Académique Documents
Professionnel Documents
Culture Documents
/iï'ifo
TROIS TRAICTIZ
DELA
PHILOSOPHIE
NATVRELLE. NON
ENCORE IMPRIMEZ.
S CA VOIR,
LE SECRET LIVRE DF T R E S-
(mien Philofophe Artephivs,traittantde
l'Art occulte $ tranfmuta tion Métallique,
•BE L*
Latin François.
P LVS BR
LES FIGVRES H I E R O G LIPHIQVES DE
Nicolas Flamel ,,ainfi qu il les a miles en la quatrielme
arche qu’il abaftieau Cimetiere des Innocens à Paris, entrant
par lagrande porte de la ruëS. Denys, & prènantlamain droite;
auec l’explication d’icelles par iceluy Flamel.
ENSEMBLE
Le vray Littré du dette Synesivs Abbé Grec, tiré de U Bibliothèque
de l'Empereurfurie mefmefujet, le tout traduitt par P.Arnayid,
fieurdela Cheuallcrie Poittcuin.
A PARIS,
M. DC. LIX.
■riutç Priuilege du Royl
Extrait du Priuilege du Roy.
Signé, C l B E RE T.
yege table.
.corpsp,enrdMfeulutemture“qS““d’donc conuesci, 1=
S^jÆtaSS-bk. Qui fçàura donc cor
ykueüt dune ‘“'^r “e^ aiâ,j ^poam puis apres facilement
corps en argent blanc ™ , J&fcsen tres-bonar-
conucrtir par ecto^n^tts p JQp-, hcs; k Lune blan-
tuy noutevü _
Â%ncnotJlL
grande fufîon-, eftd'ans icelle , &• tour
hîÆ tUÆ£«“ÆXr«*i » V» •
fciamtiî éxtrahere argentumMu Je cor fore màgnefie neh viens,
hoceJlAntimonium , & fublimatum Mercuriale, id ejl,apportée
extraherevndm aquam viuam, incombujlibilem, dein illam conge-
lare cum corpore perfeElo Solis, quod imbi dijfoluitur m naturam%<
fubjlantiam albam congelatam ac fi effet cremor, & totum deuent'at
albufedpriusSolijle infuaputrefaBione & refolutione in bac aqua,
inprincipio amittet lumen fuum, obfcttrabitur & nigrefcet, demum
eleuabitfe fuper aquam, & paulatim iüi dbusfupematabit color in
fubjlantiam albam, hoc ejl, dealbare latonem rubeüm,eum fubli-
marephilofophice, & reducerein fuam primam materiam, id ejl, in
fulphur album, incombujtibile & m argentum viuumfixum : &fic
humidum terminâtum,id ejl,aurum corpus noJlrum,per reïteratio~
nemltqueJaBionis in aqua nojlra dijfolutiua, conuertitur & redu-
citur in fulphur & argentum viuumfixum, fie corpus perfeBum
Sohs accipit vitam in tali aqua, vimficatur, injpiratur, crefcit, &
multiplicatur in fua'ffecie, feutres c*ter<e. Naminipfia aqua corpus
exduobus corporibus Sohs & Lun<e,fit,vtinfletur,tumeat,ingrofi-
fetur,eleuetur, & crefcat accipiendo fubjlantiam & naturam ani¬
mât am & vegetabilem,
Noflra etiam aqua,ceu acetum JùpradiBum,eft acetum montium,
■ id ejl, Solis &Lunœ,& ideo mificeturSoli& Lm*,illifq-, adhxret
in perpetuum,ac corpus abitta accipit tinBuram albedinis,&jpiendet
cumedfulgofpin&Jlimahili. Qui fciuerit igitur conuertere corpus in
argentum album médicinale, facile deinde poterit conuertere per
ijlud aurum album} omnia metella imperfeBa in optimum argentum
finum- Etijlud aurum album dicitur à philofophis Luna albaphilofo-
phorum,argentum viuum albumfixumaurum ^ilcbimiee, fu~
mus albus. Ergo fine iüo aceto nojlro ^intimoniali, aurum album
alchimie non fit. Et quia in aceto nojlro ejl duplexfubjlantia argenti
viui, vna ex ^intimpnio,altéra ex Mercurio fublimato, & ideo dat
duplex pondus & fuljlantiam ragenti viui fixl, & etiam augmen-
'tatin eofuum natiuum colorem,pondus fubjlantiam, & tinBuram.
Noflra igitur aqua dijjolutiua portât magnam tinBuram , ma-
gnamquefufionem,propterea quodquanddfentit ignem communem,
fi in ea eft corpus perfeBum Solis,vel Lunœfubito iüudfudijacit &
lequefieri,& corner ci in fuam fubjlantiam albam,vt. ipfaeft, &ad-
ditcolonm, pondus & tinBuram c-orpari. Eft etiam folutiua omniit
- B
4 r ~ wifimieufe pretieSb SSaaM tous les corps- crad*
/eau pcfânte , vifqueu , p dire en terre & poudre vifqueufe,
tiwnets en cÀ* e»
c’eft'adire.en^uphre&^argent n & lelaiffe par certain
■ 28S^=SfffÇ»=
poids Sc couleur..
afSîSSi-viW»^»^"^ ?*,Swï
uant l’or, ou l’argent à la putrefaétian, refolution, & ^duftion en
Uhoremiere matière. C’eftl’vnique agent en ce monde pour cet
Art lequel peutfeul refoudre & reincruder les corps meta^ues
fuec 1. confL^ton de leurrfpcce.U cftdoncle&
naturel par lequel nous deuons refoudre les corps nu fcoUilK de
fa tttnÆ^^^^lfe^lc difTolution T« codant
Partant, nous deuons auec noftre eau atténuer les corps pari-
faits, les altérer ,& molifier, afin qu’apres ils fe puiflent mefler-
auec les autres imparfaits. Voila pourquoy quand nous
n’aurions^utre J^e£SKsé-ég —vcilttc de cette ooftec eau Antimo¬
niale que Gewi~cy ; qu’elle tiend les corps parfaits fubtils , mois:
Sc fluides félon fa nature , il nous fuflfir : Car elle réduit les .corgs ,
à la^premiere origine dejetfr^ foulphrc , Sc Mercure
4^eiJvm-peu'deT^mps ’ en'moina
poûuo^d’iceux faire fur la-terre ce que lanaturea fait deflous
aux mines de la terre en mille années^ce cjufejft qiiafi miraculeux..
