Vous êtes sur la page 1sur 32

LABELLEORDONNANCE45174

DU2FVRIER1945RELATIVELENFANCEDLINQUANTE

TEXTEDU2FVRIER1945,
VERSIONENVIGUEURAU2FVRIER1945

EXPOSDESMOTIFS
TEXTEDU2FVRIER1945,
VERSIONENVIGUEURAU2FVRIER1945
EXPOSDESMOTIFS
Textedu2/2/1945,enapplicationdepuisle2/2/1945
Ilestpeudeproblmesaussigravesqueceuxquiconcernentlaprotectiondelenfance,
etparmieux,ceuxquionttraitausortdelenfancetraduiteenjustice.LaFrancenestpas
assezrichedenfantspourquelleaitledroitdengligertoutcequipeutenfairedestres
sains.Laguerreetlesbouleversementsdordrematrieletmoralquelleaprovoqusont
accrudansdesproportionsinquitantesladlinquancejuvnile.Laquestiondelenfance
coupableestunedesplusurgentesdelpoqueprsente.Leprojetdordonnancecijoint
attestequeleGouvernementprovisoiredelaRpubliquefranaiseentendprotger
efficacementlesmineurs,etplusparticulirementlesmineursdlinquants.

LestatutdelenfancetraduiteenjusticeatfixenFranceparla
loidu22juillet1912
,
quiaconstitulpoque,silontientcomptedelvolutiondudroitcrimineletdelascience
pnitentiairedepuislecodepnaljusqunosjours,ltapelaplusimportantequaitjamais
franchielelgislateurpoursedgagerdescadrestraditionnelsdenotredroit,dontonest
daccordpourjugerquilsnesauraientassurerutilementlerelvementdelenfance.

Lesprincipesdirecteursquiontinspirlaloide1912,institutiondunelgislationpnale
pourlesmineurs,substituantauxmesuresrpressivesdesmesuresdducationetde

redressement,crationdunejuridictionspcialepourjugerlesenfants,institutiondurgime
delalibertsurveille,nontpointfaitfailliteetleurabrogationnajamaistdemande.

Cependant,leprogrsdelasciencepnitentiairedunepart,lesdonnes
exprimentalesfourniesparlapplicationdelaloidautrepart,lesconceptionsnouvellesqui
sesontfaitjoursurleplanpsychologiqueetpdagogiqueenfin,ontrvlquilyavaitdans
uneloivieilledeplusdetrenteansdesprincipestroprigoristesencorequilconviendrait
dassouplir,deslacunesquilfaudraitcombler,desdispositionsdsutesabolir.

Cestllobjetdelaprsenteordonnance,qui,toutenrespectantlespritdenotredroit
pnal,accentueenfaveurdelenfancedlinquantelergimedeprotectionquiinspirepar
traditionlalgislationfranaise.Ellevise,enabrogeantlaloidu22juillet1912surles
tribunauxpourenfantsetlalibertsurveille,commeaussilestextesultrieurs,et
notammentla
loidu27juillet1942
,prsenterdansundocumentdensembleunemiseau
pointdesrformesjustifiesparlexprience.

Dsormais,touslesmineursjusqulgededixhuitansauxquelsestimputeune
infraction
laloipnaleneserontdfrsquauxjuridictionspourenfants.Ilsnepourront
fairelobjetquedemesuresdeprotection,dducationouderforme,envertudunrgime
dirresponsabilitpnalequinestsusceptiblededrogationqutitreexceptionneletpar
dcisionmotive.Ladistinctionentrelesmineursdetreizeansetlesmineursdemoinsde
dixhuitansdisparatcommeaussilanotiondediscernement,quinecorrespondplusune
ralitvritable.Enfin,ladisjonctiondescausesprvuesparlarticle7apourobjetdcarter
danstouslescas,etspcialementlorsquelemineurestinculpavecdescoauteursou
complicesmajeurs,lacomptencedesjuridictionspnalesdedroitcommun.

Laloidu22juillet1912avait,paruneheureuseinnovation,instituunejuridictionpour
enfantsetadolescents,maissansluiconfrerlaspcialisation,quipermetseulela
continuitdevuesetdaction.Laprsenteordonnancecreauseindechaquetribunalde
premireinstanceunjugedesenfants,magistratspcialis,etuntribunalpourenfants,
prsidparlejugedesenfants,assistdedeuxassesseursnommsparlegardedes
sceaux,ministredelajustice,parmilespersonnesstantsignalesparlintrtquelles
portentauxquestionsconcernantlenfancecettespcialisationcorrespond,lacour
dappel,ladsignationdunconseillerdlgulaprotectiondelenfance.

AutribunaldelaSeine,quiconnatchaqueannebeaucoupplusdelamoitides
affairesdedlinquancejuvniledelensembledelaFrance,laspcialisationdesjuges

parujustifierladlgationlaprsidencedutribunalpourenfants,etsonministrepublic
demagistratsdelacourdappel.

Cesdispositionssontdenatureautoriserlemaintiendesmagistratspendantuntemps
prolongdeleurcarriredanslesjuridictionspourenfants,cequileurpermettradesuivre
lesaffairesdemineursdefaonapprofondie,desefamiliariseraveclesdifficults
techniquesetpratiquesdetousordresquellessoulvent,dersoudreheureusementles
problmesdordresocial,pnaloucivil,envisagsoutraitsautribunalpourenfants.Ainsi
serontvraisemblablementraliseslaspcialisationetlastabilisationdesjugesdesenfants,
qui,lexprience,sesontavresindispensables.

Laprsenteordonnancecomportedesmodificationsimportanteslaprocdure
concernantlesmineurs.Laloidu22juillet1912navaitpasapportaucoded
instruction
criminelle
lesamnagementsdsirableslgarddesenfants,pourlesquelscomptent,
avanttout,beaucoupplusquelanaturedufaitreproch,lesantcdentsdordremoral,les
conditionsdexistencefamilialeetlaconduitepasse,susceptiblesdedterminerlamesure
derelvementapproprie.Dsormais,laprocdureapplicableauxenfantsseraassouplie
demanirequelesformalitsjudiciairesncessairespourassurerlagarantiedelalibert
individuelleetlobservationdunebonnejusticeseconcilientaveclesoucidagirutilementet
sansretard,danslintrtdelaprotectionefficacedelenfant,Cestpourquoiletextecijoint,
toutenrepoussantexpressmentlaprocdureexpditivedeflagrantdlitetdecitation
directe,prvoitparalllementlinformationsuivieparunjugedinstruction,lapossibilit,
danslesaffairesolamanifestationdelavritnesusciteaucunedifficult,deconfier
lenquteaujugedesenfants.Ensupprimantlinstructionobligatoire,onavouluinstituerun
systmeplusefficaceetplusrapideadaptauxcassimples.

