Académique Documents
Professionnel Documents
Culture Documents
5 transistorFET PDF
5 transistorFET PDF
Comparaisonautransistorbipolaire:
fonctionnementliaudplacementd'unseultypedeporteur(lesporteurs
majoritaires:lectronsoutrous);composantunipolaire.
simplefabriquer,surfacerduite(plushautniveaud'intgration).
trsforteimpdanced'entre(M).
facteurdebruitinfrieurautransistorbipolaire.
facteurdemrite(produitGxBP)infrieurautransistorbipolaire.
Polytech'NiceSophia 1 C.PETERV3.0
JFET
IEtudethorique
I.1Principe n
drain
LeTECestralisdansunbarreaude
E
semiconducteurdop(Nsurl'exemple
cicontre). Sa conductance dpend du
taux de dopage et des dimensions du
source
barreau.
Polytech'NiceSophia 2 C.PETERV3.0
JFET
I.2Symboles,tensionsetcourants
SOURCE :lectrodeparlaquellelesporteursentrentdanslecanal.
DRAIN :lectrodeparlaquellelesporteursquittentdanslecanal.
GRILLE :lectrodedecommande(IG=0).
canalN canalP
D D
ID ID
G G
VDS VDS
VGS IS VGS IS
S trous S
Polytech'NiceSophia 3 C.PETERV3.0
JFET
I.3Fonctionnement
pourVDS=0 zonedplteenporteur
VGS=0 D
VGS<0 D
VGS=VGSoff D
n n n
p p p p p p
G G G
Vgg Vgg
S S S
LeTECfonctionneendpltionouappauvrissement.
Danscecas,onpeutconsidrerleTECcommeunersistancecommandeentension.
Polytech'NiceSophia 4 C.PETERV3.0
JFET
pourVDS>0
D D D
n n n
p p p p p p
G G G
E E E
S S S
SiVDSencore,lecanalsertrcitetlecourantestlimit.
Polytech'NiceSophia 5 C.PETERV3.0
JFET
I.4Rseaudecaractristiques
TECcanalN
ID
ID transfert sortie
VGS=0V
VDS IDSS C
S A
VGS
O
VGS=1V
VDS=cste VGS=2V
VGS=3V
LorsqueVDSaugmente,IDcroitlinairement(O)puisatteintlazoneducoudedueau
dbutdupincementducanal(C)etatteintfinalementunevaleurdesaturation(S).Si
VDSdpasseVDSmaxlesemiconducteurestdtruitpareffetd'avalanche.
Polytech'NiceSophia 6 C.PETERV3.0
JFET
rseaudesortie
pourVGS=0,IDestmaximal:IDSS
VP
zoneO:zoneohmique,leTECsecomportecommeunersistance: R DS
I DS
zoneC:apparitiondupincement
zoneS:zonelinaireoudesaturation,leTECsecomportecommeunesource
decourantcommandeentension(VDS>VP)
zoneA:zoned'avalanche
2
rseaudetransfert
quationducourantdedrain:
I D =I DSS 1
V GS
V GSoff
VGSoff:tensiondeblocage(ID=0,VDS),VGSoff=VP
dispersionimportantedesrseauxdecaractristiques(pourdesTECidentiques)
grandeursfondamentales:IDSS,VP.
Polytech'NiceSophia 7 C.PETERV3.0
JFET
IIPolarisation
II.1Polarisationparlagrille ID
Onappliqueunetensiondegrille
constante:VGG IDSS
VDD
transistor1
Q1
RD droitedecharge
ID
VGG
VDS Q2 transistor2
VGS
VGS VGG VDSmax VDS
Polytech'NiceSophia 8 C.PETERV3.0
JFET
II.2Polarisationautomatique
ID
VDD RSpetite
IDSS
RD RSpetite
droitedecharge(RSmoyenne)
ID RSmoyenne
VDS
Q1
RSgrande
RG RS Q2
LecourantcirculantdansleTECetdansRSgnreunetension:VS=RSID.
