Thomas d'Aquin et l'écriture : une exégèse contemplative

L'interprétation de l'expression « justice de Dieu » dans le

Commentaire de l'Épître aux Romains
Eun-Sil Son
Dans Revue des sciences philosophiques et théologiques 2007/4 (Tome 91), pages 731
à 741
Éditions Vrin
ISSN 0035-2209
DOI 10.3917/rspt.914.0731
© Vrin | Téléchargé le 02/05/2023 sur www.cairn.info (IP: 45.172.225.100)

© Vrin | Téléchargé le 02/05/2023 sur www.cairn.info (IP: 45.172.225.100)

Article disponible en ligne à l’adresse

https://www.cairn.info/revue-des-sciences-philosophiques-et-theologiques-2007-4-page-731.htm

Découvrir le sommaire de ce numéro, suivre la revue par email, s’abonner...

Flashez ce QR Code pour accéder à la page de ce numéro sur Cairn.info.

Distribution électronique Cairn.info pour Vrin.

La reproduction ou représentation de cet article, notamment par photocopie, n'est autorisée que dans les limites des conditions générales d'utilisation du site ou, le
cas échéant, des conditions générales de la licence souscrite par votre établissement. Toute autre reproduction ou représentation, en tout ou partie, sous quelque
forme et de quelque manière que ce soit, est interdite sauf accord préalable et écrit de l'éditeur, en dehors des cas prévus par la législation en vigueur en France. Il est
précisé que son stockage dans une base de données est également interdit.
 oÉîK=pÅK=éÜK=íÜK=VN=EOMMTF=TPNJTQN

qelj^p==aÛ^nrfk
bq==iÛ°`ofqrob=W
rkb==bu°dÐpb==`lkqbjmi^qfsb
iÛfkqbomo°q^qflk==ab==iÛbumobppflk
Â=grpqf`b==ab==afbr=Ê==a^kp==ib==`ljjbkq^fob
ab==iÛ°mÝqob==^ru==olj^fkp

é~ê==bìåëáä==plk

fK=rkb==bu°dÐpb==_f_ifnrb==lofbkq°b==sbop==i^==`lkqbjmi^qflk

iÛ~ÅÅçêÇ=Éëí=~ìàçìêÇÛÜìá=ìå~åáãÉ=èì~åí=¶=ä~=å¨ÅÉëëáí¨I=éçìê=êÉëíáíìÉê=ä~
© Vrin | Téléchargé le 02/05/2023 sur www.cairn.info (IP: 45.172.225.100)

© Vrin | Téléchargé le 02/05/2023 sur www.cairn.info (IP: 45.172.225.100)

éÉêëéÉÅíáîÉ=íܨçäçÖáèìÉ=ÇÉ=qÜçã~ë=ÇÛ^èìáå=Ç~åë=ëçå=áåí¨Öêáí¨=Éí=ëçå=¨èìáJ
äáÄêÉI=ÇÉ=äáêÉ= ëÉë=Öê~åÇÉë= ÌìîêÉë=ëóëí¨ã~íáèìÉë= Éå= é~ê~ää≠äÉ= ~îÉÅ= ëÉë= ÅçãJ
ãÉåí~áêÉë= ëÅêáéíìê~áêÉëK= `Éë= ÇÉìñ= íóéÉë= ÇÛÌìîêÉë= ëçåí= äá¨ë= ~ìñ= ÇÉìñ= ¨ä¨J
ãÉåíë=éêáåÅáé~ìñ=ÇÉ=ëçå=ÉåëÉáÖåÉãÉåíI=êÉëéÉÅíáîÉãÉåí=¶=ä~=ÇáëéìíÉ=ëìê=ìå
íÜ≠ãÉ=ÅÜçáëá= Éí= ~ì= ÅçããÉåí~áêÉ= ÄáÄäáèìÉ=NK= iÉë= Öê~åÇÉë= ÌìîêÉë= ëóëí¨ã~íáJ
èìÉë= çåí= ¨í¨= ¨ä~Äçê¨Éë= ëÉäçå= äÉ= ëÅÜ≠ãÉ= ÇÉë= èìÉëíáçåë= Çáëéìí¨ÉëI= Éí= äÉë
ÅçããÉåí~áêÉëI= ÅçããÉ= ä~= éäìé~êí= ÇÉë= Öê~åÇë= ÅçããÉåí~áêÉë= ÄáÄäáèìÉë= Çì
É=
ufff ëá≠ÅäÉI= ëçåí= ä~= ê¨Ç~Åíáçå= ÇÉë= Åçìêë= çÑÑáÅáÉäë= Ççåå¨ë= Çìê~åí= ä~= Å~êêá≠êÉ
ìåáîÉêëáí~áêÉ=OK
iÉ=ÅçããÉåí~áêÉ=ÄáÄäáèìÉ=~=ÇçåÅ=¨í¨=ìåÉ=íßÅÜÉ=ÉëëÉåíáÉääÉ=ÇÉ=äÛÉåëÉáÖåÉJ
ãÉåí= ÇÉ= qÜçã~ëK= mçìê= äìáI= äÛ°ÅêáíìêÉ= äìÉ= ¶= äÛ¨ÅçäÉ= ÇÉë= m≠êÉë= Éëí= äÉ= ÑçåÇÉJ
ãÉåí= ÇÉ= íçìí= íê~î~áä= íܨçäçÖáèìÉK= lêI= äÛçêáÉåí~íáçå= ÇÉ= ÅÉ= íê~î~áä= Éëí= åÉííÉJ

NK=sçáê=dK=_bo`bsfiibI=iÛ¨íçåå~åíÉ=~ääá~åÅÉK=°î~åÖáäÉ=Éí=ãáê~ÅäÉë=Ç~åë=ä~=pçããÉ=ÇÉ
íܨçäçÖáÉ= Éí= äÉë= ÅçããÉåí~áêÉë= Çì= kçìîÉ~ì= qÉëí~ãÉåí= ÇÉ= ë~áåí= qÜçã~ë= ÇÛ^èìáåI= qÜ≠ëÉ
ÅçåàçáåíÉ=ÇÉ=ÇçÅíçê~í=éê¨ëÉåí¨É=¶=äÛråáîÉêëáí¨=ÇÉ=m~êáë=fs=Éí=¶=äÛfåëíáíìí=`~íÜçäáèìÉ=ÇÉ
m~êáëI=ëÉéíÉãÄêÉ=NVVUI=éK=ONJPMK
OK=`K=pmf`nI= Â=p~áåí= qÜçã~ë= ÇD^èìáåK= iÛÉñ¨Ö≠íÉ=ÊI= aq`I= íK=usLNI= m~êáëI= NVQSI= ÅçäK
SVQJSVRK
 TPO brkpfi==plk

ãÉåí=ÅçåíÉãéä~íáîÉ=PK=bå=ÉÑÑÉíI=ÅçããÉ=ä~=ǨÑáåáíáçå=Çì=ëìàÉí=ÇÉ=ä~=ÇçÅíêáåÉ
ë~Åê¨É=Q=ÅçããÉ=¨í~åí=aáÉì=ó=Ñ~áí=Ǩà¶=~ääìëáçåI=íçìíÉë=ëÉë=ê¨ÑäÉñáçåë=íܨçäçJ
ÖáèìÉë= ëçåí= ¨ä~Äçê¨Éë= Çì= éçáåí= ÇÉ= îìÉ= ÇÉ= aáÉì= EëìÄ= ê~íáçåÉ= aÉáF=R= Éí= çêáÉåJ
í¨Éë=íçìàçìêë=îÉêë=ä~=Åçåå~áëë~åÅÉ= ÇÉ= aáÉì= Éå= äìáJãÆãÉK= `ÉííÉ= éÉêëéÉÅíáîÉ
ǨäáĨê¨ãÉåí=Â=íܨçäçÖáèìÉ=Ê=S=Éí=ÅçåíÉãéä~íáîÉ=çêáÉåíÉ=ëÉë=ÌìîêÉë=ëóëí¨ã~J
íáèìÉë=~ìëëá=ÄáÉå=èìÉ=ëÉë=ÅçããÉåí~áêÉë=ÄáÄäáèìÉëK
a~åë=ÅÉí=~êíáÅäÉI=åçìë=åçìë=éêçéçëçåë=ÇÉ=ãçåíêÉê=ÅçããÉåí=ÅÉííÉ=çêáÉåJ
í~íáçå=ÅçåíÉãéä~íáîÉ=ǨíÉêãáåÉ=äÛÉñ¨Ö≠ëÉ=ÇÉ=qÜçã~ë=Éí=äìá=ÇçååÉ=ëçå=çêáÖáJ
å~äáí¨K= pìê= ÅÉ= éçáåíI= ëçå= ÅçããÉåí~áêÉ= ÇÉ= äÛÉñéêÉëëáçå= Â=äéêáéùóýíç èåï™=Ê
EàìëíáÅÉ= ÇÉ= aáÉìF= Ç~åë= äÛ°é≤íêÉ= ~ìñ= oçã~áåë= ÅçåëíáíìÉ= ìå= Å~ë= éêáîáä¨Öá¨K= bå
ÉÑÑÉíI=Éå=ÅçããÉåí~åí=ÅÉííÉ=ÉñéêÉëëáçå=~îÉÅ=ë~=îáë¨É=ÅçåíÉãéä~íáîÉI=qÜçã~ë
ëÉ=ÇáëíáåÖìÉ=ÇÉë=m≠êÉë=Éí=ÇÉë=ãçÇÉêåÉëK=kçìë=Éëë~áÉêçåë=Éå=çìíêÉ=ÇÉ=ãçåJ
íêÉê= Éå= èìçá= ÅÉííÉ= Éñ¨Ö≠ëÉ= íÜçã~ëáÉååÉ= çêáÖáå~äÉ= éÉìí= åçìë= ~áÇÉê= ~ìJ
àçìêÇÛÜìá=¶=äáêÉ=äÛ°ÅêáíìêÉK
`çããÉ=çå=äÛ~=Ǩà¶=ÇáíI=qÜçã~ë= áåíÉêéê≠íÉ= ÅÉääÉJÅá=Ç~åë=ä~=äáÖåÉ= ÇÉë= m≠J
êÉëK= bå= äáë~åí= m~ìäI= áä= Ö~êÇÉ= Åçåëí~ããÉåí= ëçìë= äÉë= óÉìñ= ìåÉ= ëóåíÜ≠ëÉ= ÇÉ
äÉìêë=ÅçããÉåí~áêÉë=W=ä~=j~Öå~=däçëë~íìê~=ÇÉ=máÉêêÉ=içãÄ~êÇI=ê¨ÇáÖ¨É=ÉåíêÉ
NNPV= Éí= NNQN= Éí= Åçãéçë¨É= ÇÉ= Åáí~íáçåë= ÇÉë= m≠êÉë=TK= lå= åÉ= éÉìí= ÇçåÅ= é~ë
~îçáê= ìåÉ= áǨÉ= Éñ~ÅíÉ= ÇÉ= äÛÉñ¨Ö≠ëÉ= ÇÉ= qÜçã~ë= ë~åë= ÅçåëìäíÉê= ÅÉííÉ= ëçìêÅÉ
ã~àÉìêÉK= `çããÉåí= áåíÉêéê≠íÉJíJÉääÉ= äÛÉñéêÉëëáçå= é~ìäáåáÉååÉ= Â=äéêáéùóýíç
èåï™=Ê\

PK=mçìê= äÛçêáÉåí~íáçå= ÅçåíÉãéä~íáîÉ= ÇÉ= ä~= íܨçäçÖáÉ= íÜçã~ëáÉååÉI= îçáê= mKJ

vK=j^fii^oaI= i~= îáëáçå= ÇÉ= aáÉì= ÅÜÉò= qÜçã~ë= ÇÛ^èìáåI= m~êáëI= sêáåI= OMMNK= `Éí= ~ìíÉìê
ÉñéêáãÉ= ÄáÉå= ä~= Ñáå~äáí¨= ÅçåíÉãéä~íáîÉ= Çì= íê~î~áä= Éí= ÇÉ= ä~= îáÉ= ÇÉ= qÜçã~ë=W= Â=qçìí
ä~ÄÉìê= Çì= íܨçäçÖáÉå= åÛ~= ÇÛ~ìíêÉ= ÄìíI= éçìê= åçíêÉ= ÇçãáåáÅ~áåI= èìÉ= ÇÉ= íçìêåÉê= äÉë
ÜçããÉë= îÉêë= ä~= ÅçåíÉãéä~íáçå= ÇÉ= äÛfåÇáÅáÄäÉK= lå= ÅçãéêÉåÇ= ãáÉìñ= Ç≠ë= äçêë= íçìíÉ
© Vrin | Téléchargé le 02/05/2023 sur www.cairn.info (IP: 45.172.225.100)

© Vrin | Téléchargé le 02/05/2023 sur www.cairn.info (IP: 45.172.225.100)

