueftras cordisep uoluntates cito perScitis In ipfum itaque docentem n 2. uos,
nos, quare non creditis t C Quare non perfcrutantur per terras fines fuorum anteceflbrum,potentioirum illis quorum adhuc indicia terra retinet Hoc tamen ab illis minime femouet opus prauum atquc peruerfum, 1 noftris nunctfs miracula ferentibus uffis, fux congaudebant fapientix po. f Intoquoii'lfieatamenbbflnaciter deridebant. Sed noftra uindi'da demum apparente dicai dtcri^ >dicebant,cumfuum credere nil profuit Nos in Deum unum StTolumcretcipfumcon*( ( Dei 'ditnib3nequaquain in participes poficos.Mos fcmperfuit,in increduli. demnat.tateperfeuerantes perdere. t AZOARA LI. IN n.&c. Alchoran Arabicus Deo pio mifericordque pofitus,res eno-10 u dans,atquedifciJ tiens, fcientibus his bonum,llis malutnnunciar. Sed i plures ab audit illius difcdunt,dicntes Corda quidem noftra contra id 1 qiiod tu prxdicas,clauduntur,aursque noftra; plumbofigillantur.Sitigitur inter nos diuiGo,uosq pro modo ueftro,ficut ego pro meo,qui ficut uos homo fum,facite Mihi quidem nunciatum efi,quod Deus uefier noneft 1 nifi Deus unus Ad ilktm igitur ie&o trmite procedite,6C precando fup. pliciter ueniam acquirite. lilcrdjis autem,qui fcilicet nec dcimasfoluI unt.necalus aditentum diei credUnt,iialumperpetuiiin incumbet: VeluC credentibus & benefaciencibus,bonum indedens tribuetur.Sed nos quakermorigo,' re ponitis pares Deodomino mundi qui terram in b/duo creauit, et in ea2 120 1 montibusfi'rmata, cunda comefiibilia duorum arqitalium exqiuGtedtet rumfpacio creans,exilla feirien omneiultiplicatUm edidit,pofteacp fumo dixic Vtrum fponte ueftra,an ui uaditis atqj ccelos afeendente, illi cerrxqj 1 Cedifcptem.ireditis CIlli uerorefponderunt, C Ccelos deinde feptem biduo fptinte diftinguens an fingulis eorum rs pro uelle fuo pofuir. Vnde mundum fulgoribus & cuflodibus decorauitNon credentibus autem in ipfum Deum, | Quoniam iplpatientur ficut Hat &Thetaliumpperumfa(Sorem,dic ut in Deum muth, qunofirisnuncrjsclmatquepalmperfuadentibus, unum crederent,rerponderunt:Si uellet Deusnos in eum credere,angelos H4t. nobismitteretcVobisautcmnequaquamfidemadhibcmus. Hathfecum 130 j3 nofiri potentior uiribus exi. gente fua fallaciter fublimans inquit t Quis Rit? Nonne uidere poterant Deum effe potentiorem,cuius uirtutes criant uifas ipfi negabant'Illis igitur uentos frgidos in diebus malis immifimus, illos confundentes,3f eofdem tutore uindicque carencesalus uitx dolore 1 grauiffimo puniuimus. Themuth quoque uiamrectam docuimusfed ipfe excus effemaliut Vnde illi fupplicium & dedecus intulimus credentes s atque timentes faluauimus hoftesepnoftroshora fcita coadunandos,in igs ne perpetuo damnabimus. Opera quorum oculifui fimul &aures accutes Deo faciente loquentes teliificabuntur,putatis ne teftibus in operibus ue. ftris carere,&:Deum opera uefira nefcire C Oculiueftri quidem &aures te-^ .40 4 flimoniumferent. Vnde coram Deo nil prodeft exculatio3fedobeft: Cum fuorum praedecefTorum hominum fcilicet Si.diabolorum, uerbum perdi. tionis fuper eosfit firmatum, eisqj pares conftituimus qui fuis inhxrens manibus asqjpoflerius fibipIacerefeceranr.Dicent tamen femperincredu Ii: Huic Alchorannullatenuscredatis,fedretjcite,ficq}fuperabitis. Illos quidem fic noftrisrefifientes pracceptis,ob huiufmodi uerb grauiter affligemus, illaturi fibi peius operi fuo damnationem perpetuam. Sed ipfi die iudicrj Deum poltulabunt,ut fuos deuiatores fibi monfiret,& cos fub plan. tispe-
) Vidicium nom tis pedum fuorum ponat.Confefls autem Deum fuurhefl domfnum,ficcp \u redis, angehfui cuftodes nundantesfibigaudiumpromiflurn&paradi- uifiimm. A.ngekufba c fum,dicent:Nos in alis fxculi uita noflri furmus,& hoc nuncamus uobis,t A omne uotum ueilrum Si. uelleperficietis f Vos boni, man- des hemimm. quoniam Spemfoclici* fionemuenix, diuinxqj pictatis habituri, ubi non eft nififermofalubris &Jj habentes tatis optimusjbenefacite,femperinuocndoDeum & confitendo uosineum operen* benc credere, pecctque cum benficrjscum fint difparia remouete Die qui-tu tur. ucro p,Pccctttdbche 1 dem iudicrj omnis aduerfariusuefter amicus effe dfi derabit Nemo ficijs gaiidiunl pofTiJcbK.nifibcncfador cVindurato? Cuicunque contigit im- ji< pcfuuk. tO) pdirheiituii) liquod dibolo Deicun<51amdentis t audientis tutdsc commendet,cuius funt mircula des &nox, ac fol 3c1li>proreiflioniquc Ce I na. NJfniolieftri folemfeu lunam/ed fuum conditorem adoret,&:intiocec. i Makitmcn dedignantur cumDeoucro mancntcsjipfumindcficicnif ter adorant dte noi5iiiq)jquiper aquacmifonem ter rarri morcuamprit, a t i ctcctuinefficit qui momtosimiliter eiiiuiScabit, cumOt omnipotcns. f Tui reprarhenfores me nequaquaa; latebunt. Effne melior,in ignem erjciVeftrum placere facite: Me quidem < endusjan timoris expers.abfcefrurusc1 adus ueftri non latebunt Omnes enim contradicentes noftns nuncfjs, dC non 1 AlcorM libro,iam in libro clariflimo funcprxnotati.Hic liber D:o pio fapientecp A mentiturde necm 10fcompofitus, necmendaciumaliquodpracfensfeufiiturumndicat prophetis practeritis contrarittm nunciac Qui fi Latine notaretur, fieret prfcntibui 1 < dic: Imcrc- Mtjturis, quaeftiOjCurLatiniscV Arabicishterisnondiftinguereturf nec prophtU ( dentibus uiam reiflam SCfalutem prdicat Incredulorum autem auribus ne repugaat, illos loco Ionginquo uoeabi-vrob. Pl plurnbum,oculisqj excitas inhsret Vnde I i mus libro MoyQtrdito plures contradicebant, undeincer illos ueloxfieret i iudicnini,nif propter uerbum diuinltus firmatum Sedilli licet dubit tent,omnis benefaciens fibiprodeftômni quoqjmaleficus (binocet,Deo i nocentenemin t/ ApudDeumfo!umefthorenoticia,quimodum8(: perfedifumc dinofeit. quantitatem foetus > Sfpartus arboris cVfceminae Cui 30( interrogandi demum incredulos,ubi fui fint participes^ nquient^Nos i nelcimus Eorum enim nullus nobifeumeft- Abillis enirn prius adorati, Pc non i opinati fe t?.km caufam habituros, difeedunt Nullus defperet orare PnitcntU. I propter bonum.Cum cuiquam malum accidit,defpetat:cttm bonum ei tri* 1 buitur, ait hocelle fuum ncgatqj refurredionem illa horafuturam Ad 1 Deum tamen fe conuertens,bonum apud illum inueniet. Nos quidem fingulis opera fua monftratur^grauirTimum malum incredulis rnfcremus,qui ceffant malo quidem accidente, Precesnutha Pr 1 profperitate contingente operari bonum i mulcumorant rum. C Nonne uiderequeuntj hocfolo Deo compofittimr i cflerNec tamen illi credunt. Quis eftpeior illo,qui tam errorem longum i incurrit Ego tamen illis diuina mircula prarceptaqjccelicpuirtutes,ut 401 uerum percipiant,patefaciam. Nonne fciunt Deumeneteftem omnium1 Jll uero non credunt feredituros ad Deu,omnia feientemi. continentem. A Z O A R A LU. pc Per l"Nn.3i:c. Deus incomprxhenfibilis &fapiens, fummus &Tmaximus,cu- A/corvui Xius funt uniuerfa cceli & terrae,tibi,ficutiprsedeceflbribustuis,librum prdkanda pr< iud nmifi tradit Arabicum,per quem caftiges matrem iiilIarum,K arFines,prasdicans iuiij illisde die totius falfltatis experte: qudo quidam paradifum,quid autem fmudics. fm focum ingredientur.Cliim quidem caderet fuper homines,nifi Gel caderet gehennac ca n 3 propter
nift <wgrliprp propterangelos Deum adorantes1,cprcits pro manenribus ln terra De mondimos 11 Dei loco cseterosado rtrent. iimipfuin pium,iieniecpdatorem Qyippeplures rant.'quorum cum Deus fit perfpicax cognitor,tu minime cuftos adeffccu. Cent cfum e res. Omnis nim gens una ficret,C Deus ipfe uellec,qui pro uelle fuomifenuit miur.it.r' n ricordiam facit his3illosuero punit/unragio uindkftacp carentes cum aitcrcT1 0 os fui loco fumant.Ille namqj cundlipotens e(i,&mortuos fufcitabit,omnu ump difienOonesdifcuttet Ad ipfum igitur me conuertens fux tucelae n commcndo Ipfe quidem clos &C terram condidit,& beftiarum pari. me l, PrtMntman les,ac de uobifmet mulieres creauit,ipfecp uidens omnia nil comedit. Ipfe la jquoque cunfta rciens,8ccli cerrgqj claues retinens,huic ui&um fubftan- t, fut intytdiC' t multam,illi paucam pro uelle fuo prxbet.f Prarcepta quoqj Iegum mcnfufi di*1 aamcp /rit. 2 &mores,ficut No',&t/bi, ac Abrahac,&Moy(,acChrifto patefecimus, t nunc docemus. Illis igitur adharrete/icut lex praccipit,necilli controuer. f fantes,necab illa difcedentes Hocautem tacdiofumatqj grauiffimum eft i illis,qui non credunt in illum,quem adoratis JDeusau tcmomnefuutn uel. tiiitckumct IlleperficienSjUam ifl-li redam ad feconuertentibus manifeftat, Poft fcientiam c miiam,non antea fchifmata fada funt ob inuidiam inortam: Vn bitcrdijfmfwc > quidem Bumrehgio'c degentesde libris fibi traduis 1G dubicante,malxfulpicionis funt.Nos aut vis. qwkteiam inter eos i difcerneremus^nifipropter uerbum diuinum.Expec?lansterempituitiu*n minum 11 m ftatutum.Deum inuocarcfecund illius dogma te di rige,nequaq; l .c,m'l1 homin h 1 uoluptates & uota fequdo/ed cftendote credere libris poiitis I Deo,qui red examinat inter uos fieri prxcipit, qui nofiri ueftricpdomi. r nus,aobis noftra,uobiscp ueftra reddet opera quieriamnos&uosomnes c coadunaturusjnoftram ctrouerfiam difcutiet. Ratiocinates in Deum poft n noftnimrefpfutnillis fadum.friuolas rationes apud Deum habent:cuius
Hor ra forfis cito ueniet,cuius contradiAores quam longiiimum errant,& ad il lam Dkm iamini1 properanturCredentes autem pauefcunt,quoniam lla ueraciteruent =turl agnofcunt:Deus quidem cuftos fubtiliflrnus/ublims, & fapiens,cui tant cxpMc* t fcwit.i uult necefTaiiorumprxbetcopia. Volsbonum 3e alus farculi/ufcipiet iltud y 1 11 manu noftra.Studiofo quoque bonorum huius lxcu!i,dabimus illa:fed nulr dtufruuntur y lamin alio portionem habebit.Increduli quidem habent participes,poiltohon tempos rres arc ]Y morum in lege nunqua Deo (tatutorum,quibus malum atqj dolor inr.nrt]s ( cumbet Iamcpdifcuterem inter eos,nifi propter Dei uerb firmatum. Tllis buntfkittis.1 r nequaquam fada fua timentibus;omne malum accidet:Credtes autem Si tbenefacientes,pulcherrima loca paradifi poflefluri.omne fu3 uelle perficie entthocep Iucrum eftmaximutruf" Huiufinodi quidem pollicitum creden. tibus & benefacientibus fumm Ixticiam denunciat.Egouero nihil ob hoc t MMflM bmc^ uobispoftulo,nifl quodpropinquos ueftros a diligatis.Omnicp bene germlcnUtt, ci bon fuum augebit Deus pius,ueniaccpdator.Plures ante te Deo menda 40 t 4< ci impofu<ffe perhibent5ed fi Deo placuerit,cor tu figillabit,falfum abradet,uerbum uerum firmabit. Qiioniamipfenofcit fecreta cordium,pcenitentes colligit,peccata dimictit,operump cundorum cognitor,& credtium ac benegerentium exauditor,bonum fuum augebit, incredulis graue malum inferet,qui pro uellefuo modum atq; menfuram omnibus rebus im ponens,uelut omnia uidens QC fapiens. Nequaqu hic fuis plenum uidlum acepfubftantiamcoaceruat ne exteris inuideantur Ille qmdem mifericors,imbresiderperatistribuit,uelut omnibus impers,omnibuscpglorificandus,
t hunc lbrum cum uericate libracp ponentis, iram cVodium merentur.
ff candus,qui otlos 5Ctcrr atn im'rrabiliter fmachmatits c eft,& in s fu a po*fl,pn>jhbre* 5 fuit animaliajpotens iterum3hora fcilicet qua uoluit,cuncl:acoadunare:qui /rc/f. malos fecundum manuum fuarum opera, multis ueni fadet. peraiffums Haucs ic uelificatas xquora fulcarefacit. Qiio uolente uent i quiefcerent, ma -isq planicies maneret immobilis:quod mirand efi omnibus induranglorifictibuspracter qu nec adiutorem nec uindicem ha. ti'ous.Dc'Umcp bebitis. C Incredulosforfan omnes Deus confundet,forfaneorum multis ueniamfaciet, noflrorumq}prxceptorum contradidoribus forfannullum nobisdifiignim patebit.Pecunix uobis datz funt uita: huius breuis mun melior cdurabilior feruatur apud Deum,ad opus credentium, 10J >di,qin'biis & feDeo commend5tium,atqj refpdentium, QC orantium,ac confulenti, i fibidata diuinitus expendentium, QC criminalibus ac culpis & ira1 h onacp b ma n lal retrahenti,atq} diuertentiiim.Malum cui libet inferentes malum, confimilemerentur. Dimittens tamen,melius operatur, Deo per optime c r rtiiwnerandus,malosillosabhorrente. Vindiirans fe pofi iniuri illatam, Malumrctt* reus exifiit. Malum enim inferentes,atg nocentes fine caufa, u n ncq uaquam Iii<rc permit* rei funt,makim graue paiuri: Paticns tamenSi dims'ttens.praecxteris tl contraU foli f< lit, i o lud optime facit. C Ideo pofitusin errorem,poft Deum no habcbit adiutorem. u Mo/if,M/ W Incredulis autem,malo uifo qua:rentibus,an fit uia redeundi,tot concumeh uimb&m, 1 ac ) rantumcpmalum infertur,quod loquela uifu nifi ttum {tu\oido,pro v egorttrim ~0' li<e Zfafum.ere. dedecorecarebunt die qua fuasanimas gentemcp fu perdituri,pcvrpetuar i d damnationisiudicium ferenc,null adiutorem feu uindicem habituri. Via f fallacemexequicur, quemDeusaberrare perficit, antequamdies ueniat, c nemni difcederelicebit nec excufatornec adiutor aderit diuinx uoqua 1 luntati refpondentes. Nos quidem n mifimus te cuftodcm,uel coadoremi NonrJi Nlt. J C lege.Tuum enim n eft.nifi rem tantum nunciare. Homo3 c cbumelii difgredientium 1 beneficiofibi collato congaudet:Malo uero propter peccata fua contingen ^Deoinimrti, k hominesdire t manens incredulus.Dei quidem eflimperium ccelorum 2c G j te,confringttur ligioncm ce t cerrx, quicquiduult operantis ,dantiscppro uelle fo,huicmares, illifoE-jgfc.Qmrm g illius fexus,feufacientis fterilem Cum y igitur, D minasjuel etiam gemellos huius SC nfum JO 3a illefit omnipotens,2<: apiens Non accidit cuiquam homint, quodcumeod I nuluniefm= f Deus fublimis Si fapiensloqueretur t nifi per uifionSCuclarncn interpo- guiturii ijh f fitum,uelperincernciurn,ornniaprouellefuopra:ceptocp dicent. *Tibii kx,ieuiti* ( iuloi librum dC mittentes luc dulotf incrc= quidem,qui legem ignorabas,noflrum (piritum prxbuimus,per quam tu pro uelle tuo caftigans homines, docens uiam re.Tt moins oto 1 c i Dei,cuius funt uniuerfa ccelor 3C ad ipfum redibfcuntuerfa. terrt,^ 5 quijdiuini. A Z O A R A LUI. Micbimet TN n.8ic,Hic liber euids i nobis Arabice pofitus.ut g ipfumfapites ef- f iritum per l Dei edoihis, JLficiamini,apud De fublim dC fapient in matre libror ctinctur, Nos o profuo uel 40:atil linsmemori pedetentim uobis fubtrahemus,quoni rebelles cftis,& 1 docuit hami* C prophetarum omnium,ficuc pracdeceffbfesuefiri,derifores;Qiiorum pote- net.H<fc ide u tiores fubito cfudimus.QuorS qualis eiet finis/atis innotefcit. Increduli j hect fndi tam interrogati,qs fit ccelorn terrcp cditorCdicit.Deus.Ille quid terra mntdfstt a '' l/KlM. uobis manfion pracbsîll diftinxit,ut quorfum greffus tdei cmr,pa- i uqs Mater trec.ldde coelisaquas moderate mittens, cerr mortu excitt, uos fimi- 1 ' libro* liter refufcitaturus,omniumcp befiiar par unum faciens, naucs 2^ beftias > srum. equitaturustribuit:utuosillasfcandendo,Deinomeninuocetisdicdo:0 Deus, quinobis hxc cmoda neceilitm,qbus nequaqHdigni fuimus,pe r__~n.l
Vf 4 teenu,
Mtobntttu
fecifti>re glorificamus,ad te redituri Secundum didum quidem ponentf. euidenter incredulorum Deus flbifiliasfumens.uobs m participes, &C dedit filios. Vnde quilibet eorum audito rumore de filia,iram in corde fuo premens,faciem fuam denigrat. Idem etiam aflerunt,angelos circa Deum exigences creatioeffe fminas Anadhibitrfuntilli teftes in angelorum Tietgeliio** neCNosautem ucftris teflibus fcnpu's uobisfingula percundtabimur,qui t fmioibfurdi < dicitis,uos nequaquam in illos credere: fi Deus uellct,nullam fcilicecfapi. Mr<mt~&t*entiam,fed folasopiniones fecutl. Illis tamen forfanlibrum ante dedimus, tore;.| fednon fequuntur eut imo"fedam fuorum patrum inuentam fe confiten. tur I imitari. Quid uerodicetis,fi uobis rem meliorem feda patrum ueftro-1 k 1 nimactulero C Dicent:Non crcditnus illi,cum quo uenis. Similiter dixcrunt magntes omnium gentium,ad quas primo noftros nuncios mifunus. 1 1 Nos quidem ex illis uindidam funipfimus Et quis effet finis, perpende. Akobitm.I Abrahant atremfuum faosepfie affto Omnibusabrenuncio, quos f p adoratis Defloco in nullum credens nifiin Deum creatorem meum, qui me 1 uiam reftam docuit,uerbumque manfurum, ut feiatur, pofuit. IIIis,parentibsque fuis fpactum tribitimus, ufquequo ueritas mmcfjcpfflanifefli miffifunt illis.Illi uero ueritatem uifam,incantationem effe dixerunt, & fe 1 M<nu!1arenus ilIi credere uene. Moderni conquerentes Alchorannoneffe QKcreU, f cbumeti o l h pofltumfiiperiiirumaliqaem magttarum uillarum, diftribimnt'ne dona110 i mithtudper ditiina^Nos quidem in huius fxculi uita pro uelle noflro diftribuimus.exindcnobiliAl colknrcs gradatim quofdam fuper alios, ut illius exteti fint obedientes & coron commif 1 necefiart).Si gens quidem omnis effet una,negantibus Deum daremus doftttn.HjsmuU1 mus tedis argenteis,quibus adeflent fimiliter grad us ad afeenfum,& por- r tofrejhncio'1 ta: de argento,lecftique aurei adderemus defuperaurum copiofum Qui-* rdfunt pdrx*t fint ta mfiiturofe| bus cun<fris,cum huius mundi pecunia, apud Deum timentibus femebus tulo,quJ.mm j] referuatur. Omni quidem cxco in diuino cultu nos adiungemus foci' tort <jui(jui um,illuiare<?hdiuertentem fe tamenfequiuiamre&amcogitabit. In (ojiiitttt. j1 refurredtionisuero die flansante nos inquiet Vrinamnobisintereflet orientis &occidentis intercapedo. Malus enim & peruerfusfuiftifocius..30 3 Hodie quidemnil uobis proficiet, quoniam malum perpetraftis cuius nunc participes eritis. Tu'ne furdos audire,uel cxcos,aut erroneos docere poteris^Te forfandifcedere.eoscpmandata mea cognofeere faciam Quod nobis fatis leue eft,atquepoiTibile. Legi quidem nofira:tibi miffx,qux tibi tuiscp uiam redbun atque fapientiam quxfitu dignam patefaciet, adha:reatcp perferutare An mmctjsprasmiffisaliquas imagines adorare prsccepimus Dei loco. qui Pharaoni gentque fuat Moyfen, confeffum fe regis Imagines mifimus C Ulumautemcumuirtutibus uenieniamnttt. mundiminciumelle itoyfuapha tem diuinis, fniraculisque maioribus pra;cellentem,ut ne faltim conuerteq Tonn onjii' 1 c retur,deridebantdicentes:Omage,Deumobdiledlionem no(Iram pro no-4a &S.O. inuoca:quoniam (leforfan conuerteremur.Malo tamen ab illis remoto, |bis entlliredeunt. Pharaonem enim dicentemÔ gens,nonne ego imperans fubtus fluentibus illo contemptibili ferque non appaMizere, dCaqm's rente melior exiflo i An angelis coxquatur Qiiare fuper eum non de* feendunt aurei torques &caeteriornatus 1 Ipfuminquamdicentemfic, fua gens nequaquam fecuta eft. Illain igitur incredulam fubmergendo cS duce fuo, nos poileris exemplum pracbuimus A Chrifto quoque lefu Matixfliop<irabolasexponente, pltes difeefferunt, fuas imaginespracfcrendo,
ferendo.dkendoqite Chriftum eloquentem effe/uque prxcepta contra- 1( lefmCbrijhis n'a'. Ille uero non fuit nifiuir tantum,ui mulfam bonicatem concu.'inuis, imuliii dere o> docormque filijs Ifral prxpofliimus Eorum quoque quofdam iudices,f Uhts eli. 9' ter rarLiinqreges,noftra:iioUintatipofl"ibile effet fta tuer c.Deumquidem, apud quem eft horaenoticia,fequendo,non contradicendo, re&o calle pre. nullatenus uos abducat hoflis uefier, diabolus nequiffimus. ceditis: A'qao En atTumuobis cumi CumChriftusdiuinisuirtutibusadueniens iaquit fapientia, ueftras diflenfiones difeuftura mecpfequendo timete Deum, mei ueftricjjdominum fchifma maximum cohortibus incidit Si genti .oti bus Illos autem qui non crediderunt,die graui malum grauiftmiim premet. Curnon cogitant dehora illisnonindetradtantibusfubitofutura, Non crclm* r N tes Cbrt~b, i quaamicicunci fient hofles,practer eos qui Deum drnuerunt K Quibus te punienlw. Deusinquiet Nthil hodie timeatis,nec molcflemini Omnes enim qui r nofiris prxceptis crediderunt hodie cum fuis mulieribus paradifum cathenis erenim C C Cum P poiTidebuntjgaudiumplnumaccepturi F pondis aureis,plenis omni fuo uclle tum formofo tum faporfcro adminif firabitur illis-;illicperpetuo manfuris,omnicp uoto fuo perptua potituris, t f frudlusque multiplices comefiuris.Omnibus enim bonis paradifum hxred ditatem pro fadlisfuis trtbuemus; ficut incredulis & malisignis fei uorcm3 zoe iquonuUumleuainenpercepturi, defperari finefine manebunt Nec nos i' illis nocebimus fedipfifibi damnationemmeuierunt C Illisquidem + c conquaerendodicHuris,"t'OMelich,utinam nos perire funditus Deus prx- tngftei mortif. c cepiffet Ille refpondebit, Imofuperftneseritis, quoniamueritati uobis n miTx noncredidiftis Ancogitaftisnosignoraturosueftrorumcordium f fecreta, uoeque prolata Imo. Noftrinamquenuncfjfcribebantomnia. i An adhuc Deum habere Hliumam'rmatisÊgo uero credentium atque de- c CeifUium ne u uotorum primus, ueftro ftuliloquio liber, in Deum folum dominum c- & 1 lorum 8terrx ac throni credo. Tu Deus coelorum terrcp creator,fubli- Mtihitmet frimm pi" il mis&fapiens eos gyrouagos& uentilantes ufque diemfui lucridimit te. Ui. 1 f pt.a, Totius boni mulciplcator cuius manus obtihet imperium atque udic cium clorumi. terrt SC omnium S interpofitorum folus horamcommur nisredittis ad ipfum agnofeit qua nullus adoratus locoDei pro quoquam P precabitur,nifi tantum qui uerum dixerit 8i fciuerit Increduli tamen int terrogati.Quis (nus creator fit" InquientjDeus. Cur igitur norrereduntf 1; hxc S Sed gens eft incredula. Manum igitur tuamtu retrahe,dicenst Salus fi fuper nosiueirumq} meritum agnituri quale fit3integrc fumetis. A z o A R A LIIII. A TN n. dCc.Hune librum euidentem,cun(fta bona difcernentem,& Deo A Alcar nefl Xcunifa uidente, &audiente,Ccientquecompofitum bonos docentem, fJutijira ei fa 4on 'malos caftigantem,in nodle frudlifera pofuimusrqui fumus ccelorum Cter duui, di ra;dC totius intercapedinis creator,8 dominus uefiri, priorq}parent ueftrorum.uiuos 3mortuos faciens,prarter que n eftDeus. Sed tamen plitres incredulitate fua manentes &de noftris prxceptis ludum & lu diemm facentes. C Expdia diem, qua cceli fumus manifeDusteget gentes,ma- D iitdiciji Dl'cS lumqj grauecontinget malis,tunc didhiris:O Deus3fum aufer,atq? crede mus.Nunctand cognofcitis^Nonne uos nuncrjs noftris uirtutes Dei patefacientibus retraxiftis,dicendo,Ifti dodores dxmoniaci funtC Ncquid manum retraham paulifper: fed poftea redibitis die,qua maxime feftinabo Uindidm
Gens quidem Pharaonis maximum Argyplt'orwn Ui uindiclammeamplenefumpturus ultio.p< peccatum perpetrauitcontradicendo noftro nuncio bono uenienti, dicen. ti ticp,Deum inuocate,me nunciumfidelem fequendo nec mihi fapientiam ri me regimenp manifeftum afFerenti,Deumcpprote Aorem,ne Iapidetis po. 0 C Wideinceps di ftulanti,pneferriuelitis. Sinautem,medi(cedite. c centi O Deits,hxc gensnequam fuam incredulitatcm non reliquit: Deus
C Illosfuper cxteras gentes Capintiauirtuteep fublimauimus Illitamen d dicentes non effe moriem,prxier hanc primam,nec ahquos refufcitandos, Refumftio d j dicunt prophetis Si ueridici eftis3noftrospatres redire facile uel,an ftant nm ttbnegan tes. illi melius,ari gensTuba, an c teri priores,prius Deo propter increduli"t; tatemconfufi Nos quidem coelosC terram iinterpofitum omne mini. me n pro nihilo,fed cum ueritate,Iicet plureshoc nefciant,fecimus: uenietq; ti terminus & hora cunAorum die iudicrj,qua nullus dominus feruo fuo proh ficiet, nec quenquam alius uindicabit nificuipi'etasfapientisDei&in-i1.20 GrdtittDeiCcornprehcnlibilfs fubuenerit. 4f Vos peccatores cibandi ex arbore ezefcruut.c cum qux uelut ignis in ueftris aliis fertiebit cibum illum in igne medio lnfirorumtor fumentes referuate,capitibusq demerfis focum immoderatum ob ueftram I mentit, * fi fi fuperbiamcVpra:fumptionernguftace,cuirempercontradixiftis,Timentes a a.ucem,locumhortis fontibus foecundum poffdebunc,ueftibuscp fericis Paradi uscareCpurpurauefh'endi pucllas ducenteum oculis claris & immenfis quof nalis.r rum albugines candidi(Tima;,Sf pupillacnigerrimx Pro uelle quoque fuo fi fruftus multimodos abfqj timor comedent,non gudaturi mortem nifi prin mam. Deus enim dator opcimus,eos foco liberabit Hocq} munus eftmaximum. Ita per linguam tuam, ut cacterifapientes, memoresepfierent,res 31 x 30 e explanauimus.Sed expeAa,quoniam expdiant illi. A Z o A R. a LV. TN n.&c. Hic eft liber Deo fapiente pofitus,qui mirabilis apparet fapie* JLtibus in machina clorum & terrx,& in conditione ueffri & omnium at nimalium in uiciitudine quoq^notais atq; diei,cVin aqug donis ad terram e excitandam,ac uentorum undiqj currenti motu.Cum hec omnia,ceteracp fimilia Dei ueraciffime fint miracula,pofl illius mandats quid creditis pecf c catoresSCincrcdiilijdeDeoftuIteloqutesfDiuinisprxceptisauditiSjUel in il ridiculum faciunt,uel quafinihil audientes difcedunt.Sed infernu demu :4o incurrent cum nec opus pra:teritum,nec quos adorabant Dei loco,quici; c illis proficere poterunt quin peenas malumepgrauifOmum patianAlcannononquam tur. Hic quidam liber uiam red oitendit:cui reOflens,&non credcns,gra* t credentesgrtt l Deus quidem uobis mare nauibus fulcandum,uniui m'frrpunieil flagitio punietur. 4f tur. uerfaclorum dCterrx humano feruire commodo firauit. Vndegratias ho r Homines boniprecenturpro Boniprcuit'1 .moDeoreddat,admirandoc^gloriricando turpromttlis.c defperatis,quatmus Deus illis bon pro fadis fuis impendat,ad quem redi >bunt uniuerfa Omnis benefaciens fibi Ifratlitanm t prodeft,omniscp peccator fibimet 1 cxccmtia. : malum ingerit. Filrjs Ifral iudicium atqj prophetiam,ac Icgcmâtque potentiam..
P praecepit,Exire feftina noctu cum gente mea, marecp fadtum immobile ta. li liter dimitte Ipfum enim tuos hoftes te perfecuturos fummerget, Hortos i khbiutrtita autem eorum reli <ftos,& fontes.acmefl"es,Iocaq}j" formofifTima., fruAuScp tmxM. f( 10 fcecuiida cgteris hominibus hereditatem tribuimus: V nde clum & terra i n nec flbant,necp dolebant. Taliter filiosIfral de malo dedecorecpPharaon omnimod rarfumptuofi modumomnemexcedentis,liberauimus. nis p
tentiam,&diuitaspraccnciis hominibus mundidedimus.fllis tamen nul laontrarietasintercidit, nifipoft hxcmunerafibidata,noftrasquinutes occafiofolafuit inuidia.Eorum autem diffenfioncsDeus tpagnitas,c*uius fe wdicrj die difcutiec Tu tandem cum lege recla,moribusq} iuftis mifTus, eomm imitator efto,nequaquam uoKmtatem infciorum, quoniam Ipfi fibi inuicemafToci'ati coram Deofolum fetimentes diligente, tibi nullatenus proficerepotcrunt. Hot autem eft lumen,uiacp reda,mifericordiac|) boni.s Siconfirmatonbus eius Perfeueranter peccatores opinati funt,mortem 5>C uitam non efleîfi tantum unam, fecpfuperponendos credentibus & bene f Deuscce*< igerencibus. Sedhacquidemeorumopiniofallax&falfa. nemini lorum terracp lieras conditor iuftecuiqjfuumreddecmeritum iniu f lAurus riam Nonne uides,qualiter Deus illos fapientia deuiare fefine cicseorum aures3Ccordafigillans oculoscp tegens qui fapientia uoluncatepropria dudli deos Gbiconflituerant " Quisuero prasterDeum aiamreefiam oftendetc"Quare memores C fapientesefRcirecufatis^ DicuntEpicuni r E| enim,non eft uita ni tantum huius faeculi.Hic namqj iiiuiinus,^ mortem gantes uitam g, feculum tanmm nos no&e dieepperimit. Hoc quidem eternam. incHrrimus:!ioccp affrrmanr,nonaliqua fcicntia,fed opinione foladudi. Audientes enim prat-p 'Vutnimdutba ri ceptanofrra manifefta, non habent, quod contra profrant nifi tantum,uc riutcm k* toifuos parentes adducant nuncrj,fi ueridici funt. Deus quidem coelorum 3tgl gtes profurn terrx conditor,mo/tis uitacepdator,adfeeu naredire fadetjlicet pluribus >" maritime, hoc nefeientibus horacp ueniente omnesincreduli iaduram facient, om- omnesgentes nesepgenresfuos libros aduoeabunt Deodicente, hodiefiet uobisfecun-fuiihgtbutw dicabuntur. dam opera ueftra En,hicenimliber nofter omnes aclusueflroscomple-' Akordn Dei < dt-nsj noftramanufcriptus uobis ueraciter omnes acusueftrosaperiet. m manufaiptiu Hodie quidem omnes credentes,C beneficismifericordix munus "Drtmiftlomr acceptu-D ri,plenurriintrabunt gaudium. Incredulis autem dicet: Hodie uos oblhu-fi, pdelium, fcor.'quoniamnos audito fermone de dieiudicrj,horacp iieracifl~ima,confeffiuos inde nihil feire, nec hoc affirmare uelle, ridiculum feciftis huius obici 3: 1 diei,&:in incredulitate firmati Nunc igitur uiforidiculo ueflro,peccatocp,ignemintretis nec adiutorem nec uindicem habituri Quoniam Deii prxceptorum.derifores,huius mundi iiit dilexiftis, hodie nec uos quifqua educet,necexcutatio ueftra credetur. Hodie quid runt omnes gratis Deii fapientis,&incomprxhenfibili&domini ccclorumi terrae,totiusq3mundi,t cuaisin ipfisefi fublimitas oronis(. honor, AZ OARA L V 1. i n.5ic. Hic liber Deo pio fapj'entquepofitus,qui cceos & terram Si TN eorum inter capedinem non nifi cum ueritate condidit,ad terminum no) 4oiminacum.Sed qui cafligationibus atque dodtrinis minim credunt,auditis f .Piucrtintesfc Illiuero quos adorant*1 rfiuinisuirtutibus, humerosSicaputreuertunt Dei loco,qiiid in terra feccrunt.' Vel quam portionem in ccelis obtinentf l dcriM Mckumct. ut ficueraces appareatis. Afrcrtemihilibrumaliqueminde, feu fignum i Qtiis eft peior feu ftul tior illo quam qui tiocat Dei loco non refponfurum a nec dicm iudictj,tuncq}futurum hoftem fuum,nunc autem nefcium & ne.limttfemm gligentem Ob hoc enim incredulitatispoenamfubibiu lncreduliqui-J? de maudientesprxceptanoftra manifefta dicunt illa magicam rtemef-Jinxijfe dka un. Sed fi uerum eft illud nullam deDeopartemacciic>mcquefnxillc piam
i Mdcbumtt*ippfam ,qui iudex nofter aderit,& teftis pius,ueniscp datorjigo non fum prfmus nuncius,nec fcio,quid mihi feu uobis gerendum fit. Diuina, mandata gnsim, quidn tamen explanabo*.qux licet Dei fint.hoccp teflificent,plures filiorum Ifrafibiautulijsjti ciendumjit. l credentes illis,uos minimecreditis. NecDeus malos in uiam redam di. e' Qgeconftf*ri Irigit. Peccatores autem non credentes,nec redam uiam uidenrcs.dicunt; fiodcdnct ti, ucnifle cum hocetfi bonum uel uehoc effe de priorum mendacrjs,neqj me tit prapWJj elfet. 4f Moyfi prius librum munuscp mifericordie tribuimusficut& | rirum c)tq; co;ura=r~ t: tibihbrumhuncueridicum Arabicefcriptum per quemcafiiges malos, ri.mtgaificis b itSttumibwi boniscpnuncium bonum feras. DicentesDeum effedominum omnium & ipfnis.ri -10 regem folum,omni timore moleftiacp carent Pro fadis enim fuis paradi- 10 Parentesbo*\ perperuo pofldebunt Parentes fuos homo multum honoret ,cum fua 1 fum fi norandi.nmatereum ni ab a in concipit, SC pariendo laborat, S>C imprargnationis hora TemputU'menfes n triginta ladis alimoniam tribuit. Sicp dudus ad uirilitatem,fcili(Mainfinies,c cetannorum i quadraginta fpacium, Deum glorifics,ipfumfc deprecetur: c O Deus,fac me tibi dignas referre gratias, ob bona mihi parentibusp me. com. l! is tributa ,tibicp fimul & illis placiturn fieri,meisq; pofieris bonum SC l n e modum: Quoniam ad te connerfus, in te credo. Tales enim Deus optime c icolligit, peccataq; dimitut,2<;paradifum bonis omnibus promiflam tribu. ie et. Aliquo tamen fuis parentibus dicente,ut legemdiuinam fua feda reli<; fequantur cumipfius mandata uera fint nec imitentur gentem pra:te-c <fta :-o r ritarn praefumptuofam^lli refpondent,Maledicitis Hec enim efi de prio1illos autem firmatum fuie uerbum prauumfuorum anr rum fallacrjs. Super t tecefforum,qui fcilicet erantdifputatores atep diaboli Nos quidem omni. n nibus fuorum operum gradus 8Cmercedesimplebimusnulli faduri molc-
ftiam,die,qua monftrabimus incredulis ignem, quem farpius contradixeSmtentU <( r ,5 runt.Dicetqj Deus illis: Quoniam in terra uoluptates ueflras fequendo,(. uimunimpios1 u r ne ueritate bonop,mala perpetraftis,hodiemalum meritum recipietis.Tu tc cafliga gentes,ut Deum unum non alium adorent^naliimqj diei grauis tat 3rumcimeant. 4f Dicunt autem, Venis' ne feparatumnos ab illis,quos adot ramusCSiueridicus es, tua dida manifefia Die Deum folum noiTe,quod31 dj< jc < quxrunt teep nihil fadurum, niOquod diuinits prxcipitur,illos autem s ( fuamincredulitatem obtinere. Illis autem opinatis nubes ui&s3pftaquas c pluuiarum,dicebatur:Non eft nifi uentus,illaturus uobis graue mal, effe , i ad quod feftinatis,deleturus omnia iufTuDei. Nil igitur fuperftcs extitit, t, m 1 nifi domusua: tantum Sic enimmerentur increduli. Illis tamenuidum f 1atq; diui(ias,3^ oculos c aures,atq) corda/icut uobis,dedimus. Qua: om1 4 nia,cum eient increduli^nil profecerunteis quoniam illis accidit,quod < . deridebant. Exiftcntcs etiam circa ciuitates confudmiis,pnis tamenexi"planatis fibi mandatis diuinis: Nec fufrragium aliquod ab adoratis Dei loDi^kol/con*i Duertendi per co,cum illidefeciffent.tunc tua mendacia T ia4 prementes,fufceperunt.Cum dia 4 r,t Alcortm.Qwbolos ad audit Alchoran malos atq) te cuertimus, ipfo percepto gentfu quidfilfimi am lf cafiigatum fugerunr,dicendo 0 gens,i audiuimus libr mimim poft Moyfen,omnis fui didi con(irmator,& dodorem uiacuerx redatcp.Parte uoeanti uos ad De,illicp credite.uobispeccata uefira dimiffuro,S^ graui 10 Rtfwrcfho 1 malo liberaturo.Alif at in terra nihil uobis,pdeffe poreritîcut Deos coe probuturx los 5l terra illaboriofe 3f infatigabilif cdidit:(imi!if Sdmortuos,cfit ex omTcrumen** t mftraturits efi ctradidoribus,ign,quc tiotu. nipots,refu(citabit die,qua ipfc ret: Noneuerus eftiftefocusdlliscprefpdentibus,Ita:dicet,GtitbterbcS, quoniam
quonlam non credidiltis Tu uero fortiter fultine,licut & cseteripropbetsc deuoti neque eu mandatum feltinare uelis Die namc onftantes,Deocp que, quapatebit fingulis mandatum noftrumaccedent finguli, quafi non morad nifi per diei horam unam. Mandata cundis applicaJncreduli tantum uero confundentur. A Z O A R A LVII. IN n.8c A' uia Dei fe diuertentes,& increduli/adorum fuorum perdi. tores, falfitatis funt imitatoreStBenefcienteS;& uehtati fuper Machu metum poftaecredentes,ipfius Dei uiam &ueritatem fequuntur,qui con10donaturusillispeccatafua cuncSafua negotiafadaq? diriget cumfitod n rrtftipotens, Ira Deus homines fuis inflruit parabolis Increduli tiobs in1L betiige LegcS litibus li uidi,ufquequo multa fiet cxdes,capita perdant. Captiuati frmiter r< contra rmdi fi ftringantur3ut febene redimant lis nec ceflt ante telorum depofitionem.t infidles. In 1 terra pugnantibus, utrobiq?fatigatis, Deus quidem abillis uindidam fi fumerejpoffet:Sed mauult hos per illos experiri. Omnibus' Dei diledione Prtmitmmim pugnantibus, Deus fafta fua remunerabit, complens quod bonis manda- P p u uerat,eisq) paradifum bonis creatam tribuer.Viri boni,li Deo pareatis,uo- Utixfandim bis b auxiliabitur,pedes aeftros firmaturus Incredulis autem, Dei prxce-.fin. fi unde fuos actus amittunt, nos confufionem &t ptumaudire nolentibus p 1011 malum inferemus Quare non ferutantur terras, ut feiant fines eorum, quos Deus confundit, omnes incredulos fimiliier confufurus C Qiioniam 1 9 Deus eft bonorum dominus SC 1 uindex. Increduli quidem dominio carent. Credentes atq? beneficos Deus in paradifoponer. Peragant nunc incredu( li fuas uoluncates.morecpbeftiarum comedant:Illos ueraciter ignis fequeri Quxuilla fuit ueftra per nos confufafrmior,protedorem autem non1 tur. il inuenitf Quisenimdiuinamuimatq;uirtutemfuperatf Aut cui placeb adus illius,nil nifi uoluptates fuas feqaentist Eme paradifum,timen- Ir bunt lronicosiubct emere ti tributam,ub funt aquacaeterisodorc faporeqj conflmiles Sunt illic f) fixai tibus 8 riui iporiferi,alius ladisâlius meri, alius mcllis defpumati. Sunt 8CAl Igno difum. SCaltj >ibi rouit 30il omnimoda poma Peccatores autem in igne perpetuo manfuri,potum n Routa fi fument igneum,inteftina fua codurum. Horum autem quidam aufcultan- calS uendc. do d applicantes tibi,dicunt: Quid modo dixit C luis amores incredulorum f< feciuis, Deus corda fgillauit Timentibus autem fidem auget,at(jtimori rem:undeDei terminum ueraciffimum, horamcp fubitam,forfancico uen-nies domini D ti jortttflhbreui turam,femper expedant. Scito non effenifi Deum unum, quem preceris> umturtt. tui cun Aorumq? bonorum uirorumfeu mulierum delidis, qui quid a- Dicit pro p filege* gas g uel legas,intime dinofeit fl* Boni quidem atCjpredentes,azoaram de rc c rc,quinegt* P piTgnaponimultum optant. Illaucrooptimecompofita, pufillanimes uit fe literu dC ci cordis infiimi^quafiiam fer mortui,audita pugna uos reipiciunt. Quibus feirc. fa 4ou, tefequijiiel uerbum feitum proferre mclius effet In ipfius enim litis 1 uel prxparatione commodius effeteos uerbum de Deo mlius protulifl uerumepfic dixifle:Quid cogitaftis,cum eundo terras deftrudum,ueftras g tes difgregaftisfTales quidem Deus repellet,illis furditatem cVcxcitatem jm Incrept effa c ncfuluerunt Alchoran An corda cathenata gefferte1 inbcUot toi tores 'laturus.Quare Illis difgredicnribus pofi uirtutes agnitas,diabolus fuggeftiories prauas tntulit. Vnde polliciti funt,fe adhxfuros illis.quibus diuina pracepta difplicebant.Deus autem eorum fecreta dinofeit. Quid igitur iRifecuti Deo difplicita,nequaquam dileda,unde fua fada confundet,faciem cum angeli o fuas
tuas animas extractum,& facies atqj colla percufTiiinaderunt? Nunquid (ygjrtnon* opinati (une, quod Deus malum in cordibus fuis habitum non eliceretCSi tuMJV licX'O lAxhumeti uellemus,daremus tibi fignum atqj peritia, ut eos formis fuis atqj uerbis a. gnofceres. Sed nos eorum Sus &mentes penitus agnofcentes,te probabi. coritthomirw mus,tencantes,ufquequo tuas peregrinationes &expugnationes ac opera (crjxccre. cognofeamus A' uia Dei diferedientesjprophetaetp contradicentes,poft. quam uiam redam iudermt,fibimet non Deo negotia fua cunda confufii. ro nocent.Deum gitur aiqj prophetam.,ne ueftros adus perdatis.fequdo 'n refta digrefls,& incredulitate mortuis,nunqu De. Maritnsin in crdite. A"uia namcp S crcduliutcm us ueniam dabit.Non fins contemptores,fed pacem diligite,camq? uocate, i ~l0 ftiuabitur. quoni uos digniores & potentiores exiftitis.Vnde uobifcum Deus de be ScdAlcor.tno > 0 nefierjsueftris nil minui permictet.Huius mundi uita nil eftprxter ludS & tribuituim ludicrum Credentibus at atq? timentibus,opr.im remunerationDeus diaferuandi iitt' fadet, nemine quicql depecunia fua poftuls.Sed & fi fxpius ad fatigatio bobscr [ ufcppeteret,uosnul la tenusdaretis ei',nifi mortem minanti. Vos qui pios. nem n parci, quitan demdicitis,uos eiTediftributores rem in Dei nomi'nedileflionecp Quod I s tumad mindtquidam ueftri minime faciunt.Qiiifquis autem no fecerit,fux deiciet aniDei diquid ] 1mx.Deus enim eft omnium abundans,uos uero pauperes.Vobis difceden. temficijcow ubusjueftra loca Deus fupplebit ali)'s,nequaqutalibus,qetales uos efiis. ftrunt, 10 1' A Z O A R A LVIII, quidem fummamkuitatem atq; factiltatcm in acquirendo F.fm'j!io pre. atorum ait i tribuit f"Mn.Sic.Tibi Deus^tibi peccauprxterita futuraqj dimiffurus/uum praecept >fa fturoriipro J Auro,quite docens ntas tedas, potenter te uindicabit qui fuper te falu|cem & fecutitatem5animoscpcredentium reconciliationem QC miffiM^cJjhj augmentum meto, fidei pomt,quifapiens Si incomprxhendbilis exercicuscoelorum dCterrx i creauit Credentesuiros feu mulieresin paradifum perpetux manfioni i ac miflurus ,quodfibi leue eft; Incredulos ponentes cum Deo participesac de illo malum cogitantes,in malam uiam repulfurus, grauiter punier, cum i Kunciumgdu dominetur exercitibus coelorumSCterra;. Tequidem teftem,gaudijq ipfe e nuncKimSicaftigatotemmifimiTSjUttefequcndoinDeum credant/uisqj [ 3' qf?71 lijhmfejieit..parendo prxceptis,illum maxime glorificent & mane uefpereq) fuppliciOTitiotKS.ternuocent. ManustuasfubleuandofoliDeoferuierunt. Manusnamqj Dei fuis prxfedit manibus. Omnis autem mendax,(lbi mentietur:Verbis Arabes autem rudes domi krabibiude- autemconftans,mifericordiam confequetur tttSantibmi 1manentes,pecuniac fux fimul dC I gentis impedimentum prxtcndentes, feep milititanmi*jJ excufances,ueniam pofiulanttaliud uoce prxferentes,aliud corde tenen fic n*tur.{tcs.Sedquid impediet Deum omnes atftusfuos dinofeentem, quin bonum 1 i malum illis infrt pro uelle fuoÔpinati runt autem hoc ctiam optanuel I tes,indecp praui malicp(i,quod nunquamulterius propheta uincp boni ,4> I (nos reuiutarent fed hominibus nequaquam in Deum credentibus neq5 per I propheta fccutis,feruor ignis praedeftinauit Deus, imperator coelor i terrx,huic condons,illfpro uelle fuo dnans,pius ueniaeq?largitor. In fiC t domo tamenrefidui,Dei uerba mutare quxrentes, fallaciter inquient CS prxdatum iuens,duc nos tec.Tu uero refponde,Nolite me fequi.Sic enim I ueftri prius polliciti funt,decipido.Illis tam di<fluris,hocob 2antecefTores frtijiutforti* inuidiam fieri,nefcientibus tamen hoc,licrefponde:Nos uocabimus uos ad ter pugnun i = litem maxim,ubiuos,m{IfeuerterintaIi),pugnaTeneceire erit.Si pugnatium,rpac na fogiaum. i ucricis,maximam Deotnerced&firettocefleritis,ut priue,graue malac cipietis.
Il dpietis Cxcusquidem,8~c!audus,ac<nHfmus,nu!!atenusobmotam6<: nlmmttna manfionemrei funt. Demum omnis fequens Deum atcp prophetam,para- niduu. T Vuiho-j- [ uimi difumpoffidebit Difcedensaiitem,grauemalumpauccur. De fuas ni, manus fubcusarborem eleuati,Deo placuerunt qui nofcens fecre- Miichumel* 1 ta cordiiim fuorum,fecuram firmitatem illis tribuit ,&praedammultam ac tjhioiicctt, ,j cUrosjkare Qiioniameos multam capcrepra- c capcuramomnemillisleuiterattuHt ia uoimt. dam, hofiesp(nos manusab illis retrabere ut fic illis poptilis admirandi Incrcduli um c fierent,praecepit fine quodocenteuias rec?as, minimeuidroriamabilJis i >< ,ftddibiMmis fi client adepti. Sed pfe fuis femperpropitius t omnipotens eft, C Si pu-/1 Utanttiadfu uobifcum increduli, infugamuerterentur, necadiurorem,nec Il toi jgnarent gamprompti, uindicetn liabituri,praeter Deum,ius primum immutabile mittentem,qui i |fruiii c apud cunctos adhis ueftros perfpiciens, manus ileftrasab illis Si fuas uobis cir- s c Mftfoam, Incrcdulis autem uos ca c Mecham,poftquam fuperiores fa<fti eftis,retraxit, templo Haram diuertere quxrencibus malum fubitum Si improuifum i; inaibiriffet,nifi propter bonos uiros feu mulieres,licet uobis hoc igno111 iam M<d/j parti* fi malorum atqt bonorum difiuncfliofieret^ncredulis malumtur ofr bonol rantibus.Sed r maximum inferremus. Sed diuina pietas (uis fubuenic. Incredulis quidem1il n intettoi. fumm a fiducia C fperantibus infciorum auxilium prophetx fuiscpfecuritatem t & fortittidinem,uerbtinlip diuini timoris inculit. Vndemunera Dei,V 3fcientisomnia,ineruerunt Veraciter quidem fecundum uifionem ueram zof c diuinitus prophetx uidebatur, quoniam ipfe timoris expers, Siabrafoca- Mdcbumetru pire, Deo uolente, templum Haram ingrcffus, uocem huiufmodi perce- f, ut mont* F fa, quod uobis cdm. pic: F Netimeatis: Deusenimfcit, quxtuS^cxteriignoratis, licite captionem tribuit. Ille quidem prophetam do Aorem& ducem in lege fua conflituit, ut ipfe Deo telle fufficiente, leeemfuam fuper omnes alias a extollat,&manifeftet.Machmetus enim3fuiq}fautores,incredulorum Ctutiontmn c raropon/tin exifient, fibimet inuicem profpicientes ipfitp Deo r, (Dei C iulfu) ui<flores ter fie F propter fuam dile&ionem humiliantes, faciespgeftantes humilitatis, ora- officia t tionesfundunt iugiter. Hi^ fecundum teflamencum & Euangelium afl- tuti/t, u 3011 meflemredditmultiplicem, Eugclicdpu )inilanturgrano, quodincalamumfurgens ruboU degra li Crcdennbus&bene&is~o- n laeticiamcpfeminantibusj&linCTedulisiram nofiiupif,itut mercedem tribuit Deus. c ptimam p frumenti. A Z 0 A R A LIX. C ObedientUnt / "TN Qic. Viri credentes, nolite praecedereDei prophetajqj manus, necjuiiet, n. nec ipfumficutaliqu ueilrS Xlierbaue(lnfupcril]aprophetextollerc quilibetaliusacclamare. Sic enim, licet hocuobis minime percepto,ue3i negotia perderetis.Deum aucem omniafcientem^ auditem,timete. f ftra Virorumnamq;b!dilenisq)fermonis in prophetam corda Deus in bono t er tmplifi* probauit,illis tieniam meritumcp maximum daturus. Extrinfecorum atq; c, er (juii p cat, umhabmteS; 4 p prxdonum te uocantium,plures funt infenfati .Effetenim illis melius atqj U c commodiusjCuumad illos exitum expedare. Deus enim eft prjiimus,ue- cre RifioIiri ni seplargicor. Viri boni cauete, nefi quis malus uobis uerifimilia praedi-mendi cet,uos infcios f inueniat i propheta habentes Pcenitentia namqj feque- contm tionesmjdt omnem finis effedlus hum mmiru uos tur.Morsqs !<tm preffilTet,fi ueftram uoluntatem fecutuseflecDeus autem fidei bonip dileionem,& malorum ac incredu- ut mAfimus litatis abhorricionemcordibusueftrisingeffit: ficepuiam recftam,diligdo reXirbitenn n tercc&tmter Deum,incompra;henfibilem 3fapientem fequimini. (f*Genres confimi- te lesinter fe pugnam committentes,uel dirigendo pacifica,uel hanc infeflan- lfr4clit4i~ Il f 0 1 tem
temillam ob inuidiam nec pacificariuolentem,ufquequo Dei pracceptisobediat impugna.Illis autem pacem querenubHS3reclumexamen inter illas effice. Deus enim iuftum iudicium diligit,omnesq; credentes fratresfunt. C1 Prohibe titri jj Mis igitur pax cfl imitanda. 4i Nemo uir feu mulier,ut fiemaior uideatur, fioncmzy* Il irrideat alium, nec uerbt'sinhoneftis dedecoret, poft fidemadeptam. Hoc (r tumdiMcf enim maumeft.Scmotieat itemfe quifqjfurpicionesmalas.Nullus infidie ta. e tur tl alij.ncc deabfentequid malidicac. Anueftri quis carnes fratris fui mor p Sufoicioro Timete Deum uenix largitorem, qui uos de tui uellecf bfit bibetur.ti corrodere mafculo fcemnacpproducens,in magnam multitudinem redegit ut ipfe infidie. n DcircSatio.c cuncta dinofcens uideret,quis eum plus timendo,plus diligeret. Arabum 10 io Ratio Vttull- uulgo dicenti fein Deum credere,refponde Non credis, fed te Deo comu na Gai. s. ad r mendare dicis.Sicorda uefira tamen fides intrauerir,6t Deum acq;propheh chtn'faitc or t, animabus affueritis. Aliter tam fequendo,in litibus cum pecunqs uefiris C uns. t 11 namqj faciens, non eft credens, feu bonus. De ueftris operibus ncgotrjse Arabes ypo*r b nil Deus pius talibus ueniam prxftet Non doceatis Deum mu. r amitcetiSjCum uefiram. Improperantcs enim illi,quoniam ipfe uerus,folus uos cre< omnifciutr 1'legem dere faciens,uniuerfaccelorum QC cerrx regens,8eorum omnia (ecreta,nec mmficit d cem.tr non SCadus ueftros dinofcens,omsia perfpicit, & optim merced tribuit. A Z 0 ARA lx,
I Akorm la- TNn.8ic Per Alchorandfertumfumme it ati funt i'ncreduli,nuncium*i m da J.de femetipfisei mi(Tum,indignantero^dicunt, hoc diuinum effemira( culum. Sed licet ipfi dicant, Cum mortui nos in puluerem redadi fuctiOfoi4 iomi' t mus,prolixus erit reditus tamen nos fcimus,quantum de fuo numro parni cr benc/ 'ua fingulis diebusfurripit,^quandofiet reditus. A pud nos enim eft liber, t ciA refurre 1 j hxc omnianotansjlli uero ueritatis miff contradicloies,fiimm dubitanr. &oncmproh I Nonne uident,quomodo clum fupernum fine plica confufloneq}fpecioboit.1 1 ftifimuni ornauimus,8 terrain planandomontibusfirmaiHit)us,&inea re1 rum omnium paresformofe creauimus, ad omnium bonorum uifum & re-
i cordationem & per aquasutiles celitus mflas producentes hortos ,cV n i' fpicas, acgerrni.na, nec non palmas proceras, C hermodaclylos, uidum1 feilicet hominibus terram mortuam excitauimus, confitnih quoqppotentia ucraciter illos fufeiraturi t Sui quoepprxdece(Ibres,uidelicet homines s ixcmpUin* credulomm Noe&Hat, fuperbicpPharaonis, nec non &Tuba, noftris pracceptisjatqj V \L prophetis contradixerunt Illisp contingtt quodillis prardidiumeft i. Demde pro- prxdicatum Ego quidem hominis condicor, tui cordis fecreta cognofco, >.illi propior qum gutturfuum. Nihil autem in dextrisuel in finiftris loqui n fin^w. turquisjueloperatur, quinDeofciaturatqjfirmetur. f Verumue. raciter mortis cbrietas,quam uos diflfugifiis,flatuq} buccinat ueniet iudicij i) dies,qua cunclaccoram uenient animae)cumteflibus fuis addudis.Dicctcp U no* StntentU , Deus:Qiiidiem iftumneglexiftis,iam detectis oculisuefiris limaciter per-4 uijtimt Dei. fpicite,<:gehennamomnesintrate,maliimgraiiiffiimumpairuri quino ftrispreceptiscontradixiftis,incredulimanentes3&bonaprohibentes,macum Deo ponentes participes.Sui quoq; foctjdicentes hoc lapgerentes,&C idem fibi contigifl"e,DeumficalloquenturO Deus,nos quidem eis nullatenus errorem intulmus/ed iplimet errauerunt. Refpondebit Deus^Nom tieiuerbumlite mccum caufasagere. Verbum enim meum non mutabitur,quin coninfernus impleatur,& uos iam meos habuiflrs nuncios.Infer,r. nonmutatur.tradicT'oribus nus quid ab illo tunc quazfitus,an plenus fit, refpondeb/c: Adhuctribue. Credentibus
Credentibus quiderti, &diufna mandata corde puro cuflodientibus inPaudifi tto* quiet Deus Paradifumtimentibusfacftam.intratecumfalute Haeceft] [uftAS augiiil cni'mdics qua pcrpeciiam manfionem illic accipietis,omne uelle uefrum fi'buide. 1g! n illis potentioress 1 non fer* lux habt'turi,quod&egofcmperaugebo Plurimat genres ) nobis deftrudla: in terra multum malum oprais, an quoquam in terris Jjtihm kabet s reducere deberenr,8<! re- j jilicittttcm.. apparent C Hocquidamfapientes in memoriam colre, quomodo fine labore fatigationecp clos, & terram, interpofii tum omne fex diebus creatiimus Tu quidem dictjum eorum fufh'nej&;Oranles ditm i < ora Deum ante folis ortum 5 occafum caput bis ad terram inclinans, -' domini npe* ( JOC Illanamqjdie'tnt.Kcjnr' cxpctftans, quandoprxcoclamoremexpropinquofaciet u uocem ueram audient omnes,& foueis exibunt. Terra namq; cito diuide.,mrcfho. ti 'i tur,noftra uoluntate /tibente,ut adnos redeant omniaiquibus prius uitam, j1 Doctndi ,non poftea mortem dedimus Nobis omnia fua dicT:acognofcentibus,nulIani J P il cogmdi ba illis caftigandouiminferas fedtantum Alchoranifiumillis explana, utt < mines, fi fietimences dirigas. A Z 0 A R.A LXI. TNn.Scc. Peruentosfufflants,attrac1:asq$nubesponderofas,&naues 8 ] ptr utn \urnt toi iarq.iore currentes angeloscp nuncios hxc omriia prxcepta uera funt, t ,erc. utr iod diesep ueritatem probans ueniet Per ccclum uero rubore folis afFedum, i hUorai. tffe 1 t uosuerbis concrarrjsinhaeretis,qux quilibet proferens graue inalum parie u s t tur Noftra quidem manu perierunt, qui falfasopiniones 5^ diffcnfiones Stnfu carctt, il induxerunt lllinamquelumine,S fobrietate,ac memona penitus affeefti,qui dubitant 1< d dieiueraciflimi aduentum perferutantur quam ego monfiraturus illis in de die mwfii mo. ii ignc,dicam:Guftate,quod feftinanter quxrebatis. Timentes autem, paraEjji d difumfontibus fozcLindam,eiebonum illic fumpturi, polfidebunt Quo- f bonum n niam prius credentes paruoep fomnocontenti, Deum mane precati funt, est ifft bea* t titudo. fit mis S F peciiniamcpfuam pauperibus & quaerentibus difiribuerunt Quod c : conflantibus in terra mmorandum elfet. C Ex ueftris qiiidem ani- ( Cvlptifudre 1 3011 'mabusprouenit quod non uidetis omne ueftrum bonum atqUuuflum*Km ignorait 5 clo procedere,per clorum terrxq} conditorem Itauerumerir,ut uos hommes. s 1 de bonis rumorem hofpitibus Abrahg percepiftisf Qiiibus Abrahamun* loquimini.An gf loi {; Anboni Gtis,ego mini- .j bcfyttio falutantibusipfum,ipfefalutemreddens,inquit in menofco Quibus ipfe deinceps uitulum faginatum a gente fua referens, rtcipit Gen. ] 17,1s, i^5 confo- F porrigendodixit: Quare non comeditisf Ipfum uero timentem5ipn EXtmpUccKa filium fapientem tibi diuinitus5 f 1; lantes refponderunt:Ne dmeas,fed propter gtrit m.. 7. c Mulier quidem fua deinceps conquerens, fa- tbdiumbomi= dandumfummegaudeas c ciem fuam manu percutiens inquit: f Vetula fum,atque ftenlis.Quos itium. interror fapientem ita uelle refpondentes Dominumomnipotentem& 4og gauk Abraham, Quid quacrerent^llli uero refponderunt: Nos ad gentemt malam mittimur,ut illis incredulis lapides luteos,&:acutos,propter uindiam diuinam immittamus Nos quidemillinc cxtrahentes,bonos atque credentes,unam tantum uidelicet famili,illic iudicia manifefia grauis ma1 Phecrdo. linmentibus,dimifimus.Pharaonemitemflfuosexercitus,dicentesMoy r F Exod,3, ?c, fenfbi milTuinmagum exifiere,in mare fummerfimus,quoniam rei reper- E ti (inc.Hat item uentumimmifimus, nihil dimitttem, quin in puluerem'Bit. F li redigeret Gentem quoqueThemut, dtfcedentem prarceptoDei, pofi Thcmutt fpacifibi permiffum fulgur euidens occupauit:unde nec rurgere,nec uin.i:A~
o $ diAam
Ni:,dici ifhmhaberepotuit, ficut nec gens No,priorfuarnobmaHciarn confit. i fa.< fa.Cceluni quidem &omnia cceleftia pro uelle noftro creauimus,optimecp ter terratn applanauimus, omnium rerum in illa pares conflituimus f Ego rror c^hg3 uobis mifls nuncius &explanator,boc uobis caftigo, ut ad Deum fugien.%s,yioiDca uo do ushabcdtptt* do,ipfum folum adoretis,nullum illius participem ftatuentes. Si tibi uero rem: contradixerint,uelut omnibus prxdeceflbribus mos inolcuit nofiris hunco
ftatueris. Pracdicare tamen ctjs ctj contradicere,ab illis fi difcefferis^non reus omn^pros nc defiftas,quoniarn hoc bonis proficit. Diabolos quidem &homines ad nc non pter fe cra1 me ne tantum glorificandum egofeci nullam comefhonem feu uiclum ab il. uit domint: 10 lis liscxpetens. MeanamqjmanusomnemuicT:um,atq?diuitias,potentiairi*]51 te imium quo .tribuit. Maie gerentes quidem, ficut & focrjfur,peccatipozna purucntur. Z?c. ZTtr; 5f, diabolos.A maluuiicaqj nofefiinent quoniam ueraciter illis accidetin d ie iudicrj. Ad A Z 0 A R A lxi, Per montemSinai, libfitmqjlineariterincharrisnibtfiifirrus s WtttDei nin TNa&c, 1 -1 P SSimimpcn I Afcriptum,cVperfupemedomumedificatarn, tedumcp fublime, mareq dtre, m mecis preium DciuindiAafupeJueniet quam nemo dierterepoteritit n di die, qua coelum cum tiniuerfis illo contentis moucbitur & montes cum m nubibus,S<;contradi&ores malum fepiusillis didlum fortientur. Quibuss * tune ad ignem gehennae uocaris, Deus inquiet Hic eft ecce focus,cui fa:tt :-M pius deridendo contradixftis. An hune fantafticum atepmagicum,an ueP iTum efie perfpicitisÎllum igitur patienter ruftinete. Non minus enim pari ti tieminijft fuftinere nolueritis cum fecundum opera ueflra meritumfufcera pturi eftis Timentibus autem, paradifum poiTefluris,cVab igne pcnitus r Tauiifut tur p u liberandis,dicetur De f'rudibus omnimodisuobis datis, optirhocp uiflu (dttibui<<ppc ilec tibilis. comedite,atq;bibite, ob aflus ueflros optimos cVfuperueftiumfiramcnc; formofiflma pro modouefirodifeumbite, ducluii uirgines decentiffca an mas, cumoculis immeniis atque pudibundis nufquam nifi tantum ad maein r Credeittiumritosfuosfledlendis. Credentiumquoquefilioscredentes fecundumopeu-ra 3filij etite pue r fua furTcienter remunefabimus Illis frudus Si carnespro fui uoti mo" do D-3 nlifngenturc multiplicaturi,qui pueris fuis fpeciofis ut margantae conftipandi po- 3 pincert m ojficio tum fument, nec uerb.ifetidi nec immenfi peccati participeni Et horum narum. a m " alr)ficaliosalloquentur Quoniam nos hominibus mifericordes, Deum lis eu f priusatqjfuppliciterinuocauimus ipfepius uenixip dator nos ab ignis ,s-j lnjhndtim 'feruore liberautt.Homnes ad memoriam reducere nondefifte. m Quoniam g iaftrin*. 1 non esauaius, nec ucrfifcator: )1: licetnonfisprorfusconuerfiornscfFicax tufi. a. c Cum expeclantibus tamen, nec conuertiuolentibusantemortctn, Contentioon ( O" tra infidcles, i mulexpedres Andicunt fua fomniatalia fore fan fuperbia prarfumptio denee duefiiponunt alia an perhibent huneilla finxiffe, di nec ideo fecreequi fUctesde t 'f- dere ueller Veniant igitur cum fimilibus,fiuerumdixerunt,necillos pro os ajjirtmt. s ro t a-4< nihilo fecimus An illi clos 8i terram condiderunte Hoc autem nequa- l ( quam aflerunt An apud eos Dei pecunia deponiturc' an ipfi de Deo iufte ScaUm peut ( conqueruntun" "j" fcalam,utcceleftia fecreta percipiant ,obtinent ? Res :ut an Mi ipfeper[cala igitur nouas atque rumores arFerant An remunerationem, an calumnias txlu ajldit.. aballis 1 quseres C Dicent quidem illas fibi grauiffimas cV impoffibiles effe. Aneflapud eos fecretorum noticia C1Scribantigitur An quxrunt decipereC Deceptores quidem funr. An habent nifi Deum unumf Nolit Deus,quodipfi perhibent Qui uidentes aliquid ccelefte cadere, dicunt, id eie nubes bonas conglomeratas. Illos uique addiem dmiittc, qua maloum
malorumopertorlbus nincredulis quorum pars eft plurima,necars aliqua proficiet,nec quifquam adiutor,feu uindex aderit. Tu quidem patienter expdiadiuinum iudici'um te uidente gerendum Cump furrexeris, ludicium. Ontio. c noftqj.fimiliter circiter auroram,Deorces humiliter redde> g A Z 0 A R A LXIII. T Nn.&c. Per ftellamuefpertinam cliens nofter,nullatenus errans, nil ex i, lurdtft inec 1> .lum proprio uelle,nifi tantum diuinitus fibitnandattim loquitur. qui fuble- d rtytum, îiiiciffe my > 10tutus adorizontis celfitudinem ad Deum ipfum infiruencem illum atq? Jkritbtec. C docentem efficaciter,acceffit:tanti tamen fpacrjinterual to, quantum fagi't-'fi Extdtinler ta t arcu miffabis tranfcurreret.Qui tune prxcepta Deum fibi dicentem au-s 'Saracenotlim c diens,animuniminime dubitantem inde tulit ubi nec uoseu mdediuina bi dere beren uifionecalumniemini. In loco namq?propinquoparadfo>optimedeii<r-^ t jbubfiftmiH tiitibus maioribus uidit oculo fuonullatenus eum fallente Antribus c jitmma Cuita ,.1. t recitttturin imaginibusufs,uidelicet Alleto, Alance, Meneth,mafculosDeo^j[-r( ri 1 1 C iVJ r rni'nasadfcrbitis CHsc quidem iniufta pardrio:qiioniam illa non flint Xenfiitttioni* eft b .bm.UoUnm nifi r uana nomina,tantum uobis patribusep ueflris ftcta.'qutbusnul la sirirsrorts cjfcfi f t nues Deus permifit. Sed uos nil nifitantum opinionesfequimini,ueftras cinm. c, Nunc autem uobis reAum humanumq}uotum Deomit- Mri >5iuoliintates toi r feculi* 2 alus feculi domino finecuius uoluntate nec etiam aliquis t titur, IitiitTs <: 'aflhttio. *| J r multicudinis angelorum cuiquam prodeffepoterit. Alij tamen fxculo non c credentes, angelis nominafpeminarum imponunt, nullam ndeperitiam 1 habences.Opiniones enim uerum impedire minime potentes,tant.um exe- AKgrfJsilfo f c tl quantur. Ab illis igitur menominarenolentibus;fed huius mundi uitam tributntes fe* x, c diliênttbus cui touimftudnimatque fapientiam prarbent, manum tuam xumfattiini* r retrahe. Deus enim rcdte procedentes 8Caberrantesdmofcens,rebus uni- num. y i fuam uerfisimperans, malisfuammercedem, bonisep fmili ter iufliiiim r reddet Qu [amen tum peccata maxi'ma,tum culpas modicascommitten30t ) tibusjamplam mifericordiam faciet. Ipfi itaque fcienti,qualiteruos primo creauit,& in matris aluo fecundo formauic cur de corporibus ueftris diuir ti nadebita beneficiaq?non tribuitis'Ille qufdem timentes annotat. Nnne 1 d i: uidesillum benefierjsceflare penitus,qui primo paruum prarbuit Apud I 1 eft irifusacquenoticia {cretorum.Nnne uidit^qualiter libri MoyDeum i &Abrahaciam defundlorum pra:cipiunt ne quifquam peccarapeca- Abuhdin ti*r fis A t' t tis tranfadhsaccumulet cum omnismercedem fuam optime uifurus fe-brosftfcri*Jj b A c cundum opera fua tantum iudicabitur diuina tamenmifcricordia meri- pi reliquit.^ ptos t! Q tumaugence. <!f Omnes quidem redibitis ad Deum, qui ridere &plan- Qjnimnitmî inter npocry* f~ s ^ de gere, ac mori5Cuiueretribuit i mafculum feeminam (permatefefbo ) cundummodum atqj menfuram fecit,omnes alia uice fufcitaturusrqui proft IJ*ora*' 40c uelle fuohosdiuitesjillos pauperesfficit. ftcp dominasAfeheare. Ipfe jnunt â*^, e Hath confudit nec Themuth dimifit nec genti No prius mali-AcgAt quidem dam /lepim ciofiori atque fuperbioripepercit Almutefichet etiam in terrm deuer-itl itirttu, qut* gcndo,penitus fupern cooperuit An aliquod iftorum Dei fadtorum con-fa idmnouigcn tradicitis Vos quidem caftigat3ficut8t primos Aliud autem fajculumt liMRpcrcnn au-tii iamappropinquat,quod nullus nififolusDeus diuertere poterit. Hoc tiu cxemfU, temuerbum uos admirantes nil tamen inde curantes deridetis, indeqj ludumfacitis. f Deumhumiliteradorate,Siipfumiugiter inuoeate.1'1.J't :n: n
6 4 A/iUAKA
A Z 0 A R A LXI1M. fingit ndr* Nn. & Appropfnquaufc hora lunajs bipertito diuifa eft.Hoctamen ulnm, lu carterstpmirabilibusuifis contradidores fuas uoluptates, propriacp ut Sedcum imikfaprrtiu uotafecutidifcefierunt, afFiYmantes hane artem magicam elfe toiiuiftiun* fufficeipfis il pofi mfraculafaepiusuiTa quaedeberent ad fui conuerfioncm (Muerit. re,caftigari recufant: tu manum ab illis retrahe. Die uero gcneralii sdii, r~ urig:(urt=\{ tus negiu, e fouets quafi locuftar totamterrai occupantes,exituri,cad uocetnp:xc atqj doloremperfpicient Vnde conquefc ntiffum conis acceleraturi,fuum malum t mvraculi ~ rentes,diem illarrigrauiftimam effe inquient. No quoqj fui Gmtliter con. t0 mi Tiiluuium i t tradicentes ,eumq}dxmoniacum perhibentes, reiecerunt Vndc ipfc1 effe racuiumge* c coactus, Deumadiutoremuocauit 1 C Deus quidem ut Ceuindicaret nerale. r iniungens,cceli portas ad aquarum defcenfum terrarpfontes aperuit. VnExcmplumui congregatis auibus ad Dei nelie complendum illum in fabrica ex affe de d dtlicetluiicij rribus ligneis clatiis compaginata quae noftroiuflucurfumfuumperegit, &iuirtt,rc. poftea dimiffa miraculum gentibus gnrale fakiaiiit Dilfgenter iraque Alchoran quidem perfpice,qualitermeuindicandocafligamenadhibui. F il iftum, iam leuem incelligencibus,mifimus Sed inde quis'ne memor efficiturc' Homines rurfus Hat cntradicentes,per uentos illis immiffos die mat lorum C 1. infortunrj illis os penitus diruendo dirimentes, fient palmas erato dicatas deflruximus. Ecce qualiter uindidam in illis exercuimus Alcho-1< d ran rhemutb.r autem iftumleuem recordantibus tribuimus Hominibus rurfus Thet much/uo caftigatori contradicentibus,& indignanter dicentibus'.Huic'ne prar omnibus nobis fapientia diuinitus eft tradita C Nil nifi mendacium tantuni, ut nos, fequimur, erramus. profert Vndefi nos etim hominem F Illis inquam ita dicentibus,eo rcfpondente, Cras fcietis,quis tncndacrjs nCmelumfibu nititur nos camelam nemini tangendam pofuimus tniungendo Thett lopanrtuout eorum aeflusperfpiciens5&patienter fuflinens ediceret:quatenus iimufeam muth,ut fua fingulis adfcripta Ab illis autemfocia iffo.* aquaminterfediuiderent,hora us 1 fuus aduocatus,eam peremit. Sed quacnoftra uindida cafngatum milTa enim illis immifimus,illos rdigent emin puluerem.3 3 c fit,recordare. Vocem Alcorantofci 1 mbilior doBl Alchoran fapientibus alleuiauimus. Hominibus qiioqjLoth^prsrceptis flr/ffct.noftris contradicentibus cVhofpiccsfaosperfcrutantibus, ficut & omni1 Sodoma bus refiftentibus malum ingeffimus eorum oculos obducendo pefteep I per] iiu prter matutinali diruendo,cum noftro caftigatui parre noluerant familia: tam I.QtJSen.19,tum Loth diuina pietate fubueniente. Difcretis Alchoran hic leuis miflus efl.Homines quoquePharaonis noftro nuncio uenienti contradicentes,ui i fbterto. potentiacpdeleuimus.Sunt'ne potentiores illis increduli ucflrir An habedicitis uos omnes congretfiltcrim.1.tis in pfaltcrio,qaod uobis falutem prarbeatf An gari, ut uobis uindiftamadipifeamini C1Hora,qua noftrum erit placitum, die fcilicet uobis amara,die grauifTima,uDs omnes prorfus uincemini,tergai4 A uertendo. lncreduli namque tunc omnes errorem & ignem paMuri,faciebus fuis igne coopertis,dicentemaudient Guftate focum indeficientem. Dtmomniti [t Nos enim omnia cumpondere atquemenfurafecimus mandatumq; nofit in potdt ftrum eft, ut idlus oculi Quare caftigari renuitis, uiGspluribus ante uos tertnfura. 1, Quorum omniafacla in pfalterio reperiri poffibile Sap.ii, manunoflraconfufisC* r. Pdradifipof*eft. AcSus enim omnes tam minimi qum maximi feripti funt. Timentes >. [cfiocuQeo.quidem, paradifum aquis iocundam in fede uera cum omnipotente Deo rege cundorum poffidebunt. AZOARA
A Z O A R A LXV. TNn.&c, Hune Alchoran Deus ipfe rerum expofitionem hominibus XpatefacietiSjdociiit qui folem2t hinam fecundumnumemm,& arbores praecarteris fublimauit &examen,nequid feipll humiliantes Si. coekim falfitatisuel lacfluraf trutmandofiat, pofuic, humanoq) commodo terram extendit In qua pomamultimoda}8hermodac1:ylos,ac tritici granumac dominestx foliproduxit f Cui fadlorum Dei contradicitis? Ille quidem homi-j neindecelcal atque diabolos ex ignisflammacondidit Quodiftorummumbttjitabo* occidentium. h Uexignccrea operum Dei reprehenditislpfe quidem rex eft orientittm &C " 19 f Maria currentia ut coirent,ego nolens hic perpofitamintercapedinem ti. hubiefho i qua An uefiri quis hoc renuit? Ex illis quidem corallum & margari-9' interro. repreffi. gt,crrfjo tas pluresextrahunt An uefin quis hoc negatdpfa quoqueuafa uehfca- dcfjionmco* tain femouencia geftanti Quis ueftri contradicit iftudrOmnis quidem res Jj cmna.probtf mundana terminabitur Sola uero Dei maximi largilRmq} facies efl in- mtem im'i 1 m terminabilis .Annegat hoc aliquis'Vniuerfis crcaturis coelorumSi terra: umDei pUw 1 m ru noua conetngunt ldud ueftri quis contradicit Cum hominibus atque rumdecmi* I dtabolis noftra prxcepta fpaciofe peragam. Anueftri quis hoc negatCVosbu crgK ( but, co liomiiiesatquediaboli anambitummundi nifiper meamuoluntatem, conditionu* 1 t non crdit? Vobis nettbonos egredi poreritisf Minime. Quisigiturhuicfaonteo autmdos,' nullum uindicem habituris,ignem clarum atque fumofum immittam. An Au )1 201 huicrei quis ueftri fidem non adhibet? Quando coelum diuidetur, ut flos 1 1 rufeus,feuminium rubicundum exiftet An quis hoc negat i Illa die nec homonec diabolus quatftionem de pec.catisfaciet.An contradicitisÎncredtilosfus formatpatefacient, ante pofteriusp noftramanu fumendos,8C au juros Hic eft infernus,abincredulis contradidus,in illo tamen ultenus ignem perpetuum pafTuris. Sed quis hic conrradicit C Quitimuerit, q Dtiepmdijk coram Deo flans duas paradifos rerum multiplicium omnimodi^ boni i Vbifunt ofcundas fontiumqjfluxu tocundas, hxreditatemaccipiet mniumpomorum parits Analiquidhorumfadorum Dei contradid) ;01ris fIllic quidem credentes accubabunt tapetis fericis,ftramentiscppurpureis omnibusep fibi dileAis perpetuopotientur, ducentep puellas formo i fiffimas, ut hyacinthus 3l margarita: ab hominibus atquediabolis nunquam deuirgmatas,nec menftruatas. An horumaliquid abnegatisCBono- Pr Propterof t 1 ta rumfolumprxmiorumbonum efl occafio An hic aliquis contradicit ri bout filin ] Erunt&illic arbores colore inter uiri'dem croceumep nitentes, fontesep '' cifertur. citas Cuicantradi* ( i Quod horum c* ue- ttt forciter manantes Cpoma palmx,pomacp ac punica to 1 rumeffenoncreditis CIllic quidem erunt muh'eresoptimat,S^(peciofifl-cit opmiaii tdfptuT I mx,in umbraculis fedentes, cum oculorum albugine candidiffima, pupil- 1' ftnfo. l uirore fplendido iacentes,ab hominibusarque diabolis fat liscpnigerrimis,in i An 4o>intatfiar. horum aliquid falfum elle dicisCDeus totiusbonitatis muleft tiplicacorfublimisjlarguscp atque munincus, A Z 0 A R A LXVI.
Dies TN n.SCc. Rerum uentu ueracutmo contingente,quando nullus men- Di iuiij' Xdacio loctts dabitur quorundamexaltatio,quorundam deprcflo fet. Tr diui* Triplex fia Tunccp terra tremet SCmontes in puluerem redaefti atomis adflmila- f* hominum cundor cohors tripertita/cilicet dextra,finiftra,(: nterior, iniuikio: m a buntur,fietcp ptrtdifoi qnp*
Gens iieroprior pofteriorcp, quaeparadifo ditifimae propius exiftunt pars minima,illic fedebunt accubitati,hi quidem in illorum diredis. Qui= VitKtmeca*bus admimftrabunt adolefcentes pulcherrimicum phialis, cseterisqjuafis r. kfks. plenis optimo liquore, nec capitis dolorem nec ebrietatem parituro cleAderunt etiam& uirgines, tfaqjpoma, carnesq*uolatilim affrent moculis immcnfis atque pulchris. Talem itaque fuorum facflorumremune. SermocU* tum. rationemaccepturi, nullumuerbum fetidum feu culpabilc, (d tantumfalutationis uerbum mutuum audient Dextra: quoque partis homines inter ficus, arboresq proceras manentes umbram immenfam cum optimis ftramentis amnemqj fluentem pomacp multimodaillis nunquam 0 mio prohibenda, uirginescp cozquas, maritosfuos maxime diligentes, habe. Damnandijbunc. SuntSdinhaccohorteparspriorum, itd parscp pofteriorum Homir. nes uero finiftri focum peffmum umbramcp fumi nigerrimi inibunt. fmijiram. n Quoniam pnus negligentes &mattsob&naccs,dtxerunt Cum nosin ipuluerem redadti erimus,nunquam nos ulterius, feu patres nofiri, refufcitabimur. Sdendum autem,primos atque poftremos omnes in die prarfinin tacoadunandos, C deinceps homines errantes atque contradicentes in igne perpetuo manfiiri,ueUit efurientes de arbore ezecum comefiuri, uen. i tres fuosfarcient. Deindeigneumquafifitientespotumhaurient. Mihi creatori ueftro quare non creditis^Vtrum ego fperma foetumtp,an uoCpfi,i( '=xo e fecimus ? V os quidem mortem manu nofira uobis immiflam uindicare > nonpoteflis Nos formas ueftras immutamus & plura uobis ignorata faiNn. ndmus. Primamuerofaduramueftram,fmemoresefiis,agnofcitis. Deitf bortum S uoluptttisci ne fcitis,an nos, an uos hortum feminauinuis C"Si uefira quidemucluntasis didti. Gm.i. exigeret, penicus exficcarentur, ut deinceps nofirumopusvatqueuirtus s i. appareret; umimnosanuosaquascliasmiias, quas uos potatis, pracbemus 1 Nobis :r quidem easfalfasdimittere poflbile effet. Gratias igitur n noftrjcmaieftati quare non foluitis Quis ueftri lignumignis materiam s. Fer occjfum ? t' Nos quidem hoc ad commodum memoriamqj bonorum fecimus. nfecit Per locurr. occafusftella- y iurat, Afcor TuDeumiugiternominibusfuisfacrisinuoca. 1-39 ADeocompo* 'rum,quod magnum (cient (bus eftfacramentum hicAlchoranoptimus s < fitum. rege mundi compofitus eft atque pofitus, in loco tantum mundis atque e bonis tangibili. Cur igitur illius uerbo contradicitis? Hora quidem uobis expedata,quafi animt fuis faucibus inhaerebunt.Qiubus nos fingulis, licet nefciant,propriores affiflimus.Quilibet anteriorum & appropinqua* l torum,quiem & odorem optimum,atque paradifuin perpetuam manfionem habebit Super quemlibet qtioq?dextrac partis falus Dei defcender. t. Refidui uerOjUi'delicet ontradicentes & erronei, ueraciter ardebunt igne e c grauiflimo permanfuri Hsecquidem faeculo futura uera funt: undetuX de Deum immenfum inuoca fuppliciter,& adora. 49 4 AZOARA LXV1I. 1.
OmnUVei n fotentmfen us mdi reg.uitae mortisq} dator,& opotent, prim & poftremn,om n T^n.&:c.VniuerfaclorS8i tert Deincpraehenfibil Si fapient toti tiimt,reum uencTMtur.occul torumC apparentiS,fimulC omnium cognitor inuoct,8^ adorant.
Quippe clos dterrain fex diebus ille creauit, deinde chronum afcendit. Ipfeqj
r ubiq; > 8f iinfuerOsinipcDerts ho Ipfeobifaimubiquea<Susueftrosfingulosannotans .minibtH pne rans,quid terram intret uel exeat, qudquecoelos fcandat,defcendate, fi. Jent. eut Siomnium cordium fecreta, cum ad ipfum omnia mandata redeant, di mB de nofcit.fnipfum itaque crdite, fuoquenuncio, C bonis uobis commit- Ekemofyn* 1 fisexpendite. Omnis enim credens & benefaciens,mercedem maximam s confequetur Cur ttaque non expenditis C Cur Deo fuoqj nuncio uos ad Dei cultum inuocanti,non creditis Si fidem quidem habetis,& credi1 tiSjtam uobis foedus fumpfi Deus enim faurus uobis mifericordiam Si ueniam, prophetac fuo mifit prxcepta fplendida quibus uos teneiob >bris ad lucem educat f Quare bona ueftra non diftribuitis in Deii n nomine, clorum mundiqj totius haeredisQui pecunias fuas in litibst agenda ante terrarum atque prxdarum captionem confumpferunt, exaS pendentibus poftea non xquantur. Majores enim meriti funt. Deus ta. P1 men m omnium ueftrorum a&uum cognitor, omnibus benefacientibus in fui fu noounc,benercium Rium multiplicando reddet,die qua cundi credentes te cam uiri qum mulieres lucem fuam anterius SCdextrorfumadfpiciei ent,optimumnunciummercedismaxirnx percipi'ent mdelicet quodpara ra JilVim aquis amnam potTidebunt, Qui cundis incredul/s precantibus il Redite,&uo. illos,utfibiquiddeluceruafumereliceat,refpondebunt tt&utof* qu* ibis iobi lucemlucremini Turrim igicurintereos cumpatente porta fabrica- F" damtitrru m b Vltruero, ic bunt.EriE auteminua portall1, omnisquits atquegaudium di Incredulis autemquxrentibus, Nonne uo- [ftraifo. dolor omnisatque miferia bifcummanfimusCcredentes refpondebunt, Ita Sed quoniam incredulib; ta tatem ante terminum diuinitus nominatum linquere noluiftis hodienec uobis nec ab aliquibus mal/s redemptio flimetur Sed diuinum odium k u uobisomnibus incumbet Vident cnimnunc increduli, credentes cor di busdeuotis & humtlibus Deuminuoeare, uerita tiq? pofitaeconfentire: re remanenctamen qults ipfi quibus antea librum dedimus.Sed licet termini longus pofitus fit, fintq) corda fua multum obdurat di eorum plurinus JDI mapars incredula, feiant tamen Deumterrain mortuam uiuificaturum. Si a fenfumquidem habertis,uobis optim res explanaffemus. Omnes cre1 dentesDei d prxceptis.fuo prophet*,eorumfe tefles &confirmrftores,ue niamSi lucemmetcedemcp multiplicatam Dco fortientur Increduli. ni Vl ui uerouobis contradicentes,igni deputantur.Scitote uitm hutus mundinil viU pufent $ ef citenifi ludum 5i Iudicrum, ornatumtp uanurri 8Copprobrum atcpcon- fibuUcfl. Rtnua citsmi te temptum Quzcuna^cutSftnultxpecutii^necnonprolisappetitus a danm fu imber incredulis placidus.oriri f aciensrem inutilem,citocj}mar- boU. pari funt,ficut h, cefeentemJn alio quidemfeculo malumperpetuumfequitur Cum igitur Vutatit&bc hl mundi pecunia tota nihil fi t, Deics dileclio conflans & uera, ad Dei nc huius tteftcepr 4opi pietacematepmifericordiam,paradifumqj promerendam: cuius ad opus ti- cipmmfhidiU of fit. memiuri1 Deum atqr prophetam fabricacat capacftas cR.. quanta corum fit. & terrx,quam Deus largifluus pro uelle fuo fuis tribuit ueftrum iter diriFoi gite jf Nullum antmabus uefhisnocumentumin terra perpetrabitis. fatumqui nifi quod ante ueftri creationem in libro pnenotatum fuitDeocuncla agunturhomi "g compleclente. Necamifforerum fa<Sa uobis dolorem inferat,nec euen- tics. tus futurus gaudium prxbeat Deus neminem fraudulentum, uel oPC~ teu Pccctta aut auarum diligit, Cui, cum fit abundantiflmus nul-Jtl Rentatorem bus ab illo difceffusmoleftiam infert Ns quidem per noftros nuncios Aiaunt. Er 194 Epue i cum
cum operetur, gens iiijhtu corneu rebus manifeftis muTos,libruni atqj libram, humani's commodis fumme neccflamttiud. p( pofuimiis: qui ferrum fortiffimum, SC ri rium tribuimus Deus quidem omnipotens atqj fapiens omnium cogni. PfrNocr tt tor,fuum prophetam iudicabit. No iam & Abraham nuncios mifimus,& AbTdhim eifdem filios U'ei prophetas dedimus,per quos librum mifimus Eorum tamen 6er mi~"rts. autem fueruntincreduli.Poftillosrurfusalrjsnuncijs g Euan. quidam boni,plures fhrijio miflis tandem Chrifto Marit filiomiffo cuius fequaces ipfi penitus obe. gtUum ditum humilia atq?fidelia gefferunt, nos Euangeli. dientes, corda conftantia, SC Dcotutcrc"d u denteslli graum dedimus ^non ob aliud nifi ut per ipfum Dei diledionem atqj gratiam i Sedlfcetplures 10 titmfcqui' aarjequerentur Sednonutdignumerat,obferuauerunt, 1 tur, noctmeee eorum fnt increduli eorum tamen credentibus meritum debitumdCmate Mtcbumc s 'ximum tribuimus Viri boni,credendo prophetat, Deum timete,ueftra tUi,a-conce bencficia multiplicando reditum uiaeqjredac lucem & ueniam datur um: ietistieede ( Quoniam ipfe pius eft,ueniaecp dator. Sciant autcmhomines libri,fe mini. fttmScntatap t 11 ris.me potentes fuper Dei diuitias exiftere Ipfe namqj cum in fua manu fint li* Homines cmni,cuiuult,illastribuit. A Z 0 A R A LXVI1I. brijdejl,^ i Alcorm ht" TNn.fcVc. SermonemcoramteconquerentisdemaritofuOj&deDeouibent. s cundorum & auditore,tuumq} Deus audiens,inquit:Suz com'uges | CubitMes Xfore n funt fua;matres. Sola: namqj parturientes eos:unde uerbum mari.20 zo deprvemio/minime t bi ohucntKrotus illiuS'horridum 3^ mendax rotulit. Deusautpius eft,uenacq} dator. p C Deo gra.- Omnis quidem huiufmodi uerbum proferens,uel aliquem redimat,uelcaij,peecant.pptiuumfuum liberum faciatantequam tangat .Sic enim prxcipit Deus, Peccatorum pmnesnoftros aclus dinofcens C Impotens autem huius rei, duos inl1 rtdiptio {xrti: tegrecontinue^ mentes ante concubitum eius ieiunet. Velhuius item im. ofera boiut. t F potensrei,quadraginta pauperes pafcat.Hos quidem fines Deus flatuic,ut credentes agnofcat: Quorum omnis negle Aox inSC Ii cr in fe/uop prophecx Fropbrt [. Dm repugn < credulus,graue mal patietur Omnes quidem Deo fuoqj prophte repu. tesomnes i gnantes,Deus ip(,ficut & antecedores fuos,deftruet. Cuius uirtutibus i pu= meneur.1 manifefle pofitis omnis contradicens,malum & dedecus die publics refur-51 I. 1 reftionis,qua Deus omnium fuorum faorum dinumerator, quorum ob1 r liti funt illijuelut teftiseuidenter pandet,quippe omnium ceeleftium & ter Deiprtfenti' reftriam cognitor/ortiencur. Nufquam efl triii conuentus,quin ipfe quar. am inter ho 1 mines nott, < quinq;,quinipfe fextust Tandem omnibus,flue pluri. tus adfit: Nunquam 11 ta Chrifhisfu 1 bus,feu paucioribus,ille femper prxfens adefl. Vnde ipfe cundorum cogni i tor,cundis omnes fuosadus diefutura reuelabit.Nonne uident ilos,qui> i. nmjiiduoud 1 tres.&c. busfuper prcepta noftra conuentum interdiximus, nobis prohibita per. ' Mittb.i.. nullatenus crederefVndee
ut
iuflum
' petrare,uerbumqjpeccati proferre,prophetxcp uenientes ad ipfum dicunt Deumillapra:ceptanequaquammiOfle,arbi- itrantes Deum nequaquam uindidam fumpturum de didis fuis quxfibi 1140 4 damnationis uiaccp malx caufafunt Vos uero uiri boni, nolite loquendo DLdui prx malumfeu culpam incurrereîecprophetg contradicere,fedDeum,ad que fict apueboniiiio; aefler reditus,timendo,uerbum iuflum t honeftum proferte. Illortiin cerc(Hpit:ni'autem diabolorum omneuerbum ad id nititur, ut dedecus atq* malum bo10 hil umen po nis inferatur hominibustQuod illis eft impoflibile,nifi Deo uolente,cui Ce tcjl ^cere, > cundi boni comendant.f Vos uiri boni,locS poftultibus praebete. Deus quint quodenim uobis locum tribuet Qimentes fublima tionem uobis,loc excel(t Deus permit fum Ht. I >_ accipiant. Sic enim Deus omnes ueftros adus agnofcens,ucftri bon atqi
atcpfiiblfmibusgradumfubIimempermfctet,Curnproprietarnconijencrits.benefieiaperpecrandapromittite. Qiia:firninirnefacerepoteritis,Dei Eri fl dabit. An de beneficrjspraccedentibusmoleftaminicSi be- xneficentu uspins ueniam neficijs poiibiltbus ueni'amnequaquam adfequipoteritis oratores &deciinatoreseftote fequendo Deum omnium operum cognitorem atqj pro- o, 'OTttionts. Dccimt. illis iratum eue, qui fecundh's hominibusS di phctam. Nonneuidenc Deum commendando/cientercp mendacium proferendo, nec uobis nec illis confentiunt-:Qui licet ob fui faluationem iura iuranda faciant, Dei ui'a difgre t~ lufwrondum diuncur Vnde malumC dedecusfufcepturi funt, igncmcpperpetuum uioUnteslut 3r paffri,ncq; fua pecunia neqj prole,nec etiam ipfo Deo fubueniente. Ac pantmwftf Deo quidem fufcitati.ficut nunc uobis iura iuranda facienr,extimaturihocc tulem. "S 1 m minime. Mcndaccsehim comparebunt. Ipfiqjfocrj dx illis prode(Te:Sed r monis,qui praefidensillis eosobliuifci Deum fecerat,perdentur. Praue loc iquentes,atq) refiftentes Deo,fuocp prophet:e,quos fcriptum diuinum femf per fuperaturos aflerit cum Deus fit omnipotens, uelut omnium miferri1 f Nemo quidem creinipdibus fubfternentur & conculcabuntur dens in Deum, dieicp futurse.reperiri poteft, qui'Deofuis^ prophetis ref fiftentes,licet parentes feu fratres filrjefeufamiliares fint,diligat.Talibuss Deutfidcm cordAus e enim Deus ipfefufrtagahs eorumcordibusfidcmatqjconftantiaminfcri- co> fah uindormin* pfic,daturus illis ueniam placidam St paradifum, manfionemperpetuam. or 'fmbit. J?" o( funt namqjgens Dei/emper antecedens. Jili J D JT Vopulut tl, A Z 0 A R A LXlX. j N n.&c. Vniuerfa clorurrl & tef faeDeum adorant,incomprachenfib/rus X lem & fapient,qui die iudicrj incredulos hominum ltbri,c domibus fuis Vifkrie 5 menti contra fuam opinionem eduxit.Excimabant etenim fe protegendos Deo,) iujdam nit autem improuifus aduenit,qui tantum eo p per cadra fuamunitiffima,Deus r rum cordibus pauorem intulit, quod domus fuas bonis hominibus defereb banc Hoc icaqjuidentes,memores eftote. Illi uero hoc Deo dedecus atq; n tnalum,nifi propter fugam illis perfeript accipercnt,fa;cu]oq; futuro per3p pctiuim ignem,quoniam fuum prophetam impugnabant. Quafcunqjfuas jop a arboresfecueritis,uel fuis radicibus firmiter inhacrere permiferitisj diuino n mandatoperficiuir.u fic incredulisdedecus &damnum inferatur. Deus q quidem fuper quos uulc,fuum prophetam exakans,cum ille fit omnipots, ,OpMCillittm op> '<" ilpartem prxdacueftrae de beftrjsBC illi exuurjs ftaruit praccepitcpquod opestum Eti funt, u cr] uillarumDei fineatq;prophetx,&propinquorum atq?orphahor&,& pau- CTpropfcrt*, &' P' perum ac peregrinanaB.Quicquid igitur propheta uobis inixerit,facite: crt. al ab illo prohibita dimittite,timdo Deum,in fine grauem. Pauperes in Dei ni nomineperegrintes,& domibus fuis atq; pecuntjs exetes, ac Deo fuoep P1 prophetacfubuenientes,ueraces exiftunt.Qiiorum primi credentes,dilig tes 4pte ad fe uenientes alios fibi pra:ferunt, bonaqj fuadiuinitus fibi commilT catteriscribliendofibi fubtrahunt licet eos fames atqjneceflitaspremanr. Horum autem fuccelToreii Deum caliter exorant 0 Deus, nobis noftrisp b prredecelToribiis onis uem tribue, omn malicia contra bonos homines i cordiblisnofiris remoue:quoniam tu es optimus Iargicor ueniac,^f Nonne uides,qualicer mali fuosfocios Iibrorum incredulos alloquunturCdicen tes: Nemini fuper uos fidem adhibebimns, quin uobifcum eieis domibus uefiris excamus Si de ueitris expugnatoribus uiiidiclam accipiamus. Deo uer teftementiuntur. Quia fi fuerint eiedi ,minimec illis exibuntj
p (lec
nec illos unquam uindicabunt. Licet enim nonnunquam uindicarepara. uerint,ante uidoriam adeptam fugamproperabunt. Vos enim nunquam aggredi uel expugnare prxfumen^nifi ex cafiellis munitis,uel pofi muros. Hlstamen ineft fuafemotimuerbotenus audacia,dictibus fefimul omnea uniparti faiiere,cumeorurnuelutinfdemm corda penitus difgregata fint. Vndegrauemalumfubibunt, uelut fuiiampraedeceflbresobfuamincredulitatem. Velut diabolus, qui cuidam homini Deo difpli'cicafacere perfuafit,& eum poftea liquit, dicens, Se Deum mundi timere unde mer. ces uirtuscp contigit fecundum commune meritum talium, ignis perpetuli il' us. Viriboni,timeteDeum,S(:uideat omnis,quidpropter craftinum diem i permictk.NulItenus obliuifcamini Deum,omnes adlus ueftros dinofcen. 1 uos traderet obluiioni.Homines qui i Alcoranittit, tcm.Ipfe namq?tune uere damnandos s montesH ( demigni deputati,tnintme coeequantur hominibus paradifi. Illi namqj hi's qu<e exiftunt. Si fuper montemquemlbet hc Alchoran poneremus, r> que faut. Ar meliores t rogat autem ]pro durino timor f unditusdiflblueretur Hune fermonem proferimus,uc n 1 j1 r 'fuistmgii,qutofie hgminesrlemorcsefficiantur. f Ille erus Deus efl:, raeterquem non p depotentUii eftDeus alius,a:qiie res occultas ut manifeflas agnofcens,pius, condona. !( uiniucrbi m= s tor,rex,iudex benediclus atqiieraluator,omnipotens,altiffmus3maximus tifUmedicwi' :> |"parn'cipibus illi mendaciter adfcriptis carens, omnium creator,resfaciens, z tur, quodfit Cuius nomina formofiftmafunt,cui curufiaclorumns 'a1 mettt cne &corporaformans. 2 deterra: fubi}'ciuntiir,cum fit fapl'ens&ncomprsrfienfibilis. ille tids pttrm, cr ignis le* A Z O A R A LXX. roB.n.erc. Meos 5ûeftros inimicos, uiri boni,uobis nullatenus amicos *D nomina TNa&c 4 iXfaciatiSjut uefira fie fecreta dinofeant cum ueftra; legi ueradfl'merefiHmrepies* dialietiiido* ftant,8f prophetam eijeerequaerant Si firmiter autem in Deum credentes, itritut Machu iin ipfius nominepugnatores atcpprxdatores confiantes fueritis,ne dica. u itncticajiear* tis fecreto,uos amicoseorumexiftere.Omhis enimhocfaciensJongedcuJo itttnafet co atjDcusqj dinofcit,quid clm,quide palm agitis.Si uobis item illi domif ignofeant. nati fuerint, uobis hoftes exifient, uobis cum amaritudine manus atcplini guasillaturi,cumeorumuellefit,uosincredulospermanere. Diequidem n3 3 fua gens feu proles cum Deus omnium aduum n futura neminiproderit Abrahamex cognitor,lites omnes (s dirimet,cuiqj fuum daturus prxmium. Suntp uobis plumest, ne n K bonumexemplum Abrahamatqj fui, quife fuarum gentium aliud qum qtuifitfos de adorantium focietatem Iinquerc uelut abhorrcntcs/uumq) cultum n osctiam po Deum ad Deum folum conuerterentur,affirmabant. Ab|" fulo fuo a- flegligentes,ufquequo jtosueneretur. rahamautemfuopatripolhcitus eft r> quodpro ipfo i Deoueniamprecan. do peteret confeffusfenec fibi nec illi condonare it poffe. Cuius talis erat oratioO Deus,nos ad te conuertimur3tuacptucelat fummittimurad te ret' cor nofirum maleuolum dCinfeftumnullatenus effice,fedueniiin *Hojks non diturirtuqj ddigendi.Rt' am tribue.Quoniam tu es prjffmus38<: incomprshenBbilis,ac fapiens Jftost )8~ le le fertiliudexle itaq?bonos uobis exemplo pofitos in Deum dieiqj futurat credentes fegr.diliges pro '"quamini.Omnis autem ad hocfediuertens,DeumgoriofumnegIigentem n ximum tuum inueniet Vos fortafls hoftesqj ueftros Deus ipfepotens,& pius,atq? conodiobabe* CT donator,amoris uinculo coniunget: qui minime prohibet quin honorem bis inimiatm atque iuftitiam eis impendatis,qui nec nos expugnauerint, nec proferipfetuum, quod ri tint. Deusenimrecle facientes diligit,9ifuobis iniungit,ut non participeMtttth.fXhri mini aliquibus in negotrjs. Cum expugnantibus uero pro lege ueftra.d fhis iitterpres tatur. domos uefiras uobis auferentibus, neceos ullatenus diligatis. Sin autem, r. malis
R k malisafibdemfni O uiriboni,mulieres bonas ad uos fide fumpta uenfen- MuliereSex A li tes optime probate, easpfidei firms repertas ad incredulos minime uer- lient rcligo' ne ttdiienitef illis fuos fttmptus peratftos perfoluatis. Illorum enim coniuniftio tatis,fed 0 robinlx c'M non eft licita.Eas quidem deinde diicere cum danda dederitis,nec incrcdu- c fiucttntmcrc mores executi furitisj minime dubittis Deo fapiente atcp difcre- & lorum duli^non rcti to illud inter uos iudicante 1m f Marias quoqj cunclarum mulierum, ad ncniit. 1 illos incredulos fugiencium,fui (mpCusreddancur.Deum timete,in iliutn c credences Cum mulieres credences tibi uenen'nc propheta,fdecp firma- QJI ttbefj? debcM it jide L uerint,fe nec Deo participem pofcuras,nec furtum,feu fornicacinenviel 1 f lummultvn* ab lof HItctdtU[n,uet ahquo tuo pfxcepMdigreffum perpetraturas, & men- but. o 6~ c 3 d3ojsfedifcefliras,tuquoqj fide firma Deum pium uenisccpdatrem pro i illis exorabis. Viri boni,nec credatis,nec ueftra committatis negotia gent ti Juinam irim promerce> quaeiam die futura defperat, ficut incredulii a ab hominibus commiffis foueis. Vromijfi prt Z O A R A LXXI. fknit. V' t Nn.5Cc Cum omnia clorum atqj cerrx Deum incompraehenfbilem Rc& prtlU 1R m JlatcpfapiencemadorenC, uos homines credentes & boni ,cur pollicendo) <mtcsZ(.u,id* m c quod non AgiciSjDcumoffenditis * Ipfequidem diligit pro fui nomine pu- mut. ftrufli prareuntes. cl ^brifhispriem E gnantes ,aciebus bene difpoGcis, more nrmicer acdificrj dixit Nxchu* la( CumpoftMoyfenquerentemfuamgencem, curprauis operibus infifie-* nuncium illi miiumilla Dei uias deferebat,Deus fuis cor. mitcmmuru. r reCjpoftpfum 'in gnre(uni C cumfile malosillos abhorreat Si. in uiamrecflamrf" uluroi dibus bonumdimouic dixit, r item Maria: filium dicentem:O filtj Ifral.ego multospfeudo m nunquam dirigacChriftum i uobis Deo miflus nuncius, quod de teftamencomeis ineft manibus, atTir-prophte i f r cuinomenMa-gjbm cauen ftt mojuobisqj nunciumaffero, denunciopoftmeuencuro, ii c clutmcus,magum efle illi mndacicer anerebanuQuis autem peior eftim\i.Deicftl,u 5 utkxNachu F ponent meridacum Deo, uocanti cuntftos ad legem recam, illosp malos m a abhorrendfIllis quidem ore fuo Dei uerba delere nitentibus Deus fua,li- meti cmnib, c ills pigeac pra:cepcacomplebit qui nunciumfuumcumlege bona, legit-tu j.Tt* cet '.mineatAdeue L reclajiic fupr omnem legem praeemineac licet inde dolentibus quini 3~l uiacp 1 nijfe iH preh I Deo participes ponunc,mific.O iri boni,mercaturam uos maximo malo A[ cerni* 'do/or d defenfuram patefaciam,uideliceCin Deum atque prophetx credire,&'prx- m mus.,utmaxi d mtfdr datumacexpugnacum in Dei nomine cum ueftris animabus atque pecu- m sertis f r tendite Hoc enimfi fapitis3eftuobis optimum,cum Deus ob hoc ue- ta JcquatttT. ntjs 1' f ftra peccata dimitcec,& in paradtfo habitationes amcenas,domosq perpul-.Chnftui ttuti preiixit: c chras uobistribuet. Dabic icem ialiud uobis maxime dileclum,uideli- Pr Koi-'rt c cet uindicT:am,8t terrarum leuem Si facilem acquiQcionem boniscp magniQ!m g filins heminis. gaudrj nuncium. tOmnes boni Deo feruianc,ucChriftus IefusMarix fili-jjnrepcrturiu u us perfuafic,incerrogans uiros albis inducos ueftibusQLiis mihifubueniec, c/ijiifi?erc 40e parte Dei me fequendocRefponderunc illi,Nos. Quidam aucemfilio-1te 3 ex tc/in/t har rum Ifral crediderunc, quos c weeris toiton incredulis manencibus prxferendo,t< l?oraj= he ut Deo net, longe fuper illos exculimus. I" feruit .fecuti A Z O A R A LXX1I. fuI funt dlbisucfh inuocahc Deum regem be- businduti. ex TN n. &c. Cceleflia cunda, atque Cerreftria, J-nedidum j ncomprachenfibilem 8Cfapientem, quifcribendilegen- Af bpoctlyp. dicpfimulinferjs nuncium femetipfis excitauit quieis prius erroneis Mtcbumct ex ex uiam recTam,S librum ac difcrerionemjdiuinacp prxcepta patefaciens,be- txign&rn U* m nedicet illQs,9<: alios etiam deinceps ad eandem legem alliciec. Per Deum terurumex r_ ~j w'
fapiencem
iuiiicmfhi d dantiamatq; diuitias cuilibet pro uelle fuo committit. Illi quidem,quibus tlll* iflnOgf t teftamentum portatum mifimus,ipficpminime tulerunt,afiun ilantur afino lUnti Ubros.1 contradi. libi orum Iatori Eorum enim
Ici fpientem Si incompra:heni}bilem,qui cum fit di'tiflmus.hnc Tuamabun
inpreduloruin,diuiniscp praceptis c cencium exemplnm peffimum habetur coram Deo, illos nunquam in uiam a reclam diredhiro.O Iudaa,fi uerum fit quod dicitis,uos fcilicet penitus Horsbonn de hominibus, cur mortem Deodeuotos&adha:rentesefle,nihradantes vpland*. i fummoperenon optatis i Ill uero maximeropter prauosadusfuos prx< p r mifloseam idpiiunt.Deus tamen huiufmodi malosagnofcir.IIh mors,qu i fugitisjuosaiquetur,& ad cognitorem fecretorum & apparentium omni ll 1( ferijs quidd*s um, didurum uobis omnesadus ueftros, ibitis. Quando die ucneris oragere/s/t. l mm uocatur, omnis bonus forum atque negotium dimittat, & Deum in. uocatum eat Hoc enim eft optimum,fi fapitis. Oratione quidem termina. t 3diTgregemmi,ueftra ra captatum commoda Deumcp in fingulis rebus in. l Dimictenuocatumatqueprecatum,utficueftranegotiaprocedant. tibus autem horam illam,ob mercaturaefeu ioculationis afpecftumjdie me. I 1 lius atque iocundius illis mercaturis 8&ioculationibus apud Deum efle, qui uicium optimum gaudium^ plenum prftar. A Z 0 A R A LXXIH, TN n. Sic Ad te uenientes increduli dicent, fe teftimonium perhibtre, i JLquoniam ru es Dei nuncius Deus autem agnofcens quis fit finisnunci us,illos efle mendaces perhibet qui facrmento fado propter fuifl uatio nem, uiam Dei derelinquunt mle gerendo, cumex credentibus fiant in. cicduli.Nos autemeorum corda,liccc ipfi ncfciant,figillauimus.Eorumtamen corpora uifa quaii Mipitesperpulchri parietibus infixi fuicp fermo. nes auditifumme placent tibi. Ab illis tamen,uelut ab hoftibus a tq?meneft. Ad prophet enim dacibus,quos SC Deus deftruet,tibi cauendum ipfe aduocati, ut ex Dei parte ueniam cohfequantur inuoluendo fua capita diidem prouenit, fiue condonesfiue uanmtfii infurgunt Vmim igitur C 3~ [i illis ueniamfaciet. Perftiadentes ne prophetx Opprimtndi non,Deusenimnunquam funt, quitte* ^fautoribusfumptusindulgeantLirj ut fie fuis fumptispenitusfine inopes gitopibiaw atq; mendi'cijfublimibus atcpdiuitibus prefl diruantur cV efjciantur.Dei uandos := [cita* autem omnescoelorum atq? terra: diuitiaspoffi'dentisj nec non &prophe> toresMicbu- ta; atq}bonorum eftomnis fublimitas atq; uidoria licet hoc ignorent inmetis. creduli.Viribonijnonuosdetineatquippiamueftrumnegotiiiminpecu* Ante mortem c nrjsfeu filtjs,abinuocatione diuina. Ha:c enim agens perdetur. Arjte morfacilittes dt' ifsaduentum de bonis datis uobis, benefacite, ne tune necefftatc cogente tfpnfmi*. dicatis:ODeus,uitam mearnad terminum propinquum protrahe.tlTleebonus efficiar. Deus aiitem omnium ad usdinomofynas enim faci'am,SC Situm, fcens,neminem ultra terminum fuum aduenientem ' protrahit. 4 A Z 0 A R A LXXIUI. INcoeloratcpterra: uelutfu domin adort. Ille ueflri cditor,:: omni n.Stlc. Deiimomnium iudicj8<omnipotent,acglorifcand5,omnia ueftror operBatcpfecretor uniuerfalis cognitor quippe nulla latent efr, nos pulchris formis cdecorauit,8<: los ac terr ueracif,ac uniuerfa fimic Iif,Cdquide 8ueftri perhibtcreauit.Nne percepiftis ueftrosantecef fotes incredulosjObfuoroperumpraiiitatgrauemaleirepaflbsjgrauifN fimcppaiTuros;" oftros em nuncios cdiuinis prarceptis miffosjincrepado
do dicebant Voshomines tantum,fcuc & nos,ufas Dei rectas docere prafumitis. Illos autem fieincredulos manendo,Deus minim curabat Dicentibus quidem incredulis fc nunquam refufeitandos, refpondeas ImoRj c im Deus eos ffcitabit omnes fuos a&us, quod fibi leuiftim Refimtio l per Deum, i. m eft,patefacturus In Deum i taqjueftrorurti oprum cognitorem, atqj procrdite. C Di'esuephetam, fit" hune Alchoranuobisdiuinitusmrflum ftraecongregationiscoramDecunftQnirnrefufcitatore, uobis fiet anw i benefadentes tune uetiiam adepti,paradifuni riffima. Credentes autem SC perenniter inhabitandam,quodeftmaxirrmm,pofl~idebunt.^f ncredulf ( uero,uftrispprxceptiscontrdiccntes, ignimanfionipprauz perptuat 10 tt tradentur. Omnis mali lucrator fecundum mandatum Dei folum profcifc fcitur,nufquam excedeDs:Siut 8l ipfe Deus omriiadinofcens,incredenri., u um animum (am uiamqj ueracemimmittit. Deum atqj prophetm imita tariftudete. Q.uodlicetreciiftis>prophetenotlattinet>ni&tantum man-Li -Lrg4ti mud; data nuriciare,8Ceuidenter explanar.Deus quidem unus eft,prter quemiiistsuitum m .docerc. m non cft Deus ali'us.Cuiustutelx finguli boni fe ontmendant. Vosuiri bo' * ni cum qua:dam ueftrarum mulierum infantiumtp itobis inimicentur ca-OmendlK:.il ni, injidijsuxum ab illis Pro quibus licet precacifuerit<s}ueniamcp Ui uete nos fecericis,Deiis cr libercri. fc folusueniaclargitor exiftit. Veftrquidem proles atque pecunia,malorumyOpcltylibti o, Deum eft autem omnecommodum ,c- 'ridifutndo Apud Dnonnunquam occafio eft t0 Cnu n oc* mnisqj diuitiarum copia Illum ftacppto pofle ueftro timentes exadite,8nudorum (t AbauaridawJ t ca~o. fequentesbenefacite: Qiiodueflrisutihmumeflahinubus. n namqiliberi,femper antecedunt,f Omneueftrmn in Dei nomme benefidum ipfe mulcfp/cabit,peccatacp dimittetjglorificandus Si fapiens, atque ci immehfiis m nofeensoceuhum C apparens,incomprhenfibilis SC A 2 O A R A LXXV. ante termina Q; Qumoio n.&c.CumtuPropnetamuiJerii3Usrebudiumfeceris, m, t ] INcompletum SCfcitum Deum timens, hec adomtbus fuisilas erjcias,necMttchume .pojiit nifi propter res manifeilemalasexet.Termno quidem accedente,te>P. dinar ipf* oftibusbonis acqj fidelibus adhibitisnullatenus coram Deo cundt Uidente Uumjicere. joft ir mentiri uolentibus,uel cascum re dtermina retine, uel dimitte Huius 'vtrietipre* jcriftiggeiK* ei enimtermini Deoflatuti omnis negled:or,fux nocebicanima:. Forfis ta- 'u Ir nos menaliud mandatum deinceps faciet Deus >qui tunc cafligansatque rtfit. l P perfuadensin ipfum credcrc,dici<pfuturafidm adhibere,omnes fetirrien t< tes ab inuolucris & impedimentis expedietjUidumcp tribut ex parte nont CI cogitata, Dbicpcommendatis temperproficiens, omneqj (um mandatum1 C( complerifadens.omnibus rebus modum atqjmenfuram ingerit.Menflnia t P! propter xtatem defperantes rr/um menfium metarn & prxgnantes termin num partes expeent. Timentibus quidem Deum,cius mandatum expe- Ti Timmnhm .rscumUrem oditum eft C 4od facile qui.tribuens hocpeccata dimitiet mercedemepmaxi- Dt mamtribuet. Dimittendas iraque,uobiTcumhabitare abfquemalorum facilit, SCrc anxietatum illarione facite, ^pragnantis ufque partus horam fumpuis indulgcte deincepsep fi prolem aluerint paum determinatum di coghiM" tum firmate, Ipfis autem nutrire nolenubus.alia nutrix adhibeatur,^ his MKhmtti* .ctAottrinz uelillis p ro menfura ueflra pofleqj benefacite. Deusenim omnem difficul-c* > tatem in facultatem redigens, nemini prxcepit expendere, nifi fecundumt contriiieen cot modumfui poffe. f Omnibus uillis Dei prophetxqj pracceptiscontra- t ornes gr 1ucfuffliilutii dicentibus grauc malum inculimus, fuumqj malum illas guftare fecimus. hitmt.
Quorum
i Quorum finis intrims fuit atquepefditio.Omncstacpfapientes timeaht' Dcum,dantcm omnibus credentibtrs fapientiam/uiq} notitiam. f Mittit diuina prxcepta, utcre. enimuobisnunciumdocentem&explanantem dentes & benefacientes tenebris ad lucemeducat. Omnis credens & be. nefaciens, Deo paradifum aquis ameenam, perpetuam manfionem,gaudiumrp plenum accipiet Ifie quidemfeptenario ccelosterramqs numero dt<pofm~qmbus mandata (untmterCta,ut <tCtp<cundipo[ens,omnta~ e fua fapientia compledens, cundh's flfe perpendatur. A Z 0 A R A LXXVI. i1 i ingit DfKiH TNn.&c.CurtiiprophetaftatifejiliicitumDeo'poGtum^'citumobtin1' J permififlidi* Arira mulierum amorem t Deusquidem pius ueniarqjlargitor,omnium feenfationemdominus d j fapiens& incomprxhenfibilis tibi iuraiuranda delerc praccepit, in re uxoru. p Prophtie quandamfuarum mulierumalloquenti, rcuelando quoddam,I qiiMnHaut* iS iila refpondit Quis tibi nerbunliHudaperuitc1Atille,Deus omnium feitxcogittttm,1' G m entifltnus,ad quem cohuetris jQmnibus alis cor tuum alienabit'.Et fi cumuxorei e dornnus ueficirâ; abriel,angcli^ caeiu illumdenmalisoblinaciter inhatferiSjDGus G t ti I teri,liommcsq3boni teffes aderunt Aliquibus autem rcpudiatfs forfan prtbcntliflent 1 toncubentem I Deus meliores,fi'rmacidei,iugiter orantcs,& multum elecmofynamsjtutn1 f cumuxore (H c i coniugatas tum uirgiries, carumloco reftituet Viri boni, uos ucftramcp tu a&iticiregtt.Q genemfoconilnitfuH'urSihomines comburente, cuiuscuftodesfuntK Tn ferartcs~t ne= fum. =aangelifrocesdCimtnvi,nunquamDeipaceptisdigredientes finies angfli: mopereretrahite, uoscpincreduli, dieudicrjnullamprstendatisexcufat 3 tionem,cum Deus tantum uos fecundumopra ucflraiudicabit. V os uer m'rf il peccata eftra derelinqcndo,ad Deum e corde puro conuertamini, ille nnamqj forfan uobis peccata d/miiTurus paradifum aquis arnnam tribuctt tocolca** j 1 nec 't die,qua prophetx nec fibi credentibus dedecus inferetur,fed luceman difiwtfudm feliae r dextrx guftabuntîpficpiugiter una uoce dicent: Tu Deus, quo te filMtattmnu1' geri. nrnamomnipotenses,nofl:ram lucemadaugeadonobis comple.TupropheIncrdulesrat incrdules expugnatum Si prasdatumproficifeere & ut te timeant, ag< ta m.i fubigen grcdcrc.Ipfinamqjgehennam,uiamcp malam femper infequentur, CMu-.3 3 g 0 iosdicittperi1 r lieribus incredulis exemplum Gntmulieres No ategLoth,quibus nil pro ,&pr<Mer f l> r fuit fuorum maritorum bonitas quin Deo praccipiente cum cxteris in* biumbic t tuti' trantibus focumxternum ;> ingreflacfunt. Credentes autem fibi fumant exta dicit. 'a emptumPharaonisconiugein, &ManamfiliamIoachim, quarumaitetaa Exemple ] m Deum [. iugiter precata eft,ut ipfam Pharaone,prauiscp fuis operibus,genbonarummw i. teq malaliberansjfibi domum in paradifo flrueret Altera uero,Mariauilierum,tt; l n delieet/e dirigendo nil maliciaefeu prauitatfs operata eft Vnde animam 4% m-tkf. ( > H4T!iUIIdU' infuffiauimuslli,noH:i3 i :=i uerba librumep confirmant! St in bonitate perfe* i ueranti. dibttsuehit..
A Z O A R A LXXV1I.
4 A
operi iomini t |N perfcHiîmd n.S;c Deusrerummultiplicator Comnipotens,cuiusmanusconti uitam, ut quis apudeum melior effceretur,intuinclorin Xnet omnia,mortem 5C condonator cYincomprsehenfibilis VII. clos difpofuit In cuterra. 1 i. lit,ipfecj} i iusfatfiuris nif fuperfluum uel incompofituni cuiufquam oculus perdpiet, Sidcrumh ] licet bis uel farpiusinruens Ipfe ccelum fidereis ornauit Iucernis,quediadiaboliefit' jf r ;*bolosexpellant,ill/stimorcminrjciendo.beumnonfequentes,gehennam giunt.jF inforttinium perpetuum paiietitur,in inferno pleno, ai ob iram nimiam "SC
obArepente,auditurnimiamincrepationemabinferniiudicibus,qu3rrentibus!
tfbtts: Niinc uobis nuncij miffi fuerant:'Refpondebutit,lta Sed nos illis contradicendo perhibuimus eos erroneos exttiffe, nec Deum quicquam nos perillois mandafle Nimc etiam igm's minime lacderet,fiprajccpt/s audicisfdem uelut fapites adhibuiuemus.En qualiter culpas fuas,malumqj pateraciendo proferent. Timentes Deum,a?que fecreta cordium indicia uocum agnofcentem,uenia mcrcedecpmaxima donabuntur.Nonne fciun omnium conditorem omnia fcire. Ille quidem tcrtam humanis quoeftibus ad &itinenbus applanaitit t ex i lia ftum humano iiidui produxic &C Habetis'ne fiduc/am de cozlorumconditore, ipfumomnium reditus fict io < uos fimul cum terra minime peiTundetf Ipfa quidem uobifcum fumquod T i mergendaconfundetun An tuti fccuricjjmanetis,quod uobis uentos non TftTiACttlnkd immictetC SdecisaLiccmpoftmodum,quodiiobiscaftigaucrim. Videte, bitttonbm i < fuit finisanteceflorumnoftris contradicentium. Quarenon perfpici- fummrgUi. quis t Quis in Dei loco tisaues,quas ml nifiDeusfoIus omniauidens fuftinec t uobisferetfufFragium^ Increduliiieronunquamerrairedefiflunt. Quis Deo 1 prohibente,ui(flum atque diuitias uobis miniftrabit f RefiftentesauHumiteti t tem,dCperfidi/uam cccitatem nunquam derelinqucnt. Vtnimeft melior, H cars <ntlcfht apitefummiflofacieqdeclinata pergens anredam uiam proficifcens:'an P Deits quidem nos in terra creans,ad quem Gnguli redibicis,uobis auditum, para jgmji* 1 Si ,itt uidtnijCorqjtribui t.licet ueftri pauci fbt gratesrfrant. Quxrentibus cat4. c* litctrtuf ad i illius aduentum terminite,ut te ueridicum probes refponde:Nemini nifi litntiu domiii nil nirinuncium tantunt SX. foii i Deo illum elfe notum tetp explanatorem 'ad iuiicmm, exiftercHominibusautemillum uifuristerminum,faciesnfgrefcent,cum t i illisdicetariHic eftille diesûem uobis femper praed/cauimus Sine Det um, tnemeosq? futores confufurum Gue ueniamifericordiaque donatui rumuiden'cis, quisegraui uindida Deimalosillos&increduiosetjciet^ 1 quidem in illum Deumcredimus, Sêius nos tutelx fuppofuimtis. Nos i Finis autem omnium dticernet,quis uiam erroris fecutus fueric.Si ueftram aqtiamtellus fimditus abforbuerit quis aquam dulcem atque bonam potumafferetf ,Q1 A Z 0 A R A LXXVIII. .TN n,a:c.Per calamum & lines atq; fcriptum,tu non es nifi Deinuhciusim percd* toril Imum Xhabints optimi mercedem maximam inde fumpturus non magus,ha ttfcri I Bondaanonfacus ptioKyfe' Qiiodfeteuidens quando Deusbonosmalcs'quepft c drfcerhens, quisream quiseprauamuiam fecutus fuerit explana-.numium,non 1 bit. Cbntradicenies, quitefibi fmilerhefldefiderantjnullatenusfequa- mttgunt. t ris nec icerum crebr iuranres quoniam ipfi contemptibiles Fnt. t Idem IT cr quoqiiefunt rerumuihficacores Cfeditionumfeminatores, de- CriminattiT t Cm trdores tiamjbomqjdtminutores,.Si. culpabiles; ac increduli, prolis ta- fu ioftrituc 4"or ct menatquepciiniae diuiccs qui noftra pracceptaaudientes il la priorumttcmptorcs: a mendacia elfe perhibent. Vnde nos ibifuas facies denigraturi,malum ab il lis(Wpius contradidum infercmus. Talium enim dormientium faciesdiuina uindiAa fuperueniens,quafi noem comburcndo denigiauic Qm mane nifi taies cactefisrogti, ut fcut prius fi poffent, fua negotia peragerent, tandem percipiendo fe pratiam & falfam uiam effe fecutosafNonne uobisdiuinam inuocaferebrit Eorumueromedif dixerunt aonem iuiunximus f Illi uero female fecifle, Deum teftem adhibuerunt, f Sic his illi fui caufamerrons improperabant ForfantamenDeus 1L_-
hoc
hoc malum in melius mutabit:Quoniam ad /Hum orandum pleineconuer. timur. Cumcpmalum huius mundi magnum fit,conftat apud fapientes,a. lus maximum eiTe.Timentibus etiim, Deo paradifus tribuitur. Vosmi. nime,malos bonis cozquare poteriris. Aut quid dicitis An librum hoc afrrmaflternhabetisfQuis eorun^dftum hoc afleritf Perfcrutetur.Velfi participes habent ad fuidifti probationem.cum il lisaccedant.Die,qua uo. cabuntur Deum adoratum, hoc agere nequibutit Quoniam hoc fatiiuodona illis fpacium,qui qumfiti reatus emencati rcclifabl1nt.siuepau1ifper enim fapien dationem feubenefcium,hoc impoflbilcfbi dicunt efl"e.Ego ia 11 tiflmus L rudenti(fimus,ilIos quenefciunt,a ttraham An funt ipfi fecrc18 p torum fcientes? Scribantgttur ipfa. C Tu uero dtutnum expdia iudiixempto Iat tc iuedctttrett cium,non imitans inclufumpifd, qut reut diuini tus aduocatus,nifi pietate di increduli* diitina fubueniente,ibi permaneretrper metamen extradus,bonus f&us 4 tath e eft.Increduli libvum illum audicntes,uifum aduerccre nequeunt, fed nunMacbumetio cium darmoniacum.cum non fit nifi dodor gentium,appellant. e fhrgciuiiim. A Z 0 A R A LXXIX. xarb~r ~rbt TNn.&c Verum qiudem;uerumq}ueracitereftil[ud,cutHatatqHe mutbuiriuti XThemuthcontradixerunt VndegentemThemuchobfuamprxfumrefilkittpea > pcionematque fupeibiam confudimus, populum Hath uento grauiffimo ic i rierunt.f 10 C Ventus enim illis feptem diebus 8i nolibus oAo incumdiCperfimus. t 1 bens,prorfus ut palmas uacuas SCfragilespofirauit eos.Quare fi quifquam Phano. {i fuperftesexiftat,perpende. Pharaonem item, fuostjpnedecefforcsobertores fuos Dei nuncio concradicentes dinina uindida grauitet peruffit, t > Koctipara.cdtluuio quoq)ueniente, nofiros per arcam liberauimus f Hoc quidem s commemorandum pofuimus ut aure percipiant, corde^ firme gentibus g hidiciimDeit rcondant.Pn'mo buccinacfonitutellus $ montesprofternentur,& inpulnouifiimucr t rueremredigentur, horaueniente, cceIumcpfiindeturcVdebiIitabitur]& i bofuu deferi-a d angeli ocSoDei thronum fuftentabunt 111a ie nullum cuiufquam homibitur. nis t fadlumcelabkur Omnisqj chartam fuamdextra fumpturus, inquiet: BamAis iix* 3 ( mater,meam chartam legam,qui me uenturum ad hune computum fem- 30 Ufciictidlo' 0 iiperexiftirnaui. Vndenuncuitadukiperennicppcrfruar. gutoperumt f" Hominiindexterpn)bas huiufmodiparadifumfublimem ubi propinqua pomommeft opia, 1 1 c poffidentibus dicetur: Pro uelle uenro,modocp penitus propter adlus uetradetnr,dnm S lundis in fmi*\ ftros prcdentes, comedite fimul atque bibite Illi uero quorum finiftris Ibrm. charta committetur,inquient: Vtinamhuius chartx donocomputiq}notis cia careremus, unacptantum uita fuiffet, cum pecunia iam deletanil nobis In 1 proficir. Faucibusenimaccpgutturefumptiinignemprorjcientur, ' cathenis qusq? LXX, cubitortim detenti firme uincientur: Quoniam nec tSaai c jh' reis uinciat'iin Deum crediderunt nec 3 pauperibus cibum pnebuemnt Hodie namqj 4 tut immii. 1 ' nec amicum, nec uiflum, nifi tantum f.* peccatorum, uidelicet igneum, cru Perresuifbiles Si inuifibilcs nuncij entum,atq;uenenofumtnuenient uerbumbonum eft Deo mundi conditore compofitum, non mimo, uet ) pccna pfcrtdo inetatore uel mathemacico Si quicquamenim przter mandatum me propbtt*.profertur, illi dextra fumpta uenamcardiacamabfcinderem, nullomihi prohibere potente.Hoc autem uerum,uerumcp ueracirer eii,ueram fedam timenribus patcfacicns.incredulis maliciam adaugens, nec nobis cft ignoratum,qtii credunt illi,quie contradicunt. Tu uero Deum cum ipfius mmentis nominibus deprecare,te fuactutelaecommendans. AZOARA
Z 6 A R A LXXX.
e. r YN n.&& Licet hominesde malofaepius quxftioncmfacienr quodine- Deiudicij die U i uirabilitr nemine prohiber e potence, {im infert Deus incredulis Illam di- hquttur. cm cominus uidens , cseteris longeperfpedam, qua ad ipfum amendent Si SiL. 3homines, cuius tantum eft fpacium quantum eft L. milia anno- S~ miibui * angei emorum indura Illa quidem die coelumut fumus euanercer,tel- domini dtrutn,tu patienter '" 1 abejjh necamicusamicirecordabitur. f Illa qudem e d, lusuclanacarpetur, aie dicit,fibicon* X- h quih'bet incredulus,pro feredimendo filiosfuosatqmulieres, omnescptu- trarta /uijura Tune enim incredulos,quoniam tt faim n tur 0 t tribueret O osjtocamqjerra; fubftantiam Dm m non adorabant pecuniamq multam coaceruando nil boni perpe-fc e.fcribens for* trabanc ( quippe Deus hominem fie compofuit,ut malo uifo patiefcat.,bo. u breui ne 3_ taffe num adeptum retineat ) graue malum pafiuros,ignis comprimet Oranti- tttrum. Sitt Si dancibus remfcitamquxrentibus, atqj pauperi-ftmotwiiittr: bLisiugiterexceptis, a quomodo Ka bus, dieiqjfuturaeeuentumueraciteraflrerentibusj uindidlamtp diuinam cbunut un* n , ineuitabilem timentibus ^caflisin omnes, prater in mulieres proprias, na s>nofit confit l- Us! fuxqjmjnuifubditas undc nulkis rcatus fequitur. A' pJdidisalia pe- H ingenijt eft. Depofiti eufios fidlist ftistp conftans, co tcns,uelut malus damnandus s3bominum ef* f le mrttmniitabilis ac iugicer oransparadifum Ohonorem fufficientein lia-l, jtindttum,ul n malum due; 0 te :0 bebime Cum dextrorfurn &finifirorfum ambiant increduli,cur fuum " errorein non ^ftntur, bono relinquent t Quomodo fperant Deum daturum fibi paradi-f" gtuiduit. fiurirPer orientis & occidentis dominum,nos eorum loco meliores ponere?," .e Videtur l bi* pocerimus. Ipfi uero in menullamlundidlamexercere poterunt. ^f 11- ,, mule (r j dni losnunc hoc, nunc illud dicere, Si ludumatque derifionern exercere per- bu " bmre a/;ijt!.ii mie Die namcp,quafxpius illis di(flareperient,per mefuis lefoueis con- Sr altji la te. I- Scdm i feftim refufeitandi iielutadconciliumproh'cifcentesvuifibus fubie<flis,cis cisrequiutat ) 3 fhtattm minimecpperfpicacibs dedecus fidei facpiusillis prsenunciata: malumqj /&' imer 1 coittgef de ai 1 pacientur, ea ult triofibi da A Z O A Il A LXXXI. tumpTiuilegi n.&c No mi(Tuscaftigatum homines,ante rhali grauis aduefitunii m t. itmfing.t. INinquit Ouiri, uobis docflor& caftigator diuinitus mflfus fum,utexau- nc o '30 Noe,~tniuf ( diendome Deum timeatis Sique ueniam peccaminum afTeqitemini,ter <" -f x" temf t lacicumepilatabitur Dei tamen terminum p d nullatenus euitari fapien- < tmplo korttf m tur cru u* r res intelligunt. Sed licet no<fludieepillos caftigando doceret nil hic nifi turad d diffuginm (num ab illo effecit Quanto magis enim obnixe eos caftiga- Utttcm. u ucrit, dC Deoueniam tllis qucefiuert,nuncpfecrete, nunc publie, utC I Deum uerriae datorem obfecrarent, precatus fueric tanto magis infurgend dofuasauresdigitis oculosqj palmis fuis atque ueflibus cooperuerunt. Accriorwmp 4' * Cozlum quidem uobis imbres ad augmentum prolis, atque pecunix, Ac n necnon hortortim & amnium donum & incremencum mittet, Deo iuben- P'fi argti* pificio '4ot( ijuiuos multiformes effecit &closordine(pceno diftinxit lu-%n!ctttturno, ite, mmq lucem folemcjcandelam confticuit Idemcp uos terra plafmans uos ad (e denuofufeitando reuoeabit qui terramueftris itineribus planam efFccit Cur ipfum igitur corde puro moreqj bononon inUocaris: f AdhucitemfermoneiTifuumproleqiiendoNodixit: ODeus, *D me nullatanus imitando fed dolos qum plurimos perpetrando id t Deorum/ ue imuginum fibi pecuniam atque prolem non nifi damnofuo tribuit (cuu"el i quod ttmpom No= funt Vnde ilfi perfuadentes uiriflTim ejeteris ne fuas dfrrent ima* hcmci nomu> n giaes, quz maxima multls erroris ocafiofucrtint, uidelicet f Huden, n4> nu. Schuan,
DicitNocprt S Schuanjagutajannea, Nacen, c propter caftigamina plus aberrauerint., dt ut totw r, reipmultum extitcrint ,noftra manu fummerfi funt,deinceps in ign poli. gcniHmoru= t| No deuote precatus eft,dicentiomni tutore uindiceq carentes.Quod C liiiSolerttuT a do :Tu Deus,nullum eor peccator fuperfltem cfle pateretquoni plures qBO(J/cript e nm errare facit,null nifimal Si incredul proie fadhrri.Mihi uero,meiscjjpa rd/jifti bsbet. r rtibusat(credHb.iienilargre,&incredulisnflniGcfufionittiniitte,
A Z 0 A R A LXXXII. Mihi diinitus mifllim eft,quod homines diabolici aufcultan.TNa&c. Etiam confi' tentes aIcom Adodicebant Nos Alchoraninirabilem auditu uiamredtamedocen< num, z? neg t temcredimus necalitem Deofublimi,necnliurnnec millier emhabenti, ,10 j 1 10 tes DcifiUS, participem ponimus.licet infcientes dCinertes multa de Deo nefanda pror ntfandi t uU t ferant. Nos autem opinati furnus,nec homines neque diabolos quippiami ta pccjrunt J Dco falfum impofituros.Quidam tamen exercitus dxmonum alrjstantuml de Deo. in Deum nullatenus dicendo credant:Nos prius aflueti corWutchumet l t fo perfuadenc,uc i Ittmejl clU 1losaufcultatumadfcendere, nuncip[lim plnum arque munitumcuflodi- bus pcniigiJibiis reperimus,& aufcultantetn omnem ftclla lucidifTimapro afcendere,ii'- 1 } feendi ctufa. |fequar Vnde fcire nequimus,an terrenos odiat,diligate Deus. Ctirrcp s nori quidam boni,quidam in terra fimus, uias uarias proficifcimur Nos Sedpofkxitcr t ejtprclufum aixtem opinati nihilDeumeuadere, nec agere contra pofle, rcdlamuiam i mquif poftu= 129 patefacfhm credimus Omnis enim in Deum credens, omnium malorum n Urct,titmo* j iniuriarum timore carebit. Quibufdam itaque nofiris credentibus,qui. euhi bominiC minimecredentes reda uia gradiuntur:lncreduli uero difgredien. afctndmt,ut t bufdam Qifui fum S erumpentem prorjciencur. Aquas Cimjhisicit. . tes ab illa,in ignem feruentem j Sopbi/taw,i, tamen bonas illis potum pra;beremus,f legem bonam fpretis erroribus acCum templa cjuidem Dei fint,nullum in illis cum Deoparticinefeiebsmo iciperent o itnfw m gw jpem inuocecis i f Fere multitudo gentium undique concurrens, eut twDfl. Dei uirpraEdicatumcVinuocatumfurrexit, ipfum conculcauit dicentem: jn tplu qute a niQDeumfolum, cuius mandata *Noninuenioquenquamquemadorem, Txiutit non illi participem fatuens de quo neminem protegere uindiL i'imoc funt jdi nuncio,nul Ium caree quaeroîeccuiquambonum uel malum immitto.Omnis autem non j( n 50 fihtijdei. 0 liKirmm,credens in Deum.at a prophetat perpetuum ignem patietur, dicp marni dies domini feftationis omnium Deipra:ceptorum, quis debilior minonse computi iquantum al fuerit, plan percipietur Egonefciosan illum terminum Deus elonga. Hoc enim fecretumnemininifi prophetacpro uelle e jit:nifl Uiitcbubic,anflatimintrt meti, qui dli' n '3fuo, cuiquam patefacit qui fciensillis omnia nunciata, omnium fuomm quoties dicit lt iudex Si dinumerator exi&it, feignorare, operum A Z O A R A LXXXIII. is ot Nn.iVc .Tu 6 propheta node furgendo,eius medietat parume minus Ttmpus artn di pnefinit. T plusepro uelle tuo3uigilrjstrahe & Alchor iugiter atq) deuote lcge. h. 1 Hanc tibi grauitat inrjcio,quoni en die caeterisintentus fis negotrjs,hore 4 *e4c nodurna: meliores funt atq}Ieuiores .Deipnom intiocando,qlii dominus eft oritis 5ôccidris,pra:ter que n5 eft Deus,i!H te penitus c5menda,malorucj?didta panendo.; te inde formofe liberando,illos c mihi ctradict, ludiciu Dei. fintcp diuites,mihi dimitte Decreto ncj fpacio fibi permiffo ad nos ueni< eit entjfufcepturi dedecus & ignem, maloscpcibos die, qua terra cum montibus peflTundata,montes puluis uentis agitatus efficientur. la uobis nunut cium ueftri teftem,ficut prius Pharaoni nobis,quoni non credidit,ftatim perdito,mifimus;quaren timetis^Nonne creditis di3qua capita puerilia canefcentj
me 1 ranefcentjCluinfp y frandeturfHoc qui'dem uerac'tereuenier. Vnde le iHttncuoeem j. in&mtotttio* fciens efficipotefhomnis ad Deum ire proponens. Quod tu non- 1 moratqj ante duarum tertiarum, qudoqj medietat s nonnunqu unius nibusreperi* ls i nunquam f nodis traniitum (ufgiSjhommestp tecum morantes fimiliter, Deus Actur. ls es. tliasfcini tertix 3 omnes horas nois atcp diei agnofcens perfpicit: qui ueni inde,quod tot 3- Lcionem Al legere non potes,pra:bebt,G pro poffe tuo ledfronibus infiftisJpfe ncjjno- 1 ( n uit hominum quofd nnunq';rnorbisgrauarijquofdirelucrat5,quofdatnn corani imirU Omnes itaq?pro poffe ueftro Iegitej&:orationes fundite,ac 1 [Crtquirit. expugnatum. edecimas8eleemofynas in Deinominefacite.'apudqu omneueftrum bes. pramiflum inuenietis.Quod erit uobis melius,op cimaqjmerces. 5 lot ttieficium 1 nq?precatusjd uobis glorifkatus,ueni Si mifericordi prsebebit. Ipfe A Z 0 A R A LXXXmi. n.dCc, Vir pannis laneis copertc, cito furgere, tecp ttigete,5i te- c -'OffkUijuotU is iint. TN Xbusiniuftisdeclinare, omniaqj contingentia pro nomine Dei fublimis \tptm Mi! c omniumcpmaximi patienter fuftinere teqj tuasqj uefies emundare nulla- c j_ chumetii. tenus recufes.Dies quidem rationis omnis t amarifima fi'et incredulo.fl" IIlum 1 mihi dimitte,qui folus eum condidi,pecuniamcp multam illi pluresqj filiostelles prxbui,fpaciumq5 permiO^cuiusaugmencum ille fperabat. Itt I, cj* lmpiorum 1 lumenimin igncmfutfum tendentemafcendere faciam quoniamnofiris ingraonm fi )prarccptisnon credidit,& prxmeditate prout uoluit, interfecit, confulteqj deferiptb. P fo fadius eft interfedlor, C Deincepsiracundus refpexit, Si difgrediens ac il t infurgens,hoc incantationem, & nil nifi uerbis ab homine compofitum effe C confirmatiit.Illum igitur in ignem quietis impacientem & interminabiili r. lem, incredulos comburentem cui decem &nouem fuperfunt dejriaim f Nos non pofui'musfuper populum ignis, nifi tantum angelos, eorumcp P cttjh* p Agr& n <* il ntrmemm fignauimus,ut mirentur increduli.Homines uero librorum atqj des infirintlif etreeris, boni cordafirment,fidem adaugeant.Homines uero cordis infirmi quart j c t u quid hanc Deus fimilitudinem exhibuit. Ipfe quidem Deus. Hos itaqj ut ; r d deuiare,illos rede proficifci pro uelle fuofacit. Quod cum fit multa genti- i-Dcioperditt' ? t compn enfi* h 30 1 bus pcriua,nu,llus exercituumDei^practer ipfumfolum3agnofcit. ^f P > mbilia. 1. lunamSi auroram atq? diluculum ifte eft unus maiorum,caftigantium atqj b Dextrx pard credere feu recedere uoluerit; Omnibus quidemj E docentium gentes,quas bc a adiusfui pignora fient3exceptis dextrx partis hominibus,qui paradifo ma- fis hommes J <tni, ut cap. li furi,uiciffmdicentincredulistQuis uos in ignem deiecit'R.efpondebunt: e gg Nos quidem nec orationes fecimus, nec pauperes cibauimus, & iniufte de c c Obqudam* i Deo locuti hune diem ufqjad illius manifeflam euidentiam, quando nul- noitwrhomin ii prodeft interceffor,contradiximus. Qiiare non reminifcunturC Quaree lus . n nonfe conuertunt homines f Sunt quidemuelut aOni, leonem ex pauore e fi s fugientes Quibus licet multum optantibus notulx bonaenequaquamn ScruiliterDe tradentur Qiioniam diem illam minime timebant. Hocautcm3nil nifi fa- 11mtitnctttes 40 ti a4 pientiam C recordationem3qui unit commemorat.Hoc tamen agere nemo afinotimenti ftmilts. poterit,nifi Deo uolentej quo procedit omne bonum atqj mifericordi. lecn A Z 0 A R A LXXXV,
e INn.&c.Per diem faicuh'futurijanimqjreîcet digitos erigam atqj rec- c itintfe minime potentem oflafua refufcitare,ego fuos homines opintur,mef- Dfi s. tefuciUtnm ponam. Sed homo falfa proferre laborans, alus aduentum facculiperferu- ri luna eclipfim patiente/oliqe oinnes. taturtquando fuis obfcuratis luminibus3 &C
coniundaj difFugiumfludiofe quaeret
f Locum autcm nulli diffugio peruium
peruium reperturi,ante Deum flabunt,di Aurum cuicp,quid prius pofteriExcupitionul" asepergefit,omnifiiperfemetipfiimteftimoniumfcrcnte.Excufarenc5 1a (upcre/i. (euolcnci,Deusinquiet:LinguatuanuIlatenusloquatur,quoniamhocno i f ftrumeu,quicunftacongregauimus Alchoran uobis mifCum quare nan c iflutn tantum dilecredidiftisf Noftrumefthoc explanare Vos mundum s xiftis,negligentes alium. Illa quidem die facies quardam erunt pulche:rri. r ma:,uidelicec afpicientum Deum aliorum uero turpiffimac,qui nos ma. 1 lumilludillaturos minime cogicabant, ancequam faucibus inhaerebant a anima: Tune autcm carminacorcm C medicum qurtrentes, nec hoc mor. tem eff penitus opinantes alterum crus adiunguntalteri, tunctjj Deus5l' t 10 c refufeitabit Eleemofynas, & decimas, ac oratiorjes facere refpuentes, eos 1 i contradicendo difgrei funt. Mclius autem,melius illi eflet credidiie. An1 Cui condidit >c hominem,eun cogitauit homo, nos eum ita dimiffuros quem cum prius effet fperma, dedem rparas inde 1 coagulum fanguineum,Deus integre formauit,parilescp fecit,marem bit.,uidelicet atq?feeminamf NunqiKdigitur mortuos uiuificare nequibitf A Z 0 A R A LXXXVI. TN n.&c". Pofl tempus, quo nequaquam homo nominabatur,nos homi. & X nemdeliquoreprodLiximus, dantes illi wfum auditum iiiamq-, do < cuimus,quod quidam re(flam,quidam prauam exequentur: gratiasn quidam reddunt, quidam uero minime. Incredulis quidem cathenas OC '10 ( fer-1 mm &focum prarparauimus. Ex uafe uero camphora condito,& ex aper1 ro f fonte homines Dei potabunt quibus inerat uerborum fidesatcpcoof l ftandajtimorcp diei longiffimi mali Si difiributio ciborum pro dilecione c diuina pauperibus,& orphanis, & mendicis, quicp confeffi funt, fe non dediffe uidum illis nifi pro Dei facie, nullam inde remunerationem feu gra< s tiam expdiant es,quoniam Deumamaramcpdemtimuerunt. 4T Deus i igitur illos ab illius malo diei liberat,dans honorem, di ornatum, atqj mer. cedem maximam, paradifum uidelicet, & lediflernia ferica propter indu. [. 1Tdradifi dc>irationem Vbi necfolisferuorem feu frigus fentient. fed arborum obum. braculum fibi fuosfrudlus colleiftos inclinantium, illic habituris. Et ibiferiptio.] < dem cum uafls uitreis dC t argenteis optimar compofitionis,illis potus, uelut zinziber faponfer,ex fonte zelzebil adminiftrabitur Adcrunt CAmnes s uelut margaritxrpecio(i,omniumq}diuitiarum &bonorumcopia, f Ves ftes quidem fericas & deauratasilliiuuenesinduem, torques argenteos in 1 brachfjs ferentes. Vinum quoq? benedicflumillic Deo dantefufficiet. t. 1 Huiufmodi quidem mercedcmobaftiTsueftrosgratos &' commendabiles s [ Akoran.iaccipietis Tu quidem, cui Alchoran iflum miimus,diuinumxpecla in< dicium,non peccatores & incredulos imitans fed mane uefpcrccp diu De. 1 deprecans,& humiliter adorans. In loco diligentium mundum iflum, um 1. dieicp grauilTmxobliuifcentium nofira uoluntate potente rcfiitufmus^ 540 4 Nrmo*iDf;alios Omnibus ad Deum progredi uolentibus,qtiod nemini tamen pofliumuenit,nifi\bile eu nif ipfe fapiens &C immenfus uoluerit, h arc funt commemoranda, ipfe uolucrit,< Qui uult ueniam&mifericordiam mifericordiam pracbet malismafl* Drueiurtt Iumgrauiirimumillacurus. A Z 0 A R A LXXXVII. ttiimperdtm monts. TNn.Sic Per angelos legationis eficaces,uentoscp(ccos& imbriferos, Enfjnttnm licitorum 8f illicitorum difcreturos,ac prophetis diuina ml dacmonesp ijhm dort. datacorretflon'auel inftruiftoria concito ferentes omne nofirum mandata ueraciter iurttiHtbr. Ornt ermaiorem p
ueradcer acddet Tum obfcurabumur ftellz, ccelum f!ndiefar,acmontes t'npulueremrdigent ur, diefcilicet, quapladtum difcuflTuriimfinguIa, uobisprophcttsindicitur qux contradicencibusgrauis erit, &amara. Vos quidem,primis noftra manu confufis}eorumfuccefbres,perfecutifuitans, Sicatterosadhucincredulosfimiliterperfequemur, qiu'bus iudict) die$eritdim'cilima. Noshominesexhumorefragilicreauimus. 4T Hos illius fa<$ipotences. quocpnosadfdcamhoramlocofcitoconftituimus Eifdem quoqj mortem & uitam jn terra mtibus excelfis difpofira,aquis u dulcibus potui fcecunda prxbuimus. Cbntradicentibus autem,dies illa n10l grauiflima Quibus tune dicetur rem uobis fjcpius contradidam,& et m u f Vmbra qudem non minor erit lu/crortim umbramcripertitodiuiTam infte uelut turres camelostjj fufflauosefflte. Illa die nec aliquod bra triparti* igne,fdnttllas t~ q ta. I net proloquium nec excufatio recipietur. Illa nama diescontradicentib busamaritTima, dieseftdifcuffionis, quauosaotecefforesqueftriperme ci congregandi,coram,{me decipere poten'tiSjdecipiatis.Vobis autem con. ti tradicentibusjdies erit diffiieilima.Timchtes autem in umbraculis ex fonti tibils, di.frudibus, excerisq; cibis pro Uellefuo fpaciofepropter aAus fuos Cl commedencatqj bibent. Talem nrhq; mercedem bonis exhibebfmus,die Cl concradicentibus grauiiTima hoc uerbumaudicuns Comedite SCpauli" ff eXpeAantes quiefcite ob ueftrammaliciamatqj uerfuriatn habitam. fper F Hxc enimeft dies mails amara}quifehumi'liarerogati non parebant: Sed q quod uerbum poftea credent,illa dies erit difficihma reprobis, A z A R A LXXXViin TN n. tic. Et quid rem larn immenfarn,unde fumm uobis inritur dif- r tidie iudidj fednl quxruntt' Sciant autem illam, me monftraturum, qui ] Xfen(io,taoi terram planam montibus cjuaficardinibus frmaui uos creans pariles, ueftraq quieti fomnoque noAem,lucro motuique diem difponehs jfeptemq} il II firmasfuperne fabricaui Ibi lampadem fpIehdidiiTimnferens, aquas Si resin ri res Scptm l! icemexnubibiis adedu(Sumgranorum,hortormquecrebrorum ,&cx- mundofupcm terortun nafeentium demifi.Dies enim omnium difcretiuus,en'c illius pla- riore. cid terminus qua buccirue fonitu gentes omnes accdent ccclum in portas plurimas aperieutr, montesut xftiuanebulatranfcurrenc. f Ouos mali, uedrumaduentiiminferausQtiet, expeclando, quiueraciterilluc ucnturi.ibiquepcrpctumanfuri, nec reftigerium quid, necuinurn3fed TtrtdifiKuo* gra ignem tantum atque malum ob Ueftrampruitatem,8 huius diei defpera- luptUitrijs U. nos in frrouerbtim tioncm,noftrorumque praeceptorum concradicflionem,qux fingla 11 nbtauimusjguftabitis,nihil a me nifi augmentum rrialorum fufeeptu tis ; f locutio, Itbro 4r. f irriences uero/ufficieriter llic poflidebunthortos palmrm3cV fumpt*ex 5ri uiti-fu firi}itiiris, um,puellasqj confocias &conimiles,papillis br euiffimis. uafaqsplena, fi in nullumuerbuminhoneftLimfeuiniendaxaudituri. Hoceitdonum, opei- quafummd <J remuneratio Dci Contra quem cceloriimcVterrt omnnimcp inter- dicdturongw macp P1 iacentiumdominatorem, nullus uerbum proferre poter/t nifi iuffus ab il- pm,dnmdicU turmmtd'M, lo ticrum proferredieue icatt's quarefurgentanimac, cVangelifimtliter Citditcpiper ordinatim.Qiiam omnts qui uoluertc^crcdat,^ Deum adore. Illius qui- nos. deindieimalum a'finefore praedicauimus qua quifqj quod pranniferic,te* o ofe.io. tucc i ss,ApOG.W i (piciec;6Cincreduluoptabic,*utteHuseffidatur. q ZARA
n a
t, c t: n u 1 t:
A Z O R A LXXXIX. TN n. &c. Animas malorum, ut coaclascp bonorum autem leniter 8i Xfponte extrahnnc angeli, prxceptaqj diuina citius omnibus alrjs defcendendo prophetis affemnt.Die uero bimembris fonitu buccin*,corda fient contcmptu plena oculiqj tenebris eorum, uidelicet qui fe uelutprius ad Phtr dommo >foueas redire plurimum optabunt.Nonne uides,qualiter Pharaonem con. ubilc exem 'feffumfe Deum effe -maximum indeqj femper contradicentem Moyfi, (km.quem Deus affatus inloco benedidto tuitt eum adire Pharaon, ut iptum pro poffe fuo uirtutes gerendoconuerteret uiamqj rectam patefaceret, futurot( Deus in hocmundo peiundedit (uum ob flultiloquium farculocp I( fortius fupplicium inferens. Hxc quidem diuina undicflatimentibus Deumeftmemoranda Anftisuosillopotentiores,quicceloscreans&orterram extendens ipfam uobis animabusq?carteris nans, farfum extulit, QC flabilem montibus uelut anchoris firmamt3S^ aquas ac herbas in ea produ1 xit,n6cftemq3tenebro6m,demtpfp!endtdam fecit.Die quidem grauiffima contingente,quifq? fuorum recordabitur operum,& ignis ingrediendus ab omnibus contradi&oribus.huiscp mundi dileAoribus,propalabitur uifu. i ris Timensautem flationem coram diuina pryfentijanimamq fuamreprimens ab hius mundi uoluptatibus & amoribus,paradifum pofidebit. if Quaerentibusaduentumillius horx, refponde, IllumfoliDeopatcre,^ ly, non cq? nullos nifi timentes illam caftigare: Qua uifa,optabunt Ce dilxilTe uita mhuius munvli,nifiper unius horx diei feunodis fpacium. A z o A r. A xc. ratus es Meamen forfan ad t JLtprthcnii TN n.&t Ad te caco ueniente, diCcedens turdVeo, J-bonumconuertereturj uel faltim quod fibi cmodum elTet,Teminifcerc<podncgUxct Pecuniofis autem atqj diuitibus te uinciriatq; fauere quafris,ut fie tibi t tur. rit qu<Lttu,t i mnerafaciant. Sed cur inde tra<ftas,feu curas:' A timente quidemrnendi. opulcntium catum,& te quippiamquxdtumueniente,diuerteris Harcquidem feire grittian u1 uolentibusfumme commemoranda funt libriscp benedidlis funt adnotata pis intrim. J friptorum manibus. Homo quidem ob incredulitatem fuam perfjt,quem y de fpermate plafmatum Deus intgre formauit, eicpdeinceps uias fuas patefecit,tandem eum ad mortem atqj foueam duxit. omnes deinde uoluntace fuapotente refufcitaturus.Cur igitur mea prxcepta non exequiturCRecordetur faltim homo/uum uictum acq;fubftantiam ctiderans. Nos enitn aquam ad fruuum ortum mifimus Nos terram aperutmus, iin ea meffes ac uuas,&C bletes ac oliuas,8dherbas uobis beftrjscpue(lris,cVpoma,palmasepprxbuimus. Illa quoque die contingente homoderelinquit fratrem fuum, &utrumqueparentem, SCmulieres, atqufilios Omninamque tunc fuum proprium peragere negotiumfatis erit, atque magnum. Quorundam autem faciesilla die fpeciofx fient3&hilares.atque ridentes: Alio-41 4! rtimautem, uidelicet incredulorum malumfuumuidentium, pallentes erunticinericix, A Z o A r A XCI, N n. &c. Diecjuafolobfcurabitur ftellac quecadent montes'quc fient puluis, locqueuillarum herema, befliarumqviefyluefiriumin ter fe fimilitrque inter fe uiciffim conuentus aderit Si ad corpora redibunt animx, Si fmina de fuascadis occafione quaefita fueht, libnque femetipfos ad perfpidendum infcnptumfibireuoluent,clmquc plicani
pticam/nunamcoiligetur focuscpfortiteraccenfus &paTadifusornata lurdmttitim fiietit Tuneinquam otnnis animafuos aftus omnes gnofcet Perftellas de ctrtitudim a combufhs,cYrecrogradas^tqj diredas3ac no&em obfcuratam,8C auroram,'ludcdrime hoc uerbum eft boni prophet,ipfum abfque augmento diminutionue feer fanfiitate rentis, qui corani Deopotens eft, fpfi dnotefer uens, fuutn przeeptum NUtkttmtld, r Nullatenusautemeft dxmoniaci feu diaboli. nunquam tranfgrediens Qiio tenditisC hoc noncft ni fi commemorano,tritxcp doc^rina, omniuiac f bus qui recfh'ficari t uduerunt Quod tamen nemini contingit nifi Deo mundi domino uolente. A Z O A R A XCII. io fimiMter,&ftellarSi TN n.Scc. Dum ccclum femetipfum aperiet, foueaecp i cafus,cV atquorum concarfus accidet,quid prarmiferint,quide reliquen rinc,omnes agnofeent animx.Cur igitur in Deum largum,munificm,homo n non crcdisClpfequidem te pro uelle fuoformauit.Cur diei futuraecontradicis ? Tibi quidem prxfunt uigiles euftodes, diferti feriptores omnes ti tuos ti aclus fcicntes atq?notances.Timentes atepboni bonum atq; gaudium ai tnterminabilem,nunqu aflequentiir i Contradicentes9^ tncredu!i,fbcum l illos il dimifTurum Sciendum quidem,flla die neminem altjsimperare: Sed[RrgffimDf. d diuina manus omnia tcncbt. A Z O A R A XC1I1. io nA'c. Qui modum examinando non feruant,uidelicet infra fiftentes, minime uentucum exteris reddunt ultra uero cum accipiunt licet Ce IN ros n ante Deum in die publies refnrretflionis arbitrentur graui fupplicio punientur 8 Hunifmodtquidemmal orum,cxterorumcpdiei futuraenofi ftrisqj prxceptis contradicentium,malorum autem tantum: qui ledionem in noflrorum prarceptorum audientes illa priorum efle mirabilia confirmt. C Qiiippc Deus fua corda figillis ob fuosa c5us impreflt difceffimisab illis die d iudictjad ignem tendentibus^cum angeli dicent:En uobis fxpius cont: tradiftitm. Honim in quam liber fuis malis infignitus,in terrarum intima lLibriMArS e reconditur. Liber autem bonorum formofirtme fcriptus,altiffmo Ioco po er imparti. 3~t~ n netur,legendushominibusDcopropinquis quipuluinaribus.ftramenti fericis paiadifo quiefeent potaturi uinumfapidum 8Cuelut mufeus tisep 0 odorifcrum:fuiscp faciebusoranis inent decor atqj pulchritudo. Eric qui-1ftant, uniemi dem d illi uino commixtutn de thofuiz fonte.uidelicecDei propinqus po-/f feeturpottti t: tando.Credentes quidem talia.hoc maxime pro illis laborare deberent.lla ih btitctrim. Ctfp.ss .uidt. quidem die credentes hoc derifi fxpius deridebunt incredulos, qui cum c g T fiufcibus ad fuas mulieres tranfcundo,illos crroncoSjCtiracp carmes fsrpiil usadpellarcconfuetifunt C Tuneautemilli boni fuis cubantesculcitl tris,an Quorumfadorum meritum fufeepturi fint,afpicicnt. A Z O A R A XC11II. 40 SCc.Quando c cel diuidur,teHuscjBpeffundataocculta fua quoj INn. reuclabit3propter Dei prgeeptum atqj iulticiam,homo tune ad Deiturus,opus tu omnereperies.Cuiufcq; dextrx fuacharta cradetur.Illc quidem leuem habiturus c5putum,adfuos redibit hilaris.Cuicq; uero charta Si Supri die, (barUm effe pofltergumcmittetur,cIamabit:Heuheuqumgrauis,quamq}diniciIisc| ,1 hic hora.In ignemenimprorjcie:ur,ob gaudium inter fuoshabitum,SCquo i niam minime fperabat fe rediturum ad Deum uel uifurum eum unquam. M infimjktn Per occafusruborcnyiodemcp tenebrofam lunamcp deficientem, ex hinc muniu.
mandata
mandata pofi mandata uidebitis.Quare non credunt? f Cum legftur iW Alchoran,quare non-humiliant fe? Contradicunt autem, mancntes incro duli, Deus quidem fcit fuonim fcreta cordium. Tu confanter Seeuidenter ncia malum omnibus uenturuin,exceptis bonis,qui plenum ga. illis dnim 3Lhonorent integrum abfqj eonmmelrjs &opprobrijs forticntur. A Z o a r A XCV. T N n.8c.Per coelumfigniferiim.plaa'ticp diem ,& tefiantts ac teftifcatcs Xex alhudud,accenfo foco percufs,& habitaculorum fuorum fuper feca fit dirutis non ob aliud uindicta fumpta cft,nifi quiaminime crediderunt in >c Deumfublimem'immcnfum totiusmundidominum &teftem omni. 10 Maie namqj loqiiertes de Deo, credentibuscp uitis feu fcemins nfi refi.. .puerint,ttialumignisatcpgehcnnx patiehtur. Credentes atqj bcnefici Dcipreccpta*paradifum 1 aquarum fluxu iocundam,quod magnum^pofldebunt. Omne immuttt** ej C Dei praecptumfirmumeft Si inunutabile. Ipfenamcprcrumprin. bile. quidem ( largitor,in throno fcdens, omnia pro uelcipiumat finis, &p/usûeniatcp lefuo perncic. Nunquam ignoratum eft tibi,qualiter Deus perfecutor ex PhdTM. incredulos & contradiores obfedit. Themuth.eercitusPharaonis atq? Themuth I Hic alchoran bonus atq}diferCLis.in tabula caftigatiffima continetur. f A Z o A R A XCVt. TN n. &c, Per cOelum,ftellamqscurrentem lucidam, omnis anima fuum H) opus fcriptum inueniet.Homo fui onGderandomateriam,uidelicet hu* morem ex dorfo eniscp flutem, fciatDeum illum reducere poflTe ie, qua d Ex frmtttio* cordis hominis fecretum omne propalabitur, clumcp uerfo modo muta. ( ne hominis o< d caur mortuobitai,Cterra contundetur.Hoc quidem uerbum eft ueraciflimurn,nonludicrum. Sed increduli artum atq; dolorum executores,me quoque callidif rurepunuio.1. (imumfentint.Pauliiperitacppatilifperillos incredulos dimitte. A Z 0 A R A XCVJJ. n.&c.Nomen Dei fublimis iugfterinuoca,quires acquilibnter condi TN Onnium tjl exficcat. Va- y 3 iugiier. Xdit,difpofiut,praecepit,K docuit,herbas educit, demum obliuioni committas,prxter quod Deus nolueric, feccaIedtioni:Nequaquam Icgcndum manifeftum,te ream in uiam dirige t. MemorigiiuloS qui fciens occultum QC t eflo,ficut 6<omnis tur timens Deum,nonautem incredulus Si malus,i'gne r magno comburendus,ubi nec morte-,necuita potietur. Hoc enim commoc eit cibi dum Bonum opus perpetrat,qui crdit in Deum,& ipfum oratio. i nes-iugiter fundendo /nuocat Vos autem hanc uitam plus alla diligitis. iterumAbraiiSed quamobrem,cumilla melior fit,&:gternarHoc quidem folrjs priorum, ci btcfcript* Abrahx uidelicet & Moyfis,infcriptum eft. M. A Z O A R A XCVIII. ,4o IN n. &c" An ignoras homines oculis coopertis & fciebus nclinatis ad fua ngocia femper fuperfh'tiofe labortes^ Ignemquidem feruentiff fimum inibunr, foncesibi fluentes potaturi,8fmbuca tantum ibi cibandi, nec 1 eosfaturare,necfamem expeJlere fufficiente.Aliorum autem illa diefa cies fient forinoffrme,quipropter adus fuos, laborescp bonos, paradifum p~ E "excelfamconfcendent Vbinullum uerbum inhoneftum audituri, fon* citt. t tem profilientem ledoscp fublimes cumflramentis fericis puluinaribusqi congcftis,^ fcyphos appofitos habebimt.Nonne uident,qualirer Deus nu bes conuocauitjClos extulit,montes difpofuit,&;terram extenditC ^"IIlos cafiiga,
Doflvr,i;m cafligaumul,atqj docc. Tunamcpdodores.noncoacor. Omnis quidem) D incredulus permanens Deo, antc quem omnes enient ibii coaclvr M<i difgrdiens,&! <* chumitSedco iudtciuinriabituri,grauernalurnaccipiet. A. o A R A A z 0 a r a xcix. trxtmmjxpifo fil finie mAlcoa TNrt.Sic: Perauroram,noifr.esq X.perpafcha,bidumquepra:ce-: u raniocet-, u Xderis nociscp rranfitnm & hocapud fapientes iufiurandmefie con- lunmmtum fit. Deus Hatfilio Herantis ardificfj trmftori, qualc non alia ccnaui- per tempor* p< f rd-ghpt.' dif,6^TJiemuth lapidum erinolatori,S PharaoniAlancheth:his omnibusrt il, Hcrun, uidelicec in terra maleficis &defti u<flonbus,mal grauiimumExempUmn* Jj: dlcitte'mcrc 3 tdkeifij, 10{ ntuli omnium infpecor. C" Deo cuiquam bonumpecni- duhlaUi, dulitatis, I hacMcaittu t min& cormamcppra;bcnte,dicit-iHe,nic<sex mentis Deusmediiigic-uicfl H uelutalIKm tenuem modicmue-fubftantiam Deofufeipiens inquit: Hominu pers t efflcis'Mequidem iam minime dili- m 0 Deus,cm mihidedecus eNtCts~'Me Deus,cii quidem minime dili- ucrfitM ijui f proHcrMitis gis. d perfon* Quare non impenditis orphanis atqj pauperibuscuram bo- hc botuluo me* jtut ) ritoadicribt d quidem diJigitis alinas hxreditates co ri iiftindtinA nam,8i bnficiai Magic r rabico matiife indipohuit medere,'fi^peuniam coaceruare. In ipftis autem Dei S<angelo) m t ttttWe\n,&rum aduencu fefiatim dfpofito,cum infernumpalmfacient, gnas pKtanti S' i Dktth.Eri in qudo tellus minutilTime fcindccur.quid agetisf Illa quidho- in maros, n Kolittori ra q jj^ proficeret,eret ne po!Tbilc,memor po/= efficcretur homo c t t0~t(""n,f f*r ^lcerct:<^ 9U'C'3' prsemifit beneficium,opusq} .Illa die bonum P ut&eii- tIU'^1 ni1 ma (bit1 nodua,ipfifoli lUllm uotumabnegabic. Antms ai nu nifimalo0 nOctUa,Ip"1 fuum uorum a n('5a H. Anima uera c cuntfcormo. bqnatdicetur :C- AdDeumteuerte,(uisq3tecommifccj' & S gfypum.crc paradifumingredere. A Z 0 AR A A C. M IN n. &c Per terram inhabitacam te, filiumcppatri fimilem non iuro: Mirabile di= llle fuprbens /hilqnodDe" fi* X'QiionianlhomincmforcematquepotentemfecimUs r fibi praeualere extmat fuacqjfubftantia: fumptum maximum conquae-Jhttbhomt'iti'' nil . r rensj hoc elle nulli notum arbitratiir Oculos autem & os atque linguam rare jicT f^r ramer ftlium ego illi tt ibui. f Viam quoqliebipertitam,reclain uidlicet atque fal- coqiialftn, l lentem ,illi patefeci Cur igitr hominem non redimitUiel orpharium3atqc" juprm*' qui n mend(cum,humic{5 proftratum urgente famnon cibatCCredentes quid, rm rtuitper ik= & patientes, atque benefici infidebunt parti dextra increduliuero parti mones Hora mi tm f taturad baie fmiftra:,qaosignisferuentiflmusprorfusoperiet, fc faenti&m. A Z o A R A ci. 1. Exemplar tdTN ruKc. Solem apparere diluculo,lunamq} fuccedere,diemq3clarifica- fcr teruniranjfd coe. fuerjthtc ire fingula.&nocl:emoperire illam,Deus ipfe praccepitqui ftruendo fM li lum erexit, & in imo terram extendit, habituque bono ditauir, animam du cdpita, ip- duo malumSCbonumedocens<Bonum hocnemp ?" c fam autem exequens femper antecedit. ba Pr> 4o/FAlitis autemgrefiusretrorfumeffiicitiir.HominesThemuth contradicen- prcdent; > Themuth, tes fuo prophetx,illos docenti difplicita, & de cibo potque camela;railla- T') tenus interficiendaccailiganti, cum ipfamperemiffent, terr motus fuperueniensillos funditus coarquauit Deus autem taHum perpetrator,eos ne. quaquam timuit, A Z O ARA Cil. Diuerfifimut n.&c.Scutnoflis aduentus diem tegit,dies aut res manifefat,& ma- " beueaut mile IN fculusatcp feemina difterunt,fic &aushominum minimecoarqutur, tgaitium exi Timentem etenim,fuxq? pecunisein Dei nomine diftributor3 Deiqjprat- tus. J* q 3 ccptorum
ceptorum confirma torem & iugiter orantem > initias reflasdirigemus. Huic autem contraritim,n ignem feruentiflmB proijcierrius. Quid igitur Obi,nulum pa(Turo,fuaproderit pecunia Nos aut utricp fatclodomina. mur.Mcum eft,uobis redas uiasaperire,&ob ignem illum caftigare.qucm contradicentes difgredientes inibunt: timens aucem,cV eleemofynarius, nunquam.Ob hoc quidem nullum peto pr jmium,ni dileftionem diuin, A Z o A R A cm.
ConiitioVU PerdilaculumatcpcrepiifculiimjDeustenequaquamdinur tbumetis,cr _Ltet,qui te rper tum,& TNn.;. orpha'mim}&incfeduluni,uiain ream edocuit 't0 Otttki. Si. paupercm fxculo futurum longe pTaccc-K inuentufhditau'tr.Hic autem 1 lit. C Orphano nullatenus mm inferas,nec pauperem repella? Se'd de t bonis tibi commiffis >eo,benignc partire.
A Z A R A chu. Virtttnimi n.&c. Nos te rcatum ttferentes, cor atnplnm capaxqj fubtilium, trempons IN Xtergumq; graue fccimus-Nomen item tuum maximefublim<ufmus,tu. titebtmetU 3 amcpdifficultatemfaculraSj&fcontracommutabK. Acaeterisuacansnenom. fttmtfc gotrjs.inuocando Dem te iugiter exerce. A Z 0 A R A CV. Xhominem habitus optimiqj modi creauimus, Qideinceps infra ccta re. .c digimus ipfum.Omnes autem credentes atq) bcnefici,optima tnercede dor nabuntur. Vt quid aduentui diei futura contradicunt aliquiC Nonne Deus v reius 3t xquilibrius,qum omnes.gentes,illa die iudicabit. A Z O A R A CVI.
20 1 TNn.cVc.Pcrficos)Si:oliuas,montemqSinai>iftamcptclluremiinpauid2,
uSioni tu TNn.&c.LediopiuacajCxordiumgerendoDeinominc. Quoniamipfe ttoim,td<$ Xmaximusomn3,homin fecreatum ex coagulo frnguineo,nefcita priin Dri nomme 1 us,orBcicppennx docuit. Ipfe uero diues efFc dus,pracfumptuofusatq; fuauJpicanda. perbuseffecus eft,ad De tam rediturus.C Si recta uia proficifcs,Decp p Dm homin l timens cfentiendoprohibentife bnficia orationestp facere nofiris prz. 3 docuitlittrMt 1 ceptis contradiceret,nunquid De hoc agniturum n perpenderetClpfiun ( quid fi fe di'ucrteret,collo capilltsq} uertialibus ob fuffpeccat atq; menc idacium retrahi iubcremus ab aduocatis,ip(um ad ignem duduris IIJigit tur non exaudiat,fed De adoret,& ad ipfum pro poffe tuo femper accedet.
A Z 0 A R A VII. e c Qtiit nolkU1 n.&c.Hoc in node alchidera,uidelicet fceliciffma .mille menflbus me IN J fuiS JrfflOKCSt Aliorc/uper te pofumus, Illa namcpnocle fit angelorum Dei mandata fe rentium atq; falutem dtfcefl'us.non prius aurora tcrminans. dimittat Dr1 > NdCrAlcorS A Z O A R A CVI1I. tniiitrit. TN n,&c.Inter librorS homincs,ftatutesqj Deo panicipes>ante Dei mm-4 1-40 1 *ci t adueniente,Iegentcp illis libres benedidos, quibus diuina prxcepta kntt Miu* funt infcripta,SC prxdicant ilhs,ut un DeS adorarct,& ordo corde puro mtttmntîu 1 Si neceffria petttbus impertirct, quacfcilicet lex recla idine'^Chri iugiter inuoeart, a ctrarietas incidit.Omnibus admonet,di(Ten(io,c prius nihil fci(Tent,atq} jUmiquicqui ta aut dtriores funt homines legibus fubditi, c increduli maneant Deoqi /cwn-Ht.Ewia tmtn4iutn*1r partictpes adiungt. Vnde perpetuum ignem gehennsc perenniter patienfitur. Velut credentes,& tudtjfmfiocli( timentes,atp benefici omnium optimi mercedem ort4. f maximam,uidehcetparadifumfontibusirriguam,apudDcum fortientur. AZOARA
A Z O A R A clX. Die qua mouenda efttellus,omnes fuasres ponderoras erjcfent*n i DiriudicM S mnU INn.&c Oinniscpdicet animafadhimfuumorine Deo iubence,uenient hommes m fient ma w ordinarim,auditum Deum omnibus omnia fafta fua monftratntm Vbi iwfefa. Vtl minimum fceaticUdinem quantum eft formicabreuis, beneficium, C tantunprarftat, bauficiumc J A dem malefiium infcelicitate fkxtfrdtitKtii A Z O A R A CX. 0 ni er m* no", It11'.1. TN n. &. Quaodo ftrepitum anhelo pedore emiferiht equi,& ex fuoriim (r ii Ipedum iftibus ignis c lapidibus exeuflfus &C terra puluis eleuatus ma0 t9Pne pra:3a faAa contingit horfto bonorum atcp diuitiarum ftudiofus Deo n n nequaquam inde gratta feu gloriam perTeluit.Nonne ogicauic quod De. us u homines foueis fufdtaturus,illis Cufcitatitomnia fada fua reuelabit. A Z O A R A CXI. :1 Die mandati grauisexibunthomineiuelutculfces, nunchacn cmVt ofci/j TNn.&c. I Anunc illacpromouehteSjficntqj montes ut IanadecerptaÊt cuicunq;ponm Imeforma. St dus d immenfum prxponderabit,uitam uiuet oprimara cui uero leue conti- Stithcr* iuii (i eitrUittrum gerit,in ignis feruidi pracipitium corruet. g m meminit. A Z 0 A R A CXII. "] TNn.&:c.Quando noftri rerumqs noftramm noflra benignitate multus ex < ] crcuit numerus, ad foueas tifq?ngligentes acccflfli Quod uobis euid denterimproperabttur, quandorcipfa.feruorccp foci ueftris oculis perfpci ueftri perquirentur. o,nobis omnes acHus a z o A r a cxnii Per hmus horam, dChiftorfarn homo damnurn atque perdiu'o* TNn.Sic. ] i nem infequitur, nifi tantumcredens, atque beneficu C ucritatis monf* ti tor,acindurator. A Z O ARACXltM. n.&c.Rerttm uilificator,8f obtredator, accppecuniaccoacer Uatoraua- 4 (^t'AnoMn* Csl fibi durabilem, & femeupfum immortalem arbitraturigne fer & tAi,frcciput us,quam u r frmditorcst uente, uideliu*: interminabili hominurnq} corda comburente, & defuperfr dctnCbiant c corda imprimente damnabitur. tutti. A Z O A R A CXV. &c Nunqud te !atet,qualiter Deus artes hominum elephantis er. INn. (1 rorecoegit, immittens ills uolucrum multimodarum cohortes qum n p pluhmas,qux per nigrorum lapidum iniedum,illos uelut triuci corticem e euacuabant. A Z O A R A CXV1. TNn.&c. HominesCorafch macftiiiohycmahqjmotufuo/empercpfecu- [ *] Aricatcmnunc adepti, dominum huius domus, )S qui illos ex pauidis tutos t* atepfecuros,ex indigentibus copiofosatqj faturos reddidit,corde puro fup* plkiterinuocent. AZORA CXVI1. n.&c. Legi contra dicentes,& orphanos fua priuantes fubftantia.ac o* TN rationum oblit,nulliq} de fua fubftanria benefacientes,nifi propter oftenN [jNOTOinn hic pcmntur tatjonomfupeflitioncmcp,uelutmaliperdenturpeniciis. quefumin AZOARA CXVII. Arubice, Orationem fgini Tibiiamfonteminparadifopracparauimus. TNn,3^S.
I -] I
q 4
coram
coram Deo funde,ipficp fupplidter immoIa-Tiius enim hoflis adiutorjbus A prolccn carebit. A Z O A B CX)X. CX1X. AZOARA Bonmiiuar*j Hommes incrdule taliter alloquere Egoquf dent legemuetium,HnbctiY-l-firam TN n.&c. atque fectam minimefequor, nec uos fneam Jgitur mihi mea ma. bittu. Nos 11 neantjiiobisq} ueftra. gratin^ prr A Z O A R A CXX. Dci retinefn* flipertieniente, militas gen. mm, qutedo' TN n.c. Cum diuina uindidta librt lonecp 1 muitp ebri"} -Ites Dei legem afTumereudens,illis ueniam acq?mifericordiam Deopo i lc 10 fluntfilitfuu. ftula.Quoniamipfepiusft,ueniaEIargitor. Vi caHis ad A Z O ARA CXXI. I, inde fcftnm n.3tc. Nihfl unquam pdreendum, prof ui t Auleah,quan. ftra pecunia fine I ucrum Gratisfenten1 TN fuamanns perdita fit ignemqj tandem feruentem inibit, quo fua mu. Ido tia profef*] lier colliimfune cathenise Iigata.l/gnum afferet. de nmuh. A Z O A R A CXXII. 9 TNn.Sfc. Confiamer diciIlis, Deum unumdle,neceffarium omntbus,& Nonfinit] d J 1 I ncgiefiUum J-incorporeum Qui nec genuit, nec efi generarus, nec habec quenquam D.fi i fibifimilem. f l< zo AZOARA CXXI I. I INn.Si'c, InnomineDei, donn'nicirciiliuifiblisjtcfandificajpofulafis crmdii QgH ipfurn,ut ab opre peffmo, maliscptenebris noiftis magorum dCinuidepr<tcipue. t rum C fafeinantiumnocumentis te protegat.
s
a z o a r a cxxnr. Vti pwerf rNnomined.prj,8imif. Te faniflifcando, omnium gcnti'um dominum, 1 tioneorfmejli -omnium regem omnium Deum, iugittratcpfi.[ppliciterexora,titdiaita infinepfi 1 e bolo humana corda pntrante hominibuscj; diabolicis atqiie peruerfs te ormi cipit iiuin defndatj&liberet.
opem dia* adiicrfus bohmjsrpr4 nos homines.
Q$4 L Subijciuntitr inkntUcafcripturu dujttoltiiceconnidii. Jeenuft ittinut ucrfm interpres omiferitjion poffumfttis itittUigtr.
.s JILLVSTRI RI GGLORIOS/O Q_VABVIBOPETRO LVST CLVN L 0 RJ 0 '0 Q~V AEVtROPETROCLVNI A= 3 *Aftigfrcf/l IL cenfi Abbate prxcipiente fuus AngHgena Robertus Retcnenfis libr regnum 3ifttrfltTlicAnnodomini M X hlll. anno Alexandri M C CC C III.). C Sur** ceniaim,utin. anno Perfar quingentefimo undecimo. 1anno Alhigere DXXXVII, uitiifucccjjb' rum Mttdw "hXPLICIT meti.
LEGIS S DIA6OLICAE LIBER SA RA CEn : not um,qiHArabicedidtur Alchoran5ideft,colle(Sio A 4< Citpitulormnfuteprtccptmm.
PER
MANVS CLE MENTI S POLO NI l DE VI S* E fc'cw, DomimiUeftmo VII .mcnfillumutrij Anno m CCCCXXX ultimts,m Confontincpoli. EUdinjhntimm*gtio<mnisiieK<tg!4fioordmupr<eii<*tmm, timcmConfiantinopolidcgentis, IN-CIPIT
D O C T R I N A M A INCIPIT CH VMET, Q_V AE APD SA RACENOS M A G N AE AV t horicatis efttabeodem Hermanno translata,cum effet peruiffmits utriufq) linguaeJLatinxfcilicec accpArabicac. ilichbc&tSibUcbumctefaiptusnmtllJciabidioeiufkmftHritutpropheta: tfiifimudinbgi tocc comprebaiderefummiiUmuolMtprtpuadogmittdMachumetii. E&iÂftSuatibmrcctptmittn tH!hîcoslibrof.QsanpimUorcognofcct^tmtmimut0lrfuiic'^tti(amfk^-fidctim litexemptant JaRrinejn mflo iuiicio ij/ttm Dei prolabuntur, ChrijUSertutorif qui nonbaiin prccio,& Ubentms i (btlritumpdutifiram MttninitfiibuUs utritate nimas a ibiucaitibut,
nuncius Dci,oratio Dei fuper eum &llus, fedensinter fo cios in ciuitate fua lefrab, &defcendit fuper eum anglus Ga* briel dicens: SalutctteDeusMachumeth. Rcfpondensau: 40 ,J Ipfe eft dominus falutis. Ab eo namqj procedit,8Cad eum reuertitur. Et ille Veniunc,inqiut,ad probandum cequatuor uiri prudentiflt Il mi. Ipfi principes Iudxorum,^ magiftri in Ifral. Maximus eorum Abdiai A net. kbiid '1 Il Salon. Praeterea dius Abdalla iben feleh. Cui Machumet: Adfalu- er AbiiUt iben c S Dti tem ueniunt amice,an in opprobrium' Adfalutem,inquic Tune nuncius Siraccnn t .fawmpmat, I Dei patruelem fuum Haali.filium Abitalib,in occurfumeorum egredi iu-'c Aliqtiuoctint t bct,defcriptis ex nomine fingulorumperfonis &habitu. Qui eumoccur- Audiam. r reret, falutat dicens Salue Abdia iben Salon,& exteri per ordinem,fingulos l fuis nominibus appelons Qui admirantes rogant,quis ei fingulos ita c difereteindicarit,aut unde praefeierituenturos Refpondit,fe mifliim pafuo jot truele Machumet,cum huiuunodi indictjs.Sequuncur uirum conferen tes t inter Ce ijsqua; audieranc,non fineadmiratione. Cum ergo peruenifde f fentad prophetam,procedens Abdia iben Salon,aitSaIus fuper te Machu n met.Et ille:SaIus,inquit,fupereum qui falutem fequitur,& potentiam Dei ti timer. Cui Abdia:Ego,inquit,Abdia ibenSalon,Sf hi focrjmei periti Iegs n noftrx uenimus legati populo Iudarorum exquirendi caufa te loca periuditi lu refirlit I, legemnoftr minus perfpicua nobis. Videris enim,prout audiuimus,qui tdtttichumc* h laborem huncfiplacueritjfacile abfoluere poffis.Et ille: Ad temptandum,tttum <JH<e/?io t il ne inquit,an adinquirendumCAd inquirendum,ait.Licet igiturjinquitûan ntsobfcurM ri ti fa tumlibuerit,quaeras. Time ille excentumquxftionibas principalibus, fut fcgii. 4qquasper omnem legem fium exquifite excerptas,fcriptas attulerat,prim :n proponens ait Dic ergo, fi placet,in primis o Machumet,propheta es,an nunciasCRcfponditjEt propheta & nuncium coftituit me Deus. Sic enim tHAcb.riciui M air in AkhorPart mifi fuper te,partem n mifi.Et fermoDei alter: Nec erpropbrti. o eft patTibile hominicolloqui Deo,nifi per internuncium. Ait, Verumdicis.Dic ergo,legem tua prsedicas,an legem Dei? Refpondit,legem Dei.Et M Mcb.nS fhd, [edDeiUgcm, ille:quideft lexDeirRefpdit,Fides.Qiiac fidesÂit,N drj,fedDeus ipfe/ priaient. tius.fiine participe.Ego Machumetferuus & nuncius efus,pra:dicansfin, pr eft quofine dubiomortui refurgent. AitTVerum quoddicis. Dieitaqj fi placet, H Rat
de pTacec,quotfunt leges DeicRefpondit,una.Qufd ergo dices prophetis, P VMlcxfeufi unajfed qui te pncceflerimtCRefpondit Lex quidem,fiue des, omnium sDef.feiiii ritus diuerforum nimtrumdiucrfi.Ait:Ita eft,ut dicis.Seddie deinde,lntra rUTI uerforum bimus paradiftim pro fide aut credulitate aut pro opre? Refpondit, Et tu Aiucrfi. ex udxis aut Chriflianis fi tria TrUnsccfjxsti hxc neceflaria. Et contingit tamen,ut quis fine ruaif*iut,Qfi gentilibus ad fidemSaracenorum conuerfus ante opus morte occupe. fks, creiuti t tur,fola fdes fufficiat.Sicpfiue ludarus.fiue Chriftianus.fiue etiam gentittt, opin.jlis,omni pietatis operi fatisfaciens,nec id amore Dei,& ipfum & opus eius qut affumet. Aic,uerum eft Seddie, fi placet, mifit Deus tibi feriptuntf 1| ignis 19 AljrctnquaF GurdiVUimalfurcanCDixit,quia 10 AII4rcarJ f Refpondit,fic. QiiodfDicicalfurcan. rcdicotur. me fententiacC figura; eius: Nec enim fimuldescendit fuper difererae funt NifimulAl u :uerbumDei, quemadmodumfimul data eft lex Moyfi, pfalmi Dauid,& Corantrodu c euangdiumChrifto.Ait,uerum dicis.Dicergo confequenter,quodhabet tm MitehU' E principiumalfurkan; Refpdit: initium libri,In nomine Dei mifericotdis met. quoi ml klconmou* i8C miferatoris.Quid poflf Ait3abget,&caetera.Qiiid eft abugetCRefpo11" I c dit:a,deus.b,potentia dei.gjpiilchritudo dei.d,lex dei. Pranienit enim De' ^gtmpeptdifit i f` \h"tU,T, CTWOXr iram.Ait ille:id quomodo'Refp5dit; cum enim praecacteriscreatus pietas i,injtriinhuiut.l Adam,primum confurgeret,ftertuitauit,dixit,Deogratias.Quod audien* J"' hbri outber.ttes angeli dicunt,.Pietas Dei fuper te Adam. Et ille,amcn. Quibus domir,c. t nus,Prxcepi orationem ueftram,Ait,ita quidem eH,ut dicis.Procede ergo, Uuz Qs*tu<rr e &enumera fi Dc placet, quacfuntilla quatuor genera, qux Deus proprijs ma. nuni* tu fuu nibus operatus eft cRefpondit Manibus quidem proprtjsadiRcauit para1 <K busfbreficitS difum S alaoretn,plantauft arborem tubac, plafmauit Adam, cripfit tabulas f ] ita,ut dicit folumut adiungas3quisibf indfMoyfi. Ait Et harcquidem t i n cauerit.Refpondit Gabriel,ex domino uniuerfitatis. Aitlta certe uerum cft.tantummodo fubiungas,in qua forma,uiri an faeminzf Refpondit,uirii n i fan;erec!liis,nunquamdormiens, neqj eomedens, neql bibens,nifi laudem i Myflrrid nwl .^gloriam Dei. Ait3&hocquoqueuerum. Nuncitaqju'placet,perordimerorum J} nem exponas quid eft unum, deinde quaeduo, quar tria, qua quatuor, V. unoddccnt. ::? J VI.VII.VIII.IX.X.5îtaperordinem,ufqjadcentum.Refpondensait: Vnuf tus fu D u Vnum quidem Deus,cuinec particeps, nec focius^necfilius, in eius manu neftiio. n uita 8i morSjipfe fuper omnia potens. Duo uero,Adam & Eua.unde par in I, paradifo antequam etjcerentur Tria uero, Michael, Gabriel, Saraphiel, ara QS'nqe j4 tionclDei. archangeli fecretarij deitatis.Quatuor,lexMoy(i,pfalmiDauid,euangeIio um,<: lfurkan Qutnq)funtorationesDei,quasmihiDeus&populo a c, tneonullipra;ca:terisfxculiprophetarumdatas,neq;futuricuiquamex, le dies illi quibus creaturam fitam Deus confumauit. Septem, funt cceli. Sic ie enim ait in Alchoran:Ordinauitfeptem clos.Oclofnnt angeli,quiin die n Didieiunij iudtctj porcabunt thronum Dei.Nouem miracula,miracula Moyfi. Decem ii; o. uero,dies ieiunij; quorum trs in itinere peregrinationis,feptem in reditu. >. *4 Vndecimftellx,quas Iofcph in fomnio fe adorare uidit.Duodecim,menfes "= Xmi.cttnde*anni. Tredecim uero,undecim uidelicet ftell<e,cum foie & lima. Quatuor1 Upendentesdecim^candelac pendentes circa thronum Dei,Iongitudine quingentorum cire* tbronk annorum Quindecim,quoniam Alchoran continuo quidem defcendit Dei. ftimmo ' ccelo ufq; ad infimuma'nde paulatim lapfus eft ufcpad quintum de. cimum diem ram adam.fi enim ait Alchoran Mcnfis ramadam,in quo defcendit Alchoran.Sedecim/unt legiones angelorum Cherubin circathPnum Dei,laudtes nomen domini fui.Decem Si feptem^nominaDei inter imum
Q fmtrmterra! ex infernum qaa: fi interpofita non eflent.eriimpens ftusin- Qjjidinfini fit* f fernitotum mundum cfumeret Decem iodto,interftitia inter chronum prohibait r mm fi interpofita non eflent,claritas Dei totum mundum ex i terra. | Dei dC areroqme Zdcbafiuuiat caecaret Decem & noucm,funt brachia zachx infernalis fluutj ,quiin die in injirniiki,ut ualido fonitu clamabit, & refpondebunt omnes damnati Viginti', jtJ iudictj Styx. quia uicefimodie ramadam defcenderunt pfalmi fuper Dauid. X X I.Nami pt Y~alterium :XX.'rf(cri. ujcenmo primo dteramadamnatus en Salomon, 8Cmonteslatidauerunt x madam trait Deum. Viginti duo, Namuicefimofecundo die tamadam,ignouit Deus i* Dauid peccatum Vrise .XXIII, nam uicefimotertio die ramadam natustB) Dmidi. i tum Chriftus,fiJiusMariar,orationes Dei fuper eum. Vicefimoquarto,Iocu-HtteiliiCferi 10 eft ius t eftdominus Moyfi, Vicefimo quinto,diuifum eft mare Moyfi,& popuV I lo Ifrae'l. icefimo fexto,dedit Deus tabulas Moyfi. Vicefimofeptimo,deoAaiiOjreddiditDeus uifum 1 glutiuit cetus lonam eiedlum nau, Vicefimo 1 lacob,cum afFerrecludascamifiam Iofeph. Vicefimo nono,aflumpfit Det us Enoch. Tricefimo,abtjt Moyfes in montemSinai Hic interrumpit luc dxus,dicens:Fac breue.optime Machumeth,8C expeditf Siquidem mira i inmodum cunda exequeris Faciam,inquit,quod poftiilas, Sed ante ftne r nem quxfitidefifi:Qiiadraginta funtdies,quosieiunauit Moyfes. Quinc quagincauero,quia diemiudief) continuabit fpacium quiriquagintamili LjiinonimScxaginta funt uenarterra: fingulorum colorum: qux uarietas fi la a r eirec.nulla inter homines foret noticiaedifcretio. Septuaginta uiros afnon il icftusdebentur inebriato.Nonaginta,quia LXuait m ftimpfitfibi Moyfes-Ocfiuaginta ^3 re i t angelus mi'flusad Dauid, ait Nonaginta oues habebat hic focius meus; M fmgulorS & e ego unatn,quam abfiah't mihi.Cencum uero funt idus,quibus in adulte- col colorum. Ne r rio dcprxhenfi flagellantur. Ait, Et habet quidem omniaita rede,ut funt, NonMgctm, il f1* intgre executuses Procede ergofi placet, &expone, quomodo radiaeft f(d profbcil fiit. ti terra,& montes, & quKcis nomina,& quando fuerunte1Refpondit, DeusJ*" Adam de limo,Limusautem erat de fpuma,Spumaautem de procellis,Pro origo rcrum fd/utoportju Ci cexuero de mari,Mare autem de tenebris,Tenebra uero de luce^-ux de{* in Theogcniti uerbo,Verbum de cogitatione,Cogitatio uero de iacinto, Iacintus autem Hcftodi. 30 H(.j e Efto &fuit.Ait, Verum eft quicquid dicis.Dic ergo,quot an- Angeliducu exprxccpto aHj /fo, gcli g prxfunthominibus^ Refpondit: Singulos homines bini circumftant Ihdttfmgulii ai b bomimbiif, angeiijalterdextrisjalterfiniftris. Dexteruerobenefada hominisferi- or, h qui biCjSiniflermalefada, Ait, Vbiaffidenthomini,autqualiterf inquoferi- "' tumotant in tabularts b bunt?RefpondicSuper numros homines fedent.Calamus,Iinguaeorum: m' il incauftum/aliua linguaeTabula notoiia,cor eorum. Ait, Et hoc quoq?ue- imiuttpts. riim ri eft,Sedprofequere,fi placer.Quid poR hoc operatus eft DeusCRefpd dit,Tabulam SCcalamum,Dic,quam tabulam,& quem calamuni:'Refpon d Tabulam quidem,in quaferiptum eft quicquidfuit, eft &:erit,in clo dit: fa! Ut* &in 4o8 terra Ca !am uero,de luce clariffima. Ait, Quem longitudo calami? Calamit TJ ce Refpondit: Longitudo quidem itineris quingentorum annortim, latitudo ceporttntofe uero octuaginta itineris annor. Ocluaginta dentes habet,qui n ceflabt magnituiitus. m feribere, quicquid in mdo,ufqjad diem iudicrj.Sicenim ait in Alchor: fit Nun uuacalamuua me afturum. Ait Et tabula undeCRefondit, De fmaAit, ragdouiridiflmo, uerbaeius de margaritis dorfum de pietate eius Quotics ergo refpicit Deus ill tabula per diem & nocljRefpondi^Cen-" tum fexaginta, finguliseprefpediibus crigit que uult,8 deponit qu ttult. Sicenimait in Akhoran;Quotidic Deus in uoluntate fua. Ait,Nec de his quicquam
quicquam,nifi uerum. Procede ergo,& expone,cur ccelum diclurneft ccelumCRcfpondic: Ideo quidem, quia de fumo creatum: fumusuero,uapor tt maris.Sic enim ait inAlchoran: Vualmeam uuaegehu. Ait:Quid ergohatlons Uftcffo s bet,quodutride eft ^Refpondi monte kaf.Mons enimkaf exfmaragdis t,ex ke"fu/~etp, paradifi. Qui monsorbem terrx dngens ccelum fuftinet ficenim ait in } Alchoran:kafutialcoram elmegid. Ait,Habet itaqj ccelum portas? Refpd dit:Habet,itaqj portas pendentes.Ait,Et portg clauesc'RefponditcEt por. ta: t; clauesin tliefauro Di. Ait Et porta: undef RefpOodit Porta: aurex, portarum feraedeluce,claues de pietate. Ait,Verarefers.Scd ccelumiftud Fcrtecli. n Verte caii, noftrum, die undecreatumerb" m Refpondit, Primum aqua Uiridi.fecun. ut de Vndeatlift* ddum de aqua dara,tertium de fmaragdo,quartum de auro puriffimo,quin. ptemtfkm. tl tumde hiacinto uiridi fextumdenebulaluctda, fepritrmmdefplendore Mri<( t i\ fufrtt ignis Ait, Neque hoc quicquam nifi uerum Quid ergo fuper coelosfecalot, p h ptemrRefpondit, Maretiuifficum. Ait,Quid deinceps Rcipondtt,Mare ordo ~gra~ 11 nebulofum. Ait,Pro(quere pet ordinem ufq; adfummum. Procedit defu I dut umuerfo' Li pper mareareum,defupermare lapideum, defuper maretenebrofum, defu fUIR, mare p per folattj.defuper luna,defuper fol,defupernomen Dei, dtfitpcr fup. e plicatio,defuper Gabn'el,defuper pergamenum i'afum,defuperplentim,de f li fuper (eptuagintainteruallaluds,defuperL'XX.milliainteruallorumuir t t eto tutes,defuper LXX, millia montium,defuper mille fpacta,inunoquoque t\ n LXX.milia turbz, in unaquacj;turba quinq; milia angc'omm, nunquam c d ceffantiumlaudare dominuin uniuerfitatis defuper addet almuncibe, id eft e terminus angelica;dignitatis defup uexillS glorix, defup interualla de e r t mafgritis jdefuperinterualla gratig,defuper interualla pottiz,defuper in t terualle ditiinitatis, defug interualla difperationisidefuper fcabell, defug l c .^folijdefiiperdomusimiuerfitatis.Ait,MirSttnodSc(Sajprof;. i*u.. >ac ttHriaufi* J cucus J* ( n es.Sequititaqj,ut dcernas placet3utru nefidelesfint fol & luna,an Si lltlM.. 1 d nfideles'RefponditFideles qUidj&obeditesomriimdatoDei* Quid < ergo habt jqd n qualiter Iuctf Refp6diti AeqUali uide uirtute &fpl q dore creauit eos Deus. Euenit ergo,ut incert effetdiei & nodtis uidflitu j3 ujo sc Cuptcclipfis( :i lutue,do,quoufq?Gabriel prxteruols motu uolitdi3forte ut fieala fua lun teti t, ex 3 gic inde luna obfcurataeft. Sicenimait in Alchor: Prxpofui dieiSi i o nodi Iuminaria,8Cextinxi nurn,& illuminaui diurn Ait:Cur ergo i nox dicta nox?Refpdit,Quia nox uelamen maris & fozminar.fc ic enimait J Alchor 3:Pofui noAem ue(limentum,& diemuidum. Ait,Et hoc quoq in 9 et fi Sttmmtres prout ueritas habet.Confequenter itaque,fiplacet,ediiTere,quot funt ordi i. ns ftelhrumcRefpondit>Tres.primus,dependentium cathenas folioo crimei. i per Dei lucentium ufqj in feptimum thronum: fecundus,ftellarum qu* Si c] : 1 lum ornant,ft quando diaboli ad infididum cleftibus confilijsfubintra* i parant,occurrentes fugt.Sic enim ait in Alchoran: Et coda cum eis or-A re r-4q Vlttidt VII. t I. nauimus,& diaboliscasobierimus/Tertius cft infpedluangelor, Ait^Ne intar ckm i mque hxc ufpi ueritate recedunt.Dfc ergo.quot interfunt intet nos & c ' lum &tenon. ] maria'RefpondK ,fepte. Ait,quiot uero uenti inter no&&cl.Refp5 dit,tres.Primus uentus fteriliSjquemifit Deus irgent abat.Secundus ni h ger,eleus mareCic exafperabit ignem in die iudicrj/Tertius eft^quiterris marisq}miniftrat. Ait sNeqi qukcf nifi uerum.Quoc funt interualla hic inter nos & clrVn planrqud ni(i interpofit e(iet,omnia terren cce leflis confumeret ardor. Ait3Ethocrte uef Um.Siolu fubnmgas,ubifolf f Reipondit,
n- Solin aliio Refpondt, In fonte calido, fonsuero in colubro, coluber In interuallo,in- s cemaUumin monte kaf, kafautem in manu angeli tcnentis mundum q; fentefeitm ufq; g. t in dicm iudicij. Ait, Verum eft quod dicis. Die deinde, Qtis modus defe- bibet .?y ait ;'D rcntium CdemDei Refpondit Capica eorurnfub fede Deii pedci fub kige abjur thronis VI I. tanta quidem ceruids mpltudine,ut fi ctine uolaret auis, i^"tuS, o. mx mille annis ab unaaure perueniret ad alcetam Cornua fper capita eo- Vffacato rum implicaca,uiflus SC ~a l nci,ucnnnd= potus eorum laus CgloriaDei. Quorum prima G acies,cuiu$dimidium nix,dimidium ignis.ncc tamen uel ignis niuem cons lamir,ue nix ignem extinguit. Secnda acies,cuius dimidium tonitruus, in o to dimidium fulgur impermixta. Tertia cuius dimidiumgleba, dimidium iunda:nectamen unda glebam dituit,uel undam ebtbit gleba Quarta,cuiius dimidium uentus,dimidium aqua,incommota ab inuicem. Quinta,ctus dimidium ferrum,dimidium ignis,inconfufa ab inuicem. Sexta, cuius IS idimidium aurum, dimidium argentum. Septima,cuius dimidium laus,dif. midiLimgloria Odtaiia,defu]gidi{Timo fplendore. Ait,Nec hoc quoqjufpiamaliter qum ueritas habet. Nunc itaq) fiduaalitet oro,ne pigeat,exed in quarisfpacium nobi>ufq; ad cozlum.Refpondit: A' nobis quidem ufcpad interuitUcne b larum, infimumcoelum, iter quingentorumannorum tantumqs pet ordinemab le centra s ). unoquocpad proximum 8Camplitudo uniufcuiufq) itiner umquingento- dtmajhittia j_ net c rumannorum Tt unoquoqj angeli quod rierrtonumerare poteft,nifi fo- m iftronoa v> lus Deiis. Aitj Et hoc quoq^ uerum. Dic itaqj confeqUnteriquac auesfunt micas. A i g Aesnter internos&ccelumc'Refpndit: Aues qiiacdam,qua;necccellimnecp terra ut taum unquamattingunt.Ipfac colubri albi iubas habentes equihas>comas co ram. crtfr ma mulieris,alas ut aues.ua pariune fuper caudasfuas,ibidem^ filiospro 0 iducunt,illinc ufqj in diem iudierj. Ait,tta quidem uerum eft. Dieergo3rndus ifiecur dicfus Alitjiiiifiait mundu<Refpondit:quia mundus iftefadus fuit prxterr A <* liud facculum Si enim cum illo fadus eflet,perpetuus foret3ut illud. Ait: mit hunemit uerum eft, Die deindeifinis cur didlus finist Refpondit quia eo refu,rgetdl c dum. N omniscreatura. Ait,Ita eft.Subiunge ergo,faeculumaliud,cur di&n ahudc". o 3'Refponditjqupoftremiim, poft mundum iftum fuperftes futurum, cuius S_ nulla fimilitudo exprimi poteft Nec enim coloni eis morrales,neqj dics S eius fub numro Ait,Similiter & hoc uerum. Sedquidv AliquidnempcE Acnigtitdtd, Ai hodie proponam,ubiincidas. Dicergo fi placet,Quisfilius ptre foitiorff na nonqualiaUi ] rmSolomtmi Refponditjferrum. Quid ferroîgnis. Qid igneCaqua.QuidaquaC'uenTra 1 tus.Ait,a: haccomniaiiera.Necceflres,feddic ccnfequentenAdam cur di- propo/itft. c Adam^ Refpondit, quia creatus de limo terrarum omnium, non unidus i Si enim de uno creatus eflTei nulla effet inter homines noticix difere- d< us. Vehomink t Aitlta efbdum tio. fr /i fubiungas,Cum fadus fuit Adam,qu intrauit fpiritusi jvrmitionc i eo? Refpondit,per os incrauit inuitus,& per osexiuit. Ait, Quid ergotbuUtur. in W 4o = coniunx tua paradifum Comcdite dixitêiDeusf Refponditi Habita tu C Si bibite,tantum ne huic arboriappropinquetis. Ait,Quae'namfuit arbor Ar ili'a'Refponditjarbortritici, Ait, Qua:formaarboris'Refponoit, feptemi Arborent [ci* enti&boni er fpicashabebat.unam rapuit Adam,in qua erant grana quinque, de quibus tnt duocomedit Adam, duo ddit Eux, quintum detulit fecum. Ait, Quan- ma mttti,diatarm tar tritici. tumfuir granumCaut quid indefecit Refpondic, Magis fuit ouo, quod borem ticfkt ubi in fcxcenras particulas comminuiflet produxit ex eo cunda femi- Adam paradifo prr numgnera. Ait,QLi receptuseft paradifoexpulfusC Refpondit: Adam ucnitinhidi, in India, Eua in Nubia Ait, Quidinduebant i Refpondit, Adam u. lUtinvuAi, t tria
triafolfa deparadifo, Euam comacoopcr bat Quergoconueneruntr Refpondicln Arafe, Ait.Vter de altcio fadlusf Refpondit,Eua'ex Adam. Vnde eft quod mulier opcriturfExcofta dus fmiftra.namfi dextra.arque fortis effet. AUjQuihabitamtterramante AdanifRcfpondit,Primum Uoti erf f diabolos & angelos feptem angelostaie diaboli.deinde angeli,poft angelos Adam.Inter Adttmincoltf b millia annorum,tnter angelos 5CAdam M anni. Ait, Rem omnemut gefta iffetcrrM. f eft narras, Sed de his fatis eft. Tranfeamus ad alta & diefi pIacet,Quis r inecepit peregrinationemf Rfpondit, Adam,Ait, Quls rafit caputeiCRe Adam pre fi fpondjGabriel. Aie, Quis circumeidit AdanrfRefpondiM'pfetnct.Ait, piruttimtm tt poft Adam ( quiscircuncnuscftrRefpondit, Abraham,Ait,Et hacc quidem5 .(iJMfcMtonf alia.Dicfi pIacet,Qtue namcft terra,quamfemel /twf. mam'feftafunt.Habemas i l uiditfol, nunquam deinde uifurusufqjadiinemfeculOruin:' Refponditt Uentriut%i iclicet ut Mai ( denudati eftfundus pelagi, quem tunc ut Qiiando mare ditrific Moyfes, chumct,clcir<dit fol,poftreditum undarttmamplnis non mTurus.Quid rgouiderur Abe awcifiu.( dia,ne repers hxc in lege tuaCEt Ik,Nec hxc quidem.nec multa alia,qux kttugmiit 1peclusmihi miniftrac. Age, Die deinde, qux'nam eft domus habens duo. mnritbro. decim portas, per quas duodecimportiones exeunt duodecim cum gene. Subioli (Mil Erationibus^R.cfpondit,Rupis illa, quampercuntMoyfes,apeniitduod*. Idtioin iitti* 1 ( fontes,per duodecim tribus Ifra'I, Ait, Venmkgcm. dmprtas,S^ emifit duodecim >< rumdicis.Sed dic,cui Kttx locutus eft Deus^Refpondit,Monti Synai pne 19 nfdcarfcri1 bitur,utla' i. cepit, ut eleuaret Moyfen ufq?ad coelum. Ait, Bene dicis.Die deinde, qui fescumfmu* ufuit, nechabens fpiritumC Refpondit, Nox. nec enim fpiritus uenit ufqr h ndiicm ad mane.Ait, Hoc quoqj uerum. Age ergo. quid in primis Iignum, poftea rt" perorif ( cumfpiritu^Refpondit, Virga Moyfinunc Iignum,nuncferpens. Ait, ita Aiftigmadt( ex eft.Nunc itaqj refer,fi placet, Qaac f mina mafculo tantum, &quis manocRt. fculus de fmina tantumrRefpondjt, Eua ex Adam folo, Chriftus ex Ma. uerum eft,dum fubiungs, Quacfuntt btokMayfi. n'auirgineCAic,ita quidem refrs.ut terra illa,quacfineuiri commixtione dita fueruntrRefpondit,dam,arie$ I I Hew'gmudc Eimct Cbri"A brahx, &Iefus Chriftus. Ait, uerum eft. Die deinde, quod fepulchnimI Jfo. morumertcumfepultoc' Refpondit,CetuscumIona. Aitjuerumeft.Dic :jo J Arirs Afcru ergo eonfequenter,quifunt foli illi duo,quorum fepulcra ignoranturC'Rebefme aen jfpondlt, Abitabil,Moyfes.Ait,3d quoroodoCut breuiterde utroque ex. teeditut. ponas. Refpondit Ibetabil quidemcummortempncfemiret,iniunxit,ut t kmigttade m poft obitum camelus fuprpofito funere fuo impellerecur ad eundum,quoloua. m A' SipHiwrit [ cunqueTors duceret,euntemcpfequerentur, quoufqj fponte procumberet. bitM. > Sicfaclo, ubifunusab Ibetabil deferens camelusprocubuit fodiendorepermmcftmonumentum quod Nopracparauit Abitabil Sepultoita* 9 queamiflTuseft locus,necunquam Sepultitru Ko poftea repertus. Moyfesuero cumfoluss e fis r morsi>per defertum uagaret, forte fepulcrum uacuum & apertum inuenit, redle f bubfijimd. adquantitatemUiamefibrTum Quodadmirans, incpit ad propriam<j 1140 ftatarammetirt. Interea anglus mortisaduenitadinteificiendumMoy. fen Qiiemcumcognouiffet Moyfes, quxfiuitdiccns Adquidueniftif Refpondcns,itiifliis fum pro anima tua Cui Moyfes, Quaergo putas eam eriperev per os enim non poteris,quo locutus fum Domino neque perau* res,quibusaudiuiuocemDomini neque per oculos,qutbus taciem dominiuidi neque per manus quibusdonum Deirecepi nequeper pedes, quibus montem Synai confeendi His audttis abrjt anglus for. maqjmwtata attulitpomum deparadifo quod cumolfaciendumporrigeret,
n geret, recepit Moyfes Cumcparibus appotlcret arripuit eurh anglus Quo fapcr pares, perquastanquamemungensanimameus extorft IL4 do, remanflt corpus et'usin fepulchro, nemini unquam reperto Ait, ica i0Acnigmtie bibit, di ex quo quidem factum eft,ut dicis. Sed die quis ignis comedit C ~~calorehomi= extinguitur, non accendictir ufque in diem iudicrj * Refpondit Ignis inc uilci. nis corporehumano, uiclufuftentatur, &animaafaeunte extinguitur. Nec"Acnigmtd? Ait, Etitauerumeft antequatnillaredeat,accendetur Dic deinde, 1 'Upilhifcucd & mon- c n'culiiet mon* quid paruum femper,quid magnum femper ? Refpondit, Lapilli, tes. Ait,bene eft.Sed dic,ubi eft mdium n. t terra:? Refpoqdit,InHierufalem. tibus. 3 toiIIndenamque difperfx funt gentes,& illic congregabtmtur.Ibi erit pons & 1 C Hierufalem f datera fuper infernum, quod apportabimtilucfeptuagintamilliaange-*e-umbihati or 1 tafc< lorumpertotidem tenaces. Ait,Et itaeft. Sed quare Hierufalem dicaE 1 item c domus benedicfteCRefpondit,quian dtrecTrocoleftis Hierufalem,quodcp curdo* i 1 locutus eft ibi Deus cVangeli cumpatriarchis cVprophetis deditq? ibi b^musbenedi* 'fia. tria millia quingenta quindecim. Ait, Et ita con- 1 Hicrw 1 Deus Moyfi prxcepta n" Apud fi flans eft. Dic deinde, quis humor fit neque de coelo, neque de terra ? Re- f e~[<dem prxc: a* f (\ fpondit,fudoranimalium laborantium.Ait,bene dicis.Sed memora,fipla- ptaMoyfidt* c cet: quomodo fa<flaeftnauis:'Refpondit,NauuemincpitprirnusNo': ': t titpquumnuna c clauesddit Gabriel:intrauitcp Noe cum filfjs,& procedens ex Arabia fu- <i j.qitmadferiti de E. Meccam,circuiuit fepties Inde nauigans fuper Hierufalem,cY eamfe- lAcn)gW4 iop per s fi f pties circtiiuit, peruenitinmontemludaex ibicp decrefcentibus undis, (adore. h hxrens refedit.' it,quidem ita eft. Die ergo, abi fuit intrim MeccafRe- 1 Z. Mecbaferutt* t: taperdtluuiu fi fpondit, Aflumpflt eam Deus in ccelum, Hierufalem uero commifit monti Abikobez, i feruauit eamin uentre fuo Ait, Omniaquidemut gefta clo r tain ti S fi t funtjexponis.^ Dic ergo, Qux ratio, quod qui nafdtur Omiliseft patri,aut Hiemftlcm l mmonteAbi n eorumue parentibus: Refpondit, Quum f uperatuoluptas uiri uo- jj matrij 'kobez. II Iuptatemmulicris trahit conceptus fimilitudinem patris, eus^paren-c ( n'Caufa firme tum Sic in patte altra, fuperante mulieris libidine Ait, Et hoc uerum, ti ft'inUberts, er E Exponeconfequenter, punit Deusquenquam fine ratione ? Refpondit, /i t,fmiiUtuiiapu j :i]rentum, 30nnon.Ait,Et filrjsinfidelium quid faciet^Refpondit, Venient in die iudicrj r fi infidelium ante faciem Dei,& dicet eis Quis eft dominus uefterc'DiHfilij Ci Tu domine,qui creafti nos. Cui ergoferuifti 1 Quem adorafti1Docent, rr nofler,neque aurium,neque linguse officiouti,neque nuncium tuum m mine fc fequi potuimus Dicet eis Faceretis ergoaliquid fi prxciperetur uob/sf i, slnfideliumfi' r k fi/ Diccnc, Digne domine noiter 8Ciufte, quicquid prxcipere placet Tune fi liherabuti' ef tn'twm effluereprxcipiet unum de fluutjs inferni, & dicet eis: Infilite in gurgitem <? die iu* 1 if iftum.Hinc ergo qui obedierint,illxO exibunt,& in paradifum tranfibunt: dicij cbtdia j entes Deo m qui q] uero renuernt ibunt cum patribus fuis in infernum. Sic enirrt ait in A !choran:Quiobedierint,eruntinparadifo,quirenuerint,ininferno.Ait,^ filiermtflu* ]'men. /1 40 Vereica efl: Seduellem,fi eft ah'qua horum fimilitudo,eam mihi exprimeV filrjs, fi qui nafcunturcasci/urdijinuti, ,e res.Refpondit,Ita. Nam&fidelium Vf eadem qusftio Ait, ita quidem uidetur, dum confequenter exponas, V terra fol. fit a Qiiomodo foluetur terra? Ignis terram diriget in cinerem. Cinerem aqua uenda, _Vndemontes, diluet. Ait,lta eft. Sed montes unde exieruntf Refpondit,de monteKaf,f- v Sub eos Deus palos in terra. Sic enim ait in Alchoran: Pofui terram pla- terris feu xitcp bos por montes palos terrx.Ait,Verum dicit.Dic confequenter,quid'namftem nam,&: ^toifo/i mu-' reftatfub his feptemterrisCRefpondit,Bos. Ait,cVpedes bouis fuper quidC gnituiiiMO1 Refpondit/uper Iapidem album. Ait,qux forma bouisC'Re(pondit,caput furma. t & r x eius
eius in otf ente.caudain occidente. Ei quadraginta cornua,8 toti'dem den. tesj cornu ad cornu tter mille annorum. Aie Et fub lapide, fuper quem Hlons zahot flat. quidr Refpondit, Mons cui nomen Zohot. Ait,Cuius hic monsrRemmjitw. fpondit, inferni. Ait, Quaeei amplitudof Refpondit Itincris mille annof ri rum.Huncafcendet omnis turba infidelium.Cumq}uerticem confederinr, 0 omnis intremifeet mons omnemqj turbam derjcietin profundum inferni. S enim ait in Alchoran,Sourhicubu azohot.-quod eft.deftiuet eos zohot Sic i Ait, uerum eft, quod dicis. Scdquid fubmonte'Refpondit, Terra. Quod eftci nomenr Refpondit, Vuerdea. Quid fub ea terrai Refp ondit } mare. e m* u eft Alkafem ( Quod ei nomenc1 lkafem. Et quid infrc" t omnia per ordinem difie-(<A "e-,0 "rras. Rerpondit,terra Aliolen,infr mare Zere,infr terra Neama,infrma1are r Zegir, infra terra therib, infra alia terra Agiba, alba ut lacj redolens ut r 0mufeus, mollis ut crocus, lucida ut lima Super liane congregabit Deus oAlknitiirmtt- ti lia mnes iuftos Sic enim ait in Alchoran Ih die iilo mutabit terram pro alia " t terra. Infr hanemare Alknitar: Infrapifeis nominealbclibut, cuius caput Ut Pifcis mttxi=j-, orienteiCauda occidente. Super cuius dorfum terrx & maria,tenebrae, in in x, musfujHnens a lb( ar,& montesufquein finemfaxulorum Infr pifeem,uentuspifeemfubterrant~raa ai, ftinens, infra mons,infr tonitruus,infr fulgur. Sub his mare fanguineum, re. f 1aMi'ramClwojinfr infernusconclufs,infr mare igneum,infr mare opacum,i'nfrmai m,i0 n fotius qum rrepo*, infra mare nebulofum, infr laudes, infr glorifi'catio, infr folium, )ninfr tabula,infrcalamus,mfr mainsnomen Dei. Et quidinfrf Refponardo atq; di- i\ od gpjtioftrtii dditjnfi'nita'quxrendo profequeris Abdia.Qiiis ultra potefl^ Prxteirquod mundi. a eft uiEequalis undique uerfum omnipotentia Dei. Ait, Res mira. Nihil quilacftuel opinaiiuideii's. Sed profequerc deinceps fi plat cdemaliter quam pttradifo itf c cet, Si die. Qiiat funt tria qu de paradifo in hune mundum iieneruntf prodieruntop I & ibdicis.Dum fubpida trU.Refpondit, Mecha, lefrab, &:Hierufalem. Ait, Verum tas Exinjirnoi i iungas,quae uatuor in hoc mundo ex inferno ? Refpondit Vaftat ciuitas q iequittuorur- a Eegypti/ecundaAntiochiaSyriSE,tertiaEhbcram A)ffleniar,quarta Elmebes. <j Chaldarje,Ait,Et hoc quoque uerum. Confequenter ergo metire mihi ihi den Orbis cimbi* j c orbem. Refpondit, Orbis quantitas iter unius diei Ait Quomodo CRe- 3 0 Letut iter liirir Totum enim fol ab ortufuo ufque ad occafum itpermeat. Ait, Arunius. ffpondit; gute i quidem hoc animaduertifti. Nunc itaque fiplacet, quoniam fumma &infma uides paradifum oro, ro, & c quaencolis eius uita,plan mihi deferibas. :nRefpondit, QuiaconuenienParaiifut iu* t fo'tcr&exordinequaeris, placet, dumattentusafls Paradifi namquefoxta. fomiiium 1um aureum, fmaragdis 8C 1 ni hyacinthis crebro interpofitis diftinclum, omni {Ucbumetii frucifera conRtum arbore, dectirrentibus per ameenafluentis Quorum f m a Dies tes aliaquidemlac, aliamelalbum, ahauinumpuriflimumfundunt e enim mille annorum, annus quadraginta millium annorum. Qiiid ergo* & r ji-4< Vrco, ideji^ Nunquidnon ita beatitudini ftifficereuidetur Ait, Quinimo, & uere ui- 4 deri poterir,dam incolarum eius habitum & ufum exequaris Refpondit, ftldcbumt'tjn Incolis quidem eius, quicquid defiderari poteft, ftatim aderit. Omni fiquifigni6 in para I dem colore ucftientur,praeternignim: Quicolorneminemillicattinget, iifo fingitUri d ucjhtu. e exceptof praeconemodo,qui ob infigne huius uit mentum proprium co 1< lorem fingularipriuilegio retinebir.Perfecliomnes in ftatura quid Adar, in il forma uerolefuChrifti, nunquam incrementum aut detrimentumaliiam quod patientes. Ait,Ha?c Incoltepitrttii Ci quidem ita uere funt. Affame de uitftu SeuofiJhturdAdl L luptate eorum, primo introitu incipiens.Refpondit,Primum quidem inomneserfir 11 ituckrijH.inAlcortmtmetKiliquotiespuerimiicintur. greifis
ex E/b grefls uefcendum proponituriecur pifcis albehbut cibus qum ultra mi- 1 pifcis fUmlif rari poffisdele&abilis. Succedunt frudus arborum,potuscp defluentis pa- f> ludiio* radifi,deinde quicquid affectarint,pra:floerit.Ait,Dic ergo,cum quicquidJ nmd.el.ciiU tbitn. iam influit & effluere neceffe habet, nonne ut comedent, fic3C egerere o- t infans in utero dum iriuit,ueportebit? Refpondit, Non fequicur.Nam dC fcitur,nec tamen egerit. Et quam cito egerere incipit, mortalitatis legem fubt.Qii3t i llosjfi egererent,neceflitas confequeretur.Si quid tamen fuperfluitjid per fudorem exit,odorem mufti fragrantem.Ait,Bene quidem, ci difcretehuic obiedioni refpondifti dum fubiungas, enam'ne panem 5i 3 10 carnescomedent,ut fruiSus & caeteraCRefpondit,Planquidem quicquid geftierint,oblecl:amentatantum,non fame prxter illicita:qux nec ipfis pla- ( Cmf<t,cux\ cebunt. Ait, Qux'namc'Refpondit,uerbi gratia,caro fuilla. Ai t, Beafti me, J porcinaurne optime Machumet Eam fiquidem Si nobis ludaris, &fcionon fine caufa, dbftinendum prohibuit Deus quam uelim,ni pigeat,per Deum obftcro inter caetera, dplan /foWi1p locuseft,edifleras.Refpondit,Placetjdum ftudiofus ades.Nam Iefus Chri- 1, cr klttata m ftus,dum rogaretur difeipulis t Ut odum arcacNo, habitumep fuperfti- fcbmiic. tis i in ea generis humani exponeret,tacitus rogantes audiens,fbrmulam ex 1 inter manus fuas confeftam iecit humi. Et ait, furge in nomine patris s ISi <<p= 'patrem lato f mei.Et furrexit homo canus.Cui Chriftus,Tu gs esCRefpdit, Ego Iafeth fcUat.curuoi ) zoifiliusNo. Cui Iefusjta'ne canusmortUus es:'Refpondit;,Nequacj?. Sed in| negtmfiliu. hac i ipla hora, putans me ad diem iudicrj furgere, metu canus effecusfum. ] Prxcepit ergo Iefus,utomnem hifioriam arca:difcipulis rogantibus expoi neret. Tunc ille rem omnem primordio narrans,ordine peruenit ad loc, ubi i cum feceflus inquit pdere egeftionis arc inclinaret, timuimus ualde. ( Cfuluit itacppater De.Cvii Deus: Adduc,inquit jelephtem,8<: uerte po i fieriora eius ftiper loc2.Ecfecit.Vbi ergo elephas finuim fuum homini ege { ftioniiniecitjfurrexit fus grandis.Satis'ne uidetur ergo caufg Abdia,uitdi 2 animalimmundume'Ait.Certe fatisiDum profequaris,quid profecerit hac mris. r neceffitate editus,Refpondit,Qu cum omnem(inquit)maflam ill roftrb Vnde i joffffforio difpergeretjconcept infuetis naribus foetorem efflans,murem edi c tabulas indefinenterroderetjonfulco pater Domino; dit. QLiideindetum 1 leonemin fronte percutit.Leo concitus,fiatu anhelo cattum naribus eiecit. Vniecdtti. 1 Iuda:us;BenejinquiCjOmnia.Sed fatis,ne propofito longius digreHic hoc c diamur.Et quoniam de uidlu incolar paradifi plene expofuifti,reflat,ut d l uoluptate eorum profequaris.Et illud primum,quoni comedent & bibtj tiiimconu* fi f etiam mifceantur illic mulieribus,idcp qualiter,& qua lege. Refpdit,Si bittuinpard* t minime plerta eiTet. Frufiraer- difa,& tiilcs ulloblecl:amentigenusdeeflet,beatitudo quidemjitplc go ? deliciaadeffent,fi uoluptas deeflet Quinimo fi quicquid uolt3prxflo ivq;proflibif c & quafeunque, SI quomodocunqj uolunt habent, Si quaitter, & ubi,5i la cft, [( uiantur 4C t quando,Squcum,cVquotiens uolunt,fine mora Si. difFiculate,ita quid, umcundttts cj u b quod quas hic uxores habuerunt fideles,habebt & illic.caeterejccubing battre erunr. Ancillarum uero non erit numerus. Ait, Optime quidem &ad ungacm omnia.Sed illucrecolens,quod dicis,prgter illicitatcumillic uinifluenta defcribas,qua:ro quid'nam operis illic habeant,fi uinum illicitum et c Cmifd,cbui q abjbnc aucri licitum eft,quid tibi caufa:aiiimis in hoc fxcitlo uini prohibdicRe- uino tur. AltonU neceffario una quxftione gemin menreddit fpondit, Adeo quidem argute quxris,ut rcfponfionemextorqueas. Vtrqj ergo exponam,& il liceife licitum,c hic ipfc Macbio il illicic Ert enim angeli duo Arot & Marot,miffi olim Deo de ccelisin mctinAkori ffi r 3 terram3
terram; gubernandoinftruendogeneri humano, tribus his intcrdi'Ajsj neocadi.rent,neciniufteiudicarent,necuinumbiberent. Multoitaque tempore fiehabitonodi iudices cfTentper uniuerftim orbem ucnit eis die a quodam millier prx cundis feeminis omnino pulcherrima, cufam habens aduerfus maricum Quar ut parti fuaraccommodaret iudices, inuitaui: ad prandium. Sequuntur. Illafatagens conuiuantibus inter epulas&po. cula uini apponit. Adftat miniflrans,offert crebro,inftat ut fumant. Quid Inebriati poeuhs, in hofpitam forplura? Vicerunt blandicixmulieris mofamincaluerunt. uiifh',accubitum poflulant Spondct ea condirione, 3 4 dio dumalteruerbumdoceat, per quod afcendebant clos alter, perquodio O d MffinworpfiD defeendebant Placct condidio Cum ergodidicifTet, eleuata efi fubito, fis fxmmicue g C n afcendttclos Quodcum uideret Deus, exploratacaufa pofuit eam miU jkll t in n intet ftellas,ut fucrat inter fminas. llis autern I Vemm.. luciferum,pu'cherrimani fi iudicium uoeatis propofuit cis Deus, ut eligerent inter poenam huius in IS cf. feculi Lpocn.malceniis. Elcgerunt hanc. Depenflfunt ergo per cathen ferreas, demifls capitibus in puteo bebil ufqj in diem iudicrj nas d Quid e: ' ergo Abdia C Nonne fcfficiens uidetur caufa cur 3illic licitum fit uinum, 8Chic illicmim XAit certefatis & merit. Sed quoniarnharc ad plenum S Xi e: eexpofita fiint uellem fi placet, ut etiam de inferno breuiter percurras. Re. Inftrarwu' <fj n,o depoftuias C faciam Inferni fiquidem folum fulfurcum fumofum, 20 ita iefcrtftia, ccrebra pice interfertum Suntin in Ipfetotusflammistererrim/sarftuans e lacusdC eo 1. putciprofundiflmi, pleni piceferuente, fuppofiris flammis fui. fi a. fure)s,quibus quotidie immerguntur damnati. Sunt illic & arbores, qua. a. fum fr uftibusuefeentur que cibo nihil grauius in teto inundoexcogitari r; Deus ripoieft. Ait, Beneomniaexponis, fi interferas, ubi cit ;c, quem is e reuocabit poft diem iudicijcRefponditjHi medio ualiis infei vtjn uallc gur.!S ges3 in gurgite pueus inputeo arca, inarca uiclrus cathenis, afiridus g 1c compede, fpeconflans, per mille annosinceflfantermifiericordisrnsppel1; labit. Ait, Quid ergofacietei DeusfRefponditjPoftmiSleanncisadduci ci Dr UbtriHof facieteum,&dicitei Quidtibiuismi(r,quiauresn'ieasinquietarcncn ;n je ji r xinjirno dfinis^ fis QiractefiduciaducitC QuomeritofpcrascRefpondetgcn-ens, is, buUt&fwrdif'i DomineDeus meus, egononhabeoDeum al et nifite qui mifereatur xpcU fm*. -] (tis habes Tu le, practerme, ubi iram tuam mndices. fv ifereremei Domine, :e miferere mei. Ait, Qiiid tuncf Refpondit3 eum reddi inferno Adduce m Mifertus tandem tur, nec adhuc inuocare mifericordiam Deicefiabit or. mifericors miferator, erip prxcipiet eum Camcp pice nigrior eum infer:ri nais calor tingat Intcrrogabunt angeli, qualifier psradifi ncolis mifeeri fiec is, poflQtt Tune lauari praecipiereum Deus in fonte a'rio,dC albus totus, upraeter macalam fronce Mundatus rgo incedet per paradifum3 in puin e blico confpedu omnibus uocabulis.Hic ergo aflgnabunr eumin inuicem 4 :m4' omnesuidentes, ereptumepinferno quafi improperando hincinde murrmirabutit Ille uerecundus ufqj adeo pudore fuperabitur quoufcj;diDicct cat, malleminferno reddi, qumhuiufmodiprobralongius ferre itaqj mifericors miferator angelis fuis,tit itertim eum in eodem fonte quin. quies tauent. Quod ubi fecerint,auferetur nota de fronce dus, fietcpfimilis paradifi incolis.Si ita ceflbit opprobrium. Harc funt quar te de inferno quaeOflfepinor Abdia. Procede fi quid fupereft. Ait, Omniaqnidem ita o ad ung jcm cxecimis es,ut nullum penicus incermiferis nodum. Nunc
Nunc itacj? per Deum tuum obfecro, ut quoniam ciinca tibi quafi prxtnanibus, diem iudicq plane mihi defcribas. Refpondit, Placet,dum attendis adts In die illo inandabit Deus angelo mortis, ut omnem creaturam fpiritum habentem interimat, tam angelos omnes, Si diabolos cmnes, quS homines, aues, pifces,beluas, &pecora.Sic enim ait in Alchoran Omnia rnortua praeterDeum. Poft hareuocabit angelumniortis,dicens 0 AdreAdreel <mgi iel,eft'nequidfuperftesexomnicreaturameaC Dicet, Nihil dominerai, lui mortti. A^ praeterme feruum tuum imbedllem.Tunc dicet ei,Quoniam omnem crea Vt ncuij'me occide poma turatn meam occidifli, abi hinc inter paradifum Si infernum, 8C morsaboUk* 10 fl > flremoteipfum,ac morere Abibitinfelix atcg in praefcriptointerualio) m tm. p proiecus humi cValisfuis inuolutus feipfum fuffocabit cum tanto quid dem mugitu, qui & cleftes fpiritus & terrena animalia fi uiuerent terron re cxaniinaretiStabitcp totus mundus uacuus per quadraginta annos. Poftl Vbi nunc reges C h ccelum6Cterrampugnocontinensdicet hoc princieft P pes&potentes fjeculiv'Guius regnum,& imperitim.atque rerum potenSvraphid tu* ti tia^ dicite, fi ueridici eftis. Et his uerbis ter repctiiis/ufcitabit Seraphie- Sn bu marluQS Ii dicet Accipe tubam hanc; QC defcende in Hierufalem, & clange. bot Iem,cZ excitai;t. 1 Tune accepta Seraphiel tuba, cuius longitudo itineris quingentorum an- cx n S noruin,ftansin Hierufalem infufflabit tubam,exintus omnes animasiufias >2 e ME iniuftas inibi intrim feruatas, Animae uolantes in omnem tcrr3queq5 C f n a ad corpora fua, ubicunq? fint difpergentur atqj ad primum hune fonitum 0 omnium otTa 1congregabuncur. Tranfadis quadraginta annis iterum fona. 1 Ad quem fonitum offa,carnem, cVneruosaffumenr. Atqueindepcfi a bit. c quadraginta annos ubi tertio fonuerit, omnes anima: corpora fua inducnt. != fado, iSic ignis ab occidente accenfus, omnis creatura HierofeJymam agit 1tabit. Quo cum omnes peruenetint,ceflabit. Hic ergo ubi per qua Jragint ta annosin fudore fuo natauerint expectantes iudicium, tet tandem miTe r j Adutti, f'of, Pater Adam, pater Adam,ad A rijsafFedliappelIabuntAdam,ficdicentes c nos genuiflif huiufmodi fcilicet miferrjsj & tormentisr Ita nepater fi- Abraham > J-Io quid 3liosfub incerto fine,inter fpem & metum fluitare pateris'Tquinimo Deum fc.^ttrguntiblts 30 1 ftttrcniittn l, c ora, ut planflniat de nobis quicquid interparadifumSînferniuTifactu- in die iudicij, , r rus eft Refpondebit Adam, & dicet O fiirj fcitis ut fuadente dia- r( peruenit fllij l- rrs t bolo inobediens praecepto Dei extiterim, qua; caufa, ut indignus hoc a. )C edkfkmchri t id j? habitus officio,uel huiufmodiprafumam. Sedit e ad No Conuerfi ad fh:m, fo/irr r jt n No,dicent: Intercede pronobis,eledc Dei pater No. Refpondebit moadHittdiH r rNb" dicens Fcci quod potui, faluaui uos in diluuio. Hic nihil mihifuperfl 3_ e SediteadAbraham. eftofficrj, Appellabunt Abraham,dicentes Pa- t( Abrahamti' ter fidei t terfideicVueritatis pater Abraham refpice nos miferos, &miferere. utritatis. er u' ( diu uagabundus :s Qinbus Abraham Quid me petitis Non recoins, ut oi idololatra incircuncifus errauerimf Non fufficio Sed appellate Moyfen. 1. 401 Appellabunt Moyfen, dicentes Audinos elece mincie Dei, &prophen ta,famule Dei Moyfes. Quibus Moyfes: Quem appellatisc' Nonne kgem fuobis dedi,miraculis confirmaui, nec tamen credidiftis 1 Si mihicredidiffi C ChrifhiS,fri<> lrisjtacere portem quodpoltulatis Sed ite ad lefum ChriHum Conuerfi c ad Chrifium,dicent:Iefu Chrifteifpiritus,uerbum cVuirtus Dei,mou eatte Tl e ritmîcrbum, el intercede pro nobis. Tune dicet eis lefus: Quod me petitis, ttltirttttDei. pictas rua3cV ipfiamiiflis Miflis quidem fui uobis in uirtutc Dei, tVuerbo ueritatis: uosainemabcrraftis Kineplus qumego prdicauerim uobis Deiun w n 1 ueUrum 4
Scopus rinu ueftrum feciflis Hoc itacpbeneficium menm amififtis.Sedite ad ultitnuni p u m m riHs'diitMi prophetarum. hune fgnincans,cum quo loqueris Abdia, Ad quemconomni doftrfc =uerdicent O mincie fdelis,CamiceDri,qum mle quidempeccaui. tu, cbfcuure fe mus Exaitdi nos pie propheta Dei, fpcSuna fuperftes. Nain poftte in quo gbritHi H fperabimusÊxaudinos,potentia,tibi Deo collat.Aderit itaq?Gabriel: filij r>ti,&occu* nec "Z impocentein finec amicurnfuum uoluntats fuae Procdent focijante hre myjkriu sternum ue* fciem Dei, dicetqj eis Deus: Sdo ad quid ueniftis Abflt itac, ut fidelis mei :{> uotum in aliquo qitafTem,Hic etgo ponte facfiofuper rifernum, ad tatefalutis. In Alcoranput ponas derit ftacera:qua libratis uniufaiiufque facfh's,ambulabuntfam ic i Clmjb tribui per ponteiti Salui ergo tranfibunt,damnati in infernum dcident. Quzreei C * n tttrctitmpd= deinceps Abdia,quid placuerit.Et illeiProh dolor^qux me hucufq; demen ttocinium.tia tenirtf ut uerum luce claritisnon uidrm,Sed o quoniam omnia tibi pro uoto meo occurrunt,procede Nunquam enim hxc audirefatigarer Enuimera ergo aces poptilorum in die illa, SC difcerne fideles atque infideles. s. i. RefponditjErunt aciesomnium hominum,C XX, quibus tres tantumfiidelium,reliqux omnes infidcliumiEritcp longitudo unmfruiiifc acieti icineris mille annorum,Iatitudo uero quingentorum. Ait, Vere ita eft,ut di. i. cis Conclude poftremum hoc,quod cum omnes creatura:in eum modum, l, r. diuifx fuerint, quid fict de mor. "quo MorsindriesteC1de(cripfifti,inter utramque rcgionem i-iC Mutabitur mors in arietem &C adducent eam inter paradi. H tan mutable Refpondit, Eritqj magna inter utriufqj regions incolas diffenfio. r tur. fum&infernum o Nam populus paradifi metumertis necemmachinabitL1r. Infernales uero 1ipemortiSjfuperftitem fore cupient.uincet populus paradifi,& mortem in-
ter paradifum Qtinfernum occident. Hinc ludaeus exclamans,ait, Vidfii optime Machumet,fifte,& recipe confitentemme. Ego credo,& uideo,quia non funt dr|,fed Deus unus omnipotens, cuius uere tu nuncius & propheta.
y 3a E X P L I C I T dodlrinaMachumet3qua;apudSaracenosmagnae auchoritatiseft, licet ibi multa mendacia funt,& multa ridiculofa. DE
DE
MACHVMET GENERATIO NE E 1 V S. Qj,V O D T R A N S E NVTRITVRA TVLIT HERMANHVS DALMATA Scholafticus fubtilis 5Cingenio(us,apudLegionettfem Mfrtoite duitatcm.
d er ejlautbor quem fcnpfit Ares endtdibiu euatione apud Mdchuaietis,digim io Qgpptis inter p legatur,ut euidentiitt E/fqj dignifiimumfcriptum io(i t mendacijsimos onerc. uelobhoc fade quod reudationibus,~ji. adfuam ~<!<K "'t<T MM~t bominibus rekgione~nfit jomrrtJs,er opus <o~* ean ?< Ht'MCK~ nituntur (himiuctdis ~M'Mt<Mt<'p)'<c/pH<<tCfC&)'~)'Met~MtKf)hat<faM<t quibus prcipite intcrCbrijhanot,uoluntdckuli qui wiigemti baberi.Htquilibrhconfirmitatum, commenta impuicntifimisJtM mifcrcfitkiunt, gertcrationi's riuncij Dei Machumet, oratioDci fu- c tnedagii Eua per ordinem parentum utri- Kichumetii K per eum, &falus, ab AdamC MIBER ufqjfexiiSjuCqj tempus quo produxit eumDeus pcrfedum, ad B 10 xo grariotlim,fidoneum(lbi. Cuius authores per ordinem, prir Pofthunc AI kbndmutif musKabalachbar,deindeAbnabdaIlaMachLimetfilusEize. A AbnalmucarrefF, bderachin fiI|usEize,deinde Abtizaidfiliiis Elearab. I quem Abumachumet.Alabez filius Abdalla. SiccpAlfaid filius lhPoft ar i atcpAbulambez. Deinde Ezerigf films Fulenum Poft quem Machu-.Scripturt de & umtttroHa* met Abhalati. Poftremus filius Zaid Abnamar. Primus igitur Kabalach- Ul r cbumet. l bar, fequentium omnium teftimonio, cuminfcriptuusprophetamhunc t fsctilo nafeiturum fiudiofe didiciQTecomnemephiffonam uiri afirologico> t tcftimonJoapprobafler,Eccefa;culorumferie im'pfis diebus fuis uirum nat tumaudit, in ciutta te Arabiae leferab omnia prouidcnciaefuaefignaculat praeferentem Celebri deinde fama, frequenticp teftimonio motus,homi;o 1 t r adit Quem nem undique uerfam perfpiciens omnemejjmodum eius Si c conuerfationemobferuans ita quidem ut ipfas etiam corporis notas eafc quas pra;fignauerat,reperiret,utin fronte maculam,interfcapulas hudem i iufmodi charadlcrem hune ipfum Mchumet elTeplene deprarhendit. < Quoddeinde ut tiam (fculorum ferie ditrinacp difpofitione euinprobat incipiens ab Adam 8CEua ufq?ad Mchumet ordinem generationisS ret, c cius,magifi:rofuo Rabelmehdi acceptamjin hune modum exponit. /t Reator Deus omnipotns, utprimum Adam creauerat, eonfurgen- P Vrapdgoro p > 4o Vj fis recens cerebrum fubito contremifcens fonuic naturaliser, quafi pi 1 fheturum. frondesuento commotat. Quod ftupenti Ada;,Sonitus(inquit Dominus)) miraris Adam,{ignum eft prophetarum& nuneiorum mandatiuum. q uem Ab Se* Hoc ergo lucis femen uirtutis mea:dono conceptum non nul dignis lum- A hterejt thunt acce uulua; commendabis.Fuititaq; lux nafcituri ex eo prophetae f' biSjmunda;q5 a Machutner,omnibus diebus refpldens ex fade Adam tanquam folin rota ptumcjl,qu<e J d' dixit amncs circtilifui,auc luna in noefie Eua aggreflurus erat, pleniluntj. Qiiotiefcqj prophte X lauan S^mudari caftigabat,dubius qua hora dns fem lucis ex eo promoue s Sethorigmem i ct.Obleruabatergo Euapracceptamariti.quoufq; ccepicSethpatr pro- 1iucere t phecarum
phetarum Si caput nunciorum Dei Qiia ipfa hora lux fplendens, fade Adam mfgrauitih faiem Euae.Fuitq}exinde Euacuncfh'sdiebus in forma: dcore ludsqe fplendore addens ufqueade* quodCaristerracqe animantia uultus eius nitoreadmirata ftuperent Stupens C Adam, ipfe Singulis itaque diebusangelifalutantesadfea'tadugrauidacphibuit Seth. ' ueniunt odores paradif affrentes, quoufque genitus eft Seth folus, Nam prxter Seth omnes partus Eux gemelli fuerunt finguli ex niafculo &fcemina. Nafcens itaque Seth, maternas lucis fplendrcm propria fa. de prxfert, matre exuta Pofuit'que Deus inter infantem & fatanam terminum, quem tranfire nequiret ufque ad feptemannos Stetit'que lux 1 K1C eredta inter cozlumcVterram per quamangeh'fuperSeth defeendebant, e Prxco etiam fuper thronos audiebatur, cunlis diebus clamans Gaude exulta, digna luce Machumet Super eumorat/o Dei &falus. terra, C Fuit itaque lux illa refplendens fade Seth cundis diebus quoufque ap. i propinquaret terminus Adae Adam uero uidens ira minciefibi termiinum, acceptum manu filium Seth ducit ad locum oratorium, ficqj fitur Quxferuandacommendoflli, omniuigilantia&cautelaeuftddias. utanteobitummeum n Deumfiquidem, &DeinoOriprxceptumhabeo, o teftamentumtibifaciamluds, quamprsfers Ne, quemadiiiodum ego quoque diuino iuffli feruaui, eamimqnamnififanflodignoqjcommen-n 1-20 des Conuerfque ad Dominum fermone ait Domine Deusmeus,'> ecce ego s proutpraccepiflimihi femenlucis quodprrilegioquodam Li mihi commfifti uni de fljjs meis commendaui Mitte ergo de angeilis tuis teftimontuminter medeum ntequam uitae noflrae fit feparaGabriel cum feptuaginta millibus angetio. Vix ita didtis, adeft anglus lorum, finguli cum paginis albis, calamque de calamis paradifi, faluK tantes Adam, i dicentes Auditaeft uox tua Adam Edixit enimDo< S n l minus, ut ordo generationis procedat Scriptum itaqutedidum Adam 1 a haeredifubangelorumteftimonio reliquit flgillo Gabrielis eadem hora i fignatum. Induit itaque DominusSeth tunica duplici,punicea,fplenden-.30 y aacbuucliel te ut fol, tcnuiutflosuiolae i t Eademqs ora in prxfentia ccetus angelici h /rorerMxor) omnium Tfub J teifa'monio defponfaturSeth foror Machuueliet, candida,maSeth.1tri EuxRatura &habitudinexqualis forma: decore uultusq? uenuflate e i fimilis. Sic fado, mortuusefl: Adam. Seth uxorem cognouit, concepft t Enos Audit igitur grauidacuncitisex locis continuas angelortim falutat tiones, in gloriam & benedictionem lucis Machumet, fcraauitcp eam omnis ctus angelicus tam ab homine malo qum fpiritu maligno, Nato igitur Enos, di adulto, pater admonitum confilium diuinumque decrerum praedicat feruandt luminis & propagandt cum dignitate c reuerentia, Per ordinem ergo luds priuilegium Enos commendat filio 4< )4<J fuoChainan, Chainan uero filio Machieil Machietl autem filio Baradae, Baradeuero ex Barra coniuge genito filiofibi Enoc, Enoc autem filio Mathufalem ex coniuge Thurige, Mathufalem uero filioLehet magno SC forti, Lehet autem fihoNocexKainufafilia Kebil NouerofilioSem ex Gonrara cum arcula pariter teilainentum lucis continente ab Adamtradita, exmateriafplendida gemmeis ex aureis cathenis, ualnis &: fmaragdinis laquearibus dependentibus ordinatis in ea manfionibus Sem itaque luce Machumet efplendens, uxoomniumprophetarum r rem
Hlio rem ducit ex rarpef egia Commendatcp lucfa priui legium Arpha* xac i Arfaxatautemex Margena coniugefilioHeber qui & Hud propheta: Cui omnia loca conclamabaot,hanc lucem nafcituri prophtie MaEbe autcm chumct.qua omnia idola deftruebat,quacunquc graderetur albecilne nu ex Mufacha HlioFelech.Fclech autem Salech, Salech Argauua, Argauua >t xter Sorach, SorachThaod, ThaodTharoch, Tharoch autem Abrahve, txtc kbritc. Ibecilne coniuge Qui cum nafcererur, crumpentia duo lumina exori- oj i-Cfimtum.fii a * ente & occidente in medio mundo concurrerunt faclque eft lux una contmetuitm. e omnem mundumilluminais terra ufque ad codos erea Faclus'que >>eft ioe( fonitus angelorutn pr uniuerfum orbem plenus trtpudio y moIr di dulamineclefticum ingenti pneconio eam elle lucem prophetac Ma* Deus Abraham,quem-Icl chumet/uper eum oratio Dei Cfalus.Exaltauuq at admodum Adam. Stupens itaque Abraham dicit Domino te nun-q i-0piniotl4ttif> c, fimt 9~ quam uirturem huic fmilemuidiflfe Cui Dominus Hacc inquam lux, fu de ii> -t'M. nuncij mei f quam admirari non fufficis ex femine tuo nafcituri amici SC :a eft ~f Cuius anima in prima animarum creatione, animae tuar permixta et eft Cuius uerbum in uirtute mea Cuius nomen in ccelo Achmet t n Tri UUchtf inTl Fuit itaque lux illa ex Ab- ItktiIIGMNtA. te terraMachumecin paradifo Abualtrazn m n ra rahamfade refplendens.fenefcenteiamSara flerili Quac cum diuinam s proinifonem ex mariti uerbis quafi diff/dens fepiui rctradlaret Abrato pi ih; ham angeli coamonitu Hegir ancillamadit ,ftatimq} luminis claritas in fa. tci ciemgramdae migrat. Nafcitur IfmaheUpatrum lumen pratfetens. Sed Sara gvautter ferens Qiiid eft, inquit, quod ego uacua maneo, atque aliafem ministLufruûmprofeTt,quemegototienspromi(Tum,diufruuuexpe ? &oQuam cum nequaquam defperans iugi am'rmationc folaretur, aduen m'unt hofpitcs angeli numero tres, qui inter caeteraSaram irnpngnariri 1it inducunt. Poftremo igitur Abraham cum imminerefib terrrunum fenti t ,aduocatis titc flfjs,in cuius facie lumen fuum cognouit ci luminis teftair mentum cumarcula continente tradidit Duc/t itaque IfmahelBeelam,D ' Deuxorbut o filmmAlbar. Quam cum fi ], jofi; cognouuTetênuit Keidar,paterna luce futuri iftiuttit. G P: pxophetacfulgentetn. Cuifeptcmd6nacollataint,nulliantefimulhabi- i' Gm.it. ta ta. Fuit enim ualidus, audax, pulcher, uelox, aequus,uenator,fagittaruu.j, Ci o&jttem F Ausqjrex,uxorem duxit Miliam de terra Ifaac. Accidit itaque die quo- iotibmui* y. Fa d; IC dam,ut duirt ueaatu fequeretur, uocemaudiretdicentem OKeidar,ne^ i .~ k facriilumentibi commiffum Quodfaciendumreftet indigne colloces fi, fietfs refponfaquacres Hic monitus,omni relido negotio in terram Ifmael proficifcut iQua primo altxri conftruAo feptingentos arietes adhib. it bet. Quos dum {igtllati mimmolaret, holocauftum cleliis arripuit a. i~ ignis, quoufqueuoxauditaefl, proficiciiubensfubarboremheremi, ca. D4opi 0 ptandi refponfi caufa,quidfaciendum reftet Pergit, auditqj uocem,uxorem ducendam ex Arabia,nomincAlgadira. Parens igitur angelicaeuoci ci per omnia, in ArabiamproBciTdtur, latoqueterrarumfpacioperagrato, }>ktietchimin A r, peruenit ad regemAL'erchamin,fIium Aomar: cui unicafilia tat Alga- rcx lfnutliu n dira. Algadiramducit Keidar. Reuerfusq}inpatrm,uxoremgrauidat: t: rum:ai+fim in qua concept feminis lucem propheticam nicaret Indignati filrjlia blgi&ru, |f| !" (lxrCfir. Iraac, feditionem mouent Keidar, caufam proferentes proco, quodipG"1 filij Gnt prophetar Sibi potius debert teftamentum lucis prophtie. Tune Keidar aedit ad arcam, aperire parans, fubitoqaudit uocem pro hibentem
arcula htbcntem illicita/ucnrocp fxculo diuinitus refei uata,fcd deferenda lacob. Cui dum Keidar djaink inftttutioni obtemperans deferret,audit la. cob in terra Chana fonitum arcatfocciimtcjj c filrjs,Keidar arca teflamti tradidit lcob.Cui lacob: Gaude inquit) Keidar ,& exuha.Natus eft tibi node ift flius,coziefli prconio piaedicatus.Cui Keidar,Quid quos tumo res no&is proximx de Aramafferres in terra ChahaanCCui lacob: V/di,in Iumi'nemuhd omn illuflrari: an. qui t,hoAeifta ccelosapertoSjClefticp gelos uero quafi ex minifterijsjofficioafcendentes& defcendentes.Intcr ce tera prarconiingens audiui, Algadirpeperiie tante celebritatis caufam. His dcfhs,referuata 1 apud lacob arca tftamemi,Keidar abfjr,reperitcp nat 10 e Haniel jpaterno decoreinfignitum. Adultumigitur Hamel cum pater Me cham duceret ad faiicluarium Abrahar, obuiat in itinere angeiiis mortis in tl forma hominis,habocp uiantium fermone ai^cGlium fibi fore cum Kei[ dar.Keidar aurem prxbent]',angelus animaper aurem eripittCadit mortuus inter manusiltj.Filio de funere patris anxio,adueniunt uiri,quorum au il. f xilio fepultus eft Keidar in mot Tafiber. Valuit igitur Hamel duabus palt uimitibusjualetudine dC ueriatione Pofl hsceducic Haried,gignitcp tris AJcthpnmS Thebitht,patf io infigni decbriim.Thebicht uero genuit Hamiesfa.Hami. [ imcrlfmli= i Ifmahel feripturis opra dedic. tialiteris opeesfa at genuit Adeth,qui primusde tribu 120 rum ddit. Adethautem genuit duue. Aduue at Adnen,cui ob forma;ihuidi in.LVMcbatx fldiaspleriq^pararunt. Adnen autem genuit Machatrcgern bellkofum, rcx^ '=Ifrali infeftum.Machat at genuit Nizarr/n cuius facie cum pctnitenrcm n ifrttelitiswji'uideret pater lucem nafcimriprophetai,holocaufta arietum filio facnficat. t. /Jm.i Nizar aut genuit Mufertcuius clai itat cm 1 pater iriiraretUrjCaftigauir, J nefemenlucisniQdigno utero cmendareti Fa clunsppaclicliii'pgraph, h in fancSuarioMecharferuatum fi.Deinde Mufar duxit Kerinam de gente e ( Alies.Qui cum diu fine citigernanoetjfi fua.QuaeconfecT:afenio,peperic < '> cmotafuntuifceraeius,audiuitcp foniturolumbommfuorum. Terriens, c diuinos adit.Refponfo monitus,ducit Machara. Ex qua nafeitur Madradu li Madraca uero genuit ex Pharadz Horcima, cul inuifione mdatum eft du3 1 1]JO cere Atamramfiliam Vdem,ex qua genuit Kinena Kinenauero genuic < i Annofra ex Rchiana. Adulto igitur Annofra pater fomni exponit,quodj Samnium.t ante ipfum uidcrat.Arborem uidelicet ex lumbis fuis confurgentem,mic5 Et i mutas t efl, tibus ramis ccelos contingere: per ramos uero homines albos afeendere^ i ubimuitct defeendere Refponfumcp diuinis;arborem ttam eife prolem ingentem, fo= mti. i qua; i terras illuminaret,8 ccelos cfcendcrct.Ttus igitur extitit Annof ut cum Deus ab angelis fuis qti3crefet,dicens:Eft'nehodie homo in terfra, a 1 memor nominis metfRefpderunt angeli,neminem plan,excepto An ris a r nofra filioKeinena de tribu ifmahel.Pofthg Annofra ducit Rahel:ex qua Hf t nafeitur Melic primoluminefuturipropheta: prafuIgens.Melic autemge 4 lie. e4o c nuit Falhrem,Falhrem at Luie, Luieuero Galiben, Galibcn uero Kab, Cuddrexj[ hubitt, l Kab autem Murram, Murra Cudai regem Arabiae fortem, prudentem, & iuftum.Cudai uero genuit Abdamenef,regempotentem per quatuor mdi partes. Habuitqj arcam Himahelis,uexillum Nizar,& claues omnium idolorum Mecha:. Genuit Abdemenef quinque filios. Primus Hefim,dominus paterne lucis nafcituri propheta: Machumet regnumpoflidebit uir tancx muudicix ut teftatus fucrit ei dominus in harc uerba: Teftimonnim adhibeo noilrum angeli mei quod hominem hune mnis
mnisimmundidx immunem feci,ut digne in lumbiseius femen lucis nun crjmei Machumec carni & fanguini eius mifcuerim Fulgebat enim facis eius, non minus quam luna &'lucifer Qus caufa erat, ut taminfigni uiro omniafupplicarent Currebant ex omni parte reges &principes, offercntes filiasuirgines regi.Repudiabat omnes pariter cum filia Conftantni/i- C CofhntiniRp Helenae,Romanorum imperacoris,non immemor diuini moniti,non fu- minoitt'itiiit* ltj dignam in terra fufcipiendo lucis femni excepta Seline filia ~Z.cn,ln pereJTe pcr4tar:i fil 0| filijAomar,filfj Letiit,filq Harras,filrj Addi,flrj Bahar regis.Genuic igitur oblat in ma* tnmonium rc HefimexconiugeSeline Abdalmutalib, omni uirtute plnum, pariterc tt i luce futuu propheta:.Qui cum die quadam folitarius dormirer,bmnio perft fruit Hep.in. joli fc Htrufotmi. territus,fubito ex pergefatflus eft,Perterritus ita,mittitur diirinis.Refpon- t fo fc accepto,defponfatur Hende filiatAchamet. Igitur Abdalmutalib cum el effetX V. annorum, pater Hefim terminum fibi prxfentiens, principes 3C m magnates regni fui conuocat,fienqj prgcipitHommifiliOjparicer etiam arcam Ci IfmaheliSjUexillumq}Nizar,omnia^} armaria Media:, Si.infignia hxt~ vh 0mnis principum populus tributa foluens,metal- Ingcns r ni tedi reliquit,Huic igitur g. li omnis illa terrarum pars huifêgi fubdica,expurt: ex zdk liaggeremcongerunt.Eratt gMm. ne- c cc Caclrefilio Hernietis regem Medix cuius inimicitias fuperare cpto CtfsrfiLt; h q quiiiit In diebus Abdalmutalibquotiens nimia ficcitas terram urgebar, Hcrmitu. ) concurrebat omnis populus ad regem,arreptum manu ducebant in mon~C( te temTafiber. A' quo cum ex facie eius lux illa tcrram illuftraret, continuoI M;r.f p/ Accidit interea,ut rex orientis Abrahat,filius AlTa- nm e.'Ocdtio. fe fequebantur pluuiae Arabatrcx in Abdalmutalib,ut Mecham omnesqj terminas eius exb; bath,excitaretur o, v' orientis. ti tirparet. Faftumqj eft,ut cum multintdinegraui irruens ciuiratem obfideri totis terminis eius deprdatis fimul cum quadringentis cameiis Ab- Aiechu cbfcf* a ret, d f". dalmutalib,Incolg ad regem confugiunt,con(ilia i auxilia captantes.Sola- f ti tur rex,rrmatq3fiduciam,exponens ciuitaterri illam dominum habere cesle leftem3quifouere cVprotegere eam non definat.Hec dicens,paucis comitati tus procedit in montem Tafiberlunde fplendor nuncrj Dei tanquam plenijlunrj ex eo utrinqj eiaimpens ufqj infanifluariaMechEinmodumcerei i 30h fl; flamitiantis corrufct. Quo uifo,firmat fecuritate,comites redire iwbet:Ipfu Mcha furri Videns igitur hom's fe quafi negledium mittit equirecipit te tem ftrenuum Heiatet Abhanieri caufam quaefiturum ad regem Mccha;. fi quem cum ueni(Tet3uifolucis infigni,pdibus eius prouoluitur. ExpoAd fito fil nuncio,confitrgens Abdalmutalib equitem fequitur. Venit ante reg A Abraahat. Abraahat extirgens uenientem excipit/ecump rex regem colle locat. Mutuisitacp uerbis habitis ,conuerfus Abrahat in faciem Abdalmuta id talib,fcifciratur: Vtrum'ne lumen primus ipfe habuerit,an ex parcibus C( tum.Rcfpondit, per omnem patrtim fiiccelTorumferiem defcendifle. colla )His 40 F habitis,iubet Abrahat elephantem in oileritacul produci.Procedens elephas.corruit ad pedes Abdalmutalib,fimulq} in uocem humanam enim 1 Eltpbnfloqai ft twrgtitict pens,his uerbis infonat.-Salus fuper te Abdalmutalib,8ifuper lumen,quod w Mttchumtti ex lumbis mis etnicat.Tecum dignitas & claritas,honor SC uidloh'a.His c1lit .ifllU a* Ht notus Abrath, magos, fortilegos, arufpices, Si ariolos acerfin iubet, eau- la h Umfcilctt. famcprei percuncflatur.Qiu dicunt,n id exhibic effe Abdalmutalib, fed Machumet cil femini lumborum eius. Vndeegrefllirum prxdicant regem,cunclis mundiM Smindiri' regibus maiorem futur. Poft haecAbrath rogat caufam aduentus Abdalgibus maicr. nmulib.Cui cum expofuiffec de camelis,ait. Quia ut primum uifus3ftanmg! s amore
amore tuo mcuicifti.Et cametos reddam,& in cattcris uoto ttio concedam, excepta aduentus tantum caufaMecham deftruendi R eddit Abdalrr.utalib iubetcp ciues ad montana effugere Ipfe fanduaria concludit, cum liuiufmodi oratione: Domine quifcunque es huius domus,cum homines eti manCunculas nias defendant, quanto magis tu Domine domum tuamtln11 Itaxntin cfa t~ terea Abrath caftra mouet, iubetcp omnem exercitum ciutatem aggredi, \jh<mtomirn* e efephaniem cum omni mole impedimentorum prarmictcrcparans Concititan. tus t1 elephas,ut eo impelli fentit,horridus barriens procidir. Agitarij fruftra c conanutt.Namnecflagellis,nectympanisadau.iTstinrientibusproficiunt. Macura tandem ultio diiunaairiummu.lt itudinem immittit, Aues defuper 1 l '10 I: Iapidibusimmifls,omnem exercitum obruunt.Inter cetcros Abrahat me. dis crepuit, totaqj caro & oia eius fubita pefteconfumpta horrcnd fetid d da,corui colorem induunt.HoftnimitacJ; reliquijs tota regioneabundante, a ipfe il Abdalmutalib immenf ditatus,duxit Bechalam filiam Hares;Ex qua n natus eft ei Abulheb, malignus & infdelis. Mortua Vehela, duxit Zaada a fi filiam Giez ex qua genuit Alaabez. Mortua Zaada3 duxit Hunc(da3ex K M Uerfomi. ct genuit Halza.Pofthacc & Huncidamortua eft.Accidit igitur die quo. qua d dam,ut dormicns fuperlapidem,quem Abraham in fanduaric fuo Mcchg fi fundauit, uideret uifonem Cuius terrore expergcfa<flus,diuinos adit,fe'3 quente paruulo Alaabesfilio,exponitq3 uifionem,ut ex lumbis fuis cathe. i( 10 nam producentem uiderit quadripertito hinc ufqj ad ortum folisillinc u{^ r ad a occafum furfum ufqj in coelum.deorfum ufq?in profundum abyf: fubit i toqj tota complicata, in immenfam arborem mutata furrexcrit uiridcm Si f lloridam,qualisnunquamuifibushumanispatuerit.IntercaadfiftentesfibJ c duos fenes,ad quos conuerlus cum rogaucr im. Ait, qui ftterint}aiter No, i alter Abraham,prophetas altiffimi Dei fe efle confefffunt. His inquit ex. a pergcfacflusâduos nefcios confulendos adueni Datur rcrpcnfumjex liim* F eius egreffurum hominem,per quem cli & terrj credahr.omncscp nabis 1t tioncs ad mftitiam Si ueritatem conuertat,qua: tuens omnem dolumC iinic quitatem deftruat. Moratus eft ergo Abdalmutalib aliquandiu dubius,cuij3 JO r mulierum temporis fui potiffimtim iungereturtquoufq; oraculo didicit.Fa a 11 timam filiam Aomar duccndam.Ducit Fatimam dati'sin arras fponfx C.ca t a r 1: meHsfr totidem talentis auri. Genuitex ea Ibetalib, cVEmin,& Bertam: Nec fplendor lucis facie eius migrauit, quoufqj die quodam uenatu redir iens oratie foluta feflus,ut fit,aquaf poculo fltim cxtinguit.Hauftus liquot <t AkUP,i,qui, lbosccitat.Vxoremadit,Grauida c lucis fplendore corufcat.Ciuge tune zr hbMct. deinde exuto,pepertt Jgitur Abdalla,qui prim diclus eft Abdallet,minot )t tM~X)'<0*' fil/orir Abdalmutalib procedit, Abdallapaternx lucis fplendore corufeus, l, timufit? c cuius nariuitas ead hora Alahar Syro cognita eft. Habebat er&Syrustel iofiusmlege1 de fut a cfcn*t lana cdida,tind: in fanguine lonis filii Zacharie,qug hora natiuitatis 4 fs 4a 1t AbdalJa ftillare cpit.Quod ille fcripturar,quas legerat,teftimonio cfe /h jHorarn,Ab d4UtjmttU=J rens,cognouit Abdalla fili Abdalmutalib.Notatoq3 annor3menfium,K w. ( diercputo,utcognouerat,inuenit.Cigituraetateproce(fi(iet Abdalla, iNiracutujus C conuenit multitudo magor i arufpicjCfortilegis Qi. riolis, mulracpid a fiuiguis bdpti genus p!ebe,ut occidert eS,pro eo quod de femine eius omnis cultura: fue i fttCioMnti. J Hgicornu* ruina praeiridebl.Datus eft igit Abdallatpdagogus tutor.quiuidebatur rmtintiecmt t homo,nec erat3ipfumqj perpetuis excubrjs obferuans,os illorum uifus frti f AbialU.i ftr?bat,Pugnabt co tpore Arabes c Syris,quoticnscp ex Arabia quiqu in
in Syriarriuenirent, diuinisSyriaeab Abdalla reuerfis, quid de illo uifurri effet/cifcitabahtur Quibus ille,fe reliquiffe eum in magna uirtute & forti tudinclumencjjillud prajclarum Si admirabile,quod pra:fentabat,nequa nafcituri exeoprophetae.,nuncrj Dei Machumet.Poft quam eius efTe,fed luxi hxc collefli funt feptuaginta fapientes de Iudaas,coniurati omnes unanimi i conitia ra terin necem Abdalla:. Arrept/s igii Lx X gladfjs toxicatis,pariter omnes rmtinAbdd Uni Mech proficifcuntur ita quidem Utnodlu irent, lucem quiete & filenrio, la! putrem M 8in abfcondito tranfigentes,quoufqjin finibusMechg in abfcondito rece- bhichumet, pti funt.Hic dum,ut mos erat,quietem nodem ut pf a?ftolarentur,forsAbr dallam "f uenerat pergentem folum, per mdiasirigerit inGdias Cognico t Victor le. to d g q quem qurebant, libera occafione oblatumtotus hoftium populus firidis gei, forsqu g gladifsoccurrit:Circundant hominem Homini laboranti auxilio ueniunt inuencruc, u uiri,qui uidebantnr homines,nec eranttPartimq; cafis,parcim difperfis ho fi ftibiis,Iaborantemeripiunt,&incolumemlluant.Aderateninushoccon fi (piciens, qui nec intrim appropinquare ceffauit Abdemenef Azuchri C Abdallam,reuerfus domum conuenit uxorem Berram Cumcjscognoiu'flTet d de filia Heinina,quam pulcherrimam & honeftiffmam habebat, ut fi quo n fieri poffet j amorecaperetAbdallam, antequamalijsoccnparetur. modo I FaAum eft autem, ut Berra cum filia ornatiffm compofita quafi uititandum 10d Abdallam uenerit. Vifaeuirginis amore iulienis hxfit.Nec immemor u uiRonis, qua id prxfcri'ptirm acceperat,aut longum differens, Eminam duC< c cit. Qiro zelo per omnem fer Arabiam mulierum multitado correpta eft: CC. mimt obunius amcil in tantum,itfq; quo ad ducentas numero flammafrufira fperati amoris con-ol rem morlux. fi fumpta:interierunt.QuampIures uero ex longa uexatione uix deinde refi- re F puernt.Ventum eft longa fecttlorumferie ufqj ad termimtm,qUem proui t Uejlmenfts d derat Deus3& prjefcripferat3utlumen prophet Machumet ipfum tandem pojlnmut p, in il mitnd eft in menfe"fdulcheia,no<fle Ar* kr.\bum. a: ueneris,diei* prodiret.Faifraqj r eius rafa,uox doinini ad Arriduam,dicens Aperi portas paradifi jOmniacp *ldcjl,dies 9> F penetralia. Nodle fiquidem complcuit milu, ut lumen nuncrj mei ex lum- quo Aferiuntur )bisAbdalla in uterum Eminx transferam,in mundum procefllirum.Sic fatu ports tes 30h pli lAnhcc. iret cT:o,cum Abdalla filius Abdalmutalib, iudex & dominus Arabum, ad P' Abddl.iprin* d domum orationis, refpiciens uidit lucem magnam domo fuain ccckim ef- ce Pirabum. f fe flammare. Quod cum fimul comitantibus affignaret,& ipfi idem uidere ceps kbidUxfdcr t tel1atifunt.Poft hxc mortuus eft Abdalla.prf gnante uxore.Tranfadiis igi- A nondum edito NotoMucht turdiebus XII demenfefaabem,feria fecundaprodit in lucemMttchumet ex i met nclina. Machumet. hora inclinata funt idola, & denigrata. cedit mun. Qua ipfa u n je&deipfe vint Arreptus etiam Lucifer ab angelis(immerfus eft profundo mariss n tiAlumijdejl alcazum Vn d eUtxpo quad ragll1ta d. teseu;d ens,tnmontem fi nigra~~jQt t horrendo mugitu la Uicui,uelilU l merKobelz aufugit.Qii cum terribili fragore SC Lucifir tcratm.aliter 4/i in mariomnes angelos fuos coniTocaflet,quidcaufjeGt,anxrjrogant.Cau- tc Y"* f hkazim. fam exponens,Quia natus eft(inquiY)Machumetfilius Abdalla. alumilegitur uerbet Et Concilkbu Deus produxit, miflTtmingladio radianti, acie cuncla pe-?' fwc quem intextu Uancjcod* nobis in mtindo ti~ ponii netrante3innoftram plan ruinam,ne quicquam tut. momumcM eum dodlrinade fuperfit^necreflet locus,quo non perueniat per *Alcbor*i, rortM unicateDei,qui ctincT:areauit. Propter hunc etiam prophetamid c ideflnationc* Mct. on N Me (U fi. Satanammae d. damnauitmcDeus.&pofuicSatanammalcdicSiim 1 t1.1Um. lfi.ecntmfj I 'D tuissatanr d tuiisitln'or amnaultme elIs,~pOU(t o Ifteenim^j fprouincia Alchoras Tuheftn azezen, a Aztzemi, ii %<mum e^ propheta t alum arabf de tui, Cuius unitatemtji dominus uirg* Qi cameli j fidehs Deo ffli/ntf* (cdjimuliu,
prsdicansi
=prxdicansjOmncm participatum abiget. Aquoj& gente cilis, cor & ocud.ie Akbo=pi T4STuhemi, M meiobftruentur,utnecfuperfit locusfugaenoftra cuttis. Cui fatcllitum h Wf/l, (xijhxfa fuorum principes refpondentes, aiunt: nec hoc domine rex nofler cura: tus Az ; frouinciA caufafufficiensefi.Meminifti fiquidem, ut Deus Adam feptem uirtutibus zemi id f, una tantum eu hoc mecreauic
fuperfit,an De quibus tempore perfeclum ifintt. tins qui in llum pramaluimus nos refifiere hitic non poffe f Quibuslle: tl i Nequaquam,tnquit,confdo.Hominem fiquidem uideo,qudolum cVintquitatemperdens iuflitiam &ueritatem feruabit. Aggrediemur,inquiq Dofojfapocri u unt,genus humanum per concupifeentias eorumjdolo & hypocrifi,omnicj5 fi, mendacio, *< [l ingeniomendacij Multisqj huiufm'odtfrultra folantur Cum autem anno 10 egregie fcuil tota illa illo pars terrarum fterilitate damnata effet, Deus nati prophetSi jicit. 11 mincfjfui benedidione Si faturitate totam replenit. Poflritqj ea node per 0 omnem Arabiaminterflitium inter mafculiun cVfminam, quod nemo Arabum tota illa nocle tranfgredi potuit.Omnibus etiam magis/ortilegis omnia flmd i fuiitmiucHlis arioliseo die arnfdum fuum defecit. uerfa funt eadem hora omnia fc[* Si Nof4 jhtimj 'lia regum ab ortu folis ufqj ad occafum^n nullum ftaret eredum.Qiia ipfa contratUBiat, horaiecit Deus pra:conemper ccelum & terram, natum fibi amicum fideiKinmuerbo. lem&benedi<flum,TeftaturS<; mater, filiumnccinutero,necpartii,ullum feciffedolorem Hoc f eferens,quodcum fola effet in domo folitaria partitf r riens,nec adeffet qui fitienti poculum mmifrraret, nec ipfa fufficeret, Ad..20 c eftjinquit, mulier cum pociiio in uafe perliicido,haufiiuncj5prafbens,laborantem refi'cit.Affunt &!obfterriccs albis indutx,fimilcs filiabus Abdeme. r r 1 nef,utiufta me admiranone terruerint, quis il lisindicauerit, aut unde tam celeresaduenerint Intereauocemaudiodicentcnijiecipiinfantemabocu< 1 hominum uideopaciesauium cum roftris fmaragdineis afq?alis hyalis < l cinthinis,extendentes uifus meos ab ortu folis ufqj ad occafum. Territa ad 1 j infantemrefpiciens, uidiquafiinflexum, tendentem digitos ad ccelum, t f tanquam fundendis precibus, Aducnit&!uir a Ibis indutus,tres claues mar garitisfimilesinfantiproponens. Quas cum fimul omnes collegiffetinf .30 fanSjexc!amau)td<cens:R.eccpt[Machumetc)aucmu)c~nx,8<'c!auem!e. 3 tetgum,&; clauem prophetix. Sequuntur tres uiri.farfebus tanquam fol radi. Mdchmet< trcsclaiKsac Acantibus. Quorum primus peluim fmaragdinam cum quatuor anfismargaeepit. s lf- riteis continentibusproponens,ait, Hic e(tmundus'~e,8<'caf dnes cius: Hic oriens,hic occidens,hic meridies,hic feptentrio uideamus quam par] tem capiat. Illo totum medio capiente,ait:Quia recepit Machumet t AI. 1 t>I kaaba per Dominum cli & terra:, & Abalkibla toti mundo imperabit, Lldefl,tcmplii] '* Mccbie. Capienscpurceolum ex Secundo, infantem fepties lauit, deinde manu ter*dej,&eo cogens, euoluensp figillum interfcapulaseiusfuprfcriptumcharaderem a dtmtciBp/o. impreflt Tunc affumens eum inter alas, affixo orein aurem longum fudit ( fufurrum,nemini auditum. Datoque in fronte ofculo,ait,Gaude,S<! >4o ex- 4 rtl ulta Machumet Tibi c.aitnconferuatum eft, Udchumcti quicquid cxteris negatum lu,jfuit prophetis conjhruatum quos omnes fapientia 8Ccordis amplitudine fuperas Cum quicquidne* tibi praecacterisdata fit clauis uieftoria;,eris fine metu & horrore: nec reflagatalifi pro Hune dicit Alaberfuiffe pro pbetii.bit in mundo,quinomentuumnonpraedicet re= rel Cbrijius Arriduuam, Atteftaturfiâuus Abdalmutalib,qudcumeffet in oratioMa n<xbit,et a tfibeitalharam idoltim Abel adorans, repente infonante ualidofraM ne (bumet let.gore perterritus eft.Hic(inquiOadftitit uiralats alarum attadu pertercadet. *'beit,idcst,i rmimconfortans j Interea uocemmagnamaudio ter repeutam Deus iniema. " maior,
mai'or,dominusMachumet omnipotens,domumcjj ipfam hic 8i uerbis mtonantem Nuncemundauit me Deus ab idolis omnicp eorumfpurcicia; Vifanuru, His attonitus ad uifendum nurum properat pulft aperitur Quid(inqint]) nuras optima,quid uidesCDormio,an uigilofNurus, ViCui gilas fane. Et ille, Vbi eft ergo fplendor facieituacC illa, in nepote tuo. lam enimpeperi. Socer, ludis'neme? Nam nec uerifimile eft, quod dicis. Nullum enim Ognum partlis in te comparer pratcer fplendoris abfentiam: cum prxfercim nec parturientis rolatium,nec partus auxilium aliquod fol relicla itideam. At illa Per domus huius penates, peperiffe me non dubiLi cft ergof demonftra,ut uiTendum adeam natum.Cui nurus: 10>tcs.Etillc, Vbi Nec hodie uidere tentes, quin certum habeas his 1X diebus humanis uifif bus prohtbitum Hicilli extrado gldio Aut tu (inquit) iam uidendum b d dabis aut ceruicem huic gladio aut ego quidem ur utriq? fatisfaciam in n meipfum hune gladium conuertam.Miilier uicla,illic effejdigito affignat: Ille imimpens,uc penetralia adire paat,uir terribilis obuius oppofito enfe Ii a< adum prohibet. Vifo territus,in fugam conuertitur,impedito linguae offi ficio per feptem dies. Hic igitur, ut Ibenaber affent, certatim conueniunt Ibe cii Ibenabcm tatl omneauium genus, tum nubes Stuentiex omnibus miindi partibus po- ttttttr. 0 c" fi fremo & ccetus angelici pro educationeinfantis altercantes DicebantCtrUmcnde Mtchumetis oeenim feaues commodiores eflenutrimento infantis, e; eo quod diuerfis m" pro f frudibus cgerendis facilesfint .Dicebt uentijmo nos potius,qui totius edticatioiie, e maimqukm n mdi odoribus eu replere poiTumus. Dicebt nubes, Quinimo nos como- de deprUHoi d dtilcedinem miniftrare prompt eft. Tn-mtri, diflme, quibus omnium aquarum me d dignan angeli aiunt: Ad quid hacefnobis hxc ciira fLiperfit.Litem compefeuit f< uox diuina.dicens Non auferetur manibus hominum. Nam beata u< t qua?fuget: beatx manus,quibus tractabitur; Beata domus,cV cubile bera, e .IniunxkcpDeus curam hanc & afficium Halimx filiscDeib Azadi. Ha eius Htlimdnuz C rei caufam & ordinem Halima ipfa exponitjdicens: Anho fiquidem1tri: Cuius trixlicLthu* eo e tota Arabum regiohe fampereuhte go grauidatantograuiiusuiue- me, mtti. jobbain, quancofteriliaruraquaerendisuitaefiiffi'agijs peragrare minus ualeib b bartiProducebam tamen utcunque uitam, deficientem campeftribus quih busqj herbiculis nonmihimagisanxiaqumfcetui, gratiasagens per or mnia Deo. Peperi tandem,nec longe poft partum ecce in uifone fomnianC tem me uir ad flirmen perducit ladle candidius, melle dulcius, crco fuauiu undebibereiubet, undeimplear laifieSC bnficie usjbutyroblandius C Cum^bibifTem,monetdenuci.Cumcpbibiflem,cogittertio.Pofthxcconu uerfusin me,Nofii'nc me,ait"Refpondi,Non.Tunc ille,Ego fum (inquit) Gr, Graidi C Gracia quam agere Deonon intermififti in omni afFeclionetua. Mando i: igicur,tit Mecham ampla bnficia: pergas. Inuenies enim illic gratiam, &C 4ouunde >u cum integro fplendore tanquam pienilunium redibis omniap hxc fi fiientio feruabis Tune manu fua pecSus meum tangens ait I, cum grata Dei,det tibi St.laclis abundantiam & benficiorUm.His expergefacta,plenam me cV integram reperi, Iadle ex uberibus meis in modum canalis profluence id^ eo nempe tempore cum tota propemodum gens Arabum fame periret.Attenuante namqj mane corporum & habitudo cVcolorimmutata erant.Gemebat omnis domus,nec audiebantur pet uicos nifi tanquam ~e. NCjpronon/ uoces Deerant & lachrymx intenf ficcitate Necmi- j/j sgrotancium lumuctuctiii tu!i omnis enim tellus arida,omni uirore carebat Arbores t ne de non1 bus, S 3
buSjimo etiam frondibus nudar. Ipfi etiam montes & fy luxgramina ignorabant Intcr h arc, lusqj fimilia mefubita commutatione &habicudine plenam* & colore integram; mirandlim, omnis populus accurrir,id ualde ftupentes, quod cum externo die fameconfumptanec homouiderer, houn dierno deltcrjsaffluensuiderer filia rgis Itaque diem quodam ego & Do cdiao in plures alia: cum partem Mechx, ut folebamus, qua:rendis graminibus ttttuit omnem" exiuiflemus audimmus fmel omnes praeconem uociferantem quod ptirtm. Deus altiflmus & benedius per totum illumanrium ab oriente ufque ?? tam hominumqumdarmoad adoccidenteminterdxeritomnempartum, JtelchortK.ninum,caiifauniusqiiinatuseftMalchorais Ipfefoldiei, SClunanodis.,( ( . t< ' Accitrrice ergomulieres de Benizat, deinuenictis fihos rmtriendos His AkhoTMuA audicisreuertuntur omnes, quacfimulmecum audicrunt, ut cum marins ai fu Infikuunt iter Mecha Ego) fuis conferrentde uerbo,quodaudierant cum marico meo afinam fedens poftrema egredior. Dumip pergo, forte, inter^ r*audioaluumafina: t mutugreffusdahdahrefonanre, utporepotuinund; dantefine cibo InterhaecmaritusincrcpatjUtaccelercmus quoniam Voxf0ttgr.(: 1 i-prxcelTeriint omnest Audio fimul omnibus exIodsuocemHamenha. p tulnUoni. menHalimc. Coniugem appello, Nonaudis, quxaudioC Ille, Quid >H] ai audiamf Infana es,aut pauesVrgetafellamfiimulo. Illaimbcdllisuix c ni mouebatur Peruenimus monte in uallem Et ecce uir, in manu fuate- 1 ~'1' le lumfplendidum, quo percutiens anamfuper uentrem aie, Pergeiam] 6 Halima cum pace & falute ad effedum uifionis tux Prxcepitmihi i I Dominus,ut euftodiamte ab omni homine malo, & omni fpiritu maligne'< Appelloconiugem. Audis'neSf uides, quaraudio&uideo:* Ille, Quid Jh iiabcspaiu'da^ Tecumefio. Audiam'ne&uideam,ubinecuox(bnat,nec c Cl t: corpus adeft^ Impellit afinam Illaicu uiri reftituta facillime profilrjt: i taquidem, utaliasomnes, qua: longeprxceflTerant, nosfacileconfeque. ri remur Peruenimus mane prope Mecham ad duo milliaiia Hic ego feffa "a c d confidens, maritum prarmitto ammonitione uoeis quam audieram ad d domum Abdalmutalib Interea omnes aliasaccerfitieratAbdalmutalib, 0 V omnesp repudiarat infans. Vnde reuerfx omnes iam inuenerant quod quaefierant. Solus fuperefl flfius Abdalla,& ego fola lntereaperueni: <3 e ego audique prxconem quemiecerat Abdalmutalib Si fuperfteseft a alia demulieribusBenizat,ueniat.Etueni.&:refpiciens Abdalmutalibro Eenixat. |o" gatjCuiasefif Re(pondeo,de-tremzat. Etille, QuodtibinomenC Ego, Al. [ccunio. ? Zaad&Helintronomniain Kidmmctoj; Hajima. Hicille,Papaebathbeth,inquit, or l una refponfione Eft mihi nepos orphanus, nomine Machumet rqui iam :p, pbnnnt,quip' omnes alias repudiauit. Veniuidere, Faciam,inquam,fiprius coniugem m, t pe pojibumw. < confuluerim. Etille, Neobteftor, offenfa recdas. Ego, nequaquam. Maritus recipere confuluit Interrupit fratruelis meus,qui un nobifeumj. aduenerat quid mihi uelim, ut orphanum penuria; domus mear adtjciam. Ego conceffionemarki nec immemor uifionis, infantem poflulo. Exhilarataeftfaciesaudientis. Acceptacpmanu,deducitadpenetralia. Intranti forma fplendens ut lucifer ait; aflurgens mater infantis Emina cultu C Tibi o Halimadatur infans fuper eumoratio Dei & Grates &gratias falus. Inuolutusfyndonelaneolaecandidiore,muftofuauiore fubtus interula ferica uiridi blandifiima refupinus dormiens melltum attingens. Expergefacio. Aperiensociilos,arrifit. Exoreluxemicattifque tneo:"
fnccelum Stupensfaciemeiiisoperio per horant deihd iriammliaft prxbeo Recepicdexccram Namlbenabezait,finiflrameumcol!egj fuo, fWonuiricis, nomineDaram, reli'quiffe ReceptoigitUr infante, cum ad coniugem redirem, ait, Halima refpiciens uidi indinatb eurn Ecdicebat, GaudeHalima Nec enim capitehumiliariablatoinfanti. ulla noftrarum cum tanto beneficio reuertitur Mandauk autem mater, ncMechadifccdcrem, antequamconfilium eius audirem Quod expetftaflstranfaAotriduo, nodle quarta forte, Ut fit, expergifcor , Et refpiciensuideo uirum uiridi perlucido mdtitum ad caput infantis fedentoi tem,ofculis frontem paruuli continue repetentem Suauiter excito cono j Ille uidens fufurrantem confpicit, 8Cfilen. itigem,ut miraculum uideat tio 1 rem feruari monet. Trarifacflis itaque diebus cum reditum omnes pa1 rarent, procedimus8Cnos Cumq} confediflem afinam pnebet maritus A Mdch Aptut Procumbit afina tanquam adorando Sufcepto confur- meti paruulum I m fe tndii git, fubleuatocapiteprxcurrit omnes, quaeiam prasceflferant Quod 1rut. i m cum < uiderent,admirantes rogant Hxcdne eftafina tua,per deos 0 Hali( C quamnudiufteru'ustotiensreleuarniidimus ma 1 Refpondi,hKcipfa, 1 , in hecipfa Afina tanquam pro fe refpondens SC uerba humana prorum- A hsfuik Afmd exmortein tu I turteftimonii pcns, alta uoce prodamat SicmeDeusexpereunterfeck, uitam reftituit O fifciretis, quis eft, quem dfero Hic eft, inquit, fi- umndms 10>1 M gillumpropherarum Dominus mmciorum rrtelorproribus, amicus Mackumcti. j Deiomnipotentis. Quid plural Perueni ante alias ornnes:drnnis6^fort tunameaitacommiitataeft, utnonfolumdomusmea, iterum omnisuicinia r fortuna: rrteac fauorem fenferit. Ita ergo educatus eft.ita cretiit,ut nullus 1 unquam nutrientem moleftrjsinfeftarit Fadumqi eft ut cum puer iaminter pueras lufumiret, rediret, diequodamlufurediens, interroi gac 1 dicens Vbi funt fratres mei CO mater, cum eos hic non uideam Rei ad fpondi, abeflfe pafcu nec ante uefperumredituros Ccepitflere doI lens,quodipfecumeisnonierit. Solata fum,promitteris. Mane facto,ap Supafiitio. r 3ojpofitis quxcrolis terrori Si. ofculis fafcinantibus opponuntUr, puerum c cumfilrjsmeisadpafcuamicto Si'cqj makisdiebus facto, ecce die quo& c dam uenit accurrens filius meusDnira ualidoclamoretotamdortium D.<mV<< filiut coU t tcrrens: Accurriteceleres-.nec enim fratrem meum Machumet,nifi mortu- Halim, Uikineus M4 li uminuenietis. Terricuspterquxrit.quid'nam accident. Ille trs uiroS cbumeti. F puerummediofociorumarrepturri in montem eleuafte apertoqj uentre Machumet t totiimeuifcerafleaic + AccurrimuSamehtes inuenimusq; ut dixeratin puer pu cwfctrti r monte, illarfumtamen Rogamus ueruli,quidrnam aiccideritr Ille qua-tu er rfpifro tiu q fi t terrefaclus,Tres (inquit) uiride pafcuis arreptum hue eleuar unt>Quo- ga gte. r rumprimiis peclore ufquead umbiliciimnihil lardens aperuit apertaq; ) uifeeraniue lauit Succedens fecundus cor per mdium feidit, &me4oi t c dio granum nigrum eripiens, abiecit dicens, Hase eftportio diaboli. Ter <td Ul.htd. M us ~ffca extergens.me ut fueram,& fum reftituit. Quo fado me in una Machumet multis librx lance pofuerunt.in altra decem Uiros,&pars meapependit. Appo- m pi-ifpo derat. SicfacT:o3Smi-^ ueruin fuemnt3âiiasdecem,Citefumpartismeacpondusiucic. Qjtod te^nquit unus Nec enim innumerabilishominum multitudo luiieaqui S ejlfanointel. penderepoffet O1-uliscp mihi in capite &!t"rontedatis, abeunt Et lr(h. Augun eccedigito aflgnans ait, Abeuntes nonne Uidetis C Hicqs tanquam fe- m a&hthitZ vm Nttckumo bre pereuflus, intremuit Tremulum folliciti diuino quoniamuicinum m. Il t 1 s 4 habebamus,
habebanHis,adducimus. Cuicuinremexpofui[rtmus,abipfoaudireiielT di'n le ait Ille ab initia rem omnem pcr ordinem pandit Aurem tnus attentus pra;beu Vix dum finierat: Et ecce arufpex inflammatus fpiritu,in. ieclis manibus arripit puerum, &adftringens exclamt Hunecrdite, fi fuperflitem dimittimus ruinamomnis fidei cVreligionisnoftracpatimur. Mcbmnetbo Proturba deorum accurrite io populi,fi quosdeormfacramouent p nec deorum. fis tantamdiuinitatis cladem patientes me potiu.scum ipfo pariter perimite. t i Hic ego uehementer irruens, puerum eripio Domumcp reducto confulit c omnis uicinia,tit ab folitaria educatione puerum parentibus reddam. CreSerututinforc dito confilio,cum puero Mecham tendo. Cumq? per maiorem portam in. j0 o io ta. Qip locot .trarem,in introtu porta; fenatus confederat.Hic SC cum audiendo cau. ego r cAufaantiqui [r fas ante me collocaro fubit inter manus meas puer e. p twaSas eflh,y' confedifTem, uero u buanuit. Exclamo territa,quis'nam fubduxerit,aut Gcubi uifus fueritf Olobv putetin clamantem dmenti potius Saurons ncrepantes. yMofe.mnesuidiflfenegant B IngeminomiferandasuoceSjlachryrmsproflLicns.Audicntesplangcntcm, l folatto acairrunt Dum^ circitmftant.adftitit fenextremulus/erula fub. t nixus, monens ut Abhabel refponfum quxram Cui cum refpondifem id i *dos ne pro eo rogem fruftra quem ipfi adeofufpc<ftum f. habent, ait Se. ( quere ergo me,i tu defperas:Egopro te orabo. Sequor Ingreffus itac^fenex incuruatur Abel principi,ficpfoerjsdijs per gyriim,daiscpofculis,maa< r 20 t nibus & gehibus Abelfupplicat pro puero Machumetfilio Abdalla, filq oAbdalmutalib. Hic ipfe Abel, omnisq}illic adftantitim & multitudo con. QiiercU deo d rum uidmtiu tremtfcens intonat Nos'ne Attirefenexinfefiare iienis.eum nominans,qui psrMtchusj inruinam nofiram natus efb" Abihinc maie fan.Ita'ne te fenium alienauit, mctfedcjlrui1 tui oblitus aliena traes? Hinc ego, ut ingeminato dolore anxia recedo, endos. cogitans, utanterumorem ego prior ad Abdalmutalib occupem aggredior. Ille ut audiuit,uehementi furore concitus, ualido clamore totam urbem commouet. Arreptocp gladio Quoniam, inquit,inuidia mihi nepotem ademit, ego hodie tantam cardemin Alchorais conficiam, quanta nul. lis audita fasculis aut integram mihi uindidtam reddat, ut faltem iram me. 31 3 am abundantia fanguinis fatiet Affluit turba magnatum dCplebis. pauideep trementibus alrjs procedentes principes folantur, dicentes ut quid hic domine rex f Nonne equorum curfu totam prouinciam luftrare poflumus, ne ullus fuperfit locus, qui abfconditum retineatf Sicfado/ruftra fa. tigati redeunc.Rex impatiens templum ingreditur,ut faltem deorum mu. nere amiffum recuperet. Audit interea prarconem coelitus clamitantem, iuxta fluuium Tuhene fub arbore heremi reperiendum. Profiliuntrapidi: inueneruntep puerum, cum gaudio & exultatione magna reducunt,Ego regtjs muneribus ~o 4 diues Ixta domum cum gratiarum adione rediui.dfc. INCIPIT
INCIPITCHRONICA ET RIDICVLOSA
ME N DOSA SA R AC EN OR V M.
MftcbKXtftM LibtUut deuitis LtMtxt cf)fM)tM eiut,etfinon cft;<jo<! et'Mf,et~noM cA~Ko;! integer ifk ~ Macbumstitrfucceflbrum Mtfgcf cy/M~f~rKM coigipotejiexpri* coNfgtpotf~cxpn'~ Alcorani non ingratut eritjhidiojis,dum naw* tnolibroCribrationis tuicoUi dcCupt: tamen integrum initia autem eypejiimdt quibus liceat. Machiimeticum est artes, imperium ojkndit ctfci etiam,<JU Alcorani U&ioni accommoda funt. conditum.quxdam HN creationis fus primordio Deus manu propria quatuor con- A Atiquiidiffii r, reutia inter didit, prout multorum Arabum cateroriimcjj Saracenorum A plurimum teftimonium perhibet,& authoricas aflerit, Ego ue- Arabesj-Su t~S tr 10 1 commendaui .Vt Crttctnos, tBBLSSN roLat)nusin[erpres,eorumnom)namen[to ci enim latinitatis regulis prorfus|funt aliena, ficillilicet diligenter adn notata,penitus manerent frugis omnis expercia:Nifi quis uerborum prolx xiratem, 8Cfoh'orum augmentum,frudum extitnec Creauit igitur pi imoQttttucr de* c u c; calamum,per cuius officumad mundi fincm ab ipfius initio cuncla pra:ao- ik principio c, ti credi(it,ctdta tentur:Seaind,protoplaflumprimumAdam:Teruo,thronum:Quarto, n P paradifum.Ad Adx quidem plafmationem pugno fuo Deus puluer mul mum,Adm, ( tl tbronum,Ai ti ticoloremcollegit. Vnde quxdamhominis in diuiduaalbedine,quxdam r. radspim. n nigredine,qua:dam colore medfo;qua:damitem malicia,quedatn bonitate, fi i fiecarterisqualicatibus participant. Propheta Machumetus Arabes allor Arabes om* q quens,ait: Vosgenerationes L XX.nafcendo fecutx funuOmnibus genti- n b bus probitate boni tateqj precellitis.Subfequcnter &ipfe perhibuit,Deum tnctgftMpM c d h honnninomcnimpofuifle,priufquamcrcarcturi Eiufdemeft,quodfcetuscs cclkntbcmta it in aluomaterna per XL, dies fperma perfelierat* Illud X L diebus fequente. tol oiim ti tibus in coagulum fanguincum condenfatur Vnde carnis ftus corporis ~Pn~c/tHft~ r rogabitnt. Ii XL fuccedentibusfofmatur. Illi tandem r diebus LneamentafufcipienSjin Icvituttio ho* q quadragenario dierum numero fequente,angelus Deo mittitur,uc anima 1 misiiin ute* ii ro. in* infpiret illi,quatuorq) neceffaria praeferibat, uidelicet quo iiiflu, quo uitx r Anima t( termino,qua forte fruetur.Vnde per Deumjpracter qucm non eft Deus,m- fi ftir-ituraban 3t, damnandum ter 5t, c gdo, quempiam Oi paradifum intercapedo folum cubitalis ex s atum.* o operationisfua: meritis appareat, neceifario redibit ad opera,qua; ab ange- F 1< lo praeferiptaillum in ignem detrudent.Huius quoej?conuera fine conuerfi j> 1 (lonempandat Spacia quidem temporum inter patres nofiros primanios, De fcwpon's ti tum inter fe tum inter fuos fucceflbres habita ita dinumerat. Adam 1 pracef- bus rationes fi No per M C CX L Il 1 annos.Pofi fit No quidem uenit Abraham,annis s fi-lfapom't f I` L X X X. Inter Abraham autem&Moyfen M J uoluti funt anni DX V. (Itrafy. Ii Inter Moyfen&Dauid, D.& LXIX Inter Dairid&Chriftum, mille c C C CL.Inter Chriftum 8i Machumetum,tandem D C.Si X X.Sciendumi ei quidem,quoniam i exceptis prophetis cterarum gentium,inter Moyfen eft 4o& Chriftum defiltjs Ifralfac!tifunt prophetae M. Inter Chriftum aut S>C '&; a j llraetitarum 1 Machumetum quatuor. Ex pracdicisitacp inter Adam 5CMachumetum,j prophtemil f h colligitiunumerusannorfl quincpmilli CCCCXXVJ.Notand5]te,qd 1 l~inter Ho Chrifti mater Maria,cuius tota uit L X I anni mfi funt,poft ipfum quinifcnitcbrijtii f t qunrj fpacio fuperftes extitit.Super Adam defundt Seth^Gabriele iubenlMitr:<suita j te,X C V orationes fudit.Cnm dies athodierna numerum orando quina mon"LXJI qV. amit rium feruetjfciendu eft,orationes quinq; fadas fuiffe propter Adam hominem,XC uero propter ipfumpatrem Su ducem omniumgenti. Fuit qui- pojci?n)i J maxi- dfeenfum. dem8Ceft orationis initium, alla uuaackbar, id eft, Deus 8C omnium mus
Rwmu pro mu Sciendum eit,omnium prophetarum numerum elle centum XXrniT. mus. f ktttrum; lia; lia'.legatorum autem diuinitus miflbrum gentibus prxdicatur CCCXV, H( Horum quincp fuerunt Hebrzi,uidelicet Adam,Seth,Efdrik3No,Abra. ha; ham. Arabes quoqj quinqj fuerunt, (cilicet Huth Schale, Ifmal,Schaib, Horuro pro? M Machumetus.Leges tamen optime prxdicauerunt,tum uiribus atq? poten pbcUTiimcretrjstulerunt.Propheta primus ludeorum Moyfes extitit,Chriftus ultimus, tn< brdcjlmcntioEt item fcitu dignum, quod prophtis ccelitus miffuntlibri cmi. Eft inAlcoran, L. dati funt Seth,MoyG teflamentum^Chrifto Euangelium,Ma Q tdth Quorum Cbrifhts chumetoAlchoran.Omnium gentium fapientiffima funt quatuor,uideli-Imus \uor en ce cetArabes,Perfx,Romani,& Iuda:i His namq; estera collata nihil cen-1< HO p racheta. fentur.Cumquidam cui per fomnium appartiit Machumetus,gradum obtii Librifdcri. kl i nens fextum cuiufdam celfi Iocifeptem gradibus diflindi illud reuelaflet ne t Gentesfapicn tifim<e.iipfi,tale propheta refponfum edidit Locus ille mundum defignat/uorum n p. ! gr graduum numerus mundi fpaciutn uidelicet VII millia ahnos In quo ru non eftaliis propheta uentu. Kichumetfi rumfexto mllenario ego uenio poft quem s ru xto tnillmx*rus. Finem quidem mundi propinquum clarificabit ortus folaris in occide. I=te, tiomuniiue- te deoccafus in oriente. Sciendum item, quoniam cum No tres filios ha. nit. bi buerit,fcilicetSem,Cham,i laphet,ex Sem procefferunt utiles,boni uiri, i, = uidelicet Arabes, R.omani,& Perfx. De Cl;am item bonitate uiri pnediti, Origina po=ui i, pulorumfd* fc Ortiautemfunt exlaphec itio i 3 feilicet Aethiopes, Alhabaes, &Acgyptrj fojit Gm.io. j- Obog & MagogjCarteracjjgentes in Deum minime credentes. Prophe. ' lta qufitus, quando pracceptum eftipfitm fieri prophetamt Refpondit, in. 1. ":i''1 Gcg. ;1 f Propferfdte [J ter corporis da:creationemjanimxqj use infpirationem In filrjs Himacl ie oL r, bcUohocpro Deus fibi prafelegitKyuem,;in filtjsKyuem Chorafc,& in illius filrjsHe fim:Inter eiufdem filiosMachumetum praeclegit, 8i pia'amauit Eius qui. [-. o "1r HacfcMWCtpO ex Adam lgitim l nitr,pcr an*dt demgeneratiototiusfimpliciterfornicationisexpers, - tonomjim proceflt ufqj ad ipfum naturalem illius egrefliim ab aluo materna. Illitp pi ? Deifhhtecin ni it nafcentiDeusIucemquandamimpofuit, Chorafc uidelicet, quae Cuelut ntttdibus mup] i' ? pluies perhibent) duobus millibus annis anteplafnationem Adatmani., chumeti. bi creatoris inha:rensjipfum adorauit, ficut &angeli Hanc deinceps ab 30 b3 artdi- bus *) f t. exil ipfoDeo creante Adam, illius coftis inclufam, icut in terram, ipfe detulit. ~r.~io~dei, 1t 1P item Deus in arcaNocoftis mifit Ipfam itidem fucepit diuin iU '" brogcncmtioEandem tl 12,nU Muritit tus Abraham,inignem proijciendus.Confequenter quoq? uentres illa ma. > te e. ulis eft fuc*ternas femine uiciflitudinis ingrediens, ad Machumetum orientem perue ' nit,ipfum illuminans.Cuius hxc eft generatio. ccft. n: lfmttd.Ceiar MACHVMET1. SE Qj_V ITVR GENERATIO Tf H4!Jic, aquifuitfilius Abdalmutabich, Udmef* f, ~[ Achumetumquidem genuit Abdalla ii't \d J fd^dcch,Ad Ly X lif: qui fuit Adamanef:qui fuit Facien: quifuitKaleph: qui fuit a=Mortatqui fuit ^Kabnitqui fuit Lunay:qui fuit Pal ifftqui fuit Phafcetqui ni ue,Adne,ma= j~ r- fi bok, Ni/r. fuit Melich qui fuit Anafcere qui fuit Chinene qui fuieHudhaifa: qui 4 ui4( lv1uzar.Aliii, fi C3fuicMudicita: quifuitYlges: quifuuMudhar: qui fuit Schaad:qui fuit Emorera,f~Je= f" i Aadirenqui fuit Abhimaifta:qui fuit Nifcarqui fuit Celif; qui fuit Amir: lich,Vn,Lu ' s: q tte, Galbent, g fuit Amubafcar: ui fuie Acaba:qui fuit Abhuen qui fuit Almucaien; ? Hi'rr* fuit Numhibtquifuit Kaab:qui fuit Thebit:quifuit Ifmaellg,fuit Ab> rl q qui Cpb, fuit \b r rahx'.qui fui t YdriflRqui Staron:qui fuit Hut:qui fuit Felech: qui fuit ba,Coidai,Ab i '/?,Amer: qui fuir rarcaftad: qui fuit Sem: qui fuit Noe:qui fuit Lemich:qui demenopb, Abdemutabf, 'F'fuir Almuta Vuaslak qui fuit Annaft qui fuit Kanok quifuitBard: f '"a hhdiUd,M** HonpolfuntbarbauiUanmmreikinjbiMraifmelibriiArtibiciiMcetitim q"* ihomd. muttwn humomenti :tm cjlfuum.
ûifui'cBelchili qui fuit Chamen,qui fuit Anufc, qui fuit Seth,qui fuit Huius quidcmgenerationis feries fie ex ordine paternf Ad*protoplafti PMtr iUimfli g fanguinisprocefilt. Matremillius Eminam; enuit Azohaarfllia Veheb. pj Quam genuit Abdemilef Abdcmilef autem natus eft exAzohaiac3,fi]io it xayop. KilefF.A' quo priitwm naturx generis utriufqj parentis fui coniunguntur. Natus quidem circiimdfus&hilarisprodiens ex aluo materna, die luna: duodecima die menfisrabe, primo anno, anno Elfil pofi eius inicium, fexagefima die eiufdem idem Elfil Anno uicefimoquinto fundatum eft Alitabaanno uero quadragefimo Machumet propheta datus eft.EJfilautem ille h >iecutnadiutorem ducens, Abruatam filium Iacum regis Alhabafc in me joft dio d Almuharam Mecham profunditus atq; profedus dirutum Alkaba, ut fieiram fuamfaturaret,uindicla grauiffima Cumendaob plenum pudore faf! (? dum, uidelicet egeftionemcuiufdam ciuis Mechenfis in templo ab Elfill ipfo il fundatoin cuius medio cafulamGtnilemAlkaba apud Mecham circui endam peregrinantibus aedificauit ,cumexefcituumfuorum uniuerfo fer e numero contritus eft, in partes minutas quafigranafmmentircdacftiis. n In ie Au Japidumnigrorum ab auibus multimodis diuinitus rriiflls,uindicatumfcelus illud Machumet quidem poft feptem dies ab ortu fuo nutrici ti ttaditur. Pater in Yetrib animam expirauit. Quo deinceps materiua citmMon paroi ti 1 tum Mucbu* i ioil1 illius tota pecuniafimul altricepuerum ferens ,ipfumauunculisfuis eu- met. ftodicum dC educatumtradidit. Finitis autem annis quatuor ab ortu,mater r f inde ii rediens,Mecham in itinere pracoccupatamigrauit puer itaqj nutri- A Angelicujbi dtsMadmme cetua corrimiflusauo fuo/cilicet Abdaalmutalif,ipfum patronum di alito- <k c rembeniuolum fortitus eft odo annorum fpacio Scraphimqubqj per ter- .M. r r minum femper auditus,nunquam uero uifus/ibi curam atq; cuflodiam im- c .Dcbocudnif* .pmum corn* pendebac. Cui confequenter Gabriel archangelus datus eft cuftos per ui- f" r mtmm inU* gintinouem annos.HIe quidem annorum quadraginta legem Gabriele fi- f1 broKdmii t admodum r| bicommilTofufcipiens, prtrienniumillam omnibus, prter reigsumrnd" credentes,occuluit. Emenfis autem XVIII menfibus a t- h- autemri FF pancos/cilicet tim o porequo fui fadores illS ducem atepprimatem ftatuerunt, Gabrile 3 F arch-fi 'firtur Ri a Vnded chardoinCat angelo Hierufalem dudus, ab eodem eft illic in ccelum fubleuatus ad a terram faclo defcenfu,focrjsqjfibi iiindis,uidlicet Ali,acfi< jutiohc kU Eubogara,&C Zaid,profecT:usAthaiffpublicedocuttjcommunitr perhibens,feprphe- coran. s* ut t tamefe Indecp Mecham reuerfuseft. Annis tamen dcent uelut gyroua- Submtruuil gus nunc hac nunc illac gradiens, quocuncp fcilicet fpes aliquos ad Deum~~ercH $ opcrdtm cjt legem conuertendi duxit eum,procul dubio pollicentem paradifum cort| ini i nihil ironiseridiculiq unquam geflt,indeficientertamen& ef- myjkrium uerfis.fer quitatii, do* t ficaciter infiilens. V nde (ingulis in domibus eam allexit. Tandem in loco m 3BC0/rW4 f comitatus Alabem turbam L X X uirorum iam per eum conuerforum^tjtu fatibui fui 3 oconquerentem eum tanto 40 < f exijhmauit e labore torqueri,pra:dicatiomscp latentis cura ta- a 1 luliquid pof befeerecum iam potens effet legem uiribus inferre,uenientem afpiciens, i DoUrin* comicefuo pertimefeentequxfitus quid'nameffet illacohors ? Inquit fe. il. f" mMdchumet lam (ux legis e(Te,nequaquam ulceriits hic paffuros, fed legem manu colla- w uerbo. a' taillo aduenrus fui potence confianter arFiririabat Si legem luribus illatu- j^ in thim tidtn l'os cum iam nulla domus credentis expers maneret. Illis quidem fie eum mo 1m cogittaat M confulentibus, quid fua uoluntas difponeretf Inquit t ille: ea quidem uo- tanpUtuimi # luntas exigit,uos mandata legis penitus exequi,& fibi in diuitrjs ac paltper /il t fibicomparda tate conniui Et uos alterna fi'rmacpdiledione quaf filiali,uel propria per- re:utAlcoran n 0frui; f[nt'udccct. i;
Ii
firi:Et uobis nullatenus alienas uxores fornicatoric refpici:uos item ma lis abftinere3cilla prohibere,bona perfuadere,& perpetrare:Et in Dei no. mine lites peragend,metum uimcp inferehdo circa pafcha decimi diei dut hega leges inferere fummo defiderio. Vobisppro talibus operibus paradi. fum uerepromitto.Vnde Zaid filius Zuzara fidem fumpfit prophetac/ibi fidem fuam mumo tradens,cacteriq; fimiliter auxilium illi fortiter gerendi. Mecham itaqj profectus, fecum ducens Eubocaram, & Ali, ategZaid Si Tballia,ac Bibel conuert/uacq} legis mandata fequi fecit.Comen 8C Zaid, 8CTalha, ac Azubair, exterosep tot,quod numerum quadragenatium imn1I-10 pleuerunt,cum Aomar,qui gladium fuum euaginans Deum iurauit,fe nul. 1o latenus ultra paffumm cunaminuoeationem legisep fuz celebrationem m occulte fieri. Viribusenim notatur fuc uiamfortis armatus muenitiEnfisq} o Etfisfoe0 t, irt_ timorfxpius plus quam rationis amor efficit. Deinceps ergo armatacforplusqumra= :a. tio efficit.t; (._ tisqj manus uiribus propheta confias, aperte multa cum audacia prxdica. Muit, Qg! gltdiumu cum enfe, cum ore proficiens Debcp iiibente cumxercitu Yetrib ag. gi=greffus eft.rpfe quiderncVEubocara Yetrib tendcntes^cSEteriscj iils exire re accipit gU=g t. praiter Ali depofitorum cuflodem, ut illis redditis eum feqeretur, admo0dbperAit. p net. Fauri cauernam ingrfl3per trium noiflium duot umcpdieriim (par iacium ibi morati funt. Quo duobus fibi camelis adduclis, ab Amef Si Abc bd dala,inde mnabat perrexerunt. Vbi nois di'cipmora confumpta,qaeh-i( h-io dam fcilicet Aomar adibant Cum quo quadriduana mora peraefta,etrb d ib u bi uadentes,illam ingrefl funt feriafecunda,die duodecima rabe primi. Vbi bonorum mulritudme conuerforum perenni conflipatus feptendecim b m n e. menfibus hon alias quam centum uerfus Hierufalem orationes fudit. De. inde ab ifpo Deo caftigatus,orando uerfus Alkaba faciem fuam uertebat. il EXPVGNATA MECHA VIO* Q^V AJ,JTER tenter er m legem[utm tmpofuit, iiiprophetdmfimul regem deuattnftt3r detotauitaautufyue mortem. ad 3t Omodam fgnur die X 1 I. feria VI. anno fecundo p6 exitum fufi u* Primumpr**j [a1R Mecha5eiuscpderelitSumjUel poft eius biernium feu trienni,ut plalium Machu* cet ra autem,die Albdara met apudMe f AbbohutjCertamencertauitprimitmiSeciindum cbm. kfeiiZeabb,annoquarto,feuquintofeciihdumaIios3peregit.Annoquidem m in in lefexto mfdulcada* apre albudembie pugnuit. Anno uero feptimo,in quoluam pregrinadonem Romadam Mecham expugnaiutuibi per XV. nodles moram impendSjOfationes deuote fudit.Inde profec"hisHunaim, n, ilgentem Illiche Vezin menfis Schauuel medio repert deuicit.Vnde mullit ,ta trophxi fpolia fumpta uirtim diuifit. Confequenter ciues Tharfobfedit le 40 menfiruo fpacio. Vnde fatigatus abfqj captione difcedensjemb ufcpperue 4 nit.Mcha; deinceps dominio ditauit Azeib,qui recundum quofd eodm anno uidelicet oiflauD, Arabibus,alrjsc^multis Sarcehis comitatus,Mch peregrinando pettjc Fuit autem eodem anno prasfecSusMecjia Moaad fiius Gadel manu prophetaijUt Alchoraniuracp tenendo in peeuhiaruiri diuifione morte ueniente doceret* Anno qidem oclaiio, menfe Raieb, Machumet cumxercitu fuo Tambich profedius 3templg ufq?iri dicm hodicrnum durabile conflituit.Illic ab ipfo quidem mifTiZalid,& IVIeUiuelid,ad Alozaida filium Almathaliffregem Aliendel,ill fibi tributarium efec"ta in
letrib. in regno fuo dimiferunt.Machumet lechibrit reuerCiiSiEubocharammifit i<* Mcch,iniungens>\it c gente fua peregrinationem faceret, &cdicens, ne Legotiones ulterius nudus illic egrederetur,nec quifpi prgter homines fuselegis Le quis arcutnmittet intromitteret. Et fi tunc,anno uideliect X. credentiii tant populus accef- ttd prmeipes fitJBodemetiannoregescircquacpcircisfuis admonuit &ad Iegemfu lm adfui i nuitat beniuole fufeepit. Direxit icnuncios fuos cum eadem admonitioneâd re- ffrrfhtion >| gemPerfaîjUidel/cet Rezre, Abdalha.Mifit quoqj Decherafili aifa, ad Romanorum imperatorem.Et Aomarfiii AIafci,adregcinne:3Ala le,adimperantem duobus fretis:&;Animarata fi'liMumaia,ad regem Ae10[11 cliiopia:: Acharibfilium Rabea,adJabala ireg Hefth: &Stuna,adAlumka kariz,reg fcilicet Alexandrie.Eod item anno in prg didlaperegrinationc Dulchada quincpdiebus refiduis Machumct Mecha ueniens,dicmcp feftS D ex expedl:s,hoininibuspublice logesacq?iura mftrauit. VndeI^trib reuerfu fiiSjubiper tot DiiIcheia,refiduQanni fcilicetX I.termin,& fequeter per to totalmuharaatqjSapharpermfic.Vbiferiafecfldanifsrabeprimi XII di die,in quarro fcilicet fetrib primum ngreffus eft,uit expiraait4lllis igitur tAbigtrt ii. "falliigerintegre decne<pacimenfum efl.Smumopei e quifqj diligenter a! at ejl,regmim attendatjOmnemhominineuitabilitermortifuccumbere.LocoquDeus ejl Al <MJ fiix fu fcpultura: prielegit3in domo Aifescmulierisfu* fiarEubocarc, qua MrfffcK.X. ioi te permorbu cardiactim obijc,(epiilclirin]oco fuadormitionis,ubidie iforum, tefte adhuc hodierna templ utdetur, ex lareribus codrihbus fibi (Iratutn eil. in ad albis pnis inuohuum}ubi nec pcplum quo corpus fu eft conditum,cribus af .S afFuir,necinterula Quid qua?fiti,cuiusartaciseffet,illi perhibebt,ipfius mentumraris canis albefcere.Ill tamen canicemmentum mufio f g'ensep m r pernsflocculuit. Alyquid quibufdinterrogatus de illius qualitati- TormaMocbu Pf .met. bi habuifle caput immenfum3f;ici albedinis 8iLruborism bus,refpdebatji!lum innati participem, barb prolixam,pedes optimx cpcfitionis ategcoloris. in Gradiendo quid aquacflux abalto in imum imitabatur. Jdemipfe afferit ,Bcn;pm cr G g, fenunquam uidiffe ququam tanto dcoretalicp forma pradit.Eius quip- m< mugKui.m:ui. jop, faciesomnium gentium faciebus luce prxfuit. Nec minus cordis beni0 pe gnitate magnaniinittep ualuit. Vnde quadam die equo currs fella carg' te apud te Ietrid cumhominesillius cafumtimerent ob eqai curds impet, ni nimicpturbarenrur, ille fecurus inquit, Aequoris fimilem iraient. Cn illi P1 propontiRomanoimperatdnchartinittereîceref.ipfumminimeliteris ri adhibituru nifi figillatis,annul argentefigilli formahabent fi'eri iuf-, T' ni nuinciusDei Apud pfumquidem eandTitulm H<s fit,Si; eidem infcu!pi,Machurnet chumtt in fi* di obtinuit Teid (lius Kakiz,qu apud regem iufliciarius. St ri- f dignitatem nitii part, lut j ptores fui fuerunt Zaidz filius Thebir,& Inoaypha fi'ius Effitu. Exerciuis n;. p' niodejbor ni' x XIXeduxit.Bis peregrinatuseft.In DuIhadaMechquateruifitauit.An CJ ctinorlihn* 4on< DnoquoqjfequenteinDulcadafemel,&in eodmenfeuicefecdajCprdyfi, Pi, adduAamde Humantdiflribuit. Tertiopil1 c{imili nenfcpcrcgrinario-:xi XIXoc|.A r nemefFiciens,Mecham aduenit Suacquid uitar fpaci L X1 1 anni men u fuite* noms funt. Perliibuit poft ill autem H ex natione Chorafcfui uice pefit uros. prt. Aet< P" X Machumeti. t> Arabs M' Qiiorumprimus,uidelicet Eubokare,uita breuis erit.Secundusat erit optimus,moldini uidem q dominiis/cilicet Aomari'Jius AIathab,uif tamlongdudiurus. Tandemobiufticiamperimetur.Prophctauifuin fu ad Ademen uergens,ill fcafFatus efitSitibi Deuscamifi induerit,nunqj tua uoluntati parens auferre coneris. Sin ac3pcrDeumcuius manibus int tereft
tereft animanoftra,nerit camelo trfitus per acus foranien difficilior,qu tibi ingreffus in paradifum.Ipfe quoqj teftatus fuaclegis prxcepta,omniicj fequenci'umpraclatorum conftanter atq?diligenter obferuari ufq$ ad finem X I I.uicariorum fuorum decoraffe. Maximaequidem turba; fccutacilltun, fic locutufs domumqj reuerfus quarrentiq rerum euentus poft illos X 11 ille refpondictContrarietates contrarietates. Acei dicunt Abdalla filius MonozinterrogatiiSj inde perhibuit prophetamaffirmaffe XII. fuorum poftfe dominaturos, fecundum morem& numerum(ubditorum Moyfi. Machumethortumquendamingreurus,fuoclientifamiliari,uideIicetNeg iniunxit, quatenus percutientem portam excrinfecus introduceret, dupli- i< L ciqj gaudio lartificaret dicens quoniam poft me populum meiim reget5& r paradifum prarmiumfufcipiet.IIle igitur prarceptumDei fui properans per ficere,Eubokar extrinfecus repertum nimium exhilarat Secundo quoqj ? domini fui iuffu Aomar percuuent introducens inquit, Poft Eubokaram regnabis.,cY paradifum poffidebis. Tertio uero percutienti fcilicet Odmc, feruiens praedidlusore propheta: monitus ait, poft Aomar regni gubernacul forcieriSji; caedemuita priuaberis. Ille quidem introgreius, hoc c per ? audito moleftus propheram curiofiffmecuenitrPoft tue legis profeflon jj me mendacio pollui3neqj membrum uirile cum dextra tetigi. Refponnec ddensaurem propheta,flcut proculdubio futur arTirmauit.Cuius fententiaalo zc (3ullusprrla= e eflj tus pttradi=e Nullum prxlat ingrellir paradifum,ni(i populo fibi cmiffo optime =p fumingreii<ppneerit,prout fibi difpofuerit. Omnis quid X.hommum regimini prxfid fr3i/pop dens,ad iudia'Q manibus mentoflricfl fuppofitis ueniet.Quas libere femof uere fibi licebit,fi lofuobmeu regendo itiflitiam exercuerit. Sin autenîmmota: mane prxcrit, jj Omnisexauditorniei, buntjfquequo cunclorum iudicium terminetur Deum exauditorem inueniet. Hocq de uicarjs meispcniais cenfendum. I Vnde nec ipfe Deus exaudiet, non audientes mc3fcumeos. Ipfe propheta a } ObedientU. h Cemeln templo fuit praedicans Inquit,Si quilibet Aethiops feu captiuus ti i s u 5 uobis prepofltus fuerit,illum ficut me diligenter audite.Omnium homin Chorafc boni bonos, maliq; malos imicabuncur. Mex quoeplegis dignitass30 C 3c &C e obferuatio perfeuerabit, quamdiu de Chorafc X X fuperfutes ert. Mei i Vdtitinium 1 quoq fucceffbrcshabitu uililfimo potientur,ufcp ad triginta annos. Vitra1 q ttuscbumctit uero ornatibus gaudebunt3atqjfuperbia Sciendumitem,omni propheta: e ?u deluxu crfu 2 =quatuor confiliatores efle datos,duos fcilicet clcfles,ficut huic Michal perbti poftz* c Tcrum,cGabrilem,duos terreftres,quales funt Eubokara& Aomar. Aierei bat Qjitnar cont quibem Moaxi niias Ocfln feaudifle prophetam dicentem quod illi de d fdiarifftngu= Corafc przecareris inftituta gubernacula tra<flabant:Poftmortem tam q L omnia prxcepta legis obferuent,iuracp peragant ex doclrina Eubokar Si lis prophetis, I Aomar Illius item prxnunciatum eft ore, poft fetrigintaduosfubfequi, 4< 0I forte Aliemo Deoqj fibi mendacium impofiturus. Quorum unus,fcilicet Alafuued,rex{40 f =eerit Chanaa,ubi ubtiliffimum eftartificiumpannorumfericorum. Alius mu, ut mjr= rius. cquid,fcilicetMufthaleimesregno cuinomen t Aliemania, dominabitur, DE SVCCESSORE EIVS EVBOCARA. Ommuniigf tur affenfuprophetse prafagiS comitante,regni guber1 Vocdturctil | r Ebuberk,r V^/ nacula legiscp curam fufeepit Eubokara,cui cognomen Abdalla.Hu 11 ius Empohora. autem pater fuit Odm,filius Amir:Amir autgenitus ex Amara,filio Kaab.Kaab autem fuit filius Zaid,filij Thaib,qui genitus cft ex Murra. In iii'.wit,ttY1< imtiuitates. quoeius acqjpropheta: "f non concurrunt Mater quidem eius Celine3aii n cognomen
3 xo
cognomen Oaimlalair.Illa autem genuit Kathrtam3nimm Amacet qui fiif natus Kaab Kaab quidem genitus eft ex Zaid; filio Kaib,filio Morr*. Sublimationis quidem illius die mortis prophetx celebrate principes exticerunt,Beftie,&Aomar,&Bobaidafauore,Ipfequideleuatus,impugndo malos & incredulos ad legem conuertlt: qu ipfepenitus more prophe. tx tum firmiter obferuauit,tum exteros hocidem facere cogit. Mendaces aitprxdidos,fciIicetAImuftai,HiIeme,&HoIefuuedpereniit,SiAliemomain fu femitutemredegicdolofumcj}Talha captiuauit. Vndenecquis illi refiftere quiuit.Eius colo fubnigerextitif.ftatura mediocris:barba rara A 4 s. atqjproIixa.Fuit quidem & macilentus3manus t aichufna,tingere folitus. f No pojfum '1 i Phtifis ipfum confumendo,per X V.dier fpadum infeftans,mort*illutitil c coiethrequitl il :a fcriptumfit, illi.Super qu duobus pnis inuolutS orationibus fufis ore"f"domar, iuxta fc P prophetafepultus eflQui annoalhigere &II I mfesac X1 1 dies eft pri-*lntulit. u uatus uita.Propheta Deum exorans inquit,Tu Deus genti mitrkordiamtAomttr. n a atqjprotedrionem pra;be,per Eubokaram & Aomar in lege firmiflmam, SEQi.VITVR DE AOMAR, SVCCESSOREEVBOCARE. cofequenter legem, & diligentem cura legis adminifirauit. Il. le quidem patr habuit Alhata, fili Alphail, que genuit Abdaloree J A Omar fi filiusReia,fild Adij,geniti ex Kaab. A' quo rami generis illius atqj prophee ioC prodeunt.Natus autem ex matre Khacuna filia Ofcib,quem genuit Al'tac [d Il (. mughira,filius Abdalla. Ill autem genuit Aomar,filius Maktum.Ille qui. d dem,ficut Eubokara,primitus nutu prophta: fublimatus,legem indeficit< ter obferuauit:populum fapienter uirtuofecp rexit numerofis exercitibuss n multas fua;potentie terras fubiugauit.rpfius iuflli ob ritum funt congregaiti ter feripti At fcriptores pro modo fui meriti remunerati. Ipfe rurfus primo n firigtilis remplis orationes Cein menfe Romodan fieri praccepit, C i ordi n; t O' nauit,ut menfe completo totus Alchoran perlegeretur Annulum gefft Ordintttiode a mle8ioncAl* prius habitum propheta, confequenter ab Eubokara. Scriptores eius fue-lcl P coron, r; rant Abdalla,5 Zaid filius Thebit. Ipfe quidem longus extitit,fubniger, co) JOc; habens raram, & femper albedine undam, manu quoduiss |c.caluus,barbam i opus J optime peragens.Interfecit eum tamen captilius Almigira.Vitam fu ai mciifi funt fexagintatres anni.Iuxta prophetam & Eubokaram fepultuam fa fortitus eft. Annis ram fingulis Mecha peregrinatus eft.Morbo grauatus;> u; Uita;termino ueniente pra:cepit,ut communi confilio fui loco uiceq; fungeE fi m op retur, qui melior digniorp inter fept ab illo preeleclos,uidelicet Odinn,}Optimitt A S"1 Afi^Thalha, Azur, Vbar,Caad, Abdarakem.Quipratcedens3hocaudito,^gno prtficU di [<ndm. dixit:Regnum ego renuo,fed deliberemus,quis aptior uideatur Elecliom igitur dignitatem Odinem obtinuit,qui C.etiam folis nis portionem accepit Pl ab AurFfilio Abdarakinum,Qiii patre iubente,ut de pecunia fua fngu lis Odinem quadraginta 4clu refduisDobera,C,prsberetfolisjfingulisprxter conttilfc. Regnauit quidem Aomar decem annis & fex tnenfibus,uno die ninus.Qai fubleuatus decimotertio anno alhigero uitam uigefimoquarto finiuir. Pra:cepic propheta, ut iuxta eum fepehretur ubicunq? mortuus* Omnit, tefie propheta Liitamexuens, abfq; confiliatorebono, more bcftiali morte mala perire pethibetur. DE ODMEM,Q..VI SVCCESSITAOMAR. .fuit filius Alphen: quarto loco rex conflitutusatque doeSor ODmem qui fuit filius Alaci.'qui fuit Vf taienqui fuit Abdaftametztqm fuit ata_.r:`G
Abdaminef
Abdamineff. De qiioproceflrunthuiusatq? prophte gnera. Ortusefi quidem ex matre ruua,flia Rabea,fllrj Abib.Quem genuit Abdaftamz, flius Abdamineff. Vnde parentis utrmfqj genus cffluxir, Ifie per trid uum ante mortemAomar generali foliote prajlatus ftatu tus,annu!umfua manu ilIius.Quo in p uteumex illius nfl gef s1- t propheta:,diiorumcj} fucceflbrum An pientis manu lapfo, aiium iterum argenteum fieri iuflt his literfs infcuK Symbolum pi w<!o figntto' p( ptum: Vel indurabis,uel pnitebis.Scriptorem habuitMareuucmfiIium a rioregii Oi Alhakem Faciemhabuitalbamk uenuftcompofitam,ftaturammediomm tnferi crem,barbam prolixam, Abomnibus uel ante fui conuerflonem ad legem, ptKiBiacicoji 10 ucl &poftea fummile&us Qui multumpecuniofustumobmercaturan), 110 cl d fbm tris 5. t'tumob fapientiam atcp priidentiam, Iargus atcp munificus inprophetam fxenitebis. ai bonos inuentus eft, omnescp fui redituum Si cribiuonim crementum atqj 's fenferuntIpfe quidem caeterorumcj} auxilio ASchoranincegritatem colleAlcoranv>Ufe lS> Icihu. git primo Qui poft multarumterrarum captfonmin Ietribleclioniuag c; cans, in domopropria, manumaximx turba:accurrentisperemptusef. C Quem infepultum triduano fpacio deinceps quinq; boni uiri nodu uenie entes,ipfum latenter fcpulturz commiferunt Vixit annis o<flogi'ntafept5, S il imperauit duodecim annis,una die minus Propheta quodamin loco lites poft eiim unturas prdiccns,de P quodam llic facie cooperta tranfeunte di3 je x xittllie uiam lieritatis non derrithquet.Qucm quidam illo profeAus agno 10 f( fcensefl"eOdmmijindec|quxrensprophetam,aniIliuriintellexiirct3Terp5ditlta. Propheta quoqjloquendoprofequensinquit: Omnibusmeliores S d iDeus mecs focios prarter prophctas pofteros clegit. Quibus tamen omniI t bus boriis.bonitateprjcelluncquatuorjfcilicetEubokaiaÂomaiÔdm, rt* & iimpieielortu J Ali. Ait itemjQi.ii me uidit 5dcredidit,bon mercedemhabebit. SeptuHrt aiiteiumet t [ plumramen,quimenon ufo crediderit Nullus hucuf propheta peremr Cbriuerbum c | comitataeft ca;des fept uaginta homicum.Nec Bfittin ptus eft, nifi cuius mortem qui f pi, eius uicariiis,ni(I cum quo perempti funt trigin. ^f!t non uicruntfucceflbr etiam quifquam ir ie*taquine^ .Tiirba prardifta donum Odmem & ipfurn obidente,quidam uir j-erciiie* ( runt. |propinqttus exiens, cui nomenAbdalla, filiusAomar3taIiter \nt. illius irripe-3 j( i'disl Vltiocdis tum atqj furorem mirigare nitus eft. Ait enim Propheta defundto,&; fimiiw. liter tribus eius fequacibus illius nutu, ficut & Odmem ut fxpius prjediprophetari.] & clumeftjprelediSji mortem Odmem afFedatis3atq? figitis,nobis illo me liorem reftir.uite,QLiod,uelut arbitror5uobis occurrere impoffbilei D E t A L NEPTE M A C H V H E T. HlK. i. eAli confequenter rcgnum fortitus eft. Filius fuit Abithaliff3filrjHeH fcer^qu genuit AbdeminefF. Vndeille atq? prophetaderiuati funt ie Mater autem fua dicebatur Fatima.filia Azad,quem genuit Hefcem Die ib quidem catdisOdmem hic eleuatus eft. Multis tam diiTentientibus,& ob D-4< hoc Mecham euntibus, fugitiuis ad Ayfca fi'liamEubokarat ciugem pro-4 phetg:Cuiadherendo,fuo fulciti cQliorebelles effec"ti funt. Vndedies cameli partibus ambabus L.necem plorauit.Difcedtes autem inde,Aali reTandem Moaxia filius Cephinfuo uerfus eft Alchufa,Aifcauero Ietrib exercitu.fimiliterq filius Odmem cum fuo fmulcurii illo uindicare tent~ortt Afo:dens paternum fanguinem iuxta fluuium"f Abforat bella *)5 gerentes, de cirutjdejl-Eu* uibusC Eu' adiutoribus Arachaeprop ciuitatem Aracham conueniunt.Ibiq^ tfMi pbrrftM. quinquagintaquinque diebus contra fuos hoftes bella gcrentes,de illis uigintiquinque morci dederuntjnec fine detrimento fuorum. Ex uiris enim Hefccm
Hefcemfexagiritaquinqtie animas "t"<p''auenint.Vndedcinceps utraque t< treiraut. n parte dlibrante, pacipconfulente omnium affenfucommuni duo uiri,7 tant, ex parte uidelicet Aali & ciuium Aracha: Alafcari ex parte Moauui fuof iudicium terminiim belrumq Ammarailius Alafci,eledi fnnt,ut eorum lis imponens, ftiisin locis alios bonos atquedignos refticueret Illis igitur egrelis deliberatum ad locum, cui nomen Algendel Alafceri confiiium Aali ab honore fuo priuari iudicauit. Alter uero ipfiim fuo regno firmum affirmat. Sic tamenlire diuifa, nec pace fada, Aali reuerfuseft Alcupha, MoauuiaueroHefcem Iftis deinceps tempore multo manumbellone3gantibus, fui uiciflm homines inter fe ter praedando terpugnandomala 10g fe fecerunt .Illis poflea Cepham conuenientibus, Aali partemuigintquinqj u uirorum protegebant,partem uero Moauuia feptuaginta Aali uero profc fc fedus expugnatum Albeftera, triginta fecum duxit Iftis quidem bellis CI commtinisfententia perhibuit, omnes bonam uitam ducentes illic peremP1 ptos paradifitm pofdere. Poftilla bella perada,eis iterum armatis ad belk lutri3niagnisfadris xercitibus3 Abdarakum filius Mulgem in temple pre rr mit Aa!i menfe romadam,anno Alhigere quadragefimo Qlji' poil oration nem facflamfupereumorefilrj fui Alhatem, ex parte folaris occafusextra u uillarn AlcuIphafepultus eft, Vitae quidemfuse fpaciumquinquagintale3ptemamplexumeft. Annis quatuor,menfibus nouemregnauit 10 p Annuli fi fui fcuptura talis erat Corde deuotus,Deus eft meus dominus. Colorem Ci eius fubnigredo norabat, ftaturam breuitas commendabat. Barbam pro11 lam3brachia & tibias pilofas gcftabat.Qui talis apud prophetam hoc per h hiben teminuentus eft,qualis eft Aaron apud Moyfen:hoctamen excepto, q quod huneprophetamniillusprophetafequitur. Propheta: quoqj fententi tiamnemo nifiuir bonus diliget hos quatuor fcilicet Eubokaram, & Aon mar,ac Odmem,c:Aali.Cuius flfj,uidelicet Alhatem C AIhuacin,quanti tocuncli's iuuenibus paradifipraccellunt, tanto fuperantur bonitatepati tris.Cuius fuit fit blimatio anno alhigere trigefmofexto, > DE ALHTEM, SVCCESSOR HAÎ. ptre fuo defundo per Arachdues in regemfubleuatus a Lhatem AXi-eft.Qiii natus ex Fatima filia propheta;,fitnilitudinem prophetas for11 rnamcpreprafentauit.Suus anhulits his literis fuit iri(gnitus:Dei folius eft c; csaicatio. Eius feriptor 0 uuaidalla man auxilrj caeterisArachx fublimaCi liLIS confidenter conferens,illum comitatus eftpugnaturum conil Cl Moaxia,cum exercitu uenientem de Hefcem Illis igitur coniuncts in tra L tlembcr, Alhatexercitus ambos afpiciens,pietate cgdis belliciqj periculi n n>otus,(e manibus Moaxix fuppofui ,t lkunfibi prxferensilllis igitur cum t 0 4o u lurocp exercitu profedis Alcupham, illic Moaxiat: A lhatem pecuniam pro uelle fuo tribunr,tranunitcentes illum letrib.Poftea per ipfius manum apud Alcuphe A Imughire rege conftituto ipfe Moaxia Hccchera relier- us eft,ambobusexercitibus comitatus. Alhat ex hora dix fublimationis ufqjad redditionem honoris,quinq3 menfes & uiginti dies numerauit. De quo femeleo p rxfente Ocpropheta locutus eft:Per puerum iftum pacetrifu per duos excrcitiis,qiiorum al teralterius mortem ftudebit,Deus cuertet. Pater fu us/cilicet Aali, fimpliciter folisuacans litibus, iiuncj percgrinatS ll't.FuitannoXLV.mortuusinIctrib,dieprima,XdieAlmuharan,annci
t 3 Alhigea
Alhigez XL V.Fuitautem natus anno Alligez tertio. Prophetatune If. Vitern fciente Alhatcmob quoddatnfomnium uifum bcllari rer.uit dens enim propheta in fomnis tenentem manum fuper thronum De,& ma &fuper illiusfcapunumEubokareiacenternfiiperhumerumpropherar, las manum Aomar,cuius humerum tenuit manus Odmem, inter quos ipfe cruorem cernens, & caufam illius quaerens,audniit illis patefaccntibiiSjillum effe fanguinem Odmem}cuius uindiclam Dcus.ipfe requiret. DE REGNO M 0 A V V I. MOauui itaqj filius Cephim, flrjZargar,filij Nuharb,filtj Vmaye5fi1..V 1 lij AadaftemuSjfilfj Abdenrineff,unde propheta defcendir.natus ex Ji matre Huid, filia O<Sebe3filrjRabea, filrjAbdaafteniZj filij Abdamineff. Hicinquampacefrmata, comituinifaiiorefublmarus omniaredegitin melius. Ad quem omnes orientales &occidentales confluxerunt,illipa> m Anw kkmit re !a rentes Annum autem in quoconn'git illud, annum alema, d eftj annum C( congregationis appellaueruntjlle quidem iuflitix bonomme^ morum firmiffmiis tutor, mitis, expers iracundias, fapiens modefius in prophetam, m -01 omnesqjbonos largifluus. In httore maris Romanonim multa munimina c< cpit & in terra Chriftianonim multa mirabilia peregit Erat illius ind feriptum annulo ODeus,ueniammihiprabe.ScriptorernhabuitViia' baijalla. Ddit quidem AlbefienimAlkigireÂlcupriaeidemptajSt A-i< b zcd tradita qui fuit uir bonus; Si in utraque urbe prdidratcmplum fun. z dauit FuitautemMoatmiecolorecandidiiSj facic ucniilk;s (ratura me* d d Cum AlhimaSi diocris, oculos habensuarios, barbamaftuetus tingere Alchatin ipfius quondam infpiciente puteum quendam ore cru entato,per fpafmum uita per aliquot dies molefiata finiuit.Qui poil orationem fadlam ff fi fuper eum filio ftio lezid, in Damafco fepul tus cft men(raieb, anno alhi.gerefexagefimo. Totameius uitam menil funt ocflogintaanni. Regnauit g annis nouemdec/m,unodie minus Potenstamen fuitfuperHefcemuiai Secundum propher teflimonium gintiannis,anteAomar&Odmem A lgoda terra Damafci, esteras terras Sarracenis habitatas fertilitate fu-3 perat Moauui profedo cumOdmminexpeditionem&fpercgrinanoP n nem,quidam dux eorum dixit,poft Odmem regnabit Hali Refpondit ali. u usjmo qui mulam aIbam equitat fignificans Moauui. Qiiod etiam conceflt Hali percundatus inde prophe ramm animo fuo bono dato bonis c t~ .1. hominibusnuitatis,ab illo quidam illum fie precantem audierunt: 0 Dei t iis,uoceMoauin'fcribere,8inumerare,8(; illummalo protge, Propheta nunc fiefuos difcipulos affatus eft: Cum uos omnes paflores fitis,uelirx cur r 3<'cuHodiasDeusqua:fttorex)'fte[, qui perfcrurabitur muheremdecurx fiodia domus uiri fui, feruientemde domini pecunia fui) 5 fingulos f fimiliter c (ngulis operibus fuis.Hali quxfitus,cur fibi fuccefforemnon elegit^rcde Egyfgwwde f fpondit Nolo quidem hic,propheram imitans. Sed fi Deus uos dilexerit, urijtraidat uos unanimes faciet, ut ueftra deliberationeuir bonus SCdignusuobis rex nugijtrui* F QiJidam uir probus teflatus fentinquam uidiflTemeliorem bas. ^^perficiatur i Moauuipoft prophetam percundlatus quodam alio an ille debonitate l fuperaietEubokaram, refpondit Eubokarafuitmelior, fedifiebonus. ] fimilitudinem etiam retulit de ilload Aomar &Odmem. Moauui Huius t tcrtttm, t rimus cum Odmem,alfjsq5multis uiris &mulieit'bus nauigiofChrilliap (Wt i norum efi ingreffus. De
