Vous êtes sur la page 1sur 363

Viage literario a las iglesias de Espaa / su autor el P. Fr. Jaime Villanueva,...

Source gallica.bnf.fr / Universit de Paris Sud 11

Villanueva, Jaime (1765-1824). Viage literario a las iglesias de Espaa / su autor el P. Fr. Jaime Villanueva,.... 1821-1852.

1/ Les contenus accessibles sur le site Gallica sont pour la plupart des reproductions numriques d'oeuvres tombes dans le domaine public provenant des collections de la BnF.Leur rutilisation s'inscrit dans le cadre de la loi n78-753 du 17 juillet 1978 : *La rutilisation non commerciale de ces contenus est libre et gratuite dans le respect de la lgislation en vigueur et notamment du maintien de la mention de source. *La rutilisation commerciale de ces contenus est payante et fait l'objet d'une licence. Est entendue par rutilisation commerciale la revente de contenus sous forme de produits labors ou de fourniture de service. Cliquer ici pour accder aux tarifs et la licence

2/ Les contenus de Gallica sont la proprit de la BnF au sens de l'article L.2112-1 du code gnral de la proprit des personnes publiques. 3/ Quelques contenus sont soumis un rgime de rutilisation particulier. Il s'agit : *des reproductions de documents protgs par un droit d'auteur appartenant un tiers. Ces documents ne peuvent tre rutiliss, sauf dans le cadre de la copie prive, sans l'autorisation pralable du titulaire des droits. *des reproductions de documents conservs dans les bibliothques ou autres institutions partenaires. Ceux-ci sont signals par la mention Source gallica.BnF.fr / Bibliothque municipale de ... (ou autre partenaire). L'utilisateur est invit s'informer auprs de ces bibliothques de leurs conditions de rutilisation.

4/ Gallica constitue une base de donnes, dont la BnF est le producteur, protge au sens des articles L341-1 et suivants du code de la proprit intellectuelle. 5/ Les prsentes conditions d'utilisation des contenus de Gallica sont rgies par la loi franaise. En cas de rutilisation prvue dans un autre pays, il appartient chaque utilisateur de vrifier la conformit de son projet avec le droit de ce pays. 6/ L'utilisateur s'engage respecter les prsentes conditions d'utilisation ainsi que la lgislation en vigueur, notamment en matire de proprit intellectuelle. En cas de non respect de ces dispositions, il est notamment passible d'une amende prvue par la loi du 17 juillet 1978. 7/ Pour obtenir un document de Gallica en haute dfinition, contacter reutilisation@bnf.fr.

Madrid 1850

Vittanueva, V~~
Viage Tome

Jaime literario
y a G~M~

a Urgel 12

'7

y:

"'t

x; J.

VIAGE UTERAMO A LAS IGLESIAS DE ESPANA

SUAMO& DON JA~E


M

~~LAJV~jEVA.
tNCtVtCUO LA DE t.A ACABBMtA HtSTONA.

FBESBtTBXO,

TOMO X. VtAOB A tMBt, Y A CEMNA.


PUBLICADO PORJLA MSMA ACADEMtA.

MA~~r./ tMPMNTA DE LA MAL ACASEm~E i CtM. M c. MKtTtW <. tUtBM. Ctt~c,~t <8SO. 1T

r. LA UtSTOBtA.

Fungar vice cotis.

INDICE

DH LAS CARTAS QUE CONTIENE

ESTE

TOMO.

M~. CAMALXXXVH. Ao(<<M de varios monasterios en la ~ce$< de tA-ae! OtXt~MMooeaet~e~M <~AMA LXXXVIII. Noticia de las colegiatas de Cas<eM, de los motXMtenM de O~a~ y h-mp, Santa Gefn, Maria de ~fM)-, con << eoMhM de M ttoeo~ (M <f<cAo<mcno~cr<o< CAMA LXXXIX. ~M<M'Mt de< <nontM<eno de Mt)jn<de Bellpuig gos PfMto<<ra<ensM de las ~<;ea)MM' M</W)doct(Mt: wuefte violenta de su fundador sM esto monasterio noticia de<re<w~M~twaMt <~<M K<<M'<~<M y ~e&re! otnMcuonM <~< mismo, y e<<M<o~o de sus otadet. CAMA XC. ~M~Mcx! con que los archivos de JMM~a son mt'fado~ como inaccesibles avaricia M SM por dt<e<:0!: noticia de los de la iglesia de Gerona: <;c<ces hist6ricos et de <<t coleccion que alti ~ay.' de CttnonM: Bt&h'a <tM~<<a llamada de Carlo obras M<:Mcn<o< de D. Stt~MofOMKcA: ~ayno: <deM de P. JMSMet Ct!f6one<~ de Gernipolas moPatt. CAMA XCI. a<oe.so y buen <<fdeM del archivo de la Ca<edM(; t)oet;M dei p'-tHo~t'o de su MtxXeM, </ <MMe<!d:e$ de ella: <t)<pfecwo& archivos ael Mf!or OtMpo de este <o<e~o; libro ep<<Mpo~tos dei MMdM~o Dorca sobre los marlires de Gcrona CAMA XCN. AtM~edad de la iglesia de Ce~M M coMMt la de Santa nunca la Maria, MeMpre/ue de San jfet<o, MM <tt<e~<M!tHett~ tnXntfM domine~on los JtfoMaM la ctttdad~ el c!et-ode ambas <-<Mdn<M <~eH<M~o/~ desde ~~M~aneMe ties del siglo IX: ratauracion de dt'cAo cat)<)m'ca en et ~.7.' pruebas de Mfo, y de que no M o6Kre(! a~Mt

i,

jj~.

76.

~ot

)a fM<<t d< Sas ~oM<t M<<<t d< San Ben<to; Mo<<e<<t <&to que era M fnMo de .Ssx /?M)<o v)'to< fftos monacales de esta iglesia /eren <o causa de e~noticia de ellos y <a opinion: <o <jttMera e< Pf~<Men nombres de sus arcediana{/ y<}Mto ntOnero, tos wtMM'o </ ce<MdM de to< Mn~nf~ cuando <t MWo los cdmo amoi!o~ de pfMM<ero$ y pasaron sus <~ con6eM/!o'a((ot.' quien C!<pM<o: origen cn-t <t las e~cMone~ de Ott~po~ cMando comet) e<mtr<0t e< Papa sujecion de esta iglesia d la de ~Vortona.' su titulo. sello hermandad con la c(!Mio tiempo dur la ~e;t<t de Puy en Froncia Carto Afftj~o veslidos corales de los Mtx~fM~oe.. CAKTA XC(H. Templo y conoMtEtt <<ctS)~<o tM dedicacion fehqMtM de aquel an~Mo edt~t'o y<t-' brica de la nueva iglesia M c< ~(o .Nr.' af~Mten ella su dMcWpef<Mt, cetectos tM entendiron tnen<enot de y ~pttfcfo~ <fM~HM.' aMaf msyof de <o tfato<!<~M< arti fices que yhtto y noticia euntono <o ctttfe: H<t deque jarot episcopal t)'<~ de e< formas <neor)'xp<a)! que alti se ~<Mfla <3<<!)a ac/ual no Mt~ eoKMgfade dan c<o<Mtfo notables de e t~cWcct'onM e< C~aA XCIV. Noticia de f<w'0! W<o~de G<MtM y de MM C<idt(!M.
AMttOtM M DOCPM:STO<-

< 32.

IM. <M.
2.

ERRATA.

Dica. M?. 3, Uaea 3. TABERNOLES.

Me

<!ee<f.

CABERNOLKS.

VIAGE A &Aa SS&EMAS

UTHARM BB

BSM&~

CARTALXXXVtL ~'o~'cto devonos wO~M~~os <!tt~t~os Mo ~fM~M en M ~ceM <7r~.

iT.B.i qMndo hermano: ya sabes qM Biplan los monuy objeto de mi viage es recoger mentos de la histona ex!stentes todavia en nuestros archivos. Hasta que no me ponga enestado de anaHzar i~recogido~tM espres de mi discursos ni observaciones que rennanen un punto de vista todo !b conceraiente a un so!o objeto de historia de disciplina. Esta es obra de un nimo quieto y no agitado con la Cttriosidad y deseo de adcosas nuevas. Y cierto quirir diariamente que primero es preparar los materia!espara poder !uego decir este quiero ,IN. y este "u. no quieyu.~
TOMOXU. <

3
t'o.

VtACE).)TH!tA)tM

Para hoyhercunidoJasnoticiasquehe haHado en Varies arcnivos~aca y acu!!a, tocantes a tos monasterios de esta antiguos <~< a~ ya n! ,en n~t. mero por ser ella antes tan ditatada y de grande antiguedad por !o poco que los mo. ros la dominaron en su mayor parte. Creo hacer con esto un gran servicio a la historia, cuanto es grande ~!a !!gnoratc!a en que et tiempo sepntto aquellas casas, todas ya destruidas y des~ec~as, de muchas deja~ cuates ni auh ejt nombre Ni e~ gito se sabe si no to dtjeran las eso'ituras que por fortuna se conservan. Bien conoces cnanto podr servir esta noticia para la mejor inteiigencia.de otro~ doicomentos en que semndoMttes~os m'onaatMios H&eenocidos~ Sca~ paest pri-' otero et
MMASTEnM btt S~

SAttOHNtKO

CE

TAttEtMiOMa.

Ltamot ?o6~t<~M pop nfo apartarme~ det uso comun. Las espritu~as quje habtan dectno expMsan esedi~ado< yaolo~a!!ade S&~Vi~ manS.~MrwMt~ En!atgtesta' cento de Besaht'vi y copi ta~nscMpcionse'. nno p~cra! de que tBasiado; a aqucHs'piUa' et de nn San yieente M. desde este cMePpo

At.ASMMMA~MKSfA~. 3 ..AH<fnt)~A<~e! monasterio, y a!H fa!tec} en ~5; encaya se intttu~a estaasa lapida San-Saturnino de 'ABE~O~ES. Apeltido qae a!guna ten. dp~ por prefertbto at de Tabemo~, atendida su situacion a media tegua de esta ciudad do~Urge! entre N. y 0., junto at rio que sa!e detva!)e de Andorra, t!amado hoy VoKM, y en el sigto IX y sigg. ~a~rM. Gran parte de ia~escnturas de este monasterio suprimido en potCtetnente yM 1592, existen hby diaen el seminario episcopal de esta ctuoad, dotsfdo con las rentas de aquet!a casa.Todas las ne registrado nM sattstaccion con anuencia de su rector et doctor D. Josef Ganut. De' ellas cohstaquo et'a de la ordn de San Benito, y que existia ya on ios ttempos de Cart Magno, sin que pueda avo'iguat'sc su ongen. memoria que hay de La- priera et es del auo 806, en que et Obispo de Urhizo at abad Calordo gel Leideredo y a los monges ~MttM, JMCM, ~MHt~, E<deset!do. ~doHwy Efme~Moia E~Wo, ~oH~edo. donacton qtw ya ananc y envi copiada en el episcopolngio (a), y que sria moicsto t'epetip aqui. El mismo abad existia en el anoXX
tnf!

()

V.Tom.X.pA~f.

-. <!eLudo~c& Pio (8j5 de Lns.to), en que como notario autorix6 ta eswitura de !a dedicacion de Santa Maria in cas<fo Lilicto, bcha por et

t .t.. < .t~

V!AOB MTBBAUtO B:~ /o~ <t~

ObispoSMe~o//como se.dijo alli mismo. No es nuevo ver a un abad que sirve de notario; antes hasta el siglo XtHnotofueron mas que les monges, presbytres 6 dtaconos, y entra ellos aun solia escogerse el de mayor autori. dad y reputacion por su oficio. Era tambien abad dos anos adelante ou ,ci XXII de Ludo. vico (835), en fjuo fund otro monasterio in. titulado de San Salvador, sito in otMa Tineosi M pa~o JSef~eMse sobre et rio Llobregat, del cual se habtaradospues. Hedichoquees uno mismo este abad Calordo; mas en la Historia de ~s Condes de Urgel se note la escritura de donacion que el oonde Borrell hi' xo esta casa y su abad P. en et ano 815; y cierto que sria necesario poner dos Clordos, entre los cuales tenga lugar este P. si no fuese posible que es< (Ponce 6 Pedt' cribiesen esa inicial en lugar de C. 6 j~ con que comonMban o! de Calordo. Como quiera que esto sea, desde esa poca son ya continuas las memorias del mo. al cual on diferentes pocas se le nasterio, unieron y sujetaron otros asi de hombres cotao de mugercs, en quienes iba decayendo

la observancia regu!ar, y cuya noticia no teu. si no fuora por esa driamos, incorporacion. Por este medio el de inumerables doy por naciones los Condes y otras que hicicron atraidos de! buen otor de la sa~. personas, Udad que Sorecia en esta casa, !!cg6 tal cstado de opulencia que basto para socon'cr al Conde D. Peranzules y su muger jE'!o con et donativo de i50 sueldos de plata pa. ra que pudiesen concluir la conquista de Ba. De esto hay en el Cartorai laguer en ti05. un tfozo de scritura que va copiada en las .MoMort<M de los Condes de Urgel, y tambien de otro donativo becho a! Conde Ermengo! tV en 1092 de una albaja que Jlamaron TRIB VNAL .SsHc<t Saturnini, in quo sunt X~/M libras argenti coctt <~ li.. p~nm~t, ~'a~ de ~OK~epMSM~on& (a)< Esta abadia vino a fines del sigto XV & darse como todas en cncomienda yasi permaneci hasta la totat disolucion dei monasterio, pasando parte de sus rentas al actual monasterio de Gerri y parte la dotacion de este seminario corno ya dije. Del Tridentino, de muchos pergaminos registro de aqut v de otras partes me resuh la noticia de ra(a) Ap oAm. L

.MI.'A_i'Io.

A LAS tGLEStAS _I_

CE t!afA!tA.

VtAtiHU'fKtURtU

si todos sus abados, a<)ui.

(}ucModeja~<!eponcr ~MM~CMMft~HiOUt,

Ta dije mi opinion bifticiatJ',

sobre

el que

Mena

en 8<

c<~)

S~f(. &<Mt'<c. ~K~t-tco. AtHeMo. ~<c<?. ~M~fMO. ~wMHdo. GH~ermo OKua.

875. 914. 926. 962.. ~000.. ~051.. -07i.. 1084.

975. i023. 1054. <083.

Con este apellido M* cuenla entre los difuMM en la contes(acion dio eu ~02 este monasterio <[))c hi cnctctifa con que et de Ripoll anuneio Ja mucrtn de su abad t~mardo (/)fc~o fte Atpc). Ta<t)bien se menctuna tamuerte dehtntoecsor/<ot'mt)<!o.

Pedr-o Rerna~da. ~oMdo. ~!edtc<o.


Pedro CeftMt'do.

J3eren<j)!<ef. CMt~:o. ~~<~o. /o.f!t94.. de F~ossH. ~w~o .~W~~<:M!W<

l8J. ~2. dM9.. ii54.. HTL 1179..


1089..

~tT44.
Hli

i.

il5<. 4t69. ii7'7. H90. ~05.

1210. 1~5.

A)<AtH<!LEi;)A8M!ESPANA.

J(~d<m. .H<M~HMM(!o Co~e~S. <R<HMM<<~

~39..

1244.

Los nombres de f'stos cuntro abades y apt'ttidos la dectaracion do un tesligo que .)<~ eocon$tan 1 n' et pt'OcM sobre 'la pcrtenoei; la' cu!))ost& nenciadohtig)psiade8anhtCo<itiadeB<emonat!tb. et Obispo ~6ri7; pjeito rio, que fo dtsptito terminady por(!oncordiaen<M8.Est6docum6ntoes[tleneta[otuvowitmcnmoertooc cMivodtitmcnMteriodcBagps. Mages..

~B~<t~o. Ben~ef. jR~~M<M~o. GMMefMio. v ~ogor. Ja~Mte. Fe~e. jMaM. ~O~M!M!<0. ?<'d)W. .t; C<i(Me~<!eCots<foAfnNMt: J<t~e/t'a~4453.. ~Mtm'.f<eC~t)~ ~M<!t!<~XtMf<t/ J~t~'e<!o To~asCo~a. <teJL(M'(!at. 1
E~'ya L'1"I.-

4258.. <886.. <500.. ~5H.. ~547t 1550.t. 4377.. 1405. 4409.. 4448. .4430.. '4494.. 4524.t.
vacante

1283. ~99. ~308. 1343~

-t37~

4444. 4480. 4549.

.1 mucHo eh <S37, y estab~

ta abadia.

004..

YMMUTEttAttM
MO!<ASTEB!0 DE SAN

SALYAMMt.

De la misma orden de San Behito, stua. do~MMa Tineusi, in pago Bef~~ (coudado de Berga) sM~er ~tMM ~M ~ctfKr Lu. ~'eF<!<M$. Construyoto hcia et ~o 830 a. abad de San Saturnino de ~dp, Tabernote~, h) era en 806 que corno se dijo en Jo de ya aquel monasterio. Para. et nueva togro su fun. <tadorMn prtec~tMwde LudovicoPto, ~ste es, dcrte do proteccion y confirmacjen de todo el terrone que los monges con sus su. dores habian desmontado y de cnantas obta. ciones hiciesen los iietas la nueva caaa. Concdes tambien, quemuBrio~abady y fundador Calordo, eiigiesen de entre e)!oa su abad propb. La fech~ de es~ dereto impenaidice ast: warctt. a~to Christo propicio XXII. tMperK ~MWt~~Mct pKs<t. mi Augusti ~fKc<M)te~o~M w. Ma ~o<M regio. Es el a~o 835 ea qua pun. tuatmeoteera!a:ndiccton XH!. Hatiase este documente en et Cartprat de! mMasteno de San Saturnine, que hoy existe en el seminario do Urgel. Y esta sola cireunstancia basta para convencer que et monasterio de -Sa~ Mf~ersc incorpore (ina)mente. y nno a

AtAtiXiKS~ASM nln r~n~ r~n ~rn~innn~,l.

Ei-t'AKA.

ft

Mr priot'ato del de Tabernotes, annque ramos !a epca en que esto sueedi.

igno"

MoNASTEHtOM SAN P~MO DE VEt.f.ANE~. Era de la orden de San Benito v estaba situado en el condado de Pat!as en e! lugar las escrituras llaman ~<~<!M!co que y Vt~taHt. cha. La memoria mas antigua que he encon" trado de esta casa es de la mitad del sigto X, atto XV del Rey Lotarb, 969 de Cristo: y es la de una queja que su abad Saila produ~(!rcJ'MO,e<(fo. jo ante Ragimundus CoMS mnus Borrellus Comes, et ~OMMMs St~MrMM, ios cuales dicen. de 'si mismos ~MM fes!JcyeMMa wre~MH Ho~rMM PaKMt'en~M. Do la de estos tres Condes do Pat~s coexistencta hay oU'as memoriaa, uha de ese mismo ano, y otra del 993. de que se habtar en io del monasteri de San Gines. Y puedo asegurar que en todos los siglos X. XI y XII siempre suenan por to menas dos Condes simu!taneos de Pat!as. Digoto porque veas que sin ra. zon el critico Masdeu dio por apocrifos aigunos documentes, no mas que porque mencio. nan dos Condesa un tiempo. Estos trs que digo ahora eran hermanos, sobrinos de! famoso Conde de Barcetona Bor<'cM, como consta

U
.1_ n_

VA6EUTRRAMO
v

de su testamento hecho en 99~. Basta de es~ to por ahora. La, queja dol abad Sat<e era contra Dt<faM, que babia hurtado unas vacas &&umonasterio. ! !!n)ron fuc.ootnpeHdo a dar ta casa en indcmnizacion la tgtesia do San Fruc),uoso !? ca&o WMM. Esta escrttura original existe en el seminario de UrgeL De. otr&abad J!amadoJP~'p hay noticia, mas no det Uempo en que !o fue. En ei mes de seUembredet aao ~21 to era Ponce, a quien el Cot)do ~MM~o con sus hijos' jRa~. wn(~ y GM~'tMO hixo ciet'tadonacionpara sus tgtesiasde San'Pedro, Santa Mana, San Juoo San Benito.. Suprimise esta abadia'hacia Ot afto 1095, en que para restaurar la observante, que a)ti fu antregadaia habiadecaido, casa.a~a de San Saturnino !a diMccioh deTaberndesya de su abad Pedro y sucesores, que !a tuv-io. son como un priorato suyo y casa filial.. Asi consta de una.donacion bcha a. este abad por PeptMo, ano 1095, era H3i ~M< ns. pues de esta poca ya np hay mas mmorias deabadesde ~MaM~o.
MONASTEMO OE,SAN CLMMTM

B.COtbtN~ cc)p-

Esta casa era distinta,

y mucboinas

A ).AXtULiMtA);MtE~'ANA.

~t

Dt'e y anttgua que la que habia en la diocesi do Eina con el mismo titulo, cuya connfma' cion hacha por Carlos el Calvo pubJico la MarLa nuestra esCM~spanicf! (p. n. ~~). taba situada en la vUta de C<~M8(o,poco mas de una iegua Mcia ei mcdtedia de esta dudad de Urget, la oritta dol rio S~. Mas se ver& su !oca!idad en ei doespectf!cada cumento de que habtare luego. ra ya d bcnedictinos en los tiempos de Carlo Magno, como consta de !a donac!on de una vifta h!zo este menas' <{ue JBoMMM)~o, ctrigo terio y a su abad WM!~<!t!0, V/ JcceM" bris anno ?. ~H((M(8 ~M~O Magno, Ymp~ralore. He visto la escritura original on el archivo de esta iglesia de Urget. Y,si a a!gano parociere que el dictado J~a~c que aH< se escribe de esta manera, debe referirse, no a Carlo Magno, sino & Carto JMa~no, bijo de Lu. dovico Batbo, ruegoie que considre que es. te ttimo Cadosjamas fue Emperador, y que nunca se le dio ta! dictado en las cscnturas. Para mi pues, es indispensable !aexistencia de esta casa en et ano 803, que es la poca mas baja que puede rcducirse aquelia fecha. Mas no hay necesidad de estas congetu. ras, quedndonos otra mcntOt'ia original del

ao 829, en que los dos presb!teros ~eWc~ dieron esta casa y & su abad y W~M!, tSeM~r~o, ;pM insula qui est in Co~obt~o, con ocasion de profesar en ella el monacato con la estabiiidad, obcdicncia y pureza de vida segun la regla monastica. Y aunque no expresan cual cra esta, por !o que mas ade!ante se dira, veras que cra la de San Benito. Va copia (a) de esta preciosa escritura que hatt en el archivo del Obispo de Urgel, marlias anno X~. imcuya fecha es: VII. nostro LMtfoM~CO perante <<OMtMO AM~tM<0 la cual nadie pondra en disputa que es el 25 de fobrero de 829. Y pues entonces ya estaba en pie el monasterio (~'afW~KS, qui in ec. dem domicitio in Co<M~o.t. una nobiscum conglomerati <Mft(), tambien !o debio estar ceinte y sois ahos antes en tiempo de Carlo Magno, cuyo dictado sin duda es de aquel quien otras vecos se io dieron Emperador, aun viviendo. No son estas so!as las memorias do los siglos tX y X. En el ano 859 hixo testamento el Obispo de Urgel .SM~K~o Il, y en et hace mencion de esta casa Do, dice et concde ad do. mum SaMe~t Clementis tMonas~MM, Sententia(") Ap. omn.H.

~2 ~~ctf~<~

YiME

MTRARtO <

t*.

t~

A!.A910t.M!ASBEE9PAttA.

0i

rMW M;pM<<Mm 6ea<t TfttOMM. Acaso no cono. coran los b!b!i6grafos otro ms. mas antiguo dee~aobra. Do varias escrituras que he visto, y que seria molesto y aun inUt referir, consta con certeza que Jos dos abades sobredichoa W!7t~<MO y SeM<e/red'o.. Andres. B~en/~o. f~~Mc&).. ~Meo. S~MM. ~<t~tHO. O~ento. 803 829 846 905 919 924 944 949 995

siguieron a~o VtL de Carlos Calvo. a~o VII. de Carlos

et d

Simple. aaio XX. de mismo. a-O XXV. del mismo. ao tX. de Luis e! Ut. tramarino. aAoXtV. del mismo. a~oX.deHugoCapeto.

Este es ttimo de los abades de este monasterio, cuya relajacion fu la causa de que se incorporase a! de San Andres de ?respo0~. Fue asi que el Conde de Urgel Ermengol (apeUidado el Cordobs por haber muerto en una batalla con los moros junto Crdoba en et ailo ~010) hizo un viage Roma hacia el ano t00< para consuitar con el Papa Silves-

te M sobre la reforma do atgunos tnonastcrios de su.,condado. AnimKrontia & etto ot Santo Padre y et Obispo Urgellense SaH<t, que se hallaba tambien en a((ueHa corte. Vaello de aHa con este propsito comenz a cxhortar a! abad de este monastcrio de CotK. net, a que reformando su vida rc!ajada y be' licosa como dbta a s<js mtA' gobernase l con la p~brexa a que esges. Excusabase taba reducida la casa, qu~ de hecho tni& su posesiones, enagenadas y pordidos sus li. bros y athajas. A! cabo de dos ados de amo. nestaciones se infructuosas, y reprehensiones reso!vt6 el Condo venticat sa pensattento, cou et consejo de BymetMjMtdo, ArzoMepo de ~arbona, !os Obis~ de Salla, de Ur. gel Oton, de Gerooa y ArnM~, de Vique; y de los abades ~tc~o, de Ripoll, L~M 6 B<!Me<~c<o, Arui~ase, W~Huro. de Ba~ Rotas, y Ponce, de San Saturnino de Taber. notes. tncohpop6,. pues, y dio como en ato. dio esta casa de San Gtemente con todas sus a ta de San Andres de CeM~e. pertenencias, lles 6 de 7fe~on(s, donde habia mas propor. de ta cion para que ftorectese la obsorvancta regta de San Benito. Hizose de etto eacrttu' ra V. Aa~en~ M<tM anno (ra~e~ton~ D<wntit nos<n Jhesu C~ts<t tM~~MO Mf, tM~cttOMe

YtAGE Il

UTEBAMO 'II..

A LAS MLESfAt Il

MPAt)A.

NPC!MK~,wa MXJMFf. aMMO' ML ye~HM~~o< 6~'<o R~e. Batos que cuadr~ entre s!, soto en la era pusieron un numro de mas, dndolo 59 anos obre tes <te ta EncarnacM~; coaa quoda atgunpMo ta opinion de Monde" jar y de Mayans sobre este pwtto, mayof. mente en esta y otras escrituras que son anterioresat tnos setietnbt'e; pot'que tas que son desde 6! hasta~ Hn de afto no Yaien para siendo cierto que prueba de esa opinion los nota~s'en' et' actiewbfe'sonan ya' tomar ta' indicoon y )a et'a de! an stgu!ente'. Esto sea dicho de! pas. En la escritura qua c<~pi6 de su ofiginat <n et archiva d Urget () veras,. que el ~a. Romsfu go del Conde'y detObiapcSat~a baeia et ano 1061, pues desde' su regres~ hasta ta Feuni~n de estos monastrioa en ~004, dice que pasaron' mas de dos anos: item. ver8 que el nombre mas eoma~ con que et Papa Sitvestfe !t eca Gonoeido poraca, et'a et de Ge~c~o,' que tema aMes de' ser Papa: indicto bastantc ctaro de quf estuvo p6r estos paises para estudiar las cienciasbajo ta direccion de Atton, Obispo de Vique. Por itimo hatiafs la- demarcaNon topogf(a) Ap. ntim: H!.

?
<

VM8 MRM~
<

tica de esto tMonastene, muy c!ai'apa~a tos que conocen este terreno. Todavia queda aUt una tg~sita arnnnada con vestigios de ediRcios, donde me acuerdo habor a!morzad muy mi placer, por ser et parage harto agrada. bte y despejado.
MoNASTEmO M SAN NMES Bi TRE8POKTS OR

CENTEU,E8.

En !aescriturade menas* incorporacbndet terio de San Clemente de Co~M~, que exa' min en el articulo aater!or, consta que este Urde San A~dres estaba situado in c<MMt<o<M <~e!~KSt, infra COKgfM$<0 qui MO~t!<!<W interStM~a~. Otras po~tOKes, in <octtM qui escrituras dtcen: gM<M~ est M<MW <H~ arcte Mt~M~ loca, ~ofocantMr PoK<oKM~ otras de donde vino el nombre vulgar ~~poMtos de lresponts que tos naturates dan a! sitto donde estuvo esta casa, cuyas rutnagxtsten y son todavia Uamadas < woMM~f, distancia de tres leguas de esta ciudad, Segre abajo, en el confluente de un arroyo que baja de Lavanza. Esta es la casa que, como vimos, ru incorporada la de Codinet. Hama!a de San Acisclo ci Obispo de Urgel SMe6K<o en su

A LA6 tSLEStAS
a nwn

DE MPARA.
in 1

't?

ano 8S9. Do, dice, et coMce4estamentodet do ad dotHMM SaMC~ Aciscli Sentilias TKOMo~enMH~, librum Ba~OM<MW &ea<t AMg'Msh'nt contra ~reses quinque. 0 el notario equivoc6 e! titular dei monasterio, que no es creible, 6 ademas del de San Andres tenia el de San Acisclo que es mas vero~imit porque el ape. !!idar!o Sen~~cs, prueba que ~} y no otro se hizo aquella manda. No tengo duda ea a{h'mar que este monas. terio existia ya en los tiempos de Carlo Magcomo me acuerdo con to' no, acordndome do habor visto memoria de et en da certeza, del aho 785. Mas este apunte que escritura no me viene ahora que tome, estoy seguro y asi !o dejo estar con harta im. ,paciencia mia. en el ano XXVII Era su abad Guisamundo que par el caraoter fe~HaH<e ~<rM/o ~e, de !a escritura que he visto original en el ar. me consta que era Carchive de esta iglesia, los el Calvo, y asi deI ano 866 de Cristo. Va copia de ella ((t). Es una donacion hccha d a la mano, Det mismo abad hay otra este monasterio. esto es, del 850, la cual memoria anterior, on el episcopologio de ya envi y examin
nn). fV. (a) Ap. ~t"tt.T. TOMu x't.

18
__a_ 1_1_

V)A6EU'[MAtUa
nr:n~mn

esta igtesia, art. BEATO. En et ano XiV de Luis Uttramarino, 949 de Cristo, ora abad Tr~MMHHdo. En et de 4017 to era San~o, el cua! asistio la eloccion del Obispo de Ro. da Pot'reM, hecha en esta catedral de Urgel San por Ermengo!. En 1078 e! Conde de Urgel Ermengot IV uni a este monasterio el do San Lorenzo de MarMnys, sito en el valle de Lord, conto veras en la escritura adjunta (o): no se hizo es. to porque nuestro monasterio es~vtese entonces en gran reputacion de observancia, sino porque habiendo los dos ventdo a gran pobreza, pens aquel Principe reunir las rcatas de ambos en uno para que mejor pu. diesen sustentarse los monges. No bastando este medio para reparar aquel dano, luego en el ano siguiente 1079, unie enteramente esta casa de San Andres con la que poco antes le habia dado de San Lorenzo, a! monasterio de Santa Maria de RipoU, y a su abad Be~wdo. Tambien va la escritura de esto (!<), en la cual acaban las memorias de esta abadia, reducida ya a priorato; el cual s que obtenia EMMe~oen el ano i090, como se v en la restauracion de la canonica de Of~ana.
(a) (b) Ap.nm.V. Ap. nun). \'i.

AHS)(it,6SHA!!t)t:t!PA~.
MONASMMO Da SAN 6 LOttE~XO M MAnuNvs. BEL fAt~K

~9
t~ LottM

En el artlculo antecedente se ha hecho mencion de este monasterio, incorporado y at de San Andrs de Dificit sujeto Tresponts. su situacion. Lo mas es averiguar exactamente comun en las escrituras es que estaba M t)aHf Lordensi. La duda con que me han ow~o contestado algunos do estos naturales sobre la topografia de este valle me obliga a buscar sus limites en tas escrituras. Entre ellas hay una muy so!emne, y es la de las ft'anqutcias que a sus habitadores concedio et Conde de Urget Ermengol IV en e! ano ~067. Ten paciencia on leer, pues tambien yo la tengo en escribir. Dice: aAC'rontationes autem sunt supradicta; avaUis Lordensis parte orientis in rivo de et vadit tCtusa, et descendit per Succinglos et connectit "usque ad gradum de Terrariis, se in cotio de Montctnaioro, et porvadit ad "SUvam seminatam. A meridie namque ath'on. !)tat in ecclesia Sancti PonRii, et ascendit u.<vero in Puque ad Kanelas. Ad occiduum de Agregaltel et ascendit usque ad torrentem et pervadit usque ad serram de Cor"voied "das. A piaga septentrionaii an't'ontat in par-

20

TtAOE

t.ttEtt&tttO

de t uxen, et ascendit usque ad cottun~ de Prato de Atbos, et circuminnt, ac d6"scendit in Vi~et de David, En otra escritura dol mismo ano, de que luego se dira se sofiaian los mismos limites & esto valle, segun lo creo que escuat, por )o poco que ontiendo, taba h~c!a Cardona; con !o cual viene bien ei tum haber portenecido antiguamente a la diocesi de Urget y hoy la de Solsona. Del nombro do este valle !o tom6 el santuano de nuestra Setora, mUtntada de ~o~, con et cual era ya conocido en et ano 992, como luego dire. Rt padre Camos (Jardin de Maria) dice que la irnsgen fu6 hallada por un toro: y que attt ttabharon los padres Dominicos desde el ano i58~ hasta ~34. Los tugares de sus contornos, y que acuden dicha iglesia en sus necesidades son Naves, pbticas y privadas, C<tMf(M<, .SanLot'eMM, ~MgMer, ~acofnM. ~ft ~edt'~ y L~ <Se~a; cuCMM:es, La Coma yos nombres acabaran do demarcar la situacion det valte, y por consiguientedet monasterio <teSan Lorenzo qucdccimos. como a Porque cierto es que atti estuvo -falta de otras pruebas to demuestra la cesion los testa~ue a favor de esta casa hicieron tnontat'ios de un ciorto Guifredo, que poseia a el cuat entregaron dichos aquet s~ntuario,

A U9 MLE8!A8CE ESPAA. SH f monges en scritura del ano V del Rey Hugo, 992 de Cristo. Esta donacion confirmaron et Conde do Urgot Epmongot V v su magerA~' ~M en el !u)o 1068, ipsam rocam de Lurdo, dicen MMK ~a DMeKca SaKefe ~<ne. Son varios los monasterios antiguos intttuiados de San Lorenzo en este pais, y conocidos con diferentes de mudictados y despues chas observaciones no me atrevo :') decir que este del vatte de J~or~seae! mismo que en otras escritapas suena tfamado de ~arKH~.?, lottes y~~fa~Ho. No'he haitado noticia dc'ninguno de los Abades de esta casa mas que del ttimo de ellos Lo&<;foK, que [nari en el ano 1019. Y digo que fu et t'dtimo, porquo luego en ese mismo an&, <tia i8 do noviembre, tt'atando el Obispo San Ermengot de nombrar sucesor dei difunto, e!igi6 para eUo a PoMce, Abad de San Saturnino de Tabernoles, a c) y a sujetando todos sus sucesores en aquella abadia esta otra casa de San Lorenzo que cierto fue redncirta puro priorato. La escritura de esto se halla en el citado cartoral de San Saturnino, de donde va copiada (a). En ella veras que el santo. Obispo, para tomar aquella disposicion, (a) Ap. n. Vf).

Y'.M'EUTHMUttO

acu(Uo a tu Londesa de Bat'ceiona ErMM:Md~ y A su hijo B~H~MM- ~of-rcM (dobi decif ~<o~ tos cuales gobernaban este condado do Urgel como tutores de Ermengot I!, entonces muy ni~o. De esta tutoria y de) derecho que sogun ona correspondio d aque!)os Principes se hablo en el episcopologio. A pesar do osa sujecion hecha en ~Ot9 al monasterio de San Saturnino, vemos que en ~078 to sujetan al do San Andres de Tresponts, y como dependencta suya paso serto dol de Ripoll. como yase dijo. Por otra parte, en los siglos XIII y XIV suena como priorato de San Saturnino: y me consta que en 1540 e! prior de San Lorenzo A. Cpet'e!<t, preso abad do San Saturnino, ofre* par Gui!)ermo, ci no quebrantar el arresto, con escritura tpM he visto en ci seminario Tt'identino de esta ciudad. Esta circunstancia de hallarse aqu! las es. crituras pertenecientes al monasterio de San Lorenzo de! valle ~ordense, al mismo paso que en Ripott se hallan las de otro San Lorenzo con e) mismo dictado, prueba claramente que eran dos los monasterios de ese titulo en aquel mismo vatte en otro det tnismo nombre !o cua) no sediscernirni me hatto con documen. )f's pm'a e))o.

<

LAS

t~EStAS

M!

BSPAttA.

33

MoNASTEHtO

DE

SAK LonENZONE CunDANOLA.

Ltamoto ast, porquo fundado in villa Ce)'daniola !o supono la escritura de dedicacion de la iglesia de San Julian Mm'th', construida alli, la cual hizo el Obispo de Urgel S~n Odon en el ao ii05 ruegos de Guillernio, Abad de dicho monasterio. De esto se dijo mas en el episcopologio (a), y es !o nico que se de tal. casa.
MONASTEMO DE SANTA CECILIA DE EuNS.

Estaba situado in valle E~ns, Eunie, Elinst<Ma, &;<aM<t(que con todos esos nombres la espresan las escrituras que ho visto) en el confluente de dos arroyos ttamados Cavo aun y J'?tM<o~, junto a la villa de Po~ok, hoy ex~s~en~e en el antiguo condado de Patias, dicest de Urgel. Era de la 6rden de San Benito, primero de religiosos y despues de monjas. En la forat i?MpaM:co (ap. MMmo'o XMjf) se pubtico el dcrte de Carloman del ano 880, conurmando la fundacion y dotacion de esta casa hecha por E~-c(") Pag. 3fi.

o, su pnmer abad. De eUa dice et Papa Juan XXII en su bula do confirmacion de! auo 1 de su pontincado (d5<6) gt!M<c~~(K! MMMtOrMp Carolus W(!~KMS Imperator MM <Kt. <<OMe MKH~Mt'~0 gloriose ditavit. Gobornaronta suoesh'amento varios abades. hasta et ao 1080, de los <jue pondre aqui ios que he hallado en varias escrituras que ho visto, particutarmente en el archivo de lade Castettho, donde <)naimente cotegiata vinieron parar los papeles y rentas de aque. lia casa, como se dira. 880. 952. 955. ~~KoCM~oy~e~Mdro. De ests dos abades simu!taneos hay muchas memorias desde el de 952 anno 7V. ~Mo~ oMt~~o~ En el de 949 ~to Z~et~o. yaviste en el episcopologio Urgettenso (articuto Wisado 7f), como estos dos abades reedifi. caron y dotaron la iglesia de San Cristoval del Castro Sa~KMas (a). Omito decir mas de esto y de la curiosa escritura envi, no es que porque el tiompo en repeticiones justo gastar in. tites. Solo advierto que en ella se dice de estos prelados MOM w~GM~MMSe< ~~dfMs ti foc<!<< abbates MM~ CMM /(!<r!6Ms de e~HoM~o.
(a) V. Tont. 10. p. 103.

VUGE

LITERARIO

A M8 M~EStASM ESPAA. 25 Mo &Mc(<t Cec~o. Otras memorias bay de los dos en el mismo. ano 949, y en los sh guientes 9M y en el de 955, que era ya el i.' del Rey Lotarto, en el cuai les hizo una donacion e! Conde Borrell, que !o era de Ur. No son estos los nicos abagel yBarcetona. des simuttaneos que se hallan en los monasterios de por ac. AcA io fueron tambien Ada&~oyJBM~o.
CoMta de una donacion

990.
del a!io 1)1 del Rey Hugo

Capeto. ~~o yJtKtM.


Otra donaeion era solo del ano

i0i2.
X.V!H del Rey Roberto, Lo

DM)-ot<do.

1024.

1040.

A quien San Ermengot disputo y gan6 en juicio la de la pbtico igtesia de Curticita con los posesion diezmos de Castello, de )o cual so dijo en el episcopologlo. copologlo.

o~o. AmoMo.
t~tios Estos ftns dos abafjpa abades nn no sopnnn suenan

ioeo. 1067.

i069.

)~ la gobernando casa, sino junto con c) arcedi:))M Bernardo, que es fu<! Obispo de Cr~c) y reformo el que poco despues este monasterio, como se dira en la escritura que de ello se hizo en la cual de dicho Obispo se dicc: dudxm dt'Mntt providentia M<ff<'ro< pofe)'~ et pt-ocMt'ator, ac propagalor (do aquella casa), et 4 /MHd<Mnen? omnium Ae<!)/!6)ort<m donec ad ardua ;Mfs ~pottfonett~ co~M(rt<c<of. Con csto se entendera porque una de escritura venta fecha IV. h~'MMt, anno t7/

Rn)n<: solos fy~h~fn~n~n

'M
wnn~mnln

YtAGE

DTEttARtO Rnr J?~rnnn i089, iliondiee:Cf<'n<!r(fsa< n ~(IftSI

~~PMtppo/h'~e
chilevitu, et /(~MMtM

hlaliewn

~Mo,

<t<m cuncta

tione S!)c<' CMi()<?, vindifores, etc.

Mn~re~a-

de este monaste. los abados Aqui acaban rio y el ser l casa de religiosos. Porque ya poco despues con el deseo de que reftoreciede la vida (uonastise en et la observancia IV y Lutica los Condes do Urgel Ermengol con Amato, le. cia su muger, de acuerdo echaron de et a los monges gado del Papa, del monast.erio de las religiosas y trageron Pttellas de Barcelona, donde era abadesa 7~tarde los tla; la cual, como dice Diago (~t~. Cond. de Barce~. M! 2. c. '72) dio su consentimionto en enviar las nuevas pobladoras Vinieron dia 25 de julio del ano 1079. en efecto con aquella prelada, y como planta nueva, y con ocasion de consagrarse su.igleBernardo de sia reedificada por el Obispo Urgel se hizo una solemne escrttura, que de dicha colegiata copiado del archive de !o singular de su fecha 6 importancia de elogiar noticias (a). Enctta, despues Condesa y Obispo Conde, por la parte se dice tuvieron en la nueva fundacion, he por sus ai que de

Aderat doMMO Elliardis A66a<ts. la fundadora sa, cuius de vinea <r<!t!sp!tt(<t<a HOt't~er ~c(f<) Ap. num. VHt.

AHS)t!hMtA)iftM)'A'<,t.

~7 au~~innfinmn li,

sx~ec<OMe /!t'MMilla et w OMM<s sime fM~a<Mf ~afc ~eMs t~e. La fecha tiene Todos sus computos corresque examinar. ponden a! ano 4080, si no esta indiccion, que no era la dos sino la tres. Lo demas todo cuadra: la era i ti8, los iustros desde la Encarnacton~iO cinco anos cada lustro (cosa & que algunos criticos no se acomodaran por creer que este computo a la corresponde la epacta (6 revolucion) VH, et Olimpiada), dia mat'tes de la t'dtima semana de diciembro (/ ~NMorM) 2!) de ese mes porque la !et. dominic. D. En suma, regia entonces a)!A te !o vers, y no te pesat'a. A pesar det silencio de esta escntura sobre haber antes vivido monges en aquella casa, debe tenerse por una misma, y por sucesoras de ellos estas rctigiosas porque la identidad sus confrontaciones, del lugar y y atgunas palabras de que usa este documento no sufren pensar otra cosa. Vh'ieron pues alli monjas bcnedictinas desde ese aho 4080, de obta. y ya desde entonces hay escrituras cioncs de religiosas con la cercmonia de M<tttM <Mpa~ a~n~, tan propia de aquel ins. casa Ilaman cenobio puellarum. tituto y ta Estaban sujctas a la abadesa que ellas mis. mas se ctegin)), aunquc at mismo tiempo te.

t'<~ propago
naA

2i%n

ni

~m

Aniuo

38

YtAOE

LITERARIO

n<an unpt'tor, cMyo ot!eio acaso no pasaria. del gobierno econmico del monasterio, ni se extenderia mas que at clero que servia a las En et ano XXV de! Rey Folipe religiosas. era abadesa si no es la. (~085) Le~~rJts, misma que tn fnndad&ra B!t<trd!'s, Pocos aos se pasaron sin que la corrup.. cion de costumbres a esta comuniestragase dad, y la hiciese digna de que el Conde de con el ObisUrgct Ermengol VI, de acuerdo po PeJro Berenguer, incorporase y sujetase este monasterio at de San Saturnino de Tabernotes, rogando su abad BettefKc<o, que restaurase a)h la vida monastica, arrojando las dvotas y sustituyndolas Hizose monges. de esto escritura en et af)0 ~54, la cual va de San Saturnino copiada det Cartorat (a). El buen deseo det Conde qued sin efecto, y no s parque manera. Lo que s6 es que del sigto XV hubo alli sin principios de religiosas, comunidad de cuinterrupcion he recogido las memorias siyas abadesas guientes JBeatrM. '1137. Bealriz (otra 6 ta H67. misma). (<) Ap. nm.)X. hasta

H98.

A LAS MLESftB

MPAM..39

A~e~M. E~M~M. AfnotMo. AM.49. A~a~ds. ?~12~ ~araMOM~ ~'aMe:'sca. Elisendis de Cap.
dMa, etecta

1215. 1258. ~M6. 1255. 1278.

1216. 1240.

1271. 1500. muni30&.

en. M~rdM. A~Ma. Sc~H'fKOKd< ~M~

1505. 1516. 1525. 1529. 45~0.

mun6<346.

~M~es~d'eA~Mt. etoctato ~ar, tar, et<!ctai546. Sc~!M!OM(~<! -_~ ~.wv~w"y tfe Co~ar. 1560. 'jP~aMCMca. 1570. Elisendis de Cap' devila. 1375. de algunas de estas abade. sas ha)to que acudian citados los prohombres de la villa do Pallarols, io cual sria por ra. ~on del senono que alli tuviese el monastevio. Aiguna vez se encuentra que la presidi A la eieccion

~0 _1_

eteccion

abad de San Saturnino de Ta* a! cual debi qucdar sujeta on bernolos, algunn manera aquella casa, segun to deter. mino el Conde de Urgel ya que no pudo arrojar de e!!a & las monjas. Esta superintendencta de San Saturnino ocasiono varias disputas con los Obispos de Urgel, que al fin se resohicron por concordia en tiempo del Obispo A~tt hacia el aAo 1~06. El sucesor Berenguer de & suprimi esta abadia de Santa Cecilia en t585, reducicndota prio. rato con !o cual deshecho poco despues et fueron trasladadas monasterio, las monjas con autoridad aposttica la villa de Castellb6, donde me consta que vivian en el a~o i408 y siguientcs, hasta que qued del todo extinguida su comunidad en <436, cuando el Papa Eugenio V incorpor6 dicho priora. to la nueva colegiata que l mismo erigio en aquetta villa dotandota con mucha parte de las rentas de aquetta antigua casa.
MONASTERO DE 8.~ PEMO BEEsCALES.

c!

_1

V)MK '1

UTEBABtO

Situado in pavo sona, de ta cual ~~o~a. Para que den de San Benito

(pago) ~o~6MM, junto s dista muy poco el lugar de fuese monasterio de la t'. habia ya edificado v ttotado

A LAS t6!.EMAO
11

DE ESPANA.
rr

3<

~u iglesia el presbitero ~nM~/b 6 JMoH~ j~b 777. no~<M decembris anno X~ regnante Carlo t'e~ ~:o T~eMdof~o. En el mismo dia y ano, que es e! de 913, la habia dedicado y confirmado sus posesiones A~t!<<so Obispo de Urgel, t<<regfM!an<ct', dice, s~c~~M~ patns ttos<W Be<tedtc<t statuta Deo se~t tM qu're potuerint ut sit M<mas(ent(W, et <ocMs monacorum. La escritura original existe en el archivo de Urgel. No se Ycrii)c6 esto por entonces; y dicha qucd iglesia de San Pedro servida de cannigos hasta el ao 960, en que instancias del presb~ero FfOMcetHtM fu erigida en monasterio de Bndictines por el Obispo de Urgel Wisado 77, el cual convid Francemiro con la dignidad de primer abad do aqueI!a casa mas escus&ndose et humildemente rog que fucse instituido y consagrado por abad el presbitero BeHo, canonigo de la misma igtesia de Escales. Hizose asi on presencia del Conde Bon'ett, de varios arcedianos de esta catedra! y abades de ]os monasterios vecinos dia 6 de noviernbre del ano VH de Lotario, que acaso deber ser el 961. Va copia de esta curiosa escritura que esta en el mismo archive, y te ha de gustar, aunque solo sea por su sencillez (a). Det ano XXYttt.
(a) Ap. nm. X.

32

VME t-MEMMO

del mismo Rey, 978 de Cristo, hay una do'nacion del sobMdieho Conde Borreti at mismo monasterio, en la cual hace todavia mencion del presbitero F~<KceMm'o, quien !ia. ma ~c~M MCM~. No tengo ya mas noticias de la existencia de este monasy duracion terio~.
MoNASTERtO

DE

SANTA

MAMA

DE

GuAJLTEH.

Era de la orden de San Benito, fundado IV, y des. por et Conde de Urgel Ermengot de su misma fundacion sujeto como simple al monasterio de Santa Maria de Ripriorato poil. La primera memoria que ttay de l es del afio 1009, y es la escritura que pubtico la Marca MspaMtca (ap. n. CC~J en la cual dicho Conde ofrecefundar aquella casa, dotandota desde luego con muchas posesioera darlas a Ripoll. nes, que propiamente Yo tengo otra escritura del afio 1085, que sin duda es la de la verdadera fundacion del monasterio estaba entonces que todavia por edificar. Existe de este documento una co'en la catedral de Solsona, de pia coetnea donde saqu la adjunta (<t). Dicen en ella con
(<t) Ap. n6m. X!.

A t.AS

tCLR-HA!!

OR

E8PAMA.

33

mucba gracia el mismo Conde v su mugcr A~aM no que querian imhar tos que ma. ~no CMK ttMpe~Mac rKmore res SK(M MtoptMH~ et cito dp~c~H<es pos<poKMn~ sino que poco se aumentar poco proponian y Ilevar adelante to que emprendiesen comenzando por mil tlonncs de oro (mille Mrcos; en).regar para que so cmpczase la fubrica del monasterio y varias posesiones y diezmos para a)!mcnto de los monges, sujetandoio de nuevo al de Ripoll at cual por donacion dei Conde Wift'cdo tambien la teMoso~ pertenecia dei mismo sitio. Rsto dicen posesion que era in loco, qui fOC(t(Mf ~Ka~t'M <M~<t ~)W<Mw antico ~OMoreprtSegre. Qui <oct<s, ( a!'MM<, M:<~ MN/er Ecclesia (i<C<MS ac ~OC~O<MS, multa taw Mh<s<<!<e co?!~Mmp(t<s est. Entre ios diezmos y primicias quo )e concde cuentan los f~OMH<Or<:<M!!C, ~Kt!~ Comes fecerit de lu serra da~enarafCMMs Ya sabes ~p~am. que Uamaban entonces /.<!p<M~ a todo )o quo poscian los niorosttmit.rofes. Hattoscprespn. te la donacion y subscribi la escritura el Cardena! Ricardo, legado apostlico. La fecha es smgntar para estos paises, porque sin hacer mencion de los anos del Rcy deFran. cia, que entonces era Felipe, solo se nota et ano de la Hncarnacion, el dia n.u_ UIU U\1 det ~tu)nnctt)j III mes, T tn
?. T.X)). Xit.

Y).t:t.m:ttAfuo

dei Papa San <nayo), c! pontilicado Y!t, !a presidencia de! citado Car~rogorio dona! en et monasterio de S. Victor do Mar. sella, de los abades que de y la del primcro a vino u UpoH (Bct'nardo). Veriiicose lu funducion de este priorato y su runion a aquelia ahadia, entre cuyaso~ <M~<!<ts to cnenta el Papa Urbano ! en la buiu confirmatoria de sus posesiones. Asi en el sigio XH, como consta pct'manccia de otra cscritm'a del ano H 70 sobre cierta con. cordia que se hizo entre los abades de Alaon y de Hipott acerca de la pososion de la ig!e. sia do t~e~ 6 con otro nombre en ~'MYMa, el trmino del castillo do Gct'asa: Ja cual al abad de Alaon con la qued adjudicada entre otras. de que condicion, pagasc el cen. so annal de un fnornbatin ~ HKttCt~, dice. de jf~oM, videlicet, Pi-t'ort &~c<(c ~onfc de CM~~C)'. Por esta sola noticia seria poco aprociable este documento; pero eslo sobremanera por la que nos conserva de un concilio celebrado en Tarragona en et mes de junio de eso a~o d t70, enteramente ignorado hasta aqui. la escritura, Dice, pues, que obcdcciendo e! abad de Alaon PoHce a! del Paprecepto Ht (antc pa Alejandro quien se hahia pues<

(~ de

A LAS .tt~~

M)Lt~8 .t-J)~tt

t)R

E8PANA. tm' n\ 11

to la quo'eHa por parte de! de Ripo!!), pas it Tarragona a ia cciebracion de un concilio ~~arrac/tOKfttH ~Ko~ant cottc~MMHveme! en husca det Obispo de Tortosa Ponce de nombrado juez en aquetfa causa ~one~, por el Papa con el acuerdo de este prelado y y det de Lrida ~Mt~er~o Pet'~ ajust dicha concordia En la escriy protneU cnmpttr!a. tura que Ta copiada del origina) que existe en e! archivo de Solsona (~), Mrman !os dos Ohispos sobredichos, y ademas Ponce, abad de Alaon y Ponce, prior de Gualter. La reu. nion de todas estas personas que suscnben, no era faci! que pudiese verificarse sino con la ocasion de un concilio; y esta es una nueva prucba de su celebracion. Asi es que por un medio no esperado, homos tenido noticia de un concilio provincial que ignorabamos. No s ya mas de este priorato de Gualter, sino que sus rentas sirvieron la para dotar mensa canonicat de Solsona cuando se erigio en catedral unes del si. aquella iglesia glo XVt. Y esta es la causa do hallarse en su archivo muchos de los titulos pertenecientes aquella casa.

(~) Ap. n. XH.

Y'At.Kt.tfKRtR'O

MONASTKMO

M:

SAKTA

M.UttA

DK

FttAKQUEXAS.

Era do nionjas cistercienscs en e! siglo Xif, cancnica que segun consta de la obediencia su abadosa (,x~<s presto a! Obispo de Urgel ~n<aMo do Pe/'CiMM. que to fuu desde et ano 1107 hasta H95. Existe la escritura copia. da en el archivo de Urgel I. Do~ ~b. lio 262;, y dice ast J~o so-o!' GM~to A~(t. ttsa SMC<(c ~an<p de Ft'<!K<jfKMM promitto o&ediM<MM <!&!~rnaMo ~pMcoj)o. et ecc<eM'(B sectMt! ~e!<!tst, !wa<t DeHe~e~, ~M~M et !KSt<<H~OM6H! CM~-C!<'MS<tK, e<C. En ~MM i282 cra abadesa S~~xt de 6rg, segun ho visto en et archivo de la catedrai de Lrida. Estas son las nicas memorias do esta casa, la cual ahora no tengo por de grande antigedad pero he qucrido hacer de eUa mencion por si con et tiempo se topa con atgo de mas importancia: bien pudiera porqe ser que esas religiosas fuesen las sucesoras de monges en esa misma casa como en otras sucede.
MONASTEMO DE

'VtLANOTA.

Kn la .V(n'c< ~MKco

~;f)!. 5C2;

hacia c!

A ~~f.~tt~t~)-

LAS

!Ct~AS

DE

t~A~A. ~i <

37

ano 876 se hace mencion de un Conde de Paitas !)amada F~o~o, cono rcstaurador del monasterio de Gerri; aunque el autor aspgura que no cran muy cxacto~ )os monumen. tos de donde saco esta noticia. En este esta. do ha!te en el archivo de la catedral de Uren quo ci Conde do gel un diptomaorigina!, Pattus Fridelo tom6 !)ajo su protoccion el monasterio que foc< WM<M!Ot~, qui est si. <MssMpM'~Kt):MM Aoc<!rM<, cuyo nbad ?')'<}s&s. do te habia pf'dido la confirmacion de todos sus hienes hahidos y por habor. Llamo ori. ginal este diploma aun~uo esta sin fecha de dia ni de ano pero esta sellado con et ani. tto det Conde, que es to que et dijo: de awndo nostro sttb~ MMMMMs Con e! s~~art. tiempo ha saltado la cera 6 !acrc sobre que se estamp6; solo se conserva su !ugar y aun algunos vestigios do l. Encima de e! firma ZaM~o!'(tr('o, que era el Canci))er del Condc, AANr~BAp~oc. ) contexto as:: y estilo de esta escritura es enteramente imperiat, digo &!a manera de tos preceptos 6 diplomas de !os emperadoros Carlo Magno, Ludovico Pio y carlos Calvo con to cual no tengo duda de al sigio IX. Mas es que el que pertenece Condo dice que concede eso al monasterio in ~moMHa SEjVfM~ ~O.STjf~ cxprcsion

38

VtAGHUTEMKtO
1 n

qae en la boca de quien se ttmna a si mismo Cornes et A&trc~t'o, solo Ucne tugar en ese si. eran un benefcio glo en que estos condados amovible 6 cuando mas vitalicio concedido por tos Reyes do Francia. Asi que yo pongo este documento on el ano 876 6 por ahi (<t). El monastcrio de ~!att0t)<! no que intituta es facU averiguar cut sea, por no dar de l mas senas tcpograncas que la de estar jonto al rio ~o~Mera. Mas como sean dos los rios de este nombre Noguera de Parfis y de Riba. ~orM, queda la duda del sitio de esta casa, aunque yo sospecho que bien pudo sor 6 la de San Vicente de Gerri 6 la de Santa Ma. ria de Labaig, Acaso el tiempo descubrir mas. En tanto quede notado esto aqui que no deja de ser curioso.
MoNASTERtO DE SANTA GRATA.

asi vulgarmente y por corrupcion Santarada; pero con toda propicdad debe intitularse de Sa}!<<t .MorM, como le lIama ci de Ludovico Pio de 8i9 con que diploma conurm6 la dotacion de la catedral de Urgel; deinde, dice, !oc)M)t SaKc<<B ~an, (a) Ap.n.XiU.

Llamado

A C'<

LA~ <<~

tGt~tAS f

LE

ESPAA.

