Académique Documents
Professionnel Documents
Culture Documents
LOUBATIÈRES
À MON GRAND-PÈRE
« LOU CHARLES DE VERNHOS »
FORGERON-MARÉCHAL FERRANT
COMPAGNON DU TOUR DE FRANCE
RÉPUTÉ POUR SA JOVIALITÉ
ET QUI SAVAIT SI BIEN
FAIRE PARTAGER SA JOIE DE VIVRE.
C H . M.
EN MANIÈRE DE PRÉFACE
Perque, s'es vertat que toutis lous omes, pertout sus touto la Terro, an
besoun de rire, e que, tant mai trimon e soufrisson tant mai lou rire lour
fa besoun, es tout clar que lou rire d'aici es pas lou mème que lou rire
d'alai.
Atal belèu deman, dins un mounde de mai en mai mecanicat, trop far-
cit de sienço, s'arribo que lou mounde de nostres terradours venguen a
perdre lou goust del rire clar-tintaire de lours ancians, aquel livre lous aju-
dara a retroubar lou camin que meno a lours raices.
Les gens ont besoin de rire et le méridional excelle à raconter des his-
toires pour faire rire. Parce qu'il a, naturellement, la plaisanterie facile, la
verve et le sens de l'expression juste, le don d'observer et de se moquer.
Même si elle prête à rire, elle n'est pas d'une drôlerie artificielle com-
me le calembour. Elle a par contre valeur profondément humaine, parce
qu'elle est la vie même. La vie de chaque jour, de chaque instant, vécue
selon une manière d'être et de penser à un terroir.
André NEGIS
(Avant-propos à son recueil de «VRAIES HISTOIRES MARSEILLAISES »
préfacé par Marcel PAGNOL.
RACONTER DES HISTOIRES !...
C ' E S T B O N P O U R LA SANTÉ.
Ainsi, loin d'être un jeu futile, « raconter des histoires » ne peut avoir
qu'un effet bénéfique. D'autant plus bénéfique si ces histoires sont
contées avec h u m o u r et verve. Déclenchant un rire sain, signe de bon
sens et de bon équilibre mental. Entretenant l'optimisme source de san-
té. Le meilleur remède contre le stress, la morosité et le tracassin qui sont
les poisons de notre temps.
Sous ce titre sont rassemblés des récits, tels que des contes de Noël
mais aussi des histoires plus ou moins rabelaisiennes, qui relèvent du ré-
pertoire traditionnel. Celui qui se transmettait du grand-père ou de la
grand-mère, la ménino, aux petits-enfants pour les contes. Et de bouche
à oreilles p o u r les autres.
P r o n o n c i a t i o n d e s voyelles.
A se prononce toujours a.
Ex. L o u p a p a (le père), al d e l a (au-delà).
Le son i reste toujours présent et distinct lorsque i est marié avec une
autre voyelle.
Ex. Ai se prononce aï comme le français ail (le légume) et non è.
Ex. P a i r e (père) se dit p a ï r é Aire (air) aïré.
- Ei se prononce de même eï avec le même son que dans le mot
français : veille.
Ex. Veire (verre) se prononce veïré.
- Oi se prononce oï. Ex. Coire (cuir) se dit coïré.
O se prononce toujours o.
Ex. L'escolo (l'école). La m o l o (la meule). Uno drollo (une
gamine).
Le V se prononce généralement B.
Ex. Veser (voir) se prononce bésé. Venir, béni. V e r g o u n h o ,
bergounho.
Notez enfin que dans la conjugaison des verbes, les trois personnes du
pluriel sont respectivement marquées par les finales :
- M pour la première personne.
Ex. V e n è m (nous venons) ; c a n t a b e m (nous chantions) ; a i m a r e m
(nous aimerons) ; b e u r i a m (nous boirions).
- Tz pour la deuxième personne.
Ex. V e n e t z (qui se prononce v e n è s ) ; c a n t a b e t z (qui se prononce
c a n t a b é s ) ; a i m a r e t z (qui se prononce a i m a r é s ) ; b e u r i a t z (qui se
prononce b é o u r i a s ) .
- N p o u r la troisième personne.
Ex. Venon, c a n t a b o n , a i m a r o n , b e u r i o n .
Règle générale : Vous devez lire en prononçant les mots comme vous
avez l'habitude de les prononcer dans la conversation courante. Avec un
peu d'attention et d'entraînement vous devez parvenir sans difficulté à
lire c o m m e vous parlez.
Si, en cours de lecture, le sens d'un mot vous échappe, consultez le
lexique à la fin du volume.
Abèm pla coumençat
l'annado !
Eh b e ! I o u m e p e n s i q u ' è r o u n
a v e r t i s s o m e n t d e la Prouvi-
d e n ç o : las c e r i è r o s a l ' a i g o r d e n t
è r o n pas p e r la p o u l a l h o , è r o n pel
Jacouti. A c a d u n sa d e s t i n a d o . E la
d e s t i n a d o del J a c o u t i a q u o ' s d e
fourlupar. Lou cèl l'a v o u l g u t atal.
Touto la poulalbo tenio Amen !
la flambado...
La lèbre
sourdo
Vous parli d'un temps ount lou es tout a fèt garit !... » Mès lou
paure mounde, quand èron ma- medecin qu'aimo pas estre de-
lauts, i regardabon a tres cops rengat per res faguèt coumo s'en-
abans de faire venir lou medecin. tendio pas.
Perque dibion pagar de lour ar- Filèt tout dret a la bordo de
gent la counsulto e las Farlusquet ourdounèt
poutingos. Aquo's dire un lavoment per net-
que l'anabon querre tejar lou malaut garit e
res que quand èro de se faguèt pagar dèts
grand besoun. E aquel francs : un poulit bil-
cop èro lou cas pel pai- het que s'enfournèt
re de Farlusquet que dins la pocho sans cap
soufrissio d'uno cin- de vergounho.
glado de ventre a ne
crevar, lou paure ome. Farlusquet engou-
Aladounc un vesin de- ludèt aquelo pilulo
vouat èro partit de- amarganto sans pipar
mandar al medecin, Moussu Serin- mot. En se proumettent d'i tour-
glo, de passar al mai bis te. nar las peros al sac. E aquo tardèt
pas. Pauc de temps aprèp, Mous-
Mès lou temps que lou vesin su Seringlo qu'es groumand cou-
siosquesso anat e tournat, aqui mo uno padeno s'atrapèt l'envejo
que lou mal de ventre s'apasimo de manjar u n o lèbre a m b e
e que lou paure vièlh se tourno qualques amies. E troubèt cou-
sentir galhardet. Lou medecin mode de la coumandar a Farlus-
anabo venir per res, mès pas a quet qu'es r e n o u m m a t per estre
gratis. Alabes Farlusquet partis en lou pus famus bracounièr del
galoupant per li dire que se de- pais.
renguesso pas. « Ambe grand plaser ! » i re-
Arribèt juste coumo mountabo spoundèt Farlusquet, tout regau-
dins soun automobilo e demarra- dit a l'idéio qu'anabo p o u d e r se
bo : « Moussu Seringlo ! Moussu revenjar.
Seringlo ! se met a bramar en i
courreguent a l'endarèr. Es pas la De fèt, lou lendeman, ven-
peno d'anar a l'oustal ! Lou paire guent a rencountrar lou medecin
en trèn de faire sas visitos, i dis : - Mès, Moussu, i a pas de
« Moussu Seringlo, veni de vous lèbre ! Digus a pas pourtat res. »
envouiar a l'oustal uno lèbre su- De la forto estoumacado que
perbo. Sigur que passo las ouèit n'ajèt, Moussu Seringlo manquèt
liouros. Vous anatz regalar ! » toumbar rete. E coumo pensatz,
« Te remèrci pla, moun sans relambi s'en va troubar Far-
efant ! » i r e s p o u n d lou medecin, lusquet :
que deja salivejabo a l'idèio de la « Ah ça ! Qu'es aquelo farço ? i
b o u n o repaissado qu'anabo faire. demando, tout enfarounit. Ount
E taloment èro countent ajusto. es passado la lèbre ? M'as pla dit
« La te vau pagar d e pic : aqui dèts que me l'abios envouiado, e es
francs ! » Pas besoun de dire se pas a l'oustal ! As voulgut te trufar
Farlusquet se destriguèt de de iou, ou que ?
m e t t r e aquel poulit bilhet a - Moussu, soui pla estounat de
l'abric, e sans cap de vergounho, ço que me disetz aqui ! repliquo
el tampauc. Farlusquet sans rire. Perque vous
De soun coustat, tant lèu arri- ai pas mentit : la vous ai pla en-
bat chaz el, lou medecin appèlo la vouiado aquelo lèbre.
sirvento : « Marie, biste ! Fazetz- - Alabes, a qui l'as fisado per
me veser aquelo lèbre ! me la pourtar ?
« Q u ' u n o lèbre ? d e m a n d o la - L'ai pas fisado a digus ! L'ai
Marie, estabournido. visto que passabo, amount sul
- La lèbre qu'a envouiado Far- planol del Piboul-traucat o u n t
lusquet ! l'abioi deja visto mantun cop.
Alabes i ai cridat qu'anesso al
votre oustal, que la demandabetz.
E vous afourtissi qu'ai cridat prou
fort per que m'ausiguesso. S'es
pas anado chaz vous, es prou-
baple qu'a fait la sourdo... cou-
mo faguerets vous, l'autre joun. »
Lou J a c o u t i èro a n a t
vendre d e tessous.
L'Apollon
de Minjocebos
Minjocebos, coumo soun tout a fèt cambiat de bourro : lou
n o u m lou dis, es lou paîs de las ventre repoumpèl, las paterlos
cebos. De cebos qu'en loc trou- espoumpidos, la mino lusento e
baretz pas las pariounos. Crus- risoulièro, l'uèlh viou... Un veri-
sentos e goustousos. E plenos de taple miracle !
vitaminos, que valon mai que tou-
tos las poutingos per Alabes aquel ome
vous requinquilhar un qu'abio repres goust a
aflaquit ! la vido, anèt troubar
Tant pla qu'al Sindi- Batisto, nostre Mèro,
cat d'Initiativo, en se e i diguèt : « Sans Min-
pensant qu'aquo pou- jocebos, aouèi serioi
rio faire la fourtuno al cementèri. Me dibi
desl Minjoce-bols, ajè- de faire quicom per
ron l'idèio de lançar provo de ma recou-
aquel prospectus : neissenço. Moun mes-
« La santat per las ce- Les cèbes, tièr es de faire d'esta-
bos. Venetz a Minjo- c 'est la santé ! tuos. Se vous en
cebos manjar de ce- dounabi uno, es
bos, seretz fringants qu'acceptariatz de la
jusquos a cent ans ! » quilhar sus la plaço de vostre vi-
latge ? »
De fèt aquelo reclamo nous Batisto ne demourèt un tros
menèt un espèci d'aganit - un ar- de temps estoumacat. Mès se
tisto a ço que disio - magre cou- destriguèt de ramousar lou coun-
mo un rastèl qu'abio peno per se selh municipal e expliquèt l'affar.
tener sus poumpilhs, e que se « Aquel ome es pla aimaple : pou-
-perdio las bragos en marchant. dèm pas refusar ! » diguèt un
E h be ! Quinze jouns pus tard counselhèr. « Sustout, ajustèt un
l'auriatz pas recounegut. De crus- autre, qu'uno estatuo sus la plaço
quar de cebos et de s'afarnaquar aquo marquara pla. A Tirodousil
d e m o u n j e t a d o s asagados de ne crevaran de jalousio !... »
braves cops de bi, en faguent Atal dounc siaguèt decidat
cado joun de ventrados de rire d'acceptar. E un mes pus tard,
ambe la bando dels Valents, abio l'estatuo siaguèt inaugurado en
d'aquo. La fanfaro attaquabo la
Marselheso e èro temps de s'anar
sietar pel banquet.
Aquo's lou lendeman que las
causos se malgastèron. Quand
Batisto vejèt arribar un escadroun
de vièlhos tataranhos enfarouni-
dos que i toumbèron dessus en
bramant qu'èro un escandale
d'aber plantat al mièg de la plaço
en espoùrugal parèlh que fasio
veser touto sa marchandiso :
« Bah ! ensajèt de dire Batisto.
S'aquo vous derengo, abetz qu'a
regardar d'un autre coustat !
- Mès de qu'un coustat que
siosque aquo's parèlh, e aquo's
un espectacle insupourtaple !
pialhèron las tataranhos.
grando ceremounio, ambe fanfa- - E que vouletz que fasque !
ro e defilat dels poumpièrs, e un - I cal amagar sous utisses a
delabassi de discours. vostre Apollon, que siague mai
counvenaple !
Per que la suspreso siaguesso - Mès coussi aquo ?
pus grando tout èro estat adou- - Vous tracasssetz pas ! Nous
bat per quilhar l'estatuo pendent cargam d'aquo. Abèm ço que cal :
la nèit, en la tenguent amagado un parel de bragos ; e de las mai
dejoust un linçol. Tanben, quand largos. Aquelos del Filibert, l'ome
Bastisto, d'un geste soulannèl la de la Justino, quand fasio soun
desacatèt, la foulo faguèt « Ah ! » temps de souldat en Afriquo. E se
e demourèt gorjo-badanto. setz pas d'accordi, malfisatz-vous
De fèt, aquelo estatuo èro su- lou cop que ven que caldra vou-
perbo. « L'Apollon de Minjecèbes » tar per la electiouns municipa-
i abio de marcat sul roucas ount los !... »
èro quilhado. E coumo es de cous-
tumo per las estatuos, aquel Apol- Dabant aquelo menaço Batisto
lon èro tout nud. Nud coumo un levèt lous brasses al cèl e capitu-
vèrm pelut. Sans res amagar lèt. E es atal que, dempèi, Minjo-
qu'èro pla un mascle. Ço qu'expli- cebos es al sigur la soulo vilo dins
quabo perque dins aquel « Ah ! » lou mounde ount se pod admirar
qu'abion fait lou mounde, i abio aquelo curiousitat sans parèlho :
un brave pauc d'estounament... uno estatuo d'Apollon vestido
Mès èro pas ouro de se tracassar d'un parel de bragos de zouavo !
Tout es
cambo-virat !
Al joun d'aouèi touto la joui- tar al païs. Mès lou mai fièr, cou-
nesso, goujatos et goujats, mo pensatz, èro soun paire, lou
qu'aquo lour fasque plaser ou Touniquet. Lou paure orne èro un
noun dibon anar a l'ecolo jusquos pauc estabousit de ço qu'arriba-
a set je ans. Es pas iou que vous bo. Jamai aurio gausat imaginar
dirai s'aquo's uno bra- que pourio i aber un
vo causo coumo dison joun un saberut dins
lous unis, ou belèu la familho, e res que
uno asenado coumo d'i pensar ne ploura-
penson d'autris. Ço bo de bounur.
que voli vous dire es
que las causos se pas- La fiertat dels Min-
sabon pas atal autris jocebols e de Touni-
cops. Pla de mainages quet m o u n t è t encaro
anabon a l'escolo res d ' u n o osco quand se
que lous jouns de plè- sachèt que lou Loui-
jo ; la majo-part abion sou aprenio lou latin.
prou estudiat quand abion passat « Fara un avoucat ou un depu-
lou « santificat », e a setje ans tat !... d'unis dision.
abion deja pres un mestièr. – Fara curè e finira abesque !...
dision d'autris. »
Tanben quand s'en troubabo Soun paire, el, toucabo pas tèr-
un que soun paire, e pus souvent ro.
lou mèstre d'escolo butabo a
countunhar d'estudiar per deve- « Es pla vertat que t'apprenon
nir bachelièr, èro tout un affar. Es lou latin ? demandèt al siou gou-
atal qu'aquo siosquèt un grand jat quand tournèt, à Nadal, per las
evènoment a Minjocebos quand prumièros vacanços.
se sachèt que lou Louisou, l'efant - Parfètoment !... Soui un lati-
de Touniquet, anabo partir per las nisto, papa !
escolos. – Jèsus s'es poussiple ! Qui au-
« Es uno tèsto !... » dision lou rio dit aquo ? Ah ! Que me farios
mounde. E toutis lous Minjoce- plaser de me parlar latin !...
bols èron fièrs de la glorio Coussi se dis un coutèl ?
qu'aquo manquario pas de pour- - Coutelus.