Ilnenrestepasmoinsquelejugedesenfantsdevraobligatoirementsauf
circonstancesexceptionnelles,justifiesparuneordonnancemotiveprocderune
enquteapprofondiesurlecomptedumineur,notammentsurlasituationmatrielleet
moraledelafamille,surlecaractreetlesantcdentsdelenfant,carcequilimportede
connatrecestbienplusquelefaitmatrielreprochaumineur,savritablepersonnalit,
quiconditionneralesmesuresprendredanssonintrt.Etpourcefaire,lejugedes
enfants,commegalementlejugedinstruction,lorsquilserasaisi,aurarecoursde
prfrenceauxservicessociauxspcialissexistantauprsdestribunauxpourenfantsou
auxpersonnestitulairesdundiplmedeservicesocial.Lenqutesocialeellemmesera
complteparunexamenmdicaletmdicopsychologique,surlimportanceduquelilnest
pointncessairedinsister.

Lejugedesenfantsnapointseulementpourmissiondeprocderuneenqutesurle
comptedumineur.Ilpeutgalement,etcestunedesinnovationsimportantesdela
prsenteordonnance,prendresongarduncertainnombredemesures,commecellede

prononcerunesimpleadmonestationoudeleremettresafamille,enleplaantounon
souslergimedelalibertsurveille.Ilaparuinutile,eneffet,danslesaffairesne
prsentantpointdedifficults,silsagitdundlitsansgravit,silemineurneprsentepas
detaressrieuses,silafamilleoffretoutesgaranties,dedfrerlenfantdevantletribunal
pourenfants,cequicompliqueetallongeinutilemtentlaprocdure.

Pendantladuredelenquteoudelinstruction,lejugedesenfantsetlejuge
dinstructionpourrontordonnertoutesmesuresprovisoiresdeplacementutiles,notamment
dansuncentredobservation,maisilsnepourrontavoirrecoursauplacementprventifen
maisondarrtquedansdescasexceptionnelsdabsoluencessitoudimpossibilitde
prescriretouteautremesure.

Laprocduredejugementdevantletribunalpourenfantsestlobjetdedispositions
destinespermettrelexamendechaqueaffairedanslecadredunepublicitrestreinte,
afin,notamment,dviterauxparentslaconfusionquipourraitrsulterdelexposdevant
lenfantdelasituationfamilialecritique.

Enfin,danslecasdecrimereprochunmineurgdeplusdeseizeansetdemoins
dedixhuitans,letribunalpourenfantsestcompltparle
jury
,conformmentaucode
dinstructioncriminelle.

Laproccupationdurelvementdelenfantnousaconduitcrerunegamme
importantedeplacementsvarisetgradusdestinsrpondretous1esbesoins.Le
tribunalpourenfantsdisposeradsormaisdunevritablechelledemesuresdeprotection,
dducationetderformesusceptiblesdesadapteraucaractre,lasituationdumineur,
ainsiqusespossibilitsdamendement.Leconcoursapportparlinitiativeetparlacharit
privelactiondeladministrationestmaintenuetrenforc.Lordonnancemnage
galementlapossibilitduneimportanterformedanslesinstitutionspubliquesdducation
duministredelajusticeetprvoitlorganisationdunsystmeprogressifparla
spcialisationdesinternatsdducationprofessionnelle,dducationsurveilleet
dducationcorrective.

Afindassurerdefaonplustroitelecontrledujugedesenfantssurlasituationdu
mineur,lordonnancecijointeouvreunchampdapplicationtrsvastelalibertsurveille
etcomprendunensemblededispositionsquiencompltentetenrenforcentlergime.Elle
permetauxmagistratsdesjuridictionspourenfantsdordonnerlalibertsurveilletitre
provisoire,prjudicieloudfinitif.Ellelesautoriselappliquerlensembledesplacements,
mmelorsquelesmineurssontconfisdesinstitutionspubliques,defaonquelautorit
judiciairepuissecontinuerlessuivre.Commecorollairedecesmesures,elleinstitue
ctdesdlgusbnvoles,desdlguspermanentsceseront,enfait,desassistantes

socialesprparesleurtcheparuneformationtechniquequiaurontpourmissionde
guideretcoordonnerlactiondesdlgusbnvoles,lesencadrantlesaidantetassumant
lesdlgationslesplusdifficiles.

Letexteconfirmegalementdefaonexpresselecaractreessentiellementrvisable
desmesuresapplicablesauxmineursetassouplitlesrglesdecomptencejuridictionnelle
enmatiredincidentsetderemisedegarde,demanirequilsoitpossibletoutmoment
denvisagertellemesurequejustifielintrtdelenfant.

Ilprvoitenfinque,lorsquunincidentdelalibertsurveillervleraundfautde
surveillancecaractrisdelapartdesparents,ceuxcipourrontsevoirinfligeruneamende
de5002.000francs.

Lordonnanceapporteuneprofonderformeaucasierjudiciairedesmineursenvuede
levertouteentraveauxchancesderelvementultrieur.Linnovation,justifiepar
lexprience,consisteorganiser,surrequte,leffacementpuretsimpledelamesure
prononcequi,detoutefaon,nepeutdsormaistreportequlaconnaissancede
lautoritjudiciaire,lexclusiondetouteautoritouadministrationpublique.

Enfin,envueduneplusquitablerpartitiondesfraisdeplacementetdentretienetafin
dallgerdansunesensiblemesureleschargesduTrsor,ilaparuopportundeprvoirque
lesallocationsfamiliales,majorationsetallocationsdassistanceauxquelleslemineurouvre
droit,serontversesdirectementlapersonneoulinstitutionquiassumelagardedu
mineur.