39

CMnt S<!?!C<(e ~rnftf. Su situacion era en et Condado do Pattns sMp~' /Mt'M<m ~osc~a (bov era ci donde estaba la ~<MM) lugar i~esia de Detano 825 ?ramf(s~!s~~cr(!m6as<)< ttay tncmona que ~o~o~'o, UrObispo de a~uetmonasterio. gcHcnse.rcst.aurado)' Pio el decreto de iogro de! mismo Ludovico de todos sus b!ocon~rmacion y protoccion nes, junto con la tibct't.ad de etegit'se sus abadcs propios de la cettuta y la posesion Sancti Frt<c<Most y de la villa de Sen'a ~)-. ca ~'spfM!ca, col. 54 8;. En el archivo de esta catedral ne conserva otro diploma de Car!os el Calvo, fecho V. !<ft)sjMKM, wdM'ttMM anno HH, t'e~Kan~ ~aro~o <ono~Ms:MO yc. M fMOM<?s<eno.SfMc<'<~~~M~proge: cc/MM! pe Tolosa. Kpocas bien con el que cuadran ano 844 de Cristo. En dicha escritura conih'tna expresarnente al monasterio y concede y a su abad A~~f cuanto le iiabia conccdido su pa<h-e el Empcrador Ludovico a instancia del Obispo Po~edoMto. Ba!ux!o pubtico va este documento ~Capt(<f{. r~. Fr<!nc. oj). n. LX~, donde i!ama a este abad Gc~t, (jue cierto viene a coincidir con ~~<~ nomht-e que le da el instrumento v original que he visto, que no he qucrido copiar, ne c~< agamtts. De este mismo abad hay otra monona en 847

VtAf. l~nfEa ln.~ "u." H. .l._u

LUMatO

.1..1 onh'e las que nos quedan dot ntonasteno de S<tM J~MM, de que hablar En et dcspues. ano 995 era abad Fe~tci'to. co. que intcrvino tno juez en un pleito dei monasterio d San de que mas addan~e Cins, se hahtin'a. En e! ano t015 noticia del abad .t~H, el hay cual junto cou San Et'mo~ot se Obispo, de una iglesia en tos opuso la consh'uccton !ifn~es del monasterio ~rc<t ~spth<tc<t, col. 424~. En 10 M el Obispo CM~ermo C~o rostauro y dcdico de nueo este monasterio, cnnosa se halla en la misma cnya escritura obra. ?. C'C.Y~ No tengo duda que seria tambien esta casa do la orden de San Benito aunque hasta ahora ignoro la suerte que le cupo.

MONASTEMO

DE

SAN

SALVADOR

DE MATA.

Estaba en el Condado de Berga en et lu. gar llamado Ma(~, cerca de S~oMMa y de F:. ~feoi!. Mas senas dara la escritura de que voy a hablar, por las que pareco que no distaba mucho de Cardona. La oica memoria es del ano 900 que tengo de este nionasterio de Cristo, sogundo de Cm'tos el Simple, en que el abad Sunila rogu al Obispo de Urgel ~n<tjjftso que consagrase la y confirmase

iglesia y casa. Va la escritura copiada (a) del original que existe en el archive de aqoe. Ha catedral donde mas se extensamente varan los timites dct monastcrio y el censo annat que te impuso aquel Prctado. Es tatTtbien una pt'ucba mas sobre las muchas que hay de que en este pais fu reconocido CarJos el simple como Rey desde et a~o898, y no desdo el 900 como Marca dijo. MoNASTERtO DU SAN PEUKO i)EL BuRCAL.. Estaba en el Condado de PaUs, cuyo Conde Tsarno introdujo monjas en et bacia et a no 945 instituyendo abadesa una hija suya Hamada B~HM~arJa. anos despues esta Cinco misma seftora at sujeto la nueva fundacion monasterio de Santa Maria de la Gt'<tss(( ccrca de Carcasona. Estas dos escrituras pubtic la ~M~o<(t de LoH~Med. (prKe!)as del to. wo 2."). Sospectto que esta casa habia sido antecomo hemos visto riormente de monges, con otras. del que sucedi Digolo porque ano XXVI do Carlos el Cah-o, 865 de Cristo, en que suena De!tca<o abad de bay escritura (o) Ap. n. X!V.

At.AStULBSfASCKEii.P.~A. ,sr 1

4)

Y(A<!tJi'Ht<AR)0

cstcmonast.erio.Lahe visto originul en c! archive del de Gerri y aun cunndo deba ittrasarso !a fecha ni reinado de Cartes c!
Simp!c,yah)no025deCristo,sictnprces

anterior t't la inU'oduccion de lus monjas. C6nio 6 por que tituto reconociu esta casa a!. !a de Gerri, no ha gunasujecionu ifegado a tfn noticia. Se que sobre ello hubo varias demandas entre ose monasterio y cl de ta GrnsM, que at cabo pararon en una coMcordia hcia 1550, por la que c! monasterio franccs se qucd con las rentas de este de San P<'(h'o det ~Mr~a~ y Gerri con el dorocho de conferh' su priorato, !!oy es conoci' da esta igtesia con el nombre de ~no~o EsC(!M. Mo~ASTEtUO DHS.tX Juf.).\X. Situado cerca del rio llamado ~oMy<: ~M. sia) sx<)<tMft~( .Sc/!<cc~ (SenfM~ como dice la csct'tt.ura de que voy a ttab!ar, por cuvas senas no podrc yo scna!ar su iocatidad determinada. Dastame que estm'icsc como estaba en la dioccsi de Urge), y acaso no le. de Lahaig, cuvo abad jos del monasterio y~'a~ono fu et fundador de este que di~o. t'uc asi que t con sus monges cntre~o di-

!.AS

tSLStAS ~.t'

ESPAMA. ~i

~<<M<Ma Co~~Mo y en ella la vida que profesasen rnonastica, promctt6ndo!e obedienda clurante su vida, y qucdando con tibcrtad para cte~h-se su abud propia iucgo que 61 muriesc. !)e todo esto da raxon la enrcYcsada y cas{ escritura que copie dei Cat-t.ond inintctigibto iglesia ~<t<o!MOpara doLavaig(~. ~5)(), !acuainotieneniasi'echa que esta Fc~ sc~M~tn~e~ej'onxMrio anno V7~. t-e~n~nte Caro~ /{~e. Y aunque esta data puede set- de Cm'ios el Cah'o sin embargo ps ciery de Carlos et Simpic, to que pcrtcncce al no VtH del primero, 847 de Cristo, en (:a firma entre porquc los asistentes & la fundacion e! abad Geilra, que !o era de Santa el cuat ilorecio G~ en el sobredtcho como ya vimos reinado, liablando de este monasterio. Necesario es valerse de congeturas en instrumentos do esta ctase cuando fallan los originales cuvo caracter nos certifcaria de su poca. MOKASTERM DE SAN VM~TE BH 0\EX U OvHtX. do hencdictinos, situado Noguera de PaHas, sM&<Mj! c~MM (t) Ap. n<m. XV. Era cerca de la ~Mo<~~pcf~

eha

L.

de San

J~O~

~er, como dicen a!gunas escrituras jRodM sobre (hoy me. Rialp). La primera moria que !)a))odeetcsdej en ano868, que su abad Attft'o cstabbcu) ta bermandad de aqueHa casa cou la de San Vicente de Gerri y su abad E~Meo. se dio las quienes de San Andres restas de las y San Pedro ~eMs, habia edi<i. que l con susmonges cado. Entreg6!es adcmas una computa 6 bacu!o, un manuat, un antifonario, con otras era reconocer a!hajas. Lo cual propiamente en el monasterio alguna supcriondad de Gpt'en cuyo archivo ri i la escri).ura, como tambien otra del ano i0!0, en que hay me. moria de oh'o abad de Ooe.? llamado .Sat-oM. Parece que por enfonces debieron apoderarse los Condes de Pa!)Asdc aignno.s hiencs de esta casa, ademas la juns. pcrttn'hando diccion que en etta tnia el Obispo de Ut-gel. Porque sindolo GM~mo 6'x~-edo des. dclos anos 040 hasta ~75, fe t-estitnveron. evacuaron como decian, en sus manosaque~. Ha casa los Condes At'tat y su muger Lu~cia y Kodger Bernardo. Va copiada la escritura del archivo episcopal de Urgel (a), don. de es~ sin fecha, pero debe reducifse a !a
(<t) Ap. n)n. XVf.

tur

.1

YtAGE

LtTERAmo

i.

ai quien no)))bra tam. cpocu de Hfjuct pt'dadn, bien cot) su apeUido. Poco despuos etConde sucesor do Pallas Artal con su mu~er F~OK. y (te acucrdo con su ho'mano San Odon, Obispo do Ut-~et, incorporo y sujet.6 dicho monasterio al de Cerri, y a su abad Ponce, que era mongo de illarsella. sto fu en et at'io 1100 do Cristo y XXXIX del Roy Fet!. pe. En la escritura que hc visto original en esta ttima casa dicen los autores de esta reunion, que la procuraron d~are 0~:9~~ MMM<M<enMm .Sa~c~ /<!r~, <jft<o~t'oc<M<Ce?'n, sin alegar otra causa. Sin embargo, en el siglo XH!, afto !294, suena t.odaviaj?~. tolom abad de Oo~. Y es que no estaba aun t'cducido il priorato como hoy io esta. Dicha es el motivo de hatiarse en incorporacion Gerri las escritnras tocantes a nucstro tno. nasterio.
MOKASTKRM DE SAN PEDRO DE LAS

A t.AS tti(.E8fAa M: KSFA~A. OH.I 1 ..1 ~i-

~g

MALEZAS.

En el arUcuIo antcrior hemos visto que fuc fundado por ~1<~M, abad de San Yicente de OMz, y cedido por el mismo ahnonas. terio de Gerri en el ano 8C8, at cual debio pet'mnnecer sujeto desde entonces.

Y'M!Rt.!TER,UUO

Mo?fASTt:tUO M SAS FttUCTUOSO ME B.U.A8TAY. No s de esta casa de boncdtctinos mas el nombre que y que cstaba situada cerca del monasterio de Cern, at cnat fu6 incorpo. fada, segun dicen las memorias de esta casa.
Mo~ASTEMO DE

S.~

PMYATO.

Tambien era de bcnedictinos. v il la mis. ma casa estaba ya en el sigio XHt incorporado comoprtorato suyo. Consta que estaba situa. do !M (~H<M!0 de Cf<sfeM<OHt SM~MS cas<)'KM! (le ~bn~Mro (de Mono)'\ MoNA8TKn!0 DE SA?f EsTRBA?! M; Pt.;TnA
At'!UA.

A la misma casa de Gerri dcbi qoedar unido este monusterio, del cunl vi alli nna escritura original fccha auno t7 /(r:<~ ~<Mc su caracter ~H~Hte. es ile que atcndido Crlos el Simple, y por consiguienteet de 004 de CrisK). Es una donacion de cicrtog alodios que Gursaon, !ec~a, MQrc~ontps v otros hicieron f~ .4~pM))(~mf)HfMJ'M. ~o~n. xc ~t'c~ifo'o (.'cnf!'fff) t}(0)t<f(.')'to, fouM ot ~tnc

AHStC!,f;5)A'!BEf:St't~'t.

47

M'CM(0 p~WHMM <jfMS ~<(MMS prCCa~UO (!OHM< M)!<S, <ftm t)0~<S <~ prfMCn<M, <?< y<OC rcCt~M't ~<M, ~M~ <~oMMtM ~f(t)c<{ .Sfe/(M ~u~ o)'<o<'es, t'c! Dec ser~M~ cMe 'oh')'M~' ~/<f(H<' CM:'MSt)Oe<<CM P~t'Ct Ay~t(t. ~fC<<!esse t't<r!'M
MOXASTEMO BE S.A?{JUAN DE V!U.

De la ordcn de San Benito, situado en cl condado do PaHas enU'o ~'fo-oc~ y ~<b(f~ en {o alto de! monte, junto at Castro (jue entunces se itamaba Wu<~Ho. Su fundacion es dt atto 946, XI de Lms Uitramarino, que es la fecha de la cscntm'a con que ~<OM, Obispo de PaUus y et Conde C!M~wo, esta))!ccicron la vida monastica en dicha iglesia de San Juan, <~t<t cs<, dicen, ecc~esM/'MMJa< m ~He~MMC~a. sujetandoia a la jm'isdtccion y ~u. hierno del monasterio de Santa Maria v Satt Pedro deLabaig, de cuyo cartora! (/oL ~8) be copiitdo la cscrUura (a). Kada mas se de esta casa snbatterna, en la cual es regutaf cuandose que tuvieso un la vida monasUca, en la maU-ix de ~~a~ introdujo la canonical nnes de! sigio X!. En et iogar de ~'tt se con. serva la iglesia parroquiat de harta an!.ige~
(t) Aj). nom. XV!

n~Ht.jTKRAmo n~tr.. me su pot'tada, que parccio del siglo X! La necesidad de pasar de dia un bosque vecino, donde anidan lobos y el con osos nos y amenazaba peligro <}ue una nube no me pernftiUeron detCHerme en V as! pasamos de largo, mas avo'iguacioncs. cumino de /.M&<H'y. <hw~<iinn)~(f))tr''mnnt'<!tf)'t (tau, si no Mtcute

1 {

MOXASTER!0 PE SA~ MtGUEL DE CELLES. , Era de canonigos reglares agustinianos. Se !m,itut6 de Ce~cs por )a proximidad a esta vi!!a, que esta en la CoHccde 7feMp. Tambien lo apellidaron (M Go~yos~, por haberle consen Hna estrecha garganta de rocas por pasa la noguet'a de FaHas, en ci parage que jiaman los Terradets. Sus prhno'as memorias son del siglo X!t, cuando suena de Sanya unido como priorato al monastet'to ta Maria de 3/M', en cuyo archivo Yi algunas cso'huras que !e per(.eneccn. Hoy esta todo arruinado.
MKASTERM Dt: S.~ MMUKL DE MoMHAHASTRE.

truido donde

de los mismos canonigos regla. t'es, ~ito en c! casti))o de este nombre. Su fundudon dpbc ser de la mitad del sigto X!,

Tambien

).M

tQtt&MAS

OE ~SVA~iA.

49

iu6 conquisque es cuando aquel. territorio tado de tos mofos. En et nfio ~085 !o gober. naba c) abad Fn< como consta de{ archtvo de San Pedro de Ager (M. 394). Poco suena ya solo como priora~iempo despues at monasterio de la misma 6rden to, y sujeto en dtcha iglesia.
MONASTKMO ME SAN GtSS OK BHU.MA.

de San Benito, situado w coMM!!MPaKr6MS!, M~'s ~n't<ortt<w eas<n J9eMantt (hoy ~at!e de BeHercc) entre Jos rios F~rnseM y Bosio. Ademas del titular San Gt. ns anaden las escrituras los de San Adria. <to y San Esteban. Existia va en los timpos de Carlo Magno, cuando era su abad ~M~acomo eonsta de tres instrumentos rano code! monasterio piados en un antiguo Cartoral de Labaig(~. 48.&.55.6.59.6.),pertenecientes {<los anos 774. 775 y 780 de Crisa)ti Jos aflOs de Caries Rev to, por cxpresarse con el dictado de AM~Ks<o, y asi se han de entender de Carlo Magno. Aunque mas bien debieron ap!icarse a su ttima poca cuando fu coronado en cuyo caso son Emperador, de )osahos 807, 808 y 8<5 de Cristo, Esto tengo por mas verisimi). puesto one to'r. xn.
~J" w 'r.xn. (.

De la 6rden

60 VMQE UTEMMO davia se halla (ibid. ~.62. et b. ) entente mismo abad ~M~ar~o en el a&o 840 tM MeMse junio, anno XX ~7 regnante. <!owMoMo~ro Lodovico Imperatore Augusto. Ccn !o ~uat ce* saei inconveniente de sulargaprelacia. Suena en esta tHma escritura un monge i!ama'do Amanziolo, y es sin duda el mismo que despues fu abad en el anno V regnante A(tone (Otone) ~e<jf6.895 de Cristo, <;&mo he visto en escritura original en mismo monasterio de Labaig. En el Car~rat consta la exisLencta de Of!'o~abad w.MteMM~MM(!We KKO CM~C f~KaM~Mt, ~CM ca~eC~M~MM, fecha que conv.}ene al ao de la maerte de Cartps e) Simpl e, 929 osiguiente (<6. /MtO 60). De ano 994 hay noticia dei ahad Aton en una sentencia que se dio sobre un pieito que 6! tnia con los habitantes. del vecino lu. gar de Salas 6 .Sa~sse. Hizose esto en presencia de los tres hermanos ondes de Pa' ns, Raimundo, Borrell Suacr. He querido copiar esta escritura (a) para muestra de la sencillez de los juicios en aquet tiempo, y de cmo tambien en estas causas civiles eran jucces los abades. como to fu aqui ~aca del monasterio de Santa Grata. i~o es mnes notable el documente por la coexistencia de
(a) Ap. nutn. XVt. hi):.

los tres Condes de Pa!tas, y por la fecba que dice MMto VjM7 ~MM(e Ugo Ms~Mo Rege, et jR~r~oea~ee~~eMKjfM~sttM~HCMi'o; poresto en el reinado do Ugo Capeto yo no que se & ~qu aitide. Tambtcn copi6 la donacion de lus Condes de Pattas, Artal y Lucia del aAO <30 (<t): otra do et padre ~045pub!:c6 Pa'sc!aa1 (<i'~ac<OM del obispado de Pallds, p. SCJsacadadet'mtsmoCartorat (~b!. 64). Desd <!ncs det siglo XI suena ya este monasterio como priorato del de Santa Maria de Labaig. Hoy solo queda de su exptendor ttna peque&a capilla con et mismo tiantiguo tulo d6 San Gines (S. GeHM), que es de la jur!sdicc{on de! abad de Labaig. De todo Io dicho rsulta, que no Ueso a teitr efecto ta dotiacion 6 sea incorporacion de este monasterio de San Gins de Bellera al de Gerri, hecha por Raimundo, Conde de Tolosa, Anao, Pallas y Ribagorxa, con anuencia de Raudutfo, Obispo de Urgel en el aRo de cuya escritura episcdpo!ogioUrge!iense(b). hubo dos mdnasterios de San esta duda no me pesa haber Cnsto~92, antigualias.' (o)
(b)

11

e-~

ALANdtEStASDMMSA. 1 w

6t 11 Il

ya envi con et 0 digamos que Gins. Aun con descubierto taies

Ap. nm. XV)f. ),


V. Tom. <0. p~. 32.

SB

VBMt.tTMtRM

VAMOS

MOKASTEtUOS MUCMOANTRS

!}ENEB!CT!NOS Mt.SMt.OX.

MSTRMD08

Para probar yo que e! Obispo de Urgel A~tt~MO no habia muerto aun a 21 do marzo del ano 914, envi (a) copia de una escritura, fecha ese dia, por medio de la cual di6 ai monasterio de San Saturnino de Taberno. les y a su abad JBftM~o siete iglosias, que antiguamente habian sido abadias de Ja rden de San Benito. ran las de San ~cc~c, San ~<M'<tH, San S~KHtWo Aganense, otro San San ~c&< San Jaime y San An. ~r<!t!, ~rcs. A todas ellas t!amac(M!oM<afM!M~CN. ~tc n~M /M~<!M< re~M~n~' con. y mas abajo ~O~MS MOnat. ~<M<<t, et nunc (J'e~CteK~MS SO~MM chis !'(? $MM< ~~M<, ut MOM ~Mt in his fe<jfM~n<ef Deo serviat MMMM< apparit, verum etiam nec esset qui <en'as et vineas !'Mco<ere< nec sed nec Pornos ~MfMcoM~fMer~MOM laboraret valeret.. ?M(Bdt~MM c~MoMa /erM<f~M~no.. Ne loca qMfe~me! Dec, f~t~aw S<tnc<t Benedicti ~teroM<d!co(<t, Mt aUorum stipendia MM( red<!c<. Con estas expresiones da claramente a entender que habian sido verdaderos monas. () V.Ton). < 0.94.

A t.A8t6t.B8<A8 CE MPANA. );3 terios. Su situacion topogruca no es facil sino es la de alguno de dichas colegir ig!esias por el nombre de algunas otras anejas; mas escierto estaban en la d!6cesi de Urque gel. De !o cual os prueba vidente el ser e! Obispo Urgellense el que negocidicha reunion a San Saturnino, y el que para ei!o solicite el consentimiento del Conde de Urgel Suniario, y de Adutfo. Obispo de Pattas. Nada mas s de estas casas, cuya antiguedad es facH co)egir de !o dicho. Estos son los monasterios antiguos de esta no existentes diocesi, ya en el dia. de!os cuates he encontrado aca y acull noticias, que no debia dejar en el olvido. Otros bobo todavia que ahora no b son, v. gr. Solsona, Cardona, Ager, Organa y otros. Mas estos por haber pasado a ser colegiatas 6 catedra. les, !oshe querido describir separadamente. Del do Mur se dijo yatamMen en mi viasede Dios. Tremp a A~.A

TIAQS UTEtt~O

CARTALXXXVHL Noticia de las colegiatas de C~eMM, Or~(t Tremp, de los MOHMte~os Cent, SttHla ~n(( de ?0', con e! co<(Hosto de !os a&o'desde~c~oswtona~'Ms. iTjti querido hermano: Tras la noticia de itos monasterios igtestas antiguos que ya dcsaparecieron do nuestra vista, veadra b)en dec~ir atgo de las actuates, digo, ,de !as que han permanecido hasta nuestros dias y satvndose de la vicisitud de las epsashuntanas, noshatt conservado aigunas noticias !iteraria8,v muchas histricas de los sigtos remotos. Cr.an io trabajo me ha costado esta inyestigacion cual sabra quien conoxca ,!o montuosa quebrada que es la mayor par~ de esta di6cest. Mas no e~a pococonsuelo hsHar entre ba~an~cos y roturas, escondidas y como~riscadas, las fuentes puras de la historia.
COLEGIA'rA DE CASTELLBO.

A tres horas de esta ciudad se halla situada la villa de Castellb, cabeza del antiguo inzcondado de este nombre. Hay en ella una

eotegtata, servida de un prior y cincocattonigos, engida por et Papa Eagenio !V en 1456 y conQrmada por Nicotao V. Su habite eorat oacotn6 etopdinariodetoabeneuciado& gra. duados de esta dicesi, es & sabor: sotana negra, Mquete y ahnuza~ 6 capa corta con ce. nfas de tafta~ carmest. Acaso sria esto !o que ies eoncedio et Obispo do Urgel Don fray en 1598, dndotes facu!tad Andr6sCapU!a <~eMn~ o!mMct<M p~KM~as, segun la costumbre de otras cotegiatas. Con et favor que debi al oan6nigo curado Don Sin~n Segovia, mi el registre placer archive, donde se baIlan muchos instrumentos al pertenecientes antiguo monasterio de Santa Cecitia, sito en el valle de EHns, junto la villa de PaUarots, se rentas cuyas adjudicaron en grah parte la dotacion do esta cotegiat. En ta historia que envi de de ya sus prih. aquel monasterio.dije Otras sirvieron para ta croeipales escrituras. nologia de !os Coudes de aca, y otras para otros articulos. De todo se sirve Dios.
CoLEGtATA DE ORGA~A.

A tAS MtEMM t,

DE ESPAA. 1

SS

Otnrcolegiata hay a cinco horas hacia el mediodia de la Seo de Urge!, camino de Barcelona i, en la villa de O~a~, compucs-

VtAMUTMAtHO

ta de un priorato unido at capituto de ta Seo de Urgel y sois canonicatos.Suigt&sia, escepcion de la portada, es obra del siglo Xt, de San jErmeng&t.Obis. construidaentiempo po de Urgel por Isarno, Se~or de todo el Valle de Cab6 (donde esta situada dicha viUa, arrasando et primitivo edtticio que habia levantado su abueto tambien Isarno,en tiem. poddantecesor Obispo Satta.Consag&on el mismo siglo es~ iglesia et Qbispo G~i. !!erm& Guifrcdo, dot.ndo]a con muchosbie. ns, y orde~ando que se mstituyoso en ella aut MMK(!s<MMt dewonac~, <!K< a~a~M de C~tCM, como dice ta esccitufa de quien voy sacando estas noticias. Nada de est& se efec. tu antes ocupando esta igksia por espacto de sesenta anos un mal ctorigo Oamado ~do~bertino, con su largo concubinato ydisoiucion consiguiente y otros males que aH{ so cuentan, to tenia todo en psimo estado. Especialmente se menciona un incendie que aca. b con las escrituras antiguas y codices de la iglesia. En este estado Guitardo, hijo del sobrcdicho tsarno, junto con su muger Gebellina, convidando ios arcedianos y can6nigos de Urget', los canonigos reglares de Sotsona y Cardona Ennego prior del monasterio de San Andrs de TrMpo~, y !o&

nobles

Bernardo Trasvar, Aroa! Gui!abert, Guillermo Arnal y Guittermo Ricutfo !6s de la tn!~ma junt todos en el chustro ig!eaia, donde fu6 juxgado y remo~cto Adiber. et cual tino, coMoreo con una compa)'6ci6 al cuello. Seguidamente soga de acuerdo con Futcon, procbttsut (vixoonde de Cardona), y del Obispo de Urgel Bernardo G!!ten, dota. ron de nuevo la igtesia los sobredichos seao. reg, et M~~ceps, dicen, iMtM ff~enfes OKMt MM~nt Deo MCKK~MM t)t'f<tw ~pos<o~rttw MOKM~w itasttdutt6 Beatd .A~M<Mte{ S<tHc!o~MM Patrum. Hizose de todo e!to una solemne escritura que existe a))i de original, donde es la copia adjuxta (a) cuya lectura no disgustara. Si realmetite se alli introdujo la vida can6nica agastiniana.como parecen deseat'!o sus restaut-adores. duro tnuy poco, pues desde fines det siglo XH se halla ya en estado puramente secu!ar con plan de distn. buciones pecuniarias, de renconsignaciones tas a!odia!es a los nuevos Canonigos y tes. tamentos hechos la hora de su muerte. Yo creo que mas bien se alli una cainstitue nnica cuasi Aqui~granense, manisegun Hestan las palabras tM~~ Sot)c<t ApMSftMt (") Ap.n.XVttt

0~.-jt-

ALASLE~EMPAKA. nn~ ..<

87 t j~

M. ~<t-~ ~<

VMB

MTBRAB~ t~.t

M ~tHc~oftMa fabTMt; porque esta Mm~exdonde se espresiott se omitio enterantente tabteci b pur~ regta ~astianana. En el archivo de esta igjesia queda buen& porcion de escrituras de todo et sigto Xi y sigaientes,. las cua!es vi, merced al favor dai Seaor Don Ramon Bosch, eannigo curado' y det capitulo de la misma iglesia. A la puerta de esta hay una eadeaa cotgando indicio 6 d& ctCOMta soorto (que to tiene aquel eapittdo de la mitad de~ la villa y pone tm bayle cott otro detKey) 6 retiqut& detasvigHtasBocturnas.
MoNASTEMO DE GKRN.

En el reai monasterio de Santa Maria deGerri no ball tantas riquezas como me habia prometido y eu:ya sola esperanza. pudo hacerme atropettar por tantas incomodidades. de aquet viage, que jamas se borrara de nu memoria. En resolucion este es un monasterio de Benedictinos de la congregacion tarsituado a la orilla de Noguera de raconense, Pattas y dentro del condado de este nombre. Casa de grande antigedad, matriz de otras muchas pero donde et furor de las guerras de sucesion hizo danos irreparables en ta

parte diplomatica. Su primitivo t~tutarfuei de San Vicente Mrttr, como:lo dice una escrjtura que va coptada delano 969 en que el Conde de Pa)tas Raimundo con sus dos hermanos Borret y Suniario, y de acuerdo dei Obispo de Urgel Wisadohizo donacion e~te monastef!o de varias tierras, y me&Cionado sutitutar San Vicente, a!)ade: qui pri. mus ~t ~tt~tM fuit. HaUada, no se sabe cuando, de nuestra unaimagea SeOora se Hamo S<mchB ~Mano? ~So!!c<t ~CM<(M3f.:y est.o ya Mnes del siglo VtU. A los dos ti. tutos se aftadieron tos de S. Miguel, S. Juan conto aparece en escrit.ttra y S..Pe~'o, que ira copiada (a). Lo cual debe entenderse de los vanos altat'es que en 6} habia construi. dos. Et tempto actual es obra det sigto XII, consagrado. et auo 1149, indiccion XU d 7 de las calendas de octubre por el ArzobisTort y el Obispo de Tarragona D.Bernardo po de Urgel Bernardo Sanz, en presencia de Artal, Conde do PaUas. Concedise guidati. co los {ides que viniesen todos los anos a la fiesta aniversaria de la dedicacion. En la escritura firman a mas do los dichos los Obispos Gutttermo de Barcetona, Pedro de
(e) Ap.n.XJX.

.x.

A LASM.LBMA8 M ~PAS. c__

M) Il

VtACEUTEBAtttO

Hn. de Zaragoza, de Ge. Berenguer GutUeMno de Lerida rona.y y Mir Guert'eta. Losmongeshan tehtdo la curiostdad de imprimir esta cscritura y de coloar un jem. plar en et camar!n de nuestraSenora. Lo cua! me fehOTo la memoria de nuestra coteccion y et dolor de verla abandonada despues ~ehaberproparado tres tomos en folio de impresion Costa de intenses suda resoiSegorbe, Barce. Tortosa, Tarragona. lona yVique. En dicha iglesia no vi cosa que Hamase la atencion, sino es !a rarexa de l bovda d& tas dos naves taterates, que es un segmento decircu!oquedeseansaensu mayor altura sobre tos arcos dividen estas na. que ves de la phncipa!; at modo de !as bovedas que sostictMn los pasillos de las escale. grandes ras. No v en ella ni en otra parte del monastc. t'ionittgun seputcro de !osCondes dePaiias; yesoquec6munmenteest)at)iadoPanteonde dichos Principes, y que en la citada escritura del ano 969 veras que el Conde Raimundo dice que sus padres estaban enterrados alli, aUnindica que l imitaria su y ejemplo. Y en esto no hay que buscar de guerras, achaque porque un sepulcro de un abad det siglo XIV pas por todas ellas y alli'se esta como to pusieron. Los que el temp!o ac. construyet-on diptomatica,

Ausona,

A.

Tt

.t

_I.1.

A LAS MiJUEMAii ? .il.

ESPAA.

6<

del sigto X!. debian sep poco taa~pnncipios sensibles la memoria do sus bienhechores con que la historia mira ia cony at intefes servacion de estos monumentos. En saoristia vi un hueso de San Vicente Mat-Ut-, que mi me pareci~ de la rodi!)a; .no es y cterto et br-azo, que sogun dicen habia'alli antiguamente, y que suponen visit.o en debida forma el abad Pascnat de Cuberes hacia oLano 1450. De su corto archiva me aprpvecbe cuanto perm!),t6 la franqueza de tosmonges. quo nunca podt'e agfadecer bien, mayormentc estando ausente su abad. Hay aUi algunas coX y X! de escrituras pias de los siglos dei VHf.. Tat es la adjunta copia de la donacion que hizo este,monasterio y fi su abad Teoba!do un j!ustre lamado Spanella, pcrsonage que despues se bizo monge alli nnsmo, y era abad en el ano 818.. Liamase si mismo pa. riente de Carto-Magno. La fecha es XII Cal. julii, regnante Do~Mto wpera<ot-e Mo~'o Ca. ac rolo, ~OM~o&ardon!t rege, anno X~~f. re~tt eyMs. que yo creo ser el '781 (a). Fjrm M esta escritura el Conde Ffe~o. a quiett la Marca /~Mp.. col. 562. aU'ibuye ta res' tauracion de esta casa hacia el ano 776 de (<*) Ap.n.XX.

69 f~t.~t~ if~t~-

ViAM .'jt

HtNftAMO

Cf!8t0t Otra copte que ya envi en et .E~ec" en que se hace memoria pologio C~Hsc, det Ob!spo Randulfo de aquetta tgtesia, des. conocidohastaahora. On~ito las noUctas que se tMMfon para ta C!'ono!ogia de los Condes irn su dePaHas/queestanensutngar, ttempo. Nada mas resta sino poner ei catalogo do tes abades que gobernaron aquella casa, que esto siempre es tU. C'a~a~yc ~e tos adores abades dei M~Mos~o de .S(!t!(<Wo d'cart. AaO~$t<eO!Ct. .aLWitttci-MCif~pMCtat. Gaudem!ro. Theodebatdo. Spanonp. Garsaton.
En 8io ~aeaba eito'fMt/ono. ta abadia y la gobemaba

T7C..

8~5. 8i4. 848. 827.


el pMp6-

A~ano. E~MO. Atto. Gaudemiro. Lenge}!edo. Atto. !gi!a. Miron.

903.. 950..

848. 868. 896. 907. 908. 969. 972. 980.

t.M r_!t-

t(!LM!A8

M ESMffA.

63

Tgi!ano6!g;!a. Arnatdo. Bernardo. Ponce Ugberto. AnMHo. Ponce Vae6 la abadia en i08~ y la gobern prior, r "n.. entr ~.a en etta coa hMta que .n"" 11 i075.. io~ b

~OtO. 4CH6. ~055. 1085. ~o~ 1080. ~~OU. togo Theudaldo,

An~Mo. Pedro Roger. PedroRtco!fo. Ponce,monge<!eMarset!a.


Tla

i097..

jog~ ~086: tQ89. id07.

nun Ail.n_ u tEn ~~A ta (!entocieninn contestaoion que di<) <ste monasterio & )~ Encietica con que et de RipoU de particip la muerte M abadBernardo en <t09, solo cont entre los aba<des Gerrenses dirontosa ~rnaMo, ?'<)? y ~<w. Alguna cireunstancia que no conocemos fu la cansa de pedir solo eufragios por estes, callando a los demas <juc '"<m a que uuu dicho atcno ano. hubo tasproxttnos masprximos

Ponce. Berenguer. Jaan. Berenguer. 1 Comh


de una

~08..

~H. ~14, ~~5, mg.

escritura que dice Ego Odo g<'a<< !oeo Abbatis <;<~f~tett~ ~p<Kop<M qui sm mut cM cunc<o cox~~aMoHe San<<B jtfoW Gpn-en<<M eoMtoMt /<!CtmM MWom, etc. pt!<i<o carto in menM t!Mt<Mo, ~pndte Aai<n<&M~'MtMt ottob atJ~ En razon tarnalione Domini CXXII post milksimum. de este en la ncsta de San Odon se le Omna nq))! 0~ <<M<<tM)t<W-

V'AC UTEMRtO

S(m.0.don,<ocoA6a~<s. GutHen Bernardo. GmJtetmo. Ppnco. Htjg~ Hugo< Ppace. Gui)tetmo. Fredu!o. B~n~do. Henr~o. Ponce. Ramoh.

H22. ti~ 1157 ~'5g ~7c.. ~05 ~20.. 4225.. ~3~, j247.. i~ 'H81.

1225. ~g~ i246: i25~ ~75

Bernardo de Yo)on, eteeto, siendo pf:ot- de San Andres de P)sa en e) octubre de <273 pero no )o aeept 6 murio luego, era pues ya nbnd.

Sancho Anerio. Ramon de Peramea. RamondeConyonis. Jau!esio A~ Ber~nguerdeEri!


pt~nh~ Fuf! Obispo t~ de Darcefona.

~274. t506.. i344..

1505. ~544~ ~348~ t548~ 1565.


i42t.
bispo igiMia Othode San

Don Jaime
Tnia

Za-robira.

t370..
g-cnera) < Juan i39t consa~rn la

por vicario el cuat en ntense., Marttn de Canats.

~onPascuatdeCuberes.
VMit<; el braxo e) monasterio. de San

~25..
Vicentc M~rtir

~53.
que habia n,t

A LAS

MLEMA8 Rncffp

BB MPA~A. fin

Arna!do Roger de PaHars. FudObiepodeUrget. .1 PonRamonCcHa. PonGabrietM!guei. Don Juan Margarit. DonJuandePomar.S4~ Don Pedro Fan'era Bot'aardo Cardona. Mateo GaHard. Agustin Ga!tard
)!f!ft

Don

1454.. ~465. ~534~ ~54~ iS45~ 1550 ~55~ ~589


avl4.

LuisSanz.ObispodeSo!sona. Juan Alvaro, Obispo Solsona.

de 1635

Fu Cistcrcienso, abad de Verueta, comendata~ rio de Gerri, de segundo Sotsona. Obispo MurM en a <3 de octubre do <6S3. Tarre~a

Miguel Santos ~o.

de San Pe. i63i.

Obispo do Solsona, promovido ai Granada en <63i Este fu ot ttimo abad et cuat comendatario <om4 la juiciosa determinaclon de renunciar )q abadta en <830, pidiendo al Rey que la proveyese en un proemdase ptetano de que desempeBaf por si mismo tan graves oMigaciones.

Miguel Sa!abarde6a.
A 2 de noviembre de ~3i se unis a la Cng~fegaeion TarracoaeMe.

~54.
este monasterio

Juan Bautista
T.Xtt.
T.T[tf

de Castro.
i3 aKqs. ,e.
M

i645:

Vae<; 'O'9V'V ta abadfa

C6

YtAM

mEn-tftto

Ermengo! FeUxBesturs. JosefBover. Migue!Guanter BenitoSa!a.


Despues Obispo de Bareetona y Cardenal. por suyo un retralo pcqMeno que liay sobre de ia sacristia en la parte interiur.

Manuel

~6S8. itC'70. ~685. 1688. 4698.


Tinese i la puerta

FranciscodeCordeUcs. Francisco de Miranda. JosefdeAreny. Juan Bautista doDesprat. Benito Jaime Cerezo. Francisco de Olmera v i'785.. Romeo y de 1789.. Puig y Beren-!794.. y de Desprat,

n59. 4~M~ n84, ~88. 1793. 1796. actual abad.

guw. Benito de Olmera

Et monasterio esta colocado en una pequeHa Hanura & quien corresponde otra de la otra como por un parte de! Noguera, que corre canal. Mas en eso poco los vecinos trabajan en bencfictar un manantiat de agua salada que alli mismo les nace, y que es todo su trigo y vino y aceite, y aun les vaje por todo e!!o. Cojense anualmente de quince & vetnte mil cargas de sal que estancadas por cuenta

A LAS <G!.ES)AS

aquel poque enriquecen bre vecMario, sueten dcjar ai Ma! erario et producto liquido de cuarenta mil duros, con. forme me inform el administrador de dichas salinas La igtosita de! tugar DonMarianoPuig. esta dedicada a San FotixMart:r su construe. cion es de! siglo X!t antigQedad que tienen la mayor parte de las iglesias de estos montes, a donde pesar de su aspereza y poco comercio no dej6 de penetrar el mal gusto de escultura del sigio XV! on tos psimos a!ta. ros, que hacen un horrible contraste con la sencittisima del siglo XH. arqu!tectura
COLEC!ATA Y YtLLA TREMP.

de S. M., al paso

n~

M ESt'ARA.

67

Del monasterio de Gerri, rodeando por los de Labax y La 0 (de los cua!es se habtar en to de Lrida), vine la villa de Tremp, que es del seaorio del de Obispo Urget; y acaso por esa razon el gobernador mititar y politico de este territorio vive siempre en la proxima villa de ya!a~. El sinsabor susto y que causan los montes que habiamos se atravesado, con la vista de este valle tempt que lIaman ta CoMco, pais de abundante y buen vino, Pt~ntanse aqui las cepas muy unidas unas con otras, pro distan tos sulcos entre si sis,

ti8
t1111111 tr nn(1n

VtAGR
arnnnr.nw,l.v

HTCHA~O
.1,

ocho y docc varas, sembrando alternative mente tas fajas intermedias de cebada. La alidad del terreno no sufre otra cosa. Et eonvento do San Jaime donde nos hospodamos no ot'rece cosa que contar si noesunaesce' lente edicion en folio de la Ethiclt de Ar)st6tetes. ve~ida al latin, puntnatmente la misma de que habl en la carta XXXHI pM un ejem. de mi con. piar mss. que vi en ta biblioteen vente de Valencia, No trae este hapreso nota ni ano, ni foliatura, atguna de editer, ni !o que es mas, el nombre del intrprete latine. Por donde es mas apreciable aque! mss.. y este impreso es sin disputa de los primeros ensayos do la tipografia. De la iglesia colegiata de esta villa poco to tengo que decir, porque poco que en ella se conserva de antigedad to pubtico y ponder et padre Don Jaime Pascual, cannigo en la D~r~cM~)~. Premonstratense, pado de Pa!!as, impresa en i'785. En resolu. cion todo viene & parar en que esta iglesia observaba ya desde mitad del siglo XI la vida cannica, 6 Ar* presididaporunPreposito no Abad, como parecia inferirse cediano, del tituto de casa o~NCM~. que queda en ins. trumentos del siglo XIII y XIV, porque esa comun en aquel ya se sabe que es palabra )

A LAS Ki!.tM)M BE tSPA!<A.

(M)

Uempo, y aun ahora todas las casas de curas y Pretados de las }gtes!as. Du. parciales raba todavia en esta algun rastro de la vida comun en 1515, cuando el Obispo de Urgel Don FrayRatmundoTrebay!!a, entre las cons. tituciones que para ella hizo, mand6 que todos la mayor parte de los can6nigos comiesen juntos en las casas de la abadia. Debe el pu' al citado cscritor las noticias blico.agradecer del antiguo ob!spado de qae produjo acerca PaUas y det de Roda aunque en )o de haber Bjado la primera Silla en esta iglesia de Tremp se ifatt de muy dbites conjeturas que ahora no me toca examinar. La fabrica del templo actual es del siglo XIV; y aun principios del en t405, el Obispo Don Gatceran siguiente, de Villanova aptic para su conclusion la d. cima de todas las mandas pias. Hay en ella un buen cructUjo en capilla propia. AI lado del altar mayor esta enterrado e) Obispo de Catalan y de Ocon. Ni Urgel Don Francisco memoria enterrado qucda de haherse aqui de los Condes de Pattas, con ser asi' ninguntt que alguno de ellos etigio su sepultura en esta iglesia. Para las memorias de estos Principes me ha sido atgo mas nti! el archivo secular de esta villa donde tambien guardan un mi. sal Urgellense impreso en Venecia en 1509;

VtAti

L)MBAn)0

et umco cian.
n! mnnn

.l~:n..rnnl,u.

ejemplar

que

ho visto do esta

1.-

_&

.1

cdi.

SAKTAMAKtA ME Mujt. Distante trs horas de Tromp se halla en !a cresta de un monte la iglcsia de SantaMa. ria de Mur, antiguo tnonasterio de canonigos de San reg!ares Agustin, gobernado como man~ daba aquella regta por un electo prepsito, primero por oi! capitulo..de canonigos, a mitad del sigto XIV por el Papa, y comen~ado dar en encomienda hcia la mitad del XV, que son las tres pocas y la suerte comun il todas las abadias y monastcrios de este principado. Hoy se conserva dicha prepositura y es io anico que ha quodado dcspues de su secuiat'iMcion por Clemente y ni. Con el bcnepia. cito de su actual obtontor Don Jaime Ramon Bages, qnienitaman jP~M'~eiosnaturates, subi desde la villa de Guardia una hora de raen cuya cima se halla un pidisima cuesta, castillo arabe bien conservado en las paredes exteriores, sirvio de fortateza que despues los sonores de este monte. A poca distancia se hattan las retiquias del monasterio, del cual quedan los claustritos con algunas memorias sepulcrales de poca entidad y otras oncinas. La iglesia se conserva bien os de construc-

A -t-'t-Vt

t.A8

)(!).EB)A< -.Jt~t--

REPARA. J--

7t

cion del sigto XI y de solas dos naves iguales divididas por tres machonos, rarexa a que les oMigo la situacion. La latitud de ambas es de 42 palmos, poco mas; su longitud de 100: proporcion es ta bveda bajo, pero sencitti. sima. En una piececita peque~a cotaterat a !a se halla et archivo mas bien arresacristia, glado y curioso que hasta ahora he visto. Entendit en ello el sabio padre Don Jos Marti, Premonstratense do Bettpuig de las cannigo et cual observ tres cosas imporAvellanas, tanUsimas en este gnero. Primera: la clasificacion de tos pergaminos por materias, 6rden el mas comodo y natural para el hallazgo de to~ que se busca, aun cuando se estravien 6 pierdan los indices como se perdi aqui por la insensatez del que hered los bienes del difimto prepsito, que jataas ha qaorido restituir este archivo et indice que hat!6 entre los libros del testador. Segunda Quito los pliecon que se suele atormentar & gues y dobleces los pergaminos a tes ratones y proporcionar que sepulten en sus entranas tineas enteras del de tas escrituras. Este dane se evita cuerpo con el metodo seguido aqui, que es rollar muy los pergaminos, con que aqueajustadamente Ilas sabandijas coman en~ todo caso las estremidades blancas de los diplomas. Tercera: hi-

V'AM HMaABM

zose mas todavia; porque cada pergamino sa le pusieron dos aladtiras una & cada estre. midad. cosa que si bien es molesta para tnia quien pt'isacomoyo; pero en !a conservncion de los archivas, mas se ha de atender il la lontitud d<; los tiempos que a !a actividad c tmpaciencia de los que Jos han de registrar. Todo este se hizo aqui; y cierto, es cosa degran vergenza que en un rincon det mundo, solo accesible una gran sed de meoMt'iasanttguas, se halle este archivo con toda la atUdadura y per. feccion de que es susceptible, y que otros pu. blicos de hecho y de derecho, no solo carez. can de esta perfcccion, sino que les faite aun el orden intrinseco y se hatlen a punto do pe. recer. Dejo para otro tiempo estas lamentaciones. V{ todos los papeles de este archivo con et auxilio del vicario nuluai Don JosefJovenich. quien me hosped amigablemente por !o que ama la sociedad y eso que no le falta concurrencia en los dias festivos con motivo de visitar una imgea de Cristo crucificado. Bue. uas noticias baH relativas tos antiguos Coodes de Pa!tas, que qucdan en ya apuntadas su lugar para ilustrar esta cronologia, ignorada y dificil de hquidar. Entre otras, las hay notables dei fundador de esta casa Raimundo

ALAS MUStASCEESPAA. 73 Conde y su muger Vatencia, tes cua!<*8 hicieron consagrar esta iglcsia at Obtspo de Ur. el ano 1069 & 12 de gel GutHennoCuifrcdo enero. Vt atti copia de la escritura prxima & su fecha, que comienxa: Almitas Dei MaMs la de c~Me~ y dcj6 copiar, porque crei que la pubtico ya la Marca ~sp~Mtca, y porque aun cuando no este publicada no contiene mas que to ordinario y sabtdo en cosas de esta clase. Dicese en ella- dodicada esta iglesia Ii Santa Mono, San P~o, y San Esteban, que serian los tres altares que entonces habria en ella. Los fundadores etigieron aqui su sepu!tu. ra. A to menos del Conde consta que estaba enterrado en el cementerio de esta iglesia en el ano IHt, cuando Pedt'osuhijo, Coude tambien de Pattas, en una donacion a Santa Maria de Mura, dice: in cujus cMMtef~o proedicti p<!<fMMet (Raimundi) corpus sepultum est. Hoy se cree ser su sepulcro unodepiedracomunque hay en la capilla de San Paciano 0. y M., dondo por una abertura se ven varias calaveras. En la cubierta hay de relieve cuatro escudos con las cuatro barras de Aragon. Sospecho que este sepulcro no es del tiempo de aqueIlos Condes, acaso ni de eHos tampoco; no siendo inverosimil que !o sea de la familia de los Murs, senores de este territorio.

7~ ~i~

Y'ACE

HMRABtO

t Tenia este monastorio sujeto a si cotnopno. rato el monasterio de San Miguei, de canonisito donde boy gos reglares de San Agustin, dicen tos ?~r<K~ de to que se dice mas en <o deiosmonasteriosarruinados. En unadonacion del Conde de Pa!tas, Arnaldo Mirn a Juan de Muro del ano 1168, se tee que le da unas tierras in w~M~ ~M<B est in P<:r<f<a. No se ni hatto quien me diga !o que esto es. ~Y quin sabe si Cervantes conocia esta /ns~a cuando le dio su gobierno a Sancho Panza? Pero esto !o dije ya on otra ocasion (~). con las no. Concluyo segun mi costumbre ticias que recogi a! paso de los antiguos prede esta casa. positos

<<t:M <? <M<M de su MMf~tCM. MM~tCM.

BerenguerOiomar. ArMit!odePa!!ars. Centurie. Bernardo de Zactusa. Bernardo de Mur, Arcediano deUrgeh Gui!!ermo. ArnaMo. ArBaJdo de Mesu!i. A!egretFma.
() V. Tom. 7. pag-. ~3S.

1205. 42<8. ~246. 1284. 1299.

~26. tn9. ~82. 1212. 1228. 4237. i268~ 1295. ~522.

A A

LAS *-A.)

MLMtAS tUMMAS

DE DE

ESPAA. K8PANA.

7& 75

Datmacio de Mur. RaimundoFtHa. Ponce. ArnaMo. Raimando Ferrer. Antonio Po!o. Guihertno Ferrer. TomasCnnongc.atiasGtrart.

<522. 1545. ~350. {500. 1572. ~05. <473.

~570. t595. t425. i53i.

Nada mas. De aqui pase & descansar aigu. nas horas la abadia de San Esteban da la Es esta una de las muchas Sarga. parro. on este obispado, cuyo cura a quias que bay pesar de )a tenuidad de sus renias conserva et titulo de abad y jurisdiccion civil en algunos De uno de tugares. ellos, y va de cuento, s que present~ndose pocos anosha al Obispo de Urgel, recienido su Silla, ignorante de to que ellos son, mando entrar recado que esta. ba alli e! abad de N. Quiso el Obispo recibirle con el decoro correspondiente at titulo creyendo que to seria de algun monasterio, y mandoie detener mientras se vestia las manteletas. Admitido finalmente, y visto !o ralo y mugriento de sus vestidos, sombrero y rostro, dijole con gracia. ~V. es abad? V. sera abade~o. Como quiera que esto sea, e! que digo me di6 buen hospedage; con que atravesando

despues el alto monte de Alonsech, pude tto~ gar la villa de Ager, que tanto deseaba. Lo que vi y not en su iglesia queda dicho en et tomo IX, carta LXXIV y siguientes. A Dios. ==Urgei, etc. CARTA LXXXIX.

..1.

VtAOKUTEMaM

Historia del monastero de caM~os PfeMtOMstratenses ~e Bellpuig de las ~MMoMas sM muerte violenta de M< fundador fundacion: y su SCpM~Mfaen este <Mon<!S(cWo; MO<tM(! de tres individuos literatos y clebres anticua. rios del MMMO, C~(!~ sus abades.

Mi querido hermano grandes frios he pa. sado hasta itegar hasta este monasterio de canonigos Premonstratenses, intitulado de de las Avellanas. Mas todo !o Be~~ doy bien por emp)eado U'ueque de haber visto este deposito de virtud y de literatura, que cierto !o es en toda la cstension de la patabra. Vida comttn perfecta, retire cual de una coro pausado misas largas, coQM. cartuja da, no dire frugal, sino propia de penitententes ( pesar de las renias pinges de Ja casa, con las cuales se sustentan muchos de

BE ESPAA. A LAStM-EStAS

77

cortesania tes iugares vonosyapat'tados), sin afoctacion, amor a iasbuenas ttras v al estudto de la antigcdad, esto es !o que he hattado en este monasterio fruto de! buen egemp!o que les dioron pocos anos ha tres de sus individuos de que hablar despues. Tuvieron estes scores la delicadeza de hos. pedarme on el mismo cuarto donde murio et uno de tos tres que decia, canonigo Pascual, el cual se ha transformado en bibtioteca y Museo. Porque veas si con todas estas co. sas me habr sido desagradable la visita de con gusto en decir esta casa, y si no trabajar la que en ella hay interesante la titet'atm'a. Ya te acordaras que en et viage do Tor. tosa se habto de la sujecion 6 donacion del moMsterio de Premonstratenses de Valclara 6 de /t6tMcab<tCM,hecha al de F~te~tOM~ en la Gallia Betgica por el Conde de Barcelona R. Berenguer IV, ano H48. Pues esta casa de Cabaces es la que se supone cuna de este monasterio de a!t viy no porque niese una colonia de monges fundaraqu!. sino porque abandonandoaquet sitio. no se sabe por. que. se irastadaron como refngian. dose a este, donde renunciaron el derecho al antiguo Es que tenian en el ano 4t66. muy verosimil que esta fuese la poca de csa

VtACE nn~otct rcnuncia, porque nueva fundacion, ff<nHHf)n

DTEttAKM nottf..A

1< t esa fu <t.t tambien !a de la como se dira, la cual ora regutar que tuviesen asegurada primero qno se desprendiosen do la antigua. Hasta eso ano vivieron aqui on una cneva, iacuai ha. !)6 y habito el primero el B. Juan de Or. gana por otra donacion que le ten:a ya he. cha el mismo Conde. Todavia se muestra aqui la cueva suma mente incomoda para ha. bftacton de muchos. Con este la del piedad Conde de Urgel VII, que es el Ermengot se dtermin que digo con su muger Du). ce a formatizar la fundacion del nuevo mo. nasterio, como se vent!c6 dia 5 de febrero del anosobredic!)oH66. Escogi6paraetto el monte llamado de malet que ea el mis. mo en que estaba la cueva; et cual mand que en adelante se intitulase ?~0 Santa Maria de MpM~. H6t)ase el tugar en la dtocest de Urget, de Lerida, con-egimiento dos teguas at N de en el trmino Balaguer, Uamado Ca~pt-tw y cerca de la villa de Oa, famosa aqui por su enriscado castillo, cuya dificultad en tomarle los moros obtig6 il su conquistador ttamarte A este maligno. tituto de BeMpM~ andese comunmente el de Ma AMHaMas en razon de un lugar cercano asi se Hama. que

A LA~ KH.E8tA8

KSPA~A.

70

que va copiada (a) vcras la prcisa condicion que impone & et fundador estos de que Premonstratenscs, canntgos nunea pasen & ser de otra ordcn ni se sujeton u obedezcan otra iglesia mas que a la de Urgel to cuat sin duda a!udo la suje* cion que como dije prestaron a F(t<bewoM< estando en Fa<c!o<'< 6 Cabaces. Hceies donacion de la Villanueva de PW~a<M, que et mismo Conde habia poblado con otras cosas que dir el mismo documente. Dos anos despues, es il saber, en el do H 68 estaba ya constnuda la iglesia del mola cual dedico el Obispo de nasterio, Urget Arnaldo de Pef~eMs, concedindoie la mitad de los diezmos y toda la primicia de Camprin con otras co~as. Con el amor que el Conde fundador tuvo a esta casa en el testamento que orden en 1177 dice de eita to et ttentm dimitto ecc~ Sanc~<B siguiente: ~n<B de BeMpM!~ quam dtMna Msptfa(!oMe noviter totam ~om e~/tcaf~ Mo~fOM Be~a~re. 6< corpus Mos~*MW ibi sc~eKcH~MtM prop<6r hMw~a<ew et paupertatem loci tKMS w ~oHOfeM et MeMM~OMt .So~fo~orts nos<W JAMMch~~ gMt seMtpM' AM~Ha respicit, (a) Ap.n~m.XXP

En la escritura

80
-1-8-

YtAGEUTEttAMO e! Conde tard A <i't~ c< exaltai. Aunque morirsioto anos todavia, esto os, en el de como se dira en su historia, ~i84, pareco sin embargo su voluntad que se cumptio acerca det lugar de su sepultura. Aigunos cfeen quo su cadaver fu Ilevado a Alarcon dosde et termine de Requena, donde fue muerto vfotentamonto sin estar averiguado por quin. junto con su hermano Gateeran da Sales. Mas yo me atengo que es el enterrado aqm on el seputcro que esta al !ado de la opistola en la capilla mayor et cual atostigua en sus notas et padre Caresmar que 6t mismo examino, y que et cadavor es de muerta persona viotentamonte, pues todavia conserva una saeta hincada en un hueso de la espalda. Confit'mase esto con otro seput. cro que hay at tado det evangetio, que es de una senora y verosimilmente de la Condesa
..n Y.

Dutce, con to que que aun vivia en 1208, tuvo tiempo suticiente para cumplir la votuntad de su esposo. Esta iglesia de que hablaba el fundador no es la que hoy vemos en el monasterio sino la que hay en te que ttaman ~o!e<, que es la primera fundacion, de donde se traslad la casa al sitio actual, muy cerca del otro, y en el monte del mismo nombre que el Con-

t M8 ~J)A

MtMttS ~t

de B~M~ demamd6'!MMdar e!~et M !a ig!s<a CfctMates obra tamb!eM 'de! sigt~ X!H, aonque Bst&~dOeitguradacon mativo de~a!gan destrozo que debt~ sufrip M t)6Mp<~ de M& guerras de sucesidn. Aates paMBc que sna nas ht~ y que ten!a cracero, cua! Mbe. Ma t&s d~ capH!as itrtes coMs~ndin?9 a -6!; AdetMas de <os sfputoro~ya dtcha ttay tf so~ ~1 &e ~ Gondesa, q~ se icre s~f de 'CdMd!& Et'me)!g&! so hijo. 'Otro hay en t!na''tap!q~ sef de' A!vah~, a~~t~6M Goittde'tambien'~ Ut~t~en et ~g~ X!!t. Todos estos seputcros care~ict de etrros, cott to q~da'cantpo
c!*6ida.

BK B'fAfiA. BLtt~

8t .t

~Merto

& ta tradi-

ctO~'para'~

L~a' do~aten de vi!!a de B~~< que et fondad~f h!ze a este' casa,' d!ceh aigunos t}~ fue pop -e~peto at B. Jnan' de OrgaSA. Esta e~teiugar qtre en e!ta habta na~do. corea det tH6M8tef!o <en!o que Hamah ~!H6 Otrosihacennat~at de a villa ~~. de'sumisBM ! apeHido. Lbcirto ~-que h)6 e! padre de casa tan ifeligiiosai, e cual vt.' v!6tah santaMente que na s~o ~ovi6 at Gbnde a quefundasey dtttas ! monastet'io, smo~qae'SB grange6 !a venefacion de !os 'v~ de oi~os. Vivi6 stMnpree~ taMestp: ~( dedtcada a ~uctra So~ora M a~to d
rnMn roMO Ytf xtt. f s

? t~)

t~. tieyea. ~.aqatj~M ? amigua ~s~ttibM de :r a!!6 !a c&mnaidad&<t Mt)~ et B~Mo pM!ad<~ d<a 8,4c ~.dt~ abrt d~ /t~ su OMt~fUMo cat~ aMt
jNisma hasta,p9c<M aj~os bA< '.'i;

ta woraoMM~

~We. <

HM~MO

d;f)ho< p$)MM ,~9 eat ea~afgQ de 8tOt;Y<~ Mos, abad.de est~ c~a, qtt~ <? cOBt~M6 este hoQoy ba~ st< mue~ te p~~ .que (j~ ~a ~ea~ ejt' at abad.G~JQr~o .~staB~ ta ob~ci& M. n.at~~ ~g~, ~~i~Pwc< xpns~ ~aH.ea dtM ~03 y~Mf su~s~a~MM~~ ~5 )o wa A<pMMQ'deJM~<!e. Poca despues de este tiempo eht~ e! MM~toMe ~ posf~~ ~t siehor~o ~e ~o~ deade h~ an~guan~~ moag~ ,6) ~?0 etm~~s. ~.t!Mn~.nN)g~e~ ~o<<B~ gamps. monjas, y M~tas .hab:a a~ e~te a~ ~5; Ma!m) < ytage~ ~<?a!a Mqu~da ~na cppc<~dta.d~Cart~,qae nonces Uamaba de ~M~y B~to~no~~r~do~ Me de JSoM~s. ? d~cmne~.aat 'en; e! to~~ de h )~esia, ,d~ .Tarpa~na, Quede- pttea aq~ ~ar pomo p~or~ot.deeatacas~ do &e .pre~ de este Be!tpu!g. Ta~b~ Hempo !y ddtva .det Cand~ de Urge!. VM. E~etgot !a sama satxht!~ ~'a!da .de, CoMstant!no!p~:

A LAS w.