äÛáãéçêí~åÅÉ=íÉåìÉ=é~ê=äÉ=íÜ≠ãÉ=ÇÉ=ä~=îáëáçå=ÇÉ=aáÉì=åçå=ëÉìäÉãÉåí=Ç~åë=ä~=íܨçäçJ
ÖáÉI=ã~áë=~ìëëá=Ç~åë=ä~=ëéáêáíì~äáí¨=ÇÉ=äÛ^èìáå~íÉ=W=Mi~=îáëáçå=ÇÉ=aáÉì=Éëí=~ì=ÅÌìê=ÇÉ
ë~= íܨçäçÖáÉ= Éí= áä= Éå= íê~áíÉ= ÅçããÉ= Çì= êÉëëçêí= ãÆãÉ= ÇÉ= ä~= îáÉ= ÅÜê¨íáÉååÉÒ=ÊI= fÄáÇKI
éK=OUVK
QK=`ÛÉëí= äÉ= íÉêãÉ= èìÛìíáäáëÉ= qÜçã~ë= éçìê= ǨëáÖåÉê= ä~= íܨçäçÖáÉ= ÑçåǨÉ= ëìê= ä~= o¨J
î¨ä~íáçå=ÅçåëáÖå¨É=Ç~åë=äÛ°ÅêáíìêÉI=ÇáëíáåÅíÉ=ÇÉ=ä~=íܨçäçÖáÉ=ÇÉë=éÜáäçëçéÜÉëK=mçìê=ä~
ÇáëíáåÅíáçå=ÇÉ=ÅÉë=ÇÉìñ=ÖÉåêÉë=ÇÉ=ä~=íܨçäçÖáÉI=îçáê=få=_çÉíÜáá=ÇÉ=qêáåáí~íÉI=é~êë=PI=èK=RI
~K=QI=ÅK
RK=pq=fI=èK=NI=~K=TK=i~=îáëáçå=ǨäáĨê¨ãÉåí=Â=íܨçäçÖáèìÉ=Ê=ÇÉ=ÅÉííÉ=ǨÑáåáíáçå=éêÉåÇ
Çì=êÉäáÉÑ=ëá=çå=ä~=Åçãé~êÉ=¶=ÅÉääÉë=ÇÉë=éê¨Ç¨ÅÉëëÉìêë=ÇÉ=qÜçã~ë=èìá=ÅçåëáÇ≠êÉåí= äÉ
ëìàÉí=ÇÉ= ä~= íܨçäçÖáÉ= ÅçããÉ= ¨í~åí= Â=äÉë= ÅÜçëÉë= Éí= äÉë= ëáÖåÉë=Ê= çì= Â= äÉë= ÌìîêÉë= ÇÉ= ä~
o¨é~ê~íáçå=Ê=çì=Â=äÉ=`Üêáëí=íçí~ä=ÊK
SK=`ÉííÉ= ¨éáíÜ≠íÉ= ÅçêêÉëéçåÇ= ¶= ä~= Â=íÜÉçäçÖá~=Ê= ÅçããÉ= ÇáëíáåÖì¨É= ÇÉ= äÛÂ=ÌÅçJ
åçãá~=ÊK=fä=ëÛ~Öáí=ÇÛìåÉ=ÇáëíáåÅíáçå=çé¨ê¨É=é~ê=äÉë=m≠êÉë=ÖêÉÅëK=pÉäçå=äÉìê=íÉêãáåçäçÖáÉI
ä~= Â=èåïëïãßá=Ê= éêçéêÉãÉåí= ÇáíÉ= éçêíÉ= ëìê= äÉë= ÉåëÉáÖåÉãÉåíë= ëìê= äÛŽíêÉ= Çáîáå= Éå= äìáJ
ãÆãÉI= ëìê= ä~= p~áåíÉ= qêáåáí¨X= í~åÇáë= èìÉ= äÛÂ=ïkêïíïìßá=Ê= éçêíÉ= ëìê= äÉë= ã~åáÑÉëí~íáçåë
Éñí¨êáÉìêÉë=ÇÉ=aáÉìI=ä~=qêáåáí¨=ÅçååìÉ=Ç~åë=ëÉë=ê~ééçêíë=¶=äÛÆíêÉ=ÅꨨX=ïkêïíïìßá=îÉìí
ÇáêÉ=äáíí¨ê~äÉãÉåí=ÅçåëíêìÅíáçå=çì=~Çãáåáëíê~íáçå=ÇÛìåÉ=ã~áëçåI=çêÇçåå~åÅÉI=ÇáëéÉåJ
ë~íáçå= EÅÑK= sK=ilpphvI= sáëáçå= ÇÉ= aáÉìI= kÉìÅÜßíÉäI= aÉä~ÅÜ~ìñ= Éí= káÉëíä¨I= NVSOI= éK=SVI
åø=NFK
TK=jK=iK=`lifpeI= mÉíÉê= içãÄ~êÇI= iÉáÇÉåI= kÉï= vçêâI= _êáääI= NVVQI= éK=NRSX= dK=a^e^kI
Â=fåíêçÇìÅíáçå= ¶= qÜçã~ë= ÇÛ^èìáå=ÊI= áå= `çããÉåí~áêÉ= ÇÉ= ä~= mêÉãá≠êÉ= °é≤íêÉ= ~ìñ= `çêáåJ
íÜáÉåëI=m~êáëI=OMMOI=éK=sffK
 grpqf`b==ab==afbr=W==qelj^p=aÛ^nrfk==bq==iÛ°`ofqrob TPP

ffK=iÛ fkqbomo°q^qflk==m^qofpqfnrb==ab==i Û bumobppflk==m^rifkfbkkb

ob`rbfiifb==m^o== m fboob== i lj_^oa

a~åë= äÛ°é≤íêÉ= ~ìñ= oçã~áåëI= äÛÉñéêÉëëáçå= Â=äéêáéùóýíç èåï™=Ê= ÑáÖìêÉ= Üìáí

Ñçáë=W=NINTX=PIRX=PIONX=PIOOX=PIORX=PIOSX=NMIP=EÄáëFK=p~åë=ÉåíêÉê=Ç~åë=ä~=ÇáëÅìëJ
ëáçå= Éñ¨Ö¨íáèìÉ= Ǩí~áää¨É= èìÉ= ÇçååÉ= máÉêêÉ= içãÄ~êÇ= ëìê= ÅÜ~ÅìåÉ= ÇÉ= ÅÉë
çÅÅìêêÉåÅÉëI=éê¨ëÉåíçåë=ìå=íçìê=ÇÛÜçêáòçå=ëóåíܨíáèìÉK
a~åë=äÉë=ÅçããÉåí~áêÉë=ÇÉë=ëÉéí=é~ëë~ÖÉë=EÉñÅÉéí¨=oã=PIR=èìá=åÛÉëí=é~ë
äÛçÅÅ~ëáçå=ÇÛìåÉ=Åä~êáÑáÅ~íáçå=ÇÉ=äÛÉñéêÉëëáçå=Â=àìëíáÅÉ=ÇÉ=aáÉì=ÊFI=ÇÉìñ=ÖêçìJ
éÉë=ÇÛáåíÉêéê¨í~íáçå=ëÉ=ÇáëíáåÖìÉåíK
iÉ=éêÉãáÉê=ÖêçìéÉ=ÅçãéçêíÉ= äÉë= îÉêëÉíë= NINT= Éí= PIORJOSI=çª= áä= Éëí= èìÉëJ
íáçå=ÇÉ=ä~=àìëíáÅÉ=ÇÉ=aáÉì=ê¨î¨ä¨É=Ç~åë=äÛ°î~åÖáäÉ=~ì=íÉãéë=ÇÉ=ä~=ÖêßÅÉ=UK=iÉ
j~≤íêÉ=ÇÉë=pÉåíÉåÅÉëI=êÉéêÉå~åí=éêáåÅáé~äÉãÉåí=äÛ^ãÄêçëá~ëíÉê=VI=áåíÉêéê≠íÉ
Ç~åë=ÅÉë=îÉêëÉíë=ä~=àìëíáÅÉ=ÇÉ=aáÉì=ÅçããÉ=¨í~åí=ëçáí=ÅÉääÉ=é~ê=ä~èìÉääÉ=aáÉì
àìëíáÑáÉ=äÛáãéáÉI=ëçáí=ä~=ÑáǨäáí¨=¶=ë~=éêçãÉëëÉ=NMK
iÉ=ëÉÅçåÇ= ÖêçìéÉ= ëÉ= íêçìîÉ= Ç~åë= äÛáåíÉêéê¨í~íáçå= ÇÉë= îÉêëÉíë= PIONJOO= Éí
NMIPI=çª=m~ìä=çééçëÉ=ä~=àìëíáÅÉ=ÇÉ=ä~=Ñçá=¶=ÅÉääÉ=ÇÉ=ä~=äçáK=iÉ=içãÄ~êÇI=Ç~åë
ÅÉë=îÉêëÉíëI=ÅçãéêÉåÇ=ä~=Â=àìëíáÅÉ=ÇÉ=aáÉì=Ê=ÅçããÉ=ä~=àìëíáÅÉ=~ÅÅçêǨÉ=é~ê
aáÉì=~ìñ=àìëíáÑá¨ëI=Éí=ÉñÅäìí=äÉ=ëÉåë=ÇÉ=ä~=àìëíáÅÉ=ÅçããÉ=~ííêáÄìí=ÇáîáåI=¶=ä~
ëìáíÉ=ÇÛ^ìÖìëíáå=NNK=iÉ=íÉñíÉ=ÇÉ=ÅÉ=ÇÉêåáÉê=ÅçåëíáíìÉ=ìåÉ=ê¨Ñ¨êÉåÅÉ=Åä~ëëáèìÉ

UK=mi=NVN=NPOP=^J_X=NPRV=`JaK
V=Â=^ãÄêçëá~ëíÉê=Ê=Éëí=äÉ=åçã=èìÛ°ê~ëãÉ=~=Ççåå¨=¶=äÛ~ìíÉìê=~åçåóãÉ=EfsÉ=ëá≠ÅäÉF
Çì=`çããÉåí~áêÉ=ëìê=äÉë=¨é≤íêÉë=é~ìäáåáÉååÉëI=ÇÉë=nì~ÉëíáçåÉë=sÉíÉêáë=Éí=kçîá=qÉëí~ãÉåíáI
Éí= ÇÉ= äÛfåíÉêéêÉí~íáç= Éî~åÖÉäáá= ëÉÅìåÇìã= j~ííÜ~ÉìãI= ÌìîêÉë= Ç~í¨Éë= ÇÉ= ä~= Ñáå= Çì= fsÉ
ëá≠ÅäÉI= ÉåíêÉ= PSP= Éí= PUQI= Éí= ëìééçë¨Éë= ~îçáê= ¨í¨= ¨ÅêáíÉë= ¶= oçãÉK= `Éë= ÌìîêÉë= ÑìêÉåí
ÇÛ~ÄçêÇ=~ííêáÄì¨ÉëI=ëÉäçå=äÉ=í¨ãçáÖå~ÖÉ=ÇÛ^ìÖìëíáå=ÉåíêÉ=~ìíêÉëI=¶=eáä~áêÉI=¨îÆèìÉ=ÇÉ
mçáíáÉêëX= ÅÉéÉåÇ~åí= ÉääÉë= çåí= ¨í¨= Ö¨å¨ê~äÉãÉåí= íê~åëãáëÉë= ëçìë= äÉ= åçã= ÇÛ^ãÄêçáëÉI
ÇÉéìáë= äÛ¨éçèìÉ= ÇÉ= `~ëëáçÇçêÉ= àìëèìÛ¶= °ê~ëãÉ= èìá= äÉ= éêÉãáÉê= ~= ãáë= Éå= ÇçìíÉ= ÅÉííÉ
~ííêáÄìíáçåK= bääÉë= ëçåí= ÉåÅçêÉ= ~ííêáÄì¨Éë= ¶= ^ãÄêçáëÉ= Ç~åë= ä~= m~íêçäçÖáÉ= ÇÉ= jáÖåÉK
mçìê=äÛ¨ÇáíÉìê=Çì=íÉñíÉ=ÇÉ=äÛ^ãÄêçëá~ëíÉê=Ç~åë=äÉ=`pbiI=ä~=ãÉáääÉìêÉ=éêçéçëáíáçå=¶=ÅÉ
© Vrin | Téléchargé le 02/05/2023 sur www.cairn.info (IP: 45.172.225.100)

© Vrin | Téléchargé le 02/05/2023 sur www.cairn.info (IP: 45.172.225.100)