Article

Textessources

Texteslis

Affichertouteslesversions

Comparerlesversions

CHAPITREI

DISPOSITIONSGNRALES.
TEXTEDU2FVRIER1945,
VERSIONENVIGUEURAU2FVRIER1945
ARTICLE1
Textedu2/2/1945,enapplicationdu2/2/1945au24/5/1951
Lesmineursdedixhuitansauxquelsestimputeune
infraction
qualifiecrimeoudlit
neserontpasdfrsauxjuridictionspnalesdedroitcommun,etneserontjusticiablesque
destribunauxpourenfants.
Article
Textessources
Jurisprudences
Affichertouteslesversions

Comparerlesversions

ARTICLE2
Textedu2/2/1945,enapplicationdu2/2/1945au24/5/1951
Letribunalpourenfantsprononcera,suivantlescas,lesmesuresdeprotection,
dassistance,desurveillance,dducationouderformequisemblerontappropries.
Ilpourracependant,lorsquelescirconstancesetlapersonnalitdudlinquantlui
paratrontlexiger,prononcerlgarddumineurgdeplusdetreizeansune
condamnationpnaleparapplicationdesarticles67et69ducodepnal.
Ilpourradciderlgarddesmineursgsdeplusdeseizeans,etparunedisposition
spcialementmotive,quilnyapaslieuderetenirlexcuseattnuantedeminorit.
Article
Textessources
Texteslis

Affichertouteslesversions

Comparerlesversions

ARTICLE3
Textedu2/2/1945,enapplicationdu2/2/1945au8/9/1945
Sontcomptents,surrenvoi,lecaschant,dupremiertribunalsaisi,letribunaldulieu
del
infraction
,celuidelarsidencedumineuroudesesparentsoututeur,celuidulieuole
mineurpourraittretrouvouceluidulieuoilatplac.Ilpourranotammentyavoirlieu
dessaisissementlorsquelemineurauratplacdansuncentredobservationsitudans
le
ressort
duntribunalautrequeletribunalprimitivementsaisi.
Article
Textessources
Affichertouteslesversions

Comparerlesversions

ARTICLE4
Textedu2/2/1945,enapplicationdu2/2/1945au24/5/1951
Legardedessceaux,ministredelajustice,dsigneauseindechaquetribunalde
premireinstance,lexceptiondestribunauxrattachs,unmagistratquiprendlenomde
jugedesenfants.IIestdlgudanssesfonctionspourtroisans.
Ilpourratrenommplusieursjugesdesenfantsdanslemmetribunal.Encas
dempchementdutitulaire,illuiseradsignunremplaantparleprsidentdutribunalde
premireinstance.
Unouplusieursjugesdinstructiondsignsparlepremierprsident,surlaproposition
duprocureurgnral,etunouplusieursmagistratsdu
parquet
dsignsparleprocureur
gnralserontchargsspcialementdesaffairesconcernantlesmineurs.
LetribunalpourenfantsdelaSeinecomprendunprsidentetunviceprsident.Un
conseillerlacourdappeldeParispourratredlgudanslesfonctionsdeprsidentdu
tribunalpourenfantsdelaSeine.Unsubstitutduprocureurgnralpourratrechargdu
ministrepublic.
Article
Textessources

Texteslis
Affichertouteslesversions

Comparerlesversions

ARTICLE5
Textedu2/2/1945,enapplicationdu2/2/1945au23/12/1958
Aucunepoursuitenepourratreexerceenmatiredecrimecontrelesmineursde
dixhuitanssansinformationpralable.
Encasdedlit,leprocureurdelaRpubliqueensaisirasoitlejugedinstruction,soitpar
voiederequtelejugedesenfantset,autribunaldelaSeine,leprsidentdutribunalpour
enfants.
Enaucuncas,ilnepourratresuivicontrelemineurparlaprocduredeflagrantdlit
ouparvoiedecitationdirecte.
Article
Textessources
Affichertouteslesversions

Comparerlesversions

ARTICLE6
Textedu2/2/1945,enapplicationdu2/2/1945au24/5/1951
Lactioncivileseraexerceconformmentaudroitcommundevantlejugedesenfants,
devantlejugedinstructionetdevantletribunalpourenfants.

Lespersonnescivilementresponsablesserontcitesettenues,solidairementavecle
mineur,desamendes,desrestitutions,dedommagesintrtsetdesfrais.

Article

Textessources

Affichertouteslesversions

Comparerlesversions

CHAPITREII
PROCDURE.
TEXTEDU2FVRIER1945,
VERSIONENVIGUEURAU2FVRIER1945
ARTICLE7
Textedu2/2/1945,enapplicationdu2/2/1945au24/5/1951
Lorsquelemineurdedixhuitansestimpliqudanslammecausequunouplusieurs
inculpsgsdedixhuitans,lapoursuitequileconcerneseradisjointedanslesconditions
ciaprs.
SileprocureurdelaRpubliquedcidedesuivrelgarddesadultesparlaprocdure
deflagrantdlitoudecitationdirecte,ilconstitueraundossierspcialconcernantlemineur
etensaisirasoitlejugedesenfants,ouautribunaldelaSeine,leprsidentdutribunalpour
enfants,soitlejugedinstruction.
SileprocureurdelaRpubliqueestimequilyainformationlgarddetous,la
disjonctionseraprononcedanslordonnancederenvoidujugedinstructiondansles
conditionsprvueslarticle9.
Article
Textessources
Texteslis
Affichertouteslesversions

Comparerlesversions

ARTICLE8
Textedu2/2/1945,enapplicationdu2/2/1945au24/5/1951

Lejugedesenfantspourraentouttempsentendrelemineur,sesparents,sontuteur,la
personnequienalagardeettoutepersonnedontlauditionluiparatrautile.
Ilrecueilleradesrenseignementsparlesmoyensdinformationordinairesetparune
enqutesocialesurlasituationmatrielleetmoraledelafamille,surlecaractreetles
antcdentsdelenfant,sursafrquentationscolaire,sonattitudelcole,surles
conditionsdanslesquellesceluiciavcuetatlevetsurlesmesurespropres
assurersonrelvement.Lenqutesocialeseracomplteparunexamenmdicalet
mdicopsychologique.
Toutefois,lejugedesenfantspourra,danslintrtdumineur,nordonneraucunedeces
mesuresouneprescrirequelunedentreelles.Danscecas,ilrendrauneordonnance
motive.Cesdiligencesfaites,lejugedesenfantsclasseralaffairesilestimequel
infraction
nestpastablie.Danslecascontraire,ilpourra:
1Soitsimplementadmonesterlenfant
2Soitleremettresesparents,sontuteur,lapersonnequienavaitlagardeou
unepersonnedignedeconfianceendcidant,lecaschant,selonlescirconstances,quil
seraplacjusquungequinepourraexcdervingtetunans,souslergimedelalibert
surveille
3Soitordonnerlerenvoidelaffairedevantletribunalpourenfants
4Soitordonnerlerenvoidelaffaire,silyalieu,devantlejugedinstruction.
Ilpourra,avantdeprononceraufond,ordonnerlalibertsurveilletitreprovisoireen
vuedestatueraprsuneouplusieurspriodesdpreuvedontilfixeraladure.
Lejugedesenfantspourradcernertousmandatsutilesdanslesconditionsprvues
parlesarticles94etsuivantsducoded
instructioncriminelle
etsouslarserveexprime
larticle11.
Lesdispositionsdelaloidu8dcembre1897nesontpasapplicableslenqutedu
jugedesenfants.
Lesdcisionsdujugedesenfantsneserontpasinscritesaucasierjudiciaire.
Article

