A propos de ce livre

Ceci est une copie numérique d’un ouvrage conservé depuis des générations dans les rayonnages d’une bibliothèque avant d’être numérisé avec
précaution par Google dans le cadre d’un projet visant à permettre aux internautes de découvrir l’ensemble du patrimoine littéraire mondial en
ligne.
Ce livre étant relativement ancien, il n’est plus protégé par la loi sur les droits d’auteur et appartient à présent au domaine public. L’expression
“appartenir au domaine public” signifie que le livre en question n’a jamais été soumis aux droits d’auteur ou que ses droits légaux sont arrivés à
expiration. Les conditions requises pour qu’un livre tombe dans le domaine public peuvent varier d’un pays à l’autre. Les livres libres de droit sont
autant de liens avec le passé. Ils sont les témoins de la richesse de notre histoire, de notre patrimoine culturel et de la connaissance humaine et sont
trop souvent difficilement accessibles au public.
Les notes de bas de page et autres annotations en marge du texte présentes dans le volume original sont reprises dans ce fichier, comme un souvenir
du long chemin parcouru par l’ouvrage depuis la maison d’édition en passant par la bibliothèque pour finalement se retrouver entre vos mains.

Consignes d’utilisation

Google est fier de travailler en partenariat avec des bibliothèques à la numérisation des ouvrages appartenant au domaine public et de les rendre
ainsi accessibles à tous. Ces livres sont en effet la propriété de tous et de toutes et nous sommes tout simplement les gardiens de ce patrimoine.
Il s’agit toutefois d’un projet coûteux. Par conséquent et en vue de poursuivre la diffusion de ces ressources inépuisables, nous avons pris les
dispositions nécessaires afin de prévenir les éventuels abus auxquels pourraient se livrer des sites marchands tiers, notamment en instaurant des
contraintes techniques relatives aux requêtes automatisées.
Nous vous demandons également de:

+ Ne pas utiliser les fichiers à des fins commerciales Nous avons conçu le programme Google Recherche de Livres à l’usage des particuliers.
Nous vous demandons donc d’utiliser uniquement ces fichiers à des fins personnelles. Ils ne sauraient en effet être employés dans un
quelconque but commercial.
+ Ne pas procéder à des requêtes automatisées N’envoyez aucune requête automatisée quelle qu’elle soit au système Google. Si vous effectuez
des recherches concernant les logiciels de traduction, la reconnaissance optique de caractères ou tout autre domaine nécessitant de disposer
d’importantes quantités de texte, n’hésitez pas à nous contacter. Nous encourageons pour la réalisation de ce type de travaux l’utilisation des
ouvrages et documents appartenant au domaine public et serions heureux de vous être utile.
+ Ne pas supprimer l’attribution Le filigrane Google contenu dans chaque fichier est indispensable pour informer les internautes de notre projet
et leur permettre d’accéder à davantage de documents par l’intermédiaire du Programme Google Recherche de Livres. Ne le supprimez en
aucun cas.
+ Rester dans la légalité Quelle que soit l’utilisation que vous comptez faire des fichiers, n’oubliez pas qu’il est de votre responsabilité de
veiller à respecter la loi. Si un ouvrage appartient au domaine public américain, n’en déduisez pas pour autant qu’il en va de même dans
les autres pays. La durée légale des droits d’auteur d’un livre varie d’un pays à l’autre. Nous ne sommes donc pas en mesure de répertorier
les ouvrages dont l’utilisation est autorisée et ceux dont elle ne l’est pas. Ne croyez pas que le simple fait d’afficher un livre sur Google
Recherche de Livres signifie que celui-ci peut être utilisé de quelque façon que ce soit dans le monde entier. La condamnation à laquelle vous
vous exposeriez en cas de violation des droits d’auteur peut être sévère.

À propos du service Google Recherche de Livres

En favorisant la recherche et l’accès à un nombre croissant de livres disponibles dans de nombreuses langues, dont le frano̧ais, Google souhaite
contribuer à promouvoir la diversité culturelle grâce à Google Recherche de Livres. En effet, le Programme Google Recherche de Livres permet
aux internautes de découvrir le patrimoine littéraire mondial, tout en aidant les auteurs et les éditeurs à élargir leur public. Vous pouvez effectuer
des recherches en ligne dans le texte intégral de cet ouvrage à l’adresse http://books.google.com
 PLATON .

APOLOGIE DE SOCRATE .

Prix : 1 fl. 9 s .

FAD . LIST

dodres
LL.725
( 2

GENEVE

LEDOUBLE ET LES PRINCIPAUX LIBRAIRES.

1852
 LIVRES
ET
FOURNITURES CLASSIQUES
chez É. CAREY , impr.-libr. , 19
rue Verdaine , 268 ,
à Genève .

BIBLIOTHÈQUE
de la
FACULTÉ DE THÉOLOGIE
de l'Eglise Evangélique libre
du Canton de Vaud .

Ex libris
PH . BRIDEL
DR . THEOL .

ROSA E

MCMXXXV
 PLATON .

APOLOGIE DE SOCRATE .

Texte de Stallbaum .

GENÈVE ,
LEDOUBLE ET LES PRINCIPAUX LIBRAIRES

4832
TH
FRO. LORO EO
L.

r es
. Cod
!!
PELLETIER ET CAREY , ÉDITEURS, PLACE DE LA
MAGDELAINE , 162 .

IMPRIMERIE A , L. VIGNIER
Maison de la Poste.
 ΠΛΑΤΩΝΟΣ

ΑΠΟΛΟΓΙΑ ΣΩΚΡΑΤΟΥΣ .

( .

ΚΕΦ. Α'.

ότι μεν υμείς , ώ άνδρες Αθηναίοι , πεπόνθατε

υπό των εμών κατηγόρων , ουκ οίδα εγώ δ' ούν
και αυτός υπ' αυτων ολίγου έμαυτου επελαθόμην :
ούτω πιθανώς έλεγoν. Και του αληθές γε, ως
έπος ειπείν , ουδέν ειρήκασι. Μάλιστα δε αυ- 5
των εν εθαύμασα των πολλών ων εψεύσαντο ,
τούτο, εν ώ έλεγον ως χρην υμας ευλαβείσθαι ,
μη υπ' εμου εξαπατηθήτε , ως δεινου όντος λέ
Σ
γειν . Το γαρ μη αισχυνθήναι , ότι αυτίκα υπ
έμου εξελεγχθήσονται έργω , επειδαν μηδ' οπως- 10.
τιουν φαίνομαι δεινός λέγειν , τουτο μου έδοξεν
αυτων αναισχυντότατων είναι , ει μη αρα δεινά »
 ( 4)
καλουσιν ούτοι λέγειν τον ταληθή λέγοντα: ει μεν
γάρ τουτο λέγουσιν , ομολογοίην αν έγωγε ου κατά
τούτους είναι ρήτωρ. Ούτοι μεν ούν , ώςπερ
εγώ λέγω , ή τι ή ουδέν αληθές ειρήκασιν · υμείς
5 δ' εμου ακούσεσθε πασαν την αλήθειαν. Oů
μέντοι μα Δί ' , ώ άνδρες Αθηναίοι , κεκαλλιεπη
μένους γε λόγους , ώςπερ οι τούτων , ρήμασί τε
και ονόμασιν, ουδε κεκοσμημένους , αλλ ' ακούσεσθε
εικη λεγόμενα τους επιτυχουσιν ονόμασι • πιστεύω
το γαρ δίκαια είναι α λέγω , και μηδείς υμών προς
δοκησάτω αλλως . Ουδε γαρ αν δηπου πρέπει ,
ώ άνδρες , τηδε τη ηλικία , ώςπερ μειρακίω πλάτ
τοντα λόγους εις υμας ειςιέναι . Και μέντοι και
πάνυ , ώ άνδρες Αθηναίοι , τουτο υμων δέομαι και
15 παρίεμαι · έαν δια των αυτων λόγων ακούητέ μου
απολογουμένου , δι' ωνπερ είωθα λέγειν και εν
αγορα επί των τραπεζών , ένα υμων οι πολλοί ακη
κρασι , και άλλοθι , μήτε θαυμάζειν μήτε θορυβεϊν
τούτου ένεκα . Εχει γαρ ουτωσί. Νυν εγώ
20 πρώτον επί δικαστήριον αναβεβηκα , έτη γεγονός
πλείω εβδομήκοντα : άτεχνως ούν ξένως έχω της
ενθάδε λέξεως . Ωςπερ ούν αν , ει τω όντι ξένος
ετύγχανον ών , ξυνεγιγνώσκετε δήπου αν μοι , ει
έν εκείνη τη φωνή τε και το τρόπο έλεγον , εν
25 οίςπερ έτεθράμμην , και δη και νυν τουτο υμων
δέομαι δίκαιον , (ίσως μεν γάρ τι χείρων , ίσως δε
 ( 5)
βελτίων, αν εϊη ) , αυτό δε τουτο σκοπεϊν και τούτο
τον νουν προςέχειν , ει δίκαια λέγω , η μη · δι
καστου μεν γαρ αυτη η αρετή , ρήτορος δε ταληθή
λέγειν .

Δ11111

ΚΕΦ . Β'.

Πρωτον μεν ούν δίκαιος είμι απολογήσασθαι , 5

ώ άνδρες Αθηναίοι , προς τα πρωτά μου ψευδη
κατηγορημένα και τους πρώτους κατηγόρους ,
έπειτα δε προς τα ύστερα και τους υστέρους.
Εμου γαρ πολλοί κατήγοροι γεγόνασι προς υμάς ,
και πάλαι πολλά ήδη έτη και ουδέν αληθές λέγον- 10
τες: ους εγώ μαλλον φοβούμαι και τους αμφί Ανυ
τον , καίπερ όντας και τούτους δεινούς . Αλλ ''
εκείνοι δεινότεροι , ώ άνδρες , οι υμων τους πολ
λους εκ παίδων παραλαμβάνοντες έπειθόν τε και
κατηγόρουν έμου ουδέν αληθές , ως έστι τις Σω- 15
κράτης , σοφός ανήρ , τά τε μετέωρα φροντιστής ,
και τα υπό γης άπαντα ανεζητηκώς , και τον ήττω
λόγον κρείττω ποιων. Ούτοι , ώ άνδρες Αθηναίοι ,
ταύτην την φήμην κατασκεδάσαντες , οι δεινοί εισέ
μου κατήγοροι · οι γάρ ακούοντες ηγούνται τους 20
ταυτα ζητουντας ουδέ θεούς νομίζειν. Επειτα
2
 ( 6 )
εισιν ούτοι οι κατηγοροι πολλοί και πολύν χρόνον
ήδη κατηγορηκότες , έτι δε και εν ταύτη τη ηλικία
λέγοντες προς υμας , εν ή αν μάλιστα έπιστεύ
σατε , παίδες όντες , ένιοι δ' υμων και μειράκια ,
5 άτεχνως ερήμην κατηγορούντες , απολογουμένου
ουδενός. ο δε πάντων αλογώτατον , ότι ουδέ τα
ονόματα οίόν τε αυτων ειδέναι και είπείν , πλήν ει
τις κωμωδοποιός τυγχάνει ών. Οσοι δε φθόνω
και διαβολη χρώμενοι υμας ανέπειθον , οι δε και
το αυτοί πεπεισμένοι άλλους πείθοντες , ούτοι πάντες
απορώτατοί εισιν ουδε γαρ αναβιβάσασθαι οίον
τ ' έστιν αυτων ένταυθοϊ ουδ' ελέγξαι ουδένα ,
αλλ' ανάγκη ατεχνως ώςπερ σκιαμαχεϊν απολο Η
γούμενόν τε και ελέγχειν , μηδενός αποκρινομένου.
15 Αξιώσατε ούν και υμείς , ώςπερ εγώ λέγω , διτ
τους μου τους κατηγόρους γεγονέναι , ετέρους μεν
τους άρτι κατηγορήσαντας , ετέρους δε τους πα
λαι , ους εγώ λέγω. Και οιήθητε δεϊν προς εκεί
νους πρωτόν με απολογήσασθαι· και γαρ υμείς
20 εκείνων πρότερον ηκούσατε κατηγορούντων , και
πολύ μάλλον ή τωνδε των υστερον.

Είεν.. Απολογητέον δή , ώ άνδρες Αθηναίοι ,

και επιχειρητέον υμων εξελέσθαι την διαβολήν , ήν
υμείς εν πολλω χρόνω έσχετε , ταύτην εν ούτως
25 ολίγω χρόνω. Βουλοίμην μεν ουν αν τουτο ούτω
 ( 7 )
γενέσθαι , εί τι αμεινον και υμίν και εμοί , και
πλέον τι με ποιησαι απολογούμενον · οίμαι δε
αυτό χαλεπόν είναι , και ου πάνυ με λανθάνει οιον
έστιν. όμως τουτο μεν τω όπη τω θεώ φίλον,2
τω δε νόμω πειστέον και απολογητέον.