MtEMM 1.11..

Dt

B~A~A.

8S

documente: 4 Mas de este no se haHaitihga~ t3t<6 GuiHermoGafCtasuenaabaddesde hasta 1218, tiand <Mpas6 6~h otros &la baHo que el ntona~terio Cartuja. En ~i5
tom6 poestoo de un ace~ma y moKno cet'.

~r..v.ir..

a de Bataguet~, la cual de te di6 con !a ce* hodeesrem~M~d tothafr et vehttdor tos re!)gigos y !tet6rto de pies en el agua. !o efaett d~9 Otro G~t<~b y ~22. ef& C~aM, e! e~a! se Ea i~4 y im~~o 'cfee que fu et que admiti6 !a unioA ete monastfio '<M de SaA N!co!&. Acttrdate de to qttb dijo en el viage d Viqe h. Ma e! Mo 1259, que GttiMerfioo de A)~!eso'ttthasterio lay M tMge)f Sib!a ftittdaro~ttn 6 Ma hs~itat 'do P~~o~atrath~ea, t<tu!~d<) de San NicoMs en Alfaudrella ju<!to f& villa de BeUpuig, de la 'tta! rn e~ores. A esta casa concedi entonces el CBtpo de < p~def t6. ~qMe, Gu~termo de Tabeftt, nef cemonterio pb!!co, como ~fas e!l ! y en 0~6 qtite la acoMpaadjunta esctUufa, aa ta haUarasya en 12~ pfesMida por abad y que propobtada por ocho 6 dtez cahntgo~ mettorott obedece!* siempre A dicho' Obispo de y sus s'ucesores (). Pues este monasten~
(t<) Ap.n.XXUy~Jtt.

~AS HTKttAatO

San Nicolas suena en los anos sigutentes uni. do al nuestro como priorato suyo, sin que conste la manera como esto se verinc. Con mottvo de esta union dicen que esta casa tuvo que reconocer como matriz la abadia de C<M<t Dei en la Gascuna, & la cual e! fundador de San Nicol4s sujet aquel hos. conced!endole ademas terreno pital, para fundar otra que-fuese su principal en el sitio Uamado Fen~ amenas, distante do nuestro Matet tres cuartos de legua. La oposicion hizo nuestro monasterio dicen que yino que parar en qw se unieron a e! tas dos nue. vas fundaciones. Hab!o con esta duda por. que un pergamino que, cuenta este, esta tan lleno de anacronismos que casi me pesa ha. berlo mentado. Bernardo era Caporteita, abaden.< Bernardo de Narbona JuanCerdan. En el episcopologio t. 1245. 1356. i342. 1280.

de Urgel dije ya e! pri. este abad del vilegio que togro Obispo Ponce de Vitamur, el cual le concedi la libre po. sesion de cuautos legados se htetesen al tno' nasterio, eximindote de pagar la cuarta parte ta mensa episcopal etc., y como en cam. bio de esta gracia el monasterio admtti a su

.LAS

MLMM

BBPASA.

88

at capitulo de Urgel. hermandad y sufragtos De todo esta se d:jo ai!&, dondetamMen fu la eseritupa original, que es curiosa. Pedro, ..< Pefenguer. Gait!ardo. 1282. ~516. 1520. CoM~t<(M'MM, 1. 447~. Fray FrancMco B!anc. Fray Mateode PHa. t5<9. GuillermoRamon de V!eh, Cardena!. 182' FrayCtpnano Bent, <tomin!co. 1823. Fray Pedro Ca!vo. t52S. Metcborde San Juan. 1524. Juan deCardona. i52T.
Obispo anoiM7; despues de Barcelona, muri6 bcla <t

mun

i30i. 1520. 1547.

Tomae Campatief, !t!mo de los abades c<omendatarios. ~547. Antonio Ges cannigo reglae, pro. pietario, electo porSan Pio V, ma. n6en.1581. Y no paso adelante en este c&tatogo, que ya me Uaman la atcncion otras importa poco y cosas mas dignas.

89
t?~ <

VME <

WB~M

E~ este tn~na&terio han Noirecido poccs a&es~ h tres anttcuan<)s cpnoeMos como tates an toda Gtait, y dtgnos de sedo en toda Es pana, es & saben los padres Caresmar, Pas' cqal y Marti, de los, aaies y de sus trabajog dar li~Farioa quiero atguna noticia, ya que h~ dbido at actual se&or Abad la connanza d que me hospedase en el mismo dep6sito de sus manuscritos, etc. El ReverendisimoSeRM Don Jaime Cares* mar era natural de la villa de !gua!ada entr. en este.toonasterio & i," d!e n~Mo~re de i ~4S, siendo su A~badOo!) Pedro Jioaa, ~C(ver y nn~ de edad de 75 aaos en R~cetona & i." de setiembre de i '!9t (~, dasde dott' de ~e ~astadado su cadvar & esta. casa, 0~ caya iglesia se' dposa en lugar dist!ngnido. con Mna inscripcion en mrtaot. Dted!cado e<i' te~ameo~ & la ilustracion de las ant~gedades de su pais, examine con detencion mucbos de sus archivos, empleando dace anos Ba solos tos de la catedral de Barcdona y de la cole.' giata de Age. En ambas partea be ~isto y disfrutado de su.trab~o, el cual en~a ~t'n~a da e~as esta mejor conservado y mas apreciado que en la primera SaMando~n deM.
(a) Satat, Kun. i< pag. 80.

) j

dofoape~, n~pMede perdonara at<:ap!tut<t de i~ea~drat de Barc~nd o! pooo aprecio que mu~st~a ~baoef d~ tfebaKt ds Htefa. q~ ~s ~n~m6 da iMMtp<t!a. c~ 8tt M'eMMu siB~mas eot)tp!~ta,'s: y une d6 9qneMM Mandones que s~ babr Qn todos !oacUwp<M<,i!e~t<~bMjcoa~uMoa~4a de !a i~esta deapKMo d quiett taMo ~t habtahectM'~ so Mf~td ~stracMn Y ma~ s~tar ;qo~g<~ me han mf~ ~Mo, !a cahsa deoata oj<!fMa persoinat fa !a dtMordia op!oion;~aobM antero de le !nart!H<M qu$ pade6i6 San~ Eoialia, dMpu~ que Cap~mat! sestavo ocfntra )et padre'M~B~. ria, dominico, do aquella ciudad..Tres tomos soa tog q~ da;6 Calmar esontes~ Y'~Ho~ aen et e~ctc CFONoM~oo de cas! ~<!a~ esbMtMMS y 6tros docam~ttoa notaMes dst apCh~} pero~exH-aoto pMHjoque puedefasM por oopia d)K <hch~s de eUes. y'io~ Mhe tMMt dp atayop importanc!a }os'oopi A Ja letfa; h~. ciendo oportunamente tttgaoas advcrtencNS bis. tr~s; ~ra6ba~ eto< qu~ aL pa~ que desoubren sas aHvian ~stos c~ncimiettios~ ethfabaj~atosdrch~eros y a los aattcaanos qa~~ mangea. me Dntt~odMir,t}ae ~sdmanteaMta ate tMbo~. Pe~d~ia;~qMtMsapMc!a comodeb~

A t.M MMSMAft ~t.. 1..

M{<!M'AK.t.

g?

po'-que~MUodavta en et e~adc. y <tMa<M& borrador en que !odej6s~autor,.etiCMat!es~ crtbM coh mezquindad, no d~ p4atmam~)t~y jando mrgen a!gHaoen~8p!anas. ya.te t!~ manaet. Creco~eiosdptomatMos, So&~es. to, e! primero de dicho~ tomos eat sih~ bierta, y h~btadosodobtado e! h)m&&)rmaa todo l como uo cMmdfo, eostand&ucko.tpa, ncontrr et cajo pr'ncipto.~QutB~Fya! que una iglesia como !a de BarMitcmaotBM~ dra. ~acaf uqa copia magniCca deeste traba. jo, que' sin' este remedio va a quedat iat a~o~ ~Serai postMe actes ;decincunta !que Heguen & tat punto tos reMntinxentos, pepso. uaes? ,j. Estas y otras mvesttgaoto~ U~ranasite proporctonaron escrib~r muchas dtSMtaciooes part!6utar~,coB quesaUsOm ta cuno~dad de susamtgos, y cuya ptiMicacton ~enatU a la liistoria. QMdaaaquiXV!M volmenea en foHo, que comprenden tod~asus trabatos concluidosycomen~ados. Entre los primeros haUdas eraditas diaep. taciones.- De la antigua poblacion de Ca<!M. <M.==~FWM<!<~ de la'iglesia do a~nro~ M<=pDe! ~c~o de ~ArotM eM C~a~ma (fMdce< ano ?i3.a~ <~ 806.==So6~ PM~; ~pM~Ct-O <!n<~de~~M<!

__a

ytAOB 1

MT&NAHt

A LAN

MMSM

M!

MFA!)A.

.historia <<eAfttMfMtt: ct!dthombres de Parage. ~oK =t=DepWwt~<~ ~<M~ta, ~eM MMM ~aw.~o. ~, ~o ~rtMt~<! ~p<iMa'.====~o~ M jMC~o~ por los a~ades.==Sc&rc (M~CH dd df<~K Mt~tM* Jorge, y (~~ p~ro~o de este S<w~ 'Ca<ah<Ho.==!gtce de !<Mcodtc6! <~ c~e~o! ~e Brc!otM.==eTodos estos o{~8. outose~vi&ei monasterioa~os pasadofiaMa. pero reciando <Meot sugeto quien to 8nc~rg<), cttyo nombre Gatto', t~ataba de apropiarsetos,' desisti de ta empresa, que soto sifvi para que e! encar. gadonegociase medio, sucotocactonporeste et de ia corneja do la fbua. que es Ademas de esto bay ios siguintes trabajcs: N~Ma de e~e?MjMKM<er!o ~M(o a~od330. ~~MOS~P~~yeK~t~S~ jE~M. copo~to idem; ambas obras comenzadas con mncbas notas, etc;==Bt6~M~co PfeMMt~n~Mw.==N. Ca<<~<tMa.==~!<!<es Ca<~<(M&a! modo de los de Zt)nta.==Finatn)ente,~anas eoleectonesde documentos, extractos, etc. En todo cuanto escribi~ esteiitarato, ado. mas de ia erudicion quepose!a, resp!andece la critica y jntcto exadto de las cosas, y la gravedad eon que procedia aun en tos puntos oscuros sin abandonarse a la golosina de dpidpa~ ~ue se imp~m!esen

S~Ms pMMtos <~ ce de CoM~~

mQB~Tt!

Dca JatMo Paj~c~a~ era oa~ura~de Esparragaera, ydo~tofe~ teyea cMadoen. t~ Mest~mpnM~~ ea. 4769, siendo st abad Mon Frano;8M AmeH. d 38 Mur~.aqaide Mt~mb~ de i804. y enterrado en el plana de ta% capillas d~ ~s a~a Reyos 'y de la QQQcepcion, donde. ho visto desoubctr su oadaver para tfa~adaf~ detaate .dj puacta principal de la iglesia cosa que se ha~en. <:cado dia 28del en~~aotuat (1808). P&so. se alll una mag~Cca~osa, qu~ han costeado sus dos grandes aatigos, y mios tambien.~n ~sefda Vega y Sentmaaat y DM) Francisco~ faptot, siendo del prim~p la inscripc!~ ((t). E~te Mterato (qM trabaj hasta ~m~tte en-a! n);nt8ter!o aacerdo~t, ooMO si fuese au atca ooupacion) se eotreg con ta~ afrdor las tnt<e8ti~;oaes htstMcas y dipio. 'm&Ucas, que vino. a dar en.et estrmo. tan perjudioat a ta Mteratwa, que es la wt<Mf. salidad. Elafan desmedido de:adqutnr.8m 6 fijarse en nno d~ objets que aean oomo et ceatro de todo et itus. estud~, .y cuya traeio!t< eirvan toda&as vigij~as, v:eoe a! fin, ~a
(o~ Satat!, totu. < prut. pa~. XV.

cen~tuFw; cuanoa. El s~~r

teatacic~

tecnMe para.tos

anti.

A m an

LAS

Mt-tBUa .~nnnl~

DE

E8PAKA.

9~

a parap en qaa etMterato muere rodcadode coiecctones, dp notas y de prec!osidades sin digerir, y que M pneden ser nti!es at mun. do, si o~ro M9 etoppead d~ nuevo la misma carrera, y no concibe y pare e! fruto que taas ~acilmente hubieradado el primero. Este es caracter de! aeCor Pascuat grande ha. cinador de documentos de toda especie, efecto de !a.aad queie deworaba en este ramo, y qMp no le permitia tijarse en un punto so!a de ttteyatura. Con Io coat dajb poqujtsimas Osas concluida~, y los XHt tomos que que* daa de sus trabajoa, no son mas qup colec. Ctonea, cuscaianeas deescrituras, oota~, extraotM, c~Mbtaactpn~s, t., etc., sobre ntuohoa ptMtos de la his~oria y geograSa,antigua de CatatH~a, motayead~ este ninea!gMtas obriHas agpnaSt De to que d~ comctuido queda Ja diser. tacioo sobre et ~~~ de ~a, y la expU' cacion de naa tnsccip<:t<Ma romana hattada en e! pKorato de Bonrap~, propio de esta casa, cuya copia va.adj.M~ta (o). Esta uitima ia eiMnb~ en di!ogo y en el tdiama catalan, det cuat estaba taa ext~emadantente enamo'rado, que segun cue~tan~ los que le tra~afpn,
nwn.n~ mw.w.nn.i.1.

(<t) Ap.n~-XXtV.

VtMEMMMMO

cuando alganCatatan le escribia en castellano, no le contestaba. Tambien conctuyo impnot!6 una larga DMer~oM sobre la Sc~s <pMoop< aM~Mo de P~Ms. Obra que era de desear no hubie. se impreso. porque en ella descubre unapro~ pension irreststtbte la parte congotural, que le bizo incurrir en las equivocaciones que manifestar en mi viage a la iglesia de Roda. Nada de to dicho rebaja en mi conoepto el mrite det senor Pascua!, que consiste en haber recogido muchas preoiosidades, que acaso de otro modo 6 no perecerian, serian tan conocidas; y no solo las sobredichas, si. no otras de varios gneros, de que quiero dar razon. Todas se hattan hoy dia recpgidas en to que fu aposento de este senor, cuya pie. za principal se ha convertido en bib!ioteea como ya dije. En et cuartOt lateral de la de. rocha este padre, que es dondc"muri6 y donde yo estoy hospedado y escribiendo es. to, ademas de las pbras de este triunvirato de que voy escribiendo, hay una porcion de cdices, 6 recogidos por otros comprados medios de atguhas colegiatas y parroquiales, son tos y sigaientea Un leccionario fol. ms. s<ec. XM, falto en muchas partes; pero por fortuna conserva

A -i.

LAS f.~

tGMStAS inr'~t..

DE

ESPAA. _jt-t:-

93

e! sermon de San Vicente maftir predicado con el epipor San Juste, Obispo de~rge!) graie enterot Este codice, que fu6 de la par. roquia de Fors, dtcesi de Tarragona, es ya el tercero en que he hallado esta obrita indita, de que habl en los correos anHenores. Otro leccionario del sigtoXtV, notable por Mhtener solamente.las attas deiosmartires. Dos breviarios d fines del sigto XH 6 prin* Uno de ellos era propio cipios del siguiente. de la parroquta de San Migue! de Cardona, que al principio del oN<oib de Tempore, tiene escrito Incipit breviarum secMudMM ordinem beciti Rphi coMpt!a<MW, que quiere decirque servta algun monasterio do nuestros can6< nigos agst!nianos que se intitulaban de San Rufo. 6 porque estaban sujetos & la fambsa casa de aquel titulo en Avinon, 6 porque sus costumbres, corno fue moda adoptardn un tiempo. Y este yo juzgo que sirvio pa* ra la canontca de San Vicente deCardona, de bs ya porque entre las conmemoraciones Santos pone las de San Odon y San rmen" oficio de San Vicente got, ya porque en est el citado sermon de San Justo. JDt!'er D!a!ogo~~ ~e<t<t Cf~oWt iRo~~tsts EpMCOpt. Ms. S<BC.~M. Un Codt n4.*mst conti'cne deisigIoXtM:

TM6E

UTBBANM

la Reg!a de Son Benhoytu~ounpMan~ en el cual hay variaa enttniativas necrologio de haber sido propto del monaMerto de San Policarpo en la Galia Narbonense v. ?. coan. do dice m F~B.d~~c~~ SMMP AMtt S. de <~M!~ ~!<n<~ M'c~, MOStfOMtW, ~C~WtM vos Ff. R. BotVaM 0~4. Predicat. M Me~r~< Hay varios 6bttos de monges S. PoKca~, de abades e eotenses. de Obispos de Carcasdna, y de VMcoades de BeKiera; y casi (pfocttsuteB) todos son desde ~40 a M90. Eato c6dMe vmo parar at monasterio de ret:g;o8a8 C~ terctenses deVaUbona,!aaotta;e8 agtadeMas ai trabajo que empte el Sr. Pascual en el de au archivo se io regaiMon 'en arreglo 1 <80, junto con alguno8 otros libros. Otro c6dice en 4. ms. en papet <;pn este titulo,: Aqui comiena este Kbro, e! cual es ~ntttutado, ~m~o este ~M~e; en es, cuat manera se dove hombre recir ni de que se deye hombre en toda la guardar ~tda de! hombre. ordena el prgontettbro ~en Pf~a~ cidadan de la dudad de Va. lencia. En el prtogo dice <. por ta! ma. cho. reverent snyor Nuch de Lupia, p<M-la "gracta divinal Obispo de Valencia como en. "tre los corales amadores de virtudes e pr.

'A LAS <(it.M~AS DE E9MNA.

?<? tuestfttgfant ~c~ohvoatesplandes~ai~s ~0 PMm<<t ofrezco vos Sen< bdtgntd~t..< ta ppMente obfa~)) Et Obispo ~yor< !o fu6 desd~ ~598 ~p0) de~Bo~ i4Mt en qa~ Mutn; y esta es ta pcta de J~MtO~; Pf~o<, cae ~crUof~atc~ctan ne tonocido hasta ahor~~ sino es 6 Fe)~ mencion Ba~- ~BtM. ?<< uaM~a.~ue JVtc. A~ Como sea, et ~scnM& sa ~bir M !<hosih, de eUy~ Mioma s~etfastadA McasteHatto, com sa t~~n et epig)faf6 f;nat dei ttbfo 'en esta manera: Este tractado fu roman~ado cathaiana en es~ tavam (casteNde te~oa ~Banh) por e! honrado Barthoome de A~oi~Dauxen Bartoaa eh ea~a de maatfe Ati ~ c~bado XVl~. d~ ~nHumt'aado~ .deJuMio anyo mil CCCG~LXXV!. Deograscrtbst, BeMoporcum atias.QutScnpMt, ~iMap vAmea.NtcMacs ~Dno.T~&t. Este libro ~eatur r & Cbrtst.o benedioatuf. Mfu acabdo de scrivir a XM de junio det .1~ (!CC.LXXVH.. -1 wanyornit coh e~e titulo: Qtfo cdie mg. en papet BfMm)& ~oMfat~ a! ea! ~ttHt~ !c ?)<)? D'oMo ~~<f6 d!~d pMif<~ G~efo Et Pou o~ M.D.~XX~. '~c~ 0~/re mas ta obra no doctors que escMoctdo', topaedosbet'porahora..

VMOEUTEMHM

tahtutado: jEa~os~to ~<pc~ W6MMtStt< ~W~Ma ~MCtp< ad <!M~ simum Ltf<B SCMMMt in qua .e<t Jt~-C~tM~: ne< Ba~pM~~ 9M<p~ ~eo&o ~~, omnium ~cn<<t'tMt<aMdc 8(~p sap!M~ ~MM. nunc ob MM~OfMMte< re.. fereM(t<t~ ~MMs ~t~i'M in ~anc ~n~eat duxi e~Q j~K~ Pa!a ~Ma corde dtsc~pM~ s Soncnsonaadastnss. ConsUtuci~nes sinodals y ritual de !a ig!e' sta eotegtata de Ager (nuMius.) Es ms. de! sig!oXV. Otras constttuciones de !a cofradia de San Cosme y DamiaBt e~gida en la igtea~a de di~ chos Santos en la Val del <~tMC J~taMo, a&o 1596, bechas: por Jos buenoa hombrs de.la ciudad d6 Huesca. ,i El V~r<o J!f<~tt~, traducidd a! lemosin por el Oominicano Fray Aatottio Cana!s,~v dedicado a DonJaMne,Cardena!yObispa<ie Va!encia< 1 1. Otros varios rnsg. de historias ~rttButaFes de igiesias, Condep. etc. Entre b!!oata'~ede los Condes de.Empunas y Peretanea!ogia vot. do a)!tigedades cuites da:yotro y ect'. sistipas de Lrtda. Ademas se. guardan atgunos impfeso&fa" ros 6 tenidos por ta!es. yo~no 6~ 8<ed cono"

Otro

!.AS 1

K!t.Ei!tAf!

CE

ESPAA. .1_t_

97

de los si. cida la version a! idioma valenciano hecha Monomos del italiano Esteban Ftisco, de Tortosa, naturat Amiguct, pot' Geronimo t)asi, Hector y admi. dedicada a Geronimo de la Unh'et'sidad de Vatencia. f )mnistrador Roffman en t502.tcm pt'f'sa alli por Cristofial del Sacraesta la version annima lemosina immentat de Clemente Sanchez de Vercoai, pccsa en Lurida por Enrifjue Botell, ano M95. ~He<!M o~. la Bibtia, Finatmen~o impresa t'<! N~MC !mpM!M jV<CO~(t JCMSOH, GoMM:. Es un vot. fol. a 2 col., ~.CCCC.~V! v le falta todo c) Gnesis y parte del xodo. En et otro cuartito cotaterat :') este de !os c6d. rnss. estan guardadas con grande csmct'o otras preciosidades que recogi con el mismo afan c) senor Pascual. Trs monctarios Yi alli, en dos de los cua)es ))ay nna copiosa de monedas de toda cspccie de gran coleccion merit~o y csLintacion para los anticuarios; peuno pcro to debe scr mas sin compat'acion dondc cstan las medattas fjuenit.o de concha Y atgunas ta) vcx singumas raras 6 incditas, una bucna coleccion lares. Hav asimismo de historia natura!, ))orcion de camafeos y toda espectc. otras antiguaHasde La descripde todo esto, y aun socion circunstanciada mas raros !o de los objctos atargaria nu trau T T. XH. T.XH.

98

vtAGEUTHRAmo

Y asi resotvi bajo hasta un punto tnsufribte. con los apuntcs contentarme que tome para mi uso. Lo que no omitire es la copia de dos pic. dras t'omanas que hay alli mismo recogidas en es. igualmente por este literato, insaciable te parti cttiar; y dejo varios ft'agmcntos y otras de) tiempo mcdio, que hasta es. inscripciones to se estendia su sed. Pues las dos que digo son: i." Un jaspe de menos de palmo en cuadro que no s do donde se trajo, en que se !ee: CORNELIO VITELIO. PV. BLIVS. Q. F. H. I. S. D. !X.A.C. es un marmot de un patmo de tacen Km. go y mcdto de alto que fu hallada dicc asi purias L. AEM!LO MONTANO BACASITANO LACERUjS. F H. S. E. Dos saber, anos despues del senor Pascua!, es li 2 de agosto de ~806 tnut'io en esta La 2.'

LAS t")

Mt-EStAS 1

NE

ESPAA. )~L~

99

individuo casa otro su;'o de mucho aprecio natura! de JRarceto. ttamado Don Jos~ Marti, cana, a los cincuenta y un anosdept'ofesion co' nonical y despuos do habor sido abad )o fuo'on los otros dos. JRste mo tambien que sin dcjar su retire examin al. saque le traian :')su cnafto, gunos archivos c6 de ellos un ft'uto que seW) muy u).ii il la hist.ot'ia. pueda (jue el monasterio siompro Y en et det monastefio trabajos. pnbticat'sus de ~Mr, que an'egto entre otros del antigoo <'<*conoce c) aprecio modo sobrcdicho, que de la ant.ig(tedad, $ hacia do oslos monnmcntos sugcto. con que mancjaha y la Hmpiexa y atildadura le incuntbia por ohligacion por af)cuanto en un solo punto de cion. Fij su atencion historia que es de la CHMMMa c~a~Ma an. ~<jfMf<, mas este pucde decirse que to ngo~o. un tomo con otro de De ello dejo escrito y catifi. pero todo bien cxaminado pt'ucbas; Ile te. cado sin supernuidadcmii conjcturas. nido gran placer en tccr aunque por encima esta obra porquc en ella ))c hattado manifesto mismo que ya te tado con mas extension en todos misviagcs: !)e dictto que las catc(h'ates, y aun otras muettns iglesias no profosaron Ifasta nias canonica ({ne la aquisgranense c! rcnmtcdft S!g!n Xt: que nu!) cnton-

<00

Y).t<!Et.)TEB<MO

ces conttnuaron y se an'pg!aron otras sin adop. en otras. tar la agustiniana, que se introdnjo Sobre este punto habia yo tenido o! gusto de cnando me hanaba en Baroir su dictamen celona cn 1805 proponiendo algunas (h)das comun amigo et sc~otpor medio de nuestro Don Jos de Vega. Tambien dej escrita la htstoria de ta iglesia de Santa Ana, rden dct examine, Santo y cuyo archivo Scputct-o. tambicn. Hem, tenia comcncreo quearrcg!6 Catalan documentado. xado un Dicctonario el scnor Mart.i tenia la bueEn ycsotucton dol sehor Caresmar, na critica y carecia de a que parecia aspirar c! sela universatidad Este es ci juicio que hc formanor Pascual. literario que honra tando de este tnunvirato to a esta casa, donde en tan corto periodo tan grande se ha visto reunida de tiempo deilustracion que aun sin ser protegida, ser una fecunda semilla de be naturatmentc anticuarios. A Dios, etc.

A t.AS tGLEStASPB ESPAKA. CARTA XC.

<0)

/)t;M~!CM con que los (trcMfos de ~~<!Ha son mirados como tttaccestMcs ~or avaricia de $Ms dMe/<os ~o<tCM de los de la iglesia de Ce)'on M~tces h<~o)'tcos que a~t hay: et de ~t coleccion ~M<<ff do C)tOMM: B<&~ ~((?M<i[~tde Carlo A/~?!0.' 0~(M MaHSC?' de DoM SM~Mto PoM<!<A:idem de P. M~Mc< CM~on~: poesias de Co'(i)!!mo Pau. H~a' i~i.t quorido hermano En et ~iage & esta he tenido una nueva ocaigtesia de Gerona de la injusticia sion para descnga~armc con naturatcs y extranque muchos historiadores a nuestros arctuvns cele. geros han denigrado de pohrcs y mat cnidanot~ndoks siasUcos, dos por unos dueilos avares y enemigos de Por to (lue hace a los la phiica iluslracion. dcbia bastarles el ejemplar de Pees~'anos, (tro de Marca, 'juc hatt patentes los archivos de Catalufia para cnriquecnr su ~arca 77~pw'M. En ellos estan todavia los instrumentos miles que no Yi. 6 que l copi y algunos con copiar de los Carto. porque se contento de arettho to podria de. rates (como atgun

)0~

VtAU UTE~MO

mostt'M'), o pot'quc no !os tuvo por tan neccsanos a su objeto. que cra principalmente probar la dcpcndcncia y concxion de este pais con el roino de Francia, ~Cuantos espaotes beben nuestras agnas por este y otros canates agenos. do y con todo eso atguno ellos ha cscrito archives son que nuestros desordenados 6 nupenetrabjes? Esta pobres, calumnia, hija de la ignorancia y en gran parte del orgutto de ciertos ~tageros, que por su osadia y pirrontsmo se han hccho indignos de ver las fuentes puras de la historia: esta calumnia digo, con que se von denigrados los cnerpos mas rcspetabtes de nuestt'a nacion, es bien recibida por los extt'angeros mal nnimados contra ella. Y asi cunde nuestro descrdito por culpa de los malos espa. do imparcialidad fioles, que con el achaque entre los extrangercs et quieren grangearse crdito que no merecen entre nosotros. Mit bocas quisiera tener para puhliear la franqueza con que todos los arcbivos de este pt'incipado me han sido abiertos, y la diligeneia con que atgunos cuerpos me han hnscado para que sus escrituras y libros sirviesen a la ilustracion de )ni crupbtica. La iferencia de los sogetos que no tos vicron dicion la es c\it!entc, y tnucho mas lo es la de los

A LAS tGLESfAS M B~t'A~A. 103 et) que yo emprcndt este viage a uempos jos otros mas pacincos y de menos recelo pa. ra las iglesias y monastcnos. Asi que la difercncia del rcsuitado debe a~'ibuirse a otras causas que cuatquiera fapuede conjeturar cilmente. Uno de los cucrpos animados del bucn desco 6 Hustracion que digo, es et muy iiustrc capitulo de la iglesia de Gerona el cual, enterado de mi objeto me franqueo todos los dcpositos literarios, comisionando para su canonigo an~iquiof Don que me asociase Fc!ix Raba), muy versado en la !oca<idad de los archives y en la historia de la iglesia. Con et deseo, pues de corrcsponder esta generosidad y de ilustrar cuanto pudiere la his. dar una idea de los artoria, comenxat'e chivos de esta catedral, y de los codices que en ellos hay y otros libros de que me he servido en mi trabajo. Tienc esta iglesia dos archives principales, uno Hamado c! .Secrc<M<o y otro llamado el (ffcMfo, donde estan los papeles de renias En c) primero estan custoy la hibtiotcca. diados los libros manuales de secretaria del capit~o por estar proximo a la sala capitutar, y ademas algunos codices preciosos y dignos de mayor custodia. Entre los manuales, que

V)ACE

UTEttAtUO

conxenxan dcsdc hne~ det stgto X! V, hay dos muy apreeiabtcs les que comprendcn af)os de 1462 il -t482, escritos casi todos do mano det canonigo I). Andres Atfonzeto, ar. cediano de Besalit y vicario gnera! det Obispo D. Juan de Margarit. Porque es de saber que hasta et aho 1528 no tn\'u este capitulo mas sect'etat'ios que los rnismos vicarios ccnerales. Y como algunos de ellos se descuidasen en escnbirtas dettbcraciones, por cuya raxon se battim aignnos manuales anterio. res casi inutites, se mand en ese ano que et seo'etano fuese une de los mismos capit.utarcs. No se t.omra ciertamente esta resolucion si todos los vicarios generales fueran como et citado TU/b~o, ci cual con ocasion de las revueltas hubo en. (que entonces tre el Principe Cartes de Viana y su padre D. Juan Il, Rey de Aragon, escribio en aqueHos libros noticias a muy curiosas relativas esta iglesia y a aquettos sucesos. Las cuaadles, copiadas como ~'eras en et estracto junto (<t), forman un cronicon apreciabte de esaquetta poca. El autor de estos manuales ta enten'ado en el pavimento det ctaustro frcnte de ta capilla de San Rafaet. En la losa se
nm. XXV.

(tt)

Ap.

A L.M

!CMS)AS

M: ESP.~t.

)(?

ve su escudo con dos hoces. La msct'ipoon esta gastada mas se sahe que muri a 5 de abrit de t4~0 y (lue era natura! de Etna. un !!h'o itamado de E~a~th !ay tamhicn los estatutos de la por cont~eno' nntiguos de sus oficios, etc.; co' iglesia, ot)!igacionGs sas de que se t)ar uso cuando convenga. E) codice se csct'ibio en el sigto XV. Comicnx:) de los romanos PonLifices por un cronicon desde San Pedro hasta el Papa Luna al cual de esta ciu. sigue otro de noticias pecuttarcs dad y pais desde el afto ~355 hasta t42~ que va copiado por su impot't.ancia y cm'iosidad (~<). Siguc copia de algunas inscripciones de! que hay en la part.c exto'ior septilerales testero de la iglesia de !as cuales otro dia enviare atgunas sacadas de sus originatfs. I~o me ha sido menos til otro votmcn in),tt,utado ~~o' t!e<jfo<o)'){m c~~M~ M<~a)' Es una misceia<et'nMt:cttpa(Ms'e~Ca<<'ad({. nea curiosa. de Mayron Despucs del tratadito ~eco)tccp~n'u'~mK, <}uo es como pretudio la detenninacion capitutar tic t3SO, de celebras-se aqui la fiesta de la Concepcion de nuestra Seftora, hay copias de muchas constituciones de la catedral
il. XXVf.

v de varios decretos
J

(<t)

.\i).

TtAGE .t~t Tt

HIHMHtO

dot concilio BasUcense, dondc se ve la parto que tuvo en fujuct cisma el Obispo do esta Pax y su capitulo tatnbien. iglesia B~f~o Mas que este vaten tas actas 6 sean Diario de to acaecido en trew concitios provinciales de) det tiem;)o uno de ellos do Papa Lnna L6rida en i4!8, oUcrantcnt.c obra ignorado: dct testigo ocutar Dalmacio Rast, cancnigo de esta igiesia y su o)t pt-ocut-ador dic!ios concilios. He tontado copias y extractos pro rc ti~M. to m que me ha sido un Ca)'t.ot'at que donde c'-tan hay aUi mismo la copiadas mayor parte de las escrituras to. cantes il ostaigicsia dcsdo el siglo tX, eu. existirian en el siglo XtV, yos originales que es cuando so cscribi c! iitu'o, tanto mas ahora en que ya faKan aprcciabtc algunos de ellos. De este (.urnbo con et nombre (conocido de ~-o co'Je por et cotor de sus cubiert.as) Marca y otros varios los documcncopiaron tos que imprimicron tocantes esta igtesia, acaso sin touiarse el tra-bajo de cotejartos con las cscrituras originates que auu se conservan. Entretanto va copiada la adjuxta nota de las poscsioncs y obitos de algunos Obispos de tincs del siglo X!V dct XV y principe ().
(u) Ap.nm.XXVU.

Excusado

es decir

A LASJCLEatASDE KSh~A.

<OT i

t~f.~ ~f t 'ttt~n n ~'f~nt un fftnW~ codicc ttHf* es tambicn Prccioso que cuntde canecoteccion antigua pt'ende nuestm ns iguat en su contexto al que se guarda en de Urget, pero de mayor anUge!a catedral es para tni e\'idct~c (iad que aquct; aunquc cstm' escrito de que no exccdc a! siglo X, por asi en coitcuat llamamos letra francesaja a la ~otica, que en cstos paises tt'aposicton tanto en escrituras como cstaba \a desusada en iibros desdR la mi),ad del siglo iX, y si hay goticos po8t,cho)'es por aca algunos codices a ese tiempo son de to interior do t'~paua trastadados aqui. La anUgcdad que digo de es. te codicc puede sel' ta causa de cot~cnarsc mas ant-igua, escribiendo: cneMaortograna

por Tc)Y<oHo.==E~. WpO!' C.==To'racotKt en vez de //eh'6en's, &errts, ~<t~c< 7~a ~tfo~'ca, JJtMt!, y otros que se haian en Ambos cdiccs son una et codicc Urgellense. evidont-e dei ccto con que nuestras prueba pura c iiesa su propia y iglesias mantuvieron de canones, cotcccion que aun es. original estos libros en tanta proximidaft cribiendose tas invenciones donde corrian a la Francia, se hallan lisin embargo pscudoisidorianas, Qu' -ventaja ofrebres de ctlas ento'amente. asistencen cti los nombres de los Obispes concHios, tes a nuestros que cicrto por )o

V!~E LHKHAHJO .< 1 <jue en los dos he visto pucdcn sus variantes servir en osta parte de tcxto y scr prcfcridos a la tectura de otros cdiccs. Notoria es Ja ntitidad que de esto rcsutta. Mayor scria la del totat cotejo de los canones ?(< MM~cMOM M< ~tM ~cs. At <in de este cudico Gerundcnsc estan los dos concitios cetehrados en esta de los cua. igtcsia on los anos IOG8 y i078, tes se habtar~ otro dia. Curtosa y aprcciabto es una Bibtia que alli hay, mas por las circnnstancias y opinion que de ella se tiene que por et vator intrinseco det ms., que es det sig)o XtH poco mas 6 menos. Bien cscrito. interior a otras pero de ntrito Bibtias que he visto y cxaminado en nuestras mucho mas t'espe~btcs igtesias, por su antt. guedad y aun por su tujo (). Con todo eso et a esta vulgo crcc que es dAdiv.) de Carto-Magno catedrat, y asi to cscrihc et padru Hoi~ SKH). (~c Cc<'o))f<, ~<j!. ~t~. Error que conocer cualquier:) que este versadotncdianamente en la pateograt'ia. Para mayor dcser)"'ano merecc copiarse et opigrafc nnat, quo dice asi ~<M. 7~t~s ~e E.);c<< ~~M<c<' ;M<<t)M /eC~.==/MS <<&t C/M'M/C <7)<OH<f(M
p. XVf, np

E~ t-t tomo t3 de la A'~a~ (a) -5~)'a~ pr-j). se dice du este cudicc-: .S!~)fMmt'M/<wp<tf~<'a/?/vw< /tat<)'(t cot mc/<;f ~cft<a.

Luego se hatb esta nota: <fMrM';)ft'(;)t!s~e. C~WM=Ccs<e. bible. est. <t. noMs. Ch<t! le, ~e. notre. nom. /{o)/. (~. F~tee. et. ~c/<e~Mcx. de. ~<:H~. ~:<cMH. (/e. ~!MH~. ~H. ~.CC6't7~. escrit. ~e. Mo~e. (). M<t<H. Esto f~staba para que et citado escritor que U'abajoaqui su obra, y dehio vt' muchns conocicsc (lue todavia esta. vcceses~codice, ha en Francia c) afto ~'?8. Pcrmanccio nt)t mismo hasta la mitad de) sigto XV, en que Don Dalmacio de Mur. Obispo que fu de esta v iglesia (de donde pas :') las de Tarragona Xen'agoxa), estando en Pans como Kmbajadnr la compro, Don AttonsoV, donoestt'oney nandandot:) despues en su testamcnto a cMa en cuyo poder ent.)'6 dia ~0 de occatedr!)!, tubre de ~456. Consta esto ultimo en el archi. M<!))Ma!de M5C f< vo del vicariato cpiscnpa), 4459, )MhM)'o20, fol. 58, dondo esta la ps. critura que hixo et <.eso)'oo del recibo <ic (Ucho libro, el cuat dcsct'ibo asi ())c ?. &~ est mo~(e /brMt~ scnp<(t in ~cr~amcM!'s, CMtM p!(i'C~)')':M(( <{e!'<te< d~e~M /<S<Or<M sarpro habet cohopcrtortMMt pttMM s<t'tM <n'<Jt, duo ~Hcha<0!'M CMMt C<(!t<(~(!()' SK~ <tt't <~Mt6)M ~nt, cum arMts JRc~M FraneM; et c<MM ~rp?t:.
(f<) La &)Mi)a SapMfta. Totn. 4~. ['. 76. Lcc [,XX)H.

t US Mt.EXfAS nR E!!PANA. 1

~9

<t0

V)At!EHTEH.Ut)0

V C<M~o~'s /)tt est /))<t't <!<'! /!t)t Y porquc nadio tropiece en la difcrente cncuadernacion <)uo supono esta nota con la quo el codice tic. ne hoy dia de terciopelo verde y cuatro hehiitetas de oro. scpaso que esta es reencuader. nacion hecha el afto tG29 como se puede ver en las nctas capitutares. Itc dicho todo esto en que para dsengage comun en este punto no hubo mas yerro qne el de tomur un Carlos por otro. Otra Btbt'a del siglo XIV liay alli, division que solo tiene de notable la diferente de capitntos de la que hoy usamos. de) utiti. Por uttimo debo hacer memoria simo repertorio el can6nigo de que compuso esta iglesia D. Sulpicio Pontich.-dividido en cuatro fo! dondo por grandes vo!u)ncnGs ordcn atfabt'~ico de materias y con gran timmas imporpicza cstan cscritas las noticias tantes de esta iglesia en rentas ob!igacio-

tn<'nfM)n <t<t~c ~tf<tff<t)'*t MMM<M<s

nes,

fahrica, privitegios, aihajas reiiquias, septileros, dignidad~s, canonigos, Obispos, en ello con refiri~ndose todo grande puntua)idad u los tibros y cscrituras que et vi6 para formar tan vasta y prolija obra, (juo abraxa todas las 6pocas de esta iglesia hasta ci ano su tabndos anos antcs que muriese 1730, rioso autor. Digo que no be visto en iglesia en ({uo pufdpn y trabajo, fdgona semejante

At.AStCf.~fAHDBMPANA.

{ t

uebendcscansm' tosvenidcros.cuvacontinuacion es tan faci) como sensible il que se omita. Et catatogo de Obispos es muy exacto (tcsdc e) sig!o XV, y de et hab!o cuando vc. ras en el mio que cito u FoH~'c/t. Es decir, que no ho dudado adoptar to que et t'cfiet'e siempre que me han faltado les documents que et dehio disfruta)'. Mas en !o que hc ha)!ado pmebas originaics, a ellas me atengo, que son las verdaderas ~xcf~ por donde debe caminar un historiador, y no a la autoridad de cstesabio, prudente a mano esto de fama y t'a mas por rcspctahjc que sca; que no es va!erse de! (.rahajo de otro cstando las fuentes de que ci se Y:))i6, ni es provecho para ia historia, ni dura la crdite que de este modo se adquie. de !o que tardaro en dcscubrirse et

plagio. Otros libros quedan en et secretariato do mas 6 menos utilidad, los cuales hc visto y registrado il mi gusto; y de todo se sirvc Dios. Basta para primer dia. A Dios. t'. U. Se me o!vid6 dar razon de un libro que alli mismo hay, y es puntuatmcttte uno de los que mas han la parte cnriquecido literaria de mi viage. Es una miscc!anea de varias apuntaciones dei uso y curiosidades de Pedro Migue) Cari)one)[. autor de una

02

YtU!EUTERA)U~

de Catatuna y archi~ero de! imprcsa reat de Darcchna &fines del siglo XV de! siguiente. Et gran numro y pt'incipios de bncnos Ubros que poseia este notario se vc en los muchos que hay esparcidos por to. da Catatuf'a con et epigt'ate final do su mano en que notaha el dia en que los compro Y su de padt'esdominiprecio. Solo !a Bibtiotcca Crcnica Archive de esta ciudad pose unes dtcx y ocho de estos que digo volitmencs muy aprcciade sus cdiciones, htes por la antigedad de muestra otro dia. Km adeque dar alguna de los trat.adit.os, hacinador tnas un curioso poesias y otras cosas que eso'ieliistolas, cos hieron Tau)bio) se tiempo. esfot'xo e) rnismo en atgunas composiciones; conato toabte por la ocasion que con ellas en prosa y dio a que sus arnigos escribiesen ~'erso algunas cosas dignas de la luz pbiica en su tihro. copiadas que l nos conseno odas y cpitafios Tales son atgunas corn.
los sahios de su

y Antopucstos por los ho'mancs Alejandro Amcrinos Itatianos nio Geraldino (acaso Cade Amer) que vi\ieron por talancs, naturales aca mucho tiempo y cuyas poesias son coAntonio, Fabric< y nocidas en D. picotas in. otros. Entre el!as hay sin duda atgnnas esta ya at fin de la Afamt ditas. Publicada

M8 nnn ~e nnmi/n

JCM8US nnnln

DE

E9PAKA. Il-

carta del canonisa de J~sjMtMca ia erudita Barcelona Grnitno Pau, <jfM~Ms ~em6M<M Bardno sot6t dbeat. Mas aqui esta mucho mas correcta que en la impresa, y ademas se ha!!an dos de Carbonell que dieron ocasion a! erudito trabajo de aquel sabio Catalan, que es ia nica obra que le ha dado a conocer en la repb!ica de las letras. Su talento po. ticq estd enteramente desconocidd; mas aqui hay varias composiciones dirigidas a su am~ go Carbonell himno grave mas de 560 pide copiar /~C~M< muchas odas y epigramas y un en alabanza de S. Agustin de hexamtres. Ya que la cosa io por muestra algo suyo. l'auli B<!r~OMM~ ad DoMtnoM.

Ma;stus et'am curis, quas tu male chara dedisti: Vicinum placuit nemus adir mibi. 'Nunc avium cantus miror, nunc vallibus erre, Nunc jnvat irat cernere murmur aqua;' AtUus hic inmensos pandebat tnaxima rame&: Nac libuit nomen sva notare tuum. Crescet ut hc arhor, sic vos crescatis, amores, Mox prcor: oh Super) Venus arnica ~ve. Finieram. Nostros Dryas miserai do!ores Dctet'it gratas cortice nympha notas. Mat usque ucet: mea te pnecordia servant; Nec nisi cum morte noster abibit amor.
TOMO 'l'OMO Xtt. X)t. s

V)A6Rf.tTt!X~M

et CM<tO B/<PM (te C(BCO ~Mt'tter mpn~tea!)(~<M pc<' Ot'~m. L'nnm cutis, alium pedibus natura carentem, nformemque suis fecit utraatque malis. Addidit ingenium, quo nU prstaatius unquam Ve! dedit illa viris, vel dedit i!)a Deis. htgMio supe~nt injustte damna aovercte, Prospicit, et vitio doctus uterque suc. Fert humeris ctauctumca'cus: graditurque per orbem !t!ius iste oculis, hujtts et hic pedtbus. Por estas nicas muestras ~e v cuan bMH cuhivo su ingenio aquel Espanol en su larga morada en tta!ia, dondc acaso no se ha~ar lin poeta de aquel tiempo que exceda la elede estas gancia y propiedad composiciones. Mo le viniera mat al abate Lampillas la noticia de esto la apologia de que digo para nuestra theratut'a. Otras curiosidades cnc!cr)'a cs~ tibro, Y y entre ellas un opusculito ~e tWM ~K~W6t<s Ca~aMts, coetneos de Carbonelt, escrito por et a continuadon de! que compuso Bartolom Faig de los Napolitanos. Item una <;or< latina entre respondencia Carbone~ y et sa. bio jurisconsulte de Barcelona Juan Villar. con todo esto sino cop~arto ~Que har!a de bacer al por si hay a!guna vez proporcion

A LAS ~t-

MM!6<A8 ) <tt

RSPA~A.

t;

puuhco este regalo f Lo mismo qutse hacer con varias inscripciones romanas de Espaila que a!H cstan copiadas, y con muchas de tas que habia en Roma Milan y otras ciudades de !taha a fines del siglo XV cuando las copiaba ei citado Gernimo Pau, y enviaba a Carbone! Mas para no hacerlo tuve mil ramones. E!. no saber si exister, si estan ya si las copias son notes cada co' publicadas sa de estas dobio bastar para retraerme de trabajo tan improbo. A Dios otra vez. CARTA XCI.

orJe~ del archivo de la C<t(e. ~MM<t </~MCM dral: noticias ~C~pft'MCtptJ de <M6t'6~0fec< y de los c(i<Kcesmas prectosM de ella: (!fcM. fos del senor Obispo: cpMCopo!o~tos de es<o libro del caMow~o Dorca w6re !os ~~a.' waWwes de Gerona.

Mi querido hermaho: A mas de to que dije en ot correo anterior, hay todavia en esta a* tedral otro archivo que es et que morece este nombre, donde estan dcpositadas las escrituras origmates, a las cuales ha perdonado el furor de tas guerras mcrced a la soticitud del capi"
?

con oportunidad A !ugares tulo en trasportarlas el trastorno y prect~ soguros. Aun considerado pitacion que suete acompanar & semejantes es maravilla que se haya acontecimientos conservado lo que hay y que todo c!to tenga un orden regular y suRciente para el gobierno de los negocios. Los que deshonran nuestros archivos por su pobrexa y descuido, aiendo ellos personas particulares y de corto ajuar, en semejunt fatalidad gran parte de perderian sus muebles con ser tan active et inters personat en conservarlos. La pehturbacion de los animes con la vecindad de un enemigo cruei, la escasez de cabatterias y carfuages para e~ la neccsidad de valerse de algun igtrasporte, to quo los inteligentes. norante, que malbarala me parece que son motivos que esordcnaron, cusan tos.cucrpos que viven en pais lim!troie de una potencia guerrera. Apenas ha pasado siglo en que Gerona no haya tenido que esconder 6 trasportar sus archivos, albiMiotecas, etc. Aun con todo eso, el archivo de bajas, e3ta catedrat escopioso, iimpio, y bien clasificado. No alcanza la antigcdad de sus dipto-' mas la que tiene los de la Catedral de la Seo de Urget, que es sin disputa el mas apreciable de los de esta provincia. Mas no falta aca una del sigto X, y muy creporcion de pergaminos

n6 .1-

VtACRLtTMAtUO '1."

A LAS
.~t~t

MMMAB
t~w v<w

ESPAA.
t'

?
-

<Md& en ios siglos X! y XII supliendo tas fal. tas tos buenos Cart-orates de la iglesia y curia opiscopal. En esta misma pieza de archivo se balla la bibtioteca con mas de cien c6dices mss. de varie mrito. Antiguamente todos los c6dices literarios estaban en el coro, de donde los extraerian para el estudio. Tambien se depositaban y aseguraban con cadenas in ccrca, como se ver en el testamento del Obispo Bernardo Vilamari en i3i0. La primera memoria de. pieza destinada para la biblioteca es del dia i8 de marzo de d395, en que, habiondo e! capi. tulo comisionado algunos para ello, respondieron OMO(!<pst <!ett<~<es quod in dicta Ecclesia unquam fuit nec est etiam de presenti aliqua Mr<!n, Mi! <ocMs ~M(a<Ms vol designatus ad poMe~Mm libros nisi ipsius ecc~<p, tantum in choro et ~Mod est mtdtam utile et MeCM$<!r<M~, ~MO~aliquis locus sit certus et deputatus K{r<td<c<atM eec!esMw, ubi MM ejusdem t'<!poMat!<r ad CM~o~n~M~ et studendum M~~m in scteM<M, cum ~a~ propre qua. si in a~M ecclesiis ca~M'oM'tM. 7<~ctrco. dixerunt quod secundum eorum bonam connon est pro nunc aK!M MCKM et utiSCMMtMM, lius locuspro dicta libraria facienda, MMtsupra c~tM~nw oer~Ms occ~~w, fM~Kce< ubi Mho-

tt6

VtAGB UTttAHtO

SMMt, <'ee<p<eMdopo~enK!otMMStpsrM:~c&o~<M*MM versas lairinas. ~Ac(. copt<M~. o OMMO Que es con poca diferencia dondo foi. esta ahora. Consrvanse en ella mas do cien de algunos do los cuales dar c6dtces mss. noticia como me Yinieren & mano. 4 Los Morales de San Gregorio Magno. Cod. fol. max. ms. srec. XIII. incomplte, que solo Iloga hasta el libro XViM inclusive. Del mismo Santo los d~togos. Son dos c6dices 6 dos ejemplares mss., uno del siglo XII ambos constan de y otro de fines del anterior cuatro libros. Del V. Beda hay las homilias al Evangelio de San Mateo. Cd. del sig. XI. Anterior es el comentario del Apocalipsi, compuesto por S. Beato, presbitero de Asturias, fines del siglo VIII. El cdice es tan cuando menos, como et que v en la apreciable, Seo de Urgel escrito con lujo, adoscoU. en fol. max. de caracter curstvo gotico, y con mayor numro de dibujos para esplicacion de las visiones del texto. Prcde al libro el breve comentario de Vi6torino con la prefacion de San Geronimo. Es graciosa la idea de pintar en la primera plana del codice la A, y en la ttima la n. At fin de la ttima columna se lee con ttras mayscutas ,SeMtorprMM(6r Mnpstt. So-

')/y. r 'ti~t~tU ;r))~rwpR'M ~L J.L~ M'~p I~L~ F~p! 1 iEthji pF~r~prf i ~~tLiL.i ~ ~f 1

MiAD'iJifI

.t

"'j~~r!!))~~ h"~ 'r\r'~Y ~~i~Mim~~F r~Q? ~y h !j ~i

r~ ~r fj r ~< ~Ju~LENkJLi~

~r~'f)~ ~n~

~'r~j~ 'f'XS

twaem

UOR~UMK.~Lu.~tWe' \-L'!r. ADDene~L~MPo

jiNP.~uLrA-sjHMOt~BU~ .t~AMtC-

eR&TSAeoeH~MDOpL~/tNI't~UuLJ ~Le~Ata~/j;

~(~Le~ACtUf~~

UMC~ R~eM~a- (~.r-

-aMo.TT ~s<'mpoy:n.f

oueaat< <n.u.Cs<~

~) 7.~ cn~'in~m~ett
p~t'u.utcot~xx~u-ucr

f) hb/~
~a:o~~ << 1 1~

n~ fcn.JTn fo.totjLc~f f
~eTi~cc~ ut <~<?~jru.

~Lcu.m~-M~-ct~ 11 11

jt

mot~e"
~Dcpc~to~ Yj cuJ~W~E.\

<ftu.~

II'

LAf

tULMAS

MB

tMt'A~A.

bre ta hay una linea de mayscutas que dice DoMMKCtM Abba liber ~ert precepit. Y en otra debajo de d!cha letra se iee ~MdepMt~M; e~ Dei aiutrix ~M' JBfne<t!M et presM(et\== AtfeW portum volumine V~. ~'t(!, nonas ~M. lias. J%t M de&tM erot Fredenando et F~~t Aft!!(ts Toleta civitas ad de~e~Mdo MtMft~Mte era Mt~!estMa X~. Et dibujo har adjunto ver <o que la cosa es y el car&cter de este ms. (a), que por de contado al ano portenecc de Cristo 975 y asi por la fecha sobredicha como por el carcterg6t!c<t que acA no se usaba en ese tiempo creo que el c6d!ce se esci ibi en lo interior de Espana. P<t~<<tt ~tM Tauri Ew~MM, viri t~Mstn-s opus o~rtCM~Mr<B, dividido en los doce mesc~ del ano. Cod. 4. ms. sc. XIII, muchas veces impreso. ?Yac<<!<Mssoct'<eCoMCep<;onM V~~ts ~Man. editus Ff. Ma~e ~60~ de ordMe fratrum MMorMM sacr<B TM. magister, qui ~oKs o<tK(B ~~M ~<~ lector. Hay al fin una curiosa prosa en honor de la Concepcion, que he copiado.
En el pr<;). dol tom. 49 de la (a) se da Bip~o &~)a:< una idea equivoeada de este c6dice y de sus inscripciones. todo et votmcn Victoritto atribuyendo cuyo comentario fs rnuy breve, sin hacer mencion de la obm rlc Of.Uo un.' c< io priocipitt de) cftieH.

~0

VfAUE

UTEBARtO

de Gernimo de Santa F, 6 sean sus disputas contra los Judios en Tortosa en 14~5, obra iaUna y ya publicada aiganas veces. Coteccion de papeles sobre el gran cisma de Occidente de~de la muerte do GregonoX!. Donde acaso alguno mas ocioso que yo haHara algo no pub!ioado. Hay entre o~ras una correspondoncia latina sobre aquellos negocios entre Luis CarboneU, notario det Obispo de Gerona, nolorio dei Rey de Aragon. y Pedro de Ponte .BMt'~tMM~tLeMtt, CtMSPtSOnt, ~M~CM Dni. S. Pape JEM~M 7/7, interpretatio homiliartsm Jo. Crisost. in Evang. M<<c<. Obra ya conocida en Fabricio, mas no su apetMo Leu. ~t. Del mismo epigrafe se infiere que no recto a mitad del siglo XII. Vol. fol. scriptum waMM propta Nicolai ~<!&<ef!t( Masceru) pres&t<eW, ~t<!<B C'a&<~ton!s 7n!pMr<rtMw cta<! (M Eccla. Get'MtM~e~t SM& w~s D~. Asi se leo en la nota final, & M.CCCC,XXVI. la cuat sigue de la misma mano: Fac MecMM videant qui me 0(~MM< M~KMW in &0!tMM, et c<M~MM(!an(w ~MOuaiM <M DHg., e<c. jfs!e versus valet ad <!Kpe<rsdt(m gratiam pnM. cipe ta~eH~o ~e~<m6n< e;)<s, et /c<CMJo tibi pftMs st~MUM crucis. Deutde dicas pr&dtch<M versum pos<e secMftM accedas ad prtnctpcMt re! DoHttnMM et obtinebis.

Et tratado

A tt~' t

LAS

MLE8A8M ~<

B~PAjiA.

~t

MMtp~tM ~OMfe ~~e~t,

CMr<t<on<Mt.Obra de Guidon de dedicada Raymundo (Gas. de con fecha de Valencia, Teton) Obispo ruel ano M.CCC.XXX. Esta ya impresa mu. chas veces, y yo ho dado razon de otros c6. dices que he haHado por aca de la misma obra. Circunstancia; que junto con la fecha de Terueit hace creer que no era Francs el autor. Coleccion de los fueros de Aragon, comenzando de por los antiguos de Sobrarve, los cuales solo hay un fragmento. Es ms. en el siglo XV. Cdice de los usages de Catatuna, ms. del siglo XII. Hay en las cubiertas copias de al. raros det siglo XIII de que gunos decretos me he servido falta de los originales. En lemosin se haUa: Tractat de Beo<t<N< ab moites materies dependens de ~Me~a, /e< ordenat per mestre Johan Pascal, ae! orde de!s ~'orM menors de la ~'oftMMe de Afapd. En el proiogo se ttama a si mismo ~rp tMMor de C(M~o Dempuries <~e~F~e Da~ Otro voiumen contiene dos obritas i Ltbre de bon regiment deds o~ctts, que entiendo sea !a del ctebre Eximeniz. 2.* La famosa intitulada del toc/t de~s Scachs del juego del El antor de esta ~ima s que <~eafe.

~2
~t .I-

VtAU HTaAKtO

P_ 1_ .1_. n_m XII es et dominicano de Jaime Fran. C~M~s, fray de se cs, quien al lemosin; aunque tradujo no es el nico que trat6 de este juego sa. cando de l varias moralidades para la cor* reccion de costumbres. Y asi en et prtogo dice: Aquest libre vuy que sia son titol ay tat Libre de ~oKes cM<M~cs ~s ~OMeMS, e o~cMdck nobles. (Quiero que esta obra se intitule Lt6ro de las &MeM<:s cos~KM~ de los ~oM~re~ </ de las o&~<!CtOMes Mo&~s). De los juegos 6 tabloros de escaques que he haUado en mis viages. se dira en sus respectivos Jugares. Aqui he visto la nota de uno muy rico que se deposit en la tosoreria de esta catedral en et ano 1509 por deudas de Ponce de Empurias. Era Hugo, Conde una <o&M~ argenti ~M<Best desMpe)' de iaspi et cns<aMo tM~a<o< cum perlis parvis ibi inca~a<M, et cum quatuor ~ct!t6Ms argenti in ea ~M, et cum quatuor pedibus de argento et uno Mo <o6t<~MM et a~ero <Mdo acacorMttt de Met cum dMO&MS auspi et oristallo Mt<!r$MptM in quibus d!C<t dudi tabularum 6< scacorum reservantur: et cum quadam caxia p:c<o de colore viridi et cum signis regalibus e< <!OMt!fB in qua dicta tabula cum suis aparatibus fMe~~Mf. Un vol. fol., pap. ms. smc. XV. con este titulo Este tibro ha nombre c~ M~'o del </!-

A LAS )C!.ESJA8

ESMMA.