àçìê= êÉëíÉ= ÅÉääÉ= èìÉ= dK=jçêáå= ~= Ñ~áíÉ= Éå= NUVVX= äÛ~ìíÉìê= Éëí= ëÉäçå= äìá= ìå= gìáÑ= åçãã¨
fë~~ÅI= èìá= ëÛÉëí= ÅçåîÉêíá= ¶= ä~= Ñçá= ÅÜê¨íáÉååÉX= ÅÉííÉ= íÜ≠ëÉI= ¨í~ó¨É= é~ê= ÇÉë= ~êÖìãÉåíë
Åçåî~áåÅ~åíëI= ~= ¨í¨= ã~àçêáí~áêÉãÉåí= ëìáîáÉK= `çããÉåí~êáìë= áå= Ééáëíìä~ã= ~Ç= oçã~åçëI
`pbiI=UNLNI=mêçäÉÖçãÉå~I=éK=fuJusffK
NMK=iÛ^ãÄêçëá~ëíÉê=ÅçããÉåíÉ=~áåëá=oã=NINT=W=Â=bå=ÉÑÑÉíI=ä~=àìëíáÅÉ=ÇÉ=aáÉìI=Éå=äìáI
Éëí=ê¨î¨ä¨É=ÇÉ=ä~=Ñçá=¶=ä~=ÑçáK=NK=xfä=Çáí=ÅÉä~z=é~êÅÉ=èìÉ=Ç~åë=ÅÉäìá=èìá=ÅêçáíI=gìáÑ=çì=dêÉÅI
ä~= àìëíáÅÉ=ÇÉ=aáÉì=ëÉ= ã~åáÑÉëíÉK= fä=Çáí= M=àìëíáÅÉ=ÇÉ=aáÉìÒI=é~êÅÉ= èìÛáä=àìëíáÑáÉ=Öê~íìáíÉJ
ãÉåí=äÛáãéáÉ=é~ê=ä~=Ñçá=ë~åë=äÉë=ÌìîêÉë=ÇÉ=ä~=içáI=ÅçããÉ=áä=Çáí=~áääÉìêë=W=~Ñáå=èìÉ=àÉ
ëçáë=íêçìî¨=Éå=äìáI=åÛ~ó~åí=é~ë=ã~=àìëíáÅÉ=èìá=Éëí=ÇÉ=ä~=içáI=ã~áë=ÅÉääÉ=èìá=Éëí=ÇÉ=ä~=ÑçáI
àìëíáÅÉ=èìá=Éëí=ÇÉ=aáÉì=Ç~åë=ä~=ÑçáK=xÁz=fä=Çáí=èìÉ=ÅÉííÉ=ãÆãÉ=àìëíáÅÉ=Éëí=ê¨î¨ä¨É=Ç~åë
äÛ°î~åÖáäÉI=éìáëèìÛáä=ÇçååÉ=¶=äÛÜçããÉ=ä~=ÑçáI=é~ê=ä~èìÉääÉ=áä=Éëí=àìëíáÑá¨K=OK=xÁz=`ÛÉëí=ä~
àìëíáÅÉ= ÇÉ= aáÉìI=é~êÅÉ= èìÉ= ÅÉ= èìÛáä= ~= éêçãáëI= áä= äÛ~= Ççåå¨K= ^áåëá= ÅÉäìá= èìá= Åêçáí= ~îçáê
çÄíÉåì=ÅÉ=èìÉ=aáÉì=~î~áí=éêçãáë=é~ê=ëÉë=éêçéÜ≠íÉëI=éêçìîÉ=èìÉ=aáÉì=Éëí=àìëíÉI=Éí=Éëí
í¨ãçáå=ÇÉ=ë~=àìëíáÅÉ=Ê=xÂ=fìëíáíá~=Éåáã=ÇÉá=áå=Éç=êÉîÉä~íìê=Éñ=ÑáÇÉ=áå=ÑáÇÉK=NK=xÜçÅ=ÇáÅáíz
èìá~=áå=áääç=èìá=ÅêÉÇáíI=ëáîÉ=fìÇ~Éç=ëáîÉ=dê~ÉÅç=áìëíáíá~=ÇÉá=ã~åáÑÉëí~íìêK=gìëíáíá~ã=aÉá
ÇáÅáíI=èìá~=Öê~íáë=àìëíáÑáÅ~í=áãéáìã=éÉê=ÑáÇÉã=ëáåÉ=çéÉêáÄìë=äÉÖáëI=ëáÅìí=~äáÄá=ÇáÅáí=W=ìí
áåîÉåá~ê=áå=áääç=åçå=Ü~ÄÉåë=ãÉ~ã=àìëíáíá~ã=èì~É=Éñ=äÉÖÉ=ÉëíI=ëÉÇ=áää~ã=èì~É=Éñ=ÑáÇÉ
ÉëíI= èì~É= Éñ= aÉç= Éëí= àìëíáíá~= áå= ÑáÇÉK= xÁz= áéë~ã= àìëíáíá~ã= ÇáÅáí= êÉîÉä~êá= áå= Éî~åÖÉäáçI
Çìã= Ççå~í= Üçãáåá= ÑáÇÉãI= éÉê= èì~ã= àìëíáÑáÅÉíìêK= OK= xÁz= áìëíáíá~= Éëí= ÇÉáI= èìá~= èìçÇ
éêçãáëáíI= ÇÉÇáíK= fÇÉç= èìá= ÅêÉÇáí= ÜçÅ= ëÉ= ÅçåëÉÅìíìã= ÉëëÉI= èìçÇ= éêçãáëÉê~í= aÉìë= éÉê
éêçÑÉí~ë=ëìçëI=àìëíìã=aÉìã=éêçÄ~í=Éí=íÉëíáë=Éëí=àìëíáíá~É=Éàìë=ÊzI=`pbi=UNIN=éK=PTK
NNK=a~åë=äÉ=aÉ=ëéáêáíì=Éí=äáííÉê~= VI= NRI= ^ìÖìëíáåI= ~éê≠ë= ~îçáê= Åáí¨= oã=PION=Â=ë~åë= ä~
içáI= ä~= àìëíáÅÉ= ÇÉ= aáÉì= ~= ¨í¨= ã~åáÑÉëí¨É=ÊI= ÉñéäáèìÉ= ~áåëá= äÉ= îÉêëÉí=W= Â=fä= xm~ìäz= åÉ= Çáí
 TPQ brkpfi==plk

éçìê= äÛáåíÉêéê¨í~íáçå= ÇÉ= ä~= àìëíáÅÉ= ÇÉ= aáÉì= ÅçããÉ= Ççå= ÇÉ= aáÉì= ~ÅÅçêǨ= ¶
äÛÜçããÉI= ¶= äÛÉñÅäìëáçå= ÇÉ= ä~= Åçãéê¨ÜÉåëáçå= ÅçããÉ= ~ííêáÄìí= ÇáîáåX= áä= Éëí
êÉéêáëI= ÉåíêÉ= ~ìíêÉëI= é~ê= `~ëëáçÇçêÉ= EÅK=QURJÅK=RUMF=NOI= máÉêêÉ= içãÄ~êÇ=NPI
eìÖìÉë=ÇÉ=p~áåí=`ÜÉê=EÅK=NNVMJNOSPF=NQI=káÅçä~ë=ÇÉ=ióêÉ=EÅK=NOTVJNPQVF=NR=Éí
iìíÜÉê=NSK
fä= åçìë= é~ê~≤í= å~íìêÉä= èìÉ= äÛ~ÅÅÉåí= ëçáí= ãáë= ëìê= äÉ= Ççå= Ç~åë
äÛáåíÉêéê¨í~íáçå= ÇÉë= é~ëë~ÖÉë= Éå= èìÉëíáçå= áÅáI= Å~ê= áä= ëÛ~Öáí= ÇÉ= ä~= àìëíáÅÉ= èìÉ
aáÉì= ~ÅÅçêÇÉ= ¶= äÛÜçããÉ= é~ê= ä~= ÑçáI= çééçë¨É= ¶= ä~= àìëíáÅÉ= é~ê= äÉë= ÌìîêÉëK
`ÉéÉåÇ~åíI=ÉëíJáä=îê~áãÉåí=å¨ÅÉëë~áêÉ= ÇÛÉñÅäìêÉI= ãÆãÉ= Ç~åë= ÅÉ= ÅçåíÉñíÉI= äÉ
ëÉåë=ÇÉ=äÛÉñéêÉëëáçå=é~ìäáåáÉååÉ=ÅçãéêáëÉ=ÅçããÉ=èì~äáí¨=ÇáîáåÉ\=`çããÉåí
qÜçã~ë= ëÉ= éçëáíáçååÉJíJáä= Éå= äáë~åí= ÅÉííÉ= áåíÉêéê¨í~íáçå= ÇÛ^ìÖìëíáå= Éí= ÅÉääÉ
ÇÉ=äÛ^ãÄêçëá~ëíÉê=êÉÅìÉáääáÉë=Ç~åë=ä~=j~Öå~=däçëë~íìê~\=iÉ=í~ÄäÉ~ì=ëìáî~åí
éÉìí=åçìë=Éå=ÇçååÉê=ìåÉ=áǨÉK

`çããÉåí~áêÉë=ÇÉ=qÜçã~ë=Éí=ÇÉ=máÉêêÉ=içãÄ~êÇ=ëìê=oã=NINT
`çããÉåí~áêÉ=ÇÉ=qÜçã~ë
ÇÛ^èìáå=EíÉñíÉ=éê¨é~ê¨
éçìê=äÛ¨Çáíáçå=ä¨çåáåÉF
Â=bñéçåáí= ~ìíÉã= ÅçåëÉJ
èìÉåíÉê= èìçãçÇç= Éî~åJ
ÖÉäáìã= ëáí= áå= ë~äìíÉã
Åìã= ÇáÅáí= áìëíáíá~= Éåáã
aÉá= êÉîÉä~íìê= áå= Éç= Éñ
ÑáÇÉ= áå= ÑáÇÉãK= nìçÇ= èìáJ
ÇÉã= ÇìéäáÅáíÉê= éçíÉëí
áåíÉääáÖáK= råç= ãçÇç= ÇÉ
áìëíáíá~= èì~= aÉìë= áìëíìë
ÉëíI=ëÉÅìåÇìã=áääìÇ=mëK=uI
i~=j~Öå~=däçëë~íìê~=ÇÉ
máÉêêÉ=içãÄ~êÇ=Emi=NVNI
NPOP=^_F
OF= gìëíáíá~= aÉá= Éëí= èì~
Öê~íáë= àìëíáÑáÅ~í= áãéáìã
éÉê= ÑáÇÉã= ëáåÉ= çéÉêáÄìë
äÉÖáëI= ìí= ~äáÄá= ÇáÅáí= ^éçëJ
íçäìë=W=fåîÉåá~ê=áå=Éç=åçå
Ü~ÄÉåë= ãÉ~ã= àìëíáíá~ã
èì~É=Éñ=äÉÖÉ=ÉëíI=ëÉÇ=É~ã
èì~É= Éñ= ÑáÇÉ= Éëí= EmÜáäáéK
fffFK
qÉñíÉë= çêáÖáå~ìñ= ÇÉë
~ìíçêáí¨ë=Åáí¨Éë
gìëíáíá~ã= aÉá= ÇáÅáíI= èìá~
Öê~íáë= àìëíáÑáÅ~í= áãéáìã
éÉê= ÑáÇÉã= ëáåÉ= çéÉêáÄìë
äÉÖáëI= ëáÅìí= ~äáÄá= ÇáÅáí=W= rí
fåîÉåá~ê= áå= áääç= åçå= Ü~J
ÄÉåë= ãÉ~ã= àìëíáíá~ã
èì~É= Éñ= äÉÖÉ= ÉëíI= ëÉÇ
áää~ã= èì~É= Éñ= ÑáÇÉ= ÉëíI
èì~É= Éñ= aÉç= Éëí= àìëíáíá~
áå=ÑáÇÉK=xÁz

é~ë=ä~=àìëíáÅÉ=ÇÉ=äÛÜçããÉ=çì=ä~=àìëíáÅÉ=Çì=äáÄêÉ=~êÄáíêÉI=ã~áë=Mä~=àìëíáÅÉ=ÇÉ=aáÉìÒX=åçå
© Vrin | Téléchargé le 02/05/2023 sur www.cairn.info (IP: 45.172.225.100)

© Vrin | Téléchargé le 02/05/2023 sur www.cairn.info (IP: 45.172.225.100)

ÅÉääÉ= é~ê= ä~èìÉääÉ= aáÉì= Éëí= àìëíÉI= ã~áë= ÅÉääÉ= Ççåí= áä= êÉîÆí= äÛÜçããÉ= äçêëèìÛáä= àìëíáÑáÉ
äÛáãéáÉ=Ê= Â=kçå= Çáñáí=W= Máìëíáíá~= Üçãáåáë= ìÉä= áìëíáíá~= éêçéêá~É= ìçäìåí~íáëÒJáìëíáíá~= ÇÉáI
åçå=èì~=ÇÉìë=áìëíìë=ÉëíI=ëÉÇ=èì~=áåÇìáí=ÜçãáåÉãI=Åìã=áìëíáÑáÅ~í=áãéáìã=ÊI=aÉ=ëéáêáíì
Éí= äáííÉê~I= VI= NRI=`pbi= SMI= kÉï=vçêâI= içåÇçåI= NVNPI= éK=NSTK= i~= íê~ÇìÅíáçå= Éëí= êÉéêáëÉ
~îÉÅ=ìåÉ=ãçÇáÑáÅ~íáçå=ÇÉ=m¨êçååÉI=ÏìîêÉë=Åçãéä≠íÉë=ÇÉ=ë~áåí=^ìÖìëíáå=íK=uuuI=m~êáëI
NUTOI=éK=NPTK
NOK=bñéçëáíáç=ë~åÅíá=m~ìäá=béáëíìä~É=~Ç=oçã~åçëI=mi=SUI=ÅK=QTS=^=W=Â=gìëíáíá~=aÉá=ÇáJ
ÅáíìêI=åçå=èì~=àìëíìë=Éëí=aÉìëI=ëÉÇ=èì~=Ç~í=Üçãáåá=aÉìë=ÊK
NPK=mi=NVNI=NPRV=a=W=Â=gìëíáíá~=~ìíÉã=aÉá=ÇáÅáíìê=ÜáÅI=åçå=èì~=áéëÉ=àìëíìë=Éëí=èìá
ÉëëÉåíá~äáíÉê= àìëíáíá~= ÉëíX= ëÉÇ= èì~= áåÇìáí= áãéáìãI= èì~åÇç= ãáëÉêáÅçêÇáíÉê= ÇÉ= áåÑáÇÉäá
Ñ~Åáí=ÑáÇÉäÉã=ÊK
NQK=mçëíáääÉ= ëìê= äÛ°é≤íêÉ= ~ìñ= oçã~áåëI= sÉåáëÉI= NTMPI= RR= ^=W= Â=kçå= èì~= aÉìë= àìëíìë
ÉëíK=gìëíáíá~=Éåáã=èì~=aÉìëI=Éëí=Çáîáå~=ÉëëÉåíá~K=nì~É=Éëí=éÉê=ÑáÇÉã=`ÜêáëíáK=xÁz=àìëíáíá~
ÜáÅ=îçÅ~íìê=àìëíáÑáÅ~íáçI=èìÉ=Éëí=Éñ=ÑáÇÉ=ÊK
NRK=_áÄäá~= ë~Åê~= Åìã= Öäçëë~= çêÇáå~êá~I= açì~áI= _K=_ÉääÉêìëI= NSNTI= íK= sfI= ÅK= RM=W= Â=kçå
èì~=áéëÉ=àìëíìë=Éëí=ÉëëÉåíá~äáíÉê=àìëíáíá~=ÉëíI=ëÉÇ=èì~= áåÇìáí= áãéáìã=W= èì~åÇç= ãáëÉêáJ
ÅçêÇáíÉê=ÇÉ=áåÑáÇÉäá= Ñ~Åáí=ÑáÇÉäÉãK= fÇÅáêÅç= ~ìíÉã=aÉá= àìëíáíá~= ÇáÅáíìê= èì~É= ã~Öáë= éêçJ
éêáÉ=îáÇÉêÉíìê=ÇáÅá=ãáëÉêáÅçêÇá~I=èìá~=ÇÉ=éêçãáëëáçåÉ=çêáÖáåÉã=Ü~ÄÉíI=Éí=Åìã=éêçãáëJ
ëìã= aÉá= êÉÇÇáíìêI= àìëíáíá~= aÉá= ÇáÅáíìê=ÊK= káÅçä~ë= ÇÉ= ióêÉI= Éå= ÅçããÉåí~åí= oã=PIONI
êÉéêÉåÇ=Ç~åë=ë~=ÖäçëÉ=áåíÉêäáå¨~áêÉ=ÅÉ=íÉñíÉ=ÇÉ=ä~=ÖäçëÉ=ÇÉ=máÉêêÉ=içãÄ~êI=mi=NVNI=ÅK
NPRV=aJNPSM=^K
NSK=`çããÉåí~áêÉ=ÇÉ=äÛ°é≤íêÉ=~ìñ=oçã~áåëI=ÖäçëÉ=ÇÉ=oã=NINTI=ÏìîêÉëI=íK=ufI=dÉå≠îÉI
i~Äçê=Éí=cáÇÉëI=NVUPI=éK=OPOK
 grpqf`b==ab==afbr=W==qelj^p=aÛ^nrfk==bq==iÛ°`ofqrob TPR