Noftre fiual fecret’gft doneques, pa£&otfre-eaw lake.les corps va-
folutis , ratuseflo,fcientiam, metbodunt ’operatisnes tuas effeygf
ras acphilofophicas , tequein artereSlè procedere.
Ergo natura mendatur infua confimili natura, id efl, aurum &■
argentum, in noflraaqua emendantur,& <tqua etiam cum ipfiscor-
porihus, quœ etiam dicitur medium anima, fine quo nihil agere pofju-
musin arteifla, & eflignis vegetabilis, animdtfUts , & mineralis
conferuatiuus Ffiritusfixi Solis& Eunœ,deJlm£ior corporum acvi-
Sîor: quia dejlruit3diruit,atqne mutât corpora & formasmetallicas,
facitque illas non ejfe corpora,fed ffiiritumfixum, illafque conuerùt
in fubflantiam humidam , modem & fluidam , babentem ingref-
fum & virtutem intrandi in alla corpora imperfe£la,&mifceri cum
eisperminima,& iüa tingere & perficere, quodquidem non pote-
rant,cum effent corpora metadicaficca & dura, quœnon habentin-
grejfum, neque 'virtutem tingendi & perficiendi imperfefta. Benè
igiturcorpora conuertimus in fubflantiam fluidam, quia vnaquœque
tinBura plus in miüefma parte tingitin liquida fubjlantia & molli,
quam in ficca, vt patet de croco. Ergo tranfmutatio metallorum im-
pjerfeStorum, eflimpofibilis fieriper corpora perfetta ficca, mfiprius
reducantur in primant materiam modem & fluidam. Ex bis oportet,
epuod reuertaturbumidum,&reueletur abfconditum. Etbocefl,re-
incrudare corpora, idefl/decoquere & mollire, donec priuentur cor-
poralitate dura &$fcca quiafccum non ingreditur nec tingit, nifi
feipfum. Corpus igitur fccum terre um non tingit, nift tingatur,
qu'ta [ vt diclum ] ffiffum terreum non ingreditur nec tingit, quia -
non intrat , ergo non alterat ; non idcirco tingit aurum, donec Jjnri-
tus eius occultus cxtrabaturà ventre eiusper aquam noflram albam,
&fiat omnïnofpirttualts , & albusfumus, albusfpivitus, & ani¬
ma mirabilis.
Quare debemus per aquam noflram,perfeBa corpora attenuare, al-
ter are, & mollifcare,vt deinde mifceantur cxteris corporibus impers
fè6lis. Vndef aliud benefcium non haberemus abiüa aqua ~Anti-
moniali,nifi quod redàit corpora fubtilia, modia,&fluida ad fui na-
turamfufficeretnobis.Nam reducit corpora adprimam originemful-
phuris & Mercurij, vtex bis pqflea in breui tempore,minus qu'am in -
bora dieiyfaciamus fuperterram, quod natura opérât a efl fubtus in
miner fs terrée in milltb.annis, quod eflquaft miraculofum. Efl igi~
tur noflrum finale fecretum, per aquam noflram , corpora facere
B iij
îatik1, fpintuelf, Sc eau tiogente, avant^^j4K«e-rufksiuCfeS'mrps
Car clUfait^Æs2w^^way3pi-«,parce quelle inccre les corps
durs Sc fecs, & les préparé à U fufion , c’t:ft à dire, les conuertic en
eau permanente. Elle taie doiicde* corps vn huile rres-precieux Sc
•beni§, qui eftasïê- vraye ceinture , & vae eau permanente blan¬
che , de nature-chaude & humide, pnpcrée,fubtilc,fufible comme
cire,qui pénétré ,IproêJn^, teint Sc parfait.En-éette°fàe en no-
jftreeau diflout incontinent For & l’argent, fai fem vne huile in-
combuftible,qui fe peut lots minier dans les autres corps .imparfaits.
D’autant que noftre eau conuerritles corps cn klfü fi^k^iu para
apres eft appelle parfes P h i l o fo p heS Sel A^rcit^ qut^Aifefclsle
meilleur* &leplus,noble,citant fixeauregime*, deneTu-yant point
»kfeo."£t ^kaÊTlment ifoeft|huile de,nature chaude ét’ fubtile^,
,p c n e t ra n tf, pmftfod^^^en trahF^âppeS-ehl ix 1 r complétée fe-
cret caché des fagesAlçhimiftesCeluy donc qui fcai^Qe fid duSoleil
Sc de la Lune, fageneracion, on préparation, & puis apres le met
1er, ëi“fârre amy aiiTcTeTautres métaux imparfaits , celiiyji jraye-
ment fçait vn des très-grands fecrers de ,1a nature vm voye de
iperfedtion.
& rrz$ÊZZ
2?ctSsn^s^^non corPs 1 r: rMw
'4aAftH»k£&on de 1 a pierre, èc s’a'ppellëfublima-
ce qmWaj F Qathalanus ) fc fait par, ,
rSæ&B&SSS8%%
, ^rîebonDuenech l^^sp p ■ mea“nc.perpétuellement >
... ..*K te , parce qvi cl^Ie à dire,aUecle Soleil&laLu-
rr*+~ c101S^I3eC 1CS C°rnEt^^ vne teinture viue, incombuftible, &
-noble Seprettaife ^elaprecedénee^^,
«eieat parce que puis apreSjCéteteiHturc peut courir tee^sco^s,.