Textessources
Texteslis
Affichertouteslesversions

Comparerlesversions

ARTICLE9
Textedu2/2/1945,enapplicationdu2/2/1945au24/5/1951
Lejugedinstructionrecherche,enseconformantauxrglesgnralesducode
d
instructioncriminelle
etdelaloidu8dcembre1897,silemineurestlauteurde
l
infraction
quiluiestreproche.
Silparaitquelemineurestlauteurdunfaitqualificrimeoudlit,ilrecueilleratous
renseignementsutilesconformmentauxdispositionsdelarticle8.
Lorsquelinstructionseraacheve,lejugedinstruction,surrquisitionsduprocureurde
laRpublique,dclarera,suivantlescirconstances,quilnyapaslieudepoursuivre,ou
renverralemineurdevantletribunalpourenfants,ou,danslecasprvularticle20
ciaprs,devantlachambredesmisesenaccusation.
Siceluiciadescoauteursoucomplicesgsdeplusdedixhuitans,cesderniers
seront,encasdepoursuites,renvoysdevantlajuridictioncomptentesuivantledroit
commun.Lacauseconcernantlemineurseradisjointepourtrejugeparletribunalpour
enfants.
Article
Textessources
Texteslis
Affichertouteslesversions

Comparerlesversions

ARTICLE10
Textedu2/2/1945,enapplicationdu2/2/1945au24/5/1951
Lejugedesenfantsetlejugedinstructionprviendrontdespoursuiteslesparents,
tuteursougardiensconnus.Adfautdechoixdundfenseurparlereprsentantlgaloule
gardiendumineur,ilsdsignerontouferontdsignerparlebtonnierundfenseurdoffice.
Silenfantatadoptcommepupilledelanationousiladroitunetelleadoptionaux

termesdelalgislationenvigueur,ilsendonnerontimmdiatementavisauprsidentdela
sectionpermanentedelofficedpartementaldespupillesdelanation.
Ilspourrontchargerdelenqutesocialelesservicesspcialissexistantauprsdes
tribunauxpourenfantsoulespersonnestitulairesdundiplmedeservicesocialhabilites
parletribunalpourenfants.
Lejugedesenfantsetlejugedinstructionpourrontconfierprovisoirementlemineur:
1Asesparents,sontuteuroulapersonnequienavaitlagardeainsiquune
personnedignedeconfiance
2Auncentredaccueil
3Auneuvreprivehabilite
4Alassistancepubliqueouuntablissementhospitalier
5Auntablissementouuneinstitutiondducation,deformationprofessionnelleou
desoins,deltatouduneadministrationpublique,habilit.
Silsestimentqueltatphysiqueoumentaldumineurexigeuneobservation,soit
mdicale,soitmdicopsychologique,ilspourrontordonnersonplacementprovisoiredans
uncentredobservationinstituouagrparleministredelajustice.
Lagardeprovisoirepourra,lecaschant,treexercesouslergimedelalibert
surveille.
Lamesuredegardeesttoujoursrvocable.
Leministrepublicetlemineurpourrontinterjeterappeldelordonnancedujugedes
enfantsoudujugedinstructionconcernantlesmesuresprovisoirescidessus,
conformmentlarticle24.
Article
Textessources
Texteslis

Affichertouteslesversions

Comparerlesversions

ARTICLE11
Textedu2/2/1945,enapplicationdu2/2/1945au24/5/1951
Lemineurgdeplusdetreizeansnepourratreplacprovisoirementdansune
maisondarrt,soitparlejugedesenfants,soitparlejugedinstruction,quesicettemesure
paratindispensableouencoresilestimpossibledeprendretouteautredisposition.Dans
cecas,lemineurseraretenudansunquartierspcial.

Lejugedinstructionnepourraprendreunetellemesurelgarddunmineurdetreize
ansqueparordonnancemotiveetsilyaprventiondecrime.

Article

Textessources

Texteslis

Affichertouteslesversions

Comparerlesversions

CHAPITREIII
LETRIBUNALPOURENFANTS.
TEXTEDU2FVRIER1945,
VERSIONENVIGUEURAU2FVRIER1945
ARTICLE12
Textedu2/2/1945,enapplicationdu2/2/1945au23/12/1958

Letribunalpourenfantsestcomposdujugedesenfants,prsident,etdedeux
assesseurs.
Lesassesseurstitulairesetsupplantssontnommspourtroisanspararrtdu
ministredelajustice.Ilssontchoisisparmilespersonnesdelunoudelautresexe,gsde
plusdetrenteans,denationalitfranaise,etstantsignalesparlintrtquellesportent
auxquestionsconcernantlenfance.
Avantleurentreenfonctions,lesassesseurstitulairesetsupplantsprtentserment
devantletribunaldepremireinstancedebienetfidlementremplirleursfonctionsetde
garderreligieusementlesecretdesdlibrations.
Article
Textessources
Texteslis
Affichertouteslesversions

Comparerlesversions

ARTICLE13
Textedu2/2/1945,enapplicationdu2/2/1945au24/5/1951
Letribunalpourenfantssaisisurrenvoisoitdujugedinstructionoudelachambredes
misesenaccusation,silyaeuappel,soitdujugedesenfants,statueraaprsavoirentendu
lenfant,lestmoins,lesparents,letuteuroulegardien,leministrepublicetledfenseur.
Ilpourrasilintrtdumineurlexige,dispensercedernierdecomparatrelaudience.
Danscecas,lemineurserareprsentparun
avocat
,sonpre,samre,sontuteur.La
dcisionserarputecontradictoire.
Article
Textessources
Affichertouteslesversions