Lecourantdegrilletantnul,VG=0doncVGS=RS ID .Lemontagecredoncsa
proprepolarisationenutilisantlatensionauxbornesdeR Spourpolariserlagrilleen
inverse.
Polytech'NiceSophia 9 C.PETERV3.0
JFET
II.3Polarisationpardiviseurdetension
ID
VDD
IDSS
R1 RD
ID
droitedecharge
VDS
Q1
R2 RS Q2
R 1 R2
V V
OnendduitlatensionVS=VGVGSetlecourant
I D= G GS
avec V GS 0
RS
Polytech'NiceSophia 10 C.PETERV3.0
JFET
II.4Polarisationparsourcedecourant
ID
VDD
IDSS
RD
ID
droitedecharge
VDS
RG Q1 Q2 P
VSS
VGS VDSmax VDS
BienquelatensionVGSvarie,lepointdepolarisationPrestefixe.
Toutefoiscemontagencessiteunesecondesourcedetension.
Polytech'NiceSophia 11 C.PETERV3.0
JFET
IIILeTECenrgimedynamique
Cette tudeconsiste analyserlefonctionnement d'untransistorpolarisen zone
de saturation lorsqu'on applique de petites variations l'une des grandeurs
lectriques.
III.1Modleenrgimedynamique IDS
VGS=0V
IDSS
Dans la zone linaire, le TEC se comporte
comme une source de courant commande
parlatensionVGSID=f(VDS,VGS). VGS=1V
I DS I DS VGS=2V
I DS = V GS V DS
V GS V DS VGS=3V
VDS=cste
i ds =g m vgs g ds v ds
avec: VGS Vp VDS
i ds i ds
g m=
v
v ds=0
:transconductance g ds = :admittancedudrain
gs v ds
v gs =0
Polytech'NiceSophia 12 C.PETERV3.0
JFET
Onendduitleschmaquivalent: ID
IDSS
id
P
Q
vgs gds
vds
gm.vgs
VGS
Lesparamtresgmetgdspeuventtre
dterminssurlerseaudecaractristiques VDS
aupointdepolarisationdutransistor. g m =tan g ds =tan
2
Leparamtregmpeutaussitrecalculpartirdel'quation:
D'opourVGS=0: g mo=
2 I DSS
I D =I DSS 1
V GS
V GSoff
V GSoff
etpourVGS0:
g m=g mo 1
V GS
V GSoff gm
gds
0,1 20 mA/V
1 10 S (0,1 1 M)
Polytech'NiceSophia 13 C.PETERV3.0
JFET
Lorsquelafrquenceaugmente,ilfautprendreencomptelescapacitsparasites.
Toute jonction PN polarise en inverse constitue un condensateur. Pour le TEC,
onconsidredeuxcondensateursparasites,l'unentregrilleetsource,l'autreentre
grilleetdrain.
CGD id
CGD
vgs gds
CGS
vds
gm.vgs
CGS
LavaleurdeCGDestfaible(<pF),maisellepeutdevenirtrsgnantepareffet
Miller.
Polytech'NiceSophia 14 C.PETERV3.0
JFET
III.2Montagesfondamentaux
Commepourletransistorbipolaire,ilexistetroismontagestypespourleTEC.