*~]»***
UWt.n—f—'*'-™*' ce, eft aufli appellée^^magnefie compofée , laquelle contieat
comme l’homme, pu_eft compofée.corçrçie l’homme.*-de corps.,
ame , & efprit.: SôrTxorps, eftterre fixe dtr^Soleii , qui—eft
plus que tres-fubtile,l‘aqtte£k^elI^-era4iau-t-TŸefiHîHn-efl‘t parla
force de noftre eau diurne; Son ame eft \ft teinture duSoleil 6c de
Ja Lune, procédant de la Gon^oîtS^n'cteT ces deux ; 8c l’efprit çft la
vertu minérale ‘dis deux ceeps-,8c de l’eau, qui porte l’ame , ou la
teinture blanche fur les corps, & ac?s corps, tout amfi quenpar l’eau
fur le drap eft—portée la teinture .des teintuffl; Et cét efprit
Mercurial eft le lien de lame Solaire, & le corps Solaire eft le corps
de la fixion, contenant auec la'Lune l’efprit & l’ame. L’efpritdonc
pénétré, le .corps fixe, l’ame conioint, teint, & blanchift, deces
trois enfcmblement vnis, fc fait noftre Pierre, c’eft à dire /duSo^. .
^leiljdelaLune^&^ercure. Donc auec, noftre eau dbréa,Æ^re*
"C-i»nature/fombntant toute te naturej&'na^St.Tfnc's.corps ne font ,
cemonXj^è-éffîg&m^ênt^^^mlqü e sÿcevqu^ü~sj^^n&l-ettr-grgfi.
en ffprir, 8c impalpable,
noftreJLafeûrtCTâr^uEaujs vain : parce que fi les corps ne font
chang^jeia^non^corpx, c’efti dire , en Mercure des Philofophes,
on ne-wottu&^ine-enGere-la réglé de l’Art^Sc cela JsftF, parce
qu’il eft impoflible d’extraire des corps, cettetrês-fubdle asne qui
.contient en foy toutef teinture/* fi premierement.cescorps nefonr
■
albedine, infufdejt in corpore anima ,idejî, virttts miner alis, qu®
fubtilior eft igné, cum fit vera quinta éffentia ÿ'et vita,quanafciap-•
petity & fefefpohare a grefisfacibus terrejiribus, qua Mi aduenerant
ex parte menjtrnalis, & corruptionis. Et in hoc, ejlnqftra philo~-
fophica fublimatio ,-non in vulgariiniquo Mercurio, qui nuüasha-
bet quditates fimsles Hhs quib. ornatur Mercurius nofier extraSius
à eau émis fuis'vitriolicisffed redeamus ad fublmationtm. Certifia
mum igttitr ejl in arte ijla*, quod anima hacextraSla à corporibus,ele-
uarinon pot eft .nifi per appofitionem rei volatilis, qux eft fui generis,
per quam corpora redduntur ‘volatilia & Ffiritualia , fefe elcuando,
fubtiliando, & fublimando, contra naturam propriam, çorpoream,
grauem&ponderofam,&hocmodofiuntnoncorpora, et quintaef-
fentia ,de natura Tpiritus, qua %<ocatur\Auis Hermetis, et Mer-
curius extrattus àferuo rubeo, et fie rémanent inferius partes ter*
reflres, dut potius groftores corporum , qua perfefUfime non pof-
funt folui vüoingeniorum modo. Et fumus Me albus, album tllud
aurum , id ejl , h<ec quintejjentia , dicitur etiam magnefia com-
pofita quee continet vt homo , fiel cempofita eft vt homo , ex cor*
pore, anima , et ffiritu 3 Corpus eius eft terra Solaris fixa , pluf
quamfubtilifima , per <vim aqua noflrœ diuinæponderofiter eleua-
ta, Jinima eius eft tinflura Solis et Euna , procedens excommu-
nicatione horum duorum, Spiritus vçrh, eft virtus mineralis am~
horum et aqtne, quee- defert cmimam, pue tinfluram albam fuper
corpora , et ex corperibus , ficut portatur tinSîura tinSlorum,
per aquam fuprapanum. Et ille ffiritus fldercurialis , eft vincu-
lum anima, Solaris , et corpus Solare , eft corpus fixionis conti-
nens cum Euna ffiritum , et animam. Spiritus ergo pénétrât, cor*-
pus figit, anifntf copulat, tingit et dealbat. Ex bis tribus Jimul
•vnitts fit lapis nojîer ,ideft, ex Sole, Eundet Mercurio. Cumer-
go aquanojtrdaurea-, extrahitur natura omnem fuper ans naturam,
idtoque nificorporaperaquamhanc diruantur,imbihantur, teran-
tur,parce et diligenter regantur, donecab Fjnfitudtne abflrahan-
tur, et intenuem fpiritum , et impalpabïlem vertantur , vacuus
efllabor, quia nifi corpora 'vertantur in non corpora , id efi1, in
Mercur/umpbilofophorum,nondum operis régula inuenta efl, et
illud ideo queniam impofibile eft illam tenuifimam animam om-
nen\mfe tinfturam babentem àjcorporibus extrahcrc , nifi pritts
24 ,
.refouâs dans-nofti-eeau. DiiTouds donc les corps dans l’eau dorse-J «
Æh% iufques à £âc que par kt49^e-ê6-wimi de l’eau, toute la
ceinture forte en couleur blanche,ou' en huile blanchejEt quand tu
•verras cette blancheur fur l’eau, fçache qu’alors les corps font li-
qu.efiez,çontinuee«€eï iufques à ce qu’ils enfantent
la nuée*qiuhîs'ont défia conçcu tcneb'rfcüfc, noî^ey&MîLlnche, lUr
iéftlontmn, elle
fea
afin que tout hômedfe bié & fagc,puifTc cueilli* heureufemet de cet
arbre pbilofophique,les pômes admirables-dés Hcfpendes. Et pan^t/^
ioüé/fe^ Dieu très-haut,qui amis eefte-bgwgrrrtt- &n nofoç<ame,&
,a auec vnevieiUelTe treslogue,nou^a cœiur^at
^ laqucll^rncfembiejq»e4’éb.raire,c&fts-^TrïyctTrcraime-tous-iè&