Comparerlesversions

ARTICLE14
Textedu2/2/1945,enapplicationdu2/2/1945au24/5/1946

Chaqueaffaireserajugesparmentenlabsencedetousautresprvenus.
Seulsserontadmisassisterauxdbatslestmoinsdelaffaire,lesprochesparentsdu
mineur,lesmembresdubarreau,lesreprsentantsdessocitsdepatronageetdes
servicesouinstitutionssoccupantdesenfants,lesdlguslalibertsurveille.
Lemineurluimmeserainvitseretireraprsl
interrogatoire
etlauditiondes
tmoins.
Lapublicationducompterendudesdbatsdestribunauxpourenfants,danslelivre,la
presse,laradiophonie,lecinmatographe,oudequelquemanirequecesoit,estinterdite.
Ilenestdemmedelareproductiondetoutportraitdecesmineursetdetouteillustration
lesconcernant.Lesinfractionscesdispositionsserontpuniesduneamendede500
5000francs.
Lejugementserarenduenaudiencepublique,enlaprsencedumineur.Ilpourratre
publi,maissansquelenomdumineurpuissetreindiquautrementqueparuneinitiale.
Article
Textessources
Jurisprudences
Affichertouteslesversions

Comparerlesversions

ARTICLE15
Textedu2/2/1945,enapplicationdu2/2/1945au24/5/1951
Silaprventionesttablielgarddumineurdetreizeans,letribunalpourenfants
prononcerapardcisionmotivelunedesmesuressuivantes:
1Remisesesparents,sontuteur,lapersonnequienavaitlagardeouune
personnedignedeconfiance
2Remiselagardeduneoeuvreprivehabilite
3Placementdansuninternatappropri

4RemiselAssistancepublique
5Placementdansuntablissementouuneinstitutiondducation,deformation
professionnelleoudesoins,dansuninstitutmdicopdagogiquedelEtatoudune
administrationpublique,habilit.
Article
Textessources
Texteslis
Affichertouteslesversions

Comparerlesversions

ARTICLE16
Textedu2/2/1945,enapplicationdu2/2/1945au24/5/1951
Silaprventionesttablielgarddumineurgdeplusdetreizeans,letribunalpour
enfantsprononcerapardcisionmotivelunedesmesuressuivantes:
1Remisesesparents,sontuteur,lapersonnequienavaitlagardeouune
personnedignedeconfiance
2Remiselagardeduneuvreprivehabilite
3Placementdansuntablissementouuneinstitutiondducation,deformation
professionnelleoudesoins,dansuninstitutmdicopdagogiquedeltatoudune
administrationpublique,habilit
4Placementdansuneinstitutionpubliquedducationprofessionnelle,dducation
surveilleoudducationcorrectionnelle.
Article
Textessources
Texteslis
Affichertouteslesversions

Comparerlesversions

ARTICLE17
Textedu2/2/1945,enapplicationdu2/2/1945au5/7/1974
Danstouslescasprvusparlesarticles15et16cidessus,lesmesuresseront
prononcespourlenombredannesqueladcisiondtermineraetquinepourraexcder
lpoqueolemineurauraatteintlgedevingtetunan.
Laremisedunmineurlassistancepubliqueneserapossible,silenfantestgde
plusdetreizeans,quenvueduntraitementmdicalouencoredanslecasdunorphelinou
dunenfantdontlesparentsonttdchusdelapuissancepaternelle.
Article
Textessources
Affichertouteslesversions

Comparerlesversions

ARTICLE18
Textedu2/2/1945,enapplicationdepuisle2/2/1945
Silaprventionesttablielgarddunmineurgdeplusdetreizeans,celuici
pourrafairelobjetdunecondamnationpnaleconformmentlarticle2.
Article
Textessources
Jurisprudences
Affichertouteslesversions

Comparerlesversions

ARTICLE19
Textedu2/2/1945,enapplicationdu2/2/1945au24/5/1951
Danstouslescasoilordonneraunemesuredeprotection,dassistance,de
surveillance,dducationouderforme,letribunalpourradcider,enoutre,selonles
circonstances,quelemineurseraplacjusquungequinepourraexcdervingtetun
anssouslergimedelalibertsurveille.

Ilpourra,avantdeprononceraufond,ordonnerlalibertsurveilletitreprovisoireen
vuedestatueraprsuneouplusieurspriodesdpreuvesdontilfixeraladure.
Article
Textessources
Affichertouteslesversions

Comparerlesversions

ARTICLE20
Textedu2/2/1945,enapplicationdu2/2/1945au24/5/1951
Lemineurgdeplusdeseizeansaccusdecrimeserajugparletribunalpour
enfantsquiseruniraausigedelacourdassises,seracompltparle
jury
,etsous
rservedesdispositionsdelarticle14,procderaconformmentauxarticles291380du
coded
instructioncriminelle
.
Lespouvoirsattribusauprsidentdesassisesserontexercsparleprsidentdu
tribunalpourenfants,ceuxdelacourparlesmembresdecetribunal.
Article
Textessources
Texteslis
Jurisprudences
Affichertouteslesversions

Comparerlesversions

ARTICLE21
Textedu2/2/1945,enapplicationdu2/2/1945au25/8/1948
Lesmineursdedixhuitansnesontpassoumisaudroitcommunenmatirede
contravention.
Silacontraventionesttablie,lejugepourra,soitadmonesterlemineur,soitprononcer
lapeinedamendeprvueparlaloi.
Toutefois,lesmineursdetreizeansnepourrontfairelobjetqueduneadmonestation.

Article
Textessources
Affichertouteslesversions

Comparerlesversions

ARTICLE22
Textedu2/2/1945,enapplicationdu2/2/1945au24/5/1951
Lejugedesenfantsetletribunalpourenfantspourront,danstouslescas,ordonner
lexcutionprovisoiredeleurdcision,nonobstantoppositionouappel.
Lesdcisionsprvueslarticle15cidessusetprononcespardfautlgarddun
mineurde13ans,lorsquelexcutionprovisoireenauratordonne,serontramenes
excutionladiligenceduprocureurdelaRpublique,conformmentauxdispositionsde
larticle197ducoded
instructioncriminelle
.Lemineurseraconduitetretenudansuncentre
daccueil,ouaudptdesenfantsassists.
Article
Textessources
Texteslis
Affichertouteslesversions

Comparerlesversions

ARTICLE23
Textedu2/2/1945,enapplicationdu2/2/1945au24/5/1951
Lesordonnancesdujugedesenfantsetlesjugementsdutribunalpourenfantssont
susceptiblesdappeldelapartduministrepublicetdumineurdanslesconditionsdudroit
commun.
Article
Textessources
Affichertouteslesversions