D E R E G N O IEZ1D, Tzid filais Moaiuii,filtj Cephin,natus ex Maiocara filia etrib,fi'lti Calp, JLfilij lohimer. Die obitus fui patris,per quempriusadhuc uunn eiccftus D cft,fn regntim accepft populofauente.Suus annuus has habuit t 'itras: eeftDominus meus. Scriptorfuus Amere. Ille quidem morbum paralyticum,ftaturainlongamhabuit. Quifcribens ad Abdallaflium Azab.iir; inquit fam tibi midis me compedibiis aureis, 3^cathcnis argcntcis,il iis uindhis ad me feftinanter accde.Ille uero rfcribenSjilli dxit: Tuiim ucr1) bummetiequaqitam emolliet uel eneruabit nifi prias lapide fe uioncrn 10n mflicatuipra;bente. InHarram "f expccpleurrionia obfjt,arino tricefimo- f iexircr'gmu fc lGiiA. feptitrio. Super quem locum Damafcus frater eius orationem fecit, S eu min t( terrx commendauit. Regnauit annis tribus,menfibus o Ao,diebtis duodecim. Solebat autem dicere: Nemo pralatis Si regibus maled/car/cd ut De:CI us emendet deuot poftulet,ficut etiam tuffit propheta. Qiiodam temporc u n nimiutn feruido,hominibus in expeditione potantiblis atqj dicentibus, lez ziblibatepoculaobilliustentoriumclaufumj impetus uenti fuperueniei ens tentorium citulflt.Et fie illiim f natari ledioni innotuit.Dicebat quoej fiU4C4Tt; t p prophetam prgcepifle.fubditos omnes patiente obremperare fuis regibus, fi Hueprxlatis,licet malis & flagitiofls.atq) dixiflfe: ifericordiam uos confe. M zoq 0q queminijilli pnam.Tyrannos igitiir uobis prxlatos,licet pecuniaeueftrse corporibusep decrimentum inferentes xquanimiter fufiinete In diebus tius ciues lcuph feripferunt Alhiatem filio Dali, promittenteseiiegnum,fiMecharediret. Amer utemfi'Iiiis Iezidilludpercia piens obuiusil umdeuicit &in Alcup confinio he peremitjdiedccimo Atmuharan. ANNOTATIONES ERVDITI CVIVS* DAM ET RECENTIORIS SCRIPTORIS, CLV I ALICVB1 citt Nieolaum Curarium3qain marginibus A Icorano fucrunt adiecta?, Aliquotetiam capitum argumenta 8cenfurx.
EEvmultis enimiiieum hominibm credit3 ipf jppdlitur nonafiimilantKr.amnet ||JS^f| autem mUitm. in pdlut tii>ro,proptcrmuUijri<mt Ipfegwoej; firmtttomtes illius omnia t>atent'iim- itur mi* autem V /^q; cum.TelHs'.quonittm nefcit,oima!fo omnibus dihimfuim ]$}SsBgi[fericors:qtii<t bonu reuelabit Yiddu\omne bonis namty aic^ u omnibut elpnditt promifjm mentiens meddiaii auget malis efficit, unquam n fumminuit,udtequdem reddit. Dituretium femperabhorrent Dicituretiamteftor multi iUa fins' quiacunosiimocantes c p cxuudit, mnibus'cfcnamq; elat,tegem mente ia.Abundiuii:iMl* o Dicituritemfaim quUex* liienimMigetomnidpojiidens. ci Mentibnsfubuenit. Largifluus: firs cjltotiufietrimenU, r t[uUjiluit,dom^ er ipfe temporale onum rttenmmtnbuit. b e q [diitisddtbcncfic'a, ui fciltcetinipfmdextr Conditor \pfenanK^fobASomniacrett,crniM nihil fedebunt Diciturfrtii, quianikilejl iigrdue ciejlimpofitbile. \nfyec~hr,ueltiifar: enim utl difficile. iracundiKfufiinet fuosde= latet eum.Propinquus:quiapr<efem Non enim ubity.lmmcif c kltusi enim irnvrcs,cr ibimalum imponentaTticituxetQ fus:coeitinet omnu,i ttuUoontenais, inundus; n jMnibiuuperior. f Pattes: quiamkilnifibonum&bonejhtmdiU'preejleaimomnibus git. Diciturbenediius:iiel ipfcfolm be enim impetuofus uinditdifirrtadtpus. eft Jfed ejl cjuU ei, ttcdiftiOtUel cunhbenedicunt PateretiS Potens,ttelpotentiofus:)Uicunch.euiafunt. l quia M$ iominus,fedcrfiiusquhnctteri ipfenamty Kotandum legentibm ejl librum iftum tjnod p omnibus rebusdominatur, idestiam,feu licetDeus V e foius ipfc,[vout achumetus M fiugit dicens literasuidtfli,nepute? Mifitt fedhxaiomituqMbiifditm puonhis f( necutiqurnUgigiinec tur t 4
tur abMocompofttus, phraliter.AVquanicturo legem manu iff&m propria fmgulariter,thquSio t prxnominatoradidit,utmi pcrfonariuarictat dfumit.ut i a quardeq;pfipro fcriplit,propbetiety boni dotredicaret e.Eftamipfeloqudo,perfcnar!iphetaloqitatitr-.fjiidiidcCpuwcctcijiieltna* enimloquitm perfond los increplesfecundflocor unrietatcm.ac in diitcrfitat H( les f djpimit bonorum Dcainuocan* Dei\udeoiuoeat quiaCbrijiU Deijatncpropbel,nunc propket cptmii eti gratiasagcittiumnnunqu bonoi abfy peccatofeniptr iunton,iijlfimKtK t u tut,'pfi({; locorum incrcpmtium,fecunum diuerfitatem. uirgmenatumalfq-, catufujpcnicreuolucrtint. r NotaquodliberifkAlcorancji(umm contumelidt intulcnait cr prophetat apud Cuimultas antcdentes multumodispennusefflixe cosduthoritatit Uautquifquiscontradliquem multos c d runt Multos tia mortidederunt,irilUanos ie diceret,jhtimfinemorainterficeretur. t Dicuntetiam.quodiqua hunelibrum inuita citerroncosumquiaputatillosadoraretresdef in mulierem os, tum imagines.]udiciumf.diel.Pojtre.)diei pu mdlici lgrepotuerit,quandam uoeant mi* ultima,qua habebit, uam pdrddiftam paradifo q ciuq;dabeturmercesiu/h. ut Te,utipfidelirdirt,pulcbritudinh magnitttdi* Bcneuol.)fciluet prophetit. cr eiiu boueducenterttmoh* Azoar.i Cdpitulde nitaut fupercilid tantdfmt,quantiuejtar uerborum. inguta ap.dealiquare, eus<{M S c apparetinnubibui. gintaquinifc mjxi* quineojpedlitcrmemordtur, Sciendum Arabica appellat Sicut Ungud autem,quod de mxm habetddliebratcam.vne ? iftudpnmum,quodideirco boue e nemmatur, cogmtionem bic intexttcuitifc'am Arabesifli,qM ifmalitteuclsjriicaii ctiit' quiahicjibulofc mentio* uacc turjicut \uisei dextrainpnijiramjtm'ijnijlri nem Cuiutatnenrei memoriatnueteritejk* t in irtdextramficut os,fcribendo litera ducunt. mento n effeconjbx /cttti cr multanmfbulxrti, ex inducit tant exnouo i.iiph,lcm-mim.d.,l,m.HM{trei)lit'ASkribi hicmendofe quM qukm m (Minprincipio ponunt, j,%Hm diciti. ueteriteftmm'.open Ubri libri omtes ateriat abuitjim b < charadxre in' cet omniamtniactfimc arret ficutludtei m m n uero quodabbuiufntodi Cauf* literrtumcr Crbxreticidecucrunt Inprimocapitulofhiim elipb,r inordine quiwa:quomam uero ordtioncsreUemolynaleuiit ut falicafib 1nomne i\mtc se ipudcas Pc-r lem Deipi nuiejkisDei, permimimperittmdefignttturtulbdcquafibonifitmlrtudmc.ua credmdum f,bi in* Dewm hic a infimient ornnipolentem7aiKnuncius, cautos lliant Etbocfer i ottitn UbrnoU.cpiw di* mracMittate quando vbmmpriecepta.. ahquidcr impium Azeara Ar.bice,uuUns latine dicitur. \'nc Gurmejl, ucliamdmffefcrecolit,mexdiquii iUiuoetdzottritm. boniueldeieiunio,ueldecraUcneuddelaude dicimus, quoinoscapitulum Stcutenim uultusmaxime notdt, quisuelqualis Dei inerferitita sicutpo aperiens tuxpituiu litcn c iuefcatis,quo plema. liic^ fit homo:ficapitulant,quidfequens dicere nemmendacio uelit .Secudum dzoardoraculunt quofdam fondt 1 Domini lefu.)Kcc dicit propterchnffianos, autem quosmirabiliinfmiaputat tres deoscredere, iudicium lEi M<Hwq;//i tribuit. Prophetas er iicitfore patronater adiutores fuontmprc/r/> gniaChnjhim SpiritumfatiihmequaksDco A Z O. I. t. in ArrUm patri dicun Etnotd,quod ijb btcrefa forum. t Printum libri reuixit. MdnumjH u(ht,qu&ft nuuihomi* capitultan ifliii breue matrem ic dicitobhoc,quoniam exeototd lex origintmfor num talemlibrumjhcere pofit. Paradifo.)No lexnojiraexoratio ta quidtdlcmpdradifumuitatncjipromittU titur.eyfndamentunr.fKut ,fc ne dominicd.tefjnametitum,(2'iniiium,& Ucetcarnaliumdeliciarum.QJiiitantiquahtt ordtionum eorum Azoaraprit1 refis olim.eyinijfo nunc ci'iH p repululat_ fummaomnium uerbacontinet.Verbdfententia uo* 4 AdmittitAlcoran,chnfhimfequentesprt tnumfeptem cdt cuiufqi eorum tcet ferri omnibuscum.bnflusftt .L capituli,iu*td quofdant orrmibuifanftifi. tnithiStraccni Aicant.fi nefeire ifeernere, d quoi prophctiifuprapofititt.deofubiungit.pnectetc i in modo, uelqtialiter tefententi* ijiinguantur to prebuimute, ex intentioneintenditchnfb h t d o in u fmgulii crjibus. ratio autem Itbninitioprt fcilicetpotittsddbierendum prout lare deducit m.itrhkorani uocant,eo uodprmci H'col. CufatmCard.cap.ctfauoJnCribratwne miffi^qu q ommeor'i Verbdfunt Alcordni.i.Dcgctelodcbimducentoriuerbori. p u crfimieji orationl lUicbumetiHpcrtotiHibru uttucuiquuer* 7 Vtcautirpriemuniti (prionm7cgra n > urn)fintinbcUis. budd!cr;bitur,nififoliDeOcottoqutttliachume* > to. Mifericordi.)hi primaipfeMachumetloqui' s. Qtpt uxoreshdbere iebeant,wdefttb* a tur,quafiexhortonsdagendttfgratitUcfeatori; ' ffantiari*diuidenda,crde multacuramulierui to quodfi al legdederit.H 9. Itemde mulicrib.Et praceptaquidam t deinceps ioa pet cr t Lbrum Deus quafi loquitur ip[nm,liqido ad i /M<f,cr ut po/tcoitum cgf/wnt antequam m ment,
tttett unenit. ereiit, latent eufamg? HotapdrabolMJhiltijlimx. \o OôrtatioiicSiipugnam, reaqutfept Mvyfes.)abuUflultifiimjdeM'yyfc. lex.) s NotafibuUm deAlexandre riiiculofiiu. folctddiramentarepetit. 1 9 Hicest mdium 1 1 inqua Alcoram dinbolici.Azoara afferit.non occidijje \udtaschriflum, eias necDeum hiberefili- XXIX. fibulM fimilem b&bct menddajiimtK fhcltifi. atev. fednefeioquem de loMme natiuitate infanixdicit:quodrfepeficit. m.ltcmfoUtM baptiffa,dc Domini deMoyfc, h Ea quifolct,repetitmoreuo V*nacrjh* de infinitif ridiciilofut mnat f atefc i--Lr2. loarmes.)' Notamendacmm o impudens.? po < nuUatnmnino bulofit impUintexit. itinijs loannis r in proxj ebrifianorum & facerdotes prefulesdicit fcripturarumfciebat uincmen e q eSt. e pbetdBieremia, r inlibrismacbabcomm itugnfibicredere.Qspiualie iolendum prtecef' dation Deomiracula nouerai. Spiritum mtitar.) Nota, 14 Hicdicit nohfi ji- fifje non qui d ccrej&ttttrabond&friuoU^qufolet. quam ba-retice lirant uutt dicere,ntincium qui i f Itrtquefolct r jibuliedeAbraham er tnifjiit t ft adMdriam ipfum fyiritum Deifotjfen i prophte, fimilitudine ominifjnijerrimus, dicac, efei* b qtiid n qu&ufdamalijs i<r MultipUcdtfolitM Nota titrpem mendacem er tur* neniM o* infaniatrc* ens. \mpricgn.) hitreticum^de uirgink. partit rationem,atfy petit. AdamerE Mibiquidem t7 HicretexitfbuUsinfinitdsde orat.) Notaimpictatem, re quam inauditin peterenoneffat. Deumfilium.)Solit4mbLf>ke (M,erBr!z'bub,eypropbetis quibufdam c , replictt Veralchirna Locutidolcrum.) Xjdt Moyfe ddirdmenlazr inf<tnias,eyuer*mitm folitu mmjbi quedejlruxerat,intrfligitur. bafhiltifiimaeiterarenoncejptnsagitante r t o Stiltitiarum,er fbulttrum^fty ritumigno. impictatum \t EadeinqUiC 7 deliramenta a folct repetit-.pw plenifiimtt. Tuaforme.) \1bi%mend4cUiclu<e'ii. contraeos quifibinoncre* diabolo didicerat,repetit etUmcontraferiptunan. gntser deprdationes No/friV ac.) notadicTum. Aduxorali.) Non dunt,inccjpmterperfuadendo. 15 uaquefolet repetit jrmaxi e pcfiimUi m cohortdtio* [eruauithocprceptum ribdiw>cjamul tarum uxores nesadpugndm,eyd prdtddm,e?ddrapmxm. t. rapuit. a 10 Defolitiinu^,atc^meiidacijs. 31 Mendacij! udmtatibiu er coptofenfirta: t Solitit er obis infdnijs mendicijslena. p Villa.)feilicetMecba, uclquthbct alitt zi Continctfibulit r mendacia ut e delofeph ne pot. ) feilicet effent ortes fortesfi qui pugnando f a de leges quod dicere Abraham,er uult fcioubiinucntd,<y fierahijbria omninolina. intulertmt deMoyfe, c ij SolitMtktuitatesncptipmM i replicat. feilicet quoipugnttndo,cr uiolcntcr o uttali 14 itultitixeyuanitatuplend. gendoA&UgemfuAmbominaccmptihrunt drboris. cos exerapio magisanimet ad pugnandum iiifcr cr Hotafimditudinem i s SolitAsfhtuitates no replicare ceffkns.Exig.) ficiendum omtes,quiei credere nekbant Ipfum Hicdicitdidbolumexignccrtatum.PLfm.)Repli* i jilfitttt cm ueritM confonde* confond.)deih, ipfam ddoratione de ab angelhs. A ret. Deum filium. ) Nota lolitumimpicUtem. C4tftuitatcm,de itr verba de er fhdtif>iLu Dauide Sa= DauidjHotdfitbidM iterum <itq;iterum repl. cansjhdtitie Exempt, null.) Notaexem* lomone. MMial.indu.) Dicitinfamu, uod q Da* tttfyirifaniipknifiima. larice jcicnd pU,quponit. Mendax.) Bicexcufatfenmcfji uid prhntii in uencritartificium a mendiccm,cumtamennibilaltud quemipfea qubnmendacia. ctiminferipturafiera legaturGoI/<, loricam Nulicr'um opt.) ubity&pertotiimfingit. hdtini.) Hicjpecialitcr uidacadit hubuijjh contraLatinosoquitur. VilU.)Notaparabolam. HotadihimdechrifkrmdtreipftH Denwtre l i-r StTKi.)e feilicet o Kachumet, t d Longinq.) Dam/ninuit dicere fed impieicitattybseretic, ci feilicetinfujjiiijfcanimamfoam idest,Hierufakm.tardm,ide$k Mfc/j. Barte.) Deum nefeio qu. Notidehonorepdrentum.NeponM.)fcilicetquod Alchifl.)Notrffabulitinfimtiu er Alcbiramum Detubabeat olium equaletn. Oratio. Amotte prophetam ucl ) inmditum quemmagisarbitror di* f tifqsaduefbermoratiombiismcumbdum eji. U tjuimfoiflldiabolum. PrfnofciturkDeo.) Hoc cetomnes.)si omnes diaboliconuenii dicitinexcufationemfui, non homineszT quipropbetti erat, mfi Alcoran. diaboli. tmt nonpojpntjkeerelibrumfimiUm 3 Variantes uaritforeslegutn Uec filium.)solitam Icg.)ChrijfimwS blajphemiam replicat, uolens icere Eudngdwm d iHos s Deumabere h fil.)Hota impietatem magnj. appeUat, cormp:jji, Adokfcent. Notaquomodo ) peruertit hifbnam iU gr adfiiumlibitumcommutaffe.&brah.i.)Abr,i* inuenitur dormientibmer qua bam lam,qux defeptem dicit fonduffcemplumecbte. Tibi contre t K te. feilicet contemnimtjton wendacitet turpiteream gr nrret aibiltefxll. uerf.)Dcum j?<tr*brdcduob.) $i Cnfiitutc.)Hpt<t, rnideetifiitttciBdiabolii fir.) Uotautnihilaffirmt
flipr=>
Mficrdeum.)Locutftmiipûemijkfu'Kptomit uxorem,quimuddemnUt, liccnttrfluprnt.& tit. Tiliummori.)biotdfhiltitMmcy dcciperet, uafi prcepte fibi q ex imputaientjI pofkd ettmuxorem Notabic,deChrtfby matrisfue e paradifo. Deidmthfibilutnliamjicutprophtef<tncTo,quttt)t [oUtttm. ut omnes adulterijint. Nos ucnttttem nuncio.)totdquim mifcre&fhd dj nonhdbebdnt-.Uielicet Dei i te putatfilium 4nofcis aliumDeintcUigi. Tibimulier.)Notaterumleccacitdtcm, quemodo quafi 34 Vdnu,fkltd,impi<i. Vxorib.imponJUo facitfibiDeum u loqui,ut quafeuntyelucrit cor.fhtc w ta compit/iioiitTi circdmulieresddubertuitcs.fret. tuMw prophette,') Notdquomodouultcooc Mule d mut.)Itemcuramulitrum qua prirez quomodo f loqKntf.dr tempcrtfe,quoduperius ixe rdt.Hoctotumpropteruxores dicit,ficutzeloc fuM crcdibilei:[leumrogilje,fcutfuumfmlidrifimu, in ut deci& AkoTcinofuo loquercturbdiofe ttify typuijr adulterpejiimmMideut Me loco. f t ttdi attente commendaret.Domumingr.)Nota.Dicit 44 Vdnd,fluUd,rimpi<t Salom.) taottt, ut nuus er cr ingrediatur emmm f>roprUm,noquiititfabulofUM d nififmtm deVttuide Sdlomone quo. tttmcn Me nun tienstdm ritrt repentiingredintur'.fed aduentufuo aramBeo.)1H0U qtm in cUlo', timensitidelictticpnehcnii cumuxoribm faneo~fhdteloquitur peut dsemonUcm. Mijfut alienis, quasdfiiiue fcortSat leccotarpefiimus. cun>gentibi4f. )Hicdicit, quodftt uncius onmtt n ai Domibui de,)NotaquiUtrptormdum. wbi* gentes. Homo m<tg.)Hotti,quomodo confcimipf erat dici. \U enim Qtmrinojit umnigerr.) tfotttfhdtitiam. fibidfi putat omnia i as VttmtjPultdy&impitt.Hath^hemJKo* eutdicebdtllosdiceredefe. 4j A tninttlorumprophe!:amnjtiterc<tpedo,ejlft!<tc!um Vtmtt,jlitUii.rimpU, lhmer3eSiliquii intertmum & aliam. rem uilcrmoiicum. jer Ntriwpaer.)Not((mcH((i<ciW((e 4s Lecucitdtiiplenit. inpiradifolcctJioU Meyfe. leccdcitat Si ceperitisS noUflMntofibulofiiM. infdtMjypdrddifumjqupromittitfms. Hat. ) NotaHutcrHdtprophtes, quinunquam 48 D<aa.)Nof<( inpmiMfkbulofijUmdStquiefea fiterunt. Tbemitb.') Hotafuperiuiifhimomncsquuntur. Vortepdtid.) pdmiifm Kachunut. iterum Hominem lut.) Nota, qutditcr de iJhsjil'dMquo repttit, nonht* ijhmfunni rit p modoTcpttit, nnmjbtdamyqudm diuintcrmifcrdt7 bsûiidkit.VefjkndmmmdidejiyCacukinimwi, 37. FrfKHttenfKm.)Not<<in/ni<im. quiddicatnonhsfoens. 3s Haram, prohibitif ntitriturdeiut.')Hale 49 SiDcmftl.) Notainptnimfolitdm,a1 hU> iUiciuim. Mwtddttie fpbemiam. Tribusreceptd.')nieuultdiccrc:quoA licitumfignijiccit Haram uelinmatricemulicriitria funtrcceptdcu* Hcncnim inuulua petu.) UotaffaltitUmattymcmUcium. e quibencutitur aliquis phy diuitijs in fituro ftculoperdetur. ld,ubifrmiturho)no.Qwdifrjitttn nonhabens dicat,ad ficusdixtrat OfiDptailidbcfbdrmmorcfolitoiw quid Karon ,)aottt,quomodo fabula Udteorum coimertitur.ficiit ppienterdicit:cum nonfolum a-fepeficit. oclo.fed nrnltdptriHi 3 s imagine!. Hic loquiturcontraimagines bejhdrum Deut. Credentium ) primton,) icif D ficit Dfi. Abrab.diues NotapMldiiteilltimdixif'feprimumeredentium. Alcarnfalf.cxpert.')lm'o .) in alio lierit Mis. Exempt. Nota fe,quoiquidiueseffet hocfeculo,in perditut omniiquoidmmodo ) exemplum. effet, Nmic4UtemAicit,trdiamiiuitoninhocfei fi $tultd,udtidrfriuoU, HicLbetDto.) <ulogrtdmen boni*connumerandum hdnceim Et pen contrdrietdtematcfcfhdtitiimfircubiqiinuenics.Mentiris-ficut ubiefr. 40 Stultajttuitjr impU. si Solitis mgiiatq, mhUcijs plemfime refirtu, 41 Vtnut,fhiltd,rmpid. f 3. Stuhifiimiimendticijs i rnugtiplcn*. 4.1 Vdnitdtifer fittacidrum ) plenifi. Defuo Confia. Notaadechriffoer pdmboliipfm & i ) fyiritu infujjiam. Deusde fyiritu fuoinfuffLms defolititimpietate, 54 Impid Ad, syc. uh notaopinionem deanima, ipfiuf atqjfdcrilegd. Incredul.in uotd,quantacontrarit lllum a Stutt4,udn<t,erimpi4. Vilijs}f.)NoUhic ign,) dixitpsrpctuo ignemdnfuruxi in quem ,jbiimdicit quiddicatdcfilijsifrl. dDrawcomte rtenium; <s stuttdju*inA,vitnpid. Honfmprxm.') 45-, v<m,i,fuihd,rinipid. Tu.istnuli.)tio* Dicithic,fenefeirequidfi utsi^gerendumpt> f cm*la mditribufms'.qu, miruu ad O Dvitffrc,)Hott btyfttdtitidm. iitlh td3quita u babebat. Virifeu famine Hota,quomodopoji 57 Stultdjnenddxjtympid. i J fs Azo<tr<u<t,ordcuUtmuelpr<KeptKm,6zot* tantm curdmmulienauorum jhtimfcrmoncm f ficit decdjhtdte ut cooperkt cciutem churtds AIcordtti dicit:qu<u perGnie* L fuam,qui rufinguUt in prx aincksbaminibits mulicralibidine infme UmfiDeo mcnddcifiimc mitti confingebit non dieemcdsfuperfe bat. Tkuirum Deo ) Hocicit propter c* fhnul,feipdttLtim utnre. k dit. i f fs V>idbo\i*tjin[mui. ipjmjntnducetn Deumfikqttenttm,ut emufii Vit 010
ri ta
s i Peruent.)^5otd,qu'imjhdte quodfcri exprxccden'ibm vfubfequmtibm, diligens Icfkr iurat, iurdmmtd fit, /ci't, ihquirM. ptltraeiusuera eyquminfana 7S CdUmJNoufituumiurjmih'ym. ei lit.)nota iterumfhdtam iurationem. ttrit tu iurit ct Varu, mendtx, crimpid, Subleuatm.') crebro.)Et ptfiimc,quinonccfftt[iul'ifiima dU; cura mentafuere,de es. AUui.) Adiartt Ucbr, in eleudtum& locutum fiffe Dicitfe ccclum ) Dco. Vminomi. Homindidolorum,qutuncquod liusgenitittuiin hoc d opre proalicriui quafi colebantSaraceniJicentesfxminMdbipfiseflarea femperpomtur. so Vanifiimd. Qtdnqtidgintd Noufit* ta. Ciitimc.)iiacmiliter. Rfcheare.)Ko* an.) [ er deannis,?e. Maliensprop. Adutrie ) mtngcntudlicuuu, uant q fingit,fijjhfia<t alias tuitdtem etiamnunquamferunt. cum r bicpefimtonibaldum, in fach hbidinofum tmtlttf,qu -4 Luad.) Aliquodfignumcontigeriit in lundi uxoribmproprijs. 8i Diabolicd. Notd,quoti* quoddicitperfcfkum. Themuth.) sj VanitatKcrinf<tniplentt. frdeturj ti ijhs fibulisdeNo cric Hat r deThemuth ) wn itetauitjwnbibens aliudtpdddicat. camel. ide&,fcindetur. occiderant ei Eccc ittrumcameUm tf Mendax,utfupr. Perdlem.liirment Themtb,qum ti Dro nefeioui quinolebant credere ffatt,) Zuiut fdtud;<fiic ottiferibit. q mu* s- Mendax uanst. ParadifjDe er pauiifofud. ffdterijmentiommfi.cit,ttefcio. Scdputo,quod st Perangul.)l'iotiificpcjtultijiii!tiiiuramcn<! dieratabiquo nominari pfaltarium r putatibi auditafunt. feripteeffe,que nunquam U^Tieouttribuit. Ho s Timentesfuffic.)Defudpdradifo.Optimdqsi Hermodattyli ruhafuntpdmttrum. f de maior minent Cclcd.) tfotafeperepctitamfituittttem rcmunerdt.)McntiriS,qui* ejl,quamChrijius res ) I deMigdis Omms mund. Qg.j infimeon in Eudngeliopromifit.Angeli.)Vrofequitur fumt qititur fientdiabdicofpiritu agitant, lgnemeh* fatmtttemdeangelis quoide igncreatos ajjirit, dicat er nff.) Notaqutimftult ignem cldrijf,<tt<fcf* mortuoijO-tandemrefurtetros, st Pdradif.yDeparddifofua. D plurinu. mofum. Pradif.') eparAdifofun,not<t as Paradif.)tiata,quadhuiufnodiparadifatt s AliorumautemfkciesDcparadifofua. ) enim er femper eferibit promittit Diligunt Sard' Ilosafhg.) Curergoprxcipis, ut gUw tuan ad d eautalia delethmcnta, in ? Etfi catfivrfei effefcilicctfemperbonis legemconuertantiirbomines non inter fecunt ukbruimu* (Joiffor s curnon e rdtionibus utbomofedpetenti* a p arboresatq; quas.babere Sedut litres, comtdere ddiciofe,luxnrkri,crconcumbereUtbcfh'xts'dnimdiabrutahomintsfubijcK mettdttx tibimet contrtrius exiits. Mefinenter. tipfi ubiq; er Scitotc 107 Hoemdlchidenmuocatin qui dicebat uitdmbuiitf. Notabautmdiftum. ) RuUmnnimdl.) Hic loquiturde prefeientia. fuperfeuemjfe a dngclos>zr atiuliffe Akorm. 108 Librorum ) hibrorumhommes les r ho. e Cbrijb.)De cfcri/fcr emmgelio. uoeat dsr<r9 Vand,mendax,criipia. gibus fubditos,cbrifiidnos cr ludsosMaxime 7 1 cbrijlum De ad* autemdehriflionisuitlt iicere,quoiantejum .) chrifb,quoipramuneiduetit habucrint,rnibilfciucrint'.fed dijjinfiones Micbumetum,ipfmnomen expreffirit, bri* uentttm & jiialtfus.) lterumdeChrijb. ipfedttuleritbondmlegem, legeriteiiUbroSbe* bic 71 Vatiifimttzrimpittnedivs Cco ) particip. adiung. chrijHunos 74 Diabolkd. maximenotdt,putditswflices, tres deoscre* quod 7j t/iulierib.) Hotd, quanti e&cicampifiia ddttt. circ mulieres. uf Kunquid. nictangit dliquamfibulamin* ) 73- HicfdcitfeincrepdriqudfiDeo,quaredli* d uidedtur icere mrSilid. auditam,ut i is- Hommes quiddcfuiiuxoributfujpicientur fmtipfie bo* Corafcuoeabanturjequorum pro cum Htt,r l nonfxt pus diquidprobibere.uraiur.') gnieipfeerat. o eu ut kmilcaf.)lfltaliquiserdtinimicusciuf. Q* iurdntenta coigeratedtfacere,quod Deifidem ferutrent lnfuff. Note quodftpe repetit de tiz Deiimunum.)tiotaimpct4tem,quimn<:e ) dnim >!"fflatione beau Marie, quiditttt^gat infinciilcerepotett. H I N1S S t 1 B R V.
HISTORIAE S.ARAC SIVE fVRCARVH
DE E
ENORVM NE* ORIGINE, MORIBVS, quitia,religione,rebus geftis: itemc|? de ordnationepo' litigeeorundem domi &foris, & difciplinaac oiv dinemilitaeTurdca;, dcg itineri* businTurdam Vncumuitfs omnium Turdcorum impcratorumadnoftfa ufquc tempora,alii s'( leftu dignifsimisjhoccg prae' ferti'm fcculo cognf tu utilifsimis,ac ualde neccflrfjs. Quorum catalogum proxmaftatm pagella indkabit
ACCESSERVNT
MVIC
EDITIONI
QVAEDAM
IN
priore ow/JJi,Wff(fe!^fiiw, ~uT~
ut uerft ptgnt
CiTALO'GVS
EORVM CL, V AB TERTIO bocTomocontinmuir,
fit AS.Ti Ni Lutheriepiftola adpiuralcdorcm. DemoribuSjrcligionCjCondirionibus&nequiuaTurcorum, Septcmcaftrenf quodam autoreincerto, & oflenfs Ma EpiftolaPij Papan.adMorbifinumTurcarpriucipem,qua faumctan fecff k erroribus ipfumadmonetjUt reli(fa illa usramfblidam^ legis Euangelka: eruds'tionem ampltxetur, MorbifaoiTurcarum principis ad Pium Papamrefponfio. Ordinatio politix Turcarum domi &T foris,incerro autore. Turcicatuni rerum commentarius Pauli Iouq epifcopi Nucerini, ad Carlum v.impcratorera Auguftum. Ordo ac difcipltna Turcicactnilittat.eodem Paalo Iouio autore, Ioannis Lodouici Viuis, de cditione uit Chriftianonim fub Turca.libellus, uibusicineribirs Turci Gnt ggredicndf, Fclicis PetantijCancellari) Segni* ad Vladiflaum Hungan'ac C Boemfe regem liber. lacobi SadolcticpTcopiCarpentoradisderegno Hungarixab hofiibus Tur' dsopprefib &capto,Honu'lia,
HIS IAM ACC,F-SSEPIVNT, Mehnti!et4noru,de Cbrilii<morum interitiutxcrjt Vrognomim prtptgium cMmitittibia,&finegtntis P calingtii inUtinim Georgituits comter[um,Bartbolom<co tutore. Epi{toUexkm*torUcontrAinfideles,iilllutlrifi.MaximiltimmAr(biiu(mAul}rU,iodeMduto de*fftiliionet*mc<iptworum,qumetUm[ub mnentiumChrijUnnorm* Turc* tribut* EiupUmleUus, ab Item ritux le nuUtisq; u gtntcu[urptui[<>htti, teremonijs,iomi ITE M,. DeorigineTurarum, ouom<mifucctjjormi^ sr eimiwfmo. DeTurciCiC moribm injlitutif, z? gentil Mihmndcipftudo^roi>httit> TstmerUn usPirthu. ConjliMtinopohiiMAhuwdefecttniocxpugnM. Aeneoburbo C*[ldltimnout4mD<ilt!uti,<ib obfeffutn,c4ptum,4cilireptum. Ricbtrio <tUo,Tborigneo CbrtfUiinijfGitUoa Omnti mftopboro l G Stnonc, nm Rtgis CommmtArios rumifdctitituUrw^n nUtn,regi%, deAitt, if/
MARTINVS lectori
LVTHERVS 1 pio s,
^||jpEFijj|||| &paccmin Chrifto. RT AiaM Hunc lu brumdereligione& moribusTurcoru obla^ ^S^^&SSm accepi,& non fine confilioût mi ^Tî^l tum,!ibcnter Su i^^Sfc^^ffiM hiuideor, lnOjederecftitui. Ha<ftenuseninf cum uehementer cuperem nole religionem &C mores Mahumetiftarj nihil ofiercbat qum m&ijg&Bm quedam Cfutatio Alkorani,8itemCribra' -11 stioAIkoraniNic. deCufa: Alkoranumuer ctiamnumcupio lgre. Videbaturfantamille Confurator,qum Cribrator,pio ftudio Chriftianos fimpliciores,uelleMahometo ab in fterrere3& fideChrifii rctinere. Seddum nfmi ftudent, qua?<jtur pifsima& abfurdifsima ex Alkorano excerpere,qug ad odium facmt &ad inuidiam moucrepofsint uulgum & bona quac in eo funt, uel tranfeuntn confutata,uel occulunttfacfumeft,ut parum fidei & au, thoritatis tnuenerint, quafiuelodio illorum uelimpotentia coii futati di fua uulgarint. Hicautem uir quifquis fuerit huius libri author,uidetur Cummafil decaulmagere,quafide&apudme magna authoritat confecutus eft,utci fortiter credam tquam fyncericeruera narranti. Et ququ modica&parua funt que narrat, & plura SCmaioradefder tamen ta ipfamodica Siparua fideliteroftendit.Sic enim ea narrt, ut n folummala eorumrecitetjfedetiam optima eorum iuxtopponat ca^ (cprscdicatjUtnoftros homines illorum collatione argut, & uitupe rct.Nec tamen eaprobat tanquapie fala,fed animofe &fortiter,qu tumpro illo tumporcfieri potuit, confutat. Hsrcfuntfn certa figna candidiSi fynceri pefloris^nihil feribtis ex odio,fedex amoreuerita tis omnianarrantis. Qui enim hoftemuituperattantumj&folumtur^ laudabiliacius tacet,is pia& abfurda eus criminatur,honeftauer &C pro(t.Q_uid enim facilius, qum palm tur magisnocet caufae qum pia c inhonefta(quaefeipfa confutant)cn'ininariVAtbona oneftaq, h detrafla,c5futare:hoc eft caufseprodeflfejhoceft fcandala toll fpecie re,&angelum lucis mentita formafpoliare, & fua propria turpitudi* ne &rapinalucis odiofum reddere. Itaqêxhoclibrouidemusûrcorurn^feu Mahometi religionem, ca:remoniis(pendixerim)5^moribusJeflemultofpeciofior)qum noftrorum etiam religioforum,& omnium clericorum.Nam ea mev defifa^d fimplicitas uicT:us,ueftitusJiedium,&omnium rerum,ut hic aa
liber indicat.item ieunia &preces, conucntus gnrales uulg, apuc! noftros nonuidentur ufpiam imimpofsibile cCi,uulgus noftr ad ca perfuaderi.Deinde miracula & monftra abftintiae &difciplina:in religions ipforum,quem n pudefaccrent monachor5.,Gue fit Cartufianus(qui uolunt optimi uideri)fiue Benedidinusf Vmbraefunt no ftri religiofi ad illos collati, & uulgus noftru plane prophanum ad il, lorurn uulgus comparacu.Nec ipi uere Chriftiani,nhriftus ipfe, necapoftoli.,necp prophetsc^tantfpeciem unquamprccftitert. tqs hoceft qudmultitamfacile Chrifti)fidedefidunt adMahomet, SCei tam pertinaciter adhserent.Ego plane credo,nullumpapift,ino triduo agerent, nachumjclerumjauteorfideifoctînterTurcos in fua fide manfurum.Loquor derjs,qui{ri fidem Papsc colunt^ optimi inter eos fnt.Cetera turba, & maior eorum pars^prlrtim Itali, quia porci (lint de grge Epicuri, nihil prorfus credcntcs,fecuri funtab omnihaerefi & errore, fortes^ & inuidi in fua fide Epicurea, tam contraChriftum qum contra Mahometum, 8c contra ipfum fuummetPapam Atcp hoc confilio hunclibrum edimus ,8tin faciemaduerfantium Eugelioprotrudimus,utftultafuaopinionecfu(,rcipiexperian^ tur,& manibus proprrj palpent,hoc quod Euangeli docet, uerum eflTe.Nempe3Chriftianamreligionem loge aliud 8fublimius aliquid e(le3qim ceremonias fpecio6sjrafuram,cucullos, pallorem uultus, ieiunia^feftajhoras canoi-iicas,&uniuerlamiilamfaciem ecclefsRo' nian^ per orbem .Nain his ormiibus fperant longiftim Turci,qui tamen Ghriftum & negant,& ardentifsim perfequuntur n minus qum noftriPapifbe eundem negat &C perfequuntur. Deinde &hoc palpent efiuerum, feiticetChriftianam religionem longe aliud efle, qum bonos mores feubona opra Nam in his quoqjoftendit is li, ber,Turcos long (periores efeChriftfanis noftris. ItenuncTyranni&Pontifices3& propter fidemChrifti.id eftpro & pter egremonias ueftrasjoccidite3exurite3fuffocate3profcribite3 pie no impetu infanitecum hic uideatis, ueftrarum cacremoniar clarita' temnonefleclaritatem,propterexcellentemclaritatemTurcorum:et ueftros mores,ad iltorum mores collatos,planabominationes effe. Itacppro apologia quadam Euangelrj i-ioftri, Gmulhune librum edi' nius. Nc enim uideo quid caufeftierit, qud Papiftis Rcocculere turreIigioTurcica:curfolumturpiaipforumnarrarint.Scilicetqud fenferunt,id quod res e(t,fi ad difputandum de religione ueniatur3to tus Papatus cum omnibus fuis caderet,nec poffent fidem fuamtueri, & fide Mahometi c5futare:cum ea confutare oporteret, qu ipfmet maximprobant,et quibus maxime nicuntur,*cteatueri qusc illiwa^ xim
ximeprobant,& quibus maximenituntur. Sunt,fateor,plurima apud Turcos in fpeci quoqjturpia, et abfur* dafortaffe.et interim pluracreuer2t:necmodo peromniatales nunc Turci funt,quales hic liber pingit, ante capta Conftantinopolim id eft antefeptuagintaannoseditus fi eut folent omniacumtemporein peiusprolabi. Sed haecmala pulchr teguntur fpecietam efficaa et ua lidaC3eremoniarum,bonprum morum, et falforum miraculorum. Nam quid non fuitapud noftros quoq? turpitudinis in tt monftris libidinâuaritiajambitionis, lperbiasinuidiae, difcordfej blalphe/>, miCjmendaciorumânitatis.impietatisc utSodomam et Gomor* rham uinceremustet tamen hgc teda fuert infirmiore fpeciecaeremo niarum,qumTurcorum eft,ut ea omnia non uiderentur,etipfi nihi. h lominus (n<flt aberentur. quanto minus mouebunt Turcos fua tur pia,tam religio (s caremonij s ornataf Proinde hune librum,etiam hoc altero confilio edimus,ut feanda^ lumMahometicum prxueniremus. Cumeniminuicinonunc Tur^ cam& fuam religionem habeamus3monendi funt noftrr, ne fpeciere ligtonts illorum et facie moru commotiaut humilitate noftra; fdei ac morum deformitate offnG'JnegentChriftum fuum.et Mahometutn fequantur. Sed difcant,religionem Chrifti aliud efT,qumcseremo' niaset mores. atepfidem Chrifti prorfus nihil difcernere, utrae carre' monix,m ores& leges,fint meliores aut dtriores: Sedomnes in un maffamcontufas, difcantad iuftitiam nec elle fatis nec eis efl opus. HxcniRdifcamuSjpericuIumeftjneplurimiexnoftrisTurcifiantja' lioqui procliuesad multo minus fpeciofos errores. Etquamuishicauthor Turcorabfurda & turpiaftis exagitet, deindeeorum fpeciofa feandala & ipfemotus aliqudo Iapfus (quib. eftjUti atetur)(tis candide & rede confutetuamen uidemus illo tem. f porenon ita ualuifleinpublico noftrafummapra>fidia,&robu{frfsi maarm,quae funt articuli de Chrifto, fcilicet qud Chriftus fit filius Dei,mortuus pro noftris peccatis,refu{citatus ad uitam noftr, quod fideinillum iufti.S^ peccatis remifsis falui fumus,&c. Hxc funt toni, trua5quedeftr uuntnon modo Mahomet,fed & portas inferi. Ma' homcthenimnegatChriftum eflefliumDei.Negatipfum mortui pro noftris peccatis. Negat ipfum refurrexiflead uitam noftram negat fide in illum remitti peccata, & nos iuftificari. Negat ipfum iud cemuenturum fuper uiuos & mortuos,licet refurretflionem mortuo^ rumSi diem iudicrj credat.Negat Spiritum fanclumtnegateiusdo' na.His & fimilibus articulis eft munienda confcientia contra egremo niasMahometi.His machinis Alkoranus eius confutandus eft. Nam fi iam diftos articulos quis neget,quid illiproft, etiam f an aa 3
bis ft Turcorum refg/ofustCS georum reltgonem habetjtmfi tr,fi quis hos articulesteneat,qudiilii nceat fi neq?tam mulia ieia, j neôrctjiii'gileâbftineat: iie<j uiflUjUeflitUjgeftu re familiari tmo, deftuSfit. Sint Tufci,fntPpiftE hfs rbus cJarat fimulucrafideua cui; & iuxfaifs criminibus turpifsirriis oppleti funr,'Ccoram Deo abominabiles,&apud hommes dibiIesSed ueniahuic danda eftaij thri,qui communi uidofculi,maiora nonattigit:&Tqug attigit,ftiio fitato fui tmporis formautt. Laudandus uero ob infgnem 2elum, cndorm diligcntiaro.quibus quantum Si potuitjprftitit fideliter. Plura fiert dicam, fi quando mihi ipfe Mahometus lkoranusqj >-luusmfnanusucnrit Sperocnim Euangelium noftrumiaataluce 'IZ'lvL>" J2g!ls3 ti|jnini!PJ!"JEÎ"riJ'm gfleante t'udict]diem,i % v V abominbilem jplm Mahometum prophe^ y-itam. quodfaciat Domi' . "h ;>; ' nusnofter > <.' .r: ,i;:r "v I.E SYSC HRIS T VS .'nctir/i-, n: ,;n.:i; :- w cito.Cui fit gloriagterna, Amen. i; ' '" _ Procemium
TRACTA' PROOEMIVM IN DE MORIBVS, CONDITIO. TVM flibus,& ncquitia Tutcorum. Tdmetfi huius bri ereligione nuthor H d ncmoribus iiomtnuum TitrcorS f moieft fupprimif.pitm resTurroi tamen occajione tridin quo tunportad loca qittc perduflttifit,qsittifc ptrftexerit rstu.Vt pparent A e'xomnibusrircumflintijutum inbatbifitritJiiihiequidem ht mtrerifidtm uidttur tmimo ddti Domini confilio neuolo adolefcens cjftrenfi lomgeni'o.ifloqj preditus,tx regione eptem S Daniel ineus exa introdu8M,uti quifpiam,cr dmos Sw^per iz.annos txdiotonftruttuutukt in c Qi[fimpo[fctcognofc<treomniTurcicmin[litutieni,quadeliCbrillian<etxponert>,utptf^^ bomines aduitum ixuerbo dinone CimjiiMorumfub TurcicerHitute,txnmuUrmtur componenitm lefionm m Dciiiomr.em hojlium.Necoffendit pium, ptetdtem,ne unqitim trddcinturmunmijlontm quodfemononbafotexiftmelfgdiitimLttinuftrmoniSyquuminteliigipliinpofit.Etmttltit qu parem frulium bttrb'arifiim* tfftrrc Uguntv/r outioneferiptd, tamen khoribus. nonpojjiint PspSBgll h ma n i s s MA perfequutionum gnera non tam tiU' &anguftias,&tmore9 ra'f ^^Q manaqumdiabolica.triblilaties 3r5^lrioul'sirrior' temporum,quae hatnano gcuciifutura prsedi ^l i py>j l^fll (Aafant,&!adhucquocidieannciantiir,inrerietamueteri3 îi^ qum nouiteftamenti,in h arrendis draconutnSibeftiaru ngnr<s,&~(tupendfsC)ofum S~demenforum monbus,S~ codicibus cleftium(pintutaminfolitisadibus& geftibus,hadtenusi'n kgebamus.Nunc autem non multis exemplaribus opus cft,cum manifeftis experientt]s,luceclarius doceamur.cain foribus noftrfsadefle.SCcerui'cib. noftrisinceftanter et indubitanterincumbere.Nifi forte non uidemus illam aucatifsimam beluam,inimicum crucis Chrifi draconem crudelirsi'mum cuntftts par d (Mam dico 8~ cateruam T urcofum<nHd<']t<stmor5) emoh'Ms tibusorientaIib.&;affla(flufuo,populiChriftianimultitudineinfinita,uene 1 nofax i'nfidelitatis infe<fa,finibu$Italix appropinquare, ad ruina Rorna neccIefieûamfolatnhaiSenusintaeflamreliqueratjtotisuinbusmhiate.' O'qui's nodoleatfuper tt & tantarii animariimorte, quas quotidieaper tisfaucib.infatiabiIiterdeuorat,etfugdamnationisheredesfacitf'Ovpetm' cioiet crudelisnimis perfecutio. O feculisinaudit feelus. N em in corV pori,ficut cteri perfecutores,fed Si in animas faeuit.Etd corpora exteri'us fouendo, fub pietatis fpecie non occidit, interius fid auferdo, animas fua diabolicaaftutiaoccidereintendit.Huiusreiteflimoniinnumcrabtlismul titudofideliume(Tepoteft,l]uorHmultipromptifsimieflntprofideChrifti &fuanimanimarfalute,in hdeChrifimori,quos tamcferuando mo du<flosin captiuitat,pcr fucceffumtporis, fuo infedos ue* 0te corporali,8<; neno,fidChrift turpiter renegarefacit. Huius rei ueritat fin meipfo ex pertus didici,qui cum multo mentis gaudio expedab morte pro fideChri ti fubire,et tamCutinferius declarabo)de ign femiuiuus extra<flus,etuitg redditus,per fuccefliimtemporis detentus in manibus eor,ueneno errorts eorumquafi infe<fhis,defide Chriftinon modic dubitaut'.Et nifi niifericor diaDei mihi adfuifiet, &Cme euftodiffet, turpiter eamnegaffm.Igirur meas intentionis in hoc tradatu eft,ea qux de adibus,c5ditionibus,motib.ir ne quitus Turcorum,experientiame docui^memori & fcriptisrecmedarc: utfi fecundauice(quod Deusauertat,licet adhuc fatis timeam) 01iamfn inmanus eorCincidcre ctingat,ab corumerroribus melius qumiuuenis reci a a 4
feri wccuftodireuaIeam.Etcre.do,qud etimultutilttatis p&fsitcferrf, fi unufquifcp fideli iftis tcporibus talia audire,legere,ftudere conaretur, eo ud ficut liquidconftat,multf,itn innumerabiles Chriftiani, fid Chrifti q a de eor aftutia dicuntur, do rencgant,ignorantcs,imd n5 credentes qux nec illaqueati docentur experientia quodprius intelligere neglexerunr. PROLOGVS. c jivnc autem mexinfelicitatis hiftoripraponere uolo, quomo ut S quando captus fui Tutcis,dC duclus in eorum ca do Ccilicet C ex his lV^jln ptiuitatem,ut eti illis qux dieflurusfum, unufquifq} cer $fj*v'k tius fidemfaciat.dummenonfabulas feu fidicia, fed experts in SS~S~meipfbuentatcnarrarenmpHctKfdeprehendetrtt.VndecaAn a ~43s.ino6it hi> Uomiui*H.ce C cxx vi. in obitulmperatoris Romanorum Sigiftnun di, magna inter Hungaros 8CAlemannos exortafuiffetdiffenfio de fcido S;g;fmuJ:<s rege,eo qud Imperator lgitima fucceffor fibi non reliquiffet: Turcus ma (l lmper-ttor. gnus, qui uoeabat Moratbeg,pater illius qui ncregnat, uideliect Mche "j metbeg,c magnaexercitus multitudinepartes illasintrauit.dicebat enini babuiffe trecenta milia equit,ea inttione ut tot Hungari deuaftaret: qd fecilTet.nifiaiiurdfluutjinundaaoCDcoficdifponcnt^fibiimpedimento fuiflet.IHaitaq?intentione fr uftratus,direxit aciem prouinciam ultramon ad ,. Stptnacijlra- tan qug Scptcm caftra uocatur, C omnia fibi occurrentia crudeliter deus-1 Jiauit SCdemolitus eft,nullo fibi impedimento obftante.Ea tempeftate ego iuuenis x v,uel x VIannorS.eiufdem prouinciar,anno prcdente receffenitiuitatn. rdeloco*ciuitatismef,ariteneritiquodd5caftcll,fcuciuitatul,nominc hlasrleo6ag SchebefthfecduHungaros,inTeutonicouer*Mulenbach, ftudendigra ria. Qua? gd ciuitas tcerat tatis populofa,no mult tam bene munira.Ad qu cfi Turcus uenifTct,^ caftris politis expugnare ccepiflet.dux Valachorii.qui c Turco uenerat,propter antiqu(qu prius contraxerat c ciuibus ipfius ciuitatis)amicitiam,uenit ad murS,2Cfedata pugna,uocatis ciuib.per c fuafit,uc fuiscfilrjs cfentirent, C Turco n pugnart,eo qud nequaqp ciuitatis munitio effet fufhciensadrefi'ilend(hoceni'meiuseratcfili,ut :< ciuitat Turcoc pace darent ) Turco impetrare ueller,qd Maiorcs ipfe ciuitatis uftp ad terra fu fecipi duceret,& poftea quado placeret eis,rece. dere,uel eti (lare po(Tnt:reliqu uero uulgus fine aliquo rerS uel perfona; detrimto Turcus in terra fuduceret, illiccj} data pfis terra ad pofsidend, deinde ad placitrecedcre uel habitare in opportunitate tcporis,m pacepof rent.Queomnia.ut^mifraMmpIetauidirnus.Impetratseigitfuntchocpa doinducie ufqjincraftinf,utunuf|fq5po(retfedifponcrecareb.etfamilia c pace exituri. Quid uir nobilis c fratre fuo aequftrenuo uiro, qui prius fucracCaftellanus3& cTurcis mult cflixerat,huiufmodi cfilio fi paclo ncquacf: acquicfccns,dixit Ceprius cties uelle mori,qudm fe& uxor k &4 filios in manusTurcor tradere.Perfuafiteti qi plurib alrjs.Et elecfaunade turnb.quintroiuit.&pertotillnoclarma&uiclualiaintulit^fortiter muniuic.Chis igiturd egoturrimintraui.&expecTab cmagnodefide rio magis morte ql uita. Facloitaq mane.Turcus magnus in propria perfona ad porta ciuitatis uenit,& omnes exetes unquemcp cfamilia [ua,iuf* fit fcnbi.8ldeputaris cufiodib.in terra fua duci,fine 01H11eruelperfonno' r mto. Ciues^qjetmaioresduci Valachor,eodmododucdosinfu tf r ccefsit, Cigtf uniuerfusexercitus eius de hac preda null parte habere po[ui(fet,c maximo impetu etintolerabilitrxia unaniwicer ad turrim, in q erams
cramus,fpcaliquidlucfaiidicucurrei-5t. Quantaautem&!quaJi'shcFuerie tempeftasjmgua nulla fufficeretexprimere.Tanta erat denitas fagittaru et |apidum,quoddenltaternpIuuieueIgrandinisexcedereuideretur.Tancus at clamorpugnantjm.Sx: ragor armor,8Cftrepitus currentium ut coda f mult declims erat, $C terra concutiuiderenturinmornento.Etquiaturris immdiate teci fagittis C lapidibus contrfuert propterfortitudin tam muroram nequaqu potert praeualere.C igitur tardior effethora,ut pura dedinitut foltdechnans polt meridi,S mhil,pfeci!Tenr,inito cfilio,altjs"pugnantib. iei aqaddeferendumligna cucurrerunt,8ftruem lignera quafiipfi turri gqua 1 o uefunt.Submiflb igitur i'gnesnos quafi Ocut decoquunturpanes in furno, :u dccoxerunt.Et iamquafi omnibus mortuis, cum uidiffent amplius nemin d in il turri moueri.diftrahentes ignem irruerfltt per oftium,ut fiforte aliquos ie* n miuiuosinueniffenr.refocillatosextrahet.Mequocp eodmodoextrah t tes,mercatoribus uendit tradiderunt,qui me cum cxceris captiuis pofitum Zirenopolim il eatena,trfito DanubiOjiifq} Adrianopolim,ubi fdes ipflus Turd Ee in in* eft Adriar;nt.cfis annum Dom A' r magni,deduxerunt.DeannoautDotninipra:di(flo,ufq3ad r nix Cc c C.LViii.inclufiu, illius durifsimx capciuitatis grauifsima onera fedis Tarcu Kintolerabiles anguftias,non fine corporis &fanimae periculo ililiinui Qc t tandemDeo auxiliante.ut infr oftendam,liberatus fuperaui. !J TVRCI TERRAM 3 QVOMODO ORIENTALE M INCOEPE ET REGlONEM rimtpoffidtno-inbitbitare. Cap. I. Ecv N D v M omnes hiftorias fcribentes apcrt f Ortus huhz r^p^f^1* 's~i\'&% conftat,quodIexMahometi,&fe<3aSarracenorQ o circaann Domini fcxcentenm/ub Bo tne, m | incpit I w ^^f^^&iî 1 r^â ^"v^ nifacio quinto.if HeraclioIroperatore.FJorus't au tem c'rca ann Dominio{f}ingentefim,fub Le<v V^y O^v( Luouicus nequarto,f^Ludoui'coImperatore.TcenimSar r ( V^fto\J| c I raceni ad tantumcreuert numerriSCmu!situdinz In t'~er.itOf. ^(rJTAii^^ fi. 8^crudeiitatemc5traEcclefiarn,utiamdudcapto y l ,)i AW {r-^jt? ji/ imperioHierofolymitano3Romam uenientes, e2 ==r J:rrLl obfederint;2^ omniaqu extra munitioninuentafunt, crudelitercbuiTcrt: ecdefi quoqjfancli Ptri ftabulum equor fEcert,&funditusdcftruxert:ItaliametSicilideuaftanteSjinterrfu redierunt.Fru(fl6aut omnismaliciifnequiu'ainfignis &fdigrjs mda cibus(quib.nunc innumerabilib.abundantjincpit facerecirca ann DoSoltttnus. minixvs. CClx X x.Tunc igit,Deo permittente,Soltanus magnus egreiTus & de plaga meridiana,procefsitctra orient, Siobtinuit omnemregionSi munitionufq ad mare.Cum igitur uidiflet terra fpaciofam& mult aptam 4o 40 adinhabitand, diuilit ea in fcptpartes 8Cdimifsis ibi fept de principib. ruis,unicuiq5partcmuncomendauit,8<;tradiditiurehareditariopofsidea t dam.Quorum primus habebatnomen Othmanbeg,fecundus Ermenbeg, tertiosGermenbeg,quartus C%archanbeg,quintus Andinbeg,fextus Men1 thefsebeg,feptimusKaramanbeg.Cumigiturprocedtetporeunufquifq i mamfuarnincoleret,gubernaret,8inpacepofsideret, ille qui uocabaturr 1C Othmanbeg,incpitterram fuSCfines e/usdilatare,^cius qui iuxtaeum othmintg. erat parteorientis, terram inuadere. Cui cum ille refiftere nonpolt re lictaterra fua fugit,flf ad illum qui Karamanb eg didus eft, fc conculit Igitut
gftar Ochtnanbcgillusterraobtenta,coniierti'tfeadimtaddiitnterfi!Utere liusquuuxtaeumcratali^parte.&eoûtpriore^xpulfo.tranfijtadtercis^ ad f aloi terras ipf folus ob tirmit, prioris mvdo&ad quarto, &C quintum.Et ie omnium a excepta folum illius qui Karamanbeg didus eft. Et hoc ideo, quia idi quij fade eius fiigerant,eid auxilio erant: tum eti,quia terra ipflus mtilt ad ex pugnandS difficilis erat,t etiam(ut magiscredendum efi)Deo fic placuit, Sic ,. indeferto i enim olim*in terraChanaan aliquas gtes deus inuitfas dimiflc.iiiquit>. exerceretur Ifrackficeti illi facere uolutt.Nam ufqjinhodiernum di inu h'n: ym.r Susperfeuerar,8multas mfidias TobftacuIa ei prabet.Nifi enim c eo pa uJ.J.: cemTurcus habuerit,nequaquam audet fecontra altumad beltuiiMnouere.'a r,o;al~ Quod fi fecerit.immediat ille terras fuas inuaderct.Ter enim,me adhucibii i exiftte,defcendit, cVillius terras inuafit,cVmulta uaftauit,combufst,SC de c ( diripuit. Ille etiam ctra eum plun'es afcenderit, tam modicumprofecit. Vna autem uice cum tanta furiaSîndtgnatione ad eu exterminandum cirnt I milia magna multitudineexercitus perrexit,interquos(utdicebaf)ertxx. pedit,portantesfecures8^ a!ia inftrumenta,eatntentione, ut terra illius pe I 1 i m'tus eqerteret,i'hcifis arborib, cVuineis,ita quodampliustnhabitari n pof 1 fett8^tamenreuerfusc5pofitapace,omniaintacftareliquit.Vndeexhocpo < [ tefthabericertaconie<ftura,cVcmuneprouerbiumhabeturintereosquod Il ] >"_ Vroutrbkmle^Karambegftabiting ternutn. Illi igiturOthmanbeg(Sf ofteri eius,quiab* p '(' Karamunbtg. eo nom?accepenmt,c\' Othmanogli ifli funt,id efi,filrj.Othman)ufq; hbd Othmanogli. die eft rex8idoatinustotiusTurciaf,&jn tant profecitj^quotidiejpficit, utnfouminorienteêrumetiami'noccidteiameiustimorhabeatur. Et virtdrw. Tartarus magnus de orienialibus procds femel fupcrauerit.ut Jicet ipfum j folituseratdominus meusnarrare, quia adhucultra marenibi'l obtinuerat, iftis ideo non habebatpotentiam refiftendi: tamen tporib. tantaf eft po. SC tentiafjUtepottiorninueniatur.necaudiaturinonentaliplaga.Cactef omneregnukramarinadhucufcphodieinfptemregionesdiuifum,U0' cabulis priorum inhabitatorum nuncupaturfcilicetOthmanelÊrmeneli, GermanelijCzarchaneh'jAndingelijMenthefchel^Kar.amanclK SIT 'sECTA Qi.VOMODO MVLTIPLICATA Turcorum, quomoiohoc Turcm r nomai Mceperit. Op. 11. t DEfeda autem Turcorurr^hoc quod mprcdent! capftulo taflum ef, quoduidelicethecfeclafrucftum malicucTuac, culpaChnfu'anoium Chrilii fidem neganti,confecuta fit,eo ordine quo nunc quotidie apertifsi mconfpiciturfieri,eodem etiam ordine tune facûmfuirle, nulli dubicll poteft.Vnde ficutditfumeft^mSarracentuelMahometiftarinccepiflent Chriftianos perfequi,cVterras eorBoccupare,muhiex Chnffianis,uokntcs 4' 4' declinareperfecutioneorjfeipibseisfpontetradidert.Ethocpate^quia4' adhucufq;hod*ie;nulracaftclla&:oppida(CitmTurcia,deilli.sannquisGie 'cisfub dominioTurci',qugfetuncfpontetradiderunt,ideocjjintacftapcimS ferunt. Vnde factum eft,ut ipfi Chnftianieis auxilio ferct ad peffequencios alios.feuceteros Chriftianos. Et fie eorumculpaccepitfedaTurcor crda re,propcer cenfuras Ecclefiafticas quas n ttmebantincurrere. Et quia ipfi hriftiani ert,inca?pert fub quadapietatis fpecie deuidis Chrifiianis par cere 5Ceosin feruosC analfa s l'ibi retinere.Etextcincapit il la irnpiaaui ditas pofsiddi feruos &C aneillas,qu ufq?hodie in ipfa fela perduiat.Tandem ila feda iiiius pietatis culpa in tant excreuit,utma!icia Chniliancr in
iupcffcquendis cxtetit Chriftianis3excederetmal<tiam inRdelium,8Cinhoc eu* ad rum magiftrifirent 3t pra? hv,din culpa difci'pulos haberentaquos perden* dumanimas magifiros ipfi habuerant. Et ex tuncintrauit ille nouus &fpiritualis Mahometus nutict'us Antichri' Thi fti i cperunt iam ipfi non Saraceni, fed Theorici, ideft (pirituafes nomeniTurdibeoricl i habere,eo quod in attrahendis Chriftianis ad fuam maliciam,ifauertendis 0 fideChrifti,&fccietate Ecclefia:, quafifupernaturalem uiderentur habere effv. caciam. Cutn igitur Ecclefia cos corrigere per publicas cenfuras decreuifr,t ip!iculpamfuamexcufarc, 2ffipfbsiuftificarccoeperuntdicentes, fe Ecdefx incurfu Sarracenorum euftod>* 10il i~ iahocmuhum{rure,eoquodChrifiianosab C rcnt.Et tunc additaeft cisiccunda malicia, fcilicetfiefahumilitas ihoceft fuii-tr luijpfwt t< c *pramiune ipfius,fubfptc>e humiitatiSjCoiiiraEcdcfiam cre<fio cuius*primum eft ex*P il a teriorapparentia in moribus, exemplaritas fimulata, C ti religionis fit'la often tatio. Et ex hoc hypocritx nomen Se remfibi non immerito mncticauerunt. t: Cum igitur procdent! tempore crefcente culpa eorum C ma!icia,Ecckfa 1 uideret eos obflinatos, brachio feculari armata contra eos procefsit Sed ipfi u non n cognofcentes, fed defendentes cul pamfuam friuolam, cclefisepublie rep ftiterunt. Et habita contra eam uiefroria terras Chriftianorum inuaferunt. St: il ) n more tyrannko omnia deuaftantesôtum Orientem obtinuert. Et ex tune ho fies fi jofi Ecclefia: &inirniciDeifa<fi, ab uniateEcclefi* diuifi ipfi humani gne- Tdipi mirtcua j( Cuius dmuniauxilio dC potentia freti,etiam uirlis clartreTki* risinimicofefubdiderunt. r tutibus &rfaifismrjculisc(arereinceperunt:utfcilict t prarmiumfuxde(pera<'eos. 0S ntalorum confirmt!, citius 5^ fationis confecuti, &Tiiiobft(natione omnium t c ciliusualerenrimpcrio diaboli parre, &ad eius libitum animarum perdition nemoperat'i.Etexhac(n(fi(tatisfpecieetiamtertiijmnomen accepcruntjijtfcr* liectidoluin uocarentur Sf elTent. L Sed quod ta'e flntt inirium huius fecae apparet in figura Apocalypfis L() s Lccmex decimotertio, ubi witi'm^perfecutionis forma ponitur in figura befts'a;afcen. Apoc.~3. d d de terra, habentis duo cornua fimilia agni,QCloquentis ficut draco. Ifta AI dentis go befi afeendit de terra enim c quia foliditate 6C firmitate catholic fidei orta c Habet duo cornua fimilia agni maliciamjnuidiaeib fpecie pietatisj Se n ncqmtiam fuperbix fub fpecie humilitatis & obedientix confecuta Loquit fcut draco quia opera flforum miraculorum uirtute diabolicafe facere tur oftendit. Nuncdemum uide, quomodoecclefiaAntichrifli per omnia fimilitudi'nem EccefiacChrifti,licet peruerfo modo.Ilia enim pro fundamento fuo habet tenet 0 opusfjnciisimxTiirLitatis,imicuiq?pcr(oncB proprium attribuens.Nam prÎ laturaecdefiaftica,eftopusTrinitatisattributum patri, Exemplaritas, qux per incarnationem SCobedientiam fuit,eft op us Trinitatis attributum filio. t' Miraculorum autem operatio, eft opus Trinitatis attributum fpiri* tui fanefo.Ad haecenim tria omnia reducuntur,quae ad flutem animar pertinent.Ad ifh etiam tria, qux de principio eccIefiE Antichrifiifupr diximus.reducun' tur omnia etiam quxde ncccfsitstc untad damnt ionem te tius hominis. ~VA'0>1 TIR-,
TERR1 B1 LI S, Q.V A H 'QV ET I HE NDA I fitfcftitTurcorum. Cap. III.. tam multa.imo ter omnia huius temporis accidentia dCoccurrentia perruadeant,nos debereeffeforicitos,cVrdoceantfinem mundi timc. nobis CVm inquos fines feculorumde re.prasfertimcumnobiscertumfitqudnosfinius uenerunt facraquoque fer ipturautriufquc teftamentt,prtfertim ipfa Apocaly, pfisjhoc ipfum nobis perfuadet. Illac^terribiles 8Chorribiles figura OaniclisSi Vigm*Danie Ezechielis qux nobis non tam ad feiend uni & intelligendum,qum ad timen lis r Eztclne dumde uhimorumtemporumpericulisfcriptis mandatfunt.quorum etfi ma>~e lis. t teria defcriptionis terribtlis fit, eflrecftusamenmulto terribilior Gnedubio cre/ mu dendusefh Di(pofitioquoquehuiusmundi,eius(ne(3uternirpropinquum n Signinit f iam finem nobis apert dcmonftrat;fcilicet in omni ftatu pronitas ad malum,diT du ficultasadbonum,auiditas praelaturae tarditas obedientix, artiumquoque u eu n riofitas ,'xdificiorum uar/af uperfluitas C fctentfjs pra-iiimptanouitas;&m in > omnibus denique rbus fuperadduaanu'quitati noua uanitas Sed interhxc o< nos multum folicitate debc< mniaillacruentabe(ia(fe(fiamdicoTurcorum) ret, cuius concinuum augmentum,afsiduitas pradiorum & perfecutionum, diu turnitas durationis non aliud qum aliquod grande difcrimen & fcandalum, i. [S Dequibus tamen omnibus nibulationescpSCmiTeriasextremas denunciat ,_ quafi nihil curamus,non obaliud cert, ni'fi quia abfcondira funt ab oculis neAb^ lodchitn is ftrisjtellante abbate loachim, fuper ltud Apocalypfis decim tertio; Quis fimi. bas. ea c'ita dicfnte;Heuheu,quetefle arbi. if Apocali}- lisbcfiisej&quispotentpagnarecum trornatos in mundo,qui tanne huius calamitatis anguftias non euadcntr'u nunc abfcondita funtab oculis eorum Inflices matres qux tales genuerunt, t. t, &ubcraqula(r}aucruntfilios:miicri parentes, qui pro talibus thefaurizant, te nefcientes qud cogitetDominus malum fuper diuites terras Audite, audite ca obfecro uos omnes qui diligitis natos ueftros. auditeomnes,qui paruulos delka t nutritis, Docete filios ueftros habitare in fyluis,uiuere in deferto de radicibus as afiluentes derelnquere, dCcarnis epulas deuitare, ut difeant nt herbarum t delicias a re, i Hxcille Cert cre 3 commoraricumferiSjdonecpertranfcatind/gnatioilta, fic do, quodficut temporeNoeincredulosaquaediluuij repente occupaueruntjfic ri' iftistemporibusfacietincautos magna[uindiWa & uniuerllis indignatio diuin na,ineuitabilis &C iempiterna.lftam quoque extremam necefsitatem Saluator in if Euangeltodocetdedinare&fugere.dicensrNoIitetimereeosquiocciduntcof lUttlmia, lit pus,&rc,Etfequuur;Timete eum,qui pofiquam occident,habetpoteflatcm mit terein gehennam,& dicitnotanter, Poftquam occiderit, no determinans. Non sa. [10 enimilla perfecutio occidit modo humano, fed diabolico.Communis enim mo m, dusoccidendie(l,corpus& animam abinuicem feparare; inhumanusautem, ni' imo diabolkus eft,animam occidere, & ad inficiendum alios fuo feetore homi, de4' nes, quafi cadauer putridum, cam in corpore uiuofepelire SicutenirrnneM 4 lis exterior exemplaritas uinmis ad profetfum animai eft onus odor c HRI b s T1 anima:fncfaein corporedegentisfic nimirum reprobis fimulat/o uir in tutis exterior ad decipi'endumanimas,cfi ftor animaein corpore umo exiften' lAKthtii' tis.Haec funt fepukhradealbata, quorum ftor infdelitatis totum orientem il' fecit,6:niincfeincipittrsfunderein occidenteni. Scdterribik eft ualde quod fquitur: Habetpoteftatem mittere t'ngehennam.Oinaudita malitia ,nequii excedens'omrzemdiaboli aflutia.Quis enim crederet,diaboium poffe cogere ho mines ad faciendummalumClftatamenmalitiofafeca noncum uiolentia,fed bngitemporfscfuetudineuolantatlibertatisaufeit, animi firmitatefrangit cordis Q_V Mil
tordisconftantfam ulndt,Sin tantam csci'tatem perduci't ratfonetnhomfafa, ut fidem,pro qua prius paratus erat mori poftea infeclus Si deuicius turpiter ne* UthmentU garecogatur.Quishuiuspotcihnsmalkiam ualeteuaderer'tantenim cfttuio- r t lentix& crudelitatis,ut anima in corpore exifienre, utrun1hominem occidat,& i mittatingehenriam. Quomodo enim uiuere dicendus cft, qui totiesmortis peri c culo cxpoiitus, aucpccunijsuenditus,totiesfui iuris proprietatem amiflt j* Aut i quomodo uiuere dicendus, qui mortem toties defi'derauitSCqlrefiuit f Cert fi mihiaeditur experto, tt mortib us interij quot inter Turcos uixi dies. Sed noni dixi. Si enimouis in manibus lupi uiuere per horam non,poteft inter quos fatis ocftfoluminimicitia naturalis quomodo Chriftianus in manibus Turci uiuere i poteft,interquos etiam eftinimicitia fupernaturalis,uel fpiritualis ( Hocmalum uriicuiqjChriftiano quantum pofsibileeft,dedinare: ab hocfcetore perfuadeo unumquenq;fidelemlonge efTeconfuIo.Tantaeftenimeius intentio.utad inti'w macordispcnetretnec etiam ipfius anima: praccordiainfecla derelinquat, INTER SE, Q.V OMODO DIFFERANT VT autem uideamus quomodoiffrant ecclefia prima perfecutio 8Cifta d E ulrima, non incongrueapplicari poteft figura Apocalypris 13.Ibienim Afoct-tt'. fit mentiode duabus befirjs,quarum prima de mariafcendifledicitur, alterade ter> ora.Etllius quxde mari afcendit,terribilis quidem afpe<ftus,nontamen terribilis i i deferibiturn faifto Sed illaqux de terra, licet nonterribilis multum in afpeclu, tamenmultumterribilis in fa tfto deferibitur.Et quia ficut cultus diuinusdupli. Cvltiudei iu, effencialiter Ocad eius perfecutionem a dtercon(ideratur,fcilicet ccidcntaliter&C p pUx,eiu[dt] modus perfequdi neceffariusfait.Sicutin h is duabus eftrjspatet. Fuit 11 b itemduplex duplex impitgnttio. igitur primocultusueri Deiimpugnatusabidololatriainaccidtalibus, &ide il de omnia prima beftia ad exteriora pertinent. Confiftit enim cultusdiuinus aed dentalitern compofitione morum,in humilitate Si paupertate, continentia, ca. i orationibus,oblationibus,facri. ftitatcfrugalitate, fobrietate,pietatc, uigiltjs fierjs, clcemofynis,peregrinationibus,ecclefiarum xdificationibus,& cufodifs, oKliisfimilibus quxcorporaliterexercentur Contra talia armauite gentilitas f cumexteriori &materialiapparatu Vndein primabeflia defcribuntur deceni dec diadematibus, &C cornuacum feptem capita, cum nominibus blafphemia:. Inqutbusdecem cornibuspoteft dcfignariomnispotentia,qua:conl flitinre busterrenisacquirendis gubernandis, difpenfandis, expendendis, cuflodien. dis cum omni fuffcieinia,in omni pompa qux ad hocperttnent. Per diademata 8c/fie prim~e eorum cfFicacian omni pompa SCgtoria,3ornatu,quem confecutifucrant Rd- 1; i typus. in manigentiles dominio totiusorbis,accipipotelt.Per feptem capita non incort gmomnis induftria, prudentia.aftutia.qua pollebant ad fubfjciendBfibipopu lum regendum,de(gnari poteft. Nomina autem blafphemi,quid aliud, nifi 8C opatrocinium,adiutorium,&fauor,quemhabebantdemonibus,quoscolebant fuper alitfjscontra eccleliamperpetrandis,dici polTuntÊt Cebreuiter in iftius m beftia; figura, continetur omnis illiusprimx perfecutionis maliciacontra cccle. fiam, ad euacuandum cutmmDei. Sed hoc quod dicitur de capite quaf occifo c CurpUgtmor tamen plaga mortis curata eft/ignitcatur, quod illius perfecu- ti inmortem,cuius tiseiiticurattt. tionismalitiof h intentio.nequaquam erTe(Sa abuir.Qtria dum ad euacuandum cultum dei Martyrum corpora immanifsimisfubegitfupplicrjs Si eosuaueri fijsmortibus interfecit,nonfolumnihilobfuit perfecutio illa: fed quantadme^ riti!rr,uitjeaetern*animabus9fcorporibusfanclor magnum obfcquium prar> fauit,Etpropter h oc plagamortiseiuscurata eft, eoquod perorationesecclefi* bb impedita
ptrpccutiacorporumexptrfecutioanimorumdtp. III I-
mpedfta cfl ne cutpa eius ad uln'mum excefum arringeret ut fcilicetinfmicus Dei fieret,C iliurn plaga eius incurabilis feret,quia tune ccclelfe orationes ei aux etTccontra diabolum non poffent. Vnde fadlum eft, ut gentilitaspropter fidem Chrifti impugnatam,demum meretur pracmium fax perfecutionis accipere. Secunda autem perfecutio, quia diuini cultus effentialiaimpugnare debuit, armis fe fpiritualibus muniuit.Diuinus enim cultuseflentialiterin anima & fuis Bfî> feewt- potentrjsconlftit. Et ergo non immrit ifti'usfecundaebeftiaeduo cornua fimiixexflicotio. I liaagni defcribuntur, inquibusfimulatiouirtutis &fan<fhtatisexprimitur,con< tra I duas potenttas anim. Et quod loquebatur ficut draco,perquod falformira culorum &uirtut3operatio,contratertiam potentiam anima; defignatur. Quod i autem ignem de clo defeenderefecitin terram illudinordinatum defiderium i fapernaturalium experientiarum, qux folent iRis temporibus abundare in men ribus fimplicitim, &curiofitasad perfcrutandum fecreta Dei, poffumus nonin. charadere beftiaetalem interpretatio< BeJtia cba I congrueaccipere De imagine autem cV rttftvr. nem formsre licet.Nam qui propter bona quaefacit,reuelationesuel uifoncsfpi l rituales expedat,uelconfequitur,chara(Serem beftiaeindextera & in fronteport tac. Et ficut prima perfecutio totum mundum fua culpa participent fecit, ficut 1 RomMorum | patetin Romanis qui per totummundum idololatriam dilatauerunc ficpetfe> UolhtrU. t cutio lcundafuaemalirixpefletquaCneminemnonmfeCûinrelinquit. Quis enim fimplicium uel idiotarum fentiens in (aliquid uelmodicum deuotionis,i i non fiatim defiderat habere reuelationes, uinones, uel fcirefecretaDei Sed de 1 < defiderio inordinato di appetitu dignitatis eedefiafticarQC honor quid dicam. Eft ne inueniendus aliquis, qui fibioblatum quodcunqjbeneficium ecclefiafti] cum,nonOneomni morad fineomnifcrupuloignorantix,uelinfufficienti* immdiatenon acceptetf Sed de his qui talia tyrannic inuadunt uel pro pecui i nia emunt, uel alrjsillicitismodisfibi ufurparenontiment,nihilaudeodicerc, nifi hoc quod in ifta figuraponitur ut ne quis poflet emere uel uendcre, nid qui i habeatcharacferembefi. quafi digito demonftrans praefentemeccleiftatum, in SimonUin i quo nihil reperitur,quod uitio umonix fit alienum. Sed nunc in hocconclu feeltfit. < dendum quodlicet inter Turcos perfonalitcr non (nt ornnestameruTpro ! efi, 1 bi,mentaliter ab eorum confortio in culpa non funt difiundbV SOUCITVDINE, QJV AM HAEENT Turciai inuejhgftndum c rdpienJum chriUnos. Cap. V. S~*( Vmigitur, ficutin praecedenticapite ditflum eft, illatdux pericutionesdt ( c uerfat (!nt~m6 oppofitx conditionis, nccdfe cfiut media, quibus cxcrccn. da:funt,diuerfaSioppofitaexiftant. Primiigitur perfecutoresnonmultutnls' l borabant ad inueniendos ipfos Chriftianos, eo qu6d ipfi feeis ultra offerebant. Tunc enimmaioris meritierant,qui feultr perfecutoribus offerebant, qura c ipfi deprehendebant,uel qua:rentes inueniebant. Perfecutoresueroani. quos r marum fugere &C declinare,adfalutem neceflarium efl, Eugelium docet,dum eofdem fignificandodidt Oftendam autem uobis quem timeatis.Nonenim & r cutpa effet, ad periculum animt fe ultr ne exponere. Ideonunc de Turcorum i; indufiria,uerfutia, cV nequitia, quam inuenerunt docente eos inftindlu diaboli' c ad inueftigandos 5CcapiendosChriftianos uidendum eft. Vnde Turcus co, magnus ultra exercitum fuum uniuerfalem femper tenet unum exercitumpar* ,t ticularem, xx. uel xxx milia uirorumaftutifsimorum môii quam fortium <' pratfi'citunum de omnibus peritifsimis quos in fun ex( ai habet Quiq^" F l latrunculi quid magis node qum in die ODeraruur,Ifi, nullo anno intermifo; ftmtl DE
Mdtth.io. Wrcorumutr futia adcapitn oiCbriHi*' nos. ExtrcitMp*r' ticuUrii TW'
fertiH Hminusacpradam txevtht aliquantfo rtfarhftuno anntf d ter Ce cundumquodcommoditasfcofFert,exirec3t*en(iIurtt.EthoCccutfcdiTitntofilenti'o.qud uiemirni uixpoffurtt eor recefluiftperdpcte,propter cauffaminferius dicendam. Qui quia dp us totum cumturfuperficitur, necefleeft ut ;c qubsTupseepropri'perfohas.cum t ecrta mdftra & diTciplmafixant adhacc ctttti. ttam hebdo-E Difciplinttmili tiabilitafe&dirponre, itaqibdetiam fi'contingateos per unam '<" taris Tmrcori. madam hclcp eurrer, nihil tanien moleftiaeudipff el cqiii eorutn, ex /m. di u petuilliiisCUrfuspatiantur.Vndtiemprcquoipisi*acat,feiprose^cqiiosfuos Cumautem fcgubernant&:niimunt,ut beneimpingaeiitttl'SSlrticentur. intendant oin exirc,ffpcmucIododiesanteex<tfuH(nfibii:eqmsfuiscumuna ce cmadiTciplina,pptus6<:dbifciIietrefh<fWorie,&quodammodrtocxtrcitio af app6riiihtdiligeritim,utcorpulenti'a&:pondilscrflorktdlatur:&ficfagina interiorin medullis remanens eos habiles & aptisidûrfum reddat &anteql in a Ibcumiresad quetn rattieh non intnduttt:Shoc exmnt,diuulgant fead iamC proptetdecipiendoSjfialquifuerint.CKploratores. Etnonuadunc.niflhabeant P ui utivimut duosfidles conducôrels;quiuia9 AGt Si t&rr:,qulohfunt, opti m m cognofcant.&?m Vrofedionum 8<ltflbcftaKrctHfint, quod in Ipati unius pi tnto fmpetu not%stttum uel quatuor dierum usrperltanftunc i Ethocideo ut fi afiquiebs cderitM. m fmfcrintiriulla tenus tameneos pK^riit,ad podendum aduentum eorum fe De cognofeendis eqiiorurti hatttris &oadltionibtts tantam habent ]n \niujirUTur> sopofsfnt ipi cor in indu^rtm.ut uideantrbmnm pHyticims pcritiamad plnumconfecuri. >c' in cogno Ad A uncutn enim rcfpeifum omnes eiasdefe<flus8Cprofedus, Si cuiusfieutili- [cendiiequi;. ta tarisjxttisSC iialoris, immdiate dMccmnt Omitto autem qufflodo non de Turci pitiencalbr wflatis neqj aliqwo incommoda aeris uel temporis f fn irigore hyemis,neque 1 tijiimi mdorit a curant, a quomodoonfaflidiunt nec abhorrent arperitatemlocoruin, longitu n dinetnuiarum1:Si quodmagt'smirum fti quomodo non portant de cibo C di po. m ra.utarmis uel uettimentis, qodeis poflt cfl impedimento, modicisim fed contenti ad longi(simalocorunvfpacia tranfeurrunt necaliqualipaiiWfsimis P> te defiftunt doncliquos incautosinuadanr,&fatiati t domum reuertMtur ter redeant. Sedre dchtsrebus breuitr dfeercuolo quod ea quasdeeis narrantur ^rorfusinhic iodi CTedibilia a fimt. Nam,utuerumdicam,n(fimeexperientiadocuifft,&:oculis propresafpexifrem.nullatenus qux deeis audiut, credere potuidtn. In hoc auP' ton te condtidere uolo quod fi orum aftixriae8adus fcribefentur,libri eflem ce compilandiplures. Quis autem cogitare pofsit, quant trmore &: Ilupore cc concutantur illi,qubs fieincautc 8Cinopinatc inuadcf Cette Gferrea.ud eriam ac adamarttinacffenttordavrfoluuntiir,C totisuiribusdcftituuntur. Quidenim fa deberet, qui iubft 8Cinopinatc inimicum fuum mor6cet uetlqu feueirere ta talcm,eitrt(fOgladioantefeconfpimrGerthocayditunonmediocriterfor> m & midabil^ld niukuiti terHbileeft, flcHtêgocxperienîdidici, proprtjsoculis ui 4<> uidi.SedqofinEoWniataFiafintrriortdliudfanjnifiutincata guinisefi^ûloncardci(fihomiiiirJ,tapere,&:ufuospo($intconferuarecor^& Cdptreuiuos poralftcr iqosfpirftualter mtendtfft%ttlder*iNifi iiinvdiaboluseisauxilio qu quimoccider m, tQtS^cbhniii^ nitfaq'aamtaliitefilpraeftimien^.neq! pergcerepflcnumaiusjludiunt Turcis. RcputtiHfm^rbiWa|n6dmrt6:ifiurtdshomoocddawr. VideetiamTurcu^Ti maghasîtt lit ptcnWfifiihsJfrtulias KtTai'Sfinulaspbffetuiarmorumcapcr^tm'n ttacau^btcifincmhoWHiRimi quodpoiiotolteos habere uiuos &trftfiribsjqumrcuni ffribrtfng8rtn1*capitfffdo^<ifsiderc.Vndenullo c ^6dc^^dcuo!unth6mntt,niffitrttoanec^ pc Suahdo iedfendunt ul fagiunt fed omnnb conantun,ut uiuos captant. Sic percorportt ûnohoinineduple)crapinapCTficitur.Turaisnimntendit,uendndotpro| jkt neceftud bb corpore
cerpc~<H~~p~M<~~ubQ!tem~6dcnt~u~ cumiagchmnainmijrerahijiktaipcrducere..(,(.fr. ,! . g;(^V:OM,QJ>fOv;.C T 'S- < ONSERVE AP KTV .nrtxr411ta?We~Nlant.f~f X T.T autemfacilius&cpmmodii??po&l'ntcap(ûicC!nferâri,habentdepu'1~ri (cr,' tmptereser V:,:x;tatips.inetcatoresperGmnesciiuitatcs V bab,t,d~PIl' Iq"m faC;jIiU,F,ppMesiuitates;k4emendu 1 M~ ademendum&uendendhomines, ucnditomko' qui ficut: rnercatores'ttaftjmrerumbabenfpriuilcgiarcgc, utpo%ntcaptt, >minum. uosquofciracp&:quo^.capCQScme.i;c,!icndere,impignorare,rcdjnKre,fc/ cundiuat ftatuta rcga!iasjfijp[i;ppc impediroeti' dccret,fine ali'cufusuel aJiorum t-to.Neqjha 10 ~o t. Ipumcumexercitu,porttes 9tenas,utmantcaptiuos de manibusrapfentium, 3Jllj enimquirapiuDt,qMgv^b^rnire nonpoiTunt,ft atim uendunt &pro maio. 1< riuelminoti;|}reiofe<ttndilncQpiam riue~oxi;precios~~cc~piamuei,i~opiamuelinopiam capuuoru.rn.Narnaliquan. rapti~ortl~xi.Nam aliqaan. i doitttantai?iulttidinceipinntur,utuQushomo(utadwiabro's)prounopiIco :o is uendatBr.Uliigicurm6tfworeseosejnunte<.gubrnan(1mittiteseosiia,catcnas reas.dcefPHclduodecioiinunanicateaam. NoneftaStmedicus.net^phy- f' S Li ficus, qui ualeat iftis meratoribusopjparariTincogkofcjridisomplexionibus c l coadrioutbus hominum Immediatôimt in fackmalicuius infpcxefint,t, Si . u fit ualoris, ar us uelfprtvina: cognofcun Non folum autemmagnos uel cuius El t >S m proue(ftacxtis)<cdetiamparyulo5&pi?CfosadhucinIa(Icmatns)uelctiamcosM quos folent proijcere illiqm i apwnt,ne Ontei's oncri, inuentos ortant in facci's, p i Cnutriunccutn magna c S, diligent(a^ntfabil induftria, Practereain omnibus i. n e & Citptiuoruucnuitaribus,(kut ad Cieteramera'monia.ficetiatn ad bomsnes mendos uendenditio er empoi o dos habetur forumproprium,a:loca ad boc lgitim dpucata. dhuncldcum[' rti. { forum pauperes captiui cum ii & cacenisi fijnbus ligati quafi puesad odGo< i inemducuntur. lbi examinantur, denudaRCur Ib rationalis creatura, ad(tnaginem Dei fa(fa,ficut animalirration?le,uiIiTsimo recio unditur &comparatur. p i Ibi(quod pudendumdidu)mafculoruns ifcEminarumpudenda corampnini<v n bus 1 contretfiantur ,Smanifeftoltenduntur Nudi etiam compellunturcoram < io omnibus incedcre)currcrc,ambulare,S<: altare:ut manifeft appareacutiumin-- f uel firmus ue! fanus, mafeulus feemina inex an luueni's uirgo an corrupta fit. 3 Ecfi qiiosi uiderincer^befeere ciwaillos ?nagisinftant j impellendouirgis c' < i/ dendOiCoIaphizandoiUtOccoad faciant.quod fponteerubuerint corarnojnni' e v bus facerc Scd de hoc rnodicum attende, i dixi. lbi uenditur 6|ius, in/piciente 5Cdolente [> i matre.lbi emitur matcr,incnfufionein SC dcfpccfum, lbi maricoubcf:cn' ftfij. t te^xorutfcortumdeluditur.âlrjuirotraditur.lbipaniqlusrinumatrisrapit tur,& commotis totis uifeeribus mater abpo alienatur. Ihi nondefetturdignitJ' t nec paratur ftatut. Ib facerdos pleb^lSunapf upia taxantur Jbi nes Si ri, ^ t ruftkus unaftatera ponderanturlnitiuai avttemrnalprurn hpcîde quid fequa' ttur/Emiturdeduckur.&'uniusuilifsmitufliciiS^turpii^miuillaniieruirioî^ '4 40 40 DlUrifliMClL' ptiuorumftr' I lifsimummancipiumperpetuis arceribiw ondemnatur,nylla ampliiis cft fp uitutapud [ libertatisuelrequiei^nijIlptQrfasfoUltiia^^folatiovê^în maoris defoturcos. l lation is opprobriii,tQ>s tomfc!iC<mmi&qfmn ft!^Sfiffl^?>f!5l?Hff^ 'm ponuntur. Et fi defedujretienerit, uidebjs^^tafinSucrtJCTibus/ub.jic^&intct t l uerbera cruds fffiioaslGIiî nf rppsw.fiWôgi^V ,Pc'n^wll!l's Uboribustaceo,dcfarao8<il,fi^nu4jtawopprobrionibldico:fedbQcfollim a adiiingereuolo,quod.&janta&âi;aâra<ftiUiusferuituusanimajid,fpititus a affliô.quod&moreri.aûiparariae^waûampofiit^îdenin^ciietoi! adiungeruolo,q, ;ti, uod.~Jota~, ~a<c,,iUiU,;S,'~t:9itl,ltl,S,' an,m;s~ "fp,iri~US i :1: raanimavcumfccfldcratabomniborioinapeditani.Komnirnaiofxiiofitam^ Attcn*. Videt CbidominarWnirtijeiraucis Chriftj, uidaicopprcifamtantislaboribus uarjs
iti Kuartjsoccupationibus confiderat fe feparatam ab oufli Chrftf, Si. trad/tam o manus& fauces luporum. Deniq; uidet feinduim perpetuis carceribus,cV: nt' ni fpefruftratam hbertatis. Demum uidet federeliclam a Deo,& traditam in ma O qum nusdiaboli. Certlioptiodaretur,magiseligeretmori,qumuiuere. multihuius calamitatis difcrimen non ferentes, in baratrum defperationisceci. derunt.O' qum multi femultis modis mord exponentes,fugerunt,& in montifiti bus &fylus fame C perierunt uel quod extremum malum eft fibijpfi'snu< nusinjcientes.uel laqueoflbi uitam extorferunt, uel feipfos in flumen protjcien fimul corporis C anima: perdiderunt, tes,uicam 10 TVRCORVM POSSIDENDI DE AVIDITATE fcruascr((ncillM,crdefugiifcruorumzrliberitione. VII. cap. r Anta eft inter eos auiditas pofsidendi feruos & ancillas, ut in tota Turcia rri Opinio J_ -unaomnifiuniuerlalishabeaturiftaopinio, quodquicunqjpotueritpofsi.- op Turca dere d unum feruum uelancillam egeftatem amplius non uidebit Nec eos fallit irwndepofii' dendis if iftaoptnio. nam pro certo credo, quod propter hoc maledidlio Deiintrat in do- &> feruis. mum n eius,ut fruftratus totaliter fpe flicitatis aeternar,gaudeatfelicitateterrena. r Nam &:ex tune tanta infatiabilitas cor eius occupt ut cumunum pofleder h fer u uumuel ancillam, immediatad habendum fecundum toto cordis defi'deiioad o~j Et fie deinceps de fecundo ad tertium, de tertio ad quartum Si Occrefeenf[ fpiret. Il Ita teculpa,in infiniturn fe extenditconcupifcencia. quod multi inueniantur,qui i feruum cumancilla coniugio iungen' u uillasde feruis SCancillisconftituunt, C &C i t< tes,domos efficiunt, quatenus ex eis nafcentibus Hlrjs filiabus, fuo infatiabili d defiderio aliqualiter facisKat.ln tota enim Turcia uix domus inuenitur,qux uno> a adminusferuo uel ancillacareat. Vnde fit ut quantumcuncp in numero d( in co. i F piamultiplicentur, nunquam tamen ualor uel precium decrefeie, m potius au" g getur. Etexinde etiam ipforum raptoram, & etiam mercatorum exercitatur fo' |( lertia dum confpiciunt fuorum mercimoniorum precium 5Cualortm ex copia n non minui fed potius augeri Et ficut dominorum magna eft auiditas feruos F pofsidendi,ita & feruor eft magnum defiderium manus eorum euaddi. Namt C nihilaliud inter fe tradant non aliud cogitant C n jo loquuntur nifi quomodo C euaderepofsint. Sed cum ipfi domini eorum perpendunt & conquofugiant C 1 Udcrant oc ex afsidua dCmutua collocutione ftatim incipit eis negare copiam h a alimentorum,ne ex fuperfluitatefibi ad figam uiaticum prxparare poterint. Ca Fugiunt multis modis,nihilominus nihil profi'ciunt.nam uix aliquis fuga eua. Cdptiuosin Turcia difficil i derepoteft, maxim de his qui ultramare ducuntur. Inueneruntenimipfi Tur-, Ti lim lln &inueniendi. Cumig effugen c cimultosS<:uariosmodoseosimpediendi,requirndi, fi Joffit tut poft fugam inuenti fuerint C reducfi,duplicatur eismiferia: C fecundo fu- P r fuerint inuenti,iam non eftlocus uenix.fed finealiqua mifericordiauer gerintC berantur.crucianturj&affliguntur.Siautemfugiendoperfeuerauerinûendun n e 40 V1 tuf,ueletiam uarfjs necefsitatibus fuga coercentur. Nam altj eis cibo C potu ne maflam ferri in pedibus apponunt.t. ueftimentis permittunt mori Alt) gato,C uftis neruis claudos eosreddunt .Ali] *) Alijcollacatenis conftringunt. Alij comb dformes reddunt, notabiles A^ n etiam abfcifsisauribusL nafo, inutiles C midditergladrjsoccidunt, fiiinterimunt. Sedhuicincommodoquoddam ret mediuminuenc eft,quod tamen non omnes, fed folm fapientiores C maie>'m mitieret tes eorum obferuant.Vt enim eos fuga compefcere,&:ftabiles reddere pofsint, t, nducunt eos ad accipiendum paclutn libertatis. Quod cum facerecontenti fue. p, libtt' Paum conueniunt cum eis pro certo ta o M. f int,ducunt os ad iudicordinarium lociillius>C e erminotporis &quamitatepecuni*, cVfirmatofuper hoc paclo coramiudice
bb 3
Site.
eeftibus 8? chirographoconfeflo reddunt eos fecuros de libertate habenda. Cum igitur hoc quod in pa<toeft, perfolucrit iudex cum autlioritatc Imperiali perptua donatlibertate, cuminfirumento folenni, quod nemini aliquatenus [icet infr ingre. Per iftummodum egolibra tus fui. Haecautemlibertas prav Si teritis temporibus erat uniuerfalis & larga.ita quod potuilTen ad libitum in Tue cia ftare uel reuerti ad patriam Iftis autem temporibus reftrida eft, ita quod li. beratis non licetreuerti ad patriam,fed folm mancre in Turcia. Et ergo poftha bitam libertatem, magna eft difficultas poffe exire,eo qud in omnibus locis,fi. u--portibus maris,fiue a!ibi,interdi(flum habetur rege,quod nequaquam dedi10 o tuilenii duo ti libertati,permittantur ad patriam reuerti. Sunt Si alrjqum plures modi eua-m d dendi inter quos funtduo etiam magis ufitatf Quorum prioreft, quod illi qui med i poffunthaberecommoditatemacquirendipecuniam,pofluntfacerdotibus,pe c t r uagantibus huiufmodi (itrasemere, Si fieocculte recedere. Secun. regrinis, SC d duseft,quia funt quidam fures,fub fpecie mercatorum illorum qui uendunt ho. rmines,euntes de terra in terra, qui cum inuenerint feruos uel ancillas fugere uc li uendunt ad loca remotiora Si fi quos inuenerint t lentes, reicipiunteosfurtim, SC ri y magis aptos, faciunt cum eis padtum, & pofiquam ter aut quater ifto modo uend diderint, liberos cumliteris permittunt abire. De illisautem qui liberantur, pau' cifsimi ad patriam reuertuntur quia iam ibi familiaritatem contraxerunt; uel c 1 etiam propter diffieultatemrecedendi,ut fupr diximus. e M u NEC COACTI, J, DE HIS Q.VI NON INVITI Cap. VIII. ftdft>cntchuicperKulofeeffirimt,uHingerimt. coaiftiabducuntur, feda illafulciV < SEd fide his, qui quotidie inuiti, dcuidi C l' mentum Jo SC augmentarecipiat, tamen culpaeorum in immenfum exceditfacinus i'llorum,quitancp arida ligna huic inftiabili incendio, fine contradidione c e l feipfosexponere non defiftunt.Sed ifli dum fponte fe quotidie in tanta multitudine ad negandum (idem ingerunt>non folum iibi, fed etiam creterisincttamen' d v tuoûiudrfiunt. De quorumgenerationead plagam Aquilonisquatuoruel :l q quincp magna rgna funt fita, quorum terrasIicet TurcusipfisdeuiA's.longo 0 ante tempore poflederit, tamen eos propter amplitudin & latitudinem nequacp a h' nefni. c cumTurcis adbuc implerepotuit. Quorum ha;c funt nomina Bofna, Arnant,<, Arnant. Laz,Slauonia, Albonia. !) Vndeufqjhodiegentes illacterram fuamfub dominio S Laz. il ipfiusTurci inhabitant :fed propter tributaannualiaôneragrauia.&niulras ' SUuonisi. j, hlbtmit. incmoditates,quas patiuntur,itadepauperatifunt,quod uix fe nutrire poffunt. Vnde fit,ut egeflate compul(,annuatim tempore laboris ueniant,& per ciui i r tates Turcorum difpcrgantur,ut inopix fux,more mercenanorum.&aliquate' EcreGogo* t; nus n ualeant c fudore laboris fubleuameninuenire. Et ni, fi intperiesaeris non n Higog. O n obflitericin tanta ueniunt multitudine,quod iam n pro alia mercede,fed folm pro uidu laborare contenti funt Et iftis faciliter perfuadetur, ut non recdant. Ideo quod illiusidiomatis Sl gnerationis tanta iam ibi creuerit multitudo,&' ma a40 40 sxim inciuitateregia.quaet Adrianopolis dicitur, qudferomnesmafculid j ErrfnopofoX AndrUnopO' f< fceminXgparui2^magni,hoc idioma loqui didicerunt. Nam in curia ipfius regis liiciaiture' u aliquando idioma Turcorum auditur eo uix maior pars ma/ quod tota curia SC &> gnatorum ex renegatis illiusidiomatis congregata exiftat. PraetereaTurcus mag ab omni praida SC rapina captiuor dcimas fuas habet, &:cum fenferitco "Exprtici' gnus piam effeillor,praecipitut omnes iuuenes xx.annis Si infr,pro parte dcime, ptmorumrtx p Turcorumde- q quatad eum fpecflat,fibi oftertur Sed Si per omnem terram fui dominfj adhuc multi funt de Graecisantquis,^ alrjs nationibus, qui caftellaSfoppida plurima cmti accipit. rr inhabitant,& ab omnibus fiatutis & oneribus aliorum dominorum liberi Si ex' empti, ipfius regis feruitijs intcndunt,< ad eius curiam pertinent, Horum filios iuigiati
juigntiannis&infraatatis.rniHs nuncrjsdequinqunio ad quinquennium fibiadducerepraxipit,&iubet,utdiftributiper curias magnatium fuorum, in moribuscVribus Cin armis erudiantur & exerceantur. Qui dum circaxx. an* nosuel amplius artatis peruenerint,redu<fos ad curiamfuam, in flipendiumfu. umeosrecipit,& fibi famulari facit.Tales eornm lingua Gingitfcheri uocantur. Gi Gingitfcheri, gthabenturaliquando in curiaregis xxx.uel xl. millia. Portant qua-dam infi- in Jnfgnk <wli' maxime incapite. Portant enim pikos.uel mitras albas, corum; to\ gniain ueftimentis 8C quibusnemoaudetuti,niGfitde curiaregis. Etexillishabentur dei fagit8Cuocantur Crolaclar, CzflUcUr. ci tarij,v.uel vj.milium,quiarcumfiniRramanutrahunt, ell id9 laide finiftrartj. Ifti habent arcus untx fortitudinis, quod lgittaeeorum omne fcutum loricam penetrt.Et immdiate incedunt ante regem. Et dum rex pro fcu SC ced ccdicadcampum,his omnibus quafiquodamcaftroutitur.non enim fe mouet ad pugnam. Et fiomnem exercitum fuum frangicontingat,nihilominus ipfe ad| cum cui fuoexercitu uiefioriamnon amittit. Sicut audiuimus fadum in iflo magno ce ConflMwtTttr trium trie di'erum 6^nodiurn confliefu, quem habuit cum regePolonfe.ubilicetco corucumrege Vc cxercitusfuuscommunis totalitcrdifpciTus fuiffet, & uidus, tamenipfefinalu Vcloni. exe ter cumfuo exercitu uidoriamobtinuit. Ex iftis iamdi<fisferuisfuis fecunad dum dm uittutem expertam in eis, promouentur officiaregni lui. Vnde Ht,ut om Turcmmt' xi nes nsfui magnates iprincipes totius regni, quafi quidam officites &non do-gn iitl' gnwsfolwi mini mmi uel poffdfores fint regeconftituti 8( perconfequens ipfe folus dominusperot. pa &ponrefror,&Iegirimusdifpen(tor,dtftributor&gubernator fit totius regni. |1 Ca Cxteriueroexecutores,ofrciales,Sadminifl:ratores fecundum fuam uoluntaten dCimperium Habet autem inter alios dominos,duos maiores, qui omni' ton bu busalijspraefunt. Vnumcitramare,&alium ultramare,quifecundumfuum imperiumCuoluntatem habentomnia ngocia regni expedire: qui uocantur im\ Be StgUrteg Beglerbegi.quafdomini dominorum.Et exinde procedit quod in regno fuo, Be quamuisfitinnumerabiiis multitudo,non potert oriri aliquid contradidionis qu; uelrepugnantix,fed quafi uir unus in omnibus,& per omnia uniti, ad unicum eiu ciusimpcr[umrcfpiciunt,fubijciuntur,&indefcfltamulantur, 8c (jneauthori- oj obtiitntiucf, jotati eiusnemo tate aliquid intenditpracfumere.Si autem aliquis.fiucmagnum.fiuecococordixTuT' corum. paruumattentaucrideo fado priuatus omnibeneficio,& reuocatus ad curiam, co pal udlibidincnt priori pri fminin fubjcitur finon fuerit maior peena infligenda:fin autem t ad M ad bitumeum occiditj&Carceridputt, uendit, 8i in fruitutem redigit,fine alicubit c ius contradiclionisrefpecSu uel perfonar. Nunc uero ex hoc qvifcp Cognofce* ius Vndeifiu con rep iniquorum concordia.no ex aliquo corn' Vi repoteft,quod illorum reproborum dC cordkcrUtur mo accidentali,uel exteriori procedit, cum fint illius crudeliffimi tyranni fer- <o modo uiti eintiauitio&regiminitaliter 8i cumtanto timor mancipati.Sed ex quodam li8 S li&intcriorifundamento cVcaufla,qua: eft defpciatio debono &obfiinatfo in1 im malorad quam fuis culpis exigentibus deuenerunt,quaQ inebriati,etquodam 4infi inftmdtudiabolico confiriefiSCadunati furore iuftiiudicis,cuius caliccmindignationisbiberunt, ut in finem malicte &totius peruerfitatis poffnt One inter' miffione impedimento currere, & locum fuo domino diabolo & Antichrifto & omnium pfa-pararc.Qui cum eorum malx intcntionismfuram impleuerit, QC reproborum &iniquorum in feperfonam recipiens,mal(ciarn,quadeieccleOam ttnpugnauerunt, ad plenum perfecerit, ita utfe ab omnibus pro Deo adorari fa ciatjtuncinterficieteum Dominus I &s v s fpiritu oris fui,utipfe cum fuismem- a.' .T&fJ?.. bris t feruitutemfentiat punientis.qui patientiamDeicontempl' jci ftmiuttn runt, tamdiu ad peenitentiamex' peclantis,S<:c.
bb 4 De
P E R.S V A D E NTI B V S, S T AM D.E HOT1VIS, t fidei er preferenti [eflum prtftreiukm chr&knit,remultiplia bua genereeorum. Cap. IX. TV /TOtiua autem iftam feclatn & hune errorem perfuadentia, funt in dupli. J_Vl_cifpecie.fcilicet naturalia Cfupernaturalia.Naturaliaiterumduplicia, fcj licet uniuerfaliaC i particularia.Vniuerfalia funt duplicia:aliac5iecurae,aliaex perientioe. Coniedura: funt, quaecontingunt remotis,& fol ex auditu experientix uer,qua: ex uifu &:fenfu percipiuntur De motiuis cieclura?,dicitAk 13 Etunmerfaerra admirataeft poftbet Apccf<t. > bas Ioachim fuperillud Apocalypfs ftiam Licetillud in die fuo compldum fit iam tamen non dfunt plurimi, quiu admirentur, &quafl titubareincipiuntdicentes: Quodeffecrediturhociudici. S~Mf!<(!M!M" um,qud tta niultitudo aduerfatur fidei, & quod ita praeualcrepermittiturc tot millia hotnin damndi funt,quafi unus ho. firmorum. tra populfi Cht iftianumcPutas mo putas fine cauta permittit Deus,illos in tantam excrefeereinfinuatemC H*c dicentes,miferi ceciderunt 6de, nefcientes id quod feript eft Qum pfa 1.91. ,,1 magnificatafunt opera tua Domine, nimisprofunda: fada; funt cogitationes tuac. Vir infipiens noncogno(cet,8 ftultus nonintelliget hase. Cum exorti fue23 rintpeccatores ut feenum, & apparauerintomnesqui operantur iniquitatem, ut intereant in feculum feculi.Tu at altifllmus in acternum Domine. Hoc uet Chrifii indi. dejerucruntrnefciuntuulti,quiadmiranturpoitbefti,6tdeferuntfldem nantes febeftiali poteftati, & tranfeuntes ad immundiciam eius,& ipfius fe pcr. ille. HicAbbas Ioachim ponit quatuor mou'uaconAt-~M- fidia:ha-redes faciunt. Haec chim. ieflurae. Primoenimfie audiences potentiamipfiusTurci,ckui<!oriaseiuscon' tra ChriKianos,& multa mala que facit quotidie, admirantur Cdicunt Quo> modo tanta multitudo contrariatur fidei quafi dicerent, Cum ipfaueritas kmdeOderataab omnibus,non clt poift per praeualeaterrori,5 magis eft amata dC bile,quod tam multieam impugnent.Ergo ubi multitudo, ibi ueritas.Secundo fie: Quomodooffunt praualere ueritati c Deus femper ft adiutorueritatis, p uel ipfam tenentiaiergo qui prualent,tenent ueritatem.Tertio fic:Quomodo Je crefcere,cumomnis error fit fine:0 poiibileeft, quodpoint Gcmultiplicari C fundamento, SCfie nonpotefi mulciph'carif Ergo, cVc.Quarto fie Quomodo Deus permitat.ut tanta multitudo tranfeat in perditionem,cum ipfe uult omnes homines faluos ficnVErgo, &c. Iftis motiuis uel conceptibusrefpondet Si ipfe 1. Praf.9~.Abbas Ioachim,per dia Pfalmifta dicentis Qum magnificata funt, &c.qua. fi diceret: Cum naturapro modico grano conferuando Senutriendo, in im< ipfa menfum faciatmultiplicare paleam C ftipulam,cx'[amen in hoc non errt: quid mirum,fiDeus propterfalutempaucorum iuftorum multos reprobos patitur co^ 8Cfupportatc'Sed hoc non confiderant infipientes^qui pro fuis phantaftjs dC gitationibus,uolunt iudicarede diuinis operibus incomprehenfibilibus. Motiuaexperientiaefuntduplicia.fcilicet uniuerfalia Si particularia. De uni-4 uerfalibus motiuis experientiaenotdum,quod tentationes quae fiunt per expecontenu rientiam uifus,uebementius fe ingerunt qum illa-que per auditum C ram percipiuntur, de quibus iam breuiter didumeft. De autem qux per ui' his fumLexperientiam fiunt, nunc diligentius eft infiftendum. Vndepro fundamento ipfius materia; hic aduertendum eft, quod in moribus exterioribus mali licet inxquali intentione quia ficut bonis aqualiter te habent boni C omniacooperantur in bonum ita econuerfo, omniamalis in malum. Vnde fiboni bonis polleant moribus ad exemplum uirtutis facit fi autem prauis, ad euftodiatn uirtutisinterioris ud humilitatis facit, Reprobi autem bonis moribus
moribusaddccipietidtitn,'malisautemadcorrumpendanimsafldeliutn utun* tat, Vnde de primo dicitur: Mollitifunt fermones etus fuper oleum,8 ipfi funt I rf/.$4. jatul.Defecundo autem: Corrumpunt bonos mores.colloquia praua.. Qjrisit.Co'nt.i;, cnim.tiondicofimplex tantum fed eiiam/apiens quifcp,non moueretur primal C Cpofitiomofronrc,uidcdotantanicornpofitioncirioryminipfjsinfidcIibusrOrnnerncnim |euittem;inqiribufrfmq? aclibus eorum geftis.uefttu 8apparatu.deteftan- rruminTurdi. C Wrficutignem,âljormnanturficut.pefterri. Videntes enim leuitatem CHK. eos ftianoramin ueftitu 8 equitatu dCalfpquibufcunqj: drident, & capras Si inuefti c QMafo ue&iinli 0{miariiânt.Hohc(^/ineriimôdum,imreIig!ofiffimumhabent d r m tain-mares um q ftetninac tam maiores qumminores, tam curialesetiam tufTurcerU. q ipfiruftici 8Cilianf.Btitac5n)unem SCfimplfcem,utomninonihil indeqam c ccntiajuelinhoneaiis.reufupeffluitatisuelcuriofiutisjuelleuiiatispofliitineis d deprehendiuel notari. De his autem qui religioQoreset deuotiores habentur, vVcJUtmret conformitatis Si fingularis apparen.S'gioform. q quiddicamf Tantumenim fimplicitatis8C ti exemplaritatis oftendunt in aifiibus geftis,& mo tibus 8ii ueftimentis, ut dx L e TwciutMttur eosaiquemmodregularijsobfruantiaecrederesprofeflos. In equitatu etiam T e << &alijsappararibus)nonfolumfimplices)fedetiamipfmagnatcs,iri tantum de- tqm ca&ntis u uitant omnem firepttum 5Crumorcm.ut nullo modo aliquisequitet equum, qui non son fit caftratus In uno enim exercitu centmille equor non audiretur unus on n minimusrutnoruel firep/cusalicuius equln felltsdi in frents nulla prorfus cirri riollcasyntiUa uanitasuel fuperfluitashabctur.Inomniapparatuequorum firn-P plKiirnnumtcnentmodn.Nu)lusarmatusincedit,dumadcampumexeunt,red 0 omniaarma eorum in farcinis deferuntur camelor 8Cmulorum. Nullus difcur M ri riwiuliuscum equo faltatuel tempeftat, ut eft moris Chrilh'anorum.Ipfl deniq? Nttumdiferi "< n magntes i principesitafimpliciter fehabent m omnibus, utabaltjsdifcerni men parfont* 8 ruminterTur n nonpoffnt. VidiregemeuntemadecdefiamperlongumfpaciS palatio fuo n 'os. o camduobusiuuenibus.Ethocuidietiam,adbalneumeuntem facere Necre- cc u uertentemde ecclefia ad palarium aliquis fuit au fus comi ari necin platea fibi t )aliquis aufus eft occurrercuel damare ficut folt facereet dicere, ViuatRex dCTurcorumre' joal Tl h gisfimptexcul huiufmodi. Vidietiamin ecclefia oratitem.non cathedrauel folio regalt,fed 2* in tus. a terram, fubftrato tapecio,ad modum cacterorumfdentem neccirca eumf(f fuper al aliquodornamentum fufpenfum uet oftenfum, feu extenfum. Nihil omnino Ci in pf fingularitatis ueftimenus uehn eqUOUtitur, quo pofft tab atfjscognpici. Vi pM di dieutninexequtjsmatris fuz, necpoffbilefuiffet meeum cognofeerepotutf. te m'Q fe, mihioftenfus fuiffet. Habetftriffbffim intcrditfum ne aliquis eum com mitetunuel t in uiaoccurrat,tnifi fualientia,fpeciali. Omitto multaquacdeeo/m e fine ai audimvquomodo affabilis in collocutione, ma tums&benignijs in iudioo, fit la largusineleemofynis,&:inaltjsadibusfuisbeneuolus.Vnde&atresChriftiani 1in in 4e Pera.dixerunt rm'hieum intrafie ecclefiameorum &fediffe in choro, ad utd< dendumcatremonias 2^ modum ofifierj.Vnde etiam ipf miuam coram eo ipfo ficuolente,cdebrauerunt,&:hortiam noconfecratatn ineleuatione demonfttauerunt> uolentes iuscurioRtati fatisfacere nec tamen margaritas pords prode e re.Qui etiam dum eumcis de lege Qi tu Chriflianorumcolloquiumhabuiflef, &aadiOet)quod epifeopi prxeflnt ecclefrjs uoluitut ad confolationem Chr ftianprum aliqucmCpifcopumadducerent,cui ad omnia fuo ftatui necertaria, fauorem 8Cauxiliumfine defedu praediturum. Quis autem, audiens promifitfe & uiiSorias.bella, exerdtus multitudinein,gloriam Smagnificentiam, talem in MpoiTetflmplicitatem ffpicar/7ueladitaranon admiranf De
>it - r
nU^ltOTIVlS EXP ERIE NiTilA, ^h,: X i t ex |Mrtieliri6iB. Cup. .
(I
an/mal morereturtuinrifijKktmcifagulacumgladiotfclfetTOj&effufus fan' > guis totaliter,nullo modo comedendumde e Munlicticor' jg ad carnibus eius contirigerent. De ills o1 maxime qui frquentantoratio,T pordit Turcoi mundicia autem corporali tantaeftaira rurri. l nem,qacm uetlibus 8i in corpore minimam maculam non fuitinent..De loI tionibus autem quacorationem prarcederedebenr.nfr dicetur cap.i Ea de e caufa non bibutit umumîaeccarnesporcinas comedunt.quia ip(i dicunt:hoTurciuinun < ut hibutjneccctrj1 minemimmundreddunt. Nullomodoew'ampofrqucunq pollutionem nantsporcintst- 1 e ruralem.aliquc fecSpehnittit loqm',uel fc pefmittit ab aliquo(quantum poffbik dm. c C cfl)uideri,nifipnustotalitercorporcin aqua merfus, ueaqua perfufus. Vndc :< r:> lotiones fie jF propter hocin ciuitatibus continuis utunturbalneis.Vbi autem non habenturso fecretum locum adhocpraeparatumhabent indomibus fuis, quc!ifint 1balnea aliquem <<> ut pudTurcos,uty ftatim poffintaqua perfundi antequ domum excant Nam polIutQ quemep apud f>Um lu Tfcbumup uocant,per quod notant immundici, qux multu exeaabilts habet t ioj. a apudeos. Motiua intrinfca funcquaeadappetttum 8C defiderium pertinent. r AeficU Tur i Vndc primooccurtit magna fimplicitas eor quam habentin aedificijs eorum. rorttmqudu. {Nullam enim omninodeledationem habent in aedificandis i flruendisadiS t f domibus.Etlicetfintdftifsimi in auro &argto,& in pecunijs tamen fieijs,flue^ c omnemfupernuitatem S^curioftatem itadetcftantur,utpaupercatemacdercs e eosefleproferos.Raroeftdomusaliquainciuitatib. delapidibus,nifi magnor il 1 ~o rumdoiTiiuorumj&ecdeG'arum^balneorumjfedfuntcommuniter dehgnis) c &terra conftrudat. Miroctiammodo fcandalizanturdeChriftianis, proptecr rdificiorumfupcrfluitatefn, hi qlrica u/dcrt. Cum autem narratur hisqui non In tHijidorii luxum. a uiderunt deteftantur, diccates. Putat ft Kpefllmi agani femper uiuere poffe^ p Deniqj ipfimagni ddmifiijqudo nofi'tlconuocatioad campS,m afftateexeunc a loc mn,& ad n5airan&sdedom/bu*j abitt in papilionibus imCiduat h c i contmsuehationiiSusfofatns. Prattereeft quard gnera tiomtereos, non a aliud hi(i'dnutnenda Si cUftodida pecoraperi dans tenens mod antiad quorpatr3:&;iftifuntinnuh3erabiliSmulritudinis,itautd)fperflperTotTur' q G ciam,uixfuftidat eos capereterra pramultitudine pecor Si beftiar. Nenitn curt de domibus uel aedificijs, circumeuntes terra, fecdum commoditacem c fed 14 4e 40 quam exigtipfa pafcuaSCliarutilitates pecor.In hyeme enim ad locainferia^ q ra r; Qicaliddefeendunt^'na-ftate um ad fuperiora afeendt loca.St ctiamditsP fi fimiC pott/flimt in ttum, ut eorum unus en familiafuaet diuitrjs un exercitS ai armare dCeiepedif epofft tamen habitt in uiliifims tentorrjs C tugtirijs d& tr mfirantes fe n eue incblashuiusmdijidpercgrinos. Ethocagtexquod r nftinclunaturali quodChhftiani propter Chnftetfideiusfaceredeberctcs u uoto. Nunc fecundooceurrit fimplicitasqu habent in hoc,quod picluras fea TarcipiRwrufulpruras omniimaginum f ficabhorrent &deteftantur, ut Chriftianos quiin er fatytwrts hl tantum deleclantur,idololatras & cultores daemonum uocent, C hk inucti' <itt~ttftr. ta tateeffecredant.Vnde dum eflem ita Chio Si ambafiatoribus Turcorum pro retipfendo
KuniieU TWr ir MOtiua ca funteaquacpertinmtinprimisadmundiciam. 8f intrinfeca.Extrinfe. particularia funt duplicia fcilicct extrinfeca Tantamenimin omni corum. j bus exterforibus oftendum (e dfligremundiiciam,ut quafiomniaquibusutun. I tur,fafpe<fa habeantures de immuridida. am domibseiirumjtibtpfi o N in i i medun^nuIlatenuspermi'ttuntjUchabeanturpulh'.uelqiradiatrcntcaRes.Etfi < cafucanis uel pullus tangeret fcutelt uel ollm,cx eaamplius nullatemw cornei derent.Quandouolunt cbmederepUllUmipHUseum fecuelfcfptemdtebus fa, i 10 ciuhtligatum teneri,cpurumgranum adcomedendfieitribui. Si quodctmcp pi
tributo,illuc uetu'entibus, introdudlisia eedelam noRram.uolcbara recipiendo de pcrfuadere imaginibus,nequaqu3acquiefcentes, fed omnibusratonibusrefutatis.hocfol a ma ftirmabivperfeuerantesobftinacia(lia Vosidola colicis in Ludenteseti pro pecunia, quocuncp modo uel gnre ludendi,ita pcrfequun- iiMtntts pro Deilla autem fir p ttir.qudinuentos multis ignominies aff'ciunt c puniunt. pecuniapuni' n( pcrftitionemaximaChriftianorum,pra:fertrniinparribus Italix,de pingendis u Titulorumzr fiC fculpendisarmis fuis, 8^feribendisnominibus fuis & Ognis,tn tantum gne- i infignicruM' rat/oTurcoreftaliena,utneue(t/gium qut'demiritereosdehocpoffiiuideri. nitM. Necucuntur figillisin literis(tue regalibus,fiue cuiufcuncp alterius,neq?aliquo I uali figno quantumeunq; minimo fedimmdiate fidem faciunt, audito folo no( Noobpgfunt alio Uttr*t. 1 mittentw,uel etiam infpeo ftrlo feribencis. Omnia ergo talia im mineepiftolam SC Sti(nilia,quxhabent notam fuperfluitatis uel fuperfiitioni's,pfiuana&inuti' 1 l,5non necelTari'a reputantes, abhorrent. Hxcetiameft caufa^qud ufumjNonutuntur ca: campiwis. campanarum nequaquam admictunc nec etiampermittuntut Cbrifli'ani inter c < eoscommorantes utantur. eo DeCimplicitate autemquam abenein feden- Simplicit h t do quiddicamrnonenim folum ipfirufti'ci,uel homines plebei, fed & onv Turcoru qui do, ns ne Principes magntes uel cuiufomquedignitatisuel conditionisexitant, obfarttitinfc* dmdo. t ipfequoquelmperator eorum, Que adcomedendum, fiue quodcunquealiud d fac ipl faciendum non requirit fcamnum ud fedile,uel quodeunq; tulcimcn tumal tud ad adfedendum,fcdinodopuerorum, honeftiff imatamen&quadam decentifli^ m; macotnpofitione rccumbitfupcrterram,deferens ipfinatur omnibus arqua-a: lin Qualesmen* litcrdifponenti. Menfaeorutn, ut plurimum facladecoriocomtnuni atton- c eft 7 fo,uel fo, etiam de corio ceruino non attonf, rotunditatem prxferens, quatuor uel Trcoim. quinq;palmarumlatitudinis, habens circules percircuitumferres, quibusin^ qu tre Nul'.us trodudcorn'giapermodumburfatclauditurâperiiur, tpottatur. in) intratdomum,ueleccle(am, aliumlocurn,in quointendit federe,nifi difcaluel cia lnhonefum ciatus.Vndeapudeosinhorve(tliabetur,ui calciatusfedeat aliquis. Et ut hoc n co competentiusfit, utuntur quodamgnre plancllarum (quod lingua corum aOuiTr.'of, Ba Bathmagdicicur) rfertimfeeminx quodfaciliter poteft deponi,îcerumre akqutmeaUU p f' ici[ cipi.Etcommunitcr!ndomibus,riueiaeccIe('rjs,locusubifedetur, ftratus hab& tMjfc<ft)'<f. lui iunceistuel etiam,ubt necefltas requiric.haben turtapetjslaneis,uel feirpeis, 8C tur tui tabulata eleuata terra propter humidicatem uel immundiciam locorum. i de hoc non taceam,licet cum uerecundia dicam, qum honefte (habeanc Sed exi domum,uel in confpeclupopuIi.ficutfoletconH'ngercIn campo, d fecre. extra a tai femoralibus multum lar tanturaeperficienda. Vnde utuntur ueflimentis cV ipfi gis longis, in anteriori parte apertis. Et Gceti in medio exercitus,curuatus ad g's & itticrim ter terram.&reiedisabintusretrorfumueftinientisjpriusdetraclistinfertusfemora) u uix faIibus,Onc aliqua nudatione corporis peridt opus natur.ita ut t nec poffi t de-pn Turcosuerft prehendi,uel fufpicari quid faciat.Hoc etiamapudeos multum cauetur,ne ad fa T 4ocie ciendum huiufmodi opus fadetenus quisfe ad meridi uertat, quo ipfi fefolent fade ad mm* dieiKorare.' uei uertereadorantS. Infuperfiquisflando8ereus, modoClmltianorum.urinsretuel mingeret,pro hxretico uelexcommunicatoab omnibus iudicarctur. MOTIVIS Q.V AEA 1 I O S ATTRAHVNT, r etiam ipfosin [nomore nltum m confirmait. C<tp- XI. Ur.i. C Vnt 5Caliqua motiuaalia, quxnonfolum aliosattrahunt,fed etiam ipfos in 1Turcos c Pri' tUcriUte Ofuo errore non mediocriter confortant &confirmant: &funt quatuor c~ curreread lit nmmeftferuormaximusjquhabentadilliusfedsedefenfion&propugnatiof1 litm,Mft mut nem. Vndequdo fit cmotioadcongregandexercitO)Catantapr5ptitudineet'p ttti ejitrlt 4 leritate ccurrunt 8conuenit,ut crederesno ad bell fed ad nuptias inuitari. J irno nupiu. DE IIS
itno uix poflunt expecfaredonec ueniat tempus exedi,fd 8i ('pfipraueniunt, Sed 5fi qudoq?contigerit eos bello uacare.magno am'ciuntur tardio. Et non folum illiqui feripti funt,fed plures illisquafi motu proprio ad hoc currunt & le Turcusad congregandum exerci, ftinant. Erproptereanonmultumlaborat tum fuum,(d folum mifsis nuncijs ad pra-fidentes,defignat diem t tempus.Et ti /paci'ounius Qgomoiorcx il illi immdiateacitpracconizareinciuitatibus&oppidis,&fkin f Tttrcarit cou-nmentisconueniunt in ordine,fecundum qud feriptifunt ,pcdeftres feotfum ab greget txwci- e equeftribus,unufquifq; cumfuo Praffidente,eodem ordinequo&in campofo< tum. lent caftraponere, Cad pugnam procedere. Nec etiam utunturuexillis.fed ipfi |, Turcos nauti C i Catnpidudores pro Ggno habentlanceatn altanvincuius fummitate habentdc, lt Mo ~o uexiUif. lt pendentespilosalicuius coloris, perquodomnesadeum pertinentes, polTunt f e leumcognofcere. Et unufquifque illorum Campiduclorum utitur uno tympar magno fum Bftula, adconuocandum fuos.& ad concirandutn StTprouocanno 1d E dum,quando necefleftSadpugnam. t illi uoeantur Czumbaftchi.&iinicuiqj ? e eorum fubrjciuntur Centuriones.plusuel minus,fecundum quodrequirit exer ;t citus.Et funt ad minusquatuor, ad maiusautem decem.Etifti uoetur Tfchcric i' C centum equeftribus^qui uocantur Czinghc, 1:bafehi. quorum S,~ !> unufquifq pracefl; ';?:" 1,-0. ri Ifteetiam ordo in pedefiribus obferuatur. Cum igitur reuertuntur de t . pugna, 11 le unufquifq3 fiue magnus Rueparuus fe prxfentat RegiHrario, qui eft unus de 21 IS21 magnatibus,ut 0 aliquis defuerit,loco fuo alius feribi poflit. Si autem TurcusIo uiderit contra fe grauar bellum fiatim mifsis nunctjs per totum tegnum,quat< v r. ti Itum ue( quintumicumexpends remanentium,cogit exire.Etifle exercitus uoeatur ti Efcherihor.Et per ifium modum infinitum poteft congregare exercit.Iraq; ? firuorth 1) ehocediclopernunciospubIicaro,cumtantoffuroreprofequunturS<:faciunt,ut lt ille unus pro alio feotterat C qui remanet, iniuriam fibi fieri credat. Infuper a cr Et4tos exifli'ddictfefeticesfore,fi no in domointer lachrymas & fufptia muliercular, fedin n d ntttricjuii>bhoc f, fagittas hofiium poftnt mon. Et de eis qui (le moriuntur, campointer haftas SC tnciiun nnonfolum non ftibws 1 dolent,fed eos fanclos dCuidores prxdicant & extollunt. tur. Tl Secundeft,uidoria eor continua ctra Chriftianostquodaliquos multum ContinuaTur a<;o JO ;< i coru uifloru mouet,utn otfauo capite ditfumefl: fed minus fapienter,ut infr de interprta* fa confortt & confirmt in ipfa (tionemotiuorumpatebit.Hocetiam eos multum cotra Cbriftt*! n feda. Vnde etiam uSores fe nominant,8^gloriantur, quafi ui<fioresotius mun t nos. di. s, Turci ttttfcd Oranc etiam pro m&oribus fpecialiter in omnibus congregationibus fuis, 1 vidommuii. p praefertimin continuts poft comeftionem gratiar aflionibus. Superbiunt infii' d Turci CbriflU rper,&Chriftianosfminasdefpiciendonominant,& feuiros earum. Etutad p nos fmitus,\ihoemagisac magis incitentur, anteceflr uftarias defcribunt,decantant, lau^ u, >h ftKirosuoct.(Jdant>ipracconizant. ni Tertium eft, eorum maxima fcV continua augmentatio, non folum ab his qui u inuiti ac uid i abducuntur, el qui (ponte (e offcrunt,ut didumeft fupr in capi il pi ni4 fed etiam de his qui inter eosgenerantur. Vnde unufquifqp eorumA te Vnufauipjue t( feptimo, l fecund legem poteft habere duodecim lgitimas uxores.ancillas quot cV quanturcori poteflfi habereX1 1. tltumplacetfine numero 5f cputatione.Etfccundumeandemlegem, omncshli) uxoresfegiri- gcVftlixancillarhabentur xqualiter per omniahxredes cumuxorum filtjs.Vnmm. de d mercatoreseorum,aut eti alffdomini potentes Si diuites,in qualibet ciuitate u ubihabentpradicare-ihabentundomum&fuxor,filiosS^filias. Etperifium n modumaliquiufq? ad duodeciaiSnumerumperducuntnumeruxorum.Pau' ci c tameninueniuntur qui duas uxores in una domo teneant,propter iurgiumSi. Li&erteTMr-ii inquietudinem carum. Habentctiam fecundum eandem legem libertatem re coru dimittm cipiendi,dimittendi,tenendi Si non tenendi uxorem,quando ibi placet,fineali' d iittxorcs. quo refpeu. Vndeligameu matrimonrj.quod ipfi Kebni uo canton potefiatc q dicunt
non uxoris. Etlicetquifcp pofsit hocfbluere ad libitum, dfcuntefle/pfiusuirt'.cY non potefttamenligare.nifiauthoritateipfius Sacerdotis. i conmtentium Quartum, eft multitudo ad eos t conuerforum non folm Gmplicium fed c e etiamfapientum,& de omni gnre Si conditione Si dignitatehominum. Vnde & 1 couer' reli'gi'oOs facerdotibus Chriftianorum ad eosconuerfis, melioremprouifio- Multos ti nem f-aciunt > ut Ontexetnplum conuerfionisaliorum Vnde uid quendam fra f adTurcos. 3 [remordinis Minorum, qui magnam prouifionem de camera regis habebat, eo A quod fidem abnegauerat. Audiui etiam de uno fratre Predicatorum, quifidem abnegauerar:qui dum contra Chriftianos in quodam nauigio cum Turcis tran fi 10 [o filet inftante fortuna maris, carteri's ereptis nauigrjs ipfe mercedem fiiae perfi9 d dix, fubmerfo nauigio folo in quo ipfe erat,arternam perditionem non immerito meruit. Turci neminem cogunt fidem fuam negare, necmultum in. Hoc nutor<U1 fi fufcipere i tprottmpo* fi fiant de hoc alicuiperfuadendo,nec magnam xftimationemfaciuntdehis qui c n s " negant. Vnde uidi quendam, qui in curia cuiufdam magni domini puer literis / r ftdtueflh*d deditus,Si tandem opcimus faccrdos 8C plebanus,t habens uxorem Si flios,morf, ti tuo dominoOnccxprefsionclibcrtaHsabffimiilisucnditioni cum lilrjsfuis expobtnt j t ad fi Gtum,necdimfnim,niOCe placitum hxredum domini fui libcraflet. DE HONESTATE FOEMINARVH 10 TTOc autem quod nunc dicere uoio fi quis credere noluerit, in diclaminett* interroget: tuncipfemihiteftis crit,qud uericateua 1 Jt~J_dlEratonisfeipfum ci cuumnullatenus effepoterie Si enim in rex ratiom'siudicio capite procedic, q quicquid in corpore fuerit,quomodo non dicatur procedere uirorum impudi. 0 dtia,uellafciuia,quicquid in moribus uxorum inhoneftum uel indecens reperd 1 tXorinth,tK ti turcum telle fciiptura,VirmulieriscaputelTecomprobetur.ertcmihimagnai, 1, a admiratiooritur quando honeflat quam uidi inftsmineo fexuinter Turcos, 0 contderoiS^ impudici(simosornatus>^damnatos mores fceminarinter Chri' ftianosconfpicio.Sed quia hoc quod ibi uidi.ita uniuerfaliter in omni foro TurI ci cixucritat habet, ut penitus aliud fieri non uiderim in omnibus ciuitatibus feu lc jolocis so qux perluftraui:hocautem quod inter Chriftianos uideo, non ita commu. n ne & uniuerfale eft, ut uniuerfaliindigcat reprehfione, fed (olm quorundam,> n non uirorum cert,fedeftreminatorum hominum, qui itain carnatitate fubmer> f famhabentrationem utnequaquam difcernere queant, quid communi proxi' n morfalutiexpediat,fed folummodo thxcintdunt,ut fuis impudicifsimiscor^4, '4iboe d dibus&octilis ftisfariant in cuItumeretriceouxorSfuarum. Necpropter hoc e: exeufabiles funtipfa: uxores, quia uiris fuis hocoptimplacerefciunt. Necuiris 0 coguntur obedire in hoc quod obeft faluti alioqui hoc in ipfisimplebitur quodI f( efl feripeum Omnis mulier qax eft fornicaria quafi ftercus in uia,ab omnibusi E Ecck/a/lici?. P pra;tereuntibusconculcabitur. Virorum quoque culpa earum culpam excedit, d 40 Jnuchitur ati(odumearumetirenatimpudicitiamfrenodifcretionisnondirigunt. Ol execran11 c tc diabolica impudicitia, qux quia non poteft Qngulorum membris fe fup-tor in perucr' da,im affediibus ingerere fi mores, fos (x ponerepolluendam cotendit tamen Ongulorum (eoculisdC bd i inhonejlum ht proftituendam Cert funt multofliaoresproftitut.-Einlupanaribus latentes, 'J> CbriHi* b' bitum iftis feeminis ad perdendas animas totam ciuitattm c ircumeunimpudicifsimis ( tibus. Sed taliummulierum omnium inflicifsimumgenus. Crediste tenere narumfxmi' n. JJ| narum. iuramatrimonrj qui totiesadulterium cmittis quoties collumtuum SnTpeclus nudatum,oculosnutantes,faciem placidam,ceruicem ereclam, capillosdefluea tu tes,oculis impudicorum obieciftif Sed uir huius impudicifsimacuxoris,non '* folm fed omnium prouibulmn Sachanx, qui talem foues a: nutris la. cc queum
ip forum Turcorunt. Cap. XII. J.
queum diaboli, non cxifti'masteredditurumrationem de tormalis, dicetlte fcri. Kitth.S- f ptura: Qui uiderit tnuliercm ad concupifcendum cam,iam mchatus eftcum ea in i corde fuo. Sed nunc ad idredcamus,de quo eftintentio fcrmonis noftri.CctTurcos lucere t tuiros non immerit dixerim ipfosTurcos,qui dum quilibet eorum duodecim mult.ituxores( uxores habere fibiliceredicit,tn nullam fpecialiterearum amorem fuum fe inor. nonpropterli t dinat transfundcre o (lendit:fed omnibus acqualiter,adconcipiendac Qinutrien biiiniitirio' c da: prolis necefsitatutitur-Et dum unum uirum duodecim fceminis pracferrife. rem,l c. cundum leg fuam doccillius infcelicifsimi generisutilitatc, 8C c crcatorisfenten. tiam qua mulieri dixit,Sub poteftate uiri eris,confrmant:Eosq qui fminas fi, Genetis}-t i. bi Ritgm. t dominai! patfuncur propter libidinis ardorem.non uiros, fedRuffianos pcfsiu iin n t ipluscpdiaboli adtutoresad perdendas animas, non immrit effecenfcn1mos, dos. Pro magna enim infamiareputareturuiro apudeos, fi uxor fua in confpe, < du ( uirorum, Quein domo propria, fiueextra domum difcooperta facieapparue L. Veftitmmuliet uideretur Fminacinfuper eorumfimplicifsimo modo utunturin ueftitu fi. f mm Turcorii.' t nota alicuiuscuriofitatis,uelfuperfluicatis, In capite utuntur mitris fuperpofine i' tis t uelis it ut inuoluta diligenter &C dcerner mitra extremitas ueli dependens, s, r remaneat ad dexter faciei quam fidomfi exfre uel in domo cora uiris apparerc e c tot t. contingat, ftatim circducere &C faciemuelare, exceptis folisoculis, pofsint. Sed { hoc de omnibus, etiam uillanis SC a Gmplicioribusdico.In ciuitatibus uero ma nx, gnum nephas putaretur,fl uxor alicuius notabilis extra dom,nifi tota faciecum21 i iubtili fericoita uelata, ut ipfa aliosuidere, nemineat facieseius uidcripofsit, '1 t !> exirecompertw lie t fui Nunquaudet fcemina ubi eft congregatiouirorum, < eos omnino comparere,&; for adir. Venderealiquid uel emere fmin,apud i illicitum cit. In ecclefiamaiori locum longe uiris habent fparatum,& fiefecre e 1 tum,qud nemo pofsit introfpicere,uel aliquo modo intrare. Etillnon omnes, isfedfolm magno.rutn dominorum uxores, 8C Dits Venaisi nunquam ampl{us,niGin dieVe. <s apudTurcos1 eris, ad unic orationis meridiana horam, quaeapud eos folennis eft decetalin t foltnniS' ( quo modo intrare. Collocutio uiri cum mulierein publico itarara eit, ut fiinter cos < per.annum efles uix femelexperiri pofTes Mulierem fdre cum marito, uel 1 equitare,ab omnibus habetur pro monflro. Etiam in domibus proprtjs.uiti jo ij0 3 cum uxore nunquin adibus SC < 1 motibus, uel collocutione, minimum indicium 1 lafciuiaruel inhoneftatis deprehdt poteft. Et tanta eff maturitas uirorum.ctiam n in i domibus proprqs,uttimor $reuerentia ab omni familiaeisexhibeatur: prav fertimautem erga uxores t rigoremnunquam relaxant. Magni autem domini, Il uigoremi ( quia cum uxoribus fuiseffe femper non poiunt,cunuchos ad euftodiam earum i A deputatos habent,qui cum fumma diligentia ita cascuflodiunt, ut conditionem 1 l, uiri cuiufcuncp penitus ignorare uideantur,nifimariti fui. Reliquacaufa breuiitatis tranfo. Hoc autem quod in domo patroni mei ultimi ( in qua t ad uiginti i qmniecimt annos fui continue ) fminis expertus uidi, longum effetenarrare per finguh: 1 nihilominus tam'n5 permittitme tacere omnino uxor4" operis magnitude. Nam r4 i eius qua: annos uiginti in domo ead tranfegerat, habensfilios &filias,nuafilij ( uifa eft prsente ptre mariti apertoore uel difcooperta faciecomedifle,uel quam n locuta fuiffe.Et hune rigore reuerentia; prima die qua hanc eand domintraRigorrtuercn I uerat, nunquam relaxauit, necin pofterum aliquando relaxare decet. Etiftaefl tUffuifenu- 1 twrifamitm { omnium una generalis cfuetudo in fimili ftatu degentium apud eos Eft etiam Twrcorm. a aliud quod ftriclifiimobferuant. Fado enim defponfationis pado inter filiun unius 3n'lialterius,nunquam amplius fponfus atiquo modo audet parentibua uel propinquis fponfx colloqui uel apparerc, ufq?in diem nuptiarum, fed declt nat ifugiterubefeendo praefentiamcorum quantumeftpo&tbile. Hociden obfa:
obferuatur ab ipfa Tponfarefpedu parentum propfaquorum (ponfi fui iVc* SVPERNATVRALIBVS DEMOT1VIS ETSPIRITVAtibut.wprima deprofifiionerlegeTurcorum. XIII. Cap. TTXRofefsio fuper q uamfundata efl lex Turcor,iftacft Layl Lahahillal lach J_ mehemmeterczullach. Hocuultdicerefcundurncommunemopinionern eft exponcn Deus efl:t uerax.cV: Mahometus prophera eius maior. Omnium uerm tit, M opinonum difficults in iftoprofefionis modo confiftit. Sienimfeunius Dei Mibumetic* fic eultoremeffeperfuadere potuerit, uencnum fui crroris fub fpeciepietatis facili. fiiieifummx. terdiffandit. Hiceftlapis.offenfionis,adquemmultiimpingentes,inlaqueum EJ s. mfaU animarum inciderunt.Hxc eftilla mola aOnaria,qua:mulcorum col- biatth.iea M 18perditionis P' lisappenfa,in baratrii defperationis eos demerfit. Dum enim fimplicesaudiunt eosidola execrari ce &omnem formamuel imagine fkutgehenn*incendiumre' fu futare, &uniusDei cultum tam conftanter profiteri C prardicarcnon manetam plius pl de eis fufpicionislocus. Sed i quidamde fpientibus caufatn durationis illiusfe<f*uper alias fflas&hacrefes.illamdixerunteffe: quia idoladeteftatur, ,11 f SdunumDeumcolit. Sed hocmultumimprouidedidum & uidebitur,f de repro' borum duratione,quid fcriptura commefnoret, diligter in fpiciatur.Deus enim QM0c3tus M b( Q re impiosumptreprobosideo patiter expc(fat,utin die iudicrjeos in plenitudine peccatorffpu- im ' ni Quosautetnhiccitiustoliit,necpermittitexfencentiaagere, hocuticpideo tiens(St. niat. 2ofacicutn pcenis cum eis mitius agatur. Culpa igitur,clcmentiam expedtis con ifa i tcmncntiumreproborum,dum ad infinitum tendit,quid agit,ni( utfurorem iu* tel ftiiadiciscontra fegraflantis fine remedio& fine,feueriusin pcenis uindic ip(a a expe<fietSTrecipiat Quomodo autem hac profefsio interpretanda fit, in cap. autem contineat lex huius profcfsionis,h ic uidendum eft. Com 17.dicetur.Quid 17 munisopinio fer omnium Turcorum talis efide lege eorum. Dicunt enim prt Opinio Turco O, mumprophetam magnum, cui data fuit lex primitus, Deo fuiffcmilTum.idefl:ri m rdelegcju*. IV lAoyfes. Moyfen,cui datus eft liber Tefrit que nos Pentateuchon uocamus &omnem H y x 4, v^ ml hominemqui co temporeip(mlegemobfrua(feti faluatum elfe. Cumautem h< perfuccelTumtemporis humanamalitia fnegligentia hanclegemcorrupiflet /AJ3;J_J?' '1 in huius prauaricationis remedium elecfus eft (cdusprophetamagnus Oafjt, in J'~ tf, -r{rH>H Di 1que 30 nos Dauid dicimus, cuidatus eft liberCzabur, que nos PfalteriQuocamus. D~~ qi w ~.9'~ modo (ruato,&corrupto,tertius propheta magnus fubiundus Quo prioris <,c ~ltV Iibro Ingil.quem nos Euangelium dic. 1ESVS. 11 5rcv IESVS. cf eftIeffe,ideft 1E SV cuitertia lex cum s, omnibus caufa falutis fuit. Ea tandempras> m mus.miffa eft.qua; fuis te mporibus Mahomctiu. ce cedentiummodo euacuata,quartus eledus eft Mahometus,qui legem cum Iibro H Deo accepit.qu*(euacuatis omnibus ant habitis)fo & Alcoranusdi<fuseft, qui la lancccfsitatcm falutis,donec alia fuperueneiit,plen2îndijbitanrerabeispr*' L( o di dicatur Cdicitur habere. H*cigitur lex Alcorani, primo in pracepto habet, ut LM Alcortni. d omnis 01 utriufqj fexus, dum ad prouedlam pcrueneritactatem extra limitesmatri. m uitam non ducat. Deinde omnes pari t difliruftioncadoration fubrjcit, dejlrUUone fy montj temporib perfius 4qi 1 qu*quinqûicibusin die, quinq? ad hancdeputatis horis &C dtur.Tempusprimxorationiseft.ortusSolis.noncomputandohoram.fedaccioi Oriii mo<fi. fed Turciignari piendotempus groflb modo eo qud ipfi nullam artem habent t computdi, n folm drtiscompw inftiniflu naturali de tempore iudicant. Ifta ergo oratio prima per quatuor n hindi. Erket&duoCzalamatperficitur.EfketeftgeminataincIinatio.cumtoridcpro. ftrationibus:Czalamat autem efl:ipfa fecretaoratio,qu facit feddo poft quod. libetErket, cumfalutationedextris & finifiris, :imprefsionepacis,quam f Wraquemanuin faciemobducendo facit. Tempusecundarorationis eftcirca Weridiem,qux dccem Erket 8Cquinque Czalamat continet. Tertia oratio in .1ce 2 dech>
dedinatione folis tporeuefpertinofit.cYpfaoclo Erket &quatuor Czalamat habet,&c. Quartaorauoquinq}ErketcVtriaCzalamatcontinens,ternpuscii ulttma reliquarum prolixior, quinde caoccafum folisfibi uendicac. Quinta 8C odo Czalamat habet.cYpof cnam tardiori hora cclcbratur. Pri, cim Orittionumdi ci Erket C ma n utrf<etippeU*- oratio eorum WnguaDagnanias dicitur fecunda Oriena nias tertiaKindi tioncs. Fias t horasunufquifque n nanias, quarta Achfamnanias,quinta Iaczinanias 1cum orationes c in parochiano fuo C ecclellapropria tcnetur orare, nifl lgitima caufain terueniente: tune aat in omni loco hoc licitefaccre poteft. In obferuatione tem. t poris eadem eft difpenfatio ut feilicetuno tempore fuppleat quod alio omiffum F c eft. Die autem Veneris, qux apud cos celebris eft,attentius orant,non tamenu 1q i a abfh'nent aut uacant quocunque labore In ciuitatibus habetur una folemnis & Atij mt-famUti principalis ecelefia,quae t Enemefgit dicitur ad quam in die i uoeant. Veneris omnesconueniunt, tam ipfe tex quandopratfenseft, J^w c Etoratfonemend<ana(b!nnKe!'pet-a<3a, prtecottium'qitouo' ait] principes. Etorationemendianalolenniterperacta, quam a p~mc1pes. fJ p~coHMm~oM' Orio,hcntr f regalium elargitio. fitpraedicatio, &eleemofynarum Deordi' citurhomintsuittm ftM,flentium,r autem, honeftate, filentio C ne deuotione qux omnia obfer' p[um M[ceCtmpm deuotio Turco t The foretenarrareper fingula. Hoc tamen *r,utio<tnntt i tumin ecclttuminecclt- uant inecclefia, longum lilen- pittrariiugisnn't breuicer dira, quodquando in Turcorum eccleHaêorum r i ~,B-f. tium, & Chrifhanorum in fua ecelefiatempore orationis tumul tu, quiannot r qu<t> tMr l'|rter *?' t I; t0 tumconfidero,magnamihigeneraturadmiratio,detantaordi' r permutatione, unde fcilicetnrliis tanta deuotio, & inifiis ^{"'t^ctulit.Qj^ nis Met tanta indeuotio efle pofsit cum tamen contrarium effedebere, libetmejquiu [ unum /'acerdot~, qui H b o.,in uif tores, ui ( caufa 0.-ratio iipfarequirat. Habent&inquifitores,qui accu caufaSCratio fa re uirat. S8 1: inquijtores ZZur7o7u' >fatos deomifsione orationis multis arTiciuntignominrjs Cir^ mzminiSrtiiuoheretict frtcumducunt enim cos, tabula cum caudis uulpinis collo appen. citar i\utUm,quo C uitatli. I < i dentes,cVnon Onetaxa pecunia;dimittunt,maximflhancora|0n4t(/rcoiicm,'(i 1 tionis negligenti in quadragefimaeorn admiferint. Habentfupplttdefcaumum Qutrdgefi, t tuaTurcpr. e etiam '. triplic lotionem, fe ad orationemprparant. Prima ptnxrum.Eiwoffr qua hora eft 'Lotiontsqui- g perfufio totius corporis cum aqua ita diligenter, ut non rem f|<*w*>* pre bus ftTuriji^ T locus, quantus eft punclus unius acus, intadus ab aqu, 'wbk turtim 'i( neat mtf> i prapdnntti a alioquin inualidaeffetlotioifta, Etpropterhocfolentfrequen ltt*qtudr*tm,in orandum. r &:diligctifsimraderepilos in omniparte corporis, excepta ter "1" P1*1" t in uiris, cVcapitein mulieribus, quorum barbain uiris, \,.capite n. ulieribus, quoruni pilos mu to u. ^j, r?fat pilos multoftu^ ildJ barba ~ m afcendat, t discriminant, ut aqua brutrm, t dio cum pedinibus frequter iiêrmiMtit c lauant, C dtuml'bct 'duparte lncdunt diligentifsiminfuper unguesma^^<(fMocr,oto4I penetrare pofsit. I r nuum Si pedum. Et propter hanc eandem caufam, reor eos uti tKtturibuscum digi> 1c Circuncipo circumciuone, utinferius dicecur in capite uigefimoprimo.Et ta, utuoxfirtwrt' Tureonmt. t hxc lotio, ut fupr dfhim eft incapite decimo, poft quantam, fontt uerbauelin, f nebis Cunque pollutionis maculam neceflariaeft, dCuocatur Zcoagir g*qu*iUu4 44 eft gmeg. Secundalotio uoeatur Tachriat, fcV neceiTaria, quan fnt:NiMiM + ( P docunque opus naturx exercetur>ueletiamaliquid uentofitatis'e emittitur:tunc enim in aliquo loco fecreto pudenda &pofterio- "ftôrSow ft' rnitradorationemfil fi Tertia lotio uocatur Aptan,uel Abdas,&eft ciniinrtUvaioni ra abluendafunt. T" bl nccefaria in quinque fcnfuum organis,incipiendo manibus: pteettorunojlroA quibus lotis cum brachrjs ufque ad cubitum, proceditad os & ttpojlt<ifiiiiit,U' nares,deinde ablutatota faciecum oculis,tranfitad aures, Si GalibUcaJUdeji t Nonalius uidet tiififoliunm.cmeMb4omnesmlittsUrwtniptTttnti[cttth[m.VT4ttmfub^ mpottnu manu
manu eum aqua fuperdudh capiti defcend/t ad pedes; s SZcruribus ufque ad ti. non biasablutis perficitur Hanc lotioiiem in omni locolicitum eft peragere, C eftneceiarium, ut prxcedar unamquamqueracionem,nifi forcaliquaimmun diciahoc exigente.Si autem poft primam orarion poceritcaueriomnis immun. dicia,eademdie ad omnes orationcs non requiritur alia ltio. Aliqui tamen pro Habent &unamludeuotione, Cpromaioricautelaeamfrequentarefolent nationeminter duodecim lunacionesanni communis in qua ieiunant. Et quia annuj folaris nonconcordatin menfibuscum annolunariineembolifmo,& ipfihanc computacionem ignorances computant duodecim lunationes pro an* 10 no ideo menfisieiunij eorum nurtc in h yeme,nuncin aftace contingit. Inipfo1 i lciuniumTur' autem iciunt) die abftinent ab omnignrecibi C eorum. potus In node autem omni>c Turciiemntni gnre ciborj&quoriesplacet,utcur. Habentumimpafchan fine ieiunrj, i in quo uilitant memorias mortuorum fuorum, ibidem orantes, &qu* fecumi t< nonduat tes inHic. ponauerunc comedentes & inuicem ofculantes, dicunt, Baaram glutioczong: l p 1 PifcbitTuf' 1 hoceff,ucniattibibonumpafcha.Ethxcomniaobferuantetiaminfecundopa. |C eorum. i fchate,quod infxagefima d(epo{tphmumcdebrant,eoqu6dtuncuettn)p(b i pregfini eor in t Mcheclebranc, cVperaguntricum Mekye die e peregrinationis fu*. a Nam magna multitudo de fedailla non fblm de gnre Turcor, fedetiamSepulcbrunt s c omnigenerationequacillifetftardeferuit, ft ilicetArabes, Sarraceni,& Tarta- Ulibomtti de & solannuatim uifitant memoriam fepulchrum Mahometi, in loco qui ab eis in uijtatur. >r ri, eorumidiomatet Mchenominatur, 8Celt ultra Hierufalem adlexagintadic Mekye f tas. Et non poffunt tranGre illuc, nifi cum camelis, eo qud arenofa & aridifsi. ( t maeRuia illa. Vnde & Solcanushabet ad hoepraeparacoscamelos pro peregriiV 1I nis ducendis.HabenturautemcVt Chriftianiperegrini,qui fepulchrumMaho- .? f metiuificautrunt in magna reuerentia C reputatione cVuocanturt t Hatfchilat, mtfchil i in cVutunturmultis priuilegtjs. Vnde C iudicio unius eorum teftimonium pro t tribusalior teliimonrjs acceptatur, &pro eis fpecialisfitoratio, ficut pro uiclo^ ribus. Ecproptereos duo habencur gnera hofpitaliorum inomniloco:unumh r Hcfti!ttt!i<t pro i urjsi&aliud ciuitatibus. Hocquodinurjs,uocaturCzeuuenczcretj. Et eft pertgrw. in in p a adilicatio magna in locis, ubinoninueniunturhabitatoresfufficientesadreci!02 peregrinos Hoc quod in ciuitatibus eft, uocatur Ymarat, piendumuiatores C i c qux funtecclefi magna:a-ditcat regibus cVprincipibus cVdonacxmulcis primo poffefsionibus, ita ut omni die poteft fieribinaretetfiio aduenientium, C f r peregrinorurn,icundo ftudencium ad hoc fcriptorum. Quibusefe(ftis,li quid ( [ fuperfuerit, omnibusndifferenterpracfentibusdiftribuitur. Etbocquotidie, i S, (i ftudences, uiibi fcri Sueerottt. q (emporeprandrj aitemporecosnaf. Sacerdoces autem C prihabentur, pro refedioneobliganturibiperageret (pecialeofficium proani- fciritualc F H s> StHientes. n illius qui hoc fundauic Cinitituit. Habent ma infuper gymnaOa magna cV n multa,inquibus docentur quaedamleges ciuilesxditar a regibus,pro gubernan40ddoregno In quibus qui magis proficiunt, promouentur ad bnficia ad iudi' i r. candumfcilicet,& regendum populum Et habent duplicemgradum: minores, Minus doefiuocantur qui Minetfchuz uocantur,maiores uer Muderis. Tamfman quibusfufficit ut Akoranumbenefciantj&ccremoniasquado' rationemLCultum pertinenc Et fecundum hoc habentur prouiuoneseo. legis rum.NifienimCntiudices, uelregifirarij, ueliurifconfulti, qui Calife dicuntur: Il Jurifcenfulti. quifibi uacare non poffunc, non habentur alc prouifiones nid quod fintJiberi Cexempti iruitute SConeribus communis populi. Sacerdotes enimeo- c Qttdts relirum nonhabent occupa tionemeirca curamanimarum,inaudientiaconfefsio' gio, tdti[i* g c' num, &miniftrauonefa,cramentorum,njficationeinriioiorum, uelfcpultura ceriottl. ce J momio'
mortuorum. Nechabentmagnam curam ecclefarumcum reliqutjs Si paramett tis Si facrorum uaforum &altarium de quibus omnibus nihil habeturapud eos. Non enim poflunt pollui ccclcfiecorum,uel perdere fanAitatem>quam non tnim ( funteonfecucre. Nullam t etiam differentiam facerdotes eorum communi po. r pulo nececclefeeorum domibus communibus habent. Orationum numeE rum poiunt facerdotes, ut alrj,(ine omifsione laboris implcre non enim uacant Qjjifrwrcttfs r iuemtfdeerdOfmeditationibus,uel fiudijs literarum, fed folatio uxoris, i nlior, Si communia 1r taTureorU. f famiha?,iumentorum C poflefsionum, mercantile i ufura: locis & uenationi, bus. auibus & canibus uenatorrjs. De quibus omnibus & flmilibus, nihil efteis l illicitum facere,nec prohibitum.Qualis enim lex,tales Qifacerdotes:i qualiscul it i, li. t tus taies miniftri. Debis qua?di'cenda eint excdrentmenfuram calatni t charra:: fed harc breuifsim perftrinxi, ut darem occafibnem reliqua inquirendi,i SC c diligentius perferutandi. Pudet enimSi.tsedetme dicere, qux in particulari de t t hisuidi&audiui. DE MOTlVIS SVPERNATVRAUBV Zrreligiofis. Cap. XIIII. C^ Ancûs ugufti'nus de Ciuitate Dei libro ui'gefmo,capitc decimonono, de Sigtxi"pro- J O Ogni sdC prodigtjs mendacibus loquens dicit quod figna 8i prodigia duoigiij ifariamj b l bus modis dicuntur mendacia. Vno modo, quia deciptuntur fenfushominumi mendtckdici. tuir tuteSi M artedtabolica,ut credaturfieri quod in ueritate non fit,ut funt phantaf.m t mata. Secundo modo, quia tradunteredentes ad mendcium, utfciiicet credant r f I fieri uirtute diuina, quod diabolus facit. Vet ut credantfibi fieri pro falute, quod ad a damnationem fieri confit Vndequdignis de clo defeendit, SCcombuf* Job*, f familiam cV diafit pecora ipfius lob, non erat mendacium,licet fierct operatione I t bolica, Deo permittente. Ifis igitur modis credendum eft unicuiquefideliipro sgiwerpro- 1 SC innumerabtlia mendaciter fieri per religiofos rdi'gia figna ipforum perfidorum iigUinnume' Turcorum, tam in uita eorum qum etiam poft mortem Nam tanta eft poten* rttbilkjieri tia l diaboli in eis ut uideantur potius diaboli incarna qum homines. Secuti' perreligiofos dum enimdiftcrentiain quam Turcorum. c habentin h abituexteriori,latet etiam ipfa diabO' licautrtus in eis. Quidam enim ex eis praeferunt maximam I i patientiam, iiftiex-1 terius non portant aliquem habitum, fed nudi incedunt, folm cooperienres ui< t Si obferumtur rilia Et i ifla fpeciereligionisinueniunturaliqui tanta* perfedionis, utquafiri(lit,utuo- f impafsibiles Ont, ut nihil exterioris fi imprefsionis fentire ualeant. Nam in maxicant, [andifit r mis J t frigoribus hyemis ipfinudato totocorpore incedunt, 8i non fentiunt. Et tit,hicertom, hoc fimiliterin caloribus a;ftatis. Ifti fuaeprobationis rationes cYpatientiat uerita t niumfuntopti tem oftendunt in uartjs ftigmatibus combufionum cicatricfbus incifionum l tnif<mfti,ctf<in corporum fuorum. Nam (i quis probare uoluerit, facit fibi apponi ignem,uel mhores ipfis t I ciderecarn cum gladio qux omnia tant fntit, ac fi lapidi ign apponeres, uel Ctrtkujnii. t I lignum gladio incideres.Alij ex eis magna prxferunt uirtutabftinentiar:deillis ( cVpoi+ 40 dicebatu^qudadtantperfeclionDerueniuntaliqui^trarifsimcibn fumant. liquiaut cVmagis perfe(f,fineomni potu C ( cibo corporali uiuunt. i Alrj ita magn paupertat habent.,ut omnino nihil de terrenis rebus cogitareaut curare dictur,nec in craftin aliquid retinre. Alrj perpetu filentiu tent,& ma Jiipliu quint ( Fytbgorici t tornomineCzamutlarncupati,nulIcumhominib.couerfationagt,neact ad 1 loquend prouocentur. QuorO unum tot uidere potui, non fine admiratione. fortetoja qw>J fa' rundi Turco>Alrj ui(ionibus,alrj reuelationibus uarrjs funtdonati. Alfj raptus,alrj eeftafes pernaturales habt Et fcdhoc nullus eft inter cos qui n cfequatur ahquid rabftinmtk. t experientif fpiritualis, per quod pofsit haberi certa cieclura cVeuidens iudici, ordine Dermflchkr, Hoc enim eft nom omni in tali fia> quod fit de numero C cudegen>
nidtgemiG.Ecfcundum uarietatem ipfanimexperientfarf fpMtatliS uel fa. differunt in habitu,3 in modo uiudi.Nam unufquifcp por pernaturaR,etiam Ktligioforum tatfignum fux profcifionis. Si enimuideris aliquem in capite deferre pennas, R reuelationibus deditumeue. Si portt hab ri TurcoruqMt dnott cummeditationibus C tumconfutum t uariorum colorumpecqs, fignincatpaupertatem. Illi quiin- fei auresportant in auribus, Ognifcantfeipfos obedientes ellein fpiritu>propterra*atrium m rj ptusfrequentiam. Portantes catenas in collo uel in brach s, denotant uiolentiamuel uehementiam^quam habent in ecftaf.De patientibus fuperius diclutn fie elt, qui nudi ambulant, C dealrjs multis. Varies etiam modos tenent ui. ' imptditi a uendi. laUC Illi enim qui minustperiti funtin fpfritualibus, feilicet in raptibusSCin ali alijs, communemuitamducunt, Shabitantinterhomines. Alrjuerofeorfum 1 ha habitant, congregati per modumuilla:.Ali) etiamfolitartj innemoribus 3^ fo* lit litudinibusuitamducunt. Alij in ciuitatibushorpitahtatemexcrcentes, quorum d< domustTeche uocantur. Recipiunt hofpites faltemadquieicendum, non l T Ttkijt l**<r h; habent undereficiant.Altj ex mendicitate continua uiuunt. Alrj in ciuitatibus p P( portantes aquam cum utribus, de melioriaqua qux ibi reperitur:d circumeun te tesciuitatem,omnibus prxbcntad bibcndumrccenfcmaquarn ,Qi nihilmer' tedispetunt, fed folum fponteoblatum recipiunt. Alrj habitantes circafepul cl chranominatorum fandorum 8Ceuftodientes 8Cde uotis& oblationibu^ Vtrum autemomnesuxoreshabeant,perciperenon go poopopuli uiaentes. pi a eo maxime, quia de lege Turcorum, qux hoc pr^crpicipli non curant, pionii, P pteropinionem ipforum ab alijsdifferentem, de quo infr dicetur cap. 20.Non1 R RtligioftTur* ei ti enimobferut alias c^remoniasegis, in orationibus, de lotionibus,& alrjsfi mi-corum perent l t ni lil libus. Quapropter etiam qui fortna aliarum uirtutum ineis fupernatraliter ni* fimilts ne e: exercetur,ut dkfium ft,credendum efl, quodetiam prodigiumcontinent! /fjftrisPbri(iCit. t S n nondbet deef. Illud uero magnum portentum de quo magnusinter cos el eftrumor ( feilicet pluresconceptos effe 8natos fine uirili femine, qui Nefes pi 5 Vforesconcipi 0 dicuntur, dequibus etiam infequenticapitulofitmentio)credendume(r, tt itmfpneki ogli i Tilijemint, fi fieri per fminason corruptas carnali corruptions Poteft tamenefl quodri n I )i| matres ralium fint uxores religioforum Si propter prodigium continenipfe i~ ti tiaeorum, nafeantur eis fil modo nonnaturali: fed modo alio diabolicaedi' t Vnde propter hoc ipfis Turcis non uide fi fpenfationis,hominibus occulto tt mrinfolitum, quando Chriftiani dicunt, imipfimet dicunt, &con,fitentur, ( Chtiftumex Maria conceptum, S^natumOnehumanofemine. Quocuncp igi' II t tur hocmodoiat.Iicet fit infolitumSi mfrabile auditu, non tamen impollibile f u t uidebiturdiabolicx potentize, fi estera eius opra infpiciantur quac in eis dC f pereos operatur. Agunt i ipfi rcligiofi eorum quafdam feftiuitatcs uel p,fcfiiuitttetl ' ri F ptopteruotapopulieis oblata, uel propter prardeceflbrum fuormemoriaSjUel e etiam propter communem populi neceftatem (cilicet propluuiaimpetranda, 4011 Vu uelferenitate & huiufinodi, Tuncconueniunt, di congregantur omnes qui c Qyonidofe* f funtin locis propinquionbus,^ fit primo omnium cmunis refecîo.occtdunttjlftiuitutes Tut* 9 ci fnimanimalia,fi liabent:fiautcmnonhabent .faciuncdcleguminibus, uel ri fo ciceUimnU Et complta, refecliofecundum f acultatem fuamcibaria, qualia pofTunt ne,ille primus eft intereos acceprotympano facitmodulation, &refurgenqui tescpeteri VocaturautemfefliuitaseorumMa. peiordincm,incipiuntludere. 1 chiajacludusCzamach.quift quadamtotiuscorporisregulatai: benemodi- ttiddu CZ40 ficata 1- mcb. agitationejCum honeftis & dignis & ualdedecentibus omnium membro- 1> 'um motibus,fecundum modulation menfurx infirumenti mu(ici,ad hoc con motu uelocifsimo, cnieiiteraptatce,&:infinepermodanmertigiois,quedam cc occirculai! 4
&circularotations, ucl rcuolutione.in quatota uis ipfius ludi confiicft. Nam fcruencioreseorum, in tanta uelocftacereuoluuntur,ut non poOit,uirum fit ho. mo uel ftacua,difcerniabimuentibus. Etoltendunt fetn hoc quaf fupernatura lem agilicatemcorpot habere. Et licetaliquis pofsiteos imitari in cartcris ipfius lud^geliibus,in iitotarnctueuolu[ionisadu,ncmo cos quamtumcunqaptuscc agiiisfueric,poteftaliquatenusimitari. Poftquam igitur lnguli luferum fut' confufo ordine ludunt emittentes quafdam imprecatiogunt omnesfi'cnul & nis 1 uoces,pro falute eorum eis uota fua uel eleemofynas largiti funt. Vtun. qui c ftrmenibus 1 etiam qmbufdam t carminibus.apra-deceflbnbus fuis fibi traditis, qui eos tur Cirmiiu. ( i duminraptuuelinextalierant,in fpiritijlocuti funt, qui fuauis funt facundix, & rhythmaticeprolati, 2t facilitermente retinentur, fed fecunda mareri de qua 1 I tradant uel longiores,uelbreuiores exiftunt. Alij enim fex uerfus, alrj odo udI decem,al plus, ait)minus continent. Et trahunt omnes carnmonias legis Tur. corum c^ritusadfcafumfpintualem.'quorumegomagnamhabuicopiam.tsm 1 1 in 1 feriptisquam in mente: & deltcfabarin eis eo quod magis Chriflianam reli, t gionem confirmant qum Turcorum Vndefacerdor.es eorumnon accipiunt i eos ad authoritatem dicentes, illosqur eos dixerunt, non intellexi(Te quid diccrent, quia in raptu uelextad po(iti,6f extrafenfum conftituti erant,dum eos di> < cerent. unufquifq; fux ptu Quandoigituripfireligiofifuntinterhomines, inter cacterosacftusfu2i %1 '.ta feciionisutlprfetsionislignumoftendereconatur: C c I .oftenfionis.nulluseft camprouocatiuus deuotionis uel feruoris, ficut ipfe ludus mitiifierio e corum fupr diclus. Neccaret t my fandi prophte antiquitus hu' fterio: naindC iufmodj lu disutebantur in fuisfeftiuis offcijs.Sicut habetur de Dauid.quodlu*.Rcg.tf. i Dum enim t dbat ancearcam Domini, cVdemuItisalrjs ueteris tetamenti. c t quidam eorum in domo noftra hofpitaretur, poft ccenam furrexit,cVprcmxit 1 dC > fe, incpit ludere:& dum le reuolueret audiebantur quidam uoces exipfo 1 fonartes > quod omnes qui in domoerant, attoniti ex admiratione, uix pote ita rant lachrymiscontinere. Alia uiee quidam eorum, dum effemus in ccena, t t 1 repente rapcumincurrit, &totaliter extra fe, ufu omnium fenfuum deftitutus, mortuus fedebat,nihil mouebatur uel intiebat. Sarpius autem apud eos;ji !jeo T-tm magtum quafi j t hofpitantes, de fermonibus fupr didis confolationem pra-bebant audientiefie ftnliutis t bus.Sunt.enimtantx exemplaritatis in omnibus eorum didWsdifa&is, in mofecitminreU ribus d(motibus tantam prfrences religionis oflenfionem ut non homines, t gioyj Turco. t rum.Mnobo' fed angeliuideantur flTe Nam in facie eorum e quandam fpiritualis reprcfcniationis notamhabent, ut fi nunquam amplius uidiffeseum, quodfolius uultus mines, [ed<ut' t geti uideantur i intuitioneeumftatimcognofcerepofls.1 Sedquiafatisdeexterioriappartnl tia eorum t locuti fumus,nunc ultimo uidcamus, u poiRimus frudus.per quos 4<. Exfrudibus e eiTecognoicdostalesinteriusSaluatordicitMatthxig.Siquisenimuolueritd tor agnofee- tflaieorumdCfacla t priuatim SCin particulari perfeutari tantamin eis inueniet tficos. ambitionem proprix reputationis 8i tantum fpiritualis fuperbix uenenum, 41 a ,4 .Cor.x. v ut hocquoddicitur, Angelfathanae fe transformarein angelumlucis,proprie C deipfis poitintelIigi.Natn ipf dicunt fe praecarteris Deo eleclos.; quafi ami ab fairitutlittr c Dti,Ceab omnibus debererehonorari; Dicunt,fe gratiam Dei t (pecialircr cos alrjs depratalrjs c5fecutos,itaut nemo pofit ialuari, nifi mdiate gracia eoro. Et propter hocdict, uota dCeleemofynastotius populi deberi fibi. Vnde fieti eos aliquis in modico orTenderit,ftatimuindicdo, indignation Dei fibi imprecan tur.Quidamenim eor, dumadhofpitanduenifTecin domcuiufdam diuitis in partibus illisubi egoeram,n longe diilans uilla noltra crat domus eiuftldi dum circapecora occupa cum familia,quia tpus trat pluuiale, non uiciSjqui tus attendit
P. jticndifTcthofp/tifccunduni uoluntatcmeius: illeimmediate de domo tiens,,PtientUiu8i citriorum. wociferandoSi imprecandoeis indignationemDei,recefft.Eodcm anno in tani << tumuindida Dei fecuta eft, ut in domoillanec de hominibus,nec de pecoribua remanferit,quin omnia interierint.Et hocdc multis alrjsaudiui fcclurru aliquid l lidtliter igi' unde multumcauetur ab omnibus,ne in aliquo offendantur.t Ex hoc confidera Fi turcertf.ijU, rcpotcs.quod iftenon funt conditionesamicorum Dei,quxuultomneshomi- tu nsfaluos fieri: fcdiplus diaboli qui nonquarrit nifi perdere. De hac autemicc.3 hTimo.x. matetia,adhucaliquafumdi<furusm fequenticapitulo.Hoc folumaddereuo- * ohtm.t, lo,quodomnem malitiam & uerfutim diabolicarfraudis, omncsdcniqj nequi- ic tiasartiseius, adperdcndas animas, pleniffimein iRis reprobis reperiti nulla' tc 10 cenusdubito te DE MOTIVIS SVPER.NATVRAH' X crpbus,prodigijs,crlgnKmen<lticibut. V. TNter cateroshuius fec5he,qu oft morcetn (gnis & prodigfjs mendacibus cla l p J_rueruntj&! adhucquotfdic darent,efl: unus principahs qui magnxreputarioI y, ni nis&uenerationis habetur in cotaTurcia,cui nomen Sedichafi,quod interpre'7 inter fandos, cuius fepulchrum facrumeft ;vyens ta taturfancfusui<for uel uicforiofus 3 in interfinesOthmafti dCKaromani. Et licetifti duo frquenter inter fedifcordias mil; h~ habeant,^ unusinuadatterras alterius,nemo tamen eiiaufus aliquando appro> Se sedichafr je t pulcbrumP1 pinquarefpu!chrodus,ueltemseipropinqirisaliqud maliinferre: quia icutpt fa in irpeexpertumeftjqui aufi fuerunt facere hoc.magnam eosfcutameius ultio ni fuiffe. Et illaeft inter eos omnium communis opinio,nunquam aliquem nem i fu fuilfe fraudatum deOderiofuo, de his quiimplorant eius auxiliumin quacunqji ni c neceffitate, permaxime autem in bellorum facfis& negoerjs prÎiorum Et hoc P1 probat magna multitudo uotorum, in omni gnre animalium & aliarum reti tum&pecuniarum, quaeannuatim regeSCprincipibuSj&totiustuufgimuki' popuK p< commit n te tudinecommuniter ad eius fepulchrum deferuntur. Maxima i nitate nanq; fama & xCci i ir matiohabetur deeo,non folum inter Turcos, fedetiam in omnibus huius fc&x n ion; nationibus. Dchisautcmfignis: prodigrjs hocdicereuolo, quodmaiorcel- $; h habetur deeo inter omnes Mahometiltas^quam habeatur de fanclo Anto Signio1pn>' britas a ] digitt,u c. niointerChrifiianos. Et eft alius uoeatusHatfchipettefch.quiinterprtt quafi' adiutoriumpergrinationis,quieciammultuminuocaturcVueneratur, maxime D auxilicttei Tsij peregrinis,quiemsauxiliQfrequenterexpediridicuntur. Alius dicitur Afcik tTmcerwnab pa(Ta,qui amore nomen habet, dCdicitur quafi patronusamoris,qui in matrimonio cxificntibusjdcut in partus periculo,uel habendx prolis defiden'o,ueldu fcordantibusmaritocumuxorc,cVplurib us talibusnecefltatibusopem ferre di> AUu<mp<tjJit citur. t Alius Van pafl^difcordantibus patrocini concordixconfert: de quo a dicebatur,quodquarentibus(nunciuuenis,nunclnexapparebat.Scheych^ S^tribulatis folatioeffefolet. In illis autem partibus ubi ego pafTa}conturbatis fteti,multifueruntolim,qui pro Sandis habebantur:quorum nomina nefciuntur nihilominus fepulchra eorum habentur in magna uenerationenam flpro pluuiahabenda,uel ferenitate con(quenda,uel pro quaconque alianecefsitate iblicitudo incumberet,conueniunt fuper fepulchra eorum,& uota fua Si oratioego nes facientes,magnamfpem exauditionis ftia reportant, Quibus fa-piusin' terfiricumeisjcauuahabendi aliquidbonide his qu^portantibiad comeden, unus Gai, uel dum.Interillosaut duo funt,quorum nomina (ciuntur: quorum Mirtfchin alter Bat tfchum pafla nuncupatur:quorummira gefta narrabantur n dfdpartibus,maxime circaculiodw i coniniationem pecorum &aliorum antmalium. ITEM
an anfanaliS.Sedprxcpue illi'usqui dicitur Goi, uel Mtrtichin, dequo fpfa meado mina CW pteot. m Gepiflimemiht narrabac quod magna bnficia eius cfecutafuifiet circa eu cuftodiam fuor uitulor;Unde annuatim ci certain qutftatem butyri uouebat, & reddebat. Addidc etiamdicens: Si qua ndo obliuifcor uel neglexero uotn red. C d< dere,ftatim damnum aliquod incurro. Sed &miru per(uadebat,uteum inuoca. rc rem,duminpafcendisouibus lupum haberem infeftum. Sednecfilentioprae te tereundum exiftimo>quoddominus meus fepiflme folitus erat narrare. Dicc b; bat enim, quod cum una dierum unus taurs fuus de armcto de fero caeteris c u ni nientibus pecudibus defuiifet,ftatim ut in illispartibus moris eft, conuocatisotn n nibus uicinis,per mod um uenantium unufquif cum pharetra,& arcu, & canib bus,ipfo terotranlunres ad propinquiora loca fyluarum, nullum penitus inue. n nientes indicium, reuerfifunt. In craftino,eodem q uo prius modo perluitrantes o omnia locapafcuarum,nihil omnino profecerunt. Die tertia cum iam aduefpc r: rafcentediefatigati,etomni fpefruftratieflnM'n reuerfie fubito inopinatdo. rr minus meus conuerfus ad femetipfum,mente quoddam uotum concepir,fcilicet quod pro amorefandi Goi.uel Mirtfchm,fi iumentum repertum fuiffet unum j', pf-j flmt. r> Pairlami.panem ca!idum,qiiemipfitPaflama uocant.butyro fuperpofito.cumperegrinis x~s~1 n: comedereuellet.Adh uc eoifta cogftante.fubito concurfus cum damore excitan~ra~4 <=' eccetaurus hxrais cornibus in quadam arbore furcata inuenitur:& eo mi tl tur,& r; rabilius,quia per triduum locum eundem inquirendo pertranfierat, nec polTibi le DijwxilUresIefufitafcrifaluum potuilTe taurumrcmanerc Cum dominus meusuotum q quod concperat omnibus retulirTet,omnesin ftuporem conuerfi Deo gratias gaudio a; agrntes,& mrrica denomen Goi,uel Mirtfchin extotltes, cum lxticia C n reuertentes, non folum de tauro inuento, fed etiam miraculo, quod experti fum. ] EftSi alius,cui nom Chidirelles, qui uiatoribus prxcipue necefsitatem patien ti t tibus.folet efTcauxilio:cuiuseftta exiiimatio in tota Turcia, ut uixaliquis inu ueniatur, qui in necefltateauxiliumeiusnfenferit, uel Centimenarrare non ai audier/t.Iftc folet apparere in forma uiatoris,grifeum equum infidtis 8i ftatim u uiatori neceffitatempatiemi fubuenirefolet, fluecuminuoeauerit,flucctieius n nomenignorans,fedeocommdauerit,utpluribusnarrantibus compcrtcft, Sed & alterius prodigium narrare me compellit euidens ueritas,quod narrabati turabhisquideeius cognatione adhucfupcrltiteseranr. Fueruntent'm quo' d dam ftptrjKtion temporereligiofi lociillius, qui nobis uicinus erat, diffamati per t fufpicion nemdequodamtradimto contra regfa<fo,fuperquonimisindignatus Rex, o omneseosignecomburimandauit. le autem qui inter cos priorerat, dumpro c f excufatione 8Cfatisfa<ftioneua &C fuorum, nequaquam eum placarepotuiflet.fa t claconteftarione fuae&fuorum innocentix coramDeo ipfecoramRegepriWemoralilt 6 or Sroiigitm.o ardentem comburendus intrauit furnum C quoufque totum incendium cir ca eum refriguit, omnino ab igneillxfus remanens,furor Regis mitigauit, f9 uniuerfx geacum fuis periculomortiseripuit, 8Cpofteritati fux,necnon C ti illiusfecfa;exemplum folennedercliquit. Cuius planellae, quaecumipfoin furno ab incendio intacla?remanferant,pro teftimonio ueritatis adhuc hodie in eifdem partibus repolt* habentur Taceo de innumeris geftis qux audiui ab uno qui adhuc uiuus eft in corpore, non longe partibus illis ubi ego eram qui tant* erat famx,utquaQ inomniloco ubi effet conuentiouel con> gregatio hominum de ipfo talis erat rumor, quod de omnibus rebus occultis tam manifefta indicia dabat cVmaxime de rebus perditis uel furtim abfa' tis, quod omnes latrones Sffures illius terrar propter eum exterminati erant, nec aliquis audebatapparere.Etucetmultas inlidias ci feciflent, tamen omnino nihil
uihilnocerepoterant. Et quodmultomirabiliusefl,piuribusadfeueriicmibus, Q mtis eorumcorameisdeclarauit,qun)ipfi eafibi retuliffent. C Ueritil priusipfeocculta uidere decreueram poft adeptam li no fufcipiunt, Qiiem8Cegopropter fama?magnitudinem ut bertatem nihilominus prapeditus recedendi foliritudine,qu<emihi tune infla^ falui fidnt, crt' diffi'cultatisin exeundo Seeuaddo. Ifta & alia multa,qu audie mtndtcio bit,K anxietate dunt,ut<i<tm' forte Deo fie difponente,quodmagis credo:quia talia ui- d ratn, neglexiuidere:& nentur, dubio magn detrimentum fidei poffit inferre. = SicarioCiasperfcrutari,fine dere duo uel i.Thefahn*. Dehis autem qui NefFesoglf dictur,ficutfupr dixi, quorum femper in trs illaciuitate magna,qux Prufczia uocatur,dictur haberi quorum capilli, [ oaddeueflimentis eor aliquid receptum ,omneminfirmitatem depellere dicebatur:dicere lura caufabreuitatis omitto. Dicuntur enim tales prodigiof nafci, id p uirili (eminetSC cfequs,tota eorS uita fcV adtio fupernaturalis S*L m cftfine per tabilis creddaeft.dequo etiin pratcedcticapitealiquidJuelmodicdicriextat. VTRVM MOTIVA ALI QVA SINT SVFFICJfiNTIA A cap. aiiuftreniumChrifiiimofidtm. XVI. C I autaliquis mihi diceret, Qy id te mouit, quod tu de fideChrifti dubtaresr' JK forte negafles,nifi mifericordiaDei te cfruafletf'Breuiter refpondendo, adhiftoriammea: infe[icitatis,qu in Prologo narrare incccpica qux huic qu%" flioni congruere uidentur,adiungam Nam cm a primis meis emptoribus \, f >dusuilTem Adrianopolim.me empiummercatores ultramarini,in quadam d t hirtnopolim uitate qux Burgama uocatur,cuidam uillano reuendidci unt: cuius mihi crude. litasadhocprofuit,utceleriusagerprQlibertatcconfcquenda, inruperhorrorc illius fciflac ihi induccns,2^fidc Chrifti me eonfolidans &hcet longe me abdu[ m dum confpicerem,nihilominus de dei adiutorio non defpers,fugam inire non difluti. Cum dominant igitur poft primatnfugam mihi inuento, &ad t do muni reduefio, d furorem conceptum reprimens pepercilTet,minando fi fecundo fugerem, dupli cisuindidlxmeexpe(flarerigor:me,qui magis mori qumuiuereoptabam n folum non terru>t,fedetiam ad fcundam fugam citius agdam prouocauit. De his autem qux mihi poft fugam fecundam feccrit hoc folm dico, quod non fb fi lum quaeminatus fuerat, perfecit, fed omnia qua: citramortem fieri poflnt 0' ea nealiquamifericordiacrudeliter peregit. Nec utnculisabfoluiflet me, nifi duas forores ius carnales pro me nterueniflen^fidemcp iuiTiflent,meamplius n fue situr.Haec omnia contins,neciamdubius de crudelilTima morte, poft tertia ragamme reperi(Tent,nonlong poft cuidamde mercatoribus fimulatis.de quibus mentionem fuperius feci,me fponte tradidi, qui me de ipfo hberatum.in fpa cioquatuor menO'um,de!ocoad locum tribus uendidit ui cibus,&tandem in le cisremotifsimis imift. Interea quinq? anni in ifto medio tranfierunt. Dum d igitur omnes odos fugiendi, cum maximis periculis & immenlls labohbus prom balTempoft ultimam fugam, qux erat ocflauain ordine fugarum quam feci l l'domoultimi domini quafi omni fpe Iibertatisfruftratus, Ci eo derelidus, D coepiintramecogitare.&fatgatusatquefrac'his quodammodo,in animo harGtare&dicere Verefi placuilletdeoilla religio,quam hatfienus tenuifti,utiqu tt non dcreliquiiTctfto modo, fed auxilio fuiffettibi ut liberatus ad eamreuefi Sed > pontifies, quia omnem liberandi uiam tibi obftruxit forte magis fibi pla* cet,ut illa dereliiftaift fedadhxreas, &in eafluusfias. Et ex tune negleflisorationibusf!pfalmis quos ibi feripferam 8>C ViitSMtotH frequentaueram, incpi ad' F h ifeere orationes &ceremoniaseorum &frequentare diligenter quantumpo, ttnUti, 'ut,5Cquantumpermifit onus feniitutis: &hocmagis node & occulte cjumde die.Ccepicp ter cetera dodrinasrdigioforum(de quibus fuperius mentionem in feci)
legis ritum ad fenfum rpfritualem feci)diligentius ruminar,quac ceremons SC trahunt, cYquodammodoreligionXhriftiapprobant& confirmant. Frequens igiturillaril ruminatiofuit apudme. Tandem elapfus in hac mea fluduationc, rides utoris < fexuelfcptemmennbus,fubitounadierum,deoauxilianre,mcntemmeammu/ f tauit,ita ut di mifsis omnibusetfacillius ritibus,inccepi priftinas orationes mat rurfmfirm** I H. i refumere,& fidem catholicam quafi perditam Crecuperatamdrachmam fortius amare, 8Cconftantius tenere & diligentius qum prius feceram cuftodire. JIIOj i igitur quindecim annos, quos ibi poflea rranfegi ufque ad libertatem, ita firma, tus permanli, ut nullum motiuum, fiue interius,fiue exterius me perturbare po. tuit. Omnia enim qux pofthac audiebam, uel uidebam,iihil aliud qum dlitai menta & illufioncsdiaboli interpretatus fum. De ifta igitur modica Huduatione in tantum profeci,utfi ctum annis inter cos maneredebuifTem,nullatenus motus fuifTem: ec de religtone Chrifiiana aliquid dubtj admififlem,aux/liante mi. n hi di'uina clcmentia. Ex hoc igitur exemplo unufquifcp perpendere poteft conE/fft' coopei clufionemquacftionis notttx quod omnia moiiua poiunt quidemanimumfirtntur omnis < delis Chriftiant,deo ad profedum fuum hoc permittte, aliqualiter perturbare: infdutemjm' ideautem Chrifti auerterc nullatenus poffunt, necfpem falutis adimere.Mej 1 pf in perni' enim perturbatio non fuit propter defperationc falutis,fed libertatis. Credebam titm. enim deo placere,ut legem illam tanquam remedium falutis ampleclerer,exquo ( i ab aliame feparaui. cV ideo quia ill dimifi,cpi aliam amplec9i, 2v' n ea falutem i < moquxrere. Non (leimpfj renegati, non Ocfaciunt.non enim alicuius fcdu<fi malitta indudi, fidem negant nec ob illam tiui fallacia, fed propria iniquitate cV i obferuandam^ftamabiriuntrfedricutiftamnonniTifidtcnuerit^cnecillam ntendunt obferuare. Sed quia in ifta qux ftriclioris cft obferutiar, fenriuntfibi ad perpetrandum maliti fuam obftai remorfum confcienti,ad illam quaelap gior eft,( conferunt,ut libcrtatemmalitiae habentes,uelamen damntfus cou i fciemix,ad ducendam uftaminomnigenereuitiorum,pofsintper[ingereadfi' i nemtotiusdiabohc* nequiti%,ad quem fedfce illius errorpleniffmperducit. j Nequaquam enim Deus ucritatis auclor,permitcit al/quem, fpem falutis haben I tem,derelida ueritatis uia,errori adhatrere. Nam l aliquis Chriftifidem,per mo'j I deberef.multo magis tiuainducflus,uel tnbulationecVangufttjs coa<fus,negare i ego negaffcrn,quia ea tantum expertus fum,quantum pofsibilccftali'qucm pof' ( feexperiri. Nec reperiripoflibileeftunquam altquemChtiftianutn fidem wuirilis %tatis,|fedetiam teneras uirgines & pueros, gaffe,cum n folum fortes &C 3 examinatos exqmTitifsimistormentis fidem Chrifti ufque ad mortem con(ian< i tiflim confeffos,firmiter tenuifl, quotidie lgre C praedicareaudiamus. Vf fo igitur exemplo, audiamus etiam quid dicat autoritas Abbatis Ioachim fuper ApoatUi. ifto uerbo:Quisfmilisbeflia;c'3^c. Mu!ti,inquit,qui habitant in terra illa,indie difToluentur compagefidei,percufsi timor. INonf' illo terribili frangeturC nim uiclebirurillospo(7efuftinereflagella,quiponti in paceecclefiat,nequetucU leui fsimamcontumeliam pati.Dicantergo.quisfimilis beftiacf6c. Priusdefpeterriti uoce beftiar, perdent rabunt de uicloria,qum perueniatur ad bellum: C fidem,quam inaniter Si ficlc pacis tempore tenuerunt Et Ioannes in Canonia .lwrmij. fua:MuItia'nobisexi'erunc, ted non erant ex nobis: namfiexnobisfuifTent,nobifcum utique pcrrnanfiirent.manifeft oftendens, qud fidem Chridi quidam perceperunt, fed eamoperibus non impleuerunt. Ad idem ceftiseu Apoftolu*
Rem.
Paul us, qui dicit:
Quis nos feparabit
charitate
Dei; &c, Dein~
DE INTERPRETATIONE M0 f i> uorum. Cap, XVII.. r nequaquam aliqua moriua funtfufficientia ad auferendS fidem,' nunc VIfo,quodquomodo interpretanda funt cuilibet fideli,quo pofliimus modo me |iori,uideamus.Quia igitureedefia Amichrifti.quafi quoddam ardificiumdifpo fiiaeft,cuius fifimdamentum quomodo a ueritate uacuum eft uifum fuerit, co* tinsflrucurae uidere ruinam in promptu erit. Profitentur enim(ut fupr didlum ~~ylacb xyt. eft)di'centestLaalla)hahillaIach,Mehemeterczullach. Vnde&:inprimisconn-ll JI 'J derandumefi5quod non prxponit aliquid, neqj fupponit,fed abfolut pronun^ UyUchmcbem w d ,CI ci ciar.doicit, Deus eft unus. Inifto profefsionis modo, fe cultumDei ufurpa- met tum (l ad ah'orum profeclum.fuam uero perniciem,manifeff oftendunt. Ea enim qax q ad uera; religion isprofedSifufficientiam pertinent omnia hic deficiunt. Fidelesenim feuer Dei cult habere oftendunt dum in fua profefsionedicunt C fiittiti. F Cultus Credo. Inquohabitiisfdeioftenditur, per quamDeo.quemcoluntifefubditos C cl cflipronunciant. In hocautemquod fubditiir In Deum, &c. oftenditur habitas ti charitatis &famons,perquem Deo,quemcolunt,uniri,&cumeo corpus unum efficifedeclarant.In omnibus aute alqs que fequuntur,fcilicet myfierium u tt trinitatis,creationis&redemptionis, habitus fpei comprehenditur,per quam totiusfalutisfe polTeperfecf ti demonftrant Quid autem iiti confequi efTicaciam n Turci fibi uolunt, cum dicunt, Deus unus eft, nifi hocLuciferi , go jonephandrTsimi E,al(>i4. patriseorum,quandodixit, Super closafcend, SC P Gmiliseroalrifsimo,t Nam 1 mtlignitttis diabolusetiam ciebat unum elle Deum. Sed forte dicunt, intelligendam effe " d myjlmumud ie pronunciationem cum addicamento,ut fcilicetdicatur, Vnuseft Deus quem co. 'c in exteuttop nemnuttercl le Sed tunc quandodeteftandsblafphemif exeadempronunn' ni lo.quemadoro^c. ci ciationercfulcent.uidcamus. Inprimiseorum principes cVpraelad,Deum feco le 1redicunt,cuius non folm cultum uerum quantum poffunt impugnant-. fed etiam abomnibus,dum cos fibi mancipando ci fe fubijciunt,coli pro Deo uolunt: Cfie S nonimmritDeum patremblafphemanr,dum beneficium poteftatis acce P ptumab eo,in fuaminiuriam& inimictti rtorquent. Sacerdotes uer eorum, o iddum id (pientiae donum habere fimulant, &iidelium animabus ccult infidi. fe ai antur,nonne filium Dei.qui Dei fapientiaeft, Deum ( colre dicentes,biafpherr mante1icuitumueri Dei oppugnantes,&doclrinamtotiuspeinerfitatisdocen' te animasidelium fecuminperditionem ducuntfSed forte nec minoris nequi. f tes ti Deriuiichzlcrjqui 5<^ imulati tix C qui religioli eorum fpintum diabolicum preferi rentes,cumfimulata oftenfione uirtutum, dum colerefe Deum dicunt, fpiritum f; fandlum(qui ueritatis infpiratoreft&doflor) blafphcmant,&;adeuacuandum u Dei cultum, cum toto malignitatis fpiritu anhelare prxfumunt. ucri Videar n fummam totius ma, nuncuerus Dei cultor,quomodo hxcdiabolica fecfia,fuper li licia:confiftitfundata. PraecedentiumenimpeticutorumEctkfiac Det, aliqui 4cam 4e impugnaueruntrreliqui uer in expugnando eam laborauerun cxteri au. t temad euacuandum cultum Dei operam dederunt. Sedhi omnes ecclcfia: preci, busadiuti,ad cfFeclumfur maliciac peruenire permifsi non funt. Et proptcr hoc oft^nuncdiaboluSjEcclefa:precibus inipcditus,qual ligatus in Apocaiypfi defetibitur. Iltaautcm (cela quafica put omnium p prapteritarum .adeffecftumma-Mahomet! fc licaen tantum peruenit, ut wm Ecclefiae i a preces ei auxilio, in his qua ad (alutefn ai reliqu.irunt pertinenr,nequaquam eflepofsinr. Et ideo diabolus quafl folutus uinculis, & ci cmnuicitlut. peditus fineomni im pedimento,ad omnem artem fua-nequiti feconuertit in tantum,ut nunc quidem in myfterio adorari fein reprobor perfona faciat ela> pfo autcnonmultotempore,etiinperfonapropnahocfaccrecum J dubi non J .11.
dd
eft.
e( eft. Tria igitur indicia odij diuini,in ifta feda fuper omnes alias pr terkas, con. GJfvnflonkituntriplex fidcrare debemus. Primum cft,qud Deus permifi'tut cultores Dei nomen ufur in (j,
b*cftfUtrg*- p; pare fibi pracfumerent quod quantum Deus odiat, apparetin hoc.quod potius ntntum. t Ui uoluit ut idola colerentur, quam qud reprobis colererur Deus, cuius myfteri \ioloUtrU mi kignorant. Minorcil cnimcuIpaidoIolatriacquamDeumldcolre, Vndeplu. c
res Dcum colentibus, fupr nor kyoeriji-it idololatraefid Chrifti receperunt. de fidis d didum eft,nuncg aliquis ad fidem Chrifti reperitur cucrfus. Et fi aliquis conuer f, fus inueniretur,magis pro miraculo homini haberetur fadii, qum per uiam or. d dinis naturalis,maximiftis temporibus. Pro quonotandum,qudoffenfo d eft u uina in triplici gradu habetur. Primus eft iniuriar, dC omnium extra Deigra- m Ma le ci tiam exiftcntiii. Sicut funt infideles, &peccatomortaliobnoxij,quiaueruonn n I Dei incurrunt. Et ifti poffuntex facultate liberi arbitrt) fui,ad Deum conuerfio. 3. n nem acquirere poenitendo. Secundus gradus offenfionis eft illorum,qui peccata ta t' Deum fitfrcolentes, 8t huiufmodi, qui honori diuino detrahtes, iram Dei me x, r< rentur,quper fplacarcnonpoflunt,quibus neceflarij funtinterceffores. Tcn hoceft genus us ti tiusgradus eft illor, qui ad contempli Dei,defpec9um addunt. C d ro defperator,qui ad glori Dei afpirantes,gloriturcum mal fecerint: fuperquo tum animabus diabolus potcftatinuincibilcaccipicns,ufcpadindignationcni m r I Deieos perducir. Et taies modo ordinaio nequaqj amplius, neqj per fe neq; per0 et 2 a alicuiusintercefsionc^dDcconuertipolTunt.Abfolutatamenpotctiadiuina; ae de pietatis,queinfini ta eftjioc facerepoteit. Et licet igitur priorib us temporibus,dc F huius fedtgreprobis plures fid Chrifti receperintificut legitur de fando Vincen b :n 5. yintent'vuri. S. YincentitH. tl 'tioordinisnoftri,qui'pIuresSarracenorconuerte'rit:tamenmodernis tempori)d b bus, fecundii meam conieur, credo, qudculpaeor excreuit in tantti,qud :i' de d fecundo gradu offenfionis diuinacad terti iam producî>per diaboli iuuinci' bilem potclftc, ind/gnation Dei contra fe Ocprouocaucrunt,ut iam nec per fe, t n per alicuius intercefsion,ad ftat falutis pofsint reuocari.Eti! fadum tuerit nec rit in il aliquo,pro miraculo habendum exitiimo,ficut eiam infrin cap.2o.dicetur. js Secui]dmnindiciumodndiuini,cftrimulatiofancitati's,^prodigioruma;fi' (i'jo enim iufti ad deferend honorem debitum, n gnorum mendacium oftenflo. Cum g omnium bonorum largitionem Deo cognofcentes nihil fupernaturalis expe. c e r ficntiaedefi'derentj optent, uel confequantur non immrit diuinar indignario o nis SCodtj indiciumefledicend credo, quod rcprobitannsfignisKprodigiis rjs t n metidacibus clarent,qua: confecuti funt ex inordi nato defiderio, & appetitu uaanx n laudis S>C ad glori* ad deprauandum uera figna iprodigia fandlorum &ad c detrahendum diuino honori, QC cuacuandum diuinicultusmyfteria&facra< ad a< n mcnta,Lad fax exterorump damnationis cumulum. Tertium indicium odtj diuini icrittilia k eft longatua duratio fuper citeras fedas, de la43 eft, quo etiam fuperius ini j capite dicl um &'paulo ante in ifto capitulo Nulla 4< enim feclarum permiffa eft,deiniuria diuina ad contempt, &C decontemptu ad finis. Nam defpedumperuenire, ficuthuicfedaccreditur fadum. Sednecdum licet in contemptfatis profecerit, defpedus tamen initium iam incipit facere,ut fupr dixi. Poterit tamen iam de profedu aliquid co niedurari uifo initio, ut in fequenticap.dicetur. Licet ergo Deus tua tria iam dida patienter difsimulet, fir< miter tamen credendum eft quod ei tantum funt in odio ut tandem propterfi' nalem maliciam eorum ,quaficoadus &:conftridus ad iudicium uenturus fit. Cum enirn cultus Dei proptcr quem omnia crata funt euacuatus fuerit non immerit omnis creatura coinmouebitur C iuftum iudicem ad ultionem inimi' corum iiwiabitf Sed euacuationcm diuini cwltuscum audierij,de accidentali. bWi X hypocritar,Si f.1 peccatis addendo, contemptum Dei incurrunt ut funt hacrctici8C
autem
ut
(,&! nonde eintialibus didum intellige. qu/alicct nullus (nueniaturlocus adexercendum cremonias,qu;e ad cultus diuini folennitacem pertinent, &hoc Deopertnittente,3^reproborummaliciaex!gente, ut feiliceteredant contra De' umfe iamprxualuifie,c cultum eretotum euacuafle, tamen ufq;in fnem fecu A |i nunquam deficiet, irn femper proficiet cultus diuinus ineffentialibus, ita ut l' liflitempo' elecii emporis nouifsimi, perfedionem omnium praeteritorum Sanclorum ha> g/, t bebuntfummatim, licet paucifsimi lati'ttesincauernis &fpeluncis, exhibebunt ri5 Urisnoiupwii. tamencultum dignifsimum Deo uiuo 8uero. De hoc autem quod fuperius re fcilicetreprobi no poffunt adiuuari orationib.ecdelne: notanplicaui,quomodo Martyri eft fpecies poenittiae,qu%uolcariaffumitur 5Ctoleratur, nurtyrknti r> m m ditn,qud i di is EL C difciplin regular,(lcut caeteraopera peenitentii,perficitur.Vnde plures per i, fa fatidi licetperfecutoris gladium non fenferint, tamen propter uoluntat patien* fe di di,8pnitentiae Cax afperitatem,corona martyrtj non funt priuati. Vnde perfe i- txequim prit cu cutoresmartyrum eis magnum tobfequium praeftiterunt, & quaGquidam ad- ex )Cjlauerunt in iutores,ueletiamcaufa, ad rant gloriam perueniendi extiterunt. Et propter hocfia X-impij et etiamcultus diuinus,quafi eorum adiutorio,ad culmen magn perfecfionisper- i"1 perfepicU*" [a 9" dt ducfus ft. Etideo non folum ipfi Martyres, fed ipfa eti eedefiauniuerfalis, qua quendo e ta tel tem,eam pro. fi: fi mult obligata, dum pro eis oraret, ficut pro alrjsdebitoribus,exaudita eft ita m' ui ut-magnapars eorum ad fidem conuerfa eft,& tandem tota gentilitas cultrix ueri mouent. ni Ujlijcdtionis ] Deieffeda eft. E Opus autem iuftificationis,quia non ad humanam,fed ad diui m f axlejiis n: namiufticiam pertinet,non pern'eiturdifciplr naregulari,fed clciimec eius p pm a- difciplint, no n; uoluntari aHumptauel naeft tolerata, fed infiicla fecundum modum c'uolua- ai 0, humant. ta tatemDciiuitiHcantis. Perfecutorautem,6i anima iuftifi'cata, liabcntfcpei mo, hi inon per modum agentis 2^patientis Inde eft ut debitum m di dum inftrumenti > l ?' quodinteruenire potuit, quamuis modicO, beneficio temporalis feruittj ,quod fuis a iu iuftificatis,perfecu[oribus exhibetur,compenfation recipit. Et dum ecclella o 01 oransdicitiOimittenobis dbita noftra, ficut dCnos dimittimusdcbitoiibus no ft: ifi ilris:nihi[ eis prodelTc oteft quibuseccletia nihil debet,nec p culpaeorum iuftifi c: 3S catis,quibusnihil nocerepotuerunt,necaliquid profuert: fedrenegatis,quos oad al joj( fuum errorem traxerunti:damnationem,augmentum recipit. Et fie remoto Mibshomi. co in impedimento quod ecclefixorationibus fiebat, diabolus quafi folutus uincu nscr feiudo nc lii Si poteftate accepta, de humana natura intendit fe uindicare, ficut manifefte re. res,proficer lis, 'n [mpeiutjedw in profeClumfacit, in perden n al apparet in reprobis,inquibus quotidietammagnum d; disanimabus,in illa fecla. Sed quomodo meritori fit opus iuftificationis,cum cire, ctfcdui. ma n< li. uirtute nonftuoluntarii in is.cap. patebit,cumdecditioneS<; ueritatedifciplinaedi. ui c< ceteeeleftis, qugipfanaturalt'a, artificialiteropcrdojquafifupcrnaturaliaeffcit. DE PROFECTV HVIVS SECTAE, MAGNO FVTVRO Cap. XVIII.1. qmexfuniMcntoeiutconfidentur. igitur, ut in prxcedenti capite didum eft, ifia feda dcfpedus diuini initium oSI 40 1. fecit,& indignationemDei contra fe prouocauit,quafi clibanum tuccenfum 3t ad confumendum, & diabolus diuinx uinditfadminiRrator, quafi leoflutuscauea, fuccincSuscumomnimalignitatisfuc poteftate &pra:paratils quis ? poterieftare ad uidendum furoris illiusardorem arrernum aut huius executeris tyrannid fu (tinere ( Certintolerabilis oimiserit furoris illius afpedus &exe cutorisillius tempeftas tam horribilis, ut clumfuperius, &C terra inferius con> nemifcent,fideracunda nutabunda pauebunt,maris pelagicpfundamenta con^ cutientur,cV omnis creatura,turbato creatore,imrrtfo tremore turbataillius crudelifsimi xa<ftoris,tantamfuper feacceptam poteftatem cernens, ut non efe ut, e tummodum uel locumeuadendi>infolitis motibus exagirata,in feipfa tabefada, .r.w
dd z .CflCleCo denriet.
deficiet. Non igitur fidelisanima te moueafn,qtlae haflenus audifti & Ufdifti, & experta es in initio tantorummalorum Sed difpone animumtuum in omni fpe Il cVfiducia exercementem tuam in omnibus operibus charitatis, cfirma cor comp&utioncvtuumin fide Chrifti.ut te nonmoueant tcrribilia que futura funt.in quor tope, r ratione folatium apparebuntea qux haclenus magna putafti. Audifti fort,& Tureorumui e mirata es fedfeias experientia didicifti Turcorum magna praclia& uidorias, 8C or* expecfhjUidebis in hac fdatanquod initium malorn funcifta. Nam modicum ufloriarfimagnitudinem futuram, quod nec Alexandri ma' tam tyrannidem 8C t gni,& Romanor uioriacqui bi totum mundum fubugauerunt, uateant eis c comparari.Non enfm,Gcut in illor tyrannor bellis.folm corpor erit occifo:'t cimenta f i fed animarum GmulcYcorporumaternalis, per quatuor t dimata mundi erit uni uerfalis perditio. Item uidifti n Gneadmirationc feruorem maxim Turcorumt 1 a adpropugnandddatandfifamillam.Sedmaiorauidebis.Namintantuin extendetur audacia S>C t praefumptioeorum infuturo, ut flammaipfius dlabolici f fpiritus incQ,totgenus humanu in ftuporem uertent, ipfam quoep curiam cu l&<t t prttli' Ilefteminadmirationem fui mittent. Item mirarismultiplicationemeorum; fedI 1 r fi<t[unt<ib<ni>t 'multiplicatioeorumfutura,fi quanta fit conGderafls,pr*(nseorummuItipl(ca thore ante cm-ttio tibi uiluilTct.In tanta enim erunt multitudine futuri.ut acris atomos SC pulue tumannos,itarem r ( terrar,arenam quoej maris excder uideantur, & more [oeuftarum toti uster hoiitgerutar. rxx a fuperttdcm implebunt. Item dicis,quomodo tam multi ad eos conuertuntur: :t s uidebis de omnibus gentibus, populis & nationib us C linguis eis expdia, dC adhrentes uniuerfaliter,ut uix pauci cultores Dei in fpeluncis Secauernis terrx 1 confruationem cultus Dei uiui. Miracula I remanebunt, ad obferuationem &C TtirdeuU$<trd { aTprodigia mendacia,quac nuncintereos fiunt, non funt nifi qug dlfeminamalii cenorum. < ci3e,demonurantiaqualis futura fitilla mefsis diabolic operationis,quando ipfe c fatanas in humanam formam transformatus ad omnia opera nequitiat, ad qux 1 i reprobis fuerit inuitatus, ita fe promptifsim offeret,ut nihil malignitatis ftudij j 1 Videbis mortuosrefufcitari,omniss remaneat,quodnonadptenumimpleatur. generis morbos curari,(creta cordium reuelari, dabteondita feculo thefaurof z j: pffmttttitft|rum loca reperiri,& nihil ex omni gnre maleficior t fore,quod non confequuje 1$aoraniaprs t tum reprobis fuerit. Tanta prfterea crit fimulat* fan<SitatisOC religionis ofiendixit Prfnf!Mf{ 1 Gofunira.ut fandlorumpatrum quommcuncp, Si ipforum apoflolorum hnu twr*.i-Thcf*. t tatem, uidebuntur excedere Deipforum morum aliarum uirtutum fimula^ 3^ C t tione futura, hoc folumdico,quod tanta erit in uniuerfo populo deeisfama^ cfhmatio, ut eorum Gmiles principio mundi ufqj ad finem, non credtur poiTe omni generefimulatauirtatisûosipfe t repcriri.QiHdenimci's poterie deefTede t t malignus fpiritus inhabitando mirabiles exhibebit in afpedu cVmirabtlesinfa i do ita ut ab omnibus ro dtjs colendi cenfeantur C Haecigitur paucade iflius s p ) malx arborfspefsimo frudu futuro, Gcinterpretatusfumperconiecluram M t 'V 1 qud in radice eius,quam tam firmiter fixit.amaritudin ita guftdo probaui, Si 4 t expertusfum,qud no folum talia quacdixi, fed in inKnit plura,que nec (ingua poteft exprimere,nec intelledus capere, fine dubio credo ex ea proceffura. Sed [ nec quifquam fapicnseft.uolensquotidianutn dcfctum Chriftianitatis,&illius t l fideliterconGderare,qui non ita hoc fecfae continuum augmentum,diligenter C i futurum eue fufpicabitur.In tanta enimuetocitate uidemus cultus diuini diligcn tiam inter Chriuianos continu defcere &omnem uanitatem acteporem fidei, ebriflutcim c &torporem charitatis,& maliciam uitiorum augeri, ut bene conGderanti non fit fuiiinfimut, dubium,quin illadiabolica poteftas iam initium fecerit^ non elapfo multo tem iakcUucuM ( poris fpado ita fediffundet cVextendet in mentibus humanis, ut in omniftatu l fiitfottnu uix
uix atiqua reliquiaeCht iftianx religionis in ueritate poterunt reperiri. Et licetfo ris folonomine aliquid apparentiae remaneat, tameninterius non iam Chriftus, fedfatanas toc occupabit, ut non iam Chriftiani fed potius antichriftiani non tune negabit mihi aliquis effeopus aliquo motiuo,cutn immritdici pofsint: 8C tiideritipfos Chriftianos expropria malicia iam,antequam ueniatTurcus,Chri, (lum abnegafl. Quis ergoantqui hofts poteftatemacpotentiam,qualisin tam breui temporis fpaciotalia perpetrauiV Faopere futura fic.non uideat.f m ciantigitur fdea que uidemus,his qug futura diximus,& timere nos faciant,ne incaureincidamus in manuseius, de quibuseuadendinullaremanebit facilitas, MOTIVORVM DE RELIQJORVH 10 intcrpreUtione. p. XIX. O 1 VIfo autin fuperioribus de interpretatione fundamenti,quodeftipfpro' v fefsio, nunc de reliquorum motiuorum interpretatione confcquenter di.. c cendutnefl.Etprointroducfionei(liusniateracnotanduin,qu6doinniaquacde uel il interpretatione matiuorum diefa dicenda (unt, ad Omplices,qui de exteriori' uCorintku bus t moutur 8C iudicant, pertinent. Spiritualis autem homo, qui omnia iudicat, < Si. e nemine iudicatur huiufmodi interpretationibus non indiget Nam omnia qux in extcrioribus geruntur bonis dCiruls,communia funt,quorum iudicium in <! gCdifferentia intentione confiftit. Qua agnita, uniufcuiufq5 opus,ad quem fi. nemtendat, faciliteriudicatur. Si gitur fecundum :o [ intentionem uolumusiudicare, C uidebimus Deum in ChriRianis & diabolum in Turcis inuicem pugnan^ ab tes. Sed initio mundi t femper maliciam diaboli Deus in caput fuum retorfit; dC c quantum acrius & crudelius ecdefiam fuam perfecutus eft, tant Deus eam per c maliciameius ad t cultum gloria: & meriti prouexit maioris. Quia aut ab initio citlmen r r diabolica aftutia, cer. mundi, nunquam fuit perfecutio fimilishuicin malicia C t nfsim&:ind ubitter credend eft, nunq; ex aliqua perfecutione tant fruiflum meritorEcclefiamDei reporcaffe,Ocutex illiusfediaeconiquitur perfecutione. t Veniamus igitur ad aliqualem praclicam,& uideamus que Otdiffercnti'ainter intentio Dei I c i intentionem Dei C diaboli, in uidlortjs iftius feiftar.Diabolus enim Chriftianos crdinboUin ca- uMorijtTHrj Turcis perfequdo,captiuando,tribulando,& in uarias anxietates SC Soi i iinipG's corwn. 1 limittesmittendo,incarcerando,emptioni Siuenditioni exponendcconfufio- c nibus SC 1 arrumnis innumeris,fupplicijs 2^miferrjsaffligendo,intcnditcuItS Dei t omnino cuacuare, & falutem humani generis impedire, nec non propter potefta t Sed tem magnam quam nunc accepit crdit Ceetiamde Deo poneuindicarc intentio Dei longe aliter fe habet. Deus enim intendit cultumfuum non extini guere,fdmuitiplicare. Meritoenim gratix,quo prius ecclefiamfuam decorauit, i i nuncmeritum gloria: addere intendit SiEccledam fuam tanqpfponfam ornare, i &eamflneruga&notaalicuiusorren0onis(ibiexhibere,utdignafittfaalamo8 t amplexibus fuis. Ethoc per iftum mod. Intendit enim uotuntatem humanam 401mortificare, &carnalemaffeclumin (piritual mutare,& corde humanora> de o a nempeccandi auferre confenfum. Videamusdhucmagis in particulari. Primopeccator punicur intentione pnitendi,&:periftam pnitentiam omnis cul papeccacideletur. Secundo punitur in fenfu, iauferturpcenapeccati. Quare autem iamtertio punitur in t fenfu nid ut uirtus t inducaturpro uitio. Quarto c eonftnfu indicutur igiturloco,quo modo adus ipfe per pnitenti non fit meritorius, quando non i deculpanec de pcena,fed de uirtute proccdit^Quisergo non miretur,quomodo in uno codemepopre culpa peccati & pzna deleatur, 8C uirtus eum merito in. ducaturCSed hoc mirum non erit.fi uirtus difciplinx cceleftisdiligenter infpicia. tur,dequa paulo inferius dicecur. Quta aut dC qualia fine neceflariaadfta per'
dd i ticienda,
ficienda, folus ipfe fummiB artifex fcit, qui ad tammi'rbflopus tam mfrandum 1 inftrumentum fabricauit.Gloriantur igitur Turci de uidona:mulco magis Chri Implfuittcat- l Rtanusgtonetuf.qutperbanc uidoriam deipfius diaboli p0[c(tatccrtpttur,& tes uincuitur, libertatemfiliorDei transfertur, per quam ipfe Turcus diabolica?feruituti mn f( p//Jt'ilHlWf cipatur.libertatem in xternum amplius non adepturus; De interpretatione fer, 1 uorisnotandum, qudipfeinimicushumanigeueris, incendiumodij & huons fi excitt in cordibusreproborum,3<: folicitat fine iritermifsione ad perfequend t deles, Sed econtr Deusn elecfis fuis, flam masAliasfandifsima?charitatis, qua i i inimicusdiligetur,accendit,uieiscumdil!gentiairuiant,honorent,obediant,& domos eorum gubernent,filios &Hlias nutriant,&feipfos fine prariudicio ferui 1( ( M I Ctfs cor impendant,& quafi furjpGus obliti,uerba &uerbera contemnant.Info per 1 illatas libi iniurias pro nihilo repurent, panes fuosdie ac node cum lachiy. i" ,i! prtJpttt G"mis,C potcum fletu mifcentes, quafi Oeoderelii, capitareprobis inclinent, coram cis ingeniculent, & faciganiniurtjspbfcrent. Nectamcn lafsisdatur ulla a perDeumomnUmaUcon- requies, fed de agro reuertenn iabor uineacindicitur & cum omnia opera nihif il fitainfim uinomittendo perfecerit. uix panis (iccus cum aqua, ad refocilland potius quam ad i tint, r comedendu,ad inftar canis extra dom uelretro porta porrigi tur: & ut feftmcr feexpediat,cum indignatione pracdpur: &netempusociofc tranfeat,qum ci, in tius ad omilTumopus non tam deftinatur quam expellitur. Hxc 8C numcrabilia his fimilia fpiritufiandi feruore accenfffideles Chriftiani inimicisfuis fer : e uiendo tolrant, tir ualeantadmeritum xternzgloripe finaliter peruenire. De e multiplicationis interpretationenotand qudreprobi multiplicantur in nume ro,6 deficiunt in merito. ElecSiaut deficientesnumero,in tantum mula'plicann tur merito,ut quafi ftell* cli numerari non pofsint. Quot enim in anima &in n corpore funt fpeciesindiuidue,tot funt eorum materix merendi. Cleiiis enira {' difciplina non coarrtatur loco uel te mporcfcdomnia fimul complecfitur,princi finem in una eademcpoperatione consuiagens, prarfens practe' pium mdium &C d ritum Si futurfi in uno momto coftiruens, de imis ad fumma n difcurrdo, fed 1 il -difcerndo.n interuenientemora afcendit & defeendit ad imade fummis.lnfu J'i s1 difciplina, intention, fenfum & cfenfum adcpin ead ope' !( per ead coeleflis ratione n diutdit. Infubuantia effe& non elfe, in memoria fore C nefcire.in po tentia poffe &non pofle, in uoluntate uelle & non uelle,ita ciungit, Ut quod in unodeficit,inaliolupplct,nihildefe<fuofam,nihilincompletum relinquens,fed t &profpcra &aduerfa, Ixta Se! riftia,amara & duicia denique bona & mata, d quxcunqj inhumanis pafsiombusinceruenire poflTunt omniaad merirumeooperantur. Quae igitur poteft effe cparatio.de multiplicatione numerofa repro borum, ad multiplicationem tantorum mentorum? Prorfus nulla. Sed nunc de miraculor ^ prodigior mendacium interpretatione aliquid uideamus. Pro materiahbus il' quo notan d qud ip(e diabolus, quos motiuis exrerioribus C laqueare n5 poteM.quia curiofi funt C fgaces, tjs neceffe habet ut prodigiorum 4 z.tbt^.t.t. mendacium laqueos 1nrjciat.Vnicuiq,' enim efeam deceptionis fecundum fuuni appetituenatorftudiofus curt proponere. Sedfruftraiacituranteoculospen' natorum rete illuis diabolicartentationis. fagitta-enim reprobor repereufle iidet fcutOjincorda eorum intrant, &oculos mentis eorum in rantum excfcant, ut dia bolicasillufiones,diunasconfolationescredant. Et d umpropter hoc feipfosreputantes,caeteris fe prxferre pracfumunt,quid aliud nifi illius antiqui hoflis mililixfe ad Gngularecertamen, ctraeedefi Dei primicerios 3^ duces oftendunt;1 Iufiiaut,dumtantnequitiamdiabolica;fraudis,cumadrutoriodiuinoeuare culmtn (nt,pro maxima eis uioriaafcribuur,&c|ualifingulanscetntninis adep
idepti,in perfona uniurrfalfs ccckfia? tammilitant/s qua'm trtamphantfs giorfo xuiiiocix prima coronamaccidentalis pra;mtjobtinebunt. Praterea reprobi pro confolationeifla momentanea quantasarrernae damnationis defolariones fubfintaccepturiypfituncexpertiuidebt.Quodautmftismhaccfolatione trahirur,centuplum m confolationis sterna? prajmio reddetur. Videamus nunc dcfolationismodii. In camum enim alieni ab omnicZ5folatione funt,in omnibus modis defolationis prxfenti's uite,qud non foluminfra ipfam naturam, fed dC contranatura uitam agere uideantur. Et omnis reputationis fpeciesfie eis aufer[ur.utpoffinteiTcin denfumSi in defpeclum &in opprobri omnibus, quafi iam ioia n cum uiuis fed cum mortuis depurati,derpedi & deiecfii,quafilut & fief et cusexeaatr,t'abomnib. quafl terra, qupedibuscalcatur,rcputati,S<'nfolum l UerJorftBti a) ab hominibus,fed eti propres paffionibus ita deuidi,ut feipfosiam n homi. it m ncs, fedbzfliasrepuccnt.Et confuOin fcmetipOs,itautetiam cor hominibus ap iniujhficmio .frimu dindt, audeant,fed quant poffunt dedinant,ne ab hominibus uideantur:1'1 p; parerenon dei ieinic Miji' fe in tantum rubore perfufi,uc fehomin confpecluiindi'gnosin uericate cre fed5C d; danc. lnfuper ctiam quodmaiusclljad maiorem corum confuGonem, Deoj Mt/iw*,erf. a P permittente, fxpius contingit,ut in medio hominum quorum prx uertcundia i ai afpc(fn<ndeclinareuoluntj inuiti deputencur. Et fi de cis aliquiduel modicum fi reputationis haberiab aliquibus permittitur hoc non ad materiam confolatio. >n i un nis,fcdne in baratrum defpct ationis ueniant,ad extrema; deiedionis aliqualem ri relcuationemeisconceditur. Quisergo tantae defolacionist acerbitatem digne bu cu'ptree inie tri P poterieajftimarec' Defimulatione fanflitatis religionis ifiorum hypoctira tributionu (S \jfolttione fwu ri rum notandum,quoddiabo!us peccata iftorum reproborum,fuperdu(flo fantfi s ra H tatis i religionis colore,ne ad lucem uniant,8^ arguan(ur,abfcondit, & in 1pfisrt teftinurcdi ab sgnefottrt il ip(habitando,exterius fe OC altjs.ad fuorum & aliorum perniciem fanfios ?" d 8 & bonos reputari eos facit.Sed 5i hoc cumulodamnationis eorum accedit,quod qualitatifNf 1/11 d dum feipfosreputando Si iuitificando, aliosiudicant coram hominibus, coram ^mefrorJKS. I Dcoaliosiuftihcdo,reipfoscondcmnant Etdumminimaal'ot, fine ter mino e fint, often' &menfura,aggraut:fjam3gnaapudiuftiudic,quapO2nadigna dt.Ectra iuUi,qudfi ab omnicreatura norati ita uilcsct modiccditonis funt, iod 3d i ut cornon fol acfliones,fcd 5^cogitationes habcant in notitia di reprehenfor Ipfe enim inftincftus natura;,eos fpecialiter arguereuidet.dumeaquacomni' ne. t bus communia funt. is fubtrahere uidof Sa-pe enimdum rtf uigilarc ucllentfom. t'H r nus occupt:^ dumdormire ucllt,fomiius fugit. Et ficdeal4s.Influentix etiam (1 r S niturlcs,dum eis dun'ores alijfreddt,quafi pane que comedt', eos indignos r nott. Aliaquoq; necefTaria,dumeoiuribusfubtralmncquafi omnibusrcprot bisSpeccatoribusdeteriores,quatuor elemtis,qu bonis C malis famulantur, i Conditiom ipfosuti non debere,ofiendt. Omnes eti fpiritus uitales & fubftantiar abitra^ Ce ( et ccretae,eordefolationi C cl* cfufioni arridere uidtur. Sunt eti fuper ex- piorum. pi r 4t infirmijdebilcSji'gnobilesdeformes,timidi,pufillanimes,materia!es;idiotj> (oteros &omnib.altjs defedibus abdantes.Cum igitur eor peccata &defecfusira de, tccliSi manifcftarijadnotici omnis crature ad increpand S>C arguendum fint perduc%meritoin iudicio Dei in obliuion ucnircdebcnt.Lexeufationemreci pere.hocqjipfadiuina iufticiaexigente, uthi qui hic prx exteris opprobres di confufionibusfaturatifunt, ibitorrteuoluptatis&libertatedomusDei/pecia' lirerinebriartdebent. De appartiafi'mplicicatis&mormaturitate Turcorum dicere.a: interpretation facere uolentes,norabimus,qud omnia exteriora eft' taeiatnQiuirtut ab interioribus hoministrahere folt. Moresenimexteriores,f ab afFecu uitiofo immdo & carnali procel'crint,quantucuncpcpofiti fuerint, fcandal prxfic, Si autabeffetfumdoCutuofo procelerint mores quan-
dd
(umcuncgj
tumcunqsi'ncompofiti &uitiof,in proximis tamenxdin'caionen) operantut. Mores igitur reproborum,quamuis oculis intuentium placere uideantur,tamen Moresepro j l r 6orum~elc c-:E propter uenenum,quod in affetfu latet, quail mola aOnaria feipfos & proximos ltoram. in i foueam defperationis mittunt. Et c contra mores elcdlor, jjuisuitiofi & mo. (, lefrrjspafsion deformes,tamen propter affcifuspuritat,cceleHisdifciplina cos attenuatos 8i alleuiatos,qua( quafd pnas efficit,quibus eledi ad inftaraqut, t larum in fiiblime fubuecfHutomneshuiusuiae uanitates QC errores,fcrupulosSC uitx difcrimina,(ine omnioffenfionetrfireufq? ad fin*,& t non dcficere pofsint. DE MOTIVIS RETRAHENTIBVS tb trrorcTttrcorum.Cap.XX. 1( .11 Tria gentra Turcorum tria gnera hominum Chriftianorum inueniuntur () TNcaptiuitate C&r~Mtte)'X, J^PrimumeftiI!orum,quiinpura fimplicitate uitagunt, necaliquidde fadis ~Mtc<<pt<K:tt' eorum curant,nec intelligunt Ifti os infidles efle fciunt fimplkitcr, & ideo eos f e r' nentur ~,Tur SCrituseorum, 4 quantum captiuitasipfa&feruitutisiugum permittit deuitant cis.. i dclinant, 8timentne ab erroribus eorum decipiantur, & religionem Chrifti conantur obferuare,quantum fciunt SC poffunt.Etifie modus fecurioreft. Skut < quofd uidi, qui in flmplicitate fua firmiter permanentes, &C amore tidei in ego 1 Chriltiana;,morcs iacftus eorum excrantes, poltmultamfugam labores patienter toleratos, tandem in fideChriftimortuos,quos etiam martyres effedos aeftimo.AliosetiamliberosefFecfosrecenie. Secundumgenuseftillorum,quiz: 20 curiofe circafacaeorum intelligenda &pctfcmtanda(licet pencula quat interue nire poffunt.n aduertant)incautfeingerunt.Ifti licet magno < periculo feexpa. nant,tamen fi deoadiuuantcadperfcrutand eorumfcreta eistempus fufFecc o t ricSt'intelledusad inueftigationem 6Cad interpretationemt ratio, inaiotem raEl0ti11at10 frucum fecuritatis reportant, non folum fibi fed etiam altfsprofuturum. De quorum forte,ego quocp non modicum laboraui, nec fine periculo ut latemem errorem in (peciereligionis explorare poffem 8Cdeprehendere. Nec me defrau< dauit diuina gratia intentione mea,fed omnia cooperata funt mihi in bonum. Terrium genus eft illorum,quimedium tenent.qui dum incaut confiderantes, < eorum penetrare nequeunt,& interpretari:ifti decipiuntur.errorem eorumIl fada ji credentesueritatem, fidem,quam fd tenuerunt, perdunt, C errori eorum adhgrentes, non folum fibi.fed etiam altjs detrimenti Si diferiminis exemplum fiunt. Talium infinitus eft numerus. Qui quant in ifla feda fint multiplicati,8^ quali' ter principatum SC regimen& totius regni gubernationem confecuti Gnt fupr < feptimo capiteplenius diclum eft. Si autem in aliquo eorum qui negant,al' in quid effet conftantise mentis, &non ita repente oederentmotiuis, perfuadcii' tibus iftam fecflam,feddiligentius infifterent perfcrutando,inuenirent proculdu ) multa retrahentia ab iftoerrore & fufficiensargumentum eius inrdehtatis bio pra:ftantia.Quorum tria funt principalia. Primum eftdiuifio feu difeordia ani ) 4 marum.Et licet magnam concordiam flûnitatem uideantur habere exterius & 41 habeantde faclo ad perfequendum cultum Chrifti.&dilatandum fedam fuam, Si ad perpetrandum omne malum:tamen in his quaead falutem pertinent, Si ad diuifio animoagnitionem ueritatis,tantaeft inter eos diuerfitas opinionum, cV rum,8i:peruerfitasuolunutum,ut nullipofsitdubiumeffe,quinifla feela non ~iabolumau- Deo,fed diabolohabtierit inititim. Omnia enim quacprolegeutuntur.non mm funt nidqusedamadinuentiones ad libitum inuenta?, &per confuetudinem int&0)'etJ~TK)': ttM/t&f. troduflac,nihil myftertj,nihi( ueritatis continentes.im plena: blafphemijs CGt diabolica: fraudis effedibus. perftitiojiibus,cV: Vtunt emm,im ponns abutuntjipfo Alkonino,ad perpetrand omnia gem rafte
fciticetfarta,homcidia, fornicationes, adulteria ftupra, latrocnia xi fcelerum, Uhis fimilia.Quaefi omnia quaeaudiiri,uidi]& expertusfum,narrareuellem,tx q< Qvalistrbor, tssfruHm. ditimgcnerarcnt.S^naufeamaudientibus. Sorlegrjs&incantationibusf di' tttei uinationibusita infecli,deturbati & corrupti funt,uc uix fit uetula,quac non ha, Sun beatearum altquatn artem 8Cfdentiam. De lege autem corum, & Alcorano, SttrrdcenoTwa dea inter eos difcrepantia dicendor, & narrationis diuerO' dcAkorano uel Mahometo.tantaeft tri l rt.ubm<ta (aSjUtficentumdeeisêhuiurmodnnterrogatifucnn^nuUuseorumrefpondc *# bitadpropofitumaltcrius. Sacerdoteseorum,licetmagnamofi:endantreligio- difUnpo. St>t StKniottt, nemcor hominibus,inocculto tamenpleni funt omninequitia.ita ut de omnibus 13 fcelcribus fe intromittant, Qcfcribant literas pro pecunia, proquacunque bi ca cauauel negocio fuerint requifm.Scribuntmultis liceraslibertatis,ut fupr dixi ca capite quinto, pro pecunia,utpofsintfugere&cuadere manus dominor fuo tu rum.Scribunt Si alias(itrashis qui prxliantur,uc gladius uel faguta non poifc ri! cisnocere,&talia multa. Et iflaelitcraruoctur Haymayty.Et hoc licetfieri(leac at abomnibus, tamen pnecipu ab illisqui negant, multi decipiuntur.qui recepta P,' pccunia,fugiuntde loeo ad locum,ut nequitia eorumn deprebendatur.Iftis^d diabo ali altjsnnumeris modis,replcti funt igmentis3<:dolofitatibus,utquotquot lu lie fraudesexcogitaripofsintiin tot partes errons inuenianturdiuid. Inter alias P; particularcsdiuifiones,qugfuntdtcremonrjslegis,&ritui;nfiitutionibus,ac 10 caka,8iobferuationibus,qux inter eos habentur,quatuor funt opiniones (bien a ni ncs.de Facfo faluationisnterfe diftincflar quarquamlibet unageneratioillius i uerum k fefl*tenetrirmiter,a:fequitur,Kautnonfolumunan5confenuatalteri, a etiam una alteram perfequatur ui armor,Sf munitionibus caftrorum.ut multoo< perturbato uniuerforegno, nifi rex manus apponar, nequaqu fedari pof- Siccriotcs svi ties intereos in magna reue^ TweicihotiO' T> fc fent. Primageneratioeilfacerdotum,quihabentur te rtuuuri rentia.quafi redores populi,&executores,& difpenfatoreslegis,docfores,S^ iu- rx Juf. di dC dices, praGdentes in beneficijsfpiritualibus,& ecdeftjs & gymnaftjs Quor l opinio eft,quod nemo poteft faluari,niG in lege Mahometi.Ec doec 6^perhoc fu (uadentomnibus.Et licethoc probare non poiTntaliquaratione,uelauthorita' Pte |ote te,ue! exempb,tamenconamurcontradicentibus.omni quo poiimt modo ref ft ftere.Ethimultoshabentfibide populo con(nticntes,pra:cipue ex principibus & generatio e(liUor,qui Dermfchlerdicunrur &funt &magnat bus. Secunda i tt rcligio(i qui equidem ab eis in multa ueneratione habentur, quafi fantforum ju/ k i fuperftites fucceflores & quafi totius regni conferuatorcs & amici Dei 8C h Mahometi.dequibus plenius in decimotertio capite diclum eft. Quorum opin cft,qudlexnihilprodcft,{cdgraa Dei eft qua oportet omnem hominem nio h faluari, qu% fine merito Sflege fuficiensetl ad falutem quam ipfi Rachmarat' la nominant.Nec illifuam opinionem in aliqua fundant ratione, uel authorilach t; tate:fedprodigijs&:fignisea probareconantur, ut fupr in cap. 14.&iy. patuit. 4E etiam multos habent fautores, S^fibi confentientes. Etpraecipuede illis Mt E 4Etfti Mclittltimfri rin qirimagisfpirituales,deuoti&humi(esineorumuita exiftunc. Tertia gnera ritu4lib txet citijsdciitL v tiotftiHor,quiCzofilardicunt, quafi meditatiui.uelettamfpiritualibus exerce citi ttjsdcditi.Etipll habentur in magna reputatione, quafi fuccelToresprophetare &patrum,quihancfeclam fundauerunt>cV(maiorisdicunt lTeauthoritatis illifundament aliquod Tua:opinionisbabent, nifl quod eis cateros. Nec quam >'f/' dicunt Ocab antiquotradit. Et iftor opinioeft, qudunufquifcp dbetfaluari ;J['ij> ' pernieritS,a:hocfufrlcitad falut finegratia Si lege:& hoc ipfi Pereketallach uo ', >., v tant. lftimuIiafuntfolicitiadorationesparticulares.cVexercitiafpiritualiiin ut gK B~tf.eTX)~ S a gilijs i meditationibus.nunql enim celTant b oratione ctinua,quamipfi Czilcorgui. coi braitmachuoet. De node enim c5ucnic,SC circulariterfedtes,incipit d icere, Layla
Layiaillalach repetendocumcSmotionecapitum, perali'quod fpcium temporis.EtpofUi.-ecdicuntLahu.iterumeodcmmodotepetendo.Deindeultimo dieu nt, HuHu.itct repetendo, ita quodquafi exanimes effe<fi,cadunt& obdor. miunt. Etiftietiam fineopinionismultoshabentfautores maxime hisqui de de antiqui'iatc uel nobilitatc generisgloriantur, qui Efeler Embieler dicuntur. Hi igitur autenticihabentur, quia genuseorum akerius nationis commtxtionem non accepit,nec ab origine primorumfundatorum illiusfedaereceffit. Iftat igitur trs generationes cum fuis opinionibus omni populo manifefta; tam fnt,& plures inter Ce in priuatoqum in publico dilTenfioncsgerunr.nihil. ominus eoquodaqualiteraiflirnataEfuntabornnipopuk^nuIlapoteft pramalcM re r alteri,fcd continuo ad pacem dC concordiam reducuntur. Quarta autem get1 neratio eorum lingua Horife dic/tur, quod haerefimfonat: quorum opinio cft, <J/ ~< quod unufquiTq? faluaturin Iegefua Si unicuiqjgenti feu nationi lex data eft e ~u~nr~, J~ r 1 Deo,in qua faluaridebet:8 arqualiter omnes leges bonx funt eas obferutibus, *t~~1~f. <-, li.. I, r^,n^ p necaliqua eft praeferenda quafi mloralijs.Et ifti Turcisfufpefli habentur, & Zl>wjTm bxreti- q qiftfi habentpro fchifmaticis:Si GinUentifuerint cburuntur Et ideoopinio' nemfuam manifefte.fd occult tenent. Huius generationis unumreperi, non c~i.Jm. 'os coburunt. r .yl..JM.dumclTcmin Chio,quiintrabat ecclefi Chriftianor,etfignabatfe flgno crucis, d afpergebatfe aquabenedi(fa, &dicebatmanifefte Veftfatex eit tta bona,(i8i 29 tut c noftra quod nullusalterius opinionis Turcus pro uita fuafaceret. Tantis 29 cpertis: quis in ! igitur diuiilonibus reperris 8êxpertis,& in ueritate in hac fe<fia ii iudicio redxrationis eamno omniueritate uacu,imono diabolic,& omni fu. perfiitioneplcn>&fineaIiquor'undamentoarQimaret>3fmeritocontemneret^ F DE SECVNDO ET TERTIO MOTIVJS RETRAHENtibu/i erroreTurcorum,qti ignoruntit cbftitiatio Cap.XXI. ab <y funt < motiuum, per quod habetur euidens argumentinridelitatis huEcundum lgnorittTurr 1 ius ft<3af, efi ignorantia. Licet enimmaximx W fint afluti ad omne opusmais coram. in perficiend,S<! rebus naturali busmagna C j quafi fupernatural habeant pradicam êxpericnti,tamen in hisquae ad falutem pertinent, &ad res fpirituaks 2 c befii'arnufajt ij0 3 cognofeendas, tam floli'ditamcpinepti funt, ucuideanturadmod rationis carere,& quafi faxa mduratinihil fpiritua'is intelligentiacpoffe caperc, r Nulla enim ars penitus de Iiberalibus reperitur doceri in gymnadjs eorum. De Artn Uberd- c omnibusaltjs fcicnttjsita funtalieni,utnecnominaearuminueniant,uelcogno Uinonioccn- { feanturab eis. Quid enim de fddis Deir" quid de myftertjs & fcramf mis quid turin Turck. c nobilitate animasuel faluteeius, de intelligere poterunt, qui decaremonrjs legis fuaedC { inftitutis nullam fciunt dare rationcSi enim dkeretur slicuijquare n bi< bis I uin, uel quaren comedis carnes porcinasr'f: fiede alrjs:penitus obmutefcc r ret,uelaliquiamendacrjuelncionis refponderet5uel,utincapiculononodicl caufarec. De lotionibus autemquibusutuntur, ut fuprin cft, immundiciam c a 4 cap. 13 didumeft,&inclinationibus,ai'alr)'s ceremonrjs,tant habent ^ftimatio-4 r nem,utcredant ualere ea ad conferendgratiam, Si remiflionempeccatorum,5i praemi I uit* acternar. Depeccatis &caiibus confcientia? s&quomodo pecper c catumanimamaculetur, &quomodoperpnitentiam iterum purgetur quo^ modo denicp Deus offendatur, $Cquomodo r placetur: infuper de utirjs Si uirtiiti t bus, null in eis necminim indici cognitionis uel feiti* habetur Humilit I; laudt, 6^citeras uirtutesrfuperbi Si cf terauitia uitupert, nculp uel mrita: f fol ipfas naturales pafsiones cfiderantes non culp. Solum fed enim crimina, Qlj crimiiutc turbatur priuat conuerfatiO' Turci Hmiit. T quibus concordia conimunitatis,uel commodum condemnant OC t nis.ficut furt uel homicidium.cVcaetera, alia iudicio puniunf. T De reliquis facinoribus manifeftis Sf occultis, magnis Si pat uis,nulla fit ment!" nec
fin nfCcSkfsfo.nrepcenftenta,nccabfolucio,neccorrcctfo.nec ails emendatfo. Tufeicirctmki Viunturetiamcfrcumcifione, noninremediumalicuiusculpatuelpeccatêo T ciduntur. de originali peccatopenitus apud eos ignort quid fit, fed folum pro qua- qud damruperflitiont. Vnde pro magno improperiohabetur, qudo dicitur alicui.. circumcifione, Er.hocidemipfifrequterimproperant oc C2unetfe>i'dcftfine Vosincircumcif, Sedmihiuidetur,qudpotius utuntur cir- 0 Qtture Tuni tcris, dicentes: Utunturiirccumdfionc propter hoc,ut lotio,qua feaqua perfundunt.non fitinualida rcma- ut Rentealiquan'ccitate,fubiftapelliculaprxpuctj,(icutfuperiusin io.&i$ cap.di, nlione, et tant i diligenter uni Sed quo- d' ( <~m<ft ProptcreatMamdthgentcrMc!duntunguM,8~aduntp<)os. damungius et utuntur. Nam filrjeorum,rfa ip.l modo fiat,certumeft,quod nonifi fuperfr.ir.iofe ip. cunqj r" fine drcumciGonemoriuntuf nulliblicitudin ut circumeidantur radtnt pilos* < frequenter adhibenf.quodutiqj no permutrent tieri,fi faluticrederentobefTeuel pi odclle. Cum igitur de hoc,uelde quibufcunqj alijs interrogati fuerun ne ignorantia. corum I notaripoflt,muo!uunt fententias,& quodam obicuro modo loquentes, obduct excufationis.Et hoc facerdotesfcunt,cum de rebus (piritua^ uelamen I I libus,uelde uita xterna interrogati fuerint. Secularesucr.quando de hocinter eos fermooritur, uarijs truffis Si infolentrjsprouocati,deridtes defubfanntes, alijdicunt, Fortehabebimus pulchras uxorcs:alijaut, Forte multa fuauia habe bimusad manducand 5i bibend,dicunt,& huiufmodi.Si aliquis autem ferio forte l aliquid dicereuoluerit,nihil omnino dign ad propofit dteerepoterit, eo quodomnino nihilrationi confonum in libriseorum dehoc ucl alqs reperiri po' teft.Eti'deounurquifq) eorum,riuefacerdosjiiueidiotafcundpro.priamphan' G ;;:X~~1rl'Y uiiam de hocblalphcmat i obloquitur. Multade Antichrifto, quem TethS ipf fcheiuocantj&derefurrecfionemortuorum, &extremoiudicio,&'deinferno, t ebrifto mulM'" &putgatorio,fnuolaSâbfurda,6âd libitum inuenta, fabulantur& garriunt. ci "] /1~hd., 0.1 d Etinter cetera dicunt Poft iudicium Mahomtus omnes hberabir de in fer- dicunt. c "l":}" "V nOjCiiiufcunqj fe<3afuelreligionisfuerint,neminem rehnquend, proprer ma, gnampotentiamSâu<ftritatemfum,quamhabetapud Deum.De alijs innumerisfabuiis, &men ac4 qux derebusfpiritualibus uerfant inter eos, cau' d 1 fabreuitatisdicereplus nolo. Hoc tant adijeere uolo, qud nequitia eorn, ficut inesterisomnibus, uelaminefimutationis obtegif & abfcondif. ita Seignoran | ria facerdot eorum sa ,uelut cuprum aurat.fub uri nominc xflimariomsuigo Senote% QC T reobte<ftalatet.Namquicquiddicunt,quid'ueprarcipiunr,itauoluntabomnib. lutcorun >g obreruari,quaf rxcept Dei, ut nemo audeat uel in minimo contradiciionerrl igmri. p udreliftcntiamfacere. Tertiummotiu,perquodhabetureuidens argument Obflinatio c tuminiidelitatis huius feclac,eftobftinatio.Q_uis autem TlwcoruWi dubitat, ucram ridem.li- T bertatem uoluntatis augere, 8t n minuerer'Vndc in Euangelio fidlesdocibiles dicii Cunt,eoqud rationesn5 fpernunt,fed probant,& malum per rationes reprobantifbona probtes quxcun^nrecurantidemalisquoqjbonaeltciunt, t (-'aducrfaad fuam utili'tatretorquent.Ethaecomniafiuntinlibertarefidei, per omnia cooperanrur in bon.his qui (cundu propofit uocatifunt fandt. qttam Nonaut perfdia Turcorfi ficagit,fed more be(tiar,fecl fu nonrationib. 7 TurcifiJe fui n armisdefenderecontendunt.eo qud in lege fuafic no fcrifturiSj feu argumtis, gladrjs dC fed fi fehaberedictinprafcepto. TantamenimpertinacicVobftination inbxtdo JedgUilijs o* armis ad dx fax habent.q ud quafi ufum rationis uident amififfe dC nihil aliud fe a' defett* dunt. uelfleifex necefsiuteoftendunt. Nam quicquid uiderint audie- dl poflfemoueri rint,uel nfrint qd hficfe<fl 5c5mendat,immediate quafi phrenetici,amen( n Ks,execrantes abhorre, fugiuntcjjtanqjmortaleuenen.Necuintalicuius piri tualismprcflonis apaces,nccaliqua fpeciesuerintis eis mouu prgftarcpoteft. c Et
Et quamuis hocuniuerfaliter de omnibusfiar.tamen pta omnibus s, illiff, alif dfperati,ficerroribus exescat habit confcienti,qud ui. futtiegtiiChri ni negati Ghriftiani C deantur ligati catenis ignels diaboli, quas nullatenus difrumpere ualcant. Vnde dt /wrji. quendameorumin farriiliari coIlocutioneinterrogaui,Quare(inquiens)rogo q1 fecifliraut quid temouitf' nihil aliud refpondcre potoir.nifi, propter Deum,hoc ' Maledida diesin qua hocfeci.&:ego^Qare ergo non reuerteris ad fid Ghrifti? IV Et E illeretorto colle, &auerfouultu, Non poffum, inquit, no pofum nihilaliud ai adrjciens. Eft S-'aliudn minusdcobftinationecoru notand. Crediturenim pro p certequd non fitaltquod genus nationis de quo ad fidemChrifti non in, u uenianfaliqui cuerf. Deifla autc peruerfagneratione,a!iquproueix artatis i ad a fide Chrifti poffecucrti quafi pro impoffibili habctur,tam ut fupr in cap, i<5.di(fum fieret,magispro miraculo habendeflt. Nam i< eft,fi cumin primis an ctraTurcos mina fuerat per mare plurtmos eorura nis n Sixti quarti, Iegatio,quat E Rom etulifler, quorummeliorcs Papa: prajfentati reliqui alior praelatorum d c curi)s deputati omnes fer baptizati funt quorii aliquos ego familiares habui, deuotionem ad fidem Chrifti oftendemes,ineimerpretante, etiara qui magnam confeffron 8communionem peticrunt, quorum uniusquidem confefsionem Ci a accepi. Et autemqui curam eius habebatfacerdoti, communionem differreperf eorum; fuaf.mihi enimmultum difficile uidebatur, ueramfuilTeconucrfionem G inuenta : ficut poftmodci probauit euentus Nam poft al/quos annos, omnes r o occafione&comrnoditate,fugerunt;I/cetetiamquiincuriaPapaterant,bonam h Meacccf. habuiflentprouifionem. Inhocapertoftendentesâdbaptifmum fi impofibttetf- fiflTe. Vndedcopinione quamprius habui, nunc indubitatam fententiamde cis feTurci ali- C proferre poflum,quod impoffibile fit,aliquc Turcum fid Chrifli recipere, FACTO, CJ_VO D l D E Q_V ODAM NOTABILI qireciperefi ichrikni. y contigitinTurcU,<tiprcbtitiontin[upr4ii{iorum. dp. XXII. TV"T Vncad fupradKSor clarioi cmnotitiam &probationem,nonputo pra;F3 nottbik J \y*\ tereundum quodd fadlum notabile, quod me exiftente in Turcia conti. git.Quod eo certiuscredendum uenit,quia non occult, fed pcrrotam Turciam g alicui priuate fed ipQ t terrar regi,& toti regno eiusp Turcaum Ppromulgatumeft, SCnon eucniie narrabatur. Illiusenimrgis, qui Mirathbeg diclus parer illiusqui eft &1. r> adduxcrunt,fa' X" nuncregnat,nonpftmultotempore,quonosincaptiuitatem lacft quidam contentio inter (acerdotMqutTamfmantdtcunmr.&rthgM~ P~~tl fos qui Demrfchler nuncupantur,cuiusquactionistaliserat tnor Virum uo &elemofynaE&oblationcscmunispopuIi,iuiedebeantuipfisfaccidotibus, i u ipfis religiofisr'Diccbantenim uel (cerdotes Nos fumus curam populi haben* Ci ceSjincfiliando.iniudicandOjin regendo, & docendo,legem tribuendo&ob' f feruando, ftotiusporjulionus portando. Quiaigiturminifterinoftrumma' uniuerfb regno,merito uota populi nobis debentur. populo >C gis g eft neceffari "Ii\Kpitcon> Econuerfo i(li dicebr, nos fumus fuccefibres& uicem gerentes illorum, qui4 tentiointerno f fundament funt legis8Cgratix, & qui pro populo coram deo afsiftctes omnes flrs ckricos r tnterceiTonefupplentes,totius regni mala C neccltatcs eius fuismeritis8C peri O" monacbosc culaauerttes,9(:bonacoopertes,quiomnifacultate 5Cfludio dficiente huma' mendutntes. f nOjfuccurrntâuxiliant.Etergo nobis potius eleemofynac& uora populi iure debentur. Cumq;ta c5tenderent,&;nullamquaeftio determinationacciperef, i in hocomnes confenferunt,utcaufaRegisarbitriocmteretur,cVquicquidab eo determinat Sudicatum fuiflet, fineomni ctradidione ratum ab omnibus haberetur. Cumitaqj Rexauditacaufa, rationesuiriufcp partisdiligtiusper' uolueretiiianimo,cpitx(timare,quwdminiftcriumfacerdocum regnomagis neceflaiiuni
effet, propterrationes fupradiclas & quod propterea uota populi; neccffarium retributionis magis ad eos pertinerent. Sed dum ifia uo-< in recompenfationem lontatisconceptio Regis ad religioforumperueniffernotitiam, illico Regem adie runt,& petierunt.nc ifam fententiam dimnitiu proferret, donec ipfi inter fediligentiusde hacre conferrepofTent ne anticipa tio fententiaein tamarduacaufa, fe* perplexitatemanimorum generaret futuram Quibus dum rex annuiiet QC ptemdierum inducias interpofuiflt.una nocle,tranfaclis aliquibus diebus, Re. giinftratu fuo rcquiefcenti, fubito magna commotto uifcerum.quafi inftaret ne cefsi'tasatura:, exoritur qui cum feflinatione furgens, ad locum explendaene. n cefsitatis io ce peruenit. Cum igitur cum quodam impetu fuper fedesfc ia&aflet, fubi ttabula fub co rumpitur, & deorfum cadsRex, in medioloci fuper quandam ta partemmuri,uel ut dicebatur,fuperquodam ligno fufpenftis remanens, ad intiP; ma m non descendit Cum aurem uociferarebcVnemo auxilium prxftare pofi~et,eo m qud q' omnes porta fetis firmata: uent funt:tandem fatigatus,quafi unius ho. ra fpaciolaborans, 8nihil proficiens fubito uenit in mentem eius, ut aliquem rx cum Fecifret,moxin loco lumenapparuit,& quiddam fan<flor fa inuocarct. Quod in forma religioforum apparens, fceumalloquitur: Ovdominerex, ubifuntiili quos q1 tibi&Cregno tuo camnecefros sftimaftir1 Quare in ifla necefsitatetibi non n fubueniunt r Illoautem prx timore & terrore uifionis nihil refpondente,ille O ioac i adiecit: rex noli timere. feirete uolo,qud illi tibi & regno tuo magis neceflartf fi qui in extremis necefsitatibus auxilfum praftare poflunt & cum defeccrit funr, uirtushumana,tunc inuocantibus fe,uirtus eorum maxime feofiendit,& fuccur u E : c rit ri uniuerfis. t cum hoc dixiffet, ipfo Regefine a liquamoleftia proprio leclo re- Quanta Uba ad i- li lUnnCio. fi flituto, ab oculiseius euanuit. Et lie Rex fefereuerfus, quid fibi accidentani- / rr t moreuoluens>Iicetex prodigio cum adrnirationefufpenfus,tamen quiadedif-:i frodigiorum (" ,( fil ficultatc quftionis certificatus8înftrticftus,multum conrentus erat. Fado igi admit. ti omnibus conuocatis,rem per ordinem exponir,& iubet,ut rito nmnes s tur mane ri q religiofl, ui tune inueniri poterant,coram eo adducerentur. Quo facSo,ipfe f* i d densin folio fuo,iuxta fe habens uas plenum pccunfjs-fngulos religioforum ad > [i feaccedere |0fi fecit, diligentius unumquenqj intuens, cognofeere uolerts illumqui 0 Obiapparuerat, unicuiq^depecunia quantumpugilluscaperepoterat, elargien. t d do.Cumq; finguli pertranfiflent, & de fupr dio nihil notiti interueniflet, 8C 'F ipfeRex de hoc miraretur,ille qui inter eos maior erat,accefsit,& dixit ei: Noue ri risrex, quod illequi tibi apparuit, unus quid uifus eft, fed in perfona omnium n n noftrmhoc fadum effenon dubites, eo quod omnium nonrm cauffain com. n t mun!raeftabatur Extali igitur uifione imo( ut meliusdicam diabolica illu. ) fi Rex illein tantam dementiam C 3 alienationem anim i perducius eft,ut filio fione, fi paruulout'x adhuc decem annorumin (deregnirelicô,ipfeadquandam il fuo ci a Mdmttfp. ciuitat,qut Manaffa dicitur,fecefsit,&cum ali7sreligiofis,quorflibi eft magna & B n ~KfxTm'co. (on omultitudo,uitamduceredecreuit. Tranfacloauteminhocfuopropofitoaliquo1* e rum filiofedente in folio regali,quardamturbatio magna non (ne n faftuf mo temporisfpacio.cV Il nichiu. Curialcs exorta eft, intantum ut turbationem totiiis re-" fanguinisefFufioneinter s gai nnullitimuiffent futuram,fleitius non fuilTtremediumadhibirum.Nam n Seditio orti illiqui Gingitfcher'dicuntur quorum in curia regia magna eft multitudo, con- inter Cuxii' u Il l< temptopuero regis, fibi unum qui eis praceffetclegerant, ut le polfentopponeree les Turci. contraomnes qui eisnon cfentirent.Quod dum principes & magntes perpen derunt,regem, patrem uidelicet pueri adeuntes, non tam precibusqum minis perfuaferunt,utregni totius difcrimen,quod imminebat,auerteret,& fitturo ma Sic igitur, licecreludantem, loantequaminaugmentumuenirecfeopponeret. ce c adfcdem
ad fcdempriftinam reduxerunt & ufque ad mortemrcgnare coegerunt Fa< clum iHud in tanto fuit rumore per totam Turciam ut lingulis fermhil aliud in tune tratfaretur. Egoetiam, licet pluribus communi locutionc audiuifiem, ramen fpccialiter 8>L priuatimab unorcligioforum,ciui tunc perfonaliter interfuerat, diligentius fingula cognoui, qui etiamquantum pecuniaede manu rgis 1a tune accepiffet, & quantum gratix & fauoris tiaufqui4confecutusfuiffetrc, ge SCplura atta quar tunecontigerant narrauic Eft c aliud faclumnonme* diocre, quod non fuperfluead pracdidtaaddendum putaui, quod regis illius qui nunc regnat, filrj illiusde quo nunc didum eft, temporibus contigtiTenarraba, Eit enim in partibus Orientalibus quidam magnus Tartarus, qui De.i 'H Io i, HugnutTi- tur e .1 IKtrltui, myrleng dicitur, de quo etiam fuperiusmentio fada eft, qui quodam tempore ad mortem regis Turcorum ftimulante odio afpirans, quofdam fui genensin 1 omni nequitiaartis diabolicac famofos&expertos,precibus fprecioinduxit,t i pluraeis tribuens, fedmulto ampliora promittens, ficaputTurci inimici fui fibi modum pluribus deferrenc Qui dum exequendi faonoris commoditatem SC s &quiaipiimul.I temporibusqaKriffentj&inomnibusreidirricultasoccurrfret: > aecromantia; non modicam habentes pctx artis diabolicx >magicar quoque 8>C ritiam cogitauerunt aliquid nouitatis pretendere, utfub hocprartcxtudumre^ lu nouitatis fux c gi curiofo fuiffent praefentati & ipli nonpoff feartem &C dum 3ta t exercere,nifiomnibus cxdufis,dicercnt, ad fui propoliti commodum & executio nem uenirepoflenc Sedrex auifacus per quofdam qui illos fufpedoshabue> tanceorummachinamencacautusprxuenic. Namdurninuitanrege, inhabi. il tu dforma religioforumexterius,armis uerointus benemuniti,antequa{nad i ipfum rege intralent,capti,& peenis fubatii: hocmalum quod in regem cogitafer nephas publi< il uerunt, ipfi rege interempti, expei u(une. Praetcrea omne I cum exercentesin ciuitatibus,in urjs & nemoribus,& ftratis publicis,bono coni' muni &paciinfidiantes,criminoficp,&omnia genera flagitiorum fetfantes.nar r s rabantur eifdemtemporibus in habitu &forma religioforumlatitate t Quibus omnibus rcx permotus)iTpermaximfupradKtlorunequitiacorrimotus,emi(ro > >' iivI t Rffigw/owl/ pubtico edi(flo,omnesreligiofos de regno fuo expellere ac perturbare feci t:& 'fl Itf t i Turcti uentum quenquam in habitu religionis, public* peenar Sicuftodia: fubaflum, t uita priuari mandauit. rebus omnibus 5c! Tantam autem execrationem C .' txpulfi. deteftationem illius generationis tegt'sanimum tune occupauit,ut nonfolumi i nomenilludaudire non poterat.fedetiamquoflibet qui in habitu pauperum libi ubicunqjoccurrt tient, nullatenuslneperturbationcpotcratintueri. Vndequii 1 eum comitabantur uel precedebantin locis quibus erat tranltui us.nequaquaia pauperem aliquemflnebant appirere Et fi quis incaut apparuiifet perturba* tionis eiusfxuitiam in contumcltjs & uerberibus experiebatur Huius rei tan. to fecurior teftimonium perhibere polfum quanto eam uerius non finetimote & periculoin meipfoexpertus didici. Vna enim dierum diluculopoft ortumil i1 folis contra aulam regis.propter frigus ad folem, cum pluribus alrjsdiuerfi generis SChabitus hominibus 8Cpauperibus, fedendo ad fpecfiaculumcurix 8C principum, quorum multiad regem qua de caufa nefeio tune uenerant, tranC aiftahora iam fexta incaut remanfimus. Recedente igitur uniuerfa curia inopinat uidimus de curiaregis exeuntes equefires, praecedenteprxconecum ba< culo, & fub(quentibus duobus iuuenibus, &C regem ad balneum ( quod retro nos erat ) iturum Vifis igitur nobis, mox ipfe rex cum magno ftrepu uo cememifi't. Tune praeco cumuelocifsimo eurfuuenitadexpellendumnosfa' cicregis, Et illos quidem qui ad uiam; qu uruserat, fugerant, non credo uef bera
beraeuadere potuffc me autem,qui ad aliam partent fugi,licet tune ufxeuader potui, timoris ramen magnitudo in futurum cautiorem mereddidit, utante con. fpttftum eius, maxime cumalqs pauperibus ncquaquamultracomparerem in uia,inqua erac CranOturus. Ex his igitur exemplis,unufquifqj fideliter confiderans,poterit perpenderc omnia, qua: de ifia fcda dida funt, ueritatem habere, maximecirca diuifjonem,obuinationem}& ignorantiam. DE RECOMMENDATIONE RELIgionitCbrihUiut.Grp. XXIII. (cfaTurcorummfuperioribusfubbreuiisimocompendiodi'cflumefi'j e E Efitegttt. i te |_y quomodo idelicet omnifundamtoueritatis careant. Dencqui'tia quoqj J u T Turcoium5.'maiitia, quibus Chriftianos perfequuntur &demotiuiseatnue ra perfuadentibus,& de his quar ab ea retrahunt:& de omnium motiuomm il' ram 10 declaratione QC. lorum interprer.atione.cum quibufdam exemplrs. Nuncin iftot fil finalicapitedcrccommcndationereligionisfancflifsimChriftianor, paucifsim misuerbis aliquid dicere debitum xdimo ut de eiufdemueritate cum illiusid dfceerroribuscomparattonefa<fta,quilibetfidelis, quam eligere, quam^detefta-1 ri debeat, luce darius intelligere pofsit Licet igitur fandiftimam di dignifsim religionem Chrifiiana; legis nulla lingua fufficienter pofsit extollere & fi mam cutdebitum effet,magni6care, tamen quant ad prefentis materixexigentiam, CL Chrididnart* brcuifsim in feptem caufis principaliter eam intendo commendatam habere: C 10 bl i fcilicetn fundamenti eius firmitatedCnecefsitate, in cultus eius dignitate, in fa. Igicnisccm. fc "( cramentorum eiusfancftcacc.in uirtutum eius nobilitate,infcienuaeeiusfubli- mendatioex cr feptemctufiu m mitate,in meritorum eius qualitate,in pramiorum eius quantitate. J L Sanifiifsimareligio ClinfHana myfierium fanefia& indiuiduatrinitatis pro~1. Hiyfltriumfi fundamento haber, cuiusab initio mundi tanta ncessitasfuit, utfinccius agnir ( tione fil nulla penitus effetca ufa falutis.3ûia uel modus placandiira mDei. Vnde deninititii. ficut fi~ in ueteri teftamento nemini prorfus dabacur fpes uente ueidmenti Dei, nif n myfterium faneftat trinitatis ei fuilTetuel inamigmate uelin aliquo fignouelI R figura deraonftratum:fic8Cin nouo teftamento nemini penituseft fpes amicitia; Dei.nifimyftcno fandi triniratis ueraciter fit imbutus,& per charadleris imprefr jo[ nonem fubftantialiterei informatus Habuit &ab initio hoc ipfum fancSifsi. fi tr ma:trinitatis fundamentum, tantam in mentibus fideliumHrmitatis eficaciam, quodille antiquus humani generis hoftis, cum omnibus artibus dolofitatis (ux, q il ipliusq)carnisillecebrx,& mundi fraudulentiinuidiae,fuperadin'catameirdei, fpei,& dcrjccrepotucrunt,necufque in finem hoc r~ charitatis ftrucf)uramnunqualicet in nouifsimis temporibus, nofiris fcili> ipfumaliquatenus facerepoterunt, il iant cet CI futuris,maxima fit ipfius diaboli potefias.^c. Fremat igitur in reprobis Maxima Mahometus fxuiat quantumpoterit in Antichrifio diabolus nullumfrudumdiabolipote* 8fit. n nequiti* fua; reportabit, fed quantumcunquemalitiae excogitarepoterit eleclis Deiad gloriam, fibi autem 8i fuis complicibus ad Kternaedamnationis augmenl 4oI tumredundabir. II. Cultus fandifsima; religionis Chriftiana:tanta; eft dignitatis, utin principa- 1I. I Dignitcul!i adufuo ipfos monaleshomines ualeatquodammodoipfisfupernisduibus 5 tl tiuCbriknj coaequare Nam licetillixterno Deo ineffabiles laudes 2^diuina obfequia in de r' feffe reddant, tamendiiiina- maiefiatisoculisnon minus placere cprobantur de religionis. bit.i-eruitutisofficia & gratuita obfequia, nec non ipfa laud facrificia,qua; nef riculroresin fpiritu ai uericate,de donis S^ muneribus defpereis datis inecclelia militanti quoridieofferunr. Jncacterisetiamquacineisgeruntur,exceditin dignitateomnes a<flushumanos,quantQcunq3dignos 2prxcipuos. Si enim ins ee a fpiciatur
fpiriatur facrxdo<3rin% proeedendigrauitas,raaantium maturitas, materia. mfoifamm ri rumcformitasûndamcntorumfoliditaSjdodoiumaudotitaSjimyflenorum fi fublimitas,facramentorum fan(f)itas,fen(entiarum firmitas,uei borum tenacitas, a argumentorum inconcuffa ueritas,rationum fecutitas,dubioruni clara dilucida. ri tio,errorum omnium confutatio, contemplatio diuinorum, deuotio cffkiorum, miniftrorum nobilitas.praclatorum dignitas,fubditorum fimplicitas3effcacia o R d Cl cendorum, fuftcientia omnium ad falutem pertinentium infuper abundantia gratiarum, uirtutum redolentia denicp omnium diuinarum & humanarum rc g rum magiftcrium & fidelium animarum confolatio fingularis, omniumcp fpinri ti tualium chariinatum copia &plenitudo, aliarumcp rerum fummuni fafti'gium 1 & excellentiainfinita,credo quod fi omnes humanorum aduum excellentia:fut c ri exhibita?,parti huicextrema: non ualeant comparari. n rint ni. huius fndte i eligionistanta eft, ut in creaturataSacramentorum fncfh'tas Sicrmmo- tionali,non folumintcrioris hominis fubflantiam diuinoufui tj 1 aptam reddere, rumfttnftitM, f etiam tantarum fed 1 eigratiar redundantiam infundere fufficit, ut & fecundum e~tcact4. C exterioris hominisfacultatem, ad utiiitatem proxi'morum de effluentia gratib ri exhortando, in confulcntum, in colloquendo, in conuerlando, in docendo 8C d do,in necefsitatibus fpiritualibus & temporalibus fubueniendo:& in alrjsoperibus pietatis ftruiendo frudum falutis ualeat operari, ffingulorum animosad t a Siautem maioris dcdci corda flagrantia inuenerit, amoremDeiprouocare, tantam habetefficaciam cVpotennam praec/pufanditas facrattfsima:Euchaiii. t; i c ftix ut utriufq3hominis naturis, fublata uitiorum Crerrenorumfarcina, adhuc in i terra pofitis, illiuscltftispatriafgunum fruitionis ualeat conferre. Adhuc c etiam ipforum quatuor elementorum, folis quoqj & lun% dignitatem 8 nobilita e 3 t da-tem, canerarumepcreaturarum decus cV ornatum, in multiplici idolorum SC r moniorum cultura perditum C amiirum recuperare,5i priftino ualort reflituere: id i quoqs quod in uariarum infenfatarum rerum nephando obfequio, reprobis s n dprincipiomundiinrdditer exhibito negledum uel deformatum eft, in ufum uerorum cultorum ad honorem & laudem creatoiis cVgloriam ipfius fummi i 1 Dei renouareplenifsim & reintegrare fua efficaciapotefl. Hocquoqj quod mttj je je c quorumcunqjblafphemoruiT) ufu malcdidumcfi,uel malcdiccndum.ulq; in & nem mundi, erit ipfisimpifs addamnationis cumulum, eledis uet ad multiple r u c cem meritorum frudum,cooperari finaliter cVexhibere poteft. un. Cbriftianitatis religi'oneextr Virtutumnobi[itas,quibsanimafanclxin Virttlttmno- f a centur,ad uita: fpiritualis profeiftum.fecundum modum & formam uirtutum na MitMinChrit turalium,aduita; fenfibilisperfedionem regulantur. Spiritus enim fenfibilis,de e ftUiMretigio- t t' capite in membra corporis diffunditur & fecund difpofitionem organor for, "* mat acfutnin operation. Eodem modo i pfadiuina gratia in anima rationali re* r f e fldensjfecund difpofitionem uoluntatu iefFecuum humanorum, forrnateffe 1..~o <Suspiritualisui'tce. Vide quam nobilem fruclum ndei,exafFeclu tam benedi- 4 f -A~4b4llt Pol' f fpofito, fandlo Abraha; patriarche diuina gratia produxit, qui propter excelle^ trttnhi. tiam ipfius fidei, quam in Deum habuit, filiofuo non tam charo qum raro, im t primogenito cVunigenito non curauit parcere. Frucftusautem fpei in affeda Noe. T Noe fandi qualis fmtfqui uniuerfo orbe corrupto,folus in fabricatione archa:la Koyfcs. t borare,tempore tam longo nfaftidiuit. Quid charitatis frudus in Tan&oMoy( fec'quiamorefupernoardens.filiumnliaePharaonis fe negauit: & pereuffb Ae gy g ptio,Hebreum Iibcrans.iram Pharaonis incurrere non timuit. Sed hc qi' SinlfinmTe [j qua;dari femina in fandlis patribus ueteris teftamenti (i pertranfiens fiad am' r fltmcnti. phfsimam meffem fanflorum nom' teftamenti accedere,&quidinOngulorum purificatas
mentis affedu diuinagratia, tam de theologicis quam mdinaibus S purifkata: moralibusuirtututnfpeckbus,fruc!usproduxer!,fcirequiimrlligereuoluerit,Chi ift/anorumlibrarias percurrat: & cum,quafi t finitimamiegendar muL m/ infinium titudinem huius materix infpexerit, reperiet proculdubiomagis admirandam quminueftigandam huius religionis uirtutum nobifitatem. Hoc autem noni tammirabilequm ineffabi(e,quod in affedu fpirituali cledorum nouiffimi temi t porisoperandum uenit,diligentiori ftudio & deuotioni rel inquo. In hoc conclu du dereuolo, quod quicquid ordinis quicquid perfedionis & decoris > quid'ue gnitatis&excellentix in uniuerfo orbeprindpioufpinfinenireperiripotuir, totumab huius fandifsimg religionis uirtutum nobilitate procefsit.Qiribus fubK 10 la latis,nullusordo,fed fempiternus horror &:error permanebit. V. Sublimitatem fcientia' huius religionis intelligendam, nullum conuenientie>v. Sublimitif ri risfitnilitudini'smodum inuenio, qum ficut deParadifo exeuntia quatuor flu- Su r*:h n mina totum mundum irrigarunt: fienimirum quatuor Euangelior fcientia8CChri&intue 'c" d doclrina dereligione Chnftiana quafi de Paradifo clefti egrediens uniuer-"fcitntU, i d famhumannaturam,diuaridam2<:fteri[cm,ralutisftufcundauit. Ille enim n > magifter cieftisqui dixit, VosuocatismemagiftercVdomine, &benedicitis, iolIokn.ij. fi fumetenim ueniens in terris fcholastenuit, fancl catliolicecclefiaminffituit,r 8 feientia;fub1 imira t, quam in ea docuit, dpofleris docendam dereliquit,ma' &V in unnifeft lohtn.i?. oftendit,quando dixit: Omnia quaecunq; audiui ptre meo,nota fed uo iol b bis. 0' admirandum tnyfterium, ea qua in clo empyreo,cV confifiorio fanl in rrfi (f (Satrinitatistra<fantur,hominibus in terra manifeftantur.O1 immenfadignitas Di DignitM ri jgionwCiri' religionisChriflianae qua: in feientiaangelos, archangelos, Si reliquos ordines'' b beatorum fpirituum tranfeendit C ip forumCherubim & Seraphim arcana ad /Jtiue. c confHiaaccedit.Etquid mirum,fl hxc feientia de hominibus deos,de mortalibuss ii immortalesfacere pofsit.qua; talem ac tantum dodorem habuit.Huius fandifsii Se ScientUCbrin maefeientias liitnorum foU fublimitatem^rofunditatmjlongitudinem & latitudinem, intelle-fH> d ifide dusno capit humanus,nec lingua exprimit/ed fide percipitur, fpe retinetur, efi^ percipitur c' chaitateperfiritur.Huius feientix fcholamqui intraueiit,quamuisindodus,do > cifsimuseuadit. Quicuncj; autem eam ingrediaut negligit aut ctcmnit,quam*(c tamen cecitatem in xternumlugebit. u msdodifsimus,ignorantis fua> v De meritorum qualitate huius fandifsima: Chrifiianaereligionis, argumen, -VI. t; tariaut dubitareipfis infidelibus & hxreticis derelinquo, quorum quidam Chri, M, /Mtnwcferi' f ftumnon uerum Deum,alij non uerum homin.reliquifolum prophetam fui(Te^|' zjlianrelih 1 gionis. uerum filium2" blafphemarunt. Nemo autem fidelium qui Chriftn filium Dei, SC h hominis,de fpiritu fancl&cceptum, de Maria uirgine natum, inter hominesj. a annisconuerfatum, cVpofiinfinitosIabores, poftmiraculorum 8^dodlrinarum1 ii inligma.iudaris captum,ligatum,flagellatum,confputum,irrifum, illufum,fpi' r niscoronatum, 8Ciiiiinitis doioribus cVconfufionis opprobres, iniurijs 3^blaC ophemijsfatiatum tandem inter latronesaffixum cruci, cV falute humanige* y 40F pro nerisacerbifsimamorte finitum, credunt, confitentur, Cfuppliciter adorant, de e eiusinlinitomerito dubitare permittitur. Quod autem infinitum eft,ultr multi, n plicari on poteft. Superflus tamen non eft,fi gloriofe uirginis Mariaj,omniumi fndorum,apo(olorum,martyrum)confefforum,atq5uirginuinmerita)quibus s Chriflianareligio dotata eft,addere uoluero. V 11. De q uantitate prxmior quid dicendum putamus Non'ne iuflum eft,ut fe- V I cundumlabor requies,fecundS dolores gaudium, & (cund confufionem glo QtfintitM 3Q t" naretribuaturf Firmiterigitur credamus,cVnullatenus dubitemus, huiefandif pnemiorttm. n Cmae religioni, proinfinicolabore xternx requiei folati,pro tantar pafsionum Pr*pio-a..l,L. rwm. doloribu: rN ce ? 3
doloribus fcmpitcrnt gaudrj refrigrhim proeonfufiang 8i opprobriorutfi im. menfitateconfolationglofsfinefincmanfuraeinretribuuonispraeajiufto BC acternoiudice,in fuo diUtiifio C extremo iudicio exhiberi. Fodix igituram flicior & fcelicifsima anima, quse huius fandifsimae religionis fundamti firmi tace fundata,culcus eius dignitate mancipata,facramentor quoq; eius fanifitate confecrata,uii tutumnobilitate deeorata,& fcientia:eius fublimitate tam tidelittr & excellenterimbuta ut per eiusinfinita merita, ad proem eiustam fublimia iord faftigiafinaliterualeatperuenirc.Quodnobisprftaredigneturi e svs chri I s T v s Dominus nofter qui cum ptre & [piritu (ndouiuit & regnat Deus,in feculafeculorum Amen. Qui de fedla Turcorum magna &admirandafcire n 3Iq 3 tncompofttts uerbis dida funt, rogo defideras, paucaqu inculto fermone 8C hie ne fpernas. N fi fingula bene infpea C intelleda fuerint, de multis 8Cmagnis s tibi negabum, dbite inquifitionis matcriam,& rei ueritatis feriem,nequaquam FINIS. ORATIO TESTIMONIALIS EORVM quediilafimt. ^f^1in frum humanarf dubrjs,maiori xperientia: des adhibetur o e f p minorem mihi,de conditione 8C Turcor loquenti, fi. ritu i. tior,nulla dem debere cenfeo qui eor truculentiTsi m* captiuitatis & horren~I nuo i dtEper(ecuttOfns,perttitegfosu)gtndannos,temMestempc~atum:( n ipiritualifi turbines,^ immenfa pericula corporis &anima; pertuli.Et ut poffem 1 daptfitgM euadercprcipu pericul anima:,& conferuare fidem Clirifli, odo folennesfu y ptregtritau- gas peregi, quarum quarlibethomin non folum in perturbationem mittere, uc tber. rumetiam in defperationis foueam detjcercfufficiens materia exifiere potuifit. 3 Quater quoq?poft fugam precio redemptus: (pties pro pecunia uendirus,& to S [idem emptus fui. Praetereain tantum conuerfationis eorum confortio aftridus 1 t fui, ut iiTatcrnam linguam obltus,eoruin Barbarici idi'omais loquela ad plenum eruditus, nec non literaturx eorum tam extranefinfperuerfenonmediocriterr e l'nftrucus, ade ut Sacerdos corumunus de maioribus, ad benficiumeedd fux non modicis redditibus dotatum, quod ipfe mihiobtulit tnt fufficicntcni< 1)0 j io & idoneum aeiiitnaret Porro religioforum eotum rnoribus & ritui fiemecon< formaui, ut fermonum fpirituah'um,qui busipfi in collationibus fuis C propof' tionibus populi uttur tantam haberem experientiam & copiam tam in fcriptis s qum in mente,ut non foluicini nofiri,qui me frquenter audiebant in congre > gationibus fuis,uerumeti de alijslocisme proponent audire defi'derabant,ipfo rum quoq; religioibr plurimi, quos proponerent populo, me didicerefermo' ns Deniq; domino meoita charus eram ut fa-psusin collocutione plurium, r plus quam hlmmfuum,quem unicum habebat,me diligere a ffereret 8^propter hoc poft adeptamlibertat,promifsionibus 5f precibusme omnibus modis reti. nere attentabat. Sed quia fciebatme ualdeauidum ad difcendum litcras,pcr excu 140. 4c fationem,qua me finxiad (ludium ire & reuerti,deceptus,me dimifit,non tamen fine totiusfamilig fu defolatione,rogs, &per nomen Dei &C Mahometi meadurans, ut quantotius redirem. Et forte adhuc reuerfurum ftudio expe(3at,utui deliect de meo facerdotio, &fui defidertjimpletione,duplex fibi gaudium, quod mulcum optauerac accrefeat. Demum in fine, quod ualde paucis ducflisin co> rum captiuitatem contingere poteft,cum litera Imperiali authoritatcconfcctai & aurhenticorum reltium folenni uallata teftimonio, Deo mihi adiutorium preftante i mifericordiam,non folum illius durifsima; captiuitatis nexibus (blutus, uertimetiam illius cruentifsimac feifl^diabolica infedionefolutus? liber exiai* Detur
mes Deturfgfcur rnaiorisexperientia: tfimoniS cum eiiidenti ratione: Se"ego affertionibus indub itanter cum cxteris fidem adhibebo. poftpottiSjfuis ISTI SVNT DVO SERMOtusinuulgtri Turcorum. sî Affil olma aths goefngf, halinga bakoeleni,gore ruenelititma doenuede, ^yyafu clerungdelenigoer,nitfcheler uatir dueffe beni, girnulam tfthye uef fuebemi Czuem uekleritifla beni tfthur beni olguer.Kym achiduepkilirza ri kuenethdur ellinde uuari Gutfthmifth yatir kari giri mizkij nueri guueleni. goer czormahallyn kynczene uuarma yeramanczine Kymczini goef deczini loi ,uuIfubgyeniiulaiiigoer.HantzMeheknimet mîftafar'huekytn ttikaftkafi fa.DoennckymckiIdibaffa,aIdanibgaIanigp6rjA[danmamaladanuarakulu keyla,haka iar,SeuigiIe bile uuara baki otafch olani goer.Ionus bij csufteritfat tarbalka monter fatar Gendiczine hadar dutar czoledigi ialani goer. Iana ifthim goner ofim bon oelim angitftac olim endeftherczin hoft uulura ra dantfthag. OJiczerisbelli beangiff itfthimis olor eam,tenefthiruftine Konp, balkunginde iuuntfihad hfch hilmeczen ben nitge iden hanke ianna, czaf. don # farid,yacaffis geemgid, bachfis atta binnitftheg. Gelle bga kauum gaiv daftholaczim degi ioltatfth.Kim olaczar bga haltaft benczinin do egalifthagigalaben amalimla hernitgeczij halmla. Gide kau guuele,guele, efd iga doMi jpitftheg. Sagaaidir aipafla,neIergeIliczorbafl.Kimingiczidbag(r pi7fi-ch, Kimfchrabaanitfthag yarrin cziaczarguria tfchum galeik derle. Kimeinir la czeuuanherle,kiming iczid iantfchag amal uuer unda tltboap amalfifa olor hf dep fcholbiflchia olmaczhezzep, bundaazatolitfthhag.Ionus emdi kilia' rakutaameaczmdogribak,Tfchumlagaleik derleatliatiliaczaijtlicfchag. iniBiii*rTn vu 9 ix n Krrr m pncdifiorummLMtio. Si confidera conditi'onem tuam n^'vsnu-3 OLieifc incautus aperioculos in hoc feculo,fedde commit i^yTIquiamortalises. Et noli nique agere I^ÎL ! fis pnitentiara agere cura.Confideramuhitudinemmorientmrfli l^l difpofitionem eorum in fepulchris,& deformttatem quomodo facies deturbatx, phlegmate plent, i^M pleniuermibus&ferpendbus, fcetore.Iufti in hoc feculocum timor uixerunt, cum doloomni putred ine &C remortui,5Cnon comparent. Et miferi peccatoresrident 8t confolantur.credcritesfemortemeuaderepofle.Noliigiturargumentumqu^rereababqucuelra' tionem.Nec contraria dktibus uolueris credere. Quotidianamorientium ex>M hlilf^ blebent pmentiaeccondiaodehoctecettumreddant.VbieftfMahometMuftafafqut non (tafa. huicmors fuittant*authoritatiS>utcceIoa:terrae imperareuideretur.Etfi non feducat mundanauanitasr-Nonergo blandtantur temporapepercit,quem rebus, qux ^k^caduc^fedexerceteincultudiuinoâffociarefpiritualibus t! tibi in extremis poflunteflfcrrfugium. IonuShaSfenttiascopulat,uendenSpo pul.smercimoniafpiritualia.cuiusfennonumuarietatemeliorafaclateitimonia Timor mortisexterius,fed magisinterius,eius me conturbat meefl poffunt. nabeo. omnibus comune mori fcio.aliqual mentis releuatione moria.Sedquia CertSeft qudomnesmorimur fed hor mornstune fol experiemur quando coramoculisomnium lauari. Quid raciam, fuperferetrumpoQti,incipimus aut quo me uertam nefeio, qudo omnia mihi prius chara me fol derelinquunt. Tune pannus quo inuoluar, & tabula c qua efferar,mihi ex omnibus remane ert bt. Sed forte amici mei 8i proximi cpatientes ufqj ad tumulu e mihiioci], p e ~l1Pt1~ Quem ee 4
Quem ua-o confortemhabebo, qudoifolus in terra tumufatus reftabo f Tune non illi,qui triftes fe fociauc qutnlofti manebuntmecS mrita &meafanda delideria,t runt.gaudendo redibt ad propria. Sedtibi dico frater chare, coudera qualis mo rientium differentiaralij enim aefluabuntincendio3alfj uero fatiatigaudebuntre i frigerio. Tandmftante ulcimo examincomnestra habent refurgerc. Tune alios gratia fpiritus obumbrabit alios ignis xterni incendrj concremabit. Non necefftatem uerba, fed merita ibi refpondebunt:qui non habent mrita, magn & habebunt. Illiat tune fecuri erunt, qui de hac uitafine impedimto liberi ex. ierunt. lonus ergo age nunc de tali prouifione, ut tune apparerepofls fine con, t fufione,qudo fingulor nomina & merita toti mudo crt manifefta 8Ccognita, i AEBATIS HAEC EST OPINIO Mabomcti. }oachim,iefe(i4 ire^fetojpjj v AN T V H autem fcifaMahometidcbeatdurare.habeturDanie' Jidttielis7inlliitlfiST.iibideclaratum l fuit Danieliab angelo de bdlia magna, quac L^^W^ erat ceterisjnhunc modum: Hae quatuor beftia magna:, diitmilis i quatuor funt regna,quar con furgent de terra.Sufcipient aut regna EfeSp Deialtiflimi,&: obtinebuntregnum ufq?in ieculum,(:in f& fandi Abbas loachimfuperilloloco Apcal.u. Et t Apocal.lz. culumfeculorum.Quodtradans iratuseftdracoinmulierem,ficdixit: Si hifioriasecclefiafticas diligentius nota' dekta,: ,2a Ar Verfecutio x mus,cum iam moderata effet perfecutio Arriana,8ietiaminquibufdam inchoante Cofdro rege Perfar, qui in perfecutione orientali praceflt Mahoriana. utreuera I x Cofrosrexmet&tucceffores eius, perfecutio iftiusfedseftcutaefttamimmanis, S Verfitrum-nonhomin,fedbeftiaecuiufdamtembiliseffe uideretur, praefertimcumipfius error non aliqua ratione humana uidetur effe munitus,fedfol detefiando furo. re mendacij,&tyrannica armor poteftate defenfus. Quantumuerinualue propter peccata, rit in breui,8if quam profecerit inmalma fna hanH HnKm cto Pnn''S' Paleftin paritel;C ) Z; a u v. ^?*1 Dynx Aeeypti, t. ihnomine, Mahomet.necnon&AphrK^&Mauritani^&infuIarunimaris.inquibusaboIitoChrtDont pfjnMahometdorflandamicUdo,quaGnWgniprophe nuSCprxconis alt.ffimi pr^dicatur. Heu fi tanta mala facielAntichriftus, quan-j3' J Mahometprc prceffit Chtifi, curforAnti' tal^f"It,lnlr'edac''ofuo>VtenlmMof'eg'sIatorl5gant ita&iftelatormendacqparauititineraAntichrifti. Acnecuiimmanitashuius thrifti. ~b~.arum~ud~qu.dempugnaucruntco~ tra fidemChnfirfed tamen eis renittibus & muit, adlficataifuntdena;He. rofolymis^nonpoftmultos diesabforptifunt Romanis, ita utextunc quo ad eos fine accjperet &perfecutioeeclefiar &regnum ipforum. Pagani pugna. uerunt contra mrtiribus dus ita utin dieClK.ftum/ed quotidie uineebantur bus Syluefc. ftp pne redderentarma, &eidem Chrifti uicario feeptr regni affgnaret. Gothi & Vuandali^Longobardi.&alrj harreticipart1m5eletifunt ab exercitu ad catholicam fidem conuerfl. Hscuer Romanorum.partim 4 quar40 ta beftia a indotnabilis fuit,ut licet apparuerit ad tpus humiliata.a qua mor. tua,quam iter magnificata fit, &addeuorandumparata,pluStimeree,t qum VonicUsj, expr,mere.H*cigitureftilla beftia,quam fandus Danielquart nominat, ter. i tameatnqum trs alias comprehenditfubuna ha' 1 nbilem nimis.Ioannesuero Apocd.i}. %?l efePtemP>.&nunoeorumcornuadeCem. Etinfrpaulopftidem Abbas loachim ita dicit:Per hanebeftiam diabolus meridianam incolentcs cremumuirosfoluanoSimpugnauit.Etperhanc taliafafluruseft, &ex parte iam tacit,qualianoneftpermiflusintemporibus alijs.necetiam quan' do landos martyres laniare idibus uarrjs fineretur, Appendix
APPENDIX.DECHRIST1ANOR.VM itttmnmtionibHijjtucftHis. |ii3p|gii|| qud gentes Chriftfanorum diiduntur in deoTANDVH fOli||I3| fl ccm nationes: idelicetLatinos, raecos,Indos,Iacobitas, u G NeMoronitas Armenos, Georgianos, Surianos C lPK^B/1 llorinos Mozarabes. Prima httinh natioeftLatinorum,quihabentImperatorem Aima- ta i jlfeSQkj (|aliEllfai nia;,cregesinultos,uidelicet reges Caftellae,Arragonia;,Portugallix,Nauarrx.Ecifti funt de natione Hifpanica. In nationeGalli'ca eftucomites. In natione uero Icaltac rex eft K nus nu 10 rex Francorum, & tnulti duces C > Si' Sicilipr.NeapolitanuSjmultiduces.comites.marchioncs^ccmunitatismagnar, V .Florenn'a.Senare.cttlanuas. In Germanica autem natiouidelicet enetiarum ui< s ne neprarterimperatorem qui debetefireAlmanus,iuntregesmulti, uidelicet rex Ai Suediac,NoruAnglie,Seotia:,Hungariar,Bohemia:, Polonix, Daciac,~Fri(Je, i ne uegix,Dalmatix,8Cmulti marchiones lantgraurj, duces,comites, &c. Itemin infula in! Cypri,rex Cypri.Omnespra;dic!i Funtobedientes RomanarecclefiaeSecundanatioeft Grxcorum,quihabentpatriarcham Conftantinopolita' '' Gr Grach ne ncnfem.archiepifcopos^pifcopos^bbates.&c. in fpirituahbus. In temporale bus bt uerimperator.duceSj&comiteSj^c.Paudtamen numero funtnuncquia a 't loAi AgareniSiTurcioccupauerunt &inuaferuntmaximam partem Gr*da;. Et [y ilii ift no obediunt ecclefiarRomanae & habent errores multos.qiri funt condcm> \r na natiperccclcflam:quiadicunt,qud fpirituflaneflusn proced filio,fed pircfolum.Etiam dicnt,qud non eft purgatorium. in > c in, Terti'anatioefllndoruni,quorumprnceps eftPresbyter Ioannes,cuius pO'nl. omnes Chriftianos. Nam habet fub fe feptuagintaduos reges dCVr X Pmbyter iteftasexcedt't tel 1 facit antefe porta- *n j-, quandodiifius dominasPresbyterloannesequitat, femper 9~ Jde *nncs. ie lei. ti. riauctmligneam. Quandotenditadbellum,facitportariduodecimcruces o Corpus "tb'\ aura& lapidibus preciofisfadas, pro uexillo Inillius terra eft corpus beati Tho ce au ">' mttpojlol m mxapoftoli in maxima ueneratione. L. u> Jo Qiiarta natio eft Iacobitarum, lacobo hsretico,difcipulo patriarchat Alexan. Uiobite. dt drintlacobitaedidifoiit.Himpartibus orientis occupant magnam partem A* fi. fi*,terramMambra,qua;eft propinquaAegypto.&terram Aethiopiaufqjadd n In Indiamplus qum quadraginta regna. Hicircumcidtur & baptizantur cum fe crucis imprimunt in frontibus 8Cinalrjspartibus cor, ferroignito chara<ferem i~ poris,utin pedore,uel in brachtfs. Hi confitentur foliDeo, & non facerdoti* P' bi Iudarorum 5l Agarenorum. Et dicunt,inChrifloe(Te tantum naturam di bus ui lij uit1am. Aliqui eorumloquuntur lingua Chaldaica,aliqui lingua Arabica, alij LU Ul ueroalrjslinguis,fecundumdiuerfitatemnationum.Etifti fuerunt condemnati in ir. concilioCedenfi. ' 4 Quinta natio eft Neftorinor, Neflorino heretico.quifuit Conftantinopo/ NfSorfai litanusepifcopus.flc dicli Neftorini, Hi foli ponunt in Chrifto duas perfonas, s, le beatam uirginem Mariam effe unamdiuinam,aIiamuerhuman.Etnegant tu matremDei,fed bene hominis Iefu.Hi utuntur lingua Chaldaica in fuis feriptu 0> ris,&confkiunt corpus Chrifli in fermento. Hi inhabitant Tartariatn S^rnaio* aremIndiam: &funt multi numro. Terra eorumcontinet tantum, ficut AlmaSi nia8i Italia. Et iRih^rctici fuerunt condemnati in tertia fynodo Ephefina 8 fueruntdiuifi ab ecclefiaRomana,& permanferunt in pertinacia. it. i Sextanatio eftMctronitarum. Maronita;,Eiquod heretico Mdrone dicli funt. Ntfonhr Hi un intellects & unam uoluntat in Chrifto tant ponunr.Hi habitant iuxta Lybiam,
Lybiam In proui'nciaPhnfce in magno numero.uiri bcllatores,in praltjs edocli & expertijfpedalitcr uttur arcub. Y fagicris.Htmore Latinor campanis,8i baculispaftoralibus utuntur. In fcripturislitc eorum epifcopiannuits,micris&C ra Chaldaica,& uulgari Arabica utunmr lingua. Hi aliquandofuerunt fub in obedientia Romanx ccclefia. Nam eorum Patriarcha interfuit concilie gneraIi LateranenG, celebrato Roma: fub Innocentiotertio.Sed poftea recefleruntab Romana.Hi primo fuerunt condemnatiin fynodo Conftantina, & po. ecclefia ftea uenerunt ad obedientiam Romanz cdeOx Et iterum reuerfifunt ad pro e priam eorum opinionem,in qua perfuerant hodierno tempore. E Armenij. Septima natio eft Armeniorum,quihabitant in regno Armenix prope An. ii tiochiam. Hi proprium idioma C t linguam commune omnibus habent, 8^ (cripturas fandlas, & officiumeedefix cantt,& diccin uulgari lingua, )ta qud ab I omnibus fecularibustam uiris qpfeeminisintelligantur. Habent fuS primatem, ( < quem uocantCatholicum,cui obediuntficut nos Papoe, cum magna deuotione &reuerentia QuadrageOmam ieiunant cum magna dcuotioue,in qua non cot t meduntpifces,necbibuntuinum. In diebus autemVeneris comeduntcarnes. in 7- GeorgiMi. Odauanatio eft Georgianor.beato Georgio,qu habit in prxltjs patro V "yj~M~ J habitant in partibusorienalibus Et eft populus num, didi funt Georgiani, SC ,L,b~ pu!cher,fortis,&: deliciofus: Wedis,Perfis,& Syris,in quorconfinibus commo ,(. t , I rantur,ualde formidolofl.Et utunturlingua Gra;ca.uttr faffamtis moreGra ii corum. Clericihabentcoronas in capitibus eorum rotdas fecularesuer qua< dratas. Quando ueniunt ad fanctum fepulchrum,non foluunt Sarracenistribu ( Sarracenieos timtnt. t tum,& ingrediunturHierufalem cum uexillisere<ftis,quia Eorum fmin* utuntur armis ficut uiri,barbas & crinesetiam habent fient t uiri,utunturpileisaltisincapiribusadadtitudinemcubiti. Quando feribtSot1 t tano,ftatim conceditureisq uod petunf ~Mr~ eminentior JNonanatioeltSurianor.ficdicliSuriani^ ciuitateSur,queft nuitas in Suria,uel Aflyria. Hi utuntur in fermone uulgari,Iingu Saraceni' ( ( ca:in fcripturis diuinis C offictjsmiffijingua Graca. Habent epifcopos,& con i fuetudinemGrxcorumferuantifinreis obediunt in omnibus. Conficiuntinfer'j t mento,&:habentopinionesGra:corum contra Latinos. Hos fequuntur aliqui Smiriuni. ( Chriftiani,qui in terra fancta uoeanturSamaritani,primoconuerfi temporeapo f ftolorum.fcd ipfi non bene (piunt in catholicafide. Max4raber. Wio&rcs. Decima natio eft Mozarabum. hi Mozarabes fuerunt olimmultinumero in rj J' r Y~7.Ln.. ~p~l.,`Y partibus Aphric* 8CHifpaniar, fed modo funt pauci Sunt autem dicli Mozara [ -1 quia modus Chriftianorum de Arabia in multis tenebant.Ifti utunturin of" bes, L7an..G~r ~rub. fierjsdiuinis lingua Latina,&:obediunt eedefi* Romana;,& prarlatisLatinor. ( Conficiunt in azymo,ut Latini,fed in multis difcrepant Latinis. quia cum dies ~NyL(~I. ~ r i"~a m- ~ naturalis diuiditur in uigintiquatuor horas dici SC sr nodis, tt officiahabt fiueho r ras,et pfalmos ac hymnos certasporationes habent,& nimis prolixas,quas non4 "/ *>fys-" ;U-/ C dicunt more Latinorum.nam & quod Latini dicunt in principio, ipfi dicuntin L AudSl*' ',.. l'eu '/fyJ ;n.e>ue' in medio. Sacramenrum euchariftix diuidunt aliqui in feptempartes,a* *;}< !J~.>jw,<j,u.A liqui in decem. Et eft harc natio uaJLdfcdeuota.In atrimonio er nonconiun m u 'g "'' guntur.nifiperfnisfuaegentis, Quenationis. intcrquosfceminaamilTo primo Il n marito,nunquam coniungitur alteri,fed permanet in caftitateperpetua. DIVERSITATIS HVIVS INTER chri&iiutoscimft. tantac diuifionis inter Chriftianos fuit, quod abantrquis tenv Vrinu ctiuflit. 1 S~*i Aufluero poribus Chriftiani fuerunt aftrifli ne celebrarent Concilia generalia. Ideo
Ideoinfufgentibus fmetirfs, indiuerfis mundi partibus, nonfuit qui retne^ Sa di'umapponeret Secunda caufa fuit negligentia fummorum Pontifkum,quia. SMM~ noncurauerun nuncios mitterc ad Chriftianos in erroribus pofitos quia fi hoc automnes ad unam fidem SC obedintiatn Romana; ecdeflae fecillent.mulcos, reduxiffent F INI S, SERVVS EPISGOPVS SERVCV $*>PIVS MORBISANO TVRCARVM RVM DBI ILLVSTRI Il principi.timor emdiiijni nominis & amorem. c Ri p t v r i adte aliqua pro tua falute & glbm3procj5communi multar gentium cfolatione i.pacediortamur, ut bc wtliilfe^S nign^ audias uerba noftra,nec prius dnes cjumiudtces,nec prius iudices cpfingula diligenter intelligas. Accipc ua feri' q feiliiiyMii ^lmusln bonam part.tufqjin fine patienter audi fi bon funt que fuadcmus,ampk(fiere:finmala,refpue,i in ign m '[1 ^S mittc.Necpidcirco epiftolamreijcias,quiaChriftianthQrrH11! niseft.&eius Chrifiiani qui cxteris prxeft. Nonenimte odioperfeguimur, necp tuoinfidiatnurcapici,quamuisnoftrareligionishoftfseKiftas,fiCarm!sChrifi:iaM<<tt6<t~. namurgeas plebem.Operibus tuis,non tibi fumus ofFenQ Diligimus, iubente M R a. Domino,inimicos noftros.&pro perfecutoribusnofirisoramus:fapientibus & Rom.. debitores fumus, &omnes cupimus fieri faluos, Giscos, Latinos, inOpientibus IudxosâracenoSjOmnibusoptamusbona. Sedfeirnus uera bona neminafle E: V.xtnttitngtt lit cr quipoffe.qui extraeuangeli degir.S: Chriflo domino noftro eftalienus. Noli Hum Chriautauresdaudere.aut oculos auertere,cum Chriftum nominamus quem Ma,IKnulUfuluu fit uirum (nd,Sprophetam magnum,&uirginis fihumetealex iniqua nat &C miraculisclar dicit.MuIta tibi per eum di maxima bona euenient, fi ei liam,C jo credideris,& eiusfacris initiari uolueris. Horrefces hsec cumprimmaccipies, eft fed audienda totakx,deinde iudicium promcndum. Audt qu tdimus. Mul tatibi&tuisprogenitoribus cum Chriflianis bella fuerunt,multus fanguisefFufus cil,mukx urbesdeletat, facr* *desincenfas,raptae uirgines uiolatx matro^ n.-CjUaltatiagri,(celera perpetratafunt quaecunqpin menteuentre polTunt dum i Turca &C Clniftianus,uter imperet, gladio contendit- tibi(ut famadi opera ipfa loquuntur)ingensdsfiderium eft ChriAianos fub iugum mittere, împerium Latininominis obtinere. Et funt fortaffequi hocfacile fuadt,& omnia tuis ar. misperuia dicunt. cValtjtuas uiresamplificantes, Chriflianas attenuant:alij ini diuifionibusdC odjs qax gentem noftram excedunt, fpem collocant, haud di Brileexiftimantes uinci ab exteris poflejquidomi deOdent Nos no ita 'gnacos rum te credimusnofirar rerum,quin fciasquanta eft Chriftiana: gentis poten> XqumualidaHifpania, qum belltcofa Gallia, qum populofa Germania^ qum fortis Bricannia.quim audax Polonia,qum ftrenua Hungaria, q; diues s Italia fola Hungaria diu progenitores tuos &animofa & belficarum perita rer & teipfum faiigauit.Odogefimum iam annum aduerfus Hungaros Turcarumi fignaferunturjadhuGCifCaSamiacDanubiurnharetunagenSjquetetuasq } uiresagitt. Quidtaciasfitibi cum Itatis,aut Gallis,autGermanisres fuerit, ampliiinis& robufh'ffimi'spopulisr'Fortan' nondeeft,qui dicat, Iuftinianuimpe- ] luflinutius!m p ratotcConftantinopoli fedent,milloin IcaliBellifano cum paruamanu miltm pertor. perdi-
ptrditam Romam &reliqua loc ufquead alpes recuperau necte Iuftifiian re t Jtdutatora minorem cfle Caunee tallant adulatores, dmeRica regumcVaflidua peftiSli gumaJdua facile principesmagna de fe loquentibus autem prafftant,atq?idcirco fape de peffis. cipiuntur. Rarus cii uer, qui non femaiorc credat. lufhnianusniuerf* Gr*. ci* Se" IHyrici& Afiae& Lybiar dominus erat, & Italiamnon acquifiuit fed rtcens perditamrecuperuit, 8c" Gothisgente barbara,non ab Italisabflulitmon erat qui bardumamorimpertj omani n mctibusltalisrcfriguerat.neqjullus R i baricum iugum aequoanimo ferret. Cuncfiarma pro imperio,& pro patria rnagnisanimisfufceperant,nectamBeIlifat'iusItalMlibertaterhreftKuit,quamItaIi fuum decus uendicarunt. Tiii progenitores nunquam atft pbflederunt Icaham, m le autuiderunt,nec tibi ius ullum in ea eft.Quod fipergas Italiam inuadere, fenties uirisbellefle.Fatemur,res daras maiores tuicgcrcncctua minora funt tibi cum i opera,qui Conftantinopolim expugnafti,& Peram regioneGenuenfiumcoloni,& Peloponnefum,magna ex parte in deditionem accepifti,&:in Radia & Valachia non parum agri adeptus es, & farpetuos hofles fudiIti.Et hocanno Sy r t Mitbridatisnopem uetuitam urbcm t Mtis Eupatoris patriam & eius ryrannum cepifti Si Trapcrunte direpta,incolaseius & imperatorem in captiuitatem abduxiHi:^ Io annemCairanumprxIiocongrediauiumfuperafti. Magna hxc tibi uidentur, pontifica necnosparuadicimus. At IuliusCafarcumdeuidoriat t Pontica triumpharet. in curru quo uehebatur,hxc uerbaiuflit infcribi Veni, uidi, uici. lmbelles cas t gentes 8^parui moment! exiftimans quas Pompeius pauloantedomucrar, & Jt41i. tu hacxitate fuperafti, Aliaeft ltalorum natura,alia?uirrs alia ingnia,alij ani. mi.Nefcit fubeffe,qui foliti funt praeefle.Etnunc tofaIialiaarmata eft,equis &(. hominibus plena: necpecuniacaret, quxneruusbellidicitur. Non pugnabis contra fminas.aut Italiam,aut Hungariam, autaliam in occidenti proumciam i ingrefltis.Ferrohicresgeritur,non AliaticisfudibusChalybeusthoraxpetfor i f tcgit,equifimuia; hommes teefti pugnant. t, ordines eruant,necuano meru pauent. Fortior fit necefleeft, Si manu promptior, & an imo praeftantior qui eos 1 Chri~ianis rioco dcpellat. NecChrifrianadifTdiadefiderio tuoeonducere putes, haud in dif ]< /TKrf<t hiscndas, unientur Chriftianiomnes fi quandoteaudiantinteriora Cbnftia 1' neconfidat. nitatisaccedere. nectumelius Chrifbanorfi paci cfulere potes, qum ualidisS^ i magniscoprjs Chrifrianitat inuadens:<:eftabunt priuara odi'a, ub publies(enferunt, tV coniunA's uinbusadurrfuscommunem hofi armafumentur. Nec tunereiTe arbitreris ad propuirandasruasincurf'ones^dccprimenduinmum t impct.tuascp uires elidendastotam Chriftianitatem uniendam efle, quod fatemurdifJicileefTe.Seduna ex quatuornationibiisfatisfuent, fuperqj fatis, ruas copias profiigare.Atcputdealrjstaceamus, cpluresefl in tuo palatio arbitra' 1 mur, qui trrra Italiam lu(trauerunt,cV uiresdCingenia nofcunt. Ipfos audi aiq;in terroga, anxquarituisuinbus Italia poffit.an uinci tuis armis, an tuo nnpcio 4' 4' 4' fubijci. Plus negotrj Romanis fuit ltali acquirerdqumorbireliquofrena im-41 Jt410rum ponere. Dicerctaliquis,quodfupitetigimus,inteflinaodia,qunoftr i geiv faffiones.tem exagitt.introitn tibi in ltali poflepr*bere: fiunus prfncip te exdudat, & alterum inclufur, daturumepadir. Suntdiuifiones fane & inimicnix&CfimaU ta tesinter Italos.plures Si graues & periculofa,cVutinam non eint: fed nullus eflquidomin patinonCbriflian ue!ir,omnesin Bdeorihodoxamoriuolunt. Nullianimuseft religionerecedre.Nonhteinuenies, quodtui maioresapud Grarcos:quiconfdenitbusdeimperioduobus,niicuni,ncalreri minus poten tiauxiliaminiftrajure,donecamboseneruatosetexhau(}oseiecre,etfjbiprinci patum arnpuere, Alix funt Italie potcciaj,alijregum oculi,aliaciuitac conHiia. Vcnc
VtmtL Vcnctorrcfpublica(apicntiadmcs,S(:aiiro3Cfuinodcuota,utnoflrafert opinio,priuseuertetur funditus, qum hoftem religionis in Italipatiatur inirare. A hxc quidper fei'equando ftatuerit nullis adiuta uicinis.tua s tqs tkrtntU. opeseuertet. tantum terra maritj; poteft. An Florentiac urbis magmfken tum ignoras.&f uires,& opes,& quantus eft in ea religionis cultus,quanta reuerentia quantus amor f Credis'ne fieri pofle, ut hxc ciu/tas f rga Isfum Italiamdiuerfaereligionis hominibs aperiri finat Sunt aliatmultx urbes infgnes multi principes dari & magni. Nihil de regno Sicilix dicimus, tkiUTt%tvi. quod armis hac tempeftate concutitur non poflumus multa nobis de illo promittere:h'cet tamhocaflererc, quodquanquatnduoreges de ipfo Xit P1 bello decertent,maluerit tamen uterqj regno priuari,qum tuis au gent,? 8 XI uiefioriapotiri.qud fi adtealter cfugcrir,totius Italiaein fe odia con xiltjs citauerit.In Gallia Ciilpfna,quae & ipfa pars eft halte, dux Mediolanen' ci fi fisinarmis excellit,& potentia par regibus habetur.Necparua:fijnt ducisMutitutlu* R Jutmae uires:aut Genuenfis.quiLiguribus prx eft marinis, Noncteni' GtWtnpS. Stbtmius. m nendusducis Sabaudix opulentusC ualidus in Italia principatus. Adeft MffltUMUi MarchioMantuanus.Sunt âlijcomplures urbium domini,qutbus nihil IV martbw. t poteft efle mokftius,qum P1 nobilemItaliam uanxfupcrftitiotiis ritu feedari. ri De nobis dCecdefix Romanae ciuitatibus dfprouinetjs tacemus, que niam oni noftram tibi pofffsionem haudignotam efleconfidimus, quibus fc lacura eft feruandae& ampliandac fidei Domini noftri Iefu H%cCaccehxc piftiabaltjs}gaudemus,ueritatenienimaccepifti:(iniinus,hortamur p di u dilcutias,c\r erum inueftiges inuenies nihil nos efl mtiros.nonfolium Si ait, Sibyllae, ut quidam fed Euangelij paginam recitamusDifficile eft atqueadedincile,utiinpo(sibiled(ciqueat,tetuainlegepermanentemuo q1 tt ticompotem fieri.Si,ut aiunt imperium Chriftianorum defideras,dicen9 de qumplurimos tibi Chriftianos fubefle, &C reliquis idemfperas,non eft q parraiio PauciTsimifub tuoimperioChriftianifunt.qiriad ueritatem am- CbriRUtiifui pi Turc*. bi butent euangelij. Omnes liquo iunterrorc imbuti,quamuisChriftum coa la Armcni,Iacobita:,Maronci,&alia quxdamnomina. Graeci Roma lant, n; naccdcO unitate aberant: c tu Conftantinopolim inuafifti neq; adhuc di decretumFlorentinum acceperant,& in errorenabt.neqjdefandofpiri de ritu,neq5 purgatorio igne3confbna redac fidei fentientes Pauci fortafle in inopes ueriChriftiani,necefsitatc, non uoluntatetibiobediunt. Aturbes It; eft Itali* pottiisimas,non tuum cogere.ualidiores finit, qum tuis queant ej exercitibus fuperari.Nofti qug acciderunt,cum Taurinum inuafifti.quod i m tas Belgradum uoeat Pauci cruce Ggnati innumerabiles tuas ce j Bttgrdieppu nofra gwtio. pi proftrauerunt, Non de Italis fperandaui(ftoria,quibus aduerfafuit pias eft in iiiHungaris pugna. Quocirca ut e tandem ueniamus que noftra feftinat 01 o~ oratio,&id dicamus quod ad feribendumcompulit.tuamcp glori dCtuam r falutem deniep oftendamus.adhibc his paucis anim.Siui's interChritibi Gianosuum imperium propagare, Cnomen tuum qum gloriofum efflt cere,nonauro noarmis,non exercitibus,n clafsibus opus eft Parua res omniumqui hodieuiuunt, maxinu et potentifsimum&dari(simtered' dere poteft. Qu qug fit f Noeftinuentu difficilis neque procul queren ris J da,ubiqj genti repcritur:id eft,aqug pauxill quobaptizeris.f ad Chri' j kbiptijmm 'lOTUtur, fiiatiorumfcra te confras, arcredaseuangelio.HaCfifeceris.noneritm Ofbeprincepsqui tegloria fuperet.aut quareporentia ualeaf.Nos te Gr torum OCQtkatis imperatorem appeUabimusf quod modo ui occuS pas,
pas ,&eum inimh tenes pofsidebis iure. Chrifliani te omnes uenerabuntur ,dCfuarum liti iudtc facicnt .Opprefsi undiqj ad te ueluti cmunepa, trocini cfugient, & toto ferorbe ad te prouocabitur. Multi fponte fu Ufe tibi fubrjcit, tribunalia tua fequentur, et tributa prsftabt.Licebit tibi furgentes extinguere tyrannides,iuuare bonos.oppugnare malos.nec Romana ecclefia te arguere<fauia uadentem. Eadem erit erga te charitas prim fedis,qug in cteros reges:et tanto maior, quto cris ipfe fublimior, VldiiUHSVo-- hocpa<ftofine <nguine,finearmismultapoteris ndfci rgna Via ] =Facile hnitrtx. dislaHsLituam'sprincepSjVituldirrater.cumafpiraretadregnPolonfce, 1 u infideliSjUt od fui compos fieret jffedusfuit Clirifha nus,et deinde> eflTetq} etiregnumobtinuit,CuiusnuncfiliusGafnirusrcgnat,altcrflius,quieCdfmiruk tiam apud Hungaros regnauit,in bello contra gnitorem tu gefto fripera, I I tus occubuit Quid reris de te fiet Chriftianis initiato facris Magnus erit t adtecctjrfrs,&feli'atat(s genus exiflimabitur Chriftianis feinter fubic < fosuos anumerari quippe ut arbitramur, fi Chriftianus futiles mortuo ] Ladislao Hgariae acBohemi rege, nemo prter te fua regna fuifTet dea ptus.Speraffent Hungari poft diururna bellorum mala, (ub tuo regimine I f I pac.etitlos Bohemi ecutifuiflnt.Sed crieflsnoftrac religionis hoftis,ele i gerfit Hungari uirifortes et fidelifsimi.rligionpotiuscn bello retinere^ ta pdita, pac cfequi. Quot (ut hodie in Epiro,in Pelopnelo,in Maccdo1 I nia,in reliqua Gratcia,in Dalmatia, in infulis Aegei,Carpathtj et Ionrj ma. r qui tu itnpen'u non alia decauiarefugiunc, nid quia alinas es a'Cliri' ris, i Hintuf'ethtmodoad nos,mod6ada)tosrcurrunt,opemqp petBt,exnMM < omniarubituri,priu(qutecircunctTutnetalienigenSdominumferant.Et i nos eis a liquandoargenro,aliqudo frumento.aTiquando rebus alfjsfubuc 1 ntmus. Qiid fi baptizarus effes,cmobifc ambulares in domo Domini cS -i -con(en(u,nec illi tuum imperififanto tpore formidarent,nec nos eisaducr i fus te ferreraus opjfed tuumpotius brachi ineos itttplorarerruMjquiiura i ccclefiaRomanse nnunquS ufurpant, et contra matrfucornuaerigSt. et mtftulphus Et fleut noRri anteceflorcs Stephamrs,Adrianus,Leo aduerfus Haiflul-( t* Tiefitritti j1 re*phum,& DfideriSgenusLongobardTeges,Pipin et Carol Magnum ,~es. acccrfmcrunt.et librati de manu tyrannica,imperi Grds ad ipfoslibe ratores tranftulerunttltaetnos I in ecclefiarneccftatibu!tuopatrocin) uteremur,et uicem redderemusaccepttbeneficrj.O'quantaefltabundti pacis,quta Chrilianac plebis exultatio quanta iubilatio in omni terra,rc J!/i.i dirent Augutti tpora,etquac poet3euoct,aurea fecula renouartur:babi taret pardus csgno,etuitulusîeone,gladrj uertertur in falces.inuo' ineresacligo5esrediretomneferrfif,excolerturagri,euenereturafperado mus,tcrra mirefceret.uki repararenturjet urbes refurgerenr,templa deo(' 4 crata quaececiderunt emergerent.collapfa monafteria et plena uiris reigio fis ,di uinisomnia budtb. perfbnarent.O' qutaeffet tua gl or ia,qua paeem orbi reddidifles.C quantatibrcdundavct felicitas, quiad ztcrtiipafloris ouile eunclas redegerisoues.O* quantteomnesamart,ob(eruart,eteX' tollerent,qui communis omnipacis etilutisfuifls auror Diceret aliquis, hanc pac hancunionem,hc cmunem lgtiti haberipofl fub tua legeErrat qui hoccen(t:multos reges,multos populos unitos efl oportetjpri' umuseptu leg ubiqj dissmines.Necfi unies corpora,uniesetanimosfciunt &iri]tidnorum u, Uxfanftiue*Chriftiani fuam legem fandam effectuerai etfatutarem, needimouen^ t*,ftkUTi$. ea portant quamuis alijui aut libidine dudi a auaruia ua.li, aut u' [upiat*
|uptateflle(5li,autmetumortisattonitiJautct'uciatufupcratj>nonnunquam circuncidantur,& in tuos ritus cddant,quorum fi corda poflcs infpicere, n jntelHgeres erninemeflequi libenter confultocprecefferitabEuangelio. OikndimusfuprjquantupraecellantChriftianagentisuireSj&qunidif :s ficile tot nationes Chriflum coltes euincere. Non eft quod pacfperes fit, li LtxMahumt* fublege Mahumetea,in qua non eft falus:(difh'cultatisexperim ent ipfe ui Ll des qui etfi multis Chriflianis, hiscpnonomnino ueris imperas, minime tic*in ferro e tameneistuamlegemperfuadere potes, minus perfuadebitur ueris) quas funtu. e nonin argumentationum rationibus fed in folo ferro fundata eft, ut qux \i ouinceredifputado nonfperat,fed uinci formidat. Non funt Chrifliani qui ,o ui:i uel uelbellofuperaripofsintjUeldfputationib. decipi quando ctaimfsexeel'l> lun lant,8Crationibus.munitifsimi funt,non fol diuinx fcriptur.fed eti Phi a loli lolbphicae Jmpofsibileeft fub lege Mahumetea unionem fieri,fub Chriftia s na facilefieripoteit.Et id magna expartc in tua uoluntate cfiftit. Tu unus na: fi ai annuas.Turcg omnes annuKnec Syri,aut Aegypttj, aut Arabesaut U,i byes byi aduerfabuntur. Tecum quicquid eft intra Hellefpontum & Euphra' ten icn,ccquicquid pofstdes in Europa,conuertetur. Quid faciet baculusPic-' VrelbyttriMit gyptiorum gyi arundineus,qudo hriftianutn te uiderit efFeiftr Qu'dimbel [-rr C " lis; lisArabsc'Quidnudus Aferc"Omnibus his Aetliiopesimminent,quiPref [ ne rehbytero Ioanni parentes,quod Chriftianus eft non poterunt cVllis QC [' 10byl n quis qui Chriftianis obfiftere.Noli curfum retinere. poflunt A ethiopes 8Ccon gregatamaquam dim ittere, que rumpat aggeres, & totam inundet Ae gy gre Siculifacile ptumj atcpfubmergat, cum fidus apparet arcfluri Hifpani &C ptu Mauritaniam inuadunt, CCathalani cum Genuenfibus.Scisquantua' v M; leai s leantocctducafles,etqutuseftterroruelSyrrjs,uel Alexandrinis,uelcae teris ter) Orientalibus,quando Clin'ftian trirmes ad eos nauigant. Tua cette autontas lanimi magnitudo.Si: in bellsflicitas apud omnes admiraiioaut ni eft,quiMahumeteam fequtur legem .quod fite nobis adiunxeris, brcnie ui uii totus Oriefisreuertetur a d ChriftumVna tantum uoluntas pacare or-bem ber poteft: 5Cea tua eft fiad baptifmi gratia fecuertat in te, crudelibus s abellis sbel imponere Rnem,>C tantum preflar mortalibus bonum,quantum ef f farinon poffumus. Qu3eretalquis5quomodoquiefceretorbisTurcisad i fari Ch Cluiftum cuers quando necipfi Chriftiani inter feconcordes exiftunr, &i cVtnultaperltaliamjGermaniamjGalliamjCVreliquasprouinciasdefxu t uni bcllar D/xim difsidere inter fefenoftrxgentis homincs non negaunt us: mu a mus,tVpluribus in locisferro contenditur. Diuino olim confilio fub Oifa uia propter reuerenti Saluatoris,qui tunc fecund carnem natus eft,ea uiano x pa: orbefuit,qua necanteanec'pofteauil eft.Diffrcile eH,C Affeftutiprd* paxin propemoM dui impofiibile,quiefcere in terris omna ubi homines funt aftedib. fub uUttsomnisdij dum 3 \fidij inorbe ut s iereprobis.Ilkl ambitioexagitat,hc cupiditas trahit,libido aliumimpcl 4ie<f5 lit. if* lit.Multaefi intermortales belli materiatfcd nfunt tam atrocia inter Chri f*' ftianosprxlia ff;inter Turcas cVCfariftianos Chriftianus cum Chriffiane dagripofleffione,deregno,deimperio, degloria contendit:cumTurca dercligione,deliberrate,de uita.Inter Chriflianos qui bello uincturjpof lis, armis,necuitam,nec libertatem amittSt,tV multis etipatrimonia dimit tuntur5principesimperio priuantur, inferiores domum mutant.reliqui te nent.In prglrjsqua:geruntur aut cum Turcis, aut cum Saracenis qui fuccumbunt,fl uitamnoamittunt,in feruitutemrediguntur, Cmulti eti religioai renciare cogtur. Hcacetbifsima funt,et immanifsimaellarquae b
itoi
0 tollantur ( quodin te immefi mftrauimus) pax maxima exoritur,& uniuerfalis quies Nam reiqua betta huic cparata ,faciem quodammodo pacis habent et ocrj; nec i!!a tammulta erunt ,qudo unusafsit,qui folo nu tucompefcercpofsitiniurias,qualitertefuturBnonambigimus,ficumtua potentiaChriftianuseffician's Vides'nequtum tibilaudis affert baptifmj lauacrumr'quantijmcum Chrifio fublimis &confpicuus reddens. Quis RMitoriim j prohibetaquamc'QuidmetuisfVocesfortaflauIicortimestuorurri)quo uocesdehorUnrum nondubitamusdidurostibialiquos: Quid cogitas, quidagis.quorti ne f.ntCtm fum te tua uoluntas trahit f ui'sbaptzari <uisChriftianusfienVnei <s quod c u 'C C ftivwt. penculumadiSjOmnestcTurcardcferctSûbexiftimash'criinsgiiuSjiics1: :a' j ]nullus.ex Turds natus,Turcas deferesituer Turcascreuifti, Turcaranite :e i manus extulit,Turc Afiam & Gracciamgubernt.Turcac exercitbus pix e is font qui fi uel rainimfa matua; mutationisacccperint,cueftigio funtpas fe armis,te die(fo,tmpcratorrnali fufcipient: tu nudus 8Cexpulfus fi euafe i imendicabis pani.Nam quisTurcaeft,quem fuereli. a gionis pniteatf'iTioricmurotnneSjpriusq?noftri prophetiugum excutia i Tnus.Nonfirntparua quaeifriobijciuru. adhibdaeft&huic parti medela, >. quamnemotEipfomcliusinucnerit.Noftituoshomincs.&qmb. proutn- icias < commiferis.non ignorasquanta fit cuicpfides,& quis animus,non tela a tet.Non fitfine perculo magnffacinus et mcmorabile. Vtlia funt que par.r.! t i labore opus eft, pcrucftigda funtamicorum uoemuntur, Diligtia hic QC n c n confilia,nofcenda fubditor ingnia: St hisutend efi,quos fidos et pruden t n tesuideris.ScruiunttibinonpauciexChriftianisnau,quiquamuwcircun < cinfun^nontamcnChnTriannomcodcrunt.Hisexercitusîsprafeift li- v t redderc potes,qtsi tui fint amantifsimi:L regn ordinare.ut quando o ras ita uelis.pracfto Gnt omnia.Tui fubditi magna ex parte Grxci funt Crmeni Turctfubiti l no (ut ChriftUni. ( diximus)Iacobitar:qui etfi aliquid erroris habent, Chrifiiano tamen o n mine cenfentur:nec aliud magis cuptt,cp te fimilem e(Te,ct lium Deum r eis i < a colerequcoluntipf.fperarentmeliorifelocofuturos,qui nunemancipia < qumuiHfsimafunt,tributaexoluuntgi-auia,iniurqsafficiuntur quotidia-(, B i' i nis,ad bell ducunturinuiii,&T inernif s caedibus exponuntur,priuantur \i> beris et uxoribus: miferrima res eft.poftqu filios educauerunt,eos perdt, t i> t rapiunturinpalati,puertciicunciduntur,LMal]umctisritibusimbiiun n s tur.uidtinfelices parentes non modo corpora liberorum uerm animas t < etiamirepcrditctangtrftiatiintertotcalamiratcsploiarenonpofluntjma a s iora mala timentes. Nemo horum te diligit .nequeenim natura fer t,ut eos i a s amemuSj quibus patimur mala Quodrfite Chrifiianficcrncrcnt,mir in n i mod diligerenr/eikitat tuam cupert et omnibus ftudrjs tuam gloriam i quxrerent,Stf filios fuos& feipfos ql libentifsimtibi donarent.Magna efi i'4 I hormuIritudo,Cpro fua rel/gioneconftantia quod fi prudenter costra<4' i Ctaueris,nih:ltibi de rebellione Turcarum uerdum erit qui mediosinter 4 Chriftianos fefeuidentes.tuac potius uoltaticfentient, fortunas Si digni tates feruaturijCpmortis periculol'fubrjciant. Non luadcmus rem nouant I aut infuct.tuti efli terquod oftdimus multi hoc et magni reges ingrefsi Kcgumdiquotj< funt, Apud Francos ex gentili& idoltra Chriftianus effet3useftClodo> txpU,quitx J ftentibusChrie jjgus,etfimulcumeoregniproceresfaapti2arinonrecufarunt.ApudHun n ill Chrifto acquit ftiditiftmtfa 5garosStephanus oltris initiatus ( cris in omnem gtem uit. apud Vefogotos qui longo tepore Hifpania regnauert & ufq;i &i. faxe tpora eiufd gtis fanguis imperat.Richardus Lemu gildi filius Su*' dente Leandro HifpalenOepifcopo, Anianacrenunciauithsrci. Ccwm^ Q!1ipl
omnigentefua catholicfidem cplcxus efi ApudLongobardos Aglul' phus,fuafu coniugts Theudclindx,rcliquit idola, & c omni populo Chri ftianaeefe legifubiecit. ApudHyberos, qui Cuntin AGa, imperante Conf ftantinomaiore,rexgenas eu coniuge,et omni nobilitate atcjsplebe,ad prg dicationuniuscaptiuae mulieris,relicfta idolor umuania baptizatuseft. Sedquid moramur ,et n cxemplillud adducimus,quod omni eft maxi mi Cftantinus ipfe imperatorac monarcha i aperuit,qu tu cVtuiimt ce u Confldntiimt impentor. les ingredi abfqj ulla cdationepofletis omnes ui eumprxcefierant m- im q peratores,exccptoPhilippo,gentiles fuere:Iou,Mercuri Apolline, Her 15CU alia quaefunt monftrofnomina,tanqu deos colcbant Senatui C cul,c or omni Romano populo,{lultitia Chriftus erat.Proponebantur pafsim edia flaquaeChriftianoscprehendiubebant:6cfnififcrifcartidoIis,CTudeli' u bt busmodis interfici Nihil ilius erat notnineChriftiano infme genus fit* habebatur omnig qui Chrifto crederent. Sub Ncrone, fub Dom maleficum m niitiano fub Diodetiano crudehTsimain Chriftianos defaeuftpcrfecutio. A At Cfttinus acceptis impertj fafeibus pofiqu perfuafus cft Syluedro, pr prxdeceflorenofiro in fimulacns dacmonta coli, et un tant De effec fpiritu fatufto Chriftum lefum,8Cin euangelica tantummodo lege pa ptreQC fal ialutemmirenircnoneftcundatusChnftifidemamplecfKnondixir, Sena tus tu mihi aduerfus erit, refiftet populus,copiar duces alienabtur, impeno d< deijciar.fedalto animo iads in Deo fp fi,leg edidit, qua publie Chri* lt fiscoli iufsic,eteam (idem tensriab omnib.imperio (ubiedis qubeati aP1 poftoIiPetrus et Paulus Roman.radidifTent.necproptereanniftrial!quid t fil fibiaccidit; fedtune potisim excelleset gloriofus euafit, c in uexillis fuis a y Vexcalitut cruxDominiIeruappoOtareiplenduit,Videratperquieteniinaerefgn cr cruciSjetuocemaudieratdiceatilnhocCoftantineuinces.Paraui't ucxilla 1 4I Cojitmtinu ai ei cr crucis,erexit,ciuilib.bellis fine impofuit,fuperauithoftcs,Barbaros afflixit, dita. fu fmperif mpliauit,pacem fubditis dedit.ecclefiasaperuir, cciliafacer dot a ce clbrauit,hgrefseliminauit.Iuc qua acceperatab Eugelio ,cun<3isgenitil cmunicauit Magnificuset excelfus fuper omnes c tib Cacfaresinuntus, ConStntid C i Uns. Greciset Latinis noftris celebratus.imperauitannosfupra triginta.fed im U tf P' perij apudByzantierexit:et ampliats ciuitatis tncenibus,multis pu' bl confiruifis de fuo nomineConfia n blicis,tumpriuatis dihcijs magnifie ti ttnopolimappelUuit.: plenus dier apud Nicomedia edito teftamento, q quofilios imperg fucceflbresreliquit.ut Chriftian decet/acramentis ccde fi fisreceptis cuira difcefsit.Quid eratquod illeamplius in terra poffetopta ri imperio potituseft omni maxirao,uita C reC eilonga fuit,cVpaucis obno x xiaCmorbiSjinimicoshumiliatosuidittetquodhominib.duhcifsimeflc fi folet,hgredesamplirsinia:fortuna: filios dimifit.Necalien fiierit, tant im 4p opperator, qui Chriftianfid tantopereampliauerit.in alio feculo c Chriftoregnare,ut eft, credere cui feruiit in hoc dum uiueret Quodfi omnib quipatri auxerint.iuuerfnt defenderint cert eft eue in colo diffinitum locjtnquo beati guo fempiternofrutur Qcut philofophi dodifsimi tradi derunt: multo id certius de illis fperandum eft,qui pro lege Domini uel fer uandauel augenda fummis ftudtjs contenderunt,(icut de Confttino often fumeft que Ocutin terra felicfuiiedicimus,itacV,in ccelobeat credimus. Eadproculdubio euctura tibi eflcfidimus finobife fapi ChriflS ce Ias,&magn Conftantin imitcris.'quemadmod Romani cum fuo impe more Chriftiani fumefFedi ita et Turcg un tec baptizabntur.eritcp tuS ` regnfuper omnia qugfni in orbe,iV nomen tuum nulla^filebitjtas,Lati
ff
naete
inter momies erft.quj Grces & barbare celebrabt, nemo n*te Ifter fit* te potentiaautgloriaprarcedat. Magna funthgcqugpromiHimus.maior fuquxfequuntur Deregno, de potentia huius feculi degloriahumana muslocuti.Caducabec incerra funt,et fluxa:omnesrflorimur,omniana fc Rrtrtmm eft humanxrofperiiatis curta p omncs/H*f. t occidunr,8fomnaorta fenefeunt breuis f fus, cito regnum deficit, nulla potentia ionga eft,gloria quoqj clarinemir nis,quamuis de maximis rebus diu perfeueret,finitur tamen aliquando,& < cumtpore defcit.Nihil eft inter mortales n mortale,conteric omnia rem pus.Efto duret permulta feculanomcn,que dulcedo poft obit laudisfaut f damnatus efthomo in altera uita,cnihil ci prodeft famaqug remanfit;aut< c 11IS faluatus eft,c ea non eget,beatitudine donatus aeterna ,qux omniex parte i :e is plenifsima eft Filios acnepotespratclara maior nominaiuur, &nobis I c ta quoqjd uiulmus.dulce elt tal hgreditatcpofie relinquere.qufir pofierita modo bon,fed meliora quarrda funt &ftabi' ti t folati.eft id quida'iquo i' lia I bona, qua: uernoftra Gnt, neq3unqu nos dfrant Philoforhi, quos IS Itnwmn trki l re Peripateticos uocauit ant/quitas triabonor gnera poflieruntet alia cfl Lanimi dixerunt,alia corporis, alia extcrna.Stoici ea dtaxat bona exiflima a gwjflv', r u runt,quzanimii excoleren hoc facitiuftitia,prudentia, moderatio,fortitu ij c do,& quxfunt alia:in animo dotes. Egregi corporis formjroboris multi t ,,va tudinem,nobilitat,dientcla-,opcs,tnter bona n accepert:qux neqjfunt in i poteftatenoftra,neqj polflbri felicitatprgcftant.Sed neq; \x quatuor ir v iuirrutes, quaeprincipales exiOimantur, rar.quiHam homini mentemred' Virtutestheo*c C dunttni(iadutuantitralitres,quastheologicasappellilt, & in animofits x { i logicetm. funt,Spcs5fides,charitas.Triliis eft et in anxtetate inoratur, &torpet & ani gitur,& nihil boni operatur,qui fpe futuratuitat priuatus eft. Sine fideim H<6.n, a 1lpofsibilee(l placere Deo, qui eft ultinuim hominis bon QC finis in quera t >' tendimus.Charitas diuino amoreferiiet,curiof eft anima: noftrx fit'proa ximoconflit,quemiubet lex,ut tanquam nofipfosdiligamus. Si ergo ani-tmi r bona cupimusj&T in mortalibus uirtuttbus opus eft &theolog!'cis,neq5 11 his t ulla eft nobiscum tualege contentio. alia funt, in quibus difcrepamus, s. Fateb/tur tua !ex Se uitam ecc nasiin altero feculo reperiri dChis itineri)ILexMihumc i bus ad e perueniri.Dicetftdem neceiarielTe uerm non eam fidemqui! i tiquittmts ab r nosrecipimus ampktfetiir Laudabit charitatem fedaliacrus officia elle Euingelio ih j i d dicet,qutn Chriftianus, Sine fpenonpofle ben homini effefatebitur fed flnflt. ti l fpeifinemlongdiuerfumftoftrorecipiet.Paxeritinnominibus.belKin a t rebus. FacefTat nunchacccontentio, & quomodo uera & xterna bona, ex fide Chrifti confequi pofsis 8Canime tue conflere que immortalis eft, f .9 c r oftendamu.Etfienim huius feculiquasdicunturbonaccupifcis.&r inter r c mortales magnus uideri uis,nontamen anima: tu oblit te credimus, nec e s4B exillorumnumerocenlemus,quicEpicuroStr altjsquibuicidelirtibus^ p philofophis,exungui anima fimul c corpore putauerunt. Necrurfus tefiCMteit. n neDeoe{rec(mus,ficutolimdefGallicistnHifpaniatraditeft,quinul' lum colebant De: 8C Pythagora,qu fru t dicerefolit efl.non liquere li de fibian Deus aliquis etlet.Quaedifputatio adeoimpiatudicata eft, ut ab A' Pytbtgom. fi t) thenienfibus autor eius eiecflusfit,cVlibri in quibus ea ctinebturexufti. EpICHW. F PoOdonius fcripft Epicur deDeo nihil fenfiff fedea qude dijs Socif n tus eft,inuidif depellda:caufa dixifle.Stul tor hacceft aflrtio,ficut in Pro eft Deus. Haudequidte phetalegimus:Dixitin(ipiensincordefuo,non ade rudem exiftimamus, ut ccel credasreclore carere,cVhanc pulchcrri maffl
fieri tttttfimundi machin'acafuemerfife.cV omnia fortuite fedarbitrarnf teDcutn unumcfiteri,<rm eum credere,qui coelumcreauit,& terram,& omniaquas in eisfunt, 8quaccreauit non negligit. Nec te ignorarccnfniusjincorruptibiles eflanimas hominumtet cum noftris corporibus mi grant,in alias rcgioncs transferri,& bonas ixU fortin loca.malasad fuppliciumrapi: quodnon folum in Euangelio noftro fcriptum eft,8i mprophc tis.fedtua quoqj lex idem docet.quuis in hoc mundo tporalia quarp titan turbona cafu quodam forcuttoeuenirenon roft arbitramur Socratcs & Phto SC Ariftoteles,philofophorum principes, de mundi rcgimine deinv 10nu mortalitate anitnar.de Deo.eadem crediderunt quae Chriftiani: quamuis ali noua: legis arcana,quas nondum dita erant,ignorauerunt.Platonis aliqua in Platonit id p inepi'ftolishxcuerbaleguntur: Crcdcndeftatfemper ueteribusicriscp p (ci fermonibus nobisafierentib us animaeuetminortal,iudices^ habere,ac fententia. peenasdare maximas.c corpore fuerit iparata,quod intelligdum cum pc m: maluixerit.Non hic locus apudte altius examindus qui pro tua lege efl Deum eflfe D intelligis,qui omnia uidet,cVomnia iudicat;8sTanimas corporea mole m< folutas,pro fuis operibus in alio (culo uel prxmia reccptiiras,uel fup 1 -q plicia.non dubitas Qux cum ita fint, ftuttum cognofcis terrenis rebus ita pi -ti"C" ali aliquemihhaerere,ut cleftia negligat: & dum corpori tludet,anfmam per ,.<b dat.Breueeftomnequod uiuimusa:uum,ctiamQMathu(Iem autNeftc ris lisannospofsimus attingere.quicquidxternitaticomparatur,nio(nenta< vits neum ne eft Quotufquifq hodiereperitur j qui ctefimSuideat autumnumC y hunaan~s 6reuitat. r1Vita hominis(utinquit pfophc f Quotus quiodogeOmuinipleatannum Q ta)inipfis fepeuagintannis in potentatibus aliquandoad ocfloginta prota; tel tead:tur,ulterius labor cVdolor. Quotus iterum ex eis qui nafctur,ad per fe< pcruadi xtatemv qudm feifi multi moriunturinfantesc'quot pueros extin gmjntmorbi,pauciftimi!uueritutemfijperant.Anguftifsimaeft uitahomi g1 ni incerta,mille inftant in omnes horas pericula,millemordsfauecs uinis,3C tc tnoRreinQdiantui:miniinares curfum noftrS interrumpir. Alienohicar ubi 1 bitrio fumus,uocat Deus quando uult C uult &' c minimecred nos m muSjtunccitamur.Peremptoria monitioelT,neclicetprouocare,autctr v ni niti.'parend eft altifsimo Doaiino,cVuillicarionisatio reddenda,Sapit, vita hscadfuy r turam inftina ql quiitauitatn inftituuntjUt uocati,alacrianimo abeant, et cor iudice,quint tu ni nilignoratjirnpauidi confiftant, in die illa tremenda Se amaraualde,in qua Mth. ni amplius tnereri licet,V nihil omnis fpes ac mtus ex his qua; aca funt pendl det,nec(pplic^reiuuat,neq; negare. Eft tgitur de anima curand,qug poft h: hancuitam,ali habet uit,in qua uel dolet,uel gaudet Quid prodeft homi I bSatt.i6. ni ni,fl uniuerfammund lucretur(inquit in Euangelio Dominus)anirriuc rd rofugdetriment patia turtaut quam commutationem dabit homo ani' pro oma loin fuaf Viuimus,aclpimus,ac Deo fimilcs fumus hatcmelior pars noftri "r eftreb.omfiib.precioGor.dimiflorpore, in alias rcgioncs ingredif. Cor c pusin terra iacet,cVin puluerconuertitur,& ufq3ad ultim maximq) iu' di'ciu fenfucarebit; tune uero pro meritis qu<eilli en anima fuere cmunia, ueladgloriam ueladpccnamrelurget.QuidNinoprodefilat per Afiant imperaflec'quid Semiramidi eius uxorifquid Dionyfio,quid Herculi ad IndosufqjpenetraflefquidIdamthirfo;,Scythia:atqueAfia;iugurnimpofuiflfquidNabuchodonofor ,adGades ufqjperrexiflefquidOfiridi.di' Aga S raifl Aegypto,per yriam & Adam in Thraci duxifle copiasCquid memnoni,Iliexii6iuef'qm(lCyroPer6rmnimperiumconfl;ituiflef'quid
if 4 Alexandro
d AIeicandroMagnoilludeirertifl,e<: ufcpadHifpalim inOricntem,cVad laxarienvfl juium teptentrionem uerfus arma tulifl Cquid Hannibali,It; liant uexafleCquidScipionibus, Carthaginem deleuifle f quid Pompeio,orientales regedebdlaffc'quid Iulio Caefri fubacla Gallia Romanum im. perifumtouafiflj'quidHunnorumregiAttilae,PannoniaGcrmania^pro trita, Aquileiam Itah'a fubuertifif quid Tamerlamo,tot in Afiae Syriac^ ut bc* mcendifl, atqj auum tuum praelio fuperaflif'quidgenitori tuo Amira. to,(kpe de Graecis.fepe de Hungaris triumphaffefquid cxteris regibus a, prodeft,fi abfqj cognitione que imperatoribus,res magnas et claras gefsiflf ueri Dei morcui funt,& nc eor anime apud infras cruciantur i laudtui hiCj&ardentillic'Quatfamaeuoluptas in cructatu effepoteftc'quaedulccdo gloriaein doloribus i Dura uox eft eorum qui uel in tauro Phalaridis bcaticudinemelle dicunt. Nonbene cohabitant doloracuoluptas,nec ulluscft in felicitate moeror.In clo plena flicitaseft apud inferos plena mifciia; c eo uentu eft,nihil iuuat gloria qug praceisit,&: fama feculi. Studendum incertus, igiturefijUtpoftobitum qui per omnesfehorasinfert,cerms& annabus noftris ben confuhmus.Prautnicnduseftpijs operibus dies acfus n oflr ita dirigendi,ut Deoplaccamusjpfeeft cri m Datsfimmntt mortiSj&omnes bwtm. finis otnnium,& fummumbonum ad quod afpiramus & ipfa beamudo, i cuitis cupiditasomnibusmortalibus ineff. Quatrendum eft itcrad eatn. l ii recfa fides oftenditC operatioiuftitiac quia nec iuftitia finefide.nec fidcsfi Rom.ne iuftitia fufficit.Iuftus exfde uiuic,ut icr/ptum<it;&finefdenenioaccr. ptus Deo.Tua lex,ut aiunt,infua quemqj religione faluari hominem cfet, fi alioquncaft iufte^juiuat,nifjMahumctara traditione relicâ,ad aliam i M4bumrti tranfierit. Dicunt C tua lege fcriptumcffe(eft enim in fibtjpfi facpccontrafejcin pfarify ria)milli Jlutempatcrc ,niO in ea.Noscontra kntimus cVcerti fumus p ,vi% fthitonturii. uitac foli Chriftiano,fi beneagat,apertam elle. Ait enim ueritas nofira in Liuangelio, Qui crediderit,& baptizatirs fuerit faluabitur: qui non credide. rit, condemnabitur. Tu ergo fi futurum credis feculum, fi uis fieri faluus,fi anitnae tux bene confultum cupis}ut fidem Romanx ccclcfia ( extra qus'.r 3 non eft falus) & baptifmum recipias, oportet His duabus clauibus,6de & i~ baptifmo, aperiuntur paradifi porta-. Mis ramen qui appofirc ad fidem vi> uunt nihil proderuntnam fides fine operibus mortua eft Euangelio pi K' bendaefunt aurcs, SCCbrifli doclrina /quenda ,qux nullumfalli t.Dicei es, nolletuaclegi noftrampr*ponere,autMathumet relinquere prophetam magnum. Rogauimusabinitio, ut benignaudires;itidemnuncpetimus. &Tnunc maxime ttentis auribus, cVpia mente opuseft, 6Ciudicio teo, a quandoadradicem arborisinfruduoeadmouemusfecurim.Audifriem Vcritdti rdTiis s rerum, nolce hiftoriam fidei,pratbe aures uero, cui perraro e(l in altis fcdili' inprimpum buslocus.CalIrfihenemphilofophumcruddibus modis lacerum ineufto4j miiloms. diam rapuit Alexander,qui uera loquens,diuinum cultum homini denega uit:et Clytum Philippi laudes commemorantcm lancea transfodit.Timent bomines exempla, &uidentes melius adulatoribus fuccedere qumretfa AntigMtU'montib.adnugasfe conuertt,: quxplaceant Ioquuntur. Antigonusali quando unus ex fucceibrib. Alexdri,qui regnauit in Afia inter uenandi mutatauefte,relicliscomitibus,errabundusapudagrefteshoniines,inuili tuguriopernoifauitincognitus: SCcbibenSjdefeipfo tanquamde altero percanclatus aftantes,omnia quaefecerat mala, ab eis s audiuit. Man uxfiq cus,atq; inuentus,cS ueflem allatam cVf regi ornat uidiir; Date(inquit) audi pmpura,quamut pnmStndm.uerum de me ,tn(i hac no~e~nunquam ui.Et
AugstjluSt m'.EtAuguflus mortuo Varo,idci'rco fipfum fupra mod doleie aiebat, a$ quo uerum audiret. Ad pauperes philofophos relegata eft quianoneffet tbil inquifitio ueri.quipropterea fapientixamatores uocantur,quia ueritati fer tbilofopbinp* pelUtio, uiaatiSCnoluat decipi. Turpeeftcuiqshominerrare, maximergi: qui fi fi non fatis intelligit,prophabet magilhos quosinterroget:tan perfeipfiim tumplaceat audire,nec pudeat difeere quod ignorat. Tria funt homin genera,utinqtiit Hefiodus.Primi &optimifunt, qui per fefeomnia nofcunt. monenttbus auJcultt.Tcttrj prorfus dnandi funt, His proximi ,qui re<fa in er* neqjipfi uident,neq3 uidentibus credt. Sed nulla re perieulofius qui a ratur.qum in his quacpertinent ad rdem,neq?utfliusinuenirur uerum. Rc <t dad Antipatrum de Alexandro fcribit Ariftoteles, monens,ne pro tt ex crdtibus, uidorrjscp &fubiugatione orbis terrarum glorietur:(cd cogiter, quod 0 quis de Deoreft cognofcat,non minori glori a dignuseft, qum ip sap fe fe protantis rebus geftis, tantaqj potentia. Et in Ethicis; tiapienteminquit StipitnsDe f efle ef amicifsimum Deo. Sapiens autem nemo exiftimandus eft,qui re<Sa arrriaJ3imus. deeft d: alienus.In his uer qug funt idei,neq}tuus legifer fatis iatel!exir,necp tuin tu hanc ufq?diemfatis didicifti.An uero reeftamonentem audirc &ftqu: U( uclis,futurusdiesoHdet Si uero hxc quaead te fcribimus audiem,fignum er eritad difcendum parati.Si feceris que monemus, cris proculdubio fapis. Ncmb hominumfapienciam contemnit, nemo odir, nemo eft qui nolit elle ,.N fa piens.Y'erui primus fpientixgradus eft, nolteerrare.S^ uerum qum H b( benu&imeaudire; maximein his rebus,undehomini eft ilus, ficut cftreltordinaturad asternamuitam ,udi ergo uerum circa religionem. gi giOjqus: Si non feribimus uerum, argue fcribentes, C defpicetanquam fiultos. Sed noli felfum ni dicere,nifi cognoueris falfumefle.Et narrabimus breuilsim ab toiio mundijulqjad obitum Saluatoris Chrift noftri,Iegis arcana,De' in indealiqua de tua legedicemus eacpconferemusadinuieem Cquantum k ex iii interGc oftendemus,conabimurcpqutuai alto dabitur,lucem tibioften d' rii!re,pcrquampofsisad eam lucem peruene,quailluminatomnemho' 3minemuensentinhunc mundum.Cum te- iuiv Legis 'ncreffetDeustnpiincipioccelum, tnyjlerticou & terrain, &maria, Sîucem,etiblem,etlunam. et aliafidera, et plantas,ec &T dito orie rrfe il tncxtcrminabile(ut titi. herbas,etuolucres,etpi(ces,etquadrupedutigenus k feribitur Sapientias (cundo)acreptilia falia animamia.poftremo Adam Ci i treauic.unluftlauit in eum fpiraculum nitx,i pofliit eum in paradifo de- Gen.i Ge| li d lidarum,&fecit adiutorium Omile fibiEuam, ex cofta eius cdudam.Et at: talicemiaquapo(rentcaetera<"umplantationumdeguftarefrucrûs,utabfii' n nerent plantario prudentix ,imperauit,Et amboscum praeuaricati eQenf, e exparadifodeiecit,atq?in cis humanum genus morte damnauit, i ufsucjjla' b boviofamu/tam Si grumnisplenamagere, Abhispropagata creatura ratio n nak'SjCumrurfusanimorebellidiuinammaieftteniconternneret,irinui' ti quoep rolaberetur, aquarum diluuio deleta ef. Noecum ciuge SiCexD| p tia Di'.uumKoc. a 4a oalijsanimabusmarcaftluatuseftj&rabhisomneshorainesquimodofunr, ! & pofdiluuium fuerunt,originem ducunt.Tres fi'Irj oe, Sem, Cam et la N phct,rcdeuntib.aquis in loc(u,humanam gentem reparanerunt,adeo ut tradimmfie ,priufquamNoemo/eretur, quatuor milia hominSexfuis fi et liorumIumbis exiuifle ex qui Lusetiam iniqui emerrunt Nemrot lius f Cam,& qui cumeo in contumeliam Domini turrim Babel xdiRcare cpeTorrisBftki, Tu runt. Inea diuifumeft labium uniuerfe terrt, f confufioneimpeditum opus.Secutaeft peccatum pcisimum Pentapolitana fiibmerfio,et Abraam Lot mentireligjofi;in feminc Abrabenedfa; funt gentes,& circmn ciOonis