Sufficit ergo tibi corpora in Vdfi3&in aquà femelponere)& èh
Tigenter claudere vas,quoufque verafeparatiofetfaBa , quœvocatur
3 3 3
ah imidis coniunBio fubltmatio affatio, extraElio putrefaBio , li-
gatiojefponfatio ,fubtiliatio ,generatio, &c. & totum perfciatur
nsagiflereum, Facigiturfcut adgenerationcmbominis3&omnis ve-
getabilis Jmponito femel matrice femen (çpbenc claude. Vides ergo
quomodo pluribus rebus non indiges , & quoi opus nojirum magnas
3 3
non requint expenfas quoniam vms ejl lapis vna medicina,vnum
vas, vnum regemen, vna difpofitio ad album, çÿ* rubeum fuccefi-
uè faàendum. Et quamuis dicamus in pluribus lecisponito hoc, po¬
3
nt to ijludy tamen non intelligimus nos oportere nife vnam rem acci-
pere,&femel ponere, & claudere vas vfquead operis complément
3
tnm,quia h<ec tantum poriuntur à philofophis inuidisyvt decipiant vt
diBum eftJncautos.Nunquid enim etiam h<ecarseji Cabalijlica ? ar~
canis plenaîgr tufatue credisnos docere aperte arcana arcanorum,
verbaque accipis fecundumfonum verborumi fcito verè, [ nullo mo¬
do fum ego inuidus vt cateri ] qui verba aliorum philofophorum acce¬
pte fecundum proJationem3ac fignifeationem vulgarem nomimm,iam
3
elle abfqueflo ^iriadnx in medio amfraBuam Labyrinthe multipli-
3
citer errât,pecuniamque fuam defiinauitperditioni Ego vers >Arte-
phiuspojîquam qdeptus fum veram ac completam fapientiam in li~
bris veridkrtiermetis, fui aliquafldo inuidus ficut c&teri omnes ,fed
cum per mille annos, dut circiter [ qute iamtranfeerunt fuper me à
natiuitate mea 3gratiaSoliDee omnipotentes , & vfu huius mirabelis
quint<cfffentiee, ] cum per hœc, inquam, longifima tempora , vider e
neminem magifterium Hermeticum obtinere pojfe, propterobfcurita-
tem verberum philofophorum , pietate motus ac probitate boni vire,
3
decreuien his vltimis temporibus vit&me<e omnèa fcnbere fencere ac
veraciter , vt nihil adperficiendum lapidemphilofophorumpofis de-
fiderare ( dempto aliquo,quod nemini lecetferibere, quia reuelatur per
'Deum, autmagifirum, & tamen in hoc libre, ille qui non erit duree
ceruicis, cumpauca experientiafaciliter addifeet.) Scripfi ergo in hoc
3
libromdamveritatem quia paucis coloribus vefliui vt omnis bo¬ 3
nus ftpiens, mala Hefperidum mirabilia féliciter pofit ex arbo¬
re bac philofophica decerpere. Quare laudetur Deus altiffimus, qui
pofuitin anima noflra hanebenignitatem, & cum feneBute longin-
3
quiff ma déditnobis veram cordes dileBionem qua omnes fmul ho-
Dii
w
nommes- Mais reuenofis à l’art. Véritablement noftre œuürc ttakd
«JjÿtTGar ce que la chaleurJ-iJ^oleil for en cent ans aux minières
chaleur du Soleil tet
, ila terre
de __là feul-metak )1 ainfi
pour la-^S^Vn feui-meraH ainfl quei’ay
a veu-
fouuent) noftre feu fecret , c’eft à dire noftre eau ignee, fulphure*-
1
Jt,qui eft nommée.Bain Marie , e fait enjeu de temps. ^
4
Et cetteœuure n’cftpU de grand laWr a celuy qui ^efttend, c 6
atiereljfcftjqi^ FÜtC qUan“
S'Su'iiijpiüaSii
calrihAS&ftSw®*^^
Æ^i&grands, il eft auffi humide^ru^n^to^.
penetrant,fubtil,aër^ri,non vi^5t,fan^iuflure^uÆGnd-ant& en- _
Ltonnant, contenant, vnique ^jTeft la fontaine d eau viue.qui em^”1*
< i• r 1 •_1 « ü ~9r lî <oinp pn tnn ftf
efl matériel filins tam char a ( cum parua quantitas fufficiat ) quod ex-
eufari quîs pofiitvt ah opéré mamm fuffiendat, quia e(i adeo hreue
facile, vt merito dicatur opusmulterum,& ludus puerorum.^ge
ergognauiter,fili mi, ora Deum , lege afiidue lihros, liber, emm, li-
brttm aperit, cogita profundè, fuge res euanefeentesin igné, qui a non
Jubés intentum tuum in his rebus adujhbilibus , fed tantum in deco~
Bione aquœ tu a ex luminaribus extrada.Nam ex ijla aqua color, & Y
pondus adduciturvfque alinfinitum,et h&c aquaeflfumus albus, qui
in corporib. perfeBis veluti anima définit, & eorumnigredinem &
immunditiam abeispenitus aufert,et cerpora in vnum csnfolidat, &
eorum aquam multïplicat,et nthil eft quod a corporibus perfeBis,id efl, j
aSole&LunacolorempoJ?itaujferrenifi^4xGtb,ide(l,noftraaqua \
quœ colorât,et album reddit corpus rubeum fecundum regimina fua. f
Sed loquamur de ignibus. Jgnis ergo nojier mineralis efl, xqualis ejl3
continuus efl,non vaporat,nifinimium excitetur, de fulphure partici-
pat,aliundefumitur quàm à materia,omnia diruit,foluit,congelât, et
calcinât,et ejl artificialis ad inueniendum,et compendium finefumptn
etiam faltemparuo,efl etiam humidus,vaporofus, digerens, tâter ans,
pénétrant',fubtilis,aereus,non violentus, incomburens, circundans,
continent, vnicus,& efl font aqua, ~\iua quœ circuit & continet lq-
ettm ablutionis Régis & Régna,, miôfo bpere igms tfie humidus ti-
&fine 3 quia in ipfotota ars confijlit,.
