Bweleni Kuli BaYawe

Kuli webo wemucetekele mubyesu:

Koti nifyefyo wishi, Baibolo libuuku ililabila pa bantu. Abengi baali balalume ne
banakashi abapitile mu fyakukatasha koti nifyefyo tupitamo. Baali bantu ‘abapale-
ne na fwebo.’ (Jakobo 5:17) Bambi balukukatashiwa ne makatasho eli ne fya kuba-
mba mu mitima. Bambi balukubasomeshe’mitima ku ba mu cisoolo cabo neli aba
balukupempela nabo. Kabili abengi balukubombomana pakuti pa fyakubifya balu-
kucita abene.

Kani baalilekelele ukupyungila baYawe? Koku. Abengi baali koti niwoyo uwate-
mbele pa masamo ati: “Napasukamo koti ni mbelele iilubile; mu mfwaya-fwaye ne
muntu wenu; pakuti nshilubako amafunde enu.” (Amasamo 119:176) Kani na mwe-
bo efi mumfwe’fyo?

BaYawe tabalubako kuli babo ababapempela abafuma mu kwanshika kwabo.

Mukupusanako, baYawe balabofwako—impindi ishingi ukupyungisha ababucetekelo
babyabo. Ku cakubwenako, alakanyeni ifi baYawe baofweleko umupyungishi wabo
Jobo, uyo uwali ne fyakukatasha ifingi—ukubikako ukushila kwa maboni, ukufwilwa
aba atemenwe, ne bulwashi ubwamupenseshe makosa. Jobo alisomeshiwe umuti-
ma ku mashiwi aabipile aalukufuma kuli babo abali ne kumofwako. Pano taafutuki-
lepo baYawe, nangaba ati pa mpindi inini alilubile muli fyefyo alukulanguluka.
(Jobo 1:22; 2:10) Kani baYawe balyofweleko shani Jobo pakweba ati atatike uku-
bone’fintu mu nshila iyelelwe?

Inshila imo baYawe baofweleko Jobo kupitila mu wa bucetekelo mubyakwe Eliyu.

Ili Jobo abuulishishe ifyalukumupensha, Eliyu alikutikile kabili calimulengele ukula-
bilapo. Findo aali ne kulabilapo? Kani aali ne kumulengulula Jobo neli ukumukose-
lesha mu nshila ya kumupufya? Kani Eliyu alukulibona ati ewishi ifintu ukucila
Jobo? Koku mwane! Pa kofwewa ne mupashi wa baLesa, Eliyu kalabila ati: “Bone-
ni, ndi kuli baLesa, koti nifyefyo ifi muli mwebo; Nanebo kabili ndibumbilwe mwilo-
ba” Eli amukoseleshe Jobo ati: “Icenswa candi tekuti cimutinisheni, ne kushindaila
kwandi tekuti kuleme pali mwebo.” (Jobo 33:6, 7) Ukucila ukulundapo pa makata-
sho akwe Jobo, Eliyu mu butemwe alipeele ukucenjesha ne kukoselesha fyefyo
Jobo alukupengela.

Mwane ishibeni ati koti ni fyefyo caali e mulandu kano akabuuku kaanshikilwa.
Ica kutanga twalikutikile ne kubikako akalango kuli fyefyo abengi abafumine mu
kwanshika kwa baLesa babuulishishe. (Ifisimpi 18:13) Kabili katubona ifi Amalembo
alabilepo, ne kutembelelapo ukubona ifi baYawe baofweleko abapyungishi babo
abakukale ili balukupita mu fyalukubapensha. Mukupelako, twalibikile pamo ifiluku-
pitamo abapyungishi ba baYawe aba ino mpindi na babo abalembelwe mu Baibolo
pakweba ati tulembe kano akabuuku. Twamukombeteleni ati mu kakapende kano
akabuuku konse ne kukomfwisha. Mwane ishibeni ati tulimutemenweni ukwakuti.

Ibumba Ilitangilila ilya Bamboni sha BaYawe

ICIPUTUSHA 1
NI WISA MULANDU UWAKUBWELELA
KULI BAYAWE?
Abapyungishi ba baYawe abaliko mu mpindi
ili Baibolo yalukulembwa baalukuba ne ma-
katasho koti ni yayo tuba nayo nafwebo. Ba-
Yawe balibofweleko kabili koti kulaya kwabo,
bakatofwako nafwebo ino mpindi. Pakuti Be-
mbeshi ababutemwe kabili ababikako akala-
ngo ku mbelele shabo, baYawe balafwaya-
fwaya imbelele shabo ishilubile ne
kushibwesesha kuli bo.

IFIPUTUSHA 2-4
NIESA MAKATASHO MUNGAKWATA PA
KUBWELELA KULI BAYAWE?
Abapyungishi ba baLesa aba bucetekelo
abakukale baalukubamba ne kusomenwa mu
mitima ne kulukulipeela imilandu, icalenge-
she ati babulo’kupyunga bwino. Boneni ifi
baYawe babofweleko ukutatika nakabili uku-
pyungila pamo ne bantu babo eli ne kuba
abasangalele nakabili.

ICIPUTUSHA 5
IFI MUNGACITA PA KUBWELELA KULI
BAYAWE

Boneni ifilangisha ati baYawe balafwaya

mwebo ukubwelela kuli bo. Sambilileniko kuli
fyefyo abaKlistu abengi baacitile pa kubwe-
lela kuli baYawe, fyefyo ikelesha lya bapoke-
lele na fyefyo abakulu ba mwi kelesha babo-
fweleko ukutatiko’kupyunga bwino nakabili.

3
1 “Nkafwaya-fwaya Iyalubile”
Alakanyeni pali cici, ili imbelele ilukulya ifyani, panini panini yafuma pa shibyakwe. Pope-
le yaleka ne kubona ukuli umwembeshi ne mbelele shibyakwe. Bwaila ne kwila. Yalubila
mu mukolo umuli ifilwani, kabili tapapo abakuipulusha. Mukupelako, yaumfwa ishiwi lya
mwembeshi, uulukubutukila ukuli imbelele, aibuula, kabili aipambanya mu cakufwala ca-
kwe ne kuipinta ku ng’anda.

