1789-1792: Finis Les Privileges Et Aussi La Monarchie!

La Révolution qui débuta en 1789 à la suite des difficultés (financières, sociales, politiques)
rencontrées par la monarchie (Louis XVI), fut d’abord marquée par la transformation des
«Etats Généraux» (une assemblée que le roi pouvait réunir pour obtenir aide et conseils.
Monarşinin (Louis XVI) karşılaştığı zorlukların (mali, sosyal, politik) ardından 1789'da başlayan Devrim,
ilk olarak "Estates General" in (kralın yardım ve tavsiye almak için toplayabileceği bir meclis) dönüşümüyle
işaretlendi.

Elle était composée de trois «états»: la noblesse, le clergé et le tiers état, chaque ordre
disposant d’une voix.) convoqués par le Roi en «Assemblée nationale» qui se voulut
permanente pour exercer un contrôle des actes du roi; cette assemblée décida d’élaborer
une constitution qui fixerait les pouvoirs respectifs du roi et de l’assemblée, qui désormais
voterait le budget et aurait un pouvoir législatif.
Üç "devlet"ten oluşuyordu: soylular, din adamları ve Üçüncü Zümre, her tarikatın bir oyu vardı.) Kral
tarafından, Kral'ın eylemleri üzerinde kontrol sahibi olmak için kalıcı olmak isteyen "Ulusal Meclis" te
toplandı; Bu meclis, kralın ve meclisin ilgili yetkilerini belirleyecek, bundan böyle bütçeyi oylayacak ve
yasama yetkisine sahip olacak bir anayasa hazırlamaya karar verdi.

La constitution de 1791 établit ainsi une monarchie «constitutionnelle» que le Roi n’admet
pas; il tente de quitter le pays, est arrêté, et devient le prisonnier de l’Assemblée. Le pape
condamne le sort réservé à l’Eglise dans «la Constitution civile du clergé», dont les biens
deviennent «biens nationaux». Les nobles, qui sont nombreux à avoir émigré à l’étranger.
Böylece 1791 Anayasası, Kral'ın kabul etmediği "anayasal" bir monarşi kurdu; ülkeyi terk etmeye çalışır,
tutuklanır ve Meclis'in esiri olur. Papa, mülkiyeti "ulusal mülkiyet" haline gelen "Din Adamlarının Sivil
Anayasası"nda Kilise için ayrılan kaderi kınar. Birçoğu yurtdışına göç eden soylular.

En 1792, l’Assemblée prononce la chute de la royauté, la proclamation de la République, et

convoque une nouvelle assemblée, la Convention nationale, élue pour la première fois au
suffrage universel (par les hommes seulement).
1792'de Meclis, kraliyetin düşüşünü, Cumhuriyetin ilanını ilan etti ve ilk kez genel oyla (sadece erkekler
tarafından) seçilen yeni bir meclis olan Ulusal Konvansiyon'u topladı.

1792-1804: La Republique En Danger Et Le Regime De Napoleon Bonaparte

La République proclamée le 21 septembre 1792 connaît deux autres constitutions (1793,
non appliquée, puis 1795), mais bascule rapidement dans le désordre dû aux luttes
intérieures (Jacobins contre Girondins, régime de la Terreur en 1793-1794 avec la dictature
de Robespierre), aux difficultés de la guerre contre l’Europe coalisée et à la résistance des
monarchistes dans les guerres de Vendée.
21 Eylül 1792'de ilan edilen Cumhuriyet'in iki anayasası daha vardı (1793, uygulanmadı, sonra 1795), ancak
iç mücadeleler (Girondins'e karşı Jakobenler, 1793-1794'te Robespierre diktatörlüğü ile Terör rejimi),
koalisyon Avrupa'ya karşı savaşın zorlukları ve Vendée savaşlarında monarşistlerin direnişi nedeniyle hızla
kargaşaya düştü.

Après le Directoire, le Consulat instaure un régime autoritaire sous la direction de Napoléon

Bonaparte, qui rétablit l’ordre intérieur et dote le pays d’organes administratifs efficaces
(comme les préfectures, le Conseil d’Etat) ainsi que d’un ensemble cohérent de lois (Code
civil:
Rehberden sonra, Konsolosluk, Napolyon Bonapart'ın önderliğinde, iç düzeni yeniden sağlayan ve ülkeye
etkili idari organlar (vilayetler, Danıştay gibi) ve tutarlı bir dizi yasa (Medeni Kanun:
Il unifie le droit dans tout le pays; il reconnaît l’égalité des citoyens devant la loi, garantit la
propriété, et renforce la famille en donnant toute l’autorité au pere et au mari.). Pour
réconcilier les Français, il associe à son gouvernement, le consulat, des notables de l’Ancien
Régime et de la Révolution, et il abroge les lois contre les royalistes émigrés.
Ülke çapında yasayı birleştirir; Vatandaşların kanun önünde eşitliğini tanır, mülkiyeti garanti eder ve baba
ve kocaya tam yetki vererek aileyi güçlendirir.) Fransızları uzlaştırmak için hükümetiyle, konsolosluğuyla,
Eski Rejim ve Devrim'in ileri gelenleriyle ilişki kurdu ve kralcı göçmenlere karşı yasaları yürürlükten
kaldırdı.

Pour se rallier les catholiques, il signe avec le pape le Concordat (dans le but de définir les
domaines respectifs et éclaircir les relations entre l’Eglise catholique et les autorités civiles
du pays signataire) de 1801. Il réorganise l’administration: il crée les lycées et les grandes
écoles pour former les cadres de l’Etat, il nomme lui-même les fonctionnaires des
départements; «la Légion d’honneur» remplace les décorations de l’Ancien Régime.
Katolikleri bir araya getirmek için, Papa ile 1801 Konkordatosu'nu (ilgili alanları tanımlamak ve Katolik
Kilisesi ile imzacı ülkenin sivil makamları arasındaki ilişkileri açıklığa kavuşturmak amacıyla) imzaladı.
İdareyi yeniden düzenledi: Devlet kadrolarını eğitmek için lycées ve grandes écoles'u yarattı, kendisi
departman memurları atadı; "Onur Lejyonu", Ancien Régime'nin süslemelerinin yerini aldı.

1804-1814: L’ambition De Napoleon Bonaparte

Le 2 décembre 1804, Le Premier Consul se fait sacrer par le Pape «Empereur des Français».
Les conseils et assemblées ne jouent plus qu’un rôle très secondaire, et on assiste à un
retour au système monarchique autoritaire.
2 Aralık 1804'te Birinci Konsül, Papa tarafından "Fransız İmparatoru" olarak taçlandırıldı. Konseyler ve
meclisler şimdi sadece çok ikincil bir rol oynamaktadır ve otoriter monarşik sisteme geri dönüşe tanık
oluyoruz.

Le conquérant de l’Europe finit par succomber à son ambition, et à la suite de défaites

militaires (guerre d’Espagne, dramatique retraite de Russie, bataille des nations à Leipzig,
campagne de France) doit abdiquer.
Avrupa'nın fatihi sonunda hırsına yenik düştü ve askeri yenilgilerin ardından (İspanya İç Savaşı, Rusya'dan
dramatik geri çekilme, Leipzig'deki Milletler Savaşı, Fransa kampanyası) vazgeçmek zorunda kaldı.

Et il installe au pouvoir une monarchie constitutionnelle, dirigée par le roi Louis XVIII. Exilé à
l’île d’Elbe, il tente vainement de retrouver son trône (les «Cent Jours», mars-juin 1815).
Définitivement vaincu à Waterloo, il finit sa vie dans l’île lointaine de Sainte-Hélène en
1821.
Ve iktidara Kral Louis XVIII tarafından yönetilen anayasal bir monarşi kurdu. Elba adasına sürgün edildi,
tahtını yeniden kazanmak için boşuna uğraştı ("Yüz Gün", Mart-Haziran 1815). Waterloo'da kesin olarak
mağlup edildi, 1821'de uzak St. Helena adasında hayatına son verdi.

1814-1830: Des Rois, Encore Des Rois

La dynastie des Bourbons revient au pouvoir en 1814 avec les deux frères de Louis XVI
(Louis XVIII, 1814-1824, puis Charles X, 1824-1830). Mais le retour à l’Ancien Régime n’est
plus possible, et la monarchie doit tenir compte de certains acquis de la Révolution.
Bourbon hanedanı, 1814'te XVI. Louis'nin iki kardeşiyle (Louis XVIII, 1814-1824, daha sonra Charles X,
1824-1830) iktidara geri döndü. Fakat Eski rejime geri dönüş artık mümkün değildi ve monarşi Devrim'in
bazı başarılarını hesaba katmak zorundaydı.
Le nouveau roi doit «octroyer» aux Français une «Charte constitutionnelle», qui laisse une
place dans l’Etat à une assemblée élue, avec laquelle les conflits ne cesseront pas, en
particulier sur la question des libertés.
Yeni kral, Fransızlara, devlette seçilmiş bir meclise yer bırakan, özellikle özgürlükler sorununda
çatışmaların sona ermeyeceği bir "Anayasal Şart" "vermelidir".

*Les ultraroyalistes veulent un retour radical à l’Ancien Régime, alors que les libéraux sont
opposés au suffrage censitaire (seuls les gens fortunés peuvent payer «le cens», une
contribution très élevée qui donne le droit de vote).
* Ultraroyalistler Eski Rejim'e radikal bir geri dönüş isterken, liberaller nüfus sayımı oy hakkına karşıydılar
(sadece varlıklı insanlar oy kullanma hakkı veren çok yüksek bir katkı olan "le cens" i ödeyebilirlerdi).

Sous la règne de Charles X, le retour à un régime autoritaire (lois sur la presse) conduit à la
Révolution de juillet 1830 pendant trois jours «les Trois Glorieuses» (Paris est aux mains des
révolutionnaires libéraux et Charles X doit accepter la nomination d’un régent le duc
d’Orléans (Louis-Philippe), désigné par les mouvements libéraux). On opte finalement pour
une monarchie constitutionnelle plus libérale à l’aide d’un changement de dynastie.
Charles X'in saltanatı altında, otoriter bir rejime (basın yasaları) dönüş, üç gün boyunca Temmuz 1830
Devrimi'ne yol açtı "Üç Şanlı Yıl" (Paris liberal devrimcilerin elindeydi ve Charles X, liberal hareketler
tarafından atanan Orleans Dükü'nün (Louis-Philippe) atanmasını kabul etmek zorunda kaldı). Sonunda
hanedan değişikliğinin yardımıyla daha liberal bir anayasal monarşi seçildi.

1830-1848: Le Dernier Des Rois: La Monarchie De Juillet

Les journées révolutionnaires de juillet auraient dû permettre le rétablissement de la
République, mais leur succès fut «confisqué» au profit d’un nouveau roi, Louis-Philippe, de
la branche cadette des Orléans. Il fut plus libéral que ses prédécesseurs (il gouverne dans le
cadre d’un régime parlementaire.
Temmuz'un devrimci günleri Cumhuriyet'in restorasyonuna izin vermeliydi, ancak başarılarına Orleans'ın
genç kolundan yeni bir kral Louis-Philippe'in yararına "el konuldu". Seleflerinden daha liberaldi
(parlamenter bir sistem altında yönetiyordu.

La noblesse se voit dépossédée au profit de la grande bourgeoisie. Le montant du cens est

abaissé, mais la majorité des Français ne vote toujours pas), mais dut faire face à de
nombreuses difficultés : conquête difficile de l’Algérie et surtout graves problèmes sociaux
dus à la «révolution industrielle» (la naissance d’un prolétariat misérable, troubles
révolutionnaires à Lyon) et politiques (attentats, opposition de l’assemblée où s’affirmait le
pouvoir de la bourgeoisie).
Soylular, büyük burjuvazinin yararına mülksüzleştirildi. Nüfus sayımlarının miktarı düşürüldü, ancak
Fransızların çoğunluğu hala oy kullanmıyor), ancak birçok zorlukla yüzleşmek zorunda kaldı: Cezayir'in zor
fethi ve özellikle "sanayi devrimi" (sefil bir proletaryanın doğuşu, Lyon'da devrimci huzursuzluk) ve siyasi
(saldırılar, burjuvazinin iktidarının ileri sürüldüğü meclisin muhalefeti) nedeniyle ciddi toplumsal sorunlar.

1848-1852: Une Toute Petite Republique

En février 1848, des journées révolutionnaires entraînent le départ du roi et la
proclamation de la République. Le suffrage universel est rétabli. Le nouveau gouvernement
rétablit la liberté de presse et de réunion, et abolit l’esclavage.
Şubat 1848'de devrimci günler kralın ayrılmasına ve Cumhuriyetin ilanına yol açtı. Genel oy hakkı geri
yüklenir. Yeni hükümet basın ve toplanma özgürlüğünü yeniden tesis etti ve köleliği kaldırdı.
Le nouveau régime se heurte à de graves difficultés sociales; le président de la république
élu est Napoléon III, dont le programme «social» contre la pauvreté a séduit les électeurs.
L’agitation persistante, leurs craintes donnent des prétextes à Louis-Napoléon Bonaparte
pour faire un coup d’Etat et dissoudre l’Assemblée.
Yeni rejim ciddi toplumsal zorluklarla karşı karşıyadır; Seçilmiş Cumhurbaşkanı, yoksulluğa karşı "sosyal"
programı seçmenlere hitap eden III. Napolyon'dur. Israrlı ajitasyon, korkuları, Louis-Napolyon Bonapart'a
darbe yapması ve Meclisi feshetmesi için bahaneler veriyor.

1852-1870: Un Nouveau Napoleon Et Son Empire

Le coup d’Etat du 2 décembre 1852 met fin à l’expérience républicaine et institue un
«Second Empire», d’abord autoritaire (il restreint les libertés et réprime toute opposition),
avec des assemblées (Corps législatif et Sénat) sans pouvoirs véritables.
2 Aralık 1852 darbesi, cumhuriyetçi deneyime son verdi ve başlangıçta otoriter (özgürlükleri kısıtladı ve
tüm muhalefeti bastırdı), gerçek yetkilere sahip olmayan meclislerle (Yasama Organı ve Senato) bir "İkinci
İmparatorluk" kurdu.

L’évolution rapide de la société, le pouvoir grandissant de la bourgeoisie dans la nouvelle

ère industrielle conduit à un «Empire libéral» en 1862 qui rétablit les libertés
fondamentales (en matière de presse, de réunion) et instaure de nouveaux droits sociaux
(création de syndicats, droit de grève…).
Toplumun hızlı evrimi, burjuvazinin yeni sanayi çağında artan gücü, 1862'de temel özgürlükleri (basın,
toplanma açısından) geri getiren ve yeni sosyal haklar (sendikaların kurulması, grev hakkı...) kuran "liberal
bir İmparatorluk" a yol açtı.
Son règne est une période de grand développement économique dans les domaines de
l’industrie, de la banque et de l’agriculture.
Saltanatı, sanayi, bankacılık ve tarım alanlarında büyük bir ekonomik gelişme dönemiydi.