AM

ΚΕΦ . Γ' . 3

Αναλάβωμεν ούν εξ αρχής , τίς η κατηγορία

εστίν , εξ ης η εμή διαβολή γέγονεν , ή δη και
πιστεύων Μέλητός με έγραψατο την γραφήν ταυ
την . Είεν.. Τι δή λέγοντες διέβαλλον οι δια
βάλλοντες ; ώςπερ ούν κατηγόρων την αντωμοσίαν 10
δεϊ αναγνωναι αυτων : Σωκράτης αδικεί και πε
ριεργάζεται ζητων τά τε υπό γης και τα επουρά
νια , και τον ήττω λόγον κρείττω ποιών , και
άλλους τα αυτα ταυτα διδάσκων . Τοιαύτη τις
έστι : ταυτα γαρ εωρατε και αυτοί εν τη Αριστο- 15
φάνους κωμωδία , Σωκράτη τινα εκεί περιφερόμε
νον , φάσκοντα τε αεροβατείν και άλλων πολλών
φλυαρίαν φλυαρούντα , ών εγώ ουδέν ούτε μέγα
ούτε σμικρών περι επαΐω . Και ούχ ως ατιμάζων
λέγω την τοιαύτην επιστήμην , εί τις περί των 20
τοιούτων σοφός έστι : μη πως εγώ υπό Μελήτου
 ( 8 )
τοσαύτας δίκας φύγουμε ! Αλλά γαρ εμοί του
των , ώ άνδρες Αθηναίοι , ουδέν μέτεστι . Μάρ
τυρας δ ' αυτούς υμων τους πολλούς παρέχομαι ,
και αξιω υμας αλλήλους διδάσκειν τε και φράζειν ,
και όσοι εμου πώποτε ακηκόατε διαλεγομένου πολλοί
δε υμων οι τοιουτοί είσι . Φράζετε ούν αλλήλους ,
ει πώποτε η σμικρών ή μέγα ήκουσε τις υμων
έμου περί των τοιούτων διαλεγομένου και εκ τού
των γνώσεσθε , ότι τοιαύτ' έστι και τάλλα περί
ΙΟ
έμου α οι πολλοί λέγουσιν.

ΚΕΦ . Δ'.4

Αλλά γαρ ούτε τούτων ουδέν έστιν , ουδε γ ' εί

τινος ακηκόατε , ως εγώ παιδεύειν επιχειρώ ανθρώ
πους και χρήματα πράττομαι , ουδε τουτο αληθές.
Επεί και τουτο γ ' εμοί δοκεί καλόν είναι , ει τις
15 οίος τ ' εΐη παιδεύεις ανθρώπους ώςπερ Γοργίας τε ,
ο Λεοντίνος , και Πρόδικος , ο Κείος , και Ισπίας
δε , ο Ηλείος . Τούτων γαρ έκαστος , ώ άνδρες ,
οίος τ ' εστίν εων εις εκάστης των πόλεων τους
νέους , οίς έξεστι των εαυτων πολιτών προίκα ξυν
20 είναι και αν βούλωνται και τούτους πείθουσι τας
ενείνων ξυνουσίας απολιπόντας σφίσι ξυνείναι
 ( 9 )
χρήματα διδοντας και χάριν προξειδέναι. Επει
και άλλος ανήρ έστι Πάριος ενθάδε σοφός , δν εγω
ήσθόμην επιδημούντα : έτυχον γαρ προςελθών
ανδρί ός τετέλεκε χρήματα σοφισταϊς πλείω ή ξύμ
παντες οι άλλοι , Καλλία , τω Ισπανίκου . Του- και
τον ουν ανηρόμην -έστον γαρ αυτω δύο υιέε .
Ο Καλλία , ήν δ' εγώ , ει μεν σου τώ υιέε πωλω η
μόσχω εγενέσθην , είχομεν αν αυτοϊν επιστάτης
λαβείν και μισθώσασθαι , ός έμελλεν αυτώ καλώ τε
κάγαθώ ποιήσεις την προσήκουσαν αρετήν· ήν δ' 1 )
αν ούτος ή των ιππικων τις ή των γεωργικών· νυν
δ ' επειδή ανθρώπω εστον , τίνα αυτοϊν εν να έχεις
επιστάτην λαβείν ; τίς της τοιαύτης αρετής , της
ανθρωπίνης τε και πολιτικής , επιστημων εστίν ;
oίμαι γάρ σε εσκέφθαι διά την των νέων κτησιν . 1 .
Εστι τις, έφην εγώ , η ου ; Πάνυ γε , ή δ ' ός.
Τίς , ήν δ' εγώ , και ποδαπός; και πόσου διδα
σκει ; Εύηνος , έφη , ώ Σώκρατες , Πάριος , πέντε
μνών. Και εγώ τον Εύηνον εμακάρισα , εί ως
αληθώς έχει ταυτην την τέχνης και ούτως έμμελως 20
διδάσκει. Εγώ γουν και αυτός έκαλλυνόμην τε
και ηβρυνόμην αν , ει ήπιστάμην ταυτα · αλλ ' ου
γάρ επίσταμαι , ώ άνδρες Αθηναίοι .

i
2.
 ( 10 )

ιΜιιιιιιιιιιιιιιι

ΚΕΦ . Ε.5

Υπολάβοι ούν αν τις υμων ίσως . Αλλ ', ώ Σώ

κρατες , το σον τι εστι πραγμα ; ποθεν αι διαβολαι
σοι αυται γεγόνασιν , ου γαρ δήπου σου γε , ουδέν
των άλλων περιττότερον πραγματευομένου , έπειτα
5 τοσαύτη φήμη τε και λόγος γέγονεν , ει μη τι
έπραττες αλλoίoν ή οι πολλοί. Λέγε ούν ημίν τι
έστιν , ίνα μη ημείς περί σου αυτοσχεδιάζωμεν.
Ταυτί μοι δοκεί δίκαια λέγειν ο λέγων , καγώ υμίν
πειράσομαι αποδείξαι τί ποτ ' έστι τουτο , και
ΙΟ έμοι πεποίηκε το τε όνομα και την διαβολήν.
Ακούετε δή. Και ίσως μεν δοξω τισιν υμων
παίζειν , εν μέντοι ύστε , πασαν υμίν την αλήθειαν
έρω. Εγώ γάρ , ώ άνδρες Αθηναίοι , δι' ουδέν
αλλ' ή δια σοφίαν τινά τουτο το όνομα έσχηκα.
15 Ποίαν δη σοφίαν ταύτην , ήπερ έστιν ίσως ανθρω
πίνη σοφία. Τω όντι γαρ κινδυνεύω ταύτην
είναι σοφός : ούτοι δε τάχ ' άν , ους άρτι έλεγον ,
μείζω τινα ή κατ ’ άνθρωπον σοφίαν σοφοί είεν ,
ή ουκ έχω τί λέγω : ου γαρ δή έγωγε αυτήν έπίστα
20 μαι , αλλ' όςτις φησί ψεύδεται τε και επί διαβολη
τη μη λέγει . Και μοι , ώ άνδρες Αθηναίοι , μη
 ( 11 )
θορυβήσητε , μηδέ αν δοξω τι υμίν μέγα λέγειν ·
ου γαρ εμον ερω τον λόγον , ον αν λέγω , αλλ ' εις
αξιόχρεων υμίν τον λέγοντα ανοίσω. Της γαρ
έμης , ει δή τις εστι σοφία και οία , μάρτυρα υμίν
παρέξομαι τον θεόν τον εν Δελφούς. Χαιρεφωντα και
γάρ ίστε που . Ούτος έμός τε εταίρος ήν εκ νέου ,
και υμων το πλήθει εταίρος τε και ξυνέφυγε την
φυγήν ταύτης και μεθ' υμων κατήλθε . Και ίστε
δη οίος ήν Χαιρεφων , ως σφοδρός εφ ' ό τι ορμή
σειε . Και δη ποτε και εις Δελφούς ελθών ετόλ ΤΟ
μησε τουτο μαντεύσασθαι , - και , όπερ λέγω , μη
θορυβείτε , ώ άνδρες . Ηρετο γαρ δή , εί τις εμου
είη σοφώτερος . Ανεϊλεν ούν η Πυθία μηδένα σο
φώτερον είναι. Και τούτων περι ο αδελφός υμίν
αυτου ουτοσί μαρτυρήσει , επειδή εκείνος τετε- 15
λεύτηκε.
Δι1ιιιιιιιιιιι ιιιιιιιιιιιιιιιιιιιιιιιι

ΚΕΦ . ΣΤ' .

Σκέψασθε δε ών ένεκα ταυτα λέγω" μέλλω γαρ

υμας διδάξειν όθεν μοι ή διαβολή γέγονε. Ταυτα
γαρ εγώ ακούσας ένεθυμούμην ουτωσί. Τί ποτε
λέγει ο θεός , και τι ποτε αινίττεται και εγώ γαρ δή 20
και
ούτε μέγα ούτε σμικρών ξύνοιδα εμαυτώ σοφός ων ·
τί ούν ποτε λέγει φάσκων έμε σοφώτατου είναι και
 ( 12 )
ου γαρ δήπου ψεύδεται γε · ου γαρ θέμις αυτώ.
Και πολύν μέν χρόνον σπόρουν τι ποτε λέγει ,
επειτα μόγις πάνυ επί ζήτησιν αυτου τοιαύτην
τινα ετραπόμην . Ηλθον επί τινα των δοκούντων
5 σοφων είναι , ως ενταύθα , είπερ που , ελέγξων το
μαντείον και αποφανων των χρησμω , ότι Ουτοσί
έμου σοφώτερός έστι , συ δ' εμέ έφησθα . Δια
σκοπων ούν τουτον - ονόματι γαρ ουδέν δέομαι
λέγειν , ήν δέ τις των πολιτικων , προς ον εγω
10 σκοπων τοιουτόν τι έπαθον , ώ άνδρες Αθηναίοι
και διαλεγόμενος αυτω , έδοξέ μοι ούτος ο ανήρ
δοκείν μεν είναι σοφός άλλοις τε πολλούς ανθρώπους
και μάλιστα εαυτώ , είναι δ ' ού . Καπειταεπει
ρώμην αυτω δεικνύναι , ότι οΐοιτο μεν είναι σοφός ,
15 είη δ ' ου . Εντεύθεν ούν τούτω τε αποχθόμην και
πολλούς των παρόντων. Προς εμαυτόν δ' ουν
απιών ελογιζόμην , ότι τούτου μεν του ανθρώπου
εγώ σοφώτερός είμι κινδυνεύει μεν γαρ ημων
ουδέτερος ουδεν καλόν κάγαθον ειδέναι , αλλ' ού
20 τος μεν ούεται τι είδέναι ουκ ειδώς, εγώ δε ,
ώςπερ ούν ουκ οίδα , ουδέ οίομαι. Εοικα γουν
τούτου γε σμικρω τινι αυτο τούτω σοφώτερος
είναι , ότι α μή οίδα ουδέ οίομαι ειδέναι . Εντεύθεν
επ ' άλλον ηα των εκείνου δοκούντων σοφωτέρων
25 είναι , και μου ταυτα ταυτα έδοξε και ενταύθα
κακείνω και άλλους πολλούς απηχθόμην .
 ( 13 )

ΚΕΦ . Ζ ' . "

Μετα ταυτ ' ουν ήδη εφεξης ήα , αισθανόμενος

μεν και λυπούμενος και δεδιώς, ότι απηχθανό
μην , όμως δε αναγκαίον έδόκει είναι το του θεου
περί πλείστου ποιείσθαι . Ιτέον ούν , σκοπουντι
τον χρησμόν τι λέγει, επί άπαντας τους τι δο- 5
κουντας ειδέναι . Και να τον κυνα , ώ άνδρες

Αθηναίοι , - δεϊ γαρ προς υμας ταληθή λέγειν -

ή μην εγώ έπαθόν τι τοιουτον' οι μεν μάλιστα
ευδοκιμούντες έδoξάν μοι ολίγου δεϊν του πλείστου
ενδεείς είναι ζητουντι κατά τον θεόν , άλλοι δε 10
δοκούντες φαυλότεροι επιεικέστεροι είναι άνδρες
προς το φρονίμως έχειν, Δεί δη υμίν την εμήν
πλάνην επιδείξαι , ώςπερ πόνους τινας πονούντος ,
ένα μου και ανέλεγκτος ή μαντεία γένοιτο. Μετά
γάρ τους πολιτικούς ήα επί τους ποιητάς τους τε 15
των τραγωδιων και τους των διθυράμβων και τους
άλλους , ως ενταύθα επ' αυτοφώρω καταληψόμενος
έμαυτόν αμαθέστερον εκείνων όντα. Αναλαμβά
νων ούν αυτών τα ποιήματα , ά μοι έδόκει μάλιστα
πεπραγματευσθαι αυτούς , διηρώτων αν αυτούς τί 20
λέγοιεν , ίν' άμα τι και μανθάνουμε παρ ' αυτων .
 ( 14 )
Αισχύνομαι ούν υμίν ειπείν , ώ άνδρες , ταληθη:
όμως δε ρητέον . Ως έπος γαρ ειπείν , ολίγου
αυτων άπαντες οι παρόντες αν βέλτιον έλεγον περί
ών αυτοί έπεποιήκεσαν. Εγγων ούν και περί των
5 ποιητων εν ολίγω τουτο , ότι ου σοφία ποιοϊεν
α ποιοϊεν , αλλά φύσει τινί και ενθουσιάζοντες
ώςπερ οι θεομάντεις και οι χρησμωδοί και γαρ
ουτοι λέγουσι μεν πολλά και καλά , ίσασι δε ουδέν
ών λέγουσι . Τοιουτόν τί μοι εφάνησαν πάθος
10 και οι ποιηται πεπονθότες . Και άμα ησθόμην
αυτων δια την ποίησιν οίομένων και τάλλα σοφω
τάτων είναι ανθρώπων , α :ουκ ήσαν . Απηα ούν
και εντεύθεν , τω αυτω οίομενος περιγεγονέναι ,
όπερ και των πολιτικών .