T bipolaire TEC
metteur commun source commune
collecteur commun drain commun
base commune grille commune
Polytech'NiceSophia 15 C.PETERV3.0
JFET
III.2.1Montagesourcecommune
E
IDS
RD droitedechargestatique
Cls
droitedechargedynamique
Cle D
G pente:1/RD
S
vs
ve Rg RS Rch droitedecharge
CS dynamiqueavecRch
VDS
RS:rsistanced'autopolarisation
E
VGS=VGMVSM=RSID
Schmaquivalentendynamique
G D
Polytech'NiceSophia 16 C.PETERV3.0
JFET
III.2.2Montagedraincommun
E
sourceEdsactive
G D
CLe D
G
CLs ve Rg vgs gds
S gm.vgs
ve Rg RS Rch S
vs
RS Rch
RS:rsistanced'autopolarisation vs
VGS=VGMVSM=RSID
Schmaquivalentendynamique
G vgs S
ve Rg gds RS Rch
gm.vgs vs
D
Polytech'NiceSophia 17 C.PETERV3.0
JFET
III.2.3Montagegrillecommune sourceEdsactive
E
G D
RD
CLs
vgs gds
D
G gm.vgs
S
CLe S
vs
Rch vs
Rg RS ve RS RD Rch
Cg ve
Schmaquivalentendynamique
S D
gm.vgs
ve RS vgs RD Rch
gds vs
G
Polytech'NiceSophia 18 C.PETERV3.0
JFET
III.3Propritsdesmontages
Polytech'NiceSophia 19 C.PETERV3.0
JFET
IVLeTECencommutationanalogique
OnutiliseleTECcommeuninterrupteur.Pourobtenircemodedefonctionnement,la
tensionVGSprendseulementdeuxvaleurs:zroouunevaleurinfrieureVGSoff .De
cettemanireleTECfonctionneenrgionohmiqueouenblocage.
LorsqueleTECestbloqu,lecourantIDSestnul,onpeutdoncconsidrerquele
transistorestquivalentuncircuitouvert.
LorsqueleTECfonctionneenrgionohmique,letransistorsecomportecomme
unersistancedevaleurRDS(conditionqueVDSrestefaible).
LeTECestdoncquivalentaumontagesuivant:
D S
RDS
D I S
PourVGS=0,l'interrupteurestferm.
PourVGS<VGSoff,l'interrupteurestouvert.
Polytech'NiceSophia 20 C.PETERV3.0
JFET
VI.1L'interrupteurshunt
RD RD
I
vin vout vin vout
VGS RDS
PourVGS<VGSoff,l'interrupteurestouvert:Vout=Vin
PourVGS=0,l'interrupteurestferm.SiRD>>RDS,VDSrestefaibledoncle
transistorfonctionnebienenzoneohmique:V out0.
Polytech'NiceSophia 21 C.PETERV3.0
JFET
VI.2L'interrupteursrie
RDS
PourVGS<VGSoff,l'interrupteurestouvert:Vout0.
PourVGS=0,l'interrupteurestferm.SiRD>>RDS,VDSrestefaibledoncle
transistorfonctionnebienenzoneohmique:V out=Vin.
Lerapportonoffdel'interrupteursrieestsuprieurceluidel'interrupteurshunt.
v out max
Rapportonoff =
v in min
Polytech'NiceSophia 22 C.PETERV3.0
JFET
VI.3multiplexeuranalogique
RD vout
V1 V2 V3
Polytech'NiceSophia 23 C.PETERV3.0
MOSFET
LesMOSFETsontdestransistorssimilairesauTECjonction,maispourlesquels
lagrilleesttotalementisoleducanal.
composantunipolaire
trsfaiblesdimensions(technologiesubmicronique)
trsfaibleconsommation
fabricationsimple
Composantsdominantsenlectroniquenumriqueintgre(mmoire,
processeurs,circuitmixtes).
Polytech'NiceSophia 24 C.PETERV3.0
MOSFET
ILesMOSFETs mtal
isolant(oxyde)
n n semiconducteur
I.1Constitution
(substrat)
p
NMOS
I=0 VDS>0 I0
Grille
VGS>0
(polysilicium)
Drain/ Drain/
Source Source G G
+ + + ++ +
n n S D
n n n n
p
p p
substratBulk B B
CeMOSFETfonctionneenenrichissement crationd'uncanald'lectrons
Polytech'NiceSophia 25 C.PETERV3.0
MOSFET
NMOSappauvrissement
I0 VDS>0
Grille
(polysilicium) VGS<0
Drain/ Drain/
Source Source G G
n n S D
n n n + + + ++ + n
p
p p
substratBulk B B
Leschargespositivesattiressouslagrillesecombinentavecleschargesngatives
ducanaletdiminuentainsilaconductivitducanal.Pourunevaleursuffisamment
faibledeVGSlecourantIDSestnul.