Napoléon III mène une politique d’expansion coloniale en Indochine, en Syrie, en Afrique du
Nord et en Afrique noire. Après un certain nombre de victoires militaires, les Français
subissent à Sedan une très grosse défaite contre la Prusse. En 1870 l’Assemblée proclame la
déchéance de l’Empereur: La France entre définitivement en république. Napoléon III, fait
prisonnier, est exilé en Angleterre.
III. Napolyon, Çinhindi, Suriye, Kuzey Afrika ve Kara Afrika'da sömürgeci genişleme politikasına öncülük
etti. Bir dizi askeri zaferden sonra, Fransızlar Sedan'da Prusya'ya karşı çok ağır bir yenilgiye uğradılar.
1870'te Meclis, İmparator'un mahrumiyetini ilan etti: Fransa kesin olarak cumhuriyete girdi. Esir alınan III.
Napolyon, İngiltere'ye sürgüne gönderildi.

1871: La Commune Et Les Communards

La guerre contre la Prusse est marquée dès son début par la capitulation de l’empereur à
Sedan, ce qui entraîne immédiatement la proclamation de la République (le 2 septembre
1870). Tandis que le territoire est largement envahi par les Prussiens qui mettent le siège
devant Paris, le nouveau gouvernement tente de résister, puis conclut un armistice et
s’installe à Versailles.
Prusya'ya karşı savaş, imparatorun Sedan'daki teslimiyeti ile en başından beri işaretlendi ve bu da hemen
Cumhuriyetin ilanına (2 Eylül 1870) yol açtı. Bölge, Paris'i kuşatan Prusyalılar tarafından büyük ölçüde
işgal edilirken, yeni hükümet direnmeye çalıştı, ardından ateşkes imzaladı ve Versay'a yerleşti.

Paris déclare alors la «Commune» (les rebelles élisent un conseil municipal), insurrection à
la fois patriotique et anarchiste, qui se déroule et se termine dans la violence de part et
d’autre [c’est la guerre civile] (pendant la «Semaine sanglante» (22-28 mai 1871), les
«Communards» (Parisiens) sont impitoyablement pourchassés et exécutés sommairement).
C’est un véritable carnage. Mais, ils réussissent à reprendre Paris rue par rue.
Paris daha sonra "Komün"ü (isyancılar bir belediye meclisi seçtiler), hem yurtsever hem de anarşist bir
ayaklanma ilan etti ve her iki tarafta da şiddete yol açtı [bu bir iç savaştı] ("Kanlı Hafta" sırasında (22-28
Mayıs 1871), "Komünarlar" (Parisliler) acımasızca avlandı ve kısaca idam edildi). Bu gerçek bir katliam.
Ancak Paris'i sokak sokak geri almayı başardılar.

1870-1899: Un Pas En Avant, Un Pas En Arriere

La République s’établit alors difficilement, tant que tout espoir de restauration monarchiste
subsiste. Mais à partir de 1877, après une grave crise politique, les idées républicaines
l’emportent et des majorités successives permettent progressivement d’établir l’Etat sur
des bases nouvelles (Les républicains veulent consolider la république laïque et
démocratique.
Cumhuriyet daha sonra, monarşist restorasyon umudu kaldığı sürece, zorlukla kuruldu. Ancak 1877'den
itibaren, ciddi bir siyasi krizden sonra, cumhuriyetçi fikirler hakim oldu ve birbirini izleyen çoğunluklar
yavaş yavaş Devlet'i yeni temeller üzerinde kurmayı mümkün kıldı (Cumhuriyetçiler laik ve demokratik
cumhuriyeti pekiştirmek istediler.

Les libertés sont renforcées: liberté d’association et de réunion [1884], liberté de presse
[1881]), résultant de la Constitution de 1875, qui subsistera jusqu’en 1940. Le pays est
secoué par des difficultés intérieurs:
Özgürlükler güçlendirildi: örgütlenme ve toplanma özgürlüğü [1884], basın özgürlüğü [1881]), 1940'a kadar
süren 1875 Anayasası'ndan kaynaklandı. Ülke iç zorluklarla sarsılıyor:
Le boulangisme, qui constitua une menace pour la Troisième République regroupa autour
du général Boulanger tous les mécontents du régime, nationalistes revanchards,
bonapartistes et monarchistes (1886-1889). Le général Georges Boulanger, ministre de la
guerre se rendit populaire par ses réformes mais inquiéta le gouvernement par son discours
belliqueux;
Üçüncü Cumhuriyet için bir tehdit oluşturan Boulangizm, rejimden memnun olmayan tüm kişileri, rövanşist
milliyetçileri, Bonapartistleri ve monarşistleri (1886-1889) General Boulanger'ın etrafında topladı. Savaş
Bakanı General Georges Boulanger, reformlarıyla kendini popüler hale getirdi, ancak savaşçı konuşmasıyla
hükümeti endişelendirdi;

affaire Dreyfus (qui divise profondément la France (1894-1899). Dreyfus, un officier juif
accusé d’espionnage au profit des Allemands, fut dégradé et déporté)
Dreyfus olayı (Fransa'yı derinden bölen (1894-1899). Almanlar için casusluk yapmakla suçlanan Yahudi bir
subay olan Dreyfus, aşağılandı ve sınır dışı edildi)
*Les forces de gauche, «les dreyfusards», prirent vigouresement sa défense (en particulier
l’écrivain Zola dans son article «J’accuse»), tandis que les anti-dreyfusards regroupaient
toute la droite nationaliste et antisémite. Ce n’est qu’en 1906 que Dreyfus fut déclaré
innocent et réhabilité grâce à la découverte des faux documents;
* Solun güçleri, "dreyfusardlar", onu (özellikle yazar Zola'yı "J'accuse" makalesinde) şiddetle savunurken,
anti-dreyfusardlar tüm milliyetçi ve antisemit sağı yeniden gruplandırdı. 1906 yılına kadar Dreyfus'un
masum ilan edilmesi ve sahte belgelerin keşfi sayesinde rehabilite edilmesi değildi

scandale financier de Panama, qui révèle la complicité d’hommes politiques dans le

détournement d’argent destine à la construction du canal de Panama (1899); Luttes
anticléricales qui aboutissent, à la séparation de l’Eglise et de l’Etat en 1905. Les radicaux
intensifient la politique de laïcisation en votant cette loi de séparation.
Panama Kanalı'nın inşasına yönelik paranın zimmetine geçirilmesinde politikacıların suç ortaklığını ortaya
çıkaran Panama mali skandalı (1899); 1905'te Kilise ve Devlet'in ayrılmasına yol açan din karşıtı
mücadeleler. Radikaller, bu ayrılık yasasını geçirerek sekülerleşme politikasını yoğunlaştırdılar.

A l’extérieur, la constitution d’un «empire français» ne va pas sans opposer la France aux
autres pays d’Europe.
Les lois de Jules Ferry (1881-1882) mettent en place l’enseignement primaire, gratuit, laïc et
obligatoire: les instituteurs sont de véritables «hussards de la République».
Dışarıdan, bir "Fransız imparatorluğunun" kurulması, Fransa'yı Avrupa'nın diğer ülkelerine karşı koymadan
olmaz. Jules Ferry'nin (1881-1882) yasaları ilk, ücretsiz, laik ve zorunlu eğitimi kurdu: öğretmenler gerçek
"Cumhuriyetin süvarileri" idi.

1870-1940: Belle, Cette Epoque?; La Grande Guerre

Les Français privilégiés s’amusent: c’est la période qu’on appelle «la Belle Epoque» (1880-
1914). Mais pour d’autres, les difficultés économiques s’accumulent: les troubles sociaux
sont sévèrement réprimés.
Ayrıcalıklı Fransızlar eğlenir: Bu, "Belle Epoque" (1880-1914) olarak adlandırılan dönemdir. Ancak
diğerleri için ekonomik zorluklar birikiyor: toplumsal huzursuzluk ciddi şekilde bastırılıyor.

La Constitution de 1875 donnait l’essentiel des pouvoirs à l’Assemblée («Chambre des

députés»), qui faisait et défaisait les gouvernements, sans que le Président de la
République pût jouer un rôle réel.
1875 Anayasası, yetkilerin çoğunu, Cumhurbaşkanı gerçek bir rol oynayamadan hükümetleri yapan ve
bozan Meclis'e ("Milletvekilleri Odası") verdi.

Le gouvernement est préoccupé par la politique extérieure: les crises internationales font
planer des menaces de guerre. Les «revanchards» veulent effacer la honte de 1870 et
récupérer l’Alsace-Lorraine; les ambitions coloniales de la France et de l’Allemagne sur le
Maroc s’affrontent: c’est la guerre.
Hükümet dış politikayla meşgul: uluslararası krizler savaş tehditleri oluşturuyor. "Rövanşistler" 1870'in
utancını silmek ve Alsace-Lorraine'i kurtarmak istediler; Fransa ve Almanya'nın Fas üzerindeki sömürgeci
emelleri çatışıyor: Bu savaş.

La Grande Guerre (1914-1918) permit momentanément de reconstituer une unité

nationale, qui disparut une fois la paix revenue. Les années trente, alors que l’Europe
connaissait de profonds bouleversements politiques (dictature de Staline en Russie,
fascisme en Italie, nazisme en Allemagne, révolution espagnole) furent en France occupées
par des luttes internes (émeutes de février 1934, constitution du Front Populaire [face à la
montée du fascisme] en 1936), et le pays se trouva mal préparé à la guerre, en partie à
cause de la faiblesse de ses institutions.
Büyük Savaş (1914-1918), barış geri döndüğünde ortadan kaybolan ulusal birliği geçici olarak yeniden
kurdu. Otuzlu yıllarda, Avrupa'nın derin siyasi çalkantılar yaşadığı (Stalin'in Rusya'daki diktatörlüğü,
İtalya'daki faşizm, Almanya'daki Nazizm, İspanyol devrimi) Fransa'da iç mücadelelerle (Şubat 1934
ayaklanmaları, 1936'da Halk Cephesi'nin kurulması) işgal edildi ve ülke kendisini savaşa hazırlıksız buldu.
kısmen kurumlarının zayıflığından dolayı.

Face à la montée du fascisme, tous les partis de gauche concluent une alliance, le Front
populaire. Le Front populaire, victorieux aux élections de mai 1936, installe au pouvoir un
gouvernement formé de socialistes et des radicaux, présider pour la première fois par un
socialiste, Léon Blum. Mais le Front populaire échoue:
Faşizmin yükselişi karşısında, solun tüm partileri bir ittifak kurdular: Halk Cephesi. Mayıs 1936
seçimlerinde zafer kazanan Halk Cephesi, ilk kez bir sosyalist olan Léon Blum'un başkanlık ettiği
sosyalistler ve radikaller tarafından kurulan bir hükümeti iktidara getirdi. Ancak Halk Cephesi başarısız
oldu:
il déçoit les ouvriers parce qu’il ne peut pas éviter la dévaluation du franc et l’augmentation
du coût de la vie ; la bourgeoisie a peur du communisme ; les partis politiques s’opposent
sur l’attitude à adopter vis-à-vis de la guerre d’Espagne et la menace d’Hitler.
frankın devalüasyonundan ve yaşam maliyetindeki artıştan kaçınamadığı için işçileri hayal kırıklığına
uğrattı; burjuvazi komünizmden korkar; siyasi partiler, İspanya İç Savaşı ve Hitler tehdidi karşısında
benimsenecek tutum konusunda anlaşamadılar.

Les ouvriers en grève dans toute la France occupent les usines pour obtenir des avantages
sociaux. Le patronat est obligé de signer les accords de Matignon : les salaires sont
augmentés, la semaine de travail est limitée à 40 heures, on accorde quinze jours de congés
payés annuels, on développe le système des conventions collectives et la liberté syndicale.
Le gouvernement encourage, sous la direction de Léo Lagrage, les augerges de jeunesse, les
organisations de loisirs, les sports collectifs.
Fransa'nın dört bir yanında grevde olan işçiler, sosyal yardım için fabrikaları işgal ediyorlar. İşverenler
Matignon anlaşmalarını imzalamak zorunda kaldılar: ücretler artırıldı, çalışma haftası 40 saatle
sınırlandırıldı, on beş günlük ücretli yıllık izin verildi, toplu sözleşmeler sistemi ve örgütlenme özgürlüğü
geliştirildi. Hükümet, Léo Lagrage yönetiminde, gençlik destekçilerini, eğlence organizasyonlarını, takım
sporlarını teşvik ediyor.

1940-1944: La Seconde Guerre Mondiale

La France s’était engagée à soutenir la Pologne envahie par les troupes allemandes. La
France et la Grande-Bretagne déclarent la guerre à l’Allemagne. Après «la drôle de guerre»,
l’attaque de mai 1940 conduisit rapidement le pays à une lourde défaite militaire (la
«débâcle»), et dès les mois suivant, les parlementaires confièrent les pleins pouvoirs au
Maréchal Pétain pour conclure un armistice (l’armistice coupe la France en deux: entre le
nord occupé par les Allemands et le sud qui reste zone libre), contesté par le Général de
Gaulle qui, de Londres, lança un appel à la résistance (l’appel du 18 juin).
Fransa, Alman birlikleri tarafından işgal edilen Polonya'yı destekleme sözü vermişti. Fransa ve İngiltere,
Almanya'ya savaş ilan etti. "Sahte savaş"tan sonra, Mayıs 1940 saldırısı ülkeyi hızla ağır bir askeri yenilgiye
("bozgun") götürdü ve sonraki aylarda parlamenterler ateşkes yapmak için Mareşal Pétain'e tam yetki
verdiler (ateşkes Fransa'yı ikiye böler: Almanlar tarafından işgal edilen kuzey ile serbest bölge olarak kalan
güney arasında), Londra'dan direniş çağrısı başlatan General de Gaulle tarafından meydan okundu (18
Haziran çağrısı). Hükümeti Vichy'de, ülkenin Almanlar tarafından işgal edilmeyen kısmında kurulan Pétain,
Fransız devleti adı altında otoriter bir rejim kurdu: "Ulusal Devrim" büyük ölçüde faşist veya Nasyonal
Sosyalist rejimlerden ilham aldı.

En outre était affirmée la volonté de «collaboration» avec le vainqueur. La résistance

extérieure: «France libre» (qui lutte aux côtés des armées alliés Anglais et Américains) et la
résistance intérieure (En France, quelques mouvements de résistance aux Allemands se
développent dès 1940) contribuèrent à la libération du territoire et à la victoire des Alliés,
qui permirent au Général de Gaulle d’installer dès août 1944 un «Gouvernement
provisoire» à Paris.
Ek olarak, kazananla "işbirliği yapma" arzusu onaylandı. Dış direniş: "Özgür Fransa" (İngiliz ve Amerikan
müttefik ordularıyla birlikte savaşan) ve iç direniş (Fransa'da, Almanlara karşı bazı direniş hareketleri
1940'tan itibaren gelişti), bölgenin kurtuluşuna ve General de Gaulle'ün Ağustos 1944'te Paris'te bir "Geçici
Hükümet" kurmasına izin veren Müttefiklerin zaferine katkıda bulundu.

Une «assemblée constituante» fut élue (avec, pour la première fois, la participation des
femmes au vote), mais la constitution qu’elle proposa était peu différente de celle de 1875,
instaurant à nouveau un régime parlementaire, contre les vœux du Général de Gaulle qui
souhaitait un exécutif fort pour éviter les erreurs du passé. Désavoué, il démissionna.
Bir "kurucu meclis" seçildi (ilk kez, kadınların oylamaya katılımıyla), ancak önerdiği anayasa, geçmişin
hatalarından kaçınmak için güçlü bir yürütme isteyen General de Gaulle'ün isteklerine karşı, parlamenter bir
rejimi yeniden kuran 1875'tekinden biraz farklıydı. Sahipsiz kaldı, istifa etti.