« Pren la fourcus e vai tirar lou fumus de l'estaplus !... »
d ' u n e s p e c i a l i s t o
g a s t o n l a s a l ç o
Ambe lou calimas que nous es- lou riou de Cantocoucut. Se te-
cano, fa lou temps de se vestir nion aqui a l'amagat pla tranqui-
laugièr e pla urouses soun lous lots, e tout se serio passat sans es-
vacancièrs, al bord de la mar, que candale, a part dos malparados
podon se passejar las paterlos al que digus aurio pougut imaginar.
vent, tout juste vestits
d'un pessic de cale- La p r u m i è r o ven-
çoun a peno pus guèt d'un brave mous-
espes qu'un tros de fi- su pla c o u m o cal -
cèlo. Encaro pus que se sachèt aprèp
urouses lous « naturis- qu'èro un proufessour
tos » qu'estimon que tout a fèt distinguat.
ornes e fennos soun Un matin en durbi-
faits per anar toutis guent la porto, la Ma-
nuds, tal que Diou rounil cujèt toumbar
lous a creats. reto de l'espectacle
Es aqui uno modo qu'ajèt dabant lous
que ganho de mai en mai de pra- uèlhs : un ome tout nud se passe-
tiquos. Un pauc pertout se soun jabo per las carrièros de Minjoce-
installats de « camps de bos !
nudistos » que, tout l'estieu, sa- Sul cop de l'estoumacado fi-
bon plus ount claure lour clientè- quèt un bramal que tout lou vilat-
lo. E aquo's atal que, ajent pas ge siaguèt alertat. En un virat
troubat un camp que pouguesso d'uèlh toutis lous Minjocebols
lous recatar, un troupèl de nudis- siaguèron deforo. Lous unis arri-
tos èron venguts s'installar a Min- babon en galoupant, pensant a
jocebos. qualquo catastrofo. Lous autris
Cal dire qu'aquel mounde se sourtission sus las portos ou a las
moustrèron pla ounestes e que fenèstros. E toutis, vejent aquel
faguèron lour poussiple per pas ome tout nud coumo un vèrm
faire de rambalh dins lou païs. pelut, ne demourabon estabour-
Abion cerquat un endret a lour nits e gorjo-badats.
counvenenço e Janisclet lour abio De soun coustat, l'ome, pas
lougat un prat e un bouscatèl brico tracassat, countunhabo
entre la routo de Frettocoquos e d'avançar dins la carrièro-grando,
en saludant lou mounde amb un nièr de prunos sus ginouls. E en
sourire aimaple que semblabo routo !
dire : « Mès enfin, de qu'abetz Tout anabo pla. Lou Jacouti
dounc a me regardar atal ? De mestrejabo soun carri de man de
que i a que vous estoune ? » mèstre. Quand tout d'un cop, en
Per tout dire es el que siaguèt passant a coustat de l'endret ount
lou pus estounat quand lous gen- lous nudistos campabon, i sem-
darmos arribèron per l'amassar. blèt veser, entre las brancos, uno
« Qu'uno mousco vous a filho superbo sans camiso ni casa-
picat ? i demandon, quand l'ajè- bè.
ron vestit d'un tros de couvèrto. I Ajèt juste lou temps d'entreve-
pensatz pas de vous passejar tout ser quicom. Mès aquo siaguèt
nud dins Minjocebos ? prou per lou debijourlar, e i dou-
- Mès, repliquèt l'ome que nar l'envejo de ne veser un pauc
coumprenio res a ço que i plabio mai. Malastrouso envejo ! Perque,
dessus, m'abion dit qu'èro un del temps que guinhabo d'aquel
camp de nudistos ! coustat, vejèt pas arribar un coun-
- Badinatz ? Auriatz praquo di- tour e : Boum ! Badaboum ! la ca-
but coumprener qu'eretz pas miounetto, filant tout dret, faguèt
dins un camp de nudistos quand uno carabisoundo dins lou va-
abetz vist que, a part vous, tout lat... al mièg d'uno escouado de
lou mounde èro habilhat... nudistos que prenion lou
- Pla sigur ! Mès me soui pen- soulelh !
sat que s'èron vestits per me far
uno farço ! » Lou Jacouti se tirèt de la ca-
En fèt de farço, tout s'acabèt miounetto un pauc assucat mès
amb uno bravo ventrado de rire. la Catinou, elo, boujèt pas. Dins
la carabisoundo s'èro attrapat un
Aquo's a la Catinou qu'arribèt pic per la closquo e demourabo
la segoundo aventuro. La mai estirado sans boujar pèd ni patto,
reto. al mièg de sas prunos escampil-
Figuratz-vous qu'aquel matin hados.
ambe lou Jacouti abion decidat La primièro estoumacado pas-
d'anar al mercat de Frettocoquos. sado, lous nudistos, pla devouats,
Lou Casimir, un vesin, lour pres- s'afanabon a lous secourir. Atrou-
tabo sa camiounetto que lou Ja- pelats altour de la Catinou sabion
couti se fasio fort de menar, e la pas que faire per que retroubesso
Catinou n'abio proufitat per pre- sous esprits. I tustabon dins las
ner un panierat de prunos que mans e suls gautals. I fasion beu-
coumptabo vendre. re de riquiqui.
Aladounc s'embarquon, lou Ja-
couti al voulant, la Catinou plan- A forço la pauroto coumencèt
tado al coustal d'el, ambe lou pa- de boulegar e se mettèt a gemir :
« Où suis-je ? Où suis-je ? - Eh ! Calguèt un brave tros de
Sios dins la prunos e dins las pou- temps e forço explicatiouns per i
mos ! » i respoundèt lou Jacouti. faire coumprener qu'èro encaro
Alabes la Catinou durbiguèt un sus tèrro, a coustat de soun ar-
uèlh, pèi l'autre, e vejent altour ganhol de Jacouti e de soun pa-
d'elo aquel troupèl d'omes e de nièr de prunos foutut.
fennos toutis nuds : « Ay ! Moun La pauroto ajèt tant grosso ver-
Diou s'exclamèt, aprèp tout pas gounho d'aquelo aventuro que
taloment estounado. Soui morto d'un mes gausèt pas sourtir de
e soui al Paradis ! » E amb un sou- l'oustal. Del temps que lous Min-
rire urous, c o u m o se sourisio als jocebols ne fasion uno autro ven-
anges, ajustèt : « Voli veser Sanct trado de rire a s'en espetar lou
Peire per lou remerciar de m'aber mounil.
dubert lou grand pourtal ! »
Val mai un
que sab
A Minjocebos, emai i siaguesso - Al diaple ! E de qui i a de cou-
pas nascut, tout lou mounde ai- pat ?
mabo pla lou Jantou. Ero un bra- - Pas res encaro, se plai a
ve goujat, amistous ambe cadun, Diou ! Mès prèsso de far quicòm,
valent al travalh e pla ellevat. te disi. Lou Jantou cal que quite
Dempèi vingt ans fasio talo- l'oustal... ou alabes cal que se
ment partido del vilat- maridon ambe la Mar-
ge ount abio crescut al garidou !
mièg dels autris droul- - Es pas uno ma-
lets, que digus se sou- chanto idèio, diguèt
venio pas mai qu'èro lou Janisclet. Lou Jan-
vengut de l'Assistenço. tou nous fario un
gendre de prumièro.
Lou Janisclet e la Ja- Al sigur pla milhour
niscleto, malcourats de qu'un autre que cou-
pas aber de mainage, neisseriam pas... »
l'abion adouptat enca- Lous dròlles coun-
ro pouparèl. Mès c o u m o arribo sultats siaguèron d'acòrdi, cou-
tout còp, qualquos annados pus mo pensats. E pus lèu dous còps
tard lour èro arribat uno grosso qu'un ! Lou maridage siaguèt
suspreso : la naissenço d ' u n o fil- dounc decidat e lou Jantou anèt
ho, que baptejèron Margaridou. troubar Batisto, lou Mèro, per
N'aimèron pas mens lou Jantou que i faguesso venir lous papièrs
per aquo. E lous dous dròlles que caliò.
cresquèron ensemble.
Mès aro èron plus de mai- Uno setmano pus tard, Batisto
nages. E la Janiscleto se trachèt ressachèt l'extrèt de naissenço
lèu qu'aquelis dous ausèls aima- qu'abio demandat e ne demourèt
bon pla se retroubar toutis souls estabournit :
dins lous recantous. De suito « Eh be ! Macarèl ! s'exclamèt
alertèt lou Janisclet : en ajustant las lunettos per èstre
« Nous cal destrigar de far sigur de ço que legissio. Aqui un
q u i c ò m p e r e m p a c h a r aquelis affar !... Me troumpi pas praquo.
dròlles de faire de bestisos ! i di- Es pla escrit aqui : On a presenté
guèt. un enfant du sexe féminin... Es
clar qu'aquel papièr vol dire Un brave pauc trevirat per
qu'aquel goujat es uno filho... aquelo drollo de ceremounio, lou
Coussi anam faire per maridar Jantou se tirèt las bragos e se
dòs filhos ensemble ? Aquo pod troubèt en pandourèl.
pas anar ! » « Ane ! Avanço-te... E met-te a
pourtado de visto... i diguèt Ba-
Pla embarassat, Batisto coun- tisto.
vouquèt sul pic lou counselh mu- - Eh be ! De qu'espèros ? Bou-
nicipal. Lou p r u m i è r estouna- lègo-te ! Poudèm pas demourar
ment passat, estent tout vistaple aqui tout aouèi !... » cridèt lou
qu'a l'Estat Civil s'èron troum- Gustavo. E coumo lou Jantou, pa-
pats, lou counselh decidèt que i ralisat per la crento e la vergoun-
abio qu'a verificar per counstatar ho, fasio pas mino de boujar, d'un
l'errour. E que per aquo, calio far còp se lèvo e s'approcho d'el en
passar u n o visito al junome per diguent : « Renoum de noum !
s'assigurar qu'èro pas uno filho. Fai-te veser !... Nous fas perdre
Lou Mèro, siaguèt cargat temps !... »
d'aquel travalh. E per que las Boudiou paurots ! Lou Jantou,
causos siaguèsson faitos dins las quand vejèt l'adoubaire i venir
règlos, designèron dous coun- atal dessus, la paniquo l'attrapo,
selhèrs per l'assistar : Bernat lou vol fugir, trabuquo dins un banc,
fabre, et lou Gustavo que, en ra- toumbo d'esquino e la camiso i
soun de soun mestièr, semblabo passo per dessus lou cap.
lou mai coumpetent. En effèt lou « Oh ! Oh ! s'exclamo Batisto.
Gustavo es « adoubaire ». Es el N'i a prou de vist !... A tout ço
q u ' a d o u b o tessous e vedèls de que cal per faire un novi, i man-
tal biais q u e lous mascles sia- quo pas res, lou poudèm mari-
guen plus d e mascles. dar... Moun efant, soui pla coun-
tent per tu. Te podes tournar
Al joun dit, lou Jantou, coun- vestir e partir a l'oustal ! »
voucat, arribèt a l'oustal de la
coumuno, e se troubèt dabans Lou Jantou lou se faguèt pas
lou Mèro e sous dous acolitos. repetar tres còps. Mès quand arri-
« Mès enfin de que i a ? de- bèt, blanc coumo un pelhòt, en-
mandèt, fortoment intrigat de ço caro mièg mòrt de poù, la Janis-
que i voulion. cleto levèt lous brasses al cèl en
- Res d e machant, m o u n gemiguent : « Moun Diou ! De
efant !... diguèt Batisto, en ensa- que t'es arribat ?...
jant de lou rassurar. Sèm oublijats - Eh be ! Veni de la coumuno,
de countroular un pichot detalh coumo sabetz, e i abio lou Mèro
abans de te maridar... Te cal de- ambe lou fabre e Gustavo, l'adou-
shabilhar, mès pouiras gardar la baire. M'an fait deshabilhar e...
camiso... Ane ! Destrigo-te ! » e...
« Ane ! Fai te veser !... »
Digus se trachèt pas de res, e lou ventre taloment tibat que pod
lou repais se debanèt pel mil- plus badar !
hour. Un repais de fèsto. Soupo al - Aquo's que vostre efant a un
vermicelli, poulo farcido, coufit fort apetit ! ço dis la Françoun. Mès
ambe de ceses nouvèls, pintardo iou aimarioi que nous diguesso ço
roustido, ensalado de croustets qu'aurio voulgut manjar de mai... »
fretats d'al, croustado : tout èro
cousinejat de prumièro. Alabes, issourdat de veser que
Lou bèl-paire, groumand cou- toutis èron countro el, Rafatil re-
mo u n o padeno, abio lou papach pliquo tout enfarounit : « Vouletz
garnit a s'en faire petar lous bou- saupre ço qu'aurioi voulgut man-
touns del gilet. La bèlo-maire se jar?... De mèrdo ! (vous fau pla
lecabo lous dets en diguent que excuso per aquel mot groussièr
se regalabo. I abio pas qu'aquel mès es pla aquel que diguèt Rafa-
amori de Rafatil que pipabo pas til qu'en mai d'estre repoutegaire
mot e fasio la trougno : « De que èro mal ellevat).
i a que va pas ? i d e m a n d o la Fran- - Ah bah ! i respound sul pic la
çoun. De que trobos a repoute- Françoun. E perque l'as pas dit
gar aouèi ? pus lèu ? Sabes pla que soui tou-
- Que vos que trobe ? coupo joun presto a te faire plaser... »
lou paire. Tout èro parfèt ! D'un geste proumpte lèvo lou
- Aquo's lèu dit ! roumègo Ra- toupin flourit e ambe soun pus
fatil. Un plat d e mai serio pas es- gracious sourire i dis « Voulios de
tat de trop... mèrdo ? Aqui n'as, moun efant ! »
- Vos badinar ! s'exlamo la Dempèi Ratafil se gardo pla de
maire. Gaito toun paire ! A deja repoutegar coussi que siosque.
Le dousil
clandestin
a M i n j o c e b o s
avec cet ustensile ? demando maiouneso dins lou cassol que te-
qualqu'un. - De maiouneso ! re- nio la Roso. Touto la salo aplaudis
spound lou Touèno, tout fierot. en cridant : « Bravo ! »
Per vous far veser que dins nostre
oustal dounèm pas de mangisquo Mès aqui que tout d'un cop -
de farlabiquo, vous vau fabriquar anatz me dire ço que se destra-
uno maiouneso que m'en douna- quèt dins la mecaniquo ! - l'utis
retz de nouvèlos. Ambe d'ioùs s'embalo, viro de mai en mai bis-
del joun, d'oli fino-flour, e un ma- te, fioulo de mai en mai fort, e la
teriel tout ço que i a de mai per- maiouneso se met a gisclar de
fectiounat... » tout coustat, emplastrant las pa-
rets, las taulos e lous clients que Un cop lous clients partits, la
bramabon en arpatejant per Roso manquèt pas de pialhar :
s'aparar d'aquelo distributioun. « Eh be ! Sièis boutelhos de
De soun coustat lou paure Touè- champagno en esperant la factu-
no, coumplètoment debijourlat ro del presssing, doutge repaisses
dabans aquelo paniquo, sabio pas pas pagats e uno machino foutu-
que faire per arrestar sa machino do, sans parlar de la clientèlo que
descabestrado. Per un cop de tournarem pas veser, te podes
chanço aviso lou cambajou a vantar d'aber ganhat la journado,
pourtado de man : l'attrapo e tu, ambe ta mecaniquo ! »
Vlan ! D'un soul cop lou robot Lou Touèno pipèt pas mot, e
siosquèt esplatussat, e s'arrestèt aquelo nèit pouguèt pas cluquar la
lou carnage. perpelho : se tracassabo ferme, e
se vesio deja ruinat. Eh be ! Se
Mès tant lèu coumencèt uno troumpabon pla toutis dous. Dem-
autro musiquo, e lou Touèno sa- pèi aquel famus affar, s'es jamai
chèt plus o u n t s'amagar per vist tant de mounde a l'aubèrjo del
s'aparar del delabassi d'insultos Touèno. Car s'es dit pertout qu'a
que i emplastrèron lous clients Minjocebos i a uno aubèrjo tarri-
furiouses, tout en s'essugant las plo, ount se fan de repaissados de
maissèlos e las fardos empastissa- prumièro e ount l'on s'amuso cou-
dos. « Escoutatz ! ço lour diguèt mo en lòc plus. La Ròso e lou
per lous apasimar. Faretz nettejar Touèno aurion despensat u n o
vostre vestit e pagarem lou pres- fourtuno per se far de reclamo
sing. E per vous remettre d'aque- qu'aurion pas milhour reussit.
lo estoumacado, anam beure lou E seretz pas estounats se vous
champanho !... » Sul pic digus re- disi que lou Touèno s'es destrigat
pouteguèt plus. Quand n'ajèron de croumpar un nouvèl utis. E
bebut sièis boutelhos, toutis esca- qu'ambe la « maiouneso giscla-
falabon e cantabon. Atal tout do », qu'es devengudo sa grando
s'acabèt dins u n o poulido ventra- especialitat, s'es ganhat uno re-
do de rire. putatioun universèlo dins tout
l'aroundissament.
Lou curè
e lou gigot
Per festejar las electiouns déja à l'ast, virabo dabans las bra-
qu'abion pla virat per el, Batisto, sos en delargant un fumet a vous
nostre Mèro de Minjocebos, abio faire salivejar.
couvidat qualquos persounalitats
de la c o u m u n o a u n o b o u n o re- « Que i a de coupat, Moussu
paissado. lou Curè ? demando
la Julie, estounado.
Manquabo pas - I a que lou bi
que lou curè. Noun que croumpèri ambe
pas que l'ajesson ou- Moussu lou Mèro es
blidat. Es el qu'abio mousit. Es que lou
pas voulgut venir, vostre es parèlh ?
per pas se troubar - L'abèm pas en-
nas a nas amb aquel caro tastat. La barri-
pendard de mèstre quo es pas enteme-
d'escolo que se van- nado...
tabo pertout de cre- - Menatz-me a la
ser ni a Diou ni a cavo per veser ço
Diaple. que n'es...
Praquo, estent prou pourtat – Aquo's que... aquo's pas pla
sus la groumandiso, nostre brave lou moument !
curè èro pas sans regrettar d'aber - Sera lèu fait ! Ai pourtat ço
refusat e de manquar aquelo ou- que cal...»
casioun de se regalar. Alabes, cou-
mo en mai d'estre groumand es Dabalon a la cavo. Arribats a la
un pauc farcejaire, decidèt de barriquo, lou curè sourtis uno vi-
mettre un bricou de rambalh dins rouno, fa un trauquet, e d'un cop
la fèsto. s'exclamo : « Moun Diou ! Ai ou-
blidat de pourtar un dousil !...
Juste al m o u m e n t ount lous Biste, Julie ! Mettetz un det sul
couvidats anabon se mettre a tau- trauc, galopi ne faire un !»
lo, arribo a l'amagat e debarquo
dins la cousino ount la Julie, la sir- La bravo Julie, touto debijour-
vento, s'afanabo al mièg de sas lado per aquel affar, s'apeno a ta-
oulos. E ount un superbe gigot, par lou trauc tant pla que pod, e
lou curè n'en proufito per moun- Julie deliourado amb un dousil
tar a la cousino. de fourtuno, poudetz imaginar la
Tiro lou gigot de l'ast, en plaço tristo mino que fasquèron lous
i met lou capèl del mèstre d'esco- couvidats. Sustout lou mèstre
lo a roustir, e tout countent de sa d'escolo, dabans soun capèl flam-
farcejado, s'en torno ambe lou gi- buscat.
got dejoust la soutano. Eron aqui, pla countristats,
quand tournèt arribar lou Curè.
D'aquel temps Batisto e sous Tout galhardet e l'aire trufarèl,
couvidats, sans se doutar de res, sourtis lou gigot de dejoust la
esperabon la mangisquo qu'arri- soutano, e ço dis : « Aquel gigot
babo pas. èro juste a punt, e risquabo de se
A la cavo, la Julie, preso de pa- rumar. Ai pensat pla faire de lou
niquo de veser que lou curè tour- mettre a l'abric, lou temps de fai-
nabo pas, s'èro meso a piailhar re un dousil. Aqui lou dousil e
tant fort que poudio. Mès digus aqui lou roustit !»
poudio pas l'ausir, e la pauroto Alabes planto lou gigot sus la
gausabo pas lachar lou trauc de taulo, douno lou dousil a la Julie
poù que lou bi s'escampesso ! que ne badabo, e se sièto en ri-
guent coumo uno escalfeto. E
A la fin, alassat de demourar toutis ne fasquèron autant !
dabans soun assièto vudo, Batisto
se lèvo per anar veser ço que se Sans demandar d'autros expli-
passabo. Ausis la sirvento qu'ap- catiouns s'attalèron a n'aquel gi-
pelabo al secours, e la trobo got ressucitat, que siaguèt rouse-
acouroulhado dabans la barriquo, gat jusquos a l'os. E proufitèron
lou det toujoun sul trauc : d'anar cambiar lou dousil de la
« Que vous arribo, Julie ? barriquo per tastar lou bi e beure
- Aquo's Moussu lou Curè ! un cop de mai !