Polytech'NiceSophia 26 C.PETERV3.0
MOSFET
PMOSenrichissement
G
D/S D/S
p p
n
B
Polytech'NiceSophia 27 C.PETERV3.0
MOSFET
I.2Symboles,tensionsetcourants
NMOS PMOS
D D D D D D
G B G G G B G G
B B
S S S S S S
t ne messi hci r net ne messi r vua ppa
D D D D
G B G G B G
S S S S
Surlasource,lesensdelaflcheindiquelesensrelducourant.
Pourlaplupartdestransistors,lesubstratestconnectlasource.
Polytech'NiceSophia 28 C.PETERV3.0
MOSFET
I.3Fonctionnement
VDS=0 VDS<VDSsat VDS>VDSsat
G G G
S D S D S D
n n n n n n
p p p
B B B
DansuntransistorNMOSenrichissement,lecanald'lectronsestcreparunetension
VGSpositive.Lorsqu'onappliqueunetensionV DS ,lecanalsertrcitducotdudrain.
PourVDS<VDSsat,letransistorfonctionneenrgimelinaire.
LorsqueVDSaugmenteaudeldeVDSsat ,Ilyapincementducanal.LecourantI DSest
alorslimitunevaleurdpendantdeVGS.Letransistorfonctionneensaturation.
Polytech'NiceSophia 29 C.PETERV3.0
MOSFET
I.4Rseauxdecaractristiques
NMOSenrichissement
Lorsquelesubstratestrelilasource,onobtientlescaractristiquessuivantes:
IDS VGSVT VGS=5V IDS transfert
C S
VDS=5V
VGS=3V (saturation)
L
VGS=2V
zonelinaire
VGS=1V
VDSfaible
PourqueleMOSFETenrichissementconduise,ilfautqueVGS>VT.
VT:tensiondeseuil.
Polytech'NiceSophia 30 C.PETERV3.0
MOSFET
NMOSappauvrissement
Lorsquelesubstratestrelilasource,onobtientlescaractristiquessuivantes:
IDS VGSVT VGS=2V IDS
transfert
C S
VDS=5V
VGS=1V (saturation)
L
enrichissemen
VGS=0V t
VGS=1V appauvrissement
LesrseauxdecaractristiquesdesPMOSsontsimilaires,maistoutesles
grandeurssontngatives.
Polytech'NiceSophia 31 C.PETERV3.0
MOSFET
IIPolarisation
LesmontagesdepolarisationutilisspourlesMOSFETsontsimilairesceux
tudispourlesJFET.
Exemples:
VDD VDD
RD R1 RD
ID ID
VDS VDS
RG RS R2 RS
autopolarisation polarisationparpont
MOSFETappauvrissement MOSFETenrichissement
VGS=0 VGS>0
Polytech'NiceSophia 32 C.PETERV3.0
MOSFET
IIILeMOSFETenrgimedynamique
Cette tudeconsiste analyserlefonctionnement d'untransistorpolarisen zone
de saturation lorsqu'on applique de petites variations l'une des grandeurs
lectriques.
III.1Modleenrgimedynamique
Enzonedesaturation,lerseaudecaractristiquesIDS=f(VDS)tantsimilairepour
lesJFETetlesMOSFET,leschmaquivalentenrgimedynamiqueestidentique.
id
gm 0,1 50 mA/V
vgs gds gds 0,02 1 mS (1 50 k)
vds
gm.vgs
Polytech'NiceSophia 33 C.PETERV3.0
MOSFET
III.2Montagesfondamentaux
OnretrouvelestroismontagesfondamentauxtudispourlesJFET:source
commune,draincommunetgrillecommune.
Exemplesdemontagessourcecommune:
VDD VDD
RD R1 RD
CLs
Cle Cle
vs vs
ve RG RS Rch ve R RS Rch
CS 2 CS
LespropritssontanaloguespourunMOSFETetunJFET.