ΚΕΦ. Θ',

15 Τελευτων ούν επί τους χειροτέχνας ηα · έμαυ

τω γαρ ξυνήδη ουδεν επισταμένω , ως έπος ειπείν,
τούτους δε γ' ήδη ότι ευρήσουμε πολλά και καλά
επισταμένους. Και τούτου μεν ουκ εψεύσθην ,
αλλ ' ήπίσταντο α εγώ ουκ ήπιστήμης και μου
20 ταύτη σοφώτεροι ήσαν . Αλλ ' , ώ άνδρες Αθηναίοι,
ταυτόν μοι έδoξαν έχειν αμάρτημα , όπερ και οι
 ( 15 )
ποιηται και οι αγαθοί δημιουργοί• δια το την
τέχνην καλούς εξεργάζεσθαι έκαστος ήξίου και
τάλλα τα μέγιστα σοφώτατος είναι, και αυτων
αυτη η πλημμέλεια εκείνην την σοφίαν απέκρυ
πτεν ώςτ ' έμε εμαυτόν ανερωταν υπέρ του και
χρησμου, πότερα δεξαίμην αν ούτως ώςπερ έχω
έχειν , μήτε τι σοφός ών την εκείνων σοφίαν , μήτε
αμαθής την αμαθίαν , ή αμφότερα και εκείνοι έχου
σιν έχειν. Απεκρινάμην ούν εμαυτώ και το
10
χρησμω , ότι μοι λυσιτελοί ώςπερ έχω έχειν.

ΚΕΦ . Θ'.0

Εκ ταυτησί δή της εξετασεως , ώ άνδρες Αθη

ναίοι , πολλαι μεν απέχθειαί μοι γεγόνασι και
οίαι χαλεπώταται και βαρύταται , ώςτε πολλές
διαβολάς απ ' αυτων γεγονέναι , όνομα δε τουτο
λέγεσθαι , σοφός είναι. Οϊονται γάρ με εκάστοτε 15
οι παρόντες ταυτα αυτών είναι σοφόν , α αν άλλον
εξελέγξω» το δε κινδυνεύει , ώ άνδρες Αθηναίοι ,
τω όντι ο θεός σοφός είναι , και εν τω χρησμω
τούτω τουτο λέγειν , ότι η ανθρωπίνη σοφία ολίγου
τινός άξία εστί και ουδενός και φαίνεται τουτ ' 20
ου λέγειν τον Σωκράτη, προς κεχρησθαι δε τω έμω
 ( 16 )
ονόματι, εμε παράδειγμα ποιούμενος , ώςπερ αν
ει είπoι , ότι ούτος υμων , ώ άνθρωποι , σοφώ
τατός έστιν , όςτις ώςπερ Σωκράτης έγνωκεν , ότι
ουδενός αξιός έστι τη αληθεία προς σοφίαν. Ταυ
και τ ' ουν εγώ μεν έτι και νυν περικών ζητω και
έρευνώ κατά τον θεόν , και των αστων και των
ξένων αν τινα οίωμαι σοφόν είναι και επειδάν
μου μη δοκη, τω θεώ βοηθων ενδείκνυμαι , ότι
ουκ έστι σοφός . Και υπό ταύτης της ασχολίας
και ούτε τι των της πόλεως πραξαι μοι σχολή γέγονεν
αξιον λόγου ούτε των οικείων , αλλ' εν πενία μυρία
είμι δια την του θεου λατρείαν.

ΚΕΦ.Ι'.

Πρός δε τούτοις οι νέοι μου επακολουθούντες ,

οίς μάλιστα σχολή έστιν , οι των πλουσιωτάτων ,
και αυτόματοι χαίρουσιν ακούοντες εξεταζομένων των
ανθρώπων , και αυτοί πολλάκις εμέ μιμούνται ,
είτα επιχειρούσιν άλλους εξετάζειν καπειτα , οί
μαι , ευρίσκουσι πολλήν αφθονίαν οιoμένων μεν εί
δέναι τι ανθρώπων , ειδότων δε ολίγα ή ουδεν .
20 Εντεύθεν ούν οι υπ' αυτων εξεταζόμενοι έμοί όρ
γίζονται , αλλ ' ουχ αυτούς , και λέγουσιν , ως Σω
 ( 17 )
κράτης τις έστι μιαρώτατος και διαφθείρει τους
νέους. Και επειδαν τις αυτούς έρωτα , και τι ποιων
και ότι διδάσκων , έχουσι μεν ουδέν ειπείν , αλλ'
αγνοουσιν , ίνα δε μη δοκωσιν απορείν , τα κατά
πάντων των φιλοσοφούντων πρόχειρα ταυτα λέ- 5
ότ
γουσιν , ι τα μετέωρα και τα υπό γης , και θεούς
μη νομίζειν και τον ήττω λόγον κρείττω ποιείν:
τα γαρ αληθή , οίμαι , ουκ αν εθέλοιεν λέγειν , ότι
κατάδηλοι γίγνονται προσποιούμενοι μεν ειδέναι ,
ειδότες δε ουδέν. Ατε ούν , οίμαι , φιλότιμοι 10
όντες και σφοδροί και πολλοί , και ξυντεταγμένως
και πιθανώς λέγοντες περί εμου , έμπεπλήκασιν
υμων τα ώτα και πάλαι και σφοδρώς διαβάλλοντες.
Εκ τούτων και Μέλητός μοι επέθετο και Ανυτος
και Λύκων , Μέλητος μεν υπέρ των ποιητων αχθο- 15
μενος , Ανυτος δε υπέρ των δημιουργών και των
πολιτικών , Λύκων δε υπέρ των ρητόρων . Ωςτε ,
όπερ άρχόμενος εγώ έλεγον , θαυμάζουμ' άν , ει
οίος τ ' είην έγω υμων ταύτην την διαβολήν εξελέ
σθαι εν ούτως ολίγω χρόνω ούτω πολλήν γεγο- 10
νυίαν . Ταυτ' έστιν υμίν , ώ άνδρες Αθηναίοι ,
ταληθη και υμας ούτε μέγα ούτε σμικρών απόκρυ
ψάμενος εγώ λέγω ουδ' υποστειλάμενος . Και του
οίδα σχεδόν , ότι τους αυτούς απεχθάνομαι . O
και τεκμήριον , ότι ταληθή λέγω και ότι αυτη εστίν 15
η διαβολή ή έμή και τα αίτια ταυτα εστι . Και
3
 ( 18 )
εάν τε νυν εάν τε αύθις ζητήσητε ταυτα , ούτως
ευρήσετε .

'
ΚΕΦ . ΙΑ..

Περί μεν ουν ων οι πρώτοι μου κατηγοροι κατη

γόρουν αύτη έστω ικανή απολογία προς υμας:
5 προς δε Μέλητον τον αγαθόν τε και φιλόπολιν ,
ώς φησι , και τους υστερους μετά ταύτα πειράσο
μαι απολογείσθαι . Aύθις γαρ δή , ώςπερ ετέρων
τούτων όντων κατηγόρων , λάβωμεν αυ την τούτων
αντωμοσίαν. Εχει δε πως δε : Σωκράτη φησίν
10 αδικείν τους τε νέους διαφθείροντα και θεούς ους
η πόλις νομίζει ου νομίζοντα , έτερα δε δαιμόνια
καινά. Το μεν δή έγκλημα τοιουτόν έστι» του
του δε του εγκλήματος εν έκαστον εξετάσωμεν.
Φησί γάρ δη τους νέους αδικείν με διαφθείροντα .
15 Εγώ δέ γε , ώ άνδρες Αθηναίοι , αδικείν φημι Μέ
λητον , ότι σπουδη χαριεντίζεται και ραδέως εις
αγωνας καθιστάς ανθρώπους , περί πραγμάτων
προσποιούμενος σπουδάζειν και κηδεσθαι , ών ου
δεν τούτω πώποτε εμέλησεν. Ως δε τουτο ούτως
20 έχει , πειράσομαι και υμίν επιδείξαι.
 ( 19 )

ιιιιιιιιιιιιιιιιιι ιιιιιιιιιι

ΚΕΦ . 1Β.2 ,

Καί μοι δευρο , ώ Μέλητε , είπέ , Αλλο τι περί

πολλου ποιεί , όπως ως βέλτιστοι οι νεώτεροι
έσονται ; Εγωγε. Ϊοι δη νυν ειπε τούτοις , τις
αυτούς βελτίoυς ποιεϊ ; δηλον γαρ , ότι οίσθα ,
μέλον γέ σου . Τον μεν γαρ διαφθείροντα εξευρών , 5
ως φής , εμε εισάγεις τουτοισί και κατηγορείς τον
δε δή βελτίoυς ποιουντα ίθι είπε και μήνυσον
αυτοϊς τίς εστιν . δρας , ώ Μέλητε , ότι σιγας
και ουκ έχεις ειπείν ; και του ουκ αισχρόν σου
δοκεί είναι και ικανός τεκμήριον ού δή εγώ λέγω , 16
ότι σοι ουδέν μεμέληκεν , αλλ ' είπε , ω ' γαθέ ,
τις αυτους αμείνους ποιεί ; Οι νόμοι . Αλλ ''
ου τουτο έρωτώ , ώ βέλτιστε , αλλά τις ανθρωπος ,
όστις πρωτον και αυτό τουτο οίδε , τους νόμους.
Ούτοι , ώ Σώκρατες , οι δικασταί . Πως λέγεις , 15
ω Μέλητε και οίδε τους νέους παιδεύειν οίοί τε εισι
και βελτίoυς ποιεϊν ; Μάλιστα. Πότερον απαν
τες , ή οι μεν αυτων , οι δ ' ου ; Απαντες . Εύ
γε νη την Ηραν λέγεις , και πολλήν αφθονίαν των
ωφελούντων . Τι δαι δη , οΐδε οι ακροαται βελ 2ο
τίους ποιούσιν , η ου ; Και ουτοι. Τι δαι οι
 ( 20 )
βουλευται ; Και οι βουλευται . Αλλ ' άρα , ώ
Μέλητε , μη οι εν τη εκκλησία , οι εκκλησιασταί ,
διαφθείρουσι τους νεωτέρους και η κακείνοι βελτίους
ποιουσιν άπαντες ; Κάκείνοι . Πάντες άρα , ως
5 έoικεν , Αθηναίοι καλούς καγαθούς ποιoυσι πλην
έμου , εγώ δε μόνος διαφθείρω. Ούτω λέγεις ;
Πάνυ σφόδρα ταύτα λέγω. Πολλήν γ' εμου κατ
έγνωκας δυςτυχίαν. Και μοι απόκριναι : ή και
περί ίππους ούτω σοι δοκεϊ έχειν, οι μεν βελτίους
10 ποιoύντες αυτους πάντες άνθρωποι είναι , είς δε
τις και διαφθείρων και η τουναντίον τούτου παν εις
μέν τις και βελτίoυς οίός τ ' ων ποιείν ή πάνυ
ολίγοι , οι επσικοί : οι δε πολλοί εάνπερ ξυνωσε
και χρωνται ίπποις , διαφθείρουσιν; ουχ ούτως
15 έχει , ω Μέλητε , και περί ίππων και των άλλων
απάντων ζώων και πάντως δή που , εάν τε συ και
Ανυτος ου φητε εάν τε φητε · πολλή γαρ αν τις
ευδαιμονία είη περί τους νέους , ει εις μέν μόνος
αυτούς διαφθείρει , οι δ' άλλοι ωφελουσιν . Αλλά
10 χάρ , ώ Μέλητε , έκανως επιδείκνυται , ότι ουδε
πώποτε εφρόντισας των νέων , και σαφως απο
φαίνεις την σαυτου αμέλειαν , ότι ουδέν σοι
μεμέληκε περί ών έμε εισάγεις.
 ( 21 )

ΚΕΦ . ΙΓ ' . 13

Ετι δε ημίν είπε , ώ προς Διός Μέλητε , πότε

poy έστιν οικείν άμεινον εν πολίταις χρηστοις , η
πονηρούς; ω ' ταν , απόκριναι ουδέν γάρ τοι χα
λεπόν ερωτω . Ούχ οι μεν πονηροί κακόν τι έρ
γάζονται τους αεί εγγυτάτω εαυτων όντας , οι δ ' και
αγαθοί αγαθόν τι ; Πάνυ γε . Εστιν ούν όςτις
βούλεται υπό των ξυνόντων βλάπτεσθαι μαλλον η
ωφελείσθαι και απόκριναι, ω ' γαθέ και γαρ ο νόμος
κελεύει αποκρίνεσθαι . Εσθ ' όςτις βούλεται βλά
πτεσθαι ; Ου δητα. Φέρε δή , πότερον έμε είς- 1ο
αγεις δευρο ως διαφθείροντα τους νεωτέρους και
πονηροτέρους ποιουντα εκόντα η ακοντα ; Εκόν
τα εγωγε. Τι δητα , ώ Μέλητε και τοσούτον συ
έμου σοφώτερος εί τηλικούτου όντος τηλικόςδε ών,
ώςτε συ μεν έγνωκας , ότι οι μεν κακοί κακόν τι 15
εργάζονται αεί τους μάλιστα πλησίον εαυτων , οι
δε αγαθοί αγαθόν· εγώ δε δή εις τοσουτον αμα
θίας ήκω, ώςτε και τουτ ’ αγνοώ, ότι , εάν τινα
μοχθηρόν ποιήσω των ξυνόντων , κινδυνεύσω κακόν
τι λαβείν απ' αυτού , ώςτε τουτο το τοσουτον 20
κακόν εκών ποιω , ως φης σύ ; ταυτα εγώ σοι ου
3.
 ( 22 )
πείθομαι , ώ Μέλητε , οίμαι δε ουδε άλλον ανθρώ
πων ουδένα · αλλ ' ή ου διαφθείρω , ή , εί δια
φθείρω , άκων , ώςτε σύ γε κατ' αμφότερα ψεύδει.
Ει δε άκων διαφθείρω , των τοιούτων και ακουσίων
5 αμαρτημάτων ου δεύρο νόμος εισάγειν εστίν , αλλ '
ιδία λαβόντα διδάσκειν και νουθετεϊν · δηλον γαρ ,
ότι , εάν μάθω , παύσομαι ό γε άκων ποιώ. Σύ
δε ξυγγενέσθαι μεν μοι και διδάξαι έφυγες και
ουκ ήθέλησας , δεύρο δε ειςάγεις , οι νόμος έστιν
10 εισάγειν τους κολάσεως δεομένους , αλλ ' ου μαθή
σέως.