- Que me cantatz aqui ? Que
vous a fait lou curè ?...» Cal dire que vous parli d'un
temps ount lou mounde sabion
En un virat d'uèlh la farcejado prener la vido del boun coustat.
siaguèt descuberto. E, un cop la
A palpos
Lou Jacouti, lou paurot, cou- nèit?... Aquo's per s'en servir,
menço a se far vièlh. Pendent mai nani ? »
de cinquanto ans, Diou sab tout E o ! Pla sigur ! Lou pissadou !
ço que s'es passat pel ganitèl cou- Mès amb un arganhol coumo lou
mo tisano de gabèl, aquel grand Jacouti, es pas un pissadou que
gargamèlo, e sans jamai aber fais caldrio, es uno semai ! Del pru-
d'estoumac ! Mès dempèi mièr cop que se lèvo l'ustensile
qualque temps, s'es es remplit rasibus.
toujoun autant va- Alabes lous cops
lent per levar lou d'aprèp es ben ou-
couide, aro susporto blijat d'anar dins
pas tant pla lou trop l'ort arrousar la bi-
plen de bi. Lou ma- netto. perque, en fèt
tin quand se lèvo a de « vater-closettes »,
souvent mal de cap e c o u m o dison lou
sustout aquo's del m o u n d e distingats,
coustat de la boutio- abèm pas encaro lou
lo qu'aquo lou tra- confort angles a
casso. Il p e u t p l u s se l'oustal.
tenir le pissou,
pauvre monde ! Re- Cado cop aquo's
marquatz aquo's pas estounant. dounc uno coumedio que se pod
Pensatz un pauc ! Ambe touto la pas dire, e vous caldrio l'ausir re-
bebendo que s'estujo cado joun, i poutegar ! Taloment que dempèi
caldrio uno vessigo coumo uno de meses me disioi : « Tout aquo
citerno. finira per qualquo catastrofo ! » E
me troumpabi pas. L'autro nèit,
Alabes, cado nèit, es oublijat figuratz-vous que se derevelho
de se levar dous ou tres cops per sul cop de tres ouros del matin,
anar toumbar d'aygo. E coumo amb un besoun que l'agafabo e
poudetz imaginar, aquo's pas uno lou pressabo. Coumo se dis : Il y
partido de plaser de se tirar lous avait urgence !... E coumo èro
cambajous dels linçols pla cal- lou tresième cop que se levabo, i
dets, per anar se passejar lou per- calio anar deforo. Alabes, en re-
nil dins la biso. poutegant coumo de coustumo,
Anatz pas manquar de dire : aluquo la letricitat, se met las sa-
« E lou pissadou, dins la taulo de vatos e s'en va per sourtir. Mès
curitat, que tout èro negre coumo
lou quioul de la padeno, en trabu-
quant e en se truquant pertout.
Atal s'esclafo lou nas countro uno
paret. Avèrso un parel de cadiè-
ros. Arribo praquo jusquos dins la
cousino. Aqui se fiquo un cop de
mounil dins la taulo. Ne fa tres
cops lou tour sans pouder troubar
la sourtido... E d'aquel temps la
pressioun countunhabo de
mountar ! Taloment que, quand
sentiguèt que poudio plus tener e
qu'anabo lachar lou dousil : « Tant
pis ! se pensèt. Vau prener uno
casserolo... Aquo sera milhour
que d'arrousar l'oustal ! »
Alabes, toujoun a palpos, s'afa-
no a cercar uno casserolo. E a for-
Il y avait urgence, ço de palpejar finis per la troubar.
pauvre monde !... Qu'uno chanço, paures efants ! E
qu'un soulajoment ! de pouder
parlatz d'uno malochanço ! Juste estourir aquel tarriple besoun
a n'aquel moument i a uno cou- que lou courcajabo. Pas besoun
puro de la letricitat e lou lum de dire ambe qu'un plaser se de-
s'atudo. Boudiou paurots ! D'un larguèt.
soul cop la situatioun devenio tra-
giquo. Pensatz ! Per arribar a Ero atal plantat, tout urous, a
sourtir de l'oustal, lou Jacouti escoutar lou glou-glou de sa pis-
abio a traversar la cambro, la cou- sarado que n'acababo pas...
sino e uno autro pèço. Uno veri- quand tout d'un cop, aqui la le-
taplo expeditioun. E tout aquo a trecitat que torno. E quand
palpos ! nostre penjolum se vejèt ambe
Lou paurot abio pas temps de soun ustensile a la man, lou pau-
s'atardar a reflechir. Lou besoun rot manquèt ne toumbar rete :
l'agafabo e lou pressabo de mai Boudiou paurots ! La casserolo
en mai. Alabes se lanço dins l'es- èro uno passadouiro !
Dous caparuts
brave o m e qu'ai perdut aqui ! Ne Mès èro trop poulit per durar
troubarai pas un autre c o u m o loungtemps. Tout d'un cop, la Fli-
aquel ! » gemissio en s'essugant bustino quilho lou cap e, retrou-
lous uèlhs, ambe de souspirs a bant sa vouès rascanhudo, ço
faire virar un moulin de vent. dis : « Praquo èro pas sans aber
Lous vesins l'escoutabon, bra- qualques defauts, aquel penjo-
voment estounats. E finission per lum ! Ero pas trop valent, e sus-
se dire qu'aprèp tout se la Flibus- tout èro testut. Boudiou ! Qu'èro
tino èro estado u n o machanto testut !... Piri q u ' u n ase ! Pouriatz
fenno aro fasio u n o veuso pla ou- galoupar loungtemps per trouvar
nèsto. lou parèlh !... Tè la provo !
Figuratz-vous qu'uno nèit - i a veniam juste de nous estujar dins
mai de dèts ans d'aquo - nous lous linçols, lou Filibert tout sous-
dourmissiam toutis dous pla tran- cadis ço me dis :
quilots quand, tout d'un cop, sen- « Te souvenes, l'an passat,
tissi uno piouze que me mousse- d'aquelo disputo ? Erem trop bes-
gabo u n o paterlo. Aïe ! Paure tios, praquo, de nous batalhar per
mounde ! Fiqui un saut en cri- uno piouze...
dant. Lou Filibert s'esperto tout - Aquo's que, èro uno famuso
espantat e d e m a n d o : piouze ! i respoundi. Boudiou !
« Que i a ? Que se passo ? Que m'abio fait mal aquel
Perque bramos atal ? tessou !
- Es u n o piouze que m'a - Perque dises « aquel
moussegado. tessou » ?
- E aquo's per uno piouze que - Per la rasoun qu'èro un
fas aquel sagan ? mascle pardi !
- Aquo's que m'a fait mal, - Mès enfin t'ai pla expliquat
aquelo sallo bestio ! Es sigur que lous mascles moussègon pas.
qu'èro un mascle. - Se pod, mès aquel mousse-
- Pod pas èstre un mascle, ri- gabo !
fanho lou Filibert. Lous mascles - Recouqui de sort ! Soun pas
moussègon pas. que las fumèlos que moussè-
- Te disi que i a pas qu'un gon ! »
mascle per moussegar parèlho-
ment. E aïe dounc ! Aquo tournèt
- E iou te disi que soun las fu- partir per uno disputo, e encaro
mèlos que moussegon, pas lous un cop per uno frettado. Un an
mascles. pus tard mèmo coumedio. L'an
- E iou te repeti qu'èro un d'aprèp tout parèlh. Aquo a durat
mascle. atal pendent dèts ans, paures
- Nani ! efants !
- Si ! » Alabes coumprenetz que,
quand vous afourtissi que lou Fili-
I abio res a far per i faire en- bert èro mai testut que trento
tendre rasoun a n'aquel cap de milo bourriquos sabi ço que
miol ! A tout perdre lou Filibert disi... Perque digus me tirara
voulio que siaguesso uno fumèlo, aquo de l'idèio : aquelo piouze
e iou èri soulido qu'èro un mascle. moussegabo trop fort per èstre
Tant nous disputalhèrem que fini- uno fumèlo. Aquo's sûr e sigur
guèrem per nous fiquar uno fret- coumo un e un fan dous : èro un
tado que tout n'en fumabo. mascle ! »
Ero la primièro, siaguèt pas la
darnièro. Un an aprèp, un ser que
De que causir ?
Aquel matin, lou Jacouti man- vejent perdut e embarassat, i de-
quèt s'attrapar u n o empoulo al mando :
cervèl a forço de reflechir. Cal « Que cherchez-vous, Mon-
dire que la questioun èro d'im- sieur ?
pourtenço. - Quicom per faire plaser a la
Figuratz-vous que, per un cop mio fenno...
d'hasard, nostre penjolum venio - Très bien !... Alors un bijou,
de se trachar que lou peut-être ? Une bro-
lendeman fario trento- che ? Un bracelet ?
cinq ans qu'ambe la - Nani ! Nani ! La
Catinou èron mari- Catinou a pas besoun
dats. Un anniversari d'aquelo quincalha-
parèlh aquo merito de rio !
lou festejar. Alabes - Alors un sac à
s'èro dit que i calio main ? Des bas
troubar quicom per nylon ?
faire plaser a la sio - Voulètz rire ? Des
perloto. E èro aqui la bas nylon per anar sar-
difficultat, e la rasoun clar las cebos ?
d'aquel trincament de cap : de - D a n s ce c a s offrez-lui u n ob-
que pourio pla i oufrir ? j e t utile... D e s p a n t o u f l e s ?... Un
tricot ?
Que vouletz ? Lous omes soun - Mès n ' a d e t o u t a q u o !
pas degourdits e s'i entendon gai- - Alors, M o n s i e u r , j e n e vois
re sur las pichotos babiolos que p l u s ce q u e j e p o u r r a i s vous
podon faire plaser a las fennos. c o n s e i l l e r ! ç o dis l ' e m p l o u i a t
Alabes, per se tirar de peno, se q u e p e r d i o p a t i e n ç o . C'est v r a i -
pensèt que lou milhour serio m e n t t r o p difficile !
d'anar faire un tour a Frettoco- - Eh ! Sabi pla q u ' a q u o ' s diffi-
quos, dins aquelis grands maga- cile ! S ' è r o pas difficile aurioi pas
sins ount i a tout ço que se pod fait t r e n t o k i l o m e s t r e s p e r v e n i r
croumpar : Aqui aurio pas qu'a v o u s d e m a n d a r c o u n s e l h ! » re-
causir ! s p o u n d lou J a c o u t i , e n jitant u n
Atal fasquèt dounc. Va a Fretto- r e g a r d d e s e s p e r a t a travèrs a q u e l
coquos e dintro dins un « super- foutral d e m a g a s i n o u n t , d e t o u t
mercat ». E tant lèu dintrat, toum- c o u s t a t , s ' e m p i l a b o n milo e m i l o
bo sus un emplouiat que, lou m e r c h a n d i s o s , m è s o u n t è r o pas
- Oh ! Quicom de soulide ! La
mecaniquo aura a suspourtar de
pes.
- Prenez donc ce modèle,
d'une résistance garantie à tou-
te épreuve.
- E quant val aquel utis, de-
mando lou Jacouti que se malfisa-
bo.
- Deux mille francs... lourds
évidemment.
- Vouletz badinar !
-Monsieur, la qualité n'a pas
de prix !
- Per vous se pod pla, mès
nous-aus abèm pas coustumo de
jitar l'argent per las fenèstros ! re-
Lou mounde aurion pas acabat pliquo lou Jacouti. Dous milo
de rire de veser la Catinou francs per uno bicicletto ? I pen-
acavalado sus uno baquo !... satz pas ! M'estimi milhour
croumpar uno baquo !
ficut de troubar quicom que fas- - Je pense que vous voulez
quesso soun affar !... plaisanter! ço dis lou moussu-
rot. Vous voyez votre femme cir-
E tout d'un cop, fiquo un saut culant à cheval sur une vache ?
en bramant : les gens n'auraient pas fini de
«Aqui ço que me cal !... rire !
- Une bicyclette ? s'exclamo - E o ! respound lou Jacouti.
l'emplouiat estabournit. Mès cresetz pas que rigoularion
- Parfètoment !... A toujoun encaro mai se la vesion en trèn
ajut envejo d'uno bicicleto, la Ca- d'ensajar de moulzer (traire) uno
tinou ... bicicleto ? »
- Eh ! Bien ! Voilà le cadeau
idéal p o u r lui faire plaisir! ço Sus aquelo, nostre penjolum
dis l'emplouiat tout rejouit. De tournèt partir coumo èro vengut.
plus un cadeau utile... et E coumo a Minjocebos i a pas de
sportif ! supermercat ni de magasins de
- Justoment ! Aquo i fara de luxe, es atal que, per aquel anni-
ben ! E belèu aquo la fara magrir versari de maridage, la Catinou se
dels cambajous ! vejèt oufrir uno plaquo de choco-
- Parfait ! countunhabo l'em- lat e tres boucals de counfituro :
plouiat. Et quel genre de vélo dé- ço de pus rafinat que i abio dins
sirez-vous ? l'espiçario de la Felicie.
Cinq francs
d'inteligenço
L'Octavie qu'èro per sirvento - Per entamar lou cambajou
chaz Mèstre Courdèlo, lou nouta- cal esperar que Pasquos arribe ! »
ri, èro pas la degourdidesso que r e p e t o la sirvento e n s'appli-
l'embarassabo. Mèstre Courdèlo quant. E sus aquelo Moussu
abio finit par s'en acoustumar, e Courdèlo s'en anèt rassurat.
quand la pauroto fasio uno besti-
so se countentabo de Abio pla tort ! I abio
levar lous uèlhs al cèl pas u n o ouro qu'abio
en aussant las espallos, quitat l'oustal, q u ' u n
e i disio d'un toun pelharot ven tustar a la
coumpatissent : « Ah, porto. L'Octavie va dur-
pauro filho ! Cambia- bir :
ras pas jamai. Mès es « Que vouletz paure
pas de ta fauto. Te cal- orne ! i demando.
drio pouder croumpar – Voudrioi pla man-
cinq francs d'intelli- jar quicom, que fa dous
genço ! » jouns que ravali sans
res dins lou papach...
E figuratz-vous que Moussu - Setz pla de planher, mès
Courdèlo se troubèt oublijat de abèm pas coutumo de dounar al
partir per un parel de jouns. Cou- mounde que couneissèm pas :
mo se malfisabo de sas bestisos, coussi vous appelatz ?
manquèt pas d e faire forço recou- - Pertout dins lou païs m'ap-
mendatiouns a l'Octavie. Sustout pèlon « Pasquos »...
a perpaus d ' u n gros cambajou - Pasquos ? s'exclamo l'Octavie
que secabo, penjat a u n o fusto e estabournido. Eh be ! Se pod dire
que lou noutari, g r o u m a n d cou- que toumbatz pla ! Dempèi que
mo u n o padeno, lou survelhabo nostre Moussu vous espèro per
amb a m o u r : entamar lou cambajou !... Justo-
« Escouto pla ço que te disi ! ment ven de partir, mès i fa pas
resquestèt a l'Octavie. Defenso res : Dintratz ! Nous debroulha-
de touquar al cambajou !... Espè- rem sans el !... »
ri Pasquos per l'entamar... As pla
ausit ? Torno repetar per veser E l'Octavie fa sietar lou pelha-
s'as pla coumpres. rot. Pèi attrapo uno cadièro per
que me manque d'intelligenço :
iou n'ai pas d'aquelos bossos... E
digatz ! Me vouldriatz pas rendre
un servici en me vendent un pauc
de vostro intelligenço ?
- Ambe plaser ! Quant ne vou-
letz ?
- Poudetz m'en dounar per
cinq francs ?
- De suito, poulido drollo ! »
Fasio quinze jouns que toum- lou cimèl del teulat, de tal biais
babo de plèjo a plens pairols e qu'arribe a l'endret ount aurai a
lou Jacouti s'èro avisat que i abio travalhar...
un teule del teulat que laissabo - E se limpos te troubaras pin-
passar l'aigo e aquo fasio regano- doulat al cap de ta cordo, coumo
lo dins lou trast. uno tataranho al cap
« Me cal anar cam- de soun fiai ! E poui-
biar aquel teule ! ço ras arpatejar, es pas
diguet un matin. iou que vendrai te
- Ah ! Sibouplèt ! despenjar.
repliquo la Catinou. - Mès nani ! La cor-
Vas pas mountar sul do sera juste prou
teulat, belèu, per te loungo per me rete-
coupar quicom ? ner !... »
Podes pas souloment
te jouquar sus uno ca- Que respoundre
dièro per despenjar mai ? Tout aquo sem-
un salcissot de la trabado sans blabo tant pla calculat que la Cati-
que lou cap te vire, e vos anar fai- nou troubèt plus res a redire.
re l'acrobato sul teulat, sans cap Alabes lou Jacouti s'en va quèr-
de rambardo per te crampounar ? re uno loungo cordo e cerquo
- Bietaze ! Aquo's pas la tour ount pourio l'estaquar. Aviso la
Eiffel ! coupo lou Jacouti. I a pas camiounetto que lou Tistet abio
cinq mestres d'aussado !... laissado dins la cour per i cargar
- Aquo's pla prou per t'assucar las cebos que dibion pourtar lou
se venes a t'espalhassar pel sol. lendeman al mercat. Uno camiou-
- Te tracasses pas, ma perloto ! netto que peso al ras de dos tou-
M'estacarai amb uno cordo... nos poudio pla retener lous qua-
- E la cordo, ount l'estacaras ? ranto cinq kilos que peso lou
- Lou Julou m'a explicat la Jacouti, e encaro quand a las po-
bouno tactiquo : lou teule a cam- chos plenos de mounedo !...
biar estent d'aiceste coustat de Aladounc nostre arganhol pas-
l'oustal, cal estacar la cordo de so la cordo altour d'uno ridèlo, fa
l'autre coustat, a quicom de souli- un soulide nouset e lanço la cor-
de. Pèi la faire passar per dessus do per dessus lou cimèl del teulat.
Se sentiguèt tirat per
uno forço tarriplo...
Pèi passo de l'autre coustat, se sentis tirat per uno forço dels
planto uno escalo, e monto amb cinq cent milo diaples. E abans
un teule tout noù a la man. qu'ajesso coumpres ço que i arri-
Arribat a m o u n t attrapo lou babo, s'aquioulo e filo sur las pa-
pan de la cordo que pindoulabo terlos cap en naut !
sul penjal. Se lou passo altour del Arribo a la cimo del teulat, fa
ventre e fa un autre nouset pla un superbe cabusset de l'autre
serrat. E s'apresto a cambiar lou coustat, rebourdèlo lou penjal a
teule. rodo-barricot e partis en vol pla-
nat per anar s'esplatussar dins la
A n'aquel m o u m e n t vei lou cour en bramant : « Arresto ! Ar-
Tistet passar dins la cour e que, resto !... »
d'en bas, i crido quicom. Mès èro Mès èro un pauc tardièr per se
tant afanat a soun travalh que fa- trachar de sa cabourdiso : èro lou
guèt pas cas de ço que disio, Tistet qu'èro vengut quèrre la ca-
s'imaginant q u e voulio soulo- miounetto e qu'abio demarrat
ment lou saludar e i s o u e t a r sans se doutar que remourquabo
boun courage. lou Jacouti al cap d'uno cordo !