BAYAWE impindi ishingi balalipalanya ku mwe-
mbeshi wakube’fyo. Muli Baibolo balatukosha ati:
‘Boneni, nebo ne mwine, nkashifwaya-fwaya
imbelele shanji, ne kushilama.’—Esiceli 34: 11, 12.
“Imbelele sha mu Minwe Yandi”
Kani imbelele sha baYawe ni shiisa? Tungalabila
ati ni babo abatemenwe ukupempela baYawe.
Baibolo ilalabila ati: ‘Kamwisa, ngatubacindike,
tubalambile; ngatufukame pa menso abaYawe
abatulengele. Pakuti bo ni baLesa besu, fwebo tuli
bantu ba pa cembelelo cabo, tuli mbelele sha mu
minwe yabo.’ (Amasamo 95: 6, 7) Koti ni filya
imbelele ilonda umwembeshi, abapempela baYawe
balafwaisha ukulonda abembeshi babo. Kani ba-
waminine? Koku. Abapyungishi ba baLesa impindi
shimbi ‘balipalanganishiwe,’ ‘balilubile,’ popele
“koti ni mbelele ishilukulilufya.” (Esiceli 34:12; Ma-
tayo 15:24; 1 Petilo 2: 25) Nangabe’fyo, ili umuntu
aya ili afuma kuli baLesa panini panini, BaYawe
balacetekela ati kambi kasuba akabwela.

4  B W E L E N I K U L I B AYA W E
Kuli baYawe imbelele iyaluba talipo ati ninshi cashila bailubako.
Balasangalala kani imbelele yabwela

Kani mucili mulomfwa ati baYawe bacili bembeshi
benu? Kani baYawe balalangisha shani ati be-
mbeshi pali bulelo? Langulukeni pali shishi inshila
shitatu:
Balatupeela ifyakulya fya ku mupashi. BaYa-
we kabalabila ati: ‘Nkashilisha pa fyembelelo ifi-
weme, shikalala mu cimpata iciweme; shikaluku-
lya pa fyembelelo fya nkandashi pa mapili aku
Ishilaeli.’ (Esiceli 34: 14) BaYawe tabangafilwapo
ukutupeela ifyakulya fya ku mupashi ifipusenepu-
sene ifiisa pa mpindi iyelelwe. Kani mungaanuka
ilyashi, neli vidyo iyaasukile itembelo mwatembee-
le ati bamofweniko? Tali ici calimushinineni ati ba-
Yawe balamulameni mwebo pa lwenu?
Balatulama ne kutofwako. BaYawe balilaile ati:
‘Nkabwesha iyalubile, ne kukakapo iikonokele, ne
kukosha iilwele.’ (Esiceli 34:16) BaYawe balakosha
abanakile neli ababamba mu mitima ku fyakuka-
tasha. Balakaka ishikonokele, ukushofwako uku-
tenduluka ku fyakusomenwa—cipale ifingafuma
na ku baKlistu babyabo. Kabili balabwesha ishilu-
bile na shesho cipale ishikatashiwa ne malangulu-
shi aabipile.
Balishi ati ebelelwe ukutulama. BaYawe ka-
balabila ati: ‘Nkashipulusha ponse apo shapala-
nganishiwe, nkafwayafwaya iilubile.’ (Esice-
li 34: 12, 16) Kuli baYawe imbelele iyaluba talipo
ati ninshi cashila bailubako. Baleshiba ili imbelele
yaluba, balaifwayafwaya kabili ili baisangana ba-
lasangalala. (Matayo 18: 12- 14) Baleeta ababa-
pempela ati ‘imbelele shanji, imbelele sha mu mi-
nwe yandi.’ (Esiceli 34:31) Muli pali shesho
imbelele.
‘Tucitileni Inshiku Shesu Koti Shakale’
Nindo baYawe balukumufwaya-fwaileni ne kumwi-
teni ati mubwelele kuli bo? Nipakuti balukufwaya
ati mube abasangalele. Balilaile ati ‘amashuko
akaloka koti ni mfula” pa mbelele shabo. (Esice-
li 34:26) Uku talipo kulaya kwa lukoso. Mulilibwe-
nene ubushininkisho bwa mashuko ambi.
Anukeni ifi caali ili mwaishibile baYawe pa ku-
tanga. Ku cakubwenako, mwalyumfwile shani ili
mwaishibile bucine pe shina lya baLesa ne kufwa-
ya kwabo pa bantunshi? Kani mwaanuka ifi caali
icakusangalasha ili mwabele pamo ne baKlistu
babyenu pa kubungana ukukulu? Ili mwatulishe
icebo iciweme ku muntu uwafwaishe ukukutiki-
sha, tali mwalibwelele ku ng’anda abasangalele?
Mungaba abasangalele naino mpindi koti nifyefyo
caali. ‘Mutwalwile kuli mwebo, mwe baYawe; eli tu-
kaalululwa; tucitileni inshiku shesu koti shakale.’
(Imisowa yakwe Jelemiya 5:21) BaYawe balyasuki-
le ili itembelo, kabili abantu babo balitatikile uku-
bapyungila mu kusangalala nakabili. (Neyami-
ya 8: 17) BaYawe efibakacita na kuli mwebo.
Cipubile ukulabila ati nkabwelela kuli baYawe,
pano ukubwelela kukateshe. Boneni amakatasho
aabapo pa kubwelela kuli baYawe kabili na fyefyo
mungaashilisha pa kubwelela.

Pa kumofweniko ukwanuka ukusangalala ukuli mukuba

pamo ne bapyungishi ba baLesa, tambeni vidyo iili ne mutwi
wakweba ati Ubukwasu bwa mu Calo Conse, iili pa DVD ka-
bili iisangwa pa www.jw.org. Boneni
apali ati AMABUUKU AMAVIDYO.