La défaite de juin 1940 illustre une France qui n’a pas su maîtriser les conséquences de sa
victoire de 1918. De 1940 à 1945, elle va connaître une des plus graves crises de son
histoire : la défaite, l’Occupation, l’humiliation, la misère, le pillage de ses ressources, la
Collaboration (de l’autorité allemande qui s’est installée à Paris) et la division.
Haziran 1940'taki yenilgi, 1918'deki zaferinin sonuçlarını kontrol etmekte başarısız olan bir Fransa'yı
göstermektedir. 1940'tan 1945'e kadar tarihinin en ciddi krizlerinden birini yaşayacak: yenilgi, işgal,
aşağılanma, sefalet, kaynaklarının yağmalanması, işbirliği (Paris'e yerleşen Alman otoritesinin) ve bölünme.

Les Allemands réquisitionnent les produits agricoles et industriels : les denrées

alimentaires, les vêtements, l’essence, le chauffage sont attribués en très faible quantité
par un système de « tickets de rationnnement ». Un marché noir se développe, permettant
à certains paysans et commerçants de s’enrichir. Les Service du Travail Obligatoire (le S. T.
O.) oblige les jeunes gens à partir travailler en Allemagne.
Almanlar tarım ve sanayi ürünlerine el koydu: gıda maddeleri, giyim, benzin, ısıtma, bir "rasyon bileti"
sistemi tarafından çok küçük miktarlarda tahsis edildi. Bazı köylülerin ve tüccarların kendilerini
zenginleştirmelerine izin veren bir karaborsa gelişti. Zorunlu Çalışma Hizmeti (S.T.O.) gençleri Almanya'ya
gidip çalışmaya zorluyor.

Les lois antisémites de l’Allemagne nazie sont appliquées en France : des dizaines de
milliers de juifs sont déportés dans les camps d’extermination. De Gaulle, la résistance
intérieure (quelques movements de résistance aux Allemands) et extérieure (« La France
libre » qui lutte aux côtés des armées alliées Anglais et Américains) la sauveront de la
catastophe et permettront sa reconstruction.
Nazi Almanyası'nın Yahudi karşıtı yasaları Fransa'da uygulandı: on binlerce Yahudi imha kamplarına
sürüldü. De Gaulle, iç direniş (Almanlara karşı bazı direniş hareketleri) ve dış direniş ("La France libre",
İngiliz ve Amerikalıların müttefik ordularıyla birlikte savaşır) onu katastoph'tan kurtaracak ve yeniden
inşasına izin verecektir.

L’armistice coupe la France en deux : *les prisonniers français ne sont pas libérés. *l’Alsace-
Lorraine est annexée par l’Allemagne. *le Nord est rattaché au commandement allemand
de Bruxelles. *la France est divisée en deux : entre le nord occupé par les Allemands et le
sud qui reste zone libre (Le gouvernement de Vichy collabore étroitement avec
l’Allemagne).
Ateşkes Fransa'yı ikiye böldü: * Fransız esirler serbest bırakılmadı. *Alsace-Lorraine Almanya tarafından
ilhak edildi. *Kuzey, Brüksel'deki Alman komutanlığına bağlıdır. Fransa ikiye bölünmüştür: Almanlar
tarafından işgal edilen kuzey ile serbest bölge olarak kalan güney arasında (Vichy hükümeti Almanya ile
yakın işbirliği içindedir).
1946-1958: La France De La Reconstruction
La Quatrième République souffre en effet d’impuissance chronique, les partis politiques se
livrant à des luttes sans merci et à des alliances de circonstance, tandis que se pose un
problème grave, sociologique, économique et celui de la décolonisation.
Dördüncü Cumhuriyet, siyasi partilerin acımasız mücadelelere ve koşulların ittifaklarına girdiği kronik
iktidarsızlıktan muzdaripken, ciddi bir sosyolojik, ekonomik ve dekolonizasyon sorunu ortaya çıktı.

L’épuration des collaborateurs se fait dans une ambiance de guerre civile: Les traîtres sont
exécutés, les femmes qui ont eu des relations avec des Allemands sont rasées et exposées à
la population. Les dirigeants du gouvernement de Vichy sont jugés et condamnés à mort.
İşbirlikçilerin tasfiyesi bir iç savaş atmosferinde gerçekleşti: hainler idam edildi, Almanlarla ilişkisi olan
kadınlar yerle bir edildi ve halka maruz bırakıldı. Vichy hükümetinin liderleri yargılandı ve ölüm cezasına
çarptırıldı.

L’inflation monte et le pouvoir d’achat diminue: des grèves et des émeutes ouvrières
éclatent en 1947. Après la guerre d’Indochine qui se termine par le retrait définitif de la
France (l’Indochine indépendante devient le Viêt-nam), commence la guerre d’Algérie, à
laquelle les gouvernements qui se succèdent ne trouvent aucune issue.
Enflasyon yükseldi ve satın alma gücü azaldı: 1947'de grevler ve işçi ayaklanmaları patlak verdi. Fransa'dan
kesin olarak çekilme ile sona eren Çinhindi Savaşı'ndan sonra (bağımsız Çinhindi Vietnam oldu), birbirini
izleyen hükümetlerin hiçbir çıkış yolu bulamadığı Cezayir Savaşı başladı.

Dans la confusion des événements de mai 1958, créés par les partisans de l’Algérie
française, le Général de Gaulle est rappelé au pouvoir pour redresser la situation: régler la
question de l’Algérie et élaborer une nouvelle Constitution.
Fransız Cezayir taraftarları tarafından yaratılan Mayıs 1958 olaylarının karışıklığı içinde, General de Gaulle
durumu düzeltmek için iktidara çağrıldı: Cezayir sorununu çözmek ve yeni bir Anayasa hazırlamak.

Depuis 1958: Sous La Ve Republique

La première tâche de de Gaulle est de mettre un terme au conflit: l’indépendance de
l’Algérie est reconnue en 1962. Mais il s’emploie aussi à transformer les institutions, en
instaurant par la Constitution de 1958 un régime original: il est à la fois «parlementaire» et
«présidentiel».
De Gaulle'ün ilk görevi çatışmaya son vermekti: Cezayir'in bağımsızlığı 1962'de tanındı. Ama aynı zamanda
1958 Anayasası ile özgün bir rejim kurarak kurumları dönüştürmek için çalışıyor: hem "parlamenter" hem
de "cumhurbaşkanlığı".

L’exécutif et les pouvoirs du Président de la République sont renforcés: c’est lui qui nomme
le premier ministre, dirige le Conseil des ministres, et qui peut dissoudre l’Assemblée. Le
référendum sur l’élection du Président au suffrage universel direct accentue encore cette
orientation. Mais le bon fonctionnement de ces institutions repose sur un acccord entre le
Président et l’Assemblée: Le régime reste parlementaire. Le Parlement, bien que son rôle
soit réduit, peut renverser le gouvernement.
Cumhurbaşkanının yürütme ve yetkileri güçlendirilir: Başbakan'ı atayan, Bakanlar Kurulu'na başkanlık eden
ve Meclisi feshedebilecek olan kişidir. Cumhurbaşkanı'nın doğrudan genel oyla seçilmesine ilişkin
referandum bu yönelimi daha da vurgulamaktadır. Ancak bu kurumların düzgün işleyişi, Cumhurbaşkanı ile
Meclis arasındaki bir anlaşmaya dayanıyor: Rejim parlamenter olmaya devam ediyor. Parlamento, rolü
azalmış olsa da, hükümeti devirebilir.

La Revolution Française
Les Français sont très attachés au rôle de l’Etat. L’Histoire a construit un Etat fort en même
temps que se construisait la nation. De 1789 à 1968, l’histoire de France donne l’impression
de ne pouvoir avancer que par révolutions, révoltes, changements de régime politique… En
deux siècle, la France aura connu trois révolutions, cinq républiques, deux empires, une
monarchie constitutionnelle, un régime d’exception (Vichy)…
Fransızlar devletin rolüne çok bağlılar. Tarih, ulusun inşa edilmesiyle aynı zamanda güçlü bir devlet inşa
etmiştir. 1789'dan 1968'e kadar Fransa tarihi, yalnızca devrimler, isyanlar, siyasi rejim değişiklikleri ile
ilerleyebileceği izlenimini veriyor ... İki yüzyıl içinde Fransa üç devrim, beş cumhuriyet, iki imparatorluk,
anayasal monarşi, istisnai bir rejim (Vichy) tanıdı.

« Travaille, famille, patrie » : « Lorsque nos jeunes gens […] entreront dans la vie […] nous
leur dirons […] que la liberté réelle ne peut s'exercer qu'à l'abri d'une autorité tutélaire,
qu'ils doivent respecter, à laquelle ils doivent obéir […]. Nous leur dirons ensuite que
l'égalité [doit] s'encadrer dans une hiérarchie, fondée sur la diversité des fonctions et des
mérites […]. Nous leur dirons enfin qu'il ne saurait y avoir de fraternité véritable qu'à
l'intérieur de ces groupes naturels que sont la famille, la cité, la Patrie. » -le Maréchal Pétain
"İş, aile, vatan": "Genç erkeklerimiz [...] hayata girecek [...] onlara söyleyeceğiz [...] gerçek özgürlüğün
ancak saygı duymaları gereken, itaat etmeleri gereken vesayetçi bir otorite olmadan kullanılabileceğini
söyleyeceğiz [...]. Daha sonra onlara, eşitliğin, işlevlerin ve erdemlerin çeşitliliğine dayanan bir hiyerarşi
içinde çerçevelenmesi gerektiğini söyleyeceğiz [...]. Son olarak, onlara aile, şehir, Anavatan olan bu doğal
gruplar dışında gerçek bir kardeşliğin olamayacağını söyleyeceğiz. -Mareşal Pétain

Elle aura connu aussi plusieurs guerres civiles qui auront opposé des Français à d’autres
Français: la Terreur sous la Révolution, la Comm une de Paris (1871), la Résistance contre
le régime de Vichy.
Ayrıca Fransızlar ve diğer Fransızlar arasında birkaç iç savaş yaşadı: Devrim Altındaki Terör, Paris Comm
une (1871), Vichy rejimine karşı direniş.

Cependant depuis 1870, exception faite de l’Occupation (1940-1944), la République, avec

sa devise « Liberté, Egalité, Fraternité », est le régime qui exprime le mieux le
gouvernement ideal des Français. Elle est liée par la Révolution française à l’idée de nation.
Elle doit favoriser l’épanouissement de l’individu et garantir le progrès. Fernand Braudel,
L’Identité de la France
Ancak 1870'ten bu yana, İşgal (1940-1944) hariç, Cumhuriyet, "Özgürlük, Eşitlik, Kardeşlik" sloganıyla,
Fransızların ideal yönetimini en iyi ifade eden rejim olmuştur. Fransız Devrimi tarafından ulus fikrine
bağlanmıştır. Bireyin gelişimini teşvik etmeli ve ilerlemeyi garanti etmelidir. Fernand Braudel, L'Identité de
la France

«Toute nation est divisée […]. Mais la France illustre trop bien la règle : protestants contre
catholiques, jansénistes contre jésuites […], républicains contre royalistes, droite contre
gauche, dreyfusards contre antidreyfusards, collaborateurs contre résistants… La division
est dans la maison française, l’unité n’est qu’une enveloppe, une superstructure, un pari. »
"Her ulus bölünmüştür [...]. Ancak Fransa bu kuralı çok iyi gösteriyor: Katoliklere karşı Protestanlar,
Cizvitlere karşı Jansenistler [...], Cumhuriyetçiler kralcılara karşı, sağcılar sola karşı, Dreyfusardlar
Dreyfusards karşıtlarına, işbirlikçiler direniş savaşçılarına karşı... Bölünme Fransız evinde, birlik sadece bir
zarf, bir üstyapı, bir bahis. »

La Fin De L’ancien Regime

Arrivé au pouvoir en 1774, Louis XVI a de bonnes intentions. Il veut réformer la société.
Mais il est trop faible pour s’opposer à la résistance organisée des grands privilégiés. Les
mauvaises récoltes dues à la dureté de l’hiver 1788-1789 augmentent le mécontentement
général. Louis XVI doit alors se résoudre à faire une chose exceptionnelle : convoquer les
Etats généraux. Il s’agit d’une assemblée représentant tous les ordres du royaume ; elle doit
délibérer sur les moyens de sortir de la crise. Cet aveu d’impuissance de la part du roi
marque a fin de l’absolutisme royal.
1774'te iktidara gelen XVI. Louis'nin iyi niyetleri vardı. Toplumu reforme etmek istiyor. Ama ayrıcalıklı
olanların örgütlü direnişine karşı çıkamayacak kadar zayıftır. 1788-1789'un sert kışı nedeniyle kötü hasatlar
genel hoşnutsuzluğu arttırdı. XVI. Louis daha sonra istisnai bir şey yapmaya karar vermek zorunda kaldı:
Estates General'i toplamak. Krallığın tüm emirlerini temsil eden bir meclistir; Krizden çıkış yollarını
düşünmelidir. Kralın iktidarsızlığı kabul etmesi, kraliyet mutlakıyetçiliğinin sonunu işaret ediyor.

Dégradation Des Finances Royales

La France du XVIIIe siècle n’est pourtant pas un pays pauvre, c’est même un pays prospère
et bien peuplé. C’est l’Etat qui est pauvre et n’arrive pas à remplir ses caisses. Or l’Etat a
besoin d’argent pour rembourser les dettes laissées par Louis XIV, pour entretenir la cour et
ses plaisirs et pour faire la guerre. Il y aura trois guerres jusqu’à la Révolution. Si l’autorité
de Louis XIV avait réussi à masquer l’ampleur des difficultés financières et à taire les
mécontents, après sa mort, plus personne n’est prêt à accepter des sacrifices pour
redresser la situation, surtout pas les privilégiés.
Bununla birlikte, on sekizinci yüzyılın Fransa'sı fakir bir ülke değil, hatta müreffeh ve iyi nüfuslu bir
ülkedir. Fakir olan ve kasasını dolduramayan devlettir. Ancak devletin, XIV. Louis'in bıraktığı borçları
ödemek, mahkemeyi ve zevklerini korumak ve savaş yapmak için paraya ihtiyacı vardı. Devrime kadar üç
savaş olacak. XIV. Louis'in otoritesi, mali zorlukların boyutunu maskelemeyi ve hoşnutsuzları susturmayı
başarmış olsaydı, ölümünden sonra, hiç kimse durumu düzeltmek için fedakarlıkları kabul etmeye hazır
değildir, özellikle de ayrıcalıklı olanlar.