Se countentèt d'i faire un sin-
ne de la man coumo per dire : Abetz aqui coussi arribon lous
« Va pla ! Va pla !... Fiquo-me la malastres.
pats !... Veses pas que soui occu- La mouralo d'aquel affar estent
pat ?... » que, tant pla qu'ajetz calculat
vostre plan, i a toujoun un pichot
Mièjo-minuto pus tard - Ay ! quicom que i abetz pas pensat,
Paures efants ! - juste c o u m o lou que risquo de truquar.
Jacouti, de ginouls, èro occupat a Oublidetz jamai aquel vièlh re-
mettre lou teule noù en plaço, prouverbi : « Se fisar es boun, se
aqui que tout d ' u n cop : Zoup ! malfisar es milhour » !
Abio perdut
la fenno
« Sigur qu'aquo's pla triste per tin... e iou arribi pas a me gratar
elo, ço dis lou Jacouti. Mès tu, al l'esquino tout soul !
countrari, diourios estre coun- - Ah ! Paure efant ! Aqui te
tent : Se pod plus gratar aquo fara planhi ! i dis lou Jacouti, d'un toun
autant d'argent d'estalbiat. coumpatissent. I a res de mai dou-
- Mès m'en trufi d'estalbiar lent que de pas pouder se gratar
d'argent ! bramo lou Julou. ount aquo vous prusis... Mès te
- Alabes qu'es aquo que te tra- trinques pas lou cap per aquo :
casso ? quand la prusièro t'agafara, te
- Aquo's que la Phrasie me prestarai la Catinou ! A pas uno
poura plus gratar l'esquino cou- ounglo de tres centimestres, mès
mo n'abio coustumo cado ma- a uno pounho tarriplo per gratar. »
De timbres
per un timbrat
A Minjocebos lou mounde es- de papièr e, en prenguent peno,
crivon pas souvent de lettros. escrivèt al prumièr qu'èro dins la
Soun pas valents per aquel tra- pouliço a Marselho.
valh. Pèi s'en va a la Posto, se pre-
De mai vous diran « Es qu'es sento al tarabustet e ço dis a l'em-
taloment de besoun d'escriure ? plouiat :
Per que dire ? Que ra- « Dounatz-me un
countar als cousins, a timbre, sibouplèt, per
las tantos e als tontons aquelo lettro que voli
que soun partits dem- envouiar al miou ne-
pèi loungtemps del vout qu'es a Marselho.
païs e que i couneisson - Aqui vostre
plus digus ? Sans timbre ! respound
coumptar que i a tout l'emplouiat. Balhatz-
cop un entèrroment me tres francs ! »
per se rencountrar e se Panturlo pago, em-
dounar de nouvèlos » p e g o lou timbre en
s'appliquant del mai que pod,
Atal Panturlo, que vivio tout douno sa lettro a l'emplouiat, pèi
soul coumo un raynal dins sa bor- s'en torno a l'oustal.
do de la Bartassièro, abio passat E sans relambi, s'attèlo a es-
sa vido sans jamai escriure le criure al segound nevout que, el,
mendro lettro. travalho al Metro a Paris.
Praquo, en prenguent d'age,
venguèt a se tracassar de ço que Aprèp aber mascanhat encaro
se passario quand serio temps tout uno bravo journado, lou len-
per el de faire la valiso pel darnièr deman torno partir a la Posto
viage. E se decidèt a escriure a ambe sa lettro. Se planto dabans
dous nevouts qu'abio, e que se- lou tarabustet, e ço dis a l'em-
rion sous eritièrs, per lour parlar plouiat :
d'aquel affar que lou tafurabo. « Aquo's encaro iou !... Mès
aqueste cop me cal un timbre per
Aladounc se rebussèt las mar- Paris ! »
gos, s'escupiguèt per las mans, at- L'emplouiat lou regardo, un
trapèt lou porto-plumo e un tros bricou estounat e i douno un
Aqui u n timbre especial
p e r Paris...
timbre en diguent : « Aquo vous I ajèt res a faire per lou rasou-
fa tres francs a pagar. » nar.
Panturlo pren lou timbre, Enfarounit e descabestrat, Pan-
l'examino d'un uèlh malfisent e turlo arrestabo pas de bramar :
ço dis : « Recouqui de sort ! Me prenetz
« Vous troumpatz pas ? Es pla per un inoucent ? Paris es pas
un timbre per Paris que me dou- Marselho tout de mèmes !... »
natz aqui ? E voulio pas sourtir d'aqui !
- Pla sigur ! respound l'em-
plouiat, de mai en mai estabour- Per se debarassar d'aquel em-
nit. plastre qu'amutabo tout lou quar-
- Eh be ! Iou m'es avis que tièr, l'emplouiat troubèt pus cou-
vous troumpatz ! E se vous trou- mode de faire l'ase. Fasquèt mino
patz pas, caldrio pas vous amusar de counsultar lous registres e fini-
a vous trufar de iou ! se met a gu- guèt per dire :
lar Panturlo. « Abetz rasoun ! E vous fau pla
- Perque vouletz que me trufe excuso... Vous vau dounar un
de vous ? autre timbre. Souloment, Paris es-
– I a quicom qu'es pas clar : Ièr tent pus luènh que Marselho,
vous croumpèri un timbre per aquo vous coustara un franc de
Marselho, aouèi vous demandi un mai !
timbre per Paris e me dounatz un - Ah ! Vesetz !... » s'exclamèt
timbre tout parèlh... e al mème Panturlo, tout countent d'aber
prètz. Coussi se fa aquo ? Seriatz ajut rasoun.
pas en trèn de me refilar de
timbres de farlabiquo, belèu ? E E s'en anèt tout a fèt rassurat.
tantpis se mas lettros arribon pas Del temps que lou poustièr se di-
e se van passejar a Pamparigous- sio : « I a pas que dins lous sacs
to !... » de la Posto que se passejon lous
timbrats ! »
Per respectar
las counvenenços
Figuratz-vous q u e Batisto, lou Jacouti plen de bouno vou-
nostre brave Mèro de Minjoce- lountat. Sabi me tener pla coumo
bos, la Republiquo venio de lou cal... quand cal ! T'en respoundi,
decourar de la croutz del Meriti. las counvenenços seran respecta-
Coumo poudetz pensar tant dos ! »
lèu qu'aquo se sachèt, la munici-
palitat decidèt de fes- Atal, l'un pla ser-
tejar en grando sou- mounat, l'autro pra-
lennitat aquel quo res que mièg-ras-
evènoment, amb uno surado, arribon a la
repaissado de gala, Salo de las Festos.
quicom a tout petar ! Aqui, tant lèu pas-
sat la porto, recouqui
Toutis lous Minjo- de sort de milo n o u m
cebols estent couvi- d'un diaple ! lou Ja-
dats, lou joun vengut, couti d e m o u r è t plan-
la Catinou e lou Ja- tat, gorjo-badanto, da-
couti se mettèron bans lou meravilhous
dounquos sur lour trento-un. E espectacle que fasion, pla ali-
del temps que lou Jacouti se nou- gnats, tres barricots e tout un re-
sabo la carbato, la Catinou que giment de boutelhos cachetados
couneis soun arganhol, pourtat que dibion acoumpanhar la man-
coumo sabetz a tustar sus la bou- gisquo :
telho, manquèt pas d'i faire sas « Renoum de noum ! qu'a-
recoumandatiouns : quo's poulit tout aquo ! » s'excla-
« Sustout ten-te pla ! Ensajo de mo nostre gargamèlo. N'abio lous
te survelhar un pauc ! Gardo-te de uèlhs qu'i fasion bimbarolos e la
beure coumo un enfounil !... Un bouquo que salivejabo res qu'a la
joun coumo aouèi, dabans touto pensado de tout ço qu'anabo se
la coumuno remousado, me fario passar pel gatinèl.
plaser de te veser respectar las «Jacouti ! Penso a ço que m'as
counvenenços... Saquela t'aver- proumes ! coupo la Catinou, tra-
tissi que te tendrai a l'uèlh ! cassado de lou veser atal badar e
- M'en douti pla ! Mès te tra- lou rappelant a l'ordre sul toun
casses pas, ma perloto ! respound rascanhut.
A peno arribat lou Jacouti
saludabo tout lou mounde
coumo se dibio partir...
Aquel joun quand lou Tistet ar- En ausiguent aquo, lous «Va-
ribèt al cafè de la Genie per re- lents » manquèron s'espetar lou
troubar l'assemblado dels «Va- mounil de rire. D'aqui, la discus-
lents », èro tout desturbelat e sioun partiguèt, un cop de mai,
abio la mino negro c o u m o s'abio sul maridage e sous malastres.
mal de caissal :
« Que t'arribo ? de- « Moun efant ! di-
mandèt lou Jousèp. guèt lou Jacouti per
- Ambe la fenno counsoular lou Tistet.
venèm de nous cas- Se cal far a n'aquelo
canhar... idèio : las fennos
- Bah ! Te cal pas aquo's coumo lous aya-
trinquar lou cap per tolhas quand dison :
tant pichoto causo ! Sèm toujoun d'accordi
- Ero pas pichoto per nous entendre
causo ! Se voulio amb aquelis que soun
croumpar un parel de de nostre avis.
soulièrs. « Encaro ? i disi. Ne Pas pus tard que ièr, ambe la
croumpèros deja un parel fa tres Catinou nous cascanhèrem per
ans, que soun tant val dire saupre q u ' u n anirio al mercat
noùs... » Ay ! Paurots ! De qu'abioi vendre las cebos. Tant nous dis-
dit aqui !... La Tisteto a alandat las putèron que finiguèri per i dire :
esclusos e m'a dit de tout. Ma perloto, aquo's trop bestio de
- Bah ! Cal laissar dire las fennos. faire tant de rambalh per aquo.
- Ah ! Nani tout de mêmes ! Soun de causos que se podon de-
Ount aniriam, lous omes, se las cidar sans bramar.
fennos abion toujoun lou darnièr - As rasoun ! me respoundèt.
mot a l'oustal ? Lou pus simple, a partir de aro,
– E aquo's tu qu'as ajut lou sera d e decidar c a d u n s o u n
darnièr mot ? tour : q u a n d serem d'accordi es
- Pla sigur ! tu que decidaras, q u a n d serem
- E que i as dit ? pas d'accordi sera a iou d e deci-
- Eh be... Se i tenes tant dar ».
qu'aquo, croumpo-lous aquelis Un cop de mai toutis lous Va-
soulièrs ! » lents escafalèron.
« Se vouletz m o u n avis, diguèt mandèt : « Acceptez-vous de
alabes Cambajou, toutos las enga- prendre p o u r épouse Marie Tas-
nadissos del maridage, toutis lous tefigue ici présente ? - Nani ! »
embrenaments que nous plabon bramèt en fiquant lou camp
dessus u n cop encadenants, coumo s'abio lou diaple a sas
aquo's a causo de l'amour que troussos.
destimbourlo lous goujats ! Coumo poudetz imaginar
Aquo's un mal tarriple que vous aquo faguèt un poulit rambalh. La
meno dabans lou mèro e lou curè novio toumbèt dins las poumos,
sans que vous trachetz de ço que e la bèlo-maire enfarounido
vous arribo. toumbèt sur las coudenos del
Iou, la velho del joun que me Mèro a cop de paroplèjo, en bra-
dibioi maridar troubèri lou Fir- mant : « Setz pas un pauc inou-
min, un amic, qu'abèm fait lou re- cent ? Es qu'abiatz besoun d'i de-
giment ensemble : « Ah ! Moun mandar soun avis ? »
paure efant ! ço me diguèt en se
plourant. Sios en trèn de viure « Lou Mèro rai ! diguèt a soun
lou pus poulit joun de ta vido. tour Pimparlou. Lou mai espinut
- Mès es pas aouèi que me mari- aquo's la chapitrado del curè
di ! i respoundi. Es pas que quand vous dis : « Mous efants,
deman. – Justoment ! s'exclamèt. aro que setz maridats dibetz faire
Proufito-ne pla, paure malu- res qu'un ! »
rous ! » Aquo's pla poulit aquo, de faire
Sul m o u m e n t me demandèri res qu'un. Mès qu'un ? L'ome ? Ou
s'èro pas un pauc caluc. Dempèi la fenno ?... Digus se douno pas
ai coumpres ço que voulio dire. » peno de vous rensenhar, encaro
mens de vous expliquar.
« U r o u s o m e n t q u ' a q u o se Ço que i a de malaisit aquo's
passo atal ! ajustèt lou Filouset. que, per pla anar, cado fenno
Se lous amourouses perdion pas aurio besoun noun pas d'un ome,
lou carabirol digus se maridario mès de cinq !...
pas. Se prenion temps de refle- Un travalhaire, valent e fort
chir a ço que lous espèro, toutis coumo un miol. Un banquièr per
serion agafats per la paniquo e fa- i dounar d'argent autant que ne
rion c o u m o Touniquet. pod despensar. Un especialisto
Aquel, la Marinou i avio virat de la mecaniquo per tournar
lou cap, taloment que lou coun- adoubar tout ço que destraquo
vertiguèt a l'espousar. Mès quand dins l'oustal. Un gato-miauno per
se vejèt a l'oustal de la c o u m u n o i cantar de serenados e un super-
dabans Batisto, lou Mèro, que lou be mascle per la countentar.
chapitrabo suls règlaments del
maridage, lou paurot d'un cop se Ount aquo deven encaro mai
revelhèt. E quand Batisto i de- coumplicat, aquo's que, de soun
coustat cado ome el tanben aurio pel plaser de la regardar, e lou
pla besoun de cinq fennos : resto.
Uno cousinièro per faire de
bounos soupos. Uno couseiro « Es belèu per aquo, coupèt
champiouno de l'agulho, per i Panturlo, que lous Arabos prenon
couser lous boutouns e i petassar un troupèl de fennos. As qu'a
lous debasses. Uno infirmièro per faire coumo elis.
lou poutingar quand es malaut. - Bietaze ! M'en gardarai pla !
Uno fenno mudo (mès pas sour- s'exclamèt Pimparlou. Cinq fen-
do) per l'escoutar parlar sans nos dins l'oustal... e cinq bèlo-
pipar mot. E uno poulido drollo maires ? I pensos pas ! »
Aquel cop que vous parli, a lou Mèro, n'èro a se dire qu'aque-
Minjocebos c o u m o p e r t o u t se lo idèio de routo èro belèu pas
preparabon las electiouns muni- uno tant bouno idèio que ço que
cipalos. E c o u m o pertout jamai cresio per se ganhar las elec-
lou Mèro e sous counselhèrs tiouns.
s'èron tant afanats per faire plaser Abio pas tort de se tracassar.
als Minjocebols. Lous Minjocebols cou-
E que t'adoubi de mençabon de n'aber un
douchos pels foot-ba- fasti. E digus siaguèt pas
listos. E que te planti estounat quand petèt
uno pissadouiro al can- un « incident diploma-
tou de la plaço, pla a tique », coumo dison
pourtado pels petan- dins lous journals.
quistos. E que te gou-
drouni de noù la car- Aquo se passabo
rièro-grando ! Sabion dins lou camp del vièlh
pas qu'enventar per Jousèp, sul coustalas
counvertir lour mounde a tour- de Pissolèbre ount la nouvèlo
nar voutar per elis. routo dibio escalar. Amb uno lu-
Abion mèmes decidat de faire netto a tres-pèds, un geomestre
uno nouvèlo routo que, seloun afustabo la miro rouge e blanco
lou plan, fario ganhar tres braves qu'un ome desplaçabo a soun
kilomestres per anar a Tirobin- coumandoment, a fin de calcular
gos. E per aquo se pod dire la milhouro pento. A mesuro
qu'abion delargat las grandos ma- d'autris arpentabon e piquetabon
novros. lou terrenc.
- Que vouletz que i fasque ? re- quets de faits, mès soun pla tour-
spoundèt notre valent-mancat. nissats.
Aquo's pas de ma fauto : ai de - Se pod ! Mès te cal travalhar
forço res que dins las pus biste.
maissèlos ! » - Aquo's pas poussiple !
- De que me cantos ? Aquo's
Plus tard, dintrèt coumo pas poussiple de faire mai d'un
aprentis chaz Tiroressègo, lou piquet per joun ? Sousquo un
fustièr. pauc, moun efant, que lou moun-
Per coumençar d'aprener a de, ambe touto la tèrro e la mar,
manejar lous ustisses Tiroressègo las bestios e las gens, la luno et las
i dounèt a faire de piquets. Un estèlos, siosquèt fait dins mens
travalh aisit. Praquo, al cap de tres de sept jouns...
jouns, a grand peno n'abio fait - E o ! repliquo sul pic Lantèr-
tres. no. Mès abetz qu'a veser lou re-
« Te trufos de iou ? gulèt Tiro- sultat ! Tout marcho de travèrs
ressègo. Ai cent piquets de cou- dins aquel mounde debigoussat
mandats. A n'aquel coumpte, de pertout !...Vouldriatz pas
dins tres meses seran pas encaro belèu que vous fasquessi un tra-
acabats. Aquo pod pas countun- valh parèlh, a la fliquo-flaquo ? »
har atal ! Tiroressègo, estoumacat,
- Eh ! coussi vouletz que n'ajèt lou fioulèl coupat. I diguèt
fasque ? i respound aquel arlèri. res plus e lou laissèt a sa fenhan-
M'appliqui tant que podi a moun tiso. Dempèi, fenhant èro, fen-
travalh. I a belèu res que tres pi- hant es demourat.