A6rah,tn. C. ~Jac. lacob. I ~jfpH.
M~! tojae.
C cifionispa<?luincumeopercufifunieit.F.iit en/m iufttiSjSc'placuitDeoin ( operibus fuis, cirai filium Ifaacdiuinoimpmoimmolarenondetrecfiafret, r NeqjHacpatris uiamdferait: cuinatuseftlacob.,quialionominedi<?his& e Ifrael ,i huicduodecim filtj fuerr, quib.duodecimtribus emanarunt. eft I; Is cognito qud lefeph quem putabat extinclum, magnus cV potens effet i~ Aegypto.cumreliquisfilijsadeummigrauit. MultiplicatumeftilIkJu, in d da:orum fmen,8(fin gentem magna cum ci cuifTeat Ifratlite/urrexitcp rex al alius,qui loiph 8Copera eius ignoraict,graui(sitnis laborib.opprefsi lunr 8 Ccontutnelijs innumerabilibus afFedr.Et miferante Deo,permanus Moy i fi Aaronferuitut effugertj ficco ueftigio rubro mari traie<f2Ojpernm an 1. tD n nos quadraginta cibo clefti uitam in deferto egetur\uEt circamontem SiPl. :11 naidiuinlegintabulis lapidcisacccpciunt,Acqui(ita eft terra promiftio :11 o nis,fed non tota in manu JVIoyl Poil bit eius mirabilia fucrunt operaIo 0 f fue,8Caliorum Iudicum:inter quoseti propheta- daruerun t, uiri excellen n (1 le cifsfmi.SuccefTeruntdeinde reges & alij prophetg in populo Dei,& n fine ( cleftimunimineconfruata eft gens HebtxatSC prophetquidem intef t'
E gem Domini contemneret et in traditionibus patrum non permancrcnr. ludu gentis ( Ara. lu i." Ceperunteos Chaldaei,&infruitutredegerunt. EtnuncSyri,nunc aduerfa. l bes.nunc AegyptJ] in eos arma uenerunt. Mult fuerunt eor tribulatic)' [ nes,mulra;calamitatesac tniferix fed de omnibus liberauit eos Dom/nus, s, ( eu ad Defi clamaurt,& tota mente redierunt;quia cor contritum et humi il 1 i' liatumnon dcfpsciidiuina maicfias.Hgcut arbitramur communia tibinoAlchorano Mahumetxo magna ex parte continentur.Ve, i.egidiuinx~ tbisgjCunt,Cin blabutnettca;r igitur dCtuo et nofiro iudicio lexludaeorum,uerax Moyfs 8CDauid & rax qu,atenus cc~r. Salomoneiaias&Ieremias &Ie2echiel6^Daniel,etueracesomnes 0 pro sreniat.
< extoilentes,& uitiaet f pretati legem,fa!ubria tradidere pracepta,uir cutem f fulminantes.& multa per illos fcripta funt diui nitus reuelat3,qux defuturis fs r notitiam praebuere Non tamen pauca perpefsi funtaduerfa Iudxi,cum le' y
pheExDomint:ueraIudaEorum fides, qui ante Chriffuminlege permanfe, runt;mendacesomnesgentes,qua:colueruntidola. Notus ante Chriftum1~ foluminludgaDeus.Nihilhucufcgctendimus.CcedisharcnfifaJIitnur' :r r omnia.In his qux fqutur,difcordia erit.Sed nos in luce arnbulamus,nc if n < offendimus ad lapid pedes noftros: SuTe de caetero tu quoeg offendas que ra Tucreatura magnopereeupimus:ecultronedecipiaris,lumenofferirnus, b Dei es,et ouiseius fed errabunda extra cnulasin ali'enis pafeuis ,proculab ] 0 ouilidomtnico,letifercapis cib,et peftikra aleris herba. Nosboni pafto ris exemplo,quirelidis nonagintanouem ouibus in deferto,unamqugabb > falutis optamusreducccrrauerat,fecutifiimus,tcquacrimus,etinuiam reDokmusteuirumexceHentemnobilitate,moribusilIufirem,geftaruni n is rerum gloria clarum,imperio magno prgdit et pluribus naturac dotibus ~4 eminentem,nonincedere in uijs Dominl ,non noue mdata eius ,nonefl 41 inlegefua.Copatimurtibi.cttuorum fubditorinfelicitatem deploramus qui tecum pereunt.Nec te credimus libenter etrarecuius naturam bonam effeconfidmusJgnorantiaueriteretinet:Tuitcparentes,etfeipfos,perig ) norantidecepere.cumprogenitoribuslaberis. Sedtimendaeftfcriptura, t.Cor.t~ quaait:Ignoransignorabitur.Quodflcaeterisinrebusprcipuamciirani, exadam diligentiam,fummum ftudi adhibeas, ne quis fallat te,circa reli' gionem potisrn curandeft nefallaris,in qua tanto cautior te effopof' tet,quco in ea c maiori perkulo dclinqqitur.Cacterar rerum ignorant harequ*
bxcqax funt temporalia inhocfeculo adultre poteR ReUgion et' foralteriusuitaebona(ideftanmaeflicita temdeperdit Quod netibiac cidat,finobisaures&fidempr:eftiteris,fea1eadiumentoerimus.Audifti eaqux deueteri teftamento dixim us, nunc de nouo agendum eft in quo plurimum difcordamus. Audiquaefubiungimus, ficcVtua; legis tenebras odio habebis, ut fperamus,&noffraclegislacemaniabis.Duoinucterte, ftamentouaticinfareperiuntur, quorum alterumcft:Non auferetur (ce s, GttK.4.9 de luda, neque dux de femore eius,donec ueniat qui mittenduseft, ptrum flue( ut Chaldi dicunt )Mefsia* alterum eft, quod ait: Cum uenerit fan(anefiorum,ceffabitunoho ueftra. Hisuaticinrjs prasd irtum cil, in ad' lui je e(fius luieittregno, Chrifti Iudaeos&T amifluros effe,&facerdorium,ficut & fa- a fteerdotio, u uentu er regnum i ntfcentt Cl,ris cumeft.Regnum quodludforumfuerat.Idumaci acceperunt.Rcgnante m n natnm primo Herode Antipatris filio, gnre Idumxo.&r alienfgena, ~Otfi<tt. A uerus homo,y C Chriftusex Maria uirgine natus eftDei rllius,uerus Deus,&T z 9 quifacerdotmmIudorumadChriftianostranftuit:Petronbifijcceffre d delcdo,in quem pontificis maxime poteflatem transfudit, neqjulterius a apud ludaros pafioralis ouium cura permanfit dicente Domino ad Pc n trum: Pafce oues meas. Paftor ipfe bonus, &pontifex magnus, Chriftus; P paftores deineeps 8c pontifices Chriflianos nonludgos effe conftituit, 1 'J 9 quamuisPetrus SCait] plures ex Iudis,non amplius Iudi3fuumfummum t F pontihdum acceperunt, Atqucin hune modun: ludaica ccfiauit undio, et t; translatum eft facerdotifi. Quo fa8o,&' lex ipfa tt--Iataeft, eicente Apo" f fto!o Quia translate facerdotio, necefl cf ut legis etiam translatio fiat. H Heb. 1 Deus igitur,qui multifaric multisqj modis otim patribus in prophetis lecu u t tus fuerat,noui(sim per filium fuum, quem conftnuit hxredem uniuerfo y r rum,per quemfccitetfecula,allocutushcniinesnouaiTi legem edidit,etno0 i ddit prEEcepra,quibusferuatisuitammercrtnturatcrnanjjntcmpore e ua i igitur,quod in altifsi'moindiuiduactrinitatis confilio ab aterno fuerat dif* t finitum, regnante apudHebraros Herode imperante apud Romanoss i> ;C Augufto quiefcente mundo, &aduentum Domini mirabili 8Cinaudi, t >, tapnoribusfeculis pacehonorante, tniflus eft Gabriel angelus de ccclo, < Marit felicetn conerptionem Cfacratifsimumpartum annunciaret.'' chrifa inctr c qui S Sedant praccurfor natus cft loannes, qui peenitentiam pisedicaret 8Cui' n '/Mtt'o. i am Domino prxpsraret Concepit uirgo de fpiritu (ncfto, utprxdi'i. L i- tc.i 3 xerat angelus,6f feruata dignitate uirginitatis filium fimul & domu > t num peperit. Natus eft Chriftus Saluator ortauo Calendas Ianuarias, t &inipfls Calcndis circuncifus eft, 6Viuxta uocein angelicam lefus ap. I pellatus quia falutem attulit humano generi Plurima de infantia Sal-Ci *Chr$i nttiuit 'US. uatoris fcripta funt, needubium eft, quin omniseius xtas fignisfiCmi-^ raculis plena fuerit Sed Ecclefiac nourx grauitas de acre iudicium,y 4,b \t t ta tantum recipit quateerta funt Apocrypha prxtermittit Duode cimusSaluatoris aniius tnemoriam habet quia templum ingrciFus, 9 curn legis docoribus difputauit ,&Taliqua ex parte fptendorem fuae e ' diuinitatis offendit Sed circa tricefimum annum fulgor ille plenf us emicuit Tunc enim baptizatus eft Iohanne SCIohannem ipfe c: ti baptizauit', & patcrna uox audita eft Hic eft filius meusdilecfius in quo mihicomplacui Conuertit aquam in uinum,& innumerabilibuss c ckrilli mi, corufcauit miraculis. Elcgit fibi ditcipulos quos uoeamus Apoftolos.n ~.racula. Etcircumicnc regiones?, & mentes hominum & corpora fanauit agre tanduir^
tantiiSf facis iprequx docebat,toto triennio pracdkauit euangelii,per]u thtjfti t. c uicinas prouincias beatiisima uox eius intonuit. Quae uuahomin dx . foiri* deberet,oftdit excclltifsim.cVpraecepta tum uetera mnouuit,t noeft e ua u prioribus multSutitiora inftituicabdita 8Cobfcura, quaecrat inueterile obfturos prophetarum aperuit fenfus, C defe quae ge,multa reuelauit, C P praedida fuerant palimexpofuit myfteriumfanefgtrinitatis oftendit, & u unitatem in trinirate monftrauit,docens tum patrem,tum filium, tum (piri t tum(n<fhimdiuinis honoribus piofequend.cVhostresunefleDeum. I Praedixit non modo morte fuam.ucrm etiam genus mords: cVquod tertia d dierefiirgerer.cVquod afeeniurus in coelum,rediturus effet infine feculiiu' Il dicare uiuos SCmortuos.Comprchenfuseft ficut ipfeuoluit, fiCtraditusPi. ' cJ d JHott rnort: lato Ii preOdf.quieumnecidaret.Teftes in eumcitati funt,necefl inuenta 1 n mottis caufa:quia peccatu non fecit, nec repertus eft dolusin ore eius Max ximum crimen obiecerunt, quia filium Deife fecit, &regemd/xit:f pro. pterueritarem occifus eft^rucifixusatqj fepultus:& iuxta uerbumfuumrel furrcxitmortmsj&fquadiagmtadiebuscumdiTcipuliscommoratus.cum 1 ~~Mnt~ttttO'g fi eeosconfirni3(Tet3corrobora(Tet,atq$inorbem:rciufsiiTt,eugeIiu[ndiir e .,cnJio'l1 n s minaturoSjtand uidtibus iliis eleuatus e,SCnubesfufeepit eumab oculis e eorum.afeendit ad ccelum,fedet ad dexteram Dei pa tris,&:Inde uturus eft ,11 il iudicareuiuos 6tTmortuos,6(fredditurusufiicuicprecundiI opera fua. Inte Sm* r, Spiritus rea fpiritus fm<fl\isab eo mirTus.omniafuggcritccclefiqu neceiariafunt t iim. a aduitama-ternam.Haecnos Chriftianifirmiter credimus.hatceftfides nof ilra quam cuncis gentibus prardicamus & impartiri omnibus cupimus, I Hxc ab apoftolis Ceorumfucceflribus per fidles manus immutilata& i x SdrMnotu incorruptaadnos ufcpdclata funt.HaccuosTurcae 8i Saraceni magna ex ie Ciin/topifliofipartcnegatisletficnim Chriflumexuirginenatum,&:fan<fuirumet Dei c n | a flatum,f prophet magn et mirabilis operum f ff(ftorem,et dhucuiuen MS. ii t cfitcmini DeS tamen,etfili Dei efl infciamini, nec fibi nec fanfloipi r rituidiutnitatemeonceditis, SuTtrinitatempcrfbnarum indiuinis re/puitis, , &:Chriftimortem deridetis,quem transatum,ecalium (bifimilem loco-,i i o j' t ituerfeA arbitramini, nec eius aduentum in extremo iudicio expectafuo t d tisâlianonpaucaChr/irianaelegisretjcicisltTpluriinacreditisûacapud V li r, noftros n'Ai digna uidentur, quaeno dimictimus intacla Atquaenoscredi t r, VosMahumeti SC tnus,non<blumexnoualege,redexueteriinuitamur. i Alcorano cius, fidem tantlimodo adhibeds,&hominem mortuum,fine y c contefle,fine ratione,(lne miraculisfquimini.Nos uiuo credimus, uiuit C' n nim uefiro teflimont o Quiftus:nos Deoprgftamus aures,& fignis,etratio o n nibus facris ducimurteftimonrjs.Quod 0 nos audies,monfirabimusbreui,i' ti noflra legis fplendidam lucem.cVtuaeobfcuram ca liginem detegemus. ter 9. r. S Sed opus eft pijs C attentis auribus j quando fideifublimitas attingitur,^ 41 r magnr Dei panduntur arcana.Saepeiocis et inanib. fabuliste praefentem T'ittrctnt a adhrbuifti.fic'leuiores audifti narrationcs;non efteur haccgfaui'actemnas, pijs v dtttis a ea noii retes, ex quibus tua pendetfalus. N animanobilis cuin aut eft aunbus ertUj j, inflt ueriratis amor,n horooqui nolit faluus fi cri. Audiergoquigenero eft piend*. f es,audi q ua: k fluare pofTunt.Quid inter ChrifiianosTurcascp fus eft con troucrfiar ,!nquofimulcontendimusfqua:difs!dijcaufaCSannonaliusdi' feordia: fomeseft, nifi quia circa diuinitat^m noncadem fapimus de ptre, de filio>et fpiritu fanc!ocontendimus:hoceft prxcipuum difsidiOf, uofub q kto/acile omuia componentun Attingcmus h*c, qu t intei nos de aiifinitaK
umtatediflnfio.tatiiis cxponem Nosin Deotrs dicimusperfonase/ c us. f it-,patrem flium,5<fpiritum fanclum: uos unamtantum quam nec pa* < .fisT nec tfC.Ti filium nec fpiritum fandum dicitis,fed Deum tantummodo ap- hune unicum efldicitiscreatorem cadi & tertat & omni qua pc!latisJ& latent nos uerba Moyfi.diineisfunt.Nullaeftdeunitatecontentio.non centisin exordio legis: Audi fracl dominus deus tuus unus eft. Etrurfusj i: I in legeferipe eft:Ego fumdominus deus tuus, qui te eduxi de terra Aegy fum,qui fum.Et fi qugfi' pti,non ert tibi dtj alij praeterme.Er rurfus: Ego erincnommeunijUade,8f ie eis, Qui eft}mi0tmead uos. Et in cantico d oExodidicttur: Dominus 10: omnipotens nomen eius. Quaeteftimonaunuhi r e(Te ed De,6Cunum dominum, manifeft declarant, & unam poteftatem,& namnaturS.Nam Deus natura-,dominus poteftacis eft nomen. Fatemur II! idem d quod uos,deunitate diuinitads.Hic amicitia eft tqj concordia.uobis unus ur Deus eft, & nobis unus. Dicitis principi ornninrerum effe Deum^ nosidem affirmamus. Inquoigiturdiffentimusc'MultafuntquaedeDeo ne aliter ah Chriftiani dict,alitcr Saracenifeu Turcac. VosDeum corporeum di cil citis.nosincorporcurn. Vos fortuita effequaehic in terra geruntur arbitra' m mini,neccurare de his Deum:nos gubernare eum,qui creauit omnia, non filium co dubitamus. VosDeum patr in diuinitate negatis: nospatrem C du >gt gnofeimus Vos fpiritum fanefiumex diuina maieftate rerjcit nos poni' mus m & ueneramur.Mittamus alia,hxc aggrediamur in quibus plus ponde ris ni eft. NosChriftumDeifilium dicimus uos negatis Curnegatisc1San c quia qi necuxorem habet Deus,ex qua filium procreare poffet.Quod fiuxor li ci etfuerit,fl[osq5 genueritjmundusq-ii unius imperioregitur, in plures di' ui uifusdominoSjdiuftarenonpoflt.Inunitateccordiaeft, quacructim' difcordia.qu maxima regna fubuertit.Sed quis ta rudis, (ici pe ia;in plm/iatc tam ta ugcors,tam dmens Chriftianus eft qui generare Deum ex connubio et etpermixtione feemina:arbitreturfNon fumus adeo hebetes Chriftian>ut tantSnefas adtnittamus Saracenis fu deri hoc pofsit, qui Deo & corpus ta )&: > &TcaputcVmanus,flr caetera membraconcedunt. NosDeum Ipiritumefie i (i afl;entnuSjincorporeum,immortalem,arternum,etincprehenfibi!em:qi dum dt (eipfumintelligit,in mentefiiauerbccipit, quod nos fih' Deiefle di dicimustnecaliud eft indeofeipfumnoffeatqjmtelligere,qumdeumefle, ni eft enim Deo,nifi Deus. Deum autem cuius eft uerbnominamus nihil in patr:fproceffum ipfusuerbi,generationi'ltj dicimus. Nec ueritas hacc pa f d< deuerbo Deiapud Chn'ftianos tamilluxingentles philofophi ante Chrifti ftiaduentumeadem quae nosaiTerimus ,nonnul!i affirmarunt,fiquidetri PI Platoniciphilofophiiafuislibris apertiftirndixerunt,quodinprincipi p erat ei uerjjum, $>C uerb erat apud Deum, cV Deuserat uerbum hocerat in t eft piprincipioapuddeum omnia per ipfum fada funt, & fine ipfo fa<fum o ni nihil.treliqua ferm omnia comprobanc de uerbo Dei, quaeloannes iri Euangelio(uo tradit,uftj5ad incarna tioncmuerbi, quam ignoraruntquia nondumnatus erat Chriftus, & alta legis myfteria abfconderat Deus fapi entib .huius fculi,quareuelauit paruulis Quod igitur Platonici uerbum Deinom inantet Deum efledicunt,nos filiumuocamus ex Deo genit33fl<T Deumeffefatemur:nec ruina mundiex ftltjgeneratione timemus,quando unusduntaxat filius eft Etparer 8Cfiliusunum funt, una poteftas,uha uo luntas,unamaieftas, nec uerbum concept ab intelledu concipite difcordat.Obfcurahaecuerba uidebuntur at fi uoles prgfto erunt qui lumen afferanta gg
Frant.cVapertifsima omnfarcddant.Ettufolem hccorporeS cerns.qui nodem abiens, cVdiemcficitrcdicns:hic (cip fo lucisproducit radios, no Salis idtuun*pj. Hxc produdlioêneratioqued eft in foie:dC radij folis,fitjfolis eiusnon Utent compt incon uenienter uocantur, Qux fimilitudo quamuis multifari eft mcptai f4tIO. n na folis plures fpe uidimusradios, Deo unicus t eft fiiusnnco ta meu tan conuenit,quiauna eft &folis SCradiorumfubftantia,& una eft pains&'f. li] li),diuinitas atepeft*entia:quainuiscomparatiocorporalium rer nulla fatis c eu diuinis quadrare poteft.Sed accipe tdlimonia,Lqui ratione noncapis, cei autoncati. Vtus teifamcntcVIudgiset Chriflianiset Saraceniscom 9 cde "mi muneeft,Eruciauit(inquitDauidexperfonaDci)cormeuerbbonum. Hoc H. eft.quod dei fih dicimus,cVunigenitum patris xterni,nonexcarnali li c ciugio, aut humano cplexu.fed ex corde Dei, id eft intelledu produda aflrimus.d^ rurfus: Filius meus es "aff a tu,egohodie genui te.Hodie dicit,quia D. DeonecJieripraeterfjt,neccrasimtninet,Sedhodiefemperadeft,cuipraE1fer fentiafuntomnia.IterumJAnteIucifcr(inquit)gcnuite:utintElligas:quij 3 non no loquit de Salomone Dauid.fed Deus pater de filio Deo,quia ante luci ci fer ferumnemofuit.EtinlibroProierbiorlegimuSjSapientide^quxdeifi'Vrouer.sjfu Iiuseftdicentem: Nonderant abyi,&egoiamccepraeram. Ante mon a >tes colles ego parturiebar^Nunqu enim pater fine filio fuit,nec fine pa< tes SC tr Ioannes:In principioeratuert si li trefilius.Ethocef!,quodineugelioinquit a ,'bum,3<fuerbu erat apudde,& deus erat uerbum.Qi^g myfteria profunda bu ,,sc dCalra cLnonintelligeret Arrius, nec Mahumetes e comprehderet,negare Arr,.m. le malueruntuerkat dei,qnam fuamignoranti cfireri: C fuas ineptias un humiliter difeere Stulta hxcC pr prudenteringerere,quam alior fapicnti dnofa pertinaciaelf.Deo enim et propheris eius oportet credcrclet fi quid da d eft [' eitcuiusratiqne ncapimus,debemus c Paulo dicerc: 0 altitudo diuitia1r fapientiaecVicienti*dei, cîncprelieniibiltafuntiudiciaeius, firTinue' r >ftij > ftigabilesuia:eiusFatenturiur(con(ulti,nonomrriqua: a maioribusfuis s inl non fi ne e tnHttutafunt,rattoncreddipone,8f'tamenieg)parendQtfre,qu)a X10 cai cdicafueritquto minusarcanadei licet cognofeercc'PIurimafont 10 cauf i occultt caufe, ad quasnullaptuiteut lofitashominpcniiiirc: quia (icut !t ArcdndTiei in oc t oc fi nofter intuitus ad ea quacfunt diuinitatis. N cft coprfbenfibdiu oculinocûg ad fol,ita C erS mirandtjfi necpgnration? filrj,nec[3 ? ergo procc(sion,ncq? fpiritus fanefri ,e trinitatein diuinitate,intellexitcarnalitcr homo, uel Arrius uel Mahume tri tes :e tes.Sed illud in eis dnabile ac dereftabile fuit,cpfacr fcrfptur.diuinis^ te liii ftimonrjs non acquieueruntnam quid opuse(targurr-is,ubideusipfelo' v Pythigonts.qu quiturf'De Pythagoricis tradit eft,quod in difputando foliti erant dicere, Ipi Ipfeait.Ipfe aui erat Pythagoras,tanqu eius autoritati non liceret aduerfa is ri; ri.'quanto minus deo,qui uerax eft, & omnishomo rnendax Sed negabis le4 Spiritusfin* ha haecefleDet,qua:afferimus teftimonia.Dehis pofterius dicemus.N Cicde4 tfitf. fpi fpiritu faneftoagend eft,cui tua kxdiuinos honores abrogat.Noneft liU' iufmodierroris Mahumetes inuentor.Arrij &Neflorij & Macedonrj ha'c olim demtia fuit,quos facra patr ccilia dnaueruntfed eor uirus apud Aegyptios et Arabes aliquandiulatuinet poftremd ,autoreMahumete& magiftro eius Sergio, lat difFufumeft. Ne mouearis,dum uera loquimur. Caue ne fequaris caecos, difce fpiritfi lneftumeffede,^ terti in trinitate fore perfonam Diximus paulo ant?,deum patr dum fecognofcit, uerb concipere,& filium gignere.Nuncquodfcquitur,ad4cimus cognirioni an nexamefl ^ppetinuam quand operationem cuius principium uolu'; eft Ii
elWnter opmtiones erojqus uol(jtasproducit,precipua eftamarc.c** mentem rige In DeoperfedamC abfolutfateri cogni. hibehicaures, 3C lionemoportet,& amor parimodo,cuius proceflus per appecitiu opera tionemexprimitur,fieut & uerbi generatio per intellecliuam :&alia eftoIntellediua ex his complet ,qu funt pcratioqua intel!igir,liaqua appetit. nam ficutfenfibiliain fenfu,ita intelligi quodam modo inipfo intelligente: biliain intelleiftudicitnusefe. Appetitiuaautcomplementumaccipitfe cundumquendam ordinem uelmotum ad cas rcs,quobijciuntur appeti' lu Sf tui,& occultum quoddarn principium fui motus habet.Ea uer quarprinci\Spiritui & uentos fpiritus effe 10pi feruntur arcano fpiritus nomen cceperunt.n j pio a didniusi& iri feripturis procellarurofpiritus appellantur quia non appadi retafflationrsfpintusiniciurr.Refpirationetn etiam &arteriarum motum re oceuho principio manantem uoeam fpiritum ate hoc abintrinfeco dC al us m iriodocongruentiquadamiimilitudine, quantum duinahumanisuerbis in indicaripoflunt,diuinusipfeaniof patrcfilioqjprocedens, fpirnus didusi ma* A Amorinnobit nobis duplici ex caufla proiedit amor. Aliqudo ex corporea,6<: cft.Ir d n duphei natura: dCisplcruncp immundus ftj&Tmenti oxius aliquando ex &* ex c<ut* teri'aH te bona intelligibilia C ratoni conue da. ipfa ip proprietate fpiritualis naturx3cum nkntiaadamamus:8<:hic puruseftan)or,arlaudabiliS,S<: anima;falutaris. ni Indzocorpotalis amor feumaterialis locumnonhabet.fedille tantumrc 10Ir w SP( pcn'tur,qui fimplexeft C nitidi(simus et puriTsimus,quem fpiritum fand appcllamus.NecnosintelIecfuali &Tfn(foamorequicqupro(quimur, =1 ft ni nill quodintelledu concipimus.Conceptioaut(ut diximus)quac abin te wcrbume teliedu,uerbum eft,aj ita necefleftamor ex uerbo exoHri.Amat nim V, deus di quod de fcipfointelligit,id eft,uerb quod concipitintelligendo. Ver qi qttfttwsi t bumautemdei,dicimus filium dei,qui & ipfepatrem notiit et amattato; ita bi fi fit,utamor ipfe,cui (ndusfpiritus eft nom?, ex patre fliocpprocedat.h'tq1 cuin ci parre et fitio pariter deus.Nam ficut diuinu intelligete eientiaeditiinii tatis ta eftjicaet amare.Et fleut deus fefemper intelligit,ita et fe feinpetamat:ett o omniaamat,fuam bontatedum amat.Rurfusq; [eut dei filius,qui eftuer' " et bumdei in;natura diuina fubfifts ,patri coarternuSjperfec'ius unus Deuss b ci iraet fpiritus fandus deus eli patri et filio coaqualis et coaeternus,Ett eft, Verront. qm'aorane quod fubliftitin natura intelligibili,apud nos perfonadicitur, pf ql e HS'cyKO'ff, apud Grcos zroV*eliconfquens ft,ut trs perfonasindiuinitatepona&i 3[ C m ir.iis.quia trs funt iubfifttes.pater C uerbum fpiritus fahclus. neq?lias VcrfonctrumiH perfonasdici musefepereflentiamdiuerfaSjfedperfolasrelationes diftin- R pi (3 flasûêxproceflloneuerbi: amorisproueniurit.Atttinhuncrnodum tritrimutedtjiin C & Chriffianareligio diuinicus ilIuOrata,diftind:astrs perfonasconfitetur in fiio. di diuin!'s,nontrs deos.ficut Mahumetesfalfo opinatuseft: fed patrem,8Cfi li, ,45 Iium,Ss: fpiritum fan<fum,unum ab Kternodeumafferimustnec tamen efle ipfumpatrem qui filius eft,nec fiiium qui pater eft,nec fpiritum ititftum, eft quipater efi aut flius Vna enitnpatris & filtj & fpiritus fndi eflntiai inqua non eft aliudpater,aliud filius,aliud fpiritus fan(fus:quamuisin per' fonisalium patrem,aliurn filium, alium fpiritum fmcfum,diuina docetit autoritate,dicamus.NecfimiIitudoinhisquaecreatafunt fummafdeeutrinitati.Inui'fibiIiaDei(ficut Apoftolusait)pereaquac feda funt intelleda quoq uirtus eius aediuinitas relucet, quippe iri confpiciuntur. Sempiterna animanoftra qua; diuinx trinitatis eft imago ft enim anima noftra fubflantiaquadincorporea,a:rationepra:dita,cVadTUsquidfineforniaor-i gg i ganid
fnnki coTporis,qnard corpus tiouct 6Clegifjfuimemi'nit, intel'/g/t ,$; fe ic diligtrquibus in rbus qunedam appter triniras,memoria: intelligent:* Anirnd noJira i &amoris. ria harcadfipfa referuntur quia noneft amerfinemertioria, T iuinjctriniti nccmetncr fine notifia. Namquismeminitautamatquodnefcit.Inkpj tiswugo. rabilia funt hxc femetipfis,&ftam quodlibeteorum, & fimul omniaun (ntiafunt,&unauitain anima uns. Differunttamen, quia nemorian efl intelligentia uel uoluntas,nec intclligcntia uoluntas Cucamor.Quodfi bacediligentcrmrpiciaSjiiiueiiitsrummeilliListrinitatisatqjunitatisueftigj um,ct imaginem quandam quamuis imparcm.Qiiicunqcnim fcmpircrn SCrincmutabilemnaturam.pcr memoriam reminifcJtiir,iiituetur perintcl 1 Profcd fcpcritf'nfcipfofumma;fi r ligentiam.ampleduurperdiledionem trinitatis imagine non tamc omnino fimilem, fed quakmcunq},ita ut in fi mlit.idme magna inueniaturdifetmilitudo. bifienimhomomcrninit,intcl 1 f l ligit 8l diligit,non tamc memoria e(l,necimetli'gentia,nec di!e(fli'o,fedunt hxc in eo &in una fubftanti'a non ficutacctdentia in fubiecflis.qupofTunt t abefl,fed fubftantialiter exiftunt in anima. 8( unus homo eft qui habet h je flmplici uer natura.quacDcuscft.quamuis ria,nonipfecfthsctria.Jn k \inus fit deus, trs tamen per(bnxfiint,utdi<ftum efi, &.ipfe deus cft ha: iresperfonar.Sedilludfatisad rem noftrameft,quia tria ha:c aliquo modo imfunt. Reperitur&fubalrjsnominibus, fiirahomodoinnoftranatufa 1tji tlliusfummxc incffibilistrinitatis imago.N mensetnotitia eius etamor Xitititrinititit t tria quard5funf:mensentm noutt(c,8~amat<c: necamare fepotefl,nifi etia 'WtjlJO. nou rit fe.Duo quacdfunr,mens,& notin'a eius:duo eti funt,ms etamor eius.Cfenouttmtns.fiKffematjrnanettriniraszfcilicetênsîtiorjetnc tida.Ethatctria.quuisdiftintSainuic fint, un tant efTedicuntur, quia e(i 4n animafubftantialt ter exiAum.'S^ ipfamensquafi pars, et notitia dus quafi proies crus.Mens enim c fe cognofcir,notiti fui gignit,et eft folapa T rensfu noriu'ae. ertius eftam or, qui de ipfa mente & notiria procedit,di mens fognofcitre,diligit ft:non enim podt fe diligere,nifi tognofreretic: amatcnimpljci prolem notitiamfu.KtitaamorquidcompIexustftia V rertis(;prolis:necminoreftprolesparente,cum tantamfenouerit mens ! quanta eft.necminoreftamor parente &pfo)e,<d<H mente,et notitia.Con fideratli$crationalishomo,Struidenstriainunae(Imiaconcurrere,exren dit fe adttemplationcm creatoris, etintelligitunitatem in trinitatc,cttrie(Tnti,etunum pr/ncipium, M%iiuirfott r nitateminunitate,etundeumcolif,unam fitmonijsom* llcutetpatriarchxet prophet<eatq;apofiolitradidert.Sedaudiamus l'am nis de bi% <irg tandem ipfos,S^diuina:legisautoritaic&teflimonia inmediuaffcramns, mctuitio umi. (nequibusuanaeftomnisargumentaUo.Deumpatr.omnesfocnrlitera: confitentur,et Dei nomen paternitatem ad omnia refert.Et fifli dicimur non po{fumus patr negarc.De filio addudla funt teftimonia legis,ergo & 4' Iojh.,4 Saluator ait:Philippe,qui uidet me,uidet et patr J pater oftenfus eft,ficut dC meum.Nuncdefpiritufan(fo,quodcpimus,prolquendaefiJnGenefi GCK.l legimus.Qiiia (piritus dominiferebatur fuper aquas. Quistunc dominus nifi deus fuit,et cuius fpiritus nifi DdEtquomodo dei fpiritus,nifi Drus," ixtum Deuseft quicquid dei eft,nec 2liquidil li imm eft.Incpofitus eft,fitri' plexeft,etpurusdeus,In lob fcripteft: Spirirusdomini fecit me,et(p!ra' Io(..l3 cutQomntpOtennsdoatutHcaoJtmf.De) lunt hc opera,nhom .Quis inf fecithomincnifideus,autuiuifi'cathominemntfideusc'eftigiriisfp!r!tu.5do f minipropter quoddi<SumeftinPi(|tnis: Spiritus domiiiucpli m oiltrra .ûtpitrr. cerrarums
terratum A' hoc quodcontinet omnia,icient/am babet uocis.Quis hic fpiritus.nifi deusr'quis impleat orb,nifl deusfcui ccelum fedes eft ,&terra fca bellumpedibuseiusc'Etapudpoetasdeum ireperomnesterras ,tracfiuscp p J maris,clumcjjprofund5,tradiieft.Etrurfus,Eft'neDeifedesnifi terra, conus,C aer,cVccelum,C uirtusf'Prcp ter quodrecfl ait Dauid:Queibot a fpiritutuoc'Oftendens no effelocum in q uopoflt fugere ipiritumDomi i ni,qui eft ubicp.Effe autem ubi.implere & corttinere mund,foli Deo trii butum eft. Deus ) igitur lnelus fpiritus eft, haecqui peragir,& futura praeno effcRefponfutn accepit Symcon ipiritu 1 Lue-* feit ,C prdicit,(cut feriptum fan 1 non 1 <fto,quia moreretur ,nifi ui'derctChrtftum domini.Non eft cur Deum r il l negemus,qui dei eff/citopra .Nonigitur follis pater deus eft,neqs fol usfili 0 v us,fed(pintus (nefiuscum patre Gmul&ftlio deus eft. Quianon aduerfat tur rationi trinitas perfonarum in unitate diuinitatis, quemadmodum fit F perius oftenfum eft.Sed iam trinitat pfam ex facris codicibus demonftrt mus,& Moyfen ante omnes audiamus,cuius hxc funt uerba in capite libri, quem Genefim noftriuocant: In principio creauit deus ccelum& terrant. Gm,t ? Terra autem erat inanis 8Cuacua,& fpiritus domini ferebatur fuper aquas. 1] cmemorattDeumjprincpiuniji: ipiritum.Ideoin deo,patrem inteli " Tria li ligimusn'n principio,filium:in fpiritu domini.fpiritum fandum,Er accipia L ti turhoc in loco principipro filio,ficut in Pfalmis de fuo filiodicit deui:Te="cc cumprincipium in die uirtutis tu* in fplendoribus fancforum,ex utero an r p/a.16, t teluciferum genui te. Atqita in exordio nafeentis niundi,trinitas ipfa in dt d uinis perfonis adducitur. Hic fi placeret,interferi poffet de Heloenim.fec i d dum Hieronymum adMarcellum.Tentans diabolusprimos parentes,inti i terpofitoferpente,Sf fuadens ut edant de ligno prohibitOjEritis(inquit ) ( c drj,(cientesbonumfikrmalum. Quodperindeaccipiendumeft,acfdice eut r retjEritis ficut diuinx perfona;,quibus ignotum eftnihil.Et cum eijceêtur i Adam de paradifo,inquit Domrnus.Ecce Adam faduseftficut unusex no b bis.quibus nobisr'patre fcilicet.i:filio.cVfpiritufando.Sed manifeftiuseademtrinitas oftenditur.cum dicitur:Faciamus hominem ad imaginemetfi di railitudinem noftr.Cum ait,Faciamus, C Noftram plures perfonasindu )e11 c cit.Cumdicit,Imaginem,unitatem diuinitatis oflendit Nec folitariuseft c cumdicit, Faciamus:necj3alienaie loquitur,qui Noftram ait. Duofunt filio f pluraliauerba,Faciamus & Noftr:uc uideatur pater cum & fpiritufan i do mifeere fermonem,quod non fono uocis, fed intelleclu exprefsius eft. I Dixerat,Creauit deus coelum cVcerram Deus, cVCreauit ,(ngularia funt: quiaunus eft deus,& una diuinitatis ellntia.fubigitur, Faciamus, & No Pfalmifta canitregius, c ftram,ut pluralitas in perfonisintelligatur.ildem C d dait: Verbo Domini cli firmati funt, et fpiritu oris eius omnis uirtuseo r > rum.Quid manifeftius dici potuitf In condirione clor,tres perfonar con iC ic irrunt,dominus,uerba,&fpiritus.dominus,patrexprimit:inuerbo,fiM ut umaccepimuslfpiritus is eft,quemfanclSuocamus,EtrurfusPropheta, trinitatemperfonarum in diuinitatecognofcas,terdeutn prouocat inbenediclione.Bcnedicar nos(inquit )Deus nofter ,benedicat nos deus,& metu R Pfd,66 antem uniuerfi fines terras. Trinadei confefsio trinitatem exprimit perfbnarum.S<: cumfubdicur.Metuant eum uniuerfi fines terracrunitasaperitur diuinitatis.In Pfalmo quoque xluii. multum exprefle trinitatem "inuit, cum dicit filio:Sedes tua deus in feculum feculi cVpoftca fubdit: fpiritus fanclus.dCcum fe Proptereaunxit te deus deus tuus: id eft,pater C iww,Pi3e participibus mis; myfterium quoejincarnationis aperir,de quo
gg
fuo
phim, San<ftusfanclus fanctus dominus deus fabaoth. Ter Sdlus ad trs perfonas refertur, femel Dominus, &femelDeus dicitur;qfa unnscft ' ifc dominus,et unus eft deus.Et rurfus idem uates ex perfona C Hr i s t 10j quitur,& dicit: Dominus meus mifit me,5 fpiritus eius. Dominus meu, fpiritus eius, qui eft faninquit,id eft pater meus mifit me, fcilfcetfiUv.ZC ftusipiritus.Quishicnintelligat criniratcN latuit prophetashoemyfteri. Poflenc C plurahuiufmodi teftimonia ex ueteri teftameto affet alia ri.qua: trinitat plane oftendunt.planius tam locutus eft in euangclio do i minus,quicinorbemiitterCtdtfdpulo$:Euntes(inquit)doceteomnes i\\i),Lfpiritus famfi.Trcs no gentes,fi^baptizateeos in nomine pacris,8C minauitperfonas. In nonir'nejdixitrnon, in noniinibus^teflentiacunicate in perfonartrinitat mftrarct. Etloannes eugelifta,qui depecflcre Do mini ueritatem haufit,in epiflota fua inquicTi es funt qui tcftimoni datu in clo,Pater,uerbum,et fpiritus fanduset hi trs unfunt.Et Apoftolui n. t Paului:MtCit(inquit) .~RCM!<<t) fpirit filrj fui in corda noftra.Et alibi: Spiriiuseius, qui fufcitauulcfum, habitat in nobis. Et iter:Exipro,inquit,ctperipfmn, > inipfofuntomnia.ipfiglcyria.Exipfodicit^ropterpatrifperipfum, 9 propterfilium in ipfcpropteripiritum fandG.Non dicit ex ipfis, aut per ipros1Oueinipfis.necipfis,fed ip{igloria,inquit:ut trinitat fimuSûnita tenu eognofceremus.Atqbis teAimonfjsâutoritatib. illuminata eft de; fupcrChriftianareligio. Summa enimfiducia cfitcturS^ praedicatunum de efTe,quieftcau(a cauffarun^pnncipi2; finis omnium rerfiA' onm's autor creaturse,SI fummbonum, nihilo minus trs perfonas in eo rc& tur,fa!utis cxcognofeit, Si trinita temin unitate uenera runcui qu i adueiTa pertem fe reddet, K ambulat in tenebris, &ueritas non eft in co. Tu uero fi [apias,detcnebris merges; &candida luce perfufus, facratiTsimam trinitatem &'cognofccndo coles, &colendo cognofces. Nec adtierfabersfa. 3 crofanfloeuangelio, in quo legitur, Verbum caro fadum eft. Negattuus Verbiim. in !<g)feftncarnat<onuerbi,Nam cur(trtqtM-)factus<Hdeus lionlo"& li, ihuio. gno crucis pa(Tus,quia1iomodo genus humanut) rcdimcre poteratrNcgat tu* lex Chrifti necem,& lium fo loco interfecfiexiftimat:nec deum incarrtatumcogr.oCcit nec~crucifixumautmortuum.Nosutrumc~3pra?di camus.quia fedus eft Deus homo.f panuseft:6i.'propterfaluthomints 3>hcfacftaeffe teftamur. Ait enta de feipfo Dominus: Venu filius hominis faluare quod prierat. Cftabat primi parentis errato,omneshomines cul pateneii:claufaeratparadifi porta, nccmortalibuspatebat in coeladitus. Deccbat fummam dei boni tatem,hominemqui <ecideratreparare,necm ferum elle perptuafinere, qui adbeaiitudinr- perfruendcreatus fucrat. Scdobftabatiuftitiadei,qiiaepropeccatofatisfacHonexigebat.Dignus^ *ratinfinitapna,qui maitftatemofFendfratinrnitam.Nec homotanii <rat,ut nflnitam poflet redimerecuipam.Stabat hinc diuinaiuftitia ultio' nempeteas, illin'cdiuinabonttas mifcranduniefTecotendens. Audienda fuit utraq; uox, quia uniuerfx ue Domini miferirordta & ueritas. Quare Sifi poterat deusaliter hurnan imbecillitati confulete (eft enim omnipe tens)hic tamen conuenienttfsimus fuitmodusquem elegit.utafuinpt humana natura,ip{Ip<xnas(blueret.Fa<ftus eftdeus homo ut homo rlcrcc deus:ueritas de terra ortaeft,9îuftitia de coeloprofpexit.C5iun<ftafthii tnanitas diuinicati> ut acciperet de pienimdme bonitatis quo d fax <$&' ~UJ.1)
e ~fe 6 fuo loco profeqaemur.Et Kaiasin uifione fiia damanta introduct Sers.
dum fuppleret infirmitatis.Fuit hic modus faluandr humani generis diainabonitati'conuenicns.SatisfadlumeftiuftitiK fimul&mifericordiar, (atisfaumeft amoriCodiOiPlacuithoc diuinae potentia-, quaeotnn defc ciumnoftrumfua uirtutc filperat.PIacuit &fapientr,qux nihil fruftra,ni' ta bil nondecenter ac couentntifsimfacit.Etlicetnecefsitate abfoluta, qua dcimus fine cjuo aliud elle n potel, incarnatio uerbi necef- v inurnt (- Vetbi necelTarium tu 11' faria nonfuit; eo tamen rribdo quo neceirium accipitur id, quo conueni tio quopaiio 0 nntjjaru entius &C congruentius peruenitur ad finem,dicere n pudet,ad reparacio '> nem hominis incarnationem flrjDeineceflariamfuiH. Ego fum Deus, \umii l, iu o ego fumdominus,& ndncft alius abfqj mefaluator.ex perfona Chrifti in- L' c" ut ;t < qLiitlfaiasûianonpoterathomoraluarefeipfum.curncccfrafuimfuit, homofieret deus, &DeUs homo faluaret homin.Propter quod pulcher1 C rimeSi ad propofitu aptilsime inquit ex nodris profeilbribus unus in lic tn I Incdrtutionts I S mod,demyfteno diuinjincarnattonisiSurcipiturmaieltatelnimiliras, i uirtutc infirmitas>ab aeternitate moralitas,& ad deponend conditionis fK~n.r.f(;):. ho I natur dcbitum,natura nuiolabilis eft unita pafsibili.Deusq} uerus C 9 s mo I uerus in unitate repei itur,ut quod noltris remedtjs congruebat, unus K tor & mori ex uno & refurgere poffet ex a idem homin Dei^ mdia akcro.nifi enim effet tierus Deus,non afferret remedimifi effetuerus ho> <M mo.nonpraeberet exmplum. ntelligis qumconuenienterfilius Dei carr I nemaflumpferit utDus,&moi-temobierituthomo.Sed quaeristeftimo1 nia 1 anciquxlegis. nort negabimus praeftofunt: Ecce (inquit Ifaias) uirgo < < uocabitur nomen eius Emanul,quod interpre> concipiet,fpariet f\li,S>C taturnobifcutn dcus. Quomodonobifc eus efl?nifi quia uerbumcaro I d facl-jiTl & habitauit in nobis. Et iterum eiufdem prophctae uerba funt: ) eft, ] 1: P.uetnatuseftnobis, Si filins datuseftnbiSjCuiustmperiurnfuper humeCi I rumeius,8iuocabiturnorncneiusadmtrabiIis,cfilianus,Deusfortis,pa1 c". tcrfucurifeculijprincepspacis. Annon hic myfreriuminfarnationis plan often JiturCSi qua: tune ruturaerant,tanqupracterita manifeftturf Puer, t/cfa:<elocMtXa i mqm't,natus ft nobis, quia na tus eft in humana f1'1 1 e paruitate.S^d ifuscftfili .t..tM. I us,quemadmodaloannes ait: Quia fie Deusdilexit mundO,utfiiiluida a" I tetuaiênitiT. DjtuseftChriftus exdiuinitate.natusexliumani'tdtc.natus S i Cbrijiimpeexui-gine:Cuiusimpermfuperhuinereius:"quodeftimpriumChritti, cf riumtruxi nifi I lign cruW s,in quo pepdit,mund utcit,areas poteflates debellauir, '(" a < etfubaCtotriamphto^diaboIo,regnfptentcrintrauit.Oportuite1 Chrift pati,K (le intrare in glori fu,ut inquit ipfein Euangelio Lunim i ce.imperi igi'cur friper h utnereius fuit: quiacrucfuam fuis gellauit hu> 1 rneris.qauis eo fatigsto Simon Cyrensangariatus fit eamtolIere.Dicii I i turadmirabiiis,propf ci Ogna prodigia quxfecit,lumen caecis, auditum 2^ ,fardis,claudis ambuUtioncm,dcbilibus fortitudinem, tVmortuis uitrc ftituensfConfiliariusappeilatur.propterEuangelicaconfilia.quaeadiecit t antiquac legi.Deus afritur,ne putares purum hominem natum. nam De-m usliumarucnaturae conintftus cft. Fortis.quia fpoliauit infernum SCportasa:reasconfregit,Si uedes ferreos di'fsipauit.Patcr futur i leculi,quia cce lumaperuit eleclis, &- regnumhomini pra-parauit xtcrnum,pofi: hanc u tamin clefti Ierufal.Princeps pads,quia nato Chrillo.claufum eft apudI Romanos templum Iani,8^ mira paxexorta eft: & Gloria in exrelfis Deo,t et1 cntauercangfli,fliin terra paxhominibusbonacuoluntaris.Oftendit aitoloco jdemlfaiasincarnauonuerbi,dkens;Dominus enim iudex no.
gg 4 fter,
e ,,itfter.Dominus Icgifer nofter Dominus rex nofter ip f ucnf t faluabit m nos.quodperindeaccipicndumcftjacfidicat.Carncmacc/pfctjCtmortpro E/iur +fn( nobis fubibic.Etrurfus: Verctu es Deus abfconditus.Deus Ifraelfaluator. 'fi Abfconditus, inquit: quia in carnelacuit faluator Ifrael, quia fua morte no flrammortem redemit. Et ne putes tefnporalemefieilutetn,fluationi$ge n nus addidit:Ifrael fluatus cft(inquit)in Domino; id eft.in uirtute Domini. E Et fubdit.Salute gterna:quam cfecuti funt omnes.qui ex Ifrael Chrifto cre lere.itdi diderunr. Apertifsimumteftitnonium eft Ifaia. fedaudi leremiam,fua funt *h; hxcuerba:Eccediesuenient,dixit Dominus, 8 fufcitabogermeniuftjj ex teietiudiciumSi: in dieb, in 'Ce femine Dauid, cYregnab it rex.cV(piens erit, C ll illis lluabicur Iuda,&habitable Ifrael confidenter & hoceft nomen quod Ui uocabunteum,Deusiuftus.Confiderauerba,etattendemyfteria.Sufcita' bi bo(inquit)germ iuft,id eft Chriftfi fandum et iuft ex femine Dauid feCl cund carniquia exprofapia regia et de fanguine Dauid Maria mater Do mini iteutxtrmU m nata eH.Et regnabit rex.quomodo regnabitfSan quemadmod ipfe aI Macthe in euangelio dicit:Data eft mihi omnis poteftas in cceloet in rxpUcituf. apud rttb.ii te terra, q>eftregceil.Etfapiens erit,fapientia creata(cilicet,quf hominis efi; & &Tincreata1qua;Dciefl:)S(:qu:eeftantefecula.Etfacietudiciu:,difcretionis fc fcilicet,& difcufsionis.iic difcretionis,d eligit ex mortalibus quos uultet al alios fuo arbitrio dimittit: Cia (culi difculsionis,qudo fine reddetunicuij 2 q que fecund opera fua.In diebus iHisfaIuabiturIuda:ide(,qukunqj credi-"i d< derinr,^ baptizati fuerint.falui erunt.Et habitabit Ifraelcfidenter,inftatu ec ecclefigtriphancis.Echoceft nomen quod uocabunteum, Deus iufus: ut fc feias quia Chriftus ex femine Dauidnatus eft non fol homo,fed etideus eft:nec alteri CfChriflo harcuerba conuenirepoflunt. Accdt C alius pro Bdrute\ phetaBaruch nomine,quid ilie aitrHic eft,inquit,Deus notler, 3C nonxi ..P' mabitur alius aduerfus eu hicadinuenit omnemuiam difciplinx, et trzdif ,,rr >di ill IacobpuerofucdC dit Ifrael diledo fuo.Pofthgcin terrisuifus eft^&eu hi hominibus conferfatus eft Docent xc omnia incarnationem uerbi et ho h m rninemfatfum Deifilium manifeftant.Nunc morteaudi, C contem i~ de eos j uernito,quiChri(lumuoIunt efletranslaium.ee nondummortuum.fedincreCbrijlum n' dibili <M dementia circadiem fupremum iudicrj cum omnibus angelisi'ntcrfi' tfftmortwtm. ciendum putant.Ea nefandam audaci,C ci ftultitiam alis inaudiram dimit tii timus:angelos,quoramfubftantiafncorporeaeft:&immortalisChri'ftQin pr.d.6s te terfedumnegant.&raiuntinterficiend.AtDauidexpcrfonaChriftirQiig n I[ JJ ni rapui,tunc(tnquit)exolueb.quia non peccauit,et poenasdedit,pro alie no delicto mortem fubrjt. Quod manifeftius lfaias oftendit,dics; Verl. "S guores nofiros ipfe tulit.et dolores noftros ipfe portauit:i pfeuulneratus eu pi propter iniquitates nofiras, attritus eft propter fceleranofira: difciplinapa' "cicisnoftra: fuper e,cVliuore eius fanati fum us.omnes enim nos quafi oues 4 43 "eterrauimusy5triinufquifq3in uia fua declinauiret Deus pofuitfuper eum ini y ,,q< quitatem,expiandis omnium noftrm. Et fubditur Oblarus eft ,quiaipfe >>U( uoIuit,6Vn aperuit os fuum,Et paulo p6ft:Tradid in morte anima fuam, ..& cumfeekratis deputatus eftlipfe multor peccata tulit,& pro tranfgrcf. 8C foribus rogauit.Si uidinet propheta pafsionem Cbriftt uix potuiflt aperti fo " usloqu/.Nec leremias tacuit tormenta Domini,qui eumexligno crucis ita us "Io0 loquentem indudt:Q uos omnesqui ttanfitis per ui,attendite,et ut'dete fi eft il! efi dolor fimilisficutdolor meus. Et ipfe faluator de feait Ecceafeendimus >le Ierofolym3,e( filius hominit iradetur principib,facerdotnm ci fcribis,et con demnabut
demnikt eum Morte, ettradent eum gentibus ad lludend et flagellandiff exaltauit :crudftgend8,ccerna dierefurget. Et iter alibi: SicutMoyfes fcrpcntcm in deferto,ita exaltari oportec filium hominis ut omnis qui cre ditin eum.non pereat,fed habeat uitamartern.Dt ne de mortedubites/tri l bit euangelifta:Cum accepiflet lefus acetum,dixfc:Confum matueft.Et indinaio cap~te,emifitCpirtum.ProphetChrill:ummoriturum,& mort11# isrefarredurumpradixerunKEuangcliftacfobtjflemcrucejCfepultum 1 refurfexfleterta k affirmant. Certares eft.nihl ambiguitatis habet, ueri' (; tatiomnia confonant. Rcfurrcxit Dominus,afcdit ad clum, et uenturus i "t C eft'teram,trt faeiat iudictum fine feculi.Tualex in nonrecipit, quia nonfaF pit de Chrifto, quaefpereoportet Cuiusalterum aduentum non folum ( Cbrifliafluna t euangelium,fcdantiq'jictiamuatcsoftcndant,ficut pauloantdeleremia (i jixundus. tus d dixirhus.ConteftisemseftDanieljdkenstEcceinnubi'buscliquafifilius hominisueniefaat,fi^ adantiquum dierutn peruenit.&Tfequitur :Et deii ufqj ditet d poteftatem Sehonorem & regnum & omnes populi, tribus &lingug feraient ei.quibus in uerbis uiri dod iores iudiciumChrifti facile inuenit fi infiaemundi.Et ipfc Chr'ftus de feipfoloquirjrtDico uob!'s,qud uos qui[ il fecutieftisme,inregeneratione cum federit filiushominis in de maiefiatis tribus Ifrael.Etin AdibusA poflo fi foe,fedebetis etuos iudictes duodedm >1< legirrius conftituium cfle Chriftum Deo ptre uiuorum & mor< p lormn ti tuorumudicm,Hecnosde Deo fentimus,hxc dCfirmiter credimus, hxc falubriterpraedicamus,*tern uit promittente omnibus qui Chrifto cre' d dunt,&intrinitatisnomincbaprizati,operafaciunteuangeliodigna.Q,ug t tttmi. vit4 ri risquarfitiftauitafternaûidagatiilichomOjquauoluptatelactetufjetqu cum euangelfo Ioannis: Hatc eQui, gMxf. b beatitiidin?aflequaturcRefpondemus 9 Iojd.17 te t: tei na.ut cognofeant uerum Deum, et quem mififti Iefum Chriftum, ta S Surmmaibi feliciraserit.uidere Deum in fua natura,et eius perfrui bonitat fe n te.Gaudionoftrar mentis liinc faciabitnur,hinc implebimur,hincfumma li lidtas eri t htrere Deo,8C Deum cognofeere. Videmusenim nc per fpecu ~ )o11 lmn(utaitApoffoIus)tuncfacieadtad,etinnubilo,tefteIob:InfacieDo n miniuickbimus lum,et fatiabimur cumapparuir gloria eius: 8Cerimusfl' b bifmi!es,utt'tloannes. Necoculusuidit(inquitlfaias)necauris audiuit, il heetncor hominis afcndit,quf promifit Dominus diligentibus fe.Et Apo fi fto!us,neffec5dignas pafsiones huius feculidicitad futurglori qugre u uelabirur in nobis.Tua lexinaliauita flumina hSis &Tmellis 5Cuini pro c Quultmftiti n coitus, t, mittit,& cibaria delicata, ecuxeresmultas,ecccubinas,uirgini tatem bleortt e etangelorum in turpib.obfequtjs minifteriaset quicquid caro depofcit. Bo lex promit ni u t, uishgcparadiTusetalnipotius,q^hominiseft.Nquismortaliseft,homT.. 1tat. n tiishabensfad,qui peromn uitfiiam corporiiruiatc'quisnonaliqudo 4(, il 'inmentisfcefrumabit,quisnonpafcitintelleclumaliqudo,er.fenfibus rtceditfpeculando An non eft honoris cVgloria;uolupras multo iucundi, or et diuturnior.qtimcibtis ipfe uel potuscBibit fapiens.atq?edit, ut uiuat. Tualexideo uitam appetdam homini exiftirnat,utedatetbibat. Sicutin hoefeculocarneusfuit legifer tuus, ita et in fututo carni ftudendputau/t: in omneltudium fuit imptereuenn-em:at(p curauit fatiare mentem,cui l1et}! carefummum bonum efleputauit, quod neq3 gentiles philofophi, prater p| Philofopkori de fummo paucos,admifi(Tent,interquosfummafuitdefupremobonodiflnfio.A' de bo* o lij in doloris priuatione felicitatem poliierunt ut Didonius alij in ho= no dijjenfio. teftate uoluptati coniwnda, u( Cah'pho C Synomachus altj in fcienlia,
in tia,ut t4ergut.1alqin Colauirtuttatp honcfiate;tlt Zenon et 5toici:aYij lJo nis animi K corporis SCfortiinse.ut Ariftoteles QC Peripatetf cf.Soli Ariftip, pus&Epi'cutus, 5Ceorumfchola,fumniumbonum in uoluprate locauefcsii r unt.atcjjhis tua tex conformis cft.qui fexomnium philorophorum cV dum cnum furte.Nec tamen illiin eo errore faerunt,ut hac felicitatemla future uitaefpesnullafuit.morialem ant* attero feeulo,expe<3arent3qutbus g mamcxiftimanribus.Noftriphilofophifurnmumbonum nec in terra, nec Summtmtionu in fenfu,fedin ceelocVin deo qurendum ccnfcnt, cVeo fatiandam mrem WDctf. uotis omnibus exiftimant.Et natura inftituit nos,ut coelumafpicienteSjCO afpircmuy.ficutefliUudpocticum;Oshoniinifut)limcdedit,ccelum9uidc le I lufsit, &:ctedos ad fidera toltere uultus. Quis nefcitfinem bis praftarc, re e, it quatfuntadffnemromnia hxc corporea oblccamenta erepertaftjnt,uC ( t. ipes hom/ntscfcruari,&rin fuumfin,qui eft Deus,per bgcaddnciponet. et Quis aut ederet,aut biberet,autprocrean dis liberis opcram darec,ni(icit i his aliquadelccfatiof Athsccnoneft finis hominis,quiad Deumfatûs <s 8 in iQidCnifiad Deum ueniat, nunquam quiefcit nec per carnales deledatioi > t quanto his magisimmerfus efthcmo, nesadDeurnipfuniperuenitur.ed y, Unto tanto eft ab ipfo Deo remotiorqui f aliqudoeo beatior exiftit^quto ange ;e licz diuinx nature,magis ac magis adhret: neccurt carnalia defideria,qui t bonis fruitur fpirituatibus.Sicut ignis & aqua fimul effen poffnt,fic ddi i 1 lin s~ t ciaeipiritualescarnalibus non coharrenturahuntillxadiehuinannatur, 4 PdTitfu/i Ut* rtotSinferapiun^neqfentirefinuntqucaroappear.Guftatofpirit^de tetettt., f :s iipit omnis caro,ut inquit unusex noftris Tualex in paradifo uoluptates de admittit,quas nec Solon,nec Lycurgus permii in terra.Quot fazdicatesle cibo SC c tt potu cValrjsuoluptatibus oriuntur quas in paradifo nephas fucrit t a nominarefaut enim gignerentur fine fine homincs,et implcrt omnia nua c maris etfeeminacfincfru<flu,quf quam morituri:aut fruftra effet permixrio n etiam in hocmundo damnatur.Dicis, Quid ergo fminis opus eft, finon e :r cft e coitu; Dicimus et nos,Quid opus eft coitu.fi non eft generattef Propter 5 j z oluptatem dices. Athatc feda uolupras eft, et indigna, quparadifumn i i iingreditur. Nam quomodo illic permii erit fixe turpitude* qvse hictanquamobfccena prohibetur,et tantum propter iobolcm, aut euitandi maie Ventrevtcoi*'S l, ris r tvt morbicomi* malicaufla permitriturcHippocrates diuinx uir fcientix,uettereutn cou i tum partem cflequandam morbi deterrimi exiftimabat,quem noflri comi tidii<{nem t [' tialem dixerunt. Quisigitur habensaliquid humani pudoris,(utuetb cut fin. iitfdam gentiis utamur ) uoluptatibusiftis duabus coeundi atqjcomcden' i c di,qughominicumfucatq;cum afino cmunes funt,gratulctutf Nofunt t s t hxc,quse pia mens in ccelorequif at.Dicis iterd, Igitur n crit plena felicitas in i: paradifo., aliquod defuerit obledamend genus.Ergo ut exiflitnas,cum fi 'i t uarijs rebus obledentur homines,foltatione,uenatione,pifcatione,Iudo,li! t ajCantu.cibOjpOtUjUenere,^ alrjs qum pluribusc2dem omnia in para' 4 difo < tuo requires,et c Virgilio dices: Qux gratiacurrum Armorcp fuit, i uiutsqu cura,nitentesPafcereequos.eademfequiturtellurerepoftos>Va na t barcphilofbpbiaeft,quim nulla unquam ciuitas benetnfiitutarecepi, No r s( ut diximus)mentis gaudia et fpirituales delicias quacrtmus.Bcatirt! do f.edttuio f<!e noftra quam expeclamus in altra uita,eft ipfa Dei uifo,qua nihil opta bilius inueniri poteft Videbit enim beatus animus et qux funt in cctlo,et ib Irm qudis fi eara. '1 quefubccelo.Qiiid erit quodeiusarpedum fugiat, quiuidebit uidentem oraniaf Quajnuncuidentur obfcura de Deo,de Trinitate.de incarnation jjerbi,
uerbi,deproceflione fandi fpiritus, de facramentis ecckfiac decaeteris arcanis,tuncaperta erunt Cmanifcfta :nullum deericobledamentum nihil opus eftc'nihilillideeft, qui requiret ultra plenusanimus.Namquidpleno nihil cupit.Delidcr noftra implebit optimus ac maximus Deus,in quo l'a omniabona infunt,ncc ullum cupiditatibus noftris relinquet locum Erit D Deutomnid fine fine uidebitur, fine fine amabitur, fine in omnibm. Deusomniain omnibus, qui ln laudabitur. Quaclingua dicere,uel quis intelleclus capere debtigatione fufficitilliusfupernasciuitatis quanta fintgaudia5angelorumchorisinter' effe,cum beatiffimisfpiritibus glorix conditoris afllftere pt atfentemDei o Ul 10 uultum cernere,incircunfcriptum lumen uidere, nullo mortis metu affici, in incorruptionis perptua; munere ltarfcnecgillicbeatitudo humani corpo ri! risinepuliserit,autin uino,autin coitu. Exredundantia bcatitudinis anim ma;glorificabitur corpus ipfum,8Cfimilitudinem eius induet.Fulgebit tan agiqi qufol in confpctfu Dei,tenentati eius nulla refiftet materia,leuitas C lit; litas infinira fpaciain ictu oculi prmeabit nihil erit quoampliuslacdi poffit fita'nuiolabile erit 8Cimpaffibile,tnorc animae.df ita totus homo exultabit, & Cdicetcum Propheta: Cormeum 8i caromea exuItaueruntinDeumui' Sexuum S( ui uum .Necfruftraerit differentia Texuum .autartusreliqui fuperfluent'. rc r'(t in iffi* rentia fatu* ftr furgentuiri SCfcemina integn's membris,Sf nonfol in fpecie,fed in ipfo in ro feculo. ro 10di' ;o dfuiduohumang ature perfeifh'o reintegrabit;nec tamcanimalesoperatio n ne nesaderSt.nec cmixtio maris &C faEminxûia ceflbit eau(Tapropter qua fUI fui fueratintroducfa.Erit enim complta multitudo homin Deo praefinita ne neculluserit tarnalis appeticus,nec pulfabit tentatio inimi'ci,n patebit infie fidi*Iocus:cumperuent fuerit ad triumphum, pax ibi inconeufta & quies SCfiimma Ee noftr beatitudinem, 'Bedtituihtsno es concordiauigebit. Vides inter tuam C /rs qi quantum inccreft.NoftrafcIicitasnobiliorihominispartiVdeftanimaCjre- jlr a' hlabu m fp fpdet;tuauilion,id eftcorpori.Noftramentalis eft ,tua carnalis:noftra fui- metici diferi* )M: feetidamoftra cangelis & ipfo Deo commun m;ge gens8tfnitida,tua obfcura C ni niseftjtuacum fuibus C pecoribus noftram dotfiionmes philofophi altjs I olai laudant,tuuiwperantnoftra ccelodigna eft.tua etiam in terra reprehendi tu tur. Sed dices, in fcriseti codicibus conuiuia reperiri qux futura uidentu lurincleftileruflem.potucibo^plena.InquitenimlfaiastFacietDomij.j y ni nusexercituum omnibus populis in monte hoc conutui pinguium.Et in lsfaU.it S, Sapientialegimus.'Mifcuit uin^&Tpfuit menfam.Et iterum: Venite et co raiur.9 Pr m meditepanemmeum,8i bibite uinum quod mifcuiuobis.Et in Ecdefiafti' co co:CibauitillrDeus pane uitae& intelledus, claqua fpientix potauit ille lff.EtDominus apud Luc:Ego (inquit) difpono uobis,ficut difpofuitmi L1 hi patermeus,utedatis &bibatis fupermenfam mein regno meo .Omnia Lucie. hi h ht hec,&: is fimilia/pintualhabentt'ntclligenn':quia de menfa ipfa fpitiat on onocorporalis uel cibus uel potus a(Tumitur3fed mtalis, qui fuauiisimus eft acmdifllmus:& hiceft que nos expertamus in futuro feculo.Tto eft igiturnoftra dignior q; tua fdicitas,quto nobilior, Cdiuina: beatitudini pro pinquior.Sedattingamusnnullasalias tuaclegisineptfas,qugtfcris lice risadueffantur,t philofophi'casrationes excludSt.Dicitlegifer tuus, cptetigiteDeus manu fua inter humeros, et ufcjadmedulldorfieiuspenc 'rauitfrigus .Quodperindeeft, ac fi corpore effeDeaffrmet:quiata(fus Deus incorfo n leftnifi'percorpus.Nos incorpores dicimusde. Ait ernleremias ex ore E reut. dtftClet terra egoimplebo.quod no pofletfieri,( corporeus eflit.ct pro n lerem.ii pierea dicit in Pfalmis Dauid: Spiritus Domini repleuit orbe terrar Spi- Ie ritus
rltts^'nquiODomini.noncorpusDomini.EtloannesiaEuangelfo.Spiri tus eft Deus.Phibfophi Deum purum acfumeffcdicunt, principium om. nium rerum,naturx omnino fimplicis,& atternas.Quod fi corporeus effet effet compofit us ex elementis,aut alia materia;et pofter tor fuis parubus,ne creaturas haberetfe que {tnplex,necjpurlis neqj origo omniOrerum &T ipfo axcelltiores.angelos fdlicei (nobiliora funt enim fpiritualia quam cor porea) quod eft opinari abfurdum,ne dicamus aflrere. NecOmul ftarepo. teft, ut caufacauffarum fit deus(ficut philofophi uolunt, Cred uolunt)& cpofitus inueniatur.effet enim abalio compoficus. & illum nos potiusdi- 1 `~ ceremus Deum,qui compofuifit.Non eft igitur corporeus quia compofi i" d' tus CurBeomfd' t n cif.Ncc moucmui>quian facris hteris SCcaput et manus,ctpedesSi i cris littris 'i' i mocuHj&di'gi'tij^corjetuteruSjCtbutufmodiattribuanturDeojutiturenim 1 <<s iirtetii huma* ( fpiritusfan(fus,quiloquitur in feripturis, uocabulis que funt in ufu,per G M itlrib*U- r militudinem quand.Ocut dicit kzechiel ex perfona Dei:Ego uifione mul i t tiplicaui eis,Q(in manibus prophetarum afsimulatus fum cis.Eft enimnami r i raie homint,per fenfibiliaad intelligibilia peruenirc,& omnis noftia cogni t fenfij capit exordmm, s tio At<j} ideirco fpiricuaia nobisin facris codktbas i i fubmetaphoracorporalium exhibcntiio tq; ita fit ut etiam rudes aliqutd Il 21 c Di!| i'i capiant^quialioquinefntdiuinKfapienti.eininusidoneiauditores, s prgeerea tuus Mahumctcs omnium t peccatorumcaufitn efle Dcum.et xit DfWM pCCC u e I exciamans.his uerbis utitur:O' Deus.quibus uis bonatn.quibus uis malam tltMlfit. t uiamprasbes. Nos mortale peccaum aueruoncm quandam effe dicimus ab a ultimo fine:nec poisibik cenfemus,Deum,qui uhmus finis eftuoluntaI tem cuiufpiatn feauertere.eflt enim fibtjpfi contrarius.Et fiDeus omnia t d diligic quscunqp fecic(ut eftillud Sapientiac :Diligis omnia qua:funt,& niSapien.u hslodifi eorumqu3sfec<fti)quomodo confentancum cft,utpeccaticauffi fj fkipfDeusr'ciintdicitin Pllmis Dauid: Odiftiomnesquioperantur ini' Eccl, i, 'S qauaj Et in Eccieftafticolegimus Omne excrment 5erroris dit Deus. ` o JI i 'V < erro Contrariafunt amorC oclium Audiuherius incolerabilemtua; legis r.Si nobis(inquit ) iducrfa incumbunt,incubuerunt & cxtms,(unt enim trowentittm iiuindmnegmt ifti aies cafusatepfortune Negatdiuinam pi ouidcntiam curare mortalia. 'itii M/ihumet. Nos de diuina fapientia dicimus, qud attingit fine ufcj;adfinem former, t. a &difponit omnia fuauiter,nec,fiirnmaeDeibonitauconuenireanegligere quat creauit.Propter quod inquit apudMattha Dominus Omnes apilli q c Ci capitisueftri numerati funt. Addit Mabumetes,angelosreatos ex fiamma c jj Angeli/JjiWfiu ignis,S^peccare&mortuoseflre. Nos cumpropheta dicimus ,quod Deus incorpora. fe angelos fuos fpiritus finf reauit eos ex nihilo. Et philofophos nobifeu fecit c n fentientes habemus, qui omnesangelos,quos uoet intell/gentiaSjincorpo reos effedixerunt. necpeccatum in angelis repcrire poffe cenfemus,qui De 4* n u umin etntiauidentemominauident.cVomniaintelligunt ad fuam perfe6 ffioncnccelTanamcceihneisignorantiapeccati mater, necfubiecam cor ri noncfl: matcriaqualcpara ruptioninaturamangelicarbitramur,tnqua ri ri pofsit forma fed ipfa forma per te fubfiftit incorruptibilis cVirnmorta' $U rigenes lis. Ongen(s,prdai t dCcxccllentis ingentj uiri,ficut multa extantprecb' t-1 rifsima opcra,ita et nonnulli errores perniciofi fsimi rrperntxir: inter quos unus ille cft,q uia dxmones per Dei mifericordiam liberandos efle aliqwa1* do pcenis aflerut.Hunc fecutus eft Mahumctes,qui faluandos per lco ranum malos angelos affirmat.Noscumliia de omnibus danatiSjftuelie minibus,Que ungdis,unam fenttiam habemus;quod uermis eor nomo rictur,^
rietur, &ignis erum ho xtinguetur. Ei Saluatof in Euangeliodarrinatf in ultimo iudido,ignem arernum repromittit.diabolo cYangelis eius prat paratum. Quid quod tuus legifer animam humanam portion? effe afric f ti anima; deifSicnnulliphilofophipala'm tradiderunt, cVManichaei cuti Animthomii funt.Nos human animam ad imaginem& fimilirudine dei fadldicimus. J ficutferiptum eftin Genefi, Faciamus hominem ad imagin & fimititudi naniiuin*partit). nem noftram: quod de animadidtfi eft,non de corpore.Quod fi anima ho itnim* minis,portio effetdei,effetuticpdeusrncc effethomo, n deus,quod ftultif, fimumeft: eum manifeft fit,labi hominis animam bonitate in malitiam, t ueritate in erroretn, gaudio in triftitiam, fpe in defperationem.'quod eft m deifubifantia penitus alina. Nec illu uerum eftquod in ueftra legetra<i' di ditur, animas hominum e3cmateriaprodu<flaseffe omnes. AlTeruntenim Animtuntx Pi phiofophi,abexcrinfecoeuehominintelle<fla,dtr quodinnato, ft fpiritus muterapro* t ue. ui uitxiului dei. Et Theologi, rationales animas omnes ex nihilo creatas di- f( cd et cunt. Et Adam cum faifamuidiffet fceminam, Hoc os (inquit) ex ofsibusi m taeis,8i caro de carne mea:non dixit,anim de anima. Et propheta in PfalJ m mis cariit,Qui finxit Ongulatim corda eor. Ponitur enim cor pro anima, Pfttm.it. P ( q' quiafedeseius in co eft.Ec deus fibi animarum pf oduclionrefruauit pro['. pt pter earum dignitatem, qui per Ifaiamait: Omne flatum ego feci quod intel rdligitur de Hatufpirituali, qui eftratf onalsanima. Prafterimus quodcce' lurnex fumofacftdiciris.quodfi uern ffet.corruptioni fubiaccret. Praete' tolu rii rimus quodfolem 3C lunamaequalesab initio-uirtutis cViuminis tuus pro-Ctxumexnlbi P^ phetateftatur; nos dicimus ccclumex nihiocreatum,& duo luminaria maP fdlium. lo g gna feciffedeum ab initio.lumirtare maius.ut praeflet dkiiC luminare mi m ut prxeflet nocli. Adillud tranUmUs, quodin ueftra lege dulciisimS v. nus, Vxorumplu* & cVfaluberrimum effeputatisjuxores multas ducere.quod fi deoplacuiffetj rdttitf. r4] cri creatohominiab initia no unam tantum fociam prxbuiilet/ed plurims.ne necdixit deus.Rlinquet homo patr cVmatrc,&: adhrebit uxoribus fuis: uxorem uera effepoteft, ubi fc< feduxori fx,dixit.Nec amidtia inter uir C ne noneftxqualitas.cum uirpluribusmiceatur,mulieruero uni tantumadh re; reat,cuiuseft in alias plures diflratfusamor.Nec propterea numerus homi nu num augetur,quia plures uni nubant fceminx;nam totidem uiri priuati c $ iugio fine proie decedunt, & prxfertim eu mulieres numro pauciores exi fia flant.Iniqua infuper res uidetur,c\Tnaturali aduerfa libertati,unius urbis ci uii uitimalios multiplici matrimonio uti, alios in (blicudine degere. Nec pro, pt, ptereaea laudandaconfuetudo quodin ueteri lege pleroftj fandos Uiros pli pluribus uxoribusfuiffeconiuncflos legimus,quia non id ex lege,aut exuo lUI luptatefecerunt,fed diuina quadam diipenftione,& ad fobolem procrean da dam.quaecrefceretincultudei. Tacemusdediuortio, quod permimrura' 1 ttiuortim. fe contra legem euangelic.af deadulterio C 4pu puduos fornicatione,etalijs leribiis.qualicetantiqualex deteftetur,f nouaprorfus abominctur.apud uostamen conceffa uidentur. Non eft quodomnia tuaslegis errata percur* ramus,quando neqj nobis fcribendi,neq3 tibi legmdifttis eft ocij:et tu ipf protuo ingenio multa mteiligisadeo ftult efle,ut nullapoflent ratione defendi.Tota de deo quftio -ft,hucomniareferuntur,tot in hoc confiflit.ut cJn CHristvm IESVM de effe credamus:quoconceffo,neceflft eius legi triftttiii ttfi e non Deum. obbire, cêtusuerbiscfedere, qui uerax eft, cVmentiri poteft. In eius De lege trinitatem.dequa fupr diximus,tn unitate diuinitatis comperimus^ tacamauonemuerbijSfprocelsionentîfitttsfanclijetreliquaomniaqug' hh retuIP
rerulimus.ufq? ad extremum iudkium. Quodautem Qtti&as dtvs Ct,ianj fupr oftenfum eft ex ueteri legeatqjprophetis.'Iicetetiam ex tua legemon ftrare,qu propheram & feneftum uirum fuuTeChriftum affettt. Si prophe ta 8Cfan<5us,ergo uerax: fi uerax, &deus. Nam deum feipfe teftatus eft,& fiertdi cens. Ego cVpaterunumfumus^quiuidctme.uidet&TpatremjS!: Um.to,cr4 t in de,et in me credite: cValia mulra huiufmodi, per que diuinitas Chrs. tis Ri f colligitur: Sequa eum ptre cVfpiritu fnro maicftas.Bcne eft igitur.ut 1 legem noftr ampledaris, qux ueraxeft & falutaris deo data & tuam rc 1 linquas,in quanon eft uentaSjneqjfalusshoino illam tulit, peccatis cVigno rant a plenus. InKllexifti quanta adducimusx ueterilegctef iimonia^jm'. s1 i e 6A 1 bus deusoftenditur,a: homo.CHK.ISTVS lESVS.tVpro nofira falutefup(cras in(f}iuangeltj atteftationes>& ipfi plicio cracisaffccfius.Audiuifti I us Chrifii uoces, quem tua lex (ncl habet. Quid igitur obfla t baptifmof f* i t i qm's prohibe aquf quidnorarisf"Ingredereiam tandemhlutis iter cutn i prxcellentibus uiris cVmagnis imperatoribus ad xtern falutem fub Chri fto 11 1 peruenies. DiximusdeConftantino Poil feniore,cVPhilippo,quircnipublicam tenentes,in Chnftum crediderc. 1 onftantinutn f 1 eau Cacfates s idetniterfecutifunt, tVinfide noflraobieruni.'cxcepto luliano apoltata, t < ex monacho Caefrfadus3tranfiiiit ad idola,quauitamlaxior pi omit t luVctnuMpO' qui y : tebant.Sedille mbello Parthico peenas dedit, cVfagi'ttaconfoffus in incer-!< t ftdio. t um mifl,coaitus eft cadcns dicere, Vicifti Galila:e: ft'cenim per contume 1 liant uoeabat Cliriftum, FueruntSialiqui fclnfmatici &hxretici,quietG 4 ( Chriftiano cen^bantur nomine.non tamen rccfainceflerunt tria, imper ' tores Chriftiani nulloerrorc pollutiinuentifunr, Iouinianus, Gratianiis, t mptYttont t IuftinianuSjValentinianuSjIuftinuSjduoTheadofjjArcadiHSjHonorius, il (.hnjitm(jtti. ] Garolus Magnus Ludouicus,& plures Frci cVTheuton(ci:ttes Othones, ? Hcnrictaliquot,&nonpaucifubalijsnoiriinibus. Pra:tci/musaliosrcgcs fama claros.qui uel in Gal[ia,uel in Hifpania, uel in Angli,uel in alfjspi0' uincT)sChnftianis icrisinitiati fliert,cVinDominomortui,ad uitam creduntur migrauifle beatam. Cumhis non efteur tepudeatChriffr iwgum l fubire,&fub eo regnare, per quemreges regnant, & legum cditores iufta decernunt.Multos inuenies reges,qui ce colentem Chriftum honorabunt. Etf enim aliqudo horrebant reges Chriftinomen, & propter idola Chiiftianos per(quebtur,poftea tamen propter ChriftQidola deleuerunt. Ho in > nefta haecfocietaseft.c qua te uocamus via falutis, uei tatis&C pacist illa nihil dignitatis habet,cum qua te tua lex in deuia rapit. Nam practerOthc Ctbonunoru i manor famili de qua natus cs,8Cilluftres progenitores tuos, quis eft qui ftunitin. s magnopere laudari interSaracenos queatt'Colebatur Saladinus quid, C dignas geflere.t Chriftfano aliquipaucinomen habent,qui res memoria i rumexcellentifti'ma nominaomnes faiftorias impleuert.NotifuntinSy- ^| i ria,&in Aegypto,fic*in Afia,Godefridus,Balduins,Bohamundus, Tan' t credusjConradus.PhilippuSjCValijadmodmultjjquiabextremisGalIia' rum et Germanig finibus.cu ingentibus copijs Hierofolym5 petiere.itetq; i fibi per medios hofles ferro parauere. Hostibi comitesdamus, cum hi'ste i Chrifto iungere cupimus.honeftiores bi (berjfunt,qÂegypttj effminatfj, < autimbelles Arabes. Tua origp (ficut accepimus) Scyihica eft: inter Scy-> a Scythe. r thas mulros fuiffeuiros in armis clarosjmemori traduur,qui uedigal h fiam pluribus feculis tenuerunr, & Aegyptios ultra paludes eieccrCt. Non SC funt companndi aut Aegypttj,aut ArabesScythico geaet i,non eft fort gnauo
igmao xqua focfetas.Mfrandum ft tant unipotuiffc fuis feftinationibus ArabesjUtaudacesfprftantcs Scythasin fuamfocictatem adduxerinr. Qiriddkimiis focietatetnf nonefthsccfocietaslferuituseft, quando corum legifubiVus es,qux utfnam lex effef.Sfnon deceptio ac pracftigium.Con formior tibi cS Chiriftianisfocietaserit.Fortibus uiris facileadmttur for' j tcs.ui'rtusuiritut placer. Pulchri S6cflabilia funt inter squales confortia, fi eadmreligio eft, idem^ciittus dei. Ageigitur j accipe Chtiftianos focios, fdem &baptfmum,qui te hic in terris fcit magn,quoad uixeris, accipe &poft obitum in clo beatfi reddec, Audifti promifla Euangelica, Si quo* txif goaf irfofocurtif quaedtximusuterislegisautoricateprobantur. Sed timesne te actpiams.Recqrdaris'tilegislatpris qui aflrit legem dprophetas te lu Jud:is,EuangliumChriflians effecorruptum; tantumcp de ueritaceuel ni teflartienti Uelueteris rcmanfifliquantiAlcorano nanti ctinetur. Explo* ratumid forfiran arbitraris S>C ra erutn e(1e,atq} idcirco teftimoniis noftris no yhbes id fideminecbaprizari audes, autin christ v ai credcre. Vtinam taih rai bonus fm'fltruusleg/ferqum callidus,tam uerax quam 1 uerfutus,tam iaftusqnminiquus: tota cft artificiofa8Cfraudultalex eius.Nam qui diui Mibumiti fex i: 11Ai. num Gbiabcfl auxilium non ignorabat,ad humanas confugit aftutias, Cu rot JTMdukit nt u tota >.ti. piebadegcmedcre qux fibi nomendarec^famamcpetiampcrfiagitiacxo-1*. Pi [ptabatjUtHcroftratus ille qui Diang Ephefiac templincendit. Et animadPt ue uetensantiquS.'irnoulegquathuishoneda effet, duramtamuulgou/' de i deri,Cetu3t difHcilem:fuamipfedtdit,qu uoluptatem humano generi amicampernutterct.ficenim fadle fieri polie exiftimauit,ut innumerabiless an e populiin fuastraditiones concdrent. Narngentiles quamuis laxiori lege po tenerentur qum Chriftiani.continentiam tam Cmodeftiam cVfrugalita. P. # te: tei tc;Ticommcndabanr,&pliiiofophsaurcultabantuirtunsamaioribus,neq5 fJ ? finebantfuoscills corrumpi uitrjs.aut uoluptate marcefcerc.Creuitigiturr Saracenoruan Sur Sttrdcenorum ki u fevfa Saracenorjfcentia itiorum.PIacuit uxores ducere quot uellent;eaffid ( fcftdquomoio cre de derc^dimtttere,cumdiplicere ccepiflnt,habe,re ccubinasqum plures, crexerit. et t qu* uel 36 inomne libidihis genus pofle prouolui.Indulgei c uentricunifa eti let or^praerer inum,& uniuerfls immergi uoluptaabas. Erfi enim alilet,8f l qua qu ieiunia in lege tua prxcipiuntur,id eriam ad irritandatn uoluptatemfa 'tum dum eu'.namSaratenf dtem tetunantes,n6i3e quam tonga~e~eputantut t dl evnanSaracenidiemeiunantes,o(fl qumlorigaeftepulantur et bil bibunt. Necliatn ob cauflmuiniufiisn'terd<flus fl',nifi<juianoceretin v-f cur i Vinum an cerra,q\ltfeft Arab,&: rnaior eftin ftigidis ute^tas poculis.Hoc ardti p pn cprohibitum' un utiraergbn MahumeteihtentumFuie, ut lgpropagartfuarna praeci pi pens qui grat ffent auditoribs,SCinxinieplebibus;qîiimentis mi ii lsexifturtt necfefellit cum opinio ih nacpafte; Placuitnoa lex, &breui te; tmporc 'facoluit,utn multis pbpuh'SigmWus aclingttts reciperetur ,cu 4Wsfndamenta uoluptateiacfa fueruht. Verttn ficut agrcola non im* ftf; in prdenSjpo^ftquuineamplantaitjfQlfimcirurhdcitSCfepfjncdeftrua* rut"a.feris: C Mahumetes ira fuarn legem conffurecmuftireftatuit.aniradêrtit hofrjofagax,duobus modis fuumdogmacuefli poffe, atqj con &iii':aUtoritatefcihcetcVraHone,at(aduerfixshrcduoqi3rafpoterantifl* ueniriremedaVnbnneglexit, Autoritatiappfuit, qudpaulo antretulimus,antiquainfcilicet S>C nouam legemdeprauajefl, nec quicquucri re ft3re,ni0quodAkoranushaberet.Raaoniarma6bfedt)iubensnequifpi defua lege difpmaret,ne' ue ran'on quatreret t eum qui contra niteretur, ferrouindicandwm cfl. accahuiufinodi uafl fiinj legemcallidus ueterahh tor
tprCQfnmtihiuit.Sednoacfthicadamaminusnnirus.ne^ferreus.Beex imiolapidefragil materiaeft.creta SCluto munita domus,facile cppugna. bitur.necgrefiftit tclis noftris.facikruuntacdificiain arcnafundata. Aggre StUTM UtCTM diamurb*ctelistuaclcgismunimenta.Corruptonem inprimisfacrarum W torrupuseffi', !iferarumobijcitishocciprpbandumfuerat,quifaduinanrerit:nobisfatis fdfo Mdbume crat negarefaftum.Lihettecum le aliter agere,&apei tamtuas kgis laromca ten ttjferere., lumntam oflenderc.Lcx Iudaica,quam Moyfes QC prophetac tradiderunt, an tequam Mahumetes nafcerctur,pluribus feculisfcripta fuit.cVmutas in fuit locispromulgata,et in alienas translata Iinguasmec unusinterptes/etf plurimi; rogante PtolemaeoPhiladelpho, feptuaginta presbyteri kgem ta' il ''m (| dixert. Acjuilaetiatn>&Thcodotfon, C k. 1 Sym-. tcrpretati funt, S^conlna machus,& altj uctus teftamcnt traduxerunr. Fadaeft aniiqua lex &L c Grj ca C t Latina, multis xtatibus, antequam tua promulgaretur, Impletaefunt omnesbibHotnecatMoiicafaliaumprophaarinn traditione, Alcxtn1 drijRomac.Athenis.Cafthagine^yracufis.ToktijLugdunij&inomnf t busloci's,qu infgnia eflenr,fiueapudGrxcos,0ue apudLatinos,uetus tee 1 ftamentum ex Hebraica ueritate traduefChabebatur,ar pubhc legebat 1 Quis ille Iudaeustampotensfuit, qu'corrusrperclfg ubiq;gentsui tur. t j potuitrNondum natus cratChriflus,cum Sepruaginta interpretum editi'o 1 11 Il StpMginU lf fa^taefltquotemporenullaeratcauflcorrumpendalegisjCumnullaeflet1' t:< interprttes. cum Chriftianis nondum natis, de lege contentio nec propter alios oport tebat legialiquiddetrahere, quilegem np acceperant:nec propter Ce l quita lem acceperant,et laudabant,fi qua corruptio intcrucnit.in ea potuit nter> i uenre,qt;a;apud Hebrseos remanilt,n5 in ea qu in ter Latinos Grarcosdf prouincias quanquam necIudaica cof per uulgata eft, SC infinitas diflful Latina traditione concor. ruptaeii,qua:ufq}inhancdiemcumGr<eca& dat, difficilisacpen impofeibilis fuflt corruptio in tot manjbus. Mahu0 meti leuc fuit unum codkem corrumpcre,ct ill tanquam uerum his tradet re, qaifibiab tnitto credtdert, Quod fi multi funt hodie apud uos codices unius<ontinentiae,nontam en ideirco ucritas in eis eub uno enim,qui fal ;10 fus e*at,emanantes, omnes falfitat continentquia non defluunt ex ama> ro fonte dulces nuuli.Quatriimjs ex te magne princeps,fi te iudce,duo ra-* tionum codicesafferanturjquorum alterexaltero traniriptus xiftat/tin eo de quoefl:fadatran(ca'pti9,8empronius mille debere talentafcriptus cft,in exemplari duo milia,cui potiusfidem dabisr'aut non exemplo magis qum exempIatorHebrari parentes antiquaclegis exiflunt.S: apud eos exempla legisbabentur, apud liosxemplaria,Rurfus exte querimus, qua' tuer inueniuntur ration libriapud quatuor negociatores,Seium,Caium, Titium de Sempronium. Ineoquem Scmpronius producit, creditor ipfe ~ Lucij in centum talentis feriptus/nueniturînalijs debKor,tui credesCquid 4 refpondebisf an non tres libros unipraeferes^Certenon dubitabis pr*fcf re. Srfaiudicas,folutaqua:ftio eft. Quatuorlibr/ htent uc tus teftamen tum: Vnuseft Hebraeorum,alter Gentilium,& certius Chriuianorum,ul' iimusSaracenorum,quica;terisdifcrepat:mendaxenimeft.namrd<qui conformes inueniuntur.Nam &Grxci, qui gentiles crant ante Chrifti ad' uentum,&Latiniante Mahutnetem, uetus teftament non alio modo ha' buerunt, quim nos hodie habemus. Hocfortafle infiriari poffs.quia non reperiunrur hodiegtiles, qui bibliothecas habeant ueteres. Sed interroga ludacosjinuenits uera efle quacdkimus.Et dhuc extat lofephus Hebrfus, a qui
quitranslation? ntiquaelegsn manu Ptolemae,qu nominauimus, cma narunt,quacuft# in hcdtem pefe|uerant,cVHebraicx ueritati ccordahf gtulta eft igitur Mahumetis fi<3ip,et turpis inuentio.necqiiicquhabet u znoui rifmile.nectant confufionequri^ irrifione digna eft, Quoddiximus d ueis ttftdmn Cticoncoriin* teriteftamento.idem licet denouointucr i,quod nec ab.uno fcript eft, nec i ti. in una lingiia,nec in uno loco.necinuno temporel tamen una fententia (i C cfi.f uaica concordia. QuodGr*ci abetu, hoc Latmi.hoc Hebrasi, hoc h hfretid aliquii S'y Arment, hoc omnes barbari Chriftu coltes: quamu/5 ri, adtuendos erores fuos corr umperenonnullps odices aufi fuerunt.Quid Coli i.fij Hgesfquid dicesfcui fidem adhibebisCan Saraceno, an Latino, an Gracci co,an Hebraicof Multa antiquior eft Chriftiana lex qum Saracena. Mifi t C Chriftus adhucri terra exiftens difcipulos fuos in orbem, Ut prardicarentt, ` Buangeliam omni creatur. Auditaeft fnomntterra Euangeltj tuba, ficut t" r fc fcrfptumeft:In omnemterram exiuit fonvtseor,et in fines orbis terraeuer b baeorum Vulgata eft recepta lex Chrfti per totum Roman imperium, c P priurquani tuus legifer prodiret in lucem. Et idemEuangeli, quod nunc h s habemus, omnesgentes fufccpcre. Necfuit niaipribus noftns aut facilitas C( corrurripcnd!rctn adeo au!gat,aut necsfsitzs ,umnon effet Mahumetcs, 0 ciimquodefidecontcndcrent.Corrupt(oeinece(ranafuit,quinoulegein bUbumctis edere i CI uoluit ucteri & noua: contratiam, Nec dubium facict ufius iudex,% \fcripturtmm mior fidesadhibenda Ot deChrifti Iege,qum Saracenp:c' q quin Chrifliano 1 fax legs^ tnanet in traditionepaa-utn, Sara> ,corfuptor. 'F ipfe enimconferuatoreft n nusab ea teceCsit, 8Cinueritiones /qmturnouas, quas {ai majoresignora* u tirtint. Euangelia apud nos quatuor recepta funt, quefumma diligentia, il ingenti ftudio,et acri difcufti'oneianfli patres in generalibus conciltjs noni uerifsimamultismodjsrccognoucrt. Noni P priusampkxi ant,qum e(Te el igitur quodtuus legifer de corruptipne facrar literar pofsit obtjcre* eft | r De ciuitatc Dommi,qu eft eclefia.inquitin Pfalmis Dauid: Fdauit eam p P/itef.47 d deusin aeternmtii Noneffet funda ta tin sternumeedefia, fi fundamentum f ei qad eft EuangeliSiuiplari aut cor rumpipotuiflet. nec uerum fuiiet as, t,. og c, quod ait prophetaBaruchjloquens de legedei: Lex, quaeeftin sternum, > CC Nectllud Raret quoddicitur: In sternum permanet uerbii tuum,'&in fecu < I< 9 lum'feculiucritastua.NecIfaiasuera fuiiet deCJiriftoIocutus dicens: Su-1 IL P perfolium Dauid& fiipetregnum eius fedebit.ut oniimet et corroboret - Ipl'.C9 il illudin iudicio cViuftitaufq?infempiternum. NosJabrieli angelo credi /' n mus.qui de Ch rifto Marix uirgirii Gcait:Dabit illi dominus deus (d Da' L c LUC.l u uidpam'seitis,8Ciregnabitin Domp lacob in atternum.Quomodo rgna- c b Chriftus in domoDauidCnifi per fidem.Quomodo fidemCniG per o bit per Ofctii E Buangelium in sternum. Qtiornodo per Euangelium in artern, CicorriiP ,ptum eft Euangeliumr'Menda,xMngualfaI(calumnia.Ego uobifeum ium pirophetaeuer (inquitDominus)ufq? adeonfummationem fcculi.t Olac baadecclefiamconferunturtSponfaboternihtinfideufînaeternum.Ec adPetrum uicarium (uuminquit Saluator: Tues Petrus, dCfuper hanepetram^diRcabo ecdeliatn meam,2r orta: inferi non pracuakbunt aduerfus p ean.Eciterum:Rogaxnprote-Petre,utn5derciatfidstua. Praeualulnc portinferi, 8i defecilTet fides Ptri, fi falfumeffet Euangelium quodfequic mur. Sed manetfdes magnipaftoris in ecclefiaRomana, qus nunquin'Kna eft erraffe.neq?errabit in xtern. Magiftra eft enim,Vmater omniu fdelium,dCdifeipliaa ueritatis, Caue Mahumetes, caue magne pnneeps,
h h
neicqua*
dCiUosrefpondifi, bonum uitum fuiffe Cbriftum,fed peccaffcdifeipulo* eius,qui diuiniratem attribuerant,quam fibrjpl nunquam arrogaffet.Hoc deorum reftimoniQ efi,id eft idolorum,qua tu damonia eflenon dubites, An non inteUigsfraudemfan non uides tuikgiter i dxmonS efleunum argumentum,unam coricluionem,unam fallaciam,& Chrifto diabol inuidere,eiusq5gior/a: etmaieftaudetraberer'cunjs confilioatcp fuafu tualex edita eft.EuangclcaratepMolicaectraria.Dices pari m od o,Chriflianam I leg Mo/aicar du-erfaru namqjiuftit Moyfes plunma.quar Chriftus uetat;;ir a ea permfttensqua: ie uetuit.Ncfcis anriqire legis arcana,quardm grauida > -fuit, nouam in utero gerens: dicumftatutdiuino conilio tempusuenit, eam peperit. Vidit lercmiasper fpirhum legem hanc nouam,cum ait.'Ecce nitrem-tt E a> diesueniunt,diciiDominus,&rferiamdomui Ifracl&dcmuiludafccdus nou,nonfecundCipa(ftumquodpepJgicunipatribuseorun),Sedhocerrt t > f > padum domo Ifrael.Poft dies lUos.didtDominus, dabo > quod feriam cum 9 meam in uiceribus eorS, Cin corde eorumftrbcam,cVo eisinI legem deum.Nouum fazdus,inqutt,quia baptifinus circuncifioni fuccefsi;.ct!eg f tneamjinquir,(cribamin corde eotum,quia uetus lexin tabulis lapi'deis{cri i ptafuit,noua per chan'tatin corde hominum radicata.Et ero eisindeum: t T~gKtttMri! quia nouae lcgi's autor et promulgator Chriftus,deus & homo eft. A ntiquat noue difen XX ^perMoyfenmnotmtjtantumbommc&aduenienteperfeifOjeuacuatum t mot. eft imperfeci; nec amplius in pratputio o obifeum deus,fcd in corde pafci. tur,dicentc Apofiolo;Sic{rccidamini,Chriffusniliilprodeftuobis,Nec iilterius cxremonix legis habentloci. Venitenimille,de quoloquitur in t DeuteronomiOjMoy Prophetde gctetua fufeitabit tibi deus,ipfum fes: fi eut rneaudics.Etfubdif:PonuerbameaJnrcius,loc|uetcj^ ad eos omnta '> uerba qu%prxcepero illi. De Cbrifto h*c propfaetiaeft, qui locutus eitex ore dei,quod uer erat os fuS, in cuiusadutu legalia dCcremoniacdefitu' < J* Tacrant. Tient apudMattbg ferift e:Lex&: rophet; ufq) ad loanncm,j p -< Sacramenta enim quuetercs 8Cpropfaetac obferuabr,adnunciatiua erant >> 1 i > uenturi Chrift(,quxin eius aduentu complta <effauerunt:cValia inilimt p .egiscrmoe funr,uirtutc maio'ra,ueritate meliora,aclu fadliora,nun>ero pauciora.cVfi nus per Cbrim <l acerdotifi utatum eft, fub cuius adminftratione lex erat,ita & legem m ftumftbUt*. t mutarf oportuit.Non eft igitur aduerfa ueteri noualex,quot in cius uentre conclufa erat, adueniente Chnfto..' eugelt) luce clareicente, cVpatefa' < < c1a,circScifioni& alrjs cremonfjs antiquitus obferuatis(ficut praefinitum 'erat)finc impOriit.Eft at Chrifiiana lex tanto dignior qum < C ludaica,quan to t nobili'uscft oracul dei cphominis.Cognofcis iam,nifi illimur,ucritac 41 & i maieftatnoftraelegis, necutilitat ignoras:incipisq} de tua diftidere,f 4<! ardes defiderto difputdi, uelksfe latius cuncfladicutcie: fed obflat legifer i tuus,&inquirere uer prohibet>a interminatur & c!amat:N eftmea lex vuhumaie < qux difputationi fubrjctcnda fit.caue ne quid loquaris, arma funt in manu Itgefutdifttt* r mea:dum nihil credis,mult itnpertj adeptus es. Quin audiunt meam uo un prohiba, ( cem,gladioconrerendifunt,enfis mcaelegis dignitat tuetur. In Arabiaor adied t eiusfuit.ex paruo principio quantum creuerit,uides, Aegyptum tus l meatlegi.&rSyriam et Mefopotami & Liby & Indiam et Mauritaniam, Itegomfub SC partem Hifpaniae, & diuit Afiam,& doclâm Gracciam, & forte Thra* Turca,gus. c dam, SCnobilemMacedoniam funt SCaliae cjum plurimac regtoncs fub x imperio
si cit. Porphyriu* ne fequaris error Potphyrij Siculi,qut tua: leg confona <M Isex ChriHl utKttMf'fC~t.t.anifmoadidolatranfiens,akfedeosconfuhji{quiddeChriftoTentirent;
meg frtipsrio legis.qu armis,non uerbis,quae(tacfunt, Mulfebre eft.uerba rekllere.uiri ferro decertant.Si no fuiict uera mea lex,n dediflenc u-.vbis feperumperionoftro.necndominariom'noftrattosfuccefiisattjjpro' legis odor femiens gratulatur,et fierait iter fpccitates. AmatnosDeus.cV noftris. Scis qum fliciterfxpe in hoftes pugnauifti, & modo in ui<fi3ri]s P5to,etfxpe in G rcia, En filiqqid cogitas.quid moliris,tot triumphis fub cultores ftrautfti tones,8C mealegs liUrfiratiis rChnftam pcrfequenSjCuius adinternecion? ufqj caccidiftt.Caue ne mea linquens legem relinquaris Deo.Credimus is te uerbis n para c5tnoueri,& aliquineffe in tua men h o tctiinor.Scdaudiqum inanis eft ttmor. Omnisquimalfacit(inquitin cf EugelioVeritas) oditluccm.Furesnodia dotnos perfodiunt,Sf in ob(cu roadulteriIatitant,n adhibent telles quipecct, nolunt deprehendi mendaces< Chis fentit tuuslegifer; ueretur ne difputdofug legis uanitates in* notefcant,ueretur ne pudenda fua detegantur. prohibet difceptari uerbis; armisdefendtfuam leg iubct, necali iudicetn qumferra depofcit; mul wmcploriacur defux legis incretnto.Diximus cur creuert,plebes uolii' g infciamur,multas tu%gentisuicftarias panas, &ingentia ptas aitexitmecB confetfaella.&tm'pfinprclrjs darus cuafifti. Vieilli hoftesn paucoc. b C trmmphafti faepcrfaiftitamen etiam aliquando ui<fius,parua Chriliano rummanustuas ingentes copias,ut ant dixitnus,apud cfluentcs SauS SC Danubi paucis ante annis dekuit. Non milites ueterani, non duces in bel lisanteprobati,n nri nobiles armis pottes,et equis,fed pauci cruce Ggna tiexagris colletfliinermes et nudi.fide tant armad,ferro fulgentes etauro tuos fudertexerrftus, Quod uieftoria ueritatem legis oftendit, hoc uno v Ci Vidant fuc* nihil ci prae fatis admonebare,in quo multi fugert paucos. Tuac uiVoriae !io ceffunonedd rtriuerdmre* miracuU habeut.ad quas nunquam fine grandituorupracrogatiua uentum r, eft.Sed quid agimusc'non his argumentationibus ftatrerta fides, Vici,fudiligionem. e hoftes,imperiteneo,Si Gclicet arguere;uera fuit fubAlexandre Magno, totuicftortjsillu(lrato,cVfub eius fucceflbribus religio, qui & in Graecia,& in inAGa,8C Syria.: in Aegypto, cVin Libya, et in Perfide.et in Scythia, &Ciandis regnauere, imperio per arma quxfito, Vera etiRomanor fi* I des ad prior Conftana'n,q m"orbe fibt ferro fubiecerunt,et omnes do ufqj mujrequas adiere gtes.Scimus tam di Alexandr et eius hgredes,etRo iiunos.et qui fub eis erant,Iuda:is exceptis,idola coluifltalt]Iou,alrj Mar tem,alriMercurii,altfoietiijnajetaiijfidera.Multietia,ut Aegypttj,ani maliabrutacolebt,Quts nefdt(inquitunusexpoetis) VolufiBithynice ltmeiHilSitty* r' r*ts. qualia dmensAegyptusportentacolat,Crocodilonadorat,Etqudftuld us fuit, de aui,et porros 5Ccpeinter numina pofuerunt.Praclarxtamen AegyptiorQuiflorig memoranf.ficut de Ofiride prodit e(l,qui uid peroagrauitorbe. Ergo C deos Aegyptiof recipiemus, &uer eorS religion u fatebt'mur,quia uiceruntc'Nie ratio fuadet_,tieqjfie ludifenfere,qui itfli f abA(yrijs,3i ab Antiocho,et Romanis,et in (eruitui du<Si,non tamen utor leges de drjs accepert,fed uifti etangariati,et mille modis opprefi fua fi,in lege manfot.Nec nos Chriftiani, cum praeliofupcramur,autaltjs calamitatibusaffligimur,legemnoftrautrelinquimus,autaccufamus:fed arbi'tramur pium Deum nos tanquam filios propter peccata.quaccommit' tiraus,uerberare: quia n paremus Euangelto,n5 feruamus leg noftram, nemanemusintraditionencftorpatrSjlduicftifragilitateaberramus, SHabimurut homines.Ipfcuero lapfos corrigtt,cVplagis multis noftras
h h 4
iniquita'
trtiquitatescmnctat.Cognofcirtuserrata noftr,8 conGderantes qux fcci inus,minorenr(Ie pceriamquni delicflumnon ignoram us. Si cadimusin U bello,(i ami'ttimus regn,fi iugo feruuutis opprimimur.dk'mus c Danie 14 i>4rticl. j leprophet Deum efle in carlo,quireleuat rryftf fe mtattempora, & transfert regna,ut uniuerfi cognofct,quod domfnatur n cxcclflsin regno t homtn: C uoluerit.dbit illud.Noirimus Deum C h cu Iudf os &Chnli nos n pofte cum uelit,et uoliri(alfquarido,akeriire (e&x homimfaus fubtjce n re,propter offtnfs popUli,qui eum adiracdiam prouocauitfcd conuerQ ad ai Deum, non dcfpcratnus mifcricordiam confequi. Quamuis enim irafci tur tt Deus(utinquitpropheta)nohtmobliuifcrtrmferriiPius eftetbe u eio nignus,nccdeferit clamantes adfc-Abfitautem ut propterui(Soiiam,mlili ReKgio 0 n orcm effecredamus religion? uicior. Sic enimfatendum efiet;omnes qui i fempermdior o uicer untHebrxos,melius de Deofenfil qum ipil mdi,qud ncqj tu dipemsuitlora. u c ceres, n<j tuuslegifer, qui defehfohTuaetrad/tionis in armiscollocat, C 0 omnegcnusranocinationisfFugit,maximuminiquiratisii!dicin.Nonflc c beatus Petrus,qui donts Chrifto domino b a cccleftis regni dauibus, Sepa fior f; conftitutus gregis Chriftian, parat fe ait rationem omnibus reddere e de c1 ea qug erat in co fide,necaliter fuosauditores edocuit. Etbeatus Lauten n t martyr; Mea > tius uox,inquit,obfcurum non habet,fed omnia in luce clare 1 Luc. 1 fcunt.Etin cuangelio non probat Dominuscum qui lucern accendit, & f f modio ponit,fed fupercandelabr cameffeuult,ut luceat omnibus qui fub n fi funtin domotSf prdicari uerba fua fuper teda iubet,8f de feipfo dixit: E* VUttb.10 s go g palm locutus ftimmundo. Deceptores StTpfeudoprophetaE angulis in prdicant,etuolunt occulta eflequa: dicunt,aut iuratncta taciturnitatis exi s gunt/icutRomacacciditin his qui bacchanalta clbrant. Inocculto enimn zuhumetiek |[ Deo fuo facrificantcs,nullfiflagiti libidinis omittebant^Quodfialia non 1 gefatdifput<t= eflent aduerfus tu legiudicia, hoc unfufficerepotuit,' quia prohibuitei'V e re ourprohi- L h ltor in diputation uenircSciebatngquael,nepuera, quaetradide c us (mriu ranuidebat uetcr & noua leg cotra fc ftare, ntuebaturphilofopbor aca r a t tifsimasrationesfibiaduerraseietnecfperauitinctuhominaautinfcho ?J5 a lis li uiror excellentiri fuadeliramta poie defendi. A nimaduertit homo fa iam gax Sl ingeniofus in malo,genttles quiDeos colcbant,dnatos et[e,8C i eu quor lex translata e^flt propemod exterminatos,nec Iudxis loc elTc facerdotio adChnltianos. Cumcpftatui(Tetnoi:arnlcgem,idemc]3fibi'no< men daret,fperauit quodmodo euenit,irat Deum Chiilliams, qui fax le t gis mandata tranfgrediebarur, aduerfus tranfgreflres uicori ccefTurn: a ideirco fuae legis defenfion in armis collocauit,qu aiioquin hcminib, atqj n gratam propterlicenti uoluptatci nonanibigebat. Diaboli hocfuit inuen :t 1 tum. Antiquus hanc uiam fua:ncquitiac fopensexcogitauit,qui c ui'diffct t fefeprocul efjci,SC s 4* Chn'ftianareligione augefctidola dekri,nec amplius41 deor multitudinilocu effe, fed untant Deum adorari c ptre C d fpirisAumetine t findo Iefum Chriftum, Heracli imperante, Mahumetis fpirit excita tu fibi fefttorigo. u ultjCumcj; miniftr elegit, hominrituprius idololatr; fortuna paupe t rem,mente fuperbum,natione Arabem, qui confilio ufus quorundam lu' dxorum & Chriftianor peruerforuni',intcr quos fuit Sergius, Ipirituara* Ser%Mmo* d bitionis inflatus, legem tertiam ediditex ueteri dCnoua conHatam, multis b nacbus. inepttjs irxainfecasadiedis.Lcgem diximus,quia leg uorat:nos blafphf' miam re<ffus appdlamus.Rugaftifroniem,aufu'ftioculos,horruifii, turbatus esjfubiratus cs,dumhf c dicimus;atfi ueritatis amicns es,audienda eft ueritas;
ucfi'tjsnemtuuslcgiferjfidbiamicuscftjucntatintcrdicctjquactantom gisamicaeft.quto falubrior homini,acipfa natura cuenf ention Audiue i iam,8difcequomodo fitappcllanda lex.Lcgdict efle philofophf ,quod 9 l fationepracipitur&funtqui nilaliudlegene affirmt, quam reci ratio Itxqttil nem,diuinonuminedudam.Quicquidfgiturrationiaduerfumeft,Iegs S n jminecaret. Attuuslegifer ra tiocinari de fua lege prohibct,&folumaruult.Non eft igitur dicendalex,ntfi ex illis quarum condi ii mailli fuffragari > toresapud lfaiam dominus maledicit.Docet nos Dauid cognofcere legem Domini,dumea quz propria funt exponit. Attende, & uidebis an Mahu' metea lexde ccelofit, Cnutninetraciadiuino, analiunde. LexDomini i Ppm.ift. Pp (mquit propheta)im maculata.cuertens animasUeftjmoniu Dominifde s" lc,(pienti prxftans paruulis.Immaculataeftlex Domini.quia malaque* quecxcludit,neqj libidin, neq? turpitudin ullam admittit. Sic apud eun' demprophetam; Eloquia domini calla dicuntur,& apud lob legitur: Nonp/41 Pfdirt.tu lot.6. muenietisin ore meo iniquitatcm,ncc in faucibusmeis ftukitia perfonabit. iob mandata fandum C iuftu & bonum,*>ROHWt. Ro 7. i Et apoftolus: Lex (nda.tnquit, QC At quomodo Mahumetea lcximmaculata,quac dupraSaduIteria,cVo' mneslibidin maculas acfceditatesadmittitrDices,quia ieiunia qugda pr i C ccpir,&oraciones,ireleemofynas.non damnamus hoc, abfit ut eamala di inuentor eorum MahumetenenegamuSjabfqMahumetefciccamus: fC bona. Iciunauit EIias,ieiunauit Chriftus;orare & frangerez Mahumetie* bamushacce(Te 1 tegifquitint ( efiirienti panem fuum,et egenoset uagosin domS ducere, multoantiqui' .ton*. r l uscft.qum tugkgisinucnt.Multi ncslcgislatoresad opera pietau'sinui arunt. Verm adulterarf.fornicari, feruire uentri.C in cceno uoluptata iaL ( tuus legifer inter bonacollocat.SolusMahumeteseftquituj-pia I c cre,folus > c docet,6^flagiria prgcipit:qu'auis hxreticorum more,ut faciliusdecipiat,bo' mala cmifcet. Atlex qua: Domini dtcitur,ut inqutt Propheta, 1 nafimul2C II animas a conuertit.Qu cuertitf ad Oeum,c5uertitad fu crcatot.ad fiim, m n 5 bon,ad ultim fine:at lex Mahumetea n cuertit ad De,fed aucr'titJ Lem Lcuit.if. a abeo.Dicit cm dominus DeusEftote inci.quiaego iniHusfum.Mabur:"t<w )~ n metes, xores(inquit)ducite>et ccubinas quot placet:n ego quadragip^ V i ta t uirot-in meis lbisuires habeo.: uxorib.atqs ancillis permifceor plrST n mis.Quid de teftimonio fidelicCSdata eft Moyfi lex domini in monteS/)/ n nai,fulguraet coi ufeationesapparuert et figna de coelo,quteftimoniol^ %tt gi g prbuerfit, Lex Chriftimiraculis admod multis confirmata eft,dicenteJottn.if. ipfo.'S<operanfeciffemineis,qugnempaIiusfecit,peccatfdlicetinrde-' ~i i n haberct.Et propterea de ueteri, quascuertit ad fuum creator adlitacis if G bonum,et noua lege inquitDauid:Teflimoniatua credibilia fada Ppl vfdlmî. fumm 11 fi ntmis. Et in EirgelioLucg circafine legimus: lIIi profeli pr~dicauefont t" >1 ubiqj dnocooperte,&T tt fermon cfirmte fequtibus Qgnis, At Mahu n lcg,qu figna, quemiracula probtfaudi'amus e:N fum minus,ih mtis quir,nifin uirtutegladij;& qui n fufeeperit mea propheti,occidatur,auc i reddattribut.preci pro infidelitate fua.Quid eft hocCnunquid manifeft negat e miraculorum uirtute carere.et fidatalf^ effeomnia (Igna dmon f ftrat,quxtu* legis do/lorcs in populis prdictrN habet igitur tua lexte' ftimoni,nifiin armis:fedidn eft fdele,utantdocuimus. Adultim cran I camus, quomodo (pienti prxftet paruulis, id eft populistua Iex,ani' Srfpi >naduertamus.Sapentia(utanttqui tradidert) diuinar & liumanar re- SttpicntU. (mfcienticontinetjeftcpadmodijfapidaetdulcisûmamoidiuinitatis mentibus
cia fuei buseloquia tua fuper mel ori meo.Tua necjj de Deo fapit, nec,; kx ( skftibus, fleqj terrena fatis intelligit qux putat fupetis cura non eflF, de florida in Alexdria philofophor fcholafuit, 8Cmultiper Magna olim C c per Syriam Si Afiam uiri docflifsimi larucrunt,quor nomina ad nos uf<$ uenerunt. AtpoffqamlexlVlaliutneteacurfumhabuit,paucifsiminomi. 1 Tururum nantur,qui naturx arcana perftrutati, excellenteseuaferint: quia non pratbarbarias. Rat < paruulis fapientiamtuus prophcta3aut tua iex, cuius fundamentum uo 1 lupus efl, & tutela gladius.Inter nos uer liberalium artium ftudia admodum florent.Legitur publiephilofophia,audttur in fcholis iheolog.nul < 1 lumdodrinaf genus prartermiititurjgymnafiah'terartnnin pluribus Italiae ciuitatibus clarifroareperitur, net irans Alpes in Hi<pania,inGallia,in ( < Germania,in Britannia,collegia dfunt uirorum excellentium,qui fapien. t tianj prEeftantparinlIis.Eftenim ingens Chriftianor cura,ut indoifii audi s antur,&Tueriiatemintelligant in noftra kge,qua nunquam mentita eft,dil uniiuscomprehi. Aclegifertusn modo mentitur,fedleuiter,fed in < do<fi,/dimprudter,fdnfipidientturjairfibi)pfil'pecontrariusefi: (: c qucadmodum fuaelegisnfpecforplanintclliget: innumerabtks finitcius Devahimtti i a ineptix,Caniles fabuIaf,SfpuenIsnugar*De quibus libethocloco pauca raptuinca r Dll referre, quacde terisiudiciprbet. Exponens Mahumetes capituluraii tmfabL Alcoraniquoddtciturfiliorlfi-eljnhcfenrenriloquiturSitlause^qui li j feruum fuum ab oratorio(quod eftHclcarata,ipi eft dothusMefirlie) ufcp in oratorium fanifbedomus Hierufal noift c unaranRulit, circa quam bct e nediximus Dcum.O1 uoshommesaudice et mulligi te.cumabtj uobis,ue ntt ad me Gabriel fera pofi pfalmodiam nefpertinam.qu ultima f ft,i'ait: <3' MahumetM.tubetDeus ficadeas.Cuirefpopdi.Ft ubieum deameet ut aittjabric 1, Vbiipte cft.Et iumtitillico adducit magnitudine inter alin s &rBiulumElberahiluoeant, humana uoeis capacem. Ei una non amplius Iioraitcr cgi annorumquinquaginta millium.& ait Gabriel: A(cencani< niai, dCito ad fancflamdomum. afeenderc uolentem, fugiebat iumentuin,~3 :o f fuffumeft Rare, quia Mahumetes afeenfuruseflit. Nunquid accerfituss Non(inam,adcidif, cftdnquit.EtrcfpondcnteGabriele^cccrfitumcile: i nfi pro me Derogarit.Obtuh preces Dco meo pro f umfneo,quodmein fjdente fuaui ingreffu incefst, ponens ungulam pedis an terioris in orizuai te fui ui(as,Cminori fpacioquam iifusimpletur oculi,ad fantftanidomum i pef ucni.comesaderat Gabriel, qui duxit me ad domum ian<ftamin Hieru Jlem.iruicinam rupem.dixitcp,Defcende,quoniam ex rupead ccelutn pfcndes.i colligatb illuc iumentoôrtauitme humeris fuisin clum.Et .ctiaiapplicuiffemusad clum thundi, f ad portamius, pulfauit Gabriel, 41 Cquacfitum eft,Quis eflt' dCrfponditGabriel,Ego fum.Etter nmqua:- 41 S>C rentijQius tecum adeftt'f eipondftjMahumetes, fubdidit ianitor: Nun. quid uocatusr'Et ait-Gabriel, Vocus.Et apert eft porta, &uidiangelos, &bisgcnuaflecenSjOruiprbis,Etacceptm'erurfusGabel,&uexitad f fcundum coelum,&: uit diftanti inter ccelutn&T clum, quantum dita quingf ntorum annorum. Et ficat in primo coelo,na in hocccelopulfatum extirit: 8^rurfum pari folennitateadicptimum ufcpclum procedit,xquS ccelorum difcntiam ponens. Et ait, in fcpdrno clo uidifte fe angelo rum populum, & longitudinem arigeli cuiufcpinftar mundi fuifl, 5 ali' inter eos unum inueniffe,cui fepncs quorum mille ukibus extenGorctn<cV centena
Pp!ftl.i3.
I mentibus notlris inftillat.propter quod laqait PCatmographus,Qutn du!
&in quollbetcapite totid ora, &i!nqno. centenamille millia clfi'entcapit~, o (ibct re linguaetotid, quat ptingenis mille millib.idiomatibus laudabt Dsum.Et rurfus alterumangcl oiiendifle,quir1eret,8f qufiuiffe cauilm iliedixiifer culpas elTe,orauipro eo. Et tu cmendabat me Ga fletas.'et cum brielaltjangelo.Sille alrj.donecfui in co(pedu Dei,3C tribunali eius adhg memanu fua deus inter humeros, &frigiditas manus eius per> fi.tetigitcp ucnitufq*ad medullas dorfi mei. Hi's nugis atqj deliramentis icnpletMahu mresaurespopuli. Sed audiamusalteram fabulam in lib.cui titulus elDe dotfrina Mahumetis. Duo angeli nominantur Arathes C Narathes,quos o file aflerit iuffu Deiin terra defcendifle ut genushuman regerentat<j in- Alufuhe ungelit, ftr uerent, tribus mandatis acceptis. Pritn.ne quenqu ccideri;altera,ne duobus o qui'diniuftdccernerent:terti ne uinS bibcrcnt, Ci aliquandiu rexiflTcnt, &iamex toto orbe ad eos iudicia dcuolucrcntur: mulicr quard decenti for iai,SComaiSpulcherrima,aduerfus maritu fuum cauflam habens, iudki abris pettjt,atqj ut fauentes haberet iudices, ut apud Ce prandi haber,mul (i'sprecib,inuitat:n5abnuuntangeli,paraturfplendidconuiui,epulaset poculamulier ipf miniftrat.appontur ferculam (ilripl)cia,Cc his uin. Quod cum angeli recufarent,infiante fxpius muliere.tTinulrasobijciente ;i biberunt,& inebriati uino, in hofpit incaluerunt, eiuscp blandiciaSftand cubimpoftularSt.fpondctmulicr ea cditione, ut alcereor ei afcenfumin cluo!tdcret,aIterdefccnfuin.Placetc5ditio.Illa,iititadidiar,moxafcen ait in cl.rcliifisatepirrtfis angelis.qu Deusrecognitl inter fidera cella Lucifer cft nome, Angeli ad udiciumeuocati.catcnis ferreisin pu I Lucifer. cauit,cui teoprofondiffimo religati(unt,ufq} in diem iudictjpermanfuri:cum elegif ffnrin hac potius uita,qum inaitera pkdi. Haceeft fapknia Mahumeiis, quamdocetparuulos:hseceius theologia, harcdodrinadiuinitusrcuclata. Mirahominisaudacia, ne dicamusftukiti feudemenu. Qjjod funt in his F Vdbulf priorh fabulisdcridcndafomniac'Nonobiurgamus iumcntiuerba,quando&afi ibjuriitMiei1' namfcrlitergloquutam produis.' gentilesbou.Sedquideft quoduna cdauU. hora fis iter quinquaginta milh'umannor pergiturcMeirehaC,&diligenter cogita,ancorpori nondum glonficato id pofsitaccidere. Quo iuit,ubifuir, quid rcuiuitc'Nadhuccii aftenderat,quibusin locis tantumJpacij per agrauit'neciuineateumtuh'tr'quistuliteufundeuenifr'quomodouenit? nihilhors dixit. Qjjid pccaerat iumentum,ut preetbus egeret, cui n eft lex alia nifi naturae.&T illiparetc'quid oftiarius in cloco!Iocatus,rogamine MahumetisegebatCannon fatis felixerat. Fortaffe altius cupiebatafeend re:tanquam non fit lla perfetfahominum bratitudo, 5Cregnat adhucam biuo.Diftantiam ecelorum oflendit,& fphrarum quanta fit crafsitudodemonftrat,quingentorum annorum iter ex clo in clum ponit, & parres <fl omnium fpifsitudinem,quid hocCquiscredat-gentilium fabulisffimile fom l niumefi. AiuntilliDionyfidorumquendamgeometriar fcicntie nobilem inpatria fenedam diem obtj(Te,propinquos funus ei duxif, ad quos perti nebathxreditas.hos cfecutfediebus cum iufta peragerent,inuemffe in Ce. ] pulchr eius epiftolam Dionyfidorinomine fuperos fcriptam,quacdice De DionyfiAa ad roftbufa. ret.eum fepulchro ad infimam peruenifle terram, eflepilluc ufqj quadra- r gintamilliafladiorurn. Nec defuerum geotnetrac(ut Plmius ait) qui interpreiarentur^gnifcare epifiolam medio terrarum orbe miiTam,quodeor furafummo longiftima effet (pacium,cV ibidempilasmcdi.ex quo confecijta computatio eft,qua circitjetrse,td efijtotius pilx ambit, ducenu, quincju-1
quinquagfntaquinqmilliafladiorumpronunciauit. Sed harmonica ratio, quxcpgit rerumnaturamfibi ipfumcongruerc, (eodem Plinio tefte)addit TntmtdmAi huic menfurar ftadiorum feptem millia. Eratofthenes huiufmodi rerum rbi ' tuopinionct. folertifsimus indagator, uniuerfumterrae ambitum duccntorumquinqua gintaduorum millium fiadiorum prodidit. Hipparchus ftadiorum paulo minus wVimiquinqmilliaadiecit.repcriunturfiC aliorum fentcntiadmo dam diffbnae,neq?in hanc ufcpdiem mortali cuipiam fatisexplorat credimus terne menfuram,cuius necpfeptcntrionc,ncq3meridiem uerfus cogni ti fines funt. Attuiis legifermaiora concepic animo,qui ranquamcodum afeenderit, quingentorum a nnorum itinere diftarecoelum a cloprodidit, * KMit&oyfts. quoniamtanta effet crafciiudofpharrar. Hocidemaflerit RabbiMoyfes Hcbreusgenerephilofophus,qui apudAegyptiosclaruit. At philofophi quosnofti probant,non ita fentiunt nec PtolcmacusAlexandrinus aftro Lt~K~b nomorutnfacile princeps.decrafsitudinelunarisfphatraccumtualegecon ' Mtr<~ttfx<e. Cordat,iriqua iter annorum lxagintanouem, 8Caliquor menflum acdie. rum pofuit, milibus paflu uigimiquincp, feu fiadtjsducentis pro qualibet die cparatis. Air; uero aftronomi,qui liarcdtligenter indagauerunt/pha:X' TcUrit. ramfolis plufquam fexcentisuicibus fuperare lunarem tradiderunt. RurH' HUatis, folealnor eft,& longmaiorcmbabetammiuscpMartis <phacram,quamuis IX bitum, fpifjitudincm ramen multis uicibus fuperan. Improbum humanx 1 at mentis aufum,uermita fubtili argumentaaonecprehcnfum,utpudeat aliquosnoncredere.pIurimihaecincertarefpuunr.Tulegislatorifortafl [Te crcdendiim fuerit,non quia illuc angelo bono dfrente confceuderit, fed ed fi [S. quia c peruerfo ceciderit Quod bac de cauda fidem expedi^crcdimus, or alioquin c facrafcriptura dicimus:Cl furfum,er terrain deotfum.et cor ui regis infcrutabilec(.Sed alia percurramus. Angelos mundo le maioresui i, AngeUjnm*difleafi'rmatjColdeiTiqjcoiporcos.Si mundo aioresangclifunt.nccefla'' m ia muons, i riumeftaliquamcorum partem extra mundumefl.|Atphiiofophimcndidi cireumflexu omnia conrineri dicunt,neq}quicqua exterius tfle, Tuus Icgi gi fer quando aliquid folito plus adbibit,fopori dcditus, quicquid fcmniauit, ''}3 opro uero retulit, &omnia libiliccre putauit.'quo errorecVangelos corpoI auenia,& le rogaffepro eisdixit.Simili fomnclcnreos, &pecc.r >, cV egere fi i tiatatfumfefuperhumerosaffirmauitmanu Dei,cuiusgeluufq; ad dorG i' medullas penetrauit;quac omnia fuperius cfutatafunt. Quis illud patien' T&uUetingc 'f i i' I~sconfut~w,t audiat,quod angeli Dei uinoinebriati,fpecie mulieris deccpti.f oncubi' ter tum cius appetierint^ quaeiter in cceledoa,ad confped magni Deiper I :r I le uenit,& honorificaccrpta inter aftra locum obtinuericangeli poznasdtde I fuerit. rint.atq) ideirco uinum hominiinter didum quodtanti rnalieau(Ta t. < s Cmemorat lise tuus legifer, i tanquam ex penu Dei recepta homimbus ri 4 4 i inculcat. Videqum grauiter,qum uerequarn1 pentf loquitur. Polarum4 1 i fgrnenta quacpueris leguntur, inter arcana legis inferit.Pueri noftri non 1 fi i ne rifuaudiunt,cum rapta in coelumfeeminse in referuntur, &C aftracom n mmatae,q uaf maiordCminor urfa uocantur, pigri (ircum farracaBootae!a centes. Credi muspro tua fapientia teiamparui facere.arcppnte mnere tu ebriftidnom j, legis figmenta. Sed miraris uehementer, quod indies aliqui feliefodogma tiTurcmdc* f( te Chriliianoad ruum migrant,&affrentes iniquam lfgc mnoftram,affl' plexi tuam,circumciduntur, & tuis initiantur fcris C trinitatem prz qui diCabant,nuncdete(Tantur;&qui'ChrilTum crucifixumcokbant,cViaU' dabant, nunc derident. Sunt qui hoc agunt, non dubitanius, Sed qu l' wm homincs'
fiominesCfnautlibidinisfcrui.autambitioni's.&rquibusnuIluserat locus/nno* (Iralege,fpreti nobis, Si eie&i tanqua uilia Si inutilia mcipia ad te tranfiuerunr, nectamenillosinextinguibilis confcientix uermisrodereceflt.Qud fipofls corumintrofpiccrecorda.intelligeresproculdubiocosautuitjfuturaefpcrnnijllamhabere, aut admodum eflanxios, quia fontaquae uiux reliqucrunt c HRi stvn ies v.M,&nefatquopac1oredetJmaiusfuum peccatumexiftimtes.qj Deimifcricordi.Sedquid miraris,f ad opes cfqucndas, d uoluptatcs exhau* a cft riendasnnulli tua: legi fefefb ijcitf Non hoc nouu,nec dignS admiratione. MKM 1U quoqjSi Saracenifacit,qui farpeadnosmigrt.Illudcft mirabilius,iliud ftu U C~~ Idem > ni >'pe petid,il!udmagnopere celebrand,quod tt initia philofophbr Chrifiiano infi nietiitunSfub T Turcc impt gti/ta nomine tuo imperiodcgunt,grauia tnbuta pendunt.nunc gn fub Iiberis pn'uan1 tl fui tur,nuncconiugibusopprimuntur,duiflmafcruitutclaccrantur,uexantur mille > th. nu modis.nec tamenCliriftianaelegi renunciant. Quod fi tua acciperenr.nuUius fer' rent rei impct,mi'tiusferrent imperi, firentliberi, honores Si opes fperare poiet. Se Sedmalttolerarereruitutis>ug,:inrqualoreactnifriaUiuere,qumChrifl:um ne negare.Hoc ftupendum eft et diuinopus,et quodte prgeipu mouere debet,non1 quod qu pauci noftra lege aberrent, fed quod ta multi in ea perfeuerent. cquod tani tai fit uel in aduerfiscftantia,miracul t'a cft.Facit hocbonitasIegis,ct fecuritas terr nx nauitacjquam nemo (piens praeintipoftpofuit.Quid tu hic dicas f quid contra t'hil chriftUnttc" ohifcere3autmutirepoterisCVeraeft Chriftiana lex ex utero eceptaMofaica.ex c ore g; prophetis,ex diuinis oraculis:deus autor eius eft filiusDei e tf adidit,ex Deit gisuerUdit pri manifesta eR,pura eft lnitida, Si immaculata,Si fanca, perfedta ex omni parm; i te,nullhabet rug,nufc[)deficit,nufquam daudicat, in ea qui querit,i'nuenit:qu te> pctit,accipit: y pulfantiaperiet.Ipfaeft fonsclemen pe tiaE,tuftitiae culm, ietatis /pe p eamartyres innumerabiles funt oc eu culn,tnanfuetudinis8i mifericordigplenapro cif ci(,fenes,iuuenes,pueri,niatronf,uirgines,uidufjinnuptfpuellac,crudeliacarni<r 6cum fic non expauere tormenta, feitesbeatosefTmortuos quimoriuntur in De mino.Pratterimus figna Seprodigia, qux certitudinem Chriftianglegis oftendt. mi Quis Q ufroscommemorare queat ex Chrifiiano gnre, diuini cVhuman iuris ex 10 ce] ocdlentiflmosprofeflbres,uermundilumina,fcientifontes,quiu(q5ad morte inl Hde fid Chrifti periuerantes,pr5:clara uolumina ediderunt, qug tanquam fidera qux R fatigionisCbri fi damdodrina: humanas da mentesilluftrantr Et qux'namullo in locolex eft,qux al- jimedoorei P terumhabeat Auguftinum,aherumHieronymum,alter tel Ambrofiun),alterum l prtupuu G GregpriumCEt ne Gtsecos prxtefâmus qux religio uirum unquam habuit quii 0 Ofigenicomparari pofletc'quatnuishic in plerifqlocis errauif.Qtiis loahni Chry-^ foi foftomoxquabiturf quis magno Bafilio, quis Cyrillo, quis Eubio, quis Gregorio ricNazanzenocNon fuffcietdies,fi numerare pergimus illufles noflr legisdo A flores,fiue uiuos, fiuemortuos quamuis non fint mortui, fednunc maxime ui' uu dCtanquilellx in nrmamento lucent, quifidem facratiffim*trinitatis lu' uunt, Iode lo cidarunt.Quid dicemus dereligiofis domibus, in quibus angelica ducitur uita, & pri peccatoribus afldu efFundunturprecesDomino.nec pro unquam ceflnt diuing ffl Momchorum antefigncMU laudesacpfelmodis.BenediciusNurfienfisapudnosniultornionachoiumdortorcVpaterextitit,apudGrgcosM3gnusBafiIius. Secud funt Bernai dus abbas Si Clarauallis, Bruno qui Carthufiam inftituit. quotidie fandor uirorum apud nosaugetur numerus,aedin'cantur noua monafieria,&T (niflarenouantur inftituta,QuosfruclusediditSeraphicusFranaTcus,eximiuspaupertatisafnator,in Vm tria(qua pars eft ItaIia)natusCQiioteum diTcipulifecutifunt,quot fub eius regu UuirijfandiflmiflorueruntÂntoniusPatauiiacens.miracuIisclarustBcrnardt nusSenfisinAquila,qucnoftraaasquafialterum Paulum prxdicantaudiuita
i i Nico'
KicolaiLyranicxt5tpera,qttaomncsadmirantur,DoiMh/tu in extremis Hfni. (paniaenatus oris,quafi alius uefper emicuit, quinouum quendam fnclum C tidum uiuendi morem fuisauditoribus tradidit,& Pre.dicatorum inftituta rgula, t uniuerfumiUufti;auftorbem.Mulriexdirdpuliseiusclarifljniicuaferunt.fedpr^ idtertiu ma- < eft; cipua eft magniAlbenifama qui nullumdofirina genus ignorafle creditus 1 gmu.TbomM | necminoreo ThomasAqninasfuitiriliteris, ad maiorextititinfanditatc.Qa. AquinM.Vin |ruit Cmeofeculo fub eadem rgula, VincentiusHifpanus, quem nofter antecefetntius.Hico jfor inter (nelos Chrifi confefioresretulit. Et in ordine diui AuguRiniNicolaus Vus Tolenti. ToIcntinaSjpauloan teinter cozleftiarelatusfantfor agmina. Noua<ndies prom. g ie florefeitnoftra religioquod finon dfunt peccatores diuinam prouoeantes ma. 1 i uirgines imma ieftatem,non dfunt etiam conciliatores uirifandi Deo accepti, C < diuin iram auertentes, Nectimemus rdnam tamisadculatae.precibusaflfiduis i iutipatrocintjs.Tu ergo princeps nobilis, qui non es rationis incapax, neq?ing> EfifogKf ntj obtufi colligc quacdix/mus 8Cconferua <n mentetua, SCconfuletibi & tua: l fidelis: relinquetenebras,C fequere.Imclliluc gentil noli efle incredulus.fcd quantis featet errorbus,T qum procul ueritagis quo pede daudicat tua lex,dcT i terecedit, &qu6dnoneflineafalus,f nout et antiqux legisinimtca.Inteligis qum folidaeft euangelicado<firina,qumuera,qum fanca.qum munda etimmaculatajS^quddeatantumiterinclumoftenditj&nonalia.IntelligiSjIjuerba > noftra memoria tenes,qud trinitas inunitate,V unitas in trini'tate colenda eft,nci I quealtera contradicit altcn, Intelligis> quo'nam modopater fibi fi'limnaequalem V dCquomodo ptre C ftlio fndus procedit fpiritus quieft charitasC genuit i amor.& firaul colendus ef,8Cdeus eftiCquod filius pro noftra falute incarnatus I cft.mortem tulit: dC fpoliato inferno,tertia die refurgens,quadraginta diebus cum difcipulisconuerfatus^fccndit inccelum/cdctcpaddexterani patris.uenturusin t finefeculiiudicareuiuosSfnnortuos.quofaclo^naliperpetupeenam ignisfubv 1 ) bunt,boni aeternambeatitudinem confequenturinon in carnalibus defiderijs.aut tmpudidtfjs/nonin cubilibus,fcdin dulcedine mentis Cin ebaritate Chriftf, qux fuperat omnem fenfum.A nte omnia ucr monftratum eft, non pofle te alequiinterChriftianosgIoriam,V potentatumquem uideri's optare maximepudjjj a 1 uroparoset occidentales populos, dum in feda pertueraris. Qud fi uelis tua t Chriftianisinitiari(cris,magnamtibifpem fecimus6f potentiac &gIonar.Me< I ihento igitur uerborum noftrorum Si accipefdelc confliutn fume baptifinum Chrifti 8lauacrum' fpiritus fanefi Amplccflcrcfacrofantfumeuangeliutn, dC illi te totum committefic tuam animam lucrifacies/icTurcarum populo benecofules,fictua cogitationes adimpleri poterunt,fk tuumnomenn feculaceiebrabitr,fic te omnis Graecia,omnis Ita(ia,omnis Europa demirabitur:fic Latine telire I rejficGrcae,nc Hebraicaf,GcArabicac,ficomnes barbar* celebrabunt, ficnull xtas demis laudibus cticeicet.ficpacis aiitor C fondator quietis appellaberis,fic r Turcaeanimarum (barumrepertorem,fl<T Chriftiani fuac uitae conferuatoruoca !4 4 bunf.Syrij, Aegyptrj,Liby ci Arabes &qugcunqj funt aliaegenres extra Chrifti caulas,3Uthis audicis,tuam uiam fequentur:aut tuis,Chriftianis armis paruo nego tio domabtur.Etfi noluerint in noftra lege te focium habere,experienturdomi num in fua:nos te iuuabimus,& omnium eorum aiiftentc diuina gratia lgitima principem conftituemus.Hxc funt quactibi cum baptifmo prmia promittuntur, his te bonis diuina pietas proculdubio cumulable obfequcntem euangelio. QuoJ fi refpueris confllia noftra,perbit tanqufumus gloria tua.&T more hominum tu reuerfusin cinerem totus morieri's. Chriftus regnabitinaeteinum, cuiefthonorf gloria in fcculorumfecu!a. Amen, FINIS, Epiftia
EPISTOL A MoRBI SANI M AGN1 Turc*adPium I1. Pitpitm fratribus Cerabi Emsbait ^BBjORBISANVS.Hcbrai&Gatfii.cumfuis in partibus Achere, magno !!viii OimperatarisOrganicollatrales pugiles Nuperauribus no" SiP^Vreilil âcerc'o'lônianorum iuxta merita dileclo* sO^&J, ^ris Intonu't,qud in partibus Italie ad preces et pftulat l'onempofimfifcfe^ pulf Vcnetiarum, in bafilidsueftrs publie facits diuulgari,quod quicunq fumpferitarma contra nos & nofros fuorum in hoc feculo remiflonempeccatorum,ciscp beatam uitam promittitis in futuro.uius ret uerftatem oc toc I fde deernimus,peraduentum quordam pedi'tum Cruciferorum, qui nu culta C P permVenetorumnauigiotransfretarunuPrOpterquOdadmiraricoginiuruehen menter.Q.utadtoJqudfummoTonantuobisefltdata poteftas abfoluendi a animaset ligandi,tamen adhucmaturius procedere deberetts.neque Chriflianos n maximetalicos.crucis characf)ereinOgnitos,inducerefupcr nosUum, fecundutn J 9 quod patres ant dixerunt nobis,p,opulus nofter Turcarum innocens fuerit mor tis tl & iniuria: Cbrifti ueftri; C cunj terra & loca ubi fantfuaria ueflra luntjininim poiidcantur pernosimopopulos ludaeorum exofos (emper habuimus,^ habc P n mus,quiaproutnhiftorr)santiquisS<: chronias nofiris audiuimus,ipn prodito' ri rietperinuidiam eundem Chriftum ueflrum propheram lerofolymi's tradidert prgfidiRomanorum,quem in crucis patibulo mori fecerunc*Ac infuper admirap ri ri9^dokrecompellimur,qu6dfurguntltalid contra nos,cum latensamor nos in Cl ad dileclionem ipfor.eo qudipQ ipforum magnalia 5Cparentes Troia 8C citet norum fanguine procefferunt,quorum autorem fuiffeicmus ueraciter Anteno' Il rem n & Aeneam de fanguine Priami procreatos,in cuius loc duduri fumus im< penum in partibus Europarjfecundum repromiffiones drjs noflns,quas patres P noirihabuilTnofcuntur.ScTTroiam magnam intendimusrcftaurarejA' ulcifci n f fanguinemHe(fl:oris,acllionisruinam}nobis Graecorum imperium fubiugar* d do.LiniurtjsdeacnofiraPalladisfadis eofdcm punirein tranfgrefrbrumhrcdes, Il Infupcrq; intendi musCreram et aliasmarinas infulas, quas Venetorum poputus 3o a antedidtusextorfit nobis, imperio repromiflo totalitcr uendicare easg? noftrae fi fubtjcereiunTdi<ftioni. Idcircoprudcntiamueftramattentrequirimus iTroga n inftan liam fupra mus,quatenus epigrammatibus ueflris per terras Italia miXsis3ad i dictipopuli Venetorumfilentium imponatis, non prouoeantes contra nos amo F fub pli'us pietatis fpecie populum Chriftian, cum erga uos & ipfum nullam guer r ram propter crudelitatis diffrentiam habeamus. Cum enim nihil ne bis rfrt, fi il ipfumcolins Chtiflum, quia et nos ipfumreputamus fuiffe propher: ncq; enim c compellcre. Si txlegeip(us,proutaudiuimus,pote{tisaliquemadcrudelitatem a autem lis aliqua uel difcordia orta eft inter nos fiT populum Venetorumihoc aedd alterius di^quiaipflindebirenulloiuftitiacmuniticolorejfbCîrisnominejUel 4' ri monaich^cuiexlegealiquatcmporaliafintpromilTajftdfua fuperbia actemctit; tate,iamdudum quafdammarinas infulas 8C alia loca,quarnoflro(ut fupi diximus)funt repromiflTaimperiOjCrudelityrannidefubiugarunt, Quaetolerarenon ponumus.cumfuturumtempusnoOrae repromiffionis inftat: propter qua: cVa' liapoteftis merit ab incptis defiitere:& fpecialiter,cum audiuerimus ipfum po necfecum pulum Venetorum fore aiienumuicaetmoribusRomanorum,quia legtbusuiut]necmoribuscduertuntur,fedifolosaEfiitnantcunciisircumfian'' infaniam lupcrbiamcp deorum nodrorcVTfum libuspopulismeliores, quorum mii Fouis auxilio ad extremumdeducemus.Alioquin uefira prudentia non deii fot}ainpliarecurabimusuiresnoiiras(uper eo diuini imperatoris Organiauxiii Uo,C
L'o,K atioram orictttaliufegam& prindpfi, 'qui fmulant ( hodicdorAire.quo rum munitipraddio,traheimis fiaibus terrx armatorum acies copiofas, per quas nonfbli contraueffros pedites Cruciferos refiftemus,uerfi eti fi cotra nos Roma nam ac Germanica ,8C Gallicam militi prouocetis,intendimus hoftiliter obutare: Dalmatiam aim innumcraacdemumfauenteMercurio,perrnarePonticum& bili nofironauigio Euri flatibus perdu<fti,intendimuspertranfire:8fptentrionalemplagam,prxfertim Croaciam &Dalmati,uifitare. Datanno Mahumetifepringentefmo quadringentefimo quinto, inintroitumenfis haslen. ORDINATIO POLITIAE TVRCARVM, DOMI ETFORIS,EX ORATIONE HORTATORIA adbellumTurcisinfcrendumrquamuirinrebusmagnis diu cum gloria magna uerfatushabuit ad Maximilianum Cxfarem. ?!!?]jdS Vrcartim gens ant paucaf:cul adeo obfcura fuit, ut etiatnipQ Oihmdnuirtx. nullas fe tes geâs memori* dignas ante Othmanum, qui pri^^l^^ WSl |S\ i mushc gentem flluftrautt,natrarc pofsint.Etlicet de origine dus mores &lin iiEd l^^s apud aurores para cftet,eamtamcnScythicefl,3 liSSfl ^Ê guahauddubidemoftrt.Pliniusquocj;grauiimusaiitor,inA' la circaMotidm lacum,Turtas ufq; folitudines faxofisconuai a ai li^^ Tur&trumla la lib.afperas accolere prodidit.Inprimis itaqj inopia reru coacfijUicinasnationesla. a. tTOtUM' trocinJjspotius,qumlegitimisprlrjs|infeftart.]VIoxcrefcenteaudacia,duceO- ). thmano uiro bellicofilimo cVcallidiffimo,non fol ut priusrapinis C incurfionib. b. li i 1 fed ia aperto Marte conterminos populos inuafert.Cuius fucceibrOrham,infeli ae fuccegio, citer cotra Tartarospagnans,cummultisppulisgentisfua:GCtrubuit.Poftqueiii m ' Amorathfcfhis imperator, ubi ita imperium auxit, utufcp ad Pontum long la* if 1 finesfuos extenderet,debitum naturae perfoluit. SuccedithuicBayazith, qui ai teep eum pari audaciafinitimos populos inquictaret:captus tand magno Tamberla la 1 :s fecit.Poff qu quatuor imperatores no.cingenti clade gentis fu fin audacif fiiae ( U> fucceflerunt. Quiquamuis de gente Othmana n fuiffent celebtes,tam bella gef-30 ) i \> fer unt. nam Celeby multor populoramuidk>r,partem quoep imperijTrapezon I tis {ixbiugauit. Soleyman, Tamberlanus tributum rependit. Orhan fecundus, cui s, 4 multas urbes Afia;& Ponti expugnauit. Muf autem,cum Orhanum dolo fa' 1qui l 1 teremiffet magnam partem Afix in fuam ditionem redegit. Poft Mufem culMicbomttb. V 1 (menimperij ad gentem Othmanam redijt.Machomct itaque ex eadem gente po t! titoimperio, Saracenos, Gordianos, Perfas Cappadoces uarrjspraelrjs fudit! ] f nomen^Turcarum ita clbre ecit ut iamgentes Europacillud reformidarent. A( Amoral!,M4 Cuius frater Amorath qui primusTurcarum Europam in cumexercitu traiecit, t, ebmetijrdttrn multisregnisEuropac dcuitfis memorabili illo pralio ad VarnamVladislaum 40 i fortiflmregemHungariacummagnacedepopuliChriftian debellauit. Hu> 1 res geRas filius eius Mahometus in tantum ftiperauit ut ad folis ortum SCocius 4 cafumplures terras, maria, infulas,populos, regna, imperio Turcarum folusipfe Cuius uidorias fi quis uelletrecenadiecerit,qum omnes decem fuperiores. lre,profec:o maximam partem Afix & Europx enurneraret. rtx. B<tydzitbc- Nc contentus filiuseius Bayazith.qui hodie regnat,tantum imperium maio 1 ribus fuis partum cferuare:fed plura cafiella SC oppida in ditionemfuam redegit, necin dies ceflt terminosimperrj fui ufquequaq? dilatare. Croaciaigne ferroqs confumpta,et crebris incurfionibus pen exhaufta, nuper celeberrimurnregnum PoIomsinuafmSCabducensLxmillia Chriftianorum,cum inaudita crudelitate uaflauit,
8C uaHaufc damnum intutit. cui nifi cito per maiefht ueftr Si cxteros prindptk Chriftianos fuccurratur.paulo pftipfi eti hofli immaniffimo crit miferdumet deindequidmali ex ipfius ruina catterisregnis ipli adiactibus imminear, opiim Btiydzithi fiUj ntdligerepoteftmaieftasueftra.SumenimhufcBayazithofilrjnouerri, quorumi b< nouent. nomina cxprimere non piget. Eft itacp primogenirus filmsdus Ma homeih Ce- m lebi,quihodiepraereseftin Amafia, Secundogenitus eft Churchur Celebi,qui i ) - ''f! , terra Charanian. Tertio genituseft Sy-nan : prxfeseft in Celebi.quiprarfs eft in l DomuslycircaRhodum. Quarto genitus eft AhmthCelebi.qui pra-fes filin L i unaexprouincijs Gufunchafan, in Perfia. Quinto genitus eft Muraih Celebi. =- --w. Sexto genitus eft Hally Celebi, qui prarfeseft inL ioo -" ~M~j quiprarfeseftin Trapezuntha. q te~le,.iy i Chapa. Septimo genitus eft Hallamaflach Celebi qui ptxis eft in Cheftemoni. F Reliqui uero funt mcuria parris, qmbusdominia hucufqj nontuntafsignara pre. P ptet infintian.Et ut de ifta peftifera progenie maieftatiueftracplenifma informa E( funt ipfi Bayaziihofiliar odOjquar ti detu*r, tio primaeft uxor Ahmath afc x fili] Eiufiemflt B Di ofto. d ducisStephanideBofna. Secdaeftuxorcapitaneilaniciarior.quacdicitur Ag' g ga.Tertia fuit uxor Vfunchaflan.quat hodie uidua eft. Quarta eft uxor Muftab phabegb.,quiprEefseftducatus(n<fiSabbe. Quinta eft uxor fili] Tamb afea'. S 6 Sextaeft uxorIuflelahrr>3th,qui ratfes eft Vaulone.Sepdma eft uxorfltj Ieddiap tt raath. Ocfauaeft uxor Mufcaphabegh, pratfs eft Chrufntze. Nunc autem qui "ni L l'oCl > confiderandifunt proipenfucceffus Se bentgnxfortunxhuiuspeftiferi draconis, s"'Succefpt' re T" j; ia tatnin amplificatione irnperrj,qun) in procreatione filiorum. Sed nemo miretur Tur~ar~teltlt cal canin. ttum q quopa<flores Turcarumexanguftifsimisprinciprjstambreuiicmporead f faftigiurhperuenerint.'multitudinenim princip Europs.odia atc inteftina bel laiugiter inter eos, praccipuam caufam eflecrediderim, Ars quoq? ir)!l!jaris,qua q quondatn LacedarmonrjS^ Romanitotum pen orbemfubiecerunr,apud mulros ttonarchit P principesEuropaEextindaeft. Atiurnmaimpertj Turcarum pnes un principe Turc, h reddiius pofsrder, habetirr,uniimperatonparent,unuscundaregit,unusomnes S &utiHmmattmd)cam,unustStumdomtnuse<hca:[enucrdmanf<p]a,& ad!tb)ta ei eiuspericIitaripoflunt.Praeterea dirciplinamilitarisapudeosadhuclocomhabf*. rjO NuIlauteftdifcrimenuobili'tatisjUelgeneris.Is namqj generofus habetur,qui. fc fortiorin belloextiterif.Is pluraftipdia meretur,qui fonius dimicarir. Vnde pra: ir miatanta milites ftrenuiores reddunt, ut unufquifcg caeterosfortitudine fuperare ci conetur.Vt igitur maieftas ueftra liquid cognofeere poftir.ctra que hod dimi* a caturafitjhccmentariolOjftilorudiaccralTbexponS, quibus magiflratibus toti tumimperiCaula imperatoris Turcarumgubernetur, quanti fint ordinarrj red d ditusimpertj.quaffmt gnera milit,6Cnumeruseor,modus quifit conftrudi e: exercitjCum imperator ipfc bello intereft. A' gubernationeimperrj exordium (a tr niam.Summagitur torius imperrj tribus magiftratibusgubernatur.quoium fum Imperij Trcj i \m\ tu admuiijtTitmuseftQ.uatuoruiratus,quiipforlinguaappellantur Vefierbafcia.Hifunt princtci < ci tio. (.5 confiliarrj, qui quarer in hebdomada fedent pro tribunali,in loco qui dicitur tio. cipes imprraiori Duyan,utauditlegatos nation, &hominumfupplicationes,quas fefert.Hiquoq)iudicatcaufas,quor5gratiaprouocateftadiroper3for?,Etcum quishorum depofitus aut defunausfacrit, alter denu iubftitL!it,ut fit femper ma giftratusQuatuoruiratus.Poftqu fequitur magiftratus Duumuiiarus,qii dicit Beglcrleghi.principesprfidf.Hipraefunt prficlibusproutociar. Et ur hicma8iftratusmeliusintelligatur,diuifio totius imperij hocin loco recenfendaeft. 0iwj nniaaqj Turcarumrgna in duas partes diuif(unt oritalia qv nuncupatur \mperiuin du tx\ t Natolia:6?occidtalia,qu dicitur Romana.Natoliafiraeft ultra Hellefponrum <kpartesdwi* a~~ Ain H.IHI. Bithynia, Afiam, Cappadcci, Paphla* Aitar. ^%ctinetin(epxouinii0&!bipas, ,.c." iii. $ goniam,
goni,t Caria, Iafulas uer principales quatuor, AeoIijIonfan^LesbSjet Smyr ftinr,&adeorum linnam:qu:EomnianoftrofCuloTurcaraduentuimmutata tingumm'gs g guam accomodata.In ipfa quidem Natolia iftafunt linguar genera:Gracca,Itala nert. S Scythica,Armenica,Aggiamica,Cercafica,Zifsica,Egnafica,Menglorica,Vua. xxxvi. prazfidesuexillares.qui 1 lachica.&Ruthena.TenentitacptotNatoliam 1 TurcarSlingua dicuntSangiarchf ijs enim iniperatorautontatem tribuiterigen di d uexilla in proprtjs prouinciis quib.prarfunt.Quor quidpraefidrefidtie 10c proprrjs nominib.admatotrei intelligentinominabimus,uidelicet Amafia, ca 1 Trapezta, Capha Cheftemoni,Burfa Domusli uel Seteli,Sarchan, Karaman, 10 t to 10 Vfunkaffan, Aydimcntes, Languri, Kermen, Enguri, Boliafsiria, Eugheri, laia, i 'i~m<<tt<. ( Romaniat CharafarchenjGhenimuflbln^CheffejMiiilijEmittili.Sylchup.&c. uero ctinet proutneias iftasrpart Dacia:, Thraci, Dardanii, Achai, Pdopoiv V f r 1 nefum.Acarnani^MaccdomÊpirum.Rafsiam.&rllIyrtepari.Etipfac promu cix c gubernatae funt per perfides uexillares, QueSangiarchos x X v. quorum loca t refidentiaefunt JftaKiliae.Nicapogl.BdynghjCallipolijSercr.SalonychjNegro) r r pontcôrea.ArgnocaftrOjIamanejPrefrer.Oheid.VocetorumjoftadinjCer nt SmtSerottitfi' r C nom, Azigan,Scodri,*Smederouo,Borna uerbo,Zonnya, Kruzze, Suonick ttt Zindtrtu, ( drcaTaurinum.TurcaritacprcgnainLXi. prouindasdiSribuuntur,&in qua.0 tire* Ttitrin.j alibet funt milites qutbusagri afsignati funt unde uiut qui Tirnai appellantur, q Ii dequibuspoftamentionfcicnius,Beglerbeghefgo,flueprincepspraefid,qui(n h* ltbet in fua parte fi neprxfidib.imperat:uiddicet unus in Natolia,alter uero in Ro > ProimcM r re mania, &fi qux difcordix inter milites ortxfuerint.ipfi drfcernunt.quorSqj iufi g(MTi- r i nullopactopr^fidesrctraciarcpolTunc. Et quia omnium poflcvTionmilitarium s rollatio ad fo lumimperatorem pertinet. quilibet nihilominus Beglarbegh in fuis afccndcntad fummafprium t prouinerjsconferre pote(t,cui u ult poffcfsionem t a {cquinq;mi!!e,hoceft ducator centum, Per hos igitur tres inagiftratus tota fumma M~g~ttH impertioptirngubernatur.Suntprgtereaa[tjmagiRratus,quilicetimperiSngu [i K -*{ bernent,tama?qui(at&iuRitituentur,finequibiisnull imperidiu ftarcpO' 1 'S teft,adgubernationimpertj iura pertinereuidtur,Pefcherchadi,fummi ludkes O jt Pejchercbadi V mdicis.i exercitus,quiduofunt,unusNacoliar,al[erRomania::quiiudictomnescaufas,tii<! if ciuiles capitales, pro quib.ad imperator prouocatio faAa cft.Quinetiam hi pof i i t funtretradarefentdasatasper imperaror,fictralegMabometi Iata;fucrint, i quiafccundumipfiuslegcomniaiudict:qi .'ousfcnipcraditusadimperatoicpa- c ? tct, Nec poffunt praefiderehuic maginracui,nifi ab origineTurcus fuiffet,ide(l 1 i-Mirsloman,ue]circuncifus.Sccundus magifrratusncupatur Muthti, id. e(i fuir> Siucbti-1 : i muslegis intcrpres:qui qude aliqua lege ambiguitasoritur,i'pie difccrnit,& ex plicat.quidlex ipfa f iura uelintteuius fententia non poteft prouocari. Sunterii Hoieris legi; Moderis,idcfllegisperiti6^dortores,quoscfuluntprouarrjscaufis^necefsita a periti. tibus.Sunt&Thepnterderi,ideftadminiftratoresrationum, i. quorumunus pro' ' s fbtphteriery. cura rationesNatolise,aIter uer Romani*:qui magiftraus eximix ignitaiist>{ d 4' 1 R babetur-Nunquam au!a imperatoris di/cedunr.ficut $>C Verbafhfjidefl cl ab efi liarij.Etquia dcqusftonhushicmcnioncmfcci'inuSjfubdcmus eiundc proue* &ciitwimpe' niant omnesredditusimperatoriordinarrj.&queit mmaip '' f forum. Ex uniuer a rijTurciun*j itaqj fumma Turcarum,& domusin itnpcriofuoexiftentetamCliriftianor^ if aliarnTiationquguiritim pendunttnbutfingulisannislitex fodinisauri,arg' inNatc ti,ferri,plubi,araliormeta!!or8,acexSylamonetartinRomaniaqj lia, hem ex aurifodinis in Cheftemoni,^ ex fodinis aluminis in Natolia. itemex ferki Bonihaf ,Ort>hza,3( ex uecT-i'galfbus in Burfia.Item ex pifeibus (litis l ma rinisqifluuialib.ItexredduibXaliit in Romania in Natolia. It ex derimis cp i-5 fifpafcuis
3ipafcuiscuti(floraanimaU.Itexomni'b.frugib.&cxten'sterracnafccntib.Item ocportons in Natolia.et ex Schalogrjs in Romania, id eft doani's fiue uedigalib. (t extraiecfhiCallipolitano,8 aliori locor. Itemex hsercditatib.mortuor, qua doexdfera [eminis propinquor deuoluunfbona adimperatoltemex tribu touariarutbi.qug funt in Romania, Morea.Epiro, Moldlama, Scio, Calloier, gCRagufio:Similiterexurbibusprouincrjs,qua:funt in Natolia, Charam, Sy SumtMtrihif ab Finica, Candeloro, Capha, &C alrjsfatrapis maioribus s, Symiflb, Anguri, jiope> terum. Sed l0 uel minorib.habet eirciter quadragies centena milianummorum aureorum. qitiauarijsnatiombus SClinguisterrarumimperat ,neceOeeft ut fine uarrjfcribae ~1 tameninter eos unus fupremug can >'& SC cceUar.rj,fecundum uarietat U'nguar.Efi: cellarius.rxcis itaqj St Icali's Cf Ii'nguaGraca (cnbunt Hungaris Moldauis fiuc V Valachis,Sclauiset Ragufcis,IiterisRafcianis, Turcis prxterea, Saracenis,Perfis, Sl e ii po, ArmeniSjSf xteris nationibuslingua Agiamica, Arabica, uelPerfica Atille qui| Scubrum uerfittu. cl cftcuftosfigilliimperatoriSjNifancibaftianominaf. Singuliaut principes c5filia rr peculiarefigillum habent. Pondis magiftratib. quibustant imperi guberna, rtj tt tur, eniendumeftadeos quipalanoimpcracoris feruiunt: Miniftriautimpcrato ri risomnes fiintimpuberes,eliguntur^ eximig uenuftads,in florextatis fux,nomi, Ji: nantur Sphioglani, fiij nobili 8CfecunduiT\ anaminifteria uaria nomma foriu U! unt.Quidfuntdapiferi,pincerng ,cubicularfj,cuftodes rerumpreciofarum, quos F< 1 cF Haznadornomint.cum^ annos pubertatis peruenerinc ad maioresdignita' FtUtio mini ad te tesa(ccndit.Nmultf eor prfidesprouinciareii'lciuntjfecunduirtutes & me jlrinles, er re fo gijjliputert:. ri titaeorum. Maior tamen pars eorum poft annospubertatis euftodes corporis inv 21 hi S peratorisefFiciuncur.Ita qui minusftrenui apparent,retinentprift:inum nomen, & SCdicunturSpahioglani magis autem ftrenui, Soluphtuarrj appelltur. Cum igi [l turimperatoriterfadt,eftftipatusundiqj cateruis horumcuftodum. lnuna enim c f parte funtSpahioglani qui funt circitermille & fexccnti.ln altera parte funt Salu s Sdteiium w P ptliuarj,quifuntcircirerquigenti:qui omnesprxnominatiuiuuntexftipendio.int w aula. menu g grediuntur pretereaquottidie palarium imperatoris propter ornamentum sSunt altj cS dC magnorum principum filrjcirciterfptuaginta qui appellantur Mu t; tapharicd,&hifiltliberiab omni onere militiaeSâule,nificumipfeimperartor c eftin exercitu,ipfisquoep neceflTe ut militent.uiuunt ex flipendio. Habet etiam eft p il ex imperatoralios corporis custodes,qui funt optimifagittarrj,elec~H numrolani- t Frincipftlij. z zari mm: olachinuncupantur.Hinon uadunt in cquis,SC funt armati frameabre S u i ui.arcucum (gittis promptis ad idum.Schcuphias byrreta in capite defert,albas S 8 &reclaSjCircuh'saureis redimitas,& ueftimtafticcinca. Hienimfinit precipuieu Sagitttrij. (1 ftodesimperatoris,cvm itinere eft3nuncp equo imperatoris difcedtes:numero> ab IL circiter (eptingenti',&;ftintdiftincfipercenturiones,6<ruiuuntex funt ftipendio. S lanitores,qui etiam ex Ianizarijs creantur: quorum numerus eft CCC Ca^ C Sunt& CujlodcS. P piduocantur.Hi etiam uiuunt exftipendio.Sed Mehtery,tentoria& papilio4011 extendunt,&.omnem fijpelletfiilemaulat difponunt: qui circiterfexcenti funt. 1ns n lanitorts. imntpraetereaartifices diuer(rumartium,quaeadornamentum aulx imperatoris l pertinent:quiomnesinaulaimperatoris uiuunt,tanquam mancipia. Imbrahorba t ftia,eftmagifter gazonum.Imbrahali dicuntur, qui diftribuunt uexilla.Segmen J Artifices. baftia,eftniagifteruenationis.AliamultaofFidaomittuntur,gratiabreuitatis.Sed poftquam de magiftratibus,quibus imperium gubernatur,& de miniftris ac eufto dibuscorporis imperatoris abunde difleruimus,fupereft ut de generibus militum MiUtSgenerit Simodo conftruendi exercitum fermonem faciamus. Suntita diuerfa gnerat "n'!itum,uidelicet Thimarci anizarij, Afipt&T I Acangi: de quibus fingulis figilbtim traclabimus. i Thimarci iint milites quits omnes, uibusger ab imperatore attributus s Tbimurci, f q
il 4 eft,
efl, imde ipfe cfi quatuormilitibusloriatis ui'ucre pofiii: &fie Th'mar apud ces intelligitur ager unus,de que quinqj milites uiuunt ex decm is per fubditos pro. mciar8,dedomib.&omnib.terra: afeenribus datisiûis ipfi agri n funt atquan les. Quia aliquis eft.qui poteft d iuidi in x X, x x x, &x impartes Th imart &tam Agroiv&mi i ab unopoifidetur.Sedad inftar magnitudinis agri proutu.talis poflflr equites fait numerm. flue milites tenet. Vnde cptats bmnib.agrs miltarib. maiorib.f minoribus, quingti;milituer6,uf, quihabtuririRomaniainumerofuntquatuormilliair ginti duo millia8Cquingcnti. In Natolia uro facftafimili fuppvtatione.numero funt quinqj millia etquingentimilites;eXquib.omnib.Thimr,in Natolf'a fcilicct Equitcs.&Romania,refulttquinquaginiamilliaequit:quloitinesobeditfuispraJdiM1 i'i, 1 I bus,&'tempe)-Hantparatt ad benu,nccahuda!tmentahabentq;fXagr~ti)H. Sem Chriliiani ili cundSaut genusmilieu eft,qui lanizarij dictur.Omnes iii'ni pedites funt,&txx e tet [*b Turc*. ftipdio Imperatorisuiuunt, &rfcmperfuntubiIiperatreft.Maiorparseonim n r eft ex Romahiai8C ab origine Chriftianor. Quia femel in trinio fit deleus per imbuan n totRomanij&colIigturfiliifubditorjeos^mittatinNatoli.utibJ tur Iitigua &C ti ritibus Turcar.Giimâd annos pbertatis peruenerint, exercitati inarmiSjquittiagisftrenuifuntjpeditesefficiniurjâdcuftodiifnperatorisdepu u cpftanfeus Agga ? tturj&inipficuftodiafuntfempernouueidecmiliatqubr nncupaturjUirmagnxauthoritatis.Quiautrnihusaptiuidtui-milta'aCjdcligtjn- 1-tq =r i" Il turadcuftodiendasmunitioncs&:arces:i:funtcircitrnumeroxxx.inilia,qui" obedit fuisDazdar,id eft cafteIIanis,uiuentesex:ftipdio.Suntaut*lanizarij mu u II nfmentroburimperatoris.ei^fuhtobfequtiftini.tunturîpfumctraostu ~s:A~J'api. mulrus &rfeditines,A{Ipi,funt milites gvegr'tj mihusexercitatijacpt'eciocdu II <f}i:quoraliqutruntpedites,aliquiueroequtes, Hitiaclaflem marinm intrat, habentespfoftipendiouiritimalpraquinqperdc.Detalia&tgencremilit qua n tumipfeitnperator uult,tant cducerepoteft, c fint uulgares,ct ad pugndi in expertijtin pugnaterreftricp nauali.&?polTunteff Aflpii Ghriftiani, q^Tura Accangi.cx,di aliacnationes.Accangi militt ad fortuti Gheagtis;Strfine ftipendijs, quint jnAJcortntti pat tempredgdancimperatori, C qui ftreriui apprucrintjThimarciîel aiteriuss '> Ci i qvintMpcfiltf dignitatis nom ^ grad frtitur.St qui exercit ordinc clutsfcrreis, hiftii'l f Uxarrogat tes in ftationibus fuis ftare cogt.&fimper praccedtimperatprjeiqj ui parr, & (; principi. appelltuf Zaufti: numro funtquadringtijUiut ex fipcndib.Sunfprfcrca qui Zm&i mutoidammilites prodigiofar5uirii,quictraquinq3pugnarepefhibntur. Snpendires. i circaui Kehli.um quoq? pro qufnqj miIitib,fumt,Belsli uocantur:numerofitt c c.uel i' Conili.uutit exftipdio.Sunt & Gonili, qui in arte gla'diatoriaperitifi'nvibbtufj maxi-1 y maâgilitatelanceis,<gittis3gladqsexercturSutfempr equiteS,qiior nume Mufllymfunf, quimunitiones,ca' mufjdym. ruseftcent^fexagintajuiuntexflipendio. ftra.Sf propugnaculacftruttquormei'ceseftdiurna quinqj fpria,quartus ex uyd. ditfia prouinciaintrat exercit. SedlayafuntTufcac,quipropriiscxpfisinilitt cS MuCflym.Sara44 Sarahcri, quiaexetnptifuntabomnialioonereM'pfiquqûiasmdant horihabt ftipendiu ab imperatore afprii quatuorper die: Iiominesiint agreftes, f alrj qui fequentes exicit, omniauilia operajexercentificut &T fuperius nominat, id eft MufTelymSÎaya.Hiomneslbntjperquos militiaterreftrisimperatoriTur Turcd Clifiis car perficitur. Clafsis Turcarumimperatoris ctinctad fummuelaCCCcfufrm imperttto 1 p ris. putatisnauibuSjtr/remibus.biremibus, alandiarrjs,grippis,8iâlijs generibusnauigiorum:quaecapitcirciter hominum triginta milfa, &ipfam pararc folent Coiv Vaulone. Sedcumfintin ca ftantinopoli.Nicaonise, Call/polt, Negroponti C homines utplurimurn agreites,&f ad naufgandum inexperti,magnas uires habc renonpotefi; cuius capitaneusfempereff prarfsdus Call!poli,etilii quiip(am in, traiit
& officiorfL oantjOmttcsratprcciocoftdaljfecaftdumdiftiftdioftcincxercitij Peregimus tandem magiftratus quibus gubematur imperi Turcar. Palatal quoqj,quibusminiftrisregatur,abundeexplicuimus. Gnera quoqjmilitudiftiri' ximus,acmaritimaeclafls quantitatem Si.quo inloco pararifoleat oftendimus. ), Nunc fupereft,ut defcribamus modum caftrametandi, cum imperator ipfe perfa- MoiuScaftrta 1 naliteradfitincaftris. Priusigiturcaftrametatores eligtintlocum aptiorempro0 mttm P caftris qui tutus fit ab omni impetu hofti,ex quo de f acilihoftes expugnare pofi fint.Eligunt itaq; quod habeat montent uel fluuium,uel paludem, quibus muni. m 3C ot riorft.qulocumdefcripto ambitu caftror,fofltis altiflTimis uniit, Poft quae iC l fequunturcuneiacutiflimi in circuit,cathenis defupcrcolligatis. Sequitur poftea ordo camelorum,qui commeatum i impedimta pro ufu caftrorumbaiult. i Poft quas minor altra foflfodit in ambitu, cum haftis pro maiori tuitione in Il 1 c circuitu affixis,quoinloco Sarahori, Iaya(&Muuelymrniiones ihabitattoncs s Locdtiomrd f Ij tuumlmp.TM fuashabt.Pofttotualidasmunitionespedites,quiIaniczarrj dicunt,per multipli t cesambitus papiliones 8centoriafuafgunt:in quormedio imperator ipfe cum 6 c 1 t<aum. fuis (1 pueris & mniftris ornatifs.ttoria habet.Eminentpraeterea duo maxima cor, nuacotra hoftes,cotra quos pugnandii eft,adhaertiacirculo caftror,in quib.coLn locati li funt quits cum fuis praedibus.rn uno enim cornu funt militesThimarcrj, y qui 0q agrospoffident in Remania: in altero uero, qui agros poffdent in Natolia. In c capiteuero cuiuslibet prf ldet princeps prg fidum.id eft Beglerbegh.At in medio horum cornu locantomnes cuftodes corporis impmtoris, hoc eft Spahioglani, h J S Soluphtarrj.Solacchrj, cZcateriaulici. Poft quos fituata funt uaria genera machin Mohspgn* narumet tormentorum. Cum igitur pugnandum eft,'in qua parte impcrfjbellum d. n gerendum eft,Beglerbeghillius partis cum fuis praefidib.pugnam incipit. Quod 1 ? fi contigerit'militesilliuscornu abhoftibusfuperari,moxaliud cornu opem fert. fi S Superatis ambabus cornibus pugnat omni gnre Meflalym dC tormentorum. r Deinceps cuftodes corporis manus conferunt, ulrimo Ianiczarij imperatorem ip^ fa fuminmedio duorum cornuf collocant,ne forte uertens ipfe terga hoftibus eau-w fa fainternecionis totius exercitus conffareuideatur. lu Haccfuntquaedeimperio Turcarum longisperegrinationibus, fubrilicpindagationecoperimus:quippe cum ciuitas noftraRagufiumjqux in confinibus ipfog rum n fita eft, quamplurima commercia cumgentibus illis habeat,non defuntnobis i h fiicultatesflngulaperquirendi. quae quidemhumili fermonej&fineulloelegantii fuco tie fcripfimus,non ad res Turcarumextollendas Cad incutidumterrorem m maieftatiueftrae,cV: exteris principibus Chriftianis quin potius, ut clarius foie de m monflraremus, fi ip fi Chriftiani otenti Turcarum recfloiudicio perpendiflnt, p ui uiresepfuas agnoui(Int,iam pridem deimperio Turcarum atftum eflt. Nunc quaefoanimaduertat maieftas ueftra,qui fuerint ante pauca tpora Tur> (3C3 imbellesgentes deuicerint, SC cs, qum uanis i.falfis terroribus imperifuum 31 auxerint.Reperiet npe eos fuiflehomines agrefies et inermesjinopia omnium re rumad latrocinia frapinascoaclos.Perquirat diligenter hiftorias uariar genti, ^J Afatifcmper molles. m Romanorum onumtauoluat,inueniet fmper Afiaticos fuiflmolles &Ctimim e dos:ut extat uulgatus jlle Iulij Caeftris ttulus,quin curru cum triumpho Ponti corediret,infcribiiuflerat, Veni, uidi,uici:imbell eam gent nulliusqj momti eRomani,orbis fer quond domini,per plures annos contra xiftimans. Siquidem Numanti un urbe Hifpaniaepugnauere, qum cotra totam Afi.Quid ergo tam deuiciflf Quid magnumêntes Afiaticas imbelles, 6 femperferuire aiuetas tamarduum,GraCu]os effminatos,inteftinis odijs femper diffidentes,debellafe? Qtfid tam grande, Rufcianos & Bulgaros, homines inermes,circa metalla dC pecudes
tant gfterofam Bofnehfs dbacchntes,d<r pecudes occupatos,(ubdidifl:'Quid dcdition accepiflf Quid denicp tam iidentibus inter fe principibus Hungarix,in nmtdas ~ inndas <ponte firenuis principibus Europacuere dormi[anttbus,gntM uires fuas maieftas ueftra,S fefc dcdentes.in dicionem fuam redegiflec'Econtrario carterorum principum Chriftia norum examinct,gcncrofi tatecn cV potentiam con fiderct.Nunquid prop innumeros annos ferentfimar maieflatis ueftrar, Hunga mngdri, ria populofifsima, tamen adhuc rudis, contra Rotnanos orbis dominos fortifsim pugnauitCtngentescj} dades illis inculiir'ec deinde pro Chriffiana fide quoties Sara cenos debellauitfnunc florcntiflma, artibuscp militaribus apprim inflrufla cui Turc*exerci quodamm odo nulla gens,nullacjj potentia refiftere poteft, ut ex gloriofifsimis ui,'i.t dortjs conftare uideturrcontra inlisima mancipia pro Chriftiana fide bellarenon 1 tusquaUs. aiidcbirr ufcj ad internecionem profequi non pateturr'Qui'a furor eftprofccfo deterreri potentia Turcarum. Quippe praetcr quinquagintauel fexaginta tnlit r equitum, & decem milia pedi'tS que fupra retulimus efTein exercitu Turcarum ri reliquum uulgus iners & inerme eft,ac uelutgrex pecudum ad libitum uiVorrjs (t ne utla pugna duci poteft.quod fecus in prouinctjs Chriftianorum contingit.nam 1 C uulgus armis aptilTimum eft,&adpugnandum 0 ffrociTsimum.Exurgat ergo commune bon um & utilitatemn marcftas uefira un cum principibus Europx,qui li deOderanjf prcdente C HR i S t 1 cruce,arma contra hoftem facuiff/mum fumi t templa, uxores,liberos te.Fidem,patriam,leges, parentes cp chanTsimos defendi 114 te: iuftiTsimocp bello, auxilium diuinum uobis non defuturum feitote, CAESARI CAROLO,EIVS NOMI> INVICTISSIMO nis quinto,Faulm Nuccrmiv.lomutEpiftopm S. D. tua fingularirdigtont*tifc lî^Ta^^l VldoqwicmomnibMnotifiniumefl,inMiifii))ieCtc{tir,tcf>ro t m f/N$|RS!s\*i! *nimimagmtudmt,nibiUluidnuncm<igis quimbtUum inTurcMmediUri,quoiqMdmno* a iudicioetum gfoncu M^Sut0êorum Profpent<item ttudacum atq; necefarium ita omnium 11v^w I! temularerl/osquite armis,aiubm,tqt4is,cy i tbeftturis <tdiiiutttunt,quut IjfNS^Jiiii fumfitttfcuoluiyttt l's j|ys^îga egonihilaliudpricfliirepojftm^falttmtibipeculiciremiltqueapertdmnuliticcpottntixacui' CI cjlendere, [ orurum quibws Turca potintint cognitionemprtberc tefimuluiam l'p/t bmiierjdelitercfc tantocumbonorf, militariex ttrtefarto perutnenr.u i qui hicfbratutio adtmitwimperij magnitudinem terta II d ducibus emilitiemdgiftrvi rtmeiit contraeorumer " C m s inutnitifuiepofim.rj Chriflkni t, milites exemptaerumpneteriturum r injlrudi, meliorem commodiorem ey belhndidifcipliitam percipunt, tifci ? difficile,quipojlinjinitat easipfosTurctsdebelUrequeant.QKodquidemnoneritadmodum quotandem Italie donaueri/s ui&orittspilcemAie'o prittdtim ffeiam magnifia, neq;iilfinegratinDeiomnibitttic dfi ,tt<fr n nimum Cbrijlianifiimi gis Fmncifcialicibutforons r f nuptijstibi <tdedeuinxeris f {s quum obpropnm
n
r 't admodmetiZdealijsprincipibMChriflianisfpeseftfkum.prfertiniquiBeatifiimMpaterPapaClemeMre uotii Clment ommbutnonfolum fa ligiofd promptitudinepfosinuitef.qui utdem i quddtm q resfacus Cf nonfd tlo> mentem corputipfum ai dicauit. quoniam Et crus,uermmlixm bukfanil$imt prouinciic apudteUudem la 4 64 er o propofiteft,udw[t quentieminime qtuerere tantifidle Cbnflwitdinmhicin re mihi endere ,fed ipfacommodiiut* proctmU&Tufcifermoni(orndmtnt(i,tanqudm res(uperfluds,prttermittatn./ttq;utuerba cirt rerumaibfytemporti cipitntur,jimpliciori uniuerfeUalUcommuniorilingua utar,quofubflantiam atq^ dermf' cAuerbommuanitdta>nifiioneperciperefjaUu/ipoffa.NequemireriioptimeCiefttr,fiegoipfehomo limites acde ltali<ttranf}erim,deebutmilitinbw longint[> r ft adtalumtoge,f<scriiqi initUtm,qiti nunquam regionibutloquiaudea. TibienimperfuideMiulim,mediutinaprecipuaq;digetitia,auxliofittnmorump''n ufwn cipum,rehtione exalcnttum ducum,milttum,oratorumtttc deniq;cutufeunq; onditionsbominum effb c mihi ut ueram notitkmreruminnoftrifLiants Chromos deferiptarunt parurent. ue quidibromca, quod, Q edere/ijti in Dei Uudem, atîntudintuorumq; auorum perptuant gloriamcedat, breui ut pubUcum tuimus. Vale. M, D.XXX. DatamRoms>andecimocalendssFebruarij. M, D. X>4tnmKomn,uniecimoC4lmdu$ebrMrij. XXXI TVRCl y acv
RERVM COMMEN TVRCICARVM EPIS COPI NVCETARIVS, PAVLI IOVII rini,ad Carolum v.Irnperatorcm Augufium; ex Italico Latinusfadus. FRANCISCO NIGRO BASSIANATE interprte; i i'lrfarT. feMwsrgniasji Scythis, quos nuncTartaros uocamus.qui/b* 7 Vrcarumnatio figi [itudines Cafpium marecirca Volgam fluuium inhabiypwp ultra ^fe* tant,originemdubioproculducit. Idquod exipforumoribus, iP j|||j|)'exfacie,exu(fagfttanim,ex bellandi confuctudine, ex fuper|P M l ">a deniqueloquendiforma.Scythica; fimili, facile deprehenditur. Annifunt plus qumfexcenti,qud rjin Afiam minorem quo in toco prd ac bellis continue 1 li quatnNatoliamappellamus, perucnerunt Nttoiu jncumbentes,qumplurimalocamunitapauatitn rubiugarunt,adc ut populist illis,quinon admodum exadarma exercere nouerant,magno terrori eflent. Ne JO tamen principem aliquem unquam habuerunt, fed ueluti Aphricas Aiarbes que q illam ampliffimam tyrannico imperio q quosuocant,diuifiperturmas,regionem ducis Gottifredi Boliohiaduentum,qui utC pofsidebant.Caetcmm fub magnifici P terram fandamacquireret,cum trecentismillibus peditum,atque eqm'tiim cent< tummillibustranfierat marc uires inunum contraxerunt: acfubregimine Solii ti mani cuiufd excellentiffmi duos prope ciuitat Nice Chriftianos aggrefl ma- K n n ma'uta,fuf!tandemfugatptunt.PoO KktihitfoiiM x ximisnoftrorumlaboribus.acpugna AntigonU & hune Solimanum Turca-perpluresannoSjnulIum <iuccm,cuiusextetmemoria,>tAntigonophi h praa'puumhabuere. Verm circa annum Christo nato M.CCC.Ottoma- Ii P Uppifiliecodi nus n quidam filiusZichi, quitenuis conditionis homofuitjnomcnîresjac digni >' lorcdicffaor te 10C imperatoribus,ni' tatem inter Turcashaberecpit, Atcjjis extirit,qui Turcarum mirum tjs qui per mafculorum recflamlineam defcendunc.nomcn familia; dedir. n Is Isinquammagnum ingenium cum uiribus corporis coniundum.ac fortunam mirumn modum'fauentem habuit. Plurima locamunita, Pontico mari jadiacen' tr ti dcdionem accepit. Sed egregias fuas uidorias maximopere nobilitauit, tia,m d< debellataSiua ciuitat pulcherrima.quaean quitus Sebaftia dicebatur.i Rgnauit t si Siud,qu Settai Cubfii ifluoUm, nnisuigiario<fo.Defun<!usq; eftilutis noftra: Anno h.ccxxu pontificauxpapaeBenedidi xi, P ORCANNES. t ( Vccefft Orcannes, quipaterniswrtutibus immenfam anfmimagnitudinem, i Liberatifas. regionibus artem adiunxir, Liberali! i^jcfubtilioreminacquirendfsfinitimis t; tatem erga milites pro comite perpetuo habuit:qua uirtute nullam uiuidiorem P princeps aliquis habere poteft ut magnus atque ade immortalis cito efficiatt tur. Copiofus ac ingeniofus in militari apparatu, nec non in nouis bellicismad chinisinueniendis fuit, Primusextitir,qui familiam illuflnorem fecit,acceptai ic in ir uxorem filia Rgis Caramaruat quac ueteribus Cilicia diâ eft. Is arma in cteawUu Il Michaelem Palseologum.Conftantinopolitanum imperatorem, mouit. DeniP queBurfiam ciuitatem egregiam(ba;c Prufa uetufta fedes regum Bithyniaifu- .Pruph q k expugnauit.Tandem ex uulnere in a <p6expugna[toneac<:epto,quanquam it) k uideretur,occubuit,atq} Amurathifilio uidoriam fruendam reliquit. Impcleue t wuit annis duobus Se ufginHacmortem obrjtj que tempore papatuipr.erat Cle 4n mensfextus, %MVRA.
" v{'M" AMVRATHEJ. I. A MurathesambitN3fus,fimulatorJnfidelis,& quod ad corpus attinct,inuali^dus fed aftutus ac uigilans/empcrcp ad quamlibet occaflon,qua imperium ilaiarepoffet, paratusextititNccillifoitunaquodoptabatnegauit.Namquum intcr Gracit prinpaccumimperatore Conftantinopolitatio inijffet, difcordia docipes,atcpipfumimperatorexortacft.MarcusuerCraiouichiusBuIgariac minus principibus fauebat: quam obrem imperator ab Amurathe tanquam ab Butgdridminfcamicouicinioreauxiliumpeterecoac^seft.Amurathesautemliberaltterirnperarior Mafwit toriadfuit.namduodecim millia eleclorucn Turcarum illicoiti Graciant miflt; t~t))M<Mft)-tt' i r- 1 e quibusadiutus imperator,Marcuin ipfum ac cgteros rebelles fudit fugiiitqj.Por-io trontur. ( finito bello,feptemTurcarum ro millia in Afiam remifitquod jreliquum fuit,pre I d fidij loco fibi feruauit,atq? Amurathigrattas egit pro huiufmodi beneficio quod tamen orig ruint Conftatuinopolicani imperrj ac prindpium noftrorum uul. 1 l. nerumf uit.EccnimAmurathes quum exmilitibus,qui in patriam redierant,accc1 I piSt,CGraciant pukherrimafn efiprouinci,cpefim inter Grxcos principes I conuenire,illico tratjcere deninauif,tititnperatorisinimicos perfequeretur. is i illi crarjciehdiprxtextus fuiti Anguflias igitur Helkfpontiacas anno Chriflianj i n falutis M- ecc Lxui. tranfiuit, duabus Genuenfibus nauibusin eam operam o condud's:quarum altra Interiana.altera ueroSquarciafica uoeabaturiquae pro i X:t o 't s fexaginra Turcarum mtHibus[traie<3iSjtotidefn nurnos aureosaccepere. Turcac: autemquuminGraEciampcruenifTent,totam rgion? excurfionibus bellicisin i a feilarunt,Gallipolimcâcuicina Hcllefponto oppida expugnarutit,atcp ibidem s tratjciendos conftruxcrc: quibus nauesad p dites eqnitescpex Afia in Gracciam iomnia tanquinitnlirmopolis ipoftmodum nauibus Turcaexercitumcontinuaugens,atfp ci Adruncfo= micorum i b imperatoris dcbellans tandemPhilippopolitti dC* Andrinopolim ciui ei t Uttji: Serutiftt tatem magnificam cepit, Inde in Seruiamprofedius maximum prouinci* ter perionsMcef* rorem tneuffit. Quapropter Lazarus Seruiac defpota,&TMarcus Bulgariae dopurs eji. De= minus,ac nonnulli principes Albanie fimul coniuncli.uires in utiumcontule. fpotd,dignitd-1 Turcis refifterent, Qjiumqj inpraclium defcendiint .Chriftiani ferom. tisnomenefi. runt,ut 0:t ;a fXbinii :hdnc ns trucidati funt.Defpota uer captiuus quidem fadius, fed tamen Cipfe paulo 3o nonulti Daim* poftinterfeifuseft. Cxtermferuus quidam nationeSeruianus.Deipoiaepro I tiam,alij Epiru[ prtj dominimortem aegrcfcrens,eamq fummopere indicaredefiderans,egregtj ij u tjfeuolunt. i uirinomen^pretamortejpoftferelinqacredecreuittficnadlusoccanonem.pu' c gione Amurathem interfeciti Imperio prsfuit Amurathesannis xXHl ,.Pcrijt i annopoft CHRisTVMnatum M.ccCLXxxni.fubGregorioundeciraoPoii tilice t Romano. Baiazet~hunc" BAIAZETS, I. dlif Pnizetem, t Amurathes duos filios, Solimanum & Baiazet Verum hic ne im* ttlij rizetlmREliquit armul haberet, Soliman interfciend curauit ac ftatim contra Marnommant. pertj + cumBulgariat principem,patrismortem umdicaturus, magnum cparauit exe r+o t citum, profedusqj ad locum ubi prius pater futrat interfedus, Marcumipfumi i poli eam cumomniBulgaroruaSeruianorumnobilitateinpugnatrucidauiKac uidoriam omnibus fer Bulgariae ciuitatibus cVmunitis locis potitus eft. Neqâ per Bofinam traii' tofmt, pdrsfu multopft, nempeannoreftitutafalute HCCCtxxVl. J Ma- flens.crudeliffimasin Vngaria, Albania &Valachia excurfioncs fecit, Chriftia' periorii nos^ quam plurimos ift Thraciam capttuos duxit. nimuero prudentia fin fi*. gularij maximoq? cm animi tum corporis uigore prxditus fuit: fedfuper omnia S < occafionibus extitir. V*# iolersinprotiidendis,acpatiensinexpedandisrerum rminnegotijs exequendis tantaceleritaie utebatur, ut BaiazetesHildrin, id eft cceli
adiutustotam fer Grxci-czlifulgurcognomfnrcturjisigiturnaturacdotibus b amfubegit. Porr tandem etiamConftantinopolf m obfidionecinxit, Quam ob caufminfo2liximperator,ut Chrtftianis principibus Occidentis auxilium pe CtrohsGM* teret,inGalUamnauigarecoat3useft, GalIteregiHimCaroIuseius nominisfe- C( ru tunctemporis adminiftrabat. Is uelati qui pietatem cum magnanimitate rumrex, ptimus coniuniftam haberet Iohannem,Niuernenfcmeomitem,ducis,Burgundie fili it: um,propriumfratrem,fuuenem alioqui audacem,cum ipfo imperatore tniflc: iquem pracipui Galliarum principes, nimirum Guido Tremolix dominus, Phi' le lippus Artefiorum cornes Ioannes Viennse dominus, comes de Cuci, comes de t* io IDiadiqueair) cbmplures comitarf funt j ac fccummille cataphra clos un cum le' u issrmaturasaptisequitibusconduxere; Quum'quein V ngariam peruenif, Vngmd, Vm fe fent,Sigifmundoregi,quipflea imperatoi exttit.feconiunxerunt: ac demum fi' fl II' nonutll. m 3t mulomnesitinereper Seruiam Dfpotafauentearrepto, poft leuiculas aliquot ir inter eundem adeptas uidorias.Nicopolim peruenerunt; atque ipfam urbem opp pugnare quidem cperunt,fed Turcis eamcgregie defendentibus, laborem omn nem fruftra confampfere.Inrera uer Baiazetes temporis fpacium, quo uires fuia: munum~cc'iligerec,naclas,innumerabiiein equitummultitudinem contra Chri ri as ft fti'anosadduxit. Porro Galli in anteriori exercitus parte conltituci,quum maxi d m mamfiragem palantium Turcarum,qui exploratum uenerant, effeciflent;neque te fom > monttionibuSjnequeproteftationibusXneuidelicet fine Vngaris,'Germanis,ac c S Scruwnisequiiibus iu hoflem mpetum facerent ) audaciores qum fpientiores, s, ci contineripotuerunt, quin fugientes perfequerencur prfertim quum nonnulli li e: cxducibusiamdi(fiis,malignitate Sigifmundi,quiGallis primum honoreminui uideret, huiufmodi proteftationcs fieri affirmarent.Vnde comes de Di, atcp alff j Ife feromnsprincipes, Viennenfmdominum uexilliferum per uim in hofles imP1 pulerunt lie' quetiibis clafsicumcanentibus, in denfiflmam turmam conftipati,' T l Turcas muafere:adeocpm ultos in primo congreffli occiderunt,ut uidoriar acclan ealattitiabreuis admodum extitic. Nam Baiazetes s mare'iaminciperent- Verm u uncum fexaginta milibus equitum in lunarem formam recens edueftorumad 30 ucmens,ipfoscircundedit:acmedios,antequam Sigifmundus auxtlium ferre pof1ui fe fetji'ncluOt.Atque in hune modum Galli temeritatisruarpnaspendentcs ,!er n o omncsjicet euiriltter turent ur,interfedi funt. id quodreliquo exercitui tantum C te terroris incuisit, ut abfcjpugna turpterac fd milites omnes aufugerint. Si r| Khoiij quits X fuumpnefedu g gifmundus uer acmagnus Rhodi magifter nauicula Danubium ingrcfsi.uix flu ei 1+ Magnum magi euaderepotuerunt,Turcisfluutj ripa fagittis eoscontinuimpetentibus Enim* m u n jirZappeUtnt. uerex Gallistrecenti quitsferuati funt in quos ob diuitem ueftium ornatumjh a auara crudelitas Turcarum,quo preciumredemptionis extorqueret,haud fxuicr; rat^Porro BaiazecesNiuernenfm comitem,quifer nuduserat.iufsit ad te adduci i ci.habitaqj8i xtatis, &T regtj fanguinis, ex quo is exortus erat, ratione, non tanIl tum ipfum in uita feruauit:fedinfuper facultatem concefsit, ut ad releuandum calis p ptiuitatismcerorem.quincp'cx fuis quos uellet focios deli'geret. Is autem fuperius inominatos duces fibidari poftus,ipfos morteliberauk,excepto Vienna prin:i cipe, qui in prael/o defuncuserat. Vbi uero felecfliduces ad comitem deducli Ml fuere Baiazetesca-teros omnesad unumtrucfdari turbato uultu imperauit, MarcfuUhm. i' no Verm cornes quum inter eos, qui interfi'ciebantur, Buccicaldum Galliz Ma' ncmen dignitx t- tisapuiGaUet refcalchum(utuocant) hominem gigante ftaturar cognouiffet,fupplex ac latis chrymanseum quoque fibi donari obnix Baiazetem orauit id quod Baiazetesefl humanifsimconcefsit. Alijautemomnesanteoculosfexhorum fuperftitum udelifsimnccatirunt. Quoduer ad Marefcalchum attinet, is Buccicaldusille kk eft
tfl.,qii poftea Genua: gubernatorextit it,atque ibi Gabrielem uicecomttem Pi'* rumprincipemdecapitauitquicjs cum Galeatio Gonzaga homme paruulofin. gularecertamenintjt.acfuperatuseffcfecjobid ipfumuoco obflrinxit,arma non amplius induturum. Sed ut ad rem redeam,Niuernenfis cornes -un cum caeters captiuis Prufamdeducfiuseft, quoiolocoperaliquod teinporis Ipactumhaud diconftituto tandem omnibus redcni gne fatis proconditione eft habitusU- Verm fjtionis precio,liberius aliquanto ac commodius uiuere illis permiffum eft. INkra & id Baiazetes hberaliKr concefsit, ut omnis generis uenationibus utercntur.Po ftrera ducentotum millium aureorum preci&mul omnes redemptiint: quant pecuniarum fummamlacobus Mitylenxus pfinceps foluit. Catferum Froiar-ta il tes Gallus hiftoricus.qui captiuos,pofteaquam in patriam funt reuerfl, allocutus t ftjliceris mandauit,cornua exercitus Baiazetis in alaecuruacuramad fimilitudi9 tum nouxiunx fparfa,plus quam feptetn milli'artorum fpacium occupauifie iu, S Jicatum^ eiTe,in eo exercitu plus qum trecenta hominum millia, ex omnibus orbistotius nationibus collcca extitlfTe.Chriftianos uero uixnumerum oogin ri 1 tamilliuattigilTe.interquos circiter uiginti millia equitum erant. Incidit aucem s confnVrui n annum falutis humanx jh. C CCXC , quo die diuo Michaeli uigii V lise celebrabantur.Verumenimuero Baiazetes pofl: huiufmodi ui<3oriad Cou. r ilantinopolitanam obiidionem reuerfus, antiquas omnes Graecorum delicias,h or tos nimirum atcj xdificia extra urbem demolitus cil agros ipfos quaquauci fnmi M< i incur(ionibuspatebant,populabundusuaAauit. Neq;ullaprofedi ratione im* oc perijcaputilludferuari poterat, nifi Tamberlanes Zagataiar orientalis Scythix t J r* i. regionisParthianiacSogod!anamuerfus,princcps,inminoremAfiamperuenif Superius iftu d patria fuit: tjl Afmino Cet.SarnarcandaciuitasadflumumIaxartemcflruda,Tamberlanis rem Ntatim>cqui indepeditumatop equitum innumcrabilimultitudincfi.cumducfa,NatoIi3m 1 1 nunc uoeari. ttotamoccupauit.Quam ob caufam Baiazetes Cftantinopolirelicla, exercitum r e Angorium S nauibus Angorium deduxit.acprope Stellam mcem,ubi olim cum Mithridate r amiqusAnci* [ Pompeius pugnauerat.cum Tamberlane conflixir, ac fuperatus eft. Hunc igitur r4 dicebttur, tcaptumTamberlanescatenis aurcis ligauit, atquein ferream caueam detrufum, y > utquiium fit*per totam Afi'am ac Syriamcircunduxit,quoufque tandem ipfi miferiarum finera 1, j1 r 1}. tint, S mors attulir Jneo prxlio,quod tempore Bonifactj papg noni commiffum eft,plus C qum ducenta hominum millia defiderata funt.
CALEP1NVS.
Ctstco' rum 1 EXAngorienfi confliciualiquotBjiazetisfilriaufugcrunt,peruenefe, Vnus autem arque in manusqui Hellefpontum claffecuflodiebant, exi]s fauente fortuna euafit atcp Andrinopolim perdudus eft, isepCyrifcelebes, J non autem Calepinus uocabatur,quemadmodum Nicolaus Secundinus cre t [' didit,quiTurcarumgenealogiamLatinofrmone confcriptam Pio papx dicauit. Jdquodin caufa fuit, ut feromncsalij corrupta uerinominis pronunda'\i l 11s Cyrtfctlebes. t tione,pro Cyrifcelebe Calepinum dixerint. Hic igitur Cyrifcelebes inftauratis^ s40 4 iimpertjuiribus,aduentti Sigifmundo uiriliter fe oppofuir. Etenim Sj'giftnunTurcae poft tantam TambcilaneacceptamcU- Il dushaudfuinendumratuSjUt dem, uires refumerent,magnum fibi compararat exercitum, ac Salumbezenos m. ccccix. incidiff camposoccupaueratid quod in annum Christi conRat.Ergointjscampis cum hofte congreffs,tugam faccre coacfuseft, anno teraodecimopofieam pugnam quam prius infeelicitercum Baiazete pugnaue' rat. Enimuero ipferex non minus hic fibi fauente fortuna, qumapud N/copo' limfauei-atjuidorummanibus euafit. Animaduerfum eft in eo conflidti, S-'gif* tnundi pedites ant fegittis fuifl confoios,qum in phalangem diipoGti cominu* congre
cotigredicumhofte potucrint equites uer ad primum ftatitnnuadentis hoclis impetterga uertifle. Porr Cyrifcdebes poft hanc uidori Seruiae Defpor bel. lolacclTere,impcratorisq;C5ftanunopolitani fines deuaftare inccepit. VerSinfirmicatepracuentus, inipfb artatisfuarflore, fub Alexandri Quintipontjfcatuui' tamcum morte commutauit,quum plus minus fex annis imperium obtinuiffct. I. MAHOMETES M T"! XCyrifcelebe Orcannes 8c" ahometes filtjfuperfuere Sedenim quum Or* ducumaflumerefibi imperium J2>cannesadhucparuulusauxilioquorundam uellet,Mofe patruo interfras efi. Attam necp ipfe Mofes diu eftrerf potitus: Mahometes Orcannis frater, tanquam parris legitimus fucceflbr eo occifo t0) quia i eft,qui Valachis afperrim bellum intuimperium am'puit.Is igitur Mahometes ltt.Mox in Afiam profe<3us,locaomnia qux Tamberlanes occupaucrat, recepir, 1 ac plurimosprincipes Turcicaenationis ex Galatia, exPonto, atepex Cappado' ( ciapulfbsfunditusextirpauir.Imperatoria infignia ex Prufa in Grxciam transis, I ta,AdrianopoIi,quaecaputeftThracia,collocauit.Irnpeni quatuordecim admi- Adr;anop,oi;s nilirauit annis,ac mortuus eft anno Domini m tcccxi x.Martino quinto Rc caputTbra"i4 1 I mxpontifkcmagente.Ergo (cund hanc tempcris rupputationem, apparet hac l ] Mahometem3etnonCyriSelebem, propeSalumbezium Sigifmundum fugaff, t. Vermueritashac in refuum(]bi,locum inueniat. AMVRATHES II. 10 A/T Ahometiucceit claridmusAmurathes.eiusi'Iius,qui expeditionein Serf f LVJLuia: Defpotamfada Scopiam SophiamC Nouemontem occupauit, tres 1 queipfius Defpotae liberos captiuos duxit.' quibus duos mafculini fexus arreoin i lirumentoignito lumine oculorum priuauit tertiamfminam quia pulcherri I maeratjin uxorem accepit.Hic primus omnium,ordinem peditum, quos Ianiza h Ianixari. I ros uocant, inftituit: eosqex Chriftianis, qui tamenCHR I s T VMabnegaue I rant, eleg quorum uiribus CipCe& qui ipfi fucceflre, ex innumeris ferprat de I uidores euaferunt,ac pen totum debellarunt Orientem. V et m rjs fuo lo lijs Valachi ( codicetur.AmurathesnoncontentusVngariam,Bofinam,Albaniam, am&Grasciam excurfionibus infeftaie, Venetis'quocp bellum inferreperfeue 11 jo ciuitatem per uim adcmit. MoxBel Belgrad non 1 rauit,quoufcj;illisTheflIonicam nobilem n~ nulliarbitrntur gradumobfedt* Verm oppidi foffis circiter decemhominum in milibus amif T Tauruna6an i fo,cum dedecoreindedifcederecoadtuseft. Caitermnonitamulto pftLadif t(- e f fedt~t tiquis l bus Poloniae atqj Vngaria: rex.magno exercitu comparato5in Seruiam acBulga 1 tiamfe contulit.atcgin montis Hemi uallibus, cum Amurathis duce Carambeio 1 uiriliterconflixit.Sed enim in eo pra:Iio pedites Poloni, cminus cum Turcis pu gnantes, acbreuibus quibufdam contis equos fufFodientes integram uidoriam Porr Ladislaus anno eam uirtoriam proxim captoCarambeio reportarunt. Carambeium precio fubfecuto,pacemcumTurcaoptimiscdrtionibusinrjt,ac 40 Vermeapaxparumro iquinquagintamiliumducatorumredemptumdimifit. bonsapudLadislaum obtinuit, propterea quodisingratiam Conftantinopolt a taniimperatoris,atq; Eugenij papg,& Philippi Burgundix duCs, cVenetorum paisnonftetir. VenetienimHellefpontumteoccupaturos,atqueAmurathi, qui ab Europaeisob pacemconfedam nihil timens in Afiam contra Caramanix regemtranBerat.reditum daufuros pollicebantur, Vnde Ladislaus gloria & util tateuuSorigrecentisilledlus.Varnam adEuxinum fitam pettjt.ut indeprofedus eo,ubi Chriftiana clafl's continebatur,fuascopias cummaritimisciungerer. Ve f mAmurathes,qu audiflet negleclo Caramanrj rgis exercitu acfupera hoc tfeptuaginta Chriftianorumtriremibus,qua: fummo conatti redcuntiiter impe kk i dircnite
t ltt ni'tebafttur.perangufli'as Hellefpontiacas reuerfiis efl aemox celcritatcnwi Vdrml.j I J ximaufus.die feptno propc Varnam 'ciuitatcm ab anriquis Dionyfiopohm ue. Dionyfiopotis. c catam, cumoc'togintamillibus Turcarum fefe hoftibus oftendit. Porrd iolisnt ns Huniades, Matthig regis pater,Pumma rruluaris artis peritia,fic difoofmt Qui t ftianorum exercitum,ut latus unum ad paludem quandam,alter uero ad curius i fimul catenatos,terga autem ad montem conuerfa milites haberent. Quumr a acriter d ju pugnatum utrinque eflt primi Turcarum ordines tandem in iugam conuerfifuncjamc uioriaad Chriftianos inclinare,aque Amurathes idemi< demfuga propre (aluti confulere ueUe uidebatur: quumduo epifcopi, nempe e
Varadinus.'Scrigoniafugitemhoftemintempeftiuiusfecuti,commiirafibilo. ca < deferucre, Turcicorum equitum turmg aditum in noflrum exercitum,per tum < quemdereliquerantlocumconceflTerunt.Siccpeffcrtuni eft,ut ingrefsi Turcfts i gittar grandinepedices noftros fuo ex ordinedifturbarnt. Huniades igitur luis tanto in difcrimine conftitutis opem ferre defiderans,refumendarum uirium com t t moditatem A murathi dedi Ergo A murathes tum huiufmodi occaOonc, tum ue i e tdffi.ignitd' 1rexhorfationeGalrj Baffe animumrecipiens, cumlanizarisconftitit ,ac Latutjlnomen ( dislaum Regein l'nflicem, quits Portxfuis cataphracfiisimpetentem non tan *$U xmto.j i tum fuftnu uerumctiam arte quadam medium dauCt; tandemqj poft aceni. mam pugnam ex equo prolapfum un cum quamplurimis nobilibus VngarisSC i t ] Polonisinterfecit. Huniades autem corpus Rcgis ex hofibusperuim extrahe:>'sc re i conatus,in maximum uitot difcrimen incidiCnihilominus 8Cipfe tandem, cum i alijs qui tam per montes &paludes ac fyluas inaccefsfugiebant.euafit Ineafi> i ga i Iulianus Cxfarinus Cardinalis Papa: legatus occifus eR. Perfuaferat is regi pri i ut cumTurcispercuifderadifrumperetiqudoquidem nulla omnino ii'nt us, it infMb'Mquo uincula,quaChri[fa'anosobfl;ringant,utinfideIibus fidem feruareteneantnr.Gc c [ que[crntiiddfi illeaicbar, Caterm Amurathes eoloci,ubi pugnatum eft,columnamuido' 1 des. riac infcriptionem conn'nentem ']/ erexit. Sed Cibidem in ha nc ufquediem oi' Ms umtumuli uidentur^quiindices magnitudinisperptrt* illic ftragis funt, Pcr petrata autemeflannoilutis humanx m.cccc xliiii. in menfeNouembri,co0 ;$ diui Martini fefto dicatus eft die. Hanc pugn paulo aliter Pius Papa deferi~e CtUimichih;*qui | Vngarica hiftoria pulchct' ftori V'g<= pfi^ftdnospotiusCalIimachumfequimurjquiinfua rimo ordineacfineaffAbus cam pingit. Porro Amurathes poftillatam Vr. ritd. HcxMiibs. garistam feedam ftragem ac poft pacem cum Venetisantea bellodiulaccfsitis initam, in Graecos conuerfus, Hxamilum Corinthi petrj:quiquidem locus mu in fex miJlfariorum fpacium porredum habet, in tjs anguftds,qux Aegeum lOTU. rum Moreamuocam) mareIoniumcpdifterrninant,acPeloponnefu.mtotam(hodie adeoindudk, utcam uclutiinfulamcfficiat. Huiufmodiigiturmuro Amuri thesexpugnatoacdemoliro,Conflantinopolitani imperatoiis fratrem^qui ealo catutabatur, cum omni Grxcorum exercitufudit. Inde Peloponnefumuni 4 uerimferroigne^dcuaftanSjincolarumpartem interfccit,partem captiuam du xit. Sud harc Velonas portum'regione Hydrunti occupauit. Verumenim Vclon,(tliqui harcomnia Scanderbechus lbaniac prscfecftus Amurathe, ab f Onuantiquis ueroquum poft j Amurathesipimaximoexercitu,ac Mahomete iHufuilfs exicuialisinferuierat,defeciflet, machinis fltmnit.Croi.etiam proprio filio fecum duco,Croiamuenit3atqueurbemipfamdiu p Verum quumjeius capiend.e nulla facultas daretur.amomc antiquitsTrobeilicis impetiuit, Ut Um uoctbitnt- quideminde caftra fedtantumdolorem,uel potius rabiemex earecontraxit,ut mala ualcrudine correprus, Andrinopoli dem e uita exceflrit, Anno ab inftaura taTaluteH-CcccL, in moite Notiernbri. Regnauit annis xxxi, tempors Nicolai Papa: quinti, m;,H0^
"1'0
It. MAHOMETES p) Oft Amurathis mortem Mahometes cius filiusannum uigefmum pn'mum militum fauore imperator flutatus ut liberius imperio pr' y agens.maximo clct,fratr illico iulTitoccidi. Hicprofperrimafortunaauraufuseftjanimocpac emid Q pcmtt jngenio,necngloriatcupiditatemagno Alexandroperfimilisextittt, nihiomi-] UJ Porteci utl nuscrudelis admodum cm in bello, tum in Porta: claufura fuit, adeo ut iuuencuf [furafu,infiriiit losetiamac pueros,quos tamen Iibidinofo profequcbatur amore uel minima de fubhMlifimm interffcem.Grterm liberalem principem.egit, prxcipu uero uirtute caufa pra- pttebit. 1 ditos,acfortes uiros,lbicj3ex animo inferuientes,magnis muneribus donauit. ,.c( Quamplurimifurequi exiflimarint, non magis hune Mahometanae religioni, qum q aut Chriftianx aut gentilium adhaefifle. Educatus quidem marre Chri. fliana Lazari Seruiac Oejpotx filia ab incunabulisfuerat, Angelkamq? falutaf[ ti tionem,acDominicam precaticulam exeadidicerat:fedquumadoleuuTet,Ma' r hometanam fe<flam h fecutus talem fe exhibuit, ut neque in CHRiSTVM.neque in it Mahomet credidcrit.Hinccp effecfiumeft.ut promifla nifl quatenus in fuum I commodumcedei enc,minimiruaret:atq) in nullo feelereculpam aut peccatum Cl Ci conffrtueret,quo fuis (tisfaccredeflderrjs ualerct. Excellentes in quauis arte uftos ri fitmsnoperc dilsxit. Impenfiffim curauit ut uiorist quibus ipfe pcts'tus fi fuerst, dodlis atc^ iiidicio pradi tis hominibus conferiberentur. Antiquorum 1 ta Uhittnct M*= 10 Ioannem Mariam Vincentinum 1 tiavuictinm> U uerohiftorfascontinulegercconfueuerat. h Muftapha: primogeniti fui feruum maximis excepitblanditijs quduidoriam, Turcico fermoneatque item1 belUnuspttfot quam ipfe de VfuncaflanoPcrfixregereportarat Italicoliteris mandaffet.id quicquid efl,nos quoque legimus. Bcllinum Vene Il tum tl pidorem quem Conftantinopolim, cm ut fuam ipfius imperatoris faciem 1 aduiuam effigiem,tum uer ut occidentalium hominutn habitus depingeret, Veai r n netijseuocaratjlarg/s muneribus ditauit.AdiumknamJpluriina:uirtutesbona for ti mnacomitata.huncadConflantinopolitanum imperium perduxere. Etenim hoc ipfum imperium, neiiifimis expeditionibus ac parumhonoris 1 continentibus occuparetur, ftatim aggreffus innumeris propemodum mainfe i cl aereisterra mariqj adhibitis Conftantinopolim expugnauit qua in expu* o chinis Ccn/liiittittapa lis luexpugiMti* gnaioneConftantinopolitanus ipfe imperator armatusacpugnansoccubuit. g IHudautcmnotatudignumacfataleferhabetui ,quod quemadmodum Conft ftantinus Helenae filius, primus Conftantinopolitanus imperator fuerat, fic C isqui poft annos ab illo primo hcxxi ultimus extitit Conlhntinus Helen nasfiliusfuit. Vrbis uer huius expugnatio, quarto Calendas Iunias fada eft Pofthuiufmodiautemmemoa annopoftuirgineumpartum.M CCCClii. r rabilem uidori Mahometes GrseciacacNatolix ciuitates omnes imperio Confi Porr nonita multo poftducentis ftantinopolitano fubiedas habuit. mili^ RdBMriiiTfmJ t busTurcarum fcumdudis, Belgradum Sed uirtute Huniadis egregq inuafit. . d aeneasrelinquere coadus eft, s 'ducisfufus,uulnere etiam accepte machinas la d Romania: Baflam in Pc UnpKttiu, Hac tantum in re aduerfa fortuna ufus. Sub id tempus lopnefum cum exercitu minr,qui Gracorum ac Venetorum copias bis ibideml cgcdiutnter eos autem qui occiGfunt, hi praccipuiduces exitere: Emanuel Boccalus,MichaelRaIlus.CiccusBrandolinus,c\:IohannesTeIla>un cum Veneto p, V 'Prouiforcs e rum prouifore Barbadicoqui fuper eminentem Patrarum tutrim palo fuffi- nt fuis in bel neti xuseft.Et huiufmodi quidem uicT:orrjs urcg per fraud imper potiti funt Chri-'UstosapptUt, fo T Bianisueluti in naflam attraclis,eorumcjj ordinibus deturbatis Hcxamilidein iî quos RomrfMt illam h demurumitcrumdemoliti funt:eundemenimipfummurumpoftpriorem I Legjtos nomt L nant. deftruclion>ciusAmurathes autor fuerat Veneti quindecim dierum fpacio ex n. t, t.. a a:f.is.w eifdcm
kk j
eifdem,quibus antea conftbat,quadratis lpdibus inftauraummt,triginta mili 11 Lemos ac Mi bus homin,&eo amplius,ei operi deftinatis.Sub hac Turca Lcmniim ac Mtye lenem infulas tykm upu. cepit.incredibil cj} apparatu pote fupra Eurip cftnuftoi Nigro. j *liubeantu ob pontem expugnauit, Chriftianis fda ftrage afFetflis clafls VeneraproiiifogaiuocjJit. ris inertiam,qui uentis etiam profperis flantibus non aufus eft ptem triremibus iti inuadere.His peradis Turca Croiam a Scutarum'ciuitates m Albania pofi fea ScutunmuMti prseteieaBofl, gam obfidionem acuariaspugnasin ditionem accepit. Regnum qHiScoix*. nxadortusjlaizarntirbemregiam expugnauit, acStephano regicaptiuo caput amputarnufltMagnam Valachiac & tranfalpinaepartent fuo imperio fiibiecit l t alt Capham Genuenfium urbem in Euxini ora pofitam deuicit.Pirameto Carama nix regi multas ciuitatcsperuim abftulit. Cum Vfncaflno Perfia rcg7bisaceri rime cflixtt,femel prope Euphratem, ubi fuperatus decem milita milia un cum i Afinfrathe Bafl Graecohonune.olimcjimperatoris Conflantinopolitani eonfan ') guineoamifit. Verm fecundo pralio Vfuncaflnus acPcifeftifi fogati^ funt, i ZemaleVfimcaflnifilto interfecio. Atqjhae uidloria Turcisnonnifi obtrralt j tudinem g reafum 1 machinarum,infolitum auribusPerficorum equorum ftrepitum if nfonantiQ,obtigit.Mox Turca ipfe Trapezunrnumiinpcrium occupauit, infe Tnptzpmtisi j osaifita. Chriftianu, Vfuncaflnifocerfi occidit, ac to^ i'cempim~erWfe au!d~ npmine .Chrift~an~Yfun~~ani.r~ce~oecidit, ae t~D lice~'l impertor Dauidnpmine :0 0 tatnilliusftirpemcrudeHffmfi.iftu1it:CannthiacStm5 militaribus excurfioni-:t Hinidcut ometbusinfeftauit.TandemHomarbei BoffinacSaniac,Gcnuenfis cuiufdam filium, n e j y Turciciignu < \i hominem alioqui egreguim,ad Italix ingreffum mifit, quiexercitui Veneto Gradi Uttttfi,knon' ( obuius fe<Sus 3 fingularem utcTroriam noftro cum dedecore adeptus eft.hocmmtV tiuiii -tttmtn fluuium uadare iufferat, quadin ita- rum ordine,mille equites,quosno<SuLjTonti Stuijttsa iialkocculteadeo-cciIlcauit,utVcneti,quiinuni colle<fH,infIuminisripia Tur.. Mu < oppoGta,cftrarnetatifumnt animaduerterenon potuerint. Summodeinde e cis mane alam equitum eundem l fluui tranare ac noftros ad praeliumaudatler proif 1 uocarcimperauit. EnimueroHieronymusNouelluscVcomes &pri'mus exercitus t dux,in tres partes copias omnes Italico more diftinxerat:filium prxfecerat pri^ 0 mx. pleper Cepneerattecunda; lacobus uero Picininus,St Anaftafius Roman1 , r t diola tertiam ducfabant.Ducis gitur filiushoftem uiriliter fuis cataphracfh'sinuai dens,plurimos tixtcidauit:efFecftum eft ut reliqui tanquam fufi,terga uertere c p t J3erint:aciuuenis, qui ut corporis uiribus ita animi audada prxditus erat, diu fit fogientes infecutus, etiaminuito ptre, qui Turcarum infidias ueritus,tubarum i c clangore ac uexilltsnnulh's in altum lblatis, ipfum (binde ut reuerteretur, ad> monebat. Etreueraftatiminfidiarete<Sa:fimt. Namuixiuuenis equumreflexe' t r rat,quum ecceTurcaeconuerfi.totamnoftror equitum turmam circundedenmt, a acuarrjs modis impetitam prius diflpauere qum cornes filio fuppetiasferre pof, i C fet.EodemtemporismomentoTurcat,qui in infidrjs latitauerant,fupra partem ex e ercitus extremamin montis decliuio apparuere, Barbaridscp uociferaiionibus monte cum impetu defcendentes, eam ipfam partem in fugam uerterunt.Homai' '4 v y beius autun creliquo exercitu comit inuafurus,flumen uadauit: fic^tandem h 1 noftriomnesadunferoccidioneocciOfunt. Cornes uero no fine Turcar ftra^ Memoubilif T Homarbei uulneraflt,occubuitld accidit comitis filio,idem Ana. tKtfirerckies ge,quum C s ftafio,idem Badoarioprouifbri. NonnulKtamen duces,qud pulcherrimiyeflnt ueflibus ornati,in hoc tant feruatiunt,utredemptionis precin ab ipfis extorqueretur:atcp ob id catenis uincli,ad Turcarg imperator funt dedudi: inter quoslacobusPidninuSjfliusclarifmi comitis Iacobi, quim Neapolitana arce interfe-dus eft,atque AntoniusCa Idora, iÎohannesClericataextitere. Hsc Tut-ca> tum wdoria totam Italiam terruit, Homarbeius autem igne ferrojgregione de-uaftat3>
Verumenimue> uaftata, cuminfinto captfuorum numro fuos ituerfus eft, ad robocinconflidueft manifeft perfpeclum,Twcasarte magisacmulritudine, TurctKmuhil dinemagis uiribus ualere.Nam fi Hieronimus comcs,legiones noftras immicorum le- d quam ttiribut non in dirc<ftum,fcdper latum oppofuifleuipfe mdius incer primant ac qum gionibus latere in fimilitudinem Romanorum cornuutn fibi Hdkre. t tertiamlegiones ab utroque adhrentes extitiflttficcpexercitu uelut in unum corpus redaclo Turcx tam facileipfumcircundareac penetrare haud potuiflent,ut fecerunt: actoties fadurii funt.quotiesprcepofterohocordinecumillispugnabimus, Annoqui eatncla illaloca demfecutus eft, Turca: uiginti millibus militum in unum colle<fis;eadem 0iterumpetierunt.Sed Veneti Carolo Montone comite exercitus duce conftituto, loi t non terner cum qs amplius conflixerunt. Enimuero ex lofaanne Paulo Manfro 1 necquit pracfe<fto,quipofteafiibPapiae mnibusinterfeclus ef,acccpi,noftros 1 ftmel tantumcadra extjfl cataphradis omnibus quorum pfe primum fe fuiffe more difpofitis Turcas uero 3qui aiebat,incunci formam uetufto Romanorum ( cum cuneum impetiffent feipfos lanceisinfixiff quas noftri ordine militari m t nimderelieftoin unamquanquepartent contra inimicos uertebant. Igiturquum r Turcx nihil contra noflros eo loci promouercnt, in Germanos conuerfi,CadorfCadorum c oppi Germaniam eft occuparunt, atq?innume i, c oppidulum,ubitran!itusperaipssin uHlamcupium. Tandcmuer Mahomctescum Veneti's pacem r rosindecaptiuosabduxerunt. :ot oinijt,ac totiusorbis imperio inhians, tres uno Qieodem tempore expeditiones fui fcepit.Nam Mefithum BalTaniGrxcum gnre, ex Palxoogor familia, Rho. illas urbis oppugnationcs, dummtn't:quttamenpoftmultasaccruentas quidem cumfuor dedecore ac (iragerepulfs efl. Acomathen uer Baflm, Hydruntum Apulte oppid petcre iafsit.Ipfe autern per fe Syriam pctiturus.atcp AlcairiSulta numinuafurusjinNatoliamtraiecit.Ettrecenta quidem armator millia ducen tasqjtriremes, ac trecenta minora nauigia his tribus nlociseumhabuiflecreditumeft. Verm qnum iam prope Nicomediam elt.colico dolore correptus, m. quarto demum die uitam fi'niuit quinto nonas Maias, Anno chrjsti PorroMahometismors Irah'ae CCCClxxxi, fub Pontificatu Sixti quarti, fer G =o falutifuit,proptereaquodTutcae, qui omnium Chrifiianorum uires perjan* 1 numiamdc* menfesaliquotHydrunufufttnuerant.audita Principis morte, Aco e mathemBaflm,quicumuigintiquinqueTui-carum millibus Hydruntinum ex t ercituminftauraturus Velonam aduentabat,haud diutius expecflartint:fed cum 1 noftriseafderapercuflre, qua; bellicam gloriam prius partam minime denigra 1 rint. Etcnfm 8Canteafe militias magiftrosefl oftenderant cataphra<fisnoflris f fspius repulfis.ac duobusprimi nominisducibus nempe Iulio comitducis Ha i drienfls patre.MatthgopCapua: principeinterfedis. Vna tantum inter noftros e equitum Vngarorumalalnuentaell, quae pari artecum Turcfs congrederetur, a afflreta nimirum leuibus pugnis,quas in Belgradi ac Samandris finibus abf lohannes autem lacobus Triultft.t) intermifsione cum ipfis committunt. que 9 usprinceps fxpius referre folitus erat, Italos duces didiciGe optima propugnacula conftruere,ex quaeTurcacintraHydruntimnia fingulari artincio raibri' tjs carunt. Cxterm poft receptam noftris ciuitatem Calabn'se dux plun'mos Turcis qui in ea fuerant, ut fub fe militarent conduxit. atque ij poftea in eo prg met* Crnuput lio, iti quo ipfe-dux contra Sixti papa: exercitum in loco qui Campus mor' C, tuus. fufuseft: adcouirilitercumhoftibus congrefsi funt, ut petu tuusdicitur pugnans dites,quosIanizaros uoeant, baltftisequitum impediti, nec tamen unquam terga uertentes, ad unum0m9.es perierint: equitesuer, magnamilitari cmuir* Wte, tum arte fxpe in fequentes conuarfi atque iter inftitutum rjs reprefsis
( ( r t t (
k k 4
profe-
profecuti,Ducipfumcontempto hoftinimpetu ufqj ad Neptuniana mniain* colutn perduxeiint. VerSquodad Mahometpcninet, raftiitis imperioannis p xxxn ,quos tamen non omnino expleuit Aetatis uero ann LUI,qu mortuus corporis extitit: fciemlubgilu.atqj oculos cft,agebatHomonraofiacrobufti eiufdem coloris fed aliquantulum ampliorcsacfuperaliaarcuata habuit: nafum autemufcpadeoaduncum, utfmimtascontingerelabrauideretur. Porroinbel. lis qux is gefft, plus qumtrecenta hominum milia ferro perijflecompeftumeft. BAIAZETES II. MuJLapba. l' HPRes filios Mahometeshabuitynter quos Muftapha iuuens pnecipuacindot0 Is in prelio contra Vfuncaflnumfufcepto egregi fegef. la J. lis primus extitit. fi quin antea quoqj Iofphum PerGanum ducem, regis Caramanix fautorem in fit: l fi fugamconuerterat. Verquumhycmarctlconij,uenationibusacuenereisrcbui l nirriiufnindulgens,in ipfiuuentutis flore deceflt. Enimuero in huiusgrati Se Solimani filius n limanus, quinunc imperatorem agit,prifnogenitum fuunliannos x xi 1 nattim, nuftr circunci]i > t tque in menfe Iiilio proxim prseterito maxima pompa circunciftn', eo demno. fus, mjlttpbti n cognomutus, quorum alterinCappado t mineappelliiit. SuperfuereBaiazctesacZizitnus ci i cia,alter ueroin Carmaniagebat. Cterm defuncflo Mahmte,Mahemedes I BafTagnre Caramanus quiVififjideft irnperatori confilijs et at cadauerfaf tim curr Gonflantinopolim uehendum curauit,inde Zizimo atque Alchairi Sul SO ln t: tano per citiflmum nundhac de re admonitis,ipfiim Zizimum principem con> ftituere peroptabat.Intef alanizari litus maris acceflrant ut Conftantinopolim f t peterent.Sed Mahmedes inde naues omnes atnouerat, ne exercitus traijcereua F leret. Quo compertojanizarimaximo furorefaccenfi,lembis quibufdampaula1. C t tim,ac perpartes tranfire cperunt, Mox qui trfierant, maioribus in eo litore ac c c cepn's nauibus,alios omnes trfexere Sed quff Mahmedes 8Cipfe ob id furore percitus,eos ut infolntes ac parumobfqentesuehementerncrparet,in unum I i ( colleclijhunciplumaedibuSjmquaslereceperatjexpugnatis^nterfeceittnamK C > ci abomnibuSjtanqjnouoruetSigaliuminuentor, odioliabebatun Pofthiaeclani' OgMBeHerWs Il acfauoreChcr;4i us,0-quidA%4 zariBaiazetemabfntemimperatorcreantj&idquidemauxili t>feoliBaflGrseciaeBellerberj, &AgaeIanizarorum,quiBaiazetis genericirant. laniziroTpt, { vifinelibelliw [ Sedenim Ifaachus&Dauthusambo Baffe acVififes,{mma:a? authoritatisui' iieordincTitr ir j. rijConftantinopoli tune temporis agentes,ut tumultus fedare acmelius omnia di> >'fponere uakrent,Corchut Baiazetis filium, annosxin natum, imperatoremfa cemUititagi j tur,ptttcbit. ] > lutamnt,quoufq? pater Coftftantinopolim reuerteretur.Iam enim et id ferebatur, Zizimum maximo cum exercituaduentare utfeipfum imperatorem cohflitiie-i I ita t ret. Necp multo pft Baiazetes afuitâdeoppuerum lbllicitauit >Utandem pa n trifilius imperiumrenundaritj Baiazete poftimperatoriam dignitatacceptam I s pollicte imperium fe puerotempore opportuno reftituturum.lnterea Ziziinus Burfam peruenerat3atqjipfa ciuitate potitus,fummisbellor cohatibus totNa> 41 4, ;'4< toliamfibifubijcerequacrebat.Qiiam obcaufamBaiazets exercitumper Helle. fpontum traiecit,atq? Acomathe cum ifsmilitibus,qui Hydruntinis fuppetias tU' !iffedebuerant,reuocato propeNiceamcumfrarreconflixit;quoinlocoZizi' mus uirtute ipfius Acmathis firfs et in Caramaniam ufqj fugatus ft.fed quum ne illic quidem ob infequentem hoftem tutus efit) in Syriam profeifus, AlcaiSabelicus ,ti rum,Sultanofeipfum commendaturus,tandemiiehit. Vnde&fadumeftutpatf' conte' dit Atbdirum e ejlo poft ipfius SultaniacrgisCarmanircadiutusaxilrjs,qui8C milites Kpecuni asfubniiniftrabant, inAfiamreeifusfit.Baiazetesaut Acomathcontraeum tffturbi, qu mtera Mm mifit.quo cum Zizimus iterum pugnans, qum plurinlis fuisamifls, fuperatus m t. fhimuocurint. ft.QumbrfugarebusfiriscfalerecoacTijSjadRhOdij maris litoraperuenit, 1 ibcjipe
fticpfpe omni deftitutus magno Rhodi Magiftro feipfum tradidit, quo poftea Zf'MM': adlunocentium qarttlm Pontifcem Romanum minus eft. Is eftZizimus,qui 2 Carolo Francorum rege dus nominis ocftauo ex urbe Roma Neapolim ucrfus deducHts.initinere obrjt Terracinae, ueneno ( ut creditum eft ) ab Alexandro Papa interfeclus. Huius cadauer poftea Federicus Rex Conftantinopolim miut.ut ea liberalitate qux nihil ipfi conftabat, Turci principis beneuolennam contraheret.Z.izimus autemuirgiauisatq,' excelltis ingenij fucrat, acmagna cmprudentia, tum animitranquillitate capriuitatem toleraucrat. Porro Baiazctes(uc terad a eum reuertamur)tertio imperjj fui anno Valachiam fubegit, maximojj dC orelfriflmaritimobelliapparatu, Lithoftomo in Danubij ora fito, ac Alonca~ro 1Monaftmi& io ri c pofito debe[latis,Coniiancin Nfpfr. ergaBoryfthencnifluuium(hpdieNeperuocant) Vbi non ita multo poft,Acomathem Bafim, quum fnnupolim reuerfus eft. P mcra ipfius officia rependere aliter non pofiet, interfici iuflt: teftatus nimiam n {i f< ferai magnitudinemacuirtutem dominotimorenimcutere. IsAcomathes exAI^ bania oriundus,antiquis ducibus uircute militari a-qualis fuit, ade utprouindae b c omnes,quas impeteret bellouel folum nomen ipfius pertimefterent. Cognomi iv G';e'h;j';h. n natuseftGhendich,quoniamdcns ei unusdeeir:NamidTarcicalingua ghen- g d dichfignificat. Verm tribus pofteaquam hxc peracfa tant annis, Baiazeres AIcairiSuitano,quodZizitno fauiflt,belluni inferre confituens Cherfolum Bat c 0f 4of, QC fam Calubeium, maximis terra mariq^ difpofitis coptjs Tharfum uerfus mifit, c QiioauditOjMamaluchiflatim Antiochieconuenerunt,atcp .".manum,nuncni- Sultani mititcs u montem appellatutn tranfeuntesjlfltrm petierc quo in locoMagnus ,fyle- Mtt!t)ftffbt o gi uni Cl ca6anfur. x xander olim memorabiii pugna eumDario conflixit. Exlflb Adanatn Caramanvxciuitatem curfu citato profecfti,Turcas caftrametantes inuenerunt ex itinere n c cuimfeffi,ac foleiamin occafum inclinante,uiresin caftris reparare optabant. Er. raatîpflTurcat numrotnulto plureSjqumMamaluchi:(edhimeliores equos a arma qum Turcae habebant ncqj ex itinere admodum fatigaci efleuidebanatqj tl tur.Ducibus igitur,quid facftoopus eit, in medium conferentibus, duoItali Mail maluchi pugnamin pofterum diem minim differend, fed eodem temporis moomento Turcas impeditos,ac fub papilionibus fine ordtneagentes impetendos efc jori ri i fe,pluribus adduis rationibus conquire. Quod quum omnibus placuiflt, ilico t tubicines daflicum cancre iuflerunt, acplurimj'sinlods unoSCeodcm tempore 1 Turcarum cafira ex improuifo adorti funt: tantusqj Mamaluchorum fortitcr omnia dillpantium impetus fuit, ut Turricorum caifa-orumcuftodiceperfifte' ( t nonpotuerint,quou(quecaeteri milites confcenderent equos. Vnde Ca^ tt i lubeiusexercitum in fugam conuerfum uidens aufugit Cipfe. Cherfeolus 1 uero poft uulnus in manu acceptum captus, Alcairuin ad Caitheum Sultanum C dcduclusfuit. Ethocquidem dedecoreatquehacftragenuIIamniaioremTur' T Turc4rnr.!/ir; c unquam quauis orbis natione perpeffi funt. Baiazetes autem inita poft eam gesir,~gnts. ex gi i clademcum Sultano pce in Albaniam armaconuertit ac Dyrrachium prope 4; C t m CCCCXCiil 1 Velonamfitumcepit.Quumîamannushumanaeialutis ageretur Cadumum Bailm prafttillmnm ducemin Vngariam mific qui cum odromllibus equitum Zagabriamufque profecSus, non fine maximo populotum illorum terrore omnia depraedatus eft. Quam obrem Croacia;,Sciauoni?E atque Vngarix principes, quos Banos uocant, habita tam damni nuperillati, qum quod in futtirtini inferripoteratjratione, magnum fimul exercitum compaE DMf<c!f mous rarfit. Idquodmcaulafuit,utCadamusufq?adDiauolimontem,quiCroaciam Corbauia diuiditjUios retraxerit. Ca:terum lohannes comes cognemento Torluatusjuirprudens, axinisaf SConfiliowalens,noninpatciiti campocumTurcis congre-
cis congrcdiendum, fed eos in anguftioribuslocis ubi etiam montes auxilio effe pofnt,arcT:andosatqueimpellendoscenfebat. VermBernardinusFrancapa nus comes plusaudaciaein confulendis, qum uirium in peragendis rebus bellicis habens,aperto Martedimicandumfuadebat. Idem VngarixBanus,inimicos contemnens, iudicabat. Quorum fententia quum praeualuiflt iuxta Morauam fluuium certatS eft. Cadumus tripartito exercit diuiferat,acprimam partem Hif, maelbeio Seruix Saniaco,fecundam Caruiliae Vaiuodae commiferat, tertiam fibiipfi feruarat.Hoc idem et Chriftiani fuos pedites inter tres equitum alas xqua porti tione diuidentes, effecere primam, qux Sclauinos,loca inter Drauiim Si.Sauum SctiuinL fj lit fluuios incolentes continebat, Ferdinandus Berisburchus 'regebat fecundam uo Croates continentem, lohannes Torquatns duftabat: tertiafub Nicolao cVBerC r nardino Francapanis eratln hune igitur modum exercitibus ordinatis, Hifmael. t beius tanto impetu primas noftrorum cohortes inuafit, ut Ferdinandus fuo orc dine deturbatus,non tantum cedere, fed etiam fuos pedites derelinquere coadusi o f: fit. Vnde rj ftatimin feedam & cruentam fugam irque adMorauam a<fh'3b inf fequentiumTurcarum timorem feipfos in fluuitim prsedpitarunt. Hifinaelbei t uer prima hacadedeuidra,iecundamaggrefls eft: quametiam Caruilia eo. us c dem temporis momento inuadens,Torquati milites ad unumtrucidrunt. occifus eft. Torquatus autem pluribus circafeTurcis interfecT:is,S(; ipfe'tandem I PorronequeCadumus occafioneminfquendi Vngarosomfit.nam uirtutefor-> 1 t tifsimorum militum, quos in hocfibi delegerat, adeo omniadilsipauit ut in fpac cio propemodumuniushorx, capto principc Bano;eiusq3;filio interfre, egregiauicT:oriapaucis fiiisamiffs potitusfit. Numerarideinde cadauera interfeclo s t rumiuffit, atquein teftimonium ftragis Chriftiansillat3e,multacapita ac nafos ( t qumplurimosadimperatorem fuummifit.Enimuero qui occifi fucrunt, feptem t milKum numroexceflre. Sub lixcbaiazetes anno ab orbe redempto hcccc c X Cvi i 1 bellum Venetis inferre cpit, quod Iohannem Cernouichium comit Halis s tempropinquum Cataro contra Turcas defendendum lfcepiinr. 1 Bafl eunuchus exAlbania oriundus clafl Turcica ladram ufque peruenit: < j abduciscpextotaDalmatiapraedis, uniuerlm prouinciam igneferroque defev5, i iauit,ne udelicet Veneti,milites in maritimi belli ufum conferibere ualerent. Cx1 temm Veneta claffisTurcicae prope Methonem obuia fada,eam,qua tamen Ion* g fuperiorerat,opprimere non tantum non tentauit fed etiam occafionemid f emeiendi in Sapientix ( ut nunc uocant ) portu oppetrtunam dimifit. Quamob 1 Supienti l fer caufam Antonius Grimanus, clafls prarfedus apud Venetos, huius rei reus a^ tus. t rtus, in uincula com'edhiseft,acfic Venetias dedudus. Interea Turcica claflsin Corinthiacum finum profeda Lepantum ciuitatem antiquis Naupaclum Ailam,cepit. Verum enimuero fub id tempus Veneti Ludouico FrancorumRe t gi,huius nominisduodecimo, fderefe coniunxerunt. Vnderex ipfe in Italiam 140 contra Ludouicum Sfortiam ueniens Mediolanenfem ditionem, qua nondum40 potitus erat,cum Venetis diuift.Quatnobrem,MedioIani dux abomnibus dereicTrus ad Baiazetem confugit, pluribuscpin medium produis caufis, orauitut fibi auxilio efl uellet: Venetisualidius impetitis. Quod. aiazetesfiue obhuiuf' B modipreces,fiueobdeftinatumfibianteapropofitum,lubenseffecit.NamSchen derumBaffain cum decem millibus equitum in forum Iuliummifit ,atqueealoca excurfionibus infeftarimandauit. Schenderus autem licetaliquantulum infii' museffet, Tiliauentum tamen ac Lifontitim lata flumina uadauit,ac cceli ful, gure celerior,in Taurifinum ufque agrum populabundus proceffit. Sed enim quum eos omnes, quos captiuarat abducere fecum nonualeret in Tilia' uenu
Heu uentiripacaput hotninibus plus quater mille amputariuhit. NecVehcti prc- 1 1 vmeatttm uifores,quosuocant,Turcas unquam inuadere aufi funt.'id quodin caufa fuit, t ) j]>edculunu ut ipfi Turc*libr qulibebat uagantes, Venetrjs ade propinqui efFeciifint,J ut montibuseminentioribus urbis fi mm ctemplari pocuerintiid quod in menaccidit. VermBaisf feQcobrisann fiiperius iam didi m. ccccxcvm. eo zeces anno qui hune infecutus eft ad expugnandum Mcthonem per fe ipfum in eftprofecSus,exercitucp tres partes diiiifo, machinis steis meenia diutius impe> tiL.u,propugnacu!adirait, dotnosqpqum plurimas in urbemortarijs( ut uoeant) F perforatasdeftruxir.Meriioneafibus igitur iamfer extrema patientibus quatuco Venetaetrirmes auxiliartjspeditibus,atq} alqs ad bellum neceflrtjsrebus onu[ or fi 0~1 dxadueneruat. Quo cognito^tj qui in urbe erant ob prafens auxilium Ixti, om a nsadportum concurrerunt,acmnia Dnecuftodrjs kfinedefenfonbus relique' K^thont Tuf t< re.Quod ubi Ianizarifenferunt^per ipfa meenia in urbem ingrefsi, Venetos pedi. JI te ad unumtrucidarunt,atquc ipfa demumurbe potiti Qmt'.Chuiulmodi qui- fis capta, tes demcIades,quodiedi'uiLaurenttj fl-fium celebramus,fadaefl, annoquia chr itSO nato m. d numeratur. Turcicus autem imperator Methonenfem epi T decoiiari prafccpii. Mox inde profedus.f fc compiures coram Ce fcoputn.aliosjj h Iuncum,& alla mul ta Peloponnefl loca obtinuicCxterm quum principes Chri' ft ftianiidafgerrimferrent,nauiumingentemnumerum ex Gallia,exLuntania,at i o que 9q ex rcliqua Hifpaniain unum contraxcrunt, ae duce co qui Magnus Cap ta n neuscognominatuseft, uncum Venetis ad expugnandam Cephaleniam infu c la Iamperrexrunt. Veneti uero etiam fancl Maur* infulam poftea cepre, Vc ri rmnon ita multopofl:Andreat Griti nunc Venetiarum clarifsimi ducis opera, v cum Turca yenetorume ,ca reftituta pacem q! quituncConftantinopolicaptiuusdetinebatur Turcisfaim. fa faaxerunt, quac quidemin hodiernamufcp dicmperfuerat, PorrjBaiazetesiamT fe feacxtrpodagrofuseffcdusomiftisbelliSjincumbere quietiac plniofophia: cce P1 pit.praferrirnuerdodtrina: AuerroiSjquafummoperedelediabaturfimulcêo d demtemporaGonftantinopolanamniainftaurauit.quaterrasmotumaioriex parte coilapfafaerant:id quodrerum^qua;Ottomani familia pofimodum acci p' S d dere ceftutnptodtgtSfutt.EmmuErodum fi uiutinodipaceBaiazetes fruerctur, Hifmnel S0 h magnus euaflt. cte- H. HifmaelSophisexAfuncaffanifiliaprogciiciisâpiidPerfs n nimMahometanam legem nouis expofitionibus interpretatus, nouam itidem re phi:, li: ligionemintroduxeraf,atqueea uia Perfi regnumfibi occuparat. Et ,famaqui demhuius iuuenis,qui Orientem iam fubegcrat, tanta erar, ut eius fei duces in qui Natoliamufqueprocurrentes,omniatumultibusreplerenr.Tumultuarium d; dernPerfa;exercitum,fed quotidie magis excrefeentem habebant.adeuttan' d: etiam cumGorague Bafl conferere manus au fint ac uictoriam adepti,ip* dem k fumprope Cuciam ciuitatem palo fuffixerint. PoftGoraguem HalisBafl uali di doexercitu ftatim Perfas infecutus efhquqj iam cos,non ut eunuchus,fed ut for tii t liisimusmiles pugnanspenperdidint,in ipfauidoria occubuit.Subidem tem. Tra pusminimusBaiazetisflius.nommeSelimus.nouamoliricpit.namifuo pezuntinoSaniacatuCaphamprofed;us>ci.imTartarorurn principe fdusintjt accepta in uxoremeiusfiiiaficTurcarum ac Tartarorum fmul exercitu cpa fato,propeValachiaeCheliamDaniibitraiecit:al(ufn Saniacatfidei Mahomc tanxinimicis m'einior ptre fe defiderareaffirmans:quo uirtutem propri oft fratri ade ui dere,fepinarmisexercerecommodiusuaterer:Gmulne Acomathi aus foret.quo cumde Amafiaefnibusiam contendebat." Interim Andrinopo f tim, ubi erat pater propinquus nunciosubinde praemittebat qui patri indica pa featjipfumta hoc accedere, utpaternam raanutn ofcularetur quandoquidem *rcm plu
trm pluribus'annfs non uid iflet .B'aiazatesautem afturus alioqui fnex,qui mgeniumfilijacnaturamimpertjauidiflirnarnoptim norat: Samandrix Saniacatum Belgrado Vngaria: propinqaum illico ei conceffit miflscppecunijs ucfibus, cquis ac feruis, pulcherrimo mnre filium donauittacrefpondit non opus efljtictuncres erant, eum ad deofculandam manum accedere.uehementer enim timebat,necolletfis in unum Ianizaris,imperium ufurparet,ficutidemum fecit. Enimuero Selimus'fortis ac liberalis, C fupra modum belli cupidus, paciscîni tnicus Ianizarfs uidebatur: quibus de caufismilites omnes magis eumdiiigebant; qumaut Acomahem.quin AmaCixCCappadociac Saniacatu uoluptatibus 1 '< Rhodio litori uipotius qum bellisncumbebatraut Corcutum,quy n Magneda cinus philof ophiae ac Mahumetanx legis theologix operam dabat quar ftudia, quum in utroque parutn militibus probarentur, in caufa erant ut Sehm magis fuerent. Interea Selimus ipiuncm exercituiam Andrinopoliuicins.aifbacfe omninopatrem tnuiferc uelIelledBaiasetes co minimeeJcpedato Coriuidelicet cim'tasimperj totius caput Selt-t i ftantinpolifnueffusiterarripuit,ne mo prsebecuparetur. lmp Ciorlum,qui locus Conftandnopolim tque AndriCiorlMnopolima;quisfer fpacfjsdirimitjBaiasctes pereierat, quum cceTartari at( aliaeSelimiturmacper planiciemfparfae Baiazetis inipedimpntaac milites fine ordine incedentcs,adorti funt, Quam ob caufam Baiazetes curr; uo ob poq dagruehebatur.iniquo flio effuOslachrymis malprecatus fefemilitibus com. i mendauit; orationemq} ade61uculcntamhabuif,utlani2ari3quamuis Slimum l t fummopereamarent,optarentq3 ut Baiazetes ipfum prineipem cnilitueret,non Porta; equitibus coniun<5i Tarrapotuerint,quod debebant,non praeftare:Ckcp ros omnesfubito proftraucre. Selimus autem ipfeacriterpugnando uulnerai tus, cuiufdem equi fpadicis qui optimus era't ,'beneficioVarnam peruenit ubi quum nauem confcendi(Tet,ad Tartarumptincipein, focerum fuum,tandcmfe9 enimuero Baiazetes ucritus nepolt mortem fam Selimus, in' contulit. Verum quietiacferianimiiuuems,Iamzaror3fauorelegitimamregmTucceffionemiti< pedtret, Acomathi primogenito indicauit, uelle le uita adhuc fuperftite impeii' um ci renunciare. Igitur Acomathes ubi Selimum fratrem fuum ptre fugatum audiuit,occafloncm ind Conftahtinopoh'mueniendi accepit, IamcpScutarum, Scutdrunt S ueteribus Chalcedonem uocatum,Sir contra Conftantinopolim fitum, co animo Cbikdon la Vermeius aduentus peruenerat.ut princeps ab omnibusconfalutaretur. ? nizaris Selimofauentibusita difplicuit,ut affirmarint fe neutiquam permifluros, utuiuenteadhuc 6aiazete,rerum alter potiretur;praEfert/m quumueramac debi* l tam imper4 fucceffionem3quotieicunq principem mori contingeret.non eflne mpedituri.AdhaEcaiebant, fidelitatem fuamomnibus iamfttis effe perlpeflam. practereafuafe Porta: uetera priuilegia amittere nolle aflrebant,quibusinprin' cipis morte Tiid^njj ChrifrianQ^degraedari permiiFum at huiufmodi crimina y Ad fummam, uerba haec iuramentonoui principis condonarifolitum erat. 3 C4 atcp hi tumultuslanizarorum tantum potuere, ut bonus fnex quadam etiamdo minandiuf^ ad mortem dukedineduGtus,miferit quidicerent:Acomathi nul' lamadeicrationcm qua princeps crearpoflt: debereigitur eum in Amafiam reuerti,quoufq} tandemmelioroccafiodefidcrrj communisexequendi fefeeffet' ret. Acomathes ero tali nuncio turbatus odium in patrem de rebus fuis incon' u liderat delperans,flatim concepit.ac Natoliamoccupareprpofuit,ut poft mor CempatriSjhuiusprounciacuiribusadiutus, imperiumacciperejatque aduerf tios punire poffet.Ergo exercitucoatfOjqum plurima loca fubiugauit. Alcn - feiachi aiazecis primogeniti, multis ant annis defuntfi flium qui Iconiura B nobiiis!'
nobitifsimamciuitatem pofsidebat.regno expulit. Denicp tanquam patri penitusrebellis.omnibusnimicabatur quibufuis cfilrjs opponere fe aude rent.Quinquodmaiuseft,patr4seti oratorinafurnatq; aurfculas abfcidir. Quo fcclereIanizari commoti,exclamare cperunt, Acomathueluti proditoremacpamcideepuniendi.Sed&Baiazetesrnaxirna in Acomath indignationeconcepra.exerrit.ut in Natoliam tratjceret,parari iuftit. VerS Baffe omnesacBellerberj.praeterea&IanizarorQ Aga,fe contra Ottomaniafanguin ituros omnino recufabant,nifi Principe aliquo ex eodem fan guineprogenitoducerentur.Obtinebanttunc apud Baiazetem fummam ioautoritatemCherfeolus Baffa.Laticiducis origine Grxci filius, Principis ge i a ic n ner:acMuftapha Ba(Ta,quifimul etiVifirus erar.nirm'ris qui Romam ad -u d -Uncttfarm. li Innocentiti Papa orator uenit, ac ferr lance qug latus domini noftri IESV qtuCbnftiUm v qu c CHRISTIaperuir.adnos detulit. Igiturtj duoBaiazetifuaferunt,utSeli-ti tus4peruti,Ko 11n mumcdonata culpa ad fe uocaret.atcp eu ipfum contra Acomathem mitte- ma dcUtum, c-mm n ret.renim n niOoptim fucceffurarbitrabatur, eti fiSelimus fuccubuififfi re(;quandoinqucunqjeuentSinclina{Tetfortuna,{cekfiifemutucafligaf'iffe fent.PlacuitBas'azeticonfiliQ.Eteniiriquia fenexatqjmfirmuserat in Aifi J in ii p perfe trarjcere,Selimo Europa relido.non audebatillud praccipuctims n feipfoatcp exercitLiabfente,Selimusimperi occuparet. Poftqu igitur in ne eam ioe; fencciatnpedibus itum cft, Baiazetes manu propria ad Selim fcripfir, t, u utadPorta accdent. Porr Corcuthes,tertius Baiazetis filius,ab amicis hac d derecertt'or fadus eodem ipfo tempore ex Phocaca Conftantinopolim tri' i' ri remibusuenit,acpatreim obnix rogaur.ut tam fibiredderet domination, ? r q qupoflMahometismortcfeli'beralitcraccepcrat.Baiasctesautem libre ra p( pollicituseft,( id efFsdur,quum Selimus in Afiam tranfiffet.Caterii n ira m te milieu fauore et gaudi'o exee trmltopoftadfuitSelimuSjincredibilic^ omni .t. p ptus efhQuinSCorcuthesipfe ufq; ad ciuitatis portail li obuiam procefsir. 8 a' Selimus ad patrios pedes peruenit,perpetrati criminis ucniam facile irtr ubi xs p petrauit,BaiazetelxtouuhuanS'rmante:q>quSlpprr| erroris fubitas poenas o fc joie 1' llmffet.merebaturcti ut malefatfa maleip cogitata cit ci condonarent. Indi deSelimusduces'ac priuatos Porracmilites m unerib.& pollicitationib.effice ce rc refibiamicilsimosincpit.Corcuthesuercihuiufmodiambitionib.niinim ln it. intentuSjfperabatforeutpatre idobtinerer,q>Selinrjsmilitib. quarebat. Si Z' Sedreipfacogniteftjliberalttat atqjnduRriam cuicunq; qûis difficiline' UU 8< gociofucceffoptimprebere.Nqu Selimus bellicarexpeditionisduxpu tibertlititis bl t.ntqw'ndu&ri* blicduscicf.non dux,fed imperator militib. magno clamore falutatus elhUci fi d(jucccfJus. Mox^p Muftapha Bafl .huiufcereiautoradBaiazeteftmiffus.quieiindi/^ c; ftatim ingreHu ru caret,utSelimorenciaretimperif:quod nifi effec!(Tr,mflites re e rosqmipfuinterficertBaiazetesat.qui ueluti attonitusobauditasuoeife ext'erat.perfuaderi fibi permififut id donaret^d t, ra tra rationes.in podi quoddam ra H la iamin manu Selimi erat.Sicgj Selimus iter princeps falutatus eft,at tota ciui ui id tasijsuts cacremonrjs.quibusin nouor princip creatione uti cofueuit ad re ipfu cucurrit.Curcuthesuero eo tumultu perterrituSjin prouinci fuam trire mibusaufugit. Porro Baiazetes colledis gemmis ac pecunrjs ueterifua fe t de,lachrymansdifceflt.eo mm animo,ut Dimotic amcenifiimciuitat S inEuxini litore fit peteret. Ver5 in itinere nimio ex dolore in mais ualetudi di di Cti nemlapfus,pharmaco uenenato per medic quenda ludxum,Selimi tuffudi Curcutb* id won. ~po(i[o,<n[er!~[,quu tatis annLXx1 Il agerer,annis;x x x ',quemad <am 1 III' nod&T uero Selimus in Afiam con pater & auur ,tmperio prgfuiffet, Enim il1 a traAcomaU
tuAcomathem rraiec?turus(t(muit,ne pater ,fi e uiuere permififlr, fbrtrc cuperarct taiperifi. Adfuitpraetereahuic acinori cruddiiatis atcjsadeouirio r omni materauaritia<SeIimuscnimin r fu minimecfl iudicauir ut(c nex pater gmas omnes,rescjsalias preciofas,pluribus qui praecefli t prin cipibuscolleclas.fcatiferret.'prafertim qu eiufmodi reb.ipfe indrgctet, quo immfe.obligatiijquam ce militib.ctraxeratj'fatisfaceret.qudoj eti, amprodicionis notfubirc no timuerant,ut ipfum conftituerftimperator, S E l I m V S. iniufta &fcelerofauia Sclimusadimperium peruenitannoab huHAc tnani gnerisinftauratione M.D.xn. inmenfe Aprili:nempillisipfis diebus,quibus Galli atcpHifpani inter fe Rauennae conflixwunt.Defunclo patri funebres pompas ac magnifiaifepulchrum apparauft,ut hac uana&0mulata pietate manifeftum periculum tegeret.Quibus peratflis.illko thc turos numerauit,atq3ampliftimdonatu Ianisaris Portarq? equitibusde dit. Stipendia militib. omnib.utcuiufcpueteris ordinis ratio expofcebat,ad< auxtt,ade ut os fibifafl effefatisprofefsi fint, Mox in fratr arma mouir, illq}Cappadocia expulit.Acomathesenim uires.qutbusrefifteretSelimo, jlgrii*m,A l*nonhabebatfIndeAngorinobilcim'tatcueterib,AncyrdKf3profedus, ttyr*. ncpotesos Alenfciacho,atq?exalqsfuis fratribus anteadefunctis,intaficici crudeliter iufsit.Sub hxcqu Aladin & Amurath Acomathis fili'ospo(lr1 a rr patern fug cum exercitu, recuperandaeregionis cauffaueniffeAmaf uer fus audi(Ir,equi'tatrin eos qui cprchenfos interi'ceret,immitteredecreuit. t. Id ] cfilrjMuflaph Baffamad pietat mflexit:iam enim epcenitcre incpe ie i is rat,occa(ion prxbui(Ie,ut C Baiazetes,et tt iuuenesinfantuliq; fanguinis 1 :t Ottomantj fuilTentinter fcdQuamobrcAcomathis filiosadco etfecretec celeriteradmonuit,utanteimperatorijequitatusaduentadmonts$aufuge ;e )< rint.Selimusatt,quihomo aiiutus erat, ftatim animaduertit Muftaphato. :a nsuJiaphe in pera iuuenes euaflil. Vnde etia ob e fufpicionemMuftaph Burfg fuffoca ttrum.. Mufla ri,ac nudacadauermpublica uia canib.exponiiufsit. Et tal quidem ;al' la3 uelminima'1 phameritorniorumgratirecepiuquiaapudmalprincipem ofFenOuncula pluris gftimatur,qum acceptor qlpluri offdorfi obligatio. n PoftMuftaphacmort.SelimusCorcuthcquoq} intcrKcereconftituit,quan ir qua ab ociofo et quteti dedito philofopho paru iibi timendS erat. Dugigitur equittaurmaeJnMagnefi,ubiC'orcuthesrefidebat,inhocexcurrert,Ve' c r Corcuthes fuishac de re certior faclus,initnicorn furor cuafit feruist> c nim duobus comiratus,uefi:ibusqj lienis indutus,ad Sm yrfiaelittora fe cotu M a 15 lit,ibicpin{peIuncaquaddelitefcens,nauaIiquS cxpcdabat,qu Rliodi .P tratjceret.Sedquidnequaqlfieripoffet.Boflge BaffaSelimi genero claffe ea Iirtora obferu5te,ob famac ferui perfidm o't deprehenfus captus^ 4 h eft&TquadmodaSelitnusordinarat.arcusneruo fuffbcatus.Interea Ace* ueluti capitales iicAtmathes, implorato Sophiatq; Alepi principe auxilio, qui Sunt iti d j^ AUpuuelAk*inimici magnitudinisTurcicorBimperatori,reb.ipfi'us fauebant adeoma m'c gnacpottcoegitexercitg,ut aperto Marte c hoftibus'cgredi ualeret. pkm,(Ktnunc N3 & equitum Perfianorum ualidam turmam optimeqj armatam habebat, n((uoctnOabdnti pi, fi'cqfandead Hormini ufcgmontem BurOa;proximfl peruenit. Solimus quisfuiflcEpi* mi phnniamnomist Canolio uxoris fux fratre cum maxima.Tartarorum multitudinc icum lldtant. du<fo,obuiei,fife(ftus,decimooclauoCaIdasMaias,AnniH. D. xni. c Acomathis bisipfocflixit.acuirtuteSinamiBafleunucbi.Natolia: Bellerbetj Perfas fu mors. dit. Acomathes ucro Tartaris impeditus^ tergo ex ordine et ipre deturb* tUStfc
eft,quumg}cqus,cufnldebat, ob nimiam cra/siu'empartrm agilis,/n terra deridifltabhoftib.captus,iufltiSelirniftatim eo quo8 Corcuthes modo. cmdelifsimftrangulatus eft.Porro Aladinus C Amurathes euafere: quor ad alter poftmod Sultan profedus,ibi febribus perijt. AlterueroPerfi pe tens,apudSophimperpluresannosmanfit.Selimus pofteaqu c6fanguine osomnes,quos cmod habere potuit, medio fuftuliflet, de ijs omnib. qui Acomathiauerant,uindi<fiam fumeredecreuf cQtrocpid fecurius atqj expc r ndudas cum Lad/slao Vngariae rege pacftus ditius efficereualeretjfolennes eft:acpacem c Venetis, quam Baiazetes eius pater cfh'tuerat cfirmauit: to(ficc anno aCHRiSTi 0f natiuitate m, d .uni criducentis hominmillibus pe c ditibuspartim,partim equitibus,itinere fexaginta dierum ctra Hifinaclem' r regemprofe<fhis,nprocul ciuitate Arfengana Euphratcm trfiu/t, ac pro F pcTaurium inclytregiam^ ciuitate in medio maioris Armeniae fitam perilli u uenit. Nec ram unquam Sophis obirius cft faSus Sedid tantu curabat, u utftramina,atqj ea qua: ad uictum pcrtinebant,igne cofumerentur,quo Tur c cxfameiaborarecogerentur, Ver cSclimusmmagnCalderama:plani- ib tieminter Coin dCTauriS,ubi aatiquitus Artasata nobih's dut'tas exatit,per Arttxdt* u 3, btc,ut ueniflct,Sophis rexun etequitatuade armis equis^ pulchcrrimisornato, bd quidtim U pi Dutnihilfiipr excogitari poffet,fefe hoftibus oftditrnihilominustam ncIf pt(~M~)&Af!~ ,.u lP pedites,neq3machinas aereashabebat.SedeihequiphalensIaminibus cha- nibalecondiU fuerutcuralt , '5 lybeis ut Azemie fit,elaboratis,fic exornabant, t quits ipfi Turdsiner^r,fa u D laborantibus c5parati',duces effeuiderenf Enimue- Ai Antiochodifeef mibus,defe(sis,ac fam n roPrinceps Sophis,quum fibi pararctimperiurrijC Armenis, Perfis, Mdis $ is r1j`r. Sc quttUm Sophis 8 8CAflyrij s fuorumquatuor regnor, que nc Tauri s, Sumachi.Sdras&BaS gadatuoct,primoribuspopulisf3epiuspugnarat, acfemperegregi ui<fior orngn*. ci n cuarerat.Qiiamobremperpetuahacfelicitate elatus,Turcas numro fuis]on n gfuperiores,nihili fadebat neq quid fibi euenire poflt fi asquo Marte in g c preiidefcendifltjanimo'perpendebat.quemadmodff hi cfueuenint effice p Kre,qui fortunamnunquam | expert! font contrariam. Et ln fmperc mi\u fti tumultuari ac de improuifo, ut bellandi necefltas cogebat, ex popu ti tibus i II: e lis.quosfuperiuspaulo memorauimus,collc<flisfibires fuerat.Turce uero ue terani te milites ert,bellis ac uictorrjs perpetuo affucti, ad qucqj necefsitat fu fufferend i nati,quo certauitforia ex quauis ttata prouindareferrtid quod ipfeforfitan minime ogitabat. Vtutfuerit,nono Calendar Septembriumi if c e: cxercitumin duo amplifsmacornuadiuifit, quor alter Vftaolo fumm au s te toritatisduci commifit,alter fibi ducendi(ruairit.acmoxtubicinibus claHfi, ficcanentibuSjCaflnBaflm RomanixBellerbeiumaggrefliseft. Prxl'rat a is finiftroTurcaram cornu:dextrum Sinamus Bafl tenebat:mediuero ) S, Selimuseu Ianizaris tuebatur, circundatus camelis in ordinem difpofitis ac C 4'machinarumaenearumcurribus ab utroi^ latere cV tergo collocatis. Vernt m l primocongreflu Sophianf.tanto impetu hoftes inuaferunt, ut Turcx iner, mes,equospinualidos habtes,refiftere minime potuerint.Etenim Sophia. ni& longioribus 2^ breuioribus haftis uaii hoftem impetentes, enfibusep, y s Ci'i quosCimitarras uocant, ac optimis fecuribus ferientes homines atq?equos CimiUYr<stn+ fubuertebantln hoc cgreffit Bellerbeius un c5 quatuor Saniachis,acmilitii fes/" bus qumplurimis periere.Porro altera exparte,quum Vftaolus inimicori dextrcornuinuafuruseflt,Sinamusaftute'ipfumoper,atq3a:reasmachinasquas Falconetos appellt,exonerari tufsit:qug Perfis anteqj cminus pu Falconcti, i Fa gnarepoflntjmaxim et terror et damna i'ntulere,nihilominus td pugna .j^
II x tum
ft.quumcp equus,cunnfidebat,ob nniamcrafsitieni parumagilis,in terri decidiffetab hoftib.captus, iufli Selimi ftatim eo quo 8C Corcuthes modo. Amurathes euafere: quor crudelifsimftrangulatus eft.Porro Aladinus BC alterpoftmod ad Sultan profe<ftus,ibifebribus perrjt. AlteruerPerfipe tens,apud Sophimperpluresannosmanfit. Selimus pofteaqu cfnguine osomnes,quos cmod habere potuit, medio fuftulifft, deijs omnib. qui Acomachi fauerant,uindi<3amfumeredecreuit.Quocj5 id fecurius atqj expc ditiusefficereualeret,folennes inducias cum Ladislao Vngariaercgcpadus c eft:ac pacem Venetis, quam Baiazetes eius patcrcoftftuerat crirmauit: 10ficq; anno c h Ri s Ti natiuttate m d .un ci ducentis hominS of millibus pc c diribuspartfm,partiinequitibus,tancrc fexaginta dierumctra Hifinaelem' r regemprofe<~us,n5 procul a cfuftate AffcnganaEuphratem traHutt, acpfO f pcTaurium nclytaregiamcp dutatfn medio maioris Armeni fitam pei> t ucnit.Ncc tam unquam Sophis obuius illi efi facfhis Sed id tant curabat, t ftramina,atqjea qux ad uicflumpertinebant,igne cfmerentu^quo Tur ut c ex fame laborare cpgerentur. Ver ai Selimus m magna Calderamxplanit tiemfnter CoinTauri,ubi antiquftus Artaxatanobilis duftas extititper nttttxdti li bi \ic,utc[uiiint ueniflctjSophfsrexuncequitatuadearmisequJs^piilchemmisornato, Anpt sautnihilfupr excogitari poflt,fefe hoftibus oftditrmhilominus tam neq? ptttMtanb P pedites,neq?machinas aereashabebat.Sederequiphalerfslami'nibs cha- mbaletonihtd u e Il lybeis j ut AscmfefinrjcIaboratiSjficxoi'nabant,ut quits ipfi Turcis ncr^ ferat cumsi n fam laborantibus cparati,duccs efTeuidrent.Enimue^ Al Antiechodificf mibus3defefsfs,ac ri roPrinceps Sophis,quum fibi pararctimperium,c Armenis, Perfis, Medis Pffn. Sophis 8 Aflyrijsfuorum quatuor regnorG,quenc Tauris,Sumachi,Sdras ScBa- Sc qttituu SC or uicflor regna. 8 gadatuoct,primoribuspopulisfa:pjuspugnarar, acfmperegregi ci euaferat.Qiiamobrem perpetua hac felicitate eIatus,Turcas numro fuis Ion g gcfuperiores,nihili faciebat neqj quid fibi euenire poffet, fi xquo Marte in P preltdefcendiflt,animo"perpendebat.quemadmod hi cofeuerunt efficc 0nre,quifortunamnunquamexpertifuntcontrariam. Etfnfmperc mi.'i^ tt tibusûmulmari ac de improuifo, ut bellandineceffitas cogebat, ex popn \i: lis,quosfuperiuspaulo memorauimus,collecflisfibi resfiierat.Turce uero ue te terani militesert,bellis ac uicflorrjsperpetu affucti, ad quccp necefsitat fu fufFerend nati,quo certa wi&otiex quauis ttata prouinciareferrt.id quod 'F ipfeforfitan minim cogitabat. Vtutfiierit,nono CalendarS Septembnum e exercitumin duo amplifsima cornua ditiifi t, quor alter Vftaolo fmme au te toritatisduci commifit,alter fibi ducendii fematiitacmox tubicinibus claff ficcanentibus,CauanBaflm RomaniaeBellerbeiumaggreflseft. Prxer cratis finiftroTurcarum cornu: dextrumSinatnusBafltenebat:mediuero S Selimusc Ianizaris tuebatur, circundatus camelis in ordinem difpofitis, ac 43m 1 machinarum xnearum curribus ab urro^ latere &C tergo collocatis. Verm primocongrefl Sophiani.'tantoimpetu hoftes inuaferunt,ut Turcaciner* mes,equosq inualidos habtes,refiftere minime potuerint.tenim Sophia, ni3Clongioribus dCbreuioribus haft/s uari hoftem impetentes, enfibusqj, c quosCimitarras uocant, ac optimis (ecuribus orientes, h ominesatcpequos Qimiurretn* / fubuertebantJnhoccgreflBellerbeius un c quatuor Saniachis,acmtliti fes. bus qumplurimisperiere.Porralteraexparte,quum Vftaolus inimicor dextrcornu inuafurus eflt,Sinamus aftutipfum openri3atq?sereasmachicSminus pu Fafalconcti. nas quasFaleonetos appeHC,exonerariiufsit:qug Perfis antecj; t< 1 gnarepoflent,maxim et terror et damn intulere.nihilominus td pugna Il i cum
tum cftjlket ob fumum attp ob pulucrem pugna ipfa fatis effetobfcura. Vfta olus un c multis fuisoccifus eft.Caeteriuer Sinami equitatu circdati ac tep ulfi,in cornu medtj front,ubiSelimus cexerdtus nerui erat,impinge* additis etiam paruulis, re i coacifunt.atqjibidemuni omnes reae machina^ i Scopirt quasIanfzariferebt,(Scopietoseasuoct)gIobulosfuosmifere,at($md criminatim ta T urcis qum Sophian/s nocuere.Qu ob cauiam Sophiani ip < fi 1 prius qum ad lanizaros peruenire potuiflent,'n fugam cuerfi funt, Hf> 1 maclfcopieti glande in fcapulisuulncratus, uexillaac plurimosac egregsos i chrosep milites amifit.Et nifi puluis obfcuriffimuseripuiflet uifum, fine dua bio 1 Cipfeaat morti aut captiiritati obnoxi'us exn'tiiet.Interea uer dum ma o o Q i mfi'r,nullis armis praeteug' nus clrertur,Selimusftmperinter Ianizaros g fdeliores Spachi & Solacbi maferes qfd dycrilici collarioindu tus. VerS I e peos circa principe erefios tenebt,ut ipf ab immifls fagittis turent, Exue I rtdkor hotnin,qui huic pugnxinterf uert,relatieaccepi, inter cadaucra a a 3(0 erftrum uxo interfecfiorfceminasnnullas.Perfarum nimirumuxores,repei tas funTe, lrt tes armt* in < quxmoreuirotuarmat,maritosinquemcunq3fortuna;euentfequcbanf. pHgft*. ] Eas Selimus honorificcepiiiri iuffit. Porro huiuicemodiukioria; famatota; f i Armeni2adeoperterrefecit,utipreSophisTauiiic5ilfteren5aucls,ulfcims s e ad inftaurdexerciti.pgreflis fit.Ver Selim us ut optimusdux,ui(fori'gre ( cens parte caloreuiiis,Tauri cumexpeditiore equit manu profeduseH: Oi'i o atq; in ipia urba,quam fine pugna ddit accepit,per aliquot dies eftcommo 2'3 i ratus.MoxquSHilinaelemcgregatis ex omnibusfuis prouinerjs militibus[5 Tauriumaduentareaudi(Iet,principispalatiacrnercatorplurimorxdes :s [S pulchriorib.& preciofloribus rebus expoliauit: prarterea pecunias ciuibus b exegit acdem indediieedens, multasartificac nobilium familias fecab i duxit,Qucp iad Euphratlongis itineribusperueniffet,maxima acfortiffi i malatronHiberorum Hifmaelifubditorum turma,tranfuadtes Turcas H tergo populabudainuafit.atqj ex ipfis plurimos ex itinere defeflbs,cVad rcli !e quum exercitum fubiquend tardos interfect.Poflea ueroqumrluuiQ Se t Iimustranfiflet,ab Aladuloprincipe maxima &moleftia Si dno afFeduseft 3 Etenim in fluminum is tranfitu atqj in montiangutlfjs Turcicexercitum,j JSn,je prxcipu uero mitres extra ordme uagtes afldu infiftauit,SeIimo fepius ia iurte fehuiufmodi iniurias uere nouo uindicatur.Cxter hac Calderamia uidloria incredibilautoritatSelimo pcperit,qui itinere dier uiginti lgius 5' qua MahometesipOus auus progredi aufus eflttatqîn hoc pecuiianter coES mdabatur.qud per ipfum i omnibus manifefle patret, Sophianas uires lit nufqjadrniraculum excellere,quemadmod prius fama credit erat.N ut Sofbis exerci 3' uer fatcamur,ipflus Sophis exercitus n ex militib.ordinario ftipendio c' tusMalts dutis conH:at:tedfer omnes ad principis imperi cuenre,ac propri tueem ri patriam bene armati iubentur.Id fane uer eft, ctum Perfas ob equorum S atqj armor apparatu c quadringentis Turcis pofle congredi, Verm ipfi49 4 10 ^y FcrfirumitU PerfarumtegescmoditatefufcipidaruminrerHotasprouinctaseapedmo ( numomntno carnquS'nt~etp confuetudtn,neq; facultatem ftip'diorum numomninocart:q5onT5ftecgconfuetudin.neqj hcu!tatem ntpdtofum Umiintio, tam pacis qum belli tporc foluendor habt, ficuti'Ottomanios principes habere certum eft*Perfenimftabiles ateg idoneos ad belldum pecuniarum proutus n poffident.qu populi ab antiquis tporibus liberi ab otnnibJe re uedigalib.fint.Vnde etieft,utnullos pedit ordines perptue alr,nccp mult machinarumxrearfecutn ducant;quibttam duabus ptxcipurebquodiiis
bellfcum.quamutsdiffkile, negocum fuperatur.Sed utad Selimum re quoduis deam,Turdcus exercituseo annoin Trapezontina atcp Amafina prouincia Anno uero qui proxime infecutus eft,nimirum m.D.x v. ut acceptas byemauit, jniuriasuindi'caret.bellumctraAladuIum Prindpem mouit. Is Cappadociae ac regni fui fi- A montes iIlos,quemTaururnuocant, prope Euphratem incolt't, Tauruf uero prope mino r<"> mont. t DescrminatjCumSultano quid Alepum uerfus,cum Sophi remArmeni,cum Turca autem urbe quad quant Orfam nomintnt Ama fia; SaniacatuiatCBlconiooppofita.Etualiesfnaliquot fructiferas ucrm plures aut Coiiagclus dux difficilesquofdam trait fylueftres& faxofaspofsidet.In i)s p fitt fitusjitcrhoflibus impediturur,munferat, Verm labor omnis fruftra infumilIarS ptuseft.Sinamusenimlocorumangufias omnespenerrauit, plurimiscj} pti c Cofiagelo inter mo gentiumturmis profligatis.ac pr^fidijs deturbatis.tand gel Bc' Bc Sina Bo/fdgtli tes tesconflixiwtqp euminfugconuertit.SedenimBoftagelusperfequentc mo mon. ab incolis proditus, in Selimi manus peruenit,qui eum capitepuniriim peino me rac rauir.atq?ipfum caput Venetias in uicforia:flgnum mifit. Vercnimuero qu fuccefTu Selimus fuum imperium debellatis Perfis atc Aladu adeo adi felici rcrum loi loca(igatoftabiH(lt,cm obaudaciaminde fumpt,tumob triumphorum cu piditatemCampfoni Ciauro Alcairi Sultano bellum inferre confiituit.Et Cam, pic pfon pfi quidem ipfe cum ingenti exercitu eodem tempore ex Aegypco in Syriam o uenerat, Alepconceiurus,ut Caierbeiumeiufdemurbis Principcmfubditum >oue uita fuisimpertjsjfed parum amicum ac parum obfequentcm dC principatu C Pr priuaretutq; ut Turcarumfinibus propinquus Selimo terroremincuteret, ac ex u experiretur an autoritatefua res Sophis cumipfo Turca componcre aleret. N Nampotentiaac flicitasSelimi reueraiam omnibus timon crat.optimcq; Sut' antea Caramani<erege,proftrato nuper tai tanusipf confiderabat,Turcis deuicT-o A Aladulo, ac Sophi grauiter depreffo, nihil amplius obfiarepofTejquo minus liberet,inuadercnt. Comitabantur Sultanum quatuordecim mill S Syriam, quum lia liaMamaluchorjactotidemfubferuiarmiSjequiSjatqalrjsegregrjsornamentisHiMtmaluchi. ad adeoexcellentes,utnihilomninopuIcbn'usuidefipofiit,Mamaluchorum ple"rriqjgenercCircafsicrantjOmnesq; exeorumnumroqui Ch r i s t o ualedi' 0 xt xeruncucrm homines robuni,& in pertracftdisarmis,acfgittis ettam equitzd( doeiaculandisagiles,ingeniotamenadeelato acfuperbo,utref omnibus ho eos m minibus praefertentfed prg ci'puTurcas,quoniam ant propeTarfum tam fa fugarant,ueluti pecora cotemnebant.In terea Selimus cum exercitu Cacfa* facile re ream uenerat,ex quoloco cmod uel Euphratem tratjcere,atq}in Perfam moUl uerc.uel Amanummontem tranfire,ac Syriam inuadeiepoterar.rumor tamen di diuulgabatur,ipfum contra Pct-~stturum.N<h')om<nusquad)uCxfarea:man~ fi fitjoratoresquamplurimiacliterae SuhanoadSeIimum,& cuerfo miTsifue r< re.Porro Caierbeius Turcam fubinde admonebat atcp inuitabat,ut in Syriam i A"tr d tranfiretjimulq; pollt'cebatur fe dominofo ad ipfumdefedurum,qucadmc p d 1 AMtlUS dutn&fccit,a:denicpcertamTurcisui<ftoriam promittebat. Cu tcrum, quum a f<01! iam Sultanus Amanum ciuitatem,antiquitus Apamiam d((ftam ,'inter Dama-~tt<M<4~t));e feumatq}Alepum,perueniflt,eo nirnir animo ut Alepum fiatim inuaderer, Selimustandem Sultanum ipfum aggredi decreuiKficqjad dextram conuerfus, incredibiliceleritatemontem Amanum pertrfiuit,Iani2arisatq; A/pis anea rummachinarumcurrus fupcrhumerosgefltibus.Quodqi.um Campfon au' non Caierbeium ca(ligare,fdieipfum Turcis tucri,ac uindiclam in diiTer,iam altudtempusdifFerrefiatuit. Vndcetiam Caierbeium ipfum orauit, ut prope Alepum fecundum paruulum fluijium, uetribus Singa uocatum, 1in cafira
blddutus.
'.fui
ia
11
concederet.
3ttccderet.Id quoaCaferbeius"haudinuittisfecic,non quidetnut Sultanamu uaret,fed uc proderet. Inter hxc Selimus derepente hoftibus ief oftendens, Ma maluchos,qui fub Sybeio Beluamo Damafci principe acprimi nominis duce erant.inuaOt.Sed Mamaluchi incongreffuuiriliter agences Turcicos equi, eo ts Muftaphapauloantin Belkrbeium affamptoSC 1mbracoreBaffa ln pu gnamdcduCyjsdirsiparunt.Erantprgterea&fali.etrcsMamaluchorumdaiics, quarum unam Caierbcmsducebat;quilongoambituhoftcscircumiens5impe dimenta attjj homines ad beiiandS minime idoneos tergo aggredi uelle uideba tur. Alteri Lambardus Gazelles ueteranus ac fortifsimus dux praeerat qui eti 10 o SinamutnBaflfamfortiterinuafit,Terti,quaadduomih'ariaremotaerat,Suka1!1 nus ipfeperfe duclabat.Sed enim quum Gazelis ac Sybefj turma:ufq ad Iantzars penetraflenijCC abi)s ab xreis machinis adeo egregi repulfi funt,ut no fecus acin Sophiano conflitfiuancePerfis acciderat, Iaxatis habenis rtrocderecoacli fint. Qumobrem Sinamusfugientes infecutus cos in Sultani clafiem impingere cpulitqui quid uifi fuorfuga, et Caierbeij proditione audita.ui miodoloreperculfus,exequointer'fugiendcecidit3equorQcj) no minus fuorS quna hofti5pedib,3ftrus,Utfifiiiit,Adhe .Tripols pfinceps ac Sybeius, qui equitandi pertia ncmini cedebat, interfecflifiint.Gazeiles eaait ac colleftis (nunS qui firperfucrt Mamaluchis,Dama(cum fecontulit. In eo conflidu i0 'plun'mi excellentes equi nimicmlabortcalor fufterreno ualcntes, mcdij1 crepuerepugnat eftenimnonoCalendari Septembri ficuti duobus retro SuluniinUi' anniseoddie &fimili fortuna cuPrtfis pugnatum 1 ferat.Sultani cadauerilla: tut, fum.qiTodadtidncraattint^nuentu cft.Fuerat Sulranusipfehomo admodS piiiguis,ffniocj}iamcfcd:us,utqut icptuagefim (xt ann agerer, praeteica IlernioFuSj'dquod iliied praecipuamortiscauffa fuif,quando ob huiuimodi im -pedimentum infugaceleritereqaitarenpotuerit Vermut ad Selimreuer umurjegregiaharcuidloriaSyriaE portas omnes Turc referauit. NAlepum, Aman5,acDamafcprofe<ftus,ftmimocumgaudio tanq>populorS tyranni tnambusliberator3ab omnibus exceptuseft.;Mmauchiuero omnes,tani qui q 39 auagerantjqumquirnaritimalocatuebanturjAlcairiconuenerunâcTom,, Atmiulms. beium Alexandrigprefedfi(ArmiraliSnuncuocanc)CircafTumqffld gnre, fed homin cmegregrj corporis,tii inuicli animi dotibus,regi dsgnitat"prx. fe ferentem, Sultanum creauere.Is Maxim quicquid fruorjquicqusd Arab in uenire potiit,(mulcontraxit,ac:Rhodummifit qui machinas aneasafFerrenit pratterea Mathare Alcairo uicinam exad muniu('f,rcli(ftoin Iudx Gaza Ga zelk<:uminil/tum manu non contemnenda,qui hoftiumtranfitum impedirt. Verumenimuero Selimus, ubi noui Sultani bellicum apparatum audiuit, pete re omnino Alcairum conft(tuit.fcq3inter eundii Hierofolyma profedus ,atqs ibidem peraiquotdicscommoratus, templuminuifc,monachiscpciiifdemlo ci incoliseteemofynamdedit. Sinamus autem cuiginti millibusequit aeplu -imis Ianizaris fcopietarljs(ut uocant)imperatorempratcedens,prope Gazam cumGazelle conflixit.acMamaiuclios tandem poft cruentam pugnam fudit. Gazelles accepto in ceruiceuulnere,practer omnium opfnionem medijs Tur arum turmis euafit. Porr Sinamus Mamaluchor cpita c fais illisdemiffis barbi'sfccundumuiamad palmarumtruncosaffigt curauit,utSelimoillctr3 lturopoftmodum uidcrentur.Selimus uer eauiclorialxtus, qumpluritnos titres parariiufsit,quibusaquaperareno(defrta ferripoflt,atcp exerit AI' -cairum uerfus direxitjquo in itinere fxpiuscum Aarbis,quosuoant, pugna timeft,TdcmSelimus Mathaream,ubi bairamumnfcitur,ab Alcairo cirer'' terquin<$
tf'qulnqjfnitiartjs diftantem peruenittquem locum Tomombeiusa?reis machinis,fofsis, SCapertis 3C oceiiltis,maximisq3;propugnaculis ne pat ret hoili tranficus municrat, ibicp caftrametatus, milites fubpapilionihuseffc iuflrat: cxterm quumTurcicusexercitusillucappropinquaffer, duo Mamaluchi ex Albaniaoriundijmdioremfortunamquacfituri'. caftrisad Turcas ipfos tranf. fugere/Tomombetjq} confilia Sinamo conterraneo fuo manifeftantes loca oftendcruntjubifoflar cratibus canneis coopertae qux pracipites exciperent equos,latitabanc.Adha;c,ubi(rquoniodo gras machina: difpoOtr efienr, indien uiu.Id quod proculdubioin caufl fuit,utpoftea Selimus uufioria potitus infidias eua> ia ficimagnoenitncircuituadfiniftramatreptoitinere.prxparatas u uir. Tomombciusjubjrerumf difpoQtaruiri ordinem proditione retetfûm u uidit,(pe omnila mferc deftitutus,macliinas ipfas ali traduccreco natuseft, Ve r ex rum quumnon-ex <ere,(d ferro,ut antei fieri confucucrant, conkîx,atc^ in t tralbus quibufdam multo ferro munitis,non fuper currs collocatxelnf, difi c culterdeducfpoterantinihilomi'imslcuiores aliquot curribus impofitas freum a accipfenSjConiraTurcasprofcifuseft.Nullibi unquam memoria hominum cru deiiuspugriaumef!,quumuteriprincep5uit,honoris,atq tnperrj ornnein militum mul' ipetnnulla alla in requtnin utrtoria pofuiflt. Gazellesmaxirna t ntudine ftipatus. Sinamumeftadortus.MagnusuerDiadarus Muftaphxcor 'o n nuinuafit, Sultanus autem ipfe in Selimi ordines inuecfuscft: ac prius quidem t xutraq parie machinae aerex globos inhoftes maximis militum acclamat tionibus,emifere.Mox ingens Mamaluchorum numerus Turcas circundedit, Verm in medioma. accircumimpedimentatnaximumexckauittumultum. s inttri* i flrages dita,in qua etiam fortis atcpegregius eunuchus Sinamusnterijr, ( Sittttmi eft l'or i 1 IamquiiforiaadMamaluchos indinare uidebatur > quum Selimus Ianizarisi t fuis adeffnt,fi'gnum dedit.Hi uer feruato ordine progfeisi, quadamurlutii ut grandine globulorum feopietis quos ferebant emiflforum Mamaluchos il ilico tergadarecoegerunt, Ergo Tomombeius, ,ubipugnando ftrenui etiam il 8 milttisofficiofuntfusenetjad Alcairi portas fe contulif ,ut exercitus reliquias jo C colligeret.IdemfecitS;GazeIler,flccp amboincolumescuafere. Diadarusaut a acBido prarfe<fus,incredibi!isfortitudinisuiri,letalibus acceptis uulncribus,ca f ptifunt:quos Selimus non ira multopft, adexpiandos Sinami mnes interftc ciiu,it,teftatusretantiim Sinamimorte doloris,quantum ex paria uidioria 1; ltitiaraccepii.Tomoinbeius autem fapientesregcsimitatus, qui etiam inad i uerfisanimofeTiperinfiacfo funt, Mamaluchos hortari ccepic,utmunire ur. t feem,atqueinfiigu[isuicis,im6 in fingulis domibus contra hoflem perflfte r reuellentpraetereaplus qumfex mille feruos Aethiopes maniimifirj atque ad i td beitum armauit.Ad h xc Alcairiciuibusperfuarit,ut te communi omnium, crudelifsimoephofte tuerenturficcp efletfum eft,ut (umma diligentia digniori i 4l bus urbislocismunitis,urjsBomnibusintercIufis, etiam fminat ad hanc ul' dmampugnamdiiponerentur, Selimusuero huiufmodiapparatusoptinino rat, nimirumper eos fer nos, qui ad ipfum transfugientes Sultanum dfre" banttquemadmodum pleriinque fit,ut aduerfa domini fortuna beneficiorum Seruori aeceptorum memoriam feruis adimat., Magna igitur folitudine curabat,ut Cs fidtt exercitusqumdti(simferipoflfr,uires recuperaret, acpracipu ut oulnera- c fortunio cum minorant raiia timedicorumauxilijsiuuarentur. Tandemquumquarto poftcommifrumpreit Il tun[cl\<u liumdie Alcairum ingredi decreuifft Ianus Baffa Ianizarorum cohorte ac c, nonnullis equitibSj nec non 5 machinis acris fecm dudis primus ur* bem eft tngrcius, per eatn portam quac BafTuela oeatur ,quo in loco non 11 4 itadii!
Piciki tXpU* itadipugnatumeft.Sehnuspaulopoft gnutio.
hune eft infecutus.acfc demum Alcairiciuitatisegregixloca paulatim expugnatafunt;fed adeo difficulter, ut a. fpera illa atqj cruenta pugna per duos dies ac totidem nocfles cumutriufcj} par. tis ngentt ftrage perfeuerauerit.Tandem bona Mamaluchor pars inmagnam quand Mefchitam conceiTerunt:ubiquum pugnando defefsietifamelabora.. re cpint,uitam cum Turcis prius padti, fefededidere. Verm Selitnus proftctitinam eos omnes Alexandriam miffos in carcere dccollari mifsis minime iufsir.Tomombeiuscum Circafforum parte transNilum profec1us,adinftaurandum beiium milites congregare,Mamaluchoscp omnes ac multos Arabum Gtlzdli pruii ducesadfeuocare.Gazellesautemprudentiumuirorum exempla fecutus, qui tU exnecefiiu penitus frangantur, pofteaquamquodofficrjfuieftpracfiitere,cumfortuna,ne * induciasagunCadSelimum uenit,feq} illiut dignifsimo uidori dedidit,acpol' 10 io 10 1 h'citused fe Turcis eadem felicitate inferuturum3quaSultanisanteinrcruicrat.Selimus humaniter hominem excepit,atq; inter fuos duceslocum ci non in. i fimum concefsit. Oclauo inde Calendas Februarias Anni M.D.x v i i. Alcaii riarcem ingreilus eft, qux in colle haud admodum eminentifita, deauratis pi' i c3iscxdifctjs,fon!ibus,hortjs, ac plateismiroartificio flratispulchrior, qua'm mutis munitior ellretenim ipfius & porte & feneftraepreciofifsimis rebus,nimii 1 rum marmore,ebore atcpebeno egregiinfculptis orntur.Neqj ita multo poft so SelimuspropeBulachumuicumnauibus pontem fupra Nilum confiruxitut 10 cmodius contra Tomombei flumen tranfiret. Quo perfpeflOjTcmombcius partemTurciciexercitus9qux trans pontem cafirametata fuerat,de improuifoadortus,tumultuanimconfl((ftuminrjf.ln quo quum lanus Baffa periclitaomnes retur,CanoliusaSinisSelimi,occupatoadhucIani2:aris,quinondum [ manu natando tranfgrefius eft, ut Kik ndtaiio pertranfierantjponte.NilumcTartarorum celerius fuis adeff poiTt. id quod Nili profunditatem immenfam miraculo fuperatus. ob uiribus pupcncafcriptCeft.PonTombeiuSjquinltauratafcpiusmaximis gna,in qua cVipfe propres manibus cgregiafacinora edebat,impetum Ianizaro rum acTanaror diutius faRinere n pouet^duerfam fortun execratus, rebus o fuga confuluir.Selimus at ubi Tomombei c paucis efTugifleacccpit, Mufta 0 pham uncum Caierbeio & Gazelle, quiregionem optimcnorant, ad eum infequendum mifit.Vnde infelixTomombeius per Principem quendam Maur proditus,atcj; in palude,ubi inter cannas &iuncos & petfore tenus inaqua lati' .i tabat,inuitus, ad Sdimfiperducftusefr. Selimus at adhibitis tormentis homi' nemucxauir,ut que nam inlocothefauriCampfonis Ciauri eflcnt,ex ipfo agno in= Tontombeij ' fccrct.Scd Tomombeius'incredibiliquadam animi cftantianihil unquam indi ttritus. 1 defedtionis fpem popu'caut* Verm Selimusnonitamultopoft,ut omnem lis adimerer, Tomombeium mulx infidentem.atq) annexum jjutturi laqueum habentem,pertotam urbem duci,ac demum prope portam Baiiieam tertio 4' Idus Aprilis fufpendi iufsit:omnibus crudele hoc fpeclaculum deplorantibus, 4~ atque iniquam fortunam accufantibus quat ipfum Tomombeium ob OngU' laremuirtutem ad imperium uocauerar,acmoxregum omnium,qui unquam mifri extitiffent,miferiorem effcerat,Sublatis hisduobus Tultanis un c iv rtota Mamaluchor faperbaprogenie,prouindacosetiamquinextrernaC^ nus Arabicipartefitgfunt.TurcisfefededidereêlimusueropofthfcBulac petrjt,ut Nilum iucundifsime'illicexcrefcentem uideret.Inde Alexandri profe fuseO.Ex quo dem loco Alcatr reuerfus, Caierbeium adminiflrandis paulo amdeuiclisprouincijsprxfecitjUtproditionisin Alepino conflidu (câfidi' lipracrr.ium foret. Sedenim Janus Bafl^quimunus hoc honorificum fibi iradi chcmectcf
0i;[iinenKr0Paât>e''ri'n2tulft.VndetamidhoftorisCaJerbeioinu<. d;ns,curauitut lanizari,qui Alcairum cuflodiebant,flatim principis difce> fu in uni:colletfti tumulumexcitart,quo Caierbeius ob id malaudiretapud V omncs. cr fcelusin autor recidicN Selimus,cognita lani fraude,in in ne- IaniB4?.c o rcnon procul ab Alcairo capite eu puniri tu Csitiut mnibus oftenderet,n effe mors, uenidt, adiictfLisiiiiperatoremtumultumilitarUuddum.MoxquinSyri dus ptouincix adminiftration Gazelli concelsit.Turcis iam inier fe murmu rantibtis,qu6dpnncepsproditonbusfiderec,acTurckorumducofficia paruiftimuet.Tand Selimus Conflantinopolim peruenit,quo in loco fub Pyr 0,| Baflemagna: fdeiac (ngularis prudtia: uiri cura^Soliman unicu fi'liut 1rlii ri So r icliqucrat;ricinuenit.hcetanteaucritus(utiiultnudicatunt)nefibiabfenti Ii |imanusimperiadimeret,quadmodiiiTi ipfcBaiazetipatriademcra^quiiue fi (kquadam uenenointinctadonorniflfiii) mtajpaterinlidiatus e(Tr,Neq:itaSe Selimimon, n multopdft Sel/mus domiags,ulcusin renibus ctraxirquod tanceris in mo* eju ufdemfma r ro'mfcrpSjeamcorponsdilpofitionemûam complexionem uocant,paula- Cr ingeniHra~ & ti tinmirbautjarcpomnia belldi confilia expulit. Poftpaulum etiam peftiferafe b horninem ac bris inuafit/ilccg i morbitgdto Jbj pli grauiSjiicôrrjs criumphis e cxaturatus morteraobijtjfalutisnoftrae AnnoM.B. x x-inmenfSeptenibri, insodem pago Ciurlano, ubi prius cum patte cflixerat.Quod non fine matit il >H Dei iudicio fa<flumeft,ut quoin loco peccat comnurat,ibidem et pc' 1feflo il nasfcluerecPr gfait imperio annisocloagebaf^qu obijt,f rati'sannxL v r. T, demiflum brc* Vermquodadcorporismembraattinet3uentremadmodum t uioribuscruribus fftentabat. Vnde etiam eques magis qum pedescommen d dabatur.FaciemfubrocundatnacpallidanijOculosprgfSdes&feritatepIenos h iubcbat, Aniiniucromagaitudinclconema-quabat.NihilObiunqu fortui pertimuit.Nullum ob periculum quamuis iTanifefum na fufceptasfemel ex. f peditionesunquam dimifit.Confllia dubia/ed fpem aliquam honoriscotinen ti fccatisjfcdillaudatis prferebat. Alexandr magnum ac D/cfatorfm Cf/ ti r rem pluris qumalios omnes antiquos duces faciebat.Quamobretiipfbt3 }'g in Turcic lingu uerfa fine intermifsione Iegebat. Natura uer feuerus gefta 8 e cratacqjinexorabilis,femper cogitabundus,nunqupreceps,prfertim in exe q quendacrudelitate,qua tamen lcpiusinniti iuftitix uifa eft.Muftaph interfec cit)quiaparumfideIemcoperit,ChendemumBaflamnecariiuIsit)quonibt c Perfas eunti tt difficultates obieceratût Janizai iinunum colledi tranO i ctra r praccereHuphratemrecufarent.BoflangiBa(fegenerofuocaputamputari t pit,qu6dprouincias,quibuscumprefecerat,expihfletlanffBaflminterfici < dirmcuram'tjUt/pfiusnimiamarroganticuminfidelitateconiunclam pun in t rer. Dicere onfueuerat,( non nutrire prolixam barbamûeluti Baiazetes pa ln bdrbZproli c *'( t cflFccerattne afl~e anibus in illam inietfis, ducert principe ter B m quo uellent, xioremf<om<t ) quadmodum eueneratBaiazeti.Nimia tamen in proprium finguin crude 40c I litate inime reddidit, Veripie affirmabatnihil effedulcius,qum fine cf Tanguineorumtimor ac iu(picioneregnarc,icp ob id excufatie dignum arbitrabatur.Qyod fiuel minimusquifpiam ex Ottomanio fanguine in princi' C| pemprius cuafiflt, fibiquro eodem modo pereundum fuerat.Prterea eum Occttfwnem,fc Pel illico exequeretur:pemortmmiui minimfprudentneffaiebat,quiquodpropofuiflet,n quoniamin mora la:pe amitteretur occafio,atque impedimentum defigna tac intentionicontrarium oboriretur. Summa hafCeft.lnartemilitari,atqj inpopulorumregimine excellentifeimusacrari nominis uirextitit quippe qui iaflitiam ubicn feruidatn pracdpcrct, AloyfiusMocenico.uirclarifsim us unusex
Makfiat tufucre.nobis unusex Venetisoratotibus.quiBohoniaeapud Selimo(napudipfum quoqj Alcaiti on. retulit/eneminunquhominum torem egerat,diucj}cumillo fuerat uerfatus)parein,quod ad iuftiti,humanitatetn, animimagnitudinem,atCB huiufmodi irtutes attinet,inueniiTe;nuIalias u lospbarbarosmorcs in eo fuifl ailrebat;etquicquid uulgo illiobijciebauir, egregi refellebat. Porto clieuerat Selimus(utex (crenisimo Griti Venctij w r forfdiiNfpf duce accepimus)nnunql! edere fcmen quodd Turcis not,quod rer feria tbufiut.}-^racmoIeftarSmemofJhodu'nib.adiini'r.cosqjliberosac/ucdospcraliquot /f~ 11}'I" in. f^.horasfadt.Jdquodip{efficiebat,neprofundiusgrauiorib.cogiiationibus r/ hrefcem,fed ad obletfandum anim aliquod temporis fpacium haberet. Ve 1 /' e nationibus fummopere deleclabatur,fed mulicribus nimium deditus crat.Ve c e rm ttafn uidu modftia utebatur,ut n nifi ex uno ferculo cotnederet,quod I I plercp potius tetis uenatione captis,aut eiufmodiuilioribus carnibus, qum i uolatilibus fibi cligebat,qucmadmodum C priuad milites efficere confueuc- 1 rant. Id qud fn cauflerat,ut etiinter tt labores.quos in remotisimis regio > hbus fub uario fubinde coelofuftinebat,profpera femper uaktudine uteretur, S OL I MANVS. SO L I M A N V S, unicusSeIimifiliusfufFe(fuscfl:patri,codeiTiannoquo Maieftasimpcratorio diademate Aquifgrani coronata eft.Nec parum 1 tua Chriftiani principes Selimita fortis acfortunati hoflis morte Itati (imt:(cd prs;i i e cteris prudufsi'mus papa Leo xtant ex ea re ccepitgaudij,quant criflitiac i pauloantauditoSuIaniinterituaccepcrat.NameonteritunundatoIiranias t ac fupplicationcs publicas,in quibushomines nudatis pedibus inecdftt, RomarbaberipicuraueraRlegatos^per totam Europmifeat,quiid efficerenr, I ut Chriftiani in un cocuntes,ctra Chriftianor omnihoft arma fumrent, Nihilominus quodadSoimanattinet.omnib.nidebaturi, mit agnS rabido IeonifuccefsiiTc,quumSohmanusipfiuuenis rerum imperitus,ac natura(ut i ferebatur )qm'edfsimus cflet.quae tamen falfa opiniotnultos,atq; inter eosGa sell praccipufefellit.Etenim is defuneftoSelimo,cui Ceiuramto deuinxcrat, I os Mania uelutiiamliber,Syriamfibifubijcerepropofuit.Vnde&:reliquias luchorum cxcipiens,regionisflniul incolas,necn AlarbiS Duces ad feblandi I I alliciebatprzterca fefeMagnoRhcdi magl1ro infinuauit,ut machinast4s reas.quarqjtjs neceflria funt,infuperarmaac trirmes inde acciperet. Ad hxc I legatum occult Alcairum ad Caierbeium miGt,quieum hortaretur.ut de iniii r cVfenguineCircafforefFuroufndiclamfumerenatcj!occifis Turcis.prin rtjs c cipem fe conftitueret,Sii!tanicumcj5imperium denu inftauraret, Verm Caii ierbeius Gazellis ucteris inimici uerbis hiinimfidem adhibs,autfortafe mz> i iorem qum pro fuis uiribus diffcuitatem in huiufmodi peragendo ngocie f futuramcfiderans,legatuminterfciiirisit,acSolimanumeiusreiadmonuic. Solimanus Faratem Baim c ualido exerc/tu ftatim in Syriam mifit, Qirod 4 4! $dYtiNdlttl~u <; quumaudiflet Gazelles,licct iam Baruti ac Tripoli,alrjsc^ in locis plura Turca Damafcumfefe recepit, ZeryttH r rumprafidiaexpugnafltjterroretarnenperculius, il quis trdf- qui* err | que quidemcVFarateslongisitincribus tandem peruenit. Cacterm Gazd, Str<oni Btmt!4 h les nihilaliud fuis rebusmagis expedire arbitratus, qumucfortunac omnia tttttt*. c committeret, qux aut uicloriam, aut morteni gcneiofo duce dignam after* ret,exercitum,quem congregarat.extra urbem duxit acmox cum Farate con flixit.Sedenim ineo'confli<3:u ipfe un cum Mamaluchis omnibus trucida' tuseft. Farates uer una hac uicloria & Syriam recepit & Caierberj tonus' queAegyptifidclitatem ergaSolimanum confirmauit. Porro Solimanus (0
<33tMO,ui<flori(cutuseft,PyrrhinationcTuKaepraddfsiiniuiricon{H acIanizaror hortatu,Belgrad, ubi qpplurimaex Turcis deui Aspofita ab exercitu So* Vngaris trophxa cernebant,aggredi conftituit.Igitur praemiflb pili U4,quzScrtx ciuitas eftant peruenitqumVngari ca der e aliquid Sophi* refcifcerent.Enimuero d adVngaros attinct,per id tpus Vladislao,qui per aliquot annos abfqj militari gloriaregnum adminiftrarac, Ludouicus unicus filiusfucceflerat,iuuenis haudadmodi ingeniofcs,|atqj ob attat adhuc rerS imperitus.Hicregniprincipes atqjEcclefiarpraefksauari expildumfibi propofuert,adeo ut nihil ipfe prter regi nome poisideret:id quod iflcaut faextitit,quo minus colligi exercitusctra Turcas illico potuerit, praeferrira pollicentibus tantjiihil aut re ipfapratfttibus.Hinc Sos 1 principib. uxilia a "I 1 limanus nullo impediente comoditatnack^fbterraneis cuniculis, a-reis I machinis,atqâlrjshuu(modibellids inftrumcn's,paucis fuis amifsis ,Bel' j Btlgradi cppa t gradu expugnauit:quod quid no tatum Vngarfe,fed totius Chrifti'anitatis gnutio1 propugnaculeratjquadmodGifortuniaûx pofteainfecutafunt, manu j r nifeftofiderit.Solimanus qu poft euidori per intgra ann quieuiflt generoraquadanimipromptitadinecotraRhodumarmafumpfit,Pyjrho a {SuribusSaruacis minime probantibus etenimadhucmemoreserant, ac id c cum fuor dno ac dedecore Mahometes an qumdifFicultcrjqucp magno t ",0 J0teaidfruftrattauet.Sed fuperomnaparumtutumimperatori iudicabanf, i utfeipfumtam parux infulaecmmittcreKnerienim pofle arbitrabtur;ut c dafsisTurcica uel aduerfa tcpcftatc,ucl Chriftanorum nauibus impetita, in in i gens aliquod incmodumiuftineret:id quod principem ip< manifetts d diferimeninduceret. Nillis acquac ratiomcofentaneum uidebatur,ut occi d dentales principes Rhodrjsluppetias.ferrent. VerSolimanus, qui ex patre a audierat,uidorias,nifi imperatoris manu parentur,n effe omnino intgras: P perlipfim tandcpecereinllamdecreuit.Sicc|; annoab orbisinftaviratione A M.D X X 11 .fubIunrj menfis finerh c quadringentis nauibus, ac ducentis 1 Turcarmillibus illuc fe cotulit, acreasepquamplurimap machinas fecum du Rbo.ti oppa jcXxit,qutbus eindefuper duos montes difpofitis, omnem defendenda: urbis s j c d C S ,cmoditatabftulit.Hosatmon.tes(quodincredibilerjseti qui uiderunt, gnatio. F pnefuit)ipfTurcae conftruxerant,terra'per (paci duor ciuitate miliario r ligonibus atep clus generis inftrumtis cotra urbis fofs proiecla, cV e in ni a altitudin coaceruata.Tantacg TurcarS multitudo earu operar more,qui. l noftri exercitus in excaudisuel impldis fofsis atq? alrjshuiufmodi ad bus h bellumnecedrrjs exequedis utunt.huic operi incubuerat, utbreui ad fofls 1 urbisperuentum effetin quibus ia & excauarentur cuniculi,El mnia arijs u ii inftrumentisdmolirent. Philippus at Villadamus Gallus;Rhodienfium, e equihMagifter,nihil cum fuis, quod ad defenddam'ciuitatem pertinebar. pretermifit:quinmachinis aeresmaxim etiSdnum Turcis intulit adeop +c 4cF e egregicominus pugnat eftjUtfoffx urbis Turcarum cadaueribus repleta: <: tamen propterea Solimanus oppugnationem unquam remifit, fuerint. Neq? quamuis eti triginta milia dCeo amplius Afepor dyfenterix morbo iam pe fijflnt. Tandem deie(flisturn'bus,acmcenibusdemolitis,perfbterraneos cunicuIosTurcacurbis extremas partes occupauerunt. Vnde paulatim fnv perulterius progredientes,Chriftianos cxdere, ac nouis lbinde propugnaculiSjUt utpotcrant,fetueric5pellebant. Prarterea machina: quaedam jreoc 1 ~torrar~ma quasmortariosuocant,globosquiulndiametrumhabebt,emittentes,ur* <' interiorem partem impetentes, tedla ac pauimenta domorumufqu cbint. kisp ad ter*
ad terrS cffmaximo otnm'Sterrore perforabft. jj aliquotmenfes ab incoe ptaobfldionepr<eterierant,& nihilominus Rhodijsadhuc nemo fuppcts lulcrit^qutameninterimTurcis&rFarate exNatolia,& Caierbeio ex Alcxdriaauxilia gjplurima [adueniflcnt.Nipfe Caierbeius quadraginta rtaues rbusad bell necelrtjs onuftasmiferat.Caetermd hf c apud Kho dum gerertur, Hadrianus papa cum nnullis nauibus ac trif cmibus.pedit cpdrciter tribus millibusex HiTpanian ltali uenit, HcCardinalis Me i dices, quinuncPatauipraceft.atqjali quplurimirogarunt.uteasnaues ac pedites un RbodS mitteret:futur enim fperabt.ut ualidiorib.autumni u tis adiutar,inuita eti Turcica claflportn ingredertunpracfertim quu quin 1le trirmes in Cre ta tune cflnt,qua; hacinrenonnihtl quaginta Vcnetorum i uxilrj/alt fefehoftibus oftctando.attuliffent. Verfanclifsimu pater, qui ( f recs omificatS acceperat, ipfbr confilijstan^ fu(ptfiisminime adhrs, P 'fj/entgtigeH I( tuRbodui id gratiacdiainitus n habuit, ut nego tium hoc iuuandi Rhodios ampleur. Jurai dedita.ri retur.Quamobr hodi)ipfi fpe omnideftituti, Villadamo R autore fe( Turt i cae c dedidcrunt:cum illo tamen prius padi,ut C ui\iete,Cres proprias'pofsi d i dere, detnptis acreismachinis unicuicpcccderct.qaas conuentioncs Solima 5 nshumaniftim acreligiofifsimiferuauittpracterea resdiuiloannis (plo r f facras ne attigicqui'd,quibusnoflri milites fortafln abftinuiffcnt, Equii(0 ,ilIl c i dcmVilladamorcfercnte audiui,qud curn Solim:mustriginra mil1,homi n r comitatus RhodQ ingreffus eftne unum quidem uerbum eft unq; ex ali< cuius ore audicum,adeo ut milites per urbem inceder.tes monachi obferu c t tes.qusuoCt.efluiacretur.Adhc Villadamusipfeaiebatjfqufecundo ) 'ad t Soliman.ut abeundi peteret ueni asccfeiflt.tbenignfuiflefexcept, > ut id Solimanus adHebraim BafTarii.qufummopere amabat, queep fo t i lum tuncfecum habebat,c5utfus huiufmodiuerba dixerit: Profed non 1 i E fi poffum non dolcre^nfcliccm hune fenem propria domo pulfurrijade trift binc abire.In fumma, Solimanus maxima cum fua gloria,& Chrifiianorum h i c e omnifummo;uituperioRhodi3qua: fibi ueluti tnolcfta fudes in oculofue(> j,. r i froligiumHd rat.fexto mente ab eo quo ipfam oppugnare cceperat, occupauir Porro,eo driano Pape d c dipfo die quo Rhodij fe Turcac dedere cScIuferunt.RommagnHadria . nopapa;prodigiaccidit.Nl quisPalatrj (cellumad folennesnatalisdieii tcvumRonuc.r CHRISTI I cacremonfasperagendasingrederetur.iaftuatilliusfcelli fupcrli C i t i minareûodmarmorceratjpoftciusmgrcflumili'codeciditjacnonnulloi euftodiarfuatmilites c maximo ipfiustimorcorcidit. Sed utad Solimani c i r i Cui res reuertamur:poRcapta Rhodum.Caierbeius ftatim defunfus eft. i AcomathesBafla.quodadadminiftrationattinet.fucceftit.VermiSjquS para fuo principi fidelisefltjOccupareSulranic imperium propofuit:fediiI f f huiusinitio Turciseofii quidparucrult,quoniinipfopertraclda:ra' 41 deliorib.captus atqj interfedus efr.Qu ob caufsSolimanus HebraimBaf f fam i Alcair mifit,utisrcsturbatas cponeret:quiomniafingulariprudi* fubit pacauit.Mox principis.qui efldiutius abefffufferre no poterat ami i tifsimis literisreuocatus,Cflantinopolim redrji:ac non ita multo pft Bel t M lerbeia dignitate donatuseft. Subhar c Solimanus,annopoft c Ri s TV n natS m. d x x v. Vngaris bell tndixit: quqj Belgradii perueniflet Ludo Exptitioin r ii uicusinfelix Rex,omniumChriftanor principum alqsbellis impeditoifi Vnguum. i auxilio deftitutus,pra:terquam Cletnentis papa:, qui Boemis ac Germanil peditibus nonnullis fuo ftipendia exhibebat,hoti obuiire conftituir, qu dponus fatali necefsitate,qumautbelliratione aut fpe uidorix dutus. Netp
uix fieq; cni'mfeCur-Eatcphor>cfta:belliprotrahendi illideerant, etamflregni toparsaliqua fuiflt amittd:etenim ex ea re minus damniaccepifltjqum ex cum loannes Vaiuoda un (iusregni amifsione poftmodum accepit,praeferctni ciquamplurimis militibus afuetis pugnare cum Turcis quotidie expe<faretur. Vdulut Tmo* SedPaulusTdmoreusColIcenfisarchiepiTcopus,monachusFranciicanus,uir Vd m iiunibuspromptus,at ingenionimiaudaci,c5fi!ia omniapugnx auiditate in rem. (crturbauit. EnimucrofeiSpolTebrlliducagcre exifhmabat,propterca qud femelaut iter cum Turcis.nqnqui'd intgra acie.fed leuioribus quibufdam pu gnis actumltuartjsincurfi'oriibs flicitCTcgreflus faerat,Nam poft preftan le i tiisimtrgis Matchiobitum. Vngari,quodad belIapercraddaaKinet.fenipeir il i'nglorfj extere.Htcnirn Ladislausmiltar difciplin, atqj regeMattliia infti tutostnilitumordines,adelabefa(fiariprmirerat,ut Vngari,qui tficfub Ludo uico miltabant,nullam bellandi pcritiam,fed folummodo uandam temrari q audaciam,ac(erinfuroremhaberent,quo{porTeTurcasomnsin primo coh grenude[JO)'areprgfumereht.Summa uero ttius Vngardexercttus.nomft ut gintiquatuormillialiominumin peditesequitesgdifiiniforum ctinebat: qui quidem,quMogarium ad Danubi fitBiBudamâcBdgradquis ferfp?cijsdirimmterrijperuntflrifyanteriorTrcicliexercitus part,qu Balibcius Beigradi Saniaeus conducebat,haudprocut abciTe confpcxcrunt. Viginti mil, i" liaequiterai(,quiplaniciemimport!unisf rholeftis excurfionibus ac leuibus q puanisdinoifiucpOneintermifsicinfrt'rsrtVt.inuatuor enim turmasdtuiO unis horis,quo pr ifi tegru natraldiem femper ade(Tnt,altjs per uices fuc alij :l cedebr.V ngari uer inter curruum fepta necfsitate fic cogrntei::laufl,neaquat tuquidcquos ducere ad Danub)u,no ntH qantBfagitt~iatus eft adfinifiram1 diftantcm,audcrc:fcd putcos ad aqueolocf, trbi cont!nebntur,inueniendam t ctlnue excaare.Interea Solimanus cum rliquo cxercitufe fuis adiunxit,c mii litcsex Romania profertos Hebraimo,ex Nfolia uer miflfos Becramo Bfli ducendos cmifir.Tomoreusat militibus omnibus in latquand acem cpflr' tutis3interpcditScohortes,equittrmasdirpofit,nefecil Turcis, qui mul' k paucuias illas aercasmachi' ',6 ',6< taplures nmef crant.circdari pofl"nt,Preterea 6 nsquas hbe&ait,inlocis opportunforibus collocaut, atcpad currucuftodiam 1 Ieosqui minusinbdiis exercitatiert reliq'uit.Rex uero ipfc poft acic manfit,de cftituit.ln ipfo afltconfe* dtosqj quitscircitcr mille prafldij nominfcorfum z rendar manuihitiOjTurcx bis machinas crasglobulis in hofl eiediis exone t Bombxrdttri]. > Ei rt.Verijqui'machin{sipQsfexonerandis(qosnominantbbardarios)pr s crant,altius qum debuerantferientes,uix noftrorum lanceas frufiraneisicftibus ) attigerunt;GfcditcftidconfuItofuifi'efa(ftum,proptereaquodChriftiam'finti} ij quoropera iti'este Turca utitur.Equitatus deinde Turcicus in Vngaros im miflse(t:qoo acriter fronte pugnante,turmaif id TurcicorS equitum currusS ,4 40 tcrgonuafit.Quumqp tjsfuccrrerenecefreeffcr/equitesilliquiin regis prxfiI di in omnfortune cuent ferurabtur,o miisifont, Intei ea uer Tomor.mul 1 titudine pagnantifi Turcaropprcfius,imerfec?usefi,n c Strigonia &V tadi'nopra:fulibus,quplurimisc^nobil!bus~,interqiios AmbrofiusSarconus, 7 & Gregorius Vaiuodacfrater extitere. Sed cYipfinFelixrex deftnataantea 1 i LudouUivtp pr*(dio deftitutus,euadere minimepotut. Etenimiht'cr ftigicnd in paufirern L i g*-rtgis inte tjuandj fouea defcdit,ex qua quS emergereafcendcdo conareturâb equo, qui g' ri M[erga)npa!udeobueffadec)d)c,opp)'enu~e(!:Etqu)agrau)0)tbusarmfstndu- ritus. ibidem miferri 'usera^fubtrafjerefefeexequonoualuiuncqjtandcoatfuseft meuitfinirc,GermaniatacBoempeditcsnnihilqidemre!titerunt,(cdnf'm m Iiilominus
hilominus & pfi demum ocddione occififunt.Paucu!i quits effgerunt, Sofi lu tanusftultiti rgis uehernenteradiniratuseft.qui ductis hominum millibus Suit driitil c cumipafHOcxfrcuobuiusfcSuseflt.MoxBadain profe<3us,urbis arcem iitio. bis t conditionibus fe dedentem,ut & homines fifres prsuat* incolumesferuar t tur.benign accepi't.acfirmiter cduentionibus fterit.Duas deinde Hamas asreas perprobatifsimos olim artifices Matthi* rgis iuflu fabrefadas Cftantinopolim 1 dud, ac fuperbafes marmor,pulcherrimo ornatu conftrmfias.uduu mdo r trophxSin foro crigi curauit.Ec pugnaquid bxc eod(quem fuperius me rix eft. Verm t tnorau<mus)anno M.Dxxv),quartpCatendMSeptemb.pugnata enimuero Solimanus pofteam ipfatn pugnSob hy misuicinicatem hauddiu in 1i i ( Vngariamoratus Conftantinopolimreucrfuseft, Necaliquidpollea contra VitnMcppu* Chnftianos eft moUtus,ni(iVienna oppugnationc. in qua nos quidem auxilio ( JDdtiO. ] Dei ac Germanorumuirtutemtfioriinecflitfiuadcpti.agnouimus quto in ( diTcrirnineuntuerfChriflianitascxticcnt.Et proculdubio dominusnorter ie S i VS Ch r i s t Vs eopericuloacdamno Principes Chriftianosadmonitosuo ~li ]m't,utrebusniisconfulant,neeosiuccumberecontingat,npariimuigjltesite< Ai Ctrolm rum Turcis Ad cmim t mpetentur.IUud tibi optimeCxfar pcrfuadere potes, SolirnanS, Apo Ceprm f natura glorix cupidus,atq3ob uidorias plurimas.imperijqj'magnitudinem qui firophe. l ut audaxeft.nihil aliud magisin animobabere,qum regna tibi fubiecla tandem < occupet,Ecenim exhominibus i'ntegris,quoruerbis fideshaberipotcft,accepi ti SoltmaniimiprumdicerefarpiLrscffefolita.RomxactodusOccidentisimperiij ad fe(pcc3re,propterea quod ipfe imperator/s Conftantini,qui Byzantiurn im 1 perium tr(lulit,legitimus fuccedor fit.Neq3id te lateat,Solitnanum res ChriRia nor omnes optim atcp exadiisim callere,nec minus animi qumuiri habe' Ad m t re,ut plura fimul bella cooficienda Cufcipiat. hgc in rebus fer omnibus ira. SoUimtnitiirtu 1 biliiudiciojuerfat.DeniquirtuCibusqupluriinis ornatus eftpraccipuis^ illis tes. C auaritig,crudelitatis atcp mfidelitatis uitrjs caret,in quibus Selimus,Baiazetesac libeialiu I Mahometcsûii'pfumprxceflert/uercScdfupcroiTiniarcligieac i tee(lpraeditus;qux dux res facilehomin in ccclfubueht.etem religio iuftitw ac tperantiparit:liberalitas uermilitum animos fibi deuincit,at certa prarrnrjjc lo ipin eor omni' animis feminat,qui per uirtut ad melior fortun cfcendere ftudct, Porrijfduirtutibus Hebraimus quocp Bafl,qui pra-dpua authori. Htbrtmt ta teomnia gubernat,ornatus efk.ls enim in omnibusfuis adiibus iuftus.acna tura fobrms,caftus & patis habetur: prxterea eos qui uarijs de caufisipfum acce v/iffo. dunt,5f liberrim audit, 8c citiCsim cxpcdit.Huncalij duo Baffe tanqpher ui1 nerantur,propterea qudipltamin bellicisquminciuilibusnegociis pertis^ <flandis,acpecuntjs ex prouincrjs omnibus colligcndis, autoriiatc Principi fere 5 fdrtd. xqualis flt.Natus uer eftin Macedoniac uico,quem Parga uoct. Corcyra no n admodemotoâc r SchendertBaflx feruus fuit:cuius eti fili poftca in uxorem aCcepit.CxterQab incunteaetateeir Solimano(fortunaficdfponcnte)educatus,!>4' moresgrauifsitnosatqjoptimosfmperferuauitjadeo^tperate' gratia &fauo re Principis ufus eft,utnihil arrpgtiar,nihilinds;fuperbia;xrraxerit,quadnio dumpIerunqjtjfacerecfueuertjquiexhumililocoinaltconrcendcteSjampli tudineafpirtisfortunatabutitur.TtahincbeoeuoltiaJmperatoripfumpro/ fcquif,ut multos ob id tant,quod illi inuidert pcrdideritunter quosextititFar* tes Bafl,quiqud rl' Hebraimirublimitatftrrc n poflet.interh'ci iuffus e&. Pyrrhus q^qj&T Vifiriomunere8<faula:c5fuetud!nc,honeftoquodcxlrj genc re,ob eandcauftm eft priuatus.MuftaphaatBafiasqirifupcriore anno defcn' (SuseftjObidipfurnPrincfpisindignaHonpenitusincurriffetjnifiipfePincfps eiculpani
culpcodonaffet propra; tant fororis intutu,que olim quidemBoftang/, cui caputSelimus amputauic,nupferat, tue uer ipfius Muftaphguxor erat Quod uer ad imperrj Turcici folidos ,putus attinet,Impcmoripfe,c5nu ya! Tunichmptrif meratisen prioribus fuis etiSultanici regni redditibus,fexagies ctena mil pn prouentus. lia aureorOnguhs annis habet. Ex quib.quinquies& quadragies centena millia expdit.nihilominusqu'es ci belli tpore populos cfere libet,ex qua uisuel minima fumma cenfus extraordinari impo(ta,pecunias innumera' bilescorradic,ade ut q\dad aerariperrinet, ex bellis potius lucretur,qum in damno ft.Preterea plus gemtnarum ac thefaurorumfolus poflidet,qutn haectantam aerearumma IOC! c ecteriomnes orbis principes fimul pofrideant. Ad ac 'Ccchinar, rer adillas attinentium copiam.ttumq; papilionum, armor, n nauium,ac triremium apparatum hbct,ut qilibet qui pauperiem noftr a<li liquoufqj norjt,facilc iudicet,eum pluribus fimul principibus uno8 eodem ti tempore bellum inferre poffe.Et fane quemadmodum tua maieftas plurib. n ah'qui's unqu occidentalis praefueritImperator, ita So regnis pf3eeft,qurn limanus potenti limperrjqjampHtudineregcs cxtcrosomnes,de quibus hi II J1 fit loriae meminennt,unc trpuerfia fuperat. Quo ut mulriexiftiment,uel f] c Deum orbem uniuerfum in ueterem monarchiS redigere,ut maieftale I. iam tem t! tua unica uicSoria tam re qum nomine Cgfarem Auguftum cftituat. DISCIPLINA AC TVRCICAE 10( "ORDO EODEM PAVLO IOVIO AVTORE, MILITIAE, Von*miiitei. P^P^S IsOHNIS TurticmilitiamPortf mili'tibus,quos uoef, p ata e^1 uer homines (eiffimi funt,partim pedit, par%ftSlji5fl ^^w^l t*tt1 ecu" ordinib.alcripti.Spachi Oglani(fie emeor ail'' Spdchi ogUni S quos.Turcappellt)digniorcobtint loc.N rj ipfi in eo,quibufdamuno ^^wffl cui Claufurnomeft,locoeducati, acliteraratcp armor Uniumnomine P^J feÎ difciplinis infiituti,uelutiprincfpis filrjhabenf.Lcgator et s Spabigfaniuom < c! c5miffarior,praEfcrtimfihonorificaliq[d atc^ unie negotiflperagendfit, cantur. 10t muneribus ungutur,ac Saniacathibusattj air/s huiufmodi ignitatib Cltufurt. jo f d prae c i ficiuntur.His praeterea Claufu; gididg mulicrcs,necn fili ac forores ipfi f 1 Principes nubunt.Summah#ceft:licaeterisomnib.nobiliores,acPrind i us I gratiores funt.Excellentiores equos,cquorumq; ornamenta pulchriora, pi 1 ueftes preciofion'bus fuffiiltas pellibus,feruos robuftiores elegtiusq indui tos,qum quodlibet aliud homin genus inter Turcas habent.Vtautem ti egf egiornati incedt,Perfic2e attp Alcairifes effcit pracdjc.N antea fub Mahomete,nec preciofis pellibus nec gmis, nec pannis auro intertextis, nec,multisholofericis ueftibus utebantur. Sunt uero ij numero mille, quo. tres ri unumquq; aut quatuor, aut ad fummu dec ferui comitturiqui qui. 4' dferui 40, s capita quibufd,ut ipfi uoctjircplis limbo aureo criftacjjpulchem Sdrcoli. ma exornatis obtegt.Ipf autem SpachiTurbantos(utend eftenim cor Titrbatti. -JiJt. i '"' uocabulis)in capite geftt, ueftespaureas uaria textura ptdas atq? holoferii cas,uel Tyrio,uel alio colore infectas induunt. Quuero extra urb equit* dum effi,rj rincipis dextrlatusclaudunt. Porro finiftr, milleit quits,l1 P i educationis ac nobilitatis,tjf-0 s SuLfiri. quos Suiailros uocant,eiufdemcum Spachis SpIA~'YI. demueftibusatqarmisutentes, occupant. Etijs quidbis mille equitibus honore exhibent omnes,quemadmod(quodexemplicaufadrclfit) ducentisnobilibus illis quosGallor rex apud fe habet,exhiberi folit eft.Ho> ntm quamplurimi armis oculis omni expolitis induQtur:paruiscj; phaleris Damafceno artificio elaborati'SjPerfar more proprios equos ornant. HasS 5 duas equ alas mille adhucalrj quits Vlul^gidicli fubfequunt.lt uer c Vlufdgi mm nati
flatifunt partit ex Ianizaris,qui ob aliquod egreg facinus ex pedeftri ad equeftrem enecli funt ordin partim exferuis,qui Baffis ac Bcllcrbcijs fide l acforte oper in bellis nauart.quosprinceps defunefiiseor dominis,te ladonemultor.pbatos aflumpfir.atcphuiufmodi tres milita claffesChriftianis,qui tatnen abrenunciart i c h ri s t o .cftant.Poft hasCaripici (a Caripici. enim Turcis appellantur)millenari8 &ipfinmer explentes,equitant.li uer leuis armature,funt quits, ec[megregfj dormitores,ac pugndi arcu, lcca,fcutoat(jienle,qucimicarriiocc, eoufqjpentiutresfuprauireslmmanas eftkcrc Matnaluchor more uidecur. Omncs ijMahometani;(t at 9 exuarijs(puincijs,nimirfiexPerIa,Turconiania,SyriajAfricaiAlarbiaJScy>1 thia.atq; eti ex India u(q?in una colleci.liipendi fatisampl habent: idep prjuilegtj principe tjs cocedif,ut qudiu ipfe C5ftantinopoli moraf ubili Porta. bel hybernareatp ftiuare uakt.TerCia quacp hebdomadadie lun adPor i(ricipGnomtnt)mittunt,quiftipendifiipfisdebitiSaccipit,quodquid illis illico exhibetur.SicTurcicusImperator quatuor millr equit elefliff, mor cateruaftipatus inceditjipforquiti feruisiminitn in hc numerum tam uocatis.N Si qum plurinii C\int,8 ueftibus, armis,equiscg? ornati,^ proprq domini,princp eomittur.Sed 10ca depueata feorfim habenr, nccp ordinib.iamdidisiTnmircentur.AdhaecIanirarorcira'ter duodecim mil' Iia,fortiirimorSfancpeditcuftQdia,princep&perpetu raunitur,qui quid -6 &ipl ex eorum numero font qui christ vMabnegarnt.Eligunturatij, qua paruuii adhuc funt,ex bellicofilmis Chriftianoru nationib.atcp educa tur,pars quid in principis Claufura,pars uer apud NatoliaeTurcas quonia pueri omnes,fiue ex tributo, fiue ex bellics excurdonibus accepti, per Turcardomos diftribuuntur, atcpipforcinomina in fchedis quibufd an, notantur,ut mimerus tam eorum qui emergunt qum qui peret, inueniri facile polTk.Ecunufquifqj quidem puer aliqu mechank artem miiitia;uti lem difcit,acnmal feexercet,uttraandorarmorum,3C quibus eminus,^ quibus cminus pugna'cur, peritus euadat. Quii uero exijs ad militiam fcli guncur,caput operiunt pileis quibufd ex panno albo,fcd admod rudi, in + calig fimilitudinc5fe(fis,atcpeos glutino ufpadeo durt,ut itf cuiufuis g'iadtjfjftinercpofflnt.Et quapartehuiLifinodr pileifapcreminencfroti.aU' reo limbulo precrj n parut ornantur: cui inqu limbulo uaginula itid auExar* Exarcois. rea t"neft,qas;criftas impoltas ueluti conus excipir,coscj fie ornatos, colas uocinc.Enfem.qu fuperiuscitarr appellari diximus,8Cpugion biCtt<rr;<. Bictachus. ciacli diclum,acfccuricul a cingulo poft terga pendentem ctinue ferunt. Vtuntur prjetereanominatisantcafcopietis,K tjs quidem oblgis,atq eos agillim pertracit. NSnalli ex ip!is dimidiatas lanceas, atqj alia huiufmodi plura bellicainftrumenta portt.Et ante S elimii quidem plures cius ordinis 4m8 * ert.nunc atn admodmulti funt.Sagula quaedpaffim ac circquacpde flilunis fiIisc5futa,armorlocoindunt.Faciem habent mirismodiseftuft; ecenimbarba integrain alunt,fed e tantS quaefupetiore labio dependet, parte flix demittunt. Maior iftor pars ex Vngaris, Sclauonibus atqs AI, banen(b.conflaf,reliqua ex Grgcis, Germanis, Polonis, Seruianis, atepex Occidentalib.hominib.c5ftat.Ga:terexintegro omniSlanizaror ordine circiterfex milita, gfenioresfln.t,feligunt,un5 BeIlerbcrjs,fedab ipfoPrin cipe immediat pendet.Prf terea circa decmilliaiuuen tyrocinilaniz Ianixaroranericexercenti uarijs in iocts altur.atcp exijs lanizarorum duob. generib. uirtus bellica in demortuorloca fupplrur.Porro ftipendiii nomnb.fquale efi,fed uni undr. cuitj ,p meritis augef.neqs c5mendatione aut fauore ad hac re opuseftiq*m quiegregiQaliq dtacinus aggreditur.plurimoroculis expofitus,aut,prpe' r/i mceut:aut sdeifS,fi fuccubuerit,formn experitur id qd in caufa eii^ utinwiros
otinuiros fortifTimoseuadant, quemadm in uarijs cfluflib.cognofcf* od potuiinus. Etenim poft Amurathis tpora, qui primus lanizaror ordines jnftituit,nuncp cos acieintegra pugntes,fuirTe fugatos inuenimus Denicp lanizari prarpofit un habt,quocum fub uno & eod papil ioneuerfantes officiainterfe diftribuunt.N nonulli coquins alfj uer tendendi ac colligdi papilionis cura habent.Sunt eti qui ipGuspapiliis cuftodie prarfint, Qccpfummain ccordia quiet iflim uiuunt. Deinde cteni quiq; ac milleni fuisprfeclis parent, quoufqj td ad duce un omni fuprem ac fupremg A aucoritatis deueniatur,quip( Agappellant. Infuper ex omnib Ianizaris Agd. ,oducentf,ca:ceriseccorpore#ceriores,cfagitt\liarteperitioreseligunf,qui 10 tenfisarcubus aefagittis neruo aptatis equitant Principe circdt, Solachi S SoUcbi. jj nominant.Sagultsaliquanco qum reliqui Ianizari breuiorib. utuntur.P leos albos in forma pyramidale oblogos in capite geilt,quor fummitatib. criftulas aliquasplerunqjaffgt. Neij aliud omninohic lanizaror oido eftqum Macedonica phalx.qua tot Oriente Alexder Magnus debella uit.VidenturcîTurcx, quemadmodimperrj Macedonici occupatores mihtaris difc/plinaeab antiquis Macedoniacregibus inftitutg iml funt,ica&C tatores eifequanqu ln quibufda Macedonib. differt. Macedones enim Macedonu111 ab hu armatura. longis lanceis,lorica,galea,& parmaferrea utebanf,qu quid parma c mtis pdebat,ut quoties enfe cominus pugnand erat,ipfam arripere faciC! le ualert.His igit equitac pedic generib. Principis Porta cocluditur,qua (ut fuperius diael) femifugatis faepiusinter pugnand(iexercitib.op fe^ res nobiliflimis potit uidtorijs.Omnesat alrj equit ordinesfubBellerbe^ js funt.Bellerbeius uero idiomateTurcico Principe princip fo nat:funtcp tj 2 EtVerteiuS. numero duo,totius equitatus praccipui duces.Imperant Saniacis, qui quid s, SanUci. eximi aliquam urtutc ad id muneris aflumpri. ûindar prasfecti funt.ob Aller at ipfor Bcllcrbciorin Natolia morat atqj urb Galatiae Cuthei c Cuthcti. dicta inhabitat. Alter uer in Romaniauerfat.acSophiSeruijeduitatin' colit.Porr ucercpplurimos fub feSaniacatus cotiner.qSaniacatuslicetfub )oBiazecennifiduodequinquaginta e(Tent,nihilominusau<So pofteaper JO. SelimacSolimanfl imperio,etiipfornumerus autfluseft, Sub Saniacis Subafrjac Timoriates funr,qui pro numero uillar & Iocorfl,quos pofldr, fumma Turciequites alere,ac fingulis pro ftipdio tria millia alprorflCquae cx monet.fexaginta ducatos efficit)annuatim exhibere centur.Si quis aut ex ipfis equitib. arma at equ ei traditfl no recftcurat.ftatim ex equit nu mero expungitCaeterBellerber) quotiles Princeps iubet,fexaginta miliaequit et eo amplius pauciffimis diebus congregant.Et Natoliae quid equitespulcherrima fcuta,lanceas,arcus,fecures,ac ;imitarras ferunt.Romaniac uero lanceis & feutis more Albanfi fed paucifTimisarcubus utunt.atqj rj * 40 fanNatoliae equitib.robuftiores funtlicet illi nieliores&ornatiores equos habec.Omnes aut eode modo tuf btis fiue caputijs(ut ita eos uocem)acuminatisex pellib.uel ex qualibet alia materia.ut unicuicp magis arridet.cfe clis,capitategit.Sunt prxterea quid alrj ex Turcica natione, quib. olim ab Ottomanes Pnncipib.agnuanjsui(~ori)!.acquiH[i,,p fingulor meritis fie diftrtbutifunt,utunufquirqj pro finguloterrariugerOjCdaccepit, quit U' nautduospedites,c]tiesmaioramfttbeHa,exhibereprincipiteneat.Atq riuocturMofdlini,exquib.n5nunql plus qumfexmiliaequit,acpeditS s MoftttinL in un coit.Sed necpreibellicac peritia,ne<j uirib. admomagnus numerus da ualent.Habt rj quofd ueluti cenfores Principecflitutos,qui prouin A Alcanziinon i J asomnesTurcicas circumetes.huiufmodiagror poflflores agnofcanr, nuUis Acoai m ac feueri ndicent.Caeteriomnes Turcici exercitus equites fortunae equites xi" fatalesH* v cantur. ruat,ab(cRcertoftipendiomilittes,appellanturcpAlcanzi.Etquidemnatu-cii .r mm i reipfa
f ra ipfatnaximi &crudeliffim i latronesuflt.pndn inccdut.c pilds pelliceis capita obtegt. Militi n nifi fpe preda: exercent.Quu aliquo cundfi eft, irf nere unius dici aut duorS reliqu exerdtfi prxcedfit,igni fertocp omntade. quibi.omnib.Dux uaftantcs.NnunqunumertrigintamiUiQcxccdunt, unus militari prudtia pracditus prficitur. Enknuero exhoc ordine extke> re ij qui anno fuperiore Solimano Vienn oppugnante,trans urb progret fi.region Lincio adiacent,tnemorabili clade aftecerunt, miferisq? fehibus crudclter interfedis.aclocis ignc cfumptis,quplurimoscaptura abdu. 10 xert.Interhos Alcanzos pluiimi Marteloff, Valachi,&: Tartan, inhuma. o Afapi. nifTimialoqui homincs.militt.Bit adhuc aliud genus milita, qui Afapi ub 0 cantur.Sed ijpedites funt,quos prouinciacac Turcicaeciuitates iubte Pnnl' cipeadbellimittunt, ac fingulis tresaureos coronatos in fingulor menfi genus hoc ignaug atS ftipdi exhibt.Suntcp fere omnes fagittarrj- Ver | inerme eft,ac bellis paru apt. Vndeeti ipfe Princeps,quoties naualbclla 5 loco utitur. Interreflri acbello,ipfos ear operar uice ha. parat.ijs remig s bet.quib.(utfperius dixi'mus)no{iri exercitus in excaudis uel implendis lfoffg.atqjalijs huiufcemodi ad bell neceffartjs exequdis uttur,quei!ad-tnod eos Rhodiac Vienna:habitos eflefatis cftat:adeoq Imperatorjfio 3 rfalotparGcurat,utffpefofiasoppidor,quf oppugnat,ipforcorporib, >, nSB impleat, quo facilius aditum ad locaexpugnandalanizaris parer. Ducem Vj~n. nihilominusbellandi pritia infign femperhabent.CaftcrSVjfiri Baflg Im n Bajic peraton'dcofilijs funncif s enimde negoti|s omnib.tadpac qum be!^S ad s Spertinentibagit.Suntatnumerotrs,autadfummquatuor,N3cutres Aiax &Caffi'mus,ex eoruec t habct,tres tant efle dicunt,nimiirQ Hebraimus c ipfi ordine,quib. eu r i s t vs abiuratus eft, li uer ut fummautoritatcm,{e infini tas dimtiashbt.Sed huiufmodi eor potentia iuidix oppugnatio ne no carens,multispcricuh's expofita eft. Npro principis libito fa-peeti s ftrangulanf:ficenim AcomatliesGhcdichBaiazetiSjficMuftapha &Ianus Sehmi.ficFaracates huius Solimaniiuflu periere.Aliqudo dignitat'ib.prri g uan,ut Pyrrho ante hofce no ita multos annos euenit:qui nc fenio confei nus, in uilla quadam principe concedente pnuatuituiuit. Verqod ad bella attinetexpeditiones Bellerbet^s c5niittuntur,qui fepenuiiierounoet t & eod tpore eti ViGri,id eft confiliarij funt.Si'cuti HebraimusVngarico > bello ctra Ludouic regem & Bellei beius& Vifirus erat: id erat C Sina. mus eunuchus,quifub Selimo in c5fli'(fuMattarejEbabito interfeclus occu Li buit. Porrin principis aula uai iarlinguar ufus eft,quar tamen omnium i intuse e VdrUrumUm cognition,omnesferfaltaliquoufqjhabent,quemadmodeti'am maieftatis aulaGalIicjHifpanicjGermanic^tq; Italic loquunt.EnimuegHitTiunufusin Ara. autdTurcic4.. 1 rolinguaTurcica,quaImperatoripfeutitur,primfibiuendicatJoc: .45 Alcoranum bica fecud,qua Turcar lex( Alcoranuuoeant) confcripta eft, fiîn uniuerfumTurcaf literis feu characieribusArabicis in fcribdo uttur.Tert loc SclauonicalinguaoccupatrquaûialatifflmpatetJanizariloquunt.Gr' Graecieurbici' caquarcalocShabet:eaueroC5ftantinopolitaniactotius ues Verm enitnucro Turcas difciplin militar tanta C iuftiria &: Vifciplinmis utuntur. feraeritate exerct,ut ucteres Grcoszic Rornanosacil fLiper2t.Nullaun, f Iitarisosferaa= tio. quSiruer eos pugna exaudicur^ppeerea qd uel mim'm etiam delk^ capire uindicet. Tribusuer de caufis Turcat, milites noftri,meliores funt.pri, maeft, quia prompte obedit impeitib. ^d inter noftros rar fit. Secunda, quia null q?uismanifeft uit diferim in pugna fabterfugiunt temerara V quadopiniefibiperfijadtes,unicuiqquomodo&c^domoride'bea,ft fe c5ftitut.Tertia,qu(a abfcj) pane 8Cabfcp uino diu uiuere po11'i'it,oryza Si aqua ccenti,Sepenmero eti gquo animo carent carnib.Quod fi ctingat cos oryzain
eos Oiyzam quocj minime habere, falitis caf m'b.ni'nutatim ctriti*s,ac tieltie facculisfe inpuliiercmredadisutuntur.NcJufmodipulucresinquibufd fferunt.cumôpuscftjimniixtacalidaaqu^difolutosebibuntjatcpinde s nutriuntur.Pseterca foliti funt.prarfertim qu nimia fam laboratur,e quos car -M<f nc&ro ir -M'tew phlebotomare tcpillorfanguineuit proprijalere.Quinetiequinis rum n mm!tonpc nib.no inuitucfi:tur.Deniq3muItoc5modius omninopiferunt,qurn caftris plurafercula expett.Vnde tuaemaiefta a uml umu. noi^m'Htes.qunScecitn einihildiffiiciliusinpcrtraddphocbel!oreofferet,qumutiatiocducen' ,dpr cojmnieatu coniec,pr*cipu -H panis ac uinirquas tam duas res Roma a le frumento, cotufo atq? in le 10 jnûtttes no admpdfi curafct, ontentiaqua &C EP' Zvptiitiontm j~-4 beubua cocio^quodillisordinarioiurc b exliibebatur.Qudfi pane uticcig ''1" uelfubcmerib.uelfubteftis tenir -j Turcam e; "rat,quafdcficebtplactas,quas quibufda frresin hoc fuper curruspoftlegiones it d Etcnim illud fulceptum qme condu.<fis,coquebt obferuanda, .nobis perfuadeamus oportet,fl obui hofti cund eri't, Turcas in jtinete no '"Ip u '.P peoTufTurosut aliquid cmeatus in noftra caltra dfrt. N equor mulu* (udincmaxiiTia occupt fpacia,atq}icci ad caftiacircumquacpimpcdir. ti le Ne q miles, s, quehuicdfficakatiuHaaiiaraioneoccurripoteft.nfiutunufquii'qj X q ad fufttand uitam neceflaria funt,fecum ferat: ut putafacculos farina: qux et plenos,aut panes recocfioSjaut alimenta alia huiufmodi.Ad haec illud obfer p acleuiorib.machinisaems 10uand,utlegionesinaci'edirpo(itar loU circundatar, <; fiDominus femper incdt,neq}impedimcH's plurib.onerentur.Enimuero nofter iesvs CHRisTvsidgratise tuae maieftati ccefer it n ut Chriftianos>s n Et ui<fori'am Et milites Ianizaris qpponatjproculdubio certiflmadipifcetur i ett,utfufti- :ifortiflima.qui.dGermanorfl.pedHlegonesprimeducda t nere, ac drn etirejcereTucicos equ/tes poffnt, quoufcp tand ad pedi t penetrare liceat.Turcicus fortiiimus (icnunqu ra tes at pediratus,quuis ta i Boemis HiTpanis atep Italis fcopietarfjs mGermani; lancearijs,prxirtim !)> ni (ut uoct)adf.utis par eritiQi.ud fi lanizari in fiig uerterenf,i xreis machi t caftrorjjboftiliflmniapparatu potirifasef-:fnis,impedirnentiscj}atcjade fi't. Neq; admod referret, il- i etili omties quits incolumes caadcrct,quaniuf ,< .doexperientiaiplaiamcftat lanizarpsTurcicamuiiineruosefle.Inhuiuf i in hofteni Chriftiani equites,Iicetpauci,cmodratis m modiateucu,etiam ) r* ltn\ poffent,fic tam ut noftro peditatun lgius abitt,ne ab hoftib. ciiv es equites cumcludic,tingeret. NquStleutsarmatur3e,qumcataphracî ne optime armati (iiit,fecurc hottes infequi ac fe fubinde ad peditat recipeve s ualerent. Necpid inutile fuerit, fi excremi pedit10rdines clypeis ac parn-is ibf utantur,quo an tqum cominus in pugn defcendant,fagittas excipeve ab.f :el efn fagittar ueluti grdo eric,ut qua plun'mi ul quenbcumto po(Tint:tta ~o. armorjUelaliarurertegumentadefideratufifint.NecfanolimJVLAntO' 4 clypeis tegdo.reftitit.QuinSi a: niusfagittani'sPatth)'saliter,cpmilircapita it, pofterioresRomanic5traGothoscVHunnos,quiomnesferragittanjer2t, t, tcftudin clypeis itidcficientes, cpcJtiffmpotertj'nhoftcconcurrebt, ,ut quia cmnus pugnates facilius multo uicfori cfequebant. Summa eft,ut S' e optimu maxim enix precemur,ne bell poftea qu incept fuerif ,îbelle propw itOPugiu rotr* trabatur,fedfacultas illico cfligendinobisdetur.EtenimTurcli p jettahendSforetjOhequorSmultitudinacpatientimilit, innumerascppe-iSit Sut. euadere poient.Sed fi ftatim con cuniarmyi-iadasjfaciltandfuperiores fligatur,uenfimileeft,pedHatanoftrnnobisui(floriparitur. Etqnifibu iuftnodi cflitfu decernd effet,alea totius orbis imperij iaceef,nece flariS iudicauerim,utmaximusteromnimiluariapparatusfieret,qucadmodiS nnulloruani's atqjinutilib.uesbi's, abi-js gfibi titntfericfeuiKctptts bell incptfi fwerit. qui Turcas antequ periculafadt,nihihfaeit; ubi
mm
ack
ade nobis omnfabene dfpoGta Gnt.ut no tant uirtute,armis ordfne,tnv Chinisxreis,ztcn aljs huius gcneris rebus,Turcis n cedamus,fed ne nume ro quid milita mutto illis inferiores fimus.Caeter nonnulli funt qui exifti ment Turc5, fi ipfe aut Auftii, aut ltalia inuaderet in fugam uerti facilius loci ipfum ado, poffe.qum fi Chriltiani in Turcicas prouincias profetfi.eo rirentur,ubi poft longorum itiner labores, etiam cmeatus inopi fuftine re fortaffis cogerent.Et hgc quid opinio forfan no aberraret a fcopo.fi Prin utad prima ipfius Turcse aduentus cipes Chrifliani ade unanimes eflent, rumor,ualidas ad refiftendS uires in uncolligerent. Sed fperare uix poffu mus hocfutur.Nnullus unq^fibi perfuadebitTurcaduentare, quoufcp, tdem adeo propinquus extiterit,ut omnis ad re flftdu apparatus, ferusac fruftrancusfuturusfic:qucadmodinRhodia,Belgradfi, acBudenfiexpe viinr'u in in. ditionib.c5tigit.Qira de caufa qui rei bellic peritiores funtjarbitrantur.cer m fettnio qu'un tlus ac fecurius in inferendohoftib. qumin excipicndo ab eifdembello ui excipietii bel loriconfifterepofl.Belia enimq"d nobisinferturab alrjs,ut pericuIoGfli. locertior. mum eft,ita Deus fummopere ordus ne huiufmodi nos,<nuo)uaf.Poff 1 temporede futctptcnda mTurcasexpeditione,piurimus ftibleonc Papa x Bdf) Turcis in fermoerat, Ducum quordpriminominisiudicmfuit,utean5niPiualid frendioptimit t C ac triplex fiifciperetur: nimir in hun c modum,u Maximilianus xatfitt ratio. 11 manisejVngan^BoemiajacPoloniaeuiribuscomitatusêruiuerfusfcii cund Danubi iret. Francifcus uer Francorum Rex, ingcnti exercituex quacuncp ad bell difpofita natione cfcripto,ex Apuliain Epirum traijce* ret,ac fauore populor illorum,quiTurcis alioqui infenfiffimi funt,adiutus progrederetur quo bona fortuna iter oftendidet.Rex autem Angliar Lnfitanis,ac totius Hifpaniat uiribus,nec n Venetor trircmibus adiutus.Hel' lefpont ucrfus nauigairt,caftdl/sq3,quos dardanellos uocant,expugnatis, VttrdinelU. red Conftantinopolim peteret.Fucurumenim arbitrabantur,G res Turci^ ca,uel inuno tantumiftorum trium la terum debilitaretur,ut Chriftiani poftea uiclori intgra adipifci facile ualerent. Sed quemadmod fummardifIl ficultatis erat,Chriftianor uires omnes,ac peculiariteir ipfos eti potentioj) resPriricipesinunumcclligere: iicDeiuoluntateefta<fium,utomnia tune innihiluuitedigerentur, quo huiufmodi Turcarum debellandorS orcafo trquillioribus tcmporib.adcocp tuar maieftati iam adulte feruata,eamad fummum faftigium uerar glorix, ut fuis innumeris uirtutibus meretur,extolleret. FINIS.
LODOVICI IOANNIS VIVIS DE CON, DITIONE VITAE CHRIST1AHORVM