Comparerlesversions

ARTICLE24

Textedu2/2/1945,enapplicationdu2/2/1945au24/5/1951
Lesordonnancesdujugedesenfantsetlesjugementsdutribunalpourenfantssont
susceptiblesdappeldelapartduministrepublicetdumineurdanslesconditionsdudroit
commun.Leministredelajusticedsigneauseindechaquecourdappelunconseiller
dlgulaprotectiondelenfance,quiestnommpourtroisans.Encasdempchement
dutitulaire,illuiseradsignunremplaantparlepremierprsident.Lappeldes
ordonnancesdujugedesenfantsdutribunalpourenfantsserajugparlacourdappeldans
uneaudiencespcialedanslesmmesconditionsquedevantlespremiersjuges.Dansles
coursdappeloilexisteplusieurschambres,ilestformcettefinunechambrespciale.
Lerecoursencassationnapasdeffetsuspensif,saufsiunecondamnationpnaleest
intervenue.

Article

Textessources

Affichertouteslesversions

Comparerlesversions

CHAPITREIV
LALIBERTSURVEILLE.
TEXTEDU2FVRIER1945,
VERSIONENVIGUEURAU2FVRIER1945
ARTICLE25
Textedu2/2/1945,enapplicationdu2/2/1945au24/5/1951
Lasurveillancedesmineursplacssouslergimedelalibertsurveilleestexerce
pardesdlguslalibertsurveille,choisisparmilespersonnesdelunoulautresexe,
majeures,denationalitfranaise.Lesdlgussontnommsparlejugedesenfantset,au
tribunaldelaSeine,parleprsidentdutribunalpourenfants.

Danschaqueaffaire,ledlguestdsign,soitimmdiatementparlejugement,soit
ultrieurementparordonnancedujugedesenfants,notammentdanslecasdedlgation
decomptenceprvuelarticle31ciaprs.
Lesfraisdetransportdesdlgusserontpayscommefraisdejusticecriminelle.
Toutefois,lesreprsentantsqualifisdesuvresprivesetdesinstitutionsouservices
publics,lorsquilssontdsignscommedlguslalibertsurveillelgarddes
mineursquileursontconfis,nepourrontprtendredecechefauremboursementparlEtat
deleursfraisdetransport.
Lejugedesenfantset,autribunaldelaSeine,leprsidentdutribunalpourenfants
pourrontdsigner,parmilesdlguslalibertsurveilledu
ressort
,desdlgus
permanentsrmunrsqui,outreleursfonctionsnormales,serontchargsdeguideretde
coordonnerlactiondesdlgus.
Lesdlguspermanentsdevrontsatisfaireauxconditionsfixesparunarrtdu
ministredelajustice.
Article
Textessources
Texteslis
Affichertouteslesversions

Comparerlesversions

ARTICLE26
Textedu2/2/1945,enapplicationdu2/2/1945au7/10/1946
Danstouslescasolergimedelalibertsurveilleseradcid,lemineur,ses
parents,sontuteur,oulapersonnequienalagarde,serontavertisducaractreetdelobjet
decettemesureetdesobligationsquellecomporte.
Ledlgulalibertsurveilleferarapportaujugedesenfantset,autribunaldela
Seine,auprsidentdutribunalpourenfants,encasdemauvaiseconduite,deprilmoraldu
mineur,dentravessystmatiqueslexercicedelasurveillance,ainsiquedanslecaso
unemodificationdeplacementoudegardeluiparatrautile.
Encasdedcs,demaladiegrave,dechangementdersidenceoudabsencenon
autorisedumineur,lesparents,tuteur,gardienoupatrondevrontsansretardeninformer
ledlgu.

Siunincidentlalibertsurveillervleundfautdesurveillancecaractrisdela
partdesparentsoudututeur,lejugedesenfantsouletribunalpourenfants,quellequesoit
ladcisionpriselgarddumineur,pourracondamnerlesparentsouletuteurune
amendede5002000francs.
Article
Textessources
Texteslis
Affichertouteslesversions

Comparerlesversions

ARTICLE27
Textedu2/2/1945,enapplicationdepuisle2/2/1945
Lesmesuresdeprotection,dassistance,desurveillance,dducationouderforme
ordonneslgarddunmineurpeuventtrervisestoutmoment,sousrservedes
dispositionsciaprs:
Lorsquuneanneaumoinsseseracouledepuislexcutiondunedcisionplaantle
mineurhorsdesafamille,lesparentsouletuteuroulemineurluimme.pourrontformer
unedemandederemiseouderestitutiondegardeenjustifiantdeleuraptitudelever
lenfantetdunamendement,suffisantdecedernier.Encasderejet,lammedemandene
pourratrerenouvelequaprslexpirationdudlaidunan.
Article
Textessources
Texteslis
Affichertouteslesversions

Comparerlesversions

ARTICLE28
Textedu2/2/1945,enapplicationdu2/2/1945au24/5/1951
Lejugedesenfantset,autribunaldelaSeine,leprsidentdutribunalpourenfants
pourront,soitdoffice,soitrequteduministrepublic,dumineur,desesparents,deson
tuteuroudelapersonnequienalagarde,soitsurlerapportdudlgulalibert
surveille,statuersurtouslesincidents,instancesenmodificationdeplacementoude
garde,demandesderemisedegarde.Ilspourrontordonnertoutesmesuresdeprotection

oudesurveillanceutiles,rapporteroumodifierlesmesuresprises.Letribunalpourenfants
est,lecaschant,investidummedroit.
Toutefoisletribunalpourenfantsseraseulcomptentlorsquilyauralieudeprendre
lgarddunmineurquiavaittlaisslagardedesesparents,desontuteurouremis
unepersonnedignedeconfiance,unemesureayantpoureffetlaremisedelenfantla
gardeduneoeuvrepriveousonplacementdansuninternatappropri,lassistance
publique,dansuntablissementouuneinstitutiondducation,deformationprofessionnelle
oudesoins,dansuninstitutmdicopdagogiquedelEtatouduneadministrationpublique.
Ilenserademmedanstouslescasoilyauralieudedciderleplacementdun
mineurdansuneinstitutionpubliquedducationprofessionnelle,dducationsurveilleou
dducationcorrective.
Article
Textessources
Texteslis
Affichertouteslesversions