Dans cette longue période de drame financier, trois tentatives de redressement apportent
un arrêt momentané plus ou moins long. La première tentative, sous la régence, est celle
de Law, qui crée une banque royale avec pouvoir d’émettre des billets de banques. Et après
une période d’euphorie, c’est la banqueroute (l’échec total). La seconde tentative, sous le
règne de Louis XV, est moins spectaculaire mais plus heureuse. Le cardinal Fleury, qui
gouverne la France comme un Premier ministre, sait redonner une stabilité monétaire au
royaume, de 1726 à 1743.
Bu uzun finansal drama döneminde, üç toparlanma girişimi az ya da çok uzun bir anlık duraklama getiriyor.
Naip altındaki ilk girişim, banknot çıkarma yetkisine sahip bir kraliyet bankası yaratan Law'ınkiydi. Ve bir
öfori döneminden sonra, iflastır (toplam başarısızlık). İkinci girişim, XV. Louis döneminde, daha az
muhteşem ama daha mutluydu. Fransa'yı bir başbakan gibi yöneten Kardinal Fleury, 1726'dan 1743'e kadar
krallığa parasal istikrarın nasıl sağlanacağını biliyordu.

Enfin sous Louis XVI, le ministre Turgot, homme éclairé et auteur d’articles parus dans
l’Encyclopédie, tente une réforme courageuse qui vise à faire payer les privilégiés. Mal
soutenu par le roi, il échoue et c’est la crise.
Son olarak, XVI. Louis döneminde, aydınlanmış bir adam ve Ansiklopedi'de yayınlanan makalelerin yazarı
olan Bakan Turgot, ayrıcalıklı ödemeyi amaçlayan cesur bir reform girişiminde bulundu. Kral tarafından
zayıf bir şekilde desteklendiği için başarısız olur ve bu krizdir.

Une Société Inégalitaire

Dans son principe, la monarchie est à la fois centralisée (toutes les décisions viennent de
Paris) et concentrée (tous les pouvoirs sont entre les mains du roi). La pratique n’est pas
aussi simple, à cause des disparités régionales, des coutumes et des traditions provinciales.
Prensip olarak, monarşi hem merkezidir (tüm kararlar Paris'ten gelir) hem de yoğunlaşmıştır (tüm güçler
kralın elindedir). Uygulama, bölgesel eşitsizlikler, il gelenek ve görenekleri nedeniyle o kadar basit değildir.

La France, dans son ensemble, est inégalitaire. Il y a des injustices sociales très mal
supportées: Le Tiers état qui compte plus de %97 de la population est de loin le plus
important. Il englobe tout ce qui n’appartient pas au clergé et à la noblesse, le pauvre
paysan comme le grand bourgeois. Il regroupe tous ceux qui travaillent, mais n’ont pas
accès au pouvoir.
Fransa, bir bütün olarak, eşit değildir. Çok kötü tolere edilen sosyal adaletsizlikler var: Nüfusun %97'sinden
fazlasına sahip olan Üçüncü Mülk, açık ara en büyüğü. Din adamlarına ve soylulara, yoksul köylüye ve
büyük burjuvaya ait olmayan her şeyi kapsar. Çalışan, ancak iktidara erişimi olmayan herkesi bir araya
getirir.

La haute noblesse et le haut clergé (car il y a aussi des petits nobles et des curés qui sont
pauvres) s’accrochent au pouvoir politique que Louis XIV leur a enlevé. Ils sont totalement
improductifs, mais ils ont d’énormes privilèges: ils ne payent presque pas d’impôts au roi
mais en demandent toujours plus au Tiers état.
Yüksek soylular ve yüksek din adamları (çünkü fakir olan küçük soylular ve rahipler de vardır), XIV.
Louis'nin onlardan aldığı siyasi güce tutunurlar. Tamamen verimsizdirler, ama muazzam ayrıcalıklara
sahiptirler: krala neredeyse hiç vergi ödemezler, ancak Üçüncü Mülk'ten her zaman daha fazlasını isterler.

Pour mener à bien une réforme en profondeur, il aurait fallu s’attaquer radicalement au
principe, sources d’énormes inégalités mais aussi du même coup les petits privilèges
provinciaux auxquels le peuple reste attaché. Louis XVI tente une réforme dans ce sens,
mais il n’ose pas aller jusqu’au bout et se trouve en face d’une triple opposition :
-les grands privilégiés soupçonnent le pouvoir de vouloir abolir leurs privilèges, sources de
richesses ;
Derinlemesine bir reform gerçekleştirmek için, ilkeye, muazzam eşitsizliklerin kaynaklarına ve aynı
zamanda halkın bağlı kaldığı küçük taşra ayrıcalıklarına radikal bir şekilde saldırmak gerekirdi. XVI. Louis
bu yönde bir reform denedi, ancak sonuna kadar gitmeye cesaret edemedi ve kendisini üçlü bir muhalefetle
karşı karşıya buldu: İmtiyazlılar, ayrıcalıklarını, zenginlik kaynaklarını ortadan kaldırmak isteme gücünden
şüphelenirler;

-les bourgeois impatients l’accusent de ne pas aller assez loin dans la lutte contre les
inégalités ;
-le peuple, méfiant à l’égard d’un Paris froid et lointain, craint de voir disparaître les petits
particularismes provinciaux dont il profite.
Sabırsız burjuvalar onu eşitsizliklere karşı mücadelede yeterince ileri gitmemekle suçluyorlar; Soğuk ve
uzak bir Paris'ten kuşku duyan halk, yararlandıkları küçük taşra özgüllüklerinin ortadan kalktığını
görmekten korkuyorlar.
La Revolution Française (1789-1799)
La Révolution française a été un bouleversement total. C’est l’événement qui a le plus
marqué les esprits à travers le monde. Mouvement de libération et dictature, fête et
terreur, révolution des privilégiés, révolution des bourgeois et mouvement du peuple, la
Révolution française contient toutes les formes de révolutions qui ont suivi jusqu’à
aujourd’hui.
Fransız Devrimi tam bir altüst oluştu. Bu, dünyadaki ruhları en çok işaretleyen olaydır. Kurtuluş hareketi ve
diktatörlük, kutlama ve terör, ayrıcalıklıların devrimi, burjuvazinin devrimi ve halk hareketi, Fransız
Devrimi, bugüne kadar takip eden tüm devrim biçimlerini içerir.

-la prise de la Bastille (14 juillet 1789) Bastille baskını

-l’abolition des privilèges (4 août 1789) ayrıcalıkların kaldırılması
-la Déclaration des droits de l’homme et du citoyen (26 août 1789) İnsan ve Vatandaş Hakları
Bildirgesi
-la victoire de l’armée de la nation à Valmy (20 septembre 1792) Valmy'de ulus ordusunun zaferi
-l’exécution de Louis XVI (21 janvier 1793) XVI. Louis'in idam edilmesi
-la Terreur (1793-1794) Terör
-les campagnes d’Italie et d’Egypte (1796-1799) İtalya ve Mısır seferleri
-le coup d’Etat du 18 brumaire (9 novembre) 1799 dirigé par Napoléon Bonaparte qui met
fin à la Révolution.
Devrimi sona erdiren Napolyon Bonapart liderliğindeki 18 Brumaire (9 Kasım) 1799 darbesi.

De la Révolution française, il reste un certain nombre de symboles: le drapeau bleu blanc

rouge, la Marseillaise, la devise de la République, « Liberté, Egalité, Fraternité », et le
découpage de la France en départements.
Fransız Devrimi'nden geriye bir dizi sembol kalmıştır: mavi, beyaz ve kızıl bayrak, Marseillaise,
Cumhuriyetin sloganı, "Özgürlük, Eşitlik, Kardeşlik" ve Fransa'nın bölümlere bölünmesi.

C’est avec la Révolution française qu’est née l’idée d’une France synonyme de Progrès, où
le message « Liberté, Egalité, Fraternité » guiderait tous les peuples et étendrait les
principes de la Révolution française à l’ensemble du monde.
Fransız Devrimi ile birlikte, "Özgürlük, Eşitlik, Kardeşlik" mesajının tüm halklara rehberlik edeceği ve
Fransız Devrimi'nin ilkelerini tüm dünyaya yayacağı İlerleme ile eşanlamlı bir Fransa fikri doğdu.
La Marseillaise : Chant de guerre pour l’armée du Rhin (écrite par Claude Josephe Rouget
de Lisle en 1792)  Hymne national de la France (1795)
La Marseillaise: Ren ordusu için savaş şarkısı (1792'de Claude Josephe Rouget de Lisle tarafından
yazılmıştır)  Fransa'nın milli marşı (1795)

Profitant des hésitations et de la faiblesse de Louis XVI, les Parlements représentant les
grands privilégiés passent à l’offensive. Ils organisent la résistance contre les réformes et
prétendent imposer des limites au pouvoir royal.
XVI. Louis'in tereddütlerinden ve zayıflıklarından yararlanarak, ayrıcalıklıları temsil eden parlamentolar
saldırıya geçti. Reformlara karşı direniş örgütlediler ve kraliyet iktidarına sınırlar getirdiklerini iddia ettiler.
Ils entrent parfois en rébellion ouverte et violente contre les troupes du roi. Le point de
départ de la Révolution ne vient donc pas du petit peuple, mais des grands privilégiés qui
ne veulent pas lâcher leurs énormes avantages. Il s’agit d’abourd d’une « révolution
aristocratique ».
Bazen kralın birliklerine karşı açık ve şiddetli bir isyana girerler. Bu nedenle devrimin çıkış noktası küçük
insanlardan değil, muazzam üstünlüklerinden vazgeçmek istemeyen ayrıcalıklılardan gelir. Bu, "aristokratik
devrim"in bir korkunçluğudur.

Mais déjà le peuple et les bourgeois s’organisent. Le Tiers état sait que si les réformes
n’aboutissent pas, c’est lui seul qui devra supporter l’effort de redressement des finances,
en payant encore plus d’impôts.
Ama şimdiden halk ve burjuvazi örgütleniyor. Üçüncü Mülk, reformlar başarılı olmazsa, daha da fazla vergi
ödeyerek maliyeyi yeniden kurma çabasına katlanmak zorunda kalacak olanın tek kişi olduğunu biliyor.

Lorsque, à l’occassion des Etats généraux réunis par le roi, les représentants du Tiers état
montent à Paris, ils refusent de partir avant qu’il y ait eu une transformation profonde des
institutions. Cette volonté est le début de la révolution bourgeoise à Paris. Celle-ci devient
violente à cause des maladresses de la cour et du roi. Le 14 Juillet 1789, le peuple armé
prend la Bastille, symbole de l’injustice et de l’absolutisme royal.
Kral tarafından toplanan Mülkler Genel Sekreteri vesilesiyle, Üçüncü Mülkün temsilcileri Paris'e
gittiklerinde, kurumlarda derin bir dönüşüm olana kadar ayrılmayı reddettiler. Bu irade, Paris'teki burjuva
devriminin başlangıcıdır. Mahkemenin ve kralın hataları nedeniyle şiddete dönüşür. 14 Temmuz 1789'da
silahlı halk, adaletsizliğin ve kraliyet mutlakıyetçiliğinin sembolü olan Bastille'i aldı.

SUR LES PRINCIPES DE MORALE POLITIQUE QUI DOIVENT GUIDER LA CONVENTION

NATIONALE DANS L’ADMINISTRATION INTÉRIEURE DE LA RÉPUBLIQUE (17 Pluviôse an II, 5
février 1794)
CUMHURİYETİN İÇ YÖNETİMİNDE MİLLİ SÖZLEŞMEYE YÖNLENDİRMESİ GEREKEN SİYASİ
AHLAK İLKELERİ ÜZERİNE (17 Pluviôse yıl II, 5 Şubat 1794)

« La tyrannie tue, et la liberté plaide ; et le code fait par les conspirateurs eux-mêmes est la
loi par laquelle on les juge. Quand il s’agit du salut de la patrie […], la lenteur des jugements
équivaut à l’impunité : l’incertitude de la peine encourage tous les coupables [...] » ;
"Tiranlık öldürür ve özgürlük yalvarır; ve komplocuların kendileri tarafından yapılan kod, yargılandıkları
yasadır. Anavatanın kurtuluşu söz konusu olduğunda [...], kararların yavaşlığı cezasızlıkla eşdeğerdir:
cümlenin belirsizliği tüm suçluları teşvik eder [...] »
« La terreur n’est autre chose que la justice prompte, sévère, inflexible. » ;
« […]domptez par la terreur les ennemis de la liberté, et vous aurez raison comme
fondateurs de la république. Le gouvernement de la Révolution est le despotisme de la
liberté contre la tyrannie. »
"Terör, hızlı, şiddetli, esnek olmayan adaletten başka bir şey değildir"; « [...] Özgürlük düşmanlarını terörle
evcilleştirin, Cumhuriyetin kurucuları olarak haklı çıkacaksınız. Devrim hükümeti, tiranlığa karşı
özgürlüğün despotizmidir. »

• D’abord, en septembre 1793, il est question de répartir les biens des émigrés entre les
pauvres et les soldats, puis, de répartir les biens des contre-révolutionnaires entre les
Sans-culottes.
• le 28 Mars 1793, Robespierre tâche d’apporter de la liberté et de l’égalité à l’étranger en
les renseignant, en déclarant et en faisant publier la Déclaration des Droits de l’Homme
 et du Citoyen, et en faisant traduire les écrits des patriotes (Il fait le dernier en
Allemagne et en Italie).
Birincisi, Eylül 1793'te, göçmenlerin mülkiyetini yoksullar ve askerler arasında bölmek, sonra da karşı-
devrimcilerin mülklerini Sans-külotlar arasında dağıtmak söz konusuydu. 28 Mart 1793'te Robespierre,
onları bilgilendirerek, İnsan ve Vatandaş Hakları Bildirgesi'ni ilan edip yayınlayarak ve yurtseverlerin
yazılarını tercüme ettirerek (Almanya ve İtalya'da sonuncusunu yaptı) yurtdışına özgürlük ve eşitlik
getirmeye çalıştı.

23 Ventôse an II, 10 mars 1793

• Les conspirateurs sont jugés par devant JURY dont les membres sont nommés par la
Convention. Ils peuvent être condamnés à mort par le tribunal révolutionnaire. Leurs
bien peuvent être confisqués. Et Ils peuvent être punis de quatre ans de fer.
• Les comités de surveillance mettent en état d’arrestation dans les maisons d’arrêt ou
à domicile « gens suspects » jusqu’à la paix.
Komplocular, üyeleri Sözleşme tarafından atanan bir jüri tarafından yargılanır. Devrimci mahkeme
tarafından ölüm cezasına çarptırılabilirler. Mülklerine el konulabilir. Ve dört yıllık demir ile
cezalandırılabilirler. Denetim komiteleri, barış sağlanana kadar "şüpheli kişileri" gözaltına aldı ya da
evlerine gönderdi.