ΚΕΦ . ΙΔ'./

Αλλά γάρ , ώ άνδρες Αθηναίοι , τουτο μεν δηλον

ήδη εστίν , ο εγώ έλεγον , ότι Μελήτω τούτων ούτε
μέγα ούτε σμικρών πώποτε έμέλησεν. όμως δε
15 δή λέγε ημίν , πως με φης διαφθείρειν , ώ Μέλητε ,
τους νεωτέρους και η δηλον δή , ότι κατά την γραφήν,
ην εγράψω, θεούς διδάσκοντα μη νομίζειν ους η
πόλις νομίζει , έτερα δε δαιμόνια καινά ; ου ταυτα
λέγεις ότι διδάσκων διαφθείρω ; Πάνυ μεν ουν
20 σφοδρα ταύτα λέγω . Προς αυτών τοίνυν , ώ Μέ
λητε , τούτων των θεων , ών νυν ο λόγος εστίν ,
 ( 23 )
είπε ότι σαφέστερον και εμοί και τους ανδράσε
τουτοισί. Εγώ γαρ ου δύναμαι μαθεϊν , πότερον
λέγεις διδάσκειν με νομίζειν είναι τινας θεούς ,
και αυτός άρα νομίζω είναι θεούς και ουκ ειμι
το παράπαν άθεος ουδε ταύτη αδικω , ου μέντοι και
ούςπερ γε η πόλις , αλλ' ετέρους , και τουτ ' έστιν
ο μοι εγκαλείς , ότι ετέρους ή παντάπασί με φης
ούτε αυτόν νομίζειν θεούς τους τε άλλους ταυτα
διδάσκειν . Ταυτα λέγω , ως το παράπαν ου νο
μίζεις θεούς . Ο θαυμάσιε Μέλητε , ένα τί το
ταυτα λέγεις ; ουδε ήλιον ουδε σελήνην αρα νο
μίζω θεούς είναι , ώςπερ οι άλλοι άνθρωποι ; Μα
Δί' , ώ άνδρες δικασταί , επεί τον μέν ήλιον λίθον
φησίν είναι , την δε σελήνην γην. Αναξαγόρου
οίει κατηγορείν , ώ φίλε Μέλητε · και ούτω κατα- 15
φρονείς τωνδε και οίει αυτούς απείρους γραμμά
των είναι , ώςτε ουκ είδέναι , ότι τα Αναξαγόρου
βιβλία , του Κλαζομενίου , γέμει τούτων των λό
γών . Και δη και οι νέοι ταυτα παρ ' εμου μαν
θάνουσιν, ά έξεστιν ενίοτε , ει πάνυ πολλού , δραχ- 1ο
μης έκ της ορχήστρας πριαμένους Σωκράτους
καταγελαν , εάν προςποιηται εαυτου είναι , άλλως
τε και ούτως άτοπα όντα . Αλλ' ώ προς Διός ,
ουτωσί σοι δοκω ουδένα νομίζειν θεόν είναι ; Ού
μέντοι μα Δί ' , ουδ' οπωςτιουν. Απιστός γ' εί , 25
ω Μέλητε , και ταυτα μέντοι , ως εμοί δοκείς ,
 ( 24 )
σαυτω. Εμοί γάρ δοκεί ουτοσί , ώ άνδρες Αθη
ναίοι , πάνυ είναι υβριστής και ακόλαστος , και
ατεχνως την γραφήν ταύτην ύβρει τινί και ακολα
σία και νεότητι γράψασθαι . Εοικε γαρ ώςπερ
και αίνιγμα ξυντιθέντι , διαπειρωμένω. Αρα γνώσε
ται Σωκράτης ο σοφός δη εμου χαριεντιζομένου
και έναντι εμαυτω λέγοντος , η εξαπατήσω αυτόν
και τους άλλους τους ακούοντας και ούτος γαρ εμοί
φαίνεται τα εναντία λέγειν αυτός εαυτω εν τη
10
γραφη, ώςπερ αν εί είπoι Αδικεί Σωκράτης θεούς
ου νομίζων , αλλά θεούς νομίζων . Καί τοι τουτο
έστι παίζοντος .

ιιιιιιι

ΚΕΦ. ΙΕ'. *

Συνεπισκέψασθε δή , ώ άνδρες , η μοι φαίνεται

ταύτα λέγειν · συ δε ημίν απόκριναι, ώ Μέλητε .
15 Υμείς δε , όπερ κατ ' αρχάς υμας παρατησάμην ,
μέμνησθέ μοι μη θορυβείν , εαν εν τω ειωθότι
τρόπο τους λόγους ποιωμαι.

Εστιν όςτις ανθρώπων , ώ Μέλητε , ανθρώπεια

20 μεν νομίζει πράγματ ’ είναι , ανθρώπους δε ου
νομίζει και αποκρινέσθω , ώ άνδρες , και μη αλλα και
 ( 25 )
άλλα θορυβείτω. Εσθ' όςτις ίππους μεν ου νο
μίζει , ίωπικά δε πράγματα ; η αυλητάς μεν ου
νομίζει είναι , αυλητικά δε πράγματα και ουκ έστιν ,
ώ αριστε ανδρων· ει μη συ βούλει αποκρίνεσθαι ,
εγώ σοι λέγω και τους άλλους τουτοισί. Αλλά το 5
επί τούτω γε απόκριναι. Εσθ ' όςτις δαιμόνια
μεν νομίζει πράγματ’ είναι , δαίμονας δε ου νο
μίζει ; Ούκ έστιν . Ως ώνησας , ότι μόγις
απεκρίνω υπό τουτωνί αναγκαζόμενος . Ουκουν
δαιμόνια μεν φής με και νομίζεις και διδάσκειν, το
είτ ' ουν καινα είτε παλαιά· αλλ' ουν δαιμόνια γε
νομίζω κατά τον σον λόγον , και ταυτα και διω
μέσω εν τη αντιγραφη. Ει δε δαιμόνια νομίζω ,
και δαίμονας δήπου πολλή ανάγκη νομίζειν έμε
εστιν. Ούχ ούτως έχει και έχει δη τίθημι γάρ σε 15
ομολογουντα , επειδή ουκ αποκρίνει . Τους δε
δαίμονας ουχί ήτοι θεούς γε ηγούμεθα ή θεων
παϊδας και φής ή ου ; Πάνυ γε . Ουκούν είπερ
δαίμονας ηγουμαι , ως συ φής , ει μεν θεοί τινές
εισιν οι δαίμονες , τουτ ' αν είη ο εγώ φημί σε 20
αινίττεσθαι και χαριεντίζεσθαι , θεούς ουχ ηγού
μενον φάναι έμε θεούς αυ ηγείσθαι πάλιν , επει
δήπερ γε δαίμονας ηγουμαι · ει δ ' αυ οι δαίμονες
θεων παίδες εισι νόθοι τινές ή εκ νυμφων ή εκ
τινων άλλων , ων δή και λέγονται και τις αν ανθρώ- 25
πων θεων μεν παίδας γούτο είναι , θεούς δε μή;
 ( 26 )
ομοίως γαρ αν άτοπον είη , ώςπερ αν εί τις ίωπων
μεν παίδας ηγoύτo [ ] και όνων τους ημιόνους ,
ίππους δέ καί όνους μη ηγούτο είναι . Αλλ ', ώ
Μέλητε , ουκ έστιν όπως συ ταυτα ουχί αποπειρώ
5 μενος ημων έγραψω την γραφήν ταύτην , ή άπορων
ο τι εγκαλούς εμοί αληθές αδίκημα όπως δε συ
τινα πείθοις αν και σμικρον νουν έχοντα ανθρώ
πων , ως ού του αυτου [ανδρος ] εστι και δαιμόνια
και θεία ηγείσθαι , και αύ του αυτου μήτε δαίμο
10 νας μήτε θεούς μήτε ήρωας , ουδεμία μηχανή
εστιν .

ΛΜιιιιιιιιιιιιιιιιιιιιιιι

ΚΕΦ . 1ΣΤ' . .

Αλλά γάρ , ώ άνδρες Αθηναίοι , ως μέν εγώ ουκ

άδικων κατά την Μελήτου γραφήν , ου πολλης μου
δοκεί είναι απολογίας , αλλ' έκανα και ταυτα και
15 δε και εν τοις έμπροσθεν έλεγον , ότι πολλή μου
απέχθεια γέγονε και προς πολλούς , ευ ίστε ότι
αληθές εστι . Και τούτ' έστιν ο εμε αιρήσει ,
εάνπερ αιρη , ου Μέλητος , ουδε Ανυτος , αλλ ' η
των πολλών διαβολή τε και φθόνος . A δη πολ
2ο λούς και άλλους και αγαθούς άνδρας ήρηκεν, οίμαι
δε και αιρήσειν ' ουδέν δε δεινόν μη εν εμοί στη.
 ( 27 )
ίσως δ ' αν ούν είπoι τις. Είτ ' ουκ αισχύνει ,
Σώκρατες, τοιουτον επιτηδευμα επιτηδεύσας, εξ ου
κινδυνεύεις νυνί αποθανείν ; Εγώ δε τούτω αν δί
καιον λόγον άντείπoιμι , ότι ου καλως λέγεις , ώαν
θρωπε , ει οίει δείν κίνδυνον υπολογίζεσθαι του ζην ή και
τεθνάναι άνδρα , ότου τι και σμικρον όφελός έστιν ,
αλλ' ουκ εκείνο μόνον σκοπεϊν , όταν πράττη τι ,
πότερον δίκαια , ή άδικα πράττει , και ανδρός
αγαθου έργα , ή κακου. Φαυλοι γαρ αν το γε σω
λόγω είεν των ημιθέων όσοι εν Τροία τετελευτηκα- 10
σιν , οί τε αλλοι και ο της Θέτιδος υιός , ός τοσου
τον του κινδύνου κατεφρόνησε παρά το αισχρόν τι
υπομείναι , ώςτε επειδή είπεν ή μήτηρ αυτω προ
θυμουμένω Εκτορα αποκτείναι , θεός ούσα , ουτω
σί πως , ως εγώμαι. Ο παί , εί τιμωρήσεις Πα- 15
τρόκλο των εταίρω τον φόνον και Εκτορα αποκτενείς,
αυτός αποθανεί : αυτίκα γάρ τοι , φησί , μεθ '
Εκτορα πότμος ετοίμος · ο δε ταύτ ' ακούσας του
μέν θανάτου και του κινδύνου ώλιγώρησε , πολύ
δε μάλλον δείσας το ζην κακός ών και τους φίλους 10
μη τιμωρείν , Αυτίκα , φησί , τεθναίην δίκην επι
θείς τω άδικουντι , ένα μη ενθάδε μένω καταγέ- ,
λαστος παρά νηυσι κορωνίσιν , άχθος αρούρης.
Μη αυτόν οίει φροντίσαι θανάτου και κινδύνου και
ούτω γαρ έχει , ώ άνδρες Αθηναίοι , τη αληθεία 25
ου αν τις εαυτόν ταξη η ηγησάμενος βέλτιον είναι
 ( 28 )
η υπ ' αρχοντος ταχθη , ενταύθα δεί , ως εμοί δο
κεί , μένοντα κινδυνεύειν , μηδεν υπολογιζόμενον
μήτε θάνατον μήτε άλλο μηδέν προ του αισχρου.

ΚΕΦ. 17'..