Comparerlesversions

ARTICLE29
Textedu2/2/1945,enapplicationdu2/2/1945au23/12/1958
Lejugedesenfantset,autribunaldelaSeine,leprsidentdutribunalpourenfants
pourront,silyalieu,ordonnertoutesmesuresncessairesleffetdesassurerdela
personnedumineur.Ilspourront,parordonnancemotive,dciderquelemineursera
conduitetretenulamaisondarrtdanslesconditionsprvueslarticle11.
Lemineurdevracomparatredansleplusbrefdlaidevantlejugedesenfantsou
devantletribunalpourenfants.
Article
Textessources
Texteslis
Affichertouteslesversions

Comparerlesversions

ARTICLE30
Textedu2/2/1945,enapplicationdu2/2/1945au24/5/1951
Jusqulgedetreizeans,lemineurnepeut,surincidentlalibertsurveille,tre
lobjetquedunedesmesuresprvueslarticle15cidessus.Aprslgedetreizeans,il
peut,lecaschant,selonlescirconstances,trelobjetdunedesmesuresprvuesaux
articles15et16cidessus.
Article
Textessources
Texteslis
Affichertouteslesversions

Comparerlesversions

ARTICLE31
Textedu2/2/1945,enapplicationdu2/2/1945au24/5/1951
Sontcomptentspourstatuersurtousincidents,instancesmodificativesdeplacement
oudegarde,demandesderemisedegarde:
1Lejugedesenfantsouletribunalpourenfantsayantprimitivementstatu.Dansle
casoilsagitdunejuridictionnayantpasuncaractrepermanentoulorsqueladcision
initialemanedunecourdappel,lacomptenceappartiendraaujugedesenfantsouau
tribunalpourenfantsdudomiciledesparentsoudelarsidenceactuelledumineur
2Surdlgationdecomptence,accordeparlejugedsenfantsouparletribunal
ayantprimitivementstatu,lejugedesenfantsouletribunalpourenfantsdudomiciledes
parents,delapersonnedeluvre,deltablissementoudelinstitutionquilemineura
tconfipardcisiondejusticeainsiquelejugedesenfantsouletribunalpourenfantsde
larrondissementjudiciaireolemineursetrouvera,enfait,placouarrt.
Silaffairerequiertclrit,toutesmesuresprovisoirespourronttreordonnesparle
jugedesenfantsdelarrondissementolemineursetrouveraplacouarrt
Article
Textessources

Texteslis
Affichertouteslesversions

Comparerlesversions

ARTICLE32
Textedu2/2/1945,enapplicationdepuisle2/2/1945
Lesdispositionsdesarticles22,23et24sontapplicablesauxdcisionsrenduessur
incidentlalibertsurveille,instancesmodificativesdeplacementoudegarde,demandes
deremisedegarde.

Article

Textessources

Texteslis

Affichertouteslesversions

Comparerlesversions

CHAPITREV
DISPOSITIONSDIVERSES.
TEXTEDU2FVRIER1945,
VERSIONENVIGUEURAU2FVRIER1945
ARTICLE33
Textedu2/2/1945,enapplicationdu2/2/1945au24/5/1951
Larticle68ducodepnalestabrog.Lesarticles66,67et69duditcodesontmodifis
commesuit:
Art.66.Lorsqueleprvenuoulaccusauraplusdetreizeansetmoinsdedixhuit
ansetsaufsilestprononcsongardunecondamnationpnaleparapplicationdes

articles67et69duprsentcode,ilsera,selonlescirconstances,ousimplementadmonest
ouremissesparents,sontuteuroulapersonnequienavaitlagardeouune
personnedignedeconfiance,remislagardeduneuvrepriveouplacdansun
tablissementoudansuneinstitutiondducation,deformationprofessionnelleoudesoins,
dansuninstitutmdicopdagogique,delEtatouduneadministrationpublique,dansune
institutiondducationprofessionnelle,dducationsurveilleoudducationcorrective,pour
ytrelevetgardpendantlenombredannesquelejugementdtermineraetqui,
toutefois,nepourraexcderlpoqueoilauraatteintlgedevingtetunans.
Danstouslescas,ilpourratredcid,enoutre,quelemineurseraplacjusquun
gequinepourraexcdervingtetunanssouslergimedelalibertsurveille.
Lesrecourscontrelesdcisionsordonnantleplacementdunmineurousonenvoi
dansuneinstitutionpubliquedducationprofessionnelle,dducationsurveilleou
dducationcorrectivesontsuspensifs,saufexcutionprovisoireexpressmentordonne.
Lepourvoiencassationnapasdeffetsuspensif.
Lorsquelemineurauratplachorsdesafamille,ladcisionpourratremodifie
ourapporte,mmedoffice.Toutefois,lesparentsetlemineurnepourrontformerune
demandederemiseouderestitutiondegardequesiuneanneaumoinssestcoule
depuislexcutiondeladcision.Encasderejet,lademandenepourratrerenouvele
quaprslexpirationdudlaidunan.
Art.67.Si,enraisondescirconstancesetdelapersonnalitdudlinquant,ilest
dcidquunmineurgdeplusdetreizeansdoitfairelobjetdunecondamnationpnale,
lespeinesserontprononcesainsiquilsuit,sousrserve,lecaschant,delapossibilit
dcarterlexcuseattnuantedeminoritlgarddunmineurgdeplusdeseizeans.
Silaencourulapeinedemort,des
travauxforcs
perptuit,deladportation,il
seracondamnunepeinededixvingtansdemprisonnement.
Silaencourulapeinedestravauxforcstemps,dela
dtention
oudela
rclusion
,il
seracondamnlemprisonnementpouruntempsgallamoitiauplusdeceluipour
lequelilauraitputrecondamnlunedecespeines.
Ilpourra,enoutre,luitrefaitdfensedeparatrependantcinqansaumoinsetdix
ansauplusdansleslieuxdontlinterdictionluiserasignifieparleGouvernement.
Silaencourulapeinedeladgradationcivique,oudubannissement,ilsera
condamnlemprisonnementpourdeuxansauplus.