Sont qualifiés gens suspects : ceux qui se montrés partisans de la tyrannie ou du féodalisme
; les étrangers sans justification de leurs moyens d’existence et de l’acquis de leurs devoirs
civiques ; ceux qui se sont vus refuser les certificats de civisme ; les fonctionnaires publics
suspendus ou destitués et non réintégrés ; les ex-nobles qui n’ont pas manifesté leur
attachement à la Révolution ; les emmigrés même rentrés en France dans les délais prévus
par les lois
Şüpheli insanlar şunlardır: kendilerini tiranlığın veya feodalizmin destekçileri olarak gösterenler; geçim
kaynaklarını ve vatandaşlık görevlerini yerine getirmelerini gerekçelendirmeden yabancılar; iyi vatandaşlık
sertifikalarından mahrum bırakılanlar; Görevlerine iade edilmemiş kamu görevlilerinin görevden
uzaklaştırılması veya görevden alınması; Devrime bağlılıklarını göstermeyen eski soylular; Göçmenler,
hatta yasaların öngördüğü süre içinde Fransa'ya geri dönenler bile

• La Convention ou ses représentants peuvent destituer, suspendre et remplacer les

fonctionnaires publics qui ont perdu la confiance du peuple. Responsables pénalement,
les fonctionnaires publics peuvent être déférés par la Convention aux tribunaux criminel,
et être sanctionnés par des peines afflictives ou infamantes.
Sözleşme veya temsilcileri, halkın güvenini kaybetmiş kamu görevlilerini görevden alabilir, görevden
alabilir ve yerlerine yenilerini koyabilir. Kamu görevlileri cezai olarak sorumludur ve Sözleşme tarafından
ceza mahkemelerine sevk edilebilir ve acı verici veya rezil cezalarla cezalandırılabilir.

La Mort De Marat, 1793, Jacques-Louis David

Marat, que l’on surnommait à l’époque « l’ami du peuple », fut assassiné le 13 juillet 1793
et ce crime fut considéré par les révolutionnaires comme un attentat contre la nouvelle
Constitution. La Convention commanda à David cette toile au fond hautement politique.
Marat était une figure du radicalisme révolutionnaire représenté par les Montagnards, qui
venaient d’éliminer les Girondins (dont Charlotte Corday était une sympathisante).
Charlotte Corday, la meurtrière de Marat, est écœurée par le terrorisme révolutionnaire et
elle voit des ennemis de la Révolution partout. Secrètement, elle se rend à Paris pour
assassiner l’inspirateur de cette politique. David est ému par ce crime hautement
symbolique. Il réalise cette peinture afin de faire de Marat un martyr de la liberté. David
donne ce sens précis à son tableau : « Le vrai patriote doit saisir avec avidité tous les
moyens d’éclairer ses concitoyens et de présenter sans cesse à leurs yeux ses traits
sublimes d’héroïsme et de vertus » (disait-il en parlant de Marat).
O dönemde "halkın dostu" lakabını taşıyan Marat, 13 Temmuz 1793'te suikaste kurban gitmiş ve bu suç
devrimciler tarafından yeni Anayasa'ya karşı bir saldırı olarak değerlendirilmiştir. Sözleşme, David'i bu son
derece politik zemini yaratması için görevlendirdi. Marat, Girondins'i (Charlotte Corday'ın sempatizanı
olduğu) henüz ortadan kaldırmış olan Montagnardlar tarafından temsil edilen devrimci radikalizmin bir
figürüydü. Marat'ın katili Charlotte Corday, devrimci terörizmden iğrenir ve her yerde Devrim'in
düşmanlarını görür. Gizlice, bu politikanın arkasındaki ilhamı öldürmek için Paris'e gider. David bu son
derece sembolik suçtan etkilenir. Marat'ı özgürlük şehidi yapmak için bu tabloyu yaptı. Davut resmine şu
kesin anlamı verir: "Gerçek vatansever, yurttaşlarını aydınlatmak ve kahramanlık ve erdemlerin yüce
özelliklerini durmadan gözlerine sunmak için tüm araçları hevesle ele geçirmelidir" (Marat için söyledi).

Sur les rapports des idées religieuses et morales avec les principes républicains et sur les
fêtes nationales (Robespierre, 1794)
Dini ve ahlaki fikirlerin cumhuriyet ilkeleri ve ulusal bayramlarla ilişkisi üzerine (Robespierre, 1794)

Et d’ailleurs, qu’y a-t-il entre les prêtres et Dieu ? Les prêtres sont à la morale ce que les
charlatans sont à la médecine. (Nouveaux applaudissements.) Combien le Dieu de la nature
est différent du dieu des prêtres ! (Les applaudissements continuent.)
Ayrıca, rahipler ve Tanrı arasında ne vardır? Rahipler ahlak için şarlatanlar tıp için ne ise, o şeydir. (Daha
fazla alkış.) Doğanın Tanrısı, rahiplerin Tanrısı'ndan ne kadar farklıdır! (Alkışlar devam etti.)

Je ne connais rien de si ressemblant à l’athéisme que les religions qu’ils ont faites : à force
de défigurer l’Être-Suprême, ils l’ont anéanti autant qu’il était en eux ; ils en ont fait tantôt
un globe de feu, tantôt un roi : les prêtres ont créé un dieu à leur image ; ils l’ont fait jaloux,
capricieux, avide, cruel, implacable ; ils l’ont traité comme jadis les maires du palais
traitèrent les descendants de Clovis, pour régner sous son nom et se mettre à sa place : ils
l’ont relégué dans le ciel comme dans un palais, et ne l’ont appelé sur la terre que pour
demander à leur profit des dîmes, des richesses, des honneurs, des plaisirs et de la
puissance. (Vifs applaudissements.)
Ateizme yaptıkları dinler kadar benzeyen hiçbir şey bilmiyorum: Yüce Varlık'ı deforme etme arzusuyla,
onu, içlerinde olduğu kadar yok ettiler; Onu bazen bir ateş küresi, bazen bir kral yaptılar: rahipler kendi
suretlerinde bir tanrı yarattılar; onu kıskanç, kaprisli, açgözlü, zalim, amansız yaptılar; Ona, eskiden sarayın
belediye başkanlarının Clovis'in torunlarına onun adı altında hüküm sürmeleri ve kendilerini onun yerine
koymaları için davrandıkları gibi davrandılar: onu bir sarayda olduğu gibi cennete indirgediler ve onu sadece
yararlarını, zenginliklerini, onurlarını, zevklerini ve güçlerini istemek için yeryüzüne çağırdılar. (Yüksek
sesle alkışlar.)
Le véritable prêtre de l’Être-Suprême, c’est la nature ; son temple, l’univers ; son culte, la
vertu ; ses fêtes, la joie d’un grand peuple rassemblé sous ses yeux pour resserrer les doux
nœuds de la fraternité universelle, et pour lui présenter l’hommage des cœurs sensibles et
purs.
Yüce Varlık'ın gerçek rahibi doğadır; tapınağı, evren; ibadeti, erdemi; Bayramları, büyük bir halkın sevinci,
evrensel kardeşliğin tatlı düğümlerini sıkmak, ona hassas ve saf kalplerin saygısını sunmak için gözlerinin
önünde toplandı.

Laissons les prêtres, et retournons à la divinité. (Applaudissements.) Attachons la morale à

des bases éternelles et sacrées ; inspirons à l’homme ce respect religieux pour l’homme, ce
sentiment profond de ses devoirs, qui est la seule garantie du bonheur social ; nourrissons-
le par toutes nos institutions ; que l’éducation publique soit surtout dirigée vers ce but :
vous lui imprimerez sans doute un grand caractère, analogue à la nature de notre
gouvernement et à la sublimité des destinées de notre république ; vous sentirez la
nécessité de la rendre commune et égale pour tous les Français.
Rahipleri bırakalım ve tanrısallığa geri dönelim. (Alkışlar.) Ebedi ve kutsal temellere ahlak bağlayalım;
İnsanda, insana duyulan dinsel saygıyı, toplumsal mutluluğun tek garantisi olan görevlerinin o derin
duygusunu ilham verelim; onu tüm kurumlarımız tarafından beslemek; Halk eğitiminin her şeyden önce bu
amaca yöneltilmesine izin verin: Kuşkusuz, hükümetimizin doğasına ve Cumhuriyetimizin kaderinin
yüceliğine benzer büyük bir karakter üzerine damgasını vuracaksınız; bunu tüm Fransız halkı için ortak ve
eşit hale getirme ihtiyacı hissedeceksiniz.

La Fête De L’être Suprême, 20 Prarial An Ii (8 Juin 1794)

Daté du 20 fructidor an II (6 septembre 1794), le mémoire de l’artificier Ruggieri, qui
s’intitule, à cette occasion, « artificier de la République française une et indivisible », révèle
que la statue de l’Athéisme à laquelle Robespierre, habillé en bleu céleste, met le feu a reçu
un traitement spécial afin de brûler de façon fulgurante. L’Athéisme doit aussi consumer les
figures qui lui servent de socle : l’Ambition, l’Egoïsme, la Discorde et la Fausse Simplicité.
L’image, le projet et les documents de cette fête montrent que Robespierre a tenté de
propager la morale « naturelle », tout aussi chère à Rousseau que la Raison. Mais cette
morale qui serait fondée sur la bonté de l’homme dans l’état de nature nécessite de
susciter des élans vers les valeurs simples et naturelles. Robespierre espère voir se
répandre la vertu civique grâce à des cérémonies de ce type, qui cherchent à toucher
collectivement la sensibilité des participants.
20 Fructidor Yıl II (6 Eylül 1794) tarihli, bu vesileyle "Fransız Cumhuriyeti'nin bir ve bölünmez zanaatkârı"
unvanına sahip olan zanaatkar Ruggieri'nin hatırası, Robespierre'in göksel mavi giyinmiş olarak ateşe
verdiği Ateizm heykelinin göz kamaştırıcı bir şekilde yanması için özel bir muamele gördüğünü ortaya
koymaktadır. Ateizm, temeli olarak hizmet eden figürleri de tüketmelidir: Hırs, Egoizm, Uyumsuzluk ve
Yanlış Sadelik. Bu şölenin görüntüsü, projesi ve belgeleri, Robespierre'in Rousseau için Akıl kadar değerli
olan "doğal" ahlakı yaymaya çalıştığını gösteriyor. Fakat insanın doğa durumundaki iyiliğine dayanacak
olan bu ahlak, basit ve doğal değerlere yönelik dürtülerin uyandırılmasını gerektirir. Robespierre, sivil
erdemin, katılımcıların hassasiyetlerine kolektif olarak dokunmaya çalışan bu tür törenlerle yayıldığını
görmeyi umuyor.

Dans l’esprit de Robespierre, la « déchristianisation » entreprise à partir de brumaire an II

(novembre 1793) ne doit conduire ni à l’athéisme ni à la laïcité. La reconnaissance du «
Grand Etre », auteur de l’Univers, est commune à Voltaire et à Rousseau, elle cimentera la
société nouvelle. Le 18 floréal (7 mai), Robespierre fait prendre par la Convention le décret
par lequel « le peuple français reconnaît l’Etre suprême et l’immortalité de l’âme »
Robespierre'in zihninde, Brumaire'in II. yılından (Kasım 1793) itibaren girişilen "Hıristiyanlıktan
arındırma", ne ateizme ne de laikliğe yol açmalıdır. Evrenin yazarı olan "Büyük Varlık"ın tanınması Voltaire
ve Rousseau için ortaktır, yeni toplumu sağlamlaştıracaktır. 18 floreal'de (7 Mayıs), Robespierre, "Fransız
halkının Yüce Varlığı ve ruhun ölümsüzlüğünü tanıdığı" kararnameyi Konvansiyon'a verdi.

D’une Guerre À L’autre

Trois guerres (1870-1871, 1914-1918, 1939-1945) vont faire et défaire le destin de la France
moderne. Tandis que le territoire est largement envahi par les Prussiens qui mettent le
siège devant Paris, le nouveau gouvernement tente de résister, puis conclut un armistice et
s’installe à Versailles.
Üç savaş (1870-1871, 1914-1918, 1939-1945) modern Fransa'nın kaderini oluşturacak ve kıracaktır. Bölge,
Paris'i kuşatan Prusyalılar tarafından büyük ölçüde işgal edilirken, yeni hükümet direnmeye çalıştı, ardından
ateşkes imzaladı ve Versay'a yerleşti.

Paris déclare alors la «Commune» (les rebelles élisent un conseil municipal), insurrection à
la fois patriotique et anarchiste, qui se déroule et se termine dans la violence de part et
d’autre [c’est la guerre civile] (pendant la «Semaine sanglante» (22-28 mai 1871), les
«Communards» (Parisiens) sont impitoyablement pourchassés et exécutés sommairement).
Paris daha sonra "Komün"ü (isyancılar bir belediye meclisi seçtiler), hem yurtsever hem de anarşist bir
ayaklanma ilan etti ve her iki tarafta da şiddete yol açtı [bu bir iç savaştı] ("Kanlı Hafta" sırasında (22-28
Mayıs 1871), "Komünarlar" (Parisliler) acımasızca avlandı ve kısaca idam edildi).

C’est un véritable carnage. Mais, il réussisent à reprendre Paris rue par rue. La guerre
franco-allemande de 1870 et la très grosse défaite à Sedan contre la Prusse qui annexe
l’Alsace et la Lorraine, la répression sanglante de la Commune de Paris permettent à la
République de devenir le régime politique définitif dans lequel se reconnaissent les
Français.
Bu gerçek bir katliam. Ancak Paris'i sokak sokak geri almayı başardı. 1870 Fransa-Prusya Savaşı ve
Sedan'da Prusya'ya karşı Alsace ve Lorraine'i ilhak eden çok büyük yenilgi, Paris Komünü'nün kanlı baskısı,
Cumhuriyet'in Fransızların kendilerini tanıdıkları kesin siyasi rejim haline gelmesine izin verdi.

Entre 1871 et 1914, la France est obsédée par la défaite et ne pense qu’à la revanche. La
revanche souhaitée contre le Reich victorieux conduit à un immense effort dans les
domaines de l’éducation, de l’industrie et de la recherche, et à une politique extérieure
conquérante. L’école laïque, gratuite et obligatoire, la naissance d’un grand capitalisme
industriel, le pari de la recherche (Pasteur, Pierre et Marie Curie), le choix de l’innovation
(électricité, automobile, aviation), la constitution d’un immense empire colonial illustrent la
volonté française de rattraper et de devancer l’Allemagne.
1871-1914 yılları arasında Fransa yenilgiye takıntılıydı ve sadece intikam almayı düşünüyordu. Muzaffer
Reich'e karşı arzulanan intikam, eğitim, sanayi ve araştırma alanlarında muazzam bir çabaya ve fethedici bir
dış politikaya yol açtı. Seküler, özgür ve zorunlu okul, büyük bir sanayi kapitalizminin doğuşu, araştırma
bahsi (Pasteur, Pierre ve Marie Curie), inovasyon seçimi (elektrik, otomobil, havacılık), muazzam bir
sömürge imparatorluğunun kurulması, Fransızların Almanya'yı yakalama ve Almanya'nın önüne geçme
arzusunu göstermektedir.