23

Mffo que Maestre Brunet latin de Ftorena "trastat de latin en roman el quai fau!a ~det naximento de todas cosas.~ n C6d. de los Evangelios que se leen en las principales fiestas y en las dominicas y ferias detodo e! ano. Es un vol. 4." may. cubierto con tapas de madera, adornadas con relieves antiguos. El caracter de la letra es del siglo XI cuando menos y con todo eso el e6d. es romano, como !o demuestra el indice que hay al principio, donde estan notadas las estaciones de las iglesias de Roma. Sirviendo pues como servia para los oficios dninos inferirse ressospecho que pudiera pecto de esta catedral lo mismo que dije de, la de Vique, en 6rden la introduccion dei rito romano, anterior la poca comunmente croida hacia el d068. En el mismo archivo (cax. MMM. 59) se guarda un vol. fol. que contiene el martiroescrito a dos cologio de Adon compteto. lumnas hacia la mitad dei siglo X, como io demuestran su caracter y los bitos que se do los cuales los que son ciertaanaden, mente de ese tiempo son del mismo gner& de escritura identidad aunque algo menor: contadiferenciade que se hace mas notoria con que estan tinta, etc., golpes de pluma

<M YtAOELHEnARtO escritos los 6bttos algo postoriores. Es de advertir qoe no los hay mas madernos que de siglo XII sino solo dos, sa!vo error. Lo cuat prueba que solo hasta fines de ese siglo se sirvio esta iglesia de dicho cdtce para el uso diario de la lectura del martirologio en el capitulo t dondejuntamentc se hacia conmemoracion de los prctados~ cannigos y bienhechores difuntos. At fin del martirotode San Jaime, gio y antes de las epistotas San Pedro y San Juan, que estan copiadas se lee entre mil roturas alli y desmedros de letra to siguiente. jR~S. Pbr. ac si o& ~t'~nKs qui istum libellum scr~MM~ honorem Dei et S. <Se~s Gerunda. Aumen. ta la dificultad de esta lectura la capricho. sa invencion con que el escritor vari el at* usando de la K en lugar de la fabeto y de X en vez de V y asi otras. Basta sin embargo lo dicho para ver que este cod. se escribi de proposito para uso de esta iglesia. De 6i se aprovech maravilla un sabio, de sobre los quien habiar luego, en un escrito mart!res en to cual antiguos de esta ciudad, me ha ahorrado todo el trabajo. Pero va ad. del junto un extracto de lo mas interesanto necrologio (a), con otro, sacado de otro mas tft) Ap. n. XXVH t. <3,se co. M~.En ta B<pa<htSa~-ado

modertto cax. 89. Ex. que esta en cl mtsmo, cusado es decir !a importancia de estos tra* notandose bajos para la hist-oria, por io re. en estes codices la muerte de los per. gular al mismo tiempo sonagesi!ustres que acaecia. Y aunque solo sea el dia del mes, como sucede en la mayor parte de sus articulos, es de grande auxiho a toshtstoriadores. Yen' se tambien tes oficios y grados que habia en las igtesias. No me ha sida menos tH para exammar la constitucion interior de esta un vol. 4. MMm.~8) que contiene en pocas hojas el proceso formado en los anos 1239 y sobre et pte!to que traian los llamados ~40, ahora caNOM!~prc~o~, yentoncesp/'e~ de 6~r capitulo y s<a<orcs con tos antiguos y verdaderos cannigos, que eran solo tos dia. coniles. con esta ocasion Porque alegaron las partes muchas noticias tocantes a eteccio. nes de Obispos, asiento de coro, oficios, etc., que ahora sirven muy bien como veras en las cartas Entretanto siguientes. dicho qncde aqu: que este p!eito se termino por !a sen. t8nc!a arbitral que & 29 de octubre de i240 dieron Guillermo de CabaneHas, de Obispo (c< todo
documento no mas que (reec pian de este precioso y xn eses cen a));unns pqMivnf-nfionps. articotos

'1

ALA8tGM8)A8M:ESPANA.

425

~sta igtesia, de Mongri, Guillermo sacrista de la misma (a donde votvi6 despues de ha" ber ren-unciado el arzobispado d Tarragona) de Monroig, arcediano y Raimundo mayor como decian de (6 yo~a~oM!'6tts). Ten adver. tido que cuando se me offezca citar este h" bro, le ttamat' ProceM de 1259. Con igual me ha franquea" generosidad do el t!nro. Sr. Obispo actual todos sus ar* chivos y curias donde he disfrutado el fa" moso Cartorat Hamado de Carlo Magno, que los instrumentos mas antiguos de comprende esta iglesia, intitulado y otro mas moderne, Dnonas coloradas: una gran porcion de libres de registros de todas c!aepiscopales ses un codice de constituciones Tan'aconen' ses y Gerund'enses, y finalmerite una co!eccion considrable de escrituras antiguas que comienzan del siglo XI. Parece increib!e que al queden tantes libros y papoles anteriores sigto XV, constando por las notas que en. vi de Don Andres Alfonzelo, que la curia del oficialato se quem6 entera e! afto 1469, viernes 32 de diciembre No por la noche. fu este suceso sino efecto de la casual de los que Hamaban fMS<tcas de perversidad t'~M~Kes, que quisieron destruir !os titulos de los sehorios que les eran tan odiosos. Con-

-.t-')-

YtACE f~'tt

UtERA~O t

A tAS

tO!,BSM8

OR E8PANA.

'<37

servabanse en esta curia, como dice el ano. tador, los procesos de pertencncia y titutos t!o mas de mil anos, de modo que se hacia con las curias papales comparable imperiales. De todo )o cnat dice que no quod libro, ni proceso ni pape! quo no consumiese la voracidad del fuego. Efectivamente se echa de ver la falta de papeles de la antigedad que dice. Y respecte tos que quedan anteriores a tat desgracia es verisimit que se salvaron en otras piezas & ias cua< y oftcinas, les no itego el incendio. Que no porque se un archivo se quem tat ano, se ha dn diga, nada hay en 6! anterior' inferirque a ese tiempo. Estos son asi en globo !os auxilios que he tenido en mi trabajo. De libros impresos he visto y tenido presente et catatogo de Obispos que form el maestro fray Francisco Diago, de mi rden, y se pubtico al principio de las Sinodales del Obispo Don Francisco Arevalo y Zuaxo en 1606. Catatogo, que a pesar de algunas nulidades de consideracion, es et mas exacto de todos y el mas limpio de los Obispos y noticias que nos regalaron tos falsos cronicones. T)'as l pubtic el su. el yo padre fray Juan Gaspar Roig y Jatpi en el ~sMtnet! historiaI de las ~aM~<!s, ~c.. ~e

VMCE UTEttARM

Gerona, que se imphmio en Barcetona, fo~ no, 1~78. En ! estan todos recopilados los articulos histricos do esta ciudad; pero muchos de ellos faltos de critica y de examen mas prolijo. Yo ho disfrutado un ejemplar 'r que compr de la bibHoteca del difunto ca. nontgo !). Francisco Dorca anotado y cor. 6! rogido por el cual he regalado al mismo ttustre cabitdo, asi para muestra, aunque tan de mi gratitnd, pequena como porque las notas marginales son tan aties a esta <g!a. sia, como intiies & quien no vive en ella. Otros episcopologios se han puMicado. entre los cuales uno que se snpone ordenado por el sabio jnrista Francisco Romaguera en no i69i, es obra sino de un y notario de aquel tiempo itamado ~-<MCMCo Jforeto. Esta obra todos los defectos de tas anterio. comprende cuanto ofrecian !os!ibera!isimos res.yademas cronicones de Liberato, Dextro etc. De San Narciso, Obispo y Martir, trat6 par. ticularmente el padre Onofro Rolles, Jesuita, en un tomo 4. que imprimio en Barcelona en 1679, contradiciendo en varios puntos A Io, que antea eacribio el padre Ro!g. Este puMico luego en su defensa la ~ad MMM. en la /ot!(e. Mas historia de este Santo y )a de San Fdix y demas marth'es gorundens~s

A LAS- tCLEBtAS

CE ESPAA.

<29

no te causes en buscar y saber mas de !o que acaba de impdmfrse en la Coeste ano i807 leccion de MO~M<M memorias para la AMtonc de ~M ~or<<~N ~e Gerona. obra pstuma del citadofOon Francisco de Dorca, can~ntgo esta iglesia. En ella, despues de un plan exacto de,la persoeucion de Dioeleciano yMaxif se hace unescrupuioso miano, anatisis de las adtaa publicadas inditas de todos estes MMtires.Trtase de !a por incidencia venida do Crlo Magno esta ciudad, de la catedralidad de a!gnnos primitiva, Obispos del siglo VtM y IX, y de tanecesidad de reformar et episeopologio. Debo cnfesar que sin la lectura de este libro que vi en borra-! dor antes de publicarse hubiera sido muy en esta iglesia. targ y penoso mi trabajo Mas allanado el camino en !o mas rec6ndito de su antiguedad, he logrado no perder tiem' po en el examen de las eserituras y otros monumentos de su historia. Et autor muri<!) 3i de marzo dol aRo pasado 1806 poco antes de comenzorta de su libro, de la impresion cual ha cuidado su grande amigo y mio Don Josef de Vega y Senmenat. Esta enterrado en esta catedral delante do ia capilla de Corpus Christi. Solo quiero notado porque no r dejar f aqui M T.XU. T.~h <)

<30

YtAGB

DTERtttM

si to guardo para ott'o dia, un pe. en ese queno tunarquebay tibro, porque on fo es tambien de la eonducta atgunamanera de esta iglesia. Hablandodo San Fetix, dia. cono de San Narciso, dice que no es !audable la omision con que estaiglosia ha dj* do de hacer memoria do este dtacno junto con la de San Narciso en los bt'oviarios y misales modernos, como ciertamente la hicie' rn los antiguos en tos 6dices y consta manuscritos (a). Y no os asita verdad,; por< hasta que se vi que la iglesia de Gerona admitir et brviar!d Romano haprecisada cia el 1573, continu osa misma memorio del dicono Felix enlaot'acionde la' fiesta de San Narciso. Consta esto deI misai proVeneda pio, impresoen por tosherederos de Corn&tto de Septemgranoiis dei en.i557, cuat pose un ejemplar mi docto amigo el Senor Marqus de Capmany. En et se hatta la misa de San Narciso ai. dia 29 de octubre con estas trs oraciones: beato' Deusqui ~rum martyrum tuorum Narcissi Pontificis ))C<ejusdem ~the F~tMs hodiernum d iem perornas meritis et exemptis, eorum quoque nos, qusesumns, Per.~ adjungecbnsortiis.
(a) En esta misma equivocacion ha ineurrido f) antor del

se olvide;

tOTno43deh&~<t&~<M~,p~.M0.

A !.A8
~f < ~<

MU~AS

DE

SfARA,
~T

<3~

.Sec~M. Martyru~t tuornm Narciss! contcso"r!s et ~Ms</eM ministri ~t'cts sit, obsecra' mus, oblatio haecadjuta pra~sidiis, quampro ~Ecc!es!sR tuse indtgni oterimuspuipis, etc." Postcom. Divtnt, omnipotens Deus, mune* "ns past! a!imon!is beattseimi Narcisi confe* Maoris tu! et martyris ope, idonei ~~e F!eKcM!, semper esse mereamur tibi Per.)) A! fin afade: aj~ Ecclesia ~subjecti. N-Sa~C~ ~tCM C~T~~MM ~M~ OC~<B ~0~ M~ses. Mada mas por hoy. A Dios, ~tMtKts~

t32

VtMZ UTEKHtO

CARTAX.
d la tjjf!esM de GenMta: sa co~edt'a! Aft~aedad MMttca la de sicmpre ~Me ~a dSaH~a Maria San MM:, stno~~tMBMenteMtteM~as do. minaron ~os Noros eM cnfa<~ el c~o de ambas ~!estos pro~so MK~HtMAgKts~anense desde fines tlet siglo /TM<aMf'ac!o~~e dtcho can~Kca en e! Jff: ~Mebas~ es<o, Mae SaM ~~Mi!~Ke no se o~ffo a~K~ la ~!a tin ni la de San Bent!o Mo~cMt <jtMe era el maxo (le San BcH~o varios rit*os wonacales de es<a t<jf!M!a ~<eroM la causa d esnoticia de eMoS de !o que era ta opinion c! Prepdstto: MMmero, <}fdcn y nombres de sus fM'cedtattatos: numro y ca~dadM de los co?KO pasaroH <i se~o cMando cannigos los presbiteros amados de Ca/M~o: onoett de sus !)ene~C!ados.' gMen coMCMmo ci las elecciones de Obispos: cuando coMeKxd < girlos el Papa: sujecion de esta iglesia ta la su titular de Narbona: seMo, hermandad con la de Puy en ~'a~cM: cMdM(o tiempo dur la fiesta a Carlo Afa~HO~ vestidos corales de los canotK~os.

Mucho se ha escrito querido hermano de ~erona sobre la antigua cristiandad haMi

A LAS

MLEStAB

BE m~A.

<3:!

hasa!gunos historiadores -c&!ocando ea esta tos Uempos apostHcos, ta Sed par primer Obispo & San Mximo, ha A!go mas reciente dtsctpa!o de Santiago. fu et primer aposde sor~si San Saturnine eomo dan por aupuest.os tci de ostos paisea, de nuestrosmonasterios atganosmonumentos igtesias. Masan dejando apart los primitiesvos tiempos~ en que es muyverisimitque nos tuvieseppopagada por ac~ ta religion, to e~taba ya a fines dei sigto m. consta'que comoise v en !as actas de tosmartires que del siglo IV, que principios padecieron cierto no debia ser tan nueva la retigion aqu! en 505, cuando tiegado Daciano 6 apenas ciendota romontar Espaa te tt ya destin a Gerona un vicopresidencomo Ro(in0t que muy de asiento y los templos de Dios de proposito pepsiguiese Y constando vivos y muertos. que afjueUa cpmenzo persecucion por derribar y asolar las iglesias como principal objeto suyo, se ha de tener por indubitable que la habia ya en esa epoca en Gerona, y que era Sede de su Po!<c<o, martirizapropio Hamado Obispo do en 5M, y lugar donde se congregase la muchedumbre de cristianos que dcbta setconsidrable si se ha de ca)cu!ar por tos que murieron en esa persecneion, que son

~4

~MtSt.fERAMC

mas de 'doscientos, digo tos oonoctdoSt Fa lugar donde estaba esta iglesin no pue~ de ser otro que el actuat~ nohabiepdo quien dispute esta preeminencia sino fa !g!es<a de S. Felix, esta & to que e~ y disputndoio tiendo sin razon. Porque el lugar dondc.ahora esta el temp!o de este Santo era ~r (ias det siglo !H IV comenterio y principiosdet de los cristianos, donde consta quo fueron todos sepuhadoa'casi los mrtiresy seOatadamonte San Fetix AMcano.yS.Narcisa Y como lis disciplina .de aquel tiemObispo. po no' 'permitia que Mfdie se enterrase.eo iglesias. siguese que no ia hab!a nLicaiedral ni subalterna en el. lugar indtcado ei cuat porotra parte estaba entonces extramucoa der Geronn y delante de la puerta por donde se tomaba el camino de las Galias; circunstancias que comprueban la oportunidad de aquef sitio para cementeho) !a importunidad para una Sede 6 iglesia matriz. Mas- adelant se ~er& et origon de esta pretension. Decia, pues, que Ruiino destruyo la catedral antigua, de modo que et citadp Obispo San Poncio y sus fioles: no tchian otro tugaf donde oongregarse que las criptas 6 sotorraneos, San Naroty !o mismo acontect so, e! cuat fu muerto por los pet's6g))}do-

ALASt(.tStA8M)BPANA.

0&

rea en una de aqaettas vnrantes juntas en que ahora decia. Que et mismo cementrid si se dice tnuerto en ta iglesia de San FeUx tomaron con grande impropiedad la iglesia et tierreno 6 que se c0nstruy6 despues por sitio de et!a. Cesiahdoat cabo de ocho 6 dtez de anos !a per8ecuc<on, y !)egada la paz esta ciudad CoMtaotino, luego haHamos en do& iglesias cuyo examen importa mucho para ta historia de esta Sede. L!am6se Ja una do San Felix tevantada sobre et mismo ce. menterio 6 lugar donde habia stdo sepuHad to' hertco y aquel -insigne mrLir, que por la fama y ce.. briuante de sumartir!o,ypor lebridad que le dievon los Mmnos de Pruden. advocacion del iemcio, se He'v6 !aprinc'pai cierto modo et nombre pto. oscureciendoen de San Narciso, y dei otro FeUx. su dico. se no, sepultados en el mismo lugar. Bien echa de ver cun conforme era la, ereccion de este tempto &ta disciplina de la poca en cuando en que cesaron tos persecuciones, todas partes se tevantaron iglesias sobre tos Y asi sin dinout. seputcros de tos martires. tad se puede (ijar ta poca de esta hacia tos anos5206cosatat. Tampoco dudo que sea del mismo Uempo de ta otra igtesia intitutda constantemente

4 36
~a~ JM/fw~ K

VtACEUTB~MO

~!<t~ ~t t &a~<! Mw-Mt y situada en el mismo lugar donde hoy esta la catedpatnueva, Sede pro. de los Obispos p'a do esta ciudad. Porquo cierto es: que por ardtentc qoe tuese !a devocton de tes Gerundenses a San FeUx Afr;. cano, pnmcr deb;a reatab!ecerse ta Sede iglesia matr<z ya que hahia libertad para ello. 'Y que esta !o fueso !a; de Santa Wo~o. y no la de en Fo~. aun et siglo tV, to persuade et haberlo sido en el siglo VH, por* babia razon m es cre;Me que no que los de este ltimo siglo Obispos otra ocupasen Sode que ta del tV. Pt~s que tn~eroniM a det sigto 'Vtt dte San Udefnso pnnciptos (de ~tt-M t~Ms~ cap. entre otros etog:os de San Nonito, Obispo Gerundense ad~ feMs instanter o&s~MMs s~t~eh S.,Felicis ~Mot-f. tyris. Circunstancia nada notable on un Obis. po que asistia diariamente en sa catedra~ si estatohubiora dondcestaba sidoe!temp!o el seputcro de S. Fe!ix. Por dond parece c!aro que era distinto de este. ei de iajcate. dral, et cual estaba de~tro de los m~ros cual a la iglesia matriz. cofcespondia Por esta tUma razon cuando los moros SB de Gerona hacia et aao 7~7~ to~. apoderaron

tnaroaparasu los Cristianos

lacatedrai, mezquita que quedaroM pecheros,

y para quedo

A LA6 tOUNtAS

CE

MPA~A.

<37

hbre'et uso del temptoextef torde San Fel Obispo sa Sede y lix, & donde tras!ado todo e! culto de iacatedrat; y alli pennane~o!6 hasta !a restanracioo de 78S. De este aOos, dice t)h CroMiconde espacio desesehta de esta rstaurac~onde!a Ripo!t hab!ando efat w ccc~sta catedral. S. ~K~M(B <MMO cul. 250~ fWorco ~~ca, y mas clara. mente to d!ce un sermon del Obispo Oliva: J'M (en !a iglesia de San Folix) erat'ecc~a ca~e~raKs ~M~poreM~c~MM; porque no habindolo sido en ios trs primeros sigtos, no hay otra poca que convengaettetMpore anos del domitM/Mc~M~ s!no & los sesenta ~!o de !os moros. esta ciudad por las armas de Conquistada Carlo Magno 6 masbien por )os Cristianos en ella, se restauroia catquequedarbn on e! iugar en que dratyia Sede episcopat ahora esta. Desde esta poca de mayor luz documentos quedan innumerab!es que acre' ditan que la catedralidad no ha mudado de iugar. De modo que& la actual iglesia de Santa JMctrt, que es ahora distinta de la de <S. es la misma que !o era en tos di* Y este es plomas del siglo IX y siguientes. la verdad un argumcnto muy~tido para probar que el tempto de S. Flix no disfru.

~8

t6 jamas este honor~no intoFinamento en !os sesenta aaosdocauUverio. noe6 Porque tau respetable presmntbte que un tempto ya su famoso titular fuese por despojado de! hodesde la nor episcopat que habia dtsffutado s! ta! habiese. Ni se hapax de Constantino Mar& que Carlo Magno otro Principe de tan ligeramente los aquel tiempo despojasc ciudades templos de su antiguo honor en,las de los moros. ato et'a que conqmstaban mucho menos verisimt) en Gerona que en medio do la barbane de los Arabes supieron mantener el culto cristiano en la iglosia de SanFetix, tituto por donde no'babia para se temiese que ajguna mengua en las inva' siones venideras. Asi que nofuesteelmotivo de la mudama do la catedrat at tugar donde esta, sino la restitucion,del de~echp o con las impuque tnia este sitio profanado rezas del Coran en aquettos anos. sescnta Trata este punto con mas estension Dorca en iaobradetosmrtirds; Soa con motivo de la sobredicha traslacion de catedraUdad S< FeUx< sea at tmptode se por otra causa, e{ ctero do ambas iglesias considre uno solo basta ets!g!o deto X cual da aigunas pruebas el mismo escritor. A medt&doa de ese ~igtb se dtvn!!6 an c!er de

V~OEHttnAB)0 'I.- 1.. .6

A LAS MUNM

DE MPAfiA.

<39

FeUxsuena por gobernado ctfo,yetdaSan abad ppopio, como se. dira otfo dia. Aun antes de esa division' se. habia ya. i)ttt'oducido comunaqai la ~a~MMttc~Aquisgranenso, mente admitida por las igtesias d& Ca~tuAa at rematei dei en. aquettos, ticmpos anteriores Mgto X!. Yo no tengo duda en que aqui se mand6 observar en ei tuegoquese introdu~o Mas coconciHc- de Aquisgran del aao8i6. mo para esto se necesitaba dotacion nja y apoyada con la autoridad reat quca~egurase de ahi es Ii los cannigosde su subsistencia, de esta constata observancia que no nos Obispo Teotario en el ao feg!a hast~que~et 88i togro de Cartonjan un dip!onta 6 como de to. en cpn(irmac!on Jtamaban precep~Mt, et cHat publi. dos los bienes de esta igtesia ft'c?!c. apn. M~e' c6 Batuzto ~cap<<M7. ro CJC~. y estA en eUtbro verde deesta oatedra!, foi. nS.Hizo este et Obispo conantmo de dott: de nuevo & su c!ero, y de hacerles observar la regta canonicat a imitacion deFrodoino que ya!o Obispo de Barcelona, en 878. Et nuestro !o venhabia egecutado 6 88~,senalando los estipcndios e! de su ctero, estoes, sustentacton~que San FeHx y Santa Maria. deMan recibir. sir. viendo Dios en sus igtesias. tr copiado de Hc6 en

'*0

VMEttMtMtttO

nuevo este instputttento, aunque publioado vanas veces, y noYisimamonte pof Borca. En ! se debe <!jar la' introduccion de !a can. nica Aquisgranense .en esta iglesia-, porque sus formutas son las mismas con que se estabtecta en otras Mas etaroparece partes. esto en que desde de nonces !oscan6nigos Gerona comenxaron & Hamarse asi.como se v en et instrumento de !a eteccion del~Obts~MMDetdet aUo 886 887 po sucosor en que todos los se firman Ctsubscrtptores cosa no usada hasta nonieus, Y entonces,(a). asies este dictadoccaciaroquetomafon Moneo regta;yno habiendoentoncosotraen uso por aca 'admisino ta de Aquisgran, tida en toda la provincia Narbonense~ a !& cut pertonecla nuestra es preciso iglesia concluir que esta es ta que aqui se admiti como en la de Barcibna < V!que y Urge!. No se opone a este la subscripcion do jBadaoorius Abba que se halla en !a citada eseritura de eleccion. Porque este Abba 6 Pfepstto era et que seguh inandaba aqueita reg!a
En ).).~a~aSaar(!9~totn.43, (o) p<!g. 90 y < 09 se da por sentado que en esta iglesia no se instituy<5 la vida eanoniM hasta muy entrado Xf. No me admira que opie) oi~o nase aef et que tan eMaso se fnue&tra de notjcia: del tiempo de! ObMpo Teotarip; Mto si que es de admirar y en quion vi6 or Me ojM tba afehivot aB Gerona:

& LAS tGt.ES!A9

CE E9FANA.

<4t

tenia

A su cuidado

et gobierno

cconomtco

de

la iglesia. Ya adverti en el viage de Vique que la canonica Aquisgranense tenin por propio carac' a la total a!)' ter et no obligara suspro~esores dicaoion de la proptedad, :y asi quedaban con et decechode tester. Hbremente de. sus bienes, do nMnr. Y que muebles y raices al tiempo eat se.usase aqut en los, siglos. X y s!gutentos se pod!a ntostrafen de ejemunatarga srie plares por las escrituras que quedan de este de los can6n}goe gnre, y por los legados su igiesia, notados en sus obttos en los marttrologios.. Dorca, cita atgunos (pg. 581). He uno del ano copiado dos (a) para muestra: como se ver~, estaba 1064, tiempo en que, en su auge esta canmca Gerundense. Este es et testamento de Ponce Levita (nombre stde Gerona), nonomo de canonigo y CcpMd Kn scotte, oficio unido entonces la canonica. et veras !a franqueza con que dispone de todos sus bienes, y los muchos que poseia como Es notable la rnencion que dueno propietario. hace de MMMtcusM <ntM MOM~<c (CMc<c.El otro hecho por Guiner. es det ano siguiente 4065, esta iglesia, que mo Gutfredo.caMMgo'de (a) Ap<.n<.XXVf)!yXXJX.

<42

YtACBUTMAtUO

mur!6en Patenda, yondd en t'omeria A Santiago en et mes de agosto de este anot Otros muchos hasta principios de! sigto X!H se citan en el proceso de ~39, produciendo tos !gados que se hicieron a los presbiteros de esta iglesia. Lo mismo pudiera haccr respecte d las oblaciones y adm!sion6s in caMM~tM ett nuevos cuyo acte ta cannica cot)s!gnabaa!os la percepcion de ciertos frutos, de que dis. potnian su arbttrto. Co~a que no toteraba otra regtaquetaAqutsgranense. del Sin embargo creo que hastaprinciptos auge esta can6n!ca; sigio XI hoestuvoengran 6 por falta de ediHcio que comprendiese en un recinto todas las habitaciones y oficinas que la 6 por otras causas. Asi hat!acorfe~pondtan, mos que es XII de las catendasde diciem. bre det ano 1019 (XX!M del Rey Roberto). con et auxilio de su et Obispo Pedro Roger, hermana la Condesa de Barcelona Ermesmdis, Conde y Mar. y det htjo de este Berenguer, y dotar estacaa6* qus, resotvt restaurar construir su odificio, como ntca, mandando se ve enta escritura pubttcadaenta Marc. Hisp. (Ap. n. CLXXXH~ y copiada por mi de nuevo det origtnat, donde se haitan atgunas suscripciones que omiti el impreso, y se corrigen las erratas que en et se cometie.

ron (a), Otra copia va de ta nueva dotacion que hizo poco deapues e! tnismoObispo: por donds se ve el esmero con que cuid de !a reforma d este olero (b). de estos instruEaverdadqaeenMinguno mentos M dicc restauras~ aqui la can6n!ca Mas la circanstancia de haber Aquisgranense. asistido aquet actosotomne tos oan6n!gos de Barcelona, que la habian admitidoetac 4009, y San Ermengoh Obispo do Urge), que la p!antific6 en su iglesia en t0< 0 y la de ha. berse hecho todo con su acuerdo es un indicio ntaninesto de que aqui nose introdujo otra resta. Dorca, que H'atde propsito esta tnateria, omttio un argumente que es et mas conctuyente' de esta verdad. En dos mar~rotpgios modernos de esta catdrat, uno del siglo XIII y otro de fines del XIV se hat)a at fin 6 toda o la mayor parte de !a Vt<<t ca)!<!M!ca Aquisgra. nense con el protogo, todo conforme la pu* blicaron los editores de Concilios. Lo mismo se ve en otro martirotogio de la cotegiata de San Felix. Cualquiera votmen que se hattase de ello aqui era ya un indicio suncionte de to que Pero to es mucho el hallarse en digOi mayor (o) Ap. n. XXX.==E)t ! JEspa~ Sf~-a~ <om. 43, <!< puNica este documente copiandoto .de ~orM~MB<iM)M. (6) Ap.n.XXX.

11

A.

A LAS tOLMtAS CE MPA)~.

<~

VtACR

LtTEMHtO

los martirologios libros en que ao!o se oscn' bia h) que habm de servir para !a tectura y use diano de )a Pf<B<tOMten tos monaaterios y en las iglesias que se amotdaron at rito monacah Porque en esa hora. despues del mat'Urotogto, se leia, 6 d Evangetio dot d!a en )as Qestas, 6 a! objeto, 6 untro. otrasteccionesanatogas zo de la regh y constHuciones en tas tenaSt comotodav<a se observa en mi ordcn verras: esto era todas las canonicas. y gnrt en Pues si en tos martirotogios escritos de nue. vo en los siglos XIII yXtV pusieron aqui la canmca Aqmsgranonse. es ctaro que eata es la que tetan at tiempo de la Pf<c<tos<t. Y a esto alude una consueta del Btg!o XIV que manda )eer osa hora un trozo de Decretis Pa< <fM?M, expresion equiva!onte ai aquella can. nica, que no es otra cosa sino una coleccion de sentenctas de Padres y Concilios. Tambien se inOere de to m!smo que esta es la.regla que observaron en los siglos antoriores. Porque ya se, sabc la tenacidad con que los cuerpos guardansusantiguosntosycostumbres. Con esta sola reuexion queda desmentida la npinton de los que creyeron que !a can6nica Gerundense fu Agustiniana. Porque ademas de que esta regla no pudo regir aqui antes del1 remate del sigto XI en que era todavia des-

t.AS

tGLEStAS0)! ESPAA..)4:;

il)

conoctda en (.atatuna, debemos dccir to mi'<mo do los sig!os XIII y XIV, en que no se acordaron do ella cuando escribiecon los tnar. sobredichos. Cosa del todo inverisi. tirotogios mi)'; si cntonces 6 antes cstuvicra en uso. Mucho mas cquh'ocada es la especie de ha. berge obscrvado aqui en )o antiguo la regla do San Bemio, como asegut-6 et padre Roie ~na~ 202 fabuta y 206) sotidamonte eombatida por Dorca (pa{r.-545 Hs very siguientes). dad que en el bt-cviario propio de esta <g!esia, cscrito en t559, se halla la (lesta de San Hc~ nito 2i do marzo pero es so)o de tres )pcoones. y e) ottcio todo de! comun. Rezo pro. pio y octa~a Uenc alli mismo la fiesta de la trastacton de dicho Santo. quien Haman Pamas eso ter; no prueba que )o fuese de estos como no to cra Santo canonigos, Domingo, A quien tambien Haman Pater' en et oficio propio do su fiesta, ni San Francisco, :) quien dan el mismo dictado las lecciones escritas en e~ !eccionano propio de esta igtcsia. ) clero secuiat- adoptaba estas festividades de tes funcladores do las ordenes, y de ellos tomaba los oficios pt-opios para c! rezo. Y en esto no hay cavilar mas. i'ero que ciertamente es reparabto q'ieta festividad principal de San Benito fucsc en ~~n el siglo XIV de un rito $tu tan inferior tu&& n.no no ~t.muMn)t))enu),m)0))o qtie que T. T.Xtt. Xtt. Il.

Y'AUE).)TM.UttO

suffi fia ningun cucrpo en la (icsta de su Pa. triarca. Mas es que en las ac~s capitutarps del m~dcftMde 1573 se hathtunao~ denacion becita por el Obispo y Capituto con estas patitbra~ 0)-d<?t~M)t< f(~ ~o~o~eM DM ~fe<-eH<tf<H: ~cMt?<hc<t ~<o(< <)ts~(M .S. Dene~'c(t c~<M!- pM- C7)W~: /<~<e~ t'M locis ubi sit moM<ts(ert'!<m virortim st< MMJ'ten<M M)'dinis Sancti DeHe~ctt. Y at~ado que esto !o tnc;eron a~ ~t(m!<eM.sM~~ca<!o?Mm ~e~-{)(. ~w A6~M~ e< <!<<orM t~s~t; ordinis ~m <M<M'fMe<-x?:(<~ Rf/oo~o in Ce)-nd'enM Ecclesia p)'o.ctme ce~t-o~t. Esta cra buena ocasion para los <)uo su profesion bp. catimngM expresasen nedictina, !a deb:da vcncracion t y mosh'asen su Patriarca cstaMeciendo dicha fiesta en Get'ona. Esta omision es un claro de argumente (lue entontces no habia nun nacido la opinion d baber sido Bndictines estos canoni~os. Dudbitse todavia de esto mismo aun en e! si~. glo XVI, en que tan v:dida estaba la del mazo de San Benito. Asi se itnmaba un recio golpe que se oia en la catcdt-at, el cuat, segun croian algunos anunciaba la muerte proxima de atguncanonigo. Para que veas )o que csto era va copia de un acta de l~! de dicapitutar Ctcmbredc i528 (a). (n) Ap.n.XXXtf.

La opinion det cstado monacal de la cami. nica Gorundense pudo nacer de las practicas de rcfectorio colacio. dormitorio, capitulo. nes en ci claustro y otras y de los nombres d(i oficio consiguicntcs u esta: cosas usadas aqui y en otras igtcsias por largo t!cmpo. Lo dct ret'ectonu cst~aba ya aqui (tesusado a principios det sigto X!H, pues en el proceso de 1259 so tce C<Mt o<(w coHomct om?!es eoM:edc!/M< in En el Hbt'o vcrdo, desde el fol. 112, )'~c<o~o. se baHan vanos estatutos ya del ~iC sobre las porctoncs canoniculcs en dinero. Mas aun en ()uhada la comida on refcctot'io, (jucdaban 6) las cotacionc~ en los dias de ayuno, Y en c) c)t los dias festivos: y asi se pracUco claustro hasta et sigto XV (V. <(&.Dcrd. fol. -t34~. En ~5t5 se daban costumscgun ta antiquisima dos colaciones en los dias de ayuno (fM. bre 120). Mas no ent.icndas que ambas eran sino la primera para cl capara todo et clero phu)o y ta segunda para los t'estantcs, y asi debe entenderse esta colacion dupticada.dond); quiera que se lialle usada. Quitusc aqui est;) pracUca en <525, mnndandose~MO~~e~et'o nisi MW'CMS MOM~C<M<' m C/fHt.<0 vel in t'C~O~MS est ~c<ono in d<c&Msjej'(ntt(t!tbMs e< o~'ts ~Ms cOMSMehtHtMbere ~M; et ~)'o secifn~o ~M~tf, de~Mr ccr~t ~cex?!<(C ~((M~o. ~/M. ~!).

A (.AS tG(.)H)AS 1

KSPANA. 1 l

<~7

VttCH

).)TEttAtUO

et in lib. ~t Et uso del ~~< ~<. H4~. dormitorio continnaba aun at tiempo do! proceso de i239, en que se supone que at presbitero hebdomario se daba en et cada nocbo UM candela. Mns no s<! rccogian atii todos los can6mgos, constando de nmchas escrituras que tenian sus casas fuera del ambtt.o del claustro y lechos propios. Los oficios de t'efitotcro, cocinero, dormhorero do la canonica y portero fueron erigidos en bonoticios perpetuos en I5D Don Pedro de Hocaberti por el Obispo (~. i4t. Io cuat nnci sin ~b!. duda de la to&.) tal supresion de aqueHas oficinas, aunque les quedasen algunas obtigaciones anaiogas a su origen. !c dicho, y t.6ngoto por cierto, que estas monacatcs no pruehan la profesion pt'act!cas menat en las catedrates como tampoco la et claustro persuaden el coy ctausura, t-o en tncdto de la la PtYe. iglesia, el silencio, tiosa en el capituto, el uso de comenxar tas en l con la leccion completas esph'it.uat y bebida al coro a conctuirtas. y pasar luego Estas y otras mil cosas con el compatibles derectto de propiedad eran rniradas como un antemural de la vida perfecta del ctero secular, el cual sin abdicar sus bienes y sin haccr voto ninguno sotcmne de vida mas pcf.

-<t~t.' t.tde los iegos debia distinguirse en la fecto, exterior. conducta se ha de decir de Lo mismo proporcion !os nombres de A~<(<, Pn'o)' y ~fepost<o usa. de los siglos X, XI y XtL dos en escrituras con los cnates ora ttanombres sinonomos, no un superior mo. mado indiferentemente, nacat quien se prestase Ja obediencia que sino un superior constituyo aqucl estado, fi quien tocaba la corroccion econmico, prila mera de los de!incucr~es v administracion Lo mas comun en esta catedo las renias. drat era llamarlo Pf(Bpo~!M; y que no signiticase mas que !o dicho se \'6 en !a division de este oficio en las doce preposituras que el nombre conservaron dot y obtigaciones las t'entas y la primero, y es que creciendo fu precarga de su coleccion y dist-ribucion, entre muchos ciso aliviarle, to ropartiendo Las pri. que uno solo no podia desempenat'. mcras noemonas que aqut hallo de los pro. son de principios del sipositos por meses, acaso disgto XH. Atgunas de e)tas mismas tintas se intituiaban de A!buziano, de Arede Eviza, Caciano, etc. tomando et do de las vitias 6 igtesias cuyos frutos nombre estaban a su cargo. Ilabia en esta igtesia cuatro arcedianatos,

A LAS )C(.E~A8 t't'J)~

DE

ESMNA. )~

<t9

~0 ()

MAOELt-TEKAtMO

es a ~.nbo': et mayor 6 Gcrnndensc, ttamado antignamcnte de ro~:OM<<<s (por la jurisdicoion y derectto que tnia en ~(!tws, tudos horas de esta ciudad), el do gar distante c! de Hntpurias t!esatn, y el de Perafada. a fluien succdio el de la Selva, si no me engano, en el sigto XU. Estos cuatro titulos cor. los cuatro condados t'espondian que comesta dioccsi. Ya muy de antiguo ocuponian pan en el coro los cuatro iingutos y en las de la \igitin de Navidad al cap!' proccsiones diadc tnto, Jueves Ceniza otras, Santoy tienen scaiada en las consnetas su colocacion respecto de las otras dignidades de esta manera: arccdiano sacrista mamayor, abad de San Felix, y !os:u'. yor, prcccntor, cedianos de Bcsat, Enipurias y la Selva. Et abad de San Felix era por io re~utar et mismo arcediano mavor hasta el siglo X!t. Entonces comenxo a darse aquet cargo ~) otras pet'sonas, y esta dignidad siempre se reput por la cuarta de esta catcdrat. Et numro de cannigos era et de veinte hasta la visita del Cardenal Sahinense en 1229, en que se aumcnto al de ceinte Y cuatro, y asi ha continuado. Eran y Io son f!!(!eon!!es, muy es ocioso probar esto con cscrituras, cnas de tas cuales van Esta es la copiadas.

A LAS ftLRSUS

las ut'mas causa de ser aqui tan frccucntes se lia detomar de LcM<a, que siemprc por do canunigo, y pot'quc !o eran equiva)en),e Axn ellos solos )o cran con toda propicdad. hoy no son adtnitidos at ose;~f<M ~<CM, si no de diaconos, estan ordcnados que es el graotra condicion (b que requicie su p)'ct)enda prcisa para entrai' en su nnntCt'o era la de ser <!e gnre Mt'~ftt't ex t(<rog<(c pftrenfe: esto el miles es, nobtes, porque cs).osigni<icaba esta en los sigtos XH y X!H. Confirmaron varios Papas y iamhicn ft conconstitucion de 1457 a V~n. ~!.jM)'<t cUioDasiiecnsc, dei capitulo y del Ohispo Bernardo no~c Pau, eoH<~re~<qMt, dice el dccrcLo, MM~. La causa de esta <:ot!~ tHcorpo~~ de nobleza tue precaver por los encondicion con los nobles. Jos laces de los canonigos de danos que estos hacian eu las poscsiones tosottcios esta iglesia,. Para la cetchractondc de Hamados divinos habia doce presbKcros esa ob!igaCHp!(!o, los cuatcs se repartiatt cion por semanas, teniendo cada uno de ellos Hamapor ministt'os a dos de los cannigos. hanse tambicn -s<a<orM, como estants por o'anjos diaconos el capUuto. Los arcedianos del ano del 0!tispo segun una constitucion so. !454 (M), dc~. C~c<< fol. ~5. ~), instancias

PR p.. v

R-PA~. t<~ n.

!5) 1

4527

V)AOE!.tTEttARtO

tes estos presbiteros y los cannigos podian 6 ejerccr olicio cciesiust.ico cctcbrar en el de los Hyangetios, uttar tnayor, a escepcion /<~er <ycHe)'(!<!0!)t's y Fc<t<Mtest de los maitincs las PasionR!; en la Se~ do Navidad y Epifania, dct Sabado nana Santa, Santo, iaAngetica cany las misas matutinales que se pormitia tar otros. Este era todo el clero do la catcdrat a prinlos canoes saber: cipios del siglo XIII, de capituto. y presbiteros nigos, dignidades a que se afmdia el clavero y dos capellanias una por el canonigo Guillermo estahlecidas Efmede Terrades, y otra por la Condesa sindis, que muno I)cia la mitad del siglo XI. la fundacion de beneEn 1208 se m),rodujo Ilizo la primesfM! ficios que se llamaron de esta sacrista ra Alemany de Aiguaviva, 28 de fcbt'c* su Obispo, catedrat y dcspues il la cual sesiguicron otras ro del ano citado Arnatdo de CrcixGtt en hechas por et Obispo del numeroso Y este es et principio i2d4. al clero de esta igtesia que tanto contribuyc ec!esisticas. lustre de las funciones de En esta misma (''poca Jos presbiteros en la pretension de ser te. ontraron capitulo nidos por verdaderos cannigos. y esenciatcs de en la costumbrc Ftjndabanso antiqutsima

A LAS)GLMfAS DKESPAXA. ~M 1 1 11 r..i. asistir a las clecciones de Obispos de suscribif como canonigos, de no ser echados del capituto en sus dc!iberacioncs, y por condcrecho :') el flo. siguiente a!egaban percibit' i'in mensual que pot- constitucion del Obispo Guitternto de MoncHs de H73, se debia dar a los canonigos unique cut'saban en alguna versidad. Los canonigos dijeron que esto hahia sido ttna toterancia, etc. Einegooo paru en compromiso, como ya dije otro dia. Los 20 de octubre de jueces dieron sentencia d240, declarando no eran que los presbiteros verdaderos ni dcbian percibir los canonigos, Horines que se dahan ralione eshKot'M, sed Mt electione epMco;M~!(M <K. ~Ktt!, prosiguen, c<M presbiteros MfeH<'?ns pr<BScr~M<s.;c, et si <Nti<)fM MOHaf!p~HKW, CM~ &CMe/(C!'0 ~SM~~e. MeH~o )!os<)'(c conM<CH<!ce, in ipsa electione declara. epMCo~orMw jus habere ~:c<os pbros. mus. Tambien se mande que pudiesen obtener preposituras y que no fucsen excluidos dei capitulo, cosas de que cstaban ya en posesion. Apelaron los presbiteros de esta sentencia a la Scde AposLoiica, y el Papa nocencio IV la connrmu en 1249. Asi qued el Andando oi ticmpo, ngocie el porcntouces. Papa Lon X erigio estos doce presbiterados en canonicatos, en el estatudispensandotes

~4

YfAGEf.)TEM,ttt)0

de genere Mt~M' tas y conservandotcs de hebdomadas, obiigacioncs antiguas etc. Ht bt-evo es <!o '!520 jft~. ~L oc<o&. Con esto quedaron treinta y sois canonieatos como hoy suhsisten. Det mismo contexte del proceso consta nunca habian que dtchos pt-esb~eros tenido la abadia de San Fc!ix, (juo siempre est.nvo anexa un canon!cat.o de la catedral, de ella. y hoy es h cuarta dignidad De )o dicho se Yc. que la clcccion de Ohispos fu6 aqui peculinr dei capHuto y aunque en et sigto IX consta que acudian este acto tes ctertgos rurales con los ch'~atenses, como ~'cras en la c!ccc!on del Obispo ~o'M~ Dei e) afto 886; sin ctnhargo, enticndo que esto no se ha de tomar tan iitcratmcntc que se supon~a haberse hecho una junta que acudiese todo el eloro. sino que congreeado de l se hacia gran parte aquella adamacion, eran por o regutar que tales las eleccio. nes de los Obispos. Ast aun del siglo XH en que se dice hay por aca algunos decretos haberse congrcgado para et1o el clero y pueh!o, con ser asi que el pncbio no tenia accion ningnnn en tal acto. Y se ha do distin. del pretado guir entre !o que es la cleccion y la caria dtrigida ai mett-opotitano pulie~o la contirmacton c inlronizacion dct electo; a

to

A US

t<!t.ES)AS

DE 1.

E.!PA?<A. .1,1" "It.

~G

los nobtes concurrtan y magisde todos so bacia !a trados, y en nombre del siglo X. ano 908, suptica. A principios suena aqui et Obispo Wigo, electo por el Hfy Cados et Simple. Y es el unico ejemplar (jue c! clero, 6 sea hay de c))o. En los restantes, 6 por escrutinio el capitulo por aclamacion 6 por compromise, jiombro !) su siemp)'e hasta el ano iM2, en (lue c) Papa pastor nombro Vilamari. Obispo a Don Bcrnardo Kii-ta ps a<;m la epoca de las reservas pontiflcias en orden a la dignidad episcopal. Durante el cauUverio de Tarragona reconoc!6 esta igtpsia, como todas las otras de a) Arxobispo de Narbona la marca. por su acudian en lo que to* quien metropotit.ano, caba aconnrmacionesdeObispos, concilios y l venia a consagrar y causas ec!esias(.!cas, cntronizar semeObispos y cosas templos, jantcs. Sobre estas pruebas comunes tas catedrales de Urgo!, Harcetona y Vique, tiene esta de Gerona otras particotares. Porque con del Obispo Rrmcmiro la intrusion hacia el 886, pue~to por el famoso ~M~, intruso en los fueros de tnctropo. Urge!, que scat'rogo tuvo Gerona ocasion do litano Tan'aconensc, mostrar en este punto, su opinion 6 sostc. niendo el dereobo de &;}'M<s Dei ya electo y esto mtnno

"t'Il

~C -1-

consagrado vcnHcada

u eiigiendoto por et de Narbona, de Ermcmh-o, ya aque!)a intrusion al mismo y prcscntandoto como a Arzobispo su cabexa lgitima con dcsprccio de )a vana de Sclua, n qutpt) nunca t-econo. pretension cieron por tat, aun rcconociundoto tosOhisJe Barcelona pos y Vique. Este afccto part. cular de nuestra Sede a !a de Narbona, fu sin duda la causa el decrelo de la porque eteccton del Obispo Borrell de Viqueen 914 se puso en manos de nuestro Obispo Wico, l solicitase et consentimiento para que de los comprovinciates y del mett'opotitano Nar~ Lonensc porque la razon que aH: se d do mas cerca de aquclla que estaba capital, no tiene gran verdad. De !o mismo nacio igua!. mente la rosistcncia nucstt'o que Obispo Ar. nulfo hizo a'Ccsario, abad de Santa Cecilia, electo Arxobtspo Tarraconense en el conci. lio Composteltano: cuento que dan por fa. buloso los criticos del dia pero ue a pesar de sus censuras, es y sera siempre unhe. De cho. !o mismo cntiendo el que naci, Aton, Obispo que nombrado de Vique, Arxo. no fucsen bispo de Tarragona rcconocidos tales tos sucesores en mas de un por sig!o. En resolucion, Gcrona reconoci por metroa) de Narbona, politano desde su conquista

VtAOE 1

UTEttARtO

AUStOUHfASnRESPAKA. 07 fn )n )'<'t-tn<t<'nf!ftn en SS~t liasta la oc Tnt't'anrnnn M~, f)f)atn restaut'acton ~<' ian'agona, 6 excpcion de las dos breves de epocas AtonyBercnguot'Rosanes.Obisposde Vique. Ya se dijo que el titular de esta iglesia con el cual se ha siempre fu Sft~o~r:, distinguicio de la de S. FcMx y se ha indicado regtdarmente desde el siglo IX la Sede y como se v6 en vaGerundense, episcopado rios d'ptomas y en < dccreto que se dira do la eleccion del Obispo .Sct'CMsDet en 886, los canonises que ponen titulo de iglesia no ponen otro que S<Mc<<c Martfp, que es otra nunca prueba stida de que la catedratidad fu propia de !a iglesia de S. Felix. A esto no se opone que en algunas escrituras, por ia del Santo grande veneracion y cetebridad Mrtir y por la union que ambas iglesias tedonaciones hechas !a Sede nian, suenen con U).uto solo de S. Felix, otras juntandob a! <.i(.u)o do Santa Jt&na. Habras observado ya en los documentes que he enviado en el discurso de mis viages que en las donaciones, asi de Reyes como de particulares, los titulares de los monasterios iglesias no se excou la exactitud presan siempre que ahora Nacia esto de la devocion del quisiramos. donador & los Santos sn propio que tenian ademas del mayor en !os monasterios altar

<S

VjACHHTEttAH)0

c tgtestas. La tgtesta de noua on :ugunos m' do mitad dot siglo X! su elriscopales plomas ttan~a Sancti ~ et <S. t~een<M, por haherse cntonccs hallado el cucrpo de S. Vato'o y en la cat.od)'a), que nunca ni andepositado tes ni despues tuvo otraadvocacion que la do S. Viconte Mm'tic. Et mismo era el titular del monasterio de Gerri al cuat sin embaren al. go so le anaden, y il veces prefieren los titutos de Santa Magunas donaciones. San Juan y otros. Cun oierto ria, S. Pedro es que et titutar de la catedral v dentostrado de Vif;ue no era otro que S. Pedro. Sin emdonaciones ;.cnn~s bargo, hay hechas n Sede intitutandota Sottc<(c Man por aquella la devocion la imgen venerada en la antiHamada la gua capilla fuera de la catedral los nombres de ~o~Mn~o? ~Quicn contar a la Santos que dan los antiguos documentes do Besatu antes monasterio de cacotngiata S. Agustin? Bastan csregtarcsde n6nigo8 tos ejemplos que ahora me ocurren para que con la diversidad de titunadie se destumbre en algunos lares diptomas. Aqui expresados habia mas, y es que el nombre y los rriilagros de San Fotix era to que hacia famosa la igtea los sia Gerundense, y to que estimutaba 6 & enriquecerta por donaciones, poderosos

A t. ", 1

fC!.ES(A8

DE ESPAA.

~9

6 para mcreccr tos favores de por gratitud tan i!nsh'c n):')rtit', cuyo nombre exprcsaban en las escrituras, porque et cra todo et )n6. vil de su tibcraHdad. Las Condesas Cisia y Hrmesindis. por cjcmpio, un fron. rcgataron tat de oi'o en honor de S. Fc)ix como dicen todos los escritot-cs mas enta a)!t{tja soht'o haibrso en la catedrat do y no en la iglesia San Fe!ix tiene ndcmas que obsei-var, que en el centro se entait la imagen de Santa Ma. ria y no la de aquct Santo como dando a entender n qnien se di6 estaba que la igtcsia titulada de Santa ~ana y no de S. FeMa:. Estas y semejantes rcnexionos no debian oividar jamais los que eontradicen la catedra. !idad de Santa Maria. Medir Jas escrituras an. y propiedad del dia tiguas por la exactitud es ignorar la dip!omtica en esta pacte. Otra prucba es de to mismo el scHo antidel capituto, guo y moderno rp. que nunca otra cosa que la imgen de nucstt'a prsent Senora sentada. Asi to conservan en e) dia, con scr asi que la fiesta de su tituprincipa! lar es la do la Asuncion que en otras catedrales t)ast6 para que alterasen su situacion en representndola glo XV cosa tal. Tcnia esta iglesia pi hasta desde fines del sidias hcr-

nue.stros

<CO

VtAMUTEttAtUO

tnandad con tu do Puy de Francia, y de et!o en las ocurrencias de ir y vehay muestras los cuates mtuamento nir canonigos parcibian la porcion canonical y erart tratados como tales. Qucdan ademas desdo el si. glo XV varias cartas de un capitulo a otro, en et algunas de las cuales estan copiadas Cartoral fol. 5i0. Mas esto no nace de )o los escritores, que dicen comunmente que cuando Carlo Magno conquist6 esta ciudad en ~85 puso en ella por Obispo un cancnigo de la de Puy cuyo nombre se ignora. En el veras cuan fuera va esto de caopiscopologio en 785 cra ya mino, y como verisimitmento Obispo de esta Siia Adaulfo. de esta ciudad La conquista por Carlo mas ruidosos MagM es uno de los cuentos con ocasion de las meentre los cruditos, morias que aqui se tienen de aquel Principe con que religiosas y de las demostraciones esta iglesia. Es de desear que le ha honrado todos los hijos de Gerona entren en las ideas de su paisano Dorca, que en su juiciosas obra de los Mrtires de Cerona acaba de desentranar y poner en claro esta fbu)a con E) retodas sus circunstancias portentosas. de su trabajo es que cuando Carlo suttado Magno vino Espana con su ejrcito y es-

A rr

LAS

tCLEMM

BE 1

mvo on Aaragoza ciudad de Gerona

en et ano 778 sujeto la con otras muchas, dejan. tes Moros que que. dp en ouas trbutarios daron con su mando esque rebetandose tas dospues, el ejrcito de les franceses vino sobre esta ctudad en 785, Hamadospor tos Cristianos los cuales adGerundenses, virtiendo la poca guarnicion de Moros, en& Cartes, tregaron la plaza a quien habian siete anos antes (y esto jurado obediencia es mas glorioso para Gerona ciertamente que su conquista foet'za de armas por aquel es una fabula Rey): que por consiguient.e fuese en virtud do los que esta conquista de la lluvia de sangre, portentos aparicion de una cruz en el cielo etc., que ni sucedieron en Gerona sino en la Alemania, ni en eso ano 785 sino en el siguiente 786 que ni en uno ni en otro estuvo ni pudo asistir Carlo Magno & la conquista de personalmente estando como estaba en Italia y SaCerona, jonia. Estas y otras cosas que cuentan por ciertas escritores estan stida* algunos muy mente confutadas en la citada obra a que me como viagre remito, ocupado en otras cosas que falta averiguar. La tradicion nada ~'a!c cuando hay en contra do argumentos casta.
T.xn. tl

ESPAA. ~w.,n

<

6<

<M d

Y)A<tH

t.)~)t(RtO

La Hcsta que aqui se hizo & este Rey cotno Santo tiene un orign moderno y cono~ cido, que es ta credulidad del Obispo Arnal. do d Mnrod, et cua! !a iostituyo en d545, corne ~o dira dtr dia. Pedro de M~ca se equivoc eh decir que esta fiesta dur hasta los tiempos dt c~ncitto TrMenUttO, y que aon quitada, quedo e! sermn eh a!abah~a de acjilel h-roo a la hora de la misa may~f. En cuanto a !o primaro en una t!on~neta del ano 1360 ()ue pone esta ftsta. at margon se hall notado de letra dei sig!o XV que ya ho ~ ce!ebraba on virtud d un bfeve de! Nada mas se Papa que la mande suspohder. oxpresa aUt; mas yo s qu este Papa fu Sixto IV. Cohtaestodeiasactascapituiafes del ano 1495 55, d~ 9 a6~~ en que et capitulo D. Lope de Haro, cortejando del Ry Catlico a! huevo Papa embajador Atejatdro Vl al ttmpo de mostrarie !as reHquis, altar y otras ppcioidde~ de !acale di razon del culto y oficio de tX tedral lecciones con qt)e Carlo Magno habia sido veherado en ella par espacio de unes 140 ahos hasta que to prohtb!o el Papa Sixto. El etn. bajadot* offec! reprsentt' este ngoce d Su Santidnd y soHcitat' la rtauracion de la fiesta. Y si hizo to primero, es cierto que io se-

A ~a,a~

LAS

Lo de la obra del gundo qued por hacer. sermon todavia es mas equivocado, pues ya en 14?0 se decia et panegtnco la una del dia de la dominica H de Cuaresma, como se dice tambien hoy y como yo le ho oido este ano. La fiesta, cuando se ce!ebr6, tenia por como se ven dia propio el 29 deenero, las oonsuetas, etc. Mas debe notarse que no

MLBHAS lr

DE

ESPAA. 1_Lu-

<63 JI 1

eragenepat en todas las iglesias de esta ciudd. De la colegiata de San FeMx con ser tan principal, puedo asegurar que no la admiti 6 que al menos no la guardaba & mt. tad del siglo XV cuando todavia continuaba en la catedral. Una consueta de dicha coDe hoc ~s<o (Calegiata de ese tiempo dice FeKcMMchtt !tMmo roUMagni) w ecc~MtS. (!e V~ die S. Vincentii. Sed in Sede.et eMs ece!estts, ~t de Koroh) <<tmqMftMtde M~Kt MOM. Acerca de los habitos corales del ciero en los siglos antiguos, no puedo dar por cierto cosa alguna. Sin embargo, puede servir de luz la rbrica una consueta de que establece esta iglesia escrita en i 560 para la solemni. dad del Sabado Santo. Finita nona, dice, quatuor clerici induti superpelliceis hymnum "JfnueMtM' rutilis cantent in Truna ubi tegun)'tur lectiones de duobus in duobus; et hic

t6t

VtAGE

UTEBARtO

es, antes de cantar ~CMe<~e~o) (esto ~pemtMs deponuntur eapa* n!gra', nec <M<!?atM M~mMr tHM sMpcrp~KceM.~ At margen de tetra del stgto XV se nota ~o~e aM<ew dg. De ponMH<r ~cap(e~ $~< ~t~ate. cuyas palabras se debo infet:f que en los sigtos XiV y XV, durante! tiempo pascual y acaso hasta Todos Santos et habite dei ooro era solo la sobrepelliz', y de ese dia a! de Pascua la capa negra. Esto ttimo consta de una constituoion dei aho 1521 on que se aadt que los que no Hevasen capa negra en tiempo de invierno se sontasen en ei coro inferior, y en las procesiones preoediesea los otros para evitar la deformidad que de. de la mezcta de bia resultar trages dHerenteSt En una y otra tomporada, asi sobre las lievaban eapas como sobre tas sobrepe!!ices, almuzas negras y esto indica la constitucion est c<MMecopiada en' el libro Denca!ada: tutn. dice, quod MM~MSclericus cum vestibus viridibus bipartitis, beis vel stacatis, nec cum ea~:s, MMCMsnisi nigris, et ~Modpo~~ intret chorum fMvirgatis, nec cum ad-

~erpe~Ma nos da el mismo libro, ~capas.Otranoticia (foi. 2i3) que dice: OwaHdo presbiteri de cap<<M<o,seu ~K!CMtn~e &eH~c<a<< eapMp~ftaMbus MdMMt!<Mf, HOHpor~Mt $M~MS t-t~K~MM SCM

AtASMLEM&SDEESPARA. L,na'7 .u

~6!)

gMfM~MM~ sed ~MpM'peM!CC!<t!t p<W<(tf6 OMW~ mode <eMMH~r. Entiendo que las almuzas eran cerradas par delante, mucho aunque mas cortas que las que hoy usan los canni. gos. Estas no tenian capilla la cuat ora pro. cosida con la capa. y cubria del piay estaba todo y ajustadamente la cabeza. Vse esto en de canonigos tas Hguras sepulcrales y beneasi en el claustro de la. catedratcoMados mo en otras iglesias. A to mismo alude una constitucion cap!tutar det22dejunioded509 en que se orden quod de cetero quilibet CNSedis portantes co. pt<u~cs~ 6eM<~cM!<< ~<8 pas de choro, posstM< in choroe(eic~o (!e/M're copM~o capo~MM ~f<:capM< w coMo more ali. r.um eCC~SMM'MMcathedradium <<! qMO(<sit in <!r6~no c:~MsgMe dicta capulia in capo~~ p!<e aM< wcoMopMM(M&~cMe!-t<. En i 555 & i8 de marzo di permise el capitulo para uno de. sus individHos que cada usase de ehirotecas sive manicas, no obstante et estatuto antiguo y costumbre su que prohibian uso. La materia comun de estos hbitosera la tana. En los registros de At. capitulares fonzello hallo que en 1472 ~oL t54, ya se con et clero t{< posse~t M~ serico et dispens ornamentis caHonMa~Ms. Et uso de los armiaos en tas almuzas de invierno no entr acA

~6
1. -t~~ft~

VAOBMTBRARM
t

hasta el 1609 en que mandaron se comprasen. Algo mas tard introducirse e! uso de habitas oanonicales morados para invierno y verano, que no se mand6 hasta 1629. Hoy se usan en el invierno capa talar de eatamefia morada con sotana y almuza de io -mismo. De! trage comun del clero fuera de la iglesia, darn razon varias constituciones sinodates en que iran copiadas y de que se habtara en el episcopologio desde el sigto XIII en adeiante. A Dios, etc. XCM!.