U=W= Â=fìëíìë= açãáåìë= Éí

áìëíáíá~ë= ÇáäÉñáí=ÊK= bí
ëÉÅìåÇìã= ÜçÅI= ëÉåëìë
Éëí= èìçÇ= NF= áìëíáíá~= aÉáI
èì~= ëÅáäáÅÉí= áìëíìë= Éëí
ëÉêî~åÇç= éêçãáëë~I= áå= Éç
êÉîÉä~íìêI= ëÅáäáÅÉí= áå= ÜçJ
ãáåÉ= ÅêÉÇÉåíÉ= Éî~åÖÉäáçI
èìá~= ÅêÉÇáí= aÉìã= áãJ
éäÉëëÉ= èìçÇ= éêçãáëáí= ÇÉ
`Üêáëíç= ãáííÉåÇçX= Éí= ÜçÅ
Éñ= ÑáÇÉI= ëÅáäáÅÉí= aÉá= éêçJ
ãáííÉåíáë=Ó=mëK=`uifsI=NPK
cáÇÉäáë= açãáåìë= áå= çãJ
åáÄìë= îÉêÄáë= ëìáëK= få= ÑáÇÉ
ëÅáäáÅÉí= Üçãáåáë= ÅêÉÇÉåJ
íáëK
sÉäI= ~äáç= ãçÇçI= ìí= áåíÉääáJ
Ö~íìê= ÇÉ= OF= áìëíáíá~= aÉáI
èì~= aÉìë= ÜçãáåÉë= áìëíáJ
ÑáÅ~íK= k~ã= àìëíáíá~= ÜçãáJ
åìã= ÇáÅáíìê= èì~= ëÉ= ÜçJ
ãáåÉë= éêçéêááë= îáêáÄìë
àìëíáÑáÅ~êá= éê~ÉëìãìåíI
áåÑê~= u= Â=fÖåçê~åíÉë= aÉá
àìëíáíá~ã= Éí= ëì~ã= èì~ÉJ
êÉåíÉë= ëí~íìÉêÉI= àìëíáíáÉ
aÉá= åçå= ëìåí= ëìÄàÉÅíá=KÊ
nìÉ=èìáÇÉã=àìëíáíá~=êÉîÉJ
ä~íìê= áå= Éî~åÖÉäáç= áå
èì~åíìã=éÉê=ÑáÇÉã=Éî~åJ
ÖÉäáá= ÜçãáåÉë= àìëíáÑáÅ~åJ
íìê= ëÉÅìåÇìã= èìçÇÅìãJ
© Vrin | Téléchargé le 02/05/2023 sur www.cairn.info (IP: 45.172.225.100)
e~ÉÅ= Éëí= àìëíáíá~= aÉáI
èì~É= áå= qÉëí~ãÉåíç= îÉJ
íÉêá= îÉä~í~I= áå= kçîç= êÉJ
îÉä~íìêX= èì~É= áÇÉç= àìëíáJ
íá~= ÇÉá= ÇáÅáíìêI= èìá~= áãJ
é~êíáÉåÇç= É~ã= àìëíçë
Ñ~ÅáíK=x^ãÄêçëKz
e~åÅ= ~ìíÉã= àìëíáíá~ã
bî~åÖÉäáìã= êÉîÉä~íI= áéëç
ÉÑÑÉÅíìI= xe~áãçz= ëÅáäáÅÉí
Çìã= Ç~í= ÑáÇÉã= Üçãáåá
éÉê=èì~ã=àìëíáÑáÅ~íìêI=èìá
ÅêÉÇáí= aÉìã= àìëíìã= Éí
îÉê~ÅÉã=áå=éêçãáëëáëK=Ê
ÂsÉä= NF= àìëíáíá~= aÉá= ÉëíI
èìá~=èìçÇ=éêçãáëáí=ÇÉÇáíI
èì~É=àìëíáíá~=êÉîÉä~íìêI=áå
Éç= èìá= ÅêÉÇáí= ëÉ= ÅçåëÉÅìJ
íìãI= èìçÇ= éêçãáëÉê~í
aÉìë=éÉê=éêçéÜÉí~ë=ëìçëK
nìá= Éåáã= ÜçÅ= ÅêÉÇáí= Éí
ÅçåÑáíÉíìêI= àìëíìã= aÉìã
éêçÄ~íI= Éí= íÉëíáë= Éëí= àìëíáJ
íá~É= ÉàìëK= bí= äçèìáíìê
^éçëíçäìë= ÜáÅ= Åçåíê~= gìJ
Ç~ÉçëI= èìá= åÉÖ~åí= ÜìåÅ
ÉëëÉ=`ÜêáëíìãI=èìÉã=éêçJ
ãáëáí= aÉìëK= xÁz= råÇÉ
ëìÄÇáí=W= Éñ= ÑáÇÉ= áå= ÑáÇÉãX
èì~ëá= ÇáÅ~í=W= àìëíáíá~= aÉá
êÉîÉä~íìê= íÉåÇÉåë= Éñ= ÑáÇÉ
aÉá=éêçãáííÉåíáë=áå=ÑáÇÉã
e~ÉÅ= Éëí= àìëíáíá~= aÉáI
èì~É= áå= íÉëí~ãÉåíç= îÉJ
íÉêÉ= îÉä~í~= áå= åçîç= êÉîÉJ
ä~íìêK
E^ìÖìëíáåI= aÉ= ëéáêáíì= Éí
äáííÉê~I= ufINUI= `pbi= SMI
éK=NTNFK
féë~ã= àìëíáíá~ã= ÇáÅáí
êÉîÉä~êá=áå=Éî~åÖÉäáçI
aìã= Ççå~í= Üçãáåá= ÑáJ
ÇÉãI= éÉê= èì~ã= àìëíáÑáÅÉJ
íìêK
E^ãÄêçëá~ëíÉêI= `pbi= UNINI
éK=PTFK
=Â=gìëíáíá~= Éëí= aÉáI= èìá~
èìçÇ= éêçãáëáíI= ÇÉÇáíK
fÇÉç= èìá= ÅêÉÇáí= ÜçÅ= ëÉ
ÅçåëÉÅìíìã= ÉëëÉI= èìçÇ
éêçãáëÉê~í=aÉìë=éÉê=éêçJ
ÑÉí~ë= ëìçëI= àìëíìã= aÉìã
éêçÄ~í= Éí= íÉëíáë= Éëí= àìëíáJ
íá~É= ÉàìëK= bñ= ÑáÇÉ= áå= ÑáJ
ÇÉãK= nìáÇ= Éëí= ~äáìÇ= Éñ
ÑáÇÉ= áå= ÑáÇÉãI= åáëá= èìá~
ÑáÇÉë= aÉá= Éëí= áå= ÉçI= èìçÇ
éêçãáëáí=Éí= ÑáÇÉë= Üçãáåáë
ÅêÉÇÉåíáë= éêçãáííÉåíáI= ìí
Éñ= ÑáÇÉ= aÉá= éêçãáííÉåíáë
áå=ÑáÇÉ=Üçãáåáë=xÁzK
E^ãÄêçëá~ëíÉêI= `pbi= UNINI
éK=PTK

© Vrin | Téléchargé le 02/05/2023 sur www.cairn.info (IP: 45.172.225.100)

èìÉ=íÉãéìëK
ÜçãáåáëK

fffK=rkb==fkqbomo°q^qflk==cfaÐib==^ru== m Ðobp==bq==lofdfk^ib

lå= Åçåëí~íÉ= èìÉ= ÅÜÉò= qÜçã~ëI= ÅçããÉ= ÅÜÉò= äÉ= içãÄ~êÇI= ÇÉìñ= ÖêçìéÉë
ÇÛáåíÉêéê¨í~íáçåë=ëÉ=ÇáëíáåÖìÉåíI=~ì=ãçáåë=Éå=ÅÉ=èìá=ÅçåÅÉêåÉ=äÛ~ÅÅÉåíì~íáçåK
NK= a~åë= ëçå= ÅçããÉåí~áêÉ= ÇÉë= îÉêëÉíë= NINTX= PIORJOSI= äÉ= ÇçÅíÉìê= ÇçãáåáJ
Å~áå= áåíÉêéê≠íÉ= äÛÉñéêÉëëáçå= Â=àìëíáÅÉ= ÇÉ= aáÉì=Ê= ÇÉ= ÇÉìñ= ã~åá≠êÉëI= ÅçããÉ
~ííêáÄìí=Çáîáå=EàìëíáÅÉ=é~ê=ä~èìÉääÉ=aáÉì=Éëí=àìëíÉF=ÇÛìåÉ=é~êíI=Éí=ÅçããÉ=~ÅíÉ
Çáîáå=ÇÉ=àìëíáÑáÉê=Éí=Ççå=èìá=Éå=ê¨ëìäíÉI=ÇÛ~ìíêÉ=é~êíK
OK=bå=ÅçããÉåí~åí=äÉë=îÉêëÉíë=PI=ONJOOX=NMIPI=qÜçã~ë=ãÉí=äÛ~ÅÅÉåí=ëìê=ä~
àìëíáÅÉ=ÇÉ=aáÉì=ÅçããÉ=Ççå=~ÅÅçêǨ=~ìñ=àìëíáÑá¨ëI=ë~åë=íçìíÉÑçáë=êÉéêÉåÇêÉI
ÅçããÉ= äÉ= içãÄ~êÇI= äÛáåíÉêéê¨í~íáçå= ~ìÖìëíáåáÉååÉ= èìá= ÉñÅäìí= äÉ= ëÉåë
ÇÛ~ííêáÄìí= ÇáîáåK= ^î~åí= ÇÛ~ÄçêÇÉê= ä~= ëáÖåáÑáÅ~íáçå= ÇÉ= ÅÉííÉ= éêáëÉ= ÇÉ= éçëáíáçå
ÇÉ= qÜçã~ëI= Éñ~ãáåçåë= ìå= éÉì= éäìë= Éå= Ǩí~áä= ëçå= áåíÉêéê¨í~íáçå= ÇÉ
äÛÉñéêÉëëáçåI=Éå=é~êíáÅìäáÉê=Éå=oã=NINT=éìáë=Éå=oã=PIONX=NMIPK
bå=ÅçããÉåí~åí=oã=NINTI=qÜçã~ë=éêçéçëÉ=ÇÉìñ=áåíÉêéê¨í~íáçåë=W
`~ê=ä~=àìëíáÅÉ=ÇÉ=aáÉì=ëÉ=ê¨î≠äÉ=Éå=äìáI=é~ê=ä~=Ñçá=¶=ä~=ÑçáK=`É=é~ëë~ÖÉ=éÉìí=ëÉ
ÅçãéêÉåÇêÉ=ÇÉ=ÇÉìñ=ã~åá≠êÉëK=Nø=lì=ÄáÉå=ÇÉ=ä~=àìëíáÅÉ=é~ê=ä~èìÉääÉ=aáÉì=Éëí
 TPS brkpfi==plk