fub Turca. s t inter tta 4J fll^syjaiggli Chriftianos homines odioi atcp intmicitiarS mortalespercitiat P^r^ acerbitas,8^tca;carabies,ureamulti ISbJSi a<fliprarcipites,nihildubittinfeacaliospefiimcofulere, &ineasuoraginesfeacfcosomneis,ueluotisacdeGderijs, !n Rjj^ uel etiam quatenus po(Tintreacoperacontjcere,undenun IK^SSSJ qumdeinceps emerganr. Optant alrjnon uniusaut aire* rius hominis cxdem atqj interitum,nec inimidrias inimicis concludunt/f d populor, ciuitatum nationum gentium clad laetiac libentes fpecârentAlt|nouationib.rerftudenr,a;cuperentnonfolumprincipemniutatH,fe<l Turcam,autimpiumaliquregem,&noftrapietaten tant uitaetacliO' nib. ed nomincquoepac j)feflone abhorrent?. Adqu ta impi ac nefari'. t animilibidin uarq uarfjs de caufis rapiunt, St qui boccupit,c]d fub Chri ftiano
fflTie hcupo) futftliefgcj ftiatt princpChriftfatios d nmincjp hic uel a regepfo.uel ab alijsquiregedur ttit & f iitolerabiltrnfigt^reffi busrex publicas adminiftrationes cxrdit ac cmdt.uelab hoftib quos llcin(laceffiufc,qutillisfiiiibusditionisfuxarccdis parn effet. In quo utriqj,8 prnceps&fubditi,tt5 mdiocreflagitiuadmictut.lllequidem, qui frcIJi'dftis' munerifuo n5fatisfacit,S^patr profeflusôftpracfta^caufamêiufmo^ Frf P di querelis prtbetCbriftinus uer priuatus eti culpdus qui ita rer ui. priiicipifciis r, Chrijlumt. altor quie chr, cura i cogitatione curfu clefti reuocatnr,ut fu &C tx huius teminterturbet. Vnuseftfinis,qu omnes tdimus,npeflicitas illa fempi ' ten temaiVrta'ia.'ciuingredidSjUera pietas.Qutulrefert,mod abhacuia no nodpellre, quidextraill fitC qud prairos alior atcj incita tusanimorit w parui refertChriftiani hominis ta exiguC at tamulteturimpetusf Qum inc inrtuitatcrriculfi,fubq[ principe decurrat,modut meta poffit prfi'n^ ge gere,q cotditf Viatores uiderhus pulo prudtiofes ac moderatior,ui tei teomnestnoleftias,ctuifaCperpefl indigniffima fiueiri'ivicrfrfs ,Hue in itiiiiaipfa,tacitsprterireacdeuorare:inidrrtodofpdtesacintecos;qua $i ^fecflion deflnart.cultu modico,acnterdordido,fpldorcillo atqp tla f fnt in patria.ferat excludi feêxtrudi,n haberi ho dil dignitate deponta,qua aduerfum feexrceri ne ncftiffimisborhinib.honorjtratflari ft ut imulos.iHS ipe io pctulant5,cuis funt ipfi domi oero'toresac puni'tores.Qideos qiii h av c lie lienaregie ngociantjfi quid illis uel priuatis grauius,uel principe exjv fta afpicimus ccoqure ac pati,& qQ M ftat,uelcti fo(o ay t clo.quomodo fis ftatioe prdurare,nelucri fpes abrumpat 'QyGermailfergora tolrt Ita f f li Ii SiHifpani.attp adeo Bethycimercatoresf quos Aegyptiaut Africserdo rei Galli CGermanif'qu* res tributa^ndifSiones.duritatc ors,uerba atqj eti in mterdurberacotumelofiffmar'omniamollit accodulcorat fpes rei auge da dK.Quidrnilites perferunt in caftris ob ulftipf'qufd athletae obtiidonj' q> qucfluenatores ,ppter fera dcddendafTa ualid fpes alqua animComn P1 prajfenti rer cogitati ac fenfu ad feauocat. At uerd,q?nos ita in'cura gt kntt jta ;r~ 3.e ri' nirnoramur,anno pert dclaramusjn animnoftr jpe al: duc prgmij,ut illorf alioqicjito minus illi>dequib.dixi,h ec prftfti iq te remus,occupatiatqj intti in e uit,q immortalis eft ppf.hc m ortalfatura Mufiftyitu: " ra.Idcirc fi5l{apofi:oli,qur(idert no dbereChriftian fu cura refu iiitg s beiendum a bi buiusintricarijObedire nos recfiorib.ac praefeclisnoftris iiir^npfWcpjj *f m modi's &mitib,ledafpens qubq Si difflcilibusmec parre nos ttGuhtrtt^ ninitusconfit* f fe fedet,p illis orar clcff hoftrfipatr.ut fepiterpopulifegt, cuius'dni tMO, n iifrationi'prxfitJt.IdquffidifcrtisuerbisprecipifititipQacmartyresjde'iii' 0 ospraeftiterant.Cyprfano Ggcilioquum effet tancpcrime obieclum pri nos I fedoj^d in Cfar coiiirafTetjrefpditc'Longiflm abfumus Chrifti an ab s 4Jal val ifta culpa;qui Cgfatijetf alla facra,alis deos colti:tam quia prin ceps el E eftnfterjberie&cupimus^cVprecamu^cYrogamusDe noftr, ucment il ad eogitafionem urorffbonor adducat. N quid potefttti princitllius U auocatio religione cri P peseriperi^rio inaius fit, g. pdf m(g>res turbat,8C o jpiat.ac tolktcfiue bonainter fdiuerforngener cferanf,fortuita c corpo t reis,autanimor, fiueeti generis eiufd. Alrj fpecie fibi |d ciixert ftul1t; i&erUtiffff u L tlibertatis,ncnominat5quidcinuiiftisRomanorumacGrecornmonu cii' nentisinedexprefjUtcuiqimpiiniceatc^tijlibeatrqiqufubChriftia- 111 no ciequuturos fe defperent,i'deo uel Trc mallent:qua(lis beni'gniorfit i 'nlargidalibertatehacqChriitianus.QiiidtudidsrSitauereftinhocl t nihil ad publicibon aerariociuitatis pendeas,uel principis fifcof 10 j0 bmas,q> uel quod penits fublata fini <rtigaliar'magiftrtus nuili uel atitoritate de biiitataprorfum Si imrninta,ut priato n diffrt? j> impunc liceat cui. uismaic
uis male&cerej'Vbi uifa eftlibertas hcf qudoaudita,"quis populus,qu rcf pub.uel punifl poilet tporis in talilibertatc cfifterefan no ti omnia omni bus licert breui fieret ,ut neminiliceret quicqu,& principe unoexclufo g fexcenti nafcerent poftridiefnec effet ullus,qui fe n in Alias reponi ac collo carifed ui,armis,cxdc omni peteret ac ctenderetf Cedo,q"dtand tpus uolt uel Athenisfignare,uel Spart,uel Romz,in q maxima uiguent liber tasr'NuHSinuenieturt(bIutaciibe5,inquon5magiftratus,kges, for, iudicia,pozha,pra:miaualuerint,inquo n uedtigalia fuerint:rranfeo,quum non folu xs, uel argent,uelaurum rei erat publics irnpendd,fed fanguis 10 f: quoq}acuitauolentinolenti,quodcQntingituelfubflorentiflimaIibertate. LibtrtiS quil Ctrapotiuseaexiftirnaflibertasfumma.legtbusaclegitirnis i magiuratib. quiet obtemperare,c bono s feac moderatos prxbere ciues, uoci leg aut magiftratu pra-fto e'e,^ imperijs prpt ac alacriter parere.Im uero hfC unaeftli'bcrtasuera,utuclisbenemuerc,hoceftanimiuitrjsuacare,&impo Ceiitiflimistyrannis animimoubusaccupiditatib.no feruire:qug fola eft fer 1 uitus.ut nec reges ipfi dici poffint libcri,qudu his obfequunt.Proxima eft i iibertas, qux ex priore illaderiuat ac deducif,quiet dCpacat legib ac ma' f gifiratib.tanq^ publicis partib.obedre:qui,ficuc efiin mimo,amdifunt,fi i 1 boni:finaIiter,ferdi.Nmal,&per alina iniuriuiuereJibertasnei/ed t effuQflimaatm efirenisquiduisagdilictia, 8flagitiorS ac feeler impuLibertatisua=1 !I i nicas.Quidk oputcfatis liberos,niGgduisin quuisIiceat,fublatis legi. n nt jpeciestlt* i bus,{ummoto metu pnar omnt^reuertia magiftratu. Alijs ob oculos quot. uana quaed obuerfaf imago libertatis,quae animas mp'rudctes in error ad 1 i ducit.quarcj n fol chartis exoleuit ac compucruit, fed nulla potius ullo fuit tpore,ullo in populornec ipfi qualis fit,fatis fcirent explicare, eti ma i libenat clamt cupere.EuoIuSt uero, Iegt xim uellt ac conarent.tSc Ce nue rer ueter monumta omnia.inuenit nulla eiTe ta dura, afpera,diffici. lia tpora,quib.n peiora atqj intplerabiliora fuerint Romae n modo fub Cxfarib, qi uix unus atcpalter n importuniflma fuit bellua, fed fubVpfis ( cfulibus. Anhue adduc ciuili bcllor nomina,AntoniosyOcflauios,Bru i JI 1 tos^CafloSjDolabellaSjHircioSjPanfs^lreSjPompeiosârioSjSylIasf addelnsGracchos;Fuluios,Carbones,Saturninos,Glaucias,&:aliturbulc torii ciuifiman.Quidîuuabat'ne aliqu illis tporibus Rome uiucrc aut omhino nat eflefut mortuor folationes inde petctent,qd ta miferis eflfc abfumptos tporibus,felicitat(s C maximi uiufd bnficij loco deberet de c putan.SicSulpitiusc5folafGiceron,fic Cicero morte L. CralTi,etQ..Horeo eo tcfrj orator.ficCato habitus cil fcliciffimus,q7 modo uita exilt.atcj) tpore.Si quis fuperiores tates memoria repetat,ineniet pauperpopul xigupepdi(tuedtigal,fedexfacultatib.exiguis,acj)penu]lis:f):eti(reta me in acie no des ac dies armat.ferent labores ac pericula miiitiac,quRi' 4 41 fein forte ufupendis numerarefmaligniflim,diu nulln.ita ut mergentib. i rs,corpore et fanguine crudeli effet feeneratorifatisfacid.Deniq n opus Romina refpu< eft ambagib.quidfuit aliaRomanarefpub.nifitacitfiqddregnanobilitatis Mit*tyrannis.{ >' in pkbrAnAthenaslibetinfpicerer'n p4acebt,nihil fieri potedturbulen tkts illo populo,nihil leuius,nihil ingratius,ut nulli etent infeliciores,^ qui uel aliqd ad cmunes&: publics utilitates c6tulifre.ntuel qui in figni uirtute aliqua 8Claude prgftart. Anplacebit Sparta,eti gtilib.fapientib.improba cafut Platon cVAriftoteli:cfenfusquidadbelIa,'cV dura inhumanitatcni' Quae eft ergo libertas hc,qu2ipfi nec optdo cV cogitationib tal poffent fingei e,ut ciuitates,& homin ccetus ac cmunio cftare cum illa poilet ic perfeueraref Snt, qui quorundf rincip aut nationumodio, malint Tur^ ex, &
tx,Scuicuncpprincipi barbarifsimo j(ubijd,qiuin illistut Italorum quidam,' PrincipiiMt quorumGallumalij.GerinanSaHj.alrjHiibanurntam infenfe oderunt, ut ma- Fr nefan'acuiufuis impe narionisofr_ e lintcentiesmori,& quod morte eft peius, indignifsima &T rata fecere,qum illi's uiuere.Simeminerunt.cladium fub Itali'.res quideft acer r ret. rtl profed deflenda, Sed an'non plures atcpatrociores ipfi olftn toit huma, baj,SC ag gencri intuleruntelgnorant bas effe rerumhurnanarii uices,ut uiror ui'nca Roma tt, Sipatiatur inuitus acgemens,qua: altquando feceratIxws ac exultans c Ro-r, >' upt*. x maeft capta & expilata,graue fane &odiofum bonis omnibus.quis enim ucllet id IUfaclumfneipfequidem Princeps,cuius aufpido res putaturgcfta.Sed redu' ,ocat icai Roma in mentemac recordation,quot ipfa urbes ceperit, expilarit, incenm dei dert,diruerit,foloxquarit,non mod terta & populum,fed ueftigiaquoq} dt- let leueritciuitatumuetuftitsimarum.Quid idem ipfi ItaliVquomodo matr fuam a Ica caliam tra&arimtfan humanius & mitius,q um exterx itlasnatienesân uctera a ne nomina iterum commmorera, arios,Syllas,(f huiufmodiCnuncin ipfis iftis M jda ladibus,quarummemoria recennTsimaeti,C fenfus adhucurir,an non fxuiofa mulcoipfidefignarunt Itali in Itali,qum Germanus,aut Hilpanus,aut,GaIlu: lusÂt oderunt gcnter.Jcwsfentiuntincommoda,Putani ne tal fecamgen:s tet eminamicos.TiuncSos'uelditione.uel fdere prxbituram,qualem in hottes F, ari armatos,authoftiumciuitacesatq3agrosâliamfenticnr amicam qum inimf^ cam.non taies experiuntur Neapolitani Hifpanos,quales Infubres.NeapoIiftaa 10 cal u tu: tur legibus,habent ciues cum peregnnis,cum militibus idem forum jCundemiu jdt. dicem.omnibus ex *quo ius dicitur/ecund leges i iura.initcr hoftes nulla pu tai taturleûmcommunio:liceremeoscredunt,quicquid,lubcat. Pnncipemuero Fj Vrincipme& nt1 ne nonpoitpaticxiraneum,nimiseft dd(catum,nedicamin(blens,quum Sfolim trtneum non .m niundus taindiu pafius fit Romanos magin:ratus,d in unaquaque natione fci. piti,nimis i p, m musres collapfasfit'prope perdiras^xteri principis cura efl ac prouidentia re' lictttwn. ' u, ?* : (fiasacreftitutas,jn Hifpania.in GermaruXBritannia.Gallia.inipla eademIt?< lia lia. Atqui ab extero tantopere abhorrent,cur ipfi accerfunt, non futuri mox ac C cit cito paresc'SuT r, Hifpanum,uel Germanum,uel Gallum lc faftidiunt & oderr, diffir* jocur Turcam & Scythamextremxferitatisacbarbarieinonabominantur, CU rei rentibus,diuerris,contrarijs moribus,lingua]commercio,religione^ Non defui funtjquiChriftianidicuntur.non amore pietans.autcti profefsione uita.fed c ChriflUni o f tai natifint interChriftianos: haud aliter, / tantmuelutquodcognomine,qud ri lumnomint. n <P qumdicerenturuel Romani,uel Carthaginfs,uel Scipionesttam facile, tam i' lifc libentercuiufcunque fupcrftitionis & impij deorum cultus futuri,qum fan, di clx religionis noiltx, diflostam dplora tos/eu ueriusdeplorandos, longe ;e eO i: efltrepetendaoratfOjUtquiadhumanumcflentfenfum menteme;; reuocandi: ( c x finequa,fiquis acutrem ex quatamlongreceditqut(c^,qumreligione: f PE ? pendat,noneffhomo,homo,fedbellua.Itaquemultoaliahis opus effet oratio, c Circnpldnu le(eupharmacumuerius. Namquemadmodum Circeilla pharmacum habebar,c, r cum. qt CjuodhumanafacieiacnaturaEreddcrctjquosipfaeadempliatmacoalio exhcminibus beftias fecerat: amalitia hominem in bclluam mutautt, conuertit rur* fumin homines ratio ac religo. Non intelligunt infani ifti li hic humana o' mnia confumtur, nihil penitus inter hominem interfuturum & beffiam nid quod beftiaOmpliciuscoformius^jad naturam uiuit,hoc cftfclicius: homo uer maiorertmalicia,ac proindererumcura obruitur ac premiturid ett miferia pre* ni.Qtiasfb num etiam fi optio daretur,eam eligerent condition? uitx,ut omnia cumcorporibus interirentj'Sed hatc opinio,que non folum anime uitam cripir, &cam,lkutCiccroinfc(3atur,tanquamcapitisdamnaummorteraultat,ucri etiam
a tiamreligiotiem extinguifjcYDeum de coeli's c tnd derahit.maioWbus elt mealiquandoufribus aggredida&fquod deChrifti aux I/o fpcroacconfido, reftar ho qj penitus extirpanda.Interea aut omns,quibufcun aliq uid in animo nefti ac boni refpeclus,a"endant. Quum adhucferuerct inguis Chrifti, Sc-fma ertitconftans^Chrifhanorumhominum fides,etproindereligio pura atcp 41 mcorr'upta,nibiieratutiliusEccIefiae,qum agere fub-principe impio, pietate n noftrafnttiaabhorrente,profe/sionehofte, Namin fidetamfolida&rtainalAdrtyrij mo MfntMtKO~~t 'tl 1 tradidbusimmi(sis,nonatpcricul,nequisullometupertcrrefartus,autuo matHtemfidm. ], luptatedelinitus.autfpeilledasnutaret.uincebatomii/ajluperabatjproftern. b bat,concucabatuah'diisimuscun<fiorumadfc(f}uumamor:necaliter minas, ter 10 10 ,j jri ,rorcs,uerbera)tormenta,cruciatus,mortem,fi'des charicatefultaatcp adiuta exciptebat,qum narinosflucius, Ctempeftatem impartus feopulus aliquis uetui (i fis,rupis durifsiniut ita infigi ac confi'rmarifi'des uidcretur,quemadmod5 fti fidei noftra; pes aut fx feftuca percufTjm.Ergo tius a<Safunt per matyrium al li f fandamenta,quiî<ftuse6putabanturinfigi,utliixarent&reuellerent,barrridecidebat crucris mai- .ti Icmacfixumitipitcmaldusdemittebant.NuIlaintcrr r tyris ftilia.ex q ua noncencChriftiani uiderenturfurgerciade erat efficaxfancusifle cruor,quiexemplo principis & autoris fui,pro ipfb eodem c iibcntr fun. d debatur.la mad permoudos faxeos itloset ferreos liomines.qum erat illud uaprimasCeforlidum,uidereconftantiamproftenti,utduruin duriorefrangeretur, intueri ro Cbrijimius.j- liumanomaius,pJanc!efte,cVdiuinitus adiutumc'Plnlippus Voflrenfi's btir princeps Romanus,ad annum v.c. millefrnum Chriflianum nomen rnagis t F eft profeffus,qutnprafticitpietatem.Infecutinihilo fdus principes, idemin ne F r menChriftianumexercuerimt odium,quodfupcrioresDecius,DiocIetianus, r ConsUntimu jlMaxentius.cValii.PrimusbonafdebapiizatuseftConftantinus.FuitdiesilIe, t nefcio,antamEcclefiaprorper,qummuItisforninuideripoflt.CertD.Hiei ronymusin uitaMakbimonachi,nonperindeuideturefl illofa dtoIartus.Cef { fauitcniin mar(yrmm,id eHfideicoticula,accenloclaritatis,fundamentac ro) t bur[oriusrelig(onis:fecuritasillapcperitnegligenti6ôbliiiion maximal m u1 i uirtu turn, nonminus qum longa & certa paxociolis militibusdelidiatqngtHj 3 >3 i nOcfii 1 ui.paratioreratquijinpraefenti,autcerimpendentepericulo,qum t r musmetufublato.Nam eti numin tamalta bacfcuritate adituripericula ait* c qua,uel naturar,ual caftj:ut intraturi mare,autprxliii,aut euidens aliud capitis & i uicxdicrimenjfanclius ao$gehmu.%^paramusnos diligentiusdiuini iudi \i ( s cisexamini^qumquumlautiaccumbimusfrequticVr.lxtoconuiuio. IngrcfTus Etc~f~ e 'i eft princepscclefiam,nontuerus ac plan Gbriftianus,quodfuiet fane (du u malt per Con*cifsimum&roptandum:fedinuexitfecnobilitat,honores,arma,in(]gnia, tri' {> = litntinuminue' '' umphos,ruperciIia,f!um,fuperbi;idefl:,uenitinGhriRidomSomicatusdia-Ic to. bolo.&quodfierinullomodopoterat.uoluitdusdomosautduasciuitatesco' > i n Rom & Con iungere,Dei C diaboli,quod non magis potuiflt efficere,qum t maristra<fufeparantur.QiKe commu'' )4 ftaminopolim.'qiia; tanto &'terrarum &C nioChnliadBelialc'nquitPaulus.RefrixitpauIatimardor.nutauif fides,dege nerauittotapietas]cuiusncumbra,atpimaginib'us urimur,easq;(utilled!cic) utinam retineremus.Sedquemadmoddiesille Conftantini rrifiis pictari fuit, cVdolendus.'itailieacerbifsimusêfaftuSjaterrimusillucfbit.qiiiTquis nunchis noribuscVfhac uitajratione populaliquem Cliriftianfiditioni fubdet uel Tur cy,ijcl principis cuiufccp pietatenoftra nomihealieni.acproffsionetimue ro non illucebir,fedperptuas tenebrscVnodnferet. Vos quiimmunirares, quilibenatis nomina tanti facitiVeputaredecetjiios omnes Turc* non alio faiuios
Luelit turos loco.qumpecudes,quasadmilittes modo frudus fuos alit.n ad Qu< uite no Si ^r01 xorum participatif ulifi commodor, honorum non deniq, earrcrum qux com- Tur jub munes funtciuibus inter fe:qu illi non fimus futuri nec ciuinumero.ac ne C'urca. homi'nquid.Non pateret nos augeri opibus,potentia crefcere,uigere ho noribus,poliere dignitate,incrementa noftra omnia haberet fufpeia,inimi cusnobislege,inimicusprofeflone,tnitnicus odio,& fuo Sauito nec ulla fe nobifcacrederetdeuinctu tegc,nut!oture,n5tOEdere)no cmunione,non humanitatecV: aturaipfa omnib .comuni.Quicquid ipfi liberet, exiftimaret n w licereoporterej&iureuicforiae.SiquodncTeretullasefleleges.ulIiufiu ?i3esTurct 10 10 rand,ullam6dcm,qua ra foluti atfedus po(fens alligari,aut uehemctia impe- nlla. tt tas retardari acimpedri.Nam quafidc uiclori exequatur, telles funt Rho* di diani milites,quinil femature fubduxifiet.crudeliifimo illos dolo ftatuerac oi o$intercipere.Sed nec ad ipfos fuospopulares et eifdinitiatos facrismelto rc rcutif fide. Vitfo & capto Sulthano,MameIucos paratos fe defendere, qui infid accepi(Iet,uniuerfos ctrucidauit. Id qu aufus fit n fine aliquo poP puli fui cfenfu, quid eu facftar in nos cenfemus.fecundo fuo populo & ap' P plaudentefQud fi ipG cid mitius aliqu noiti maut honorifiictius place r< retaccipere,aut uix liceret et tnu<d)atuorS.aut nobis accrbiffimus effetis ho n nor,tanta inuidia infe<flus ac ctaminatus.Nquocunqjaliquis noftr rece ioptus effet loco,ab eo fe exclufi eiecfumq?uirTurcainterpretaf. Cui n dico 10 p p principi,aut Ba(Tano,fedGenuifaro,uel fatelh'ti, uel gregario militi n li'cerc ret,quicquid effetcollibit in nos,in liberos,in uxoi es,in fortunas noftras' C Quid nif n.pe h ominib.in canes, illor opinione. Vtin h uiusrei non ta a> Ci cerb haberet Chriftianus orbis explS,8fhgc poti us cieciuris, nobis fin g gertur,qum triftibus ade experimtis. An ulla gs.aut ullus omnino ho n mina tam extrem eft feruitutis aliquando conditionem pa(Tus,qum nunc Gri Gr,ecis hoc~e P patitiirinclytaillaSCingentjs^literiSjSârmisGraCiarquodmcipmmife ri rius feruit,qum illa Graccia:quacolim pro folo libertatis nomine tant effu culo ferultus cul< ad certilim atcp indubitatam mor' mi~era. d fanguinis.tanrarmauit milieu, qui dit J0ri ;otemire n dubitart pro libertatec* Vtncnullusin tta regione nafeaturin S genio paulo liberiore,aut impatient! feruitutis, quin primm omni Grae c ciaiibi relinquend QC fugiend ducat, uelut ergaftulumultimac feruitutis: ii inltaliam fc aut in alias orbis partes confrt magn fecum quocunqj car, c circumgerensdocument,quidpatiendantuiuentibusfubTurca.Hjccine f ferrentuiri fortes,armatibellatores,&: iacftatoreslibertatis.' Hc parati funt F perpeti, quipati n poiunt indicflion aliqu extraodinari Chriftiani prin c cipis,aut fyluam.uel aquul.uel piTcem uel lepor ex publico priuat reriC ( qum O' caecis oculis i(ia intuemurf dpraefenti cupiditati feruimus,nihil C c ccfamurinapcrtosmalorgurgitcs nos immergere. Ty ergo utlenticul a aut 4o 40 intertrigin fanes, bauris uenenum:& quia paru acut cernis, utrumcp ti bi lumen extinguisCQuid porro principesr Anputant uer, fi fub illius diti^n ac potenti uenerint, etiafi initio (edulo diffmulet & amicor eos ac fociornomine dignet,n eu tam paulo mox utinualuerit,&uires cfirma rit,ad mor ( patriumreditur ? utnemo ped unum terra: poildeat-,que poffitfuum dicere:omnes ferui acmcipia illius & fint & nomintur, & cui cunq;impuriflimo carnifici ab eo miflfoprbda fit ceruix,fine ulla detreda tioneaut cctatione fi dominus iubeatf Vbi tum crt frocesifi ac teneri, quine uerbulum quidem affnis aut propinquipoiunt perferref Erit hgc du raquid/ed tamiuftaDeiultiOjUt qui Chriftianparem,cVfratremfu no nn tulerir,
Hier it,exttemx conditionis fertiitut fub crudelifimo domino feruiat. Di cent hic mihi nnulli ex his qui fanditatis opinion afFedlt,honores,ope57 dus, dignttas,uttKc5dtMO,cama!tan!ntomntaiua!Mnt,Chn<ttan)s no cu randa. Valeant fane per mejatqjutiniampridiufUfternushaecualere: qug fi non tantoper in nobis inualuiient acinfediffentnemo inter nos de Tur tpmtdut mut* c loqueret.Sed aged excutiamuspiritalia, Erit'ne adefpiritalis quifqu f tm cutujmodi rca noftrum,tobfirmato atq? obturatoanimoadfenfumreromnuiucshu, fub Tr fiius,qui perpeti ac tolerare poffit, qd eft Grxco quotidie deuorandfiCobrjci rmcU. r nobis.utcrimenatqignominiatn,nomhocChrifl;ian,quo tantoper l'ur < [10 gloramurrPoteritaudiretotblafphemias,totmaledi(fta,totcnuicianonu i nis 1 Chris ti,& deiomnipottisi'Quod fi quis inter illos uel uerb unu per i imprudentictraMahumetcmifen'tjUeluttafitei^tinusêlreligoamitt tenda. ueftigio enim aut moriendumeftilli ipfLaut ad eatn ipfam fed trf r eundS cui maledixerit. Anno plerifcj}omnibus,fi haec uidert,animus haud e a aliter accenderetur,qlMathathiae Maccabaeor'ut oeciderent &iludxum ido lo 1 facrum facientem,& id fieri iubentem gentilem.Quid illud omnium grat iiiiiirnurn5<acerbiffim,abdiiciliberospaiuulosinremotiflmasregioncs. utibi abnegato chris ti nomine,& tota pietatein obliuionmi(ra,feruit 1 domino fpurciflmo ac impio. Quis id noftr perferretfquis no mallet mot 1 t iimilh'es,qumiduidere, ueleti audirefNeq} inter haccaudctGratC filios fuos i obiurgare;reprehendere,caftigare flagitia;formaread uttut cVftudi i 1 difcipline,neilli irritati,ad honeftijiiirga c flagris qu res pofcit admoncre Turcas fe conferaiitet hoclij audent parentibus minari: quibus Turcis ri quis fit femel rcccptus,nulla ui,nu11aope,nulla arte potft undeuenerat re. Hommmi foi* idire. Et corruptus naturat qu inter animtia omnia folushomo feelcre <uo ta mit.. t fua difcefferit,quia 8C deo,ft ut ( Obi relinquanullu animal efferatius eua t dat,niillamagisbarbaratq3incompofit,necullafcrabelluatfitimniani bus moribus 3 inhumants, tambelluae (imilis,achomo,Qua!es ergo i!!icaeli credibile,folutos,eftrens in Iictia atep im l Drrcipunarumdolefcere atqj educari pueros > 3 difciplinaf Quacpoteftineiuftnodi ammis J momentum 1(j unitateuitioromnijfemota ai p effe < pietasdam religio mirabiliter efflorcfcit,ftudqs adiuta lpitisc ci bonal ietitm. i t artt,quibus eruditus atcp excultus animus acutius recodita diuingfapi. t tismyftenaintuet.iiecremotuseftaddiuinagradusccgnitio atqj explora tio t rer humanarfi C mdi huius cuius notitia corporis ffib capimus, ateg t i ufurpamus. ApoftolusPaulusinuifibih'a Dei per ui'fibih'acognofci ait.Sc'pii t maAbrahaecogitationem acccrTumcpad-ueratqjomnipotcs numenado1 randS ac colendum ex aftris illi,ex clis.ex ordine QC conftantia mundi effe ortam,autor eft Philo Iudgus,is qui de mundo fcripfit: ut n iniuria uideat pht~oUt~M!t dixifle Pfalmifta,clos enarrare gloriDei. Necalia maior eft iuperftitiis ( + 40 Ignorarttia. ac MnotntU. < impictatis caufa 8Coccaficcjt ignortia. At ftudia humanitatis, id eft phi-1 lofophia, C relique ingeniorumatep ingnueartes,ut honoreuelut gratij t mo quod ^(luberrimo fauonio exhilarate, flores acfrudhis fundtrira co t temptu aut eti ncgledu flaccefcurtt,ac emarcidaecoMabunt.Graecis aut Ro manisrer potitibus,magnifunt in difciplinis omnibus^pgreflTusfa(fli:fub r < Gotthis et Barbarisillisac feris dominis ita elnguert, ut paru admod ab Tarcebirbi*e i fuerit, quin uitam omnem penitus ac fpiritum exhalarent. Qum tenues, inualidas eari reliquias patrum gtas & noftra accepitc1 Turca cpalienus i At ries. fit ab omni cultu animi,Scytha,fanguinarius,gs non uel fando audiuitr'Sub o qd fit artium decus,qui uigor,uel exGrgcia difcamus,Nifi forte meliores no 3
nos putamus ore,aut polltior es ingenrjs,magisg> f fa<3osatcp aptos ad lice ras,autnaturaSCnutu quodam ingeniorum magis ad hterar lhidia propen ornatus ingenioru fosGrcis: quib.artes acdifciplinae omncs,cukuscp C auclus,& in cxteios omnes mortales propagacus.Si lle priftt ft natus eft C nus>quiiolimardor defcrbuit,adhucin nobis duraret,fortafiscredi poflet c takt fu* Qtsi C uicffrur hriftian (bTurca.Sed qu uideamus inter nos plena & flo- m, fub Cr?n mm pie Domini, ubi per. jUanis qudet rentiecclefia,pr.opter nummunum u cties peierari nome îa n folum diuino iudice parata eft fpintalis animaduerfio fed eti ab ai\ jurio etimmjub Twr ca humano corporalistquid futurs abitratnur,n5 nummono.fed tana merce a u L iode l0depropofitac5mi(c'EcquifubTurcac5traChriftianos,c5trapatri,c5tra pei pnates,cotra religionem mcret ducato uno:an n religion ipfam dfrer, m abnegate profi tebitur5fiis iubeat-aut fe cupere fignificet,propter decf UCe I Q! Quidij quihic inter nos de fidefunt dubrjc'n illin leuifijmo momento im i pu puindeficerentfNecilliiptquinuncfuntfirmiaccondantcSjfortadisftabi lit; litatemill fu perptua polTentcferuare. Quam putamus cotagrj ex dubij bijsSiincfttis fdei Dei hominibus ad fodales, ad uitôi es, ad familiare*, Non minus S s seeos &C quibus c uerintur 8Ccolloquuntur affricariac haereref" atc atcpex putri a liqua ac fda fcabt'e.Cui non infjcerecfcrupulos,iila tam fre. qu quensd^bitatio,fnquifitio}examinatio,altercatio,prgfertimaccedteinpar r fraudibusrN fi inreb.quac corporeis fend ;ote: diaboli ueteratoria aftutia SC :otes 1 bu busexpofite funt magis atqj obm',qurn ea in quib.fita eft fides pietatis hu m: manacauillatio aliquid femperinuemt quod cuellat,quod Iuxet,cVptxlii i g'; gia:fenfibusnoftris rt,ut ueritas fepe obfcuret ac cogatur lacre, noid qui S Diflenfionef de demrerl uitio aut magnitudine luminis noftroi um ingenior, fed tenebris D i i't ati hebettudirie mtis noftre ut meritoille dixeritjNimmm altercdo ucri in rdtgione er atq; ta: tasamittitur: quid futurum eftin religione,in ea qug fenfum omn human fi* a S Meft ex exced{t,quae fubftanciarerum fperandarum, argumenta n apparentif F< ForurquidemDeusdiaboIOjSd omniumueritas fornffima:fed nos quia D Deo ad diabolum defecimus.qu partibus noftris uidturftare, facillim joredpimus.aegrcquaefaciut^diuinisjprefnhoccarnispdere.quatnutufuo ,ore ac adima nos derjcit id cit, ccelellibus ad terrena, ut magno conatu fit opus, ql quota onufti cliuum huncafcdamus qu ulcr per pron delabamur. Ad fe tpus ipfum ueritati fplendorem ac lucem, dC ueritas pofteaqu diu fert ipfa la latuir)emergittSdem:faceor.fedincereaJdumtpuseuncctatur)dillaeiner' gl git,nos immeigimur,ac perimus.Poftremo quum hic inter nos,ubiincita' m murmonicis,autoritatefapient,explisbonorndeterremurabimpiecate, i igaominia,dedecorej foro,iudicrjs poznis nih uel uidemusuel audimus i qd ad impietat apert ac palm adhortef atqj impellat,aut uirtute, ,pbitate te,piecateauertac atqj arcear,refpe<f camchristi inter poftremapofuc ri et 40 lmusrnSquid fi inuerfa fit uitae rer racio,n pociora erunc nobis quai i n fie prieraeffe qum pietatemexiftimamusr Quid iam ergo eftreliqu, qd n fuiofi homines,perditi,deiperati,c5(cuturos fefub regno Turc {perentf n opes,n5honores,no dignitates.Quis enim hccanib.cocedit.cuiufmO' di nos illiserimusfLibertas qug effe poterit fub tali domino, imofub talibus domtnisrrnobisprgcipu:qunuHafiteiuspopularibus,eiufdcgentis,eth reQscLiterrnulla erit cura.nullamcio.pietas in periculo. Quid reftatf ut noua aliqua rer nacura codarur,cuius boni rnfani i(tifubTurca perfruante" Quod fi quis adeo fit forti atqjaudacianimo.ut ctemptis alijs rebus omni de bus,pietatem tamen fe fubimpio rege conferuatur cfidat:id tamen 110 1 bctalrji nn
jt ltj'so ptare ac pr o curare de quorfi coftantia acfirmftatc njhil habctex ploratum.Sedetipfe. Quiibf nc uidetur ftare.ne fe efferat animo.iuxtamo con nita D. Apofto!i:fedcircfpe<ftagat, metuens cafum, N eft omnino mKtercdu,utreiuernus.uc nelimus,ut optemus experiri,qualis illa futurs fit uita.in tanta tentationmorum ac pietatis,nullo penitus modoûtum prg ftari nobis poiit,n5 debemus fnereutinducamur. N&Tillis quos confir macurus corroboraturus erat ille fpiritus,cui pairesn funt mundi uniuer de fi 8Ctotius naturaeuires,pracpKtamcDeuSjUigtlentjOrent, e inducant in n tentationemitncerti crumin ea pugnaoccumbnt,ancuadent incolumes. 1 Quto id eft nobis omnibus magis orand, tanto infirmioribus,omni ami. w cor robore acuiribus defertiacdcftitutir'Precibus eft hoc contenddum & CP omtiiarte,ingenio,ope,uiribus connttendutn:cauendam^, ne tanta pernu des 8Ctam praefens malum contingat. f 1 N i 5> ITINERBVS TVRCI SNT QVIB.VS' FELICIS P E T ANCII C AN E LC AGGREDIENDJ, larij Segnias ad Vladislaum Hungn &Boemia: regem, XI ] B E h v S
^^^f^g^j c c E p i mv sêreniffmcrcxâiorcsnoliros cSdeJnfer iPjgfWM do^bello c5rultarcnt,prius itj'neraquibus tut in hoftes per ?^Pgcrent,multorum fcrj'ptis fdocumenti's ccuratiusinue & a lUP^ ^Qi^kt itigafl.Quaexrefapec5pertujneft>cosfufisualidioribus pMp\^l coptjs,ampliffimaregna.at<populennffimas^)uinciasocy' alfeafesa^l us fuiffe adeptos.Ea propter operafprccium eru maieftat ueftram commonuffle,qtiosterfar5limites quas'uc gentiregiones adest, inTurcos expeditionemafFedans.Et quuis decenti Si enatura pctfuafie? ad prouifionem ruina Chriftianac opuseffet exordiri prolixioribus uerbis, c|d tamftatus perturbatiflmus rer meprob jbet,eocg maxime maiores no ftri,quor( expk's innitimur,inhuiurmodiarduis et mature naudis rebus impigriac femper itifiimi extitert.Igitur dimiflis oris maritimis,quaeuer c ni Diulpoit'mtru fus Afatn nautgantibus patt,refer quf tramites exfeptentrional j plaga in orientem dingant.Prim igitur ex Pannonia adlftr i dCSauicon <tBt!gM<ic. Thraci C fluentem,trarjcitur in fuperiorem RlyGam prope Belgrad oppid,ubi dug cocurr5tuig.AlterafBperiorinThraciamJueRomani: altra inferiorad i Dardanos& Macedones mrens.Sedfuperioruiam fequendo, pattibus < 4 campts Godorairi prter celebrefanum Reflue.regum atq?principum illu4 i r ftratumfepukhris, nonprocul pertranfito amnemaioris Muraue,eli<Ttis iZifuf. finiftrorfum agris Bardiloue, per pag Branicern pergitur ad Nifum olim < (utruiniscernif)ciuitatperegregi,nficinftaruiciredac1Turcis&BuI garis habitat. Ad'acet aitiilmis mtibusexfimeimoRhodopeprogreiis 3 j fluuioNtiaua^quodenominaturjfnagnaûaenaliumcopia rerB^'nterali'os Myfi*8iTribalor5pagoscfeturprclara.AbefttraieduBelgradiCXX pire il nia*- ii!ibuspaluin.ExeaafccndendoaduicurnPirothifitC(inmntanis,p agratp uafto monisCunorouice iugo arduoatq? diflcili, eu ob jjfundacir .cumeminenti rupium c5caa,tum propter 'denuQLn nemus,longiorf sm aniradtaj
Sophie, anftadlus Fit per quinquaginta miliaria acceflus adSophi metropoh'mTri Sl balor cmporinoftris feculismemordS.iacet in piano, fpedls ob orien teinferiorem MyGam,hoceft Sagori ex Chyabroflumine,circaBioni55d Nicopolitn oppidr,porredamper limites Iftrt admare Pontic mendie Thraciam,ab occafu & feptentrioneCordifcos,Tribalos,et excelfasmontis R Vafiglicg alpes.Hinc Rhodope praealijsqum plurimis quos habet uertici Kboop. bus eft emintior,quafi omnib.finitimis mctbus imperits, qdex ipfa Gra: cadenominatioe plan innuit, per cuius afperos & anguftiffimos aditus bu 1 duo pertrfit adplana Philippopolis uel Romanie.Hac Romani AGx quo PbilippopoV, Romanorum ,s c dam s imperiSfibi uendictesiter habuere.quorinfigne ad h*cufqj tempo iter in AJittm. |ti marmoreis credum columnis cfpidtur.Hinc & Gotii ra in montis medio f fredum de Bulgonis, dum terram promiionis recuperaturus pergeret, ad a Hellefponti fiue Callipolis traiedlum ex fuperiori Myfia trfcendifl mmo Vladislaus Pannonie &Polonia: rex, T rixproditeft.Hifceetianguttijs c olimab Amuratho Turcorum principeobfeflusretrocedcrc, &inPannotridui 8Ccampeftrt continu: f niamirefuitcompuIfus.ExPhilippopoliuia i adlatus MarizxflueHebrifluminisperucnitur adDrinopolim, uocatam t Horeftida. Ea quantum pulchritudine 6Cgefta Hadrianopolis a apud pricos Odryfum,fiue de i gloria rer inter omnesThraci urbes femper claruit,hinc uel maxime r i" prehenditur., quodcius fcunditate ueteres Biihynix reges alledî.exAGa ! F i Eur opcrnigrantes,ipfam Obiin domicilium atq; imperrj fedem diu an in t Bysanttj expugaation? tenure Ab ea in Propontidem &Hellefpontnf, te l fmeCalIipolimmibariaLXjinConllantinopolim uer c x x cputantur. i ALTERA VIA INFE RIO R,O,VAE EX EODEMBELGRADO Rtbrum perDtrdtmosFTribttlosmontes tratifgrejjtprope Aetnum cum uia fuperiori loniungitur.
A Lterainferioruia eftacceflperfacilis. Patetenim ex Belgrade adliCClxxx milibuspafluumprogredis, ,mites.Myfiae&Dardanor ( circaOftermice oppidum,&Rauanicenfe monafterium. Adducitprimo ad !] Morauam,olimMofchidicf,adIatus arcisCrufceuaefluent,qudo<jini j\ Mctaitd, > 1 briexundationeinuadabil.DchncadBalilfcalbaiTiÂpcnninimon1 Ra(3laui. tcSjMyfiaminuieem fcparans.Raiani enimprimi huius prouinca?populi e 1 froces ac bcllicon,eatn partemincolunt qux ad Draufi,Sau & lftr flurni Valstcki. l Mfp(ftat.Va!achtmontant,gnusagreHehomm3,h<gfegtbusta[mpo!~ I lent dCarmentis:ali aut quaead Dardanos,Macedones,S^TribaIos uergit SeruUnL Scruianigtes ufu mitiorcs,C flder aipetfu bcnigniori,eo qudmagis ad s i meridiem tendant,& frequentia c5meantium mercatorum.Pertranfitis ita, l < montibus,fequitur plan Dubotizefrquenter inhabitatS. Sed dimiflb Dubotiz?que aliquantifper ad Ixuam tramite,qui ad uillam magnam Procopix &Nifum c 40' CoUouizud" dirigit,n proculoftert fe uallis Coflbuiza eu Laboflumine per medieius lis. n decurrente,^>cedensadlatifl3mnCoffbuumcamp,ceIebraturnoties diuer c t cZput ex farumgenti certaminibus, Verm multis quashic praedar gefta in anti Cojiouus cGdiorcUdes. quis narrant annalibus,pauca in huius cpj memorirepet.GalIiolim Grc ciatq3Afiamoccupaturi,iIIicprimturnuituantescQ circfinitimispopulispreininiere,n5 fine magna flrage,utexeorSmonumtis apparet Preci bus namq? uixinducias obtinuert,donec traditis fepulture occifor corpo ribus.prouinciaabirent.Pratereaannoi CLAmorathoTurcorregima t De LdzttriDefpo gna cumBarbaroramultitudineexThracia inMyfiirruenti,Lazarus u ti interitia. fpoaxshuic c multis millib.obmans fuit occifus, paucis ex fuo exercitufunn 3 perfiitibus,
perflitbus,pud Tuf<0!Ut<3onafemanentc,nottmc<-tienta (ameM,perni< pto ibidem,eor rege.ubi cius adhuc inteflina marmoreo conda tumulo ia ce nt.Cadaueren)mtnBurfam,nueByr(mB<thyntxmtropo!tm dporta. tum eft,cum alrjs ex Othomanorum familia regibus fpeliendum.Poftreni t' hmnnis UuitU [\ hecfuitiilainfauftaSi omnibus feculiscxecranda clades,loannis Huniadis, sckdss. r genitoris diui MarthiaePannoniorum regis,ex cflidu habitocum Amofa the t SC MahumeteCalepino.eius fllio qui fuit pater modrhi Turerum int peratoris. Huiuscampi planicies protenditur circiterL x x. millia paflw, t t ad u iamCuzamici,et auces ClilTuraequf ad Scopfam uf f ducitjpfita irit^r 10 extrek> duofiuminaSithnizum&Labumâllataundit^montfbusûorutn VriftttMpdpA. uicis C pagis,habens ad latus opulentifsimum pagum i> Pr I UouimonUMma perabundant i urbsStxonumi ftinamtquiobmaximubertatemfuicqudam Myfiac dominisi'n fummis coc (ohniit. < delicijs-Eftin fuper ad x milliaria Nouamontana iuitas Germanorum lonia.In principio namq; Saxones in Myfiat partibus mctalla SC 1 argenti ma teriam rcperere.Caeterum iuxta Horauize lacS 8Cpaludes.diuertendo aba I Criuicinse infra Myfatrt 1 uiaquducitperBinzum.Morauanijadmorites i 6dDardanos iacemestinere uniusdiei ab ingrefl Cliflr g ,patet atceffais ad i < Scopk. Scopi,caput Dardanorum.et ermina Macedoni.Hgcciuitas cftferaxj t abudsomnib.preciofisterrg frudib.plcna diuitijs,diuerfori pecdiarcpriii Vtriitrus /to=c cipis irrigua falubri flumine Vardaro, fcaturie)ex iugiS;fti!miÔrbl-1 c, lr", tufli 1 montis qui imminet MacednifTriballiSjMyfijS DInirli^,aicEpjr: . proptereaopportunaadcuocandexcrcitJnde iteta.rtipio S prpl'anici Gegligoue,uall Conopnizc,B-lnea Beobufci pontem^p Strymoriis di rimc Macedones Triballis (lue Bulgaris.propeui'115ripg Rube*. Prlu i ftratis cpisSamocoui/yluis et uatlisf olitudinib,montis Aemi uocati,apud Triballos eius accolasCoftegnazo difficiliadmod uia defcditur ad Mari7 fluuifl CcaroposPhilippopolis/me RomaniaE.ubihxc Htbrus,quicr z,hoc eft Hebrum Xltriz* fa* uia inferior.diftans ScopiaC C cxxx. millibus paffum, iungiur c fu= c MIW. periore,sx monte VafigIiza,Oue Rhodope.ad haccplana progrediente, TRACTATVS DE COGNOHINE j 3P &fituRomum RomanU > "13 qua Omanfa aut.de paulo regio fuperiusmentionfecim aprica, > XIV.-aiflusomnibus que ad humanff expedit ufumab Romanis olim ob magna Ctus amnitat diu habitata, Vnde propteirfrquehtcsin ea prouinciaRomanor coloniaSjsTrgfertim CftantinopoIim^qugquafi altra Ro> p r ma uulg nominari cfueuit. Eius longitude littoribs Agaciquoris Si millibus paffiiupbgrfl, ab ori5te P5to, Strymone fluuio ccclxxxx 1 feptentrionc lftri ambitu nonlong Rhodope,tuxta Ciabr amnem cum i4. inferioriMyfiafnitur.laritudouer exudnis emilatebn's incipns,ad# rneridiem CL XX X uerfus CaHi'polimprotenditur. ALIVS LO CVS VNDE EX PANNONIA IN HYSIAM traiettmcf. iuxuSislonoppidum X4sbrioppi& Of Ecundusautlocus undeexPannoniatrfitus in Myfieft J. prope SaO j3 longue Sabacu oppid,nproculinde ubi' Drinaex Dalman'a decur. M-rens Sauo immfcetur. Vitra Sauum due Belgina. fequunf pruincie/,Belgina,cV Ma NlazazajrdiciisaddextramflumineAlbo^hismontibuSjSacerOjChi'rbcrnico, '*' Crupno, Saeza,Ettuncieuradfamofm uicum Vagbem, montesqj Larzi, exercitibusproptercurrus&TahWimpedimenta immeabifes. Exparte finiflrafitprogreffusaduadummai'on's Muraue.abluentis ibidem Crtjfluam arccm,adhsrendo fcmper alqs itineribus fuperius mcmoratis:VIA
PANNONIA PER B.AN S S YLVANAM roittit TbrticUm Pontum. er uerfus tertium iter opportunius minuscp laboriofutn,duc?s ex Pannoni T^JSt &T J^SnibiisinThracWjSC adalia loca uicina Ponto. Vermquia tam ipfos lJannonas,qumreliquos trans Danubium commortes populos, illud mi' jiintiatet.cum ex concurfu cornmeantium inuicem;mercatoruin,tum ob c5 (inuumbell quod circaoram Iftri,& casregiones Turcospropulfando ex* crccnc,pauctantuifiindoadhancuiamneceflria aggrediar. Buda itaque beft Varadrno, l x xx millibus pa(uum,interiaccntibus Cumanorum c i lo Crnnmi, 0(cisAflum'neT'îfC0-HincadRliium oppidn prope Crifsiam amncm,eft o( uia 1 unius didi fempcr peftns.Ex eo patet accciusper uallem longam in Co c I Sibimutn. s lafuarjCueThemifuar.IndeadSibi'niumparifpaeioittnerisetperfacili.Hgc < ciuitas eft principalis exfeptcm caftris,quaeregio uulgTranfyluania fiuc s Stptcujirii. Herdeliaappetlari onfueuit,betlo infuperabilis:parit enim ftrenuos ac for^ 1 < WunU tifsimosmilfces.BftineaHuniad oppidumloci natura munittfsi'm uide [ cpfi* loannes pater diui Matthiae regisoriundus fuit,qiii hic primm Turcis,eor dum. 1 c duceMefcribechointerfediomelioribus femper aufpicijs uictoria profequ ( < do,adeohoflibus terrori Si fuis admirationi extitit,ut omni fententia in xzC gnigubernatordepofceretur.ExSibinio fequitur Corona, Rue Brefouia, Coron*. S : i dtimoppidumTranflyluantae.adiacensmontibusqiri diuidunt eam pro' uinciam maiori Valachia feuDacia.Hinc rertiadie aditur Tragouifcus me 1 1 Tr<rgoiw/<s. i tropolis Valadiorunij^fedespeculiarisprincipuin inaccefsibilis:nonmui ro,n5 mnibus cinca,fedfod.uallo Si aggeribus ttm eu fudibus pracu t [[scxtcriusporiciSjfuaiaterpaludes obducSas,lutofis fyluisetlacunisaqua* rum,itaqud hyeme tota pen circumfinitima regio immeabilis fit. Hxc eft 1 proumciaDaciadnflaapudueteres,Romanor coloniaUinde ciusaborigt- D4ci4. 1 neshac eti noftra tpeftate,pafsim Latino uttur colIoquio.Eft ea gens bar bara,crudelis,diuinationibus C augurrjs dedita,rapinis femper C d inpr VaUchorum bians.ExhisloasdedindouiadtraierfQBidinrj&f Nicopolis dirigtem, adI juaoffert fe Vafil caftr,medfferm cfiftens inter Valachiam maio- mores. 50 I rcm,fiue oldaum,ubi fkpe eu Turcis certateft.Dracula enim c paucis DruuU liifo M r ria. i fedledis.Hachumetum Turcor imperatot pou'sum in maiori Valachia, &:admmoremoccupand;maturantem,liicadfecund uigiliam nodis aggreffus,conuerfum in fugam ad Danubi cum magna ftior ca-dc Cigne i StephitniVi miniaregredicoegi't.HicdeniqueStephanusMoIdauia princeps Soleima- uodx ficmits. nBaflm S(fducRomaftiaficproftraruit,ucexxxxTurcorSm!llibus Vafil: l (iauciadmod,qu(fcrteuelocioribusequisinfederant,euairint.Ex I Bruillouus. o circiter XXX milliapaflpertrfiiurfleradBriagB,fiueBr3illouum I oppidum:ultra quod,occurritrda3procedens ultra feptem ora Danubq Virt cfw. ` conH3u imperauf<p ad Pontum.ubteft campus Varnx,celebratus primo * torisSigifrr.undiS<:ducisBurgundia;,poflmodum caedeVladislai Pannoni dCPolonia: regisatq?legati Apoftoloci. VIA PER Q.VAM EX VARBO SANIA ITVR iterfufmanzrmpntesCorbduite. REIiqueft,ut qumbreuifsim enarretur ex quibus Dalmatiac partibus irrut in Germani,& in alias circumfnitimas nationes. Eft igit Turci fedes principalis ducis 1 ineaprouincialocusqui Varbofania dicit, caput &T eiusgtis3quos ex Afia et Europabarbari prgdg ac rapinar auidicflut; VArboftok, propterea quod inde faciliusdifcurritur fi ueador maritim,(u per Licham ^montes Corbauiac.in Liburnos.IftroSjLubianamj&Tfor Iuliumruel ex
nn 4 monte
VIA OiVAE E^
perftitibus.pud Turcos ufcioria remanente,noniricttrenta tatnen, perenv pto ibidem.eorrege.ubieiusadliucinteRinarnarmoreocondita cumula ia eent.Cadauerenimin Burfam,uueByf(amBithynta!metr6po)tm dporta tum t< cftjcum alrjs ex Othomanorum familia regibus fcpeliendum.Pourem h einnh UunU clades.Ioannis Huniadts, hgefuit illa iafaufta & omnibus feculfs execranda cfliYubabito cum Amof a dackda. genitoris diui Matthia;Pannoniorum regiSjCX g thcC Mah umete Calepino,eius filio qui fuit pater moderni Turcrum im ti peratoris. Huiuscampi planiciesprotenditur circiterL x x. milliapafitr, t t ufaduiamCusamicijetfauccsCIiffuraqugadScopiamduat.pfit'intr M c duo Summa Shnizum & Labum,uallata undiq; montibus3quorum extre Pri^m<cp<igi. pagis,habens ad latus opulentiftimum pagumPrix ma perabundant uicis SC HoumonUM ni ftinaiTitqiiiobmaximubcriatcm fuitquodam Myfiae dominisin fummis urbs Sixonum coc c xolonu, delicijs.Efl in fuper ad x milliaria Nouamontana iuitas Germanorum lonia.In principio namq; Saxones in MyGxpartibus metalla Si argenti ma 1 teriam reperere.Cacterutn iuxta Horauize lac iTpaludes,diuertendoabta t Criuicinse infra Myfam t uiaqugduc<tpcrBin2um,Morauam,admonitcs i Dardanos iacentes itinere uniusdiei ab ingrefl Clifltrg.patcfacceffuis & ad ' Scopi,caput Dardanorum,t termina Macedoni. Hcciuitas cftferax, & Seopw. a abdasomnb.preciofisterr frucSib.plenadiuitijs,diucr(<jria pecu|iarepriii Vicrima /=|s icipisirrigua falubri fiumine Vardaro, caturite| ex iugi'S'rtmis Orb;l' 36 a f MM. I Umontis qui imminet Maccdbni ,TribaUs,Myfi,& Dlmh>,acEpirO propterea opportuns ad couoeandcxercit.Inde iter rrTîa pcrpinii 1 < Gegligoue,uall Conopnize,Balnea Beobufci pontemqj irymoriis di ci iait Macedones Triballis QueBulgaris,propeuill ripg Rube. Prlu 1 ftratiscpisSamocoui3rylu{sctuaftis(olitudinibtmontisActniuocati,apud Triballos eiusaccolasCoftegnazo difficiliadmod uia defcditur ad Marilthrm,<{mcr z,hoceftHebrum fluui &caiDposPhilippopolis,fiueRomania:.ubihac 7 Utriz* fit' uiainferior,diftansScopiacccxxx. millibuspafluum,ciungeur cfuuias. periore,ex monte Vafigliza,fiue Rhodop,ad hxc plana progrediente, TRACTATVS DE C O GN OHINE jft ! er ittiRomunU.
t\omdmi. > J\.fFIus aomnibus que ad humanii cxpedit ufumtab Romanis olim ob "|3 Omanfaut.de qua paulo fupei tusmentioncfecimus5cftregio apfica, >
magna fltus amnitat habitata. Vnde diu prpter frequehtesin ea prouincia Rotnanorcolonias,8sr prgfrtim Cftantinopolim^qufquafi altra Ro r & cfueut.EiusIongitudp littoribs Agaeiquoris C ma uuIgonominaricfueuit. Bius 1,?~gtUdp mauulg nom!nari Iltto~!I)~s Agi ~5[u Strymonefluuio C Clxxxx miIlibuspaffijaprbgrfla,aborietePto, y 1 feptentrione Iftri ambitu non longe Rh odope,iuxta Ciabr amnem cum 4e inferioriMyfiafnitur.latitudouer ex ucinis emi latebis indpiensjad mcridi'em CL XX X uerfus Callipolitn protenditur ALIVS LOCVS VNDE EX PAN NO NIA IN HYSlAM iuxta Salon oppidum traieCiusejl. du. Sislonoppii- QTEcundusautIocusundeexPannoniatrfitusinMyfiaeft,prbpe Saf* j3 !on,Rue Sabac oppid,n proculinde ubi Drina ex Dlmatia decur* '"<'rens Sauo immifcetur.Vltra Sauum due Vtlgittd. fequunf prbuincif ,Belgina,cVMa M))~' zajreliclisaddextramflumincAlbOjSfhismontibusâccrOjChirbernico, * Crupno, Saeza.Et tunc itur ad famofum uicutn Vagbem, montesqj Larzi, immeabil'es. Ex parte fini' exercitibusproptercurrus Si alia' impedimenta Rra fit progreffus ad uadum maioris Muraue abluentis ibidem Cruflcuan arcem,adha;i endofemper alijsitineribus fuperius memoratis. VIA
Vt' (XVAE ESf PANNONIA P e'r TRAN S S YLVANAil mittitiierfuslbrtiMm&Potttum. tertfum iter opportunius minusep laboriofum,ducs ex PannonS Tj St SC JJ/finibusinTliracifi,iadali3 loca uicina Ponto Vermquia tam ipfos iJannonas,qumreliquos trans Danubium commortes populos, illud milatet,cum ex concurfucommeantium inuicem:mercatorum,tum ob c5 nime tinuumbell quod circa oram Iftri,& easregiones Turcos propulfando ex* erccnt,paucatantummdo ad hanc uiarii neceflaria aggrediar. Buda itaque abeft VaradinOjLxxxmillibuspafiuumjinceriacentibusCumanorurnlo Cummi. Cur Rhium oppid prope Crifsiam amnem,eft a ciSjCVflumineTibifco.Hirtcad utaunius dfei femper cpeftris.Ex eo pacetacceflusper uallem longam in Co Themifuar Jnde ad Sibinium pari fpacio ittnerts et perfacili.Hc sib, lu(iiar,Gue Sibinium. ciuitas eft principalis cxfeptem caftris,quat regio uulgTranffyluania fiue sep Septewftrt Herdeltaappetlari confueuit.bello infuperabilis:patit enim ftrenuos ac for-loci Hm tifsimos milites. BftmeaHuniadoppidum natura munittfsim utide HunUdoppi. dur Ioannespater diui Matthiacrgis ormndusuit, qui hic primm f Turcis,eor dum. duceMclcribecho interfedo melioribus femper aufpicjs uilovi pioicqu fententia in redo,adco hoftibus terrori Qi fuis admirationi extitit,ut omni C gnigubernatordepofceretur.ExSibinio fequitur Corona, fiuc Brefouia, Coron*. irimuoppidumTranfyluanix.adiacensmontibusqui diuidunt eam prouinciam maiori Valachia feuDacia.Hinc tertia die aditur Tragouifcus me Tr< Trugouifenu tropolisValachorumj&'fcdespccuHaiis principum inaccefsibilis:nonmi> lOjnincEnibuscincajfedfolTjUalloSi; ggcribusttumcfLidibuspiacu a tiseKteriuspoOti^fitainterpaludes obdu(flas}lutofisfyluisetlacunisaqua rum,ita quod hyeme tota pen cii cumfinitima regio immeabilis fit. Hxceft Vi prouinci'a Dacia dida apud ueteres,Romanorcolonia;unde cius aborigi- VitU, ncshacetinoftratcpcftate,paf5imLatinoutturcoIloquio.Efica gens bar bara,crudel('s}d(uinationibus5Caugurijs dedita,rapinis femperCpredn.' vaUchorum liians.ExhisIocisdtcIindouiadtraicd Bidinij&r Nicopolis dirigtem, Va m tnora. adl|ua offert fe Vafillcaftr.rnedifermcfiftensinterValachtammaio' Dr fem.nueMoldauiamjubifarpccuTurcisccrtatGcft, Dracula enim c paucis BrtcuU uio nu. ri* fedeleclis.Machumetuni Turcor imperator potisum inmaioi i Valachia, âdminoremoccupandinaturantem,hicadfecund uigiliam nodis ag' gre(Is,conuerfuniinfugamadDanubicum magna fuor cxde C igno- ste StephuniVai tninia regredi coegit.Hic denique StephanusMoldauiaeprinceps Soleima- uoit WOcftanus. n BaflamSi duc Romanias ficproftratuit,ut ex X X XTurcor millibus Ex Vfil*B pauciadmodrr,quiforteuclocionbusequisinfederant,euafcrint. $r` Br, Bmillotius. o circiter XX x milliapaflHpertrfiturlfteradBrilag,nueBratllouuin ultra feptem ora Danubij oppidum:ultra quod.occurritC3rEci3,procedens Y(t> Vtrnt cSfus, ad Pontum.ubi eft campus Varnx,celebratus primo conflidu imperaufqj * torisSigifmundi&TducisBurgundiae.poftmodum cde Vladislai Pannonie& Polom'aeregis atq legati Apoftolocu VIA PER. Q.VAM EX VARBO3ANIA ITVR Corbduixuerfus wrer montes n e REIiquneft,ut qumbreuifsimenarretur ex quibus Dalmatar partibus irrut in Germani.cV in alias circumfinitimas nationes. Eft igit Turci meaprouincialocusqiH Varbofania dicit, caput &fedes principalis ducis| y<( eiusgtis,qu os x Anaet Europa barbariprgd ac rapinar auidicflut: Vrbofunk, per propterea quodinde faciliusdifurritur fiue ad or S maritim,fcu Licham Iulium:uel ex ^montes Corbam'a.inLiburnos.Iftrosûbianamjirfore nn 4 monte
Clnum AdriaeS cfiftft,ad monte Adrio, qui ferme mdius inter Bofnam Craciam declinando,in Carniolam.Ciliam, Carinthi'.Stiriufq? Auftri ad cas tranOfgentes, penetratur fines fed ex declinatione itinerum quibus ubi quxcp dicflarregionumplenius apparebit.Hoftes ita<$ex Varbofania milibus pafluum.cVad alia adplanici Thimx fiue Sethiae,diftant ctxx loca proximamari difcurrere uokntes.et fi pluresaditus habet,duos tam Excurf onum continuis excurfiibus Obimagiscognitos,&quafifacihores frequtant:a! i T)j)'cf<riiHO 1 tero circaVifochfj Ganzan.&ProforoppidadefcdtadCliffam.Spalet, 4iblS. Sdbenic:altero afit longius ad Clucf arc porreo.praeter Bi Traguri C i ftriz.intrant in ladrxplana patentia ufq?ad fret,dirimens infulas ab inui/ 1 c,pmontorioCorbaui,cgterisq}mediterraneislocis.Vermregredicdo montes, unde in h celitora diuertitur, dua; ex iltis cpis ad Cluei,oppid 8C offert fe aix. Aliauerfus Bichachi 8i Hun, flue Hunan fluuium pergens, alpinCorbaui'gperanguftiasplenT(5inlocis,H"anntudifEciIiârdo,uix pedibus peragrando,dimiflis ad Ixuam Nouij & Buchari oppdis,c8 Iftria, milibus Tergefto et Mtefalcon feruntur ex limitibus Bofnae cccxx paffuum,ad Hiffunitium amnem. OPPIDO VERSVS HVN FLV. VIA CU.V EX CLVCI A iturinGernunm. mum per propre itur,cr qudm d CrEdfuperioruitenddo,tra)citesHunfluuiadIatusBichachj,reh'j1 Incur~oin jj <SaCruppa ad dexter,femper locis cpeftribus fpacio L miliari offen CYOadam. dt omn region Croad circa Modrunfi,ufcj ad Crupp SCSaufluuios. 1 Hinceti in Lubt'anSexcurfiones fieri poflnt per eofdc montesCotbauif, uia ftrifla,lapidofaSCafpera.Poft Cruppam amnem fequif Methlica in cuius iinib.eft ms arduus,trfitu difficilis,poire<fusad quatuor miliaria, ubi &Carpauco admodnprxOdioiterhoftib.praecluderetur.IndeadSauum niolam tranfeurrunt, & ultra Sauum per Ciliam,Carinthiam &Stiriam pro uinciasDrauoflumini adiacentes,depopulaturidexteraMuramfluuium i1 & Auftriam adof iuntur. EX epiro SIVE drrhachio, VIA egnatYa ja ? inthraciam perkemdtbidm progrediens. finoftraa;tatishoniinib.fimulat< exercitus ex Epiro pofterisnotfieret,perquacitineraoIimRomani DVxiprgtereaperopportunfore, in Macedoniam fiue in orientem tranfibant,prxrertim c C afldua bcllot i uafiitate SC 1 tcpor uicifltudine nomina urbi atqj Iocorum oblitrata om t ninoqhodiermsChriftianismilitibusincognitaexiftt.Proindeduaefunt uix.altera Egnatia,exDyrrhachio orient, quamStrabogeographusad I in Via Egaatia. D HebmfluuiThraciae pertnillia paGTuum atqp xxxv rnenfusefl.alterai aut ex Apollonia,qux Candauia mte Illyrici denominat,in Macedom'3 i Candauia. a cclxviI) Theflalonic ufq? progrediens.Sed prior Egnatio ex Dyrrha 4' chio per Pharfalicos C l4' Aemathif campos, linquendo CniftrorfmFandam 43~ fluui,Si montes Ducagmorcirca Lifum Acmathia quondam nobiliiii. Dibri pagos,pergens ad Bel' mam ciuitatem,& frequentiffmos VrachigQC Macedoncsj grad oppidum ferm mdiuminter Aemathi, Thefllos C dimiiRs ex parte dextera Theflaliar montibus,lacuauer Drina fluuio,pera gratis fyluis & nemoribus finitimorum montium, defcendit in planiciem Macedoniat,extenfam uerfus Hebrum & Thraciam. VIA CANDAVIAE EX AO1MARITIMA, bnUdfwces ropc disexttnft. F n Q Ecda uer uia,qu Candauia dicttur ex Apollonia unde fumit ittf j3Ep1rus,ad finum Ambraci,pr^ter Aulonis fiue ValoneIac procds, dextror^
tIl i
rfcxtrorfum'adfacctfibigentcsEpirotic]qiras'Sku1imareanui't.Hecreg!'o uulo Arbanus nunupatur,diu (ub Aranitorum dominio habita:c Ache' ~u /isiiinJ. F Eii.5 |O0|ueI(fecundaccolas)PachicolamoamnePinddecurrentec5iungit. Jiiic terminus Epiri.Abeoper Acarpanesad Euinum,feu Phfdarimfluui, qmmosfinusCorinihiaciinn'uir,dirimentis ActoliPe!oponnefo,ad An tiiirinflumen Ifthmo perrinet. Vertn tota h aceuia (uperius memorata ctiexteaditur per oram maritimam,aditu quibufdam in locis afpero, ton ivu in hxc littora mtes.a poft ifth gius mari ambido, ob crebros ,prninctes nn mSab Aegeo excepta peIago,perlocosPliocfes,Botis,Atticos,&Me G' finus CYcidrnaritU <rarenfes.(3rcimaritimos populos circaEubacat^Theffalonicac *lddimiflaad lacuamLariflra, escenditufq? Theflalonicam clariflim Macedoma. m[ ( d r nieurberrt.Dehincrurfusadlatuseiufd fret uerfusmeridiem,Athonmonr'Thejfilpnicst. r tcdedindo,per plana 6mtes Strymon?tffgrediens(qui Macedones 1 Thracibusdiuidit)1odsfempermaritimis ad Aemio oppidum extenditur, mbricftiA, u ubiHebrusThraciae fluuius Aegeoimmergiturxquori. Hinc duo patent H' il icinera.Alterum per L X milliaria uerfus Adrianopolim: altcrum autem ad laeus miro ai dficiotribu s mil 1; Ixuam per pontemAeginac,fupra paluacs &C l libuspaffum extenfum prebetur acceffus ad Callipolim. ex ea in occai'urn d dn!ef[endo,{aci)cad fauces peruenitur Propontidis,liue Dardanclilum, *" EflLOGVS EXHORTATOR1VS S iimiitietliumttcos. T
ArlMusTtgie. ~ Acbri(;,ts.
T_TAecfiint tinera Romanis olim toties peragrata exercitib.nuc Chri J72_ftariiisobnixias affeiflda/i pulfis ex Europa barbaris, perptua pace 1 potiri ccupifcuncNon eft ira expetfandus hoftis,ne dimicandum rn co i inlimitibusfgremioItaliae.InEpirumfiueMacedonrtranrportdx func < uno at code momento. HincSCex Pannoniatoris bellum T!i racia: copte iinferendum elfe, nemo iam anibigic:n dcfutarum enim mi!,ne<j cmea t tum,omniacêceflaria praefto fore. Aderunt'i ex circumfmftimis prouint n st ctjsundicp fidles populi.lbl Chriftian expedion pra-ftotes parari ho it t f ftes undicpadoriri.qum pr/m fenferint Chriftianor cailra,Iftf5 SC Ita ex i exercitumAdriacfretum traiciffe.Hxc eft una atcp extremauia debeljlia t dihoftem.Legimusnam(^ Alexandre Magnum cDarioPerfarumrege in inAfa decertalIe.Xerxes ne ab Aihrnienfibus in regno fuo circuf nt'refur,lifxis tirrisa* i brmiteuat Mf prioripfeGratciam muafit.Hannibalis quoqjunaarqjeadfenttiafemper t e erat,utin lcaliabel!S gereiet, nctj ab ea ia uidor prius reuocari pot :it,qudm ~M. t translato in Aphricam bello.Caffari eti tanta in opprimendis hoftibusce^ 1 eritas inerat.ut perunqp ipfe fami fui aduitusprueniret. Sedprxtermitt c da 46 funt tt exteraram gtium exempla, folummodo un relinquitur dign < memoria.acfelebrdumpofterisdocumentum IoannisHuniadis.quinun \odnnit HW^ quam paffus eft Turcos aduerfus Chriftianos expeditionem mouifle quin( .itj prW"<' cosin ipfaThraciaaggrederetur.Cuiuspraclara ac fancfhGmapro defen Cne orthodoxa: reipublic incpta noftrx tempeftatis prindpes mitari,Dominus i -eS Vs chri s t vsDeusoptt' musmaximusfaxit, T. IN I s, IAC OBI
callidjtateperfpecta.quifeperfo, cognici'shoftis infidrjs, ciusq malitia C cialcsnoftrasdifcordiasoccafionfuarrcr benegerendar aduerfusnos putauic,qui incredibili ambitieinfltnatus inhiai orbis terre,imperio,qui noftrS omne extindrum &perdit umnomen cupitupfi quocp arma ctra eu noftra & auxilia conferremus,animisq} ufi uiri1ibus,& cfili quo ualetefo oppontre. lebamus.&uirtutqualongYumusfuperiores.ilIiusetmalitiae mus,& ferocitati: placatoqjtu primis,q) maxime necefi eft,Deo, q>expian. dis peenittia ueterib.peccatis,nouaq3 8caftauita ad illius arbitri &uoltat ineunda pcrfacilobtineremus,fpes effetno modo nos impetum hoftis i barbari SC crudelis reliquis noftris urbib. et agris pTopulfuros,fed ultro in m eiusprefidia&regnainuafuros,recuperdiscj$(puincijs3nationib.quasa. mifimus.uecerc una dignitat dCatnplitudin maior noftrorfi recupcratu. ros.Nc quis nos amtie n cdnabit,& rationis lumine orbatos noagno > c haec<êrta indicia n cftituct,alienati nobis atcp auerfi prx, fcet ,claracp t pottisDei^Hiusqj diuin dexter noftra ,ptedioneamot?CuiusDci alie nationcti mtis noftrealicnatiofequif: quodn modnil dignnobis, y nsatorib'js^ noftris cogicamus,fedne fuprern quid peft, qux nobis imi minet, ultimumqjexddi d appropinquat,poflumus recfisoculis cfpica c ri. Aneft de reliq' exitio notlto nobisdubicandf oscg ea tantSmodo qux n mal adhuc geftafunt conquerimur,de futuris n pertimefcimusf Im nero k I mecus Si expedatio malorSimpdti nos peius habet,qp dolor eor qug i i perpefffumus.Id adeo uos mec un confideratc.Turca hoftis fuperbus & uicforiaferox.religicimpiuSjCrudelitate barbarus, auarus imperij fui ame pltandi(fi tamid impen'S,mquo unus omnino liber, BCid tyrnuseft,cte i ri extrema fortunw cditione funt ferai)is nue utraqj Pannonia As ditioni fubiuna,totpopulis8 j>uincijs uno adutufuoimpetugjopprefiis.&i il il Chriftiana cfenfie diuulfis,oppida, arecscpeasut cepit,ex quib.^pximusil t Ii l,pcliuis ad hgc c noftranterioraeft ggrelius, ut & peruagari qua uelit, SC excurrere quoccp libeat,fine metu & periculo rer fuar,illi fit licic.Eft' i ne igif quifepqui dubitet,quin hac opportunitate ctra nos uiurus,(uarumiji ' t profecl n enim remittit que curfam uidotiar continuacurus fitf Nemo liequippi,nonprocraftinat,non finit effluercC practeruolare occafiones: r fed praefteftfcp.er uenientib.f fe offert. Quidergo.ciniecerit fefe intror fum in npsc'ut foQtan iam iniecit:nihild5 enim poftea ex illis locis eftallat. Qpos.quos illeinueniet ciuttat nation^ cfenfus 3Ccfpirationes paratas,ad obuiam eundum,refiftendumqr Quam concordiam C prouidenti' \> am prncipum,confulentium rbus communibusrQuasacies, manusq) mi' 3 litum,quos n folm animi fort itudo.fed pietas etiam erga patri, aduerfus S impiumlioftemarmaritatqerexentC Nihil omnino hor>fedcuna odijs 4 ciuiIibusdifTipata>faionib.perturbata,hxrefibuspolluta, ignauis prauis- 41 ue confilijs contaminataSf perdita,eft reperturus ut illi fumma cmoditas ad impugnandum,nobis uix ulla faculcasad refiftendS reliqua oftendatur. N Grefillendi clili aut animus fuiflt, in propugnacults oportuit refifti. Nuncamiffis illis, quto maiore cum periculo debilitatas uires nofiras hofli opponcmus,qui intgras obui ferre negleximusf quanqunuli quide pe riculum defldia,Sinteftina noftra diflenfione maius eft. Vtinam modo con ueniremus,utinam confopita iam diuChnftiani nominis uirtus,aliqudo ta de cxpergifccref,principcscBnoftri,quib.data eft in Chriftiano populopO' teftas CmoderaHO,qug efent digna, SCfuo nominicfentanea cogiiar, fe alterutrum
alterutrum nobis non dee(Tet,utaut uinceremus hoftem ignauu faptc nst curanoftris diflenfionibus fcliccm,nonforti autfi nobis eflet Dei omni gloria tant viiotix abiudicata, h oneft tapotentis decreto haectpes dC men,tanqufbrtis in pugna uir, 8Cfine dedecorecaderemus:quinunc pecudumexterritarum more difpulfi C errantes, fine opilione, finecettofi gno,ficdilaniamur pafsim atque contcrimur,ut non modo nobis uiuenti. bus dignitas, fed etiam morientibus dfit mifericordia. Vetm quoniam fubfidio efferu qaeti quidem hifce de rebus poffumus, opitulari autem 8C e entircip. no polT'umus,quod ad id nobis non animus,fed fortuna opes n5 '"ft [i fuppeditat: fi quid autem autoritatis publie in confulendo habuimus, id fi fruftra iamali quotiens &T dicendode feribendoArmus xperti. Veniamus e fi fratrescharifsimi ad ea folatia, din periculis malis^ perfugia, qu* nobis n nullainimica uis, nullius hoftis acerbicas, nulla cmutatio rerum, uisigdC Deum enim noftriqui fumm no ii inclinatio tempor poteft eipere. Ad b bisbon e(i,tutus femper nobis eft,fi uolumus,facilis^ receptus.nec nos d deterreat,quodille habitataltifsimis iniocis, nos in infimomundo fumus P po(ti:nonenimtarditatecorporum,feduelocitateanimorillucuf^pertendimus.Etenim pofteaqu iesvs Chriftus fummi filius patris, par^ t< ipfepatri 2^ naturaC F poteftate Deus, adnos deuenir, carniscf,noftracfiert di dignatus eft particeps, qufuaciprediuinitatisnos quoqjuicifsimcompo t( tesefFicerer, eo regnum cli uim mortalibus pati aflueuit, 6Cutolenti ex illud ill atqj fortes rapere cceperunt: nec tamen i(ta uiolentia e eft requiflta, ut u oiam.ambirumcjj coeli,quafiurbis mum'taemeeniatormentis perrumpa m mus,fedin diltoludis uinculis necefsitudinum terrenar, qux nos Deo le long remotosdetinent,&in tabernaculis noftrxuitse,qu<ein terraal t fi' xa s atcpdefoffafunt,extrahendis ac refigendis, noua quidam & magnauis nobis necefTarioeft adhibenda:quam nos nec nolTe,quo ex gnreiit,nec n fu fufcipereSd'exequiquemadmodoporteat, unqupotuifmus,ni( Chri ftusidem nobis di exemplo femelfuiffet ad percipiendam eius rei dotfri ft nam, jo n: Ce(Tetquotidie adiumento ad exercenda uirtutem. Quapropter fra tr fi uolumus(utantdixi) nofmetipfos, &bona omnianoirainijlum tres, fu fublimemlocdeportare pollimus,quo neqjmalumaliquod, nec flagel lu luminimictpoceft appropinquare. CuraucemitaueIIedebeamus,cau(ae ce complures funt,S^ diuinxillx quidem,6tThumanae:fed nos breuitatis eau. lapaucis perftringemus. Humanx caufae funt,quamobrem nos cueniat dirigere in unum Deum, ut malum, ut fpes fp Srationes nofiras conferre QC ca calamitatem,ut exitium fugiamus:Diuinat,utbonum,ut felicitatem,utim m mortalitatem confequamur. Parum'ne nobis in utraqp parte ponderis efle ui uidetur,8momenti,cur 8i hxc qu mala funt relinquerc,8filla qu* tanta 46 &tam expetenda bonafunt,exquireredebeamusf & Namhicquidem.in u. hoc inquam mundo, 8în his terrenis acmortalibus bonis, fitamen bona appellanda funt,qux quo plura &maiora nos circunfiftunt,hoc fumusan goribus animorum & folicitudin ftimulis inquietiotes. Igitur in his ec. quid'nam obfccro tanti eft, ut id ftudio noftro & cura dignum fit iudicandum,ac mediocri quidem cura^ cum tamen nos omneis curas, CiiudUo* mnianoftra in ijs rebus conftituamus;in quo malus nimirum nos error, fi opiniodecipit,ufu &confuctudine deprauata. Cum redlputareratio* nem totam, & naturam rei perferutari uelimus,ctr nobis eueniat, qum l cogitatio. I la ctfibtper<ua(erar,8~fnmmam~aHmrattonuteccratnof!:ra o0 enim
enim ex his tcmporS & terratbonis multas fibi' parafas utiRtates,egrf gfas uarias HKunditates fpe percep> commoditates, complures C magnas 8C rat,quarum euentu in experiundo fraudata, (inciditenim magfs ex illisin molefttas,in mrorcs, in timores graues,8 felidtudines) nunquam tam defiftit inquirere anxi 66laboriofe,quo fe nunquam fruituram intelligere non poteft ita SCCpe uanamcliorumin pofterumrerum,& tacdio ac (atietate prxfentium fruftrata 8illufa uita noftra,ant prxceps ad occafum tta ditur, qum non modo potuerit reperire quod quarrebat, fed etiam qum iter recfumad quxr enduminuenerit.Icacp ille fapientifsimus Regum, cui 6Ctua ai ingeni)atcp confiltj & in primis Dei omnipoternis donis omnia . 110 quoptaraaduoluntatemiucceirerantjCumhonorcsjimperiumjrcgnum 1 interuios/amamûtem&gloriam ^praeftantemauthoritatcmiiufralienos,illas uidelieetnationes Orientis effet na<fus,cum agros prsclai ecul tos S)C confitos paraflt magnfic C fplendid omnibus in locis ardificaf, t fet,maximum auri pondus argentiqj congregaffertum autem cafteraquat I ad uoluptatcorporis,&:ad laetitiam animiapta atq; idoneaefle cxiftiman tur, haberct Obi per omneispropemodum zdium& uillar fuarumangu> 1 los,periÔmniahorarum tcrnporummomcnta parata atqj difpofita: in his tamenipfe, C eiufdem modi fingulis rebus commemorandis infialtjs '0 ,20 & ftens,tanquam illufus fortuna< fpe fua deftitutus.cxclamat ubiq;, ua. nitatem ifta omniafle: necqualemcunq} uanitatem, fed quaccaecerarum 1 omniumprinceps uanitatum,& fummauanitas Or.Quod perinde eft,ut (] I dieret, non effe uanumeontemptumhmuftnodir-erum, quarum (tudium & adeptio fit maxima uanitas. Quid in Eugelio<lominus,Luca atteflan' te: non'ne hominemillum optima ratione redarguit>qui afdiiicatisfibi cel 1 lis penarijs permultis, tjs^ omnium fru<f!uumcopia C uatietatcrepletis, cum in multosannos pararas fibi copias uttx commoditates uideret,au t fus eft animo fuo dicere, & fuadere,utgauderet nuncdeniq;, &Iaetaretur, quoniam haberet in potferum, quibus fe perpetu effet obledaturus ad quem mors eodemfermomento:Stulte, inquit, hacnotfe abs te anima ; tua repofeetur. Et (n omnibus fere hoc contingit qui in terrenis bonis congregandis labort, ut fcmperlolliciti.fcmpci anxi], ad omnia femper auido animo anhelantes, nufquam inueniant fuarum folicitudin fincm, exitum'ue laborum,cum tamen femper inuenturos fe fperent,donec mors improuifa irrepens,inopinanteis eos in medio curarum xRu, C cupidita tum opprimat: uel fiupenteis,& attonitas,tanqu~beluas, & illo mortis ca fu amenteisfados, quod/efragiles e(Te,&exmoribundo gnre ortos an' tea non cogitarant: uelfi fenfum& cogitatonem conditionis (liteo tem* porc retineant,tum maxime gemntes & dolentes,uitam fibi eripf,cm re 4 bus fuis plane conftituendisnondum finem eum,quem fibipropofit ha- 4' buerant, impofuivTent ed fit hic ferme cunclor communis error,&: lmS mana deceptio: utdiximus, qu* ab hominibusmaladhuc animaduerfa, ex feripturts fnclisfterfpicueredarguta efi,qud inter uan fpem futuro* rumbonorumjquatfcilicetterrena&mortaliafintjinanemc^fruclunipretentium, quorum quotidianis follicitudinibus, & molefiar aculeis amara pleninq? C irrequiera eftpoffefsio,portum noftrarum cogitations tene renon poiTumus.Q,uid.<1 amore huiufmodi bonorum deprauati,atcp quod data opera nobis abali. inducqi,uera et fempiternabona ueluti f ponte.cV enamus^ Tantum'nebicquoqjpotcftenor, &importuna nobis excitas animi
ammi fie officit, ut certifsimorum, maximorumep bonor, praehis qux Si lcuia,8certe fugitiua funt, nullam facpenumero ducamus rationf ut per* petuam noftram falutem,(:flicitatem, breui dCfalfat fucunditatipofthabeamusr Diximus h aceterne bona non magnat nobis dignationis habe ri couenire, propterea qud eorum acquifitiq laboriofa, cuflodia flicita, potfsio fugax, frudus nobis atqjufus inutilis plerunen &pemicio(s hxc lie. Atqj ita diximus, ut etiam illa fiiure obtineantur a nobis, fi fponte fuaad nos confluant, fine iniuria.fine improbitate, fine confcientiaedam no fine nobis parata,n tamen rnagni facienda uidean:ur:propterea qud ie aut bonaex ferdi fua nacura,nonfont Chriftianis hominibus quid, quo. le rumnon eft in his copqs beatitudo conliituta:aut fi quid habent in fefebo ni, ineo habeant duntaxaccum negliguntur qu ad commodumnoftrum pertinent, ad aliorum autem incommodafubleuanda po:iusadb4bentur. Vrueroeis quoepappetdis,captandis auid,anxie quoquomodo cohquirendis.nec fides teneatur nobis,nec feruetur iufiurandum,nec pietatisacreligionis erga Deum, humanitatis erga proximum ratio habeatur t quisliane tantamlabem& perniciem bonorummorum cum animo aduer tir,non ipfa coadus ueritate contiteatur.Deum nobis merit ce iuftifsim fuccenfererMiramur nomen Chriftianum peffiim quotidie irel Miramur c< Cafamitetune fhoftibus noftris tantam uim, tantamptofperitafem,tamfeh'ces noftro d<t- h >i HuiusjccuucaN uimento atcp exitio euentusprocderezQuidifta mirari bpottet, cum o- [* qua. ja mniumon'go malorfi euidens d manifefia fitf.Nempequod iratus SCinimicusnobis eft Deus: nec fponte ille fua. quid enim magis eft ab illius cle 1 1 mentia SCininita bonitate alienumr'fcd maximis SCgrauifsimisiniurifs prouocatus nobis. Icaqueuc Aiyrios ad excidium ludaeorumadduxit, i 1 extermfnationinoftrae inuehit atqj corrobort Turcas.genushomina fie i long multo^ qum AfTyrij Ccrudcle magis,cV inhumanum cVbarbai rum. Miniis enim oiFenditur Deus in ijs qui apert illi cVfuntifempcr f fuerehoftes.qum in nobis, qui amieftiam cum eo fidelitatemcpprofcfsi, c fidei & amiciciae ui'olams ideg aduerfus Deiura prodimus, C .0 omniadC 3o l um,qui uindicare acerrim,&quamuis fubito potefl, cuius forti potentic i incuruantur dCinclinantur omnia, neenoilram abiecfionemimbecillita^ t faepeintra nos tacttf ratiocinamur,8< quasrirnus, quid temqsrefpicimus, SC c caufe fit quod uideatur Deus de nobis curam abiecifle, Si nationes cas in i feruitu quibus folis colitur V honoracur.ipus nomen uaftari.diripi, cVTin t remredigi finere.Qui eftifte cultusatqjhonori'aut qug Dei coIensnatiC ( Ql"d habet Deus iamin nobis, quod fuum diere pofsitf cumufurpetur inter nosillius nomen S :uerniid magisad confirmation quotidie qmdem n improbicatis nem noftrae.qum ad uenerationemdiujnftatis fx; atqueut 46il 461'] 'plemetinquit, Labrjstanturn nobis honoretur, cor autem noftrum lonn ge Htab eo. Quod ira eflâmmihi omnesconcedatiseft neceffe. Eft'ne uehemen l]uicquamquodille magis nobis pra:ceperit,crebriuscj} idem SC l'us inculcarit, qum ut diligeremus inter nos, ut inuicem quifque alterius oncra ferremus,ut eemuserga proximum 8Chumanitate di beneficentia miftricordes, SCmites? Qyid ergo*(refpdeat quicunqj uujt) Paretur'nc Deo, ifta prxcipienti, obtemperatur, obediturr bfcur cft, credo, Carphtratflenfes mei. Sicenim agam nunc uobifturn,u deuitjs eis,cV pec ordini ueftrp familiarira funôir^niemQrndum pu catis,qu:egeneri SC tem:non adfunt principes uiri in prajfentiajrinrsfStnohPontifices, oo a non
non fadh'ofi &notules, non militares homines, non tlluftrcs artes fcientialterius modi adhibenda effeto, profefsi quibus, fi adeffent, alia, &C ascj> ratio. uobi(cumloquor, quos tanquam dilf genspaftorcupio in uiam errante; reducere, & Ctirifto Domino diGundos ad Chriftum rurfus ad. iungere: de uutgatis cVcommuntbus dliais uerba facio,non ut quempi. am lsedam bonum, fed ut minus bonis timorem aliquem Domini ( in quo jnitium omnis fapientix eft, Si corrigendx uit ftudium) quatenus nobis Deo conceditur, inferam atqjimjciam. Obfcurum'ne cuiquam & dubi cfl poteft quid agatur in hoc quotidiano interfe faominum commenta, in hac infida focieta te miser1 altemis opibus fuppeditata,et adiuta fide19 qug UdCmutua charitate,ficut imperatDominus,niunita effedebebat: non'ne omne pen omnium ftudium in eo nunc confumitur, ut circumueniendo ~ircumuanien n proximo,quacftuiquifcpfuo,&inm{olucrodcferuiatf cmuntur,uendun. 9> -doproximo. tur, contrahuntur quotidj'e res fyngraphae confciuntur, iudicia exercen. 0 maesiam~u~ tar,h'ces intenduntar, ubiqj Deus,ubiqj tufiurandum.ubip padlio, ubien ~cr<. ueritati SC promifsio: eft' nein hifce rebus fidei iamufquam, 8C iuftitix, C religi'onilocus? parum'nc<:ogitaTnns ,quid'nam agimus aut il ea res, Si animi noftri inteftina malitia,menti noftrsc eft propoGta, Deum ita defpeximus,ut t'Ili uolentes,& prudehtes,tot quotidi'e inferre non uereamur in. 10 iur/asfMitto nunc caetera communis itatdeli<fla,defldias,libidines, lu- > u xus,aemulationes,i acundias,&fqua funteiufdem modi quaeetfi uitia, ac peccatagrauiafunt,codemîngenereimprobitatisuerfantur,tamenfaci Auaria pc~iores habent, qum auaritia, ad Deum rurfus receptus. Auaritia maxime una eft, quat tanquam tetra qua:dam,borribiliscj5peftis difsipat omnem bonum morem,hutnanacqj uitaefocietat difturbat, S^depopulatur: quo. rum^ in anim inuaOârcemc^meisobttnuitmentisaxcttconfiltjgeosilIa ftatim famifia Defereptos, atq; abftracios inferuitutem bathanaemanc pat. Eft enimauaritia, ut pluribus inlocis repetit Paulus, tdolorutn feruitus. Egregium fan frudlfettbomirribus auaritia, ut qui Domino Deo pacem, falutem, uitam feliritatemcp &precamur & optamus, eacpunius J illius dono obttneri nobis pofje cognofcimus, nec tam in terris haecqua mortaliafuntjfedilIacleftiacVfempiterna^demadaureumaliumdomi numtransfugientes,oppofitum tegionc omnipotent! Deo, ftipplices'qi &C llifacli, mortm perniciem ab co, anftmcp turbam 5Ctumult, totiusep ulta; miferiam precibus impetfamus: nec folum hxcin hacut habeamus ui ta, fn qua tamen miferfjsiinem mors quandoep imponi uerum & in altet ra, ubi nulla unquam fumma: infclicitaHscVmiferrimaccalatnitatisdatur intercapedo. An non hoc experimini quoditiein uobis)FratrcsC'Vos ego appello,fi qui fort >de(tis,in quibusmaiusaliquanto,qum oporteret,in' 41 4 fit pecunixftudium. VosenimegoparturioinClirifto,cVineodemChri fto fanos&ua1entes cupio parere. Non'ncinquam fentitis,qumacresha beat ftimulos, &V qum animum uehementer todicet ifte lucri amor,u{que c quidem,t qiefcere animum non inat.turbascj; omnium intus concitet cupidktum f quibus quid.em eo dommantibus non pax, nonratio, in non reclus mentis ufus habereibidem locum poteft, non m'rtus, non liber tas, non conflit] conftantia. Atquiad animum Gcaiecl, tanquam in do' mum feditionibus & turbis agitatam nequaquam pacis authoringredi< turChriftus. nequeueroipfe habere aditumeo poteft,ubi eum mens non cecipit, fordidiis alqs cris C cupiditatibus occupt aures non audiunt, quonians
lititm tinnitbus obftrepuntur: lin quoniam pecunfe 8Cfyngrapharutn SC prorfus nefario fcelerc.ca gua non nominal, nul cum inaudito quodam C ptandilucricaufa,facereeumillauukfuaefraudis&perdiaeadftipulato' rem8teltem. Ovmiferosnos:co'ne ufqjamentigetimpictatisproceflurn eft,utquo mendacijs noftris fidcm aftruamus Deum txpe teftem fcelerata mente faciamusf Falfitas ergo imperabit ueritati, Chriftianis horninibus authoribus, StSathanasIegesimponet Dcof Inpiimis,quMoyG Deo data funt, pracceptisiliudpropeftprimarium, quo uetamur nomen Dei noftri irrita cVIudicra appellatione expromere. Inquopraecepto id Nomat Dei i 0 ipectatum eft, ut ne nimiumcrebra fiCfamiliari commemoratione illud ui' nonfttcietiditm uenerabile ad aures homin aecideret. Nos, irritum. liasfatfS,minus fancftumSC quodfinecaufa facereprohibici fumus,obcamcaufamfaciemus potifs mum, utmendacianoftra iureiurldo fulcientcs,proximo noftro fraudi 8i SCdetrimento fimusf Quidtnd ut efficiamus.aut quodeftextremumS ultim noftrar tantarS contentions SClaborum rNempeut SCipflterrx Iiberis noftm^ tiaodiSyC corporis iucunditatibus largius perfruamur, C quamplfimum relinquamus.Poteft'nc quifqu maie partis bene fruifauc in animoflbi ipfi implacatoK difeorde, foluta & pura huiufmodi bonor delcifiatio inefle? Liberisaut noftris non'nceamcertiori hxreditatcrP o mittimus^quapfos in ead cupiditate et malomorenobis inftituimus fimi i les,qum qua xdeis illis noftras 5^ fundos relinquimus Quac tamen ipfa honeft ration omnia quoquopa<fto nobis quaefitafint, etiamper fas dC iamanimaduertere poteftis,addicfla e(Teuanitati.Turcadfunt,impndt, t irruunt,ua hac 8Crcente equitatus fui excurfione Pannonia utramq; fibt Vnont utrd. 'i fubiecerunt, trets trans Danubi uno tempore proirincias,Dacorcp illas que iam Turc c~efu6ieffa. gentes &nationes,quxintreis tetrarchiaserantdiftributae.infuredegerunt potefiatc.-non quiefeunr, no deflftunt,n defatigantur, ardent cupidi tate omnia corripiendi: terribiles funt crudelitate,fetoGcs uicfloria. Itapr Germaniae exitium dademqj minanturinos liquis populis.orisq; ltaliae&C oadeos arcdos et propulfandos,propterinteftinas noftras diTcordias,proexcam dementi,que nobis exira Dei dCex peccatis ptercpillinfcelic SC noftris inueda eft minime fumus idonei. Quam eos dia putamus abhta locisabfuturosr" qum n5 ccleiiter aduolaturosr*ut nos quoep fedibus noftrisdCfortunis cucrtant,qui plus una seftate proxima terrar et nationum uincendo,uaftando, urendoeg obierunt, qum quanta inter pfos nuncf mternos(kiaterie<5tg:longiora fpaciac5exercitumaximo,quippecent etquinquaginta millibus equit.treccntis pedit peruolauert,qum fnt Mquibus fumus ab illis feparati atque difiunifirut confidere nemo pofsit, hancdiu peftem SCperniciem nobis abfuturam, qua orbis terrt iam fer oppreffus eft. At funt urbes 8Coppida munita in medio, qux uim illojrurft fuftineant.Haec ratio fra trs haccfalfa opinioomneispen gentes 8CChri ftianas nationes opportunas hofti ad fubigend praebuit.dumenimuna quxque earum in uiribus 8Cpropugnttone al terius, quarante fe effet periculoobiecla, fpem fuam ponit dumq illius prsefidtofe exiftimat tutam, neccoire cum belli dCfortuna: focietatemcurt deincepsfingulae tune ea ifruitutcmexcidium^rrepta:. Quintnihiuehemterutreformidem, >n mentem uenit, cernenti praefertim& agnofcenti Chriftianac reipublicae ftatum,qux domefticis uulneribus grauiter egrota, uix tollere oculos,C haurirefpxritlibrions ccclipo teft,ne pauco ad annos (quod tu,o bone o 0 i Deus,
eft, iufsi patrias pa, Judibuscommutaiecogamur, quicuncptamenctudelifsimac hoftium ex. di fuperfuerimus quanqum qui tune morientur, multo erunt fortuna. tiores. Sed uos, uos inquam appcllo Carpentora<fenfesmei mea cura, tio, meus dilecfusgrex quando. noftra non eft medendi his malts illiscn obuiameundi porefas quorumautemeaeft,fj aut non intelligunt quid maHipfls Spericuliimmineat,autcertnegHgunt: cuius o{arantiacper< peracerba cette exigerur ranicbfafq negligentiac magna oltm ab eis &C tic; -Quandoergo base noftrsr poteftatis non funt, nec eunorumfaluti Si ptiblicacincoltimitati confuierepoflTumus noftra: faltem confulamus. Eftutem illudconfiliumprimurn optimum,ut ne tantum in his terrenis bonis operacftudrjqj ponamus,quorn amor nos facit,ut animo fimus (cm. perirrequietoctfolticitOjUttimoribus.utrnroribuSjUtdoloribusomni' bus pateamus quaetiam Gnobis bona propria efle poffent, non tamen flhttanti,utpracillorumcommodis,qua;ornnia extra nosfunt,&ad cor pus noftrum forfitan nonnihil,adnos quidemipfos minimecertperti' v nent,tot noftros proprios intithosc^ angores, tot animi moleftias (ollia, tudinesepfufeiperemus.Nunc &incerta ipfa funt, facilecp caduca ac fra. ti I gilia, 8Cin id praefentisadduia diferiminis, ut Turcis magis parata quam hoftibus potius qum liberistradenda effuideantur quorum (1 nb*is^6 ab amore, QC inconfulta cupiditate, fi animum auellcre & reglutinare {tu. ducrimus, continu nobis Chri s TV s illucefcet:conrinu ueriorillaI uita cceleftisCfempiterna magis erit nobis cordi atep horum bonorumI (minime quidem bonorum) adipifcendorum caufa.fi quid iniqu.improbjfiauduenterGp egerimus,fi quod patrauerimus tacinus,fi qualibidine. t 0 quo turpi feelerefuerimus maculati atcp infetftt, ueniet diuinitus in nos faniltntU fanera alla &falutaris peenitentia, quatmoiliet pecfius noftrum omnesq) I i< *< incimos animi receffusperagrabit,atqueillinceuertetfordes,impietates, fraudes, nequitias, mundumep nobis Deoparabit domicili: quo qui, in dem Dco humamsimSi clment jTsimcnoftrumhofpiti fubcunte,danreconciliationis fux dexteram, fpei multo melioris & te^j nobis gratix C fumionslaetitiajefficiemur compotes. Non tumnos iftatenebunt, qux nuncanxios &miferos maiorem jn modum habent: non ex aliorum trifti bus euentis noftram propinquam eatamitat extimefeemus non audien. dis crudelifsmi lioftiscdibus cVftragibus, quas ille infratribus noftris, popuhs ChriJti uidelicetquotidie fecit,animo ipfi confternabirnur. Eftomnino quidam dlor exfratrnoftrorincmodis inteftinus in no/ 4 bis,qu charitas Chriftiananon finit nos erjeere:fed ut aliotum calamitati4' busindoleamus,noftrarum cert erimusfecuri. quod enim aratti nobis pofsit, quod'uen-obit eripi, nihil admodum cricin quod ius habeat fortu<na ipoceftatem.Icaq? cum diuino Pfalte alacresconcinemus:De acrumna meainuocauiDominum,cM exaudiuitmeDeus: Dominus mihiadiutor, h titnebo quicquid faciat mihi homo:Dominus mihi adiutor,& ego defpiciaminiiriicos mcos. Deumenim nobifeum habentes,fratres chants*' mjjtacileinimicorum impetus feroctatesqj contemnemus, quibus nuiItint prefertim cfTepoteft noftris ceruTsimisuerifsimisq) bonis pericutum. confiderate trumattollite, quaefo.oculosin ccelum3contemplainini& c patriam
Futur* uUni (flilocis, & in ultimas :n>< aliquas terras, qui Turcarum & Barbarorum mos Mtu cmtn. tranfire hafcefedes & auiros lares noftros harems aut
Deus,obriJequafo,&deteftaremeum
omen)exhisexturbatiatque tie.
patriam ;am,quam ita oculis noftris &mcntibus ingeritatq? offertDeuS ut uideatur uix fpaciumdare nobfs udle, aliorfum ucrfum curas &cogita* [jones noftras conuercendi. Hancnobisfedcm fortunarum omnium noftrarutn, hoc regnum proprium atcp pcrpetuum promittit christvs, quo nobis iter atqj aditum non holtium equitatus, quamuis innumerabilis,nonin Qdixullae,non aperta aliqua uis poteffintercludere. Vr em'min libertate dici foler,neminem pofle amittcre libertatem,nif qui ipfeauthor fadLisitificregnumcoelefteneminipoteftcripi.quinonipfeficfuattantg AO.' adturx calamitaticj; affenfus. Tanafuit erga nos fummi Dei benignitas, 10ut remomnium pulclicrrimam 8Cmaxim, in qua adipifcenda omnesno. Dei ergotai ', quanta benU fil ftrx profperitates, omnes iucunditates, uita deniquebeata C imniortalisi gif,ff. cfle m noftra fita eft, noftrae fubicdam uolucrit poteftati. Dedit enim nabis P' poteliat (ut enunciat Scriptura) flios Dei fieti fjs qui credidimus innom filrj ejus. Namhocquideminprimisad mme cognacioncle ftcm fm m tantxnobilitatis gloriam acquirendam neceiTriumC nobis,& cg mamcj} te terisomnibuseft, ut credatur in nomine unigeniti flrj Dcii Es v Chtifti, iii quoornnis nouer conatus in ccelum perueniendi irritus 8Cinanis eft. fine P Porr autita crcditur (ne forte in uerbo quilpiamufm Gtamputet,fola^ cr credul(tacearbitrccurfefatisfacere)itainquamcreditur,fiineoomnisfpes m noftra, noninhis terrenis rebus mortalibusqjconftituatur. Hoc fi egerim mus,in eumcp crediderimus toto animo BC plena fde,qu maximein amo re ccelefiiumconfifiit, defpicientiaq}tetrcftrium,quotiefcunqj aliquid fx> ui uumatcp atrox nobis nunciabitur, cuiufmodifere iambaurit quotidie SC es expdiant aures noftrae, quotiens aut urbs nominis noftrab hoftibus exci cifa,autpopulus abd uclus, aut trucidatus exercius,aut nationes intgra: P' piouicixcp oppreffxhuc perferentur,dolebimus quidem, ut dicftumeft: m necaliter poteritffcri: fumus enim omnes unius corporis membra. Scd'ta m in men lucftu publies calamitatis proprium paratum unufquifq; noftrm fc folatihabebimus.Clamabimus enim,ad Deumcorde conuerli: Etfiami'bibulaueron medio umbr mortis,non dniebo mala,quoniam tu meces. i Q Quamobrem expergifcere qui dormis, 8Cexurge mortuis (hoceft, pec* ca lucebittibi Chriffus,is qui tua caufa catis,qua'ueram afferunt mortem)C es cxDcohomofdcftLiseft,qui pro te crucem SCmorte non recufauit,quige. ni neris humaniunicus in ccelum eft deduclor, Lucebit ante is tibi, ut recfto iti itineretibi demftrato,fi monitis eius parre uolueris,in illud cccleftedom midliumte deducat. Nuhc quid etiam dumhic fumusiucundifsimaex. P< peftatione & <pcilliuscjjdiuinx uitx,fl pi,innocenter,Chriiliane^ uixeri nmu5,0miIitudine:poft re quocp ipfa SC propria cli poicfsionc.cum ille ni extremus dies aduenerit, quem nobis pleriqj frulr pertimefcimus, qui de 4obi 4 beremus otius optare atq? depolcere ut ex hac arumnofa & calamitofa p Il. in illam ita pacatifsimam &beatifsimam qumprimm traduceremur. Quod quidem Deumimmortalrogoatc^ oro, utmihi,C uobis quo ipfe feliciter contingat, gratia &mifericordia eiufdem ftatucrit tempore DeicVferuatorisnoftri iesv christ i, qui cumPtre dC rgnt in fecula fecuSpiritu fanifo uiut C lorum,Amen, Prognoma
SIVE PRAESAGIVM PROGNOMA* PR1HVM DE CHR1STIANO EHEMETANORVU, rum calamitatibus, deindedefcagentiSHiteritu.exPerGca linguainLatinum fermonem conuerfum, Authore Bartholomxo Georgieuits,, ET DOHISVM, Afi REVERENDISS. PRINCIPEM D. Otbonem, BtronuntWtttbHrgen. oriuniuniyftcropm&itRointnttCuHe fxBu[hripTofapi in Mejltt. Gtrdmlem,&Upifiopum AHgM/tfrtMW.Crfjfire* apudVangonescomitijj ` ardinum frij uicem te nemt Dominum m, 1m$ locum't^ Mceceruttm<fcfuiim, BstrtbobmttHS dcditijjl Ceorgieuitsdientum ic |y^^g^l f nautsepoinau&agfaltbcnter rcitant la pericula, hic ccurfu fuo in medio in. ^fS^f'Iatrare,iHic Symplcgades Scyll gk alibi Syrtes quotidie uadmij, 1' \fSk ^K tcrceptas nuescollidere, [5 ll^&Si fubmarina faxa latre, alibi immanibus cetibus tatc>aî IK^&SII ma"a Iobnderi, alibi Anthropophagos de humanisartubus epulas inftiuere alibi piratas quicquid uebit mare in n tuas prxdas conuertere,alibi uoragines fubtldentiQ aquar circumrotatas ii| IS le naues in abyflumabforbere:ita tnihi dulce eft,Princepsilluftrifsime,in me moriam reuocare exantlata inbello Hungarico pericula,durifsima uincu. \> la,captiuitatem plufquam Babylonicam,feruitutem omni acerbitate fups, pliciorum rfrtam, tum tnultiplices mei mutato domino nundinationes, tam uarios in mea fuga cafus. Cxterm quia mala eiusferuitutis editis commentarfjseuu!garim,ru i* y gencemrits&Ceremoniae habe. mul^ petfcrpferimquiapadquannj item in fingutislo 0 antur,quacj; difciplina in pace SCinbello uiuant; quaecp cis tum AQi, tum Europas,uel maieftate uifenda funt, uel religoneuene> t anda,uel houitateadmiranda.Omnia enim pei agrau!3ncq; curOm,fed 3 id di e cumlonga mora ade, utrerum indagationi fpacium temporis non defue rit. quain rePhtonem, Pythagoram^fumimitatus quantum nofiraetenultati licuit. aSupereftnimc,ut de prophetia quadam interMehemmetanos celebr v tifsima mentionem faciam.Illaenim gens, ut ab ihitio Chiifiianis den'ua a 3 taeft, (nihil enim principio nifi feda quxdam Si hsreiis fuit) ita muita adhuc habnt no abludentia rbus Chriftianis,adc ut eos non ftmschti i ftianos, utErafmus, fed fimiasChrifh'anorum dicas in maximis enim re/ bus nobis diuerfi, inminimis plane qdem uidentur. fle fimulacrfi quod damleaenaeinfete confpirias, in rubt crocodili,in Omiahomints, quan- 4 -4 qumindole,magnitudine, im moribus facfisgjinimmenfum difteranr. Habentigitur noftrum in moiemmulta Uaticinia,obambulantq; ubicp fatidici 8Cfanatid prophetas fed tamen nihil tam certum Si explotatfi habent, quamhoegenus prophetiae, quanumeroikiftaedenotlragentemiHotix ac tandem ipforum interitus deferibitur id quia hacienus uerum deprehendunt, ad alios quoque adhuc futuros cafus uerifsirmim fore exiftrnantâde ut publie in ploratum efFundturjquotiefcunqfinem ifiius prophetiae legunt,non aliter qum fi in futurum denunciata calmitas,iatn in prxfentia eorum ceruicibus inciimberet. nu Ivlihi
Mihiut nnlibet,neclicet quicquam deiftiusoraculifldeaitraere.ita dulceeli uerfri in ijs qux in fine iftius oraculi ctinentur,optocjj exitium fceleratifsimae gentis uero augurio ab ipis pracdici,Sut propheta qui ha' tfenus contra nos uerus deprehenditur,etiam pro nobis uerus reperiatur. Etiam extra IfralBalam uerus propheta fuit. inter gentesmultaefunt inuentx,qua: uera canerent quid uetat, quo minus extra ChriftiSbyllae anos aliquis fit, qui fpiritu prophetico utatur. uerm, ut dixi,nihil aflcue, ro, fed tantummodo quia triftia nofira (ut praenunciatum ibi fuit) euen- re.italarta quoqj euenireuellem.Quod Cinoftri mores corrigerentur.ac ~o potius in deterius omnia quotidie peiumircnt, omnino fperarem in non n P proximo effe illud tempus,in quo Chriftus calamitates fuaegentis refpicC' n ret, quod quidem Si ipfi Turc iam adefle putant: quia multi exiftimanc cafdemuices rerum Chriiianis fore, qux ludatis olim fuerunt. Ci Abdutfx funt dcccmtribus Ifral in captiuitat, falua adhuc& aliquan d diupofleaflorente Iudaea.iam pleriqj ex eorum fatidicis aferunt decem iftas if tribus Arabiatn, Syriam, Chaldaeam,Armeniam, Phrygiam, Thraci ai am,Graeciam, Hungariam, Aegy ptum, Africam effe:& id quod lupereft ii Europa,cHeunicam tribrn luda; curnreliqutjs Beniamin, atcp proin. in d deillam aliquandiu inimperio fore, &multis inuicem cladibus inter Tuf ioCi noftrosf uariatum iri. cas Alif credunt tenorem uidtotiarum Turcicarum perpetuurn fore,donec 6 omnia rgna Chriltianor ipfls fubrjciantur ac tum demum omnia in du uerfum mutatumiri efflorefcentibus denuChriftianorutni-ebus, 8~uc< u teresditiones recuperantibusjdominante Sifacuicnte Chriflianorum glate d dio,quem aut prophetam, ut ptincipem aliquem Chriftianorum fortifsi, m interpretantur qui eos fubiugando ad ueramfidem Chrifti reuoca^ mum bit bi qux res melius ex uaticinio intelligetur. Vermegopoftquamufu cognouiiem illufinTsimos eruditifsimos^ uiros ui ob exccllentiTsimas tuas in ecdefia Dei ac reipublicx adminiftratio!om 1 neuirtutes,te Reuerend. Princeps uenerari, i in fummo honore habere, in inprimis Reuei cndifsim Heroem Dominum Chriftophorum MadrU' ci facrofancftf Romanx cium Cutix Cardinalem Epifcopcp Tiidcntinum, ui uirumanimi magnitudine,fide, fapientia praffl:antifsimum,Ferdinandire gis ?' Hungariae Bohemise,dCc.dCCaroli Romanor Imperatoris amicum hl fidclifsimum,qui nuper poft cladem Carinai acceptam cum tota Lombar dia di in periculum ueniflet ne in ditionem Gallorum recideret, fratre cum fu fubitario milite mifTofuis opibus Suiribus rem illic nutabundam fuften^ ta tauit. Dominum item Granuellanum intimum CacfarisConflliarium,8 cius ci filium Epifcopum Atrebatenfem,in quo cum omnes dotes animi emi tolU ncant,maxim tamen elucet humanitas,ut qui illud Titi Vefpafianifibi ui A, mulationi habere, ne detur clarifsimi quem triftem fedimittat: Item C Principem D. Vuolfgangum Epifcop Patauienfem,uirum fumma eru^ ditione, pietatc & omni laude fublimem. ReuerendifT, item Praefulem ConftantienfemD. loannemVeza, uirum robore animi Si corporis,fanflitateqj Si pietate, eruditioneqj excellentifsimum, multis in Calreis rebusfoelicifsimobitis legationibus. Vt intrim omittam Corneli Scepperum mulcarum linguarum peritum CaefareaeM. non foluminter Chr' ltianos fed etiam apud Turcarum Imperatores, legat incomparabilern> cuiusfidem an fcelicitatem magismireris in tra<fandisnegocijs, in dubio pp eftt
en. Omittam quoqs omnesElecflores Romani Imperij Satrapas, Cfilia, fummiPontifie. procetes,qui omnes in te honorando QC ueneraa. tios,&C do mitific confentiunt. Imo ipleCarolus Rom. Imperator tanti te habet, t eaqj ueneracione 8Ccharitate amplec'iitur, ut te fuum uicarium locunieg; fecerit. nentem in Comitrjs ordinum lmperij in Germania tam igitur cum et egodeuotionem animi mei erga tuam amplitudinem declarare uellem,nihil habebam nifi iftud Turcicuaticinium quod offer. uanius eft,qum ut tue magnitudiniinferi, rem: quod tametfi nugatius QC bi debeat: tum tamen humanitatis benignitatefretus, id aufus fum facere. Cm enim clum poft tt luminariaftellarum,etiam lucernarum tenuemh in illamlucem nonrerjciat certifsim mibiperfuadeo, id quod tenuis licns offert, quantcunqjfit tenue,tuac Celltudiui cum fumma humanifate con iuncx odiofum non fore. ValePrarful Reuerendifs. diuqj Chtifliano i populo,&ftudiofis omnibusincolumis fis &faluus. Louanij<r. Calend, ApriL Anno i 4y. Cseterm ne uana habeturaut mefida,quae hic adfcro, ipfa Turcica i uerbafubieci, quacfia tim eius linguat peritusagnofcet,C elTequa> i ea. ibi uulgoiatflentur, confitebitur.PoiimodumfubiunxiRomanajIingua'iaterpretationemuncumbreuicommentariolo. 11 u c ''" Tn<" I P 1 T tlNGVATVRC1CA: VATICINITH. ~T~yAtiffahomos gheliiifCiaferun memkketialu^keusul aimai alur,kap _| zeiier, iedi yladegh Gyaur keled cfikmafle on iki yladegh onlarum oglikcziolur;on i beghliglicdcr:eufiiapar,baghidiker,bahcsaibaghlar, 't''1kiyldenflbra HHftianonkeleci cfikar, ol Tmkj ghereffine tuskure. >n^ Sequiturtaterptetatioeiufdemquoadfententiam. TMperator n ofier ueniet etbnici Principis regn (apiet, rubrum quoqt .y Xpotn*rm caP'ct) 'fi fiiain pOteftatem rcdtgct: qudfi feptimufqj annum Chrittianorum gladius non infurrexerit, ufqj ad duodecimum annum eis dom(nabitur:domosa;diHcabit, uineas pliabit, hortosrepibuscmunict,i liberos procreabit poft duodecimumannum, ex quo rubrum pomum in i iHius potefiatem reda<fkim fuerit, apparebitChriftianorum gladius, qui Turcam quaquauerfum in fugam agec. Sed quia prophtisein fingulis uerbis magna momenta futurarum rc rum claudunt, uiTumeft mihi pro uirium tenuitate in uicem commentarij i fingulas diefiiones Turcici fermonisexcuterc. Sequiturcommcntarms. eftnomen dignitatis,compofit cum pronomincpluPAtflhomos) i ralis numeri,et fignificat rex nofter,fiue Imperator nofter. folent enim i*1 eodem nomine dignitatis Roman Caeirem fimul et reliquos reget Chri -ftfanorumappellare, ut Vrumpatiffah) id efi, Romanus Imperator. Vngrupatiflh.id eft.Hungarus rex. &Frenkpatiflh)ideft,GalIus ta* quare non attribuitur inferioris conditionis magnatibus poft Imperator & Regem. Prxterea & rexPerirum eodem nomine ab ipfis folet appel ti/ed fepius ft,utuocetur Sultan) quod nomen deOgnat principe, ut SaM Sultan Zmail) quia hie-modernus rex Perfarum Sophi,habet pro pri no' menZmail> quodfignificat limaelem. HabentdCaliud nomen dignitatis tegum, Hunker) fed hoc nomine nullum audiui unquam uel ex ChtiR anorum ueliofidelif regibtts appellari, pr^terquam ipCumSuleimannum eorum
forumregcm quinutlcreiG poticur:quod tammncfcioan fignifcetHun norum dominum, id enim Germanica propemodum uox indicare uide* iurHunch heer) id eft, Hunnorum dominus. Chelur) eft uerbum, 8Cfignificat ucnict. Csiaferun) efinomen, quodfignifkatgentilem fiueethnicum. fqlent enim omnes Chriftianos hoc nomine appellarc, quamuis edam alia habe* ant uocabula ad interpellandos Chriftianos, ut funt Gyaur&Kaur) fcd Gyaur) unumfignificat hominem, (nonaddaslar [cvmination,quap polka fit pluralis, ur Gyaur Hue Kaur) id eft, Chriftianus Gyaular fiue 1 Kaular) idft, Chriftiani. Sed Csiafer) eti fine illa terminatione, qux plu ] ] ialiattfibuiturnumero,multitudinemnationumdcfignat:fedquiatextus habet Csiaferun) eftcp genitiui cafus per addition? un, ut Csiafer) id eft, I i gentilis in nominatiuo, Csiaferun) id eft, gentilis in genitiuo, quafi dierent gentilis regis.. 1 Memleket) ignificat regnf, quamuis Si alia habeant diuerf uocabula ad (ignificandum regnum,ut Iftan) quia cum Italix HueFranci, aut etiam J i Hifpaniacregnor mentione faciunt,tunc dicunt Frank iltan) quod fignificattam Italor,Gallor, qum Hifpanor rgna. Frank fignificat hom 1 nem harum regionum,utFrank Gyaur) id eft,Italus,GaIlus,uel Hifpanus 1 le Chfiftianus.. : Cxterm cum Graeciamnominare uolunt, mutant uocabulum, dicentes Vrum elli) id eft, Graccia, & n Vrum iftan) id eft, Grarcum regnum. Soient interdum & Vrum memleket dicere,& tuncintelligunttotum imperium Graecorum. in fumma hoc uocabulum Memleket) imperium ponus fignihcare folet,qum regnum apud illas nationes. Alur) eft uerbum, figniticat capiet fiue accipiet. Kuzulalmai) ft no* & e men quod fignificatrubrum pom.quia kuzul) fignificaccolorrubrum, &alma)pomum, cVdicStefleurbem aliquamfortifsim&amplifsimam Imperialem. Et interdum oritur quxftio inter dodiores hanc ob cauiam, p ! quiaalrj uolunt interpretari illud uocabulurbemCftantinopolitanam, eo quod in nonullis eorum uoluminibus dupliciter legitur, uidelicet, Kuzulalmai8LVrum papai) id eft, rubrum pom fiue Graecufacerdotem uel patriarcham: quia,ut iam diximus Vrum) fignificat Graecff,eo quod olim eratfub imperio Romano tota Graecia, Si eft eorruptum per adiecfliohem v literx in principio, cVmutatione o in u, quia huicnomini Vrum) fi demasprimum v, &medium mutetur in o,erit Rom. Itaqj multi funt huius opinionis, quod fignificet imperium Conftantinopolitanum, cuius difterentiamfuo loco prolixius declarabimus. Kapzeiler) eft uerbum,6 fignificat opprimere iugo {ruitutis,cVnemo v 4c dubitatillorum tyrannicam afflicftipnemeffecrudelem opprefsion,quod facileprobabunt rj qui edrum captiuitatem Ctribun exartionem experti funt,quemadmodSfuntGraeci,rnicnrj, Thraces, proutfacilepoterunt intelligerehi qui legeruntnoftrum libellum de afflidionib. Latina, Gallica,TeuthonicaSi:Bohemica,IinguisdiuuIgatum. Iedi yladegh) feptimumannumufqspoftcaptionemciuslocifuprdicU Gyaur keleci csikmafse) id eft, ethnicus fiue gentilis gladius, fi non apparuerit, & contra tUSnon infurrexerit, putanthxc fat? anni feptimi in poteftate Chriftianorum cfTe:qui fiuellent communi opera gladiu contra ipfosftnngere,haud dubic client plena uidoriapotituri. Verm quo mi-
pp
nus
nus id fit, noftram ignaui m culpa effe,dum mutuo inter nos beilo ctuiii digladiamur, uel turpi ocio confenefcimus, Onikiyledcgh) hoc eft,ufq ad annumduodecim. Onlarumbeghli ghederVd eft, eorum (uidelicet ethnicorum) dotnnabitur. Verm quia neqj pott feptim, nep poft duodecim annum (capto imperio Conftan.. tinopolitano) Chriltianor contra ipfos gladius prarualuit: iam enim feu ad cents annos tota Thracta, & imperium Orientale eft fub coris ditione: augurantur aliam imperfj fedem fub nomine rubri pomi fignifcari. Carte* rm ingens inccrtitudo eft fub inuolucris annorum. nam fi in literis facm hebdomada dier feptem annos fignificat, quem numer C magnirudin temporis ftatuemus in ipfo anno f Quamobr funt inter eos qui fingulos annos computantpro fingulis annislubilei, qui quinquagintannis olim xronftabat.alrj fingulos annos,0ngulas centuriasannorum fignificare ci c. dunt .Nec dfunt qui unum ann trecentos quinquaginta fex annos con, tinre exiftimant,quot nitnirumdies babet annusfolaris. Caetei mqut m 1 admodum oracula non nid ex euentis reifeintelliguntur ita cert C difli nitumtemporisfpaciumintelligetur,cum res extiterir. Eufiiapar) id eft,domum xdifcabit. Per aedificationemdomus fignt(v cari putant,quod templa noftra fuo Mehemmeto fit dcdicaturus,ut iam to riusAfif,ubioIimerantChriftianiufq}HierofoIym,imoipfumtemplura Domni,quodefl:Hicrofolym3S,prophanarunt. ita quoqj maior partem Europae, uidelicet Graeciac^hraciaCjUfAuftriam.totius fere Hungari, Sdauoniae &C Illyrix. Ac nefeio an nositadignitate iram diuin prouocatnus,dum atius cum canibus tanqaam uenator in templo obambulat,alius de fnorc,alius defeorto garriat, alius ad templnuncurinam,nunc aie* tumfaciat, qualianeq?inter infidles quifquuidcrepoteft.Cfedibilecft, qudpropterlianc irreuerentiam Deusipfemalie noftra templa fub Mehemmeto qum nobis efle. fub Baghi dikr) id eft,uineam plantabir,per ufne plantation nouas colo nias et genti fuis fedibus emigrationcs intelligt.et dilatations impevr|. Bahcsai) id eft hortos,fiue illas plantationes uinearum. Bagiar) id eft, emunier, fubintelligunt nouas prouincias undecunq; muniet,ut rcupra tufintdifficiliima.a^ hoceft mirum,quod totannis poftquamincepftfa: uire,ita muniuit,ut ne pagum quidemab eo recuperare potuerimus. Oglukeziolur)ideft,filium ifiliamhabebit.hic per procreationli' berorum intei prtantur propagatinem Mehemetanae gentis, proutrnanifeftumeft omnibusillam efleintantumpropagatam S^multiplicatam, ut nihil fupr. itaque iam nih il aliudreftat,niO diminutio eoi. interitus SC Onikiyldenflbra) Id eft, poft duodecimannum. Hriftianon)id cft, Chriftianus. Keleci) id eft gladius Gfikar) id eft, infurget feu apparebit. 4< 4 d quocp apud illos in controuerfiacft, utrum gladius ille, quo Chriftiano rumnatioinlibertatumdicabitur,tahon<jMehemetanisreddet,rexaIi quis Chriftianus magntscopfjs totum imperiTurcarfltexpugnaturus, anprophetaaliquisChriftianusfuadodtrinafitMehemetanoscuerforus ad noftra religton. quamobrem (ut dixi) ultima uerba huius oraculi,uiri <um gemitu,pueri Sfletu, mulierculac c cplanifiu C eiulationc excipiunt. Vtinam tand Itali fua pila, Hifpani fuas lanceas, Galli fua gefa, AngH tuas baliftas, Germani &Hungarifuas frameas contra iftos canes Bdei, ipfis (ut ita dicam) fatis damnatos, diftringere uetint,& difcordia.qu folummodo
liimmodo moraturnoftr as uiclorias, noflris rebus auferreftudeant.Sed redeamus ad uerbauaticintj de interitu eorum. Tuiki) id eft, Turcam ipfum ha<fenusregnantem. Gherefsine) id eft, retrorfum unde egreflu eft, ade ut uel ad latebras Bithynia:,unde prima erupittuel in Scythiam,unde originemtraxir,repellatur. Tuskure) id eft, pellet, (lue proflgabit. Catterm quia illegladius uin dexnefciaturunde oriturus Gt: certe Turcaefiuealiunde metu concepto non permittunt Chriftianis ullum ufum gladiorum aut armor. Et quan i qum iam magnopere degenerarunt Chrifliana Rde,in bellis tamen pie io ri ricp eorumproamuieto cerrifsimoEuangeliIoannisfubaxillis portant, id u uidelicetiy fx?W Ao>-> eft, In principio erat uerburti. totum ufq?ad fi Il nem gtxc feriptum putantp ea re ita fe tutos eflTe, quafi aliqua panoplfa c communiti effent, quod genus fcripti fua lingua Hamaili) fofent appellari te. Vndecum Onttantx reliquixnoftrae religionis, fpes eft eos aliquando n non difficulterad Chrifti cultum reuocaripoie. Quamobrem cum, otnnia fi habeantjinterdidum eff Chriftfanis (ut iam diximus)qui apudil fnfpecfa 1< los degunt omni ufu armor ade ut praeterruftica inftrumenta nihil icir reum cos habere liceat, quanquam ne fic quidem tuti funt Chriftianis fer u uitifs, qua: nue dominos dentali nunc uomere, nc ligone.aut ftipite maic 80e citant. ud fi forinfecus arma ChriftianorS illata uiderent,ilico quicquid Q e c(tibi in mancipiorum bellum confurgeret, quorum ibi tantus numems, t uromnes cm'ufq? regionis incolas Turcasin duplum, im in tnplum, ateg a ade inquadruplum fuperent. Vtin Chriftiani principes ifti'sfatalibus uiflorfjs fe prxpararent, 8Cob f f:fterent,ne ulterius uires Mehemetanorum crefeant, qua: iam plus nimio i inualuerunr. Amifimus Africam SC Adam, extintfa eft Graecia,xgrota eft i ad mortem Hungaria,debilitata eft Auftria, uis maliiftiusiam Germa ufij t norumceruicibusuelintnolintincumbitjatqjuniuerfeChrifiianitatum' i minet, ade ut nemo ab h oc periculo tutus uideatur qui pofthac nonalie ir ii nam fed fuam rem agent, pro fuis limitibus aduerfus hoft depugnaturi, i nifiuelintproprincipibus ferai fieri, uelpotiusmaiSari. NamTurcacpIel bcis parcunt in feruituc,nobilibus uit eripiunt, ut plebei capite careant. Qtrdfi finguli unum emdarent,hoceft,quifquefeipfm,ita ut plebei r magiftratusnon minus anient qumtimeant, magiftratus plebeis parent tcs4c exhibcantjdoifti idiotis uiam uirtutG8Cueritatis commonirrent, idi( otac fuam imperitiam agnofcint,ncq3 fc rabinos iacfcntinillis artibus ubi i nihil didicerunt miles prouidloriamilitt,duxpro honore, Ecclefiafh'd I luxum omittant: mercator ufuram,caupolenocinium. Et in commune c t mifsis erroribus.et pertinacia defendendor errorum,in unitatem fidei Si *(concordiam *< ecclefiarconfpirarent principes, omifsisprincipibus Chriftia nis uires in Turcas conuerterent:quis dubitat,quin ut Ifrahelitis ob pecca tainferuitutem redadlis,tandem de fceleribus fuis pnitentiagentibus, feru torem in miferit, C libertatem reftituert ita quoqj nobis breui cocl tus auxilium fit mittendum. Quod fi fieret, quis non fperaret, quin breui futuriifit, ut Imperator Rom. non minus Conftantinopolitano qum Ro mano imperio infignis fit futurus r" Ferdinandusnon minus in Hungaria quam apud Getas, Dacos, Scythas regnaturus, atq?itid rex Franciarfuis ditionibus Adam minorem additurus Lufitani Aegypto potituri: Hifpa m'itotaAfrica, Itali omnia littora quxcqjhabet mare mediterrane in fua 3 poteuaie pp
fioteftatehabitmi. AngltquocginteiTurcss fuarn mpcrif amplificaturf* Nunc digladiamur pro uno SCalterooppiduio, poft acci rimasprh'or coniicflatfoncs, poft exhauftas opes, nibilo imperio au&iores efficimur, Heu quantum pelagipotuitjterrae^ parari, Hoc quem ciuili fuderunt fanguine dextice uer Chriftiani in pac inter Nunc igitur cumpotentii. monarchas, SC fatorum mmati.. fefe confentiuntjfpcs eft eos occafionibus temporum, &C onibus uti uelle,nccppcr miflros.utreliqui'acHungarics ditionis aux ad liucTuperfunt, &adiundlis aliorum uiribus plurim poffunt, mdfttoncm Cpotdiatem Turcarum ueniant: quorum nomina ctli non omnium infr 10 i fubieci,ut quiomnia amifl putant in Hungaria, aliquid confolationis ac< cipianr,cum uidean: tantumin eoregno adhuc incolumefupereilr AIrj rurfurn doleanc fi modo dolere poilunt magis ac magisfuumappropinquans periculum {cntire,tam tenues portiunculas Hungarici impe rrj olimamariBaitheo ufq; ad paludesMaeotidfsexporrecfli, in tantas aneff.Quanqu ut hocobiter dicam, ipfi nos Hungan'ma^ guftjas -edacflas xim nobis hanc cauflmmali dedimus,dum Germanos fereita exofos ha bemus utTurcas dum omnia in duos reges diflrahimus, d altj Turcam acccrfunt,alii propc!lunt:nec nifi(eio didicimus, Omne regnum in fediui fum collabafccrc,2Cdomum fupra domum cadere, ac maximas difccr- 2s rcs 2 dia comminui. Sed fetx funt querimonix.malo epinicia,uel triumph canere, falcem lxtiora ominari uolo. Quamobrem carptim Hungaror no. mi)ia,quKnupefab eorumlegatis egregio uiro Gergio Euskero Senata dofliTsimssad MaieeGrcmonenfi,&ChriftopboroHoffkirchei-,uiris ftatcm reginaeMari* mifsis, pro petendis prafidijs confcripra habui, qui tiamfatebanturreliquias Hungariac poffpraeflareexereitatifsimos equi tes, fi tantum Romanorum Imperatoris ac cxteroi'um principum Chriftia norumcopias adeiTe uiderent. Quapropter in quibus ah'quid uirium cft, nuncfubrjciamjnullo ne hic quidem feruato Of dine:fedut quifcj fe noftr memorias ingerit,ita prius ponetur. } eft Magnifie Tperandum deReuerendifs.D.PauIo de VardaArchie' pifcopo Strigonienfi, cuius opes adliuc prxualidx, 8l tant prudcntieia cius animo ell.uteiusflne opibus magna ineofiduciacollocanda effet: quuis eti amiferit maior partem dominij.ex quo capt eft Scrigonium. Laeta quoqj acmagna Nicolai Olahi EpifcopiZagKabienfis,C uicecan celIarrjregniHungaiiEauthoritas,rrperitiainiulMplexeuditio,cor' poris animiq}roburde Cepromitdc. Egregios item fpiritus gerit Reucrdifs. D. Martinus de Kecheth Epifcopus Vucfprimienfis, elegantia &belli laudibu5 mir infi'gnis,&nattls (ut uidemr)in Turcarumperniciem.uirprdecenorifuo PetroBcrisloin 4 re militari uel iam par,uel mox futurus. His addo Francifcnm Turzon ec clefiacNitrienQsptaefulem de quo omnesmira i Ixta augurantur. Itemin tei Baronesclanfsimaeft domus athoica,qui auita indole pr B diti,armis animisqj inferiiTsimifunt Turcicogeneri. Nec magnihci uni Thomas Nadafdi,Francifcus Batyani,Balaffeadomus illuftrifsim digni tatis fuooiFiciodeeruntjinter quosfacileprimusMelchiorBalaffa. Atqjade nuper in gratiam rgis Ferdinandirecepti Baronesindyt, egregi fpem de feprxbent Raphael dCloannes Apodamian,quibus mea rito adiungitur Francifcus Reuai uicepalatiuus regni Hungarici,de cuius ccnfili
cottfilio prudcntia &fidc q aiduisfperar e licet. Scd ut omittm Nyari Franrifcum, Bartholomaeum Horuat,quif<epius cum uiiSoria, multis oc ofis,mu!Mcpcaptis,ad regemFerdinandumredierunt. Fixter quoqj Georgius Epifcopus Varadienfis nunc tutorregrj pueri tf uxorisloannis Vaiuodx, ducis Tranfy]uamaE,quifi firmafubfidiacon. tra Turcas uiderctjdefcenderctfacile, dCprompte, ut nunc de eo certa per. fuafioeft,cum praedidisBaronibus Hungarix, ad minus quadraginta mi liaequitum in re bellica expeditifsimos producert,quibus haclenus per. f petuabella cam Turcis fuere. fo ltacpidi omnes, quoniam iam pertasfifunt Turcarum fxuiciem, potius c cupient unanimiter ftuderc,pro patrix (lutc mori,qum eor iugo tyrannico r fubfjci:idquod confit mulcorum legationibus. Tantas Si tam pr* ualidasreliquias regni Hungarici confirmabimus, ri tandem u bellmouetimus: aut omnino arnittcmus,fi uthaclenus ceiatores fuerimus, r Aduertendum eft iftud oraculum in Alchorano non legi, fed in alijs i bris t quibus magnam authoritatem &reuerentiam defeit, Habent enim 5comnes noftros prophetas,&: fui generis complures. t EPISTOLA EXHORTATORIA CONTRA INFIso ddes, ad Illuftriisnum Princt pemMaximiliamim Archiducem Auftriae, Batthoioma-i Georgieuits. ?2WSSrtgs!^ Aepemec5admiratusfum,Princeps Illuftri(sime,curquS omnia uideantur Chriftianis polh'ceri uidori, nunquam cam inter totannos cfequantur. Habemus Chri^H tamen caftra Sennacherib deleuir |||p|}|^|||j| ftumDeum.quiunicanoce qui Pharaonem fubmerfit, qui fmmea manu puellaclu^ 1j^^fe^ ut di'th Holophernem extinxit, SC breuiter dicam, cuius r numine uoluntateqj omnes uicfloriae pendent. S Turcae contr, Mehemmetum habenr,&; in uita flagitiofum,ifpoft uf* t fepulchro fine refurreclione perptua inhaerentem: ut tantum inter tam v inter ho uaumq3 numen interfit,quantum inter uiuum uiaiDci Hlium, dC r minis,Sabhominenaticadauerputrid,adeo utin cladibusChriftiano* r rum,fi natura utriufcp numinis expendatur,mortui uideantur uiuos armis 1 potentia^ fuperare. lam cumroborecorporum,dotibusanimipraecella r us, quKmagna ta praefidiaafferreuidcur ad hoftes profiigdos, ipfi ubiq; r miferrim proîgamur. QuidHgaroinduratiusfquidGermaho uaftiusfquidGalloproccri i usfqyid Hifpano fblidiusc' quidItalo robuftiusC ut de ca:terisnarionibus 46t tace,quibus dotes corporis,aut meliores.aut certe acquales Rurfus 0 indolemanimifped>es, quid Hungaro uulnerum periculorumc^ fecuriusc* quid Germano generoliusf Italo fapientiusfGalloambitiofiusr' Hifpano callidius quorum fingula uidentur poffeuel dare uiifloriam uel adiuua, re.S*psi'citfine alijs uirihus audacia, f*pe gencrofitas animi, faepe(apientia,fepe honoris illaauida ambitiofitas, fc-pecalliditas: tamen me mifetum,intepioit utrices res uitoria excidimus. Iamfi apparats uideas,armorSp nera, multis rationib. Turcis pr ftg tiores uidemur-Noftra inuta funt bornbardac,nofr.ra gnera panopli. tt Ipf Perlg nudi,aut femimidiadbella .pdettillis arcus,nobis sloppetg.hoc 2
'1
eft nobisfulmina.illis fagittae,quat per dura armorum nulla uimpcnctran dihabent,cumbombardisufxullarupesobitfterlt. Sunt quidem nunc etiam Muslumanis fui bombardarij, fed rariores & 'ndotftiores.Nuncquaeibquas gentes fecumin expeditionc trahant Scythas &Thraces,inquibus nonfapientiakalica,autHifpanica calliditas, i feritas barbaries animi(mmanfcitia, ndodla, f ed inh umanaquardam ft! ida iftis fe addit Graecus ignauia perditus, Afiaticus luxu corruptifsi. mus, Acgyptiusnon minus animo qumcorpore euiratus, Arabsexcoc"tus,rninutus,et exanguis.Quis tali milite crederet Gallos ferocifsimos, Germanos animoflfsimos, Italorum ingenia, Hifpanorum folertiam uinuincimurab ijs qui in feruitu ci pofTe fde tamen,proh dolor, uincimur: SC tem ui'ncunt,8ferui pro feruitute bella gerunt contra nos, qui in libertate geniti proauis, latauis, nobis indelibata relidta. Qriod fiinftituta& legesutriufcp nationis infpicias, neqj hacin parte inferiores fumus. Quid enim Euangelio diuinius f quid lure canonico re. gulanus? quid lure ciuili fapientius aut aequius cum illi contr ex Alchorano uiuant, re non minus ituita qua'tn uana qui liber (ut nuncaudio) inter Chriftianos euulgatur,utfcilicetmaturdifcamus alienas leges,qui bre ui noftras am/ffuri udemur,ut antea animo qum ditione Turcac fimus. 1 Quid igitur in caufa eft, cur inter tot prxrogatiuas bellaridi (mperin = bello deuincamurf cur uexilla crucibus infignira, olim terribilia n5 minus inldelibus nationibus, qum infernalibus (piritibus nc toties fe in fug i auertantC Dicam paucis, & dic uer :Deumhabemus SCfammC uer,i fed nobis alienaturn, ade ut prophetico uoeabulo fermappellari pofsil mus n populus Dei. Cur enim Cnriftus nobifcu effet, qui nobis per tt hxrefs in tot partes dilaniaturCnam pratter nomen quid nobis Chriftiani eitr'Rulticus hoc tepore S>C impurus 8Cfacliofus: oppidanus fallax &aua' rus:magiffrattis fequturretributiones, diligt munera: nobilitas lux SC ignaui:miles prter ftipendi &C pratd nihil ex bello quacrit/ecurus quo i fceptra cadant,n5 minus infellus in fuos qum in hoftes. Ecclefiaftici prg^ J ter pompam EccleOafticuix quicquam Ecclcfia habt, non fancSitatem, s n pietatem, n erudition: omnes quaerunt qux fua fnt,n qux Chrifti. Quid ergo mir,fi talibus moribus Chrillus amicus effenolitf Bellamus igitur fine Deo: & quod calamitofius,aduerfar!ODeo apud nos circumfe. runtur in uexillis cruces:fedipfe crucifixus fuo fauore apud hoftes uerfat. Pereunt igitur omnia,8Cinfinitis cladibus inuolutur: SCcum una gens Chriftiana ctra Turcas pugnat,alia gens uel in alrjsuerfattr bellis, uelin ocio agit: miles qui in acfem educitur, nummo inferuit,non Chrifto:fi defit ftipendi,ftatim uel defertor, uel transfuga futurus. Quid ergoprodeft t ibi Italicafapientia? aut induftriaHifpanica? autroburGermanicum C'aut ferocitas Gallica aut Hungarica audacia ubimiles nec ChriftO,nec glo>4 4< riam cogitat f 8C bellum uenit, tanquam ad ganeum, ibi nepotationes ad fuas s exerciturus. Bonas leges habemus,fed pefsimos mores:bona arma,fed pefsimos ani mos:Fauseft,fiinterfeacriterdimicent:inhoftfinonacriterpugnent,ud dedecus non eft, uel cert impunit eft. Quando quis unquam audiuitmi !item uel ob fugam, uel ob abieda arma muldat fuiflercum olim peen* capitales & decimationcs n fingulos,(ed uniuerfas legiones peruaferint. Trahimus igitur exiguum numer, cum^ moribus coxruptS ctra lot myriade
myrf deshoiHu op tima difciplina utcnti'.N Tuf ca uftia tua in caftffsd> a ponit.Chriftianus aiumit. nullae in Turcarcaftris deliciac.armatantmo do Si ncceflarius uidus. In caftrisCbriftianorum luxus, Si omnis luxuriae comeatus adeft grauior turba meretricC, qum irori. Latrocnatur Hun garus,pracdaturHifpanus,potat Germanus,libidinatur Italus, Gallus can tac,Anglus lurcatur, Schocusheluatur: militera qui miles moribusOt,uix ulluminucnias. Qyid ergo mirum,fi uincantilli,apud quos fobrietas,parfimonia,conti i nentia.uigilantiar' uincanturilli,qui ab hoftibus uel uagi ad prgdas,uel ini" ter pocula,uel in fomno.uel apud io t meretricem,aliascjgnequitias inuenian* turf Sedh arc culpaeft plcbeior.Principes ipfl,dum mutuis bellis fe confi t ( ciunt,caufam prasftant, ut nunquam pares uires ctra Turcas afFeramus. Sed quia nunc bellum Gallicum finem accepit,(perandum quod no fo' lum hxrefls irtterEccIefiaflicos fparfa, C 1 omnis abufus ab Ecclefiacolle* tur:fed etiam principum difcordiac ccflabunt, 8C I tandem arma auxilia con tra I Turcas coibunt. Igitur facilearmabit Germania quinquaginta milia pedit, x x equit. 1 Nec minore numer cficietltalia.Idem uel aliquto plus ex Gallia Cperan < dum. Nec Hifpania inferiores uires ad hanc expedition addet. Practerea ?"ditioncs BraBandafjFkndria.HoIlandiajZelandiae.Frifia.una eu Traie. S6( ( en. dec miIia,equitS 8Cuiginti milia pedit,uel eti maior numer im* 1 plebunt.ReliquiarHungariajMorauiaCjSlenacôhemiac&quidquidad 1 !ftrS,Sarmati,lllyricCnus habet,facilfexaginta milia equit jiduxerint. Quod fiifh's uiribus in bella eatur propitiato numine, corrects mori* 1 bus,in prodiui erit uincerehoftes fidei,recuperare Graeci C Thraciam, t adhuc maior pars hominum Chriftum colit, qui auidifsimis uotis ex* ubi i pdant Chriftianorum arma, ad quamlibetoccafionem defeduri, & fuos ( dominos & tyrannos, quibus miferrim uexantur,oppugnaturi: quj tes i fola uicfloriamueldare, uel maturarepoteft. ;o y Vbi autem fcmel uidloria potiti fuerimus,patebit nobis uniuerfa Hun garia, & perDanubium fecundo flumine facilius licebit nobisomnes ma< cbinas,cV reliquos apparatus belli Cftantinopolim deuehere, qum Tur c aduerfo flumine Viennam. cas Quod ubi apud Perfas inaudit fuerit ex altera parte ufqj ad Confiant tinopolim excurrent. Nec ceflabunt prxpotentes Reges Rufsia:,cVGeor odium in Turcas. Nec Impciator gianorum, quibus non minor uis, quam Indiac Joannes presbyter ocium aget, fed omni cfpiratione contendet, ad < communem hoflem opprimendum. TTAec ad te feribere libuitMaximilianeAuguftifs. Cfar inclyta pro* 4JfjLIcs tum quia miferias Cfai iftianorum, cVillasintolei andascalamita* 4 t tesfub imperio Turcarum SCinfpexi,8Cexpertus fum: tum quia omnes de te eam ipem,ominac^ concipiunt,quod exiftmant te & Maximiliani proaui ti mores patris item Ferdinandi, 8CCaroli Caefarispatrui tui relatunim qux expecflatio hominum maxime connrmatur,dum quotidie uirtu tes tuaeiflius excellentifsima: indolis afpiciunt. Nobis igitur omnipotens Deus exorandus eft, ut fpemexpedationemp tui, quam ipfe non fruftraris, fouerefuo numine,fiCmatutareuelit, qutandem Chriftianus orbis tot perpetuis cladibus rcfpiret, 16,Calend. April. o DE
TAM CAPTlSVB TVRCAE TRIBVTO CLVAXM ETIAM VORVM, uiucntium Chriftianorum:fimiliter de ritu, deqj cacrcmonijs domi5militizcp ab ea gente ufurpatis: additis nonnullis leefu dignis, linguarum Sdauonicae 8 Turdcat, cumin* terpretatione Latina, libdlus: DE AFFLICTIONE, 'kittorc1StrolomaoGyorgiemts,pmgmoHinofolymitMO,<iui]>eriuosmenft!co tbeincollomndus,j<peuenundtitus.'X. 1 1 i.annostpudecfdcmfcrtutH, ttmfmtK,ommicxfmentkiit& ixca. IMP. SEHPIR KO. lilqvlCTISS* -AVGVSTO Carolo v Bartholomaeus Gyorgieuits, dkntum minimus 8 deditifsimus. RMbiiSl&llI ItDido apud Vergtlium Nonignaramali,mifcrisfuc. StlillA BS currerc di^co- Eft enim naturale, cas aliorum calamitates 1 R^^l^^B tnifericordia e profequi quas tu aliquando perpcflTuss. 1 Ego igitur, tnuicfifsime& auguftifsime Catfr, qui Tur. cicam captiuitatem tredecim annos expertus fum,fepties uenditus fum, cui ipfis fenfibus explorata funt mala eius uitac, ftatui breui libello imagtnem ilarum Tragcediarum leuiter dclinea' re: nam ad plnum exprimere,nulla uis ingenrj humani poterit. Vt qui ad hucliberi fint, intelligant quantopere illis omnibus opibus 8Cuiribus cni tendu, ne in hancmiferiam uenit: SCquo in odio effcdebeantqui dome. fticis (ut ita dicam)bellis, tua arma remorantur Turcica expeditionc, cf certa fpes fit, id($ ex oraculis qux non minus in Turcia qum hic iadtan' tur,te illiununicumfuturum, qui regnumilludSatanaedefi:uas,fi modoj )' i uires integras ad id bell conferre pofsis. Nam ut in prxfentia otnittamus oracula,multat coniecfuraefunt, quibusidem quod oracula diuines.Nul< tus unquam in Chriftiano orbe feptingentis rtro anni's potentiorImperator, nemo uidlorrjs plenior,uoluntate pronior in hoc bellum fuitaut mi lite exercitato inftruior, ade ut in debellandis Turcis o citibi tantunv modo uideatur deefle quod qui tibi auferunt, quicunqj illi funt, & quocunqj animo hoc faciunt, pefsim uidentur de Chriftiana religione mre' ri. Intra feptingentos plus minus annos Turcica arma inualuerunt,ha(ff' nus ncmineretufa, quia nemo tibi par opibus, fortuna,cV uolunttefuit. Nunc te unicum fntftifsimisbellis per alia bella eripi, C dolendum maxi-41 y me, &i deteflandum uehementifsime. Ego igitur tibi iftum libella de Chri flianorum miferrjs dedicandum cenfui, quem orbis agnofcit unum piaco' mnibus eue qui huic calamitati remdia uelit apponere cVappofitururn breui fperamus Diu fit incolumis tua Ca-frea Maiefias, nec antea uel morbo uel morte tentetur, qum Chriftiana uexillarurfus ta Afia S/CAphricaSCubiej terratumrigas. Louann, Idibus Marttj. o Q.VOW0D0 Q
IN BELLO CHRISTIAMI Turcis difhnhtntur. cup K f^t^m? Xpedttionetn aduerfus Chriftianos fuTcipientiTurcarum Im M Ent! P^rator/, inter reliq uos mercatoresfemper cornes eft ingens 8laniftarum,camelis infidens: ht; in fpem E^ i turbamangonum Ba Eb <jfSf% tnancipiorum longifsimas cathenas fecum deferunt, in qui. iSmmmwB bus facile quinquageni autfexageni per feriem colliganrur. lidem quofcunq? n abfumit hoftilis gladius,a prgdatoribus emunt,quod illisea lege pcrmilTutncft: fi principi dcimas mancipiorum pracftenr, relt i (1 ipfis uel in fuumufum uel ad nuhdination detinerefas eft, nec ulla 10 quos a apadillos uberibr autfrequentior mercatura.ut&olim apud Romanos f fuit, qui merces nullo uitio emptas,Cin quibuseuidiio timerin debuic, r resmancipi appellabant. QwbiisrebusTurcarum fuos Imperator ud ptiitos efinet. < c utriufq fexus iuuentutem,quziiii decimarum-nomine obtf' 1 git,tca SEnes, difcernit,ut grandiorctn xtatemad agriculcuram uendar.qui ta n men rartfsioi capiutltur raro enim eis parcunt, quos artasmultorum an n norum paratn uendibiles fecit. Paellas uet&Ciuuenes ad certum loeuni jb rdeganc, qui ipforii linguaSarai uocatur, utibicertis arribusinfittiantur, je ri commodius utatur. ac primm id agitur,ut abnegaq quo illis in polcrum ti taChri(l:ianaide,circuncidantur. Iatn^ orurn ctremonijs initiati, dili> g genter penfiratis per phyfiognoitnam lineamentis corporis pro cuiufqj il indole, uel ad leges eius gentis difcendas,ueladmilitiam deftinantur, fi n maior uis corporis quam ingentf appareat danturc^ in ftipendium quoti d dianum duo uel tres Ahtfe, idad cibarium dCuefliarium fufhcere arbitrait ti tur, donec in expeditionem ftabeuridum. Rudimentismilitiaritaimbuu untur, primm pro tenerttudine uirium datur teuior arcus, mox crefeente n robore, SCperitia, grauior ac grauior donecbello fit idoneus.Adeft ma* je g )S gifterfeuerifsiinusexacflorquotidiani eKcrciti),quotiefcunc[;fcopiser r: rant,toties flagris cxduntur, atcp ifti afcribuntur ordini Solaclar, f deft, fag gittariorum. Alij in hoc erudiuntur ut Ienizatis cooptentur: ifti quoque fuos fi prxceptores habent, qui illos ad quotidianam batuationem cogunt, b biniinterfebaculis decertant. Reliqui prohnefas in quibus maior gratia fi form ita abfcinduntur,utnihil uirile intoto corporeappareat, grauifsi^ n c diferimine uitar quod fi euadant,n in aliud funt incolumes,qum mo il obfequiumfeeleratifsimaclibidinis. mox fenefeente pulchritudine, ad in o officiaeunuchorum, ut matronas feruent deputantur, aut cuflrodiendis&, 9 quis C mulis, aut culinx minifterijs addicuntur. 4e 46 Qupmodo cum igitur pnellis,&reliquil " muUertbUs. luculentx pulchritudints funr,eligantur ta concubinas: medfo* ^j^cres Vae danturmatronis adoffidapediflequarumunterquaEadefunt nonnulla fosda tninifteria, ut honeft dici non queant: coguntur enim iluafeulo aqaa s quandoad exonerandum aluum, & ptrpurlasfequi cum gandum eas partes egrediuntur. Alix ancillaribus operibus, ut textrinap, eft piftttnaemancipiantur. Nullis ex omnibus liber um uel Chriftianamfidemrcferuare}autfpem libertan's quant diu uiutt, conciperc, ;>. Qjoraodo QJTOMOBO
Turc*cum m<mcif>fy Quomoiarehaut <fg*r. TT A Aenus quid Imperator Turcaram agat, diximus: nunc quiJpri'oa X~Xti ifti, cum primm nouttios sdeptifunt, omnibus minis, promifsis, blanditijs agunt,ut recens mancipiumcircuncifionem admit tat idubifeccrrit,humaniusaliquancotra<?atur, cattermfpes redeundi in patriam pla nabfciflkcft: conanti enim id pna incendij deftinata eft Hi quia firmi. Ores creduntur,ac minusfugaces dominisad minifteria caftrenfiaaiTutnuntur libertas tumdemum competit ubi ucl ipfe annis iftu tilis potius reijettur domino qum dimitciuir,uel ubi dominus in bello inter perieula mortis libertatem legarit.2 Matrimonia illis quidem permifTafunt, fed u in liberi eorum pro arbitrio domini diftrahuntur qua res fapientf ores nuprifs abhorrere facic. Alios qui circuncifionem rpudiant, immaniter trs. fiant quam miferiam per tredecim annos expertusfum. necullis uetbts confequi pofium, quid fit calamitatis in hoc gnre uitar. QMmodotvurcKmbriflitmsartiitrnniechinicfflimgitTir. i j~V VTrirsiina illorfi fofs eft, qui artcsmcchanicas non didicre: e en/tn J folx ibiin honoreacprecio funt.quam ob rem litcrati,facerdotes,no biles homines, qui in ocio,uitamdegerunt, ubi in horum manus uenere, i omnimiferrime habentur. Mango enim in illos, utpote uix undibiles, nullos fumptus facere fuft inet hi pedibus capitibus^ inteclis ac pletucjitz maiore parte corporis nudi inambulant nullus enim nouus cultus detri. tis ueteribus ueftimtts fuccedit,per niues, per faxa, atftatesi&C hyemes detrahuntur: nec finisdonec uel morianturuel ftultum domin, qui malam I mercem cmat, inueniant: talis enim illorum eft iudicatio. Ca'tcrm nemo omnium tam eft feelix, cuiufcunqjuel conditionis-uel aetatis, uel artis,uel formas, ut cum in itinere agrotantem apud hofpitem deponant. Primum cogitur flagrisirc:id fi non poteft, iumento imponitur ibidemq; fifedere nequeac,prono corporealligatur, nonaliter qum farcina aliqua,aut man tica: moriemem detradtis ueftibus in proximam foueam aut uallem canibus & uulturibus abijciunt. ;i reenter init'mere tritntur. Quomodo ctfti perptua: cathenac concaptiuos includunt,fedmanibus NOnfolum quoepin itinere manicas addunt:pa(us unus inter fingulos interfti' tij cft, nefemutuo conculcent.idideofaciunt.nctnanciprjslapidentur. Quum enim finguli mangones ingentem numerum ducatade ut decem epe quingentos homines ccate7n'ateshabeant, uim metuunt tantx mul titudinis, fi ad iaclum libras manus haberent. Catterum ubi nodi conce dendum, uinculis quocp pedes onerant, eos^ fupinos omni iniurix aris exponunt. Mulieribusuerohumaniorconditioeft, quarualentiobore.pc dibus incedunt: teneriores in iumentisueclantur: qug adeo infirmaefunt,4 ut tacftationcm iumenti non ferant, in corbibus tanqu anferes geftantur. Nox illis triftfor eft. aut enim munitislpci'sincludunrur, aut mangonum impuramlibidincm patt cogtur auditur^ ingf ns ploratus per tenebras adolcfccntium utriufqjfexusuim patientium, necfexennisautfeptcnnis atas miferos tali fditate dfendit, ade feelerata gens Q ctta naturam StantenaturamlibidinefatuitQUomoia uenditij tntnturBi dies illuxit, in forum uenales tanquam grges ouium, aut capra V rumptoducuntut,ConHeatuntmMcatOK~atutturprectB:np)acet mancipium
maicipium.detraifH ueftibus fm uri dominioculis expnitur. infpici'un' tur omniamembra,tentantur, explorantur, nunquid uitfj in iuntfuris aut articulis refideat.Sidifplicet,rerjatur ad mangon:toties id paflurus,quoties empturiens aliquis aduenerit: Gplacet, abdudturad graucm feruitutem, ut uel arator, uel paftor fit ne dariora commemorem. Multa funt ibi inaudita excmpla miferix.Carterm homines iugo copulatos arattum du cerenunquamuidi. Ancillaeardifsimhabtur in perpetuis laboribus,6 extra confpecutnuirorum: inecumionferuis quiderh illis ulla confabu liberis captus tuent, hune libentiflatio permittitur. Si quis cum uxore &C fimmagntes emunt,& uills prafidtur, ut curam uel aruorum, uel ui'netorum,uel pafcuo'ragat, nati exillis uernacrunt*Si in Chriflianafide per feueraueririt, ftatuitur certmtempus feruiendi: quo elap(b,liberi fiunt:f Irjtam eorUm,nifiredimantur,in feruitutemanent pro domini arbitrio, uel in tjfdemfedibustnanfuri,uel alio trsferendi. nullt enim ibi TuntaCcri* ptitfj glebac quibuscertifie fedesferuitutis. Sicupiunt poft adept libertatem inpatriamtedire,danturdiplomata commeatus.Vermillis qui no ftram reiigionem abiurarunt,neccertumtempuseft ferm'endi,nec uIIB ius in patriatn redeundi, fpes libertatis (lummodo pendet domini arbitrio. ubi tamerlibertatemnacftifuerinti foluuntdecfmas ut cacteriTurcx: xt' 10liquis tamen oneribus;quibus Chriftianipremuntur,immuncsfunt, DeiUiictptiuisquospitfioresficmnt. qui ad paflroritiascuras iriuhtur.uiuendS illis in folitudine,perperuo notes & dies fub dio DVrauitaagricoIarum.duriustatnenagunt agendum.dominus cum uxorefolus in tentono uerftur: Si pra:ter tuendi gregis officia, penulas Ctapetia fubciGuishbris facere coguntur.Singulis 3 tes. menfibus pafcua mutant, de montibus in montes fe transferen Qui hu maniores funt, dant aliquam mercedulam ferui's,qua!emdimenfum fuifle apud Romanos legimus,id in peculium ccdit.quod conteruant uel in uia* ticum, fiin patriam pofl:libertatem adeptamredire ueh'nt uel ad aliasneJOcefsitatesuits. Cftermidnonubiqsfit.eftautemillud miferCiblandmien tum feruitutis, quo illos cfilio fugxretrahunt.Illis autem qui Chriftum abnegarunt,iam^ recutitifunt,quia certi funt, quod non fugient,nihil ta. le indulgetur. DtfugtcoftiuorimfxEurcipii, TTAcilior faga illis qui inEuropaagunt,qum qui in tranfmarinasreg S_ ones uenduntur his enim prxter flumina nihil trarjciendum,qua; faci le cnantur.maior difficultas inHellefponto tranfmittendo. Qui autemfomefsis id foliti funtfacere ut & faciliusin fget gaminftituunt, tempore bus Iateant,ct indeuidum habeant.nocfu autem fuga initur,per diem aut 4ain fyluis,autin paludibus, aut infegetibus fefeabdunt, maluntq} lupis aad lijs beftrjs deuorari, qum ueteres dominosretrahi. De fuga ex Afin minore, Vi ex Afia fugammoliuntur, Hellefpontum petunt, inter CalUpo = V^Xlim St arces illas olim Sefton & Abydon nc autem Bogazaffar di^ y-* maris:ibi enim mare anguftik ** as, id interpretari poteft,caftella faucium firtiumeft.Hi fecumdeferunt fecurim SCfunes, ut &ligna caedant& colli- *v gant,qu inderatem faciant adtraietfionem maris nihil nifi falemfecum deferentes,no(te raticul infeendt.Siuenti & fortuna maris fauet, tribus wi, aut quatuor horis trarjciunt; fin minus, aut pereuntin flmflibus aut adlt>
qq
tora/-<
tora Afx reijciuntur.Emenfo mari montes petunt,polumcj3 8i Booten fn (pe&antes adBoream tendunt. In famherbis fuis fale conduisfcfefujh, nent. Si plures focietacemfugse inierin^nocfiuopilionesinuadunt. qui, bus occi(s,qu(cquid ibi alimenti inuenen'nt, fecum afportant.-farpetamer Cipfi pcreunt occifiab opilionibus uel ab eifdem capti, &priftino hero traditi, ad ueteremferuitutem rediguntur. Csctermlong plures pericula abfumunt,qumincolumes euaduht aut ehimhaufrag!Js,aut dentibus beftiarum,aut ferro inimicorum,aut poftrem fam pereunr, cumlongtor erratioinfijgacontigcric . i 'Oc$mtfngthtarutiu > T?,Vgitfais multipkxpna alif enimfufpenfipedibus dmfsimflagel. JP iantur.qu<nim homiddmcomittuntjillis plantas pedinmuhosfui. cos cukro refcinduntur & rcfaTsisfal infpergitur, quibufd furca ingens i ferrea,c ferrp collari inferitur.quamdie notfles^ in longtenipus geftr, . DeGr<tcorum&-Armeniorumpiettteergiicitftiuos* 1 TV/TOrtis pccnaSi confifcatio omnium bonotfi illis infh'gftur, qui captl XV uorum fugaminfticuunt. Tarn en no ceflnt Armeni 5 Grci capti deformatos fuo cultu dedueerc ad uosChnftianos apud fe ocraltare, &L naues Venetasuel aliorum Chriftianorum,dantcp uiaticurh &omniane^ cefiria.nec ullum pietatis genus omittunt eandem enimpietat noltro- i rum aiuntfe experiri fi quando Romamuel Compoftellam uenerint. T)emc<tnUtioneTurc<trumcomr*fug,entest ' incantationis.quo itiuitos retraht.Nomcn I s HAbentquoddam genus feruiinfchedulafcriptum fufpenditur in tabernaculo uel domicilia feruijdeinde difis uerbis 8Cdeuotionibus illius caput impetunt.deinde fit ui d moniaca.ut fugiens putet fibi inftinere uel leonesuet dracones incut t-crc.uelmare uel flumina contra fe exundare,uel omm'a tenebris nigiefce: fjsqj terriculisrepulfus ad herum redit. M.emorkmChnftip<uiLiimmpmuinopoum . ) 4 Cbrifikttts tbolen, aliqui, quimemincre expugnationem Conflantin' polis,&: SVperfuntadhuc Gra;da:,Albaniaf,Vualachiae,Setuig quam Bofnam uo rgna cant Turcajjin prouincias redadla illi quidem Chrift tenaciter retinent, fed iuuentus dedifeit: breuiqs futurum,ut plena fit obliuio Chriiiiannatis, Idem futarum in Groatia, Hungaria,Sclauonia,quat recentia additamen' ta font &aueftaria Turcici imperij. .'. QKtcontiodebellittorttm. X TBi prouinciam cepit,omnia prouincialium bona tara mobiliaqtim y immobilia in pf aedamcedunt. Nobilitatemftirpitus excindit,pra:ci a pu regiam fobolem. Et quod nunc Vaiuodat filium apud feretinent^non4' alio cfilio faciunt,qumfl illis Hungariaadimatur,eum immittant ad res nouas moliendas: ubi illis fecura pouefsio Hungaria fuerit haud dubi e uita tolletur nam Turcaein ea rene generisjnee foceris; irno nefratribus qpidparetf t. Clericosfi n occidunt omni fortuna Si dignitte nudatos ad ludibn et mendicitatcrelinqut. Capanas omnes dCorgana,et alia infirumta Mufica templis adimunc.imtpfa templa prophatiata fuo MehcnetocfecrantMifefaethumillimafacdlaChriftianisrelinqiiacubifacrs npublic,feddifsimulter8^filentiofefaciant:qu ubiueltencemotucor ruerintjiiel incediodflagauerint,uel g tate comptrucrint,no licit eft to' r ftaurarf,
(taurare, nifi magna pecunia depenfa. Concfo cVanmmcandiEuangelrj manus plan interdicitur, necfas eft quenquam Chriftianum Rempub.at ringere,autarmageftare,autfimilicultucumTurcismdui,autqua:niIariO ris uitat funt, fpetftaculaedere, uel choreas duccre. Si iniuria fit contumeliofifsimisuerbis uel tibi, uel Chriflo,tacendum atcjj ferendum eft. Quod fi aliquid indignius contra loquaris de eorum religlone, inuitus cil cuncideris tum Ghifcas contra Mehemmetum,ignes Si'incendia tibiparantur. De reuerentitquant exhibent Cwi/fcmi wrcis. T /~i Htiftfanus fic eques practereat Mufulmannum,id eft,Turcanim relv 10V^/gioneinitiatum,neceiTum eft,uc deequo defcendat, Ccetnuo uultu ..< i fedentemadoret: quod nifi fit, fuftibus ab equo derjcitur. lus prxterea eft t ueredarrjs&emiflarrjs Turcarum equum Chriftianumarripere, eoepad i ddaflationem uti, interim Chriffianus pedes fequitur, De tributis ChrifUmorum, omnium frucfluum dant Chriltiani: ifliufmodiq} quartato Vartas \_J^ nonfolum ex prouentibus agrorum C pecorum colligitur, fed et ammechanici defuo quaedu quartas dependunt. Deinde eft 8Caliud onus < capicationis,qua finguli quotquot funt in una familia,fingulos ducatos fol 1 uunt. Si parentes foluere nequeunt,ad liberos fuos in feruitutent uenden10dos ~,0 compelluntur. AIrj in catenis uini oftiatim obambulant ad ftipem I emendicandum quod fi ne ita quidem foluendo fiunt perpetuis carceri^ bus lam c omnia officia praftiterint adhuc femperius eft r mancipantur. Turc optim quemqj exliberis deligere, quem circcifum fummotumep confpec^.uparentum in militiam alit nec unquam ad parentes redit & primm, quia puer facile Chridum obliuione dedifcit, mox etiam paren. I tes cfanguineos ade ut etiam fi prsefens inter eos uerfetur, neminem t SC fuorum agnofcat. Nemo uerbis efferre poteft,quibus Iacrymis,gemitu,Cn i gultibus iftiufmodi diaulfio fiat. Filius abftraliitur perptua inter alienif(imos uiclurus,quicquid charum eft fanguine, fodalitate gratum3familiaI- 1 Ie! ritaie amicum re!t<3ufus:pofi:modum in eor numero futurus,quos Grxci (wKTtjaj (ctt'itKsuoeant. cV Pater filium quem in cultum Chrifti educa 1 I uerat,rapi uidetad militiam fathanae,utChriftumoppugnct. De fteerdotum monachorum Turca tributo & jub uiuentmm conditione. f Q Acerdos, monachus, pefsima ill je conditioneunt,ut icrilegta & fcan data Dei dChominum exiftimantur,nthil de ecclefia accipiunt.Feriatis diebus pauxiHulum panis mulierculis nonnullis portigitur, caeterisdiebus nihil datur. Ipfi Iignatfonibus uiuunt: nam mos eft ut ligna in fyluis 1 dorfiim afelli oprant, eacummerceper onincsplatcasam-cxdant, tjscj3 1 bulant, ligna uenaliaproclamantes. Si gentes illat hanc calamitatem prar40fciuiflnt,millies praeoptaflnt mori, quam ifta pati. Si ufquam mors cum'3 4oi uita cmixta eft.im fi ufquam uita diu fupereft ut diumoriaris,id in Tur-ciaeft. NihilAegyptiacaferuitus, Babylonicum exiliumjArTyriacacaptif uitas Romanor euaftatio ad iftas miferias, ubi quotidieaudiuniur threni IeremiaCjnec uerbis, fed rebus confiant. ET TRIBV' PR.OCLAMATIO CAPTIVORVM tariorum,<td Cbriilianorum re gej& principes* feri qui quafi in fornaceilla ardentiTHur Chaldxorum uiuont, uotis M] &gcmitibus cedumpetunt Vfqjquo dormis Domineexurge,
qq
&ne
8f nerepellas in finem. Rutfus codoadparriaoculs mettant, quam Si ipfam in feruitute uident. relegati tamen patria, in patria feruitutetn agere cupiunt. Votaillorutn non libertatem,fed eandemferuitutem muta tis tantumfedibus concipiunt. mox oculos ad Chrift/anor reges & prinCipes detorquent. Optant PapampatrempatriaeuiresfircefantSitatisadlk bcracionemtiliorumconuertcre.OptantinuicflamCaefarisnianutnuicln. ciaarma contra Turcammouere. Sciuntilli parre Hifpanosin bello acerrimos,BeIgas ferocifsimos.Germanos fortifsimos, Italos corpore Cinge nfo prarftanrifsimos Sciunt illi addicfWsimumellefi atrem dinandum n.. Fer S le Turcarum bellis afTuctifsim Illyricis 8^ Subalpinis m regem Romanorum e -gentibus fubnixum. Sciunt Germaniam omnem,tot Eledores imperrj re a grjsiiiri businftrutflos aufpici CaefarisIibenter fequi. Hic putant uota fua nonfruftrari. Te fuum EfdramCscfar inuidiiisime,tefu Iofae exiftimam t futurum. Talia enim nonfolum de te oraculainter Chriftianos, fed etiam inter ethnicos circunferuntur. Vtinam tua te bella tlluc fincrent pntraS re,uideres omnia tecumad arma cooriri. NuHaa:tas,nulIusfexus, nullus ortfo hominum tua arma relinqueret.Domiquifq Turcarum in fuisfer. uis pereufforem haberet,i;ncaftrisproditorem,in pugna defertor. Omni. no Chriftiani quiillic funt, contemptifsim de armis Turcarum fntuint, 0 ut quosad uehtarcm tantum pugnam idoneos cognofcunt. Hoftes uelut t* aues piocul mifsilibus impetunt fl no eo terrore fuga fit,ipfi fugiunt.Prxe ter clypeos GC galeas pkriqj nudi funt ad manumuenfre non audent.Vuf{ { nera ftantibus non ingerunt, nifieminus. Quod fiiam Veneti & Lufitani 1 nauales fuas copias conferant, Angli, Poloni, cxleticp principes milirem fubminiftrent,praEfertimtali Caefarererum gubernaculatenente,non diutius obfifteret Solymnus Carolo,qum Darius Alexandro,xerxes Tlie> i mitecli, Antiochus ludaeMachabxo. Ita fentiuncomnes captiui Chriflia r ni. Idem ego tredecim annorum experientia didici,in fugient feilicet Tur cam fortifsimum,aduerfus inuadentem fugcifsitn effe.Turca igiturcumi ;a natiirafltfagiauuSjOppugnanduseft. Jmpius enim nemine perfquente 5 fugit. Exurgat Deus &difsipentur -inimici eius, &fugiant qui oderunt eum facieeiusificutdeficitfumus,deficiant:ficutfluit cera facie ignis:fic D pereant peccatores i facie ei. Vtinam Deus Opt. Max. concedat,ut tujs auipicrjs inuirtifsimeCacfar monftrum illud Turcicum, humanx naturx Iudibrium fupprimatur acconteratur ut Chriftianos grauifsima tyrannide oppreflbs inlibertatem afferas,quandoquidem poft Deum inteunoomnis fpes libertatis collo. cata eft.
DE
TVRCARVM RITV, DEQVE CAE R.EM ONI I S, HtBR SB CYHBTS,
Et primo de origine corum. c A p v T I. _=_ PPpflIf^jifl Woria Armeniorum tradunt Turcas gentem Scythieam i WMM fcjg eTeZmaildan>quafiUinliticam>&quode(rentaddu(cii I fTimP flf Per Cafpios montes, ac Caucafeas portas, ufcn Conftan! la ESprB Jl tinopolim Ducecuiufdamrgis rmeniac.obproditioj -jgSgijg Qnematqj iniuriam eius militibus ilIatam.Non torquebo fTgElEBafl meeorum origine uerbofius,duntaxat ob oculos ponam confuetudinemincaeremonrjs, idifciplinam domimilitixcpabeagente ufurpatam, ihilcj mutuabor ab alfjs fcrt'ptoribus fed fumma fide, quod n corm uidi, dC longo ufu didici, pro ingenrj mei tenuitatefummiile 8Cmo deft deferibam. Dforigine MtbemmetL dubtati'o de origine Mehemmeti (quem noftri MahomcMAgna tum uoeant) nec dumfatis comporta utrum Per fa an Arabs fuerit ueriores tamen illi habentur,quieumlfmaelitem efTeaiunt, ex Regum ftirpe, quos Othmanni Sai & Sultanlar uocant. In huius natiuitate referunt, quincp milia templorum idolorum cecidilTc.quod augurium uel no* (Irasdades prafagtjt, uel de noftris dadibus neftumcil. i Dftfwptei7/ormr T TAbent tetnpla fatis ampla, S^fumptuofa.ipforum lingua MefchitapJ- J.pellata, in quibusnullasprorfus imaginesuidi,practcrhaecucrbairiireful allait feripta Arabica lingua uideIicef,LailIah illellah, Mehemmet tanre bir pegamber hach id eft,non eft Deus nifi unus, Mehemmet auprophetae squales. Vel ha:c,Fili gatem propheta eius, creator unus, C cfpicitur magna bun a ,5tib ilellah id eft.non eft fortis ficut Deus.Deinde dantia lampadum ardntium oleo, totumtemplum dealbatum, pauimeri' tum ftoreis ftratum,ac defuper tapetis ornatum.Circa templum turris miraeakitudinis quam eorum facerdos temppre orationis afeendens upee alta, digitis in aures infertis haccuerba ter repetit Allah Hechber id eft, Deus uerus unus. Audito clamore conueniunt in templum nobiles 8Ca* Cioi, tantumdeuotioni aftrifli. Deindepracdi<fusfacerdos defeendens rat cum illis,idc^ ex ofFiciofaceredebet quinquies inter diem & nocfsm. Qiiicunq; uer ueniunt ad orationem, debentablueremanus,pedes,5L pudibunda. poflremo ter fprgunt aquam(per capita.recitando haecuer *ba, Elhemdur Lillahi: id eft.glria De mea Deinde, exutis calciamenris Patsmagh ditfiis,eiscânteianuam tempii reliais introeum,altj nudis pe. dibus, alrj habentes munda calciamenta Mefth uocata, quibus non pal ( pant terram. Fminac nunquam congredtuntur cum uiris, fed feorfum raaditu ipfaecp certoin locoj prorfus abftrufo, uirorum confpedu, &C n'us templum frquentant, ut tempore Pafchatts diebus nonnunquam Veneris,quaeGfumaaguneorum lingua uocatur,orantcj5 ab hora nona noclisufqjduodccimam, utputa mediamnoclem atque inter orandum corpus continuo agitatu i uoeiterationibus mir affligunt.uc facpiusui' ribus QC animo defeflac, ih terram pronse concidant,& fi aliqua ab eo tem pore qq s
effe afrir. pore fc gfaufdam tentent, Spiritus fanli g!ati~.mprf~tam mant. Cumqjpartant ab ipfis nati Nefcs ogju, id eft, animx uel fpimus (anc~K filtjappetlantur. Ita mihi narratum eft a pediflquis ermt namnec ipfe uidi, nec aliquis uirorum huic fpedaculo interefle poteft. Vrortrin autem orationibus ( cum hero meo) fepe interfui, quibus mos hic efi. In ter orandum pileos fuos (qui Tfalma illorum lingua uocantur) nondepo nunt,fedfummis digitisattingunt, quafieleuaturi, genibus incumbunt, cVterramfepe deofculantur. Chriftianis eorumfacris interefle nephari> umputant. credunt enim ab hominibus (ut ipfiaiunt)illots7.rua templa contaminari, quippe Chriftiani non ufurpant illorum morefrequentiala- 1 D, uacra. Ibi facerdos illorum fuggett umafcendit, ac ad duas dreiter horas concionatur.peradto fermone afeendunt duo pueri, qui cantando fuas prtes pronunciant. perafto eorumcantu,incipit facerdos cum toto populo fubmiffauoce cantare, quauando corpus in latusnihilaliud prxterr hc uerba La illah ilellah, id <ft,non eft nifi unus Deus. fie media fere hora perfonar, ac mouctur. Huiufmodiautem orationes. cVCcaeremonia;, ut cantus, prasdicatio, nonfiunt fingulis diebus, nifi tempore Quadragefimlij6^feftiuo,urputadie louis, ab hora nona nodis, ufque duodect quimam. Etipfadies Veneris,(quaMehemmetmnaiuntnatumfuiffe) !0l 0 I bufdamreligiofifsimcolitur, Df qutdrtgefimi orUm. eorism. quadragefima e etiam quadragefimam fua lingua Orutz appellatam icttHAbent unum menfem,& unam hebdomadam Qnguh'sannts,at non 1 nantes femper eundem fed fi (uidelicet hoc anno)ieiunauerint Ianuarium,fc< quenti Februarium pergentes ferie, ita ut duodecim annotum decurfir, unum & duodecim hebdornadas loco dcima offerantDco. CumiciuA riant, toto die nihil guftant, ne panm quidem, aut aquam. Deindeuifai ftella, licetillis omnia manducare, praeter furoeatum Si porcinas canes; S SufFocatumab eis,Murdar,id eft,cadauer fiue immundum & porcus Domus uoeatur. QuadragefimaperaclajPafcha.celebrant, eorumlin- } s guaBairamuocatum, magna cum folennitare per triduum, oblnientes ] ungues manuum Sfpedi;m certo ceromate ab eis Chna appellato, quod s ungues rutilos efficit: eadem quoque tineflura caudas equorum cV pedes imbuunr.hic. color tenacifsimehacret, nec ablui,aut extergi poteft,quamobremnifi noui (radicibus)ungues exierint, alioquin unges femper r 0 rutilantes apparent, fed demanibus frequentilotione poteft deleri. Mu* lieres nonfolumungues, fed Si manus,atq} pedes illo ceromateimbuunt,4 Deeorum circuncifione. Tuntur circuncifione eorum lingua Tfuneth dita, non odaua die 4i r4 V more ludxorum, fed qumprimum natus feptimum aut oflauum1 ahnumexegeritjfermonis iam peritus idq}ipfis myfteriumefttpropter credo pollice uerba confefsionis, quxantedrcuncifionemrequiruntur, manus Parmach itfo hatc uidelicet, quacfupra oftendimus in templis d dcfcripta. Puer ob id non defertur in templum, fedin domibus parentum circunciditur. Huicfolennitati fxpe interfui, qux ita fe haber. Pritno conuocats amicis ad conuiuium quibusfatis delicata parantur fercula, ex omni gnre carnium, quo ipfis uefcilicet,8f pafsim (utapud ditiores) bos caeditur, in hune excoriatum Cexeateratum indudunt ouem, in qua gal. linaffl
finam>& in illa ouum, qux intgre aflntur ad fplendorem tlius di'ei. Dc/ndc inter epulas tempuscj; coznaeadducitur puer circuncidendus cu-> ius(medicus illius attis)glandemrctegit,&replicatampellem forpicu^ lis apprehcndit: deinde qu metum adimat pucro, ait fe in proximum diem circunciiionem pera<3urum,atqj it adifcedit: oxfimulans, quatt m omiffumaliquid eflet,quod ad pracparationem attiner, eximprouifo prav falis, 8dmalicotoneiapponens,iam uoputiurriabfcindit, uulneri parum cabitur Mutsluman,id eft circuncifus. Et die circunciOonis non ndnnturillis nomina, fedipfo die natali, quo in lucem eduntur, quae talia funr,l0& primoRegum, ut TfuIeiman,Solomon interpretatus. TfuItan,Tfcelim.i'd eft princepspacis. Murath begh,id eft deflderatus domi'nator. Mutstafa C fmilia. Ducum, Pirin,hiradun,hader,ebraitn. Dominorum humilions conditionis, quemadmodum funt Tfpahalar, Tfauslar,Emin. 1er, ehram, Memmi, Mchemmet,.Alli, AhmatTcielebi, Paiazith, ChaB tfun, Hutscref.Cxteris omnibus, Mutfajonuz, Tfchender, Perhat, Ferro. Captiuorum ac feruorum maiori ex parte Seremeth, quod nomen fi* gnificataudacem, ateg uelocem. Poftea continuato trium dierum contii' uio, circuncifus ducitur in balneum, cum maxima pompa. Cum redit domum, ducitur per conuiuas qu. parata illi munera offerunt. A!i) ueftes 10 (ericeas,alij fcyphos argenteos, alrjpecunias, uel etiam equos. Mulieres quoque indufia,fudariola,K alia huiufcemodi. Iuxta uoluntatem dCopes unufquifque conuiuarum donat. Fcetnina: non patiuntur circuncifionetn,fedtantummodo (iam dicla uerba) confitentes, Musluman efficiuntur'. Si autemex Chriflianis quifpiam fua fponte confeifo Mehcm' meto circuncidi Cepatiatur:.quodfxpe contingit, propter grauifsimm iitgum, & onus tributi. talis ducitur per omnes uicos tque plateas cixt tacis, fummo cum honore, 8Cgaudio populi fonantium tympanatipQ quoque dantur munufcula.poftea immunis efficiturfolutione tributi, Haracs eorumlingua appellati. Et cupiditate huis lucri,mu!ri Grxcir I Vrumlar,& Albani, quos Arnautlar uocanr, circunciduntur. Si quis ui compulfus, ut puta qui Muslumanum feriret, uel uituperio afficeret, aut Mchemmetum blafphemaret (quod uidi Epifcopo cuidam Graecoruni kiix contigiffe) circunciditur illi nihil datur tribun tamen folutione liber crit, ficut& exteri Muslumanlar, id eft, circuncil. eorum. 1 De fuceriotibus SAcerdotes uero, illorum Iingua Talifmanlar uoeati parum uel nihil laicis, nec etiam Proceribus catremoniarum (quales adiierunt pud nos funt Epifcopi) nec magna in ipfis dodtrinarequirttur. fatis erit iElcoranum, 8Muffaphum nouerint legere. Illi autemqui etiam inter 4precari fecundum textum nouerint, peritifsimi habentur:quoniamnon uulgari lingua Turcica, fed Arabica Mehemmeto (unt tradita: quod neplus efteputant, fi uulgarilingua interpretata defcriberentur.EIfguntur i'.hPontifices populo, (lipendium autem Rege prolabore accipiunt. Vxores habenr, 8Chabitum utfeculares. Si ftipendium nonfufficietpro* ptermulcitudinemlibei:orum,tnecbanica tractant, ac liber etiam hom nedignaattingunt pra;c/unturfcbolts,autlibros defcribunt.Apud il'os fannullos uidi typographos.fedchartm optim parant. Alij alium qaaftm facwnt, ut fattoris, futoris, QC fimflia. 'l't.
qq
Defcholis
\u-
Defchaliiipform. quoque locaadinftitucndum Ochumachgirfcti eorumlfo: fuosDocftoresquosHogfialaruocant,, tammafcu guaappeMata,& HAbcnt tnafculimafculos, &foe. los, qutnfmfnas,feparatimtamcninftituunt: poetfcam. InterdtminacfceminastA(bonomiain,philo(bphiam>artcin fccndumcIarauocedamantesadlatuscorporarnouent.Muficamnonno runt artificialem, fed finguntcarmina pracfcriptasrgulas, quacita fe ha ad bent:Qiiod!ibetcarmenundedtndcbetcomp]e<3fyllabas.PIacuititaq> cxemplrgratta hacc paucainfrera DICTA, CARMINA AH IPSIS BETHLER M Biridienbes on eiledum derdumt Iaradandan iftemifcem ferduim Terch eiledum zahmanumi gurdumi Ne ileim ieniemezum gunglumn Sunt enimcarminaamatotia,Deaetpforam lingua Aflich uocataed eft l Deasatnoris, quoruminterpretatio ha-ceft deuerboad uerbutm l Birichen, id eft exuna.bes, id eft quincp, on, id eft decem eiledum, M eft feci. derdumi, id eft tribulatione mea. Iaradandan,id eft aeatore. iftemifcem5id eft poftuIauLiardumt ,id t > te cil auxilium. Terch eiledum, id eft neglexi. zahmanumi, eft patriacmeaf.gurduid mi, id eft uiTitationem. Ne,ideft Quid. ileim ,id eft faciam. ieniemezum, id eft nonpoflum i uinceie. gunglumi, id eft mentent meam, Demowtchisiorum. TV"TOn dfunt illis monachi Deruislaruocatf uatif quidem acinprimise j_^ triphcis ordinationis. Primusordo talis eft,qui nihilproprtj haben. tes, quafi nudiiacedunt praner pudenda pellibus ouinis te<fla,& tempo. refrigons ad coopen'endum dorfumfimiliter pelle>tatus> manus pedes, C V caput nullo prorfus tegunt ueftimento. Exigentes eleemofynam tam h' Chriftianis qum Turcis Allahitfi petentes,quod fignifcat,proptcr r t Deum.Hideuorata herba Matslach uocata,in rabiemaguntur,ade6 ut t per pecflustotum in tranfuerfum uulnus ducant itidemper brachium uel nullo dolore difstmulatcr, Cfungum arborum incenfumcapitt,pedtori, i in cineres refotuatur.Aliud genus manuifuppontumremouent,donec uidi, qui iacedunt pertufauerpa, 8Cinclufo anuloacreoponderis trium li> brarum, coitudifdufi.ob feruandam caftitatem. Tertium genus rar egreditur fed manent die nocluqi in templisâbentes in angulis templorum tuguriola, fine caldamentis, ueftimento, difcooperto capite, nfhil geftantes, prxter unam camifiam, multis diebus ieiuni, orantes, '40 * ut Deus ipOs futura reudet, quos rex Turcarum bellum moturus con fulerefolet, Uemttrimon^contTtSiionc. Tl /F Attimoniutn corum linguaEulenmech uocatum,taleeft. Count JLVxnuptix fine iuramento.accipiunt plane indotatas,propemodum emere cgirntur, contrario qum olim apud Romanos) more, ubi gt' ner emi iblcbar,non nurus. Nil habet fponfa in corpore cultus uet o namenti, quod non cogatur foceris redimere, Diuortium apud illas lCiUBt
ferfuntimprobimorcs.uelinfcECUhditas: cognofcit de iftis rbusiadexU j-.foruarIntet feruos emptos etiam matrimonium permutt fed genni ex i!:s,ucm*fiunt. Dep eregitutione illorum. eorum lingua Hagfllar appellati, loca ab ipfis fanera habi. inuifunf, uf delicetMecham, ut noftri Hierofolymam(ibi ai untMe ta PEregrini, hemmetum obrjfl) fed non minus quxftus gratia quam religionis & de* uotionis. Ibi uifo calciamento Tfaroch uoeato, quod inauratum folum> r modo teftudine rempli pendet,coemptis fubtilrfsimis telis, Chumas icdi<fiis,inpatriamregrediuntur magno cum lucro.Et cum redierint, altj i c 'i ueflant deuotionis gratia aquam in urribus plateatim, id^ obutjs fitienti' t b usgratis offerunt: alij rem fuam agunt. DeeeemojynKeorKm. cond T "TAbentxenodochia Imarct appellata, ex teftamento Regum JJ_ ta,ubi datur ctbus pauperibus atqueperegrinis, fed alibi alius. Sunt ] qui dant orizum Pirincftstforbadicftum cum carnibus: alibiBoghdaias, G qui fit ex tritico. proobfonio additur panis fatis magnus. potus quem pie concebent,eftaqua. Ctermpefnocrandiibiautdormiendilocusnulli d ditur fed liabent alium locumperneândi publicumCharuatttue, ubi 10 gratisrecipiuntur hofpitio nonhabenttamenledos, fed in foeno uel ttx t mine fub tedo dotmiunt. D uittimisorum. r etiam uiefrimas, fed plerunqj uotiuas Chorbantam Turci'ca TMmolant lqurri Arabica linguis uocatas.inmorbo enimaut periculo ouem uel J bouemprocuiufq) opulentia in certis locis fe facrificaturos promictunr. i uotideindeuidima non comburitur inholocauftum,ucludsismos eft; (< madtato animali, curis caput pedes, SCquarta pars carnis facerdot fed teras reli' r prebetur: altera deinde pars datur pauperibus,tertia uicinis. Cce oc 0cquiasipfi uit'iirhatores fibi &comitibus parant ad uefeendum. ne te E nentur uoto, fi morbo uel periculo erepti non Omnia enitn iHo* fuerint. r rum condirionalia funt, dabo fi dederis. Simile tia apud Graecos 8C i ArmcniosjSv.' esteras nationes Afiaticas Chriftiinx religionis, cultus ob' i feruatur. DeItgts& tejiae ntis. < quis ex Muslumanis moriens teftamentum Cdndereconftituit, talia l ferme legata fiunt,adhibitis amicisiruicinis, ut auf riuos deducereex Si I. longinquispartibus antealiquod hofpitale,autccmplum,fiue in locum a aridum, qui frquenta turab horninibusHairitf,ide{ipietatis gratia 6 ( 1 *.( GfianitQ,id efr pro anima. Alrj captiuos & emptitios feruos legant libefi faciendos. Mulierculaeenim ros (ut hoc genus prx c^teris fuperft itiofum tft) leganr pecuniam militibus, pro certacaedeChriftianorum id purant niagnoadfal'jtemfuaripfarum anima1prodefl. Rcges ertempla.hopitaluêxtruenda conftitunt, ialrj fi qui funt potentes, Df ctntmonkdefunSiorum. T'Bi q/s tnoritur ex Muslumanlaris mafculus,tunc mafculi funus cuV rant fi fmina fmin. Abluunt cadauer, ac nitidfsimis lineis iiduunc.pofteaefTerunt extra urbemin locum liqueminephasenim eft intcmpUsrepelirc.Proceduntc^rforarrjcmcndlisrrionachi illorum. fucfequuntu
fubfequuntur facerdotes cantillantes interim, donec adfepultura locnnt perueniant. Qu'd Gpauperfuerit ille defun<flus,pro laboribus rcligiofb. rutnplateaumcolleac pecunix folentillis offerri, Dradificiofefukhri'Tul* brdiEio. /1 Onditorio fuperardificatur(utputa regio) tcmplum ipfi enfin reges pauperum inftaral taris in eamalti, V^/in urbes fepeliuntur diuitumSC tudinem, ut beftiaeinfultare, autlocum confpurcar non queant. Sxpius e cum luclu tedeunt,S>C inferias ciborum monutnto fuperpofiro, panes, carnes, ca(um,oua,lac, nouendialis ccena, more ethnkorutn pro anima i, defundeuoraturpauperibus,autauibuscli,etformicis.Dictenini( Deo, offerri elecmofyn tam brutis egentibus qumho arque gratum e(Te tninibus,cum ob amorem Dei oiFertur.Multos uidi,qui auiculas reclufas, data pecunia ualoris auicular,euolare iuflerint: alios panem pifcibus influ tnen proijcereamore Dei dicentcs fe pro tali pietate erga egentes merce. demamplifsimam Deoconfecuturos.
DE
MILITIA
CAPVT. II. i HAbent omnes unum Regem.quiillor uocabul Huncher othman* fahi tfultan tfuleiman, modernus ita appellaturab eis Id cft, lardan Imperator ex Othmannis SahiPrinceps Solomon, qui nunc habet filium primogenitum, uiginti (uel circiter) trium annorum Murftafe uoeatum, exccllentcm fuos anteceffores tyrnide.atq; rudelitate, faspeinGdiantera patri, util quomodo poffet illumoccidere, ob lihidinem dominrj. Habet tex fub feduos duces fiue SatrapasTfarngiach begler uocatosûropi" & AOaticum, quibus fubfiint praefidesminores Timargilar didi, quorum impertjs parent milites ordinarij: qui fi ce(Tant,dumad expeditionem euo cantur,fu(pendio pnas luunt.Baffalar quiinterpretantur capita,p!u- 31 J( Sulihtarlar res funt:ij propter confiliurn femper Regem comitantur. quo qui funt ftipatores corporis illius, femper poft tergum eius fuccedere iplent una cum Capugtfibegler, id eft cubicularijs lazigtObegler, id eft cancellarfjs Eminler, id eft tributi exacfloribus uidelicet puerotum,81 pecuniarurn.-Tfpahalar, id efileuis armatur militibus, e9uefiri. bus:multis Vlachlaris,ideftnuncijs:&alijs huiufmodicontinueaulam (equentibus. De conditioncproccrum. cxSatrapfs pofsidet prouinciam autciuitatem aliquSire lia1NVIlus reditario, 4' quam poftobitumliberis uel fuis fucceftbribuspolctrcî linquere fine confenfu fui rgis.Sed fi aliquis Ducum, uel Principum cet' conditione. Initurrataspofrefsionescupithabere,idilliconcediturhac tio precrj, 8C redditum illarum poilfsionS. Cognofcit &Turca,quotmiW tes ali annuo illo cenfu pofsint, tune Satrapa ille cogitur habere illumnu> merutn militum femper promptum, ad omnia imperata,alioqui capite plecfiitur:nihileumbeHiomitatupoteft excuse, qum (ola aduer, faualetudo.EtuquandoTurcac placuerit eum priuare tali bnficie, n eius eft libertate: fi autem non deponitur,fuum eft ufque ad mortem. Poft obitum, quod fifucceflbres defuncli paclum obferuareuoluerint admit' tuntur
tuntur fui fecusjaltjs prouidetur. Si aliquando aliquis iftoram proccrum cum rege loquitur, ocuts humi defigit, non audens illius uulrum contueri. T>econditioneCb*^jltriorur)i. TVT Ilites Ghazlar uocati, ftrennui & t'uremilitari miro modo exrriJ.Vxtatl'j ûi-in primocongreiu lanceasfranguntcum aduerfari|sfuis, nulla proffas annatura,pfa;tefquamc!ypeo,ha<ta, frameautentes more no ftratum,ut putaioricx,galex:fed fratfis haftas euaginata frame, clypeo 14 defendentes,uiriliter pugnant, femper capiti, manui aduerfariorum infe tg fi 40idintes, adtfrfarios totis uiribus extinguere nitentes. Puncflura autem fed ignominix duccrctur. Hi .9 gladtj,hoftemyUel cqoumferire,non laudi falutctnin protecflioneFortunaeDcacipforum lingua d omnem uim C hbcntcs; cuius apud omnes prouerbi iftud l' Naiip, flueCtfutara di'cfa, '(1 celebratifsimum CI ft Iaiilan gl'Jribafsina, quod poteft intei-pretart [in ta g gatthaJIa(ilanyidcn:,fcriptara:Gelu!f?id cft,ucAiet:Bafsina, id cft, Ci capiti: quafldurrent, quicquiddie nariutttis uniufcuiufu/s Fortuna Da c: capitiinktipt, id cuitaic impofsbiie erit,etiam flatitaueris in arce inex* p pugnabili, Houm erumgefta carminin hiftorijs defcripta, ab omnibus fi recitantWjUt&cterieademaudacia (honoris &Iaudis ftudio exciti)for D *d b dtt ^'nttepfdhftemaggredintiir. Cterm pro qualibet uicfloriata Ir lium^llipendia daplicantur,itaquodomnes prxdi cqueftrcs debent r regwnfequi,inftruirh hs armis, lane^frameajfagittis.daua frrea: zlq ha b accipintftipnd(in,;tam tempre ptfntclypesial^ rin; femper ci cis,qambllit "' ''' Ti(orclinefeditHm>. i utuhT)Rtmusordo pedttum eftSoIa.chI3~um,d eft, J turarcU,;{gttis,frameis, diieruntpikis lanicferis. Secundus ordo ;J ;el eft Ihitfei'orvtmj jli etiam habent arma fimilia Tfolachlarum, pro arcu rai m men Se fagittis arcabufo utuntur, &una fecuri Taies omnes cojlecfi 5Chriftianisibifdgentibusfubtribuco,utarrepticircuncjfi,in loco Tfaraf 50C $86 iducati conta Chriftianos pugnantftrenuifsim Chabent fatis 3 xiguaftipendi uicftui ufdelcet alius quatuor,alius qincpuclfex numm mos Ahtfe uocatos, qui fexaginta coronatumchfciunt: & hi fub poen: nauitaenon poffunt equitare,niQ aegrotent. Reperiuntur etiam exfilqs T Turcarum fadlilnicferi qumplurimi. Terttus ordo peditum Azaphlairu rum eft,quoramfint'to bello finitur C (tipendium & funt omnes filtj Tur ca (arum,Tals utuhtitr longiori liafta, framea. pileos habent rubros, ul aU te terius colorisexpnno, cum quatuor angulis corniculatis, Tachia diflis. & difFerunr Ienrceris &L Solachlaris ueftitu atque armatura taies pcrftv ii diunt hoftiumquosn bello.Deinde aliud genus peditum ex Yualachia 4 di fttfiae Grxcorm Voinichlar uocati. hi nihil habent ftipendtj Turca, j qum qodimnunesfunt tributi folutione decimis. Tles tenentur lbfqus regsTurcar propres fumptibus alendo, curamcp illorum gerendojduceretemporebelli.. _n tieentbr^sKegsTwrcmm. fj* Vrri GonfraKinopoIm rlihquehs Turcarumrex ad bellum pro. cum hodie ~fici~trur; dub ufu,rpanstntoria V^ficiSftr, dubufurpans tentoria;-cognomento Satorlar, cum hodic cognomento Îteram pr'e'WênicIfturj alterum ad proximam manfonem figitur/c 'W'piftero dii'ecipiaturv Maghituo tabrnaculi tanta eft, ut procul uirentibua
irifentibus urbs uideatur in proximo caftrametantur Principe Si ambj. unt Regis fui tabernac.ulum: defndcEqutes,quiuclilinguli,uel terni ttn, torium habent Etiampedites habent propria tabcrnacula: id enimex di. fciplina habent, ne quisfub dio cuber. Ituro exercicui ftratores uiamfaci. untjliinc inde collocantes aceruos Iapidum,uel ftrues ligriorum.adndici. um uix,ade ut ne in tenebris quidem facile erretur. Mouent fe mdia no de, 8Cufqj meridiem fequentis diei in agmne font. Inter equitandum rex in medio duorum Baflalarum cumillo colloquentes incedunt, quos prav t ceduntalquotIcnit(rorumordinismilitcs,inequiSferentescanddasat dentes:% hoc fit tempore noclis obfcuro. Deinde Tfaular, id eft,apita, r nei, dauas habentes fertcas,undicg cufpjdatasêlluntfeomines confpe, du Regis^diacfhim.uel curfum(agitt*,ibi Sulihtarlarum,ideft,ftipato- i rum copia, inter quos currus cinaedispleni,in ufumTura, 8Cprocerum. ) Subfequtur,Si praeceduntiamditSi Ducescummaximo milite3equitum &peditum,&:diuerfaecond<tionishominum: alij habentesftipenda.ahj quatftus gratia Sflucri, mafculitantum,nullas fecum ducentes mulictes. DfHi~Hr4J!p:t'M~ 0 *|X Eindefequitur multitudo cameloxum mulorunisequorum (Qter< folent C dum elephantes,eorum lingua Phildidos, deduccre) por>i tantes uidlualia, tentoria,S Rmiliamiliti neceflatia. Et ubi fgitur tentoti.. um Turcx, ibi iam fingula fuo ordine tanquam in urbe parare debeat. Ibii locus rartorum.piftorumjmacellatorumalrj parant eputas carniumomnium generum: qui fi non potuertnt bab.cK carnes recentes,tiincexponvinte a ea qux ab nimalibusuehuntur, uidelicet panesbis cocios, cames ficcas, Paltarniadi<Sas,cafeum,laccoagulatum. Sunt etiam padentifsimifamis, t ficis,frigoris. Rar hofpitantur in urbibus, (d in agris fub tentottjs, cira fneta SiTnuos,maiorem gerentes curam animalium qutn fui ipforum, > 1 paruo bds uili cibo contenti, uidelicet diclo lade coagulato aqua tem perato,K immiib pane uelrecentiuelbis codo, ferui, pariterqjdomini. Ibi filenrium tempore no dis tnagnum, ut captiuos fugientes negligant, 't l I ne clamor excitetur, ob pnam iniuntSam fed cum uadunt cubitutn, & cum furgutit abire, omnes alta uoee clamant hxcuerba, ter repetentes, AI lah allah allahu, id eft, O Deus. in exercenda beJlo. ~DeM'totexercenitimlelh> TT* Antafeueritas difcipling nt in bello,ut nemo militum auGtali'quid inX iuftrapere,alioquin fine mifericordiapuniretunhabentur enim in> ter eos ordinal cufto des, (luedefenfores earum rerum,qux in uia occur* runt militi, ut pueros odo uel decem annorum portantes uenales panes, fimilia. Tenenturquoqjdefenderedi<fiprscfefl<i oua,fru(fus, auenam, C 4 fcottos frucfuumcircauamftos,utnecipGaudeantunu(npom,uelhU' tufmodt fimile finelicentia pofsidentis carpere, alioquin a taies capite luerent Cum eflemiin exercitu Turcae expeditione contra Pcrin p nam miniftro decollari, quod folutus equus fas, uidi Tfpahiam un c equo fiC arua cuiufdam ingreffus fuerat. DefejlocelehrmdpoVmojwm "tyrei. renunciatum tuerit -de uidoria,in omnemlattitiam fefe effui' Vm V^/duntciuitates Noifhi autemfub primam facem, aufpicantur ttiunv phalcm iftam feftiuitat^funalia.cerex tedat,faceSjUbiqjdiponuntur.flr^ gulif, aulacis ueftibus holofencis des uelantur, &uia qua tntraturus Impertot
jmperator Turcarum. Triumphum autetn uerum reportt Conftantina> polim,ubi continurefidet, fi non agit bellum in aliquas regiones. Legi bustamen tenetur tribus annis clapus ipfemetfufeipere expeditionm in regiones Ohriftianorum, pro amplificatione regni, uel defenfione. Deuenttioneeorum. X T Vlla natio fub fole tantumgaudet uenatione, quantum Turcica. PeJ_^ netrantenim tnfequendoferas loca afpera&montuofa in equis, cafuepientes diuerfa animalia:c fianimal extinum canibus ffTocatutn ru. rit;illonon uefeuntur ne ipfi,fed nec Chriftiani inhabitantes illas regio. i ncs.Etfioccidunt fuemfylueftremântilIumChriftranis ill arum ne regio, nu num, quiaMusIumanis prohibitum eft uefciporcorum tarmbus. DE OPERARIIS
4GB.1CO1IS,,
ET
III. L C A P V T /tX PPIDANI per feruos eorum agros colunt, detim dependunt fuo V_/ imperatori.pifices uer artibus mechanicis fefuftint. Qui ocium co colunt,fame contabefeunt. Mercaturam quoq; flxennu exercent. Afiam *minorem, quamnunc Natoliam uoeant, Arabiam, Aegyptum to m peragrant, ac adVeneiosfefedeferunt.BalneainfingulisciuitatibushabcntjUbiTolen^ ni more,bis, uel terfelauant. Si redduneurinam, mutonem lauant. Si uen tn tremfoluunt, podicem abluunt: idem fit mulieribus,quosfequunturfer ui ui,uasaqua plnumgeftantes mafeulummaiculus, 5^fminatn ancillia. Ei Eccutn exeuntlauatum, mulieres ungunt fe quodam genere unguentr, 4' quod poft mediam horam pilos caderefacit: uiri !pfimetradunt mutones, m necquouis modofinuntcrefcerepilos,fedGngulis menfibus bis uel ter ita fa faciunt, tam mafeuliqum fminx Cmaxim cum templa frquentant, al alioquin ignibus (utuiolatores facri loci) traderentur. Habentet/ diuerfc ! fosartifices, ut irtores, futores, auri, argentr,8 omnis generis mctalli fabi bros, fimiliter carpentariosîdores, lapicidas,fed n tam ( ubtilisSC prxft ftantisingemj, ut iniiiis partib us nofiris. ' Deiuftitiaupud dues. TVdicem omnes habent eundem,tam Chriftiani,qum Turcx ex Mu JLlumanis.tamenunum elecftum qui ex aequo omnibus ius miniftrare te] n netur. Si quis occidit, ipfe quoqj mortem fubire deber. Si quis furatur,aut u uiolenterrapiat, fufpenditur: utcontigitlenitzerocuidam, qui muliercu^ h la;cuiufd portantis in forum uenale lac ebiberat, non foluendo precium, ci cumaccufatus coramiudicc negaret fa<flum,pedibus furfum fufpenfus, C chordaqjprmediumligatus,lacftatimeuomuit,atq3ilieoiudicioftrangti 4t I; 4latus.Hocmeprae(nteinDamafcocontigtt,cumexArmeniaHierofoly^ n mamprqficifcerer.Si aliquis adultcrium cbmmiierit,mafculusin carcerem cieus, poftaliquot menfespecuniaiedimitur: & mulier uidelicet aduf' ierata,fuper afitiam uica tim 8C plateatim d ucitur, flagris cxditur denuda. (a, dClapidaturuiicera bouisin collo geftndo. - ; ..'?:. Dtgriculiurti' Am Chriftianijqum MusIumani,agros,uineas,Sr pafcua colunt.ha' X> bentesfrumentum fimile noftrafumrcgionum, tritici,mi!rj,ordei,afabarum, 8C omnium HEUatjfiliginis, generum Iegumina: infuper oryfa in -* rrr abun*
abindtiaJini^maU'cotonci.plusqumhxregioncs.Vinetaquoûrrsfe fenspo(sidec,fru(flu eiusuari*utentes. Chriftiani uinum conficiunt,x 'in c* met corum lingua Pechmez uocatum. uuas pafls quafdamita me recentes appareant.hasVzumTurfi dicanturutfemper&uifu&guftu uocant. De fruclibus in magnacopia habent. Ibi peponum,melonum, eu cumerum, fuo temporehorci &agrirepleti. lbi nuces, poma, pyra, poma granata, nuces, caftanex, ncus, rafa, poma narranca, & aliaidgenus ai. li precio,fcd no in omni regno. Sunt eti Ioca ut pafsim in Cappadoda & Armenia minori, ubi nihil hor C propter ualid frigus ) poiunt habere. 1 i Dedtttrrfiutcatiimiliim. s T "TAbent opilionesTfobanlar appellatos,hi femper infolitudinede )r X~lgunt3et ad pabulum fingulis fer menfibus fedes mutant,nulas pror fus domos, uel poflefsiones praeter tentoria, & greges armentorum poCsi. identes: fed pafeunt camelos, mulos,equos,boues, oues, QC hoedos con& il ciunt cafeum, bucyrum: tondunt lanam indefaciunt penulas Chepenech h appellatas, tapetia:eauendunt, &indeemuntfrumenturn,adui(f:umfua: a: famuix. Omnes praedicti dpendue dcimas regi Turcarum, de omnibus is quolibet anno creatis animal b us.InfuperChriftiani fub tributo uiuentes, s coguncurdaretributum, uidelicet de quolibet mafeulo unumcoronat:: Si quod eftcrudelifsimum, iamfilios omnes uxores nhabentes, uiak Vr ripiunt,{ngulis quinq annis perluftrantcs domos eorum. De teiifictp iemorm* IN xdibus non multa magnificenti,plerf qj latericio opere confiant, du tt a JLplici ex materia.funt enimlateres,alfj fornacibus,al4 foieexcodi. Tctfta cuneacim count quemadmodum hic, QC in totaEuropa fed in Nahoc iC toliatecla plana funtin modum tabulati, fine ullofaliigio,fiphones, OC canales aqux pluuiam demittunt,qux adillos per cylindrum deuoluitur. Df ueftimennseorum. t {~\ VItus fllis ex materia lanac,lini, ferici, fatis magnificus,uefte Chat 18 Si* V^/tan uocata,utuntur,ftn<fla,laciniofa, Sfufq; ad talos prolixa. brachas i nolhas deteftantur,utnimium pudenda exprimentes. Indufia Chumlech I 1 dida,fudario!auiolaceo colore tingunt.caputillis aggetla pepli in turrim aedificatur.cZinpyramidemtUbinatur,6dtalispileusTulbentfiue Cfalmaeorum lingua uocatur.Mulieres diuitum uelatafacieincedunt,nurv y quam alienis uiris uultum aperiunt, nunquam forum frequentant. Calcia. menta Babucs uel Cfisme di<fa,tamuirorum quam mulierum, infolo fup ) padum habentjUt diutius illis uti poCent. T>ecibaijsdlorum. & ipfi quoq; non pefsimo pane Echmech di<flo,nigro 8CalTuntur bo, quemadmodum SCnoftrates fedilli fpargunt quoddam genus i4 4 (eminis Su(fam uocata,fuper recentem,poftea coquitur quod tribuit ma gnamfuauitatem manducantibus. quo nufquam utuntur noftri, pratter in du Nifapmania2 pafsim in quibufdam locis, uidelicet in regno Granaten. cV ca Ciuillam. In eduljs illis multiplex ars, & uaria conditura abus uero maxim e folennis eft, puis ex oryla ita addenfata ut partes inde manibus decerpantur. Pifcium mira abftinentia. Carnibus omnibus utuntur, pratterporcinis.Nullae ibi tabernx hofpitrjs delignatar,aut publica diuerforia, quemadmodum apud noftrates tamen in plateisdiuafa uenduntur alia eibaria, SC huiufmodiad uidum neceflaria, DepoW
I Dfpomiliorijm;' potus: Primus ex fuccaro,ab illis Scher uocato,aut mellc rp*Riplexillis J_ diluto aqua.Tferbth appellatur is potus. Secundus ex uuis pafsis.deHadlis acinis in aquadccodis additur deindc aquarofacea &aliquantu lumuen mellis. 8Chic potus Hoflph uocatur, dCuenditur ubiqj locorum inTurcia:eftenim dulcis &inflat uentr. Tertius fit exillo defruto Pechtnezappellato, quod ex muito facftum fpeciem mellis prx fe fertguftu de datur feruis ad bibendum. uifu. diluitur enitnaqua &C Demodafedendity4 comedendi. ftreas Hactfer uocatas deinde *(^yi'nfterhunttapetia,autpuluinaria. /iVrnmanducandurneft,fubrjriuru Alq innuda humodifcbunt.men fi (atllorum Tfophr diifia,excoriofo,&:cxplicatur, &contrahicur,utmar fi fupium.Non afsident noftrorum more, nec difcumbunt ueterum ritu, ut c cubicbinnitantur:fed decufltim, pedibus inter fe complicatis more farto t rum.antequdm cibum fumant,oratio pracmimtur. Raptim comedunt, QC Et a magno filentio, intrim omnes uxores in abdito tencnt:ferui uer poft d duodecitnurn annum,non perrnittuntur domum (ubirr.u'.icrcs fur.t) in> annum pueri ingredientes 8i egredientes grcdfed infra duodecimum d S deferuntmaioribus neceffaria,qui in aliadomo fegregati procul habitant. tCaptiu uer non habentlicentiamegrediendi foras,nifl cum mulieribus 1C 1 Turcarumcumutaduntn balnealauatum,uel alio extra urbem rccreatioi n niscaufain hottos Siuineas ( quodfaepefaccrefolent) fed fmperin dofa 1\' mibus latitantes bperantur. necpermittitur illis cum captiuis feruis cuer fa fari.Dfj boni, quis pofet explicare aut defcribere atrlidiones lcalarnita' tl tes captiuorum,& fub tributo Turcarum habitantium Chriftianorum:aut l quispoflet enarrare crudlitatemjfturpifsimos abufus,tam in rebus fecu la laribus quimmfideiMebemmeticac cwremonfjs prout legentesintellextft ftisde tonone & munditia eorum, tn qua fola fperantes falutem fuaeipCo. n rumanimaeexifiimancfe confequuturos, cum intus repleti omni fpurcitia ) 16 feelerum, Mehemmeto exco duce, Deum irritant immortalcm.Mul ta alia ex inftitutione Mehemmed debent fbiclifsim obferuare, quac ftudiofe omittenda duxi, ne minutifsima quxcp perfequens, garrulitatc Homachum leclori moucam. ? I N I S. tt i Chriftophori
RI CHER II GALLI, HRSTOPHQRT THOR1GNEI RE l CV'i C V LARj. SEN.OSIS,' gq,infuumeprigmeiurcarumTOihomamfuccejJcTUtniyeius imperiocommenttrMmPr<tfiitio,*drtncifattn.. Gallorumregtm Cbti' ftitniji. Jlp?i21|S3| ereO R, Clmftianifs. Rex,neqoi's me tcmcr FechTe o IB3lfi53il 'ft'metqud nonmod ribi amplilsimo muic!tifsimocp i IISk^H prindpi, uerumeHamcloqucnnfsimo&hiftorarurofall^ft^H entifsimoRegi,noftram de Turcarum rbus hiftoriara fi"1 quafi confecrare, Quamobrem,quibus rbus aufus tfeaS^Pvi^^SI adduus id fecerim, paucis cxplicabo. V id<bani ufque| adco teardereamorefcierMiarum, ut nondo<fifsimos folm qups habesi apudccmulcos: Icd etiam tenuiier crudicos, in quibus nomen proHttot t mum.bencuolennaamplecerre.Coguabamapudrpcquprfmiacon-. ftiruiOTesprofefforibus artium bonarum,&in quos bonorumgJ-adus estu proba(Ies. Animorcpetebattij lilTesros, quorum uirrutem &do(flrinam teaurbore,exarfifiefludialiterar,opprefiam fuilTc inGalliabaibariem, l prodrjde qui linguam Latinam, qui GrFcam, qui Hebrai'cam,quj p.oaas, 21 hiftoricos, ora tores, philofophos publie interprecarentur.Extuifle^ti'aqi qui (criptis hbris politiohbus augerent corum numerutn, qui nome funni 1 immortalitarc donalient. Animaduertcb ccrtarim omncisaliquidorlcrretibi fcripti neminemeflecam hum(lem,qui non fe tue huvr an tau com-t tntceret nullum opus effe tam paruum & tenue, quod non aliquid fpctaretapudtelori. Putauiigiturtnihie(Tefaciundum,ne folas ingrarusuide^ rer,6êomagtsquod/nnumerumCubiculariorumtuorunimereccpiTes. Itaq^priminasquafi frugum mcarumobtuli tibi: maiusaliquid allaiurus, 1 [nliilfc. Scminamihi collcgiex iquidagcllusmcusmclius&ptarfrantius louiojAndrea CambiEgnario,Blondo,Planna,R.icio,Gaguino,Paulo nio, alrjscj5mul11s.fi noneloquentiarprimae,niaximctamrnrideirfiip(r[bus: ut quae (pat fa elntacdifsipata, in un umloc mit tere ut ur,qupro> pius uidcri polent Parum quidem cultus eft hic ager,fed rerum frquent 11 t tiacopiorus.PiimmquafitorigoTurcaruni:deindcquasoccupaufrint fedes: poftea Ofhorrsani &'pofteriorumimperitnurcKadSoleiman prg fentembreuiterdilundeqjnarro.QuicquideftJiocfummittoiudicioruo. Tum iirnium nonn'hileHe exiftimabo, quumincelhgamabs te omiiin 1 repudiatum non fuiffe. T V R C "A RVM ORIGINE ET NO MI 4. 4' ne, qumutrifcriptom opinentur. ijFjg^yr-p^^ 1 tradenda Turcarum origine nobili inter fcriptores N w'Jra SBT"5* di'fsidi'o laboratr. OrtamTeucris eamgenre plarriq B'îf docent.nonabiCBiua ratione. 1 urcatenimetti uniuer BQ^l ârn propein Afiam&Grafciamfunter7ufi,tamenhodi S)/r'i ravf3g#fcrno die eam praECipueAfiac minons parte colt,quam tf-jjj ^fcfe tiî olimtenuereTeucriflc'ubiquondamTroiaillaGreco fe2- P"jh' rum uiribus euerfa, opum ui militior^ claruit. Eft^ quod iMospr%teremouca[,proximarciliceiquKdamnominum utnula; genlis DEE
gentis affi'nitas.Turcos nempe fiue Turcas pro Tcucfis & Turciam prd Teucria diclam fuiffe putant. Potens quidem argumentum fed tamen leuehfs qui Arabas, Sarace* nos&Turcas,unam elTenationem uolunthuiufmodiqjnomen Grxcis inditum fuiffetum,cum fadioTurcicaprimm innotuit. Grxcos nimir, cumnouumhoc religiofor hominum genus ludibrio haberenf, dccpfua nota uulgo cmendarent: ridicule ipfos t{ SiwfixsV quod tempore cor. r uptum& ncifum Sjxy{pepcrit.Vontcmplatorcs,atcp ade in clum raY ptos aiunt nuneupaUe:ahrepta binc nominis occa{tone,qu6d Mahummee i d des,fe<ftatoresqj eius,diuino Ce e fpiricu efflatos, oracula quocp eiefuas nu> gasiatSitarent. hi Appofitc 5C fatis ad rem: fed Si.non minus ab eis qum ab illis diflert tiunt ipfi TurcaE.Quoru aliqui gentis fax ftrenuitate partam effic t hanc appellationem gloriantur,fefe^ initi ob merita Sugmis,ftrenuos ac bello po F tcfttes: annorumdeindelaplii Sanr faiflinuncupatos. i Altj (cflariumfuum ucruccem Mahumedem in propaganda tua docqri n na res hipraomnem uim bumanam,im fupra egem naturaegefljfTe fabu* I; lantar. Quarumcaufaregioomnis, in quamMahummedea luesptimm il irrepfit, principi Stsyix,opus feruatoris, populus Swôi deinde 3af<e le,F SufKci, tsi0At4tpj{s^"aAB4-j(/,cpcre. je dC dici K ARTIFICIALES MA G I.S C5:VA*H VERAS Turca' oriundi, ef fehas piniones, o quodq;reue,ra Scythis gmomeneonanuetus. 1 TEr ptofecfo fimile aliquid habent ha: de Turcarum origine & nomf T V neopioiones:fcdtnihiremaltius intuenii commenticrae magisin^ u uentaecguidentyr, qumuerar. Quar i minori digna: elfe fide, qum fic c corum mens, qui annales fequuti,memon'aecj} prodita monumenta, Scy tl this on'undos factt cos populos, qui feris & incultis eriam'num moribus Afiam minor tenent:&feos in primis,qui Turc* uulgoappellati.Otho^ i tmanorum legibus parent. Quos quidem Gelonis S>CThuiFagetis prox i n t n mos, principio eam Scythtac regionem occupaffe ferunt, qux Oceano feP ptcnrrionali expofita, in hyperboreos montes incumbit. Hiiiorix mundi fcriptor Mla, c uicinos Tanai populos recenfet,Tur c carum natale folnomenqs cmemorat. Ripas eius Sauromata:(inquit) a &ripfs hxrentia pofsident: una gens, aliqllot populi, &aliquot nomina. P PrimiMxotitiywcuxtttaZijllJm, rgna Amazonum. Foecundospabulo, ai adalia fteriks nudosep campos tenent Budini. Geloni urbem ligneam ha b T bitant, luxt ThuflTagetac urceep uaftas fyluas occupant, alunturcji ue. n nando. Tum ctinuis rupibus lat afpcra & deferta regio, ad Arimph jos +ufffi permitdtur. fu u 'f' Plinius quoq?gentesi,quaecirca palud Maeotida fufa;funt cnumerans, g feript Mel de Turcis quaGconflrmaturus ait: Dei'n Tanaim affine gemi no orcinfluentincolunt Sarmatac, Medorfi (ut ferunt) foboles, 5Cipfi in multa gencradiuifi. Primo Sauromatg j*wii8xfcclxuSUci, ndeAmazonum u cnubia.DeinEuazf,Cottf,Cicimeni,Mnniani,Coftobocci,Choatrf, ZigaeândarAThuflagetaE^Turcacufqjadfolitudinesfaltuorisconuallibus afperas: ultra quos Arimphxi, quiad Riphatos pertinent montes. Ptolemus in Aflatiprum Sarmatarum defcriptione,mentionem facit inTfcoram,quos docli eandem efl cum Turcis nationcm cfjciunt. Et trr 3 rrr j terCau-
ter Caueafam montem (inquit) & Ceratinios Turci ac Didurf. Carcerm,mores ipfiattp a<ftioomnisTurcarum, corporis ornatus.mo dus equitandi, armorum&pugne,IinguacV diale<fti,omnino Scythica funt. Quapoteniiafunt argumenta fatis ad perfuadendum,Turcas haud dubi effee Scythia oriundos. Adde quod eorum prima eruptio in Pontum 8CCappadociam fuiffe fa &alegitur. E' quibus locis ferpferefendra de populo in populii, in Afiam ulqj minorem, ubi in hodiernum diem manfere. Cum ergo tam uenerandae antiquitatis authoritatiscp uiri in tjs quae de lo tu ipfo nomine defituorbisfcriptareItquere,TurcasinScythis,eoscjshoc lignent cum porr cultus populo utriq3,uox,geftiis,incelTus> ingenium, fint haud abf<pratione fubfcripfipotius eorumfcntcndifciplina cadem tiac, quigentes qux fub Othomanorum imperio Turcae dicuntur, Scy. thia deduant,nomenp ipfi comitem faciuntorigini qum aliorum libidi ni, quiTurcasTeucrorum prolem,qui Arabas Saracenos fecere:aut in cxcutienda prima Turcici nominis inftitutione,& co ipfo pro atbitrio torferunt: quafi atio fuifnt olii" Turcae ufi, formando, fupra modum Ce nuperq; ob eas,quas ipfi commentantur,caufas Twctcum fuifltillis impofitumnomen. l f C> SCTTH1AE TVRCAE Q.VA PARTE olimhabitarunt. Quanquamtamenadhucinterillos qui ex ueterum (criptis'coniedu' ramfaciunt, aliqua cft contentio dclocorubi praefertimhabitarunt olim Turcx in Scythia. Sunt enimqui eos in Europaca.funt qui in AfiasSarma. tia collocant.Sed Egnatius Baptifta diffenOonemcompom'tin hune modum: Turcx partim Cafpio mari proximi qui Afiam Orientemcg uafta runt, Caucafiêteres incolat, quaparte ad Arflonuergit:partim inter Scythicas gentes relati, cVVnnicifanguinis3quipofte Vngaridicli funt, exiftimati. S CL.VO TEMPORE, Q.VBVS DE CAVSIS, j, & qua parte nataliolo xierunt, f e regionis fuo qtoscfc pnmimpofulosinMfne. | 'Vrcarum nomine Si origine defcriptis,confentaneum uidetur expo* JL nere quo-tem pore,quas ob caufas qua regionis parte fuo natali fo. to exierunt: quos;denitj populos primm inuafere, in quomagna quocp cftinter fer/ptores contentio, TradidereBlondus Flauius fcV Platina, falutis nofirar anno feptingen teOmo quinquagefimo quinto, Pipino in Francia rgnante, fuis eos pri* tnum finibus ad nouas fedes quawendas,rerum omnium domicogente penuria difcefsifTe: ruptisq} montium dauiiris,in Afiamperueniffe expe- 46 ditos at Alanos initio, poft Colchos cVArmenios, dein Afi minoris populos,Perfas tandem acSaracenos inuafiffe. Otho Frifingfis egeftatcquoqj domeftica egreffos,fed portis Cafprjs, Auaros^ eueftigi tentafle ac fubiugaffe meminit. Ckl?dr-ennl ftrfuS> Martinus Segonius Nouomontanus aufam eruptioniseandem :tem pus, locum, impetus armorum diuerfos commmort. Cefsiie enim pa* tria fub annum Chriftioifingentenmumquadragcfimum quartum,por tis Caucafi emerfifl,in uicinasgentes>tqUe has intei in Armenios incurbile,ideindeAfiammmoterrioccupafl. Refert
Refert Antonius SabeHkus,fuiffe in manibus fibi quendam Nicolauni Chalcondylem.qui Turcarum res geftas ab ipfa prima fcripfcrit origine,memoriarcpprodiderit gentem hanc defe loquentemdfcerefolere. CafptjsmontJbuspulfos uicinis maioresfuos, in PerfamSCAfiammu dcfcendiffe. norem ScriptumZoaoracGrasci, hiftoriacfirriptpriSjCxopere quod de Gtxcis jtnperatoribusreliqurt exfcrtbns Egnatius Siue fgitur (ait) ueteres iiliMelarelati,fiue recens aliquod genus hominum,eorum cert qui Cafpjj '1" maris accolt fuere, tenuiftima memorantur primordia, 8Cut carte. irai i raiumgentium, plani obfcura Nam feptingentefitnum ab hinc annum, na pataHiolorelidOjinPerfidematque Afiam minorem primum impecum fa fecre. Scilixauthor Grarcus, in fermone quemde Turcis fnftituit non inflix n lixpatrij foliingenium, nonhorrorem, onrerumad uiclum neceiarivS quae egeftatem,cauf'm cg focic eruptionis fed Famam de illorum peritia miht licaripercrebuerat.Cuius impulfu (Saracenis uniuerfar quidem AU* do mi minantibus, fed fa&ionibus interfe diftraclis) Mauginetus Saracenus, PeilixCMedia; princeps, nationem hanc contra rnbraeicm, Saratenum Pi qu quoep Babylonis principem inauxihumeuocauit. 1 Exhac feriptorum contentionefacile eftiudicatu.certo none(ecm. pc pertm,necquatempeflate,necquoimpulfu,nec quibus portis folo patri trioeuperunt neque adeo quas primm gentes incurfionibus fatigauo i re. Qiianquam tamen ipfum tetnpus,caulsq eruptionis conciliare,faai flu noneft difficile. Fortafle enim nonfmel,fed annorum uicibus fortai uflecVprincipio coacfinecefsitatepatnamdcfcrucre. Addequodinnoui domicilijconquiOtione,dum ex alterorum incommodis tua compaui rai tauccommoda,longo bellorum ufuiri re militari exerciti glorarn no* mi mencêxuidorijsadepti (unt. undecVMauginetocontralmbraelhofie ftcmeuoeati. Quod uer adlimitis, quo exierunt, impetumep prirum iffid f fidematcinettcum(fiPtolerna:o credirnus) Caucafus adfeptentrinem, fo| fupraColchidemJberiarnjAlbaniarn^rnarHyrcani^nfiahcrnoii' tes afprjad Auftrunvfpedtcnt qu fieri pomit, ut emerflo ptima portis C: CaucaQ, primaitem Cafprjsfuert nifi duplici exercim ( Meum itaqpc co confiliuoieft plwrespaucioribus anteferre, incjseorum (encentiam coricte de daeopctrtere. .' DE EORVH INCREMENTO, &rbus elloptrtis. b i fuo ipfius natali folo euocata,& ufque ad noua: hafTt Vrcarum gente 1 X bitationiscomparationem edudta:reigeftaEferiespoftulat,^tdeinceps t'haementum eis ftylo profequarnur,oftendamusqjquibus artibus fadi acconflltjs, ex uagis cV erronibus, dmini poffrTbrsq} funt tt prouinctfumiqas obtinebantin Afia cum imperio,iam tum cum Othomanusre'gnuth ineos apptit atque decupautt. Exquorundamfcnptishabetureosiniti,dumruptis monriumdauftrisin Afiam penetrarnt, paircosadmodum fuiffe neque propere. aufospalm populari, fed repente inopinatis incurfionibus ac rapinis infuetis, PonturiiK Cappadociam,^ omnem uidnamdiripuifl. Goaclos tamenfubindepcriculi metu qud pauciores pluribus, extrres indige" ' " :' -> 4'. ni ' t
tifs obrjcerentur in rfugia fc montium, fyluarum ac faltuumlatebras, & Iocafuaptenaturamunita,penecpinuiaabdidi(re:tobferuatisfedulopf daefurriua:occafionibus,raptouiclitaffe. In ea uitac difficultace tantifper manOtT, dumcollechs uiribus, 8Cacie cTcripta>ex omniprartere numero deleclis qui pracelfent,auOfunt apcrto Marte faeuire atep Colchos ini, ti6,pftArmenios,dcinAfla:minoris populos gladioacigncuaftare.Re animis, barba. pentino atqjaudaci Cfnfolito incurfu firaclis Afiaticorum ros facile* niuerfam regionem in fuam ditionem redegiile.hisp rebus geu ftis ut ciuitates inuafit timor, paucis admodum annis.non Pontum modo K &Cappadociam,fed CAflarnqiioqjminorem,quarnhodieAnatoIiam i k feu Turtiam de nomirie uoeant, in poteftate fua pofuiffes SC lapfu tempolis (magis fortafl obparuitatem antmi eorum quibus cum rem habebant, obqj Gra;coruin,fub quorumiugo eranr, negltgentiarrt.qiiratnfua uel por tehtia uel induftria) Bithyni;Galatiaf,Phrygiiautriufq.Pifidiac.Caria; & Cilidaeimperiumconfequutos,. TVRCAS Hp.NAR.CHAE NVLLVK bibwfjetnteOthonumum^ Turcis geftarum feriem reliquereill/, quicos fuo natali i Anercrum X. JlôIo ad nouaeterra: conquifiticmemnece(sitatecoa(ftos exrjflepraedii ta '0 } canr. Cuiadduntadpartaretinenda nullo Imperatorc, nullo rege5nullo alio fijpremi magiftratus tituloufos fed defignatis tantummodo pro fa. ionmn prouinciarumuarietatc certis hominibus,quires,qua prudentta ualebant, adminiftrarenr, ad Othomanumufcf eum qui primus tyran nideminuaGt,integrosinanfie. Ev SCYTHIf IN AVXItIVil EVOCATOS MitKgme rforui to' Fe principe > TurCas a Saracenis principtbus e Scy. t c ALrj, quorum (cn'pta hbent thiafaiffe euoca[os,<naux<tfuttt ontra hoftes,ob eam qua Herchant ri mtlitaris peritix famain: de eorm incremento fecus multocornmen.( < M tantur. Primum enim uifitarecosfaciunt,bellafub certis railitum ducie bxtsgerendo: deinde ipfos fub aliquot principum regimen cogunt ante Oihornannum. C Ciyia uer Scili'xintr ornhs, & Egnatfus Baptifta rem hanc plen 8i apte cornplexi funt, operacprecfumferputaui feripta eorum meis inferere ut feiffieehac ratrone de fucceflu Turcico nihil qenquam lateat: T, cum nihil ultra defiderabitur, Othomani Turdcae gentis Imperatoris pri' mi'cpta pofteriormcj geftas fuo quiqs ordine difponam. res ir Scribitngo Scilixin huncmodum.Q.uum Saraeni tate dommarentur s +( in Afa,arq3interfcdifsiderent: Mauginetus Saracenus,princeps Perfidis+( & Mdiat contra Jmbraelem etiam Saracenum Babylonis principem, auxilia Turcarum accerfiuit.llltduce Mucalethe uidioria potiti, ad impe' rium Perfiac afpirate cperunt,prxfldiac^ in'Araxts pontea/Saraoens conftituta, ne Scytbaetranfiient in Perfiarn dum amouere conarentur, .8 prohibiti manu ualida, duce Trangolipice contra exercitum Maugnctis uenfunt; ac tandempotiuntur totius. PerOaf Trahgolipix Sultanus effidtunruptiscjpCaucaficlauftris,Turcosalios euoeat, icinsc^.beliurn fii' feitat. Babylonem Pifafsyrio rege fuperto in poteftatem redigit. Contra CarbalTcnArabie princ/pembellum, primum per Cuelmanumlegtum, deinde
deinde per Afnum fratris flfuminfiidter gefsijamifsis coprjs ac profls hiatcp alij huius nationis infurgentes,totam Afiamoccupa' gatis. Venim uere: atqj cumSaracenis de una lege conuenere,cum prius uti reliqui Scy ih&idolacolerent. In fequentibus deinde temporibus, diucri ex rjs du* cesac principes, diuerfa loca caepere.Soleimanus Nicaeam ufcp ad Hellefpontum 5Tarfum Ciliciaeoccupauit. Quiin prima expeditione Hiero> iblymitana expuifus nofiris cum tota familiafuir. Ducathes Damafc re gicncmcp omnem Decapoleos fubegir. Affungur Alapiam (quam nunc Alepumdicunt) olim Epiphaniam dcam. Anexianus Antiochiam cum io n 10 modicis finibus. Nam Laodiceam ufcg Syrix, CalyphasAegypti, c gente S Saracenicajpofsidebatrcgiones.Poftannosddncepscirciteroduagtntaj X' rgnante apud Hierofolymam ex nofiris Almerico,Syracinus Notandini Damafceni principis duxjfimulationcfcrendi auxili) Calyphg AegyptiOj I S qui tune noftris oppugnabatur, eum obtruncauit, Sultanumcp fe primu } egypti cftituit. Huius SalaUinusfuccelTor Hierofolymx Syri^ tegnv p nofiris expulfls in poteflacemrecepit.ProceiTu denicpremporis, Cipi; Sa racenicum nomen ex Turcis, qued inter Arabes uerlrenur, ufc^ta liodi ernumdiemacce,pere. Egnatius uero deTurcis differens;Sednec unus duxillis(ait)nec certum to nnpcii: uagi difpaja ti3,quo'ue W Ji cuicpfors affjit,latrocintes magis qum t beUigcr prouincias uaftarunr. Prima ffr'pendiaBaOlioMacedone im* tes F perante,fub Muchurnetio Saracenor principemeruere: quor praecipu c opra Babylanios Indoscgille uicerit. Sedpeperitbis uiitusiauid!,pro* i: hibuicjijadfua redire, indignati prima lcedum: inde uno atteroej pra'io '] TrgoiipicisMucaethijcorutnducisaufpicrjs fceliciteraduerfusSaracer nos gefi:o,tand egregi uinct,;Muchumetium profligat acie obtrun c cant.Ex quo res Turcica ad Trangolipic deata.Is alijs Turcis ad leaccer t iis,Cuumetiumnspo t aduerfus Arabascumpararifsimis copijsmifir., < praelioab hisuitfus, um patrono perfummcontemptexceptus Qui ChorafiniorS urbe mu }: 1:~iefiêius iracundi ueritus,ab ilio deficitjet Pafara I nfaTsitna(te. includit. Trangolipixinterc praciio genti funefttfsimo in. j Mdiat finibus eu Romanis, Afani alterius nepotis ducfhiconflixit. Quo uicio etc~fo,indignatus ille,Aleitnfratrem iter in Romanos miGt.Qui mifit.Qui uic`~o caefo^ndignatusMe,Aleimfratrem iterin et ( egregi uitflori, capto Liparite GrsECor duce,cVcsfisetiIberisRoma 1 nor foerjs retulit. Sed ci?Liparitem prim,mox iTdpna principe mif, i TarcajeddidiiTet.aec praeftarenc Romaniquod promifrt,ingen* faci I coprjsacdncfcusTrangoItpix.Ariam omnem adEuxinummare,aut tibus 1 dtinde in gente fatfionibus exortis ad Gallo uaflat,aut fubigit. Variatum ruai ufq?mcmorabil expedition, qua fratiab his fxpius, magna etiam 4 iraperijpartemuIdatifuntjdonecOchomanus^bhocSelimoûirerum 4] nuncpotitur;nonu3,ueteremgentisgloriamaitcrereaufiiseft. Exmemoratis cftat plan? qualia fuerint Turcicscnationis primordias audlus & progreiftis fub qiribus initi prfeclis,fub quibus deindeprin ad cipibus uitam coluerVufcf! Othoman. Atcg ut colligam paucis quod me* uojo fole darius eft,Turcas in primis fuis annis, popuiuin non fuilTe rnentiadmodam magni: fed uelfato,uelducum fuorum aftu 6ûigilantia, nc quod fidem propius eft,eorum cum quibus belligerabant animi par- Hitace defedu^ nec non etiam Grascorum fab quorum tutela erant,nc QC gligentia, inhodiernasopes creuifle. Hxc
Hxc equidem,nec plura de prifcis Turcis eormncpducibus.atqueifs quaeante adeptumimperiumgefferunt,literis mandata rcpcrio. lamuc nio ad Othomanum,quiprimus,paucorum negle<ftapotcntia, monarchi aminuafk. Rerum abeogeftarumfilum contexam: &gradatim in occu. deueniam. patx tyrannidis fuccefTores Q^V l OTHOMANVS S MONAR' chiam ufurptuit. OEdantqum natales eius uerfutiamc ingenrj qua ad fummumpo, ^puliregimen euecfluseft,exponam;a<fhjijs operseprecium uid eor, fi ea jeferam, quxex lazigum genere quidam,parum quidem latin,fed ta .!& men difertc prodidit,in cam fententiam. Anno feruatore noftrofupra millcfimum Si ducenteOmum,exijtin i praelium ab Auftro princeps,ciiiuulgo magnus Sultanus nomenfuit to, tumep Orientem frequenti exercitu ad mareufcpperdomuit. Is,cum regio> nem quam Obifubdiderat, amnam quidem fcundamqj effe,fed nim umlatpatentem,atCKideoconferuatudiffiicikmHidicarct: partir! eamin 1 1 feptem prouincias uoiutc. Quibusfingulis Ongulos duces praririt, uiros numero feptem, quos authores itineris,periculorum conliliorum fo> d'os, ui(Soriecomitshabuerat. Nomina eprum fuerunt,Othoman Beg, a 0 quod perinde eftac pra:fe<ftus,gubernator,dux aut dominus Othoma- t nus: Erman beg, German beg,Czarchan beg, Auding beg, Menthefle beg, & Caramanbeg. De quibus appellantur etiam'num hodie, ipfarum prouinciarum ncolse,Othomaneli, hoc eftOthomani fili}feu pofterii Ereffeli Cafamaneli. maneli, Germaneli, Czarchaneli udingeH Menth Suam quifq3prouinciam tenuit animo quieto diu. Primus omnium Otho ditionis rufines manuspacem noua imperij cupid{tate fuHu!tt. Pnmus proferre aggreffiis bella fbcrjsmouit: domitis^ proximis, cum accefsioneuirium fortio rad alios tranfiret dCproxima qusc^ uidloria inflrumen^ tumfequentis e(fct: omnes prxter Caramanum, (qui tamfnitimom, qui ad eum profugerant,ope,qum fux prouincix accelRinatura diffcilhefl- i* 8 ftebat) fubegit, ecpftatu ac poffefsionibus depulit. Iam,n fidem teflimenio huic tribuimus ( exiflimo cert ef tribuen. dam: nam qui id perhibuit,refert feMutlenbachi in Vngaria literis incum e bentem,natumannoscirci'ter{xdecim,prncipeTurcarum Amurathe bello captum, nec non 8C Turciamabducflum,ibi feruitutem duos SC in ui ginti annos feiurjff.Quo perpetuo tempore cum uerfaretur cum Turcis, rem fanhanc plendidiciffe potuit) fi (inquam)teftimonio huic fidemtri buimus, ipfos iam ob oculos eft, quauiaprrthus Othomanus imperij ma, ieftatem ufurparit.Nunc demum ad genus cius moiesq; tranfeamus. 4" 4i OTHOMANVS. Othomanus loco natus obrcuriorej^ tenuibus fortuni'sdomi: "T^Vit JP fed tamen ingenio faelici, cautushomo,diligens,ambitiofus,prxfedurasfemper S>C regna cogitans. Eius difciplina, cVconfilia, & magnat uirtutestantumexcelluerunt,ut pauculis annis, nobilioribus Turcis xquaretur: eaqjdccaufa, acreri illum,acin honorehabere inciperent tanquam paratum &facilem quarumlibet rerum adminiftrum. Per id tempus accidit, ut prouincix Afiatica; dirsidio inter fe contenderent: utp latentes in praefe&isearum ferperent inimicitiis; quas componereext fpem
fperrierat atnbientibus primas fingul/s. Hos tumultus Othomanuscum pracfenfuTet fortunae melioris principiafecit: ut qui ex ifta prouincialium, fatraparumcpdiflenfione euentum nonnifi profperum fibi promitre> fadiones alere:mod his fauere,mod illistde ret. Ergodifcordias C bilioribus femper aduerfus pottiores opitulari: fingulos fibi opera ac be> ncficentia cciliare. Quo ipfe aclu paulatim difsi'pata, fratfacpmultorum potentia,in tantam de fe exiftimationillos induxir, ut uelut fupcrioribus bnfices uufri cYobIigati,(nam fingulos afflidis rebus adiuuerat) pri. . rnos honores nulla intercefsione quafi fuo iure preripientem ferrent.Q-ua w quidem in re Fortuna curmeo tam bnigne indulgenterq; decidit, ut non 0qc: il ira muko interiedo tempore/alutis noltre anno circiter millefimo trecen. ti tefimo, Philippi Pulchri quintodecimo, unus impuni inuitis omnibus fi tummam impertj, quod ant partitum tenebant fa&iofi magiftratus, occu P parit,fcfc^fiac minonsfiue Anatolix Imperatornominare fit aggret ci Adhaccfufecpta inQgniaforis nihil lentius imprudentius'ue agens, fus. qum antea domi priuatus folebat, magn Bithyni partem (conatui eius l ~( iceiicem occaQonem ptofperosqjfuccelTusdante Chnftianoran difcotd dia) -fubegit, Syuam (quac eademcumSebafte cft)cxpugnauft 8Coppida iam a ad Euxin pofita n pauca ceptt. Affeda aetatefacoconcefsit.Philippi '10\ N Ti Opt.Max. millefimotreccntcflk Valef rgis annoprimo, S chkis n mouicefimo ocflauo c iam ipfe oo&Cuiginti annos tn imperio fuiflet. ORCHANES. T7 v s filius Orchanes pueris ea femperindole morum praeftantia ] jQ,fair, ut facilein demortui locum cundtis populi fuffragrjsfufncererur, fi fen^ Neqs omnium quifquam nouadignitateaudumtnaliquomutatum fi fit tantumcg abfuit,ut ptreinpeis degenerafle uideretur, ucillum ettai am magno uirtutum cumulo & regendi impertj ilngulari difciplina Ion' 9 g fuperaref. Cuius rei certumdocumentum cxtitit, quod hacreditarium t fplendorem non modo integr conferuauerit,uerumetfam fpacio retnporiseundem pluribus ornamentis illullrarit. Hune enim fuiflnnulli prx -i dicant,qui Myfiam, Lycaoniam, Phrygiam, Caria mfub imperium fuum k fubiunxit: qui Hellefponto atqueEuxino ditionem fuam terminauit: qui P Prufiadem (quam nominc uariatoC BurOam & Prufiam dicunt regum B Bithyniaefedem primariam ui cepir, accepto inter obfidcndum graui uul^ m qaopofteainterrjt. Eundem quoq? eiTeautumant,quiCantacuse^ nere, m KPalxologis fratribus de Conftantinopolitano imperio contenden* no ttl tibus, ipfi Cantacuzeno cum ingnu exercitu in auxiliumuenit. Sunt qui fil filio eius Amorathi haecconcedunt qui patri poil:duorum SC uiginti an> ni norumregnummortuofuccefsit, adloannisPhilippifil^primosdieSjAn 4Ai 4nocHRisTO nato millefimo trecenteiimo quinquagefimo. AMORATHBS S SIVB Amwrithts, Ah o r A T H E s cum animo effet non minus induftrio qum fupfri^ ores, (feqjatqillis dignumaliquid ederefummoperecuperct: ex' emplo eorum (tametd corpore minusualeret) cepit ftatim dignitatis fuac peruigilem curam hberc. Ea de caufa latis, in populum datis certis legi bus, prouinciam legit 8Clocum in fedem priheiparus quo pronumac facflemad fefe adrumfingulis praeftaret Camantifsimifuorum principis munia obiict uigiIantetBurfia in hoc perpJacuit, oppidum in radicibus "Olympi
Olympimonts & opre &natirafcximipotcns. Annos ibi noopûcos ad ueterum Bithy nixrcgum aemu'Iationem, curandis fuisrebus popuop componendo acaerario cumulande tranfegit neque interim animo erat ade fortcfua contento,ut no interdum de propagandis regni finibus ogitaret. Ecceinterea principes Graeciin maxima cum Imperatore fuo Cari tacuzeno difcordiam labuntur. ferro partes decernend putant. Viribus illi inferiores,Marcfi Crayreuicum Bulgariar,(qua: C Myla df a eft)prn cipem in auxilium afliimunt. Contra, Imperator legatos ad Amorathem un cum pecunia non mediocri fuhfidium petit mittit. Ab eo duodecim rebellium opprefsi- le Turcarum millia impetrat: qui in Marci caMerorumcj3 one Imperatorem alacriteriuuerunt. Eo bencficio aut etiam talium hotni. num ufu pclleifus ipfe, parta uidoria, quincp ex illis millia in fupplcmen^ tum piefidij Gracia- rctinuir, reliquos in Afiam multis muneribus orna tos remifit. Exquibus Amorathes t audijt impcrij Graeciprsftanti,uttp u ipfi Imperatori pefsim cum fuis cueniretropis denuo adferenda; illi fpecicpotiundxtamen Graeciar animo âdtranfuelienda Turcarum millia fexaginta pado in finguosnammiunius aurei naulo. Gcnucnfium namV bus ufus, Hellefpontum ad Abydum fuprat, & exinde Gracciam hoftil teruexareaggreditur. Sedceos impetusiuuandilmperatoris cânimad a uertendi in eius inimicosgratia fieri ementiretur: taindiu Grxcosin difii> i dio continuit, quoad uiribus neruocpb.elli pecunia exhauffos, omni fubfi dio deflitutos, expugnatu faciles reddidit. Nacftus deinde eam fortunam, in ipfum quoqj Imperatorem inexpeclato graumimpem facit, i Calli polim ad fauces anguftiarum Helkfponti pofitam qud am munitionu bus tutam, & ad omnem euentum commodam efle didiciflet fefiinanter inuaGt. Cumcj^ agitaret animouniuerfumQmdse imperium,fabricatis ce leriter, &collocatis ibidem nauibus.multis ad milit ab.Afia in uropam au<Soin immenfum ationeexeritu ,in Gracciam ea tranfportandum, C formidabilis irrumpit. In cuius expilatione cumoccurrentes flbi hoiks acie deleuifletjHadrianopolirh Philipp^pojimûnjj$lerifqalijsoppi. 5~ | dis occupauit.Ex ea tum primm uiiftoria Turci Rli omani'(qug prouin ciccThraciapars prarcipua eft) maiorcm partcm feccre fuam.Vejtmnon alienum ab inftituto fuen'tjhoclocodicere, quibus Thraciaoimtcimicis fuerit.FuitprofeGl non mediocriter fuCfiAifeunaparte frientem uerfus, ad ufque PontumEuxinum SfPropontidemtrahebfttur,: Meridie, mari Aegeo, fiuuio Strymoni,& Macedonig coniun<Sa:Danubio Scptcntrione;ab Occidente, Paeoniae montibus,Partoonia & Sao amni.confini erat.EacprehendiuoluntjUtramq.MyfiamjSeruiosfciiicet^Bulgaros,. Poft quos ufCfJ HdtefponnangufHsJocrum manttmorum qutcqutd ad Meridiemfpe<Sat Graecis frequens,id omnebodie Rhomaniaeft. Exea 4 4' Amorathes in Seruiam acBuIgariam delatus,.Lazarum Seruiac, & Mzu cumBulgariaeconiuratos principes in campis Caibnrjs profligauit. Eo^ dem confli<flu5feruo tnicidati Lazari dominum ulcifcente fubinguine tres confofTusipfe cxtincflus eft, cum di uigintiannos impecraffet, Caiclo i ; : quinto Francis imperante.. SOLEIBANTS ET BAI AZ E THE S: S1VE -fi AS &J., tfceSjPdaitfcf Pmêthis, :. -r t, ul HVicuixdumparcntatumerancumfuperftitempatriSoleimantimie reditahs dignitati rat,cumfup.i1ti~em'\1am Soleim3'nU01IJ~. Hv ic,uixdumparentarum cripuit acmulus &ater Bazethes.ls e flagiii fatfus
fatf usbonorumomnium h acres uir impiger nimicjj maximi, (la dm ab a i acceptemperio rebus Afiacconftituts, traiedliscg in Europam nouis coCrayreuicum proficifcitur: quo quipijs,inBulgariam aduerfus Marcum dcmprarliofuperatoattjoccifojmagnam ci.usprout.ncix partem fibi cm defe&ione.tum expugnatione fubegit. Pugnam deinde aducrfus Grcos matureinftaurat, in qua euentus adeo profperos habuit,uc de Rhomania quoquo uerfum nihil Graeco Imperatori pratter Cftantinopolim reliqui facerer.Nectanta uitforia c5tentus,in intima Grxcise penetrauit,& Thef fa! faliarri, hocidem.Bouam, Atti pen totam (folis incolumibus Athe P ini i nts, que fltudlfficiliacmuio dense in multospedcsconflipato circumfeP' pta8,fg uitiachoftilireffiterunt.) Ad hatc Macedoniam un cum Paeonia C P; illinc in Boflynam & Seruiam Paphlagonia fubiugauit. Agmine demum d( InRhoma deduiflo,infiitambatninumacpecorismulitudincmabcgit. ni niamdeinde reuerdis, Conftantinopolim graui prefsit obfidione.Neque di dubium eft quin eam expugnaflt, &C Turcis uniuerfacprincipatum Grx. ci cieadeptuseflt, nifi quidam Tamerlanes Parthus obfcurus quidemge^ m fdinuitutis reipubiicx ac miiitia pracciarus,repentino in Al'i'ammi. nere, n< noremdefcenfu, proximauiioria tam efferatum hoftem auertiffer. Cui rc reprimendo ne longius promoueret, aut potius fugando, Baiazethes fo. lu u luraobfidtone & caiiris in Afiam motis occurrit. Necira multo pftinfini nibusArtneniaeminorisad Stellam mont (abi olim Pompeiusun cum K Mithtidace figna contulerat) tam iniquo Marte congrefsi funt, utBaiaze th thesc*Qsfuorum ducentis milibus, coniesfisin fugam reliquis, ad tantae ci dadisaccefsionem equodeiectusinTamcrlanis lioihs infeftiTsimipottv fti ftatemuiuus deueniret: SCcauea inclufus.populis quibus imperarat, mon fil ftrandus traheretur. Memorixproditumeft miferumTurcaminframenfa famParthi uieftorisquoties hic epulabatur,aurcis catenis reuineftumloca, ri,& ibidem ad domeftici canis fimilitudin ali confuefle: Tamexlani por. rc ro in equumafcendentieundemhumiprocumbentemfcamniloco fuiffe. ]: in quo fquallore ac miferia manfit mflix,quoad dirisanimi &corporis h a cruciatibus extenuatus, fex & uiginti annorum Imperatordignum (cele^ ra ratoprincipio exiti fnemcp imperij fuftinuit, Anno partu Virginis mil le leQmotrecenteflmo nonagefmo odauo, Carolifextiodtauodecimo. C TRI S CELEB ES, SEV CALAPINVS. T Iberi eius, Cyrifcelebes, fiue (ut quidam uolunt) Calapinus, Mofes, ] Mahummedes dC X^, Muiiaphas, paternx calamitatis exemplo admoniti,Afiac|i prorfus Tamerlane fpoliati,c trpide in Graciam refugifnt, C3 excepciunt fuga ab his Grxcis qui in Hellefponto explorabant, & ad Inv P peratoremConllantinopolitanumprofingulariprgdadeducfli. Quorum ipfe(ut clemens Klein erat) miferorum fortunam non grauare, fed eos 4ip potius nullo uitae poflefsionum^ quas in Gracciapater eorum congef' ntjpericulojapud fefaluos cuftodiri.regieq? educari uoluit. Poftea morte Tamerlanis audita, mifericordia Imperatoris Confhntinopolitani,ac de* mentia folutus natu maximus Cyrifcelebes in Afiamdifcefsit. In quam fubitmagna populi beneuolentia reeptus,patrimonium intgr recupe fuic.In fuas deinde Grcas poflifsiones opportune redrjt.Exquibus cum a foluiffer, rma in Hungariam traiecfturus ei^ Sigifmundus rex occurrit fet cum Franco equitatu (quemfub prxfecfiura Ioannis Nouiodunenfls cius quiBurgundionum diici patri fuccefsit, Carolofcxto in auxilium ss contra
contra Turcas obtinuerat ) ad Nicopolim ijs animis utn'ncjsconcertatum eft, ut dubia primtnuicloria, deindeinTurcas numro pluresindinte,, noftri ad un turbatis ordinibus,& tteifis in fugam Hungaris.aut ceftOnt, aut captln captiuis fuit Ioannes ipfe una cum Uirisprincipibus Guidone Trimollio, Io. Viennent!, Philippo Arthefio, Bucicaldo militix Gallic* id n praefe<fta,alijscn genus SCc. o paucisrqui ad Cyrifcelebem.fugicnte intrim Sigifmdo, pcrtratfi/eruati funt, fcV aliquanto poft duccis aureorS millibus redempti. Verm cacterinoftri grauis acleuis armatura: milites, f qui periculo febelli eripuerant,immaniter cfe<fli unt. Vidorpoftea Cy, rifcelebes capto belli in Serui trsferendi cfilio, quum fines eius infcfta re ac depopularicontenderet,6eoincfultius accederet, morbocorte. ptus animam egit. ORCHANES C YR1SCE LE BIS. ORchanem Cyrifcelebes etfi unicum imperij bacredreliquerat, non tamen opulenti patrimonij ufum ac deiicias attigit. Ad gubernacu, la enim Reipub. cum paucorum ftudio atcp opera conaretur admitti patruuseius Mofes, conciliatis fibi multorum animis, prxrepto imperio, i, f lium fratris primo quocj tempore iugulandum curauit. MO S E S, & [ Ed ipfi dign illo parrcf dioexitium prope dt ufnttusallatfieft. Nam ^cparatam neraricrem ac dignitat c fratri MahSmedes inuideret, 5C dulcedine imperdi uehementer caperef.intercept Mofem uita fimulbo niscj^pn'uauit.Hc fceleraomnia proxim Cyrifcelebis mortebiennium tulitjcum ipfepoft Baiazethem patr biennio quoqj tenuiffet imperium. IAHVMHEBES, O Vnt qiriMahummedem,nulIa prorfus de his fadlamentione,moreBa ij'azethis fa<Sum Impcrator putant,& ea qua de Cyrifcelebe feruntur, huic uni attribuunt. Cacterm Vualachos Mahummedes Danubio traie/ a to ac Bulgarosferoct(!!tmasThran3egentesuart)s prlijs 8{c1adibusf, iflixit.Nec prius ab ea uexationemanus continuit,qum affliclos populos; fibi magnum tributum quotannis pendere compulit. Arma deinde uertit in fatrapasAflac.quos cum deuiciflet alios quid pecunia multauit, nihil generis propinquitate commotus:alios ut Caramanum fatrapam Ciliciac, cVAfmanumeiusArmeniaE,quamEuphrates aluit, integros ate$ incolu/ mes,fortunis quoq; nulla ex parte diminutos fetuauit.Reuerfus in Gtxti' am, Hadrianopolim fcdis imperatonaeloco habuit, pulfis illinc,aut ad inf ernecionemcaefisquotquotintus Chriftiano infignitos nomine, ac facra pios religione deprehendit nec diu poft ea uixit. Oppetrjt anno tyranni' dis fux decimofeptimo,inoftrinftaurationismillefimoquadringente' fimp decimoquinto, Annoimperij Carolilexti tricefimoquinto. 4 4 AMORATHES. A MoratTies ordine fuccefsionis imperij declaratur harrcs. Hune eu'' XX impuberm, magna rerum gerendarun flicitas fequuta eft 8^ Imperator Mahummedis pa trisnon modo nome ac gloriatn praedarege^ ftis3uerumetiam maiorum, quotquot illum antece(Terant,memon longe fupnauit Hic tutn.c pater excefsit,praeerat Anatoliacjab ipfo ad fuftineti dos hoftileis impetus tutamj regionis admini'ftrationcm delegatus.Nun cium fu orbitatis illic accepit cittus qum incommode paternacualetudinis. Quo cafu perculfus, maturat ab Anatolia proncifci,&:qum maximis itineribus
ftneribus potefti'n Gracia contend. Itacj?paucis caftrisad urbem Chai ue. cedonen peruenit. Vnde cum inEuropamexirefludios cuperet, C lisequisqj in Grxcam fuam rem conuolare, ad iufta, ut palm ditfitabar, paterno tuneri honorific perfoluenda.reuera quod prfcntia fua uel con^ feruatum tft: udfi alienatumeffet,iam recuperatum patumontum con6de bat ntinciaturper exploratores Hellefpontumclart hoftilitenri, Conftantiriopolitanumcj Imperatorem infidias parare: SCfiquando fein uiam det,uiolentas manus allaturum.Nec falfus erat is nuncius. Nam Conftantinopolitanus cumMuftaphat Baiazethis fih'orum quarto ad imperum ,'i ruffragaretur, SCiamin paerfsfortunis collocare fummopere ftudei-et,ad t ri fi mareproruerar,utfiImmfratHscius Amorathemdepelleret. Ea de caufa e egredi in Graeciamconanti tandiu obftitit, quoad collatis uiribus Turcos il mfcnfifsimconfli<fatbs,&Mun:aphmeopra:liopra;terOpijiionemfu ani a confetfium fufis proftratis^ omnibus eius coptjs intelligeret. Nullo pofteancgocio Amorathemregnt potentem fecit ea depatruo uiiforia. F Sediterin Graeciam feciens, omnem operam ac curam inulrionem iniuiiarumcontulit. Prouindas ergofinitims adoriri, prouinciales in feruitu^ a tem t abftrahere, agrosuaftare,oppida pafsim uibes^ (quasinteifuit, qux inora Macedonia:fita eftThefllonica) obfidcre, cxptignaie,d!'n'pere,dc i moliri.Conflataeaaftyranmcaccrudlitatislabcmultorummaleuoientia, , c cumnufqufatisturus effet, ad easfurpicioncstollcndas &tuitoncm fui, euftodia fibi opusefl credidit. Ergo conferibit peditatum qui Te armatus c i circumeatfemperactutetur: nec in eumquofuis hommes onijci uulr.fcd c i eosfolumquiabncgato CHR] S T OjquemanteaprolifbtiirjMshumi medc.ffupcr[tinontfEadd<xerant,qttOsIantt2:arosuocat.H!s munitions 1 businEpcirum, (quarreccntioribusLartanuncupatur)irruirip!t,acmox in i Aetolor patriam penetrans, cas agri pelleiftus bonitatefbas fcor.Qua i rumtamilluftrium;c5modarm^rerumacccfsioneauariorfacrusâm1 bitiofior, irrirpticncm cxtempl tecit in Illyricum, quod hodie ScSauonia !o 10dicitur, 8C Ddlmatiinfc, Croaciam Iftriam ac Liburniam completfitur. ] Idfieiws peruagatus cftmagno incolarum detrimento nonnullis eti ex* pup-natisarcibus, &abarta hominum Sc'pecudum numerofamultitudi' i I Turcicgporto natfoni c liccat plures ducere uxores, Gcorgj Seruione. rum 1 pvincipis fih'amfibi matrimonio iunxit. Sed paIopoftafRnitateifti' ( ufmodipronihilohabjta,armatismuhis hominummilIibus.Myfiam.aut, I fiqu(sitaappeIlaremaI/t,Seruiam,impetijt.Socermiliteatôpibusinfe' rtor,pugn*genero poteftatem non fecit: fed impofito Synderouiac urbi prarldio,fi!iorum quidem unum in ea r eliquit ipfe uer trepidus c uxofc I feacliberis cVfamilia.in Hungariam aufugit. Amorathes fuga foceri nobilifsimisoppidis Scopia,Sophia,& Nouomonte,Myfia dcniquen inte' paucifsimis grumpotitus.adultimnSynderouiatcaftraadmoue^&eam diebus expugnat. In cuius expugnatione cum relief usad defenfionem ur bisuxoris frater irrumpentem hoftern cffugcre nequijlIet, tancumabfut uteum affinem Turca recognofceret, ut ambobus oculis orbatum,cone* ctcpinuincu]a,nullauelhuninaternotus,uclpropjnquitate,qucuncp ibatin contemptum foceri, miferum ac innocenteminuenem fecum popu lari ludibriopertraheret, ipfo interim (bcero perpetuo exilio multato.Expeditionem denicj in Hungariam cogitans, cftituttapud fc prius qum quicqumolireturjautoccupandefleomninoGraecijautfakcmitacufn i ss reliquijs
reliqutjs eius agendum ut fibi in pofterfi abfenti obefl non p ofslt. Ea ra. tionc in Peloponnefum,(quamuulgo Moream appellitant) dEdudus,fu. pcrato HexamiltQueEfmiig muro,qui in libmo pofitus id cotinentis in. teruall daudit,quod Aegeum ab lonio difterminat fufocjac crefoomni cius prxfidio, prouinciam, etfi fi xqupribus fuperioribus circundatam, uni uerfam in fuamditionem redegit. tcjcam deinde cade uia bello capte.8C de fhenis cum principe ear natione Ligure pacifcitur.Compofitis Grg ciae rbus,ad opprefsionHungariaanimtjadijcit. Ad quod peragend, cum quat exercitui opus client compaiarct,nunciatur Chridiahorn in Tur un e 9 casgrauem undequaqj tumultti cxcitaii,JHCtgaroscj) cum ipfa uicinia119 iamiam euocatos in Grxciamirrumpere 0-uamobretn apparatum ut poteft accelerat, Si.defignatis ut erat cafu prudens ac profpiciens.pracfedis prouinciarum,qui metu inieclo, Pelop?nneDaeorfiarqJ Atucoru cofpm' tiones dcfeifiioncstp amolirentur, defctipto eti cent millium hominum xercitu,recl in hoftem pergit.Ocyus famatam fcedam tempeftat infcrt Hungariac,&inexpeflatinermeregnumtantisfurijsadontur,utnihi!ei non cedat omnia uioianti facrafimul 2C profana. ProcefsiiTethauddubi longius:fedpre(Ius annonce caritate,receptui canerecoacHus eft.Non abs re fuerit hoc loco meminiffe hcelle Irnperator Turcar, duerfus quem a Eugenius quartus Romanor pontifex Iulian GarfarinutnCardinalem:j, legatum milt armatum. Qui Caefarinuscum loanne Huniade Vuayuoda militiae Hungaricxpracfecflo collatis in unum coptjs ciunchis fadto in Turcacfines incurfu,cSiamratisptomouiflet,Sophica{irishofl:ilibusc!rfudit, cumuenit.et obuios fibi,fec^laceintes,Trcas frequenti confli<flu Qyxuiiftoriadecennalium inter eos induciar caufafuit.Sed armisdein* Var. tegroPontif. hortatuprteriufiurandutnrefumptis,comminbâcl nam, quondam Dionyfiopolim, certamine,noftri uicifsimfufi proftrat^ funt,uno Huniade Vuayuoda incoIutni,Ladislare Polonorum rege inter pugnandum occifo, C2efarinoautem inter fugiendum miferrima fugiti' uis gregarijs interfedo. Tantis totqp uicfortjsclatus Amorathes, iter Ha^?9 ? drianopolim releuandi animireficiendarutncp uiriu gratiai'nftituit.Ihifingulari rerum omni tranquillitate fretus,uota qug cuncpalis Deo imtnor tati uouerat perfoluit: Mahummedprimogenit celebri Baflrum proce rum~a(Ten(u,poputiautinfbfita contentione,imperio prficit.Eundem poftquam in fedem collocalTetimperij.fidei ac tutelaeCallij Baffae purpu^ rati fenisnulli fociorfi prudentia atq; opibus fecundi commifit. PoHremo fe ad otium uitxqj delicias capeffendas in AGacontulit: ubi non ita mult pofi uita funclus,PruQadec maioribus asquregicatqjhonorificfepul' tus eft, Anno imper tj fuitricefimo quarto. s 4" 4" MAHVMMEBES. TV / Ahummedesnullo maiorum induftria.cautione, gratia, noudis^ l.Vxrebus inferior: in ipfisprima: tnilitix rudimentis lecftifsimquetnig ac probatifsim ducem patris Amorathis beneficio ac pietate quafi doflo rem habuit. Imperium fufcepit uixdum in pubere etate conftitutus.Cuius quidem fuauitatînufitatacg uitx licntia delinitus ftatim ab initio facile fibi perfuafit neminiunquam quicqu diuinitus concefTum fuiff ea digni tate ateg potentia aut fplendidius,aut flicius,aut fandlius, aut quod plu' rium inuidie magis obnoxi fit. Quare omni tutela tanqu feruitutis iugo fe reie<Sa,liberin impertj moderamen fufeipit, Nouaseges promugatl Qustdam
Quacdam placita maiorum improbat &antiquat.Ad aerartjaccefsion tietfigalia auget.Ianizerorordin equitatu adhibito plenioi facit. A' BaCfis atcp alijs qui uiuo patre prxferturas obtinuerant,rationes expofcit: pic rofqj eorum uita multat,pecunia non paucos. Ad hxc cum fratrem nomine Calapinum feu Turfinemadhucinfantem nondum bimum domi habe ^quemfibinimisgrauemacfu&incommodlibertati.&hareditatiinliiantem fufpicaretur eumcj; idcirco magno ftudio toltend curaret poft breueis infidias puer, dulces uiduar matris delicias, immaniter extincl, IT macrinihil tale filoin matrem, fratte grandiore in paruul fratr patra>tl iri fufpicataeobijci,ut cafcilicet 10tum orbitalefilrj, collecta demum charita t( tem matern, in fcunum ac fuaeprofp.eritatis increm ent prouocaret. De* w inde uer aetate fenfimmaiorum fuorum res praeclargeflas edoûs, tanti tandem illis gloria: nuidens.quantum ipfe audendo adxquare n poflet, cl eleuato facpiusBaiazethe,qui obfeflm diu Conftantinopolim cum tenuil eatamen potiri nunquam potuiflt, eam tum primtn ui<fioriin ani iffet, ir inum fuum inducit,perpetuam ex euerfa GraeciImperatoris fede,nominis Ci ceiebriatemjnrmamqjâbikm ac lgitima Grascix monarchi fperans. It habito equit C pedit dele<flu,etmuhar omnis generis nauiS claf Itacp fc feordinata,diurnis notSurnis^ itineribus Byzantium proficifeitur. Qu :ocicum o peruetiflTet ad fext Cal. Maias.ingtescopias muro admouet,& urb bem iteratis machinar murali idibus fen're,ciueis crebris terrere oppixg9 gnationibus,omnia qusad uicfloric6ducerent,experiri aggreditur:pcr* li tamdiuin oppugnando, quoadlongifsima debilitat obfidione ex> liatcjg P pugnat, AnnofautisnoftrmtlleGmo quadringtefimo quinquagefimo h fecando, Caroli feptimi tricefimotertio. Adquam calamitatem accefsit ind dignifsimus Confiantini Imperatoris exitus. Qycm quidcapite truncati fuiffe, genere eius omnino uel exilio, uel morte fublato, alrjin media tum fi nioru ntgtentfum turba,cum ipfe quocp fugeret,decidiffe,etcertatim curfu ci fuiti tradunt.Hxc pa erampentiurmconcunum,contn[B,intet emptumcp jori ;eriter uicloria mortem Callio Baflf tutori attulit:nempe Mahmedes pecu n nix,quam Callius ingent pofsidebar,utend caufa,proditionis inflmula ti tum.opprcfsit. Eadem etia effecrum cft5ut quicquid locorubiuis Grcig C Conftantinopolitano imperio fubdit erat,d omnead Mahmedem,aud ditaByzantij expugnatione defleeret, Supererat Albania,Peloponnefus, a & Acarnania.Qaae prouincia nuper audita Chrifiianor confpiratione in i Turcas, cVproximo eorund in Graeciaduentu, renunciata etiam morte fi prxmatur rebella, Amorathts,accepter fil4 cias Mahummedisimperio u uerant, alrjs interim regulis morem gerentes. In cas paulo poft omnbelli it impet transfert,atcj} Albani primo ( quaeea pars eft Macedonia: qux in 0 occidentem uergens, a Dyrrachio ad antiquam ciuitatem Apolloniac per. 4 46 tinet) ingreflus, ingruentibus undip malis afflicl 8C perdit, uedigalem facit.Mox facro in Peloponnefumimpetu, uniuerfam proutncia(tbi fub4 cit. Eftautem Peloponnefus Grgcix pars nobilitare& potentia nationum ac populorum qui in ea antiquitus habitar unt, longe omnium clarifsima: cuiusfitus folo arpedu facil principem illic effe iunper4 fedem eommon.. ftrat.Nimirumn ea multifunt finus, multa prom5toria,multe fplendidae & magnciuitates,fa.ciles nomnemterrK plagam excurfus. Ferunt eius formam effe placanifolioperfmilem: cuius longitudo & latitudo pene xqualesfiint, Axprincipio ad extremum, ftadia funt mille C quadringenta: ss 3 quae
qux millia Ttalica centutn & fr ptuaginta quinque fad'unt. Ambitus, fi*i di'orumeft quatuor millm, ut Polybioplacet uerm huic numro Arte midorus quadringcnta adhibuit. Circundatut omnis Ionio & Aegeo, ut fupr memoraui.excepta folm ea continentis parte,qux Iftbmos dicitur, ubi Corinthus ciuitas nobilis pofita ett. In Pdoponcfo funt Achaia.MeC fenia Laconia, Argolica SCArcadia. Eas omneis prouincias Mahummedes peruagatus,uectigales fecit,tributo pariter Corintho dediditix impe rato. Acarnani deinde ( qux eft Epeiro Si Botiae intermedia) faehcilsi m tentatam diripuir. His fuccefsibus plenior audentiorqj fadtus, de irrii' a ptione in Hungariam cepit cogitare. Nec faclum cogitationcm longe fe- 10 cutum. Nam paulo pft defcnptis centum quinquaginta hominum milli, bus, SC comparatis rjs quar ex ufu profedionis erant, celeritate incredibiit arduos Thraci* montes exuperat. CumiampridcftatuiflethofiileChfS ftianorum nomen, rcmcpfunditus abolere, Belgrade (quod oppidumad confluentem Saui SCDanubij pofitum non Hungaris modo, fed ^tots Chriftianifino propugnaculum erat)aciem formidabil obiecic.Nec prius ab eius infolentiisima oppugnatione defliat3qum in ipfa muri quaffaiio ne fuis animum, quem diuiurntare obfidionis pne'de fponderant uiriiter faciens,altifsim fub dexteram fagitta configeretur. Quo cafu expaue. faus exercitus.flnguli relidis ordinibus atqj impedimentis,in fug n> ~!0 o uertuntur, & tranfcurfa diebus nodtibus Myfla.i'n Rhomani domefticum rutumep fibi poefidium pcrferuntur.Mahummcdcs quoq? eod pft fuos reuchi curt ubi tantifper manfit ociofus, dum uulnere accepto recrearetur. Poflea utr iari fuis reddundo,c5po~ndisfedttt0tubus,f)qug in eius abfentia coortar fueranr,uenationi ateg alijs domefticis exercitatio, nibus eoufcpincubuit, quoad prterite foelicitatisui(ftoriar^longa me' moria, produccndi imperij uehementtn libidinem excitaret. hacûbi fe f commeaturebus^nouae expeditioni nece(Tarrjsatis affluere fenfit, mili' tum cuiufuis armacurx nomina excipit milita^ hominummillia conferibit. Cum quibus in Afiamproficifdtur,Raiazethi filio que Anatoliae pre*j0 je fecerat, iampridem Pyramethi Carmanigre(floris dominatum quaquauec fum fatiganti, fed tamen aliquto inferiori, auxilium allaturus. Quo cum nullo in anguftrjs impedimento tranfmifilTet, cepitextempl PonticPyramethi gentem, deinde Ciliciam populari ac uexare.Necp populatione atqj agris uaftandis prius abftinuit, qum delatus in Armcni cum VfuncaUano Perfidis rege ad Euphratem conflixiffet prlio non fatis Fcelici, ainifsis militum decem milibus.et deBafsis Afmirathe.Ob quam iaduram maioribus furfjs cum Trapezuntino Imperatore Vfuncaflni foccro con^ greflirus uaditT'Prohibentem occidit,et ftirpe eius radicitus euulfa,Imperatorem fefubftituit nonTrapezuntis modo, fed C Sinopes, & omnium +0 quse ante hanccladem ipfo in Ponto Chriftiani pofsidebant. Parta id genus uicftoria,ouantcm exercitum in Grgciam reducit. nec uincendi cupiditate fine impofito,clafl ad Lemnum i Lesbon praediuites infulas adna uigat. Quibus primo impetu caftris plurimis,oppidis atef arcibus fpoliatis, Mitylenen denigurbem inui(fta manu circuallat, & in expugnatam breui intromittitur. Exterminatis tt Chriftianis, & in omnem prope Grg ciamatcpAfiaminfufoMahmediscultu.utreliquias quoq) excinderet, SCnihil in pofteritatem non Mahummedeum tam in infulis quam in con/ tinenti fupereflet,amfa ad nauium quadringentm niunerumclafle.in Ebam
Eubam (NegropontSliodie uocant) citatis remis cofttendir. VbiChat* cdeurbe,infcnifsiina obfidione fatigata,tandem potituseft. Dclintpo ileaineuxin rn (quemrecentiores maremaius uocant) & Capham, qux jlinraBofporianûftiam ipfo in Euxinopofita eft,Genuenfibus eripit. l;slomitapaulopoliAlbauia,Venetis Scodram,Lyffon Si Dinaftrcorradit. His triumphis pen innumerisinfolefcens,SC comparando niuei f u orbisimperio fortuna: profperioris inckatu inhians,treis uno et cod tcm pore diuerfas expedicionesaggreditur. Vnam, Rhodum,in quam infce licemLemni, MityleneSjEubaej.Euxinâtq} Albaniaetriftitiam tranfmif10 lofa farus,Me(ychumBafim terra maricp prouid armatumdirnttttt. Ise cum perueni'Jec ut fuumImperatoris^ anim(id quodfumm upiebat ) expc c plerctji deoppido dt'ufjsatcp opibus florentifsimo trfmpharct.cohorta Pi tus tu fuos paulul dm,cepit continuo utbis murum fpecie caftrorum horrbi' li lucingere,oppugnationem deinde occipit,ad undecimum Cal.lul. Anno natali CHRISTI millefimo quadringenrdlmo fexagefimo tertio.Qjj t1 ot deipeobfldionemeoufi^continuauit,quoaddeexpugnationeomnino rai ransjCedentibusincontrariumconatibus.illaraurbiridiculusct-deretjad fcxtumdecim Cal. Septemb. Altera fuit expeditio in itali: ad quam perfe: agendam, AcomathemBatTamcentnauium clafsi, SCquiiniecimhomi. ag num .ont millibus pra;ricit,acq}iubettransfretare.Is internaugandum, Leuca diam ( quamnominerecentiore fanctam Mauratndicunt ) Cephaleniam di Fauelonam deue<flus,inAppuliam uarjcit,arq; in & & Zacynthum cepit: SC peregrinlittus inopinantibus Appulis egreditur. Mox deinde oramma pE i,~ ris ris ti fcunic,pleraq; loca fpoliat,maritima omnia deprxdatur.. Poitremo H Hidrunt occupt. Cum hxc Bafsisfiunt,ipfcquocp Syriam petiturus, & &'SultanuinCairiinuafurus>fecefsitCalIipcJim. Vndealiquantopftad Z Zizyrnum filium in Afiam exrjt. Quocum ttrecentis armator millibus in mSultanproficifcens,inipfomnerefubitaaccrbacjfebrecorreptus,non io longe Nicornedia Bithyniaemortuus eft,n fineueneni fufpcione, An. jo no )o n< (ua.- artatis quinquagefimo fexto, unum triginta, aut ut air) (criptum Si re reliquere,feptem Sûiginti annos poft Amorathem imperio potus. BAIAZETHES. 13 Ai'azethi &i Gemmar,uelut quibufdam placet,Z<zyfnopaternahac^ ] J3reditas,grauifsimi belli caufafuit. Orra nimirum in Turcis repentina cc coatrouefia, filiorumutripotius patris honores atqjinfignia dferrent: in id id uei-itunieft fad:ionis,ut fanguine clariores Zizymum Impcratorem, la* ni nizariBaiazethem expofcerent. Accidit iitur in hac animorum difcor* di dia,ut hi inuitis nobilioribus, in abfentiaBaiazethis Corcuthem eius filiUr pufiionemin a mfede collocarent: &abfenris patris loco,Impetacorem um 4-o 4-0 parruulum arbi talibus aufpicrjs falutandam proponerent, inuocato infip2 T1 nuatoq? populariter Baiazethis nomine.Qui intrim de fua orbitale pari ter acco'lata in Hlimaicftatc imperfj prxproper admonitus, admodum magnis diurnis arcj?nocturnis itinenbus Cftantinopolim aduolat. Quo fieri potuit cumpopulo defideratifsimus perueni(Tet,inciuitatem qum reî? atque honorific acceptus, communibus fufFragrjs Imperator menfe Maio falutatuseft. In quo honora opumm faftigfo conftitutus, difcrudari intra fe cogitabundus Si.multa (ec (ut fer folent h i quirer potiuntur) animo uerfare incipit, imperij quod fufceperat magnicudin difficultatc imperdiijs pi jratim,quibus inuitis acrcfragtibusdefignatuscreatusc^ s s 4 Impera
Imperator uetat Zizymum fratrem anminon muliebrfs, neq? frigidi fpj f ritus hominem in imperium adoptatumfuiffe ab ijs praecipu ciuibus qui optimales eranr: illorum opera fatfiones in populo nafci, motusexcitai, arma iixmi,uim inferri, Zizymum reuocari, cxdi fe facile uel exigi pofl. Nec dubium effe,quin hi cit in caput principes comurent, qui in eius exi tio aut exilio collocatameffpatriaeljbertatem:contr,inuita acpraefentia feruitutemomnium pof itamarbitrentur.In mora autem maxim sneflc periculum. Ideo minimibihisdircuftaribusindorrniendS, imopotins came8~ dtitgenter 8~ animofeobitandu principio dubtoacdifBci)).[nhac , 19 Q anniperturbatione,exercitumfedulconfcrit>endumcurat,minorqui, dem inirio,quippe folum ad uitg fuxmaiorem inter fuos caution,fed pau 1 to poft numerotiorem ex omni ueteranorum Gracias roborc,ita ut n ob' (curomnes intelligert cas illum copias collegifleZfeymi fratris metu ni i mio incitatum. Nraiirum eum audierat de his qug domi accidert, factum 1 certiorem, Itatim finibus Syrix,qu Mahummede ptre aduerfus Suk I tanum Aegypti mifflisfuerat,c ualida manu egreflm,celerter quas tum y copias habebat,m Anatoh'3 traduxifTejcV occupata detn Buhyna, quafi dillributo interfratres patrimonio, &forte delatoad ipfum imperio Aux, ad Baiazethem uer Europ*, Prufiade cfedifle.coadis undicp ad clefen. 't fionemAQaticisgentibus.Quarecognita,Baiazethescomparatisadbel< !g lum uel inferendum fratri, uel fratre ilatum repellendum rebus necei1 rrjs,ratusfibifliciorem pugn extra Gracciaeterminos fore ,8f longe 1 Conftantinopoli minori periculo obnoxiam,inaudita celeritate in Afiam aduerfus fratr pf oficifcitur.Quo ingens agmen cum traieciifcc,& paucis s diebus in planitiem qux ad PrufiadeftjprocefsifTetjhaud procul caftris s fratris caftrametari cepit.Nec cflicfm'nmult rempus ditato,acie in aper r to pofta, poftraras utrinq; prouocationes ferocifsimc fratre figna contulit. Viribus fuperioi-,magna tamen utrinq?ftrage accepta,Zizym5 in Sy t riamfugat, atqjhocuno certamineuotorfi omnium composeuadit. Zizy mus tantxcladis accepta: nuncius profugus cum paucis clientibus fidif-;< i( CmisRhodadnauigat, &:lubensinfulacprsfedofe ddit. AtueroRho diumillico cepittacita quxdamdefugiduofufpicioacdifFidentia.Necfa> tis,ut fibi uidebatur, Zizymo tutus,eum in Galliam ulteriorem ad Caro lum rgem hoc nomineodlau cum certis nauibus folicit euftodiendutn 1 i ablegat. Romam traducfiumferunt ad Innoeentium ocfauumRom. pon tiiicem eundem Tarracma: poftea,dum Neapolim deduceretur,propinaa to ad concitandnomini Gallico inuidi, ueneno occubuiffe. Interea Baiazethes receptis in fidem Afiaticis, tuitratts~ Ponto, Cappadocia,S< ca:~ i teris Anatoliaeprouinctjs Cllantinopolim regreflus ed magna fuorum o'uiumadmiratione.Necprifcicontinuatiq)hadenusIanizarorinfeani4: li4, miac fuffragrjimmemor,eorum,ftatim redi'tu,numerauget: Si eiufmodi homin ordinfibi curx e(i~earc~ precio,ftipe in fingulos annua conin ferenda,multiscpalrjs benefierjs 8iimmunitatibus ptanum facit. Casterm aiiquanto pft, ordinatis, ut noua imperij mutatio poftulabat, Gracit rebus,eiusanimA(atrepetendaccupidi(asincefsi:.VbicffnieminiiIetcfle Caramann hoftcapitalifsim, qui nuper CiKciamcampeRr, acq?ade Armeni minorisCappadoci.-eqregionesadTaurummonrcm pertinen tesfibidetraxiiet,& peruim hadenus occupaflet, neqj huic occupati pa-_ trimonij uulneri, nid cniddifsimo bello mederipole cernerei in eant quam
quam difcedat,fnfiaundtfm Gracca militia exercit dua't.Fit igimreuo catiOjfecfeturexercitus,Afia repetitur qum fieri poteli ocyfsim.Fnqua cumiam multu promouiffet,nempe tranfmifsisBit6ynix, Lycix, 8~Pam. phyligfinibus, nihil prius habuic qumin Ciliciam irrumpere,& fecurum animiCaramannum impetu qum poflet uehemcnu aut cacdere,aut fuga re, aut falcem expauefaum imbellem expugnabilemcj;reddete,Cad de* ditionem compellere. quo pen diuino cfiio hoftem fudit (uirtutum ni* m'rumufffturo Imperatori neceffariarumlong princeps eftineundx pu< gnaeprudens alacritas) quaccuncfcisactrans Taurum pollderat, reu Hoc foelicicucntu quantum Baiazethi accdent animi atcp auda* 10 10]perauit. fcundutn hgc tempora expeditiones argumenro (unt.In Sul ciaCjfulcepta; tanum Aegyptium (is Mahummedem religionis facileptnceps,ut cfortibus exemplo fit Mahummede n5 effealiena appetere, forte fua conten tus, Aegypto folm ac Syriac,quafi certo atcp unicomaiorum regno impe rat) ineunte uere bellum mouet. Necp ante ab eius regionibus infeflandis abftinet, qumfcSultanomulto uiribuS^nferioretn longa experientia didiciffet Siquidem is militia i.ongpotentifsimus erat utpote qui Marna* 1 luchos liominesabipfis cunisin gladiatorio ludo educatos,deeaetipo* puli colluuie accerfitos, qui CHRI ST defecerant, fugitiuos poft c* 20 demCaramanni excepiiffet,&copias Arabum innumerabiles ad fui ruitio nem alerer. Ncmini pofrocenfus abundantiac^locorumtnunidonecede bat. Igiturfxpias ab eo debilitatus ac profligatus Baiazethes, cum Acgy* ptijs pacem fdusqj inrjt. Exinde in Grxciam reuerfus, reru naturalium I i itudio ac cognicioni tantifper opera nauauit, donec adiedo ad Corcyram animo, fed patefafla Venetis confpiratione,ingentibus coprjs Vualachi, am (qux regio eft Thracia:inferiar) Pontum Euxinum uerfas,inuaderct, < Sifibi uedigalem faceret.Nec Moncafiri moles acceilu expugnatup diffi 1 cilis(ut qug ad eas faucesfitafit quibus Froryffhenesamnis, quem illiNeper uocant,in mare feexonrt) refiflendo efitcere poruit,quin ad dediti* 1 ioonem compelleretur, omnietiam maris ora,qu6cunquencederet,Turci* ;o t cae < feruituti fub dita.Hac uicTroria (polijsc^hoftilibus et elatior fa(fluset po t tentior dailim numero nauium incredibili claminfiruit. Ad h secingen. I tem pcdellrcm exercitum comparat,ea folum ratione ut uires uniuerfas in ( quos uelit,quoties commodum fuerit,emittat. Naiflus deindearmorad* 1 erfus Venetos fumendor occafionem,inPeloponnefum tempeftatem 1 hanc impulit.Qui eum ip.finum Patrar admidus efletjMethonem,quod 1 nunc Modonem: Lepanthum inde, quod olim Naupad: mox & Dyr* I rachium Venetis ademit.Gallos tum demum eos qui Rom. ptificis hor* t tatu in Graccam profe(fi:ifuerant,faeuifsimoadMitylenen congrflfir* 40ditacfugauit. Tumautaftateingrauefcente,SCtiorbisundequaqjingru 40 ( ( entibus, mortifeproximumeffeconrpicabatur. Quapropter in reliquam ctatemquietitranquiilitati<imperrjprofpeclurus,Acomathenprimoge nitum in locum fuum magninco fuorum omnium applaufu abfentem fub ftituit,eum^ null mora ad fe accerfit.Quod Selimo filiorum alteri c nun ciaretur, quam inique gramtercp tulerit, ifta (tis docent. Etenim Trape, zante cui prpofitus patre fuerat,proper difcedens,ad patrem cucurrir, uiam fratri quafi in null forte bonorfl nato ad imperi prxrepturus. Reci pitr quidem fene, fed atgri afperrima cum objurgatione, quiiniufTu regis aduenillet, Rcmictiturpaulo poft in prefe&urno fatisex fententia. wQuid
an Quid fariat f fAfri'ne obtemprer, etiam aduerrus parentemcertanTen ineat Cefsirad cxtremum pietas ambition/, nam ea fuit filtjambitfofi eufatfiofisn paucis,ultro patri obuiam irct,&fprav piditas,tit tra<?Hsfcum lio quam potmtuiolento eum ccutcret. Verm cum fuis uniuerfisfuga' tus, in Bulgarias larebras eoufqjfeabdidit, donec lanizariper Acomathis inuidiam (nemperjs had fatis imperio dignus efleudebatur, quod moleffeeminatuseffet) Selimum ltrepitu ac fuffragtjs cotinuati li'tia corporis Imperator fiagitart. Ad quor tumultuficoitipofition permutata forte Selimuspro Acomathereuocaf.atcp in defignatilocQ.patrelingua tenus ''< 1 confentientejfuccedit.IdfacinuscagreferretBaiazetheSjUuItu tatnad u prafenstempusc5fultacprudenterdolororbitatisdifsimulante,impe' trata tlio uenia, tanqua relegatus, Dimotictim oppidf, quodipfefplendi'dhaud procul Hadrianopoli condiderat ad otium reliqux uita: ccet fit:in qua ptofeclione,uel f gritudine animi,uel morbo,uel potius ignoran mortuus ffi Anno partu Virginis mlleOmo ter epoto ueneno cfe<fus quingentefimo duodeciano, imperif uero fui triceflmo, SEL1IVS. Mniumeorumqua patri Bazethi, quac Selimo fratri, qux abfentf thes,difcrucian intra fe anxic ce \^J fibi acerderantcertior fadus Aconia 1 :ai j pit. Long fe patria, idepfine uiribus abefl Sublatum efepatrem: fufeeJo pta iam fratre ornamenta fafceiscgimperij Pecunias illi in tuto Sifuiros afFat'm.flbifugaminmagno uitadicrimine relicSefe: Necdiumoratu 1 i rum SelimunTjquinfibifufpedam fratrem,fdetur, opprimt. Vtilius fibi fiigercmaturjqumconfidenterexpetlantemopprcffmiri.Diftracfum 1 1 in lias cogirationes uicitimprj fratris metus.Itaq Prufiadeegrefluscumftfi difsimisperpauciSjAnatofiam, qua Cappadociaaditur, magna celeritate E > tranfcurrit. Et necubiinterciperetur,collocatis iam ab amicis fratris in uia infldffSjnufquam fibi eonquieicendum duxit, donec in Ciliciam ad Caramanninuperconfedipofrefsionesperuenit.Quemtocuminuitaepi'fldi f umcum fatis tutLmnaturaipfaindicaret,eundem tamomnibellappara- J J tudifgentercotnmuniuit. Selimus edtuerf nihil iam nifidefratribusinl teniccandis^fecun'tateimperrjcogitansêbusinGrxciacompofitiSjin Afiam tranfijt.QuuentwmcumefftjBitbyniamprimm, deindelyca, oniam, 8<^ poftremdCappadoci ad Acomathis fratris opprefsiontranG greditur. Sedeumomnisgenerisirritamentis ufusc educerenequijflrt, repente eueftigi profccfionemin Magnefiam inih'tuit,&: Corcuthem a fva 1 trum tertium aggreditur inopinantem. Quo tam infperato impetu Corca thes exanimatus,fpe omnifalutis in fugacollocata, I2hodon mutato habii tu pergit. Sed militibus fratris qui omneis aditus obfidebant interclufus, M4 metumortisproximin montiumfeceffus&faltuofa locaabfc5ditur. Ibi 4 herbarum radicibusac mellefylueftri uit fufitinui t, quoufqpiopoGtoin' A genti prxmio ei qui uiuum huncSelimo aut trucidat prodidifft, (ruos eius in prodition ac necem dominiauaritie infania pelliceret-E*uiuis ex* empto Corcuthe Selimus Magnefiam.minoris^ Afiailocamaritima ad Syriamuftp in fuammanumredegit.BurQademillirepet! ta eft.Vbi cum viifiotix triumphi^p celebrandi fpecie propinquis ac neceffartjsepulas ap para(Tt,inuitatosadeasnepotes&cacterisconuiuisfubfinemcna:feorfumdedudtos,quafi fecretius aliquid cumifs c5municaturus,<emisra t didit fuffocandos.Supereft animi moleftia,impetijcg ciusimpedimentum Acomathes.
Acotnathes. Neqstmenfatis nouit quibus flliim artibusac infidijs inter, cipiat.Remfcffa domumreuertitur.Ibiueheme'eer indignatusnoccs Si efre diesfecum reputat intci imendum Acomathem, ne Gbiin pofter ob. elfeullo modo pofsit. Poft multa 5uaria confilia repertifunt qui ex compoficoapud ipfum Acomathem per epifiolas criminahaecn Selimum Im peratorem fcrercnt Hune patris expulforem dicerent, alieni detentorem imperrj, fratricidam,nepotumac fanguinis fuiperniciem.Quibus conta' ratisoptitnatibus fi aufcultet Acomatbes breui ad imperi exado fratre pfereuocari. Hortantur ut exercitum paret, febeneuolis accommode, P' <o sfefociumadiungatj&prodeat fecurad tyrannunterceptionem, pronam fe adimperium uiam ingrediaturmix tantillum promoturum quin leTurcamm ru omnium defedione reftitut fentiat. His dolis irretitus Acomathes, dC K fpeulcifcendifratris patr imontjc^recuperandicupiditate circunuctus, etuitxpropugnaculis edudtur. In quot propemodumexitu practer opi nonemSelimo ft obuius.Neclongioribus utrinc^confiltjs ufi,clafsicum ni ex extemplcanit. conclamatur, concurritur, confligitur ab utrifqueatrociCfim. fir Ipfo in confliefufce'cn atqj audsciaefratris magna uir alacritacecum Acomathes refifteret, equo prolapfus 3^mole fm'maiore, item pugnantiA um Ur turba, necnon ipfius equi pondere pre{Tus,cum erigi non pofft, fato mconcefsit.Filios reliquit Amorathemat 10CC Aladinum Selimi patrui tmo^ re fugitiuos.Quorum alter ad Sophin in Perfidem confugit. ' quo prin* re muneribus ornatus amplifsimis. dl dpio quid humanifsim acceptus efl,dC Sedeafodicitate mox fadlus infolentior,trucidatur. Secefsitalterin Syria. S prias fubildio uicac Campfone Sultano una um fide publica impetrato. pr Se Selimoin futur ftabilisultro citroqj imperij fecuro, ingens uifendx Gra: cix ci; ftudium incefsit. necinftitutumres morata: quippe de inimicis undeqt quacptriumphans.paucisdiebusadByzantium appulit.ubi poft aliquot te tempora de Perfide otiofus cogitans, opportuneexpeditioneminftaurat. Eand aggreditur prima quaque occafione, copiofo exercitu mariac ter, E; )<> raeimpofito.Maturec^penetratisCappadocia, Lycaonia,maioreArme^ ! ra nia ni atqj Euphrate amne, Perfarum agros diripere uaftarecgincipit. Moue tu turSophis in aduerfum manu haud infirmiore. nec long a Tauride PerfL dos de animis infenflfsimispugnatur. In quo congreffu Sophiani machina' ru rumaerearinfotenti murmureattoniti,hoflilocumdedere. At in hune m; modum fuperatus Sophis,fuga falut quxfiit: Vicflori interim Taflris de. ditionem fecit.Expugnata fubinde Mafcuelis eft, oppid ad Euphratem dii fiti h fitum.His totactantishoftum manubrjspraediuites Selimi copiasin hi^ berna in Lycaoni reuocantur: atq; in Iconio (quod hodie Cognyum apbe Pe peilant) iuflu Impratoris flfuntur. In Sophin denuo perretfturus, acde4mumde Campfone Sultano latiPerlsauxilij utndi<ffumpturus, (hune 4mi enimin fe un cuni IfmaeleSophi cfpiraffej&T iamiam Syria egreflum in Afiamaduentarcac prope diem Taurum mont confcenfurum effecom. pertum babuerat) primaaefratebellumrenouat. Sedinita fecum ratione in utrum pf iusprofcifceretur Sultano citifsim obuiam ijt. In Alepiim tra> iedo exercitu, cognofcit Sultanum ad Sangarium amnem, qui ab Alepo beft circiterdecem miUia,ca(lrametatumeffe.Quo nuncio excitatus,deferipto agminc,atcR Amano tetranfmiflo in hoft fertur pratceps,eocjp m inaudito, fpiritu cum eo connitflatur ut ruptis cumftrcpttu machinarum tum etiam ui pugnse Mamaluchis atque ArabibuSjSultano quoeg crebris idibus
iiibas deturbato 8CconcuIcato. Selimus Alepum uidtoriam reportarit. Quam urbem extra omnem falutisaleam Sultani interitu pofit,nullo ne* gotio infidemrecepit. Datnafcum pratterea,9TripoIim,ctSidonem,SC e Beritum, & Ptolemaidem, 8/i. steras Syriaeac Phniciae ciuitates eadem mifericordia profequutus eft. Adhxcin ludeam (quae eademefteum Pa* Gazam deinceps (quas pofita ad marc lxftina) uenit, & lerofolymam QC ab Aegypto parumdtftat)dedutonecepit. Cairutn ectamexpugnaujt^debeilatis&fugatisuncum TaumonberoSultano nuper morte Campfonis, Aegypti ac Syriaedifcrimine creato, Mamaluchorum atq; Arabum reliquijs.Quosutperfequerenir&extingueret, pontem fupraNilumfe- i, cit,SilIosexeoitaeftinfectetus,utfodjsuelcaptis,uelradicitusmernnatis, Taumomberus ftagno, in quodle ore tenus merferat, Muftaphx BalTarImperatorislegato traderetur, exinde ad Selim, qui Cairi erat,du' cendus: ubi uifloris iuffu ftrangulatus ,Bafluelae Cayri porta; fuffixuseft. CaptiuiMatnaluchiatq? Arabes eoderafuntfuppIicioafFedi. Quibus ad internedon fublatis, ditioni Turcicx plerosfq; fnce reges Sultano f< deratos ac uccfigalesfubdidi't. Ad ukitnf, conusuti s ut erat neceffe, Pat Alepi rebus, Muftaphaqj Baffain Cilicia un Igftina:,Syri3C,Damafcij3 cum quadragihta equit millibus ad radices Tauri montis ut enafeentem 2| Iftnaelis Sophis audaciam reprimeret reliiflo, Prufiadm regreils eft: & ZI uado traieftis Hellefponti angultij Conftantinopolim,tandem uero Hadrianopolim peruenit. Ibi poit atiquot mentes in perpetuam morbi feui tiam lapfus,fub iinem Septembris, Anno feruatis nobis millefimo quin> gentefimo decimo nono euiuis excefsit,cum Ceptenru'3folum imperaffet. SOLEIMNVS. TN demortui fedem ab Anatolia, cui prgpontus fuerat, accitus eft SoIeiV uiceilmo Francimanus filius Selimi unicus, anno fuaeetatis otfauo SC fciuer Galliarum regis,prf fentiumtemporum decoris quinto. Cuius in. genium initio imperij cruore furijscj; bellicis alienum creditum eft. Ve^ 5' runtamen fpecimen eius biennio poft acceptam dignitatem long ipfe diuerfum prasbuit, qui maiorum ueftigtjs inhxrens.arma fua in totius Chrifiianifmi euerfionem,Anno regnantis Francifcifeptimoconuertit.KBcl l gradum,fingulare Chriftianorum propugnaculum, non fatis fibi conftan ti intus prQdio,u cepit. Biennio proximo ad obfidionem tentt antea Rhodi uenit. Ad quod facinus audaciusferebatur, quod Rh odo in poteftatem fuam reda<fia,exterminatum iri penitus ex Afia 8i Grxcia Chriftia> nos protpiciebat. Capta Rhodo.&pulfo eius pr fidio3adiecitanimum ad l fimilitudinem triumphatoris pro* Hungariam,inquamtrienniop{ad cefsit. Impetum in Ludouicum eius regem fecit. Prglio eumuicit, SC occi* dit. Regionemferroacigneuaftauit.Budam manu ingreflus diti 4 magna puit. Sed Si annus ab ea Hungarorum calamitate feptimus,multo atrocio rem turbulendoremq^ procellam authore Soleimano 'Gracciaatque Afia in Auftriam pepulit. Qux quidem procella cladem orbi Chriftiano qum infignem,qum irreparabilem allatura erac.nimatur furent! tam malo occurfum fuifltcConcepta funthinc inde intefttna odia quibus Caroius iatSuram Rom.Imperator incitatus aliqganta poftTuneteminTurcarS profedlus eft,et Soleimanus pari relaturus,im potius infanabile Chri par ftiani/mo uulnus inflicf}urus,poflcafecundum Italiam infinita clafTc uaga' tus eft.
Ad tuseft> quam cm uentis aducrfis appelli nequirer,in Ccplialen/am 8 abe. CorcyramVcnetoruminfulas appulfus tr)'up)t:acpracda' tantundem gt, quantum per infulanommiiiHrmitatem licuic.Hoc ipfo anno legatus claffeintias AeneobarbusBafl inlllyr icutn atqj Adriaticuminnumera uafit,8CCaftellum nouum:quod oppidum eftSclauoniaeatque Albaniae intermedium,ad Catarifinusfaucespofitum)poftdiuturnam terra maricp obfidionem expugnauit,
Il
AD FRANCISCVM GALLORVM R.EGEAI CHRI5I1ANI8S1HB
Richerias. Cfcn/opJjorMS Bfoluta qua potui fide atque breuitate, digeftacp reram Turcicarum hiftoria, RexChnftianiisime, decreuerarn 3>5^$|f|iPv^ '^X^^yjt^ primaquaqjoccafloncill tibi ofFerfe.Necegoid qui. ^c?r*mj û^ hoc opufculum noftrum dignum te ^3wJ êrn ^SjS elTc duercm, Me cert minorcingenio dodlrinacp eie > ^ qui aliquid tam exaftiudidj Principe n fenrio,quam ) ||Si^Mjfey-^y incjignum conficere pofsim. Sed aitx dCoffici]mei rat/onem tibi domino iheromeoredditainiioIeb.Quum autem res omnis iafex effet partes diftributa, quarqni prima Twrcarumoriginem.Othomanicpimperi'um altera gentis mores Si inftituta Mahummedem pfeu. doprophetam tertia quarta res Tarrierlane Partho geftas quinta piignatarnMahmedefecundo Conftantinopolim obfcium, capeurn, direptum Cafiellum nouum Dalmatixcomplecflcretur ultima ftatueram G fingulas eo quo fcripfiflem ordine tibi Latine (imul S>C allic exlnbcrc, Verm Ocaccidir, ut hiiioiix noftrseliber feundusexpeditior, paratior, lecfu^ iucundior haberetur. Quare murata fentencia, ill.umtibi initio feficut Airtaxerxes ille aquae ro. Accipequxfout foies tw^ft&t 7ip9^K{, frigidae poculum. Nectamlcuedonum, qumdonantis animum mettre. Reseftexigua acprope nulla donator humilis &obfcurus:tcmpus in. opportunum. Ego tamen bom'tate tua fretus 5.humanitate, id aufus fum facerequod uix fumma nominis tuimaieflas patiebatur. nvti\irei, t\7tt<n/rtcBKViovlhte D B MORI B V S A T ,Q_V E INSJITVTIS TVRCAR.VM, LIBER II, S
4> 4>MSS^ Vohiamgentisn'oministjTurcarumoriginem,atq$Othonia fi|r2||i imperi qua potuimus prationis breuicate ac luce de ftorum monftraairhus non alt'enum quoq? efle uidetur in praefentia !jspo|jP Sicenim fier, 4^ deeofundemmo*businftiturisj?paucadicet*. ut deinde nobis paucioradefiderentur, qui idipfum quidemquod inftitueramus,ptenius opinionefecerfmus: mpris cumaliqua etiam uoluptateftsfiat,qui haud fatis ipfo originis atq imperrj Turcarum libcllo ton tertti,prtatam qoqj QC publicameorum ritae confêtudinm nofle cupiant. Vt uer iam ad rem aggrediamur,&iab eo qûddcommunis focietatis eft, conciljandqsfa'ominuminterfeamiciaaelongcprimumfcminaiium et c incipiarnus,
incipiamus,Turcsnoft unam efle linguam confit. Nam8Cfua,hoceffc Turcica cos lingua uti, & Arabicum fermonem,atq; adc Sdauonieum ac Grxcum fepiufcule ufui pare palm eft. Turdcatuoces primum fibilo* cumuendicant,ut quatipfis cum hominibus Turcis natasultro in os ueniant, 8l ineffundenda barbarie aptiores accommodatioresqj fint.Earum ideirco ufus Imperatori, toticp eius cohorti perfamiliaris. Sed eadem pen gloria eft Arabcis, quasTurci pueris edifcere folent,cum primm fuare ligione imbuuntur: legem enim Arabic confcriptam h.abenr,&:in omnibus publicis piiuatiscp rebus, Arabicis literis utuncur.Hominibus uitx totius Graedx ciuitatibus Grx i) t quietar, ut Cftantinopolitanis ciuibus, C cloqui&fcribcrc gentile genuinumcpeft. Sediarifsimomnium patet fermo Sclauonicus qui quod tnulttis in ore fit omnibus hmtzaris ca de caufa unicumhunc fonat uniuerfa propemodum ilitia. Cumphi feriin m caftris dcgant,te<fli cadrenf tentorio municionis expertes,pat tamen c^ tens cedunt habitandi flcitate. Nam uniuerfi humllimhabitant,Si! exftrucfhiram, ceptisfolis principum domibus,balineis ac delubrfs, quorum qudlapid ea fi t pauloexcelientiorem puiant: aut lgneeit, aut tei reum corum asdifiefum.Nec defunt qui rebus quietis in aeliua}fpretsfuis domerremeertisfedibus defii^ mibus, fpontcdifcedant,quiqjin Nomadum foli -la tuti, SC pecoris curaeadnati,afsidu uagentur ac momngrges fuosic C fcgionem uti temporumlocorumc^fert natura ,*circunducaflt. aterm omnescuiufcunq; funt ftatus conditionis^, (umbturicibum,auturinam redditui i,autnaturara exoneraturi, aut aliud facluri qufdpfam, humife dent decor tamcn,nempeindumentis ad hoc affabr comparaisf corn pofitis. Etcnim ad celandam, fqua inflr,dcformittcm ralaribus ueftibus 8c Iaxis tam feerhinae qum uiri induuntur.Necprofe<f ullum hominum genus noffe eft magis uerecundum magiscg tnunditiaeftudiofum quip pe qui ne pullos gallinaceos quidem, aut canes in fuas ccenationes admit tant.Quod fi quidab bis forte animantibus uel fupremis labris dclibatum fit, id protinus tanquam pabulum uenenatum abijciunt. Ab omniporr;o ~ tnorticinoabftinenr, quodid putidum fit: Sûino, quod omnium turpitu dinumirritamentutn: Cfu,quod eoanimali nlium fit immundius, fuillap carne uefcentem contaminamm iri credunt. Quod fi pullum fibi aut animal aliud quodpi in epu!isapponereftatuant,idpn'us fexautfeptem dies pnes fe uincfiutntenent, SC puriore toterea cibario faginandum curant menfaspoftea etiamgrapponitur.'Qji* quidem menfa utpuri' mume glabro corioeft:nifi forte ceruinum fit. nam tum hirfutum effe, necullaexprri depilatam rdigiofum non eff. Adde qud poft ueie* cundantisnaturac opus uideti quopiam,aut'Cuiquam loqui nefasputant. Neque ideo priustnpublicum exeunt, quam omni ex parte laue^j rint: eo^nominebalneas reperirceft oppidatimcrquam communo'S) ad quasis, quem Tfchmunx uocant,luftrandus fcedat. Nequc eft qui domum aut facrarium, aut Jocum,ubi fefurus fit non depolitis calceis ingredtaturtNam apud eos calceatum fdre fi agittumeft*Vt%res corn* modi'us Iepidiusqjfiat, fcandular,qutbus Batmagnomeneft, ufum fw mintprarferumnouerunt 8CuulgoIocum confidetur laneis frirpe ubi is'ue tegetibus|, uel tabulis conrertis ad coercenda folihumidi uitia ptx> parant. Lege unicuicp uiro licet duodecim legitimas uxores habere, &,an cillas quotquotlibucrit, Ex quibus c liberos fufcepertt, licsc &ead lege uernulis
uernuls tanqaam lib erfshxreditarent mire. Id in caufa cft quare potent/o res, 8Cquicunq; per fortunas polTunt,oppidatim fingulas uxorcs haber, Kancilhs &liberos. Pauci autem duas eademindomouxorcs alunt, ad iurgi'apotifsimum deuitanda. Sed dCuiris li'berumeft coniugum repudiom. Vnde uinculum matrimonij,quod ipfi Kebin uocant,in poteftate niri,non uxous,cfie prxdicant. Quod tatnetfi foluere is poteft ex animi fru tentia, folius tamenauthoritate facerdotis necli confueuit idep ad gencrandam tantum fobolem, non autem ad libidinem. Libido quam fit infeer minisrara,pudorearum fatis docet: utpote qux timplicifsimo habitu mite 1 tras capitibusmponant,tum uela fuperingerant: eo tantum cfilio,ut mii tra uelodiligtcr deecterq} inuoluta, uerfatilis eius cxtremitas in dextrum t propendeat: ut fi domum exire,aut domi uiro uideri contingat, (nam mu lieremuxorem ore aperto in uirorum confpeclum uenire, &:domi aut fo I r ris patere, item forum adire,emere,uendere, & turpe 9^ Hagitiofum eft) eu ueftigt os obducant,^ illud demptis oculis uirili confpetui fubripiant. I Locum iddreo in delubris long uiris feiun(fl,atq}ira undicp obfeptum t habent, ut nemo quifpiam introfpicere pofsit. Nec eo foeminacomnes inc diferiminatim, fed optimatum folummodo uxores conueniunt nesalis u unquam nifi facro & folenni apud eos fexto die, qui planeta Veneris no tp menhabet,idôrationistantummeridianetcmporc.C*termfm!nain e uirum public cum uxore colloqui,aut pr< equo infidere,monfirum cft:&C v uatim cum eadem lafciuire,ridiculum. Sed ad tantam uirorum feueritatrft a accedunt Eunuchi, quos domi uiri principes abeuntes, inuxorum cuftO' d diam relinquunt. Qui uirilis fexus ex talibus matrimonijs nafcuntur,ij uel a ad Imperatorem deduciut eius beneficio edoceantur,uel partibus eru. c dirifolent. Qui ad Imperatorem deducuntur(id autemexmorefttnam c tuuenes,Ii quinto quocp anno ipfe paulo minores qum uiginti annorum t bertinorum prxfertim filios, toto fuofmperio eonferibit) eos udut Aulas d defl:inatos,aliosalrjs principibus educandos,& arma,aut artes cdocendos )oparcitur.Hocidem de paris etatfs uenalibus(quos habetinnumcros,quip JO r l pe cum ci prxda omnis decumana fit, tum praecipucaptiuorum, quorum f fuispro decumis, qum maximum poteft numerum uenalitijs imperat) fa c cere confueuit. Quos omneis,ut annum uigcfimum attigerunt,eos ad tek r reuocat,& in numerum Ianizarorum adfcribit,adfcriptisc^ acraconfiituir. ( Quumautcmh uic gentifcalpereaut pingere impiumfit, nemo omnium uitam in uenationibus ac fi fpretis ijs artibus,duritie aclabori nonftudet, dC fi ftudrjs rei militaris collocat, Itacp fiquando in ullam regni fui partem bel. li lumfenferit imminere, Imperator dehabendistoto fuo imperio deledib bus non magnoper laborat. Etenim datis ad prouinci'ar utbiumi prx. 40feclosliteris, quibus 8CnecefTariusmilitum numerus comprehendatur, 4i e & locus ac dies qua ffii Imperatori oporteat defigneturfinguli pro fe pu. blico praeconio mandata faciunt.tantundemcji militum euoeant, quantum Imperatori fatis eft. Cum quibus uniuerfis ipfi pratfecli, fuis quifque cum oppidanis ac prouincialibus, condi<Sodie & praeferipto loco fiftuntur. Qud fi qui accerfiti funt,ceiatores ad diem non ueniant,eorum confeftimimpenfa,quaterni aut quinj fubftituuncur,qui cum in exercitum co' alluere,Efchetihori nominantur. Dele&us qui principe habentur,equi. tum funt ac peditum. utroruni plura funt gnera. Nam, ut hos primm expediam prstoria cohors fortifsimorum peditum eft,qui eorum lingua i lanisari tt
lanizari dici folent. Hi initio quidem paud fucrc, fednunc ad quadragfn. ta mij/a excreuerunt. Imperatorem Aga duce ( ita enfin eumqui ciufmodi drdini praceftappellanc) perptu circumcunt. In quibus fagittarij funt ad quinquel fex milia qui qud Gniftrorfum arcus fuos in tend uni acremittunt,Czo!aclar,hoceftfiniftripopuIantcrdcuntur.Suntinijsduccnt cxteris proceriores,& militari difciplina magis clari,quiab equitante pria cipe ne lattim quidem pedem difcedunt. ijs Solachi nomen eft. Omnes autemlanizariab ahjspeditibus amiclubreuiore8; mitris niueis acum natis diflinguuncur: item armis, qux feutum funt 8Cends, quem Cymi. tharram uocant QC arcus. deniq; officio illi enim cafira muniuncâtque -le oppugnationes moliuntur.Alcerum genus eflpedi(um,quosflngula:pro uincix ac ciuitates, mandato Imperatoris fuis futnptibus.nerape collata in quadra> fingulosmen(lruaftipe,adbellamittunt:Afapino[ninantur;& ginta millium, S^paulo plurium esr e(t exercitus. A' Ianizaris cVhabitu C officio difcrepant. Mitris Oqutdemrubris,enre &(cuto,8Îongiorihafia inftruuntur quorum quidem eft hoftileis equos incalefcente praclia configere. Sunt C qui fuafponte bellum ineunt, iixx un cumcaionaltj qui bus,fabrilignarii C pugntibus aecedaria minifirant, uias aperiunt, abrupta loca adarquant, pontes faciunt.aggeres cumulant,omnia qux ex, 4 2* pugnationibus accommodafunt, diligenter curant. Atp haecquidfunt z0 Turcicorum peditum gnera. Equitum uer quidamSpachi oglani, uel ,unico uocabulo Sphahiglani dicuritur. Hi autem omnium funt idcifhisimi, di.partim equitibus pratfici folcnc,partim eti'am peditibus. Inhisurs omtris eft Turcica militix legationes obeunt, &Sangiachatibu", hoceft .prouiacialibus pratfecluris, arque id genus muneribus funguntur. Hi de, i nifiiiasforofes'uelmperatoris uxoies ducunt, tanqum cxteris omni< busdanores,acdePrincipebenemeriti. Capitequotjutalijmiiratofunr, &au;eisferkis'ueindurnentis uerficolohbus uttmtur. Hi numero mille, quorum eft exeuntem urbe principem dextra comitari. Lasuatn uero mille alij equices dragut, Solaftri fiue Soluphtariappellati: quorum eadem jo II omnino eG:CLIm & SpahiJagnis utta;, & nobiliratis, & ue(t<un),atq;ar.no< rum ratio.lis adhrent alrj quoqs mille equites Viufagi.conflati partim ex Ianizaris egregio aliquo facinore nobilitatis,parcim eti ex feruis de Baffe L autBelerbo pugna aliqua benemeritis, ut qui fidelem rjs promptamq i operam periculo imminente praeftiterint. Poft hos Charippici, pari nume ro 8C conditione,nifi qud hi leui (unt armatura. Ex his equit peditum generibus porta Principis confit. Sed alrj funt equitum ordines fubBelerbegis, abaftj acTimoriotes, feu Thimarcini.Ii funt, qui pro numro uillarum, aut Iocorumqux Turcx principis mandato pofsident, ab ijs a^ -4 gente id confuettidine aluntur, ac trium Afprorum milium, hoc eft duca- 4( totum quinquaginta, ftipendi in fingulos annos capit. Alrj funt Mozellini.leifi ab ijs quibus olimTurcarumlmperatores acquifitosbelloagros ditiirerunt. Sunt&: AIcanzi,flue utquibufdaplacet, Aconizrj, hoc eftfatales, feu Forcunat milites, ad triginta fere milia. Militant null ftipendio, fed unis femper aut binis caftris reliquas copias antcdentes excurrunc praedabundijf quintam prasdx partemad Imperatorem manubiarum no minedeferunt.Omnes autem eiufmodi copiasin duos exercitus diuiduntur. Europeum atqj AQaticum. His praefunt Belerbegi, hoc eft prfeiSi pr*fe<3oriim,feu principum principes, Qui quidem numro duo funt, quorum
quorum hic Afiaepraeell, ille Europar. Altcr legatus Imperatoris in Anatolia, Cutheiar, qux urbs Galatiat eft,fedem habet alter in Rhomania,So phiae,quaein Seruiaeft, habitat. Vterque plures fub fe Sangiachacus tenet, Sangiachis, hoc eft prouinciarum praefedtis qui ad eum magiftra. tum fado aliquo cximio aflumuntur, mandata dat. Sangiachi uer Subafijs,de quibus fupr, quodluber,prxcipiunt. Bafiarum ViOroialiacfunt partes, nam Imperatori confilia fuggcrunt, & cum ijs ipfe de negot4s bel. iacpacis agere confueuit.Plures tribus aut quatuor effe non folent,8 bellum quocgfj 4 aliquando u~ moliuntur. Huic militiaenullus eft uexillorum 10 10al Verm ipfi duces atque prafecli caftrorum, quos Z.umbafthos uo ufus. ca cant,lanceam proferunt in fummo appenfos certi coloris pilos habentem: qi quod Ognum.qui fub corum praefecura funt,perpetu fequtur. Siquande do uel coeundum ft, uel difcedendum, uel in aciem prodeundum,tympa n( noacfftula copia conuocantur,concitanturqj. Alioqui Glentrj Turcsc ad ade funt ftudiofi, ut nemo omni nifi in caftris armetur, fi^captiuos nocl cluelabifacilatqjefFugerepatiantur, nequemprartermorem tumultum in inperfequendisrapiendis'uefugiuuis excitent. Qui pr<efedliscaftrorum lu fubfunt Genturiones, Tfcheribafchi uocantur, finguli centenis Czinghe^ ri! hocefi centumequitibus aut peditibus prxfunt.Nemo eft omnium ris, - qui non fe quafi bello natum uita ac facfliscomprobet. Eaq de caufa,quan i: de do notninareferunt in album,(iqui domi te\i<fii fint,maximam faiftam fibi cf eflTeiniuriamputant. tantus cft militihonos. Nullaeftconcio, nullus ho, m minum confeflus nulla conuiuia, in quibus non pro ijs qui militant, precc cesdicantur: multo autem religioGus pro ijs deos follicitant, qui pro falu^ te communi mortem oppetiuerunt. Flices itaqj apud eos, qui foris inter h; haftas fagittas^hoftium, non domi inter fminarumlacrymasoccubue^re re. Nulla ijs acceptior prxda captiuis eft.nimirum in eafuntopinonc.nem minem qui feruum pofsideat, ulla unquam inopia laboraturum. Eacj de ca cauta,bello captos fumma diligentia conferuant,non humanitatis qur;o dem qua moueantur, fed utilitatis tantum gratia, (quam fibi ex feruis fa' d( <fl lis haud mediocrem fore profpiciunt. Nimirum i(ii nationi feruos habere remori ueteri, uendere, & emere perqum familiare eft. Atque cius conv m mercq nomine,oppidatim deHgnanturuenalitrj magnis cum priuilegqs, 9~ qui in eam tantum curam incumbunt, ut eiufmodihominum copiam com p; parent, uenundent, commutent, pignerentur,prout cuiufqj libido eft atq* ul nullo interim fortunarum fuarum publici'ue boni decnnito. In cam ufus, q< quoque rem pafsim fora funt conftituta,in qux uenales deduli, nudi licita tatoribus oftenduntur. Quor fam uirilisfexus qum fminini membra, et etiam pudenda,contrefiare emptoribus licet hinc feilicetut prxfentiant, 46tu 40 iuuenes'ue fint an affetftaiam xcate,uirgines an corrupti,fani an ualetudinarij. Qud fiempti diffugianc, onus feruitutis duplo maius qum ante2, receptis imponitur. Tum fi (cundo peccent,uirgis aut fecuricos cadere, aut cibo ac potu interdicere ad mortem pozna cft.Mafor ijs cautio,qui pro rerinendis feruis fpemlibertatis aliquam proponun. Quam femel polliciti, dubi non eft quin prxftent. nam tanta eft iftis hominibus didtorum conftantia, tanta etiam de fide fuorum fecuritas ut in conuentis nulla un^ quam fyngrapha, nulla obfignatione, nullo chirographo utantur fedfolo promitcentis uerbo, uel ipfa nomirris eius qui pacifcitur auditione ftent omnia. Ea aut lege ferui dominis manumittunt ne ad fuos manumifsi, tt j autad
autad alios exeant, fed in Tarcx ditione perptua morentur. Quod fa Sumputo, cm ob maior clientclam tum ob religionis Mahummcde incrementum. Cuius qumfeueri obferuatoresOnt Si quidflbi nobiscg futurum credant,iam nunc dkam.Hoc uulg ad populum concionantur, fuilTeolimnobilem prophetam MilTah,hoceftMofem, qui primus diuinaus legem eulit:QC librum Tefrit,quem Gratci Pentateuchum appellant, condidit. Quo quidem diuino bencftio,fcruat fuilTe pracdicant omnem furor, cumeiuC. eiustempeftatishominem. Ver mfacrilegus hominum modr legem antiqualfet, in tanti expiationem flagittj, ddlgnatum afleuetit>0 pariter librum fcripfiti rantprophecen alterum Dafjt,hoceftDauid,qui Czabur,hoc eftP/altenum,a:lcgcm fimilis praErogatiuarimpofm't.Sed eius fandione humano firclereflexu xtatis labefaifiata, tertius fuccefsit t cum lege fupern accepta, prophetes lefl,id eftiESVs christvs 8Clibro Vigilis, hoceft cum Euangelio, in communem omnium falutem, 0 & Atqui difsipata abrogatacpeius lege, denu mifertum eft hominum, la s gatus hue rmlus Mahummedes propheta quartus,pari cum fuperioribus priuilegio, nempequi quattam legem cum libro Alcorano cftituit, Quai e perfidiahumana perrupta,alium quoqj uenturum exiftimant. Prima Ma^ hummedex Icgis pracceptafunt,omnem utriufqs fexus homin nubiliana 2a te matrimonium contrahere oportere & lingulos quinquies orare quoti- 20 1 die, defignatis ad hoc quinq; temporum differentijs. Orationis primx fol oriens cos admonet. Ea fit ualdefuperthtios nempe per quatuor Erket, Il SiduoCzalamat, Erkctuocant geminatam corporis inclinationcm cum totidem proftrationibus.Czalamatuer ipfa eft tacita oratio,quatn fut&k \i fupplex fedendo poft (ingula Erket, cum talutatione dextra lajuacp.Si pa[ cis imprersione quam defgnat ambabus manibus os obducentibus. AICerafub meridiem celebratur per decemErket C quinq? Czalamat.Tertiaa declinanteiam fole, peroclo Erket S>C quatuor Czalamat, Quarta fub occafum folis, per quincp Erket &C quatuor Czalamat. A' ccenaultima,ea fe, jt 10 fit, per quindecim Erket C oiio Czalamat. Prima, lingua eorum Dan^ s< \t gnanias dicitur, fecunda Orlenanias, tertia Kindinanias,quarta Achfanv V nanias, quinta Laczinanias. Eas orationes legecoguntur finguli cum td- bulifuOjinMeskita,hoceftfanocommunifacere,nifi lgitime impediantur. Cumprohibetnegotium.ubiuis locorum orare licet.Et eandem tem J pusorandiuenihabet,utfcilicethoraintempeftiuafuppleripofsit,quot3 > lgitima ifueratintermiffum. Religiofius orant Veneris die, apudillos re. r liquis celebriore. Sunt tamen proefti omnes dies,nec ab opere ullo abftinctur. In fingulis ciuitatibus fanum aliquod princeps eft quod ipfl Eue* > 1. tnefgituocant qu dio die uniuerti eonueniunt: ipfe quoque impera< tor una cum altf s adeft, uiri caeteriprincipes. Oratur meridic ac ftatim c 11 QC crationem fequitur publica quaedamconcio, largitionis^ imperatoriat liberaiitas. Cenfores habent qui negleclac orationis infimulatos pluribus fupplicqsafficiant. eos enimper oppidum trahunt,appenfaco!lo tabella cVcaudisuuIpinis, adhaecpecuniamulcflant.Id aut praecipu fieri folet, neglecfla uerno ieiunio oratione.Lauari triplici modo folent antequamc rent. Aut enim aqua integrum corpus perfundunt, cV quicquid in eo pilo rum eft, excepta in uirisbarba, &coma infceminis, corradunt. Prafecant etiam pedum ac manuum ungues diligcntirsim, cVea fortafferationecitnddmuur, Hacc autem lotio eft poftqucunqj macula; contradioncm ncceflra>
neceiTaria,&dicitur ab illis Czoagermeg. Aut fecretioretoco pudeca i podicem abluunt,iitcp cum opus aliqod narura: fecerunt. uocatur ea to. lioTachriat. Autquinq3fenfusaquapurgant,manus adcubitum ufq?,os} nares, aures, pedes, crura &tibias, eo quo ditfum eft ordine. Et eamloti nis formam Auptas fiue Abdas dicunt.Hanc autem facere uhica licit eft; nec tamen necefle eff ut omnem orationem prcedat nifi id labes aliqua uitiati corporis efflagitet. Verm fi prima oratione ab omni uitio abftiLuna annum metiuntur.Et ut netur,eademdienu!larepetendalotioeft. lunam unam pro menfe, fie duodecim lunas pro anno numerant. Sed per 1UJ io lunamunamquotannisieiunioperfunguntur. relui Atqj interdiu quidem,ab omni cibo &potu fibi temprt: no<5uuer perbacchari,laudabile eft. on A Abfoluto ieiuniorn tempore flatam feri, hoc eft Pafcha unum in memoria riam illius arietis, qui inopinanti Abrahamo in uicfh'mloco filij obiedrus cli eft: noeflis porro eius qua Alcoran clo ad fe milTum prxdicant, celebra re recfueuerunt, fepulchris mortuor inuifendis, fundendis ad ea orationi bt bus,cfumendis ibidem cibisquotquotrccumattulerint.MiKuisdemum da datis ofeulis inhxc uerbaprorumpunt, Baaram Glutioczong, hoc eft, fit t tit tibi hocPafchafauftum ac feelix.ltcium fexagefimo poftea diepai omni ne nofupcrftitioneferiantur. Eius alterius feria:caufa eft annuus peregrino. j c tum JOUI aduentus in locum qui ab alds Mecca, ab eis Mekite dicitur,ubi fepul tu tum ferunt Mahummedem,tt ans Hierofolym (xagenorum dierum iti^ nE nere. Quo perueniri nequit, nifi camelis in id Sultano ad tranimutendas ar arenas difpofitis. Qui hoc iter peregerunt uocantur uulgo Hatfchilai, Si m multispraemtjs exornantur. Etenim honorific ab omnibus excipi, acin te teftimontjs dicendis trium tefiium loco haberi folent. Haud fecus pro rjs at caufa conftituta funt duo xenodoatq;proui(fioribusoratur,6eoum ch chiorum genera. Vnum cuinomen eft !Zeuuennezerei,gdin'cium ingens in folitudinibus, qu ipfi uiatores receptentur. Alterum in oppidis eit Hy m mararh, magna templi moles ab regibus poQta,& multis feracibuscjj prsc}odf )o dfjsdotata,ad quotidieciborecreandosquicunq}aduencrint,peregrinos P praccipuaditerarumftudiofos. Quibus refeclis, mos eft animx dificato toris beneprecari, C interim reliquum in commune diftribuere fitcghoc pl prandtj &ccensc tempore.Sunt SCfrequentia Turcis gymnafia in quibus p1 placitaregia atqj ediefa quxproregno adminiftrando (unt, edocentur Q Qui ea didicerunt,dupiicigradu magiftratibus praeficiconfueuere. Mag fh firatus inferiores Munetfchim,fuperiores Muderis dieli. Qui difeiplinam m minus tenent, Taufmani appellantur: quibus quidem Alcoranum,ac caere remonias qua; ad cultlegis pertinent didiciiefatfs eft.Ii facerdotes funr, ql qui a uulgo nihil differunt. Dant nimirum ipQoperam uxoribus, liber/s 40familiar,negotiationi, ufurx, uenationi. Plurimi funtTurcarum quiuota 40 ta: fu hi fufcipiunt. Quidam aufteram uitam uouent &C omni temporenudi,ce latis tantum pudendis incedunt. Ait) uiifus abftinenti:qui rarifsim cibo ac potu fruuntur. Ali) paupertatem fequuntur ex uoto: his in diem uiuerc fatiseft. Alij perpetuum filentium feruant: hi nomine mutorum CzamuN lar uoeantur,Seorfum alij populo ducunt dies. Quibufd nemora 8Cfc litudinesplacenr. Altjs hofpites infuasdomos,quaeTekiedicunturj oppidatim excipere religiofm. Quidmendicitate continua uiclitant. Altp inoppidagelidam recentem^ aquamimportant, petentibus nulla mer. tede impartiuntur, Quod flquid gratuit offeratuf,baud reeufant, Alt>ad fanxfiuaria tt 4
fanduaria inhabitant tatiquam uigiles, Si uoluntartjs populi dom's reficiuntur. Quidam funt quibus Nfles Ogli nomen eff.Eos. rumor eft fine ui rili femineconceptos ac natos. Sacerdotes feriarifacpius folent,nuncut uoca populi reddant, nunc maiorum memoriam ut renouent, aliquando communi necefsitate adducli, ad imbres impetrandos aut ferenicatem aris precibus obtinendam. Ad has feriasconuenit omnis ukinia,.&epulatur. Tum muflcusfumptoincuffo^ tympano modulari incipit. Caeteri fequuti fingillatim choreas ducere. Feria illis Machia dicitur,& ludus Czamach,quifitfaltatione &tripudio, &dccoraatcuadmotusaccomrno data membrorum omnium agitatione. Ad hatc fub finemcirculari motu,1 ' & uelocifsimatotius corporis reuolutione in quo uis ipfa ludi confiait. Vbi uero ludum finguli luferunt, tum uniuerfi coire, Cpromifcu colhi dere: quibufdam interim precum uocibus editis, pro falute eorum qui uo ta hxcnuncupauerant,feu liberales domos ac uiatica funt impartiti.Vtun 1 tur 8Cctionibus rby thmicis idtjj uirifsim efficiunt,ut fcilicetquodunus dixerit,alrj rptant. Habent eti quos morte diuos fados putent. Quorum omnium facileprinceps eft Scdkhafi, quem uiclorem faseft interpre tari. Sepulchrumeius Othomani ac Caramani finibus intermedium cft, 1 numenqinuocarifolct omnibci'ica expeditione. Tum Harfchi pettefeh, l 'peregrinationis fubdium, peregrinis in honore eft. Tertio Ioco eft Af- =1 kik pafla id eft patronus amoris, fumpto ab amore nomine. coniugio1 praecft,partusdifficultati, habendetiamprolisde{dcrio,uiriacfmin* fedandg difeordiae.Van pafla difsidentesanimos lenit. Scheich pafl perturbatis Ctriftibus folatio eft. Deniq; altj funt Gotuelminfchin,& Bartfchin pafla, qui ambo pecoris euftodiaepraefunt,atqj cfruation Et Chii ridelles, qui necefsitate affech's uiatoribus opitulatur. Apparetis, ut ru1 moreft, uiatori fimillimus, equo glauco inequitans inuoeatus citifsime adeft. Quod fi nomen ignoretur, ad Dei implorationem etiam prxio eft. Sacerdotum quatuor funt genera. Quidam uelut gubernacula tenent populi, facris dignitatibus praefunr/acrificiapublica ac priuata procurant, t religtones mterpretantur. Inferunt opinionem,nemin unquam nifi Ma> hummedis lege feruatum iri. Ali) funcquos uulg Dernifcher uocant. Hi I i t fed autumantlegem nihil prodeflTe, gratiam Dei tantum, qua necefl fit t omnem hominem feruari, quaefine lege &merito fatisad (alutem multa ft. Eam ipfi Rachmatallach dicunt. Tertium genus eft eorum qui C:zofi lar, id eft contemplantes appellantur. bis perfuafum eft unumquenq; de, 9 bere merito feruari: meritum ad falutcm fatis elle, etiam fine gratia aut le' ge. hancipfi opinionem Pereketallech uocant. Poftremum genus eft eorum quiHorife appellantur, id eft fcliofi, Hi docent unumquenqIege 4 quam ceneatferuatum iri ,6^ unicuicpgenti feu nationi legem latam eflea 40 Deo qua ccelum mercri debeat: Caequaliteromneis leges utiles eflcrjj qui cas feuer, diligenter, & inuiolat obferuarint, necull alteri eflepr*ferendam. Animaduerti in hos folet acerbifsim ut in facliofos omnium perditifsimos. comprehenfi incendiotolluntur.Turcae furtum in primis acerbe puniunt, homicidiumfuppliciograui expiant, incitera ngligent tius antmaduertuntCommentantur fabulanturcp multa deAncichrifio, quem Tetfchel uoeant. Ad ultimum tamen Mahummedem fuum uniuer, fos cuiufcunq?fint uelfedtx.ud religionispoft diem diuini iudictj.abin' feris reuocaturum arbitrantur, Mahummedes
MHVMHEDES S P S E VD P R OP HET A. O fTTfAmetG quidam traduntMahummedemTurcarum cVSaiaccnorutn T (qui olim dux, tempeftate noftragensunafunr)prophetamaclegiC> latorem, genus ex Arabia.alrjexPcrlia traxiffteum tamen Cyrenxum, abipfscuuabulis pracdonibus Saracenis raptum, inArabiam af porta* tuin,cVifmaelitx cuida mmercatori claro acdiuiti ( cui nomen erat Abde* monaplis) uendicum fuiflecert comperio. Nacalibus fuit ualdeobfcurus. natus efi annofalute noffra circiter quingenteOmo oclogefimoduodeuicefimo Mauricio Imperatore rege 10inGalIijsClotariofecundo. n il Puer, ornamenris pueritixjeporc fcilicet acucnuftatcita afduxir, ut h herirui(quiliberiscareba()delicigamores^fa(flus)uulgofiliusAbdeni9 n naplis diccretur.. Ncc dtftiruit fauor herilis adolefcentem quem utmercacuracfaciendx peritia augeret, uccpin grati cum mercatoribus alijs ponerer,magiftrum l' l lo* fecit camelotum,quos plerunqjm Aegyptum, Syriam, Paleftinsm. C c; caHnnima,negatiomscaufadimitebst. Ex quibus peregrinatiombus, prter qum aftatus,calIidLis,&in omni c commercij gencreexercitus, eti religionis Chriiiianx ac ltidaicx,excre-> 10bra cum ludaeis&Chnftianis communicatione doclus cuafir. bb Accidicuteo tempore Strgius monachus, ConftantinopoJi ob bxrC' il fim exul,tii Arabiam profugeret/forteq; hofpitaii tedoacmenlaab Abd demonapli.reciperetur. Cuiashumanitatut animoccpiffe uidcrctur,utcpcam qu ambicbat extcmis gratiam iniret; amorequem ergo Mahutnmedc lingularem habe e b batdeprarhfiifo, Mahummcdi le adamiciciac familiaritatem adiunxit. Officia id genus pepercreinter eos fummam crn rerum omnium, tum n maxime fjaiiim de Cluiftiana necnoniludaica rciigtone fencentiaruin c communicationein.; ;o ! In qua Sergius facultate dicendi fuperior, & in fiteris facris (quarum facile ad arbitrium fuam ad P profefijr erac) cxcrcitatior, Mahummcdem d ducebat:atq)iiiasrefiNc(toriaaa(cuiuscaufaexulaba)obftmatpcr( u uerans,nuric ludxos illi damnabat impiecatis,qui facrofanclum prophe t; tam iesvm Christvai nequiterincruceiuegiilent:nuncuicifsim ( Ghnftianosftoljdae nduciacacleuitatis,qui de Es v CHRISTO ac* d derent, qucunq? credebant, Moricurintcrc Abdemonaplis. Vidua eius Gardigena iam quinqua g genaria,nupcijs non contenta prioribus,haud ira multopdft fecundonub bere dlibrt. lacitabant ad idfortunaamphfsimae, uarum q folicitudinc exed 4 e ebatur nullo h<rt edcdomi, folatium ucm,atcp rei familiaris fecuiitas, q quj nouo marito expecTabat. Nemo nbiapdoiuifuseftfatnulo Mahummede. Qui practer qumiuuenis,lepidus,callidus: offictjetiam domcftici,uita fundii necefsitudinum ac commetciorum gnarus erat. Nup(trgo Maliummedi.Qui ut feexnupttjs opumcopia.famulitio, amicislocupletatum fentit, ut erat natura animo excelfo Setuperbo, mercaturjc ftudijs, quafihumili 8Cfc tndigno gencreuitae, renunciare, incpmi litiacdifciplinaniproficiicidecreuit. Quod quidem execucus cft ita, ut breui admod tempore,partim calhditace
ditate fagenij faomda,partim largitioaibu$,prdonum Sar acenoram, militumqs omnium uoluntatcs mereretuf atqj authoritate fua numerum de eis quemuellet,ubi& quoties uifum erar, congregaret. Atqui, Sergio utebatur femper familiariter. Qui ut Mahummedem ex famulo patrem familias,ex paupere diuitem,ex homine nihili uirum alicu us potentiae fclum uidit perpenfadiligenter non eius modo temeraria glariatq^ cupida natura, uerumetiam magna cum Saracenis militibus gratia, perlpefto item rerum qux ipfius erant priuatarum tenui Ratu, quem ar. SC augere pibus, & fama illuftrare Mahummedis aufpicio,nec non C te fua cupiebat,bencfci quafi collocando accepturus,adiuuare Mahum-1,o i o medem conGIrjs,fplendorem domefficum ob oculos pontre,fauorem mi litum inculcare,authoritatem qua erat apud omnes praedicare copiarum conuocationem,dominatus occupandi opportunitatem,ui<ftariacpotiunL darfacultatemfuaderecepit. Audiuit Mahummedes libenter monentem grataSf iucunda,facilecp monitori acquieuit. Sed ne non honefto colore facinus audax centarer, ambobus confultum uifumeit gerendac rei occaflonem,ex ea quat inter lu daeos8CChriftianos tum maxima fuit, religionis difcordia capere,ac con. cordixreconcitiationenifmulare. :< Quodmendaciumut{pecieueripractexerenf,nouamquandamreligio nem excogftarunt partim ex Hebraeor partim ex Ch-tittianorum florin bus delibatam.Quam cum in genere ac certas quafdamkges digefsiffent, commentario conclulam Alcoranum, hoc cil pracceptorum uolumen appcllarunt. Tumdeinde Mahummedes, authore Sergie, collelo frequenti exer> citu procedere, Alcoranum fuumin mdium ferre ipfum fe diuii:o pro afflatu conferiptumad controuer Casde religione collendas profiter! aggreditur. Se porro diuinitus miflumaffrmarc qui Arabumfit propheta, qui eos religioniserroribus,in quibus uerfantur.auocet, qui leges AI corano fuo comprehnfas in publicumproponat, qui earum fandimoni- Jl am doceat Quas fi euftodirent fandi, crto /cirent fe, primm, in hac u ta Mufsilmanos,id eft beat'os appellandos poftea autem,in ccclo prxmio nfFabiliremunerandos. Quiaueraliquiemuncflae naris homines,commenta eius depreher^ dere,infciari,di(putando infirmare potuiffnt.atq} adeo populumrudio* rem,nonoracula effe diuina,ut impudenterimpieîa<fiabat,fed nugas, captiones, falladas,mera mendacia docere: Lege pariter c libro fuo promulgatafanxit, ne de eorum.quae in Alcoranum congefferat, uericate aut falOtate.poena capitis, ullo modo inquireretur ac difputaretur. Refponfa +> | enimDei uoeare in dubium,nemini cuiquamlicerc.. Intereautem legis fux, auguftse fcilicet, publicandaefpecie, Arabiam quafi aludagens, militibus ita occupauit ut breui admodum tempore uniuerfam, partim terrore, quem unieuique exercitu formidabilis tnrj* ciebat, partim ineptarad uerum difeernendum plebis fuffragio, qux pro fua fimplcitateipfum, Si internunciSDei effe credebat, 8Ctanquam fandifsimum prophetam uerebatur, in fuam poteftatem redigeret. Rebus prima hac expeditione fozlicitergeftis inflatus; de ufurpan' da quoque Syria cogitare cepit. Sed admoniius bello opus elTe,incO' las enim armis reftituros uiribus fuis omnibusollc<flis Syriam in nadir, c Qjiam
Qtiam cumaliquandiu populandouexandoq terfitafier,fugari$ pat fim liofiibus, non Damafcoinodurbe,fedSCoinmprouincJa,6i:dein> dt Aegypto pari fortuna potitur. Succefsibus iftis inebriatus cum profpcros fcmper eucntus belli fibi forcrederet & Perfiam fufpecftam haberet, animo cum Perfis belligerandi,fpeetiameos Ut prius Arabas, Syrios, accpAegyptios perdomandi, iter in Perfiam conuertit. ex aduerfo Cuiusfinesincurfareuixdumcperat,ecceCofrhoesrex ingentem Perfarum manum expeditionem educic. Congreditur a<flu> in (otum figna uiriliter conferuntur: cadunt utrinq* non pauci. Mahummeott des denique uulnere in facie accepto, uertere terga, fefepin fugam dare ( < cogitur. Moritur paulo poft Cofrocs. Incuius locum TtifFecflus Syrochis, uita poft anni fpacium cxcedif, reli<floin fucceflbrem Adhifere filio. Sed 8C I buiic continue mors occupt quare populusHarmifdam fibi in piincipem elegit. I Contra quem MaIiummcdes,accefsioneArabumS3raccnoium,(qui 1 uulgo Scenirx, hoc eft graflitores populatores'ue ddi nuper ob ftipen^ < ab Hcradio Cfare dia denegata Romanos deferuerant ) fortior in Per . go ( mfiam reiicrtitur. Stet.it ex altera parte in procin<fuHarmifdas atque ut longiore progreu h6ftem arceret, prxlio excipere fine morauoluit. In quofufis fuga. 1 t tisfmsipfeocci'ditur. Vicflor Mahummedes nullo poft dircrimine Perfix regno poftur, ac detnum qu'as Arabibusant Syi'ijs Aegyptijs, leges Perfis impofuit. Regnauit deinde fexennium quo exaco ueneno to'Iitur ab unofaI miliarium Gardigcns uxoris propinquo. Vixit annos quadraginta (fiint 1 quitriginta quatuor dicnt3alr)triginta feptem.) Difcefsit uita poft Chri ftuth fexccntefim o tf kefirnootfauo iacet in Mecha PerC* fepultus, ubi i g !:( etiamnumhodifepulclnumeius apparer. D E T A M E K. LÂ N I PART H I REBVSS GESTIS. ti^l Amerlanes Parthusnatione, gnre obfcurus, in g!adiato> y'-r''jt>' pW. S^3i n'umludiimabincuntepubeitateparcntibusiTiiflus,armis eauigilantia incubuit,utpauculo etiam mK^]| egregitradtandis ^g^^Sj:temporecarterislonge fuperatiSjCognitudifficile rcliquerit ni ucro magis, corporis'ne uiribus, an dexceriratc ufu compara ta; autcti aftu attp fcricr.di induflria ualeret. Ea exercitatio ftrenuo ado4 1 4lefcenti tantam difeiplinae miliraris opinionem famam nomtnis ac gra* tiam apud omneis armorum ftudiofos peperit,ut infinit prop hominum omnisaetatis mulcitudo ad illum tanquam ad confummatifsimum gladitoriaeartis prateeptorem cm pafcendorum oculorum, tum praecipu tmitationis caufa conHueret. Quorum conciliatis animis, Si eorum prae* fotinvquitnititi'am colebant haud mulris interiecfis annis efFeflumeft, acipfepot'cntifsirniequitum acpeditum ultro fequentium exercitus dux maneret. Sedacciditperidtempus, utrcgnurnParthonitn Saracenis oc nipatam longa (eruitucis patientialanguefceret.- cumfis quidera xgre. obnoxios elle, fed tamen nullo ijs malis crentibusj.ialiiaiis Tedominis uerberum
ttetbe rutn metu,aut uinculorum aut mortis,adtrerfum ire audente. Tafflfr laucshacmoiumind['gnitatc,nec non pietatecTgapatriamcmotus, (crac hic quidem titulus c5fcribendi agminis,re autem uera apprehendcnd* ty rannidis accendebacur occulta libidinej coepit paulattm nouis editis uitu tibusacliberalite, proutfacilittes crant,numcrum fuoradaugere. Qua ratione, cum uires fuasad Barbaros ex)gendos,rccuperandumq~regttUtn fatis magnas eflarbitraretur: repente Sarracenos inopinantes aggtefius, exterminatis illis,dominium Parchorum in fetranttulit.Hac fortune bene multoambitiofioreualif. ficentiacumnihiloquidemfegnior,fedalioqui fet,belluminFerrefnit!misin(tituit.Necinftitutum<resmorata:quippefa-n tt <foin nihil tate fufpicantesimpetu, eos nullo prope negotio edomuit. Ex talibus uiclorrjs cum femper aliquid nouarum uirium ad priftinum robur accederet, iidcopoccntiotipfeadpopulumproximumrjsquosfubHiga rat perucrw'rec.annis admodum paucis Afiaticos, Scythas, Iberiam, Albaniam,Prfas>(yrios)Medos,iniuampptefiatemredegit.Poftremfjibatfta Mcfopotamia, atq; Armenimaiorefupciata,traicdo eti Euphrate christo natc circuer milkumo treC~telim0nonagefi^ amnc, anno a C H R i T o nato e<)'Ct[f mtHefmo trectefimo nOnagell mo,CarolircxtiFrancoircgisdecimo,cquadringcntisqutmill(bus & fexcentis peditum confcripta pafsim mukitudine,in Afiamminor teru ribilisirtumpit.DccuiusirrapttoneccrtiorfadusBaiazclieSjrexcjustc gionis, origine Turcus,utParthum fuorcgna3rcerct,tntcmporecpa' ratifsimistopiis otiuiamilltad terminosufeg Armeniarprocersic. Necterf rbrt aut aocamto Fuit,quod fe hoftfuo numro rni|itum multoeffeitu feriotem intclligerct: fed animofiorem eumteddebateximia in opprimen uirtus ac indufttia,mulcis iandudum ccitaminibusi t dis inimicis Turcarum xplorata, & tnnumeros paucionbus aliquando fuo^fugatoscpmernf' nerar: atq; adcfortunam elle bellorumdemaG dominam, que infirmro^ ri frquenter pocentiorem fubijcit. Quarp hoftem nihtlueiitus, cumnuf i quam prius fibi quiefcendiim elfe crederer,qum in cummilitem fuum tm pulifTe^breut ad Steilam montem, qui in Cilicix BithyniSi^confinio eft, ; '}" ibidemubi olim Michridates 8 Pompeius fignactulerant, > peruenic &C aciem fuParthooppofuir. Collocatis exaduerfo ImperafribuSjTamet r s lanesextempl,uteratacer,fuospugnam capeflTere iubet. Incitt fuos Baiazethes,3^ hortatur ut alacricerdimicent. conclamatur utrinqjrconcurr i ritur animis infenfifsimis. Tradlo in maiorem partem diei prtlio, cadenti s bus afsidu ex utifq; quplui imis, &C caeGs pen infinitis ea nihilo minus faeuitiaacconftantiapugnabaturjUtneutroprinipumcedentealterijqu inclinaret uifloria, iudicatu foret difficile. Ad extremum Turci refiftendi i lafsitudine dficientes, Ccxde plurtm diminuti cum duros Parthorumn 4< impetus ftiftinereamplius no poflen^nouis continuo Parthis in feflbrum 4' locum ex abundtifsimo adhuc numero fuccedenttbus, nec haberentipfi1 unde fimile efficerent, dabant operam primo, ut minori uitaepericulo ftruatisordinibuspugnaefefubtraherent.SedTamerlanesdeprehenratergi uericione eueftigi.turmas emittit, eo furore ac uolentia fubfeqvtentes, ut ruptiaedifsipati ducentis pen millibus catuXconcefahoftibus uido* ria, Turci fugamcaperent.AtBaiazeth.es munianuncftrenui lmperatc ris,nunc generofi militis obeundo, ut qui uihil no aduerfante fortuna tentandum put?.ret, Si iam mortem ut fuamukifceretur, non ui<floriam quaereret, laborarec cxdendo ftetnendo^ omnia, equo adahimumpraccipi" utus,
tutuseaptur,& uiuus ad Tamerlan pertrahi'tur. Qui quidem fitim captiu in uinculaprincipem conrjci imperatjcatenatdemum.dilapfus in Afi'am,rjsqui' busdudum imperabat deuidis gentibus ludibrio exhiber. Facinus(pecfraculo indignjSt Tamerlan, Ghominis meminifter. Sed multoindignius eftquod deeo in ciufdem immanitatis cotinuatione traditur. Enimuer ferunt Baiaze* themeo quo fupr habitu, ex Mandato uicloris quoties epulabarur ipfe, infra mcnfamquafi cancmfubligat cibari confueuifl.Et in equum afcenfuro, pronum,acadpedesprocumbcnt, fcamnilocofuiffe. Quod feritatis exemplum, porr fubiugata, direptacp ad Nil cap captitiusreliqu uitaepertulit. Tamerlanes 1AQa, c" 'AC 8 expugnatis Smyrna, Antiodiia, Sebafha, Tripoli, Damafco, atqs alfjs pie pknfctuitatibus, confe&is ad un habiratoribus.eas populatus eft,cpopu.. lac; f laas olo aequauit, lauafit deindein Aegyptum ac fufis faepiusSuUani coptjs, ipf ipfumin fuga uerfum ultra Pelufiumcoegic. Quo ad perfequendnfugientem cm cumtranfmtccere inftituiffet: reuocatur annonae inopia, d pet folitudines areno loca pafcendi innumeri exercitus diffcultate. Omnibus magnat admira nofa tioni tuit ordo eius ac militaris difciplina: quippe ea illum prudentia fuis praefu tio ub i(rg afBrmant,ut ub cailra pofuiSet,ibi ni'a omnis iie artrikq generis eict i reperire,haud fecus qum in oppido quouis munitifsimo. Na in cafirametando defignabat fingulis,prout cuiufqj ars erar, certa loca qiribus,tanqu5 pe1 'nu nu,capiomnia poterant.Ideo^ affluebantillicres fcmpcr,cmodantead id Irn f pe peratoris s afsiduaeueritate: qui nihil perperam Heri,ncmin uiolari, nullo ali qu quidprzter uoluntatem,nc minirn quidem olus auferri impun permittcbac. Ec Eocpcfilio efficiebatur,utuniucrfauicinia nminoriin haeccattrafecuritatc, exponerer.Eadem Tamerqu quamin clbres nundinas merces tuas eueheret C lai lanisuirtus eo temperatitix popul ill nfinit adduxit,ut inter tot capita nulfeditio nafceretur,quaf omnia in uno Imperatoris capite eintcom lai la omnino pr prehenfa.Quid qud totfufceptis expeditionibus,tot commifsis praelr|s,tenta ta tatoriesfortuna uiiflor femper extitit r Gratan primis ea illi cfilia fuere, quo. i ru tum euencahomin iudicio dubiajCVinfperatg uidorise forent. Cuius rei docu 'm mcnt.afperailla Damafci bfidio prebuit. Etenim expugnata Damafco, cum o pr praefidiumurbis in propugnacul fe proximum recepiflet,idq)(etfi de opprets; fionenihil timerec, iudicantibus fingulis loc efle inexpugnable) faftidito ta^ m praelio,c feruari alia uia poffct,Ognfl deditionis ederet,&accipiend con men tii tinuoid genus condition caeteriParthor duces Imperatori fuaderenr,furdis il! illeauribus omnia praeterinittens, in propugnaculi tantu expugnationincutn b< bebat. Cuius fitum cum diligenter exploraUct, quumcj; prx nimia fublimitate m murusnullis fcalisfuperari poiTer,etnihilo fecius id quaccp indultria expugn di dum fibi confianter proponeret,molitur extemplo nou c regtone propugnaci tulum obfeib multo fublimius.E' quo incufsis die noclucp frequtibus in ho^ 40ft, machinis,8f occidione occifis fer uniuer(s,bona eti parte muri deturba ftem ta,paucistand {uorS impet fuftinentibus facile admittitur. Ad haecarmonitus Caphse tum Gnuenfium colonia,Gte in Cherronefo Taurica haud procul Bofphoro Cimmerio,immenfum effeaurum ac argcnt,mulris eius oppidanis negotfationem exerctibus, adieclo ad uim urbi inferend animo, reputando fecumpericulobelli imminente uertithe(uros,infodi^, atep omnino infidij antiumuotis fubtrahi facilepofletut 8Cmuris potiretur et pecunia,nec quicqu .triumphatorprxteriret,facithancfallaci: Euocat ex optima fui populi parte negotiaror numer mcredibilcm,iubetp ade(fe illos omni pellium preciofiffimarumgenerc onufto.Prcipit deinde ut Caph mercem iftnjfmodi alioqui faram& ideo maxime uendibil futur imporcent,& ad uendend.eti pauco, uu ad allicien.
adalHciendosincolas,cfkiiitatpermutandamcrds,pecuniatcgabilliscom> e parandx exponant. Di(fhim ac facSfi ft fingulari utrinq; prudentia. Commetciouigilanterhabito,c permutationemerciumexinanitis plurimuniauroatni argento Caphsehabtatoribus,omniaea pecunia opulentior bellfiurbi denun. ciat,&muro fimul cafira admouet.Qui undequaqjhoftibus cins &crebra machinar infeftarione pafsim exeuffus ac labans T amclani oppidanos una thefaurorum reliqurjs ndifficultsprodidi't. Moseius quoin cum pellibus C obfidionibusfemperufuscft,pcpcritadmrationenipoftentat.nimirumqij. fibilocum dedi poftu)abat,& eo ipfo die candidis cuncp hoftis aduenerat,mox die in tentorijs hofpitabatur* Quod fi eodem gens obkffa dcditionem faceret, &C feruabaturincolumis intatftis inuiolatiscg hominibus Si fortunis. Secunda lux continue candidatentoria in rubramutauerat que aut dedttione,aurgr, uis affli<fionis figno, affli<fifedederent,flnguli patresfamiliasluppliciornor luebant. Tertia mutatio in nigra erat: tis afFcdli, efternae contumaciatpnas h cuiu(eur,qj ac fexus habitatorihus, S quauidoria potiretur,tru<:idatis aecatis fortunis quibuslibetdireptis aut disiparis,fubieifo praetereaiidificijs ignsJo cumfunditusexcidebat.HuicobQdendiforEnu'KexstipiumROndcfuic.NaM uiris.& muris, & omnf belli apparatuini~'gne .accidirinterhxc difcrimina,ut 8C oppid Tamcrane iam biduo oppugnat,dedition aihilominus,confiden- ` tia uiri internar, in diem fequcnt diffcrrct .Cuiusopptdani c de muris tan< tundem procidiffe cernertjquant.Qiirumpenti hoft fuffiteeret,^copias hofti^ leis in prcindu adeffe,ut introirtfea tam aduerfafortuna ftupefadi, &C perpetratiin nondedendo criminis fatis fupercjjmemorcs, rati tamPartliuni haud adeoabhumanitateefle alien quin aliquid de hominceliqui fibifccill*er,ad r humi impetrand eiusmifericordi couertuntur. Itaqj precibus & lacrymis C ac litate,fun*as mitigat iri cfidentes ingent feeminar fuperbiamq) ui<floris pucrommultrtudinalboindurjnianibusoIiuairamosjOblatapublicxiidd fpondone,prartendent, &C ucni ficcufuppici expofeentem obuiam mittunr. Vixdum oppido exeuntes profpexerat, c turmas ferro inuenientes agi,St eos ndifcrimjnatimoppreflsc5culcare,interfecare acmtoficereiiibet. Oppid deindepoft obuiorconfe<fh'onenvdepopulartis exufsit: tamfdaC impiacabilieratiracdia.Haudabseigitur apud Ligurem ncgodatoramicQ,quun ctnunicolloquioferameius in uitfiis multdiscrudciattemercmagisac ianuliariter,qum prudenter accufabat, obuerfis in cum fiammtibus turbatisc^ cculis, in hatc uerba prorupit, Si me hominem efe arbicrar,{alleris: quidira e dei fum,SCruinaac pernicieshomin.Qui uiualiqudo obleruart cqua'cs, eu motucorporis &moribusHannibaliCarthaginienfl, ut a maioribusdeferiptus eft,fimillimfecere. Oderat in primis latrocinia.tVea in iingulis feuenTsi me uindicabat: ob id fort,ut ipfi qui in piraticampublicincumbebatnemine i alio/upplici] metu,latrocinante,orbis ex animo fpoltandi facultaseilt. Ad po ftrcmSjCinfoIatyrannidis occupationefumm fcelicitatiamolintcollocaf' c fetjOinn bellisaiTationfibiuitio dabat,tempore fuo fe funefiegregiiudt cans,qyotiesnouisaliqumo1eftjsinterturbarat.&ubiuga eauiamuitis regs tis bus,plunbusuiclis fatrapis,plurimis regionibuslabctadatis.afflicis adinternecton ciuitatibus innumeris, manubiarin in;mc(um diucs, dom un cum exercitu prdis 'ai rapinis grauifsimoregreditur. Condiditdeindeapudfuos familias, quas deuicfltspafsim nationibus captas, Mercant uibem in quam imul cumrbus uniuerfis eo relegarat, ad habitandum deduxir. Quarumctfi u gnre differrent,c5cordia,labore, atqjinduftn'a efFcet santea locus adeoger minauit ut breui poftea lstifsims frutitefcerct ac tiorcret cYOrientdeincep^ darifssma
darifsimaopibus Mercantes plurim lacis adderet. Vita den|! funcfus, parti imperijhxredes reliquit duos mafculos: qui mutua dominandi xmulatione in difcordilapfi,profanis odijs atqj armis internecinis nomen Parrhicum,quod niorcuumolim Tamerlanes paterin uitam reuocarat, labafcere denuacmori permiferunr. DE ,E X P V G N A T A A MAHVMMEDE
C O N S TA N TI N O P O LI.
ac yi^JW| Ahummcdesfingulari uir fuit ingenio confilio. Huicpofl: adeL wCli 1 ptumpatris Amorathis imperi.cum parte maioribus facilittes I no"'u'ccrcnt^nou'SIC'clrcore'3USfl:lIi:'eretJeaula(exciral:aM li^^ nobili exiftimatione) parentu (lior exempla non adarquaturum li*y|jH m 3iHHBSll fe odo confidens,fed etiam long fuperatur, anim ctinti ad occupandConftannnopolim adiunxit. Eius confilfj hx pr.tfertim caufa:fize< runt:lnfcripturfe temeratqj iniuria GratciaeImperator perfpku ui'debr, ipfaConftantinopoliimpeirj fede in iplius nondum poteflate conftituta.lntelligebatprxterea.ingentem fibi nomnis gloriam apud omneis ntiones conciliatum1rs:rnagnS eti nrnorem fui coiietft atqj expe<fation,fluixdum puber tateegre(Tus;urbemtantse fanaac potenti cxpugnaffetjfuaeq ditioni adieciffet. t e certc id magisconabatur,qud in eiufmodi expugnationem,maiores E iiios diligentem fxpius oper naualfe audicrat, re tameninferta fingulos illinc ridiculosdifcefsifl.laita itacpfubducâq; id genus rationcet cmunicato cum perpaucisconliho at<j ade excogitata falfaoccafione quar e id faceret,multS fabrorummanum incredibili.cleritate conuocat, ac in fauces Bofpori Thracrj baud'proculConfit! tihopoli,in fubitum noua; arcis aedificiumeducit.Cui qui deraoperifinematurimpofito,ualidSquoqjprxfidium,Ktormcnta,etannonam,resdeniqadcufl:odiameiusneceflrariasdiIigenteradhibuit.Tumfine ullabelliindiclione,religioneiniti maioribus fderispro nihilo habita,uio. latopariter datacin ftabil pacfidei facramento,ut qui omnia fibi praefuocom modopftcflrcduceret.adConftantrnopolimcitiusopinionecinfeftiisimis acceisit. Et fiibit populata mifer calamitofeq; uexata omni uic!nia,ter coptjs fanlongmurocaftrametaturjmariuerouiolentaoppugnationeurbemla^ ceffre incipit. Subolfecerat pridem Grecus Imperator,&; cacterietiam Grxcie principes,iftMahmedi's apparatus quorfum tenderent:S<rmagno ideo metu commoti,qud fefeimpottiores fcirent quitanto impetui feulrent, matur in legatos Europam dimiferant qui Romanor Pontifici atq? Imperatori,re!t' qmsmilitcrChriii/anifmi regibus acprincipibusuiris,GraCiae calamitatem un cum communi Chriftianor pericuIoexponertj&T opportuns, t poflnt, uxiIiimpetrarent.Mahmcdeseuocatahocmediotemporeexomnifuoim-: pm'omultitudinehominum incredibili, fi^cmeatumuralibustormen's in' limmenfum comparatis,mari terrap hoftes circun(pferat: atcôppofitismuro conatu fuor euent expe<fabat.Attj ut inxiues improUN machinis,foelicem rusirrumpereKfrequteiscuniculos,8inopucosfubterraneosfeceflTusinmo2 nia curaiieratcfFodiendos.Vtuer miles hauddifncuIferhoftifefifteret.&Tn hilominus inloco editiore dum confligeret m'oraretur,hinccp facilius cum fors poftularet,fummmurumfcalisadmotisfupeiaren c5tinente,fo(Tualdepro eminenti uallo urbem cinxerat. Qua aut murus Patram uerfus, mari funda,(r alluitur, ontem pafTucirciter duormillium flngularfartificio fecerat, cVpie p rafcpuic turres fuperimpofuerat, quibus copix buiukemodi indulitia moe* h nibus altiores redditaeduiratem c fublimi uexarent. Cum apparatu adeo territiliMahmedespluri dier <pacioierepta ciuibus omni quiefeendi facultate^ 2 urbem un
nrbemcomiftcttteraEHigcbat.Atoppidaniconuraticitiuscxtrcinaqippaffuros, qumin imptj hoftis manusdeueniant, animos,alacriter &obftmat pugnando quoduis pericul fubibant.Sed tandem Mahummedes.cum de mu 10 fubftratum tant crederet, quanta ad introd ucendfl militem& ciueis cxpu. gnandos fufficerearbitrabatur: 8i iamiam triumphum ante uicloriam caneret: per prgcones denunciat expugnationem in crafhnum,qui fuit Calendar Marj nato millefimi quadringenrefimi quinquage dies fextus, Anni christ fimi fccundf, Caroli Francor rgis feptimi,tricelimi tertij. Et ideo prxfto elle fingulos iubet,& utbcm tanquam intra triduum in manus uenturam,omnibus te direptionpromittit. Eo propinqui confliclus prarconio exhilaratus eftexercitus quifqj pro fe ea quacad ftrenu prarliandum opus erant conquirebat. Necde tanto numro fuit qui eo die cib caperet ( hommesadeo expient qu* fibiiucunda funt) fed praeparandis omnes rebus pugnar neceiafrjs uigitanter incumbebant.Deinde uero poft occafutn folis ut primm ftellarelucere incipi untjCuerfiad epulas & pocula flngul/, diuerfa inter fe couiuiacelebrare, alius poculis alig inuitare,& confanguinei conuenire ac coepulan. Tumcnaid ge nus in mu'tam nodiemprodua,quietenfefsis corporibusiiripartituri,abitio nem parant.In ea complecli fefe.ac deofculari,*tmultis interim fermonibusalij ab al4s s quafi unquam pofierius collocuturi drfeedere. Edtuerfo,cognita Ma, n bmedis acerba fancfionc,atcp hoftili profpedapparatu, facerdotes C quoi-2 quotintus crantfacrifici, clatis ex adytoiiroi5fanttoi reltqurjs, Christi t produ Ait quoq; Opt.Max. in crucem a<i,!necnoMarit uirginis facrofan<Sae fignis, euocato adhxc omni populo,uiris,fceminis, maioribus natu ac minori, bus, certatim fupplieationes facere, urb colluftrare, xdem quamlibet oratum adire,flere fuppliciter,diuinum implorare auxiliumâudejprjs cantiori:bus,Ia> crymis, uoluntaria multa,cibi prxtentis abftinenda mifericordiam fui protioca re. Dcnicp cum aduefperafceret, cna mediocriter refedi inafsignatum fibi M eximia ci at,necquaruis quifq}locum defendend ci5ceiTeruat. ur i deuficas urbium muris eiufd cedebat altitudo.Dc ea tam en ali quidpafsim uetuflas cor iroferat,c pinnscGraccorum negligentia propugnaculacpuarifubrutaerant. S defenfionis in pomoerio,quod quidccumulatisubiq) Verm fpes erat magnae murali munitione fatis ad pugnand potens apparebat.In eo pa> aggeribus, SC riter ut in muroaduigilabat frequens miles, ut hoftem,quoties irruptionmo* liretur,ualid intrpide^ coercerer. Eft Cftantinopoiis figura prop triangulari.Eius partes dux,qux mari altutur,mcenibus cincflx funtclafsi aduerfarix fuftinendat. Quod fupereft, ctinentem uerfus, ultra murum pomeeri f offa SC circundatum eft profunda admodum ac patenti. Tertia norlisuigtlia, Barbari auiditate urbi antelucan oppofiti dato figno oppugnatiO' tnanifefiae praedae nemaggrediuntur.Quodubioppidanianimaduertunt,aIacriterobflftere,fax3 fagittasq; fuperne iaculari, hofiem infultant totis uiribus propellere ac fubmo uere.Tenebrazincaufa fuerunt quareutrtq; undeimpeterenturignari, higra' uifsim uulnerarentur illi magno fuo detrimento fuis pluteis ad oppugnandum egrefsijConfertim occumberent, Cum paulo poft diluxiffet, Mahmedes e cfuis omnibus coprjs accefsit. Tumconuocatisad fefelegatispraefecftis^ militaribus,pratcipi't ut uno eodc^ tempore, ne Grcis mutuo fe auxilioiuirarcliceret.inPaeramacConftantinopoIimpericulumbelIiintendant.Prafcribtt demii certam cuilibetmuri portion, qu fingulis in praeferiptifibi fpactj exp gnation intentis,omni uirtus, induriaq) militaris qualis eflet apparerct; Si aemulatione gloriaead ineundum pracliumnemo no incitaretur. Omilisfuitnaualis pugna:defcriptio, Ac cumimperafltunumqucReadhorainaflignat1' fibi
fibiloco confftere,protiehetidas ad murumligneas arces curat: quibus mili, tes cumho(libus,opensfublimitate xquales fadli, faciliusacqsafperius conten derent.Tum figno cupientibus dato,ftudet primm fuperlhtes meenium pinnas cVfpeculasemneis murali machinatione profternere. eo nempeconllio effeuolcbat inimicisprofpiciendi, quidforis ageretur, facultatem. praeieptam pdndeluis, cornibus, ac tubis toto exercitucrepantibus, fuisanimum facir, inftaurat.Turci fafta teftudine,qug in fiiu'iticorticem abdita ibi ad acprselium quamlibetferendarn iniuriam affabruidetur munita, (cutis clypeiscpfuppofi. ti,fcalistnuroinhjercntibus,magnauiatogaudacia in fumm murum confeene ,t dere.Graedx oppofito certatim faxa in confcendentes deturbare,ignem cum fulphurcobtruderefordes affatim pro fundere, flamm antes lanceas offeirrctdaomnisgeneris obijcere,longurtjs (calasfubuertcre,fubeuntes praecipiiarc.Ad cxtretnumôntinuataeiTublimihuiurcemodipropugnatione, ncmineciuium ftuftralaborantc,Turcis cumulat decidentibus,uulneratis, moituis.Iabefa* flatisdifsipatisep omnium clypeis cum Mahmedelong aliter qum fpera, ratagebatur. Et iamplcriq; oppugnancium poGto inuadendi holhs ardore pe, demi ct aiebant.Eo MalSmedes fracflosfuos cum anirnaduerterer, ocyu&ac* curritjS^nominatim modo hunc,mod illum, ftrenuos potifsimn ac pugnaces coinpellando,adpraliuminftaurandum hortatur. Polti emefficitnobilis Im> 'pcraMr,ut perfuafi nonnulli cius minis,alij precibus ac pollicitis,omnes retnrtt ptoanimo oppugnationem redintegrarent,mu!to acerbiore, qum dudum,(ae uitia.Admunitaqj fuperandum faftigiumintenti.partim inmutuaconntuin dofTuarior ex tcrgaintllire, SC haftis muro affixispendere: partim fcutis oper^ ti,fcalisuiam corripere &C apprehenfis una manu armis hoftiltbus,alcer lum> mismnibusapplicare,ac in culmeneorum ad hoftem peruadere conari. Ac quanqu forcifsimis ciuibus innumeri faxis, igne,pice feruefada, a tq; haftis propulQ.interram prasctpitcs'agerentur, in eorum tamen locum noui ctinuo uccedebant.Ea decaufa Mahummedes fuis perpetuanouorum fubrogatione recreatis,&cotinuato ca difciplinampetu.netantillum quidem refpirandi fpa^ lciumhoftibuspermittebat,ade6utnumeropugnantideftHutos,uniuerfisu/ribus breui exhauriri,aclanguorepaulopft cfeclos ad internecionem caedi oporterer. Sed quod Graccosin primis deterruit,atq3 ira perturbai! ut omn uincendtanimumexpauefacli omitterent.liocfuit r lanus quidam lufrinianus cLiguria,homoapudfuosnobiIitate,gratiacV:fortunispotens, Cftantinopo li forte fuit,cum obfideremr.Hic fuam forrem non meliore loco effe quam tum reliquorumqui obfidebantur arbitratus, fibipnon minus ex ufu eflqum c^ teris,fi ciuitas integra conferuaretur, in defenfion eius un cum rcliquis arma fumpfit.In quibus eafortitudinefegefsitatcpprudcntia,utipfireruatfhucur<y urbis,communisep falutis gloriam finguli factldferrent. Accidit ut inter puo gnandum cumirrumpenti hofti fronte aduerfa obfiftcret, telo fuorum infozlici terin hoftem mffso, grauttertneautus uulneraretur. Cruoris extemplo f dora comm uulneremanantisabundantiintuitus,nolens,utdemumprxdicabac, litonibus perturbationi interpellationicjj efle, fi quempiam eorum accerfitum hidicumdimitterecclanculom fe pr*lio fubduxit.Cuius difceffu.renunciato, Conftantinuslmperator ineiusabfentta pericul urbis collocans,cYflur in prxfcntia, rehclisin ardentifsimoconfliclu fine duceftatarrjs rmlitibusâbrentemipfemet reuocatum conceftit. Ad quem cum perueniffet, orare atq; ohie. *rare,nepracliutnintermittat, inftare ut redeat, ut-hoc feImperatorem exorare finatefflagitare. Verm ille, cum nullis precibus flecleretur quin iter fuum in e fiftercf>adem tamen conditione portisexcefsit;ucubiprimm medicatione refeclus i
efecfiusforet.in ftationes proper r euerteretur.Obferatat tum erant fores,qui, bus pomoerio egreffuris uia patebat:qud ea prafertim ratione cautum fuerat, fibi proponerent,ibi aut uin. ut prxrepta certantibus abeundi facultate,id un cendum effefortiter,aut uiriliter moriendum: eapde caufaaudacius alacriuscp decertarent. Exitus utlano patuit, rjs fimul qui hofiem muro coercebant,animi cecidere. Videre erat alios fenfim loco cedere ac dilabi,alios pugnx fegnius tntendere.fingulos dbilita tionc atqj abiecTioneanimi collanguere,omneis fibi dcfperantes auerfos.in fugam prxfent incbere.Ea re cognita praefedi Tur carum confirmatis animis,iterata cohortatione fuos quifcp denuo fong maio. ri qum ante audacia in murum incitant. Hi officrjmemores,& ducum fuorum beneuolenriam aucupati,certatim in expug^nationproruunt. Pars ruinis pro. iediuris^ mocnium, quas dura machinatio patrarat, innitentes, fummum murum inuolare: pars fcalisfe promouentes faftigio infiftere, in pomr ium dfi. lire,hoftesindeabi'gereiivcipiunt.IrrumpentibuseuminmodufnTurcis,Gre ci magna trcpidatione in fugamucrfi: qu luftinianus exiuerat,e omnes,falu tis fuaecaufa erupturi, confugiunt. Sed Imperator Conftantinus ut fuos fugere ntuetur,fui officijac dignitatisoblitus, nec eius quod tantum principem dece batfatis memor, efle Iciitcetimperatorium fuis fufis pulchram uulneribusmor in tem oppetcre terga quoque ipfc dat, fpraeccps rc<fta portam pofl:fuosfer. tur. Ob cuius angufliam, cum ipfa confertim cffugientium multitudine cftcn-. tus, atqs indifcriminatim abeuntium impetu fuccuius humi procubuiict, mi. ferrim proculcatus interfjt. At in tanto propugnatorum numro qui nuperafflidae urbi prxfidio erant,duo folum reperti funt, qui falute religion i ac famx rjoftpofita,uiriliter ad extremum pugnando.fli enuoiumhoftium gladtjs configi atqj internecari qum fugere maluerunt. Eorum unus, Graecuserat Theophilus Palacologus.alter Ianus quidam nationeDalmata, feruus conditions Qui quidem conflicflufugifluiro cujlibet quant fit tiirpitudiniacdehonc ftamento fecum reputantes, inimicam irruptionem foli tantifper fudinuerunt) dum turba innumera circumuenti,non tam uicli qum uinccndo fatigati, ex.' fis fuamanu permultis,ipfi denicp promifeu in ftragem hoftilem neruis dcfldcntibusprolabentesexpirarunt. luftinianusuerperceptahoftiuicloriaPacram continua diffugit: mox illinchaud fatis cfrmatus, Chium infulam lonix adnaui'gat ubi aut ui uulncris aut dolore confecfus qudimportunepr^lio exceisiuet, paucis diebus comparata primmnominis gloriaincredibilioiba' tus, animam egit. uno cert flixfuturus, fiin armis egregius propugnatorad muros Conftantinopolitanos mori potuiffet. In Turcarum concurfu in pateri' tem portl atque introitu, profligari difsipatiqj funt ex Grcis ac Latinis dcuoti circiter oflingenti. Superato inrerea muro,armati non pauci eos ciues qui pro hibendx irruptionis caufaportam infiftebant, faxis ac fagittis loco fuperior impetitos propellunt. lia uiaTurcacin urbem hoflilem admifsi, 8Cde loco ho-4 minum opum^plenifsimotriumpliantes,trucidatis immaniter quofcunq^n armis repererunt, ad direptionem conuertuntur. immenfus erat eorum nume' rus. Singuli praeda:in primis,ac ftupris libidinos crudelitercp inferdis immo rantes,nulli prorfus (ut natura feriinh umanic^ funt) neep setatineq? fexui pai> cere. Stupra c^dibus caedesftupris commifeere: imbelles ac decrepitos fencs in feruitutem adigere.Adultos mafculos arque ac Terminas gnre obfcuriorcs magnoludrbrioin uinculaconrjcere;uimftos ad pecorum fimilitudincm prx fe cogere. Quod fi in uirginem, aut quamlibet aliam forma egregia fminam, feuiucundum afpecfumafculum ncidiflnt, multis ad eos potiundos concurrentibus,grauis intrim pugna oriebatur. Similis eratratio prxds fplendidio' ris factx
ris facraep ar/tcr ac profant ad quam praeoccupandam tam conferti" proruev bant,ut eius nomineorta Cociali diicnfione,n pauci mutuis illatis uulneribus interciderent. Cumcp eiufmodiexercitusex diuerfis loris, nationibus.moribus.aclinguis conflatus Conftantinopoli triduutn in populi uexatone, fortunarumqj omnium expilatione confumpfifet, nullum tam infigne pacul fiiit, quodnon quoquam magna licentia patraretur. Nec tum magnifico lattiniz* nilmpcratoris operi ita caueri potuit.ut non ornamentis,qug ibi & aura crant SC argentea fupra numerum,quolibet etiam alio fplendore penitus fpoiaretur: a. Komni deinde fpurcitia inquinatum,ex augufiifsimo Sophia: templo nequiX. tafimum ,.fir tnuliercularum lupanar, ex arde fancMsimailifsimumequorum u ftabir.. la redderctur. Neqjadefanis cgteris adytisqsminoruis allata. nam lirai rapte ex hi h/suirorum fandtorum reliquia^detrada quantumuis humili theca uel ernbkm mate,in populares uias, in coliuuiem in foedifsimascloacas abieda: non hom minibusmodo imprjs, fed C mutis animalibus C cambus dCporcis dabantur co conculcandx. Et C Hr i S Ti Opt. Max. Seruatoris aut fandi Cgna cuufpi^ an uel cceno publico immerfa,uel fecuri alio'ue id genus infirumento drfcilTa am, fo, fordebant.Ergaflulis demum in equuleum dedi'tfs.ad aerariacm public tum pr priuata,quaemetus hofiium in terram defoderat.ab inuitis edifcenda, diifu incri credibileeft,quantam uim auri atq3argenti & fipelledilis aritificiomiraeerue. 10 Qiia: opesutinam in munitiones defenfioni urbis neccf[arias collatarfu>rir rint. t~ >ilent,dominisfortaflac patri falut attulitfent. Sed tum in confflb fuit com m1 muneauarishominibus malum: qui fuo cum opus cft,utinefciunt: fed immen fisdiuitiarum cumulisinhrentes, inopia mifeii d iftorguentur ac pereunr. Cx tel cum in tertio diem continuaretur direptio, nihil penitus urbi pridem f tei m lie iicifsimnc opulentifsima;reliqui fuir, practer indignam ciuium captiuorum atq fet feruitut.Ad quam uitacfupplicio deponenda,cum uincli in hol'hlia caftra per tra condido prim Bafsis ac prajfetftisfuis ex more tratfli fuiffent, Mahummedes lai conuiuio,fingulis cibo acuino ingurgKatis,quafi qui animum quoejeolauto ru rumexpleturus effet in efFundendoChridianorum hominumfanguine, capti. uc uos adfefeduciimpcrat,8^cafdi,cxmandato,acmembratim dillecari prfens ini intuetur.Ex ciuibus cum Rirelucas quid qui domi inter fuos primas femper ap apud Conftantinum tenuerat,corm ad cruent caedem(taret, iugulato in eius co confpectu ex filjs eius natu maiorc,uenufiiore altero Mahmedi ad libidinem rd referuato,laqueo ipfe extinguendus permittitur. Pari crudelitate cum peregrini: nisagi cceptum eft quibus aut moriproximum fuit aut quam citifsimmulta pe pecuniauitredimere. Minime feruatus eft Ifiodorus Ruententis Cardinalis, qu quiConftantinopoh'm multo ante obfidionem Romano Pontifice Nicolao qu quinto legatus miffas,in expugnatie urbis fumpto habitu uihTsimo,cinmili tis ftipdiarrj manu deueniffet, Turca fortis captiui nelcius,homin numeratis PAI p Afpris nomultis>qui mus urcis familiaris eft5liber facit. Poftremoexpun T gn gnataC5ftantinopoIi,prxfidiumPaere(quodexLiguribuserat,atmisc5H"nu m depofitis.Icgatos ad Mahummed ittit,qui et loc ultro offert,& dediti'onc exorent. Pollicetur id quid pratfcntibus fed non ita multo pfl:c o. ueniq} mnibuscoptjs in PacrhoftiJiter irrpit.&ftatimpublica fideuiolata,popularf, uexare,uaftare,pueros uendere,matronas abducere, fenes uincire, iuuenes in^ terficere,nultiomnino nCqJactattnetpfexutparcere, fana,p alatia, domos, mu. ros.omnia folo xquare aggredit. Pacata cum in mod5 Grecia, bon exercitus partemin certum temporis fpaci exautorat ipfe cum ijs quos ad eufiodiam fui urbis retinuerat: Confiantinopolim in nouam imperij fedemul* acprae(idium umphacorpacatifsimus recedit. DeCaSetu 4
OBS U. .DALMATIAE CASTEltlNOVI dione, ttcdireponr txpugnitione, Oleimanus Turca cum grauiter 8Ciniquo animo ferret Cafte!. ^^=-n lumnouum quod oppid Dalmatiae eft, fibi nupcr Carolo Au. fl\t|| Impcratore creptumfuifc,fecum^cogftaret fe^Ja ftrioRomanorum fua iifsJir R1"111* interefltidgcnus hofteminfuum imperium pedem litfeggll intxuie atquealtius figere conari quantoporroufui honori foret, fieietlo fuis finibushofte locum ipferecepiflt id unum in piimis inftitueratjomnei'sfuraptusjuiresjinduftri^nciufmodicxpeditioncollocarc. Quamobrem cum iam amplius eumanimicrudatmn ferrenonpoflet, cuoca i tis ad fcfefuisViiiris3idillsnegotium cmunicat. Quibus cum explicafltdo. lorcm, quemcccperat ualde magnum ex illata fibiinjuria tum cum Auftfius eumloc occupaffet, docuifTetcj}quantfi rerumfuar dtriments periculumqt fuftineretamidbaftcllonouo, cumin eiusfundamcnta prima tantum pecu. niarimpendiffet, infpemftatucndiillicfirmifsimipropugnaculiadprohiben imperium longapace retinendum: dosquorumlibetimpetuSj&diuturnum quem tamen loc, fede fua ipe deieto, Carous hoiiis pofsideret,St eum que tidie ualidocollocato prafid(O,aduerfum fere fi umentaria generisq3 omnis co meatu muniret illitandem ius partim uokmtate.partim rationibus addudii, maturehabendos effe deleflus, Sf manus terra mariqj exercitatifsimar. econ- r ducendas eflecenfuerunt. Fuitinhis pradfecluseius maris quodobnoxiuSoki manoeft,Aeneobarbus.Eum ipfe collaudatis omnifententijs,qui clailcm co piasq? deduceret, legatum conftituit. qui quidem pro fuo inSoIeimanum officio rbus adprofcfionemneceffartjs qua potuit diligetia comparatis, nattas idoneamad nauigandStempeftat,foluit,CKtermfecundis uentis in al pro uecusadeomaturar,utbreuiadmodintermiroternporc,agmcnciusprimC, quodnauium erat circiterfptemSCuigtnti, quibus Cifutemhominrenauali clanTsimumpraefeccar ad tertium Idus Quimileis Anni CHr 1 s t nato r millcfimi quingentefimitricefimi noni Cafiellonouo propinquaret.Iaclis an choris dumAeneobarb minoribusitineiibusfublqiicncoppciiuntur, po^ > ftridie eius diei magna Turcarum multitudo, nihil fufpfcatapericuli/caphis aquandi caufacontinentpettjt,6Cinermisad font,quiab oppidomille paffus aberat,conftitit.Eareperexploratorescognita,quodTuicaeadfontemrecu rius fefeindiligeausep haberent, oppidani iam ant futur oppugnationis admoniti.totscopijs oppidoerumpunt,hoftesq} improuifotanta ferocitateaex doriuntur,ut cacterisin fugam datis circiter quadringentos conciderent. Fuit liarc iniuriadur* oppugnationis initium.Quandoquidnuncio ad Aeneobar bum celocibus allato, tam noua repente aniin eius perturbatio,uindi<facq eu pidttasinuant,uteodipfequattiduoquoCiruteseamcladacceperat,c&cen< tum&nonagintanaufum clflperueniret, S<. poftero die adobfidionem toto 4 agmineprouolaiet. Cuius aduentu oppidani coclamareintus omnes, conerc parearmis,alr) ad portas fefeopponere,alrjpropugnaculauallum^cfcendc' re,magna multitudo mcemac5plere,accertiscuftodrjsaditusobtnere:omncs fie animoparati ed'e, ut hoftemperrumpere onant,exfuperiore c toco facile'fe opprciLrrosncndubrtarent.Contr Aeneobarbusnemanipularquidem X' ponebat,(edinfrru<fatantummodoclaffe,obnitentibusomni ex parte tormen lis ptapiiabatur. llliediuerfo periculum fubmurum confiftendoeifiigere, machinas parirtr inhoftftn alacri'tertorquere,neq^fibiullum putare abAene<v harhopcrtru impenderefi nauali folmexercitu oppiduminuaderet.Sed &fe ibidem quoq? eodemfer tempote(atueruntBallibeche5,01Iaffb?.sJ^ Muflaphas J3E
JVuftaphas angiachi,quosByz'aritio difceds Aeneobarbus,eri-cftribusccit S prjs eper Bofiynamdcduccndis prxfeccrat, &fingulos qundenis Ianizaro> rummillibus duces aflignarat. Ad huncpraeuercanumer mandatoeius accck feruntMolarchac Si Martelorad triginta quinq? millia,quos fuis ipfe nauibus adobfidionem deportarat. Qux omnis aggregatamultitudo cum fuiict, milliumeratarmatorum circiter odoginta. Caftris igitur ad urbis murum politis, circumie<fio^totis meenibus exercitu, Turcat indignantes qud tantaemulti. tudinis confpe<frari hofies ferre poffent, fignprarlrj quotidiecxpofcebant. Aeneobarbus aut dandumno putabar.quia magno detrimento.multorumq fortium mortenecefle effetconftare hancuicfori.Sed utilius elfe arl0 m ni uirorum uel necefsicateautpollicitisad bi bitratusueldolooppidilinpoteiatredigere, d. deditionem cogre fuos rationibus confolabatur, attj interim mod fraudis le bei intercipiendi excogitabat. CS uero nihil ea uia proficeret, fecialemcum hi hismandatis paucifsimis ad FrancifcffSarmientan Caroli Imperatorislegat m mittit: Si oppidum in didonem eius dedat,fore ut ipfenumeratis in Qngula caP1 pitadenis aureis5oppidanos nullo uitasfortunarumf detrimento, oppido ex/> u feperm!ttat.:fin,quodforen5arbitratur,oppid!expugnatiQn,exp!or3ta!^ fu fuarn ui(Sori expclent,nulli fe omnino necp fexui neqj aetatiueni daturum. S: Sarmientanus ad haccpo(lulata,pauca tefpdit, fibi fuispauro nihil opus efle: sa9 q quofi egeant,opuientiac liberalis efle Imperatorisftipendiarios, qui omnem ei eueftigio nummorenuri fua munifcentia fubleuet. Fide porr obftricfuHi' p feefle,nemini unquam eius loci praefidrjqdeditionem facftur,nifi Carolo lm P1 peracori,qui illo,iure belli, pocitur. Qui quidem fi oppid Soleimano una man nudedendum mandet, fe quoqa ambabus idipfum protinus deditur. omnem al alioqui uim iniuriamcg pro defenfione eius fortifsim laturum. Audacius ide re refponditvquodfecumfortunam belli quamlibet tentaruros fciebatlazarum fi Albanum, eum qui expedito equitatui prxerat;loannem Bofchaynum, Maccl chinum Monghianum Rofcum, Sanzam Frianum, Oliuerium. Burgundio ni Mafcheffam,Germa-. nem,Mandozam, Lodoicum Sandalium, Arianum, &C on atcp Hifpanoshomines H:renuos,magnaq; uircute quos Carolus probarisr nos ei eorumanimis pcn'tiaqj militari, fingulos lingulisuetei anorummilituincohor ti tibus prdeccrac. Neque dubitabat quin facileipfi cum fuis Hifpanis ac Germa' n nisjqui millia erantplus minus quatuor armata, hoftes prohibere, & oppidum a! abexpugnatione uindicare poflent. tantun fpei ac fiducia:in uirtute praefecTo*n rumftudrjsq?militum collocarat. Talibusrefponfis accenfus Aeneobarbus, rep penteipfe ex naui egreditur in concinentem,atq; extempl rheenia cir cuire,8C l~ le locumturribus ac caftellis cftitucndis^'nquibiistormentacollocaret.&undc ` e: expugnauonemmoliretur,oppidanos'ueaddedicionerncompelleret,detigerE re cepit. Sed non alienum fueritin prfentia fitum faciemep oppidi defcribere. (iI 'If F Ipfum, quantumquant eft,in Catari finus fauces incumbit. Abeft ab Ept'dau> rc millia circiter quinq; & uiginti,toti' ro,quod uuIgRagufium dicun^paflTuum demq)pen Cataro.Facie uero coblonga flt,ipfo mari inlumbos eius primS aliquatenus influente, tum deinde in fefe quafiextremor alteri cedere uetttfefiexo,magna ex parte circducitHr. Quod de toto fupereft,ad uarios quoquo* ueriumcolles pertinet, & muro iufta: altitudinis, ac propugnaculo in extremi utriufi fronte flto pramunitur. Aeneobarbus rjs diligenter confeclisrbus, daffemachinas murales ocloginta deportari in arid iubet. Quas omneis hc inmodaduerfus murinftruit; A' diua Venerda,iong ctinenti pafsibus plusminus quingentis triginta dug obnitebtur,quar binx,quas Balilicas ap r pdlaCjOiftonistis fultaeeblideb. A' ,ppugnaculo fugiorealix ab his uiginti urgebant
id genus obfidione,ab omnibus oppi urgebant. falinis trigintaalta.Inftrudra di partibus oppugnationem aggrcditur. Ad quam ipfe propofito uexillo fadi' quotidieex nauibus ciusaufpicanditafecomparabat.'demultaadhucnocfce dC nunc munitiones adire,tunc tormentis fingu egreius in caftra procedebat lis adftare, modin equitatu efle,mod pedeftres copias inuifre, fingulos ap, oinnibusanimpugnandifacere,nihil quodadfortifsimi pellafeaccohortari, Imperatoris tnunus pertmeret omttrere neque prtus t))tnc abtre, quam profe quenq; in confpedu fuo egregt'am aliqu operam nauafl uidiffet. Quod Sangiachi cum animaduerrert, haud ignari periculor qua: ipfe quotidie fubibat, i multis cum eo precibus agcbant,nc poftea tant fui copia hoftibus facercr.ora- 10 te ut fe id muneris obire permineret, mcfniniitgj iautx qu in eius cacde So leimanus caperet: quandoquid uno ipfo fblato,nullis rationibus tcncriexcr citus polTet, qufn fcpraceps in fugam darer. Cxterm non efl qud prodcat: foris in. oppid elTe expugnatu facile,defenfores intus paucos,oppugnatores Ad quam orationem,Si,aiebat,eo numros, efledeniq; in manibusuicloriam. furn fate,utin ifta mihi obfidione cadend lir,num cura effe debet,modo id,an fer contingat: gladio an tormento.humi an medio in mari interec'Quendam porto nomine ludx caftello quod ab occafu eminebat praefecerar, eximia uir tuns prudcntiaeqi homin, qui ne machinis quid ignem admouere, aut etiam uilifsimi cuiufq} calonis partes fubire ucrebatur.Dum itaex omnibus oppidi : partibus Turc infiant oppidani nihilominus forti pararoqj animo refiftunt. Et nunc lapides ac ligna demuro in afcend entes dcrjciebant,nunc faces pice ac fulphure illitas,ardentes,in hofti manum.quacfeicifsimos uidebant.etninus iaculabantur eodemp tempore ex multis partibus eruptiones facerc,atqj milites in aggere apparando,fiabiliendis'ue turribus, aut in muro fuperando fub. leuandiscp commilitonibus occupatos adoriri. Sed nimis eorum uirtuti atque animisaduerfabaturmilitumnumerus,quicumpaucifempcrextitiiTent,etiam quotidie partim qud eiulmodi eruptionibus multi interirt partim qud tor tnentorum crebris idibus non pauci exanirharehtur,rarefcebant.In his difficuf tatibus ecce ad non Cal. Sextileis oneraria: nauesduxidonrterrtpeftatfdeJ j latac, Caftellonouo appropinqulit, Eas oppidani,quod Aquilam Romani lm, peratorisinflgnepra:ferrent,QbiCaroIoin(bfidimifls, honunumgjinrus aliqotefle millia,quac in oppidum fummitterentur arbitrt!, crebro ad flgnif candamketitiam machinarum lrcpitu gcftiiei'ncipiunt. Verm haeEpidauii' casnaus crant,quaeTurcis commeatum,materiam^ tabulatis munitioncoa ftciendisneceflrif deuehebanr. Calendarfi Sextilium dies odlauus diuo laco' bd facer, mulco crudtiions qumante terra marip oppugnationis aurhor fuit. Ab eo liquid diead oiflau Idus Sextileis machina; miirum ferire non deftite' runt. Arcp eo quidem interuallo nouem mifsilium pilarum millia,&' oclingeri' tas ab his exprelfas fui li prgdicant.Qua quidem ferocitateac pertinacia cmo1+ 44 tus Sarmientanus, fuor etiam c innumeris pugnantium adduclus paucitate, nccnca-dertiLiltoratcjurbis dilapidatione,cumporrribiac(bcrj.snihilpi.i: ter mortemautdeditionem, quam fi^feram &iniqtzamfore inteIJigcbat, rcli' dam efi-e intueretur, tndtcto extemporali concilio,fingulos cohortari cepit ac r fuadere uriprimm cDeo Opt. Max. in grati redeanr: deinde christi n crucem acfi prolato figno totum oppidum luftrent practerea ut implorato eas uxilio fignoqj ipfius hoftibus propofito, murum conrdentcr tueantur. Huic orationi c probe obtempra t efle iudica(Tent certatim omnes pro aris & focis eo die morte oppetituri,porns erpunr,de^ improuifo hoftes adoriun uc tur, lbi exiguo quidem tempore, fed tanta animor alactitate pugnatum e(r> ipfl
ipfiprimaeruptione pulfis petturbats^ hoftibusrpauatm uer, ut quifqj ni mode fibi pr aefcripferat ad figna fe atq* ordines accommodtib us,pene6j iam redintegrati's, caefistamen illor circiter quatuor millib.redpere fefe,oppfdocB claudere potuerint. Idu fexto,crefctibus femper Turcat conatibus, uiribus defecfionequafituri, oppidanorfcnfimcadcntibus^manipularesduoralut dm ad Aeneobarb transfugit. Ex qs quo in ftatit oppidi res eflent qui ncv uus metus, qax omnf rcr dcfperatio fingutos inuafiftct, cognofcit. Praeterea armatos intus paucifsimos eie cxteros aut fuperiore pugna muralibus'ue pi-110 lis,ut ex omnibus oppidi partibus afsidu torquebtur.traieftos languere,aut \qomnino rjfdem caf bis exanimatos concidifTe.Caftelli porro fuperioris pracfi^ 10 or di diinicio feptingtor dec propugnatorii fuide.de eo numro triginta fo'tn p periculofupereffe.His rbus cognids,Aeneobarbusfummo:ftudio fuorfiopP1 pugnationc deintegro molitur. eacepit multa iam nocêfub fecund uigiiiS, at in craftin ufq?ad h or diei,qui quartus erat t Idu Sextilium quart ci a duatq; iftaeft. Eo ipfo tpore ad mura 3 portasôppidi tanta utritiqj percinacia pugna tu tum eft,utoppidanipluriiishoft(3coru qui primi muriafcendert citcum* lh tis^'nterfecftiSidernuroprfcipitatis/edocciforinlocnnouisfcmn^rfuvccd^ til tibus,machinarS terra maricpctinuo in feimpetu percerrit/,<: iniqua numero cc contentioneJacfpaciopugn*defatigati,.id ultim,cum iam reccnteis atij i'nre i '-g'grosnfuftinerent, irruption loco moti hofiibus permutrent. Quos eu toto ut muro circfundi uiderent,ex uallo uniuerfi defih'imt,atq?in foi pertur undu'q b; baticoeunt.Qiio in loco animusquiderat cuneatim cflftere,utie ctrauenien entibusacieinftrucftaopponert fed dum miferiin eam rem incbunt, Turc^ ec eosab omnilacre circunuenire, aggredi,ferire. His illi paulatim cedendo re Gfl Gftere.hostelisremorari, hosutcuiqferiendipotelasfiebat, referire. Poftreml motantamutriq>alteris cladem inferre, ut nihil in qs non cruentum diffuerer. S, Sedcum Turc omni ex parte prouolantes raras hoilum reliquias oppreffun-a ir< irent,Sarmientanus ueritus ne omnino fugere n liceretjdenuo receptai canir, iC acdeorfumin propugnacul inferius decurrend elefignificar. Que, c ipre 1(ur cumLazaro 8^MafcberFa,&Ioan.Bofchayno,paucis^ 1' un fuperflitibus prefe (t. ftis^crnam'pularibus ctinenti impetu decurreret pars acceptis antea uuSnene neribusfegnior,parsmetu nimio qu eundefletnefciaôftilibus gladrjs exci pi pitur. Ad extremum,ex omni eo numero qui oppugnationis initio fuit,ci'rcite 4v quatuormilliti,folus iple Sarmientanus cumijs quos dixi, prxfedis Si oppida ni nisplus minus trecentis,propugnacul incolumis occupauit. Vitftorcs interea pr pradx ftudere,quariltbet xdium fores frangere.penetralia quaeqjfubire,nihi! ne nonintus euouere omnhomin, flqulatentcrepeniTentjinieruitutabftra h here:facrisminus qum prophanis abfiinere:nummos,iragu!a,figna3fupelle& fiiiemjtnunitiones^mnia quseafportari poffent diripere, caeteraincendio con |o Icfu: furnere.Sarmientanus capto direptoej; oppido,c propter machinai te rume^ omnipenuri^diuu'usefeloctuennonpoirecerneretjSClanizarosinftare, ac miferos caedcruciatuscj3pofcereexaudiret,defperac{s rebus Aencobarad bo,apudque aliqu elle mifericordcredebat, deditionfacit. IanizarinihilominusdCMolarch cardefuor prterita,dirFicultateq; expugnationis incenO, cumneinulien'busquid,atq3infntibus,f aEtatecfedrisirrumpentespcperc'fint,haudadhucmanibusruorafatisparentate(Tearbitrati,ni(omncishO' fticopiasextinxiflnt,dedititiosquoqad libidincfufib'itradi oportere fremebant.Verm Aeneobarbus ccedend n putat.Sed qudretni'gi fumma "iopialaboraret,uulgusdedititiorin trirmes fameuincuisêxcruciandurn ddit S3rmienranttuer,^legati,&; Lazarum expeditor pifed,cunt paucis m a'>js 'ntSosad Socinanurr))Utfuaeuirtutjs atqs indufln ipecimen,ainandaT> 'J> '"t., f i a i s
GONBOTATIONES Q_ V M VOC ANT..ALCO/ l, EGJS M AH V M ETICAE, B ANVm,fingl'ninduftricpietate dodbsimis tcg ptimis ui, fis parttm Latine, partim Gwe.ce, ad impia? fclraeillius, errorum'cB T; eius impugnatiohem, 8c noftra: fidi Chriftianae confirmation nem oln fcripta;, ac magno ftudio hinc indc con^ k quiftaf,! iri^ lucemeditje ;1>j1' i J i Quorum catalogumuerlapagir na continet. -.1 y^T.'-5- -iM 7,i:)f, r, . , '' i Viuis AiieEid dt uiri qno% Lodouici Vtlentim, doftifiimi, ' eji Mghmnete&MconnoeiusCenfttriêxUbnsiffiiisde : '>> il(' VeriMtefidtiCimttitttteiecerpU, uni .;i>.c. ':> .(, "miw lijsJeln figm^miiv' < ;ic -y;
:;r
"?. O. AcN.NI Sf^jTA WT A,C TZ.ER 1 ;C ONSTANTI, nopolitaniregSjContra Mahom^cfidem Jm'ftiana Se orthodoxa f aflrtio, quatuor libriscomprclienf, SCper Rodolphum Gualtherutn Tgurinum Grsecoantcannos ferc Cc Cc fcripto ialatinutj fermonem onem conuerfa.
conuerra. ~6
Cumgratia&priuilegioTmperiali adquinqucnnium.
C O N F VTAT I ON VM LE 61 S MAtt .V il I CA^ |rcH<folcToiocowprfbmJirwnCMto$ff. Alcorano ipfius Cenfura, Libris Lodouid Viuts Valemini de Mahotnete &C " ciusdeVcriotcfidei Chriftfanjedecerpt. Sacacenorumrebus, ex Volatcrrano. DeMahomcto, eius^ legibus, C Mahumetanorum fe^tam omniratione carcre,Commentaticula ledu dignij fima, Hieronymo Sauonarolaautorc. ..1;. Difputatio Chnftiani cruditifsimi, qui diu uerfatus cft apudprincipem Sarracenomm cum magna dignatione: 2CSataceni fodalis iplus,aduei fus dodrj natn SCflagitia Mahumetis. Cribrationum Alcorani Libri trcs,Rcuercndifs. at(dodWfsimoD. Nfcolao ;;". de Cufa Cardinali autore. Richardifiatris ord. Pnedi'catorum, Confutariolegis Mahumete Sarrace. nis latx, GraecoDemetrij Gydoni)Latinicate donata, Bartholotneo P ice no intetj)ete. :: Chriftianaiidei Exomologefis, fiaeConfefei'o,Sarrracenisfa<3a,cmprimis quidempia.^fpiritum plane poftolicumrcdokns,Gns:cocoimer(a,iiicer x to autore. A C C E S SI T mole fojirem, I o A n N I s Cantacuzeni Conftantinopolitani regis, contra Mahomet ticam fidem Chriftiana SCorthodoxa arcio,libris quatuor, Gracc ante an. no plus minus ducentos fcripta, 5Cper Rodolphum Gualtherum J ->it- .-:. TigurinumlatritatedonataV^ ;i-l:. '!' ' ": :< ).;(;
ALCORAN DEMAHOMETE.ET SIVESARACENORVM IPSIVS, LEGE, LODOVICt CI Viuis Cenfura, clibriseius de Veritate fidei Chriftianae excerpta, |lgp^yf|||i|fe|fi|]J Rimt<ttateMahomeiesfuitptupet,pr exercuitUtroclniit: tu>H imperttore, in^C^* jP3sBS^&i! tuûs opulentesnupnas,mditamtfub Weraclio Arabes.Inea mduitoccafionemprincipatusac ter popukresfuos W\l\ we^&L Nam ArabesirutiHenclio, difcefionem W* t/til otmu<eimmlt quum t^y hic ordimbustratorummilitumtdtriifcuit,fo< ^>^jSaheofecijTent, le |&^ rurrq; anrmosduerfusimperatoremexacuit, & t defecitone Tum islconfir"1aU't-crants ejl parte quaditmtnilitum duxMahti' t^S l^Sj^^P WH mrtej. quemudmodum n(oientm ommfeditiane extolli quiprac^riSg' sff?H aTtkBr T^rin J MjmnltitMaiiiiscot;|ili4 _ comprobunt,fotentfiij; r principesinH ffftfmwr. nmi/itfmgfiim( truitcefrions fordes,multim nouoduce afyernabimtnr.ipfeut x* quodefl tpudjlohdtm plebemftcilkmnmt<êjficic^\mum, Jbiliofecontemfmmndiciret, iitiMtem iftjbusBrtendit.nonitmfe ductmrpnncipem ferens, militari ftuote eltltrt. fuis Dei omitipotentis, obtentu luimium omnesbab&et diBo tuiien* ut & leipropbetam nuncwm E tcs.Caputunonegot\ient,Deumififieprimbum*nogeneriMofen,hmcChriliiit s V Hs ilhs hommes non fe prabuijfeobfequentesi flatwfje Hahume inflmttosfeaihateprogwrum armatum,ut quosnonmomffet ortcuU, cogrentami :fe efjepoflre* m mitterefinemiracuhs, n Cbnfloin Euangelio,prxnuncMtumluc iimnHHiHm, necfiituriitnpoffatdtiim,pr<ediQ:nm *b dminhli, ({une iud.perfltccefiwnemgenerism omnesmulierestranjieritufytidmatremjuttM, t t de q quibus plurain hlcord.no hocejr tegcfmt, uamfibi dickccehtusraditam,ut communie jtthomimbus: inctuaeflmiretus inconRmtit hih enimdicit,fi gentemhtbere pecditrent, jnum hlcorar\wm,n\fifitArabs, (Wtfeut rabic. Ai(]tuii(|Ks:ynemmemintelleSiurum lusdicit, omnibus gentibusferre-leges. Praterea necminus ecurmfinitamendiridin Al-o* f fe de imoconfinait-pittimexTb.ibnuthtlceorum, cjute tumenpfequi ccrrupit, ut de Ad*m, Caiit i Nof t} Abe l, de'pradicttiane demorteMo/s de ?kar<sonequiiufiitfibi difiam ufy td ca> damanumt? Imn exrrui,ut mdertt deumMo/tk de Solomone, uod huberetexeratum hominum q *ue$abediebttnt. Uniqueejuntayerte pU, de imm, ipfum vlonfcantu: Dtuide,cui montesO" risuerbis inueten Teflmtnto expliatt*, ipfdtprauat, & ntrrttfdf, ut de Mofe,de Vhurton, ieGedeone &Sdule&Noe&1drcii,dekbrthim&1Lot,de \ofeph.Ve nouoamemTejiatnen^ torurrjtfiljontulem Domiiti, &4thfmebtptifi*,iyc. Necfolumde fro^; Teftamentotant K cm* lmtermentitur,fed(rdehijofiijsgentiwn.Alextndroaittnbutam Deofaentiamrerurh & Hiiitn. unquamidtradiduintertot Lttinos/cripforet& Grsecos, quiillitts uium res ge* Qmis Rumemoriamdndtirunt? ierprofeEli nonpoteft, MWahumeteslegentutmntliTcfttunentm' nonttmen urbitrorfuiffetamexcordem, ut fie tpert muttrtt Nam &fieg de illoptj?imfentio> in &detorciueret, u q nihdipfi obrtintegrirehnquere. tribus etitmfi fuiffet error, nonttmett ipfefiixdo tudiuemtistant!, ut dmim corre aioneingeret. Sedde utrotfc Tefiamentoptrtim Cbnjhuni &ludtei perfuafertntfie htbere. Itttyea rttnonnulU,queeprau remuent l pjrtim [mpfu,perqit<tmtmfefiluMits &-imperitkill'msfepateficeret, & ueriuseffet ad penipien^ qttmchtism ftpedtci; Chrifta cfli ditmnondiffiahs,Necipfe<pidptEmtngelMtn,iioi<ertt Deusdedit Cbr,fto,nec ipfeeutngelmmjerippt, iKm hbrv.m eutnge\mm Veo. X ullum hbrum feri haminiscumDfo, & pUcafeilxtiflimumnunciuw Mulitgenerihumtno,reconedutionem melior.Eusnge* nulhs ejl nuncius reditumndgrat'umquo tamiram Dei, cefftreultionem, effe mnoxtte(l & ilhd, quod ait Dauidimffum pjAtr'ij imm boni eji annunaao. EiujV emm &cecinerit Domina. JAtquoote,({nintaimpu, iikumMwnilkftvillittimiUlmoscompojiierit, i demi*,
DE
MAHVMETANAe
S Z C T A
iend-, quajmhd utaffet, Si qid( induit) dubitatisin his, qualitabjs ijki b.brum m* m \egmm te nos,cjit(C tu ritetb ijs<jwlegem eutngeliwn & legerunt hoc eft, btis& Chrijiitms Hune putes uelfrontem habwfje,uelcor? Necffje efiuelillum legifle fed qua te rrpijjerab <i<s, mhil bbiijje pro indubiwis,mquoeiusarditas yfocordia t oftenditur uel fi^mdleg\t &nouit, non addaceie, quor proie<tjhlnmO'pro]ligtitce,feddemennflmeftimpHdentia,eosprofetejles teftimontofcUtftndemrutumtri. ProfeSlalterumneceffeejl utl ipfitmbekam fuiffe uel e eoi^(\'ouslo<[iieb,iturhibm[[epTobdm5,Plurttde Alcoranity Mnbumetis rrortbus, nenyt flattut, quim ibfurdi de Deo, de Cknflo, de rerumnaturt, dedieextremi iudic],de beudmiint traEtationem & repaies inLodomaViuisde \'mlemf; de legtbus mu Sarricettoruplemjimitm totusuerfatur. N05ifta dwitttxathocW.a Utefdei Cbnftiancehbro4. quiinhocipfoconfutando tdmoneremmleAorem,oprap rectum duximus. adieetffe,utdtfyuttriomshumsfalêm DE MAHVMETO,EIVS '_V E LEG1BTS, 8Saracenorum rbus, ex Volaterrano. potenriflimtt, nullamagis Chrijlmosix SAracenorttmgente rtbicefelicisnwneroptte bello A ercuit eius Ptolemttm &Marcelhnusinrimismemmere. dmregibus Perfarumwnl cm p Ii relouaAribit feruierunt,ufcâd Henrdijfrinapis tempordânnu mdelicetftlutis DC x X T5c ex frimitn Ht'mimeies ris caputexmit,quem( utrejert Bibiwtheatrius)humiiigeneremm, d'tfunSisptrentibtucaptiuum, hdemomtples, A Ifmtehnciuir generis,emitfibi grttuin ob formait (yingemum. Qmproptermercimow^sdc ngoces tbeo prafeitur. Urequent&b'at tempefltic et hrejeos onftantinopoli'm Araoum C omumAbdemo)upls,Serûsmondchus,quiobfeinm uxor miu fugerat, Hacbitmetem'^ obmgemu utddedtligebat. Intrim herus fine hbensmonmr, o* ahenationem fCT buncfibiin uirumatpit. Isigitur 'citmpepein mentis uemrc fe imn^tntgcnuru u fie nisre t, & p&naXur tinûdmquitnorbum comitidem, empare rofternert twr, amir&ntexort: p 'Define,'mfM,miriri,bocnuhi.ex ipfiusDeifyintume corripienteproueuit, uimihifttturiiji^ q writv Se'fypUnrprophetamdiftabt, at^hac omnitiulttnte& confidente Sergtotgebit. ?^ necmtdtopo/ heureab uxoremorieteinfttmtHS, adiuilus, Jiraal^ htim'q;uulgttitfumit, opibuscfe atitontate, interfuoslegemcondere capic nouim^proptereafetm edidit, ab Hetrve is nonndh mutuando, trtim etiamhnflianis.Circumcifonem abfiinentitm porcince fimul&ni' p & ieiunium noSibus niprxcepit menfem continumferutire, ttntKmjj; uefci diunum abflinentim long*cmpuUcampenftndo. VfHfrisdiemcolunt, ftd in htcillerex/aftxs 'uel (ut quidt mt) MHebraisChnjiiams'^ dijfenfUnt eaderh^de cauftadmeridiconuerfiDeo jupplicant Vxo res, quotprojiculuiibus licet, ptsducuntbabere qutru eloty i [oienteffe, adultrascapitefk p ftendo nulUmfceininam l nifiopertaficieforts prodire,tmmcipvpproibidineuti,uohptdtescarminime porisfutKrttfehcitati ofjicere. Tristantitmpropbetasdmittunt, quosRivales want, deumdioqtiineffeputant: & angelos,netcrern Hdhumetem,Mofem,& Cbnflum, tjuemminime etiamlegemrecipiunt. Hcrehqia'fyprtecepta [uolumine in Alcoranu uppellat, cofcnpfit,<{iiod conuertit loannesHijînusinconcihoConftuntienfi,M4rtim *t(fe inlttinumfermonem K'.temp re, tyChrifhanK trgtmentttiombiupublie refeUit. Contrahocitem Ricardusordims?r*i. hbrumcondidit: T fummusfy beolovus quemDemetriusCydoniusin Grcecifermonem'conuerMKtc iguurfuperjtitione trmatusM.nhumetes btemprantesaneenoruanimos tdrebelUnm o cotra PerfiSexcitauit. VixitannosX L. Moriensprxdixfeituruinclu quoddiutxp'e&tts, tandemtetrocoai odore,fepulchro adartmtap\d m MechSiuitatemû*aditur ab eisut i wfbis c Hierofolyma.Pofteiusmortplures fuccefiionerincipes 'wsgens, p e ptrtito interfee xercim tlif bi ai] reguutnmt, uarvjsetiSnomimbusappellati, Calyphe,Kmorr*i Admiran, MirtmemeM, Sultani, queftapiideosfummtpoteftas. HomarigituriMahumetetertius, pofiPtifas fubiHg" tos, HierofolymXomne'iu Syriacepit,atmocirciterD C LXX./fJe nte Agathoneet Con/nn'1 1 1 nimperatore. demie êgyptuinHafereôftitutopud ea Calypha.Resita^ mcolmisStnce t f noruufyadMaitguetPerfidtsprinapemdnrauit, ttccHmHimbndem B<tbyloni*regtxedit ~e~a1 i
ORIGINE ET IMPlETATSi ueet,inter fequoiy ifiderent, MuchdetumTuram ex Scytbla tcarfmk d e feBci xpugttare etiam Aegypto e Perft&simperioxutusfmt. HincTurceeqMquMerjusprieitdemes, qiopojle-i potmfKntperSyrtcinum,Cdyphaqui inter fecit, AlmenaregisHierofolymiuni temporetitilr* Santceniex futpulp, t!ij dit loctpttiere. ht A < Wi'^pf ellatHSejl, cmSdtdinusfucceffit. Verim te a fifriam tranfgrefii, pudCtrthtgine mregitmconjitummt indein Stcilii,StrdinUm'q^. nonduce Mirtf' Anno D CCXXX, vuUds ynheni T marisinjUs, fimul&"3de<tresinmferunt> tnmdinoHifîtmim petiere, quodbelluminriusdeferiptione comemoniti.Eodem fertemore 11 I Z'.demone duceinTbrackmtrtiiicienteSyConfiimtMOpolimLcone l.impertnteÛffeipotett* triemdi cinxermu quamrdinqiteretandemdiuinitus cotd fitnt,pefte ntttximt flimxobfditme AmwDCCCLVII 11 .ftdente Leone n. exA.fnaifoluentes,Sialidomn jme'ifeafuntf c ti. fedemconftituerunt apHdNucerum occuptUferunt. nltdumquo<ktr4n$fret*ntes,hpnli<ic4ptt, 1 inde etiam mdtositnnosyegrefii'tk Oftiumufy curfitauere.Indecfc tcftrumpopultttifbttfliats apoftO' RontitnciiuHentute occuneiisfofrefrf|?if. Htud multo hri dicunturincendiffe,<juibmLeociim CCC u,iteruoraMpercunentt$,htinnesXporiifext!iHmtiimas fs>jl,<mnouidelicetD CX AtwoDCC C CXXXY, nobdipraliofudit. ^fncafoluente!,SiciiiSySirdmia,Bde4res,i)ifit Hetruria pluresoccupiiuerut orttu eius omm,jm>d GenuSpopuUtifin.Adlocuquoc; h'<U p4 mKirimcumHergent'ut metunus, Lottrio Imp. &Sergiofedente, AnconittdpUcuere, toto^^ x?icmilittore ocraf<tto unde npudCrotonemuiom Venetomnichfitsfum. Qui Hfroin. i #fpnitt erant,comtti nGdUtm traijcere ab EudoneAquitmia duce contra rancos uocati', CiroloNkrtlodidememordidiitiflitînterfeRisexeisprop CC Cmilibns. Infequentibus mrtute, ex EnropapenierdinitndinHncregntntis iemdctemj>oribusiifpttiiigregimi,prafertim tcuetmbelli gorwm* A wpdftfMt: qui qusmttis fnaentmc ôijj dominentHT,wribmumm woperececiderunt.Duplexeorumhodiequireflet, genusin Africtt qui urbes colunt,& NouiiJes, quiforisarmentupifamt, quotidlejjf f r igros incertafedeuagmurquorum pracipua eji urbanisfunt, quibus C, ueigalcertumexigunt. Annistbhinc XXV, coniitio,formidim'q; nomineintereoscceperatd jj>f mgentem Oditnus quidam profligtttm reuoare, ppii prophtie bamims mmxus nione unimtduerfii.StTaceni pereuntis Aubesjj uuie,uirtutis'^tfed breuitempore u mnesUngHi p longepuriore. utunturArd>icn,&1ropria,illorifeBit communi, ermindigence OMNI I MAHVMETANOR.VM SECTAM ratione carere, Commentatiuncula ledlu dgnifma, Hieronymo Sauonarola autore. mter ludaos&Witreticosmed^, poftremottobislacoconl\ TMftfKmefiftii uodummodo q imitanfur,& omnium ferhtere* Jûincendifuperfunt. Num&ludceorumcircumcifianem iicorum errons eatccrwmmu ideononmultoUborehtte contraillospugnilconfeietur. Si quis a diligenterconfident, legifmcfcMabume* tmm inter eosuerfetur,illorumtfcmores c religionem facile mnitatemreideprehendet. iisperlegat Akorxnum, queminuiohtbilifidetenendumputant, Otititij nttmq;uera religiotut naturdi, aut ifuperttdturdi lumineproficifeitur. Sed eorumfu rationis prouenit. Qmuis enimuel mediocriter ferflmopemtuscorfufa, neutro \tommlumine C^ ({ulm f fMofp hitt'cfeperitus,ttm in fyeculiUMS inpra&icis,eamreligionicile. fubuerteret. mtutorfeiitertrumommnoignarumfuiffeoflendit, Ubrumenimjitum, quemAkoranu, id efl collsctionem tradidit utk Bfmiifordinimullumin mai, ad?6infulfec confu.fi ]>rcfptori<m to deprebii jgnu. ejl pojfeexijlimc quoiprxcipuuignortntice ttq;fecordi<e Ttpriete re a in eo Philofopbiludibritt& nemoresmtper4Uuelpermifptcotmentur,qutt ftbdit^totc^cotrabonos ea faut ccferent,ut irnderefttiusft quint refellere.fluiufnodi rgoreligio ipfolumineruturdi, tb e cuicatmrk ejl,proueniren potejt.Neq.eti ifapemtturdiprouemet, Quicquid enimntturdi fw wwi eji, I iiiterfitttirjpfiet fuperntturdi ctr<trm utpofleitojldemus. tqutemalomcboatufunt exitufortiuntur. Sedheec priitcipio, feftt autoregloriatur Wlnhumete. bomipemro uel mwqtiS 0* fient cent trddit hiflom, prorfusirrationubiliSyfcelerûs, Mter <&populorupradator s fit.
SECTA EMAHVMETANAE euridei coH. colUberetur, interrogatm e fuit. Cum'fypleptko,utfertwr,morbofiepecotreptus Viautem&gUdw, noratiombits wfmiclas,o!Jj. { twgeret, fetttgelicol!oaio fruireferebtt. tune altos rudes afauiu Qmbuspavltm mfit* acimpurosfibi crittioibnsjjr( m*U<fe*ne homint multitudmem fibegt. Amis'fyperuiigMelicentKtyimbeUem tjcimSfiibulofim'^feitmpeUexit. Deo b fineconclue.In Alccnna Gumergoong6pe$imitfiient,ncife ccpifje,ne<y onopotef comtnitemHthumete$ Ewtngelmm Teflamentum tg; uetns'% ubit^probins confi]7mms,Cbnj dici Qmdergo datiqueMdeuirginenatumfprophetamcfeuriftir.ucofnetur. injipientiiu poif/f, an. i probat onntm, fedcontraria fequi i llkd & yim aient ffirmire negare,neceamquim inerronsfuiexcujttionisjfert, Euangelinobis dicens uetai eflecum temridiculumefl,tfuod r/t.Pro Quodum facile te aperttrefellitur, leutter <[um temere'tfeprolatu TefltmemodepriitatU. hteris codices nu cenoenim G Tejlamenti Hebmias, rxcis,Latinise^ iuxtttbtru conslatûtriuf^ tionum idiomata f orbem exvpcomplurtuolvMM &per antiquis monumenttsafferwri, muter um eodem exemplo tponbmpdehter tranferipta,uetuftfmis'cfc wrijj efle ncm&ma cfrman. Que. homimm ua'^s lmguis,dtfiimilibu$'(fc modotrgointotexempUnbus,tpuddiuerjsmudiniitiones, fcrpturaruonfaic jhid^s Qrmgenijs hitcfimnl potuit locubabereeprauttioim buiujmoai d i ex T utrumfy efltmentuiutiaiut, phndeprefu illiusfttbuheacmenduck, tribusinepte proctciter'q; adbenebe <j.uiuendmn, cordis con. henduntur.yent &isd puritatem, umuttfc infuperrehgio axe E templation ordinat/t. iufmodi fji 4u:[efta,terrentttntufipits,ttulkufritbetttitHdinismttt> uentri uitam tionepiffriWj f bejlialem uohptattm confentanepoflprjentem potatur. quandam in illiusuerbt Ne qtsuef mpiTtboliclocutu exiflimans, nhumfenfum tecipiendautet,n/]f< p m nihil ueratiototim o In fibi putans, infiguns traduismin fe fermants fiendit. quoliber mentiri Nilpratereitdiuinum tt dehrdmenu unquld\xit. uius rgoUMitusreligionisperfedecUratur. H e dutmirabileinhic fe[it,propterefKodi DeoexifiimSdtfit, tspptret. Nulltstnim,qtKmadmodum QM>dipfeiAibwneteSMefiatnr. Chnjio miracu. jw-ut, CbriftiM4religio,fulaturminta<lis. lorammrtutem, potij?imntundconuerteret,fibiuerglid^pottjinteni eûbm efjeccej?am,t(}t i bocmifium utperuim idfidem populos f futm cpelUt#mnie <tcpertyramid uoluptates'cj; it tcceptibde Quod efl, Nonfjt Deofitinficii. autetnmaximiintereoshabttur, ubiprorumeittur, O nuncius r Deusmfi euSf&'M.ibitmetes ans. Erfapeepetit Alcor<mus,Deusejlm<tgnus,tyf><itens &notifmil uedtm noftri tgnarm Q neepueri d f deDeo,multispofied deturptufsbulis. utts tur. Nfmo infuperntere osntagnaru i duwurunfc <tutoruelpropheta rerwn diquando efi uijtts japfosferienteSjdcebocchuntes, d tanqudfmfedfituosultos'îlHofdajperfiroremacinfumS dmmorum iosuenerantitrapudquosnulhommno pmtiteji. QtdmjiJ.te etitmVltbmtiti in Alcorunofibimetcontradicat, uelxeo<tpintret, fe nefeireatetur,utrum &fiu mut ubi f ipfe fintfdutis,necneneminent intermoxules j. biberi fil hlcormum intelltgtt, Noann'j orde M futieq-tliorum ptluteincertus acmMittt perplexn potins fii'hus U mfcmtabiliit'cfe propontns, obruenitis imitSdHsfuit ittj; nullis nullis ? Cum ratiombus, miuculis, eplm mtcefantlimo* mdUtfe niahuiufmodi cum ut ex ft dognufunditu ifequitur, omni partefit fugShndu. Quodjidifputtmdi ris dtreturocus ftcdiimeutmiwis buiusturor detegeretur.Sed infatiitc rauitatis p finecW' & fciusl\ibumetes,ctlkdetnnndtmt, nmfigUdioreligiowfmmtuendtm ijHoiret/oKf effe.Vc decerneretur. forte obijciattliftis:Curf&t honeflateitfendinonpotent, fermaimpetu Sed Cbnjit im totoorbe m in terrtrum propagtu ,pi[fusefi Deus pre o Mahume innumerospopulos lis, i mmuvn abirnperio ipfiusCbnftifitbduci dtlitslegescompelli necultricem ttnto temporel & tosextenditifedpotmsillorumimpermminbuncufij;diemtiugeripermifit^ Si ergoCbr'fius fj Sa' Mshumetes Deus,illitfc atrfe tduerfus, lAnbumcte c fupertri afjusji Veraigitur iM^mnt ( p Hocen'm Cbnftitnos fe r<tceni)fides efl,uefbraautf<il[<t. no/ira pot'ifttmuirgumento aduerftts multi nofins obitoluumur, ira dfendant. etiam qno utquid refyondem, prorfusignorent, nos fit exbocfupenoratrgumentinoflrt, primorefymdemus, qmbusChrilumDeiimcr religions* GmfimumuerttmeffeprobiuimHS, mntnfirmari^ <rmjtif*/jnio.m,ûtmdocuitChrifai N inueiffl
E R R O R I g* E T V A N 1 T A t F. alius totmirabilmm mfitiri otej atc^finemo ifeculo mwp com* o y.diuinorum patrdtar perum finit, tjuisdubitethune calitusdeum^rbommempro ftlute humant gneraaduemffe W ,auem uera rtulU II teunu oracula,figna, teftantur Quoi qui l. [i interrisreligio efi> geftaJitcceffus'cfc &iMabumetis legipenitus efiffet, fi meliorara c pnrtfr fcri/JidK dan ft. Quxprofe C alt<t pote p ceptaabeotntroduta,autmdiora opra fuiffentexbibita. um C auteminemslege nijerfo'cfc u pomulu motlmagmficu, ndpraclarum, mlfmgulare edttuft, fedenormU&fubfnmtndd cow multos tirnupd ejiCbnfto,eoquod JfciciiMtKr, pT<tjrrendns p cttholiafide feduxent, lures icbelUut &mntalomittluent Cor,non argumenteumani rit, ? pin fubuerfor iubo'.us, h generis i Cbrijo elwrdipoteft m Mahumetes,utrtutedetor<{ueu Curmjiisfm i<{mpluresmdto,<[Hm uiris & Ov is'f, mpi) bonorum corruptores,fiiplures iuji tidjetrahunt,nonpr(*ponuntur? qudm Mthumetem t&mtbde argumenta, Chnjloprapom, rudes&eneruttos opulos p fiit ipfimfrtu miwij hus rpoDiciMtiombiJ, c &gadio,ifide ChriftifinifimcfubiuRos, uoluptt ad infttper Hault&litnoftra \tmt tmpertos'q;moresindnxerit. opa-apreciumeflinmdlitiaglontri* Sane Chn* nofbautiturfunAtmenm. ueromirum fipiuaores t ttgmenu. o religio N bis Quid ej, mundi & benefacere, mtltpati,&propter ftitmfetfuantur, iubentem muifibilitt omnibus Wmiiaxfi tkfhnere, continentum, durtfyomnucerbaq^potiut wfliatm,piehc a eligere, jKtn < modefhtm, tim,fidemq^ m&culire t QKpajdlorum udidieffet ratio,omnsphiloJ6pbi& poffet,dum confandi lowtm malum, fatfum,<tclucem uervm Vxu deitiiyipftmtenebrits exifkim4re<tppe\Ure'(fchceret> ueruntem ex uri mimpbiiofophprum uerumcfc bonumfequuntur. Ideo'cfc intereosuiri integii truM. Si ergouitam exnumro commendemus, boitum cette quodiperpiucis obferuari on c malum multori sutem errorem effe bonu dicemus. conflit fiieuit, pot'ms, QmdcumabjUrdumft, il)ipfo Mdiumetenon Chrijlum [uperatum, diuina ideo multos iujtitiapermittente litfc'f <[uid effe ifltducincuutos mntilicentiaarmis'ifefubegit: qttemtdmodumetiam icprtwshominibus diabolo & inertes circumuenire opprimere & ey efi. fi flmplicestfainnocentes permiffum Nam Chrijlus mm iibnucm e nomen omnibus ignotum fttgicndus, effet, ynoutategnommioftt mtudita i mords contra uideretur, uniuerfum prutluit Quid odo,fuellet, eius &nihilipendendus poji mundum m abinitio celebrotam, CfcnjMr tionnejac mnequam ilius ie^glorium receptam'fyejjicerepofiit etkm i b o nomntspilma confurgeret Sed<tc mnit tepermittente, ftemadmodum ab ipfofciente euenerunt. rjlemro Muhifuntuocttiftuci '$opT(enuncittafunt,inukionemfcelerum Scriptum woelecti. Liberum adurtutes mtiano &ad ^.cclefia'^fitpenumerotut&diminutaefk. enim lis dditarUtrmm, tbipfodtoinaltenurtmptrlem Deus nec hommes. enim flan* Ne coguntur t! iwfr* poffuntalio(juinetfo erito,ne<y locus f Deus demerito effet, i libertas ceffaret. M cogi n m natureio^ homines non titraient, & panisi mtlo dettrrens, fmel oceffe tfpr* tmtum mij c Ior,[edeonferutttor exiftit.Helin<{uiibus itdfyuar'us pmas cmimttus,pnmtm nificit flatitit, io omniu impios rfpifceret,mentisxcacitionem. e VndeinperfoiuChrifli&iufiorum contra E D<tuidObfcure oculi orum uideant, dorfum incurua. tadE/iww e ne juiHr & ntur eorufemper it ommus e claude,ne D Videexcacacorpopuli e ag^raua, oculosius & & buius, dures ius tân eum. inuiicat ocuhsfuis, auribusfs u&tt,&corde intelligat, & &conuertatur, a &-fanem fuo Sic incredulis & &eutr cordis luditis, uicedere debuerant objrmatwne Euangelio,pepius q primi Fw mundi r/. Hientfalem, duraturt, recmnciota capuitas infinem p e orumq; u(i[ue Vti de Item iu(fo$ pdecdtbolicadefehuros,p<(ucos'cj; d ftlutndoslegimus. m ipfoEuangelio diebus noi(?imis lotjttitur Dommus Qmaenimtbundabtimauitas,Tefr'igeJcet ( induit)ckdritas mhri. Eralibi Cumuenerit hominis, inuemetfdem rr EtApojiolus Pau eius intf putas filius fide, ksidTunotbtufcribit; difcedtquidS dicit,({uiainnomânistporibus Spintusmanifeji mendaci. in bypocriji deemomorum, errons,& doEinnis Deni^ 'ttmdmtesfbintibus loftentiu doRrintm JEiijrtgeicJ & keec perwittente fubreuoluamus, omnia Chriopnsnunaatt, ipfo acin Maie fe<{mtucomperiemus. uiuentes fuopriuat umine, oteitaterelin<jnir. Quemad effe l enim contutooiuffgolHdeospropteripforufupnbiampeTtindckm'fato&Mahmetanes,^ tnacts
DE MACHVMET, S E C T AE ERR.OK.IB. ueriluminis Nidiitoiiiii <Ww proptfr/rrlfmptfmiur. 'ftauorduiorinfligitpoteft,qum reSta't^ damnations teternce maprapmumaucit. Numproutjuperm uitteprutatio: propter ttitmceru g dtclarauimM, extrafdem Cbnjii ullarelitudo, wlla^falm, n r federroracperdmo Arfon e(i. Sit pnfci Mabumetam pfcrernr,r dices, urpro patnbusftliipcenasluuntt mm ludietac C deualuu-cft eampjjf ipioscj7'BepotMforHm^;fo/frojbHii(|mo</ipan4 ? RfJJoncfemKsifijij;, Cbri/wrt^/iffiMbi^tfrMrKiflmiinife^tionfm.cyMiMCKlorHJmamjMtKemo/ffXf fneglexent, in<{mrd<t cognofcdxfcfacultasobltttiifitiiiuitm ip/impjjrffar.Nf^ quinfi uemns A idccrimenfe queretur- tfiuxtt rationemnttunltmi eiminptrent'S re<ttuHeniretulno,ni) in ab dee(~, Jemper ef#pr~e/Io, proculdubin componret, iffoDeo,qui necefjhrqsnemmi /~ed ftltem iUujharetur. U<{uod imfttisjuprdofiendimm. Quanquam occulttinfuperDoiudtcmplunnu Deus abhomimbus o in ait Propterea Apo(~olus:Conclufit mnt fnt,qttce inuejiigtri nonpofjimt. dmintt increduHttte, infcnftibdemO' utomniitnimifereittkr;Moxc^ proftmdifimm maiffatis &-faentiie e'hquim expduefctns,exckmtti O'dt\tuomti<rru,tpitmi<i D incoprm dbyffum fihihtfMtindicittews,&'inHefiigabiksm<eems. QiustmmcognotutfeftfKmDomtmitiut^m rius ddit & ? ex & & confditrius fuit!autûisprior illi, retribuem quonitm ipfo; peripfunt, ipfhonor&glorhmfcHUfeculoriim,fmen* inipfofimtomnt*, ESVS 5 httc lllndtamenfcimdumbfi,fiodjcutDominusnoferlCK R S T V futur* mahpritnuiK'uiUcclefi* fucein :iu jmo^. flabili ptrit fUndtt*,nun defuturum quain atttjit Sicut tus t fi dicens tcceego uobilcumjum ebus fyadconfummattonemftiuli. erg) omnibus u diem cernitur e adhimcufy omnit uenerunt, interdit multonm fide quxispntnunciauit, defc emm tio ita credimus, Ecclefumsternumermanjuram. foltda habetft(Hditmenu,M(ir in p Tarn Qmttim ttrtnefasfitenfoffefubutrti. ubiukrixiraDeiinpefiimosChriftiatios,c<tterosfc mff ieks complta orbem fiterit,Ecchfiam illumfi<am untuerjum'terrar'um adfecon renouaturum,.atq; uerfumm conjdimus, efi utfjatunum ouile&unuspaior.Quodnonprcultbbmcomrunofi)uices projjerjymnc htfy refyer/tmus. ittptr uoiastemporum nunc aduerfe tutmgans m; Ptri d D donec uenut ies omini euh petfeueraht, mamusin 3o mamfeftarmtabfcondiueneirs, e t Deiiudiciatum Nunc rum,iufii^tma'i^ deaytm Ma. cognofcmmn autem td pemerfitatem quod bumetis dittum ipoflquam dwmisnetfe ejl pertinet,fatis ne<^ humants ratiombusje tueripotelM j uiatyirraonabilt nullum impetufrtur. Cum'fy jbla uiolentumpojlit perptuant, effe quanto eji,tantomaiore corruetlapfK, magisiuSti Cuiiisfanruitu fedu&is abeopopuhscomperta ueritatepetinfautem. 4. :ri~><
HE' ^DE H^RESI ET PRINCIPATV RACLII JU.ACHVMET1, LEGE AC