5
2 UKUBAMBA MU MITIMA
‘Ponse Ponse Tulapenshiwa’
BaJune balilabile ati: “Nebo ne balume banji, icupo calishilile panuma ya kwikala pamo imya-
ka 25. Abana banji batatu balilekele ukupempela baYawe. Nalitatikile ukulwala amalwashi
apusenepusene. Kabili nalukuba umubombomene. Nalukubona koti icalo cashila pali nebo ka-
bili tapalipo ifili fyonse ifi ningacita nakabili. Nalilekele ukuya ku kubungana, kabili nalinakile
mu fya baLesa.”

Bonse lukoso balabombomana—ukubikako ne ba- ‘Kamwesha Pakuti Mubone ati BaYawe Ba-
ntu ba baLesa. Umwimbishi wa masamo alilembele liweme’
ati, ‘Ukubombomana kwanji kwalifulile.’ (Amasamo
94:19) Kabili baYesu balilabile ati pa mpindi sha ku- Shimbi mpindi, mungaba ne fyakucita ifipusenepu-
pelako, ‘ukulukulikutula ifya mweo uno’ fingalenge- sene pa mpindi intu imo. Ku cakubwenako, BaYawe
sha ukupyungila baYawe ukukatasha. (Luku 21:34) balatubuula ukutanga ukupensela Ubufumu ne ku-
Mba lomba mwebo? Kani mulabombomana pakuti pitilisha ukulukupyunga ifya ku mupashi. (Matayo 6:
pa kukatashiwa kwa kusangana amaboni, amaka- 33; Luku 13:24) Popele nangabe’fyo, nga kani ba-
tasho amu cisoolo na fimbi lukoso? Kani baYawe mbi balukumukanyeni, muli balwashi, neli amakata-
bangamofweniko shani ukukoselela? sho amu cisoolo amubwelesheni panshi? Neli imili-
mo mupyunga ilukupengela ukupyungisha impindi
“Ubukulu Ubucilile Ubwa Makosa” ne makosa fyefyo mungapyungisha pamo ne kele-
sha lyenu? Ukuba ne fyakucita ifingi makosa kabili
Tekuti tushilishepo ukubombomana fwenka lukoso.
ukuba ne mpindi iice lukoso ne makosa anini aaku-
Intangishi Paulu yalilembele ati: ‘Ponse ponse tula-
fipyunga—mungakatashiwa ukwakuti. Kabili cipale
penshiwa, tulapeshiwa akalango, tulawishiwa pa-
mulalangulukapo kani baYawe balapengela ne fya-
nshi, sombi tatutininkishiwapo ukwakubula ukusu-
kuti ubwingi ukufuma kuli mwebo.
nkaana, apakufumina neli ukonalwa.’ Findo
fitofwako ukupitilisha ukukoselela? “Ubukulu ubu- BaYawe balishi ifitupitamo. kabili tabapengelapo ifi-
cilile ubwa makosa”—amakosa ayo aafuma kuli ba- cilile pali fyefyo tungapeela. Kabili balishi ati palapi-
Yawe Lesa abamakosa onse.—2 AbaKolinto 4:7-9. te’mpindi kuli fwebo pa kututubuka ukufuma ku
makatasho tukwata.—Amasamo 103:13, 14.
Alakanyeni ili mwapokelele “ubukulu ubucilile ubwa
makosa” ku mpindi ya kunuma. Kani mulukwanuka Boneni icakubwenako ca fyefyo baYawe balamine
ilyashi lyakukoselesha ilyamulengesheni ukutoota uwakushimika Elaija. Ili Elaija anakile mu mutima ne
baYawe pa butemwe bwabo ubwa cinenene? Kani kumfwa umwenso kabili ne kubutukila mu mpanga,
ukucetekela kwenu mu kulaya kwa baYawe kwaliko- kani baYawe balimupaatile uwakushimika ne kumu-
seeleko ili mwalukubuulako bambi pali Paladaiso? buula ukubwelela uku bamutumine? Koku. Imikwi
Ili tulukusangwa ku kubungana kwa buKlistu ne ku- ibili, baYawe balitumine inkalamba ku kubuusha
buulako bambi pa kucetekela kwesu, tulakoshiwa Elaija mukunakilila ne kumupeela ifyakulya. Nanga-
pa fyakukoselela ili tulukuba ne kubombomana mu ba na fifi ifyacitikile, Elaija alipitilishe ukubamba mu
myeo yesu, kabili tulaba abaswetele mwilangulushi mutima ne kumfwa umwenso pa nshiku 40. Findo
ili tulukupyungila baYawe mu kusangalala. fimbi baYawe bacitile ku kumofwako? Icakutanga,