àìëíÉI= ëÉäçå= ÅÉ= îÉêëÉí= Çì= éë~ìãÉ=W= iÉ= pÉáÖåÉìê= Éëí= àìëíÉI= áä= ~áãÉ= ä~= àìëíáÅÉK=bí
ëìáî~åí=ÅÉä~I=äÉ=ëÉåë=Éëí=èìÉ=ä~=àìëíáÅÉ=ÇÉ=aáÉìI=¶=ë~îçáê=ÅÉääÉ=é~ê=ä~èìÉääÉ=áä=Éëí
àìëíÉ=Éå=íÉå~åí=ëÉë=éêçãÉëëÉëI=ëÉ=ê¨î≠äÉ=Éå=äìáI=ÅÛÉëíJ¶JÇáêÉ=Ç~åë=äÛÜçããÉ=èìá
Åêçáí=¶=äÛ°î~åÖáäÉI=é~êÅÉ=èìÛáä=Åêçáí=èìÉ=aáÉì=~=~ÅÅçãéäá=ÅÉ=èìÛáä=~=éêçãáë=Éå
Éåîçó~åí= äÉ= `ÜêáëíK= xÁz= Oø= lì= ÄáÉå= çå= éÉìí=äÉ= ÅçãéêÉåÇêÉ= ÇÉ= ä~= àìëíáÅÉ= ÇÉ
aáÉìI=é~ê=ä~èìÉääÉ=áä=àìëíáÑáÉ=äÉë=ÜçããÉëK=j~áë=çå=~ééÉääÉ=àìëíáÅÉ=ÇÉë=ÜçããÉë
ÅÉääÉ= é~ê= ä~èìÉääÉ= áäë= éê¨íÉåÇÉåí= ëÉ= àìëíáÑáÉê= é~ê= äÉìêë= éêçéêÉë= ÑçêÅÉë=W= fÖåçJ
ê~åí= ä~= àìëíáÅÉ= ÇÉ= aáÉìI= Éí= ÅÜÉêÅÜ~åí= ¶= ¨í~Ääáê= ä~= äÉìê= éêçéêÉI= áäë= åÉ= ëÉ= ëçåí= é~ë
ëçìãáë=¶=ä~=àìëíáÅÉ=ÇÉ=aáÉìK=lê=ÅÉííÉ=àìëíáÅÉ=Éëí=ê¨î¨ä¨É=Ç~åë=äÛ°î~åÖáäÉI=Éå=í~åí
èìÉ= é~ê= ä~= Ñçá= ÇÉ= äÛ°î~åÖáäÉ= äÉë= ÜçããÉë= ëçåí= àìëíáÑá¨ë= ëÉäçå= åÛáãéçêíÉ= èìÉä
íÉãéë=NTK
lå= Åçåëí~íÉ= áÅá= èìÉI= ÅçããÉ= äÉ= ãçåíêÉ= äÉ= í~ÄäÉ~ì= ëóåçéíáèìÉ= ÅáJÇÉëëìëI
qÜçã~ë= êÉéêÉåÇ= äÉë= ÇÉìñ= áåíÉêéê¨í~íáçåë= éêçéçë¨Éë= é~ê= äÛ^ãÄêçëá~ëíÉêI
ã~áë= Ç~åë= äÛçêÇêÉ= áåîÉêëÉI= ¶= ë~îçáê= ÇÛ~ÄçêÇ= ÅÉääÉ= ÇÉ= ä~= Â=àìëíáÅÉ= ÇÉ= aáÉì=Ê
ÅçãéêáëÉ= ÅçããÉ= Ö¨åáíáÑ= ëìÄàÉÅíáÑI= éìáë= ÅÉääÉ= ÅçãéêáëÉ= ÅçããÉ= Ö¨åáíáÑ= ÇÉ
äÛçêáÖáåÉK= m~ê= ÅÉííÉ= áåîÉêëáçåI= qÜçã~ë= éêÉåÇ= éçëáíáçå= ÇÉ= Ñ~´çå= íçìí= ¶= Ñ~áí
éÉêëçååÉääÉ=é~ê=ê~ééçêí=¶=ÇÛ~ìíêÉë=ÅçããÉåí~íÉìêë=íÉäë=èìÉ=máÉêêÉ=içãÄ~êÇ
Éí= eìÖìÉë= ÇÉ= p~áåíJ`ÜÉê=NUI= èìá= ëìáîÉåí= äÛçêÇêÉ= éêçéçë¨= é~ê= äÛ^ãÄêçëá~ëíÉêK
kçìë=êÉîáÉåÇêçåë=éäìë=äçáå=ëìê=ä~=ëáÖåáÑáÅ~íáçå=ÇÉ=ÅÉ=ÅÜçáñK
i~= éêÉãá≠êÉ= áåíÉêéê¨í~íáçå= ÇÉ= äÛÉñéêÉëëáçå= Â=áìëíáíá~= aÉá=Ê= éêçéçë¨É= é~ê
qÜçã~ë=Éëí=ÅÉääÉ=Çì=Ö¨åáíáÑ=ëìÄàÉÅíáÑI=èìá=ëáÖåáÑáÉ=ä~=àìëíáÅÉ=é~ê=ä~èìÉääÉ=aáÉì
Éëí= àìëíÉI= ÅÉ= èìá= éçìê= qÜçã~ë= Éëí= ~î~åí= íçìí= ìåÉ= Ççåå¨É= ÇÉ= äÛ°ÅêáíìêÉ
Emë=NMIUFK=fä=éê¨ÅáëÉ=äÉ=ëÉåë=ÇÉ=ÅÉí=~ííêáÄìí=ÇÉ=aáÉì=ÅçããÉ=ÑáǨäáí¨=¶=ë~=éêçJ
ãÉëëÉK=i~=ëÉÅçåÇÉ=ÅçãéêÉåÇ=ä~=àìëíáÅÉ=ÇÉ=aáÉì=¶=ä~=Ñçáë=ÅçããÉ=~ÅíÉ=Çáîáå
ÇÉ= àìëíáÑáÉê= äÛÜçããÉ= Éí= èì~äáí¨= ÇÉ= äÛÜçããÉ= àìëíáÑá¨K= a~åë= ÅÉííÉ= ëÉÅçåÇÉ= áåJ
íÉêéê¨í~íáçåI=qÜçã~ë=ÉñéäáèìÉ=ä~=àìëíáÅÉ=ÇÉ=aáÉì=Éå=äÛçééçë~åí=¶=ä~=Â=àìëíáÅÉ
ÇÉë=ÜçããÉë=ÊI=èìÉ=ÅÉìñJÅá=íÉåíÉåí=ÇÛ~Åèì¨êáê=é~ê=äÉìêë=éêçéêÉë=ÑçêÅÉëI=ã~áë
èìá= åÛÉëí= èìÉ= éê¨ëçãéíáçå= Éí= ê¨îçäíÉI= ÅçããÉ= äÉ= ãçåíêÉ= ä~= Åáí~íáçå= ÇÉ
oã=NMIPK
^áåëá= qÜçã~ëI= Ç~åë= ëçå= ÅçããÉåí~áêÉ= ÇÉ= oã=NINTI= éê¨ëÉåíÉ= ÇÉìñ= ÅçãJ
© Vrin | Téléchargé le 02/05/2023 sur www.cairn.info (IP: 45.172.225.100)

© Vrin | Téléchargé le 02/05/2023 sur www.cairn.info (IP: 45.172.225.100)

éê¨ÜÉåëáçåë=éçëëáÄäÉë=ÇÉ=ä~=ÅçåëíêìÅíáçå=~ì=Ö¨åáíáÑ=ÇÉ=äÛÉñéêÉëëáçå=Â=àìëíáÅÉ
ÇÉ= aáÉì=ÊI= Éå= ãÉíí~åí= Éå= ~î~åí= ëçå= ëÉåë= ÅçããÉ= ~ííêáÄìí= ÇáîáåI= ~äçêë= èìÛáä
~ÅÅÉåíìÉ=äÉ=ëÉåë=ÇÉ=Ççå=Éå=ÅçããÉåí~åí=oã=PIONK
bå=ÅçããÉåí~åí=ÅÉ=ÇÉêåáÉê=îÉêëÉíI=qÜçã~ë=ÉñéäáèìÉ=éçìêèìçá=ä~=àìëíáÅÉ
ÇÉ=aáÉì=åÛ~î~áí=éì=ÆíêÉ=çÄíÉåìÉ=é~ê=äÉë=ÌìîêÉë=ÇÉ=ä~=içá=W=Â=ëçáí=é~êÅÉ=èìÉ
aáÉì=äìá=ãÆãÉ=Éëí=àìëíÉ=é~ê=äÛ~ÅÅçãéäáëëÉãÉåí=ÇÉë=éêçãÉëëÉë=êÉä~íáîÉë=¶=ä~

NTK=få= oçãKI=j~êáÉííáI= åø= NMOK=kçìë= ~îçåë= êÉéêáë= ä~= íê~ÇìÅíáçå= ÇÉ= gKJ°K=píêççÄ~åí
ÇÉ= p~áåíJ°äçó= ~îÉÅ= èìÉäèìÉë= ãçÇáÑáÅ~íáçåëX= éçìê= ä~= íê~ÇìÅíáçå= ÇÉ= Â=ëÉÅìåÇìã
èìçÇÅìãèìÉ= íÉãéìë=ÊI=åçìë= ~îçåë= ~áåëá= ÅçêêáÖ¨= EÂ=ëÉäçå= ìå= íÉãéë= ǨíÉêãáå¨=ÊFI= Éå
ê¨í~Ääáëë~åí=äÉ=ëÉåë=ê¨Éä=ÇÉ=äÛÉñéêÉëëáçå=EÂ=ëÉäçå=åÛáãéçêíÉ=èìÉä=íÉãéë=ÊFK
NUK=mçëíáääÉë=ëìê=äÛ°é≤íêÉ=~ìñ=oçã~áåëI=sÉåáëÉI=NTMPI=NN~=W=Â=fìëíáíá~=Éåáã=aÉá=çëíÉåJ
Çáí= èìçãçÇç= Éì~åÖÉäáìã= Éëí= áå= ë~äìíÉã= çãåá= ÅêÉÇÉåíáI= èìá~= áìëíáíá~= èì~= áìëíáÑáÅ~í
áãéáìãK= oÉîÉä~íìê=áå= Éç= áÇ= Éëí= Éëí=áå= bì~åÖÉäáçI= îÉäK= fìëíáíá~I= èì~= aÉìë= îÉê~ñ= Éëí= áå
éêçãáëëáë= oÉîÉä~íìê= áå= ÉçI= áÇ= Éëí= áå= ÜçãáåÉ=ÊK= ^áåëá= eìÖìÉë= êÉéêÉåÇ= äÛçêÇêÉ= èìÛáä
íêçìîÉ= Ç~åë= ä~= j~Öå~= däçëë~íìê~= Çì= içãÄ~êÇ= ÅÜÉò= èìá= äÉ= ëÉåë= ÇÉ= ä~= àìëíáÅÉ= ÇáîáåÉ
ÅçããÉ=àìëíáÑáÅ~íáçå=ÇÉë=áãéáÉë=éê¨Å≠ÇÉ=ÅÉäìá=ÇÉ=ÑáǨäáí¨=¶=ä~=éêçãÉëëÉK
 grpqf`b==ab==afbr=W==qelj^p=aÛ^nrfk==bq==iÛ°`ofqrob TPT

àìëíáÑáÅ~íáçå= ÇÉë= ÜçããÉë= xÁz= ëçáí= éäìí∑í= ä~= àìëíáÅÉ= ÇÉ= aáÉìI= é~ê= ä~èìÉääÉ
äÛÜçããÉ=Éëí=àìëíáÑá¨=é~ê=aáÉì=Ê=NVK
qÜçã~ë= Åä~êáÑáÉ= áÅá= äÉ= ëÉåë= ÇÉ= ä~= àìëíáÅÉ= ÇÉ= aáÉì= ÅçãéêáëÉ= ÇÛìåÉ= é~êí
ÅçããÉ=~ííêáÄìí=Çáîáå=êÉäá¨=¶=ëçå=ÌìîêÉ=ÇÉ=ë~äìí=Éí=ÇÛ~ìíêÉ=é~êí=ÅçããÉ=¨í~í
Çì=àìëíáÑá¨I=Éå=Éñéêáã~åí=íçìíÉÑçáë=ë~=éê¨Ñ¨êÉåÅÉ=éçìê=äÉ=ëÉÅçåÇ=ëÉåëI=ÖêßÅÉ
¶=äÛÉñéêÉëëáçå=Â=éäìí∑í=ÊI=ÅÉ=èìá=Éëí=Ñ~îçêáë¨=é~ê=äÉ=ÅçåíÉñíÉ=çª=áä=Éëí=èìÉëíáçå
ÇÉ=ä~=àìëíáÅÉ=ÇÉ=aáÉì=çééçë¨É=¶=ä~=àìëíáÅÉ=ÇÉë=ÌìîêÉë=ÇÉ=ä~=içáK=`ÉííÉ=éê¨Ñ¨J
êÉåÅÉ=åÉ=äÉ=ÅçåÇìáí=ÅÉéÉåÇ~åí=é~ë=¶=ÉñÅäìêÉ=ä~=Åçãéê¨ÜÉåëáçå=ÇÉ=ä~=àìëíáÅÉ
ÇÉ=aáÉì=ÅçããÉ=~ííêáÄìí=ÇáîáåX=áä=ëÉ=ÇáëíáåÖìÉ=é~ê=ä¶=ÇÉ=ÅçããÉåí~íÉìêë=íÉäë
èìÉ= máÉêêÉ= içãÄ~êÇI= eìÖìÉë= ÇÉ= p~áåíJ`ÜÉêI= káÅçä~ë= ÇÉ= ióêÉ= Éí= iìíÜÉê=OMI
èìá= êÉéêÉååÉåí= äÛáåíÉêéê¨í~íáçå= ÇÛ^ìÖìëíáåK= råÉ= Ñçáë= ÉåÅçêÉI= qÜçã~ëI= Ç~åë
ëçå=ê~ééçêí=¶=ä~=íê~ÇáíáçåI=ëÉ=ãçåíêÉ=çêáÖáå~äK
m~êÉáääÉãÉåíI= Éå= ÅçããÉåí~åí= oã=NMIP= Â=fÖåçê~åí= ä~= àìëíáÅÉ= ÇÉ= aáÉì=ÊI
qÜçã~ëI= Åçåíê~áêÉãÉåí= ~ì= içãÄ~êÇ=ONI= åÛÉñÅäìí= íçìàçìêë= é~ë= äÉ= ëÉåë= ÇÉ
äÛÉñéêÉëëáçå=ÅçããÉ=~ííêáÄìí=Çáîáå=OOK
^áåëáI= Ç~åë= ëçå= ÅçããÉåí~áêÉ= ÇÉ= äÛÉñéêÉëëáçå= é~ìäáåáÉååÉ= Â=äéêáéùóýíç
èåï™=ÊI= qÜçã~ë= ëÉ= ãçåíêÉ= çêáÖáå~ä= ÇÉ= ÇÉìñ= ã~åá≠êÉë=W= Éå= áåîÉêë~åí= äÛçêÇêÉ
éêçéçë¨= é~ê= ëÉë= ÇÉî~åÅáÉêëI= èìá= Åçåëáëí~áí= ¶= ãÉííêÉ= Éå= ~î~åí= äÉ= ëÉåë= ëçí¨J
êáçäçÖáèìÉ=ÇÉ=ä~=àìëíáÅÉ=ÇÉ=aáÉìI=Éí=Éå=åÛÉñÅäì~åí=à~ã~áë=ëçå=ëÉåë=ÇÉ=Ö¨åáíáÑ
ëìÄàÉÅíáÑI=Åçåíê~áêÉãÉåí=¶=íçìë=äÉë=Éñ¨Ö≠íÉëI=èìá=êÉéêÉå~áÉåí=äÛáåíÉêéê¨í~íáçå
ÇÛ^ìÖìëíáåK
lêI=äÛçêÇêÉ=íê~ÇáíáçååÉä=åÛ¨í~áíJáä= é~ë= éäìë=ÅçåÑçêãÉ=~ì=éêçéçë=éêáåÅáé~ä
ÇÉ= m~ìäI= èìá= èì~äáÑáÉ= ÇÉ= àìëíáÅÉ= äÛ~ÅíÉ= ë~äìí~áêÉ= ÇÉ= aáÉì= Åçåëáëí~åí= Ç~åë= ä~
àìëíáÑáÅ~íáçå\= `çããÉåí= ÉñéäáèìÉê= ~äçêë= äÉ= ÅÜçáñ= ÇÉ= qÜçã~ë= ÇÛáåîÉêëÉê= ÅÉí
çêÇêÉ= éçìê= èìÉ= äÉ= ëÉåë= Â=íܨçäçÖáèìÉ=Ê= EaáÉì= Éëí= àìëíÉF= éê¨Å≠ÇÉ= äÉ= ëÉåë
Â=ëçí¨êáçäçÖáèìÉ=Ê= EaáÉì= àìëíáÑáÉ= äÉë= é¨ÅÜÉìêëF\= qÜçã~ë= åÛ¨í~áíJáä= é~ë= ÅçåJ
ëÅáÉåí= ÇÉ= äÛ~ÅÅÉåíì~íáçå= ëçí¨êáçäçÖáèìÉ= ÇÉ= äÛÉñéêÉëëáçå= ÇÉ= äÛ^é∑íêÉ\
iÛÉåëÉãÄäÉ= Çì= ÅçããÉåí~áêÉ= ÇÉ= äÛ¨é≤íêÉ= ~ìñ= oçã~áåë= é~ê= qÜçã~ë= ãçåíêÉ
èìÉ= ÅÉäìáJÅá= é¨å≠íêÉ= ÄáÉå= äÉ= ÑçåÇ= ÇÉ= ä~= ëçí¨êáçäçÖáÉ= é~ìäáåáÉååÉI= èìá= ëÉ= ê¨J
© Vrin | Téléchargé le 02/05/2023 sur www.cairn.info (IP: 45.172.225.100)