Difpurario Chriftiani erudirifsim, qui diu uerfatus eft apudprindpem Saracenoruni & flagitia Machoin magnadignarione; & Saracenifodlisipfus.aducrluscoftrinam mtis, dignifsima uifa eft, qua: ex X X 1 1 1libro Spcculi hiloialis hue adijcererur.Licet enim in competidmm fit contraiSaj mulftamtnctinetad liiftoii*cognttionem pmiUorani confrant. Ipfum ucro fuperb molimen Ma nentia.multaquaradleilionem thuraetkiruperftitionis.UelutariesualideimprelTus/ubruit&demofitur.Vtfa cilcapparcar, quanto potentior fitueritaspaucis&lmpluibus uobisexhibita, qum mendattttfn infinita ucrborum congerie & uerfuria fultum.
E E idemtempas Cy epinioncnon fokm potens mulier tfi ece* R epifeo pta,fedcr omnesludti, ad quosftma tim ^S^feSusAlexdrinus r Con- ftttmger pottrat ad tUmcum Stracenu pus C t Sergia ihÎ Fifirhus L ^f$i lltinopolitanut patriar cuMuattm confiuebant,attonitii tunta ncc unie t^M cba,t/ionotbelittru b<c uitate rei. Qiii cpitnoua Ltgesfini^^ refim prxdutbtnt qui gere, ^rtUtudtrîbibensUkm ippskgf' ^S de ^?&S^?SsSIunamtantumin bus teflimonia utroqueteflamento.Qu*t faluet Cbriftonaturam putabant, A qtubusde" Ugeslfmaclitifuiu tjfe uppcBtmt, fulegis tum^ mulier Augufius,pop tMtasui^ latoremefjfatentur.VrxfaUqttoque prauatusHerdcliw luitortm c Saracmonmt d (loriasaberrauit catholicaide. Vnd iuino uideni hvrmntm 4 f i uallutum,exiftimabatn iudicioAgareni, qui ZT Saracenidicuntur, ptrittr contubernio 1ImpcriS latremnieftoiem. duce t capertuit lacerare. Nam iUodiuinam Hummaro Etquumeffet ptutet fibi Hummarus Damafcum region Pfccrnici', uidua,<tdfumpjteum maritttm.Sicq;Mt~ er iWmobtinuit t princi* SytUmoccupauit,r tbumetotiiK prouinci crHierufalem,tot<miq; uerAubes i ndbierentesjrt e Antiochiam eftetkni patum. Eeinde ccmpnbeudit.ProntotHS nedemum ori f Maucbias pnefatotyrannoprtor r ami- gnumPerictiftperitinfeftare, i imperij inesufy ad Altxandriam f fiw rit totim regionis,quie <tb ftgyptoufq; ad entalis eft Pop 'Euphnt.Hacprtereztempeflatc Saruceni, per Keracliuminvudere. bac uero fc' Machumrt epilcptica afiione. p Qjjoi qui er Turc dicutitur,Machumetpfeudopr pifcaderefrequenter ex- Cdigam cernens ,oppidotrijiabalur,qudnu -fuisfedibia pbctaeisdUcatumpribmte, homini epilcptico.Qit cr ierunt, rjmperiumHtrtclijgnitir deuafttt pffftt impurifiimo Saraccno* itte placaredefiderans, talibuffermonibit,de' re caeperunt.Vorr ifle Macbumet et rum r Arabum princeps pfeudopropbetat mulctbate<m,dictns:QuodGabriekmAi" e loqutntm mecum contempler, r tfmacl Abrab.Qiiicumin changtlum filij fuit degnre uuhuteim,utpotecar* tetatefua mercater, ergrbatfre non ferens fplendonm effet p primieud Richumeti mu& gtnus. quentercum * nalifbomo,deficio cadoXrediditergo Cnmtali lacamelisfukiapud A-gyptum ad horaire Ma* k cum c AubesetJfmalit,quodexcre PaUjiinttm \udtcis ChriftUnis, qui- tier,cr cmnes diric chumetum. Sedet rchatigeli abrilisiUttsfufciperetleges, bustamnouum G quM qumuetmtteftamcnti, i Gabriel rcbttn* a tmtgm perffiifiimm tffew eft.Et cumbacil* fuisdtfcipuliiabat e quod k deomiUiturbcnnnibm /audits. c laccj' difeurrent, ontigitut orozoniingre gelmftpe DE <X_V1 B V S D A M derttur prouinciam cuiufprouincitedomint l\btUU,in quitusagiturde ttdignominabatur. Qncu diuerpajpecies S. cet-? ipfimfaUacijs. ttnlerat,mir<iretur, qiuifcc Mucbumet i Qjj< pitei profitamidUrf<aniliarimadbterere. ipEffur tfrtfet UbtUusn partibui tr<tnf- efle Macbumet incitntittioiiumfuariim fsikcijs, in quo prffltiliatti * mtrinii de Mttchumet animas u pbtmtafmitte> capitaftupaulatim errorcin' Ugitur,quodipfe olensfibiconciliare in dietbatfe effipropbetam ad ducere,dicens equdipfeeffetMefiidt,quem populiKrabvM le iiuimtusmijJum:Mttidetictt effeuenturumadhuc luditiexpellaiit. uffragtt corumfilutetn S banniruerbiseiu tim inetntationum pr^/H* gem luitstT Cbriflianis,qu<enimirumrigi' a ew prtctpto* gu,qukmCidlidiUlis ingenia cepioft.Qj4 itnimn acfcHtrt effet, mitiorum A
4 tum prcmulgatienetcmpmrel. Et ut ein/* rius.Etproficifeebatar cdmelkin Syrium cum iemmiîoniadinjhrM.oypprodigia quidam 0- inali4loca,donecduxit eamKXorefn,in-' wdtrmturalteflari,populumafiignatadiecon terutnientecaufa, quanttu fds. Vojlquhn a diuinitus uerofediuittmfaffumeiufdem'jtmlieris uocauit dcertum locitm, opiquafilegem m e c mijjmjnpgnis r proigijsaccepturum. husuidit,conatwsji fupergentem prtriam Seddumhoc effe ad ColimibaMa Tune0 fermocinuntt d populu,;o!umin T j a que fuamregnumarripcre. chumetihtim* ttt lisadiiolarc inuicinoerat,adhocipfumfallaciteredc&a, Sum, proutcupbat, nonpejjt perducete, tdtxt*. It adbuc i dus fautonsbaberet,Prepha,, &> fuperbumerum tduolansftetit,er in dut prefertimeumpaucas f~s Tuttis lgis 111t"T1fibltJr u~ aurtiuxu morcmfolitum inibi repoptd arte CJ"ngenio al libt ftrreal"magnoufusefl,utqui rex efji C i grana fucfeus, Dei Cl uerbategisfuggerere afimuia non poteratropbetamle fmulareteffe,< comedens,quali le uit.Taurusquoqfimiliteradhoc H ipfumconfue rnuncium. llocdifplicuitcmniparente!* u s. tudinequidamedoclas, t demanueius pubu er generationieiw,quuoeabatureboraes. (( h lum aedperet,ad uoeemdm teram populo Cumq; oc modo h propbetxfibinom ufurpaf '4 clitmmif fet,ingreffm lus ? eftadhommes, tanto facilita uenit^r quafi egUnoua mandata l qui d detulit. qudibetiflutiemacbinationedecipipolerant, t, fa,qu ipfecornibus ut attigauerat, Sedty TPicerias acmdle lenas qutsipfe quantolongim omniapientiaeyufu ili ab f ciuili lifte p > lotis terre latenttrinfoderat,qius tatiSitotittsq; humant? in in ccrtifi prudenti honeflateier ptr ta reuelationem ibidemefiodife- agrosr uittulasfequeflrati,quid fi Ditrwncius fiper diiiinam dtbcrct ci cit. er populoueht in fignumibnnitntis si prephetaejjit,autin quoccgnofci et ter legis q futur*, quttmpereiufdem obferuantum denique uiiinter ueritst er mtndaciu,iter rre populuimercri idem imbereturofielidit. Sicq; fatuitatem diftaretcrfapientiam difeernerc r ajira hosdecipdosuiufdam ra c 9 qmfi miraculvs magnalibufdiuinis congra- nefcitb<tnt-Ad tu tuUntes acclamantes er IV. c feduxit,at^ adlegtm logi,euiwpolie<inomentyaufamdiceivw, diuinam fuam A quaf confortants, r-nrr.&Ci recipidampertinacittrani "tcpereetcocilionomediocriter m' Irgfem miuit. Porrdelibrot rgisipjiut,qttiAUho- homines i IS, lo ndfepeftiferos,cruiaruinfidiatore$, If. runmdicitttr,quditer onfiilmfit,etqudmai' fugitiuosqKogj n c ethomicidas aggrcgav.it> fb la mon confttfM,dicetur pauloinfrius qapi eiad dtuufyltur, ad cacumina on lattratiKAtq; U titi, cad proxinifontibut hett circiquaq; TiicenimpaucitHbHmferereêlibettodifputii '$ tvtiPiM*c ti er iter iionacmufdtimSiracemcr tuiufditm Chriflit mittebAtjnfidianfcilicettiegociatorib.ter Chriffiim ni ! dekrtbii fuperlege Saracenorum fide (m r diripiendum agtibiaadinttrficiendieos,ey philofo?hiJi fpuntio inter tel uel CbrifUanorum, fe Qui ambo piobid taincamelos quamcetera que ducebant, D.Petnis Ab uel rbis Cluniac philofopbi,r n fefiafuitperfii, Emirhetma que negotiationk nccefiittitisaufi porP i c Cf. m regi Stracenoruerantfimiliaresticnoti, tabant. mini amidcharijimi, uneautem H lu DE rVRTISETLA fibiq;initietm itrumfecit domint emuabb.tsCluniacenps P trocinijseim. ii de Aricoinhatinitm trtu\sftm,hmagijro pi Eipfo w ttiamfcimuf, quodprimotempore a ad FetroToletanojitHteFetro onacho m frriplo prophtiefut, cumdeciuitateueniret d in n te cum idemabbus Hiffiitnijs onflit tiech er inuenirethcmitiem camelt abeu b M effet c l M"te l'c,". tl eo tut, cumimperatore lphonfo, anno, quo tem,eund icumdu (in A M abflulit. et cum qmn Um i< trie idemimpettorChoriamciuitdtem pnedi cepit, 0- quaginta annoruej]et,talibeneficio :di il indeSaracenos Habuitant Us fugauit. cationisfM primer ia dedicauit. d DE ORI GIN E AC lie ibiquidragintadcfuis,qui affueruntctijlodi uita M atbvtmetvs. teseumabillisdeMecba,quosualdeinfejios 'os Omo igiturijle, ttidelicet taNachunct 1 Machumet,pU' babebat:eoquodipfomnes dus er "xttes J eloUtn is, " piUusfuitinfinit \patruifuiAbdamanef, leficianofjint.OderantquippeiUumnimti, ri )ci ri ei Abdemutafta. Incwut tui* quodcumlMoeypeliiferejJt^prophetDei quiognominttur ut eommimerat: fcifJijluhishominibtamentiebtitur.Abijtait tione paerippusmoriens,eum uero exmaiori m Eratq;tutor er curttor Wim.lpfe prter inciuitalem quandttm deflra(l,qu tu cultorfuit idohrum, qutuccantur Eflecb parte ludei pauperesinhabitabant. quam in im omni lia: &Akxe inMecba,cum domor gine- cum ingrederetur, uolens ftdere c iufticio:fuie r*tioticfua,fcudinfu<t fcriptura tcfiificdtur rgula, zrtprepbetice modu,pupillif cuiufdi r ptophoi inemeskidi da dicens,iUdiclumftbifvijJe,N6tmettt pu fuifii eatpUrijfilijsdomabftutU,tt me piUt,crcoUeeiuses:et intrrore,ttiujiifictt fecit. Deinde mifttin primafua expeditiene tus es: et pau er Hiatusest \ta ergo uixit, ltnzttam filiumAbdimelecb, per cumequititu 1 au nmhua eamelorum A- XXXjiw, in Hem, irocinll p le, ufquequ eruenit dfermtkm a adfyluairegionis l Jt ptJ.cic.ll!ieg^fUie Hultrt, cuim fatlmfuertt merceni- raptncttmelosChoruis,quido rcutrtebturdt Syxk
6 S eccurreret Hehegel, iliut cilJ<iu3itMtP> nnonpottfdtaliter de h< tyrid. CUtq;iUi f A ] mis deMechtfdifl>erfos, deoiUofuMiniuriM dormicnuindicare,nifl Wyffen trecentis in aifpeifii eo certamen aufut ttm confoderetiQuointnfolumapuddeum, u ubiquecum erant, millum t committere,fkgit. Poftbecin fecundaexpedi fedr apui omnem credturamipfo audit /ci mala horribilerfl. Ctrt quoi de tionemijit Uugaidd Alaucbi, filij Amiclatld per omnia tatcbxem b i n bumdnicordis atuH' feanublifc bificut tu noui&i, n t L X. mlitibui,vtt flit brutisdnimaltbui,ipfa t (.IIKCIIM J wut duplexnumerus primoccetui,t nec facile tb la affitlioperi dttejiatur,dde puUos loca proximt Alfd' um in nidorepertos a nullatcnus occidere,pr ttliquoterreripofjent,ad gati. Cui ouurnt Ebezxfineum rmUti- legettneatjltt de hominibus fuis fdciebat.Vnde b bus.Inter quostantdextitittffufio fanguinis, igitur bociUi,nip didboliparte,qui prodiex primw abinitio extitit,inefquantamipfe nomi. Ego autemnttllumibi tor er bomida 9 > d angelisadiutum dicaturin Al' fepoteratt Quod rbumanordiuiniudi' dudiui,cum Gabriel in fimilitudi' cio omtes t thorano,quoddngelut imputtes xuperat.ybi tS, quoi e albi ntm equitantKptper equanijbabcns n uefti dicebasettmin fua fcriptura iixifft, Miflkt cum puce r mifericordial mentauiridia,comitatufferit n filiosjfr<tel,cti fum ad homines toi r perfequeretur Pbaraoin CCCC.curribut. Hcrbispmilid.quiep ptrpngulddicerea a tu Sedueniamusdtertiamexpeditionem. qud, tur,poffntfatiganlegmttm: uide,p pro> S In t miffws jjt Zaid lamridiculofam fccfamtet n cum filius &ibacad,ftmili- pbete Dei opcrafutit.NdW e UtlluCYiIttU* t rete* ter nonlongeab A/ga/itiinXX. uirH, & ipfim expeditiotnm, uperfluumputo f non n inuemf]hcamelosam enimalteradietri xere. in qutuum ci prctfoUbro,dcntium t penntêfdcr defiderio t' fruftratM,indnvi etiam infiriotum mdius xcujjsfiiiffet,in' e i t t dcuta er redijt.Licetdutem trs ifte expedi fuperrGuthebdfilio Abbkicadin fronte ad tionesfufficerepofiint conuincendam t, t fil- Crficie uulnerafufcepijjit,filiut tumenne bracbium \Uifuflu 1 fitatemtui propbetie,nontamenalias ipftm, dextrumcumhumero pen i tattbi- lertt:mf Thak filioKumetaUn, ui ibidi>cwfiflW qtidsperfeuolititfaccremprobitates, 9 q mm: n ittamfeilicetprimumcommmorantes, gif m Cuitameti 1 peididit,defnfufieuaderet. non decwffet, t iptdegrejJuseliddcdpiendoscamelosCboraii,digitum,quodfatispropbetea 9 i quim aller,wfit ab iBoqui quandouenit ad locum qui dicitur Gueden. rejlituit,oflendehs g i Vbicum conuenifjit mbrtm narrat, etiaminimUoauriV filium Cubfel- peut Euangelium n b ifte lnubiii,cr noiiprtualeretadmrfuseum,re- cuUmabfcijjimreddidit. enimnecamico, i uacuus.Jterum per femitipfum ifo- qitifcproiliomortiobUctrttjn aliquofubuedijt exijt n uinceret)ambo,quteretido iterumcame' qui olimcum t iiec li Chorais,qui apudSent,er qwbutin propbctkemperijji legunturôstyiperfe la erant e f f Hriwmab Acbnb, fidubaturin redeundo. quutune pro eis curonbmdtfcndifjiificia Et acriter dimicdret,tdttdem t i ccnfjmabfcefiit. r>jn;e/rrfocios eimi Hdbuchodonoori MicmmEt 1 ad nutmrarelongum efl. Aduertei buiufmcdi xpditions Dei pro multosq;alios,quos f e lajimiariut. DE IMPVDICITIA phetdthdebednt pertinere,in quibusnibilaII f eiiu,a-flagitijs. liudquittifraut c uiolentia, c bumani antale dcdfcMin feripturttprophtie guiniseffufo,0-quicquid prorfutlatroneset uiaruni inpdiatoresfaciunt,agebatur. Vue^ aVi fufibifdcerenon H t eritbuit,utdictret da r i > ipfiui uigintifex, pra-ter tumfuiirenibvA eo,X L. uirosin coitupo po runtq;expeditines ii ( LibHInsm infiitiarum dffiitutiqui fiebant nce ac die. tentifiimosfortitudinelibidini5 4d<cquare.Vbi cpiumturpif < Quarum nouentipfemetfteiti reliquatfocijs quoque inter cttterd, rebm oderifris er ww flntuinAlschj S lifributfe dekflari dicit. Seditt etiamdebis impertuit. DE CRVDELITAT dicamm,nnneipfe (tint aliquidnominatim Zai* ipfu*. ttdamaffet Zamebfiliam Gayfii,uxorem A.U P Acicbatetiam,quodpeiufejl,Htlquieiin di,z?twn peffet cAnxbaberc,'CeumiUiin " fois ifti'S'tmdkficijs ita: centradienent,uel in ali- chcranointroduxitloquentem Cui dedit uirumtuumretineri fu* f quo cum reprehendtrent, laumeos, ubicun- Dem,egoUUfacium 9 quefibicontingerentautperfe,aut per fuoSj pir te: TU autemtimebisDeum,er celubif, 9 A iormienteipue uigilantes proditorieiuguU* quodfadunKeji.'Et limeshominem, magis fi r Sicutfenem ludum Dtintfacis ret. iUum dormienttmfi' Deumltcrumitdptipfttmlcqui MWemdJ t C Zaidiuir eiw nota iugularifuit, quia fe umtinquitycmpleutrit dotm,~enSla curum,inle(lofuoide 1mm,te ob, a abdlo uituperatumdicebat. Qui Mquam* fuum in ed,tune eamdabimutibi. tJihil e(t t Mwicatus, || nondico prephetam i fed uel inwodico enim Deusinfli' i prophtedifficilen eo,quod qui tUit, Qtjid Mo turptMdiufoic/i, qui quoi qudemcitnqiteDdnotian\babertt, tdiafi' ;i,
(>
AjflaMichu sutiuxor,
in ; jifxn,fli oeubiturAyffcipfelieiffe ftitris.Sciimii i\llemtquoddlim q<mid r-* p hocno* (J jiatimquicunqtee tlicititrtH<ec cum enim pulcbra ffet, er Ubiii pbet<Cjeri<nt,non e i ni n deJita,ilig(bitnr Zhupbagam filio Al* menufurpafjht,tutoritatembtibtatfsedton* tmihtthitmUthfulami,'quieyconfuetuiina' ga er diuturnauit<e n finclitate,ligna quoqit riumcum n Mtcbumet crmiraculadprincipibmetpopul'KDeipri tajluprumgerebat,ipfo nommagloriamab cilla [( comprobatmjimut [cientecrconfennente.CumqitnuUitindelO'mittif Mufti titubt,si dixeris,eum multaprter iu mur-' qiisreniurt<ytcfHjuarentur,maximeqj Maetnjmef r ll tbacr Hazen, ad ultimumutroHalifiliwt raff,uelutifcilicet eAdant,de d Noir,deAbra. A Pflcmotns, t J fient apud Abitalibpnneepsynobilii interfuosindeeu btm,detioyfe,r ChriQo,utinam e narrarionc II non icripuitif. liberimargueret,eopiamulierum dicst noserttnt,ipfeet utratiterpr<tdic<tret,v t> m effi muliercuhde* per multamendacia needeceretantumbominem n {j penfcri' fta: icniitag delirans,totam fubutnirt es b reptidioejjiconftfnt<tnt, ptur fant ueritatemfubuerteret. Qganf uatua bonejlari,dignam^ ri u jibiitikchtertan diilelii, rtfyoniitsnulhm trgo adprterita,iamdeordine propbettrum u utpotcquam uirginem acceperat,&adbuc m cecidit,quitot meniacijs eritatem u corripit. Odium inttt inde [ uenculam.Videbaturnonfe curare,ne San aliquis fabuldf,frftanadutmlibi* fi AyttxScHi babikmdunifjurti. tum,compofuit,qu propterbecmulieremfibi nunqum audit<efunt,nut lipolteroi. F X efl. Vnieupfuebodieoiiumeft in Arabia inter intentaci creiendum Quia er boc quoti Hali. betfacilepoteflfieri,cripfeiamina\i\tmen* er generationem g Ayf* generationem I uerodicitinAlcorano,mulierem daxprcbatwejl.Deftur uero quod nihil Poflmodum l'i iilaminnocentent ffe,erpbihoc diuinitiarc- Mxerit,-nec teipfumignorareputo, maxime e Machumeti uektum.Ftieruntautem uzorcseiut'XV.inge cuintotafcripturteiM nibil tale inuenUtwr: uxorcs. ad tl nu,rdu*ancille: Quarumunifit Hune- Vnde quantum ftur<t,i rophetaligra p t( nomen teline,cim c ui,plU Abimnei.Jpfa / tUexclufw>.Umnecfgnis,necmiracul0,nee mre* f< muternfantium,de u feiuBa i quadixit Macbu- propbetta,necita inter propbetaefji n avfirrct Aeaze'um,quitndo totum,ejuodde paradifoqua/i tnetjquod difeef- tur. NmiUud uxoremGn pr<edixiffemietur,4dnihHaliudtioscogit,m!i fitabeo <tdmdtrem fi fu<tm,fugiens t. dueflcs,er utdicamut,e\tmita mentiride fitturif, fient ians-.quam pofeareuocauit,diins c omnnentit r dv.m armiUx. ueroaccepit probdtus ftmentitui e e fijji deprjeteritk.Dfi lpfa bnec pvffefiione fectili,ty fttsri. I de hdm Alia gnisueroer MiracHlis,ijuod nonpntii data Z filia Gayfit, ddi, eut ipfemifit Dea,ipfefibi teftis eft,dicens: ififeiremat N fuit Zameb Ji portion t carni5,ripfarefeuit. Vnder ;pfe tos tibi noncredituros,jcut tcalijs credide' n ii tibi indignatuselHneam,proptcr quoquein runtydmremut jigna er prodigia.lttrum j1 ilkm Mirinimtt t tclitsttxores fuccdTm u ea- fbrfitandices,quiaifi effetpropheta,nSquim iratus,propofuit ad nuttm fe n l r rum ingreffitrumperwiummenfein, cura fccUu, ingrefjits (tdtdempotentiitmparucnijJct.Maxime t tamenuicejimo onodie.Allaquoque n Zapbit focijeiia pduciej]inttmmtro,qu<mdo pugnd' \udea nkbaftna, 1 Perfitrum, ui ertt firtifi' ftUaHii, ilij Aptab:quam ttit contraregem f q c docuitgloriarifuper t\Us uxomfum, que miU'ttiUepotentijVmm, &obtinuit triunt' i illi improperabantei iuda:fmum,rut dicereteist pbum.QJimuii uerofemper quiDei cttl' } inuenipater BgOyCuiut esAaron,purum Moyfes, toresftint,bo3es fuosfuperent,tamen i marituslSlacbumet.oquam longeflab ifltt untaretiaminfcripturafttcrapaitciidoloU' i di triemulto;ifraeUtM Sed impuraer turbulmtadottrma,Cbriflim fgafj. et iflquifent non ftiplin J piaetfancla retigio.siunafolauxor peruincunt, propterfua mritafemper i cjuomoioui nhcunt.fei quiailiicontraquosdimicant,tili q t 01 4 Deiamoremped.ithominem mirumeu, Serft ttantAf n.bt.bit ojflcium b prophte congrue potnxdignifunt.Nibilenim i p rumgentemidoloUtrm er ftwrcifimam p prophtfceofH adimplere oteratiojficiumnanque ropbe' clum. tncn aliudefl, quintieiundre, rare,predi* Micbumetuidimejfe.Nonquia ipfe melior o boni care,et isfimilia oprafacere. gibui, ittiseritkfed b Q qurnuip/ihoc promeruertnt,nt b lUuddent m'-ror,li omotantisfiagitijs diabolopunirentur. dtditut mquam i, fibiconfmili potuit tucare. quequodjibidicitDeum dixiffe,Ni//ctrc DE HOC Q,VOD mut eos tibi non credituros,rc- adArabes uiderant, falfo propheta* quidpertinebat,qui er propbetam n dut fit. er ide neefignapropheticacontempfijji un' mole autemimpudentite ji /-k Vodfiquisobijciat,muUos uixiff, quampomeranttCuiiK ei Plphiti tamenbene figniseiusnoncredituros,quinon docuifj, uatiteretiam iicereju'os q m que. fed erprophetadocuerat,uideamut. e VropheU finefgnistantunt,fedffine aliquoalicuiut ts%ignot4rmdicms deprtttritii [tut de tomindi(io,quodnec pteora facere debuifa p ju /WiS
9 '. c omniacomprottmtur, uimex f<tl[tf]elt<t fentjptfiint*u'U,bomini rediilerunt? q DE fABVLIS AB EO fuis iterumdiii,quitia in Akhcuno fie lo* confiais.feriptu pro nu* qmtur:Qtiicquidinuenerith tam rationi conjureilludcum Alcboran.Et non con, fi ergo itlum pbitofopbicis QVk etiam corddutrit,fcitott,quiainno(ensum ab Mai f bus,quimdiuiniinmoritttibmftM c g ifti cotififiioneab mnipropbetali ratta txtr<t* fcriptura,r noneftmea.Ergoftcmdum o 1 /~cbumcNG t fintf' reguldmjignaiUa omnk neumefftprob<tuimm,rellitt,utquales reft>uendd[unt,ap6 fta ridicula f t Alcborininutniuntur. bvXtj.n quibut ontr<t,id c quodfupru dixerutfi nullattnusin 1'& ;b~ DE MORTE gndfejicifJi,ajferit,Mde4mUf. i Dicituritaque i audiens ululantem ibi,quod iliquitmio lupum, ipfius. ridUulum nobis,qumUmen f nitje ex uoceiUiusinteigere, Itt- j AmiUudtitm quod focijs pm Meinteraliosmtiorerprinceps omnium t tabefuhefi,quoicumpr^cepijfcten, ut t propheticum,tiennefimilittt mortuumfe effet. Oftgnum nonfepelirent,toquod tertia die L4lachumeti eum uoeepro* affhmendui in ccelum ipficprteeptum ridicula apt effet potuit dicere,quodtuput in 1B1 f 1It.Iia, f nimiiUum iait f phetamtffe fignareti t Q pofjt obferuantes dgnis ocdepderijsexpefaret, m h t trguere,cum quidinter felupi dicant,bomi- Cri<tmi[ectmd4ftrUin<juttmoHuus fiterati banc multourbit" ufynduefpermqntcrUfne longaexpeittt des n nefciantiCirtcfubulam n m'[M,/ componere potuifjit. tionefatigiti,nihUdiud ineo quamfoctoris quidintetligeret, s cr dequodi aliolupoibirejirtur':quoi magmtudmem Sicut cernerent,tatf fuperexenfeere retutitHumbrem)nudum pro c Hniz'l- dem(ftcut tum Vebeben,fiUum tumaUocutusfilJtt b bfimijl<itimficfi6lu(ejlSdr<tcenM.VbifileO' iettrunt.Guinbun tttmenfiliiti He&jra di* mm n pro lupodie fibu.kru.rn compoftorpo' xit,quodlotma' tribut uejlibmindutuf.fe" f fuijjet, f> mulioelegdntiorabulaextitifjet.Sed pultusyfitpermanMHaliifilijAbitalib,cr non n immtritofitbulis pnecipuelupotin- AlftdifilijAlabtbet,filifAbdmtitatkpdtrui fuis ti enim,quodperfeptentdiesmorbo fempercr cruen fui.FertHr texuit,quimorelupirabidus tus t incefiit.Qui etiambouemXozdi domino plturitico<egrot<Merit,tzr fenfum,emiferit f efi fuo f locutumfuifji(iixit,o-quodfuper uerbi ptimouero.dieccmtttluerit.WittMHtlifiHumemabet i muluris manumfuam pofuerit. liut Abitnlib,e uodperdiieratf<:nfum,w di q itemquodipfeprieceperit tbori,&fttUimd- xit hocti,At iUeutjiitnitllum I a ampliutremane d UmenSaraceniipft fttlfum refecumin icmo,nifiAlababetfihumAbde-' iorduit eUm.quod Zameb mutatla.Alitt r uerdiefeptima mortuws 0 eli, tjfetejlantur. Iterumdicit, quodeum I t e ludte*uxorZ,elem,filij uslim,iudeiinoue intumuittentereiut,zrrtro curmtii )imiK a f affi uenenwnibi uppofutffetJcapuU oukIo-' nimutdigituteitu.Et fuitobituseiusfecundi ueni firia XI J.die C Nof(mecomcdtre,quU mfisrabegprim,tmnoXl II. t tnfcSi cutifit tt,dicens: Ce- ait* ipfM,poflquim<egrotiire XIJ1I. n capit notinfeafum-.Etpfenoluitcomtdere. i die.Vit*ergoeimLXHi.<nK extitit. Qk meditduttminde&beteitt filius Mazum, & Onsfoqpli lacutj. n mortuutefl.VeUem utrumipfefolus,an rum in propbetia ICXm.expendit, X.u feire, H*c 0 omnes ciimeoaderdnt,uocem iliimfcapa yiechi, XI 1 1.intiuihtte. funtqueficit qui le r, audierint.Si nim e tHefolutauiiuit, quarefo M<tcbumet,i principioufque adfinem. DE 1NSTAB1L1TATE tium [uum indecomedere c permipti Si uero iUeco* c fiflatorum eiuSi omnes audierunt,mirumellquomodo ab n meierc ufutfuit, ai fi fortedefuopropbeU MOrtuo uero nidchumet,6mnes eoitece d refufeittrepo* pn,reuerpfuntftntimunufquifq; td fitS, fbenm,quoi etum mortuum f\ t tuerit.Herumnurraturibi,quoddliquandomi qutimtmtetenuermficlum,fiueidoblatri, e aliam:prtettrpaiuosfutc CO' ferit f mjtumifuumincauernam,undexierunt figequumlibet d fe ipfe aqueje quibus bibit.cr focijm & pe> gntttioniuqmexpeflabttnt foreftuceffores Machumct t de Ami' Machumeti torarim.Quod magis Machumet t>z* in regno.Eo filio temperefitEbubtrefiUut ' f r r ndrrarifolettcum utroque ri dpudSdrdce-* thahaf,uir prudenter catidwquinonmulto ~ccefbcef. de babeatur.p/quo, pji regnum di nos incertunt r friuofom e I adeptuteu. Quoduebemtnter tettur.cu jpUcmtliaU,lilioAbitalib,quoufquerexiidei mendacifiimaeffe queidomnium illum u CT inmdiorifcripturitfU!Cdicat,lig'>pbinohef}e obfequijs blanditijsdelmiuit, tetii data. Et cum No/m egneipo[ifedeleguret.lUosquiaucrfife iterumloquitur,dicens: o i miDufniftuirtutegUdij: &quinonfufeepe* rMtifeila [/[dchumet, mningeniottdeaiil reddattri ttuoeans iterumeos jiuttici? ntdnciptuiit* rit meam prophetidm,occiddtur,tut butum pro infideliutefua, er dimittatur. Quidam enimtimere,quiintnfbe fconorje? Vndeuer(fpcrtwsaut mtniftflwitfo teflt foculUtum^lij dterimcuirnUbet lucricutift,
Aiij
11 tmet tMenfimUtorii, nonexunirn reli* do autemte optirnrtcordari,quod rwit.Ph> mima meutEmurhelmoni,aliquindo cumej]i deali musci adjiwtes,"quidam quererentttr tjfe quo,quimdebatur Stracenut,r notrat, torarn omttibM refondent. Dixitenimita: de aliquidnoEgomirer, qwd ijlofolo,quitfi non uummibidicatir.cumfciam iftumfolum, fed J mltof altosnobiiiores r probioresinpi fe Proutrb, de iMomeo,S4racenosejji:ojlendunt quidam Efl enim,inquit,mospmi luds. tffe,fednonfuttt. iicit: I<id*o prouerbium'd. emmum,tttfuutde S luieut nifi poquim effuitwr arttenut, lu* item noneft:Etuix al' fis fum legem,nifi prias dkmacceperit,diligit. Ego autemde I i uel hocquidaliuddebeo pojjumfacere,quint m Ulacbumet i ipfefaciebatt quoddominas eus i omnes,er Nttmitlibocetitmcontigit,utfer mtximquieiproximiores familiresefji i r ac lei uidtb<mtur,non nififimulat deceptorii enim gemeiustenerent-Adeo /pcrixbatur ab i < eis,r qmequid dicebat,pn nibitohtbebant, < ut odientes umin cor<libasfuis quadamdie e tu uolentes occidere^xpedtrent in quaeum damuaUe,quatenui c trailfeunteiBoterrificart fubitomulameius,ut prcipitants imeriret. boc Quitamen nunquampropter eisfeiratu i monjlriuit. Eimigitur extmplo omnesjlos, i de f qui puede Cbriftianis, tuedelud<eh,fiuc i regno meo, < pagatsSttracenosfeefjdicitin ad Cr nonfunt,nun<juam ttliudcogam.Scio t Chrijnm timoreSi' qui quodnuUus namqf t ractnm fieret,in Saracenitatepermanebit.Similiter alijsfentio. uid ergoampliut ofi de p Q fumfacereiVideat r iudicet. Hoc/oDeus, jItmffflam, ut femper miledkam. eU. LEX EIVS Q.VOD nonft diuina, me Ed itetimpfbrte dixerts,non debuifjh Vindinte fe reprebenderepfumlUum fe iquando i ,/ quateaus H' f l uindicauit:cumocinuenkturficiffeofue,cr h il g I Cteteri ulti ptopbeU: S. aliudejjquod m fit ) pmeipienteDeo,aliud quodbomopnefuI De mit.UemenimbociHaprtecipiebat. cui rit, ius prcepte,quodeunque quandocunque licet nec ft, non homini iudicare.Ergo inqui/s, debet lAtcbumetidebocbicreprebendi: iquidem S < riti D.talit prtctplt. Vnietamenpro-* l deusenim illefi b4t,quoddetuiUipr<tcepiti c oflmderede' deusfitit,inaliquoje deumeffe l buit.Seeundum uer,que fuptriut oflendiea r hoc ntus,ntcfgnps necmiraculis oftendit.Mo; igitureumdeum fiffenon credimus.Quod Deus enimdeUto credimus, tamin noua quint in ueteriteffumatto,f!gnis miraculis cr commen datumnot>ts ccnfirm<ttnm n alium & e[l,
1* iSm UHUit utupumpro deobebimut, ftj/7 crutrum,quiquotient legemdare uotuit,fu gnisb<mcdiuinntymirabiUbm,confirm<tuit. Vrcphettnertmttquis ftrit,utl undetune* rit,ncfcio cumdicatur mibidomino med otnnt Baptifta finis fit \efu,Cbrijlo,quodin omnium prophetarum.lOudquoquepruden* s Proph" tU tus nuUo pao conueirearbitrer, quoi t omnium fimi r il, loin., b, dimitterem initaremeuoluilii,utfcilicet fi- FlilU c troftncltcrfrirituaUadomittinoflri Chrijii precepta,Txquibus pfe i mibinoni&tmfordi' ifiimunqmmdefcrippjliparadifmntuam, uitamin ccelcflibut fed ttternamangelorum ad promittit: <zraccdrent impurifiimos r D pecuahsritut,noni eo, quodabfit,im i m JfiritKfirnicatinis,cr gaftrmmrgite ifeni inU ctmalisftculentifferuisinjilicifiim Punitif perfuafos.Quorum 'de pmilibm Jicut uenlereft,ipglori<t inca d apoftolut icit,T3tut fufioneipforum- ginonnifi terrtnt,cidu, Q uentn cr Ubidini ntcft' congruentiaptpiunt, prepoflimt. Excecamt eosjpirittti imenim c mundici^.Quiieternimputrtdineiit rufi" mesimmondesberedit<tbmt:aMU porcorum more femperin ercore rfetore libidinh uoluttntur.'Egoemmmir4rinonfuff:io,qHo modoperfuadtripotmt,vonditoulKUifapi ti,fed M quiper[omnium atiquii humantcor disfe babfTepvtttrettid&m fijjepropbetam, cumeiutcr uita rdoflrinttita contrariaput t Midinntt diuinereligioni,uerumetiam hw an propbia nonfolum bruta tnimt' manctboneflrtiutipftquoque Sed lia pnehocintcUigtrepofSint. utiterum fanorZ aliqitidnntimdictmtuquis ttnquum i er diinorum nunciorum,quosDea ej]imif fos eognouimutjn terroregladijfe miffum f* feruitiCiijK itaftcinorofuixit! QHisdeniq; tot/purcitintdocuitSAut quisitt uentri cr'i-* bidinigenushummum projlituitf PER FAlQ_VALITER Ittckm datalex. fuit y TeruMtmen<tpr*cfpt<tem iiiigentiut * infcicitnddnutrtamu,r,q% egonejcio ad quint legmipertimreuideantar. Dh enim Lerdup'ixli r Deo accepimm,ttnitm grttti* ;<iUeram iufti- Dco tniuu d tite.htxgratU i Chrio ataeft,lex MJlititc a Moyfe.lex ratUtalUitlbct: Diligiteinimi g casue[tros,Eenefacite quioderuntko; er ijs U cetera huiwfmodi. xiuidce,oculum pro ocuh,dentemprodente,uflurampro ujluru, pereuflurtmpro percujjra, er citera que ad talionem pertinent,reddi imperat.Hdnin iutrrnn nuUamfocij eflhmtnifefiume(t. tui Multitude enimantequim emcrgeret.un* ipfe dCbrifto,<tlteraMoyfeata eS. Cum enim d data ift* due UMummoioUgcs heminibus fmt
tl
'4
proftl!tmttTttlu3iytytinuntttKeinueT3 fnt,<ju<mtmalter43!uind,dterdbam<tn<tm<t< Kachumtt incide' i gisejft uiietur:ftatertk lexifociotuoinutn ChrijiiAnitittemquttndoq; i rct,acccj]iruntni <m,cr alicioft ntlidita MKhunKrt ttt,quii erit nifi diabolict'Diabolo inffi tnim m uel ~esditbot~. ratttem<tximbancfubit,nefcioundt | tmtr- te (ocios difcipuhs iutfe tffi in bac fea e omniaque turpiorauel nequio' ffj cognofcimw.qute bimuM diuina diccntcs,citi; ntc ntc tjfi probatur. tdinttr\ utrun< prodigiofaa ra in Alcbord.no f junt,fcriberepnfiudemes, S cie,nunchocnunciUud uideriuolens, tfe nue ufq;Ad e fiumciut cum femperuerunt.Pog eo r alium mortem t,\tcbumet,cum, eut diximut, uer iBam,nunc effe ijlam confingens,miHum p nifi<ti<ibolum,qui feinterdeit gr bomintsftm unufquifyredijlfetddfeclamfium, crfuccef [ Hait per mdium nifuicft,imiUtur. edfor' fijfet inregne faire S Ebubere,Hali quoq;film hbifitandicts,indeprobaribanc Itgemtffediui' tdibjicetnobitior eo,fubipfotntnertt, prie' Jlhciiantt1 nom:Qsm difliWdeiuoUntet ittrum turbareomnk:per r cumMuhumet idiott rfint Utt' (bon,H.lue uel | eamfcribere annuncid' fuidebdntUli,dicentes: Qwrecum fis fir* nriiapciinii ris tjfetjiutUtenw tein rehominibmifidiuina uirtute potuifft.MU ta er nobilU,non propbetam n tleuas,fi' ximicum ip/c dicat: Qui* nec hominesec cutfecitfociwituui n Itocbumet:qui eratCbri i poffent.Et [liMiK iemonestolemfcripturainfdCere Nc/JorinniH; erimw Ef tecum,ficut i fui tein ittrum-.SibiinckgmficijJemutdtjcmderefu' mmcumiho,ddiuud.ntt$ omnibus.&eaw i permontem,inclinaretftmonsipft,r<tder4' tem,utpoteuuenis,r tctiiu bontdoSxime enim friuo-' txpsrs,faciltacquieuit.idm quafiadhoe ret etm,prt timoreDei, er aliamtdtit tu la er nibilrationisbabentia,quie ipetu er predoftmfutrat.Siquidem cm aliqutndo puer vtanifeji ignaprophtieocij ejjedicis,qui- effet,erMgabundw, iiuttetatisefi,quadi f ut f E but probeturejjuera.Ofignazrmiricuht in dieptr aliguadtuitincedtret,t Heflorijiu'usG ma- pfeudomonacbiktiiulum,unie Mdcbtl bto iftisait Mickumt. Ofignacompardnd* Me folidc tirubro diwifo,y\foli ad imperiumlofuc metfitrtimrefconfadbantur,offendit.At minis J fiattti,crChrijiiprxcepto mortibittimpanit cumfe deprebenfum uideret,pucrtam ti. lmoueremugndUm ueriutis <f uirtutis qumbUndicijsnduxit,ut bocnuihomina i dlira proderet.itaque penadbac incipiendum iam inopia,q\ttibib*cfoh*rgumta,im rexEbubere coper hoc etuirtutetucuttdereliquit. declintuerttHali.Sed mtaomnirationc AtCHOto,<tdfeueniremandauit. gem,ciueniffett Q.VALITER Q ranilibercannexus t. fit. deliniuit,ut tantisb'anditijsacpromifiionibwi cmninoieplitrettfe^ momtebm in motufterio cum grttui' ab huiufmodi inecepto q TrgM fegfatmeni excommunia iUifubdituminomnibiifexbibertt: ludteita' chut. ^ttr peccaffet,!rpropterhoc l uenit ad regionem mennonceffauerunt atas er expulfmfuifftt, facere,quodpotuerunt. ab ( i Cuhennc:erndeufy ad adMecbamdefeen- Nuit acceptolibro ipfoHj/Hfm relique i ( e dens,ubi rantduopopuli,mm cultoridclo* rateiMachumet,quicquid flbiuifm e/l,aut !A!m'm~b a I detraxerunt, utmutauerunt. dxia magre rum,Gf ller ludaicmjnuenitibiMacbumet, dddiderunt,dut a f uftuia parte quicolebttt dola,itolensq; i <tlii]uidfdcere,undeEx quibatiUuiefiunu:Dicutudei, CbriftU* monacbis qui cum I iis Chrijlianifid ludti flulti expuknntpkceret.cr ni nihil funt:V>icut r reconciliaritntttretur (erant eninahxretid funt.If interaliimultar fabulofa cipi e lUud Neltorimi J hVtrUm peperiffe tuiu,ubit fabuladefirnci.zTdliudjn quo. non hireticl. Hejiori<tni,quidKUnt c de tdntum)omni jtudio er co eflftbula. ape,raliui de aunedMnatmr. deunt,fedbominem EIVSDEM flamme t e Q^VALITER. perfuadebat i,utab idol'tfrecdent, er Nejioriamtt ffet. Quoicum e fcriptura dikceraUfit. Mishiimrt t CbriUttus NffiMimf f iflanofolu luit, ejfeiuimScipstfJetdifcipulM ei f&ftm e&mt f-iVulitir autferiptura c chumet, itte je propterhoctHefioriumuit ^^fed etiidbtlijs multkuariet incepta,di- i r n accepta c inteUc(ia,mitUilirmiter txpofita,cr tan cupauit.Etita faum eu, ut<tbipfomanacho uerfe A p diqua deueteric nouoTejitmtntoedotus, dempenctotadilactratttfit, exdiqua arteex in' pfeafcf'miw.PoSXL. udfuuulijuoiut, poft ipfainAlcboranofuo I fabulofe c mendofe a in texeret.Hoc iQe t< t r perfuojjt,ut Alchonno fexmenfes,ex uoregnarecceperatbubere, q fuoponrtetdiflum Deo,quod momehier uocauitHalifiliiAbitdlib,wdixitti:Q2tire l ei debe pr<e!ensnonjuilL<jiidofiiisfumrex,etno presbytericbrifliamfamiliaxioret effe P r ueri p fis mdgnut rinceps rent,quk nonfuperbiunt.Cum cognouif ci.aliji nobk <tditifU,c multi r etiamMacbomet er nobilis? KtfponditHati, QKMoMp*. fait /i Irfi quod Cbri&U tus fui in colligendacriptura, peut imunf ipfe,adqmlemcunquequiflumbrmi 1 Zita' n nitathillttm motuebum fequtrentur,er pen rit mihipropbeta. Et iam cdUegtrat il illud quodpoflta.faumtft per llaebumet, ge ptiiu tizefmultos caducs, cr diminue ')~<i9M. ptr'iflu.mimfjlormm ~(ummatum p cffet~ per;i(tumtNcftoriwm iam imiofwnmtMn tffetf rat mulu in tftf. siefactettri multi. Qui' dont
15 f*miltares c enhnegetatttfecuitdumtMfclicetfftt-' igitur turkUtibut r mutationibm, i<tm T qutfupe ibi < mili<i,rdomfjUci,zrpropinquioreseiut,il' riusiifle[unt,contigit, ut multa capitu* la iiuerfainterfe cr fibiinuictmcontrariain l filtrat apui Cborati,& lamfcripturamque ueniantur.SicuttUerbigratu.capitulumbouis dicebatur,quotatradi' queprimaiUimfijfe Alconn qq i ' derateitbielionufmottiichui:quentuoeabat t2>cpitulumu4cce:dt uibusdicitur, quoi remulta hiKcHorin'Js q & capitu* beat contrafpiritumfidt capitulantBouts anttferitprolixius aliquiudo(SibrietentjtUquando ri l 4 ho lo tucc<e,nunc lent.AlijMer colledum dmerfis uerobrtuiuf.T)icituretiam,c* imorfc, legebant Arabemquen pitulumcorruptunteflcrmperfium.Di* i minibiK.ilultiuerofcunduin i am,!ieiumtem nuperdefolitudine: mulu xitetiamAiffkuxor Machumet,Halimulu( qui in t cr peni indtfcripferat bfquefenfu ratione.Alijfe indeabjtuUJJe,cr totumdemut<tjji,rI a c cundum homincs, e legereturAl' n Xxbeftitin,Ârabin.ilij fecunium fuper probibuiffe inmembraniscr rotulis, charan, cr propter boc multosfiepeutrbt* a alios. Qji oirtnes i quodunicuiqueuidtbiitur,tranllukrt. Erant ra~. < Q..VALITER RECOLLEitaqueuarijinterfe er difcordcs,diceb*ntq; c adalterum: meliutqui' cumlegerentalter drdifiipittaft. Ego AI"e". "01. t t filins tvfiitudcteriutqudmego: Etegototumha' t POJlmultititarumtemporaEkhagig gennuniMM' beo,fedtunihil:Sedtunthil, 4iccr vizes cumregnartcoepijjitjujiitcongre cregptotu. Hoc t gariomneslibros,crchartesr uolumina:a lj igiturmodo<tlijsaddeiUibiK,alijsminuentibut, modocov- fclocfcexeisunoodice foum a alijsmatantibu(,<dijs aUoquolibet mutaLtttai c ai libitum,pojlEuiriaiiif,^ r f Jumctt, HmipcnUbitsjiber omnifide ie indignas efii* quimmuita<idiecitrmtitt4cletr<ixit,multaq} i iltu tft. innrrauit,ctcraomnU quteubicunqueinue* COLLE' DE ITERATA nirevturjufiit incmii*etit tuttmde fuoU" < Hioneilliut,r difipjtionc. r broeXemplttria.Exquibwstinummifitm&gr mortuoEbubere,rfuccedentefi ptum^Jterumin Syritm,aherum ciuittt, in DEniqut ] bi OzimenfilioHtfen, eut tnfdiabutur alttruminMecb,alterum Mepipotami, in etiamucne*I tialifilim &bitaUb,cr quxrebateuminterfi' alterumin Albaz/irtt. Aliqtmnio c de cere:cum psrlatum fiflit adregein diutri* runtadiflosmultidegenteElucbbeti, quiido t cr tatefcripturte,r afiiduiscontentionibus lolttrietrant,crfmuliintesfeueUetjJ ara* S r dnnibUarent, ri rixH,qu proptereamfiebtnt dicerentc iUi cenos,utlegemeorum poffent in fapientioref,timerefe,ne f dbuttauft feditio- mult*nibilominus prliilafcripturit,\ibi* nes n rdifiidium orirenturin regnojnaximech eunque omnibusUce Utentcrpoterant,modis neextotoferipturt iUaperiret:pr<ecepitrex, rabant. Quodfi utlxdia uurietatishuiufmon n c omnes coli- difcripturtecaufatuidaretur,qu<wiex t fuite iobx Ubroser cbartulMundecunque gi.Licsttmm Hali,AbitttUb,cribenmuzoi bebatur,fcilicet quod Hali, erE&H&ew,er i II colle- Oz'mener Gonorfemper librosfuosiarenoluerunt'.reliquiuer difcoriaferit cr in 7~teoranihr- E Cii,d<ttifunt manufZeidifitijZebitbAle- inimici,fufficeret. procerto conjht,fiti Oum iago htnc in^' Alahabet,ai redigen' gulos eorumprofuttmtentionettlterumaiuer de CIlciU. uz<tri,rAbdallufilif d a inlibro1U0uxtdpropriam i uoluii i cr dumomnitinunumeodieem, emmdani. fuf,<ilterum 1 fut pldcuit^td commod niHum^ ejiiUis:Si contigerituosin aliqua tatem,quicquifrbi c capitulononpofpconcoriare,fcribiteiHudfe uel<t4<liiij]e,uelmimiilj,ud ntrrtjj. Viri uahifl ( cundumexemplarcr autoritatemCborais. ctrt probiSar<tctni,rqtti indedolebSt, t fatis ( Qjtpicripfficerunt.Sicut,uerbigratia,qui mibifepiut hocdixerunt,quoitotaAlcborU' do 0 inueneruntn quodam i loco <trcam,r liut nilriptura aie commixta conjfait, Ht a c f dixit ircem,zr aliut arcumjandem d fecunium quitqti ibi eft,totumfine continuatione,fine id i quodbabebdtChorals, ixerunt.Sic er de d uerborumordine, compofitione,abfqueomni x utto multii lijs F<tcientes[; pmiles coii* poftremoctbfqite fenfo uel ratione ta* a quatuor miferuntin Mecham, alium in sy- dentur. flfeorani ptj ces,unum in riam,alium Aleitrac,alium DE VILITATE mum quatuor r STILI relinquerunt in codices tam ( tiuitate.SedillequiadNlechammijjutfcrat, eiut,er mtttrie. incendio II perijt,quandouafttta cji Mechaab> Mcmmiai quidittictibi pUcerepofiit. Arabict bM' ( nemo > Ozeario.llieuerquiinciuitaterentanfit.in. ^ Xrorautem, Nam eloquentia fi confijtretur d dUbwezitfiiif Maioma, G perdituseSt. Ter* tamturpitcraUfiiiAubicefcripfit. Qssn' buufe N(echxuafla tl tumenim ad fnpientts Arabicasfcriptores, no. tius qui in Aleiaracent,itemporeAlmuftat n RexautemAz'mtn, qui quidejttotumAlckoran,mfi igmtrifubarbd nufqutmcomparuit. d librostos precepertt remi riesiSi uerfmtentiie erpenduntur, fieri, quxcunque p egoniboni. ferunt in chartis,preetpit comburi.Ex bis hilibiuiitOffiUmmtlfe(oteft,aliqm4 Nom
t7
18
tctmm<tUi!li<muh<t tft, reperirino dublum Mfrrimtonttmaudiflentjeitioulhlelliip certmul fdCli,facrilcgM divin* oraculucre fabulas que uelquHibetjiuUtufimiliter,dut ejjc to elegtntwfingerepofiit.Eflo tamenboni diderunt.T3enique er| ptupertateer d/?l cum ut duorur<liumoperum ibi uidcmtur diquaficut erbigratia, efjh u Uborconfiaifijjnt, c munetur,oretur,z? fiantttiquts cibi,potM,preciofarum ut uejiium,amnitatit aliquando cieei uxorumm/il tkemofynt: NimqutJ primumtalidinuenU umbrofejtaforumfpetlabUium, er fcilicetante ipfum perpulcberrimarum, infiniticoncubitut, Clcquli (n funti IA<tcbumete,quaUd fmt diconno bo bo' diarumbfpurcifiimurum nuttus udient:O qiiwtofanttius,qiiMto nnpl a ptntdifi delintru, ntlliisdocuif rationtbiliut er Myfes,er guasetiamte probdolorenumerare pw non nefll neflitu,quanto ft prophetis multi?lobmes duit,beatitudinem ibiex pro* Ktliiu,cr<tliiprophet4rum ttudientesfecj; (ioi&CW Httl Macbumet m iamq;fitturosejjefce er bdptift<t,fed ipfedominiaomnium mifitone finnu quo\ quoque m i e ltfu CbritUtCr citttuucrunt, r adoraue^ Y4ntes,<idBmnU lefws qu*cm<huoluit,pecorini ptcvlxi' re P' runl er mifericordids runt, impenderunt:nos quo*- hominesucurrcrunt.]ndee[l,qttodcontrarc c dare ge mPerfidis e exiens, ie tdiutus tfl ab eis,ut f que quei ieiunare, y ordre,er eleemofynam ante Mabnmet iiiUinceret. in ante prodigiofdm propbctum Promiferatfiquidemomnibm,qm dt finitisrtro tmporibus ocuerunt.C cef- belloipfomonpro coeUgercnt,fui finit d effet paradifii* utileuidcrimugfter licixs.Quidimtamenmagisidcircopugnaf fet fetl blAacbumet,earrerii hortoiptimos,quosinVerfde nec de f primus,qttsa-i dignitfuit in dliquodifci-' fe dicuntur,Ut prin er Abftnbfitnobistttlis uicer<t,cbtir.crent. IHm ittosftpoui' pulutejjuel.ukimm. Pub ,-cfam.n. m oriamdjturumeii dixerat,ut er inhoefe pra pneiicdlorieiunij,quipo!imonjlruojk!ti iiium niur, fieomnilibiditi r ingluuiei prant int culoer in jturofimptrin bonis effent. 0' NO' e o Arabes horis * 0, ut pcw prcipita nondi dxuiuideaturin- fti autem,Arabes uantum pendere q dekftenturhorto' amuit\ tum cum a:nantri\ itu ieiunium,qu.im pofisuuoluptuofus rumpulchritudine.Seddicis:NonfoltnitrulK ut ituiffe libi ciittifcd & inuUialij untfecuti tum. Vtr exciteturomnis r ern er dppetentim iurpitudo f uer Michnmtti ^(ni) dinum.Um iUudquodr tuinibi dixijli, multialij,feipefiimi,rleccatores,crqui rd. e gr4 bune Uttiterelieno,uel fuisfeeleribus V,' CT f':J" cri ipfein cidemferipturt prdicuuit, moritU' "g1 les. pro talem necabbo W.fcfncfaUmeuadendiuidm inuenerint.ni 13 fcilicet faripturam effe,qualis feili min d<emonibut pote/?,cette ut minibiu,ntc fiert fit Aiemibiobfecro,qutm unqum ftpientem3aut tvsi\ elegit,quibutdiceret,rujlicifiimos nobilem,tiutbonc!}um<td Saracenitatem 'ni ueni tii ipfe uidelicet y agreHes emines,qui r nouiter deli de reuidiltUilMenim ludaisuel c Chrifti4 lia r e b qui ditu ueniunt d dos,ab/it ut aliquapro" a 0'diuerfisfedis lingtumAra- tmndhiic uenerant,ipfam^ Uc Sed cri Ucumignorubimt.Ceterumfi nobU hoc expo uocatihonejlatebocfaeiant: quiamiferi nert nereliceat,peromnidle ciconcedimui, ad ad ( U quod r impudici gisfu*regulMitonprcntes, uen uertamftultdjaminhoneRit,tamqj irratioitit Utdmrfl>jciopimuim,qudm do forint tuutdo bili. feripturtnecab hominibut,necdmo' tmtfcconucrtunt.Quod quibufdam m maxim bili nibi dis V lex nibusfiaripateji. utoenim,qtiodettimdf Chrininis contingit.Quorum fpiritualis tooi trfU toones feribereerubefeermt. fi f.ffi' rca:lellis,omnidqu<einmMidofunt,cb'tem'' nSitu tum :iternie pxscitumunit Machumct glorUricfuo Alchom-' tiijfe cr amoreuiponisDci meis 1)0,1 infrticium \m no,quant6 magis loridripojentalij quidam, pims,dutncarnalescr flux<a g Helea tes coprimityatim diffugiuht: ui*puabta W' quoste ignorarcnonputo:Muzeilenia, q Jkmmpm ?" oe A n ctiin ab I/I>( )~ ifi>zr Athiops Ubdzbi,r Cluta Eliece' gnurecontraconcupifeentm ntgligunt. Hoo .Ififcripa. ,j(y( Q codent i illim, dit tanpore\nv,Utione utet tamenertifiim c fcitu,quia neque Iudei,neque l"r ipfi ipfi nomenfibiapudbomines comprirent, pdgani,ncquehrilHani1quocunque )fe Michunuti modofe l ~e~ ttmientes duosdeae* nxfcftxfim4 a fuiti fuumquifqtie 'ALhoritnumfcerunt: multcij/; exteritti babednt,zrfi L J Iotoroi bon ire co &rdfeCtafejjfimulent,unqu4itt excordetao KO bcncfiiorit,rfaltem aliquo ueriftmilU e nonextoto uentri er K-- bifeum fnt.Simulant feri, fcripferunt.Sedquitt c quidemfe fj,quodnon bidi bo ftint,ut,ficut redixi, atiquedcorporiseudbidinifrena Uxtbttnt,no tetntos beialium p min utpercinis uoluptati' tninugreges afininos pojlfetraberepotuerut. ddntincommodum:aut D IMPERITIA apuduoscopiae/i,perjruantur. but,quarum Adeo autemquicquidfdcitis,pro nibiloduer fiilione ittiad' bitrentimrt. cunt,Mfepe inttrfeloquetttes,Hidchumttej' eum fcrlptu legidusmaledicantjiec ignum diquan' d lergpmirariiyqunretantumibiec q q qmbuCdaro S n pUcmt,proerto teneM, ulii unquim n uelDei lege affirment. c propbetia nnti MACHVDE NOM1NE miferri" r.obiliiirffapicnticitm pUcuif[:fed met, quodfalf dicdturin moimperitifiimouulgariumhominumgenerL tti Qtjjiabeo delodsfylueftribui congregitti, thronofcripttim, S<m
if
feriptum
AngelfsqiiO' noda Ipqui' tu Dais tur
Machtimcfo benediceiidi formula beacdiccniur
\nmtM me ad qulnqucor<ttio* mihiwieharttetm igtrt Sknfitperjiitum non latent indufirUm, D inique V ad ieiuniummenfsKtmnZdn. tuant nes, deHUs,qute ut uos, qtiilia fuit *pud yquim nui pudtnda, Vbinontant ttbirefrondeo.quHm ipfetibi in e Dixifti tnimilttua txhor* fcilicetdiuerfitM praconio, celebritates x refpondeM,uolo. interalla, que nofira reUgio* de tquiaruntjUrietMinttflimomo.orationafo' tatione,quod etiam oratiombmmoimchO' Unnitattmt, foUUitaad plagammeridianant ne cognoueras, zf d criunijs \nterfuerii,genuflexionts0* tonucrfio,zymoduslegendi, modut ifeef rum uideris,cr ester* tiend, fimikscj; uiufmodi b uerietates. Qu. inftantidmdeprecationum omniain cordetuo quant ihilfnt, fcio cutn omnia,que uerfant cr xU&Uejji nuln propter lusnegarepoteru.Superanimamergo tuant b{tcfolafupcrficiet(nettf,nonamen t facto. Scio prin cipatuntquem tenes,dimittere uelk. Par hoc pono, cr teipfum iudicem tafecu* namque certo,quiap,quod iudicium r iUudquoi mibifcnpfijiAntequam pro la crantdeut,tfuij]ein throno, tjonejl deus tionii txigit, inie 4icereuoluerU i quintuet l, iduei;~p ieaet, Dei: undettece" dditiuniacr crationes briftUnorum,eiw i Bi/ deits,lAd<bumet hunciux uetlromm non folum ieitt* pms,autibi inuenerU,ntfcio:cumnec in A(- nia cr orationcs cborano,ntc alia quahbet in ipfitu inutniatut nia cr orationesnon efje cUmabi ucrmtt feriptura. Vtruntamenponamm,ut alicubi etiam quedtaies fordesueris cr fendis fer' 1 repertumft.Velimergo%ut dicni,(t Uorum hoc mihi Deiuirtutibmfe comparat llo mo-* u bac 1 in tbronof riptum eft,quisfcnpferit.An doaufiefint,cummaximtndtgnatione ridet u (otione iUqaiifcrpfnhocdtofSed pojjetfenbe- bis.Quod uerofrequenticorporumilaudtioquii L Lofionuoi I i cum nec dumfieculacrtata effentiAn nehommem re, purijc<iricreditit,rttsij: Uuatio- q qumti~, 1 D ipfefibifiripft,timensfeilicetperdent ns totiensfrquentatif,boc tibi rtfyonicOi I in nomenfuum, ifi illudferiberet!Qupdfatis i]uodDomwu*mtiK Eu<fge/:> n fuoludaH < ait: abjurdumuidetur.Sedforfitan deutjerippt, jlmiliafacientibus V<e ucbitbypocrit*t Itc angelipojjentboclgre. Et hoc non mi' qui (imitesejlis fepuUhrU I oriwti de foris, \ta 1 i nuiinfuljumejlfentire.Non enim perfiltrat tMtthabednt ntttscaddUtrit: no; quittent l pr<e> lauatUcorporaue(!rafrinferm,rcordaM' loquiturdew>ngelis,fed \ttuminatione a ubitpieadtji. Num pr*t> flrapoutafuntintquitate.QH'rf ergo pro* fintia!fu,qu<eiUit t itiuniK pe t?t s,crtxtergire cd* cr tereapfopterbominet ut tpfilt' deStlauare in grent, c fcirenttSedhomities throno l 1 quo put,zpinfiff!reorationibm :cumconfcientU I modolegerentfRtfattrgo,friuolumzr <v ccriis, er mens,ranimusoccupataerint f t credo, ineffupeneanguinis,cr iripitnivsfubSiatl" num e(fe: quod" ttipjumtnteigere f d 1 de tij< itlionim,uxcnbw. gf illudere.Sicutquidam tiq; tibi ipjifcienter quoque fiijs capti* hoc focijsdicunt,qui pro nihilobabent,dicen' UdndiiViictrgo,cjU(>ntodortjfondetrK f\>i. tes4 iudis l tonfiflumeffe,zr inctrahxsfubu rituxuiuificunsfOporttt rnimheritinem prias Im mixtum,ut tifumieuobk toti mundo 1 mo' lauareinterioracordiifu.,r putificurico* uerent.Certe aliquhuultbenedere t cum h*gitationibm pepimk: deindefi pUcet, zrjine I a.. tbumet,rultra modumlaudare;hocolum' ceffieft,etittm f corpara. modo I dicif.Dtmtu benedicMucbumet, eut DE C IRCVHCISIO NE, p 1 A benedixijtl braham genetationitim. Cr prohbitione canw porVnde er in libro eitu feriptum fi; O pli} cins, er uxoris fgoescjfr<tel,recordaminibcnrpciorumqu* rpudit mr quidrf<?s ptrtlitett, u hibuiuobis:quUprxtiiliuoi omnibus entil g MM~ -> irmmdfio bits- Si ergo Hat benediciMachumetDec Machumttcir- non circuin* n< 4 4 feire nonpo]J~um,cum nec tut. Alcoranofuo tndetdi- W peut benediRm Abrahamcr gentrdtio cumcifitfftrit,ntcin i fuit kudts ey benediclionet eimjuper omnes eu, quiddixerit. Nifr forte Abrahaminhacuoi enimuosifmaelisitioseffe etp fiHj \fraet prtLn funt . Deoomnibus jequi dicatis.Cum f tamrnnecAbraham, ec gne V' n ia(tcs,ctAbrabtedicatur4 Deo,non )fnu lrmacliw. gcntibtK.cum in ratio e'-m rcmen habeant eriptumin throno: tle,fedin \faacreputahitur fem: osinfe f f:bi u Abrabte faclumeli,ut nomen Machumet, Mine quomodo quomcdotftis, uiad ifaac nul q qui fecundumbanc rgulantipfa Abraham lo mode pertinetiif Si uos dictii,Cbri8unt cr gneratione eiusmmor bibetur,ibi feri" fiffecircumcifum quid ad uos,<juiCbri' ptum fut /fiantnert efttifDeciut tan en circumcifio" DE SVPERSTtTIOSIS ne quantrationabilKJerit,fi digmiffiuel itiunijs cr lauacris Stis, uel in aliquoad eumptnimretK, pknifritctnrum. fimt refl'ondmmui.Hune cii ne( \vdti uer net
xt Si nec chrijlidnittis circumtipmtmimtnU c&w.'Qjgi f Hier' s salol2LOilille. proijcit Upidetttin<teeruum cru. hoc pis, Nif cert, quod ualde credibileeit, turij.'Faciebdntautem bisinaime,oiefti [ hoc etim i ludeis libroueftroinfertum ut UctttxiftentemprimograduanttK,crrur" fit.fcutde quibufdam VjhIiisApcflcluidicit,in fumcum effet mprimogradu libra hoc efi, dumuosmore fuo initiouerisrtutumni.Htec ergo confuetw curneueflragloriarentur, c circumcidi f<tcerent,cr[uosintrrore focios doeumab lnbsai Arabesiefcendif[et,eant^ Pcrcimctir habere gauderent.Quare etiamKidchumet fuo temporeapud MchantnhonoreVcnei foterdwta. t ris Machumttcetebrari reperiffet, ic iUatit porcumeomedi P uetturit,mfcio. Nam eru* f dti porco er quibufdam d tamenentent idolcUalijs probibiti manerepr<ecepit,cum funt.Kdtiocertdapudnos efi, quorumfiiei trieprxfiigU remouiffet.lDuduero Xt" f> foli 1 lexMa ilitdbat. t licet nosmodotlicorpo neri initia ceUbratitiediciturexhibcri m E foliraliternonferuemtw.et tamen ibi fignifi' tum, ut Upilliretro, ideji, fub gtnitalibut que c iVMr,Lapiliore.0 cabAntur,fpiritualiter implemut.Quxbutin membrisproijeerentur,co quod Venu* fuparAitiof4. nouo il Tejiamto reuelatd omniaper Chri maximtpartibasdominetur. Vndeadhucita p prctcctiOt funt fium,qui utriufqueTedntentieonditoreft. ptin domoDei, quamtu uocm illicitam,id /i Ipfecnimdixit perApojlolumftium Omnid eft,ubinihil licet, nift quodfacrumeu. Vemundu mundis,cr nibilreijciendum, cumhoc midis extotobeminibus, quodeu runtamen ueritur-' ftmperfierifokret,non tulitbochumana ue" grttiarumailionepercipitur.iBam Z non pitudirienifaudiens exhorreat,quamnon recunditi.Injtituerunt qnis p aliqui,utprojetionsla in trubuit Mdcbuittet Alchordnofuo pone* pidumparuofaltemlinteolorenesobtegert, c; r re! Vtfcilket uiro quandocunqueoluirit, neomninodenudatihominescanum impw u quilibetetiam caufa,pojiituxortm ripudid' dentiamimititrentur.iuncrgo infanittmme' e Ripudij !icrn 9 fia. y re.-fed nifiprimalteriuiro iungatur,neci rito creditur Mdchumetfaluamty incolu* non f reuocare. tlanc cette legem mera,tumreliquat diemottum V, culturescefft' uelit,pofiiteam etiambrutadn\mtlit,fi loquipojjint,turpif- re prciperetjdimifijjettie t dominant fuamVe clamarent. fimdmeflh f> ntremjn qui jeeffepetentiftimum iaSd" ipfe DE PEREGRINATIObtt,pemtmfinehonorerelinqueret.Proquo Mactameft ne ad domumHitcbtt. talemiUigratkm Venta rependit; V~nenaddt~ beneficio dus. quodme inter alialegis t ad eum totamhuiusgtorkm reftrri, utpete a ( -v r QVidejidMem, amicum, tquinimiterfuineUejlr<eoptimaetidmddAlah<igh,boceff, <tdjingularem t Mccliam d peregrinanduut domum fre ad in Dei illuutnn, ret.'DKl uosmodonon Vener,fedipfi pro. Tu qoenlindi es:ad que eu in Alechd,exhortatw proijcien^ phcteiuthoccbfequium impendatit. Qttoi pcullllu. 1 ad lin" apudquofdam d dosquoqiKlapiios,cr inuolutiomm ueflrumtant<efulticidepU' ita teolicircarenestt&iror t< G cunt etenim,quod me- ttttur,ut uirprudens onurfiliutWazbd cumloqmris,dcfinunc primonoffe c me lapides incipe ad ofculandos (quodantealiaMachu<tc r furdusnuper metcr fecerat,?fieriiufjerutjaliquando rc$,HunqMdeg04UtcCM,aut e cffiutfum,autfbrfitanmutatutin puerumt cepijfit,ftc locututfuijfe dicatur:Ego fcio, Cui C fcittudere pofiis,utmodo difeere quialapidesftosofcularinec cbeji, necpro. primum i inaneser fatumfupertitiones, ue dejl.Sedquiafcfccit,fierique'Kj?if pro ii r nefter incipiam q in inutile. nec ratitmem,neconejatem aliquo babc h fit pbetd,facio:licet cmnino r DE HOC Q^VOD IN reprobantur. Quafiuer nefeiam, quiifit, domoMa dicuntur C i undeproceffirit,uel qualiterai uosritut interalia maladtw> ipfiws rrorq;ftultifiimws ficri m\r<t. e Ii eHalabaghueflrum, Cf alchilutui fit.Noime er illa pr<eclardfocij btc tut in tidolorumdejtrufiione t Vtcumd ECcequid mar, rpcregrinatioin domumDei il* diligentidt C caterorum cultu fuos difcipulosinhibent, licittmtEcce dqutt facrd,adquantfeiuitd' a J in ifittdtamen honore Venerisfieri Mchant tem,ad quante heneftaliser utilitatiicele[LS.'j) Mtchw. ft amicos inuitat, obfecrocht* tuos fuamptrmitteret. Quoi udlefit, uel qui" bratienem q 'gnotate i buscaperit,quonii tu tetfmulM,audi. Dud' ripme,ut ty nobhin fcoc tv,xquoqueW cr rum lndUgentium,quxuocantur echianet rtcundiieamodo Z parcttt, nef hominesaihu* fuit, mt" iufinodifrurcitUi-fed agis m porcos,fiitd w Albttrackum4j dntiqudconfuetudo ululatibutperfo> htrk dduoed.Sunqtiii autem mrifiimunt dos er decaludtos,mitgnKq; dhii quodfeilicetmi" jiantcs fimuldchradiemonum circumire,angu- in tua lauddtion Et uer mira non Ifisquoqueofculari,&pnijetrt lapidesina- m ibi fieri uideantur uidtnturficri, fedfiunf.qutndo rd" jctruum, quiquafi pro honoredjjsextruebd". folum ii' tiombiUshominesin btidtmjtnfum inw tur.indemim efi,quoiin libroSolomonis titi,
21
tati, ifa qu* narrauimus cr fimUidfteunt. Hon enim hoc facere pofjint homines,nifi prim ab huiume rjtioim iuHicioad pecual animultutenieomurtereniur. Vcrum ne dieds,nosferioition luio tecum agere itb, di mittaimu piilulum ioed, r quod ad rem per tinet,dijJir<imM- /j<e igitur te, qutejunt Q ro ittai>-irabilu,quibi ficriuidifli, uelaudtili lHtmftmeinterrogamdelocii uel deetcle^ pis Chn&ianorum tale atiquii non tmum ego/edmiUetibilocanumerare er eftmdtre ceci uifum,furdi auditum, pofjem,in qmbm tnuti toqueUm, paralynci, uel quolibet alio m ya modo claudigrcjjiunreeipiunt. Ad ultimum, -r ibi omnium gentrum languores zrincommo' A da,pue animirumpue corporum, depeUUtur. bi li etiam fpe,quodmm ell,ipfi mortui rc fufeitantur. Et hoc non aliquibas exterioribus f AL adiumentii,pue quolibet gnremedicin-ehu' m min,fedfide,&orationr, erpuracordisde tu ttotioncidapudDeum rfanflos,pro iufticU e exuera piettte ergt mortuosimptrante. Tu et uetfemel huiufmodiuirtm ali ergo fi unquam qua S1 in iUaquamuocm domum Dei,fa3a fit, il tnarra-.JUpfaltemunum taie quid ibi aliquan do fdtfutnmihi oflendere potes, concda uera tffe,que dicis.Sedquoniamjiioteid nulomo 4 do A pojfe,non enim tUud tacuijfes,ptberes, h quando me inuitans,e7 mirabilU u%tnarras, 9 n nihilhabuiftiquoddiceret,nip quia lapilli pro ijciutitur:quodnonuirtutis diuinie miraiuli, fed <' iiabo'.icimpuritatis confitej] deliram tum.Cur itU loca facrata ctiumdixeriijrtfpon h dire d nequift DE HOC CL.VOD MAchometusiubet hominesad fe" clumfuam uiolenter cogi. limitai mead uiatntiei, quef/ ex DEm J; ] pedttio contra aduerfarios, er incredu(< !os,cr participatoresfcilicet in ifiughdijjct P populatione er deuaj<ttione,donec ingredv' a anturinfident Vei,crttflificentur, quia non f, Deiu nip DemMachumet, c eft quia Ma* cbumetferuuseius r nuncius,aut reddant tri c b butumfubUCli.Otuprudem rfapiem, obfe cro c te,<fuomodoojjunt continuai uerbatuai p Nm multum dift.repant,cumdieu hoc cotrt I t tuamftripturam, quamcredisej]i Deo, que. Uadicit:MijJwse{ibomimbuipariterinpiett f er mifericordi.Qntlis habetur miftrUorte ( iia cum effupone fanguinU,cr latroeinio, er prdedafSiautem item appopterit nobii MV' f l fen,quoniami pfecultores iiolorum txpugni uerit,recordareiUaprodigia er miracula,qu<e legiSi eum feciffein lege:ruidebis, quodiw {titmeft crcdtrt,\Uum txprgcepto Dei hoc
24-
CtmflnnotS ccclefae mira tutts cetebtes
Machumet fanguinaritK,
Mofcs
l fecijj.Similittrelofue plio Ntl,cuifoler fieri r (ofue lunajletere.QtttmiracuUcum nonpof ta quodquic- An uioferrtj jint nipabelettis De/,credimwi, j homi cogendi oc CM quidfecereimlfuDeifa(iumpt.Tiiautnun'- dfid" t quamlegii in diuinafcriptura, aliquosad I Deumwolciiter conuerfo$:nec prtieptis,ght < diot direptiont,cttptiuitnte,pcut tuafocitu t MulticerttO" fectt,& iufiitebedire,coaclos. tamen n limhtretici ftrunt,quorum nuUut ec It gladio,necliquaevaflione a aliquemAdfuant feampirtrahere cenatut tfl, fedfallaciif. 4 Qaicmi ; enimuoluitinducere homintsad f c H ueritatem admendaciui,non Hxnticoina pue potuit hoc fa hlUcix, fteerefine aliqututlfatum utripmili pradi- prter fociumtua catione-Btomnesquidem it.fecijfenofcuntur.lpfeenimadfuamfedai d nonita hcmints,boc eft,ncnfolaurtecalliditd 0 tis aut ingeniofaoqu<icU<ite,fedgUdio,ruio l Untu,cr opprefiione, depopulatione ey coi" t iUe git.Hunquimauditum ab aliquo,quod 'e nonconfitebi-' Prophffial p dictbathominibunQuicunt]; & tur meprophetam dominifeculoriim,gl<tflimationtn effe fibi. dio lEumfirUm ego.El omnes uicttq; de pro q (unttpmiliterfacient, c domum Miclnd gniemea '* c eivxdiripitm,crctttnmfmtiliam eiuscapti* <ljam minai d doatrosNt tttte affligent. CE VANIS PROMISponilmw minisMacbometi. Onfcripfimw [<< exinuidtouel indigntto* N ad n nejedcoufit difyututionis, quam nos de le prouocajji hieris, Compuliftinospauca u multifin mdium m proftrre. Noflecfiquidem rignUUtebat lapide:fed tuo cbalibeexcupin m fu4,(6aflits rupitin flammtK. e Qttocircatam tibi^tm omnibutquimeum feriptum vide* m rint,planeo* fidutialittr loquor.Qnomam iBaddqu<e inuitaftide me rebutUbihbus rfU S T gitiw-famjiultdc inamafunt ut ctumfi (tterm ffent,nuUatenm bomorationabilisM ex deberttdppetere,uelfuum bcanitnum ad in in 'T clinare,prtfertimcum apittu pnt apnit r animaUbmin porcis,pue teterU C quibustiihil 1 Miindi,ntatliud eftquim comedere,r *^ eue bibere, er ton-' t fTfiiJ1* umbere. Hicttenim mundiK,qui maxime er narura u^ p fr [t.1$1 r raiionubilishomit~ ijla miferos ecipitapud d net cumomnibusUecebm mhih dputa i pro tur:quifolerter<tcueracitercunfl<xblon* eiws dimetltii gaudiafugitiua cr crmiferaejji con fideraMeiJecj; abipfiushqttcisuiriliter exe u tientes, CHR I S T1 Domini era er/tmpt Urnaboinin futurefeailopromitttntisacro f fanftifueigiisadbferunt. autemluis ljiis inordinatii dmonitionibwi dignmbaa nemo fubiacens, betur,ni/ quifut carnif miferU pKWM erpraerpt ad qulibct bidinU U incu UmstitttJt(Utequuscrmuluifertur,&rapi' tur.
te ~3 f mm tt non putocrelere,ne ni li* fltxetus,cr lu* mtmror,et poil mtfiittM tur. Ego lit anheUre. Sapkntesenimacrentmcatt- du*,& due pofolisoccafum Qtticunque omnibus Mit, autemaliquid exhocditiftrit, peccato fa [ubtiliterpcrpendentes,ab ittlin et qutetupronugno munere libro tuo pro* munisnonerit,& oportet illumpcenitere, enimindefi' fubii correptioni lnflituHo orationisintet mittisjongcdiltareuidtntur.llli natter toto nijit per Dei grattant ekbornt, imetnott XV III gcnuflexiombiu con et I concupifcentUf uitiacarnisextinguert.Et {tit.ln auront iu*,pojlmeriditm II Linue ht fb'ertt uatuor,po/tfolisoccafum Mettantquod nonnaturaliterfuperfluum u q quatuor,in belurin corpore,pofit et- primacana ante comefionem CiKimouib ttuferri fantfimo du,pcjlcoz* pndium. fi non uocaturultime,quando eft&U*t iam {timoniefludiofetpfos dcfinunt ajiigt-' namqtut c Mxhumj~ r. re.Deustnimnoncreauitbomindhoc,nec hathamijd ejldtnfitM ri a s tentbr<au)iu.RM"' ii t ALrom&<i1& indieiuiicijdihoc fimilc refufcitarifaciet. fut inuitott adieiunium menfis Ramaztit, i Tu 1 auteminlibrotuifoeijfcishocfcriptef* quodDeusiudexin]lituit,cr ineo Alchoran e fe: fi Nosno ad aliudhomines t demonescreit venirefecit.Inquo menfedenofteprieiefli-' H mmut,nifiaicokniumnos. Deindeaduerfut titttionis teftificatut tji,ZTnoxilk millemenft i foluit fi pfium,etdeftruitxiifUiu-jprtcipienf busmeliorbabttur, Jeiunabisndieabomni, ~gi,M;cha n uxores tres uel quatuor ducere,er ancillat butcibis rpotibus,rconcubitu, ufquequo lia te* o fc poterunt;unumqucnq; fciis lumenccidat,r noflisordo incipiaU IJ qumttcuttcfcinuewn 1 co- Tmccomedes,crbibcs,cr concumbes fibiJpp'icurc:lnfiiptrer more pecudum ? per mode totamnoflem,quoufc[;filum k nigro u album di meierecrbibere abfy ordine,omnicj; r rationisitfcretione.Capitulum uerrepudif, fctrnipofiit.Hocnimliberum licitumeft> t et b er e licite reuocationisic pontrem,nifiproU er uita tranquittier fuauisiDeo.Tuncue inbo rofipuritate mentisadcelebrandam vus x effetimerem,rlibrumiftumuerbis nofem er omni n meruerU.tb tieftijSimfordid<tte refttgcrtm N<mb ipfi pr^leflinationK peruenire immolant,banc maloet nunc, t infutv.ro e feculo feturw erw* gtntiles,quifilios (uosidolU S au Dixit etidtnDetugloriofut r excelfucScriti omnimoe abhorrebanfEgo e turpitudinem t talia numeratis er diebu/s,(cutfcri temconfunioY nominare, fcribere. Il pf uobaieiunium uos luduer quodmihi aliquanioiixijii, rme pfiHis,qui prtctfferunt,forufiis limebi l n- tis.Siquvsnfirmas aut occuputm Il cft, C Uinerti twsminis.wrberaftitfiiuiialiterin briflo i ditrumnumerualiotempore foluat. gens nontimeo.Dixifti enimmihv.Confiierd cundem tibi uer q nonpO' qufo 9 iiUgenter,crbanciniuriam infer' lUorum ieiunium, uiieiunare re r noH,nrq; uodnocear pmptris redimatur nte q prouocu.Audiergo ttrint,uillu um'm itlierit.si enimieiii' Dominum efumCbrijlum fuo Euangelio rim quiobedieritjmelim I in mibidicentemtiolite timeretes quiocciiut naumtis, r [cieritit,quoi bominibuf tile u u t nonpoflitntoccidere: eft.er iujlificationis tepimoniitstAlfuratn, corpus ^mimamatitem Li6idiis ly.4 Sed S potioseumtimete, ui pottji er animant propriammercedtm babebitis. ormireue- fus 1. i.unid D q jc corpus perdere ingebennamEgoigitur r cum mulieribtttin ieiuniojicentiam ucbis ceiiceffusi ci & ucbis fecurus 1 cr confiant,fcio er creio, quianul' tribuoAliieindumtntum fint,w uosf' meam lut Jl inanimam potejiathabet:nifDo- militeriUU Trafciuitenim Dem,quoicircS minuslefusChriflm,cuitunontenftgloriO' cifuriejjetis n dninusueprâ3 panituit cum, fum t cr beneiifium.Qjii in meabundarefc CTliberauituos .Adbgrete iB/.er diigitut t clementiam rit dominimeiEmir molimini. igiteboc,quoduobisfcripfit Deut. Corne-' N<n i er egoer meifimiles quieiusuel lon- dite er bibite,donec inauroradifcernipo/uiti- fitfilumalbum4 nigro.Deindeperficite ie* ge t uelpropfamiliaritate gaudemui,fub bra 6 alxrumipfusin fecvxilate,er tequitatet niumufy ad noflemfneccitumulieru.Eri-' a benignitatemMemm. tis enimperfeuerantes domibut rdtion: in o atque EXPOSITIO CVLTVS tamenappro piabitis eis. Hecfunt prtccepu Saracenici. h T>ei.Vreferebat nim e nuncim DeluefbertinS lC3ah; Cajs tu canton matutinocibo Uerum inuitoaddo-- tUt. r 1VMfiragitur inuitas meaifeRtmtnimdi tnumDeiiUidtttm, uteinMechaptae8,cr i orationes,qua cens:lnuito ai quinque te q < u petitionefuanonfraw uittereiUicitum quicuncpimpleuerit, nuncijDei, et conftderaree dabitur, needamnu aliquoipertimefcttitrit' Sigia er locaifwsr quomodoapilliproij l qmttmin hocfeculoquantin futurolaudatt ciunturrtroquoduocaturAlrbmur,er in- 1 iutbut iniiitutio- uolutionem cira UnteoU renes,r quomodo â'nquten d dux.ft*qui ppeorationes nibusdattfunt, una quidem Deo, altera ofcuUtur anguttu domu/s iOiuf,ty uidertloctt p 1!04irio" 9,D~u. faptr tj 1 nnncio,Smt enim Dei tres peft ccenum gum illa fwiUxrmilita mir,qHx bbominibmuill4
fl:Simtin eeiuofontts citntnfts Suntin t9 pomorum arbores, cr palme, cr matapuni. ca.Difcmbentinexcelfis iridarijsfuptrpo u d miscr prunis. Adductnturtimentts iumin cr paradi/m perttirmM agmimtcongregat tantMS QuibtUtum hofliarif aperuerint,diSuauikr igred tenhVaxuobUJhabtmini: minifCr tfott hicin perpetuum. DE EODEM. ADHVC e exeelfm:Ftci otoccur> p Tdixitgforiofut ITfraw inuito etdediris er tustiutum tt ad tonftfiiotttmia,4 iuii mortui,qui eu*- rercgmdijs delcftaUonibw, refufeitabuntur r tubt eosin iijlitia,er bonisbon*retribuet, pro rttnbutwm paradifum, quodpatien. I er maltsmala.Et fccietfuumpopulitos qui tiamhabuerunt.n quotruntdtfiumbentes fi nonpercutiet(OS nt< fi-l fibi obtdierunt, confitentesfinguUritatem perplumarin,et er fol, tint tepificatifunt,quodMadwmettjlpro> gut Et fvptreos umbrKiliimpnmmtbunt. phetaipftu cr nuncittf,rcrtdidtruntomni Per quosetiamutfis agentt et canijkisdif i c modkHtygtur defeendtrunt deojnex. cutretw,fim<iittr r uafcuUs bwf,<jU*fupereum r cipicndolegem ttidtlicttde ptradifo, in quo ti, er pixMm minilimbitur is, cr fucicnt tnulubona funtiRis prtpanta, et/m babw tt potartuajequafcomixti ingibtri.Font g rintarmitiM twroer tteflro, trunt^ uf/rl- in tosjl quid;riiii appel] tur. Ncnttuiitnt de j menduciumlue tft rttribw ptentaeorumferica,crdicent Grttidi deo, ibi doiuMytuefc pricm.tximum, qui*nonttbjiuliti nobkretributionm.Nul' tio domimtu\quoitjidotmm liberabit- trucLt tos la opprsfio mit utlmohjlUeostanget.H&bebunt BomrniM eorum certumtilimeniui>i,crfruflus,o-eruntinpt infererum,dictnt:Comeditcbibite fecuri, cr idicUrumexultantes,crfibi inuictm difibtMttin leilulitdifbofitK. Dedimut is r ~)<MMi- radifo occurrentes I>ifciim!tir tr eos uxeres pulcberriitHx, bonorificati. p nihitcueis fuo mta de txuehtpt~* UN delt' cpereimpuuiiiur, er unufquifyfecundim ttaftstrgemicandidi.Quihbctbibentes ftjbilur.Nontrit ibiluflu^mg mocror.Ht qwd<ippttil,obtkebit,Dimusekdiiurlt4 oculis.Hubebut M psmarum,w c lebunt mulitresuenuftis quirquidearttis adedenituit erunt comupifeunt, r utjtbipropinent inuicem. nacMi,cr fupercnacuU, quibus fub e enim dii difeurrent er p flumint Hunqunm protnifiio /Sit. Hinijtri jcutaunnn fulgentes ti' eo$,dd Etdiceturis Oc uliores et,nolitebodie f d fauitnium parati.Et dixitbenediuf non mre:Trijlici* tppropinqutbit vobii.In zrrxcdfuvVr/'ccdentibusetFejlmnbtutn p m uoluprttis Pctuci gredimini aradtfumuoscr uxeres tteftrf, tur ttKfifiones ptradtfo calatbif deprimif, c paucidencu:f<imuruntfuper c CTeftotefecuri. ifcurretttr erUOS D p ad mimnc Uultiorditiitimdijpcfitisjimetipfcs in wftutettii aureiSfCrbabfbttisquod appnunt, cr contupiftuntccultin fecunt uicemintuenles.lnterquoterHntmMiflrifne manpontinbonis crfontibus.ibi primopri finetnttnfuri,ttnmtts dyos &ccncbut y titan neftem nonftquttur Et fat itt eos tuf*prteiofa. Quicquiddt alia pontuel de car' c uolutrint,obHnebunt. umqui. fecurosilormentisinferni.Hteceftgrati<iiei muoUHlium uclut ttti.\p!aeji enimUbrratiomagna.DixittHim busadbtenbtmtmulieres mtrgtnufui Hottexiclfus: n piraifo, quettt gentes/cilint fui cptrispr<emwm. I fcmgloriofmcr exe - a iliicdoluiuel iniqitM,eduntum p&x et me, fum poicitm timentibut funtfluminn f quitumjn qutbat nihil noxium Suntfw [*lus.HiereS ieferiptioparadifi,quant rit' eS. p i minaUSit, cuiusfapor nunqutmdficit:jjw purattit deuscredentibusn fe, cr in nuncio multadeleclM mina <juoq;tnijbentium ddeatio fiumi- eius Vbiprpart t funtiUis babent na uerimts ont lit fie(ji,cr btbendi,rdormiendi ummu* c purifiimi, liquident nn ineo fruflut,er rcmijiicnem domino. Utribus i intultis Quefunt uclutUpides re* p Tiixit qttoq-gforio/i excelfut Timenti- ciofi finefinefplendieSjr er tecipientomnia, busdeumoptimeeritin ultimis Aperientur tjlMoculieorum rhabebtint concupifcunt, tis poru hortiEden,ttbipiriter dtfcumben- honoremcruitam.Btfdtbuntfupertberot tes prccipitntfibi affrri uinum,cr <ibundan VnoUibmindu\i,cr purpureti-.orneiti quoque tiamfrufiuum, tbabebunt c e oculis uxoresfpe ttmillii preciofis r nitidis.Vuhtutorumbi Hoceifpromittitvr dieludicij. Uns er iocundi.Inttrquos mareseyfccmi? in ciofifiinus. uelutaurumrit ViSiuibinunqttamdeficitt.Dixititnudem ntfcruientts <rnitulabunt,& r gloriofm excelfwi, defcriontf 4M&- UlMtisfrugrabuntutmti[<m,&Utiri*dro~ in motm
*r 4tppifuntw,fhrtminuitoteti exptiitiontm c 4ium3,quud contrainimicos r tduerfum eft incrdules rofieifci,zy p txpugnaretpartiel' cr a f Morts barelicosin re gltdij, damedfi dtm Dei ingredUntur, r teftificentur, e quia ton ejt Dem,mfi DeiwMuhumct,etipji nm dut Dei crftrum,aut tnbutumreddant. PARADISI DESCR1PT1O Macbometi. iuxtafigmenta
s8
bftmc'Mi pandiqui.
AbetLOtti
0 mtittmfteciet.Zihtntdefontefutwtitis,(X eutjl, & ttrum qui noflrispgtlt non en* er iunt,cr AtiUMniftuitsm diccture, AHefe emni at Comedite in p dixit.Quino cre in bibitCytt eUclamini,eo digniijlis,cum diinunt, detrudentur infernum d quod congloba. ti. Ad cum quern ptruentrint,&minifiripot omnifeturitae. DESCR IPT1O tMtperuerint?dicmtillis:iitmetxuobke* mifii ranl mmclj aduos,quiuobisinfinuantti inferni,utxt<t cimdcm. prceptadei, annuncmeruntdieifiim oc i utr quiparticipes i fdciimteo,r curfum.Mr<tteigitutptirtMgebettntet4ibi' j N/Jfles attribuunt, in piresiUi " propbeUdei non biUndum eafinefine, mec domicilia pre. credunt,hec piftolam e eimfufcipiunt,e>rpr parttafuntfuperbis.Etdixerunt ui in igne q eius uos, ceptisdeiadutrfws ropbetam rebettes p ef fumnierffHnt,mwiftm:I)eprecmur oc feili faut, ieputebunturghenneincendio: ratepro nobisdeum,ut acuietncbti rttcitt' Eruntfin cruciatuer ilridere ineffMU,ty tumhuituditi.Eiimftrireft>onderunt:Or4te. bine ignfuiefine inexlinguibili. gprucvttK Q quo Sedquidoratiaimpiorum,aifierror!Ex tiensignaariore confumitur, totiensad no- fentitntpondus uincuk.Erunt cathenaru,y ttit iterum eori patentesin ign,rrurfm fttigati inign. [uppticU repartttur Manfo cr o puteutibyfti,potwscmnifeUe tmrior, cibu* Tuncuidebiteosoffliione ppreffos, tuIterum t dixit de arbore qu a ppellatur az^hum, er eji midiscculislatenter afpicientes, er l p vmnipefimo faporedeterior.Erunt fub ira benedifliu excelfus:mpij amnebunt in ultcriutnonre dei cum diabole,crangeliseius nixitquoq; cruciatu ghenne, bidetruft u deusgloriofiu excelfus Qui noncredunt jfirobunt. Hosnibil iUiiiiiiuftefecimut.fed r mirabiliimDei,er propbeter eosquiut' ipfifibiimpijextiterunt.TunctMciftrabun' ritatempredicantinterficiunt, erunt infcor- tur:Vfquequod<imn<tndifumws,6rexiDixit, ribilicructu.Quorumo pera f mdign4,nuUa VamtnebitUflneine.Et ittr dixit: Arbor fis auxiliitntejupi r ipfortim redunda- nK<icbumcibuiejlpeccatDriim:fcriietinuen' ctpitt n i libera tref<utfulpbur.Accipiteillumt&<idhom' bmt. Hlorientur, ectamen cruciatu buntur.Et dixit, Arboraziebumditatft pro biliainftrni Ioc4dedutite,etfuper eius caput e deleftcttiom infundite. Htecfuntenim impijs.ipft tj enim,qu pre- cruciatus tdolores in Et etex fundo (tbyj?inafcitur,cuiutfru(lw! quafix- cptra,qU(efaciebatis. dixit gioriofas eelfw.Affirteaqttiimamar<tmsquiettifceraeo tnomorum.Dequomiinducimtesuentrenifui indieqint impUbmt.DtniquemnibiKmittisfubijeien-rumdiritmpat.Vanoncredentibus tur, c? femper udinfernifupplicia reuoluen-- necpfmittenturhqui,utaliqubabe<mtex* tur.Superw er inferius 4igo,ignk,(y Une cufationtm.iicdeilkdifpuMioneduorunt c hre. Et dixit:]n dierefuneclionis et Chriftiani,bre' faciestoru philofophonim,pitg<mi uiter txcerpp,4dw}nuandafigmen' qui deonon credunt,horribiles atquenigerri ta er feRacias Macbometi, m mimgebemta anjiointpiorit me. munquid
? b q
CRIBRATIO RI S S.
ALCHORANI VIRO D. NICOLAO Curdindi more. DB
CLACVSA
P1O
VNIVERSALIS SECVNDO, fummoftnflifiimeqj Pontifia
ECCLESIJfi S.
VME ran<flifsime Papa libellumhunc.perhumilcmfcruulummunt fidei zc' to"e<m dlim more ter fanfti LeonisPapar, pradeceffoPiu. Les. ris tui,Neftorianam hzrefim apoftolico fpiritu, angelico ingenio, diuifeL9arnde illa exortam,tonoiy eloqmo damntis au Machumetanam W>'<=zr demfpiritu.pariipingtnio, facundiaiâ-quati.errone.climinandaraip oltendes, cito promptetjj quxdamtudimenta feitu necefTaria ad manu l habcas.Tuo etiam iiidi cio, quiin epifeoparu fidei princeps es, illnm &cun<ftaqua; (cripl f feribam ut, atqt me toti ut fidekm decct,fubrjc[o,n nuilo unqu ab apoftolico tuo throno diflenfurus, t g^Q^ffij W ^^P | ^H
bieui ciaacufu.
loatinu Da^ miCnnus.
11 tos ?RLGS. OOV ad iotwn ubindUK npcd-ibdt,Tkomittt abftw p eumin uiptationc proficifci.fed ejlis I~Ci quarnpotui diligentiam lU.VominMTi<iUhtifiir,quinMcmiks'&onO' 1 * nie nwratttr, epiiKmibiretulit,omnes o d librum f J8 Bailli ittte'gen<ti legitAra ualde fHKH l"xta transUHortem Rareseorum,eKungeiu>n nmtire,^ lu ^n'li"cm IS per Pantin abbotetitCluniac bro Ugisfu ferre. Bemum prt condttuifrt M | l Dpenifitn ferznobk procunttm Bafka tremVionjfiumCtirtbtifiiijUtfcriberetcon' h hulucutoiijputatione eonm ncbiliumAra tra Alcbordti quifecit, tnift epusuuttt f b F bum,quorU fociut Mtchmet, unwt mfutfuit ntitgnum Nico/ao Pp* VidipoflbiecRo^ RoMu. aliumtraherequidoioretmngtim A* mtchbetiumfratris'RKcUiordinKprtdicit inter r operi rtbes,CbrijlUnitafidemqium zsloft cctit, torum, uiArabievs q literii in Bildach 0 Erantetiamalia ojUnditpotiMtettcnf. pUcuit.VidiettlioruM que dtdit,? phis'cicters ) TliomJ* damopufcuU generationeMuhmnet, de er fratrum de eamateru fcriptutuscatholicM: duodecim eiws derationibut ad fidei fuccefforibwt inrtgno, & de maxime fttnliThoitite, a KntichenUm ultimoreuerert' U> cr ipfim docirinis d centquiefthnes.dimifi Cuntorem 'I brumapudmtgifiriim b lctmntmdeScgobitt, fitmidemini t Cardinatisfiinii Sixti,hicrefes mtionibmconfa radurbem Conjitntinopoliinerrexi,ubi O"errorestilitc humetuiuii p 1 Minores etiamex Al ttpHdfrtttrts habitantesapud fund ttmtti. Ego ingenim appUcui,ut C in Crucem, eperi Alcboran Arabico, uem cborun mrutnojienderent, ut cr t r q nuiingcUum hocfacilefieri ofiit,copcndio[um to' meum mibi n cettti punftis i fratrcsilli proutcin ( p r rmUexpUnarunt.lnPtra itutemjnconuert' ceptum pMi pnemittam. t ilppeStol tufctnftiDaminicieratquo x periemur in nobisappetitumquenittm 1 Spuliui. I obmotum in eoeS,fciritut do ftiftletedimifi. Qjitfiui quisGnecorufcri- ' ejfe,qui qui rutio t pfiljt centraMm ineptidt:ernon reperinifi citur:quodq; motufipputeftbonum.n IOifflifis I Damfcenum, uiparumpoflini q rationeenim boni,mouelur appetitm.Sicif trtthtrefbiritum'nojlri: tMmittiuffefi*fuit,pttuc4ualde fcripfiffe, dttmubonvtmfutui n de que fientwr FuittuneKdtbatr Lttpd-' <tc appetitur, quodnuttaefiratio cur bonum uinifiquiabonum.finis rismercttorapudConjlantinopolim:qM igiturdeliderij,bontim. densmefollicitumcirca prAidd, narrauit JXetupoteft aliundepiritut nofterbtberettp f Borwtn.' er maximm interTe- petitum doflifiimm quomodo bom,nipi bono.Bonti igitur,efl cru cros,poflqiwminPeraoccultedeEuangelio torfpiritmnolkiadfe ryefl eimprincipiu failli io.tnnisinftruftuf fuit,cum duodecim pariter finis.No et igiturquiefeitfiritat no f uirism<tgntsttdPttpdmuenireproponeret,zr fier,nifimfuoprincipio.'Et uiafeiritut ne* q wteUeudlis ejl ipfumbonum non t pleneinformai,pego[ecreteti decondultu {1er quod hec prouiderem. omperireUtionefratrum C dppetU,cumboniiiUudnoninipfo:fienim fit eonduflum,ttt fie febabere-.o-difcofui petk' inipfointeBetluef]it,elJetintelle(lificutfci' runt.Et quiaOle fupremia prterat boftittAi- tuminfcientUejlfcientin. gnort I igiturintel but,uolit lk wjititreiw dtmum i iliud,Apptittrgofbiri detlinmda leHuiquid bonum fit m
;t
n
tutnttettudUtJn futnatunt eomprehenit' re bonumitlui.iiZttm ctji nulii decjjc pofiit quod ejCttmejjefit bonum:tamen nifi inteUe dus intettigat ipfum,carct eo,ty quiefctre ne quit Et cum inteUetlmquii ptnoc bonum, quoi effen dubitatjgnoret:non habetetiam fhientiamnomintievt, et conceptumdeipfo ficere acquit, quemnon hueptal omni conceptu maiorem r meliorem Et quoniam nibil experimurinnojiro intelleflu comprebendi, t quodper fen fumin ipfum nonintratctecus' nimnitiuittte fcientum coloris nonbaba) jcimm bonum Uludnon ejjede regione buiut fenfibilti mundi, quoi'n^fpiritus noflerin boc tnwio ai quietemnon pcrueniet.Cum <tutem fciimui appetitum boni illim nos non habere frujlra,etiam certifumut fyiritum nojlrum in tellcudc non effeiffenfibili muiojei quod exuta fenjlbiliuiuipput appetitusad quiet pertingmpoterit.Veruut ntf aiboc nojbrtc intilh'liuli natttr ijie tmindiu conferret, fruftu intmjjimus in ipfum oportet igitur iquod fitetmur, nos in boc mundo bubilitari t ueldehabilitttripojj,ttdhocquoiinfuturof<: 4 culo quictemur uel inquietimur.Viit autem per quam in boc mundo tranfire dbattus, ut 1 I bttbilitemurad dpprebenlonemdefitrati bo I ni, non debet ejje ttifbon<t:r quit feducit, maUtrit. Hsecfcfehabcre, cuity babenti in' I teUcumdar ejl. Sedcummulu pofiint uie ( I hfitttio, que ejjiqu borneuiie <itur,mdnet fit illtitiittuera eyperfe(t<t,que certuuAwdi I ter nos iucit ad cognitioncbffii,ijuod quidem t bonum nominammDcum.-Kf dumde ipfo con q ferimus,nos mutUointelligitmm-Moyfes ui' ,t dem defcripft nnim fed nonefi ab ommbui ) recepta,ncc intelteftd.ChriftufilLtmillumina 1 uit,v perfecit, multistamen adhucincredulis 1 rnuncnti'omMacbumet tandem niant,ut tab omnibusetUm iiololtttri5reciporctur,fdci liorem defcribercnifus ejl,licttaftu maligni l feiitftiii. Et btecjunt magUfttmate I iefcriptio t nes,di(l<euiieilicet alU multte fapientumty propbctarum fuxfmt Omnesautemdefcri' ptiones iam dijn fundamtobabent bonu I illud ffpe iifium, ejjemaximi:etideo unum, i dequod deumunum omnesappeUantifuMq; c: fcri ptionesbona dicunt,quiapntipfs,aut ptl tentur ab codentbono Deo reuelate Clarum ejl autem,quod cum nuQuspurus bomodeum concipere pofiit, quodno babemm certitude nobis pojji mm,qunlemcunq; puru bominem uittin ad fibi ignotum termina paniere.Vnde dumin fi nec Moyfes,necMacbumetuncjuam hoc mundoejjntjtcpe iiflum bonu uiderunt (Deum enim nunqiumuidithomojquomodo
\'uad cogni UDicrnboilj Kf3t~4dt,
Boit.. Clinltus.
Madiumft,
Dtosiiniis et boMununum
34 tunedijs itrai ipfum pandere potutrunt! Eflo autemquodftrmoncs aliquos eU immif' fos public<tjfent,quifigitnbantfeufignifica'' bant Deum,et ukin <idipfum:tamenpft iUos i txponerenon potuijjint, nequealiut bomo. Et/ aliquisbomo battc uiam manifefare po* ur tuifftt,<mtpojjit,iltumutiq; maximeomnium Cliri'fhi Ocutn J rae ad bomne[fenecejjefuifjet,quemtimoi Nef uucdoflot. fiam ejje omnes ationesfktentur quoifiiUe n homo non effetipfa.omnifeiensdiuinafapien tia, perquam deuxomniaoperatur:utiq; quoi fibi incognittteffet,reuelarenequiret.kfwsau tem uirgints Marit fitim,Chriftus ie,per Moyfenr prophetM pnenunciatus uenturus,uenit,et uum fepe diH<au,eum nihil igno raret, manifeftifiime ropaUuit, atteflanteep tiam Macbumet Certum ejl igitur, quodqui CbriflumetuUmeimfequitur,adco!i:preben jionem dejideratibonipcrueniet.Vnde pHU cbumetin aliquo,hrillo dij]intit:necejjeefi, ut boc aut faciat ignorantU,quia Cbriflum non friuit,nec inteHcxit:autptruerfuatein^ tentionis, quia non inteniibat hominesducelVfachumsti re ai iUSjitiemquietis, ad quem Chriflm ui feopus. ] et ojidit,fedfubcoloreitliut finis, [uijpfiutglo Ignorantiamaiu roris &c riam qitiefiuii.Vtrunque autent uerum credi uoteniix eau fa, oporlere,comparatio legis Cbrifli ad legem ipfim docebit. Tenend igitur creiimur.igno rantum,errorii et maleuolentia;caufamejji. Nemo enimcognofeeusChrijlum,dijfntit ab ipfo, aut detrahit eidem.Mtntio autemttojlrA ej, pr<efuppofto Euangelio Cbrijli, librutn Machumet cribrare, er ojleniere illa in ipfo ttiam-librohaberi, per quit tuangeliump atte ilationeindigeret,ualdecfirmaretur.etquod ubi dijjcntit,hocex ignorantia, <y confequen ter ex peruerptateintentian'a ipp machumet euenijj.cbrijiononfuamgloriant,fei dei pa tris,rhominum falutem,fei gloriam pro * priant quierente. ALIVS PROLOGVS. nobilis ille Arabs CbriHiamu de I Ricofdtw, Efert Sergus mOquofupr memini, Scrgiummonttchude jj nachii. monafteriefuoeieftuni, Mecham applicuifie, ibiq; duospopulos repperijjfejdotoLtm, er ibidemfidem Chriftialudteos, prdicaffeq; nam, prout Neftcriut ilUmtenuit, ut fratres fitoslliwfeclte pUcaretaigmtiamiquia ont' nes idololatrMconuertijjt adfid.interquos Machumet erat, qui conuerftu de iiololatrit, mortuus efiChrijlianus Nejlorianus. Sedtres aftutifUmiuiife Machumet l coniunxeruttt, utipfumauerterent,mptrfeflusfieret,&il' lifuaferunt uaria mala.Voji uero mortentH4 cbumet, omnibusadfuam feilam reuertentibutjMi \ud*i accefJ(runtllSpliumnit4
B iij
If U. cul 3mifit:& tix, Mtchmet fttMcocft'wntl fUifiuaflor AUchumetii * pcrfutftrunt i,ut fient Ottchumet,iU ipfe tu e r fe in propbetam eleuaret,cr tppofuerunt, libro Macbumet,queuolut' dt depofueruntdc n Viieturigitur quodtiachumetabinitio runt. fnlttMJit tr Sergium,ut fi p effet Cbriianut Ab e rlegemittamferuitret. ikauianonpotue ut runt IhAipfum n f amouerefed qutntumpof illaperque uide-' Cent A retrahtrtnt,tiddiderunt retur proprUfefapropbeta, er ueteriteftare mentononminus m f quamEuangelioidemdare. a obtinuit beo(ut refrt fupri Si Sergiwdutem AlcboranChr A tVegativOquoiipfcpofuitin r religiofos flianos maioresamicos, maxime di' facrdotcs,<jubn fa \ud*os. &qiiitmuibece ludteisindu(lM,Cbrifiia-' Ci cat,tamenpofleiti Dei nos m deridet,quifuos zr pr&Utos potifices locouemrtmtur.Koc 10 chrijlianino' ideo,qiua minantllos nominc fohtsnetu nemimm i quo Nu autemc onuenit il, tu tur,fdlicetdominos. Exodohabetur:doDatnint ap- lu lud,nif Deo.Sicenimin pellatiofoli nominuiyipfefl Dem-Facit e etiamde decem De conucm m cas. ftt mentionem, minibusDeiatiquando interque 4 Adonai,quod ejl dominas interpretatur.zrno m ineffabileper Adonaifignificait4r, legimen ta tur,r exprimitur.ldeiin Alchoran,nuinif i deotribait boc nomen, mi necchrijlo, nec df K n M<wt* trgini. Et quia CbrijlUni ominant Ci U hriftum,T)omimtmfum,^r Mariamdomi < dicit, quodlocoDti ipfi uenerentur. t E nam: peut / cauet quodnunqttitm Deo tribuat nifi hoc h~ nomen Dominm,iucauetquodnmquim Pah-s appela Deo tribuatnomen latio in Deo. v patertquiadicitdi, proaut utuultomniafttcen,ideonon conuenitei clut a generationis. jiamlo igituripfede Cbri Q uefiitisin dbo: fiianUbonddicit.intelligitde fil e P' enimdifcipuhs nominar. y de enduits fie erro C CbriHo,uti efiorianos utabat^qitorum N p Nci+oriavi. re atiosCbriliianos remignorauit,nec cognouit. NeSorimautemomniaquxfunt in Euangelio M Ncflorijcnor ^( ttccepUttit:f uod Cbrijlo corpm,ani q in effet autemunionis mi,?y diuinitss circamodum errauit. Fatebaturcorpus & animamuniri unionenaturaliût uerusbom.o-.fed bondeffet uniridiuinitatiaiebatpergratiam. nemiUum bonideo fednonper communemgrittiam,quia tmmntur}fedper plenitudinem gratis, ob qui
36 UtU Dei& homwis lefuudutit.propter effet quantexceUentifiimam deCbrijlo m* gratiam rifcaretur,ipfiim elfefiliumDei. Sednonadmi/t Mariameffe matrem Dei:quia quodin id Chrifloreperiturmatrefin receptum,non uoluitnaturam bumanam in conmnitDeo.pc di Chrijloeffe deipc.itam.Et quiaEuangelium D cit,quomodouerkumeifailumeflcaro,non Dei:u!ebuttcenf quodearo fafta uerbum fit fum dammuit ecclefia in Concilijs uniusrfali-bus,tertio,zr quarto,dansmatrilefunomen quodeshtheotocosjdeDeigenitrix. Neflo' jJ Maria.) riani autemgeneratiomm COS. tetenumconfiten- < tur.QjidreuideturMathumet contra fanftifterttant fimamtrinitatem ey genertsthnem deo' nibil uoluiffefcribtfe,foltim phralitutem rum ditmnnns,ut dicetur.Etiitm quisinter* fi rogtffetMichumetjnqut formamififjt Deus ad homincscgalum quim otigelum, i piii cet' Detuavgelum mitteret tumejipfumdixif[e:fi kg<ttumadbommes,eumfrmabum<tn<tindue rct.ftc3cr plMqx.inangelummitteretsefyo (! r Chnfium W deret.mfit ccutetnfecundum uerb cfc cS ipfum,Cbrijiu: dicituerbum Q Dei,rfiUi Mari. tyt ttccrur cmn quem Madmmet, re cumuerbumDti fit tiufdemnatur<e uim t c uerbum(omnkenimDei, c/fDc(,ctiMe/ Detufunt, ob jimplicijiimitm naturam) eim quandouohitDcmfummum legatum mitte' re,mifit erbum u fuum,quo nonpotejlmor le Et mi gatiu concipi. quiaad bomines fit, uohit quod indueretbumtntm naturummundifii' mmûod itajcit in uirginelAaru,tttfd:piut t j 8mngeijne. < rir:i(em difficile, fir eu. repe kgituriAlcboytn. Nonigiturerit in ira in Ahboran reperiri euangelijueritttemMcet Alcoraii. tua feriti ipfe MdcbumetremonfimM uero geUjintelleHu.Secefl prtermittendum>quo modocapitula coUeiiionis libri legisA' difli r<tbum,non continuuntur adintcemifed quoli jllcorui ifl> J i fib.furielum, betdeperfe,integrumexijlit:crpropriutefl rbythmm, eucarmenplen menfuratum. In f hoc enimfummum fludium adbibuitcompiladilaminnamflos alliceret, ter M blanditijs er in fluporem uerteret,fcq; diattfacetet diuintiuideri. ignofeendum Hinc mibi,p non uidebor ordinem te. undiqueongruum c libricon nere:quandoonffjimi c tinentiam difeutio.
OPVS
IN
TIRES
LIBEROS
DIVISf,
Et
cuiudibetCapiuAmwtMi.
CAPITA LIBRI I, huiut optris. De Alchoran:& quod Deus uerus non fit autoreius. Cap.t. Quid cominet Alchoran, fecundum cuis laudatores. cap, z. Quid continet/ecundumiudicium perfectorum. j. Quod Alchoran fide careat, ubi facris(cripruris contradicit. 4. Quodeuangelium fit Alchoran przferen dum. y, Quodeuangelium fit lux ueritatis Alchoran. 6. Quod elegantia diftaminis non probat AlchoranDei cite dilarnen 7. Quod Chriftum fequentes omnibus pra:feruntur. g. Quod Alchoran male dicat Chriftianos in credulos,quia Chriftum filium Dei dicunt. 9. QuoddarcoftditurChriftusdeinlius.io. Cur Chriftus non fe nominauiideum, icd ti. Dei filium. Laudes Chrifti ex Alchoran, 8c" ftenfio di o 1:. uinitaseius. Facilis oftcnllo, Chriftam qui eft uerbum 13. Dipatris,ellecius nliiim. Obieiflioex Alchor.Seius folutio. 14. Quod IefuS,quia Mefsias, eft Dei uerus fi lius. !> Quod Chriftus quia uerb & legatus fum \6. musDei,eftDciilHis. Qateftitnonia Alchoran continent, Chri ftum Dei filium efte. 17. Quomodoin Alchorintelligi debct.Cliri ftumeffeipiritum & animam Dei. 18. Quomodoin Akhorintelligidebet.Chi ri ftum elfe uirum bonum & optim,8 19. faciemomniumgentiutii. Digrefsioadmanuducliondiuinorii.20. II. CAPJTA LTERt De theologia myftica, fecdumquDeus t. eftineffabilis. Detheologiaaftrmatiua, fecdum quam 2. Deuseftcreatortrinus & unus. Quomodo ex operatione intellctunlis na ?. tura%uidemusdiuinam. Qyomododefcecditate intellecualis ad fcditatdiuina;natura:eleuamur. 4. Manudmfioexrjs quinmimdo (unt,ut uidcaiLii Deus trinus. s. Manuduîo de intelIeAuali trinitate, ad diuinam. 6. 7. Manuduflioeiufdcmperamorem. 8. Declaratiolnccxtrinitatis. Aenigmalicet remotum, benediitoctrinitatis, 9. Iterum ex tribus perfonis manuduiflio. ta, QuodnecefleeftArabisrateritrinitate.il, Chriftum ucraciter fuirc mortuum &cru cinxum. Quod crucifixio fit Chrifti exaltatio 8Cglo rificatio. ,3. Deus animam Chrifti ad1re' Quomodo duxit,ipfum transfigurari fecit.SCaflum pfi'r. l+. Dcrefurreiflinclefu Chrifti. tj, Myfterium natiuitatis & mortis Chrifti \6. De fructumortis Chrifti. ty. De paradifo. ,s. Inueclio contra Alchoran. l5, CAPJTA LIBRI III.l, Quod Akhor.fide unius Dei falua otnn bus blditur.Chrift tamprfer.cap.t. Quod Machumet ignorauit quid ageudS Si fenticndum.Sinihii firmi reiiquit. 1. Curdicnmrfaluaticredentes Alclwr,& 3, quod gladius eft magifter. Quod deus Alchoran uideatur deus ab(bIuta5.&: deus alius quo de loquitur, rf bus fit immenus. 4, Quod Deus Alchoran uidatur minor orti nibus rebu?A feruus Machumet, atque f. eius conceptus. dei praece QuodMachiimettcmerccontra pta Chrift in chriftianisperrequirur. 6. Quod Machumet credat Deiprxfcientiam necefsitatead omniaquxaguntur. 7. Qjiod finis operisMachumet.fuit fui exaltario. 8. Quod Machumet nueferibat Chrift de nc Sihominem.nchominctant.fic fingulavcm Deum.nuncpluralem. p. Quod Machumei continue uariat, ut in 10. exemptis. C5 tra id quod lex alchor fitlex Abrahac. . n Qaod AUhormaledicat Abraham fuiffe idololatram,6 ucra hiftoriaponitur.iz 13. Depiomifsionefacfta AbrarRdeliQtiod paifl Dei & Abraha: exdudit Ifmae litas: in Chrifto mediatore conduditur. 1 4. Qiiodnnii Chriftianus trinitate ln uni filius effe poffit. 1^. tate adoras, Abraha: Quod Arabes legem Abrahx penitus igno 16. rent.&eiusfintperfecutores. Perfuafio quod Solthanus mandet Maria lumen cui uirginem theotocon credt, SC 17gelrj amplefti. Ad califfam de baldach quod Iuds de Abraham appofuerunt in Alchoran. iS. Oftfio fine Chrifto n poffefelicitari. 19. Oftcnfio Chriftum meruiffe Chriftianis 10. immortalitatem. Dedaratio lmilitudinis Adse8i Chrifti, 11.
4 o3eouero'attributpettfi Vmfe coii* ipfi geret,quieft ipfa fapientiaOportetigitur quodcollefiioquenonpoteflnijiintempore fieri,nequaquam deoafcribatur-.cuim opra' i^gsmg^â legis Arabuml tio eifupraomneemputfinefuccejiione.Cui Afcftaraoi< t STliber A Alfurkw. c n ^^Sî! cboran,ob a pneceptorcol igiturdbet fcribi olleflio, ifi bomini qui llQ col dediuerfiscripturti colkflionem f fitcit,et A'B lSIBlii3k<0"e'B''irS> bec l^^P^cfl obdifcretam capitumfepx lefiaut uultappellat, uemadmodum col q Ut- leioAlchoran diciturf\deoquidam ||i|j|||||j|i|iraiionemîominatui ftpienunt bet et alia nomina. Dicunt teslibridefenfores, coUeclionem bu Collcftio, ejje 1 uero quidam obfertutores libriiuum dliter in O- manam:intimationem Dei, per Gabrie* m riente,ey aliter in Hefperijs artibmdifMn- lemefji Verumeft,collefiione hominis p efp e gui. Occidtalesnim,po] orationquepre fe,fed quodDei creatoruniuerfi, er Ga Matertibri. intimauerit ordiMi * c mittitur,zrmater libri nominatur, to- brielem aiunt A=on. ipfumlibrum in tum Lbrum azords,ftu capitahabere 2j O" bumet,nonpotejiefjiuerum cumill<{ li 1 rientdes uero primant xoram,aiuntdurare bro contintantur,que ob fum tttrpitudi^ a notant eniacijiWcon Cap.in nem,iniuftici<im,r m ufqueSorti imram,quod quintum eu libronifyaniarum. Hicliberut inHifeania le tradtionis,Uto finebluff hemiafcribi ne* a Akhoranlau cr tores. gitttria Isttinutr. uerfut,pernos uifmeS.er qumnt. A/ik igiturcrit autor eius, quant ubideboclibrolegis ilbuiuffe' quicquantaUegimiu, Deusmrus necpotejleffe,nifideus ludin Latino iUobnberi,dicere intendimus. culi. Hicenimejl,quiexcc<it infi* mentes Huiutautemuideturapocrypbut.Aiuntemm delium, t nonfulgeatilluminatio u Eiungelij q quidamArabes,ipfumHacbumet uendam glorU CH R I S T 1, qui e imagoDet in- Clirifai iu deArabiadegnrefmael ompofuifji. lij uipbilis quibtacum c fit A Euangelittm oper goDct uerodicunt,lAacbumet hune librum tum ipfi pereunt, ut Apoftolus dixiffe Corintbljs infeptem i deodefcendijj, nomi* fcribit.Hicffusdtmjeu princeps uiri/s buimmit quos nant. Alijdicunt,mortuoMacbumet quatuor di, qui principio ejl meni&x, aliqucnt per z diffrente; ? dtfcordmtesAlcboranosper fuorumangeloum, ffeciemtucif,ert>' qui pbiaduerfantes,com men quatuorquoinominant, forte Gabhelis afjumpft,inueniensMa-MscfiDoid banc qui in cbumetbomintm co* idoloktram,Venerem idotoIatrj.S; pofitos. Ditunt etiamquidam, Venais tut* Elheken c con, tor. ufu e,lAerbamfilium compofuijfe, lentem, omnia quehuiwsmundifunt ad T alios igni traiidijje.Fertur etiamHgig, cupifcentem, boc ttptifimumiperipfut uirumpotentem3| .ftntentu/s etraxifli deli principaliter,r eiusfuccejjbres,mendofam d in Alcborancollegit, cuihreticosChriflUnos bro, cr totidemaliMaddidiffi. Legimus ebronicamacbumet,^ regum et peruerfosud.tcs iptosadhocc fuorumfuc l onfiliarios Gomar. f cefforumquomodo omarecundutrexpoji adiunxit. uti funt Sergiws eflorunus er Scrgiiif. G N o o Machumet, rdinauit rationes fieriinjingn lacobitaEabeira ey IJ<f FineescrAb- Bjiheu, Fincts. R e templis,in menfe emadam, r Alcho dia, nomine alon,pofleaditlut kbdalk ut Abdia S~loq S gulii OJtatr. Oran,completo menfe,perligi.Cuifuccefit uer biftoridedehocdpud Arabeseperiun Abdilfl, r uideaturcoiw diner,qUi auxilioaliorum,ntegritatemAl* tur. ZtlicetmultatefUmonia i ebontnprimocotkgit.Exquibuscertum eft, tinerede laudeueteris teflamenti,crZuaii'licetMacbumet aliquapra-cepuex tejiamen geHj,rpropbetarum Abrabe,Moyfi,etma te cr euangeliooUegerit, preceptaDei xime1 ESVC H RI STI filij Marie wx* c que d cumilliscmnibmquoaduerum feu Alcboranicebantwr tamen liberifte in ginis tamen contradicatut infri pa ( fu integritate eiusobitumcolleflut poji tfi. erfalutaremfinem Liberikt ipftin primocap.fie dicif.Omnis tebit)potcusaddecipiendum laudespop" be tuocordi te creduntur. Aduerfarw,Gtbnelishunelibrum diuino AL per creatorem pre Q^VID CONTINET intimante,ipfumq; c manibut, re Hec ut ceptotuiscommifjm cboranfecundumeimlaud* deiuerbaadMachumet tores. Cap. I I. leguntur,er f*pi$imeinlibroeadem b fenttiarepetitur,que uult p. Icunt autemfequaces Macbumet, on* autoremlibri efintentioneAlchorancriptS, cr cantine folum Deum creatorem f Atitarcm Al erroneum ido* ruerebijio- remacbumet orphanum, coraninoaef fe.Sedut fapientioresArabes feu ris bibent,er liber ipfi atque k deum. nomenAlcho lolatram,atquepauperem,egiscr fcriptu l ran oflendit,tunc coUedio Arabum efl quorundam pre rpenitutignarum,folumnatiuam ma- Unguimfcientem,mltM uxores babentem, coWtftiojmWa teptorum.eyquequidem i Deo
19 DE E ALCHORAN, ET quoiDeus erutnonfit autor u eius. Cap. i.
4 4 DfO mifericoriUm iiuitem, confctttum, cr er () magni ordis fubtiUumcapacis, du* c nomims ni faHum Qucm ipfeDais dotlorem n rudugentis Arabie* & idoloktr* confli* n tuit,legtttum^ fuuntadipfaicreemit,reis tamenttunife* prophttamprgpofuit,abfque Sa S miraeulorum fi' poteftatt,utgentm iUam b aberrore in uitam reduceret. bicommiffam Et E reueUuitti Dtus,ttt fidemAbrabaiuiri uif r iuftifiimiqui i deorumculturaecedetts, ( nom n folumDeumuniuerfomcreatoremado r. a rauit)acceptaret,er ab Arabibus cceptant coatVo' dam d juaderet, bfque tamenuiolcnU a n predicaretq;iUum ne, folumer unicum ow n nium-creatorem, zynon aliumefjiitnperatO' ~tcanmilmN er bonorum darem rgentunuierfi, omnium rl C< uitx torem,omnipotentem, er mortk dijperi' f fatorem, apientem incorporaientincom* P interminaiem feuinfinitum, prebenfibiUm,et P ontdatorem pium,r mifericrdent,uenitiq; P n firfclibus nibux ipfumadorantibusetinuocan itltt tibia qui in die tremendi ti iudicij,que c rit ri omniumterminta, refufcitabitmortuos ri facilitte qutipfoscrtauit.cr iudicabitinet ter t! bonoser mtlos, dansfidehbits credu-' cr lis Il fecwdummeriu fua perptuantpaadii omnium o zr manfio uoluptatum defideriorim n zTvitAmoptimim: nem, incredulis uericr dtmniti cmquc,gebennnm n cr iuxta perptuant cenam.TjbrutnueroAlcbora^ P p numiDco defcendiffe n dicunt,cuitulibrimit' ter ta cr uerifimum fundamentum,fides pr* ad n ntijfa uniitfDei,er reditusomnium ipfut u terribileiudicium affirmant.Aliaautemque in ii ipfo librocontinentur, qufd.xm diuntprob bitioneslUiic, fidei,quedam legesAra uero b librumiUvmi crdiili A' hum,quatfccundum rabes r< fermer e tenentur, Deo quemcolunt 0 in obcdire,& dusgratta perfftere uolunt,r iuxta il mritafelicemajfcquiinin ptraiifore munerationemVndeomnesbancfidemte* m Muiifmiani M nente, mufilmdnnos, fcilicetfane fidei ap fnthomittes, ue angeli,dut de' p peant:fue P tnones 111 Hanc igitur fidemdicuntdenecefi u tatefalutif,omnes ignemtttrnum uitare qui u u uolunt,tenere oportere in qunmomnes, t di ciunt,pr<eteriti rophteconfentiunt Ueo p h liberiUe,nuUipropbetarumcontradicit,fed approbateos, et confirmt "i libros XDeoip/s t) traditos fcilicetteftamentum Moyf.pfalte' rium Dauid,rEuangelium traditum I E' n S S V CHRISTO filio Marie uirginU,con c ludens,omnes prtdiila credentes, Ugem c inlibrislegitfuatfcriptamobferuantes, Ube* 0mm emni bu jtntibus tari gebenna Dicunt, quomodo i*) omnibus nanuoB nun' p etes miEletc* tl gentibutVsuinitmostwnciosmiferittrtM
M.c'"M" ~tP"M' ~Nf.tMtMnbwipHI
4 f ommonuit crederterqii agereipfm qtd oportet,utin dieiudicijinter bonotconnu* merentur,er puradifum plenumgaudij afjiquantur: ne couponhabtunttunc je excu> \mdi, nonrecepiflidotioranercommonitO' rem: :quodfyilks tinuncijsmdere iebe D bant, a-diuinis pereospromulgatis recc p ptis obedire, in que decipi non poterant. enimDeiuerbisparmdo, in Deo Qgoifiodo confident, ui eji ueracifimus, q quijqutmin die Ma pojjtreperirideceptumi QjM fe te concludunt, fi uaritmlegumuelri, quod tuum identiutefideiinuarifsgentibut er in p Deinunciosprcepu r(periatur,boc quidemobedienti,nequitquamquominutapdpi iuftifiimiim iudicem condignuia ifimumtttq; pnemiumafjequatur, beffe o poterit Enu meratautem er propbetas Deinuncios,qui' butcrcdenditm erat, Abraham, jmaelem, i faac, acob,moyftn,CHRISTVM, er r NuncffDd. alios plures Heceil fumma centinenti*A^ qutbu rc4f dum, eboran l ftcunivm UbriiUiutaudatores. CONTINET AtQ^VJD iuiUium chcran,fetundum perfetlorum. III. Cap. inter Edcjuititin Arabesquim ChrifUit' dono nosperfeftiotiem Dei affecuti font, auertunt,cjuoniam prtextu humai' fub icdtionis idoloUtriie afjritChriumnec fmpia Alcho nui dogmua c Deifilium,neccrucifixum, r quodhecad' ieSio uidetur totimlibri intentio fcilicet t necDei i quodCHKISTVMfr Mefiiam i filium,neccrucifixum perfuadeat.quoniam CHRISTVH filiumDeieffe, r in crue ce mortuum, il Hdes qtiteuincitAinboe illa lum er mundum, r fol* e/ ueraer perfc e (la, zrnua fidts prterittm refifterepO' tefl diabolo,zrdareuilioriamzTimmerta' in a lemuittottfidfli, regnocaloruminteUeclui > Ucr incorruptibiti ldeohocmediofalban, demundo ipfamcunngelicum. omnino fidem uidemus eliminareconatur quemadmodum S i multa Chriftianorum regnaiam fideuert CHR1 S T I recefiiffe,er Arabum legem ChrilW ta a dcmuiflsr. tecepuffe. Scimus autemtamex Euangelio, poffe preudquim Akhoran, Mibumctnon lere,fed C H 1S T VS demum uincetjtt etiamCbriflknfubprin M(W infrpatebit. fex ArabumCHRISTO euocipibus timfcntiunt,ttinfiniticbriflianirenegati,et Arabes, tteiuf dentUgKcumipfif,Hmort%lt bora dijfingentese MimfcSlxjn mortw f pro fitenturfe cbtiflianos fie finaliter cmnei fteitnt, G34
contra Ktc(Maiunt) nititurMuchumette u pondre,fe nonnif Deo informatum: od adducere, icit *.$ cap. kmj; excufationem Cumfit hue (fcilicet in Alchoran)alicuiits Cdp.HH. uerbipro uerbomutatio,deocompofitionen Mictmmtt li tu non terarum pcor y->Icit autemquidam fapiens,Mtndendum, fuamfaentetdicuntincreduli, quidem udeuerbatua uaries.fed fittlgiUCIUr quomodo ncctffefuit,Kachumet(quinul esmfimend4x,cum fciuit,necle- huimrci pluresfunt infeij Ipfenamque Variatio ~r deiit lamprxter ArjbicMtlingudm quibusmtel~ fit-' rftiritai benedifftts,huncibrumueracif- 6" l gendiartem,necfcribendihabuit,etiam i con* Arabica,rythmicaer poeticapre jimtm compofuerunt. b*c exeufatio Sed loquentia non libri ctteris poUebat, prs cunUisArtbicisli fifi* er mendax, fuffkit-.quin cornquia bris Alchoranaudatur.) babuiffe \vdtos er pofitoruariusreperiatur,quoddeueroriit l iUiittArabicaUngtM que commutiibiliDeoajferereblafpbemiaefi.iieen Cbrijlianos,qui in ) ueteriteflamento,pfalterio, tuange- qutdicimufuariationem,fiptuerborumaU-' atque l liocontinentur, eferrent. HaminiUisft' quamututioJUntiiiitntitatefmtenti^fedU' r I literti per Alchorana pprobatis con- bifententUAlchorannon ejlead cum Euau cris & e firmatis,ta:iquam I luciia c? perfelUs dodri^ gelio,autueteritefiamento,tuncnimnequ*' t nis.aimperitum oporttbat,cumfuit Al' quantexcufabil Alcboran, concedi ejft cil quin illanontradidijj~e,cum con l ne cboranfubftmti,rpxxfuppofitum,zr o' oporteat,deum n t iUn,qui ei adhefc cordentcumprioributdiuinis, ex epptr Alcho Maria(otos libris. Pw,<rif Alcho ] runt. Sedcum hocobijceretur,quodfic ranumttpprobuts ii in 1-lofis. MitrUm i mtrem I E S V,foro injlrueretur,ceciditm faciem fuam,er con* rano,uirginem t trjiUfunt manuseiuser pedes,r focijco- remAaron,ctfiliam Amram:certifimum t/f, c qui opauerunt ipfum ueftibut uis quiidfere- iUum bac Muchumet f ntrrauit,crr<ijj,r i vu hiftoriam iens dixit Deut ifitcorripertuosdefer- uerameuttngelij m ignaraffe.cum ri f menquemdixiftts, quod taies medocerent, riafilia Armant, oror illoyfier Anron,mor ex ZT i legit unamfintentium Azora eluatl, tuafuerit<tnnu mille,& in dcfertofcpul plus mariantmatrem pc habet: S- ta, anteuirginem le/ Chri" quodinterpretaturpahn<i,qu<e 5 musquodipftdicent,quodinflruet bomo fli gloriofam, u<c, in codentegitur Ai" ti eum q ut l l lingutt eorum qualoquuntur, erfca Htec cboranojuittemporeZicharie patrU\oan' P autemArabicapatensefl. xhocdixit,Qgo nis baptijla-Etcumbac no(met,ftd a E o pluritt modopotef quodittimeinftruerent,quo Alcborandicat,bocuuicum n dici extmplumfuffi' r rumunusPerficus,GT Hbreu* qui citerrortmrtperiri in libro,etidto Dei com alter eft Quando Mi* <j dixerunt 'Sotefiej]quodUngmfua lo ei pofitioncm nonejjh. Adbuc dicit Capite ftp' chutntt fia deMariainfinezMariafe di tuait. qiuntur tbi, er, exponant,er tu Unguatua tuagefimoquinto 0 omniaredifices nec inutnit rejponfionem rigendo,nil malitia feu prauitatisoperata Ecce ipfumMichumetidiuerfisinjiruum. efl undeanimam I infUuimutilli, noftr*uerEt quia eo tempore, quandoMachumet b<tlibrumq; confirmant^ in bonitdteper* er VM annis 614. tempore feuer4nti. CertumeBuinriamanteAlcbopoji C HR I S T e 1 multeharefet ranpenfexcentisannismortuam: HeraclijImperatoriincoepit, i Qaotno-c librum Atchoran,dequo er tirca'Euangelij ueterifteftmenti intelle' dotunecofirmauit Quntdudumexortiefuerunt,er fynodaliter tamenArabesipfumloquiinttUiguntiSic t er' r ad recitatione reprobata:tjluerifimile ipfum plurescon- rat in Capite trigefmoqnmto,m diiUrum illa,quandoMoyjes enit ad Pbaraonem- Pluna. f fi fiuxiffe,quipuritatem inttigtntUe u cum feripturarum f' pennixtam nouitatibtu0- bi Fharaodicit,je moyfenin fux domonuuerarum habebant,rferi-* triuifji. Ndtnlue Pharao,qui Hoyfcn u pinionumminus P n pturas Veteristejlamenticum Talmutbicis triuerat, diumortuiafuit antereditum P Moyn er claritatemcum fi ad Agyptum: Exodi capitequarto. Fuit narrationibws, Euangelij t. librispermifeebant, prout i- enimquadragintaanni/tnoyfes in Madian, er Apocryphis fuit recitabant. quo temporeobierat Tdliaplttrarepcriun-' pfurnuifum ip/i Mttcbumet P Hiftri*flN F Fertttr etiam,fupr ominttosudosfe MU' tur dijjona n l D ueritatef<tcrxfcriptre,i eo, chonmeun ut ne cbumetconiunxifj, impedirent perfc' ante niacbumettradiu, er Alcboranprxueuru & no CI ut teRamenti i tutfieret Cbriftknus.'E.x er poeticoferi ferende. NecAlcboranhocnegat Sicequo htftorijs dliTi . bendimodoeuenijjaiunt,raro concordarc nim apitc decimonono Side manda-' dicit: dMot. in in tn tibi mifiisquicquan dubitx, antecef-' bifloriM Alchoran deferiptat,cum ipfis Veteri tefiamentor'Euangcliopofitif, Sed forum tuorutn ubrot kgendo ueritattm tibi
Ai ALCHORAN Q_VOD f fidecareat.ubifacriseriptw r'ttcontraimt,
44
4 tibl miffai ttgnofcts,ntfis mbiguwi trnne, nefw cr nontQ tlqUi neafiihtif in ipfo nmcnegMS^mnc affirmas. Eccelubetin dw Alchoran,quodnonfit cuangeiiu forme. ion Aitetiamquidamdeuclm, &Ardic* Un" e bijs rtcurri i librospriorcs,qui titmadmit t lit, quoiitrionsfeumelioresibri oftendan- gus perilm,quiin Bddtib SudioAkboruit ftctur. SicenimCapittirigeftmo operamdedituncap. ftnfiitftc habtti.Li* (H tur, er Mu E tu Udubijsec- i ~ dicit: Recentes Hefligbeminum Ir/ioitfi* temtgum affirmantes, aie, muammws per iarinduad ditm ajjir- humMari*ueracifiimum Librumifto meliorem, cftrum u prusmdto-1. patenter,cr deii' beniuole in tnantem m er ajjirte, eum'q-, feqmr Ecce mmeieuangtlium, quotfi diretHo lux Alcharietun- cr uerii mmanifelta Exbis pater Alchortm nuncuult affvrmare quomodo q, Uonfunt igitur ea quein ArabMtituangeliumremittert,ttnqmm ad getio prtefarendum. tf Alcborancotiaentur,ut Dei utrba accepun lumen erreelamuim Deumtimentium. A DU A quandopriortbtK Deotrtditis, er per citenimin Alchoran Scienduquiim,wrvs i da, Alcboranadmiit bris,*dutrfantur. A U hgumnuKwlcgis fidilueperfediottem offe tefamenticr etmngelij, bttimlibri tjMi,mfi Q_Y'OD EVANGEUVM fit Alchoranpriferendm. Dec pojitiprteceptit ptreant. Nechocpotefldetttis Cbriftiank Cap. V> inttttigi,quilucHifii-* cum ttungitij fequuatier, ipfein ituq;ad magispttrticuiri- mumUbrum p*fsfctnentes I ut deuenitamu [ci plenfqueaucfteiur, iUosCbrifti difcipulos adidquodintendimut, li etmngeutim AlcboranprefercndumM- in albisutflitos,pafeclifUmosffe Oportet ket e timut tumquiAlcboruninHifpani&inLati' igtt'urutde \u4tKCTArabibm,qtiifuntuiri ViriHpis,^ num m uatit, nftrrtin principioCapite etitmfeptitd. i qttin- legum,nttttgatur Mandater habert Demplus CT gefimotapite Aleboran,quodomnesboni te to,feu Sreumritm,fK m prter quem Deo fermant, t Chrijita UfutMari* fili u >nifmcors,uiuus MfSimus, cr m eftdliitt,quiprim uctusteftamentum,<te' usptrfutfit.Si igituradhocboni Cbrifliani non ii vet- nituntur, ut fuitnt quemidmodum ibidem rtfl.a uits bominibui incepsaungiiutm Al didit :pojlremoltbrttmeracem,uideUcet Alihoran contmet ccriifimum ipfos U ta, furctn, ucflrs lrgis confirmntorcm,dtfw abilhs quiAlchoran(tedunt,irreprtbenji" fi u per P' uobistribuit 1/fcftcontinet etbayu*" bilescfle. dam d firmtfimd infhngtbilU, ue junt lier EVANGELIVM q QjrOD bri b, materC3" vtterU quedam uni alla,er n Alchoran. fit luxueritttK tlMUbrf,r, uetut CT cap. VJ. reliqut. Eccequomodo teflamentum I dicit coatintre,^rcon a Lcboran nS poteftfuffictre,tt tt\art dici tutngtlium redis uim fi firmat ipft:Alfkrcan uer i dicit uructm,& ^fl4f|f/f,m/ ituludatur inipfotutngeliu, mater cr (olum Ci conlincre ucrirjtiscr re Ht iUudifiatJucem qvutdaa firmiîm<t,qiuefunt diiium uixin hhboran dicidibete, quodcmngdio C i pfUteria libri,cr qu<Bafintfupra tiec i f c/lfer continenturnorttionein principioli cfonat. deeuangelio tfltibat aulorAl ~~ngetjb. ti b CX~EjUMf* bi e briquod principiummaterlibrinominatur, choran. ABegat nimpa/jw& continentixstinn in AW f fcilicetquodfit unus Dcm ereatorador<ai~ eunngelii,de quodchrifloparabolesexpo tto~mo* r< eo duste timendus, tenibilit iudexinditvi- renti,<iliqui bierunt d, cr a rtro, fagr&no frutncil' ti iudicij,qmndoejl refurredio alia non ti,de cteconato,er<ilijs.ltludEnim timi cutwgt' babentl'fljm 6. firmititttminfringibilcm. Qg4- liumde quo locutusejl, CTaUrgabatur er p reubi difccfdunt, r< cumueteri ttflmcnto uel ipfuminpertibutArabie, rundique rtpt* f! I tuttngelio,potittt {landtttttittisA idtm at- ritur, etiam fertafiiihodie&prius fcripiunt AJchorinI a te tente m 1 adutrtendum, qttemodo Alclaran le in alitjueantiquouolumine qumAlchoran 'lnunfumdc Chrie h..jct;c g gitur, Dckbi Ml/itis dixijfe,C<tpat*. tonficeretur. r cumabinitio fidii ChrifiM' Wnyfp n iiumlUiritcfUiwm, commifim'M t evi tutngt-' riiic per tot centenosannosante Macbumet er (y lium,qilodelilumen mfirnuttioteftameu tiungdiummundopubUcatum hucufque ti <t t Dei, inuriatummaneat de quo nec Kachumtt cijtigmn,er reclauiatimemibiu ad uejirielegiscomplementu mifitma. m Alibi tune legiturdubitdfjcmirandum quur ta, Alcbortn gtntnliter lucidum,rali" Arabespro inteUefiu ftpe nominatEuangelium quandofrkndiflimi Cumergohoc iu fit, non addiderintSudio r leflionitnangt' f quodeuangfliumin[e emnk nectjjiriaad fit tum peut multifapientts forum, ftcrett Jtnbttqoof dira Etungc lutemcontineat, rfuppltat ttdlegem ueterii Euangelium c fummadeuotiontamplcfliui* -hMmuehgi'a* 1 teftamentiqu*fupplendo refiabantinihiligi' tur,tumpnteimfcientianihilperfecletxAl fcamplez. e tur in Alcboran SedHtquidam reperitur,quodfitnecefftrm eberantraherepcfiint. ptritut dftlutem, ultnid quodmtutmgeUocemi- 4tt,4lMt<>Hftnont&,niltqttia fapienttseori fiitmt
41
Bnangelij ra. diux quiC" quid eft ucri in AUhoren.
Quibnsfiicej atcuangdij Iplcndor ia Alcbwu.
4 4'Y fcbtnlâofalfitMtdcborinleficiti lpre tmmluin kUhonm foijs <jMin teJlamtH di to et tuangelio babtur,ade uarientur,quod bendtreturjiai Itgeniufacroset ueraces flot libros admttertwr.VndeetfiquUree ftmul cum predifiii utrt tjfenon poflint,uti* nationiArdii non fuit legatus quedeo ignorantim inconftantiam c? atque tofiderat,SU tamenttH fi* mendaci afcribioporteret,quod necepariutadalum,quimad Euangelij pro btbetur iettlegem iacendm. Po/fenimCbriflum, in Alchoran maximopeccato no Alcbo* Qtjoiuutemdukisfermoimnt omnium compofitio Non ~.ia, etiamfecundS propbetarum d ran dltijiimum, librumeuangelijomnium concluant iflata uera,pttltt ex tertio cap. jganti oratio. c i aliquid C5 meliusefiabit tdchoran,ubijc icitur.PlureseloquijmeUipOfi'.1R,1dco l Ubrorum r d perfeifiimumjiibit tun, i 4 deoexpttndttm. Hincfquidpulcbri,ueri, fiui,quorumuoxcorAinon confonat,deum tefltmimwc<int,atm tamen er eft ipfl p CT ( clariinAlchor reperitur,necefji quoi fui cordis pejltm fitrodM lucidifimi euangelij,er bocuerum mciem,gentiqjiagitttt,fru(iibufq) in* ledo puteo,pet' ttidtt,quieuangelio adAlchorfe tranf ducerenit4ntiur.hitaies gebenna huiws undi,et r*U* nis undiqm p uexatifepelientur. Sedft,utfequt' contemptus fert.Vnde 1 Alcbo er fl iufHtite operum et! Alcboraiunt,admUteremus,libro tiofutwifeculi,perfuapo er non n ranfinem inttntiontmelf,ncn[otum mifericordiie}eydiuiniproxiinianKrii?unde n animeipfiDeo, detmhere, tcDeocreatori,necchrifto,nec omniufuoru,etiam uenditio M babeturquod prephetisaclegatitdei,neclibrtsditonise* t l tiutximiucricuineSturfVnde tttoripro deo uiuere n a-ternalite undeuir- Qiimmti,p[dtrrij,zreu4geUj:fedg'oritimd* r, fit t crtatori, faudem teftimoniutttChti' cr tutumdileilio,ufunrum,homicidiorum,per' redeo omnes il propbtiuriorum,fornkationum, adulteriorum, ilo SidrU uirgintifitiofuper atq; con III er ccupifcentiie prohbitio,inM* tasperbiberi,teftmentum euangclii alicnorum; contrarium ont' c receperunt, firmarter approb<tn(cuiw> tboranfue ckritafvs jflendorem n exeuangelica nifi perfillionec conuenien* nesfapientcsrzelcfcredunt, tfupriptt* u t fen tuit) utiq;tunccumboc inttlttflu Alchoran tiaiCuralUttlUlta,qua:circa oluptatem u cetunria occurrant ofjindantle carnispromittun* Ugens,l fibilm er imrmmiUiam f que ab gsnt(m,quitjiittelibtrobfudmcontrarit' tur t in AUbonn,tenebrofr tettauiliaq; e c etiam reputan tem,qutm taminfebabetquint cumeuangeomnibiKfapientibm Ambibut t tur, nifquiaab euangelicKromifiis ifeor* lio ttfl<tmcnto,non deiejp,<te uod d p pofiit q euatt Kaibumetuir muliebris, i lubricut,totutbu* ditnt,utinfrlatiuiiiceturtLucetigitur fcilicetquifpi itu mundicrfenfbilunt amtttor,deperuerpt gelijjblendor Akbor<tn,illis 8 in a dei ritu Chrijii ducuntur,etiam c prter inttntto* idoloUtrU ignorantia d legution & nem fi autorU fed nonipfilubrU Kachumet, propbeticumfpiritumfntpoteflatemiucu* o nondebeat redi,nec eriffi Mticbrijlii,quihoc ftculumfuturo lorumi deoajjimptut c relationiSttri, qui inconjhni iucar.t,nifibuic ipfuiifimplici prteferunt,zynibil bonum mundou eorum concupifeentijs conforme* er uoriiK reperitur," Dttreanafeignora autorem tur.iHi putant Deum Alcborttn,fu* re confitetur,rmulta fortiaargumenta que c in c non corruptadefderia onfirmare: aduerten- in Alcbordii ontraMachumet uarijsobij' cotradicit. ciuntur,et nonfo!uuntur:tumen tes,mbitueriejje, quodeuangelio qunnio bacc DI inten' cmnUfxconfiderantur Q^VOD ELEGANT1A quodpr&di& aminh nonprobat,Alcboran Dei t tioni fermt,unc<iquis potejifinflui. elici ut<t,cum legituitttm tjjedidamen. Cap. Vil. quii Uichumetquta debetquenquam moutrtid quodicit Alchoran Uti feribitur,&tim intelligat, il* ^yr Ec alibi,librum Alchoran nonpotuiffe,ncc lamdeopermittentenfert,ut feiatur ipfum i A omnibus ominibut, necditmonibtuorn' nonefjh,tic hrifto,necMoyfi,nec c h C alijspro e pont, ob ipfutadmirabilisdiaminhs le pbetiicomp(tr<tnium,cr multomitwfprtps diuinascenferidebet. rendum. Quandoenimcomparaturuitttr gantiam,<aquodide tHAchumet bahut fhientidaliorumprophetarum uitam or ad Bjloenimquodbocdonum debc p rit,quodcenfetur eraliosArabesfwguhre, fcientam ipfjm,Satint uideturnullum e m diuinum, r inaccefibileer hocargutob npotim jequi Machumet,qum Cbrifui, Let'tiMsAI blan quod etiamAlcboranmanifefie di(lamen,dulcedinem,ty pulcherrimum confitetur. choiani fr' tiUh CHRISTVM SE* diciem fermonit{tupendtm,rcunSU minQJPOD deidonum tamenprobilem,librum efje:non prferuntur. quentes,omnibut ptereaeu affirm<tnd,omnia in ipoconque cap. VIII.t. Timittit Alchoranchrijlufequentes ro ueraxelt, er fcriptafunt,VeiuerbaelJi,qui p ibilii, er fibi nequnqimitontuxm.Vni* fan ommbufjc cbrijlutft omnibutfan {Itptmtf
49 aipimifpnphtfa fuprapofitm. Aittnimpc fiflut Deutin Alcboran,Cap.A-. QmnitiprcChriHutpreper pbetarumalto fuperalium mefubUmito, f plietis 0P1M- eorum cum er qmbufdam Deo locutis chri" b..pr*(tnr conplcoraniquo jio Karitcfilioanimamnoftrampropn tttcfhtno't ftrentcs,uimat(fcuirtutempre ctterispre t tbuinms. Ecce, ait,pra cetera prxbnimws. si i igitur prophtes nobisi Deo mijjbs audire crfequi tenemur, pre citera utique i Cbriftum fequitenemur. HoccUrifiimeAl* iboran ex intention*ntendit,chriSiofcilicet < i potitaadhrtndum. Dicit enimalibi Afcfcat r rmXhrium dixijji: Timentes eum,meff D meus dominus eft, quamini-Demenim uefterq; procdaistramite. Et quemadoruntessefto j fMungit: Quomodouirialbiiuefiibminduti ipfum fecuti,alijsomnibus Deum per fupra pofitifunt.Etalibiferibitur,ut fupr aUegaui' Eiunjfliaau mu,s: Buangdiumejj lumen creonfirmition t er teltmenti,r catVgamen, redamuiamdm ( EcceChri timentibusscrlegiscomplementum. fium er eiuseuangtliumfequi, eftquitumen, Et er e ire per redamuum deumtimentium. ite rum r alibi Inmdiuinautrita nobisdata, rc Ram t uiampreficifeentihuoftendit.cuiusobferuatiojdutem obfcruantibus i generat,error Bccediuintuerit&tuti' quidemdetrimentum. 9 que S per hriSumin Euangelioejl ptefada. Alibi de eodem ait TandemCbrijioMit" i fie rie r filio mlffb cuinsfequaccs penitusobe' ip/i dientes cordaconftantk er humiliaatquefic nos n dedimut, on dliagejfrunt, Euangelium t obaliudnifiut per ipfumDei dilefiionemdt' quegratiam ajjiquerentur.fednon,ut dignum c trat, obferuauerunt, Ucet lureseorum t er fint p i meritum increduli, eorumtamencredentibwt c tribuimm.Uerum alibi: debitum maximum er ( Omnesboni Deo fermant, ut ChriftufUfut Mri*filiusperfuafit,interrogans 1 uirosdbi indutosueftibiKquismibifubueniat parte i ex c Nos. deimefequendofrefponderuntilli: Qff' dam autetnpliorumlfrael crediderunt,quos t, i tettris incredulismanentibuslongfuperilex l losextotlimut.Umfatii ojiendimus AlchO' t ran, Chriftumpotiut qum Machumet ,er e euangeliumpotM qumAUboranfeqmcpor Omnttliomi s rf glonR t omnia tere.Hune defeendentesnquiramut,an i OuJum DeS feribuntur tendantadgh' que in Alchoran ctciri. j5 r c riamdeii Omnesenitnhominesreatosejfead Deum AlchoranatteatuK glcrificdndum Videturautquiplures deos ponit, uelleDeo fuamclaritatemer gloriamcbffcarc.Ueopo nereVeofocios participes,filios,aliasdeos, eflglore magniDei detrahere er confonde* re atquediuidere e uniuerfum, tcunda infebif pute er i conffiont mdo contre, litAU or
te
thcuntckut, [ecundm inttMuw qum Arabes libre attribumt. ALCHORAN Q.VOD mnkdicat Cbriftinnosncredulos. i Cap. jx. auilor Itbri Alchoran,folumiee* >->Vfflt rum dames, cur Cbriflitf pluraUtatem Dei nos, quiChriSumfilium credimt incre* dulosdki NonnepoSquamAlchoranphi' ries negauit eumfilium d fumpftfje,e in xxxij. f cap.ficrefoluitdicens: euinequaquamfiUS D [ f feuparticipentumpt aliumdeum.tuncenim u quifque fuis fa&urvsenitns,in aliumhf cum i < furgeret. Dicit aliumdeum in quo dclart, ChriAin VU fillu., non . Cbrijtianos nonefiencredulos,fi i dicunt hri' f C 1 liusDcut. alium Deum. lnquait' jlumdeiftlimnnonejji deinon detrabitfocietasput tumenimglore t ticipatio filiatio Alchoranfecundum er nos i deDeotlire, nonintendit U* citinihilperji' Mit t itionisdeeffeottjl. Sedinquantum dicunt p aliumdeum, er Miuel tHis c gloriamittamfoli creatoridebitamtribuunt: tuncdetrahuntp Deo creatorefiittmgloriitm, ettlteri diuidunt, necmanetdeuscretttor,deusquttndo nonht* bet omnem glorum, er maiorin gloriaejji nulknttionehocdicipotcft.impli' pofjet.]deo eutenimcotndiftionem,pluresejjdeos:qui i nutium Deum,cum efli dofequitur quifque t'0 e reat fummtgloria, que foli Bco cottuenit. uos Alcboranbmc fententia(ecundum con. 0 fentit er aitomnes propbetmin bocconcof dite: necin hoc ChriSUnieylUdiei ontntc iicunt. Et Alchoranicit, Kttcbumetmijjtit t d td Arabes s idololatra, ut eo ad cultumuniut Dei treatoris ducat. si igitur Mitchumete ttntu. rniffut Adhunefnem adidoloUtnufutt e nationu,cur ChriSiani erfecutionem p ptiuntur, quinecfuntArabes necpluresdeosCO' hnl'.fntetjatk Alchoran ,fecundum etiaminteUeum t ip/i quem Arabesribuunt nonne. garequinDeusbabeatfitiumfcufilics dumnon modo fit aliua Dcik, autalij ij. Chrii*t nienim erludinon funt nprhenfibilesin & r o quod inorationead Deumcreatorem f n origintmomnium, ominentipfum patremi boctaminueteri tefiamett cr quemadmodum 1 to qumin EumgelioUgitur, liber Alchoran t nonintenditnegare,nifi quod abfurdunt fibi tdttvr ,homines fedeifilios appeUare,Sic DtofilMIM qua enimait capite XII. Vsludei atqueCbri' jn-ibuerc,ah&t' modo X < tftis prout nos dum dieu fikni,fi dei fiiijrim diUlii dicitii curuobk culpds atquepiccatagrai' Al. tibits panas & malum ingerit Cerfeuossni' ? d bilttiud qumhomine$eis,i eoueniemeromnium ttit cedkcj;maxim*datorc,adquem rciUWiCreati, Vidsturtxbec ipfum arguer*
fs
Cfciftam
eflk
RUHmeifnc (U AL<oran>
prtfumptiontm r modm ctni, fufifi* Sedubtnon Kdtiodicattonfubjhtntitlitatem htenditur, nonnegtt:r quia intejUmtnto mhriac Ettangctiomtfqum legiturChriftit, tut tlumquemcunque fihumdei tppdf fie dtm ri,quoifit Mut ptre creaton:necpro litiontm Alchorun CbriftU rtfeUitquifquim non nontm,fcilicetdeum paffi futurefitium, ncqueabuxort,atmnonhabeat,nequeffw creaturam metetnobilifiiuuM infilium.Non tnmejjpoteficreatura eiufdannaturtatm trtttorejicutneceffirioilinsexiiHt. tfaflit f E cwnin temporeficret ttttreieutfitiumjitique tiUsafJumptio,filimcrtituri effet. Concluait hobere igitur AlchorM,impofiibile deum effe Chri' conclufioncm tempcnlemfilwm,qit4m fiimi ntquicjum impugndnt.iiega autem J Alcboran, Cbrijium fitium Dei,ticttipfum au exdtetfuprttomnempropbeUm-lntcrrogo temte fubiitum libre Alcboran cur negatur p HefiiMfiliiniei,<tmintutngelio er tetp-Chri Hm deijiliutiFor frob/tto,pepitttlegttwr tedicistxAkbortm, Cbrijiumccrimieo ad ritionempofuum,quod deum fe neminautrit, buiitt tontrariunt hocconjlanUr negdfje.ide inEiungelio reperiri, nequtqumadmitt. Iiotamddniiriimur,<fUiindo Cbrijlia cordm Dtumnomi' icodt hoc t'nritfpjtitt fit quodfe f prtefenstnt bUbumet tiaHerit,zr quomoio inuifibilem(ut ipftmet otetur)nunf gui deum ignorabat quim uiiit,qu4mplan irridemus. rie dtut vxriutm,& Cbriftofalfum impofuiti dutftuctkutem,tuncprimofciuit,poftquim Chriftusfe excufduit nonnefecundumAIthorun Ckrijiuteji in came ortaliuium, in m tjuodltxoitmanoqw irriguotr ait ipfum d ttenturum denuoin buncmundumjemum no riturum,vfurreclurnm,r iudicio fturo in ratiouemoperumfuorum redditurumfquomo do bte concordnt,bc effefifla, qut in fit ro iudicio fecundumhboranfttriexpw A turt NonneicitAlcbor(m,nuum bod uiuum minemdeum icctden,r cumeocoUocjui pof feinccequodbuicdido Akboran non tjlfidesndbmdit. r ut bocex textu Akhonm Utrum deaturjtdutrte fiein textu diciex c* pi.i+.fiftitio deodicentt:O lefu Mtritcfili, tu perfuades homimbitfjtt deilocotematriq; tuamdeosbtbeint & uenerentur.Ke/poniit deus,ut pneteruerum dicam. If/K.-Noli't quid omniumfecreU r fi protuU,tuno{i,quiitu cordiumnefeens, a coriisttreanumpent* m tui. tra,ego uer neyu4i)U*m Tufcb iuqut uilbominibui midttutua dixijje: eilicet, niii f quodte deum tyfuuminnocent &<tio meum rcnttquorumquiduitibipkcuit,cjlis affiti. t
Vunc'ûttmtu.quiesteftit omnhm.poflqui. abOiis te mefublimti,torum td togmtorex lun[unt;fi fM.quibutfi mdumfcccritfgcns es condomueris,tu incomprthenfibilit &fu piem.Dicit demi uninjtot iiet,quo Cm n km ditisueritatperficiet.eis ttenim ueniam, uo~ q ttimmefecM)unt,quod ipfisprie cxttrii (m crum eft maximum, r ptradifumaqutrum e flux dutcifiimdm,ubi perfeuerent,tribuam. d(iu,calo cr terne Egomncjueomnipotent eorum continetim O-uwuerfis-qUf cdpacitM n pero.Etcctextum,qui ibilfteit contri d\ui- Chriftus fe Scd namCbriftifiliation. >iuod kriftutnuiu lmjpitriigi, C riant qxtk. deiuent' uit* qumptrjtf'ritlermatrtmloco i uri,ncc id Euangelium habit, necCbrijiani enimuenitiefusjiifiut daretglo credunt-Kon rittmdeopttrifuo,cr futm ncqitatjum q\x<t> fiuit. CLARE OQ.VOD jitnditur,CbrijiumejjeDtifi' hum. Cap. x. deutfwfjit, uti* EiIcOTtArabs:SiCbriStm tu bomo cum quecum\uii dicercnt,qut fis facuteipfumdeum,tionexcufaffet fe,dcg i doinlege deosdici, ai quosfermadtiftftu* eunt fu,fed chat refondijfit.Dicimv.l clare rtffondtjfe,tiebnt enim.SiiUosdixit ros, d t ttiquosfermodeiftcliueji, er non potejifolt m\criptttr,quempiterftnftificauitcr mifit inmundum. dicitit,quiabUfcbenux, t uos qui* dixi,filiufdeifmtt, si nonftcio oprapxtrltt autemftcio, r \ i meitnolitecreieremibi.Si wM nonuvltk cred<re,operibM crditentco SermonStd < capacrj dq gnofcatis,&crritttii,qukinmt ejlpttcr,r appcJLiu. clarelocututefi:fcili egoin pdtrt.Ecrt qu.im tet,non effe bUfbbmiamjt feSUum dixit,f dei f cr idejctacite deum fit. conjijji Namfi fet monum capteesdij dicuntur,noeu dubii, dei quin Kquem paterut ptttr <tbtternoftn&ifi' t cdiiittZ?in temportn mundum nonbU i mifit, f]>hem<it,fife deifitiumdppeliat.Pater enim, ut ptter, n6gnrt ec fanftificdtnififiliumn i quidUtemftnftificdtuttfi pitre ante mundunt,r deindt in mundum miffut Mique coeternua patri tjl. Quoddtttemboctognofci i i pojiit,quantumddcredulitittemfufficit,operi oflendunt,cju*mlusbominum ipfumff ante i< citjtdquod humant ndturteilldafcribi non r pofjunt,dtcredturic,fedcretitori.JAifiigitur eux patercreator effetin Cbrifio,quomodo t Ejfenlid operaChriliMJjtdlJetf igitur putris, t ertt. Etfideus Clirilh Dd queoperatitrotnnidjn Chrijio ein Chrido,erit Cbrijlui 8ifw. pater effentuliter % ehufilita,quid eiufdeffentie. ritigiturChri p4 fti,qittfiliutinpatre,cumextra effentum trisfiliuttjji non pojtit, saut p morit*ttm rotcn
!3 s4. mittentkuiieomitteutetit, fuient mteri hum \tgifcrumtcmtiii^mttgilierij ptritidm, & totemin mijjb uiieo miffum: edocebit.Ue l utiquetnittsejl er teftttmcntumo'Ettctngclium crieinmiffo,cr mijjsinmittenteobequalitat. cecosrmutos curabit.morpbeaticcs createre profosmundabit;mortuos Hequoin/rilattut. cooprait' teuiuificiibilicuie S i i Q^VO D CHRISTVS cunfla credentibusn deu nominal eum, ed Dei wiracuta d cenfentur. tefamtntum uetus f confit' lium. Cap. XI. uenifjipattff mabit.feq;cumdimnuttirtute Christian* densjnquicf.Timentes Eeum,mefequaminU Vhuc attente confiderafidem efli,p(ttrem onmipottntmejfeDeumtrtd Beusenimmeiueflri^j ominm eft,qutm(lo d Deumnomintre rantes,re(lo torem,er Ckriftum, Hum procdanttramite.Utrumalibi ad Mariafilim,DeittUttcimJiimq; ffi* fumapurent- Aitcnim in Euangelio Ik- fic:Ufm calitut miffumexi' g ds:EJlpatermetu,qui lorifiait me,quent ritiu,ey uerbumMaritc er M uosdicitit,quiaDetuueftertjl.lOebeneintel- Sit.Ecct\efum,ecce fiaitfeu Cbriflum mariaclitus mijjm,hoce& deo ligit chriflumnonfe Deumnominaff, quiafe uerbum patremfuumnominafjit. flenditautemfeft cocli o miffunr.quare eiufdem nature, cuitudeut iUtimfcmper putremno mittens.aonenimdici potejl,quoddiuinum CmrCMOtM* Cur CtiriftiutiffiliumDei,qando renonDetim, l ludei Deumdixerunt. vnde uerbum,cum dei uerbum,fit liudqudeus fit minauit,quem a frdDuBlium Deusemm, rfuum uerbum, Verbal D4 e Deifitiumfcnominctuit,t?nondeum:cumno fimplicifiimus. appcllet. itm ( minatio patris chrifti.Eli nonfunt duo Dei,pt nominatio dijfd idemDcwsfmplicifitmiu* quoft Dcus. i nonDetu Sicigiturpatet:Deum mittentem, crfuuerpuriyr igiturCbrijlmfilkK'Dei naturediuine fe I a bummij]um,efj eiufdem pater. er ejluerutfitiut deipttrif,idtcreon 1 mittensDeusnon feipfum mittat,nec<lfubjittntUlis atri:licetnonaliusDeus,quint cum p m t pater.vnde ebriftmnon tft Dem pater cre- Uumdeummittat,nontrit ittensmijjus,nce 6 mittens,cr aliusmijjt. ansonmia,fedellDeipatrisucrifimutfiliui, tiiutdem,deuf t PACILIS OSTENSIO, tiufdemnatur<ecumpatre,per quemDeutp* t ter creatomnia. Dei Dei Chrijlutigtttirnonejlnili efi Cbriftum,qui uerbum pi0" tris, effeeiut filium, tffentieer i filial unigenitut, hinceiufdem t Cap. XIII. nittura; cumdeo patrr.cum hocfit de naturafi i effentiernd iTibucfic. CcrtumesexAlcbor<m,uerbt> Iijp4tris,utfit<umeoeiufdem > VttbnoDrf t er t eft turte,utifiliufhominis eiufdem effenti "neiomniae/J creatn.uerbumigiturDei, incrcaC, pa Ipfnmucion t fciUcet u increatum b naturechiot e(l pater em,eiufdem eft,quoniam ipfum per omnia rea~ woani* c mane naturt:[edej[enti<tbuman<i ejlid tafitnt.Eftigitur uerbum, non sternum, cmti. m < idem NoneSigituruerbumfenfibile,fed quim I cunthomine,uttamenflntiddiuintteft t plia t inteUeutle uer uerbum, per p maximum diuiniw inteUeftuale. cumdeo,obfimplicitatem t nature quodinteBeas omniao peratur, intUedualis [ tisAdtfilhwbomims fit eiufdem licet nam humant cumptre, nontamenidemhomo, tjl conceptus. nifi intelleilm h intueaturin ( deie&idem cum deut pa conceptum fed alias Mituautem fuum,queminteUedualiter gne*filiusDei euan rtt,nonfacitquicquam t nonalius.Hxc cldrijimeftcrum intelieualiter.sicut t idem Dcus tre,r Alchoranapprobatinge adificator domus uerbum conceptum in t cjinpwie. feu gelium g reuelat,quod u autem p uer nere,cr ci inftecienon cotitradicit, t ex /f- intuetur,per uem difient.Dicitur q bum.ttdm uerbum peut extrinfectim fenpbile, quentibiuoflenditur. CHRISTI EX LAVDES generaturi uerbointrinfecointeHe8uali:fic alcboran,cr oenfiodiuinitutis conetptus generaturabinteliedu,t? dicitur eiuf. Cap. XI. . 1 eiusuerbum.JnteHeHualis igiturnatura,ont-' I nia per uerbum format, er per uerbum fuum SCribiturenimin Alcboran,Kariie irgink reformtAdificatorenim uerbum u uerba: t format . filium JefumCbriflumelJ,perhtec per o MarUtomnikamulieribusy uirisfblendi domum:crfiruit,peridemuerbum t reformt. Vnbnm US nun Deusficper uerbum Hoc 9uodnapim. iocundiortibifummi /crmrff.cr reformt. dior,mundior,atque enim tljgttudiumeitmuerbodei,cuinomenelllefiu uerbumuoeaturetiamptpientia,omnia t 9L16 in Et gentium hoc deutperfapientiamfacit. dicit Alchoran: Cbrim,quief facis omnium cum in' Cbrijim iiuinis uirtutibutadueniens feculo atquefuture,fapiem uir,optimtu tb uniutrjtatiscreatoremttitur.\\U rejpondit: quit,En ajjmcumfapientUuefrM difftnftO' O Dem,cumuirumnontetigi,filium quomo- nesdifeuffurtts, ftquendo,timetedeimi. meq; ocetw Hominat uer. angeli.Deonihil igitur Alchoran, d quodprita dobabebo?lnquiunt i rit impofiibikyonmia d u utuultoperanti-ipfefi' bumaiebat,nunc iuisant irtutem erfapitiw liumtumeum diuinauirtutt uenitntemji' tkm.Sic uerbum ratio dicitur. Omni*enim
c /
l6 Rut, h iMnifltetft'gmmns nee gtnit'ittchihtt im*alonefilUfuut.Uibilmmejl,euttuU' aliamdeitttemfibi qualem:fei * pattr gnrt gttimi ratio non pneefitt. Sic ucrbumfemo si vnde confiderare te citur, ars, feu magterim,per quod Deus filium eiufdem effentuc. litetidem Dati er deitu, ci et omnia facit. Euangeliumuero lUui nominat cportet,quod fit ut f ft Iterbumfme quofiilum ejl nihil, cr idemuer Dent implicipintM penitutincorporewer dt** bu bumnommit Dei unigemtum,perqutm fecit ip,compafttw,,Umen in Vflgnv" Du. rfeeuh. Seicwr potiiu Alcboran nominat tem,nuUamuides O gentrutionemcum rtfcicu Ut )t)tt).t~ ipfam.NamDeumpatremno iterbum,quinifiltum iChir per qitemvmmafa in Deum,uides nSaiiKnfcj. A [untifortafiis ex co.guw cumuellet omnem minartjneteriteflttmento,pftilt(rio,ejr ai. EH4ffa u m gelio dureItgitundeitatem autan,nolegitur, modumptunlitatdeorumeliminare ruii-' tut h ilololatns,neluit oecafonemdare errait' patrem uoeari. Siigitur Deo cenuenitquoi i di p<tttrnominttur,i2-inboc non imponiturti diiUiiquicdp.renonpoterantfiUationemintunc in uHum mendacium; cumuerumft ipfum tei teUeSualtm,aliter qim fenfbiiimundoui' Deumeffe D ietur.MeUeUuiU uero foccundiuti propinde patrem,noninconuenit eo quod aceeiit. Kequeapta iemfilms nommetr,cum non inteUigipater qtut uerbumquimfiUus f I loi turpater inefilio. 'EtUmazoraiUiJictt ad f loeutioejifDeumhaberefilium.nitmcDeut i f fit pater omnipotens, omnium creator,qui cm- txchfionempluriumdeorumpofitit it, cum k ne id ejlquodhabet, eunibil ftbi deefjipopit: adboctoiur, btr principalitertmdereaiif ne nonejl apta locutio,ipfumhabere filium, quia tur ptr eimleqiufis er ad hunefinan per idem il uidetur,ac fi diceretur,Veumpatrem tff tes impr<ebenlibilu iudicetur-Mmtn etumfe 6 azonttoent e Euangeticam fiUum:cumhabereinipfoptej}"e.Propter hoc cundumueriMitn fi1' uidclicttme tai tamennonintendebat Euangetiocontradicere, ripBteji,deum genuifje,ntegenc in (inno Zj- ne nectefiimonioloann Zttcharitt, queittdppro rttum tfje.generiiiocm'm diuiniicum in fit chuixf b4 bac,ry ait effeconfirmatoremuerbi, quiin Ef tranjuit in pruttrUum, CtttMHM~ <ekrnitate,nunquiim g Ma dicuturgerMuf, generatut:fed deus nuitff, rectf* uel uangelio confirmat Chrijium effe filium Dei utdem Ugtaiaum, m i pater<ttermit,gentrAt filium <ttermim% deum migenitum. Vnde cum illumquemChrifiuni D tndemdritattdeum,e<tdem tttrnitate sttrnli. nominant Cbrit7um,noniinet u m'rbum, ey m in lESVS M Ci.VOD iliari<efilium:tantum hoci CbriSUnUui" CL.V1A detur difereptre. il f/i AVj?i*i5 Ceiucroi//l'ttf. EX OBJECTIO AtCHOCap. X V. Alchordndicit If/atlJ ran, cr tiui foltitio I C Cap. XII II.I. " T>hiudito,eoquod Mariffiitum tAefiamfeu hriu,omnU aliquis;Konnefic legitur in A Ubo que prophtefatentur de Cbrijio,ipfefitc DUeret 1 raniVars plurima mentiendo dixit, DeS tur.DicitauiMicheM propbetu:EtfwBttfc' le filiuvt:quomodobtec non contradiet ItemzflMct,paruulaesinmiltbutludti.exte babere El Euangelio/Dico Alchoranfedeclarare. Addit ntibiegrtditiur,tiuifit<tcmin<itorm cr ifrael. rn t tnim-.Capit ne deusfiltMplia dilignetquid iu tgrrfjweiusabimtioj diebuseternitatk. Hic ieatts immemorei! Anuefhri dii ntitmem propbeUdegnertiotie tUjulaquitUr CT t Dmmhonhl di, dupheem ponilgenercttionem.utittm ber~mmmhtt~i firmombbetisfHbrumquidem uellrum,fiue' tempord-141e&i~eda. punt> moUo Ya Deum non Iem Bethlecm,iUtim in Abinitiom* plcx Ecnm~ teternttm. raceselhisjntnedium'ifftrte.Ecce cia. 5 il propbeMum baberefilittihhumtno modo,Zuangelwnon 1 tji,deuta,Mefii(tmf(iluitorem in mundum anmilJitrum.Cenumefl:, MepUm tradietUctmDeM jpiritm,qui carnem o" fit t te mundi conftitutiottem M ojja non babet. Sed quod C HR.I S T V S fit ejji, Cbrijltudeje in unigenitut Deifilitajibmm Euangeliorumin loquens Eiiangr oMeftaturad patrem,ii" d me cens:Cittrifica pater cluritite,quam fedmdiumprofimpoterimiu.r uertets repericmurîhucdiceres: Nonne azort antepe* bui ante mundiconflitutionemEcce dicit, nultima fie babet? Conjlanterdie Mis,Deum Clarifie*me deusHtfiUmmif* pater. Vndtfi unum efp, neeeffarium omnibus er iiicorpo- furuserat,iSum antemundi conjtitutionem qui MefSits, ut ont' reum,qui necgenuitjicc eft generahujieeha- cUrificatus fuitMiqueOle qui (y R itfii aniumfupremws mttximux faluatorexpelitbet quenquimfimilem. eftondemut, ZPram inteUigi ebere d taliter, quod per ipfam batur,deifilim,fitaUiuptreipfummiffir intendit dare Deo gjorwm, or non detrabere ro. Deusigitur erat, eiufdem feilictt nature laudem.Vndecum ineorpo cum patre ante omnemcreaturam. Si enim iCHRISTO tunefuir, quandononnilinatundiuintt fuit, yeut Deuter deitMfint idem,fi Deas dequo tttiusnaturefit,rideodewsfhit. Hinc loquttur azort deitit inteBigitur,non contrautique (ktitEuaigelio. DeitMenim (um fit tffentU hfiiM propheta dicebaf.Deus uenict, & ipfc (tluAit
T wr
i-r si ctteorum, operitmejl,p.itificertmtinipfoejj ttnievt fatiubit nos, luneaperienturocuti tr Mrtt futdorumputunt. Et feqritur pote/totem ejlindeopatre, quieummifitqute ibi de femiU& uia refiu, que \tnt~inuo- ntuthttnc patefaftam Alcbortnrudibusmecabitur:EuungsliumficuppdUns, Alcbo* UmdecUrarct, uti enumtratinfumnutcwrotiotifi morborum hommes,erretan. tttt BarucbropbeU ipfumMfiant incurabilium p uidit per deum,& deifapientUmmnturum er cm fufcitttiontmmortwrum:etiam addeus, uoq hominibus mjh conutrfttturum.Sic cieteri.Hecdif' modoftftit deluto auibtttinfuffvtndo twttU' tdnttnbuit.quafidiceret,mhildefj]e iqute ficileliocuerumuidtrL Nrfm Mf/?ww e rumin hutte mundttm,anteeiustutimttittm deoctfcribimiK.Sic i in dorinis Hldchitmet fuis ExUbraJe infantu ex er lu- ajjerit,CHRISTVMoc terrain nomme J aideront, ` rt* Chtifli, aa crediderunt: eutcr hodieuenturum iaei p cre- pttrisfri, laphetfitiumNoeexcitajJiût M,ma a4.,Q lu., du Nonpotejldici, dunt. quoddumNltfikmui- firretgejlapatris fui Noein arcba. Per qu de derunt,criUumutnttnrum prienuncuuerunt, utrbt etiampatet, ipfum C HRI S T V M uir' filiumdei,quempatremeiut ajjruit: er ad creaturam tri diqutm uiderint, fei diuinam mentecon/bexerint,quitn quemfinanbccftdafit pateftio, Alchoran fit tutemzrpotentUm inbominem in uenturam cr in mundo mini- condudereuidemr,fcilicetMfidemhaberent, fe cum fvjlmunmexpeSurunt. Et peutcrediderunt Nam nultut nunciut quitjlpurm bomo, fil ornai <C3 necejfet ipfi credi, cum f -txpeflarunt itafaliumejl. er noneji 4- fit ttlis quod I deAM<< lius lia Me/?i< natut y imqueatau nttionalitrcatiiri^nantunKunq; utraci deus crexre i dentes de feu prophtieuiderunt fed iam ipfe ueraciorem pofiit minetksfttutio <m dare t internittte funt, contemplttti in iUiquiitaUmfidem dcbeat,qttodipfunt quem qu mente dw tei apparut!Ne que opusejladpr<efens, fequatur.None autemapudquemcitn^ tempore de c ut tmUttt Msfiitdieamm: umI E S V S fit bium,deum efjiutrtcem,creiutfilmmcumft minusUtucint iUe S CHRISTVS, dequoomnesfcriptU' tiufdemnatura, nequaqtm rt t ipfum rtelocu(te{unt,et<tttelltmtur effe,quem- quimdeuMcrtatcrem.PjteficitigiturlESVS, r cumomtnuir rfeCHRISTO/oadmodum ad /(CHRiSTVHer legatum Euangelium i tuterpoteflxtc eiitft!utcmhominum,ai quitur.neeAtchonnmimurfeCHRISTO f t S. intendit ffirmtre,quintEuangelium pro- quosmiffmfint-.qu.U'ESVldc4iiecit,ut in cr a ait Alchoran:Timentes eum, mefequamini. d c ait, fummum nati' dei pbete. Chn Vndeum ipfum p~ ur~m Mum Chri~t~ . euuirtutedeiacquod euitt*uir Deusenimmetautflerq;Bominuttjl- Fitio ciumueniffe fe umdTcMrf t fera, tu tutefeupoteftttte ueniffe itefecerit maximt tnim regtsunigenitocrhtrede uniuerfarum p e de Cbrijiiaffirmt. modolegatut ji capttx ddrtgnummifjo, r pttefaftoquodipfeftfi' e quo Dei m p potejlittis 1ipfum ittentis,f non ejl fie liui cr legatut atrisfui fciuntcunHiipfunt pl legatum, uo pater nullumpo> effefummum q mor f ejl fummm,quo effenequeat quomodo f quodfy cum uniipfi fit pari P' creatura,quo purior cr nobiliorper tuit muioremmittere Heumcrai nonpofiitf quomoda D diUftifiimus ngifpittrisfuifiliM,cuitt poteritcrea genttws, re rcqunnonefifimpUcUermaxintiyitu quod omniuirtuteor poteftateuenit,creifit petit' cot' m lUefiliut maiorper Deumfierinequeat,rticemmu^ tuscrcdendumrobedicndumdicertt: Timentesrtgempif num ni plenitudo iuinepotetttUi uenitnteruti<jj d obediendo trem meum, meeidem feqmuini. Rex enim ipfe meutuejiirqueDominmeft. C Q^VIA Q^VOD CHRISTVS, M<t vnde ilii, qui Machumeth ipfametlier* uerbum rlegattKfitmmiDei, ba in Alchoran fepe repetijjeaiunt,fcilicet efiDeifiliusdemi' er XVI. hrijlumdixifje deumfuum nu'orum Cap. num,<idojlendmdum CbriSumnonfeconfh' maria bw fumdeum fifli, cumdicatdeumfuum domi' Chti(tu$Dc$ igitur, quodin uirgine pacremeut tmantm Erbum maleinterpretantur. Approbt 4 tlominum recepitnaturam nonfit uerbum num,Alcboran fuuuitteccd ni ejje nifiomnipotens potentisdeipatris,cuius re enimlcfum Cbriftum cr Euangelium omni e in d, iiicapaxejl omnis crettwrn.Ke(te igitur ait tffeuerum, r negarechriftumefjifilium A Alchoran, Ulifapientiam eromne magi/lc implicatcontradidionem. Sedoptimeotuw* c Cliriflos ri afcribens.etin optime Dei rium boc patremfumO' d ait,quodaffif nit cbriflofiliodei,nominare ' mat m CHR. I S TVMpatefciffe undo,fe ttnum:quitndof4tebatur,fefilium!rleg<itunt m adiplttit bonorem etgloritmaugendttm utfciUcetpfelt' cumdiuinapotejlatemnjfe, i d tdutnifji er neqU(tqu<m fwtm gatwtDeicumomnia dit in manu potejlatis id hommes deopetere eius,omne poffetquod qutrere ut hwngeliunt enim fojjnt: mirttcuU jk* CHRISTVS S mttefimur.
C i qH
go i9 ttatur<e AL TESTIMOHIA raUl&uipbitif effet, diuinntn qu* Q^VOD tonueniunt. Eumtamentubtre ttirttttemty eborancontinent Cbrijim Dti foinfide vidai pofitiumtffi. poteflattm diuindm,qu* toit, ttujkntibut operibmiifa miraculofis, Cap. XVil anteeumficit, Quidfibi uult Alcbomn, qmcntmohottiitium DUeretiHqms: non C negare potuit. ubiftictur,q:tod H RI S T O Morr, ALCHORAN filio jbiritut diuinusauxiliumat$ te&imo-' Qi.VOMODO Cttiftod- niumextitit! Spiritum diuinumtejlimonium inttUigidebetC H R 1 STVM tum arpiriru loannctZithurU ttHR1STO, efjiffiritum er <tni' diuinotcA- dtdiffeC mamDei. monift,quad i tt&tttsr.tttin tudngelioeribitur, Aittnim: f filfiUlttdci. C<<p. xvin.t. quafi Quiauidijbirilumdtfccndentem colum S bamdecozio er manenttm fuper le VU: Curfatetur AlcborttnC H R 1* Diceres, V M ST fyiritumD r tlibt quod ( regonefcitmeum ,fedquimifitmebapti' Chriltuj M in aqua,ipftmibidtxit:fuper uemVde- Deuspfi animant propricontulit. Di* n fpin. do Zare fuam q i ris friritm defcendtntem manentem a e er fuper cimm,Alchorannimant r fpiritumfepepro tu&a.1Jq j! an~i Dei. tum,hiceSqui baptizrtinfbiritufanflo er eodemcapere:ernosinteUigimuspt:riIla,uitgo utdi,w tejhmoniumerbibui,quiabieejl tam itlaminteUedualem quefapientia eji. p Spiritta igirur ditnmin columba Contiditenimei Titus pim er mifericordm fUiWidei. J d fbeciefuperCHRISTVM Mordant ef' aninumfudmjncettmtam -,non<ippnpriet, J ceniens deditieftimonium quoder Ioift jepraprii.ira ipfeC H R I S TVSait mB< r perhibuit, CHRlSTV lieflifitiim dei. mngelio: Sicutpaterhabituitam fcmetipfo, in r Ddit tiam omnibus e in ftmetipfo. Ecce Apojtolvs ebiritut, itaieiitfliottitiini haberein Mj Deuspateranimam uitamfuant t mortem in quomodo feu CT fanttit tcftimonium,ufq;td d'j< clujht,quoniam IES VSrit CHRISTVS ptopridditC HR1 S TO Hfpitir attimt' fuo, filiusd.QgalcatttemauxiliumdedtritCbri' lkjiiMMti>ntdi)n4emprcprid<ihfilio> * J de ftoinuirgine maria concept frirituftnHtin femetipfo uMjicut ptter uiuit ,quo m mturtde i' &o,(Tinomnibusqui jpiritumfanftum rece- uiUmtecipit.Vna tjl igitur tiitatis C peruntproarrapromifiionum H RI S T I, pilrU,& titoftij CHRIST!: quod Aleho i i er quomodo fuggefiit fidehbtuut m(ffi- ranperunam utriufq;animam exprefiit. Et eorum, *CHKISTVS S guidmpitre cfl uitaomipotens itaut quem gtrent i ueritatem g s toctitmfuit quoniameftfbiritin ucritatis, uoltierituiuifictr.itdcr ditfilio,utittiiuetlt d i attente atq-fano-~ uotuerituiuificet, idciiduitalpiritmdei er fciunt, flirt Euangelium i I motunt.omnisenim rumfcriptaliuduerunt.Hoemeoarbttratuno' diciiur,propteruitalem Alckorm cxtoB.it[ovine7.A- motus foinnisBa" i tandu,quomodo icdufaocculta,friritus dicitw, etiam $ Spiriftft prifaelamex ( iUum omnino cui credendum: uentut.In uita tram,mfi uitalisvdeUQMAlcooni te' tbaritt,tanquim dicituirumbonum,uirginimpcrfcueran'lijUmta eftuita iiiuu.Qyarefi motus finooio quem efibt,non i dei tera,magnf4m4; propbetam,uerbum confix eutfomnolentia figuramortis ita uigilait' ejl mantem,r [militer teliimomumfancli fy'ui- tiaobjpiritttalem momm figurt aitt. Refligi twaUtgtt. Hiecomniamifericors deiuinferi tur id Ahhorandicere potuit,jnmlCHRI' uoluit,utfit fapientesremiltatidueritatUtt' ST V S defe in Euangeliooquitur:Egofum l fiimonk .neCHRISTO detrahat rudi uita &~ refurredio feiliect morte. Etalibi: populobocpMm nonpublicat,cbcMfamfu^ Varbdqu<elocutmfum,j)>iritot vttitafunt. prd pofltam, C H R J S T VM filium Dei. SpiritutenimCHRIST I,eftft>irittu bonus, Sidm dixerit Deum etfi inuifibitem incorpo' qui ai bonamuitam zr immottalem qute rdem,c quem nemounquimapertafacie Daue8,mouet. Sedfbirittaduboli, ft e iidit, itaquodquifq;beneinteWgere poterit fyiritiumalus, uimouadmoxq CHRISTVM fenfibilibut temperpetuam. oew Uifibilem conditionem ui~ itlam INTELLIGI Usnonfi/Jefecundum Q^VOMODO er deum tamen fibilem corporalem, dtbet Alcboran CHRI TVM S tjji quiati^ uirumbonum,er optimum, c tnuit,fbiritulemdiuindmuerbil)einaturam idioomnium Gep/tium. incrdulesttingertnonpoff,iie iUU a facient tis c ignarii quibusoqui opmttbatt talil cap. XIX. bia fenfibiUbm, deintetteualibiu ibilfenn hocfignifiatt quoi Q Vitrent iqm ,quid Alcboran ait CHRISTVM uirum tienlibm,cautUKconltderabatnegatiuepritdicandum,C HRI S T VM MarU c filium non bontim optimum t^faciem omnium %tn-~ Alcbo dei, filmsMarie bomocorpo' tiumin bocijtHrotfr tffi filium cum fecutolDicimut, tan m
t* in qtto mnts gtntts, quieftunt& bcntUrm Utrginm Markmfuper ommi uiros r mulitrtttxaltare.cr bine:quiamatertfi Cbri cuntur, 1 CHn~ H a AD M A N V' pncniirem I (liplij dri.Certumeft Uttm,C RI S T V M D1GRESSIO ~nexatt~ extltatum.Eritigi Mttrimeiutmatrem iudionemdiuinemm rl/il11eXJ~ fupYn J melior I tur uir bonus cr optimut quotiiam Cap. XX. C I tjfe nequit. omnism'rguinfnscii< tom, \ VomoioAlcboran H RI S T VmiU I Ai-RiihcO. tffe quMtdiunonefl aie bonusquodmelicr * citruhctt4,(uiuiinterpretttionmalij in (m* effeflatum alijfriritum dei ttlijutr1* I dei, optimus pofjer nequit,nonefipmpliciter I 9 tJJi.ttcumfolwieu/sfttfimpUcittrbomK,imi bumiei,atij animant deAUtth* interpretatio I vptimu,acbonittt ipft certumcrit,uimm nesnonuarientuentatem.Qttalitcrcunq; 1 tnim f b qui ficejiborna,participando onitatemquod interprteur,fiucfiiftattu fucfpiritus pue ittum non ttiam efloptimwsjnter er deum pof- *nima,fiuetstrbnmci,ncceJJhri oiteft, ut d D (ttpatetinprxmtfiis.Nobistamenuidetur, r ftmediartquenquim.StdpctritiUe uirbo' > inurpntatio quodptuerbum Dei, nut,quodetiamipftbanitit. Vnit C HRI-- quodbic STVStSonut,bonitate crtatt: quenontfi fcilicetwtef!e(iutik,quoicenceptumappella' b 1 i ntturm qui w'r cum facnttfiimoEuangelioconccr' ipfa bonite fecuniumedm feuhomo.t?um I c hocbonitateincreati ,qu<e ddt,)itmtriwdccepttndti. utut fimplicioret t ttJeo fenfibili duetntur,per quodptttrem, 1 efiipfi bonit.ts,<umfit bonat, quodopti* exemple remet K 1 uidemut, quiatelierej}ir.equit. P.it!t,quonsodt> aerbum,&j)3Titmn aliquaUeri C!,ri:iii qiio & H boJobonus, idemC H R I S TV S,Mtc/l/l/ Ktt>,W' imt,prointtWtflu precedentium fequew jlepiuuu. tr itfbumatum t htbtns nauram,tllboW4 tiu r/t (cnfidtrand5,quomodo magifar ui ni' q bonitatecrtiU: er ut tftfilw Dei, patrisfui trafacit operatur.Vitrificaturticnimtoput Vittarlimt. J 1 1 us* rda t diuinam htbemmturum cjl optimal bocejl intettigenti*.CarentesinteUtclu,eamartem l bonutbonitateincretu. Que idecptima, noncapiunUApplicat autemcannamjhrtam, fit Crei adbdrerefacitapttmmaterimn r itf < quunecmelior,nec aliter tfli pott cum id uitreum du omne quodtjfe poteft. Quod autem (ujfi<ttmipfam,etefjiiituM proutuo~0)Bodo!td a fus omnium { 1E S v M fiteim ait omnium gentium, tam luerit.ineoflatu eh confiiermdum,quemodo g<atiuni f- intramattriam CIO, huimqukmfturifecuU, maximeCHR.I' operatur,rformat aui.Opttt e habet ST V Mextallil Nam bocexprimit,\U enimiRudjtmiliiudinem operisnaturg. i per [umeflhdequo r prophteDatai itbat: Spc Ars tnim ab extrinfecooptratur jAntura c tgrd enim infect ut quifq; fcitr uiiet. Ineo ciofutfvrma trfijthominutn,diffuf<t p intr benedixitedmt in igiturflatu confiderouo.unum t d tia m labijstuvs:proptetea t eslextritifc sternum. Vbieft reffiltndentU t e pukhrituiinis cumtiut, erefifenfibilewt u utntut ,feuaer, i mttnijiiaf<iciei Quidpulclnimfacieoitf quiexpiraturper artifctm.inintrinfecollius uiumuirtutum?Quid aliudC HRI S T VS cenfidefro H artifex inteieRum,quia aifintm fa u Diuid,nifidominas ir- ciendiitdfuitreum, peratur. lnteUigit propbetam o enint ficundum t tutum,r rex omntighri*, cUritati,crfT' id quo dfait. Hic intetteiluttion inteigtret de P D moptatUiQuart ipfeefifiUta ei, in quo ht* necfe,necidquodoperatur,mp fe gnera' hsi h paterfummam er complttcentiam: tftChri rct conceptum udfisquoiefficit.r hune cow f dicimus. inteUe8ualem,uerbum Sws.tmCMprgconfortilusfuis.Vndtdicit ceptum Loqui' Udchumetig icdrit! Verfiosin duturi tur eniminteUelfasfuam l & intentionem, conAite,er/or0M I E S VCHRI $Tl,refuT' ceptum e quemintrafeuidet, r [enfuiuifibilem Nambtc forma, ue cjl fa- fdcit.bcc uerbumgeneraturab intette(lu,fein gere in dieiudicij. q des omnium c -.peutferme ger.eraturi congtntiutn eft ptrfiiio perfiBa' ipfotxplicante rum. r, CHR1STVS igitur efl,perquem teptu ft exphcantt. crquit fermefmejiittt non explicatur,poteflfermoflatm appeila' perfilii iudicttnttir.rew formaejiitk,qu fi folumimmortaliuitteptae- Qgi igiturfi- ri bumaniconceptut er conciptus purifir a miles n ei erunt, intrantingauiiumdomini.Ob miterdicipotcjflatat inteUt&m.Ab inteU bocAlchoranalibi pluriesrepetit, querun- ieu igitur, c etut uerbo proceditinteV" h dam i facisindie htJicijnlbcfcere^r tlaras ledualis motws qui completoperationemc fi fieri,fcilicetptrfi(lonmty beatorum:quo' Vtique ifl*fw ejfe inteUeUualiterquifque r rundumnigrefeere, eiticetintrtdulormaer igituruitrifica^ f tonfficerepotejiMtfflatione toris, uideointccualtm fcilicetinteUeduirt htil Sti'ot malorum.Et ut pebreuiterdicam:CHRI' abieCccrin S STV Sefl omne quodinomnibus id fpiritumfevmo' genti- tiut tttrbum.C utriufque fcuiiiic, a. bus uerttiufte Uw tum,quiepibinon ipfaefflatio efjent,nunqum prxfentisr futurifeculi tamgttn.x K>quid. i dtttur. Hi'ncipfe eft omnium faciet decara, firmttm#apsintroducent,Ne$tameninkL
si
C +
OpmtfonS iylcUeuali rado.
Dcus fpirhas, quomodo ln^ iiiiglltll.
a UtiM,utrlum<M,crulriufylf'iritui,pro' pteretretcdtmti uitrifieatorciptUine$tio ne uiitntur.Conformiter omtesaperd* fiunt tionesintttteiuletjicet noncorporalifflatio t nc,[sd intcU(8u,mbo rmolu[eufoiriw eiut ptrftnpbili*infenfi' utriufy-.mfenpbilibm mtdior orgmofiue li mttcria medknte in^ firumentoptnpbiU. creatortueromniamt' A dianteuerbo,dwno mohtfeufrirituintffepro ttdmt. Sicutenimipftefttbfolutiuabomni tontnSione,iU abfolutt pnemedioextrinfe-' ut cocreatintetteUdUmtturam er cun&a m Huit. Sede/l conpdtrandum, uomodo em q D tertio Kegum iecimonono, inftruxit ElUm quodipfe non effetin fini fririt feuuento e fubuenentemontes,necincommotionc um fequente,necinignecommotionem fubfequett te,fedinpbilottwretemiisjgntmfifequentc. Dominum igitur in fubtilifibilotenmsaeris tjfejpfumfpiritumtjjemniffriritu quantum, cunqueenuifiimo t fubtiliormojlaidit. Hon ta MtmVeuifpiritmin pbilo tenui aliter qu4m$iritiulit(rpnelocioccpatione,pcu* inteh&minfermme,Hequefbiritusille q& alterimfririlui aut <tcci" Efi, efl alicuius dens,fi(Ht4ccidit[ubjltintU:[eiejlfpiritttf.
64
feumotmfubJliuiHis, omnemJMMum cwiti crant,in quoefiomnium fcunti*,puc ars: crmtcUtfiM,fcicntUcrartispater: prout infri debocfuolocoUtimdicetur.Sub. jlttntiam igiturfbiritumeffr, Deo~!)Btho<' r.em quiftiritm cfi,p<uet.'El pbilofo* quidem euapo* pbiuattendcns,quomodogranumpoji rationemfpiritm,in ui, naturaperditfoccun q iitattm tfeminatumjrudum nequitproducc* re: dicebat,fubantiam H jpiritumejjh. ecpc diapnt,utrudiores Alcboranfubditi,ele~ utnt menttm aiffiritualia, conpdtnndofpU ritumimitariDeumperomnem fubantiam, Quodque fubjlantiiiia qu folo inttttefl conjpici ofjtmt,utique acdmtaUbutftnfibiti p busput longeprtftrendt. Qnum xccidentit onfit efji,(edadtjp. Acquodinfcbolisil* comparant uinifftudere debemm,nequîum indiuiniier inteUcfluibuis tes gtnsrttionem generationifenfcbilinecg!!udidtiitaitiitte,ai uit<e quamafcirtmM&iiudijs mv.ndmr.tu.vtnr intdUHnd\nxeedtntfen/l' e proportionaUter bilu. Vt pc de Alcboranrecdantai Chri&i, tutitm, Euangelium intetteftuult,a-' mtmm.
BAN,
OMINI Cardinalis,
CRIBRATIONISALCHO/ DE NICOLAI CVSA LiberSecundus.
Trimtatian conmdicar Alc&onik
AlcboranKujJlmM tritdicereeuangelio:ideo Muirdm' ni pr<efrunt tungtlio. Et Califein B* ni.Cidi~4 DE THEOLOGIA HYSTICA, E E dicb ubi jiuiium eiusCetteeS inhibent * e fecundum quantDeus fl inefEx. fibilis. Cap. I. uangelimzr phibfopbiampublicelegi. pertienimfunt, Meprobibitionm,eosqui N C accedamus d Buangelio peram o iederunt,CH R I S TI AWT&^giSjifêlticidtitioncm Os fados er qwndmatifuit CHRI trinitatis, N C i.\uk^feî^1'4m diuinitatecoli- ST 1A N V M cructmin /crrto ptdorlt Al* continue oflendamm î9|lwiw>er portajje,ac philofophosAlchoran pu interprte* deridere.\de u. capiteAUboun dicitur: llj^s^^ cfcown H^fione non contiwete CHRISTVS 1ESVS Mari* fi' ~~8-ASSS~~ ft-t'nt~n modoquo nos liut Bei^jnundus,fxutq; fbiritus ,crucr' hbsremux. bumMari* clituimiffumexiflit. deipfa loquimur ,quiEu<mgelio itiDetim c DicitfirtajUsaliquisArabs, Qb*wmk*-> itaqueiUiqefttolegatoredentes,nedicata bec di~ T>eosres effe qttum rit nip wiitsDfi. t non gari nequeant que delaudeEuangef uti ait funt per nos, quiAlchoran Deiutr^ qui filio caret: eiqueomnipotcr.tiuniuerft bumcolimus tamencumrdnafides fit w cceJi,ferr*ifubieilafunt. CHRISTVS $ niwi foUmr fnguhriiDei omnium cra* quidem ipfe minime tgure n paterit peutnec torts, fineomniparticipe pne focijs pne ongelideopropinquiquindeiubptimperio. f pluralitate,pne filio feuplijs cr tequalitate Adhoc refponiemm Eiungeliumomnem r)eorllln09 dietnt plu decrum pluralitatm non folumdamnare n)M' crCHRiSTIANI quacunqj, ralitatemDei pitris creatoris, *Dti fitif fedimpofibikmafjrmtre. Deumenimprin- n<urKHMt" iw, er veifririttijfaiOiminfy noncon- cipium,etMtitomniaorwntur,tKtno dubitot. uan&CU94 plord.
Si
es
Plurdit/UqwmoSo 1 prhwpiuw,rvm it m ejji plurtlitattmfit unitufeu fmgularitas, <e q ne teffaii ejlxternijumfit purumprincipuimt quodidesternumefjineccjji fi,quiaprinci e prinpinm,G?non rinciputum, lUuiauUm p poteftconfidertrifincefpeuad prin cipium r cipiata,utnonplut fit principium quintnon principitttn. confderatione,eji ttt penitutinfinitumcr inttrmimim,ncomprtheKfibik, cr i certt ineffkbile.Tunc cumexcdt omnem fen inte\k(ium,&omne nomen,et fm,zr omnem cmnenomimbik,nec iciturunus,nectrintis, d necboiutt,net apis,iiec tter,nec filim,net f p omnibufquedici aut ]j>iritujfttnlluf,(Titade OlonyGi* ci cogitaripoflunt,utDionyfns Ariopagita hoc A.0p.s~ a omniatalianomina exceUit et arnit,quonUm tntectditin infinitum. tt SicmanettbfionditM aboculisomnium a r fapier.tum, nuliicreatatantumcognitux. t hoctttntum r. Y,fedftbi E de ipfo H cognofcimm,quod eflipfa infinit, ipfe txcedens e: cmntmcreatumintetteum infinit. Eo I modo,cum ipfomhilpropricdicicr afde frmaripojiit,quod onexcedat:inilentiotan fi n f tum admiramurcr conUmplamur, toit' t\ r n Wi. eitto interminor infinit Dro D e loqui-* tur ti Alchoran ip.Cap. dicens: St tirmintan diem fcilicetntundibuiiK,feu iurij nutlate'f n nufmendticemexpefltins,itium Deum folum c tonfideret,cuiutnullM terminus, ejl prterqui non n efl ttliMDem.Et in Capite4.. omnis rrs ttminubitur,foUutro quidem mundand S Dei maximiUrgifiimi; acies eft intermi1 f nabilii.An negathoc n aliquistuniucrfis cra-turiscalorumcr terne ncudcontinuant. t DE THEOLOGIA AFF1Rmatiua, [ecundum quamDcus ejl trinw crwniWCap. I r. LiomododJuettimuf wiutu iSumuifu m A bilem,cum 1 aliter efjepojjietquim eft, nue non 4feipfo:nnm n effe futffitnntequm effet,r tum c aliter poffet \Je,puti aut fnaioraut mit n iioi-,i/alio mcdo:ium f magnitudoui fit terminatacr finita, rui non rpugnt uodman q 11 iorfit aut minor,utiqut baliquoprineipio a ft n idejl quodtjl, quod ipfumfic jicit, h7andi Mandi crrtti nioriipfo eresri cumnon CT principium ptincipiuiu. C nonaliter. [Uudautem ante II ab nccefitaretur alio, quia principium ,libert/.mfuit quod non ejl aliud principium S inCr < eflcreareer S creare quemadmoium teUedualunaturalibra in fuis operationi-' t l Sicut autemintetieflutquandooperi* bus. in mentefeu in comprtbenfiofat,llee~g tur,neceffari 0,t to-uio qua- M nebabetidquodoperatur, liter nefciretquii a lis. c operaretur er non effetintetteilut:ficbi~ bet ttiam mcejfarii in feientkfeu arte, id
arte cfeuni caYtrtt, tfto operur. Stemm quomodooperarettui babet denu neceffati id quodoperaturin uoluntale, cum notent ni bitfaciatnobilii inttUedus. Exptrimurinno' bis qui inteUeclualiteroperamur, iUdfieefft neceffaria,Quomodo enimpiflor per inleUC' dura pingeret,nifi inmente htbtrct quod pin' pingert id quoi in gerett T.tquomodopofjct mente habet,fi feientia pingdicareret! Et qua modoptrficeret,qu<tndo notttti Vndeutdemui uoluntatem non efje artem, nec menton, nes arum mtntem.Non enim eitu quoduolo,fem' per arttm habeo nec eius quod in menteht" beo,fcientiamfeuartembabeo. Et Ucetfcien" tianf pingeni babtant, tamen Mabumet de pingerenequeo.cumipfum mentenon tenu. Vndefi mens, feientia, er uoluntasfmt eiuf' deminteUcHutlU fubfiantitt ey Mturt, de f tinta,ex mente grmretur ars rfrifntio (u* nnsetiimmente caret arte, v (are.s mente CTiirfc, caret libert uoIwUte sa thflione) precedit igitur liberauolunlj.! mente y feu Voh'n'MH* entiafeuarte, (y hoc primo notabis. Confe- t a inentti bera id quodtfl inmen i fctupw 6c tjutntcr <tduerte,qucnwdo in te operantis inttlk&m,r/ etiamin <trteT ScJlt, uoluntate cr non taliudm mente, tliuin erte, cr !>udin uoluntate: aliter non effet unapt'fetittcperatiojduerocuod in mcntet rjmeri (ibi tnim cemprthtnfum r corn-' prsbtnfm,feu memior.atum er mens, idtm ifunt)fic id quod in feientia eftfcienti* ejl. Sritumenim,ibifeientij eft, etque quodin HO id luntate ejl,vcluntMe[i. ibienim uolituni,<v Mo. luntMeft.Vatet gitur nonaliud tffe mentent, Scicndi* i 15 s rtliud [cntiam, ey aliud uolunUtem,fei VolunuJ^ idemeffntU'ittrJicet non conuertibiliter.fie fcilicet,quod menslicet nonitfeientUfeu uo~ mens quimtrs ci* luntM, ncnhmmejl <tliud uoluntas.Exigitigitur nobilittu intdlefiudis natvrt,tmt libra eji,mtntem nonejfe [den* tiam defegenium. QuU cumfit ab ipftmente genita,non cflmensfeu pitergcnenns. Sic (xi git mentem feientiam mente geniumnon er efjeHoltintatemabipfa tyate procedenlem. Vrccedensenim, non eft iUu i qmiia procc dit.teeidei,utliberc & perfide pojjht intel leliuiles producereo perationes.H<f c agricoUfeminator grani, bene capit. Oportettnim ipfunt in fua ccmprtbetipone babere femin grani,cr in fut feientiaartftnfeminMdi gra* numc in uoluntate uolunttttem gnnumfe-' minandi.Seminare enim,tfl opm inttUea', et h<ccfie fehabent, OPERAEX Q^VOMODO (l'ontinttlhflualis naturt, uide tnmdimnom, Cop.ui, Al
es tune afcendeabinteticflu t inttUeuaKsuttlU hoc, & de *T<fU6nUm u "hancnobilitutemnon httbetnifi creatore il crentortm ipftu,v ommum,ut idedstiitt creatoris diuinam intelligen' fcunditatem quomedo fuo(nam operatur in fimilitudine Z uerxires producit,ita inteU tite,cceti4ieU*,folJunti,elemenU, omnUDei ereatot cr fui)(tcutcredndo unt,uiuunt,er intelligunt,funt opmfnu limpliuiaj, hflut imago eim,operanio roducitfimilitu- qtttc p crettmU " t dints uerarum rtrum.Crearenim,eji ejfentia plicifiimiatquefoecundifSimi e Crot, r et cre<ttio,ejiofttnfocorum [imper t que re.'cr intelligere,ejlafimiUre. Qtptre crtttor quod t Inlelligetr. tomnium ipfe,r in ' eurointelUgatid quoicrt, er fcUt teternttliterinnienteipfitufiterunt t ey f ftuartembabettt,eyuelit: tuncunut creator artefcufupicntiafemper xternalitererit < fus f ipfe, cr in benepkcito uoluntdtis e t omnium hocquodnobilifiimuty pcrfiftif idem ad fimwstttqueUbernmutfitjreatorueratitertri, aternditerferuntidemipfedeusbenediflui. m eji. Cuiusfimilitudo,inncftro intetteliu qui diuitimglorie fut ex merabonitatc ( r fu* ad t unoin ejfentk,r trinoinoperatione,pr<emit- oflendit,pcut t diuesinfcBcflu-s oftenfonem .a in c titur. Diuinamigitur menton,in qua omnia gloriiefufe operibm oilenditcr corn t fuis municat.credou? intrafebtbtt iiitelleduali' Patcr.cteuorr qucrtiri pojjunt,eternalitercolftunt,cbri 9 nititur { crcreatoremappellttnt.Artem ter,quanto precifiutpotejl,fenpbiliter r {liantpatrem boni uero tiwt omnipotentite, Il fue explicaresut iuxta naturam je diffiin' fie feufapientium, deum fitciat.r uidebh t fcientidm,eimfHiwmiocniit,pcr omnia dtt,zr participabilem quem Filius f, er <jua facit.Volunttitemuerofine nihil effepc fimplicifiimum,weffbilitirdiuitem puU I. t e omnifcelicitate uiteglo teji,cum kpttrerfilio fcilictt menter arte cbrum,atquepfenum t i c tonfzttHtur,qiU riofte.de uitudiuitijs,pfe tot lucideinteUi' procedat, fbiritumSunftiuti E piritnlfon t tot p f ctus omnittadeffeum produit. SuntautemindU gentilsfrmif knas,totrlendid.ts U trinihttisiiiuopern,qm<t uni omnium uutttminiaUd,tot eji dukifiimos dores,zrfttpO" o uifa i 0 igitur ex f.- res,tttquepulcherrimos cr ceterainnu flores, operatio& crcatic.n creatione inteUedmlit nimcrt* merabiliaproduxit r ofltndit. u militudine Il c openttionit trinitatem MANDVCTIO EX IIS a dtori uidemtutrimt<ttim,obquttm uideatur immundofunt,ut MoyfesDeumcreatorem pluraliterinprinci qu 8lohtm, eicM. ( BeuttrintK.Cap.V. per pio Genefis bbim, er uerbum <tcia-' in crditcrt mutbomintm)cxprefitl.ticetdUbi iicetet,'Ego p T quiaMttbumet eoquoddeum deioajjeritnecefja* omium,etitim Demzelotes. Sic r in Alcboranait Dc<: *Âtortm ex trinittttrcbriilittm Hos,bomines bumorefr<tgili cre<tuimut?jEtrio qus deeius confitentur: alibi.Caclum pro ideout ad diuinam faccunditdtem partum,s* quidem,eromnia coclcjlu ormk Arabspofiitquantum Itelle nofoocreauimut.Licet dicat: Die ttmorem, alibi fufficit m iS dicimm, undum mtiegmti,egofum Deimifericors.Etquem' fidei,pertingere:itermn admodum ?Mttcbumet proie,er amorenon pofji Moyfes perexprcftio finefcunditate, nemplurrfitMs in crettionefeu operatione perfeuerare j-fubfiilere,certifiimum ni effe. Dei nolueruntpluresdeos fateri,fie brilitt- bisfubhtis,munduintficcre oportet,crfe' JVTunJmtilrf d ftreun dira, recedereioluntabunita cunditate,pttrtu, amorennm eji mundm: pro!c,&3mo ni proptertrinitatem t er j 1 non te Dei creatorhmu'ibigiturmundfuntfoecunditds,p<irtus,e!' fubU' Acte DE FOECVNQi.VOHODO amor.HecfaecunitiK aliuj mundus,ypar eji ditatc inteettmUs,adfcunditi' tM itUui,^? dliut'.fedfuntiimit er idem mer i temdiurne nature tkiur munit, Mnibil mundut.crjcbcfuntuniM mur. Cap. il II. munii fineifi. Varticipatur feecun" fit enim intee' iitit mundi, r partut,r amorjn e angelisan, pTutperfenfibilUin feecunditatem brutis *cluf,dr deillain diuitum,teeleues facundi geUce,inbominibushumttn,in brutali d mineritmine, tatem:attende, umuidestot pulcbrMeriM' terjn uegetatwis egetaliter,in u ridt flruur<K caftro- rditer,inccelifclice,infokfolariter,inluntt ciuitttum,templorum, in rum,er *dificiorum,tot driospannos,totpi lunariter,in jklisftellariter, entibusenti' u &utmer ornatus,totUngutK, inuiuisuitdu e ttfcientitis cejn elementis lementariter, tot inte11eltualiter,o- de ita h artes,<ttquelibros, dulcifiimis irmoniit, ter,ininteUedualibus tot deleSabiUs mundusiBt diftiones,totordimUM poli, fmguliifuomodo.Etundebttbet ita ttt- Utfit necejptri trinus,ficutunus, ifi cri tirn, er alidinnumeraeffeoptapmplicK n rmMo fenfn atoret Si igiturfinebactrinittttemundus MundiritiHBJ natu i que*riniintette(ftK,inuijibilis Ctrinust bue e perceptibilis,icjuo omniaexiuertmt, r ramnonbaberet,necnaturalem perjidionem, non exiuiffent,nifiin eointelleflualitcr ulto nec benediflionim Deo po$ideret,quin m ml unitate ejjintie fie triniter lucet, quomodo ttltiori grtduprtexierent; r tnitabiUm tfr'cc
7
'-t'l uetM: num, quenua :1. pund~sibeo Cl'UlUf*
Nsfuw for^ (undirai, pro kf,aiuotr
~c vnttf 1: s:a;c 'Rtt~~0, tiiia.
H iictmmcrentoremjftaperfiionttiitturdict A Tihuc raticneMentesuideant osqui i n meut" t rere,qitmomnibusribuit,utfwtmliorimo' ?* trinitatemcredims,rationabiliter dotquoejfepojJunt!Sicut creatumefi,U" ri,alio exempta idemprocedamuf.Hemoeft ad nfit igitur ad # Amr n, nitrinumUtar creator,cumcrtatm dje ni" qui nonuideat, amorem omnino c I iiubnml neeejfariumi, m hilfit, cr mut id quodtfl in bocfubfifUt, adhocquodmundiufubftfUt: quoniam tofw ucicfliiwi. nibilfubfijiere quodtftimagocrfmiUtudocreatoris.rrini" f>Uto,pmitut 9, pott. ln naturis i intcUeuaUbus uitalibus ta ta igiturquein creaturauiietur,efl trinit*' er amorem reperiri, teincreatatanquimimagoabtxemplari.cr fienter momni fubfiflit,/io modo wte quoi C4 de caufitumicaufa. Eftigitur unitrinutDeus, tumft.Vriuabimutnt amore,qui nwtfl dater omnisamortitSi igitur Deum forer qui '11 creauitunitrinmundumadfuiimuginem a In htbire utia idcftquodhaC ftmilitudinem. diuinaigiturni.tv.rt eji dicimumorem cr foi<MditM,proks,etamor.rcunditM,Dtwtbet.Vcuiigitur,tffmtialis htntas,feu amer fi r tl quir origocr pater: proiesautemipfiut tft. Qonittmautemamorunit,amorperfi(iif tft, fimuiquimaior ffi nequit,nea^miner,cum e fcecmditatisflius:amor,jiexm f< utriufy DE 1NTELmaxime nit. Video u AHVDVTIO fit fubantialis, igiturin Uiiudi Trmittte addiviunientis,unitatem. tfjntiaipfiutamorU quo* V J. nam.Cap. uniens mer,finemti< a modo enimeflitunus ut in creatura ttiam tequalitatcm dep magis fimilijmiginem te? Video inipfo. Nam ET iUituidsamuiadnaturammttBSualm tmergignit fut ipfiustquditttem fcilicet in d injpitiamut.in ipfa enimnaturaintellecluaH emorc.uti kitur:SiuifnMrijnu.VmtM igi Video deinde f proies,w tur gnent qutliutem. fyeculatiaa,tjwwtait fixcunditus, ft procedt con rtexunittteamorist ciuffqualitute,utriufqjVVnim.X m libri tunor,ojitnduntnobis innumerabiles e tC tbcoremutacircamri- tSnexionem,[cilicet conneflentem I qmlio,. Quot mor uni'- q tempUtiuonaa. ta ama* tatemgtnerauitntdhdualitfcunditdtiquot t&ttm i amortigcnerantis,cr qualitutem ab ddeftatimesprocejfcrunt tllis.etuauitatet risgeniti. Amor d f igitur eft connexio utrU,& p iSoj flij,4 quibui proctdil.Ctrtum tutem, tfl ftirituales-.qHtftccrunt pro nibilohabc- r l'ut 6 re n gandiibuiu mundi.Siceintellect d pralti* unitttcm,efftmteormemmuUitudintmqu*' co Cl dicendum,ntfuprietigimm.iniaenint t tettemteh.Aequdititem iteemntm plw de tidturitnteUeiluaU fcundiu<,qu* fege rditatem quiaplut*eoipfoqucdlura funt n. i eji p n< inteUeCkalem: in<equ<tlia- igiturabequditutt intequa* Caiit neratlier bum, conceptum feu CT e abipfis procedit amplexm, feuuohtntM. UtM:e& xqualitisstantt. Sic cr nexut igitur t Qji<tmloenimmens,uerbum,ftunoticiamgt-' eternia, qitiatntepurditutem. Vhuenim ry Dmi/out* titrt ,fulimproceditttmpUxut feu uolun" nectfjrifitntabwuiccmdiuift. a di-' tM.ficut enimid quod noafeitur, nontma-- rotttditcountxiont. nteigituromnem fj i tur:ita mnpotejlnon procedert mentecr uijinem connexio (X cft procdent b unitute a notitid uoltmtM. Scientiaenimefide nu- equnlititc eiut, Sicpatet unitatem,cqiuli' anteomnem multilw mro bonorumbonorMlium bonumautem t4tem,w connexionem, bonumappe- dinemintquditMemor diuiponem,ttern4 tjiquodappetitur.omniaenim lant, lu patet,quoexempta ducipoterimut ad effe.crcumnonpoj!inteflitrU<ctertK,ttm diuinam trinitttent.Vieux enimnonpotejidici ante omnem multitudinem ur.itttf qtum fit intettigit,defe co- mtdtituio prtefupponitpcutinqudiutpr ignorons feipfum: autemfe fi Hecefi Jupponit equditatm cr diuifio frefuppo* septumfeuuerbumfuijpputgeneritt. t ide cr feu idm,generamuerbum genitum, conci- nit amnexioncm unitM tquditu & diui connexio funt trk*tern*,feiun<i<etsr- Couxife NecaliudinejfentU non pienscr conceptum. c nonfunttrid-.quUf na,cumDewsfuijpfiitt conceptumttUmgenf nitrt.fic ejjenttria,efjint t ret.quodnonpofiitfji perfiilior.Erit igitur tria icterna.Noncjligiturdiud muta, aliud tequdUquditatefubjlintidi, quetft perfi- eqttttlitttt.iiUud utiufyntxtu.quUtmcejJimt alteriut trk:cr trittternA. necUmenproptmtuni, Sior accidentait,: uart nequaqum q connexio, a cum*qtidittt Aature feutjjntic. fie necamor bipfis pro.. tu, eu<equditM,4Ut <tut<m ,none& procdantepo fitgenitub unitite .genitum cedens,poteftdicieaiquibtu a anteom- gnrant necnexut,eftuniUt,autaqualitat Atnordi'uf* tejl dicialiud cum perftifimm fit nemalteritatemquart confubjlantidif i qui*abipfisprocedit.procedens tuttm non nitat, xquali* Mis ns.ncxu~~ ii bocintenditur. cr tfl iUti quibus rocedit. atet gitur, quemo idem. p V i quibui rocedit. p u diuiniamoris, nitM EIVSdoin eflintU amoris<r HANVDVCTIO iem per amorem qutlitM more, vnmus morts, nonfiait trsmorts quiama amor, nonc/aliudab ap. VII. Ii 4liotli
BopahtHo.
7* 7* jUoJhetUh!tit<tmorgener<tntls,n<mpt-' trtft,ntt eenmapitur,qnUnonintl<jttituf qualitM4mrisgeniti,autnexufamortiutri- fedfmperex facundititeJontali innouatur. Vnde[ idiipfam u aquam tffefintem.fluuium m/ ab ipfisprocdent. Aqm aient SECLARATIO SANCTAE ctqualiter quia non** foa~9uuiur~n er Sagfium,tyboc t Trinitatis. Cap. Vin. gitfititfint,qumfiuuw,rfl4gnum cri 1 tt.. rfntem nectamenins fit f ftiignoftuuium j^Vncpatet, quoi quic nonatHngunt,non fluuiutuelBagttumneefiuuiiufins ueljUâliud nonefje idem, non idemnon effe tliui, nonpo/Jnt apere u c unitatem tcqualiet- gnvm,necfitgnumfns etfiumiu-Necfr.ee in- uiii,nifi inteUeduttliter confiderans fintemde tem,o-nexumeJfiideminefJntU,crnon ter feidem.ide trinitatemin icitatenonet* fcgmtr<trtfluuium.l<kofinsrlluuiut,l)i' er piunt,nip intribusdijs.CH RI S T VSau- runtut gnrant genitum,fiueutp<tterex tmnosdotait, T>eum effeftunius,uelins, f patrtmmuifcare,(jr fi' fUius.Hecftagnum,poteft p d Uumeiutuiuifcare, ryetiamfbiritumproce- i quibut rocedit.r ixi:fons,unitdt:fluuius, iutriufq;,flagnum.Conclufi ientmabutroq; uiuificare:ut in Euangetto tcquttliMMtxm Acfeniituttj fi dimiffo ni* tu &una. tins per lotnnem apoftolum deferiptolegitur. gitur quorum ai ttternitatem Nonfont tttmen prepterta nectresuiuifutto gmate afcendiro ipfamueriori modoompta c Ates,ntctres dijuiuificanteslicetpater nonfit riotritutmcrun<tm,qu4mbaneuifibilcm abiUocrfilio proce- qtum.rttcilim,fuptriut iftd degeneratia^ filiut,nccfpirituffanftm f d dens. VaUm ejl,iOcs uibtc noncapiunt,non neer procejlione ettrn*,induhi<t < fidecredidi. g Dixetiamin Alchoran habere conception omnia fcribi:ex<iqu<t perfrHicntaticDeftre f Deum quendumnt- uiuentiaffe.\gitixr i aqu*iftaiat uitamutgf c arbcnbmet fclicem innatura^ Utiutmomnibusircumantibut fptaqmmultimaflicitate carentem dutee- feminibw htrbhsjinefmdimimitione-.qutn er lemjierilemer infeecundum, dine patcrnttUs rfilialis atqueutriufquei- to ttfcfgffmater que c buiut omnibus reatw in tfinefuiimUmtionefaquam morif&gaudil,atq;perf{iientjacimditttis. ris dat omnia non ttendentes eumper Efiiam dixifji: D quauiiifontem,fluuium,r jiagnum:tranffutffentiam it quaomnU JSunquii egoquialiosparrefacio,ipfe non meni abfolutum que id quodfmtjecipiuntMm ilk que (tint Si pariam?dicitdominus.ego,quictteritgen funt Dicit Dominui quimquccfuntcruiuunt,crqufunt,uiuunc rationemtribuO,fieriliserof Deuttuut. Neq-poffuntArabes buncEfaiant eyinteBigunt. EX TRIBVS PERfropbetamrefputre cuminAlchoran nuUm ITERVM prophctarurrfpuilurfed mtesicceptantur. o fonis miwdudio. LICET REMO' AENIGMA, Cap. X. TrinitatU. > T>hucttende.Nonitaiieimut effcplures [),n, dcdd. a tum,benedifl Cap. IX. f "huttMnitattSjfictttplttresbommes ie non Utdeto. ad ttnigma recurrerc humanitM, bomo,fei idem dti' er eft quoufq; eft idem f^Vcrlet iftis in inteUeum txercitatum vidi t*s er Veut,propter ^babeamut fimpUcifiimam effentiam rotunda r'vpss firitaU diuinam. Vtidefaut nonfuntpluresdattes, aqitammagnaminter tenus nqufinfluxucrefjluxufempcr eiufdem ita nec plures ij. & funtnifi trs perfon* d non ueraci a ego,tu,iUe.Vnde quantitatif,babentem circiutufixcundasf in bumaniute,fcUicet in homc,tueshomo,Mee/ihobotesJftgttes,zT prata: er ruSiciprcpr babi ter dico,Egofum tantesnonfufficiebant bumani' eiufdem hudareaquamquanul mo.eyfunttresille ptrfona lamputabantdarimeliorem. Admirabar uo- tttis.Vndeigiturbabtrent bocill<e q ptrfone, modonon diminueretur r exiccareturcum nificrettorDeut ffetfimilitertrirnu in perfo e non uideremriuulumin ipfamfluentem er i nif,et unw,n efjentiai?otefl igitur Dcusuericar nonputrefeeret,quittfiagnaUs Deus, appart* citerdi<:ere:Egofum tues Deus,iffeeft D(snni,<ii Deunmua~ confidentione DfiM eiufdem ieitata, eynon funttrs perfoAccefsipropiuf er fubtiliori in diu babittjeomperi medio non fontem apparere. M,tres dij:quin funttresdeitates,edfunt f una Deus.Certunt <yboc,exflumine,quiefihtidccentro uideba- unw,T>euis,quia deittu,quse in tur,ficeffeiuiicaui,ty dixMxcforte eft m* tS etiamjres ptrfonM unitate,non unieffe in tio, carba-cdqudnunquam minuitur quant' tatem fmfingularitatem tres ptrfonM n er uisttrboributetfeminibui nif attfcberbnprftet, numero, on effe nutnerum plunlitat. unie uegetentur:quiauiumfons tres nonfinit ip- nosautemdicimm ejfediuintuetfondsn, p i in f inter ri* unitate,non numroer tres humantset" famimmwKi, quamuisit flagnalis cr p continue p*t,tamen innouatfeipfam, quiapro fana in numroditimm,iie plures berni" ftdit ex fontefjfiuuw fontis.Non igitur pu* ns. Ktcejjh
Vi
EST ARABES FA' hmih Deum p*trm,&filiunt,tr frtrUmii NECESSE effe ttriTrinitattm. Cap. XL fuiHum.m btc defani trinitate iiSi funt. (tjffcm Arabes C H R 1 S T V M VERACITER oportttt bancTrinit f*. tf2 î Vod mrfmi'ii Nam f<tteri,paM. niffaean fuiffemortuum cr crucifxum< ueritatur,cumcreiant Akbonn effelibrum Cap. XI. non pMudifiorduntiie Alcbmm ta,coiii<inatnturDtodafeparticipfm.Scribiin T>e tur enim Akborin,quomoda mdixitsut q Hflant ab ElungWiaclutidtnd*.Scribitur enimiit er ] bumet:Tibiquidim,quilegtm librumigno- Akbordn1Cap.~X..Cbrif}umnonfuijfe mormitttesluctmprtebui tuuni,fed diumquenii Chriflo fimilem\udtot ci Ch,ffi.m rid rabM,noflrumfbiritum efe eJ tnortuuof hoctibidiuinitiumijfojbri fltftendiffefed Chriftum WM.Et ibi-.Cuxl nuUatehm interfecijjc, atfirniit AU' tut bcneiiilut en'tutufttti cortuttmpenetra- <JKI* p i cheran. deasincomprebenfibitis fnpiens eumnd ct M! Artbice.lterumalibide fe trunfmigrtrt fecit.inquim wrilegum uertliit7uteumeocaftigeS C ~[m~f-'C Chrijlodicit:lefm Mn'i/(iiK,Deitmnciut, citer ante mortemcrcdcnt,r ecrumfeculofutti j. ,:ocwnun rM 6n:oeuanun Pu n<ccibi.SedEuangeliumr marin ihtufmif~ ro teftis tjlMtiWe. fuuityfbiriMzXuerbmn am"Deus,& cunfttcfcriptureborumfeudifciputorunKtt* alibi: Im 1. fu fitmexiftit. Verum Ip/ nttmque fiiutlpirittif benediflus,bunc f" Akboun librum que bijiorie temporum, concorditeraffirmant, ,A uencifiimumcompofuerunt. Conpmiliain mal non [ohm Cbriftummortuum,fcdetiamfecuti alijslotisAlchoranbabet.Vndecumfyiri* iump-tiplurtf propbttanu d Nie/liataliter, tis fiM ti jcibeneiittus non poj?it diti tretWi,?? ut prediftam, reperitur mortuum Et quia effe non miflsisfyirituf fit ifeipfomijfutjtleo di fecundum nif, libri feqUtices,Alcborm nondcbrtiit casip'fum tertiam c in elfe perfonam diuinis,o-i telliaiqualifibicontradicaf.cuni TLuttngtUi (quia patre t cr fitio-miffum dicitin phnlimil- er ptophetM <ipprobtt,ideointellcilws querett tl tentes}neceffe quod pluresdeoi,jcili' iuf, qttidin hit prdiisinkUigiuelit.Tt prierit ponM cetmittentes rmiffiun,lterumuerbum ex mo elicidnlus e c dci conform uttngeliojn quoferi' ih Icfut Utufmiffum,tft Mttriitfiliui er nonpo-~ bitur demumCbriftumunumpijloreni, er unii t< tejliterbumdeiejfccreatitrttrfuiaiurbodominiuerfumhune m:iim,unum eiui ouile futurum* 0 omHufitntcfeati.Verbum igiturdei,deusejl. Conformer ffirit Alchoran, omnrt uirosIta Siigiturefldeutizrnejlfecuiidu erfoniqu gum tam ucteris teftammti quhn noui,atquele p Uerbum pxtrii,trit ntcefjh, gis Arabumjnipfum ante diemiudicij ueracifitius 1 diciturfcilicet deos,rtierbtuiideiparti- ter credituros. Totunt autem udium Alcboquodpoiusplures i t un j J cepsdeo. Videqmndo hocnegtrt,quoduer ran, eu perfudderejnfolum Deumcredi'nduni. Alconni fcd ( bumdeinofit filmdeitinfientn<xtur<t l cumpti- Et quia hic ajjerit-,tjtwiomnesuiri legumun*' P" t tre,ncuidearifdeo participem,twic dus citer in cbrifumcredent:utique chriHum i Ai' dire tu deopiiriicipemEt hocetkm probaturexittd ittnitatenonfepdrdt,nec alienumftcitjei diui' < ttutoritttte-.Deiii i t &jpiritai eimlibrumcom po n* nilur<eipfumeffeMcitaffirmt Sicaitbat fuirunt.Sidentrfyintuinonfuntduoi^ff i Cbriwsn Euttngelio Qui in eumcredercnt% i indiuinit.O> indeum pilremcrederent qui eummiftt.Secunquiturquodftiritm ft perfona portetigitur Aubes denecefiitatefatiritrini- otjjrit Ettangetinmer klchoran,txt rem. ni ( faCtailhu it Jcx Se lefti' t(Ucm:diis funtincreiiiU,fontesdeofrttci> dicijtandem iudicem & teem.Hune autemitt intxiTcmoJ1* dicemZuangeliumdicit Chri Hum perd. tffe. Hoc r J in cidifiimum ueracifiimum, Mocontinctuf Alchoran bic tacite approbat,cum dicat Chri' r unumeffedeumpatron er fitiumcrffirituiti ium teBemiiorumfibifideUuntin fturftcuptnum,nibil igitur in contrariant tUegaripO' fo.Per confequensftteturCbriftutttetiam, etitt tejl per uos, quandohoc uobisex BustngeU iktm, peut er Euangelium.Noerit autemw nofit minoratutcritatiiEU4H iexfecundum Alcboran,nift Beuicreatorjirit i tur,cum 11 itungrii";m gdiumquint Akhonm.ut Alchorm tradit. igitur C H R I S T V S bomo,qHiaiudex etiam |m, Al P'wiiiiicfii- Qgod autemin nuangelioreperiittur,ctrtuilt deiu.Dicit autemAkhoran Cap.^s.TuOeut isno. conditorûm propbetis eft. Legitur nim ipfo,cbrijlum e in dixijJe:Vme( Omnium interfeit <(t eum tft bonusitusMttm Sicdeutdiltxit mundum, tedenSyOmnia uerititc iudicabis. Attedef ut filiumfuvtrn dura Vent Pa fideitsiudicMt cum interfftis prophetis,r unigenitum ncletui 4Memfbiritm miitetpi- Chrijlm ejlfuper omner,qui non dierit iniudir fanftiu,quem ter. Alibi: Spiritum ueriutii, quii ptrepro- ao:etiam[ecimJunt Alchoran (utpatetexpre cedit.BtiterumChrifhamanddt TStptKinte tnifSis'icrit&'ipfedeinterfcSK prophetis priin nomine patrâ1 filif, cr/biritta fanai. Etf imn>irfuprtmwi,et ueritis,tt demumutr ipfa loc quibmer lijsEutngelij clorecoUigitw, bumutTix,(>er quoi emniaiuiieuntur[ccuit
o
74
~d Z~ imtttgtiwinhnmt Aieberin.Vnert{letit etrtum tft ipfitmcontentt cumnu<tttgeliet tiiiut.Siigitur aptSf patremmneiudcim de- quodCbriflm EiiangelrHHt.-pcHiR ey eft. d:fcfilio[uo,quu filimbominis Serfr tur utredtatinmundum,dconuert<ndosont' exboccoaat, Chn/ii bummimludkatbomines mamenim fibifimi' ne;uiroslegum,utique acee lesfiliosDei jfe,flcutipfeil.crit eruntfitij nosquitiusBuangtlium aceptrunt,non e tttrnt mor pturosatiudEuangehum ipfo,cum ijtudfit ab immortalK uUtjet d$imtles,filios Akborjn.Atij igi* piam inter-' ptrfdumttiumftcundum p Xlcenn, fb-tis extfiere.Vndt aletfecundum non l><bpictiii' preutionem c AUboran,btcfecret<t ni/tfi- tur fi Ubroi fequunturBumgelij trarios,aut tut fitilii. nihil difcordantcs,utique reuelare.dtdit, tUum i neetffetrit luesproijeerc, pientibusuoluijj ampleili. enfitntigimrMim H fecretonmfubtieere,a-folisfapientibtufaci. cr Zuangflium ira effe Akboran,alijsauttmdiffidlem Non uitrefta,fedtuncprimum erunt. Abfurdumtft trant enimrudesArabes,quos ait Akhoran igjturualde,Arabesperfequi o Euungelij bfcr* Uaforec.ex capite.quia to eorum Akhoran,feomniumincredulorumpejUmos,aperteiefecre inttUeftum concordat,Fa non tisin iUo fi principioinfrnunii.Qtjpd Macblt cuniumipforum contraAkboran,into quodperfep metipfsfmpltciterEuangcUumrtedicajfet, ciuntemm non Ugtm, accefitjfent ai quunturcredmtts,crin ip/s EuangeUum,in *Bm~h Anbu. CT dedtjfetproprkm .tbAkm, annis Akboranttpprobttum. icunt vrt:CbriftU' Cbriianam, uam penfexcentis D j q legem approbu VrtcauUigituripps,quomoiof* ni in tv nonfmt brii<tni,fedbklphemi.quei e refiiUrunt. ortttmbabuip- creduntCbrijiu IhabAbraham deiucrbi,per erjidtfimos p Macliumcti fentjfmatlite,i iUltm tam C 1 ptxicitiQ Ktf^dent hrifimi: Chrijiani Vi <fpjs ruce[tijf>tnfumfentiquodq; Judanquim qiulil. Alchoranpo(t mortemCbnjii qnaji[exctntis mmutprophetam Undnrent,& ewfidemap' maxima bity anntt ccmpofnu(,ipprcbat urnpo effet EKangdium Il probarent, perquant i deo 1 et inaliofeculojjjecutus. cumboc facerent en re mortit Cbri)lifcnptum,er ropbetMquian p g Abrahameiediii Jolis, li-' te mortem CHRIST] prvphftarant Cfcria tilei,<{i feqmndo aut fit' ftumtuneuenturum quandoutnit,itfadurum ( quamaut Moyfi C H R 1S T 1legem 'Chr~im ex Abrahamnati ef- ficutfecit,ira mortum Etat" renf. fortioriipfi,qui monturificut tft. 1` Ait-- tendendum, Gabrielanglus Daniciidie~4 fent,fttceredebereKt. quomodo Qjiadfrdetuipfim 6%.bt\>damadxi oteidi Cbriflum pr rcuelttuit,pojl bmnetinfuumnuncium adeoselegijflt,y AbrihuD; er Cap quemadmod tipereteU,Abrahefidem legem acuptare, dtberejufcgmtrDanitiU Cbri Cf jvSumfuit.lBeenimabrielanglus re bsc lud<eisnei uirifcilicetoptimietfidelis,mc G J idolis,feai uelauitprephete, quemponit ,uhumet,fibi fliani,qttsantecef?ij]et.quieie!lh itniuerforucreatoremconitertit, intimtjft.Qucmooigiturhocfia-ipfumq; dora Alcboran a r i Chnjii pro'idem uit,eiq;obediuit.fimiliter pojiericiui faac, bit,quodGabrielmjjudeimortsm tributlfrael.Hocmodo il' acobjetduodeam per phet<t r<edixerit,vt ridcmUpfoempore id"" p t idolorum culturam ftafit muhipliciter i prdido,dkat,ipfum fui ni f abijci, lo prittf ptripfum ob cw [emortHumJeum mtndacts priwi Eumgetm abijeere vfe faciensiAi' quam nunquam a rtrunt, maxime Chrifttt ntemortem quia Euangela perjifiio eis hue confidtu,quomodo grauis uifacft,er talis,quodrarum parentes fie fe in cru.eemoriturum difcipulis fiai pntdi' Cuttgerici |eam et htftorutim tempo teceptaretimebant,edocli(ut Alcboran xit.iu concorditcrdicunt perteAiogre" t itlor uiia A'* contintt)eos Cbriftianitatem ris:crfic tenutrtomtesam Cbrijtii,quim acceptante qui fclbui. nonferuantmandata,plut deumoffen lud<tirgcntiles,anteanhunxtquifi exctnomnibus f iere, wgrauifiimtininfirnocruciari Qs<ire tif annu.Vnde dbet argtmuntum fumi,quodft Kacbumet o ipjisfecretaEuangelij ccuUabat, Akhorunhocnegat,Miq; UMgcUo eftpotiin E tredensquodfdpientibutin rationtmfignct. Diet nuttam fiurum patefeere &mmn,eum multis autemquidam Alcboran pojfent,fient etunifundiim Euangtlium compofitori utfumfuif manfitin principio obfcurum crincognjfui, fejiocejfeblafj>hemti,rdetimtopropbttacre eft h c Crfucccfiiue magis r nugisapertuM. ni- dinondebere, uajinondicatai eiws onorent. tt q cruelsChri fi bocexpediuilfet, m CHR.ISTVSUM(gno Sedfihocfie putauit,utiq; y/ieria enim l ftiignorauit.Crucifixio lirifti,tftipfut fifjitparaboliceocutta. CRVCIFIXIO ChrijliexalUtiOjCt Q..VOD Cbnjiianorujit glorificiUio, hominum z refur ptChriliiexaltatiozTglorifica inflijciitior ttita,r omnium tio. Cap. Xlll. reflio Muftifueruntregescr principes,qui <tiuertamut,ut yjltriumelicUmu/t Cbriftianmderidebunt r ptrfequebtntur,e m c NVnc mortis fit, brifti:qumodo intettigendum quodcrucifiximt ent,uti Egoum Aeb* caler iructmoTtum. Primo AnircampnmumCbriflidtfcipvfaw.cvi tpoCbrijiumnonfifliin otm
77 {tolus HR hiHbimitsi refponlebit, bancierijionmeuenireob fieforte argumentaiueUt-. I S TVS ui < pyRcn'cra dxis crucid1 mortisC H R 1S T uit,ergoptr lui*osnoneSt si p CI"'1* igtwritum myjleriorum peremptu/t. enim xiinKjimmo' in i cruce,qit r do pergentiles capinonpoterant.Et peremptm fwfjet,quomodo mmret,nifirefurrt t negei Au ` ch;xua ] 1 Vaulus ipojlolus,dumdecruceC HRI S T I xiffettRefurreilio autem mortuotum hondttdd cr/* Uenit,feduenturdehdies prteiicuret,ictt ludis I l effet feandalum, inqua omnesnjwr' G ittumd:cmomniaqu fientes mundi rscibockultitiamreputmiu: griffer redibunt.Attte i tamennon Ucuit,quoufy t myfie- iuumhabtntipue<ingeU,fiuehomintsJiuetiUtt ( redemptionts ria Cbriftianiidperiret.Certum igitUf,quod dnimi\id,exwigui 1 tM omnium e]t necefie refut' Alchonn ifasArabibus,lifmemyfteriorumit- rtdio gr reditiojiit Chriflm igiturquimuitj pertioneCHR1STVM crucifixdpertesf quodcertUeji,nunquimfuitpertmptut-morie i n tdndem,rindierefutrtionisrtfur feruijTetXH RI S T V M in eormtibus tur tamen .l r ntdgntficdflet. Votuitgiturfecundum i piamin' get.Hec ejl Makumttperfuijio, in Alcho qui t terpretationem, occukareipfisuilemmortem, ranlicet ffarfim,conlinetv.r. Tamenp. 48. d Cr quoiadbucuiueretcr uenturus ffet,affix' dicit:Primoquidem ( buccin*fonitumortifuce mare. Qypniameius refumttionentmorte, cumbtomnid,nifi deidextera qu protexeriK b.ibuitanimant Et htc fuxmpo- Scctindofon<mtc,nuiuifcuM. notaproper t potejlatem quam nendiC"iterumajfumendi in EuMgeliofst' pterfeqtiei.tU.Et ducrte,quod (ut Mnhumet tenet d t ipfumnon jlumdtuffirefufcitatorem mortuoru,?quod tetur~)noiipotmfptperfujdere,nift folumhominemjedr daim o/tendiffetquod relufcitatieyrefufcitdndinoniebentcen\tin unitdti dei,quim prfdicdbat, adaer'aripuu* furrtxiffti mortUK.Ueoportetifloj denuo bat. t Hec t comteniebat fueafftrere, ipfutu moriantediemrefurrcilionis. fidei Deinde confide* rnerualiSitf' rcrdiem mor iiutimdicaur, ide rn,interditmmorliscrdiemrefumtlionisf& ris & rdurrt idin morterefurrexiffe,ut i [ ( taliter, cmtdumipfumnuu'umfenfibiletemputeurrerei t ftionis. fie forte locutu!rft Dicit tamenh<tc eliccrepoffunt,Euangelium ue- Uitquoi Abelfxlim primut ortuus,qui' Aie qtiofdpientes m r effe rifiimum ut putttbit. dorefurgttitieniudicabitfediutiusfuiflemor DEVS AN Iatimantediem tlmntiquintittt qui ttfurrettio Q_VOMOD0 nwn Chrijiiddfereduxit,ipfumtranfmsmorielur.Dicitcnim &tp.$$.in fine Die muniatuno* c tnigrarefecit r ajjmpfit. narajjiuiij,qMputebitfmgulis morati,mfiper Cap. Xllir, r. jlrum,dccedctfwguliquajlnon ineredulifraw ditt hortmUnam.Sic itiamCap.19. cr i dicit LchordnYcCitdt.qUOicum i dulentercum C HR I S T 0 dgerent.fciliObhocdeiRomediottmalijslotisfiepifiime. cet c ftttdentes non c extinguere,de. porepojimortem, r anterefurrreftionem ipfumper mortem II lujtfant.Qjjfm creator taliterafftiutefjtiEgo fait xjlimutionc, dic<tt,iUos uepropter lictt q 'ti tuianddmereducens m animant, rexiltam,<ib deummoi mdentttr,non ori.Sicetmin AIc Al- incredulise liberdui. hoc CMUns il t dei ntmo Po/ alibidicit, qui" eboran fcribitur:Ob[equio peremptos itainitcftionioad Jev tt mododewi uiuoset [edittes ipfumCH R I S T VJVi Ce ai tranf' mortucsexijlimet, potifiimum " diuino,rfeiileHiofanos.ralibi: Obfequio migrarefecit. Iterum alibi dicit, CH R I ST VM perdeum S ddfetffumpti. Hitc omnia nemortem [ubei!til>iK,diuiiM pietMgnudia prit NamB- bensjuptruenit.Etiterum In uijt deitnoriett' crdinuteChrijiidtti ie effeaffirmant. c f in morluidicendifunt.i h<tn<fc ckmtret uoee u tefte,dum magna cru tes,itquaqu4m uangelio Ci cead patrem,utquideumdertliquifftt-ietfubiun debonodeidileiliontq;gaudentes, apuddeunt tim fins Ipiritu 1tiuunt:exp({iantes S pojljerelios, nibilfy geret, quod mdiua commendaret in hoc emifitUunc ucriji tes .Vndcicet dicat,cmisanima ortem fuum,quemficcLmdndo fi l m gujit-' c, eimdi debereti' dicat,non catumeft,quoddeus<tnitndM ferednxitt bit,tamencumEiungelium ]( non Idemenimejldnimdcrfpiritus.Sedperrefur- neri eosqui cum corpuiocciderint, habet ri luit occidere no ejltrSfmigratio. enint quiddmplius relionem,uerificiitd faciant, quia<tnimttm dduitamimmorUlSUeumdtut poffunt, ed cum etiamultrahocpotejiani. f per P mortem qui ad 1 ipfum,quifoli habitat immortdlitat,tranf' m,mimitterein gebennS. 0feeutut Eutti' efi I<& Cfcri geiium&librosfapientiic,quomodoiufli, m migrarefecit:crhtinctranfmigrutionetn licet hfclu. S uideantur mortui, titfitnt &knipafchanomindnt.De quoetianiAlcbo'' oculisinfipientimtt V ran meminit. ltim afcenjtone hrifliadpd tnenluicriii pare. EtnihihmimuunimMUin C uerificttaexiftit tiegat autem iiumdemummortem a tremajjumptio gi'jldtttrosffirmat,utre' d Mahumet,iudieoseumpere>iiif[e:feddicit,dliii furgantittgenirulirefurfedione, uant ppeU q ueritatis.Vidtenim ficin Alcborctn:' i iUiftmilem ipfos fufpendifJjuaM fdeiensun' ht diem quhnde crucementionemAduerteiubumet Duueritatis, qui refurgentnim* dngdi. cr
D 1
,6 11 ttttum e/t ipfmcoitcordart umtudngelh, Althenn.VntnRe lit e iarnaVegitumiomm S Buangelium: ptre omneiudttium Deum de* quoi Cbrijlutmuai, i iguriuit,cr txptt. ont' y Perfir tur ut refait in tmtni*m,<ticonutrttndos iijfefilio(uo,quU film hominisefl. bummimiuiictt bomificj mon enim conflit,C'jn/m fibifimi' nsuirosbgum,titifkcex 6oc accetcceperunt,non tesfiliosDei ffe,ficutipferft.crita erunt Uif nos quitinsEuangelium e j ab ixnmortalKitt,et dipimtles,fitios ttenue mor ptrof aft'wif u Euangelium ipfo, mm ijludfit inter* perfiumetiamjecundum Alchoran* igi* Alij Afcoran fo' lisexijiere.Vndcpitetftcundttmpitm lu bpienti' preUtionem non cStrarios,aut E Atcbonm,btecftcrtu nijifit- turfiUbrosfequuntur umgetij t>u> ijtllu. utique nettfjeerit ittosproijtere, ait, pientibmuotuijpreuelare.lde tumniait difeordantes, ampltili.tionfuntigimriOi m fubtictrc.crjolisfapitntibiufdc cr Euangelium fecretorum lemejjAkbonm,alijsautemdifficile!Non uitreSaJid tuneprimum erunt. Abfurdum ej trant enimrudesArabes,quos ait Alchordtt igitur Ualde,Arabes ptrfequiEuangelij bfer* o eo incredulorum omnium q ptfiimos,aptrte defecre M'orei-.cx cttpitc. uiaeorumAtcboran.fcinuUtumnonconcordat,Fa M initia principioinfirmtndi.CôdjxAacb cundum ipforum J into predicefla, titmttrumcontrt Akboran, quodperfc met pfis fimpliciterEuangelium i ad quuttturententes, & in ipfis Enangetium,in (y nondtdifjtpropriam legem, acfeflifjcnt Eumg<Ito Anbu. annis Jhlcboran Dicuntfrt:hri(iii(Cbrihianam, uam dpprobatumlegem q penfexcentis apptcbn PraxHantit ef- min ce nonfuntCbriittnijed bUjpbmi,quoi refurunt. igituripfis,quomodo dei In. ab Abraham ortitnt abuif' creiiuUCbrijlu uerbu,ptrpajidijimos ab Alconn h Mactmmcti feratfmaeliu, er H! Chrifihni: ptxtlicatio ChrijlmiBmOT deot in (ruccfitjpenfum.Ktjpdent tam\udeiquiim fenr.quodq; BtlSlit* rumutprophetam Uudmrent,r eiusftdem ap- AUbortn po/ mortemCbnjli quafifexctiuis q ejjt Euangelium ttmpo probarent,per uami deomaxima hie cr tmnUcontpofitut,(tpprcb<tc in iofeculo tt Cbrijliftriptum,&propbetu quian ajjtcutm. cumboefactrent en remortis g AbrahameieflisidoUfâli- te mortemCHRIST) prcphtttrmt Cbr tilcs,quifequendo ê- ftwi tunenenutrtm qutndo enit,tt<tfafiurunt ch'ici mo~ u quamaut tnoyfiaut C H R 1S T legem renl!kfortioriipfi, qui ex Abrahamnati ef- ficutiecit,it(tmoriturii icutmortuiu .Et a* Caa:e;:pPl f ejl Gabrielanglus Vtnieli wC. tendendum, fent,f<icerceberent. d quomodo Qiiodqjdetnipfunt M<f ocadi bumetin fuum nuncium adtoi elrgifjtt,crprte reuelnuit,pojl6i.hebdom<tdS Cbrijlum Afauhua; tipereteis,Abnbtftdem a1 Ifgem. ateeptare, debere,m legitur Djniffo9, Capqutmadmod nec bec Gtibrielangtlus re uirifcilicetoptimietfiddis, ludîâ Cbri &f<tfttmfuit.\Ueenim prophtie, ttemponit tuhumet,fibi q fiiani,quosntectfiijfet. uieieilisidcUs,fed ttelentit a q tmiuerforu creatorem conmrtit,ipfumqf dorx Alehortn intimaffe. Qupmodoigiturbocfia* a r i Chnftipro' idem lt,eiq\obediait.jimiUter pofierieiitsfntc, bit,quoiGabrieliltjjti dtimortem 1 Hoc acob,tt dnodtamtribut"ifrael. modo per phettepredixerit,cr t eidem temporcl. Upfo i idolorum cutturam fuafitmultipliciter abijci, (0 primperipfumprdi(to,dicat,ipfum nofttif rfe quamprimab Eiungehnunquam abijeere eu- femortuum,dcnm mtniaxtsfacienstAi' antemortem rarunt, maxime Cbrijlut quiaUuangetica pcrjiie ti hue confidera, quomodo fuis prttdigrauis mfacji, ty fcfe, quodeorumparentes fie fe in av.eemoriturum HciputU fittxfigefiVz eamacceptareimebant,edo&i(,ut et Akboran xit.iu concorditerdicunlbifioriit tempo t illius pafeAiogna. o tam tT r:rfic temterSt mnes ChriJlUni,qunt uior uit An continet)eos uiChifUniutem q acceptant, blbiu. nonfiruantmaniata,pkiomnibus eum d ojfen ludti er gentihs,ttntcKlufiumetqucifi fexeen' in dere,crgfamfiime injirnocruciari QgaM tismnis.Vndedcbet fumi, argumentum quoifi Mdchumet ipfisfecretaFjutigehjoccultabat, Akbonn bocnegit,utiq; Eiungelio potlm eji aedensquodfapientibuf fulunm patefeere tnium,cumnuMam in rationem afiignet. Dicttt Alcboran multis ttutem poljent,ficutetiamfmflttmuangelium E quidam compojitori tufumfuif detantoprophtecre manfitin principio & obfcurum incognitum, fejhoc efliblafchemtitCr eS et c erfuccejliue mugis r magkapertum. ni- dinondtbere,qiufinondicatadtius honorent. boc cruelsCfrrf fi hoc expedimffet, CHRIST Suulgnon Scdfi fie putauit, tiq;myjlcria V u enim locutiu. iignorauit.Crucifixio Chrifti^/l ipfiut fiifjit parabolict CRVC1I1XIO Chnfticx4lt*tio,et Q^VOD Chriflianoruin gforifieatio, hominum iufiificttiocr uita,yomnium jitcbrilticxltttiorg!orific4 refur tio. cap. XIII. rcCtio.Kulti fueruntregescr principes,qui ut myjleriumeliciamut Cbriflianos deridebant r perfequebantur, c e vt Vncdlutrtamus, gcM mortisCbrifii-.quamodo inteUigendum fit, quodcrucifixwncolerentfUti in Acbli trucemortuum.Primo Andreum in primait briftidifcipn!um:cuiapotiolus
ta 79 tthottnnhitH AbiatU:Indit iHonuniatit faelet omnia.Vacitni hoc id quod legiturin doit attgslo mortis,utomnancre<tturiffir\M hromct Macbumttr ipfi futtefjbrtnnrc mitrtm 1E S V pojiipfumquia babentmterimat,tam angelotcmnes^dttbo- gum,Mariam losomneStqum fuijji, quinquagint* homines,aues,pi[cts,beluatt que unniifuperflitem nabis magiflri mortua quatuorMitasuixiffi.Seddicite pteora.Sicenimaitin Alcboran-.omnia non Adrietange legis Arabum:Sipropterdeuntinterempti Qgomodo prter dm.Et fubiungit: ani lut mort,demfeipISinterimet. Pe/ifequur funt mortui,quiaapuddeum uiuunt-.utique a feparatauimt.dcbetne ni re[urre(iio,[udites:Tune Raphal cceptatu ma tBortorpore a omniumui~ annorumjtant mnBorumpcflbocdieoccifionis quingentom hi,cuimlongituio mortierfi dicitis in Hierufalemjnfujjlabittub(tm,& quodfie;tienne iHe efflabitom uentium tusanima intrim q jbifcruattf,que tuolabunt iti matorjnuia deiambulans, uita dit inttr cer~ ficiturperangelum mortK,etmnon maritur banc 4dcorpor*[u4.Secmium opitUonem d (BitS.CHR ISTVMMmqfjSpermptum in aninu,ficutfi udumantefuijfetnterfcfluil i anim dtige propter deumenim, Sifie:Nonerit igituriUefecund luieisjjuo adanimam. nec taies iebent etnfe- ntnliirefurreittonismorttiut,qutrc prit ipfuminterfecifftHf.zr non V ri mortui. ndtid quodJudeichrifttimfujpen inttrtmptipropter dtum.Konnimerunt pee tdium igituromnium ierunt,ffumeftomnino. Sedidquod fequitur iorisconditioaa Anima morietur,nequere[urget:licttbomo nunquim inAkhoran,VrofitcntesetiamfefiueCiedtittu* ibres,cordibm nonminimam fuis fltjrc ambiguitat totuaexanimaer corporequi mortuus nuUatenm interfecerunt: furgtt.it qui*noneficomuniens,dicercmm indegerunt,fedeum Videtur nim,quodex peceatommortuam, rextii;{fam,id<orefuc e eftbeneconfiderandum. A: bumrbisnonegetur,quiniudei cedisChri' fcitnritdfinem,utardeatttttrntliter ingthtti' Anfitl (9). n CHRIST! doftrin* animtmnon moruln. f Si audores ipfumnon interf na-.idto effipofiir.t:licet crucifixu pojji oceidi,utiqnr crifiimat-Oportet rgo, u ttrint-Nonnegaturigitur, Chrilhm e id Alchorttn omnia mortua prettr in toto,Alcboran:qunm nonlu- quod crucifixionem adOeum: i<si,fciViUlut fteere poterat,modoquodicit Deum,inteUigaturineomptirittiont babitat immortatitatem.A emne qui foliK quo Euangetiumumens tantumMtiit,mijiuntum dtail" in 1E DE RESVB.RECTIONE ipfe Utribuit.Seidm tnbuit anime inteUeiute ftlChrifli. Cap. XV. ChrHKrefur. ueritatl i autemCH R1 STVS expersmaU>' ut libreuiuut,criudic(tHr errorem fi reAto aftrta Vod fit taAUhorw. *rum,mortutu, er fuj uirtuteiterumuiuut prrfert. Non dtficiet igitur, cum fub u cMO,mrdio fali ieSumdiuiniiudicij. Animalia ero ratione <tccefiit,ex Capiteuictfimo eet, bkhoriuideturmtnifeliehtberi.ubichri carentiacumnonpo/tintiudicuri,crud iudi" meui ciumipfirefurgerettonfitnecelJi,in uanm re Hua S popmulta feribiturlocutut:Deut fie crii' furgerent. Et quomodo eadem animait* rumno <ttfjitikm,fedmalorum 1 expertem refui nonredeunten cor" 1 if:er fuptrmecfldiutna falusindiemeenati fcitarentwr,4nimapriore acetdam. put,qu<eptnitut er mortemfuit extinc1a,cr uitatistr mortis,qua uiuut iterum I p redacla{SicanimiinttUeSiutcum boc 1 ejideChrifta uertx, in in nihtlum Marie filio uerbum < d quotamen lurimi ijjintiunt. Ecct icitdedie erteturtxnuttaprtinctntimateria fi ipfaper p d in I mortit,zTnondedie gtneralh refurredionis, mortem nihtlumredigeretur,quomdoc4" fi I \ta r eut dicit alibi de ioanneZacbarie.Vbidicit, demrefttrgerett necangeli,necdttmonet edienati fwrreihoniopmhabenticum fintinteUedualie ipfumloannem quoddiuinafalwfuper <, t Uitaris,morlis Neque eyrefurrtionif. EtideointeV- nature, er iamiudicati. cpuieflut clin* a l ligo,C HR1 S TVMantiiium diemmortu, Sx noniudicanda ddeumj quofuntjtdtimtt E Griterumuiuumacc<fiifje,modo ^.uangt- cum apudipfumnibil tranfeatin obiiuionem, quo liumhocrecitat.Vnde oneftutrum,CH RI- feupreteritum. Oportetigitur Arabes l n inteM" Etunjfffiim STVM ronfiif uiuum i morifanantebucci' gretalia Buangeho dijjbna,modo quoChrijiii effelucid'ii' I inhrentes. denonfine optima mm itiuDi,tiwn"< Hdricl. fl ntt,autper Adrielemmortif angelum,utindo' ni Buangelio lrin'ts t Euangelium lucidifiimum fiepe Macbumet legitur.lieo pro comione caufkAlchoran f" tu iUiutdjjtrtionk Capitequaragtfimofecundo tjJirens,reSam ejjh dicebat. Nonft igi' uiam iAldwmj e H turajJrendum,C R l ST V Mjtcrim ailijcitur: Omnia fuccumbere,nifi merti quedt itta aliquUfit proteilio Xtera<teiprettxerit,etfi msriturum, rdemumeum refur alijs reurum,fed tr i monuis u tie digna!,utiqu? R 1 STVSerit,quonul' CH lot digmor.impfeeji iBadeimanwi extert, i i refurrexiffi. feu potentia:ptrquantdeutfecit,zrfacit, atg HYSTB-
S~ MYSTER.IVM NATlflTtremfuumcale(lemuidit,en4rr<mit,crqttieiut tvser mortischri/li. cap.-x. v r. Unbare<eperunt,copercrunt ipfitmejjhdauer ()1I.'1 d.o mortisC H R 1 S t 1 mtruce bumueractpim.Dedit a THtcauftm igituripfe deifilimd ~7o~ A uidcamui,prxir.ittcnduiii, ) Deumcmnuin U(tat,omnibut trediderunttum dnInoUCUL qui deifilium, w. N 4m cumrtx in* potejlattmfilisieifieri. Namin bot fait ow cfltnpone c) gUmefu*truffe. c tognitut mgloriafuanonpf!it enfetimagis nii dtligentia dut,ut creiereturiliut er uerbi f rtx ri qumnonrex,er tareat honor benefi- dei.tunc enim,firmdfidt cw&aqu er amuncit* (i centu,ideout uideatur uirtusrglork fu4,ae ret reciperentur,cr romif.atius detepiofuM p bocmagnas ognofctturjx>norttur,rglo ro <ali,refurrtionci morte clan* uiu in, per p c ,rf ri eitu rificttur,omne fuuatdudmmapplicatc con. dubiafidei4dbibetetur,& prxceptaftmt' intttti- rentur.Qjjis enimpeccaret,qutndo uerbo M ex vertit. Non autem dfttnditgloriam,nip gentibuf.SkDeuscttatunt MteHecualcs,ci- dtiindubttdto & fciret,ptccdtunt infart morttm u g faces iudicij loria er utntutk creditit, tco- perptuait?qunonobediretufâdmortem, f i gnofeatur. r propteritUs,ciiilanftriora,quo qudndononhxfitaretinmriodeiyfibiprotem' S e omniaoperatmeft, poratimorteuitam n rddeo niamproptet femttipfum perpetuam optimo M in cap.'X.Ciill. Alchorundicuur,:pfum enimbomo ut tfji muneratore tribuendamtQtiomodo reruaipnftcipiutrfinem.Homoautem ri intaril dubitare it poteritin promifiis,qui certifimtaii* f las in crdit tlntrauitigitur lefm taiensJnittte' ta deiproimjjaejj Infimum locum (hlnhibet in potentia,indigenstio au,qui in banc carnisconatpi mundum,fne a <pucunrq; in ducat.Vofttu 06efiigi fcentiaer uoluntote iri,mortinequtqtiim u ipfumdepotentia aCtum innocentUM innocent noxiut,qu<eob dfluale turinparajifoydotatas peccatumprimorum pi grutudeiad rtntutn & originale tcrum,eorundemfiliorum fub obcditntiaJeiuiuens,demum u uifonem glorUdeifui trtnsfcrreturicredfrue tictatnk cocupifeentia gemtori,cunos uoi q bornaliber retur. Stdquii ri fuaftldiaboli git permifu inuapt.Tiraiigiturinnccsefuii c elt Chrlitu pd deUi l feraottinod per afcendert,quim inno' libtrimorterquinecin peccatis ntiiefit rtte femomnoq potitis perfcientUm P k 0 0bD0KtUk et deo ,.obaotiu. centiam obedientiimirtctifkuit obedire, uttuntitnquimpeccatum ci CI fecitiVêueUUit ittd Hotnnfslap I s M e Utfecundum premiff* dluboli per [e feiens patte rce/f/Ji r et'KJ effet tegnotgloriA,qUd:fibifo e [yiirelltuuo. ff bonum malum. et mmo patron Deparadifoptrditdinnocent linotd eranti&nuttialtcri:cum tia ti tieiim exi!tit:zr<jui riuArflletifJiifeittper mundo,ubinon idtffeiinhcfenfibili p uiiqum I uittettpotwfftt,fifm moCfdfe ighortnsj uideripoieft,rfewam,widm,rueritdlpro U eji f de er C ptopter hocnon fuitpc$tbiU,uMo quant paUuitScripturdtaptruit,quoniam ipfoe. uti ex tl adimtnortM rant:cr quodipfemedicm,,cbntrd omntiinfirjudiofuoipfum tempore omni tatemer uiponemgloritt t et , deipertingere,q,Uteab mitatescorporis animeetiemcontramorttm Necerat remedium, ej]et,fa(iozrdotlrindpattfccit. Quodfyipft 1 vmni D mottaliuiderinequit. tl Ole ipfumadhoc cretuit, ctiim denu rex er MefUdi litet regimmfuum de6(fc nifi qui effet non hune gratioferefotmarct. d A huneigiturreformutio mundo ifjt,<itqut mundum,rbanc uitdmpro nihilobabenddm, nem n aptandm,prcbjtut homojtn natu fenpbem eft compd lege r efl,proficere poffet.cui rdtioncuturifcculie> uit*,uerbo f tyfafio mi r<e,quipficoncredU feripti fupetaddita,homii.em erexit ntfrftauit.tpoflmUltafigtlacrmiracula,ut pollen Ux e d frerini* promifjii ad in er dei:ptimo fenfibilus, oflenderet Uitam opterutritalem tt* hdnc pr deindeinnteWeflualibtu.Et cmneipro- gnumimmortaluitx contemhendani, deo d inter r faliutorMf|?l': deomittehdi, tifqiie admorttm criteis turpif!imam c pbetM,omniu P ctiam obt^ Chrifli mors, wrto- diendu-.ipfe effe u pnenunciatuf t ejidliquando uenturuf,qui qui potitimmortalis oluiftemdeihabens,comptete dei populumre fet,mortuu( ti e$.Sicdeunt ipfum patronfuunt,quiita tandem formant ttfalunret:hic f diuexpetltttut, uoluii,cldrificndo:&'morlefUitinhocentifiid bominibut deceb fummut legdtutet deifiliw,informaho maomnibut ipfumptrfidemrecipi tibuter induentibm,ieterndmfecum mintshumiliscrp*uperetpdUperisfiliMUirgi uitampro CMffnc~ n m e nHMiriityinhunc undum mors ueniens,iefusChri mcrendoMtruit nimcofwnmata innoe natio. si nota* diuina in Uui nommatutiClim potejldttapparut* tifimi nigem'ti dei,quam bumttnd. u filij omnium er feoprebancpoteffatent deiuirtutem pilim ra paffustt, rdemption? e captiiiorum doriiu ccdeSH mirtculkdiuinishoberi perfatand,mortis audortm-inquachriflimer er ut cflendeni, uidertntin ipfodeumpttlrtmqui it,quifq;fidtlii tidi tneorporatus, mortuut eft, ipfummiptoperari-.zruerbaqueloquebatur, tt uitanteruit.In mortt K igitur crucifixi efSiM uerdeisDeieffe. Cuiloaiwes commortui idthdrit,tejli omnesfideles,nttrununt fibi uitam tnonium dedit:rm*quteapuipt* perpetutm CH R1 S T 0 rttribui Ktfw n certtjtimum
*t
l 6 >l tt r*
D i
RtCmcni.
Citriût mor te fia uclmaj ternir Dei Slins dccLin ms_
Prata dini derf inter de pm 8c liomi' ncs.
rnttutm lit ttrti* proprht t pottftefft at> qu'idem pectbtum idrttttt, qui ht* t)3iohalu.hee t poteliattm buit in ponendianimam morte,& ortu,utficinpeccatisionctptmkmatrecxiflat h cl'iM c pro iterumfumendieaminrejurreilione.Vndc tx immuniiluetuoluptate arnit, ut idem r omnei djferit.Etquoniam refur- pbcufcconception rcfurrelioeH,perquamomnt$bomines u gmt,quicum tiufdemfont bimane S to nature, fie tx Adami mttrtexuoluntate iri concepti i u ftuit,nr nemomundusik mmditk efldeo qiue tjikcinipfotjt uiu immorttli nit* Refont < xit x autemttrtitt die,ut fadoprobant refaire gr<ita,lob icentt:Nutiquidiufiificari ho pottjl a d t t docuitdie mocomptratus co,aut ppaert mundtisutu* d a iontm menucrcredendm.quam ii m fittfirftum ft>iriM iudicijexpefondant, ejligitur,incuius or demulitremafcimiurmim lpfe t morimur,<ycuiusrcfurrellieneuiiafica- concupifctntU te in carnif,quinoneftdertgnointel adDtimt ledualicalorumdeincjlriihcorporei.tyexpc tt habtmus nwr:r perquemaccejfitm uidendum credtorem,<td patrem ipfuminglorix rimurexpronitateadmalum,atictmtbttdolf non IE-- feentia habimut,nos nwutnfriritu itibo* futyrcimeoipfum CHRISTVM I d s beneditlum. x bis no,eybocin nob'tsdci ono txptrimur. DcM E SVM eiutfiliumfemper ira mto mortem brifti *n fie hominem p compofuit,ut uifottp ptrquim breuiterfallu,confit iu u cruccignomtnioftim,mixima my/lt* uefcatiutail Gfp.79. lcborun. uapropter Q A babere ri e uti nalm,qui fidelibutnece/ptrUm, tam quint nuOiuft tx Adam cocupifcentU C CHR1STO glorioftm qui mcrtuut ejl,ut nonftdto,ueluitiooriginis,uelpecc<tti<t{tust cl Chriftocxcrpto.nuL^ttrjl' clarificaret atrem cr oftendtret,quantusi1le lis fcp<tr<iti(f:[blo p te etiam A/cWiM mttrt uirgineMrit, que r ejl / cuiMefiUs fuocorpore, r turpijimacr in Chrfliiiiti'B > d, cptrtt t&, jtntuirili femme dotcrojifiimamomufyttdomniumterribiliumnunquim muU te tutus txiflit. o terribilijSimitm oftendit btdiendum-.o' quant* feucunisuclupttttc, mundifimt ti iUim pietM rtmuntrttio fidclium,qui 'Etnonefttutmfilimire tyodijtuX abominatsl dei cr O) eis tionis,ftdmundifimiui tttredeo omnibtu Cbrtjhf-ormibus obfilijfui mortem q inttr omtes Cl eommunicatam,cum eodtmfuo dHeHtf!into filio quifucrunteycrunthommcs,dilcftifitnui.Hic CI afttule. Hctcmott MiqutnuBum tegnumuitaretribuitpofiidendum. fit peccatum imqum C HR I ST I erneifixIESVM cUrifittmt }p[etmm<fidequefcriptitmef:Qlii ptcitu (/ejjdiuin*bonitatis f filium.Qtjom'ara onfuip nonftcit,necinutntu fl deltam erstins Et n J' a er ]c itde jet pius,mifericors, uoluntariut d obe iuidto mtnqum diui[w,fmftparttw.Hune ii diendmn admortem inclufme,nifi perfetltf <Huimtf*pieiui<i,mfuiunicnem<il]m()fit.N<m ufy moliuolittmmtiM corpusfui er ft fmiufuijjetcr deiform, it reuelanspatrem ficut fapimtia f Cttr~M~ in per P' ttflimonium fattguineuojeum tfft fur iitumpeccatisabomittaiur, diligitfmCUm |j f /le mogrnlnlsr.! nrer mge abomnipeccuto c dmindum,crfieci feruiendum, ntundifii' nms a in fi' prit pi etnnid er animam, r corpus rii tiuspr<ectptitimpkndd,a'uit<im futuramma' ttwmstjtbiperpttuofaitredcjbonftt.lpfetfl lin>. g fimiliter,? umgcmtmfi' gnificandi fque u adhuiusmi\eruiu content' igitur primcgetittus ptum. Pt Oftendit tiampromijfa atris fui,et que Vusrtgis uirtutum,quiejlrcxgtorit. Nati/ e p de meusprimoge* deftipfoprtdixit impleteruerucem p<<- (Moyfetejit^Dtmdmtyfilius effe tri in j trem,fe(êiusueritatem cmnemq-eientiam nitta eh ifroehnegtrinonpottftChnjfum if f o fit priihumquiMefiM, ipfum atque rfcripturtrummylieria,iitqiqiiantum p4' rael,omnium te de calis ab omnibus ter deiinorbem ttrrdrummijjm, ue diligendus,p<Uefccit. primogenit q Hc fciuntfilij lucis,qui hnjlutn H C fequuntur: rfimultflunigrmtiKdrifiliM,utip[tChrijiM CJ iudicatus erfilij tenebrarum,huiusmundiitm<itores, ait: Qui noncrditin mejUm ffitji,qui4 rit Cbrifii arentes,ignorant. ritu noncrditinnomineunigenitifilij Siigitur dei. c DE FRVCTV MOR.TIS cr buncfuum dikflifiimii primogenitum unige tiittim Chrifli. cap. XVII. J. filiumdeusdeditprofalutt mundi, utitfc morsCbri- maximemund aliquiizelofutArabf.Si dtlcxit.Qiiodctutemboc fecit, p Ht I lemt enim di crtatorem,U' attejiotur clarificat atremomnium p Hudngtliu dicit:Sic deus quod lexitmundum,ut tique potenstylaudabibse(l,cr debaere h' filiumfuum unigenit d<trtt> cundum pleniutinformtri. Mius iri, tienne cmptifumufprccw lelo tu u effet ougnofpuU prtcio' ^g conabimur noflraparuitatealiquaadbuc fifiimofanguine pro eius,utjimus l, unigenitifilij Namcum quifuimuifubprincipe ttnebramm. enim Ait aperircutqmfquefic jfnonbtefittt. P e ne dam deopreceptum minier Akbor<m,quod nonfit dubium,peccata diuidert inter deum a bominem,ut it propbetd,dietnt Veccattur- mecperatut,iut crtolefubiuit.Vndttctumgt m Sra diuiferunt ob nusbumatmm peecttum inter uoscr deum ueftrum cr primipartntisfyo' bincDiitidprofbtta imitatordei ait:lniquos lUtuminncmtu, que [oU in rtgnocceloruM toewa
84
tit
H? Iccumhttbetjubditwn qutafjumpfitltfumhominem, principibuiut mtttiii*' pientia quantU ttfnitrr dumnutum, pritutionm uifwnis hfapientiapatrndeicreatorii quum < td cunfi per morstft intcUeftiulis natur*, cnmt,qutmAlcboriut7aniuum deineminuxt Aeirndd. la glori<cdei,qu inmorteunigenitiilij Dei, qui uidetur,cum dicatanimnfbomin e Joluitdebitum f patttiipare ut inteU tunturnde "limadeitfUaniumipptftpithtU er pro omnibus ipfum Mejiiitm regem nt;)(t(~0'S Itilualis('terecipicntibw,mortuui ont- lucet.fed animachtifli plenitudini dpienti ejl.Sic f ,,11.bis, c1 f. EltnilztzJI deieftunita.Ofc ait Akbor, eum boc &his in ans mortemortuifaiifeterunt, cr li que mencA d propricpocryphii, C 1 bermifont i feruituteprincipemorte Mors animam 6 fumCbrifledtdiff'etct ipfumitttmtb enimunigeniti,qiplm omnibus mirtculis dUigebatur uteromatrnhbuiffi,ctrth txempliabunde ftttisfecit, ide deo,praiofifiiMa: qui* fient. Loqutbsitur cnim,ut aitjtnatri fut in pun t fuit morspnecidentis dolor mortis,ut it pro. do nttiuitatis, ipfum a conforUndo Reftoniit mdums pketa,quomnetmoriitesignorant.Ciuaredi tuncproipfajlla dit chaiconfunguineis t uo* n dtidemiVerehnguores ojtrosipfe portuuit. dematre fuftUdntibut.Loqucbatur quando Et dumiifidelem,fideipitrem Abrabam t refj/i' luitinfuntibtUtficutfmibM-.rlMoformtito^t uni bomo auis fieret.Et ita fifttttti, Muclmmet (tut t filiumfuKm cimus,qHimtuipfemeruit,quU trade in doftrinafuaer in Alchoran genitum fineut deoplacera, in mortem I afferit. Siclocu re uoluit,iiatim uidemus i quidmeruitMcfiUs, tuse/lctteonitoM uideret:hprofis,cralijsin uiuertnt H<rc tradem,utDeo feipfuminmortem placeret, in firmis,utjani tffintimortuKM bumani. ideineffubil v lait' crplitru ex Ewngtiiocr Alcboran poelici redptionegeneris dentdei patrvs, quodfiiiofuo pepercit, fuiit-.quiHbereumctititnfupitntcmalJtritJns mto no C ei nomen fedpronobsomnibuitr4diditiUum.Hnneme idem quoddto, qwm Uuotnprebenjruit kabere innumtnbilmuttitudiniliorum bilem Si f rfipienttmfepifimeaffirmt. igitur &bteredum regnifui clejlif, quemtdmodum fitteturchrijlttmabfolute fnpitnun,feiita' trit AbrabamUt ment }efiu realiterturpif* deum patrem,non tliafapitnttupttris ne* p quid PrtctGhrf m fhnt &dobrofifiiina ortemortuut, ont' terts.et dit Cbrifli. Sedpater rtttor perfum a eadem c fii ^> qux neidolores orientiu m uitam fapitntUm, Ckriflut ft, omniaoperatur. pitulu, t e exceditiCertequitt que i meruit fe et Hiecej)fapientiuimm<trcefiibilis dant ddit,refurreilionemroorww ,uium pro f fapictictmor fr&ttibunfuK patriacquifitif.inter ipfeej\ omniintcUtuiH quoi natwtx,quine ten* fratnbmprincipat tuae&\deadtBUu Jpprebenjionem,finis utprimogenittt!,inmuUis RCtI1I1n1.CCt.. intelieiltialm coclorum dit crcationisintcUeualii ~umu[xth i tenens.Neceregnum na!ure:qMmhomo, oa;Jum, ejlimdtidiim.Ht ejlrtgnum buiia mundi:quod nifimedutore Cbriflojnquohunana omnibiM dump'iirctbabt,qmlibet htbet,fed dunt homwibuscomunifMtitr4,fitpKtttiit min! [uprem* potejlin fui idem dcfelhubinnumeris fine petefi uiieri Q* indijfclubiliteruit4c,ntUngere intellecluale innume propru naturabuniiiiu,Chrij!or lbicommit ab c intelligi,ipfum regnum do&ri in risinteBcibus e pote/l quolibet folidupojii ni. Quart CbrifM mdgijltr,habens uit uita deri.lnteUcdualisejl rejurgemiu,utetant namCTUtrl'tim inttUidintwfiri,reuelt-* j j~ tp-deleflenturfeMuere. Qutljet rmunra* tor omnium qmeintbefiuroDei continentur, ClirlBi pw fi. iuncu. deomorientis, maneret mor- ofttnforp*tris,fontisftpienUit(yg,lorite in fi eitu* tiofidelispro bomo te,autfi nefciretfeuiueretpotita opttno quitcfienfaeB rtctptio fitpientU intelle^ inft fades ejje effeûmjneomniintcUeRu Quarenon liiulitir,uitiificMSitternteripfum,cr S~:ent)X.' inteetHu<tkm,nifiin ipfum ft jmilemCbriftofiliodei,qttieinglriii refurgit homoduitam a tt Et ut regtutrtper pienti<i,qu fapidtfeientitt, feftpkt er deipatxii. boctjl efjif<xliccm,et bettitutlinif, gdudio fcktuiuere. SapientU autemqu*articipatur petuein clejiibusfwnmo p in omnibutnteUefti i bubentibiu.in tfii* M ma> er beefttntpromiffit Cbrijiifimnibm ipfumre gifleribabet.Participatione magi cipitntibtufirmifSima. igituriUiui DE PARADISO. omniiin Cbrijlo lterij,uiuit refurgs, uiaipfe q ta refutreftio uu<t,qu<c XVII I. & dp. appetilur.lam uidtt bu- -p>IceretArtbsnliqais: R*motafunteymuU opta z quifq; elofiu,qu<tntum reformationis man& naturt exceditopmcreitionif,crquant tumdijittntU iUi,quiede pamdifoin Al* cmhia ordinata Sapienti autem ebortn leguntur,er enqti Euangtlium profont fjpienter omnium (ont mittit.Akbortmenim dejidtrioru qu<eomnidfiipiiti$imedift>ofuit,tamcirc<imor credttlis? Ugtmferuantibutpro* temqtmrefurreiontm t Chrijlijket nunqUiim plementum non Chrijlum qu* dereliquerit, tamenmortuttfl, mittitjefcritq; ittddepderia communi* nutngelii feparttio^ ter appetunturper uoluptuofos:fed Chriflofecundumbumanitatcmper D 4. riemtnim* corportimortuo, tc t&du /k folumpremiaitmie\kihiUfx\i<:imc,qMt{i cr n
.1
1)
S$ in uifoneinteBei%taV,^r ftienlUJipenti4,^ ferito[unt,priiutot aitdtfcretiotteetfipimti*. omnibm tognitione. e[bondcmtn,fe>iiper queinboc ma K nobappi* htiamdibi.emtmeratis NMcbmtt <y> doident\rizrqut fpepromittitpartdfmn tnter Michii inlef paudifum ruijfey tMtum meii paraJt er interfinfibilia in* inlrantibus addit,quod futuri feculibit bon* CbrilMnterefle.qiUntuin fura & Chri' in faut qvut fluro quarta uUtSuiMaut t'nteruifibilia, funt ttmpa- omnibus melioraûaninmijludftculttm hftia; em nibitft.Vndtfl r<ili4,&inmjtklU,<}Uie funtgterna. Sicrde compttitioneni iUudj'Uturum inter Euange Akbotait er Eudngetioariformiter. ta- cut per pmtUtudmemcrHcittiK [mfibilis Sunt igw liutn & Al p chorau funt defcribit,iti c qui menqaiaUegtntproexcufationi omportons peenameerum damnait U rudesArabes trabert per aqtiam fontesuitait) faluatorum.ion cr Alchoran,quontpdoipfe in creatorem uohb<tt,ut unum crtdertnt,quidt mtncomplte inteUcuulcm fodicitdtem deferidittUuiuerein hocfitcufo A in fui, Suicnn, temptait, uoi iUe bit,fecimdumtiiceiuiam metaphyficj q Mirtum,, liceteffetde legeArabum, affirntttt AU-j rtiam eiseffetiaturus ftculo fiituroperpt- N>(ffi in tuouitamfme cfe8u,ittuUo ttiu melioran. cbumetcarpotaUm c Jlicitatem dejir&ere, r d ifla in r legiturf quodinteenala,ittt multoexceUentior,pcr Qtjodjjad buncfinem,ut AUhoran Sed U* tamennon fpientesmetiutdeferibatur, AUhoran introduxit,qtus pliuresimilitudines j 1 flicitatem ftpirn ^tenf(,perfeilam expofuit,fed fapientibut itlisnotji rchquit.r cet minus g ponttin notickdei tftpienti, qut eft fi nifiexpU p fwnpxfftthttcuitafenfibtli r- ium <& dei cr prmij]:qutmadntodum nequeintel-> liu* fecundum dicendo futureuiu iociutdituum, ex n lexiflnt, equemotifuiffentpropterptomifl u<tngelium CbriftiperfiaifSimtdoSximt. e c s! incogtt.Aitmimdpite i, I. Credtntes t Prtent enimifemuwtut um concupifeentijt loin funt, pulcberrima piHiifipaffef* fuK.\Uaueriqiit futuriet perpetuimSdi benefacimtei peut perpetuum uetkperficient Hoc; lucrmtt habentfe adiftahiuuimundi furi,onincfuUm j j noticiaftuuijio Dei pa-eft maximum. uuiufmodipoBicitum,iUis fv.rn' ad conuptibile.Vnde JLlchorani Utwkm denuntitt.Vndeuideturun<im tris crfapieiitUeiui,prfiit immortalittrnteli mm fcopus. IL* uee e f tMelufiotlent ptgdictrjfnlitetquoddeus Uclum,quiattpientia jlimm4rcef>ibilis,ut c temumrcttor ibiftritientiunt,fc berSapirntixdoceh fSielium AL> er cunumfrem dtfiderUftruientis:proferui' 1NVECT1O CONTRA tbofatl. Cap. XIX. tete ttmpofaliemporaUa t ajfcqueiur,praper* i petu perptua,prd uoluptuofislolupluofi, a Duerti dumlegenm AUhoran quomodo bt\bc " fepifiimcfitmentiadedit tremtndiudicij, feraientintttteHiulU i pro ituetteRutUbiu o- p>radifo,rinferno,o-femperutriecrperfibit.Sicenim CapittVI.Deusomnium i dicit s SmGbdia u I dinofcem, mnmmtj; diues,mund<uui p quxren militudines.Cum aliter id quoinunqum coin tclkgfiffrui honinifintrtuit,defcribi pofit.iti' ugmcfa non I tibut temporale, clejtitpetentibatntqueeoc- ceptum tribuit.Etdtp.].Ub.di' fi conieiJuraliterd fenfibilia,quxinteQigibii I Ultibwfummibonum bonorum huiusfeculidubimuf iU liumimagines ( cit:Studio[o exiftunt.crquiaita uidi pet tut' babebiudei u. ria jimilitudinescgnumcalorumftgnariin in portionem i U,fednuUim Mo r b introi Euingcliorueteri eflammt,intu meadmit bi in primo capitedicit ono:paradifum t libri r multimodtt, tebam,poffe reûbi dukif?imtHtqu.it,pomaq; iUa,pia fcquisiunt interpreu < Vefum e te poftquim ibidem, x legi fuRta uarioi.cr decentifiimM mundtfiimAStione,e*cufari. i bor.uinnceternunt mulieres t pofiidebut: itatemirtuirgineUl4rid,win \otnnetachiomnefy dimrteniavt ad idquoddicit,omneq;btmum rU,crgtnertUterin omnibus laudari,et quod iUud in i <eternum pofidibttnt:uti<fc noneftaliud toncubim in templitprobibetur.r lotiopojl f ipfum prtecipitur anteorationobitfotditt quimdeunumenfenlbiliumpromipionesfepif ji:ne 1 reprtit.r iemumin Cap.64.. dicit. Om- tem,quodq;mundieies Deograta fit, ocquod titiKant eum, antem d ont* deum uident oni,??cumipfofuntin pandifo, Ti nesitaque d b fapientes tubascredentibMfapientuMtfuicfc H noticiam.Ht cr quod amct,r eisid quod deutipfoi maxime ( apud Deura/r maximum retribuct,4Cquoiipfummaxintu, Op.107. dicit,Vafadifum cil ti jimpiternSer Alchotan nonfit nifgaudium tientur.Etf*peponitfimili4,p:iUcttq!4d*terftmpUciter fl tut n uiu,itternuntga\tiium,r batitude, trt' f pi incorporeuttv.upebtmdeeeiquodfipc depuel pitiidiniplfl ~nhrcifeeuli in D munentio. icitetiam do&riniS, nut Ui,&ettrumpipiUii,<zrbejU<iUcZcubituin n pi ou. quod rulhmiradi r nonvU rdiifototiens c efrepliemit,dicens ap.s s. iBam futttrifeculitrxdipofiitpinilicudo.lde f Jinji.mdin PolTe. contrttii- feoptimam deiremunerationem J credentium:o" pofiit deturfinaliter,qiiod Euangelio M piradifumintetteftiulium crfapien uerecudtbor aturpialegere,intramedicens: cere.quod dei tuntjiilionem er tiMftpientitfeu CH R.I SiMacbumet dfcnbitdeobunclibrumpltnu a S T 1ajjirit.ldeoAkborm <dibi,eos inin- twrt>itudine,Mtfiip[efcribitetd<Q auSoritatc qui tribuit
7
89
iriwit, mirer quomo4oPip!rntesrcdfliuir-' twtiji prdit}, ArabeStlAauritAgypij, Verjt, Afri,cr Turci,quiiEitn tjjeduuntur, K<t ttgis humttpro propbettt abeant,<mm uitam tumo h clorum anhtUt, ftqui pott)t,qui ad regnum ubi nonnubcnt,cr imitestngeltsfunt,ut Cbri( Sut docait.Nam tam turpit ita twpiter ni' mo locuteur, nifi pltnm omni turpttudinc. tali Ex abunduntia cortu es loquitur.Ethoc cnirn uerumeffe,patetexapitt XL11. ubi dicit deumuoluptattsetiamillicitus lijs,iuxta proa rffiorificum bibitiontm que ponitur V J Capite hlcho* IJnllOO. ran infinttVHolunttrinf ]ltiifciU!qae,ei pcrmi i licitum fadumptr fiffc. rqtwdiuramentum ai iplum,ntadultcruretur hUri*Cknfuan*M tobin<i,pr4ccpijjitdfkri.l)eijuo!oi]uituriap. LXXV.in principio,contrala qu*alibi de itmititionradulttrorum ty periurorumdicit. lp/ cniminCapiteL XX V I }.pmuros,cjM eb fui fdluatwmm iuraruntjffe danwato! ojfir mat. Qgomodoigiturnon uereturdeum bl*~ fhemaTt,cui afcribit periurium pretcpiffcut dullertum continujreturptripfttw 'Probant ff hocpluraque cira mulierts permifit.Vtil uobis[ubieddipn\i* lud Capite 111. Hulitres uoluenttiparutui,pra modo ueftro ubicimqae j te. Et Cipite V II. tot permittituxores,<pot quittentquifdue fubiugare,f(Ucaftigtre. Et CapiteI X./ir dicit: Lier hic uobisccclitux boc tnijjm,ticitum alquetenendum uobUSa mtditres prtt'~ eti tuit,ut pecunijs ejlrk coftm u bendoducatu.l ttlittr utjiris fiais, quod toque timoris txper* dtincepspUciterit,ruborisiit< tes agite.EifireperiaturDouidexceflifliinnU' non alws meroitxorum,aut pofteafanfios,hoc txeufat l&acbumet, indulfit,qutjl quitiia Icgis deofc uoUnte.quodriu< p apudomtits propht e iMrlrgiilatoresfuittniiiiditum. t ejlblajpbe mia,deohocimponcre quodptrftdelrgitduer ftttur.Htconfderat, Ugiin AlcbO" quomodo ran Capite X X V l.pcprccpijji L Ma deum thuntet:VtteUtrtcttnccmprobts,non teni die ideminCap. LXXVII. fitiunciittwtumcffe. in principioper iur<tmtntum affirmt, un deut fium fcihcetai ArabesidoloUtrx. Et Ctpite
?6
X X VI T*quidemlinglU Mm fd<uUi tem iniulfimws,mfiut deumtimentibwi, wicii n gaudio plnum creaftigamen incrtdulu nuit" cict.EtCdfHttXXXlj.DicJto,mjftiniM<n iundum ejtnififolum deumadorari,nec 1U1 par t ticipem */iim*rtfcui me comendo, y ad ipjum redibo.Si b<tcutra funt,cur non feruauit icur alijs fibi non iniunum iniunxitiurCapttt L X X V I J ./i o8ortmgentium nominamtt premiffa nunciut ni Arabes ido* qui fecundum Michumrt lolatrasfuit. Ef/i dehis fibi noncommifiisin l tannimatti** c tromittere nuattnut prefumpfit, die Machu" met, tur hqutrit contra Euangeliumer Uttut e/}aiifm,ernouam legemer Iibrwniocv rr tentafH,quaph*t tibi i Smi/Ja fuerint! Qutit dofateris lux lingus n tjji fx<ultatemconetffattl,nif ut nunciesdeum tmientitui MiHciunt gaudio p'enum,cr eaftigamen incttiulfcin his facile tibi zr cuique creditur. Hoc enimjK'/g; iicere ey nunciare poti/J, tumfit uerum. r deouero, emne uerum deo te poteftatent ef bircdicendi habere,tibi er omnibusdicenubm facile credipotcji In alijs uer quomodoloqui prtefumis.cumtibi nonfit ideonecinmnum, nec induliumfEtfi dicis,cur tibicredam, qutndodeo non obedisiVtiq; excitfahiUs estnifi u4-~ rieutem immutabiudro,ut folestribua, ut fie bldfbhcmandoeuadMomnipotens tamen deus inter omnla iUafburca er uana, er fapientibu* etiam Arabum abominabiHa,talii etiaminferi uoluitiin quibwieuangelicusfblendorfie hte~ ret occuhatus,quodfdpientibu; iiligentifltiiio qusfititfftspfum marajeftaret.Ttntt ttenimeil t lux euangelictt,quod fine ipfanihilapparcrepo tejl uerum er claritm.Sedomne diilum ty firi' ptum iUaluce cars,quiedicit:Egofumlux m dijUumins omnembominemuenientin bunc mundumjut qui fequitur menon ambuletin te' nebrii:efl obfairumjnordinatum, tenebrofum, n inortiperum,cr intcUeUuali ature abomi' tubile,licetbefiialitati er animalitati quxcft debocfenfibilimuil' do fapidauideatur.
civx ButilUlijtwc
Pt
9*
CRIBRATIONIS DO RAN,
ALiCHO/ MI NI NICOLAI Cardinalis, LiberTertius. D ECVUSA
Jllcftoran ad omn i]XK' fsctfrctisac cinadatunlj
Cur fubrnde de Pandrib loquatur Al' choran, dure jno uero cet lomm niiiiU
FID Hunelibrum aliadecaufa non Q^VOD ALCHORAK tibicommif,mfi ctrarietateiexponaf.Htnm uniutDeil<iluttomnbMbknditUr,Cbri ut bominibusfuM ineodem Sumtamenpreferend. Temipmm.utpfiusA* i cap.loquitur: t $ fis C A P. brahHgem fetfuaris, nufquSdigreditns,ne PORTE T ut gui Al incfedulut.Sabbati c qui/lent ufiodnoiniimxi' ftâ^g cborSlegit,aduertat,quo mitt,quU ineratcontxarietMttQ dif]iiifto,qu4t Et inodofaluajtde quar e/t, dmfutunu iudexdifeutiet. alibiiUum alijs ffi îj di propbetis,ttinttr eosnon f \ttonelldeMnifideut,nul' prfert,quicrdit contfacere !xyisji&Jid '( ittmdit fctuit.utcap.l 11 l.cinafinem.etcap.'X.l.fic ita Ideo turUt ta, ubidif? dicens:Dco fuisq; legatit inobedientibus,rin ter ^Sfenrtoneieffefciuit,utquif eosdifeutere oUntibus,fe^ parti,nontoti, u credere ajjiqui putjndo cfidctt hterefis jicq;rtdi uiam quealiquidgratireperiat,citiufcUnque J d ipfusueritatisincredulis,mal autfeifuerit.putafepecit,quodintirmor tibuf,u<lut ttch f contempt ir.gcremttsicrcdetitibus autem prie* tem& refurrefiiontm cuiufque,uixhoraire anteiudicium intereosdifcutietitibus,merced t opus di(lif,nec sttr.a terpt,nedealuditimtamm interferitaliqua in meram ueni<t pius UrgitorDeustribuet Ecce p.tdubitare.TumenetUm 1 i incotmriette difcordU et cmlibet e l i quomodo tmctno locofontibws referto,medioemport ' t h ita c cari,ut drCHRISTOer uirgineMari* gatodeiduitcredeniu, quodnuRiuf pinio o ( uni tddeu. Capite X X X 1 1.feribit<?iujiis ob deum particulariterltfumenda, difeufiio etiam iniudicieremittidn. ocmodo H uiuereindeonfjtrit.Sic il fepij!im loqui interemptis,quos di aliquM indiem c dicit, iudicijigne ruciari, twr,dubkegi r propbetaradiBS uerittt l ufy ramttendd. edquiadicitfuccejiueetpe S t todtmCapiteX XXI I. licetwUmdicitt tiseffe iudicisin detemim paradifouelinfernoantefcntentm t AlcboruenijJ,utctip,'Xi'XV Lait, antehoccap. X l.flicet ita feribit, ldeoeftconfiderm diefinali reperiri W.<ec ambigu' inter cdp.lll.difcufiionem prcphetafaftainjt quodcontraria dofirindtbraicorumcrre' 9 c ante Cbriftutibi legituromnibus Chri f d efentientiumdeanimtbui efunflorum fuprdpofitus, qui' dcndittad~ il 1 {Undu:qui dietbat /c nolie |] iudicium foutreuideatur: ie nititurin omnibus rein dubijsCbriflo f bs. quod faert opinionibut Nam de regnocoelorum nifjefoluertleg,fedadimpleredc omnk f, inlegeet prcpbetis,deeofue non citquicquim,fedde paradifoftpij!ime queferiptaerant n 't J( de brifus finiset conduitele ft loquitur,<tc paradifoterrejhi intenderet. runt.vnde cum omni,quiprophetartaut C (yquodadlocumundeeieilutfuit Adim,bo' gis er propbetar eiusdeterminationi&tt' n r mopofidiem iudiciffidelit ermeritutefUtue* propbttabunt,qutrndo ne prophetttrum dtfcufiioni jlatur. tur,ibiperpetuomanfuriK.TammCnri/w- tur,omnium clotum ne' norumparadifum,fcilicet Q_VOD MACHVMET 1GNO regnum uideaturdua ponit incertolocopart' rauitqmdttgendumttftntiendum,ttnilfir gligere alidifos,ergradutineaplures.cr inpxrtdifo miterajjirtum reliquit. Cap- 1. 1 fate quandoilkrepeririaffirmt,,quChriftianicrt QVod aut Niichtimet ofit primus, ipfe n dunt in regnoccelorum haberi,fcilicttuitam turctpx.V.dicsfgonofumprimusnun X attrnam.SicdicitCapite X V. Resmunda' cius,necfcio uidmibifeu q uobisgerendift.di' penbit.fecundumpti uinamdutaamexpUnabo-.au&licet jint, o n<tcito,diuinanunqu<im t ibi deus mum modum il, fucrum tejlifict,pluresfiliorii lfraelcredentes operum quemque re- hocc uir crdita.EccetjualisefllAachit' tribuens munerMûitam tlernnxn,fiue fue lis,uosminime icterna ejl diuina,qu<e metpropbeta,ignorans uidjbigetendum,zF uita ritjiue mulier.Ecce q priuspr<ecepU inregnoDeicli btbetur, erper Chriltianos ttlijs nifi eaque fueruntâtte I.T<m gans profe iudos tejtes/cilicetpjumdini' in expeitur.Sic etiamdit it Cap.XVII i demomnes cbferiutoresdiuinorum preceptO' na prioraprecepu tefittmenti explantre Di' # fortien cit etiam,eosqui praceptt Koyfifequuntur, ffl2ctumet rum,plenumgaudium perpetuum atque quatisprop~ dm tur Hocautemnopotejief[e,n\fjapud qui ajfequibeatitudinem. autemomtes tit, Aliquando babitatinccelis DicitetiamcapiteX X VI. lulteo; damiut:quit refurreilioncnoncrediit, bonos diuin<t fubfttm- GHRISTVM non accipiunt.Sicbriftitt afjqm paridifum,ubide <d\e- nos,CHR ST VM fequentes,fitlucs dicit. tiaeistribuetur,ita facitdccwi&vs.Vnde capiteX~X.V.fibificdixiffe: Alibiutr tamludicos gat deumeorum quim Chrifli<mos,(iuitt Ktritg
5J 94 ait. utriquedeofiliumtribuutit,mcreluloi iJ* XXX. opponebant i,quomo$a homf irfi e (et deludieishoc fit uerum, deofiliunt ((ifimilistjjetitumarte magicteosaccefiijjet no quod tribuant.Omnes incredulosiepifiimedam Cuiutuolumen,uelfi(lium Et taliamut' n aut f effet. lifcsnnfc n a\i~ nttosafftrmat.Sic ap.X L I x.dicit:firm<t' ta per ipfumaUegantes,qinenonpotuit C bmonm .~I tume dei uerbumfuperincredulos,quoniam ter folutre,niji quoiCapiteXXlX. dixits imbunt. edCap. S ptrpctuumignem F Ll.dicit: in inquiunt,pdiuinis cumuirMibm adurnifft, credulos c de forfait deusomnesconfundet,forfaa nonnettjiimonium prioributhbns tttuUetiam multisueniam n priores lidabit.Sttpifiime dicit,ont' mustEcceadducitintcjlimonwm ns n anima redireadcorpora in refttrreftione. bres,fcictteuangelium tejlamentum. cr Dicit. In I Cdp.X V1 1 1. dicit /c: Monmtiw.mom Cdp.X V11.Quodmentio r/iim deeofiat,& i b bord,ttterii borafopiiioniideusanimdsextra nommilurn tejtamentor Euangelio.Et Cap. h reddens iiaiboramfatim,qui I.XX, dicit Cbriflum e bif.quibitfdam prxtxiffe: Sunciunt t n bufdammmqum:omnia fuomilefteiens, pojtmeutnturmntuacbumet ominedenunpro dicent.Ecceomne eflfapientibm. AUbiyange" cio,qutmmendaciter magn quodmirandum los l dicit,nimM corporibmextrahert. Sic tejtimoniiimîodlAiibumitfuntHKiwidei-Sed i nihil r refurreionem p litfal[um,con{iat itumm** generalem,quamenin omni cumpenitus ( e nifr ait:qui nere,niphocfolitm,non deus deus. Capiterepetit Jndubiodimittit,quando b SALVA bufdam animas extradtnunqum reddi-e. O& CVR DICVNTVR h ticreientes Akbor4nicrqnodgU-' hocnhilcertiapudipfummanc,mjquoduiiiiralbum u nusedeuscreatoruniuerf.ldeofolumfidem diaiijlmjgijler, m, lcuoA falutif. Cap. i 11. ttniutdeiffpifiime aj]irit,dentccfiitate uilSaaeettam debac dubitans,efclaitomn p Ojtqum Mtbumet Et l demum r uiditfeefiurein utri* n uerba:Noneftdeutni/7 etE t<K,cr mendacU ex Tejitmcnto deus, necefitatcadbtc que CTMahumete t nunciuseiut.Et addtmtfui,ma tMtidioaUegabat, rudiignoranti opulonon p dicit nemo paruum,quia agnitudi pofjediu occultai, Cbrijlmii r \udeit hoc m gm.DrKm n n ei'itt onejifinis.Necquifquam n dicithoc necmambobut,tiech% fal uerumnegantibiuicum E aRigmtonaa mentioit autno' f fum,fciticet uoideutfit dem. tUmidololatra atteroUbrorum f q o* fatetur,deumfci' mineturMtchumetad armaje tranjluKt, plures t deoscolensjiocuerum (i deum,quia erfe notum.KuUiuigitur populodixit lufitVeufgentesme gUiio ex. liceteffe p non erit Sedquodaddit,r pttgtt<nre>donec incredulut teificentur,qnod eu Deut necfuit,nec niciramct eji nunciuteim-.fi nunciuteius. lliabumet Quoi inteUigitur uod nifiDem,V quodtgofum q ~mo~txtci Mttm.f nunciut (aluabunt anguineta f ft ueritatU, ftilicet iUiutpropofitionis pbocfecerint,(onfeftim S lierufu.il eypectwicirt flum.Terrore igitur pereufiiml perfe f note,noeflmagna. emperenim Ceoetquoeunq; bac li mandata de alio,uerununciiiejp,ejui paruemnt,cr fatti funtfan falui nuciaret Aliter I athoccredere, cilicet uod guinisejfujiont,& rttpin<t,wtnnnintbantur f q l.UbumetlitnKciKt dei,nopctefleffhnectfiitit' fduatifeuMufjelmdnni attende,quoinodo SataH.quict ht J AluiTulnuiiB I tif.H fuit tputin quobocfuitucrifiimifcili ftefe fefolumnttimm Arabumnuncium, qui non Mi priuspropbetatn babuerunt, jjtrit. Dti' a cet onejl eus deusietfalfum d nifi fuit,quod bumetfuit nunciuteiut,quia I nondnm natitte* de generaliterdicitin capite prophetarum, > Siigiturtuneper fiemitUm,Nonejideus T)eumdicere:ion rat. niji mifimutte ad uniuetju r ieui,filuabantur boccredentesta b ntcejft' tnUmgmtiumnoc,utin alijs,contradi&io nifi omnes mni empore,hoc tantum credtef, nem Deo fuo tribuens Et dunumpoftqvm rio o t omnes multi acceffsrunt,dimiffo nectemporeeiut ratnecejfarium,quod e quodeffetnunciut dixtrit,noneji nunciudei.cum dei,fecit rteonifari,cyjiVimg; faluandicrrent lAacbumet p Micliumcti Etut Arabes f et nuncium Arabes fuamm< deus deut,intrabit aradifum. ad nifi p milieu ipfefate<ttur,fe h Machumct c tuneintentio tionim tenebantur icre- ftruaredicttntur, crut, miffm. Ncj; Arabes non conftfiionemftcicns Are nunciutdeiad eos, quando intrare,etiam fi paradifum quodeffet alia uenitcummiraculis uirtutibuttalibut,qux fomicatus,tatrocinatM,cr peccatafeciffet, er Sedcum qmfidttjaluarct. Depofuitigitur mandato in ipfodeiuerbum ejjetejlificarentur. no LXXlUt titullegatimis pne potejiatatemiraculorum compareret,^ deifui Capite uitamageret,ftffet^ mendei.Sicenimibifcribitur.Vtueraxcompro eommunem peccatorum SU' tantum dicas.Sk te beris,non nifinuncium idolotatra,utalijVeneremcotens:ttonmirumfl deinunciii ominatif, eprebai' n ei oppofuerunt,q r uomodo aliquemicorum chumct,quifc per debet. t E dicere nuncium n deifinxif- fut dtofuojfefolum efjinfm,utfe uindicaret,fe uncium X [et, ut Capite X. Alchoran. Alibi Ctfpite quianontjlMutfumquoiconuimntintentio. ni
GllJhJsulli. maomntu Al chorani pro-1 barionutnrerululio.
Devs Alcho nni alius a deo rbus im mafo.
C S>6 9t ni prteonlfaa-imefi deus deus,etIfochtt inuentrtsprgttttntkm, t!fie deuskUhoun, nif u Et metnunciwf.iie dimifit totnmdenuncio.Sic eflabfolutttsetimparticipabilis. deusdequo eft rbuser diuifibi tites uenienteS, tleuationm uniutdigiti Medeusloquitur, immerfus prr lis:igiturer corporatif Et ita cumomnisaniprofefiiottemuniusdeifiiciunt,q<4oddicuntfuf diciturinAlcortn Cap. ficere EJigitur uttim*refolutioptobitionis mamortemguftabit,ut J ) Sic XXXV1 1 l.Et animat ipfusqttte tfl, er I f etUiuntqutew Akhorankguntur,gtadtus. enimin Cap.propbettrumMhUbetanfcribi' sic i ( angelier dmo nescorporeecr ign*natureerunt.Utfi deus t tur de Hiacbumtt: Dixiflijomnia, r blafybe c I i fal- babetanimam,crbomines, gitur& <titgeK:nt midii oncinnafii,uel c fortepoetizas.Venins LV. ton cummiraculouno,queittadmodunt 1 nuncij fatetur CWp.X ttita animatmgelcrumejl er <mim<t priores.TKeft>ondit:Deftruximut,inquitdcui,ci d,ipfis communicata deut itte, ait i c N ante ustates eosque noncrediderit. ec etiam nature creaturarum:romtes ratureratiod ttosmiracuUscredereHs,nifipergUdium. nales.eruntnatureillius ei,cuminipfisnatif Mo u bomini- railla deifitcontrada-.y re I fuodeumiufiiffe icens, iolentiam d iUeritfprnutcuiufqbus i inferri.Tacimsdeunt,quem fepifiimeferi' CTparscompofitijanseffecuilibet.eynonejt et detts bitcoaclionem uiolentiam 1 talent fibiinhibuif Ole creatorquiexnibilocreatjcdexfeipfo ejl 1 fe,mutabilem,uarium,lmendac.Dequopojlomniaformat:ita hylejeit materia Sicutt- Afcliorjnii nimeiftn animaanimM,ctfuoftiiritttft>iritus: boc fiibiunptur. tCrix. ita exfuo corporeearpora, rfuoejj omnttciix. Q_VOD DEVS ALCHORAN, uideaturdeuiabfolutusteydauaUus^de quxfwtt,et xfuis dis dis angetoru,uni dudf, us m lit m e alteri quatuor,utquodam loco Altborandeil' immerfus. quoloquitur,rebuffit lis alisdtcit.Verum dicis anintm effideifunt' fi Cap un. Alchoran. mi cr 'rcatoris unici, er quoddeusiUein AIinquirtmusquis fit deus NVnc Naitficdem Hlabumetcap.X X111J. cboranloquens,dicensquod tmima'fil ei, tod deterraetlutoiiabolo unico omnium ereatonos itembomin prius quaturdefe deo,fcilicet e deus,tum ttihil ft txignepejltferocretto) plafmauimuccumme rejuncanima iustrit etiam forint plifmaturutnhominemdcluto,&eidem anim dei nifideus.igiiur omniscrcMur* intel' et lefliu<e,eritdeuscreatura:deus fecun j\<i meeportioneminfuffldturum,angeBsintim*ui. Et Gfp.XXVI.Verquirentibut cuiusfitani' tumfeuform,etcre!tturafecuniucorpusntt' r indefapien nitaUbypoftatUa.EtcumChrijlush&betttani' tna,dic,dei,qui non paucam tibi nijt &1 dei twmmi!>.EfXXX.C(rp. ubide loanneZa mam nonfccundU partioncm aliqu,nec*p charit animantuiim proprutfid proprieMiqueipfeerit proprie f loquitur,dicitdeut,quod Utntrimatra injufflauit,qriWtm filiumcfcfuum deuscr creatura hoceft, plenuszr perfeus miraculum deusficutplenasetperfeusbomo.Nonjcafecit Cap. XXXI, manifeflum crature <Ut:eus hominem delutopUfmauit, ofterof' Vue p rstianales,qwniiniwanimadei defuofjiirL' ejl partialiter,imperfeite,et quefuosexbumorefrugili.eidemci; improprii-ldeo tio dicunturpropri deus& creatura,fedimpro, L tuinfufflans.Tc.tCap.lt VU.Deuidixitan' hominem deluto.iSi itaque pri fie dicipoffent,fohs uer Cbriflmproge!is,fcfaclurum t quimoptimecompofito,denoflrofj)iritu infuf' pri. Hoc quidem necefjeeUfateri,quiAlcberi j Acceptat-Vnie atet, quod p Cbriftus ptrf- fn Chrao f/l ftauimm,eidemqjiujJb,noj}ropreterBeelzebul> recedentem incredulum decuius cr i omnes ngdi febu- (HoabfolutttnteUeclualiucreaturarS, a omnis cna r miliabant.Qui queptuscur in deum infurge- plenitudineomnes participt.In Qbrijlo igitur crature eS perfelio, ue nec ret,nolcnsfe bumiliare,re/ôndit Egoquidem capite, omnis q f igneus,iUo lutomeliorum. Et Cop.XX V I. pote&effemaiornectninor. uia ejlomneid Q dicitdeus Creientibuf,bocq;promerentibus^ quodeffe crturis,eH potefi.matijs autem perenim p e fumoruMfafttmibigrataâradifumtribu, fe{tio,qutt otefi ffemaiorer minor.'Bf bis er iUiide diuinafubflantia,que inimepar Cbriflui,utudor auri inaura puro:et alU cra m ua eji, largiturut Ex bis pitet, quomodo udor deus ture intetteluateSyUt auriin <dijs etalUf, m deum. quorumunumplus babetde ualore auri,zr loquitur,nominatalium quiinAlchoran Hicit mmi-.Dic quodfitdei,nonoflri,uclmci. liudminut. Siigiturdeus loquiturin Alchoran,eftdeus qui CL.VOD DEVS ALCHORAN deorum,er em quoloquitur fffialius deut, d de uideatur minoromnibusebus,rferuM r cuiusdkitrffeanimam,rquiitmmamfiKimdi' eius Mabumet,atq; coceptus.Cap.V. Qribuithominibus,er iuiditfuam diuinfubhoc deusAlcbo' d Bdquemodo abit,quando Santiam gratis, eyfiumfciritum infufflat rtmiwratper dominum fibi oricntiso-occidtf tis
97 9S t. Hi'Vtrhoc th'im ttppaut,qii.eiTicmquiloqui' non inttUexityfcu fine nec Miquit! nlul r"tt pitinAlcotut in Alchordnjrecognofcat, deumjupe- ide ipfe non omniaintettexit, er foli deoafcri^ nlium nniiurare , orienta r ocadentis bttiiittlvgentkm Alchcran. Qjjiut cap.lxxxij. tl m cicatunla rior<mfe,r dominum N cr UgilurjUi imunxlt, ut iugiter et dtuoteetiamde fe maiorem. on erit igiturdtut fupremuf 5 a abfoluttu. Imoiuratpercalamuntificum, u< nofle Alcbonnlegeretiquodtanten contradicit c b< Iicem,rtnult4ftmiliduefunt tredtur.Deut illi dido,quod legendifcribndi^fit iti[uw>,<th' q en enimteametlti&UMgeli]nonreperutfic bi in Akboran pofito. iu MACHVMT TMiurofjijdfolumptr femctipfunttcummdoem Q_VOD m nonhabeit net mutauttmodum lurandi,cunt re contra Dei pracepla CHRJSTVM in CHR1ST1AN1S fit deus confions bfquemutation, jie autem a ptrfauitur. D l T>eutAlcbofin,tUmper utiles iuret creatums, cap. VI., O rnuncperiilitSipoilMpertiliiKJnconlUtisr Bbucdicito: VoStquimdeut totiatibi di> W' minoromnicredtura.Vitenim con- " xit, uim nequaqudm propterleges ittfi%i.irians,erit er firmatiodifliptr ueraciorm maiorent,per ra, in Cap. 1 1II. er Cap. X V. Abincredu-fi> Mdi- lis quidem,nilmu/if conttimdiarumiUn iitft^ quemiuntur,^yquiintef{emadducituT, illeoran tvs teraus itl ilofidesdeturAtemidbucfiaduertiturddCap. rensjicet iUi per iram & infciiiamde Deo male MochuniPt. xlij.DemAlcboratiferuiu eu Macbumet.ipfe ioqudnturCciuqUemmquegtntiumfuafibipkenimey angelipro Machumft rant.Loquutir ciu,firmcfiq; uiderijicimm')recede ad Deum en o df uertcund* autem c\imredierint,cpet4futtt>to pdiidttit ipfeMacbumettcqui dtlK,qua*cunq; u lAedUtpr interitmliercsM iur. cji hume if tognofcent.Ef Capiteccimonono ti dicitur: quod Riiitm n mo cogen* ccncupif* non funt gentes cogena adfidem. Quunili dus,eanniiuc fum,feruiendoardoriimmundijiimie f" tentix eim,dijbenfando ce obhoccontra Uiramett deo uolentenento tredere poterit, qui maloser ra przcept tum tu lieitum c 'fgf ff; promijja ut/u-eko-" er indiftretos infuaferditieditnittit.\bidehot Ju,;or<1m. j lu infe luntalicompliiceMidjJumem uerecundiam plurt. Et Capite quinqudgefmonono:Nullttlt er G cutpttm j; peccta ut Macbumetipfenec iUkcdfttgdndouiminfiras )fedtantum ittis Al' at Et fa fa muni necreptitationem perdat.Eccequumodo thoran f Jfp/<w. in alijt pluribia tocU. Qtto- m Mahumetficitdumfetitum futmt-.eyhoc' undify modo,wc]Uni,contriiDatmtuumquitibi hec te tonftat. Ndtnciim Cap. XLVJ J I. defeMrf- fiiafit,priefumKdictre,deum prieepijji ut incre tk m in' duloscap'MJnterficiits,rjpoliei, c og/acredetbwmt dicat-Dei andatum eft,cuodipfi4m innutidocre- re,auttributumfoltterc? Dsomagnumfais inKocancorlepuro legemmi/Jint IU de deiTtiumprimitsexiStim. Alitergrattetnalumfw iuriam & contumeliam,ttpudqttemcaaferui bibo. bi Deumitaque,UgfmqUeju<tm roh&anteY Mjtiitidfimt, ideuultferuitores exfualtbert iHichumel IWimitor.EtLV.Cap.de feduit-.fgo Uerocteden- tlcliiontfibifidcleS er credulos.Tu dicis Copi> tibi tiumcr deuotorum ~ff~f~')0~t.j ' primut.Qucmodoiflaeem te iif cimonono,deum dixifl: CnludicsntU ai. P' patiunturfecum eoquodtudiiis,tenenferUare but dicUo,utfibifuafnt gocia tibi nui- Non n m neclegem lieitumiuramentum, nec quia DfiM dicit,quoduiolentium irfrds. Alibi ajtciti s contradiiones ludcrum. Cbriflianorum & in inbibuittibineferuires^qtiandoimtnunduhtcpr1 tuum tu uoluptettem cornuUgi&fsttatnento prtc aliorumindieultimadiffiniri. Alibi intreducis tu d libi tulit,tu introducis eum pc mtnddfequo^ Dfum,te kuitntem depitUteet matifuttuditte. { modo m es tu credentium^rdtuotoruprimui,qM Quomodote alwmfito mtniffltiitydti tfSiab tuitni alibi d Kioyfen primiaffirmMifuijU initiopte monium falfficMt quid e fl hocquoddeum K cdtor,tt peccare.o ce]Jafli,etmonuwin do' ttiesfibijppfuctsaduefriiri, quotitstu fentm" i es m umttfmulieristuic, inhumeras mo poft ftnguinii tiam mntjHnnCrfp.X X V.ait! Pojifidem bx opprefiio bitamjncredutut i coaclionecfefiiflutjfidemle tffufioncs, redM,$upra,etpauper et p u < Sideuttibiiniunxit,utuir iuftum AbrabS gim; corde fuo retinens nondamnabititr,fei nes. esultiinus fe, prcpbetaruuttiljeris,quo' hecfyontefaciens.ScisenimXhrijlnosfident fcqnari$,fi N modo tn es primuscfedentii deuotorSi o tfi UniutDei haberefine participefeu alio Dio,cy & \Ue igitur Ig deusAlchoran demwagntu,cuiomws ideofecundumtecredulifunf ide rfcoafli rationaliscreaturacredere Ta dbet, quiaomnium tibi uideanturconfentire,corde tamen Cbriflia-' forint ora CT creator, edefi Dfi tum qui perte loquiturd. ni mettent, er ticum non dumnabuntur. Cuf f C1~~ :hlla.. IS Intel' Akkoratt CHR1STO in CHRISTIAN qutetu i Mc.mm?' cencipii.Oinnrgiturquodin
Kn~pr~s.ff MaliumtL
reperiturdeum dixiff,fi tftutnm aut filfutn, m M aferibi debet. Et nonnifi conceptui ahvmet quUmulufcripfitautfcrtbilrcir,qui Sergio crBabeirti atq; fuis focijs)udxiiuudmit, &
tum ixditerftrif t/Korfe osperffijtierK qucnott conftanib.C per negMinfttitlegefUitniFutrunt chriflidnian' t CliruTumvO* t f te, er CHRI S TVS poffeditinfuisfiddi- fi nrm.Q, bushuius mundimagnumpartm, conjidntiî"
E
arfyroitt
100 Drt ttdftiilt. Alhue niobdientU ufydimortem SnfinitonoH dicito: Quiiuk utfacUtcreii adAlchoranrcmittis cumtttmo( ut mtrtyrum.Curpcrfequunturtui equ&esChri lus, quem f ftum,tttattirant dcquilttum populumtConfir* dicis)ipfum inteiligat nififolut dent typipieif ~.AI('Ol1h'i1 tes diuinamfcientiamhabcittesi 'Ethumcon- cuiras Si tamurjutent percuangelium,cui totappro poji hdtionesiniuriafti. VbiaitCbriim Beatiqui trariumetiamafferisJciUcet 0 Atcbran,chrum perfecutionempatiu,nturpropterMiciam,quo rfdcilem.Qatprf capiettEtita omniainuoU uis per contradiliones uarietates quoi tr* (y niantipforum rgnai eft cceforum. Sentiejlis, illud ctimmaledixerint uobisbomines, rperfecuti gumtntum quodpro Alchoranfacii Cap. enim: uosferint cr dixerintomne alum m aduerfum 1~X..concludit&ti Nipdei effet,contritcontineret.idecum er tios,inentientes propterme.Gaudete exulta rieUtesmultM fibijpftoex te, quoniammercesueflra copiofaeinclk. tiescontradUttyMiQ Oeo efftnonpoteji. Sicenimperfemtifuntprophetisquifiurutitdn OPERIS teuos.Eccebtcceji confolatioo(tra,in omni Q^VOD FINIS n MAtribulatione angujiUnortt.Quonumde er bumet fui exaltatio. fuit morte transfirimuraduitamxternam. Cap. V I I.
99
tacVeulos IID11comiem a Dco uiKta Alchoran.
CRE' Q^VOD MAHVMET , 'Eluifm esmihi Mtchumet prietexture" ad necifiitare dit, ici prfentiam ligiont dommandi potentatumqutfijjj: omniaaiim in gkdium a M.idram,-u omniaquneguntur. refoluti crgladiofal' 1 fcopurio t tem ai tributumperueaire.Perftujii qmm-J Cap. VII.. ` coran, buciic Macbum:t,Cur brijliitnos ef C f p UbetinfuaUgetluari peffe, acquodEtiufi' conjiantumdiligat,uarianteslierane K feqiterist Si4is,propter eccatttm: ejpon-' Aelium p G de, fi tu crditcoaflione quemuiolentaripojfe qiuquim. Deindeaccipu gUdiutff,quaftiUos i dicis,Deum ueliiad ueritatemcompellere quos animijii utfiitbonm, curtuncnonoCapite criminalia t condonare fed condanteirnanere.Seddotoptionem puctttu.nequnquim ipfts ut niinort? Et Cdpiteduodecimo habetur:Homi' ueluarient,ul tributumfoluant.QBisncKm' nesprauosad uiamream Deusminimeiri' d tua O" telligitjinem religionis,zelum ritumtue dixir legistantumadhoctendere,ut domineraiTri* get.Etcurais decimonono Cnpite,Denm nuit- buto cnim,quii er tibifatisfacit.Nonerdt deo i fe:Deiueraxeftuerbum quodincndulos alia tua qumconuertendosiffirmit.T-tap.qutrage- intentio qubn quodDeo religions ta jimanono:A Dcoieduut in enoremnunquim mcdtpmagma ej]es. unqumcredidifli ueN dirigetur. Et Cap. LXVI. NhBkjammu- ra,quiefingk Dei precepta quia nonferuajli nactunentum terra perpetrabits, va. NonneDeumfacis afferereinAlcbortn, in bwsuejlrk inlibropreno* ChriHianos tuosmelioresmicos a nifiquodante uejlricreationem quantludteos in tcttumfitdDeocunfti cotnpledente.Nonne Et alibiperfecutiontmquamquidam Chri' ijla clareojlendunt non pojfemulos er tein iarwsexercuerunt, p detfiark:dicens quomo' uiitm refontdirigi cumnec deusiUosdirigati doDeutconfhrtduiteos. apiteXXXI,X. C Cflrit1bnoo 33icKUmenfepeconturiumi{lii,utinomnU 'inprincipiogentibminterrapropinqui e/?i Iutlispi p n m Ak~~l ri 'hiafiicK. Quienimfunt tuifequttces,inte11i'*mdqueChrijtiatti uperati po nouentannos ri oi A ta! f per gantte nette quodomn quhomedrit, ide earumuiflores deum,cuiutfuntprimapo* f Exiliitnon uidefacit,quia Dfi ficiendum fie prienoUuit non flrmiquemttniata,fa(iifiint. JolumqiAodDewsomnittfitturd preuiderit, fed turjte aliquibutnimicitijseulegistue rdtione i f i qttod'prttuifonecejiitet. Qjoi e penitiK CbriianosUosperfequi fedfolo dominandi trror.eum er tlireomnes leges er iudicia, appetituuimipfisintulifti rtuis fucceffori' er pr&mU. pmus. SedquiaDeas i (Cternu but talc exemplumreUquijli, utiqaepefiimum tire omniauidtt jlmuUqucirfum a intemporefuc' ualde. hundeinenimdominandi nimumhaer cefiiM,tuncjmuluidetnatiuitatem ihoi1-- bentes, ubiqueCbriflianos erfequuntur.Sed p tem,tyomnemhominisintermedium curfum. C HR I TIA N I dei dono,demum ui> fuos Et hxc uifiononnecefiiM.sicutcumteuideo flores fuperabunt* cadere,noncadis iic quiatevideo cadentem, Videtigitur Q^V O D MAHVMET NVNC fedquiatucadk,teuideoeddentem. Deutomnh,tyqucunquegithomo.in tetera fcribdt CHR I S T VMBeum *hominem n c nitatefeiens una,iuiicium iuftumfaciensfe-' tantwm,ficuncfingularem cundum homo intemDeum, nuncpluralem. operabonacf mala,qu<s porefttct,cr apuipfum aternaUttrprxfert' Cap. I X.
HUntutoram diutuilUi
Apo--Yphi tibri
Chnftt mi'' euh.
Alconnidt Chrinotcftmoula*
ton kkhordn talid dicit, fetputttttimnibihretficut ulUtcrenturm er pv EChriSloetkmfepe conclu quodnon necdeusnecfilinsdei, necconcur" fit 'que ipfumdiuinxnatureconfortent rensaut partietps.Et taludicit qux prioribut dunt.!at)ilfiindamcntumponit,mirdcuUdiuin<l tffe:Cbrijiiun<tutem mirdcitld fuperomnesjicif diffonauidentur:qit*tammjiltbijplis corf non fe approbat.Etnon[olumitldque in Euangelio tradicunt neceffejl ut intelligMtur odoquo e m t canUiuntnraffrm4t,fed etitunqu* dijsXibris prmipmus fcilicetbriftumnon elleatium ChfIl1u~ur. in dimn*nttur* cumomnium dcmnauirar (qui quoniamocculti funtobaulorisinnoti- deum,licet eiufdtm cumDeo.aon de credtore.Sic deunittte Deifepijiime et Deut. cittm,Apocryphinomittintur) ltgtt, uteji d repetit, deumcreatoremtfjeirtamen creatione <iuium uiuarum exluto, er pleraq^ plua-- unumfolum dittinenature fitijji conclu-' riesin operecrettionis,crdijs in kUhortn lo-~ lia, que Cbrijlum miracu-- quilurdiuinitM Noscrtmi* dunt. Kibiretnimgneraientomnium plurtttiter,fcilicet, SicenimIefusje mutbonunem. Qutiimenfingularitisrplu* lorumpotefittiemdMinumtfl. lotnnes tachait rditasfifbi etiamnoncontradicunt, ntelligerc Mefiiamprobttuit quindo i cxuincultiduosddipfummift,intirrogando: oportetutprtediximuf,fcilicetquodtrimt4xfeu I Tues quiuenturuses,fcilicet Mcfiiattanah'um phrtlitus queexprimitur per Noscreauimut, feu expeHimM&efyonit Euntesrenunciate non fit in numro in plurdi numro le/ts: tffirloami,qiu:MdilhsetiudijHs.Cduidijnt,cUu nmittjedin fmguUri queej units Fluralitds di ambul!,hproji udantur,furdi non audiuntjnor enim,etiomapudGrammaticos eftphrulit m menai, quia (ingulari-sunitM. tuirefurgunt,piuperesTiudngeUzdntu~,eybeit lUetiamipud in unittte jimplicifii* tut qui nonferit fcandulizttm me.Btcequa tbeolagum,p!uralitMe in d modolefMrcfpondit,peropertt,feipfum effeil- >me iurnenature. Et ideononci?nifi ipfufinloanneshiSM- gularisr unadeitM que Deux quemadmo' hm Mefwncxpcl.ttim, quem ditisnonbtfitaret DeifiUum cui fairituf- dumbreuiterinprecedentibuttetigimui.Etboc ejj perhibitit- sic uideturdiciinAlcbortnX X X l.Cap. infi* fmHiisinlordimete&imonium J diuinana ne. lnbibet nimibiinuocationcaUeiws du e etiamAlcbonnipfumadconfortium dei, cens: Qgw apud Deumfolum,toiustfiitiius tvxe nititur eleuare,qatndo dicit,omnibws pro' pbetisquitnttimcunqtieDeoftimilUributttpro' nwmerwi. HACHVHET jCON' ximiSjChrilium fuprdponi. Vtiqj qui ttUm d* Q_VOD tinueuariat, ut in exemplis. tifimis t prophetisfupraponiturinter Marner e diuinantntturtm nihil mdiat, cum.nuMut o Cap. X. t Cupfeptemdormientium modo proximior eo D ddripofit.Dicit etiam hkboquo r i rtn,de!tbonosbominesnbabitare,etChriunt -p. citin fecretr occultisdkere potejl quifqîn j m4ximebonumfiu ptimuomniii o afferit.Ipfunt quidfibi idebitur qutfi mhoc nonfit repre- Oecubomn Iti u rlTe libra diuer- dicia. den maximenbabititjtdquodperjSif" benfibilis. i Ideoinrecitationeopinionum tur m contrariarum, odounam,pofien quod nttturt farum,etiam pmecumomni plenitudine<tde hitmdndejl divine natwttcipfuminbabittmtis aliam ampledi uidetur. Omni*autemreputdt in hypnjiatictm occulta, quibusprophteer eorumlibricis fummo graduunioniiiuiita,quiim pueperfontdem uocamus uti in bominecorpws(ut ajjeritur)datinonconcordantprcepte i n iUd unituranimejeu animalis aturauniturinttttt' deodatis cnilibetfepantim exceptis. Uam huma cbferuitridebere ereosquibw p fxttx funt, fate* tlluUncttur.Qtidpropterinterndturdm in nainer diuintm, pfeCbrilim mediator er tur. Ioeoautem quoconcordantomnes tft i pronihd pbete fecundum in ipfum,ipropbetaAbraham tts,qw>d ficut inter ipfumer bomines unimdei creato medkrepoteSipropteridentiutemnature bit' cipiendo ddipfum,elifides ufq; e in. risjudicti indierefurreclionis, mtuue hominum,ita tium e quantrefohit in ipfu/s j omnium Non ter ipfumer deumnibilmediire qudfide, potej,propter uerbaiflA: ejldem nifidem.Sitie 'MMhumctf~ naturediuine deicr ippmJft qui' utdjjerit,nemofaluatur. identittttem Quod ji quisfmplici' cxfdclfunv ma. 1SPdcbonnttlUdeChriftodicat, rqu<tft-' terfiecredideritey tegemfbidtitm p perpro' alibiut' ifti poffunt:tttmen pojidebit. non fi pbctum feruauerit,p4radifum pientes facileelicere in d rt4t,r ifi-f ehrijlodicit,quieuidentur Cbri crediderit nifi deusuenie krgitor indulferit, k diwmten&tKte et ccndemnabitureterntHter:puero negare.Quindo fto confortiunt ait, Mitritmuirginemeiusucrtmmatrem zr pracepta legisnonferuauerit impeenitnsque dtttemor' cibk ipfumcummatreufumfhijjh bmnank jr jeritiCondamubituT.pccmtatSMro cou datoreuenie mifericordiam comeftilibM: cumtamenSbi ponat, qtioidus tu rtii.ulwn,i nihdcomedat,etdictit demjitC:>rf- fequdur.Uiec uideturintentio,utfupridi-~ Trinteuntes elji ctittm,quod dclcgeuna la cumer mtttni^Jîl pUmiêjt. VideturUmetWirieloquide tranftm illam. fti dominai cr[upirior,qiti
E i
tt
On(Kaniltgem tnrices, tuxuiUcor
*e4 tt quiimei. ttbutietmtkgetn aliam.oicitur tntmfic m ilermScktt.'XLvni.omk nutemgmeriliter,quo^ timcns,crcreitns atftciensin hocmundo,diui primocap.Sciendum nia omniirelit uwens,lud<cut Chrtftianut nammiftricordiaffcquitur.Etaptrtmca.VI. feu feulegefua relit in ilkmttndens, omisfiili' fit dicit: frtceptt qucy lem r morts,fitut cet Oeum aiontm,boniq;gtflor, indubitterdi No rtibitcAbrtb* tyMoyfiacChriftopatt dcccmm. trgo *dhttretc,ficM iBis uimun mortconfquetur.winfri-.Omnifara fecimutjmnc i <u!pmtccunmkns, gneperen tex pTccipit,ntc{Biscontrouerfantes,tucabil' pecmtor,culpse niter eombvrttur.D'uitomms,gtnertUter lit difccdtes.Ecct tpertfatetur,non prs nette (tiam fu*tegerelia* intUtanttndens.Cap.utr tcptis legumcr mtrttm prateritk prophetit 11l.dicit;A tualegedefidcs,abfq; intemifiionc patefailiscontraiicert,ftdilladoctrt: " ide ram i u tut gtnti beUinfrent, fquequ adfium illisprecipit adhrere,er nequaquabUisCut i Alibiait,hrijiianoier UgemfipofiibiltfucctMertt.tuimttutemprolex pr<etipit)difcedert. pteraliammuts,crineamantns,hicain<tlio ludtos incredubs,tT cntnestaies damntes. tlicere! peribit.Ecce ontra Qjjw pottjl (Xbisahquidfolidi c fculeremignr indeficicte excipitbo hocquod primo ner liter dixit,nuc g a CON TRA ID Q_VOD LEX mines legisjcilicet uoiffi in dulegenofol fut q i utntur-Et ontritilkd 111l.cap.fic c Alcberanfitlex Abrthte. dicit: Vim Grp.XI1 nequtqupropterlegeminjhri&SiCumrclittprt' c tut&mt patefalfiepnt.Nonredsinidold,fed r Ei dicito Mahumit,creitUt4S ti'.tnbi diUisnhi Bec ef nectfitit* a in creitoremtmanittis reueUtum, Itgm ieifapimtisr&ditntit ut ieclinidoad dcxtramucl eum Abrab*[cc]U4ns.,ncn or omnibus adorantibits propit;j,i ttnt' lacredulusautancon ddfiniftriim,nt tris ai lucem perducitur. rtpaiais ir,crtdlm. Qgomo* <ju trurio>dijirahiturigneperpetuocrmiidtu.'Hocdo prtfumti dkerejteg Akhcrancontinet Abrtbtm tilemU* f ojaidiw iilumeumprimo concorda, ine exceptiont Dei ejji,cumnuUi Credentes goadtdiffciNotifiefitibi deusreueUuitlegcnt generditerloquens.SicVxtp.dicit: in juormnutnUm Abrubtfequmdamt filex Noyfi data,cr lex quidem dem, peccatorumq; pofiultintes,critbignisfirucre hberationem, Chr'ilod<tt<i,JMtindiuinisUbristtftmenti'(r er inpftetitts, tkigelif,uttjjirii neceffariolege Abrthtntc abjinentts utr<tces,or<ttionibiu er tlcemof)ti4rij,4co cr itngelis t< tefle * feien aidixttrnt<aifinijlriimdedm4nt-Ojiomoi9 folumdeumincomprehenfibi- igiturprofitaisdicere uam ,t tibus,quiunum legem tminere prie t lemwftpientc reatorefl fatentur,corjm e quo alijv: ien fontdus kgts tejlamtnti r twmgt' nuUn t lexprobabitur,nifititntumhominumfifc lijjii unadiuinalex, quamebrifttunonfoluit, TtfMMt~ totosfuaq;negotitdeououtiS,pitradiligMdio fedccmpltuittoflttidenclofyirituminteWg(ntiic & Eccequomodo aliterloqiii' lcgii,quifi<blittrt continetur,r oncognofee' eunftgdij perjruentur. gener n Itxim* dicitXII. cap. batttr.neq;uelut,m^nouumleflomentumclt' tnr,fuut in primoap.Similiter c in diem iiiitilegc Abrabjedexplicatcaque Abracredidtrint,riudicij Omnesqui deum domino nih capite heprtceptitranufcilictt quoicoram txpedantesbenefecerint, timeant. XXXVII. aliterdicit Sciliceta librum, Hoc t ptttceptum uidelicet kboran,ex infteratotibi m'jfiim ht Moyfesexplicat,(juomodoccrintt dominoeffet A uer bcns,d>Biut mandata nequaquamulteriusi* mbuUndum,Chriftut explicatquomodo ad mbuknscorm dominoiuxtn txptictitiontm incredulorum grediAris:nr increduliu,aut fis iutor Etcap.X LI Qjb ettrior,quim poil legisJAoftticte, d perutnirt pofiitadperfedion no/borua prtceptorperceptiondelmquens Abrab*rcepum, p Nihiligitur de lege Abu-uelrecedemllam Koyfenlibrum \frael h*rttt expticandttmper Qgomodo filijs igiturItxtu* tradidimtK,quem fequentes ehitm indubitaU' que Anbumdicilur,dicipottfl lex Abrnc, p ter droconiungentur- introducitdeum Ecce Mi quando euangelio ab ieclinatiVti^ non debet tibi imfff.qiufi uifej;legdeiquantrecepittenerc prtefumere,deum mdiorem q pentim dedifft matmreputabitur. quiaCbri quim CHRIS TO,qaemcrtibicrcmelis Et Aebeat :<tlioqui f ftiani plusdijs legem fecundum uariant, prophtepr<t ers.oportet igitur ut fttearis, ipfm tosUgtn)Udriantes,ptpe ignominiofeppelkt nonejJinifuMmtegemcrAbruecr Sloyji a Secundum igiturbocdilum,non folumdelege CTC H R I S TI quaferuStibuffummam^C'ttternit uitepromittit.N?-pof tiatexifiens,fednecTwf.fiHtic Cbrijliitma,fi' munerationem netranfgrefiioner peccatolegem e femelacef funteffiphrt perfi(lifSima,cum pcf' quodlibet fidt' fet ejji perfeclim.So/aigitur una efi perff ptimmutarepote/l. kilenim alibi,deum les v confiantes infualegeplusdijs ligert. tlijiim4uiafm lex, ad mum perftSipmum (m
106 iU<t tttrdm Chdnm ,"deusobbine cbeitntunt VmdeAbJ finptruch-.qut aliaejjnonpotefi,qum r rahamo perjtfifiimws,imt dixit:P4ciamteinget!temm<igtterbencdicM hifto per qui Chrijluiquiomnium crdccuitcundi. Qgid facitteadei uarianttm tibi,er nugnificabo tuum, rti cgbtnedi t aon lu. rens, nomen e j1 i er UMiUtiiitemomnibut,ni(ignorantidCbri dus: btntdicttmbenedicentibut in tibi,crmaledi> dxoriimfcba ftiDif m IESVM Marie uirginisfilium cummdelicentibui ibi,aty in tebenedicentutlia t tjj in terre. Et ittr Omnent hriffwiM.er bocnonirr,a:ftd quidCbrijlus uniuerfecognationes fit,penitusignora.Siufrofciresfrmifiimdfide terrtm quantconfaktiMbo cr ftmini tuo tibi C H R I S T V M uerumplium Dei fuira er uf<fcinfempiterni,ficiitm<[;femen ut put tuum Mari*matrh:tuuideresuitamternam,qut ejl Mrem.fipotejlquis ominumnttmerarepitlue* b er fummd defideratifiimdfUcitM ,nonej]eper remttrrieifemmetiiimtutimnumerarpoterit. bomincm intemi Etiterum:UoUtimere,egoproteflortuwfum, dttingibil,mjin ipfo.Etdeus u mret,&tu in deo:& nonfluuaresinopinioni merceitua magnaimis.Et ttcra:Nn eYit er* n l buteorquiCbrijlumignort.VtinS tu litera nacuhui Uitt hieres deutuui, fedquiegfedietUr IfocMimctli Kiitmn imp I Cbri terotu,ipfum d habebis red. b Sufpicecalum mus* ftiuiffes ,erjiuduij]hftli Miut ifripuli 7 Ioaniiis p euangelifltt druamCd- ernumerajlelliiift potes,ficerit fementuum. jli dileliifiimi r, A nonicepijloUm-.uacnjfeS UboreAlcho Credidit brabamifeo,erreputatum iUiad utiq; efi uoluit iufimS.'.t r iUiluci ueriUtisXur ambula iteru: Egodeuxomnipotens: rttn>cr acquiftuiljs P.lo.nis cpi dem,t'Min dbk uejlitiC H RI S TV M fc- teram me,eteftoperfeCtutônif; BdU canon ifeedutmeum Uudib.extotle intermej-fc, er multiplieaba te uehementer qmtts,totie$in tdcborfummis q oari v.imii. r CeciiilAbrahampromtiin ierraxtti i' a ri!Ur(dequorutiumtrofuit OieeugeUjia uir nesCH R1 S TO dik{lifiirmu,etpermmes xitqêideuf.Egofum^paclum meum r. tuum, libri go)nifiut nosiUim Alchomncultures,ef erisjj pater multtrgenti,nc Ultra uoeabens imitaremini. Abram>fedAbf>m:q\n.upattimmultamgtrl Jfarani, iUoruitattdoftrinpercjuirtes i Abrahan* ad tiUm ( UebemeH conflitui e. Faciam; crefeere te Qjwn'f igitur luctm aUeguta e in epijlettc,ut t homi tifiime&- ftttm gentibutjreges^ egre* in exte C ( HR S T Vt/liquihxueraeji omnem p inueniaistht dientwf.'Etjatuam nemittttmiiuntem n perting<ttii:& paftuntmeummtermevte tuit pojlte ingeherationibm faurumfdpimtucrintenigeiuUomniumfcri^ &inter femtuum f fozdertfempiternotut imdeustuus,erfeminis pturmrum. f tuipojlte.Sdrraiuxoretutmnonuoeabh Str' S MALE Sarra.cr benedicdtni, cr ex iUddata Smli, Sam, e raiyfed Q^VOfi ALCHORAN dicat,AbtabmifuijJeidoloUtrttm,etuerii tibifilium,cuibenediurusfumterit[; in natioI 1. orienturexeo.Cecidit ties,& regespoputorum hilioriitpomtur.Citp.'X. perfefiifiime obii Abrabam faciem n in ftiam,cfrifitin cordefuo < QVodMem uangelium co iicenS:PMatnecenten<trin<tfceturfiliut,crSar oftdere Icgtmhbrahe tradiderit,nunc addominum: vti n nabimur.Etprimo,Euangdiumereuangelijob ta noiutgenark parietdixitq; feruatoresnon-detrahunt Abrab, f Uuii qitenf nainifmacluiuutcoramte,quemex Agarancil Kraatl I admodum d Attbor*n,& feqiuces,qui niunt la habui, Sarrtbocdejlderantezr deprecahte. cirn a Sarrauxor tua pi' Abrahamprimoidololatram,rpop canmrfio Et ait dominasd Abrahtm: J t A!r.ham Jtaham nS riet tibifHium,crUocabis omenuumlfaac,et fi n f luit idolola ncmfuamThariefuumgenitonmdeidoloUtrU Akboran narrat. conftitudm r train, paum meum iUiinfaedmfempiter' repnbendijJh.'DcquoniuU* HocautcmAbrabuin igncminUm i ceiit,utin tiunt,4 femini ius pofl eum. Superifmal c dorinamahumetlegitur:quomodo obido quoq;eUdiiui e. Eccebenedicam er uge d ipfe t ei, loUtritm iUtmjndignum Ii fefateturintercefjo' bo cr multipticabo eumualdcX .ducesgc I b rem r. apudDeum.HocMttcbu\netnon abuiten tierabitjfdciamcj; ingentetnittttgttdm.pd-' um ttxtu ti uttirk tejiamti,fedx quada gXfaqum flumuer meumjiatiumndlfaic.Vofteautde e obie&ionu fe cr pro quxfit ta mandauit,circumcidit Abraham )fmac quidamiudieus euafione 9 deamis Thar o" Abruhxcogitauit,qui Cbri lent XIJ i.dnnorii,romncs iroi domusfuti. d u ludem lofephws ifid Heindedpparuiteidominw in uae h\ambrtc, h jliani nonacceptant,nej; fi brCfins bi. cre- fedenti ojiunttabernaeuli in pfoferuore dd fui nequaquamej riogrupbustnciximui.Vnde loncgtaph d A et dendum, brabamdeciuitatcVr Chaldorum) diei. Cleum aperuijjt oculos apparuerunt Ci edulium,iiol6latnmlvij)i,aut ut patrem,aut tres uiri ftdntesprope eum,quoi cum uidifft, d auumNachor,uel 3eber(i ipfeet \udti He eucurritinoccurfumeorudeojiotubirnaculi, T quo Hcbrri ttlium brttiAifti b pinue" funt)aut lioc/iue aliquem prtt cr sdorauitin tern,cr dixit: Domine, dei tw.Ad mandatum Abraham tuu, ni grattin oculistuU,nontnmfeasferuum fii decefforem tqu^cr lauenturpedti pauxiUum bitot'greffuiefi, eterra rcognationefut in fedafferma d
ranfacrisli ~1
>*
E i
flbralia: mors.
ioS til. Oeffri,&nqukfdte[ub trbott. fotiimq; hue* deAhr<th<m,utrd Uguntur. teUam ACTA pani/s,(3fconfortttur corutjrum,pcfied DE PROMISSIONS AbrahxfideU.Cap. XIII. tranfibitis-Quidixtrunt,fac t locutiues. Sat' u in Brahamueropatermultorumgtntium,qui4 Taconcepit,rpeperitfiliuM ftntflutefua, Abra " pattrfideixtedidittnim Deo,<?reputatti prxiixeratti dtur.Uocauitq; temporequo bamnomen d mo I filljfui quemgenuerat etSarra, ejieiad iujiuUm.dei omnes eocredentes, e lfaac:& circmcidit umdieo&auojitutpre- o quoAbrabim,iujiificantur perfidem. tquia E centum ceperati Deus,cum t effet nnorum.Cm JfaacfiliumDemiliiddit propterfidtm,quit> cutfumdbAbrabam. pp. S queuidiffet arrafiliumAgir AegyptUJuden- Uttr [ecundndtuT tem cumfiliofuo ifaac,dixit d Abraham :Eij* anmrum,exSarranonagenatia, r infupcrflc' te analhm bancr filiumeiui,non enimtrit h rili,cui muliebrk tficiebant,generarinon rideinir, d po* cum per resfiluiianciUte filiomet \ftac. Et dixit tuit-.fcimwi, fidemnosdejidcrconfequi*' t Htm al AbrAjm:Omniaqttdixerit ibi Sur* tern<tuit,fupra mortalemnoftramiutturam. in faac ucabitur Optamutfiquidemfilios uoeem babere, t inipflsnojier u Yd,audi iam tibi femen.Sed filiumtncutefaciamingen" mortalkdefieilutinjiauretur,etiniplisuiuamus. er tem magntm quia fementuum eji Deinde Perfidemuerouidemus brab* deftderium A iu* tenuuit D E V S Abraham, dicens:Toile jlificatunt. Meruit igitur confequi epdtriunt d n V f filiumtuum unigenitum,quemdiligis, ifaac, fuumab eo,cuicredidit ibilimpojibilt. er i' eumibi in dmconfecutus er utdcinterrainuifionis,crofferes efluiUmin filiofibideodato, unnmmontium in holocauumfoper quemntonr et confecjitfniir poerisufq;inftmpiternum. flmuerotibi.Tulit Abrabam 1 Dfw: Terrantbanc ligna bolocaujli, Tiicitenim faliini tuodtbo H et impafuit upsr Ifancfilit,ip/cj portabatin ufy infetnpiternumf Viuitigiturin [empitcmo fuis minibus ignem etgladiu.dixit lfatc;Vbi ji femine e fito Abraham. Etquomodouiuitt Non i Abraho<tj uiimaidixitAbraham: Deusprouidebit e ui- fecumlum modoquo in ifmnelejili< quomodo carnem, d t (empiterat Himafilimi. Cg; coWgaffit ifaacfiHfuum fuo putet Abrtbitn uixit, qui fuit filiiit fe. Wpofuiffit inaltirefuperilruemlignorum,ex cundmncurnem Non fecundumripromif* utimmo* fiontm fedftcundKmffiritummodoquout mtnum,zrarripuitgladium, tenditk DE Itret filium fuum,zrecce nglusdominiiecoi' uitftiritut(rtdentis in promifi l.Pafiunt a lo cl<imauit,dicens: Abraham Abraham,ne ex- igiturAbrab(t(umD EO,quod dbetfent' ejje tendM mtnum tuamfuperpuerum,nefyacm ci piternum,continuatur \f tac, nonperifincthc f ptr in d quicquim.NMceognouiquodtimetsdomini, lem:fcilicct femineti, nonin feminecarnis. er non peperceris tuo unigenilo filio propter Hincomnes fidles in lfmtcuocutifuntfemen me.Abraham uidens arieteminter ueprescor, Abrdb.Filifigitut deo Abrah<e,funtcredentes nibus ha-rentemjpfum obtulitpro filio. Perme- in tantum quodfide iuftificentar. de<iiebat iuraui,dicit metipfum fterilisque nonparis,crampe Gominus,qiafeciftirem propbeU:L<cure h<tnc,crnon pepercifti tuounigenito,pro- er cUtnd nonpnrturis:qukmultifilij efet filio que d femen t magisquimeituqutc6abetuirum. Quart pter me,benedicam xmultiplicabo tibi, tuumficutlltllM cli,-ttrenamquejlin Utto ex Stm t libert,Ucet lerilijftHtc promiffucoftett j 1 AbnkMii inimico- dit omnes re maris. ofiidcbit P fementuumportiif gentilesfiddesin ptreAbraham t bette bcncdinflmj rumfuorum,eyenedicenturn femineuoont- iios,filioi promiflionif jji. Sicfaq-dudeut QirillU!. b i t e Mori- Abraha promitteret t net genteserre, quiaobediftiitoci et: m femeneim uebemenUfiime tur Sirra. Abraham b liamcaptiuxorem,exqutt augehdS,in uoommsgentes enedicerturt}' q Abrahamcunaquepof cmnet locutus debri/lo hibuitfilios.Deditq; eStputrib.terr<e,utiig fidebat,\faic.filijsautem deiet Abrubtc, cilicetqui* concubinar,Urgitm Ru f uitusipfecreator et effet E VSeorttm. D eji munera:crfeparauiteoiab\faacfiUofu, Sermtum per omnes efl fi' L deficiens,centumXXV. annommortuutejl. libs Abrahx prophetM qui caca iHiutpacji ut' Deiulftuc: Zrotecum,rbeneditdttt obferuantittm Dixitfc fumm uigilarunt. Et deinde tibi.Tibienintcrfeminituo dabouniuerfM re' niendumtrat ad omniumprophetarutumaxiiuramentum gioneshds,complens crait ittud uehtmentifiime iit quodfrnpon mum ubifemm di Abraham tuo. Et multiplicabo benedidion. Et patri femen quoeffet plnitude romiffk p fuum,ficutjitUM cali,daboq;poScrutuisuni- bicefi CHKlSTVS,in quoAbrabm ey b Uerfts egiones as, & benedicam femineu omnes r t in fidleseternaliter uiuunt. ide dum omnes Abraham uirgoMariafeecundata R I S X0 txult*' CH terre,eo quoetobedieril gentes uoei mee,alcujlodierit pr accepta mandata retin fpiritu,cr animaeius deummagnificaret, er M,sr rerimonita E leges^feruauerit. ccequn *but:Sufcepitifr*elpuerumfuum,recordati miferif ft
lia ta? Sicutlocututeu ai pitres no Utfiliummtiidtortmprophetm (xciu,ceitmiferittditefuit. ftros,Abrabam,crfemini infecuk. Ex eu* nigetend*,utrtutcs<j; eiut tutaferipto netificantem, (tnOtM. HR ruslfcuE. ius canticofcimwC I S T V Mpuerumejfe euifc cumtu fis doflorextelfm, benedicentem uidenttm de lfraelyuirum deum,fecundum promi- ojnnia[tiens er tudiens. tece quomodo eiws Et 7.a- CH RI S T0 mediatorenter deum bomii CT ponemfaHamAbraht femini J churiMprcpbeta,pittrIcanniibiptifite, de H* ntm Abraham lequens ,ficmat. Necpotejlde in fit dicebtt i Ipfum J ejfecornuilutii ereilum alio inteUigi,cum f loquaturdepropheta pro fitio domoT>auid,fcilicet faluatorem. icut Ivsjcmfcilicet\faac,quemDew nominatmi' S Mefiiam lecutuiejl perosftndorum qui ifeculofunt,et genitum eius.Et bicmediatoreftinter deumer fecundumiufurandum J quod iurauitad Abra- bominem,quia ipfefclme interquemtt deum Chriftus hampatron noftrum.daturumfe nabis, CHR[- nuttmm(diat,cum ctltifiniM fit propbeti Zbri- tnemof STVS igitur,filiut Abrab*>eftittudprcmif' ftut,qmfolus deum *iatttdeum ejl patremnotijicans, uia li q fi 1 ut immortaUsJnquocm- liuttint, & fidles fumfemen,fiUutfalicet infttnetipfo maximus ,'h<mmM. fa* nesfidles uiuunttetcrnaliter,cum omnestribus cerdos benedicens. VideteArabesquomodo feJlbr.it! gtraox J M i in patre Abrabamfint benediitt, quiminiAbraham,qui bancfidemnontenetal qui. terrefidles coramdeoambulalH perfeffi tis, ut bmcdtflo, quomodo CT uiutt infiliofuolefu ,femine ipfe f benediiliinpatre er infillobe ut quandenoneilisfilij epromifionis Chriin uiuunt ie omnes f r ntditto. Qutpnpter CH R I S TV S duebit ftoiefu?qikerite,etnonrepcrietisdeumunqum t ad ludieosfquomdo eosejfefiliosAbri- legatum,aut oorem,propbet<tm,ud nuntium ProphiUrunt < d feiret Sed non gfcer nusexAbn' b<e,lcilicet[ecUndumctirncm.quiahoc non mifij]e,qu{ fueritdecbferuantibut p&lta ji omnium i filiationfriritus, dtdice feederaqu*Deuspepigit cumAbrabam,]faac,bam. i fufficiebstaducram J banSi fitij Abrahn eftii,operaAbrabtefacite. C ltcob. Dcorum genealogitomnesue tmm f e inQruens t iHos,eosueroscffe AbrabfiUos, ui runt,quibmd<mlbiritum propbetie dedit:non q t eiusoperafaciunt quifedicetfuntcredttli O" iegenealogiafmaelii cumquodemfia non i deoobedientes. Dicit etiam quod Abraham e- inijtfid ipfum exchiens iptacelegit. liceteii xultauitut uidretdiem(um:&-quoduidit,&- cb Abraham multi" benedicetrtt r etut femen ex 4 principes ipfonatipnt. \U gauirweft. Viditigitwrahteje CHRIST\rM, pliciret,ts"X.W i tam qt CTiUum promitti, r ex fut progenie er quodin benediiombm huimfecuh quint fibi rraiaii hune aduentut iem 1 d dufnUideret,gauifut eft,cr futuri perpetui fempilernam benedidionem ejlfoprarponi' fct. i bacuifione tin in certificattu efl,atnniafibipromi[' afTecutut. uosmoueat,in CapiXl Akbo- Une, m AU facompleri, mcbxc promifjaibi faStfuijji ran, \fmaelem J f inter prophtespojlAbrabam eotaa, au in i" VIII. uunciumr pro propterlegtmdutcircunci(tonemfolum,fed te \faacponi,et Cap.XX i n pter I fidem.Ha-cmyBcriaifaculisabfcondita, propbetam appellari. NamhuitadiCii onbtr nobisper C HR I S T VM & difeipubs feriptur,nectejiamenti, e ne eiut betteflimoniuln t euangelij.Seddeeo gituY,dngelum mtnifeftata funt. U Agurdeeo TEI 1 ET grauida prdixijjjpfutoerumhominemqui PACTVM i Q_VOD f P Abubd excluait iflnuelitM er in C HR I*- tentcriafuacontra f fratresfigeret, uturum. ob STO mediatoreconttuditur. fuitdlitemMachumet ec in Alcbcran Utfe, prophtieproban* Cap. XM1 1 quieratlfmadita,degenere attenditeuos Arabes,quomodo ex do,faciliUf uos er prophetam nunciu sffeArabibw jyr Vnc t eft carnemgenitinon in perfuaderet.Seddepcisin hoc,quntis haben ft ^ )fm<telefecundum foiderecr paUoAbrabcumdeo,ficutfiljpro dutoendit.Eiiit autemincap. XLVI. Abrit mifiionisexfaic,r nuftjtnbabetti partenth hamadlfaac dixijj-.ofili^mihiquidemperui^ i tedtcoUxrem. i reditatii Abrah<e,cjMttanctUa i ex eft,quod Qgii Ag<trgeniti,tt fionemnuciatum Cltn'Hus finis aduerfarij jfiritui ficutcaro femperejt contra tibi indeplaceat,dicito. Quitefbondihmuncia* &icaipitinc c 'pwfwliiO' Ipiritum.Etnonpoteftis AbnhxMc* ejj benedidiinfemi- tumtibiperpetri.men<mcj;fortittr pajjuruomjnuxiim fu Abvahx ft nia,repeHes.Sifceflutibifcribitur,tttiq;iftac "a4:. neAbrabt-jmfifuiifilijAbrtbitmfpiritiiperfi il ad dem, er tunc ajfequi oteritisrepromifiiontnt deoet patrifuoufcfe morteobedis,meruit p in benedidionU ont benedtliionitinCHRI S TO,qniefl finis er le effe quodetuuocauitfem Nain utiq;maxima Abrtbtt fuit w complimentant promifiionhs. tettigiteigiturji niumfidelium. in cum deo demfyiritu capi,etterminariin CHRlSTO fides,qui credidijjet femenfuum ifaai iubc uiuo,uitaimmortitlicrfeiBpiterna, cumficfitfi uehcmentifiime multiplicandn,adbucdum Hua boininis, uodr filiu* dei,quifoliu eft im- rtturiltumfiliiinholocaullunideoffirre,nott q e mortalis.Legitur autemin primoCapite,KU rtplicuitbocfore contra deipromij]i.Qui<tna offerrt chor4n,Abrabiimpcorajfe:OdeWinojiriefrO' dubitmt deittisftiamftinbolocaujlum B 4
ut tur.Sclfyrihit, lempotiu/trnifl almpU f turumfteiittnin dcrifionefilij bediret:fciens, o epudipum nihiliifjtciUiUdimpofiibiic,qui moriuos ficiUimtrcfufcitttt. Q^VOD NON N1S1 CHRISTIA auttrinitateminunitateadoras, AbrahfiliiueflepofUt. Cap. XV.
Une Ch'iai i [ypus.
111
3tm in promijiis tucemifd p 'opterobedien u tiamquaminfiliooffhrcndoeitt, dcdit ' ChrilH, o tifislium chriftum, uniuerforum rtgtm er domi-filij. Abrah num.Vos Abraham 'i ci A6rz1" n> uerfi Arabes,noncreditis !<t talent mercedem fui iufliciiter obedientU pro t, Abrabam'creditis, ajfecutunt.Minwsigiturde iquintbrijlni,Uefi Abrahefitij.No tritU ifidles gitKrcohtreiesebrififlij Abrab<c,qui s Abrabefilij ejftrtcufatis.
LEGEM AAbraheides,cuiuilftad Q^VOD ARABES f ~Erfelli0imaig:tuf cr btresjtypwnfeminis ueruifait fucetflor brabx penitusignorent,er eiusfint pn* iHim fecutores. perje&tfiimi Mefiie genns,obedientis deo XVI. Sed admonem,etiant turpijSimam. cap. patriftioufq< Cur arfcspro i lnc obiatus, quidampliiunotdndwnCertequdtries pro n ifcweobUtutcil. AriesiUequirepertmeper quoicircutitcidimini,qual in Est nehocfaits (j hoclegem ipftatimpleatis ircuncijionon Circnmcilo Abrabitm,quem propiioobtulit,oblatittem o" netionfitft; ui(imu<n fgnificauit Cbrii,quiuer oblatui arguituos Abrabefilioi quicredidit DEO,' hraliat j]|ia: Aer ermartuusejiyUtlfaacjideUseyomnisjjdelmnt reputatumejlei adiufticiant i fedfidcs ciirqii* i|[2 rhri* hrabe iuftificat. lujiuf tat AbrahatH non-' generdtiouiwt- Ipucioitur fionificjuit obedientU admorteitt dumeircumeifut. fium,obpranitatem Abraham, Seddeusquielegit ufq; r, in debetomnibmuerfidelibiu.Sed ariet lfaac,w Uccb er eorumpojieros populum qu ineffe morte fuum i peculiarem paftumfirmdriuoluit, quoi jtgnifictt cbrijlum 'ut ejibolocaujlum eorum inobedimtu(ircuncifio* fia omnes deifiliosperconfummatam fat ipfetfjitdeus fidem in Uint,y morte perpetiucliberans. doitinis Hisjuquodfcediu cum taie quolibet iniUxfait' ohtdmtdtim Machumetdicitur,arietem{m commixtionefi guiniseffufioned.il deofifit, amnon eut Cbrifiu!Htnitum. dei Abraham autem, ireeet plitunegtiri pofjt:quodq;(ultuaccipti :i f i in fuit j pis Arabi,nn (ut Alcoran quodimloto recalais prxuaricationitute tejlimoniuma n dicit)*Me brijium,CT C ideipfum chriftianunt torporefue circunfimt. CbriQianiueroin cum 'i circumeifi, fint corpus uegat,fedanteipfum CbriftusDei filius, CHRISTO fuit T)eopalrifttocoterma.lt<tenimlegitur,hri' CHR1 S T 1 myfticum perfidemcr baptif" Cliriftus ante in Abraham. ftumineuangdiodixijfif.AntequmfieretAbrdmdfafli, iamcircumeifi C H RI S T O, osi bam,egofum.Viditigititrprcpheticojbiritu,ip' minefuofe fidlesdei omnibus ntiinifeftaiit. medUtorcm faluatorem et 0 carnisabfeipo eSluolupUtiim fum Me/?tdi aliquait circumcifo,figni indul' uetlramiMabundantius io in mudtim uenturumjnc quonec quenqunt nis, utiq;legem adDeumpatrem babiturum credidit gentem,noncf[cAbrah<coftendit. Mandater Tfinafd'tirufl cir accefjm IdeAbraham 0 mdia cumcijlo t rolhuo dienatiuitatis Cbriianusfuit,fticrando fieri, modo circiiincina Iion3.dic,ftl CbriHifeimmortalem Uitamindubieafjauturu. quolftac fkitcircuntcifus:uosutem a nonmanda ij.atmo flsri AbrihiChri Hec eflfolaerperfeftafidesAbrah que & tum dei excquentesin X 1 1], atno(quia C foliia. tune ftunus. effedbet mnium fanamfident abere uo*- ifmaclfuitcifcumcifuf)eaitt,fitis fmaelitei o qui b ut hnt,rper ipfamfceliciterftluari expeciant. facitH.ScitU AbrahdirtfUtffatremfuumlibtra' tres Vidit Abrabam inuttk lAambru,er pro^ ret,iufte armd umpfiffc, tamendefeolijs & r" C nmin terra adorauit,dicem: etdioru bonisnoluijji ditari.Vosautem 1 Domine fi inueni Ytpinis gratiam inoaitistuts, notranftM feruiimtuum. in iniujlisaggrefionibus rapinis qitritis l'mVnuntdominuyin perfonitadorauit.Vti- pinguari,0-exlegeueftrauobisticertaffiritii, Spoliorum trinis 't qiunta pair tameni lege Abtabe innuUo d debet clina data aioratio, quamnif qUdt Chriliimot qilehiecejlcbriHianorum Deo adoraiio. uosArabesfaciatis, eiltsAbrahe non deumAbrabamin Abrafucetfio- . Blafpbematps rts Quomodo uosAbrahaviniufli ut' bam,qunndobieclegi putatis Abrabeconformiamenftigkinfequi qui Abrabxfilios erfequiminit timini. Lexueflra dat deoquintam p partemfyo" Vnutejl AbrabfiliMtUniuerforum Ie- Uorum,cuuK uniuerfa, htfes, Qgirfridiculofiuti funt Di''(: Ha>ctunt canif a incredulos. Nonne fusCbriftiitmarie uirgink,filiie brah A filiut, f biresuftiuef boceiloccultumfecundum Hi'ccBiiH typum jfaacgej?it,uerut ueflram legem >quit d forum.Quiaidemer deifiliusêfl Cbrijlui, eus tittlimambulet icet quifa;fe putetrediuiam* l enim buhretDews utAlchoratt uit,deditcmlid ueru<,quitjl mercesmagnanim Abraht. DeusdditAbrahxfiliumlfa<ic,qitk credidit bctgitiqutfuafunt ei placiMde ec occulta, b fttda
"4 iulicemoecultorum txtrtm kiicij. iert le toquimprias. CredebM fj>t(lat<ul tnimeum fi* Abraham liim Dei utrum modofnundumlegem Ara* Ojienditeubihoc autficerit,nafuri pntctperit. Etquianon rtptrietis mtdt icitis bumnoncredis.Nonabnegaifidemunitant d nos Abrabtlegmfetjui.Qjfoticsdiiuliberue' dei,qamb4buifli,ettentsmod.Credebis Utuettet, omnes iujdem cr ritut riam matrtmltfuCfcri/ieffttbtotocon fier, Si dewi e legit genitri tjjint.fed fie, uti mdemm pemittit. Curuos ccmfcilicctDtiimcdoicis.uirgintmMariant d a matrtmChrtftifednondei. Credebm Chripnfumitis demudoliter dtfponere uitndemi effe q nifi qukdco adeorrupta uejlra dejidtritplws ftiimin Hitntpdcmper PontiumPiUtiuncru* abutiminifDicitisfor" cifixutnpronojiriifttute,uipuSihcumfepul' omnibus lajphemando b tafa, nos decimamm Abraham. Nonne turein Hierufatem,uidi!iiigmtque accidefictu f Abraham, tittchifedecfcerdoti dit decimit! runtmortis d bora,fcilicet[cijjram exttrptrit QUidfigurabatrex Salem,facerdosftimmidei, re motu,modtgu eummortuum cr dftrun n Dauid propbtta aliudquimMefiiamfhoc deip tumadbucuiuum. Vidijli deuotecr ptpe lo fa r dicitDeumdixiffe PfalinoCI X. Tu es/* cumnatiuitatii circaprtftpein Betblem:mo-' tMcMMttt teternum,fecundum aelchi- dontgathoc uerum,dicens,fub quadom C trdosin pdma 4tcim>b ChriftoficiUitm ordinem in K pfttlmum euange inlocofolitario ftdee.lefu f Chriliumnatum. irares eft. Atahuxb' ne.|i SidtttiidecimM Cbrifto<eterno faha esSoithanut nonut imminu kudes & lioexponente. Sinon exaltationem cbrijii,a- mairhtinstAari*uirfutrdoti, dcimaAbrabam fequimini. i ginis.Locaiaqudtaudem dataei,ettmfdetis,nontftisfequaceshbrtcilruda [untin h&. l Vosautan ptrfcqmmini et Ckrijttim, ipfitm ptrpttmmmtmeriam crucifixionis zj-naiiui" itf er continu teftimonium fjjoliatis oppriontain fuismembris,ide6 tatUltfu,qUitperhibent il [mcef" miUeannorum iuriamfacitis brahf,cuiusgloriamini A crplurium(nedetrabta laudi) conuincinonerubefeis, ,myjleritibuiut pu cfjefinis ,crte periOa forts. VtinamintclUgeretis Kmit\\t*H. f fiicaf n zr uini,oblatmis haine nis Gabrielem mijjm Deo gternifoctrdotij r coe- Credidijii liquando a Corca. k&ismenfatternaUterpafccre.DequainAl'- iduirgintm Mariamin K<tzaretb,cr'nnun thorantuncperfideuideritis,quodficutfubjli cittljh quomodo ipfaparituraeffetItfumfliuin tia pamscr uini,qunontjluiuj, optre iutw dei,mod credis Amram patremMari*,cr per bu' confequens rt depuratur dfjitmiturperfubjlaniiam & ipfim non ejjeitlamde qua tunnmatuminfui unionem dicit,qu<efecHttt itlamprimamari efi m uiintm,(]uonumfitblUn' gtlium tli- plusqum mille in tutnutrimenti annU.it p dicisAlcbor hoc A tranftinunionem fubjltmte Amrqia, r# ti:(cfubjiantUMtuhomindepuratttropre erralfiyConfequeniquodGabrid euatigelkas unbi dn,y emum afJxmiturir.tiMumone. fit uerus,er GabrielkUhoranicmptmendax. ut ZT Confidertfi Mahumtt luJosfibiafiijlenper uilutuita altiari qahn prius feilictt diuina ;A7.tettHme<. dei tesdeceptus quiiUiperfuadtbant,MarUm tttrni Et in bocuidetur,quomodo uerbum fuit, ChriHwsc ni*!corpus myjiicumuiuuntuna matremCbrijlifororem Attronfuifft,in multis S tus. cep uita peruniortem mmortaliCT antediUam, per- rum decipere otuijjejdiitjulmpmittu ignts p myfteriaoccuttifiimaper uos rumbiSoriarum pttut. Sedba-c temprant- xpetitte uirgo E noncreditis ttM tapi nonpsffunt>qui perfonalem gloriofifimt aria, utrejlituMri honorent tiiontmbumanenaturzrdiuin<einChrijh. deodttum er in ttrtiafynodofub Tbeodo fio, guitare imptrateribm dccla* \equefruflumfupri diflum atq; qmrtafubHurtitmo ratum. KejpiceiniHos gloriofosimperatores, mqtm poteritis, qitiets cincreduli, r / Hi<trtianum,enftanttnum,et Theodopum, uirginier nutri CbriSHfuni' ntjpe. teros,qigloriam si ttto Studio ttugereprocurarunt. princepses, aduertebtec honoristui ut fimiliterfaciM, SVAS1O, Qi.VOD SOLTANVS eflit ex thtotoconcrf eumtd idipftmobligeris tuangelio mandetNLariam priusper uirginem Alcbcran di,cr lumen hmngdj nmplefli. te profeffocr nuncin tteceptatione de nouofirmato cr appprobato. Dicerts Cap. XVII.t. fconoA fcrtttfis: bftabftt quodegodebitum 0 tuSohbtne B*6y?om> rem Mari Virginidare retujtm Reque NVncpoJlhoc, lde princepsgentKmgn<e,confderst cur tibi tnimpeinteOigo ALCHORAN. i aferibiscujiodumlegisArabumcommifjam. tlafbhemantespfam mandomortisfuppli~ cira modum u tuilUtliquandoCkrijliamts,crabneg<tjii( t ciotradi. SeddetSinteUigentia tptwseffet (tdprineipatum) fidemCbriianait. generationitJhSV C H R I S T dem'rtioduimcurnationiinernonfatcriite Cbrijlttm abntgajJ,[eiminiHtrt gint. $.rfl>ondco;
Il.
pcrludaeiOi
tj Innnutienfi verbi modus, fupra captura humamiitf
if
< biexceditbuminummttUelum.fedcumZudit-' fit.Qiiper'Egt,intcttigisifiicis,mchw ite t geliumdicat,uerbumcarofa(lum,bocutiq;e utiqinonfuntilUuerbadei,nectiiiredendum. n credioportetfiEuangclio teflintotiium perhibens, crdit.Et ittudfufjir Defeigitur M4tbw*et cit,j crais motrem CbrijU,quichriusehuer' nihilprobatt&itlauerbttcttminAtcbomnfmt bumdciinuirgineincarnatum,modoquodeas [cripta,deiffcpr<edixifli,qutefimulft<trcnequchocoperttws Si itaq; prteeperisn omtiiinf ttnt.AdbucnanmCap.Vl.ponitm Tuuer ejl. i credereeuingetio modotali cleris intima,dtummucUer iniiinxi/fe, quod perlo tuo omnes nedidt" Abrtthfetimitentur, tue incredulwnt quo Aegyptij.Afri,KoirtamrAliattiij; qui tAarmtem- idoloUtra.Si b<ecdtusei prteepit ,&pojlho runt,r glorificauerunt uirginem ant poreMdhumet,y "pijlotnnefChrijlitt' Cap.XVI.tidemprimoimmifit *patejtcit erit ni,autmaioreorum e pars,inftum mandatant uiamAbrabtc(Akbofannimfuccefiiuedefcen J AlcerariMd, intemer&e dit,&-pedetentim,ut X V h)quomodp tentim c^ tuum, DeorCbrifto er uirgini Gtp.X ( tribu- btCcfimulIltibuntyZrqHomodo /re acceptum,zrnfinitarumanimtnm i compatiuntur A. Fulurum fan n es filutemrquittait, Hbij;laudemmmorlir fcitla, quinVi.cap.dicit,Abrahinecirtcredu pusquemilla Eueniredebettemput lumnecidololatramfkijfe inAorinisdem i r Ctfidesiillin lent or uitainperpetuain. Chriffum. >. MahumttXL. annorum, T (ut fuprdulumejt exAlchoran quononerit affirmt. >uito,cum tu mena* niffides Cbrifti.Incipe accedere,wfequen* deidohlatria conuerfusft erSergium p o etiam tur te omnes rbisttfele ittituprincipes.Tune chumChriianum N^torUnum,cuius er dicetur-.Ecce permifit erimala,ut eueni' habitumreligiofum dettt p acceptajfe dicitur r in ea n lVfachumef rentbona. Vides Tuittgelii <tbidololitris fidt mortuut jjritur: duomodo hocumtm. !c ubict? ~c!o!5!ra~ a e[i s moni* Sergio uenitlexArabumquafi quodAbrabelcgem oricntatibwslpretajit. tenuerit t VbiegiSti n Al- choconunl i endcultum tosw nolensconfetitireinipftm, fus. chordn praceptum circuncifione,ait Mahtt- f, de t noninodtw dienttivi* nias dei, approbato tamsnoccultecuangelio, metcircancifum-.utiq; conduxit: Wunc cr plaaitdeo, quodapprobatunt tutisftite lit iptac fittjt A bnbe fuitpracc I multis enim euangelium,coopertU!n ineptijsin kicho ptum,necinXl II. a/mo,KM/<ie((tnnc tan ( quemadmodmn I approbaturftpein codent idololatrtfit) nccpoileitUgitur circunfut. I Ara- Sedyiitt Cbrifti<tnut, Nc/orwfiiw, ba licet Ubrcjmlucim ueniat.Udducenturdelegc Mic bumad emngeliumpriutirtifimerefjjientes, ptizottufttit> f Nejiorumtnim "Eiungelium m-t a dei, efl ttdglariam magni rgisregum,creatoris - pleftuntur er bttptizaitur. Ne& tierifmi[" l Nam Ncfigtum, niuerj. le,N[achumetilljinAtchorimfcripfifJi. AD CALIPHAM DE BALutpatetex Alcbonn, euMgelij laudes ponuntup in XII. Cap. er nnteeapita itU quxlegtmAdacb, Quod ludtide Abrahamrfppofuerutttin Alchoran. brdh immijfum Mahitmct dicimt. Similitercr litudes Chrijiic<tp, que credipojjuntil&t* Cap. XVIII. 111 4tuaprudentia,quiprxet legiAl humetpojttt, cumelJitcbrijli(mm,utpntfer' p Kimum * choranydepopcOtUtrum deumejjau- tur.CertumtliaiitemipfHm,Chri{tumommbut crdit AnDcasAU tloremAlchonm,ttnnoniSi omni non,curmandttstan propbtttspreferre, cr legem euitngelicum corani autor t Baldachadhi- bitsalijslegibuf, quodderdidohriflo er ideo UbroiUiinftudio tamdiligentiam credendus, 1 adAbrahamfherit per deum tejiimoniumr Eititngelio remifberi,quidefeiplbperhibetfalfum cumdicatfe deocompojitum,quod noncre fiu,neqintqum tu rationinecuerifi-ejtconfonum dis: si uerocredislibrumillum deiuerbacon- mile, cum cbriSianiin obferuantkeuangeHj pote/llibtrdicere, quodper nondMtent omnemperfiftionem ti.nere, quomodo fideicrleGabrielem ipfum deus Macbumet contineri \jla igitur delegeer ui* intimiuit,per gixAbrabiC hc vxtba: Gabrielis librum hune tuocordiper ippusAbrah.VerilimiUter mAfipoftmortoa creitoremintimantisiQnpmodopoffuntb<ec dus appofuerunt Alchoran quoniam eoad in adaptari,qmeslcreatortTU rum manibiuer<ttcotte(iioNlacbumet,utpre' Utrbadeoloquenti nojliper difeurfum taliapepifimeeperiri mittitur.NuncuidesCatifa,uos,peraftutos,per libri r ludeot eflifeiitos qui Alcetsns Tu AI quperfeojlendunt,nonejjeuerbadeiqui lo- uerfos,dei blafphemos quitar.Bfto igitur,quodijlii alijs obieioni- Alcboran nunquminuiu Mabumetpublica- dxis coppe w fti Jtits busnonobftantibut, tuomnino crdits deumli* tum(neq;eit<tunqumcontinentkplenecuibriiUimcoieorem. redere C igitur te oportet quamreperiturcommunuata)pollmortemMa' omnia uerifiima,qu<eipfocontinentur.D (humet antequm i effe in ludi tti quiNiacbumet i ai citoigitur,quandoegiturCrfp.XV Ego qui- htjerttnt c ccileftionem l prteeptorum tiutitt dem cuideusuiamreft&m dire&am itlam ruapotefiatebabutrantjpfam Hali(cuiHacha atq; Abrabttnonincreiulipatefeit,er immi mettradim*nc[mt)rfignarent, inferuerunt Jcilicet UU de
tu itAbriibimjCuimfeUiifilimUfant^tiiia* tet.tpquU peruenijje'treiitur, tmejjeflit lumulta quinAlchorm remanfcrutit.Hare quod raja feuhypojlafufutrit ii ittiut bominis cumoplimefciM.fume uirilem animum indeitu uina,ut inajjumpta humanitute xmitio uirtue tisa ptoimmrtalitatemmereri offet,quant more.eructitate mmendacio rxfcrM. p fc< p SINE CHRISTO OSTENSIO, toit in radicefeuin bypoftafi. os tem V M [ecun* non poffequenquam dumAlchor<tn,noubitatis d filicitari. er hominemfide odtp. XIX, peributmereri offe,qv,od fententiamdeiiw p per eiadiudiChrifioJefu& dicistterna uitaindieextremi'iudicij q 'Ecutidoccn/tieru, quomodo eiiu euangeliobfy omnihfttutionc, h etifi cetur.DeCbrijloigiturminime ocurrumdubl t tundtm lAtchumet eo \ubijcidbet*,jitd Her* tdHs,quod nemodignior. portet O igitur fite meruititw namuitperuemrefperM: quoniam Cbri&o ri,quoniam fine cbri/lus botnomortalis bocomnihominiimpofiibilefl. adhocojcn morttlitattminhumana h ifla e Et n<ttur<t,quod hum*' [tCK'Boj d ttiamfecwdUAlcbortnjiomi ttanuturtin ipforadicata.r(ut fie dicam)hy y, nulh dcnypremitto modopojfequocutufcjludio poftatixaUfuitin diuina ut prtfrretur: er in nemmortakm 1 nutto f.libile. a ittt n tut txercitiouirtutis immortalem Morta- nulloaliobomine aturahumana eleuatufit fini. l lis enim naturefi fcipfimejficerepoffetimmor' ut eiiM hypoafiseffetiiv.ini.]pfe tnimfohual" t alius immortalit iRTittortalins tdem,fiaeretcrfeipfamdeum,quifolmpern<t- tifiimut.Nutlutigitur bomo t Atchoran. temmtreripotuit.neque turamejlimmortalis,efifecundum poteR,naturte hw 'homtriipet fo fue lumChriltuia bomoulUfludioft'ft' I Non potefligituraliquis montefolt nutem Cbriftm potuit. Mermt jgi- paru, Jj c cereopera,propterqutemeritoer de iurefiat turiitimorttUt4tem-,ommbuieiufdtmtttturiehtt I immortalis.EtcumimmorUliUttm omnes fi' manefibiconformibut. intelligimus an d ide per Gabrielkannunciationem tairite uirgi deremui,nemoritftUxultimaftUcititte, ip geticttm e nifi 4 nifadam, in euangeliofcriptam,ipfumiefum4 t immortu deonominatum,quiafaluator bere.Qjtietenim noiiffiquitur egnum ejl,faluumfaciens 1 l Utttiiut bm er dominas iujlici,nondum populumfuum-.crMefiamfueCbriftumregem per C t Nonenimuajjallut,quidegrattaidbu- effe, decuiut egno omnes ui xternamcf tjifclix. r funt q 1 bet quodbabet,jlixeu, quiaferuuf:feddomi- immortalem uitamtfjquentur. nut cr bires. Qgpmodo erit pofiibile, igitur Wunrnil^s hominis r CHUSTVM ME' quoi bomo regnum ad ctxlarum& immortali^ OSTENSIO, [iiito parari t ut fitrex c dominm hres v immortalitatem. ruiffeCbriSiianis pofTc. utUperuenUt I 3 fie regniiius,fi mortalisimmortalitat mereri Cap. Xl debeaturt Sicutenimfenfibi' non'pote,quodei Cbrijlutmeruithocre j NtcligeCtilipha,qUod lis uita cuiufctthq^brutianimdisnuHonuqMm* gnumimmortitlitatishumantnaturaaffunt in moi' exercitioad boc afcendtre poterit,quodit in- ptit deuirgine quia radiceftubypofitifi uit Chiilli tUIBi f f in licet ttkttiuHset intetligens, unanimalbriuU immortalis psrnatunm. peut ipfe fecunVnde bominisadeonfov- dum pliKuideaturperdoftrinam hypofiafim diuintanfuit natutaliterimmot mitatem aliud:nun talis, itainaffumptahumana naturameruit,ut intelligentU afceiidere,qMm immortalis-Aaturaigiturhumanain ipfo fieri qudmtdinerit poj?ibile,beliiam intelligen' effet tem.Sej aliquodreperiretur nimalfpecieibe' nonefuditimntortaUifolum a exgratia unionit etiam ftialiscapaxdoRrin,taHter exercitiocon eiutcumdiuinahyposlafi,fed exexercitio quod tinuito apprehenderet inteUigentiam qu uirtutis. Meruitenimdepoptamortalitate er eorti p Pornointelligit,rbocopereojlenderet,nequa'- mortem,qutm obobedientiam pafjm dei ejlfieri iud btjlii, amplittsimmortalis.MefiiM jiffepurttm igitar,feu C HR I qumueriseffet animal animditM bruta STVS rex,prteconfortibuAunluAtncLtu.r<t iUn er mfEeifMm,r! fedbubuifie lis jfeciei fitiffetutfiiie rexejl <etern immortdiiuitt. Hoc hypoftaf unitd ideid merito feu dico fuumefl quiefl rex uirtutum regnum quodinradiceii quambypojlafm babuit quidem cre' f naturaliter,potit etkmin ajfumptafeciebru crglorie,et inipfumipfimregnum,cmnes tali cougruome exercitio.Et quemadmodu. duli Cffidlesperipfum reri ,utpnt conregnantes, de hsecdebruto y intelligentiaierafunt,fic ho uocatifunt: crquiauiiuntuoeem l eiut, crfc-' Clinflos Del nomi-' quunturpfum pofiidentimmortalitatem. 8c hominuy \am mineer diuinitate,qu& immortalitM <y i NhBiw bomo,'quantunt tUrt conffricis CHRISTVM effemedmenim medtor, natur,dicioportet. bomineta pmilior' toremdei er hominum er nuHum civiqueuidenturimmortaUtati feuDeo e* fidt er operibws, ifi per ipfum, mererivin tamenper quodcunque quimaliut,nun<jum fie-' tam itternam. Ipfe efl hceres regni D EI xercitiumjludwfum faniorcontinue licet immortditatem ret,ad diuinihtem'ftu pmenir immorU\K,quod /o/ks T> EVS inhabiut ,ai quoi
li
lia m9 ecttgent &uniens. Jy> Obqtumetiam quoi omnesbominetajpirant. Htm tjuidtnt Utdtem omni icendimodo,fecundum d natwram, r ton* pofafimttaturtc inttUcdmlis e un<tfitptrfon<t licetintetleflualis pariteret brutaliinature.Et flittttion."Et quiijecunAumnaturamejlkteres, tuncdiciturueriufiliusDei ifiluiettintbaves quoniamomneperfiHionisordint,natura ejl Conftfturio cnHitutonem htns priui,deufomniaanteteditnon tempcrt,cum duplex eftnaturtlis.'EtfecundM uncliuprxconfor- nonfit in tempore,ftdnatwa,quU perfedior. tfl,& bominis, iu i tibmlitiS.T>uplexeftitntemconllituti:Una,qttii Deus,nntiquiorntelligente nttUigentit, Senpbili-* pmplicihr dejxndetabeUdiont conftituentis: dntiquicr Jinfbititatefeu brutalitate. c dit, que nonfotumab eleHione onflituentii tct$aiitiquiorttcgctabiIitate,T)ico<intiquior,non ordine dignitatefqueperfcio er t dependetfeicxmcritc con/Ututi acprexb<t- tempore,fed d f bensfilium rfirtem*duerftrium,aceretprO' ne.V.0 KendimodointdhdiulisnatuninAd i natutonfii- antiquior tlamare,quodittummilitentnbtti cdem fenftbiti,infcuniuitfnfibilem uitd uinteret,cr naturalis fi' ram.Etfjfluseil rex cmnium fenfbitiuituerttquiaduerfarium induens uitamin unionc formantuiltor uentium quiuipfamfenfibitem limferuilemmilitarem u m naturaer con- antiquiertiintetteliualis iU a]Jiimpf!t,r mo^ omni oiokteres effet, fieret,itte i natu uitcorpmuiutmuita fcnf,btfi,4d nHuAuitein* fiitutione.\Uchriftut, hres uniuerforum I in i chriflut quodammodo fmili' rartonftituthnecxiflit. Induit enimbominis uUeUualis-Sic & ftruilmformtm,crprincipembuhtstnundiui- tudinetali concipipote, tffeMefiiM rex decuius imnuliberauitbu- omnium I uiucntium inttUeiiudi. Quiadiui uita cit,deittduerfarium, ZT MtuantiquicTintttec1iuili,iiiJiiinmtuitMt Chrft'amot! rxinttn captiuam naturaot,addci imaginent nesChriftico VidesCbrijlum inteUeliudemhominis, ttmouitiltttm bumunam t hscre J>>5per [ contempUtionemeiufireatam. nuturantad operathnes ici ,natuu crmerito inteUeUualem ipfum. diuititt;, perjfliliimitm boredem b chrie ef]ifmilem filiumdeicrfil'um bominis, r omnes omines Dicitur dutem,quod<im>nodo Ckrij}ifirmes,peripfumdei htredes crfilios, flum Adf,nototilitcr,N.imuitainteUeftiuitine cnr~nus HieriditMautem Adctm, < i'p/?! Cbrifiicohredes. nonfolutninfeuniuituitamfettfibitem,J dj er tenus n vite xtemxjn quomdttnrdempi- fedquia interipftm intetteflitutm miiit, tfi regnum Gffenftbilent uiClorin ter inglorhfu4, er Cbrijlus t gloriadei quieiinipotuit ejfeproportio,(Um qunlibetjit in-- finit*er creata, bincuitaintetteHiin unione item AIcboran in e patrU.Nf 5 diui potet jfe 1 t tctte{lM,Mi conduis. Htcfi prdifta tuipfepurdmente faaeftfrma,firm<ins imittrmfttt' fibi uitam.Diuinnautem uitain hrifto,\i* r relie tduntti uidesin Cbriftonon efjnifiti- fibilem 11 mondiuintmbypoftafimin quaradicaturbu* cetin fehpcflatice uniret uitaminteUefliuttnt etimmor- bumamm,non<tmenfirm<diter:cum diuiuero x inter manawiturit.UypoSlafls diuime t non t, talisnatur^bnmuntminfecoUigit aturam,ob namuiUm,cuius n nugnitudinis eufinis, r ett Chriftuf unadiuinaperfo- intettelfiuttmfinitamonpofiit cadere n propor-9 quambypoftiflm n ntt,licetfitdwin pariterer bumang nature. tio, que ejintceffiriainter fhrmam id quoi cr idiomatum firmatCumtamenbypoftafsfitinfinitieuirtU' I Et deipfodicunturccmmunicaticne pariter zrbimunttribM-- tis,naturam infeattraam nunqum deferit,ft9 qutediuinn<ttur<e mult'.i dotti/s cut uirtiumagnetUinuam n mws.De quopotertSjp uc\k,X frrum bypojiapm attmliumnunquim C at* Cbrifiimnuufficienter nfbrmiri. f i deferit,rper medium SMILITVDIDECURAT1O 1 tr<iliijtmaUudfirrumitttr<ibit:crhcctteeret f nis Adteer Cbrilii. in'infinitum, puirtm effetinfinita, Non tmtn Cap. x xr. magnetU tranfl fit uirtui i<t formiftrri, netfc huntint naturadi infirrum. Nfg; componiturcum fino,utfiat P T quiacirca medumquo 1 relie unumtertiumexipps compoptum, *- uintbypo&afi uniatur, pleriquenon fedremanen H illui intel imoginM[unt,quonim quodomnem tibwsnaturisinconfupsjtafrrmnypojiali ir h u h tionon attingit ide MU mtgnetU leftum txapertt, imagina adbtret quodipftm nondeferit, autRe/lo- put furfum,puedeorfum,pue paucacircttboc, neerresfequendo P Uteraliter moue* ri H tnigmatibm tur, H tiu>autEuticen,tmtaUumittquem'nonfmiit qtMmmremot'vs,C R.Itt V. tellgentemfiire debes,quodficut Cap Al- STV Haliqu.intv.lum apprtbendt. Adbucfici omnemho* choranfcnbiturêfumÂitequoflimmodaflmicutAditmterrenutinfecompUcuit li minent uenturus rat inhocregnumetbunt e litudinemgerere,"tdbomimintette(lunt.locfc qui u t tterum f! Adm i deocreatutntprefft mundum omnes concipe. fenpbilem ita quod complicit ChffliaA animalibMjex MefiiMttnimtittumfuitlneo hominesinipfoerant, crabipforeceperuntut ey dzfimiviudo. CIiti(ll enimaltiorhypo/lafts qumin brutis fcilicet buimmundi omines poffmt,itain Cbriflo, dm J b effe mima- fecutidolcilicet tutwr*intdledmtlnjit,infe brutdem f Adamcoelejii, omplicitunt c mns