La carbato negro
Abans d'anar pus luènh, cresi Per tout dire, aquo i desplasio
qu'es de besoun de vous deman- pas, al Bernat, de trabucar. E fasio
dar se sabetz ço qu'es uno « ca- ço que calio per countentar tout
brado ». Belèu lou sabetz pas, ou aquelos escalfurados.
l'abetz oublidat. Aladounc lou Mès lou trop es trop ! Tant va-
vous disi : uno cabrado aquo's un lent que siosquesso arribabo pas
troupèl de cabros. a tener cap a n'aquel
Atal rensenhats troupèl de fennos des-
coumprendretz mil- cabestrados. E lou pau-
hour la drollo d'aven- rot s'escanabo. De mes
turo qu'arribèt al Ber- en mes, se vesio que
nat. deperissio. Ero vengut
magre coumo un
Lou Bernat èro un croustet, blanc coumo
goujat de vingt ans. La uno pelho. E toutos las
mino fresco, l'uèlh poutingos que i douna-
viou, carrat d'espallos, bo lou medecin i fasion
fort c o u m o un taure. Enfin un pas un pifre.
mascle superbe. Que fasio virar
lou cap a toutos las filhos e las Urousement per el, lou Bernat
fennos del vesinage. abio un ouncle qu'èro curè dins
N'i abio pas u n o qu'ajesso un pichot village de la mountan-
pas, un c o p ou l'autre, p e n s a t ho. Aquel ouncle, vesent soun ne-
al poulit Bernat. E que, res q u e bout dins aquel triste estat, se tra-
d'i p e n s a r , i s i a g u e s s o n pas cassèt de ço que i arribabo.
v e n g u d o s d'idèios enfuscados. E lou Bernat se coufessèt. Sans
Parlem pas d ' a q u e l o s , que, talo- trop dounar de detalhs. Mès rai
m e n t se grasilhabon, p o u d i o n d'aquo ! Lou brave curè n'abio
plus se c o u n t e n t a r d ' a b e r ausidos pla d'autros e abio pas
d'idèios. Aquelos passabon besoun de detalhs per coumpre-
lour t e m p s a e s c o u r s a r lou gou- ner ço que n'èro.
jat a m b e l'envejo d e lou faire
trabucar dins l ' è r b o ou dins las « Moun paure efant ! i diguèt.
falièros. E d e jougar a m b el a Te fas perir. Podes pas countunhar
rodo-barricot. atal !... Per te sourtir d'aqui e te
E aqui qu'un
joun, en se pas-
sejant dins un
e n d r e t perdut,
venguèt a tra-
versar uno gran-
do deveso ount
paissio un trou-
pèl de cabros.
Al mièg
d'aquel troupèl i
abio un bouc.
Un bouc super-
be. Banut, bar-
but et bourrut.
E lou goujat
s'avisèt qu'aquel
bouc, al mièg
d'aquelo cabra-
do, sabio pas
ount se virar per
faire sas galanti-
sos a toutos las
cabros amou-
rousos que ve-
nion s'i frettar
countro la bour-
ro ou la barbolo.
refar la santat, vas venir amb iou a De l'uno a l'autre, abio pas
la mountanho. Amount seras sage uno minuto per reprener alen !
per forço, perque seras tout soul.
Te repausaras et lou boun aire Alabes, lou vejent atal s'afanar
acabara de te remountar. » e s'escanar, lou Bernat, ambe lou
toun coumpatissent de qual-
Atal siaguèt fait. Lou Bernat fa- qu'un que sab de que parlo, i di-
guèt sa valiso a s'enfugiguèt, per guèt :
se mettre a l'abri del femelum. « Eh be ! Paure pichou ! Ambe
L'ouncle curè i abio troubat lou tout aquelos cabros te vesi mal
boun remèdi e siaguèt biste re- partit. E t'avertissi, i laissaras la
champit. pèl... s'as pas un ouncle curè ! »
Publicitat
e cap-pelats
Dempèi q u a n r a n t o ans que En lou vejent atal, lou Zephirin
mascanho a faire venir de cebos d e m a n d o a la Catinou :
per ganhar pla pauc d'argent, lou « De que a lou Jacouti ? Es ma-
Jacouti n'a un fasti. E dempèi laut ?...
qualquos setmanos aquo lou tafu- - Nani ! respound la Catinou.
rabo mai que plus. Nèit e joun Mès quito pas de se rousegar la
quitabo pas de souscar cervèlo per troubar
n'aquo : troubar uno quicom qu'arribo pas a
bouno idèio per faire troubar. Que se cou-
foutuno sans tant s'es- tunho atal ne perdra
canar. lous quatre pelses que
i demoron sul cou-
Aquel matin, ambe doum, e sera tout cap-
la Catinou, abion prou- pelat. »
fitat de la camiouneto
del Zephirin per anar al A n'aquel mot lou
mercat de Frettoco- Jacouti fiquèt un saut e
quos. E aqui qu'en tournant par- se mettèt a bramar « Boudiou !
tir, trobon emplastrat sus la vitro Aqueste cop la teni la b o u n o
de la camiouneto, un d'aquelis idèio !... Lou cap-pelat e aquel
papièrs-reclamo - des « autocol- papièr-reclamo aquo's la fourtu-
lants » qu'apèlon - que s'empe- no !
gon un pauc pertout : « Se vostre
moutur es poulsic, disio aquel pa- « Que racountos ? gemis la Ca-
pièr, fisatz-vous al Garage Ber- tinou. A forço de trop reflechir, te
trand : vostro mecaniquo sera re- perdes lou carabirol, paure
viscoulado ! » efant ! »
C o um o s a b e t
z n o st
re p e n j
o - sario lous omes lou dissates
uplm la n dtaeireJacdoeuticeesbopsa.sE sosulotanmb ennt
e matin,apartirdeseptouros.
cam P l
a psaigniuèrr,,sdueisssoouensaarclarisstècanm . pa- ègrigoA d sinepstlaougrloeissom a aensqpuoeruanr,eqnulaer-t
npoasss,adreloreumpplalitrlapserbluareqtuoisstoouadlae b è useonutnsoupnrim
t brieèvriparei,nqiuteanntd:aErrroi-
mftoourteutsnscooo,pe,seum pasaiasm a' braapqueoquesefa
t louJacouhtiatorduett.frescuretegal-
«Eh be! Moun
dbèratsnfdraitnclassnqoucaapm nèdçpoaanpdolaes denfiasatn.lotT
u!eQcsauubreèiotap'irri
lapabessottoa?un-it
bpaepM rutenjam lh o asr.idageoude vfeaslseanrt!pervenirtecou-
rceunrdè,reèsla'sbefarbvaicatqi,R ueonopstreer - O h ! re s p o un d l
o u
horonle,,iqeuse'stouutnpleosnuasnsreinc--t Jdarceotuatilecnouafneassniotutonualt.
Elslièpta.sM laèsvm aleensotisuoipqeune-
couneissent. m a
' ti rat d e
qm uaF nadsesm e bralacnhtodequpeaslovuesebrirdees
t sparattiqquuao'naaqbuetezstepam sam t
i
n aenqquuaerrdise-
dpriooeuuscoriohf.ailEospuustsoubtissteegqaurdeoçod'iqruee- quoaubnidtoeupre.A
m rdraleddoou'nucrososuaievsepnegraurt
ttèionunes.P rrqsouuennm
e o satrnequsuoisdseod-seavcorius-- em neavreanndciripatezresestrrveicloiudeprm ime'ixèpr.eE-
eda'nsuairsgsea«iroecroepm ouusrta»t.suPisarel«m
ufessar!Asounavis
pateprsa»s sndaieantrzsl,aam peainliatennçteorneealj'abr.soCuoluutm
i to u t u n c a rra t d e ce
ioupnre-
b o s a
uqnuocos,paqla'un,os'ppelarpparosum . an q u arP a s- sarclarabansmièg-joun.»
jluoustoAm queenlctolapS quem evaonousSpaanrclitoè,roe
t vsioicn«i,D iaqdeuim
soloasunedfciaqupurèaa',smteèrselnadcroeusfeesr--
aeladfioliquuoes-ftlrae-
ruscam doouèm roeanrtrdibeafta.L irea'blabagtrRanoduos- qreufole!chEsit,queciom q u
sinholabioanounciatquecoufes- coumocal.. s'il cal preparar
« Es estat lèu fait, « Coussi diaple la Cati-
l'examen... » nou pod t'ajudar per
aquo ? »
« Oh ! Aquo's pas
coumpliquat ! Aqueste
matn, quand m'a servit
lou cafè, m'a sufit d'i
dire : « Eh be ! Ma perlo-
to ! Coumo cousinièro
fas pas en t'abouniguent :
Aquel cafè es pas que
d'aigo de castanho ! »
Ay ! Paure mounde !
Sul pic la Catinou s'es de-
largado e ai ajut qu'a pla
durbir las aurelhos : dins
un res de temps m'a ser-
- Vous tracassetz pas, Moussu vit toutis mous mancaments, tout
lou Curè, soui tout preparat ! ço que me pod estre reprouchat
- As fait toun examen de coun- de gros ou de pitchou.
ciencio a l'oustal, abans de venir ? Abioi plus qu'a faire moun acte
- Eh be... es a dire... aquo's de countritioun e moun mea
coumo se l'abioi fait... culpa ! L'examen de counciencio
- Que vol dire aquo ? L'as fait èro acabat, sabioi tout ço que di-
ou l'as pas fait ? bioi coufessar. E vous podi assi-
- Es qualqu'un que me l'a fait gurar, Moussu lou Curè, que tou-
per iou, e l'ai troubat tout preste. tis mous pecats, pecatous,
- Que me cantos aqui ? pecatasses ou pecadilhos : toutis
- Vous vau tout expliquar !... » i soun, ne manquo pas un !... »
Cado an, la velho de Pasquos,
quand s'agis de passar en revisto En se tenguent a quatre pas
toutis lous pecats qu'ai pougut s'escanar de rire, lou brave curè i
faire pendent tout un an, c o u m o dounèt l'absoulutioun sans mas-
poudetz pensar aquo's un ficut canhar. E per penitenço, en mai
travalh. De que se trincar la clos- de tres « paters » e tres « ave », i
quo pendent tres jouns, e encaro coumandèt de croumpar uno
en risquant d'en oublidar. Alabes liouro de cafè per la Catinou.
si troubat pus c o u m o d e d e me Ero pas de trop per la pagar de
faire ajudar per la Catinou... sous servicis.
Quand l'ourdinatur s'engano
Sabem toutis que cal pagar las pagar ço que dibio, mai dèts per
impousitiouns, sens aquo ount cent. Ço que fasio « 0 franc 0 cen-
anirio petar la Franco ? Praquo un time + 0,00 francs 0 centime = 0
dever es pas toujoun un plaser. E franc 0 centime ».
i a gaire de mounde per anar Tout aquo acoumpanhat d'uno
pourtar d'argent al perceptour en loungo patroucado per i expli-
canturlejant de coutentament. quar toutis lous embrenaments
Parlem pas quand, per dessus que l'amenaçabon se pagabo pas.
lou mercat, vous toum-
bo sul coupet qualquo Farlusquet ne de-
enganadisso, c o u m o mourèt estabournit.
aquelo q u ' e m b r e n è t Aro c o m p r e n i o que
Farlusquet l'an passat. s'agissio pas d ' u n o far-
Al punt que lou paurot cejado, e qu'aquel affar
m a n q u è t s'en p e r d r e s'emmargabo pla mal.
lou carabirol ! Alabes anèt demandar
counselh al Julou :
Figuratz-vous q u ' u n « Bah ! i dis lou
matin i arribèt un avis Julou en rigoulant. Es
de las Finanços qu'abio a pagar « 0 sigur que i a quicom que truquo
franc 0 centime » abans lou 15 de dins la mecaniquo administrative.
nouvembre. Sinoun, couneissetz Mès aurios tort de te tafurar per
la musiquo, «toute somme im- aquo. Risquos pas grand causo :
payée dans le délai fixé sera ma- un zero es pas qu'un zero. E per
jorée d'une pénalité de 10 %. tant que lou multipliquon sera
Pas poussiple ! se dis Farlus- jamai res qu'un zéro !
quet, aquo's uno farço ! E sans - Aladounc m'acounselhos de
mai se tracassar jetèt aquel tros laissar courre, d e m a n d o Farlu-
de papièr. quet pas brico rassurat.
- Pla sigur ! A part qu'aquo
Jamai aurio pougut imaginar t'amuse d'anar troubar lou per-
que l'Administratioun de las Fina- ceptour per i dire : Coussi vouletz
ços s'amusèsso a i reclamar « zéro que vous pague aquel m o u n t
franc zéro centime » ! Mès aqui d'argent ? Se vouletz vous podi
s'enganabo, lou paurot. presentar un poulit bilhet de ban-
Un mes pus tard reçachèt un quo dejoust lou nas, e quand l'au-
autre papièr que i demandabo de retz niflat serem quites !
fasti e que despassabon l'os-
« Mès enfin,
a q u o 's p a s poussiple ! »
co en l'amenaçant de l'uis-
sièr.
« Ah paure moussu ! i re-
spound la drollo. Sabi tout
ço que me pou ire tz dire !
Souloment aquel affar es
mai espinut que ço que pen-
satz : Tout se passo dins
l'ourdinatur e dins l'ourdina-
tur quicom s'es enramoul-
hat. E per lou desenramoul-
har aquo's pus coumplicat
que de pelar un rafe. Aquo's
pus testut qu'un ase negre,
aquelo mecaniquo. Es pas
- Nani ! Nani ! repliquo Farlus- aisit de l'arrestar ! Se vouletz un
quet. Pourioi toumbar sus un tin- b o u n counselh, p e r n'acabar
hous que me counfiscario lou bil- abetz qu'a pagar !... »
het per me punir de me trufar
d'el ! » Farlusquet d e m o u r è t mièjo
minutos sans paraulo. N'abio lou
Mès que faire ? Farlusquet de- fioulèl coupat. E d'un cop se met
cidèt d'escriure per d e m a n d a r a bramar :
d'explicatiouns. En fèt d e re- « Renoum de n o u m de recou-
spounso, tres setmanos pus tar, i qui de sort ! N'i a per venir caluc
arribèt un nouvèl avis encaro pus a la fin ! Coussi vouletz que pague
pebrat que lous primièrs : Aro « zéro f r a n c zéro centime » ?
dibio pagar sans relambi sinoun - Per que l'ourdinatur vous
soun coumpte en banquo serio fique la pats i cal dounar ço que
bloucat e farion u n o sasido sus reclamo : anatz dounc faire, tout
soun ben ! simplament, un chèque de « zéro
Lou paurot n'ajèt uno estou- f r a n c zéro centime ». Lou douna-
macado que manquèt ne toum- rem a n'aquel inoucent que man-
bar rete. L'affar se malgastabo, quara pas de s'en regalar, e ausi- .
èro ouro de se boulegar. retz plus parlar de res ! »
« A vostre tour ! ço dis lou pou- Ajèt pas virat lous talouns que
licièr en se virant cap a el. Lous Pimparlou, qu'espiabo al cantoun
papièrs, sibouplèt ! de la carrièro, acouris per deman-
- De que disetz ? demando lou dar al Jacouti :
Jacouti. « Alabes ? Coussi aquo s'es pas-
- Ai dit : lou papièrs ! sat ambe lou poulicièr ? A tu tan-
- Fasetz excuso ! countunho ben t'a empegat un berbal, pardi !
lou Jacouti. Ai l'aurelho esquèrro - E nani ! respound lou Jacou-
qu'es destracado. Se poudiatz ti tout fierot. M'a pas empegat de
parlar un pauc pus fort, belèu... berbal.
- Aquo's pla ma chanço, aquel - Eh be ! Se pod dire qu'as de
es sourd coumo un toupin ! re- chanço ! Mès coussi as fait per
poutègo lou poulicièr. E se met a t'en tirar atal ? De que i as dit ?
bramar : Vous demandi la carto Iou, tout ço qu'ai pougut dire a
griso e lou permis ! servit a res...
- Se soui del païs ? dis lou Ja- - Eh !Justoment ! Parlos trop !
couti, faguent l'inoucent... Nani ! Ço que coumpto aquo's pas tant
Soui de Minjocebos. ço que l'on dis que lou biais de
- Recouqui de sort ! se met a lou dire. Cal saupre s'expliquar,
gular lou poulicièr, que tout lou moun efant ! »
Councours de gargamèlos
«Amb aquelo modo d'èstre pla emplenar lou quioul de las
magres a tout prèts, lou mounde bragos. E las fennos èron fièros
devenon calucs ! m'a dit la Cati- d'aber tout ço que cal ount n'es
nou. Aqueste matin èri anado de besoun, per en naut e per en
croumpar ço que me cal per pre- bas, per dabans e per darrèr.
parar lou ressoupet qu'ambe lou Tanben lou mounde èron fres-
Jacouti abèm coustumo de faire quets e galhardets. E risoulets !
cado velho de Nadal e cado velho Manjabon de boun apetit. Tres
de nouvèl an. Arribi cops per joun sibou-
per pagar ambe moun plèt ! E se countenta-
cabas pla garnit, e bon pas d ' u n o fuèlho
ambe la Mariounil, l'es- d'ensalado. Lous jouns
picièro, discutabem de de fèsto, calio veser
ço qu'anabem cousine- aquelos repaissados !
jar. I abio aqui qual- Quinze plats al pus
quos mourfinotos que mens. A s'en faire petar
nous escoutabon, calio lou gilet. E digus fen-
veser ambe qu'uno hantejabo pas d e la
mino indignado e es- mayssèlos, vous en re-
pantado ! Aquelos pau- spoundi.
ros drollos d'aouèi
soun pla de planher ! An talo- Parlem pas dels goulardasses,
ment poù d e pesar cinquanto perque lou trop es trop. E aquo's
grammos d e trop que se privon pas poulit de s'afarnacar c o u m o
de tout e quand lour parlatz de d'unis que l'on se d e m a n d o ount
mangisquo aquo's piri que se par- fan passar tout ço que soun ca-
labetz de pouisoun ! Per elos i a paples de s'estujar. Coumo Pa-
res de pus escandalous que de nouilho e Gulampo quand fas-
prener plaser a manjar per puro quèron aquel famus councours
groumandiso ! Q u ' u n o tristo vido de gargamèlos que s'en parlara
se preparon la paurotos !... encaro loungtemps.
blanco !... T'abioi praquo pla ex- - Acabo dounc de dire d'ase-
plicat : la blanco per la figuro, la nados !... En attendent aqui dos
roujo pels pèds... e lou resto. serviettos gastados, a mettre a la
- Pauroto, me soui plus re- ruscado.
membrat !... Soun de causos que - Per qu'uno rasoun ? Soun en-
s'adoubon aisidoment amb uno caro pla propros.
cervèlo de fenno, mès amb un - Se pod ! Mès teni pas a m'es-
cervèl d'ome : Pfuitt ! sugar la figuro amb aquelo ser-
- Que vol dire aquo ? Lous vietto blanco que t'en sios essu-
omes abetz un cervèl e nous aus gat lous pèds.
las fennos uno cervèlo ? - Auras qu'a te l'essugar ambe
- Eh ! Pla sigur ! Le masculin la roujo...
et le feminin, coumo nous l'an -Ah ! Nani ! La roujo, te l'ai dit,
appres a l'escolo. es pels pèds... pas per la figuro !