6  B W E L E N I K U L I B AYA W E
BaYawe tabacetekelapo fwebo ukucita ifi tekuti tukonshepo

baYawe balilangishe ati bangamulama. Icabubili, cila mulungu. Tembeleni kuli baYawe pakweba ati
baYawe balimusangaleshe mwi “shiwi ilinakile.” Mu- bangamofweniko ukufishapo ifi mulukufwaya. Ili
kupelako, baYawe balimubuulishishe ati kuli na ba- mulukuya ili mukosa mu fya baLesa, ‘mukalukwe-
mbi abengi abaalukupempela baLesa muli bucine. sha ne kubona ati baYawe baliweme.’ (Amasamo
Kabili Elaija penka’po alipitilishe ukupyungisha ma- 34:8) Anukeni ati fyonse ifi mulukucita ku kulangi-
kosa mu mulimo wakwe uwakushimika. (1 Imfumu sha ubutemwe bwenu kuli baYawe nangaba ati fini-
19:1-19) Cindo tungasambililako? Ili Elaija alukuba- ni, kuli bo ficindeme.—Luku 21:1-4.
mba mu mutima, baYawe balimutekanishishe ne
kumulangishe nkumbu. BaYawe tabaalukapo. Bala- “Ukukoshiwa Nalukupengela”
tulama nafwebo mu nshila intu imo. Kani baYawe balyofweleko shani baJune ukubwela
Ili mulukulanguluka pa kupyungila baYawe, bapyu- kuli bo? Balilabile ati: “Nalipitilishe ukutembela kuli
ngileni ukufika apa mungapesha. Tekweshapo uku- baYawe, ne kubakombetela ukungofwako. Ili umu-
palanya ifimungabapyungila ino mpindi kuli fyefyo lokashi ambuulileko ati kuli ukubungana kwa luteta
mwalukubapyungila akale. Icakupalanya: Uubutuka mwi tauni lyesu, kansalululapo ukuya mukusa-
ulubilo, kani aleka ukukosha umubili wakwe pa ngwako akasuba kamo aka kubungana. Mama
myenshi iingi neli imyaka, kani alukufwaya ukutati- ubune ukuba pamo ne bantu ba baYawe nakabili!
ka, ifi angatatikilapo ukucita tekuti filinganepo na Kulya ukubungana kwali ekukoshiwa nalukupenge-
fyefyo aalukucita akale. Sombi angatatikilapo uku- la. Pano ndukupyungila baYawe mukusangalala.
cita ifingamofwako ukukosha umubili wakwe panini Ndukucita ifintu ificindeme mu mweo wanji. Kabili
panini. AbaKlistu bali koti ni babo ababutuko’lubi- icicililepo, ndishi ati ndapengela ukuba pamo ne
lo. Ili balukupyunga kulaba ici bafwaya ukukonsha. bantu ba baLesa ne kupokelela ukofwako kwabo.
(1 AbaKolinto 9:24-27) Cipale na mwebo mungemi- Ndatoota ukwakuti pa kwishiba ati kwali impindi
ka icintu cimo icipubile icimungakonsha ukucita ino iyakuti ningabwela kuli baYawe.”
mpindi mu fya baLesa. Ku cakubwenako, munge-
mika ukulukusangwa ku kubungana kwe kelesha

7
3 UKUSOMESHIWA UMUTIMA
“Kani Umbi Ali ne Mulandu pa Mubyakwe”
BaLinda kabalabila ati: “Umukwabesu umwanakashi uutwalukubungana nakwe alimbepeshe ati
nalimwibile’ndalama. Abakwabesu bambi abaumfwileko balibwene ati fya cine nalibile. Mukupita
kwa mpindi, uyu umukwabesu umwanakashi alimbuulile ati talipo ninebo naibile. Nangaba ati ali-
lombele ukumufitulukilako, nshalukufwayapo ukumufitulukila pakuti pa kumbifisha ishina lyanji.”
KANI umukwabenu mupempela naye alingamuso-
meshenipo umutima koti nifyefyo caali kuli baLi-
nda? Ku cakubombomanika, ili ifyakube’fi fyaciti-
ka, abengi balabombomana kabili cilabalengesha
ne kubula ukupyunga bwino ifya baLesa. Kani ifi
efi cili na kuli mwebo?
Ninani
‘Uukatulekanya ku Butemwe bwa BaLe-
sa’?
Pakuti pa kufiitwa cingaba icikosele ukufitulukila
umukwabesu uwatubifishe. Ukuba, abaKlistu ba-
lyelelwe ukutemwanshanya. (Yoane 13:34, 35)
Pano uutupempela naye kani atubifya, tulalenge-
shiwe’nsoni kabili tulasomenwa ukwakuti.—Ama-
samo 55:12.
Fya cine, Baibolo ilalabila ati kulaba impindi ili
umuKlistu angaba ne fyakulitamasha neli ukuba
“ne mulandu pa mubyakwe.” (AbaKolosai 3:13)
Nangabe’fyo, ili cacitika kuli fwebo pa lwesu, ci-
ngaba icikateshe ukupyungilapo. Kani kulipo ifi-
ngatofwako ukupyungilapo? Boneni ukufunda ku-
tatu ukwa mu Malembo:
Bawishifwe Abakwiulu Balishi Ifintu Fyonse.
BaYawe balabona fyonse ificitika, ukubikako ne
fisendeme fyonse ifitucitikila ne kukatasha fileta
pali fwebo. (AbaEbeya 4:13) Nakabili, baYawe ba-
lomfwa ububi ili tulukupenga. (Yisaya 63:9) Taba-
suminishapo “ukukululuka neli amakatasho” neli
icili conse ukubikako ne bapyungishi babo ‘uku-
8  B W E L E N I K U L I B AYA W E
tulekanya ku butemwe bwa baLesa.’ (AbaLoma 8:
35, 38, 39) Penka nafwebo tungabatenteka uku-
bula ukuleka icili conse neli uuli onse ukutuleka-
nya na baYawe.
Ukufitulukila Talipo ati Kusuminisha Bumbifi.
Ili twafitulukila abatubifishe, ninshi talipo ati tulu-
kucefya ifi bacitile neli ukusuminisha bumbifi.
Anukeni ati baYawe balipatile ukubifya, nangaba
ati balafitulukila kani pali umulandu wakucitile’fyo.
(Amasamo 103: 12, 13; Abakuci 1:13) Ili baYawe
balukutukoselesha ukufitulukila bambi ninshi ba-
lukufwaya ati tulukubatenteka. Nipakuti ‘tabapiti-
lishapo ukufiitwa inshiku shonse.’—Amasamo
103:9; Matayo 6:14.
Ili twafitulukila bambi tulabwenamo. Tula-
bwenamo shani? Alakanyeni pali fifi. Mwaimya
ibwe ili talilemenepo ne kulema, mwalikata ne ma-
boko yenu. Tamukatashiwepo makosa ukulikata
pa mpindi inini. Mba pano kani mwaesha ukulii-
mya pa mpindi iitali? Ni pa mpindi ya kuba shani
mungapitilisha ukulikata—kani ni pa mamineti?
Kani ni pe awala limo? Neli ukucilapo? Ukwakubu-
la ukukanika, mungakatala ukwakuti! Fya cine
ukulema kwe bwe ni kwenka kulya, takwalukilepo.
Pakuti mwalimya pa mpindi iitali ecingalengesha
ukukatala. Efi cingaba nalyelyo mwafiitwa. Ukupi-
tilisha ukufitwa pa mpindi iitali nangaba ati ni pa
mulandu uunini, e kungalengesha ukusomenwa
kwesu ukucilamo. E mulandu kanshi baYawe batu-
koselesesha ukufitulukila ababyesu. Mucinenene
Ili twafitulukila bambi tulabwenamo