La guerre de 1914-1918, malgré la victoire finale, laisse la France dans un état effrayant :
1,4 million de morts ou disparus, 3 millions de blessés, tous jeunes, tous les groupes sociaux
touchés (intellectuels, ouvriers et paysans, professions libérales), des dégâts considérables
dans les dix départements du nord de la France qui ont subi toute la guerre. C’est la guerre
de tranchées (1915-1917) où chacun lutte contre le froid et le boue, les rats, les maladies et
les gaz asphyxiants lancés par l’ennemi. La population supporte mal la misère et le
rationnement.
1914-1918 savaşı, nihai zafere rağmen, Fransa'yı korkutucu bir durumda bıraktı: 1,4 milyon ölü ya da kayıp,
3 milyon yaralı, hepsi genç, etkilenen tüm sosyal gruplar (entelektüeller, işçiler ve köylüler, liberal
meslekler), Kuzey Fransa'nın savaş boyunca acı çeken on bölümünde önemli hasar. Bu, herkesin soğuk ve
çamura, sıçanlara, hastalıklara ve düşman tarafından başlatılan boğucu gazlara karşı savaştığı siper savaşıdır
(1915-1917). Nüfus sefalete ve karneye tahammül etmez.
La France, plus que les autres pays, a terriblement souffert de la guerre : un quart des
jeunes est mort au combat, beaucoup d’autres sont revenus invalides ou « gazés ». De
nombreuses routes et voies ferrées, des villages entiers ont été détruits.
Le pays est affaibli, la monnaie est constamment dévaluée : les problèmes économiques et
financiers provoquent une grande instabilité politiques.
Fransa, diğer ülkelerden daha fazla, savaştan çok acı çekti: gençlerin dörtte biri savaşta öldü, diğerleri sakat
kaldı ya da "gaza maruz kaldı". Birçok yol ve demiryolu, bütün köyler yok edildi. Ülke zayıflıyor, para
birimi sürekli devalüe oluyor: ekonomik ve finansal sorunlar büyük siyasi istikrarsızlığa neden oluyor.

L’entre-deux-guerres est marquée par un rapide redressement économique jusqu’en 1929,

par le sentiment que le monde ne sera plus jamais comme avant (comme en témoigne l’art
de l’époque), par une crise de confiance dans le capitalisme avec le krach (la crise boursière
de Wall Street) de 1929 (le chomâge et la pauvreté explosent pendant la Grande
Dépression, la plus grande crise du XXe siècle et poussent quelques années plus tard à une
réforme agressive des marchés financiers), par une aspiration profonde aux changement
sociaux qui aboutit au Front populaire (1936), et par une perte de confiance dans la
démocratie à la suite de la montée et du triomphe des totalitarismes en Italie, en
Allemagne, en Espagne et en URSS (Union des républiques socialistes soviétiques).
Savaşlar arası döneme, 1929'a kadar hızlı bir ekonomik toparlanma, dünyanın bir daha asla eskisi gibi
olmayacağı hissiyatı (zamanın sanatının kanıtladığı gibi), 1929'daki çöküşle (Wall Street borsa krizi)
kapitalizme duyulan güven krizi (Büyük Buhran sırasında işsizlik ve yoksulluk patladı) damgasını vurdu.
Yirminci yüzyılın en büyük krizi ve birkaç yıl sonra finansal piyasalarda saldırgan bir reforma yol açtı),
Halk Cephesi (1936) ile doruğa ulaşan derin bir toplumsal değişim özlemi ve İtalya, Almanya'da
totaliterliğin yükselişi ve zaferinin ardından demokrasiye olan güven kaybı, İspanya ve SSCB'de (Sovyet
Sosyalist Cumhuriyetler Birliği).

Face à la montée du fascisme, tous les partis de gauche concluent une alliance, le Front
populaire. Le Front populaire, victorieux aux élections de mai 1936, installe au pouvoir un
gouvernement formé de socialistes et des radicaux, présider pour la première fois par un
socialiste, Léon Blum. Mais le Front populaire échoue: il déçoit les ouvriers parce qu’il ne
peut pas éviter la dévaluation du franc et l’augmentation du coût de la vie ; la bourgeoisie a
peur du communisme ; les partis politiques s’opposent sur l’attitude à adopter vis-à-vis de
la guerre d’Espagne et la menace d’Hitler.
Faşizmin yükselişi karşısında, solun tüm partileri bir ittifak kurdular: Halk Cephesi. Mayıs 1936
seçimlerinde zafer kazanan Halk Cephesi, ilk kez bir sosyalist olan Léon Blum'un başkanlık ettiği
sosyalistler ve radikaller tarafından kurulan bir hükümeti iktidara getirdi. Ancak Halk Cephesi başarısız
oldu: frankın devalüasyonundan ve yaşam maliyetindeki artıştan kaçınamadığı için işçileri hayal kırıklığına
uğrattı; burjuvazi komünizmden korkar; siyasi partiler, İspanya İç Savaşı ve Hitler tehdidi karşısında
benimsenecek tutum konusunda anlaşamadılar.

Les ouvriers en greve dans toute la France occupent les usines pour obtenir des avantages
sociaux. Le patronat est obligé de signer les accords de Matignon : les salaires sont
augmentés, la semaine de travail est limitée à 40 heures, on accorde quinze jours de congés
payés annuels, on développe le système des conventions collectives et la liberté syndicale.
Le gouvernement encourage, sous la direction de Léo Lagrage, les auberges de jeunesse, les
organisations de loisirs, les sports collectifs.
Fransa'nın dört bir yanında grevde olan işçiler, sosyal yardım için fabrikaları işgal ediyorlar. İşverenler
Matignon anlaşmalarını imzalamak zorunda kaldılar: ücretler artırıldı, çalışma haftası 40 saatle
sınırlandırıldı, on beş günlük ücretli yıllık izin verildi, toplu sözleşmeler sistemi ve örgütlenme özgürlüğü
geliştirildi. Hükümet, Léo Lagrage yönetiminde, gençlik yurtlarını, eğlence organizasyonlarını, takım
sporlarını teşvik etmektedir.

La défaite de juin 1940 illustre une France qui n’a pas su maîtriser les conséquences de sa
victoire de 1918. De 1940 à 1945, elle va connaître une des plus graves crises de son
histoire : la défaite, l’Occupation, l’humiliation, la misère, le pillage de ses ressources, la
Collaboration (de l’autorité allemande qui s’est installée à Paris) et la division.
Haziran 1940'taki yenilgi, 1918'deki zaferinin sonuçlarını kontrol etmekte başarısız olan bir Fransa'yı
göstermektedir. 1940'tan 1945'e kadar tarihinin en ciddi krizlerinden birini yaşayacak: yenilgi, işgal,
aşağılanma, sefalet, kaynaklarının yağmalanması, işbirliği (Paris'e yerleşen Alman otoritesinin) ve bölünme.

Les Allemands réquisitionnent les produits agricoles et industriels : les denrées

alimentaires, les vêtements, l’essence, le chauffage sont attribués en très faible quantité
par un système de « tickets de rationnnement ». Un marché noir se développe, permettant
à certains paysans et commerçants de s’enrichir.
Almanlar tarım ve sanayi ürünlerine el koydu: gıda maddeleri, giyim, benzin, ısıtma, bir "rasyon bileti"
sistemi tarafından çok küçük miktarlarda tahsis edildi. Bazı köylülerin ve tüccarların kendilerini
zenginleştirmelerine izin veren bir karaborsa gelişti.

Les Service du Travail Obligatoire (le S. T. O.) oblige les jeunes gens à partir travailler en
Allemagne. Les lois antisémites de l’Allemagne nazie sont appliquées en France : des
dizaines de milliers de juifs sont déportés dans les camps d’extermination. De Gaulle, la
résistance intérieure (quelques movements de résistance aux Allemands) et extérieure («
La France libre » qui lutte aux côtés des armées alliées Anglais et Américains) la sauveront
de la catastophe et permettront sa reconstruction.
Zorunlu Çalışma Hizmeti (S.T.O.) gençleri Almanya'ya gidip çalışmaya zorluyor. Nazi Almanyası'nın
Yahudi karşıtı yasaları Fransa'da uygulandı: on binlerce Yahudi imha kamplarına sürüldü. De Gaulle, iç
direniş (Almanlara karşı bazı direniş hareketleri) ve dış direniş ("La France libre", İngiliz ve Amerikalıların
müttefik ordularıyla birlikte savaşır) onu katastoph'tan kurtaracak ve yeniden inşasına izin verecektir.

L’armistice coupe la France en deux : *les prisonniers français ne sont pas libérés. *l’Alsace-
Lorraine est annexée par l’Allemagne. *le Nord est rattaché au commandement allemand
de Bruxelles. *la France est divisée en deux : entre le nord occupé par les Allemands et le
sud qui reste zone libre (Le gouvernement de Vichy collabore étroitement avec
l’Allemagne).
Ateşkes Fransa'yı ikiye böldü: * Fransız esirler serbest bırakılmadı. *Alsace-Lorraine Almanya tarafından
ilhak edildi. *Kuzey, Brüksel'deki Alman komutanlığına bağlıdır. Fransa ikiye bölünmüştür: Almanlar
tarafından işgal edilen kuzey ile serbest bölge olarak kalan güney arasında (Vichy hükümeti Almanya ile
yakın işbirliği içindedir).

L’empire Colonial
La construction d’un grand empire colonial est liée à la défaite de 1870. L’expansion
coloniale a pour objectif de rendre sa puissance à la France, de lui procurer les matières
premières qu’elle n’a pas, d’assurer pour sa production de nouveaux marchés, de
constituer un réseau de bases navales dans le monde entier qui garantissent le contrôle des
itinéraires essentiels à son progrès.
SÖMÜRGE İMPARATORLUĞU Büyük bir sömürge imparatorluğunun inşası 1870 yenilgisiyle
bağlantılıdır. Sömürgeci genişlemenin amacı, gücünü Fransa'ya geri vermek, ona sahip olmadığı
hammaddeleri sağlamak, üretimi için yeni pazarlar sağlamak, ilerlemesi için gerekli olan yolların kontrolünü
garanti eden dünya çapında bir deniz üsleri ağı oluşturmaktır.

L’océan Atlantique, L’Afrique du Nord, l’Afrique subsaharienne, le Moyen-Orient, l’océan

Indien, l’Extrême-Orient forment un empire de 12 898 000 de km 2 peuplé de 110 631 000
d’habitants (en 1936 Métropole incluse).
Avec cet empire, la France est la deuxième puissance coloniale du monde après le
Royaume-Uni. Elle défend ses intérêts en prenant le prétexte d’une mission civilisatrice, «
porter partout sa langue, ses mœurs, son drapeau, ses armes et son génie ».
Atlantik Okyanusu, Kuzey Afrika, Sahra altı Afrika, Orta Doğu, Hint Okyanusu, Uzak Doğu, 110.631.000
kişinin yaşadığı 12.898.000 km2'lik bir imparatorluk oluşturur (1936'da Metropolis dahil). Bu
imparatorlukla Fransa, Birleşik Krallık'tan sonra dünyadaki ikinci sömürgeci güçtür. Çıkarlarını
uygarlaştırıcı bir misyon bahanesiyle, "dilini, geleneklerini, bayrağını, silahlarını ve dehasını her yere
taşımak" bahanesiyle savunur.

Francophonie: Une Langue En Partage

C’est au géographe Onésime Reclus (1837-1916) que l’on doit le mot francophonie.
Aujourd’hui, le mot « francophonie » a quatre sens :
• un sens linguistique : celui qui parle le français ;
• un sens géographique : l’ensemble des peuples et des hommes dont la langue
maternelle, officielle, courante, administrative est le français ;
• un sens spirituel : le sentiment d’appartenir à une même communauté et une solidarité
née du partage de valeurs communes aux différents individus des communautés
francophones ;
• un sens institutionnel : une communautée organisée de concertation et de coopération.
Françophonie kelimesini coğrafyacı Onésime Reclus'a (1837-1916) borçluyuz. Bugün, "Frankofoni"
kelimesinin dört anlamı vardır:
dilbilimsel bir anlam: Fransızca konuşan kişi;
coğrafi anlamı: annesi, resmi, güncel, idari dili Fransızca olan tüm halklar ve erkekler;
manevi bir anlam: aynı topluluğa ait olma hissi ve Frankofon toplulukların farklı bireyleri için ortak
değerlerin paylaşılmasından doğan bir dayanışma;
Kurumsal bir anlam: organize bir istişare ve işbirliği topluluğu.

L’écrivain sénégalais et homme politique Léopold Sedar Senghor, des poètes tels le
Martiniquais Aimé Césaire et le Guyanais Gontrand Damas ont compris que la colonisation
leur avait laissé un instrument précieux pour exprimer la négritude : la langue française.
Leur œuvre littéraire ainsi que celle d’autres écrivains noirs, antillais et de langue arabe
s’écrivent en français, qui devient ainsi langue d’expression des valeurs de la négritude et
de l’arabisme.
Senegalli yazar ve politikacı Léopold Sedar Senghor, Martinikli Aimé Césaire ve Guyanalı Gontrand Damas
gibi şairler, sömürgeciliğin onlara siyahlığı ifade etmek için değerli bir araç bıraktığını anladılar: Fransız
dili. Onların edebi eserlerinin yanı sıra diğer siyahi, Batı Hint ve Arap yazarların eserleri Fransızca yazıldı
ve böylece siyahlık ve Arapçılık değerlerinin ifade dili haline geldi.
La francophonie fait du français la deuxième langue de communication internationale
présente sur cinq continents. La langue française est partagée par une cinquantaine de pays
et parlée par environ 150 millions de personnes à travers le monde.
Frankofoni, Fransızca'yı beş kıtada uluslararası iletişimin ikinci dili yapar. Fransız dili elli ülke tarafından
paylaşılmakta ve dünya çapında yaklaşık 150 milyon kişi tarafından konuşulmaktadır.
Elle est :
• soit langue maternelle comme en France ou au Québec ;
• soit langue officielle comme au Cameroun ;
• soit langue d’enseignement comme à Madagascar ou en Côte d’Ivoire ;
• soit langue étrangère privilégiée comme au Maroc ou en Tunisie.
Şöyle ki: Fransa veya Quebec'te olduğu gibi ana dil; Kamerun'da olduğu gibi resmi bir dildir; ya
Madagaskar ya da Fildişi Sahili'nde olduğu gibi eğitim dili; veya Fas veya Tunus'ta olduğu gibi ayrıcalıklı
yabancı dil.

Francophonie : Un Pari Politique

Les volontés d’indépendance dans les colonies après la Seconde Guerre mondiale obligent
la France à renoncer à cet empire soit de manière pacifique, soit après deux guerres qui ont
profondément divisé les Français.
La coopération politique et militaire avec les anciens pays colonisés, l’aide au
développement, le dialogue Nord-Sud, l’organisation de la Francophonie sont les nouvelles
formes de l’action internationale de la France.
FRANCOPHONIE: SIYASI BIR KUMAR İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra sömürgelerde bağımsızlık
arzusu, Fransa'yı ya barışçıl bir şekilde ya da Fransızları derinden bölen iki savaştan sonra bu
imparatorluktan vazgeçmeye zorladı. Eski sömürgeleştirilmiş ülkelerle siyasi ve askeri işbirliği, kalkınma
yardımı, Kuzey-Güney diyaloğu ve La Francophonie'nin örgütlenmesi, Fransa'daki yeni uluslararası eylem
biçimleridir.