- E que pod faire aquo ? I a - Perque dos serviettos blan-
qu'a cambiar la destinatioun ! En cos !
tout cas, pels pèds ou per la figu- - Per que pogues te troumpar
ro, que la servietto siague roujo, e las abarrejar sans qu'aquo te
blanco ou negro, iou m'es egal, porte prejudici.
m'en trufi ! - Que me cantos aqui ? I aura
- A coundition de pas tout plus biais de las recouneisser.
abarrejar ! E coumo a toun avis Tant pla m'essugarai la figuro amb
aquo's trop coumplicat de pas se aquelo dels pèds sans m'en tra-
troumpar, me vesi mal partido char.
per respectar l'igièno amb un ar- - Eh be ! Justoment ! Que pod
lèri coumo tu... Mès sabi ço que faire aquo ? Puisque lou sauras
vau faire : Nous cal dos serviettos pas !... »
de mai per aber cadun las nos-
tros. Atal faras ço que vouldras de Lou Jacouti ne demourèt sens
las tiounos. paraulo. En se pensant que, de
- Es uno b o u n o idèio ! aprou- fèt, i a d'idèios qu'espelisson dins
vo lou Jacouti. uno cervèlo de fenno qu'an peno
- Aladounc vau croumpar dos a juntar ambe un cervèl d'ome.
serviettos per tu. Dos serviettos
blancos !
Lous uèlhs
i fasion bimbarèlos
Aquel ser ount, aprèp u n o me- d'argent, tanben, per lour expli-
sado de secado, venguèt a toum- quar l'affaire, se preparèt un ser-
bar un foutral de delabassi d e moun pebrat afin de lour saque-
plèjo que neguèt tout lou païs, jar la counciencio :
qual es que siaguèt pla estounat ? « Mous efants ! ço lour diguèt.
Aquo siaguèt l'abbat Roussinhol, Se vouletz pas que lou presbitari
nostre brave curè de Monjoce- toumbe a trosses, tout mousit...
bos, qu'èro en trèn de soupar Se vouletz pas que vous digue de
quand d'un cop, se tra- messos aigassudos, es-
chèt que i plabio sus la tent qu'a la mendro
closquo, e qu'uno re- plujado risqui d'estre
ganolo pissourlejabo trempat coumo uno
del plancat dins lou soupo... Enfin s'aimatz
platat de mounjettos. prou vostre curè per
pas vouler lou troubar
Dempèi bèl temps un matin negat dins
cussounat, lou teulat lou lièt, cal petassar lou
del presbitari laissabo teulat sans tardar.
passar l'aigo coumo « E per aquo cal
uno passadouiro. d'argent.
Pla sigur aurio sufit de deman- « Aladounc anam faire u n o
dar a la coumuno de faire petas- quisto especialo, e tachatz d'estre
sar aquel ficut teulat. Mès nostre un pauc mai largassièrs del porto-
curè aquo i pudio d'anar deman- m o u n e d o que de coustumo. Si-
dar quicom al Mèro. noun aurai qu'a anar demandar al
Dins aquel temps èro lou Fili- Touenil, m o u n pus proche vesin,
bert que l'abion baptejat Sans- de me troubar un pichot recan-
diou. Un quioul-rouge enrajat tou dins soun estaple, entre la
qu'aurio ajut trop de plaser a faire cabro e lou tessou, per p o u d e r
biscar lou curè, fauto de pouder dourmir a l'abric del machant
lou manjar tout cru, ou encaro temps ! »
milhour roustit ambe sa soutano !
Mès bsitanflu ! Aquel sermoun
Alabes que faire sinoun de- te passèt a travers las aurelhos
mandar ajudo a sous parou- dels Minjocebols coumo un cou-
quians ? L'abbat Roussinhol sabio rent d'aire dins un courredour. E
pla que serio pas aisit de lour tirar q u a n d lou curè faguèt lou
« Se vouletz pas troubar quisto especialo que
vostre curè negat, faguèrem diminche
i a presso de petassar passat, ai pougut
lou teulat !... »
croumpar dos grasalos
en plastiquo per recu-
lir l'aigo que laisso pas-
sar lou teulat quand
t o u m b o de plèjo.
Mès aro q u ' a b è m
pervesit al mai pressat,
nous cal faire un pas
de mai : anam faire
u n o autro quisto espe-
cialo per croumpar de
teules.
E ne farem encaro
uno, pus tard, p e r
pagar lou teulièr...
coumpte de ço que i abio dins
lou plat de la « quisto especialo », Lou Jacouti, nostre devouat
aquo siaguèt pla magre e lèu campanièr-sacristèn, va passar
coumptat. lou plat per reculir vostros ou-
« Ah ! Lous arapians ! » gemi- frendos, mès aperavans ai a vous
guèt lou paure ome tout countri- dire quicom que m'es pla doulent
stat. Mès tanben un pauc vexat e de dire. Demandi a n'aquel de
decidat a se revenjar. vous-aus qu'a ajut lou toupet de
panar las poulos de la Janiscleto
E figuratz-vous que, dins lous de se gardar de dounar res per
jouns que seguiguèron, arribèt aquelo quisto. Voulèm pas que
que toutos las poulos de la Janis- l'argent d'un voulur se mèscle
cleto siaguèron raubados. Qual ambe l'argent ounèstoment gan-
èro qu'abio fait lou cop ? Digus hat ! »
aurio pougut lou dire. Mès aquo
dounèt uno idèio a nostre curè. Eh be ! Me creiretz se vouletz,
aquelo ruso reussiguèt milhour
Lou diminche d'aprèp, al mou- que pla. Digus voulgent estre sus-
ment de faire soun presic, ço di- picat d'estre un panaire de pou-
guèt d'un toun un bricou trufa- los, pel primièr cop dempèi forço
rèl : temps lous Minjocebols dounè-
« Mous efants, dibi, per cou- ron toutis a la quisto. E se battè-
mençar, vous remerciar de vostro ron presque per emplenar lou
generousitat. Soui urous de vous plat !
aprener qu'ambe l'argent de la
Lou paroplèjo estripat
Lou Jacouti dibio partir al mer- mascanhèt un brave tros de
cat tout soul, e lou temps mena- temps a quioulassejar. E, en pas-
çabo. Lou cèl cargat de niboulas- sant, venguèt a se fretar al Jacou-
sos espessos p r o u m e t t i o de ti, ambe soun foutrai de panièro
plèjo. Alabes, per s'aparar de la herissado de tanocs de vims que
salçado, prenguèt lou paroplèjo puntejabon de tout coustat.
de la Catinou.
En c o u n t r o b a n d o pla sigur, Tant pla que, tant lèu debar-
sans dire res. Perque la quat a Frettocoquos,
Catinou serio pas esta- nostre p e n j o l u m se
do d'avis d'i fisar aquel destriguèt de coun-
paroplèjo que i ten troular que lou paro-
coumo a la prunèlo de plèjo ajesso pas ajut
sous uèlhs. Pensatz ! Un mal.
paroplèjo que, per eri- Aladounc lou dur-
tage es dins la familho bis... e manquèt toum-
dempèi lou temps del bar rete en vejent que
Rey Sezet ! Tant val dire la tèlo èro estripado
un mople histourique ! sus un brave pam. « Pas
poussiple ! » gemiguèt, aclapat de
Lou Jacouti partiguèt dounc paniquo. E res qu'a l'idèio de la
en lou tenguent sarrat joust l'ais- receptioun de gala que la Catinou
sèlo, velhant sus el coumo sus anabo i faire quand arribario
uno sancto reliquo. Per res al ambe soun paroplèjo sinistrat, se
mounde calio pas que i arribesso sentissio tout flanèlo, lou paurot,
malur. E èro pas aisit de lou sur- e lou poumpilhs l'abandouna-
velhar. Sustout dins l'autobus bon.
qu'èro farcit de mounde coumo
cado joun de mercat. Mès que faire ? Urousoment
per el, es pas engarampit de la
Aqui, justoment, lou Jacouti cervèlo : s'estent rensenhat se i
s'attrapèt uno forto estoumacado abio pas un merchand de paro-
quand mountèt la Leontino : uno plèjos al mai proche, i galopo e
grosso fenno amb uno grosso pa- demando se poudion reparar lou
nièro. malastre :
Per arribar a dintrar e se faire « Eh be ! Se pod dire que
uno pichoto plaço, la pauroto toumbatz pla e qu'abetz de chan-
ço ! i dis lou merchand. Per catimini tournèt mettre lou paro-
vendre un paroplèjo noù, veni de plèjo ount la Catinou es acoustu-
reprener un vièlh paroplèjo, uno mado de l'amagar. Tout se passèt
antiquitat, coumo lou vostre. La sans bruch, sans lou mendre ram-
mème tèlo e de la mèmo coulour. balh.
E mèmes qu'es un bricou mai
fresc ! I aura qu'a cambiar la tèlo : Jusquos al joun ount vejèt arri-
tournatz passar la setmano que bar la Catinou touto desturbela-
ven. do, que brandissio lou paroplèjo
- La setmano que ven ? I pen- en bramant :
satz pas ! repliquo lou Jacouti. Me « Boudiou ! Es pas poussiple !
cal aquel paroplèjo petassat per Es pas de creser ! Aquo's de sour-
aqueste ser. Es un affar de vido ou celario ou un miracle del dèl !
de mort. - Bietaze ! E que t'arribo, de-
- S'aquo's atal ! S'aquo's per mando lou Jacouti que ne badabo
vous sauvar la vido, de suito nous de la veser dins un estat parèlh.
i anam afanar : l'auretz prest dins - M'arribo que lou mes passat
un parel d'ouros ! » m'escrifèri lou paroplèjo, sabi pas
ount, que la tèlo siosquèt estripa-
La facturo siosquèt pebrado. do sus un brave pam. Aouèi lou
Mès lou Jacouti paguèt sans re- vau prener per m'occupar de lou
poutegar, e mèmes tout coun- faire petassar... e qu'es que
tent. Quand arribèt a l'oustal, en trobi ? I a plus de tèlo estripado :
s'es petassado touto soulo ! E
semblo touto novo !... Coussi ex-
pliquar aquo ? L'ai pas soumiat
praquo ! E repapi pas encaro !... »
« Pas poussiple !
S'es r e p a r a t tout soul ?... »
La differenço
Aqueste estiou, coumo cado rasoun per maljujar e per tener a
an, nous arribèron de la vilo qual- l'escart aquelo droulleto. Cadun
quos familhos per prener de va- es libre de causir la religioun que
canços al boun aire de la campan- i plai. Saquela lous proutestants
ho ambe toutis lours droullets. soun taben de crestians e, aprèp
E aquelis droullets, coumo tout, entre un cathoulique et un
poudetz pensar, tardèron pas a proutestant i a pas grando diffe-
frairejar ambe nostres droullets renço. »
de Minjocebos, passant
amb elis las journados Lou Pierrounet sios-
a s'amusar e a courre q u è t tout c o u n t e n t
pel païs. d'aquelo explicatioun
perque la pichoto
E aqui qu'un ser lou proutestanto i agrada-
Pierrounet tournèt ar- bo pla.
ribar a l'oustal tout Praquo lou lende-
souscadis : man al ser quand arri-
« Digos, Marna ! de- bèt a l'oustal, fasio uno
mando a sa maire. drollo de mino :
Qu'es aquo uno proutestanto ? « De que i a ? Que t'arribo ? i
- Uno proutestanto ? s'estou- demando sa marna. Abetz pas fait
no la marna. Que vos dire ? qualquo bestiso encaro, ambe
- Dins lou troupèl de droullets touto vostro bando de galapians ?
que soun venguts de la vilo, i a - Oh ! Nani, mama ! Sèm estats
uno filho. Quand i abèm deman- pla sages...
dat se vendrio a la messo ambe - Alabes de qui i a que te tra-
nous-aus deman qu'es diminche, casso ?
nous a respoundut que nani, per - Eh be ! Figuro-te qu'aquesto
la rasoun qu'es proutestanto. aprèp-dinnado sèm anats nous
Digus a pas gausat i demandar banhar al riou de Cantocoucut...
que vol dire aquo... - Mès abiatz pas de caleçouns
- Eh be ! expliquo la marna. per vous banahar !
Uno proutestanto ou un proutes- - E nani !
tant aquo's uno persouno qu'a - Alabes coussi abetz fait ?
pas la mèmo religioun qu'un ca- Vous setz pas banhats toutis
thoulique. E es per aquo que va nuds, belèu ?
pas a la messo... Mès es pas uno - E si fèt !... Per forço !
Un cathou/ic aquos tout
de mèmes different
d'uno proutestanto...
Un pet tarriple,
paures efants ! La Janis-
cleto e lou Jacouti parton
en carabisoundos, coutil-
hous, brasses, cambos e
paterlos abarrejats.
Ambe lou Julou galou-
pam lous tirar del valat
ount abion fait un cabus-
set. Del temps que lou
Jacouti se palpejabo per
veser s'abio res de cou-
pat, la Janiscleto qu'èro
toumbado dins las pou-
mos t o r n o durbir un
Boudiou ! me pensi de suito. uèlh. E d'un cop, en lou vesent,
Aquo va s'acabar per uno catas- pren la mino negro e i dis
trofo. E i cridi : « Bougre d'amori ! Es tu que
«Jacouti ! Arresto-te ! Davalo m'as tampounado !... Mès digo
de suito d'aqui dessus ! sibouplèt, per que me cridabos :
- Les f r e i n s ! Serrez les f r e i n s ! Bougetz pas ! Bougetz pas !...
i bramabo lou Julou d e soun Abios poù de me manquar ?
coustat. »
Mès lou Jacouti entendio pas Eh be, paurots ! Tout autre,
res. Ganhat per la vitesso, cram- aprèp aquelo escarbicado serio
pounat al guidoun, filabo dins la estat degoustat de la bicicleto pel
pento coumo uno fusado presto restant de sa vido. Lou Jacouti al
a s'envoular dins las nibouls. countrari !
Praquo es demourat marquat
E juste a n'aquel moument, al per aquel pet : dempèi a toujoun
founs del ranquet, la Janiscleto in- poù d'estre ganhat pel cap-val
trigado pel bramadis qu'ausissio, dins las costos. Taloment que
sourtis de la cour e s'avanço sus sarro lou frèns mèmes per las
la routo. mountar ! Atal quand arribo en
En la venjent, lou Jacouti es- naut es crevat, e quand attrapo la
pantat se met a bramar : « Nani ! davalado se perd las pedalos.
Nani !... Bougetz pas ! Bougetz Ço que vol dire qu'a pas acabat
pas !... » de faire de carabisoundos, aquel
Mès èro trop tard, e b o u m ! ar- emplastre... e iou d'i souènhar
ribant coumo un boulet de ca- las macaduros !
Un ficut mestièr
Eh be ! Paure mounde,
se troumpabo. Ero pas
lou b o u n remèdi. Al
countrari !
Quand mettèt sa me-
caniquo en r o u t o dins
l'oustal, la Janiscleto bra-
mèt pus fort qu'elo. E
d e m p è i c o u n t u n h o de
bramar encaro pus fort
que jamai.
La batalho
de la Pipistrèlo
Se parlo belcop de la sexualitat E aquo's atal qu'un matin, lous
al joun d'aouèi. E s'en vei pertout Minjocebols estabournits vejèron
cado joun. Belèu trop al goust del emplastrados pertout d'affichos
brave mounde que ne soun es- que prouclamabon :
candalisats, e an pas tort. Praquo « D a n s nos c a m p a g n e s , la
en touto causo cal gardar la justo sexualité se d o n n e outrageuse-
mesuro, sinoun on ment en spectacle. Les
toumbo dins lou mal animaux sont nus.
countrari. C'est un attentat per-
manent à la pudeur.
Atal, figuratz-vous «Les bêtes doivent
qu'a Minjocebos sèm être vêtues comme la
aplechats d ' u n o es- décence l'exige. Au
couado de vièlhos tata- gouvernement de
ranhos, d'aquelos que prendre ses responsa-
trobon a redire de bilités. Mais à nous de
tout. Aquelos valentos passer à l'action.
cancanièros an per capoural la Pi- « Tous les habitants de Minje-
pistrèlo. Uno vièlho fillo seco e cèbes doivent s'y associer en ha-
rancido c o u m o u n o sardo de bar- billant leurs animaux. Les récal-
ricot e que vei lou pecat negre citrants et les saboteurs seront
pertout. châtiés. Signé : l'AAMM. »
(Ço que voulio dire : l'Associa-
Cal dire que s'es jamai remet- tion p o u r l'assainissement des
tudo de l'espectacle affrous que mœurs à Minjecèbes. )
l'abio assutado un joun que lou
gous de la Melanie s'afanabo a se De fèt, dins la setmano que
jouquar sus la gousso de la Pe- seguiguèt, aquelos valentos
trounilho. souldatos de la mouralitat publi-
Sul cop d'aquelo forto estou- quo passèron dins lous oustals
macado, abio mountat uno as- per expliquar coussi calio fabri-
souciatioun per lutchar countro quar de bragos, de coutilhous,
ço q u ' a p p e l a b o « le spectacle de caleçouns e d'« eslips » per
s c a n d a l e u x de la sexualité à la vestir gousses, gats, baquos e
c a m p a g n e ». tessous.
mo s'abio toutis lous
Lou gous èro pas diaples a sas troussos. E
d'avis de se passejar d'un cop passèt per la fe-
amb un calecoun... nèstro amb un miauna-
dis a vous sanglaçar, tou-
tos las urpos déforo, la
cougo reto e erissado.
Dempèi digus l'a pas
tournat veser. La Pipistrè-
lo assiguro qu'es anat
faire admirar soun cale-
çoun a las gatos del vesi-
nage. Mès la Felicie es
d'avis que soun gat es par-
tit per toujoun, degoustat
de la bestiso dels omes.
« La vous v a u tener,
l a c a n d è l o !... »
courli que el rigoulabo pas e Boudiou paurots ! De mai en
n'abio pas l'envejo. » mai enfarounit Coucourli sauto
E sans un mot attrapo uno can- sus l'armari, durbis la porto en
dèlo, l'aluquo, e Ran ! la passo gulant coumo un ase negre : « En-
joust lou pandourèl de Rebisclou. caro un autre ?... » E se troubant
De suito la camiso prend fioc e nas a nas ambe lou Milou, i de-
sentiguent sas paterlos que grasil- mando :
habon, lou galant se met a bra- « Que fabriquos aqui dedins ?
mar : « Al secours ! Al fioc ! Tout - Iou ? respound l'autre, blanc
flambo ! » coumo uno loufo. Eh be ! c o u m o
E sauto per la fenestro. veses... me passeji.