CARTA

del M~C XI: SM ~dtC. ?~Mj!<0 y C(M(!M!C<! <!??; reliquias de c~~aM~Moe~cto; 6nca de la nueva Mj~Mt CM el siglo X/ arquitectos que en<cMd'MroM en ella: su des. aleripcion, cementerio y s~u!cfos ~~Mes.' tar mayor de plata y noticia de o~MMos arcimborio ~Mc cMtifices que !o trabajaron: bfe~ Stt~ epMcop dctffM de eh formas inacMVMptas que <!? se ~Ma~doK la t~sto <?! no Mt~ COMMt~'adM c!(!MS<fO MSCrN!<!MNM notables de e<. m~r No queda vestigio del Mi querido hermano digo del que hubo en tiemtempto antiguo,

Se sospecha po de los Godos. que pcrwanoceria & principios dei a)go de su ediicto sigto XI cuando el Obispo Pedro Roger em< la construccion de un nuevo templo, prendt alegando que et que habia era etKt~Mwo y tan deteriodado que en tiempo de lluvias no en 6t los divinos celebrarso o<!c!os. podian Asi io asegura en la escritura con que e[ y su capituto vendieron al Conde de Barcelona Raimundo la iglesia su muger Ermesindis de S. Daniel, exLt'amuros de esta ciudad, por de cien onzas de oro que habian emprecio la catedral. Pubhc6 pioado en la fbricade esta escritura el padre Roig, pag. i90, co. p!ada del original que yo he visto en et ar. chtvo del monasterio de S. Daniel. De ella ionepe el citado escritor que el templo que ei Hamaba era el del tiempo viejo Obispo de los Godos, conservado hasta el siglo XI: si Carte Magno to htcieranuevo, porque cuando se conqnist esta ciudad, no pat'ece, di. ce, verisimil que al cabo de 300 anos (solo son 250) so battase tan deteriorado. es cierto Vatgan no estas conjeturas la fabrica de un que se habia ya comenzado nuevo templo el ano i0t5,que es al que per. tencce, etano segun l cnentamascomun, XV!m dcRobc)~<) notado en aqucHa escriU)-

<

A .A8 <

tO~E~AS

DE

E8PAKA. t

<(!?'

!68

v)A8E

nm~ttto

nunca puede pertenecorat 1017 como ra.y ni al 1016 cotno asegudijo el padro Roig, r6 Pontich. El mismo ano, y al otro dia de esta venta, los sobredichos Condes en au" mento de aquel precio dieron la sacristia de esta iglesia cua'ro MOfh'otos de tierra en el llano de esta ciudad junto at rio Guadello (hoy CMpM). Va copia del originat que estA Esta escritura aqui (annan. Canonja). basta para hacer ver que la Et'mesindis, hienhechora de esta iglesia, no tu insigne sino de Ramon muger de Ramon Berenguer, Borrell, que murio poco despues en 1017 (a). Es regular que juntamente se construyesen el claustro y demas oHcinas de la cannica; en entender asi materiaty no hay diticuttad mente !o que dice la escritura de dotacion de la cannica en 1019. &a(Men< domus canonica coMs<)'KeM<Mr==:a~ co~rMendMW et ditandumjam diclam canonicam. El edtf)cio anterior, estana tambien detenorado seria mezquino los y poco acomodado usos del siglo XI. En la escritura de consase dice exgracion de la iglesia en 1058, presamente que el Obispo Pedro y su hermana Ermesindis JotHOS in ~t~ qui Deo mtlitare cttpe~nt, MKOMtce f!fe)'eM< s<nKce(a) Ap. nm. XXXIII.

A !.AS

tM.E9!A8

DE ESPAA.

'fC9

~Mw. estas casas o edificios son tos que indicaron distinguindolos de la iglesia, cuando decian: NM~eM<!spt'(e~a<(B6co!eM(e~cM!(<!<M, et congregationis CMMt !t(ftHH~Msdent CttttOMtC que una sit ec~!(!prcp< e<al~M unitatem, ~'MMt M~tM~Me ~ef~MM Mdea<Mr habere Momen pro w0K')ts vivendi const<eh~tMe. Continuaba esta obra en i064, segan se v en el testamento que dije otro dia de Ponce, precenet cuat tor, dej~ centum ma~cKsos auri MOM<(eMe<ea(! tpMm mansionem de ipsa M!tonica, gMaMt Johannes /ac~ ej!/tcafe. El nuevo tomplo estuvo ya para ser consadia 21 de setiembre: grado on el aho i038, solemnidad que concurncron Wifredo, Arde Narbona, Oliva, zobispo y los Obispos de Urget, Heriballo Bernardo, deVique, de Coserans, de Barcelona, GuHaberto, Bede Elna de Magalona y Arnaldo renguer, Guifredo de Carcasona (este ttimo habia sido Ob!spa de Besai) (a) todos los cuales & ruegos de nuestro Obispo Pedro Roger y su hermana Ermosindis dedicaron el templo su dotacion. PuMiccse esta esy confirmaron critura en la Marca Htsp<intco (opcndtce M<mero CCX Vlll.), aunque con algunas inexactitudes de poca entidad, sino es haber omi(a) V. Tom. Vide este Viage, p~s. <S2 y 20t.

t70 t~~

ViAGE

UTERABtO

tn t~&tf~tttt~ Aw< an 1~ ~af*htt t~tC~n <Y tido la palabra cra en la fecha. Digo este porque la ho cotejado con el original. Permadei sinoci6 este templo hasta principios en la glo XIV. Qu~da todavia una parte de torre que el vulgo Hama de Carlo Magno, y est~t a! lado del norte; obra conocidamente del siglo XI, y que sirvi~ entonces de torre de campanas, como entre otras cosas censta de la escritura de areccion dei altar de San Este van, hocha en 4303 in capella s! tus caMpaMt~e~Ms (arch. ept$ccpa<, K0<. 45, di/M. 57), y hasta hoy permanece bajo de cha torre. La longitud total. de este templo era to que es ahora la nave grande del nuevo, y tenia tambion dos puertas, occidental casi en el mismo lugar que y meridtonaf, las actuales. De esto se daran algunas pruebas en el discurso de este viage. A fines del siglo XIII se trataba ya de cons. truir un nuevo templo, como se Te de una ctausuta que mas abajo copiar del testamento del tesorera Guillermo Gaufredo. Y ciere!Io la ruina del to que no podia obiigades habia, pues tan fuerte es lo que entonces emque nos queda de et. La empresa sin el sibargo no se vorinco basta ontrado glo XIV. La primera memoria que hay de donde se verd. ii9, ello esta en el f<

A LASt6t.EHA8DE E9PM(t. '<7< Me: Anno Domini M.CCC.XU. Jit!. kat. man in cetca nova eccteGeruhden. acapitutum ssiiB Gerunden. more solito congregatum statuit, voluit et ordinavit, quod capud ipsius ~eoctesi de novo construeretur et hediRcaretur, et circum circa tpsum capud, novem "capeUa; Herent, et in dormitorio veteri, He~ret sacristia. Et cura ipsius operis fuit covenerabilibus ~missa par dictum capitulum Raimundo de Vilarico, Archidiacono, et Araaatdo de Monterotundo Canonico. A estos comisionados se entregaron desde luego 10,000 sueldos que para el objeto habia deGaufredo. Repitijado el citado Guillermo se et mismo decreto en i3i6 (ibid. ~bL i~i). De las mismas palabras citadas se inGere que ya hnbia entonces algunas obras nuevas, tal como ca'co nova, donde se congregaba. el capttuto, to cuat se repite en otros lugares. A principios de este mismo sigto se congregaban dormitorio ctoustW. Mas adetante in ~j!teca nova, y in volta (la. nave) S. Jo~MKM. En i 545 el Obispo Arnaldo de Monrod ya fund un beneRcio en la capilla de los Santos IV mrtires, G~'tHano.J~Mfo, etc;, que es una de las nueve que se construyeron en el cap 6 testero de la iglesia. El afio siguiente se traslad6 el attar mayor del antiguo sitio

<7~

Y)AOE

UTERARM

con la obra prosiguio at actuat. Sin embargo lentitud bajo ta direccion de varias arquitectos. Los que yo conozco son JaMMC de ?'a~emaestro de ta catedral de Narrant, Francs, bona, admitido a trabajar aqui en d520: Franto era mitad de Catalan cisco de Plana, cuando ese siglo, y fu excluido en dS68, Cde la obra d Ped't'o la direccion dieron ma (de CM&ft), que al mismo tiempo trabaFelix. En y torre de San jaba en la colegiata de naPedro de San Juan, 1597 trabajaba Otros se diran mas adelante. <t0t!e PM~t<e. se del sigto XV la iabnca A principios trazado continuo ba~o nueva forma. Habiase para templo de tres naves, circuyenprimero el altar mayor. Bajo este do las colaterales la obra hasta los machones plan se siguio inmediato al presel simborio, que sostienen entonces que su conclubiterio. Pareciotes sion por el mismo trmino haria el edificio su Y asi se emprendi y agoviado. mezquino de una sola nave que tuviese continuacion, de latitud to que las tres primeras, y mucho Dirigia segun correspondia. mayor elevacion esta obra Guillermo BoMy. Levantados ya los laterales machones y paredes, se comcnz dudar en 44iC sobre la solidez de la conscontra los ombatos de truccion, mayormente

A LAS MLE8M8

DE ESPAA.

~73

estrepitodetostruonos, estanen tugar tan otevado. Para ase. gurarse en .punto tan ,principal fueron con~ocados los arquitectos s.guientes: Pascua! de Xutbe, de la iglesia de Tortosa arquitecto (il&coante ~!CM~ magister operis, y asi a los Juan de Xulbe s)guientes), hijo del antecedente, su snstttmo en la misma obra y de Tortosa Pedro de Vattfogona y Guillermo de la Mata, de la catedral arquitectos de Bartotome iarragona, Guat, de Ja de Barcelona, Antonio. Cant, escultor de Barcelona y arqmtecto de la catedral de Urgel, Guillermo Abiell, director de las fbricas de Santa Mana del Pino Monte Sion, Carmen San Ja)me y hospitat de Santa Cruz de Barcelona, Arnaido de Valleras, de la de Man. resa, Antonio de la parroquial Antigoni de Castetionde ~uittermo Empurias, Sagrera, de la de San Juan de Perpiaan, y Juan de vecino de Narbona. Oidas las Guinguamps, dectarac;ones juradas de todos resolvio el Don Obtspo Dalmacio de Mur con el capitu. io proseguir la obra de una sola nave. por. qM a mas de la solidez del edificio tendria mucho mejores luces y mayor elegancia. De este acto va copia (~) que no disgustara a (a) Ap.nm.XXXfV.

los Ytentosy do como esta

~~t~ e.t.~ los amadores de las bellas artes. Su obra con. tinu bajo este p!anhasta au conctasion. En 1427 entr & ser su director jR~M~Ma VoM~gr dioces. Pt<C!TCKMs. Excluido este en 1430 le sucedi Pedro Cipres. La ttima bovedi!!a de la obra en el siglo XVII la construyo Josef A proporcion que se iban conctuyen. Ferrer. do las capillas se construian en ellas sepu!cros para los que murieron antes de comenzarse la nucva f&bnca, y habian costeado 6 elegido para sus enUerros las capillas antiguas de la misma advocacin. Y esto debe tenerse prosente para evitar equivocaciones. Delante de la catedral hay una gran cuesta hasta el ttano de la calle. A la escalera antigua que atti habia, quiso sustituir otra et Obispo Don Francisco Arvalo Zuazo, prin. cipios del siglo XVt. At fin dei mismo to veriHc el sucesor D. fray Miguel Pontich. Es un cuerpo de obra magnifico, cuyo total dividido en tres reUanos 6 mesetas, consta de ochenta y seis escalones con su balaustrada lateral de granHo. La latitud en las gradas es de cincuenta y seis palmos y en las mesetas de mas de ciento. Mirando desde abajo un todo elegante presenta coronado con la fachada de la catodra!, que aunque no esta ni es de las de Herrera, conserconcluida,

<7A t~~

VtACB UTEXAtHO J~ t-~~t) --<

M8 <6LStAS BE ESPAKA. <78 va aigunos vestigios del buen gusto. La puerta cotafterat de! mediodi se i!ama de los do'. ce Apostocs por las ithagenes de barro que en o!ta hay en dtros tantos casHiios, iabra. das en M58 por Antonio < <~ Claperos tM~s d tMt<t~ttttre, cmo decian, de Bar. celona por precio de'600 florines de moneda de aquella ciudad. Existe lacontrata en un lib. de en l curia act. capittil. episcopat, donde entre otras cosas se esttputa que se labragn de aquella ~~MaMt (~~ que es o~~a de S. EM!orta !< cf6M dei ymage MOM de B(tfce!<MM,y ~! que se cociese et barra y se barnizase de la misma manera. La latitud del templo. asien la nioa ria. ve como en las tres es deii2 palmos, excluyendo e! fondo de las capHtas. La tonde 408 salvo orror, exc!ni. gitud totales do tambien el fondo de la capiHa ltima. De esta caritidad los 249 palmos, son la longitud de la nica nave hasta el arranque de las tres, y tos restantes 159 es !a longitud de estas. La magnificencia y grandiosidad de la pri~ mera pieza, queda afea<ia con el coro que un buen ocupa espacio de ella, y es de mat en !o exterior. Lo mas aspecto y mezquino notabte que hay en l es que en su salida <Haltar tnayor hay cuntro sHtas por parte de

~7C

Y)ACE

UTEttAtHO

dicho attar, las cuales tenian su determinado oficios para ciertos y En los dos anguios exteriores dignidades. hay dos ptpttos donde se cantan las epi&totas y espaldas destino evangetios. Las lecciones diariamente se cantan en et coriUo alto al testero dt coro. Sobre todo 6t cueiga desde la bveda una como ttenda la cual des. recogida que Ilaman la wM~o, plegan para cubrir et coro en tiempo de grandes frios. No se que parLe de .l se Hamana nombre con que expresan una .obra po~ntM, de madera que <n il se hacia por los anos 1551 en el coro del Obispo, y ,para cuyo adornotabro esiatuasun algunas maestro Atoy ciuis imaginator JBarc~noM. cuya apoca esta en la curia episcopal (not. 25. /b~. Ad. 51). v~rto que et MH<H<!(or 6 de onymaginayre era )o que ahora decimos escultor. tonces, pa los altares hay la desigualdad consiguiente los tiempos de su construccion. I'!n la segunda capilla a mano derecha estan las bautismatea, que son una taxa octa' sobre un pie, adornada gpna sostenida de buenas labores. Tratose de su construccion en 1555, y que fuese ex nostro o~~MO et JK Juan Bciijoch, fo~!<<e, Franencargando)a cs (que dirigia la fabrica de la catedral va fuentes

LA~

tNtEStAS

BE

E8PANA.

<T7

desde

antes de iS28) por precio de setenta dttcados deoro. Cobradas las dos terceras par. tes se fug el artifice, en cuyo lugar entr Juan Roig, escultor. Esto digo porque no los nombres de estos profcsores perozcan que me vienen mano. Otras capillas estan decoradas con sepulcros de Obispos, y en algunas se han ocultado estas memorias respetables con los adornos del mal Dos tiempo. en esta iglesia, sepulcros hay insignes los cuales cstaban antiguamente en su galilea 6 cementerio u la parte exterior de la puerta en tiempo en que la piedad de los principal, fioles respetaba el sagrado de! tempjo con una humildad que ca!i{!ca de soberbia la cos. tumbre actual. En este punto eran tan re!i. los canomgos de esta catedrat. giosos que no se hanar uno enterrado dentro do ella antes del siglo XVI. Desde que se comenz la obra del claustro actual en el siglo XIV, hicieronconstitucion con su Obispo D. Gaston de Moncada, en la cual se concedi tosprelados que ahora ilaman d~K:<Mes, can6n!gos, presbiteros y clrigos pultura en el ptano 453~ Antes de esta el cementerio y esto ve en ~.t va ci momttic'tw testamento T. X't T.Xft. de capitulo elegirse sede l. Esto fu el afio en poea se enterraban aun en 1292, como se de ~utuotutu uc Guillermo ~jmu)te( Gaufredo, 12 12

VtACE

MTEttABtO

de la catedral yhombremuy rico. Los ttamados presbiteros stabiliti se enterraron en el car. siempt-e, y aun hoy por toregutar, MM' <~ Ma~Tcc/t, cementcrio delante de la puerta de los Apstotes. Los Obispos bas. ta todo el siglo X!jH se enterraban en la sepultura que habia en et capHuto, como se v en et tostamento del Obispo Don Pedro de Castetinou, don Bernary el del sucesor do de Vitaman, dice de aquella sepultura: ubi COtMM~MW est p0t!~cc$ ipsius eCCfeSt(B sepeJtW. Pontich dice que los Obispos cuya se. pultura se ignora, se ha de crer que estan en la del coro, que et Hama CotMMM de OMspM. Mas he registrado este depsHo abierto a mis instancias, y con no pequono trabajo, y batte ser tan reducido, caben en que apenas l los dos nicos cadavcres que contiene. Los sepulcros principales qno decia son del Conde Ramon Berenguer de Barcelona, llamado Cap de es(opM, violenta. que muri mente a 6 de dicicmbre de 1082, y de la Condesa Ermesindis, de maque mrie ai." de 1058, 6 i059 como quieren yo otros. Ambos estuvieron antes en el lugar que ho dicho hasta el ano 1385, en que a 28 de julio mando el Rey Don Pedro IV estando en la villa de Figueres, que fuesen trasladados

tesorero

A LAS IOLERIAS donde de sobre hoy !a ai las 8e hattan, puerta lado de opuesto de Conde et, y es !a

DE

ESPAA. et y alto y razon ash po!eMt!s CtH~M w dei e! de San un

~79 Coude !a Juan. letrehoc wn Bs~C/tWOCoMM<tS ?0 ~op<er c~spo~MiM Jeces<~Mo gMod<:M tM~ tMPe. Cata<M. <j!o. !a pa-

saber,

sacrisUa, en Corpus da dtcc ac to

Condesa red De ro wM~o MtMt M(S entre !a que

capiHas dei junto

traslacion hay Mcet

corpw

tMMstfM BereH~Wt, ~WMM~t

-R<!y~!MM~ ~M JM. qui et cap

BM'CM~at'M coM~td!t<. cWHMHt <~ c!ft<a<e ~ttt <M s~)M!{Ms pr~CM<t ~<!M~<0<MS e< (!otHtnw ~e~ ~sMs MMO (Ht coMt<s Dw. rJ'Hera(o GerM~d'fB m Me per ~m de

BafcMMOM<B MMM(u~ew ~c<M~ sit DM. <MMM~ yor<0)M..E< ~tMMKMMt <MW !una Mep~CHt <ef<wnt y tV V. de nonas

i(s<t~cos JeMSttstent de stopes, w et /b~

~ecew!'<M'

M.LXJMM. CO~<fMC(0

pOS<H!O~W pt~KCtpeM oro~oKMMt Aragon) MOfeM~er

oc<afMM ~.CC'C. Ponsdi-' muger de muerto Vizi. Tenaqui mu. dei

(Ke

LXyXVr~MtgMcsttt jo de cl que aquel marido de por esta era Conde, en 1082, y h ta

gutM~Mo~esstMM. Condesa cual cas ~tvia que dije, BorreU, Mahatta, despues con aun !a

Atmenco, en H 1

conde go

Narbona, verisimU es Conde !a que Ramon

mas

Condesa

entcrrada ger de!

Ermesindis, hermana

)80

VtAGB LtfRAtttO

la cual hizo mil bienes Obispo Pedro Roger, A esta canonica, fund6 ta capeUania de Santa Anastasia, !a nica que habia aqut en su dio trescientas onzas de oro como tiempo, se dira, y mrie en ~058. Todos estos mo. tivos de afecto y de gratitud inctinan creer faltando en l que de ella es este sepulcro, coetneos tnscripcion y documentos que to en et testifiquen. Tampoco hay inscripcion ni otra cosa mas qu et sepulcro del Conde, r6tuto que dije. Lo mas notable de esta Iglesia es el altar su materia, mayorpor labores y construccion. Su ara es una pieza de mrmo! de unos doce adornada patmosde longitud y seis de latitud, de varios recalados en su piano, los cuales se t!enan con tablas para comodidad del sacriHcio. Esta enteramente aisiada, y sus cuatro costados cubiertos con gran riqueza de plata y no despreciabtes. Et oro, y algunas piedras esta cubierto con un frontal de oro, principal que creo ser la tabula aurea, para cuya construccion di6 la Condesa Ermesindis trescientas onzas de oro el dia que se consagr la iglesia, como se dice en su escritura. A io mismo pertenecera la manda que Berenguer Guillem hizo en su testamento a 10 de marzo, afio XXV do Luis el Craso (hcia eMi52), con estas pala-

<8T A tAS tCLESfASDE ESPAA. < it.t <_1 t~e'M~vr bras: Ad <aMM <~ano S<!Mc<<fMan<B AL< ademas p< 1 tH<mcMMos a~o~eMSM.' anadiendo seis morabatines ad chorum faciendum SaMCf Man<e. Dicho frontal esta dividido en treinta y de relieve varios dos cuadros, que representan cuyo centro pasages de la vida del Salvador Seocupa un 6va!o con una imagen de nuestra ora. Al pi de este 6vak hay otrepeque&tto, una senora en que esta figurada de esmalte Gisla Cometissa sentada, y al rededor se tee muger del fieri iussit. Esta fu la segunda la Conde Berenguer, hijo de Ermesindis, cual ejecut~ los deseos de su suegra, cuyo al lado nombre se veentaHado en una piedra donde se lee: derecho del que mira el'ovalito, Las figuras todas son de psimo Ermesindis. viendo cosa tanto mas para estranar dibujo en cl contorno y fajas divisorias algunas grEn tes cuacas y arabescos que n& disptacen. tro ngdos se pusieron de esmalte las figuras con sus respecde los Evangelistas a!egncas tivos !emas. De los cuales soto pude leer el de San Juan, que dice ~orefo!<nsa~M~<pfef6o petit a~a Johannes. Entre las piedras engastadas hay un camafeo que me pareci la cabeza de Mdusa, y dos sellos arabes que no copi por to incmodo de su locaUdad. Las tablas lacon varies relie-. tera!esy testera son de plata

~M vos vos mfnns menos

YtAOE

JUTEBABtO

tnfnrraftna nn~ tna ntn~tt f. incorrectos que los otros y que sabon at siglo XIV. A to menos es cierto de ese tiempo la tabla testera pues i. de julio de 4320 el Obispo Don Pedro do Rocaberti resotvi con su capitulo ~Mo~ qK~'o~tM~ Car!MMqui ~M(. depMtatt ad opMs turris de jSM&!fCtM~C!S~ ponerentur in optes <o6M~ argen. ~<B gM<B ct't< ~E?~0 altare. et ponderarunt ~tC<:CfKMt qMMt~M<B Marcha et M uncias. (V act. C'<!p~M~~ Yo no s si esta pertenecer pieza la apoca que he visto de mil sueldos de Barcelona pro solvendo et satisfaciendo ma. de operibus per gistro Bor~o!omeo argenterio eum factis et coMp!e<M in re~o(a!'M!o cr~<eo a!(<!Ws maioris, fecha VI id. Maii, ano i325. Porque esta palabra re<ro<a&M~Mt pro !o que ahora impropiamente es el retablo piamente decimos altar. Este es tambien de plata desde el nivel de la mesa arriba, de la cual cstA separado obra de una vara, y tendra de etovacion unes doce palmos. Dividese en cuatro cuerpos iguales subdivididos en varios cuadrados, y con muchos relieves y figuras. El primero es obra do los dos Obispos Cruilles, hacia la mitad del como se dira en sus articules: siglo XIV en Jos estremos estan las figuras de estos dos pre!adosconmuchosescuditos de sus armas, y

A LAS !Ct.E8!A8

ESfA~A.

88

on la base de este cucrpo se lee P~e Bernee En la Curia.Episcopat~ w)<. 54, inc~. se Hama este artifice Pc~M~affol. 102. & V<t!<e ners argenterius et <~ domo DotHtMt ci cuat a i. de diciembre de ~358 ~M, firm6 favor del Obispo Don Berenguer de Cruillos apoca final de todo !o que este le debia ratione ilius (a&M~ argenti cMM MMM'er~ imaginibus in c per me factis. gM<B<?epoM<a et affixa est tt<a:<a retro altare Bo~ Virginis MofKB Sedis CentMdtc. ~0 no deddir si estas de ia plancha que palabras se han de entender cubre el testero de la ara 6 del primer cuerpo del retablo, !o que si me parece que el mismo artifice !o es de ambas cosas. Por otra parte me consta que Raimundo Andreu, platero de Gerona, ofreci al mismo Obispo en octubre do t357 fabricar (otaM tabM!<MM argenti ~MNM vos /OCCrC Mt<eKdt~ SM~MS fC~O~&M~MM Nr. o!<ans M~ons. Mo<. 56. /M. ~~td. <jfeM<e!(tH Otro letrero habia repartido en tas dos 64J pilastritas laterales do este primer cuerpo, mas Barcelona cuando se irastad todo et altar con motivo de ia !tima guerra con los Franceses, saltaron varias planchas en que estaban las !etras, y hoy solo se lee jE'M /<!H</ El centre del segundo bra deiars. y tercer cuerpo ocupa et Sagrario, y el del cuarto ia

de imagen en igtcsia: Narciso y tremidades de reliquias.

nuestra Senora, titular de esta sus extremos se ballon las de San San Felix. Tambion hay en tas es. dos arquillas, que sin duda seran Remata et retabto en algunas car. telas, que ttaman jMra~n's, y tres grandes dos de las cuales tienen cruces, ontigedad respetaMe. Et retablo y mesa y escario esta todo cubierto con un pabellon 6 cimborio de plata, sostenido sobre cuatro columnitas cubiertas del mismo metal, sobre bases de y apoyadas marmot de mezcta en que abunda este pais. Tratbase de su construccion ya en el si. como se ve en el testamento glo XIII, citado del tesorero Guillermo Gaufredo do d~ de en que dice agosto t292, Dimitto etiam ad CO~M~ pr<B~tC<(BecC~M<B., vel sdctMt&oWMMt <!i'. ~<eMM. /'aMendMw d~Mper a!t~eBea<<BAf<<e ad t-pco~!OHew Dni. Episcopi et copttMH. !Ko decem Mt~M ~oK~o~MM &(!C~MOn. ~M<Bad tM da~-c protKMserctw iam est ~M. Mas quien coste lo principal y se tiene por su autor es Arnaldo de Soler, arcediano de Besat, que muri en 1526. La grandeza de este don merece que se copie aqui la inscripcion spulcral del bienhechor, que se halla en el claustro junto a la capilla que Ilaman de nuestra Se.

~84 A-

YtACE UTEBARtO M.

A LAS~ES)A8 DEE~PAKA. 488 t WtOt* r~ ff t* Ocra de Hettutta. Dice asi: Hic iacet Arnaldus de Solerio Archidiaconus Doctor B~MMMMCMSM, in ~re canonico et civili, qui semper pro posse M!<t<t(proMp<Ms et fidelis adeta pro libertate et iuribus eccJ'cs:<B d'~HdeMdM.' qui e<MW suis ex. peKMSpfoprtM ~c< ~en ctm&or:Kw sett co~oper. tam argenteam maiori M(;!es!' sMpcr attari Gerunden. ObM< aK!cM anno DtM. ~.CCCX sexto. VJF. J~a~ ~M~Ms~. dtc pro tua et eius anima Pater noster. Cuando se construy este cimborio estaba todavia el altar en su si. tio antiguo, porque como dijc, este presbiterio, 6 como Hamaban no se Cap de la Esglesia comenz6 hasta por los ahos 4 Si 6, ni el altar se trastad al sitio actual hasta el dia i2 de marzo de 1546 ( 1547 ), a cuyo acto asisti el Don Fray Sancho LoArzobispo de Tarragona el cua! consagr de nuevo el pez de Ayerbe, altar colocando en et tas reliquias que se hallaron en ci antiguo, y la misma taza do plata en que cstaban depositadas. De esto se hizo escritura que he visto en la Curia Episcopal (not. i8. 50~, !o y no anade cosa particular dicho, sino es la asistencia este acto de GauMdo, Obispo de Tarazona, y de Don Nicolas de Jamvila, Condo de Terranova, con otros nobles. Det mismo ano hay noticia autntica de otras retiquias, que serian de varios

VtMB ..t. t,

HTBMRM

attares Va copia de la escritura viejos. (a). El grande espacio que queda entre el remate del retablo y el arco del cimborio 6 es pabetton oportunisimo para una practica bien singular de esta iglesia. Por ambos la. dos del altar se subo en trece escalones al nivel del remate det retablo donde en el intercolumnio central del presbiterio esta colocada la silla de marmo! pontifical blanco de una pieza y de buen gusto en sus senciHos adornos laterales. Tngola por obra del siglo XII. Mas antigua que esto es la costumbre de subir et Obispo & esta silla cuando colebra de pontifical de la primedespues ra turificacion alli la misa y de continuar hasta el ofertono en que baja a concluirla al altar.. De este rito antiquisimo y otras circunstancias suyas se dira mas otro dia. Vease Martene de att~q. eccl. n(., Kb. I, cap. IV, art. 5, mientras yo sigo mi descripcion. En un armario detras del altar mayor esta un relicario depositado D. Galceque coste ran de Cartella en 1650, en el cual hay seis formas numularias de color ensangrentadas & un lienzo. Se ignora muy subido pegadas el origen y cireuntancias de estas formas y
(a) Ap. n XXXV.

A LAS tGLEMAS 1.11.-

ESPAA. 1.

esto basta para que no se expongan la pblica veneracion. Conducta prudente que oja' td imitasen otros Un de cuerpos. scpu!cro marmol que hay en el presbiterio es del cardenal Anglesola, de que se babtara. Esta et uso de la cortinilla aqui corriente negra al tiempo de !a elevacion de la hostia. Si el edificio de esta catedral, que extstto desde et siglo XI hasta entrado et XIV, estuvo con6 no, es cosa dtftcit de averiguar. sagrado de to que Porque aunque existe la escritura llamamos en i058, consagracion ya sabes de estas actas no prueban mas que muchas de que la simple dedicacion y confirmacion la dotacion clerical. Con mas certidumbro puedo hablar del templo moderno, que cierto no esta consagrado: En 1539 con ocasion de un incidente funesto se dectar que no !o estaba quia MOM~MW COWMtMO~ ~!C<. capitul. eo OMM. fol. 27). En 1344 se mando averiguar en libros antiguos y escrituras si constaba de su consagracion y como nada se hallase hanon consecrata ~a~pro ~L 320). et concilio de Congregado aqui provincial 4717~ prosididopore! Obispo de esta silla D. Miguet Juan de Taverner como dccano de la provincia, se entab!6 la pretension de esta iglesia, mas no se que se consagt'ase

18*? t

~88

~<,E

HTSBARtO

ofectu. Sin embargo, se reza de su dedica. cion en la dominica H de octubre, dia ujado por t'esolucton de i58i anticapitutar en el siglo XI y XU, guamente, quiero decir, se hacia esta fiesta X/. kal. oc<o& como se !ee en el martirotog!o Adoniano de este archivo que es et dia en que se ofectu la dedicacion en i058. En et sig!o XIV se ce. lebraba en la dominica inmediata & las temporas de seUembre, segun dice una consue. ta escrita en 4560. E! claustro ya creo que dije que es obra del 8:g!o XIV y XV (a). Aigunas inscripeiones hay en ! que excitan la curiosidad por to ingenioso de los leoninos ~'sados entonces. Vayan algunas por muestra. A la parte de la iglesia y pegado a su pared.

Post decies septem centum bis deuique tNtHe Et post tres annos Ju!ti nonas bonus ille Ba. de Quexanb prohibens sua tempora vanis Sedis secunduspt'eccn~r, crimine mundus
El continuador de !a Espaila (a) tom. 43, pdgiSagrada, na i9, dice que puede ser obra det siglo IX. Tant admiracion me causa eso como c) que atribuya la obra de Joa (tM.) claustros do la catedral de Vique a los siglos X y XII; mucho mas diciendo en la pagina las siguienle que sus cotumnas et cantero trabajaba PorteOo en ~2S. La verdad es que uno y otro ciaustro son del siglo X(V.

At.A!t)Ct~)A90EESPA?iA.

~M

Transiit ad regem coli serrans bene !egem. ste corum rexit clare modulamina vexit. Cum superis vivit qui perpetuo stabilivit Ut sapiens obitum precibus misisque munitum n monasterio sancti de monte vocato Laurenci, proprioque !oco Sedis sibi grato. Tu qui me cernis, pro me da vola supernis, Ut per vota pia vateatmichi Virgo Maria. A la parte de la capilla del Claustro se halla este de nuestra otro. Seora

Hoc iacet in pulero persona pudica sepulcro Domnus Jaxpertus. Folcradi laude refertus, Qui Gerundensis nituit Sacrista secundus Ac Hcrdensis virtutc decanus abundus Consultus legum Patriarcarum quoque Regum Pluribus expertus in cunctis vir bene certus Norma bonorum, dogma piorum, semita morum. Forma proborum, duxqae virorum, flosque dcorum. Ut prius optavit, cum sanctis se sociavit, Regno Regoorum jubitans rectore poloruin Anno rniHenn ter C. que quater duoden~o Vicenoque die Junii cum foute Sophie: En el foso testero que se abrt en el terreno de!

luego que l cstuvo con enterrarse duido, algunas personas ilustres, se conservan cuyos sepuleros sostenidos sobre colunitas y de otras construcciones en to alto de la pared. Tanto mas

de la iglesia, comenzaron

~90

Y)ACE

UTEHARM

que cian

estaban sus

la

vista

entierros (!e!s M~'es. inscripcion de la capnta

y como al cementerio De entre de uno

se Hama guiente paldas Xpt, goriana ta del

perteneque todavia ellos va la si.

que

y ahora que Corpus

se en

que se halla a es. fu de corpore que antes itama del Crucifijo 6 Gr. la institucion esta iglesia antes de la fies. de d514.

rettere

Iste Berengarius de Palacio vocitatus Moribus egregius vite meritis traheatus Sedeque Sacrista pariterque Diacon it) ista Contemptans festa Dotnimquc saluhria gesta Quater in cen& residens turba duodena Panem mutavit in corpus, sicque sacravit Vinum fans ore suus hinc fit sanguis honore Ipse Sacramenti tanti statuit reverenti Voto laude pari soUemuia concelebrari Iluius formosi pr cunctis et preciosi Corporis hic Xpi. per qnem gens salva fuisti duo constituit peragenda Anniqueversaria Digne pro venia sibi cultus attribuenda Unum maiorum, reliquum quoque Presbiterorum petin requtem superorum Quiscluahenorum rniHeno Anno tercenteno quoque deno Quatuor addendis, Februique bis octo Kaiendis. Hune comitem mense Sanctorum Xpe. recense. y de en inscripciones no es ya que estamos onuHr la dei sacrista de esta iglesia Gui-

LAS

MMStAS -Il~t~t-L'

BSPAfiA. J m

~9~

de Mongri, etecto Arzobispo de Tar. desde 1254 has. ragona, cuya silla goberno varon clbre ta 1238; por los hechos que de et se diran en el catatogo do los prelados ttcrmo do aquctta metropoH, como por la humildad con que se rsista & ser consagfasiempre do, y con que al fin !ogr6 que se le admitie. se la renuncia. ViYt egerciendo su dignidad de sacnstta'hasta el d2'?5~; tiempo en que fund la cartuja de S. Pol de maritima, trasladada despues Montategre. Hllase hoy su sobre la puerta que sale de la igle. sepulcro sia al claustro. Et epitafio es de su tiempo, en dos colunas que no se y esta distribuido han de leer seguidamente como esta en las copias versos que hay por ac&, sino pareando de una con tos .de la otra, asi los

))~t~M-t

Vivendi norma sit cunctis ttc mea forma. Sum G. de Montcgrino Sacrista Gerunde De cujus fonte mutti dotantur habunde sua dextera ilexit. Metropotimrextt.hereses In Terrachona donavit grandia doca, Christicotis apta per cum fuit Eviza capta Et Frumeatera, statuendo cantica vera. Mis de Cartoxa dat cenobium sua doxa Edeque Sacriste templum Domino ddit isto Dans Sancti dici missas ara Dominici Lamine cetiteno Sedos hec gaudet amena eum it imago Marie: Ctaustriseximieper

<92

TtAGBUTERAtttO Prequedicatores vestiri datque minores Pascantur miseri pambut huius hen. Denos presbiteros ter constituit probus beros Transiit 0 mundo Cristo societur eundo. Anno mHteno C. bis cum septuageno Et tribus aadeMstutu jungendo KateadM.

Mas apreciable que todas estas debera ser una inscripcion fomana, que segun me dije. ron esta en el altarcito de Santa Etena en el trnsito del palacio A la catedral. No me retrajo de su examen !o diHcH que era desembarazar aquel lugar para poderta leer, sino el haberme un amigo que estaba asegurado ya publicada por D. Ramon Lazare Dou, canciller actua! de la Universidad en deCervera, el cuaderno que!mprimi en aquella ciudad en con et titulo no? ~MCt'tpttOMes fottton Ca<a!aMH. !'ep6;'< post ~M~a~atM S~~gt. Josephi FtMM<es. Con !o cual, pues no era cosa nueYa, pase ver otras que to fuesen (a). No faHan en esta iglcsia pinturas buonas. En el aula cap!).utar y piezas antoriores las
En et tomo 43 de la .Espafift Sagrada, (a) p&g. i6, y sig. 'iepuMicadichaJMCfipcioncomoinedita, supuesto que ni ni ni Masdeu la Mas tamni Marca, Pujades, Roig, publican, bien to es que Bott ta pubtic~, y que de su obrilla dio notieia la Bibliot. de escrit. de C~Wos 7H, y que la conoci6 y disfrut6 el padM M. Risco en et tomo 34 de la EtpaOfa Sagrada p&g.90.

A LAS ICLESIAS

DE ES~ANA.

-!93

En las ciudades limitrofes, hay de mrite. como esta, la frecuencia y estragos repetidos de las guorras, no dejan estar de asiento Jas bellas artos, que solo mcdran a la sombra de ta paz y tranquilidad pbtica y privada. He !!ea estas reHexiones. A gado tarde y cansado Dios, etc. CARTA Noticia de t'anos dtces rituales. ritos XCIV. de Gerona y de sus co-

j'S.t querido hermano Una de las cosas que mas deben excitar la curiosidad de los anticuarios en esta iglesia de Gerona es la mul. titud y singularidad de sus ritos antiguos. Yo 0 creo que a~ por ellos como por la gravedad de los oScios eclesisticos ntereci esta catedral ser Hamada MoJre de las ceremonias, titulo que suponia ser ya muy antiguo el Obis. po Don fray Benito de Tocco en una a!oo)cion que hizo al capitule sobre reforma del culto, dia 2 de octubre de i574. Scria pues un delito no seguir mi costumbro en dar a!guna muestra de las mas notables que se practicaron antiguamonte, guardando para la historia de tos ritos de un cmuto in. Espana TOMOXtt ~) TOMOX)!.

t9~

YtASEUTEttAmU

observaciones con que Mtdru enEt que riquecida de tos cdices Gerundenses. mas me ha servido para et objeto es una consuetamanuscrita & fines del sigio XtV, ctafto 1360. De cita y de los otros !i))!'os rittiales y es tomado et ensayo sigmente: capitulares, Comenzando por e) principio del ao ec!csisttco en los maitmes de la primera Dominica de adviento. se decia con voz baja: Do. mine !aM<. Do~ ? <t(~M<oWt<w,y tamb~n et invitatorio hasta et ~ot<<e si MMMt, etc. Entonado el primer salmo dcjado su asiento el precentor tenens ferulam viridem in manu de.ch'o et incedit per ctM)n<nt ~tct6M<!o c~enco~ decantare. De uno y otr han quedailo re!inuestros dias. La t'ernta parece quias hasta ser el :bordon 6 insignia de su oficio en tas sotcmnidades. En otras partes he ad~ort-ido tambien el uso de ta voz submisa en los maitines 6 introitos de tas misas, que solo deen las feriasysemidobtes. jaba do practicarse En los maitin's de Navidad habta cuanto en otras de prosas, vcrbetas, ~Md<MM~<MtsatK. profetas, dei parte, representacion y otras mil cosas. Para la misa pontiHcat del dia, seftata la consucta el rito de subir el Obispo a la Sede alta detras del attar mayor, como ya insipartes sibitas, se ha dicho

menso

do

nue los correos pasados. Y para que formes Salia alguna idea anadir hoy !o siguiente el pretado do la sacristia acompafiado de diez el diacono y el tesorcro, todos presbiteros, con capas sertcas, rezando el satmo JM(Hc al altar decia la confcsioh me. Hcgado M~t ~!<H (dice la consueta) osci~o~M!' te~MtH, net postea retrocedit ad ianuam rexiarum. "Postea (Haconus primo, et postea thesaura. sacerdotes sibi assistentes postea accedunt ad eum et quilibet Msin~utanter Nsorum oscutat.ur sibi manus et postea os. ~Et postea cpiscopus ascondit ad Sedcm et ))tbi i'acit officium usque ad Credo inceptum, opostea venit ad altare et ibi finit Credo. Quo !)!!nito oseulatur textum Evangetit. et ista "(iunt in his diebus solum et S: Johannis, et Pentecostcs, "Paschae beata; Asumptionis ))Mariao et CorporisXpi. et ut episcoSede retro altare, vertantur Npusvideaturin Mperch\'igerum ganfernonesM, que son las en que remata c!retabio. cartelas de plata en algunos dias; Hoy queda esta solemnidad mas en lugar del sculo en la boca, besan los sobredichos el hotnhro del Obispo. En las segundas de Navidad, visperas Hegando la conmemoracion de San Estevan, fiat, dice la consueta, B. !'epnMeM~t )!<Mr!t N)'ius, e).

t~~

A~MLE~ASM -t~~

ESPAA. v

<9~

<96 ,I.

VUEBUTMAtUO

<S(ep~<MM.' que cierto, cosa notaMe. En las segundas

si so hacia at vivo sria

~'ispcras de San Juan en la conmemoracion de los InoEvangetista, comenzaba a egercitar centes, su oficio el etecto el dia de Obispillo auticipadamente San Nicolas de Bary con todas las circunstancias de hacer e! oficio, predtcar, hendecir, c).c. Todos los nios. como i'am~iay del Obispillo ocupaban empteados principales el coro superior, sirvindoles el clero libros, volas ellos haccn los otros dias y cuanto del ano. Omito la noUciit do otras extravaade. gancins que tcngo coptadas. Figuraba mas la administracion del Sacramento de la durante toda la octava de los conHrmacion, nocentes en que duraba su autoridad. Grat). des mates y alborotos se seguian de esto, v mas con las competenctas que habia entre et Obishillo y el abad de San Felix, que tam. bien se ciegia un nino & quien Hamaromos Abaclillo. ScnUdamente se quejaba de ellos et sabio arcediano dcBesatu.Don Andres A!. fonzello en i47~, al capitulo cuandopropuso la total abolicion de representaciones tan indcentes, a imitacion de la catcdrat de Valencia y otras que las hahian quitado del to. do. Mas la consideracion de !o que es una

costumbre cnvejccida, ob!ig6 al Obispo Don Juan de Margarit, en cuyns manos puso et permitir su toterancapitule la resolueion cia con ciertas restriceiones prudentes que veras en el cronicon de cosas notables que !te fortnado de los de diregts~-os capttuiarcs cho AifonxeMo, y ya envie !os correos pasados. Dnraha todavia esta toicrancia en 1539, en que a 'ti de encro hizo el la capitulo ordinacion MM~Ms maxime siguiente quod !H~t<S sive COtt~KS app0!'<e<~r (!~ MO~MOt'MHt wd s< M!<t~e{ ep~cope~Mw pro co~'m~o: pfo'ut bonis verbis ~n(!Ct possttnt M( coM~nKM. <!OHeM d<c<o e~MM~e~o hoc toleaccipiant, ~K!' (Act. cffp. eo anno Del 4541 ~L 545). <)ueda un dccre~ incorrig;endo aqueHas solencias, que~acopiado (~). A fines del mis~ !no siglo se quito del todo esta costumbre. No era re!i()ui!i de la penitencia antigua en el principio de Cuaresma la costumbre que habia en et siglo XV, y exprs nn manual de la curia episcopal 20. fol, 153) con estas palabras: Praecentor tenetur pri. ma die lunae kafh'agcsima' ad. qua dicitur )~ene<<n< nobis dies pa?7!<eM~<K, omnes scho. lares schotat'nm cantus facere spoMan rationne matoritatis et in signurn correctionis (s) Ap.nOm.XXXV).

A LAStGt.EStAS DE EMAKA. 4 t.

~97

~98 l.l.a Ii

VHUELMEMARfO LL

quam hahet in ipsis; et dum ipsi cantant ))adMMerHn! spoliati in camisiis, eos percutit cum corrigia, sccundum quod mernerint et postea dat eis ptacentutam valontem unum fdenarium.~ Haciase esto priYadamentc.y y pues era juste que se hicieso en un tiempo en otro, se el escogia para tal ceremonia de la penitencia pbtica. En todas las Domtnicas de Cuaresma se ha. cia ese tnismo siglo XV en esta catedral una de la historia del Evangelio. representacion por la tat'de la hora del sermon que por !a misma razon no se predicaba por la ma. nana como en todos los otros dias. Asi so mand en e! aile d4'73, como veras en los extractos de los libres de Alfoncello. Esta es tambien la poca de la Cuaresma continua, de!os sermones digo, diarios predicados por uno mismo: que on esta se comuto al carga lector de la catedral la que tnia de leer la escritura. En al mismo estatuto se ve que ya enfonces era por la tarde e! sermon de Carlo Magno !o cual es una prueba de que entonces habia ya cosado aqui su fiesta es. tablecida hcia eH546.Laconsueta que aqui mas queda antigua con ser dei ano 't560, no pone esta fiesta en el calendario. Mas pone. la en e! cuerpo con este titulo: la ?!<t<~ San.

A LAS r.

tGHS!A6

EM'A~A.

409

en AOfOft ma~t< J~~c~torts ai confessoris otro dia de la fiesta ~ofm~tOMM ~<!t!c<<cPaM~(B. Su rezo tiene algunas antifonas propias, mas la mayor parte es del com~n. AI mrgen t)ayunanotade letra de tines dei siglo XV.que dice K/s~ o~<c<MM /<o(~'e non ce~&)'a<Mr, qui ~e<' ~MMttnMtH Z'on~cent per sttMM &eoc )~!M< MOMdahttn cMp!!!o non celebrari: et ideo /'Mt< ordinatum s!<pefse~r! in dicta ce. M~ra<Mne, donec aliter ~<er~ or~a<Mw per Sedem apos(o{teot~). De esto ya se dijo en les cofreospasados. costumbre Hoyquodaia de predicar de este heroe en la Dominica tt de Cuaresma ta una de !a tarde. El sermon me parece que yo oi este af)o d807, muy del de la ageno espiritu iglosia, que tolera se de este heroe, mas haga un recuerdo fnehrc no un elogio cual se hiciera venerando!o en tos attares. Es esto mucho mas chocante a quien conoxca el poco motivo que hay para con este que Gerona distinga aquel Principe honor que cierto no le dcbe mas de to que deben Barcelona y Urget Ludovico Pio, Vique Odon, Lrida y Tortosa al Conde Don Bamon Berenguer IV .y Vatencia Don Jaime el 1; y con todo, no se hattarn en aquettas iglesias otras memorias de sus bienhechores sino las que la religion quiere que

se hagan de los Hnados no declarados por San. tos y dignes de cutto. Mas esto a dejando toca, vuelvo al quien canto ttano de mis ri. tos. Una cosa hay ioabte en este acto y es que antes de comonxarse dicho sermon se lee en el ptpito la nmina de los que mu. rieron en la ciudad desde et mismo dia del ano anterior. Las demostraciones de alegria que la ietesia hace en la Dominica IV de Cuaresma r6ducidas que se taa el organo en la misa mayor, eran aqui mucho mayores en el si. XIV de glo costunibre y Pormuy antigua. se hacian tres procesiones: que una despues de Laudes a la capilla del Santo Sepulcro, cantando la antifona: E(;ce Ma<erMos<t-aJheyM~ donde sdem, se celebraba una misa solemne. La segunda de prima despues por et ctaustro, donde el cantor cum /e~ segundo in MO!HK, entonaba ~~M.C~eM~ Domino, etc. la cual cantaban todos, y lue. se go repetia en tono mas alto que la vez primera. el Despues se cntonaba C~ns<s resurgens ex MO~MMMtn non tn<M'!<W: mors illi u~'(tKo~donnMab:(!H-: gModemM~M, vivit Deo: alleluia. Dicant MM?!c/M~a'~Momo~ milites custodientes sfpM!cntnt, pe)'fM6)'Mn< J~e. ad S'eM lapidis pOM<tonaw: quare non scrtta~n<

.)~1-)-

V!AGE UTEMBtO <

!.AS

!CU!MA6

DE

ESPAA.

201

pf<ram M<s~:<B? ~Mt ~pM~MHt ?'et!d<tM<, a< re. allelitia. sMr~~ew adorent nobiscum ~cen<cs: Con este romataba esta procesion. La !tima se bacia despues de torcia, segun la costumbre de todas las Dominicas Quare ~att<, ar)ade la consueta, h proccssto~es, his ~erst~s contMStMt': Urbs hodte sancta therusatem iam tot liberata JLotatot', gaudet, exattat taude novata. Sed quoniam veterum nova sunt tHonimenta heata, In GerundeHst processio fit triplicata. Prima nott pulcrum Domini canendo seputcrum Res nova vox munda Alleluia sccunda: Tertia soUempnis, ut est jus mosque perhemma. En la Semana Santa hay curiosidades notables. Dire de algunas. Los maitines de tinieblas se cantaban post solis occa~MW. No habia sino que so colocaban tenebrario, ~eintisiete las rejas del altar cirios sobre mayor, cuyo medto ocHpaba et liamado Tfad'<<o)', por la antifona ad ~MCt~. del primer dia, que es cuando to quttaban. Los cirios se iban matando al principio de cada satmo y responsorio. Al fin se decian las rimas que otras veces he dicho, que antes llamaban Fafs Y ahora Fassos, derivados de Farso. nombre propio de Ctertas Las tablas do que se servian preces rimadas.

S02
nn ~W non ~~n nnm.

VtACE

UTERARM

11. 1. en tugar oe Hamaban en et St. campanas ya se La Eucaristia glo XIV ~~o~es. en et Jueves Santo se reservaba ~Mo-mano Sancti Martini, CMMtsM~oKe MMM~, poniendo delante del ar. mario cuatro ve!as. En la capilla del mismo Santo se colocaba al amanecer del Viernes una crux on el pavimcnto para que los fieles la cuando venian por devocion. Y este adorasen, puede decirse el origen do nuestros mohumon. tos tal cual se usan hoy dia. En et que digo del Viernes Santo se mostraba al pueblo la Santa Espina antes de la adoracion de la Cruz.'Conctuidos los oficios se lavaba el a!tar mayor (cosa de que no se habta el Jueves Saoto), por el Obispo y doce presbiteros del Capitulo. y et at rededor pavimento por los ministros infe. riores de la igtesta. Durante esto se cantaban en alta voz et himno Pange K~M<, etc., v va. rios No se cantaba cosa alusiva Santa Maria ctMK hac die ( dice la consueta), ipsa ~Me. rit WM~MMtMM<<! tristis propter ~M paSMO. MeM et ct<w a~arc j~tMM et ~'ofepres~ ques, sive fustes aM< rami CMM quibus pM~O<Mr f~ m~n~Mr a! coronam spirepresentent watM capitis, et etiain ~(t quoe ibi loco vini et (~M<B poMtMr, fc~rM~~ o~Mct~ e( sanguiMw ~a~ns J. C. ideo in hac sancta ablutione t'O~ rit COMCMO!'(!<0 ~!C<tS ~~<P.

En la pasion det mismo dia al decir pnr<~< SKM~ quitaban dos cterigos las tolaallas del altar per wo~!<nt ~ratt~fe~ ~'an{jfeM(Mp<M!!M~pro. vel ~<M~ d!'sc!nM~o. ~(er sor<etM vestimentorum fMtn. Asi esta pasion como las demas la leia uno solo. A fines dol siglo XV so el inirodujo cantar entre tres la del 1)omingo de Ramos, por ser mas solemne. I!!xoso la primera vez en de la misa mayor t474 leyendo et diacono las palabras ~M dtC!Mh<f sine Cttt)(M, y to restante otros dos. Agrad mucho la nueva inmas srios que vencion pero hubo algunos non debent cantar. dijeron: quod passione cum c(ttt(M or~attt. Para concitiaf ambos partidos resolvi el Obispo Don Juan de Margarit en adelanto se cantase que por tres la pasion del Domingo de Hamos por ser tan solemnc, otros diosta teyese uno solo ( Reg. de~l~los d8. &.) /bM~Ho. En el Sabado Santo, mientras et Obispo bendecia et fuego se cantaba et himno que co-

A LAS !GLES<A8 t 1 1"

DE

E8)'AM. 1..

803 1 A

mienza 7MfeK<orfM~M y entonces se quitaban las capas corales negras y comenzaba el uso de ta sobrepelliz. Una nota del siglo XV en la misma consucta dice que esto se hacia conctunia sexta. En tas profecias no se leia tituto ni in ~M~Ms tM<s, ni Ac dicit Do~&~c<t~. NMMt<s; y da la consneta esta razon: Quia SH-

SO~

Y!ACEUH;MtUO

MKs sine Mpt(c< <d est, sine Christo, Autos de entonar la Gloria in e~cc~M anunciaba et Obispo por tres veces at puebto la resurreccion, diciendo: C~'M<Ms Dom~Ms !'esMn'ea;!(; y et coro respondia: Deo~tas. Nosedecianhoy ~oc completas quia o~'tctKM est <o(MMde nocte ~e~t<en<t, et propter Mcop~~o$ in ~~e fuit Ot'd!Ma<Kw ita breve. Todas estas ceremonias se pracUcaban a en la coiegiata de SanFctix, proporcion donde soto hano que adverlir que en el a~o d578 se mand que en et dia de Jueves Santo so ador. naso et altar de San Esteban de pannis pt~chnort~KS dictce ecc~est(e pro (M'MaMe~o co~HO. ris PoMt'nmos~ Jcs~ C~ ipsa die !MM!<t' reseroaM~MM p)'o die P~rasc~e. Matidbase tambien poner delante del mismo altar la Cruz para que el pucbto la adorasc, como hasta entonccs se pnsiese delante del de San Karciso. Item aun antes de ese ano dos clrigos !cian todo el satterio delante del cucrpo del Senor. Prueba de que se dtpositaba en ncuando en otras iglesias se reservaba in blico, sacmrto y como dicen mas expresamente atcodices in sacristia. gunos El Domingo de Pascua por la tarde, a la hora de visperas se hacia la representacion de las tres Marias por los tres canonigos mas

io cual se obt!gaban en su in* modernos En 4559 so reformo greso. en parte esta como vers en la copia costumbre, adjun. ta (a), queindica !o que esto ora-anteriormente, y tambien otras representaciones del mis. mo dia. En las rogaciones no se hacia procesion sino en la feria Il. As[ es que en un acta capitular de 1535 se dice que las tres procesiones on los tres dias cran de uso reciente en esta iglesia, La nesta del Corpus ya vemos que la insti. tuy aqui et sacrista Berenguer de Palau, que Mun en {314. Diceto su inscripcion sepulenvi. Haciase cral, que ya su procesion por la manana, y en e!t&, ademas de los giganto. nes y otros comparsas, se represcntaban en las plazuelas de San Pe~'o y del ~Ho el sacrificio de !saac, el sucno y venta de Jos y otras historias sagradas, las cuates ejeeutahan los hcnenciados de la catedral. En la procesion de la fiesta del Angel Custodio iba un muchacho represent&ndoto y cantando copias en teneua vutgar, !o cual se quitoen ~585. En Valencia todavia hay algo de esto. Los invitatorios de los dias dsicos los can* taban doce presbiteros con cirios encendidos.
(a) ~). num. XXXVH.

A LAS jt

lGLEStAS DE ESPAA. -~t <<' t

20&

~C
I .r_

VUCH t.tTHX.tttto
.1 ar

Las antifonas <~ A~t~n~Mt y BcMd!c<Ms en estos cdices se ttaman Antt~stH Eua~e~o, sin duda porque se tomaban de la tett'a de 6L La hora que dcimes sexta Hamaban alguna vez M~tdtcs. A este tnor hay otras mil observaciones que en la histona de nuestros rttos vendran bien y aqui serian importunas. Escusado es decir que esta iglesia cont!nu6 en el uso de sus lihertades por to tocante a! oficio ectes~astico hasta los tiempos de San Pm V, cuyo deereto, con et ordcn del Breviario Romano, no fu aqui admitido hasta el dia 4 de febrero de '1574, sois anos despues que to pubtico y mand cl sobredicho Papa. Entonces resotvieron el Obispo y capitulo comenzar el oficio nuevo en las visperas de la Dominica inmediata de Soptuagsima. Consi. 10 del mismo mes guiente estoordenaron y auo, que en adelante al fin do la misa no se dijose la Salve ~e~:M<t, segun era costumbro sino que en su lugar se dijese el inmemonai, Evangetio de San Juan J'M principio, segun et rden Romano. Conservaron con todo eso algunas cosas propias suyas, lai es la tetanta antigua de esta iglosia dcspues de tos salmos pcnitenciales en que no se dejo hasta 1599, que resolvieron admitir la romana. Los codices Gerundenses mas notables que

ho

visto anteriores a ja admision oficio son los siguientes

A LAS tGLEHAS 1

DE E~PANA. al.