Polytech'NiceSophia 34 C.PETERV3.0
MOSFET
VILeMOSFETencommutation
A l'image des JFET, les MOSFET peuvent fonctionner en commutateurs
analogiquessuivantlesmontagestudisprcdemment.
Une autre application pour ces transistors rsidedansles circuitsnumriques. En
effet,latensionseuilprovoqueunbasculementbrutaldel'tatbloqul'tatsatur
lorsquelatensiondegrillepassede0unetensionsuprieureVT.LeMOSFET
estdoncuncomposantidalpourlescircuitslogiques.
Rappel:
enrichissement appauvrissement
NMOS PMOS NMOS PMOS
VDS >0 <0 >0 <0
VGS >0 <0 VT < 0 VT > 0
Les circuits logiques tant aliments avec une tension unique, il faut que les
tensions VGS et VDS soient de mme polarit. Dans ces conditions, seuls les
transistorsenrichissementpeuventfonctionnerenrgimebloquetsatur.
LescircuitslogiquessontdoncralissavecdesMOSFETenrichissement.
Polytech'NiceSophia 35 C.PETERV3.0
MOSFET
VI.1Commutationchargepassive
vout VGS=3V
vin
VGS=2V
VGS=1V
VDD VDS
pourvin=0,VGS=0doncID=0etvout=VDD.
pourvin=VDD,VGS>>VTdoncID0etvout0conditionqueRD>>RDS
(letransistorfonctionneenzoneohmique).
Cecircuitraliseunefonction:inverseur.
Polytech'NiceSophia 36 C.PETERV3.0
MOSFET
VI.2Commutationchargeactive
Afindediminuerlatailledescircuitsintgrs,lesrsistancesquioccupentune
surfaceimportanteonttsremplacespardestransistors.
IDS VGS=5V
VDD
VGS=3V
vout
vin VGS=2V
VGS=1V
VDS
1 5
Letransistorduhautsecomportecommeunersistancedontlavaleurvarie
lgrementenfonctiondelatensionsesbornes.
Lefonctionnementdececircuitestidentiqueauprcdentmaisiloccupeune
surfacepluspetite.
Polytech'NiceSophia 37 C.PETERV3.0
MOSFET
VI.3LeCMOS
Afin de diminuer la consommation, la rsistance est remplace par un transistor
complmentaire. I
V =V
VDD GSn DD V =VGSp DD vout
VGSp
VDD
PMOS
vin vout
NMOS
VGSn
vin
VD
vout VDD
D
Polytech'NiceSophia 38 C.PETERV3.0
MOSFET
VLeMOSFETdepuissance
Le MOSFET de puissance est un composant discret utilis dans les systmes de
commande des moteurs, lampes, imprimantes, alimentation de puissance,
amplificateurs,etc.C'estunMOSFETenrichissement.
Pour accrotre leur puissance limite, les gomtries de canal sont modifies
(VMOS,TMOS,HEXFET).
Gammesdetensionetcourant:200A,1200V,700W.
Le MOSFET tant un composant unipolaire, il peut couper un fort courant
beaucoupplusrapidementquenepeutlefaireuntransistorbipolaire.
Lorsquelatempratureaugmente,larsistanceRDSonducanalaugmentegalement.
Il n'existe donc pas de risque d'emballement thermique. Il est donc possible de
connecter plusieurs transistors MOS en parallle pour augmenter le courant
admissible.
Polytech'NiceSophia 39 C.PETERV3.0
MOSFET
VPrcautionsd'usage
Z Z
z V MOS kV
kV kV
travaillersurunetableconductricerelielaterre.
utiliserunbraceletconducteurrelilaterre.
utiliserunfersouderisoldusecteurdontlapanneestrelielaterre.
nepasstockerlescircuitsMOSsurdupolystyrneexpans(utiliserdelamousse
chargeencarbone).
viterdemanipulerlescircuitsaveclesdoigts.
certainscircuitssontprotgsintrieurementpardesdiodeszener.
Polytech'NiceSophia 40 C.PETERV3.0