© Vrin | Téléchargé le 02/05/2023 sur www.cairn.info (IP: 45.172.225.100)

ëìãÉ=Éå=ä~=ÖêßÅÉI=Éí=ÇçåÅ=~ìëëá=äÉ=ëÉåë=ÇÉ=ä~=àìëíáÅÉ=ÇÉ=aáÉì=ÅçããÉ=àìëíáÅÉ
ë~äîáÑáèìÉ=OPK=iÉ=ÅÜçáñ=ÇÉ=qÜçã~ë=éÉìí=ë~åë=ÇçìíÉ=ëÛÉñéäáèìÉê=é~ê=ë~=îçäçåí¨

NVK=få= oçãKI= j~êáÉííáI= åø=PMM=W= Â=áìëíáíá~= aÉáI= îÉä= èìá~= áéëÉ= áìëíìë= Éëí= ~ÇáãéäÉåë
éêçãáëë~=ÇÉ=áìëíáÑáÅ~íáçåÉ=ÜçãáåìãÁîÉä=éçíáìë=áìëíáíá~=aÉáI=èì~=~äáèìáë=áìëíáÑáÅ~íìê=~
aÉçI=ÇÉ=èì~=ÇáÅáíìê=áåÑê~=NMI=P=ÊK
OMK=iÉë=ê¨Ñ¨êÉåÅÉë=ÇÉ=eìÖìÉë=ÇÉ=p~áåíJ`ÜÉê=Éí=ÇÉ=káÅçä~ë=ÇÉ=ióêÉ=çåí=Ǩà¶=¨í¨=ÅáJ
í¨Éë=éäìë=Ü~ìíK=sçáÅá=ìå=íÉñíÉ=ÇÉ=iìíÜÉê=W=Â=aì=ÄK=^ìÖìëíáå=W=Mi~=àìëíáÅÉ=ÇÉ=aáÉìÒK=fä=åÉ
Çáí= é~ë=W= MàìëíáÅÉ= ÇÉ= äÛÜçããÉÒI= MàìëíáÅÉ= ÇÉ= îçäçåí¨= éêçéêÉÒI= ã~áë=W= MàìëíáÅÉ= ÇÉ= aáÉìÒX
é~ë= ä~= àìëíáÅÉ= Éå= aáÉìI= ã~áë= ä~= àìëíáÅÉ= Ççåí= aáÉì= êÉîÆí= äÛÜçããÉ= èì~åÇ= áä= àìëíáÑáÉ
äÛáãéáÉK= aÉ= ãÆãÉ= èìÉ= ÅÉ= èìÉ= äÛçå= ~ééÉääÉ= ä~= Ñçá= ÇÉ= `Üêáëí= åÉ= ǨëáÖåÉ= é~ë= ä~= Ñçá= Çì
`Üêáëí=Åêçó~åí=ã~áë=ä~=Ñçá=ÇÉ=ÅÉäìá=èìá=Åêçáí=Éå=`ÜêáëíI=~áåëá=Éå=ÉëíJáä=ÇÉ=ÅÉííÉ=àìëíáÅÉ=W
çå=åÛÉåíÉåÇ=é~ë=áÅá=ìåÉ=éêçéêá¨í¨=Éå=aáÉì=äìáJãÆãÉK=bääÉë=ëçåí=å∑íêÉë=äÛìåÉ=Éí=äÛ~ìíêÉI
Éå=ÉÑÑÉíI=ã~áë=ÉääÉë=ëçåí=ÇáíÉë=ÇÉ=aáÉì=Éí=Çì=`Üêáëí=é~êÅÉ=èìÉI=Ç~åë=ë~=Ö¨å¨êçëáí¨I=ÅÛÉëí
aáÉì= èìá= åçìë= äÉë= ÇçååÉ=ÊI= jK=irqeboI= ÏìîêÉëI= íK= ufI= dÉå≠îÉI= i~Äçê= Éí= cáÇÉëI= NVUPI
éK=RTK
ONK=Â=kçå=èì~=aÉìë=àìëíìë=ÉëíI=ëÉÇ=èì~É=Üçãáåá=Éëí=Éñ=aÉçI=áÇ= Éëí= èì~ã= Ç~í= ÜçJ
ãáåáI=èì~É=Éëí=éÉê=ÑáÇÉã=`ÜêáëíáI=èì~É=Éëí=~=aÉç=èìá=àìëíáÑáÅ~í=áãéáìã=ÊI=mi=NVNI=NQTQ
^K
OOK=få=oçãKI=j~êáÉííáI=åø=UNUK
OPK=bå=ÅçããÉåí~åí=äÉ=Åçêéìë=é~ìäáåáÉåI=qÜçã~ë=ǨëáÖåÉ=ëçå=çÄàÉí=ÅçããÉ=¨í~åí
ä~= ÖêßÅÉ= Çì= `ÜêáëíI= Éí= ÅÉäìá= ÇÉ= äÛ°é≤íêÉ= ~ìñ= oçã~áåë= ÅçããÉ= ¨í~åí= ä~= ÖêßÅÉ= Éå= ÉääÉJ
ãÆãÉ=Eqelj^p=aÛ^nrfkI=`çããÉåí~áêÉ=ÇÉ=äÛ°é≤íêÉ=~ìñ=oçã~áåëI=mêçäçÖìÉI=åøNNI=íê~ÇK=Éí
 TPU brkpfi==plk

ÇÉ= íÉåáê= ÅçãéíÉ= ÇÉ= äÛçêÇêÉ= äçÖáèìÉ=W= äÛ~ÅíÉ= àìëíáÑá~åí= ÇÉ= aáÉì= ǨêáîÉ= ÇÉ= ë~
å~íìêÉ=ÇÛÆíêÉ=àìëíÉ=OQK=j~áë=çå=éÉìí= ÇáêÉ= ~ìëëá=èìÉ=ÅÉí=çêÇêÉ=Éëí=Åçãã~åǨ
é~ê= äÉ= éêáã~í= ÇÉ= ä~= ÅçåíÉãéä~íáçå= ÇÉ= äÛÉëëÉåÅÉ= ÇáîáåÉ= Ç~åë= íçìíÉ= ë~= ê¨J
ÑäÉñáçå=íܨçäçÖáèìÉK
`ÛÉëí= íçìàçìêë= ¶= é~êíáê= ÇÉ= ÅÉííÉ= çêáÉåí~íáçå= ÅçåíÉãéä~íáîÉ= èìÛçå= éÉìí
ÅçãéêÉåÇêÉ=äÉ=Ñ~áí=èìÉ=qÜçã~ë=êÉÑìëÉ=ÇÛÉñÅäìêÉ=Çì=ëÉåë=ÇÉ=ä~=àìëíáÅÉ=ÇáîáåÉ
ÅÉäìá= ÇÉ= èì~äáí¨= ÇáîáåÉ= Éå= ÅçããÉåí~åí= åÛáãéçêíÉ= èìÉä= é~ëë~ÖÉ= é~ìäáåáÉåI
Åçåíê~áêÉãÉåí= ¶= ÄÉ~ìÅçìé= ÇÉ= íܨçäçÖáÉåë= èìá= êÉéêÉååÉåí= äÛáåíÉêéê¨í~íáçå
~ìÖìëíáåáÉååÉK

fsK=iÛ ^mmloq==ab==i Û bu°dÐpb==qelj^pfbkkb==È==i Û bu°dÐpb==`lkqbjmlo^fkb

iÛ~ééêçÅÜÉ= íÜçã~ëáÉååÉ= ÇÉ= äÛ~ííêáÄìí= Çáîáå= çêáÉåí¨É= îÉêë= ä~= ÅçåíÉãéä~J

íáçå= é~ê~≤í= íçìíÉ= ÇáÑѨêÉåíÉ= ÇÉ= äÛ~ééêçÅÜÉ= ãçÇÉêåÉI= èìá= áåëáëíÉ= ëìê
äÛçêáÖáå~äáí¨= ÇÉ= ä~= ê¨î¨ä~íáçå= ÄáÄäáèìÉ= ~ì= êáëèìÉ= ÇÉ= ëÛÉåÑÉêãÉê= Ç~åë= ìåÉ
çêáÉåí~íáçå= ~åíÜêçéçäçÖáèìÉ= ÉñÅäìëáîÉ=W= äÛ°ÅêáíìêÉ= åÉ= åçìë= ǨÅêáí= é~ë= ÅÉ
èìÛÉëí= aáÉì= Éå= äìáJãÆãÉI= ã~áë= ÉääÉ= åçìë= ǨîçáäÉ= äÉ= ãóëí≠êÉ= ÇÉ= aáÉì= Ç~åë
ëçå=~Åíáçå=Éå=îìÉ=ÇÉ=åçíêÉ=ë~äìíK=a~åë=ÅÉííÉ=éÉêëéÉÅíáîÉI=bK=h®ëÉã~ååI=èìá
É
~= ÉÑÑÉÅíì¨= ìå= íçìêå~åí= Ç~åë= äÛÉñ¨Ö≠ëÉ= Çì= uu = ëá≠ÅäÉ= íçìÅÜ~åí= ÅÉííÉ= ÉñéêÉëJ
ëáçå=é~ìäáåáÉååÉ=ORI=ÉñéêáãÉ=äÉ=êÉÑìë=ÇÉ=ä~=ÅçåëáǨê~íáçå=ÇÉ=ä~=àìëíáÅÉ=ÇáîáåÉ
Éå=í~åí=èìÉ=éêçéêá¨í¨= ÇÉ=aáÉì=Éå=äìáJãÆãÉI=êÉÑìë=ä~êÖÉãÉåí=ê¨é~åÇì=ÅÜÉò
äÉë=íܨçäçÖáÉåë=ÅçåíÉãéçê~áåë=OS=W

í~ÄäÉë= é~ê= gKJ°K=pqoll_^kq= ab= p^fkqJ°ilvI= ^î~åíJéêçéçë= é~ê= dK=_bo`bsfiibI= m~êáëI

°ÇK=Çì=`ÉêÑI=NVVVI=éK=NSFK=`ÉííÉ=ǨÑáåáíáçå=ÇÛìå=ëÉìä=íÜ≠ãÉ=éçìê=äÛ¨é≤íêÉ=Éåíá≠êÉ=ãçåíêÉ
äÉ=ÅÜçáñ=ÜÉêã¨åÉìíáèìÉ=Çì=ÅçããÉåí~íÉìêK=iÛ~ñÉ=éêáåÅáé~ä=ÇÉ=ä~=ê¨ÑäÉñáçå=ÇÉ=qÜçã~ë
Ç~åë=ëçå=ÅçããÉåí~áêÉ=ÅçåëáëíÉ=ÇçåÅ=¶=ãÉííêÉ=Éå=î~äÉìê=ä~= ÖêßÅÉI= ÅÉ= èìá= äìá= éÉêãÉí
ÇÉ= ëÛ~äáÖåÉê= ëìê= äÉ= éêçéçë= éêáåÅáé~ä= ÇÉ= ë~áåí= m~ìäK= oÉäÉîçåë= ÉåÅçêÉ= ìå= éçáåí= ÉåíêÉ
© Vrin | Téléchargé le 02/05/2023 sur www.cairn.info (IP: 45.172.225.100)