207 j

dct nuevo

En !a curia episcopal un Brcviario cuyas circunstancias el expresa epigrafe que se ha!)a en las tablas de computo hacia la nu. tad del Yolmen. Dice asi: Anno Domini ~.CCC.~X/ CMtTt<OMrCMSMMtHCn<S in de. cem: MM(!e~<~P<!scAa illo <!Hnodowttttca post VI ~)'t~ (como si dijera: fu !a Pascua a 28 de marzo, la primera Dotininica despues ()et dia 27 en que cayo et cnenta ptenitunio in quo anno Br~M/'<K!H ~M~ cxactisima) fK!'( manum Pe~'t At'MsMt de Po~Mcompletum per ~o, <MMC cMct Sancti Pc<n de GftHtcM(x. E~ M<e!M BreMarMtM Vitalis de B~M M(!<t's. Fue este Vidal abad de San Flix desde e! afto ~557 hasta et 1342, en f)uo fue liecho arcediano do Va. mayor y mas adelante Obispo lencia. Et cdice es precioso, y do et se to. maron varias cm'iosidades y copia del oficio de la Concepcion y del de Carlo Magno, que se halla al fin af'adido cuando se es. instituy ta fiesto en 1345. Ya creo habcr dicho que esta ltima fiesta no se en guard sicmpre la iglesia de San Fe)ix; mas como su Abad residir en ia catcdrat se escribio puede alli et oficio para esta circunstancia. Et archivo de la catcdral conserva mas de

S08

Y)AGEUTEHAKtO treinta votnmones rituales de varies tamanoa. 1 edad y objeto. Kt mas considrable por su es un codice que contiene antigedad los santos cuatro con el indice de Evangelios las festividades y del texto que en ettas se loia. En l hay mencion de pocos Santos Es. panotes y ninguno Gerundenso llama at sabado feria ~U pono on cada dia la estacion de Koma. Va copiado este indice (a). Con es. to es cierto que el codice es de aU, y acaso uno de los primeros en la que ac sirvieron introduccion do aquel rito parque es induhitable ser escrito en el siglo XI. Y como no es facit t!jar el ao, pudo suceder que sca anterior at 1069, en que dicen se admise et Romano: no siendo irregular que ac se antes de ese ano, como se practicase prob de la catedral de Vique. Las cubiertas del c6dice de madera estan adornadas de rolieves y figuras por las formulas de obediencia can6nica en las primeras hojas se v que sirvio para estos actos y el juramento que los acompanaba. Postenores este son los mistes, ponti. ficales y ordinarios que quedan de algunos ellos escritos con gran lujo y delicadeza. Es s
(a) Ap. nm. XXX Vtt!.

A tAS

en algunas de las rbricas que asi mandado dicen estar in libello prescriben, Romano. Tal es Ja de quitar los n)ante!es del altar in Mto~MM furantis et dia de Viernes Sanen la Pasion se decia partiti sunt to, cuando e<c. De donde se ha de inferir que t)M<<fHet! no menos nuevas para nooh'as ceremonias eran de costumbre sotros que la sobredicha de altende, digo, de antigua y no mendigadas notabte que mas a)) de los Alpes. No se si diga io mis. mo de los Kiries Gloria y Sanctus propioa fiesta principal del ano. liay de para cada ellos una coteccion que he copiado, junto con muchas todo ms. en el siglo XI, prosas, con las notas de canto sin Haves ni rayas. curiosidades. Omito otras Ademas de todos estos codices hay Ja consucla que antes decia, muy completa, escrien el dia en la mata en ~5GO, ya dcsusada De ella se formo otra acomodada yor parte. al siglo XVI en 1595, la cual esta ya tambien en gran parte anticuada, y de esta se for* m6 en 1656 otra, que es la que rige. En estos libros se v6 el origen y suerte de muchas ceremonias. A Dios, etc.

tGLEStAS '1

DE

ESPANA.

209

T.XH.

14

APERCE

DE

DOCUMENTOS.

I.

Cbmt'<M Mr~eM~ ~rMC~Mdt donatio S. SMtto-MMt, an. ~ACV/. (V. png. H.)

ad

monasterium

JE'.r c)-<of. CtM~d. mona<. ap.

Semin.

~<M.

Urgellen.

I.n nomine Domini. Dci gratia Ego Ermengaudus Comes, et Marchio dono nd ccnobinm Ur~eUf'nsM propia spontc SSaturnini Martyris, quiestrnndutusin conitatuUrgeHojus)~ numenVatcrie, hfr(;dit.)te)ndeAvinanMn)i ipsatn totatn ab Nient abet c~ t<:n<'( in civitnte Balagarii intfgt'um, ipse intus sive cuttum vo))oris,sivedomibui!t'torti8,t,h'cea)npis, ut in ipsa n)Mc)(i~ vptincu)t))m.Su))f'a\'idc)Mctt:~)o))e, faeiutis ccetesiam qua* est de Aviuamomi, de 8. SaturnitM, et ipsa ecc!esia abcat decimn!. et prit))i)ias (otns nb infe~run~ sk'ut ecctcsin dchct ahcrc ndetitfr. Kt nullus homo :tbMt !icitum tabricare ccc!pKMm atiquam in aliquo loco in ipso ci\'it<tto, nis) in ipsn Zu<)!t de Sancta et ista de S. SalurniMnt-in no. Et est ipsaniMchita in ipsas caMs. numcn et Sigoris, ecchin transit antc istna et ex alio iatere per meipsa casas ridianam et occidcnta!<'m affrontt viam partent per ipsan) ad ipsam Zudam, et vadit usque ad ipsam qu ascendit )urrem qua: est super ipsam scalam, Cavaquae fui) de Juceph ler, et sic descendit ujtra flumen Sigeris. tnsuper addo ipsam almuniam est ultra co))o de qu:c fuit de Juceph Cavater.qMc Portetia in ipso ptano.sicnt termint via ipM baa, etipsa

APKNOtCE

~A)gcrr.etdeA)be~,ot~itusquemco)!od<!Munmur, et sic vadit per smuitatcn) et ipsas deipsa serra, atmuuias parvulas sunt de ips:t inetudit.qu di~)mu.)iaja,n cta, et per suniltatelli de Vatimes, et sic descendit ad UMM vadit de CwbiMA ipsam v-an. q~ et sieut aqu~e Balaguer; versantur ex utraque parte A meridmna et au~tra). et parte, sK:ut~.c terminautur jam dicte parte sic dono occident.!), totum ab Integrurn ista! tffinitates quantum indudunt. Domino et monachis suis, Doo et beato Saturnino, et Petro Abbati, et cunet. successoribus suis per cuncta ad abendnm tempora et possidendum francum et liberum cum intratibus et exilibus, cum pratis et pascuis cum decimis et primieiis ad facereqt..dqt.idvo)Meritis. Similiter dono ipsos ortos quefue-. runt de Juceph Cavaler, qui sunt in civitate Bahgarii, qui sunt juxta ipso orto de Rege. Insuper addo ut si aliquid po<uenttsadqu!rere extra etvitaten) vel infra, simili modo ab omni )ntegr)tate conUrmocum decimis et primitiis, et sic de me jure in vestrum trado dominium ad abendum et nossidcndum per cuneb tempora. Et ego Petrus Bernardi Abbati dono vobis Ermengaudo jam dicto hoc donum propter quod facias S. Saturnino et monachis suis, qui ibi sunt vel fuerint, tribunal S. S-t (a) in quo sunt XVIII. )ib..M tumini, cocti et purissimi, argenti et librarn de Montcpesulano. Si quis hoc disrumpere volueril, in duplo 'P~Actum est hoc XV. Kai. Madiianno XXXitU. Philippi Comes. t==Er Regts.==Ermengaud(ts vel mengaudtMiUimeius, Comes, confirmans hoc donum supra taxatum signo suo t.=Sigfnum Guitard Guillermi. Ramon Guitternu.=Sigtnum =bigfnum Guillelmi Amatd SigtnumiMrn Guitard.=8ig-t'numArnat Ramon.=:8ig+nu.n Petrus Bernardi Petrus Ramon connrmans.=f conftrmans Bernard =t RanMn conRamonconCrmans.=.-}-Beren~r Batvt conHrmans.==t. RrmMS.==t Erbat de Lobera conArnal Pore de Ponts ntmans.=t Ramon de Sero eonf.==t conf.==RaimundM diachonus qui hoc scripsit die et anno -{quo supra.

Sedile, (~ ter<tent.

~)pitt)n).

yet q~d

.imi).ecttM,a<tici!.fM,,d.-

fR

WX:fMEKT03

S) 3

Il. fnonooAafM~ DoM(focaMMMt'pMon~ tMt<t<, anno OC<X'~M7~ (V. p:i~. ~<B ato< in arch. &c/. <;( me;M<M'M S. <c~.) t/<j;f.

An nomina Domini. Ecee nos Xpericua et Witiera Presbyte. ros part consensu inter nos statuhnus deiittimus vonin ndque nec suodentis pacis nulliusque cogentM htpcno, ingenin, ut proMdpr('priaetspo))taneanob)')h!Metcg;i(votuntas, ohrenunciitre huic mundo pter amorem Dei et vitm ctern ubtamM secundum Satvatoris Mu~M scntentiarn, ubi dieit: est ~Mtr~MeWt domum aut /)-<!<)-Met cetera, non OM)qui wme in Aoc centifs tantum, <t m ~(Mfo cum piet t)tpfc vitam eternam. Et idco sano animo et mente pefMexh'ottt&Mt dcvota nos Jam dicti tradercmas nos Dca et presule noslro Sentefredo corda et nostra et sicut nos Praesbytero corpora tradimMeutt) omni facuttnte nostra quidquidvisi sumus abere vei possidere per dtbersa )oca vel terris, bineif!, arbnribus.ortis.eihe et ipsaiasuh ubi ipsa Rptcsia pt ipsa domum qui est in Coloineto qui ego dici vt nominart t)pencMs tradidi Dfo vel homnia quidqutd et seniore nostro Sentefredo potest, sit Deo donitum presbydomicilia in Cotineto, tero, sibe et fratribus qui in eodem quem pnesut noster jam dictua obtutit Deo et nobis qui ibidem una nobiscum conglomerati eunt, et cum tetitia et sanctitate ibidem serbire obtant, aut secundum- regulam et monaetietun vitam ducere et suam obecupiunt, shbiHtatcm, et morum cmendationemprotnittunt, lam pKesentis dientiam, sit it))!! donitum Et si quod quam fatuns, adquc coneessum. voient d<3 nobia, absit, aliquis ex nobis se subtrahere non liceat iiii. omnia ibidem quidqoid autobtutit abexit, eiccro. Et si quispiam, aut aliquis ex nos fEppertU!) fuerit aut contumax aut inobcdiens, proterbus, qui non obediat f!ancts regutiB aut Abhatis aut qui pr:eess<* nobis imperio, ad emendntionem facrit, et noluerit si) proinetut pervenirc, ex nohisct vetut scopohts ex funda rotantf fu~atos abscedat, et infidelis, si discedit discedat. Et si quM sane, quod fieri

APKNCtCE
.nu)im<. credimus, quld s! atiquis de fratribus vel de proplnquis 1105h'9, qui eonlra Me saripluram douatonis "(!ncrinl, =~ vel inferamus vohis aut parti. que vosfr ilrsa donatiauo et in ab anteu ista duppla; seriptura donaliollis in onudbas abeut lirnlititelli. J<'acla carlu scriptura donationis Vif. Ka\<'ndas Mal'lias anno XVI. imperante f)omno nostro Lodouvico Agllslo,Sigtnull1 Ullurid, 1,1 '~Vilic:ra anc ctonationem (lui f/\cin1\ls et tieri voitiinius. =~igtllum Sig illitil 'l'msilau. =Si;tnum S:lndcrcdi. :j Sigtmun Julii, = Trasoal'ius De miseratione >rcshyler qui ane donatione rog7itus scripa et subseripsi die ell\lIno quo supra, m. ~iS. <-<<t.Mt,s~o~ C~MM~t! MO~ ~~(V.p~.o.) ~~t. 5.

a: (tK<osr. 0) s)-c/t. Eecl.

rc~i. r~nanti. cum pntro SanctoqM Flamine in perpctuatn a.(crnitatc!n. tn Utius Rforioso nnmhomine ~.o pro vc~n v.hut ~r~ gaudus proprio. .nerito Christi q..an, verum ~nc .m.mc.io unacM uxore mon nomine dc~ ~u.t.bcr~ tores per '~0~ donationis S siam Snncli Clementis, qui vocatur in Colinensis, alodem ceenobium Sancti Andre, qui est situs in co.. m.~U~~nnfraeon~.o qui no~~ Interpontofatur nt Fgo igliur,stiptitscriptus Ermcngaudus Comes, cum animadverlerem cunctormn hn. etu eorum monaslcriorum degcnlium in tellure Chrisli 1111111 dicioni mem subjeclx, quosdam in recto conspexi trumile .an.s,.t~d.,n consp.xia recto ilinere i<a?j< nimia ~i~ in ipsis "'S"c~ unus h~ potuisset monachus. t:t cum nimie sub IrcJlidus hac eogilaliobique gloriosum sapienlissimumque Papam nlio nomine Gerbcrlum) Sylvestrurn nunS' cui ego pro tali consillum inquisivi. At~m<Me<mt)nu.<~c;tlu. a~Mcst etoqaio: e~tisst-

~therei

M :Il 1'1~t.11.

BOCtJMESTOS. ~r .a__r.r.n

8)&

e. Christo exlbo (~. ea'~t'<'eM.s;) servitium, mum, inquid, si Mo~ et qui varia excercent qui monaehili s(Bconsenturnomine, CHtnnanf~otm, quoadunatoa eoscofnmunitcrfnciasvivero sub Benedieti Patrunis H:ee co mi))i dicente una met rebuta. cum adttubat Salla Pra~ut (a) cum suis et clericis, ptures (idotes mei, et ipse cumei'i suis ftdttrmabnt consiHifi. At ubi sum in domum meam, arcessilo ut ego t'ever'iu'i Abhate su-

pradict~Eccie'.iM SnncttCtcrnontts, ccpt eum :u~uero,ut et ipMJamsecutaMmmititMmdchct'et & malirctin~uerc, gno ))('rc ceM!tre. muttis vorbis :'t me ad Sicque iocrep~tua, et ))a per biennium propria est reversus emn (&) semper atiquando suMion!))Us, atiquando increpationibus, arguead rogendumco)ncndatam bn)~,Mtdi)i~ctttct-EMksiamsibi in stah) proprio et ipse A pravi-i openbus reformaret, cessaret.Chrisfoqne sluduissot mililaro, ul omnibus hominibus et viam eafatispotmssct exempimx, prcbcre. Quinequat}uam))dquic'!censcoM))ii!! mais, semperresistendo ngebat mihi :n<'qt)eoa)it~rvh'<')-('[nia tam mihipauper. locus est trodilus, regendom quod nec tT)i))i. prebeKm. tdeireo ego, cum conspcxiMom omnes et posscsiones, ex (olo nlienalas, pMdia mohastcrii et venuttdatas, insuper )ibro!!p('neab!!tractos, eonsilio initocum etvonuxdatos, vt Abbatibus. Pontincihus, seu eterorum bonorum hominum nostraron) consitiis rfR!o)wm,mn!uiadquiescere prtedicti Papa! simre sub tati quam ruina (Dona.'iferiis ~onx'nsi),, nomine Christi con'.ccmtis, et dieioni me~) subjectis. Consinctn deraosquo Sancti CleduarMmEcdesianxn.Miticct, de quo nunc toquhnur, mcntif, et Sancti Andt-c Sintitiensb, aspexi qood tocua Sanct! Andra! ad habitandunt rcf;u!antGt monnchis ficrct Et ideo cum consilio Domni ErmenSedis gnudi Pontifici Narbonensis Mctt-opoUtanic nostt-i, soi ctiam cum eon-iiiiis noslrarum reRtonum id est, EpiMopis, l, Domino Sallano Sedis Ur~eiten~is Episcopo, nccne Domno Oddone S''(!i<! Cerundensis sRu etiam Domno ArEpiseopo, n")fo 8fdis Ansonensis etiam et cum ipsis adhiKpiscopo Mt)9 ad eonsi[ium ovotcstintonium sapientiores, quos inva(") Ut'~He))<it sciticet. Cum btM Mrta dtta sit anno too.i, M bi.tc liquet Ermfnt;!). fhmComht'm. Sothm Rotnam ittf feiHe pr.<'<i<t))mqufEpi!<;otMtn anno tout aut cireiter.

~)0 ti AP~NP!CS M~~tf; At.tt~t~t. t~t ~t A~ n)re quivi, td est, n~M~n~Cf~f.J~ Domno Sfeniofredo Abbati moAbbates et nasterii Mientia Mnctitate Rivipottensis, fulgentis, nique Domno alio nomine Benedictum omni Lupino, nuneupato, scienlin litterali Abbati Arutenfi ccenobiOt instructo, pleniter sive Domno Wadamito cum Abbati Domno BaHMot~nsia; t'oneio Abbati Sancti Saturnini donamus Urgellensis, ego, mea locum Ctontentitf et supmdicta uxor hune Saneti ad ea'nobium Sancti Andrem Sintiticnsia in alodem proprium, sit ut perhemniter in eo rr~utariter monaehi degentes ipse advocatus etcnobius. Et Ht nujta in Abperpetuum proprie de Deo ln Sancto Andreae serviantibus batibus et monachia hune ad S!(netum hoc remaneat donamus locum ambiguitas, Andream cum suis terminibus dici atque (inibus, quidqpjd et in omnibus. Et hea: sunt vt nominari in omnia potest vocatur CotiSaneti affrontationcs Ecelesim Clementis, quae in ipsa roca alba hoc est, de parte Orientis afrontat nensis, et de do Anseredo super ipsa sisca vel in ipso Casto)tone, in auminc subtus se habet afrontationem Occidentis parte dicitur et deMeridIan'ondiscurcnnte, Segre, quinominatus vel in ipso tat in ipsa serra qum dicunt in Vilanova, puio de Quoiinutes, c< et descendit in ipso gradu de Centntio, et in ipsa guardia, descendit in ipso do parte circi afrontat aut oonctnditur aut continetur, Quantum resonat, gissero. vei enttut), heremum hcdiafrontationos inter has quatuor constfuctum sive destructum, ficatum vol hedi{!candum, moiendinanis cun< vel motendinis, reductibus, aqueductibus locum cum omdonamus hune supradictum sua piscatione, Sancti Androa: Sinliliensis ad Cnobium cufn ni integritate et oMationibus MeUunt Deum, et primiciis propter decimis a die usquo animarum ut nostrarum remadium pnesenti et in Sancto Andra: et ~!onaeh~Dei Abbates in pertjctumn locum cum omhune supradictutn ita obtineant oervientihus seu alodiis atque Meut Rcctesiis, nibus rbus. omnibus \'el cum in eiusdem invenitur scripturis, Mriptum sicut cerit iste locus vel adquisitunts quod adquisivit animabus Andrefa. !ta ut Sancti alodibus tamen, pro thris Dout veniam et remedium non exorare nostris pigeant, Amcn.Si Jhesu Christo adipisci mereamur. quis samino aut qua:)ibet ulla subrogata persona, homo, quislibet venorit ista carta donationis contra ;ad~ (nrumpendum, qui Dei sed sciat se in primis iram vindicafo non hoc valeat ne

DE inentrere,

MCMtESTOS.

g)7

sive it suatque Papa Sedis Romane Ecctexim, vel Abbatibus Pontificibus vIncutM anathematta prascriptis henodaro. tibras auri seiut Insuper et ipse quohactus quatuor tic pro hac pMMumptione et in antea ista cartit exsotvere, donationis flrma pormaneat modo vel omnique tempore. Faota earta donationis V. Kalendas Madii anno Trabeationix Domini nostri Jhesu Christi Mi)tessimo fi)t. Indietione eeEraMiMeMima !ft anno ViH regnancunda, Quadrageseima te Redberto De! Episcopus Rcgc.=Sa))a gratia subso.= Chmes 6t)b<c.=:Ponc!us Abba -}- Ennengaudus subsc.== Isarnus cterioM vt Judiee Reinardus.= Mbsc.=S)~num Bigtnut)) OHba.=8)g'}'num WUetmus.=Sigtnum. Levita qui ista karta donatione .==Argiticu9 scripsi et 6ubserip:t et anno dit quod supra. tV. Co~<!(!ott<!<fonMa<!mon<t~M't!<mS.~n<tfea9 Urqello Ct'<;)(a<e, et<M~ue Abbatem D.CCC.r~(V. pag. Ex autogr. i7.) in affA. ~ec<. Urgell. ln nomine Domini nos Astrasius, et Miro, et Osita qui aumus manumissores de omine nomine v o. Adalperto commorantibus de Sentilias frittribas Monasterio. in Dci nomine sic iHo mandante nobis Quoniam adptacuit in animis noatris nultius quoegentis que convenit imperium, nec suMtenti!! ingcnium, set propria et ospontanea i)ti acesut propter sit vona votuntas, remedium anime sue atiquid deveremus sieuli et donamus vobis donare vinea in Pau in Villa et est vinea Amindota; Nempetano ipsa justa vinea Argobadoni rio qui Presbyteri, ctdosubtcrioreparte de donamus vobis Captiteec. rcmcpergit propter dium anime suc ad Sancto Andra: et Guisamundo Abbati et ad eetens fralribus ibidem tam presentibus comorantibus, futuris d!)amus vinea cum suas arbores ex mequam ipsa dietate ab omni integrietale ut ab odierno die et tempore et abeatis, teneatis, adeatis, expossideatM, et quidquid inde agHC, facere vt judicarc votnwMs maneat vobis firma non <on~<t ab Guisamundum anno

2)8t3
pot'Mtas. m Rt si quis .i sane

APBKMCH
quod Astrasins,

~a.~ .a. tictt minime Cfedimus, esse si nos et et Osi)a Miro, qu. v~nturom quod de fra()e<jt)uMnotntt)cAda)pcrto,nutatiquis de ercdibtt'i nostrh vel tt'ibosaut fjuh-tibet omof)nieot)trnt)C ven''rtt ad itM'umpnndum ant nos vencfimua t;:u'(~ do)M(i')nis vahi'! ne- p:)) tique vnsho !jMa vinea infcrnm scd infcramus toco i~codftn faciamus etifi medin dt))' t'obisconponcre

nbanteaiHtacar)ndcf)!))h)nii!i!t'n)isp('rmttnp!it.t''a(it!t['ar~ Vif Kntcndtts Jnias auo XXVU donittif

rgnante

Kuruto

Rct?(-(a). As!ra'!s).=S)g-)Mit'oni.==Sig-num Osi)ant Sig~num mandante ne earta et donation~ fcchnuf! Adatpf'rto qui testibus tradimusad roboranduni.=S)~nntn Me)an)ri.=:Si~ Sartefredi. -{'ttunt f!andu)(i.=Si~n')[n KrmM!odi.=Sig'num ne =:Fott~ra(!m carta donationis Presbyter qui t'ogitns scridie et ano quo supra. pxt etsubscripxi V. .Mon<Mt<)'nt S. ~ur<'))f)'t'M~<t!fc Ao-f~MSt, Mnttur mon<<cno S. ~/i(~C(ft inter nys, Mtt d'e ~arMtMO pon<M:

,nw.(V.p~.<8).
~6C <tMfO{tr. in a~C/t. ~OHf<A<C)'. S. 3Atrt'<B /!tMpM<.

9.n Christ) Omnipotentianomine. nu-E~oErmenpaudusDei RtMarehio omnibos hnmittibt)'! tn UrR<'))<'t)sis tamrcConnut htici.~ (uturis cunpnesendhn'; Jigio'.is quam atquo defe~oct pran! mihi tria n)onastcriadcv!e<a c)i'! Miri volo, quia pauUnde (tu)orc computsus nimia. corde in meo co~itavi per))))e ut de his trihu-i faccrcnt 'htbus, fjoibuf. postea non defceissent nccpssnrm Ac por hnc ego pr~ cnn''t:t pfr tcmpom cuncta. una cum cnnsitif) Domni Pretibatus corne'! K)'ment;nt<f)us, snti'.BcrnnrdiccterorNmqtterneurumhonorumtMminun), Vicc-ComUi? videticet Mifonis, Guitat'dique fsarni, et Arnatti

tffttpora rcfft'cnd!) t~ie script))* (f.) thnc '))'t')fo a.i C))'o)! dtn )'!e<'on<)!th)t)uMt'!rcnon4i!)it,<p)~!nn)eni)<!eo<'u)MM!pefu!itrf)n; tum et ithtd feuCcit <)<?<)boa A!'))0t Guiomttndtx nonuMtuf qNe<n modiu bocMXnto tH.O~uim ('toatomett.

DE MCUMESTOS.
D.1~nrn__n_u.

)Q {)

et aiiornm muitorum Daehonis, Remundique Gonballi, (juorufn nomina scrihere tonga nimium fuorant, perhanc scripluf.)n) dono Deo et Cainobio Sancti Andrew Apostoli, inter aria nimium quod est aitum )oca qum veMntut'Pt'nto)))' et sub x~ (titiono mito Kectesiam i))a)n f~net) Laurent: in vatto Lordt'nsi qum est fundata cum ontnibu. dominitaturis quaseumquc httbet in omnibus tocM et tems et omnibus! modis ))abet-f debet, sivo eum omnibus dccimif) Hccfesiis, et primiciis, et cum omnibus sibi pertinenlibus Mbut, em~ tenninis et afrontacionibus sicut noti sunt tcrnnni ab eunetis, incotis ioeatum iltarunt, totum quiequid dict norninarique potest qux ad usum hntninis iltis pertinent, dominicaexceptis turis quibus jam dedi Sanetm Ct'fi)i!c donaper scriptunnn tions. Totum nliud sicut prcso-iptum est et adhue melius potest homo eonsiderare aut numerarc qu~ pertinent ad prelibatani Sancti Laurentii Eccicsiam qua- oiim ruccat monasterium dono et subitio monasterio Sancti supradicto Andreie, et sic de jure Snnoti Laurnntii et meo in dominium et potedicti tnonaKterii Sancti statemsepe Andra: i!a:c omnia trado ad habendum et tencndum Sub eo vitempore pfrtongo. deiicetordine et modo ut omnos habitatorcs iitius monasterio vivant. regulariter estnctnXVt Qum sesempc)kakndas nnno videiioct ptembris, XVftt) Phitippi Ht'gis.=:KmMngau(tM6 Dei Contes -{-gratia Ego qui hanc tcci donationem et tinnavi manu et tcatibus iintmre mandavi. pMpcia Bernardus rmtu t)oi UrgeUi Episcopus -=SiK-j-nnm Mi[onis Vicc-C'Mutis.Si~num Guitardi AriMrtti.=-8ig-num naiti ~chonis.~Sig-i-nmn R~mundi Conbai)i.=Ponciu~ Sacpr.~Pctrus Sacri custo<=.Miro Saccr.~Guiiit-hnxs Ostiarios. ==!~torjuri'iErmongnudusMnnrmat hanc trus capud scota* qui hanc Mrtant donationis 'j* die et anno quo supra. subscripsi VI. Idem MMHM(<!rM) S. ~fMt anlto ~L~UA~ AMpoK~Mt; Bo) <tM{ogf. in arch. I'b JHegum et Principum est divinam legem Meliter observaf<n<<tf)- mOHO~n'O (V.pftg. U8). S.<ttt<9 devotus-i-.=::)'erogatus scripsi,

mon<Mt.

S. AfarttB /twtpu).

320

At'MMCE

sunt stfenuitcr re, et ut a quae mundana et culmen rcgant, verl honoris )<e)iciter adquirant. Ecciesiam Dei diUgentius habent regere et defensare, et quas destructa sunt et depravata vel metiorcm ad pristinum statum reducere. tdcirco in De} nomino Dei Omnipotenlis ego Ermengaudus gratia Ufg;eUen. sis Cornes et Comitissa Lucia votehts monasterium Sancti Andra) do Hntrepontos, et discipliquod aetenus religione ordinis depravatum na monastici et ad nihitum est, omnino restaurare ne rehEdiOcare, redactuiti, nostfarum pne pro animarum tiatute nostrorum donamus illud atque parentum eum omnibus atodiis et pertineneiis nunc habel vcl suis, que vel etiam in habere dbet futuro habebit, Sanc<!e Dei genitrici Maris eiusque cenobio et monachii! ciuMietn Rivipollensi loci ad propnum alodium, ut abbates et monachi eiusdem toeorum in habeant tiberam successores, ci, et p('n)etuum potestatem monMtcnum Sancti Andra) ipsum prenominatum et ad servicium Dei Otnntpotentia et Sancti regere possidere et ad monastici Andreae ordinis, quatenus diseipMnnm piaDei Genitrix et perptua Maria et Beatus Andras Virgo ApostoSanclis per eorum orationes nobis if) prtmi cum omnibus divinam senti seculo a-Jquirant et ~ratiam et misericordiam, nostrorum remissionem Gt indulgenin futuro peccatorum In eadem tiam. Confirmamus hae donacione quoque donum dicte tnonasterio Sancti fecimus Andreae de mosupra quod Sancti Laurentii de Maruna cum omni suo aiodio nasteriolo ittas dominicaluras pra'ter quas concceaimus atque honore, Amurrias et Ecciesiam monasterio SanotECecitia?, idest, et de mansum Toret cum Banctre Crucis omnibus suis pertiai aut nos donatores ex nentiis. heredibus vel Quod aliquis nostris vel sueccssoribus aut aliqua parva mapro heredibus sit ve) ordinis cuimoumque generis contra gnave persona donacionem venerit vot afiquo modo annullare hanc vel detitruere teoptaverit, numquam prevaleat quod male requirit nec per aliquam sibi vendicare, obtinere sedhecc omvocem et insuper hee donatio nia in dupplo componat firma et s(aFactacarta bilis maneat. anno donacionishuiusVMusjunii, tncarnationis Christi MiiifsimoLXXVntt.indicione Il, regnante Rege Fr;)f)c"rum,presidcnto Philippo prenominato efenoMo Domno Abbate Bernardo.r=Sig~-num Rivipollensio Lucias Comitissa* Ermengaudi Comitis.=8i~num qui hanc donacionem fccimMet manibus noslris Ortnavimus per hanc

donacionis seripturam ettestibM firmari rogavimtM.=Sw+nont Araatdi Petri.=Si!t+Beren~ariiRaimundi.~S~tnunt Mfn Vidiani tratris Hcrnardi eiu.r=Si~~nunt Ariman<U.==. Raimundi ht~num ArnalMironisVice-Comitis.~Si~num dus ArnaMi.~Sitttnum Petri Raimundi Mit Patearensis CoArnaldi 'ntt~.==8ig~num Raimundi fratrie eiuN.==Sigtnum Guttard) harni.~Sigtnum Gilelmi Gitardi.==Rig.~num Willelmi Arna)di.==Sig~-num Reimundi Gombiddi.=PonciuB+ = Atbanensis Ego Gualterus tSectesiM EpiMcpus atque Romans. Eec)M)!B Cardinalis et Legatus laudo hnnc donationem ~t Mntirmo t.=B<.rnardus Urgelensis Episcopus ~=Sigtnu[n Pantu Ar)fnondi.==Ego Riehardus Cardinalis SeApostctica) dis Vicarius hane cartam firmo et manere tirmnm sine aticn. ~smqutotudme apostotica auctoritate mando.==SiKtnt)n. t.chard).=~)g-u.n Bcreng-arii Uson,.=)--u)cho monach~ et sacerdos qui hanc cartam donatioMis cum literis in Xtt tine:) supcrpoMtis seripsi -t- die et anno quo supra.

!'EBOM!MEKT03. _& L-..0.' A

<~t

Vtf.
~MM~WtKm S. ~'-Mf<,-<~)-~ttM<t)mmtf(.(tt Ilensi unitur dontMt S. Saiuftnw, tM. ~.yM'. &B CSWOf. M< e<M~. mon. t.<M(V. p; s,),

ap. SMMM<< M-~M.

Ven.s Ct.ristM Jesus .H terris degens per cosmi aiumnos mttit duodecim climata ut gentitium eQrda qu:e f.rroris rantabatnr per varioa atque per devia ad ndeireetihtdinem trahp.)tcnt atque ad Christ, industriam. fp.)j vero toto nisu conata sunt /abMtnn,m eos ''veX.resuppiicia.tbvacMMtutarM a~cre .t pur.Ceati ah hidotorum .purifia a)f,ue oprante Christi justttia possnnt in civns ethcrea permancrc md.! acMMi nonnutti roborati vh-tute Spiritus Sancti tinQt.e)~ substancia 'es pRedta, atque cunctam alternatim duxere vitam pw quam possint adipisccre pprhemnpm mansuram. Frco n)utti soli ptaeere 6tndentes in tuguris hospitia habent<.s cu!n cheohs ad<-pti snnt regni cfB)estis. Quo circa noster Theosoet nomine phns gratta Bencdictus cvi vitam deserens hnius amplectens soli Deo vacare studens, dserta, Angelis notus, hominibus incognitus, velut lucerna Mpercandctabrumpo~ taqMtmM qui in domo sant tuccret.XiI. Monastcria con-

222

Pastruens duodenos monachos deputans, per uniuscuiusque monasticam indidit. Unde nonnull tres constituit, vitatnqne studuorunt construere Monnxto'ia chts amptectcntcs vestigia !'t ildeiibus viris moftastcrimn sua in pMesidia. Ergo namquc dudmn in comilato in Valle Lor. Sancti Laurentii Urgettensi inibl et eumdem comtructum novimus extitisse densi namque Domnum Lobatonem Abbaten) strenue rexisso c<cnobium et inter colloa~tnina paradisi quem ab hac luco substractum trabeaciotus Pominicte M.XVUf!. Enimvcfo anno catnm cepit Sancfo! Sf'dis Urg-attensis nhn Virt)o<nnus Ermenca'tdus una cum ctoro sibi comisso n<qMb Urginis MarM Episcopus Domna E)'n)''ssindi<~ratiaDciComiProcerosrof~nfc ~ettonst Cornes etMartissa et fit'o eius Dotnno Bct'eng'rioinctitus ordincm vt chio ut tatempastorem d<'t<'Kassentq!u regulam needutn in oodpm minime Sancti Benedieti rnono~tfrio qui et Et et docuisset tenuerant per omnia adimp)e!!<ot. adquievit eonvocavcruntf'on. Comitisn Cornes a)f)Hc eorumque pr~eo': Sancti AbSa(ttfnit<i pra:csse videtur, cionem qui monasterio astuha sale sapientiacondit't'n caritKtcrnti!))!)), prudentin misericordia ac etdcdct'uotci monatum, pictnte cgre~iunt, ibi esset Abba ut stcrium pnescriptun) atque rceto)' omnMqac A~batosSancti luitiuccessorcsvidcticnt Sahuniniaubjureet Sancti Saturnini ntonas~rii Et ut )):nc tione pet'))cmni<cr. ttrma et adctamatio ineonvutM cteetio vel stabitisfjue permasnMnr firmavimus. Facta ctectin vel ))eat,Manibt)<proprii'! Dccfmbns Xt!it.t\a!cn<)as anno XX. rgnante Rotadotamatio et indi<;)i~~ i! (a). berto Rege, Nos simu) Ermesiodis t ~ratia Opi ComitisM, atquG BcrnnDci Com'*s et Marchio hanc efRctionen) qui gario ']- gratia fcimus et firmamus, et firmarc rog'a\'in)us.==SigtnumWiHejArnall filium Mironi.==8i~'{-num mivice-Cofnes.==Si~*j'num M)roni.~=Si~tnum Rafnon.=Ermengaudus 6ubsMipsi.=Poncias Wig~pm.=Sig'i' Kich:trd.=:Sig~'nt)m ao si indignus Ot'i Episcopus gratia Architevita Arsubseripsi.~Suniarius

APXBtCi; 1.'1

Ttot<tit)diet!oni!no''o~ithenccnr)f)n)ad!)nn. tOt~nf~fre, (a) cui a')t)a rattOMo "nam XX Ruberti congruit, nisi regai eut) ejxx-bafn non erat. !~u(t tatMOiotnut'tavent, btnnogno <)uodsoneimu<'tu!u unie ad dontum S. Saturnini fieri idem t))!t<)et <)Md huius n)o')terit non notuit aote Ab)Mti& J~)mtoai< mortem fjoacod. aone to'~ contigit.

Dr MCumRSTtH.
~Mi~ita c~chonem ubMripsi.~WiMurogatus scrtp.i Lo~'ita et Monachusqui et .nhs.np.i d)e et anno qu~a \'m. Co))Mcr<!(:oc<dMaKomona~<o~a!tMM ord. S. /Jenedicti in pfig. 26.) Em a~ arc/nu. Ecc!Mf<B<;ot~. !ttoti)no. Sanct.

223
t~nc

&M~ ~c~ LXXX. (~ (V.

~oWo

a.

mitt~imaccnfMMma octava t)Mima,indic(i.n<Mlustra cunda, ab Incarna.i.n.Jhe~ Fit.i Christi, D~~i, videhcet, ac Sf~h Rcdompton-. <otius mundi Domini n< stri, ducenlnsimn Mx(. dMim~mcnsedMcmb~one ultima post nativititem Christi, die teroi. <. fuit in T~ 'T septimn, ~)end~jnn..ani quinta, adfu.t probitate chrus, di~nitafe i-cvcr.ntiMimus Consut et M.rch.oU~t.tanu.Domn~ scilicet, Ermen~M~ ne <ep.peromn.atMd.bUi.. p~hnti~i.nu~in~onj~ rio Beatissimre Vt~n.~tMnrUfi.ChristiC~iJi~, est quod 8,tum.n0~ti(.Mte)ture in E))isi(ana valle ci)~~vi~ quod ab.ncOis voca.nr Cavo. cun~. nonnu)). nobiles viri, religiosi seu fnfrav-.n.n.q.M taici, thoparcns totius M~ sui f" M' seu gardingi, c A" ~T~" Lucia et .dmod..m M.gtM&ComtHsM, qure orat proc-.ratrix ac f?ub.rnn(n~ Sr~ cuius tata Christi vinea, propagine P'a<-um noveth, <,u~ vila X~ tlorehant ~)~ ea Domna nfLardu cuius de vinea Abbattssa, transplantula noviter fuerit f~ in cuius videbatur stare locus ille absque divulsione utta per scuta cnncta. Qui s.mu)p~)ibatM consul una eum s.mct dicta CoX~?" Domnurn Urgeh-MM Eec~i~ Pra.su)(.m Mi)icet Bernardum virum ~K~mm ac undique cath.ticum, non simo~'"< gellitano Episcopatu et a Papa R.mano infroni~fum, ~h-

Tn< Era

224

AMNDtCE

liter apud Romam unctum et consMratun), et kanonice eum suis apicibus ad Urge)ticam Sedem ab eo remissum; et obnixe oraverunt eum hti et omnes magntes terra*, omnesquo ArcMdiacones et Kanonici Sanct Ut-geHensia Eectesim quatinus menaeterium dedicare divina proviiitud, unde dudum dentia extiterat et procuralor ao propagator, et fretus pater divino auxilio fundamentis omnium hedHiaic"'un) donee ad ardua tecta spontancus constructor. non immemor Qui priaUnum amoMtn ardentius m corde ittius readh~rebat, qui esse colendo vera ea <))? asserebaotur, )icet fieret grave tamen Consulis et Comitissa'.ac onus, praecibus pMtibati terfae et Kanonicorum Abbatisse, coeterorumquo Principum SancttB Maria! vietus, honoriHee hanc per Sancti Spiritus et per saeri Xrismatis unctionem tnvocationem, proutcunque et eonsecravit Rectcsiam. Constituit pulehre quivit, dedicavit demum Dei autam tri~ allarin, intra preeUbatttm haud tHcr ae ut aetenus ab anterioribus fuerant ibi disposita. Attnro, gc)Sanetm VirginMctMartyrisChristi Cceititc (.tatuit in )icct, obttnet iHo. Ad dexteram vemedto, quia pnmatdtn templo ro plagam Sancte Mitri~ perpetu<B Virais, Uotniniqno Ad id ad introitum nustrafis Bfiagenitricis. )eva<n, c'it, portic <<B Fidei Virginis et Cbristi martyre. !n quibus, lapideis hamorcni intpositis, ris juxta ecdcHiasticum sacrosaneta unctiodiversa Sanctorum recondidit ne detibutis ad propignora huius exilii meranda mortatibus seandala erumpnosa patientibus Verum rite his gaudia sempiterna. peractis egregius idem pastor universos incitt) conamine qui diabolico atiquid de rebus eiusdem loci ab initio et in prsenti fidelium devotione vel etiam in future violenta adquisitis adquirendls conati fuerint, aut aliqua aufferre callida argutemptatione mentatione inennodabili anathematis vinculo )erabstuterint, ribili mutctavU et auctoritate timipercussione, apostolica nibus totius extirpavit Ecclesie. Eos vero qui divino conlocum illum ubi candida florere in punetiamore virginitas sanctimonialibus ibi degentibus de rebus vt atodiia videtur, vel ditare el sepe fatum Coaugmentare voluerint, umquam et prumitem, nobHem, virum, iMustrissitnumque probitate dentia ae pulchra, sicut in ctamm, qui in hac die norinulla anim su ex subsequentibus demonetfftbitur, pro remedio ad supptementum'iniM loci, pnediisacaiodiisoptutitdena Deo per omne evum ibi, omnes alios militantiumque nique

DE 18mnq niii

ttOCUMNTOS. n-~rilm

a~{;

n'u:i __L_L vt mtimos qui parum ~.1 vt l"I'Io'Joh'nu", 'pttmos magnum aliquid optnterc Domino Deo in die vel )oco i))o, fu)tus Aposto!ornm Ptri et Pau)) auctoritate, et pontiticati iiubnixus patente & pcccatoTum omnitun sotvit diacrunine, et animaf. omnium )ide)ium ttefunctorum in eodem loeo quiescentium MHit ab horrida invisi tenarii scdo sua supptici Et in prece. pMnotninata jam die eiusdem basitica! enchenim omnia ad suiB Kectosia' ntiquo modo portinentia alodia huius dotis conscription'' firmissima

roboravit mattone.

auctoritatc, Ecelesiam

ne stabitissimapropriiemanus videlicet in principio Sancti

(~M<c hic ~OM<<Ot)M<-a!<t-o)-MM, Ecclesiarum, dea<<on<m~<- jMnu~ MWtMt)<r, ~M<Bad rem non pM-<)M<. PfO~M<f OMfMt W Anc modum.) Si quis aliquid inde tulerit vel invaserit, disvel infringere rumpere pr:Bsumpserit, secundum kannones Toletani Coneilii Xt in quadruplum ea, qua: !)bstuterit, huic ccenobio reddat; ae insuper usque ad satisfnoionem qn~ in eodhm kannone reperitur,anathematisvincu)o feria)ur. Que sunt acta in die jam supra )iba(a rgnante Rege XX anno m Phihppo Dei gratia CoFrancia.==rmengaudu9 Mt08t.=LuciaComi)issa -f-.=B<'rnardusKpisMpus ~Sig'num Raymundi Geralli Viee-Comitis.=Si~{'num Poneii. ==Sigtnum Bernard) Erimanni. Guiie)miArna)ii.=Sigtnum Pfttri Mironis.=SigtnumAndrcz =Sie-tnum Mimnis.==Sig tnumBroeardiGui)e)n)i.==Sigtnum Raymundi Gombaiti. Guillelml =Sigtnum Mmi.==Sig-}-num Raymundi Geralli. Arnalli DMonis.=Sig~num ==8igtnum Arnalli Bernardi.= t.ator iegis ac iuris Ermengaudus hanc seripsit dotem rogatus el hue -)- imposuit signum devotus in die annoque prenotatis. !X. WoMM<e<-tt<M monialium S. Ceo'Ko in DMBc. ~M. Afonasterio S. Saturnini. (V. pag. 28.) Ex aut. cartor, ~t)Hd. domus tn Seminario Epise.

contigua Videturhuicmonasteriocumipso sualdo eum omnibus suis alodiis, cum et omnium fidelium obtationibus ac votis

conllrPtri, quae oppido de Casdecimis ac primiciis

traditur

t/'rgeH.

in

nomine T tctr. T.xn.

Domini.
~u

Ego .,~ Rrmengaudus .c.-g.m'ju')~,uu!<<et

%,Ugllrnet Marchio Cornes sfurcntODapla. plaJ#

226

APfNBtCE

cet in animo meo ut aft domum Sancti Saturntni Martiris Christ) qui est fundatus m eomitatu Urgo))o juxta amne Vale. rite aliquid de moo honore donare debere, sicuti et dono, videlieet Eectesiam Sanct CecUi cum a)iis EcetesHs sibi subet vitHs, et cum decimis jectis et cum castellie et primieiM et obtationibue et finicionibus et cum omnibus eidem Monasterio pertinentibus, et cum termtnfs sibi pertinentibus, seu rebus vei per tabentia adquisitis trado tempora adquisituris, in dorninio et potestate Sancto Saturnino et Benedicto Abbate et successoribue suis, ut ab hodiernodie et deinceps Uberan* habeat potestatem volucrit faccre ex ea ad serquodcumque viciumDct et Sancto et Beat CeOmnipotentis, Saturnino, cUitB et attorunt Sanctorum omnium. Sic dono Ego Ermenet trado in poteiitate gaudus Cornes Sancti Saturnini et ad Benedictum Abbatem et ad successoribus eius omnes meas voces quas ego habeo ve) habere debeo per vocem genitoris mei Domni Ermengaudi bon memoriiB, et per vocem comitalent seu Hoc donum jam dictum sub tali per ullas voees. tatione dono vobis ut devotas ibi sunt quas ejiciatis qui diu male vixerunt et ibi, postea mitatis ibi monachos qui honohnce vivant et regutam Patris Benedicti ita ut nomen immitent, Domini sit benedietum. Aotum est hoc XV kalendas ju)ii anno XXVU Leuvico rgnante rege. Si quis hoc disrumpere voient in duplo Comicomponat. =Sigtnum Ermengaudi tia.=Petru6 Petro RayUrgeitensis Episcopus -j-.=Si~fnu(n mundide Castroboni duiUenni fraVice-Comes.=Si~tnum ter eius.==8i~-j-num Miro Guitardi.==Sigtnum Bereaigarlo Arnaldi de Ang;teso)a.==Si~-{-num Bemardi Ramon de Gradilo.=Visores et auditores Bernardus Arehidiaet Arnaldus chono, et Bematdus Guillermi, de Benavento, et a)ii plures.=Guillermus ctoricus qui hoc scripsit die et an. no t quo supra.

DE

DOCUMENTOS. X.

227

EfM<<o ~c~M~Citnont'corMn) <}. Petri de se(lias in Mn<o<M e< woM~en'KM of<~MM 8, ~n~ Urgellensi <M abbatiam DCCCOLX. (V. pag. 3i.) dicti, anno ~o(o~ in Cum inarch. ~ef<. ~eKcM.

Domnus Borrellus inclitus et hacprecetsusMarchio, Domnu&WisadusSane<m Sedis PMau) in Civitale Sidona OrgeMtteMis in Orgello tune adventt ante eos Francemu'us Sacer vocemadetamationis dicens Audi, Domine rector et venerande pr:esui,pr!BepB quas fundo (mte conspectu Bum me tacitus volvegtotice vestM. rem in corde meo, cepi cog-itare de fMinom qum commissi aq moante otate usque in prosentem diem meo peceato impe<)iente et diabolo incitante. Quia sicut ab astra c)i atque arena maris, ittt mea innumerabilia sunt peccata et cupi illa deet per largissimas )ere, etemosinas et amarissimas tacnmas, dicentett) quia audivi scripturam Eiomosinan) :'<morte liberat in tencbras.Etquia Mnimam/etnonpermtttithominemire sieut aquam extinguit ita ctemosinam resistit peceatis. ignem, Pfeecor et supplieo, Domine Reetor et venerande Pncsu), ut ~onsiUum in vosinvenire posslm, quomodo anima mea possim de potestate diaboU eripere, et ad ipsum Creatorem qui eam ex nihilo ereavil reddere. Illi autem dixerunt: Loquere quod vis, etaudiamus. Ille vero ait:. Domine est in nostris partibus in pavo Lordense domus Dei constructa que holim constituta fuit aicctesia canonica et constmctionem per dedicationem Domni Nantygisi et est invocitatum locum Seatas Episcopi, 'Sancti Petri Principis Et si Domino placet Apostolorum. cupio ibi eonstntore monasterium uM abitant monaci eum dcrta -canonum et constructionem re~ufa: sub regimin Episcopi. Cum autem taicm vocem adctataationis audissent Domnus BorreUas inctitus Commes, hac venerandus Pra!su) Wisadus dixerunt: Potest <ieri ut fies Pastor in hoc Zenobio. Ego autem Francetnirushumius Sacer dixi: Domine non sum dignus esse in hoc nec sed pater Zenobio, si Domino placet Pastor, sccundum iussionem cupio ibi eligere Abbatem vestmm, quia Cornes

Dei

nomine

resederet

228

APCKCtCE

vocaro ego non sum dignus Dominus sed servus, quia non ibi meam faccre. cupio scd voiunptatem voiunptatem Patrh mei quem Dominus et vobis ptacuerit. mihi dederit Et cupto ibi servire sieut servus non ut Doninus, et ibt esse monochus quando Oeri potuerit, si Domino piacet. At iUe Domnuft Hector et incHtus Pnesu) g-ratias egerunt Doo qui tam armam et eonsitimn rectum ddit hune Sacerdoti spem et dixerunl: Etige tibi Abbate qui ibi construat et rogulam doceat monachos secundum Bcati Benedicti Abbatis regulam et Mt pater in hoc Zenobio ad gubernandos monachos et regendM animas. Ante omnin et super omnia Deum abeat in semper ne noM~ehonna mente, (t'adat. Anna ncarnattonis Domin' nostri Jesu Christi DCCCC.LX. Em DCCCC.XC.Vilit (<t). InVii. regnante d)ctione'V(t.).A)ino ressiLeutar)oRe~e(c), dentem Domnem Pfa:su)um Domno Wisado Or~eUitensB Sedis et Domno Borrello Comite hac Marchioni Episcopo, et Archipresbyteros, prcetso, id est, Domno WineoneLevita Archifevita, et Sallane et Eldesindo ArchiArchiievita, et Gumitane levita, et Archiprcsbytero, KrmemiroAtehiet Wilimundo presbytero, et Sunicfredo Abbate, et Abbate, Wiscafredo et Sentane Abbate, Abbate, et Senguldo Abbate, et Levetde necnon et Chanonieos Abbate, id est, Ennegeldo et Mimne et Deitane Presbytre, Praeebyteto, PfxbyteM. et Daniel et Siero PKesbytoro, PfBsbytero.ctRadutfoLevita, et Wifredo et Witardo Levita, et xemenuspRMbyLevita, ter et Adrovarius Praesbyter.etDurandus et WaPfa:sbyter, damirus et de Layeis, id est, Gotmare PKBsbyter et OtibaM et alio Gotmare, et Eldemare, et fsarno, et Etdeffedo. In Eec)e. sia Sancti Pelri cuius baselica silo est in Comitatum Orgellitense in Pavo Lordense, in loeum culus vocabulum est Sea. dum inter etera las, simul negotia detraclarenl advenit Francemirus ad Concilium Praesbyter in Seda Vieo post soOmnium Sanctorum iempnitatem Domnum PKBSu)um expetivit Wisadoni amorem Dei et remunerationem propter c<B)estit ut etegisset Bellone patr ad onorem Pnesbyterum Abbati! (o) cttone, Kiticet muMia mense septembris in usu erat. pMut <obe))ionibu' m. potiut tubitituendo. ~) Ntttaet-todeMit.cett die (e) t.Septemb..na. mertuo SMre cepit, ipsius Ptre t.udowe. Em una cum !t)<ti.

954.

quo M-

DE OOCUMKKTCS.
tt!att~f;Da.t~:A~t~t;t.t.i-

239

inKceiesia Sancti Petri Apostoti qum (Mquehodie pennaneit Ecclesia chanoniea. Ego namque Francemirus Prassbyter vestM ut non dedignemini prostoto miserieordM concedere Abbatem In hune locum Sancti Petri Prlncipis Apostoiormn qui ibi doceat regulam Beati Benedicti Abbotis et instrue diMCM et imbrat literarum !!a;c Mipiinm scnsum. audientes Beatus Pontifex et cuncta congregatio in qui ipso concilio ademnt, dictum Fmnecmirum, interro~avoruntjatn si abebat inventum monncum aut ctericum aliquem Abbatem quem possit eligere. U)e autem dixit: Abeo inventum unum ex vieinM nostris Be))one Pra-sbytero et Chanonieo de Pavo Lordense, qui potest ad hoc opus essa natura nohilis, cloquentia prudens, docibilis moribus, temperatus, sobrius, humilis, in domactibus ecdesiastic)!! exercitntus, Cdei insuper omnia documenta verbis simplicibtis assertus. HM auditis plaeuit omnes tam Episcopo quam omnes qui in concilio resideIpso bant omnium ibidem adstantium et proc)an)antes cti~cotcs Bellonem Pnesbytorum ad honorem Abbatis. Nam ego Wisaordino et dus Episcopus et conbcnedico, etig~o et confirmo dietum Mtttiamjam. et ego Bellonem ad honorem Abbatis, Wisadus consontfo Episcopus adque trado ad jam prfatunt locnm Sancli Potri ipsaEcctesMSanti Mamelis qui est ln ipsa rocha cum ipsas mansiones et terras ot vineas ad se perlinentes ubi invenirepotucritis, et de hac die in antea ubi terris et vineisadquirere potuerit ipsas decimas obqui inde exeunt firmamus in hune locum Saneti Petri atque stabitimus ApostoH. Et ego Francemirus dono adque trado ad doPnosbyter mum Sancti Petri Principis electionem Apostolorum propler et remedium ani(n:e mea: ipsas mansiones Zenobii, propter <}Uteabeo in iUa currize Rt ipsa Ecciesia Sancta Eulalia simul eum ipsas ourtinas et orrcos et ortos et arbores pomiferos vol et et mol i nos cumiitoram f.vinea inpomiferas ot terras exio et regreMJo et ijfornmcaput de meo invenlre aquis quantum potuerit homo in hune locum dono atque trado ad domum Sancti Petri in iUa tente))agine uno domo et dono ad Saneti Petri libros Eptatico I. Apocattpfiin, et actus Apostojorum et Regum, Sapientia Salomonis, disposito I., !pa'!sionario chanano(f.t:A<tnoM)l., missale, ieetionario, antiphanario in uno volumine t. et Profetarum I. Et psatterio I., prosario de bestias, equas VI., vacas V, porcos HL, inter oves et capraiiC. et boves HIT. cum iHorom aperos, cttl. asino! et

S30

APKSOtCE

1.. plumazo t., mapas tapite t., et quoto paritios IL, tuatias Il., cannatM tl., anapos X., scutettas tonnas HH., XXX., bacinos parilia t. caldera crca I. Ego Bellus Presbytcr donc ad domum Sancti Petri kavallo I. eum freno et se))a et padlio I. do boves aeino 1., oves decem, porchos Vf. Dono ego Francemirus ha:c omnia quod Pra-sbyter superius insertum est ab omoe inteorietate ad domum Sancti Petri propter nbsotutionem et propter amorem pcccaminum ctestis patriie, et propter metum gehennte ignis, hut merear evadere penas inferni et ndpatria Et ego Wisadus pM pcrvenire paradisi. consenau t'rancetttu'i et per consensum fidoliwn Pmsbyteri nostrorum adctamamus et conHrntamus Beadquc atabitimas lionem ad honorem Abbatis parUer uao anima Prsbyterum M hoc Zenobio conseil su diebus vitee sum absque unoque ullius btandimentum, nisi ttobediontia monasummi prN:6)i)i sterii istius Sancti Petri ad doeendos et gubernandos necnon ad regendos omnes fratres ibidem Dei famulantes tam in isto monasterio in suis cellulis seu quam etiam alodes et cteris rebus et omnem rodibicia in hoc monasterio donatum quod vetconsensumfuerit, el qlliequil in anlen Inspirante Deo adet quicquit quircre in pr~notatn potuerit loco servire consuoverint omnibus rbus. Simiti modo concodimus ipsiusque et omnem redibicionem in. illorum usibus dispensare transf~ndimus ullius contradictionem absque tanant et possi'dfcant per nomen nostrum vel redemptionem animarum nostraum de nostro in eorum tnmsfundimus jure quiequit nobis cultum esse videtur tam if-te Bellus Abba et fratres iUius sic Deo servientes eorum. Et qui exhis rebus quam successoree Abbati vel suecessorum &tiquit Belloni eorum subtraxerit, vel inquictare nostris pnesumpiierit ani)t)K! i)iius sit peccatis et obligatum pro temporaii judieio componat de auro durissimo libras X. et he seriptura firmis permaneat. Faeta scri\'m. pturttetectionis HusNovcmbris.=8igtnumRorrHUuB Commes qui ~t Marchio.=:Sigfnum Bon-citus.=WMadus Sancta:Mariic Sedis consensi Hpiscopus etsubscripsi.~E~o Francemirus Pricsbyter qui hanc etectionEm rogavi seribere et testes (irmare et subscribere.=E))an)ir<)s subsc.=Wirieus Archilevita M.=Sat)a ArcMcvita &'i.==Ern)emirM Archiss.==8unicfredus presbyter Abba <!6.=Daniei Sacer M.=Quiimundua Levita adque Abba ss.=Senta Abba ss.==Seniu)dM Abbass.=Leve)do Levita Abba ss.~ErtnegitdM PriBsby-

MMOUMEKTOS.
ter M.~Libanus psit et subscripsit Pnesbyter sub die, qui hane etectionem et anno quod supra. Xt. FttndaMo (V. pag. mooa~~Wt 32.) coevo in o~c/t. ~cc~cf. C<MM. S. '~on<e de Gualter an. ~~MTT// fogitue

33<
seri-

jE<o <WM<<. fere

sancta et fndividMe Trit)itatis Patris et Fitii et nomine karitas Dei diffusa est in corSancti. Quoniam Spiritus qu Sancturn dibus nostris per Spiritum qui datus est nobis crevere sit solus Deus in quo derc nos cogit conMentM quod hominum remissio fit osalus et vita consistit per quem in Spiritu Sancto cuius pia et plena misemnium peccalorum in nec defuit rieordia manet secutum seculi, unquam, quem oui servire est. nosse vivere, regnare Ego igitur Ermengauet Marchio cum consilio uxoris meiB dus Urg~tiensis Cornes tuichi adherere Dec bonum Adalaiz, est, et ponequoniam re in Domino Deo spem quo vere et absque ut)a meam, remissionem dubitaoione omnium meorum, peccatorum innumera sit multitudo, confido, quamvis posse consequi et amorem ex his cius, est, qui pius propter omnipotens eoncupiquic mihi ab ipso coUata sunt voie ac totis viribus construere seoMonasterium Sancta'acGenitricisDeiMari I.n Qui locus, in loeo qui vocaturGua)teriijuxta<tuvium Segre. antico honore nMter Ecclesia tit aiunt, dictus ac primum muita vetustate est. Hune locum vocitatus, jam consumptus Comes reedincare et novo secego prefatus Ermengaudus honore vel ditare in primis mate exallare, opibus cupiens, ad construendum locum parvurn ac subtilissimam census mei confero. Non ut plurimi et praediorum faciant qui partem ac rumore res suas et cito dentagno cum impctu incipiunt, Hii tales, ficientes nullam pro tali facto grapostponunt. tiam consequentes, illudi ab aiiis quam iaudari mepocius illum et non consurentur, juxta evangolicum.qui incepit mas it. Ego autem non in ita, scd paulalim maius incipiens et crescere Deo annuente, rem quam ineemper augmentare Ad Monasterium <epero dispono. prefatum ergo incipicndo

APKNOCE
tT)))(e aureos in presentiarum open dono. Pnediorum autem. loco ad vicHtfn servorum quia prefato Dei daturus sum ad hc trado presens Deo et. Omnipotenti SnnctiB Martin manus Domni Abbatis Bernard! CnobiiRivipoJtcnUs.et cor.-m qui sub eo sunt, servorum Dei, seilicet, Mdtetatem de cnn.p. primitiaMm et de quadra de Mascan.a O'~ et d. quadra mod.ctat~ de Mont. Alen medi.~ et tem, de quadra de Foliula medetatem, et du quadra de .t de q~dr. B.sa)dunom.d..tat<.rn, AiraUiB.rnaKti deTolone medtetatcm, et de q~adra AmaHi Guitardi Dautes meet de dtc atem, Geraldi quadra et de Artman Mager Gauxlredi medietatem. Similiter autem medietatcm primiciaru.n de Valte magna, 'M"-M medietatcm primiciarum,. et de Penellas s.n.iht.r. De omnibus igitur quadris, qu~ sunt vel erunt in termlno do Ma~Mcamediet.tem de prim'c.ts, cas qumnunc preter vMiunt ad Agremunt, et ad Atmunara. Et super htcc omnia omne dccimum et primicias do omni iaboraoione, qua Cornes fecent de la serra Dalme-. nara versus et similitcr hpaniam, decimum et primieias de omni laboracione fa.ta crit inipsiseondaminis, q~ qute sunt de Rocabruna. Item in castro Agremunt unam pareliatam de terra et de vineis unde fieri vataat una tonna de vino. Hcomma.quiB supra diximu-sei)ieet, his qumin toosaunt vetadhMfutMasunt, in ant~ preter it)aqu(e Deo inspirante daturus sum, quamvis tanto ioco suficiontitt esse minime tamen videantur, nunc ad presens ))K.c Quas dono et trado pre~mus, Deo et Omnipotenti Sanct Maris Rivipollensis cui jure Icgoli ac d.ttatione Comobii, Guifredi Comitls locus adheret, pro Avimei qui vocatur Sanct MarM de Guaiter. Hune quidem locum ego Ermen~audus Comes, mihi exiusquui Deus dederit ad haMtondum servis' Dei construere voie pro rcdemptione animM n)M et parentorum meorum. SiquM autentcont.-ahancMrtam donatipnis ire vt ritre, vel hteequ aut aliquid diximus, ex his loco Sanctz Mari auferre vobis inquielarc seu impedirc per se vt per aliam atiqua..) personam modo quotnmque vol alios Minent, facere consenscrit, nisi ignoranter fecerit, et non statim postquam resciverit, ab hoc facto resipncritt tram incurrat penam Omnipotentis luens sacritegii semper donec .n qundruptum quod substulorit cum eadem re quam abstuJMtt )oco Sanctie Marw et Monachis ibi degentibus re.