& ejî ignis naturalis , contra naturam, in naturalisâtfine adnjlio-
ne , & pro corollario efl ignis calidus^jficcu^hmnjdqa^^fiàgdMS^.
cogtate fitper hac, & faote refte ab ctranea. Quod fi
ftàs ignés non întelligitis, audite h<ec ex abjlrufiori, & occulta anti-
quorum de ignibus camllatione , mmquam in libris hue vfque feri-
pta.
Très propm habemus ignés, fine quibus ars non perficitur, & qur
abfque illislaboratinvnmtcuras fufeipit. Wmus ejllampadts, &
iscontinms efl, humidus..vaparofus, aereus, & artificialis adinue- *
D iij
commun ne fçauroitfaire, émîy'clt nun.ral^tott^ du foui*
phrctrom^^gel^iffout,^cinejtouÇïeft pénétrant, fubt 1,
Ln bruflant.VeftlafontainecnnsTaqi^lcfe^uentJ^Roy Sel»
Reine,duquel nousau'on^t^ttfeq^beloin,au commencement,
- milieu,& a la fin. s d^fedufdits nousi* en auons P**~
befoin re«Ws ,S^S^^Pÿefiots,&CÆomointsdonc
uuiuV;1 r
-MéJajih,Scty tQinture.t
,L,r, ,,,,, ..^qaLaÆÎupép^ff^ft^'r
’ "^foifoes. Note donc içy, que les eforits ne •”
,la^elle mr çonfe^rcnt^^lus noble quejes
rres couleurs , &*doit eftre plusse(irabtemeRt-aKguâue, veu^u-ef-
rcéuure^ C_
, puis etledLe nèttoye en
1 ç d^44-g4-Æe^i>C la noirceur
n 'p nrp.C^S^-(e noirecul s’en
S en -V
va,Se alors&
a,ex. aiuL
çilc fe blanchie, & humide delà ftmxpç?
alors aufii la fumée blanche penetre.dans le eeffsuiouueau, 6c les
nîenduriï, nàm hrnpds débet ejje proportionata ad claujùràm, & m
hac vtendum eflmagno iudicio, quod nonperuenit ad artifleem dura
cermcis, quia fl ignis lampadis non eftgeomctrice & débité pro portio- ? ■ -
natus, autper defeBum calovis non vtdebisflgna in tempore defigna- f y i
ta,atqueprœ nimia mora, expeBatio aufiugiettua,aut pr<e ardore ni- I\
mio flores auri comburçntur, & laborem tuum inique deflebis.Secun-
dus ignis efi cinerum, in quibus vas recluditnr Hermettce flgdlatum,
aut potius efi calor ille fiuauifltmus qui ex vapore temperato lampadis,
circuit œqualiter vas, bic violentas non efl, nifi nimium excitetùr,
digerens ejl, alterans efl, ex alio corpore quarn à materia fiumitur,
vnicus efl, & etiam humidus, & innaturalis, &c. Tertius efl ignis
ille naturalis aqu<e noflrœ, qu« vocatur etiam centra naturam , quia
efl aqua, & nihilominus ex aurofacit merum fjjiritum, quod ignis
communis facere non pot efl, bic mineralis efl, aqualis efl, de fulphurt
participât,omnia dirait, congelât, foluit ac calcinât,hic efl penetrans-,
fiubtilis, incomburens efl fions aqux.viuœin quo fe lauant Rex &
Regina, quo indigemus in toto opéré,in principio,medio ,gÿ'flne,alij's
vero duob.fiupradiBis, non,je'âtantum aliquando &c. -Coniungeer~
go in legendislibris phdofophorumjws très ignés, & proculdubio in*~
telle Bus eorunt de ignibus non te latebit.
Quoad colores, qui non nigrefàcit , dealbarenon potefl , qui# ni*
gredo efl albedmisprincipium,g<r fgnumputrefaBionis, & altera-
tionis, & quod corpus pfaetratum & mortifleatum iam efl. Ergo in
hacputrejaBione in bac aqua, primo dpparet nigredo 3 fleutbrodium
fiaginatumpiperatumflecundb terra nigra continua decoquendo,deal-
batur,quia anmaborum fupernatat vt cremor albus, & in haçaU
bedine vniuntur omnesfyiritus fie quod denub aufugere nonpojjùnt,
& ideo dealbandus efl latan , & rumpendi libri ne corda noflm
rumpantur,quia bac albedo efl lapis perfeBus ad album & corpus no-
bile neceflitate finis , & tinctura albedinis exuberantifiima reflé-
xionis &fulgidi Tfrlendoris, qu<e non recedit à commixto corpore. No¬
ta ergo hic, quod fpiritus non figuntur nifi in albo colore, qui ideo no~
bilior efl cœteris, & fièmper defiderabiliter expet end**, cum fit totius
operis quodammodo comblementum -.Terra enim noflraputréfiât in ni-
grumjeinde mundaturin eleuatione,pofleadeflccata, nigredo rece~
dit, & tune dealbatur & périt tenebrofium dominium humidum
mlieris, tune etiam fumus albus pénétrât in corpus nounmy& îfifi
^& λ-- Krvrtvf^rr^—b- «»
<éïpcits^ rcffit«ént & lc corrompu«.a, déformé.