© Vrin | Téléchargé le 02/05/2023 sur www.cairn.info (IP: 45.172.225.100)

éäìëáÉìêë=éçáåíë=Ñçêíë=Çì=`çããÉåí~áêÉ=ÇÉ=qÜçã~ë=ãçåíê~åí=ë~=ãáëÉ=Éå=î~äÉìê=ÇÉ=ä~
ÖêßÅÉ=W=Ç~åë=äÛÉåëÉãÄäÉ=ÇÉ=ëçå=ÅçããÉåí~áêÉI=qÜçã~ë=ÅáíÉ=Çáñ=Ñçáë= äÉ= ãÆãÉ= íÉñíÉ= ÇÉ
m~ìä=W= Â=`É= åÛÉëí= éçáåí= é~ê= äÉë= ÌìîêÉë= ÇÉ= àìëíáÅÉ= èìÉ= åçìë= ~îçåë= Ñ~áíÉë= èìÛáä= åçìë= ~
ë~ìî¨ëI= ã~áë= ëÉäçå= ë~= ãáë¨êáÅçêÇÉ=Ê= Eqí=PIRFK= iÛáåí¨êÆí= éçêí¨= ¶= qí=PIRI= èìá= êÉîáÉåí
ÅçããÉ= ìå= äÉáíãçíáîI= ãçåíêÉ= ÄáÉå= èìÉ= qÜçã~ë= é¨å≠íêÉ= äÉ= ÅÌìê= ÇÉ= ä~= ëçí¨êáçäçÖáÉ
é~ìäáåáÉååÉI=Éí=ó=êÉëíÉ=ÑáÇ≠äÉ=íçìí=~ì=äçåÖ=ÇÉ=ëçå=ÅçããÉåí~áêÉK
OQK=`ÑK=më=NNVISUK
ORK=i~=éìÄäáÅ~íáçå=ÇÉ=ë~=ÅçåѨêÉåÅÉ=áåíáíìä¨É=Â=dçííÉëÖÉêÉÅÜíáÖâÉáí=ÄÉá=m~ìäìë=Ê=Éí
Ǩäáîê¨É=~ì=ÅçåÖê≠ë=íÉåì=¶=lñÑçêÇ=ëìê=Â=qÜÉ=kÉï=qÉëí~ãÉåí=qçÇ~ó=Ê=Éå=NVSNI=ÅçåëíáJ
íìÉ= ìå= íçìêå~åí= Ç~åë= äÛÜáëíçáêÉ= ÇÉ= äÛÉñ¨Ö≠ëÉ= ÇÉ= äÛÉñéêÉëëáçå= é~ìäáåáÉååÉ= Â=àìëíáÅÉ= ÇÉ
aáÉì=ÊK= `ÑK= jK=qK= _o^r`eI= Â=mÉêëéÉÅíáîÉë= çå= MdçÇÛë= êáÖÜíÉçìëåÉëëÒ= áå= êÉÅÉåí= dÉêã~å
ÇáëÅìëëáçå=ÊI=áå=bK=mK=p^kabopI=m~ìä=~åÇ=m~äÉëíáåá~å=gìÇ~áëãI=içåÇçåI=p`j=mêÉëëI=NVTTI
éK=ROQK
OSK=h~êä= o~ÜåÉê= ÅçåëíáíìÉ= ìåÉ= ÉñÅÉéíáçå= åçí~ÄäÉ= ¶= ÅÉííÉ= íÉåÇ~åÅÉX= áä= ~ÑÑáêãÉ
äÛáÇÉåíáí¨=ÉåíêÉ=aáÉì=Éå=ëçá=Éí=aáÉì=ëÉ=ê¨î¨ä~åíI=ÅçããÉ=äÉ=ãçåíêÉ=ëçå=Ñ~ãÉìñ=dêìåJ
Ç~ñáçã=W=ä~=qêáåáí¨=Â=¨ÅçåçãáèìÉ=Ê=Éëí=ä~=qêáåáí¨=áãã~åÉåíÉI=Éí=ê¨ÅáéêçèìÉãÉåíK=a~åë
ìåÉ=éÉêëéÉÅíáîÉ=ëáãáä~áêÉI=h~êä=_~êíÜ=~ÇêÉëëÉ=ìå=êÉéêçÅÜÉ=¶=eÉêã~åå=`êÉãÉêI=Ççåí
äÛÌìîêÉ=aáÉ=ÅÜêáëíäáÅÜÉ=iÉÜêÉ=îçå=ÇÉå=báÖÉåëÅÜ~ÑíÉå=dçííÉë=EdΩíÉêëäçÜI=NUVTFI=ÅçåëáǨJ
ê¨É= ÅçããÉ= ìåÉ= ÇÉë= ÅçåíêáÄìíáçåë= äÉë= éäìë= ëáÖåáÑáÅ~íáîÉë= ÇÉ= íܨçäçÖáÉ= ãçÇÉêåÉ= ¶= ä~
ÇçÅíêáåÉ= ÇÉë= ~ííêáÄìíë=ÇáîáåëI= ~ÑÑáêãÉ= èìÉ=åçìë= Åçåå~áëëçåë=aáÉì= ëÉìäÉãÉåí=é~ê= ëÉë
~Åíáçåë=éçìê= åçìë= Éí= ÉåîÉêë= åçìëK= h~êä= _~êíÜ= äìá= êÉéêçÅÜÉ= ÇÉ= éêÉåÇêÉ= íêçé= éÉì= Éå
ÅçãéíÉ=ä~=äáÄÉêí¨=ÇÉ=aáÉì=Ç~åë=ëçå=~ãçìêI=Éí=ÇÉ= êÉÅÜÉêÅÜÉê= ~áåëá= äÛÉëëÉåÅÉ= ÇÉ= aáÉì
íêçé=ÉñÅäìëáîÉãÉåí=Ç~åë=ëÉë=êÉä~íáçåë=~îÉÅ=åçìëK=açÖã~íáèìÉ=ffLNI=éK=OUOJPK
 grpqf`b==ab==afbr=W==qelj^p=aÛ^nrfk==bq==iÛ°`ofqrob TPV

`ÉííÉ= ÅçåÅÉéíáçå= ¨ä~êÖáÉ= ÇÉ= ä~= àìëíáÅÉ= ÇÉ= aáÉì= èìá= Éå= Ñ~áí= ìåÉ= éêçéêá¨í¨
ÇáîáåÉ=éÉìí=ã~áåíÉå~åí=ÆíêÉ=ê¨Åìë¨É=ÅçããÉ= Éêêçå¨ÉK=bääÉ= ~= éçìê= çêáÖáåÉ= ä~
íܨçäçÖáÉ=ÖêÉÅèìÉ=èìá=ëé¨ÅìäÉ=ëìê=äÉë=éêçéêá¨í¨ë=ÇÉ=aáÉìI=ã~áë=ëÛçééçëÉ=¶=ä~
ëáÖåáÑáÅ~íáçå=ÑçåÇ~ãÉåí~äÉ=î¨í¨êçíÉëí~ãÉåí~áêÉ=Éí=àìáîÉ=ÇÉ=ä~=àìëíáÅÉ=ÅçããÉ
ÑáǨäáí¨= ¶= ä~= Åçããìå~ìí¨I= Éí= åÉ= ê¨ìëëáí= é~ë= ¶= êÉåÇêÉ= Åçãéê¨ÜÉåëáÄäÉ= ÇÉ= Ñ~J
´çå= Åçåî~áåÅ~åíÉ= äÉ= íê~åëÑÉêí= ëìê= äÛÜçããÉ= ÇÛìå= ~ííêáÄìí= ÇáîáåK= mçìê= m~ìä
ÅçããÉ= éçìê= äÛ^åÅáÉå= qÉëí~ãÉåí= Éí= äÉ= àìÇ~≥ëãÉI= äéêáéùóýíç= èåï™/= Éëí= åçãÉå
~ÅíáçåáëI=áä=åÉ=ëÛ~Öáí=ÇçåÅ=é~ë=ÇÉ=aáÉì=Éå=ëçáI=ã~áë=ÇÉ=aáÉì=ëÉ=ê¨î¨ä~åí=OTK
`ÉêíÉëI=qÜçã~ë=éÉìí=êÉÅçåå~≤íêÉ=~îÉÅ=h®ëÉã~åå=èìÉ=ä~=àìëíáÅÉ=ÇÉ=aáÉì
êÉä≠îÉ= ÇÛìå= åçãÉå= ~ÅíáçåáëI= ÅçããÉ= áä= äÉ= Çáí= ÉñéäáÅáíÉãÉåíI= Éå= ê¨éçåÇ~åí= ¶
äÛ~êÖìãÉåí= ëÉäçå= äÉèìÉä= éìáëèìÉ= ä~= àìëíáÅÉ= ÅçåÅÉêåÉ= äÛ~ÅíáçåI= ÉääÉ= åÉ= êÉä≠îÉ
é~ë= ÇÉ= äÛÉëëÉåÅÉ= ÇáîáåÉX= éçìê= qÜçã~ëI= íçìíÉÑçáëI= Â=ÄáÉå= èìÉ= ä~= àìëíáÅÉ= ÅçåJ
ÅÉêåÉ=äÛ~ÅíáçåI=ÅÉä~=åÛÉãéÆÅÜÉ=é~ë=èìÛÉääÉ=ëÛáÇÉåíáÑáÉ=~îÉÅ=äÛÉëëÉåÅÉ=ÇÉ=aáÉìI
Å~ê=ÅÉ=èìá=Éëí=ÇÉ=äÛÉëëÉåÅÉ=ÇÛìå=ÆíêÉ=éÉìí=~ìëëá=ÆíêÉ=ìå=éêáåÅáéÉ=ÇÛ~Åíáçå=Ê=OUK
mçìê= äÛ^èìáå~íÉI= Åçåíê~áêÉãÉåí= ¶= h®ëÉã~ååI= áä= åÛó= ~= é~ë= ÇÉ= ê~áëçå= ÉãéÆJ
ÅÜ~åí=ÇÛ~ÑÑáêãÉê=èìÉ=ä~=àìëíáÅÉ=ÇÉ=aáÉìI=èìá=ëÉ=ã~åáÑÉëíÉ=Ç~åë=äÛ~Åíáçå=ÇáîáåÉ
ÉåîÉêë=äÛÜçããÉI=ǨëáÖåÉ=ìåÉ=éêçéêá¨í¨=ÇáîáåÉK
`ÉííÉ= îáëáçå= íÜçã~ëáÉååÉ= ÇçáíJÉääÉ= ÆíêÉ= ÑçêŨãÉåí= ÅçåëáǨê¨É= ÅçããÉ
éêçîÉå~åí= ÇÉ= ä~= íܨçäçÖáÉ= ÖêÉÅèìÉI= ÅçããÉ= äÉ= Çáí= h®ëÉã~åå\= kçìë= åÉ= äÉ
éÉåëçåë=é~ëK=i~=Çáëí~åÅÉ=ÉåíêÉ=ä~=éÉêëéÉÅíáîÉ=íÜçã~ëáÉååÉ=Éí=ä~=éÉêëéÉÅíáîÉ
ãçÇÉêåÉ= åçìë= é~ê~≤í= íÉåáê= ¶= ìåÉ= ÇáÑѨêÉåÅÉ= ÇÉ= ÅçåÅÉéíáçå= ÇÉ= ä~= Åçåå~áëJ
ë~åÅÉK= a~åë= ä~= éÉêëéÉÅíáîÉ= ãçÇÉêåÉI= ä~= Åçåå~áëë~åÅÉ= Éëí= Éåîáë~Ö¨É= éêáåÅáJ
é~äÉãÉåí= ¶=é~êíáê=Çì= ëìàÉí=Åçåå~áëë~åíK= i~= Åç≥åÅáÇÉåÅÉ= ÇÉ= äÛçêÇêÉ= áåíÉääáÖáJ
ÄäÉ= Éí= ÇÉ= äÛçêÇêÉ= ê¨Éä= Éëí= ãáëÉ= Éå= èìÉëíáçåK= pÉäçå= ÅÉííÉ= îáëáçåI= äÛÉëëÉåÅÉ= ÇáJ
îáåÉI=Ǩé~ëë~åí=ä~=Å~é~Åáí¨=Üìã~áåÉI=ëÉ=ëáíìÉ=~ìJÇÉä¶=ÇÉ=íçìíÉ=ÅçÖåçëÅáÄáäáJ
í¨K=aÛçª=ìå=~Ä≤ãÉ=ÉåíêÉ=aáÉì=Éå=äìáJãÆãÉ=Éí=aáÉì=ëÉ=ê¨î¨ä~åí=OVK=bå=Åçåë¨J
èìÉåÅÉI= äÉë= ãçÇÉêåÉë= îÉìäÉåí= ëÛÉå= íÉåáê= ~ìñ= ~ÑÑáêã~íáçåë= ¨ÅçåçãáèìÉë= Éí
ê¨ÅìëÉåí=íçìíÉ=ê¨ÑäÉñáçå=ëìê=aáÉì=Éå=äìáJãÆãÉI
bå=êÉî~åÅÜÉI=éçìê=qÜçã~ëI=äÛçêÇêÉ=áåíÉääáÖáÄäÉ=Éí=äÛçêÇêÉ=ê¨Éä=ÅçåîÉêÖÉåíX
ä~=Åçåå~áëë~åÅÉ=ÅçåëáëíÉ=Ç~åë=ìåÉ=~ëëáãáä~íáçå=ÇÉ=äÛáåíÉääÉÅí=Üìã~áå=~ì=ê¨ÉäK
© Vrin | Téléchargé le 02/05/2023 sur www.cairn.info (IP: 45.172.225.100)