E BOCUMEKTOS.

333

stituat et con)ponat.=B<:nmrdus hoc conqui Episcopus duobus. cum terminis eorutn.=-: firmo exceptis Petri Bemardi Archidiaconus CteriFutehone -~=:Sig-j'num hoe (trmo ci.==Johanncs sacerdos qui -}-==:Ego Riehardut Sancta: Romana! Ecciesi huius donaCardinalis, Vicarius, tionis cartam et u) in nullo violetur auconfirmo, apostotica interdico. ctotitate anno ab Incarna-. Facta est autem h3;c cada donaeionis Mitesimo tione Domini tertio, Octuagesimo pridic kalendas EcctesxB kathedram VU Romms Deo proJunii, Gregorio et MassMensi Coenobio Richardo Cardipicio disponente, Sedis Domno naH atque apostoticae scitiLegato presidente, Abbate cuius in Deo cet Bernardo presente, poRivipojtenti tMtatihc ad serviendum Deo trodila Ersunt.=:Signum feeit et Oen testes mengaudus Comes t qui hanc cartam Adatiz flrmare rogavit. =Signum Conitissa! 'j-.==Signum Amaldi Petri Rodlanni Odonis '{'.=Signum 'j*.=:Signun) Raimundi GuiOernu signum t-==8iharni -{--=Bece))gari~ Bernardi Arnalli -{-.=Sig'num gnum -{'Signum Ermengaudi Arnalli Ecardi 'j-.=:SignumGauzerandiR:eardi -)-.=:Signum Bernordi Airaldi Bernardi Petri '{'-==Signufn -)-.=SigMm hanc cartam Bcrtrandus Sacerdos et VMiamagn qui scripsit in Monachus hane transtulit cum Uteris rasis et superpositis XI linea et in. quinta dcima. XII.

inter Abbates jaMM et jRt'<:<pMt super ecc~MtOM Concordia S. jMono) de ~( anno~CLJf~. ( pag. 3S.) Fa! autogr, in OK/t. ~CC<<B. C<~OMn.

futuris quod h~c est i~otumsttcunetispresentibusatquc et Rivipoitis Alocarta finis et concofdi!e faette intcr AHaonis et Abbas nasterium de Gualter. Ecciesiamque Rivipoitensis Domini Monachi deposuerunt ut preseneiam quaerimoniam auferde Abbatel'. Afaonis, quod injuste Papa: Alexandri Sanc~ ret sibi et possideret Ecclesiam Mari~, quandam loco ubi dicitur Siuest in termino Castri de in Gavasa qure Vilet. Predictus veraa&, qui nunc etiam vulgo appellatur

AfENBtCE ro Papa m.Mt aua.iitteras ..pitata, prephato Ata.nie Abbati, ut jNdieto Domp.uP. Dertosensis Episeopi satisfaeer~ aut reslitueret RivipoUen.ibu. M.na.hi. q~ri~S Ecclesiam. Qui pn.c.p.ia Domini Pap~ et Tur.btemp.ran., rachonam ad quoddM. concUiuMvMiens, hudament. et consitio P. Dertosensis predictl Epi~op~imutetG.J)~ Ponttf.c. promisit etconvenit.nnuatim ad kalendas Marpro ipsa pronominata Ecetesia quw~ta, censum dare I. morabetinum bonum sine malo ingenio RivipoUenst nun, tio, ytde~ PnonSanc~ M.n~ de Gua)ter;taU tamen condicione. quod Abbas Rivipottonsi~tMonachi, Priorque Guaiteris, et .u~orMsui, finita .mni.qu~imonia sua, quam de eadem Ecelesia Urgellensi etiam P~ scopo ~T' clericis suis, qui eandom X~~ Alaonis P~'egant, dfendant et contra alios homines manuteneant ita quod Abbas Alaonis eius habeant, successoresque leneant et possideant tibere jure perptue. Et Abbas Alaonis et Monachi mancant M~ am.c.que R.vipoMe~i.AbbatisetM.nachorum eius, ~' Abbas Rivipollensis et Monachi eius. Facla carta concordim huius et convcnicn. tM anno lncarnationis D.miniM.C.LXX. XH kalendas Jul regnante Ildefonso Infante Rege in Aragone et in Barch.nona.=S.~num Guitiermi Illerdensis EpiscoM.==8ifrf-num P.n. Alaonis Abbatis qui hanc.artamfini~t concorseu convenientiae rogavit ~=Sigtn~ Johannis Poncii ~nach..=S.ginum Prioris num Bertrandi Prioris MediaMnM.==Poncius Gua)terii.==Sig-f-Dei dignackme R~q~ die et anno quo hoc t supra. XIII; ~Xc~~ si <tM))oDCCCLXXVI ~a' autogr. Villanova in comitatu ~~<< aut cireiter. (K pag. 38.) in ofcA. jE'M<. Urgell. seripsit

"t~S~ nostri

Jhesu Christi

et Fridelo divina gratia

in nomine Domin, ComeaetMarcMo.

Stenim pM~oiationibusquaspro justis fieri expelunt, suis necessitatibussibi hoc quod juste haeranostram aurem nostt-m benignitatis tlonabiliter exposcunt non difbac totius comitatui nostro pertinere aecomodamus, tidelium noverit omnium virorum noBtrorum fidimus. Idcireo Miticet et futurorum industria quia (iepfa'catus pnesentium ex MonasteAbba nomine Trasbadus est nos vir venerabilis est situs iluviunr) Noca" Villanova qui super rio que vocatur auetoritatemfieri jubetemu!! per quatres ria, ut ci tatem comitatui nostro eonsistit eorum qusE infra ad prisiones qnse de et nominatus ip9a congrcgatio ipso Abba jam superius et quidquid dcinceps aucmencontraxerunt labore squaUdo Ad salvas tare potuerint queantur. atquc inlesas possidere cuius quia fidelis in omnibus nobis apparet, postulationem sui placite hac bnigne suscepiimmo et pro merito on'itit Ob quam causam mus et ad effectum usque perduximus. locum Hscum et placet ut quidquid nobis squalidum placuit aut condirgere vidcticet nostrum ipse Abba aut iextirpare conliberum arbitrium laborando potuerit, psa eongregatio Et si nostri et nostKB peragere. cedimus in eiimosiM senioris Dei in eodem amorem et reverentiam homo propter aliquis tenere et monasticum venerabilem abitum voluerit, tocum liberam loco obmittcre voluerit, ibidem in eodem quidquid vooins facu))att smo quantum abeat potestatem omnique votumtati eius hoc p&liberum concedimus lumlas expetierit, omnino Sed propterca jobemus atque expresso ragendum. fidelium nec Vice-Comes ut nutius ex nostrorum, iniungimus nec Centenarius, nec missus nostar nec Vicarius, noster in aprisionea ex junioribus ncc aliquis eorum, diseurrens eodcm fiscum comanerc homines in miserint, ausi eorum nec condenmafe (tdeiussores nec toliere, necdistrin~ere, Et si ta)is ratio inter eos horta fuerit quod innon audeant. in eiimosina nostra sit ipsa ratio non possint, ter se difiinin ante nos Hnitivam accivel conservata, quatenus suspensa nostra melius Et ut hc largitio credatur, piant sententiam. de anulo nostro subler jussimus conservelur, dDigentiusque sigittaH. hane auctoritatem Cancellarius scripsi et subLangobardus est carta ~tiMf: Sigillum ~o(! a!)<<<!m scripsi.=Su~<! AANrnBA.PAOC.

23& DE OOCOMEKTOS. iLI..It.t.n1o nn~I,I..til\nhu~ Ih"n~ nostrorum nd(')!unt

S~O

'H'NOCK
XIV.

Acta dedioationis fOMa~eWt nMMannoDCCCC. (~. po~. <!<o~. in arch.

~otMo in ?<.) Bcd.

tom<!<

~<f0t~-

t/~e.

AnMinearnationis Domini nostri Jhesu Christi DCCCC ldus Decembri anno Il. Karolo regnante gloriossisimo Rege veniens quidam venerabilis Nantigissus Orge))enais EpiMopue in temtono in locum vocitatum Bergetanensi Matta Monasterii ro~tus ad Benerabili Sunilani Abbati, sive et hominibus otMm manentibus, id est, de ittaSponna, et villa regali certantes In Dei servitio, et cc)esiam Dei restauratotes.rogantes et postulantes vcnerabMam noPnMutcmNantipsam mine ad Eeclesiam consecrandum in honorem Domini et Satvatoris nostri Jhesu Christi Mcuti et fecit. In primls proptor honorem Do et remunerationo anim~ M<e ut per interceMione eius vel Omnium Sanctorum veniam mereatur. consequi dictus Meoegojam Sunila Abba vel cetera plebs habitantes in MattaMonasterii vel in ipsa parrchia tradimus jam dicta Ecelesia in polestate Domnf et piissimi Pontificis nostri Nanttgtst ad conseerandum sicut sancti canones adconstituunt, et ut ante quedccemunt, tribunal eterni Judicis remedium annna'nostnc accipere mereamur. Dono ego jam dietue Sunila Abba ad ipsa Ecctesia casale et orto prope Ecc)eipM sia qui deuna parte abet orto de me ipso, et de alia abet et de "? stirpe, Et ad Villa ~ga}edono h.rran..dttM \UL qui de una parte abet terra Trasilani, et deahapMteabet et detertiatinitin torrente, strata ettm ipso Villare ab omni integrietati. Hieo omnia dono ego Sunila Abba ad jam dicta Ecelesia propter remedium anime mee utantetnbunaietemt Judicis per intercessione eius premia merear. eternacenseqM EtegoTrasUadono Ecctead ipsa sia ad prope ipsa terra I. Et qui contra hune factum quartata nostrum venerit aut nosvenerimusha.c ad inrumpendum, omnia superius nominatum quadruplum conponat ad ipsa jam dicta Ecclcsia et in ab antea ista donatio remepropter dium anime nostre firinis permaneat, tdeo ego Nantigisuii

S3? consecro et trado illi parrfBchia Episcopus ipsa sctesia, per iUamstrata de Caridona et usque in Viusque m ViUafreda, lla Castetiani et per i))as. ad rivo de Arusque 'ti cnpftio et per Vi))a de Corbera ad Tibirana, et per usque torrentc profundo usquo ud illa Guardia, et per illo ribo de Cleratio Trado ipsa parrtechia usque ad illa strata. ad domum Domini Snlvatoris ut omnis nostri, qui hune terminum cum omnes )aboraverint decimas et primitins de omni re nominari i)o<no ad quod potest Ecelesia jam dicta semper deineebs et in antea. occurrant Et nuthts atius Sacerdos infftt hune tenninum constitutum decimas sed inteusurpet ad jam dicta Eccios!a gras perveniant ad Sacerdotem qui eas digne Et sic jubeo adper xc'itmm consensum rcrit. annos que deeerno ut per omnis Sacerdos singulos qui ifitam Kectci-ia fogitimn soivcre faciat in servitio tenuerit, EpiMarie Orgct)etaneSedi<;modios VI do annoscopatusSanctf na et solidos IU et agnos H. Et si quis contra hune decretum nostrun) ausus fuerit decimas vel omnia usurparn primitias, reddat in quadruptum et insuper quod accepit, anathema<is vinculo scit se Abba abU~atum.=Suni)a qui per consensum Benerabitis vel ceteros Episcopi eanneniNanteguisi cos dotem (ieri volui et subscripsi.==NantJgisus Episcopus ahneeonsecmtionis dolem firmavi et subscripsi.=Batdricus Presbyter suhscripsi.=:Centtiiius et die et scripsit subscripsit Presbyter qui hane anno quo supra. XV. Institutio moHM<t('cc 0)'<<Bin MdMt'o S. jM~t'eft)) in Diocesi anno CCCC~ gellensi (V. pag. 43.) ceWof. monasl. Lavascensis. fol. 4S. b. <7< dotem

DE

MCMtENTOS.

De eos, qui rebus abrenuneiant et semetipsos insuper pro animiB reCrigerium, id est, retribueionem ut mereant inter calerva sanctorum, ut partem et ipsi accipiant, ego Trasoarius Abba vobis Constantino, Atiiani donc vobis locum istum una cumfratribussive in vitamea, sive post obitum meum in regulari diseiplina decertando confixi formidiconpunctione ne constricti de substanea ne inparati invenia~ franspositione, ntus, ne contestt! ascendimus nomine c(f)i spiritati ante obi-

238 APRNNCE tum mttamati ut quod postremus essent, dies doloris et merosis dietaveht pena mortis qui cgra fecerit, et non cmen< verit occurrenda mcmoria de rehoactis ideo temporibus, Mninostrt corde corpuscutimoniti prudentim virtutumquo obtamus eux) omnia et in omnibus imbuti, visi suqnidquid mus avere tnm mobile quam immobile non solum rebos vel otiam nosrnedipsos in obedicntiam bonam tradimus secundum instituta, evangetii qui dixit qui dcreiiquerit omnia propter me, centuptum vitam eternam aecipict, et insuper possidebit. Et alibi dixit ipse Dominus de nostris votunptatibus rigidis edom:mdo et deton~emus et avertamus M ta)i vicio in qu& sua voluntate Archangetus refuga in sequendo nt robellis faeti 6unt et de archangelis et de magra sopientia Demones, in stuitum animal devenerunt sieut dicit: et homo cum in ho. nore esset non intellexit, comparatus est jumentis insipientibus et similis f'actus est illis. Etenim ut dcctinemus A tali vicio sieut affati sumus dixit: arta et angostavia est quae ducit ad vitam et non veni votuntato sed eius qui mioit facere me. Et non sicut ego voto, sed sieut tu vis. Pater in manue tuas eomendo meum. spiritum omnia prenuntta-Propterea tione extransitoria possessa nosmetipsos quod diximus sunominati pra Patri Tfasoano aprenunciarnus spiritati Abbati, ad dimieandum quod ipsi devotissimus et regulis tracmiten), ipsi de certe in CiMobio eum talibus una cum Dei adjutori subdimus corde et corpore ad jugum. Et tali forma informati, Apirituatibus monachis de vobis sponsione obedientiz memorati Patri et Reclores nominatos sieut dispirituali supra ximus ut diximus nosmedipsos integro corde et mente devosedem semper coloni existamus ta, ut in etheream cum ceticota piebem Etonim in Vasciica Sancti Ju)ia)i qui est fundatn est Bosega prope Ouvio cuius vocabutum subtus villa Sentiet sicut ceto, saneitum est a)mis et atmissimo deccrsupra tantes, tradimus jure perhenniter tam mobilia quam etiam mmobitia et possMM cum possessore subter adnotati ut in )ibro vitm semper simus mansuri. Ideo sulmixi ab oratione cum omni abrenuneiacione sieut supra stiiiatum est. Et de tali voto se volunt constringere in omni obedientia, siout relatum est. Et ideo qui videor pnBcsse est Abbalis gradum tenere normam qui vocitor Trasoarius in gubernaeula cum spirituali adcenobio paternitatis quamquam indignur, MitM superintonter, mihi misero qui ahrenunciMtis et su-

DE mxtjs dita trado vobis

OOCUMEKTOS.

839

eterna. Et ego supra nominatuo pro retribaciono locum istum vobis nomine Attilant Constantino, ubi vaseiica Saneti Juliani monasteriuru fundata esse dinoin timor Dei sub religione seitur, quern ego fundavi monaetiea trado hoc vobis, vel ad coe qui venturi cum fuerint, suos cxitus vt regressus vel quod apud nos sub nostra obedientia sive de benefUio, sive de proprio quantum quod vos de terras veteres vel taborastis vel deinceps extirpaslis cum Dei adjutorio vt laborare vel de extirpare potucritis, omnia mobile et immobile liberas vo) quietas maiora ve) vt omnia minora, nobis vel advenire undecumque advenit, cum potuerit Sancti Jutiani ipsa jam dicta Ecelesia possideatis sub nostra obedientia dum vixero sive obitum post meum. Abbatem veto quem ego vobiscum etigere votuero mea sivo vos post mortem meam in.vita maneat vobis potestas. Omnia sicut est firmum et stabitc sit supra scriptum devotus pro eo quod sim apud vos in uno corde et animo decertando et abrenuntiando, sicut vos mihi et ego vobis secundum misterium michi comissum ut sancitum est. Unde de tati abrenuntiaeione facta id ost, Abbatis vef Monaehis sieut est. contra hanc supradiotutn Siquis venirc temscriptura abrenuncialor fitillatus aut eredes, ptaverit aut pncredes, aut homo hune factum nostrum quistibet ve) scriptum disrumvobis componere pere voluerit et in ante dupplo dcbeat, hanc scriptura vel abrenuntiatio in omnibus habeat firmitaet non disrumpatur. tem, Facta seriptura in mense Januario anno VM regnante Karolo Rege. Et quod absit, si quis de ac discesserit velut fortiter spopondita et de sagacim requiratur abrenunciavit nichit secum auferat, quod sed si quis abrenuntiare qussierit tantum et aliud tantum Abbati et fratribus solvat, sicut in omni firmitatc supradictum est, et in antea iste pactus Trasoarii Abbati.=Conpermaneat.=8igtnu<n stantinoPresbiter ss.=:Ati)aniss.=SiffTnum EgarcdiMonaAloriconis ehi.=:Sig-}-num Monachi.= Centuiii.=:Sigt'r" Odesindi Sigtnum Eletti Monachi.= Monaehi.=8ig-{-num Sig-j-num Cipriani Avenzoni A)onac)ti. Monachi.=Sig~-nu)n fuit.=Bonetus fuit.= =Gei)aAbbapnesens AbbapriBsens FreBradi)aPr<'sbyterss.=!tniteriusLevita' !is.=Si~-i'' deri.=8ig-)-num Feieni.==Centu)tus PreGaiieni.==:Sigtnutn cartam rogatus sbyter qui hanc et subseripsit die pt scripsit anno que supra.

240

~r~NOtCE

XVI.
C~eMcuo<tOt).i.! JtM.ofUfU'A~V.ptig. ~ftrf/t.BpMc. f t. ~ona~Ht s. 4t.) ~e!t. WwenMt OoM; ab <,Mw

Domini ego Artatm gratia Dei Cornes, et Lucia et Domnus ~omittSM, Rutgero Bernard! faeimus carla exva'de ipso Monasterio ~uactonis quod nominant Sancto Vincen~Uo de Ovez cum suis pertinentiis Mem sine ad per enganno Deum et ad Saneta Maria Sedis Urgeititano! et ad Domno Episcopo Gaitiermo Guifredo, vel ad EMccessorcs suos in presenlia de Domno Arnallo, Bernardo et Bernardo Vice-Comite, Judice et Baililo de et Domno Guillermo Episcopo, AKemiro et Alamano. Et ego Artallus Comes et Lucia Comitissa et Rogero Bernardi faeimus carta elemosinaria remedium propter amma.'i nostras, ut mercedem et gloriam accipiamuf!. Et carta ista firmis permanent omnique et non disrumpat tempore, nullus homo nec tradat. Et nullus Cornes, nec nullus de pro~ente nostra qui est, et qui advenerit, nec vindet, nec inaiiet, nec donet in nuita alia parte. Et qui hoc fecerit, fiat excommuntcatus de Deum et de suos Sanetos. Et Episcopus facial obituntMironi stabtitmentumpost Gitredecum nostro consiArtattus ito~=Stg-num Comes.==Sigtnum Bernard. Roger Guitiem -=S)gtnum Ponc Mir. Giscaffe.=8igtnum Teates sunt.==Possedontus Presbyter scripsit.==Servo fuit roDei t gatus. xvn. ~<<<u<,o monasterii S. Joannis si, an. jDCCCC~~f. (Vid. cartor. monast. de pdg. in comitatu '< 47.) /'o<. i8. i Palliaren-

nomine

jt.aM~M)~

i.n

nomine

Domini

nostri et Ego

~copus,

simnlque

Chris)!. Atus gratia Dei EniGuillermus ciemencia Coopituianfe

Jhesu

MDOCMtENTOS.

24t 1

auctoritas ieg~un} ut ad Potuino coherceain bonum. tdeoquc venit nobis expunctio muret per(!c!emar excelsiorem regem ut domum Saacti Johannis qui est Ecatesia fundata in speiuncba qum Mt ittpau de kastro Vjvitano cum hcdinoibm suis omnibas~ terris, vincie, ortis, spe)unchia, atbia, paMhuM et omnia quod ibi adquisitum est vt Deo propicio adquirere debet tradimus ad nMnastioatn servitutem, et concedimus hoc ad domum Sanct Marfm ctBeati in Monasterio que vocabulum est Lavavi!, qui Petri Apostoti est hHtdatus secus flumen Noebaria, ot adseryientca ittius ut in antea nullus sit ex genea)o~!a hominis qui ausus sit, ne ncc mandatorem nec sen'ientem ibi mittefe nisi Presbyterum, sub rebuta Benedicti et quod placuerit ad servientes de ipso Monasterio jam dioto. Propterca ~tuubri ordinnciono docrevine mus,utnecEpiseopm, necPretibytef.neaDiachonm, nec nec Subdioehonus, neo Cotnis, Vice~Comis, ne vittieu! nee nullus homo ausus sit abstrahere ipsam domum 'n gardingus Sancti Johannis de monasticam nec de regulam servitutetn, Sancti Benedicti, ve) de Sancta Maria, et Sancti Petri Apostoli, nec de MoMsterioqu's nee de M[vocitatut'.Lavavis, vieates tttitts. Et si quis hoc prsumpMrit facere vol. abstraherc votuorit.componat est et sicttt consuehtdo Monasterit, et it) antoa isla auctoritas in .Legum ordinacionem decrevit, omnibus habeat firmitatem, et,inrumpere non permitatur. Faetum vel ptaoitutnatque mense marcio, anno auctoritasin XI. regnante Lodovicho R<e.=Sig~-nmn Atoni Episeopi.= SigtnumGuHiermo Comit,.qaiha'tcauctoritatem rogaverunt scribere et (estes ad hoc firmat'ent.=Sig;'t'~u"' Radiperti.==?Sig'{'num Gatindonis.==Sig-{-num He)eUs.==Qt)!ntus prehoe seripait et subscripsit, sbyter XVI tM. ~t<t!<c<Mmlatum in /<tt!0)'em monasterii PCCCC~Om. (V. pa~. 50). &!nc G~tM~t~ anno

mis tMstra

sanexit

Ba:M~o)-.moM<Mt.t<K:<MC<nsft,/b{.8<.

i~otumsitvob)9,cuncH9queaadiont)hus, est ,III t'crtita in r. piacito ,d. de,Regimundo


T.Xtt.

Comit,
n

quatn content in et Rorre!)~ C<6

APENBME
-1-

et Santal Comit. inter MamAtbate'Atoae, 'qui cuest do domo Saneti Genesi), et itt.s homines de S&tasM id est, Randemirus, D~Mius, Seoofrelus, Ptactanus PrSl ter, On.tusPresMter, Astesus Presbiter, Durandus Hiia, Possedonius, Ariulpho, Columba. M jam di.M vel supra n~ nat. cum Mos e~de. sic tenebant ipsos alodes de domum sunt in 8an.t.Gen~~qui c.mit.tumPatM~.e.in ap~ Toralia, et in ~"<i< Reverte, et in~n1 Salasse ln loeo Cencui, ' rio ~R.verte. Mandavit atque pr~ceptt i)te Comes SMiariu. ad i))um Abbate jam supra nomtnato Atone, ut mallasset mos nom:ns jam supradictos qui hic resonant; et quomodo dixerunt, Ma et fecerunt, et cos Ipsi judices, id interrogaverunt est, Fe~ dacho, qui est eustus de domum Sanet Marite, cuius voeab~Mn est Sanct. Grata, et ine atiu.Judex Fedacho, qui est 1~. Liminiana. Isti Judices jam dicti interrogaverunt lllos homines, si tenebant alodes, et ipsas vineas, aut Mon. Et illi elegerunt duos deeredibu.8tti6,qui remoMum dederunt; id est, Randemirus et AstMs: ipsos alodes et ipsas vineas, et)pMs torouiarioa, et ipsos molinos, et ipsos moiinares, et ipsas arbores, nos iUas tenemus. EtinterMMvenmt eos .p., Judices: pro qua voce i))um teneHs. Et M), in suis Parentes responsis dixerunt: nostri !))o. tenuerunt, et post Mtus obitum ad nobis dimiserunt. Insensati et bene intetteeti Jcdices interrogaverunt ipsum Atone Abbate.si potuisset abere tales Mf.pturas, qui fuissent anterlores, unde potuisset ~i~?' quod proferrent in illo p)a.tto. Et ute Att. Abba in suis responsis dixit: nos haet meliores de bemussc~pturasantMiores tempore Domno nostro Lodovico Imperatore, et de tempore Ragimundo Comite, qui esteondam, et de tempore Isarno Comite, qui est eondam.et Lupone Comite,'qui est condam, et melius pertinet addomumSanctiGenef.iiperistas ad scripturas.quam ittos homines perstmgeneatogia. Aprehenderunt ipsiJud)ces tUM seripluras, et scrutaverunt cas, benBieMrunt, et melius mteiiexcrunt, et adfinnaverunt atudes ipsos jam supra nommtes ad domum Sancti Genesii cum sues fines, et sues terminos, et suas agacencias. et PlaEgoRanemirus, cianus Presbiter, et Astesus, et et Oriolus PresPossedonius, Mter omttMstroa heredes nos petitione de tecognoscemus Atone Abbate, quod melius atodes ad domum perttnenttpsi mita,

_n

o.W

..e_

n_

MBOCUMMTOS.

243

SanoU Geneeii por suas ~cripturMj quam ad nullum aUam Videte non meneiatis, hominem. neo vobis crimen non impo. nec nobis crimen non imponinatis; videte, non mentimus, nos in vestro supradicto mus, sed veraciter recognoscemus Et hec nostm vol exvacuaUo vera est, et juditio. reeognitio non faba. Facta ista recognitione vel exvacuatione t! kaanno tendas Marcit, VIU, regnante Ugo Magno Rege, et KarMo expeotantem Randemirus. qui est in vinct)to.=Sig-)'nutn =:Sig-{'num Davidius.'='8)g-j-num SeeofredM.=8ig-j-n)tM Placiaaus Oriolus Presbifer.=:8ig')-nnm PreBbitM.==8iginum Aetesus.c~Siyj-num Dorandus.~Sigfnttm Ichita.=:Sig-j'nnm Possedontus.=Si~~num Ariu)fo.=8igtnum Columba, qui hanc recognitione vt exvacuatione fecimus, et testes rogavimus ut sua signa facerent.=8igtoum Ramio Attemiri.'a. Ato G)Mdt.=Sig-j-nomMiro Ario)i.==ServusDetet S'gtnum ehita visorM sunt.=Miro Borrellus, Asnerius, Levita rogatus scripsit et subscripsit sub die et anno que 6apra.'=Raimun-' dus Comes.==Bon'eUus ss.==Suniahus s6.==Fedacho Judex fccit M." t XVII Cff<t <<oMM)t< Comitum Pallarienaium ad motXMtenuM S. GM<M<!<'JM!oW<!<m. J)f~'X: (V. pag. m).). E:o coWor. monaft. i<tt)<Mc<tMM, fol. 58 b.

N-~omnis Sanetis atque gloriosis, et post Deum nobis fortissii))is martiribus, mis patronis venerandis quorum retiqui in est alveo fundata Humen Cello, que alio Vasetica, qui super vocabulo ubi sunt uniate retiquia! SanAstranue, nuneupatur eti Genetii.ctSancti et Sancti Adriani, et attomm Stephani, Sanctorum Ego Artallus gratia Dei Cornes, et plurimorum: coniux mea Lucia servi vestri, Sanct) Dei, piaculorum nostrorum nocupientos. expiare, que aapetaet peecatorum strorum honeris preegravationem, oracionum devestrarum siderantes adjutorio sublevari, parva pro magnis offerrimus munuscula. Nuttius quidem in seculo hominum vos indigere censum scimus, quia jam pro sancti vocationem Dominus nester suo in regno proprio dettatos munere cumulavit. Ergo

~44

AP~MC

pro luminaria Eoctasica vestM cotidiania diebus deservire atque stipendia vel qui in aula beatitudinie pauperum, ve"triB videntur, donamus gioriee vostrm in territorio Sasso, in focum qui ab antiquis nominatur at nunc nominaSubiligas, tor Sancti Tirsi, ad sicuti ad nobia ncno usque integrum no. Mitur fuisse possesum, cum omnibus et uxores, hominibus, et Miis, qui sunt vel futur! erunt, simUiter hedificiis, vineis, silvis, prntis, pasehuis, padutibus, duotiaqois aquarumqne bus, vol omM jure loci ipsius, ut diximus, ~ori vestne deservire Ecciesice vestr atqu pro tuminaria stipendia pausua absque perum vel eubstantia ulio impedimemo post jure (;Mrit6 vestr<B perpetuo tuis.usibus debeant et nec vindicare, nec vendere, nec modicum donare, aiicnare aiiquis prsumat sed integrum ul noetriB oblationis continet forma in vestro jure perpetuo maneat. tempore Quod si q~ispiam culturas Ecetesim vestre ex hoc quod prona voluntate et sinoera devocione obtulimus pro lepiditate aut pro neufragaverit, contractu vel modieum quolibet huius Sanct Ecc)esi<B aiienare presumerit, nuitatenus sed ubi oceursu valent, suceMor eius repperit ut legis est exindc sentoneiam nullius expeetato judicio sine aiicuius controvcrsia jure vestro faciat revocare, quod ctiamjuratione Artallo Cocon<!fmo.==Sig-rno mile et Lucia uxore eius, qui hane carta rogaverunt scribere, et testes firmare ut suos signos Baronat de &cerent.=Sig-rno Mirono filio serve Dei. ==Sig-rno Enardo As~a. =Sig-rno (iiio Arnallo filio Guiiienno.=Facta tsarno.=Sig~no ista carta X luna XXV:, era M.LXVtH.=ViMrf6 hatendasMadii, et auditores Remon Ponz, et Remon Isarn et Guillen Isarn.=Hoc in vita tnea iti medietate supra nominatum ego positideam, et post obitun) meum ad Sanctum Genesium remanoat ab intgra. Et qui eam inde trahere votucrit anathema et cum sit, Juda traditore habeat. partem Amen.==Echo Presbiter rogitus scripiiit sub die et anno que de Nicholao supra perpreces Presbitero.==Et Comes sic facio meum ego Artallus sig-j-num in ista carta in ipsum Monasterium de Gerre in presencia de Roger Bernard, et de Bernard Saintia, et de Bernard Guiiten) et atiqrumptttritMOtum bonorum hominum.

DE

MCUMBKTO'

~8

XVIII. Cr<<t <'M<<!)'<tt<OHM et (fetaMo~s JM~M' an. ~MC. (V. pdg-. rf(e de Or~nntafto <!M<o~r. in !'(/<. Efc<. S. ~ano: CoMe~e~ 87.) de Of~owwoM S. JMe~

ln perpetuum Jesu Christo filio Doi vivi Domino jttegnante anno ab eius tncamatione nostro, post miOeetmum nonagestmo.'Era mi))esima centesima lnquoque vigesima oetava, diottone quarta, HebdomadamensisJunii prima anto solemne festum Pentecosten, die Cillenia. Omnipotens t'eus Pater, et ac Spiritus Sanctus in~piravit Fititte, in oordibus suorum Hdetium piorum terriB, proborumque Principum videlieet, natus Isarni, neenon et Gebettinte Gnitardi, sum coniugi vevieitMent Boat perpotuiaque nerandea, quatinus Dei Geni*tricis MarijB aulam, et A captivitatis nexibus, hueusquibus ab exordio sui initii connexa que fuerat, soiverent eam, et, secundum quod cU Reginam decet, ittam facerent ingennam et ab omni prorsus sorvitutis iugo liberam. Ou sub decrcto~ ae consilio Domni Sanlani atm<B Urgellensis EcciMXB Episolo tenus extitit scdpi otim ab earno preavo illius Guitardi fundata In Sigeris fluminis hora, in vatte Caboecii nuncupata 1 et de suis propriis donis tune temporis et a pretibato ditata, fuerunt sibt Hnnata illa dona et condotata. Episcopo Deinde non fuorunt habitia !sarno genitoris post tempora lon8a prixfatl Guitardi illius au)te ediOeia, et sub consilio ac pra'ccpto Beatissimi ac egregii Pnef:u)is Sanctae cctGsiw Urge)kn6is et sicut MennenKaudifueruntAfundamentiscversa, nunch et evtdtSMr patent eunctateedifieata, tnnttome)ius, quant non erant, Deo restaurata; et hc edificia ab illo opitulante Isarno fuerunt et de suis propriis larglcepta et consumata, tionibua aecumutatu. Dcindc tonga post spacia, poetquam Sanctus PftBsut Ermengaudus ab hac patria ad sumigravit et Domnusdiv memorim pem rgna, Guilelmus Pontifex postbomnumEpiscopumEribattumsuccessorextitit in atmee Dei genitricis Sedis kathedra, invitatus et rogatus ajam dicto tsarno venit in locum !Uam, et honoriflce ac legitinie conseCtavit prtefatani, lsarnus sub honore quam nupcr cdi<icaverat

M6
maffia cuneta

APEMtCE

Dei, aulam, atque tradidit et condotavit el omnia mobilia seu immobitia, & fidelibus Dei qaa-eutnque sui initii fuerunt primordio sibi obtata~ vel quoeumque modo tradita, et ie~atiter eonnrmavit ea in dotis scrtptura} neque ea que deinceps esset prtermtssit adquiaitura, quin neeteret ea sub anathematis vinculo, simili modo sieut patenta. Qui videlicet proavi atque avii, et genitores sepe dicti Guitardi, licet propriis donis mobilibus ac immobitibus ditarent, Sanet Marite aulam, toeuptetarentque pKenominatam et quamvis ore proprio sponderent inde facere, aat Monasterium de Monachis, aut Abbatiam de Clericis Deo, inibi secundum tamen iMongrutiaof Canonicam institutionem mititantibus; dinatam eam retinquerunt, quia Meund~mSanctofumPatrum normam eam stabitire haud euraverunt, et quia illi propter inscitiam et incuriam prout deeeret ea, qum tune pleniter cornon cotTexerant, rigere debuerant, propterea in mate usi<ato improboque tune temporis more hucusque domum sepius dMtamDeiBtarepemisMrunt.jEteheat jproh do!or! Quia qus: debuerat esse proraus Domina, hucusquo fuit quasi ancilla. Acpe)'hoc nos modem! pnenotati, Guitarseilicet, dus, et irremota Comes mearum rerum, quamvis tndi~ni et ad hoc opus non bene idonei, tamen timore Dei perterriti, fervore SanctiSpiritus cordeque compunctiac accenM,aesumpto ctipeo fidei, ne uUJone divina queamus hoc scelere puniri, amplius non sumus passi ut Ecctesiam ahna! matris !n quantum nostra sit potentia et virtute, Domini, sinamM more inhonorari, infestari. improboque deinceps Ideoque armati gladio vcrbi Dei Adalbertinum quendamdictumCte. ricum prius fuimus aggresi, quatenus ab infando et inlegitimo coniugio purgas8emus sponsam matremque Regis e)!; et omnibus ingeniis quibuscumque quivimus apud nh)m agonizavimus. At frustra laboravimus, quia nulla ar~tentatione i))um vincere potuimus; adeo erat suo ductore plenus ac robustus. Qui Adalbertinus dudum saXimpefgexaginta et magno dedecore annospnescriptam tenueratBcctesiam, suis cum famiiiis conseeratum viclum vestitum consumpserat Christi que Ecc)esi:B, et uxorins preposuerat nefandam Gala theam super Virginem Dei Genitricem mariam. Nos vero nunc blandis ilium sermonibus persaasimus, nunc vi ao terrore Dei coarctavimus, quatinue linqueret carnalem concubinam propter apiritualem luteam doponsam, et linqueret

DE MRUMEN-MS.
MEnomR[ )! et nn<nmt<thMtmm ""Mn'pMptMretetoste regnum, conmutttretretn tempera~ tfnet perituram Mhhn.in ultima mtate proptec Mciestma~ et semper apud SanctamMariam etBternamgtoriam, staret, ubi nthit ci deBeemt doneo earno viveret. Sed hoc inveni~ neqa)vin)us;tantumapMdit)um non pugnavimua. Ad utt{. mum quia vidimus, quod nihil prevaluimus, eum oravimus ut <tttim nostmm nobis linqueret honorem eum omnibus rebus sibi jure eompatentibus; qui hoc nu))o modo acquievit, aod tandem nobis ait quod sccundum sententiati Sanctorum. ac decreta Romanorum EMonum, PontifioMm satisfaceret nobis. Nos autom i)ti respondimus~ quia hocnisicoaotinon faceremus, sedpaomcencbifirespondMet, quia nos nullum pMMd~oiujn illi lacre volebamus; et Mooipsum nuua ratione apud illum adquirere potulmus. Interim dumhmc agerentur, et nimia anxietate animi nostra corda allud aeci' agitarentur, <Mnobtf)pencatum, quod fuit nostram magnum dampnum. Quia aroha, erat in pr~fata que Eectesia, qua conUmbantM cunota EcetesiiB ornamenta, nostro peceato, nosoimue ant quo ingnie, quo pacto, nocte fuit ab igne combMta, et in ea omnia que continebantur, fuerunt mi8erabiliteir utta reservatione absque consumpta, codices omnes atque auperattatia, Mripturaa de omniet mqueh.dieadquisierat bMalod.tsquMC~quehabebat, iMCtesta illa, Ecctesite dotalia,. ot veetimenta Saeerdotalia, neenoaetsuperpeUMia; oonsumeret ignis et,nitevasitquin pMter Ecolesia paupera. Et inter utrasque anxietates, atque inter utraque tentationum discrimina adeo nostra fuerunt conturbata corda, ut peneearuitnus sonsibus, et ecelesiaslica cura. Tamen reeordati post bnga et innumerabilia suspiria, dolore cordis intrinsecus et oxtnnsecM tacti, non nottra sponte, sed coacti invitavin.us suplicando et omnimodis obsecrando Archidiaconos et Cnonicos Sedis Urgelli, Canon)CMqueM)igioMgSanet!eMari!B Cetsonie, etreti~ososCa. nonicos CardontB; et omnes hii convenerant in unum ante nos in prMbato Sanctte Mari~ Organnani ctaustrum~ quo interfuerunt et suprafali religiosi, ittim clericos tooi, et Domnus Ennego Prior Sancti Andrew, et ex Meis Domnus BernarduaTrasuani, Arnallusque Guilaberti, et Guitlelmus Arnalli atque GutHetmus Rieulphi, et alli nonnuUi, in quorum pmsetttia fuerunt valde discussa Adatber)it)i pnBfatinegot'a. Ethcetdiutceafcitraret, et. sui evasionem perieuli ar. tteiratetostC

48 .a_

APMttCE

(tcntfssime tamen seeundum qu~reret; sententiem -Sactitorum canonum et Dcrta Romanorum PontMMm fait )nib) et cum omnibus rbus fmninoconvictue, queecumquehabuit pater itfius, et cum omnibus rebus mobitibas et ittunobiille Ubm, quiecumque modo habuit Ii die sui hu* quocumque ut venirct in cusque ortus, Sancito MariiB et~ius potestatem (ieret full omntnoadiudicntus.Qttt ~rvus, cum'sMtentiM ilico eas veras preuldubto suce dampnationis audivit, re. etsua cognovit; nutto modo coae)e, sponto, concubinam carnalem emexo darafiquit, nutio fMutX in gu((ure<Une, servum Sanett cogente; coram omnibus Maria: M fradidit; et honorem ittmncxirttpg'rofetiquit, atque scriptOramde omni alodio, ille et pater illius umquam quodcumqne usque hodie habuerunt in omni Urgelto, tnm de emptionibus, quam de pfan<a(ionfhu9, et de aprisionibus, solo excepto illo atodio, quod adt'enerat ci ab avo, quod retiqahttua et intutiu cum mcdietate ntiserutionis, ex omni suo mob))0, seribere pra-eepit mann Ortnavit, et quam aponte propria altare Sanctm~tarim super et sic SMetse Maittam posuit rite sua'quo eanonica: jura perpdfuo habndum confradidit. Si quis sane fequisierit, eur ita fuit judicatus, scit quia pater illius cum omni sua hereditate Sancta' Marite fuit obtatus, et ad eius titulum ordinatus, et quamdiu vixit fuit suus cleet rieus, in hoc proposito permanente fuitAdatbeftiptre, nt)Stn)tci(o ideo fuit Nejudioa(t)9. ~enitus; Jdeoque nos superius dicti Guitardus videiieet eum conjuge, propter hns suinfestationes et controvereias, perius comprehensas et quia metuimus ne repentinus nos interitus, h<M negopreocupet t!a pro!ongaro sed sub assensu amplius noluimus; et imperio DonmiSancticEeciesi UfgeOensisPontMcis BenMfdi, cun< Arehidiaeonorum et Canonicontm etorumquo Sedis UrgeUi Futchonisque retigiosi Proconsulis et ret~iosorum Cardante, Canonicorum Sanctt) Mariie Ceisona:, sublicunctorutnquc mium virorum, tam religiosorum quam laicorum in'omni Ursolo commoranttum ~efjico cupimus Ecetesiam pfMbatam stabitire secundum institutionem sanctorum et ut Candnum, inibi degcntes vivant et militent Deo secundum deinceps vitam Apottotorum, et secundum tnstituta Beati Augustini; et Sanetorum Patrum. Et ideo noa ambo pnefati Guitardus cum una cum semel coniuge, diet& Domno ac venerabi)! v!ro Pontifice Bemardo veto et pari communi sensu tradimus,

DE MOEMEMTfM.
et per EcdesieeiMqM pra~dia quteeutnque Mow dotem

249

festaut-amue eidem atque condotamus eanoniem omnia aiodh, possestone6,et othn ab avih et proaviis, ~en!tofibusque

suarum redem-~ hMtHS, H)it!<queDe(Odetibm<proanimarutn ptione usque hodie A die qua sumpsit edMciorum exordia, quoeumque modo, votive ae potenllaliter sibi fuerunt collata, et ea qMcumque deineepa usque in tetemum erit undein principio cumquo &eqt)isitum. namque hutus fargttionis eidem nostraEectesiie etusdetnquc canonicz pro ani~M'um nostrorum t-um paKntumque tradllnus et cohredemptione dotamua Kceiesiam Sancti de Aria cum lertia Chfistophar) de decimia itMus, et eum omnibus parte illius et primittis oblationlbus M defunctionibns, et omnibus suis atodiis, sicm mem tsrnus proavus hoc et oonab ihtegrum sibi'tradidit, dotavit. Simili modo tradimus et condotamus ei EectMiam Sancti Michae))s deVitaris cum tertia de detimis, parte et cum omnibus primieiissois, acdehtnctionietobtationibus, sibi ddit. bas,eta)odiis9ttia,qttam Simititr ipseIsarMif ei condotamo~ Eectestafn 8ancti Martini de Spoditia cum tertl parte de dcimis omnibusque el oMationi'primiciis suis, bM M defunctionibus sicut prtefatus jtarcunetie, eta)oaiis, nds ea sibi dedit. Simili modo eondotamos ei tertfam partem dedecimode Vi)t!t Puio)i,etdeVi)tad<' et de Ami~data, et de \'i)taPuia)i, VithSerMi, et de ViMa Or~aniani, ntdc Villa de Cnselis, et do Villa de Fontanedi cum omnibus illarumEcetesioJis, ac omnibusque obtattoniittarumprimiciis, bM et defunetionlbus ac operibus et atodii!! qu in cunctis, tocis habet Sancta Maria, et frequenlationibus pKefatis sua: EcctesKB; qutB cuncta illi dedit prfatus Isarnus, eique condotavit apud Domnum Sa<)annm pmtibatom Et Episcopum. cuneta hfBC prnuntiata habeat Sancta; Muria: pnedicta omni tempore ahsqoc Ecc)eaia eiusque canonica districtu et vineu)o utiiua hominis ant remina*, et sine uUo servitio, quod non faciat ulli inde, nisl ad Sedem Sanctae Maria' faciant duos Stnnodoe in armo, sieut Domnus Sallanus eonstituitipse habeat hoc subsentoratu SeniorisCaboctii. EpieeopM.of Pfa:teroa tradimxs et condotamtM eidem Eccics!a' eiusdem eanonicz Ecelesiam Sanetm Fidei cum quantocumque hucuset que conquisivit doinceps acquisitura erit usque in anem et condolamus mund); ab tradimus atque integrum siBpius d)<t Ecetesite ct~ eiusdem canonicomnem Vitiam de Fen~

et ineternum m ea moraturts cum omnibus sardeinceps usque fitiM iUorum et sensibus etoperibus eunotis et totum quidquid faMfe deberent uUi homini de Villa Ma, et de tenninis et mandata, et distfietos, fatum quantum faitUus~hostM, eerent utti. hommi, excepto duas partes de illorum de<nmo, sicut fuit ib) donalum- genitcribu~ ao<tn<, quibue sit beata Guitardo. Et insuper requies, et memetipso addimus eidem EcdeaM, venit eiu!de)nqueeanof)iea'i)iamaquan)'qu!B de Fontanedi fonte quam pater tneue Mfnu9 dedit ibi, et sua manu Smtatant contradidit voluntarie per acripturam Et sibi. adhuc addimus ei omnem Villam de Casellis cum omnibus hominibus habttantibue in ca, et cum omni illorum servitio quod faeere debent homini ulU,. excepto, duas partes de illorum decimo. Et in Aris eonfinnamua ei duos mansos cum hominibus ibidem commanentibus, et cum onnibue illorum servitiM, et condotamM ei Capellaniam ittam de Casteflione etc. ~u<<~McpM<ere<t<n~rMn(M)'<!oa< quibus pamm~ aut nihil proficit historia. Deinde <}Cprose9Mt'<)': Qu<Bcuncta alodia, pMSMiones se- predicta mobilia atque immobitia superius telro etemento speeiaiifer et generaliler pUMenti in pagina notata, nominata, et indiota, quw ab avis et proavis, et anobismegenitoribusqua nostris; dipsis, et ab aUis Dei (idetibus, qnocumque modo cum scriaut pturio absque seripluris, praetiba(:e EectetifB eiusque canonic~ dictu vel factu votive ao potentiatiter ab exordio quo eepit edificii initium usque ftodie pro animarum suarum ab averni ignibus liberatione, fuerunt oblata, et pro suarum votis cordium Sanctie Dei tnatris oiusdemque canonicte conseet qu~eumque crata, in deinceps ab hodierno die usque tetemum modo Dei fidelibus quoeumque quibuscumque ultro pro animarum suarum remissione, aut pro quacumque tributationefuerintsibicotiata, supranosamboMpissime fati, videticet, Guitardus et comes moa sepe fata Gebelina, eimu) apudDomnom supra notatutn.egregiumcathoiieumque PreMutem atma! MatiiB Sedis Urgelli Bernardum pari voto ac communi. sensu pro nostrarum culparum, parentHmqne nostrorum absolutione, et pro emiestM regni desiderio, quod Beatai Dei genitricis interventu post prmsentem temporalentque vitam vateamus irrevocabitttertraditnuset adquirere, eondotamue pneftt<e EccieNa! Sanete Marite eiMdemque..ca-

880 tanedi tanai

eam eam

omnibus emt))bus

jt~otCE hominibus howafbtM

eommoMnti&tM eommwannbw

i); inibi,

BBOCtiMENTOS.
nonicea perpehtaiiter ad habendum absque biandmento et domioio uuius viventis hominis, cuiuscumque ait dignitatis aut atedmeritatie aut parvftatis, nonosexceptis, posterisque ttris. Quicumque ea, qum prtBmiMimuB, pro sui dejieti remistione, et pro Omnipotentis Dei timore deinceps pieniter obet nullo modo inibi a)iqu)d tefvaverit, sed conturbaverit, pro Dei amorc huius rei propagalor et patmtor existere curaverit, ~rattam Dei Omnipotentis acquirat pnBsentetnque vitam absque ullo d!sefin)ine transeat post hane cteste regnum sine fine pOMideat. Nos vero ea cuncta, quo supetius intpfeMttnus, sicordinanominatimque nuneupavimus, Eectosite eiusdetnquo eanoniM mus, et pMdictte conneetimus, ut ab hodierno die usque in etemunt nos neque ipsi, nostri, neque uUtts homo nobili, aut viti neque posteri persona utriusque sexus masculini seu Cemenini ausus sit ea divellere, vol vastare, aut surripere, aut invadere, aut in inbonorare. quoquam infestare,aut Si quis sane,quod abausu temerario, ait, et quod non optamus, instinctu diaboHeo, quoeumque commento huius rei viotator, aut femerator extiterit~ aut quoeumque ingenio convellere aut invadere, aut depopulare, aut dclcriorareea motittM fuerit, in primis iram Dei vivi ineurrat, et cum proditore Juda, qui prius vir vifis iuat apostolieus, postea apostala factus, penas in infrnum damnatus, demersus ibiqueinprofundufnstygiistagni fotet eum perpetuaiiter per sonantia stagna vortex suifureus; et insuper sit anathema et sacriie~us donec ad satisfaotionem veniat, et ros EcctesiiB in quadruplum sibi reddat, et secundum sanctorum instituta canenum pniteat.=:-j-Gitard 8enior.==:-}' Signum GebeUnc: nos ambo acccnsi eoelestis regni desiderio hanc dotem scribere oravimtis et ardent animo eam cotttimavhnus et firmare eam aliis rogavimus. ==Sigr<-nNm Isarni Gui(ardi.=Si~)-num .Guittieimi Guitard). ==Sigtnum Raimundi Guitardi.=Sig-{-num Mironis Guitardi.. Raimundi Guiiterm! de-Taus =Sigtnum =Sig"t'num ArnaGuiUormi iMRaimttnd).=Si~'i'nu)n GuiArna)ii.=S!g-j-num iteimi Ricutn.==Sig~-num Berengani Gauzeberti.=:Sig-{-m Guillelmi Guitardi. =8igtnum Arnalli Gauzefredi.=Si~tnum Mironis Arnaiti.==GuiUeimus Arnalli Archidiaconus.=Miro Raimundi.-Petrus Canonicus CeiErimanni.=Bercngarius Arnallus si MnB.=-{Canonicus.== Mayou, hac indignus Futchone Viee-Comes~=-i- Pet Bemardu< Episcopus.x=t
r..rw..l.w.Ifli. -.1 L_L_J. ~L_ Ln

SM

<PNBtC8

trus Abbas Sancti Saturnin! c<snobii ettbscribo.==Guittettnus Reimundi seotaa subsc.=Miro caput Saoerdos.=='{'Guadatft)s Sacrieusto9.==:-j'Raimut.dusPrtBsbyter.=*{StephanusLevita. =Lator sumo hanc legis ao juris Knnengaudu< usque deorsum dotem scripsit prfatia jussus cum Principtbua titteris XXMt! versibus et in epylogo peractis euprapositis ttotUum hoc -}- signum in anno, impressit tibem ac devotus, et mense, ae die quo superius.Raymundus Cardonensis CancnicM. XIX. Cot'< doMaMoxM /ffc~ an. DCCCCf.A' monasterie GcrfetMt,

j j

(V. p&g. 89).

Dei nomine et mdividu Trinitatis celestem qui continet tronum et intuetur divina Dei tabyssm ego Reimundus meneia Cornes adque de Marehio Palariensis terris, quem Pater ccetestis mihi concessit, et fratres mei Borre)h)6 et Suniarjus cum illorum et ego Wisado Dei prtecepta concessum, honore SancttB Meri et Episcopus in Sancti MiVirginis, chaelis et Sancti Petri et Archan~efi, Principis Apoatolomm Sancti Vincenti qui primus ibi fundatns fuit, et Saneti Jhoannis in cuius nomine supra flumina Noeharia constructusest Monasterium Monachorutn Cenovitarum nomine qu vocatur Gerre simut in unum cum consensum MeHu)M nostrorum Cacterichofum nonichorum, laichorum fieri adque exposeimus aurem nostrm dommn accomodamus ut Sancti benignitatis Johannis in villa Pctramodei SanckBCo(Perame!()etdomum iumb!B)nvi))a Seresui cum i)torumagecenc!is etdomumSanatae CeeitiiB in villa Anehos cum illorum a~ecenciis et domum Sanche MariM' Virginis in Corles Castello eum illorum villariuneulis et domum Sancti Martini eonfessoris in villa Festui cum illorum villariunculis cum ajiis capellis <ju sunt in PaCortetano eum silva qui est ga suis et ipsa divisa apendiciis fonte frta. voeant super ipso slagno que stagne Aqui).e. H:ee omnia nominatum de Matezas superius usque in Sancto et de Nocharia ad Erbolone ad staQuiricho, usque );no Aquila qu supra dictum est. Omnia quee hic sup~rius tonsonaive) conctudit decimas et primicias vt obtaeionef) ad

in

CE Monasterium

BOCUMMTO!

2!)3

ipsum atque concedimus pro eterno pie patris eonsotaeioneetpeccatorum nostrorum remissionem ut in die Advenlum Domini nostri Jhesu Christi tam nos quam et genitores in ipsum MonastenostMseuiuscorpora num requiesount, merearnttr introire in regnum ctorum et invenire amen cum omnibus requiem Mmpitcrnam Sanctis, de pnBsens die et anno quod pactam nostrum constituimus et manibus nostris firmavimus usquc ad consumacionem Chrihuius scuti, tam Iste Abbas nomine Attoeum stianorum fratram Monachorum suorum q~am et succesores iitorm sine uitius blandimentum decimas et aceipiant ipsas primicias cum hostiis et obtacionihns. Nuttusque Cornes, nec Vicea-Comes, necVjcharius, nutfMqae Episcopus, nec Chanonicus aat Cterietts, homo Christum nullusque confitentem de hoc nominatum abemus sit quod supra ausus de istum rappettere Monasterium neo ledere nec minuare Si qub autem Diabalo incilantem cius impedientem pcecata minuaverit aliquid exinde velut ledere presumpserit, compo. nat in vinculo solidos D. et inanem ait relietus et de Ecclesia dezepius, nisi conversus Et. fuerit ad penitentiam. ista soriptura confecta manibus legibus nostris firmatam firm!s$!man) et legitimam abeat roborcm Faomnique tempore. cta seriptura anno XV, rgnante etemosinafiaV.idusjunii, Leutario Rege filio Leudibicho.=8i~tnu)n Raimundo ComiSuniario te.=Sig~'num BorrcUo.=:Sig~-rmm qui hancjuditium elemosinarum rogaverunt et testes rogaverunt seribere, qui sua signa nrmarent.=S)g-{-num AsBarone.=8i~-{-"u'M nero Aster. ==Sig')'num Galindo BanBorretto.~Sigfnum eoMs.=:Sig-{-num Ode~M.=;Sigt"um Joseph. =:Wisadus S9.==Raimundua Cornes ss.'=Borrellus Episcopus ss.=Suniariusss.==Fedacoss.=GostremirusPre8Mtor roitus eeriet sub die et anno pNt subscripsit que supra.

constituimus

S5t

APNMKE
XX. Oonatio /ac<a !HotM<t~to an. DCCt~JJ. monast. S. ~M'ent ptig. de JVocAoWt, Ci).

(V. in

Ba) arch.