ukucite’fyo kulibeleleko ku bune bwesu.—Ifisimpi
11:17.
“Nalyumfwile Koti ni BaYawe Ebalukulabi-
la Kuli Nebo”
Cindo caofweleko baLinda ukubula ukufiitwa pa
mpindi iitali ili bababifishe ku mukwabo bape-
mpela naye? Pali fyefyo bacitile paali ne kwalaka-
nya makosa pa mulandu Amalembo atubuulila
ukufitulukila. (Amasamo 130:3, 4) BaLinda cali-
bakoseshe ukwishiba ati kani bafitulukila abantu
bambi, eli baYawe nabo bangabafitulukila. (AbaE-
fesa 4:32–5:2) Ukulosha kuli fyefyo bakutulukile
pa kupenda Baibolo baLinda kabalabila ati: “Na-
lyumfwile koti ni baYawe ebalukulabila kuli nebo.”
Mu kupita kwa mpindi, baLinda balilekele ukufi-
twa. Kabili mukukakuluka balimufitulukile uwaba-
someshe, kabili ino mpindi e cibusa cabo icipala-
mishe. BaLinda balipitilishe ukupyungila baYawe.
Mwane ishibeni ati baYawe balukufwaya ukumo-
fweniko na mwebo pakweba ati mungacita koti ni
baLinda.

Ba Marie balilabile ati: “Ili nalekele ukulonda bucine, Nalibombomene ukwa-

kuti, pano nangabe’fyo, ibuuku lya Palameni kuli Yehova lyalinganwisheko pa
bune ne butemwe bwa baYawe. Ili nalukulipenda, ubutemwe bwandi ubwa
kuli baYawe bwalukuya ili bukulilako.” Ifyapitala 26 na 30 ifyalili ibuuku fila-
labila pa mulandu ne nshila baYawe bafitulukilamo na fyefyo twelelwe
PALAMENI ukutuntulula iyi imibelo yabo. Ili ibuuku lilasangwa pa www.jw.org. Kabiyeni
KULI

YEHOVA apali ati AMABUUKU AMABUUKU NE TUBUUKU.

9
4 UKULYUMFWA UWA MULANDU
“Munsweshe mu Kubifya kwandi”
BaMartha balilabile ati: “Imilimo natatikile ukupyunga yalilengele ubwikashi bwa cisoolo canji ukuwa-
ma, pano yalindengeshe ukutatika ukucita ifintu ifitafisuminishiwepo mu malembo. Nalitatikile ukucita
ifitenje fya maolide, ukucita ifya mapolitiki, ne kuya lukoso ku calici. Nalilekele ukupyunga bwino ifya
baYawe pa myaka 40. Ili imyaka yalukuya ili ipita, eli nacililemo ukulanguluka ati baYawe tekuti bamfitu-
lukilepo neli panini. Nshalukulangulukapo ati ningafitulukilwa. Nipakuti nalishibile ati ifi nalukucita
kwali kubifya.”

UKULYUMFWA uwa mulandu cipinto icikulu. Imfu- we tekuti bamufitulukilenipo? Twamukombeteleni

mu Dafidi yalilabile ati: “Pakuti ifya kusendama
fyanji fyapuuta na pa mutwi wanji: Koti cipinto
icilemene fyankanga ukufipinta.” (Amasamo 38:4)
AbaKlistu bambi balakatashiwa makosa pa kulu-
kwalakanya pali fyefyo baabifishe, ukubona koti
baYawe tekuti babafitulukilepo. (2 AbaKolinto 2:7)
Kani efi cili na kuli mwebo? Kani mulomfwa ati
mulitalamukile makosa kuli baYawe icakuti tekuti
bamufitulukilenipo pa kubifya ukukulu mwacitile?
Koku mwane, mungapalamina kuli bo!
“Ngatulyambawishe Pamo”
BaYawe tabafutatilapo abalapila. Nacine balapa-
lamina ku bakube’fyo! Mu cakupalanya ca mwana
uwalubile, baYesu balipalenye baYawe ku mufya-
shi uwa butemwe uwali ne mwana uwashiile ici-
soolo cakwe ne kuya mu kwikala ubwikashi bwa
bungwa. Mukupita kwa mpindi, umwana alisalu-
lwilepo ukubwela ku bafyashi bakwe. “Sombi ili
acili ukutali, bawishi balimubwene, ne kuba ne
nkumbu, ne kubutuka, ne kumukumbata na mu
mukoshi, ne kumufyonta.” (Luku 15:11-20) Kani
mulafwaya ukupalamina kuli baYawe, pano mulo-
mfwa ati ‘mucili ukutali’ na kuli bo? Koti mufyashi
mu cakupalanya ca baYesu, baYawe bangamube-
leni inkumbu na mwebo. Balafwaisha ukumupoke-
leleni ili mwabwela.
Pano mungacita shani kani mulomfwa ati ifyaku-
bifya fyenu filicililemo ubukulu ica kweba ati baYa-
ukubono’bwite bwa baYawe pali Yisaya 1:18 apala-
bila ati: “Iseni lomba, ngatuliambawishe pamo
fwebene na bene; nangaba’ti ukubifya kwenu kuli-
kashikile cee, kukatuba tuu koti candwa; nanga-
ba’ti kuli cee koti milopa, kukaba koti masako
ambelele ukutuba.” Fya cine, nangaba ati ukubifya
kwenu kwakashika cee koti fikashikile ifyaponena
pa cakufwala icitubile, baYawe tekuti bafilwepo
ukumufitulukileni.
BaYawe tabafwayapo mwebo ukupitilisha ukuluku-
penshiwa muli cimanga. Nga pano, lomba munga-
cita shani pakweba ati mufitulukilwe kuli baLesa
ne kuba na cimanga umuswetele? Boneni ifintu fi-
bili ifi Imfumu Dafidi yacitile. Icakutanga, alilabile
ati: “Nalisumine kuli mwebo ifyakubifya fyanji.”
(Amasamo 32:5) Anukeni ati baYawe balimwitileni
kale ati mulukutembela kuli bo ne ‘kulyambawisha
pamo’ nabo. Sumineni ubu ubwite. Fisululeni ifya-
kubifya fyenu kuli baYawe, kabili babuuleni ifi mu-
lukumfwa. Pakuti pali fyefyo apitilemo, Dafidi alite-
mbeele mu kucetekela ati: ‘Munsweshe mukubifya
kwanji. . . . Umutima uubombomene uwakulapila
tamukaupufya, mwe baLesa.”—Amasamo 51:2, 17.
Ica bubili, Dafidi alipokelele ukofwewa ukufuma ku
wakushimika Natani, uwalukwimakaninako baLe-
sa. (2 Samweli 12:13) Pali bulelo, baYawe balitu-
peele abakulu ba mwi kelesha abasambishiwe bwi-
no ifyakofwako abalapila ukuba ifibusa fya