. s*,-&
uîeâuf-
v— ^,CTf3SKuSilïé,s^éuanouiKalgrsjuiffileeerps nouueaufrefii
‘'“'cite, clair, blanc,& immortel, ImpÆit la/i&oire jfe tous fes ci
remis. Et comme la chaleur agiffantferl hümide engendre la noir¬
ceur qui-eft-la grcmïere couleur, de méïme en cuifant toufiours ;la
chaleuragifTantiglcjfccengendre U W^hcur,qei-kU* fécondé
" "'w-
.couleur, Scp^ îs'&fro^d^e la eèmatte &c la rougeur agillant
c JSrlepurfcc,* s^couleuts.
Il nous faut donc fçaiioir,que la chofe qui a la telle rouge & bkn-^__
. che^les pieds blancs & jn*» rouges,&: mpWmmt les yeux noirs.que-
.cettekukchofe.eft note» magiftere. DSfons.donckSoleil ^laLu-^.
nç.en no (Ire eau diffoluente,qui riiu^fcmilicrc^ttmtfA de-leur
ï-f"* SStedqui lea^eftdS^,&comrae wr^trice^erç^
^^Sfîgtfte^commencement & fin de vie.qu^ftïSaufç (ju’il prennent
amenfiemehren cette eau, parce que knaturx ^fi|uitaueckji^
ture', & que la nature contient k nature & auec icelle le conioint
.«ray rnariagc,& qSM^wtjnc nature4uk,vn eérps n^jmeau
rr -j^ainfiiü faut.coniqindie^jes Gdafaiigm^rv...
relTufcité&^irgmortel.^îainfi
11
auec 1les
pc cgSjaaguH»s,alor^es
r^Tni^Mrrilihc ClrfSfS CCS .nany^afe^^
25S^nts%0^fi&at,paroe quçk nature fe f«gK-r~
par $ nature prochaine & amie^NoftfekaU^donc (.dit Danthin)
eft la fontaine belléTa^awJlç claire, préparée feulement pour le
:Roy & la Reine, qu’elle connoift très-bien , & eux elle, Car elle
les attire à foy, & e-4x demeurè^njgâîe à fe lauer deux ou trois
iourSjC’elt à dire deux ou trois mois,&les fait raieunir,&réd beaux»
:Et parce que le Soleil & la Lune ont leur origine de cette eau leur
mere,^S4flTi0a&^^£xKcÊe£ilsleat^t%nsnreventrede leur
mère, afi^Sæ^îfëedéliôuueau ^Scoifiis demennent plus robu-
,ftes , plus noble s, Sc plus forts. -eeœfrky^ametnreni^TSc
(?a
xSGjax en eau, ils demeureront feus feuls & ftms fiuit~
Mais s+ls^meufenf#.
vfldrtnî-éêSttljtee, & dulieti .daique^Wanfi^t^gilfc _ „
dit ce qu’ils effoient, dÆ-^^e^jkieuikapparoinr^nt^ce^qu ils n’e-y,
iloicntauparauanr.
gMaifhrâxbt-ifei l’efpritde noftrc eau vi u e.tdr-ekk-cy- comu^tis^ ^
nv*»W’^ natufe°â^atî‘, ils meurent,& font femblables aux morts,
ccfois^d^ld^iîs^xs -Hk^reîs ils viuent, croiifent &_n^ukiplient
comme toutes les attttés chofes vegetables. IIte|^fe_dqncded^k^
linfifr
tupmwfiïktaproiedtion viendta iufquesà l’infini^temnantvray^.
meit & parfaitement & fixement toute quMli-quarwite-qæ-ee-^
fek, & ainfi par vne ehofe de vil prix, on adioufte la couleur, la
vertu & le poids. ©o»c noftre feu mÂzoth tefiifl3^cui?,cuis,
*sre,diffous, congèle Continuaat ainfi à-tïvHoaté^S^miukiplian-c
ni fi nàturafuerit mpeditain comrarium,no»pmteribit motum fiuum
certumjam ad cmcipiendum-, quant adparturiendum. Caue quocirca
■tantum [ pojl materiœprœparationem J ne igné nimfi balneum'incen-
datur, Secundo nefinntus exhalet, quiaUderet laborantemfid efi,o-
perationem dejlruem, & multos infirmitates induceret, id ejl, trifli—
fiasse iras. Ex iam diElis patet hoc oxioma, nempe eum ex curfu na-
^ îurœ, ignorare necefforio confiruRionem metallorum, qui ignorât de-
fin* Chonem. Oportet ergo coniungere confimguineos, quia nature
reperiunt fiuas confimiles naturas, & fe putrefociendo mifeentur in
fimul j atque fe mortifeant. Neceffe efi ideo hanc cognofcere cor ru-
ftionem &generationem,&quemadmoium fefe natura ample6lun-
tur, & pacficanturin igné lento, quomodo natura Utetur natura,
& naturo naturamretineat,^ conuertatin naturam albam. Quoi
fi vis rubificare , oportet coquere album ijlud in igné ficco continua
donefrubificetttr vtfongüls, tin-
Rura ver a, & fie per ignem ficcum continuum emen datur albedo,
citrinatnr & dcquint rubedirîèm & colorem verum fixum. Quanta
ergo mugis coquitur, magis coloratur, & fit tinHura intentions ru-
éedinis- Quare ofort&igneficco, & cakinatione ficca , abfque hu~
more compofitum coquerT,donec^ubicundifiimovefiiatur colore, &
tune erit perfeSîum Elixir.