Εγώ ούν δεινά αν είην ειργασμένος, ώ άνδρες

5. Αθηναίοι , εί , ότε μέν με οι άρχοντες έταττον ,
ους υμείς είλεσθε αρχειν μου , και εν Ποτιδαία και
εν Αμφιπόλει και επί Δηλίω , τότε μεν ου εκείνοι
εταττον έμενον ώςπερ και άλλος τις και εκινδύ
νευον αποθανείν , του δε θεου ταττοντος , ως εγώ
το ρήθην τε και υπέλαβον , φιλοσοφούντα με δείν ζην”
και εξετάζοντα έμαυτόν και τους άλλους , ένταυθα
δε φοβηθείς ή θάνατον ή άλλο οτιουν πραγμα λί
ποιμι την ταξιν. Δεινον μέντ ’ αν είη , και ως
αληθώς τότ ' αν με δικαίως εισάγοι τις εις δι
ι5 καστήριον, ότι ου νομίζω θεούς είναι , απειθων
τη μαντεία και δεδιώς θανατον και οιόμενος σοφός
είναι , ουκ ων . Το γαρ τοι θάνατον δεδιέναι , ώ
ανδρες, ουδέν άλλο εστίν η δοκείν σοφόν είναι, μη
όντα : δοκείν γαρ ειδέναι εστίν α ουκ οίδεν, Οιδε
μεν γαρ ουδείς τον θάνατον ουδ' εί τυγχάνει το
ανθρώπων πάντων μέγιστον όν των αγαθών,δεδίασε
 ( 29 )
δ ' ως ευ ειδότες, ότι μέγιστον των κακών εστι .
Και τούτο πως ουκ αμαθία εστίν αύτη η επονεί
διστος , ή του οίεσθαι ειδέναι α ουκ οίδεν , εγώ δε ,
ώ άνδρες , τούτω και ένταυθα ίσως διαφέρω των
πολλων ανθρώπων , και ει δη των σοφώτερός του και
φαίην είναι , τούτω αν , ότι ουκ ειδώς ικανως περί
των εν Αιδου ούτω καί οίομαι ουκ είδέναι. Το
δε αδικείν και απειθείν τω βελτίoνι , και θεω και
ανθρώπω , ότι κακών και αισχρόν έστιν οίδα . Πρό
ούν των κακών , ών οίδα ότι κακά εστιν , α μη ε.
οιδα εί αγαθά όντα τυγχάνει ουδέποτε φοβηθήσο
μαι ουδε φεύξομαι . Ωςτε ούτ ' εϊ με νυν υμείς
αφίετε , Ανύτω απιστήσαντες, ός έφη ή την αρ
χήν ου δεϊν έμε δεύρο εισελθεϊν , ή , επειδή είς
ήλθον , ουχ οίόν τε είναι το μη αποκτεϊναι με , 15
λέγων προς υμας , ως , εί διαφευξοίμην , ήδη αν
υμων οι υιείς επιτηδεύοντες & Σωκράτης διδάσκει
πάντες παντάπασι διαφθαρήσονται , - εϊ μου
προς ταυτα είπoιτε , ώ Σώκρατες , νυν μεν Ανύτω
ού πεισόμεθα , αλλ' αφίεμέν σε , επί τούτω μέντοι , 10
εφ' ώτε μηκέτι εν ταύτη τη ζητήσει διατρίβειν
μηδε φιλοσοφείν · εαν δε αλως έτι τούτο πράττων ,
αποθανεϊ • ει ούν με , όπερ είπον , επί τούτοις
αφίοιτε , είπoιμ ’ αν υμίν , ότι Εγώ υμας , ώ άν
δρες Αθηναίοι , ασπάζομαι μεν και φιλώ , πείσομαι 18
δε μάλλον τω θεώ η υμίν , και έωςπερ αν εμπνέω
4
 ( 30 )
και οίος τε ώ, ου μη παύσωμαι φιλοσοφων και
υμίν παρακελευόμενος τε και ενδεικνύμενος ότω αν
αεί εντυγχάνω υμων, λέγων οίάπερ είωθα , ότι ,
Ο αριστε ανδρων , Αθηναίος ών , πόλεως της με
5 γίστης και ευδοκιμωτάτης είς σοφίαν και ισχύν ,
χρημάτων μεν ουκ αισχύνει επιμελόμενος , όπως
σου έσται ως πλείστα , και δόξης και τιμης , φρο
νήσεως δε και αληθείας και της ψυχής , όπως ως
βελτίστη έσται , ουκ επιμελεί ουδε φροντίζεις και και
1ο εάν τις υμών αμφισβητηση και φη επιμελείσθαι ,
ουκ ευθύς αφήσω αυτόν ουδ' άπειμι , αλλ ' ερήσο
μαι αυτόν και εξετάσω και ελέγξω, και εάν μοι
μη δοκη κεκτησθαι αρετήν , φάναι δε , ονειδιώ , ότι
τα πλείστου αξια περί ελαχίστου ποιείται , τα δε
15 φαυλότερα περί πλείονος. Ταυτα και νεωτέρω και
πρεσβυτέρω , ότω αν εντυγχάνω, ποιήσω, και ξένω
και αστώ, μάλλον δε τους αστούς , όσα μου εγγυ
τέρω εστε γένει . Ταυτα γάρ κελεύει ο θεός , ευ
ίστε . Και εγώ οίομαι ουδέν πω υμίν μείζον αγα
20 θον γενέσθαι εν τη πόλει ή την εμήν τω θεώ υπη
ρεσίαν . Ουδέν γάρ άλλο πράττων εγώ περιέρχο
μαι η πείθων υμων και νεωτέρους και πρεσβυτέρους
μήτε σωμάτων επιμελείσθαι μήτε χρημάτων προ
τερον μηδε ούτω σφόδρα , ως της ψυχής , όπως ως
25 αρίστη έσται , λέγων , ότι ουκ εκ χρημάτων αρετή
γίγνεται , αλλ ' εξ αρετης χρήματα και τάλλα
 ( 31 )
αγαθά τους ανθρώπους απαντα και ιδία και δημο
σία . Ει μεν ούν ταυτα λέγων διαφθείρω τους
νέους , ταυτ ' αν είη βλαβερά ει δέ τις μέ φησιν
άλλα λέγειν η ταυτα , ουδέν λέγει. Πρός ταυτα ,
φαίην αν , ώ άνδρες Αθηναίοι , η πείθεσθε Ανύτω , 5
ή μη , και η αφίετε , ή μή αφίετε , ως έμου ουκ αν
ποιήσοντος άλλα , ουδ ' ει μέλλω πολλάκις τε
θνάναι .

ΔιΜιιιΜΜιιιιιιιιιιιιιιιι

ΚΕΦ. 11.13

Μη θορυβείτε , ω ανδρες Αθηναίοι , αλλ ' εμμεί

νατέ μοι οίς έδεήθην υμων μη θορυβείν εφ' οίς αν το
λέγω , αλλ ' ακούειν " και γάρ , ως εγώ oίμαι , ονή
σεσθε ακούοντες. Μέλλω γάρ ούν άττα υμίν
έρείν και άλλα , εφ ' οίς ίσως βοήσεσθε · αλλά pro
δαμως ποιείτε τουτο . Εύ γαρ ίστε , εάν εμε
αποκτείνατε τοιούτον όντα , οίον εγώ λέγω , ουκ 15
έμε μείζω βλάψετε ή υμας αυτούς. Εμέ μεν γαρ
ουδέν αν βλάψειεν ούτε Μέλητος ούτε Ανυτος.
ουδε γαρ αν δύναιτο ' ου γαρ οίομαι θεμιτόν
είναι αμείνονι ανδρί υπό χείρονος βλάπτεσθαι.
Αποκτείνετε μέντ’ αν ίσως , ή εξελάσειεν , η ατι- 20
μάσειεν. Αλλά ταυτα ούτός μεν ίσως οίεται και
 ( 32 )
άλλος της που μεγάλα κακά , εγώ δ' ουκ οίομαι , αλλά
πολύ μάλλον ποιείν α ούτος νυνί ποιεί , άνδρα αδί
κως επιχειρείν αποκτεννύναι. Νυν ούν , ώ άν
δρες Αθηναίοι , πολλου δέω εγώ υπέρ εμαυτου απο
5 λογείσθαι , ώς τις αν οΐοιτο , αλλ' υπέρ υμών ,
μη τι εξαμάρτητε περί τήν του θεού δόσιν υμίν
έμου καταψηφισάμενοι. Ε ' αν γαρ έμε αποκτεί
νητε , ου ραδίως άλλον τοιουτον ευρήσετε , άτεχνως ,
ει και γελοιότερον ειπείν , προσκείμενον τη πόλει
1ο υπό του θεου , ώςπερ ίπσω μεγάλω μεν και γεν
ναίω, υπό μεγέθους δε νωθεστέρω και δεομένω
εγείρεσθαι υπό μύωπός τινος " οίον δή μοι δοκεί και
θεός έμε τη πόλει προστεθεικέναι τοιουτόν τινα ,
ος υμας εγείρων και πείθων και ονειδίζων ένα
15 έκαστον ουδεν παύομαι την ημέραν όλην πανταχού
προςκαθίζων. Τοιουτος ούν άλλος ου ραδίως υμίν
γενήσεται , ώ άνδρες , αλλ' εαν εμοί πείθησθε ,
φείσεσθέ μου . Υμείς δ' ίσως τάχ' αν αχθόμε
νοι , ώςπερ οι νυστάζοντες εγειρόμενοι , κρούσαν
20 τες άν με , πειθόμενοι Ανύτω , ραδίως αν αποκτεί
ναιτε , είτα τον λοιπόν βίον καθεύδοντες διατελούτ '
άν , ει μη τινα άλλον ο θεός υμίν επιπέμψειε κη
δόμενος υμων. ότι δ' εγώ τυγχάνω ών τοιούτος ,
οίος υπό του θεού τη πόλει δεδoσθαι , ενθένδε αν
25 κατανοήσαιτε · ου γαρ ανθρωπίνω έoικε το εμε
των μεν έμαυτου απάντων ήμεληκέναι και ανέχε
 ( 33 )
σθαι των οικείων αμελουμένων τοσαυτα ήδη έτη ,
το δε υμέτερον πράττειν αεί , ιδία εκάστω προς
ιόντα , ώςπερ πατέρα ή αδελφόν πρεσβύτερον ,
πείθοντα επιμελείσθαι αρετης . Και ει μέντοι τι 5
από τούτων απέλανος και μισθον λαμβάνων ταυτα
παρεκελευόμην , είχον άν τινα λόγον · νυν δε ορατε
δη και αυτοί , ότι οι κατήγοροι τάλλα παντα
αναισχυντως ούτων κατηγορούντες τoυτό γε ουχ
οιοί τε εγένοντο άπαναισχυντησαι , παρασχόμενοι 10
μάρτυρα , ως εγώ ποτέ τινα ή έπραξάμην μισθόν
η ητησα. Ικανόν γάρ , oίμαι , εγώ παρέχομαι τον
μάρτυρας ως αληθη. λέγω , την πενίαν .

ΚΕΦ . 1Θ'. 1 )

Ίσως αν ουν δόξειεν άτοπον είναι , ότι δη εγω

εδία μεν ταυτα ξυμβουλεύω περιϊών και πολυπραγ
μονών και δημοσία δε ου τολμώ αναβαίνων εις το 5 .
πλήθος το υμέτερον ξυμβουλεύειν τη πόλει. Τού
του δε αίτιον εστιν ο υμείς εμου πολλάκις ακη
κόατε πολλαχου λέγοντος , ότι μοι θείον τι και
δαιμόνιον γίγνεται [φωνή) , ο δή και εν τη γραφη
επικωμωδίων Μέλητος έγραψατο. Εμοί δε τουτ ' 20
έστιν εκ παιδός αρξάμενον , φωνή τις γιγνομένη ,
και όταν γένηται , αεί αποτρέπει με τούτου , ο αν
4.
 ( 34 )
μέλλω πράττειν , προτρέπει δε ούποτε. Τουτ '
έστιν και μου έναντιούται τα πολιτικά πράττειν.
Και παγκάλως γέ μοι δοκεϊ εναντιούσθαι· ευ γαρ
ίστε , ώ άνδρες Αθηναίοι , ει εγώ πάλαι επεχείρησα
5 πράττειν τα πολιτικά πράγματα , πάλαι αν απο
λώλη και ούτ ' αν υμας ωφελήκη ουδέν ούτ' αν
έμαυτόν. Και μου μη άχθεσθε λέγοντι ταληθη-
ου γάρ έστιν όστις ανθρώπων σωθήσεται ούτε υμίν
ούτε άλλο πλήθει ουδενί γνησίως έναντιούμενος
10 και διακωλύων πολλά άδικα και παράνομα εν τη
πόλει γίγνεσθαι , αλλ ' αναγκαίον εστι τον. τω όντι
μαχούμενον υπέρ του δικαίου , και ει μέλλει ολί
γον χρόνον σωθήσεσθαι , ιδιωτεύειν , αλλά μη δη
μοσιεύειν .

wwwιιιιιιιι

ΚΕΦ. Κ'.