10  B W E L E N I K U L I B AYA W E
BaYawe balafwaya mwebo ukuba na cimanga umuswetele
baYawe. Ili mwaya ku bakulu ba mwi kelesha, ba-
kapyungisha Amalembo ne kutembelela pamo na
mwebo pa kumofweniko ukuba abaswetele ku
mutima, ukucefyako neli ukufumyapo ifili ku muti-
ma, ne kumofweniko ukupola mu fya baLesa.—Ja-
kobo 5:14-16.
“Alishukile uyo Ukupulaisha Kwakwe Kufi-
tulukilwe”
Fya cine, mungomfwa ati ukufisulula ifyakubifya
fyenu kuli baYawe Lesa ne kubona abakulu ba
mwi kelesha fili pa fintu ifikateshe ukucita. Na Da-
fidi e bukatasho akwete. ‘Alikutumene’ pa mpindi
imo, ukwakubula ukufisulula ukubifya kwakwe.
(Amasamo 32:3) Pano, nangabe’fyo, alibwenene-
mo mu kufisulula ukubifya ne kulungika inshila
shakwe.
Ukubwenamo ukukulu Dafidi akwete kwa kweba
ati alibele ne kusangalala. Alilembele ati: “Alishu-
kile uyo ukupulaisha kwakwe kufitulukilwe, ne ku-
bifya kwakwe nako ne kufimbwapo.” (Amasamo
32:1) Nakabili alitembele ati: ‘Mwe baYawe, mu-
ngasamune pa kanwa kanji, eli kakalangisha uku-
lukumucindikeni.’ (Amasamo 51:15) Ili bamufitulu-
kile kabili na pa kutoota ubune bwa baLesa
ubwakufitulukila, Dafidi alikoshiwe ukubuulako
bambi pali baYawe.
BaYawe balafwaya mwebo ukuba na cimanga
umuswetele. Kabili balafwaya mwebo ukutulisha
kuli bambi pali bo ne kufwaya kwabo, ukwakubula
ukulyumfwa aba mulandu, sombi ukucite’fyo ne
mutima uusangalele. (Amasamo 65:1-4) Anukeni
ubwite bwabo ubwa kufwaya ‘ati ifyakubifya fyenu
fishimangane; fyopele’fyo shikese impindi shaku-
kosa isha kufuma kuli baYawe.’—Ifyacitilwe 3:19.
Ifi efyacitikile kuli baMartha. Balishimikile ati:
“Umwana wandi alipitilishe ukuntumina Makashini
ya Akatambo ka Wakulama na Loleni! Panini pa-
nini, nalitatikile ukubwela kuli baYawe. Icankate-
she makosa pa kubwela kuli baYawe, kulomba
ukufitulukilwa pa kubifya kwanji konse uku nabifi-
she. Pano mukupelako, Nalitembeele kuli baLesa
ne kubalomba ukumfitulukilako. Cikateshe ukusu-
mina ati paalipitile imyaka 40 ilinshingabwela kuli
baYawe. Ndishininkishe ati nangaba ati papita
imyaka iya kuti ubwingi, umuntu angakwata ishu-
ko lya kupyungila baYawe ne kuba mu butemwe
bwabo nakabili.”
11
5 Bweleleni ku ‘Mwembeshi wa
MyeoYenu’
Kani na mwebo mulipitilepo mu makatasho aalabilwapo muli kakano akabuuku?
Kani mulipitilemo, ishibeni ati talipo ni mwebo mwenka. Abapyungishi ba baLesa abengi—abaaliko mu
mpindi ili Baibolo yalukulembwa ne baino mpindi—bonse balapita mu makatasho akube’fyo. BaYawe
bangamofweniko ukushilisha amakatasho koti nifyefyo baofweleko abapyungishi babo abakale.