- Te vau faire passejar, iou,
Poudetz imaginar la tristo bougre d'espeloufrit !... »
pousturo del Milou, toujoun en-
gabiat dins soun armari ount gau- E abans d ' a b e r c o u m p r e s
sabo pas boulegar un artelh. d'ount venio la plèjo lou Milou se
Quand ausiguèt lou bramadis del troubèt a rebourdelar l'escalièr,
Rebisclou e que sentiguèt l'ou- acatat d e mourniflos e de cops de
dour de rumat : « Misèro de iou ! pèd al quioul. Que n'ajèt per tres
se pensèt de suito. Coucourli a setmanos a se garir las macadu-
mes lou fioc a l'oustal, e iou vau ros.
roustir coumo uno castanho ! ».
Alabes, ficut per ficut, se met a E tout aquel sagan per la fauto
patar coumo un sourd per la d'un ausèl farcejaire ! A de que
porto de l'armari en bramant : t e n o n las causos, tout d e
« Sauvatz lous moples !... Sauvatz mèmes !
lous moples ! »
Uno machino
trop goulardo
Sabetz que ço qu'amenaço lou Pendent de meses se parlèt
mounde aquo's autant que las pas que d'aquo dins lou païs.
boumbos atoumiquos, las salou- Lous Minjocebols esperabon
parios e las pudicinos que aquelo machino miraclouso,
s'amoulounon pertout per mi- coumo lous escagarols espèron la
liouns de tounos cado joun, e plèjo per pouder viure urouses.
que digus sab coussi
s'en debarassar. Enfin siaguèt instal-
lado e prèsto a founc-
Mèmes a Minjoce- tiounar.
bos ne sèm aqui. Per l'inauguratioun
Autris cops, lou ouficièlo, Batisto abio
mounde abion pas preparat uno ceremou-
peno per se defar de nio a tout petar. Toutis
qualques punhats de lou olis del departo-
palalhos, cufèlos e au- ment èron couvidats,
tros rafatalhos. Aouèi, la cliquo dels poum-
Crinquopesoul lou pelharot, pièrs èro moubilisado e touto la
qu'es pagat per ramousar toutos poupulatioun s'èro atroupelado
las salouparios de la coumuno, per proufitar d'aquel evènoment
n'en carrejo de plens toumbarèls. espectaclous.
La descargo ount va las pourtar es
mai que coumoulo e, quand l'au- I ajèt qualques poulits dis-
ta bufo, aquo s'escampilho dins cours, per vantar lou meriti d'uno
tout lou païs. pichoto coumuno que vol pas
lanternejar dins las vièlhos routi-
Alabes, Batisto, nostre mèro, nos, mès avançar d'un pas deci-
per n'acabar d'aquelo petego, de- dat sur la routo del prougrès que
cidèt, l'an passat, de croumpar meno al plan-estre e a la libertat.
u n o machino perfectiounado : Pèi, d'un geste soulennèl, Ba-
un « concasseur i n c i n é r a t e u r », tisto tirèt lou pelhot qu'amagabo
coumo disio lou prospèctus, ca- la machino. Crinquopesoul la
paplo de tout engouludar, de lou rempliguèt de qualquos descados
mettre en farino e de lou cremar de salouparios. Batisto quijèt sus
que s'en veirio res que de fum. un boutoun. La machino s'amu-
Tout abio disparegut,
mèmes la machino !...
De fèt, l'espectacle èro super- Cal dire que valio lou cop d'es-
be. perar. E pla mai que digus aurio
La machino virabo qu'èro un pougut l'imaginar.
plaser de l'ausir virar. Aquo Car, tout d'un cop, i ajèt un pet
brounjissio, aquo rouncabo, aquo tarriple. Un pet, paures enfants, a
escarapetabo, e aquo fumabo de faire trantir lou clouquièr ! D'un
pertout. cop, lou brounjiment e la fuma-
Taloment qu'en un res de tièro, tout s'èro atudat. E quand
temps, la plaço siaguèt negado de la niboul de fum se siaguèt esper-
fum. Lou mounde se mettèron a sado, que lou mounde s'avancè-
tussir, a escupir, a estounudar, ron, intrigats, per veser se la ma-
chino abio pla fait soun travalh, prougrès es u n o pla poulido
ne demourèron estabournits. causo, e ne cal acceptar lou
I abio plus res sus la plaço, pas risques c o u m o lous avantages.
la mendro traço de rafatalhos, pas Aquelo machino èro trop goular-
lou pus menut rafatil. Tout abio do, ne voulio faire trop. E coumo
disparegut... mèmes la machino ! se dis : « Qui vol trop biste cour-
Àquelo mecaniquo èro tant ga- re finis per se coupar lou mour-
lufro que s'èro manjado èlo- re ! »
mèmo ! Nous en caldra troubar u n o
autro de mai abiaissado.
Seloun que voutabon rouge En attendent, Crinquopesoul
ou blanc, lous Minjocebols vejè- c o u n t u n h a r a de ramassar las ra-
ron aqui uno superbo demouns- fatalhos ambe s o u n carretou e
tratioun de la techniquo mouder- soun ase. El, al mens, risquo pas
no, ou un machant t o u r del de t o u m b a r en panno... A part
diaple. Mès toutis siaguèron pla qu'i vengue l'idèio de manjar
countristats d'aquelo pèrto. l'ase roustit, e lou carretou en
salado a m b e d e cèbos nou-
« Mous efants, lour diguèt Ba- vèlos ! »
tisto per lous counsoular, lou
I a toujoun biais
de s'adoubar
Aqui s'afarnacabo de
moust de rasims a s'en
espetar e tournabo par-
tir, bandat coumo un
sapur. Ero aquo que i
dounabo tant de vam e
d'idèios galhardos !
« Bougre de grand
pendard ! As troubat
lou filoun per te dou-
nar de boun temps ! »
s'exclamèt Douzil s'es-
canant de rire. E se sen-
tiguèt tout triste
Lou lendeman aquo siosquèt d'estre oublijat d'arrestar u n o
tout parèlh. E tanben lou surlen- tant poulido coumbino.
deman. Lou bioù semblabo aber Mettèt dounc un barroul tout
oublidat qu'èro bioù. Se prenio noù al pourtanèl de l'estaplou e
par un taure e debauchabo tout finido la fèsto ! Lou bioù se re-
lou troupèl. Un veritaple escanda- troubèt bioù, coumo aperabans.
le que tout lou païs parlabo plus E tout countristat, tournèt partir
que d'aquo e que tout lou moun- al prat sans mai se tracassar de las
de ne rifanhabo. baquos.
Lou paure Douzil ne perdio
lou carabirol. I abio aqui un mis- Mès se parlèt loungtemps de
tèri que lou tafurabo e l'empacha- soun espet dins lou païs. E me
bo de cluquar l'uèlh. Tant pla que creitetz se vouletz, dempèi aquel
decidèt d'espiar sa bestio, nèit e affar s'es jamai tant bebut de tisa-
joun, sans la quitar d'un artelh. E no de gabèl, cado ser abans
tout s'expliquèt. d'anar al lièt. Aquo's milhour que
la tisano de camomilho. Mès, sus-
Cado nèit, proufitant que lou tout, a ço que se dis, aquo a pla
barroul del pourtanèl èro destra- d'autre effèt.
cat, lou bioù quitabo soun esta-
plou, e sans menar de bruch Vesetz ount aquo pod menar
anabo a l'engart ount Douzil uno porto d'estaplou mal tanca-
venio juste de troulhar la vende- do.
mio. E ount se troubabon qual-
L o u s « a l i é n é s »
Mès èro plus aisit a dire qu'a S'en manquèt d'un rafe
faire ! Anatz d o u n c emplastrar qu'aquo viresso a la trinco-tusto
uno vignetto dins un recantou de tant arpatejabon. Lou Jacouti
paro-briso quand lous uèlhs vous voulguent prener la vignetto, lou
fan quatre, e que vesetz tout abar- Felipo la voulguent gardar. E
rejat. digus sachent plus ount èro pas-
« Douno-me aquo ! abio dit sado !
lou Jacouti en vejent lou Felipo
palpejar e mascanhar. Resulto d'aquelo disputo
- Jamai de la vido ! d'ivrounhos : dempèi la velho lou
- I arribaras jamai, paure Jacouti se passejabo ambe la vi-
efant ! gnetto empegado sul frount. Tant
- E si fèt que i arribarai ! val dire timbrat dins las règlos. E
- Laiso-me faire, te disi ! faguent se crevar de rire tout lous
- E iou te disi que nani ! » pais.
La revenjo
de la sirvento
Fasio tout juste un an que la Cal dire qu'èro velho del Pri-
Marioun èro per sirvento enço de mièr de l'An, e que Moussu e Ma-
Moussu e Madamo Petofars, e se damo Petofars abion couvidat pel
p o d dire qu'èro pas a noços dins ressoupet toutos las grossos legu-
aquel oustal. mos de la nauto soucietat del
Partits de res, aouèi riches a cantoun.
miliouns, lous Petofars Dempèi lou matin,
abion pas p o u g u t se Madamo Petofars, que
debarrassar del defaut voulio espatar s o u n
que lour abio fait gan- mounde, èro decabes-
har u n o f o u r t u n o : trado, e la Marioun
èron d e m o u r a t s d e passèt uno rudo jour-
cussous acarnassits, nado.
faits per rasclar e en-
fournar d'argent, pas Enfin, quand l'ous-
per ne dounar. tal siosquèt lusent
coumo un miralh dins
Per ço qu'èro d e Moussu Peto- lou mendre recantou e que Ma-
fars, encaro rai ! Cado joun occu- damo Petofars s'embarrèt dins sa
pat a courre lou païs per sous af- cambro per s'apimpar a soun
fars, èro pas soubent à l'oustal. tour, la pauroto se troubèt un
Mès ambe Madamo Petofars èro pauc tranquilo, touto soulo dins
une autro musiquo. Aquel gen- la cousino ambe oulos, padenos e
darmas de fenno, èrnhouso e ti- casserolos, per preparar la repais-
couso, que voulio toujoun petar sado de gala.
pus naut que soun trauc mès
qu'abio mal de fetge a la mendro Mens d'uno ouro pus tard lous
despenso, la pauro Marioun couvidats coumencèron d'arribar
l'abio sus las esquinos d'al matin e se mettèron a tchucar d'aperi-
al ser. A espigar tout ço que fasio, tifs en crusquassejant de menu-
repoutegant de tout. dalhos foutrassejados.
Moussu Petofars fièr coumo
Aquel joun que vous parli, èro un poul, Madamo Petofars es-
piri que tout. Jamai la Marioun poumpado coumo la Marquiso
abio viscut un purgatori parèlh ! de Cagoloulo, s'espetabon de ba-
Lour vau faire manjar uno soupo soun pas de sapur filo a
qu 'an jamai tastat la parèlho ! la cousino veser ço que
se passabo. D'aquel
temps, Moussu Petofars
s'afanabo a charrar per
faire prener patiencio als
couvidats.
Cinq menutos passon.
Dèts menutos. Un quart
d'ouro e sa fenno tour-
nabo pas. Alabes, la mino
tracassado, se lèvo a
soun tour e partis a la
cousino.
cabro m'a panat la cambro e s'i es que vous abio rendut servici. Me
embarrado dedins !... pensi que seretz prou ounèsto
- Bah ! respound lou poul. Te per i rendre sa cambro, sinoun
cal pas plourar per tant pauc ! auretz de mas nouvèlos !
anam arrengar aquo de suito. 1 - Taratata ! respound la cabro.
vau parlar, iou, a n'aquelo M'agradi pla dins aquelo cambro :
cabro ! » i demori ! e s'aquo vous counven
pas tantpis per vous ! Soui la
Alabes parton a l'oustal. Lou cabro encournado que tusto del
poul se planto galhardoment da- pèd de darrèr. Tusti tres cops e
bans la porto, quilhat suls arpious, pren-te gardo : al darnièr truc te
la cresto en batalho, e ço dis : cantarei « Misererè » !
« Madamo la cabro, aquo's pas
poulit ço qu'abetz fait a n'aquel Boudiou paurots ! En ausi-
paure lapinot qu'es tant brave e guent aquo, lou poul, que praquo
semblabo pla valent, manquèt ne Aqui, toujoun sans dire un mot
troubar rete. Cal dire, qu'estent e sans faire lou mendre bruch,
dins la parentat ambe lou poul s'estujo dins lou trauc de la saral-
del clouquièr de Minjocebos, ho. E un cop dins la cambro, sans
sabio per n'aber entendut parlar, palpejar e sans avertir, d'un pic :
que quand se canto lou Miserere Ziou ! te planto soun agulhou
per qualqu'un, aquel qualqu'un coumo un cop d'alzeno dins la
es pla mal ficut s'es pas encaro sul coudeno de la machanto cabro.
camin del cementèri.
Aladounc, sans demandar Paures efants ! Aquo fasquèt
d'autros explicatiouns e sans l'effèt d ' u n o boumbo.
troumpetto ni tambour prenguèt Nhacado p e r la d o u l o u r la
la poudro d'escampetto. cabro fiquèt un saut tarriple.
D'un soul pet asclèt la porto e
Lou paure lapin se retroubèt s'envoulèt dret dins lou cèl.
soul e abandounat al bord del Amount fasquèt tres carabisoun-
camin. E un cop de mai se mettèt dos dins las nibouls e dispare-
a plourar. En s'essugant lous guèt.
uèlhs ambe las aurelhos perque Diou sab ount anèt s'esplatus-
abio pas de moucadou. sar. Dempèi digus l'a pas tourna-
Per chanço venguèt a passar do veser.
uno abelho. E coumo sabetz, las
abelhos soun equipados del Mouralitat : Per se debarassar
radar. Atal dounc aquelo ajèt pas d'un embrenaire, un brave cop
besoun de demandar res per de pèd al quioul val souvent mil-
coumprener ço que se passabo. hour que bounos paraulos ou
Sans dire res pren Pinquet per menaços.
la man e lou meno al siou oustal.
Lou talhur
e lou diaple
Ero del temps del Rey Cezet. E « Ajes pas crento ! i diguèt
dins aquel temps i abio a Minjo- d'uno vouès rascanhudo en rifan-
cebos un talhur que lou souna- hant ? Te vau pourtar dins un païs
bon Coucuti. o u n t t'assiguri qu'auras pas
Fripoun e groumand, aquel fred ! »
Coucuti abio uno autro qualitat E sus aquelo, fa un douple
remarquaplo : D'al n o u s e t al sac, lou
matin al ser renegabo cargo sus l'esquino e
coumo un moulinièr. s'en va.
E justo a n'aquel
moument, la luno
sourtiguent de la ni-
boul se moustrèt dins
touto soun esplan-
dour.
« L'a r e n d u d o ! L'a
rendudo ! bramèron a
l'un cop estoumacats.
- Te cresi ! diguèt
lou Touènil. Ai pla ausit
lou bruch qu'a fait en
sourtiguent.
- E iou, diguèt lou
- As tort ! repliquèt l'Adolfo. Pierrou, ai sentit lou vent qu'a fait
Car enfin la luno apparten a tout en passant. »
lou m o u n d e as pas lou dret de la E l'Adolfo, que voulio pas de-
gardar amagado... Pla sigur, pel mourar en darrèr, assigurèt que
sacrifici de toun ase, la soucietat l'abio visto sourtir, touto loungo,
te dioura uno forto indemnitat touto loungo, pèi d'un cop touto
per te dedoumajar... » redoundo.
faire per faire cambiar d'idèio a countent en vejent arribar dos ba-
n'aquel cap de miol. E finiguèt quos. Janiscleto ! Biste ! Veni
per dire : « Eh be ! Coumo voul- veser ! Moussu lou curè abio pas
dras, paurot ! Se i tenes tant, vai mentit... »
menar ta baquo dins lou pradèl Uno minuto pus tard lou curè
ambe la miouno. » En se pensant arribabo a soun tour tout afale-
« Quand la baquo sera alassado nat : « La mio baquo s'es escapa-
de demourar s'en tournara chaz do, es que serio pas vengudo
elo ». ambe la vostro per hasart ?
- Ah ! Nani ! respound Janis-
De fèt, a la nèit toumbado, la clet. La nostro baquo es pla tour-
baquo de Janisclet s'en anèt... en nado amb uno autro baquo, mès
faguent seguir la baquo del curè : n'i abio pas tres. I abio souloment
« Moun Diou ! Lou miracle es ar- las dos baquos anounçados...
ribat ! s'exclamèt Janisclet tout Ah ! moussu lou curè, abiatz pla
rasoun e poudetz estre fièr que l'on dounabo a Diou, Diou
d'aquelo reussito. Aquo vous fara lou tournabo al douple. Iou dou-
de bouno reclamo dins lou païs. nèri la mio baquo, lou m è m e ser
- Que me cantos aqui ? Sios in- me t o u r n è r o n arribar dos ba-
oucent ou fas semblant ? Aquelo quos, coumo anounçat. Es un
baquo es la mio baquo. Torno-la- pauc rete que Moussu lou curè
me de suito. me fasque lou reproche de las
- Jamai de la vido ! Ai dounat vouler gardar.
uno baquo al Boun Diou, lou - Mès l'autro baquo que tour-
Boun Diou m'en a tournados nèt ambe la vostro, Moussu lou
dos. Ai pas que moun coumpte ! curè afourtis qu'es la siouno...
E un cop de mai i ajèt res a - Eh be ! Moussu lou curè se
faire per faire cambiar d'avis al Ja- troumpo. Tant que i es a pas qu'a
nisclet. Calguèt anar en justiço. dire tanben que las bragos que
porti soun a el !
Lou matin que se dibion pre- - Justoment que soun a iou !
sentar dabans lou juge, Janisclet s'exclamo lou curè, indignat per
venguèt troubar l'abbat Roussin- la couquinièro de Janisclet.
hol. « Moussu lou curè, ço diguèt,
emai siosquem en proucès sèm Lou juge ne demourèt esta-
pas fachats per aquo... Me ren- bournit. Regardèt l'abbat Rous-
driatz un grand servici de me sinhol d'un aire que semblabo
prestar un parel de bragos per dire « Lou paure o m e ! Se perd
anar al tribunal, qu'ai pas lou babarot ». E sans mai mascan-
qu'aquel parel tout estripat... » E har rendèt soun jujament : Janis-
lou curè, brave efant, i prestèt un clet gardabo la baquo, e las bra-
parel de bragos. gos par dessus lou mercat.
TUS 3.
Coumo l'aigo del riou
1. Touto claro perlejo
Coum(o) un rai del matin De lum e d'argent viou
Aprèp la nèit prigoundo E ris e cascalejo,
Es vengut sul camin Coum(o) un rai de bounur
Largar sa clartat bloundo, E de joio que canto,
Coumo lou soulelh d'or Toun rire clar e pur
Que fa l'albo daurado, Me ravis e m'encanto.