La première conférence des pays qui ont le français en partage se réunit à Versailles en
1986 : elle veut offrir un forum original de dialogue entre les pays développés du Nord et
les pays en voie de développement du sud ; elle souhaite apporter une aide aux pays les
plus défavorisés ; elle entend relever les défis des Technologies du futur.
Au fil du temps, les différentes conférences (Québec, 1987 ; Dakar, 1989 ; Chaillot à Paris,
1991) s’occupent de solidarité économique, de questions d’écologie, de problèmes
d’éducation et de formation.
Fransızcayı paylaşan ülkelerin ilk konferansı 1986'da Versay'da toplandı: Kuzey'in gelişmiş ülkeleri ile
Güney'in gelişmekte olan ülkeleri arasında diyalog için orijinal bir forum sunmak istedi; en dezavantajlı
ülkelere yardım sağlamak istiyor; Geleceğin Teknolojilerinin zorluklarını karşılamayı amaçlamaktadır.
Zamanla, çeşitli konferanslar (Quebec City, 1987; Dakar, 1989; Chaillot à Paris, 1991) ekonomik
dayanışma, ekolojik sorunlar, eğitim ve öğretim konularını ele almaktadır.
Les conférences qui suivent (île Maurice, 1993 ; Cotonou, 1995 ; Hanoi, 1997 ; Moncton,
1999) sont marquées par l’ouverture de francophonie à des pays où le français est très
minoritaire et par la création d’institutions qui transforment le mouvement en une
véritable organisation multilatérale. Cette organisation s’occupe des problèmes de
développement, de démocratie politique et des conflits ethniques en Afrique.
Politiquement la communauté francophone est une réalité.
Sonraki konferanslar (Mauritius, 1993; Cotonou, 1995; Hanoi, 1997; Moncton, 1999), Frankofoni'nin
Fransızca'nın çok küçük bir azınlık olduğu ülkelere açılması ve hareketi gerçek bir çok taraflı örgüte
dönüştüren kurumların yaratılmasıyla işaretlenmiştir. Bu örgüt Afrika'daki kalkınma, siyasi demokrasi ve
etnik çatışmalarla ilgilenmektedir. Siyasi olarak, Frankofon topluluğu bir gerçektir.

Francophonie : Un Pari Culturel

De la colonisation française, il reste une forme d’urbanisme (Vieux Carré à La Nouvelle-
Orléans) et d’architecture qu’on retrouve de Tahiti au Viêtnam ou à Madagascar : l’église, le
palais du gouverneur, les immeubles administratifs copiés sur le modèle français ou
adaptés aux tradition locales.
Fransız sömürgeciliğinden, Tahiti'den Vietnam'a veya Madagaskar'a kadar bulunabilecek bir şehircilik
biçimi (New Orleans'taki Vieux Carré) ve mimarisi kalmıştır: kilise, vali sarayı, Fransız modelinde
kopyalanan veya yerel geleneklere uyarlanmış idari binalar.

Littérature (Pierre Loti, Pierre Benoît), chanson légères (Mon légionnaire), cinéma (Pépé le
Moko), revues de music-hall (Joséphine Baker et la Revue Nègre), grandes expositions
coloniales illustrent le rêve colonial français. Arts plastiques, mode vestimentaire, objets du
quotidiens aussi, la culture francophone est partout.
Edebiyat (Pierre Loti, Pierre Benoît), hafif şarkılar (Mon légionnaire), sinema (Pépé le Moko), müzikhol
dergileri (Joséphine Baker ve Revue Nègre), büyük sömürge sergileri Fransız sömürge rüyasını
göstermektedir. Görsel sanatlar, giyim modası, gündelik nesnelerde, Frankofon kültürü her yerde.

En littérature, depuis le prix Goncourt de Tahar Ben Jelloun en 1987, saison après saison, les
écrivains francophones imposent la richesse de leur imaginaire et de leur langue : l’Ivoirien
Ahmadou Kourouma (prix Renaudot et Goncourt des lycéens 2000) avec Allah n’est pas
obligé ; Mohamed Mbougar Sarr avec La Plus Secrète Mémoire des hommes (prix Goncourt
2021) qui en est une nouvelle preuve
Edebiyatta, Tahar Ben Jelloun'un 1987'deki Prix Goncourt'undan bu yana, sezon mevsim, Fransızca konuşan
yazarlar hayal güçlerinin ve dillerinin zenginliğini empoze etmişlerdir: Fildişi Sahilli Ahmadou Kourouma
(lise öğrencileri için Renaudot ve Goncourt ödülü 2000) Allah ile zorunlu değildir; Mohamed Mbougar Sarr,
Erkeklerin En Gizli Hafızası (Prix Goncourt 2021) ile yeni bir kanıt

En musique, le son francophone avec le raï, le rap, et avec les musiques sénégalaises et
camerounaises, est en train de s’imposer un peu partout à travers le monde.
Une nouvelle génération de réalisateurs s’impose au cinéma : ils sont vietnamiens,
tunisiens, marocains, libanais, maliens, guinéens et algériens.
La culture quotidienne se fait aussi francophone ; tissus, objets de décoration, matériaux,
bijoux sont recherchés.
Müzikte, rai, rap ve Senegal ve Kamerun müziği ile Fransız sesi, tüm dünyada kendini empoze ediyor. Yeni
nesil yönetmenler sinemaya damgasını vuruyor: Vietnamlı, Tunuslu, Faslı, Lübnanlı, Malili, Gine ve
Cezayirli. Günlük kültür aynı zamanda Fransızca da konuşur; Kumaşlar, dekoratif objeler, malzemeler,
takılar aranır.

Francophonie : L’aide Au Developpement

La France a un lourd héritage colonial, ce qui lui crée des devoirs à l’égard de ses anciennes
colonies.
Fransa, eski sömürgelerine karşı görevler yaratan ağır bir sömürge mirasına sahiptir.
C’est là qu’elle va faire porter son effort de coopération. Elle crée un ministère spécial, le
ministère de la Coopération, qui va jouer un rôle important en Afrique. Le principal
instrument de solidarité est le franc CFA (Communauté Finanière Africaine) qui permet à
l’Afrique francophone de disposer d’une monnaie stable et convertible.
İşbirlikçi çabalarına odaklanacağı yer burasıdır. Afrika'da önemli bir rol oynayacak olan özel bir bakanlık,
İşbirliği Bakanlığı oluşturur. Ana dayanışma aracı, Fransızca konuşan Afrika'nın istikrarlı ve
dönüştürülebilir bir para birimine sahip olmasını sağlayan CFA frangıdır (Afrika Finansal Topluluğu).

Depuis les indépendances (1956-1962), la France a mis en place des programmes

spécifiques d’aide pour ces pays : assistance technique, scolarisation, formation de cadres
administratifs, programmes de santé. Des missions d’aide et de coopération, l’envoi de
milliers de coopérant techniques et d’enseignant ont permis la mise en œuvre de ces
programmes.
Bağımsızlıktan bu yana (1956-1962), Fransa bu ülkeler için özel yardım programları oluşturmuştur: teknik
yardım, okullaşma, idari personelin eğitimi, sağlık programları. Yardım ve işbirliği misyonları, binlerce
teknik yardım çalışanı ve öğretmenin gönderilmesi bu programların uygulanmasını mümkün kılmıştır.

Aujourd’hui, cette aide doit faire face à la crise de la plupart des Etats : crise économique
due à la baisse des prix des matières premières (café, cacao, huile) ; crise sociale à cause de
la croissance des villes et de la disparition des structures villageoises ; crise politique avec
les nombreux conflits et coups d’Etat.
Bugün, bu yardım çoğu devletin kriziyle yüzleşmek zorunda: hammadde fiyatlarındaki düşüş nedeniyle
ekonomik kriz (kahve, kakao, petrol); şehirlerin büyümesi ve köy yapılarının ortadan kalkması nedeniyle
yaşanan sosyal kriz; sayısız çatışma ve darbeyle siyasi kriz.

A présent, l’action de la France s’inscrit dans un ensemble plus vaste d’aide au

développement. Dialogue Nord-Sud, prise en charge par les pays de leur propre
développement, grand programmes multilatéraux donnent un nouveau cadre à l’action de
la France. Son ambition est de consacrer 1 % de son PNB (Produit National Brut) à cette
aide.
Fransa'nın çalışmaları şimdi daha geniş bir kalkınma yardımı paketinin bir parçası. Kuzey-Güney diyaloğu,
kendi kalkınmalarının ulusal mülkiyeti ve büyük çok taraflı programlar, Fransa'nın eylemi için yeni bir
çerçeve sunmaktadır. Amacı, GSMH'sının (Gayri Safi Milli Hasıla) %1'ini bu yardıma ayırmaktır.

Médecins Sans Frontières

Tout a commencé en 1971 après le conflit ethnique du Biafra : Bernard Kouchner et
quelques amis médecins décidaient de fonder MSF, la première organisation non
gouvernementale d’aide médicale au monde, prix Nobel de la paix en 1999.
Her şey 1971'de Biafra'daki etnik çatışmadan sonra başladı: Bernard Kouchner ve bazı doktor arkadaşları,
1999'da Nobel Barış Ödülü sahibi, dünyanın ilk sivil toplum tıbbi yardım kuruluşu MSF'yi kurmaya karar
verdiler.

Kosova, Niger, Timor, Soudan, Burundi, Afganistan, ceux qu’on appelle affectueusement les
«french doctors » sont aujourd’hui présents dans plus de 70 pays dans le monde, avec plus
de 90 opérations d’assistance médicale. Elle emploie plus de 38 000 personnes chaque
année. Réunies autour d’une même charte, les équipes de MSF rassemblent des
professionnels de la santé, de la logistique ou de l'administration, de dizaines de
nationalités différentes, expatriés ou employés localement.
Kosova, Nijer, Timor, Sudan, Burundi, Afganistan, sevgiyle "Fransız doktorlar" olarak bilinenler, şu anda
dünya çapında 70'ten fazla ülkede, 90'dan fazla tıbbi yardım operasyonuyla mevcut. Her yıl 38.000'den fazla
kişiyi istihdam etmektedir. Aynı tüzük etrafında toplanan MSF ekipleri, düzinelerce farklı milletten,
gurbetçiden veya yerel çalışandan sağlık, lojistik ve idari profesyonelleri bir araya getiriyor.

Depuis près de cinquante ans, Médecins Sans Frontières apporte une assistance médicale à
des populations dont la vie ou la santé sont menacées, en France ou à l’étranger :
principalement en cas de conflits armés, mais aussi d'épidémies, de pandémies, de
catastrophes naturelles ou encore d'exclusion des soins. Après une évaluation des besoins
des populations, elles apportent leurs secours dans le respect de l’éthique médicale et
des principes de l’action humanitaire.
Sınır Tanımayan Doktorlar, yaklaşık elli yıldır, Fransa'da veya yurtdışında, yaşamları veya sağlıkları tehdit
altında olan nüfuslara tıbbi yardım sağlamaktadır: esas olarak silahlı çatışmalar durumunda, aynı zamanda
salgın hastalıklar, salgın hastalıklar, doğal afetler veya bakımdan dışlanma durumunda. Halkların
ihtiyaçlarının değerlendirilmesinden sonra, yardımlarını tıp etiğine ve insani eylem ilkelerine uygun olarak
sağlarlar.

Elle distribue ses secours sans discrimination en portant la priorité vers les personnes les
plus immédiatement en danger. Médecins Sans Frontières agit dans un esprit de
neutralité et ne prend pas parti en cas de conflit armé. Elle peut toutefois être amenée
à dénoncer et critiquer publiquement les entraves à son assistance humanitaire et les
manquements aux conventions internationales.
Yardım malzemelerini ayrım gözetmeksizin dağıtır ve en acil risk altında olanlara öncelik verir. Médecins
Sans Frontières tarafsızlık ruhuyla hareket eder ve silahlı çatışma durumunda taraf tutmaz. Bununla birlikte,
insani yardımın önündeki engelleri ve uluslararası sözleşmelerin ihlalini kınamaya ve açıkça eleştirmeye
çağrılabilir.

La garantie de l’autonomie et de l'indépendance de l'association s'enracinent dans

son financement, assuré par la générosité de ses donateurs privés. En France, en 2018, 98,8
% des ressources de MSF étaient d'origine privée.
Derneğin özerkliğinin ve bağımsızlığının garantisi, özel bağışçılarının cömertliği ile sağlanan
finansmanından kaynaklanmaktadır. Fransa'da 2018 yılında MSF'nin kaynaklarının %98,8'i özel
kaynaklardan geliyordu.

Mai 1968
Mai 68, mouvement de contestation politique, sociale et culturelle, qui se développa en
France en mai-juin 1968 est d’abord un mouvement de révolte étudiante sans précédent,
né du malaise au sein de l’université française (critique de l’enseignement traditionnel,
insuffisance des débouchés, menaces de séléction). La révolte étudiante y débouche sur des
grèves et une crise sociale généralisée, qui mettent en péril les sommets de l’Etat. Par son
triple aspect –universitaire, social et politique- l’explosion de Mai 68 a profondément
ébranlé la société française et a été le révélateur d’une crise de civilisation. Cette incroyable
libération de la parole, ce bouillonnement social inattendu ont pris des allures de
révolution.
Mayıs 68, Mayıs-Haziran 1968'de Fransa'da gelişen siyasi, sosyal ve kültürel bir protesto
hareketi, her şeyden önce, Fransız üniversitesi içindeki rahatsızlıktan (geleneksel eğitimin
eleştirisi, yetersiz çıkışlar, seçilim tehditleri) doğan benzeri görülmemiş bir öğrenci isyanı
hareketidir. Öğrenci isyanı, grevlere ve devletin zirvelerini tehlikeye atan genelleşmiş bir
toplumsal krize yol açtı. Mayıs 68'deki patlama, akademik, sosyal ve politik üçlü yönüyle
Fransız toplumunu derinden sarstı ve bir medeniyet krizinin ifşası oldu. Bu inanılmaz
konuşma özgürlüğü, bu beklenmedik toplumsal köpürme, bir devrim görünümüne büründü.

La Révolte Des Étudiants

Les premiers incidents annonciateurs de la crise se produisent début 1968 à la faculté à
Nanterre. Isolé au millieu d’un immense bidonville, ce campus s’avère propice à la
fermentation politique et au développement de mouvements d’extrême gauche, qui
prônent la révolte contre l’institution universitaire, considérée comme un des rouages de la
société capitaliste. La multiplication des incidents à Nanterre conduit à la fermeture de
l’université, le 2 mai. Bu metinde anlatılanları açıklar mısın
Krizi müjdeleyen ilk olaylar 1968'in başında Nanterre'deki fakültede meydana geldi. Büyük bir gecekondu
mahallesinin ortasında yalıtılmış olan bu kampüs, siyasi fermantasyona ve kapitalist toplumun çarklarından
biri olarak kabul edilen üniversite kurumuna karşı isyanı savunan aşırı sol hareketlerin gelişmesine
elverişlidir. Nanterre'deki olayların çoğalması, üniversitenin 2 Mayıs'ta kapanmasına neden oldu.