12  B W E L E N I K U L I B AYA W E
“Nalitatikile ukubona ati baYawe tabalubileko kuli nebo, nalukupengela lukoso
ukubwela kuli bo”
ISHIBENI ati baYawe bakamofweniko ukubwela
kuli bo. Bakamofweniko ukwishiba ifi mungace-
fyako ukubamba mu mutima, ukusomeshiwa
umutima ne kubulo’kupenshiwa mu mutima paku-
ti pakuba na cimanga umuswetele. Namulifyefyo
mungatatika nakabili ukupyungila baYawe pamo
ne bapyungishi babyenu. Ifi mulukupitamo finga-
palana ne fibaapitilemo abaKlistu bakutanga
bamo, babo intangishi Petilo alembeele ati:
“Mwebo mwali koti ni mbelele ishilukulilufya, so-
mbi bukumo mulibweleele ku mwembeshi eku ci-
lolo ca mitima yenu.”—1 Petilo 2:25.
Ukubwela kuli baYawe ecintu iciweme ici mwele-
lwe ukucita. Pakuti pando? Eli mungasangalasha
baYawe. (Ifisimpi 27:11) Koti nifyefyo mwishi, ifitu-
cita fingalengesha baYawe ukusangalala neli uku-
fitwa. Nangabefyo baYawe tabatupangilishapo
ukubatemwa ne kubapyungila. (Ndutelonomi 30:
19, 20) Umuntu uusambilile pa fya mu Baibolo ali-
buulishishe ici cebo muli iyi nshila ati: “Umutima
wa muntu uli koti ciibi icitacisuukilapo posonde
sombi mukati.” Ili twasalululapo ukupyungila ba-
Yawe pakuti pa kubatemwa cilaba koti twaisula
ico iciibi. Ili twapyunga muli yeyo nshila, tulaba-
peela impese iiweme, ekweba ati bucine bwesu
kulibo—kabili tulabalengesha ukusangalala ukwa-
kuti. Mucinenene, takupo cimbi icingatulengesha
ukusangalala ukucila pa kupyungila baYawe mu
nshila iyi bafwaya.—Ifyacitilwe 20:35; Ukufisulula
4:11.
Ukulunda pali fyefyo, kani mwatatika nakabili
ukupyungila baYawe, mukakwata ifimupengela
mu fya baLesa. (Matayo 5:3) Muli iisa nshila?
Abantu mu calo conse balepusha ati: ‘Mba nindo
tubelele pa calo?’ Balafwaisha makosa ifyasuko
ku fyakwipusha ifilabila pa mweo. Tulapengela
ifya baLesa ni pakuti baYawe efibatupangile. Baa-
litupangile ati tulukusangalala ili tulukubapyungi-
la. Takupo cimbi icitusangalasha ukucila pakwi-
shiba ati tulukupyungila baYawe pakuti pa
kubatemwa.—Amasamo 63:1-5.
Mwane ishibeni ati baYawe balafwaya mwebo
ukubwela kuli bo. Nindo twalabilile fyo? Alakanye-
ni pali cici: Ili tabangalemba kano akabuuku bali-
tembelelepo makosa. Cipale mwalipokelele aka
kabuuku ku bakulu ba mwi kelesha neli ku mu Kli-
stu mubyenu. Kabili mwalitemenwe ukukapenda
ne kupyungisha ifimwapendelemo. Fyonse fi filu-
kulangisha ati baYawe balamwanukeni. Mucinene-
ne, balukumukulileni kuli bo mukutekanya .—Yoa-
ne 6:44.
Tungakoshiwa ukwishiba ati baYawe balanuka
abapyungishi babo abalekele ukubapyungila. Ici
ecakoseshe inkashi yesu Donna. Kailabila ati: “Pa-
nini panini kantatika ukuleka bucine, pano impindi
ishingi nalukusangana ati ndukwalakanya pa ma-
shiwi aali pa Masamo 139:23, 24, apalabila ati:
‘Muncentanishishe, (neli Mufwaya-fwaye muli
nebo) mwe baLesa, mwishibo’mutima wanji: Mu-
ngeshe, mwishibe ukwalakanya kwanji, mubone
kani muli nebo muli inshila yakubifya, muntangili-
le mu nshila ya muyayaya.’ Nalishibile ati nshaele-
lwepo ukulukucita ifya muli cici calo—nshinaele-
lwepo ukuba muli co—kabili nalishibile ati
nalyelelwe ukuba lukoso mukwanshika kwa baYa-
we. Nalitatikile ukubona ati baYawe tabalubileko
kuli nebo; Nalukupengela lukoso ukubwela kuli
bo. Kabili ndisangalele pakuti ndibwelele kuli bo!”
Tulukutembela ati na mwebo mukatatike nakabili
ukulitemwesha “ ukusemba kwa baYawe.” (Neya-
miya 8:10) Mukalitemwesho’kwakuti pakubwela
kuli baYawe.
BaYawe bakamofweniko ukubwela
kuli bo
13
Ifyasuko ku fya Kwipusha Palwakubwelela
Kuli BaYawe
KANI NKATATIKILA PESA?
Umuntu umulwashi tekuti apulilile-
po ukupyunga imilimo iikosele ili
atendulushiwa lukoso. Mukupalako,
mungakosa mu fya baLesa koti mu
Klistu kani mulukulisambisha pani-
ni panini ifya baLesa cila kasuba.
Tamwelelwepo ukulanguluka ati
mungapulilila lukoso ukupyunga
bwino imilimo. Cipale mungaluku-
pendako neli ukukutika ku kupenda
Baibolo iilekodelwe pa mamineti
aanini, ukusambilila amabuuku
esu, ukufwaya-fwaya ifyebo pa We-
busaiti ya jw.org , neli ukutamba
amapolokalamu babika pa
tv.jw.org. Nakabili, bukumo lukoso
esheni ukutatika ukusangwa mu ku-
bungana konse. Kabili mwilubako
ukutembela kuli baYawe ne kulo-
mba ukofwewa. “Ukubamba kwenu
konse ukwa mu mitima poseni pali
bo, pakuti balamulameni.”—1 Petilo
5:7.
Ba Eeva balilabile ati: “Ili nalekele
ukupyunga bwino mu fya baLesa,
nalukumfwa ne nsoni sha kutembela
kuli baYawe. Ili nalikoseleshe ne kute-
mbela, umukulu wa mwi kelesha lye-
su alimfakashishe. Alingofweleko
ukwishiba ati baYawe tabandubileko.
Umukulu wa mwi kelesha aalimbulile-
ko ati ningatatikilapo ukulukupenda
Baibolo cila kasuba. Ili nacitile’fyo,
nalibele ne nkosa shakutatika uku-
bungana nakabili. Mukupita kwa
mpindi, nalitatikile ukutulisha na ka-
bili. Ndisangalele ni pakuti baYawe
tabaandubileko.”
14  B W E L E N I K U L I B AYA W E
KANI IKELESHA LIKAMPOKE-
LELA SHANI?
Mwane cetekeleni ati aba mwi ke-
lesha bakamupokeleleni mukusa-
ngalala. Tabakamutongalenipo neli
ukumupeeleni imilandu, sombi ba-
kamulangisheni ubutemwe ne kuci-
ta kuli mwebo ifya kumukoseleshe-
ni.—AbaEbeya 10:24, 25.
Ba Javier kabalabila ati: “Naluku-
mfwe’nsoni ukuya ku Mulenda wa
Bufumu. Nalukulanguluka ifi ababya-
nji baali ne kucita kuli nebo. Nkanshi
umo umucekulu woyo twabonenepo
nakwe pa Mulenda wa Bufumu imya-
ka 30 iipitilepo, alilabile kuli nebo ati,
‘Mwaiseni, we mwana wanji!’ Ayo
amashiwi alimfikile makosa pa muti-
ma. Nalikakulukile ku mutima.”
Ba Marco balilabile ati: “Ili naile
ku Mulenda wa Bufumu nalikeele ku
cipuna ca ku numa pa kweba ati
abantu bembonapo. Nangabe’fyo,
abengi balitatikile ukwanuka ifi nalu-
kubungana ninshi ndi mwanice luko-
so. Balimpokelele bwino ne kunku-
mbatila icakweba ati ne mwenso
nakwete walishilile. Nalikakulukile ku
mutima.”
BAKANGOFWA SHANI ABA-
KULU BA MWI KELESHA?
Abakulu ba mwi kelesha bakaba
abanakilile ili bakalukumofweni.
Bakamutooteni pa kufwaisha kwe-
nu ukwa kubukulula ‘ubutemwe
mwakwete pa kutanga.’ (Ukufisulu-
la 2:4) Mu nkumbu, bakamofweniko
ukulungika ukubifya ukuli konse
uku mwabifishe, bakacite’fyo “ne
mupashi uwakulicefya.” (AbaGala-
tya 6:1; Ifisimpi 28:13) Abakulu ba
mwi kelesha bangatuma uwa kumu-
sambisheni, cipale ukupyungisha
amabuuku aali koti ni Palameni kuli
Yehova neli mwi buuku lya “Muluku-
lilama mu Butemwe bwa BaLesa.”
Cetekeleni ati abakulu ba mwi kele-
sha bakamusangalasheni ne kumo-
fweniko mutubeya tonse.—Yisaya
32:1, 2.
Ba Victor kabalabila ati :“Pa myaka
8 ili nshalukupyungapo bwino mu
fya baLesa, abakulu ba mwi kelesha
balipitilishe ukungofwako. Kambi ka-
suba umukulu wa mwi kelesha ka-
ndangisha ifikope atukopele. Fyali-
ndengeshe ukwanuka ukusangalala
nakwete ili nalukupyungila baYawe.
Mu butemwe abakulu ba mwi kelesha
baalingofweleko ukutatika ukupyu-
nga bwino nakabili mu fya baLesa.”
Mwi buuku lyesu ilya nyimbo, ilya
“Bakamukosheni”
Bembileni BaYawe,
muli inyimbo ishingamufikeni pa
mutima, ishingamusangalasheni,
Kwali icalengeshe BaYawe Lesa
ne kumukosheni ili mulukubukulula
Ukumusambisheni bucine
ubuKlistu bwenu. Ku cakubwenako,
Balibwene ati mwalukufwaisha
alakanyeni pa mashiwi aali mu lwi-
mbo namba 60. Ulu lwimbo Kubeshiba ne kubapyungila.