Tous uèlhs blus dins moun cor
Fan un(o) ensoulelhado.
2.
Coum(o) al nouvel printemps
La flour ambe tendresso
Durbis soun cor rousent
Al vent que la caresso,
Coumo la flour que nol
Tous poutous calinhaires
An pintat moun cor fol,
Parpalhol fadejaire.
Cantem lou bi nouvèl
3.
Anem ! Fagues pas la trougno
E beu un cop, tu tanben !
Ajes pas qu'uno vergounho
De laissar toun veire plen !
[au refrain]
En se bressant al
troutet.
Ero un paure bourriquet E pendent que l'un
rouncabo,
L'autre douçoment
soumiabo
E de raives subrebèls
I treplabon lou cervèl.
[ au refrain]
3.
A soun tour al carretou
Attelabo lou patroun,
I passabo la croupièro
Per lou menar a la fièiro.
Lou vendio, esclops e
tout.
Amb l'argent fasio
causido
D'uno saumo pla
poulido,
S'aimabon pla toutis
dous
E se fasion de poutous !
[au refrain]
ERO UN PAURE BOURRIQUET... 4.
A la fin, ufle d'amour,
1. De plaser e de douçours,
Er(o) un paure bourriquet, Penso plus, lou camarado,
Magrissot coum(o) un croustet, Qu'èr(o) aqui e que troutabo...
Un punhat de bourro griso E tout d'un cop a brouncat !
Que li servio de camiso Uno secousso tragiquo !
I amagabo lou trinquet. Tout adourmit, lou Claumiquo
Aquelo pauro bourriquo S'aquioulo dins lou carriol,
Abio per patroun Claumiquo, Sul cop furious, fat e fol !
Ajoucat sul carretou [au refrain]
Amb un foutral de bastoun.
5.
Refrain «Ah pesoul ! tessou ! grapal !
Hi ! han ! hi ! han ! Coudenasso ! animal !
Sus la routo de Vaurelhos, Nostr(e) ome fa de musiquo
Hi ! han ! hi ! han ! E tusto sus la bourriquo
S'en anab(o) a pichot pas. A ne far petar lou pal !
Hi ! han ! [bis] E nostr(e) ase, de sa vido,
En boulegant las aurelhos, Abio pas jamai sentido
Hi ! han ! [bis] La tristo realitat
E tant pis se i arribèm pas ! Ploùr(e) atal de tout coustat.
[au refrain]
2.
Lou soulelh coum(o) un malhet
Lour tustabo sul bounet
E Claumiquo cabecabo
E l'ase cutourlejabo
Per virar la roundo
1.
Lou Boun Diou anèt al lièt
Sans escantir la candèlo.
La candèl (o) a mièjo-nèit
S'aversèt sus la vaissèlo.
Dins un res tout s'aluquèt
E lou cèl se flambusquèt,
Tant pla qu'en bas, sus la terro,
Ne petabem de calour
Coumo de minchous al four.
4.
Las ritos e lous ritous
Que prestisson -tchico tchaco !-
Per pescar de verpatous
Fousegant dins la pajaco
Abion plus un canilhou
A jafrar dins lou bouilhoun.
Pas la mendro cabaissolo !
Fourçats per l'aganiment
Tenguèron rassembloment.
3.
Tout bramabo qu'abio set !
Las sarnalhos aflaquidos
Alenabon del buffet,
Toursudos per la pepido.
Praquo lous mai embestiats
D'aquelo calamitat
Ero toute la ritalho :
Sabion plus amb aquel fum
Ount anar penjar lou lum !
5.
Aqui i ajèt de discours
Per vantar la republiquo,
Perque se fasio calour
Er (o) affar de poulitiquo !
Quand ajèron prou jaupat,
Qualqu'un, d'un toun décidat,
Diguèt : Se vouletz de plèjo,
Aqui prou de discussiouns :
Car fair (e) uno proucessioun. »
8.
Ambe la mèmo pugnour
Tout lou journ garelejèron
6. E bramèron tout lou journ
Lou journ de la proucessioun, E sisclèron e badèron.
Per dabans, amb de candèlos, A la fin, de tant bramar
Sages coumo d'angelous L'un deça, l'autre dela,
Ritounèls e ritounèlos, Revelhèron Diou lou Paire.
Venion cantant : «Cui cui cui ! « Noum de noum ! Lou candelièr ! »
Coin coin coin !Alleluyi ! » E alèrto lous poumpièrs.
Ambe de vouès jouvenèlos
Que sisclabon naut e prim
Coum (o) un troupèl de lapins.
7.
Pèi venion lous rits doumèrgs,
Pas per pas palanquejabon
En n'anant tout de travèrs
E toutes al cop bramabon
A s'asclar lou gargalhol
Que ploùguess (o) a plens pairols !
Tout darrèr las ritos grassos,
Lou paroplèjo joul bras,
Per far poù al calimas.
10.
E lous de l'autre mitat
Demourèron mièg infirmes,
Enraucatss e encroucats
E toursuts pels roumatismes.
Countents d'aber escapat
A tanto d'umiditat,
Bous diran ambe sagesso :
« Qui qu'ajetz a demandar
Val pas res de tant bramar ! »
9.
Tant poumpèron lous poumpièrs
Que pertout aquo pissabo.
Dins lou païs tout entièr
Tout salsabo, tout nadabo !
Nostres rits toutis goufits,
Trespalats, espeloufrits,
Cresion qu'èro lou Deluge !
N'i ajèt mai de la mitat
Que periguèron negats.
Moun cor en lais
3.
Val mas agremoulit
Sèg la vouès que te sono
E val lum qu'a (e) spelit
Camino dins la piano,
Lou Maridage del Pinsoun
3.
La barriquo, l'an curado
De la boundo jusqu'al quioul,
Cadun tenio sa flambado,
Lou nas coum(o) un gratto-quioul.
Lou ser, per la countro-danso,
Raive
RAIVE
1.
Amount dins lou cèl
La luno clarejo
E dins la nèit frejo
Abal sus l'azuèl,
La luno s'en va
Amount dins lou cèl
E dins la nèit frejo
La luno clarejo,
Abal sus l'azuèl,
La luno d'al cèl.
2.
Sans fin e sans bruch,
Liso palinouso
E moun raive fuj
Amb la luno blouso.
Moun raive s'en va
Sans fin et sans bruch
Amb la luno blouso
Clarour palinouso
Que ris et que fuj
La luno sans bruch.
3.
[Reprise du premier couplet.]
Te porti de flours
TE PORTI DE FLOURS
1.
Te porti de flours fresquos espelidos.
Culidos al lum de l'albo que nais.
Seran de clarour per alèugir l'oumbro
Ount sios, luènh de iou. perdud(o) a
jamai.
2.
Ai culit tanben, simplos e sincèros.
De flours del trelus, quand lou journ
s'endorm.
Flours d'amour fidèl que sans bruch se
plouron.
Sans bruch te diran lou dol de moun cor.
3.
Al bord de la nèit ount tout s'apasimo
Per tu ai causit de flours de siaudour
Que te pourtaran la pats que counsoulo
Dins l'escur sans fin ount tout es doulour.
Atchoum !
Roncevaux e Jean le Bon,
Mirabeau, Napoléon,
Gambetta, la Madelon...
« A... A... A... A... A...
Atchom ! »
45.
Al mes de mai, un matin,
Rencountrèt sus soun camin
La bèlo Janetto.
En vesent aquelo flour,
Soun cor s'enflamèt
d'amour
Coum(o) un(o) aluquetto !
« Excusatz se sabi pas
Coussi lou bous expliquar...
Bous aimi a ne badar !
A... A... A... A... A...
Atcha ! »
ATCHOUM ! 5.
Quand un journ se mouriguèt
1. Aquel bestias se troumpèt
Quand nasquèt Estourniquet, Per soun darnièr viage.
Arribèt dret a l'infer
Aquel journ fasio fresquet
Mai que de coustumo. Al païs de Lucifer,
Erem proches de l'ivèrn Lou diaple sauvage.
Mès avans d'estre roustit
E i abio de courents d'èr,
De plèj(o) e de brumo. Nostr(e) ome pus degourdit
Coum(o) un boulet de canoun, Atudo lou fioc d'un pic :
Tout menut et tout redound
«A... A... A... A... A... Atchic ! »
E sans un pel sul coudoun, 6.
Arribèt d'un cop : Atchoum !
E de suito s'enfugis
2. Amount, cap al Paradis !
Coum(o) abio pas de capèl
Sanct Peire l'appèlo :
Attrapèt fred al cervèl «Ah ! ço dis, aqui n'a un !
De talo manièro Justoment calio qualqu'un
Per tuar las candèlos. »
Que soun nas engargassat
Demourèt embourmelat Dempèi amb lous angelous,
A buffar lous candelous
Per la vid(o) entièro.
Dempèi tout ço que disio
Se trobo lou pus urous :
«A... A... A... A... A... Atchou ! »
E tout ço que respoundio
(Belèu tout ço que sabio)
Ero : « A... A... A... Atcho ! »
3.
A l'escolo lou paurot
Passèt toujourn per un sot,
Qu'uno rigoulado !
Dins soun cervèl encrassat
Tout èro abarrejat
Coumo l'ensalado.
Darrèr sa cougo
Lou Gous e la Piouze qu'escoursabo :
«Mmm... »
Lou paure gous viro-
virabo :
«Mmm... »
3.
Quand ajèt prou fait a la
roundo
E que n'ajèt mal
d'estoumac,
Amb uno tristesso
prigoundo
Sentiguèt un desan amar
I mountar a la gargamèlo
E se couchèt tout resignat
En esperant la fin crudèlo
D'estre tetat e retetat.
Ero crevat e pantegabo :
« Mmm... »
Un pam de lengo ne
badabo :
«Mmm... »
LOU GOUS E LA PIOUZE
4.
1. Mès abio (u) no rus(o) en ressourço
Un gous, bestiass(o) acarnassido, E nostre gous tout risoulet
Un journ s'estirab(o) al soulelh, Prenguèt de vam, fourço que fourço !
Countent e la panso garnido, E delarguèt un brabe pet.
En escarquilhant lous artelhs. La piouze qu'èr(o) en passejado
Mès sus un cantou de paterno Pardi se malfisabo pas,
I abio la piouz(e) e soun fissou, Fa qu'a la prumièro ventado
Que tracassabon galufèrno Toumbèt reto coum(o) un clapas !
E i faguent de gratilhous.
E lou paurot se demandabo :
« Mm mm mm mm mm ? » [bis]
Ount la piouze s'èr(o) amagado :
« Mm mm mm mm mm ? » [bis]
Mm mm mm mm mm mm mm mm mm. »
[N.B. « Mm mm » traduisant les
gémissements,
l'interprétation variera selon les
péripéties.]
2.
Er(o) uno piouze pla valento
E que couneissio soun travalh.
S'amaguèt al cap de la coueto
A-z-un endret tout plen foutral.
Per i attenj(e) ambe la patto,
Ambe la dent, ambe l'artelh,
Aurio calgut estr(e) acrobato
Ou virar coum(o) un estrebel.
L'amour me ten als
Lou Gat amourous
cambajous !
I a (u)n froumajou dins
l'escudèlo.
Venetz aici alprèp de iou,
Ne farem un brabe tastou,
Pèi aqui sus vostro
moustèlo
M(e) laissaretz pausa(r)
(u)n poutou !
Refrain
Douroumic...
Un gat fasio sa serenado
Al mes de mai.
4.
La bèlo, se compren sans
mal,
Deja s'agradab(o) a
l'affaire,
LOU GAT AMOUROUS Quand dins un grand sarabastal,
Sans avertir, uno semal
1. Pleno d'aigo fresco, pecaire !
Celibatar(i) un paure gat De la fenestro d'un oustal
Del mal d'amour se demingrabo, S'assoundèt sul poulit fringaire
Abio la prusièr(o) aquel gat ! Que manquèt de s'en troubar mal !
Dins tout l'oustal jusquos al trast [Enchaîner, sans refrain, le couplet
D'al galatas jusqu(o) a la cavo suivant.]
Abio cèrcat e tout furgat
E roumegab(o) et renegabo 5.
Ese tratabo d'encoucat ! Per un ser de primo que nol
Se tenetz trop per vostr(o) aimado
Refrain A anar far lou roussinhol,
Douroumic, douroumiaou, miaou, miaou, Perdetz pas lou carabirol !
miaou Sarretz pas trop las cantounados,
Douroumic, douroumiaou. Survelhatz semals e pairols !
Un gat fasio sa passejado Uno fenestro mal tampado
Al mes de mai. Pourrio vous coupar l'estufol !
Refrain
2. Douroumic...
Etrastejabo tout soulet Attentioun a las serenados
Quand avisèt sus la teulado Al mes de mai !
Amb un sourire couquinet
Dins soun uèlh clar e risoulet
Uno gatouno moustelado.
Ejoust la luno, dapasset,
Amb uno vouès tout(o) abrandado,
I souspirèt aquel couplet :
[Enchaîner, sans refrain, le ciuplet
suivant.]
3.
Senti moun cor coum(o) un minchou
S'uflar per vous, madoumaisèlo,
Cal tuar la pepido !
3.
Arribatz a mièjo
fièiro
Amb Jan-Touèno
d'al Suquet,
Es sigur qu'abèm
plus set
E, la mino
risoulièro,
Nous cantam aquel
couplet
Arribatz a mièjo
fieiro
Amb jan-Touèno
d'al Suquet :
AMB JAN-TOUENO «La tristum l'abèm negado,
D'AL SUQUET Sèm d'umour descabestrado
1. E laugiers coumo d'ausèls
Prests a prener la voulado
Quand partissèm a la fièiro Amount jusqu'à la trabado
Amb Jan-Touèno d'al Suquet, Et pus naut, jusquos al cèl,
En mountant lou triscoulet, Per cantar amb lous angèls !
L'uèlh fresquet, la mino fièro,
Nous cantam aquel couplet, 4.
Quand partissèm a la fièiro Quand nous (e)n tournam d'a la fièiro
Amb Jan-Touèno d'al Suquet : Amb Jan-Touèno d'al Suquet,
« Cal de trim(o) e pla de bisquo Sèm bandats coumo d'arquets
Per se ganhar la mangisquo, E brounquam a cado peiro
Tabe per pas trop soufrir En faguent al paranquet
D'aquelo vido doulento Quand nous (e)n tournam d'a la fieiro
E se far l'amo valento
Amb Jan-Touèno d'al Suquet.
E per pla se regaudir L'uèlh pegous, la cambo reto,
Viv(o) un brabe cop de bi ! » Nous sarram de la banqueto,
2. Cadun seguent nostre nas.
E la luno petegado
Quand arribam a la fièiro Ris dins la nèit estelado
AmbJan-Touèno d'al Suquet, Quand, per seguir nostre
Tant lèu sèm al cabaret nas,
Eplantats sus la cadièro Anam truquar lou bartas !
Nous cantam aquel couplet
Quand arribam a la fieiro
AmbJan-Touèno d'al Suquet.
«Biste, biste, Margarido !
Per far passar la pepido
Pourtatz de roug(e) e de blanc !
Sans faire de poulitiquo
2.
Lou Grelhot pescaire Tout d'un cop a l'estoumac
Quicom i tremolo :
A vist al founs d'un pajac
Uno cabaissolo !
Negr(o) e lèd(o) a faire
poù
Sa cougo remeno
A lou cap gros coum(o) un
bioù,
Coum(o) uno baleno !
Mès sul pic nostre grelhot
Es pres de trembloto,
Car dabant el, lou paurot,
Vei Mama Granhoto,
Qu'en quatre sauts acouris
En valento maire
Alertant tout lou païs
Countro lou pescaire.
[au refrain]
3.
« Ay ! Sancto Vierjo del Cèl,
Sauvatz ma familho !
Aquel grelhas criminèl
Vol pescar ma filho ! »
E sautant d'un cop :
patrac !
Sul grelhot crapulo
LOU GRELHOT PESCAIRE L'a (e) ngoulat d'un cop : clic clac !
Coum(o) uno pilulo.
1. Dernier refrain
Un pissol de ribalèl Plan rataplan...
Passo dins la prado Plus de canabero !
En cantant coum(o) un ganèl Plan rataplan...
Dins l'ensoulelhado. Lou pescair(e) es pescat !
Un grelhot scarabilhat
S'en va a la pesco,
La bouneto sul coustat
Ela mino fresquo.
S'en va coum(o) un grapalhou
Dins l'èrbo flourido :
«Boujoun, moussu Parpalhou,
Boujoun Margarido !»
Esautej(o) al paranquet
Gros coum(o) uno pruno.
Belèu vouldri(o) aquel gousset
Attenjer la luno !
Refrain
Plan rataplan, rataplan plan plan
Amb la canabero !
Plan rataplan, rataplan, plan plan,
Canaber(o) en abant !
Jan Janibus
3.
Solo : Li tampèt lou nas en diguent :
« Nas que sabios tant pla prisar,
Enfournaras pas plus ! »
Jan Janibus ! [bis en chœur]
[au dernier refrain]
Mei, amic !
MEI, AMIC !
Refrain
Choeur : Mei, amie e vivo l'amour !
Mei, que la pot(o) es adelido !
I a pas res per tuar la pepido
Coumo lou boun bi del Mietjourn !
[reprise des deux derniers vers.]
Couplet
Solo : La Margoutou qu'es pas trafando,
Cado mati en se levant,
Lavo lou mourr(e) amb d'aigo cando
E lou budèl amb un bi blanc !
[au refrain]
Ay ! qu'on es malurous
3.
«Ay ! ço dis la mama,
Sios fat d'anar fringar !
Tiro ! laisso las bèlos
Que truquon lou rastèl, rastèl
En fintant las estèlos.
Ay ! ço dis la mama,
Sios fat q'anar fringar ! »
L'Agasso e lou Coucut
2.
Mès l'agasso rebeludo
L'ausiguent plourar
A la fin s'es esmougudo.
Per lou counsoular
Li a (e) nvouiat dos aucanèlos,
Qualques verpatous
E dins uno pimparèlo
Dous ou tres poutous.
Cette édition numérique a été réalisée à partir d’un support physique parfois ancien conservé au
sein des collections de la Bibliothèque nationale de France, notamment au titre du dépôt légal.
Elle peut donc reproduire, au-delà du texte lui-même, des éléments propres à l’exemplaire
qui a servi à la numérisation.
Cette édition numérique a été fabriquée par la société FeniXX au format PDF.
*
La société FeniXX diffuse cette édition numérique en vertu d’une licence confiée par la Sofia
‒ Société Française des Intérêts des Auteurs de l’Écrit ‒
dans le cadre de la loi n° 2012-287 du 1er mars 2012.