© Vrin | Téléchargé le 02/05/2023 sur www.cairn.info (IP: 45.172.225.100)

pÉäçå= ÅÉííÉ= éÉêëéÉÅíáîÉI= qÜçã~ë= ~ÑÑáêãÉ= èìÉ= ÅÉêí~áåë= åçãë= Çáîáåë= ÅçããÉ
Â=Äçå=ÊI= Â=ë~ÖÉ=ÊI= Éí= Â=àìëíÉ=ÊI= ëçåí= ~ííêáÄì¨ë= ¶=aáÉì= ÇÉ= Â=Ñ~´çå= ~ÄëçäìÉ= Éí
~ÑÑáêã~íáîÉ=ÊI= Éí= èìÛáäë= åÉ= ëáÖåáÑáÉåí= é~ë= ëÉìäÉãÉåí= äÉ= ê~ééçêí= ÇÉ= aáÉì= ¶= ä~
Åê¨~íìêÉI= ã~áë= ~ìëëá= ä~= ëìÄëí~åÅÉ= ÇáîáåÉ= EëìÄëí~åíá~= Çáîáå~FI= ÄáÉå= èìÛáäë
ëçáÉåí= ǨÑáÅáÉåíë= ¶= êÉéê¨ëÉåíÉê= aáÉìI= éìáëèìÉ= åçíêÉ= Åçåå~áëë~åÅÉ= ÇÉ= aáÉì
ǨéÉåÇ= ÇÉ= ÅÉääÉ= ÇÉë= Åê¨~íìêÉë=PMK= `çåíê~áêÉãÉåí= ~ìñ= íÉåÇ~åÅÉë= ãçÇÉêJ

OTK=bK=hûpbj^kkI= bëë~áë= Éñ¨Ö¨íáèìÉëI= îÉêëáçå= Ñê~å´~áëÉ= é~ê= aK=^mmf^I= ÅÜ~éáíêÉ= uffI

Â=i~=àìëíáÅÉ=ÇÉ=aáÉì=ÅÜÉò=m~ìä=ÊI=kÉìÅÜßíÉäI=NVTOI=éK=OQTJOQUK
OUK=pq=fI=ONI=NI=~Ç=QK
OVK=`ÉííÉ= ë¨é~ê~íáçå= åÛÉëí= é~ë= ë~åë= ê~ééçêí= ~îÉÅ= ä~= ÇáëíáåÅíáçå= â~åíáÉååÉ= ÉåíêÉ
Â=åçìãÉåçå=Ê= Éí= Â=éÜÉåçãÉåçå=ÊK= hK=_~êíÜ= êÉã~êèìÉ= àìëíÉãÉåí= äÛáåÑäìÉåÅÉ= ÇÉ= ä~
éÜáäçëçéÜáÉ=â~åíáÉååÉ=ëìê=äÛÜáëíçáêÉ=ìäí¨êáÉìêÉ=ÇÉ=ä~=íܨçäçÖáÉ=W=Â=råÉ=ÇÉë=Å~ê~Åí¨êáëJ
íáèìÉë=ÇÉ=ä~=íܨçäçÖáÉ=Çì= ufuÉ=ëá≠ÅäÉI=¨ÅêáíJáäI=ëÉê~=ÇÛ~îçáê=~ëëáãáä¨=äÛáǨÉ=ÇÉ=ä~=ÅêáíáèìÉ
ÇÉ= ä~= ê~áëçåI= éÉìíJÆíêÉ= Éå= ëÛ¨Å~êí~åí= ë¨êáÉìëÉãÉåí= ÇÉ= ë~= ÑçêãÉ= â~åíáÉååÉI= ã~áë= Éå
íÉå~åí=íçìàçìêë=ÅçãéíÉ=Çì=éêçÄä≠ãÉ=éçë¨=é~ê=h~åí=ÊI=hK=_^oqeI=i~=íܨçäçÖáÉ=éêçíÉëJ
í~åíÉ=~ì= ufuÉ=ëá≠ÅäÉK=mê¨ÜáëíçáêÉ=Éí=ÜáëíçáêÉI=qê~ÇK=Éå=Ñê~å´~áë=é~ê=iK=gb^kkbobqI=dÉå≠îÉI
i~Äçê=Éí=cáÇÉëI=éK=NQMK
PMK=pq=fI=èK=NPI=~K=OK
 TQM brkpfi==plk

åÉë= PNI=qÜçã~ë=Ñáå~äáëÉ=íçìíÉ=ë~=ê¨ÑäÉñáçå=íܨçäçÖáèìÉ=é~ê=ä~=ÅçåíÉãéä~íáçå
ÇÉ=aáÉì=Éå=äìáJãÆãÉI=ǨÄçìÅÜ~åí=Ç~åë=äÉ=ãóëí≠êÉK
`ÉííÉ=çêáÉåí~íáçå=ÅçåíÉãéä~íáîÉ=ÇÉ=ä~=íܨçäçÖáÉ=íÜçã~ëáÉååÉ=åçìë=é~ê~≤í
éçìîçáê= ~ééçêíÉê= ìåÉ= äìãá≠êÉ= ¶= äÛÉñ¨Ö≠ëÉ= ~ÅíìÉääÉ= Éå= áåîáí~åí= ÅÉääÉJÅá= ¶
ëÛáåíÉêêçÖÉê= ëìê= äÉ= êáëèìÉ= èìÛÉääÉ= Åçìêí= ÇÉ= ê¨ÇìáêÉ= åçíêÉ= Åçåå~áëë~åÅÉ= ÇÉ
aáÉì=¶=ÅÉääÉ=ÇÉ=ëÉë=ÌìîêÉë=Éí=¶=êÉéÉåëÉê=äÉ=ÅçìéäÉ=Â=ÌÅçåçãá~=Ê=Ó=ÂíÜÉçäçJ
Öá~=Ê=¨í~Ääá=é~ê=äÉë=m≠êÉëK
hï~åàáåJâìI=hï~åÖ~åÖJÇçåÖI
RTTI=eóìåÇ~á=m~êâîáääÉI
NMMRJQMQI=p¨çìä=E`çê¨É=Çì=pìÇF
© Vrin | Téléchargé le 02/05/2023 sur www.cairn.info (IP: 45.172.225.100)

© Vrin | Téléchargé le 02/05/2023 sur www.cairn.info (IP: 45.172.225.100)

PNK=`ÑK= vK=jKJgK=`lkd^oI= Â=iÉ= ãçãÉåí= M¨ÅçåçãáèìÉÒ= Éí= äÉ= ãçãÉåí= MçåíçäçÖáèìÉÒ

Ç~åë= ä~= p~Åê~= açÅíêáå~= Eê¨î¨ä~íáçåI= íܨçäçÖáÉI= ëçããÉ= íܨçäÖáèìÉF=ÊI= Ç~åë= j¨ä~åÖÉë
çÑÑÉêíë=¶=jKJaK=`ÜÉåìI=m~êáëI=sêáåI=NVSTI=éK=NRUK
 grpqf`b==ab==afbr=W==qelj^p=aÛ^nrfk==bq==iÛ°`ofqrob TQN

o°prj°=ab=i^=klqbK=Ô=qÜçã~ë=ÇÛ^èìáå=Éí=äÛ°ÅêáíìêÉ=W=ìåÉ=Éñ¨Ö≠ëÉ=ÅçåíÉãéä~íáîÉK
iÛáåíÉêéê¨í~íáçå=ÇÉ=äÛÉñéêÉëëáçå=Â=àìëíáÅÉ=ÇÉ=aáÉì=Ê=Ç~åë=äÉ=`çããÉåí~áêÉ=ÇÉ=äÛ°é≤íêÉ=~ìñ
oçã~áåëK=m~ê=bìåëáä=plkK
a~åë= ëçå= `çããÉåí~áêÉ=ëìê= äÛ°é≤íêÉ=~ìñ= oçã~áåëI= ë~áåí= qÜçã~ë= éêçéçëÉ= ìåÉ= Éñ¨J
Ö≠ëÉ=çêáÖáå~äÉ=ÇÉ=äÛÉñéêÉëëáçå=Â=àìëíáÅÉ=ÇÉ=aáÉì=ÊK=pçå=áåíÉêéê¨í~íáçåI=ÇáÑѨêÉåíÉ=ÇÉ=ÅÉääÉ=ÇÉë
m≠êÉë=íçìí=~ìí~åí=èìÉ=ÇÉ=ÅÉääÉ= ÇÉë= ãçÇÉêåÉëI= áåîÉêëÉ= äÛçêÇêÉ= íê~ÇáíáçååÉä= èìá= Åçåëáëí~áí= ¶
ãÉííêÉ=Éå=~î~åí=äÉ=ëÉåë=ëçí¨êáçäçÖáèìÉ=ÇÉ=äÛÉñéêÉëëáçåI=ë~åë=à~ã~áë=ÉñÅäìêÉ=èìÉ=äÛçå=éìáëëÉ
© Vrin | Téléchargé le 02/05/2023 sur www.cairn.info (IP: 45.172.225.100)

© Vrin | Téléchargé le 02/05/2023 sur www.cairn.info (IP: 45.172.225.100)

ÇçååÉê=~ì=Ö¨åáíáÑ=ìå=ëÉåë=ëìÄàÉÅíáÑI=Åçåíê~áêÉãÉåí=~ìñ=~ìíêÉë=ã¨Çá¨î~ìñI=èìá=êÉéêÉå~áÉåí
äÛáåíÉêéê¨í~íáçå= ÇÛ^ìÖìëíáåK= `Éë= ÇÉìñ= Å~ê~Åí¨êáëíáèìÉë= ÅçêêÉëéçåÇÉåí= ¶= ìåÉ= çêáÉåí~íáçå
ÑçåÅá≠êÉãÉåí= ÅçåíÉãéä~íáîÉ= ÇÉ= ëçå= íê~î~áä= íܨçäçÖáèìÉ= èìá= êÉëíÉ= ~ìàçìêÇÛÜìá= êÉèìáëÉ= Éí
ѨÅçåÇÉK
jlqp=`ibcp=W=Éñ¨Ö≠ëÉ=ÄáÄäáèìÉ=Ó=ÅçåíÉãéä~íáçå=Ó=àìëíáÅÉ=Ó=~ííêáÄìíë=Çáîáåë=Ó=qÜçã~ë
ÇÛ^èìáåK

prjj^ov=lc=qeb=klqbK=Ô=qÜçã~ë=^èìáå~ë=~åÇ=pÅêáéíìêÉ=W=~=`çåíÉãéä~íáîÉ=bñÉJ
ÖÉëáëK=qÜÉ=áåíÉêéêÉí~íáçå=çÑ=íÜÉ=ÉñéêÉëëáçå=Â=dçÇÛë=àìëíáÅÉ=Ê=áå=íÜÉ=`çããÉåí~êó=çå=íÜÉ
béáëíäÉ=íç=íÜÉ=oçã~åëK=_ó=bìåëáä=plkK
få=Üáë=`çããÉåí~êó=çå=íÜÉ=béáëíäÉ=íç=íÜÉ=oçã~åëI=píK=qÜçã~ë=éêçéçëÉë=~å=çêáÖáå~ä
ÉñÉÖÉëáë=çÑ=íÜÉ=ÉñéêÉëëáçå=Â=dçÇÛë=àìëíáÅÉ=ÊK=eáë=áåíÉéêÉí~íáçåI=~ë=ÇáÑÑÉêÉåí=Ñêçã=íÜ~í=çÑ=íÜÉ
c~íÜÉêë= ~ë= Ñêçã= íÜ~í= çÑ= íÜÉ= ãçÇÉêåëI= êÉîÉêëÉë= íÜÉ= íê~Çáíáçå~ä= çêÇÉê= ïÜáÅÜ= ÅçåëáëíÉÇ= áå
ìåÇÉêëÅçêáåÖ= íÜÉ=ÉñéêÉëëáçåÛë= ëçêíÉêáçäçÖáÅ~ä= ãÉ~åáåÖI= ïÜáäÉ= åÉîÉê= ÉñÅäìÇáåÖ= íÜÉ= éçëëáÄJ
äáíó= çÑ= ÖáîáåÖ= íÜÉ= ÖÉåÉíáîÉ= ~= ëìÄàÉÅíáîÉ= ãÉ~åáåÖI= Äó= Åçåëíê~ëí= ïáíÜ= íÜÉ= çíÜÉê= ãÉÇáÉî~äëI
ïÜç=êÉëí~íÉÇ=^ìÖìëíáåÉÛë=áåíÉêéêÉí~íáçåK=qÜÉëÉ=íïç=ÅÜ~ê~ÅíÉêáëíáÅë=ÅçêêÉëéçåÇ=íç=~=ïÜçääó
ÅçåíÉãéä~íáîÉ=çêáÉåí~íáçå=çÑ=Üáë=íÜÉçäçÖáÅ~ä=ïçêâ=ïÜáÅÜ=íçÇ~ó=êÉã~áåë=îáí~ä=~åÇ=ÑêìáíÑìäK
hbv=tloap=W=ÄáÄäáÅ~ä=ÉñÉÖÉëáë=Ó=ÅçåíÉãéä~íáçå=Ó=àìëíáÅÉ=Ó=ÇáîáåÉ=~ííêáÄìíÉë=Ó=qÜçã~ë
^èìáå~ëK