55 Μεγάλα δ' έγωγε υμίν τεκμήρια παρέξομαι

τούτων , ού λόγους , αλλ ' ο υμείς τιματε , έργα.
Ακούσατε δή μου τα εμοί ξυμβεβηκότα , ίν' εί
θητε , ότι ουδ ' αν ένα υπεικάθουμι παρά το δί
καιον δείσας θάνατον , μη υπείκων δε αμα και
20 απολοίμην . Ερω δε υμίν φορτικά μεν και δικα
1
και νινα, αληθή δε: Εγώ γαρ , ώ άνδρες Αθηναίοι ,
 ( 35. )
άλλην μεν αρχήν ουδεμίαν πώποτε ήρξα εν τη
πόλει , έβούλευσα δε · και έτυχεν ημων η φυλή
Αντιοχίς πρυτανεύουσα , ότε υμείς τους δέκα
στρατηγούς τους ουκ ανελομένους τους εκ της
ναυμαχίας έβούλεσθε αθρόους κρίνειν , παρανόμως , 5
ως εν τω υστέρω χρόνω πασιν υμίν έδοξε Τότ '
εγώ μόνος των πρυτάνεων εναντιώθην υμίν μηδέν
ποιεϊν παρά τους νόμους , και εναντία εψηφισάμην
και ετοίμων όντων ένδεικνύναι με και απάγειν των
ρητόρων , και υμων κελευόντων και βοώντων , μετά 1ο:
το
του νόμου και του δικαίου ώμην μαλλόν με δεϊν
διακινδυνεύειν ή μεθ ' υμών γενέσθαι , μη δίκαια
βουλευομένων , φοβηθέντα δεσμόν ή θάνατον :
Και ταυτα μεν ήν έτι δημοκρατουμένης της πό
λεως.. Επειδή δε ολιγαρχία έγένετο , οι τριάκοντα 15
αυ μεταπεμψάμενοί με πέμπτον αυτόν εις την θό
λον προςέταξαν αγαγείν εκ Σαλαμίνος Λέοντα τον
Σαλαμίνιον , ίν' αποθάνοι:οία δή και άλλους εκεί
νοι πολλοίς πολλά προςέταττον , βουλόμενοι ως
πλείστους αναπλησαι αιτιων . Τότε μέντοι εγώ και
ου λόγω , αλλ ' έργω αυ ενεδειξάμην , ότι εμοί θα
νάτου μεν μέλει , ει μή αγροικότερον ήν ειπείν ,
ουδ' οτιούν , του δε μηδέν άδικον μηδ ' ανόσιον
εργάζεσθαι , τούτου δε το παν μέλει: Eμε γαρ
εκείνη η αρχή ούκ εξέπληξεν ούτως ισχυρά ούσα , και
ώςτε άδικόν τι εργάσασθαι , αλλ' επειδή εκ της
 ( 36 )
θόλου εξήλθομεν , οι μεν τέτταρες ώχοντο εις
Σαλαμίνα και ήγαγον Λέοντα , εγώ δε όχόμην
απιών οίκαδε . Και ίσως αν δια ταυτ ’ απέθανον ,
ει μη η αρχή δια ταχέων κατελύθη . Και τούτων
5 υμίν έσονται πολλοί μάρτυρες.

Διιιιιιιιιιιιιιιιι

ΚΕΦ . ΚΑ'.

Αρ ' ούν αν με οίεσθε τοσάδε έτη διαγενέσθαι ,

ει έπραττον τα δημόσια και και πράττων αξίως αν
δρος αγαθου έβοηθουν τους δικαίοις καί , ώςπερ
χρή , τουτο περί πλείστου έποιούμης και πολλού γε
το δεί , ώ άνδρες Αθηναίοι · ουδέ γάρ αν άλλος άν
θρώπων ουδείς. Αλλ ' εγώ δια παντός του βίου
δημοσία τε εϊ που τι έπραξα , τοιούτος φανούμαι ,
και ιδία και αυτός ούτος, ουδενί πώποτε ξυγχωρήσας
ουδέν παρά το δίκαιον ούτε άλλο ούτε τούτων ου
15 δενί , ους οι διαβάλλοντές με φασιν έμούς μαθητές
είναι .. Εγώ δε διδάσκαλος μεν ουδενός πώποτ
εγενόμην · ει δέ τις εμου λέγοντος και τα έμαυτου
πράττοντος επιθυμεί ακούειν , είτε νεώτερος είτε
πρεσβύτερος , ουδενί πώποτε έφθόνησα . Oude
20 χρήματα μεν λαμβάνων διαλέγομαι , μη λαμβάνων
δ' ού , αλλ ' ομοίως και πλουσίω και πένητι παρέχω
 ( 37 )
έμαυτον έρωταν , και εάν τις βούληται αποκρινό
μενος ακούειν ών αν λέγω. Και τούτων εγώ, είτε
τις χρηστος γίγνεται είτε μή , ουκ αν δικαίως
την αιτίαν υπέχουμε , ών μήτε υπεσχόμην μηδενί
μηδέν πώποτε μάθημα μήτε εδίδαξα . Ει δέ τίς και
φησι παρ' εμού πώποτέ τι μαθείν ή ακούσαι ιδία
και τι μή και οι άλλοι πάντες , ευ ίστε , ότι ουκ
αληθή λέγει.

Διιιιιιιιιιιιιιιιιιιιτινη

ΚΕΦ. ΚΒ'...

Αλλά διά τί δή ποτε μετ ' εμου χαίρουσί τινες

πολύν χρόνον διατρίβοντες και Ακηκόατε , ώ άνδρες 16
Αθηναίοι " πασαν υμίν την αλήθειαν εγώ είπον ,
ότι ακούοντες χαίρουσιν εξεταζομένους τους οιο
μένοις μεν είναι σοφοίς , ούσι δ' ού έστι γαρ ουκ
αηδες. Εμοί δε τουτο , ως εγώ φημι , προςτέ
τακται υπό του θεου πράττειν και εκ μαντειων και 15
εξ ενυπνίων και παντί τρόπω , ώπερ τις ποτε και
άλλη θεία μοίρα ανθρώπω και οτιούν προςέταξε
πράττειν. Ταυτα , ώ άνδρες Αθηναίοι, και αληθή
έστι και ευέλεγκτα. Ει γαρ δη έγωγε των νέων
τους μεν διαφθείρω, τους δε διεφθαρκα , χρην δή- 10
που , είτε τινές αυτων πρεσβύτεροι γενόμενοι
 ( 38 )
έγνωσαν , ότι νέοις ουσιν αυτοίς εγω κακόν πω-.
ποτέ τι ξυνεβούλευσα , νυνι αυτούς, αναβαίνοντας
έμου κατηγορείν και τιμωρείσθαι· ει δε μη αυτοί
ήθελον , των οικείων τινάς. των εκείνων , πατέρας
5 και αδελφούς και άλλους τους προςήκοντας , είπερ
υπ ' εμου τι κακόν έπεπόνθεσαν αυτων οι οικείοι ,
νυν μεμνησθαι. Πάντως δε πάρεισιν αυτων πολ
λοι ένταυθοϊ , ους εγώ ορω, πρώτον μεν Κρίτων
ουτοσί, έμός ηλικιώτης και δημότης , Κριτοβου
1ο λου τούδε πατήρ έπειτα Λυσανίας ο Σφήττιος ,
Αισχίνου τουδε πατήρ έτι Αντιφων ο Κηφισιεύς
ουτοσί, Επιγένους πατήρ. Αλλοι τοίνυν ούτου ,
ων οι αδελφοί εν ταύτη τη διατριβή γεγόνασι , Νι
κόστρατος , ο Θεοδοτίδου , αδελφος Θεοδότου -
15 και ο μεν Θεόδοτος τετελεύτηκεν , ώςτε ουκ αν
εκείνος γε αυτου καταδεηθείη - , και Πάραλος
όδε , ο Δημοδόκου , ού ήν Θεάγης αδελφός όδε τε
Αδείμαντος , ο Αρίστωνος , ου αδελφός ουτοσί Πλά
των , και Αίαντόδωρος , ου Απολλόδωρος όδε άδελ
20 φος. Και άλλους πολλούς εχώ έχω υμίν ειπείν ,
ών τινα εχρην μάλιστα μεν εν τω εαυτου λόγω
παρασχέσθαι Μέλητον μάρτυρα : ει δε τότε επε
λάθετο , νυν παρασχέσθω , εγώ παραχωρω , και
λεγέτω , ει τι έχει τοιουτον . Αλλά τούτου παν
25 τουναντίον ευρήσετε , ώ άνδρες , πάντας εμοί βοη
θεϊν ετοίμους, τη διαφθείροντι , τα κακά εργαζο
 ( 39 )
μένω τους οικείους αυτων , ώς φασι Μέλητος και
Ανυτος . Αυτοί μεν γαρ οι διεφθαρμένοι τάχ ' αν
λόγον έχοιεν βοηθούντες, οι δε αδιάφθαρτοι ,
πρεσβύτεροι ήδη άνδρες , οι τούτων προς ήκοντες ,
τίνα άλλον έχουσι λόγον βοηθούντες εμοί αλλ ' ή
τον ορθόν τε και δίκαιον , ότι ξυνίσασι Μελήτων
μεν ψευδομένω , εμοί δε αληθεύοντε ;
οιιιιιιιιιιιιιιιΜΑ A110wwιν

ΚΕΦ . ΚΓ'.

Είεν δή , ώ άνδρες και μέν εγώ έχουμ ’ αν απο

λογείσθαι , σχεδόν εστι ταυτα και άλλα ίσως
τοιαυτα . Τάχα δ' άν τις υμων αγανακτήσειεν 1ο
αναμνησθείς εαυτου, εί ο μεν και ελάττω τουτουί
του αγώνος αγωνα αγωνιζόμενος έδεήθη τε και εκε
τευσε τους δικαστές μετά πολλών δακρύων , παι
δία τε αυτου αναβιβασάμενος , ένα ότι μάλιστα
ελεηθείη , και άλλους των οικείων και φίλων πολ- 15
λους , εγώ δε ουδέν άρα τούτων ποιήσω , και ταυτα
κινδυνεύων , ώς αν δοξαιμι , τον έσχατον κίνδυ
Ον. Τάχ’ αν ουν τις ταυτα εννοήσας αυθαδε
στερον αν πρός με σχολη , και όργισθείς αυτούς
τούτοις θεϊτο αν μετ' οργης την ψηφον . Εί δή 20
τες υμων ούτως έχει - , ουκ αξιω μεν γαρ έγωγε :
 ( 40 )
ει δ ' ούν , επιεικη αν μοι δοκώ προς τούτον λέγειν
λόγον , ότι Εμοί , ώ άριστε, εισί μέν που τινες
και οικείοι , και γαρ τουτο αυτό το του Ομήρου ,
ουδ' εγώ από δρυός ουδ ' από πέτρης πέφυκα , αλλ '
5 εξ ανθρώπων , ώςτε και οικείοι μοί είσι και υμείς
γε , ώ άνδρες Αθηναίοι , τρείς, είς μεν μειράκιον
ήδη , δύο δε παιδία . Αλλ' όμως ουδέν' αυτων
δεύρο αναβιβασάμενος δεήσομαι υμών αποψηφίσα
σθαι . Τι δή ούν ουδέν τούτων ποιήσω ; Ούκ
το αυθαδιζόμενος , ώ άνδρες Αθηναίοι , ουδ ' υμας
ατιμάζων · αλλ' ει μεν θαρραλέως εγώ έχω προς
θάνατον ή μη, άλλος λόγος , προς δ ' ουν δόξαν
και εμοί και υμίν και όλη τη πόλει ου μοι δοκεί
καλόν είναι εμέ τούτων ουδέν ποιείν και τηλικόνδε
15 όντα και τούτο τούνομα έχοντα , είτ ' ούν αληθές
είτ ' ουν ψευδος · αλλ' ούν δεδογμένον γε εστι τον
Σωκράτη διαφέρειν τινι των πολλών ανθρώπων.
Ει ούν υμων οι δοκουντες διαφέρειν είτε σοφία
είτε ανδρία είτε άλλη ητικούν αρετη τοιουτοι
10 έσονται , αισχρον αν είη · οίουςπερ εγώ πολλάκις
εώρακά τινας , όταν κρίνωνται , δοκούντας μέν τι
είναι , θαυμάσια δε εργαζομένους, ως δεινόν τι
οιoμένους πείσεσθαι, ει αποθανούνται , ώςπερ
αθανάτων εσομένων , εάν υμείς αυτούς μη απο
25 κτείνετε : οι εμοί δοκoυσιν αισχύνην τη πόλει
περιάπτειν , ώςτ ' άν τινα και των ξένων υπολα
 ( 41 )
βεϊν , ότι οι διαφέροντες Αθηναίων εις αρετήν ,
ους αυτοί εαυτων έν τε ταϊς αρχαίς και ταϊς άλ
λαις τιμαϊς προκρίνουσιν , ούτοι γυναικων ουδέν
διαφέρουσι. Ταυτα γαρ , ώ άνδρες Αθηναίοι ,
ούτε ημας χρή ποιείν τους δοκουντας και ότιουν και
είναι , ούτ ', αν ημείς ποιωμεν , υμας επιτρέπειν ,
αλλά τουτο αυτό ενδείκνυσθαι , ότι πολύ μάλλον
καταψηφιείσθε του τα ελεεινα ταυτα δράματα
εισάγοντος και καταγέλαστον την πόλιν ποιούντος
ή του ησυχίαν αγοντος . Χο

ΚΕΦ . ΚΑ'. .