Ut i 'm emnts prtieftinnhd uitimimmoruldttt'm <tpertiîmerictlJreperits,pitu<ignbiturti' er mundi&regnicalfi,i quo ncctflhriomnht bi oculoiaperire,utlegac inedligasacratif. j r cH<tngclium.Cijjod rtcipiunt,utiWiuiticarrupubilkcccleftisegni ftmum tibiioccditdew flirt tt unes cr donteftic pofiint. ux cUrifiime er mifericorsfimper Q tfle btcditltn:Amtn.
BARTHOLOMAVS MONTARDVO, S. P. D. crdinindRcgiAragoMtcrutriufySicitiit PICUVS D
V mDemerrius Cydonius, uir utriufqf lingua perfi (imus Litinoin Grafrarris rt^^M^Cjcum.opusRichardiordinisPradicatortranftuliflr.tionabreinihi i/rS^Î u'fumeftS*renifrat<p.catholerex,illudrurfusgra:t6in latin umconuer cum fi WJKpSiHlttre- Non quod apudLatmosIniiufinodiopustxtariionexiftim.fed Ffc*Xj^|H uidiflcm DemetriumCydniumopufcuIumithfdLarinoin Grscumclegantioriftilotranltuliff,idcirct9prtiuiribusconarusCumLbellumillumiteru ni ta dicendi eiegntia quoquo modo in noftram lingua transferre, &eumin nitidiorto culi.candidiortmtp ftylum pro uiribus redigcrc ,& tibi fernifTimeaup catholkercx, illum foins inter Cliriftianorum reges h actioftra temporale Mahumetanam dedkare debre.Qui ftftam maximis dadibus afecifti.Nam non minimam laudem tibi comparafti,cum Bericam Chriftianorum prouinciam.quxperoiiingentos annos Maliumetanamfidcmcolueraf.in potcitatcm redegifti,8f nunc uniuerfam Aphricam capcrcintencfas:quam facile afliqui rtoteris,cum gentes illx hoc tempore imbelles fint.quoniam cum Chriftianis diu pugnare non tonfueuere Difflcilius enimtibi fuit Bericamprouinci expugnare, qum totarn Aphricam in poteftatem tuam aHerere.Ertenim in Bericamilitesilli ftreniii(Timi,cum Hifpano milite bellari fcmpcia/Tuctr. At Hiconta homines ignaui.ucntri SCoo dcditi.cum Chrifriano nomine iamdiii pneliri defueri. Necfut)t in bello excrcitati.qiialcs olim duce Hannibale Hifpi niam & Iraliam occupariit.Meceam copiam armorum habent.quani Hifpanus miles,in bel lo ltrenuiffimus&exerdtarirtmus,haberedicuuf.Ne<;lbi magnat dfunt opes.quibus mili lumanimifpeprsrdxmaximxaccenduntur.Omnia tibjprofperfuccedent, rliquias ineft cepti bel 1 1 pi ofcquans.Ncc quod uereare, bell in Hiipania tibi ab aliqubus moueri, prs fertim hoc tcporc,noiiO tibi obaffinitatcm cumChriltianilfmoFrancorumregefcrdcrcin to.Profequre igitur inchoatum bcllum>& omnes uires tuas in Aphrictransfcr.quam facile deo duce fubiugabis,& ea quidem fubafla.cV in Chriftianor poreftatent redafta, facile dein de Hiei fclymam recupeiabis.qux tam ampla,tamfertilis.tam ianft* terra Sukano BabyIon ishoc tempore paret.Qui autem nunc eam patriam tutantur,lrui fiint uenales,ex diuer fis prouinciis empti,& hi quidem .ad fummuiginti milium non akcndunt.Qui cum coafli cfTcntChiiftiana reIigionedilcederr,Mahumetan nunc Icifiam fcquuntur.Reliqni uero Srracen i qui tis fubijciuntui,qum molles fin: &effininati.ex hoc conieftare poffum us, afcder,nec uirile quicquantfacere,fed uel quod his nunqu Iicct aimatraclare.nec cquum agriculturm, l mercatur.uelaliahuiufmodiuilia exercent. Qiiodcumitafit.ncmini du bium eft.quin facillimeex cacxpcditioncuiftoiiamcitm maxitnotriumpliofis reportatuinquaSaluatornoftcidominusIcfusChriftuseuan ru?,&:cii(itatemfanflamHicrofolymj, nobisconftituir,ab immanilTimaMahumetano gelium prxdicauit,8^nouumtdtamentum' rum fiipeifti tione liberabis.Qux qum uana fft,qum friuola,qum nullius mome"ti,iti prg fentiarum nihil attinctdicerc.'quoniamcam tuneprimumintelliges.cum liane Rithardifttris. ConfLitationem dilrgciitcrlefcitaucds. Valc.
licol. ru"! 1 ^coltliim nm'nat. Me Jiuiliiu et cliiertauuB us
RICHARDI
FRA, EX.ORDINE AP-APVD PRAEDICATORES LATINOS TRVH,Q_VI pelkntur,ConfutatiolegU hte Swtttctmsi mdtiifto Mahumeto,tramlat4ex M' mana lingot in Gr*C(tm,perDemetrium Cydonium deMe per Bartholo* m*um Picenumde Montearduo rUrfus Grsco inLatinum eonun%a.
P!.nS
-j ifot Jùne dies(eruiui?Q!.clt-' Ute.iiiecueTiamititantiifuntEccUltie.Pentis t do facismibideptrûatti" trgtmentK diuerfis egrtuMm tffemiferijs: f et ^mmeittdiciUmtliamuurunt quibuslibtraridiuinoconfifatilauxitio.Std \S$fk Tr ptlfrai p mihi iniqui fabulatiorus fei (imnumcrabiles afjcji tccUfiiparfaitesV rionttEcck. basin tres t 'j^ffl non tut Domine.Om* trijHcut omnesamen fielex umueritcr Ce. tnmiuukutMUtritM lniuSlc perfetjuutifimt referendum Primmn t. quidam m<mi[efcflti<
F
m 12+ iMimeUb impijsty~ miluinocooprante auxilio.lnhocigitur h' tutrMpcrfecutionU, rannis. ocautemmaxime accidit,iquo par tic conditionUftatu,poJl H uiiclicctbea. I, P(yrmfie tempora DOt. ad in tiGregorijiin tanporibusHeraclij,infurrexit fusefl Chriftuijufq; ttmpor* otijUntini, homoquidam Ro-- ueritttirdeiccleli diabolicus, tnnisuidelicettrecentis crdecemtqutmdo in- primogenUusptt<ut,tn tenebaht,cr aliorum libidintmproduits,er ntini,quimoturebiam in deditw,nommeMxfinituis catalogM,ubiq; uniutrfcorbeterni- exfraude machinamentK ru mnunKrabiUsftnosdeimartyns intereme homttut. QuiconfilioerauxUioiUiusquimenl\1"r. Dauideede daxcrmenddcijpdterelt,iniqudmrmendacij runt:Proquotemporecompatiens Phi, :6 exdiuinoore prolatamItgent fte,dicit:QttOtfuntdiesferuituit gandaf*- plenam O tanquam meiudiciumlSedd compofuit:quamqitidemlegem cietmihideperfequentibut a Alcomnum na* minarit,uidelicet diuincrmn manditorum AtCMMttE, coUedeumpmftorum fmguis cumclmaretjsmiris em HfcNlabomttM r fatli ejt mutatio {lion fupfaomtesqui foe ILPcr hxrcti ck/hipf plaidrent, epente COS. iextere altil!imi:& quiprimChriftianoruper runt,uelfuturifunt,EcclejiamDEi perfecU' tut eji. Non enim uno fotummodoEcclciant er*tteccUfiiS fecutores bel f nunc licontraimpiosfitililunt. Sedftatimfecuni percitfiitfedtnbusgencrdlifimis: quident c in t perfecutio btreticrinfunexit.Kepente niM \tut tyrdnnidc,nuncutemper deceptienem fmpliciores apptiruitcruentmdriicafremcnsexfquam^vr legibitt, nunc per hypocrifm uero er Sn- fubiurtens:ut iammagnam J partemorbitterrf fibiknsdiuerfMbterefes,Arrijtiidelicet, breticoru. Pro r bcijMitcedoiiijq; uliorum rumdccepticniftice fubieceritêxDeipermif' P&I.H8. pterqUodnuximtempiudixitDauid:MUtrtt" ftonc,<jti cji terribitisin ccr,f,!jsaprafitiot t f utruntmibiiniquifdmktiones ,fednonficc lex bominum. Ego igitur in ordinePrtdictto-' tuadomine. Seddataeflr tppofttt tuneluxdo rum minimustantam cMmitatcm dtctptu con uia 8rineeccUlit>cimt multimagiftritune appte patiens,conftderaui mm, or peics meoi I Hilariiu inttimonU DEl conuerti.Vnde rent,ey diuinttm feripturam aperireitt: cumtranfi' J multam&rU-,z? deferta,rinclytattt loca hicfait, kugullinut,Hierotiymuf,et Gregorim. uijjem Sartcenorumurbem Zabylonadiprehmietts, F in[urrexeritq;etmultitudojimtlorip!ilrum,qui BabyS Xt$ in remis u perfette& fincerifiimieiu erant: ubimuximaZT vmiuttaliu jluU ttpudtosexi qux BiWici y Arabicamlinguam <tde,ut rpereosdruconk debilier uutgari junt: iUicquelittrMesr os xlinoligxtumfit-.zrf l diuinarum er jeripturarum militer dfeens,diligcntifiimcquc, continue 1 cum mtgijhisapud eos diftnttitns,mtg"K mit" tffcackos loquentium iniqutobturutum eji. llt.PtrMfo. tMM.i Sedflatim poSbgc inualuitecclefiitterth <orru gisquedeprtbendiprttdiftie ptrutrftonem. tgis i ptio,exfalfsfr<ttribtu uidelicetpericulum-Vif Etim bancin Lutindm linguam transferrein* r RicG.ra Alconnfico Atemport de ( er poRGregorij poraflaimtribulatio t pcr cipiens,totinuenifnbulufomil r menfacU, perat L^tin bus Gregorij p t bominesnteedum i t. roborauit,in by* &bUftbtmiiM,rcontinu<nperomnhtbtt' faccre. nugniuluma corruptos f perfectf;io t c Idtiomm, t iujiitiaplenutefjem Decreuique u JVUtanimiiS: pocrijimeniticmmloquentium,ertotmenddcia -figmentirenittfv.nluittcdofirinev iufti" ideircoferiberenafddm q eplftiitis detintk bUftapit. < tU:ut multiefjntûidefeenderent,*? t ddluua> pbtmijsM triumpbitntem Eclepm conque" r UU rentiniqttos crtyrtmnosQntdntamenim bifa- Jlusquefum tanquam in amaritudineaninne.Finisiufci* F tuiutem prauitatem t et {< proluppfunt) tonnerfo muncitutcm mibi intentio,fummautritate fcriptijfaM tfi fl bomines mi' pius, t perfeifimos cdpita&principalia mtndacU oblaHarentjUjjdetrtc confident!, r rcnt-Hccontrtecclefumcorruptioufq; ndfe quiilegishuius oftaiderc, r alijsfratribiu niumer/wffMt ii permanebit:ut nequ<tquaft>es caufamexhibere, propter qudm faciliutad t tliqu4reliflapt,niJidiwnitiuxiUj,o-proueritit DEVH reuocarepojjent buim impie" te t in/ltntU. Voie pro tporibut iicifDi bis er Utis btreticos. Vt autemhoc cum uid:OmniamnditttM uerius:iniujieper[e<tui erdinefiatjn determinata capittt Kdri&fnti tu fanorum Jl funtme,aliuit(tme. tt* Q&tfi icens Ef/ pro$rt* d oporterecognouitotum tllucer, t e/ ddtempiK ttefi<ttum Uni' ta utritM,oportet tttmen banc ittt, heifiime txurgereêffitcUercognofcijntxi O PERIS
ist
MiS
DIGESTIO IN CAPITA XVII. Primum caput cominet principales huius legis errores. Secundum quis modus cum cisfcruanduseft. Tcrtium, quod lex hsecnon eft lex Dei, prepterca quod ncquc uecus,neque nouum reftamentutn hanc teftancur.'&quod necefle tft Salraccnis,parcrediftis uetefis teftamenti&fcuangelij. Q_uartum,quod neque in flylo, nequein modo cum altjsconuenir. QLiintum,quod non conuenit fecunthim (nrennascumaliquoalfero.. if Sextum quod m mulris fbijpf confira' dicit. Septimum quod nullo miraculo confv matur. Oclaum, quodnoneltfcundumratiO' nem. Nonum quod manifefla continst msadada, Decimum,quod uiolenta. Vndecimum,quod inordinata. Duodecimum.quodjniqua. Terriumderimum,de lcorani in(a'turio~ A ne > Si quis fuit huius legis opticx & inuenror. Qiiartumdetiinuni de fclione impiobl lifsimx uuonis. Quintumdecim, dequibufdam fcx quae fitisin lcorano communib us,& deClirift adMahometum excellenria. Scxtumdecimum.de euangelij ad Akoranum cxcellentia. Decimum feptimum de Saraccnorurn refponfionead pra-diita.
OPERIS
Ha! ntsne rar&Clu naceaGsAb bu,
< t Arrio cr 'Eunomio,fiipponit hrMluexccl'pnoPfz* tonicoruiu 't fmeffi cre<itur,omnei Unmeti atias creturMaeDra. excdents, <ecmtiopinioex Ptatottici! ot* H e m i Deum tffemdttur:qui fuppor.untfummum pi* trem omnium t rcrettorcm ex quo qiuniim mentemdicebant i primum ieftuxijj inquaqui r ec demfuntomnesation entium,romnibus x mentent er celforejl:quem p<Aern*m apptit* mundi animanticebantide' i bitnt,poflhuitctUi inetpsaatetnrelique (uni creatune. Q*igittdilturdefilioDeiinfcripturisdicuntur,hec Utnmentent referebantimtxime itti i <tutem,quoi et & diuinafcripturafitiS T DeifapientiS deitter i.CoWn.C ff loan.n bumappettat.Cumqua epinione rtd queeji Opinie Aali ft Auicennconuenit, fuprtt primum cczlutn cennse de qui Deo. priminteigentiamfupponitiprimecodu que Deumfirmiri di*- OpinioAi*' mouet,ultrxquaminfummo at. SicigiturAnkni exiftimaueriint defiliodeij nanorum. 'i quodeffetcrature, qu omnesidxcreahitt omniaDancreduit.Vrttxceiit:quomedUr,ts AcrMabometiufupponit briftum C faniliPi' tntun rhominem uirtute preiitum fupra vm* nestlios.Ptdimtutemquidin eodicitejjifuprd enimeumuvrbdti,r fj>iritii a homw.dppellat uer'tt* dei,r animadei:Deumautemfecundum temdici,omninoidiculum r putat.taddmon-' maxime u buitUiduobus jbrationem utitunimoqui hoc dem,quednUnquam Cbrijluidefeipfo e ipfe dixit-.altero I' afferuitjuel autem,quii pfecontrit' i riuritdixijji uidetur. Vndedicit Mbometw, r, C effi quodChriftiandicunt brifum Deum et' enimluieit ipfeChrijftu dixit AdorateDsuni H tneum,crdeum ueftrum,dominUm meum,et o* d S ininiuejhu.Hcautltmgitu expofui,utomnes tognofc<tnt,quodttlud in principioin m' quod doperArrittm feduflordiolufnonpotuitper r HVDE PRINCIPALIB VS in e e ficere,hoc bec marcefeente po/ quidem eccle ius legis erroribu4. fazelo-tmdiciadutemcrefcente l/i<thume> per 1 Cdpllt ne> Antichriffl c tmnadimpleuit, r tandem anticbriJU per d >j p Rimumigituriecet feire principales erro-' quitiii roborabit. Qui perfuadebitmundot dogma e ~c&npttermdm,nequeDei filimejlCbri' *-res,<juos Saraeenorulex ponit,fecuniu'<[uot quodnque maxime diurne legiaduerfmur- Sowitli igitw igiturinflM,yneque homobomi.Principalis ne* eft, Cbrifium quoi omm dntiquorum enu qttoddiabolwiti<t- tentioNiabometi, perfuadere, n lijsfrarjhn difftminimtjm tobomttUcoprekeit quedeum,neqttefiliumefjdei,fedfs(nflumquen ma- St-opiudoArj fim eiutmit. Hicenim <iSabellionegatomnino damerfdpientembominem,r r propbetam natM~ume~ trinitat Duditat aut quand ponit in diuifr ximum,abfc^ atreex ttirginegenit. nqibtutKX. p I cumCtrpocratebereticocnuenit. nis,qu* nibit bonejli r dluinis/imite in Je ipft itmaflir-' potefl demonJtrare cumtotius alteriratis prinei p mat impefiibile effidtum haberefilium, pro* non codent rurpiumftt.Supponit,enim diuinam tffentum & ptereaquoduxorem habei. Cum huiut animam.VndeinAlcborono inducitieunt etiam hocconuenit.Adiitque, in fmhieretico iamompluraliter loquentemM uideatur ipft animadei, f periculo quod deuihaberet ilium,in fi Cr ipfe Cbtijius alterim prter ejj'edeuefjentit, effet msresejjctjanquitm futur umfcbifmu inter tosex nteefiitatt,1 er minorisDeo,zreifitbditir.comtenietts in his quiwtcumudeis ey Cei"r
lit bttciko eonumit. donio Subiungjbqiu, ntqut i fiait argtuntur per uetut utl nouumTtSi* mmtum uel r per et qu* pbilofopbtntes V<&eisCbrilitmfuifJeinteremptiM,mquicrU* q tlatobit's cifixumfidrfwm qaendam ittifimitem./ln qui-' fcripfertmtyinuibuser ipfi deuirtuteet uitio &c. butent cr extrcmo tradauerwit, nihil quicqmnt fine Mttnkbgist canutnit Additqtte, r c deum efjiiufiit,quoilegi abto Ute coiw udfeipfum acctrfijp er rut fus euminfi" fidedignum un* trtrmm tjjct. nterimquc ne munli appnrititrum,zi'inn-rempturum mandtmt quicaninpou tiebrifium. Vojih*c autemfiteiet D E V S rium aliquod hitic dictreauierent,grauiori C HR S TVM mort. Qgt autempajionem naplei. lpfe autem VfalteriumraUotprO' C H R1S TI negat,negatomniaeccltfiie y m pbettu ualdekuinuit, ey multade eu .dicit; btbent. CHMSTVH uaticinatum in &uangc* SerU ,qu<el iuini afiioneejpcaciam efji p d btreticiscommit. In qibus cumDonatijlis i Uo,fiUjsfratlfum dixit: nunciouobisApO' Oiaboll ta. Dicit autemtjdemones pofjefiluari.ptr AU ftolumDEl, quiuentttrMtjlpofime,crnO' Hemlt nfc J fiurioae hu. uandi fcnin audi- mentiut Macbometut Affirmitqiunomen minrrPp 1 n choranumerquodmultieorumcumboc dum Alnchii' Chtifiifidu, Bumn, i ciuiScc uilJentffalifuntStrttenitfequensinbisaUquohoctbtterno fcriptumejj inthrono D E I, Jj modo Origenemquidicitfku&ndos du- infttperioriparte, ni dexteram. Adh<ectu* fi fore NnOngii mones. Dicltquecr ad DEVM dfccndijfe, tem credmum nuHummiraeulumojlendit,fei netn,fed p^r^ D flas it^Rt enfemdixit, Non inuirtute mintcvioquandopro eo GdbrieUmmifit E V S, er twtixa caa,butnre mtnumbuic D E V M impofuifji, tuntum rum,fed tmorum, Deofe miflmefli. Hii e? i fiomtai faji^ continetAlchoAiflanuiri DEO tangente fenfum rigiditatis cpiffiin funtprincipalesenores,qHos fyin<tdorfi rm>um,qnodeji Suracenorum, Ca 4M-corpore,utcr i/sufq;ii meduUtm lex temniSo mmddcU eantnentsr fer t/l,quoJ ptrirtnfiret inqatbus m<mifejium I in cumAntbropomorpbstis iiifinitdfunt,de qtubm nono comwumicat,quicor" capitulotrtdtbi' poralemD E VM affcuerM.Dicitquezrftii' I I mm, ritumfindumtreaturamejfc cumMtcedonio ( conueniens.Jnquibut utem a dicit angelotd&~ mon fjflcf elfe cum noluijjntmandante I OPOR.TET QjVOHODO 1 in J3 EOA.iam adortre neminemhocimitaCKinis uerftri. b ri I uidetur. Kugatur autem zruUimamliO'' cap. IL minittytitimiinem in intemperantiar deli" c Tcuno coportetfcire, quoiudieeurio A ) c tut AtrpHnliI cbcfii , cljsiicensefje,rueftibusfuniptuojs<yhor-' fi finit audirealiquidnofir*fidei ,& maxi' a apo^ in t irriguis,conueniensbiscum Cenntho b' >ntdediu'uu tis trinittttc cr incarnationc tci* lorumltxepfl non motradiiiuj r pi retico er qiiibufdam antiquisinfiddibus. t '"en uoluntbis credtre,nequepofjntbacht' puait* E c tenereduit,commtn' ttliigere. Et qui*fupcrantrationem,cr b\i' circumaftonemeportere c dtm,qu* eretici E-bionisfunt. Conceiitr manum b exceduntnteVtflumJittaneccredtreuo i mvltituiinemuxorumin r nuptijs,pcUic unique lunt nec intetligcrepojjunt Dicitur enint inUptia: SinoncniidaitU, nonintetligetis. ranciU*rum,etquotqtiotquisMbeUocapiens poffeteductre,<yalwrumuxores f indtffbrenter Etquoniam contrariafunt Akhoratio quod c in espre, hareticosNicolaitM bisfequens. ipfi conUdnti fimefupponunt tfJiuerbumBES, E i Omnesauttm oportereinttrimi,quihuit cr'deoiknonfufcipiimt,fedeiidmdent. Df BM dicit nfo' ViJrtur 2 Vi-" citurtnim inProucrbijs:Virinfipiensnonfufnifi leginonobtemprant, tributafoluantlentins uvrba G dctrque conctdere odomitica uiris cr mu- cipituerbitfitpUntiM(idiciiseiqu4ftbi U' S in M.tchumctf: p l t cxpofca(sC' lieribm in Capitulode Vacca er / horum cent. Vifienonoportethisjltttimiprinapio lo qull pro fuccejjbresic honejlioribut b expofitionibul co- iiutMprcponere, ntqtteanteporcosmargai' Me ChriBia U* IM.fe<lnoil f' C operiant. Huim autem omnisintentio fl refe^ tdi fturgere :fedconandumin e primis unam cuudum fefai P< C arduum credendo,ey in care,quicquiderat tum. dif- gem eis ojlcndere. Non enimoportetutr* PtiniKtW A, Machcin operando. Conctdere autemomneai ttesinftrtrt, nifiprias pafSioncs rniicitas e- mctf pc^~in ficile 1 m' sa b quodpracliuierant,qu<e prueftntibuxapmn-' urlhntur. Oporletqueer inomnibus reuem U dogmata, quaraChrm uiam eligtre. faciliusautan efl iJlorumfi' J" twr,er maxime alioYum Aubes,gulamuili-natiipioflK Deuirtuti- dem fdfam otlendere quint nojhttmuerm naatu cet,rapinam,cr intemperantiam. hut autem ficutbumitatepatientia paee, demonSmre. Fidesenimcumtorumfit,qws tontuntU aut in proximum ebaritate, uelde non africimm,donumeji D E1. Vndc nojlra mandata exiuera extremoine nihil,utita dicam preciodignum quiiempdesualde f fecundum dixit. Vt autem aliquodde bis mmiaximn non jtcns,nonuideturejjicorporibw, litorumauttm
111
9 ild hoc tmfohm ippavent, non rebut,iis tppiYtt. ipfcdUtemmdnifejt noluit i'utre,prplt Seder fi nobisnoninftnt imontirttimtt o* rtd quod occult uenit ut er prudentia& bu~ flendentes ut fonttrinitdtis,riditt queadfid mititate,r nonmuinecreteum quihominetn q nurcede pertinent( ntqueenimtuncfides digna uicit ajlutitt. Propter bancigitur rationem, d tffeOhabtmm tamenEuangclicam ttuoritatem, anterefurreftionemnonixitCHR1STVS S tcltatur.itemetmirtcw pMm feipfo, D E V sfum ,fecmdum quimetiamAlcoranum de quam U,cum necauoritutesnecmiracuUbabet. rutitmtmnequepifcdtorprxdicitpifetbus itti re> Btfi enimAkboranumdeDEO dicit, Nedi' uelanter, fubcibotfjt efeam Jubefcaefjcb<f cdtistresDeos:er redditrationem,jlatimdi- ntum Pop refurreiionem autem manifejle fens, quodfit unuf.Sednosnonbuiutcontra- hoc oendit,dicens,Dans r ftiritum fan um tiumdicimuf.fedpmul affirmatnia in qui- potejtatem bcec dimittendi peecata Accipitebiri- t j toh,2>i busdicitunumtjfe D E VM quemiicimut tumftnilum,cr quorttmcunque dimiferitiipecnonfolumunumeffe, edetiamfnnplicifimum. ctt4,dimittuntures: quorumeunque f retinue' dumus, crpmul ritis,rtttnt<ifunt,crreliqu<i. Et Thomas uo Hequeeiconfortem quendam q e participent, peutipp,animammundi uer- quepalimconfeffut jl hoc dicens Dominus uel D intet mciM.er E V S meut- Datoautem, hocne-' bum,uelfbiritum ueldiuinum quendam ilumtanquamferuumex diRisnobiffuperim- qudqutm C H RI S T 0 dtflumeffi preuerbaprofert,pr<t Non oportetautebumancinteUeCluiadtquivre pterea quod humiliaquidem i diuinam t mejiat,etexiftimarellno tfe,pro dard nutem opert ojlendit fufjicitdifcipulos t p fterea quodhinocffntintelligereperfonaru eimhoc pulimdicere,quihocdicentesfimilU t diferetionem, nbfqaequo er ejjentiamdifeer' C H R I S T 0 fignafecerunt.Sedquonim vant.Sedneque fortesrdtiones babtid hoc, Saraceninegant, miracuh, er uerba Apo~ fie foluere Koc igitur fufjicit jlolorum proptereaquod contrariafunt AU quttsnonpo/imiK t dtfenfionem ad fidei, \Uudautem oportetpo' eborano, inpjtendum confutationitam per* tint ~thfn-j i t eospetere quiduult Alchoranum apud fidtelegis,quodnonejl [exDE1 CFquodSa* fenogatc. f toj quandototiensindneitD E VMdefeipfo racenidebent i fufcipereEuangetictiteiUmoni^ cum fimiliterey quefunt Veteristeftamtnti. pluraliterlotjuentem fimpkxftcr timui i Hoc dutemeospetendum,ut coganturnumHocautem ipfumAlcboranum t (a uotant f per Glisth, qui rum I in perfonisconfiteri De myjkrio aupofiibileetldemonjlraritut f Dauid octitem I incarndtionis quod ipfi quidemnegant 4 411Cuo~l.1dia Ogolibfuijppunenfe autem credimut ,fec]mntes E" intrim** firuilttio Ta. ommno,,twi tur. per tnyfterio I difia, oportetquerere akcisi, unde ttangelica Innmacioms incar-* t fciant, quod impofiibiltjlDEM 1 natumfniffe. Velenimquodnon potuit, cr Cfc,VOt> LEX I IAEC NON i 1 Vtus ,neenimcumpt cm-' tji lexD E I, proptereaquodneque hoceflfuljum. Omnipotent nia potefi, in quibmnonefl contraftio. Vel queNouumtejlmentumhanctejantur: neceffejlpart' e rquod Saracenis priutquod t nefciuit hocfucere &ficquodey n ditis VeterisTejlamn' Vel quod noluit:Et quis eiutconfultor uit' f 1 ti Cr EudngeVel autempotuit quidem,peut folemminoremquhn nuncejifacere cr maiorem tamen lij. t Otput III.J. non fecit Et tunepetendumeosdemonftrtK Alchordnum 1 non t fcire.quod tionem huiusdore quod nonfecerit. Hoctt* /-j-i T-rti E I. nequeenimVttut tefdmen* tem eis demonfirttreft impofiibile quodm<- tfiltxDoportet t t banc queincarnittusejl uidelicet. De diuinitateau- tum nequehuangelium tejidntur qu* u> E feintCai pbmn5 ne tem CHR.ISTI utitur quidemdemonjirt-' traqueAlchordnum teftdtur, quod uercfuntU* t pair. IJque f autemMacbometut onjlituit tioneMtthometusquod nequeCWRiSTVS ges D E I. Solm S c 'xitex man- t perhibet. feipfum crdefeipfo tejiimonium teo patris, feipfumdixitej]i DEVM. Sed eypiMerf 1 s nondixit defeipfohocpMm,fuf- Lex enim DEI tdnqudm catbenaqueddmejl Scripninatii funeflionem cispra;ctceu cathena t'm.ecc. jicienter tamen I hocaperuitdicens Egoprm- continuai codent artificefabricata, cr qui- f micrftcoM fi anulorumalteri coberet er quilibet ret luh.S. cipimn, uicr loquor q uobis. Et Petruntcotn- libet, " r pdimboc ixit dicens: &et- Vrcphetarumdealioptopbetizat:er memid mendauit,quod tuaesSimonBar lontt, quia cdro cr fiinguis nit buim etomnes t prophetiziuerantde Chri* d MaMi.jS, t fio, Siigitursar&tnmm lex fcxeffet o* nenrtiithmttibi,fedp<(Hrmm,&rdiam,
F S
!J'
er in bdnt legemuoctio,non peruerfio,felcen uerfio effet,ut ipfi ttitunt: quomodo ftcUtwfJet eo alwspropbit.iS,Miiu!lMJUquid<ie ipfodice retfRos er.im nihil inuenimus tAoyftn uel a/lit quendam propbetdrum uel ipfum CHRI' S T V JM dictntei aliquid di Niobcmeto uel iulTt delege fecundum eum,nifiquditdoidixit, Nos Dixit autem & Ma(iii.7.i;s, eduere fdfis prcpbetis C H R I S T V S,ufquedd lommm legem eflicr propbetms utmundm cognofcdtnullum pofibacprapbeUm uetiturum qui dedliquoqui uenturut it fit uaticmdturut ad quemoportet f omtesfperare. Mabometusdutemuniuerfdlem fetpfumdixit effe propbetam. Nos autem ignoramwsfi er propheta cmninoeft. Sri' nui tamen, quodnunquam talisquidam fedu(lor fuit in munio in fie bretii tempore qui tot homincsey populos ftquacesfibifecerit Ad bac autem rpondent Saraceni, dicentesffiojfen Cdlios propbttMtUnticindtosfuifjide Md' bometo C H R I S T V S sttteia tante cUriui de eo uaticitiatusefl, utrncinett eiut dice-ret. Vndedixitfslijs )frnd Nmicio uobisA' poftolitmD E 1, quiuinietpoji me " nomen tius b'.ahometut-Sediufaicorruperutit, Moj" fi j 1 legem er propbdt ChriiiiMiduttm Humgetium,ut nibil utritotiftnlege & emngelijs re maneret, nifi quantum in Alccrano. Qjlcn* ejl ZuLaMrcnal. dam autem heceffe in conueniem primum et per capao. Alchoranum. Diturenim incapitub deo^ na: Si de qmb. uobisreutliuimm dubitatis,q:ttc rite abbit qui priufqudm ws Ubrumlegenmt, Qiji autem ante Saracencs librum legerunt, CHRISTIAN] fmt & lud<ti,qui Fentdtiuchum fufeeperunt - Hudngelium ut ipfe Mdhometttt(Xponit. Isigitur dicit Saracenis, qiii'rerei Cbriftianis cr ludtCKde rebut amE2ronrodnautem rurfm remifit bot biguii Kdbometmad filfa TeftimcKia qutdem ,f c i.ibrit~ccSn eoKiipi!. rut fuit propheta, ut dieunt Non igitur tempore CAabometi ChrifiUnorum ey luda-orum libri corruptierant, Sednequepcfiibileeji boc dicere,quoipojlbc pafiifunt torruptionem. Dicitur enimin capitula Blagar quodfignificat!dpii:T<ion dicit ex perfondV )monitio ( El ns D E 1 fecimutdefeendere er noseafdem feruabimtK Niomtionesautemdicuntur dpud J eos Euangelium eykx Moyf. Deut igitur teftimoniumfcripmrafttiipfiinfcnauitinterfi'UCv,o. { deles,cr ante h\abomelum er poji bec ferudbit. Item in ctpituloElmaida quod fgnificdt menfam,dicitur, quodiudex hmpoxane dixit M*bcmeto,qudndoudtciiuftitiam er Miciuut
13
aieo cjutrebatlt, Situaientad te, iudicain* tereosiuSe. D E V S enimamatrot qui ftciuntiuslicidm.Etqucmodo hiquemnciufliciatu f tt,tvm apudeosit uetmquo er cfiiufiici D Eli Itemtalem corruptionem mututioncm fcriptururum impofibileeftuniuerfitUm effecr publiant!,fie enimfeirepotitijjent cr diligentes. Sedneque particularis li' occulta.ficenimrehaiejjepotuijfent quidam bri integrier ttbfquecorruptions:[tin omni lex fmi' linguaer prouincia er Euangelium Eudlw literftriptd inueniuntur. itemquatuor eodem incodentol gelid,neque tempore,neque in eyabeo' Vident<6: co,neque eodemidiomateeditdfunt, dm duttore ftd Matthieu* quideni ebraice h.Qot:am, b in ladre, lodnnesautem grecsin Afia,fimiliter autemhucMin AcbaU Marcuf itero latinein Horutnmteminlatitmm inter* Halidfcripfere. " pretatiofudaeji per Hierenymitm aliosdit' te temporaMahcmeti,er rividttferunt xewe pUriain omnibus tinguis Non igiturpcfiibe cerrupthnespe utileslibres m ejl perqiujdtim fui/Je, ut ignorarentur.Itemnibilejiinfide fie er necefjlrium maximearduum ficut incar* nAtio uerbi id efl bominem illumeffeDeum. De hocdiffteittimum mvmdum fuit perfudftfj. < QBarec Romanier nlij impijn trecentis o-i tinue<mnM,cr uniuerjaliterperfecuti tint i,iu [ fiianos gr recufaummtfufcipere uangeliimt E il' Vcrbi e?fidcm,proptcredquoddicebiinthoi!iinem ratio ircir. pudlumeffeD E V M. Noquod nuttosiampriva pua EiiaugE. CfMlVoerwulieresDca zr denseffefufce-- pars. ty nonconcedenti' perint,fedqued CHRJSTVS yuttam. busRomanis E V S f/?edicchalur. D Qiioder in Ap~IDg,dt iViprobibcbsnt ut nullutD E V5 diceretur, Tibcr. abfque fententijsfenatut r propterea,quod DEVS ecnfortetnnonfufcipitbat.Si enim hic hunefufeepiffent, coadi ejjhntdliosdcosrelin" erat quere:quoder ipfumcontrarium moribas ~B~n~tl'unt prouincurum- legumRomanorum,Qno- pcrdiriflu' IJOSJ1onfuI!1 modoigiturChriftianiineorum ipforumdam' corrupmm. no,r pemitiefideier irritationeRomanorum principumcontraeos capiffentHudngelijsi d dere rem imperfuafbilem omnes enimfeie banthdnc er legem fanftifiimdW ra.tiottdbilifii-' rationem exnon mdinejj,quippequiecmnem cedat: buiutdico iamdifli, fcilicet bominem iUum tjJiDEVM- Siigitur aliquideorum que funt in Euangelio oportebatC H RJ S TI A' NOS mutdre,mutauijfent princi io er iam p abftulijjintfiquidfuifj~etimperfudfibile,crdd' iam didiflint perfuafibilia ugis m quim econuer* C Ifc.ltem quomodo H R I ST1A N1 cm dttis
'34ifcotmenirepctuijjent,qt4ntiquoo3io[ep<t' pcjjcntcommenter titane SmcenifufciptreH Sa inEuangelijsr uneri Teflamento. in ]tem e tabantur,conuniptntes fcnpturM maxime ,5 addentes itlud in quo nequaquam coiiueniuntl Alccranom capitulaElmaida,quodinterprc (jriHsnfccii ~ct"scc'n Hrqtuenimlud<eidicuntChrtlium,uii Dcum tttur menfa,dmtur,quodlibrijocietM mhiltft, aD1:e ir.agis, Societa* ni/iadimpkmtEuangelium legem. er l~, tj)i,uel bominem bonum. ndequantum boc, u ni rusa cumlti SSocittu,libri dsi5. Cbrijliani magii conueniuntcum ; Ubridicit Saracenos.Vnde dicit,ni- ptOSmttM Saracenis,qui tan autem p| H R. I S T V M ad minut fanclifimii fi adimpltantEuangelium Ugemfmilittr gicunt C er tibi tj},id tft Alcora> bominem ejj. item ante aduentumMahometi, autem,crquod miehtum Chrijiiani,r maxime inoriente, diuifierdnt nwir.qiwdjohsutipft dicunt)reuelatum S* tj ( in iiuerfasfettai: Ntftorianotumuidehcet, V ratenn. Neccjjigiturj-bif babtre Eitangc i lacobitarum. Kejioriani autem cum Saracenis Hum legem,peut er Alccranum er adbue er maxime conuenumt:quarecr Mahometut pro- feruare.Quia autanStractnifecietaUbridi* cuntur:fccdhinMiibcm(tiintmticmm,inttmtprie ces uenerari iubet.'QupmodoigiturUcobi teci Hejlorianis couenirepotuijfentad Buan^ tisAlcorani lotis.Dictturenimincrfojleniitur tirpituloElMfa.quodintapreUturmulierts, gelij ccrruptienem,quitanto odiointer fe diuiji nonuaciUent Ugefud, in erantjut er fe mutuointerimmnttSedtamen ip ctfintm,quodSMaccni Vndtfmbur: ofocittalibrinoliteiucitlttrc fe i inueni er legi huangclium apud utrumque, idimqupdefttipudnos. ltemtuiutgratu txceinlcgeueflra,rnedicatis(ltDeoprti;ltrncriV m fijfcntcbrijiianinomen t/iabomettab Ewngc- totim.Hf c (juefunt illocapitula ofteudunt h;s,cum k tintum UudetCHK.]STVH,er fbcitttitimlibriduiSoracenos. Ojitnditnrau* tan pilim crin capitula Tukm, circafincm iii'iH matremer Euangehumi Quare dkit in Ubri. iautem S contendentes,uolunt dicert,eutn' Altorano,quod m Euangelio C H R 1 S T I ejl otnnino gelum etuettr Ugem rrfitHdozrptrftlio. SednoniUincmagUab' torruptamejj, fiutmint nomendiaboli, r Pliait, q 1 C HR U ojitndttitipfiintgrant rimmutttti,cr I c fufeipie tmtt:maximtauttmo{lendantunicutn in S T VMjiagttiauit: minimeq;er nomen lude, typum A ltleonn6 nS quihunc tradidit. Item quomodo rationabde, ommb.hngUiStlcuttiostiittdduxitKM.lAanife' fa effete~cmdcie tjl lexDei,pro Cbrijlianes addidijfein Euangelio,Cbrium<x ftigiturquodAlchcramm non uetm lex neque crucifixum ef]e,cr mortuumicumbcnorabiliut ptereaquodneque euingelium homimbutuideatur, nequaquam crucifixumef(qudiuinÛgafunt,ut er KabcmetmtonfiEVM tetur) bancte)Untur,fcdotiutaduerfatitur, fe:cromninoinconuemensboc,crD J 1 p i ALCORANVM NON Q.VOD t-ffe peutin Euangelio dicitur. Qjfam autem non confeqHentiambabertpojJuntduo fatetantum- lhx Tsci,queniam habetjiilumet mpdum inter fe diuerfa, inprcprijs dogmatibutfuppo* lumalijsconuenientem.Cap. II1I. no cportmfcire quodAlcoranum c /i/ie peut uidAUtt euniem er utrum effe ) i Q Varia Dtttt,er uiremcrtuunitxtemfuppoftojn ont' lex Dei,propterea quodnonbtbetfiylum, hoc 1 diuine Ugipntilem.BJl tiibmlibris briflittnos addidijfe quisenim nec moium igitur ftyio Alcotan M Af Cilrphti'Sa' |ommbm bomimbws perfuaderet "in illorum thytbmicum ai> knpc,, iulmelritum,r afjer.taticne pie- tr:ce irootirpun '~Chn6;a' [ s Qucdaittemfty cordibiuidinfigtrtticr tmtnmmirfitsmun^ tittmm ftrmonib.etftbulofum, B tuoriuus. ( dm totumlibrum perfuafui tH, intuntunt quod hoc fujeepe'- lorbytkmicumfit,ptr manifepum t autem runt principes,tyrarmi,erphibfcpbiab inoefi Ugentib.Exempkm huiutnonpeffum &i'.er pitipertbm hominibus.Qgare er Ca!y apponere,propttrea uodno pottftfalutri rby' q in omnia,cum eft, et thmus utlutrjiKuereetfecundum phxs apud Babylona Chriilianus mertuw inueiitaederuxincoUo eitK,utte]}arttur, quod latinum tramfertur.Urattni autemer Arabes locutio tjl gtoriantur quod qvue f ipfe Saracenorumprinceps bnjianut mortuus inhocmaxime babetetrbythmum, apudtos,Ugis celptuditim eft. Vnde r oftenditur,quodhic Calypbasproe r inbocmaxime ojlenitur librum4Deo com prie fepultm tli,feorfum i locoin quo moserat ipfe fecundumlotutio alias lepelite. Et bocftpuUhrum uidi apui pofitumfuiffe,?Mahomcto ne reutlatuefliMahometw idictaexifiens,igtto Babylona. Congruit igitur omnibus modifia" ni Jlilabom.1iI8 tat rabattaUm fententiam heutiontm. et Cuiusc n- tdioa. o tejlimonio Alcorani,zr fortibus demonjrationibttf,ey manifej!ispgnis,Buingeliumincorrit' indminaferi^ tnriumappartt. Vidtmusenim ptura D E V M lequtntemcum Moyfe, cr ptum er incommutatumcjji. Quoniam igitur cum alijs prephttK,zr mquamrkytbmistuel Mabometiu Euangelium[upra alias fcripturM m laudat rpcft itimi uetm Tcftamtntum cegi unfibmlm loquenttm, Koyfiautimlegemcr
+
1J
,j'
ne nt Mabometus D E O ejj, rtHlonm propter quamobejl, er longetjl. ZtMngelium,3tcit D E VM UbrosMoyfter C HR1 S T 0 de- Etdixit: Didiciquoduos ignoratis, ejrueniai metriciuelrbytbmici.Et nosex Sabra cumuerUmtncijs inuenienim dijfe.Sedbinonfunt nuUutaliorumprophttarnm qui diuinam uo* mulieremimperanttm cr ittwxr coegieam po* remaudierunt dixitD E VMmetricelocutum puhtm colrefolem abfque DEO. vrc eius hommes Uqua. UtminCapituloCaramar,quodintcr- Fibule b F; tjfe, quodrfapientesr philofophi n. na* Vnde rintulerunt quidamboc pretaturlun*,dicitur: Appropinquait hora, dedigtuntur. botiahometo, peut diciturin capitulaBlempij, cr Imutcontritdeji. Quod interpretantes rum magiftri ,dicunt abomttumcum focijt M quod interprteurProphte, icentesei Pc d a tiia quidem igiturfomnits potiusquidem igi' eiasftetiffe.Videntet utemlunamapprcpinhuicim- quantem coniuncTtoni ixerunt i eum: oyfend a turtripudia, er alinquxcunqaettUa quoddam.Et tuneiUcduo* properabantsconpderantes quodnonfolumbte denobisprodigitm locutionon Deo,feinequcomninopro* butdigitiieiusannuitlune ideflf office ma er eji LxS2r:cno afln- dio. Quofatio ,iniuasparteslunaiiuifa,ejl pbetica. Vlteriwsautemlexhecplenaell rpicnaalTen ttliODfe tatiene ner&/s,cr ugis cre- crdterit quidempars ceciditin montentE/iin m quimquispofft iere, ueldicere. Aliquandoenimper totum ces, qui imminet unaparte Mecbtereliqua ab fubtexitpreciodignum capimlum quidemni' autempars ad altenm montem, qui appellaer tur Kubus, adaliam partenturbispofttum. M,folm autemquod VEVSejl magnus haut Mako excelfm crfapienser bonus er qwd > eitu faut Sicititem diuifaintrauitin tunicam funtin terra, mtti,cripferurfiuh<mc indurditit. omnia ua:funt in coda,eyqu<c q Itemin capitidoS#ui dicit uermem fignU Cr funtinmedic, eyquod /5iudicat. f Et fecundum duplicat: di* ficajji mortemsalomonisemonibut, Vbi De quodlibetuerbum nermt & ne- dicit expoptio quod cens:Lttudeturipfe- hocomnino Et abfque Stlomon innixasfuijpjiut jj morteialo tanto iclorc repentecorreptmeu, ut n figfl centies crplm,a- pojt baculo raoni cejiitate aliquaduplicat tum. non n h*c dicit: NonejlDEVS prter D E V M jlatimexpirauerit,diuinoautemmiraculo a er crditein D E VM er in Apoflolu tim. cecidit. Utemones utem ci feruiebant tm qui D dormirt. ftare credebantipfum SeipfumApojlolum E I nominans.Et di" denteseum cit bxcomnia mtiio, ex ipfoore I) E I EtiMta eji quidemuermU terra, & corn* abfque btc Kaho- fitbdculiimcui nnixmerut.Quocnimconlti' i aida ejj & quodnefciebtt dicere de mitus fedbicefl masin D E O, eum feipfo to ceciditSalomon. tune cunentesdxmO' Et e/lma* tanqiumdealterodicere, quodDSVS nei cognouerunt ejji mortimmcr ex to eum h iuxti poffenocere. Item Akhonnlob i gnuscrexcelpis, ralkbuiufmodi:quedw cceperunt ominibw tetxnUn. in capituleNarrrtiomim,pfenuhometmred- Vitti Zimu er plicaredtfuetutnefl. NotandUm hoc i ait tartialibiu dit cauptm propttr quantuinumprohibitum n inicnlicU er quod etiamturpifiimis maxime CitUfi, b coi- efl. Dicit enint,D EVM adterramduosArt- ` nominibtu.lextc utitUTipcut bis,fcUicet tus crluxuri,peut mos efttbisqui humides gelosmiffcutbeneimperartnt er iSt iudi~ carent. Erantautemhi Angeli, Arotber AMkm(?fententia,fir' prefiifunt. Delocutione ell mum, ycrmanifejlum omnibuf legmtibas, rotb. Veniensautemqutdum mulieriujlicibos quodptfabulofa. Seder p per totnmtal ambabens ad prandium uoeauit cr ap~ tamen paucaqudam ne e tji in quibufdam qu<e pofuiteisuinum:quod biberent, isD E VS precio digniorauidenturapponam. Dici- maniant, inebriatiautem de coitueamretur enim in CapituloEmelc,quodinterprte quipuerunt. Qjtie confenpt,erpaaaejlfw tur tnufca,quodSalomonmagnum eumin Angelorum per bis tamen,quodalterquidemhorum ccclumafeendereaciat, alter uero defeendt' rhominumer irrt' congregauitexercitum f re. Q cr inccelum Fabulationaliumanimalium.Recedentes utemin" deMu i a afeendit. D E VSau-" fea. mufearum, tem uidensbanc, & iuftitiam uenerunt,quapftuuiumquendam quambabebat & tuneiamdixitmnfca,O mufea uosintroi- indiens feciteam T-Uciferum, ut effetbacin cet te in babitationes efbrtK, e corrumpatuos h inter ajlr* tu pMrn,peuter in terra fuit n u b Salomon& exercitus uivx. Et mufea fubri' intermulieres. Data autempeccanttbwtan' fit. Et pato pjlomnes auesin exercitu inuen-' gelis eleclione ubiuelintpuniri tunc uidttte funt,mufcautem a abfens.Et dixit Salomon: licet uel in futuro. hligentibwseis,inpnefcnti Qjiid eji quod non uideomufeam puniam potius puniri, pendereecit hosptr pedesei* f f eam cr atnputibodput int uelreddetmibi tenafem* Eylonisputto ufqutiniiemmdic t y.
cr ifcrttionem faclunt inter i/itelleHum fiiif fum. Vnde cr focUcitateminftnfualibiuqui' ~p80. bufdamfupponurttt incibisuiddiceterin buer in bortiscr uefttbmfumptuo' lem fis. de quibus in ftxto capitulojbtculabi* poft mur. ntnonpojUtileelihac fecundum fimiti' ditiaf> ficutcr inEtt<fll> eis tuinemquandam e gttiomenfeetcibicr tatiumejlmentioin uitx > AL'C tlti A NVM eterntt. Ojienduntur autembtCcexEuangclio Panboia Q^VO non non eftlex CEI, quoniam ton* ( dici, quoniammulti Buargciij [gn fecundum(tmilittidinem Alcoranf teterna bedtitudi' ItJluofit, uenitfecundum fententUm ttiamaperteitlicdictmtUr de citmtliquodltcrot ne. Std in Alcbotano nihil omnino e uert d I beatitudine dicitur manifeftetfedfcutconueCap. V. O cr eflelegem E I nienstjl bomini nihildebacdeprehenditjb' qui tjr Anifeftum binceft, non talem pingit fot' Alchoranumproptereaquodnequecum lumautemfecuniumliterom car, I ejihominem Icgt D t conuenit,nequecum pbilofophis, licitatem,qudemconucnient ? cr appetere Seder/? qui de uirtutibut cr deextremofinequieftitt nolem intemprante! r~licibs h-1bominibuttridint. enim ptO' Suppofuerunt philo* nihildetordfaelicitoteuelconpdetiUit,uel mnpsfecua in tamenuertcr infi(BplHlofo J fopbi ipfamhumananifcclicitatem intec mifithontlnibmqutedum P1.OJ. fiitelt Saracenorum r dntnjirnuit, parte animetjji V intiUetmnfummamgnit deultiMojtne quifidiuinopirituafflatus. Vicit enimSuri' j inhoihitKpDtentitmexi]'ientem,exlnmiejjM' Vaticiniurtl JVTahameti di teigibilvs cr fceliciutemuirtuspnentmnt ctnisipfelAahometttittbspalimtinffptiutgin' tfle,cr uirtutemcirt magnaej[ecr dijficilia, tatres parteSdiuidcmmi,quaruMund fituM' Saraccnii, t CTalia buiufmodi rfi nonperfed tdiain' tur, rdiquuuiromnUignedejlriKtur. H*c i telligerepoterant C H R 1 S T V S autem fententiitjcualet pudeos,utnulliKnequefu* d o angujlant piens, nequeinfipitmuilipendat. AlUauMl!th.7< bec ipjain Euangeliojeniit, dicem pau- temfnnilisde coejifententk in Akhoraio tn tjjiuiamqu<edudtin uitim(Ctcrnmi,t coselfequipr eam ueniunt latamautemtjfe wpifK/o Mtrtij.quodinterprteur Harw,q< dicit, omnesininfernumStnceni ituros. uum,qu ducitin periitionem, cr reliqua. In boc autemcumAriftotelis utrifiiwttm credo:rfitb fententicbnut- Hiincfcntentiitm efli uirtutemo- are fecundum nit quidicitdifficilefe ftcundum t excejjm mendacij nttllM tjl. a peran peutdltingere centrantn circulo quoi Etin hocfilfut propheU cum primd UcriUte i e n CHR1STVS S autem ZT conuenit,qiiidicit Laejluiii.qttducitin paucifaciunt. r bominisflicittttmm D E ffeculatione pfl' perdilionem cr muftifunt qui ingre&untur nit,dicens: HtctuiU <eterna,utcognofcant peream. Hlsmift/leigitur ex prtdiltis conae S tefoUmuermnD VM. l<tcautemipftno' nit Sarttcenorum legemlatamefje cr tnultos z tifiima funt ex Veteri Tejtamento Abrth* ej}iSaracenorum per (dmingrediuntitr, fr qui cuiD E VS proin infernum enimfaite funt promifiiones, tranfeunt. Et hoc nonex orefc 8:od. t ipfum darein tenu premif- lum ueritatis mdnifeum tx ore prophte fed prie promifit eum au qui ccpuieose.Hem Alcboranumnon conw c (ionis,crfeminisbenedilionem. Hlnyfes D ton cuitot mirabilesgratiM E V s prbttit nit rum lege Koyji in mandata & in quibui Cum Mpfl t) fbe* nosiuertit. Lexenim 1 prhibetcdein, lege non toij qui cr D E V M in fuppofito<edificio entre Alco omnem:tdcban- tanum. culis dignefeipfumconfiderans nonbacfuffi' rapintm concupifcentUm cere conftdntcrpetijt uiJereuultumDEI1 ntm tutem iubetfieri,uel permttit. Uent ti uel conuenit. My/ enimlex er autemde vir- nequein iudicijs CTgloriam fiai. bUcbemetut dtbereunotefttecon tutibusqua/lnihiltraUjuit, feddebelliscrra' Euangelium dicit,nuHum coiuunienter elegit,cr demnari,fedin ore triumuel iuarum teftium pint latamuiamfibijpfl ermortis. Satomneuerbum.Contrariaautemhoruminperditionis fuijppusfequacibuttfilijs Vnie nihil adfalutemeisproieji dicere:Kon ueniunturin capitulo Elmir,quodinterpretatur ne SDEVS prvrfw D E VM, crMahometus kx,ubi prohibetur copehant capitaledi. tt eft ApottolmD E I. De ultitnoautem fine eum mittere,cum confentientib autfccurcfimilitet nuoconuenit:pra>terquamcum autem fummanifeflunefh ip antiquaqui' darmiredicit.Hoc uitamirrationdiumuixere,er non in capitulaElminim,ttbipcrmitlit propres tu bu[*m,qui uxeribv
*7 cij. <ec&hjs pmilia in prtt tegetontU & tuntur propterquequilibetfipiens poteuti' queremcognofcert <y quodnuttomodo lexeftdiuinu. folitut nequeenim ta Deiu pertaies f*buItfcumbominibmloqui.
IJ8
40 Uxoribm,tt cmmti'mt uisin biHo q tdptrt pof- ion, Miens mindateintriminfidles ihe tanti fit mifceri.Munifejlum igitur, Abonnitegent tutem, rurfusmtndtn ncminem fcclc* D O prchispu* nonejfefrgemDei neqttt idtoejfe,nip forte ris ff]ipunitorem,fed[oU [ ferpenwfiionem, r ali*. Difirt enimab tlitionent eruxri. Itemipfe in capitula El" lient iSd er [ecnndim intentionmDei: qui teminim,infine ,feipfum ljfl.it quodnon efl ex bu, qui compiUunt credere. Sedquomode. filutemhcminum oboc utrum eftfquant ipfemandetintbrimi firat. Cr fpotiaritos qui noncredunt Qunim ALdORANVM NON maiorcompulfioquimctdes!itemin Ctpitu* QJVOD lo Bout,concedit di quodejl prter tuturam,mi tjUexDti, qtioniam multisfibijp' in * MtfmM fi contrit fctri mafculis crmulieribus.Vicit enimSara-do. l, M' dicit. Cap. VI. cenis,ne maculent feipfoscum infidelibul teqttamcredant.Et demulieribmdicit Mut TLxto opcrtet foeculm quoiAkboranikx lierei uejlrie, terra ejl uert: nxatecm,fient S nonfolum diuin* i legetlongdtur,fedneque uultis.Sedtamenin codent apitulo dixit, ante abo conutnit.Ethoc,quoniammak,et quod Sodctoitj tempore lTH, e ctmfeipfi ( in conimiferunt,t?nationibM ojitndit.Dicit enim capitu- mimbilepeccatum ipfe Mtbometui e la Einc/iquod m quxpriuifutrant,dffuetum.Itemipfe dicitde interpretatur ulieres:Ni/ i Centradicere deo tflt hocAlcorartUm, i muttein to contre ABRAHAM,1SAAC, CT IACOB, j Mihonm fihi Alcorant rietites i { & contraiiflionesnuenirmtur.ettnint C filijs eiut quod erant Saraceni. SedSarjc.nctm uoiuli. ptiranjcieJ ipfein multii 'ori dicil, quod tiiS non dedw tamenipfedicit, quod ejl d DEO reuelf ttcnh f D loctido' citerranum: er tamenipfeinmultis I tuntf euniejfeuidelicet infidtm banc primum in Sartcenunt, Qjiomodo (H orarc,\udeditantuf i tentbris lucem,& igitur eunt iUiSird* S M cent, fl omniumaracenorum A H O MEtxrtfctudint inrtititiinem, Itemdicitdeff e fiiitf ipfo,quoifjtlmefl orphanusitl rrore,idol<t* VS primiK itemnonneeefft efie quoftrttmimer*ti Sedumenipft ,quodt<tlent damSARACENOSi antequtm Utaefdicit lex S autemtex e& fet tumpnphtUntfecitdnu,<luonumqii4ndodciiX Saracenorum! aracenorum tum <tct<rmit,aftiniitmiDtwt ujquedifepti ALCHORAN VH, quodimej}, wd*ab mumchmt & impetnuituenUm angeh tum pojl Hoyfi legemer iungetwm fi^ eft milies unia morerut, qwm in-' tut in ipfo a tebouno m i continetur immo oi> Maquilla m Alconnimi quodam,qui lutbice feri' Item p deplorantem. dicit, euntyptutejlqum feptmgentiunni, uod f PO" uenitfuijpjiui eccat4 q fuit pmm fei Ai- MAHOAlETVS. lncapit enimannoina(jj tttm prophetam Hnimrfdem ttmen tiuittte DOMINInojrt quingenteftmonocit Alontnum urabicisUterisiDeo ddtum efie, nagepmooltauo: Hoe autem & A B R Anequcuhmaliamlinguam euuifcire prter A' raiicum. H A Mcr ]faac cr I ACOBj ante Euandicit S* ltatidicithcipitulolnpicin, quoi inter" geliumer Uoyfenuerunt. Si autem f cenosejfehoSjprcpterea, quodpffiebattt prtMur iiuienca, quoilud<eier C-HRI' Sibti fuluabuntur. Et in que erant legis: ttenimomniit S T 1 ANC ejfepotujjint, iwllutf4' qu<ecunqu rfciutrMt qitunt Prophtie tupituloAbrabjicit pftbc,(]uod p ttabitur, pftcrcosquifuntinlege Sttrtlctno-- tfient. Si autem dicunt quodpUccbtt ais rum. Et ipfemindut bis ne tifputenttfperis Atchoranum:er hoc impofi.bile. Jnmttltit 0 utrbis cmbomtmbut dterimftftte fed fiuui* tnintqutcabAhboranofrneitafunt contnri tuf. Non etntdhomimmpertinetdeducere, ittifacithant. Item ipfedicit prokibereugU' a p fe dadD EV M folum-Et unufquifquero fcj rit. Et tamenipfe dicitpo/l biec in Capitula ipfofolo, non proaliorationemreddet. fojl Blaphar Auguremini fi aliter non potc&ii, JAvril i A%UtilkA htecautemipfeinphrmis lotismandatinte inftifiura digiti:&quihocnonfacit, anatbtrimi omnes rjpoUari quinoncredunt qw>' ut*fit item ipfe dicit, Seipfum miffum ejj iifquecredant uel tnbutt foluu.it. Item ipfe Arabitk,proptere* quodnon habentA' dicit in capitula^Cornent: Quodeorm qui poftolum quendami D E O Dicit autem cr Alchorunum,in fol* linguaArabict fufcipiuntalterumD E V M, prter DE' V M bonm tu nonfis cufios uel curstor, datum ejit dicitqueer ft ipfum nefeirealim Mali""1 fcdfibifolibocfournit D E V S. H M* linguamprxter Arabiam Vnde quum ad Rr4b$92nwo $ >' tem ejl prtcio iign* comuiittio, hincquibxfiffcttuhomtto, quiim iccbiunupyr*. MMH. cr suie'
1J?
(bfnimrt
.t!ttMH. violai".
Cols 7.lin guis Jiuib
Preptictx mi 'tttcb-! tari,
14, nusVtrfar AbiaU ex Verfide, r IpfeStim bomeiut eeo aliquidtaXeelert,prtttrqum e i ludUf>cr quidam dicerent, uod ttlij q inftrue, que feripta funt in Alcharano. De omnibus banteum, er ipfeacciditin faciemfuam, er propbet dicit:Mwlfi ultamentitifunt:quoi m contracte font manmeiuser pedes, er focij nedeme exijliment uidamid folumdtmeue* q tandem ad je rumcrcdatur,quodAlcboraniauoritatefulci' redkns,dixit:Deus miptme ad corripiendum tur.llleenimcummiraculanonficijjit, er hoc nos I defcrmone uem i talesmedo* oflendere q uolenSjinducitDeum!oquentem,0 dixijlis,qitod I ceant.hegitqueti unam e fententiamqueejl in dicentem:DixitDomimu ad me, Vropterhoc DtMachumt fine i kiona Elnael,quodinterpretaturpalma, miraculate facerenonpcrmitto,netibipropterro iblEimcre. dendaquae in quepc dicit: Scimusquodipf I dicent,qttodin- miracula a evxniat uod alijs propbetn ccidit. Alcorano eS q et Ver* SuoipfiutigiturteHimonioonuincitur, uUum tioetvr, n ftruunteumcumloquunturpceiin Ungua i c fica,bec autemarabicafacilisefl. Et ex hocdi- pgnumfecijje.lpfeenimtAahomitmcontinue me cit,Qjtomodo ejl pofiibile iUos docere,qtu>' in Alchorano dicit quodcumbominesei dicei alter quidemPtrfa ejl, alter uero He- rent:Oeniealiquodpgnum, Hioyfei rum ue* ficut I brUifQuidixeruntei,pofiibileetJeorumipfonit cumpgnis,crdij fcilicet,r Chrijius, r*' e i rumlinguatecumloqui,eyexponerettbi:teaU' lij prophteecerunt Rejpondit, uodMoyfes f q i I conjlruere. souin- cr prophtemifi funt Dco.er maxime hri' temtuijppusUnguaomnU ttenitadhocrefronfonem.Sedftnon pottrat fim,quiin maximis i uenit,er mundut prodigijs i injlruiabHebro rVerfa,quipropinquifunt: noncredidit his,feddixithosueneficoser inipfepatent remotiaresab eius lingua cantatores Propterhcc D EV onpnv quomodo efje. docere Ip/tamen bec dicit,feipfummif- miptmihi faceremiracula,nonenimcredidif* t pojl Vndein Ca-~ fent.Sedueni inpctentiaarmorum. oc autem H fumefletdumuerfitdtemgentium. ait, oftenditur uodfalfum Quo pituloPropbetarum dicereci Dettm Nos manifeslifitne I pt. q I ntifimufte aduniuerfitittem gentium.Sedquo- modoenimnon credidiffeut huicfacienti mira' modouenirepotuitad omtes entes, ue Siui- cula, qui abfquemiracuttscredidermitfolum. 1 q g er l ftetrtntin feptuaginttt ingutK,quiignorabt mtndantiinterimere rapere, cr phrimt&f uerbum inalia lingua,prter' mulierescorrumpere, r dentempro dente,er 1VJ"humd e aperirfujpjius ueniie eu p Ardîcaf l/ianifejlum contrarie" oculumpro oculo effodere Vrodiui enim tcnllainnorS igitur, qum I tatttn cr mendacium manifejium eundem funtadtalk quiin mundo ejje uerfantur quareuix pro mttacuiia multis iudicibuser tortoribm er punitio. ej]i jolis Arabibufmifjum cr omnibus Non gmtibtt/s. igiturlexDei c/s uibuscoerceripoffunt.n potentiaautem I arma* tot contrariai' in qua inducit,ntanifeftum rum.quodpro miraculo ejl tes eji inuemendacium. Nonenimfemperuittor uit,jicut f nire, Moyfes, erlr/w Naue, & Htlm:quoi an' gelusDominifemper rotexit,cr uincentesfe* p LEX SAK.ACENO' 0_VOD cit.Mabometut autanaliquandouincebat, ali- AalimeftiS rumnuomiraculoconfirmtiturquando uincebatur:pcutralij tyraimi. Den* non fempec tes enim contritifuntin bitto, rftcies col ui(Sor, aux Ctput VJI. lift Ex quomanifeflum, noneSl mirtcU' quod AI- lumquodabeispropgnoaffentur mtgntmuu ptimofl confiieranlum, e quoineque S choranutn lex Dei, TA' partemeirepenteadbjifie. ejl confia delicetmundi qumiraculis } l T ntetur,nequettahbmetut jl apojlolus >ei,nul- lemenimconjituitegem,er taliadeditmandae lumenimmiraculumboc l fine teftatur.Quandoenim ta, ad que hommes legibmprocliuifunt t ad efl. Mttndauit deusmijitMoyfen Vburaonemjnagna prodi' utinfuperioribmmanifcum autem mihidomir,m,dixit, enfegentesexpugna' er gia ojendif.fimiUter er HfK< Heli* enim confiteantur quodnon ejlDcus ftui, cr tlij prophtemagnacr inauditami-' re, quoufque Sarace n;qa prter D E VM er quodego ftim apoftalut & SAwu r maxime quodracuUfecerunt quitiouum Dei. Quod qui confefii unt, eorumargentum f dam uitam in inferebant. CHR I S T VS au* ue- toconferuatterunt,crfanguinem.Hmc saer tan propriein miraculis yfignis maximvs e Bit ficM ipfe mabometux Alchoranoi- raceniJaludti dicuntur. Qui enimMthome' er in d er cit Siautemdicant Saraceni mvXtar mati mandata e fufcipkbant,fermbantur, ab eo, interimebant M,(,bnu gna miracula fecijfeMahometum peut rein- cr abeisquifub Moerant neque er ex cas, nequefboliabant Vnde Saraceni,non tegrare hunam dim[am,? fontemaqu<e uoeantw Saraceni,fed Mefelaminiquodineiutdigitisdefluxifjh fabula ejl hoc,rcontrmitmeidem Alcborano. VrbibtttnimlM* terpretatur; Suluati, Et dridentcbriftUnos, qui
4
144. ti.ttbocftctrimt Cbnltumtnortilioi intttU t}!itJi-untfeipfosfaluifs:mitUiitilUct<tkmfd' lutemi tAihomnofufcipientibin propter pr*' menus, abalijsilUummortem fed patientafu* inentes HiamfcjluM modis &\{\inttCM.\am. igitur omnibus \ufitpojlh*c pnc4iaari,quoi Chrifiitnorumfidem inmiruculiiftupendis fun qut<wiqitedixerit,non eflDeUfprter Deum, intrabit in paradifum: tr/ machus fit,uel latro. datamtffi Mthomtti autemnullomiratulo. indigent, Talis.tmm qutlis nique efl miracul VtnitdutentaitumquidamquiEuordi diteha* Saracenos,homintscarnaUt tur:qtt*rcns ab eo,fiboc efl uerumi Ht/pondit maximtdutemad autemhorum r cr mundanos: prudentiores autem-.ttUm.Bt additadprtdi&a: Si bibateti literarumperitiamhabentes,& uirtutemvXuinum,utlty interficiat.it addit,miam tor fi nulkm fidemadbibent. buic feriti abidode tiares. Ai confirmandm ailtem rifibi uendicantes, LEX MAHOMETI btc omniu,nuUumfignum ojltndit,fti imdatiit QVOD i~ irrationttliseji. Cap. VIII* tnftmMem clariwicontinetur,m Opittilo pro* Al.ibidondj dj ont' confiderandum e(l,quoder abfq* pbcturum.Legittirtnimficiliic:Dixide Mttho-- (~X.taUO cj]et mfto,idettiti{omnidaudiuijli,bldfrhemidfcom' ^nimiraculopojiibile Mabometi legem tanpofuifti,uclforte cantM, Vtniadnos ad minus mundoej]ifufeeptam er confirmatam inuno miracuh, quomodo rqui prius mifii quantegtm feipfa l dei fi folum ratiotubittcum D c ptnt.Rej\>ondit:Subuertimut(dixtt r5) urbes babert,zj propterfeipfam, propter optu* coram noncrec!entibw,& poflbitc qui fuerunt cr propteffinem.Primumquidemigiturmauos ante uoi,non crediderunt.Sednecfc creditis, nififti quodimttionabUUt}t propterlegislato m/ peftnfctn.nf[erebittuiiKr,,qiiodi Des ad rem.ifraiionabUeigituromninoficfanciamk' tum m$M ejl Gabriel, dueem td eum quoddont gemut ipfidj]irunt,uidelicet quojAlcberammt 1 aftno,minut autem muloi uerbum Deipt,iaUmtee 4fie wiquovin, ru- Mrtomf f1!1tJf:tde~l. I. ammal,maiufquidem ditttm <tnimali Elmdpdrttc.Lquebt pace,mcecbo,bomicidit,er erat y ptccatK fubditater imucni, aliji nupanc. [' nomen [: ûjih bili tur autem animal, ambitlttbqueinhora uiam quttomni* manifeflti bis quiittiut uitam r, modit. funt Saraceni adboxrefbondtnt, uoder fciunt.Sed quinq;miliiimtnnorum,c?b<tcftcitb*tinno* q Dauid in adulterium fimul ty ctiem incidit, ile.Etquafdani alia fArnlux de quitus in deci' autemhomkida :jlc cr de Kabom capitulo pojl bxc dicetur. Chnjlknd autem Moyfes fuit fi tes que arduj pneipit in miraculis mtmife* meto pofibihdictre. Verum propbetS dei, ejft fub I jits cr ut'Hbus tata fundata ejl, que non folum cr fi tliquando peccatofuit uttrque qui* demtaiiumlgitimt E propheUfuit. Sed D j fecit Cbrijlf,fedetUm apojiolipt>fl:tUM, pre-' boc nutlam 1 babetuim. Dauidenint& Moyfes tirea'cr m<tgijlriqui etungtlimt c* ftripturi 1 corrtxenpojhlorum expofuerunt,r /j- aipfseentk pcenittntiaeofumipforum peccatunt i tampon durant miracula, dtmoniorum que ex runt,erhocellinuenire.Dauidenimdnnuncu 1 peBmtur, dtbilium qui eurantur, CTmortuor uitfuijpfuspeccatumgrauiterq;pfum ont' f CflTiftktlM fi i qMreurgvmtMcAutemmirtcuUCbriftiiinife ciauit,quareeyueniam meruit. Vndtpojiquam d~t mmeu~ 9 (trunter faciitnt,dicentesCbriflum crucifixum dixit,Peccaui dixit ci NatbamaboreDti,Do l' ic. i cruerumes' folumDcuiuejfe' Qu^fidUitnt minus tmifit tibi peccatum d tuum-Dc Elaborne* Straceni non credere, ,tanqutm bec non faftx to autemminime didumejl,quod uel fuijpfms I f\nt,o(lmdttm eis mttimmiracuhm Hinifi/ium peccittumanriunciauerit,ud panitueru potiut f igiturdddiiitblafphemiam rnim,quod ante ebriftum totut fer mundusido quidem iniqualege 1 Stracenitno' omnibus labonorcmtribuebtit,max!mctRom<tni,qui id affirmait:.Siculenim Mari; tt muniimonttr(hiiimteneb<int,fedhiChrilHano* tumeu MabcmctM forte cuiufdam r moretenebttur qti UcobittiappeUabatur, rumfHemfufceperMt,&-nonfolmcrtdiderit uerum Deum lacobitarum rtx* ejji Cbrilium crucifixum, fed cr quamci donnaitHi.achobxtu r al' rtjfueruntomneialios deos quitanto tempore Dueautemex uxoribut Mabometi,quarum r dicebatur refbanf* eis per idoUdedtrunt. graue autem ni' Aiejt,filia ter Aquidem Empipecer, b bit tntpofutrttt,cibripidtiafidespcdefuetaZT iiurum nobilijiimaalteraautemAaja,filu Oardua mundoimpafw.fjt,fuutiotenmtremunmtr.mouebanlurvlotypiain Mariitn. Que Pwcepta Malienuti Chhlbaoa. cl dcontemerefeip[u,dmnreinimiccs,orarepro quoam ad tumuenientes inunaunt dit ipfum j}': Mariamfitum Maria,rdixerunt: Sic eobKU'3' cal pfrfequnb.bentficertm&Ufdcitntib.alientino fimuldormientem mo mor. repre, prepria deturc. Mtcomniamudmfufce oportetfactrepropbetimt Quiucrccunddtuf, f pit,ritum prilfin dbifciens.Veligitur uffieieit- iurauitnunqu'pollhacfecognilurum Mariant. tibiu miraculisperfut fus tli,ueUbfq;mirdculis. Siccj;placaufunt ad iufiurtndum.Pduco<ttt> con JAdadutemejimirdcuhm,robf; miraculis tempjl temporeeUpfo,non otuitfeipfum p tinere. Qum cr Ugemtulit tanquamtxore ptrhomiMHdiotMwfimplicesfotuiflthocfit Dei,
1+
14* 14* y11 i EdtqueireudMitjetftntetttt'aminluUtinAl Uel pfimuia fahtkftnt,ue\non. Stneq-pir II 1 tonna in capitulo Elmettarem,qucdmttrpre- feipjam bue eu (icundumrationem,tanqui kx i i tttturuocitio,ueUn<ttbemd.ubidicit:Oprcphehtbensitomimt turpifima, u inqurbusmkri carnanbuscenuenientia ta, quidprohibeSquodtibiconcefiitdeuffCrati iufluntejl,eymaxime pmuriobli tuuxoribui iamtibi legem 0 tulit pafiiembus. plurtmisenimlecis tutpifiimo m bidwciD.. 1ficarisfustii Obfceinjttt em,UtlitereltibifolueretUiiurameMa.Sic hocuerboutitur, coco quodr.uttaalia pe lexft-' AUhciuiit iettttS, cogneuitrurfui eam,dicensoluiffciuf cit.quouabouix poeteipfi ComieiMunturt t f ei iurandum deum,te\iitibmfuper Michue quibus hoc mattiapoematum et ejicarnatis turpfc, le CT Gibriele.Et dixiteiunitx uxcnbtueiufl er fihtraro.jicut Aratus impudenter ixit, d NontimuiceUnsHocautemer ipfepalmd OMahomcte,u.ddeHu<luitdeufintu<t(oncupi in e fetntiit.Voluitautempropter hocdicere-.Vor* eit, Nonjlhomo mundoquipojjlitAlcor*' J te devis iemulans,ut tibi i tnatidtuitDeut iniquotecumcommuai mirninttUigm Et quomodo caretcpere.Et addidif.Hunquid deusipfetibi hceferuarijinon dediter ititettigii portetau 4 C hocficerematidamt,quotthm hoc peroste, tsmfcire,quod Buangelio eli,quodnon tu in nibit lumineadiutL ariiifortedcmgratifuari tibi quterit,ey4p~ pofiimus tiaminteHigere,fidei e duabm uxoribut Sednequepropter iclirinam que into contipropinquaretibi. ipfe autem totumlegit quodfequiturin capituloVetao" neltir,ejtftcundum Diciteniminmul rationetn, r BK,erdixittahquamtx perfonadeUfomiteat tk tocujeum minimiffe ttngeltt, aiomre Ahcj 1 cortm deo,qmmiam declinaueritcorda e dam:cr eoiquidtmquincUcnufieri mones: n d j eum flrjf. deaceufttione dicens^qud accujduerut tdotntes auUm,Mittere angstos.tquemoio Idolotatris, ds incejl. equiturq; deus deinceps-.Siforte nos dtttsmandaffetidclolatrium,cr<wgehs S honor u I p rcpudiauent,dtiboro uolnui nreliores obis tribuijjit,quifoli deodthbaturi Item& r$aracenti,fideles,AiuiUs,pctnitcntes er oran- lionedoClniut irMionabilisep,ex diitiipfo^ t audientei, dixe- rum.In iSainimkgemaxime tes,agiles,yuirgines.Quod nictjjimu(ut ip/ii tunf.Vcenittt.Similiter i autemfecit,qu*ndoa<' dicuntjboceft,t<t ditaturub'ique,quodnon ijt i uxorem"Zeith alumni Mabometus /apojlolut t fui.Dixit autemfu deusprter dt um,r e cepit Std t dtusejl magnus. qu an per f bac fententiamin capituloElazcb,auod dct.ddditqÊtquod c i deusdixit:Tn mularisntnimotuo,quod dtus Iwncktiotifiat tiutiui emmquirationeuti ejl tffeparuum.Hem proptlatfrtintes homines,f:diulium matur,dictrt pojfit deum t propo e i gistimerede.Tumq; nimrefpuiteamZeitb, fuio qua dicit,Honeftdeusprter deum uera I banc in uxorem aojlole ejl per[dpfaut, er ' nutlo i (ontr*dicitur,fiut c t ixitc[;ei:NeducM dei.Etrefpondit ahometus, u Deusmi' unusfit deus,pue i M V tibi, pluret.Et inomnibus naif.i-' l hihdncdedit.Qyipoflhitcdefeipfobac diuul ntie talisduplicatio. oneftenim n anglus ifi n dedit. Ahgtlut,ernoneh homo bomo,er nonc/i nifi q gduitdicens, uodDetu banc prophtie i occultauit. t, afinus E nifiafmus.bosenimes amisnonefltfi' 'Ecceperm<ut,minus peccatum autemdicit,MahometuS dicit: tnimipfeVinhometm UuUum t maius pte UUi.Qjitt efltpofto" Ritcvtapw tatumef,quhttdeomendacium c t iniungere. tem lus dn:uald()l ambigud. i Qu* igitutratiocoxl plt)cni:in intole^ nexionisfiarum diurum prepefitionum, uniutcoonexio, tibijapro n nitUum fie inter prcpbetMpecCtttum ejl pheiico fpii & fi' rabiltjicut in intempetantia imntundicia perfeipjam notte,i>Herit<s ptrfetuttm quidem i.l~CJ14 r uittlKuelque militas,ut n mulejj,cum friritut fanflut non tangntpro^ ipfamignott f Q<e uenereisut dicit quunqur hoc(ottfjttatttr,de tccefitate\d* pbetica corda in aclionibuf P te tiieronymut. r pbilofopbut ueq;dicit,quod uetur Itemtiakomtut in preiia legedicit, q in ii tthbm attion&uimpofibilejtbominfbe' quodomntsbomintsunum tant,er uniusfee i Deusautemdiuerfot ci culari.Efligituromninoirrathnabite,ltc falw &*>CTuninsreligionis, U & H tarislegis(ut pfi dicunt)minijlrutn prophe tes fccit,quimifitiimrfos prophctM. ocau* i homintm tam u carnalif!imum immundum r ef' temneque appareat,utrum potejh tffe qitoitfcj; iicent Maximtemmt'.r.us unitaten maxime g deuS,(jW fe,inquoipfedefeipfo ioriatur;tantam f' it uim inagendo er affhentiiintemptrmtU,qui tt hominfalhtunamat.Nonenimdiuifffetho mines dmerpn[t(M(y evrores ptrdilio' in homimbus- r fi deutpri' tamin quadraginta u e zT enim Uauit ii hunefiliori fobole-.uttam folamha.' nes.Sedhoctntitia dtwiemsiumefl,orne- <)'<'htiimdf< s f tamen qui per unlns. b dei, buiffe filiam dicitur. irrationaMtsigitur lex quittakcminmi:permifiionc mahomero h tum h-ecpropterlegislatorem, quia fceleratm titittit tt quittc'unt redreueritati,in d'iuer* b c *tliitum tus lia. C t2rcarnnlif,tum quia infeiusrincertm -ficut la erroresintidtre. )(ewNitbome in prtt F* de & feipfo teftaturin Alchcrano ntftire fe dialige lubettar.quim exoredeijnttrimiinfi quidtrit ti utl Sanactnis,ignottte utrumip/ dnhs,idejltos quinon[mi Smceni itemiitit
G
'4'1' o de eif.qtioflt! pojjitnt refit cog!tdrt,cum i dco non deJucuniur:Detti autemtos non deducit. Stdinconueniens interimi,ptoptereaquod non poffttnf.qwi autempofjunt,non conuenient ta deoferuitut cogere,propttrea quoi placet toii.ir.tmmi autemnifi crditt, uel aliquo modo ftmul impeUiaitredendum,Gripfi qui A~OJemne~ no cpgcndiw b<ec mandatUcsbometm.inconueniens iudicat ttirrationabile. Dicitcnim in capitula lonic.Si uoiuijjt deut,omnesiam credidijjentqmfunt in terra. erf cogishominesutcred<ttttfEtnul" lutpotejlejjfidelisrnifiboc eiconcejjum fit II L deo. hoc autemlatim explicabimus fequenti' in JlbfurcU in t>Uf,innonocapitulo. Irrationabilis efl Mtem iMchoraco Icxhec er propter bec de quibas tralat.Facit plcraquc tnim capitulum proprium de formica, c aliu dearane4,ralwddefumo,cMus autem gratia deustalia mtndauitde formicaet de fumoiItem iicit,quodnunquamdetu pxictre pofjet,ojien' entitergainimicis,erre!iquit. Qjtod aSt peccatum,fugerehominemin beth,uidcnt feipfum in periculo? Seduoliiit uel beRicvfosipfos, uel audaceslAabometiK fixere Itemlex que iubet de lauatione,irrationabilis eu omnino.Mandat enim quandoorare ueUntJauare manut ey uultumr podicemypudibur,da,ey primat peLotlontsfu ad non in dis,y bracbia uf<j; cubitum.Si autem pttftmo. ueniit aquamjntingimanuf in puUiere:e^-pojl hcterentes manut puluere iiUs per faciem, puluereiRinire fufjicienter eorum ipforum uul tum.Sedey ri lauare rationabile-.rationabiliut itm effethutre cor, fecundum Hieremiamdicen tem.iAUaeor tuum<l nrqmtia.Puluerem autem ttpponere uultui,quam potejl hibere nttionemt liagis quidemigiturquMtum lauareejl ratio-' nabile,taniumpulune illiniri inconueniens ejl Crirrationubile. Maxime autem irrationabilif R|)iIc|tflBt abfutJuiunj, \>clex uidetur quefl derepudio .Pofe/l enim Saracemaeijcercfuijpfimuxorem, cf rurfus ci tonciluri totiens quotims huic placuerit uel di fplicuerit. fictamenutpollteniam rpudiation nemnonpofiiteamfujpicere:niliquis alteream earnaliter cognouerit,nonexijlentem in men" ntii. si autem banc cognoturitnonfufficiat'r terextenfo tefliculo,necejjulterimbanc cogno fetrefufficienterextenfo mcmbro.Vnde quart' douoluntcoaliaricumfmjpfwsuxoribut,dant precium Ccocuidam, uelaltcri uili perfonce, cum taliuxorefimulfutura cfl.Et pofl box qu<e tejlabitur publice,zr dicet uellt banc rpudia* re. Qmo fafo,primuf potejl eamfibi concilia* re.Aliquando autem tantum placent ekftcundi,utdicantnon pofJeM abtUis feparari.ey tunc primui amittensprecium & uxorem,dect dit fuijpfiuiftie. Quorum lex non tantum ho
i4*
ratlone prituith animalihiu mlnihu,<ptinlmn conuenuns e.Stdneq; deo,qui omniafimi- 1 Ill, krcumrationtgubcmat,conuenit. Maximt auttm httcltxirraiionubilis fecundiinem, eft f Crpriemia ueprom'ttit.di cit enimper tctum q Alchoranum.'Bcatitudo Saracenorutitejrri' i seatrrudo5~ r muliares ptUices iuue tacrnonini, m ey guot hortospofidere, ` quibuGu, nes,uere'amdM-pu!chrtf,purpunis utftibut & indut4f,[cypbos utcmaureosetargenteosper a habe menfudijiurrenteSyCr cibariafuamjiima re. Hec maxime nuineritin capitulo EtragmS, autem quod interprteur miferator mUbro de dortna Mahometi, ui liber apud eos efl q magnau(loruatis,exponitordini tibarior. a Etdicitprimum quidem efjeftrculueorum que ilhcfunt apponda,epar alimpeput pifcis, cibi riorumualdefuaue,r pojlbcex fucceftone arborumfiuiu.EtdefcetitiensincodemcapUu loyinhrrcgjnubmeumquibufininfi& lux* Ko b rient ur,rjbondit: effet eatitudo,p. tjUxi lUicnondtjjituolupttu.PotiiuquidemigUur c frujlrn effent muu,cumnon fqueretur uolw > Afelrotni ptAS fecundluxurium lnhocauiemejiomni; fccpmprKJ Alcborani intentio,r totiut Sttrtteenorum PUUIqui, /i- J p in luxuriac uentre maxime l<e,beatuudinrm non conjlituere.Etbiec fectinum fimilttudin uel dicitfout etftcrifcri (jUnndam cxemplum cibanoriet menf bcatauittt. in pturamenwnt Deucra autem beatitudituficut defpeculationt n dti,uel deperfediontfecund animam, uUemt mminomentioticm facit Mabometus,prepter' et quodneq;bancchcttpifcitjuck apprehendit. Sok enimtjttte tam cocupijcit,btc ey prott' tu. Inbocenimperteoflenditeipfum contra f riumChrifto.cr omnibus prophte rphilopt phis,etomiubui uirationeutuntur,quiomnes q communiter conueniunt,ulmdm bominisbeoti Ventioni. tudrnem in dei cognitione.pcut Euange- itis btitmdd in tfji in eognitio lio fecundum lounntm Htc ejtuiu tttn<t,ut ne iti. Ic uerumdeum.Et Arijlott' tua.. a9 cognofcont fchm te les dicit,quod fecundum uita intceum opti" et mae.igttur cira uentrem uenereapefUm* bonititi inteUetlut* e,etenon impedimtnto ft Sedquonittm Saraceni,neque divineferu dia pturfufcipiunt.iKq; pbilofcpborum, propter rationesin primocapitulaprtedidM:redmndu iameft ad quandam rationem,quantr ipfi vt' rationales omnino exijientes,nonojtutit p negi' uatet re-Sitigiturratio audorittujpne nufla qua tut(leritM.fyojiendendum,quodneqminum' in tris,neque intemperanti operibusfotlicitM s hominu quod etet htecnoneruntiic. Confit g,i~adicadP enimquodcibasadbacfumimia,ut orruptio, c qutpoffettecidereex confumptione tturda n humidi,ewtetur,tzrut augmentum.Rectw f ' tet~
neres
t~t.
hfutrefti0 um cf<qu'c n n6furda, 1 Mahome.. ,d,alla..
'1$0 tem duonon trunt iltic cmtttt ettiminctw* tumdmmdui torumquirefurgent.Sidutem et mcnfurota quantitute re[urgtnt,typofibacnon iBlrt[urgent,oporttbit tDorum refurreio> alioi rurfusqui pottruntmori,utlalioquoiam mododeficere. ntm in fitutey ipfi Mabemetus (un doilrint iitit: tandemnaturamparticipt,donum refurreilio Deut interimetmcrtem,crpoft bec refitrgent uUconferatur.Uem Mahcmetm ipfe unumfolu immondescrinttgri, Affumptioigitur aba- fonitdiemrefurrtdionis,ideSinfinemundip riorumnequaquam a a tftneceffarid.Similiter u- in dit iudicij:de refurreclioneutemilior,uel temntq; rerumutnerearumufm,qvenUm omninomeniicium nt$ dentttiuitattinuVam facit. nunct necejptriwjiifi ferueturfecunduffe Item nulli ratio ejje uidetur, quart cporteA ut tientquodnonpoteftftruariin indiuiduo.tem quofdam i expedare adfimul efurgendti, p non r hommes quirejurgeM,u*lfemperuiuent,et fem eportebitomnes cxpeftttre.Si autem dicat, quis n ptr niitrientur.Etfi femper utrientur,conft> quodinbisquirefurgenterit quidem cib* ufut uel trunt ricrum&rerumuenenarum,fednecjj ropter c quensbiiûod augebuntur erporo, p i <*r llicegejlionesy olie foditates,M tantum tonferuatichtm augmentum t uel corporis,nea in cibum>quo> propterbiimaniefbecieiaugmentuuelpermitnrtfoluttur quantumconuertitur Adbot auttm re fwnem, olumautempropteruoluptatem,qu*s rumutrunaje inconueniens. f n beaccidit,ut uUtUolupttu mlibrofuijpltufdedrinte, talibmaUonibuf fyondetMahomttitt non abfitinextxemmercedii f retributionc, dicens:quod eritillic egejlwfordium, ed tninibm i a pue peu pim Mabometuin librodedofirina purgatioper fudorem.t dducit ixempl fui ri in uteromatris exijientis,qui nutritur(ut du duit Mamfeflu multis modisn i igitur,quodboc dicitur. rimum V buiiK,ne- conuenienter cit) etnonegcrit.Sed excmplum neqs quidim,quodrt' uitaeritmeliws r querao,p qutidiligenterefpiciat folutiomm, furgentium crdinataqumbec enim uita efufficiens.Stmt qutdam deperfedione queprifenstft. in bacautem impofiibilt inrs imperfe(H,quie perfciit tfjntligne im- rinotdinatuquoddamtfjeuideturifiquti pro utaturcibarijs uelrebwuenc' u eft pter uoluptatem perfiftiones.ltemf fia rerumVeheretrum iUic,nifiruftraeflit,fiquerelurer gnrations reujtd nonpropternecefiitatem f rtferudicor fore peut etiamnunc.Multi igitur nafeentur pus,uelpncreandifilios.thocrationabtiiteri n iioluptates eniminpr<cdiflis non f aflichib'us pof poftrefumdionem,quianterejitrredionem re mertucrum funtefjiaflionifines.Sed corner c potim f futruni.Truftr igitur in tantum quidemnatura ad hocuotuptates ordinauitin bit c funefiio elongatur,ut mntsfimul qui tandem VolvpMan ab quemufum tutturamhabent, itttmcaptant. Uemfibeati atJwMbuf,utnonprcpterlaboremanimaUt < u 1 baben- bis neceffarijs nature eperibuselongarentur. narunttnfiiii tudoinluxurijndo,crmultM mulieres 1 tiCt do t$t,quipoftrefurrtiomm animlU uoluptatti nafcentur,no po qued tticiiiere pojjit, nifi * terunttfje beati nipmulierts multdtcapiant. prouecarent E/igitur ordo inconueniens Non poteruntautemcitpere f [ a neq;ja:licei,!ieque pritpofiertif, i propteroImuoluptates ilioplures die nesbeperficiantur. equttqugiturinbisqui N i infcelices:igiturrematient,qucufq; f lufctmtur.'FJ icoportebitpluresquidemnafci refurgent,quorum beneordinatifmafup" uita mulieres,pancoi auttm wros, r fic in breui ponitur,talium eftufus,trmulto mirnitintalu butfuturaeritfotlicits. mulitruAtetn pojlrtaliterenimqidprobi fi temporeerit imperium animalkirrationalia bet& reliqua fxUcUeffurrefliontmerit homin!igenerf>tio,quigignm tur,ucl rurfut corrumpentur,uel erunt imorru ftinpr<cdi8tiaionibm,quenobifcicomtnii' et e Hift fi pHbiles immortales. corrumpentur,mut niant i item inbisailionibus xtremabomiquia tafequtntur wconuenientia:tum erit multi mfcelicitdf eli,pcutMabomttmpalmdicere nunc plicatic inihfiniti,ti'.mquiaquorum etitfimilis uidetur,cuitMgratiu oportttab biscotint d ey ttrminut. ri,cr nonpetius ie acnotlecomedere luxit geheratio,ti jmilUgenerationU trit < KomimsenimpergenerationquetSexjper' riari, ut cr hicfozlicesfji pofiimtu Sedapud CohKncHti* e f pllscnam Sa matejiunc quidem corfupttltm uitam babil, cmnes omines,et pudSaracenospfos honora [' h a i racenis Uud* Et prter bilimuidetur,rotinere abbis.Habehtautem t et failis. tunc autem incorrupiambabebunt. bec: omne gtnitumcorruptibileefjr,Hecef- quofdam ty uirosftccitUtiuos ctinehtes, quoi fe eS, proptereaquodgeneratio(y corruptio maximelaudant.SedquoniamfaluSrll,Ualderit hemine prudtia omnino funtcontraria,cr cira idem.Siauumquitunc tionabiliterloqui(Km et gignenturhommes corruptibleserunt mo> priuatojicedt[mut infanire dicere:Siintali falieittu ei rientur,firurfwnonrefurgent,ftquituriUcruni bus aSionibusextnma bominis anim/s fcparataanterefrrt' fempermanere feparatdsicorporibut quidfacietigitm anima quodt&incotmmitnticum neqtte{cinederethequeluxuriitn pnttiujdtm fittict &iontm,qu*
4>
P!J<
s )' :').4."
1$' pctefli StSnequettngtli polerimltlJfacUctt, non cum (j/f s vnWptates gujltnt. Itemfi in ha*tcado quiem mulut mulitres, innumc-tbtlet fa autempeRtces et iuniores cxlrtmahominum tf' 11 cita i,qttcmodopoffmtmulitres foelices l,nifib<tb<re:nt plures uirosi Sedrurfm.quomo o pcfStbileeu uirum effebcatum, cuiut uxor tnultot alics bibsat uirosi tlecefjt igitur, utl muliertm beat meffe,<yuirum infaketm uel uirum quidemfxticem, mulieres atitemriw niores eiui inflices.Qijomoio autem pofiibu bile tfl,tjp beatumaliquem, cuiut omnii domw quant amatmifeu et inflix efti Rationabiliut uiros cr mulieresmifetdt ejje ty igitur f ft,* in factices.Hic tanquam in tranfgref.ione diltt fufjiciint,itd demonfirtndum irrationabilemtffe legemfecundumfinem et prxmhm quod pro mittn. \rrationtbilis ejl c ferundumalia nndta quein hoccontintntur, finit id quodfrequen ter irtduatur,quod dent iuratper flatte urbem, e per ficttum er ohuelS:quod palmapparet er arameiior in d., JoiiiAtcho At.hoi I Capitulo Eltim,quodinttrpretalurficut. Ho vuta abfurdi mines per maiores fuos iurant,f:cutpcr dtum, ru. uel per f>nftos;Deivsauttmnon babens majore I per qttetn iurarepofjt,confucuit perfeipfum I i iurare,ut ipfe ad Abraham iurduit, peut fertur in i primo Ginefeos, Per ficetum autem ueleliue I tumiurare,iunum eflty irrutionale omnino Qoatt vina )rem ipfe probibtt uimi, propter tbrittath eu<t prahibeal.. I fionemficut in pluribm tods dicit. Sedcumuitium per feipfummalum non fufficit folam ft, tbtittat cauere. Sed uiJettir ctntics Saracenof fujpeos habrre, quod nutliit eorum peftit uel medioiriter,uel mm fobrietate uino uti, unde dusdebertatio ex necefitate cegituel malumef fe w.num fimplicitcT,uel SaMtecW uniuerfaliter incontinentesffe. e LEX SARACENOQ_VOD rum manifeftacontinent mendacia. Cap. IX. * j On"oporfet confiderare,quod lex hteno ejl lex dei,quoniammanifefa continet men iacia. DeutenimfumtMr prima tft uent.iu* ho diei aliquodmendaciunt.eflimpefiibite In filcborano cap.I<m<f in dicit Qi in ucritat ducittzr rejfcmdensdicit, Veutdirigit uerit&r ejl tem,eyqui dirigit ueritatem uerit4t,ey conueniteumimitari. Et pojl becuere nontogruit diuinielegi, dit altqwdfine dro, fed mendaci crfigmentum abfquedeo dicitur. Sicut enim in quo Augultinut: Si in Euangelio unum folum mendaciuminuenireturôtum Fuangetivmfe*cundumtandemruticnem fufcefiunteffet ey fat fum. Aleboran autem,multa quidem liera cen tinette in Zuangclw cr legetoyfi er fra*
1*i
phtt ccttiintnM j\dipfe Kthonetmtotal iiiitnt mendacia,uttotumfe preprijsmanifejta rrfu/ptum er faljumdtbcat exi/Hmari, put o iliiiK mendax er pattr dut. Keducuntur tji qui auttm qutin eomenjaeia coiitinetttur,adde- C'~MSme, n cemgentraprincipalit.Diiitenimmdaciadt rumye~ICLp feipjo,de Cbrijlioituyieuda-is,de \ Apofolissdtme. d*mombut,dt agclis,deuirgia patri<mhh,de ntMarit,itChrifto,dedeo. Etdefeipfoqui t.f)thp~ demdicit,quod ejtfiniser figtlium,v filenttii Et omnium propbetarum. iubetinkrimi quicun ejji quepofttum fe propbetam ajjruerit.sed e(lmaniadomini,ut ncnpof' non contracta fie dare fet pojliVum tt alterifpiritum prepheti*. Et quodnonfcliimChnjlianier \uixi iicunt tpudtoi ij]f profhctM,quipoj iVum fyiritunt prophetir babuerunt,f(dcr ipfifufeeperunt epudBabytontprcpbttaiHquend<tm,qui Sotiprop5u Sckm aa eppettabamr quodintetpntatur fcalit, quint Tartari interenserunt, zTtnmto non pattcum Sartiiencrtim Vimt fiipfodi" muhitudtnem cit,ffipfum prrfatti dei. (XlotlenStitnqUMfX Quoi fi omnnemina cngrrgjrcntur, t ont h < e txsjpiritttfuel<wgeli,KDh pcffthtfautetaie Al thcraMm(cul rJtbec.Veligurfitkedntel* ttttxipvtnunt iBifucere bfqtic lige,quodnon n Uodtr.&quij mirumfinonpoterthoc,quoi iner ipfe nonfinedeo/t feciffedititf Vff hoc mque fi UUige,quo pctutfjeht Mlfcerr,etiam i deoadiutiejjent Sedhocmawfeflit blafabc tniac. DtCbrijiianU t.<CttiO aillent dicit,quod utlt mt, d dcofocium-.quoi tft manifeflum mendacium. DicuntenimCbnjiianitotitKtnundi,quoddeut eftmaxime er fimplicifiimus.Vojl unuf bcdi' citin capitulaTelteumpe,qucd inttrprtUtur peenitentid, quodCbriftim deificanttpifco* pos (uos,t?pontifices,rtttonacbot:quod fui' fum Hoc tfi. autem dixit NwhomctM, Unqutm bomo ignarm ChriftUn<e linguie Cbriftiani f nimbttdti cr omtes rientafes,uocant o tpifco colentes os, %auipitn,qiioi e poscr monacbos, interpretaturmagifler,ud iiormeut,in Ard' m bicaautem Rampu lingua,ram efinomdei, quodin 1 pa terpretatur dominut,ahfclute, quod er defolo intelliguurdeo.SUuteyapudnosquandoAir cimm,Domiiwtecunt.Talfoigitur dicit K:t~ deos bosuocant.Item hometw,iptod Cbriftiatii idtmdicit deCbri/hanii,quoddeificant Mariam.Induiit autem capituioE/mfWf quoi in i interprteur menfa,<juod Chr'ftiK exeufetfe de coapuddeum, uod nondixitmundo,matrem MM~CM~ q boedi" t)!.<nuc6p" film < uidelicetefjedeum cunt,t/Lariam utldeam,fed d6L mulier.Etenim Eu/M dicunt,quodfuitpurifiimtt < geliumnondeamtm nomiiMt,uel nmcUm,10.&:1' fed
1$1 >J4 fe mulierem. Iteminducitin tojem edpittt' M f//Sardcenosûod Sdrictnosgenuif ipfi lo, dicens, eChrijiidnkWMiais,quoi non fent. bactnimexpofuio d contraria eu Mcbortt funtbifilij dd,udamuidei Qgod ojlenditex no,ubidicitur:Abrdbtmno fuijje Chriftiauum, eo,quod affligunturpropecc<itis,fictlt di' nequeud<tum,fei ipfe purumSaracenumKecejj cit. Hec autemdemonjlrdtiofilfdejl omnino. igitur,frcutex AbrabamnatifuntSnracenirjic Mitltenimtribuktiones iujtorum. Etficuttti ex eo& " Hcb.ii Noejudei r ebrifliani italifunt. Et Hcbraosdicit ApoftolutiFlagellat, omnem Md^ Sdrdcetii, fi- dicuntetiam quoddem prcmifit liumquemfufcipit. bometo,ut mdluiintroeatin paradifumante Aliter tamenaliter ddeo.htenimipfisSaracenis eum.Et pojihxcaffumppteum deus,cr duxit impij ldgelUtttur f multaflagellaTartari intukrunt,r fi tegem inparudifum Et uiditiUicuiros cr mulieret j.Detod*s. nonhabetnt. De lulii dicitMabontettain multM,&dixit:Qyide{idomineiDomimaaii capitulaTeultcumpe, mittri/s, er bienimimitaquodinterpretdturpozni tentdixitddeum:Ne a tentiiûoddtificant Ekdzar,er icunt quoi toreslui funt.imitatorei utemejji Mabometi i dei e maltifejlejl men- impofiibile,nifi er Alcbordnum:fedhocnoti ipfecjlfiHM Hacalitent p hominem deumfd- fuitrmelatum ddciiun.ludicicnimiiuUi'.m in M dnte tempora ahometi,pcut in m in cirmtiiifj;filmiei diamtejji. Hem capitulo pluribu!tiutlociscontinetur,tt axime pria ] tnenddtium Elndfti,qitointerprctdtur niitres, icit quai tipio.Hiukdutemfigmenti d m d qtitcun habtt, potejlbeneconfiderare, ipfiwiiei dkuntintenmijfeCbrifum Ufum fi queintelleflum Uwn i Maria: apojloliDei. Hoc autentmunife^ er propterhocin itulibtis uerfar:noncportet jj bo pitulumin Alchorano ubi palini dicitur, nibu, cunt tffeludi,ncq;apoftolum t fuijft dei,fed efl, minem i multaaudientes Aliniqui.cr dicuntipfi,propter bUfphe' quodimotmm multitude 4DtapoHo y ii chordnum,gdm(i miameuminteremiffe. Deapofiolisautem funt,rtef}atifunt, quodper (. tit in cttpituloAbraham, uemdicuntpurent ipfttmpoterant q falttari. Dixeruntautem crft' f s fuijji i &ioyji,quodittitejidtifunt crxenint ipfosSaracenos,etaluati junt.Hoctutc quan i continet,nonejl necefjzrium Cbrifto,quodejfentSardceni, imitatoresqsr tum tnenddcium a apojlolil/idbmeti-Ethocautemeit menddcii. argumentatione qttdddm dmon jirari Deange?7. De angelis adorauerunt ( Adam, Chrifluieriimr ttpojloliantetnnbomttum fue lisautemdicit,quodomnes enimintem- prter diabolum]temdicitipfe,quodquando c fexcmtisdnnis.Mtbomettii rune incoclo ange poribnsHerdcHjdppdruit,qiiiincixpitimperd'ad deumuenitcumGdbriele,uidit f incunidtione r do km unum miliesntaiorerat mundo,r/fe* qui rednnofeXctefimdecimoab Machnmct Wiclinmcl Et facenus aa- mini.VniemxfeptingHianni p fuk funt,exquo fuit batfuijpfus eccatd, ipfe umiam preci' mspoierjor [ di-' Mdbometm. autemmille sitnt diiccnti,zrplut, hutfibi impetrauit EtmuUddlid. fdlffiimtl tyufl0s. Et m e Utiiis ndrrdbimuf fine pnfenexquo MM eft Cbriftiuer pojloli. quomo cit,dequibus diceimvs do dpofloU uifiomm c maxime elia R potturunt SMceni ffe,r imitato- tisoperis,cum dires mabometi,cmex crfontdeimandatum r ejl tm,quam feipfum uidijfe ajjerit.ltempalm p angelis,quod funtcorporel.Di(ficutipfedicitin AlcboranojncapitulaZlc<t- cereuideturde ? 11 minar)quodfitipfeprimutSdraceim Vrimut citenimincap.Sttd,inplmibm bcii,quod an-autem igitmSttrdcenifmM mabometoinccepit.kpo geliexigncredtifunt,botnines exterra. 'i in oli igiturneq;Saraceni jftpotuerunt,neîl* Dicit enim alijslocis,quod magnijf*' funt e h pnecejf(> tic, ficutin feluen fexcentisannis tibits dicetur. Heuirgine P.Deurgm limimitdtoresquem * tft autemMariddicitpalimin cap.Abrabd,quoi Mata. r, VeljiSdracenitrant illi,impojSibile runt. eumfuijjeprimumSardcenum. Depatriar> ipfd f.Dtpalrrar> e fuitfilidAbrabam,Abraham autem pater hiS. c Kariem, cbifiiemttjferit. Dicit enimin pturibuslocis fuit MoyjetAaron in capit.autem Alcborani,quodAbrabantcr lfadcer Jacob quodinterpretaturMdrid-,paQmiicitur, quod Idem (I ttfilijiUorumSdracenierant. autemdicit l\atid muterChrijlifororfuit Aaron.Et quod jrorem ty C de Noe,quod SaracenM. quodpro MoyfesryAdronhabuerutqudndam Et fuit uent fuper terram,quiaipfe quMariaappdlabatur,erquodbitm erant pterei diluuium p infextoVard' filijAbraham,quoimanifilluejl prxdicabatbominibus, Saraceni, p quoi omnino mendd iipomenon.SeiinttrbanclAarianirbedtdnt el ejl etipfirenuerunt. Hoc autem Noe. cium. Quomodo (, Mdrkitt dtrtm Chrijli fitij de, m lefu enimpotuit Noeef[e Sarace-' uirginem milibuf millequingenti iiniintercejjre. duobm d Etprimaquinui, quipraccfit Hdbometum d\* demMariaineremomortUd t e(t,qudoMoyji U quingcntuannis. emcripfe JAdbometm Sardcttmtummun- duxitpereremiifilioilfraeladterrpromiji titfiipfttm fuifft primum' Atr*" nK.Tuncaiitneôni'eadific<itdertit,fedpofl do. Itfo/?iJ(7e<rfeitieft,<fi'feNoecr
G J
tss
ft b*cfiinj.rfii fm'iin tanpor'mtZtchU ftgvS Ti fontfiUriiud<o,fed fient exigtte tdiUittm, QEOiUrJo luis, q put po'\ fcptingtntos ey phres anex [oie autemfplcndorem,ey uerbumab co qui "" PU nos. )f/ autan Cknfiiu pojl Ezechitm regem lequitur qut omniauert diawtur gigni,zyfi fi T Itahu eu ex uirgine lAuria, genitm in tempori- nonex multin. ftUuf enimdei frlendor efl, ey bus Oftiitiitii imperatorii poftfeptingentcs CT utrbum fempittrni p<ttris,tetternum eycon plures annos ab EzeMa,quo temport iam RO' fnbjlantiale,eytn eadtm tqualitatt SUut au* H.t.v temciliditM etfplendornonfeparanturab igne, tuant mundimonarcbtencbant,et miferuntrt f* igfiti Umtnaliquando ifclendore nobifcumj' ges in \udeam. Vnie eyludti teftati funt,fe ne caUditateccmmunicatur,ficut in luct Ump<t H toh.?1 nonbubereregiittîifiCeftrem. Etnctaquoi l.deCi.deu i't peut dicit AugHJiinus,Koviafund>itatSlintem' dn:diquando autemcaUdittt abfquefplendorc e,ficut in accenfoferro. Sir ey filua dti po-poribut Achaz, uelfecundquofd alios,Ez'' tuitincarnari, et abtit- qtio incarnatut effetpi (b(. Et tune hMtabit populufifraelinttmt ie ter uelftirituj}an(iu-ct ji injiitijlttilia funtope promiftionis, quodfuit feptuagintaquincj;an' nK.quor uiginti feptemperueneft quidtmad ra trinitatts. Sic rurfm fil ut deiey uerbumdei ~Vnhm!, JefumNauc. Teniporeautemludtc,anmtrecM patris,potuitin fenfibili libro fcribi,ut ab hoti uigintmouem,ex quoincotpertint ejji reges il minibus legeretur,ey fenfibiliter opraeimtn lie trcentit fexaginta duobw annis.A quo audaenmr,eyeffecarni unitut Et liber qmdcm temItrbis fundtmentaURaftmt u/f; ad natiui- fiptM,potnit interrumpi,uerbum autan do t anmini manetin <etern. Sicut *rtgil mandata, Pau tatent Chrijli, feptingentiquinquagintaduo ni inhrfuere, ftcut dicit dmcomiftwluf in Ko quimittit uerbumtiufiniibro tdtsrram que tninis hiftorijs Vermifit u igitur jpirilujJinSwt, fub eo eji:ipfumauMnuerbum nutiquamcotnbu Mahometumfie mmifejium menimu capere, ri pote/ijibiraxtem comburipottji.Dicuntigi ut quilibetbomo faciledeceptionem tmimaduer tur Cbrifliani,cbriiittm,cum fit uerbum dei,fi* lium effi dei.Hocidem cr Mahometuide eodif. deCteUb teret. Tlebrijo dicit idem,quodlUeneq. eji < t xitif? fi ntqi fcitbatjKqite inttUigtbat. Dicit <ff!,riPiT; dei:ey q'tndipfe Chrijlat de fc filiat ipjo hec non dix~it,feduodaptid deum fe hiimi enimin Akhorano c-pitu/o Elnsfaquodittin q muudohoc dix'A.bloc terpretamr nivlieres,quod Chrijhi Ujt fiiiuf i liter excufi>uit,nunquam < AMiliflirrf dutem mmifefteeji meniactu,Scriptumenitneji M<ttU,unbum rj! dti,<yf\nrHM tft Dei. Qn4 { < c Cfirflumw b Ci b-uin ,'piTii Em'igc '( in lio \oannii ,quai ipfn dixn feipjumfi tt igitur nondtxit Mahometut-, quodimpcfiibi 1 liumeffedci, ey tune \udti iwluerwit cum qua letltdcumbibtrcit'.rbum udjjnr:tu,quotiUmB luniilVcdefj tiMgr,ncn.iH* fi Upidjre pnpttr btifbbemu Dixit autemey HXortmnonbabeitQnfrtr.umigiturSariee o t C1i*flus Deiff'pfum quatemeffi de0,(T principium,quod nii,utqun-rant ipji i CAibometo, qitandodicit deomimie propriiun.dixitcjj-.Si uerba Chnjlum uerbumeffi Dei,ey firitum ex Dlo, |>ruicipietf. [oh ion noit uuhk endere credatis optribtu. An- utrumHefpintu wuerbo dtiit, de accidentait I t t t autem demonjbrtitum in tenio capitula, ej quod profcrinr, lui de eflcntiali,id ej}creato. Sic nonfalum uerbum rfpiritM AaeQidco, quod impofiibike quod Saracenidicunt, cor' 1 r ruptitmeffe Euangelium, ey quod Euangelium fed ey uerba wfyinttu aliorum propbetar,et quoi eapudnet,CT uetm rel}amentum,debent aliorumhominumbedlorum- Et fecundumhoc non magna quilam ejt bc de Zhrijlo,quem t l fufeipere Sedcr ipfe IMbomctus in cjpitulo I Mahometusproprie cr fupra omnes bomines Elacapb,quttrit demonjirari ci auttoritatemlibri 6 qui feriputs eft anteAlchoranum Vojlbec mit conftituire.Std neq; propter talent ratio-' d > dicit deCbriflo:quod neq; crucifixu eftw ipfc uemrtalon ftiritam pluraliter dmde feipfo quetnortum,fed dem fine mundi faciet hune loquitur,ficut inducuntur in toto Alcborano. 9 in mon': ey alia inflnita mendacin,quorumcontrit si autemdicit deincreato ey ejJintitUutrbo dei t> n riait EumgeUjs et'ahjs feriptunsc ontinetur, ey fyintu,fic wiq; nobifeum[entiut tam de in~0 9 que longumeffetenarrare.De deoautemfimpli carnatione,qumttemyjlcriotriniutti.lttm d Oc Dca. ci ciccmjjerit,cjuod nullo modo pojlibile eft eunt cit Mihometiu dedeoincapit. Elminim.Quoil h habere fiimm, quoniamuxoremnon babet ey fi demhabtretflmmjn periiulo iam totmmwt hoc i otinurepetit,dicenspro alia quadamfor' fchifmaintereos. H<fctut dustftet.effet enim ti argwnentatione.H<e autem arûtnentatiofi- fuppofitio ualde falfitcfl. Supponit enim,nont twlis eftficut II quis dicat,deu:nno effe fubjian' pofitbileijjidaim haberefilium,nifimiquum et t f t audacemtt inobedientem.Nos autem dicimw, DeiiIflTstl tm,quonum non habet acctiim:uelnonuiue b efl quodfiliM dei eji uerbum dei,et fiientia pitris, re,qaomam noncomedit,uelrefpirat T-atua tahs pb*nta[ia,w bominvicarentiiintellelu e per quam omnia operatur.verbum autem coin Titione. Cbriftiani mm non tanquamex multc prehenfumin mente,ey artijicis [cientiu, nunqutn
U7, t19' ereaturam, a1 dttgehs, er ait-' quam inhomme feparatur i concipienteinteV tenmet cmncm leu. MfialkabibUfyhemans Kiabometutdi' thtngelos,ttnibilrtlinqwt muespr*tn deutn, ad feipfumieum,cr contraria di\r iat,iiffentire Mo<t,a<bid tcrefuijpjiMintelletittietcogitationi.IdcmMtt Airiel.Tuncmandabit dominm Adrieli,utitf f ttrimat bometufdicitin capitulalez<tt,quoi deusor M ftipfum. Qjjo fila,dam>it Dominai er li ngelieiusoram pro Kiabometo Saracenh. noce magna, & dicct,Vbi funt fmrape ntundi cr principes Et pofl bec refurgent omnu Quai quidemejlangelorum,tomitundum. t) autemquanio pro ris orat t Quem ont? Ipfejfr rurfuf Mahometusfteit Itbrum, in quo a milU uerborum mirabilium. Angelos,uel bomines,uel feipfum!Sei hocta fcripjt duodecim Mirantibut autemer querentibia quibufdam, I nodtcim mtndacium,ora feipfum er maximefecun 't uetbu. mdr6 ne' fimntiU*iur*fmtl Reft>oniit,Solatriami' rum mu jb H dumtHabometum,quiwrbiincarnationem E gat,fneqiKperfonarumdifcretionempomtin tiaueritatemh*bere,alUautemfalptejJc. gan ber, Q t t. ~lial!lt1!da.. d -> diMMS.Vonit autem &aliamenitciaquedam, do igiwrin pnciiilo libro faifum quoddimde111".AkIJO (; .uno II -impofibilia,pcut in capituloElafiar, dici- prebenditur, iicunt Saraceni,r boc t\ahonon tur tl qua/i ex pcrfonndei:SihacmiferimmAlco metumdixijfe, tamenomnia tffe liera, er r. runumfuper unumtnontem,uiiem um cumtl* hocexiUii tjji.reliqmm autemtotum in fuo t! roiore ptrmantre Credo etiam idem facere tique fcijjm4 rewrentk er timordei Et peut Cl in capitula Ulcaminar, quoi interpretatur Sar4cenoMA.lcor4no.EtfienimmuHamendit* h luna,dicit,quod lutin contrite efl:etmulta alia, cia dtprthenduntw in eo,tamen propter quequtc tottgum OMTTfffe.Vttcle orv.r.i ? dam,que in ipfo continentur, uer4,jtut Dei <JI cjpt polijl t pi iUetm non ucrbum,in preciohabeturapuicos. Diflitmtfb iutpipientibui nunifeflum effe, kgem autemnobis fuperiHs,quoddicit 4 Auguftiejjideo,qu tot cff'nnmfejlticontinetmen i: ttcU. Imcniuntm autempojl btcfalU que- nut: Si unumfolumuirbmnfalfumin Euangei!n ef)et,quodtotumEuange -imnbfon.i,qiiUrtqMmfirmiSaraceniaffir- lio inueniretw,iuflu,m m ex tn<tnt,tmnilatA hkbonno in modumexpo' lium friuolum zrmnum exiftimantur eyfabu DsâmtA }itionis,continenturautempctldm \ibro n\<x- lofum.Egoautimfirmiter fenp,quoi SaracenH fit in '} tto&Altoinlexpo o PC bometideexpofitionibucex tfuibiu cum multa rum maximefapntes, (y qui Uterarumpri' Mmbm.b n eii quod tiam habent,uerb$ AUorani nuUamadhibent AI Alchonnuitt t[q.linrcti- fmt,pauctt hic commemoriboVnum 'p( dit eius faMtdO' dicit, quodcredtumfuit lum fumo,fumt fidem,fedfilion-emdo{lrinie autrtunt. Si- ipls ctum S* c ex lu* racenisfurpe, M gnumautem buius, quod cum alijs fapienttbus "5 a me4 autemex exhalttione mdris-,mnrt utemex quo P"> da; dammontequi CdpbapptlUtir, & Ucirewnit hi publice difpuurcrecttfntt,fiattegopircxpe puMicari iltoi totutnorbetnterrtnum,y fitfinet ccelum.Di- rientiam iphmcognoui. Eipfum Alcortnum I ud xgre;Iu(Ei cnr. cit. enint cittyfokmcrlutwn ctqttalislucis r uirtittis jintnediuntafferrinolunt,uehementif5ime fuifcwnulltmdifcrethnem tffewter notem trijiantur, cum ab edijslegitur, er nequaqimn fui C cr dicm. Aliquindo iutem accidit, quod dum Holuntinaliaslinguasipfumtransferri.Scimus uotaret Gabriel,alaeimlumm tetigerit,quteet autem,qimdpttrum Jiirum nequeaquam ttmtt, um indicem.Etpropter bac chri iicit, peut fm une uidemm,obf(nrntt jl. Hem y nequeignem,neq; e fitemdgrtjiemex jlercore ikpbants natum tf- ftiani utritati Dci confidentes, ue fortifsini4 (ue q pu fe, famuremtuhm ex farcoie porci,cattumM- f/f,er manetin sternum,Ubenterde Euangetio PLutf Un ifto temexjrontt lecnis. Uoemtem modoex- cum alijs nationibusdifputant,cr gaudent cum ponitur. CumenimNoe rjftt in nrci mm filijs alijs nationibus difputare,er gaulent cum ab pot &tinimAlibut,qu<Mdolatrinum [ecefferunt, alijs nationibuslegitur,iepderantq; ipfum omad r inclinnu cil arca, er maximequdndoeltpbm nibuspublicari,zr in aliaslinguastransferri,et aderut. Et proptercaqnodualdetimuit,confu' nonliteris folum,fedttiam feripturis publicis ade luit luit Noedeum.Quidixit:Rccede, er adora po Chnjli ptfsionemojiendunt,quodab alijs genti busludibriumr ignominiauihtur. dicemeiittadforamen,exquopromnitjltrcta. dici VIOLENTA SIT Q^VOD por' Quo Qn f-ifio fmuhxiuitItereu, er cumeo porals lex Stracenorum. Cap. X cm ualde magnus,cuius roflro Sercort (peut 11111. natiKeji, er inc pit n. con/tierare, quoiAlcord' con, confuenit)cffdmue,mut yÊcimoebentus Dei,uiolentaenimtji.Etut rodt num nonefllex rodere tabulv, arca. Et tunemaximetimiierc. Util intirragms Noe dominum,percufit leonem breuiter dicant, kxbcproprie dici poteft lex Et ~U r~!t\l!, infronte Et cxiuit t mufletaper nareseim. Et cedit rmortis,nonfolum quai adternSmot ihe.trit' *'W<ri,, bam dicunt tffe cauftm,propttr quant carnes temnos mittit, fedquod banc carporali cde bmi' rurfws nes cogitcreierebis qute abeo ipfo dicuntur. porci k*iicti. 1)0& Porc non licitu efjediamt Dicit autem porc in in wdem ineo capitula, quod ieuiin fme mundi in* Et in ipfo Akermo capituleEmpar<tca,quoi 1 4--
G 4
t6o 159 Ali,ipMkuhe' a ittterpreUturiuee4jicitur,qttolin legeMm eumpropter enfem'timtrent. ejt tlt compulfioyCt quoiuni dfinition itquuM rumel},qutideceptifuntidiubolo,credentesue t 3 abiniquo.Qg* enimeji mtior cSpullioyquim ra ejji,mendaeidTertia particulaefleorum, ab c Ctedes Ltxigitur que perbanchommes om- quinoluntdifcedere errorenuiiorum fuoru, uoeant jed dicunt,detinre eaquecorumpatresdetine pdlit,n eu kx iei. ip/iautemSaraceni mmdenommtiuetkaftU m,quodinterprte btu)t,iqtiibuf maxime pro difcedunf.qui Halod tur lexfalutiidei,fit propriedebet ici(peut latria,qunm prim detmebanttMabometifefttMt cda fine di(lti\n:cs)lex amortis. Etbec uiacom tanquamminm maUm iubio tlcgerunt u p modtfuit legi &\egidatori,ut timoremor Quart*pars eorum,qui ropterremifiionc i' 4 tali alia m tiscorponlis,ii)fentiatitUgimortis<tttrn<t:fi't<e,zr muticrum ultitudinem,cr rtmifiibi inbis immundiciam xMniUt eut econuerfo hriftUnicorporalemmortem lM,potias qutm rcum bis concordes contetwientes, uitamtttrntim < ofequuntur.Vt futitrifeculi amauerunt, autemalummvs funt,quiapuieosfapientioresappetantur.Et uidit igitur M<tbometiif,potim bancdiuimlegeomnino quiliterarum creduntlc peritiamhabent,non eiuididboliu,hgem efji ucram,udboium pmplicitert dif}irre,crab enquxin vxterietnouoteflamtn gemittorum to,er aifeipptiudiffentire,w abfy omniratio fedvxbementiauolu.ptatumfedatiudkiratio-' mmdcu totinere,et nis,proutdicitfapiens.sicutr muhiliterar r ne er miruculo <tnifej}a m Chritivm t forequiei experti<tpudcbrilHanos,nonfiruantEutmgeUfSancc cum exijlimuretmultospropurbtc quot credantueram lioruiu contradicermt, ipfi Mabotmto injlntmen legem,rp dedit efjcr bontm,po* " imj[j ` dinterimenum.ct tintimitantwr UmAkbouni, quamuis crdit tOEEK, tumproprium,ideSenfem u m ltge,utinterimerentur qui inumuteinamerrsifji htbuiutrei fignumin ipfeddit dndatuin quidam cunq;buiclegidiuerftrmtwr,etnoncredert. utrifqut tji, tranfmuUnturcmm Sarace dici niinCbriftitinos.crbnjiianiquidamfutit Stt Et propter bocnon inunocapitulafolum fie tur,fedptrtotumlH>rum,fcutmindntumquoiruceni.chrijliaritti quidemirnqun morte n i interimite.Une uia ret SaractntUtlidmwiw Samctuas autemin damunmerftfcjntcrimite, e cotrarideflCbriflo, uimandat tini mortepotiustCbrifiiaiitHrfitimin uka.Vter' q f mantfejle micosmare,et coperfequentibus p ornre,eteis queigiturhorumpotiuseligitcbriSunus wo<" b aliifuomodoprditt quinosojfndunt enefacereSei .\ahometut riqu4mS<tracenin,nif 81 a Iti AntUhriftiprcurforexifts,uiprieparauititt ob/lrahaturTria futit mttmfeftifiima Traffgnrjl pgtii olenlix :gt| s mundo perditionis. uiaquanti*jiir- uiolentc, e Qgrf filio bk prdifice legis,abf<k quttotient Saraccao. r ntionabilis,manifeftuuitineftauoctpitulo. dntditldfunf.quoi qmdem quoitotiens f fui, art Credere Wenim 1 eu, t peutdkit AugttftinufXceterum potejl dicitet mandatinttrimere. Vrimumfignum i quuinuitus etiamconfiteri ore quodMabomttut is M dixU,intintmu limitaicrcdere,poteft polTif. h bomo ptrtmte' cordeautcredere inime re legem m eis etin eiiu,inquantunt permaneat ar qui 5 cogitarcredere c maxime orabho mism,zr temporaUspotentiaSedficutdicit c ipfe cogipoteji,cum dominut Proucr.1? n mibicor ChryfojiomM, eff ueritatisnatura,ut er minequrat luxtaittud Titi,priebe talti tuitm.D ( tduftut autem Kahometo ttuun cumi multis ty fuit opptigmtur,fortiws inualefcttt:eT b C e cumi cultesimdkens,Qjd mibi,fi ot non feeero, c'conuerfomendttciutti, multis<tdiuu<t' refpondit, turjnfeipfo ebiHtatur.VeritM filijratris meiiCuiiamMahometiu igiturnoninVioltia 7Vfa a t interimumteuuncuk.Ylicut dixit-.lmpofii digettuxilioextempordipotemia,r maxime bor~cri, Homct' J P bile eji effe quoddimaliudi nibil aliuddixit. domini manetin sternum.Chrijik PM.tr ueriiM,qute te uo- norum enimlex,pcrfecutionis trecentis cr ( dixitauuncului.Sequar adquodeunq; tempore creuit,es-nu-* lutrii,tingUittantum,ftdnoncordeitimoreenânniscontinuedurantc,mitxiine Sips.Omur atttcmfiliut Catempadi coattmdixit: merofidelium,rl}>lendortmir4culor!. 2 ] timore T>omine,tu quodfolo feis mortispo Sa- gnumalitentcr bac uiolentitc apuiitlos. legis t autem timore utlc ractnus-'EtfiliiK Hmpiafcaa enps Qjgmdoenimad doflrinam cor.ueuiunt, d fjus ej SaracenusVndemipt ejrliternsad gemeosSaracenorum i ntagijler oceat,et quide i lAefce,quas mulierquidam accultauitfubcri' betproponireuerbum,f>rimum nudansenfem, bis nibus t capitk,nuncis quifunt n urbeaduen nuiummtnadetinet,wqutntiiiocet, ueipam't i t il eminenti loca, Cbriftk tum{AahomctiM cauerentip/i uim do&rine ad terroremin quodam liut. Hotandum autem,quatuor partes ni Mitdocentes,nonnfem, edcrucem tottunt, Saracenoti e 'effe f quatuorgne e eorum figna quirctinenterroremM<tbomeri.Vrimarnonuiolentixjedmanfuetudinis oftendeii r.. e funtSaracenifmumer en' tes,tanqubomines mittunturi cbrifto,!?' eorumquiingrefS p qui luporli.TertiumttfxgMcie fca,xt diflumeft:quietiam nunceoruatipfor eutouesin medio moraii (ognojft<mtcs,rejipi[cerent utiqut,nijl discr iolentUejl,quodafllfinij i Smctnii mttriM*
1 ,61 nutrwntur, homicide hcm'mumfuturi, tjuihut rrtntfuiffe tlayfiet Aarotl.'Etielncepsfcqui ~d!/JIII.II tx r ipft adiont aitiua et pafiiua uitam termm turquartum cufttulum,demulienbiu.Similuer d promittunt,rmittiint eos pcr 01fois terrarS, P aitt et de alijs fc inordmate rocedit,adeoquoi p ut Mprincipti mundi dolofeinttrimant. H!autem nemo ejt qui pcfiit reddtre rationemorduta hibabent er 4rces circa Lifo mon ftorite er Cttpituloru.Et ne<^matera:ordocfl. <tfjtfiini,cdjir4 a ~m.E~~ fi tel, oiediuntj SultanoBabylonU,gui efl ci tuwquamenimunam mittnam bene ordmite a tptonls. put Saracenor. Hiq;legibiucrordineSaract f pertrijit, fed deincepsabuna materia ad altra n nifunt,rnon uocantur aflfiinii Sdracents, per fuppojitienein omnmo impertinentetrmf' f fedlfm<ttlit*,tjuafiridixet tribus Stracenoru, ftnur,Unqwn abjlraflut. Sedct ne%ordinent CT e primi defenforet er conferuatoreslegis Mu habetargumeitMtonum,uelaliciiittSdemonjtn b bcmeti. Adhoctnim prtcipue inftruiruret nu tionis. Sedomnisdcftrinttexfuppofttione pro: t> triuntur,utcieiemf4ciant. Hocfceltunon Cbri cedit, et fuppofitiones uandampropofitiottent q fi aliam quandS conclu umfolum,quifan{itfiimam legembabent,abo perfetpjam uemm,ex iu TatJtlsnul mbil i mune abet ad prima. Sicut eu h minanturfid er Tartari,qui nulUm(egofcip p dit,cju<f eo deus uiMcm. tittMkm. fos ;< babere dicuitt,prternatttralem.Bx bis igiI connu ue quo dab dicitur, quod efl excel tl lex, fut er bonm,et quod Alcbcranultx efl fulutis, turapparet ntdmftftc.qtiod Saracenorum kx 1( ek Cicdiier uioltttiU E/ autem wcknt, et dtia ejt deut,et quod niifimefl ttliut deusprie momtnium cuiits motutejl ab ntr,i,qui nulhmniomentuin ter Df ttm,C7 Mahcmettuefl prophett uerm. Wtntiim h huaKquomouemrrtimttit, iilicu Ariftcte*- Qti<caut bec ioni!ujo,l.\ahometu ejje uerum qu. dei jeruu, er quod deusefl dem i Etin capitula u fcs.Et ex hoc mamfelium,ûoi r.5 rft kx dei. ALCHORANVM Q^VOD Elmaiada,quodinttrpretitmr menp,rfiWt;C<M non ejlfax deiinordinatum flituitnobit dewdcmum Urnni,idejluocttiO' enime. Cap. XI.J. niivHc tfliomm mtnfa. Menfis ejlieimij Sa minime confjderitndum,quod Alchorun racemfmi.JZthoccjl,utfci4tis,quoddeut omnia 1 V iwneftlexd<:i,inordinatiimeiumeft. Qji<e nouit cjutcjuntin calo crqux \unt in terra, & Ronuj ei enim<il}eofuiU,ord(tititJ funt, ut dicit ApO" dem feit quicquid e.Std(juit ejl tara dmens, ut dubitet quin Deus fetat cmnid Sed pepto ffalws.VidemM a alitent bocin opetibm nature, tg e quod dubitetwrab iliquo,q\i (fl bec Cofequelt (yinfacrisfcripturK.firmifiimimim non/lum h Cbrijti<inK,fedtti<im Sardtenis,ts\cy- tia3quodmenfaetietunut tuetifsSuraccnifmifa > ipfs t-oqurnn-Ms t home tus tit fi fikgem er prophtes er Euangeliumidceef- ciat jeire,quod deusfeit oitinutEt continueaut fourni*! or : nrti ue l cit ue f (e.Htc int orank crdintu funt, Moyfcs enim uidetm-lcquit<inqufammator,cr maxime {c do, ualde U ordmite incipit k mitndicreatione,1de cafinem libri,ubt uidenturei uerbadtficere. Sil inceps totum Ptntutheucum ptrcurrit feiundU lutin cap.Elcapber.,quodinterpreUturHtcre crdincm Hmpcrk etbif\oricc-,wMj<mttmpro e: tici,dicit deuetbo ad uerb: 0 execrabiles,non phetic benecrdinate procefferunt fccund crdi adero quod uos adoratis, neque uos aderatf P ci n fempow, deir.onfritntes uando et tjuibiu quod ego aioro:hgono adoro quod uos ctiord' q ri f rcgibm,tAtl eiuniu otdintm biflcriirûetai mi tk,m j; adoratnuos,quod ego aioro.Vcbis ue ordinem materU. Et Euangiliibe ttralex,cr mihi meal ex.Sedquilibet btrcticf EunjtKj o.or nui fccundu d ne Ri ac oriirwtifAmeprocedit, er temperis or<it pciejiboc dicere,ut intercdatmtUeri, que efl ru nE,crfci/iorijf, zrmtterie. mipil quidemab de inquifitioneuerttctis. Et f<j; reminifcor e m il incarnitiom er natiuitatc Chrijli, demeepi au inuemfje toto libro unam in fofctrgumentatiO' ton de uita aer do&rint er miraculK eim, er tt ncm,qu<efecunduefont fuppoftianr con* r J uenientordinem procdt.Hcmjni aut erio F Akhoranu* pojl P btecde morte er refurrsilione er ajjum il mefricu S Alcornn nul p\ ttutluf ejl li^mmatiisstjrhytbnnct^timmtêr ptionedicit. Akhorano at cmnino "t tli/thmicutk Ius urdo. pt enim dicit quibmngibui, jnim totm liber metricm rhythmicutefl. Vit ordo tcwipoTO.Nej,c de & ualieôriatiturSfYiii, in fie puchro utlfecunium quod trmpw-Nf; hifterite ordo er crmto Arabica locutionis modosetex bk eu. primenin capitulu unde tncpit,dicitur infcriptiOfUcUperitiolibriJn quo indubitat <trgumettt<tntur,uerHprpbetfuifJHiabome' proprie incapit ab cratione et laude rfet.Et abf tum. Non enim fic cmat fciuiffetloqui borna tjuemeiioypojl breucm or allouenttruflatum in omnino idioU. Std fient jperius uifumejlin, cpit. Et ejl capitulum fecund de fulm boue, quarto capitulo,tio cfueuitdeusloquiinmmt quantobtulitiioy[es,cuittf hiftoria efl in Lewif do, ml cumpropbetU,per uerfutuel rbytbmos. eo. Tertium autem eipitulum e de dedomoA- Sieigitur m<mifeflum, quod lex bec non efl 4 habet crdincm brabam, qui fuit pater Moy/, in quo multa de eo,t]Utemdl nififolu rbytbm cum t? grammaticum,i non congruit. Cbrifto iuterferit,r dicit uirgintmb\trnmfo j Q.VOD
iisi i<?4 imputait nliUitfutllnttrprtUtur menfif.Hon QJVOO LEX SARACENO enim rum nonc ADei,iniqiu ejl. uobaDeusjraud(ttiommiuramenti,fedinuoci non tionemtiu Qaafi dicat: Periurium ofc/jCap XII.I. E a oportet confiderare, uod lex gat ad culpamjedd pnam. t pojiedftibdit: q DVoiecimo Deo.neiu enime/ijumme bo Pro tranfgrejSiont autemeins,fujficit pat' dec noneu btte u autemefl,optinufatere, fecundum pcrumeducatio, el totidemindumentum, i utl nm:optimi JMctionni i autemUxAkhoraniiniqua uniutcaptiuiredemptio. wautemhtc nopa Q lex miqtu. Dionyfium.Quoi ejl Ex nunifcftum i Dictmr teftftcere,terieinabit. ijltf equidem fequ* JLrginuiu.t. 4 tfltexipfo Alchorano mtU.Noneninttintentraperjuelde enimin capitulaEtcapbjrincapituloElgem, tur omnia I Ai- cipcre.utlpeierare,necfidemferuare:tum Cbri i quod interpretaturdtmoneSiquodipfum d < eboranum feritarcoportereetii placetdftnonibw,rincodent ele- {thnopr<ccipiatur,fi.iem Htbt tamquoddamin auteminiquifuntr peruer inimicitetinfidelibuf. clintur:Dmones i iuramenti nonde Saraceni,quod fi } fecundum uoluntxtem,qmbnf prueter miquum dubitatgenus aliudplacetnibil:AlcboranU i poji igitur malum ejt. faciUtranfgrederentur,dequo b<ec jfecult tMatiomett eS mo- bimur.t&ahometut autempalmdicitin capitu item, Alchoranum caufa omnium pui~eiuuy 1 rum,ficutcttdti,rapine,periurii,r buiufmo^ loElmet<tare,quod interprteurnecatio,quod d ei,ut fede- eusdijfcnfauerat nonferudfetquodlicit permittitAlchoranum, di,qu<enonfolum uidelicet d Ucotitijjkni a tiammandattftcutfuperm t r iurauerat,noimplius manifeftumftiit) autemexeufatio m4nd<tm4cceiere,qtt et maximetedesMonfufficiens c MarkappeUabiitur. t tjnandtre infidlesinterimi,[edequefide" jicpeerauit:cuiuiremijSionK funt,utdi' tjits n nond- at,Micbadct Gabriellniquaigitureflltx iUttm les. Dicit enim l indubitttt,quodfidelis auteminfidles man- qiMmfeqitunturomniamah.Eltaitiniquttpro bet t interimerefidelpfos dat d interimere,nilitnbutafolant.Tributii igi' pterca,quoitt r fie magnx ak mendacia m et tur tl foluerc, ujficienscaufa interimendi, j e uet deoimungit.Etprter pritditti,etum aliamul non!Quare nonjnqUsintum n infidles funtiefttii taiuittngicmendacijyCt Diciteiiim,qttod$ fatui. d 3 l let Hemfcutinpluribittheu Aicborani deutfecxcufiitexeo,quodmifjt apofioluManon C mxtum, citur,Nulium maius ejl quntdeomen- hometi,bomin,et dngel.et it,quoddeus a Jllchorjtii J Alchoranum mtemmultaet dixit,quod ififjitdngelcs,fed mon dacium iniungere. m ipfi potuip meudjeu alia mendacia a iniungit,prter qumque difti fent mu;M curnfecuritatepertrtnfire.Sednun nonocapitulo,de eitiajsque quidMahometuffecuriiK mundi, uman per funt fuperiusin i) m q * geli,acccdcbatquod Angeles i, ii boccntidepttur,lue omnian deum refie i fi in i intelligit bonos autemcr aliaplura ojkndere.m ecpMificosbomines,t4hucnon it.Poffumus efldubm,quod C mundum b fecurius capituloenimElempbad quodinterpretatur boniet pacifici omines per. I Tteicr apofio- tranfeunt uintmali.lndacit^deum otinelo lMcraîcit,quodfuntqUiedam q ex non fi Ii lucra,cr dentDeoquintunt artem qmbui tjuentem,et p dicentem,quoi ludigratu cra u lucrantuf SednunquidDeusejifieiniquut,ut uit munu.Sedquisefl tamdemes, t exijUmet II t 6 capiatpur de mifdo,([uodtanquliit!ensfecitmUndUem permittatrtpinam,utiUincquinttm P ti bemo temtuelficpauperDent,ut nonbtbett undenu hubometufSaracenus exijlem,cr contitriat l paupertseius,cr uidUM crpbanoser nuteintcmptnmti< er deditut,in capitula Elinir deum N q peregrinos,de uibatillichquitur,nifipermit' Elacupyinducit dicentem: eingrediamiP tat te rapinamtQuirc utMme Imretur,certeiaui ni domum dicuiMnifunuittttizruoeati,erni Deumconfortent in ma- fi perftrepant eforis. Etaddittanquiexperfo fibi facit fi Maborrietut d na dei,Etpoftquam f hi inbono. er potejl bAere confortem le,qui non ingrefiifueritU contede 4 cmimita ltem.zrfi iqiunio Alchoranum ritisjtxite,<yneSrtjsad loqend prebib e beatfipimm er ptriurium,et aliaquadtmma ribus,quiamolejiii jl prophte,?? uertcund U tdmtnbec probibitio,permifio u la, qtttdampo tddert.Sed deusnonuerecudtturdicere cri ti mala,nonenim Ment.reuiteraut,quicquid olebatf<tcerc,ucl tiusejl.Dicitenim-.fieficiatis u totudeoiniugebat, dj madabat eji i placentDeo.SinautemfeceritKJpfe miferi quodfieret,id P uobisparcet. De cors Cl er mifefator, r facile ru quoditfieret.Etex hocfubfecuta e juntomnitt nibil mandauit t rcjlitu4- md<t,qmfi u pin* P< autem unquum exauiioritatelegiaidtjt, intrimf te uxoreZeitb irtcejluM habent,fedfuf re,rapere,mchari,cum tur,neq-talentipfi cofuetudinem c dicere,Nonefl Deutprai commttere, um Maru Jacobitijjapekrdre, ficit fi in fineSacenZ ter Deum,r Mabometm apjloli Deific e/t rnofcrmre fidentinpromifis. niqua J igitur CeuduGW eut ci fuperiutminifeftum inquintocapitulo. lex b<cc,qu<e diabolo,crque " fuit placetquidem Paiutiuof, De periurioauttmpdim dicitin capitulo El- mukf malanosinducit, Non igitwrDtotft, 5i
166 ~6, bat dngelum eumeo coBcqui Tialat <mtett l folumprut quifunmteonm, rquo bcnttm dit,malumautemnibil. pojihtecrtjponfiones uajdam, q qu<ts(ut ixtt) d DE ALCHORAN1 JNST1TV audiebatquajiper odumtmp4na>rtmtfo m lVMciaHlir. tione,V quufueritlegiibuiut piftx o J nantti attribut tius. EtqMtidwtaerat,triUite Adlurcs 0- inuentor. Cap. X 1 I. Mm,deditci iiabolmfociot rcpriosizs'quofp e s-\ Vonitm l igitur demonjlratutn eS,quodAI- damh*retict>5r \nd*os,<cr Cbrijlianoi imi* laco" l ^tboranum,Saracenorum uidelicetex, non littrhreticos.Adbtfuemmei quidam esl<~tc,/f~;tftf<t', hfabo- bita,nomineBdira,eydurauit umMahometo c quercrede dijcipufis u meti,r de conftitutione pred.tti Alcborani. ufquead mortemTerturq;,qucdMaternel $ Sed Oportetigitur [cire,qtiodfirmifimeirtdi pojieainterfecit. er ludteiquidam,Vhinf t tur i fapttntibm rotioni esuidelicct,rAudit, nomine iHorum,crefficacibia Salon,pop bit flirterai i but ejlenditur,prim Alcborani uftcremnon alitemAudiUdiai, ty Setemtqui a etiamf*(li miUibolul. j r NcflottuUt, m-txi' I propria inui' funt Sarueni.m quidamHejloriani.qui bomintmfmjji,ftddiabo!um.qm dia er diinapermifiiont,propterpeccata t po- mecumSaracenis coucniuntdutntes,quoddatt nonfil natut de beata uirginefed bomolejus e folenniter r efjicaci' puli,preualuitinchoare i tter perfidiamanticbrifti. Videns t igiturdiabolm Chrijius.EtunecopofuitMabcmetut uidam q partibusmaxime inmodumlcgis, er jccics,ajfitmens udant p fidem Chrijtiin orientafibus q iam quiiemiueteritquiedamauteminouotejiiim' ertjare, idololatriam deftcere, uperato f CbofroeFerfarum regeer edomidololmn, to,NontamentunepopwuthebebathUboraH Mit per Chrijiianijiimumeraclium I imperatorem, num.Diciiurtameninlorutnbifiorijs,quod turrim diruit,quamif je Chofroes bometas <td in quitxctlfum dicif.Defcendii meAhhcranum t tcdificducntex diiro er argtirtolapidibus feptem wris,er quuqui ejifath [ujjicit'DiJ prttipfis, proptcridololatriam:rquod crux cunt autfmhos fw.jje,Napbc,-Eon,Omar, Aici,orai|iui I loici,v < bnfti iamtumertttperHeraclitmt extltau, Omra,Hleefar,Afirfiliumetbir,zjfiliumA cum er emplimtxahatid&iezr non pof]ctdi&~ mer.Diximut ( igitureif,quando legerunthocca ioliK amplius d muhituditi eori. cnmesdixtrunt,quodtion, drfmdtre,nic ram MahcmetctEt 1 omninoMoyjlegem Chtifti T-u<ttigeli fedcoramfemoribuf,cr ufq^ buhcmct. tiead & fie tntx Tir muni utem a tttnt gare,quiaiampertotumnmnd iiuulgutii eji,quoihtnoncouenerunt i mdia fenioributprioributinliteraquamnugftenu exccgitawtfigmento citinf4i,quafi legts internouumer uitustefjment, undum i m deci Quod probatur tx eo,quodlitsra prim p Alclionnf par*- ` contxmtm* pre.Et ut hocadeffiliumdeducertt, jjumpjlt its i a-ratia tfpaniftcidz.AtporeenimMa a l t/laheme bometi uVm A n hcminem quendam diabolic, nomme perituifuit Akborni,ntfi uda t i tum,religionedololatrara,ortunap4upertmt hfihin Mefctud,et f Zcilhfilial Tampetb, O' et celebrem.Et VdhometicS? menteu(>erbu,nulfficijs ] [ quidem ainenfiliwOphyn,ey filiiH Oenp efiliws Tap. UitlO. libentiutajfumpli/pt diaboluibomintmbont De AleteautfilwAbuakm, quidam dict fiire t f<tm<e,fi s hocei permiffum ficuti er liben- parti,quidamauhmnon.Q^.hbet effet autem horu .Aichonia Pf~a, t t tim tentafjitbominem Sud ttmdjin quo compofuit per AUboranu,alior Alcboranoi$i' d l 1 ampliusipfiutmuleficia per miUimum.Pugnamriit et inter feufq;ad autan celarentur,qum t firpenttm. SednonpermifitdtuinaptpientU, nortem,nonfufeipientes erantalior.Poji i qti<c ad m'/iuttdlc animal ajjumcret, r ptr taUttfbemi mortem fftntitpopulusin Akhorano,ttf^ l nemmunduiiuuderet,ut mundus t ipfe filij q eis facile po tempos Mmp<m Elezen, uicopofmt t t babcnt.Combufiit i coftderare>quals iU* que per talem boc Alcboranum,quodtiunc fet Itx effet, t r et i E uitat data itgisUtorem .fi. Superuto igitur hofroe autem aliaAlcborana. t tuncetiam cctradicebtnt ingrammati i fibi frcedidoHtradio,^ translatafinCfa cruce in pr<efeclifeptem Tn,litio t 1 u f cumtriumpbo, ixcentefimoicefi- ca,ry propres idiornatibm.inuemmiKautemin "'SChri- Hierufalem mo4imoabincurnatione omini,decimoquin- earum Y d excde "Hicrufj biftorijs,quod repudijcapitulum Ito. t to au:cm t bouU,quod primuminducentis imperijHerdclif^pparuitquidMa- 6at capitulum hometiu l p attotum conjlitu- Alchoraft] Arabs,qui rimdiuesfatu per qui- trigintafententijsfuit,nunc munnoufM 1 damuiduS,quam uxorem in duxit, er poji but tumeftinduodecim.Dicunt autemij, quodCf bouis conmillijentwtins princepshtronifaclmjn tantam t prorwpit/- capitulum aliquando ut ~tia)t]e(j~t Refsrunt perbiam, er rexArabumfieri uolueritljSei tintbat,bodietamen r cdogintajeptem. "~mh.. et etiam eydt quodampottnti nomineElgM, ie quiaipfnonfufceperunt iwi,quh gnre e AiJioraet- 5 < uihs dron, C opinione erat,finxit i efjepropbetam.Et quod abjfulcritabAlchorano f cilogintaquin C cumcomitialimorbolaboraret,nefirmittrquis qucaitcntiif,r ddiditaliastotidemakeriut a go dctmtwn trd(rct,comiiiuec<t4tns,diee' ftnfut.Qômodoigitur ejl uerum qwdiieunt cfft df
%6t deus ie Alcbortmo,quoi iieit,Htot efcenicre e&iomutMtcb*,ufqutadlougifiimunôritto* crnos tant fermbimm! rium,quoiejidomus monitioncw, fanHaHicrufulem, quant AliAotnerj fecimut mots. narrant etiam qudam reliqut Expoptioutanfeua bijlorU,quodMabo* benedicimuf,o" ut metusuencnomortuutt,nee babuit populus tentia huiittejl,qudMahomet una ditrun Alchortnu.CumautemEmpeumpecerfufcipe- pfdlkbttmMunnxmeiMkorM.quMcumptr' ret principitum,practpitut quilibttcolligeret fecilJet,dixitbominibus:Ouos bomints, con/4 ego pojiqum difcefc uobis,umit qupof]ht:cr bocquodefl r manibuf,Alebo derate.Heri p Sed ai meGabrielpojl utiimtmuefcertinam ranumcompofuitjeliqutt cambufiit. pfnU autem in capitula EUmram,deAlchoranodicitur, modiam,Cr ixitmibi:OMahomtte,mandatti d prter deumcognouit uiusexpO' biieiKut uijitts eum.Cuidixi:Etubiuiptubo h quodnuftwt fabula roirc babent, eumtEtdixitGabriel in lotoubie&.Etnddu- icpIda.q~i jitionm. er quiprofunditatfapitntU J 1 enimtjiinojirodeo. xit mibiiumtntumaim 'Lt!c~mVt. dicunt,Credimusei,tot quidem*fino,mnutM' ris in eiut Et utre inhaclibro multa funtfedijperfa,fic temmulo,r nomen lilmpiracr dixitmi mrnrio, ')1tb!q)io~ ut ( ordinaufievt etiamfuperiusmamfcjiumeji, bi:Afcendehoc,&equita ad dmnum fan- confeaipo( ufq; I ikimm- lit. nulkmfententiam dicantêmentiam potimer dam.Cuntf curtremafceniere,ttufugit ei: t enint autem fuit,quod tum-Dixiti; Stufirmiter Ntthometut i conuentrunthoeejji Alcboranum, quodnunc efi,quiuultte afeendereEt rebonditiument; i Gabriel; innumuibabent,crdicMdeum Mufcowefo NunqmdprocomilfmnfbmiRcftiodit r N reiielituijJrfcripftflhexoredeiElphoctitau Vtique.Et dixitiument: on ptrmittanteum t doores cr txpojitortfjuuu afccdere,nifipriits tem,ideft,ntigni rogaueritdeum mc.Ega pro SecOfet Al in Deummeu, conuenerunt expofitioneeiui, nequein ttuteminterctfiiproiumentoitpud GllOKUli <^' quant m uerGras, a t aternum cottuenient. t fie nonfolum E orienti* afcendi$ipfum,cr ambulabat einfidentee lesad occidentdes,fedorientdes l interfe,r oc nuignlju;coocbatq; ungulpedisinorizott' cidentaks t inter fe,cri eifdent ebolisdiuerfe te,uifusfui. Etfie ueniin domumfuntTdm in mi f funtfe{l,ett<mtumdiucrf,utun(icondtmnet f norift>tcw,quimquantuo(uHi(iutperficipof' atUm.Quidamenimftquiwtur i Mihcmctnm,et fet.BratautemGabrielmeclim.? uxit mead d fxnfanieruftltmjetdixit mihi funtpJures-.quiddm Ha(i,erfunt paucio rupemindomo 1 autan bac paraafeenr ty- ah rtt,& minusmdi,er dicuntMahometum rtnnica potentUftbijpfiufurpuuiffeîiod r deftendi.Et abriel adrupem fuit desin cctlum.Et G i HalUnfurrextrttntitutemcontrautrofquequi' iumentElmp4rac,cumtinguloligiiuit,eypor d pbilofophite dam experti,r incipientesgre tauitme in bumerisfuiiufâdccelum. l CumqCotlftitutio in libris Arijiotelis,er VUtonK,relinquebtnt uenifltimuad abriel. G omnes c Saracenorum Alchorn- diftumq;fnitei,Quitts! Reftondit,Egofunt Calyphz. feft<K,ripfum (1 e nimt. QjjojinttlHgens x Bibylone uidamno Gabriel.Diftumcfc rurfittei:Et quiseite-q fuit Academitm et cum;Rtjpondit,Mahometiu.Dixit<tKtemUni' n mineCalyphiu,<edificawtapud s SUnzcriamfchohmû ihanfiim<c funt, r tor:lunquidproeo miffututftiEt dixit G*' f t in lelionem AleborunumEt or- briel,Etiam.EtdpermtnobitkntM.Etuidigen' trttnfmutaiiit d ex din*uit,quod quiconque prouincijsutniunt teS4ngelorum:rbiffleclensproeisgtnu<t,effu 1 A Babylomt,ut lcbonmum iifeant, ey habeant diotionem.Etpoji htc cepitme Gabriel,er hibiutioneser expmfmnccefforiMpublico. duxitmeadfecundunt t. ealum.Eratautemfyi 1 decreuit,quodSaraceni AUbontnoan.' dum borumduorum iter ccelorum quingento* Et qui c cant,nuUomodo bihfopbioprantnattent, ritm annorum. quimprimupulfauititnuj, p Et t propterbocntquebonosSuracenosejfiexijli" refconfio e o fa.{lt jleifecundii mniafimilis fy u K mant, qui pbilofophi*operamd<tnt:propter- adftptimuctxlum.ln d quofeptimoccelo efcrit<t t quod humfmoiiAlchoranum VrolixitM t M0,913 uilipendunt, bitfe nidifie populum angehrum. an, difitin oRmoct no-' niufcuiufquettngeUmulto milies mundo aior ~clorumCcpt1 m t proptercnufjs uperiuf t [ I1It, 1 no n capitulo. ernt,quorum quifauek.ibcbatfeptiuginta ilia m DE FICTIONE milU IMPRO' c capitum,zrinquolibet apitefeptingenta om,r inquolibetore mille bitipmt uifwnif. op. feptingentMtin XIIII. milibutidiO' gUM, laudintesdeumfeptingentis Mahomeri ui matbus. Et afpexitimumangebrumflentem. mallometi ( ( Virtoitcimo oportetft>ecuW,quoifiai fiofifti. * ûifionent Mabomttut ejl fletuf eim. Et refpondit,[e compofuit,qutc ex Et quepuitetufam Alchorani.dcit eniminc<ipi peccatum autemor auitpreto.Saqîn pofitiocuiufdim efje.Ip/ tulofiliorUlfr4et:L<tMti,quifecittr(tnfirefer' fjuu,Gabrielcommendauitmealteriatigtlo,& mm ciiin im<tno(l<tx oratoriotUum,qwi fi itleaUo,cr/e itinceps, queufqite corant dco
1*7*
Obirfiio Si' IJnor,:m.
SoIjm'ouana Mitiuineri.
M~d.1cor Mjliumcti Impudcptia.
170 3co,o-tribun<tlUw. Bttetgitmenait ma' femperin fecfrfw conndat,zfffumans agitt Km inter humer , ufy adeo,utad medul- batur,er incuruabantur contrahebsuitur * fi'm a m er eiutEtnt<jmpruiifta uipone Umfyin* iorpmeifrigittis mariaseim per- nmcr pedes po tranpret. EtdixitmihiDm: mpofuiibi er nitfe rdptuntifeidicit,<jiiod i afcenditcumcorpo d ai ptebi tu orationes.Citm efcdijjm quttt' repnmlcr anima.ciiiMpgnueli,qMtiitcittiuod tumcothm ,coiifithtitmibiMoyfes,ut rcitertc- Deus nmnufttitetigit euminter humeros,& rer ad leuandupopulum, tot ordtionies qui ferr fenptfrigiditttemufojadmedullMifrin* dcrfi. nonpoterdt.EtprimoreditU obtinuircmipion Vndtetrnt bit rangelosfupponit,pojtionem idecemufy ddqudrttm,ty . quarto redituuf- btrefpdcio corpordi. uenit DEE CLVIBVSDAM SEX q; adfeptimum,EtinfinetantuminmimK numerus ratioiiumjttpducremanerent. o tm de qUieptU Akoraiwcommimibtu,cr Cbri in queiiceretmoyfci-.Kecbocpoteruntferre ho fit ad Mahometum excelkntk&ap. XV. mines.Egopr<e u cohfupont erecwlidtUfj quoi f-C>iifeqnentermoudfuhtdubitationesqu totiensifcenderim,nolui in ^ddm,oi quxjiiones Alcoruno,de quibus plutafcmderei edrt' f diensadEhnparac^quitauidefcendent do in cumnonpofiint rationredderesaraceni,non mumlAtcha .HorutndUmmnitempuismi' felumtioctbunttirpmpliciterifed cogen" etiain nutfuit qaim decima coituiltiummpars noflti.Vijionis au tur dcmonflrationibiu,cc<tiin tentbuilw,p1us quoddimipmui,qu uodnar tdtisihtrmri.Vrimd Alco fl q queflioejl, Quiduh iolimsinucitTaumpla Q3f.t,f. Mahometas tmiuerjis ranumicere^qumdo nuiimiK.Cumq-narraUit DiciteniminV.lim-'Cur Ocunt in gentibM,milicomineslegt receffirunt.Dicen nliter defeipfo b i loqumtemi plurali defe' tibiaautemilluei:Afcde diein ccelu,ut os pdcer,ex de n adora loquen perfonaDei: Diximusangelis ipCo remeoncsin^ dlpkUmm,r uticimusobuUntcs angelos. rt Ad,crreliquaXtpoftbacpertotii dicituf treducuAl* tibi m feddixit: nonreiognouitfuijpftts endacium <adfinelibri,aliqudo lurditerdedeloques coiUi L p aut pngutariter Finnifimuenihi L4MS Dromeo.Nunquiddliud quoddafumego dliqudo in et <tpofiolwiiSic cupitu tjlomnibiK. qttimunushominum,r Chrijliinisct \udis Saranis, lo prphetaruntinarritde bis qui querant ab qiiiratior.eutuntur, unumejJeDeum, rfolunt c eofierimiracuk,licq;iixtrit t&abomcto:AHdi (Tpnl!plicem,rnonpof[ehabereconfortent deeo Hi/fi nfomnidtblifbhemidi i congregiijli,Uel forte quen&.Quafe igitur pturalitetloquitur non potic loqueris. Veni ddnosadminwiUuno ipfofgat pojjiintdicere, quoddeiitloquitur ibi, mifiifunt priores.Re^ dtftipfetdeangelis.Dicitur enim JDixitnititctilOjquomodo (dixit fcoilditSubUcrtimitt Dcus)urbescoram mut dnglk, ijUgiturlocittio bue Dei noit ttoncfedetttibuiljiwtquidbicfedenti eyquomo* ahgetoruthifed adMgelos.ltmincpiteSad, 1, do expelUntab eo miracuk rebondit eis: dicitur,quodomnes ?Et diorautruntkam,preter dixit cfediderunt dUboli.Omnib. Qtipnin qui precejferunt os,non u igiturangelis Dcm, Ad item tnmulinAUoranilocisindU'u crederetis, rate Adam, miraeulis,z!rneq; etimiraculis uot t d nifperenfm. AuditeigiturMabometaniifi Al cunturalcsquedhcutionespluraUterde e, coranumuerumexi&imatis-ipfe enimMahome' intalibutntlionibiK quibus in tnglinequaquunt in mun* tus e8,quiaffirmatmlhtm miraculumfe feciffe. cumDeocommunicdnt,pcut creatione 'Longe autempluresfuenmtquosenps confiait' di,criuflipcationeimpij. Dicitureniminpluri' c!um ppt,quim quigrat eum fecutifunt ficutfw bat locis Alcorani:ios,dicit,creduimui ejl periut demonftrattim Hxc fola fiio ui> &terr,crquiefunlinmedio,rnon incajjunt Mit' ponis pra:di(ltc,debctfufjicere bomin,crnos mipmUsfilium adconfittandunt iudicauimiu quicquiddixitcrfecitMabometut.Sicutenim riie,wiedimw eijpiritumftnflttm & euange' antdiu e&JtcpermipteUmfbiri fi'm,ermiucula,& talia quedam quibufan jtepenumero in cumdeo. communicare tuffandiu mtiri,utquilibet bemo facile figmeii gelinequaqUam pofjunt ta cognofceret. quiddicitdefeipfoihaudi Angeli Nc inimcreatiptnta Deo,fed nonpmulcri mi dnt cumDeocaetumcrterrdm,rquicfUntitt ta miracuU,aliqtitinio dicit fe nuum autem dicereSdraceni,quoi p\U~ raculumfecijJi.raUqudodicit,qttodellfotutnntee.mnon pofjittit nunciuirbamidliquando quod "plt ralUWd eftDei,rtuiufddmalterius uox inttttc uero, eftqumanglus,o"fupraangelos. r quatetrt dus quiexcedit reatum perquemfecifomni4 e c diguitapno ueliumento Hiecca ad Hicru Dem Cohftdt nim,quoduicquiieft prterde e q ufq; ex i falem,qui HierufaUm ufq; ad ultimunt ot> Um^retturaeft,& Dt crcdtum,rnuHdcrett S eu t lumafcendit bfqueafino! gomodopttiittot iurdpoteftej)efimUUrtairix Deo.lttm non A a Q dice- pofiibileeji dicere,qvod plurditer loqt" fplendores ngelorum a incalofufiinere,qi T>ew bat ,quodqnanioappartint flbi unianglus, tur propttr iiHerfusquaineofvfltqualitatts,fi
169
Gcn.i.
Trinitweti A'corano po Gt*,nominu Dci.uRbi.fpi titJffinftl.
i.Im.
Quftio 1 t. ,4~Fptritafan
17 idtm repirit perutmra tttt tfl poitnlid,fipientid,kJlitU,tyUXU qu tumfdnflumterhoc ArabesnotantSdpbat.Hcenimnonacciiti* pitulum. itemditit in capituto Eitmpti einiriuimuiine<m inDeonuliantcompofitwnM pluribm na efJenti<t.Vnie alijs lotisfimiliaditit dcfrirituftnHo. ft- Et nonpofjuntdicere Saracenijreaturam queit nccpluraUt<ttmfociunt,utptr MaDemie ange-lut uidm.fcilicet bonus, q ipfo pluraliterhquitur. Quinimi ne bomo, damefje,f}cut dijfinntUm,poteji queiiim pngaUriter if to loquitur,ttwqunm necangelm propter eorum iefeipfo pluraliterloqucrf bec in homine detmcftnfto.fanilidutemtngtlipluresfunt,oCr angelottciitntUfunt,& quandiinbiscon emmsfuntdei.Qg igitur tauft,ut deittofmm tilts fejtionemfaciunt.'Etuere locutionis o- guUriteriittret,noftro erfonRot Itemnontf Alcordmtmin-' iits,Deum uiielicet unum exijlentem, pluraliter fetmagnilausit Cbrijlo,quem deGent tenditfinguldritereommend<tre,quoi itiif d<us enim bominis,locutut feteidngelum luftodem.Etenimdemfait tmgt piUttut. in fbrmttione 1 Detu.dicens: FacUmwbomin imaginem los/jjiWtw.crnp/ircjtipo[lolos: dd ejl fientdicit AIefft in noftram.Qttoidicuntludici,uoccm Dei ad toranum cdpituloElmaiec. Voitangelinon 6 demimmdiat,r foQKodquidem contrariadiitiufcri- fdtiificant bominesjei angelos. ejl ieus i ptur,qunuuquint dicit angelumfecundum imUinqudmfolui poteftpiccataiimitttre, i V imaginem bominisforautum tyt,fti fecundum fieutdicitin Alcorano. rudimigiturfbiritut i addit Moy lient* itm.utrm auitm ir mv "' cytdi Dii.Et hocejt quodetiam ejl imaginent iflos I fesdeinceps,pojl firmonesdictns:%l fuit dofpirituloquituriictns: Deiimut fpiritUM ei ] Deusbomiitemftcundum ty-fmilM' fjn(lum,crinfpiriiuimutixft>iritu(an(lo. imaginem iinan {uijpjlmjemnduimagintm deifecit non. QuonUmigitur diuinatffentiauna eftcrfim-' 1 igituruoxillt patr'uadfiUmtt- totius tri' plex,non E/l uel tfi poteft di fur ni, ucldwidMttbi dit n niutUndfpfam.VntKtnimeyfimpltx Dtus rd&tum. dans,quidicit,Veiimnt:&ddtw.,qui r iicere po-~ iieiturfpiritwfan(lut,quiiicituri4ttuo' inffi Perfomni t[[entu,trinuitH in perfonis.'Etbec t fimpliciter,nifi timmjjitpof> ratut. \nttr danttmautem,rquidttur, rtquiri tuifltAleortnum r fcefjiperfonamdi fer etionemjtfcretiont fecun- tur ut dijimguaur perfonaliterfolum,nonfjn fCKWi e d dumefJentiam,Propter bocdicitincapituloEl- tidittr, cr fic fotk rektionibmdiSingmntur. n nefttn:O focietiflibri,n<ujeetisin lege utftr4, Btbeceli fola difmticyqunm Chriftminper. deDio preter uerituti,quoi Cbri fonis diuinUfttiunt.Hanctttndemcmninoquit cr C nedicatis dei,ttlier ftionem fti iefmfiliutc/iHitne,et Apo/lolw /j quamdejbiritufanSo utefi\umm,poû q in bumt>ei,quod ta pofttit erfpixit fanlum. musquttrereetidm itutrboiei. Diciturenimin 1 p TUcchic f nominttdei,etutrbudeijtfyiritUftn ttpitulo Abuhitm:Di%etunt ingtlibeattSi*' { diui riic,01<iarid,ieuspr*pofliittefupraemntsmu tims,ne HUJfed propterhtecdiuina ejjcntw c ditur,uelmultipltcetur el termineur, u fubiuil' tierts-Bt pojthec iixtritaitgtti: OMarid.nuu n t eiusstTno g git fttfim.'Etnedicttistrs Dfot, quonii Deus, ciattibideus,uel uncintibiuerbum I Deusun mtft.Eccequantum uppropinquauitti mtius Cbrifiut uflufilimt&drite.'Etincipim nrduum iHuiquodelimtiximc infidejnoioquo b Elnift dicitur:Neictsdedropreltr uerit*> damdicens d lounnii:Vuter r uerbumTffiri' temjquciChrijlmufus filiut mari*apojloltu ti t ttH,<zrhiresunum funt.Inducit igitur in Alco- eftdti.a- uerbumdei,quodlpft pefuit inta per t I.CMh y ranoHiibometut eum d pluraliterloquentjigno fbiritumftnftiim.Affirmt gitur ommno,Cbrii r ranscnufitn-Manifeftagitur bineprimaqu- umuerbum dei.Qytritur igitur, quod Biicwodowl efft i fit bwaP> c credimus umbis deum Deiiutrumuerbum fi flio,quodcSmuniter efft hocuerbum tccidcnulejutl u & unum,crfolumeyftmplicem. ippautemhabent peti\uperfonale realt. Sidicituerbum o efft in 11 Alcortno.deuf abettyuerbum b non etfbiritX,r calefolum,a-ilccidentak:boc pottfi iici. fie f> crtdimuiucrumrunumrjpmplicemdeum. loquiturenimdedeo Alcorunr euangetium Et l propriedefe loquitur fingulrite:proptered (ingulariter,wde uno uerbo tititum: Uerbum r a autemquodtrinut ejl in perfonis nliquantode autemDei uocaltcr accidcntalc ,quoii Vto multa.Omniacnimbonduer f [epluralitertoquitur. Secuda quftio efl,quo& txit,nonunum,fed Alcoranum ~4 continuemcminitfriritiu fanfiher bacrfdnfta z? utrtjuerbt Dei dici pofjunt. U uerbidei. Qa iBeIpiritMf*n&w,w quoi item non effetexcettns commenittioCbrifli, efi t&iuduerbumdeitDe commet* fbiritu fando quidtmii quemAlcoranumintenditfmguldriter rit in capituloElpdccrnm,expcrfona dei:Dedi dare,fipropter boc dicatur uerbumDei, tanNon enimfolgtCbrimutefufilio l.\arig mfdteret prodigicr mi- quamuerbaT>ti,dictns, l rtcuU MnifejlOjcrperfemw mm ptrftiri* fius,fti ttitm tlij prophtttmb* Dei mmau* runt
VU
y i
*7t t74. nttVusUorii icitarutrhm Dei. ruthcine:txquoe8utrbttmdei,ellumuT)M. i d rttht,&t<tntttt er er BefototnimChriliotUttngelitim Alcoranu Non tnimeftdeutcompofilus imperfeclut,fi Dei.Siautemeffentialiter eut bomocuiutturbum lomprcbenfiomtn* dUit, qucdjt uerbum r uerbum cipUtur^muniftilumquod fempiter* tii,zr ars CrctBio,nonftbomo.QuicquidaU' t d dti,dtm tft: QjjkqaHtd nmneffituerbumDei,zrdeui uerm.Sicutenim temtft dei,eft ew.vndetyuerbum Dci,id ru exore cemtpttbihshominis, or OrinteBe{lutdei,dtuteft:cr &io dei,dtw>tft. DeumtBk. c jlrpmtwn e a quodprocedit 9 lioacbuaio r folumcepitebri' ruptibileeexnetfiitate:{icuerbu quodtxfem Akorimmautembeminem crterram jlum.Etpropterboc poftquam piternooreprocedit,ptrquodcoclum f dixit,quoduer~ er i qutfunt in medio(ut AUoraniuerbotttar) bumtfl dei, addidit,quodlefut tft apuddeu, fie e ej]inecejfeft. peut Ad<m,quem ereav.it de limoterre: crdixit fecit,fempiternu incorruptibile f et I Qjiicquid autemex Deo procedit,tffenttaliter tifVfto. Et quomodo rumprecedtntib.cow* hoc ( tStdew,whoc modo deuteQdei uerbum.Vnde ueniUCum uer tttimdixtrit,quoddeutinf uderit (umuerbum < aliqaomododiffrti dicentee? bumb\irU,vfyirum eitu,ex quo natuf eft, t continente ( Adam uerbum,cr indei tjjintu nonpofiit Cbrijlus,crpoft b<ee rurfmopimttur,ut f tffediuifwfeudijiindioejfentialis,oportet uod Ufit qumformauit exterranconueniens q igi* i i cr ibifit dijinliioperfonalis: quoduerbum di turjterbumdeirftiiritumeimterramejfe.uicente proprijs,r folwrektionibui diftinguif ftaliquomodoDei mturam terramfuppotutc t uerbum crftiri eius, tur,fcuter defjiiritudilumeft.Et boc eftuer- mut,quodabfit. Effetenim i bum,quodeusomniaqutfunt, dixit cr fo-tU tut timjlcltt quad<tmjtutUit,qute inteUigitt ncq; VnMeflin-J dicitur. Et fecundum ncqjfbirat.Huneautem deusnofler,quieft befunt-.fhut ?in AUorano mte' hoc 1 conuenitAlcorttnum euangelioloin' cum ZT<MditomnU,zrk4nedifttuinf(cuU,uidet ex Q nis,quidicit:Ommaperipfumfafttfunt. ao bet uerbumincarnatum Maria uirgine,r loini. 1 niamigiturabeoquiloquitur,uerbumcompre' fpiritumfincluquieixmbumbrttuit,whumtni In t o Adamnon tatemuerbiadimpleuit si atttemexijiimdnt& fuiiucrburn benditttr,zTintsUe(lunlittrgignitur:eyquod ab Dei.nce fpir| uerbum t fimilitudin ultcro gcntrdturjfecundunt jfeciei in Adam deirfj>iritnmfuijje,nonff nunfaounb e meniacium.Si nimuerbum e cr ( nature, diciturfiliuepropter hoc, utrbvm gient munifeftum Sicutfol f gnrant ex Dei cumcarne&\trr* iUiusmit ef}it,eyfbi' rjiijiFftiu- i t Deidicimutfiliumdei. Cettlemjjylendoremqui folJUum effet folemey ritairepltuifjt Adam, nuntjiiitm deciperepoVerbotamen fflendoremdiceremmfiliumfolK.ln tamen tifftillumf<ttantif,MlfefellijJet. boc i diffirentk,quodincreaturK,in b tft quibusejfet fuo dixitdetuAdte,EJlo, oc eodemuerboquo i p ab tffntiadif)vrunt,nonojjint multiplicarifubie fecitomnia,quodquidem tternoerat apud c non natura.Vnde c (1a,cum multiplicatur ybo- Vetim.JUq;Chriftutueruicfldfut, r utrbum loao.i enimuerbum minmeu quint totut dei mo t aliumhominem gignit Deus autem,inquo dei.Nr< Chrifluiroeruerbum idemejlefjerejjentiii,exfeipfo i gignis, Dfttt.Eft etiambomouerut,ex Maria gew'fiw: bum Dei,h i efl homo,rdpolioltK dei, er pro mo ( ipoftoi' nonaliumDeum gnrt. Diuina enimefjenti* cr in tjtittntu Ius,propllct3t i innaUeftmultiplicarife' pbetadei,rferumDei,'Etquimtumadboc,be^ e neq;dijiimilis ft,neq; ftruui. in t nedicitAlcoranum capituloE!neja,quodne' cundum ptr* modum,proptcrfummam aliquem igitur qsChriSui^tife e fedionemr fimplicititem Niahometut fidles angelinegabunt umfef' indioroelio* bomo Nonin dictes deum haberefilium, uumeff eu. audiens Dei,id ejliitquantum Chrijlianos pmio Jetlio t tku efft ipfe nefciuitcoftderare,quodpofiibileell filium ueniturtamen toto euangetio,quod ebri in c bocnulUm aliam addu fltudictildefeipfo,qttodftftruut ti,ne erroD m dbfq; uliere.Etpropter ) argumentationem,nifi p Kit quoddeutnonpotejl rerninducat.Stdneij; alidixit, gojumdeu;, ) uxoremnonha6et.Et nonex neq;bomo,fedueriscr mhiftjlk operibws oft baberefilium,quk ( tantuittcorn dit,feipfumr TOtumejJ uerum,r hominem togitttuitquoddiixitDtuid,quem mendauit 1 Mihomitut,qui prter filium nuturd uerum.'Etprcptcrboedixit:Simihinonuultis In.ti credite. tbiecefl efficacior multosbaberefilios adoptiuos, ctedere,operibus lem,dixitdeum t'tt'm.Sj.,i boc uerbisfolis dixijJet.Difi dicens,Egodix'i,dijeftis,& excelfiomnes: probt>tio,du4mji filij A licet MibometH eftautemjuperim,qtMre pafioncm ante hoenou Cr nonexmuliere. listamen dicitMariapoffehabt dixitptlm. Apcfloliutttreuangelift* rius p fimulceointtUigere,<iui refiliu <tbfq;uiro:fedquomodo nonconuenilttr Cr po/bac (yalij pr*dic<ttores,fcut mcmifeSU totutmundut deus potuif' uerba er dixerutet oftenderut,ut ccnfiderMit.qitod cr fr/j muliere autem, fethabere filium. Verum igitur dixit Mahomet cenuineertturboc creere,Mahometut C benedixit H RSTVM tffe uer dixitChriftum lefumfiliumMarU, pojiqttum tus,quando cr uerbum dnefj:fednoninttUexit,Si tnimin* bum)ei,nonftetit in ueritate,fedconttidixit quoeflfiliiui&tlriêflut fibtjpp,dictns,'p[mCbrijium UtttxifJet,dixiJ]t:Ex nonejjt Deum.
Ubros Tamtniixit,quoldpudDeum Alcoriti,fifantlosr ueraces Ugttnt exeufamt,quoi in f p patuitjkperiws nonocapitulo,manifejieaU Vndeer Akortntun malitiofe rouiditfibijpfi, e dixit, Cr quatuormedtUs fuppofuit,utmendaciuius funtejj,tum dioitquodipfe]cbrim qui* nonmanifeftum conitueretur. AdorateDeummeumerDeum doQuorumunum Qsiltiotpra I minummeum dominum cr uejtrum. .c V autem quidemeft, mandareinterimi,quicontrarium'ipust Alco. rationequaquamconjlaUnquantum ri enimuerta ttliquid Alcoranokerent,quod anifeftum Uni cauMj,, toaft.2o. d m fuit toh.rg dicit, ne bomofuit,uertuftruuteflDeijtt fuperimm** fupcriusinquartocapitulo.Secundum n bominibut alterius ftfte. Tertium nifejlumfuit. Contingitergo de Mabometo, dijputtcum bis quoddealijsipfeftriplitin capitulo on^di' probifiet credere. Dixit enimin capitula c b reprobantqiuenoninteU- Abraham,Necndath licui,ni(i isquifequutt cens, quodquidam e euangelioftfalu* g gunt,erqutenonpoffuntexponcre.Sicutripfe turnoflramlegem.crquodin n r incarnation^, ropterea er deduilioDicit etiam,quod Saraceni ibil p reprobtutitmyiTerium Er* cr quodipfenonintettigtbat,necpoteratexpontrt funt,nifiadimpleantUgem euangelium. 9 dicebantur Chrifto. t fecun go debent de babere.Qjttrtum [pi* E euangetiumqux ineuangelio 9 ab duos d cdnian rationemnequetrinitatismyjle" ratfe omnino iStf,er dicit: Mihimea er lex, r\ Non e/I p riumfufcepit. enimpotuit intelligere tr- uobisuejlra,cr reliqua.Et ojl bec:lM>eri p cr diferetione fonarumdifcretionem,<tbfque que uos,i quibus egofacto,cr ego, quittas uos. t mirum,fihomo Et bocdicitincapitulolott Siigitur Saraceni ejlfecundum J effentUm.ttquid carndvsnonpercipitexceentifiima c Deimyjie beneacciperent ofiim RltordnUprocMuvio c t\ Hfc deductrentur ubuijjint enimeuangeUm& fiai quidem igiturfufficiant etertia tjw* d ftione Quart* qutjlio eft, quodMxhomeCut legem HLoyfi,r fcripturtf. maximecum alias IIILDeli- continuein AlcoranoUuiat M legemHloyf,c? ipfumAlcoranumcontinuecotnmendtt oyblisMoyi, librumejji fcn,I)<mid,Salomonem,aliospropbetds: Il z? & Job,cr D/atid.Etdicit Plalterium inuangc\tj. clarum: cl fupra omnesautemlibroscommendat frequentifUmedicat, alteriialterinonpre quod Cl er euangdiumjnquodicitejjhftlutem deduflio fnt.Tit bitcai quarttanqute&ionemQuinta rt in rtem.Qttteritnrigitur,Qvareequehabmtjtt- qute&ioft Quiduultdicere NlicbometM QSflioV, n c Saraceni ibros iftos,nequenterpre Akorano,qttod l totiensdicit? repetitdefefcri rfc conforria i que 9 legunt t< Deumer Apojlolum,obediteDd, Moy^ bens,Creditein t4nturiChrifiiK enim,cnm commendaffet bos Deumer apoo* fenr alios prophetdt,Cbriftiimicum non Sto cr apoflolo,feqiummi Induis, cras in di' lumfScimws baberent,icceperunti!loi emmtjbliDeodeberifidem,bono' c o uerfiwlingUM trttntferriecerunt,habentfy f illo- rem diuinicultut adionembedientia; r /crum n librosautenticos,leguntq; infebolis. eos quelamuice.ipfeenimfolm principium,^ eft I Dicitnf autemSaraceni,Juimûidemorru^ finisomium.VndenuUm unquam prophteau er fia eftbec Men,er Veofeipfumintalibus AptC.l~ pifjUbrosjKleriSj Cbrilianoseuitigelium af* librosnouiTejiamenti, r quod ji nutlum g nibil ueritatis fociare:cui unqutmpofiibilecfifocium evimin legs rety'infri^mundnJw^ftffsJliJm qpnii'PIfl Al-" uelfimui articipentfieri.Dominm p coranoTsdnt dtmonratum intertio ca" Moyfiludteh dixit:Scitis a J, ejl quodtgofum [olm. Dmt.;t A P pituk,quodboc ejlfalfum, cr contrariant lco Vrcptirhocautem HcHm et dicit:Si domimu j.Rcgunit ejl r rano. item,Q&omodoantuspropheta,qtnt' ite poftipfum:fiaut$ail, t e.Vidc' fequamini Ii exijliman ejJMachometum, cow- tur igiturex taltbut,Kabometu folumda* non lent t tantum n menddjjetcorrupta exemplaria,et dixijjitinbis refe Deoparticipem,fedfacerefeipfumiUiut non ei Mbrlneuiet effefalutemeydeduiVonemtVelquomodo focium,eyfimul confortem.Efpcdiciturin iKiirii Tcfla Sed capituloElnefa:Non tide* pradixijjetinpojlerumejfecorrumpenda p parcetDew.fiqUK m~ntimalu dixit. Qjiodfi in ambiguo deritparticipe.Solws cen autemCbriftus,neque potiuscontrarium F p dxM,&Chri mentixna[u BianiiconudeAlcorano quodam q fuerintSaraceni, urant fors ,neque q particeps Dei, fed Deusuerut ZT P~ ab quianteeosUbros i bis Chri" bonto in Ugerunt:ideji,i uerui,potuit icere-Credite Deum,r d .tet.'t' dixit:Crdite flianiscr In (. Ethocdicitin capituloion*. in mecredite. qufamen nunquam cr Oportebat potiusdicere Necredatisbis in Deumer in me,uelobediieDeo mibi,ne autem c e er guicorruptos g libros babent. itemin capitulo hommes rederent umDei'participem conAbraham docet,utSaraceni outrant audoritit' fortent. SextaquteHio Cum Akcrstnunt,v,s(t3oC cjt u multadicit,epmagnif!ca,ec5 temlegisl\oyft,dicens:AfjhrtePentathcucum deCbrifto quidem trario autem fi p ueracet r c/js.er/cgifema>:crreliqua. paucade Elachometo, quidem C SaraceninonpoCaufaaut quodSaraceninon legunt rediUos uiu'a,qu*ritur p Car Saflceni igitur, Quare II Ubros,mtlUulkejKnifiquodfciunt orumft tius fequunturChrijlum, umHlachomttum, kgis Si un h q gelij libros j, < ficntes,quod facile dcprchenicreturmendtcmCr euMtgelimn quimAlcoritntiml'Btquiacon' nonlcgant. JMT4
t"~
116
fi
f> b u
73 K?homo n trithiuxtifepofttimitgitductiitjditimiKi idkU,nefciens allantKngu ipftttnii U etiaminterpretationemgiifu*. Di' regione &intrinfoM,qwd Akoranude utroq; ignorons Alcoraniexpofitio' Deumfcirc narrt .Dicit enint Alcoranum, quoiCbnfiu-; cit enim,folum QjiJ AlCO' ranum ic pt matri fuit amunciatutper angthmt,cr fan de neitt.itemcbriflutfecundumeungeliumcruci' Cltfiflo niruirtutt Dei fixmejt,r mortuiUyZrrefwrrexit &auere, t,quidig ''c (tificatut perfbiritUMftnfium,cr >lt tenditincoclos, r fedetai dexhrtmDel.Alc JHaboucf. conccptM:nonoprationsnatur<e,eytxfanftifi e ma uirgine Maria,ey fupra omnesaliM mulie" ranumautem non dicit,quod ejl mortuu*,fedaf res mmdM,geniM ejl DeNLacbomeloautem fumpjtt wmDeus. Quart et fecundum eunngc nihil taie dicit, fed quod orphanut, cr uagut,i lium,a- fecundum Alcoranum,cr omnem in tDeo eonduftuSiItem dicit de Cbrijlo,quod ejl utntumCbriflmMMt.lAabometmautem omni uerbum boc nihil potuit igno no mortumejl. Sedmeliorest adiutoruiuiu, rare: Mabometusautem fuitprophetameertut. quimmortuut. Omitto alias fecudumquodtibec pefuit. iicitenini,fnefcire,quiidefefiet,acfuis.Dicit txatttntiits,qutts debrifiouangeliunt e ttiam ipfe:Nc/iio utrum ego aut uos fumusin ri Mirumigitur, quare Saraceninoiijiquuntur briftumqimMlthomctum,& (liluiiiK. Vde rfertur dixijje de ptre cr mi potius euange ualdecredi" trefut: Vtinamfcirem quod ejl oput eorl. Itent iumpotiutquint Akoranumûm meliorm lei legislatorem fertur, quodipfefuit prtefigiatM ludte'u, acu- biUjit,permeliorem i butabaliquibiK mulicribuf in uultum cereunt gemdatameffe, melius Deoconfenutitm, er demon mmifiis,rproti(lk in puitwn Affirmant^ ueracem inormptttmficutfitpetiiiA que communitet ipfum Mabometum Ueneno ftmtumejlintertiocapitula. DE EVANGELII AD ALCO uitumfimuijje ,quodajjumpfit, cumbuic ludicd ranumexctUsntia.Grp.Vi. qudim uenfecuijpt.ltem, ipfe quidemhri-* jutemadAhormumtxcelkntiam ftut ab Abraham defcendit,- ifaac, cui fallu P VdngeUj facileexfuperioribut dilii pojjmus ogno c tjl promifio de benediftione,cr confequend* i t Alahomctum hiereditate. Mabometusautem defcenditper lpfeere. Antctnimdemonftnttum eji,nonefft AU cxcclltnt, g. mal,adquemnon peruenit promifiio:fed deeo coranumkgtmDei,propteratquodneqneueper colUtic tcimentumbatte teanturi E cm. Y tui,nequenouum feriptum eji, quoderitferreus bomo,crmtniK Epilogue in flilo neque faitentijs cum e in eius cotraomnes,rretiqua.lttmCbrillutnul' r quodfji es. e fbijpfi, y luntunquantpeccatumcommijtt. Spiritut enim alijsconucnit, r quodcontradicit I Deir uerbum Dei non potuit peccare. Mdfeo- quonMo miraculo confrmatur,Gr quode/lir menditn rationabik,er quodmamfeftacontintt metm autemidololatra fuit,? homicida laftiAbtiDXlM. || uus rrapdxjnulnsq;alijs peccatisteonnoxm, ci<t,r<juoduioUntum,rqitodinorditi4tum,r in il quibm Dcin,f diamt,ei pepercit. ItemCbriquodiniquum,zrquodambiguumHt enim ptr breuiterfunt antc flm jiupenda fecit miracula, ruiilia. Sicut mnia ipfumAlcormwm P enim dicitur in capitulahlmaide,in fine, Cbri-- demonSirata.Veruntamen ei a idipfutnAlcorMUinAcortn fcgendum,urcn kgentibut mtkmbtc dtmonjlrantur.Quare & abfutd* jlmciccos illuminauit hprofos mundauit,r fl fint JVIahometi\f\ nobkcrt' eius dogmaia <ii mortuos fufcitauit: MahometM autem nulhm nosbc audalterdicarepojfumut,f *a"JHorum aute inrcllig;* ! miraculumfecit,fecundumAkomium. Et quai dernonuultii,Alcoranumlegue. dorimt de dt eo dicuntur,uel inconuenientia uel impofi- contrariaineuavgelica manifeftepptt a rt.HHnim Hlabometut bl prmeipuequafifuprtt biliafunt er abfond,jicutlunant diuifamrein-omnes propbet.tiquifuntuelquifuturifunt, t', tegrtre; uel inutid, ficut cametutn loqui:uA brii ccmmdiuit euangeUj in omninoocculta.Mullaenim dixit feipfum oc 01 et dodrinantfu-' culto et noefacercqute in die requiptus,ojldt prdomnesdiuinmfcripturMagnificituit ci* M m S reno potuit.Vnde cidi-xerunt:DicUte afeendt- miKdutcm, uod nulhm fie ej tam udidum, re q doHrineuel uite, re in clumad Deum noc afeendede die ut Um'q-potenstcftmonium uideammnos, er credeimtt.cbriftus autemma-1 quint Imssb bis qui comntureprebenfionem Ml r xi xima et magnifia miracula faciebatdedie,et iit inducere.DicitautemipfeMahometusinAko' Terminttuimui niant m, r<tito,incapitula Vjmeide: manifejlo, et cor multistetbm uidtibiu: qui hominum efumCbriflum Y re manifejlafunt opera iUiui. rteteret chrijtui per filium mai* prcpbettttt! er dedimuteieuatt quidmagiflerfuit exceUs,ficut qu dicitur in Ako Ueracifimum ma cr ra rano, rincapUuloElmeide,quafiex perfonit gium,inquoeftdedafiio luxer Keri'fds de dei:O Cbrifte,coftderd wfefix. EtinvniiltislocisAlccr.tniprcipue quemdedi tibifpiritufan comendat docui teli' L9t euangclium.Etenim ipfumatangeliug,, g Euangelij m n'lahamet Sum,utloquar'd.\tem^n cunabulis n mfciiatiocutuan m ornailaco er Hngtuexcellentifime 6ri munio brum er ftpienti er legent Mo yfi er 'tes. mf nodi dsp feip[nmmnifejlat, Qjtare confidmterdiccreS ml1" gelium-Mtomttuf autem ioilor [ttitignam,
t77
i i i ) Chtfflijd
t8o i?9 Emngelifma t pojjim de ta Siracenis si utflro Mibometo te.B ntdtucjium diquid dUit.cui (juif&mon* nifcftin'o eu- G ratiue pofiu infiare,quia cum dmSrttio cm iufmodiadK) uulns,uelnonuultiscrederedcEii<ingtlio,idip' infliniu nifi Nl on fumT-ugdiUgite.Et quonum [icut dicitur in tintt uerum,nihilpotedejje ci contrarium Nolla Alcoranoin atpitttloElphal,uotsdeM quoi fdfum.Spscuttibufautem J iiftio diligenter,nutta cort' dl< in to. y an~e1111 uerificttur uencts per uerbum /m,er interci trtditlio in eudngdijscontinetur. Quarenon fa d damrgubernatiob<crtticorum,r ut uerititt Ue luttl union Euangelmmcum feipfo conuenitfed t n rifiittur fyuanitM euanefcatprouidit z?d<fpm eriamquatuor interfe,in omnibut ectfirijs cir id fauit dem,nc mudm perignorantiam pmret, ut afidem,fiittplititerconueniunt: tfl,de incar lex i iUa,qU generaliter omnibus eyfola necef- nitiont,drinajpaîoneyTefurreioneâfcene farta erat,lex et qu<t ft euangelij,nonin unoXo- font Chriflij?fpintufjnfli mifiioncr qua I t fedin diuerfs co, prouimijy.neoj in unoidwm* tuor tuangdU in diuerfs locis er diuerfsUnt tejed diuerfscr in omnibus Ungutifenbtretur gnis,necn<idiuerfsaufionbu-t ptincipio con l bebraiccgrtcejr latine, pojlhiec fideliter fcripta funt,utantdiilumefi. Quiditamfint t pliciores exiimauerutyin euigelio ejje latrtric Hir.16 trsftnelur. In fine aut euigelifmiauitiifeipit lis fuis cbrifuf,utinumutrfomundo efficaciter tat,propteredqri'iUiitt qf in dio eugctiocti t eugetiumpradicarent. Quod ut perficere pof- netur,in alio eugtlio ko tounetur. Hoc ait ncit fent,dcdit eisgratiam UnguarSr uirtutem mi-' tji cotr&diftiojdpotius dtfpenfttio dei,qaali in t r faculorum. Alcoranum auttm arabict folum flfpiraritcftiritufanllOjUtquod ab une Eugelijis l auUm ab uno bijpfi dicitkdeodaiuttt cjJc:Su~acenifirm:ter prttitmtfjkm f/,a/f c dicatquod t credunt,nuttiim pojj boffeire qui arabicam lin Jutntgelid fcriptumtji,nuUiK albrum triutlt bi gUtunignt>ret.Seqtiitumutem,nonomnesfaree i nrgauit,ue!centranum a'iquid dixit. Sed qtl* o?oi tuor non omnia oper<t,ucl uerba Chrifticonferi' & dlaChrifti & anbkamlinguam,neq; pcfji hmc difare Scri' nert omnia m m eu^ ptumautem in ftUvrarta,f:ciit er ante dmo pfnnntjedfolmuquxadfalutanfuiitmitgisntefl angelu*fctii ftratumtfljmllum pojjifxium ,pretfr tes qui cefittriti.Quomodo uutem doftrint hriflUnd pta 1 funt in legeSuracenorum. Cintre conuevienter ptYfefte miraculkfitconfirmatttjn feptimoc&. 1 t d qntri poffetfi fclos ue'.it Surmenas emfalucs pitulo miiiififte ttntdcmonrafum rjl:qutre fieri,cr ens qui ArAicam tinouimfiiut Cbrii non cpoitet tmpVtuin eifdemuertri NkBaau anorumtutemlex,qu firipu ein omnib.lin' tem ejt in mundodo(lrin^,url ltx,qu*fic rutic guti,dicit,quod detuuuh cmnesheminesfalnos iiMIU exiftat cr ptrfetltficut Euatigelictl,qitie fieri.Saraceni igitur,quifblo nominealuxti di* omnts pa$ianes radiciiui tuellit.Nonfolum in' f Er.getj'C le Saluai t cunturjicut ant dtum e#, erSj omnei qui fe ordinatam ttfiioncmqt exterius uerbum probi' E gis il pcrfcnift t cundiiueruatcmfa'uosfefitriuoli!t,difctcbri bet,[edr inordmatum tmimimctunt,u(linttin ftitmefji fjluitoremJegaMq; uingelium in qua ficum ajfrium,fi<:ut coMupifcentiamjrtm t in" cunq; lingua uolunt,rinuementfir <ontrnrU oriin*tfH,wlimUi*,n quibm omnia mulnat' ( omma qiiprxdift* funt ZTdfmonftrata ab AL tenora fequuntur. Vlantauitq; cr conferuiuit omnia bonain mandato perfcttifintf dilefliO'* M">/7 lex cr prephe L,3Us euatige coruno. Itmenienti^quod 11;Oliriftujtt ipfumtecmtur,et mtUamciMngelij contrarie nis, DeiM-de er proximiHibila enim amiliert dtit cr charitatt perfeia ,qut propritt bon* tate7n'fed potius compUmcntuer perfiilioncm omniumdtjarumfcriprurirt.lnuement quoqi in cum itliji communicare cogit, non f/ necefld-' SriUfmpIi:i- eudgelioHilumnort metricum ucl rbytbm um, rium iul'UUm qucerm,tju<enos inducit ad reM ilituendum ieiu. Itemconfina Eutngelium ni fed J fimplkem crcomunem,ncn quid; m propter fimplkiMem fcribtmw,fed propter utiUtJtcm turalifiimum er proprijfiimum mandatum j tegenum,ut ab omnifmpliciey idiot* conuet Quecunqueuultisutfacittnt uobis bominet,tT t (4irndacij t riienter inteBigipoffet,Moditm nonbibet ajjinta nosfacile fimilUcreis.Qgofolo babito,non ejli uiotcnK' t termm.mq; turpia uel defurtanommafcdcom*- nteiffitrium aliitd prceptum,rejfe(lu proxi^ pets cuis*8 munit er boneftifim*..,bulimautemomnino mi. Nonfolum etitmutritatem continttEuatt' tiuUamciineteUangeliu:wfiquifdam aVquan gelium,fed peut credunt Cbriftittni Dotions, uerbi confequtitt fi unum folum mendaciumin Zuttngdio inuePanbolae dopitrabolnsapponit^xipfa i niretur, totum Euangellum mrit [ufreftum tnanifefteo/lenditur, quod ptrubaliee loquitur. C.onuenitautem I infententip, no folum cumalijs hiberetur,jicut fuperiuf determinatumejl in no facrii fcriptii'k, peut dilum eji, fedetiam cum noCdpitulo.Vhlentiitm autem nullampermit' l t philofopbk qui de wrtutibui eJ*de extreno ho tit Euangelium,quinimmoer ipfkmuiolentiam mirtum demonftratiueuelmtionibiliter tra* Cr iniuriam puttenter o portere erreait,dicens: fine f t auirrunt. Addit etiam qutd-xmexcelfifiima,ti te alapis percujjcritad dexttrtimgendm, Si qK qu naturalis humiliaratio netipatejl ptfutni tUrteetdter:etfiquiS4teCi>pi4tptMl,nepro blbett
1 t l Sanceni
~8n hibedf DE SARACENORVM R" eum,fei U ctiam tunicam.Docetetiant et proittatainmrU&'oiiOybmeficium dileilio jbonlioneadprsdiiltt. Cap. XVI). i non rtddertdicms uiligiteinimicosueftros, mD'btectiutemconantur nfondne quidam ] u Ticneicitt odiobabentibas os, ey oralepro f fupcrliiofi confenlio/Saraceni,di~ Non centes: Non dicimmquodtuangeliumnonjtt i er malign-ntib. bisqui uosperfequuntur. 1 tamenboctduerfatur,fi quidamchriftianorunt DE O, cum Alcoranumbac mtnifcftets* IV/alti! t becomnia. Non enimini- ftetur,ntq; dtcimm deo iniquinonferUMt imperftdUm effe, cum peruerfio prohibetfanttifiimeUgiser fit,fedtamarduttrperfelacontinetEutaige* p quorum au- lium,utnonfufftcUtmimduiea o perficere.CXMS feionemer ueritatem.Bene rdinatijitma f EuigtKj Pne enimdeum extotocorde,etproxim c dolrina,ficiit tntdemonjlrd' ctpiotS ptrf< ton e&cuangdij ficut feip* i Aia, ta tjl decimo capitulait tporordine,et h fum in potejl diligereiQuispoteflproperfequenti ci,tt dodrin<e,et i*. Incipitenimabincar buset calumniantibat mater orarei Qms x totocorde e nationeChrijlijdetermintns ad natiuitaUm benefteeremalefacienUbus'Zt queii perfe qu<e alia con fiifimamandateuangeliu. ktiMffuntconuenientiit.FJ poflnatiuiid.cm Quoniamigitur non doSrinamcr fapien- trtltxquicpotuijjet fermri,prouidit mundo ttenientitemporeoendit tiam dux.l-tpoSl tec,gr potentitmet miracuU deusperlegemfalutis,etleuiafecitmandittii,& t b gtl:inge1~~ er deinceps minimecontinet er pajiionem mortetn ultimpau- deditmandaAicoranum,quod do. l bond-' ttm rtfurrtClioncm,^ closafcenfionem. dijficilUb<ec,[ed ejt<iifaluandum in facile i n SttnnnUuulu potejlinueniri ndcltrinatx\u nsperipram,yndedict.Ahornum tf> mugi* t pcrfeions, d t etfi infiibileser inioCi icant, fecommme,eyuddefufficereadfalutemmudo. Et antonomice,le bUj}>bemitxquaf:Umineuangeliocoiitineri,ji" propterhocuoeantAlcoranu Obieflioni { detri gemfalutis.Dicunt gitur quodAlcoran eut deincsrnatiie Chrijliet p.ifiione,item i flic > SaTraccnorii nitttXK ykerioide m coufunttot quib.uttnt difum ell,fcri* cefiitquafloco etungelijtW quicquid bonierdt < ptumeflin Alcorano,reprobant que inemngelio,totuejtin Alcorano,a1 quodkm uero ejt lexHum-' noneftppuseuangelio. ed mmufefticonti' non intelligunt.Certifiima t S hoc feiturquo tempore,quo net mendacium. enim geUc(t,quUcertij?im Ho pcfibiltejl dicete i iloco, quibusbominibw datu conferiptacft Eaari' tempos ejji tunngdiu, utputaufa; ad Alco gelica dorina, Certijiimum i etiam quod- ranit,rpojl bec Alcoranum eft, eifucctjijjeadfit* Cetlitm! a c c utu~clit Mettigibiliseft, lutembomint.cum Alcortnumaniftjieejletttr, t fa conuenientifiime faciUime cr te* 'as., e quia credendupreponuturptrreuelationdei, quodin euangelioftdedaBio jahu Pr<e cntoninutiliganddperrittion,utjimphciores ni nopoteftdici,quodpoflqu dditeuaiigeliS, itie<tmf4cileitccederepofiintAtemoportetfcire, tducrtitquodmundm poterit ipfumferuare, no non deui quod nihileftineuangelio,quoi pofibikfit er correxitftilu^t tperauitprcecepti,Ut A <inobis enimdemi intelligi,quifideilumineumusadiui. fadanojiraputetab euentu.Sciebat f non Etlicetinfe certifSiau,tam Acmnib.intel principitrquod continct,et uidha euangelitt q c I [ohm,j humilib. or- mines ligitur,fedabbumilibm fcmpofjunt. Frsctereaet ipfumAkora-' non in nuiicit,qu,odnib\lfuntSaaccni,nifiadimpleant i de.Supcrbittut r carnales pofltntbanc c t l f eft. teUigere:qnorum inteeftus fiefe babetad etm, eudngeliii,regKoyfi,utuperiiadiftum adimplerede. ficututfpertUiotsoculm folem.SJcriautan Cbriftiani ttutfolEuangelium f ad C Cbrijlittn doftores,nontanquamuefber' bent,It quoma pojjet euangeliuerfeudici fiiei p do tilionesinnoile uoUnt,fedaltentisocuistan- fi nonpojjet e cundu\ ab bomiaib.feruarif t uires f 9 quimaquiU,ucritath radiosin feip/s content' It,ft perfeu ejleuingeliu,z?fthtc neceffarU errationem cotinet:quidbjlat,(i qud p ptantttr alijsautemignoraittibus o altttcflia ctinet, qiiterentibm propriinterpretMturidei er quemagnperfefiois <l f exijltibxc tamno dicit nondicuntcis,pcutin A/- necefjariaffe u ucritatismyfteriiX.'Et e adfalut.\t,quant qu<e lexma c cori.no capitulaIon*, er incapitulo in Elatphe gisremifiibittitft,timtieftpcr[e mnmmtrce' r Dsmdltnfil u r rim, quodeonueniem Saractnosdiccrealijs dedigna.Si igitur AIcoranefl naripoffe,Al remifSibilius c qui ejl CQiani tcdv non efladfalut ejfcax. n n<ttionib-qit credunt,er conlndicuntAl c{tangtUti,t!oergolimilitcr mouio CI uobisueftra.Sedfunt Noenim corano:Mihimeajides,cr ddit deutlege minons efficacit,^ ai !*Mit;spra E p ptretti tdrefyonfionemiuicmqtum pofeentir<t falutem taborioporem. t confitinAlcorano, prium. tionemdefide,rfpe,que ineisejt. Hocautem quod(y per ipfumAlcoranumdxmonesfaluttri _ fuit fuioperis poffunt,utfuperiutmanifeum inj. Cap. tfpropriu fapictisrationet cauftm reddere.Aliterenim E/ quilibetfatumpofjtlegem qui non pojjitntfaluaripereuangetiUm. igidicere tur Alcoranumnttcg condere,etconcludere ftluture cpiimntiinge quicqmdueUet,O" et nihiloportet contwumcrederehis qiitcabea lium,ergo,etlaboriofim difficiliM.ltem, Al fi formUfaliorkx t^ttpericulofior, morere ftofiti funt.
i$1
( j i i I I
Saraccnos n future Alco> fiulegem.
jllcora num dlfiKUe,
18+ preh'enponedigmm erit eumnon ohperuttri.Sed httbereutrbumttlpiritumpttiilXtqVietttetjJrU Saracenietm noerutnf.periculofimigitur pec* funtndnofhtmlitlettt,tyumen mirtculis ton non cant. Qtjodtute me<tm fcrutnt nec rowfirmtta.Uentdifficilis ft propKropert e adimple nonbibere Mnum,ctcduc* ri,lictttcircuncuii,r plent,minife$um il. Bibunt mint uinum, et ine nonfer* retbncutempcrciceram, raliit que [utitde ibrUntur,comedmc; ittcittaputos cmlibdecmi expendunt ieiunioetOTatione,ctAcccttmonc UMtieiunittU,necj; oratiomm Hf<g iuxta eorum fibi dum facuttatem datam deo er multtdit, ftcultatem,ct alla multaqutntelius [erunntSicut igiturfuit fcitqtincaniierfttioneinter eos experientiaitt que pMciSancenorum borum capit. Si'iie atltuiartntur prttcf facilt mbanc dicunt,fine dtfji munio nectflkriumquod in mriute, pUeutngelij,crdaretur Alcoranumleuiusita Sed ut Mdbometmcontint ejl quittentfacilem legtm da poffttdiciabtliquo, quodejjlnetejjrium dareturalU leutor.qupoffitabhominibuf lex e,non timen permijjm tperare, ejlftc cdUm e obftriMri,et cunngelium hlcborinum tetm quhn quin difitcitiitmulta interferuerit. Cotinet tiitn deleretltuf.Vtlfi pmcifaluarentur,effetculpi hx ilk dijjicultatem mulhm aieam inteUigendam.'Dkitu enimin Atcorano, quodifolo deo De, quitalemltgem f dcditquambomineserut' re non poffent.Quod fi hocejl inconueniens, intcUigitur. Hocttutem quomodot irrationaf ci' eft fit ffandum in prima fcilicttquodctungcli hilt,mdmfejimvfuit in okiuo capitule Hem lex i deo,f<ml\i$itna mua tinet etiam difficultatemad credenduni'Dirit tparittret cbftruabilK nim,lrglnem Mariais pepsrife lefxm, et deunt do, vftitiiris beminstanonexcedit.
t!;
christanae FACTA
fidei SARACENIS,
confessio AVTORE. 1NGERTO
qua-dam cii<umftantia- fubindicr, fue SiiteRkIiardiisFlorcntinuS,quodftylus&aliar alishan< fidei Chnftianxcxomologefinfeitrpiacertecft, Kfpintum apoftolicum redolcr. Korrhcdoxam Chrifti religioncm citrapeExhiber aiitcmformamprofitctidUatholicam tulantiam &malcdifli rurfum'ep fine omnifuco figura pcii us abnegationis qumconfefsionis, Quod (ardentibus ubiis ptre mefsis ira ptraremiis aliquotciuCmodi operarioj, inflammatiadiicntnationcsa a quipeririadiuinarumrcripturaruminftru<fn,&'3inorcdiuino lienas Chrirto.ur ille uir ex:mius Aegyptum adi)t,dic1icirquehnguam Arabicam, 5f dofirinamiftius(ciflxpropiusinrpexir,moxindcChriftmnam fidem expofuit, & coium dogmata refcllit/eruata Clirifuana moderatione, uideremus breui fru<f)us copiofos in horrea domini ` Deinoftri colligi* Wj^Fî^Sji i t"ttt CTe- Chriflim w J*&<BtfSlkfiieiprofefLoTes,4longn' s A^^rara1 "'5 Pirt'b uenientes,exi' ,t|s 83VNrt|i;/kfltl'5< grdi^Dti fane M^QmtK:Hodieinnominefm fi $^jâifiim<etrinit<ttis,p<itrK et Wz&iixiSisr&BiJ fllijjri: fjiirihijpti&ii uniia a fummietomntpotentitdei, creotoris et gubernx toris uniuerforu, pmtelfyncerdntentione, er I I auUtbwndntpdîonemoti, coramtutettuori terrent et trfitorit patejlate nosbitmiliterpte t fentamusMduofirmiter et conflanterfaiendi. 1 1 Vrimi quidemad profitenii nomenDominina I ftrilefuChril}i,eiuic[;fyncer*etimmtcul4titfifi dei ,ata; fiinfiieugeUjuerittt.Secund tdttn-' tiuncianducbis mi, extra quamfatui ejje non poteis. Ad primacogit nos diuinmbonofatqttmor. Etenim legdiuintfeript eu Diliges in domina deii tuu ex toto corde tuo,ex tata animt tui,ex mente tua. Ququid dikftio td diuinn pertnet honor et amor, qui quidhonor Ht' mor in libra ttnifyontanet et uoluntark <o>
Diio agnntttr mhacoritione.
tdmhominib. onftfShneflenditur tt decldr* o c tur. VndeetDomi'nns ait: iefitfmeuitngeliofuo me Omnis quiconfitebitxr cori bominib. cofitt' bor et egoeucori parremeo,quiefiincaelH:er m fermonesbucfiliut ho quierubueritme,et eos t miniserubefeet mttieftateud.et tttr ctfan* in f p flor angelom.Adfecundi incitt nosztluset amorfrternm.VndeetfuperiorimSdtto etdile atone deiimmedhte adiungiturprteeptudedile ione prximi,cit dicitur: DiligesDominaDfi tuS,etc.Subiungitur etflatim:Etproximutufi rut te ipfxm. iefl,td eundcine, ttdeand \ f [alut ad et tt fUcitut, qudte ipfumdiligis drigis,diUgMctpraximutuu,cteandceiprocuresfilut. No(m fit uobis ittj; diUtlifimi nosejje homi nesiami pluribmtnnadiuino cuttuidedicatos, licetindignos peccatoreiplantatosq;ino" et modomini d meiitandn legeipfimdiete no* a i {le.Incuiwsdiligtmeditatioeet perferutatione c chri ecclefig atholicd uerifiime idicimM,q,fides d nos IHtnoriiyCuiiH futnmprefeffores t Sutrifii' ma., nullinfectinensfalfitutcaut mendaciu. Ht
5> 1 ECEuttngtUum ejl lex dominiimmtcuU' mur tiulumfmx Etmgelicm quoeunque chrijii SKHrnKal ( (,miudoflta,conuerttnsanimdt:teimonium dominiide* mooperlinetileg.Qualum idecunduman f 1 Mr. preflansparuulis lu/lia* domi- nunciamiutprecamus, le,fapientiam rfirmittr prcjittmur ni r re* Utifreintescorda preceptumdomini quodDominut nojierlefws hnftiK filiut uerc C { lucidumjUuminms oculos, utpoteab ipfo Deo Hei,utrmdmetuerui bomo,eftuia quant per ueum er m ccelum juam, itur adfalutem pitre per uerbumfuum fer fapientiam ( tfeenditur, iicente:Ego uit ueritus, unigenitum fumfilium perquem /iuit per I ipjum u- ipfoineuangelio t ne nmerfam mbiloproduxitereatur, dilatai ty uita.Viauidelicet,qua ex dirigimur erremust propbetis,pr<e- ueritM ua Mummamurnedecipiamut UitKI PavActot6 multK,pr*fign<iU patriarebis I dit < mri\stenigmttibw figuris,muUis ante* quauiuificamur,m ey deficiamwf termine Vndt 4 non feculis apud utrumquepopulumEei ,/Wi'crt quicunque ejlinbacut errat: quicunque qui iuiaorumdicebittur,crgentileitt,prefiÛ' bancnon ajpicitueritatem in tenebris qui efl r et u e rat. Et tandem ipfmdiuiiutmfapntiam bacnouiuifkatur ita,mortuut ft.Vnde nul' per bumanatam mundo mira gnusquidam tradit<t,rmanifeftatit, Euangtlice eximius legis pnedici' I v bihbutfignii portentis confirmaU,<ib apojlo- torcUm<tt,lcquens,denomineUfu:Nonelialjni I predicatapfiuilegisUtorislejuCbrifti,ip-- nomendatUfubcalo, in quoopertetnosfaluos tit a e i f Apoltolorura,nnumerabiliunt fieri. Hc jiigitur nia, i qua quisdclint d i forumifeaorum uelad fmijlram errat, necpertinget mitrtyrumfinguineconfecraU: dexteram fubfe<fientium 1 er tetminumf<tlifti5,wfceliciti(tif H*c etern*. fsnSommChrijiiconfelforum deftommuer' Ad d buZTexemplistmiltipUciter mirabitiler e- ejl ui<t quam er lexnoftraeuangelica ofiendit & Eungetiff id , cUratd:fanftarum < uiduarum& uirginum dlui* demonjlntt.Etuttliquidfummaritfalubriter phctteruiatn t e Chnl!ummi1 na i potiusquim humantcontinentia puritate pri>feramw:HiecUxnoitraei((lng(lica zr ojlendit itat. l i bacuiut uirginalideiori ipforumpnitentittmirabu prdiilvia intribut.Prim,qualiter r Upurgiticncfuperniutmdealbatt.in quaom- deamut cognefcamus,et et fcocperfide. Secdi, uia et tient humanum i inteUedum excedentkprxian qutliterin iUa ponamur ftatuamur,ttbot t earnUcobibentur: mnitaux in per ftcramta.Tertio,quaUter ipfdpopti o iamin tur,uoluptates mundo i ne termina funt, contemni docentur er inuifibilia, dirigamur ipfamdefemmuf,et ftlutk t hoc et immaterialia,fpiritutUa,crittern<t qiulU crflicitatisittingamut,et per prcepte non cttroetptnguisperfuadent,promittuntur.Sedut uirtutes.Qffcunq;igitur uultjthwscflc,antc a/m Akhoranoconcludamus,in edireflio omniaopuseflciut teneatcatholictanfid, qua fU' I er lux z? utritxmanifejia. HCCIiGsfid~ Quantumigiturad ceteccUfic<tthoUctechrijlunorutn,proutipf totocor- ecclepper hoc primum,toU entisnolr deuotione m euangeliUtraditurad utiHumibanc disnottridefderioerferuorepriedic4mus,!r netur,etuideat,atqôgnofcat uittmextra c nomen domini Deinde ecclc confitemur nojiriI E SV Chrifii, quamnonejl faim. utfacramentat omne nomm ita ut in nominee- jtcreuerterfufcipiat,utponattir perqua l inuia qitodtftfuper Tende terrejirium, neceffe'ejladfdwtemtmbultire. utpofiit lu omnegenuflelltiturclejlium, er infernornm-.et omnes lingua confiteatur,quu terminumfitlutiietfoelicitiitUfecureattingere, et dominaiufusingloriaTieipdtris.lpftmeturn optueftut obferu euangelica tt pracepta Uni' cum tKf.dfecwtdu uirtutesthcologicM pariteretmo qudeiproe(tfid,unufqmfynojrumfic riikifmm uium ordinet, r operetur.oportet Sj-niloliim. profite t* detUoqu tur:CredoiDeum patremomnipotentem,cred' ergo,dilt(lifiimi,proHefltapilHte toron caclier tar&:r in lefumCbrijium filiZ defupradihtuk,qutebriftiuefl,etplut fend' i tiin unicum dominum ejl re,quimin ueroAlccranohtbetttis. n quoU-* conceplm nojlrumrtjui ncjlrouf A!ct)r:n<t[~ iejiiritu fan(io,natws x MorUirgme pajjlvs cettam dcDco quantdeipfodomino e u fub PontioPiUto:crucifixut,mortuus,rfepiil' Chrijlomultaueraet prtclam quet nosconfi' rmus audiezo du. tus. Defcendit&dnferos,tmitdierefarrexiti temurjbabetl'mtamcn i quiatio ead,M ueru ipfa ideo mortuis.Ajctniitadccelos,ftdet dd dexteram tain tugeliomanifejl*uit,necfufficlmter: indeuenturuts ejliudi' ipfalexAlcorani nofufficitadfulut.Tradite-Heiptrii omnipotentis. d atreuiuosr mrinos.Credoin/firitum fan* nimipfeAUoranus edeo,quodunu(ft,et'.intor inuifbilis, ineomprebenji' {lum,f<mam ecclefum catholicom ftnorum poreus,immttcrialk, manu carnis bil cuinecpartice efljn cites communienem,nmifiionem pectatorum: psnecfocim omnia amen.Credi- uittet morsiipfefuptr potis,[upcr'pmnitt refurreftionem uitam<eternam, ad musetiam,quicquid cumbiscrditfanai mater benec\uit:ipfecrettor,%vbemator cr iujlifitiv* alia multa que certeet nostrtli* I.cckfit:liueadmmieriumfidtt,pueiiddimn4 tor ammarti,et ad facrumentaquibutngcawi- miHttpr*dimm.Se4inkocquointgatitUpt trem>
1*
J 5
QgisGiClm Su.
1 HT trtm,nencsrntUterex fminicumfrirfoufit* $emtm3tutntnljno u crtatura tradut,HtA! trnnc feiexftiblhntUfuiintellcftuaUterabtternoco choranutuejhrfingit.Sedeatq; addexttri sternum fibigtnmjji:filtum,crp'odHXiSJtfbi- patris. Q&cdtandeminfinejkxuti uauurutfit i ritumfmdumm'faMlitererrt er dficit <umgbrU,iudic<treu:uoscrmortnro::citiutre turitate Eiwugetyquoi firmiterdocet toiWK gni non cm finis. Oportetgitur crtdere, quoi i Dttucruerm borna,fMator tffe DeuminfubjUwiar iuturi,r trinumi Cbrifltufit uerm in fecuit ptrfontijcilicet patroncr filiumcrft>iritim<' er reimptor mundijieerdos sternum immacw fancTum. iecfilium aut/pintum fanameffc dumoriinemlAekbifedi:cb,agnique pitrticipem,autfociumDeo,ciimutrumquenonlatut, quitoltitpeccamundibabtnselauetre~ et aut er participatione focieute,fedfub]iantialiter gnicalorum,cr omntmin ccrlo m terra pocumDeo ptre m- tejlatem.Cuimpotecut eternatjl ,cr regmtnt naturatiterfitDeus,eandem et tiui incorruptibtlt. Qypdregnet eternum, in diuijam crimpartiHmbtbentes deitatisnatif deitatisattUu regnitimnon ait finit. Quod Chrijlut it iUc,irt tam. Qum incomprehenfibitcm f omnttgmtes,dtquopro dinemnemo ptr cognofcet,nifiprimi humiliU' quobmedicendtetrant crediderit. Vndecr quidam Anti- mifiofaftaeft Abrah*in ifaacfilioliber*, er temEuangelio <mcitke,tefte fcriptura-.tif' quorum propbettrum t,aifi crediitritU non nonin ifmahetefilio Et in ttfiliumtiwtquiain lfaacerittibife inteUigitis. dominusnofteripfe Euangelio ce anciUam ad m t loqnens patremaitXonfiteoribi paterdomi men. QuoiipfefititteMfias,et propbeta aneccclia terre, quiabfcondifti it fapienii-- greasde quonoyfescr prophttefcripftrentin h bus.ey pniientibuf cr reuclaftiea patmlii. kge.Quem Abraham [ummo eftdtrio expeUfr d tr*- uit, ut iitderet:cr tandmuidit, crgttttifufcji. Multainfuper tra,prtcUra cr magnifica u Alchora" Qjji i prophte ditdeipfodomino noflro Chrijlo Itfu nominttur nglusteftamenti, a 1 tut pote, quoddominut nofterufu Chrijluf mimuel,Saltc(re,Confiliariutf Dtwfortii,pi nuf Maria;uirgin omniummutierumo' tcrfiiturifeculi, princepsici/s. Hm crmultti i p tSlfilins dei fbiritM, uer alia traiitEuangtliumdeuiafalutis,qugCftrjptim&quodfit nuncitufuusquc 1 Mariai:uir optimal,fapens. jlui eji,vt eamuideamia,rcogno[camM VU 1 cxlitiK mijjum perficecumnatumncqucleprofum eu* dem.VerumcjuiamodKum proficit cognofetre prophcta,qui 1 cumuirtutediui- CTHiderc I rauit,mortuosufcitamt,quod uiamfalutU,nilinethomofit,erpo f I ntturinta ideoultra fidem nectffarU Efont nauenerit,quodUbrumlegiferumaUulerit,omI t ac umgelicafacramentitMterqttseprimum,0-i<t' nque mtgijlerij peritiam,quodeftamentum I 1 mandat&mquefilijs lfraeledocuerit, nwtaliorumellfitnclumbaptifm: quoMDo Sunuah eumgclium de uetmTeftamentumconfirmauerit quedant minutin Euangtlio oannisad Nicodemum I cr dico prmtprohibitalicithannumerauerit.Harc 1 iifij- Amenamen tibi, nifi quisrenatwsuirit ex f ditlain Akboranodedo aqui cr fyiritufanftojnon 4 potejl introirein te' fjplura aliaprtcUre Baprifinmt I minonojlroufu Cbriftor nos credimm, cr gimmDei, E.lpoftrtfurrefliontmfu<tmafcen' 1 cumomniuenerationefufcipimw. h f Sedquia non densin caW^tradens uiiafacramentiormant, eadem ( iituntur,cr r igitur, in<ptfi/r ip Mto.EMntei crdocete omntt intentionequtinEuangeUo c pratdiisomittuntur, r ne gentes,b*ptizitnteseesinnominepatri5,ttfilij, plurima,cr maiora I liberAlcboraninon folum etfriritufjiniliJocentescosferuireomnUqu* ganturdeipoideo i E i a eftcontrafa tnq; maniauiuobis. t iterum:Euntesinmvmnonfujficit dfalutem,fedomnino crea ttuem.VrtAiftaigtur deChrijloin AUhorano dumttniuerfum, l prtdkate tvu.ngtVm.omni ft pofiti, nectjfe C aliterinteUigerecr ultra tur<e;Quicredierit,etb4ptiZ4tMfuerit,faluut t* alia maioracr aUiorade Chrijlocredere. erit.EJl igitur hocf<tcr<tmtntl(,qiio rtgeneromuT q nonfolum ai uium,necejfariu adfalut: quianift quisren* oportet enimcredere, uodChrifiux e na.rixuirginis,fei ttiam Dounigenitmfi tuffueritexaqttii,etfpiritufan(io,nonpotefHn' or fini, confubftantialit conqualisper omnii triorein regnum Dei. Quum igitur Akoranut bancbaptizatt rgnrait' Deo patri ab eterno,rfinetemporeac initia, prohibentomnino ut Dei uerbum,ut fapientU ut uirtws genitm, nem non aperit, fedpotiut clauditregnum. perquemomniafida. Qui propternoshomi-* Dei, bis quieumfequuntur,tttcejji ejlergo,ut Dei, defeendit etoc qui uultfaluus d nes.cf propternoram falutem ejji, cr introirein regnum reclamcr ortbodoxam nO' in Us,eyincarnatutdel]>iritufanfo, ex Maria quodultra fidem f trgine,er bornafaSuxit. Qjiodetiamcrucifia minefan(lifiim<etrinit<ttis,fcilicetpatrk,p'fi' Biicfunifttt E xwi,mortmtcrfepuUm uer, cr in propria per lij, rfpiritM fan&i aptizetur deiniecibetur b , cr fonafuerit.. Quoddmorttstertkdierefurre' tibocceUftifcilicet torpore fanguine~Do* propriauirtute,ut mini noftri l/it C HR.1ST 1, #> dicenttin xerit,a[ienierit%in ceclum EMtf
lep 190 EiMfigf&o: ui uonmanSucatntm cttmm Htutntimtrt,ty ipfumMo Q cordeiiUgttt, ipfi bibit meumfnguinem, nonbabetuitam AhurirezAipfo nunquam ctttnum [tp* er non in ttttrnm. alijsqut iuxta txigetmamimbuatur rari:quodllfmm<tfoelicitds,tt immtnjaocun i tccltfiaicisfucramentis. Viteriu*tquiafrullr<t dita, bic intboiu ,utcunquepofSibilt ptrfrfr eltffechri&ianunomi* ciem,que tandinatu uitt per rei tuidentii ctjl,<]uoddftlutem,fiiri SumtaUU tu,roperibtuflirt in uia,ey noniirigerefuos plebiturcr perficitur ex integro. Qj*faUcita ta. u greffasiu. taminumddeoperfcdifUmt fe- <TiocunditM ut lex eftfiniset terminus U, per qum cundum non Euangelium, folumojkndit nobii ltxeumgelicitfuosfsclvresducit,crdmgit,mo uUmperfidem,ponitquenonin eadem fa- dout diiiumeji.Qui qttidem & terminus, per finis recler faciliterdirigitnos quadfalutem trament*,fedetUm crflicitttem dicimus licetficut in tcrminum:reiiudtm, crprcepteruirer inexplicabiliifit,di. Rn, foowg q p ita que boDuin^ cente ttes: fdcUit:-autmt,perconfk.HuU<tet<mm VftUpropbettt,Oculiunonuiiit,ntc au- aut Kiniauit de f'rrt,PII eji,autunquamfuitex,que tammdiciw exUr* ris audiuit, necincorkominiiafcendit,bonum l piSciji. furet uitia,tm profur.it infrent mrtutesjtam feilicttquod Deus preptrauit tUligentibust: f arduediuinaexeqiureturmandatajtom [limiter nMcminusut nosmorulespoffvmtws, diquidet breuittr dictmus eipfo.utexipft auiditattprx d simpUndumpetftHipm confilia demtdteret, J pcrfctlw' mij,<mimi ficttte uangeliarlix, quaomnem norinonnbbortuntorduitatemHU BHuiamcontinet,tST oftctidit. Q enimlex neris. Etenimfalicitns,quamlex Eiungelica tmqum fuit, queUm tamiamte, femme* promittitChriftBtk,nancenltfiitin pic, peflifSionc colre docueric.ncmen ip' bonorumterrenonm, gnifice,etpurcDeum nonin efu otnmgeiwrum in cr fiiu bcnordrefcbbittetftftmiuttt fanHifictre, c<trnium frucluum,non potuuim,mtRUcr diligereadimaginem UaiSynoninfuiimtittffonitiuaqudrumcurren' parentes<mutre,prcximos T)eibemintsfadosnonoccidere: pudicitit fer* tium,riuuhrum feilicetcrfontium nonin if n uitaincmntbiu,nonfolummodo onmecchari, plxu, - luxuctrntli pulcherrimarum 0 mtifiV' modo non rumcr uirginum:non wliris, ti quiecont* fed ] necfornictn, autpoUmquoquo in Ltrocintn, nonaliis oppti' lisconcupifccntU mcrttlisfexinfiigit,cwiuf' er furtumfxcere:non tnerepronmum,noncontra ipfum uobisuetr promittit Alcbo* filfumttfli* nojparitdifum monium dicere.^qttod mpliut efl,nonftnd<t nnui.Sed fcelita noflrabrifiinorum,qum uxo uitamtternam diamUf, onfiaitfubUantialiter Vzire ipfnm,nec eiirafcr.non eoncupifeere c remipfim,mm tntiUtm nonremaliam quint* quidem erejfentialiterperfe,cr<J>fqut uoeun q tunqut infeuh. Et nonfolumhue fedetiam quetreato mediointiifioneipfim diuinte ef[en> uideturimpofitbik: tite er naturtc. VndeDominainoSer Ewmin quodearnalihtuhominibm Fn Diligereihimicot,htneftcere odientibux orare getoait:H<re uitatterna ut eognofcat eft tefc- I quo tifta renia, ftute n uerum Drtit, er quem pro petfeqaenttbuf&ctlumaUhlibw, os. Et Imn mifii lefum Chri-citu. Vtarcj. ut ad uirtutts ueniamw,ipfa kumilitattetmott' fM.htquhttleuifumeritin uidenteptr oinitiai* rem quitransformt amantanin amalum ad d fuetudinefuptrbitiil eijcit,benignitate itincit,mdgnificeMU largitate auariciamfu-' ipftm uifonem er [equiturtransformatio quedam amansdeifomu efficietur, rt perttt,temptrntist rfobrietategufommitigat, t? tenfia,qu* ncbitamitum'.immo unumeritin rt!iquo,di* er pitientiairjm extinguit foUicitunto-dili' u gentiaaceium emruat,cailimcniu ero ey pu- cte[domino,'<%tji in me,etrgoineo.quia mantt tticiti*non folumluxuriant r omnemimpttum ieut charitMeft:etquimtnet'incbtritatejn deo hbidinis rejrettat ,uerttmmultosr plurimos m<tnet,tt into: quia adunionefumm* itus tout Utlutiipfoselefieietincorporeospiritmrei' f tiientKjequiturdilcaiofuir.ma.Aditliwinet dit impafiibites omnino.Quidpluraftyfiiauer- aternuijton,fequitur intnonabil dulcedo et tit mfum,neuideittu<mitatem claltdit auditum, fuamttKtqui roprionemintfruitionidicimut. p neinutitU&fcu.rrilidiUtiiitt:prohibetguflum, Et talis, qualcneemens cogitart,neclinguaH4neillicituconiupifcat temperatoioutnm ne ttt ixprimtrt mortalium. V> QJjamadmirans re' ui FropheUin jbiritu clamabat dicens O edintmes rmortifcrtudilitbtturfuduitittes: frenttcrretrahut<tclum,ne probibita quoquo qMam magnt multitudodukdinti tue Vomi' modoUngat,dut mplcttdtur.lpfa cogitutionts ne, quintabfctmiifli t timentibute i Frter pr*' a immumdM purgut dtleliationtswxidt fugat, diilam diurne uijhnis beatituiinem,qua anu confenfum illiciu omnino ad prohikt linguam ma nojir* ex integro falicitabitur HabeU* fuo o cobibctjirmontsordinat,mores omponit, pe ntultC incorporeflicitattm modo Etc ra dirigit,omijpt agenda i ttlia Jncor* funtreft<uatt,etut enimcorporabcdtumeruntmmort que mo fermantcmtitompUflamur ipftiocet ruptibiliit,ctomnincimprfibilia,[ubtiludeni<ft
19 '.91 noflncu doefifoclidtiiCbrijlknoruitalisfbes r<tg<bik,r?plu;c{ttxmfolntodfit,fpkniid<t N f errefidgentiit.tloncomtdent,ne<mebibentibi lis fanaiEttttngtlifinis& terminus, onquacdro pitieU* km rftnguis promittitnobis,fedquttlen torponliter iuin*uiftonis inejfabiU et Pro tertpltti.Similitirntq^nubentine^nubentur, babentclejes ngeliciffirituf. quoobftd trunt fient etngeliDei.dicenteVomino tinenio.nonmirump prions noftripatresign ne r p pro lefu Cbriflomnuangelio In refurreione chtritotisiiceenliyUdTitt innumeraertulere tnim nfgj nubent, equeenimultramoripote-' tldcritertygtndenttr tarmnta:f parentibui,f' n runt: fedfuntpeutungeliDeiincala, & fi* uxoribm,filtbcris,fi enique iuitijs,dete{htk' d d iujli Itjfunt Dei.Et iterum:Tuncfulgebunt /- nibuscarnis,cxttris^huiusfeculibonisfronu eutfol inrtgnopatris torum Etficutdefocie* tirenuneUbttnt, t ad bancer udociuter fectt ad titeju cr deconditione Et chtrittts ipforum,quo buiuf' Tinttttfy iiberiatpertingerent. quU in b QfftnuDuitt Cbrifti( quequantum eaejl, tut omtes omodiadmcorporeosgitudebunt. li- minesfxluosfieri,ct agnitienetttucritatisper tritibi cibideftderixmnulliibi txordefcet ni modopati* henire)coegitnos,ut dimtfis mnibus prit bido,nue o vite quales retiqueptfiiones, luBwi rcunt tourcorporii. Non UchrymiCyiion non fentti commodis,longinquisparabm, uUm chmor^non dolor,nontgrmdinest ugiisUboribut ufq;aduosueniremm,profhe' deniq; Ne remarquentdtmuncremtit profit fumiu, nonimbccillitMes,nonpttupcr[jttsmctui. qua inuidebit a1 innuncktiimm,ldercgattiusuos obfe" & 9 ibUetiur nemo irafcetur.nemo udfuiim<(gincm,rx pulfabithonoris,tattpoteftf crantasineo,quinosomtes Nuda tioniks &inttUttitolet creauit, ut patienter tis<tmbitio.KuUaerittuncdifcordu,fedcunti<t mtta;infidie de bis infcHptisfufcipidtis,qux innunckuimmv confont, uttitstrit ibiditboU K monum nuU*:timor henne rocul tranquil- utr4tiottiiUs,adimitginemrfimilituiinemd g p Ueruntomnk, cr cvvueterintfecuriute gU creati,fcripunoftracumrationcdifcutiiitif. m amore lit fi quidrationiconfonumrepmctisilludut frlcndor. Vertdgnrt quibuiusuit<e noncapitur,inquauitU er delicu a"g<mdU r Mondes fufeipite.Si quiducroaliter uobisuinos fie incboimur utfimrinonpofiint. Cutwqui iettur efjinuncutum eccepiirdtos ofjvri-' er quoufquereddiimmfi>mtum ad Dell, anuttor ffenoliurit,zr prefentem, perdetut mm.ettam e <cttrnnm qua/ocjui- quifecitiUmrtyitt atixiliocruirtute, quidi de tam temportthm,zrb4c ittius S a turttoninueniet.dtq^mortextenta capietur. xit, Diort tetttitis ntereges& preliei,noli-' olint Ucogiure,qUornodo Huiusetemtnittt,(3- teternicfccUciUtis, iutquidloqumini. dtbinofler,lefu Cbrifiidefidaio tri* Ad mtgnusVoulut c!a- oftendendum, ut,de exiliouit<e prefintisconquerens,fic quoiomniaqufaripfimus,fan* me mttbattOinfelix bomo,quis liberabitdcor' Hoeiiingelio rnttionifunt confond. i autem S ego,uiuit necprxdiftt cumrationedifeutere necnosulforemortisbuiust ViuoegoUm^non auteminme Chtiflm. upiodijfolui,et fjicum teriutiuidire, ordinecr circumjhntijs C e feruMis nos Cbrilto.kbfcondiuemmefimrtalibut ilh Wr dtbitis,uolueritis:excuf4mas coramDcd cr U qvk quintdiufunmin mundo,peregrint" omnibus i tngetiszr fttnHisfuis.crinuoeamuin S mur i Domino, edtuncreueUbitur,etmanifc-' tellescoclunt terram,er omnemcreatufdm, cr quodiuxtapojjicircu fdittemueflumftcintus, fltbitur,cu<nDomimtHefut cperitpro terre n calejiU,protemporalibus p fempiterna pro quodfacerepotuimus onentti ninuinoflri modiciimignnprji<tre,et proueflnptlute, rebiritate iuxta Euange* ndducerefecum fia' chtriUtentntmo ht* dos in uijionepiternxglorU, er faire fecun Uum,quod dicit: Maiortm in coelelUbug confiderefuique immortalitatem bst quim ut animtm futtmponatquispro am' eot u fdnguinis iuifkniione fisfuis er pra laudeDominino/lri Ie/tt htrgiri adqiMmfui S C H B. I S Ti, quieS DE VS reparauit-O quintglorioftdidttfuntdete,ciui' ta dei.OquamdUeSn Domineuir bentdiM tubernucuU infecuk. i Amen. tutm,coneupifciter dficittmimamean <ttri<t Domini.Dicebutprophett, Cormeum ro er FINIS. mentxulttmcrunt in Beum Tdis profe mm,
IOANNIS CANTACVZENI CON> STANTINOPOLITANI CONTRA REGIS, SECTAM tt.thomtticM,Chrilliaiuet ortbodoxa affirtio,Gr*c<intetmnoi ferme ducentos eonfcri^MiwpeTUtinittttcdcnataêr Kodotfh GUiltruTgurit& ARGVMENTVM. AcHjtainiDii quidam uirilem a-tatem iam ingreffus homo non ignobilisi cVfbnuna: fplen didsc.docendimunus adminiftrabar. Nam &ipfeqiiumpatriarlegis, SC omnium qua ad hanc pertinent, xmulus effet, Mahomctem legem il& lius magna: omnino arftimationis efle perluadere uidebarur. Hic uencpietiris iubareexhoc uepto.quum patriam fuperftitionemcondemnauiflet, Deumucrumagnofat.Ob ro omnibus bonis fuis lpoliarus,adprjffimumRomanor regem.quiruncIoannesCantacuzenus crat.confuginquo etiam amice ufus eft. Cum uero Deus regem ad uitam philofophii-Chnitianarftudiofioiem uocaretjpfcetiaminter regis comites affumptuSjUncum to uita: Monaflicarinauguratus,mutato nomme Meletiusduitur.Familiari rgis colloquio tumhon parumadiutus eft, cumhic nimirumiltius informaret anim^Sc* religione Chriin ftianainftitueret. Carterumlischumanigenerishoftem arquo anime ferre,non trat facile. Perfam itatp quendam armat contra Melctium,cui perfuadet ut literis dolofis & uerfutis iU lum aggrediatur,& impcllac ut ueritatem mendacio penntitans, ad p i ifeinam rcligionem re dsat.Me!e!3S autem quamuiscupidirtnuusclTet huiufmodi kmeripfumfi:ripris oppone-' ic.dicendi tamen facultare dcAitutuS,adreg<m confugit,cui literas offert, auxilium in imminenti concertatione ab illo poftulat.Rex itaq; cum uiri inftitut approbaui(Ter, certamen fufcipiens,Meletio fimul & ucritatilinguamceumutuodat.Oratioautein.cuiusargumeri tum erar,cpirwlatncuius fupr meminimus reuinccre.ctta Saracenorum harefim progreditur.defendens quidem Chriltianor dogmata.obiter uero fingulas Sa racen hrefs partes percurtens.Tum quatuor fermonibus oftendit.hanc nec uerirarinecfibijpfi cfemane, conueniat. Quod autem Mofis fi'mul.progheutpote qux ipfa fibi multis in locis non Catis tarum&euangelrjtellimonris CliriftianxTcligionismyileriumdemfirat, nemini mu uni uideatur.quum SCipiis Saracenis pro facrofanclis habeantur.qux Mofc,Proplictis,& Etiangelii fcriptoribus clicla lu tu. Verumtameneademlise contra Iudacos induci poflunt.idqj non fine ratione. Saracenis enim non pauca funtcum Iudxis communia. Eadem enim apudmrofcpmonarchixpolitia, idem polygamiicftudium.eadcm fuillxcarnisabftinenria, libellum proprijsliidcmcpcircumcifionisfignumEodem etiam iureapudutrofcprepiidrj cet dare uxoribus:& aliquo uel6orum uelillcrum defunifto, coniugem illiusfvater ducere folet.Sed ut fummatim dicam,non crrauiffemilii quifpiam uidebitur, fi Mahorhetis' legetti confufam corruptumq iudaifmum dixerit.Quapropter & D.Ioannes in Apocntypl de le"- jJ Afccjjj communia funr.irt ge&gentehacdiiTevens,ubiquaf pera:nigmatapeiilringit quarutiifcg quit: Dicunt CeIudacoseffe^& non funt. Adeout abfurdinihil fus rit.fcommunis & eadem cumiliis concertatiofir,quiqum plunmainterfe communiaobferuant. ISPHACHANES SAMPSATES MVSVLMANVS Perfa, Monacho t/ieletio. 4 S*5ff^SNnomineDeimifericordisccmifrtis. Fraterdilefle.flutemilaudem: nofirt 8cinterc<fl*ionemnobisfratribustuishumillimisfufcipito:atanimi W'' W&' beneuolentiam.qua te affecli fumus,etiam fine fcriptisdeprehendes.Scire in ^\i ^*f' tamen teuelim,quodegofratertuushumilisetexilis,opportunointempore ^ regionem magni Amura (cuius iuftitiam ut Deus augear imprecor)delatus t/KM fum,quem & ipfe nofti nimirum nihil perindeatc^ laudes tuas refpicere. VI tx uero tua: rationem & lentemiam ab amicis & fratnbus,quos hic habcs.cognoui, qui tan to tui amore tenentur.ut nuriquam nos uiderint,quin hoc me contendant tuo nomine.ut Amuram.quotereftiruar.precariuehm.IUlosigiturficaffcirtosuidens.etiamipfe.licetmihi ignorus fis, cdoleo.Deumq; ceu peccator oro,ut tetenebris Si perditione,in quam incidi fti.conuertat.Quiti eriam teobfecro,refpice,plora,gcmc:Deus enim mifericors eft.Intelliges etiam te non folum hoc malo laborauilTe.uerum KlncfliK prophetxalritp uiri magni inl'gnes Deum fefellerunt,quibus tamen peccata ab illo remifla funt, quemadmodum ipfe ore fuo fancto teftatur,dicens, Paratus & promptus fum ut refipifeentem fufcipiam.Quin & prophetacum Deo in hxc uerbaconftntit:Si quis refipuerit ab lis quibus Deum fefellit, & tu cen homo lapfus es, nou proinfontecVimmunipeccatohabebitur.Quo,dfiigitur nihilaidit,i elipilce tantum,8dlaua coi tu,ut Deus ille mifericors te recipiat. Si enim non peccaret homo,quo nam argumento Deummifericordem efle & nobis cdolere deprehenderes^Litera; certe,quas fcripfiftt,huc rranfmiife.nequaquam eruditioni & honori tuo priftl accufandoiUums norefpondebant.ueruratamcnaffeuimpuIfushocfcciftijCprophetam T
LocDSob fcurus,librari orum,utaidc tur, inclina depruatos. Vittax mu irai pro u AJcth inteUi gendus,Ifmae fitarum propheu.ucl pri tlutii.qui mus Ifmaelia mm literas di 4ic.
BttiofH.talumniatuscs.Nonnf Tciiptur nofti.quati Draper prophetatndilra tP~,Otnrda te proprci te feci.cV propter me?SedDeum oro,ne te mors apprhendt in perditJonem.Dic tamen per Deum obtelor quid nam boni tibi uidere llcuf apud Cliriftianos: Imaginantur enim fibifpede fali ,quod Cliriftumgloria exfoliant, cumin rimdem(ntiniuri|,diritc9 hune cV Deume(Te,&Ddfliurn.Confuderumuiamiicrani, &' riac neglefia recideruntin morbum incurabilcm Non tamen decet, ut Mufulmanus orrhodoxus eos deuoueat,fed ut te interrogo, Qyid potmsoierproilli5>iuxtaDei&prophii-ntentiarn.Rurfusueroabs quarto uidifti quodCcdufius Si in illorumfdem confenfftUDicunt le trs perfonas ado es, rare,Patrem,Matrem BC flium.Qjiis hoc unquam uiditf quis audiuit qualis propheta hoc docuit,aut cui unquam fanlorum per uifi'onemreuelatum cft,aur audiuimus,in plures par rcsdiuifilunt*dcuntq,'aliiquidcmycoscfrcmu[tos,alii ueropaucioreSj&dehocquotidic h difceptare folent,& contendere. Anuel ex his cas nunquam condemnare potuifti Va: orum impudenriar.uehorum ftultitia?.Oeferto enim & rdido Deo conditoreomnium,deos plures colunr.Chriltumcpcum fitfermo Dei fllo traducunr,quod dixeriiferliumOei elfe. Nonne hune ludxi interrogzuerun t dicentes.Tun esfilms dei & negauit,dixit(p, Vosdici ris. Verumtamen ab Adeth ufcj;in hoc rempus quid namtibi feribam quid redarguatn; quid doce.im Quod ftilicctunus ft Deus.creatorem cli & terra;, quemadmodum ipfe dixir,Ego fum Deus, tC confortem Diuiniraris non habeo Bene tamen hoc depichendimu.non enim.quantum audio,iudis3c"indotfus es,nifiquodcorporistuiteuicircupiditas.Nofti nimirum, an muiidus principio &fubftantiicareatr&fufficiatliic. Prudent tem, uel tinica fer nabi; or.itio. Etha:cquidemper.literas1illa autemabrqueliterisnunciatz rarione fici i poteft.utDeus filium habtat fine mulicre >. Q_uod Deus filium hafi funt.Qua buerir,dirTidiumftn aliquod interipfos oriri potciit, Quomodo poffjbile cft.ut Deus item liomo fit Qpo denicp modo homo faftuseft. Infuper fi Chriftus Deus erat,& Dei filius, cr non hominem nudo uerbo feruauir, fed quafi impotentia impeditus homo fcius eft,6C mortuus eft, ut hominem fafuarcr,iuxta Chriftianorum Cententiam.Quodfi Deus erat,quo modo patfus eft Deus enim pari non poteft.Cumip Chriitiani Mofaicam Iegem rranigrediamur, 8i propter hoc meritoaceufandifint, ipf tamen Mufulmanos,qui potius laudem merebantur,incurant.Sed &ipfms Mahometi nomen &in ueteri teftamento,&: in euSgelio, eriam Chrifto hoc commendante.defiriptuin rat. Chriftiani uero illud ciecerunt, Imo non in his taarum, fed eriam ab setertfo m dextra diumi throni parte inuenitur Poftremo Muful. manorum fidem abipfo Abrahamo onginctn traxifle,certis ai gumentisdepichenditur. QVOD ET CHRISTVS FILIVS DEI SIT DEVS VERVS ET PERFECTVS, Qi,VODQ_VE Df wexifttns homo fdflut fitjuxu Tbcologorttntcr Propbetarum tejlimonkAPtOSIA PRIMA,
W 9 enim eftltu Cbriflitittorum. miffitmejje.pcenitwlj'e ttf<tRLVr<ettre4& "WSOî A5" êût MoBdcfciK bumilUw bocatlilitrunt,qitoddicds, Qtjomodo pofiibile IvwlP \v$<iM\ 'xiiprudentifimorptpn'Ace tfl effifilium muliirtisi enim fine filiumbit' ^V^Sf ttfLimo SmipfiUi\\pb<t>cmi. betydndifidiumcrfaftio interipfostH.Qko' dnivmi modo ll&mifffl vi Cumlitcrds tfl,tx Deohomnmfktii Hu^quM ctiampojiibiU multismecitcol' item, jjarationt cumDeusfutrit,bcmofiius fijti,ctccepil]m,inteUsxiqutim Q f loquicupidfjmutuj conutrfationerai lice- e/i.'Pr*terta,<mi ebriftusDeusma ? dei fi uero hocnadmit- filius,cuynon ret.Temporis opportuniute homintm nadoimtfolo utl uerbo tente,neceffe feripth hoc,quodcupiebits,e-'fcruauit,fed fuit quafiimpotenttmpeditus,homo i xtqui. Vttum ripfeUm ant refcripf,rde ficMefl,mortemq; fubijt ut hominem fduaret aceufatnos,prouirilidefendi, nfupcrfiDcus erat,quomcio omnihut,quibut pajjusetDeut abs er Apologiam te feriptam expefitM'h&fte enimnonpatitur.DeniquequodnosquiChri nuefedfruflrt. Non multoMemtranftHotem ilumprofitemur,ranfgredimur,wfbluitmut t uero porejnea,qumtibifcripfri,&poiogUad me Iegem oftticsm,neufemus er imntnwt M i Fie reuerf* fineomni eft indicioer re/pon/ione.Mi- uos,utquiimpieo-fdfo ettndem obferuetis. er r4tutfumhocuehmenter,muU(t diuerfade ri ittque,utnosquiaccttfitionmmerueramus, butre mecum conflderdns. Quidamutrouobis uos ip/osqui kudem meruifUs,condemmmuf. retuleruntmibi,quodcupux Jtem,quod ChriSus hue peruenientes deMahomet diMtut u e? hue ncmeneiut refaonfionemhimc ueldpologUm nonre- fitjipfum^ "ffrnnwJsMerif.-jHPifj Cr1/1
197 '9! barumuacuisdifeedunt minir enutteri Mo/k kge & in Emngelioiefcri" pterignontmium ptumChrifiidnicumultisalijseinerint.Sedcr bus.Velnebisfimilu fia qui duUifitmipot*' bcchi tjdem<tddidtrunt,quod(Upi*s Apologi tu tr timpidifimj! ajiifleMesfcatunguu,jiiibua ilios nojlrttmcepiofiorem rpurioremhaberi. H ditamendtfcedunt. uw pothuUboriojbs Q in imitatre.qui hoefuntjut dtfcjjunt iUtyCognuiSjinjhtutumtuumcoprcbM'i-Qjii' CTfudantes mue- iUum O-tbfconditumtbefaurum cunq;tnimueritatemulquifiucrit,eandem effodiant.cr etmdo liit.Mufulmanienim intercerefolent^ne quidt tucro ditrntur. Tune etenimûeimpijs iUorum Chrifiianis cum in difbuteiittmtmr boc ais ignotfunt,T3ei ortcukin prfetiiUrum tt< m A quantumuidereejljtiemutuis difceptatiohibui bi reueUtiiCeuin anuttrtdentwr. ttende igi. chriSid tur,utfcopowpropofito diligertter onfident* exercitati,purm umtatemdgnofcant. c ni contri cutnimifiducU htee mittntts purs fut fi to,er diligentifimul inuefligatione noflr<c dei, C redis, probatisutthn. que obferuant, leg.,utdiuinafeientia fimulcr itranteimplu dogmatti,nutk>s omninofuoru impedmntjedfin mMagna eftenimbri&Unormfides,?mt> Deiincarnutio* guliillorUm cofidenlercrhberecuomnib.qui' gnummyjlerimtt CbriftifiHj eji En bu[cunq;hbuerit,difyutsirfoUnt. igitur iux nu negotium, taammituifententi,defenfiontm meamquand M' p t <iomoiojinquis, ofiibilefi Deoefjefihu ,eafci poteroinjlitutiH ticetedijjirens de qulbut jinemuUerefc^modoitem Deushomo fieri b<mc adnosfcribeniilubitauiflir iutnrogtjU. At- potefttQuisdeniqtfanflorum dacuitUn; u quibctildfunt," botteSsipfate, trba. Eg tint impiettem, qimmm tut propheturmbec tu ueroquiddicercautloquiuelim,r undt oraic peruifioni-mcofrexiiEt hc quidem dK: t nkfumefe initium,non uideo:ueritttstnetibiji' quib.nosfic creatorpt refpondemuj. Qgo ddem milequidiam,quod qui e cuitsUhora.nt,ion- omniiuifibilii, er inutfilm,didicimattiint bis t tigeriLiienimcumttifiKfntimbecitiioWtfo- nos,cognocimw,crciimw etfatemur uiduero q 1kradioslumenq; nuerjantut'.a in tenebrkpo- demfu,ntq:edociifumui^neqj intelligimu^tm tiui defidcregaudcntAttt etUnttibiueriUtK etiu lieiti aninquidinildit huiMimpittAtisnquii enim fitio.similitei1 ChriOunt crfilium zsruerbdei ilitUiterba audienticontingit.VeriUtcm babfbjmultopotiutcupient elfe,Deumîpfum,didicimm,cognof(imm^re itucr[iibiris,odioij, e in u.mis,his t imnterfutsjenebrti de/1 dimus t confitemurqualisuerotllwsfitgenertt quib.num dm, ie ut er ittideqiubutmododiximos.QuoA tic, nos f feimut necedoliifumut neq;etUmirt tamennefiotjcpncor. VerumtttmeninnaUiUit ihrnuhocinquirereualumus ceuimpiutrt,cr maximettibi,quamBem conctfiit,iudicaniicognitiont, i Cbriflianafideerreligioncquim fw>ne/<<4 ftntimuscr abange difeiplinit uoq;er inftitutione quain- tiemm.Quin tqmnimixer q tibi tti&dbbominibiK illud oninetntuturamexee flitutuses, infuperhonefttt integnt,qutim er omniate inueri densmyfterium multiiribiutnt,confcieiuia(qu nobisde ignorari,Atqueendem i Utii uiSindtuerepof]unt)freti, cflfcntentia. nodettimho* nitclaborfufce incarttationeiut Q edottifumut,&cognofeimutet pimuA.Hecenimmultorimte?i<a.riorumb<ccell mof4lw>fit,r Nuncautem,ut pfeuides,adteferibo. tredimus.Qnomodoautbomola&wfit,igna cognitio. i S ignortmutittiufex erquafioblitiKingenijmei,tenuitatis&itifc ramwi. edquemadmodum etiamum qui ex Apctci' XSeo zTpAtregtnerationem,pc titc,rujiicit<xtiic<qu<tpremorfationent n inftitui,er ofttndereeatibi, mitrefuafmfia Maria uirgine gi<e oftrtereddere natuseft nobis Vos dequibuidubitando ejfifitemwr. uero, qui quid interrogtuifti,quorumco- ineompertam gnitionipfeattributpercepi,w animoedofiui Deo impofitbite(it,intetiigitis(dicitK aum,qutt' tut' madopofiibUeeliutDeuihabeatfilitimf)e4dent fum,deiuuxilionimiruoculismeisapertis, dicitis quid etiamDfO que uan<t,peruerfa,i pdtnbustftdkn fuptrjli. ctrte rationequnhoc re.Vos r troue adfnceram mculpatamChtijh fidait f>of!ibilc(it,inteigetis igiturmultarum ulMM' rum errur & utritatisuittm feientiapr<editi,doceteosindodos couerfbHortor iUicj; n namDeintiura ft,zT que namfit iUi tut auditK. Nibilemm mediHurasfunt neq; des,cjU ex ut ex bkqueeiuobknmi recipiuntur: fedeorunt pafitbiUtM fimuler impofibilitiis, nosiuxta a in uiuentes b inomnesMufulmant Uejiram fententum perditionc vtartibroruteimonijs,quos nobis,quidDeut prouerls cr facrofanfliseripturis4 Deodatif tericiieripiatK.Edifrereigitur f er agnofeunt rfitentur. Fac igitur ne tibi ident fit cr Dei ndtyraMncv ego,qunamfilij c Et f ijsquithefaurisinterrantdefof- UrbiDel it ener.ttio exponam. licetfofr tontingat,quod cuinamrei infftan t,erquidnam taffedudacuti er fis infifientes, quidam perfritte frontisbomi Hienimingea nsdebar.re ixaint, quicquid in menton ipfis ft,no intetligunt. ipfisproximum in ipfenojlram bocnegp* Usdiuititts Untum nonnumbm htibmtes pro, uenertt,faiebcrt<tinen i
SCO 1S9 hit Uo igmrdntUm, Vtrmumm ut,<pu ipfe Seiomis,remitt<tm cmmlQcoijli profter koi. Abrahamiixit:Htuicinceepilo* t(mor,dnbitatlonelibera.Vostnim,quidieere trcftiandcns eft egouero terra fumer ci foletis,quirationepeflibile ut Deusfitiut h* qui44Dominemeum, taltS is. QtjidfiinueniMturqundragintiquinquct beatab/ij;mtiHeretintetligercuiJeminiaut inutntro quadraginU f quin tfj, qui inteiefturi ini txatttfiimc quomodo Et dixitDomimif.Si uinli opera: et qut,remtttm ciuitati. Et bocmodocoUvqueni Chnftusex muliere nattafit fine A ufy quod'lio eft m<mifeîm,qttomoio bomo t mDomino brobam,<iefcendit ad dec. Adam ut p f fada fit fine miro zrfeemina:uerm tr Eu* Et tuneMofesubmngit:ttabijt Dotmniu aft V ex uiro quiiem,fedbfy muliere reatafit,iiifr quamtcjfauit qw Abraham. idesneunde c b < a noniuxta nanireUgcm con&ituum quam adCbrifl poli ctxpcrmtp!mUtimm<tntfejUri,qu* e a rranfgrefionem ominocceperunt, uerim ptrtintiOculi mmbamimiiujlipottrit gitaD n txijleret.Attende i diuerfa quaiam hacrationt,nobisqui Cbri' fceredeu,licetn feruili forma ab -mfite,nurprorfwtincognitt,fedfotiDeonO' igitur,quod Detupaternunqumapparuit in kumana ta. (x&pfiiutemhocdtprebenderenulk huma prophetarum uificmbiu ft>ecie,eo quod na ratiopotett,quid quxfoincajjumlaboraatts ipfe nontfl homoftiiucfednunc quidaUa, nue Hufulmaninos ijfdemaceufant, queneipfi rtlrfumaljpetiea pparuit. ngeliutrononnun de A n intelligunt ecnouerunt,fcdtaniumiueritate qui humanabteie apparent,lnquirendum j igiabtrfareuidentur,quantU coelumterra difldt* tur inbac mpone futritt quisnamkfit quitune Veru feripturartignorantia hutfmodi erro- uijwteJl.Bcceuero,Deuspaternonerat. in ttiabW res inciierunt. t&r.jtsenimAibros r Dauidis mutaformaMfmeji.Sedangelntfuiljidicesi e Pfalterii,infuperrPropbetarumfcripta,fei Sedquantquffo dtcoru hocait, fi MofistUit*omnia b*c Uia quifyumfuniorum dngelimemione fafl* eripfum hrifti Euangelii, inquam c Qtj.it fanHa,iujit,tKrar bonaefftdicunter confi* ipfumoppeUaueritdominumueliudicem tentur ( ut er rtucrtfunt fatentur autem folis tdiat qui iuiitt omntm ttrnm,quim Deutt inteliigut. Cliigitur co!itt,quodii quihumundfptciedppx uerbis:queauteminbisdicunturnon TiqiiemadmoiZjierifolet,cu auditifangclos e- riut,nccDeuspaterfuerit,nec angehts,proptet elucetomnian q gregUetfuaHijiimisfonifdeiicelebrarejaquid cau[<u uiumoderecenfuimm, que dicunturabbiiamorecr Uudibuf roftqui no, iq\ntceffn,quod ipfemrbi rfiliut p ille ueroiitlori [enfinpt,no inttUigitis. Dtifutrit,qui0-dewi er homo/f Eotmtnfi' tnini,quis Abraham humana Sicin omnib.hifce hbrisfacerefoletis,utta qui So,quoipi fbteieappiruit, demqtu in bitfcriptitcotinentttr laudibm M' oflenrfufutur S fuiminctirnutionem. uns Quoi noininatur ipfo Abraham Mofe, ab er batis,quiduerodicatur,ignoretis.Qjsdmobr? domint de Qu<*mmqiiitm bisfolideedoftiejUs.ChnjUtt ttuniuerfsterr iudex,quimifereatur cuhuuo ni ueropartimin teelefijs f congregati,partim luerit,tt corrigt uecorrige q futrit uifum, ui m ludicireenim, fingui domifue quotidie facroslibres perle-' inhocdiumiidh demonlirauit. uerotut gunt:et(ctandem temporis iuturnitit, afiidu* mifcreriyr rafei,Dtifoliui efl:angeli i leflio,et diligem inuejligatioexpofuit,docuitqi hemnit nequdquim, eq;enimbociUorumuir^ n ibs omnem et tutti eft,cr pottntitc.Cumtnimdicit,siinuent' ueritatem.Quum igiturignores remitt, que cbri8ifunt,putMitiam,quodmmofanflo* ro quinqutigintttuelpaucioresbk,uM rumdeillolocutmpt,zrnuUuxrophetarum de pottntittfutiMgmficentiam uera indicauit.Tu p hoc uaticinatw.eacj; nobis,quos patro- (autosinterim,ne omni ciaudieris icentem d dominu, k cinio Au Dfendent uidtbotdedeo humile quiipiam,er imaginait, nmpro* rfi igtturquoiquxris er attentequa dicuntur ilhus diinitateindignum conpderd. pter humane natur imbecitlitatemfieptmtmera ille diflumtli, <n~MT~ Nlugnm Mo/minlibro Genefeosutt" tdUdcDtodicuntur. Prgttreichoc e ba.tmut pc dixit: Dixit Dominu; clamer propter futurumiUius umbominibut conuer c t t ~acry Sodomarum Gomorrh* multiplicatifeft fationtm. er coram me Defcendensgitur uidebo AbraVrttere*cumDomirimAbrahte i quatuorto ( s Gm,u, & hamuero ftabateoramDomino.Ktappropin-* tint orbitcardines o/ltnijjitjnquit: Tibidabo quant Abrahamdixit, Numpmuliuuperdes ttrrtm,z!rfeminituo,QrmuHipUcans multiplicumimpio Eterit iuiliu peut impius SifuC' caboftmtn tuum ficut ajlracotli,er peut areni i rint quinquaginta inurbe,nonneremittes mententinlittoremaris:quonUm iufli patron muU ittipropter quinquagintaiuilos Nequtquam tarumgentium conftituitt, erbenedieenturm ? hocfacis,quiiudicdtomnterram. ixitutro ttomnesgentes.HatcfuntDeiadipfum AbritD Dminm si immero quinquaginttiujlosin hummbt,nnc guisborum[en[mpt,inqitireit dm
Cm,
201 timefl.Confia*igiturut Mofesiiedt quod *tepmul,ttUcebipropbttUimpUUtJllicit Veuf ipfi Abrahameyfemini ex dux l'p/fiMpromiferit nondeficietprinceps ludîeq^ defemo d terrain, er quoi femtn re iUiuti onec crpoUicitusfit omnem utniant quartpoftaeifunt,r &* ipfetxpeiatiogcntium. a if/tus fit mdtiplicatttrmficut fin cali, Vereyiaite oraculii Gck 4, f renom littorcmirii:& in ihfemine tuo inquit, dicens:Exusgetradixejj<4wquiexurget ad EG.i4 I benedicentur mnes o gentts Et quaniotptidtm impcnnduntgentibinikuntgentes fperatunt. Deiuerbttutrdfuht,necunqudmfaiiunt,infpi< Nul ufq; tdchnftiiutiuiutem\ud*i&reges u ckmmagedimti uandorqttohaminodoim- l&potijicesdefuigentehabuerunt:bo<: iuttnt q enim U- to,et regesezrpontifices pttiafint hic Dei oracula.Abraham I defcerunt.interea uero nos babuitfiUoi,aUerum quidexancillaAgir, tporit imnc quiddeutiUairafcebttttr propter alteru exlibra uxoreSara, peccata fortuitidolalatriantnprimis cuiut Jzmaelentfiliceti ip i ex uero nempelfaac>niitaq;propter Jzmaelem an {lHdicfifimier<mt:nic corundmlfenb** cilla genitu,ceuAbrabteemen,dtxit onnus, tut diHuo.-poftquSuer f D facinufiOtl4magnum et omnes quoi infiobehedUeniiefint gentesfStd horrendupatrarefuntau/t,tuei deodefertiitt d cumDomimtt iceretipfiAbrihds,Eijce tntiU ira imconciliubilc, incidenmt,ttngtesdifyer i tamctimfilio enim Deus ipjtta,nequaquam httreterit ftftmt.EtfimfuliinmtiUos ttdtemputM nimi ti tntitUgenitws umfilw c libra -.fecundu Dri manum qiMp mitemq:fe is M cxhibcns,cum prtcceptAbrahamlzm<tekmcttm nuire rumreftpifctntUmMorum pam'tentiam Agir er ex* expulitjnfupet Abraham pe{laret:fedincurabiU hboratttes Aci* morba fuieiecit,domcq;fu4 exdeotudiret,Patrcttlmutittlhi iujlus,cum gai dit,quemdmodum prophtiedeipfismlicinati tiumte coitjlituttm,rtibi terram, ffmi dabo er fuerant.CenimidoUsjiruirent, Tieuirriuni tuo,er infemine benedietntur mtes o tuo r gett rtnt, ipfos qudiin cptiuitatem poatMpro* dabii Demi' pterfcelefiorum de d tr4didit,n5t<nhomnino tes:rcjj)onditficiccns,Qjiidmihi tde ne,cumipfefmeliberii orkriVndatideS.qucd reliquit'.fedm aUquodno (mmtnfum, tpm m AbrtbM ut Izmadem necinjnitUydiuina ira extendebdtur.quo iniUos priafquimadmaneretttr etomo dilt e/l,& iMutmifericordiam ey eijcerei,hmic nequaquimfilij tecoduxit. tranfafio,ut Verumtarnett r Si enim btmcfilituerum im<iUijfet,min- prijlinamflicittttecuperabit, ji filii tpm ccrtepofiulaiuffet atteruMEoenim nccintporecaptiuitatK iUomunquimdftes ofolationMorUrani* qucddicit,gontroorbufmoricr:filii!pofliitat rntiUisptopbeticMt utnqttcrfilmetfcniatfttu effetjlimet.ilote tnim mtfihxde dtti,VrdKebntenimzT ti dentuc kc peraftt tfft,n<ttM Po/ tur deiinitlosiram etettpus dejinitu,tutti tnt ir< eft. ancttt etideip6jlbocfecuturcomiferationem,ctfu' bCnulomniauerbudominidics,ijce reditum. n Aegyptoe. I cfiltofuo,m<mifcjie ofiehdit,quoinecdeux lz- turuminHierofolymam amas quadringtos,aerum ibi repw nimtranfegerunt maeUmfiliu&fmmipfiwi&brak<eej]i tauerit.Etecce,quantum c tppttrttJzmatl iuxta iemet multipUcati r enutriti (tint. Pojiquiitt Dei precept hredUdteaterna Abrah* p txci ueroafeenderunt nierofolymam,& tpuntexdit.Njigitur hunefaaciitfft dicemmiQijod truxerunt,incaptimtatedegittoi iabylontO' l r cft: rumrex\N<tbuchdonoz.or 70. Pojlhc innis quiilhicfiliusfituxorisliber ,mdnift:ilmn ille O~Hebfitorum gentem bocdefcend'ffc con- dnimduab. ab ffemii Anticbto cognomento adhuneminimeo r diuinain ittosira par" illujlrps,nec ultralongius ftat-.gentiumaMbtnediSio ex exiflelieft.lm eu tporeMo/sin deferto ferri poteJl.SolicmmHebrifunt iHiutfemi H(U et ne,ceupofteriacobi,zr duodccimftUoriieiui. tesuitulofacrificart, pop bac idolisofferrt dnimatiumfacrificia, Ciininflicitdteadhuc:r lore regnifuicori uiilimit,nec tantummodo f Hberos cr uuti,pMci admodum numeratfacileirc-- fedproprios quoq;dtcmonib.imntohrt, c totiits orbishabitatoribuson- cr prophetarucedib.cotuminatentUr, ptr'uittiutji cum nequi' Tcmpus, qua etepe i ferantur.Vix enimueluniuitantgentUqiwt> quanttamadbucdeiirontirrecociliabil liberhiccon* allt anni iam mille fcnptuieft. titatfbi coeruiuerunt-.dmino tuxilioad' tifunti A Dominiuerpaflione iuti,inf:geiti t terribilesbabebantuf, e Vopuli,- trecenti r rfexdgintdeUpjfunt,&tamen(utiti uoeabat ominai,& il tniriipfitfjirmant)leg ujiodiunt, r abmni e D nimfibibuncpeculiar c loshaveditat peculiufuu twminab.tt:rilliuf idoloUtriaabslinent:fed ropttrunuhoc,quoi p et uirtutedeuicerutfwiul,cfitduerfitrioru oppidis inCbrijliexercuerutimpiifiimufdcinuf,deferti in fafifunt. Quodenim potitifunt,perq;deipotentiam AegyptoMo r totimmniitxempl mdiludibrio fes miracula dilperjt ut totius fint, ederecpit,etpofihucfilimNu \o bacdecttufa uelexhocpt~ darifiime Sei cr rifui exponerentur, putlijq; pluresufq; ai Cbriftigencration. interea temporii t inptrnici ruert luiei tel,quoii Milleprophetarum poftgenerutioneiniSiM
iOl
1J
104 tenfoUliotimdeceperunt,necaJi<fuhprephU' tkfitjieruhtttiitbclifitiosttotiitmitidinti loannZicburie Vosftcitisoperapttrisutflri,di<tboli. ]llebcmi tum interiBoslocutmejlpoft tidt efl ab initia, &in uerittte nonftetit,quonil aduerujjctn quiperprophe fiiiu.Cumenimium ta pifditlMtrat ( Cbrifiut imir)nectffe n filios trat tnend(txtjl.Qsosimtcbriliiitdoli na f propb<t{i*bokri,plnimquidemqucdhrijlM,minmt,nm dewAbrah*ilios er )fmcifem d ut modo diumet\,uenif}ttpart/m quodliuUi ittdictrepotejii Qy<tenimeftcommunioiabe omnino deferendi,coquod ti cumdtiftruif Abrabi \fntccr Uccbai Uni bacmdignicjfent,ey Chri&um e qua quodeftDeieumdiitboloccmerciumf contempfijjnt y ineumomnia in Enigitur,iuxtd]Hd<eerumet MufulmtUtoru fattfunt A iplspttrauifftnt-.propterea qui tnitnnud ftnttntiltyfidi, Deiuerbuminitum malisobicdifuntincurabtlibuf.Iôn falfumq; bominm: ejfideprehenderetur ne bcminem (abltmacleenim crucifixerunt,feddiumey gnies nnUmen diuinitM E pajfaeflftdhonto. nigitur qtumim deoatctfjirunt, fimiliter meAlfai* hoc critta,q:u*tx Sireliber*filio,) fut ntmpe^ coyednequdquim Nul dtreliUatS,& lfdaci lo modonimdei lUrbintircidif.uerSn Cbri e i progenitaefljpojliritM femen,quantutnlttdieos4ttinet,inperdithhedc' (lo,qui ex Abr<tbfeminen(itiuefecund%citr* fatum. Que igrfur rttione DtusHtbrtorgtn n,manife<ttie,reueUu impletxfuntonma cr trat im tentprolptucifemint babiturm,cltm de uifioeSyOmnespphttit omnesq; reuelatwes,quie iUn(OJtitutUm efpt,ut DeltramimpUcabilirt' ipfumttiti ej}ttbommoStndut,qu<tdinod!i tiitrentiQamodoitempro fi.brttbejilijsert noIierhicfermokmdemonp.rMi.tetexpofMtSti adbucwultoexponet.lnfuper etont rtpitt<mM,quos DMtdanlc prj-uidenSydejfdcm manifejliui i P&.S6. UiticinatuiDominiidUoquitur: Obfcurentur o- nesgenttsinCbrijioacceperunt bendifiiortper culiipforum cr dorfum tUoruinfemptrincur^ fid,qutt in lUum mdidemnt.Gtntes nui" enim tutti t&non recdt abitlisferuitutisugum ptr uerfitprifidohrummltui ddite nunc fidles i pvtiitc.ijocenimfibitiultûodeos incuruanios CT orthodoxeunt,txcepti!pjucifimis,t>\uful' f tjje Deo htt prtcipit. Nf5 cmm efl ixtcun- uutnisfUcttêbrtissetalijf.quifimulomneit ii farmtdnjed ropbcti p ettunchtio, Quadni nullitiidmtur,fiiChri{Httni)rimultitudwecotU ti.non mugitquimfitjntiHumitquie, ey quentione eos yfttci femcn Abrubt ilios f quantatut demiuiicuturut rat, quorumfubuerjontm e er Umauut t*pit,cumpeUgo oparttur. VerumU < b txcimm pradixit propheta Danielfnufqttitn ntentjuidhocadueriMJinonmitUanctoute' uero redituA illorunt r reuoeationis c (utimt- et infidles eruiilnftruntf p orb a lijs folet) montait,fed diuerfum hngi inicat. Solenimtotumillumint ercm,ey cmunienim interim ineteitutecr ttmbrU Tojqum tnpeo er migmfico dicendige urrfum,(<erij per nereeuentm ipft mtda expcfuiflit Uniefui* manmtib.necttfmipropttrtafolreprehendcdM bec iungit,vfa;in lofummationfnulorum eos efljid ip/?cad. Toitsme*quoq;dehriQo ferDan. 9. ty turfententia.Cbrifti detimbitferuittw.VeruminEuiingtlijsqUtq-jte ntmpeEutngtlium do* fcriptefl,quodludeis magnifie etgtcfcrt Srindjmchrijimipfe,infinitsfoiesflendo* fejc Matth. Abrtt" re ty lutnineexcellu.lnomn terri Eintn-~ enim {lumextoUentlb.dicendo,Patrbdbtfouf l intraUospfospa gtlij prticdiodiuulgatd bam,dixit oames Nedicatis i tS,eycredenttsfdw tremhibtmm bbrabi Dicoenimuobis,pofiibi temconfequuntur:quiueroriocredunt,pereunt. t. le efideo,etiiex Upidibm hifce&brabatno filios Nontamenbac culpainChri/lum, edin infide f fufcitare.Qjjid autembttfibi uliuduolutrUnt Usincidit quifuam ipforumftlutemprodunU ty qudmfdixijjet,QuoniMnuobis bonini" Net tttmiotnnib fimpliciter nudecrtdentiipfis bile,utrtiin hocfolo u f cofif pltndidis erbisex butfaluscontingitfcdijsquiptrfdem opra[4 toUimini,quodos Abrab* u adcbrifti filiosdicere potcftis ciuntfaluttdigna.B.eiurtaturttutem dicouobis,quod ofiitDeusetii ex lapidib. p iftis teftimonU noBrtomtio n eydemonflrationts ut ipfi Abrahamo excitare. QuodoutcexU tamen omnes filios retenfeat. Sienimomnes,que ey pidibm intnimttU pofit detubomines formare, deCbrijlofunt,rcucUtioncs,uifionesuttiriminifeftum eji:qui enim nihihcrcauitbomi- nia difeuttre aggrederemur, de etidmmultifiribit nem,tundcexit!nmntdta materitcreMtpoteji. multum Ubonndo uix ptruam aliqutmexbis Vtrumumenhtcn delapidib.fedgentib.dixit partent abfoluerent: nihilominusamenpMcl t dd qu cordababebant hpidibutmagisexce- ex multU ipfts proferamm ueritatisitiuftration. < cuttt: qui poflett CbnlHadorauerunt,intutidi Dixit Mofes d populum a Uebraorii: Propbe Ocll.'ft crediderunt,-iuxta prcmtfiion Abrabe tam txfrttribtixuejirisjuftabitDominmdtus pro filijs reputatifit.iudteosenim nomodo bacglo peut me:eyomisanimaquenonaudierit pro* loan.s. ria pnuaw Cbriftut er getitrc Abrab* aphetamiUum,crac<tl>Uur .Atûitenfidiubit proici
totf sbs c frophettligenti.Diceiidoemm,prcpbetiim m diibutfuis iuflitkm, r muHitudincm pub, Dominas homo omet fiifttbit deus,o&cndtyuod fit ionec tuftraturlutin. Et aionbunt mm turutfitdequoiuticin<ttur,ty quodideofit,nec rtgetterr*. Omnei gtntesferuientei,& frit na it pfmdo in autem, mot embenedifiU fecuU. ntefolem prophttiiru numro. Dicendo A ptmv ex Hebreif, er lut nomen tuis, in t eim,& benedicentur eoomnesri-' ISxfrttribus ofttnditquod nontliundeoriundmft:ne forte quisalieni- butterr*:omnes p genta beatipcobuntM.Bea<gtntfe prophetam huneefji dictrtt,ey Veifpi' tus Dominas deutlzratltijoliu faiens mrM> vint-' ritu uaticinuri,ab ipfis reciperttur,ftdntbunc lia, er benedidumnomeiufinftcuUi ceuerronem Vorr ternum. Dum bicin uniuerfum a-impojioremnegligerent. perfonM propht nibiUCTmagnm iUesujet priut i XleoAccepittejli- ta inductns,dcumfcilictt,rfil\iircgis, exmirtculH Aegypto liudinnuitquint deum ngem,et itUmfilium in monia,partim quidem uel m editis,et arisrubri tranritu:partimueroexdei CbriflumiquiudicatpauperespcpuU,et fitluot i etbumiliat dumnUtor.Nejj bic c cruijione perignem fait inopes, inmonteSynticongreff, ixhibitacoriunmcrfis populiluddeicaftris,Et hominemquendifortem,etiu(l principemud tuedemlegdeo accepta,pmv.\giuit:quipro regminteUigM.deeodemenimdtcit,quodcomo itti de I pterfuperiasdiximut&ofem magnubocde rntv.rufit cumfole-.item todim,tptod ante fit lunm et gnerjtionesgenertticnum.ln ue ChriftodixilJ,Sn[citabitDomimtsdeusprepbe qtum tamexfnttribiuu(ris.]Hudu(ro,Sicutmt: bac rbominuhoccopctcrepotefi,utnntelui;inge si e decufaadieiit,quiiifiiuti go ne; in Ubtrittt KtrttmttgfnaritticnB effsdicipRitfEt cum ejjeruiexictrbt fhtertonisferuitutejtttoexrU folccomorecur?iimiUumcerteal'i,fedrmir<t I c infolumipfum^chriftum prcpbtti*quadrat,. terumcotione,rleguobisfalutiferiimtuH:'jic eti 4 me modo nediftiupropbeta,ex tyran- Cumenimdicit,qucduidicitpnupcrcs opttti, p p nideey poteSatediaboli idoblgtrk uniuer-' CrfalMitfilios humi" er mcpKm,etcalumniitor(S cura fummundliberttturutejitethbert<itislegef Utt,iMt ojltnditiuflitiS fortitudinem,et laturus.h auditifludteibancolimprtmuncktu, quaergahomines titur.Cuutr dicit,quoduit nomen tiut,et ttnte expetabant,ruidentes loatw'Zichariicjiliu tefokmpermanent luninge txdeftrtoutmenttmcrbapuzantempopulum, mrdtioKsgemrationum,iUiui teternitttem prirt cumhunetundemejjiquemMo/ i predixerat, cipio caentindicat.Ettoquod <Jixff,Comor<<tom.i. bitur cfok,tUius exiftimtrtnt,interrogMe<runteii,Ta neetptoicterinttttanjnscarrntemde N reftiondit! ofume- notmit.Uem,Vtfccndetucluti phetailldQuid ueroidem pluukfuperk-go,fcdipfeanteiUum mijJusfum.Venitaut pop nam, r/car gvxtt Pittitmfuper e tcrrum Exoricakiomenta juin. rifacitt in diebut iuflitkm cr multitudi*portareindignut me,cuimego fuis certeeut loannes,eyprsecltiriuui- nempMi,dcnec tfnaturhmi.DentwCrelpon Propbeta q m ut dpendit pbuk fuptr hnijd 'fi quie demtfedquU'ludtcide prophetainterroge de)quU itto u Mvfes prtedixerat nturum lan^ b<mt,quent t^tfneflrepitu,etcitra proprkm maitftttem I ecce ne rejfondit.Sed htdtorum magmfictntiimquefuM, nesfeillum effe prxter ChriSumi qui i & c ingratitudin Slultiti<tm,qui priufqumCbri dfendit litutin ftwflam uirginem,qus onc humil lutuelmefUtudueniret:iUum a expelauerunt, ceptumeum ptperit in uitiprfepio,r i uero iTinrn inquifuerunt,uenient (tipfat. tdfa acn enimueneratiudictturutmundumt j; 7 Pfa!.?r Po/t bec uerorurfumdicitMofes ittemagnuf: fedutmundumfduttret.Cumuerttenittiudicd' I TUetentur c iUo uni i cceli,etadorent Hitomnes turusorbem, ppurebitin gloriaparti fui cum a a nam omnibus ipfe dei. i dngclh:quemitdmodum Cbrijiufiit angeU Agegitur r mibidicito quem M aliumangeidei adortprcettrquimdeuipfumi ZliMgeliotejljtur,Nonuiniiuiicaturusmun* Hicigitur,quem ] b E Mofes ominem, rophetSeT dumjcdutmundumftlucm.Hem, xoriri ft~ p h abange cietindicbusfuisiuftitiamtymultittidimmpf legUUtoremef]ledemonSrauit,quemit h adoranduejje hs dixtt,rdeu;et bomo t]},filiut c'u,donec ufenturluna. Quis namborvmfcn' a ado fut Troducet diebwfuisiujiitUmr multt" feilicetet uerbidti,nobisfimuletiingeUs fi in quodimpietatti pacisfionalim,qum randm hononndut Et hcquidem Mofe. tudinem et ex rr.L71 Dauidueroprophetafic dixif.dtus iudicium fummam perniciem: uodfcilicetbominei nott q h jft&o* (HHmRfgirfrf.c iujlitiam tunmfiliorgis. Judi derelifurifint Dtum procreatortm eabitpttuperes opuli,crfaluosfacietfilios in- remfuum qui eos nufquom txi/ientts in hune p bumiliabit. ommora fub&antiiredtgit:tttdotitrifmtdiaboiu,creit C epitm.er calumnintorcm Et qusnudmodft bitwrcum fole,er anteluntan,ingenerdtionege tura,cT oper<tm<muufuarum. denfis ntrdtionum.Eefcdetuelutipluukfuperueu'iiuAiquitbrittateuiitus:nntin prcfundkqt cbtrnns,negko prvprioparente,qui cr utlHtijlillitfillans fuptr terum-Oririfatiel tenebris I +
2ey 107 mmfucisnutujuSiaftctndfprocellisttutcoKtur comoiiimcrutilitiittmfihtemqsfuimpnmit crunuc dtfiderit,promotdmq; cupit, bojem btndtuccepiiTuncimpUttiefiDauiiiioracufcquitur,cxiU c perni fut cupid,ligalut lum,dicentix,'Beatiquoritrtmifftfntimqyta\' fatitet et uinflutabeo miiw.q; edtscf;,drdw ttf,ttquorptccataobtecla(nt:2tatii$mr,cui p Sed fuiUndincarcremumtifiimist bfcuru,nZ DominaipetcutU noimpuM. quodinloco o i dicit,In diebusUimiinnuithomn agiiofcitnecdifcernercpotejipitlrczroificiib fupri citctto tnimico hojteproptertbrietttet crjpuUm, fore, qui h/ecmtracuUeditutm In deotnint cr fit. licet necetiSuuU:crpojle<t ttniidfenfmuefii diticuriofiminquirere:utlmtttfuTire,nefiae^. m homoeft,initia bdbuit, <tm,quatenm g remrtaturjtlui nopoteji,inuinculis imi* Chrijim rumdetentuiSicbomoetiSinitiaermbdmxr ttbuiiudiesmtnfurtur. iBttduer,Dcnecdufc in mantudia ratur luna,nuo cfreai /,141141; uia,incidit alioftnfuprophtedixit,quim uelulilunaferuanda jt,nec peritura,; locws uiajnciditin mmiiihi* boli.Et refii qmfnrnn e/thocobfcurior,et efor boc.qucd e dd pliniifc fedaHut ca~ mioriHicuerbotnin uoluputucopiaimbrix ita neciVtbomo.QjtoniJ uerabfolutcfine rere,foliDeo propn indicauit bijce,qual fum,oittni5finfttfexpartjhcit:tiicuelutiinebri4 eji, er ii,aut inordinato rfuperftuohumore infa- bicetdeustthamoft, iSwueroerbissAdora>no nia,auti emane rtgesterr,etctnntsgtesferuit ngitati,audientes audiit,et bunttiomnes ment ad uidentes 3fentiSt,propter c feilicet r m llli:indkauit gtntiucotiutrfonc ChrijlU, * n uer regum de* adoration? Htuerhi quiueritatem tion.qu ducisofficiojngitur,fedutlam: is enqu folida jlanljanqu mobiliaim^ginStur; jlruire ZFitmeteirecttpiuntjhac regealiqtto lft'o,Al. cr qu*moutHr,immota cofjere putt.et que pattnti crinnMo intelligerentsutpote illu utiliafuntauerfantur,noxiauerampUH guflo,Tibtria,uddlijs,quiripjii regib.terre bonmue malo tur,nechonefiu dijudicare of- ttgtnttb.adorati funt,&abhis celebrati,quuis. p inimica amici.Hoc ipfum,ut ixi- homines o d ej]int,uiezrnos mnes,Dtmiditt icit, d fttnt>nec<ib hocaddit, in [c mm,hominicotigit. Ktjbuitenimde,etUgatus- Konwn tutffe beneiiftu,etiZ enimbominislauinuitabtc 4 d&none dfifiimisignoritietenebrk in tyran cultt. Vmufcuiufq; uni mm illudeponitur.fcd mundi iwton h ( niiittiutfi'fitnuit. Dauiduer iuinagratkrt d poji in p nec necinft^ pletusintetlexit, quanti ernicieibarathru, fummcttionc kmipfimpermanet, i proceU flempeftathomo C inci<icrit,zr quait mi*.SoUenimopraliiiu uni ai ip/odifcedut, cru a ta Deafficeritiniuriajpfumrepudt4ndo(dU' quorum rctaliationbeoexpetUtquimwt bomine^ dumludictturttf bona ef,fiue ferint,fiutmtM. pkxenimbie iniuriadeprehenditur. bue tantiniuria affvcit iabohv,<jud tprocul- Quittera, Infeculabeneiifteritnomcipfim, d deofeduxerit:&;lidicere ejijn ipfumquo nequaqu fas ejijed Dei. ltcm,Anttfol fcomi'nB n ittim.(Xuurcgobomiiiumun queDeufacitiniuriM,ittuimircreaturfe- pcrmtnetnomen S ducendo. imiliter r bomoDeu affvcitniuria, tefoltm conditum c i inuenituri Kulhuomnino, homo f diaboli imptriufecutut it) eynecipfeChriPiK,quatenttt tfi,fedquote quodhocc repudiato, t bumanitut er er effe u ca quisdnia;ipfumkdenfifiimisenebrker iiii-* nusiem ejl .fecundu t ettm r ittcfc quitateeffet edempturusum prophetadi pit, ejdiefbabtt mtnfar<ttos,e ttdorauerut cat,Qririfacietw]liti,bocinnuit,quodquem' omnes ent s ,er omnes g t regesterri, ut Deumet admodu in decibintetjpjqui" hotninem,zT to omnes tntesfuntbentdtfl*. cegrotin tenebris i g dan no inlucproie fedluxadlospenetrat: Porrob<cc duidispropbttU,cBfiiaetltt D ut, indiabolicifenebrisdecumbenti coboieuenit,quideChrijiodkt, quodfitexpe t fic eti homini erat exoritur, quimifericordie ifeera tffum- (ttttio gentm: utdmodU u q in fperbrib. dmon'' ptmmqtio exortotytatuorbem iUuminte,om ftratSeft.Tanduer omniacprebds propbc nestnbredifeedentes uer U,etrcfrkisuerbidei dijpuruerttt.'Homo cSutrfation ro homin p con fulutefift, etquoddetuexijldishcminuajfum iUnmiiutuf, bicognouitiam u qualiuincuto nuo modo adiuuare pturmeffetiuidt iJK firiituf deibat,etfeipfam et dnia-, modofiroe immi hocpottft,rrjf>icit.tlic Udlens,itieum utr, t tyrindiabolabbomine,qumodoant tyqui eumnottetbominulteriw diabolityrnidepre rtmnide tanlno lUitfum 6 prefferat,Um elfeet ta mijiberauit e/anaitit^. hiberatiuuerjana-' (ulcari,ueluptate utfiabrrptwMati itt uoec q diabolo bacred' tXcUms adbfrt,uerii devs\zr*t ampliiK profirt,Benediuidomintu tiKq;,no bominis quadeus ea e etbmediHtt om n ajji' lu,quifolutfteit mirabilia, pHone faHa,perfidem tutin sttrnZz? infoutu frcuU.Indiget cr Sutfirat iniuriaeuanuit,rhuiutapptruitiw fan aliqu*,liretreueraquo jtitia,exortoiamrationalifoleiujlitite,Cfcn/o pirafensocik expofmoe J nimir.Homoitaq; fidepercepta,tempej}att Itbttfoleet ommbumanaittritiite et puriorfittt di n flufiibutcarentfidei portu ingrejjk, multitudi luddiorqu enimDmdpAuli tmt homin o min*'
ta.no
170 miiuutr.it,qmmq;antefokmyhndmcondi-' mncpcUitcilumpt-.tii ethmmt<f emigthifi, d ttm extitiffe dixtntjhmc ipfumnuncpurt er deifilio er hommequemaf]umpfit,feTturftn? ^ Deum apptlUuit Qui; uero tam tentia.filiutpquidem fimpliciter eratt Deus infelix,iudt iUodubiuter inqmrat uriofius, muttionem,polhtionem,aut c alterndtionemne e adoret, quaqwtm paffitsft,ffdVeus,utcrntta,imptr t quemDauiddeumnominauitntc um guemDauidEeumejJipnedicatf mutMlispermttnftihomintpiKroqutmiiffum Verumtamm i!ibi,magmis iUe Dmdfic pfit,eum r inquam [anclificaintglorifictuit,tUri is iicit:Dixit Domint domino meojde dextris fictuit,cr ut i dtxlrisDeiPtUrisfederet gntt mtK,donec oiiaminimicos hobtttjul p tuosfcabeWum pe- tus e&,nonqucdDcus,ueldextram dumtuorti.Virgun.pottfie emittet ibiDo finijlramf'ui artem(btec corporaliufunt) tue t enim p inimicoru fed quemtdmodumptrfedem minusex sion,&domintrein medio honorismagnifia tuorum. te t/i principatutn dit potenti ttntiam defignauitjtodemfenfitetiam Vents dedexi tU,ttin fbdorefenoru tuoru:ex uteroau- trisdixit.Deusenim neq-flntant^ fedet,neque roregenuite.EnnuncaliiUiittprcpheticofi- dtxtel'om b*btt,ntq;ftmftrm,ftd nuiefttUtfuit dera.DixitDominaidomiuomeofede dex- impletomnk. ittm,Donec ponam inimicos 4 tuorum.Quin&mhuius tris mets.Qa tfl iUeprophtt*t rtgii do tucsfcubeUumptdum mm e nonadominmfSumrexiquUexpriecUrisijiis,ZTM inimiciptntiiololtUrt,qui briftum bac terra multa potentiapreditis t Minime. rant, ty ipfe dubolm.Hecmro, HontepcuixDeo ro,puttr nonht dixit,qwifi QuttmobremPropterlibertntem,qu*m filiui adboctfficiea u tuwttmporis luditihtibebttnt,i<]uofolo rege^ Aumfitimpottntior,uerumutbis erbisofitif uero hicur. Principe crduftor hubutruntolixn deretunstn& tandemeffe patris er fitij poten enimin mMgelijs didtfi quii Mofem poR huneuerofiliuNUt iofite, tiam.Quemdmodum deinde Judtces.lpfittiro roprittanimifuiuolun liw:Ncmouenititipdtrtm nipper meita p<t* p Uteraffe(lut*gtmiDeopetentlbu(,deditip ter di<it,mtipotentiacadentnimicituifubpei Sau- destuos. trteterea,Virgam fisrtgemegente propriafiliumis,nempe fortituws mit-" ex i Um,deinde ttuidem D filiumlejji.de quo rdtut tet tibi dominas Sion,e~ dontinuren mdia n i tefiatiu Samueti dixerut,InueniDauidem filium inimiccrumtucrum.Qilie *tn<te(l i deotx Iejfe,uirumfecundtun mifjaeftiAdho-' cormeum,qui facietiux Sionemifjkuirga,cr adqunn taomnes uoluntates au Et ImAci m ajjumpptfilins er uerquidemur-- mi'icmnimirum,qurm ai'!eftipf<tcrux, ui gtbdttturifugentif regibutjllorum ueroreges bumdei^miffaejl.Virgi; q ad u ufcf; Chrijlinati tempomberi,nuUi^ U bomi-- in Sionejifixa.VtemKi irgaprepter pafior habelpafloral,cr f jwqiu/erjr deinueni- potentiam ttumtut regumttrrenoritmfubditifuifli untur.tt reuer<tficejt>quoni er nuttuftitiiKprO' peRuntur uirtutm,taH> metde cruceer f Da angdijprdications ferturfenttia.ESionenim phetarti,utpottneclfnU;,necliremitw,nec do conatusbocprophte oraculu tgredietur ltx,ftcund>K tiieUcuIumninri Efaiam,cr erbum u iicere potuit,quodab aliquorrge morialie?pe minide HierufahmOmnes qui audito tw itaq; HUir* riturottdalium prophte(imilem difiafnthicc angelijuerbob<tptizati[unt,paflortiH ueroceruici* uerbtt,Dixitdomint domino tneo. cui ueroii gupufeuntur, crucenimirumqui noncrediKit deus,fede dextris meki ihomin i A nimiru, businduratkEu<tngelijpr<edicdticni enitn eruntjietprtctptteapoflolicK, crue potenquemVerbuerfilim 'tUus affumpptTiliiM ante omni fecultiprincipatus P fuerat particept tUetitm inuiti fuccubuerunt. trcrucmenim tumdeo dixitdutemhoc dempater ad bond- er uicluser conculattuttjl diabolus: cruper e Verhum p uem.quem fyfilim [nustifjmppt, ut centr nomtnChrihi,miranda r ftupendami crucepitprit ncuUfunt tdiU.BtquidmuUiscpHSiper tlifitauit1gtorific4uit,e>rtempor4lem totus ttrrttrutn orbUcrediciputum,ex hunafjmpferat.volens iuqt cemcr tuangelium quo utro propheticutf&nto oflendtre,Deum patremqui' dit,ey faifuntferuiquidtm Chrisii,filif carereiho^ AbrahtiuxU promiîon chrijiu,chriSo per dem,qxi<ib ternoexiftit,principio nato.Ettltc domi miitem uero,qutm Verbum'crfilius iius affuat nimiruex ipfoAbrahxftmine Sede,crc.Tttm etiam nitusejlmmeiioinimiccrufuorScbriltus.At pfit,initiumcepiffe,dixit N d fiabUitmmer perpetuiutemjionoritq; agni tendeqtiiefo,qti<efutrit m prophtieiligtiu. a ficentum ipfafedes nott.Et quemadmodum dixit.uincehojits tuos tpius enimhojlitabaIi d nonreci quouinchprjnquotam aliquadbuc boflilit ignisin ferro,ferri quidem frigiditatem in pitjtrrum 4utem ignisnaturamtrtnfit rur- potctUportio remtnit. Dixit aut dmituret ignh inficitur,fed udbinedotes intflimabillUicrucispottiani fumueronecferri nigredine b rcltcritotetflmpUcm crfummiimoftiumipfiut impotnti.Tum& ftrrumhuiitffiildere iUud
so,
211 211 cru esttprincipaluf.quodtlfotum prafintm fflu,Inmtio inimicorum tuorum,infinit u tt enimtotiusmun- flattaitet demonfirution ffiteM,nihilominut cis potentim innuit.\n medio fu dicit inhune modum, di, er in medio idololatrarumApoftolicrho^ tamenplaniut apertimq; TUmfucccffores pr&dicxuerunt, rinmedioip* Exuteroturort genertttotut. Qki unquhoNe ad- minumantefokmndtufeftfiuUusomiuno. cmm dificttbant altatU. Etqtiodimprima d mratianedig'utmeii,c)'Mmitnfummacurt qisUmenboc er calumniari uolens, eangelisfer deni- montmtfiediceret, uafitUiantefolem creatum ecclefuK ftud:oimpif q dejtruerent,fligelUs, uteroaurore. Qupdenim\ inuocantes que dira Cbriftinom punirent,cru coditifint,mquit,Ex cis tamenpotentU pradicatioinflar foli/s, utteri meminit,non eofenfuactipiendum eft, imocUrmipfofoleeluxit.Heueroquisbomi-- quod Deusuteruttp*beat:[eicoquorD4Uii tu* mimant ignoranttu autmalitk txilhm4ttt,di- alibidicit, Minus fetruntmer formate-* o* uideUcet potentiam Dei tertue,filiocruerbo Dei proptereamiflm runt me:cperatriccm jlenieni-cr,Caili Deifitperiuflos:quoontnix eflei Deo lurtuts ey potentU uirgam,qudd il' ao- prouidentem uirtutemmnuit,rquoiiujii Dei li perfeimpofibile faccre futrit quodcumq; te tueritlibucritq^fubiungit Dauides,Pencs e& operafacitntdigtuut coramDeoingrediantur. locusinteUigmm Dicenej. priitcipatufindiepotentitetuicjnlplendorefiin Sic etiampr&fms orum tuorum.QuipropternonefibumAnara doenim,Exutero,o[lcndit um &eandemfilij m iRius, cputrefubjUnti(j- nattai. Qtjemadmoium mrium, ut pnesaliquem principttm fit arboresttedem finalesfibi* e r t fedDtieft. Omnes nimhominesantummodo eniminumtmttj; pojident: ipjh generantur,ficut nim extrinfecut iipjos delatimptrium a e ficum otci olean c nsntant princepsquintrex aliquiifupepriua^ gignif.jimliter er brut*unimxlU fngiUiuxtx tut fineimperio ifcitur:er licet paterniadmi genmfuum n homo rationalis h cumfit rationalgignit omme & mjiretimperium,mbitommutttiminboc,quod antenon habebat,ceu paternuthteresfucccdtt, mortalismort4lem,zrfiiius iufdem pitre cft eu e te nature et fub[ianti.Multo uelpropria uirtuteer egregijs fetftisregnum mdghigiturbac zT de regnumHt'o-- fine omnidubitttione Heofentienm,quodji quirit,uelinmjluiir.iiliosalterius re* liutcr uerbum lenterarripit, cr bocmodo etiamiUe alteriiK cum ipfius eiufd ptreft nature Sedtliut ab bis crfubliantixrfucttudmodUreuerteQ.Sedrefyi gnumq'Mant carebxt,occupat. enim modut regnum acquirendi oefi. mgenitamUf ceprophetitrtdiligenti.Prophte inqvi* n bomo ens,DixitiominiK,o\i>:ndit rofibi er infepmbilemi fepoteftatem fedeDeo dicere ut banc nonhabet,prteter foli,qit4in ajjvftus ro. iiimantdcmonllratutjl,Addens<tut,Domino p prioso"librasex fegenitos titur quant ol meo,ttSedeidtxtris midonecponinimicos u f hoc inhomincuiierelicet.lnDeumautem quod tuos feubeliumedituoru:et,Virgitmpotenti p medodiltumeft,non petit. Qwtpropte r er emittettibiex SionDominus: t, Dominare in e com deChriliouaticinttusjinquit, Ckiim inimicorutuoru:hiecomniit,inqukm,ho-* E/o44 pria medio tiius:id eil,naturalis erit, mineomninaturaprejlantiorem inenarrabi* r cipitm fitperbumeru etiiin dio Pfal- lem defignant.Vt cr abilloinfepartbilis.Dauid uerooRendat eund deef' et tuti omniuet f et homin,dicit,?enes principttutin die moficdicitjregn regniifeculorii te ejl tu dominium in omnes tuoru.Prif generitionesgeneratio potmtietu,inft>lendorepui(loru idin prtfenti locodicit, Pnes n.CiUod teeji tereaut rurfumeuinctt quoddeuscum na. fit, indie potentixtut-Sed quJis nam turalis etiam, r uerutfit Deifliiu er / principutus iUapotentidiesEit nimirum quacruxlibert dem cumDEO patrenaturor fubftitntite, euulgatcL efi,perquamomnes entescognofeunt boc fubiungit,Ex utero aurortt genuite. \C' g rumhicidinaliobcodicit. Et tu Domine[pet inenarrabiUmiUamtucouerfationemeyinedi' timm. cibilempotentum.InlpUndore fandoru tuam. mea,dtifiiminn ofuiftifuffiigium Atten' p dicatur.Eotnim qttodpropbettt dolorum, martyrer dequ<efo,quid Quorum? poftolorum, A fanHorum,quiqitidemab infipientib. mor* dicit,Ettu Domine mea filiumDeiinnuit. pro fês babiti in manuDei uerofunt, Per altifiimum tuixzr perditU uero,eiufdem patremDeumindi ortculi: cat.Kurfumuerobis uerbti,Pofuifti uffugium cr in pace qukfcuntjuxta Solomonis f dei quiqueftcundnm Ettangelijpromificmem ffilen tuum,denotat homin,quemfiu'us aflumplit, Purmenim Deifiliitt, itte dentmagiiqumfol. einde,quemadmodum tui opitferatfuffugio. D in pxultnt prtmflk prophetk fie etiamin bac [uffttgioudtifylononindigebat. l homme enim qufiliutDei prtfenti dicitur.de QljiVrhuisu filiasomniadmirtttionei* s.Rtj.lS omnia uo gnwiShmo:ficdicit,Etnunc DomineDeus 5 tociuus,et cmonftrare (tffumpfitjnec d lis quoiid wDeutetbomoft,bo' indcit,Pc l%r<t(ltitumfitttutrbiitni,qModlocutwtesftr' uo
2t3 "4 notuoDduidpdtrimeo. QutMummtuerhi- nmfuiffht quoiuiieratfomniu,&qi*MmU eu bitabit dim bominib. Hi cr fuperterriiEt,t 1re liiuinterpretatio. ueri et f omnium inter, c D30.4 Rex aut miu dUit,Quombicejt deusno{ler,norepu*- pretationciUiiu b ignorantes efnabt. $7ntch.; uehementi tabitur tliwicorieo. Quonifuper terri vifui ira iniltos n ineendebatur. Uconcefiit c dierum efcjet Shomimb e .tonuerpdws Sic wfapiens mentfligxoc eS. terminS,quib .inquirerentfi iUeSalomon i dicit, Domine DE VS lzrael, mul, a1 explUarent uifumi fe[omnium * r rttttm fut uerbumtuum quod locutmes fer-- eiuf'iemititcrprctcltionew.quodjhixumtndj'' uotuo Dduid. Qjjidenintalittdfgnifictit,Con- tumtinsexequerentw, t milita rftlendidismit' e bonoratiditarentur4 regc:fm minttt, firmetWy quintfiat, rtueletwr t txhibtatur, ut neribus tu t, quideus ut csjiwiifejleeubominib. couerferii: mortisfupplicium [ubireiit,quin et tlbtri,mi eir cogntHilbrumeiufdpoenie tjjinteonfor quoderfaduefi.Fitiw enimDei uper terriui f b Qgt igiturtibi tes.CueroiUi ocno poffent, uin potiusuit fn/ieji,eteubominib babitauit. q u tnin uideturiSujficiunt nebefanflordechri/io re- fuamplongrent dplorant (quomodo trot ut n Iatiocs,cr t propbeUrU orncuU ipfmq;Dei po|?i6ifc regiJhiih'hy mterprrtation t noanlauditof) naniel teSimoniaaddtmonflrationbc,quodChriflutciiu exponercjomnio et f' filiusdeift tt deus erusifcilicetqtod idhic prcpbeUinBabylaneaptiumdeuHmexHie u dmon" rufdemuihi nlip, quitunetporisfatterant c cr c deus bomo fnfud nu alijs-idbuc firationib.erte/timoniis efltQgMtu pro- t'.iseis,cittn sr.jrMtacognouij}t,conuemt !i opm r-cgu ili feR mibiuidetur,b<ec planimperitkjufji' AriocbVerfnmprincipem,quemrtx udperdeit c VerumtamenampUus cerent. tentdbotibittmico dumfapicntcs conituerat,quodomnium [ ipfm n non nojlro buiusueritatem declarare fufius,,ficuti deprthendere patuijjent, ixitfydditti Si' h biftenm quoque ne perdu quinpotinsmeni fatumeji, pientesZtbylonti uniteu interpret* effetiuxttt regemintroduiitOtruifion Kdgnut eMo/ij, er celebris,c M monteSinti,cofpicauieilrubitmardente, arni floueeiusregiedijJram.Tunc b Ariocbfe/linan' g Exed.)." c multU t dieb.ardere no i confcexiffet, tamigne ter prophctitm ttdrtginduxit,cuiUeait Pote, confttmi,animofuomeditnri ccpitquidnamboc risnemibi Daniel explicare fomniuquodot' rubustt dieb.arderet,nec tam miens et'mf uiditzr interpretationem Refrondit fibi uelletquod t ignecofumeretur. profeilus, nquit vide" Daniel:Niyjltrium rex,dequointerroges,ho* " i bo quodnam iUudftitpcndi prodigium.'Riibominesfapitntes, Mdgi er incdntaons annutt fit ciarenonpojjunt,fidhoefolius axlefth oDei <tutempropiorfaus,uoccalitusall<tt(im,libiaudiuit:Hlofes ofes,[olue edeci- pusejl,quimyjteria rettekt. Deus notumfecit M que dicent ment4pcdutuontm,locmeiiimit>quoM,ttrritrgi Hbucbodonozori,qiiie nanfieri oporteat rubusards inextremis diebvx. tum fattilae/.QJjirf/i/ialiudfignificat Cogitationes fuperleiif etiSuoxcUmiticns, Solue tuum cr n c5fumptut,tum afeenderut quidfuturu poji bc.TH effet edeemenu pedtuar nip quodrubusardens rex uidebd,? tcceimugo magna cr 4' qmed aiumbrauittypoq; prttulit diui Maria uirgi" fbeftmeiusexccllens ftabatcormfacie tua, ey ctrnempe- uultusciwterribilhs. & nem,qutefiliti utrbudei fecundu lmtgoinqit cuim atput unieu. rub. etno pcrtitQjixdmodienim quidardebat 5 erat ex aurapuro:mtnutueroer peBus uero ipfiufargenteaiucter ttftmora ex (ofumebatur dUetiidiuauirgo fei cocepit bracbijs t no Dcifili er uerbu ignediuinitatis cofumptt re:tibUautemfi'rreie:etpedes arti* quidm p uiriuil" ferreUpartim e/i,fed deocujioiita: quiahumttnitri ueroteacei. Videbits orex,ioud prorfiunonerat. Verbaaut muntiu caV necabfcijjsjli motekpis ttbftj; b<ec,Solue e aper<t, ceamta fuperpedeseimftrreot pedutuorujiocinnuit,quodquicunig er pereufiitimaginent Tunc iediut uirgina myftmoet Cbrijliincarmttio- crteflttceos,romnmo comminuiteos. nemidiri uolunt,eos babereopor" quoquecomminuta pariter,ferrum te/la, funt nequaqum tet partentaliquinfemortu, que itlos Deo <es, argentum raurum, r fadafunt tunquim uentutuehe' fepataretjiec mentem corruptet cognitione puluborrtejliui, er ttbfluliteit Ld' inbis inuentweft. ueritatismortuitm,fediuentem fanam,qua' mens, ueclocutitliquis u er i comminuitexcrtt n lis ipfiiKMofts Httiutautcalceamentaex pisautemqui imaginem erat. terrant. mortuianimalis tergoreerautconfttU er pro- montemmagnum,o-impleuit omnem OiiiK Hoc ejlf omnium, interpretationem co> illud. er ptereadiumeft.Soluc Porr PerfarumrexNabuchodoforfbm' ramrege dicemm.&poqum propbetaregna nia admonitus qu<eper<turum,argen-' ejl: futura a enumerauijjt uifionh,quuiderat oblitws d &teflttmadumbrabanturfic i es- congregatisomnib.Chdor Magisincan- tum,<cs,fcrrum utoribus GwnnifMtrrogobattQS tit4iregem:SufcittibitDomimttc<xliregmtm, gteffe quoi
Bh.7 & 9.
tlli li f ro erniltmtdrginisfilium Deifottan uoal,pa corrumpttur, &rtgnum quodin\frcuU~non ipfiuttlteri populononrelinquetur,quodcomO tentem,putremfuturifculi,cuiutpaxfintmno aliudhiec ipfaprophttiafi' nuetetucnuUbUomniaregn^tipfumucrcjlabit habeat.Ztquidnam er homot* q infecuU. Qtjentddntodum uidijhi uodabcip- gnificauit, uim quoddeus q cumDcop fut eiti monteUpisabfytmnib.eteominuitte iufdem confilijer cognitionis fit et jiitn etferr, es, urgentu turu. Deusmagnut tre particepsf | t reuelauitrgi quundnx Qgt'ttC prophetaZacharMnitofbi filio L0Cb oporteatfiiripojlbtte: etiam interpretatio lotnneficdixU'.EttuputrpropbetaaltijSimiuo tTlterutslfomnittm,fidelis Demini,adpt antefaciem tius.Tuncrcxpro{lrtttutinf<ici,adorituitDd' caberi^pribiscnim uim ttiekm.etiixit:R.eueradeusuejlerdeutdeorum rttndum eim,<U dandumfcientidmfalutis po ptccatoriieius, per tjt,r Dominasegut r reueUns rc<tint,quo'- fuloipfiut perremifiioncm r a boc. carte Deinojiri. lodnnem niantpotuijlireudaremihi arcanum utfcertmifericordi S h Qi&tini eji regnu ominis, prophetam fuijjieott quodinfculan 'Zicbdrite jitium magnum tcflmonio. M quocj; ufulmanorum corrupeturjKuBiprorfucneq} hochuma ftat,omnium enim tlitnaturconceditur.Qgodigiturei!Endic Qîdmro bic propbetauiti Nibilaliud quint tibi.Konsbiciiua uirgoejl,qufiliuiti cruerdnouait, quemadmodumfupr Cbriftum expo uo bumDei fecunducarnem ultijiimum peperit .Lipis autem fuimui.ZttcbaricK uero,quemnam Deilio enimhocAixf bfqm mnuum pcrxbfcijjui,Chri,1{X eji:qui tninotiChrijlumfcilicet. natusejiexipfa,fednoex uiro.quod per rat,VrophetttctUtf!imiuocaberis. quidem Porr ieremiam If Bar.j, manib.dicitur fc propbeUm dicentem iUudinteUigiturymfine abfcijius. aliusiuxtabuncno eff pereufiii, durant git!;Hic deusnojler.? \ApKdtmqui qui imaginem uUmfcienti,r Crreliqua cemminuit,er monsingensfaus rcputabituHInuenitomnem illiusregnu dediteam ucob feruofuo,o- ifracli dilciofuo. impleuitt ri: MeidCbriSutejlyet er u i e permannsnfecuk, quoddUboli irescontri' Pojl bec dttttmjptr terramuifu/sji,ctcumho cultumdejtruxit. M, <y idolorum t minib.conutrfttutjl,Hiceji libermtndatorum Vropbelaauum Zfaidsficdixit Ecceuirgo Dei.Entibiorttculafolefpletididiortt.Cumenint diuerfis tritpriegnans,crpdriet filium,ruoczbuntno ftnguli prophetdfum utMturdicmiifot tameninunumconfentmnt,qutui' id men eius, Nobifcum deut. Rur/tK dicit:Puer multi, omnes eh natusejlnobis,etfilim dcttwt nobk, wf-afitit doquidem T>eiaeji,quib<ec crfintilitiper os ipuoca forum c locutuseft.Veruntameneuex commune tflprincipatutipfiasfuperhumer ueius,et dm tur nomen Magniconfilij imciiu admira-' quicdamcontemplationeutticinittifunt, E/i n er iMWieremUs.e[4m quideminhunemodum* biti5,co[dUrm,deu<ifortis,potens,princepsp<t enim pdcemfU' Puernatuseftnob,ttfilins datuseji nobis:quiCK,pctterfuturif*cuU. lnducam uerojtcdis perpnnnpes,pacemcr fmitdtm ipforum.jyu bu:addit,deusfortis,etc. leremiM gnm ejlprincipatusipjiuf,r p*tit ipfiutnoeil Hiceji deusnofter,nonreputabitur dius iuxta termir.ut. Viden'ut pusrum nominduerit, r hune.Superterramuifus efl,rcum bominibui e enuntc-* conuerpttus ji. NonenimdefoloCbriflo untin e magniconfilij unciu,unieu, modo alijs ratU,quomniaadhomin pertinent,qu affim ciiutifunt prophte uerumeti defunfmiU nec pjtfiliusDeiex uirgine.Deindetundemuocat illiusmatreuirginetlttria,qu<e uidem pro q <Uufx>rtem,potentem,patremfuturifeculi(cre4 pternimiamprolixiUtemomittemus.Et bec toremnimirum intelligens) rquod pacisipfiut quidtmdtr<intlorurcuelatiomb.0-propbettiri nonfitterminus, cft inis. Deptee ergoer diximus:nunceroquis ho u id f cr4culisfufficienttr perpartesin prtefentiEfdittsenumerat rumomnium finis tit,confideremus. lijs,qu<e Gabrielccclitus f fatis exaflediximutinVauidisprophetiapau" Quodpmdnbtmgelus mif ncitt \o ttnt expofita,qaa dixit, Dixit Dominusdo* fit diueuirginiMrit conceptionem fm meit,wc. verunUmen turus,etquodbec ipfa Dei uerbum minomeofide dextris conceperit, debis nonpiget nihilominuihuius prophtie coh<e~ uosipji affirmantes confitemini:quamuis rentkm injpicere. Cenim propheta dicit JScce tninusrefle fentiatis,cumdicitis nimirum,quoi nudum uirgopnrietfilium,crc denotatiShbi fuperna- uirgo hominem pepererit, er no deunt turalimodonatum diuauirginehominem. ex Sed (fecuti bdtiddubie Nefiorijdogma & quod ) cwnadmirabilem uoeatcofilidrwm,duds perfo- Chrijlushomotantumfuerit bomoautan mt-' et ntis denotat,pdtrem fcilicet,rbuiuifilium,feu gnus,ftnclus <tugujlus,quo fanfliorttntebunc uerbum:et patris fimulrfilij unumfit co tutus nonflt,neque omniunt quod n<tfciturus,fedhunc uoluntM,unapotentia unacr eade hominum filium,und ejJefdnftifiimunt.Nos itero mdimus, ue [entimmttfatemur,quQd fognitio.Deusenimlonfilone indiget.Uum ipfeCbrijlus leidem O in
ECi.i
r 17 1" n <tmmaHa,imcripfiinanimaU inqum fHius/tMuiuentit,deusaerm,<jui t' erip/i feruM tus etx Maria uirginefineuni cogrejj,film rermdterU,quod maniftftocoWgi pottfl. Anex te tranfgrtfionem enimcmniaammatia uo tam inquamdeipt etdemab dittrno,qui carnem ty homefaflu fit,quemfimul htilia tjuriquadrupeda, pifctsipfiusAdaipft ajptmpferitjr uerod miarbitrioetuoluntati etbominem crcdimM.Hc tr deum effe parebMt-pojt tranfgref non Mof,DU' fionemUero modocalosinbabitmesange fmpfimus er didicimusprophtta ad Uip[umctuhllem<tutr[atifunt,f<:det uni uide,o"omnibus quipoji Mofenufque alijs, ipft erant: Cbrijiu,quiabiUiiprxdiUutfvitjadilentumflo m<ilia,qu<epriuf AdtuniarbUriojubiea ruerunUimo nonmodoab crkomimbmex dlo abipfisetiam fMtiis,quianteMo- polieaautem fis temporaifionesuideruntiprxtereab ipfo illonatit aufugeruntjed fer* ipfumbominem u a etiamcbriflo, gfiUiuf difeiputk Hofloribtu, hofiszr inimiciocodaxerunt:cr quemantti et l uiU Sed miraculiiz? opeributipfo fole(nt fuprdixi' adorauerant,iUiui cceperunlnfidiari. i mnt)clarioribwi Qt "hxcdicemut: ofl- quid opwsejlmultis eangelis,ccclo terra; cr V O d rferis dij)inre,cumcripfitmbo' qumuirgo(utmododtflumeft)concepijjit,ap animalibm in a i aduerfus nimantlltminfunext' t propitiquauitpusp4rtmipliM,cnmcfcBerft miniscorpus UbtindettenijfettCbrijiiiHi duo peperit,ctrectinauit rittBt quenddmou infmfijfimi hojiesuni ruminprrfepe brutormn Tune impletumejt domaoitiunfii pugtuumouent utam, quic m i eratab Efaidprophetdiicm" bmqni Uiribm prxjlttntior eft,Mtiorin poti> quodprdittum dicit te,H<ec domint,Bositgnouit offeffbrem tur'-jtcetiamtnimicum corporibuiajjUlibui p domini ifrael aut rappetitu pugnans [umn,r afmus rfepe p fui, congreditur cum autem me non cognouit Temporeigitur natiuitatii (p/iM deiciuxilio dejlituttfitcorpori [uccum~ ntitltituio ccelitiudeldpfn bit,rerumq; inuertitur,ut u* priasdomi. ordo hrijii, angelorunt q er efldiantium deum dicetttium,GloriaDto n4ertttcorporif,ritttpi:riumexercebat,inptt inexcclfsiac interrapax,inbomintbiif bona Srum enii er uobpMumancipiunt faiht m uoluntM. Paflores t fuunt ft.cbtifllautemgeneratiocrfilij dincdrntt' autein,quittncgregem apparitionc tio uniuitea queinclo? in tertifunt. Ange pafeentesingrti iront, angelonwt a i illum Uidenteinenarrabilem deidefcett' tonjficati, er auditiiillorbymnis,timorema li it4<]; is nina* gnotimuerunt:cr dixitiUis angelm,ae tiniea> fumûod[cilicet quidnier<tt,pfopter tis.Ecce nnmmcio ajjumeret,&inimi* nobis gaudiumntagnu, quod tuinfibibonitdteitt,cdrnent ni" pbiin homiiiehabitantem futurumtjl toti pqpul,quianatuteftnobisSal am nduerfamq; Dd cumdiuinitateuniret, uator, qttiejl Chrijiuf ominmjnciltilate > turam ajfumptam,fbi d uid.thocuobinfgnuntAnuenietk uidentei e infttntent ftnHificaxet r exaltaref.bocinquttm bocmirdculo omnem inuotutum n*tU' er fa[ciji,pojitum prfepiEtprofe*- angcli,ftupendo in cHinin regionem in & fttam,iiuulgaueruntcmnid ran exuperdnte, tdmirationem fluporent e quxcunqueaudiiterant r uiderantdeangelis. rapti,eXct4m<iutrUnt<iddeitaudeSceUbranddSt de-- CTdixeruni,Glariaintxcelfsdeo.Videntes e nuncquid fibi uelitab angelis Confiderato G cantatuibyntnuter oratio,dicens, loriainex tiambeminwn angelvs cocorditnn m U cort' cum ittaminimi celrs Deo, Qf in terrapax, in hominibutbona firmatam,tyfubUtam dituinum effe uoluntai Non aliud certe,quimquod Adam citiam,dixerUnt, terrapax, c hominibm ba m Dei tranfgteftweffet,de-1 na oluntM.Vnde impktm ej iBudDauidis PCtf.sA poftquam mMdatum obbanccaufttm oucuhm,dicem:htentureceli,zr exultetter &97 abilliuttutela doniintK,et fecit calt ab illiiis amicitiaomnis crature excidit;f\qui* raittnnUnciauerunt iujUlium c/b!,o~aide-' cort runt omnes ci populigloriam ipfuu-.Morate detnetAdampofleritM,quiediuinlegibiu cr ( c tripudient confie trariaerttntfacere defignareapit. Nambu ormestngelieiiu. Hontes iitsfilius germanumbeltrucida^ HuDomininjuoniamuenitadiudiciindumter' A Cainfratrem uit. Procedenteerotemporenonhomicidefo- ftrni.ludicabitterramin mflitil, r populos u h in quitate. Kcfpicequxfopropbetarum & lummodofa(H,zT omnimalitiapetithntiacj; be tarminimufteo * minesrepUtifunt,quemddmodum Koetempori angelorumconfomtntiam, AbrahamSo* ni concordant! but immijfunt dduuii,r uiuente fimil. VropbeUenim dtcit,L<c Gloriadeoin ex domarumfubuerfio,cr clitusimmijfaconfia' tentur calhr ttngelicanunt, dicit, 'Exultetterra-.canuntan-' gratio teftantur,uerumetiam deocreatorees1 iells.VropheU uoluttfarmitore fuo penitut negUHo diabolum idd gdi,Acin terrapaxjnbominibutbonit et boenondifiimileft.Atmfirtcraturede tas.Quibta etidm la omnes t dei iuftitium ipjM,ruidetttntont feceruntabbomine,ut qubunc hoflent fl ciaueruntcocli e dm iuiicarent.Et primoquidem angeli,deinde ns f opuliglorUm Qgm erMofes iixitt ipfi
JSO liq iWutniititiitMiif Exttltcttt umeoeli,ador<ttetum c emntsdngeli toqutrentur,r fie omnibus omnes eiiti.DJuiduerfie, Aiorateeum angeli iwttfceret.CttmenimSellai nugi(Mdi(lum dorantesixeritt, Gloriadeo tjl)dift><truilJht, i inttnogauerunt,Vbitqiuefl timiquitquidem tnim de in exctlfs,Qg<( cmfuautembancrepetitie- natut rex ittdaori uidimm Sttttmipfiia u H nemadieHam puUf, Qyoniam uenit:quoniant in oriententucnimia tadortmmiUum. uau alia ditis, quituneregnabat,Herodtsperturbants uenitadiudicandum terrain l Non quidem cumeo.Et congrtgaît cuufd,quim quodprimum iud membrum, eff,er tota Hierofolyma etfcrtbis populi,percont4tutcji inq\u>fimpUtittrduitu,r,QypnUmuentt,pri' fis pontifteibus inmundum mumSaluttorisaduentum denotat, eos,ubichriflutnafceretur.AtiUidixtruntti, Iudete:ficcmmfcriptmn per eft u quononinpropriafm maieflate enit,fedhw In Eethlehcm terralu, miliquadjpecie,et Eiicbtam,Et tu Bethlebem contempta. onfentittnim propbetam C dictvs:Noneniut iudictm da, ntqudquam u minimies inter principes ]cumuerbisdomini loan.u mundi,feiut mundifahttm. god ueroidem dt-.exte enimprodibitdux,quipnfcetpopu^ Q rptentdicit, Qgoniam uenitad iudicandum lummtumlzrael,&-exitui ipfitudiebwan' i in terram,denotauitfecuniichrifiiinmundopre tiqu.Videsnenuncquomodo propbetisdeftntiam. tunc enimuenit iuiicaturiuterram. fcripuinuenunt\a-,quxadcbriftunt pertintl ll2uth.sg qued idemcumdomini erbis u ta confmtitXumuc Non enim tantumprtdixerunt,qutin ipfum i r uerumetiamloci,inquo fan' Chriftum competebt, neritfilial bominisn gloria fua,er omnes glo- trot nafciturus,meir.inerunt. iangeli cumee^Mcfedebitfuperfcdtm lUtidenim figmft' corieoomnesgen- fat quoddicitur,Ettu Bethlebcm luda, ne terra 1 riieftnt,r congregabuntur i tes-,etfeparabit jtcutfegregttpaftorouescb qunqumesminima-THenimJnquit,qumodo toi l boedis:ratuetouesquidem dextrisfuu,b minimaerujxnuis & contempta(talis enim i 1 dosuerofiniliris.cr dabit fingulk iuxtaopr tratlotm ifle") quoniambrijttaia te nafeitC mfur.hisquidtm Euangelijlegibufimmo' turuseflân ampliut,utmoiotenuiseser parqui rigtnficlera commiferunt,p(xnam tiunquamji uuUjfedctlebrit,illuflriser multishonora* mmdamUts eroqui uitatmunm 1 u iuxta Etuti' ta. Qgo<! ftquitur, Ex te enimprodtbit uero dter dux.quipafcetpopulum meumjfraehnonpro' i gdij rgulantujlt adminiftrituermt,Mtam 1 > En nam,p<tradifum,crl>ontindsfinita. quanta pter Htbrxerumpopulmn prophetarectnfe u tfi, fententiarum copiain pauchs erbislateatfque turdarnantenimdemonftratum quodHc I injiar auretecateninterfe conmxte funt,cuiut brtei,eoquodindignifuerunt, deoreiecliC c cunnexio coclum pertingit,tyamdiex exclufifint,zfplijdiibotinominati)iterHmgm ad ufy i f fe[emi:tuo dpendent. enimmihiomnka tesboclocopopulum er JzraelemnominaTalit dti 1 h craferiptura uidetur.Omnes empeprcpbctit, uit,dt quibut mninopropbeta ocdixit, Quo n o i Chri er quiab Abrab Mofistempoributufqiiead niantprodibitexBttblebux,quifcilicet d brifttimfloriierunt, eademj]}eflant,eadem Siatjl,quipafcet pepulu meumxxaeUgentes dx> t unooredeChri' nimirum Qjm enimduxaliusdeBetblebem cunt,eadfcribit,omnesq;ceu uituinjtur. Etbac quidem baflmus. greffwt fto > eadem efiprtterCbrifium er quosnampauit MJKt.! In ipfa ueroChriftigenerationeyPerficie prtter gentes reH<f omnes 5aliostufecredtes? c 3 rrumperitiaer reuelt aut turba,Jitexituteim diebws giofjw Magidiuinarum antiquU iipfus tione,deumcr bominem prxter naturx leges diitinitatemfignificant.ln enimbominum quem natumefjtcognouerunt. ueronon uulga- tempuiiUudcopetere uenietnr,quodjl i die-' Magi e w res tant hommes, dominatores regionu bu/santiquisiln r fed nutlicerte aliumprter quant prjdeshi itaq;cummus rei notitiam perce- inunumdeum. Qyapropter auidetiamuati' Pfttl, D piljnt,deliberareinter, e caperunt, qua nam cinatusdixit, Non dabofomnumoculismeis, J mx adregem natum modo piruenireîlli< dona donecinuenerolocumdomino,tabernaculum u audiuimus cumin Ephratajnue er deoUcob.Ecce pojjentaffine. H<ec eroBit meditantibm modonotifiacompotes nimaseamin campisfylua.lntremm taberni in dubitantibustmid,quo l re-' cula iplw,adorermu enim inlocoilbifteteruntpedis redderentwralienigmie ey peregrinie erat gionis incaU cumeffent,non habebantetiam eiut.Otferuanuc propbct.imRcuelatuilli uiducem)coram Selk appirnittquprx diuinitm,filiumDei nafeiturum ipfs ej]e uirgine, eundo uum defideratam hominem uertudeivsfit, cpitindicare noftesfi qui cum effetaffumptttmklcr diet Stcam i Perfiain Pafajlin rus, quemadmodum multisoraculisiUius ex itaq^ pir i' ufqjecutiicumHierofolymamerumiffent,fitl partesbailenutcom p probauimus. quidnam Et la fcftocculuit.nonliudnimiruminfluente o- lijs opm Deip/i autem a d r tftf uirgine ftececinit, itwtmduce dej}ituti,de hrifto Audi filia ruife> r inclinamm tutm, & mino,qH4mm C tbliui[c6-
z 1XZ obUmfcere populitui cr domtu pitrk tui.D4- tuti [untjei etiampluresdij, qtiosuoletites,ut uidisenim erat diualUrk-.zT quia bac au in alijsmultn,omittimmpropter nimiam{cri" filitt ditura erat arcbangeli Gabrielu uocem, icit, ptur copUm.SedredeUndum d adb\jgorum, utt adinenarrabileil defuprdigref>ifumus,biftori<n. Hero~ Inclinaauremtuam:nimiriim Tune erat lud gaudiu,cuius naparticeps future. Et quia detpojiquantcOgncuit,quodinEetblehem ab (o temporeomniaantiquitusinftitutaprotu feeretur Cbrijlus(hoc enim ex propbttispond libu/t& contemptU d abrogtnda e rantty caftan ficei ctfcnb* cognouerttht) amaccerfuis Mit pvf gis prteepit, Vroftlii iUuctteenrateihquirite da.noujq; Cbriflilexuni cumTeftament totum munitiaffulfurajnquit, obliuifcerepO' depuero;ubiueroitluminmneritis,rcniinckte puli tui er domut atrUtui,et nouisiis p iamfu Cr mibi,utegoueniamet adorentillum.Hcan ad turk eftointenu. Et b&tquidem uirginem re temanimodixit mendaci rfubdolo. Cumenim efferendafunt.Poflqusmucro,utdi(lumefi,iam regemnafciturum audiret,quigubernaturus effet agnouijjtquodDei film hominem a])um jet ]fraelem,Cbrijitalemregemforeputauit, ut m pturns, er exfilit ipfuunafciturul,rogauit et cjuales ultifuntycuiusegnumtemporaleeffet r locumin quon afeiturtitttit Chrijlu/s,fibi Deus crterren.tcum in BethlehemquidemCbri Uinatales ueroittius ctr oftenderet.Hoc autemtantoanimiferuorccr foreinteUigeret,locum fiudioinuejligauit,ut nec cibumfumeret, nec tum & determinatum motus, ignoraret,inuidia fomnonecquieti indulgeret,done ipfequoque cr infmtis cdentiamante pr<cmeditatus,hiee natdi locufflbiDeo reudaretur.tt tunepro piinulatcrfift Kagisdit, KenuncUte ibi, m H pheticofjiintu,ttgitdtiadixit, Eccein J-pbrata ut cr egoueniamcr adoremiUum. iueroau' auiiwmmftnlr,d eflin Vetbhbem inttenimtu dito regeprofeflifunt.Etecceetta, quantuide tam in catnpkfylu,ununt tundlocumbisde- rant in oriente;prectdebat illos,dohec progref inttbemacw fdftaretfupra locumin quoerat puer. Tuuero, noUns.Tuncfubiungit,lntremws f ip-' laippui, adoremmin loco ubitteterltntpeies cumNiagos dixiffeaudts, VidimusleUam dus- Hicuerba, intremmin t&bttnatuXiip- ftts in orienfe-.nequaquam putesChrijlitntpro? fitttjtanquitmde contemptit& nulloprecioba pter bocreliquisomnibuspmilentet nudumho bitisdixit.Scenaenim titberndcul c( dicitur, minenteffe.QuienimcircajleUarumniotusuer bo* recenterextrudum,& quodatimrejrangitur fantur A/lrologi,talia docent,quodfxnguli ubi domicilii. doremiit ocum Heteruntpedes minesjtettMbabeantfngutitf,crpeculkres,fu* A l fucceflsreuentus fibide-* ipfut. Quid opwseitmcmultade bisdicere! turuitomnes quifque regum Quin potiwseipfuntde bis appetto Mttgnum nunciante; er quodimprimis t enimittumprophetamcr regem,quiDei quo- ftellamfibiproprianiuendicet Hc emmfd" confit.Sed quia nojri in' que teftimomo commidari dignut fuit(ftc etiim faeffe,manife]lijiime uanitatem conuin deiUoDetaloquitur,inueni12auid,&c.)quem itutinon eft, Ajlrologorum h dicemiM? WumUntummodo cere, omtemus oc nunc uero de fleia,que An namdortuiijfe er quinafeiturusefatfedetlocumin quoSeterant tune apparuit,qualis qu* namillafuerit,ui' unaltellarum fueritcaele pedefiUiufjUnquamhominemnobisomnibus deamiis.Qjiodautem uero tantummodo fmileiri? Qgw tatitflupidus, iiiunt, non probabiteuidetur Primo quidem, ad quodotttnei tellicuni cum et lunaex orien k f foie imotantdefertus Deo, ut hoc uelin animU mittattSedquemadmoduinfuptrioribushunc te mouenturinoccafum.hacueroexfeptentrio tundemr Deum& bominem comprobd nein mitidiemmotumfuuminclinauit. erfa* V ejje illunt rum enimregioad oriententfita eft,VaUfiin* uit,ita nuncquoq;in loti contemplatione P qui facereuidemM,in cum\oannepropheUom autemad meridi,in er Bethlebemejl. rie quo Dauid dicit, Adore tereajt fteUa tlinoconfentit, quidem cum erat,noncerteun cumMagispro c eiusue moutri,etij fd dormitantibus onmuslocumubifteterutpedes uero,Non ficifcentibus fijlettm dixerimus fui fum dignusut portetncdceumtaiSius,quipoil fiftereuiftfuijfet. Tum me uenturusefi.HmnecinteUigis tamin m<t' fe,fulgorentiUius ut proterradiosfolaresdijpare-' ueroinmeridie gniiqui'imin paruisomnesprophtie confetti reey obfcurarioportebat.Cum fuum tkntjipfum adorentcr celebrentfnecquifquttm etkm unicum foie fplendorem retinuerit propbetttrumeii, qui ubi deCbrijo uaticinari (noenimdbhocpotuitobfcurari^mamfeftue non fi et uerba facereceperitis,feipfum paruum, ilellamnonfuiffe.Vofnmo, fleUafuit calecontemptum nullius precijdignumefleconfi k, qua namrationeiUiusindicioMagiparmi et legimus,quife* iliud er mietugurium,inquoChrifluserat, per teatur:quodetiamde Abraham erbwmab bocaltitit itiamcceleftium et ipfrnnterrantapptUauit cinerem.Veruntam immenftm lo~ dinan cognofetrepotueruntiExprtediflifigi^ nonmkhei modocr Dauidde BttbUbem Ir i K
111
OftSTI.
[cr,;i.
1! 11+ m tcmput, chrU <t lur pjM,8Sm rtonfiuffe.VbtMmittm <fti" d>Adamujque hodiemfim itinerifdueem dam diuintfuit,qwxm babucrit, goJcmum decknti funtcr complte, quoiin non que etidmterre propinquiorapparebat Et alioquoqupcri poterat.quircet hoccorn Hebreosper deftrtumco\um- plttur,ExAgyftouoc<tuijiUiimtum-Piier(tU' quemadmodum naducebitignea:itaetiam Perftru liagos hoc, tem Cbrifiufittmadumlemcriujinm etitutt Zuhait fitiumacetfiit, ejfe quodippsfidm uidebttur,uiampnemo{tr<t progreffia,lotmnem tune uit.Sedet ( ipf",que DeusUebrtotumgen quiChriftumodfeuenientem conjpieatui ditit tiexhibuit mincuL rprodig,plura multo ludeis^ccetgnm Io=m; Vciûitollit peccatumun- I h D ex Pri'mienim gentibut di. Curautan Joannes uneagnum ej]iixgentjbuscontigerunt. StelU Q0 explicabimut. mro aliushrijiiadoritores,Mdgifuertt. enim(ut xerit,po]iea moi&umeji)immotaconfflente fupra lo-~ di peccat fourrepotcrit,quim BeuiiQ<t ipfc cumin quoeut puer,Uagiingrefii unt,? in re hune, e quopritudixtrat, Non/m dignus d f eiuwmntDeumeffccon cumdiuamaintint adortut- ut portemcalceamta uentum Cbrifium dictt ii, Prophte, des, i tymyr* fejjiucjl.At Chriflut muner<t,aurum,thia runt,'ofjrentet ctutemXgoputhabtotbt o /r- biptiztt me.loannts rham.Confidera nunc,qu<elttmuner!iinter O" feccmmunio-.quie quidem,quod jfeciemexter- te bdptizAri, f*ueniiad me Enetiam boc Me nmnattinet,nuUa prorfuteji:fed quod ad [en-* tonfidera VropheU magnut,quijtt r uot rc natuseft,quii ito enimttmqumn erstrflt. Aurum ipfifitemini,ex promifiiene fum,mdgn<t ernt,num4nuobmi* e gi obtukruntceumorti, quia homorat,myr tibiptixAiiummiffitt rbaw.hdnc pofeeret Hoc i cette infepulturamortuoradhibtreHe netanjeruiitter baptifmi Sed bnei/snmoreerat.tbws i autemceuDeo ofjrut: kouerefipiens affirmMerit. abeo,quem Deo enimthurefacnfiaireftatuttttn tyfolcnne Heumeffe confejfm crat,baptifmum ptlit Sed erat.Vndeuidesquomodo dicetfortujfe i c'jriv NUtgi alUjMS,quod ipft Cbrtftu/s 10' quoque n Hum, rVeutitrhemmem elfecottfefi jnt. innebttpnftnum petiertt.Vcrum fimiiirdtio CtterumpojlMagorum adoutionem ad ne hocfcdr.quaremdium, mijfiu quodintirutrofque trit tosDeiangluspritcepit,ne rwfut adHerod eftyCOffiderundum latrines quidtm ipfltttt Anten Deum bemintm conftjjterut. uiam in redirent,quare pf r alUm abicrunt re-' cr tjje enimthxtjletfe Cum gionemfudtn. Anglusutem a ueniem, dixit ipfi indignum, uicaiteitnentx q toUit mun <y ciw,er abi iViiu ojtpb:Affame puerum matrem port4rtt-.cr,J5jccequt ptecatum mAgypfum Herodes nimquefiturus uni- diffumq;hn Herbu e Daim efjeofitndifft.t,<td' efi wnipueri.rfecffittBuc. une impletum r babeoabste bttptiZAri,fT e/l dit er hoc,Egoopus i itludprophet uaticinium, Agypto uoeaui tu ueniiad nutcbrijttu autem Ex nonfic,fed impt Herodes utem a uutboriutetHtti filiummeum. I uideusfibiltufum riofect cum t lopcllut,dicens: I Migis,indigltatUf ualde, "]?k me.lBcautembumili" ejl effe O fatel Vrophet6,ttt!ts,baptiz<t litibusinterfteit omnes 1 o puerosin Betblehem, tatem fium,ijuaindignaicrat.fmutl jmdit,et i erantbimuli& minores &tu,wbo- dominimandatoparuit. n quotquot lordanemitaquiingrC' rumaliquotmiUia.Sed borum.fenfusi I Pri- ditur.SedChriftobtptizato fcifiifuntti, er quis mo I quii ut apparetillum natuteratDeum uoxcorhtut udit dicens: u es filiutmeut n T eft, qui ( ffl. ejfe, quimddmodum prophte dnnunckmrunt. dile(lM,intemihibeneccmpltcitum Ani* neremtenibilcm,etflupotetentomi prtttreti autem homoeulierai, non I er ftcuti- tnadmrtU p dumimaginationem,ut l nonnutli docuerunt. Se-- HiiSfniM quidemfincli qmbantur, predixe* b | cundouerout ippareretbincUrmieprophe runt prophet,miniflruuermt angeliiniincue' d tia,qu<e icit,Voxin Ramaaudiuejt, lamenta ro necangeU,nec hominesjed Veut u, qui ipfe e R tio,ploratusrftetus multuf. ticbdploransli dicit,Tuesfiliuimm iikiu, in quomibibebtros fuos,r nohtconfolari,proptereti eu.Exbisfine qufcripfimut quod neccmpUcitum nonfuperfint.Tertio,quodnondeCbrijlitttn-' iudicarepoteriset tu, r fi quisalita Mufulmtt tumgnration? rophtie p predixerint,uerum norumprudensfuerit, quodinucnnturfunUi ttiamdemukitlociieydemonfiriitionibut, de par bemines,qui uijones Chriflouiderint:ty tim quidem ut quodprophte jint, qui de illofini uaticinati: proptermvltorum infirmitatem, bisducibiK ueritatem in adbuctot netantis arguments perducerentur.partim qiiitmuis eitutis obturarent ra,neMis ueriU cr demonjlrtitii,ctrbitrentur uero,utimpiorum etiudicent os qui n o enim Chriftum errabundos ucro occafo.QtttC temimpugntmdieffet effe,fe or cunq; profitemur deChrifto autdilfaaut fada funtjn aliqubo- thodoxos.bis eroauditis,di[ctint reSefew u nos minum utilttuteiv cedunt. bferua O itaq;, etcom tire:q\umunnosMufuimanorum intcrcifion tu peries,qttodomnitt quieueldifltlHelfaita [tint cpuibtbere iudicent, uemudmvdwn dicis, q
0
xi6 5 to quoi eonfitanur er credimmChrijium deifi qMum iBorumedpdcts funt,quttnuromnm tuinepiflo' txcedunt,qunec ipfi angclipoflntinttlligt* humejfe,cr deam,qtmuimodum ut Uaimc ijj fcnbis. Defeceruntauttmab hoc re,ncdum hijuamteUeau m percipif.quiigno boc tGrci,defeceruntab Hebrai, ab eodem rattt,(]uodcbriftu(ûemipfiHtrbHmDtiîn tiamMufulmani,propterea htrcnonut finum Ddycrfriritum deiappeUmt, quod militesefe f de digna Dei perfidem receperuntjeddemonftratio filiumDeidixerif.V quoi i uerbo mendinibwicupieruntinqmrtre.MinuttamenGre- ciumdUirdnnuniurifitimpofiibtle,mprtc i librisfimuley prcpbetiscarent^ncufaiu mediMerfnedubitatione enim ci,qui credunt(quis di funt,qumludtiettAufulmani.Nonneenim tam uttm flupidw,tantaimimpudenti c ridiculum uerbum mendacij Dei tudeipfoilibresuenerantur ett cfjet,qui efl,quod courguere ueroqu&in ipfiscontinent, contemnunt? ty rett)NlufulnMnitiimen, muniejie obloqui cum f cum propbetMbeatos jfepneiicent,eumqui nonpcfiint,ipfam uetittttm catutnnjs e infiaut, tam dicendo,qu6d Maxime abipfispr^dilusef},<tuerf<mtur? Cbriftuthocnon dixtrit,ftdChri omniumMufulmarii boniittudargument uituperandi,qui cum uni &iani,nec uicqiim q apud cumahjs librifCbnfiEuangeliuceu dici* [crofati' illoseffictH pofryi Nosuero Cbfijlidni & nudit mut,qud brijii utrba,quibutEUingelicon' (ltim,i>flutti (liuinTccipiant,uerbif C illuduent-aiitur,faflii uerotantumab illodifii' tineturignofcamus. Mufulmahidutem duplici' calumi terra dijint:et eliitaue ter peccit:partim dent,quantum c r quidem quodnocredunt hri rudtistud.utmifr errabundM Grgcorumopi Humtjji beifilium,partim quoiCbfijiid' uero f ipforumet nosderbusibi quoq;ignetuaccufant.Tiicunt moesfeqituntur:crquteinteelliM non pereneqtiit,omnino recipiunt. ediumjw auttm,quomodoftpofiibileDtum f i habertfiliii pra naturamfingulainttefiigdntei eaapprebeti finemttlirefrquistamQuitus rftnpidw, ut derenonpoflunt,ueritateaberrant,rcogittt tantumcrimen admitterettDec eyimpiettttem tioviimfuarum fgmtiproferunt,nempt,Qttp retuero,utfineomnidubitatione pro ip/iuc bec modopofiibileflutdiw habtat filiutn Cumauteminquirut finemu Cbri/iiwxbisreciperent. herei Et hifmitquiperfcrUtuntur ptnitiwiDei etdiligtmcuriofiiiiq; imttntur,manif<jle\p> r a interiinquotinccelo paret,quodnec generatione >,&ignorant illumueraceffe creduni,quem elit lurt<int,quot mehfurtu continent ejfe nec pe Deiuerbum confitentur-.im Abraba-, aqu* babrnt.Inerte fittren* in littoremarisnume- necDauidi,nec laguf, quaMik prcpbet'nfidem Etlictthorum dulitatem ruf,r alia huiufmodiwfiriittt. enimfeqttiturgnoratidi EfaiMenim i certamrationem ignorent,credunttamenquod dicit,$SifictedidaritU,nonintetligetisJhtt1ligis hue Dfi operapnt, neque histumultuttntur. ne quomodo cognitionem, de incrdulits lie-' fides fi'ijuiroTyeigenerutiohargutiuifcrlitatitn- ro ignorantiamparutf idesauttmnon re-e/ nuTU tdntj bi ipfiinquam, uinecpropriamfuijpfittt rum uifibilium. uai enimmdentur,fide Q q tiouerunt.Agedum dkttntiUino- indigenf.clara perfefunt.Fides enim autemea~ genraticnem p matris ute rumrerumeu que necuidentur,necinteUcdti biyqitotnodo atris ipforumfvmmin ro corputfatlumfit, cr quando animaipforum percipiuntur. eqttdqttamigitur uosbac curio N in tr putdeuemrit,ucl umtiuenienswmipfo fiai inuefligtre n nec ueritat oportebati aduerfut <ciunflduclunilu femme fuerit,feumwut.Vel, contendenjedjeqtiier parrekbrab* et pro fi unirafuit;quodnamitludfit unionisuincitlU. phetis,trimphmis Cbrijlo:necriuatieolun* p cunt tan tati er arbitriocenfentientes fi duere,lmpof!ibile Vet,quod imita femintn ifi,quando uenidt,et tjl T>eoeffefi\ium,utnon demcumcorporeunidtur,undeetidm forte(itt tu inquW)dif ubianti adusntum, uumincorput eicij}at,ey fidiainterutrofqueexiftant. Errantesemmiue f in quo lotocemmoretur. Quod fihueogttittt re er reftoermite, uanar intima c tequikkcerteex auditueft.et quid ( n p itxpafibiliaunt,quifit ut Ibeige erdticn er quim definitii.Vides ttiuunt,n5 qufotam fidedignumeji uimuerbumDei, fer utentur,qui propnam q Uitam,qua Dei, cogpofcunt, eque n fciuntan in crttftinvntuiU' quoi uosanimam tyfbiritumDeiappelU ri fmt-inqttirunt uarationeChriftm fidtifi- tii?QU<tutemfcriptura q iugelio efifancTior, /'( Qu'f;rgncrt uiiurpatrisippfilij fint, er fide digniorf)Uudnimer ipft Mabemtt pi e r torumfitipultmatrumfuarum uerbiscredunt, crcfanclum abfolutum confitetw. pui er O effe altonomineappel igitur fnerit (uter antdium eft)curiofitate fieri pofr/ ut deeepti crederemi" lentur pro Uero paterno creduntt<tmen,cr omniomijfti,Dei propbetarum y er filfg pro uerKrecipiunt prophetarumautem raculis. Quoniamuerointantamabfurditatent erjeu 'a Amn<"if, er Cbrijiifermonesontenir deiteniftis,ennecef!itatecompulfialiquidaper> c oculis[ttbtefloabrabimvii negant. uaprcpter mqiM' tiut csuexemple Q fidem K t
lis !11 ET VERBVH DEI llcetuerttdfxcmplis erfefieemtmftwi non Fjll|lVS e p t propter i q pofi,t:aq;mprimis ue deumfpeftant.]mpof' cumDeusefjit,extremisemporibut bominum rationemremaliquam falutemhomoam f eft,cruafi fibtletnimeftbumanam xus mertim inmnire,qtt&exitftt rabfotuteDtigenerutio fubijt,fepultut efurtt* r c nemreferrepopit.Veruntamentcefiuatecoa xit,r in caiot eji aflmptus. n Nontamendiuimtn,fcdho ili (ut modoiiximut)fjtemurfiliumDei fic d idem ratioex mente uelintetteflu,et mo pojjtej},qui in Deogenerttri,ut dicaturufijlerbtm radijexfolegmerdriconfueuerunt Qi&igi-' r Numexmuliertintelkluti tur uobis uideturf limiter fum. tionem,autol radiosgignitfiulnumpropteret f APOLOGIA SECVMOA. interbtec difiidi deprtbtnditurtQgod aliquod < fi igiturhcecgeneratio ibbis(quodcruosfttibi |P|||iR59]Vmdequidem fujftciterpef Dei ty KfWi Hr trabamijfitac ey lacobi,motemini)liberaeft,quomodo fimplicem in |y|pggi]/s,D<<M!*er cmnipafiionecarentem generathntt ty tan prophetttrum, Ce- l&iSySilll primisautem,ji erum effe tUabfurditatibutfubiedam putabimuft u ftteri uc terumomniabec dicerepoftuLuitntcefiitts, lutam, per ip/riDet patristejlimonia mond uefiram. ilrauimmde Cbrifio^quod ft uer,eydei Dci propterincreduliut infirmitatem jjr in filiwh<igedumnuncctUmrtliqua,deqiiibui Diuindenim cmnem et humanum angdicum du* teUeflum faciliut enime calumet bitif.,tamdium exuperunt. profirentes,iifcutkmuter in terrantcumomnibus reaturisdeucmre, uant Ifrcmus.Vebtmter c autemnos, qui Chriftino q deinaturamcomprebendere. Siautemludim- men Tua uerohsec funt. pofibileeft,nec generationem ccgnofcc Qui ni modo poteji,ut Deusbomofit? ipfiui fiai a modohomofias remceflifiKrit.aibibminmtamenetipfe M<< item,quo ejlilttm,fi Cbrijlut hometromnes Mufulmuni confitentur, uod Deutrut,cr DeifitiiK,curnonutl nuio iw q iAtriacitrauirilope- bofermait hemin,ftd tanquimimpotentia Itt Cbriftmexdiuauirgine ramnatmft,ey quoduirgo ipfum et pcpererit,et boranshominem e afjumpfit mortuus ji, ut ho irgopojlpartumpermanfertt,ftmpir; uirgo minem [tluaretjuxta Cbrijlitnorifcnttntiam Cum Deitt tfjeicprebendatur. igitur b<tc uercconf' Vrdkreafideuxer4t,quomodopt[fustfl? nobisdgedum tettntur,expont buiutgeneratio minino patitur qukquam.Ettuquitlem in* nos nisrationem Siautem impofiibih boc eji,quid cuf&nsjiitcoquer&quibm nosfie reftiodemus* l c qutefoaeremfidgettiindo fruflratabor<tnt,dicen De deiquiiempofiibiht&ter impofiibiliU do quodimpofiibiteit Deumbtberefiliumpne tcjn lupmoribiti diximM,qu fufficiunt.no et f mubere h<ec Et dei dicunt,qui necuilifii- ramenini quidem fumutcofefii,qued tnfirtniutem ma contemptijUmaq; nctt er cognouerunt.^diffrant pofUbilitdtem impofibititut difeernert enimbi nobis,ubina culextiifcen fua babett, pofiimus.SentimM ny credimut mnfcct' c autem cr uelquisuoeisiUiutmeatut pt:qualefit formice pudDsum pofiibititteljh. irnpbfsibileapui cerebrum.quale qnvs apum cor, fit conpdert' hitncejfeprorfutnihil. Tumquodhomofuus tio,& qu* bispmiliafunt. Qtjpi fiautemui- f'it,cumDeutuerutejJit,ilicv,niu,credimM,et tk bec ey contemptaignorant,infirmitatem bec ejt borumuent.it.Qno dutem modo hocefuamagnofeentes tonticeant,neccurioptate nouQupmodo bwmmt fui uenrittnon enim r<t* illisfidemderogent, ue angelorubominmtjj tioniea cogniUefjent,que angelisincognita q inteUeBum credant excedunt:quin potiutAbra funttQui ueroDominiezincamationUfcoptu httmantein brijlcnntune,nof h<t<ypropbttartmoraculU,quibiecperuipo fit,et quiccuuf* C ttes,reuelationes nyoracuUcognouerwit,quoi quantum potejlmodo explicabimus:tuut' fieri reuerafiliw Deipt,ey if roattentehmcnofiratuAids. Cbrijius fcilicet demueriaDeuêy homo Demcttmnuliarein muer[umindigeret,fb u perfeilus. Ubonitatefuapermotusmundum uniutrfumex truxit er <odidit,uipbilem fimidctimtifibikm: cruv.itangelos: retuit ccelum terr,cr ont c er in muqu<e bis citinentur. Sedeyhominfecit, cr formattpuliteredeterra fumpto:er attit illianimimrationtlinjpinlJit,fecundimagi nem Deicreauiteum,r ex coftaipfut ornw/ in coUocatK^prt' tvtfa'minitUncj; paradifum epitut deOmni u li$poparudifi efcertur,ex bon
119 230 creiettti bcreautfcknlU bonier nuli noncomblrent: tdntinSnttienis habens, emabfurdS r tf- Seddtcataliquis,quoi wCbriftiu cumborna quk qmamq; diedebac comederent,mortc ab ado jent moritun, uemadmod agnattUeMofes fit.iuxt* ChriliianorSfententiS, angelis q m inutteri Tefiamitodefcripft. filial & uer Quidamuerocm retttt. Sedndbocpcrefrondtittli. ordinum Des gelicorum princeps,cum feipfumfplen bumDeicumante [<ecula ejjit,ab angelis duhim intelle- uni cumdeoptre fuoadorabdtur:crnunc o' b ermireformofum toft>exij]et,no xitftfentumetcrtaturef]e,Qrquoddominiu mofaflut rurfum adonturab ijfde undeumeor adorctur,qUemfiliui ipfttmcum nuUus effet, condidtf[et,unde ferttiin pore,itaut uni tdlnbomo ftar domina adoraredeberet:fcd jlultut etteme et uerbtideitijjumpfn cumfubflantU fut,qmta ntriut dixit,PonSfed efuprst nubes,ettrofi admoduprimitu/sab<tngelisadarabatur:quoditt m milisdtijimo.n<ec eu manimauclucret, Adamo nonpoterat. Refjiicenim ait jieri qu^fit buiccommifjk cohorsiUita impietatemimitau domini u etferuidiffrtit.lhbomiheero,quen c ex filimetuerbUdeiadfumpfitjUudcouenifnstfi, tj.bic (tutcalo depulfus omnifuamilitia indmmes C cidit,erhi omnes mutatifunt. um decorujufiu acfanu, utetiamnuncceuexemM' inparadifbuidiflitjnui' ple decUrabimm. itaq; dubolmhomin Regis(orpui feru'uiUim dia inittum ceu ni euMima motus,accdes ritrartx im* primomulierem adontur, quamuis animaattinet,et n$corpuf,*4o fxcilior tfl deceptu,aggref[us et dixit: Curdtas tummodoquod prccpitucbii,utexomniarboreque in par*' retur Et quis tam8ultuf ut dehociubitaret* mttm ab arbore, Sedquidbac dergis anima corporeoptaejl et difoej,comeiittis, abftineatk die dicereSSi enimin nundinis efiimentum e que in medio paradi)i /i, er quodquacunq; u aliquod tomederitex iUa,morte moritunt Hrqu* ematurfetiUorexindutmftfabea-ipfahorit iU fith mortemoriemini,fedeexittucorne Induel manu n ont' nemo quantenim contingere audebit,fed dents oculuejiris pertis etreucrtia fimiles a ipfn dijsred ntsiliudcumtimore infpiciut,quam nimiribonitm mul, uis,quod et deremini,cognofcendo fubftantiam attinet,reliquisejltbuffi bac pr'obtbiatdominm. audiris,mulierde- mile propter regem His Umentantum honorer fit, tepta comedlt exarbore,et dit maritofuo A- fortUumejl.ldemmiljideCbrifouidetur.Keu d nature alterius maieftatem ra enimhominem dnm,quietipfecomedit-.diuinit.itis afjutnpfit,nec ex gfjifts.Et comedtes arboreAdamfmml naturam, tu ex et homme,fedipffiimhomwti q 'Euagratktxciderit.Deus ut cira meridi Adamefi,licetex mrgwcprter ndturleges d inborto obambutdt icititti,Adant bi est Hic natw fit.-per d u bominent diuinitatuerocundem aitrefodit, Audiuiuoeem tuiambultUin Pa fnificauit,txitUuitJionoumt, addextri & fum.Tsicit il deipatrisfuiconliituit,qtiewadmodilfuprde radifo,o" nbfcodime,quUudux n ni deus,Et </$ tibi oftendit,quod udvx fstnii miftrauimm.'Et omnino fie faiiefl,ut eti ann exarbore,dequaprcepi ne comedtret-fo- te diximM,nimir tibi quod/rut ferritlieetnatur eum unitur,ut medifttlEtintm iliidominus,eiecit paradi fua frigidu nigrumq;fit,igmtt>men non Kuncautbtc qu<endd bicquidferri rigidiUtet nigredin affif fo eummalediiione. f f Dwfco/w animohtn' cr quiji mat, ferrum propterigiusconiuniionnd' e funt,c5ftder4, at rationedeftitutM,cum fisri,eiUijSimofi- turampropriinon abijcit,quinpotiutipftimto <fa mdiiefliccupifcit,ccdo cumtotafua cohorte tumignisfit,iUim nimirum cdotemyfyUnd Sic excidit,rexlnceinttnebrMeft pmnutatiu-,tt remrecipis. etiamdeChriflo fentimm Cit etanimifa demeffet anteftcuk,pofl bomofaftut efl, bec diabolu-.propter fuperbiienimfuxm Sumkdto reieamejl:necutuosdiccrefohtis, etnonimminutut,quinotiusdiuinitate fudho p inboc reatififfut Adamidorttret,aliorum minemquoq;glorificauit,eyineumlocumfub c adorantes er angelormore,quiiUum feruatifunt, uexit, quemfilim uerbumdeiobtinebdt:&adhucangelidi- proptereaiamfmu! adoraturab angelispari** 7in dignitateut perfiflentes f tuntur-huncait quiaadoradiofficium Adamo ter er bomiibm,hic feilicetquiiprtter natv,* exan- rtm bomber demeft.Adam indeiordinauero iram neg<(uerit,dei infefecocit<iuif],r exarborecum diabolu.Quam enimauthoritatc tioneet mandtfonperfiflsfed gelofade effe bac uerbababereuidcturiprftrtim cumnwS<< EB4uxorefiu cornedens,dumbocmodo Merqhab nec meminerit, Mofes,nec ro diuinitatafficit,paradifumuoq;quem q p feripturaborum igituronwihorutePd bantamiferunt,rmalediflionlocobmedicli pbet,necChriftmtCum mortem. monio areSt, falfafunt,etreijcida:cum c ttiam nii acquifiuerunt, pr-oq;uita <eterna er bdcdecauf<t,quod incorrigibilem, nuttd iigehrnturapmplex,pu Deusautemdiabolum uinu dudu canfticatm,tanquam ra er incorporea erfupra closcfitutd: pnitentia eS, vR* fi Adttmiueroxttrracommixu. Qjtifigiturtiel tt abietit, wc tllimhabitaefl memotU t k 4
2:11 2.Jt. crorumEtM 0tatio. Adamum longealiaratio, rua cogitdiiones propridpgmrntdocuifl* e nececidtjfeuidens, onfcilictt tamtumambi- Irumentienimfficitpoji xiliUparadificrmi n dtmiexcremt DeustnimAdamo tione? fupcrbU,qumdboliinuidid fiau Udiflionem cr ttultuttuicomedes ttti: de er quodbomotandememendationem puni effet dixerat,In fudore laborc er fudore mukorummtV deut, Undecum f rtctptitrm,quuisanteaiUiinuledixiffet de mbuls in f tminatii etexcuit eft. Adamueroarborem idq-caujd torrediominitrunUmen bonam circameridiKut ojltefiatttr)inter' quacomedit, ttmoleffenouerat,Qjtii M paradif u tiarbor,neclAO' rogtuit eumduenSfAd bitsftium quddigno ma paradifwifuerit,etqu<e imnechri' foretubinamiseffet,intcrrogauiti Abpt tanta fes,necdlimqUijpi rophetarS, p enim latrepofit, finsdocuitfidadhucarcanuetincognited,ut bkjbhemia(quid apuddtUm taitomnia hec,qt< ccgnofcat,priufqua generturi)Ve rantea. Qjjrfreunden Mahomet non rumbocfilucia iflauerbd,OAdam inqual dcfrumentifrictdicit,defumpferit, uideo: tstubinuncagitfquale fedcogitationisfu<efigmentafunt.lominese'namdlgtiitat fubuem nameH,inquodincidijlibttathru Qgi'i uero nim naclut indodosrudes^,nihilferibrutis Adamad \>c> ocem V tuantnudiui ambulsn /tnimdibwi i ( diffrentes Arabesenimpafiores hoTto,&4bfcondime.Pctmridiani4Utemtcm funt)eaqu propriaratio prpetetat figment* enim innuit,qumquodpiutbord dccuit,de filebimUt.Hon primariut put bicnon*liud qubus diei d e pcmeridittnaicitur,qu poftmaxima par noflriinftitutifcopusH,MUfu\mancr iniqiux erraticas tantumnto temiamexiltam [equitur,fcetiampojlplura CT ccnfutare cpiniones,fed u ittam,fan{iam,iufiim hcnejtam effet ttmpoft tlapfadet[uperterram ambuU' do auguftam turm. Virdfmenim,iuxtaMo/sdolhinam, Chrijtianortim religionem expontre,narere deundum id,unde ni tfl,f' loctiterrtfriietl. Vtrinde digrtf.i fumut igiturjdentq; CutttAdampliosgetiitijjt filiMjetijfdait ut in pandifopuefuperterram a ejfe aliquem du xtris. Qa* Utroplura iltifint,dequibutbicdi fimiliterfilios filia progignentibut, ey huma'' tibitxpciliitrt. num genut[uperterrammultiphcdtum Sei efl. citur-.tempcrijtLm Adamcumuafua, quamuiifeduili4 diabolo, H Aconflitutwnemundiuftyddconfummctti nemprzftnti (Culiftptcm mittidannoru fore dumdiuinitataffeclt, puradifum queq;quem tmnis tamenDeum dicuntjteletiam plus,quibus tldpfismor> habebant, ttmififfcnt,mbilommts tuorumrefurreClio futura tft.Ab Adamutrouf adorauerit,creatonm rfaclorenifuum.Ho-* dnniexitritter mil' rumautempeliericuueritatedeftexiffint, in* queadhrifligenetatioM borrcdadiu, quatuor.Rek'quiigi' cideritinnef<indafcelera,cpera le,nonigentijeptu<iginti tur inabfoltttionfept Et miUirejlant. bacdt ey peccatd mtturte ipftti leges excedentitt,qu(tui et decet.Netaw amfafdnftifmut prophtedixerit,quodin rumbonunecttcftinare quidem extremisemjfoTibws t Chriftut ffet carn e affum tumin hifeepraukmultisqûtdnimuf,pc(cc4 ne plurut. Vids igiturutab ipfutAdamittm- tis peccautruV.ftd rehiio etiamDeoclietter poributfii) deimyfitrium manifejiari caperit r creatore,adorauerutcrtawim,er creaturd imntehuM tpora. Adqueenimdixitdeus, ptmquimcreittortmcouerunt. Kienimfohm et Ticiamutbomin! rusenimfolut uniutper adorauerutit,itlitunS,alij D cUm,r hue cmnit namhocdicere font tdiHu cxiftcs,cui potuit,fi ipfiiudeinomine dignati unt. Etquemadmod f ciammbominuxtaimaginet fimilitudino intenebrisprofundis i n e ambulantes, que ipfis ea fbram? uerba pro pinqua uero Hianifejioftat,quod c adfiliUfui funtnonident,aa que nufquii fecerit. Paterenim rfiliut unum funt, Cbri/lo funt,effeimagintur,itaetiI!is<otigit.Longius boc ipfumin Euagelio dicte,Pateret egount enim ueralucedigrefii r intenebrU ignorait O" titambultes,deuquiduerui(ucrfatifunt:eti' fumut:er, Quimeuidet,patruidet QgM nos Chriftiiinifitemur,itnathemahunceffe, dolacolutrSt,ttin ijfdUtttifunt. EtAgyptij qui duosdeos o futrit cofefjm.unenim effe crt quidbouiadortbt,ey aqu: fricani u,ln deum A ctxli dimut,crator cr frrr<e.Et eut,utantdi diuin,alijfluuiosetfcntes,a.liiJl<ttuMerexer!t, d Rume,eieciteum a paradifo,et dterricoUndu Cflulti minuttfuaroperapro dijscoluerut* cojlituit,quetemporett fminauit,et ltosfrU' De/noenumerarefinguUr errores, regionum a dut cpitproducere. Um inteUigKjhunc propterinfinitam ne copiam.Ex enimceu par bit qui docuitfrumtidrijiitffearbcrcbic de qua ticularibus unufquifqueeliquaquoquecor Adamcamederit,quid docueritjgnorauijjei gnofcerepoterit.Veruntamen n none /$ tan" fedluxtatnimifui arbitrai dixiffejUiecunqjU' tum iUorum e uecordiaprocef!it,fedr Scytbk adhuctUimeffeeprehetl" mostrat deofuo,eos ex navfrdgijs alttati buerit,qualiamulU d f qui duntur,qitxconuirKunthtmcftcundu primas tr<mt,immoUre,quotquetfilt(mdcpnbidipof (eut
**4 ijttospropria'eruuent fottrtia, Wa ptticu,mi<miirtt,ntpecclttofemptrnobisp'r* j fent-.ftcfy domlnarctur. }{* r rumtrucidabatcrudelitas.Alijurfumhcmincs fenli,morsetiatnommhomini htUocaptos numtrtes,ccentenU in fingulisunu ludigitur Bituidperfbitis dixit,Homocum Entibicxdes,C7crudelitatomni honoreeffet wtelkxit coparatufeftiumtis immolabant. ne bus brutisrferit ferocior.mdtuanimalcum infipitibutyO1 fimiliseflfailus.Deusucro iUii gentris fui confortepugnat, necittud perdit:bi humanifautorgentrU mifericordia otui,im<t' m ueroipjisfais longemimaniorcs touiwttn gmemfidam cfj ulteriuqdiaboliimperio remi on p n tur. Non enimperegrinos modoer dlienigentis permifit.lnctpitigitur ab Abrabamitempor'v iun btKrtuocarerrtflituerebominemXumenim cccidertjieritmetiamfratres i' fanguitic c enim cordaba Abrahigenuiffet ftac,ethic ]accbu,Ucobaut Ros.Cretenfes et Phoenice$,cum l terentare duriora,demonibus propriosfilios duodecim filios eiut,undecimex iii tduerfui ttfilitu facrificabt.Cterumpriufqtiibc m fie fratrfuumlofephiniiidt cti,eum ligauerunt Gl.j7i rent,diluuiiNoetemporibw c iniidamt,ct aquis er dimiftruntin ciflernS, r tandem Agyptios i,, fubmerfaeflomnis nima uiuens,tttm bctninU quofdam a nafiijtcndidtritt ni mrofepbia animalitt,uoktiliu,ctqua Agyptumubditiii ederuntbantoni,quieum d quint omnialiorum drupedS,propter peccata,qutunc ttmporis totiui Aigypti ominucon/lituit. d Exortaat fi interbomintsefjedeprehendebturiferuata t medefeenderut aut in loftphifi-atres AgyptjUtin funtin arca nonpluresqumoflo anime, Koe uetmitdimta.ofepbuerocognitU frttribut iis feiticeter uxor iBius,tresfilij ipflus,cr uxores fuis,tos aluit,f>blitm commifiab aduerfuttt eoru. NoeutropngulcridnimalwgcnuiinoT' fifacinom.aduocatofimuladfepatrefuo lu* cant induxerat.Deusat cptimmcr benignms, cob. Sedbictypmerat cbrijli. Qttem<tdmo" denuopiracepitbumanogencrisCrefcite, txulti dumenimlofepb German6s fuisfratribits dant et bo plicuminir impleteUmm-.fimiUter ammt niou malumq; accepit,fed huitts immemor libus.Sed rurfumad impietatem dapfi funt ho numpro malorepditfi-atribus iniurijs:fic infe modoper partestxpofuimus.Met & Cbriftminuidiauexatusipopularibut fuii mines,(juam cbifedckuero,AbrM, r Lothitliusexfralre ludieis,ligandut ernt,r infepulchrceucijief nepo$,dei allifimicultcresfetjji iuUraucrut: namdepondut,rtraddutmerti. Sei quemt totus at mdut diabolo feruiuit,etialti. T)sw modlofepb Agypti dominium confecutm,p<t' eu dlamcreu- tremetfratresfuosmorte, per famiUis immi itaq; benigtiifiimm uidijfetnobil turamfuam,genut umtnum cr h fcilicet diabolity- nente,liberauit:fjc Cbriflus i portamortis c diaboliimperiu.ferutt rdnnideprej]um, uiuentesquidfafeinaret ctriuiffet,crdiffoluiffit qui et deciperetut ipfumceudeumcolerent,mortuo uit credentes ipfumexiudfis er gentibta* in rum ueroanimosin trijiirobfcuro infernode quinet ipfumprimuparenteAdam Et lacob, ut iiclu eft,Agypti ngrelJus cum tineret, mifericorditduflus,falutemdare uc i animabmfe' hit.Modum itaquequo humanum mor genusti* ptuagintaquinq^mfitiUic ufq;ddremplit lulemperuenit,diligenttr ercipe. lis ftie.Retenti uerofuntillic peftericituannit p et iuutrtno poterdt, circiur cjUadringtUtrigiuta, fermentes Vbt lpfe quidbcmofcipfum pdrtimquidqtiodnuellet,eoquoduoluptates racni cr Agyptijsftruitute trijli erhclificit. erreris Fc/i bec atdetK fummi boniloco duceret(in t<mtiemm miffo Mofeeduxitet Uberauit inciderat malo excacati) partim uero,quod eos exferuituteFharaonis r Agyptiortijum e uert deumignorant,fermntaitidclis er Ae- ederetis minculat prodigiamagna Agyptot s in ncnibus,ttin teiubris ignottide/idem,dtu et educeret ipfospermarev.brdiuifiietfcifiia r ko agnofcebitt,fcd hojlk permambatcaptiui fiutiibw, Fharacncmaut cumomni uo exerci* in f tate.Quin et bocconcedimut l tempereinde" {idtuimu<q;,quod tu demergeret. uditis aStlongo animaduerterSt mannadedit,biuero quidemin qutnt maloribara fertocommorantibw,deus ucrbfuamprodebantingrtt tbrumincidijjnt:fedqucmodo feipfes iuuarct, MiurnturabaittiZr maledidione te titudinem.M quimaiorufuoruAdaminempe ofesaut itlos adinonere nondpit. nebantur?et modo immortelles reddertur, Cumuerohicin montem Sinaiafcdijjet, legent quo iure On* deoacccpturut,H(bri,qui prias ingrati & qui morteceub<ereditario acceperantf nes enimex Adgeniti,mortales Di murmmatoresfutrt,etiamimpijftSifuv.t. i ftitifunt^pro' pter,Adami atris ipforitranfgrefiion. Qgo- cuntenimAaronifratri Mo/s,Facnebisdeos, p niamigitur bomoaut ignorauitdequantafubli qui prcdantnos. quidenim MofiiUi,quinot Et mitateet magnificentiaxcidij[et,er in quant eduxit Agypto contigerit,ne[cimut aurum e baratbrum:aut delap fuscj}itignominie corrcgantts,f(cerutimagi hocfor quantumfufficicbat te cognitOtfibijpfitttmcfubuettire nonpottrttt, mm mtuli,ethuit tanqttdecabiDkreceptoft (rifief
%J& :131 in Utotifunt faci propheUru tefiimonijs demcnfiummm. W Et trific<ttltrtmt,r tamabfurdo rumannisuixifiettriginta,cotpit do. uero nore.Mofes reuerfits,tantofce!erc con mofailus uifa i Etdixit deus, cerepofiulum, /rgit acceptt deokgistabuhf. illuq-ueritutUer iuftiti*uiant Delebognaiipforti,Hconjktutm operatmtft,etinter optrdu teregemf cftcdereyiocenstj; uero e pvtgentjnagniet populofam.le noluit, docuit, tiiditifcmiraculamagna t Supenia,no fiddeu multuobfecris olim hertamq;intercefiitpro quemadmod noimnqugliquotfttnclom deiftcerutctu ferui,ftdcumimpftio illis:ttnodeletifunt.Obferiuigiutrmmc,deimt innomine nondebis loctttuefli ni Abnh i,cumdicit, 1 ETdutbaritatefecitet operatm qutcuna f eft deCbri cit. Dicebat nim e iUleproftrDominefiuolut' ornes femine benedictur gentes:fed tuo > Nluth.6 populointercde ris,potesmemdare:etdixititticbriftut,volo, th. Mo/ t pro Hebrom a ad mundarc sic dixit paralyticus, Domineannis te,kx iUdenudatae. er tuncdeus He n locutus breos per Mofem eft'.Egofum pri- iamtrigintar olio decubui, et babeoqiteif deus in cum mut,r deus fitturi,etpojlmedeusaliutnon quam,qui aqa*turbatt fuerit, meiniUant enimDomini ctr deut defcdcbat losn.f Anglus eft. H.ecgituritafibubtquemadmodu la immittat. i inliterisuerotuishoccru totpore,etturbabat<tqu,inquamquiprimut I cutufejhet prcepit. morreddcbatur,A c tmtgna aceufttione digncotrunos,qui brijtix ie\cenderat,f*nm quocunq; hbornucrat.Cum puralytictuinfir ni dicimur, ontinctur, uod dicente, Ego toyCjM c q Dec iu$ no i uxilio, iciuxtapi deftitutiu confort babro, mmhcmmumfy [um deusfohtf,etdiuinitatis nostumdictmutCbrifliideum effe,etdeifiliu: feintmptr atmosrigintoet oflodecuhuijjitjl' t Ctvt.<tn&' lumuids iUitudixit tdeum, undeetiam muitosdeosadoremutChriftus, ifertm m tbemtfit, quifquhuel duosueltres plurs ut vis ne fanutfierifHocueroebriflumaioran* deostiorauerit:nosueroundeumuetuctdont te,&credente,dicitid ernnCfcriftf,To(fc * U cali c mus,crettorem r terre DetuenimVLe* fiumtuum, rubi in domumtuam.Similitcr fit idoloricultttiinftr' dbat ubique ,yicunqtte brti/sprcipis epofthac locoruminccdtrct. n idetiscredunt, ultisdijicre- C<ecosfinituit,uifum<fr t uirent,dixit:Qui m rejlituitjurdis tmditum dunt.Cbrifiiani ucro,qu<ce&tfunt fentntes, reddidit,claudos r incedere fecit, pardyticosntt' unideocrtdut,zr nonmultii.iuxtaChrijlido' ujirmii et u'Mcibiucfirm<tuit,mortuosi refu (oan.uv<U4 tbinttmqMttmmEuZgeliotrttiidittdicr.Egoct < fcitauitjdfmcniitcos itutboriutefummitliber* pair unumfumus,et meuidet,uiiet patrem uit,etutfummittim qui coprehetid,omnia itu fecit a metim.Vos Stcumfcriptum ignoretis, ueri flar deijuxu ipftmucluntatcet abitri.Vtnitt loin., cmttboc tate exciditti-.et fn(lUfumt,Sjs audi ad Wum [ quiciecusfutrat4 natmitatettd,tt on uerodeum uit illum:cum<j, tacoi nudo tis, ilia etdiuerfitinteUigitvs. VLtbrei alios etfolo uerbo mifericordxpeniynequaqui e perierSf.terrum fmauijjit,huncn item:fedinterri txpatntji tamen ittiui promifiwni; o uiderilt,fedi deodamnX tum exfcutofecityOculosij- inSxft,dictm n ti^nultiserroribmbincindeperdefertUcircunt di mS,Abi,at>lue pifeintSiloe:er cum in Uuif circiterqtt*dr<tgint<t,ionec fet,uifamrecepit. Qgid hocfifiumdtnotd ont dufifunt ttnnis n<tm nesiUi ortuifunt, ne feilicttterram uiderent, Uijje uUbimm, uodalioseteosfolouerbofi' m p q h quamdeusje filijs Abrahdaturtipramifmt- nauit,<td uncutro fmandumJutHmfecitfNcil PojlobituueroiUori,liberiboruterri promif aliud certe,qimcum aeci,i nMiuiUteut f dij octtlis ftm ingrefiiunt,inquafhnulbonaquintplwri' cculoshibuerint f fanos,poflea atptifunt: rai funtadepti.Et huneincoUntibut pro- hocuerooculis dewt omnino entten6(p[omitrisute d phcttitmifityr oSares-.fedios uidiUoruni rojlutujicit dotinui,innus q febuneeundejje, occidert,itlios ueroUpidduerit, rfeipfosin' quilitto bominifarmtmrit, er buiutnuncin di d gratostxbibuerut,rbeneficiorueiimmemo- torporedefeclu Ittto fumpta cpUtt, Viande res. Verum ingrtti modofuerut, no C feieli per xit cteco, rditin fili deti Kefbondit e, Et cultibwi editi,er proptef quiiejidomine credi inittum! cumenimce ut d petuoferidolorum ( hoctradiditeosdeusin captiuitat.Denuiut cmfmlJet,Cbnliu noueraitdinit itlichri non dixit iUorUmifertmjeos dectufi &ut,E.gofum,quitoquortibi.Tunc egem, nuocMif.ejdemquUimUiam a Similiteretmi tporibtK appropinquitibtil opU Credodomine,et dorauitiUum. c citumiUiefl,e? decreuit utfiliut et uerbfuunt liadiquotbominquodcdie QbtijiUer<tntfecu inmundueniens fduxrethomin,quemdUbo ti,uerbiipfimetdoifriniiaudictestet efuri cum deo ttbduxerat, cratureferai' rent,non ut lusdteeptu inuenertmt tocoiBoplures pdnibut in retetdiabolo. ilius T itaqêtuerbdeiccelitut de quinêtduospi fca. -Et benexitillHCbriftui, carneex diuauirgmeMark affumpt* prfcepitq; difcipulis,qui nrnib.ijiis cendis, o panesop' f bomoftm eH,qum<timedii[upr4ftnorii et {ofueruttt,de comtderiitomnes,r it* quibus rai
*J7 :Il' C rMifmt, crreliqui futrunt tophini iuodtcim fet,fe tm ejjiURitiret.Et cumdUdirent hri iittnttm crtdetitibiu rpifcibwt Sed quis Sm% ti fient panumfragmente inft,Vi.tmittantnr Vartimquidemutedant umtli- bipeci4tttut:dictbm, quemnamteipfumfi' horumfenfttt? f er ti,patiim uerout intelligent animo\aontt' potejl remittere ciiicr, quis<rm peectta prhuneitlumeffqui in ieftrto patres terfolum Dem E( ftnutrt dixeruntludii, ditentur, ? Vorrjbomo ipforummannitcibauerit. quidam quodfoliutDeifit peccaU remittere-.num igno' dies rdntefbi miferi,quodChriftus effetfjltM, td mortuus o-ftpitltus,cumq;nfcpulcbro Dei i Ioathf) quatuor,defuntMforores ccerfiuerunt 4quentoddiximuf, a tgifft dixerunt er obtenebrtt' tumctt mprudeni cor ipforum,er abc&axti Cbriflum hicautemdicititti, htzare exi fo nec tt* fuemt, fepulcbtumf funtocitli ipforum, uideruntquodcum rat. EtiUico mortuus qui tboritatebiecftctret, qvuicunc^ l grefjstjl, er ambulauit,igatm manmq^ j ptfaciebat.Vnut mortuos enimdifcipulorum mira mark erat ludeorUm in CbriftiPttrws,quum desq; (fie fepdire) er fie refufciutionkmirtculoaliud ef}tt,Cbrijiouifo dixitjubemead utnirc pi' j te ittitd incejfm miraculum Hic fui fuccefiit Scdcur per nqm.'Etdixit OU cbriftws,Veni. autem \>C fafla S Vt quumhomitusuiderentbanc Muimegreffws, inmbuUnsad ipfumue<tquk non UntumhwdomortuostxciUrt,fedttUm nit. Koccumcontigijpt,quidntmaliudiUos co huneqiHttriduanumjntelligerciit huneejj uigitareoportebat,quimquodidemilleeffet,qui dominum crut fi Chriftum te er mortis po- marerubrumdij}cuerat,r atresiiorumfic' p etiamnunc bumidam na 3eitfepuUumiddsrent,credereiithuncquipro^co traduxeratpede,qui exciuuijjt, multomugis tvtti mtterumquorum pria uirtute mortuos inflttr <ffid* folilim fo pottflittefui fuum ip/?iKcorpmejje txcittHw lo uerbo& mundatofuB feceratfSedquophr* tum.HicebatenimdifcipuUs Ne bis fimitmiritcuU corim uident,eontttgkirt fitifupojloUs, m i no tollitanimant eam nae.Poteflttem habto er furoretumultum Heinde tur. ttmpeflateor' ponenditim, & pieftiittmhteo recipiendi tauebementi fmule? magnainmari,ade ut ttm. Qgidtdmm fnguliidiebuicredentibut naukyin qudtrant Chrillidifcipuli,obtegere' turbvsbominum in Ckriftum innumerilibm, tur fludibusjitagnauoce ipfi exclamauerunt* ipfumq;Deumet Deifiliumconfitentibm,pon dicentesjefuferua os,permva. n Cbrifttoautevt tifices,fcrib<e,e!rhoritm principescontraBel ipfi mariimperiofefimul& cum dutboritat iodrinm injlrudi, huit cflint contrsidiitri, pr*cipit,Tdce,obmutefce er atimfada es exEptipropbetiapr<ediflum quidicit: tranquiUittS erat, magna.ludieitaqueuifobocmoi ECa.6 Oculos babentes uidebunt,er awres aben pinatomiritcttloattoniti,mdgna (lamaue* non h uoee tesnondudient.incrajj'iitumenimcoreorum, runt: Q(j*sebic,quod& uentietmareitliobe ejl uideret infinit, CT eculosipforum occluferunt,er auribut dif diuntiVerumtamenmiracuU fcaiter aadiuerimt. J Qu.prophetk omnk im* & iMtuumnrumexuperantia-.ipp ueroprot e.JAircUuU enimedenteCbrijio,Un* fa incorrigibiles ermanferunt-.unde Cbrier pleta p hoc f quim cteci appttrucrunt:^ docente,urdis m aiipfos dicit,Egofum ollium.taUbi,Ego uerit<tt. fuerunt tndesjnlltir ajpidkfurd CPobtunn fum uia.Rurfusalibi,Egofum f Qjiodfi tis dures fais Et tunc quidemdicebitid ios mihino <reditis,uel operibm crdite. Huer Chriflwi:Qodc<eciefJtK,nonb(tberetis Chriflmdixitjutquiobtecatia Ai\udsi,cogno fi pte catu:nunciierodicitis,uidemui.peccatigitur feerentquodnullutpropbetrvfdndoru tan uejlrtiin uobisnunct.TumetiimitibidicUde Ucuautoritatefermonesuos utdominus,prof 10213 illisChrijiuf.Si .9 et e cxHeoeffetk,uiiaj diligeretis tulerit,fedfeipfosftruos minifiros jfeojide' me. Nihihminut timenbtecchrifto fteiente, runt.Cbrijlus uerononfc fedeeu dominuf& htudquiqui ad cognitionem pcruenerut:quin princepsretturte c um t autoritttedixit er fecit potiusoccaftonem quttebdnt, qui tv,minttrfi- omniainjlardei.ttfaneexpopulo etturbisma cerent.Sedquidattinetdemiraculis multitudoinMcredidit-.exfcnb'a ipjiut,qute gm bominu in Hebrorum cum infiniu uero,Vbitrif<eis gentefecit,dicere, crprincipibuspiuci,& faciles tanth infi' fmt y innumenbiluSednecittiseditisadcO' numeratu.Hiiigitur fietbfolutvs,et uera editUmiraculis,atque doHrina per rtmbundi homi nititefc gnitionem peruenerunt,uani nes.uerum inuidti "improbituttffi quiere* trs anttoscotinuos t jingulis diebuspnCbrijla haut omni odozr cornitu,quomodo bri m in etiamillononnunquSprO' dnncta,profercte ( aliorti ilumaccufationemuliquimouerejpfumq; e pbetarteftimoniano quodtejlimonijs m b e nefudorem fuuminterficere po/Jnt.nectuiant deje indigeret,fed ropterincredulitat, t lu* p dicerent, dtoru animiduritiS,tudeniq;propterbominS inuenerunt,quimquodbkfpbemum qui[e dixiljitDei fiUmh& qui cumhomoe/ infirmittit)nniiquietM boccitte AbramS M