Dès lors, l'agitation se transporte au centre de Paris ; ce qui n'était qu'une série d'incidents
devient une crise nationale. Tout bascule le 3 mai quand la police intervient brutalement
pour disperser le meeting de protestation tenu par les étudiants dans la cour de la
Sorbonne. La répression (500 arrestations) provoque immédiatement la solidarité du milieu
estudiantin avec la minorité militante. La révolte étudiante commence dans les rues du
Quartier latin. Barricades, pavés, cocktails Molotov, contre-charges de CRS, matraques et
gaz lacrymogènes : les affrontements s'amplifient de jour en jour, suivis en direct à la radio
par la population. Le mouvement, anime par l’UNEF (syndicat étudiant dirigé par Jacques
Sauvageot), s’étend aux lycées, où se forment les Comités d’action lycéens (CAL).
O andan itibaren, ajitasyon Paris'in merkezine taşındı; Sadece bir dizi olay olan şey, ulusal bir kriz haline
geliyor. 3 Mayıs'ta polis, Sorbonne'un avlusunda öğrenciler tarafından düzenlenen protesto toplantısını
dağıtmak için acımasızca müdahale ettiğinde her şey değişti. Baskı (500 tutuklama) derhal öğrenci
çevresinin militan azınlıkla dayanışmasını kışkırttı. Öğrenci isyanı Latin Mahallesi'nin sokaklarında başlar.
Barikatlar, parke taşları, Molotof kokteylleri, CRS karşı suçlamaları, coplar ve göz yaşartıcı gaz: çatışmalar
her geçen gün büyüyor, ardından halk tarafından radyoda canlı olarak izleniyor. UNEF (Jacques Sauvageot
liderliğindeki öğrenci birliği) liderliğindeki hareket, Lise Eylem Komiteleri'nin (CAL) oluşturulduğu liselere
kadar uzanıyor.

Le point culminant est atteint dans la nuit du 10 au 11 mai : étudiants et CRS s'affrontent en
de véritables combats de rues (voitures incendiées, rues dépavées, vitrines brisées), faisant
des centaines de blessés. Au lendemain de cette « nuit des barricades », le pays est
stupéfait. L'agitation étudiante, jusque-là isolée, rencontre alors la sympathie de l'opinion
publique : le 13 mai, à Paris et dans toute la France, les syndicats manifestent avec les
étudiants pour protester contre les brutalités policières. La crise prend alors une nouvelle
dimension, car le lendemain, de façon tout à fait inattendue et spontanée, une vague de
grèves s'enclenche : à la révolte étudiante succède une véritable crise sociale.
Doruk noktasına 10-11 Mayıs gecesi ulaşıldı: öğrenciler ve çevik kuvvet polisi gerçek sokak çatışmalarında
(yanmış arabalar, asfaltlanmamış sokaklar, kırık camlar) çarpıştı ve yüzlerce yaralıya neden oldu. Bu
"barikatlar gecesi"nin ardından ülke şaşkına döndü. Şimdiye kadar yalıtılmış olan öğrenci huzursuzluğu,
kamuoyunun sempatisiyle karşılaştı: 13 Mayıs'ta, Paris'te ve Fransa genelinde, sendikalar, polis vahşetini
protesto etmek için öğrencilerle birlikte gösteri yaptılar. Kriz daha sonra yeni bir boyut kazandı, çünkü ertesi
gün, beklenmedik bir şekilde ve kendiliğinden bir grev dalgası başladı: öğrenci isyanını gerçek bir toplumsal
kriz izledi.
Daniel Cohn-Bendit, déclaration du 5 mai 1968 « Nous disons que l'État est partie prenante
de l'antagonisme de classe, que l'État représente une classe. La bourgeoisie cherche à
préserver une partie des étudiants, futurs cadres de la société. Le pouvoir possède la radio
et la télévision, et un parlement à sa main. Nous allons nous expliquer directement dans la
rue, nous allons pratiquer une politique de démocratie directe.
Daniel Cohn-Bendit, 5 Mayıs 1968 tarihli açıklama "Devletin sınıf karşıtlığının bir parçası olduğunu,
devletin bir sınıfı temsil ettiğini söylüyoruz. Burjuvazi, öğrencilerin, toplumun gelecekteki kadrolarının bir
kısmını korumaya çalışır. Hükümetin elinde radyo ve televizyon, parlamento var. Kendimizi doğrudan
sokakta açıklayacağız, doğrudan demokrasi politikasını uygulayacağız. »

La Greve Générale
Las de grèves ponctuelles et de négociations inefficaces, les ouvriers décident de contrer
plus durement l’intolérance patronale. Au soir du 14 mai, dans la banlieue de Nantes, les
ouvriers de Sud-Aviation occupent leur usine et enferment le directeur. Les 15 et 16, la
greve gagne les usines Renault de Cléon et Sandouville, Flins et Boulogne-Billancourt.
Progressivement, jusqu’au 22 mai, et sans mot d’ordre syndical national, le mouvement
s’étend. Le pays se retrouve paralysé par 7 millions de grévistes déclarés. Dans les usines,
les bureaux, les services publics, les transports, tous cessent le travail.
Ara sıra yapılan grevlerden ve etkisiz müzakerelerden bıkan işçiler, işverenlerin hoşgörüsüzlüğüne daha sert
bir şekilde karşı koymaya karar verdiler. 14 Mayıs akşamı, Nantes'ın banliyölerinde, Sud-Aviation işçileri
fabrikalarını işgal etti ve müdürü kilitledi. 15. ve 16. günlerde, grev Cléon ve Sandouville, Flins ve
Boulogne-Billancourt'un Renault fabrikalarına ulaştı. Yavaş yavaş, 22 Mayıs'a kadar ve ulusal bir sendikal
slogan olmadan, hareket yayıldı. Ülke, ilan edilen 7 milyon grevci tarafından felç edildi. Fabrikalarda,
ofislerde, kamu hizmetlerinde, ulaşımda, hepsi çalışmayı durdurur.

Enfin conscient des enjeux, le pouvoir finit par réagir. Le 24 mai, lors d’une allocution
télévisée, le général de Gaulle annonce la tenue d’un référandum sur la « rénovation
universitaire, sociale et économique ». Son annonce reste sans effet.
Sonunda risklerin farkına varan yetkililer sonunda tepki gösterdi. 24 Mayıs'ta, televizyonda yayınlanan bir
konuşma sırasında, General de Gaulle "üniversite, sosyal ve ekonomik yenilenme" konusunda bir
referandum düzenleneceğini duyurdu. Duyurusunun hiçbir etkisi yoktur.

En pleine crise, les négociations de Grenelle (25 et 26 mai) mettent au jour les divergences
au sein du mouvement de contestation: face au gauchisme des groupes étudiants anti-
impérialistes (anarchistes, maoïstes, trotskistes), qui souhaitent un changement radical des
structures, et aux revendications des grévistes, qui accusent surtout les rapports de travail
et les structures de pouvoir dans l’entreprise, le parti communiste (PCF) et la Confédération
Générale du Travail (CGT) insistent sur les revendications professionnelles et salariales.
Krizin ortasında, Grenelle görüşmeleri (25 ve 26 Mayıs) protesto hareketi içindeki farklılıkları ortaya koydu:
Yapıların radikal bir şekilde değiştirilmesini isteyen anti-emperyalist öğrenci gruplarının (anarşistler,
Maoistler, Troçkistler) solculuğu ve esas olarak şirketteki çalışma ilişkilerini ve iktidar yapılarını suçlayan
grevcilerin talepleri karşısında, Komünist Parti (PCF) ve Genel İşçi Konfederasyonu (CGT), mesleki ve
ücret taleplerinde ısrar ediyor.

Le 27 mai, les représentants du gouvernement (notamment Jacques Chirac, secrétaire

d’Etat aux Affaires sociales, chargé de l’Emploi), des syndicats et du patronat signent les
accords de Grenelle, qui portent essentiellement sur une augmentation de 10 % des
salaires et une revalorisation de 35 % du SMIG (salaire minimum interprofessionnel
garanti), privilégiant ainsi les revendications « quantitatives» classiques aux revandications
«qualitatives». Mais ces accords, rejetés par certains éléments de la « base » qui veulent
poursuivre la grève ne sufissent pas à trouver une issue immédiate au conflit.
27 Mayıs'ta, hükümet temsilcileri (özellikle İstihdamdan Sorumlu Sosyal İşlerden Sorumlu Devlet Bakanı
Jacques Chirac), sendikalar ve işverenler, esas olarak ücretlerde %10'luk bir artış ve SMIG'nin (garantili
meslekler arası asgari ücret) %35'lik bir yeniden değerlemesini içeren Grenelle anlaşmalarını imzaladılar;
böylece klasik "niceliksel" talepleri "niteliksel" geri dönüşlere tercih ettiler. Ancak grevi sürdürmek isteyen
"taban"ın bazı unsurları tarafından reddedilen bu anlaşmalar, çatışmaya derhal bir çözüm bulmakta başarılı
olamıyor.

La Crise Politique
Un Mouvement Dépourvu D’unité
Ni le mouvement de contestation ni les partis de gauche ne réussissent à proposer de
solution crédible. D'un côté, les étudiants de l'UNEF, avec le syndicat CFDT et le parti
socialiste unifié (PSU) organisent un meeting au stade Charléty le 27 mai ; 30 000 personnes
y assistent. L'affirmation de la possibilité d'une solution révolutionnaire à la crise ne
parvient pourtant pas à se concrétiser ; de plus, elle se heurte à la suroffre des
groupuscules gauchistes, et surtout à l'hostilité déclarée du parti communiste. Du côté des
partis de gauche traditionnels, des solutions politiques classiques sont envisagées :
gouvernement provisoire, élection présidentielle et législatives anticipées.
Ne protesto hareketi ne de sol partiler inandırıcı bir çözüm önermeyi başaramıyor. Bir yandan, UNEF
öğrencileri, CFDT sendikası ve Birleşik Sosyalist Parti (PSU) ile birlikte, 27 Mayıs'ta Charléty stadyumunda
bir toplantı düzenler; 30.000 kişi katıldı. Bununla birlikte, krize devrimci bir çözüm olasılığının
olumlanması gerçekleşmez; Buna ek olarak, sol grupların aşırı arzına ve özellikle de Komünist Parti'nin ilan
edilen düşmanlığına karşı çıkıyor. Geleneksel sol partilerin tarafında, klasik siyasi çözümler öngörülüyor:
geçici hükümet, cumhurbaşkanlığı ve erken yasama seçimleri.

Au lendemain du meeting de Charléty, la cacophonie et l'impuissance sont prècises à

gauche. François Mitterrand s'étant proclamé candidat à la présidence de la République,
étudiants et grévistes crient à la « récupération ». Le terrain est libre pour une réponse
immédiate du pouvoir, qui profite des divergences du mouvement et des inquiétudes de
l'opinion.
Charléty toplantısından bir gün sonra, solda kakofoni ve iktidarsızlık çökelir. François Mitterrand, kendisini
Cumhurbaşkanlığı için aday ilan ettikten sonra, öğrenciler ve grevciler "iyileşme" için haykırıyorlar.
Hareketin farklılıklarından ve halkın kaygılarından yararlanan hükümetten derhal bir yanıt alınması için
zemin açıktır.

Le Tournant Du 30 Mai
La contre-offensive prend les apparences d'un drame spectaculaire : le 29 mai, le président
de Gaulle disparaît de l’Élysée, créant un sentiment de panique dans la population. Le
lendemain, dans une brève allocution radiodiffusée, le général annonce la dissolution de
l'Assemblée et la tenue d’élections anticipées. La manifestation organisée le soir par les
gaullistes sur les Champs-Élysées rassemble 500 000 personnes ; elle marque le
retournement d'une opinion inquiète et lasse qui, à défaut d'alternative claire, n'entrevoit
d'autre débouché à la crise et à la paralysie économique que le retour à l'ordre.
Karşı saldırı muhteşem bir trajedi görünümüne büründü: 29 Mayıs'ta Başkan de Gaulle Élysée'den kayboldu
ve halk arasında panik hissi yarattı. Ertesi gün, kısa bir radyo konuşmasında, general, Meclis'in
feshedildiğini ve erken seçimlerin yapıldığını duyurdu. Gaullecülerin Champs-Élysées'de akşam saatlerinde
düzenledikleri gösteri 500.000 kişiyi bir araya getiriyor; Bu, açık bir alternatifin yokluğunda, krize ve
ekonomik felce düzene dönüşten başka bir çıkış yolu görmeyen endişeli ve yorgun bir görüşün tersine
çevrilmesine işaret ediyor.

Avec la perspective d'élections, la crise retrouve les voies traditionnelles de la politique. La

reprise du travail s’opère lentement. La lutte continue encore, mi-juin, aux usines Renault à
Flins et Peugeot à Sochaux. Bien des grévistes se sentent trompé mais ils sont isolés. De fait,
le scrutin des 23 et 30 juin donne une majorité écrasante à la droite gouvernante. Aux
éléctions législatives, l’Union des démocrates pour la République (UDR) obtient la majorité
absolue. De Gaule a gagné.
Seçim ihtimaliyle birlikte, kriz geleneksel siyaset kanallarına geri dönüyor. İşe dönüş yavaş ilerliyor.
Mücadele, Haziran ayı ortasında Flinler'deki Renault fabrikasında ve Sochaux'taki Peugeot fabrikasında
devam ediyor. Birçok grevci aldatılmış hissediyor ama izole edilmiş durumdalar. Aslında 23 ve 30
Haziran'daki seçimler iktidar sağına ezici bir çoğunluk sağlıyor. Yasama seçimlerinde Cumhuriyet İçin
Demokratlar Birliği (UDR) mutlak çoğunluğu kazandı. De Gaulle kazandı.

Une Société Dépassée

En fait, Mai 68 constitue un mouvement culturel et social de type nouveau, en dehors des
partis et syndicats traditionnels. D'une part, il conteste la société de consommation et
l'idéologie productiviste qui l'inspire, plus soucieuse de la rentabilité financière que du
bonheur des hommes ; il révèle l'aliénation par les objets et la création permanente de
besoins nouveaux.
Aslında, Mayıs 68, geleneksel partilerin ve sendikaların dışında, yeni tipte kültürel ve toplumsal bir hareket
oluşturmaktadır. Bir yandan, tüketim toplumuna ve ona ilham veren, insan mutluluğundan çok finansal
kârlılıkla ilgilenen üretimci ideolojiye karşı çıkıyor; Nesnelerin yabancılaşmasını ve sürekli olarak yeni
ihtiyaçların yaratılmasını ortaya koyar.

D'autre part, il exalte l'épanouissement de l'individu, son droit au bonheur, contre la rigidité
des hiérarchies et des disciplines héritées. Ainsi est remis en cause le modèle autoritaire, le
style de commandement hiérarchique, bureaucratique, qui prévaut dans la famille, à
l'école, dans l'entreprise, dans l'État, dans les Églises, dans toutes les organisations et
structures sociales. Dans la primauté donnée à l'individualité, à la subjectivité de chacun, se
trouve l'élément commun qui relie tous les aspects de Mai 68. C'est pourquoi les structures
revendicatives anciennes, la gauche, les syndicats, sont en décalage avec ce mouvement
nouveau.
Öte yandan, bireyin gelişimini, mutluluk hakkını, miras kalan hiyerarşilerin ve disiplinlerin katılığına karşı
yüceltir. Böylece ailede, okullarda, şirkette, devlette, kiliselerde, tüm örgütlerde ve toplumsal yapılarda
egemen olan otoriter model, hiyerarşik, bürokratik komuta tarzı sorgulanır. Bireyselliğe, her birinin
öznelliğine verilen öncelik, Mayıs 68'in tüm yönlerini birbirine bağlayan ortak unsurdur. Eski protesto
yapılarının, solun, sendikaların bu yeni harekete ayak uyduramamasının nedeni budur.