St poflea T'élis ilium multiplicare , oportet iterato refioluere Mtd ■ A,ilàfi *4Ï#:
rubeumin non.raqua difjoluriua, çÿ. iteratocoflione deolbare , <&
rubificare pergradus ignis, rciterandoprimum regimem:Solne,gela,
réitéra , clandendo, aperiendo, & multiplicande in quanti ta te &
qualitate adtuumplacitum*. quia pernouam corruptionem & ge-
nerationem, iterum intro'ducitur nouus motus, &fic non pojj'emus
atdipifcifir-- r .
ÎSffiÆssE ■
r+.X U iro^u^SIleTfeces
^ prit & de la quinte-elTenceMan^)*^^#^riÉ^t^ps^
\u^ L^4it„vi£ plutde noftredtr-?Turiofe?îei:re ncuuell*, Wl
/ «ipSiSSubUml^l’air » duquel fe fait 1 eau vifqueufe,
rcj.&ainfinoftrel^âte-^gw-^i^^pt^^’^ r" 1 r, .
d.e'êouleur'BTailche, la-queilScouleur ne fe fait que p|la<
kdmlelËxaSnt naturelle
U*, nnoÆw-
JoJ^. 4**»» f*
^■~-,w!ufmritt- ne demeure pi»s de la graifiè de lame ,
Awvt. fqit
foit'dïeûé V^exalté.a! n3b
Stoœv^ n0;
rire magiftere. Partaîit^quaud tu fepareras doucement aucc grand. <-
rflte« la terr^fiau, c’eft à dire du feu , & le fubnl de 1 efpois, ^
montera de la terre au Ciel cegg o MJÏÏÎr-
defeendra^ft la .terre , & l/pîus fubtile padtferfEft^iria^^
nature de l’efprir,& enbaslanature du corps terreftre. « pariaun '
«KaængggaK
gulation, qui retienttout* , ft int yne opération demains.
œ»W4à^Spiâ^l^
vont de relie façon qu ns le&CTïSS^-
'alorSatt^r^ErâutionducGrps ^coagulation de l’efprir
^manen^ Sc ^ femblable operation. Qui fçaura donc ma-
qui ont ™ ^rutrifier.LendrerjTuifierles efpeces,
a«>«
Koyslpyferontgtsawihonneur. i ■ ■■ —
dgj *d& corps demeure en Peau iufques i « qtf^ j
:gSsiS;pr.s»S“*>‘“à
nerit perfeBum. ^udibocfecretum , CnJlodi corpus ly aqua nofira
Mercuriql^efuotifaiie afcèndat cum anima alba, gjp terreum dejcenf
datad tmum,quod vocatur terra refidua, tune videbis aquam coagu-
lare feipfam cum fuo cor pore, (fi ratüs eris feientiam ejje veram, quia
corpus fuum coagulât humorem in Jïccum,Jîcut coagulum agni, lac
coagulât in cafeum , & ficfpiritus penetrabit corpus, & commixtio
fiet per mwima,& corpus attrabatfibi humorem fuum,id ejl, anima,
album,quemadmodum'Magnes ferrum propter natura fus propinqui-
tatem, & naturam auidam, & tune vnum continet alterum , &
hscejl fublimatio & coagulatio nojlra, omne volatile retinens , qu<e
facitfugam per ire. Ergo haccompofitionon ejl manualis operatio,fed
[ vt dixi) naturarum mutatio,&earumfngidicum calido,& hu~
midi cumficco admirabihs connexio Calidum enim mifceturfrigido,et
ficcum humido,hocetiam modo fit mixtio, gjr coniunBio corporis &
fpintus, qus vocatur cornerfio naturarum contrariarum,qui(f in ta¬
it dijfolutione,&fubl'matione fpiritus conuertitur in corpus,^ cor¬
pus in Tfiiritum fie etiam mixta, & in vnum redaBa fe imicem ver-
tunt ; nam corpus incorporât ffiiritum, Fftiritus vero, corpus vertiûp
fpiritum tinBum gÿ1 album. Quare vlttma vice ( inquam ] deCKpkP
in nojlra aqua alba, id efl, in Mercurio,donecfoluatur in nigredinem, ^
deindeper decoftionem continuam priuabitur àfua nigredine, &
corpus fiefolutum tandem aficendet cum anima alba, gÿ* tune vnum
alteri commifcetur, & fie ampleBentur,fic quod non poterunt adin—
uicem ampliusfeparari,& tune cum reali concordantia,vnitur fpiri¬
tus cum corpore, & fiurti 'vnum fermanens , & bac efl folutio corpo-
ris,&coagulatio fpiritus quee vnam,(p eandem habentoperationem.
Qui ergo nouent ducere, prsgnantem facere, mortificare, putreface-
're ,generare, fpecies vimficare,lumen albuminducere, gÿ* mundare
Vulturem à nigredine, & tenebris, quoujque igné purgetur , & colo-
retur , & à maculis vltimis purificetur , adeo maiorïs dignitatis erit
pojfejfor, vtReges eum venerentur.