Art.69.Sil
infraction
commiseparunmineurgdeplusdetreizeansestunsimple
dlit,lapeinequipourratreprononcecontreluidanslesconditionsdelarticle67ne
pourra,souslammerserve,sleveraudessusdelamoitidecellelaquelleilauraitt
condamnsilavaiteudixhuitans.
Article
Textessources
Texteslis
Affichertouteslesversions

Comparerlesversions

ARTICLE34
Textedu2/2/1945,enapplicationdu2/2/1945au23/12/1958
Larticle341ducoded
instructioncriminelle
,estmodifidelamaniresuivante:
Silaccusamoinsdedixhuitans,leprsidentposerapeinedenullit,lesdeux
questionssuivantes:
1Yatillieudappliquerlaccusunecondamnationpnale??
2Yatillieudexclurelaccusdubnficedelexcuseattnuantedeminorit??.
Article
Textessources
Affichertouteslesversions

Comparerlesversions

ARTICLE35
Textedu2/2/1945,enapplicationdu2/2/1945au24/5/1951
Lalina5delarticle4delaloidu5aot1899,modifiparlaloidu11juillet1900sur
lecasierjudiciaireetlarhabilitationdedroit,estabrogetremplacparlesdispositions
suivantes:

Toutefois,lamentiondesdcisionsprononcesenvertudelarticle66ducodepnal
nestfaitequesurlesbulletinsdlivrsauxseulsmagistrats,lexclusiondetouteautre
autoritouadministrationpublique.
Article
Textessources
Texteslis
Affichertouteslesversions

Comparerlesversions

ARTICLE36
Textedu2/2/1945,enapplicationdu2/2/1945au24/5/1951
Lorsque,lasuitedunemesurepriseenvertudelarticle66ducodepnal,lemineur
auradonndesgagescertainsdamendement,letribunalpourenfantspourra,aprs
lexpirationdundlaidecinqans,dcider,larequtedumineur,duministrepublic,ou
doffice,lasuppressiondubulletin1affrentlamesureenquestion.
Letribunalpourenfantsstatueraendernier
ressort
.Lorsquelasuppressiondubulletin1
auratprononce,lamentiondelamesureinitialenedevraplusfigureraucasierjudiciaire
dumineur.Lebulletin1affrentladitemesureseradtruit..
Avisenseradonnauxservicesdepoliceoudegendarmeriedudomicileactueldu
mineuretdulieuoiltaitdomicililorsdesfaits,defaonquilnepuisseplusdsormais
entrefaittatdequelquemanirequecesoit.
Letribunaldelapoursuiteinitiale,celuidulieududomicileactueldumineur,ouceluidu
lieudesanaissance,sontcomptentspourconnatredelarequte.
Article
Textessources
Texteslis
Affichertouteslesversions

Comparerlesversions

ARTICLE37
Textedu2/2/1945,enapplicationdepuisle2/2/1945

Danslecasdinfractionsdontlapoursuiteestrservedaprslesloisenvigueuraux
administrationspubliques,leprocureurdelaRpubliqueauraseulqualitpourexercerla
poursuitesurlaplaintepralabledeladministrationintresse.
Article
Textessources
Affichertouteslesversions

Comparerlesversions

ARTICLE38
Textedu2/2/1945,enapplicationdepuisle2/2/1945
Danschaquetribunal,legreffiertiendraunregistrespcial,nonpublic,dontlemodle
serafixpararrtministrieletsurlequelserontmentionnestouteslesdcisions
concernantlesmineursdedixhuitans,ycompriscellesintervenuessurincidentlalibert
surveille,instancesmodificativesdeplacementoudegardeetremisesdegarde.
Article
Textessources
Affichertouteslesversions

Comparerlesversions

ARTICLE39
Textedu2/2/1945,enapplicationdepuisle2/2/1945
Toutepersonne,touteoeuvreoutouteinstitution,mmereconnuedutilitpublique,
soffrantrecueillirdunefaonhabituelledesmineursenapplicationdelaprsente
ordonnance,devraobtenirduprfetunehabilitationspcialedansdesconditionsquiseront
fixespardcret.Cettedispositionestgalementapplicableauxpersonnes,auxoeuvreset
auxinstitutionsexerantactuellementleuractivitautitredela
loidu22juillet1912
.
Article
Textessources
Texteslis
Affichertouteslesversions

Comparerlesversions

ARTICLE40

Textedu2/2/1945,enapplicationdu2/2/1945au24/5/1951
Danstouslescasolemineurestremistitreprovisoireoutitredfinitifune
personneautrequesonpre,mre,tuteurouunepersonneautrequecellequienavaitla
garde,ladcisiondevradterminerlapartdesfraisdentretienetdeplacementquiestmise
lachargedelafamille.
CesfraissontrecouvrscommefraisdejusticecriminelleauprofitduTrsorpublic.
Lesallocationsfamiliales,majorationsetallocationsdassistanceauxquelleslemineur
ouvredroitseront,entouttatdecause,versesdirectementparlorganismedbiteurla
personneoulinstitutionquialachargedumineurpendantladureduplacement.
Article
Textessources
Texteslis
Affichertouteslesversions

Comparerlesversions

ARTICLE41
Textedu2/2/1945,enapplicationdu2/2/1945au24/5/1951
Desdcretsdterminerontlesmesuresdapplicationdelaprsenteordonnance.Ils
fixerontnotammentlergimedesallocationsquipourronttreaccordesauxpersonnes,
auxinstitutionsetauxservicesauxquelsdesmineursauronttconfisparapplicationdela
prsenteordonnance.
Article
Textessources
Texteslis
Affichertouteslesversions

Comparerlesversions

ARTICLE42
Textedu2/2/1945,enapplicationdu2/2/1945au24/5/1951
Sontabrogsla
loidu22juillet1912
etlestextesquilontcomplteetmodifie.

Article
Textessources
Texteslis
Affichertouteslesversions

Comparerlesversions

ARTICLE43
Textedu2/2/1945,enapplicationdu2/2/1945au23/12/1958
Lesprocduresencourspourront,lecaschant,lorsquellesnontpas,ladate
dentreenvigueurdelaprsenteordonnance,donnlieuuneordonnancederenvoidun
jugedinstruction,fairelobjet,surrquisitionduministrepublic,duneordonnancede
dessaisissementdujugedinstruction,afinquilsoitsuiviparleprocureurdelaRpublique,
conformmentauxdispositionsdelaprsenteordonnance.
Article
Textessources
Affichertouteslesversions

Comparerlesversions

ARTICLE44
Textedu2/2/1945,enapplicationdu2/2/1945au1/10/1945
Laprsenteordonnanceentreraenvigueurunedatequiserafixepardcret.
ElleserapublieauJournalofficieldelaRpubliquefranaiseetexcutecomme
loi.

Article

Textessources

Texteslis

Vous aimerez peut-être aussi