Vous êtes sur la page 1sur 2

LT 41 AM 43 HISTOIRE DE LA LANGUE D.

Capin

Rappel de la séance N°1


Hisoire de la langue = histoire externe + histoire interne. Diasystème. Les Origines : Rome, latine
loqui/romanice loqui, Romania.

1. Langues indo-européénnes (classification génétique)


Famille indo-européénne - indo-iranien
- tokharien
- hittite
- arménien (thraco-phrygien)
- albanais (illyrien)
- balte
- slave
- hellénique
- italique→latin→français
- germanique
- celtique

Famille chamito-sémitique
Famille ouralo-altaïque
Famille sino-austrienne (sino-tibétain)
Famille des langues d'Océanie
Famille des langues caucasiennes
Famille des langues amérindiennes
Langues d'Afrique : négro-africaines, bantoues, khoïn, niger-cordofan …

Divisions des Ramania : Gallo-Romania, Ibéro-Romania, Italo-Romanie, Rhéto-Romania, Daco-


Romania

2. Périodisation du Latin: le témoignage des textes

2.1. Latin archaïque


MANIOS ME FHEFHAKED NVMASIOI = Manius me fecit Numerio (fibule de Praeneste/
Palestrine, Museo Preistorico Etnografico Luigi Pigorini)

2.2. Latin classique


Gallia est omnis diuisa in partes tres, quarum unam incolunt Belgae, aliam Aquitani, tertiam, qui
ipsorum lingua Celtae, nostra Galli appelantur. Hi omnes lingua, institutis, legibus inter se differunt.
Gallos ab Aquitanis Garumna flumen, a Belgis Matrona et Sequana diuidit.
Horum omnium fortissimi sunt Belgae, propterea quod a cultu atque humanitate provinciae
longuissime absunt, minimeque ad eos mercatores saepe commeant, atque ea, quae ad effeminandos
animos pertinent, important ; proximique sunt Germanis, qui trans Rhenum incolunt, quibiscum
continenter bellum gerunt.
(C.Iullii Caesaris, Commentarii rerum gestarum, F.W.Kelsey (éd), Boston, New York, Chicago, 1918)

2.3. Latin tardif


Fuit mihi natibitas Romana. nomen si quaeris, Iulia bocata so, que uixi munda cum byro meo
Florentio, cui demisi tres filios superstetes. Mox gratia dei percepi suspecta in pace neofita (inscription
Catacombe de Saint Calliste, Rome, cf. V.Väänänen, Introduction au latin vulgaire, Paris, 1981)
2.4. Roman
Appendix Probi : masculus non masclus
uetulus non ueclus
columna non colomna
aquaeductus non aquiductus

3. Latin classique, latin tardif. Conséquences phonétiques de leur évolution.

Latin Classique Latin Tardif Ensuite

i
ī -i-, comme dans vino > vin
e fermé
ĭ ē -oi-, habēre > avoir
e ouvert
ĕ -ei-, pĕdem > pied
a
ā ă -e-, comme dans mare > mer

ǒ o ouvert -ue-/–eu-, potet > puet,peu

ō ŭ o fermé -eu-, florem > fleur

Diphtongues : oe,
ae,
au

Confusion des sons : i /e ; u /o ; b/v …

I, E et U en hiatus Fermeture en yod [j] de i et e en hiatus ; fermeture en [w] de u

Accentuation : accent musical Reformatage de l’accentuation : accent tonique. Syncopes.

Vous aimerez peut-être aussi