Χωρίς δε της δόξης , ώ άνδρες , ουδε δίκαιόν

μοι δοκεϊ είναι δείσθαι του δικαστου ουδε δεόμε
νον αποφεύγειν , αλλά διδάσκειν και πείθειν. ου
γαρ επί τούτω κάθηται ο δικαστής και επί τω κατα
χαρίζεσθαι τα δίκαια , αλλ' επί τω κρίνειν ταυτα : 15
και ομώμoκεν ου χαριείσθαι οίς αν δοκη αυτω, αλ
λα δικάσεις κατά τους νόμους. Ούκουν χρή ούτε
ημάς εθίζειν υμάς επιορκεϊν , ούθ ' υμας εθίζεσθαι·
ουδέτεροι γαρ αν ημων ευσεβοϊεν . Μή ούν άξιουτε
με , ώ άνδρες Αθηναίοι , τοιαυτα δείν προς υμας 10
πράττειν , α μήτε ηγουμαι καλά είναι μήτε δίκαια
5
 ( 42 )
μήτε όσια , αλλως τε παντως νή Δία, μάλιστα μεν
του και ασεβείας φεύγοντα υπό Μελήτου τουτου .
Σαφως φαρ αν , ει πείθοιμι υμας και το δείσθαι
βιαζοίμην όμωμοκότας , θεούς αν διδάσκοιμι μη
5 ηγείσθαι υμας είναι , και ατεχνως απολογούμενος
κατηγοροίην αν έμαυτου, ως θεούς ου νομίζω.
Αλλά πολλου δεί ούτως έχειν· νομίζω τε γαρ , ώ
άνδρες Αθηναίοι , ως ουδείς των έμων κατηγόρων ,
και υμίν επιτρέπω και τω θεώ κρίναι περί εμού
LO όπη μέλλει εμοί τε άριστα είναι και υμίν.

ΜιΜΜιιι ΜΜΜΜΜΜΜΜΜ

ΚΕΦ . ΚΕ'.

Το μεν μη αγανακτείν , ώ άνδρες Αθηναίοι , επί

τούτω τα γεγονότι , ότι μου κατεψηφίσασθε , αλλα
τε μου πολλά ξυμβάλλεται , και ουκ ανέλπιστον
μοι γέγονε το γεγονός τούτο , αλλά πολύ μαλλον
15 θαυμάζω εκατέρων των ψήφων τον γεγονότα αριθ
μόν . Ου γαρ ώμην έγωγε ούτω παρ' ολίγον
εσεσθαι , αλλά παρά πολύ νυν δε , ως έoικεν , ει
τρείς μόναι μετέπεσον των ψήφων , αποπεφευγη
Μέλητον μεν ούν , ως εμοί δοκω , και νυν
20 αποπέφευγα , και ου μόνον αποπέφευγα , αλλά
παντί δηλον τουτο γε , ότι , ει μη ανέβη νυτος
 ( 43 )
και Λύκων κατηγορήσοντες έμου , καν ωφλε χιλίας
δραχμάς , ου μεταλαβών το πέμπτον μέρος των
ψήφων.

ΑΛΛΜιιιΜΜιιιιιιιιιι

ΚΕΦ. ΚΣΤ'.

Τιμαται δ ' ουν μοι ο ανήρ θανάτου . Eier.

Εγώ δε δή τίνος υμίν αντιτιμήσομαι , ώ άνδρες και
Αθηναίοι και η δηλον , ότι της αξίαςκαι τι ούν και τι
αξιός είμι παθείν η αποτίσαι , ότι μαθών εν τω
βίω ουχ ησυχίαν ήγου , αλλ' αμελήσας ώςπερ οι
πολλοί , χρηματισμού τε και οικονομίας και στρα
τηγιών και δημηγοριών και των άλλων αρχών και το
ξυνωμοσιων και στάσεων των εν τη πόλει γιγνο
μένων , ήγησάμενος εμαυτόν τω όντι επιεικέστερον
είναι η ώςτε εις ταύτ ' ιόντα σώζεσθαι , ένταυθα
μεν ουκ ήα , οι ελθών μήτε υμίν μήτε εμαυτώ
έμελλον μηδέν όφελος είναι , επί δε το ιδία έκαστον 15
έων ευεργετείς την μεγίστην ευεργεσίαν , ως εγώ
φημι , ενταύθα ήα , επιχειρων έκαστον υμων πεί
θειν μή πρότερον μήτε των εαυτου μηδενός επιμε
λείσθαι , πρίν εαυτου επιμεληθείη , όπως ως βέλ
τιστος και φρονιμώτατος έσοιτο , μήτε των της και
πόλεως , πριν αυτης της πόλεως των τε αλλων
 ( 44 )
ούτω κατά τον αυτόν τρόπον επιμελείσθαι. Ti
ούν είμι άξιος παθείν τοιουτος ών και αγαθόν τι , ώ
άνδρες Αθηναίοι , ει δεί γε κατά την αξίαν τη αλη
θεία τιμασθαι · και ταυτά γε αγαθόν τοιουτον , και
5 τε αν πρέπου έμοί. · Τί ούν πρέπει ανδρί πένητα
ευεργέτη , δεομένω άγειν σχολήν επί τη υμετέρα
παρακελεύσει ; ουκ έσθ' ότι μάλλον , ώ άνδρες Αθη
ναίοι , πρέπει ούτως , ως τον τοιούτον άνδρα εν
πρυτανείω σιτείσθαι , πολύ γε μαλλον ή εί τις
υμων ίπσω ή ξυνωρίσι ή ζεύγει νενίκηκεν ολυμ
πιασεν . ό μεν γαρ υμας ποιεί ευδαίμονας δοκείν
είναι , εγώ δεν είναι και ο μεν τροφης ουδέν δεί
ται , εγώ δε δέομαι. Ει ούν δει με κατά το δι
καιον της αξίας τιμάσθαι , τούτου τιμωμαι , εν
15 πρυτανείω σιτήσεως .

ΚΕΦ . Κ2,2

ίσως ούν υμίν και ταυτί λέγων παραπλησίως

δοκω λέγειν ώςπερ περί του οίκτου και της αντι
βολήσεως , απαυθαδιζόμενος το δε ουκ έστιν , ώ
ανδρες Αθηναίοι , τοιουτον , αλλά τοιόνδε μάλλον.
2. Πεπεισμαι εγώ εκών είναι μηδένα αδικείν ανθρώ
πων , αλλά υμας τουτο ου πείθω · ολίγον γάρ χρό
 ( 45 )
νον αλλήλους διειλεγμεθα· επεί, ως εγώμαι , ει ήν
υμίν νόμος , ώςπερ και άλλους ανθρώπους , περί
θανάτου μη μίαν ημέραν μόνον κρίνειν , αλλά
πολλάς , επείσθητε αν · νυν δ' ου ραδιον εν χρόνο
ολίγω μεγάλας διαβολάς απολύεσθαι. Πεπεισμέ- 5
νος δή εγώ μηδένα αδικείν πολλου δέω εμαυτόν γε
αδικήσεις και κατ ' εμαυτου ερεϊν αυτος ως αξιός
ειμί του κακού και τιμήσεσθαι τοιούτου τινός έμαυ
τω . Τι δείσας ; ή μη πάθω τουτο , ου Μέλητός
μοι τιμαται , ο φημι ουκ ειδέναι ούτ ' ει αγαθόνα 10
ων εν
ούτ' ει κακόν έστιν και αντί τούτου δη έλωμαι ων
οίδ ' ότι κακων όντων , τούτου τιμησάμενος , πότε
ρον δεσμούς και τι με δεί ζην εν δεσμωτηρίω ,
δουλεύοντα τη αεί καθισταμένη αρχη , τοϊς ένδεκα ;
άλλα χρημάτων , και δεδέσθαι έως αν εκτίσω ; αλλα 15
ταυτόν μοι έστιν όπερ νυν δή έλεγον · ου γαρ έστι
μου χρήματα απόθεν εκτίσω. Αλλά δη φυγης τι

μήσομαι και ίσως γαρ αν μου τούτου τιμήσαιτε.

Πολλή μέντ ’ άν με φιλοψυχία έχοι , ώ άνδρες
Αθηναίοι, εί ούτως αλόγιστος ειμι , ώςτε μη δύ- 20
νασθαι λογίζεσθαι , ότι υμείς μεν όντες πολίται
μου ουχ οίοί τε έγένεσθε ενεγκείν τας εμάς δια
τριβας και τους λόγους , αλλ ' υμίν βαρύτεραι γε
γόνασι και επιφθονώτεραι , ώςτε ζητείτε αυτων
νυνι απαλλαγηναι άλλοι δε άρα αυτας οίσουσι 15
ραδίως. Πολλου γε δει , ώ άνδρες Αθηναίοι .
5.
 ( 46 )
Καλός ούν αν μοι ο βίος είη , εξελθόντι τηλικωσε
ανθρώπω , άλλην έξ άλλης πόλιν πόλεως αμειβομένω
και εξελαυνoμένω ζην. Εν γαρ οίδ ' ότι , όπου αν
έλθω, λέγοντος εμου ακροάσονται οι νέοι ώςπερ
και ενθασε. Καν μεν τούτους απελαύνω , ούτοι εμε
αυτοί εξελώσι , πείθοντες τους πρεσβυτέρους: εάν
δε μη απελαύνω , οι τούτων πατέρες τε και οικείου
δι' αυτούς τούτους .

ιιιιιιιιιιιιιιιιιιιιιιιιΜινν

ΚΕΦ. ΚΗ', και

Ισως ούν αν τις είπoυ , Σιγων δε και ήσυχίαν

1 • αγων , ώ Σώκρατες , ουχ οίος τ ' έσει ημίν εξελθών
ζην ; Τουτί δή εστι πάντων χαλεπώτατον πείσαι
τινας υμων . Εάν τε γαρ λέγω, ότι τω θεώ απει
θεϊν τουτ ' εστί και δια τούτ ' αδύνατον ησυχίαν 1
άγειν , ου πείσεσθέ μοι ως ειρωνευομένω: εάν τ'
15 αυ λέγω , ότι και τυγχάνει μέγιστον αγαθόν ον
ανθρώπων τουτο , εκάστης ημέρας περί αρετης τους
λόγους ποιείσθαι και των άλλων , περί ών υμείς
έμου ακούετε διαλεγομένου και εμαυτόν και άλλους
εξετάζοντος , ο δε ανεξέταστος βίος ου βιωσει
ανθρώπω , ταυτα δ ' έτι ήττον πείσεσθέ μοι λέ
γοντι . Τα δε έχει μεν ούτως , ως εγώ φημι , ώ
 ( 47 )
ανδρες , πείθειν δε ου ραδιον. Και εγώ άμ' ουκ
είθισμαι έμαυτον άξιουν κακου ουδενός. Ει μεν
γαρ ήν μου χρήματα , ετιμησάμην αν χρημάτων
όσα έμελλον εκτίσειν ουδέν γαρ αν έβλάβην· νυν
δε - ου γάρ έστιν , ει μη αρα όσον αν εγώ δυναί- 5
μην εκτίσαι , τοσούτου βούλεσθέ μοι τιμησαι.
ίσως δ ' αν δυναίμην εκτίσαι υμίν μναν αργυρίου
Υ M
τοσούτου ουν τιμωμαι. Πλάτων δε όδε , ω αν
δρες Αθηναίοι , και Κρίτων και Κριτόβουλος και
Απολλόδωρος, κελεύουσι με τριάκοντα μνων τιμή 1ο
σασθαι , αυτοί δ ' έγγυασθαι . Τιμωμαι ούν το- .
σούτου · εγγυηται δ ' υμίν έσονται του άργυρίου
ουτοι αξιόχρεω.

ΔΙΜιιΜ

ΚΕΦ. ΚΘ.

Ου πολλου γ ' ένεκα χρόνου , ώ άνδρες Αθηναίοι ,

όνομα εξετε και αιτίαν υπό των βουλομένων την 15
πόλιν λοιδορείν , ως Σωκράτη απεκτόνατε , άνδρα
σοφόν : φήσουσι γαρ δή με σοφών είναι , ει και μη
είμι , οι βουλόμενοι υμίν όνειδίζειν. Ει ούν πε
ριεμείνατε ολίγον χρόνον , από τους αυτομάτου αν
υμίν τουτο εγένετο · ορατε γαρ δή την ηλικίαν , 2ο
ότι πόρρω ήδη εστί του βίου , θανάτου δε εγγύς .
 ( 48 )
Λέγω δε τουτο ου προς πάντας υμας , αλλά προς
τους εμου καταψηφισαμένους θάνατον . Λέγω δε
και τόδε προς τους αυτούς τούτους. ίσως με
οίεσθε , ώ άνδρες , απορία λόγων εαλωκέναι τοιού
5 των , οίς αν υμας έπεισα , ει μην δείν άπαντα
ποιεϊν και λέγειν , ώςτε αποφυγείν την δίκην .
Πολλου γε δεί . Αλλ' απορία μεν εαλωκα , ου
μέντοι λόγων , αλλά τόλμης και αναισχυντίας και
του εθέλειν λέγειν προς υμας τοιαυτα , οι ' αν υμίν
10 μεν ήθιστ ' ην ακούειν , θρηνουντός τε μου και
οδυρομένου και άλλα ποιουντος, και λέγοντας πολλά
και ανάξια εμού, ως εγώ φημι· οία δη και είθισθε
υμείς των άλλων ακούειν.. Αλλ' ούτε τότε οιήθην
δείν ένεκα του κινδύνου πραξαι ουδεν ανελεύθερον ,
15 ούτε νυν μοι μεταμέλει ούτως απολογησαμένω ,
αλλά πολύ μαλλον αιρουμαι ώδε απολογησάμενος
τεθνάναι και εκείνως ζην » ούτε γαρ εν δίκη ούτ' έν
πολέμω ούτ ' εμέ ούτ ' άλλον ουδένα δεί τουτο μη
χανασθαι , όπως αποφεύξεται παν ποιων θάνατον .
20 Και γαρ εν ταις μάχαις πολλάκις δηλον γίγνεται ,
ότι το γε αποθανείν άν τιςεκφύγου και όπλα αφείς
και εφ' εκετείαν τραπόμενος των διωκόντων και
άλλαι μηχαναι πολλαί εισιν εν εκάστους τους κιν
δύνοις , ώςτε διαφεύγειν θάνατον , εάν τις τολμα
Σ
25 παν ποιείν και λέγειν . Αλλά μη ού τουτ' η χα
λεπόν , ώ άνδρες , θάνατον εκφυγείν , αλλά πολύ
 ( 49 )
χαλεπώτερον πονηρίαν · ταττον γαρ θανάτου θεϊ.
Και νυν εγώ μεν άτε βραδύς ων και πρεσβύτης
υπό του βραδυτέρου εάλων , οι δ' εμοί κατήγοροι
ατε δεινοί και οξείς όντες υπό του θάττονος , της
κακίας. Και νυν εγώ μεν άπειμι υφ' υμων θα- 5
νάτου δίκην όπλων , ούτοι δ' υπό της αληθείας
ώφληκότες μοχθηρίαν και αδικίαν. Και εγώ τε
τω τιμήματι εμμένω και ούτου. Ταύτα μεν ουν
που ίσως ούτω και έδει σχεϊν , και οίμαι αυτά με
Χο
τρίως έχειν .
ΜΜΜΜ

ΚΕΦ . Λ ' . 3 .