Quare maneat corpus in aqua doneefoluatur, inpuluerem nouum,
in fundo vafis & aqus, qui dicitur cinis niger, & lue ejl corruptio
corporis qus vocatur à fapientibus Saturntis,*Æs, Vlumbum philofo-
phorum,& Puluis difcontinuatus.Et tn tait putrefaBione, & refo-
lutione corporis tria fiigna apparent, fcilicet color niger , difeontinui-
tas partium,& odorfoetidus qui afimilatur odori fepulchrorum. Efl
igitur iUe cinis de quo philofophi tanta dixere, qui in infenori parte
va fis rentanfit,quem non debemus vilipendere,in eo enim eJlDiadema
Régis, & ^irgentum viuum nigrum,immundumà quonigredinis de-
betferipurgatio, decoquendo continue in nojira aqua doneceleuetm
furfum in album colorem, qui vocatur ^4nfer, çÿ* PuUus Hermogeg
nis. Quia qui terramrubeam dénigrât & albam réddit, habet tnagi-
fierium, vtetiam ille qui occidit viuum, & refufcitat mortuuntc
Vealba ergo nigrum, & rubefac album, vtperficias opus : & cum
videris ulbedinem apparere veram, quee fplendet ficut gladius denu~
datas, fcias quod rubor in ijia albedine ejl occultas. Ex tune non opor«
tetiüam albedinem extrahere,fed coquere tantum, vt cum ficcitate,
& caliditatefuperueniat citrinitds, & rubedofulgentifüima , quam
cum videris cum tremore maximo laudabis Veum optimum maxi~
mum, qui mi vultfapientiam dat,&per confequens diuitias, &fe~
cundum iniquitates eripit, acinperpetuumfubtrahit, detrudendo in
feruitutem in'micorum, cui laus, &gloria, in fecula fsculorum,
*dmen.
tV t fl I $i
■
M
LE LIVRE.
DES FIGV R ES
HIERO GLIFIQVES DE NICOLAS
Flamel Escrivain, ainsi qv’elles
font en la quatrième Arche du Cymetiere
des Innocens à Paris, entrant par la porte, rue
faint Denis, deuers la main droitte, auec l’ex¬
plication d’icelles par ledit Flamel, traittant
de la tranfmutation métallique , non jamais
; imprimé.
figyres
I
L Otié fait eterneüement le Seigneur Mon Dieu, qui ejleuel'hum-
ble de la baffe pouldriere , &fai£l efiouyr le cœur de ceux qui
efperent en luy, Qui ouure aux croyant auec grâce les fources de fit
bénignité ,& met fous leurs pieds les çercles mondains , de toutes
les felicitezjerriennes. En luy fait tou fleurs nojlre eîferance, en fa,
crainte nottrefélicité yenfa miferiçorde la gloire de la réparation de
noflre nature, & enlaprierc nojlre feureteinébranlable. Et toy»ô
Dieu tout-puifftnt, comme ta l/enignitéa daigné d’ouuriren la ter¬
re deuant moy ( ton indigne frf) tous les trefors des richeffes du
monde, qu’il plaife à ta grande clemence, lors que ie ne feray plus
au nombre des viuans , de m cuurir encor les trefors des Cieux , &
melaiffer contempler ton diuin vifage, dont la Maieflé efl vn déli¬
ce inefnarrable, & dont le rauiffement neftiamais monté en cœur
d’homme viuant. le te le demande, parle Seigneur Iefus-Chrijl ton
fils bien-aymé, qui en l’Vnitédu Saint Efprtt vit auec toy aufiede
des fiecles. ^dinfi foit-il.
■
grande porte rue faincfc Denis , & prenant la:
main droi&e.
IA V ^ N T-P RO FO S.
8 CH AP. I;
S CHi A P. IL-
■CH A P. III.
DE L’HOMME ET FEMME
veftus de robbe orangee , fur vn chanp azu¬
ré & bleu,& de leurs rouleaux.
CHAP. IIII.
CHAP. VII.
■* mZ-Js
SVK VN CHAMP VIOLET O B-
Leur , vn homme rouge purpurin , tenant le
pied d’vn Lyon rouge de Laque, qui à dès aif-
les, & femble rauir & emporter l'homme.
G H AP. IX.
F I N.
LE
H
L E
VRAY LIVRE
DE LA PIERRE PHILOSOj
phalc du do&e Synesivs , Abbé
Grec, tiré de la Bibliothèque j
‘ de l’Empereur.
U
LE VRAYLIVREDV DOCTE ABBE’
GrecS inesivs tire’ delà Biblio-
theque de l’Empereur.
M üj
94
PREMIERE OPERATION,
SVBLIMATION.
DE LA TR01SIESME OPERATION.
R.VBIEICATION.
P Rens de la Médecine blanche tant que voudras,&la metÿ aueo
fon verre,fur les cendres chaudes, tant qu’elle foit ddfeichéc
comme icelles. Apres donne-luy de l'eau du Soleil, qu’auras gardée
a p^rt pour la di&e befoigne,& continue le feu du fécond degré,iuf.
ques àce que deuienne feiçhe,puisluy redonne de leau fufdiCte, &
ainfi fucceflîuement imbibe & deflèiche,iuqfues à ce que la matière
ferubifie,& liquéfié comme cire,& coure fur la lamine rouge,com-
me eft d.it,& alors fera la matière parfaiCte au rouge.Mais note, qu’à
routes les fois tune dois mettre dauantage de l’eau Solaire que ce
qu’il en faut pour couurir le corps, & non plus, & cecy fe faiCt à ce
que l’Elixir nefe fubmerge,& fe noyé, & ainfi,fe doit continuer le
feu iufques a la deficcation, & alors fe doit faire la fécondé irnbibi-
tion,& ainfiprocedeparordreiufquesàlaperfection delaMedeci-
ne,fçauoir iufquesà ce que lapuiflance de ladigeftion du feu la con-
«gfi eH P0ulclre t:res rûuge,qui eftle vray Huyledes Ppilofophes,'
i ?Jerrc ^in&u'na’rcJc Pourprin Goral rouge, le Rubis pretieux ,
le Mercurefouge,&la Teinture rouge.. '
IRClECTIiON'
F- I:N.:.
. ' 1
»r ; 4r/&;-r,
\
... .. . . .<
: ':S ;/-
' *V‘ /' \ v 'V r' i
‘
■
-i
■ \ \ - -;*, ..
;/
.
.-. ,-. ■ » ■ •?;■.."••.• -./