Mmii.16
Matih.17
Deur.iS
*S9 -9 24a ueroieutri ipfum eut Mo/fl,imprimis prirent QgmJfittrobc xerit, omium itimm qu incurtbilimor nonauduirit prophetam ithtm,effe extirpanfuum,iii* autemnibileminut nec bo cira beeclaborantibus, proprUmilloru dam, er quodomnU quttk nofer prophte reliltshkcbri-' r dicuntur,utrba eifint,manifejii #,er uerum d fdutemuolentibuittdmittere, tamener in bttptifmo totius mundifalut effeconfit.Nibilominiu &Ktettqdduniuerfalest uoxcalifat demfl*eB,et ftciunt,agerecapit, ZT diceredifaputisfuis, er in tris formation: fed illi inquit, non per homme, immdiate peripfumdeunt qu mm ejjinteuenturttEcce,enim 5 t hominisra patrem.Viden'igitur, uomodo a q primitm & ab a/ci jimiK Merofolym<tm,erfiliuf t f deturprincipibui icerlom er fcnbisjtrudmt' initio pttutttim ta quCbrijtifunt,iipp4rue* 5 pojl que cumgtntibm,vfidgtUtbunteum, cr Ul- rintiEt quemtdmodum ncftiitenebr.itnon dentilli,a'de{puentiniUHm,occidentiUunt,r repentefol uidetur,fedprimaJplendor,deinde tertkdierefurget-.o'tutditis bis difcipulieiui lumtn,Undemueripfejbl:itaetUmdtChrilio enim marore aj^di funt udde. Tuncfubduxitdifti' faclumeffe t uidemwi:p*ui*tim cpit:deiii' deipfehrijlus fol ueruser tdtiandlislucemin T afeenditinmontent hi puiosfuosChriflut,Z7 1 bor,?refulftt fdeiesilUm,ChriflifcUicet,pluf' mundttmintutit,et animtllorumqui in eitm in i hrijlusipfe quantfol, etuejlimetttttiUiwtfaftttfueruntuelttcredunt. Deinde Hierofolymam i inipleretur ajio,quemidmo p ti nix. Videntes difcipulifplendoremftciei afcendit,utpfiLK tter Et iHiM,idnunt interram non enimpotertnt duutapofloHi priedixerut, ingrdientspfoin i excUmare dicere(im* Luc.t9 er er hune fcrre.Vidtrunt imtemcr Mofen He-- !irbem,ceepUpopu!m l lvI,mit, liam cum Chriftocolloquentes, 1 formaferuili. primisat HebreorZpueriysenedillws, quitte HUncita%hoc ftliumcopiera. Primo idem nit in nomineDomini, Hoftnna in dtifiwtis, qu 1 utapojleli uifo fylendorediinitatiffuecerto Rex ifraclis,l'axin ccr.lo etglarit in altifiiniis. dut i er intettigerent,quodfuttffonte proprkuolun- Fwrofe repktifcribcr phttrifei dixerunt tate fui in mortem tradereturnon albrum po-- lefujncrtpt illasut tucunt. At Cbriftut efpon r u tentia coaftuf.Secundo, t bineconfolationent dit Mis,Annunquant legiftis prophetamiUmCTanirni acciperent,zr mec temSExoreinftmtiumcrUilintiumcondnmttranquiitttem 1 Cbrifti tutti boUudtm.Qjod/ bi tjcuerintjapidescitantrore,quemex narrationepafiionis < reuocart.Tertio,utuifoMO' bmt .inetUm nunc attende.AngeHinip/iut conceperant,fefi celebrttiontcecinttutjSlo fe t zr Keliitprophte cumreuerentiitChrifla Chrifligencrtttionis < deotetin ttrra pux,in bominibm pro riain exeeljls omnium dominu. bonauoltitM:nuncttero Pmuletomniscrt urefe dixerunt iieri, Hopu p phetitrum t 'Vtrunt er hoc miuculum ingens, quodquem- m in dtifimis,bintiidut qui uenitin nomine ddmodti briftoin lordanebuptizitojic etiaut domininx lfr<tdis,Pttxncxto,yglorkin d t i C hic l uoxdeccelodifdffofattiefijcens, Hic efl tifiimis.Quisuerodominmfuperterrainuoca certe e filita meutdilem,in quo mibicompUciti ji, turf NSt(i/M prter Deum. Dicuntur m d ipfumaudite.Hocnimirorationebacinnuen* equidetUnt ultihominii omini,fedcumdp t pirtim quidemplenifiimecertieyecuri pojitionenominisui Htlegimut te,ut f f deiofufilio 1 de redderentur,hunc filiunt et uerbumdeiejji-.par Nmdicente,DominufmetailLofiste? ttlijs t multis dicctiba^DomitiMmeut Duuid. Qjtim timuat,utquu iam tempmfepulturtzhnfli i bodieinterbomi* inftabttt,crpojlfepulturam crtefurrecionent dicendiconfuetudinemetUm < t c apoflolid pr edicitianemittendirdnt:hiue^ nesferutttmmdemui.Dominiuerononienfic ro t licetpdueffentjndoier infimi, non taindefiniteneminialij quimfoli Deotribuitar. deux menddfiam infirmitatem, addeipotentUm Qgipropter Cbriftuscum effet,nonmodo t, fed r rejpicerent,crut chrijligloriaer fplendareui non increpmitdicentes, ofantuin tifiimis, H & patris uocecr tejlimonio nuditointetU crcftdetUm Dttuidiscltduitteflimomtmt, I fo,deic non Ex grent unumDcki ejjer p<ttrem&filium, cens, An legiflU i prophetamdicentem.? naturel r potentiapar ore infantiumetUftaitium c concinniuiUudetn. quodq;unafitdiuinitds tris cr filiji utci;in deipotentiamconfificum Qui uerohpidesfunt,quosChrijlitf ociferatu ( t u Mcritate predicationisnotiuntaggndertntur. rosdixitiGentes imirum,quitune quidem a cor n Et I impleturbicDauidtipropbetiaditens, th<t babebantdurum ctdfidemfufeipiendam, mul p bor cr Hermoninnominetua exultibunt. C*> pojl uero clamaueruntipfis tonitribuscforiiK t terumnofis Meprophetudixit, ut er tnt M cr fublimiui:quin t pU yfepidcbrorumlapides notatumejl,Propbttdmexcitabitdominuideu n<yapert,quiteruixunqn*m,dominireftir m reftioncumdiuinauirtuteet potcjlatefitftam exjr4tribufue]ris,fcut e. Omnis mimique non tuiunti PropbettmiUum, xtirpibitm. txcUmuerit.Pop bac uerodicitiifcipulisfu e cfcri/tos
< ( t i 1 t t <
4t *4* bint Chrif(iH:'Et(t<tf<-tndimittiierofbtymS,ttperfi menidck.ufutuertacebat.tiit igitur il cientur omnk uttfcripttfutiti prophtedfi Lfummutptcerdos Adiurote ptr Deumut diq tiobominis.Tradeturenimgenttb. Mudttur cMnobistfumtufis er filiut bmeditH,utl,numt Dct lti,c<ttim& patlur,o'delûetur>criageUatii fis CbrifiusfiliUt ttiuentis.nicitMiIe/k,Ef u dierefurgtt.Et cumcana iam go fum,Vtritntammdicouat>is,nunctdtbitit cccdtnt,tertictq; fuis Vnitiueftrm filiumbominisfedmtemi dextritpotentU; er tjjitfiniu, dicit difeipulis prcdctme-Etinterrognueriteumfmguli,'Nunt uemtnttminnubibMcli.Tunc princeps facer refronditiTuncty lu-* otiimfciditucfimcufuttdici-.Bliifibimauit, tgoftmt Et nuUihorttm mdw ituquier<>texdifcipulorumnumei?o,dicititiuni ultr indignait!tejlibutEcceUofipfi quid tgofumfDkitilti kfaf,rudixijli.& paulopolt uiftit blaftihemiam ipftm. Quid tiobuuideturi dicititti,Qjiodficis,fuccito.Nonenimpttrut At illi d(xcrMit,Reu4 ortisefl.Quidamigitur m necludisnecaliutctra Cbnjlumfi' efltntiumdeditittialapam.Et cumMufiflint il" qmcquam Moxmtem liytbduxtruntillum,er tradideruntPikto. lu* cere,nifiboccumilloconfentiente. pojlearurfum dicit difeiputtifuis Cbriftus:Ex da uerabienidicitprincipibuiftcerdotu:Peenunc<tppropinqu4uittempM,quodprdixiuO' cduUprodensfanguinemwnoxium.crfrgtnteis for- in proU&K,bijt,erujpmditfe. Voti f Us.Cterurn noturbeturcor uefirum,ne<b midet.Etpojiqu<tm docujf?tr mimumjjtteos tificesuerpecunijsttcceptisjixerunt,Nonlifufjitnteridixit .Nkc quidandokbitis,mox tetem pomrein corboiuim,quomampreciutti dutemistnbimin'-iSr gmdiume/irumntxo au fonguiniseS.tmeruntigitur bucagrum u figuli* firtt iuobis-Surgiteâmui Etabijt in lo* inftpultunm peregrinorum. bine. milites <tutem pri autem cumconfuetum.Vontifices cogregaticum fidti deceptumlefumexueruntueliibuifuis,cr cblumyde feribiser pharifais cromni concilioeorum,di indueruntitium probroft, er abduxe xerunt:Qjtid feciemusi ttoniam bomobicmul runt euntdd ilregemUtrodem.it cumuidiffet q Pitat.Hictr inter hf}gnêdit.Sifcpermif(rimuseHm,Uenientctflumltarodes,rmifitMum te Romani,w toent nos et locumhuncygen tog<tuitsiditeM:Qyliddititvsdebomineifloi At Midixerunt,CrucifigeMum. tem.Conducitut mriatur \ui.ti autem lfct' Pilatiitutr iit riotes proftfiutddpontifias er fcribiit,dixitA quit,t quidnam malificitt Atillidkunt, Obh' Us:Qgidd<tbitkmihiut goprodSiBumtEtde- quiturC*ptri,&feipfumdicitVeifitium.Etfic e Vihtum.Hicutr uoluntatiiUa* itrunt ilh trigintunxgtnttos. Et pdulpoji lu-' conturbabsint edeuenitubi Chris rumfatisfitcuruttdcceptaaqtiitcoramomnibuii divsturba miitt affumpu, flutinueniebdtur.Qgi'tiwuenientibut,dicitdi' nunmabluitdicenstlnnoxiiitegofumfixngui' ecce u feipulisitii brifiuttSurgiteeamM. quime guineiuftihuiws.uosidmtU. Muer dixerut^ f \ud*cumlu Sanguis iutfuptrnos,rfuperplies wSros-Et e prodit,appro pinquat.Et dccedente d<eorum turm<t,dicitMisCbnfiut,Quem quri' tunctradidit efummilitibut,ut crucifigefetur. UsfDicuntiUi,Ufum li*z*rcni.DicitilUs ebri illi uer cumaccepiffent,miittuferunt,rexpue eius,rflitgel!auerunt cum quin /lut, Egofum Et boc aadito omnesprojlrttti runtin faciem Mius er ueftimenta diuifnunt. eflabat G liera tufunt interram-Humigiturqui totactantafict' rat mWitcuU, unauoceproflrauitquxrtnte nicamincofutilem, i f [uperquaiii ecerUnt ortem* qui ittam<tccipent. cumb<ectcifjint,ab Et neittumcomprebendt quifnam fe,no potuitnuncefficerc f Dede> rentf Hauddubiigiturfutftonte Mistrtditut duxeruntlefumadcrucifigendumium. c tjl.Tu.ncdicitMislefas:Siigiturmequ*ritis,ji' runt etkmittipotum.fiUe mixtu<tcetm,er ru Et bon nitehosabire.cdimifiis difeipulis ipfs,copre- tifixerunteum. obtenebratiuefelab nonatmt' hendcritCbrijium.Vids quomodo qui ttrtU ufy id boramnonttm er bord ne ttnte emumcotterboprojraticeciderint:deindeu< fitfriritum, aflantibtafimulcrucifmamatre to cumdiceretiUis,Sinitebasabire\mequtri' ipfiui, tyuno difcipulorum tontine.Rtliquiueb omnes tis,folutproprittfuauolitatecofentiente istrit r difeipuli aufugtrunt,&Utusrunt <xhmiti* timore Etaccdent fu. ditmfit f Dttnonflrauititaqf / ZX m quidam potentiant feonfipY< P or f<tm,&uoluntatem^Qudpropttr Dauiddi tum,hnceaperjbditUtusipfiws. ojieautnimt i cor cptimatumiofephnomine, Vilat xit,Tr*ditwfum.o'nondecUiutui-SienimChri quidam tradituteti, uolenseip' pmCbrifiipetijt.etdepcnensitlud,ddiuutntel\' fliKcitMeuadcrepofjt, f fumtrudidit. Abduxerititiiq; cbriHumudpon malalio quoda, Hicod(mofciticet,inuoluitfin* tipceS.T>ifcipuUautem timorcorreptifgerit. <tone& myrrbfcrlibris centum,preut moi fx Sacerdotum autem cont eit ludeisfepdire. Naus uerfepulcbrum principespropterufv.ni l prehenfumgauiffunt,zraditocatis ducbmfd' cifumihpctrct,fepeliuitccrpuie/,cr impa^ Qrim aillent fit tcftibwccniu lttm, quicun^ tihbot dict-' fuititti lapidtmudde magnum, h
PUa.1.
144 *4# d 3kt e tegtt terY, r principescctiueumiMmunum, Hefcrib*zr p'uriiti uententes PiUfttDt coatrtt Cbrijlumdut. runtiUi, Vomine,rtcordMfumut,quod impo- contraDominuiw.D* Vrodiiit cbri/lum aibuc dixcrit,fe po/idiestrsTf \ui*is in mortem lud.ts dif fior biciii'ilcfij Dwidlo uf~ cipulattius.E! rurfumde eodemidem furrttluruiH.abeigitur rnunirifepulcbrum \ que ad diemttrtiamme difcipuli iUuut- quttursliumidtnei dixeruntmibimata quando forte eiu tiitntesfurentarittum,ctdicantpopuloquoifur moritur er pt rit nomen i Et ingredttbirrxir 4 monuii rfi trrorpojiremwdtterior tur ut u\derct,uaniloqmib*tur(orilUus,conf fit priori.Dixit Pihtui:mbeta cufloiiam,4bi-* gregauitittiquitatem Egrediebaturoras er te cr cujlodite poteit. Hi autempro- loquebaturin idipfum.Etemtnhomopdctimtie quantum aduer- 1'r.J..o, [ fei munittermt tpulcbru, obfipianteslapid ttuicomeditpanesmeos, magnificauit cum Un* aijlodu,(cuflodiautemhoclocotur- fin mefuppUntationem.Conflitut fuptreumptc i mammilitutntcUigitJEttertio diefallutejlter tatorem er calumniatort(t dextru tiwt. tttittotUi magnut,r deuolutiw Upiideftput- 'EtcumiuJicaturtxtat tondemnatiu er preejl tbro, er militesprx timormortuis funtftmiUs tes eiut fiant lin ptccatumfinit dieseiut ptlt* tAili" c.er rpifcopatum accipiatalttr. lngemrt' tiu/t ftttli.Cbriftut autem furrexit fepulcbro. rtnomeneitu.lnmemorUm tes uerprofecVamunekueruntprincipib. a- tioneuni deleatur f terdolumcr fcribis,omnia fada fuennt et deatiniquitspdtrum eiut in conftcuDomini: que dederuntitltspontificespecuniam copiofam,di yptcctitummatriseiusnondeleatur Diffrereeiiit.Vilexitmdedi&ionem (entes VUs,xyicite uabisdormitntib. M,tnt- al deterra memoria quod tint difcipul Oiiw, furatipnt iHum.Qudfi er uenietri: cr nonuoluitbencdiitioutm, ter l cr hoc coram ab fuerit,nosperfuade longabitur co. prefxdeauditum bimiueum,uos; omnicurjtxolaemui.Hiuero Apprebmderuntluitri Cbriftum,tyabvr lac.03 xerunteumadprincipesfactrdotum.Et dehoc t pecuniaaccepta,feceruntdoifuerant.lefitl ut autemabisinuenitdifcipulosuos,etdixit|G, lertmidsdicit Egova tanqtiittt f agrnuinnO' fax uobiiMiuer uidemesillumgauiftfunt.Et tensduceb<tr,utmalletur, Acer it I(i*t f rigm jrgf nff er Ait' p t^ tummanfiffetapudiUos quainginta, dodus ittisdi citroSttmeruntqtproiUitdgrumfiguti.Et 1re < HabaM tenswconfirmasiUos,dieqtudragefim* iteinmitndam miadkit: StatuerunttriginUargenttos,pre-' hic xit: Abeuntes uniuerfni,priediZich.ll. tate ittomnes entes.Qui crediderit,er baptir ciumdppreciM,quem g tftimatum emerunt fi* i t Zttus fiterit,hicfahubitur.Qgi uerononcredi- lijs Kriel,cr dederunt a in agrumfiguli,quart a Credentes utem derit,iSiemfubitnr. confiituitmibiDominut. fignahec admodum nomine eodemonii eijcient, m t, Veneritfjlfi tefteSyCrmendaciaaduerfutChri confequentr:\n t Sumlocnti funt er rurfumdicit Ttaitid, Sur' Ptrt inguunouiiloquentur,ferpens totlent,etftquid ltnftnbiberint,nonnoceb\t fuperinfirmas gtmtsinmeteftesiniqui, que ignorabaminteT' iff: maniaponent,j-fanabuntur. Vosautemfedete rogaueruntme, cr rtddidtrttntmibimaU pro donec uirtuteexaltoinduamini. Et bonis. bierofolymis Pfil.zt, benedixit lts interq-, benedicendum ab U fecefit ongregdti funtttpul principes fteeriotunt, Pilli,Sa iUi!,crfubUtiaeHinca:hs, (yfdetad dextrS Annamcr Ctti<tpbam,iOudentts Chrijio,dehoc D E 1. Pipojloltutem reuerfi funt Hierofoly-' HaiiXircumdederutme canesmulti,tauripin tnarttcwji gtudiomagno ,expt(\xr,tes uirtutem guescircjettrtme.opprobria opprobrdntiu autemharumomnium tibiceeideruntfupermt.tiluUipUcatifuntfupr4 txdco promtf-itn. Qh odiohtbentpnt caufit. ftnfm? Quoip fingulifecundumomnen diligen pihs apitis mei,quime tiam JifcuiereUellemm omniijqusfxcldfunt Corroborai fanttnimicimn, er quimtptrff ocio. defchbere muttofan no opufhsberemuf qumtur iniujle. Qn<e rapui deiii.multtatut ex ratio ,eyex- firni.Hoc (A, Adam QjiotiUmnutemuaria eft borum quidem arboreprobibita uer peccati plicatudifficile propter uejlram ignorantiam, comeds, uftemortuus hrijiu/s i ejl: egedurtiquod reliquat(SI breuifimiluerbif, ignarut iniuftemorttmfubijt. TradideruntCbrijlitmPlUto,ViIutus rur* quintufiripoteil.abfoluemut.infbiciamwiita' de h que propbeliM,qujt Cfcn/ii a/?ionf opioff' fummititibus: i uer exuerunteum cr iiuifcp c n fine ceu tDirensaquu hhHws iualibut ha- runt uejlimenta iHim,fuper tuniedm incenuer bentitr. futilemmiferuntforttm,ne ifeinderent, ey eam P Cvngregiti pomifires,fcribtepharifei, de hocDauid loquitur: ViuiferuntuejHmmti PUli fur.t tametiamrrx HrroJeset Pilatiu aduerfutCbri mafibijpfn,rfuper ueitum mtuis nUfamt flum David juremdicit, Q_uareremuerunt f gen fortem. Us, y pogulimedtutifaut mania Adjtitermt In4tuntnteumtunkaprbr<>ft.iequoeti<tm Vttuii
s46 Tididi:Egousrocum tumultudnturn me,/io i i MngeUumtefaturw Hierofoty* mgrefSifunt cutninduebttm. mam,r pparuertmultis fed Miufmiboa Chriflum,&aUpus TlageUauerunt iUiinfii- mines, non crediderunt uerum cbtenebrt-' xerunt, injpuerunt cotf infteiem illiut.Et dehocE- tum eftinftiemcor iUorum, intenebris er fum necob- uerfantur. faits: Egouero non inobediens E.5 j J meumdediadptttgds,rmaxil- chriUm expirauit.er E/w dicit:NoneflMi e loquor,tergum E6.ai ImmetsadttUptts.Faciem ttutmeamnonMer* jbeeies.neq;dcor:er uidimusunt nechabte eius ti i pudorenjbuentium Et Dominaimibi m- batftieciem,neg; i dcorent. edforma inho' S D xiliatorfa(lusiji,eiquodno auerfmfim,fedpo norata,r dficient prtfiji bominum. crit au fui faciemmeam patremftabilem,o-cogno ce uerfermo j noSierant filent, debtcenim t fua locoer temporedicemv/i pfti.es. ni quodnonconfundar. cruci materle fu,crunut Aiteruntautem T>ederuntiUifdacetomixtum,crDituildi' iUim xit: Dederunt cibum in meum fe^crin fiti me* Hifcipulorum loannes.Qufdautemdehoc dicatur,audi Bratbomo ierofolymis, no(otauerunt menceto> H cui Abdtixerunt ut er briftum ittumrrticifigerent. menSi'mcon, homo ifteitt/lfr pius:er m| ouk & EfdiiH dicit: Tanquim dufiusejl adma- ftionfumacceperat deo,nonuifurum morte fi uideret.Etcumipfum ationem,tttanquimagnttfcoramtondente puerum 1..0.1\p* nifi priutChrifti t nona peritosfuuminhumilitute adhucin templum ta. fummutus fie J attuliffint ad implendum ue idemiUe fin. ludicium iUiittfubUtum eft:generationem qudtin legedefcriptafunt, Cbriflumin r eiusquisexplicabitt uonumaiifirtur deter ulnMfu<afnfcepit(facerdos efai)zfdixiti entra q Nune dimittkferuumtuum tiuiuipfim. Domine ,fecitndunt deit uerbum tuuminpnce,qoni uiderunt cuUmei o InterrogtuiteumViUtut,r,neesfHiut ante Crdixitillicbriflws ,Tudixii. ViUtutntr falutaretuum quodparauifti facicmom* tradidit cumut crucifigeretur r Dauid di- niumpopulorum. Lumen reuelationem in genPI.li cit: cUuisperforaueruntmtnmmus er pedti am,er ghriam populitui irae/.Efconuerfut mcos, Mariantdixit: Eccepoptuseft hic ad uirginem Utut pflmUnced,0-de hoc inruinam & refurretlionem multoruminlz~ Confoderunt Zach.ii ZncburM Refticient in me, quempupuge-1 met, er infignumcuicontfadicitur.ttuamip' frunt, ut ex pus animant penetrabitgladiuij retegantur Nuncautemquid Obtmebratuf t&folcbrifoin crucem fufpen multiscorbits cogitatines. fibi a ncnam,crjcdi- h<ec uelint,perpendito.ADeo definitunt fo,ab borafextufq; d boram Demi* erat,ne mortem uideretSimeon, i(priusuidif Zach.i4t cWZicbaritis:Etdiesbiec n cognofcibilit no,(y nodies,etnonox,rfub uefrerierit lux, /fCHRlSTVM.er wit ad feniumextre^ et Dominterit in regemfuperuniuerfam ter- mumdeuenerat.C RI S TV Mueruidens, H eiui dixit: Huneimitti feruumtuumDomine ff d ram-in dieMaerit Dominiuunm,etnomen mundi cundumuerbum tuum.Hoc aerbopUndeno* unum. Attendeigitur, AcretUioneipfu noxdiemexcipit. rflmiliterdiesnckem-.in iUi pt\ tans, buncipfumDBVM ejj,qui re/bon* fioneuero Dominincnfic,fed obtenebntwl fumdederatde non uidendamorte,crquafii1 fol ta. Quodfueruxttt communem, i quafepiut dominouiu er mortispoflukt utab uitttterre c Sriliberetur. Quod autem dicit, Hic pofitut contmgerefolet,obtenebrationfolii eclipfis tigi[Jt,nequ4qum debac,utnecalibi,propbe- eftin ruinam er refurreilionemmultorumin ta dixijjt: naluraliterfolis cum tclipfiseo tem- Izxael manifeum quodfeilicet animaejl non lunt port contingerefoleat,quo cumfoltconiun bwsfukceciderunt,quotquotin\Uum cre tU eft,quod dcima in quartailliusdienunquitn diderunt. Qui uer crediderunt peccati fit,nec unquimerit.Proptentceu ftupendam, Upfu furrexerunt. Item hoc, In fignumcui d dmirandm ,zr natureteges excedentemrem contudicitur proptereadixit, qudomnes e f propbeticusermodenotat, ut er imprudentes C HRI S T O difeeptauerun bi quidemdi- to.t!7t t recipiant, cendobuncbonum alij uero, malum. inteUigantjZT quifenfucarentfenfum efje i quodin C H RI S TI pajlione cbtenebratm Qjjirter in ipfa cruceduolatronesnterfeconfol hommes oncrediderunt. etne tende n 7 bant(unienimcumilloduosktronescruci ejl,etutwifiimi in difiilientnt,tempUuelum duospartes fcijjm fixeront,unumi dextriiipfJut alterumi fini' in cruce tft fummoufqueadimum,monumenta aperta ilris)&-aller quidemtChriftum fuften.' u inillumiecit.alter t* /nt.er multacorporafanttorum obdormie fumconjpicatutyConuiciit qui dmsiNonlimestu deum, rdnt,furrexerunt ( qwmtdmodum ftnflum E- t,bunc increpDuit
*4* h
4* *4T In* t&nas ijuiim rnjie, no.Vides ion in eoiem iitdicio fis igiturquant eruerfeMufulmanos p dedit, iueinftiut f d operibmenimncjrisdignnpatimur: hictur fiituerit,quibutufmodi ogma imqui ihil ttefgnauit.Etdicitipji iefu,Domi^ r trum,qunonmtettexit,doctierit:juercomni n Aliterut" ne mmento mei,cnm uenerisin regnum tuumiet cognit<t,ueritittemtitmenocculuerit. uero eiofti ab ipfispro*' uero r o noscbriftitmiueritutem ftfattM eft,<tlt<:r perijt Kt m,Tunm ipjiut tmintitm pertrunfibit Udiut, retegtn' p\btlU,exBuangelio g ut quoqjor ifcipulis i Chrie d f tur exmultiscordibuf ogitationes. in' c H iu /ilinftitutisficentimM,?liccredimu(.Qiiod D funt.Qjtidambereticommputtue' f,iu/s ei carneaffumptuex pmlin udeipart teUigendi ut dei ri dariftam. ffe m e quidem fiLium,deumq; i,rginekomouerut ttutft,ridem ipfeuere non rm,hominem tutemucrum negauerttnt,fed !f mort-Mi," diw.&in cruce,cr in pifejji hominem imigutto^ hne,crin morteeiusglorUmur.Quodfitioquodam faflumejjimodo multisuiietur, qud homo 1 ueriizftm dicentem audi,Noneji freciesei, eu. ri'o.Et hocquidem SI'a.'5 ilequeghria. Et uidimmeum,nec babebat ffe*1 quidemfitcUracontroucrftiim,nonttimenhomo si- i:itm>neqiedecorem.Sed eiminbonort" fyecies tierm.Tocigiturinflir rophte p prteuidens tcoripjusprtefilijsbominum. mton mittridixitdeipar*,Ettutmipfiui tnim i<ttac t dficient m feiens ferreinfirmi*' tnnfibitgUdim,\it retegMurex multiscordi- Homo plagnexifltm,ZT ho Mtm, innuens is uerbvs,Cm b btt(cogiUtiones:boc quiamur a rft ficieseios,deft>i(l4 f ejl,ey minese matrem t iUiiadolentem uideriutfientem non ejirepuUU.HicpeccaUnojlraportat,r r hunein crucependen eum con-- pronobisdoht,o-nos putMimtit tjji in do cr plorantem,cmn fbexeris,certireddmlur -conjrm<ibuntur,quiforecr phgt idso,sr in ajjifiwnrJpfcuulnt-' deiobttbent n dubiM,quodcitrt ont ratus eji propterimquiltttes ojlr^cr infirma cogit4tiones er nem controuerfiim bomofit, c tuusfiliui. tmej pr opterpeccaU noflra.Difciplinapttcis hunein nobti fuper eumjiuoreeiut nosjkrnttifitmiaSan&ienim materiUitu, dolttit quidem cruceconjpicatit,expeituit refwt" omnes tanquameueserrauimuf Homoin W dutemjmul ( t tradiditcuminiquite ceflioKitt'duceertiodiefecuturam, Utattt faderrduit,& Xsominm & non noflris,cripfe propieraffliiTionem eli,quodwcontigit.Nuncigiturintelligif.,quO'tibv/s ne modoomniaque de Cbrijlo fafa funt,prophe' iperuit os fuum. AnwmdiKrtis qmntione t rf<mlipriedixerint,qucmzimoium etiam ftit,vtChrijHnno% pifiionU Chrijiinonpudettt, in hocnojrtf rgumentafnum eji.Etuosqui-' qmnpotiiK a inhdcglorientur, vllm prtedimodohominem hoc dem,fientli, imaginatorio tuticimum i fn^ centQua eriiminterprettttione non homi- prtefms ffumeff dicitis,fed uertim Chrijlum ipfofclefpkndidiut iniigetlQuisenim neitiejje fateinmi-.nibilominut iliquidbe> bominum ulttrim peectttis tttitur,prterumen pro p dicitis.fioenimurbitramini,qitod qiimDcui?Nttus etiamhominis retictsfimile fan.Cuius ceu morsalterimfit efurrefiioiCuiut ipfeChrifttis crucifixutft. fedMufulmtni r gritudodte ludieos aliumquendam riusellf<tMtiKtl:itteriomninooportct,qitod boc honoraturiiUum,dicunt enim Cbrifti lococrucifixifje,t:um fit imtgin&tione fdft non alterimqumfolimChrifli.}pfe fa effeputnuerint.licet lut pronobiipaflteft, cripfecontemptus cft: iecfpti, hune Chrijlum enim.n CbrijloumuerfdemtUarn i hune imagination fedcotemptuin nibiliduxit. Ip/cpecctttuu nempue phantaiumnonprobetis,quum tttmen mediofujlulit,cr pft pronobhafflihm tft,r i tteltemporeutrafubjlitntiii ipfeuulneratweji propteriniquitates i iUumdiquamodo noftriK, i c iegmtruffe dic<ttk,fme omnicontrouerfain ut Masdeleret, r Uuorettiusnos omnes ftnttti eundem errerem ncidit. ienim S uo* fiimttf.Mo/j [ aliqtiiindo ueroficdixit,Videbitis uitttmc- Deol.J3 bis cumipfisdifputatio itt anteoculos enim incideret,r quidem ftmmfuftenfitm uejlros.Cuiut imx- uitafujpendi otejlanteoculos t dixerintCbnftti er cmniit p bomimmfttiffe p alicuiutiNuDius incruce t gimtoriumjtasuerobisc contra rejfonderitis, omnino.Sed Chriflus folut fufyfusejf, hunereutra hominem uerum i toaiu4. fuiffe, in fola<w quieji ait* muni. pfeenim defe dixit,gt>funt loco u\tn,egofum uiit,egofummto.Nnc nimi" tempsfiionefuijfeimitginatorium,iliumq; Hi iUua crucifixumejfe. autemdenuobbiece-' rumintetigK,propbet<a etiamdemorteCbrifti, de rint.Qtiodfi uosparticularem tuticind pbuntafiam Uel quemadmodumreliquvs omnibm,ejj in imaginationent CbrifiofaBamfuiffedicitis, tos. kgncceigitu.r,qaodindubit ebriûs ipfe cm nosquiuniuerfulem hoci mortuus \Ueipfe enimcrucifixus jl,gr mor<iffmmm,propter fit. e uobisdimnamartParticuldre enimcumuniuer- Mftf,er nontdius, uosdicercfotetis.m Uuore itt fali nonpugnat.Teittiqueintenogo,quamre" itlius omnes fanai fumus,er morteeiusomnes et omnes fponjonem ajfcretit ignam probabilem? fumusuiifcitti, r rtfurreSioneiHius itl d c habetis omni- uicimit$,cr ruceilliustboUu cjldiaboliyranc Qgitmcertehueaffertttk,nuittm t nis,
150 p nii,mortUque ottntk. si utr quismue obij* dnteconjlituit diabolo autemtiotifc,uoetti hommestiam nue enimpart*uanoer noxioiHiut e tint. Qm igiturcontingit,ut confilio. ui ue Q diabolusdbucliberfit Tenture r parrt noluerit,diabolum remmlnlicotu a tnoriantur,cr ceu tnim homines dtfinitjedfummoSu Ummt.Uem h nequaquam uerofinguli omines propri*fut dioomnes peccandum <ti incitt. Huu osfie re rationtpatkntur, quoddiabolo.iniiit emnt n nosmorttnttfle puti' homoin alicuim t medttathnem bofeoniebimm.ixe, quam faeinoris,uel O/iinenimmort ncftiyUellurpk: fitat morsnonefh,)edfommts. zrfiquidemprincipemwldudtint* ctm,mcntcmuidclicet talistrat,qu<erefurrtfliontcarebat,fed fanamhtbuerit rpru* httntur ininfernoammtf.nuncuero dtntem ilia mditations refurreflio fimul&karum eau* nenobis deo domta,tanqum exfomno refur* \d/>dijudicat bonum; difeernit. Si utro i malo m infitmafiieritcritnpotetisjio reflunfummemnes hommes,ampij quantMl' duxbominis ens t o~borri xm pro utihbus Vides pij.it confident qujoremtremendam nmpleSilur. igitur diabo' enimrationecrfenfu pr<tdi- lumuiribiucarre^quarnuk bdem. mbominem eafdtttthabeteuideAdamomorsregnauit,incmntmbomi, tur fedcomminuta & euanuituniutrpt ty* tum,<tb eft mm:nec refurredwmbomimbus Cbri vannaitliw,CHRISTOot fepUbro irat jie refufprophtiettjlatij'unt Ter tittto.Yoflfecundum C H R I S T1 udueti tnim fto,qitemadmodum m Cbrijiitteri mortemorsia deuaeji, crfu* tum relegabitrintenebritsexteriores crin r perata, ntnitc[;efurreio er morteconjrafitt ignemintxtinguibiUtn,prout cemmeritui E ejl. UberMK totat mundmpoteftate SutttM,cr ititq-ue,utantdiumellficfa(lumtf]i<tpparet: ejl i credentesn hrifium& noncredentesomnes quod i attintnt, abinitia ftiUctt ta queCbriftum E inqum,ityraimiiediabolifunthberiiti. t/' ptulatim apparuerunt: quantoautempropius nenifi y.ufulmttnicrederent refurrelionem ejie, tppropinquauittempwigenertitiomshuimân* rationesctrtMaffirremuf, uibuteam pcfittmu lo ckrim plmiwq; prophte de iUounticinati q autemCbrifiui enit,diditiicU u tomprobare cumuer " ipfieandem ample- funt.Poflqum mihx (t<tnturcrexpe(tent,fuperuttc*neum utde uemfckntitt bominibut,ut pure crfine omboc tur deiU<i multisdijjirere. Cterum folumdi nifuco ueritatemintelligerent:quin(fi utri* y\u.rr.vt.eda- tdiiicndatfl)ipfe CHR1STV cimus,qtiem<tdmodum accepimus Saperuit di exfacritfiripturit,quam ^/Anjulmanifi" tbtfaurot tbfconditos r in mtdiumdrpofuit zT nemine cram ejjfttenturycbrillirefurreiototi munio ctuinfinitumpelagut,utquilib(ttxhoc Utiliutifuit. Dediabolo autemfic dicimws. prohibtntthav,rkt,qu4C obleftant,erw-iBum in noniumcondemmttmfit hucro Qu>tmui5dbuc d u&nt.rbiccquidem taliafunt Kedeamm cumproprium pn<e,proptereL iudicium, ad ii undefumut quod digrtfi. e tnrnfit' ChriSoincrucepeniente, quidammili* quod cbrijlut iudicaturus fl v.omhtm tamenueniente diabolos ha* tum iumfit,hoc ignem dperuit atut ittitu lancea-De t hocigitur ut Zacft.ii Videbunt,n i redittbit inextinguibikm quiittummanet. Et fuprimonmmuf,ZachariiKdicit: uideaturilleuiuere,pro mortuotamen quempupugerunt. tjudmuis JVLonuw dequorEfaidf dicitei, f/f eSbabendtti,perindeacfihomicida aliqws aut Dicitueroer admiran* fur,a!hunequift>iam,qui capitale aliquodcZmi- qufuprirecenfuimut. Solomon,de er celeberrimoob,un \ iufto fitfuimis, iregecapitis fupplicio adiudicatus dufiDc ui quantfubperfona EI: Accinge D uir fuerit,licetpofibanc iregthtam fententiam tanqum tcb.jSi uat adhucdiebutaliquotin carcere,mcrtuista- lumbum mihi tuwn,zj interrogabo te,tu autem men ddnumeutur,liiet inter uiuosadbuc fit. refronde.VbierdScumfundiLremegoterritmtan Idem igitur becdediabolojeriintelligM.Poft-' nunciamibi,fifcis,intelltum quandofaftafunt me omnes perditusefl. oflraiLaudauetunt uoeemagna angequmenimChriftutrefurrexit,iUe Cumautem hominesa qutefaccrefotetma* li mdtr telebraueruntbymnis. Ccnrfufau* in t tbinatur, nonceu potrjlatemaliquamhabtns, temnwreportis,ttpofuiiUiterminos,dixiq;iit malus utnits er nontranfgreditris fedm dutuirtutem,facit:edtanqum f autfntu* Uucufque tut. confulit ho teipfocoidenturtibifluClui Annunciami* dukntMtttmicitiamfimulat^cicfi qu<e luto minibusinterdiafunt er noxia. Et quidem c fi hi:Numtu accepta fermaftianimal, rfw tliquemfibi morigtrum naftus fuerit uidetur mone prdidiwmpofwftiilludfuperterramt toultumpotuiljt,z? dedijj damnum. Siuerab Nm ttefligijsabyfiidettmbu'.auiflii in Aperiwi' mtr.itr tur netibi pnetimereianux dinnffm mortis er ianito* aliquononfueritreceptus,fed robort difceditnecut* res inftrmte uifoftupueruntiRe/bondens uacuut omnidefiiiutus ucr tnim resbobttaliqua. Homo multotiesab ho* lcb,dixit Domino Nouiquoiomniapof!is,r AliditiunimaurinuH* (ilnihil. mineccgitHrutiimituifiKiat,quodnecuult,nccimpifibikubi
*49 *L>
let relderU f fttenumomninoft remfcfchaie" e Hmtepthu.nuntuttoûinmuuiiitte.AU' iidfii nedemorteOomiuipropkttitm banceU n,&noii*Uter.Qtyomoio enimaliaspofiibi' enimDeusde le futrdt myrrbi conditumcorpusfmione rifiimam crfplendid$imam4lpft euolutam inueniri cmc[; fediccns,quodfitndauerittarram,quodpofiitritpoflhreucRisyeuclui, aromatibutf cum e mari termint, quodcelebrauerint umangeli intgrantpuramj; tot uifcofs etiamefl ex mugnis eyfXnittit fitidem itkdicit ipfi lob: Hum teeepto luto Hoccertcunum Sed animal,crfermontprtditumpofui' pendisChrijli miraculis. & Upis deuolutut formttuijli urrmi numinueftigijs byfiide- tfi.neiuiai putarentCbriflttm, ui refurrext' d q pi iUudfuper ne i embulttuiftiAperientur tibi prietimorek- r<tt,adbucnfepukhro iuere,uerumut per ter? ianitores nue mortis,^1twm rUpidem,tumttkm fudarijcr fin- louut inferniteuifoflu- Ytmotum fuenmtl Quid,qufo, bis innuitaliud,quim dottwindiciocumaromatibmiUic,utdiximiK, rricor>peruenirent, aperuiporta kcenlisin' cognitionem EgoDtut fum, quifeci batc,ege enimmeidpert<eftnt,crnuuifo darenturutrborum mortir.timoTc Chrifti, Kemo toO.it tnimttm i ininferttofiupuennt ianitoresllius.Verumta- meami me. Potejlttembabeoponendieum,?? eam.Verum, inttr-- poteftattmbubeorurfut fumendi nteaquidnam opat eftbanc Propbetiam ut miferi,fedpecuniudt" pretari Talentenimejji uidemus, uel plunc nequefie inteHexerunt oh* ludenim,Vi' deruntmilitibut,qui hrijlirefurrelionem C upiduseyrudiscaminteigtit. !fomthmtoTtsinfermjlftpuerunt,Cbriftirefur' feurarent, ueniensdi reionemcumautoriute diuinapotentiq;uirCbriflufporrcum refurrexijjet, n ittam Apojloiosdixit, Pax uob'tt. i ment bocuifo u tutefuUm jignificat,priettre4niuerfam i de/brudionem. r Dauid gtuiffunt.Vnuftiero borumTbomM Mi Qg forte inftrni mcrt'uq; Mimant bordnonttdcrat iUis.Cum decbri/li refur autem luculenterie dicit, Non derelinques f dabisut fanflM turnui- reftione meamin inferno, eque audiuijjitjixit:Nt/?ipfeuidero mit' in n m<mum Tertia enimdie refurrexit nibmillimpgna cUuorum,zT < immiftro deatcorruptionem. contrefit' ] fenftcorpusilliut mtam l&tws Dominus,nec corruptionem in eim,non credam.Hisq; ftcrofttnfltwi- ^Mprtuo Mo,fiwftifimum tis ThoniM quodquienbat,inuemt cr tltm 1 enim I i meus, itlita corpm lofepb fimula1 Nicottowiw, /- txclamauityBominut cr Deusmeus.Neut i f pjvf 1 diximus, nuoluerunt ndone myrrbtter que enimfimpliciquodamcr fortuito modo, dromatibtti.Et feputturt itliui,M<tgi < de apofloli Deum quoque tanquamgratifjcaturiChriftum in i Betblehem uenientes ni dictbant,eyconfitebanturfedeum prophettueruntipfo magnareut' ilii tentit rfludio. Chriflus autemdicit ifli",QM I9 c to,ojferentes aurum,thus myrrham. c Cixeruntiuin Pitato Jubmunirifeput- uidiftime,credtllifii.Be*ti,quinon uidentes rei dunt. chrumteynijimunitum [itijjit iUud,occ<tfonem Po/i refurredionem igitur Chriflutcum i commortttus diesquadxngintd,zr cauillandi dicentes: dpofiolis hubuijfentrefurreftionan ejl contra i c tjuodnonttdftfjitdignt er [ujficiensujlodk. cum docuijjteos,dedit ttis potefiatem Verumcum omnifaria ujlodiirdiligentUbis dumonts, cr uirtutem edendimiraculd que c i commifjkutrit,nu)kmommno f oceuponemre' Cbrifttufdcicbat:crut qutecunque eccdttin p i iHimconlretdicen- terra remitterent,eainccelo liqiKmhabentrefurreClioni quoqueejjint rc di. Haenimut cupiebunt, olebintquefepul* mijjtf.crut qutcunqw interra ligarent,inecc u , < lo chrumatfloliricurauerunt.L.<ipiseMmbuicim etiameffentigata.Nontamen l apoflolimodo, CbriSocredentesqui iuxtauer. pofitui ejiingms,qiumetumftgioobigntut' uerumomnes 1 i bu* bum(rEudngelij dorinamuiuunt,edndempo turmam runt:quinZ7militum udcuflodictm ius i conftituerunt. Ceterum,ut ingratorum\w tejhtcmcruirtutem Cbrifio acceperunt,quntt toru effnna obturenturlabia, i cum mimuld fait quidfit ter & apofloU,eiiem^ apoflolis Cbriftieditur (Ufecerunt. quilenamtemporerefumftionis ntinculum Terrtcmotm ingens,cr milites i i Ditdutem quddragefuii bijt chriflus cum fit a ui r OliuarumHierofolymaftpulchrocuflodiendc I deputatimortuiseddun apoflolisin montem tur ftntiles Chriftutuer reliftt fmione cum cinum,crdicitillis, Vrofedidocete omnesgen aromatibitt, imwhtmfucrat furrexit tes,Qt crediderit r bdptizdtusfutrit,fduut quibvx occinetur erit:quiuerononcrediderit,condemnabitur. Si' fcpulcbro,Etde boc Dauid,Vejhere I b Innemiluut,crm<tneexutlatio.Ploriitusquidempro' gna uerocredentes *c confequtntur, pterfepulturam,exutiatioutem a propterrtfur- nemeodtmonUeijcient,linguisloquentwno** recionem. idijlin'imnudiuifii ugisaugu- uisjferptntes V tollent:crfi l'talquippiambibe m Samittam,diuin<mpotentem & uirtutem imponent, erpo rint,nonnocebiteis: infirmamdnwt tentimiAnnonobftuptftiseriittonitttttfibtc rpmabuntur. VosattttmfedeteUtrofolymit, t donc:
J
PfalfS
PI.J4
'"2.SJ i9~F Etbenelixitil' tyrdnniitmManqua geniuhumMumpnf' fonce'mdudminiuirtutcexalto. ab lis :cr fadumeftinterbenedicendum,fccefiit fert,eftamolitut. iUis,GrfubUtMe$ fcendijjit, QS>denimnouiefl, fi Deut diabolum inclum,cum% confeditad dextriimdei.Quamutiueror Mu uinctt i Hihil omnino.Vtrumhoc magnum incacluejj,non~ttmen cr (timirttiouedigmrnie&apu ahgtlcs er d fulmuni iatnt,Chriflum enimincoc homines,atque utritatemipfamattingunt.Chriflum humiue natura pottriliamex* Nam [tcun* lodicuntejfe bominem fantllumjjmagnumqêt cedit,ut homonincttdiabolum,. Chri&ut dubolumdeuicit, fkniortmomnihomiiteUdlem inquam Chri dumbtimamtdtem ipfi Humin coeloeffifatentur,ampliiuuero nibil. nonftctmdtmDiuiniUtm.Qjtodenimhlium inomnibut dCbriumper eratcontraDtltmiProptereaer cbriflws ixit, a d Sedquemttdmoditm in tinentibie,itaetiam bocerrant,Siuerouerita Venitmuniprinceps idefi diabohu) rin me faaai~. ( c dicentemXan- non babetquicquam. Licetemmmhes omi- & temdifccrcuoles,T>Midemaudi tabotibiingentibufDomine,quoniamalte[u* nespeccatoreslnt, inchrifio tamen j peccatifi~ pra coosmifericordktua, Cufquead nubes gnuminuenirinonpatent, necpeccatiindi" ueritMtua. ExaltareDeus fupracalos, erfw cium.r omnes deprebendamur pcc i nifti peromnem terrain glcriatuj Attende diligen* Cttto er l'gtti quodammodo, ittud robo per ter. De quo nam Dauid dicit,quoddte fupr* rabatur& tyrttnnideinxtrctbat:homoautem e coelos mifericordia adnubes ue illefttptrnaturidisrfupendusûmfititKDei fit eius,r ufque c ritttsittiiui? quodexiltatmfit Deut fupra ecc ajjumppt,peccittoonfuit obifoximfcd ui tud n los & fuperomnemterrant glorUsiut?Deut citjnferni rgna deftruxt. Quapropterpro-' tiominm forttt cr eft, ubique er nonefl locmubi Dfi non fit. phecmifiefermo,<iv,idicit, contrauirHoc igitur hauddubie citra omnem potensfivminiapotens inbelio oflatditipfum dei bominem. Cumuer dicit,toominuteirtutunt, Tamdicitdehomine,quem t fiiiut er uerbum non dtum-Virtu t/ i ajfumpfit-.quiantea quidem eratin calo, fed fci'c illertxglorie:ojiendit pfitm in terra:nuncuerofubueftut ji erexxlttttia,er tes enimdngdcrumcohortes e funt.Qts tutem in Deut mmirum.VidcS tonfeditidextrK Dei pat>ts,qui uidem c<x~ itngelorumDominmejl q \o ejt,fuper terramuerogloria eim.SedpUniut quomoioulmm pro eundemômnes iUiut *dhuc,rdilucidiut idemDauid dkit,Toliite pbettc<tntegmtr4tioneni typoft itmjn zrdemr portas principes ueSras cr eleuamini porte morteiUim (ypojl refurreflionem, femfitemt,zT ingredieturrexglorie.Quis eft bominem pr<edic<trinttztchiel porrofie dicit, ZACILIF illerexglorUiDominmfortiier potens,domi- Ego tram in mediocaptiuitutisitxtafiumum Cbob.tr er ap&tifunt cceli, er maiuiponetn mupotens in prelio. Toiteprincipesporta nwimdomini. t uidi E er ueftras,r eleuamini porta:fempiternie, in- Dei,crfiiitt ejifuperme Do- mtbcrn troibit rexgloridf.QuKeliitterexgloriie? ZT magnum, frtendorin eircuitiiippm u Et minus ittutum-.bicftillerexgloriic.Qtii tibi er ignisfulgurtns. in mediorutquaffimili' e c Ax de bttePropbetia uideturi Dico fan,quci fi titio quatuor anim<tUum,r unicuique quxiodliut prophetanuUmde Chriftolocutut effet, tuor,wfciMilU quufi es futgurnns,dlag; lo' rum celeres. ( fimilitudofupercaputanimaE cr hxcfolaprophetiamultttnim magnarum to effet Demonftrauit nimProphetadicens, lium qitafifirmamentum, uafi uiftocrySatti e q Tolliteprincipes portas uefiras, releuamini berrendi. fuperfirmomentum Et quoderatfufimilitudotbroni porte fempitern,eyntroibit rexglorif.quod per caput iUorum,ianqutm i deitto loquatur,qui nunquam ant incceliifue- in to crfupn tbroni jimilitudinem,tttnqu<i)it Et rdt,fedeo demum temporif articula quoporta fimilitudobominisinpdens. uidi ceu ttifio' bec teelejlesjdejl angelke uirtutesaperin iuben^ nemignisintrinfecutino.Etlicetprfens e tur.Eoenimtemporeafeendit gloria, quem propbetia,copiofa magnt er admirahda rex fit, uidentes z obftupuerunt r interrogaueritiQuis quampropter Scriptural r interpreiationii tamenut ut hecfintjhoc[6eflilleKexglorU i Quibut hi,quifubuexirunt copiantomifmut, dominum glore,rcfj?ondtrunt (quoi Vropbetu lum confidera quodquatuor tnimalk ( que 'Ezecbiel uidit ut pjl declarabitur) Domint ltes alatdiicitalis quatuor.crfbiungitpojt' in ) mafortis crpotens,dominu6pottns beUo.Qtiis ,E( relique duaeconiuntliettdimticem auteminbeliopotens apparuit?Homo ittefu-r gna ilk angelorum cobors efl,qu<e er totam p facramSerapbimdicitttr.SUper et* pernatur<iUt,quem aj]umpfit filiuf cr uerbum Scripiuram Dei ex diua uirgine:bic etenim debd- putdutem dubolum borumuidie ropheU V fimilitulineiH UWtCriUius fimilitudinem bomi, deftruxitregnum,quo ab kiami throni, o-fuptrtbronum 9 tmptribusufqut adebriftumregnmerat:quin nif, Afquibec fine intcr^rcUtiontindigeU
fc 4
JStf SH tntegenerationtn QgheimillehmoeJi,qufmntttximi4ngelO' oqtim Deutomma'.ctkm cafurum rumfupercaput fuum geltantirt throno[tden* ipforumnotvt,& prteuidit dkbolum ont' tjje curquafo creiuit >. Bquum temiNoituliut adturfat iBum certeqilmfiliut quem Dei, nesprophtiedtunt r bominm prtdicauerit. Deumehtm extngeloer tucectigo er diabo. nontotuntptrdidit,fed baftemii. UUercum cbij- lut fadm "Ethtc qmdem T per fit,cur deus tliji hominem tisiCumChrillni xjfimtnt C HR I S T V M mifitpotiu4,utetiam acceptent ngifii h adhucomnes ho DeuxeMmputi me Deotbduceretfquinetiam Deumejfe,quomodopajfusifit peccantes riuan p tiequit.Item Sidan eji, eutnonuelnudouerbo minesincitatad peccatum,qui alia flutuitbominem,fed qttoftimpotentiiimpe- turgloria Dei er partdifoiSed plurimaa&f aliquod abe dituf,homofiftufelt,&mortuut,ut hominem furda mdaq) merfuniunt,fiunum te- furdum concedatur.Decetigitur,ut per fidem fahareltEt quodDeuinonpututur,teipfum ta fufeipiamuf <jU deofadafont, neceainqui fiemhabeo,fiqitidemiliudfittcris.Verumtamen 'iramoriente,quiuelnattiralimorte fitioni er curioptatinoftrtepermittamus. homintdliqao tamencurioputemtuamjtttionem n permorbum dficit uel uiokntU,gUdioimi- pter nimitan incidente, orpusqui aliqium huiut affiremus quft ueritatifuerit rum,autaliocafufortuito c glorittft &Uw>Deo fanftifSimo: dem patitur crfnoritur, dnimaueropdfiionis confntanta, igitur tam inbunequippe folumreferenda,quiueritatem txpers er immortulh anet Qw m potiusdeus fcribit,quin Quituse&,utdiuimutemprfibilemej)'e arbitre* omntmcognouii.Mo/s b inten-' per Hlofem twriScdnejlcquidem diabolua ominem foquitur: Ditiges dominumEVM Dml.5. D UtunsreUquit.Arnscnij stiirtt Chrijlmnfilium taartttx tota anima crextote cogitation*! tu4, Dei e/feconfitentur,er Dem. dduntcMtem, tua, er exMisuiributtuis. Sedcr Cbriftusin A iicit: eiuf- EUttngclio Qui diligitme diligetuript- f ittitts quodjicutcorpus pafjmjlt,itaetiam foan.14, Num i diuinits.Qutprcpter iUoscr b<e tremeo.}temEfttu:HtecdicitDominui, E&.4,. ttempalfoltt <tn<ttbem<tte obliuifcetormulierlibtrorumfuorunti detiVerumrtticosejjeiudic<tmm,zrfub Cbriftutbo' tamener /?oblitiifcatur ulier,egotamennon m nentur.Hocuerquod quterU,Cur Et minentnonnudo uerboeruituitfegoexplicitre ob{imfcnr,dicit ominus. rtvtertquidem eue' D f honpoffumjd confiteor. nireutdmw, utDei etmor,quohommes noflram firmitatem profein et Verumwtibi bocidem confulo,ut qutefidem quitttr,multismodis parentumin liberostmo~ uiribia rem exuperet. Debetigitur otnnk bomoplu e* terentur,crediK: neque mquirM,que maiorafunt.Qg enimnouit mententDaminif quint mttrem,p<itrem,uxorem,liberos, futres, t Si enim hommes dili' coujjicflh rtgii alicmuserreni im pluscjuimfuam ipfimanimam,Deum amanter ampleuntur, gtre- Omniienimbaminti irtus ontniiquei' u operibui,optrtquidem uiterms cri noninquirunt,netfc boriofiuteu- Eliohue u ttndit buncq;finem bubetpropos k fibi ntigisde regere' fitum, ut Deumdiligat. fiojiutq;enintte]}igmt:qiunto iitunamoreprofecutuf gum,z? domino dominantiumiim iterno calo JUquantocunque moditmaiorediligetur rumregeinquirercrcuriofliuinuelligirefin' fuerit,Untoer infinits guU abfurdum ? Et cum cfl qu<efiofituna qua 4 Domino.Q4 igitur rationetquodeniquefa' intettedus homo,e apparcatc H R 1 S TVMfiliumDeiefjh:b*c do commotm peruenire paomni controuerpicomprobata htecmedittutemfine pt, terit ut D E V M diligattsi nimirum erfacrisferipturisdemonfir<ttd,imple(lere tetur,et animofuo bac reputet: En propter mepec' cum fit (ytnimorecondetquod Hem omnipo* catorent,trunjgrefforem diuinelegs er prtece* 4OEO ttns.cr eummundumfaluet,liue perangdm,f pti,quemdtcepertt diaboluf, hngque alio Utperuerbum,uel modo q quoeunq; uemfcit abdudumocciderat, noflr,imctmem gejlituit Deut D E VS,botttof<tfiM proptermemorten <2"itgnouit,potuitbocfacere,zTpottfl. e/?,er ueri nonfait queiUipofiibiliaftmt,fed re* morsuitanoprafifta ejl, tiutcf; quecun fubijt,eiutq; enimuult eadempolefl: fuircdio mihipifftdifum queuult quxcunque quoitnit' regnumefa nonautem uult. poteft,eidem Vofi' ram reddidit. queewique Quod hoc modoconfiderarecos lileenim itUeratmundoscretre infinitosfed perit bamoimmetifum DElin humanum genus cum hocnolit, unum creuuitfolii. PojibUeitcnt amorem cr chtcrittttem huimconfidcrtfio Mitratals creareangelorum none in xmorem E I deuenit impletque E D D I myriades,fed luit. Qâpropterneinquiraslongiasprogre- praceptei, cr gerbaEumgelij quibusab ipp> iiundo.Cumenimlatifiime htererum abfurdi- completis etiamipfei deortd<imitwrtceu obfer* tas patent, multaalk bine tbfurda nafeuntur. uatormtndatorumDomiM.tneque impletur Et quomodo idfi<ct,conpdera. jji enimbec m ferma Dominiper JAofem q diilm Diligesdo' minumDeumtuumex tota anima et extt* tut, qmere tufti fmit.fcinterrogirepoteft.Qui cogitd'
ZfB font iSi,er decks centenimittia flabdntmitamgitaonttu4,zrextotKumbmtHU-\m$ttw erChrijliuerbum,quoddicit, Quidiligetme, lum.Judiciumconfedit,rlibriapertifunt.Vid nubibut coelitienic in Mgentur Apart meo er qui dttigituri p- bam uifwne,eyeccecum enimD E V S bat,qVififilius bamink er ufqtieadantiquutri tre, diligituretiam filio, VntW y.crp<tter, grfilius. Et bacdeauftDcusbo-durumperuenit,zranufacicnt illius ttkti funt itti.EtiplidaUeilpotcjttaet gloria,ey mofaiiKcjl Prtetere*olimpropbetisocutm l eji regnum: uifiones:ernuncqui er omnes populi,tribmcr lingvuttti feraient, Du,er Apptruerunti' i demin nube,ut pjilobintincueroinigner ca- crpoteftusihimpoteftmsfempitemaquenoti i aliisuero inauratenui, ut He- tranfibit er regnumillimnoncorrumpetur. E7fe.u. liginc,ut Mof: lix, quemadmodum erofetts Propbett dicit, E- Horruitjpiritus meus, Ego Daniel in uiflone me. n c gomftones utUiplictui,^ in manibwiprophe' mei. Vifiones apitifmeiperturbatlerunt tarum afiimiktutfum.Afiimilatutfum,nquit, SedeccediligenterobferiMquehic propbt' i non uifutfum utpote uijonesadumbraturus. ta difttfunt: Videbam,inquit,donec thronifwit amatorfit,r Huneigitur cum humanigenerif appojiti, ZX antiquindierumcvnftdit. Qgistjl in dilig.it quan- antiquutdierumineut.Qginomminijlfauerunt mifericors bomintmi t-xntum mens in- uelferuiuerunttti, er quinom tumrutilalingua otejteloqui,necuUa i p funt allantesitti mille decies centemmittkSAliudnul' telligere,quemadmodumantpermltifariMui' miUiit,cr^ fionesferuisuisfantisconuerfibatur, tune lumprxterquimquodDauidpnedixitde Cbri* f fie intermdiarenebisconuer jo, quod t&rm,adiudi' percarnemceuuelo ueniit <tdiudicundum con- canduin er crbem:&ipfeChrijlus faim est zjradhucferuisjuK amicweji defedicit,quoi ante o eiudicandafit mnhterra.Vntttn uerfaturui quemadm'odumiUud refurre- inilloiudicio dmon- nimidemq; patrk eifilijiudicium. ex ej flionemfuam mortuis,cr poSiUam Qtjisuero ante dierum ftrauit. Quin er adhuc jberamui quotquot ejt fluuiw igneus,qu tttitiquum itte Chrijlum profitemur, uodcumD E 1 film er egredientem q uiditprcpbetittWc nimim,quidi(t' Deus uerbum er fuerit,bamo fiilusfit, er inWKB' bolum ontnes peccatoresxceptitrm Qgt eft. t umueniensnonueneritutmundttm iuiicaret, namUbrifuntqtiosapertoseflilegimut pfanil m fed utdoceret undum, uodipfejtfiliut Dei, minimhominianfticinert, omniain dieiUo q que Dcimnempeis quii propbetisprtediut erat, retegentur.Quis Uero eftfitimbominis, uem q in creden uiit in uiflontfui Danieluenientcin nubietut inlltumcrederent,omneiq; ium in tes zrbaptizatifaluirentur: quiuero non re' biu cctli,cr pertingentem ad antiquum die ufy datasejlpriiicrpatits,bonor &re erent,condemn<trentur.Rurfusautemcertifu'rumcuietiam turumeji,mdewt redeat,nonuelufttntjn ui- gnam,cr omnes populitribuset lingueadorant ilii-.et et ejl Ufigura, er ftatubumili, homque quodexkr' iBmrr, fermant cuimpoteft<ts,poteftat no no tumjpecieattinet,fub ui deutfit inteUigenius: fetnpiterna,quie tranfibit,et cuimregnum q fedinftitrDei ittnifefti,er ctu Dei n conumpeturSufficienscertebecpropbetiaefi, omnibutAngelk, utetiampUnjiupidtunifenfummelioran ptttris filiuijngjoriafuucum a per ey Chriftum uer> cutifthq;ordinibufcalejlitim .qmnidmodum ducerepoffet,UtinteUigeret Dauid dixitfuperiut quochientitadiuiican- bumDeiefic,qui ubuehens ttttumbominem, in f dumterram,r <td iudicandum orbem.Qam er quem <tjjmpfit,fubduxit tllumin nubei tli ai ipfum CHRISTVM in Euangelijs dixifji Dcumo'patremfuum:crbuicd<itiutlibtmcf, An feriptume, Qttoduenturusfit filhts hominis potejM regnum:rbunc adorant omnes er tribus in nubibutcliin gloriafua cr omnesanfti geti DEI: bunc etiamadorantomnes Hatth.iy, f eo. fupertbronum glo er lingue,quemadmodum infuperioribmpro' Angelicum Tuncfedibit coramco omnes ad eft, rtxfute,r congregabuntur gen pbetauerunt Et Ole quidem quiconfedit e dei,iuxta Dauidisuatkinium, r butes, erfeparabit usueluti pdflorfegregtttoues dexteram e abbcedis: r flatuetouesquidemdexltis fuis, iiaregnumeflfempiiernum,quod e i nontranfi'' iufiosnimirum:bdos uero,id peccatores bit: er huiutfl poteflaf,qu noncorrumpeejl bec finijlrU. Et dabit peccatoribufquidem c peenam tur. in aliumuero bminem minime ompe uero a natuteji: <eternam,iu(is uitamfempitcrnam,paradi tunt. Nonenimbomouut ntefolem V o c Juin cr bontt mnia, erumtamen Danielpc uerum fousfilial r uirbttmDEI fecunduitt Dan.7. dicil-.Videbam erandonecthroniponerentur, quodD EVSeji, nonfecundumbumahamiUiut fiant- naturam. Hutiusenimalim bominum potefttt tiquutdierum confedit. Tbrotmeiutquaft ma ignis,er rote eiusignk ardens :fluuimignis temfempiternam regnuminconcujjmbabc' & ilhm. mUemiUkminijlri- repotts),pr<ettrfoUnnbomimm,qu(maffttm-' trtfhebtttprtcedem pftt
=f7
i6o flrinm rfun{tionem,dtttd ft tipfs omnium guarumcognitio ne interprteindignent,fei ut ipfi& interprtes jpnt,& dcores. tt o~ e cere cptrunt initio filo Hierufakm sic enimferiptumeratabEfaiif.ESionegredietwr lex.eyuerbum Dominide Hictufem, )ud*i itttetltueroadhuccordeobeecatopr<tditi,non xemnt,rimpktumti}inipfif,quodintegtfcti n bitur-.linguis ottif,r alijsUbijsloquarpopu* lo ii,cr nequefie audientme, dicitDomint* Et apojioli uidempopulum docentesjujjiritnt q in Cbnum credere,iffiwngj confiteri quodfit DOMINI 1 filial Cetuiuentis. t fafta funtperillos miracu E Q^V OD POST la & prodigiamulta,non tamene<t Clmflm duodecimDifcipuli i&'tu qua affumptioncm 2 totumorbem docurrint,minculis fimul friciebat,itutoriute pote&4tesfed Unqum er feruis a1 minifoisjn nomineenimChri/Umi' fidemfuam confirmantestum de in raculuedebit,ficdicendo. nomme ufuCbrifli deiparauirgine,dequedione Chri&i,crucerimd' uifumrccipe,cr uifum recepitcecmJn nomine JefttChrififilijDei refurgttmorttius,rfune ginibus. xit. Et hocidemdixeritcumnnircturpirdlyti eus.Qtiin in nomine briftifxnabtomnmotTERTIA. APOLOGIA bum:zrquotidiemult<tbomimimturb*incbri pÔID iUqueCbriflusfilius V T O dei, umcrediderunt. andem diuifiduodecim apo* totumorbem.lmpij ero eof Deus bomoa fanftisfrmul iloli peugrauerimt u dem multU nulu cr dumnis "b 'pf nfflixenmt,iiliosj^ I^m t"ropheti*i<t4S0& Dc0 in in Cbri&um credentes,utquotidiediuerfisintopfrjS^Bill pitre predicdtus fit,fujficiter occiderent hriidnorum C multitU" Hune demonjlrauimus. uero4gc cismagnant frtecedennbm enimmundusdoloUtrit dei et dum reliquis etiamdi[cufiis,infbimut qua dinem.Vniuerfus ce btec infecutufwit,negocia.hriilus nimquum dituscrut.Sciuno cbriftUnoocci[o,dectm e occHt* prtedixilfetfeafcenfurumadputremfuum,inip' ram tyrannisemerferunt:(jfi decem c fa ajjumptionifboradicitfanflisfuisdifcipulis, rentur,exurgebant entum.fimie^pparebtint millU,uigintimitlU[uC' Crapo3ohs:VrofeRi mundum in uniuerfumM- decemmillia:fi decem omniataturt. Qui crdi- cedebantin martyrium. Neurro uerbameai ttunciate Euangelium iuditentur,minuidico derit er baptiz<ttui ueritjkluabitur qui uero multisceufidt effe f quint uero non credideritjcondemnabitur.Vos defidt* utritttsreipoulet.Sepiusenimunodiecredidonec induamini irtuteexal" deruntbominum u te Hierofolymis, miiu cr <tlK" quinquaginta itduerm co to. Etcum adorauijjint,abierunt. diesuero plius.Etqtumtdmodumcreaturis Pojl gnitionemperuenitAbrahamiuftus,er feraiH<]itot,cumtipo[ioUundnimitcrineddemdomo alicuiutue uit colmtq-fohm Deum ucrunvficetiamper eifottutceuflatus onfiderent,faftut Chrii cr Apootorum bcmentK'.rrepleti omnesdiuinagrau. funt miraculd gentesfinti* tan-' Non quodChriftoadbucinterrisagentiimpef- literinueritatiscognitionem peruenerunt, iUis ut i Cbri' fibilefiteritgratiam dare,fed omnesnteU dem cotutrunt,??perftdeconfefiifunt q; itum uerumejJimundifaluitoremfiUum^; deum Dei ligerentjunum efli c patremcfilimn,tt p unametndemq; atrisyfilij naturamzTpoten uiiuntts,cruerum Deum Vndeigiturbocfo* cumin terris flumejlfquauirtutecr pottntiat quitusopibut thm.DeditenimChrijlwapoftolis calcSdi er philofopbos r ageret,uirtutem poteHatem fuperfer CTmtgnificentidiper quosnttm Veinirtw pentescrfcorpios,r<tdutrfusomnem prerfus:fedfoU potefU- oratoresiPernuUtait uero teminimici,ideildUboH:miflt nuncetUm te,qitaminduerantduodecim ttpo&olijniiti ut' e deuspdttrittisgraHam fuam.Et imptetidiuintt tea,dgre$es cr infirmi Sicenimdaterai iUit Eccemittoho iiupumo> t gratkjtt dium eA,apoSoli, fiiiguli iUorwn* CHRISTVS: luporum ne folicitif;tss,quii di* tognouerunt,qutMturamtxcedunt,omnesfci' uesin medio licetomnium coram ipjs.V.gotnint gtntium,qu*fub clofunt lin" cttis,autqitidloquamini cui Ctuftm uerohtusinjbi dabo uobisoscr ptpwntiam, nonpotentat guas,quimexttifiimc, u.vt nimirum fefe tggredmntur totiusmundido- repjlere nec contradicereomnes,qui oppo/jwnt *t9 <& fft plius crutrbum Dei,qui iUoetidm[t> pttrarinequit.HuxomniauidensX>anitl,zrad m'.r<ttiuh*c,utparent.cumautem nonpojfet mitdculmn myfte& magnum&in<e[iimabile rium percipere,dixit:Horruitîritusmeui.Ego f jytnielin uiftont me4.Vificnes apitit meiconturbauerunt t.Hune eri ,quouifo Danielille m u tmtgtiKt ftiritufuo horruit,cruifiones capitU eux, ufulmaniDeumej]h M fui conturbauerunt nonutl nuxi Et pernegant. quistttmjiupidus,ut miioscondemiMUtrit!
%ici :6s e- bdntiiUorum Chriflum in pommtoHi.Etftceuenijjilegimm-Omnes jides duceiat r cb omnes nimpbilofbphi, rhetores,omnes magi,Go ritiii ,qMmiimodum ppfieapUnittt dtmonjhi' mutiapparuert.Tune bitur.hifignisenim trbo ceupifces ramapojlolts certAntiumfortitudo, t E impletum illudDauidisuaticinium: t loque rumfidcsinjiar fais fulgrbat. Qui enimil!os. tuis barin ttjlinionijs corregib.eynocofundt' feruubattfosex tstUbm po tormentis, bar. Qjiinet tlludEfdUûmjfeciopft pedes teratomnino,nemorerentur,efficere.Scd<]itetn' proprio corporebriflusfectt ut titgelizitiH patem,quiannutiimt Dhi/i admodumin bona, fut difrerfiin uniutrferra:fin adfohm Hebr<eosompettauitinterregatio t qui c Itaq^ ttpooli,et t gw/ijmifl locif, ad quoiperuenert,docuerut nem,Qêmqutritiit omnes cbnciderent-.cutng deS diceret, initebos ejtDttuidis prophtlia ad eofdem Euangclimt. Etimpleta abire,dif(ipuli5 iictwAnatmtmterrtm cxiuitfomtseorum,r f(ut mif(s,feChriftumfcilicet apprhendrent: o in terminos rbisuerbaipforum.Confideragi- inquttmjnbacpotentiajimuler uciuntx <tppi i tur,uider attendediligenterborum omnium ruit,iu etiameuenitin martyribut.truabitntur f dictionc enimi<eti,dmina i uirtute& potentia,inmagnis quichic fcripufunt,neunicamquidem aliundequim c Mofe,Dttuide, ropbetiser E- pniscr tormentis hihilominws tamenmortui p inCHRlSTVM fides<tpp* Uingelio tranferiptam ejji que omniaprofin- funt, ut iUorutn atnt' uitamuerebeatdm reret,ry uiutreminteternum &is,iujlisrionif,ipli quoq;Mufulmani Mu- er immort alem- isigiturUifis quiidolis H omnes Tarifaient.ipfe enimMahomet,qu ftrnie bant f fulm*nipr<eceptortmfuitm<tgnofcunt,nonpO' er intelligentesmul operaej[eplus quim tuitin miiuerfumttsritat libres naturdUitjqui-DeusnimirieperareturtConuerfi occutere,ucrm bosfanlosej)te&Atur. Qupdftigiturlibrosii funt omneseges,omnes r pr)\des,cmnes tyrni* cmitfandos r fconosjfrfMtro multitudo terrammareq;inha* quxin bisconti ttniuerftdenique omnino bitotu .CHRISTVM coluerunt, confefiij nentur, Mufulmani contemnunt, eceffe n futrit ut cunaibomines iflos condemn quin funt,& tredtrunt,hunc filiumD E I; er ent, dicereoportet) ut illorumeeu DEVM uerumelji:&ittipletueflDituidis alia fotim ( fi utrum mentecaptorummifereantur,quod uosnimirunt rumtj;prcpbet<triim bracutum dens:Adora-* tot tttnti-sq; tteritd' bunt eum omnes ferai' donettiQccifcnibmquibus regesterri, omnes gentes temerinuenire cr cognofeere ibru Etiant ent iUiômnes iUumbeotumdicent. gnies licet,quod er HmfHiut uerbumDeijit,reMttumen uerifi uero quidaminueniMtur, qui C H R 1S Utis uU,ifeopoueroaberraueritis. edrtdtwu S T V M noncrcdtnt filitimD E effe, nort dumfd undtdigrtf!ifumiif. tamenpropter bos prophetdsmendacij rguea tetum fol Quitiaq; tpojlelos perfeijuebttnture? fuit relicebit: fed quemadmodum quidem d premebtnttyrannide,bipfittndemitiCbriftutu crbemitlumihdre icitur (quod (y reuerafit") i hune nec dei ceci ttmenfolem uident,nec>hocillumie credebant, r confitebtmtur ejjefilium Uiuentii,im6apoftolorumlocoillipfi prteo- tiantur ita etiamin C H R I S TO foie t etieni* i tin nominis ChrijiireddebdnturEt omnes reges terre cruniuerfus brbif.adoqui- re. omnes demapojlolos orte,qitabrifum f m confcfi unt, raueruntium r D E VM ejjfe f confefiiunt: ttmonUmeninbos t.tnti qui uero liumnon idorautrunt uel qui priai fablatoselfe,uerum inillos fruierunt impij,qu<tnti<m quiabidolola- quidemboc adoratopofleapdnitentia duHi, tria adChriftum comurfifueront.Atrocesenim dognmU impU tejUmtuerunt uneftn t eius tfji deiUiipiwfumebant.Membntim iiffecabtnt uiriUUiccgnitionenon multum iuUMur. b tos'.r quafiunomoment o ftlui er integrittppit Qu<tm rem omnis enim bomodumiMuit^ ruerunt.lu caminos Aeiecenmt'.fed tmqui aquM cperdfcit quacunqueuult, er animoconch t ingrefiiferuabantur.Plumbum liquefuftumco' pit tamadfdutemfutrnt endentkjqumtddam aiibibebttnt-.fednon ledebuntur marrpro- nationemcrpcenam.PoenitentUueropoflmof .\n E fundumdemergibant er miittia etiaferunt- t temlocutnon eftreliquat. SiigimrCbriflifidc* lesinboni cognition peruenerint creredi* r quismm ( utduifolct) martyrumtormenta em tentutiones autem mor* derintin ipfmn, eninueneruntutritatU ui<tmt pofjetexpowrei Tidem tuifunt,crtorment<iuoluptatumloco,<2rinor' er fdutem fuamcquifluerunt fiueroinimtem pro uitu ce&imauttunt per q ojenditcj; mdr' piettttefut perfeUerauerint uid de iUispo tyres CbrijlM ey futmipfiudiuinitatem poten fiet fit?Qsi iateUigit,nteBigot Porr Tu* i fit pkudit tim,ijuin fidimquoqueey defderium, er' uid rurfum dicit Omnesgentes quo o deo guillum tenebunmr.Eo enimquodfaluityitcfl manibtiiiiubilate inuoceexulMionis.Qfio feruarenturmartyresChrijii,oppurebtit oten* nim Domintitdtifimui,terribilis,rtx magnat p tia er dininius:per morttmucroqumfujinc- fufer uniuerftmttrrm, vftUitt DcDnofrt pfiRittt
i<f4 t6} pfMte. Quoniant [unflumfww. Omnishromugloriavtpgnifiedt t pfnUitt. P/HtteMgnio/ro, CT rcxunimrfterrtc,DeM.'Pf<thitcprudentcr.'Re requi.Ef quonideutanteit noncekbrabt* gnstuitDeuffupergentes.Demfedetfuperthro turigentibus,[edifolis<ingelifetfan(lis,gsntet titunUnftfuttm, principespopulationcongre glorwDeideftituebantur nuncutroacceden-* DeoAbraham. QjjonwiaDeifor tesjruunturomnes gloriadei,r requieuit'deut guti funtcum ueroetiambominum tbro tes terre uebemnter ingentibtK'Qgonittm eleuatifunt.Nttncuerodi' et bdbet,et onorem,quin requiem, b Vgeuterqueiiemtur perpento. Omnttgen> nusgtoriam innocentiam autem ptccutis babere non potes,inquit,plauditemauib.iubiUteinuoceexuU Uticnis Deo. Nonud<eosfolosdduocat,neclf' teft,adiunxit,supertf>rommtftm(lum[uum.ltt enimomnia ce labili,r ad peccandu uni uuilitus, necaliosdUvimpartit terre incolds, mana terra conuoettad promp Unttura etiamUM extraneum,incertu qtuefoli fubiacet fed omntm uelfeptrabilebabeut,utin primaApohgiadi' bttncjjtirittMkmexulUtionemXuntenimdicit, Dei hmincm exomnibutjlu ximiK. uerotbronmAtm,er fublimisan* i f CmnesgenttsjMm gtoridmquefum txchfit.Cauft:Q&UDomintaltifiimm,terri- Hutqiejl, er magnificentiam terram. eddi babet tutmdem CTmfeparMkm. principes S bilisjrex magnusfuper uniutrfam boneDauidjem n( populorum tut aliquKjQ&ando congregati untcumVEO Abrct* f nam, illi trat4kifiimut!q'Mndo nonerattenibitis cr ma hum.Qui namfuntcongregati principes^ Pfuttit:regino Regesterre, er prtfides tamparui quintnwPfaUiteTieo noflro,p[dUte, gflui? rideshicttitti ixplicdtudiffici gni. Etquisnttm DE V S AbrabttmiNhw* ejl ftro,pfUiteXn uniuerforum,qui tiut,quirem inexplicabil interrogauifti,qmn- lt eftprter D E VH iUum do rompe, Dtutnonfuerit altifiimM,mdgtnu creauitcalunt,ex terramier proptereaDeunt Kbrixdixiti Abfitblafchcmid. Minime.Sed tttembilisiRejjfondetemm:PMttedtono(iro, Dominum iuiicemuniuerfe er pftttitc. Vftlliterginoro, pfiUite.Et rurfam partimquidem Dauid inqmt:Qspniirtx uniuerfcterre dews. tcrrte,qui iferetur r irafeitur,uoeauitDeum e m deua&ttione deus p/iBifeprudenter,Regnai4it ftipergentes. Abrdbf.quiilUin Sodonurum p* Deus/tfet uperthronufanfiifui.Principes po pimit,coran quofeterram & cinertmeffiii^ f D t (utorum cottgregidfuntcumDto Akrthm. diatuit,quifcilicet ratfilim er uerbum Er, in QnoniamDeifortesterre ucbementerexaluti quemadmodum priCcedentibutdemonflratuni eftjWdhuc putebit:partimuero, ut qtdmad^ funt.Sednuncdgeduminj}icimui,quidnitmftbi dumAbraham o credidit er reputau DE uelitpropbiticumomnium. efi Dec iHisfides adiujficwn etiamomnibus :jic Vfdmm qttidemcitrmen/i concinnum, e genticultupatrio, im(ut ucrudicttm) tonfecrutiun quemattmoii .H tliquisi trophteo buA,fl deferta utno crfdfoônuerfefuerintad dcumumtm, nihil* autuiorUrtnerfus,pricngentignuiio i Dcbih Uniiuit,qhi Vicimut o&es-.rurfum h ueroin- etcbrijlumcofefJefuermtfiUumdeieJfe, ittiuifto- qtieuerum,etiamitlis fidesadiufticUmrepuUQupmodogr qut ratione terrog&tut, bitur,ut ri<iobuenerit,e<tdemiU*rtft>ondet,Vicimiubo-- cr Abrab.rremifjifuntiu'iscm* er fies,uicimiu inqum.Eodem propbetapru nesiniquitatesjmpietM peccataipforum. modo Vrttma dicente tuncdeoadAbribm,Vi* perfakiens, dmtib.ocuhs entiu conuerpoittm g exclamauit: mnesgentes O pltudite mnibus, iu trtmim<ltarigentiumconliituite,rmfemine biUteDeomnocexuUtttionis. cft,er quian tuo bmtdicentur U omnes gentcs:pr<euidens qui id ad pofietdemicredidiftis, demTtituid qwdTOeifermo Abrabtm fa" teafidles ui q omnes tfjit impktuf ( nam omnesmml kuditemttnibus mq;fimplicitr (lus nondum f p gentes finerations? ordinemtmibm utjhrit pkudatis, ctdfidem cenuerftfil\j AbrahfacTi ) , funt CHRISTVH, fedeumuoceexiAutionfc,'&Utitie. w^pco* qndgentesper fidemin Q carnem, Abrabiefecundum pterprcpbcta uoij;uohptateceuabreptus,di~ quiejlfemen q quitr Deo xit:VftUite nojiro7pfaMte. VfaRitegi no* ipfiutnauidit regU fHiw,piluand r eji effent di [lro,pfaUite. QuoniamDcminui <tUifiimM,ter' xit,Principespopulorum congregati unt cum f i reuoctnsomni' fuptr terrant. Et D E O Abraham: nmemoriam ribilis,rex magnus uniutrfam o quiftipfe exponens uerbu dddit Kegtutmt bus bominibuf limfafiamipfusAbrabco fm er priui X>eut[upriigentes:idcil,gentts dittbolity- ramDEO adorationem, D E 1adiUum pro rannidepreffk,relifiis c & n pttrijsfms dijs,idolis mifiionem: impletwuotuptateinenarrabili & c fcilicetinanimatis ttttttis dtclittutrunt, " pnphtUdixit-.pfSitcdccnojiropfaUite.VfdUi' tueruntr cndidenuitfoliueroV uiuentidco, te reginoftropfallite. Omnes gentesphuditema enim uerodoes ixi Vftllite prudenter. d ittuuqsegnofubiiftzfunt^nlett regnodei nib.Deinde p excoria. indigrtiiudicubantw.DtM [uperthronwn Quid nm boteji, pfaUite ruiterid /efet 'r,f4~
xts? l6S tjpbeM Apofldi enimiocueruttutmgeHu mnem o cret' te,f<tpienter,cum fcintkcognofcite itra ut fimul *untur,cogno[cite :qu4in,ea qu*finnt,ntcci* twrm,m:rttculK Mudcomprolantes, di phditemanuiueiir.u illicttocyturbatomodo, ximus er qtiipriwptrfecuton-strant nomtnit ut in commejjkionibus minibuspkuderefolent Cbrijii,nucpro illouitanidepont:rqui priut diJiceritisant undnant in MitmcttlumniM rtyrannidem exercebunt, infimitntes-.fedcum hcuiHcnn,imdelibcrLu>undebacfalut,txbi'' mnC Cbriftumer rtpoftolotftcifitnt aa pet p ipfo ttte magmfictii,exhibete gratkrti aHionieo ttsJoHores, er orbislitminaria j'oiefplen* ttutariuiitorix.Vkuditemanibm.editeuocku didiora: er quimodoidolorumerunt ciitores, dis et extdutionisipfi deoAbrthtid eft,iUi ui nuncchriftifunt martyres,^ accepta i deogn q tnatitfeftexfeminebbrahefecundicarn,qac tia (ut diflumejl)miracukedereconfpiciuntur. enimnonuiuimodmiracuUer pro. tmnuckueruntomnes prophtique demonjird lAurtyres Deumer hominem, digidedebttnt, uibits ifnidofoUtr uerunt, quemconfefSifttnt u q obupuc thronum fuumfiindum,bominem runtjfedetkmpofimortemniitgnttcrjlitpendit tjuifeditfuper modofu miracuUediderunt.Viuiettimadbucintyranno fiHket,quemexdiuaajJumpfitVirgint p pernaturali.PptUiteprudenterjnrofunduuni rumconfondu interrogubmidoU,dicentes n minimirum Cbrijlidiciteueritatem.ZtrefrondtrEt uejlrirecondUe,rejpiciterepofttam nomine autbis ejl inprophetMsotacuUscaleHemmurgarit.quieidoU,Chrifts Dem uerus.infidles multis tinquamin ojlreishonorataejl.PftMtt auditismagna Uoce excUmabuntlAignm eji enim intrama deutCbrijUMorunumtgnctetkm ip forum: prudenter.thefaunts inexbauftta fiits Et niuUeJiriK quemeuolutispatrumuaticinijs er inCbriumcrediderttnt. quidem ejl, quodont c ej inuenietis,qui hrijlutfilMt ruerbumDei, nes martyres Chrijli mimcuUediderint,que treator omniscreature.Verboenim domini cc propternimiam e c copim nuncomittuntur, on* ab Uconfirmaiunt, etfririu criifui ontnituirtut Jiut.uerimUmen multunonpuucti iUiutfe" f coUeii<tfunt, iUorum. Vidsne quomodo nuncguident Deum culifcriptoribiK quibm eyhoc m appellatDauid,nuncuni Deumr hominem: unumfverif.chfifti artyr Georgiuf,qiUinO" nuncetiamuerbumDei,nuncetUmcretttor bischrijlidniscolitur( quenietkniipjiMa/f-ont C ntscredurxfttmenimclicrentordixit,oM mmiinb6norehabent,zT(tbiUii betet Eliuz mscretturcrettorefledechrauit.Qjt enim diciturJ tormentis crqutiftionibusexcruciatut coclosf(cit,idc quimatt angeloset hommes eflab intpijser idoloUtrii,utChri/iumabnegi' eji deos Hic V,t Mofes quidem iiiquit,]n principiocreauit ret,& iUorum coleretadoraretfy. uno i)euf coelumcfterrum: Dauiiatttem,Verbo, maluitinfinitM mortesejinfiniu tormenta ro p in inquit,T>ominiclijinnafunt.Ccrt Mie nomine que Chriftifujiinere,quimfidemfu Cbri hometbuerbum om- jlumreijecre,Multh igitur tormentis Deiuoect, er iufu,lm<tni c eyfuppli omneshriUniceuuerbumDeier ui nes, quem cilsexcrucktuimartyr,dieit tyrannoiEuntes d Deumadorant,deboctodemDauiddicit,quod dettmus eosuejiros.Hic uerhocaudito,ualde clos firnt<tuerit:idfl,cresiumt.de hoceedeiti gauifiaeftyexillimans e hunedijsfuMefff&crifict in condiderit oehm turum.Omnibufuer c fimul profedU,vtynn-' Mofes dick,quod principio hunecomitante, artyr crterrum. Etquistamflulttuejlittdubitet,nec no quoq-cumtwrbafua m Dauiddeum eumadoret,quem ejfeprdicatiqu Georgiutttdttrtmiiccefiit,o'dkituoeemagniti Cbrifii,idola,muta,ueritatdicite. MofesDeumeffefatetur Tu tur cumdectt" in nomine lisaudkt neftquodplurescalos efjitxijiimes, OttiftiDeutucrMell:Et repenteidok loqueti enimHebrai ificultite donata,dixerunt,Cbrijiu! fitiusDei, fedimum,rnonplures Anterprts campbrafimfccMwjuxUiUinA er confue crhuiMpaterVeus. Etrurfuni adiecitmartyr: leges tudinempluralitertranftulit.Videumutuerdi Innomineebriftiterrteillifucotenmini. t ipf E namDauidbec dicat Cuiusfortester" tfjvuuirbumboccomitfflte,omnkidotein'tef quibs rtuaUe eleuatifunf. unim? Difcipuli iUius ramconciderunt, r confruafunt.Hominuut e Q pmci,qmmoderuntbumilesMdofti rrudes, rturbt hoemiracuhuifo,m&gn<iiycUrdUO' nunc uerddoltoresotiws t orbis quiperfettktio- ceexkmttuerunt,Magnaeu fideschn/Htmo-* G nemfujtinueruntabonmibm,qminiw^sajfitVa nm,z7 magnweSlDeus eorgij. quicolaphis c<ep,qui ohabebant caputren qu Audiantquiin cbriftumnoittredunf,cfeon diabolos erum u clinarent,nunefublimes magniuidentwf, r fundantur,quodptthrinenddcij e a<T Om ccculerenon potiiit,fedifan(loincrepatus, fortesDfi'.er adhonoris falligiiimeUuati. ut Deumeffe nesenimprincipes,omnes jitrapt, omnes reges mritatece\ifldgdlatui,chriflum ttmpo Deumapoftolosbabentaduoeatos, rum confejjw Qui uer6non creduntjanqui e. tencbruerrantesobmbulata. ipfosfydotleresetditceiftlutisfiu confitwtur. in dcnjifiimis M,
i<8 167 Dto ofjfirt religtonit torri cbrijla alhue'fnftrris Jgenttjattuterunl tnidebtitiCrincenJum illi parentes uidim q filium qui dtmoniogita" gratii,quod a noniiii,fedfol ticebat facerdoti" ni* btttHr,fyor4bttntettm utillumfanaret,Dxmon bussent biatttapertotibforptifnl:D4than c Cbnftoex- mirum.Abiron,<y ContEmicuitetimignit occupiuerit,uifo uerûihominem clamaw.t, dicens: Qtjid mihitecum efl,fili terra, er cambufiitOphnemer Phineet Sa" ni nosi VtiVenifiiante tempasadtffligendum crificauitOzUi ludttorumrex, v repentinale Nonenimtmuttantm in homine dUbolut, pra muliattaeft.Videsigitur,ut cumomnepee erat ftdmulti.Cumautem bunc incriparet ex catumDeusad tputferrefoleat er ptccatortt lefut homineigrefiifunt, rfmitati refiitutusefi. pcenitentiamlexpe(lire,bancfotaud4ciamnn d dei et priedi" fert, [ta eoipfomomento indignatio irain QgemigiturDeusipfe teltdtuieft,(jutm orbis cmerontVropheU, quemuniuerftts erc huiufmodiaudentemoboritur. in l d r efdidit,quem ipfi demonesicetimtiti eum Qtjftndoquidcm igitur, ut demonfiratum horrentet iremunt, eu, DcttfApojiolU nomen fe confefiifunt,cuita coopratifeft,w martyri" bancinquam,qui onconfitentur nonnefttdti bm,infideiCbriftianatcomprobationem n quiin [unterfedufti!Omninoctrte.Tuncitaqfimptt' Cbriftumnoncredit noncrdit Dco. Sictnim oracu* ipfe Cbriftm Euangelijs Pill.iS. bitxrin iUiipropheticumUluiDauidit in dixit: Qgtnonirelum,Homoinbonoreexiftens,nonintfllexit,c5'ditfilio,neep4tricredit:et quinonhabctfilium, b Q pttntut ejliumentii rutis esfimUisbisfaflus litc patrembobet, gorffi igitur Cbriftutnott e.Etfinefadices ffcnt,fipro brutis baberen* trttd<uK,nccddfilitts,fcd e tfmtritdteqtutdibee tur unimiiibus. enim Hnec cumnonpeccetit nec dicereaufiufuit,anncntadempaUdehebnt,qtte Dtut efpanam etitmdaturaftint. Vaautemin ChriS dukolui er AdantpafifunttSedcum >wncredeMibies:utum tutti tjfmt homi" jet umu,tperte omnes non dacuit,ut pwrtmueritif nesifii. temagtwjicrctit,quinpotiaitUui diuinitatem. i Poji mortemutri mdrtyrumconcurrtrunt Quandoquidem igitur pUn O" cotifiienterfi adftpulchrairmonument*orum k bomines,ct Diumefjidixit, er filiumDei altifiimi necin funitifunthnorbisfuis. CtHerumttfyadho- dbfccniito(y angubabfcuro,fed inmedioon diem diertmm infiniu edimturmiracula niumhoc dixit: cum dmi^ r ipfe Mahomet ciraft' uerpiiUbra martyrum-,??liorum a fttnflorum qui omnesq;Mujufautniccnfiteantur Cbrifum D iuxUEUMgclij prxcepta uittmfutaninjiitut- bumDei jc ,0"jpiritum Dei,cr animant ei, runt. QginGrnuncmodunonhabentDeiho- omnes etiamMufiilmani rtligiont tenentur, bac mines, quifaluthfiudioffunt & quid4m agunt ut finevtnnidiibittitioneercuriofit inquifitiorte uer nmomibus,illi infjpefoncif, alijcvmbomi md<mt,ficitti deftipfochrijlutttatutefl. For annuatimHierofolymh mxU nibits conuerfantur,y uirtutem habentpeten^ r miraculc,<juod m e temporerefurredionisiUiut ti$ edendi iracuU, r edunt.Qai'iJuerti" ChnjifcpuUhrum contrxditere biuideturtbiumprapterfalfum,fi{lum,rfu' contingit, ut ipfe nouijti,nunquid ati Dei nomencooprtes ft duodecim Dei e apo- pofel'Nonignora enim,quod fiepermitdomini ftolit Bemjndoftii illi5,srrudibm,perinfini" tenteiuiiciojoco itHfttnflo ufulmMi M arbm adfi. tur,cr cire tempusnfumflionis Cbriimut-' tamiracuU,rconuertituniuerfttm demChrifii,?T>eicognilionem,frenumc tammagnam^cunmndhibent,rdiligentiam, in" iecitrhitoribut,^ pbibfopbhiEtquistammi' nt itUum aliquodlumen ardensconfpiciatur.Fit enimomniucret igitur bacfineomni ontrouerfia fer qui hocdixentnobiUfiimf c dlligentifSim. et et turirifunt,itngelit( borne,Cieteri anglus, Foautemtemporis rticula,quo Chrifliani, ui a q cum animofuoiuinitatemajjiiret.i propria iUicagunt,hymnum d deCbriirefurrefiionc co* ghrUexcidit, er ex angdodubolutfadas eft, pofitti dcantant, lumencelodelabitur,uidente c cr ex lucein tembrM muuim.Similiter rbo' boc Ulufnlmanorum principe quiinterea taw tno cumfancTus c? paradifum effet incoleret, poris ibi commoratur, incmdem Mat que trs en pojlquimdiumittttemcffitttirecocpit,atint Cbriijpulcbroajlant,ampades. uidigitur ( Q ifdnclo peccatorcparuit,zrparadifoexpul- tibiuidetur tNumftlfo dixit Chriftusfe Deum fm,ad terneculturamcondemnttwteji.Et, quoi effe,er Deifilimlalfo nebocbriflianicredutl e c<t!<anitofifiimumqui immortalurat cra- Quomodoigitur eadbora,quaiUiChrijl ut eji tus,tnorti ubieiltu f tfi,et audiuit: n fudoreuul- iiximm,Dtu,cr Heifiliumdcantant,er creaI tus tui comedes nimirum ptntuu:et quiaterraesin terri toremomnis rature,in copiofiorem c reuertrii. edquiddeangelo S etAdmo dieimws, miraculi affertionem expofitionemcjjjteflantefi' diuiniutUafftdition bec modd muldcobocuerum ccelituf quodpropter deUpum, ejji,'lum didu pifiifmt, cm ml bi quiMoffeopponere lwp*tfi(Miidm efi) dre* .hriflifepulcbr A&Mtcsr
<S9
tnimin plantes, inctniit? Quadmoium loritprofit' quodBcuift>0'<!eifiUti{,quitmtm<itt Atnetum chriSnt baptiz<aretur,uox ccelitmde ttoneopta eratqumbac!Macenimutl{erut" Hic omnib. tt- O fcendit,dicens, ejifiliutmeusdile(iui,cbri-' uiffeteosprxcxteris argumente in fiumdnotais:fie t empareuprkmemorato f lu* rumEuangelium precioh<tbebnt,r ampleom- ftebantur f<tn(litmij; inenclitmielabitKr,afferens nominant cr legtntes etteflificans rir'fttttamfidetibut quiminfidelib quodtpfefit hocperptua eupropbctaru[criptismiferrimi bcridicula brifim,fiUut etuerbi Dei, ueruideuxer ho< hominti,nibilominiti ttjlulupro' tam mifer,utitium <tdoret,et tulerunt.Etalijquideminbacbxnxdiemob5 igitur ueriuiuunl peum"effeconfiteatur,tyfiUumuerbum^Deii ierunt,er anatbematetenentur,dlij multum indaganiob(ut nimi wAegyptvanincotunt,Arrinniq;,Utobitte,tt Si autim foHaffe er nmtfierifoUt)contradixerint,CbriftumhiecfalHeforuniHcuntur.lnterrogentwritt<febi, folocuttief},quiinamaliattccufattoneoputeji{ fatebunturueritatemomn,quoiEugelium U uerbum leabinitio hodierno extat. dit Ipfi enimfeipjoiincu[ant,fi eum,quem feriptum qitttle fit dei cofitentur,men er di,fpiritum animam effe Duitii prateret,Chnjiianosin trts crdit tiri dixerint:Quomodo efl,utuer re ptrfnM,Patrem,matrem, autpcfiibile rfilium .Txquobumdeimentkmr!AgnofcentssgUttrinfirmi- niam inomnibtuquieChrifltanorum i dogmutd ratithjuam;btirconjugunt, Cbri fpeildnt,propbanui s,utin aHjS,ficctinmhiccT e dicentrs,quod bonoraturidic<tnt,buc rM.Sed<tudi.Nosequidem,quiCbrifiumprofiflkniCbrijhnl nimirum omnium deiiit. Cumtamen temur, unudeum (tdontmta,creiitorem defeipfodixijfe quodfiUm hoc non uerittuiconjcntMeiim ed calum uifibiliumcr inuifibilium buiutqueuerbum iiiu fit. CHR1STVS S enimtwpjnododixit ZTfilium,CHRISTVH fcilicet.H*r uer* aliter Talentenimhune w docuit, fei ttwm hoc, heque funt;nec.fentimus Aludti interto* giivx, negiuit,dictns: Nonfum,uermiFtto( dimws yCtfatemur Diuam uero uirginem M4 hociritis. Wbicquidemuefler rtextwse, riam,creitturm DeiMicamuf,etdeiancillam. p a rfuffu^'ttm,QuidtmenimChrifluiniwriaaf' Credimui utem,rconfitemur,quod buiefimi-' non ex boefacere potummt, '- lisbomonecnatufpt,necpofibac uiroet mu. fifitri,Hunifeflc tfkefnimiruh^ publicmfubirehamlnumcon liere nafcittirmufe ad confummation fxculi. bumanam eaman dtmationeiwq'tl'iproptcrilfinxerutexulijs. Etfecundum quiiemnaturam Ciferuin quotqotmritatisfiuiioft uni,fcUnt gelisinferiorem f effeiudicamws, ttnqttmborni* alitent& faniimonia omniipfum Chfiftum pruprtjskbijs nonfetneldixifji, tiem:hoiicre ipfam bis Utdut ter, fedfkbius'i totmnqueftr E~ but angelu indubieprferimtK,to quodutrbuni 'dicit cr docet, ut nimi' cr filiumdeifecundum uangrliumbacunum carnem pepererit omrum intelligenthomines, aduoetti cr auxiliatricemagno y folum uerumdeum nesq;nosillam Cf f!ium,cjltemnMe mnid e indefnatterpropeect o fecuU uerum deum feimm.Orat r intereedit admiratione f genuit. Totim enimEuangelij inis et feoput toribut.Miracukedit.er o peratur bic efl utfeUicttcmnisbomofef impietate rfluporedigna. H411C colimus onut mb autem n dddeirttigioncni onuertat,ut diflumeff, etut deuthifeiut matrem carnentc filij deifecundum bomtneioperafiteiatfalutedignd. sipropter uel ieterum Q anathema. f:t,quifquis duosueltrs a ChrijiiKquotidiehocdixit,v docuit ,quodtb plursueDeosadorauerit.Seddortmusunum ioe xcipientes cocli ApofloliEuangelium confcripft Deum,creatorem gr teme,omniumuifibi in funt,r docuerunt orbe uniuerfocr pf opter Uumgr inuifibilium. bancdoclrindm,Eu<tngelium Ajjirtis inaceufationem nofirl,quoi chri ttiogmttta, occu*bueruntipfiftmul r martyres.Vorr Num e etalijqui {lutAludteis interrogatus, filiuiDeies?ne dam btereticcrumde Cbriliodixerunt, quod gauerit,dicens: hocdicitif. ixhoc ttSUmo" Vos Cbri&ut anteomnem reueraquidem fueritcra- nijlococontranos adducitis ut ijs que uobis Htc er <tngetorum Adamicreatorfit, diflafunt,fidemfacerepol?itis. autemproturam,quod(j; cocli tiam,r tcrr.,omnHq; e creatur<e:quod te' pterfcripturarumignorantiitm facitis. Sienint omnino erafc,v nonaUtereli:eundem filu Dei fcripturutyUtfieri uer) oportet excuteretk, effenegauerunt. Qsi/anc breticorum multum inuefiigaretisfonequaquamfeduceremini.Hunc ianni uerxfidei(onfeflorib.intulerunt. e^ autem accufntvs bis,qux uosipfinoninnos de Qui mmillotempore afli- teUigitis.Veruntamen ikerein prtfett imperiopreerat iUorum emittam d diab teftimania pulabaturententie ittorumq; artes fouebat, ti,qu<e initiomundi eCbrifto ( p hominemi er adiuuabat nfafi dogniate, QuodfihEuttn- Qafuntjpfunterdiumcr deifilium queeffe comprobantia:quia funt. Quart multa ge!iumfummauenerationepnfequnts,dtmon> Simd qudam. flrnrepottr<tnt,ntt[quimitfe[ehriftum dixijfe bispTxttritisdiitmtiifmguhria
M i
l7
17* %Il foin.t. &hoc i. ikoy uttot nonalk'leuttfk Chriflum Hndis.niciutchic CbriftiuttitmakdicentS loa.io. i Q&iditrai Dicit UiCbri |' Iaan.8. crucifixiffe,qtmquodfeDeumdiceret,a-ho' increpuitUHequaqui. toan.f. miticmDticfcjil.EtiiUcubiquidcdictbit-.Qui )lm,quk dixitibi quecordeoccultt*tegtbus, 11larth,9. eu hrijiia i Pila> Alibi uerfigoet credts.ti<dor<tbis\uidebis:Et lo.tn.io. meuidet,ui(iet pttrmmeum. loan.ti. pater ummfumnt. i. Kttrfutalioin loco,Simeno to interrcg.tmdixit,Tudixijli nonnegttionii loin. t]i,ftd affirmatiouis, coftjUonis, t et qu4 i l' meHn cognouijfetii-lt: formula uticj; MjiiIi.il.. uijetis,zr patron c Siquiifemoncm > non ttti ad ludamufuttji. Cienim difcipulisfuis meumfcruauerit mertem ni u uidebitinttternit.EtdibitRemitttnturtibiptc dtfcubuifjtt,4ixit eos Vnut tjlri jpdetme. Judtidiec-' Etdixeruntfingulidefefe,HegofumDominef cttttui. QUcomniaperpendentes bmt Qcmni tcipfmfatcu bomofts, acis er <tlw,N fumiDixit lundiet Juin N f ego batuS te deu.Quii uer CbrijlmtQui crditin mtje- tgofumfDUUcbri(tus,Tudixijli. HxcftninZ t eaiFttiamJimorittur,uintt.Etqu<tdmodipatcrfuf' neg4ndipgur<(,fedajfirmandierat,qua lato rejpondit.TormuUtnim iUigentipecw erat dut mortuos,cr iuifeaf.lic (yfUim, uoslia u q luerit,uiuifictt.Etnemo uiditjiU ptfcr:n<c lUra,quetiiceuuulgarietufitttt4Cbriflutit' nifi uoke fuscft. QjttmtdmottidpudH d ufulmanos fie u pMrisiiquvs idit,niflfiUuis,wcuifi\iut inufuejl. Si rit reuchre.Chrifhttgiturhtc dicens,docensq; ter i quisdicatalterittonnehoc mitiUuii Tune ueritdticelirttlEtqukuel fulendo,Taciemus bomines prota interrogatws infam uelSultmboccrederttSi enimnon an qttodalterdiceredtbsbM,ri<ft:dick,THnomji Marth.i^ eus, necdeifilK utiq;difcipuli ,n eiut AiUo Neq;boc negMdifcdflcntian formuUcft.)t<$ a et Chnjhtshdciiinuftatuformula,Tudixifti, intcrrogjti,quemme hominesjjifiliho dict c Umea minisfdixijfent Mi,Alij te dictejfe Heli, uftnejl.Hibilominui Pilatut interrogmit quid Et uel alijleremiam, untpropbetur. dixitiUis CH R ] ST VM,dicens,Tiineesrexludtco' tueum une me noeji Cbri/lut,Vos quem dicitis Et rejpo rumiRebonditUilefut, Regnum effet i densVetrusjixitii: Tu Cbriftm,fUius es deiui txhoemundo.Siexbecmdo m effet regn eit tri ticCbriutPetro:rr<mifli,im minifiriutiq;meipugnortprame,nelud<eis uent. Dixiflct e pilocutut t,& perrfi. NonenimfilimDei ierer.aicaitregnumein'eftbinc.IiixitiUi Cbrilluseffet,ec' PidtflK.N enim igitur rexes tufReftondit lefuf,TU fum.Ci* prtctptor iBor inhocnatutftun,rpro- K d Quid dicismeregejJi.Ego quidaliudqui urititeratiUos ourws Mare,i4 essi pttrea in mundi tut Cbrifttu Simoni aeni,uttejlimomu VetrorefbodettBentut ferauerittt* ne monili lona. Quonuturo et fanguis reucla ti.Omnisquiex f ticrU*tecjl,ai<dit mei. Di uoec incalit r/J chriftut citiUiPiUtM,QufiejlueritM?Vidsnequom<> ait I tibi,fedp<tter meus,qui ueri no qutfiignoras 1 ominterrogauit etr,quent doidhic planiutdemonjlratit efttchrijliu P naml'dicffe I dicert hominesjeiquemudmodum ninofe regcjfc coprobauit,et PiUto 4 interro" t ljAZjt.ro de Cr prhfquimortrttur dicebat,L<tzarm gutmidbocrtfbodit.Ni proeoq, dixifiet, er c dicii amicus ojlermcrtttmefl,fed abeo. n zrfttfcittbo terexfum:dixit,Tu meregejji.Qtjjder" i iUum. uero in na reffodetchrijlodicti,Ego boc Vrofedus Mueintcrrog<ibtt,Vbi po* go ViUtut inmund ueniut tefUmofuijliseuiDeinde cttutboritttttdixit LaXAre, tiufum.o~ propterea bu.. e exifort. Et obeiiuit extnimisuerboDomini, mumfer<tmueti$tiiT>kkilli>Quidefl\untM? n inqum diui Qmji dicitt,Siin mdoeffet eritu neqintquim u Chriflwi bacfecit,ojidenspMm ut (i mtatem,&hum<tnitat:fic nueinterrogauit tjfestraditufinmort-.et dtplontmueriti etii qiwfi i difcipulos,ut oflmderet deueffi er homip,tt tisinteritudixit,QijitfejlueritMiCeter fe <tpri'it ut u pctruinitijs ttdfafligii ueriutit ptrduce- cipef&cerdotu.quotfeintenogiitMCbriflwtthi' r rentur.<ettrpojl ipftm quoefc refurreHionem iurote per itiuiumtc ut nobiidiciu,ntufisfi lit4ei:nibiUUud dixit,quiet ipfcunuteratduo rejbdit,quimEgo/ion.Vi* quidnSThomas 9 d decimdifcipulisl Q^contreittoChrijli Uttre ds nequo derebuffibi incognitoIliifultiuni iddixit:Dominus etts tdeusmeut. bomines udedignos ceufent. n igitur, ' U m e pUnifiim P a E nue f C et" Qid<iutcWcbrillut{Nodicit,T>efinebUJbbc quidueritatincjitirisjpfmngnofcito-.nuc mare.SedquidiQgMuidijlime,credidilli. M Bm- enimnouiSi.lgnorStkenimnopropter erittt" O2SUZ. u si ti quino uident,et redunt.Qjjinin predicMio t oboritur,fed propter qui taucrfdntttr. c ilhs diciti ni/sinitio,quidi Htthtwtet adChriftum e n QtjoniSuerdecrucettinosinfuperiorib, Ipfeenim Natbiiwelegit dodor emttpud 'l iiUmos jfe promifmutnt quoq;de hueau* e <td eu enimei t\U hriftifbcfiit, deoûenietiuj; Chriflii,intcrrogauit que ditU.Qgadtnod etcupiibit: c lieraexCbrifloetii dbinitia prtdiStfunt Mofe, Dauideetpro> (unq-uoluit erte eucognomjjet,qut fuooccultt* animo tegtbat, phetiiydiilitfimtaMobfcureqHodmodo difittiiefim, TutiiUcfilimdei,Tuciitrex fmmtmtjicttt depttpiontr morteUliut fe*
Eno.if.
*74 expofuerut/tcttiS decrue. reptUebSt.Vracephigiturl\ofes,tttftiiumiisex partit propbeM Cm ttndentiuinrent, donecin uniuerfum deuilut Btnic quarationebocfdtlulit,perpendito, e Ecceetiambacre mani crucis fefte Mo/fi lad*os Aegyptoeduceret, xiuerutAe- effet Amakk. etht* gyptij,&infecutifuntcos,<juosraj[ecutifunt typumprteferebat,(T eiufdpotettti.Std benetiurm manu* apudmarerubrum.Kebrtiaut timorcorre-' tusiflelacobnepotib.fuvs crucis trfuerpK pti,de uita defrerauerunt. ijfdemimpofuit: Mo/s itatfe orauitai fuMin mod Dominiittdixitilli Deus, Qid clams ad me crucis typum bacforma oftdens.Vorrmanife bis loquerefilijs izt4el,utaccingantur.Et tu toUe ftiusclariiMqi detuperprophetEftiani&X~ ' Uirg tu3,ct percutmire,er tranfibuntfilij lz cit:Gentesreges,quitibi ne feruierint,peri-f rael,ptr(tccum..\ofesgituracceptauirga,per bnnt,etgnies olituiinedefolabuntur,inupref i c l cufiitmareirefto, crdiuifi e(taquamaris,et fo pinuet cedrojniut utglorificent ocfanftZ l etmurusfinijiris, ettran meum,etocumpedummeorumglorificabo, At dextris fmitomnkpopuluiptrficcum. Aegyptijsuer tendeigitur,et uider nou,et dmirabil. jt a Q ho: perfequentib. eimCbrifli 0-fupcrficcum ingrefiis,di-' admodum pafiionprdixeruntpro ma pbet,et ofolumbac, uerumetiaeiufdem xitaittofem Dominus.zrrurfumpercufiit n jpere uirgifua,no quid rtflo,ut prius,fed iftu trf cies,utDederuntmihiincibiifel, crinjttimex in me meM uer(b:&d<]ua locumfuumreuerfafubmerft potauerunt aceto,et Perfodertmanus cuomnib.curribui ctpcdcsmcos,<ydiuifcnintuejlimtama,et[n AegyptioriregPbttrtton me fukZr uniuerfoexercUu.Ticfantypiucrilcii per ueflem miferut ort,et alia bis ftmiliai f peruirgamtAofnignehoc didit miricui,r fie eti crucisiUiustypum e demonftrauerunt r uer quoiperhic abolenda diaboli yrannis.Sti t feio maristypumcrucisdipgndUit,mrgi tjjt I/t ippusligninatur. infuperficutMofesperty- etgtnutUgniBfaitnotauit,dicens: cupreffo* pumcruciset Ugniper mareliberouitHebros pinuet cedrofimulglorificesocu fonduMettra l txtrifti Pbaraonisferuitute er tyrannide fie zrlocupedvunmtonmgUrificiLbo.TSxbisenini Chriilmper crucem &-po tentiS ifiiicilibcruuit trib.lignigenerib.crux copa&ieji unumquid bomincextrii feruitute r potejlatedkboli. ereum,feciindumtrfaerfum,tertiiim inf uer pedesCbrifli.i>auider{ic Vreterea difeedente Alo/c&populo quodi riMiCtiiajfixifunt ,rt locoMdranuncuptfo,eunoinuenirent deittU er jqi ad exckmttfcxaltateDominunt uejbrum, bibendu(amar enimcrantqua lociittiia 3o- adortttefcabeltumedum p fuontmquonifanflut Huneuerdecruce,ea que dUfunt fuffijlenditdanMoti ign!i,quo agitasihieoiul- eft. l in es, cefcerecperut,rfcmms\uitiori populut cit.Veruniet Ucobbenedic ut diiUm eft,fi* i fatumtwsejl.Hoctiimirumnutemiractdoqiiodlijs\ofepb,mtnuitrafuerfisttis impofuit, r iti crucisijfdem benedixit. Pruidtesenini effetdiftxt modum iiiboli,que in mudofuit, amarultia diike- propbeU,quod er crucem morseffet abotda, riturd ef imntutdnia percriic in magn p dinem,ZT Xtetitii,Porr progrediente ofeper et ieijciendm M ditbolut,propbetauerUnt hac^ de mukitudo inlocU bancadorauerunt,er H i longinquo iUam m dtfertucitpopulo ferpentum Mo ncrtttifunt,uelutier nosin prfenti acimuf. f Pjlaii uercrimina,quib.ifAufulmanhnoi 'es uerdeiiujjufecitferpent neum !fendincidit,cjuib.perichtabaturlignumlg populun in ajji^ quibrii'profitemuf accufamur,eti hoc reclUterrinfixit,cmferpentlrfuerfum sneo ab ijfdcodnamur, uodfancru adoremutiq qui xit,omne$ci; iferpentib.iflifuert,uifo erat aliud iUo,fanobtur:necuUui cjuiferptib.iut miginei.Et quidadoramutfprorfusno qui et mirant Ugndycoloreslapides. Quoni ueroomniade irneuifonoftnaretur. Nimirum,etiUo lohoc innuente,quodereflumlignum nos, djfixusq; quib.accufaUerut no inteOexerutJediuxttt coriis fui dixerntbxc omnia ide iUitrfuerfmferph crucistypumdenot<tbtt,&' cogitationes a f typiuerat.Qu nUncetiftt,quodimagines tiinet.Quod/i uc Mwcj;erpsbauddubieChrilii hic ttdmodienimferps formaquidunferpemU ro ueritatisftuiiotenerU,aadi utfo.Deuscuni q eti u babuit,uenenu eronequaquam:jic Chriflui humaniingenij lubricitalcognit haberet,prtc factrdqtes miracuhomouiderit futuntt fedpeccatiexpers:zr cepitin ueteriTeftamtout q editd dtfcriptdfint-* t}uilibetdia.boU morfu impetitmfi hrikorefyi la ctbiUo defcriberent,ea^ C lia in illicrediderit, ui uerin iUS pet facerdotunipenderentmamb tquotidii q uifis norejpexerit,neccredideritpropter peccatum tamfacerdotes uim populiu miraculisdei q memoridni Amale- defcript!s,qu<e itloscotigerani,in per morietur.lnfuper belio inter \ud<toscu kitisexortoextdenteMofeadDeimanusfuM, Dei nuoearentur,VeotfcgrdtiarumacVoner ex ert: gloriaredderent,quii!los feruitutePbaraonii Hebrorum milites Amalekitisfuperiorcs etJemccrat hocaut man mdemittte, Amtikkiuizr<teUm liberttuertit, regesmagnoiet fortes,M l
~1J
:7f grntcsq; reluitdl,<iu!qswrbesttlor5pt>pulolu* daorum tradiiera,qiun er mirxult peros in tftrto edidifJt.Etfaclmneficut prteepit iflts T>ommMMdentesenim,qu<einfateriotummi' mb.fuipenft erit,dei recordutifuntet Uligruts rgerunt. Budaut imagina ejl ratio Depwgit Cbn!Hnatiuitit,baptifmum,crue,refurre{lio non: et uifisbis turbx bominumin deirecord** tiotiperueniunt,etmeditariinapiunt,q(tomooChriflus,cum deut ejpt,propter humantgne ris <morem carnajjmpferit et in carne puffus fit,quctmq; itemalia deut propter homineftee rit,binciUi gratiMagunt,eum extolluntrglori fiant. Qgodid in imagine'Diuttuirginis1 olin git,qute filiumeruerb deificundumcarnpe* perit:tum quoq^ martyrum etfantfor omnii. Et honor imaginib.tribuimus,propter chanta' temet honor illoru,quib.im*ginesfuntpofitie. Et quemadmodumolim Rome, <yakbi,datuis pombit- uetujloriregum memoriit et imper*' toTumjttlUK'q;uipsrecordibtur egregiorft cinorum,i)tt<eperhiafttggertbtur,etperimiigi tiummagnifictiam honorin recordationem et fortiumgejiorum ducebtttr, ifac;uenerabitur fient in RegumftutuSfiUin imagin, cotingit. H* enimperducentes animum na/irum ad ipf* iBarumexpljr, iflorumueneramurimagines. Et quemidmodfierifolct,jiregit miitumper nwnb. in&itutmfat fratur admodo r!quibocfufcipit){iatimafurgit,z?nonmodo 4mpUxitur,fed et capiti ktdimponit: nec tam ttramenti et cbartSfc uenerarifibiuideturfii regi iflumhonore tribuit.Eadem nobis eji imagi num ratio. Que enimin columnet ubuli/spto fiant inobiscohntur.uetuji/<ieuero corruptdtt er abolitM,ii5 ampliushonortmux iudictt" ,{ed mut inutiles idem quoq; decruce uidere licet. Qsdi emmhgnum akquodcrucis figurapre tulerit,adoratur,et honeftenobis colitur-.crutu suit figuraconfraa, ulterim lignum nobis no adantnr. Verumtam oc explo tu et quitih bet aliiu, qui inquirereuolet, ,deprehendcrepO' tefi, quodqunin urbib. ufurpantur nom'fmata, Cbrihi imagininfculpt,cr formatantgerunt, quin etfitnUs matris iHiutetaliorumfandorum: non tamen propterea i nobisadcrtur,nec pro^ pterea bonor aliquis illk htbetitr: abijciunturenim nonnunquam, eyconculcintm; conftantur item.rex forma una muttur in aU,prout ma gillrdttuuoltatdecreuerit.Sedimaginibusj]U nominatimfanor mmorise dedicaUfunt,non idemcontingit;uerumcumhonore,deuotionetet religioneUJaaccedimai.Videntur itaqs mihide monjirationeshefufficientesefje que dmon-' rentfmul wiUuade uenUtajjermt Httnc
%7tS
Quofi nutimrfiuttt igiturquiuoltt fgnofcat. teris tejamtirequirn ufiimonia, in fepf Met riorib, enetiam tccipe.Demofiprtcips% ia K ut ubernMulttjiimonijtxtrunit iwcta for-' nwn inmontepropo fibi fit*, tumeti arcam, quefini CbrijHeyftnSt mttxKiw typunt p pr/firebStCqu* quidpropter rolixitalftri" uolcns, tetiinaUjt pturx er interprtations u plurimis,omittimus) prteepit iUiutfaceret im* ginesCherubim,qupontretfuperaream.Viiet ut omnia Cbn&ianori mo* funtneHmplici que do et cafufortuitofimtjcdcSfeopoa- fineai' 4 prmtUtionefQtttt tigter cofiderato,dignat propterd&fietdm b importunarincpM CituiliMombus. Omniienim Chrijiunosjpe que flttit,no atfunecfruflrafiKtfuntJeiiiligtmti ad cura,r eximu,a maximo minimum cf ufe abto temporeconfltuttt, defcriptutyerimM c funt,qutecwitpentigerunt. DOLOSE ET PERQJOD niciofedocuerti scfcomf quod crTe* M f,cr lex ftamentamnetusnon/int [ubhtaper Chrijlum, [edmtgisiUuflrata. Inftiper quod lege in eratet imppfibile,boc Einfirmum tungeHum compkut. APOLOGIA Q^VARTA. Wmm Jfbis Mufulmmis quiCbtijlunt nos ^M^^gl profitemHr,<iccUjmmr,<tbmief(i' on* eft Ij^j tademijbat adeutiVm ni reprebfioneUbtratifimm, tgequStumfuper nuncuidtamiK. Suntuerbbtc.T>i tjl:ie reliqiiis omnia feciprofitere, xitdewsippUttchomet, t pernegti et te propter e.YfocueroCbnfliani m n fcriptin &* Qgin er ip/tttMtcbomet omen nimirum \uditospcd ud uigeltoextttt,Cbrijio nunew cente-.Bonumuobis prtdico, ut iHuico" et poji uturuseji pojlolui a gnofcitU,quomi me JAfifsueteri Tejlmcnto propbetd.Jdetiin ueroinuidiamotiittui , fcnptum hri&imi efl. t<nn exeujgeiweieeeruntCum nin eUMgclio et titum,et ueteri teflantoJftAbonietinom ((ri ptuminuenitturifedetiiidextrtttbroni diuini ipfo psortib.Et J&ufu\m<morfiiefdb Abruhi ttutboredependet. Chriftiani uoq; quiaHiofis q legem trSfgrediuntur,tttcuf<ttione et reprehenfi utroMuflilmanos accuftnt,Uti nedignifuntiipfi de dignos bonore.Atqui cfunt,iequib.nos et b Hacuera Chriianiinuifulnwiisdecufamur. fie cofutmut.Deiuiniiginetkiut reiinepu netuideut,creitorcali hboris,deufn efl.Sed er tenteet omnium qutinhis crentttfunt,qui& re in creauittngeloiet homines,nuUiprorfm di creduitont & get,folaautbomtttefut uolutate nu. Chmthoctifirmumfit,uttumoqui mg4 l
tt
Vf9 efltiu npcfitjnUenutwjmpie revten beutut cotemphtionlongeoptimicottmpUtMjubis dixerit, omnia creaid tare apudfemetipjutnpit,ejjetumiruirtuti homet,quodDcufitdiUu c me.DentenimnvXU re qmntl,qiktemn intraj ctineat propttrte,cr te propter ttgubernef. fides EtcomnesbomiMsdeSelJe<ofiteMur,fingu* prorfasindtget. QuoiuerMtifulmtnorii ad Abrabauthor ne pofiitreftrri, uelutiMi li uero profitaarbitrioetuoluntatealm alitimq; hotntttradit,exfiuipfiut perfonaredaguitur. confiteturfStecithincomnestrrareetmentiri. Ipfeenimauthoret legislatoreS legu hmufmo* KejUtttq; quodnoit aliat Deuxient, quint i f t Abraha- quiomniacdidit,qute illi t* di.Qgodfiatittsellidcmonftrttur.Ab fane feruiunt,illaq; anni pro tnitnimtemporeufq; dd Mahomet, ekpfi git er mouetydijponitij) fus uoltitUarbi-' fwitbis millequingenti oitagintiduo,quib. trio. Hunetaq; deum aiaro. Et in terra pro ipfe et i tuolutii demMahomet crttu eji.Mufulmanoru tapfut Abrahje folS uerumifc tdorauit.Dcut igitur fidesabAbrahamautorc non defeendit. autbenignifiimut:quiperEfampropbetidi* CXgpi jiuer hocfertajji proptercircumcijio' cit,AdbucloquenteteegoaJfum:idejl prinf' nemdicitisgeipfe tibi ctrcumcifiomsration quanttuitdme reil iu)tamcfc petition abfolue mdijjit AbrahScala, folem,fije rii,ttbiadfum:lxtim txpliabo. C etifufctpitAbrahjmiada Tt,tmijiMre,&quieinipfisfunt,rep!ttiuitfe' ration,fidem^,quîUiaiiujlici reputau ejt eumdens,Vticpbectita ttflupatid operauel prea-tern oinmb.uirtutib.ttinniimcri amico omtes fmplicimodoetfu*f>onteexorti[unt,<uitb*' rumdeireceptiuejt. Nosenim indigcmits bent iquqaiipftcrituit.Ctemphtiisigitur, fcripturaruitHxilio, propterinfirmitut ojir: n UtmoidiCiu.t/,crm--elegta tiâimir^ iu(iitiut'iioettAbriib,etq*iiierutempor bcuolttt- Horuerunt,pura.menteprteMti,fcriptu,rU no in lione ditClutobfmpuit,et tnimofao htecin ipforucordib.inferiptaer re cpit:Nequiqunt crettorem hubtt digebtnt,fed bc ati ftdbc nimriiHijfttnt. in ta enimopinio- adumbrata ip/i funt.Ticigiturdixit iUidetu:bioani c n nerpartet MmyZTomnesfimidachrorti ul pliutttocabitHr omentuum Abram,fedAbra> tores tenebtur.Et Ucet ec omnia Dcuiadde ham,to quoi patrem b multamm gentiumfeci te. bont cretuiljt,&'fuo iUideditdtus,dicens: dignaopijcio ut borunt Tuncctum promifiiones homines indeicognitionem o contempUtiont per infeminetuobeneditur mnesgentes.Ettunc ducerentur,horumq; creatoreropijkemcele- ojlenditDeusterramAbr&be,dicensTibi <y et aeberent(qHxftnfola ne feminituodaboeam. VndeAbrahamlibert" brarent,Undibtaiji tamen dliahorucimfaeiObomines erozrre* tefumpta,proSodmis pud Deum a intercejiitt creatoris fit cognitioneberrStes,etomifl om- ut fuperiits nobifdiilumefl Foflqum i utr a dei creaturant iudicijs ipfi joli notk(quis enimdeimentec nium,deifcilicet,cultiir<t etreligione, erat potmtadorauerut,etbac plusquint creatorem gnouiti)inAegyptipaulopjltrfmittenda coltterwtt.AbrtbSautlonge tliuUm illicann'ts ingref- Abrab*pojleritttf,ut uiuertquadrin et trigintt^pcenim ipfiAbrab/edixif dei ta fut ejl. Cordatut nimprudent^ uideret y gtntii e tueeritinterra alina,gentem intelligentclumquid o immotumcofftere, jelegimut,Semeh n uerofoUrib.raijs uero cuiftruient,egoiudicabo:quodey Jidntoutri continu,interim faftuejl diuturnlebrd c egere,quiboccontplitionis tufaiUuminjrent: Vbaraonii.tporib.)nepropter tumetiiaer huic fubicicernens,^yfolnic orumeu fbaraonitUcouerfation uniti utrin-imbiberent, quiiem fupraterra Koriri,nunc uero fub ean^ queAegyptiorrituset idololutri demecbfcondiyrquodbkni'.bib.nufqiMrnpre' circumeifio injlituta ejl,tquimpgnuzrfymbo Refaitorab Aegyptijseptrs,nehiin nupti* fentib.liuettJUisusroincidentib.obtembrctur: IN f couenirent: e prtterta mitrementis agitari er terri aquk ad ru camercia t cSfenfum pirtim qui omnU dentjpptercaupttttiqu modorecenfuimut: fruftuumprouentwn indigere cojbicatm, par u damiuuit,ut uta perft omni irtute er poit timuero,uttporeUberationisfutKebrieiprO' p ali- pti effet,ragnitu operaindigeant,nec faciles.Si enim cualienigenit eliituta,qutq; mututa d qui baruex cratures eej]iexijlimmt.Deiu fuiffentuMti,qo A coferuaripotuifjit brhtefe erran' tnimmMimoperainget.'DeindecoumpUtm, menetgenmiQuapropteretiin deferto tic fortedumnuUum bifee deimunm tesn circcidebtur,<(nnosagita 4 o. uerti fie exfmgulis obirepcfiit,omnid iei egrefiifunt, pariter cSiuntfa nomob in AegyptByCT pofiqum defertum tintant. vidensauti rurfum dridacumhumidis rurfumcircumeidi cceperuntEt hicquidemuer finis pugnare,frigidauer6c!calidi5, ignisuirtu- mu ut diximmcircumcifwnis eji. AIter uerobiceH,utcircumeifi er carne,temperantk temaquis opprimi,rurfimapud[emeditativ, ejl, n moderationenuni polUiam i cotraherentur, e demuibijpf diuifum,etpugn<fntemfecutT>eum [ tjjiaonpojje, Hincmri creatuur orins r Ufnuiejjeat,ttmom(tif,etproptm(ijirmctt
77
2S~ ceurembine rum de hoc Chriflo,Anntmdouobithonm* nemfu ad Cr po/ feientii zr politii per quoniam meutnturttseftapoflolm pro-piiulatim nuguftierem ueroin. religionisfigni pheta,nomen MdkomefjChriflianos ili tingertjtimnimirunoinItra; circuncifioataf!t,fedijs tantum d de(tufis,qitdt uidkmotosillui txpunxijjtex Buangtlio:age de mibiuc Qu,oditrad Cbrifiiid- dumetiam hocinquiramut,&uidetur fuprmemorammia. mtneatreliqua ritatemndbfcnfamjtur:dttentiigiturha:e uentum abrogtU lex fit,F nuUa ex circuncifio, ijsqu nuncdicunturattendito, audit* Trn legislatores funt,qui Ugestulerunt eS religio' uniuerfaUs:Mofei,quemfecutdHcbrtorum 'Baptifmus deoinjlitututjnuertc quid nis figninftituttucfl,et proptirea mnes omnes o fimut gens:hriftut,quemfecutd;funt gentts,et Hebrorum iniUum credentiu multitU' ? q uiri,fi mul mulieresbaptizunturet ui nba maxima ex ait do(quienim bisncrediderunt,nutiitro paupti[atufferit,utrareligioe Circucifo caret. talis noejl:folienim cirtwidwttwjmulierti cioresfuntilUs crediderunt,rnumeratua uiri f qui aat nequdqai.Apparentenimbine,quoi uiri ciles)etMdhomet,quemMufulmdnificutifunt. tultrit nuUwi cru haberen* frter autemi&osres, quilegem t p quidem circuncifi fo orthodoxes uero uer deomijjm abinitio tur,mulieres ceuincircuciftero impijsM ejl.Mofen p efj.ftdtim Cum longeait*fitcircuneiponifrit' tejlimenijsomprobatur. enimadbucin Ac teUigii'nequim Hienim omnin gyptoej)t,ficit tio qui Flufulmdnifequantnr? fignaeymiracultmtgnd,etAecceuosca gyptifljgell:tuit,pUgMilli inducemtenibila, circuncifum proimpioiudicant.Sed cti ceu tra Mo/p/s pugnatvs,tqux uera:religionis percufit >rpuicutit,tum futureceuprophe Sel teiprtdixit.QuoifipopuluDei dimiUtreuB* p.gnt<Mntnministidparte contemnitis. ex nonin bv>foU$ Mufulntani fibijpfisdijjintireui- lutris,dimitte:qttodfnolis,hiecetillatibiettO' in E jlintur, fedetidtn atijs multist ue no opmS ti populoAgypti euenient. t Phardoctanfe q l dominiftttruefftprmifijfet, Kofept i nuncdeipflsexponere.Dicamutumende hoc Herbu no i i un chriftwsn Hugelio icit: Qui baptiza natuseji,titpotequi otejiatem deodccepiffet. d p eduxitbrtchiopotentigert tusferit>no addeum pertinet,etftlutem. Mdbo Po/ihicueroMfes ex cum tem metautem EuangeHufanllum,abfolutJ>o Hebrxoru terraAgypti,etPharnonis fer circtm uitute. osautem n infecututPbarito,i Mofefub' numq;ejji cofiteatur,Mufulmamtamen loco au- merfmejiin marirubrocumcmnifuotxercitu. cifes ortbodoxorU iudicdnt,bdptizdtos temimpijsadnuimrdtit. igitur Mthometem, DemdeindeferiscbambutdUitamut miSi XL. ut ueradocentem ampleftimini, uautiene q eos ntuldedeni nfinitd, cjuinet corStt a \udxcrZ i Sine afcenditjicad iUidictnqui baptiztHfmt,impiosdidtiif necEUangclij genteinmontem inmont,et ieiuolunUt circuncifos dolrinamfequiminitCogitatKq!; qui- nbut iud<eis:Afcende enimdeiuocnudire pojjimua, autem idifcito,nos non dempermrfedgereezrfmtire,baptizdtos ne forte uer religiofoseffeifed b iiuerfum fentitit. moriamur:populu4 Mr/ldbdtprocd i u anne confit osuobisipfiscotrariosefje," monte,cumtremoreadoransDeumcum Kofe autemDeifirmonibus H <M* osuofipfos cojtaretSedhtc talid quidfunt. coUoquentemiofes VUbrd-ti Quoniueroifmael,quo mufulmaniproge iitK,eofdem expofuit:et epent,quoi r Hebris oin Agyplumde ixerdt,impletum Vrietercdnunqua qui n efi. nitoregdudent,cum pcr n citraDei o* fcenditjn Moetii circuncifionUulkeratutili- dragintahosannoslocimtttttueriit raculum. o/jenimloquebatur, Deusnoce cr M tM,quemddmoduinHebra'PS:noemmadnumer<( M teftatur. ultisigitur turhbrtbishxred.DewsenimprtecepitPibra- fui refpondit,utfcripturd e tcjlimonijsymirdculti he,dicens:'EijceanciUcumfilioeiw!,nequaquii injruasjegi ncbrii erit enimbires anciU<efitiuscumfilio ab liberie.Et tulit,r legem hoc latam,ceu diuinjrecepe' ektlm eflexdamoAbrake ifmael umaire e fut runtetuenerdtifunt.Secutmhuncellcbrijlut, Abrabi omni Et Q Ag<tr. jeodfi tamfirt propheturuprobatus nonunqudd teilimonijs. Ho caufu redijt,uiftittionis uenit,no utfilm etfem fes quidem teftimoni recepit iam oflogeniriut iUiws.Htec cumfie febabet,un- (tot enim iamannosnttiu erat,cum deout \figitur hteresq; denam no raelem C o fidem filant Mufulmani Agyptoeduceret, rdinaretur) hriSia defumpferint, uideo.Proptereanulloindiciocomjcipotefl,Mu dutteliimonijs probatusuit abipfd midi fuit' f Nabometemab braham, datione,et riufijuitlendfceretur, A Stttimmm fulmanorufdemante p autorederiudri,Vcrumipfehuiufmoii ogma- Abrahx d temporib. ecUrari ptrutUM d c l tefli' tum autor e, er ex fui ingenijnidulodocuit monid,qitemadmoduinfuperiorib.demofkatuM e& \amuer6natin,femeldtcj;iterum iocuit,r nonex Deo. qucunc; DeipatriS Vrtterea miracula, Quodutr Mufulmani traiuntjpfus Mi- teimoniumdccepit. quoq; bometi omen Euwgdiocitai (iicmtcmmi* edidit,non eltttitilofe$ n in u in&gyptoet defcrto,fed ingen* *79
-SI moi tngtnth,& omemfupenmtitnaturm Unt> EuMgtlijiefettumtompltrct.Cum Mi&f<t Dominm dicaturet ftruo eflprxjti Hum iuflumr petfeurettumefy cr queiRnuiora.qiMto ttor.Etpoftmulta iffateltimonii,poictnfiniU jityidtmifr ehoccdfitettur}.uhometcumdUiti d lex Eugtlium deo i datumcft &-fanfium pltnS KT CTplusquint naturaliamvticuU,Eunngetij nam promulgua eji. colueruntttitm er amplex r reOum,qnid altolegklatortindigtnmt e funt bancormes gentes, r uniuerfut orbts,atqi HibilprorfiM.P orra importunajl er inutilit p mChrijlumerediderttnt,quiEuangeliiideierat. Mabometicetegisromulgath.Quoitnimpe* Mahomet utem a i ftreRiusjt perfedo qutbutttjiimoiiijsnfiruclat omman'{lefi,nihilh<ibet ddit,er Mufutmanu legemfuattt tuhilefiperfefliuf,necpfoueroquicquueriut. togmatafuA i promutgauitimMM alteriut authoritate, carte VertamenfcufiufnguHsmfpicumut qitii jedfuaJfprU hieftatmt et hicipfetft,quideje nlegiflatorisMahometerb<ilibiiuUnt.ii5(Pte)Hmoni fert.ln uniuerfaenim fiera feriptura Uniquidcert quim cilfeab omni iraculorii m nulldeiUo iflictraxi* uirtute(srptxnitentutiticnifiimum inteWge extatteftimoniSfhdqu* efji enim uolens imbeci!liutc,hc fuit. Mofes deChnftoiiHebneoripopuli ret,futmipfiutoccultare t pc\dixit,Sufcit<tbitdomint deusfpbct exfra forte<tliquandoakhomimb.coniemtiaretur,di' trib.noris Unquime.Omnisanimaque nott xit: Ho ueniduturusegem l permiracula,td per f umt prepbd illu-, xtirpabitur.Et etiamin ipfis e licet infit tnfm,ty gUiiwn quadmodum perionb.de ditermut,nontamsn pigebitde legisfit*expojiUonibuijiatmt,ne bit lgislatureset denuodicere. enimMofet ropbetadi btredesfui cumCbrijlianis ijbutent. Qtpd G ijfdem p d ft* doit neittorU conmeit cit,Prophel<im fufciiabitDominm exfrttiri nnonnia decaufafecit,qum b bus ex\udtca huneprophe- cereturuanitxt.lud uero,quod legenfeer gl Millh.ll. t no'jlrif.fignificcmit tamorimidii Et hue iiudient, docetv rapitutt^ ejj. aliumq-uenU diofedaturpromittit,ciedes e entemnonrcipient,quinproculetb exibi' Et quisunqum ipjn audiuitnliquem homini i ct' u l loannem 'Zachari labunt.Cbrijtus fitiumpro" dcredidtflhf ides V tnintit er mtis arsefi. Et p animamlrnensresfunt nuUuu fermtio phitam er maximipropbetam f tejiificaturut, quonii dicit: d Omtes prophteufy ai loannempropbe fubieH/e,quonammododeui,quihMliberMcre t taucrunt, \oanneueroregnnmdeiannciatur. auerat,tiqtm oprafui oblitm lgislatureeut e 1 mijjurut,quibat cogeretiVides nimuoluntate liimneinteUigis,quomodoMofesludteorumpO' Hebrorii et elefltone,tum hbertite animaetippia cogni. pulopnecipit,utunicutantummodo f tuero nttum prophetamrecipiant aliumuero tioneconfijit:4tter nequaquim-Corpus femine l K etieaqu<e no Verumtumen omnes ferait etuinciturnonunquim nequaquant prophte ] nim d n fedit% dforum populo nttti funt. Cbrijlusautem rurfut uult,ftck.de animaueroofie fentiend: h hocpUnimexpofuit, omnesprophtieufq;ad uolutate,iudicio,cegnuioneet ekiontet in iu^ 1 $ocmnem,ritlteriutn5crnnt. creduntUi,Deas i tft Qwtpropterq dicioet tteritate horum,qui dei er prophetarum tefiimonio atruerit, er ip- (.eAeHimcorimfcrtator)necperfonS,fedcor no 1 l facr*fcriptur<e,&T)eo efl.tttthoinctigi' refyicit.Ttqu* rutaanimalit er leg nature fins b p tur t! cumnbabeatfacr/efcriptitrte teimonium, iwfnciunt,e<tUgib. Mahomet. Quis enim exigit deonoefl mijjt.Chriiiutuerontantumhoc leonc leoneeuorari ditaut aburfourf,aut . d t d dixit, Omnesprophte ufq;ad loannem, r uU i ptrdiptrdatimi Hicueromanife/lebominij e t teriusno erunt:fed r fignumdedithoc cognO' uthominoccidat,precipit.Et uistuanus,ut q enim feendiomnib.dtccnSi f crditants Deut rapinM fit! Caiieteipfeudoprophetis hunei deoefl~e ouiutn,intwi uerofunt et cdesnoprteipit. Adbecfcelmfceleriper' qui l ueniuntaduosue&itu Il tributS tupintpaces. frttftib. ipforcognofcetitiBos. mutatur.Dtcitenim,AutmarUntur,<iut 11 cadespermutaturuaricia. Na lnjpiciamutigiturquis legisNlabometicte fric [olut Sicenim a ti enudeitoelucebit eri taminterbot terminacelittcoftjlit, fedextu f Matt. ftuflit,rhoc ddigmtcr 7". ta. ti Mahomet icit,Noueniteg Uturus er mi- ditur logius. uiienim ttacrudelitateet odio d Q p peins trucidet,qui taiula,fedcumenfergt<'dio. t qui no/lre If humanigenerU c(tut etiiUos E bel m H gi,qtte diuinaefl,nopnruerinttmorte oriitur, nihilmaliadmifertiSienim lufulmanisin aut tributafoluitnt,rquitributS fohunt,infi' Ium profeis,aliquisttorceciderit,nequaqui i y exiflimt, defui proprh permaneant. aorffi Ewtngelii feipfos, utbcUi utoresreprebiddos a Q trunuiuflumcrafinllum er redum meritofan fefuperocciftcadautrfingulitotuiuentes licuerit:et plta occide er detenterue>mtruteratUgisUtor,quihomi- cit,quotacquirere qui nesueritatent& lullicumdoctret.Siueroiulii rint, eomagitocci fi anima putantejjeadiutam* i tamen.etiampcit Qgodfi uerobomines priot n babuerit,q oc p trjt,ertn{luin,imperfeflum [ium iecensfccnt, tleguktor diquisuoims ciRttmimmecuf/itchri&woiHbkiainu u M
2SJ *S4 asfimVosj; dtttfuptrcorputoecifi,4tit[upcr teredAdamEiucognita,etipofleahteceddtnt htDeoeffeicetur, xtnicaer<itmulier,rndplures,Hocnimtffliim<t d fepkbrumiUiittxugulat. d e quittt legibm jhtuitt idem fuis iicit: Quicmn remcreouerat ominut, r multaffeeminiuinee unumuirum, marts,etunamfoeminfed concubueritjio fcortomercedefoluU peccttt. i tnultos a ui Wumanoait r quiuirginem moltuurit,ptccat: uioutccum Adiimitm: immulincm,Enam. q er zr illafibicofentientec5cubuerit,nopeccat.Etquitemgenereion multiplicato, in lafcittM cr operationes rolapfo,grauatm indip atptiuMin belloceperit,te profitalibidintnul iniquM be* le prohibent!utatur.Quomodo igiturDeotu- gnantsecentra ipfosdm, quemadmodum in torexi faciet,quijcortMonest uirginum e uioU tus illeMofes ueteriTeflamto defcribit,quod t l'onts legibus i f c ofirmat EtquoilongijheUftifii fcilieetdixerit Eau: Non permanebitbiritu* in toti mumeft,bisquiiuxtt Dei prcepta bocftcu meutcumeit,quu carofunt. quodnimirum bal (arnaleser terrenifadiejjint.nbubentes oue h uixerint,iUsingulU obitum f poji ipforum neaer donnaanguflM, mulieres er ipfis denitj; wrgi nientem bonimemoriam,crquodin lafci" Tunedicit ttdNocdeut, liesquimpiurim.iiideo dandatjirepromittit: uiipenitusinciiifjent. in n bac,ar-' r quoi idoloktrarZGrcorumominatitheo Qaonwfcinueniiuflum generatione cre logidicerenecaufifunt,nec tulia ejjcrtdiderut eamfacligneamtalem, Et fuit Noearcam hc Mahomet Domini.ejrarciwgrejfmejl cura tpetto ore legibuffulifancircno iuxUuerbum tribut fiUjsfuis,Sem,Cbam, rUphet: ingrtfpt trubefcit.HienimfentUint,quod(juiuitimfuitta er bonifiin hoc mundo pop in tr<m[sgerint,cum obi efl uxorNoe arcam, trs uxores jiiiaruin tnimt Olorum eorpotibus Noe. Viden' utiDeo ittfiiteftimoniumaccipit mmipforum, pure numerum librt*fint,tmiceosindeorum rtfir Noeunauxorecotentust er fingulifiliorU quin incolere,rcu ipfusfngulif, asq; oinsuxoreshabuerunt,^ i e f rijnterq; ilios frtunutanfuUs iBls txultetre. Eommueroquiimpiehicuixttes, ab ira Deiferuatijutit,totumuerobixmanugt" a er impurepmid pttttttobierint, nima in ot-- rotsluuij aquitdeletum esl.HoccertuelpUnc fcuros&-ten(bricofoslocosdifceitre, fia inflpidumdocerequeiit,quodunitmeamq;folam crin uxorem uiro tjji eonueniat,iujlumq- mulie-" uiumperptuardentim fit ignibm. Et bec (fidem iioloUtncGncitntunt. nu remquoque uiro unifolic^ coniungi.VerumCJ* hometuer,quije ortbodoxon er Deo pro hoc:utprxdiximui,posltranfgrefionem efji, pro* ximum r dicit,buiufmodi abfurda turpU legi-' pter Hberorum procreationemfailum Maho efl. bus ccnfiitmt< Minime cert perpendit,quoi metueromanifijidocet quodta que iuflisi bec omnia odij,ir<e,xeccatieffiutpnt. Si- Deo tribuiturmerces,balneafnt,crlinguUs mp anteAdamitrtnfgrefiion,ubi tuncbal xores phtres,domKc quidem pulchritiflruHa. Qomat ubidommf 6imuliereii FoSpeccatum u uc modoigitur deofijjidicetur,qui taliainSiri er malediflionem,corpM contraanimam in- tuitt Qatneliamuanw> efl,quitalia recipitcrejlarftrtc cuiufdam infunexit:ttcumb<ectbfoln ditq;qucdca quadeiirtt peccatoripna euenit, taDel confideratione in m uicit, careretyCorpui <tni-- tporertribution^ boniet honefti ercedem detrd fanais iujliscfc ulnpliciterretribuatur.Sedat e m tntm;fublimitdter magnificentiafiid xit,? abduxitin nbfurdos yuanMcorporco tendebisquefaftafunt.Dicit Mofes: fingref' e E et ceu ucupifcentiM uoluntates:tuncq;iinim4 mon fuseflNoein arcjetfilijeiw>,etuxoreim,et dicit:EtexiuitNoe cipicorpordiu cupiditatuferuitio traditae, xoresfilwriiittiut.Etpollett Siigiturpoft mortuorurefurredion hommes, dearchet xor iut,etjilij itlius,et uxaresfiliofft u e n pojfjjuri iSi'w. inintroituquidemicit \ngrtffutefl quiiuxtit neiuolunttttuixerunt, d A(jj progenitor Noe,ttfiUjtM:,etiixoriu'iM>et filioru il funt beatitlatn uitam,qusm Adam uxores babuiter amift,fed liutAn uir nofterantetranfgrefiionem egreffu nefie, fed,Zgrejfut Noe, efl et tandem omnino iti,qu pojl mtledifthnemfu' et uxoriius,etfiUjiUiits, uxoresfiliorumiUiut u fiinuit,acquifturifunt,V<e ominibm Ve-' citmeo: 1,0aliudnimirum b Mis. f bacloqudi igurain. rumhocpefiimum quod mododemifera nuens, uantquod non eft, q iujli quumj; fit,uirumuni bac er execrabiU Mabometis uiU abfurdttopis habereuxorem. Veruntamentemput aliquando niofirtur, quamdeum iufindaturum promittit, incidit,utetiabiHaabliinerecoueniat.Cumee feddelongmiferiori r turpiori,quimbcfit nimMofes efl inquit, mgreffm Noein arc4, cr A iUius qui modouiuimut- damenimpojltranfgrtf-- filijeiuf.filios ceumuruinterpofuit, pfum i ex er fionem,milediion rekgdtion partiifo, Notabuxortfuafeparantsrih'Dum uerrur* Euamcognouituerum ethocpropterhberorum fumdi<it,T5.grelJut eflNoeer uxorittm-.pgnifi' procrtttionem fecit, quoi er progtnuit. Ante cauit,quodbbinc mbil impediat,quo minus Etdtmetim ratio c trtnfgrefiionanutro1tingetic'uti'uixsritt.Vr Hxorifut eoniungatur. filiorum
ts<s Von & ip' relribuutur.fictenturetifngutis,que hAieflt filitrumiUim,&uxorumlUorum. ludeosfte uixerunt mutimbm S pluresuiri. Quotifihot le Mo/ii in montent inaiafcenfurut, boj abjurdumrmeuit, eadtmmenteey tu* toutpdlit-.Vurificate ipfosfmguli fyadter Unquam u Gcc.J, diuo deuirtsquo^ con ueftra,eruxornt tiudUnhlaumtesueflimttt er itlum fentire iudicare cumUuamuidiffet, uenitbtt- Vreterea plurts ttiriunicedatimit itti Q tSgatis. uin ey ipfe Adam dixit,Hcec osdeofitbiu efl meis,&caode car Ueri, uel Uudisgrutiailiidabuntur{quod feili' ne met-Et proptereudtrelinquethmo ptttrcm tetbonefeuixtrint) mldemmionis. Qgoi ri ceuhonejle uiufStfundi fic remunentntur,ctf fuum,& matr,er adbrebit uxorifu^crert etmer duoincarneuna.CBfdertt igiturquopoftptcct bisnoplures ducfunt muliereiibeneficij incrt- cedisgratia,utdittum tu dtmcrfioUditatihomint,potygamU efiifedpotiat uirts mul-' no eo uerit. Adenim dicit,Etcrtmulu mulitrts tismulierun* Siueroittui ceucvndemnatis bonae cumuircncarneunit: fedduojiocefluiretmic tingit,htectddcmfttn benejicUkudUiCr i lier. Vntueroet pluresititerfepugnit. Qguis retributionisdomicilia funt, uelutiNlahemtt demitltismuliiribut uniui tutem kglator Mofes fingtilh iudeorumuxo tiurratQuodidem in res pluris conetfferit, tenpcris fuccfjiicnem rodatiifentiendumift.sitnim uins dtnturceit bec meritte, cur in etfdem confeiudpemufu quenmdmoAum r mammulium dmnMionem ejh ftcrificijsfaflitm ut eosab iwpiirafilicriicte runturbnficiaisi autemUuiemmenvrunt, Sutuero brijiut curuniuiromult<e rfeer obUtiomabducwet. tnbuunturtEtquidnibtcco adiunitnsanimilium i facrificia prohlutt,kgn fufiont ejl abfurdius,er mugis forme Vids d nein quotabjuraituel inuitutincidit quiiuu phraliifeepum implenio itttetitm ttxorum uerttabemmiiSedminime tcmfuSuht. Mahomet becitafunl: nofunt tierohiclocottsvptw Q tiie intempenmtitim legtbmfuis ccnjhtutt non inquam,h*c. g* enimfanais exoluiturretru in hoc untumftculojedinfuiuraetiam bctb butio, n oindel ijs trfatur,potttiontbus,bal-* U u I docens.Et neis cr muiieribut, ua omnUpeceatiO" 'Vie ipfoDeo cummultofnorc rependi q tddereiniiolicetilludDauiditoraculum-.LtU'*fru{lmfunt,utditJum uerumretnbutiobxo ejl: iatur peecttot in concupifeentijs Et fanUit/K ammttfucc. ejtfpuritas,^ uita <tngeUca,gttttdiu c oculiunonuidit,zT e imquutbenedicitur,idjtlaudaturetcelebratur, kiUritM,zrsTtuhttiOyqKcm ah ttsqitiadulttnturUi,etfcehu irritant, aurisnonaudiuit,nec in cor homwisuttcjuint i ippws Videsitaafruclumlegkhtori buicex morbipropter p!en- afcendtt. er quinecfenfmn tjuidem autem fric ri m pojjuntbabtrr.propttreaetumMeintvxi' fua legeproutnientem. Ccgnofctiur bilu txijtit. Qtjpdenimmorbifenfu n Et caret,medi- ou operum ratio illiut,<iut on? quj tam pU' cinam nonqurit,necadmittit. Et hoc omnium pidusrexctecattu, ut btc que dilt funt non reatrocifimutn eummalick Uui<uur,ntcm*' inteliigattQttomodo eft, igitur Deumaulborem atuit t Et debis quidnam htiaejJcreditur.Nlahmetenim decjuofermo feret, quihuiufmodi ucluntatir uohtptatiin primis plunbuiopmeflt eu, bcmwum Denomineutr M<tbomet,fcripto indextr* ftuiuit. crfecunduns docuit,vtuoluptatis i hits u fl.ti'tormn attruherrt. l(j<fr, thranidiuwipartejjuidcpufeftuerboridpolo' t quJm piurimes enim numfMimriDeocurfuiit,tar.quntcrature gkm cotexcrelPrudentes pruienterde hoc uerc mquaquam curancnfmt titdicabunt:liulti yjlupidi ut uo'.uerint. uero ipftus,mu'.ieres DerfigmtmtumNiuuq; o iaituruiri lantumln!i" JSotam,qu<if noftrifrmonisbliti,de miO' buA Dt oaccepta lie, bnis Dixi emetebiecquiedicHttfunt confcripjimus. ro nwflii menadte Apalogi*inis n fit, omninoiQjiandoqwicm jjifem ;;cre nimquodbuim f atura e!luiri <y muiierisjJemq; hotr.o ennuis MufJmitnos rjl abfurda, impugnare, qucuncfe et omne sfmili rationetudicttndifnnt,tt perniciofamnhij- icit,facUnti;,proferrt:fei fcomo,/?^ d cmnirationeet fmiUi aiionertctpturi,qui guidera hone/h \- ut oftend r tantumodo,qodfne uero Dei, repulfam iniqUeCbtifhiniil.\fulmnKaccufentur:quo Xerunt,bontt:qiti male,imm bo" etifecimw. jiodfi intrimqutdideHiabome c Q manifesteonfit,omtes pmitncfc-.omnino dicerecoerei minesidentiudiciumjubituros,tarauiros quint tediximm,ipfut trgmnentunos muliereSyCu borumnituralt: fo- gt't. Quandcquidfmfideiilfiirdtidcclrintfuig uiHtetdtm; demetiammodo omnes iuxtaoprafintûtp<t- feribere injlituijjmus multtthicnobisdicendi de trauerunt, uelboniuelmtU funt reetpturi.Re- ejfent.QuodutroChrijiuf MahometefermO' i iBiut ftat igitur quoier iuftumer dcorum ut nemnonbabuerit,necn Euangelionomen ejl, mulieres etdem,qu uiri,accipiant. Et qaenud- fueritinfcriptu,fufjicienltrinob'lsinfuperioYi modumcuiq;quihenefle ttitfmtrfigit,iux* butdiSumefl :fed&ipf*ratiohoc manifeft:iut uiitruntApoQelitT ubuhonetilfgtimtrceiiilet mult*mulkres cemprobibit.Qutecunqj, ,difci.
-48*
>8S 7 ore ifiuts udi-- fitijjputabintiu! l&equaqwtm. igitur dit. d Mine iifpuu' Chri/H, " ex nomtn nufquamin Euangeio titrant,hte w literisprod'dtrunt,cr docuerit. cet SUbometis Ex'.Usitaq;Chrijli ifcipuUi uatuor conferi" defcriptufuifft. Prtterca Mahometis nomtti d q t/l<tttb*iu o Euigdijkbrisiner<ityiUfifthrillttsulbonii, n p/friinr Buangelium quidem .Vnm b mine, uiHebnicalingua iU dfiripfitjnVa' uel nulumtjJifutM tcfnfieaturut.Si cni,rtte q lejlint in/Jimfion.erHiV regesttrrtjamncs ro/o/yraAparfinwg. ptun bunccerterantomnes nimiriqui Cbri Cbrifitni,eitm Aphncie.Alteruer Aarcm,Latinoidiomace prfideiyomnes c utfcilicet lUittt tonfcnptu uulgauitin Acbatam,ltalieim Ro jli tejhmonio eomprobatus, effet occidentales. etiamutilitate ptrfrmrmtur.Si maludixit, ucr num, quitietiamin omnesgentes GrciufmeftûodinA- retinuijfent mmir rflius pgna r indicia,er ne TertiwtLuc lingtu euutgdtuni ab boclederenturcuflodimjjint. f igitur Quod fiim, AeibiopumjPcrfijm,lndiam; eft,cyArMam.Cl!i<trtUiueroloinnes,cti!pfeuel utbonumrtcepturi,uel ut malum auerfaturi, orbisex Euangeio Maho' Grtcislueris ufm,Enangeliu confcripfit, uod no eiecifjet niuerfut u q in Ettrop ejl, aliquotpartesdiffufum rinfulus tis nomenjttibinc apparethuitanominEuan gelio quialteri Ziii<2; i Gr<ecisbabitau.Sic mquam,EUM feripti nonfuiff. Porrntmotji lued eft geluundifperfum in mundm uniuirfum,non priui quamisnatustit,muideat.Qui; igitur Ma is ui er nuefiitate,nogUiio ZT enfe,fedapoftoli bomtUminuidu tfftprofecutws,priufqit<im cumchmute,mtm[uaudine hmniliutt utr* nafetreturf Nemoprorfus.Etlicet aliquispoft & 0 butsdsi pneiicausrunt Et: otrario otnti inomo njtiuitatemUimhune itiuidiaeljlt profecutiu, inuidores fuccefiit. Apoftofa percufistscolt numtotmorbisimitacontraMahomctem enint Et p pbospt&if, calumnia nfiis, er inperfecutbne iix cratfubfcripturw.f quistamimpruds,ut iUorum noninterci' hocnonimpofStbile ludicettQgure etiam fimuldocentibut prtedicatio fuijji in tAihomi-lis nomen Euingelio dit: fedquotidie e crefeebat r augebaturCbri&i hinc coBigitur, Eiuiige/ism. Qgin O"bi ipfi, qui magnetudio nonftiifje eferiptit. rtetercafqmdnndicertnt f d P ut Mthomttisnt er laboreinbocmeumbebant Cbrijii nomen ifmcultt*,quoditifoloEuangelio Olitm menferiptum cccultiretur, nequishominum inuenintur, quoljjiudcbriit cfiteretur Deumefli, er Mmortauppliciumfubiret qui nienfehntjufficienteseffintbie,qutfdiximus, f ad hocfaceretfbi ipfiinquam,uerittte cognita M demonflraliones ueritatem roprob<mdv,m,ar ab utr diunifunt,eam^coluerxt,thjquidem apo itlaru nfutandummendack.Cum addunt, i Md/cconferi is er flolis,atij ab borumfucceffonbiK difeipulis iliudttum in ueteri"Tefltcmento tllud edofli.zrcredideruntChrijum effeuerDeum, ptoextare,quomodo expummu Hebrtit etiamdotorerfle lUictttn'.m ntfignum kmde liahomete in" er Dci uiuentis filium:quin qui iibwproftqtubitnturanteado$ dies,quibiuintt HeniturXonfidrra igitur qmfrontetMifulmmi nebrisr Saune erroribmambulauerant. nomenMiusmuidia otosex Deut dUtxnt m Cbrijii<tno5 aut benignws miftricorsjpforu er fufeepitpot EtugelioexpunxifpfHebrtiutr quamob eau q nitentkm,ipfoity Ckrijiianinominnperfecuto jdin idemfeceruntiincireuncifioneuippt,jin res pitflorofficio e, ritibui, dignatus er doficresprof alijsquibu[d<1,cibKwdeticetalijscj; Mu c Nunc igitur E conesqj uangelijzrnominisfuifecit.Omnss fulmanicumHebriscomieniuiit. tiamEuangtliuricipientes, necinueteriMo/s defkribebe fin tul hincqueq-conftat,quod lUud nomen in MibomttK ittoinilituebtur, teftnmento,nec Euangelio, in hatmus,fujjiciunt que cotebantefc ineoerantfcripta, tumdenique iohtineatur.Et b<ec quidem borumerudiebant. t hoc enimbtc, ut uclflupiitfiimum ueritttfccogni E in fummojludio ignaros in modoEuangeliu orbemuniuerfum dijperfum tioneminducant. babebantotiut terr* incolt. t Interaliaueromnhttiiiminhoc ChrijUani eft,amnesq;Wud ACbriftitemporibut vt adet quibutdo' e/iufulmanisaccuftmur,quodjêrnenteslegenl M ufa eerecapit M.ahomet,<tnni mereamur,cumtaelpfifuntplia quin- tiofe lttam,tccufationem in mm nosaceufationedigni,Mufulmanos gentis.QgK ueropoS Zutngetijcognitionm aceufe^ ctlcbrZdosUudibia. Nm IMJ;lau tra quingentoru annorjbtcium aufiu fuifjtt ex miufummis n ex pungereMahometis omen Euangeliojimo' dandi fint Kufulmtni, eu minus,fingulatimin f doin iUo demoniirat Sedagedum no eu. feript inueniebanturf purtirnquidem fuperioribiK de uel uideumui.Numfolut<te&4 nobis quodqui untmtantumdiftionem addereuel bis ipfis nunc iemereaufwsuiffet,poftbac hriftiani omen f C n <t' 1/lofis confirma' lexQttinpotiiu ab Euangelio uero,utdtmutimpium mififlef.partim quendam tie, zrid quodin legeinfirmantertt crim* eniin aliqu Euangell dilioni expungere aufum fuif. pofiibile,boc EuangeHcompleuit.Omnis fanmuniuirfum orbemunimineptiasnutmu fcTmojomnisfcriptm, omisifti (S fine ter. t &ci?
ZS9 190 to Uititr, fribiturTcrfit:r quauttimcium non rtiiidit pnfeflum.non ctimhcc bemini n&io- multum fios,itaomnium mmesiufiui pr<ecedit f profiter a ji 4malo nblliticat,nifutiam numittx eft dejUnatm finis,apudtordatosbo* bonicpereiur.QnaprcpterCbrifwi. dixit, n piinfS'Et unt diligenur,qiutduutur,conftdt' tônocdder.ftd,cîcut!^ irttm futru fratri eucUens. Et/t* fit, fuo,rc.rtcituiipfumcrimen ra,quomodoAdamnimiruidio formatas crin pjradifumeoUocutwJt propter diui quodamiiiodofrufti'tuferH.ciedesetiimiriefr quo txtorrii et exulf&wft, lut e)brijlutueroippitnprccatiarbor<X' tuelegistrfgrefiionc tymultilinei Deofufctptav dumnatione irpatjd eanimiffiumer iram.it Mofeiqui hoc uttft, occides,in ionjtitit,nec lit mtant tenantredeat,quafumptm cott' demdicens,Ho dcmnciur, uidemm. ortcm tri progrtfjutfft.CliriflUf M uciononfie.fed tut Quod fie euemffe in tnim fubijt,etdefunflws mfernodetinebatur. dicit,Qyicunj;rafeiturfratrifuoobnoxiut efl i VerWitumm opra diabolitotgenut humanu, gebtnntcign addit,CumobtuLrUmunut :fic incidirut in facinoralafeiu* tuu adaltare,t iUic recordarisquofraUrtuus &"UniUerffimul iBis lotm tt,re\inquernunw. tuumco CriHiciUict ocperniciofttm erat, quodre aliquidbabcat h liiJocultucreatar'K er terrx^dt i/<5fo- rata altari,c?" ibiprimu recocilimscumfri cali et tuum:eh4 c riffuiifedutti diaboli oluerit,ttidola,utinfu tre tuo,zrtuncreuerfm offzr munus etdtmon[trmmus.t)euiut ritattmfratrtifacrificioutilioriudicam.Etfit ptrioribusdximus uoluit ro mifericorSytiequaqit crmuraitifuM ni ndixit,Situhabmris liquidcentra f-atr a ttkiriu;diiiboli yruntdtprc.i:hatainstn^; t fxl -r prohibait") igitur!Sihi 9K!m7nr tu (bce tnima.nt ueroHut fui naiset hbe bueritfrater tuutcotrate.N0 etiimhunemodo Uiiriuoluit. ltoniam Q narbjrijfu,i deocondihar/f, necablatumab malaabfltrruitifedetfttrccuuriprxcepit* Vieil in legeMofes:nonpeierabiijedrti' arbitrium, ipfotimteaitticoncffjumliberum babtnsstbit ni! permunfit: desdomino iuramentu tua.Periuriuprohibons, fti femperlibcrum uoluitfaluttredemhctninjcdtaminfuaipftu, iuramenteoncedit. ChriflvtauttninEujngcbominisfeiticetuoluntatt& arbitrio,n ui cr lio: Htiurei onwino, ii ftdft ucbvs itd, et non boc ntceflitate, t Kibtiet prdicat Cumuero po:quidnaminnuente uerbcfnoaliudqUnt u omnesbemincs Murnoplanmorbolafciui*, UtueraceslmutS,?yfidcdigni,crUtlocomult d ucrbancjlratalia pnt que fi' etiiclcUtri rumiuramentoru CrpliaqtUm naturtUiiuitiorum erat hborauiffent,<tb tempore to impofiibilt eof dem pofintihereri.Etfanquiiurat,etuclcns iem facile4tantdiutinomorboUberari Ccefit (telmuilUfjurahdo pcte/lfaUtreautfailiiquiuc igitur devainflarperitifiimimedicipauUtim rinuniUetfuhtnoiuMiperiUrijpericulitffu' eu raregenutbomin,Hebrtorumq;gtnttmboni git.Mofesidcdicit,CcUliiproocUlo,dehtprO uni e buiminitium a contenu <onfHtuit,pnscfpitlj; hominu dentemec liadrefricit qiiiinut timbre mutUM iujloer fanffo,Nioft eilicet,ut ex deioraculU tionts ZTpugnas f prchibeat.Cbrifits au tt txorfui Htbrxorumgentem inflitueret:quod Umin^.uangelio:QuicunqitibiaUp3minfi.xt maxiU illi tuam,cbuerte er alti fecit.Quonsmutr omniaque legeer Euan- rit inde xtram uoletreptre, ettunicuni geliocotinentur, bmemete hpclogix particula ram.etquiteiudicium illi ri inferertno facilelicet, partieuUrk taminqv* ttlamtoUere,dimitte ey pah Et quicnq^ damexbisin medium ajjircimu.cr qmmadmo teadtgmtddmitiiare unutn,ak cumiUoduo. iumexuno caliceomnequodindolioefi,uinit Niiue itaque te iMerrogo,utrum ex duobui ex f dijudicatur:fic bkfnguhribia, quisnamlt" mandataifi legUUtorifinemplehattingiU feilicetut prcbibctur,quin gis CT'Euangeltf feopusfit,cagnofcere poteri- tturii potimut cmlites,contentiones muitcrnum dterumu>trddicat <<Iten'.Di/'gcti- .inc totlanturmulutc typU' proterUac^bis cfMiUmturMdita, Mofesdicit, gntiEUangelicabauddubie.SiquKenim alteropriuetur,autdeii Non occidef.Dicit ocutofuo brifiut,Qat irafeiturfra^ pttt ultionem tri fw ignispnfitbibit.EtMofes di* tejinneuhlfcitur, tytporis eccapoueidper quidem xit,Non oceides.Chrijlut uero, Non infearis. mittentealteti hccet,ueladuiinim irfcitur,et efiflauddubie. Ueropd' Houifti igitur,quod primoquidemfanguinUi iniururu memor Qui tfftruefcentiaebo- ratut promptin;ad hocfuerit, et hoctuduerit qui circaccretin homine, ex ritur,qua bomoincitatur adiracundi, qui" femper,uti qUu f illlalapsm infiigat,nonma" fibi ratior.e ani dojuftineat4 frutre ttltitcm iniuriam,fed bm ipft ctdisfequitur. Quituro tt cbueriotr cumbumilitatealtrantlU alapam mifluntrefrenauerit,i nonad iram ccwmo f tu fuerit, quomodom adi trimeninciderit? <umrtfie pflti hututphilcfopkit udicfm fut Et Kofesquidem juftttiutrit,ne fufiulit occidts,hemin rit, et percutieittem dicendo,V)on (OMetitictii utro bit ttdeuuttttinefuriUftômfieii rtmo/ocr ipfopetcato abfler.mit,ip[um K
a9s *9 er irmûmbittie>uelipf>JegUUerklzapro 3enta,bouicornua,ltparintn twfttt' a nempropiutdtttgitNonnediaboluUtaHiffii leritdt,idem^capret rceruo:omnibusutan datus xit uulttere, atrempugnatrofjbidiculorumf fmulftnfus quidam eft, quonoxiaomnia p c auerfentur,utiles app tiecit fajlut,cum Diabolumenimccelo uero angelut er uenenatos ibos locomens eH, data innidUey odium in diabolo enim tant:fie er homini mnium o effet,deinde eft tieuejhgiquidem chariutis. Non tamenin qua dijudicarepotejlbonum maloity abSUt inimam ut' diaboliodium Udunt,uiilU hominefolummodo inuenitur:fei quidemabftinereque uero forte car er dremone; interfemutuoalteralterimperdi ro etfalutariaappetere. Quodp co tionem exitium ty er concupifeitPropterinimi- nalicupiditate diaboliaffilia inanimum inciderit utb' laborant, gittttioqutedam indecens,aprea citiamsiero et odiumquo bomines in uidentur,Etqucmadmo* ciorturpemcogttationemtffugerepteft. Et/1 paceminterfibabere htciUuminfteutafuerit, c duminimiciiramutuainterfeccert!tHt,alterîodiofatatiteogitatio er alinas ttarritperniciem intention,fi uero animixelumeyferuoreti. fibiiveo dationpof q bttto in alioshoftes dem inciderint,omij] iUo fidtt i'b fuum commodtan leonkauturftinrquo bel cumiiscgrediunturdcin Sarftfe defendit, mutuoer intejlino, cogitationbanc oftU'q; h Ho-* e de utro rurfuxnalteralterimmutuperniciem lumconculcarer extirpareconcupifeit. Talis eftetiam [kwm tlluddiuint grd caque in* moautetnno cujloiiens fitire deprebenditur. iicitM obfuridx et adionesin ter fcoj putaturejjconiunflioer concordia.m f r>donirium,in in hominum enimpernitiem, onueror integro cidit,quemfidmodumupmaribw- opiop.m n c men- entnrauimas Deusatitem tmimoontrabitur.VbienimueritMdpud c fdttareuoltnsfuctm autem, erettitrum,bemnemfeitictt,legem Mofaicunt daciorum patremlocumbabeattHomo ducem er ftcinuf dia mift,ceu quendam pr*ceptore Et m qui alterimalapifufinuerit,nnne boloprorftucontretrium tenerisadhucinfttttibutcibut patrauitnnne co- quemidmodum eft!imomagiscoram jblidustiond!itur,fedteneriorvconcaSufitc ramjratre fuohumilialm dilexit.ty propterebari- Jw,jmk/b fblidiorfiin DeoiHnnefratrem poftitutem rur[hnffciU' tatemfrttri exbibitamdiabolum confuditiEt dioraliut,tandemetiamcibutperfe&m ieyut quistaminftpiensut debis dttbitetiEtquiad imperfcfiatdhuccognitiontrtrprxitiisn-' dixerit er feccrit,quomo~ dum philofephitedifciplin* bec promptiKtaV.it pr<efcribiturfed , literarum lment*rdduntur,et t mifceat? dofiet ut cumdtero contentiones primoquidem Dicit Mofes, iliga proximituum,etodio pdutpift barumconiundioer fytt<:pnero D Xtabeb'K inimicutuum. ad Quidnam bec legislato autan pertatemer incrementum perfectio ris uerbaaliudqvm ucritatuoluntcftituerei rtmatattm progrejfo,etiampbihfopbiitarct' e d quid ueroChnftttt,Si ilexeritis osquiuosdi napropoiiuntur:jiceadem mibicrlegfs ratio Ugunt,qunitmuefirttgr*tiatft!Diligitcwimi uidetur. Vropterbominumenim infimitalex (os ueftros,Beneacileodiouosbdbentibuf,ey adm<mududiontm bonidttt efl, non ut f quidem namex bomintm oratepro bis qui uosexecrantur.Qn<* perfedumreddere poftit,fed qutmai' bis legibtu cbaritut ne anEuan niodtminfubtimifctU primufgradusnos ter cfliluitfvetut dileSianem poft pro ra Mollit,nectamenhocddfummfcaU gelijUxllUaenim amicor afctit' concedit fimul inprmitatem pter multorum quodam- fum lnfficit,nili muUi fuptuti fint pro* uero modoodium contrainimicos. Cbrifiut cum pter altitudinem etfublimit4tem:iuetiaminue inimicos dicit,T>iligite ucftros,eyoratepro iU terilege contingit,fandt quidem& iujld ce omnino exhomintfufulit.CXuiemm k Deo Uu (unm enimidtmcj; Ut,odium Detu eft, quiry bojlemfuum diligit,er pro Moorat, quomodo legemty Euangelium prcmulgauit)fci tamen amiatm aliumhominem aut odiohabebiti infirmiratem lexdataeH,p^ propterbominum Lex dicit,Non mchaberis Cbriftutuero dagogttm agens,eyiOos terrtfubducensuafi i q nonRcjd, Quicuncj; uideritmulier conu in primum ad hoc fcaliegradum, eftkbflrabtnsilillam,tamadulttriicumiUacommi foj multiser ingentibutuitijs,eyi terrain pifeendum t ittos fitin cordefuo. En diligentkm confident. qua uolutabantur:nonamen adfcaUfunt' legis moddprohibuit,fedetiam .Nonlegem uer lafciuum mittttem perduere potuit.Euingelium ho t tnimi affidum. minem culum,et pfumquodammodo i euexit,sr infummu collocamtfcaU fa' ad qui enimfeipfum ad oeulicommotionem {ligium,tjuod calum ufy pertingit Quoi h/jin crimeincidet! enimin legeinjirmum eratet impofiibile,Euan' fujlodierit,quomodo adulcerij uerobrutit animalibm qui geliumimpleuit. ha DomiQuemadmodum Sicutidemonfbratue&. dem ultricia, ia uerodefenfiora r pr ottftio* nuseniminEuangelijsait, Non utni utleg e fie U armadatafunt, utleoniquiiemira etrobur, deftru.fed imple.Ante EugeUj ton ut enim port.
*?4 uitiori mut' bitat zf Mcictt,minime hocfiai conu. tamtn porafimuictgnojcebttur ui Mm q Z7 P titudineeffet okrutut. oji buiusueroannunck niebit,cumdenuximistUis ntceffsrijs uffif tiomm,ibre fefe uirginiutispolitk protulit, dcnttrdixerimut uerumtamen l etiamdehis,ut Cr iniuimtriex bommibui uirginesmuctu'un*- C?rtUquis,brfwflimedijprmus. tur tttnutiebrisetuiril fexus- effo Homines,ut upridiximus,humantsidolit C ternidehis f euerbojttattm.Vturimi uiflimMtmmolabt,necaUemgenMtMtum-,fei dicerepropurnimidin nimChrifliimorumuiUntagKnttingdicam.Ho etiampropriosliberos.Etqutmdmodi Ugnuni tiiftineautan nuncquomodoutut eademq}hx tortuofumintgraynimiam inftexioncfujHne Iota fitilla i Mofe antiquitus,cr<tu"m Cbrijlui re non potejl,fcd iUudptulatim principiotrtifi in Euingeliotuht f Et quemadmodum rexalici; arte cr opportuniste ab in*qudit<Ut # prio omninoin redumextendi i quh mi/Sisfhruofuonttmmis qitinq;,dicitl!itne reimmutttur,deinde gotiare cr opetarecumbis quandiu peregreab tur ceureguU aliqua:itaetiam facrificijsfit" in deus filer 0.Hic uerbgratijstttlisaccipit,cr negoti ttumeiz.Concefitenim primo tittrostmtur. Cum uero dtnuo peregreprofeflms ab fiterit mokri,oueser hircos,utiUos vmpv\t bifeeb trtdidit,n( pro- minumimmlationibtutbduceret rcx,deni[cruoalioscentum Qmdenini nomat hsdetcriM<timquiM?H<e<:tiimcniocefiitdet(t, pterea quinquehisiiepriuttus e(l :fed nummorunt defecitjiihilomimu utpaiAopiflzr ipfaabrogaret,crhominesin guidera imtfj q ttmenbi quinquemultipliciterinipfis centum notititmjacrificdilauiem inducerei. Sicenim (cntinentur: cumtentumnummorum. imk- per DduidtdsmhciiiUtejiikoiifiijcipi d & tx rusnominaiur, ccejjirii ctm biscoiunfltuc motua uitulos, tuis n hquedtgregibus cdpclldt* ium edim tauromcrries,r bircorumfangui etuniinteUigituripfbrum qmn^;numena uni cum centenitfc, inq.tim,in legecr Etgeko mm : bibioffhrdeofacrificilaudis,d eft byt i contingit Lez quidemabrogata dicitur,citri num tui cfinceroet reocorde v redit oris in cantine domino controturfiamtamen ipfo Euttogelio uotatua,cr inuoeamein dietribuUti me.Et ht ope nis tu,et cripim te,etglorificabis turipfius kgkfinis, crmuhipUcUeritihoc E p ratur,qutmadmodu julo ant diximm. tb*c Unqumfub deiptrfbnadixit, duerfdhiifanicru utimtt. Verfeipfum dutan ad Deum quidemabrogiti tft non mtU,fed ceiiinuti malium prfens lemptuMinet,necufumht' lis, q"ud fie dicit: Quonifi Uujfei acrifkit,ddijjm hensaliqum.tt quemtdmoduin tf tibi.Holocaufta oncomprobtu. n denfifiimit Sacriflcideo, ntr'KhidUnoiitltuitexorUtttlebtirum pro fbiritm contritus Corcontritu er humiliatum tamennonont Dominai ondejbiciet. Viden' quomoo in quifi attenuat,aerem fttnditdtem n nino dilucidum reddit:folueroexortuun tan- mninegotiofummoadinfimumtittdtmprO' tum uniuerfum orbemillumint etiammini' pbette jtt locutifint; iigiturdefacrificijsdilucide S musin acrepuluifculws folisradiosconfti' per dixerit,quodieonograt4fintifedtempordnc4 ob cUtvtt.zrIvmiguidentinfitmfibipropriumeg quadamcocefiio,iam inutilemcmimalm poji lumennon<tmi(it,difpxnitfmeh obtef*r/t, lationem et facripeaturer cantaturper os er la-' prepterfolis fpleitdofemifc etidtti in wtttnle- bitexpuro wfincerocordt,quodwfatTU'efi. ant idololatre,tyranni r ptrfccut gf cr cumgelio contingit. Ux enimtietiuido' Qui enim e tamen q loktritt qti,idemtenebrMdepuHt,non in ires Cbrijlifuertnt, uicbriftumignominidifc iminxrc abfotuerepotmt ho dolorescr prxconesorbis fi & uniuerfum' fecerant,couerji minumanimas EutngtHuni lUumtnimt, {Hfun^crpronomineCbriftioccubueruntjeuero cuexit, ipfosproponctes docuit,abp>luit,rbominesin coclum formulaeorumquiin cbrijlS amifemt, credunt,utdi:i ft. Denuncifone dutemeo e purdifumj;qtiamprogtnitor Addm gratuitconcejiit,t quistaminfxlix,ut Euan- piofusin fuperioribufdiximuf.Verumtamen t r gelioreliflo<tdlegeni euertaturêt uafidenu etiamnUncfic icimm,drcuncifio,cordis tir d efi q enimcor: nec cUncijto,noncarnis.Abundantiam ceuinfensUtta nutrimentum concupifeat, debentfinguli,noncarnis.Ainftaruiricibumfolidioremtuel cev, quis puer li discircumeidere terurumdmenti rcqwrai,fnon potiusceti bundantt nimcordifpeccatum quodcoti' e efl, cr abfolutaprudentitpruditui philofophkmlVel ciliauit diabolus homopropter otitpteSi repudwtjunaremdmpleltd Qjiod ucrodeusinhominefeciijmnefuper^quiffolarilumine a enim tur'Mihifinet qute faipfimiu fuffictreuiden iktcitntum.integmm ejl,tbonum,et bitn cordistbundan* tur,utficile,qtdcunt]juoluerithuiuireiueritd danseft nibil. Siitaquehomo tem cognofcat,quinr tu ipfe.Siautimfortaf- liamcirccideritjdeflpeccttumMcreuerau*. e fis tidbue propterftcrifici<t,circuncifionem,fabrecircunciftu Siautem peccatoobnoxim fui eji tcciHiRiCr borum difcrimmntio tua ivs rit,& carnedrcHcifmiUima etinUtilUelibitiui
U >
2.9J
1?5 9 ttcmctpo.Sel&-Xioftsliciltît:KoeiU' fm.Tum&Chriliminfep'.dchtumJtp ~to enitn qitiemt.inpirajccue Uboramf.ta* quecircumeidite uritUm d cordautftri,<y ctx- fabbato ne dedit.dituero dominicow ttieem ueftritm inhrttitamplim. Domint tronienimftlutem eorumeji, & omi fumopenttm enimdent uejler,hicdeus efl,fufcitando primii,utdem,proDeus nmdominmti. mignmrfortit. Enqui priumeorptu,crmdtorum mliorum-.deinde a" N Umt\ofescircucijionfttckti Scornaerte, apoflolis pparent,cforttuit iUos,er cumbis c a eu tdiotmultesapojMos Et q uodfeptem exait e fedtordis. Verut martyrChrifti tephams S i HebrtiSdiffutStdixit,Duri certcccrineir' fetulis,ideftannorum ftpttm mittibus crait legem,rnonobjet' tu mundi,miuerfnlKmniu o hominum cicift ordcquirecepijlis quietfit* c ~M.y aio tamboni enimomnis luuijii tm. Sbittumueronoafu dutfortui- turt pl.'E ufqUe t'Ro e te injlitutum eft,uthomines odieocicjidtfidc qummalaextenditur.temporcautemrefur enim lu rediomcrtuorietiudicium rent (ocium ptrfe uitioh4betur)jjtdut cjf, eperUfuturum ieiomninoA ifsqutuiUm Minentmaintes, & jinguloriiiuxtaoperafut rtribut),(y bot bunefineminflitutum quidem impieuixtnmt,tttma mtntt danvftirituU curitrcnt.&in qui wutcrt curisuittmfye- tt4tio:piosuerobonosq;,tiitattrnd, purddifat i tfl,utfabbttto uidem q t oculuf utrosirdtntifiudiotT fTbomtqnimpfarim<i,<{t>, nonuidit,tt intibiH,inconcionem c curdabirent.Et lareconjl<tt,quod 4udiuit,rin cor bominnon tfeenfaerdos in tmrKtion bfohebstt,cr dupli ierunt En fdbbato igiturqm ocijilliiKfabbitini init duplicmUborem f cesobtdtionetmmolait. \v iuiem etiam fit,cr qumodo errautrintte tibaetmnt, M* i hoc negle8o,uolupt4tibut r lutiinomnibus f cr/nW MU. mdgisludebdnt <tlijs,miferi ilDe cibisueroipfitucritispeje httbtt,OmnU 0-propbttu increpans ielicijt.Qjb*propter diem DtM,uMe bontfunkttfi battit[tmtm lot, dixit: Veabeuntibusud mahtm, uiap qufecit q propinqudttsrcontingitifpibbitdfifid.EtlU' quomodo Itgtilttioret promatiirreijriaidis ut deii quidem, iixi.mm,fibbdtmn C ttd infiitutum crat iudicaturuff umDeut ios dictt, Ecce u cm ut tjl,M.icwit uiilumjpellitntibut icantet,itd dediuobisornait adcomcdmd, herbes et ccncionesfdcritudiofeconuenirent.Chnflidpi.Sedcumin defertemorttretwr immorigera nis Uero pmiUter, tpoteeumquotidie i ingrateJuitorum gens,pngulisdiebus non tmnn* u < concioneszrprecesipfisconumirefoUnnefit. iea milfumaccipiebt:ctttri contraMofcm, murmurant quotidien fuit cr jic laboraturut Mquidem plim illi uermi imi ipfumdeum diebat rent.Et quemadmodum la Agypticurncs o in tmttt nus fingulis etppetebint,quM come tex iitd cmnibm pneceptif minimum cr imper derant,etinfinittlin (in prima ttm prx nlijt uero il defiderio tenebtntur.) H4C fettumexportt,Huingtlium uniuerjdle fuittarumettrnium ludtttotum:iUetidminSttbbitofieriuidemtK. igiturde tufa interdixithisUgisUtorKofes, tmab omnibus conjlituit,uteonciones nebisuefcerentur,ut fabbatum Agyptieu Itx quidem adirent. uero ubductrtt. Seddbit ipfit midi. Eutngelium quotidie hcefieriuo* piditetibtit in mttndm inidololttrUtefi luit,idq;non femdtantum dit, fedmiUieS, Quodenimuniuerfut cuilibuerit Qgodfi uohterif,dicttmdi\wi- nibrdteyi&ittbru incidcrit.mttnifefte id confit: im.Iw.tai ad Cbrijium fabbitodpportantibta in primis umm omniu Agyptijomnidferitiii m cUudori, mulU magnantn firmorum ttltitudifiem, i ttdonbtmt,et dearU numro tferibsbant. cecorum,dridorum, pdryticorum,demonit* er qucuuquebiUnquhndcosuincribtntur, uarijsmorbltUborantiu,ont' btecMofesegahxorimmoUre iufiitiuoUkili' torum^Hormnq; neseademipfahoru finnuit.ludttiuero inuidu but quidem turturemcfcoltimbum,c quitdrupe CTira pleni,cum quodChrijtoobijcerent ibiaueroboutm,oumr capram.fed porco aliud nonbaberent, icunti,Nonlicettibi becfdce uefci robibuit,quonii butas d i p cibutmagnierat Cbrifli precij tpui fzgyptiosmul infclicifiiioslu refabbito. Quia cr fbarifti uidentes f & ueUere r contederc, d<tos.Ko[aigituripjtsimmutdre notentAgyc diftipulosfabbito fpicM iixcrunteundtmfermonem. Quid ueroddbos ptiorumritut,enimmokre iufiitque Agyptijt A htccole Chriliufi nna legijiit uidfeceritDmd,cum pro dijsennt,ul inteMgerentfefrujha q tfuriretipftyzxqaicumeoerant!Quomodo in re cr uenerari Q uerocbara h<tbebstnt,cr iorumefminter dei,etpanespropofitionis tiugnifuciebunt,cibigr<ttk, grejjutfitin domum tomederit,cr dederitbis qui cumeoerant in minantft:in primistamenmlUram t f carnium, diZ iefibbatif Sabbatumenimpropterbomintm propterinfttubileshtrumcupiditittts,ut ftHumf/(,cr nonbomo nibil cjbis prohibitif,nece" propter fabbatum.Sed cjl.Chriftittucro tt dit qutdxmeftfdbbttiratio.Sexdiebut eVA tUmitpojloU,horuq;fuccejJores. d Quodft uero tremtomia, cr fiptimoquieuitaboperibut aliqm(ftHm<lttfmt,iqnibuibriJUimiibli^' nat
*9t J>8 eonjiutuiims& pulumrrprohdUttit,proculq;i fe Atgtritlt? ntntjioc fimplititet dtutw<c fiiiu,id eflEuangelium proprUuoluntdtU gratta ficiunt,non propter gentts,quibiuncmtm e nomituueritfEt do doorum et Euingelij traditiontm.Vcut nm traiitum efl,populumfuum ut dictreu&* tex btfceobferuationes abcbat,Euangelium mumizraet zr ludadeipfis gentibat b omniain uniufiumfq; ote- deturDeui, de Uebrtorumuerogentt ncqud" ro nequ<tquam:fed p tlxteer arbitriofunt confiituu.propter dtuti-. quM-Qus ttenirnCbrijim diuboli JiUosuoct namuero,ut diium t9,confuetudinem qmbuf lut, quomodo pater kuiutDeuseofdempopu-aut dam dnimulibut bjinent,nec iUii mfeuntur: lumfuumappeUareti D<s a efle ipforum rfi tjuemddmodum penesnosfuntMonachi,ab iereturiSimiliterptr hfaUmquoqueic inquit t qui f carniumcfuabftinentjionquodbtnrnt Veut: Zion rite lex, er utrbumDomihtde Ed. omnium Et purater reijcicndateffi arbitrentur, fed uitam Jtrufalem. qu* namlexaliade Zion er Uru Chrifli do&rini (utditiumefl)augufliartmfequicupitntes,er faim(greffa e)i,prterqutim rempub.habert longefublimiorem proptercor~ CTEuangelium faofaica tnim lex in monte c paru fui toUrahtianicarnibtttabjtment.Etec- Sinaipromulgata \ud*ti,getttiimitmorigC' iudicare ce ex bis qede legefcripjimus, potes* ras cr ingratif.hrijii autan dodrina&Euait EuangeU contraria noneff,nec V tittt tegem Eiwge- gelium Hitruftlem. triuittmen tecunt tx bornaUe becfibicojentiunt Legis confident*r uide Quenudmcdum Uumlegi:0fnt<tnim utro ihjrmtdtem c Euangeliumcompleuit.St btrnatulumquoddamumbratileextrucSydehoc nim!e% perfeafuijft,neq'Mquain fieper tort' onmukifoUicitus &tin dcmoautsmextrutn n e lm.|i miamprophet xijJetDommut:Eccediesue> da fummoudio utitur, er in primis cmtt ut nii(nt,diat demimu,eyconftituS fuper domum fundamentum v pofitumftfirmum Habile,ut lzxaeletdomum luda fadmnouwninon fecun. formadomusfitcommod, cutmenimportt er etiamdeelegantiadomusncn duittfotdui uodpepigi cumpatribasipforum, conciimum:qul q in diebuium tpprehendertm uanumipfo- ptrttmfolicitus eft.indomoenimfutt aterfami ego p rttm,ut edcerem de terra Agypn.quoniam /(.habitat.Siceiianinuettriltge (yEutmge* toi ipfi nonperfliteruntinfeederemeo^ry ne- Uotontingit, Euangelium ego quidcki,fecundum glfarieos,dicitdominui QuOnii bocefl fozduis quoi into requiefctreDemuoluit,peromnU quodatudmdcmui Izraelpoftdies ittos,dicit fanfumfecit,perfeutnZTuftumcr flabile. banctantumnon iominuf,Ddbolegesmeaiinfenfutorum,zr in legeueroncnfic-.feduokm i lit coripforinfcnbameu,etero ipfisuidium, ceuinutilem abolere,quajlintranfcurfipfaitt im 'tjr ipfi trur.t mibin popu/.Nt-cdocebitunuf (radiait,ut legisdefeclus Euangelium i per quilibet ratrfuum, plerenturr rtfarcirentur Cteterum f quemidquifq;proximumfuum,et de omnescogno tnodum Chrijioprophtieuaticinatifunt,ey dicenS,Cognofce Deum:quoniam admaximum htc quidem il ipforumuf<j; fermonibm claris expoferunt,h*c [cent me,dmihimo lorunt. QJtoniampropitiutero iniquitatibutif ueroper inigmata-.non folum autemdeChri" lorum,r peccatorulilorumcr detitcrnon So,fed etiamde EuangelioerilliutdifcipuUs adea ttmpliwi recordabor.Attehdediligter que pojloliscfc-.fic etiamde Uge.Et primoquidem GU'iy benedicere di'cuntur. icitdeut,Bcce ueniunt,ejrcon- cum I faite D dies juo Utlletjilio primogeni* lit to E/du,noncomplacitum t)to in boc:fedla izrtel efl ftitUtttn fupti domum etfuperdomum fdt nouum.Dicendo, c><)ituim fa-M n ccbopoflhunenatobenedixit Et Eftu quidem litirt, fenditprimumWudefjiimperfeRfo' typm o erut legis cr populiiudaici,lacobuero turmtieri lUitd Gtn.j forepcrfeilum.Cumitemno- typitsEuingelijer populiexgentibuscoUedi. < a ttumdicit, bftendit lter illudeffeuetm,cuiut luddfueroUcobifiliutgenuit Pbares ty"Z* nullufftufiu.Qam dlucidiusaihuc dixit, No rtXttmauttmZaratdnafctndumgrederetur, eius uero ftcundii fdut;qodpepigicumpatribut illo- manu* quidem emicuit,ccrpM nequd-' tinilo non rum, quoniam perftitruntin faderemeo, quant Cum autemobjietrixmatmmfilo <tuteni religauijjet, umisinfantisurfummgre/pte/l: - neglexieos,dicitDominas,Omnmo r m bincelucefcit, uoduetusquidem q fxdus abrogd r pojieanatuseftfrater eittt?ham:quo inluadbuccUt temtdito,tandem 'ZaranttMe&.Hoceutem v uit,nouumuerogratuitcocefit.Sed riut dehoclocutut,ficdixit:Eroipfisin &,er tiifoobjlttrix dixit, Qudre propterte olutum in ipfi eruntmihi populum,et omnes cognofcU eftfeptumiStptm ab otnnibutprophet's cert mei minimo ipforumufq- admaximum-duo-' lexMofaictappelktur. Qjtis igitur expofiat niam propitius ero iniquitatibut ipforum, r objetriciduos infantes* quanainde eau ej ejji r faeoccihofilomamm<iUeriusreligauit?T.tmi peccatorumiUorum ddiiorumq,noamplius tordibor. Vides quomodoifrjtlisquidtm po> quidnammuais dixit, Qgrfrepropterte dip
H
Ii
;oo 2~9 tu efi, filutumtflfeptumid quomodo typusfc- Saris, cr ipA dcetueritM,prudens ueraH* auditUbonisuerisq;iee gis ftflut esEt quemadmodu modoappt- quismultufermonibui qui ruijii,deinde ttbfcondittts s, crfrtter quipofie illosreceperit,ueldectrpferitfiuflumillorum, e rior te erat,prior inlucemeditmejl fie etiam nnne mtritoaccufendus reprehendendus tt fut i primaeffe apparebit,p<u rit i Vbigitur noftrt ha littrg, htcq- nojtn feptu,lexfcilicet,qu Iopojlpofteriortsbabebitpartes.LexueroE- apologieadte peruentrint,4dhortor diligen ut banct* terb*t cofideres,et ttenturaeft,ante p ptrfinguUuerbadifcutlM, uangelij,quieo/iremo nam tbefauruin bisbauddubieimtenttaras* Mfcetur.Vnde objletrixtdoftabtcdixitt Utentem certe DlKiM uirtutebec uaticinatd libris efl:r que Non enimanninoftri foetus f Mil,Cedex properpropbtt loquiturdeiuirtut,peros etiam Mofakis,fedexDamais pfalterio,fedex et muliewtocutd Pkniut tamenadhucer d-~ pbettser Euangelio eft. defumpt,qu<eipfeA54 dixit Deut:Ecce diesuc' bomet(Tournestuttfulmani et iufldeffe lucidiutperleremidm fanHa e nitint iicit domimu, conftituam tt fuper dornu confitenlur r dicunt.Etbec ipfkfunt,quuer botenusofienduntChrijium ey lzrutlcrfuperdomum ludafxdiunou,crc. fHiumdeiefJ, diftumefl.Yiden' quomodo deum fimulet homin.pfeenim qui Utfuperim perfigu tundtm efi ta "prophctiM cr prophetisdeutefiprttdicatus.Il ejl manifefte cloredeuxUgtnt ab omnibus er deum,adorauit, iudi demon]lraueritociopimquidemtjjh,fimpirfequemAbrabdm,utpote uera effiax er ptrfe&uini cemomnisterre dixit.ls eft quem (kmiEutngelium cantucelebrt kilotKinw. stiferier sxciecatiludttinie imper- utrunt 4ngeti,erquemuirtutesfnptrn* inn** er m obfaH<xnt,ftdqw bibtufmgeflauerit,quemuiditDanielueniett fcCtam impotente legem ad arbem.1seft,cui tidieuelprimiittiuiranfgreffores deprebm teminnubibus iudicandum effe t u iUas duntur(non ferait, illimdifioobedis, enti aceufo peccatorum, enim omnkcreatura quis uifoinfernut pccatis abjlmcrepottritffed de lege dico, fcilictt,mare,etreliquats eft,quo rijdemfi maxi- regnfuamifit:cteru'crantemortcumtre quodillamtrunfgrcditmtur) meueVent LzAfacere enque legisfunt, non ttmtn moreimplebttbuiutimperium,dimitts Et H pofjiiut. uidequarationehocfut. Deuscon- Tum,rAtios. octejlaturinfinitaiUaûtfc'ituit cr decreuit,ut ierofolyma omnii, ua H q eit,miracula.BtquiddicamampUmfUefi,quii hibct,mbium metrepotis, deoptre tefiimcnium ft gensHebritorum ftpiut accepit Dehoc inquaSolomon templum Dauiddixit-.OmnesgentespUuditemanihujiu <edific<<uit,pr<ecepitp Deusritintratemplumfacrificia fiim^j-obU- bilattdeoin uaceexultationis. Quonircx uni tionespropetctitk bominrnn.txtn Kierofoly-' uerpeterr deut-Vfallite prudter.Deusrgna 4m uero& templumhoc facrificianullaefji uit fuper gentts quimadmodUin fuperiorittu Non igiturHierofolym* copiofiusditlumeft. enimdedeoptre d offvrendu. Q&tndoquidem rumurbs defiruttaefl,r templum nontxi fubuerfum, Xit,necdeDeifilio,quodprimquidem uero facerdotium babentad finHificationi ensrex uniuerfa terr<e,pojiea regnumfit Iteq; iam ofjirendideo,qmdnom fui, nequemodum ipfis per omnes genteser omnemterram acceperit: tft reUqmiaihilomnino. Propter bec ique et fedbac propterbominem,qutm tffumpptfiliui nunc dit mult<t,qu extilefcriberettoeftepus, er uerbum dixit, qui necrgna' Dei, propbeta Euatf bat,necgentibuxomnij- adorabatur,eo terra CbrifUani deprebendutur,quU ef[e neque autem bxretici, quianul* quodnondtteffetnatut Pojl natiuitatem geliumnonrecipiunt:neque hmprorfut fequunturhierefumdo(lorem:neq; mita datae&iUigloria,hancrer potefttu,ut di non et Mu[ulm<tni, NLtbometem fetantur: xit Daniekcr regnum. Zteterum ipfeDauii quia lud<ei,cum tVt, ue legtifunt, faciunt: eodemlocoiquin ipfeCbrijluspoflrefurrc m q er neque fedtdesef]econmncunturmiferi,<fui co-' Hionem quid b quajiobfignans uiufmodipropbttitf, tint crtddntueignortfidin perditione uiuut. dixitapoflolii Data efl mihiomnkpotcftju in Vidn'quoi ueraetreftauia bnites, cumc' calo crin terra.Profedi,doceteomnesgentes: re&kincederearbitrtur, inburatbroerperquicredideriteybaptizatut fuerit,faluabitur: ditioneeffecofriciutwiEtbac quidhadenat. quiuerononcrediderit,iodemnabitur. ne Vides Quonkm ueroinomnibus,quic ad nos quantatwmflmplicitmeetluteppareat,quod priai a partim fcrippfti, partimore retulerunttui ad dehomine,quemfiliu;ruerbum driafjmpfit nosmmcij,uohtnt4titubfccuti,copiofius nos exdiua Virgine,eadem o dicuntpropbete,fcd& mtmineris. \n ipfeCbrilius:crdeifioextantomniateftimonia defendimut,nunc getuifermonis fie fine enimliterarumtuarum dixifti,Prudenti propterbominuminfirmitatemi enimfilius Ipfe diuinitatteflimonio iiuiiget. non r fie uelwtd fuffidtcratio-.cluodeliera efl.Si igi- dei fecundum indigeat'Verunte' ttirprudtittcluniftifjiatoriitio,uttipfete< Quo enim ttflimoniodewi men
joi 3t5z de tu* bienquemddmolu ebrifli incimiilone,cr\^ pitimjitrctumcj; inftrmitais MikMm,mhi* iton h<tc tant*fcripfmut, uelflw te er piifiione, ut refwrrcflione r afjimptio lominuttamm pidifiimoainflum uerumq;difccndum ne,delegequo$eritlifs tuticink funtpradi^ fuffi> in uif<e, fttti-.ficetiamdebdptif- citmt Etecceidem tejjodie,quoder in lu* typi fia.uifiones ta- deot^competu.de ismimdixitdominw.Txt' Ames g M mopropbetUor typi (untpropofiti,qu<e menomnupropttr nimUm copiam,utttum in boiii farnem,fednonfamempuniter tique, Dbit tttmmquttdam particu* fed famem lijs, omifimut. ttudiendiuerbadomini.zt omni' fie non no tuenit.Atporeenimitlo,quo Ittrittr perjlringumtu.iiofes Olemcgntu,fi chriftutmor, potuijJitpermarerubrumHrttommgentem temfubijt,in iramincideruntimconciliabiltm PharuonU I manibus. o (yftmpittrnam:cxtuncomnisfanifutioom tmducere,perijjntpm in fueetkmfilius Nun, nift lordunem diuerfts (Ksj;doftrinaabillis dfait idem igitur er in fartesftcttijftt,non ingrefiifuiffentlud ter- te totttingit,Naminbodiernum diemufq;utr> edoitmes:fedinjlulti rttmpromiffam:arcduero propimpropitaq;ad bumdeinecaudmiftiêc tenebris.Nuncuermijjti lorditmmfluuium aUiU,aqu<e iuifefiint'& ri* mbul<utiftii& d er popultts: bifttntdeicmcula,ftnflorum propbetarum perjiccumtranfmitohwisludieorum cr arcatypuseratdiue VirginH MitrU,qutf iogntUibtc igiturattenteconfidera,et finedi liumruerbtondeifecundum cornent peperit. ligenterinfrefoet decuratainquiftieneludet f Ceterumcr propheu Kelittsextruxit altare, ne pojlbacintenebritambuks,ne itladDauidis nuuum in te impituroracuumtdicens,filij hominum cr 'gntihoiocittjlisq;fimuiimpojtls, omninnigneminferebttt, ed cumattire tq& quoufyitggTttuttii qam diudiligitisuani cori f ? perfudijjetjorabatjcalo^dekpfusignisfacrifi tatem,er qutritU mendaciumEt cognofnte, ne ont' quoideux ciumconfumpfit.Videi igiturquomodo mirificecxtulit funiiun futun, d ejl i itliset uetuflis Cbri/lum.Qsm er iSai mdgniiUitucr <tdmi* ta,quQbrijliimcoUuit,primii in e cr maleuolam ttftimonijscomprbaufuntH<ecnim alia rtndi Solomanif,dktns: animam multabtptifmum denotabant. ineboa enim S ho fapientUdeinon tranft,necin corpus pceatis dejirtoet fotitudinifbi mincmflutri,ejlmpofiibile Quapropteirgr deditum. i i&cfimiltifiM c ipfe Cbrifiutdixit, Qui redideriter baptv&t' na producenti,rtribulos:fedotins imilisfis p f uero Mfuerit,f<tluabitur:<jM nocreiiderit,con Uftxfru&iftrXiqii*femenfufeeptum trigecKf demnabiiur.Cum btcbrhhittjic febabtat, plun,fexitgecuplum,cr ueto centuplartpendit. Sic nnneridiciilumfuerit,quodUbrosquidemfumtu rteeptoFMangelij uerbofrufliproferM cendeumuerinbiscel tuplum.Dtumobteftor creatorm cali er ter> mobonoreprofequimini, bominem & ra,ut is oculoituosaperiat,er dilatetcor tuU* bratumcontemnitis,dicentes effe, ne dmmLicetitaq; uintfufifUmefieripotuit, utfum opera tibi[tdutark,<]uo aufum z? q p non fcripfmut, propternimiamfcriptura co" omniabonain bac repofttt ojidtrequtM. p
ALCHORANI, MAHOHETEM ORATIONE ID LATJE EST LEGIS PER
CAPIT'A, CONFVTANTVR,
Q_V K PRIMA SVNT HffiC,
res diabololataft. 6 Kibomettemporcepikpfi,cum tt quidam dignitate chalibdt exiftensjiejl fpumMsbincindeuolueretur,dixertt Qgpd aVod fibiarchangelum Gabrielem con-recc Cbriftianam fe fummut aflorreligionem d t uenientem y uidiffe. perit. ArabiceCorrandi Qgod Mahomet in breticosqnod Nefla eu QgoJ librumconferipferit, t rianoset Arrianos,quinetii ludsosaliquoi flumtGrceuerojegemDeifahitiferam. incidiffet,omnhor malicicoegerit. s QtiodpropbetamVciG-dpoftolumfenomintt bemu uerit. 3 Quodiaabunditsdefedixerif.Siomnes cr QgodMofaic4,vfa1teriuetpropbeticdfcriptii, nes toneniant,cmncsfyirit<ts angeli,non fmilcojlitutre. ? 9 p poterut Alcboranumeo iuja,fanla& lieranominauerit, rapuc ueroEuangeliiconfejfwsiuftu,f<mdti,re- Qgod infajligio dexter partis throni diuini fit ia Hum,ueret perfedefj,et(utin capitelo Mahomctisnominfcriptupt, daturusuenerit, nareperitur)Deicomonitionesuoc<merit.4.Quod legemnonper miracula iUi, feipergladiuicr quodnoncredentibm QjtodnonMitbometeolo,fed etiamabalijs f lexMitktalit. dut u id tu* pendeniafint, lex ore
N +
,04 sot rismmfenfcrlt,^lquiimei,hm ofi f OMoiwttriixeritttKqwiptffefautlwiink j9 quepenetraucrit. cumaUquoCbriflUnorumdijf'utet. 1% in QgoJ Noeer brabim, pfi dcmqutipojloU, Quod capite Sdl traht,iti6mt cumange' i ii tfjint t'out Adamum aiorarit cjjecott tittfdcmqMipfepojka promitlgtuitdo* i% kofaliorumangelorum more riuftuatortsfiterini. Huutostcuiiicj; ORATflONlS II. CAPITA. fdctrerolu&int^rofttrctdfmoiiacjlfii" in dos. Jj <ju< Mopicispreetptis,propbe QVodei in c tradit,frcj>tcr quant[Miscdnibui Us,pjilfcrio cr Euangc/ioontmentur, Caufam zo fan(li,iu]Ua Deitraditiones nommeront- terdiSnmpt. emne homini ranc ittiasft&atores Quod Deusinfinemttnii pleduturet obferuet:qutdq; n i gelormngciiM cecifurusft. .nonpnt,qiUbcnonimpleuerint, in mitlU Quod legis jufelitores partesftptudgiii* Quod hbrumconfcripfirit,diioecim fer monttm continettttm:qttibmtcrmillequi* ta trts finediuidendi, quarununicafolarit zi demueripnt,cteriaiaemfaljt. faluandjreliqud ignittadtndd/tfore.t uero in10ef- Quod in cttpiteCtrantardicai,je luniniuit A Qgod nifii DfOeffet ltboran,multa contrariai i fentfibiinUicem fartes diljecutf)h,quttrum altra quidtm in tunieiUita,altrautro in terrm dteiderit: liera gelumincident dexiesmiUenisuicibmmaio- deinde integrmrurpimreflitaijji. j remtotomundo,deflcinempeccata fua:qui Quod Deustittngelipro jAabomettorent.u^. uenid im> Quodin capte Helmaidi,iud jlinttrprtte* fut ipputinttrcefSiont apuddeum Htbrtos & risjtnenftmpgitificcit,dffirmet, petrauerit. 4. noti Qgo4ij>fitfcb$ut(?fgi1limifnpropbet<aru.s Chriftittios cjfi filis Dei, nec amicos ea. & tg eiut,to quod tfjiigMtUT. Qupd.mpinii,cxd(S periuriaprohibent, III. CAPITA. ORAT1ONIS 6 demcfirurfittptrmitiat. 7 fi" Quod eus.itlipermiferitpeierare. d QVoimpofMlefit Dfmbtbertfilim i nemutiere.. QgoJ DeinpnScotto(tUM,dixtrit'fc lufmgrd Deus S Quoi fifiliiitt htbuerit,eritinterutrofy tidmmdumcondidiffe. z. id dio, difitdiunL Quod in capireMipacura, ejliuuenca I udtios r Chrijlunosfalutem e confteitturoi QuonCitpittilo V.lmftt,quoimulitrts i fgmfi tat,dicat, Cbrijlum utrbUDti, animant tjji dixtitin capiteueroAram,contrafj tjji rii,hminm fine lfnuclitarunilegtferuari $ T>ei,trftiritum Dei. An 9 j QKodChriftumexuirgine uirilmoperi poffi4. Quod anteipfmtt nemo pofiit purtdifum genitumcjjttejletur. ingre detuitlimuliM mu. QStoinfgrt Cbrijlm Deumifli &TSeifi* CT di.Et rurfum dicit,quod tires irosg,- ntefe paradifumingrejfoi Etmdrit ut' lium,illiu<tiam e incamationcm a ro nuium Unlummoio,utie/loriut,h6mi* 10 o ojlenitrit. t amilii hotttini' domti Qgod deiK poftrefurreflionem nimUeai:fati$umutr,et etegates, busrtcctUetitiottm. j balnetet hortos,plunuj; mulierese dattuZ f aliumlocoiius protnittatMtthemetictlegUftaonb. 1i NortChrijiwn,fed crucifixum 6 Quodin apite Sait,angelot acigne^hominet #.. 11 QtjodDm ueroexpuluerefaiio!efje affirmet. Chriflumod [e in coclosuoctvt* ritjiunc autemin finemundiumturum tjji, Quodn eapite mele,qttod ufeam i m pgnificat, de Solomonc muftismtndatiumprodat cr AntUbrijlumocci[urii,quo crip/ cr ftfto i* J Chri/iusmorituruf pt. ? olidn,quodr fatetur. c initos retuHfzTuerme CbrifthnosDeiparam Qiipdin capiteRubefo,ieSolomone uirgintm S fimiUmta. 4. tradatjfuperionmeniicio feyCamfyfororemefJrAoftso-Aaronis. Qgpd in libritnamtiemijCaufam ponit, cur IIH. CAPITA. ORATIONIS iUhuinointeifdiiJumpt. %f f QUod clum eifeatum,exfumo hoc faum pt: furreptut Mahomet, cotant Deo tterit,et audiutritutria, rurfummaire<mtem,ex Caph montequodum nomina QVoin clot x to. 16 6 (jucinUrramdeUtmfit. Qgodfolemjunamjumintcruirtut a-qiialei Dttmonts etiamfalutem ejj confecutwros. s nemincm tjjedicat. iy AUboraniitiierpretationem inteUigtu wscaQjiod i GabritU, t ealumafcendertt, irt,necip[um quidem Habomttmjidfoliuit 1 tm,ex Dei manufibi mpofttttantm frigo Deim. IM
ios ORAT1O d enimmiferi rdhes umbondqumml,w mai* A inciiertlt,(y-mtmtfalutisppetemtsin profuit' t dum perditionisdelapfifuut. Mnhomtttnit bot ex uia Ueritttisfeddosin mornes alttri tontntiktrtpto" abduxit PP5?5|V'1/?W' wisll >fcopum prtfixum vfolitttdints,locosj;quos non infricit Domi \Pftt^ unum I o diceitdo, habet,at fuaqufdemeonfirmct,et nm,ut nonimMeritoraredebuiffetu, fSScSstlobiei dejlrtut QjtandoqMdem Cujiodinotkkqtuo quempofuerunt nobis, & fafficiter iffetw.mM, ab ofradiculisDperantmmwiquiutem d Confli trgodefideinCbrijium UgiiUtoftmfuptrnoi Nonumi CT quintrrflifimt,ut mihifimui f uerttatini tueDomine itlts detur,confifigedttmftuiftoff>iritui,<tbqui prcptenaproiuliishitbebtlir, ut qui fortajjh i nobisstutem demcontempto,4 honorato,uiea- det uQlunttfjuftumjptnfiumiDeofy pUatunt enimterrantexitot mmqutenam fint uerbaBa,qii contreDcuat ignortuerint \n uniuerfam <jr ueritatem euomuit pirtitionis filiia M jfro- tpojhlorufonwscr EuangtliSintotumorbem oblittintrimbuiut,quodfupri diri- mr.untiatuejl cr \udttisrgentibmjn teftimo met:non nojiriinjiitutiej,min unifier nmittip/ft Qualeuero gentiumteflimoniumt tnm,nonfilicet z i fumomniaqut MahometebfufiinHituti lpfamtUingtitum,pfa prtdicotio, ipfitdeftri tut funt,red<trgtt4miK tu tantumnfuiabimm, tiifapientumdpfotcrum, fed quiEtungelium omniertatur*, quibwslij qui-' a que blafbkimainChriflumcriViifsin civrne nilnciiuerunt fonuerfatiomm impiecr impruJenterqui dam demusritsteccgnlti adoratterut fit colmruntq; Et de- lum DfuniuerU:alij adet qux dicebanlur, ueri hfrtmtiemnt. aeceuinfirmionsccrtAiHt nuncikudE> aUxilimM nontntentitr*nt:alijrurfuhtiid(vnpiu eo fireftareuideimuY, fa fideles, inptrtHnonibaratbrum bibirmti,utmutUuttcm quxrentiumfe uerUtts poRea reuerfifunt,et tluceat. aliud quMMsidololtrsti5fuerintyUtpriut,in ItettitiioKomanorum Rgnante rege,bdm6 tjmcnpr.ee/piHKriori nibildiffirtnsincide* p et fUmn runt.Hicitnq,- rimum p patententfuumdiabolU fit ptrniciofas u<cfanus,qttr osquidem pofuitin clum,crcontraaltifiiminiqui lo- fcilicttimitaluijijuiceufulgurclo dcUpfm, Pfil7* tutus/ljlingu*tutem trmflmt intenant: iUiiu bopojiqUim propriidomoieitflut e,nUUii 4 non utmibiuid htinefn ttnlat,uerum fannonemtuerit quifpittm, uniuerfbsgnhgehett' i quem tur,{iiUbolipnmagenit tfUiumptrditionis ne & tenebrarum e cohieredes fdeerecOnatut,et lUein> fmu! etfiliiimmtnidcijuocttuerit.no p!rtgrinosaltenos<u<iDeoteddete:fic p4tremq; tncnlft Mahomet,Arabsnatione,pcriilrfusin' quantinfeelixMahomet noh dejtitUcUfurt genio.er<mimo ptrutrfor nieberaicisi/ltiqttontodo cmntihbminesDei <tbjird> fomilU d bufditm couerfdtut,et ijfdem ah inftitutiif,feinen bret.Et cum ofliniihomoeliftorutiifitoritm ara rutintmreddituros in diciudicij, uant h* txccpit,quodindttcentisitedctli<:ardtbM fit q c utrut er femm4f tiz^nitrutn feminator,zT ftiro apologiam <it iiijiituet HultutMahomet,qui bnminum multitudinem deoabdientti fyitut tnbulosq;protulilcentuplo ptures.Om- tantitm tiemenimfer bxrelmin unumcolligens, r ait r Ucet enimnemo manuDei eriperepojbt e bac cumfuiingenij bictummDeiinimijigmentis permixta,mixtw tum,quifalutedignuie, ram ex hn fttit unam,an!mnru luntuSfcilicet. cm appant,quantumuiseipfainfirmwfit. r Hicmorboeaducolaboruns, orbi tem* m IitindealiquosniftiK bomines quidnomine, in Teipfit dStipetuiibusnihil diffrentes, iDot port Quider> tttrut impiettim euomuif.bomivts nimirum go impietatisinuenter comminifeitur Sinnti fut f paftores, nes uosnonaliudquimperptuant latfe noni morbo,ediDeo detineri dicebat p q eum pecudibm comurfationeprfhenderat d enimfe,quod acbmgAi Gibrielii coiijpefluvt Vndeenim inbu effetuerz rutiogubi dodrina? ferrenequiret,cm mortuum uipo' coHabi.pojl co* enimfi quidexbti omnibus ef' nemuerodiamant,diuinorumq; dogmatum ubileiotNeq^ fet, iuare poteront,fedinjinrferartmtttgre^ gnitiontmadfeferedire deftinatum,fcilicetfe Ses,immites,cotinue montibm inter gre- DEO efji, ut qujcun j uidereter audirett in er ani CT4 DE O difcmt,in itniucrfi undiittili* m gesuerfnbtur:quosfanft definiuerit, quk m WilUtfjefermone rtdita,non rutionnhn, or tatem manifeftdret Et primoquidemfe-> p ttlUjnentt cr omnifeitia dejiituta,nequaqu mttipfumpropbeUmappelkuit,er Dei tpo-' ueroaberrauerit. DiUinoruM dtenusejlbomi ftolum:dtmdetibritnt Quid enim dogmatcol A^ difiumconfcriplit,Arabictttero t leiiionem deflitututlli Vf ne,quiraionc er eruditione rnntamen me pt$im\uquifa;omnibono cum in choranm er legemD El falutifrtm. Ou* umuerfutn ctretu,mbilumenhoc profitait. En uerontiont Unimpuimtn hic feprophettnt pptt*>
jO~ N MAHOMETEM PRIMA.
3r09 107 ttieciicit iominM.Ccrnibwiftit Kom/iti enimqw uentilabif Sy inttUigo. } dppett<tuerit,ncn hobentloco,utRomani, rum,rcx. Hic autemiUiutuerbis perfuafm, ddmfignificttionem cum Grtct,t.Uctioiies:qu<cdamfubfUnttilem,MPe populoegtejjut,prcpriumquoqueuitam S trot, Vdultu, acrtes alia rurfuspatronymi" perdidit.Et bi quidem pcrmiiiont fmguk btc f uindi*liorumerat ueroi citm,M Pctopid<e,<:ccropidtt:alitt feitn* faciebant,er wfidelium ttb hic d ti<t liqttdjttpbdofophm, ux,medu*:dUd admnitib, QncUnqueautemudnut fait, a rur omniidhteritumer perditionem temporis i fui efficio,ut apofloluijodor,difcipului-.alia f fusb officio jimuletuirtutedonorum, utpro- hominum,r fequcntiumje injlituit.Scrippt t editor. l fbeUjmtditttiuu/i,mira(uU>rtm Siergd neNithomet ibruntiquem legemDei /iitrti/eM impudentillefefolumapoftokm c<wjjet,mett ttm,& diuinorum prtceptonmt coUeUiontm ceuirrt" ttominduitjtteliitiinrtcedentibui diftumcft. daciumfuumatiquoufque p occutuifjet, neuniuerfum legispefipfuniUt<c prehenfile.Vrophttdautemqiwmododicipa Hie inqiiam Omnes enint gptiumtribut madiifabdiuit,pana nempe erterit, omnipropbttid deflitutUSf e dt prophtede Chrijlouaticinatifunttitem M- tyunnide,mendacior impojlurier bypectif partimfv fi,uoliipMepermixtd, dtqmbvaetiam fuptriitt dxnuHpq;argumentis,qu<cduidtM r priujquimudticint tunc XiApolgkdiximut,qutntUnt proferretur,faflit fmt: in quart* dicert, partimpoft ttmpMcertum:pdrtiminlongum cuu:uerumcrnunc nonpigebiteddem t ttmpM dijfirebttntur i omnesamat prophetU que Deus orinjhroindiderit. Magniuittc Hicueroimpudetti mendttijdt' O*bettMMo/ts,t ntminm UXtt,i Deouff implctscfunt. lios m prehenfionnonueritw,t<tmimpudterprophe fraelAgyptoeduceret, ijjiii erdtjnftru* te nommfibitundicat,qui nonmodo & quimIon usttntmirttculis,lgnis proiigijs.Vofttxi gijiime prophetcodonortmotm ce, fed ne mmueroAgypti,cr tm in defenocemmom pfeudoprcpbdisiiscjuioUm fediicebdntpopU tiontmjm errorts,nikilminoraprioribmiftit hmJwimedflmpliciter abfoluteftfe tj pro, mirtttulis peifttmt Deut cxhtbuu,[edmuera phctamrdpcijlolum nomiittuU.Etfortre* multohMdivhii. Pojitintant igitw minculo dicens Si rumuirtutem locutuicumioejlDominm,nan ftondetfaliquisdepfeudoprophetH tntndtcet erant, quomodo t potuerunt(tducere in angulo, autabfi oudito:fed coitunt otis ci* multitudine peraepopulum.Hcueroqutjlio nonomnirutione rifi cr omni[udorum (o caret,nain noshancfoluturos jjijperamus. nimlucin lucetxbibmtur.') r tune pif Kocr i c e Hem Hebneonmgtntem brachioexcdfoAgy femfauum iiitt lextatdt&,ey confirma ftnc c eft pto educens,poftnutluiUd& eximU,quxm tttjrttificttt cr conflabilita omnibus euUx iliis ipfoscontulittdond,ttinmrophetut dedit, Deocotlitusdemifj.Pop huiiuautempro' p ut populoDei prxceptddnnuncUrtnt.Utbis muIgMonem.netunc quidemmiricuUccjjjut' <y quandoquedicebtt: Hxc dicit dominuf,Si nuit, federhoc uiucnte Jefunfto,per iofue uolturitis audireme, bona terre eomedetis: filium Nun,aHoiq;fimiHttrfaHafunt. djjWct uosdeuo- prophtie quodfimenolueritisdudire,gUdius magniscr upmdismiraculiieditis rabit tali nimirumprophetia doUrinam cum (Urutrunt dmrt idei certitudin. Heliif qui a f ccelos onc c mifcricordufimiil r miniscontinente. uart- demtribut<tnnis,rp<tul Q ampliut, autempropteriniquitatespforum pee- (lufoi ttperuit,mortuot et i fufciuuit,f*crificiumit' doef; iniUos uenturi quUincendit. dei Similitercr Helifeiu, r ij. In tata, prophtiemanifcftam e iramdnnunciabtnt, betlum autem Chri per etcaptiuitatem. tofummatione feculordefeendens Tunc toque propter tieritatisaujieritatem dei &M,non fnuui in/tariUori,ftd borumdo ut ut anmincian nonattende tninur.etejiimonia ut prophtierecipiens, tis t non uerbuper prophetM decebttcratureomnisdominum et tant, fed iUorum magisinhUbantermonibut, fedutitlum f teflimonij qui dicebant,HcdicitT>ominui,pax Et conditoremmec indigws,fei pax tanqum et uerit contemptis prephetk,iniquitatiadhre- propterhominum ignordntiam imbeallitatc, Deusboc,et ingref (mdgn enimreuera d bant.Quapropterconcejlit e/tfilifer Verbi eiin car cr fut ejlIpiritutfeduorin pfeudoprophetM, ni/iadntiniftraonc negotium. Tejlimonijs ) ig(< meti tur,utdidejl,tccepta,(.utmfuperhribut AmenducesiMuerapnedieabant, qudndocp tiebanturautemmiUies,dtoec omnia inil- pologijs et b fie fmguUtim dducidedemojlrauimM) forumcommodum i Uoe,Abr4' adminijirtnte.Hiautcmut' txorfn ab Adami cre<ttione,item ris n(gleclis,mendacibut M adbtrebant,quemdd' ham^ptac,Ucob, o/, Dauide,cr prophte etiamadUdtoru regem Achib quidi omnibus quinetiam nuttuitute ab ipfis modum in fui Sedechia et pfeudopropheta nomineadueniensfe ttngelif,magif, e!la:et quodlongemaximum ffccornibut fsrms (OTtmrege ftitit,dicMt: t[i,in baptifmedeiNtris oce,TK film meut d a dikaut
1 ta, d/WWo quo mibi ccmphcitum (vmltto flotututs inmtdioluporum.hi Utrhumilit tnimnuntiictre dita Aipfo temporecanutr* tem induti, leonibmformidabilions apparue fitionii fut interhommesmiracuU& prodi* runt.Uon enimaudadatoOitaudaciitfedieqiti L enim,inquitChriftut, g mffut, que multttf<tnt<yinnrnner<tbUU,tus er bumilitM. uceat etiamintemporepajiionis c refurreio- lux ueftracoramhominibm, t mdeitoprau* fit* u demum nis,Q-pollkimc)comprob<!ttMjunc E-' Sra bona,crglorifictnl patrtmuejirum quiin est'BthiSC cjlrti ueritM, ferctrotsfor- caelis p quidem uangelij Ugemrotulit. Crterum qtiodt' Sahutork nojiriin rhubormontefa ta integraer uirtiu multis mttionem miraculisfit rxfian p Da- tior.imdti enim,ilicitdomimis, iniUodit icent d Hamprgterieranwt Tbaborcnim,inquit tuo m, er Hermoninnomiiutue exultabunt Et mihi,J3omine omine,nonne d innomme pro txultabit pbtauimuSiCrin nomineuouirtutesmultMc t quomodo, bout Dauid,inanimat<t mittria!. Hejnquitjnonfortuito ca[u,ne$obi didimus,&nmmetuod*montstiecinmt.Etdi ter dominiprodigia infricitc,fidrecoditeinco cm itts,Non nouiuos,*biteme quioperami' Etfi prof'undit<ttem,(ymagnum depre- niiniquitatem. dicat aliquis:Mt uid,oput gitatianum q adducereuerbxadutrfuteaqute i bcnetiscommodum.Age itdque Metmm,que eudngtlica tlinhomete icturtnes\tUrt$odebimiS,qW>l d nampttriarchiofirina fit. Thuborer Hec nominetuoexnltabunt.Qgf- multubUoputfit,et maxime. e Tefimoma nl'ut mon,m(juit,in iimoiam enimindomini [ ptjiione omniscrei' abhoftibut ccepta a fidedignioratint. Kum,ut s'Siu îUr.gdiiiktjliuiillimviiijiMdigctiiiAbfubU twrairifiidafigiuediiit,fittida U'MUcei ab muter,ipojloU, r omnes e fidles, quinttfolob' flihemidC*ter,utfi qms aliquotakntorS Unebr4tufejl,terr4concuflk,rpetrxfcif[<(,ite decemmiUUmutufumpferit,aut crtditor mif tam difruptumejtjCripfiangeliadnouumue tuiforenfm contra debitordftioninftitititt etiaminmon Cr illicdebitorinterrogatm controuerfiarum tg bideimyjUrium i obfittpuermt:fic te thabor ornaiscreaturaexuhauit,ex iiutni" iudicibiM,annuerit confeflws rtmficfe er fuerit tota natisquidem qxafi aterr*er pl<tntistthx' pnon aliterhabert,nec aliquaresfueritin qui toi- er Hermon:ex isueroque fenfuuiuunt, {ilfumdiit,iudnbniufmodifernwnibmddiM tis tacitefeemnipfeperptnds ofee muein TbtborfunttnimdU:exmortuif,Me b fermoncs, iudicatin teftitnoni Petnu,Ucobus,r lotmes: fuffuientes dcbki reddeil' firex uiuentibus, exuitaautemilk mut etimmutttU, nechit, di Undem mikideomnifacra que fcripijtraftrttW mata necmgetied efciquaUm Enocher He> opinio liofaicaenimferipta,pfatterium pro et lia <tgunt,ipfe Hdu;:ex codaMtem,nubeslu* p hetarum oracula,Mahomet janflajujlit cr ut ridaer angeli.EtecceTbtbor et Hermon cum ra c/Jidocmt,qumidmoiwnin ApologijipU' 4 omni reatura exulttuerwit,Hermon baptif nits tmonflrammw.pracipue anteontnia c in uero f mo,Tbibo in traitsformatione Inquonsgo* excettentifiim tuangeliunti dnelum ey in f efli tiofln[iccedeipatrisdeunigenito filio,qiu flum,re(lum,uerum dbfoliiti,fitpim declar<$ cr fito dixit,tiicejifiliiif meutdileflu<s,in mibi uti,adeuthocdeicomonitionc$ nominet. quiquo c in in pafiionetjui' admod capite ona,quodinAlchordnoonAemomnis per^ tinetur,fic inquit: :Vebisqut uobisrcitddui' creaturdilienabaturjOmnUfy Sniiutoris Mtem mifceb<tntur:in transformatio mUf dttbitaucritis, bliis inquirite, ui iams a q neomniscreaturacxultabatpropternomen ante meSibiia legerunt, r ueritatidtprthett' c fi' liodei datum. edredeundum S eo,unde fumut i- detis.Qgin nam igitwrfunt, ui anteMtbome d q c e* grefii.Mo/j priut ttmSiblialegtrunt Confit ette Hebrtos quidem,ut difti ejl, accepta deomirtcularumteflhnonio,legem tulit.Pro fe,qui Mo/sPetltateucbum propbeticaferi er euentu, r nonntin^ pta recipiunt,zr Chriftiani, ui uni cumbis e pbet autemuaticiniorum q /cri tpojlolorum quamminculK c quofyftmt onfirmai. Chriflut tiam BuitngeliiadmMunt,cr ctiamHUs^qu* t recenfuimus, dilucideNabometisefiimo tejtimonijs robn" pttirM,Eccequdm p ti,er infinitmiracuHs,ipfe indigeant, quoq:oredocuit. nio apparet,quodpoflerimaioribut etiam dutemaffmptionem PnfciUiiu difcipulibuitu necmaiores psfteris qutimdmod ipfis interprettttr) 'Eaingdinm conferipferunt, (quodmenfitm ipfiq; docuerunt, in cap.Helmaida mimeulisfibifidemuendic<mtcs:non uero cauftle tamtnmi eophfia explictt. Mahomet <J<i raculisfolummodo, etiampropter optimum gemfutultrit, uelpotiutiniquitat fed legib.hone rerumadminiflrationem, * fidernmtrebantvx itifoluti, ntfcio,nifi forte patrt fito diabolo petite pojioli. Vrim enimeum exdcuiffttChri motus.KuUoemmteftimonioaliude inni bas slm,cr ceu ferreosfecijjit er adttmantinos, titur, ne 5 utteri tefiamitor prophte, t (g n fotim adprtedicutiontm tmifit,iKtnsitlis:Ecee itto txnouo et apofloUs:ap* hwceu hojii et m ininti'
709
JU quidam doUoribuihorun ex ipimicum atcrfttntur Bcatm qulemittt mo/m ignorent.Vnctertd ad ffoi\ZX*elie iicit, Su[citMt Dominus in digtiitateChibarum cotijlitutut,nomine f lit cumiamexpiraretfCrucempenesfefer" tUtuprpbetSexfriitribasnojlriStflcutme, in in omnibut udite. mntiaut anim^qu*nau re deprebenfm Qua peilore d o ejl. lUitu iuuttt, huneocculte Cbri]iianfiiiffe,noit Enditigen intelligentes diuerit propheti unc,extirpabitur. b ter quoddiiitr confident. Cumenim folenne nofes di- c o (onubiChtlibadesfipeliri ejt,illttttt is in DeuuB cit,I>ominus fufciubitprcphetum frit- [epelierunt.ftd alioabbocfemotu.Qui enim ex deus tributnojlrisjocuitutbtincife prtdiumftt' interbosftpientiores prudentiores no funt, (uetutiin primtapolo ignoranterroremfuum,etimpofturam:fed par fcipiantji efi briftum, proptertimorem pr*dti,pdrtim e$:)abkgtuero& timquidem gii lucidedemcnfutum e gloriammagis amantqttt logifiime fearceSttxpertgrinitgeatetdipfos ueroquiabumanam Matth.7 uert Dei,occlufsunira*oculisin tenebris 7 ententepropbtti Cbrifltu ai Mot in glorUm qui cr ipfumcrdit Jic"dicit,Cauetelfdfupropbetis obambulant, timoremortishuiutcorporatif autem otujntt uero animamortem acquirunt. In Chriftianis qmuenwttduosueftitipilHbM enim cotri fierifokt-.timore mortisdnim<e,cor fimttiipirupaces.AfrMbiKipforicognofcetis cum con* cr tos. Et nonUtjitrbor bonixfruflmulos m fer-' pordhmilUm externum uoluptate fiies l re,nt$ drbWnukjuftMbonosfiicere.Qgd* temnunt.Cbriltnorumenim longeatecfc et Ardumenim anguflamChri' domini abhitdifcrepat. i propternoibis cfidtfttfcsnft>Kkmta nosaduitamducit.'Etle S 8 crucmum,qukntm magijiirkic,qu^ti<tia Su*dieitukmtjf.qute fit ut didicitmihito fru(im,Ut gemquidf diximw, dxmone huiut dol}riwi,qu arbort qui nM in ud exipfoftiCtu arborem do ag(io|<OHi,etx tnintutamen hnticosquofdm incident, lucoboquidemBatnint foinadilorent. reliquaitj[umpfit:c!' e Annoa domini tfdudtorU nojlrilefitCbri in tieflorij dogmatibus injlitutute, quem& ffiuerideiincatriiittioneiiio.qmdioriinitprie pofteit eccidif.i ludxistuttmquibufdam,Phi* dicatoutnT&icbdduA er ipfe nomint,BdbytonemprO' nesnimirum Audio, uem muUiono* q exerce mineAudulam Salom, Perfe uocauit,atij; quem f8tx,vbiftudiu& myfitrminiquitatis Uborefefein ArubUlinguaexer lemcognomiMuit,mulu tranfumpfit,fic< etii bitur,fummo cuit. Hicdifcufiiifimtet exiifiimedeprebenetiamin êjlorianos liquotincidensomnium a inAlchorano coUegit.Quapropter fis ijsque in lfmelitrii egecotintntur,etdem impietatem l inhatindm ex licet, ex mododiilis deferipu lingudm Arabicatrtnflulit.Lex multainuenirc Si Alcoranum b ma didd,cr i NU- bterefibm. enimmores onoscorrumpere itaq;ifmaelitarum bomtte promulgatd,non >ipfofoloUueft,ue lorumconuerfatio pctift,quantomagiifieain rumetiamabalijs & quibufdam,utpotegenero pauos moresinciderittCum igiturlegemiit!' tirnAla, cr ttUjsfepttnt,quorum nomiiutfunt, monettcctpif]tMahomet,quidaliitditlUmftce oportebat, uinte<t fui erdnt XdphejEoÔmttÊlrelarjAferffilijCbettrjt reautdiceYe q que Me C E filij Amer. umigiturbi quii boc,ij ueroil, magiftrif tqumidittodum fufluluborans, ludreciperent, t jinguliproprmm e aliqtdi- pojlqukm lapfuteiiâtim mentiri ccepit, ieef mortem ex tuercnt,pojl UUtt MubometisfacVo titm Mahomet fu.pabia.t3rmendacio loqui bcct ries,contentiones, cr ctdet fuccejjoribtit cxpitcrfcnbm.I)e feipfoenimkilabundut9 9 horuminciiermt .Verum bodiequidem btU* dicitinhuncmodum-.Siomnes bomines comte* uero mutu&fopiu fttntjdifiidii zr difjenfioer nUnt,omnes p fpiritut er omnes ttngeli<tl,qtM' t durauitadhuc:criiij qmdmboc,alijutro Us lem ego, hkhoranum componerenon pote" ludrecipiunt.C<ttarumUxittttprincipi<id*'runt. Uetnin cipite Elafittr, uafiperfond to dei q eft motieinta Omnaeniminiquits rpecef in z inquit:Quoifi huneAlcborMUm quens,fic illimtre' tUmdiemoneshabetadMtoresr immitteremm,timore cooperwrios. aliqumontiu Non in legeutro bttcnonitem-.fedoreidtiuremide Ugioneerga Mm difrumperetur. tamen u nom ifUzUejl:quemadmodum bi quiin ex bis tuntummodocrbii,illiti!iaiiantinde etiam ueritttis ftuiiofiores tbylone funt, uerititem prehendititr, etiamin ijs multiseflbtur, fed nonocculunt,lhdfinguti di ficutipaulopHnojlraoratioexponet.A fo* ijsquibut onfidunt, c cunt boc, O fatentur doftrimtm bine i Deo (0Deo enimdicitAlcboranum bo* inteUigi,db nonpromantuijj, rttionibusconfentaneis bac minibusueronequctquam, tirum,agnofctt mortis demonftrantes-.timore autemceiunt,r utmifSimus do(hr,quoiptpienti*fu* non fuUmen ex perniseft fed terrent, ammalicrd<emonitt* fcquuntttrmpicMtm Non puntum i pr~ prof.? borumimpietttte rgumentent a coUigitur, quod ctt.T>om'nwsenim,inquitl><ud,dueetm*nfue' talesfttnt,briftknerm dogmaU Su* omnino tos miudiciOfiocebit anfuetos m uksfuM. 7 qui (erbit
JU.
314 Jitb PU.17 |perbisuero, inqttitSolomonrepflitDominttt: ium itmdium iorumdcpondnt,Unqutim immundm Hiabometis humilibutuerodatgratkm Si enim < perfoaddicentes:Htc prophe dicit coram Deo reputatur,quifqms animo extoUi- ta,Quoad gUiiut permaneteneti<tmme<tleX , 1 itttdf poterit? Etfi Do* pemanef.glaiio autcmfubUto,ttitm tur,quis mm mundare hune 1 fuperbis refiftit, quishuic duxilkturut fbuetur. Et quod peccioresquidemgladiun minus ducitmanfuetos iudicio.cr fuum contraliauidemtlrinxerint,vmtendc in 1 tftiEtfi Dominas km* ,drrogantem\zrfw reflostt de, mini1 rintarcutfuos manfuetoidocet fuM adferiendum Sed I perbumquisducet in uiamfallttiser ueritatti! fejioconfit. giaiimip forum tranfeatincor (T eorum,cr dreusillorumconterantur.Qucnium U,quihoc ceubapm uid uerodemendacio << ueroex fuum coUocauit, quo nibil brachk peccatorum i fundamentum conttrentur,iniqui diclumfittCaterum alia qui- peUentur,crfemen fine mendacio impiorum extirpabitur.Pau l enim de deminumuerfum romninofitlfarfi&tfunt, corum e/,er numerattiftcUimu,eot f ( uerit*' alUuero, ueritttttsaliquoduefligium naflui, iieitateinmortem deijcere.Qjt<tpropter E ermagni crfantli, o-regnip heI prodigioa omninoeyabfurdafingit. tqutm- tii teftes f non i admoiumtwMwteft fettfuum,qui tadu in- redesfitflifunU utatur fienuUns ttbhocdidus ar i uehicuU *1 eft TotroetUmhocj>r<ecipitNlahomet,ne<jm[' mendux. fil fui quantfui ordinis aliquoCbrijtianorttm cum dicr ftrmo,qui non aut manifefte I rueriute mixtm. Qjys fbutet,fuamipfiux fit,<tutex mendacio infirmitattm metum.Quiii t enimuel tantiUn cognitione reeditmnon (te idem p rurfusalibiinterdicit.neduif ifyutetuer* d t dictret interfimplexfigmentum fdlfumque? bisduriscracerb cumaliquoalteriu5ei ho f A quajinpro' mine,fedblondis Non quodDeo obtreitan$,de lcorano enim,inquit,bomina efl inaUquem mon, componere,fedjlius cr,Singulidefeipji Del i pria perfonaloquitur, QSpdf t tium miferimutUum, ifrumpetur tiqueprie folis,crno dealijsrationem l d u teddant.Unfibijpfi t timore & rcligionebmtKiquinetiamhoc de contniieent 0- contrarias Noneniminhoc 1 temporemorbi tantumcapitejeiintotalegefuitinjiabilisjnof arcbangeloGabriel, qucmfub 10 erdifiitnilisfibi appttret, &in omnibu [uifecitmtoquenteminducit Prttrea quod dinatus Mahometeffinxit,quod <eter* ferferiptiffuis ipfefeipfum < ex denominefuo confutaredepre-. 1 iextr par- henditur.Quemadmodum enimmentecaptui noferiptuminueniaturin fuftigio deiUo tisthronidiuini:qwdq\ uaticinttusChti^ er ignorans nam argumenta fint& dogque t &mfilifSfrueldixerit Atttiuncio obiitapo- mata,de u quibuf icerein[Htuit,quse fini tnt' d nam ittiMi* dia,r qui ntmfinh etkm i ilolum Dei uenturumpoft mc,nomcn :fic inferiptisfuitd1 n Te- git. nonenimtantummeio in unofcripfiC homet.Cltmuer ecin ueterinecin nouo que i ilamcntohuiufmodi eriptura inucniotwrer capite,inaltero deflruitey impugnat:fedfe, f 1 menddvm tpertijUmum dixerunt in fit finxe- pim,qu<e principio eixfdtm capitkconfirma' inuidUm* 1 buiui,quofdam uit,circafinem confutat rfubutrtit.Vixeniut runtq;fmcejfores tosiudexpttnxiffe Ind*os quidemex utteri r difficulierin capitaer ordinem digefiafunt, tradidit:adeb contradidionis or ut ratio Teltimento,cbrillknos autem ex Ettungelio. qu iUe hocin quartaApologiu cot' dinem ] Nos uerodilucide procdt idemenimbicquipr<ccipit,ne aiteritvs dottrimtdifcipulisiglt1 futito,dcmonftr<(uimits dpertehocfaU cumaliquibus quim uerbisafberis fum fit quapropterfuperuactneumer int" dientur J dur'n^fed bldiser man I portunumexiftimo codaitcr deijfiemfiepiuf fuetis(utetkmin capiteEhenium feipfumUudansdicit, Nonhoc cogentium eftjrc. )quitt difcutare. 0 in Adbec,Non ueni,inquit,per iracula, ed etiam capite m f Elmipacard,quoi bouemfignifi^ per gkdium ^rfuppUck,ipq; quinojlrlegi cat,ficait,\nlegeT>ei onejl uis,quoniamquoi n in er doHriiiicnoncbediunt,mortvs confli-* aquum pnst eil,kmant definitumejl hicidem tuutur, aut tributa pendant Qjiid namhoc! quam, quifioblittu,pracipitdicens,No/?r<e fui Non aliud certe, quim ntttnedt, tegereuolens uamip- leginonobedientes,mortis f fupplicium fiut flultitiamer infirmitatemcumnecferi' auttributafoluant.Ztquidmorteuiolentiuteil, Deoortunt in- olegttlatoruttnifiime?Ht pturarum necmintculorum autoritate fidem quomodo tfeniret,c<edes adornat ut timore reprebenfio' ejje dictretur,quod fcelusfcelere ompenfaU c 'A> etiameuenit. Timornim uaritiaenimcadUfurormitigat.'Saturaenim e nemeffugeret,quod mortis confutationem,imo ueritatem deuitaue- bum<tna,quin bomines,e?nature iUiut potiws conftituithomi runt,rmend<sciumdmplexatifunt,(ttqueper'formatorey epifexDeus,talem ditionem:ade rfuccejjbresbtiimeotempo nemjituni cumtlijs animeiUiutndideritcotf ut i zdum & fwKonm,4tqjte reiquodoflriMmfuttmexplicMt ,fnflum gU' cupifc(titkm,animi
O
J1J
i}
n66 er tXt>t,AbrahS,\fiictUcob & ipftutCbrijli ,ftt Monem-.utpcrmet t Itgisfedatorts fuerint.Etquo* bonum,quodftipfe Dclt.om- apoftoliemfdm iligifummum m tiitfdi iogmatisapojiolifutrSt,quipriuf' ntmcjiiujhtkm <cr rtitttm que injkr fcaU modo imendcirciter fiptin Q dewtt erdittentis. gpi quim tu nafcererit,annis p funtMiinumad ipfum buiutautoresi Qgomotfo fiaiitemfrtconcnpijctntki uero rre(lo4-' gentisfi tu dogmatis moredectiiuuimt,&fto dextrisincotrariac ueroAbrahum,lfuccrUcob.totante bosfecU' itcrumtioe,quiantt bcsuixit prit nuUrv,zeluf ijlettnimicontra dtmontm Usndti,quomodo Q permaiuatur,zrhumunigeneriipt!rditorcmfer anniscirciterquairingentis? uod fi tu igitur f pentem ptrfecutus,concupifctuuperatedux atitort? intttntorimptath es(ut etiamesreue carente.Qgoi fi ue t*)filfo dicisMos impuridogma ajjicl<tsfuif' tis rit in uia refit r erroribi ro etkm hic animizrfiif ociofksrdefidiofut f(,Siutrb,ut faisjHoseaitmftntirtaf[er'K,rur telegUtutorent ptrmotianonctrt ferpenttm, fmmtndtctjconuincerK,quoA permanferit,itut ratio, nomines.Necenim c poteritfonsexunoeodemq; fei hominempbi tgnatuminfurgat,tunc tmarS effundere, ipfa f ideft duxet princeps mensinjlariudiciior tanaHaquamddctmftmuley S quodipje per ignort!* tkcrincorrupti,hunc intra terminasconftfltre Auerum.&felfum, ed [uum cujlodire. Q&a- tumtibi contrddicM,ucnim Quoniam efi. fides iubc*t,fnguUq; ordinem datur, fcdclefiicnis t> er C propteretiun omnium opifexconcupifcentUe nonui,neentcefitate demm iecoreconjlituit,qucdcordifubiacet:ir luntcttistji.Corpora!Uenimuimfcntit:aninu incordecottocaut quoi tttro,cr qiieilUtufunt,nonitc. Sedanima uerotut avimizfhm quo* Iecoreceaprinciptliorpirt,ej fuperim:r<itio-' drnmodo fuimriieji,r libers quodefiim cre" nifuerofedemfecit cerebru,quodomnium fut-" dit,cuut,iUttdamaty mpleflitur. uodatt Q rex mumeft,ceu qttijpi,iuxer princepsinou' temmcontingit,motum feipfononhabet-.quoi nia potejidtem b<tbms,nonfolnmabbis cir' autanproprienahtrrrpugn<if,erdiundemo qax no fmarbitriitmbonari IKtur,firmum eft:ctquodfrmumnon ejl,nec ci & twnjci abomninaturafenfitprdita:quemad-' ttiamjlibik tritEunngetijaStleX finttttefi, in moduminAdamo,inNoe,tdijsq;tam uettri <?{Ubitis,propt<:tpropri} potejl<ttem,r ittris declaratumefl, Qua-' ipfiuuolitntem cunMf.Qmenim qim in nouoTejiamento pcttj},inquit HlKh.lj homocontrit lex nccfirmit propterquilibet affeftutiraun de ChriflM,caperecsipi<tt.U<tbomttk lii'm w," aduerfus uanibet q remquteipfum de eji,ntcftiffcifejfo i queiptrgUdii <& idm~ buiua ebducit Mahomet Herononcontraaffeus,fed liftrtturHiatDei iudicijs impit Mut* bic i pbi cognMtm hominem tanquam immi U,zrw.iibmciv.(tfit. fera Sedquantum existant ab u Deiccnflia humants tijim er crudslipima fuseji nifiquoiaitari^ iijit,t<mtum dijfenmt^ ab humanis iia,ut ditlum efl.iramnonibit itigtuit- idem et m cogittttionibus, omnium cbli qucmtdmod ip/Dciit perEfaii propheti uerorurfmin capiteEm,tanquam tut/ic dixit:Eorum Deu:naliumquanthune nunifeftedeclarauit.Propttreitnos qwq-cum qui es,necprocurator: PaIothtologodieimuf,OprofundiM diuitia recipiunt,tu pedagogwsnon quoniamDeushoc fibijpfireferuauit.Et quis rUfdpitntie er cognitionkDenqum abfcondi namaliusMahomttkaccuUtortint utnon uitc ttfnt iudiciiiUiui,ZT inuejligabiles em Bemini Aut quis enimfcriptu^ iMiQisenimnouit entem rit,qti4mipfeefluijpfimiVolms ris contnAicere,qua NottenimDominus antediullif crfandM no- ilUfuit confilijii i piosch> liait, nonbu titntumcontradiceredeprtbendi^ &odirc,iniquos ucroferturc addiem iuiicij,pu-' niendos tur,fedinomnibmferipfefibijp(iejl contre ignefeuipiterno.Lux tnimimpiortx-' hocdicitMahomet: onUeni N rlu/s.Vacipite Elmpi,quodmitHeresfigmfitinguitur.Infupcr adtn4 deo A effet lcoranum,mult<t legem cat,ficinquit:Ki/ confirmt* miraculufidper gladium. ineoinuenirenturcontradiftoria fanipfe Et bac ueredixit,fsiraculoruenim Cum Hrttw.rf/wimetnonpoffetfmoculisfcriptursntueri,ne^ norutlimuneru? dotm.TZtqaenmbonicx i ad Sed c omnino. qucmidmo ceffarii confugit mmddcia,qu<tfi eaqudi-' muloeji omuniofNulk maltanqunonveo fatli,nonproprie euntitr,il>cojht.EtqtiorttodoiX)eoejfesmen' (fut mddcium,ibi perfefuhftjlit,fed ropterboniinterituer defe* iacij miniftcreypateriVbienim p u D heum nonbbet:&- biDeut efl,ibimm fium,tanqutt er accidensn iif quibmeontingit i p dacium dcfecit.Ttnebrxenimluminis pr<efen- perfpicitur:ita mihide Mahometti doftrini fit* tkm nonfujlinent,quemtdmodum necmoribtu clumuiiistur,quod intrimzfdefeht uerorum o~ fanittitefuccedentelubfiftit.Pr/etereaducemrtidognt*tH,peraccidensnoHtperegrinaltx dicens Ugti,quiKi ueritate r Deoaliend. ejfe ntdgiflrumfe iniquisulit, iruperit,quin potiwsi t Akonni ipfumnon puduit Dicittnim,quoi Qutntemm boemalum cjijMta etianteji abfuret* jlJ
J17 11S rerum cofufo.Qgetiwi Vu pocnarejlittl Non dit, rebondit. Vittruut, furditdf,cr inorinat* enim tibi modum mtlumpropterbonidtfelum tp' Obtemptrabo itaquejnquitjn quibufcunq; c a\itemfoU,nonorde,irfj metu ptret,ipfumucrpsrfejubftimtiacaret:cr mor uolutris-.UngUtt Coallustamen abilloctimfi* but propterfmitatis, cojjo^propteroritnis gladijcompulftfs. lex defiftum enafcitur,ficet Mtbometis propter liusCatpladit,dixit: Domintjhidt efoh m mor banc uerxlegisdifcftumper accidentenutttcoiijpici- fistimor doUrinam rtcipere. tettrutT idem mortiirgU tur,re(tumfimuhns,cumipft perfemer*it ab filmsEmpiaft*! dicit,Timore f D fwrdit*svcofufto,auimit<^morbm,imomorS' du doflrinhancfubeo. eindecUmliterasmit boni particepseft, tit in regicnem Ttntienim Mthometislex M.ecbte,ne errent, fcdprofricit uidetur,Nuilm fibiquomodo inquantumquisfibibenefacere gladijpericulum pofiint effugere. o enimmdu,ut re ipft eji,confpiciens,ca to* H<ec mniaex Alcborancratijs librifdefumqiue in mittit,fdceret.suam igituripfusinfirmitutem pta funt. Verumtamen capiteBouis,con-' habens,mendacium ajjmit.ftmulat cedit,que contra naturam ad faciendumntr perjfelam autemdiuinlegem tffe,quab ipfotraduntur: farUfunt, que etiamdilttfunt turpifiima. qwnii ii Deo,Mdiumtji,mirttculoruteftimo' Quofcunqueenimapprebenderit mpitt,in i nianobttbebitt.Sed exercet. Dif' ttfiimO' bot ceu morbusomnem<dum quiddemiraculoru enimet dotibm,qudt fimilium enimcommixtio ntturaliumfacult cburifmttU nijsloquor.Ex i Deohabebsntapo8oli,minimum pojrema tum ad iUicitaeH commotio quod er ipf er banc tr<umteromnia,linguitriicognitio:r qui intemperantia efficit. Hbhuero feoput non ceu u dem douons orbi/s abebant, t quocunque fuitalius,quim ut ntturaliumfimul er inmf b turaliumuoluptatumpromiflione conlingulnojfent uamexa* proficifcertur,gentis q ciliaretfibijiultam,er inftmtm fiifim(nilienim dicebantur qu<e inteHexijJent, bominum multitudinem, uarijs opttsfijfitinterpretibus,adeorumqute d tttrinq; dicebantur eckrtiwmm.) Qtjpmodo quodrftflttmejl. dodor igiturhicfecatholicur uniuerjlorbis nominat, ex omnibus onis,ne minimo d qui^ qui dem injlruCtm MAHOMETEM IN efpfe enimdefeipfo inquit, O R A T I O S Equod<itonquimfokmArabum lingunonoue C V N D A. promul lingtta rit,quare er Alchortnumeadem dilucid Qydpropter cofelfuseft. giiuerit,utipfe |EfiW!î| quidemuiuefi R 1T A S adgUdifpnam confugit,crciedenv.necimme' rito. Hiiiusenimpreceptorcrpater homicid* mu W%^?mM Mcr &f'mpkx>fift*m erttab initio,crin ueriutenoetit. Bmonis u$\vfimiu ' er?"' # "P "ar'"m ritate ambulat,in luce unUenimuitiummentibon&repugntreopcrtet:4ni tur crfecuritate :falji'utriflu m<erouitium u rationi,corpori,er ipfinature do' diofus,in tenebrU contrarium obambulat, r qunamut* e i e/l.qu*manife/ln Mabometis nouit Quapropter crjftAbometeon (irina apparent.Abfitrdit&t tnim* conjufo, atnon fdfum denique mentisexntcttio clarco~ temptaueritate,rreceptomendtcio,nibft" gr docuit, gnofcuntur.Videnmusautem,quomodoabhoc,ninibilq; bumanafaluticonfentaneum quodprxter iitiurameH,doceatur,er qudeil- uerumhoc folumftuduijjcdeprebenditur ut n ludft confidera. Natunfeipfaminterimere e- hominumuulgmfibi tdiungeret.Et uirtutum fuit ut quit:fed quum ft ratio, omniacumratio- quidem negligentifiimut, bumititattijon ipfa u nefacit. Mahomet ero bicque brutaanimalk ganimitatit,paciscr cbaritatUin proximum A' necaliquidutile commodum^confcripfitNe nonfaciunt( quis enimanimal aliqxoduidit e fecumefl generisinterfite- ueroredarguerentur illius mcndiciar uanitt-' liudquod eiufdem tti) bominempmiliter,utipe,'Dei manufnni tes, per uetuf er nouumTenmentum non" docuit: nunquamalia fapientie alina dogmatanutto tum,jineomni ommiferationeoccidere c qui omnibus fertsdppttretferocior rimmitior, modoprobabilit,quteab dijs conferipttfunt, inuitui er nolenstr a ut ex eo quodmoddicetur,clarius pparebit. adiunxit.Et ipfe quidem Fertur enimabipfis, Addudumqudm effe ta quafi diuina uirtute percituifiepiutferibendo il' oftendit,JAPJts traditioneser propbettrum, ittius.crdixiffe ipfumNiabometcm,patruum U, Quidmihieueniet,o nepos,f etr*leginon quin erPfalteriumipfum!];utngeiiumfana t u paruerofHicucrrefpondit:Nonaliui, pdeffe,ri Deotradita: pTtxipuuerrlucu' <t' Unter ipfum Euangelium wr6,An non funilum,perfeUum, tme,qimquodoccidamte.lRe O a
Jt8 !~9 Deiuocdin Atcho fertur utr poB buncin Btbytonequenltm et* reXumfy, comonitiones tmo. EtcfiHi S ejfe fignir ueritttsmnonpojjetomr.inoab' exortum nominc olem, quodfcalam ( feotiitrt, dicit: Namripfmetqu*inbisfcri ficaf)qui fepropbetamdixeritjry sabylo*i iuftam, nijspro profbit* receptumefji,fed Scytbit f pt<iji:t,ukfcruazrfido. Et quoniam faniUm,rriUm, r i Dcotrtdittm cenfittmr cxfumuni cumturbailtumfequenu.Et quif* et i ueteremnoutm^fcriptwram, ipjefeipfumbuic nammtniac,fabulns uanitates Mabomete cbflrwgitetkmmuitut,cr per omuh*c[eru* confcriput enumsrawrit!Tanta enimrtot re dtbibtt. \ji\entknem ueroturtutum,quein funt,tam innumcrtbdiao'protixitatc&ttbo* do homincm terfaut ttUmfummi padtt perditifiimatiun a fkerisconiinentur,nofitcit,qittc exi dodores,quosilli Hetpkocaa,idct poffunt fficere:[eduod- gmatum e r<tfubiKfti,caleJtcm q do- mios nominant,inter je non confentuntil- mentem incidit,ittudopprobut, cntiq;iUiin in n e neq, quando Alcborani narrationeêc in<tfr-* approbatmonetq;,ut cttiy: r ntmcqidem num ueteremnec nouamfcriptorimfufcipUnt-Munc confenfurimdentur.Quidamenim J&jf bomtti adhrent,quidamHaU, utroaUjn uero,uteafdem recipunt. <tlij in i Quemodmodum capite Hdmitia, quod ftd et ht ipliinterfe mutai dijjntitutt. Agno t! menfam intcrprettnturjic inquit Librifocic- /censigttttrpropriaminfirmitatanaumnif 't t/nnuUaeSîipEuiingelium&legem uclens,in at impleant. tor bic, huma; fimuloccultare jjbri autem 1 lmn duuntur, pite HtUramfie dicit Ntmo prter foium foaetttsfecundum DeumAlcbonni j&.abomeM feelttorts. eMrrationem intetligit. Agno Vorrc multaprodigiof pofl uerbifua etiam feettsenimlegsfu<einutilitattm,fed a'ftlfitA' h hocaddit, quoiin partes[iptutgintetresdiui- tem,confufiontm quotjutc difUmilitudintm, d un*tan. quoique dendifintlegisfuefelUtorts,c quibm r multafumAaeprebenftone dignacot tumeadtm(blaferuandafit, t; uer rcliquaautemigni Icripfijftt,bocdixit.Sapientes crprudeit' intraiendas.Quanamcontrahiiiufmoii t ftulta (y tiortsiMgentis,quiCrscorumfnpientU omit:atu carentiel erba confutationeopM ftitutifunt (font tnim<juid<imqui c u Euungiliuiit t Nm2u hoc t}il prorfiu.Verunt fohtnt, uitter feriptaperhgunl)rt qui i JAbo' q api CTJ*Aojls e/ parsab igiie- meteftripta funt condemnant, pro infir^ piat f tdiecerit,quolunira t mis ternoconfumendafit,nipfidemrec!piatuer<tin reijciunt.Vndetipu S<trrttmosbgtc<at* t irreprehenfbilem. tume, utfquisinuiiiutrfum dubitett4ut ue. CT q \nfuperqunnadmodum mouent,exttmubiquefercpfeflbi jiionemdubitmdeAlchorano i 3 in c ntrtriM e[i,ficetkm capiteElneft,quodmu p mortemoriatur. l < Itres lgnificatjpfefeipfumcofutat.dicit enim: Infupir dicit Ne eommithtisrtpiws cr 6 1 Deoeffet Alchoranum iilt traditum,niultam Cdes,ntc periurui quoniamDeusb/ectnoU" ( effentftbiinuicem contraria:cumcontradi' ftfcrt,quodfi tamenfirt fecerUif, Veut bt' to i diuerfs m'gnicfjCT miftricors,iliaquecondonatu* florijs plan refertum inlocis enim fit. i inquit, QjexfDeiWfrMnfemmS y idem rute. ducat: c docens icit, Orate utducamini x teM' e Itemin capiteHelmjtid*, menftm denu d quai pgni 7 bris l in lucem, r exuiarumtefquis faUbr'n ficat, dicit,Deumperiurijfraudentn nobisni' uel z i inrelitf feuiiijx.Qnin defcipfoteftatur,quod hili tclliman, i autemMius protmnfgrefiont fa' in i ertote/frit ( eratenimidololatra "quod tUfaionem decem ) ejji pMperumcibationem, XVisainnuocaiimad failliprophtie ignitt totidemq; t ueftium,ut probis unittscaptiui u~ d tem i eon&tuerit, t ad clumfcptimutn u ufque demptionemQui uero neutrumexbi! fitetre H fit 1 ptrmn<:rU,pbuiam^ fitftuftngelo cuidam potefi,terieiunuto. abentetiamiurdmentum miUiesmiiori i peccatafu* quod nonfacilefallunt qwtnqum etiamhoc uniuerp>mundo,qui i deptonns, er huneueniam i Deo p rogauerit. nonntmquam contitigtrefoleat. 4 Item, quodcum GabrietetdDeumafcen' Infuper,quum iurouifftJA.<thomet, non fe i inciderit ecies iUenis d m densjnangelum uicibtu coiturumatmI4cobitijjh qttadmnomiaejAa micron mundo l ( uniuerfo quier ipfe peccata rit, permifit CiDeiu,nequodiurmtrat ntuitt ut fut i dplorons pud Beum,f: intercejjbre fut buberet:fidadeum<tcctf>it, in capiteE/me- a u tare cUri/Hmejiatur.Teftes tcutem fit, er ueniam impetrauerit. t buivfm' Parri iefeipfodicit,quodfinis,pgiUum 5 dipermiflionis periurij citantur;ngeii,JA.i* er &Gabriel. filentium omnium J fit propbetarum,rpropte. chaelfcilicet rei nemini hunepropbetarelicitumeffe: poli AdhttcDettmfiepwscumittccoioqutum, qum mortemoriatur, quifyw propbetauerit. dixiffe reftrt,quodlufmgratk mundm cretatt' rit. Et
3H rit.Etcoridhu quilibet,i]Ud! dctintur, pet* hic penddt,qucmodoomntmconcedatlicentiam,ut quant plunmostdfedttrdhat, Ut Domino dtcen tearUMty dnguftam tjjiuiam quenduitam ptrdttcit, htim uero r fydciofdmque ducit adperditionem:etreuerdin illumconuenithoc, Vkm prtceptorum tuorum nolo cognofctre. Item in capite Mipacard,quod muencdminUr* pretdtitur,ludteos ey Chriftianosfdludndostffe dicit.m capite mroAttirant, rurfuminquit, quodnemofaluaripofiitfine ijs qu& ifmaelitK" rum legectmtinentur VrtterU inquitj quod nemo ante fe pdradifum pofiit ingredi. Idem uer ipfe paulo pfi dicit, quafi buiut prioris oblitiit.quod Dominas ipfum tffmptum in pd' mdifum duxent,olimderitq; ibiwros r mulie resmultM. Ef interrogauit en, Domine, hiJ hoc eftfBt rebondit iUiDtm, Ne ntiftris, mm tthituileatoresfunt. Quoduerotraitdemn fibi dixijjyquod lufutgrttidhominem feccrit, ittia ob cttufa ocet Mahomet partim quidem ttt oftendcret,Deumnon magni eftimuri bominm fdlutcm, er propteru jinguhs pro Ubidine fan intrpide ejjeu:uendum:partimuer,utfal Utttcrii Cbrifti inctrnttionem fuggilltret. Reue ra certc fepulcbrum apertum eji guttur iUim, itjpidisfub Ubijs C"lingua eiut dolofd. Venen ittiia lnftrumcntum enimperditionit exiflens, tHmtSzrfalfiteruflauittierkit. qufcmipie enim fceleratifiima proftri uchit, Deum loqutntem iniucit. Quidam enimbominesUtuutfuntileio >, ifricordie quidam uero uift irce,r m perdition^. Vroptercapacittttemenimuaft no minantur. Extrinfecm enim excipiunttam bo" num qum malum. ngeli quidtm cognitionem A uero [liai bttbent de fuperniy.bomittes ex facri fcripturarfijsq; extrinfecm accidentiku cogni tionem coUigunt, "per militadifjirentii in Ktram ucrim cognitionemperducunlw.quipro' pter zrUafadicuntur,Mifer itaq; hic ditboli i ilrina fufcepte, cura ortmeuenenumfuUdogmtt tibmmifcuifjet,un<sm (Mdiclum eft~)bnpietdtis mixturtmadornauit,quampropinauit jibi mimlib\K,r illcrumanimus legritudine afjiii!, diaboloceu jacrifii i obtulit.Atiimteenimfgri tudo,ncn quemadmoduin corporibus mucus et pingurdo in (bftantiamfuamtranfiem contingit,fed efi ad corporalU iUaet momentan* per Mifiio. Qjiaprcpter animte funftiones omnino imntutari pofjunt. AdulterU enim, fcortationei CTuohtptdtes omnesmundo annexe funt. Et tmicitia mundibuias, inimicitUefl ergs. deum. Quiprcpter et ipfe omnibusomifiit,uulgw ho minumuoluptatibmpermifit, r non uiuos mo do ijtii addixitjiterumetipojlortem iUmpet
31* mdnfum potlicitut tjl. Qttpi [dlket fifo' tfft tonbvx iUm po/i mortuorum refurreionem Deus daturus fit ueneres,etmulieres,qudmplu rima fngulis,. dotaus ittm injlrufltfiimiK,baU neacr bortos,uejies cr deticiM,-alij bv, fi* milia potticebatur,Cyrimhum btreticumfecw tm,r tdiosquofdamU(teres,fKq}finent uoi* q effe modofalicitatti Uoluptatem docuit. Verat nos debis pngulatim in quarta ApologUiam un t diximtu-.quaproptcrnon noflri inftitutitji,in uniuerfumomnesMahometis impima piniones o reprebendere.Qnoniuer twbisuifumejl hd/i copiofiurefutare,fic dicimus. IdemiUeMaho* met in Alcboranofie dicit, Quoddemmortem occifurusft:qUoftdo,homines immorUlesty intgres efferefurreiluros CumiUq; res ita fie httbeat,quidoptueHdelicijsêt rebutueticrcis, cum gimrdtio non fit nec ejJaT'fAlimentant e" nim propter corpork imminution fadumejl> ut defeclimpleat.Et uiri cummutierecongre fjus pro pter liberoru procrationsconcefls eft. Qjtdndoquidemuer bic idem conjitetur,quoi omnesrefurreduri fnt immortalesifrujiraneu certe efialimenti,jruftranei etiamrei uenerets Sudii.Vt nutemhoc concedamm,neceffdritt mengeneratio indefequetur. HominesUerbic gnrtes natura dut mortales dut immortnUt nafci o portet.Quod/ mortales,qufit ut ex im tnortlibtu mondes nafcanturtSi uer et hiipfi qui nafcuntwjmmortales[unt, en nouum quert autem damgenerationii modinduxit. Heatws Mofes hominum generationemexponens,pcin quit: Dem c puluere de tend fumpto formauit Adam, ifeipfo uero fpiritu iUiindito, faimejl in animamuiuentem.Ex cojid uero Adami for' mduifEUdm:exutrifq;uero fimulipfum Setb, ey omnesbomines.Mortales igitur cum ejjhnt, etiam ipf mortales genuerit.Cuidogmatiaffen tit Ddmd,teliimoniumferuntprophetse,r hoc ipfe Chriftusconfirmt. Nouumuero bunc gner andi modumund fcelentmitlt inciu* nam t mdocuerit,non inteUigo:nifforte ptoprict ri' tione,cripdtre fuo diabolo permotw: Seden abfurdumhoc coftderd. Si enimpdrentes immor tdles,filios etidmimmortdles genuer!t,engene' rationis modusexortut efl,(juinecmorte fentit, necrefurreftionem. Quod uero ipfi immoru fi les,filios mortdlesgenuerunt.qvontodofilios di utrfjt ab ipfis natun-genuerunt Haturdeniot omnisphi /imite generdreconfueuit.Vtuero e. tiam hoc conceddmut:quomodo,mors interfefltt (utdnteu pofui/lOpoflrefurreclionemdenuoui Maho' res exercebitHmne inteigis,quomodo mtisdotirindfdcrfcripturdt contraria, etiant fibimutuo repugut ? Ip/ enimwiamtain/-' ri: 0
1!
lis 3*4d Iditt icit fore rtfnrreliionkiiem Eceeautem- ttdmodum cr/iiprcmtordints,qui hnmmtikt* Cum mtjltUdiuine fplcndorem nafciiturjnorientur ecefptri. fujtint,Scraphim fmortales n autemalk refuneflionuUafit, er biin ceternU ab Hebretscumurjdejlflamm ardentes er mortni hctant,quis beatitudinfincmipfxm calefcentes,proptermotum fempiternunt iUum mortatitattmdixerittPrtereafanSorum ani* cirt duiintt, r indeftnenttm, e propter^ calo* ko! rem,utlocitdtem feruorem me quianunci corporibMfeparatfmt, continui,irrequit et beatitw ti e?' indefefii motus. ienimignisiUe S materkptatibmcarerent^rpropterea etiam dinedejlttuerentur, iuxtaMahometisfententiS:lit propricMembabetlUuminatoriam purer uerouirtu* t tanteiijpft angeli.Sed hocnequaquim eji, gatorkm,ut inaura, corrrumpendi noneji inquamFtujlratumenim infcitcor teminomnk aduitenna,<[iiit6 ejt magiscaleftes uirtutiti ftul tttiprincip*tut,f<tnfti nimirangeli, putauit,omnium iUiuf,eydumfefapientem enim v tifiimus pparuit. Vcitituditiis finis,non minandi purgtnduz?efficaciadilluminait a fieri uolupUfjt:fed ut homo, e quMitum potefi-, dttmer purgandUuminatione purgatione i ty unitf dignos(quales DcofimilisfiitjTicumcognofcitttittiq} nimirtfanaifunt,^1 prophte) tur.Hocinquim,fmmum er ungelier hotni' habebuntxorrumpendiuero uajtindipoteit er ni$bonum r fiimm* e, fcclicitM Hinbomet tiam,ut contraSenacherib Apyriorumregemf natuuero cumque namdicat,ignoret, nifeftt di- Hliiti^ nonintellefiis,{loliduf m angeloru uero uirncrpugnt inftki. u/iiciit enim l diuinu eu, ramex ignecojhrepuluuit.Dc/fcfe ey dijiribuit,sr que immorulU proiigijsjjUierodigiofedidittdixitcj;,duetuque omniadigne p e uero (nonebriofttrum deliramentis difjirenti* nibil funt in tetcmum cfertMt,ttmporint htt ad fcmfi|H,creliquafuo in pluradicere c8i Dicitenim ca il opta r quohbentordine Et bus,cjuid ett [upremisordinibus dantur> piieEmrfe,<;ucdl primo quidem interprter is mufcam fignifi e queeonuenittnt dtindcaninubwt y corpor' cdt,Solcmottan agnum m angelorum,bominuut iUam Qui bus,pojlbtc etiamniturte,qudt fêdant. etbrutorumanmaliiiexercitum coUegifJi. ceu En igiturproportionem,pulcbritudincmôrdi'in expeditionem egrsfii, ngentem mufcaru i nemr aniniflrittionem in in mufcd,Omufc<e, iujlttm,qiticfingU" fiuuium inucnenmt-.dixitq, lisadbibetur. ecueteres N in uos quofdi pbilofopbos gredimini-uos antrauejlra,ne perdatSo* exercitm. t mufc* fit. 14 E fubri fequtris,qir ippjlupidi funt uerumttmen lomon,,eyMius oratione frigidt quadam tfdicunt,fUcitatem infuperincapiteRubcfadicit,umniculum 1 solomonis mortem denvm fe mentis ognitiommcumipft,me<tfententt, quendamdiemonibxs c mentettremt. Cum iUiexijliment ihil in ckuijfexuiutreinarratiotaliseji CumSoloenim n ttnfjinter mentem etinttttigentUm, ignorant monjfcipioni[uoinniteretur,ttmtorepentedolo ta bonum,zr re correptuteji,ut cfijlim quodinterh.ccDci tjl fummum expintret:diuino ieitituiimi flicitatitcficdput. noncorruit, unieuero QuantS enim menquodammiraculo beatustjl, miniflrantes cerne dttmones,cum illump c{tare tliquis Deoappropir,quit,tanlum gloriofm erfalix Mihiuer ubitarecontin- rent,uiuere d aihuc arbitraitfunt. Vrorepptau* er gitjfMre noncdesetiam upima polirc- tani terrauennis, feipionem iUiusarrods:quo concidit mones ut' funefiianemfortdixerit.Cummim uclvptd- fimulcorrofo,Solomon bcllumo roaccurrentts,uteum obijffe tumgrutUcttunorediuitittrumomttia cognouerunt,ex illicidemdicereoportibutiquo-' eotempore cunlis uiribuibuntano ttecmtiir,tti<im fuis generi nkm qui plurtsin feuoluptates trtnsfert.alijs nocere cceperunt. caVorroin UbroEnamtionmn multoejfi'beatior.QuiniUeidemdicitin Mahomet ipfe =i ex pite Sad,Angelos effe, eaufamreddit,quare uinointerdiclufit.Di quidem igneereatos ip/s bominem expuluere.Et quemadmodu cor cit enim,Deum uero interrasduos emipjjiAngelos, put ex terra compttlium ita etiamangelos aibeneimperandiejriudicandiiquorumnomi efi, a aclio exigneceumttterkcompofitosutat; uerbis naerit Arotet inrot. Muliert qu<cdi p nimirum buncxnorem iOosaccedens,adratu bauriens, ui nembabens prophtie q forenfem, p Mis dicit, Qtji fecit angelosuosjbiritut,r mini* dium inuitaitit,er mi:um(quod ne brent f drosfuosjiammam ignis.non intettigens mifer, pra-ceperafDominm)appcfmtquiubi ine* propter briatifunt,eandem uiconatifunt. quoi caleftes animifriritut dicuntur opprimere celeritatem uelocitatem, leutm etiamer in- UauerolibidinHUorum er nonconfenfit fedeon* res deus fubjlantiam. gnwdutemflmnum feenfoccelo fuis expafuit. utrobtefi* corpoream J uocari proptercUrittttem,8renuit<tttm,repen' ihmIuifa er cauftquam babebatcognitaipfam er tinummotum, iiimq; purgttoritm, fortajlis fecitLuciferum,uttaminccelointirfteHttsfor' ttiiw proptercorrumptndipotentitm.Qnm- tnofa effet,quimin terraintermuUtres fuemt, Aiigets
\6
'7
a1
10
3rf ils' uero obtiilit, mortim(qum<mgtlm quttuUm Htlrieim^ Anglis qui pcccaucrMt,optionem Et in dicit) relinqucndutft. tuncprteiUtrum hocan futv.rofeculo puniri uellent,. mineejfe cum pedi- pietHadrieli ominm,ut D occiditfeipfum. Quo cosq; in hocfeculopmiri mnUmt,ex in fufrrn' fadoclmabit noce AuDominus, dicet, \bi kt butptnea catena Babylonisputcum i funtfatrape mundir principes Et pop hee iudicij. dit,ufy ad diem hoc Vicit prieure* clum trettum exf- omnes fufeitabit.Quiduero qtfquismentis II composuerit,detot tantisq-nugisdiettt Non M f mofaeiumefJt:unde<tppiiret,q:uodc<xlm*lMd, fit, quodnoncreatam ejfeputaueritnouus(Sele aliudcerte,meouiderc,qnmquodipfeM.ahmt <l conftrippflh duodeunquamcogno' tes tejitttur,quiaitfetibrum gisIktor,quodnuBi*sbominum i clum mirubilium continentem: uit incuitadiffirentiam t hoc, quodco- tint millU fermonum ron uidemwi,cre<ttim quifiex marisex- i difcipulis fuis rogatum, becipfts txt uoettt, uero ut bis termitl i btiltitioncfuniMtatifcxortMJit.jftiireMemex poneret,dixif]i Uistquodex quidem uero tatumorbemcir leuerifittt,reliqui falfi.Hinc$ ruenit utp. monte 1 d Capbprodijfe ocet,qui cum < cumat,r clum D fujtinet. eindefolemtylv^ qui ifmaelitarum diquibitsdifputmterinf, namxqudesfuijfe dicitlucefimul er uirtute, CTfalfumejfeconmneatur i quodA ipfisaU<ti dijjirentiam, tumejtjntnpide dicnnt,u exfatfisSiabometis niifkmij;interdis noUem^fuijJ uolittnteaUmiMus for- fermonibus& nonex utris deftimpuejfe. , fedGabrielequondam i tuitelutiprcpittidotimîiapiilaa)cori Qg.if: i; forts iMcianum imitiitm,dtfeipfoai xijfetbancMitmfoUmq;ejj ueritatem.quod pmiUiiaobfcurauifjh. 1 uenitm .lnfper dicit, quodcum Gabricle,ut omnuque in Alchortno deffriptafunt, deum in canueniret,uocattti calumfuerit,deum certe que in hoc continentur, ofjntmrtri* p hic t mtnumfumfuperipfumMbometemimpofuif Qucmadmodum facet\ern/s narrationet i fe:feueroUntamfenftfjifrigorisuim,nthtca nomuM,queiicunturmenditctiAnprinci' fuifie dicit:Vnkmbmc ueritt' Qupdau- pioinimltbri dorpquoquemeduUatnpenetuuerit. temhoc iUiiufigmentumft, c mitnifefteonfit. temdi{iurmfum,omnunimirumquxbisdef* Verumtamen Antbropomorpbitarum r f qufcunqueriduu fenten cribmtur, afd. ejfc. Et deinde u nfcribit Cmnerohic ttnti Uftint,perlufum timfecut\nh<cdicit,quiDeumfinguntcorpO' Deumuerireum ignorans nimirum miferitud, Sufcepijli cumimpuientiafdlfumtioceatjiec ero in injalix dignta iniquitatemûanum tibifmilis.Uem et' tmnechomines,qudnitmumU dmones cuman- fueritlPrttere4 in capite Ceramur quodhtumf zj pite Std dicit J&abomit, adorarent E O interpretimtwr.dixit: M.hometk D gelifuerint, ut Adttmum Quod difeipu luiutm coituiuicintan tderent, ixerintil d injiitmcs jje: muUtosautemefjhin damants, Ucum e cumhoc officijdetrstirent nec iUum more U,Oftendenobii prodigium aliquod.Tuncipfe digitisfuisLuntcinnuit.quofifto, bec aliarum uellentaiarare.Atqui ecopiniobuic dtwbui b impiopreprk r peculurUeft.Dicit prterez in duM partesdijjeaeft,er<tlterum quidemfru abunolatereciuiMahomet exjlercoreelepbantis orcumena- ftuminmontent Helicain(qui p <tdiacct)dcciditdlkrumueroin A' tumefj,txllercoreautanporeimurem, cUm hiti Mech f abalterolit autemex fronteleonis,Caufaautemhuiuttalis liummontent rythronnomine,qui E Mtlunaficdiffe' refertur. CumNoe in araeffet uni cum filijs tereeiufdemciuitatisltmejl. tunicam coeftti quieand tfl, fuit er aiumtlibut, tllisad nature officiant, HainHahometK in ibtuntibusarcainclinabatw. inprimis autem, intgrantreflituit.Qtjrfautemconfut&tiom fi abiret elephu- Himioitaquetimore Noc, huiufmodifigmentit erfibults oputefliVerUnt' mincit tomptui,Dcum confulit.quidixit, Frofeftus tamenquifquisjludiofmfuerit,intelligat culumiUiutctftercorismeatuadora.Qgodcumlanoninalicuiut reifrecimenfierifolerc:fedit' in lia quidem utilitatem cum exiuitftercuf,et Maporeux anima; fi fecifftfimul propteraliquam er gs quicrojlroliircorarimaret,fcrutareturq; unt,utdeCbrifto Ntttbaniclelegimits. Natht mmprodijt, quiarc*tabuXata fiebantmirucw ccepitarrodere: nielenimauiitk qu*i Chrijlo Domimon maxime quadecaufa territi funt.Nwautem de lK,cr orcas4nimi[ui,uerumfuum Del Chrifnm t hocdenuicofulenteBominuJeofrontem in confefjiujl efj'e fi' per agnouit crho }fmMlis,idtftdaim cufui,ezrflitimexnarib.iUiutfelis profilijK liumer prteceptorem inutilitatemcorporumfiunt, Et banciHe ration ttdducit propterquttmfuiU* minem,aliauero multitudo Chriftofan* carnes abhis pro immundis babeantur. Dicit. ut infinitainfirmorum itemquodDeus confummatione in mundi cci- tit,cr efut panum:alU o rurfum propterutrumq; nimiruer animam:utin pd furiufit omnegenm etangelorum bominum, contingunt,corpw et r quodnemo p uimns,prter umtmDtum.t? rdytico tontigit,cmptimu eccutarmifiafunt
O 4
18'9.
J1S 3*7 ttidm iffoluti oput. En igitur laxu tUiim quoqutepinlonm crpdcm rmifiow peccatorum e torpons fanittesficutaft.Itemin eo,qui nati Veut maiorer minoreft.Auditntueronuncdi' mnent.Dom/ enim Pojlfanitatem och- ligenter, qui bancquteftionem Uitatefua ccuifucrat. 1 0 Itl'til, lorumncquifitam, quoq^propriumfuumfor-' nm euangilio is in apcftoltificait: In cathedrauo t et adora- fis federuntjcrib pbnrifei:omniagiturtjiim mtortmer crtatortmagnouit,ipfum^; i l faiteitttf.fecuit uit.alia rurfum miraculorum propterufum ali* uos iuffetinteruare,feruate,ty er inPcgypto dejet" dum operuautemillorum ne feceritis,dicunt fada funt,ut tilbfe quem inbettocon' enim, ,&non faciunt.Quid nambec uerbainto-.item ]ofuf iliaNuit,quifolem i f Itricho.hoc nuuntl Nonatiudquimquodfcrib ph'ari' r fifttrefecit:factrdctumquoquein doflores reipfa utro ntqu.t uero luntfprodigium de caufafttfum efti fifoloncminc fint, qutt a d certe ufum:fcd quim.Cbriftut utemoptribusqucq;Minutes o Vropter nuBum commodum,nec ta. cuit.cr nonnunqu Gbrimautoperib.quoq; Mahometif inhoctantum,ut difcipuUomni ali quein menteminciderent,effiuirenttuliaque uirtutesdocuit:ctnonnunqiCbrijiuifacere dotert cofbicitur: onunquS Vnumtf quidprius, deinde n qujcabipfimuantfalfaquedknntwr. menbenefacereuidentur,quodmentirifcopum uerofacere,etpitre: adeut et ipffilentialte fupplent. t liquando E qui' n perptuafntntiUntUr.Hic riut dolirittit bcum ftbi propofuerlinUzr J JI lux tnimidemeft quidixit, Nonvtniper mracv.it demdicebat:Luceat ueflrtcoramhomitiibusblat F, Et ituyus!egem,feder gludium. fi hocueruut Utldetntoperane&ra bona, cr glorificent i' p p inlunamira tr ueftriquiin cala eft.aliqujdouerorurjm: hoeftupendum tji,qui namratione culumtdidii Adeomniauanaer falft funt, Nofeintpnijiratua,quidfaaatdexterattld.InMaf.S< enimci dicit, Siquisteadegeritad A enimcenuer ter docend 1 ab ipfisdicunlur,Cummalitia que t u fantesjgnorantieferuiunt.Cognitioenimigno ViilUre nt,abicueo duc:etuolcr.ti unici n tti tenebYitt.Md' auferrt,dimitte patliet percutitnti inma te 1 rantiamgigneri equit,utneclux n alteramtliacj;cmnia,que licia Uero J ignortntiam parerefoltt. Porroinca xilhim ,obuertee? er fie p pite E/eZifp dicit,iyeiu ingelifemper ro uerbofuttis caufaomittimm) tunedixit iUk: amicos orant. C&id Quoi fi dilextYitii Mabomete er iiimfcHatoribus uejhoiquoduefirum dederitis is quibus b diciso bomo taum Deuspro aliorum faluteo- eprtemiumtEtfimutuum rat,autalium.Sifeipftunabjurdumomninoeft uosrecepiuros jfefferatK,quodnmtteSntm e u inutumn illii date e fie potivx quoddicitur. r que nam eftoratio'nis tili-' eft prxmium'. Qgm n tttEt hoc modo ecproprUm uohntatemper quibui tiasnon recepturosyerath cr diligi' f u xmnino, t ui' te inimicos ucflrosfir orate execrantibut pro feit. Qtpdfialterum vrat,alium igitur rcliquaomnia tiifaU docuif' dttur,T>eum maiorem haberedeprebendttur. uos.Cum fe e Sineomni nimcontrouerfiaquodmaiuf ft i [et,e? ipfafaftauerumannunciarent amonm e e iuxtatuantepinionem, autembojhbiK o exhibendum uerbistantummedo minorioriatur.Etecce adbticlaterent,nec maior, ilie docueratfij autem j*A.<ibomet,duo manife Dijfunt:bicquidem mrominor:?bicquidemorartuidetur,\fteut'- fl*efftnt:titnporepafiion'KortKitpro crucifi' ro alteriuiprecesfufciptre. inimicot Efttt ipfedtum cret gtntibmfe, er quteiniUohtebutergx fe tor/entcalicrterrte,itlumnquamfiteris>ipfum cbarimjn lucem protulit.Qgi'ner beatmiltamenpro teorare af le Lucmrgi Theopbilofic ca!is,quem f dicit:Superic1re que adorando quienimaliumDeumfacis, ui cet' demuotumine,idefleuttngelio,dixinmdeomni firmas. Q!jfi q li cr tente creatom preces fufeipiat* qknam busqu<e aepitlefustumfectre tumdocere.Qui c iHe E V S fit,, nonintetligo.Egoautemcum bm uerbisnonaliudinnuit,quimquodChrfium D d [cribarumer pbmfeorumj magnoiUoNcfeconfentiens ico, Dij, quinon ftultedotentium ue f feceruntccelumrtemm pereunt.Seddicunt militudineeparat,etojlendithuneda&orem foru$a Mabometijia;Qua rationeigituruos rum,quidicat fimul r faciat quifaciat jio' ChnlUaniiicitU CHRISTVM quem[militer ceat.orauit quidem Chrijlmpro bisquicrucifi' ut Dtm idartti, procrucifigentibuf ftorauif gebantfe, fedut bemo;Noneniminj\ar deifine certecriminis cuias accufas, corporein terris uerjubatur nequetamenhonos feEiufdem mo uos ipluel nolentesrei effe deprehendimini.Si nudtK,ut efcriws r nosdicerefoletis, e N fed D tnimCbrillus,iuxtauefiram fententiam, eus Deufrhomo, Et nuncquidem Deusopeceu eji,quarenonlibre c proprioivrecrucifigen" ttbttur ut cum dicit,Volo,mundiK /is.cr.Rf tium Ce delicliremipti Quod fi Deusnonei}, tnittunturibi peccata nuncucro ceuDem t tua curiumceuDEV M adoratki Siautem ille kotno,utcumcicum tetigit,et[anatwsjl.Et e Deuse/i ernibilominus ut uidere ficet,orare in filia CenturionU atta&um ojlen' per quidem itprebenditur>aUocerte'Dofemtiorelabet ditfe bominum perillud intcm,quod E effe: dicit, Tibi
HO Yibi3icojrtfrieterfttrze,ftMmipffmiiuimH' monheiniewikij,quimciuit(itlilS.ttUti ton declarauit. folimfuitit nonput modouter prteibutpriuati funt,fei Horniunquamuer coUati. dtmoaSrutiit ut cumefuriuit,la- ttii Sodomis bumaniutem lnteUigii neutqimdeCbri (ioferuntur,iprincipio ab omtiibiu horMitficuit ptopter tazarum. propbttis propttr nimiam ?trjiuenimDem,etperf(lutbomoerat. dilcriptafuntSqueptn copiant Et quemadmodum Dei propriafut pote- pntttrimtu, Stqu mimueritutisliudwfuifucinftar libitum utor (nona erat,ftcit rit,ipftm inuautt.Extmploutem fi<tte,quecunq;uolebatcritti fuerit,ab obfcurioribm fimiUtu* humana(.excepto pecca- nin abfurdum bit:fit ut homo,omnf<t dinibusad omnium aittoremafeenderc.) utM) Q to,quodftn(l<teiM animanoncognouit:ere iUius in gritudint,quefanflum corpusnonattigit) admodurnnimapudGrecosquidam ftatuiSj tAtrcurios uccnuerunt,intUtimque bominisfunt,fufcepit.Et quemadmodum quosnommUi noneratinfmtta Dominiani quint,quantum appartt, omnino inomtt* foris peccatitttfiigium in autemapertis, ratifie nec tegritudo faniftoilliutcorpore. Gfdtfcrmkfuntomnia 3<ttuk ordinistitrbatiow bonidfi-' illarumimagimserpukbrtapparent. Uami' Teccatumenim p iluseft er humorum ineniinataconfufio,fani' bi de ChtiUojim uidetur.Qutenim extrin' uidentur& S XitKC^ iiefeuf,icgrituio. edquomodoinordi- feciudicuntur,<j apparent,parua incor- txigu que uerd in bis inttUiguntur, agna mue conf/ionit tegritudiniseecies f m <sromnem infir fttnt,??plusquint natunlk. Vtrumhocexenu port cretntis ordinem,morbum none. Qgi enimueritatem,ut piumjujficuns iiiitittemfmdnttsconjpereturfQgitndoquiiem bis igilur,mdiflumeji, Demcru cr bomo,orauit dtflitm ejijnquirHjnonfolumquîn intelli' p quidemhumunomore quia temptureudani gunturCbrijtioperamagna, lutquint nattai* lia wjluptnda,Deej; dignsnuenitt fedetiam tharitateminteriorem aduenerat.ipfccnimfil Iwn,rf. bac nemo babet, Olitmbumana,qu<ecmnem zpinttl qui dicit: Maiorem cbtcritaem >gnitionem id kdum angttorZrbomini xccdunt.Bt e pro quemqumut ponttdiqui-s.mimdm umicofuo: Hicuerononmodo amicis ni' tdmodumtxbis, queuidenturcrc<iturU,cceli efi,mt<tm. pro fuis tamfaim morti expofuit, td nibilominus f pro er terre alivrumq; piftxDeusppuret( iBnd o immicisfuis,pro illisnempe crucifiX(runt enimDeoproprium ut ipft quidem nonni* ejt, qui l tum,y omnibusudfc: fie tffs ex quinctupro totomun dtatur,talisUero c oBigatur operibm) in D prophtepredictvKrunt,w etiam Cbriftimiracutit eumejfeapparet, do,quemadmodum res ip/i tdocuit,vnritith emicuitfole fylcni- eumqui talia auteritate propriaoperatur.QM incide- propterip/f Saluatcrdixit Si mihinontrtdi' dior. Vt tm'rnUp'a milJut.,fiin folidum crdite. ita rit, in cmittentemretorquctur cr Sduito- USyCptnbitt ani ris oratio,infirmcrum ifterumer impiorum Vretertt in capite Helmli,quedmenfaiii radfomnifirro durions iuCIj,ineumquibtnc pgmfKat,dkitiChrijiianos Kebrit snejji o er FraLI5. T)ei,eo fuor babuitreucrfieli. Qutpropter r Cduiduati- fiiiosQramicos e quodpeccatorum tinanu dixit lnfurgcntes meteftesiniqui, gratincaftigentur. go in E autem potiuscotrarium) Kttri- dtco.Pdttrenimfliumjuiilli-citrieeftiCajiigati que nonme. babeat.Qutm enim bueruntmibimalum ono.er orbiutemani modcbaritatem lgitim pro in- c<tigataliquii,qum me mee.EgoueroeumiUiobturbarcntme, proprifiliumiEtde Ht' inieiunio unimS breUquidemuer ixilJicetignarusueritatent d ueb4mficcunt,yhumilidbam e difeernere profainter reuertetiir. tocutusft.nefciuit nim tnam, er oratio mainfinummeum E Chtifli oratio rurfumad iUum nuerfaeR. numcrfanflum.Hcbra'icmmolimDciiramfen QuamobTtmlQuiir.omucnitpnhentilcc ferunt,fednoimphcabilm(b(ibebttntenimpcr e in Animibut cruafigentium illum. si enimpni petudprophetii,purificationesyfacerdotiti) Deo caftiginte quidemeos corporaliter, uod q tmtiiiniUiisimiemtfuifJkt,peccatumutii^tUoattinet,iRosnon dfrentequin rumefjitfubktum-QuodtiamfinofaHum t, uero animam e fit, mbilominus ttimenetiam Chriutdi fcipulos ad potiiu oHendenteadoptionugfatiamab Mis indo- nondum defecijje. toScrucem ueror pafioprtcdication mittens,ficinquit:lngrefi e di- nemDominiabjchtahontmdefertiofaRA eS, mum,falutateitUm.erpquidem dontusjerit ftmd er corporum,e ceu ingratos gna,ueniatpax uejfrajupcreaw.fiu&nondi' aninittrum uos p gta<ftcrit,p4xueftrd4d rcuertatur.Et qui maxime eccato,r parricidofmaximof-Minouos, fummaimpietatefaftos uejlros, re, er Dei occifores flo fufeeperit necaudicritfermones rriuitateitla, excutite i abfolut t e egrefiiexdomo pulue- Tiensabdicauit,proculq;ferepulit, omnes Htbr<eos ittosde]erens, uejlrorujntejlimonium Amen omnino potejlati rempedum ipfis. dico uobis,tolerobilim Sodomis, - Go* altorum trit & a t [ubijciendo, conjtitumdoosfernot omnium
t*9
* tn o omnium firgentim. Et bec quidemcorporu gdnimiUtem, rtmifiionem.jtue,propttr ptset autemperditionis,er raquidempeccatorumfrcreplnumpropter tji dcrtliflie.Animarum amorem,mixtum eumife-* uniucrfalisrepulfe,noninbocmodofti ttiam Dei ueroinbomines e paniten ipfisfacerdo' ricordiaifiittf, xpeuiiiiispeccatorum fiituroptculo,jgniimelt,quodab in er tiumdefterit,purijicatio,facrificium tem- tim. quemadmodumNiniute,if)/i clemeti" exuperante propterpnitentitm. plum,zrctu uasinutiler impur reicili finit. tia peccatum autemHtbrsorum cajligatio attera rcii,s9. QutpropUr v Dauiduaticinatuific dixit,Co CXuamMi ramte omnes,Domine, prmunimr.oppro fuerit propter captiuitatemfemel atqueiterum qui exinanita c, id c, brmmexpe&auit animamea,zrmiferiam.Etex ipfisindutK,notamenfex non pedauicondolentem,fcd erat:er confoUto' foresinfimeer finis furoris. Idenimperfecevt incibum denotatur.Et cumpropteridololatricr iniqul rtm,ftimmittueni. Etdederuntmihi mihiacetum. tates ipforumc4ptiuiabdutlilint,propter Dei fil, J er in fui meapropinauerunt coram iit mtnfaiUorum ipfis in laqueum,er tameninhomints amortmdenuredienmt ad i in retributionem,crn ojjindiculum.Excecen' prijlinmfuam libertatem conditionemer cr ne ex tur I oculiiUorum uideant,er tngumipforimt biberuntquidemceupeccatores poculohoc eos femperincurua.Effundefuper iramtuam,tt uinum,nontamenmtrum,fedamoreermiftJ eos. il, rieordiatemperatum Pojlquamueri immane fkrorire tii apprhendt Fint babitatio jj lorumdtferta,r inttbernaculiiilloriim nonfit illudaufifuntfacinus, r in Cbrijlumtantitex^ c bac inbabitans. i f Quidtutm prophetiainnuitfDi erctiertmt, er' ocifore; aili funt,inteiidit D EeatiKiUe Dmid uelemin alio etiaminillosDeutarcumfmm,cumjlultorum tmutagedum. ofhende' iUorum conuerfionem pfalmo I Veiin peccutoretcomiiionem expe&iwffetanmqua-' PCd.74. I i rt,fic dixit: Deasudexelt,hunchumilit,bune draginta tempore feilicet eo quo Sdudtor I m exaltat.QH'-ipouluinmanuDominiuini e" ptjjiti eft, ufquead Vefâfiani Titi tempora. er e peccatumhorumomnipnitentia rifplcmunmixto.Et inclinauit x ioin boc,ue Cumautem runtemen ittiusnoneji exinanita.omnes ftx pec careretJncurabiUaiftamdapajiifiint.Ztnunc Ctttores terriebibent.Kurfumin alio pfalmojic impletacflDauidisprophetia,ea que abiOis in dixit: Deusiudex iujliK,firtiscrlongdnimis. C H R 1 S T V M faHafuntexponens. ejb V neciraminducens Nifrcouerfifiuritis, qumenimtragicicrampliterea quefadafunt quotidie. Nhncigitu,r,qttce txacuet gladitmfuum. refknt expofuit,utpote, Contrate Domineomnesqui dixit iudi premuntme, cr, Oppnbriumexpedauitania diligenter ccipe.Vropheta Deumeffe etiam notduit.Qgonwravie- mamearmiferiam.r,Exptiaui condolen<cem:fed iujiumeffe bominum indices iutem,fed nonerat, er confolatores, noninra qudum funt,dij quidem fed iniufli,eiquodiujiumw>ctttt,o$m ueni. r,Dederuntmihiin cibumfet,crinfiti fii,ij Hcro dit Deum omnisiniukitieffeexpertem.Cum mea propinauerunt mihiacetum Tune, que il* eumturafintmala,enumerat. tutti fortem noc<tt,oflmdit ud q uiiluiamfutm iUis Tiatmenfa dicit,ojien lorumcoramipfis in laqueum, inretributio' pofiit tojlituere.Cumq; longanimem er ditquodnonexabrupto Demiuduu fuaexe-' nem,crin cfjvndiculum.JAenfaenimcibunt & qif4tur,fedtltttnfuet clementer: qu.ipropter impofitumgejlat impletionem ad dficientecor non iramfunrnpeccatoribits quotidieinducit. poris:hitbetetUmfruitionem,deliciiucrUti-pnitendamexpe- tiam.CoUigensigiturinunum prophetaomnes CuriBoquoi peccutomm ftet. Nuncuergkiium fuumacuitjd ei^po- Hebrieorum delicitu,omnemUetitiam zrfrai^ tentum fmmpumendi rofiretcontraeosquii tionem,menfe 4 uocabuloutitur ofcndere oc h p nolunt <td peccatH pnitentUm conuerti.Kur-- uolens, quod Mis omniain contrarium cejfum animtlidquedamlaqueis m fumcum dicit Deumejjiiudicem, oxfubiun- fnt. Et quemadmod h gif.Huncbumiliat, uneexultt. Po/htecuer capta,uenienteuenatorezriUaincipientemammanuDomini, meri,plenu (Ure, mgula dicit, PocmIh alteriusexitumuident,nectamen uini exhocin boc,uerv.ntdmen fibijpfisnecreliquis mixto er declinauit animdibusconcaptiuisfuis n fix iHiut oneft exinanita.Ei6t temnespecca- fubuenirepoffimt:itaetkm ludeis continget. toresterre. Qjadndmbcpropbetia lignifient* Coramipfisenimcxdenturamicier fratres,p<t Non aliud quint quodfuperiwidiflume:Ni/ rentesr liberi,toquodnemofitquieoseripere exdcuet. cr ueladiuuareofiit. Simuluer eaufini cami' conuerfifueritis,gladiumfuum fic p hic dicit,quod paculumin manuDomini ini tatis ojlendensnquit,Inretributionem id eft, u i meri,plnummixto.:ideji,plenumfuroris.fed propter mortemDominoab ipjis illutam. x" E etiammifericordiiehocenim mixtumfignif* cecenturoculi eerum uideant,er dorfitm ( ne il" ex c*t)declinantenimirumhoc abrupto nilon* lerufemperincKrut, btenebratas O itaqôcidos bentes
334 rutionv Uierupdem. nnam Ma! Qg* nimirum? Q habtntis,neede iUom Umiufliciefolem.Chriflum.Tergum rem Mofetpreiixerit,& lertmintexpofuit EtiU E B<uU( & inquit:Tener4 ddic*titoldt,ttn* ipfs perincurua-.nefcilicetab aufrraturperpe- tjuidemlc fumpfit tfctndtrt in wtferuitutu iugutn.EthocgrauilUmueltûoi fus pes non txpeYientum omnibus udijcitur Eteffundt' felkm,proptertentritttem &tivMimjtmn' lococolophonis d M tm inillosiratuu,cr*ftusuelfuror ire tvucip' fttmAttingtt iciUmiCr euorabit Uberoifuot. in e p prendtt eosM&ux enim<mimi t furor,com- Qnod etiam Hierufal xftuni fijn excidia u i M liberotfitosdtua motiocordiseli ad remtliquam quemmotmit Romanisttato. atreseitim u tliud quoddam hoc extingutt,ut in Niniuitis,pocni- rauerunt. Urmie er oraculum eXpnls, tentkfictttidiumejl Ira uerohuiusct>mmo->dixit: Minai matrum ittiferantiumttggrefjfunt I z tioniseffieHui ntminauit,q;ucm* liberotfuoS.Sedr Wlicbidt prophetafie in* E3~a.~ efi,quttfecem de ttdmodum Sodotnitisquoq; efldifli.SedpeT' qM:Sifufcipimtxuobfcficitmuctlrm,dicit titrer penditnuncprophteoucttl. Nonrficif.Ftm- Eominusomnipotensiqui tu inoccjfunt g tuumfedEffndefurormttumcr somenmeumlorificationeiagentibUf,ritl defurorem immodera- omnilocointenfumofferturnominintto,eyft-' irmtuant. Articultenimbccloco Votautem Um tram Heicrfuroremfignificat cxtrtinum trificiutn mundi. propbanatkud. i animamfimulZTter Qytndoiuqtteh<ccmpletafuntiOmnino excidium defertionem er i pop cos porum,aduerfu6 qui tune ttmporisntabiti Chrifii etucem,er refurreHionemNon enim korumdognatuunt feeu Hierofolyma ntum,ubi f U Mo/rDei cukum,ar iUosquiin poftenim taberiucu nonalibifieri prxcepertt,fed in amnem turi.Fiathtbitutiot'orum deferta,in quint non lisiUcrum fit quiinhabitet. uodeteutnit.- flintueturterr(tm,Dei loria dilitUe&Hoe g Q Htcautem propbeteorationonexecrandifor* niminnuit quoddicimr,Abrtu folisttfqueai o e,in ejl ttml*e/lifed-propbetiit ilecutio.Vbitnim Hie occafumM toto mundo Nfc contenu efl A Tufemiubi emplifubifacrificium obUtioi propbetit ixiffe Wud, fr ortu folUufqueii t d Omnithtccexinanita txti-' ccctt[itm,neudieibiecculumniunles funt,ttf nUnquam l dicercnt,fe orbem tijJent.Etnifitempltircedificart comtiefftnt, per wtiuerfum babitare, rptopbetam d I 1 aidit,Ncmen meum) pofjtntquidtmdicere: canari uoluijjimut,po. ipfis locutmncffe.Verum si nuncueroconfpki' glorificetum in getiiibm>ZTomni locoih> tuijpmututiq;er t bfoluere. ejl in untur nonfemel,dut tertioidtenta cenfum E rficrifictummmdumcfjirttirnmini bts,fedetinm 1 IBud. o ut ceti N uij]i,nKUnqunm compotestUi funt.Exi* meo.VosautempropbanMiliii uoti f eontaminatoy prophttHebrorum e fiim4banttmmmiferrimihamwes,fetempliire'fucrificio Adriano'R.ommorumregt: no.eutficperprophetam locutut ftt,fed pr> pttraturos regnante dtindejubConfttintino M<tgno:fed utroq;ceu pttrmorcs bzccfferentimn-Vtrumquisfortt ab p punitifunt,HoSiiueri 0-bocdixefit,nontttuttumttiei etrauerit en^ proteruier contumaces Cbriffi r defeftornlixntts,uni u ludteis l e funi' tentia. Veteriptcrifciocumnouo comptfatd^ in interbec differehti* animaduertetur. t Et tvoftudio bocincubait, ectmum p iepofint,tt magna er tificesconuocauit,omniaq; egit,fecit procit' qusmadmodum angelot incerporeos ad Dei in~ de- corporeattiftibantitm rauit,ceuinf, 'mut C"mente coUatoscorporeos f* cdptut,utCbrifi e iHul t in f RrueretfenteKtiam,iju templum reparari fe iudicammfieetiam tteteris rnoui acri^ nonpirmittebut.Ctterum /ipietitetrapititt jicij coUttiontcontingit.In iUoenimfangUis qui iuuen" taurorum C bircorum,eytabocinti'q; Mrfutiafu4,fttitimeireipptoftenilitl3eifttffrtt'' Cbrii. (iuitu t: bic iutem filiutDei, er fanguhs gUlonge omnium fortifitna.Vfevim ejji r wepmumftudiumaggrefii funtfondtmtisq; UcceigiturdifferentiamQuaprop'er tyVa-> trutK mdnus exdom admourre dixit, Nonfufeipiam edificio uolueruntjgnis uid u<tticinatut i fundametttmicans lurimos onfumpftt,bo tua uitulot nequecapeUtsex gregibiutuis; e p c conatttm zruffitniam repulit.Rex uero Qipniam me*e[unt mneser*catnpi inmcn- Ptf o f rumej; uolu* aw Uinmontibut,crboues. Cogncui omnes u*<itM quocimcj; pedesferebanljnmifuga fugit,Dei iudicioterritus.Sednefctamen inf cret cli,rpuUbritudoagrimccumefl. t' Si lix ille cefiit.PauUfl>erit<tq;buicloco imtnoran' furiero,nondicamtibi. Meaenimeterrd,& nliorum adHebr<eos carnestaerrum,zr tes,etiam ora plenitudoeim.Numedam propbetttrttm Er.L4$ cuUinfricUmut icit bircorumbibtm i offirDeo facri' D enimEf<tiits,S{iBquodfanguinem duriu es,r tterttut ferreiucollum tuum:id fl in ficium taudis er reddedtifiimouotatua e mein die tribulationls eu tut cr f fiexibile. es-fronttuatenea,id impudent Et inuoeabis me Videtne. t facri' dn.p > D<tMel:Venmmtupernotmtth,qu<di<inonfit> te, er gterificabis ruant u tu Safuntfubclo,fecimium que fta funt in ficium<{uod confiter hircisjionappro' tamis ht:
itt
Sopiw
~;6 ni \>4tiui ueroquoilaudetn continet, recipt, demb<ecdifl<t pnt.Tie ijsueroqut rtligiontm Qg>cr SophonUifictit:Appmbit Dominm propriamr pictaten;interimpiosatftoiiunt, a fuperomnesgentes &txtirpabit omnesdeos quidnamiUert opusefti Nonue dmirandi r deloco kudedignifunti Nec minut de-UBisie iudic<tn> f c gentium: r adorabunteum unufquifqut fuo.Etbicqitoquetlierofolymmnegtcxit,om* dum,qminhbtrtdtereligionisigunt.Htfiqui* adDei culturamue- demnondumprobatifunt,r proptereaquals tienttier e locttm gentium t adduxit. Omnibusamen mrnfint ignortur: Deoautem,criliofoloco nimtkmin medium tamen bisfierat'ufirmisq;,non pxnitentU tur- gnofcuntur.llliueroiiiflarauri infornacepttri tlau* ris wpraefidiumconcidit,nccitmU'Xadbuc tffedeclnrantur,cjuemudmodum illi insabylone fa ell,nequtHtbraisneque lfmaelitisjednecul paeri. Utefan adfalutemfttisejficaxeftippt ue dogmatumfides,nifioperibuffumtttmperatd. li quiintrareualuerit. tfie deludteitquidem E r hocdixit MahometHicetipfe namdica- Oltmdeenim mihi,dicitoraculum,fidem tuant quid fiient tur,ignor<tuerit didum ejl,Dt ChrijlianU ex operibustuis, er ego tibi oftendam ,ut iutemnonfie: Necenimut ipfepuuuit,propter mtam ex operibmmett.Videamut igiturque cr cajiigationem,non profilijs&-ami namo peranpudDeumreci piantur, qui nam peccatorum ab- bi ftnt quiDel'meminerunt fcilicit bi qui num cis Deiiudicaitdtfmt.Proculenimifcopo errauit, putansproptereaquoi ifmaelit*non* inddicijscr libertateuwunt,<tn in afflifio qui la ne er miftriai-Hi certebaud dubie.Mtenim, nullos Cbnjiianorum affiigant,ip[os uidem q iidignos,r qmfifiliosyamicosDei,punire Dominein tfftidionetui recordatifumtts.Et, dDeo omniiw i Chriftianos repudiatos Sedali* Qttiin Uchrymisfmnant,metuntn exultamulta iuflorum,mon ter longe fehabetnegocium.Ulaxima enimCbri tione.m tribulationes maU.Lictttnimin hucuiU ianorum multitudofummapacefiruitur,quos autempeccatorum f flici fuccejjii erantur, er perindeac jquis Heutittiiciofuojibifolinotonon finit pertuf iariab impijs.quilicetcontra bot expdition Uudeturquodprudensfityfortis, tempranter ara- iiijlut ,aliut uero nihilib<ec nem(acertntyfortioresfan abilioresq^ facUm pinguem ntarrnntelatppaerent omni impiorummili" ft efjegtoritturcr corpulentumlie de feipfis multos tia er fortitudine.Confiteor Cbri fentiutmtfemmibomincs,<tc tamen ucrisinexhituftiicfc ianorumpropter peecttanojirainmanutim- diuitijs ctemptisjli.is ttitsfomniafmulattt.am q mtrgarUa,Chrijlo piorum traditoseljiyinfuijpforum<orredio- pltduntur :e^preciojaiUst nem,craliorum excmplum udhpillcs congregant. errefipifeentiam. mmiri,reH{ltt,conchdf Mo iuiicgt, Nequefxnexijliment Cbriftittnosqui in itlo^ Quid autemdeoruculo propbetico , 1 s Prooeib.i tra- quoddicit,QucmdiligitDominuteum uirtutem rumfuntmanibm,propterhorum cajiigit, ditosejfe.Sedutluti lagellumzrlorumcorre- O-flttgtllat uemfilij loto adopttf Cbrijliani f q retifli cr defertii ilionis<i eoer iudieatier mifiifunt(cajliga- itaq;nontradunlurUnqutan D tiont enimdignos ceu aperte teftatur t fed filif cajligant) funt tamenintrim Deo,ut Mahomet Deo exofier abomintbihs QjjiW enimlocu- caufacorreftionh( utfuperiiaditucide dmon-' nimirum &ntumejl)srprcpttr aliorum cr (i<tfunt,zr eruct,cr magna refipifctiam H Deipotentk Qty'rfitemfulminaer grando, utilitatem. abentenimChrijlkni,quiintergen que per ufiuntea- tesagunt,patriarchtw,f<tcerdotcs,poHtifices,ptr utfe nonnunquam lment S Dei ftigationes Hum igituramici crfilij Dei quospinific4iitur,ommisq; Chriftianisof que iudicabunturQuibas ipft ueritM refcon- leunitfunt,adminijirMt,in forma uidem ud"' fic ip q iet: Nouitdemomnia,etiam generationem !itiittm,infignum quod ab adoptione uer ante filio" itbrum.Qgemadmodum enimde e[m cr uco* rumDei non, necubiUutf micitiatxciderint. a iujli bodixit,priufquambinafcerentur,Ucobdilexi, Agnofcantgituromnino,quod quidem i fs> etiameosquiabntgi pMinmanutimpiorumtradttntur,nonutglori' Efauautemodiobabur.fic ta uera er irreprtbenfibilicbrillianorum ut fide ficent#rimpij,fed probenturpij,rauro pu adcontraridm nafceren- rioresreddtur.Quid tuti denijio iolobdice defiexerunt,priufquam tur, ptrditiontirfatan* infiniment!iudiea-' mwKomittonimdiceredepttriarcbaAbrahS* e uit.Et licetillic inueniantur,fiueic,nibilomi-' cumriUeaJtcpMinterimpioscotwerfitMfit) h \obinterra lilisui' crfandeferreotUocradamuntino nufpcenadigm deprebenduntur:quodin d er dereelt,quiinc<tptiuitatcautnatifunt,autpojl' go:Numceudefertus 4 dcoreieflws iabolo ta nafcenturVerumtamenx bis quichrijlum traditut eflfcrtot tantis^maUsmobilibusp-' e mui immobilibuxq; abnegaHeruntnafeuntur aliquandofandi er eftjibtrorumfci' ftugeUatut boniuiri:quemadmodum EfauiujiufiUelob, licet <tmifiione,crproprij ex corporisaffUdione G1nwtyra ex idotoUirh. trum de bis qui* Dkbolmutr quiiuftiflugcllabiitinum V tiquant nmicut
8 3JS Ne/toritt*tnft. Inctpite <tutcmEliief<(tquoi f mulierespgnificitt,fKt,gud CHRISTVS $ ie S VfilmutrU; fermodei fit, mm* E Dei,jj>iritus Dti.ncipkmwi rgoab ipfiusMd' e bomet confefiiont. ijoiJfi ut ndprophetM q fer ItioDetfkfiM r prophteiUum eu, bominib ik etUntchriftui deceptum i fic homines ocuit ,rprptcre< d Defermonem utt>Ubometbuncnamintrefoltt,propbet4jici fermo, m,cmtMtnique maximut imipft DU y qui fit quodnullMimqumpropbetarferma tint Dei diiluifit fedfingulinominii propnjfgni' retinuerint Qjtoifiatttri btc rt* i fitationem tio nutUfueritJedfpropttredftrmoDeiditi* tur,quodarch<ingelus adueniens Gabriel uirgitii griu pUnefaufium ittudnunciu annwcuuit, cetter Samfonem eo oportebat Mlatioe fihum demDomine dppeUari.quoniatno-ipfe proex Dei enimtdueniens, mifiione tutttu Angelut efi. iUiiugcnerutioiK fait. Qgttt et Zacbtriafi expo Ulotmnmiliterextpmifione f itdt,fermcnc deiuoearioportet,propterat uodipfiusfirtit* q Us 'ZnchdriieptrmgelZdnnZcUttfit.Qumdo quidgiturnecpropbeUaliquU i fermadei *oc* tus eft,nccaliquaexpromtfHonenttuiicerte ne Cbrijluifermo dicitur,propterdquoitnge dei faute xerilûtqitft-' pfc^^] Vandoquidntt quihup- luswrginiULtU de abfurdk ratio w^lr' Ml*f!rtlS opinionibut dixi gnumDeidnnuncittUerU.Sedalqundim ll <tcctnomen s ignorauit iiomet ,hoe [0 nec qus ne,quam t y&jalmSg&lit nojiroCbriftoet pit.Sienimnoui0efum bhjbhtmi/scertein 'tintfatltotor de Re-- iBumiaclis bliinuijjit, Cumenimexfctipturis ueroDeonojlramiferitief:nti,iioceitt^. a in e hocuerurtt ftidix inppiens carie tudiuiffitChriflum e pan4< ucftt nim ejjfermonemjlluttquidem illiai ueroftnfunt eft [uo, Non Deus.iicenimtrinitatemnegat, quoidicebaturconfefiufelij crentorem adietterne, necretepit,necCbrijfunt r dewaiefje confefju/, dtumttumnefjifotatur flf et dngclcrum hminum,omiikq;creaturiefiUinit forte duosDcosiortri diprehtnderetur. timornonerdf.non enim tnuliere ge- icce<tutetntimuit,ubi hune nonhibentemjitpotecuitiftm beretici Carpocnttis 0' inteBexitfubJiantiitrumdif:rim,necipfamfub i mijfi onfitpofiibile dicitw, er c t/ee pinionem{e<utM ,cirMhmarbitratusefJiDei antkm. Cbrijiu nimfermo cr &{& quodmentis rtttionis Qtidproptcretiqndifiidkinter brttnrjton modo genenttionem. eau* Deum pttreittw fiHumcjJi otuijji exijltnut- pienti<cduxcft,trumctic(mqiiodomnium p ttit. Quofiimpojibile ut TMwfine eji muiere pif ideftcxtmpU,quttimidei dixerunf, ittumneccreatorem tettrnttsnimirumconfderatfouesirconfilu filiumbabettt,aic<(nietkm in eo ejfe,necopijicemlnepropofufibimitteriit,iux feipfofolopr*fumpfit,r<}vodex ip* ht Gnccorum dodrina. i ueroitux fo fermone,hoc ipfmquodfermonem * s t ta infpicntium bentyr Angelir hommesacceperunt,& filiumbnbuerit,etiamdifiidiainteriUosexoriun utudUciniatrddtmt tur,utin capiteHelmomjmitfferitûditosfimul quodperontnU penetnt er ipfumfecutut Curpocrttm Nosuerodebis ufâJomnfintm.Etpr<etereaquodfuperom' ut nemfmptwiutem d diuinus fermoxp<utditur,cr t finguidtim inapologitt iximm quapropter iuxtaiVum dehit omnemfabflan' fiipfi<juocfcdiximuil,noninllitmmus co^ ommnofupercmnu tft piofiacontendereQjtonittmucroinprtfenti tumexceientem tbfotutm. Quandoquidm ut fermono tft, huit maniftHeontr<tdicimut,tiuiknt c qutfoKi igiturutAifurit neque prophte nunC ex bis necDeumef minatur, neque promifiionemanife/le hmetijlMiibomet Cbriltum dife[etitit,necdeifilium fednudum bomincm ut putet,quoiceunttmth fermaDei Ckri&us homini cttturzrfxt,qapropuretUmfilimDei dicituf omnt$,td r reliquos fanii, omnibus^ tijiiK comroutrfa txctUtntitrtm, ut rttrf cre&.Qemtlmoditmtnim[etmomentisejji' p
IJ7 itnicusici effligcbat hmcjcoquidtmnttgtni abaltomdicdrtttionanhuiiHnotum,f-m(lum^ autan ignatumiQuaprcpter jki, homimbm TDemeumm mdium ftatuit inflar columner e txnimu in exempltim Hti er fiitut cuiufdtsm littttm pofieriutis. jAirorfdnc m/ de hoc fic quoqutloattidudeant mquirendum umen. ejl, er ra ipfaindi(at,<f dedeor diabolo unies subomet. Summitmmilicen' opinionesbubut etiam Mtibcrtatecontendit, dtmonetfdutndos nimirum fecutm.Qfiin etiamin fre.Originem le ife lotit, Rkhoranonimirum fie inquiti eumh te trgi dumultitudo j&itgnt itemonum eji,r diuijfetfitdtnirata propterhoc giuifi tft, confecutiunt. f qui etiamitti credenttsfaUncm aut Qttomoifo diquUJalmnpoterit,nipprit rite Deo ttfipifcensoprafecit queitlum cum uniantfTuncemmin imicitiMt rtcipitwr, Oei cumiUiunitutfrit:Dtcaiitemunitus,htrtt eterne. Huiuf falutis cj},regtiicdorum,uit*cj; de c moiiiinqtiam, diaboloepimonesoncepitfiIitiiiltiM!.uhomct,ut quamuis aperte dictreut reaturdiabolum DeittmKumejJ ,reipftmen iOudiffirmet. IN MAHOMETEM ORATIO Tertia.
339 J4o etim Cbrijhaabtterne,tyfinepif ro Dtm nmfum tarait fyir<M,nectnim4,fti ff>tieji,ltc Cbrijlut p fione,mteftmUc ieopn'.tt,filituMimnomi- biffemperfuit reditus:feqmtur,qtwd bumanam ditere fat tjljecukMigifltc- femper,nonfecundum nttur.Heccnim MMMifiiii ttnumillam anteomnia fetulagenerationem. uinam,cum Dtofuerit/mtftrmontmjittt fapi' huncnominautr'n. Sent' entm,fiuepcttntittm NumitfquettHquMdodeprebenditurdfumftr* monecaruij]i,infipientem,impottem,fontmqj to.Sapiemmitn per,inquam,exdeoe&,cratm robuflu* d fcaim aqw/s iftitutum fu'ffetSedquemadma* nunqum fin*fut tjl ftpientia,neque ut dei etiamfa- finefuorobort,nequemens fuiefut ratione, ,iwm brijtut ferma nominaturfic aut nefolfinefuoraiio. i igitur huneanimant fi' S pientk&potenlU dicitur.Et Drm quidem antettfermant ctruit,infipiensuit cr intpo- uejfiritumdri dixerts,eundem ttiamftrmonen f Dm u folent,ftpientiam, effcdiccrclicet.Siemmanimttm babuerit, tens,pojlei erisHt hommes inttto fermonempotentiam cr dffumpfit,ttwcj;perfe prjlMtifima pars ipfaanimatffedepre dut reiditusefcdittcumabeternoanteomnia bendetur. t mie,ex ipft ueritate,imex ipfa E efl,cbri* feculaperfefini efpt,fuum fermonem ipfim ge^ MahometU anfefiioneiemonjlratum autarti- fiumeiufdtm uniufcumDe imui ejj,& er mt.Et liquident ofltempusaliquod p deum abnttr* pttremhtberegtnitetem culum temporisfermonem feprogenuit,quo cundetn ex Dei modo dent eratantiquifermontcarebuttciân neatcfccuU,filium^j tffegttminum, cr enim fie ipfe tutumeunque qtttii corporibiunbjlulerit, deum.qutmadmodunt inEuttngeliji dit, redditurnattiris utemin Ego& paterunumfumus:idefi,unus a dewjion fOJH.J. u corpusimperfefium f f tbjluieris portionem, fecundum corporeisi uel minimum perfoins,ut dicit Sat>ellius,fticcuit' dminiHtem.EtdeiiUe totumperdidijli. uoi fiigiturboc deangel damutum eandem^ eau Q relie dicitur,qutento incorporels magisboein ttmplatortiofcsdit,In principiocreauitDeut ab deoabfurdum erit,qui omniincorporexfub' calumyterrm. Et propbetdI)<iwd,Oim!t Sermcne omini D cr jimtit,omnifimpUcitate naturafupra ont-' feciftiinfitpientia:cr, clifir S p nemfubfldntiamexemptmejiiSienim fermonem matifinit. Hrictmjiliii-; olomon,<tdmin- , P6I.J* nonbttbebatis4 Prouetk.] pofieaipfumajfumplit-pofiibi' tient omnidigiw.drtKin [apicntiifundituittcr Pl tutem h etiamut illumper, ht, quemadmodum affum* ram,c<xlos parttuitin prudtntiit. Eloquen am au iUeEfii<ts>Dtm pfit(qu<e appofmfuntad<tliquid,etiam ttfiimuiautem temws purs qui abtterno cr uit extremA terrx.BixtMucrolouantsZtbedsi fi fini pojfeconjktt)Qgod uer <tnteomnid tonitruifiliumDomintno* feculaceuperfeftusdeus,perfedum filiwiquemetum itlam genuitpaterqui<eternvs minduit,coquodftipcnwn generationem quoq;fuum fermonem Bcbr.i erat, filium fuumteternum tonitruickrimorbi ebitcciiniuerit)m j0 Euange- toan.1 quotjjrfrmanem liofit ait,ln prinapioeratfermo,crftrmoeut tjje dedarauit zrfuttor txpreffaimagozr omniaper banc tpvADem,er DeuteratMeftrmo, flUndorptiri/s naturalistin imtginem ejl p femperafyicit: iUumfit(iafunt,rfineeofti{iumellmhil,quoi [emperrffaicitns aterfeipfum non (radit* deum poffefi* faSum tjl Vidin' quomodo roptertemporis ulteigiturMahomet p ta hiberefinemuliere. Hocidemceuforteter- importunitatem prophte cbjeuritulocutifmt, con tontines utem a gumentum repetit -in bancautem(qutntum cUre,aperto (quodaittnt)capitt deum ef- altumtxcUm<tutriUZt jcio)enorem cerporeum incidit,qud utterum qttidetn prophe feputcccetxTropterea p fupcrntanquoquciUam tarumalimffrmontmÛmnpienliîwx pruc H generationem corpoream exi/limeuit. ejfe Etfit dentUm,iliut rettonm banc nominauit. ic c in ripoteft,utquemadmodum dedeodixit,qudn uero deum,nonimsarcdnum boc,quoiprotamdiuUlwrdt, ipfoncnft accidens, 0-neceffarinequefub- ptertemporis importunitatem u fiantianeque ita,(oquodnon comedat,ntc fpi- cumnondttm iuliumq;effetuelumttuferrL fus retjtaetinegaueritdeum babirefilium. Qtwn Qjji ipft film deideus,qnaliperenig" t ueroidemMetiahomttCbriftum ani mttUannunci4tutejJuideb<ttur:qiMproptertO' ioquidem mm &fbiritum dei Deidiluciddicit,uocatq;, nitrui filiusboc,In principioerat/rio,erc. nos concedamas quoq;remita utdicitfehtibtrt. clariufprdicMit.&qutmttdmodumfoldenfif' Dei,creaturaffe Jltfifbiritusdei er anima e po- fitnt nube &tempeftate teHsu,obfcurm tft,pro iamcontingit dettfjuxU prismtumtnlucemfuam ut teflcr efl,eccegitur i pnesfebtberettide" Mahomttis opinionem aliquando[nritu ciaue- ttirjempeftattuerofotuta puracte rcuerjb f w r rit,er anima, rper creatunspltnabfolutat omnibus adiesfuosccpicfifimemmittititti e i feipfum condl* ttiammet defermone fitio deifertur fenten* w fit,sr quod autipfeimperfeilus umu nnte fecerit,autalium creato- tia. Deusinim exiflens fui fecttla,filiut ierit,perfeSum^ ne dei,r trtator omnitcrature (quemttdmodum rem infp*
J4* '4* infuyerioribuiApohgijs.etinprfintiquoqut liciudkaniumtji Qyemadmoium nimeor-" mortuiwi eji,ftcer inimafmefi' iemonftratumell)latebattamenfubnubeigno' put fine anima rantU, & idololatritejnptftate,cumpare de er operibut. ienimfidesdfuerit,licttutilne S a <y fpiritu-poftqmmautcmuer upparuit iieji returanmt,pnntionistamtttushabtt,perpot car* mtentiamfcilicit r cptu. fide autem buiut in carn adminiftrMo ,rfecundum abftnte, uirgine omnisafiio<tutmrtM,quinfreciem mdeeffe ttiam grattaDeiomni tur,u4itaelt,&inan(s.rideenimprafente VeiparaMaria tunc<tpp4ruit c uirtuiU butfduUris hmiaibm,et adorauit reaturacrt uirtMadejljicetaliqudo defcHwt,ide& oboriatur.Vbiturofidesnontji nie glorifiante peccatum dtoremfum,folum$uetuntum n uirtui non fuerit necitliui runt,pitremj; Domitii ftrifu Cbrifii,ttip~ uirtuf efl.vbidutem fumfitium'rfermonempatritifantlumêtui' defechue/l.Vbi igitur uirtufiwnefl,necfidts 'Uificantfciritm,unamuidelicetfanc1am,con-' t,ntcptccatum,fednud<i&mti impietM. trinita- QuapropterCr Efauiait:iifcredideritis,nott r pibjlantialemjndiifam inconfufam timjmum nempebeum.Ettunc ifaeji Chrifti inteWgetis. u idesitity etfces torum eftque non e imgloria uelutiglorla nigeniti pitre Et tmc uideittur,nonoruulqt demonflrantur:fed u imifit diuinosfuotradiostenebrutq;ignorait* prima donuinDei eftfides iUaChrilHanoruni animaM> infacrofanfamtrinitateni. ti<e er Quod enimuiieta*ittumitMttilfigidiuifc mortitM ,cvx crt' torefidtiuiuifictuit. liquK,curfi>erdtlEt uidetaliquis quod dit i Verumtamenqntmadmodum Vneteraj&ahcmet crpocrutkherttiti d apu nos chriflumex uirginenututn folomniaqucunq; opiniotiemfecutiif, contingere ateftjtluminati p fineuirili operaconfitetur, Eeumuera er D tt lucem babetin uniuerfum mundum uifibilem, bic u filimnejfe ntgdt Duobiu argumenta fws. multipUcem,furfumdeorpim er propriorumr'd' hocunqttttm dkerit. Et diorumfflendortmdijptrgens: cuinott ad deje Quodnec Cbrijius erfi dixerit, AdorateDeummeurt & fuerit, nonpropterbuiutiumnatori* uirtutk. quod udieis Deumueftrum,Daminutn etmt Dominum infirmitattm m r incommo' hocfitjcd propteruifus e qM e Uejlmnt.Jtttpij alitent feoput untfempef ft ut ditatem:multa nim taliafuntjradiusfolaris cunSa bominibus, ut tranfiensnon iUtminat,cunialuiuminet:pc pro uirili fu*perfuadettt necDeunteffe,nec eredantCbriftum deifilium, ttiamrationalkUtiulfittefol Chriftui,infecre omnibus pro dentsfaceimpletr<ttiondi,omncmq; qidmit&propbetiim ignorant fedptntiuM cunflisbornai-- tiamr encrentex animabus quibutincident, fhettsfupericrem hominemj; husexceUeritiorem,T)eumuerone<]U<tqtttm.Stut txptUit,crwtiofoi iarumocutospurgal.Et tusautembicdiabolumimitdtiu,homines oif quemadmodumignorantia c erranteseyfedufloi tra Cbrijlum perfuadereconttur.Qtiemadmo-> difipatbineindc,fie miondii lcisprfcntU dumenimisomnimodoconaturfingulos bomi' eosqui iliuminantur oTUgit,& unum oniun c c in ttesfedtliere,t<rueljdeucl opeributiCeo die> git. Qapropttfipfehriftus inquit,Egofuiii o inhocuniin lux mundi.'Et ui inme loaa.ffi ntrc.fic er Mahomet mniudio q crdit, nonmbtilubitin toi b i tetut Uidttur t omnes omines uerodeoquint tentbrH,errontmncmpe:fedbabebitlucem u lue- tt.r reiiqua,qutorationoftrapaulo pjltx-* a quidfide,partim longifiimcbducttt,partim r operibut Deumautemadoraredocet,qtieat ponet. Qyoniam igitur in capite Helmaidaut ai-- difumefl,duabuf contraCbriflum fuaippMratio effinxit.Etdtcmones quidem demonftratio e fo DominojpfumDeifiltumuel noient scon- nibusinnititur Mahomet,oflendens Deum hune hunecou Krt fcjiifunt,(nonenimut uriadoratores ejfe,e gKoidHRISTVS nufqttm dixe fefiifunt,fedutbi qui ueritatemoccultarenon rit fe Deum tum quodUispra-ceperit, effe tecireiejlfili deii AdorateDeummtumrDeimuejlrumjDomipoterSt,dixerut,QJiidnobis nos?) Mabo' nummeumr Dominumuejbum:agedumie Venijtiantetemptoad crucidum i metliera dmonesimpietatefuperat, quiChri-* primaiamuideamus,ein Deouotente etiamft' fiumnec, Cetfitium neciudi'cem effeaffirme^ cundanidifeutitmus.ncipmuitaque abipft l diabolo corrw UabometKconftpioneMicChrijiumfermonem SedadiUum Efaitudixerit, Cum puejl fcientUtua dcoretuo,zrc. Et meri- Dei, animamDei GrjpiritumDei, ut diSum cum l fandetiabometodifcipuliiq; dicat d-1 eflyuocat.JtemqutedeChriflorApoftotin fuis et' quis ,gentem que conflium ejj amiferit cr in uangelio defcribuntur,iu{ta?ftnil4,perfe(la qua ndfttfcitid.Nosuerficiicimut: Qyodfi ueraeffeconfitetur.rbene.VeritMenimDomi A deimeti pdd (utfcripturadoctt) ftneoperibmmortut tantinet in tettrnum. fermonequippe tH,multomagis mortuafunt.Vbi dacium operafinefde exirenequit:idem effet diceredtunt enim iU noneffe Deumer mritatsmmendacium W tttr netfidanecopera nam p i,-
344 diflime,creiidi[li,~Btati timuttmcbnt.mhometigitur&furiitdtcm quinonuident,z?tr' de dunt.Etbtt quidtm trctdiderunt Vidtamut itti intekaâdhoc confugit,Cbriftmnufauam de fit ft quo Hem dixiffe. NosKdj-in primaJe* ttero Mqu*Chrijim feipfo protulii mm mmu cr cunia ertcrtia ApologU cr cla- Amtndicouobisjnquit,uemtbor<i mineeft. copiojefimul adcbri quindomortuiaudicntuocemfilijDci.rqui reiemonfkauimus,abipfoAdamoufq^ ht* uatici" studmcrint,uwtnt. icuticnimpateruium S fli gnerationem,qwd prophtie omnes ut bubetit patresuiderint,quod ipfcDeus betin feipfofie etmfiliodedit, uium nutifint ,quod dedit r paterde Cbriftotocututftt.r quodmmifc- infeipfo.Etpotefatertt itti utfactiudi* demonflratm cium:quiafiliufbcmmiftlt.Nemireminiiu'uJ: fie citraômnemcontrouerfiam cr iedaratuifit Veuter Dtifilius.rfilius ho Quoiuamueniet bora,qiundoomnes quiin mo \oannn,r mortem numentiifunt, audientuoeem eiw.cregredien* mmw.Po/ aptifmumutro b Dei regnum prtdicart turbi quidem quibonafeceruntairefurredio' Hlius.ipfe etiam Cbrijlm ntmuite quiuerom<ih operutifunt,in refurcocpit.Sedquodinterprtdicondumnonfrequen h Amenamendico ter excUmauerit.Ego Dcutfum uobifcum nflionemiudicij.'Etrurfuin: qui ne eft:quemddmodum rexcbtmbu uobis, quicrditin me, babetuitamtttrnam. quor,uerum ex Unsclamat,Ego Cbriftuse Deumdu f rexfumtuerumtamen magni QgiduobKtUdetwrfNum cr non?In tocertequoddicit, ficentiaer glorkautboritatU potentUitiia cit,crDeifilium,an omnes bunciferuif pojjitntdi[ctrnere:fic ttkitt Venitbora quindomortui audientuoccmfilij inCbrifto fit. Q&tmutsenimorefaononfre*- DEI oftenditDeumbaberefilium, ejl ipf qui tamen Chriflui.lu'ud mortuiuocem eiut, uero,Audient quenttrdixerit, EgoDeusfum operibut hoc idemdemonfirttuit. tamtnfuum eum diuini r mutntioftendit Dominum ejje,crpoteNfje patrem[mm: jhtembabereuite cr monvs tnticey femper. tatem occuluit,necj; etiam Deum enimpdteruiti habetinfeipfo, necetiam inbibuit, uife cr Deumejfe,er ios Qgtmadmod q ait dicens, fie etfilim. Cuuero if nefenduudiciu-.fecun i Deifiliumconfefiifmt.iAathanielenim iudiciuquoi Tu esfilins D,tu esrexjfmdetis:non reprehen dumhuiutdduentpgnificuit,ry in fut tft, ut hiqui Lycaoni*Paulumcr Earna' fafturusefl quemadmodumfecundaApolodemonfhratum autem d eft.Eo quo bim ejpfentiebittt,ipftutij; tttnqum Dtos dijs gie luculenter ab boe. efl: fterificttun ercmtjmrepdtifunt ipjtsdicenti dicit,'QjiUfiliuthominii ne miremini etenim bomi Vcnictaiimhcrit,qunbiquiinmonumtiiftwt, but,T!efi{Hte tamt%bfurdj,nos ire eiut cr exibunt in refurrelio-r nesfummijfdem qitibuier uosmaltsobnoxij.et aud'untuoeem diUnU- ncmjudiciumcrretributionem-Seipfum deum priusqwan loqutrentur,uc)limenti[u<t uerunt.Verum tAatbonielti etiambominem. iccenim H ont" r confefiioeeeptafi' effe oftendit,fed midcrluudittaejl. AdhxcT>omino difcipulos m'aDei opra funt. Qtuxprop cr uetutferi" ter nomen /ko; intenogitnte, Qucm medkunt homi- ptura Thologie mm accept, utpote ue dei i q contineat: ouaquoque nominii n idem nesejjefilitmbommis!cumnoopuibaberetbcfermones cr e interroger , quiomni4 e priufqutmipfinafeeren- habetycum ipfafimiliter ofdem compreben" uero tur,m ante nouer t:[edcumiosinfublimior ddt, imprimis Theurgiauoeatur eoquod a ucet uaria Chriftm cognitionem inducerc. operecr f"ftiscompleuerit que olint Difcipuhsq; deilloexponentibosVttrwi prophetis t&ioruni erantprtdida:crfumma tumboni ftntentids etiamtdijcient,TuesCbrifiii erant fitiiu Deiuiuen' tateadminijlrttuit euqueinternosbumilia t:nan uudiuit4Cbrijlo,Emts Petre,neerres, cumdiuiniifuisfupnm onungens o c ,fecundum e magier nimtum[um,Mli r tgnofctueriU' patrisbeneplocitumetjbiritusooperationemc c temcumomnibus is, non o^ b D fumfilius ei,j, impof- Vndemeritofiin dixerimut,Nl<tgnificafunt omnia fibile enim ut Deiw ejl filiumbubett.Sedqttidi peratua Domine fecifti apienter.Cum f I ST VS Bettws Simon li iu<j;chrifiiKBeusltjitdemonftrittum er Dicit (SiC HR es p ell, t \onit.Quonkmc&orfanguis nonreuelauit i X>eifilitts,ejletiambomo hominisque ft' filiut incl eft. confirmans cuniumcarnem,eyprdicatusflrf condilione hi,fed pater meut ui e q c omninoittiutfermonem.lngrttiamucrorpr* mundi, r apparuitexuerbispropbetarum miumuerx cr indubitake deditXi uifionibut,quinipfo patreilludde/p/teDeo confefiionts, chues regniclorumItemoauopoftCbri/i Pante.Tempore hoc autem pofluUnte Chrifut declarauituerbisfimul e7 die cum Thomucbrijli mi' hoc ipfumdilucide refurreftioncm IHK dixit: etcognomjjethunc operibut omniat^ Utufqutcontreffauiflit, eomprehendens Qui r 10.1, omni controuerfueffeC HR1 S T V M, crditin me,bnbetuitamtttemam bisinquam, J fine altmexcUnmuit, Dominus eut, Deiumem. diuifituitamanimeab bac corpomli. m H*cenim Qjjiduno brf.m ad TbomumiQupnimtti" ubiiiitm(\KwfafueritttHnfit animedatent Uiti
i4i
Ht 346 er efi, uitjfempiterim qmmadmodu mersittim. tor,neq) pdtrcm htt.Qgi uerone filiumnt nihilominut amen t corpus iSui corruptibleet patremetiam feintfintio en mortaleCreatorbuiuf,DeusKimiri,nonderelinret.Cumbecigiturita fe btbeant impiereuert Saluator mbitinuni fedpojiquam iBud locutui eflMabomet,quod guetin morte corruptbnc: et defe Dtwifit,utldiifilim* intorruptibilicrimmortaliti4turaindutritjntt uerfum dixerit,quod oraculum,cu Vtrum dt bis quidtm auneautemfecundani fie. refufcitati,iuxt<t gri et immortales Mahometis P di Deo erimut. eripfaigituruerbaque anteif&' injpiciamm demcnjlratiomm,qua cumludea dtftutantem dixifii, mutinexbu que nosnon cit Chriftum fie piustocutus efi,nibilcj; feipfum manifeflc euiti AiorateDeummeumcrdeumut/hum, ty D O adfcripfimiu,Cbri&us CeterUcumilliqui mnummium& er bominem Dominumtu)hum- nosita^ effedeckrauit. cr ittatiuitatefuacecmextiterat,fanitatem wi- m de Mobomete iximus quodnonnunquant d iUe di- uerouerittaifalfumadmifctatiquodidemin pr fumTefUtuiffettcZiamuideretficadettm xit, Cfedit facit. Hunenimfibifinem e neinfiliumD eintte uerodit, Et quis ftnti hocargumente in namefiDomine credam illiimiiixit autem propofuitttttprouirUifuauniucrfomundopcrut illi ]eftu,Et idiflieum,cr quiloquiturtecum,il fuadedt,utchrilium IKcDtma necDeifilium u etiam dixit,CredoDomine,etadorauit efftconfitctntur:quapropter hicqutccjuid le eflilcuero utnitjoquitur Prxcipue Memfdy iUum.CettrZNlahometquofdamdccufdns in mentent dicit, e Reiecerunt a que non intttligunt necpofjunt fumffl,quodadlud<tos Chrijiutbtecdixer'w.df enarrare.Hoc etiamtalisnonejl. Cfterum ipfiimprimis ontigit,cumCbri- indeChrijlifermo c incarnatum cre portfurfeionemcaufa fiumnegauit ffeDeifiiium,nec faune fut affumpo e f ad didit.Vropterimmenfam iloliditatemillui nit dixitdifcipulisuis, Afcendo patremmeu enim non myjlerium admi ty patremuejbrunter DeummeumrDeum negattit.QuinZTtrinitati/s in enimpoteratperfonarZ di' ueftrumEtquemadmodummultisatijsCbri* fit. non difcrunen,ut tlumef},fnefubflantiarum diftrimine ajijens finsCTDsut r bomodccUraltir ita etiamin c CumenimCbrifliu dicit, boc ntetligere.Mirabilis,inquitffafla e/ifeientiatua hocipjbfermone. i me,multii confartata non efi. poteroad ipfam. Afctni adpitremmeumzTpattem ueflrurtt* iUias cfltndituerum patremDeum cjfe, cr Cbri intelleclu dei tff impojiibilis cognitio,quxignoftn flltmeiufdcm natttr* etfvbfiantue, Qjtapra dia confertur ropterfummam pr cmnico pter dijiintmdixit,hfcmda ad patremmeum. p illi SienimipfetlifsUntummodofimilis guitionemundandexceticntiamiignortmtUtmnt effetjngr toeinoti fectiniumpriuathnem fedexcellent tenbanc lacutioneminprimapcrfcnt protw tiamiicitut. VtopttrexceUens r indeetf* tijjitjdieent Afcendc patremnoftriim Ckib enim ad ad fibilelumenDei, iud teneimt nominatterttnt. Utrod&intlimdicat,Afcenda patremmeum. fer ttihit in primaperfbn<t,deindepatremneflrum,qu<t Quodenimuidsrinequititentbris it tenebtM abfcenflon fiinfccund<(:nibilaliudomnindixit,necaliud dtffcrt.Pofuitenim,inquit, etiam Deifapientiam feientiam, pgnificauitquantquoi ipfeChriftiK tS" Mturtfit fui. Verum inomnemangclrUmbominutnq;cxcedentem ieifiliw.dij ueroomnesgratid.SicUt r iuit z tetteitumque necrationenecfermoneevpUcari ~Ego ihdEt]ejl'K,o-emnesfili] altifiimi. En-hoc Qg<t> dtmigittirfimkmmodum notat, eumeum poteft. tbeologiflukitiamuoeauerunt. iUi r Heum propter etiamfermantsDei inc irnaioncm Uefrttm.EtquoiceUbomo ocdixe> h clarum verum meunt, er omnia p efi. ijdemTbeologi anitatem u dixeruut,atm pleni rit, D<-m uirtuteyptiu nequebccfitniliterut omnesbominesdixit. Di fitjmb abuniantijimafapientia, mirabilis te. Si igitur apudTheolcgcs faaest omnibus enimfanHiibomm,tuidicitur,Deunt effe p f Deifcientia,propter incomprehenfibilemittam Deumipforum, ergrattanteilicet: tcum c3 A jagnofeentesnfirmitatettiftutm iicitu r, D brabam i Jfaac Jacob,yhiili ratiotiem,fiq; e mundati r abluti proprijs e fefiifunt,dicentesfe on n pojjeadipfam,qUomo-' milium-9riiKnim diuin<c inucnirili> peccati,ymifericordiU(i[afaHi,gratiamdei do ueluefigium cognitionis reret apudimpietatHermendacijinuentcreml fufcipiunt,rfilij Oeirtdduntur, Deutj; iHo" Et quicibosquoscomeditignorat,quonempi rumDeiK dicitur.it ChriSoautemnonfie, l effe conaturin- fedDeus pateriUiuiejJidicitur, Quaproptelr modoinhutnores iuiianturjDettm d et O f patrts eft,zr undnatura, KM uefligare. cdufisigituranime mentisueo- proiesexperfora etii fiib fiantia,diuinit sr potentid tulU,noncognouitfoliuflitie: a painse) r fi' quapropter i e reprobauit pfuminfinis?fokmjfilium feilicetet lij.Deusuerohrifli jjidicitur,propterunie cognomentofecundumfub' fermonemdei,cumq;hocpjtremfimulrft>iri' nitnfilijcumeodem tant. Qgi enimfiuum habet, inquitSalut- lhntmm,nonjecundiim non fmerum confuetuii" 9 5
43 *47 i incarnations diflMim tant, AfctU' flw euser icifitiiKfit, fieetiam litm.C&irt tiS dehoc t buiutcbmei doaddetim etdeumueflrS.Vides, q quomo- iUiut, uiner morteer refurreilioni in dicit habit feurareMtitnr,cr proptereaiUum ne tjfc tlocaqu*humilia chrijiofunt,fenfum cridmirand'Ex bisergo,que crucifix.Cterumbocmaniftjlcfa!fumeli-Et Mgni,eximii uerocita pr imosquodf\ crucifixut ft,cuiutreigrati* benelocutiuejl.male e ni Cbriftut uidem q in rem Hit > l\ahonut,coti]iat hriftudaimeffeer bomi ChriftUni Chrijlum finxcrutiniuriofifi' C m S t Negatpreterea Mahomet nem. Chrijlumfili mamfCrucisenim orteinhonejlicyin fjtntm iudteiCbti etiam dnctbit,zr propterea t effe deum,negtt quodmcarnatusfit, effe dei et infoclices hoc uerodicitbominemfecundu nudum I f Nrftorij en umdeminglorU mortisgnrecondtm 1 tenttim, crexuirgine Mtmfandifiim uero nautrunt.verummteUigt,quodptrcrucittr. s tjfeomniihominumfapient.rprophetom' pbdumet falutarmort,qweipfaetiamdeiin m et t propheurmaximum. fint nium Etmaniftllebune fitmiUtdicifolent,dijjtut omnes aU m bominibus I potejittts.Veriructenebrat unitde txceUtntiorem dicit, deum effe uero aduerf* no Cumitaq\uniuerftfecund* pulit,rluccfcienti<treduxit.J>ercrucetmr < Jeiifcfilium effe. er ( tertit Apologietrattatto in hoc uerfelur, temittmcruxconfi-adaefl.necamplimmors t t ittoftendatur,Cbrijlur deum er deifili, e&juc diaboli yrink. Et corpus ejfe quidCbrifti e < tempoributex mortuie,fepuUumeft,crrefurrtxit:diuinittu rquod deusexiftensxtremis expertpcrminfit.Qucmti frn&auirginecffmptacarm homofallut fit ueroitliiupajSionis & rgit mandatait!cbarUdeftriptS, perfedws, uenudmodu homo { perjrfiute{): modcnim q ernimn longttuidtturfore,fiet etiamcharta cernipta, ntorruptum inuie er i fuperuacane f etum in chrtjlc contigit.cor da rurfmaggrederemwr \tticenimmanifejle mmparmtnetific dan lim i er dcmonjiratK ejl,Ckrijlum deum fufeepit, etmor tjfecrbomi piKquidem cerruptionm uero abfotutum mini" nem. Rurfum dicit Mahomet,nonCbrijhuntuumcji, cerruptionem <! omnicaruit. er i Vids ccctfttm crucifixion effe,fedalium mr.diuinitMautemillMpafiione 'Ut perimagimubnem Deus enimnonpititur. Secundo, ipfictkmJkquendam fimil:o-quod ef]i ftlftmuideatur^Cbrijium crucifixu,mani- dfiomnes Cbrtjlimortemtejlantur. namdi" tunt ceu tbeorumopinionfecutm. Qutmadmcdumboc [eUum mtleftcum occidijft.Tertio, loco dus udiumejjipercipitur, ui omnibus er pfT' nonin bftrufo ttbfcondito mortmaeji, q deumrffi^filieffeadmit- ut marsiUm aetaretwr,runcum morte il" fuadeatne Cbriflum omniSudioin hocefl,utittituin- Umquoquerefumflio-.fedecundmn dminam Unf.itaetiam f ctrnati omnem tdminijhrationemfubuertat,U' ordinationtmmors Dominiintempm pnfchie m in omnisJudiso^ mal 0* i&iitf ortem. itaq-derodem fe- incidit,utiuxtitconfuetitdinem Nos cundt Apologiadixiaius, argumenta rummulthiido tengregaretur,duodecim feiti-' multUifc mors tr demonflrationibut euicimus, quodChriflut cet tnbm'.omnibmq; Chriftiinnotefeeinumireiitaliqucm,qui itm zrdei fitiutperfeKtu^bomo Vtrunu ret,ne fortelaum Salfit. Umtttvtmnuncn prfenti dtcimiK. i Homo uatorismortemeuperent u cteUre, t in prafen-' fie cumper gritii deiimtgoeffet,diaboU M inuidia ti cowxtur ahometQJjarto, quodnonmor' te injligante,deipreceptutranfgrejfiu,maledii}io naturali obijt,fed ludtis mortisfus trbiitem i dsoaccepit,erparadifotitftut eft,mot- trirnnpermifit qucm<idmcdumgenerofiit athle filiut uerodei,imngo deinatif ta nonipfeconcertaterem coliuatorem eli' er temg acquifiuit. rtliter exiflem.eam erat qvcefecundumgratiam gitjedcumunoquolibet congreiitur:fic ctiam deiimagineminduit>idejl humant aturamjp' Cbrijlm,quifolouerboin terrainproftrotierat n beatitudin \udxispermi* f refit qttterentese, omnem [ poteSatem fam'adu4uit,zrin priflinam mit. lnfttper uemadmodu or4tioperlingu*in fit,qui et ipfi crucis mortem q elegeruntignoran Srumentum mortem banc prophtiefigura ipfiufanimimeditationes exponit: tesmiferietiam dei t fie etiamfhrmo patriiypcr mrnempatris fui implere.Dauidenim inquit,Lapidemquemre-MA.M eS pnbtiterunt dificttntes,hUfim in cdput cofiliareuelauit,iUiui iuinitat. Etquemtdmo d dumregealiquo unamdom tiui anguli.Qui i mm hocuaticini&innuente on N popitlcfifiimcc tatisinbabitantetotiiciiUtshofHbasterribilior aliudcene,quimqmd\iektianguiuiduoscou redditur fie Chrijlounum inhabitante orpus, iungitr coUigtt tmtes,unumq; uit fieer c f p cmnis humana naturadiaboloformidabilior Cbriftws,qu[cnptur<t uoeauit, pttri famrepro inutilereiecerutîuUimq; fiae/l.Et hocex martyribm rfttntHsclarecol bauert,ctceu precij iudi tdificttores ]udî,<juifanonfirmduerunt dei ligitur,quimorteceuremnihiliey fomn c tauert, dmonib. uerocmferuiifuis pnecepe rack sdifation fatutgente [iue:hic in er rmt. SicutigiiuroccnlureconittHr,quedChn inqunm Chrijiutftmeji incdputanguli,idtft coniwi'
ISO H5> loimxituttmtcflstmtntu,ttgaitesjtthU tarin talk legitur Uni M, quifecittrtoflrtfcrttlnit ttcu* fuutnuniusnotHstemporcexoratoriatkrm in queconiuniiunamfecit domum habi urbis lumDti:erextenftsincrucemanibus,diftantk quodefitemplum Mtch*,ufq;adortoru* in dilians,templufcilicet]att!i Hit' intcrftcoUfgit,rinumtm nouum bmintm longifSime benedixintus. QuodmdiccuMtt wwmj;fidcmcfiituit Seder aeremquoniant ruf,\tm,qu*m confiitutum ceciniffct,dixit priactptaeris infecerttdiaboks fanificauit hometiuxtt tempm homines. uberiuobis C chriflut perfum crucis fumrnitatt}cfum> bcminibus,lnteUigite in Votenttteraliquiscrhoc iictrt quodCfcri-- difcefij]cm,uenitddmepoll uefbertintmpfd~ angeltu Gabriel dixit tnibi Kttbo^ fins nonmortunsfttftxqua IounneserE/Hitf modiam inuifa. ui morteobierunt,(quibm quidem iUt capitetrun mttj'Dominuspriecipittibiutiunt tatus,bicueroferra lignt mdius dijfeftut ft) dixi,BtubiuideboiUunpEtrevendit Gabriel, e ad inhitbitttt .Et tune imtntum fci corpus fitluetintegrumconferu4tis,docuit In eolocoqtum afino,muloautemmi~ quidem hocftflo nos,quod tccltfiam,qukcorpusCbri- duxitmibimaius i fliej}, non liceat maleuoln diuerapartes nut,cuinomtnEmparak.crdixitddmt, Cond fanampcrgito.lumcn iifcindtrt. Infuper icit,T>cum ddfe,ide&incoc feendtbocrad domum 7 lot uocauijje afeenfuro hrift,deinde uertt ipfummori tumucromeiam aufugit.cuidixit he angelm,onfifie,Mnhometeniitt quiteco' is ejl turum:htrtticis Dondtijlis eonftntitns,qu* iumentu. umin bmutgr<t N dtfiruit. QjiOd fendet. trt/pondit refit DrideCbrifoconfifiion E enimincalos affumptm Chriftut <</?*!> tittmfimmifJitmiKefpondit fit utroG*brit!,Ua. Et neceundemnegtt enuoU(titur,quodueroceu dixit iumenlum,Jtquaqu<nnutmeconfcend<tt d ortuerit. Ego Tmwcr indexwtiutrf*terre uenturtu fit,bne admi[ero,nifi priuspro meDraw Deumoraui,cr confeendi il gtt:fti inftarHeli*er Bnotbbriflumucntu* aman pro iumento rum r/?rprdictt.illiui mortenuttmemne%i- lud: quodme infidente,grkdumolliincedebat, Anti ungukmfuam inborizontuifusfuijuper inji ttt,ntmc dititeti Cbriftummoriturum,ubi ccciderit.Qucnim uerofipermfft^ gendo:unde briflum minoritemporis intcmto,quantU pe cr multifmlm deCbrijlodiximM,fuffxciut pidisiaflusabfolui ofiirad domum p fanamper et que difttfuatjn tttnt<eimpi(Utis un4 me confutttio' uenimm cuGabriele angelo,quidwxit ai nemetfolutionem. bcftn[unt qudeChr rupemquand,que erat indomoDei MerofoEt fto i JiUbomete funttraiiU Heftnlit uer lymt.Et dixitmibiGabricl,Defcde,quonide ^Maria uirginerDeipara dicit,quod chrijlia petrabacclumpetes.Etdefeendi. Anglusuenii'dimin deos rfrant.Quoniamuerottide ro Gabrielcirculaquodiad rupemaUigduititi' Mmparak,rmehumerK fuHatuut fuis bitcdbfurdiWeintertiaApologiitdiximwifuffimentum cknter,plnrdnodicmw.ea enintquedifl<tfont ad clum portauit. Quocumperueniff" ufq\ bucfufficiunt.ItemincapitubAmram,deuirgi miu,pul[awt fores Gdbriel.cuidiflum(ft,Qjii Gabriel.Etrurfut di-* ntfanCUM'4 Dtipctrt dicit, exmfiliameffi esiRejponditis,Egofum w,M*ipfiusAmram, quipater eliops Attro* dumejiiUi,'Et qimtibicomes'.Kefpodit vis. Qjtematlmodtiamin capiteMariimcta* homet. ixit rurfum D e iaintor,num in huiusgrst' redicit.Cbrijlintdtrem Mttriaofis & Aaro- tiabkgatusertsiTit dixit GibrieUEmm. Qgo & diHo,portnobisaperuit,etuiditurbS angelo' tiitfororemfuijfe. Quodfan AmrmMofis Auronuptrens fnmt,nenmtfi. Cltimautemfi rum,quibm bisincuruatisgenub. precaobtuli. liafit deiparauirgo,r i quibm ntta, omnib.ma PcjlkcuerofufeepitmeGabriel,etad ccclufit nifefltte^,HofiseiiimfororMariaindefertomorcundptrduxit,cwwinteruaum primo erat tut tj. AnnisautemabUne elapfis mitte quin* iterannorumquingentornm. Etquemadmodum fini* apuiprimum gcntjnotaeflDeiparauirgo.En tamf"cit clum fores pulfauitjrefronfumtushicin toto opre ueriutem fuo obferuat. que accepitieadtmrationead clum ufyfhpti' IN MAHOMETEM ORATIO mum peruenimusjn quouiderelicebat angeloru u turbam quorumpnguli miUenisicibustoto CL.VARTA. muio erant,i quibufquilibetfeptingen Ptoucr.it.JjS^H W|MptMjUtadmirtindusiReSolomon maiores c ttflatur,timin profundum pecca' ta miUiahabuit capita,etin unoqiicq; apitefep et myriadit ore i vj orum t incideritfontemnitUu-Zt tingenttt orajetin unoquom mille K^3 wt El! IcS^JSHi1 eecttoruprofunde/i, ftptingentM UtigUM laudantesOr feptingentis quodp nom hicnoninci myriadumidimatis. Etuidit quendam Ange-qt4<e deniq;tenebratjnqua infoclix dent! Interdit emmfigmenU predigiafal- lumlugent,caufamq; luftusfui nquifiuit qud i er pro fi, etiam httncttifonem finxit mfondant quie hic refyoditpeccatuejjh.lpfeautintercffiit , uerbotenws t tpudWin Copitefitiontm ifrael ilfo.rufiemtjiiquitfiabridaUtri commifit n* P 4
H* ,JI redderet euiut,populonimtrS t gtloyqmiitmaUeri,ttficdrinceptdoneccoram populo,uoiumq; ujtimai adhocexijlente.quoonfiUo c deoer tribuniliipfmconjiiti. mtetigit mem* infirmiore quodetiam nufiu Dm inter fcapulit dontefriguimanu deumredijfj.crhfcorawlf ab iUo: Cum me* pondusaUeuinium. fit, fut pautrtuit admeduttamjbintc Et dixit itlicocejjum uoticjmihi Dent, Impofuiuotatibi cr populotuo. ueronofesillumcogeret,denu, rfic quinque c denu Defcmdenti ueromibiai cael quartumufque, mcibusaddeumredijjjiuotumcj; effeimmi a N confulmt ioftsutredirent dDeum, atteuiatu- nutum.Mojeuer fie contenta, fedfuadenncq; ruspopulumquiaduoUbecfuffictrenuUomd- te ut denu r md' reuerteretur,uoti^;emifhonem decem ioremimpetraretfenonannuiffe,fed confeen' , dopofjit,undcprimo redituremifionem fuoEmparak,in locumfuumpriai" uotorumimpetraui: uininttrtium quintump fo iumento q reditumufijiita uotorum numralmmintUus i ejt nuntperrcxiflr.injpicequtfomendaciumomnis cr ut paueiîmdfupereffent. Dicente autemMo/, ignorantieplenum,Dcum,qucm ipfet\abo^ eotli zr terra ejji confitetur.cor auttoties metcreatorem f populnechoc modoerrepojji me a addeWreutrtipudebat,necampliufadij,fedcon'poreumfacit,nonincorporeum.Numenutent Mecbit incorporeum caret,r magnitudi' efl,quantitate fcenfoiumto Emparak,intdi ciuitatis uero bo nc,ncc ffrecieuUaircumfcrtbitur-Qjiodcum c feflinamreuerfutfum.Tempm omnium ex r minuf rat quantdcimaodisportio. A NU* naturafuapropriataleft,<juomcdo membns e n de* confijkttSiquisenimhocloncefjerit,quomod borner? erobancuifionem u cturrante,multa dicebant hominum ii,Afcen incorporeum miUU,qui effeintettigeturf uoienimfigu*Q fecerunt nobisuidentibus ut angelos ramhabetjOmnino quantitatifubiacet:quoi dehodie ccclum in zr eccurrentesibi, uideamia.Nonnetuum ipftut uero quantitatem babuerit,locumbabeatoport f mendacium EtdixitMahomet Laos tetiquod autem loto efijneceffaricircumfcri in agnofeis Deo meo Nmn egoaliustjuifpiamfumqum bitur. Quomodoautemaliquisbec corporel et untifbomitmm,zrapoftolut?M<tiorts mi- cerporisprcprUfinclx Mier incorporer nauejlri crditas: tur<eDei tribuerit quimodorationenoncart' raculisnontredideruntjnecuosijfdem Abrahamin ueteriU neccredet unquamnifi per gUdium. uid Et d atfht pdtriarcbaquidem terramer cinerem nam dicataliqtmdef<iifxh<xcdbfurddttifio" Dei apparitione, eipfum & f efuerbistouincitur, fe reputauit,dixitque.DanieUautem, quitalis nef Exippm enimMabometis bineindeuni- tantinet; rtjuidente Angetumjonuerftteflglo' Is enim quidixit,cumfbumtns ejl e f ueretur ,qHodmnkmisaieGabrielti angelu rUipfiusin conttptionem id cjl,p3ultfperuu D i Deo mifii afbeSumftiflinert onpo[fet,et ro ttmfuamabiecit. attidautemdicit:Qujtin ter n p f ptereaatdereexaminimilem andireautemfe ramdefaicieni ipfamtremerefacit, Mahomet ceutintinnabulum enmm refo* mero amnibui Atigelicismirtutibits fuperiorfaangelifermones c nam.Quiigituruniusdngdiafreflum fujline' ilus, immdiateum DEO coBocututejl,cr tot re nonpotuitquomodo angdoruftltndorem pro AngelUruniuerfo mundopreces obtu^ etittm curiofimdebis inqui- lit, er uothfuh potitut eji'Caterumminor,qui potuitiittueritqmn iUe bec rere,totcapitanumrote er totintralabit Mo' fiat ut temerarim et arrogans,non etiam rum lingtus tumetiamtamunria hymnordei dicere aufutfutrit,quodDei naturamdeprt' Non uicifiitudinesr idiomata difeernerei enim benderit, qualem erDEVS ipfe nouit. hicad Verum quihabitatin clii irridebiteum, er Gtbriel olife anteponit fedeti omnib. f quosGabrielinopemittebatur ingredi.fedtto qui cumeofunt er Dominut fubftnnateos. iOiferat aherian Vrttere4,num D E V S,populi uires nouijji inferior,utipfumMabometem geloeommitteret,quir alttri,& fie <fcw- nonpoterat,fedceruici iUorum ipfe legemportt tepsfeper lingulosimwgeloriimturbdm perue impofibilem impofiUtthtqiudtsnamDEVSS c tunfeenderit donet bic, quineccrttturam fuamagnofcit,neccra* mf[e,quos r ipfostandem adDeumperueniens mutuocumiUo ufutftroi' tarifait uiresfQuodfi erodeut cumuerutft, t, u hquio. Adhacfe nonmodoomnib.hK prefert, et omniapriufquamgenerenturitgnofeat, legem Mis fed etiamorttntemfepro inducit. ejjonunc quidem JVIo/kddit imprfefiam propterbo-' illo icert de magno deifreftatoreMp/e quem, minuminfirmitatem, erfetamueroper eum* p modoperfeclm ittum,autoblittione Utipftdicit,inquartocloconfrexit cum ipfe gelittin,qno denuoredutlut,inimperfeilam ddjeptimum ufque afeenderit,er addeum ufque dut pnitenti* enimtuncperfeUum e iUofit eft,fmec perueuerit,cumifr cotlocutut. r poji bte duxitiPerfeflum ad tgrejjiupt, cr defeenderit clnmquartum, defellus aliquU ,necfuperfluumttquidaut infit a de er ut iitTumefcubi in Mo/eminciderit,etbunc fuperutcaneum,ut Euangelio uerittttte* ipfa ilttut.qwn er ipfe Âuhomethoc ptrfeflum, quo$lillicQn[ulttiflh)Htremr[morarcti<umprQ term?
3fi
3y4
tlfui)ttrlkepojSittt,Htpoteiitrm,tberdi UiYttm,PintlumJklutlamm ttoaU-adome in Chriftum & al bis fimtlia? Itemquomodo ftenfuui i tijU uerohtflificitntttmpium,dicant QgB mdgntdoctiilJe&impofUbilisi. enimpro ccelumRendent,tngeloru operaufae/l: in de. imentoEmximtim utfeipfumamre potefti cr D E VM fcenfuautemncquaqum.fcdfolo in extotocordefuo? Qfftpotepro perfecutori parak,utfaluits Mchant reducereturint ui! q ordret QMSotcjl ttmfioluhujuttaUttnoeondmnettQMpropttr catumnMoribm p butfuiser ne &' Quaproptermift, interiicuntafficheWiiu quisc*Uquib.dijbtt Hitigereinimicotfuo metuentesMpote no igne eu inquiunt,vmtmbometem er Alcbortnum, tet,redargutiomm er quobomines rentpnectptorisfuiuanitat.Verumtttm bi remifionis y relaxationisgratia, mt* dlffcntit.etalij qnidmortis ad ftcUius legem fatutemipforumimplerent. interfemutuo Qupdfiqmiem CHRISTVS nondccUratm tuueliimitifequutMretfforteliberietfuimris uero Chrijinisafcriberctitr,aUj tffet Deus r Deifilittsfid nuduf tantumhomo effettt,cofejUm e rtti* ut er Bofes,demonftrationibm utiquealiquibus errorefeducli,profimis,ueris<3-confcfiis menddcU prodigiofaigmeit et f opus adueritatis deckrjtionem cumuero nent Mahometu tffet banc DeumeflicUrijimeupparetit ,fuperu*< ta,aHjrurfumilegepatria proptermaiorreue nobtnf.ueru defmponicari Mis rtmeumuideturaliqiumdebocdefmfionemin'-rtntii deljlere hoc flituere.Secundm enimquodDfi er cra deoprofefubeund impont.nUj quoq;propter uiresnouit Vertamenex con. torejlsreaturiefuce niuendilicentii er libertat,uolupMuw^ rtnunciartnolunt,plurisnimi* cefiionemtrrori ipfiuf Klabometisfermombuireiabfurditutcol ligtmut. U tft,quitefiiiturzircit,Cbrilium rfacitesimpuritatem rfiulticii:h<}igturi m dei,r animam dei. terim,quodqusedicitur,idco r.fmt:dicuttafermonem Deiejffyiritum dnodfifermo er ratiodeitlt curquxfo qui mpalim,utantedileft, muspneceptartua cmnix nouit hcfineomni rations fecit Dei rumagnofeerenob. ui decm mefteriferi Q fa enimratio nunqitm atiquidignorareuidetur. ptunilegertpermittituripuiiUas,neper bic Non enimfecundumuodfilius Deieft, deoer prteceptomfuifiultitia q appareatet (onfuteturefl, Iftcapitelotit enimfie inquit:Quifquis patremitior jl nec^fecundum ferme e quod deprek dei uelratio iUiw.Etfianimx rjpiritutdeieft, futfuerity, Alchorano cottntdicttmortisfuppli cur animtbu zjrjbiritibutbominum pondutil ciluito,nec ahffluimillicredt.ln cupiteaut Adbec idem af Amramt,no alijcrdite legnoftrfequi dicit mfi pofuitportatuimpofiibilei fccUsuis^quod f nuBiutmttialorisnifMofis(c H.EtquiEuxngehfdutem dicit,tt M,ni~ f efjh im* er gem,Huangelium Alchoranum impleuerint. bilcjjjjeStrracenosnift Ettgeliulegem^; t obli Quodfiigitur Euangdiumgrauiit docet,etpor pleuerint,mdenuoidquapfipnjfermonis tatu difficilia quomodo m lexfit er uo dicit, NLihi ea prteceptor ucfitr hoc tus,in toiftrmone ab e uettretnle- bisuejin. Vos bisqut ipfefacioimmunes uobis prtecipit quod iji impletta n gemO"'Euangelium,nihilfit:id nuit*in W' flis, et egoab ijsque uos. Hocuq-, perutrfe tt efl i bis fit utilitMfQuod fautem Euangeliumerfe crrubitcmtis p propriu eji,ut rioabbenejloUn clumefliitt nemonegat)frullraiujlificatur Al- tu er beno diffentiat,fedut tcfeci ur, quant e n c c eau- utnirepo/?it qualiset Mahomet totofuo choranum,quodoncefiioniset remifiionti hicin no fa latumfit.et reueramendacij infimulatU Euan opredeprehditur.hrifliaiiaruucrofcripta enim tuetusquantna geliumer Ckrijlum. Qgomodo ZuangC' fic.ueromnis fttcrttfcripturd liumperfcftum pofjet ,fiindigcret emenda- tatfinguUpbiinuu qumexdflifiime effe confen* tionentem p Gabriel une h bitmeritfuis fujil' tiunt:er rurfiutrteq: nttrfe mutuo i eadfentir merit.deusnimipfe e lit quidnamiumento opuserat, quoex Mecha et diceredeprebdtunet e t Mrofolymam uebtreturiUem, namdi AUtbar t legislutorfi uettrU quis etnouiTefttmtL ufq^ codum Ego \pfefcrt($iici! 'Efaider Tnudde ixe~ d men/ut itineris interuatlum,quodinter. autl d primum fecundum er ejl,deprebendit tlud quin ro:Qurc,o omine, uia impioriprofberaturS i gentorum annorZfbacioDnjiare,rillud Ma- Mfi autpen c motifuntpedes,peneffufifunt bometietulitntem,ftperpedgrejjui r intentai' greffiKtnei. jjpniix.elauifuperiniquos, Q pic tumhocmenruratum quomodo uidens.Quoniamnoneft refyellw efl corpus craf- peccatorum ea fum denfumq; calcauit,quieupra ccelosfunt, inmorteipforum crfirnumentumin plaga ipf ut hicprodigiofefingitiEthoc quidem fi impof- forum- Inlafoributbommum nonfunt,rcuni ueroer dninuebominumMue bominibm fibile ejl,<ttigeli nonflagdkntur Ideitenuiteosfu* tfcendunt,quomodo quteincorporelunt, corpo perbidipforuminfintm. Optrti funtiniquit. f nogreffumetiuntur qiufufrt calosfunteo- te er impieUte Prodibit uafexttdipemi' fua. q ea minimo [titutacum temperisjâcioeaqua fttb giw'f forum. Trtmfitrmcin jjiftticordk,co < iip git4UV.
jf6 gttimenmttthcutifuntin tuquitU. JniqutoteM ttdtor&cooptr&itu effeittittur. Qu<eigitw> os D Ecum diaboloeftcommuniaiStiUtiigitur in ecetfo locutifunt Pofueruntin clum fuMUUnguiipforumtranfuitin ttrrm. Ve> Mthmtt,tli4m<lxmcncffatumnjferuit. Porretiambot de AkboranoMohomet rumtmcn eu diurneDauideetiS ipft cknuboi Vrpter olosipforum d feipfum quoq:in pofuiftieu mata Domi- dicit,tiemitiemntortaliUm,nec hvimpetcipert,pte* txwUctentur Quomodo terpretationem fenfuM & ne, deitiijlieos cmm fulli fontin defoUtionemt Subitodefeeerunt,p ttr/lw Deum. Quoifi hocutrumtft,qutt tierunt propter hiquitam fuamtuttitifom^ namefiAltboraniimfc'hK.'Forf enim /?* pcpro inutgi' itjft potcm,fi qui 4 Deo didafunt inteUigt" niumexurgentts,Eomine,incimtatetUi l tent. Chni ipfeetiamMahomet uero teftetur,nc nem ipforum nibilum ad rdiges. Vretereait m et continent iapitt diritm4hoMet,$todcrd*moncipt minent ortalium que Alchorano htem pnt confecuturiOrigenisbtrefmfecu* tur inteKgert,qttenambuiuteft utiliUfiNu* bac tus.it quamuis in lotoiient dicta ,quodnud protfut. t que namdemonratio euidendie l ii ex dmnombutmm MtbomettiAlchorununt tior etl,qudlex MahcmeteataUtrnitnonht er admirati beattttthortmDeMenim legesnonfru/tuftw pr<tlegittudiuijJnt,cotLud<tuerunt, t. funtconfecutl: cit. Ert igiturmmifefte confit, Akhonnumi funt:rcuiercdidiffcnt,filutem rationh buiat nunctamennonfiedicit, jeduniuerfalitcr dmo- T)eond effeûerumfigmentutn etiamexipfb Alcboran nesfthundoi foreaffirmt. potejlunut infcelicifiimum.Qttcd Siquidem numro con, ftluari,omnesetiS patet,cumnecutteri necnouoTefttmento Critfolut ex iUorum Mibomete confitente,feri* falttm pojfunt. td quemttimodum S ipfefwiubi' fentiat ipfointrim rfanfltf et bonds & ajjitldsif pat ejje: quecontrariuteft, ettm ittt botloco. Hicenim, pfm.ru ajjiclte UHttngelium peremnia prtcij nuiut jftjnifi& legtm& Euangtlium t omnescpbuiuil & H c ptrfcdum fanCium falutare utpotcchrifli impkuerint. aitipfe fiferi ptr omnontrit tridiftorum utr,ut r alias fepw, diciutm,miraculttmedidit fermotte!,afferunt:nunc buicomninocontrtdkunt. CbriftuteniMdige* fuotumcamprabttionem.'itaittmm<Uci4cotitiin net mnniffftn,qitodiDe bennttdignos dixit: Abitek memaUdiHi fie nUenimt(ll.Uem,uiO' tjf, a ignem eternum,qui paratuseft diabolorange tentunt & librantejhrtdt bitrwm quod 2 &ipput. Uisitiqueturbin nuumdxmonumi ntc DVS ipftiutqumfubtttrtit. TumetUm, faluatuseft nuUocrdine onfufumeft.Qufidautemordint c paenaexcepit:crmrita. Quienim cumpcciiUentia,fimuletiam ipfepro umlifdw caret Deo longe laieq;iifcrtpat. Deutfinit Deus tiiuUmper praobferuat. in corporetnimno neqiutquam o confufonis eft. Ucth,mdnift* fui u uel poteft homopro animi oluntate in mer" fie malumeffepp4ret.it quomodo iDeoorigi a bumnon inddere,autcum incidentini potefttt* nemduceret,quicmntmprobitatem f rfmplici er teadpriftinamualetudinemreuerti.animeuero tatemexceditflttm.cotififits prddigioftiui" i longefeeusbabet.Omnisenimbomo fioneteoiitinet.&quoihodo DEOeffet iienegotiuM ne utro in fuipotejlateh&bet, in peccatum( quiani-' riutis crtaiore er Urgitore t Omnium tteri nuemorbuteft)incid<it:cum pecauerit fui malorum extrtmum crprimumcfl, qwii i arUtrijeji,utfeipfumdenureuocet,utquenon DEO AkhoranumUtitmefft triiant ipft, modoadpriftinam mimtcfmiuttm reuertatur, DEOcahmnimftrutntts. Kirorfan, er 06fedetm utmultismodishancfuperet, cruel ftupefco,quinmmiferiQHRl S T Ottdodri perpacnittnti<tmfaci<itfiiedignaridoned:uelnt iUiuxntgleftftjMabmctan fecutifint. Huiuc enimlex, quantAlchonmum uoctmt hocidem poftfecund<im,quoddicittir,nduig4tioncmfo-' hmmodopcenitentUm agereitprebenditur. tradit,quodbocperAngelumnutriufuimnuH' Et Deut clementifimM propterbominum cktumpt-,crquodfpiritufmilofitfanijiciita, qui closinctin4uit,crdefeendens fit cr uirtute bomo falutem tnn<tcoiutperit>iu^tiatu,rietfficd' meji,effudit ifericordiam ex m fuam que maior cia, cr Cbrijium [ancTiflimit mrgint omnium eu omniopretngelorupmulcr bomm,quam que midierumcaflifiimttfjigcnitttni.ncapite etUmomnibus u anteponit irtutibus,^ tdfe 01 enim Anefftn dicit: Ofodaltslibri,i eSopic* nsaduoc4t,amios<pfuos conjlituit. In diabolo tts,nihil dedeotitra uerittdicite,quoniihri tutemubipaenitctkiubi umilitMf xbacenim &ik\efusfiliiaeft IHtriie^tpojiolus h e Dri,er Dei bomo ferma, quembuic Virginiindiditperfbiritum pcenitentU etufeitur Prias enimfeipfum teu mdefiem condemnat,deinde peccatorum fandumXnigitur cum Deumnomituuerit, r ife commfjmmagitpcenitentkm.niabolm ftrmonemDei,zrfan({umjbiritum(triniMem eutemeontri. Qjjinpotimtmttpcccttum quoi nimirum, quetribut perfonn conflit) 0t'amen <tdmifitt<yprouiriHhm<uiieperditiomjpTopimiferbicanimeocitlotapmtit, ut triniMif /nuit
fis
iss '1'1 immrit.Qtumddmodunt ptoptietan eu menintutretur,ec Q&it tnimquiin uteromaternapriufquimin lucem tustftr<trrog<tns,fmilitcrcrMahomet. habent, enimMahcmcfe mater eji, quiccetitfupcras, cdmturfcctut delitefcSt,uitamquidam inutilemuerof irrationalem,dnimamcj; angelicis atejittii p que ut ipft de fe dixit, ommbm tenum malo tft,& intercderpatronequitdtfcernere conte tegiti' bui,cumdeocoUocutut mum editi,no hominesfid >artut[unt. nuscf; ngelorum,qui a ctriderunt,falius,quine* tempos Diabolus homici* Sicetiamomnisimpiws, nonregeneratusji tm totiusmundiaduocatuii e qui legibut fuis non morigerot c pertiquant rftiiritumjdejlperptnSumbaptif daejt, cr Mahomet uiderenon e Viabolusfedudor ji,cr Ma potejl,w ueri' mortiadiudicauit. mum,coclejl(mlucem efcahamo Quipropter ocdufisanime bcmetuoluptatibutconcefiis,eyceu tatiscogmtienem, d ffi,ut affixa ftultiores conciliait. Diabolutmenftbi f fut oculit, mi er bicin tettebris ereliftus int<mtum er patereiusdiabolus. quittaitMahomet* Spiritutfanaienimindc daxefljtontamen clareafenditur. D' e meminit.Dicit niminM' utper tctumAlcoranum finenterinAlcorano in dei,QM>nhm MarU bolm[upputridus f/,c hypocntf.t?quis hoc perfona piteEmpid,fnb fmuUt* jpirituftnHo.Nreomninoice- magisquint Mahomet, uihumilitate d q produximmex ueti re poteji,Heum fe#cdetftgeloquopiam dixijft, ammijublimitatem atnpkxttsefliDidboltK uero torum f Et de ChriSoquidem De Mahometc taliaconfultorejl,quodimprimisait Mttbo-tale nihildicit.ueram ftterit,w met:nibilemmf<tni,mhilcommcdi,nikiUa>pl<t quod orpbccnui P diuinxcontnru do, erro,i DeocoUedm. netertaChrifum ferma cens,[edomniadeoltgiq; nulla religiaxt*netur:crpef tientDeinominat,ut)nododiximiK,c?'t!'imam cuit. Diabolwdti omniailliflmilii pirditionfiiim ^Mahomet. pnpheurum nutxi dei,nt<j; prophetam omnium uero er muur.Mdbometem propbetamdicitfim pli Deumenimctdor.it prtdictt ftbiericum,uel ex Deuminquamadociter.Hem Chrifium Abr<tbam,)fiuc rucob globo[um,vfrigidifiimum. hubuerunt: rat,qui necgenitw genitumteftantur, tji,necgener*t nonintctli^ quipromijiiones Mahomet eroex rfmactejl,quiexdomoAbri gensinfclix,quidcorpus,non euadoret.Sph u e d bte Mcummatrefua anciBa eji. r a enim Agnr eURu corporbyecies,r rigiditscorporis f f enim qutditM Quod uerodeum Ad bacChrijltttnunquam eft. peccauit(ferma uccttnecgener' dei,cr iUittifyirituSjpeccare nonpofc/)Mafco- tem,mc getitmtum,ntc corpm adort, necdeum BietueroidoloUlrtfuit,homicid<t,prdo,r incorporeum deum in uerum:fed cotit,quem impio alijspeccatis tdobruUvs,pro rumfingutfomnia.Kidiculum enimcmnino eji, temperSs,mu!tis(j; celtbrare eji. folem pterque, ut tp/ftttetur, Deusfui mifertus aliquem luminccarentcm,yf on b Jttm,Chrijius orrendtt erftupendaediditmira tem aqutsdeflitutum v mentemrationenulld iem hniufmodi.ChTiflia cuU,tttetiamin capiteKdmittdit demonjiratum itaque Ctecos tlumiiumerit, eft,quodCbrijius kprofot ncrttmuerodetaunvteji,qui anteoihnU deomeft fuerit cmnibm,crfuperomnU in nomine mutiiaKerit,mortuo!fttfciUrit,ali!iq; in- nibiK,in ueronuum Alcoraniprcb* patris,fHij rfyiritutfaiifti crditascrhonnt in finiti:Mahomet tiontmmiratulum edidit,pra:terilluddelunaex tus, unitMintrinitate,crtrimUs inunitatein* eitdetn unitu,er infepartttim pojitum,qtu>dmanifeje ef:crali<t u<e-~ eonfufe dijimtla-, fdfum q damfoeia, que propter fummam infd- inquamunit<ttettrinit<Kommpotens:piiterprin ipforum minui ilentio iuxtaEu* cipio ocrent, nonmodo f prtericrunt.TrtsreA temporencircmfiri-i cfcniaj ptus, fedomnimodoetittmcaufacarens folut tngelijripfmtuerit'vitejlimomum crucifixus mortttus&fepn!tus refurrexit, ip[ec<iufijritdix,rfonsdiuinitatis,quiemjlio eji, CTijfumptuiaddextram patrUfedet-.iv.xU Al &[piritufttnllo cernitur:qui preeorpropitiut tarant uerofententitm, ceubonoraturieumai* nobiift,cr omnibut ChrijUtuifin ditiudicij, btnedie dominenojlric tunt,quodnon mortuus fii,ajjiimptustamendiintercejSionc titur. htecctqucmodoEuangelicaeritate,0" -< u deipar uirginammuejomcr ripjius Mabometis faUicijsdemonjlratur, CfcrtgVOf/VfiV nimj; sanonm, iiumuiuere.Mahomet bic,ut vomneslU uero Amen. <\ Kits afJcUfatentur mortuum effe,<tt on n rjUr^ rexifje.Oportet igiturpropter bec omnia-hnk^. Humadorare,nec abometi dhertrc. Qg^wo M a FVTATIONVM 'O'Gsfl doenimDei oracuUhomini, iabolo d FINIS. perontm'it lmUi,concrederenturtmfiuoIes,cotlatKUtrifo^