Το δε δή μετά τουτο επιθυμώ υμϊν χρησμωδη

σαι , ώ καταψηφισάμενοί μου · καί γάρ ειμι ήδη
ενταύθα , εν ώ μάλιστ ' άνθρωποι χρησμωδουσιν ,
όταν μέλλωσιν αποθανείσθαι. Φημί γάρ , ώ άν
δρες , οι έμε απεκτόνατε , τιμωρίαν υμίν ήξειν 15
ευθύς μετά τον εμόν θάνατον πολύ χαλεπωτέραν
νη Δί ' η άαν εμέ απεκτόνατε . Νυν γάρ τουτο
είργασθε οιόμενοι απαλλάξεσθαι του διδόναι έλεγ
χον του βίου . Το δε υμίν πολύ εναντίον αποβή
σεται , ως εγώ φημι . Πλείους έσονται υμας οε 20
ελέγχοντες , ους νυν εγώ κατείχον , υμείς δε ουκ
 ( 30 )
όσθάνεσθε και χαλεπώτεροι έσονται όσω νεώτεροι
εισι , και υμείς μάλλον αγανακτήσετε. Ει γαρ
οίεσθε αποκτείνοντες ανθρώπους επισχέσεις του
ονειδίζειν τινα υμίν , ότι ουκ ορθως ζητε , ουκ
5 ορθως διανοείσθε · ου γάρ έσθ ' αύτη ή απαλλαγή T
ούτε πάνυ δυνατή ούτε καλή , αλλ ' εκείνη και
καλλίστη και ράστη , μη τους άλλους κολούειν ,
αλλ ' εαυτόν παρασκευάζειν , όπως έσται ως βέλ
τιστος. Ταυτα μεν ούν υμίν τους καταψηφισα
50
μένους μαντευσάμενος απαλλάττομαι.

Κιιιιιιιιιιιιοιιιιιι

ΚΕΦ . ΛΑ'. 31

Τοις δε άποψηφισταμένους ηδέως αν διαλεχθείην

υπέρ του γεγονότος τουτου πράγματος , ενώ οι
άρχοντες ασχολίαν άγουσι και ούπω έρχομαι οι
ελθόντα με δεί τεθνάναι . Αλλά μου και ώ ανδρες ,
15 παραμείνατε τοσούτον χρόνον · ουδέν γάρ κωλύει
διαμυθολογήσαι προς αλλήλους , έως έξεστιν .
Υμίν γάρ ώς φίλους oύσιν επιδείξαι εθέλω το νυνέ
μοι ξυμβεβηκός τί ποτε νοεί. Εμοί γάρ , ώ άν
δρες δικασταί – υμας γαρ δικαστές καλων ορθως
20 αν καλοίων - θαυμάσιόν τι γέγονεν. Η γαρ ειω
θυία μοι μαντική και του δαιμονίου εν μέν τω προ
 ( 51 )
σθεν χρόνω παντί πάνυ πυκνή αεί ήν και πάνυ επί
σμικρούς έναντιουμένη , εί τι μέλλουμι μη ορθως
πράξειν· νυνί δε ξυμβέβηκε μοι , άπερ ορατε και
αυτοί, ταυτί , ά γε δη οιηθείη αν τις και νομίζε
ται έσχατα κακων είναι . Εμοί δε ούτε έξιόντι 5
έωθεν οίκοθεν ήναντιώθη το του θεου σημείον ,
ούτε ηνίκα ανέβαινον ένταυθοί επί το δικαστήριον ,
ουτ ' εν τω λόγω ουδαμου μέλλοντί τι έρείν » και
του έν άλλους λόγους πολλαχου δη με επέσχε λέ
γοντα μεταξύ. Νυν δε ουδαμου περί αυτήν την ΙΟ
πραξιν ούτ ' έν έργω ουδενί ούτ ' εν λόγω εναντίω
ταί μοι . Τί ούν αίτιον είναι υπολαμβάνω και εγώ
υμίν έρω: κινδυνεύει γάρ μοι το ξυμβεβηκός τουτο
αγαθόν γεγονέναι , και ουκ έσθ ' όπως ημείς ορθως
υπολαμβάνομεν , όσοι οιόμεθα κακόν είναι το τε- 15
θνάναι . Μέγα μοι τεκμήριον τούτου γέγονεν ου
γάρ έσθ ' όπως ουκ ήναντιώθη αν μου το ειωθός
σημείον , ει μή τι έμελλον εγώ αγαθόν πράξειν.

ΜΜΜΜΜΜΜΜΜ

ΚΕΦ . ΛΒ .

Εννοήσωμεν δε και τηδε , ως πολλή ελπίς έστιν

αγαθόν αυτό είναι . Δυοϊν γαρ θάτερον εστι το και
τεθνάναι: η γαρ οίον μηδέν είναι μηδ ' αίσθησιν
 ( 52 )
μηδεμίαν μηδενός έχειν τον τεθνεώτα , ή κατά τα
λεγόμενα μεταβολή της τυγχάνει ούσα και μετοί
κησις τη ψυχή του τόπου του ενθένδε εις άλλον
τόπον . Και είτε δή μηδεμία αίσθησίς έστιν ,
και άλλ’ οίον ύπνος , επειδάν τις καθεύδων μηδ' όναρ
μηδέν ορα , θαυμάσιον κέρδος αν είη ο θάνατος.
Εγώ γαρ αν oίμαι , εί τινα εκλεξάμενον δέοι ταύ
την την νύκτα , εν και ούτω κατέδαρθεν , ώςτε μηδ'
όναρ ιδείν , και τας άλλας νύκτας τε και ημέρας
1ο τας του βίου του εαυτου αντιπαραθέντα ταύτη τη
νυκτί δέοι σκεψάμενον ειπείν πόσας αμεινον και
ήδιον ημέρας και νύκτας ταύτης της νυκτός βεβίω
κεν εν τω εαυτου βίω , οίμαι αν μη ότι ιδιώτην
τινά , αλλά τον μέγαν βασιλέα ευαριθμητους αν
15 ευρείν αυτόν ταύτας προς τας άλλας ημέρας και
νύκτας. Εί ούν τοιουτον ο θάνατός έστι , κέρδος
έγωγε λέγω και γαρ ουδέν πλείων και πας χρόνος
φαίνεται ούτω δη είναι και μία νύξ. Ει δ ' αυ οίον
αποδημήσαι εστιν ο θάνατος ενθένδε εις άλλον
20 τόπον , και αληθη εστι τα λεγόμενα , ως άρα εκεί
εισίν άπαντες οι τεθνεώτες , τι μείζον αγαθόν του
του είη αν , ώ άνδρες δικασταί ; ει γάρ τις αφικό
μενος εις Αιδου , απαλλαγείς τούτων των φασκόν
των δικαστων είναι , ευρήσει τους ως αληθώς
26 δικαστές , οίπερ και λέγονται εκεί δικάζειν , Μίνως
τε και Ραδάμανθυς και Αιακός και Τριπτόλεμος ,
 ( 33 )
και άλλοι όσοι των ημιθέων δίκαιοι εγένοντο εν τω
εαυτων βίω , άρα φαύλη αν είη η αποδημία και η αυ
Ορφεϊ ξυγγενέσθαι και Μουσαίω και Ησιόδω και
Ομήρω επί πόσο αν τις δεξαιτ ' αν υμων και εγώ
μεν γαρ πολλάκις εθέλω τεθνάναι , εί ταυτ ' έστιν και
αληθή, επεί έμοιγε και αυτο θαυμαστή αν είη η δια
τριβή αυτόθι , οπότε έντυχοιμι Παλαμήδει και Αίαν
τι το Τελαμωνος και εί τις άλλος των παλαιών δια
κρίσιν άδικον τέθνηκεν αντιπαραβάλλοντι τα έμαυ
του πάθη προς τα εκείνων , ως εγώ oίμαι , ουκ αν 10
αηδες είη. Και δη το μέγιστον , τους εκεί έξε
τάζοντα και ερευνώντα ώςπερ τους ενταύθα δια
γειν , τίς αυτων σοφός έστι και τις οίεται μεν ,
εστι δ ' ου. Επί πόσω δ ' αν τις , ωω ανδρες, δι
κασται , δέξαιτo εξετάσαι τον επί Τροίαν αγα- 15
γοντα την πολλήν στρατιάν , η οδυσσέα , η Σίσυ
φον , ή άλλους μυρίους άν τις είπoι και άνδρας,
και γυναίκας ; οίς εκεί διαλέγεσθαι και ξυνείναι
και εξετάζειν αμήχανον αν είη ευδαιμονίας πάν
τώς. Ου δήπου τούτου γε ένεκα οι εκεί απο
απο- 10
κτείνουσι τά τε γαρ άλλα ευδαιμονέστεροί εισιν
οι εκεί των ενθάδε , και ήδη τον λοιπόν χρόνον.
αθάνατοί εισιν , είπερ γε τα λεγόμενα αληθη
έστι».

6
 ( 54 )

ΚΕΦ . ΑΓ'. 33

Αλλά και υμας χρή , ώ άνδρες δικασταί , ευέλ

πιδας είναι προς τον θάνατον , και έν τι τουτο
διανοείσθαι αληθές , ότι ουκ έστιν ανδρί αγαθών κακών
ουδέν ούτε ζωντι ούτε τελευτήσαντι, ουδε αμελείται
5 υπό θεών τα τούτου πράγματα ουδε τα έμα νυν
από του αυτομάτου γέγονεν , αλλά μοι δηλόν έστι
τούτο , ότι ήδη τεθνάναι και απηλλάχθαι πραγ
μάτων βέλτιον ήν μου. Διά τούτο και εμε ου
δαμου απέτρεψε το σημείον , και έγωγε τους
Χο
καταψηφισταμένους μου και τους κατηγόροις ου
πάνυ χαλεπαίνω . Καί τοι ου ταυτη τη διανοία
κατεψηφίζοντό μου και κατηγορουν , αλλ ' οιόμενοι
βλάπτειν · τουτο αυτοϊς άξιον μέμφεσθαι.
!
15 Ι
Τοσόνδε μέντοι αυτων δέομαι τους υιείς μου ,
επειδαν σβήσωσι, τιμωρήσασθε , ώ άνδρες , ταύτα
ταυτα λυπούντες , άπερ έγω υμας ελυπουν , εαν
υμίν δοκώσιν ή χρημάτων , ή άλλου του πρότερον
επιμελείσθαι η αρετης και εάν δοκωσί τι είναι ,
2ο μηδέν όντες , ονειδίζετε αυτούς , ώςπερ εγώ υμίν ,
ότι ουκ επιμελούνται ών δει και οϊονται τι είναι ,
 ( 55 )
όντες ουδενός άξιοι . Και εαν ταυτα ποιητε ,
δίκαια πεπονθώς εγώ έσομαι υφ' υμων αυτός τε
και οι υιείς .

Αλλά γαρ ήδη ώρα απιέναι εμοί μεν αποθανου

μένω , υμίν δε βιωσομένοις. Οπότεροι δε ημων και
έρχονται επί αμεινον πραγμα άδηλον παντί πλην
η τω θεω..
»
ξε

PIN .
ά
 LISTE

DES TRAITÉS LATINS ET GRECS PU

BLIÉS JUSQU'À CE JOUR.

fls.
L. Annæi Senecæ ad Paulinum ,
de Brevitate Vitce liber ....... 13
M. T. Ciceronis Cato Maior, seu
de Senectute dialogus. 1 6
M. T. Ciceronis Laelius , seu de
Amicitia dialogus....... 16
Lysias. Oraison funèbre des Athe
niens morts dans la guerre de
Corinthe .... 1.3
Criton ou des Devoirs du Citoyen .
Dialogue de Platon .. 13

Imprimerie A. L. Vignier.