lulifumine pali 1 Petilo 5:10, apala- Mwalilailo’kubapyungila;

bila ati: “Bakamukosheni.” Bakapitilisho’kumofweni.

Balitumine BaYesu ‘kumifwila;

Nipakuti Balimitemenwe.
Ico cilukulangisha ukweba ati,
Bakapitilisho’kumofweni.
Tabakalubako ku butemwe;
Nebucetekelo mwalangishe.

(KOLASI)
Mwalishitilwe mu mi lopa ya baYesu.
Bakamofweniko ne kumukosheni.
Bakamitangilila ne kumulameni.
Bakamofweniko ne kumukosheni.

15
 Kani mulanuke’mpindi ishiweme mwalukulitemwesha pamo ne ba- ˘ 2015
WATCH TOWER BIBLE AND TRACT
ntu ba baYawe—ukubungana kwe kelesha, ukubungana kwe besa SOCIETY OF PENNSYLVANIA
Bweleni Kuli BaYawe
ukwakukoselesha, icakukumanya iciweme ili mwalukutulisha, neli Abatulisha
PRINTED BY WATCH TOWER BIBLE
AND TRACT SOCIETY OF SOUTH
ukwambaala ukuweme ne baKlistu babyenu? Popele ninshi tamulubi- AFRICA NPC
1 Robert Broom Drive East,
leko kuli baYawe; nabo tabalubileko kuli mwebo. Balaanuka makosa Rangeview, Krugersdorp, 1739,
R.S.A.
ifi mwalukupyungisha muli bucine. Kabili balukufwaisha makosa uku- Ukupulintwa ukwa mu March 2015
Aka akabuuku talipo kakushitisha.
mofweniko ukubwelela kuli bo. kalibeleleko ukutulisha kwa
kusambisha Baibolo mu calo conse
ukofweleshiwako ne ndalama
‘Pakuti baShikulu Yawe balukulabile’fi ati: Boneni, nebo ne mwine, ishipeelwa mukulitemenwa.
Amashiwi abaLesa alukufuma muli
nkashifwaya-fwaya imbelele shanji, ne kushilama. Koti ni fyefyo ifi Baibolo ya ciLamba iya mu 1959;
pano twaalulako mumbi pakweba
ati amashiwi alingane na fyefyo
umwembeshi angalama itanga lyakwe pa kasuba ako ali pakati pa alabilwa ino myaka.
Return to Jehovah
mbelele shakwe ishipalanganishiwe ponse ponse, fyopele’fyo na Lamba (rj-AB)
Made in the Republic of South Africa
nebo nkashilama imbelele shanji; penka nkashipulusha ponse apo Lyalipangilwe mu Republic of
South Africa
shapalanganishiwe.’—Esiceli 34:11, 12.

s
Citeni shikani
Webusaiti ya cinenene iya apa neli
150320

Bamboni sha BaYawe kabiyeni pa

rj-AB

www.jw.org