Qurankettensisversiolatinaedbibliander

Transféré par

Informations du document

Copyright

Formats disponibles

Partager ce document

Partager ou intégrer le document

Options de partage

Avez-vous trouvé ce document utile ?

Ce contenu est-il inapproprié ?

Droits d'auteur :

Formats disponibles

Qurankettensisversiolatinaedbibliander

Transféré par

Droits d'auteur :

Formats disponibles

[Coran (latin). 1550] - Bibliander, Theodor (d.) - Melanchthon, Philippus (prf.) - Robertus Castrensis - Hermann le Dalmate (trad.).

MACH\pIETISrSA' racenorum'hncipis j emsque SVCCESSORVM APE VI OT INA, S TAE^J} C CR ALCORAN,

multor^ bati'fs.AithorumjArabuinjGrxcoruiiij&Lati'norjUncumdoclifss' uiri philip pi MLANCHTH-ONspraemonnione. iteluc

SALVT1S HV n<frMt D. Lt Mcnje Martin

Mittbumet ] Cbriofilio Deinonplus trikuunulii H&oluu

ROBER T I TRANS, F ATIO AD DOMINVM PETRVM ABBATEM C1V

INCIPIT &VH, QJTAH

V O C AN T., U> EST, colledionem prafceptorum. AZOARA PRIMA.

dem Deo leueeft, atqj poflbilc

ut hoc hominibus mirandum unicum^ miracu*

libus aperuimus,SCex qua omnia uiuentia^pduximusv Cur igit ncrcdtC In terra

t hunc lbrum cum uericate libracp ponentis, iram cVodium merentur.

Ici fpientem Si incompra:heni}bilem,qui cum fit di'tiflmus.hnc Tuamabun

coniundaj difFugiumfludiofe quaeret

f Locum autcm nulli diffugio peruium

LEGIS S DIA6OLICAE LIBER SA RA CEn : not um,qiHArabicedidtur Alchoran5ideft,colle(Sio A 4< Citpitulormnfuteprtccptmm.

y 3a E X P L I C I T dodlrinaMachumet3qua;apudSaracenosmagnae auchoritatiseft, licet ibi multa mendacia funt,& multa ridiculofa. DE

HISTORIAE S.ARAC SIVE fVRCARVH

priore ow/JJi,Wff(fe!^fiiw, ~uT~

EORVM CL, V AB TERTIO bocTomocontinmuir,

Mdtth.io. Wrcorumutr futia adcapitn oiCbriHi*' nos. ExtrcitMp*r' ticuUrii TW'

nU^ltOTIVlS EXP ERIE NiTilA, ^h,: X i t ex |Mrtieliri6iB. Cup. .

Paul us, qui dicit:

Quis nos feparabit

Dei; &c, Dein~

A6rah,tn. C. ~Jac. lacob. I ~jfpH.

I mentibus notlris inftillat.propter quod laqait PCatmographus,Qutn du!

Piciki tXpU* itadipugnatumeft.Sehnuspaulopoft gnutio.

LODOVICI IOANNIS VIVIS DE CON, DITIONE VITAE CHRIST1AHORVM

TVRCARVM RITV, DEQVE CAE R.EM ONI I S, HtBR SB CYHBTS,

AD FRANCISCVM GALLORVM R.EGEAI CHRI5I1ANI8S1HB

HE' ^DE H^RESI ET PRINCIPATV RACLII JU.ACHVMET1, LEGE AC

AngelfsqiiO' noda Ipqui' tu Dais tur

Machtimcfo benediceiidi formula beacdiccniur

CtmflnnotS ccclefae mira tutts cetebtes

ALCHORANI VIRO D. NICOLAO Curdindi more. DB

VNIVERSALIS SECVNDO, fummoftnflifiimeqj Pontifia

loatinu Da^ miCnnus.

\'uad cogni UDicrnboilj Kf3t~4dt,

19 DE E ALCHORAN, ET quoiDeus erutnonfit autor u eius. Cap. i.

Ai ALCHORAN Q_VOD f fidecareat.ubifacriseriptw r'ttcontraimt,

Bnangelij ra. diux quiC" quid eft ucri in AUhoren.

Quibnsfiicej atcuangdij Iplcndor ia Alcbwu.

OpmtfonS iylcUeuali rado.

Dcus fpirhas, quomodo ln^ iiiiglltll.

CRIBRATIONISALCHO/ DE NICOLAI CVSA LiberSecundus.

Trimtatian conmdicar Alc&onik

'-t'l uetM: num, quenua :1. pund~sibeo Cl'UlUf*

Nsfuw for^ (undirai, pro kf,aiuotr

~c vnttf 1: s:a;c 'Rtt~~0, tiiia.

Citri^ut mor te fia uclmaj ternir Dei Slins dccLin ms_

Prata dini derf inter de pm 8c liomi' ncs.

ALiCHO/ MI NI NICOLAI Cardinalis, LiberTertius. D ECVUSA

Jllcftoran ad omn i]XK' fsctfrctisac cinadatunlj

GllJhJsulli. maomntu Al chorani pro-1 barionutnrerululio.

Devs Alcho nni alius a deo rbus im mafo.

tacVeulos IID11comiem a Dco uiKta Alchoran.

Chnftt mi'' euh.

On(Kaniltgem tnrices, tuxuiUcor

tj Innnutienfi verbi modus, fupra captura humamiitf

Ha! ntsne rar&Clu naceaGsAb bu,

Cols 7.lin guis Jiuib

Preptictx mi 'tttcb-! tari,

hfutrefti0 um cf<qu'c n n6furda, 1 Mahome.. ,d,alla..

Mdtth.io. Wrcorumutr futia adcapitn oiCbriHi' nos. ExtrcitMpr' ticuUrii TW'