Gcrrens.

ttMco translato.

i.n Christi nomine: ex regali deEgo SpaneUus progenie scendens donator sum Domino Deo, et Beato V!ncehtio, et Sanctai Dei Cenitricis Mariz Cenobio aqui est situs supra mnem et Toodobaldi et Mb eo Nocnri Abbatt Fratrum dein dicto Monasterio sunt modo vol advegencium qui supra nerint futuri. Trado villas cum omnibus vobis ipsas meas et terminis et subsuis, id sunt, SequeM apendiciis supenore teriore cum ipsa mea Eectesia Sancti Martini cnm omnibus ~ecirnis et primiciis suiset<:amaMisEcetesii8qua:subpKBfata Ecctesia sunt et cum <ttiis viUaHs, subnixie vol erunt, id sunt, Oseze, et C)trtice))a cum terminibus illorum et afrontationibus et cultis eretnis cum omni genera arborum pomifera vt impomifera, cum pratis, rivis et fonticnuHs, silvis et vol minimas, montana vt prna. ~arrieis, petraft maximas iterum ooneedo prmdicto Cenobio ipsum meum Castnttn que dicitur Baienne cum omnibus terminibus et aiaoenciM et fini. bus suis sima) cum ipsa mea silva et devesa ad integrum. Advenmnt autem michi bec omnia per aprisione et per conceMionem Domini mei Karoli Imperatoris et Augusti, ac conDo ellam jam dicto Monasterio meum castrum san~uineimci. vocatur Cartenise cum omnibus suis alodiis, terminibus et qui limitibus suis eremis et ineaitis. Et ipsam meam sortem qua: michi advenit de jure parentorum meorum Orto quam voeant Morone simul cum ipsas meas vineas sunt. qu<B ibidem Termini autem supra dictarum villarum vt castrorum hii suni: de Pintina quam vocant in ipsa portella et vadit usque ad eotto de Buszede et de Sancto Liecrio, diseuripso quomodo rit aqua et vadit super ipsam sUvam de Barenne usque ad et super ipsum ipso eoUo de MoUeto et discttrrit per Saiisarre, oratorium Sancti Mauricii, et supra ipso castre qui dicitur shnui cum illo oratorio Sanctee Erbolone, Maria! quod ibidem tandatos est et pcrvadit ad vadum antieum qui est usque

M'BOCWMKKTO!
t iOso

885

Sanaha Maria* vn) f.<.).~ ti'.h~~ oratorio Sancto Mari~ va! tmna trans !n<.n trans ipso oratorio ipao castro Erbolone. Trans (!t)men vero Nocariae ascendit per ipsam petram vel ipsam serran) qu dicitur Gausti, et pervenit usque ad oratorium Beati Martini de Mazaneole. Hii sunt termini ab oriente, occidenle, meridie ,'et septemtdone supra dictorum vel castrorum. Hec omnia sieut superius conpossesionum sonant vel prmdicti termini conetudunt eum dedmio, primicMs et oblacionibus, censibus acservietis cum exitibus et reconcedimue regresMbM atque constituimus pra'Bxo CenoUo patrie consotactonemetpcMatorum pro eterneepii nostrorum romMMonem et conceBsione et in elemosina senioris nostri tmperatorM Koroli Regis. Si quis sane contra hanc cartam ttoatrfe tarsieionis vel coneessionis vencrit, quod non credimas Seri, venerit ad disrrumpendum non hoc valeat a~ere i))ato sex libras auri <!sco componat, et pnB-' sedpro dampuo 6x0 monasterio quicquid dampnum intulerit in quadruplum componat. Facta ieta carta donacionia XII kalendas jutii rgnante Domno Imperatore nostro Karoto, ad Longobardorum Rege anno XtU!regni eius.==Ego Spanettus qui hane cartam donacionis jussi Mribcre, roboravi, roborandam lestibusque Ktectua Presbiter prseM fui, subsc.=:Ego pra)cepi.==Eg'o Amanus subs<=Eg;o Gintua ss.==Es;o Dacobertus ss.=E~o Fredolus Comes signo et confirmo ac si et t.=Donamiu6 indignus Presbyter ecripsit sub die et anno -}- rogatu pmdicti Spanelli addomum Beati Vincent!! et SancttB ~ria) GerrenBis.==Hteo carta est fideliter translata Radulfo Presbytero. Mater vero huius eartM abetur in scrinio Gerrensis C<enobi).

XXI. Cafta ~n<!oOt)M (V.p&g.7C.) <noft<M(ent Fe<pod)eMM an. JtfC~~W.

i.n nomine Omnipotentis Patris et incarnati Verbi Fitii eius, et ab utroque prccedentis Sancti. Spiritus Ego Emengaudus Dei diapoeicione Cornes UrgeUi, et Dutcijt Comitissa uxor mea, considrantes in conspectu beneptacitum esse et acceptabile divine magestatis habitare fratres in unum quibus sit cor cum ipse Christus in unumetanimaunainDeo, presertim in medio eorum sunt in nomine eiut Evangelio qu congregati

?6
se esse testetur

Af~ntC!!
Cum MMitio nostrorun) ncbiUum virorum

nostrorom, etigirhua ediOcaM pro redotntione.peeoatorum Dei et Gein honorem Beatissim Domum Dn). et Eectcsiam nitrieis Dei MarioCOMtrufrc, in qua semper eiht constituti non habentcs viri retiras) ad serviendum Deo, aliquid:proteCMndum institupium, sed vivant sub regula Beati Agustini ordinis et oMnt pro noMs et pro ttonent PfemonstMtcns~ ot'monaautem pMdictatn omni populo Dei. Ad Eco)esiam divine ubi fjfatresproedtoti servioioseaubdantedtfisteri'in), eciticet Cernes et thttcandum, Nos supradieti ErtnengatdM et ofTerimus, pro aatute nodonamus tradimus c ia Comitissa nostrorum sira; et pro redemptionc atqueomaiam peccKtoMm Deo Mafi:R Domino et ahn~ nostrorum Virgiht parentum, et deinceps ybeabitor locum qui solet vocari j!fon! de ~~f, Et adimus in cirotMtu ~one de ~eMpMS'. locus Sonct<e ita quod tnfOriM ex omni parte aque diseurrunt quantum vallibns propKfimti motttissit proxtmis usque ad cacumen MMiae et Rit aem<Eoctesiz Saneta) pium atodiunt supmdieht) Damus M~Uast pefpctua perinfratertninoe~tossceuraet otm vetotietiam ad )u)T)inari!tipNUsEcctM!a'omnesfeditM et omnes olivarios quos habcmus in Atos et in suis varum, donationi ad victum pr6terminis. Addimm quoque predicte osuntvetcrunttotamdecimam fratrum dictorum q'ti ibi et tetam deeimam mnium Meraneges que leguminum. ita quod fratres fada omnibus ortis do Mcroneges, exierit oui voiuerint indcimas congregare ciant caedem absquo ofterim~ Iternm baiuii nostri. donamus, quietationo et fratribus Beatse Maria; de Belipuig qui modo ibi sunt vol havelerem de in perpetum turrem erunt Maraneges ipsam vol possidendam cum bendam ipsa etaticha et cum suo ansicut iam assigoandodederamos tuxa in oircuitu, Guittermo ibi et de Ager, ut habeant sm)mex<ta.vi)tam, hospicium et congregare illius honoris, ibi eolligere expletos possint Ecciesia'. Adrquem nos donamus vol datttri sumutpMdietc dimus etiam prfate donation! ipMim vineam qnam ptantavit sictit exGuiHermMdeAg<'rc<t.juxtapnet!tct!)fnturrin< veteris de Ferrer, tenditnr ttsqbe ad vih6am a panetibusvit)'* sicut aqua diseurrendo et a via puMica saperius rigare potest et ad vineh~ de Bonet de fratris 'soi, Tto, KnAen~audi usque ad ipsam cquiam, et ex a!ia parte extenditur in tong'umtisqM vinofniMMnnisde Vatifi et in antptiiim cxtendftMruftqx'! ad

DEMCM!)!KM9.

2&7

tercian) fccundif; et ex alla partf )n vincam Krmengaudi vinea libere et habomus in pnedicta sciticet partem quam et pOMidendam euneta eis conper secula nuiete habendam quam habemus in ipsa partent cedimus; et tercinm similiter et fratris sui huie addiPonct do To)o, vinca do Erfnengaudi mus dNMtioni. Taii quidem modo quod si ex ipsa tercia parte vinearum non poterunt eotii~cn' sex modios vini pccdieforun) \'ct Herda! nos ibidem complaamus ad mensuram Agrimontis Hrrufn donamus predictM Ecctcsia' et unde p!cnaric eollignnt. de ad ipsum fratribuf! ipsas casa'! AtRgret in villa Bata~arii in cireuitu et omni!)us grat de Almatta cum sui'! farraginats ortum in ipsa orta Bafaet unam nostrum suis perlineneiis; et est subtus ortum de AIsua, garii eum omni integ-ritatc mudafnr iuxta atium ortum nostrum sub ipsa cequia. Post hoc Ecciesisa et fratribus qui ibi modo vero donamus prenomitate alodil in tcrmino tto'de in Castro sunt vel erunt X parilialas iuxta ipsas turres de FcnoUet conces. xciticct de A)mMeg'cr Hdcfonsi Rgis Aragoncnsis. Dosione quidem confirmationc Eccicsin' et fratri!)us villam novelam diet:c namus ctiitm sppe et populavimus, cum dePrivadano quam no\'iteredifica\'imus sicut nos iam dedimus omnibus suis terminis nt pertincntiis, eiusdem loci, et in cnrta i)io~. et assi~navimus poputatoribus et molendinist cum Mgnmctpaschuisctaquis rumresonat, et eum omni adempriu quod ac\'ieductibu!!ett'cductibt)s, et cum dfeimi!. in loco nd nsum hominis illo, pertinere potest omni et et cum seniorivo et scfviciis et usatieis et censibus, et haherp sicut nos melius habemus districto et tnandamento et sine aiiquo retentu. Hec inte~ritate debcmns, cum omni Deo et concedimus omnia supra dicta donamus nmnipotenti et fratriMaria! de Bellpuig Sancta Ecciesi~ et prenominatc liherc vel erunt Dec servientibus et hns qui ibi modo sunt in perpetuum pro salute animaquite habenda vt possidenda et pro r< nostrorum parenlum, rum nostrarum, et omnium et orant sacrificiis nostrorum, demtione omnium pecatorum quiB in toco illo faeta fuerint, cionibus, et aliis bonis operibus, ntBreamur veniam percipere et rcgni celestis parpeccatorum Htio Dei Christo qui sola gracia et miticipes fieri Otm Jhesu Stataimosetiam quod Mricordiasuasaivatsperantcsinse. non possint Prior eiusdem loci, seu fratres ibidem comorantes a)ii Ecciesia: sine submitere se nm nssumre alium ordinem,
succesorunt succesortim succesorum nostrurum, nustvuruili, nostrorum, consilio ionstoo no~ro nosiro nostro vt vei vel uMc~m excepta T. xn. T.XH.

Urgellen~j~ueti 17 17

S58

AP~NDtCE

ri Eectfsia consistant Johannis t!ca!:e

et em~Episcopo, it) euius obcdientia et subiectione Aet.) omni<m)pot-e. it) manu fuitprintadoxatio PfcsbytMi numeupati Ofganiancnsis, qui primus.. Marie de Bcttpuig' invcott'et donatione adquisivit ComititetCotnitissc V. nonas februarii predicti anno dominica inearnattonisM.CLX.V). Stg-j-num Ermengaudi DutciiB ComiCotnitis.=Sigtnum tisse qui hanc donationem tacimuset maniscripto propriis bus firmamus, et testes armare Ermenrogamu6.=Sig-{-M gaudi {))ii con)m.==Si~{-nunft GofnbnOi de Ribettes.~Si~j-num Arnalli UrpeUcnsis Episcop;.=8igt'tumRaymund: Urgellensis Archid)acot)i.=:Sig"{-nun) Berengarii Archidiac.'=Sig-{-num Gui))e)nu Caputscohc.:=Stgt""m Magistri Atexandn. Arnalli de Pontis.=Sigtnum ==Si~'j-num Gozerandi de Sade An~)t:sota.=.Si~tnum tas.=Sig~-nmnRaimundi Raimundi de Ribcttos. =Si{ri'num ArtaHi de Catters.~Sigfnmtt Johannis de A)besa.==RaitHundus Sacer dio et anro~atns scripsit no quo '{' supra. XXII. Concessio (r. onttierfipu&ct M.) pag. Ac~tf<t'.S. A'teo<<tt0!n. ~/CC~'JtT7.

Sit tiotum An M nomine: eunctis, GaiHcttnns quod Kgo Dei gratin ad honorem et serntiu))) Vicens. Episcopus, Dei, et Beati Niehatai, et suslontamentum ejus, pereg-rinorumet Jcsn Christi, ad instantiafn et pref") pauperum Nobilis et Venerabilis Viri Cuillelrni de Angn)aria, et Dominai Sibitiae uxoris etiam et consilio ac rogatu ipsiua, licentia Domini TnracoMn. et Sparagi Archiepiscopi, quorundam religiosorum virorutt), concedo et assigno perpetuo Hospitatisive loco S. Nieholai, nobitesob quod pra'f~ti ronedium animarum suarum, et parcntnm constuxerunt suorum, itt pie Vicen. in termine de Alfandarela et de Patatio, Episcopatu sub ordinis de Cimiterium regula Premoster., publicum, et)iberam ibi omnium, seputtuMtn et qui suntvetfuerint, ptiam omnium tam de Episcopalu otiorum Vicen; quant canonice aliurum, qui iM digre yotuerinf seputtumm.Ita tamen et omnes, quod majot ipsima domus, qui ibi vitam

DEMCUNEKTOS.

289

et Domino servire elegerint, cum ipso loco. et sua'n ducere, meis perpetuo, Ecctesia sint mihi el successoribus tamquam et reverentiam et in siexhibennt, suo subjecti, Episcopo Prier sivoatiusquitibet, qui illi loco et gnumsabjectionis, eleetus vel preEecicsim in posterum prxponetur, postquam mihi et successoribus fncis successive pro positus ibi t'uerint, sine contradiutiune. Sociis et toco mannakm et suls illo, se et de oexhibere canonicf tencntur, a)iqna obedientiam qmc morientes seputmnibus bonis mobilibus et immobilibus, contuledevotione loco ibi turam eligentes prtedieto pia et Epi-~ de habeat htcrint, Ecc)cf:!a, cujus parochia rint, fuerint, intgre tertiam scopus Vicen. si de suo Episcopatu locum sive duahus retiquis partibus penes dictum partem, tenatur Et ad hoc Metitcrexcquendum Mtnansuris. hospitatc universi. Et illius loci tam major quam atii qui ibi fuerint et uxor mca Sibilia cum multipliei Ego G. de Angutaria, et humititate, ac devotione actione, recipinn~ gratiarum dicto et i!)i6 et donum istud loco, qui ibi eoncessionem pro et G. Vicen. vobis praidicto sunt vol fuerint, Kpiscopo, nos et omnes vestris per vobis et suecessoribus promilimus et competere, servare omnia nostros prdicta postfros et illos qui in loco illo sont vf-l ad nos pertineat, quantum et attendcn' iuitfata servare et facere et compeHcrc fuerint, ttonn sine fraude. Et htec omnia vobis promitunus intgre divini et sub oblestalione Jc6uChristo, Ode, et Domino et facere compicri attenderc et compter. singula et judicii, est pra-missum. sieut euperius universa, Ego autem G. \')'sah'o jure Vicen. Episcopus supra dicta fncio et concedo, Aetum est hoc VU). cen. EceiesiK'ejusdemque Episcoporum. Ausonen. Guitietmu); tdus Aprilis anno Domini M.CC.XXVf. <uhscribo.= E~o S. Tarraconen. Archiepiscopus Episcopus. ViT. PnBpositi Tarraeonen. Ego R. de Capraria Si'j'nam R. de Pinos. Fr. G. de cen. Canonicus 6ub'!cribo.=Sig'j-num Fr. B.AbhasSanctiNichbtai.Fr.VitatisSubprioMortans. Domni G. priedicti de AngN!ariK.=8i~tnu)) ris.=:Sigtnum S. uxorise}us.=8tg-i-numGui)!ctmiBiii eorum, qui hoc<iriaudxmus et testes firmare romamus, coheedimus, pariter Berde Pinos.=Sigtnum Gaudecrandi gamus.==Si~nutn de Angtesota, qui nard! de Rubio.=Sigtnun) Berengarii de R. Ager. Ego etnrmo. hociaudo Berengarii Sigtnum Granana et de Decanus, Genaldus qui hoc nrmo, Capellanus

APKKOKB in c.u)tH p~eMia &om. Sibilia (te Angutaria et GuitteinHts <i)tM ejus firmavctunt. CeruardN~t Dom. Sib. de Capellanus scribo Angutaria et hoc pro tta<c, fccit. Pantins ScrisignutU be Dom. Guill. Vicen. die et anno Kpiseopiqm hocMripsi quo supra.

3CO

xxtn.
Abbas monasterii V!<-M!< anno Nicolai oMt<'n<!wpf<Mn,,( ~CC.Y~ (V. p~. 83). S. Episcopo

~unetii)

Qod Nos Fr. Bernardus de Fitota Sancti cratia Nicholahi siti h Vicon. UioeeMin in termino caminonento, de Alfandarela et de de Angutaritt.aHscnsuct Palalio YOtuntatenostnconvcntu' Suceessorea per Nos et omnes nostro!), bona et tiber~ votutttate laudamus pt concedimM m omnihus et per omnia vobis Dom. G. gratia atqueconfinnamns Dei Vicen. EpiMO-~ et omnibus successoribus po, vestris, iltud instrumentum, factunt fuit inter vos et Dom.,Gttillelmum quod de Angularin <:tuxor<'m<'jusS., dictiMonasfcrii fundatoros,profnitentc!! (it-miteri)) et subobtMtatione verbo. veritalis, divini judieli, universa et singula qure in dielo instrumenfo eontinentur, vobis et successoribus vestris perpetuo inviotubifiter observaet in :diquo re, et n)))nquamcontraven!rc, nostn~ propria manu modo in pnesenti subMfibimus in pmdicto instrumen. to. Rec~oscimusctiametratemurinvcritate, quod pra!dictum mstrumentum in Viccn. Eec).;f!ia tenuimus, vidimus pertegi tegioMs.et fMunus.ctahnitcejuiidemperatpha~ betnmdtvisum et ittudcum habcmns, universis, que. in co contmetUor, penus )aud:unus, eoncedimus, Orm~mus et in omnibus. approbamus perpetuo Quod est facturn Vn Mus anno Domini M.C~.XXXL Rtartii, Fr. B. Abbas Sancti NiFr. R. Bonumreposum. choiahi.=Sigtnum Fr. Vitalis SubFr. Pontius prior. Fr. G. de Morlans. Fr. Prior.==Sie-}-num G. de Castronovo G. de Subirais Sacris[a.=Sigt)mn) Opera~ Fr. G. de rii.=Sig-)-num Fr. G. pro Fr. Cerd!)nia.=Si~i-num P. de Attet. Diacnni qui hoc signum D G. t'<'ci:.=Sig-}-num de An~cr<.ta.=Si.i-umD. SjbiiMdti Anglerola ejus uxoGuiUphnoni de ris.=Sigtnum BerenAnsu)aria.=igtnum

sit manifestum: Dei AbbasMonastori!

nuorutneorutn, At)gu)ana qu( hoc finnantuf gnrii Amatm et tibenter concedimus sicut superius ecnthteet laudamus, Gcratdut de Gr.xiana et lur. Et Ego Capellantis (Granma) Dccanussuhscnbo. RernardusCapeHnnus Bc)!ipodii, qui me feui.~SiMbso-ibi) pro teste hMJtxiniftt'unx'ntiethoesi~n. et Publici Vi~t' Vici Scriptoris. ~nutnAndreieSaccrdotis, Petrus Lvite qui hoc Mripsit die ot anno quo supra. XXtV. /MC)'tpetOH romana <a<t<t!e, conforme /M<fatfo en e< P)'t'ora<o de ~onfepM e/) Cala coptd y nMntid grabar el P. D. ~<me de M<ntona~ct't'o pasqual, Candn<~o P!'M)OM<a(fn!C <a~~t'e(fan<t<. ptgfte (V. pg. M).

1 .i. du

MMCUMESTUS.

261

L-AEMtLIO L- FL- GALPATERNO P P


PRAEF.FABR.)LEG-VH.C ).LEG.I-M.).LEG.Vtt. ~-LEG.X!M. ).COmU!PR.CCCLEG-!f.A. ET.P-P-TERDON!S.DONAT AB tMP.TRAlANO TORQVI PHALERt' BVS-ARMILLIS CORONA.VALLARt-B!S. !N DACIA.SEMEL.IN.PARTHIA ATUA.L.FtL.VERA.BE NE DE SE MERITO.
En el dia)o;:i Mtnian que escnbi') el citndo S. Pnscuat p:t-

m ittterpreti'r

esta

inscripeion,

la tcyo de)

modo

sijyuicnt'

~63 263

AfKxocH

L.UMO AEMtUO LvcnFn.toCALsMA PATERSO PnM) P)u MtUTt PRAFCTO FABRonUM~ESTUXtOXtS LEGtOKtS SPTtM<ti C!t))H/6 QBNTURtOKtS LEGtOXtS PR)M~ M~ERV) QEXTUtUONtS LEG(ON)<( SEPTtMBCLA(;))(<K. LEGtOStS KOM/t: TEMt/B. ~ENTUttMtfM ~EKTUMONM COHORTIS CUAHT~ l'RKTOM~ TEXCENTORUM h LKGtOKE SECt;HCA AVGCSTA. ET. PtMMo PtLAm TERDONfS DO'<ATO Cet. in textu aperta. Para n)emofiadeth!tMazgodeestaiHscripcion,secotoM al lado de ella esta otra VtATOH. QV!.ROM.MAIE8TAT.DtG~tTATtSeVE. NOBtL!SStMO.MONVMRMTO.OCVLOS.PASC!S. HABETQ.GRATES.D.!OSRPHO.PEt.BRLUPOD.CAN. ET.HVtVS.ECCKStAK.PER.TOTOS.X.ET.VtI.AN.PRAEF. QVOD.HANC.AEMtUAK.GEKT.SVPERSTITEM.TABVLAM. AB.t~MtNENTt.RViNA.VMMCATAM. SPECTANDAM.TIBt.SERVAVn'. ANNO.SALUT-M.D.CC.LXXX.m. XXV. e.o i~Wi! ~MtofXM BiBcerptc Capi<M!oy<tmt ab anno M62 ad i482 in JEcctfMft Gorundensi, adttotante D. ~ndfM de Ateiusdem EMi. Canonico e< Archidiacono /bH=c!<o, Bisuiac Vicario R. ttuttem:, Generati D. ~oaM<s jMo~oft~ BMscop~GenotdensM. Sunt aMH) MW duo: L ab 1462 ad anM. <4';3.=~. ab anno <47't ad 1482. Con<tMe<<!t<<emA)'i<o~c<!p!Hfa,po(!Mt<t)Mm cirea negotia &eMo~fm, ()u<B eo <e<t)pM<Q<e Cat!ont(B regnum Mittat~o'MMt. ~M! in muMs refert, manM propM<a cc<~atus in Mt << ~dM detrahi pt scripta non ~t~M; proinde yoMtt. (V. Fol. ite quis miMittr quia nichU pag. 2. fuit continuatum nec scriptum <0.t).

t)HOOCt:MHKT<M.

263

mcmorm' in isto )ibro, est comcndandum quod ex causa hodictorum de f('d)Mttft<t, ntinum vulgariter qui Jam diu est, coram swcnissiobtuierunt pctitioncm quandam saerite~am contrit pttuxcrunt X[))[ anni vctf.irea ma regina Maria jam et dominos tan L'cctfsiastkos seniores qu.ttn xccuhres prua et petcndo se maxime absolvi et t:bcrtaton clamnndo ut ver!)i'< corun) utamm', tota hiec I'atri(< ctuinque abttsibu! fuit comotft et turbata, quia non content) quod !a)cm obtutisse exhiou <' solulione thamntpe'itionpn),adhnopeteb:tnt et atiormn ccck'siastit'orttut sub\e)t''ndo <!(!:)rutn jurium pro Hectesia'. ocef~ione fuit suscisiatmn Kt hinc '.umpta posse et fuissct crudelissima in Prineip~tu tais gucrra Cathatonim, domines d<' adhuc major, nisi quia, dponente Domino, dicti un.t compirationo concordi animo rettimentia qui a principio di\'isioncn) )))crftMntnr, tinnua'. mit'f'cutoxc MM'pcrunt, quia divisit Deus labium et tinRuam sacri![-Kam ruRticurun) de tcfactunt dimentia, propter Rmprf'ni~nentum quia A principio eidem cuin rc~ia ma~Gstate onine*! adhcretjant rpg'ia' maics)ati; sed post, facto, id est, suscitata guerra, qua<df)rn par s et quidem minima tnaior \ero adheadhsif rcpiw maicstati, ita ut yi'.om fuerit rit Patria: seu tiarchinooic, nobis, qui ochomividimus prineipium rebeXifniti dictomm culis propriis rcbellionis et innum de redimentia, quod propter peccatum Deus mintcutumde fidelilaa rcnovavit XI, quo Ccnesiscap. non Miticet linguarum, nec audir<* confasionetn n'tdivit, quia scd (juitibet fecit viam snatn. vocem sui, cou)p)ici9 potuit quis nnno Domini ut die M.CCCC sexaVtjunii, Quo factum est civifas ista GfrundiB per Cb*fucrit obsessa gesimo secundo tiberatndieSancti mitem Pattariensem.ct Appollinaris. Fuit obsessa sccunda mensis die scificct novembns, et secundo tide)ium et liberata omnium Commerationis defunctofum, Fuit et tertio obsessa !'t quodam Rois Dies do post mensem. VIII Maii anno Domini M.CCCC. sexaCastellano Mandossa, gesifno tertio; et ticet post paucos dif's fuent tibcrata, tamft) vix respirare victuntia, potuit, et cun) magna penutiahahuit ab illo die datus nec ingressus ne h)it tutus egr~ssus prin): et sic non oporEt ideo nichil c~itnus in capitulo, ohsidionis. seribere. Nos ergo quipncem co)eb:m)us, tuit aliquid guftXfK curo et nou tam habuimus habemus, quatern legimtis. rniraextOKa ~('sta huius Mcii'i'.inM aHter dcscrihM'c civitati)M vidcar ito animo seripHssequfHnotuissem.t'eotf~to, 1

AfKStCE

evenisse diebus mets, ne eomendare memorke qme vohussemoccuttafmsscet sap~ta. Nonpotni tamen omnino tmmate pertranstM qu fuerit causa itnpedimenti nichi) Mi~ qnarn mus medio Fuit enim cMsa saermm.n tenipore. acerbitM, quibus obsistentibus omnia ncKoti!) [Memnt in suspe~oocque Prposth assecurare sen'itiMmPra-positnramtn votHerunt sed per longns prorrogationes dixlulimus daudcro capitula (otern~es generalia, patienter inrortunif) et dan.pna, qM. omnibus pariter evenerunt, cum tiducia spectantes pncf-m pro qua instantissime ro~at Ecetesiaista in ~tissa, et singulis diebus sabbati facit Processionem, in fine cuius Pucri cti'ac. nsBetomnes sequentes processionem indulgentiam p.-funt simul cum misericordia. Et credo tirmissimequodpfcibus Beata! Virginis, fuimus totiens nos Deus et liberali, et pavit saciavit m.raeuto<e et maxime in Quadra~ssima, in qua nedum defeccrunt pisccs sed etiam saisi rcents, et o)eN herbarum, et plures fuerunt qui :tvinoabstinuerunt,quia vinum non poterunthabere, dominimis nequc~iqua sufTraKiis. ~co sratma; et utinam succdt pro P<ctutentia. ~<. Notum Ecclesia 3. t.

A-'JI'.nt\<t.<o.1:1.

sit successoribus quod ex causa notoria gu~ic Mta Gerundensis et eius AUnistri passa est magnM et inter (MCterM seq~tes; opprestones Quia postquam Serenisima fuit tibemta Regina ab ohsidione Comitis Pallariensis, et recc8'et versus Barchinonam, quam Magna tibus qui cum e~ ruerant in obsidione secuti piurese& et intertuerunt, ceteros reverendus Dominus Joannes Epiiicopus Gerundtenobilis P. de Rupeberlino, quo absente huius cicapitaneus vitatis, supccvenieoUbus sibi)Mce.Mitatibus custodi:B civitatts sibi not.itibu!, adjunctis K)iH)ibus ac juratis et atiis omnibus civitatis in multitudine copiosa, requisivit capitutum convocari in quo convocato ubi n)edioEce)csite,sci)icet, sotent Jurait et a)ii iayci sf-dere quando divina cetebrantur (.rhc.a, ex parle Repac Ma~statis exposuit capitulo quod in Sedis erant mu)ta capellis bonarebellium, qu non p<.tuerunt adfnUtt et minus retineri sinelesione ndciitatis. tdeo requirebat ex capitulum parte regia:Magestatis, a qua titterM de presenti receperat qualinus et sine rnora daret et conceret scruttnium.,Qut requisiliono audita et pnemissis verbis

OH

MC(;ME'<MS

86:;

rethmit sibi detibetatioMm, et traxit capituimn generalibus et erant tune M ad partem Andreas Atfonscjto presenles JobannesJaufridus de Sa~rrahino. Prccentor RoVicarius, P. Boneti, Andras Domcnech, Canonigorius do Cartitiano, F. Satvatoris, Anthonius Sih'estcrSitioni, ci.P.Mntttes, et Vincentius de capituto, et DalLaurentii Cots, Pre.sbiteri Thesaurarius. tnacius de Sancto Dionisio, Qui audita blaset quia satis certi erant de contrario, temia inndetitatis, dctiberato consilio quantum tempus et hora pa)ie)Mtu)', concesscrutinium sit requisitum in presentia m1lximo tanlorunt virorum de quorum ti'tc ontne!: eonfidebant et de facto omnes capoHaifMerurtt puMicoscrutinio pEophf))Mt!p,ctfuerunt et a)!qua (hecaciit bona aliquorum descripla signala sigisermone llis. Quibussic gesti). rcppetito requisivit scrutinmnt thezauraria) ft thccacii di' Quo audito mutta depositorum. fuerunt ft cta et allegala reverenlin loci. Sf'd quia pro fide nobilem capilaneum, verbis ptacare non potuimus quia vim cum magno cordis dc)ore, et ut tancapitulum, paliobalur infamiam iniidetitatis eerto modo et paucis tam evaderet, admissis permissit. per fas vel netas eoegit caQuoexpleto necessitate mupro tanta pilulum ut peccunias deposilas nomine oftct'endo ad securitate~ votum tuaret, rcgio capitu)i. Kt cum capitu)nm iipri non et illud respondissct posse, apertissirne eomprobasset, pMt juribus divinis et humanis ut muius seandatuoi ovitaret, muHacapitutum, pro redem. sibi eertam pf'ccunxc summam, ptione P. Batps concessit pro censualis snb spetiati obtigationc qua reccpit veoditionem de Sancta Puce et aliarum Decimamm de quibus stat inin posse KicbotaiRoca.KotariiGcrnndfe strumentum XXII. Marcii anno Domini A!.CCCC. in quo sfixa~essimo tercio, Domina Margarita, uxor Ptri Baips; seu verius firmavit P. eius ut et cenvendiderunt uxorMargarita Batps principales solidorum suale centum quinquaginta Domino Ep iscopo et anniversariis centum Mxaginta sotidos et Preposito de Areet manumissoribus do octuaginta Domini Dalsotidorum, maioris tnatit de Rascto, Arehidiaconi et octuaginta solidos P. Navet, Bencticiato Sancti Bernardi centum viKinti quatuor solidos ad rationem duodecim denariorum pro libra, ht quibus cenMta)ibus,HrmavitCtarasorordicti P. Balps. Et est mandavit dicta censuatia verum quod regia magestas peret de facto reverendus Dominus Johannes solvi Episcopus

AfH'<t))t:E

sua) digtuta'is et a)iorum supra dictorum orecepit mnes pensiones unius anni, de qutbus capitutum recepit par tem Prepootur! de Aredo. Ucinde crcscentibns necessittttibMcustodtm civitatis et post reditum reverendissimi Uni. dtetus nobilis hptMopt capitancus xohditorum partieularium ~renn.sstn~ Regis ))ostu)~-i(sub.!idium et aphtribMecctea rc~rendo sinsticis, Mt)icet, et a)ii!: de Mpitu)o Episcopo, mutuo poccuniam metiu-. accepit.sicttt poluit describfndu obht.oncs o.nnium in Daimaei HbraThMa(tfi.)-ii,Mi)ie<-t, MerMder~Quafn peceunise summam intra eertum tempus )fmfhut.muxum et tamen nichit resliresttluere promisit; tM)t, sed semper sitit. l, Successive iterum creseentibus naeoMitatibus custodi cide cuius <ota)iperditiot)i vitatis dictus dubitabatur, nobihs.qm jatnsupcriohbusdiebutiomocsimpositionp'! civitatis ad manus suas acceperat, sustraendo Kectpsia} et pensiones <-<'c!es)asttcts personis et atiis recipientibus eas ab antiguo, et decrevit proposuit Ecctesiam De. et ecc)esias)icam )ibe~ tatem ad ntehttum et sic exhigere deducore, u clericis omnibus divina lege et humana et exemptls prvi)ef!'i:t(is imposit)Mes, de orreis pubticis fj.t.bus pocius debuis~t ministrare nichil ahmcttta.cum rec!perentde reddttibus suis, quibus dctincbantur spoliali etdctinenturusquo ad presens. Sed non valente ctero atiegationibus cathoticis evadcre eontnbuciones de facto, quia impositionum semper vim passus est clerus, revorendisimus Domiffus more Episcopus pi! patrie partem tocius c)eri honeri suo et sic facta assuntpsit, cakutationc secundum numerum de proprio pc~onamtn, duos persolvit per menses, quibus ctapsis quia pamm utilitatis inde ris nccrcscebat, atlento pauco numro cteri jant afOcti et atriti.ut vix vivere possit ductus pnitentia tali exactione cessavit. Postremo crescenle i)cru))) necessitate cnstodie inimici reti~ionis aliqui chnstian nephandissimis persuasionibHs su~essarunt regim ma~stati quod faciliter possct iiberare se ipsum ab inopia <'( neceMitato qua: oceurrebat, sciticet, quod aurum et nr~entum Sedis et a)i:tr'tn) Ecetesiaru))) ad mnnu<! M)!)s ncopcrct onCrcndo sceurita)es de r~~ituendo adveniente pace, affirmiutdo quod tanta <:rat auri f-t ar~-nti in Eccte~in quanti~as Gerundensi qua 'nerito posMt ab omnibus tieccsNtatibtts tibcrari, adducentes ita ticcbat inmndiuntquod n-~iicccisitudiniit) ncecMJtate

nomine

DE DOCUMEKTOS. 2G7 ftfB)1!Rxmt)n)n!!xR<'himfo~ictnr Rnm.~vunf EzechitB agere excmpto re~is Mft. Regum XVtit. cap. qui val. Vits templi Domini eonfre~it et laminas auri acceperit. Adducentet! etiam quod ita facit Romanus Pontifex tempore guMr<-? pro recuperatione Kcctcsia*. Quibus patritnonii persuasionibus ChriittianiMimus Rex et nessitate jnduetu~ guif-rra: titteriscMmpatontibMaurametargentumhaberi jubct dati~) tieeuritatibus. Sed prhnum peciit Saneti Felicis ar~ontum Guixeftnnsis inthecassio reconditum. depositorum Quihus. iit)ens fait responsum per reverendum Episcopnm t-t capitulunr Quibus visis regia magestas t-evcrcndiMimo resltondit Episcopo quod visis sais salubribus )-ecordation!btM quibus volebat acquiescere amplius se notic manus extendcro ud Ecctasiam pro aliqun necessilale de quo teti facti sumua. apernit; vero quia adversarius Successive hunta~i generis semper circuit quem devoret, de novo bftptisnti )-<'giam maquidam adeunt et iterurn atque gestatem iterum aurum et argenturit inBnitum ut ita dixerim, Ecctesia) Gerondensis et atiarum Ecctesiarum ofterunt et exempta atque reprsentant predecessonlm commmorant ox exemplo tntantis anti-re~is Petri de Portugalia piam et sanctam mentem oxtimutant, excitant, et comovent.pcricuium statua proponunt. Quibus dcvictusiterum litterls cum patentibus scribit re~ia co)sitndo nobili eapitaneo et quihusdam atii!! ut aurum et ar~entmn Eccteaiarutn et sceuritatibufi nrntissimis recipiant iirtnent et Kcctcsiam et fideiussoribus cautelis muniant. Et quia tin~t scandatum MriMt Rex Episcopo ad parlem et capit~o et partioutaribuf. ut pacienter tottercnt fidelitatem et amorem interpellat, seeuritates onert et rcintegratiotMm etiam cum usuris po))icetur. Quibus per nobiten) capitanoum presentatis adjuneto sibi magnifico Domino Bcrnardo mitite absente Mirgaril i'ovcrendissimo castrum do Epieeopn)i Episcopo qui apud degebat ut iMetes EcctesiiB et de novo rfiduotos conrortaret. Quibus lectis maxime absente Pastore territi Mmuset mu)ta exclamatoria verba emisimas et ditationem ad consutendum Prefiu)em absentem accepimus. Qua tterunt pendente regias titteras nobilis capitanens et quidam accipiunt Johanxc de Gnmbua, quibus discussis iterurn votut)intrantcapitutum tatcm regiam refferunt et colore perseverantcm assumpto quod de novo acceperant, occultationem bonorumrebellium scrutinium thesaurarim requirunt diequam jam superioribus bmvacuamfecernnt Qua tequisittone capitulares. facta, con-

SM Cf*<tihir ceditur tCt'tttinittm scrutinium.

At'HXUtC

R~f) nnm nh!) ~A~t. f.. Sed fuit de auro vct quia nihti repertum :Sf"t" custodia et excepta ad quorum rotiquiissanctortun nstensionem confusi et muttis recesserunt cominationibus Hecter.' conantur. capitutum Quibus di.scussi~ et habita rePr-.esulis ut cominatam sponsione prophanatioMm nuri et ardccrcvitttus genti evitarctuus, comunicato consilio mittere t'ontinum rcattExc<'ttentiamregia)n Datmaciwn de Sancto tune l'ionisio, Thesaurarium cui bonas instructioncs dedimus quibus deffotderet f:eri non posse cui bistraximus triKinta florenos auri quos accipimus ordinante capitulo D. F. Sah'atori9ete(!:oA)fo))setto,Aquodamdcpo.itO[naioti!! f)umn):c digfnitittis ut constat atbarano manu amEpiscopatis borum conscripto: qn<'m regia Maiestus Ht accepibenipte mus ncceplavit et post diversa dcchmfa colloquia necessitate status sui consuttationi si rpondit cun) quod capitutum ceteris Ecc)esiis volebat mutuare nobili nomine capitaneo Maie~tatis mitte OoMnos auri quod regiai desisterct ab iniauri et Audita qu:tatione argenti. ergo relatione dicti Domini Datmacii de Sancto Dionisio reverendissintus et Episcopus tnisit nuncios suos ad alias Ecclesias capitulum Civitails :'< quibus acceperunt responsutn quod non erat eis possibite con. ttibuere nec mutuare sed potius accipere mutuo. Quo audito nith!) ultra fieri quia reverendissimus potuit, et Episcopus concordavit capitulum pro parte sua ad CCC. libras pro quihus dedit argentuat Sancti Felicis GttixeOcnsis ponderis quamareharum draginta onziarum quatuor et quatuordesepten) cim orgentorttm ad rationem eentum et decem solidorum catsummam duceatarum XLVjI. piunt Hbrarutn unius solidi et ttf. denariorum; residuum vero in Rorenis auri ex deposito Den Moncorp duas tayci usque quinguaginta tibras Xf. solidos et IX. denarios ex maiori summaordiquas extraxerunt nante Kverendiesimo et eapituto Episcopo Dominus Franeiseus Salvatoris de capitulo et P. Sala Presbitcri: qua* quidem quantitas fuit assecurata per vencrahitem Dominum Mcrcader Thczaurariunt et Gahrielem mercatoren) cum Capntany instrumento discrctom P. de recRpto per Bagudano, quarta anno Donuni !CCCC. ~ptemhris sexagesimo quarto. 8ed onbiti~ distatit tirmare contractun~ quia dietus reopportuit \'erendum liberatione Sedis pro et tuiarum EccteEpiscopum siarum potvcrc et residuum nu!)e florenos auri vel atias concordare de boni!! rnbcUiun) ctcrifornm. Et idco voluerunt Do.

DEOOCt;ME!<T(M.

(;()

mini Eptscopus et Capitutum f!crct memn-. quod de omnibus ria ut in futurum successorcs se teneri intelligant quos per \'iseera Jhesu Christi t-ogatnus quod (idem Eccie~itn propter ne fraudenlur i!ti qui deposuerunt procurent argenturn et'peccunia! Et ne atiquid conscribatur attencuip<c pccspntihus dant )eg<?ntes et sumnnt cxnmptum, si fuit meiius Mdi~ere sic profnnntiono~n qu~m spemre scandatum evenit Monaquod stcrio de Rtviputto, villa quoniam ad tractatum capta Riviputti attitr ourcunt KeattBMariquanMquorutnsecumasportavit si simile huicaitari ponderis triginta fn~rcharum auri et fere omma vasa ar~cnti, eaiiees et ct-occs de quo oxclacustodias, HMvitReverendiMimus Dominus et Kpiscopufipt capilulum suas opposuit partes cum dicto nobili, et inde coactus fst unum imrcum cofnponcrc tractatum vocavit quod 'cmp<m in quo tractt Domini, reverentia quanta deheatur Rcciesiis, ostcndoM ouod apmt Sarracenos etiam idotomm <'t tcmpto fakorunt Deorum fuerunt vencrata desonbendo n)a)osct bonos.videticet, etiam lege mosaiea qui in ntraque et eyan~lien bene vel mile mortni sunt ex x'vercntia Vf) irrcyprentia Temptonnn.

f {C6.=ro<. ~6.a.
Die Jovis XXV. Dccembrif nocte NativitatM Don)i))i nostr Jhesu Christi anno Domini M.CCCC.LXVt. Serenis-sima Pomma R';git)a Johann:) cum muftis a)iis de domo regia interruit cmcio noctis matntinarum in capite cori et i'uf-rxnt cum f-a nc-r totam noctem uxor reliela Infantis Fnrici et ntius suas Knrieus, Cornes lmpuriarum, et dum ntite et sororS<-r<-t)ine~is Stma' R~in et filia Pt-in~eniti CarOi. Et audita prima MiMa 'eot Ct'tcbrnn Ires Mtssa.s in capella Quatuor et Martiram recessit et fecit convivium postea solito more. Etl magnum ttico magis voluit esse in choro cum suis [juam in attari prosic ~' religiose incepitannum sexasesstmum et ticct npgotia septiutum; N.~<. ?ua;rra. sint valde intrincala propter Serenissimi adjuiorium Rp~ f ranoa: confiditnus iamen quod ounc mis~robitur nostri Dt-uf et omnes afHtcttonemno!!tr<)mqua:exst)perat inte))igentias Kd<-)tOK. convcrtet in ~audium, ot sic iiherati a ma)is omnib.x servtamua ))eo et grattas agamas adercamusqt)c propuRnator.bus suis qui n.mieant contra inimietim crucieTurcum quia P<.ns istant g'uwram p~rmtsn nostram pmpler supt-rbiam qui

semper 'Srnatam ut contiteamur habundantiapaci~.

~70 ~o.

lIi.tllo..tU~uvindicavimus

AMKDtCH
nobis quod virtutem ndctitxtit Deo emt nostra tanquam tidetitas <-(

<407.==/i'o< Domini M.CCCC. sexagessimo septimo, auditaA!issamaioriantea)tarn Bcat~ Mariip in presentia cteri et populi SereniMima Domina asiRegina stente sibi egregio Comitte mpuriarum qui dedit sibi cum fnse fpcit <ni)item ot nobitentJohanxo de Gambua, Capitaneum Castellanorum cuius gesta fecit per venerabilom publicari Secretarium Serena. J46?.=Fo<. 22. Die Dominica H!t. Januarii anno

Die voneris XXVIIH. Maii anno Dni, M.CCCC.MVH. HuorahHe capitutmn attenta obsidione novissima facto per Ducem Jonc Dominum Provincie, quem Hnrchinon. vocont civitalern primogenitum, qui obsde XXt.eiusdemmenMi', et btada fere omnia oiec.)ri fecil, siveda))i<u'i,a)tt (segar) de~staninnore, providit quod officia (Rcc)Mite aciticot) seu connrmarentur, renovarcntur.paucisf-xccptis, tum quia defccit numerus residcntiun), tum etiam ffuia vix afiquid lieri poterit per officiales capituti, sunt in quiu omnes prreposilurro manibusrebeXiunt. <4e7.==fo<.24. XXVII. Octobris eiusdem antu M.CCCC. LXVif. Screnissiouts Dnu!) Johannes Rcx iatmvit Aragonum civitatem Gerunde cum suo exercitu quia Mt;Uti erat, et non poterat esse commode in campo, et quia iiox crftt et tempus pfuviosum fuit prorrogatum iurantentum preatari sotitom in novo ingressu. Quia tieet atias dietus Rex intrasset diciam eivitatem non tameii intraverat ut Rex. ldeo XXVIII. OctobM, die sciiicct et Judic, apostolor. Symonis conslilulus dietus Smus. et <;atho)icu6 et in Rex, adversis nt palienlisslmus benignus, in camera inferian puramentorum in pncepiscopalis patatii, P. Archipt sentiamustrissimorumFerdinandipnmogf'niti, et Ildefonsi Sexaraugustani. (Kiorom Ma~istrideCatatrava, et in prsentia suorum, Rmi. Jo. Episcopi Gerunden. Cansellarii, etJacobi'faravau, in pm:Rgenta Cansctfnriam.nt sentia Bernardl Michaelis Tarrsdcs et sociorum eorum sex.

iuravitprivit~ia Mnw<coneMsa.=:Die ~T ~w'< XXVttt. diu .<.d.ce S. Nareissi, atmi pMtcctori~, et ~(~i~ '< patron.. huius tribut civ.t.tj.. idem S.reniss. Rex cum ")..ssuM supra dielis el atusdeMercitnsuo, n~vit reverenfer missa maiore, quod so~mnitM <.e).br.ivitHn,us )) I'.pu'i Gerund. 69.=: Mti~ 72. b.

".raton.m

1
Gcrunde,

DE OOCMtEKTOS.
et ahonun.

~) 1 z11

M.ii.nn. Dni. M.CCCC.LXtX, Du.em obceMaper .t .aM~ Calabrie,

quia civit~ ista erat exau.t~ yictuatibM '~quodomnMqua~idMperant, quia imposibile quasi est ~ho hnn~o eva.!erc ob.idione.n pr~~nt. qttod ma Mt M~ habite ordine, capitulum quia non potuit it nmplius den-erre electionom officiorum tatit.-f quatit.-r ticri ~'n,n' cnnonici, P''Ms<itad<.tM)ion<n omciorum. Bof<.on.==fo<. 73.

Die Corporis Dni nri. J. C. prima Junii <.iusdcm .nni i<h.si~M. t).J.h.n.M<-i gr.. D~ Catahri~ et pnm.~nitus n.~n.r.n et utriusque Ar~o,a. ae Mr.c<-ps Cicilim civiintis (te conmuni '.crund.e consensu consitii Hoomm. Pr(ch!o.rum, ~M;n~,e~Juratorum, et;,)iorumch'ium, propterpfnunam vtctuahum, et ~ia pauci erant bcttntor~ <.t mi) )M M porte civitatis, qu<c nullo modo poterat ~-ndr<i iMtonti.n. Mam qu~ maxtma erat, nec <.r.it spp. nux.tii hu.H.ni cum iam )nn.p.,nrent plures ex hnbitatorihu. fuit ho, ci~ita~, rab.htM et conco~K-r admissus. V.hnt tamen nobiti. Capitan~s b.n.n.ss.m. R. Francis, /)~~ q,~ primo deven.~tc~tas..t.t admn.di..iSmi. ncgisr-r.nci~. Et~. M endem die fnctn duplex M)i(o more ad capi. rpcppt.o et a)M Mhtis orMmentis. Quo primo rpc<-p(o, sci))eet,Smo Rege France per suum gcncratem idem nobilis capi~cum, capitanous Smi. Regis F. ordinavit generalis quod illustrissimus Dux pnmo~n suprndiclus Et sic f.,it reciperetur. rMcptM subtMGahteM dipropter pluviant. Quo recepto ctM nohths Ca~~n~ tradidit C.n.y ~idM, ith~trL. prictavc, 'no~n.to et mandavit ci~ath, sibi ob~diri tamquam

272 phmogeaUo. mo dcveniret t

Af~otCE Quia decutt propter ad tnanusregiasate. 69.=fo<.87. honorem rc~ium quod pri-

Die veneris de nocte XXtf. Decembris mit igne ccnsumpta et co'nbssta tota curia officialatus Eeetesiastici ita quod non remxnsit processus neque liber neque atiquid quod non fuerit igne devoratum et combustum: et licet diversa: sint opiniones qMtiter ignis immissus fuerit dicunt quia aliqui quod facto et ne~tigenHa (enebant seriptorum qu) pt-optcr M~ns suo vel subtus, atii vero quilibr;t in tabutario prunnas ardenles et propter matiti~rn quod studiose immissus est proodium rusticorum de redimcntia pter lotis viriqui conantur Seniores et Dominos snf,o in jurihu:! forum bus subplantare et (tetere mentoriatt ficri consuevcrottt proccssum contra qui eos antiquis tcmponbus mitiorum ut pro exccucionc ufuutn verMs eorum utamu)- ut teti~i in principio huius libri: ultimn tamen oppinio creditmtnn< vcrissima, qnia ta)is sententin ft nxeeutio fuerut eominata A magni~ citra et sieut tonpnribus in tsaia XXVtff. vexatio dat tegitur in(ct)cc)um cap. ~'ct dedit inteHectum andilui nostro qui non credphanms verbis comicum destructionem nantium.modotamen vidimus et jenit inenarrabilem eonsumptionem intelleximus rei gestm veritatem. Secundo ad hoc oppinandum excitati fuimus quin ut j) ocourt-entibus ad primis in(c)tcxi<nus f~non ignis subito et vi'.u~ est extendi ftUMt in instant) eit-cum cirea et per girum tojit))) cun!e ac si manibus hominum fuisset ductus et sic ponderato ordine et citu euri:e non fuisse) possibite quod casu quo ignis fuisset ab ntiquo ex negiigcntia rt-tictos quod ita de facili consumpaisset totam curiam. Et ideo cum crediturquod de Bombarda adjutorio pu~eris et eum alquilrano ignis immissus est, qui ~recus visus est, quia cum aqua neque cum nive extingu! non poterat, sed magis accendebatur. Sed sive primo modo sive secundo immissus fuerit ignis, irreparabitc evenit huio Ecetesifc, et maxime dampnum Doreverendmo. mino meo Rpiscopo et eius Dignitati et conaeHpiscopaii, quenter omnibus Dominis do capitule, et cetera Prelatis et Benerficiatis tocius Diocesis, quia miro quodam modo procossus originales omnium causarum qua- duct fuerant A tni))~ annis citra eu)t) productione et instrumpntofutn jurium dicunt

? !)mnh)rf!t<.r.M!n~

OOCUHKM~, -n.

3133 LJtI

arct.i.o 'q~ p~erat npud omn.. nationM d M non cu.ia sed cuha Epi.scopatis, hnmm. P.ntittc.~ et qui piures atiag !mpcn.:ia. vtdit .tH~n.u.u et ex ~btione porhibet, multorum fidedienorum <nt.fma.Kt licet cum t.cnmi. c~mum~S~~ mc ipM.n potu, eohibwc quin aliquid MripJrin, .normm )n futurum, ut .aut..r<.s fiantP.nti), ~.?nJd. c.p.tu.~cu.t.di. excettenti~m.. curi~, unquom tempore reparari, quia felix est quem faciunt aliena poricuta eautum nos quia qui residui sumus A 8~ctMPatr;bu., ~mus~r. et maxime G.nt.umPauopreMMiata.qai ~Timateum & tH CM d.cit.fnn.w~i.di.bus in.tabnnt~pora prima, et erunt homines se ip,os ant.ntes, elali et emt. Sed cupidi, r.onsitio eiusdem Apostoli ad ft.S Phi)ipe~. M~. ~cr~. )uM ~ttratas sum propter Chn.t~~i~' blico; et ideo fa.ad.cN cun~ videbatur M7i.=Ji-o<. ..S" ~3.

per proprium c.Mwem (.ttera. nccepi Honorabtti et circuMpect. viro Dno An. "drM A)fonse)todecre)arum vicario grali, doctori, Canonico :rr Bisuidunon. in -s' "-M McrAadr<.u e~ per duas novas. La aquesta una que?a "gent de Barceton. han rot )os de la C.utat CCL. de cavalt, Jacobo .pr. morts Catio. & presos tots, Hlm. pehons. t~Asso cra predit por mestre Cresques per iudici en seril que IIVUY devia esser eclipsi de luna hora de'aquesti los fets )del S. Rey devian anar moU prosperarrient. es estai ~'t Laclipsi nit: entrant la luna en 10 la nova eclipsi ,es estada presenlndn al S. Rey. Apres vos tremet 10 breu f. quen fan de nova elecelone Pon..t-ncts. Feu de )ot grans procM9.ons com to Papa mana "om as.. Omnia sunt in eonclusione. Yo dcMat~e~'ma maiordom per dirvos <o apuntament s.Md.~ uqueus havia serit per Io de mossen Gaspar; per aquestas =~ prest sera aqui. De Vergens XXVII de S~X~ nit.=Lo mosseQ port feu pagar ..MII!=Vesler Jo. Epus Gerundensis.

T.X.I.

At'tiNCtCH

<4'=~u<.iM. 'sU~up<.rioribu!i diebus et hodie (die martis XH)!. Januarii) nudms terlius fuit visa quscdam cometa non muttum clan "tse,<)ttwo)i'ut'vn)t. 0) pt-oMquitur hMa, eursum snum quasi usque ad medium eium, quia propo auroram vidotur stare orcn medium dvitatis Gerund vol Dnrchinone, ()(t-c f)fa?mMs)t radios pturM qui eodilie videntur et extenprotraht di visum fuit nobis quia qui eri et hodie eam vidimus quia hodie aparuerunt ndii )on~o) es et prolixiores ad t-Mptcicnt~ "eodentcm. Quid indicet novit Deus. Anno M.CCCC.LVft. fuit visa quidam atia Cometa lucidissima et magna qua: premittebat magnam caudam et lucidissimam )n formam ensis, quro ad oeeidentem respiciebal qum indicavit nobis ruinam nostrm fspania! supcrioris, Miiicet, et morten) magni ~atatont~, Regis Affonsi it)mot-)a)iit memprite. Post cuius obitum fuit post paucos percussa annos Cathaton~; tmostanm in 2." anno frattis sui Johannis regni f<;Hciter nunc rccuperantis suam :i suis progeniloribus patriam laudabiliter a X. annis citra acquisitam et va9taoeeupatam tam per tyrannos et potentes viros. Et adhuc civitaso)im polentissima et exccitentissittta hodie BarchinoM, fro tnifiernma, in sua perfidia. perinanct Et notonter dixi eam miserrimam, quia olim in primo anno suae rebeitionts M.CCCC LXit non potuit obsideri per S. Regem nostrum et Reginam ad Regis ~cie, crat quo pro Comes eapitaneus Fuxi ad XXX mtthbM equitum sinepeditihus erant in qui magno hodie vero ad tantam devenit numero, confusionem peccatis exhi~entibue, qnod M quingentis et totidem equitibus obsda et oppresatenetur, peditibus ita qttodncmoaudeat cx.re ettam pro lignis extra ex eo quia pridie portas civitatis eorum Jacobus capttaneus Gaicotus fuit captM cum CC L et tribus mittibus equitibus, poditibus per ilfuslrem Magistntm de (~a)atrava, ntiom naturalem regiiB magestatis, et Capitaneum generalem in obsidione Barchinon. Jutto enim Dei iudicio quia eroxit eernua sua contra pium rcgem et benignissimurn olim, et mater omnium superbissima civitatum et quasi orbis, humiliala est et desolaia, sola et sine brachxa reticta. et

M'MCt~HKTO",

37!~

<t'?2.=-fM.<:if. ?<Sabbati t'mn F<'6n<a)-t R. Dnt< do. ~Mt. 4'X <<<te<t<~ ~MM MCMM<t', C~)'t(K(<. <~

((Rvrende in Christo Patri fratri atnantissinm tanquam DomiMjohanni Gerundensi Episeopo Albanensis Episcopus CardiMtis Vatonfinensis S. R. E. Viee-Cance~arius.H Heveren nostre car corn a frare. Tnnta es la conSenyor c contentacio de anime que havem de essercertigratutacio a neats que intervencio & tndustria vostm la inexpugnable ciulat de Gerona ab les parts maritimes e tota la maior perde Empurda (inencia se es feduhida a la Ma~estad de) senyor Rey que nos poria dit- ni explicar. Procehix de aqucita A singular antiga nostra en vers vos amicicia 6 benivoten~a qui sempre vos havem en estima de bon E no (en~ut germa. ni pensar podiem attremf-nt de V. Sria. per aquella presumir constat e Hdeiissima observancia devocio :'t la que havieu sino que farieu per to Mrvcy c stat de prefala Magestat aquclia )o que fet ab molta virtut Ea acte memora.. pfovidcncia. b)o glorios de que V. R, Ptat. se ha fet motta honor cor-. ta sua imegemma responenl fama (- opinio semblant a aqueH t'ictorios varo de Roma Carrillo qui la sua 6 paffia destrubida obcesM de la superba GaUiea virilment c destiura resttgent tuhi en la pristina libertat. E quant mes havem cara la vostra Mnicicia tant mes particjpam de aquesta vostra gloriosa fama it reputacto congratulant V. S. prenant affectuosament que vu)ta proseguir tanta 6 tan vletoriosa talment cmpresa sia reduhit que tt )c. que resta & la obediencia t- Mc)Uat del Avisant vos que la sua Exee!)encia Senyor Rey. )o vosper tre inextimabfe merexer virtut nos ha Mnt sobre una reservacio de beniNcis fins en suma de M. floren. per V. S. En la quat reservacio de boni8sima voluntat trebaUarem ab la Stat. de Nostro Sr. en quant porem sia satisfet la vo-* que luntal ordinacio de la prefata Mta). e al vostre desig & ne-. fifio.~) Mes avant a V. S. com per resistir at perfidissignineam sin)o Turch com .i bestia ferocissima insaciablc qui no content de haver pres ab tanta violencia d ignominia de cristian s la Morea tots tos altres ConstMtinobe, de Grecia, regnes Atbania, Sctavonia de cntrar per J(a Negreponth comena

*~C 1; t. r_~ '1

PK!<0)(!t:

)' e j.t ha fct di\ nMcs cut)-p~ud< en )o to ritot prcdacions ri de Trimestre, <. Trevis que son ciutats de la Foriino So~-oria de Venfeia f mes prpara assiduament in~tm)orr.),)c ..xercH p<r mar per terra, los avisos segons que vencn de aqueiias en io estiu prop seguent parts voi passar en )o regne itM)))<t de Sieitia dissipant continnament pxtpfnnnant ta nom del Satvador nostre Hde la sua S:u)ctn Fc Cathofica. CoMideradcs tuntat pressuras e atliccions dets regnes f christians Kostre pobles fiant Pare dituns que contavem XXUt de Deembrc volent obviar provehir a t:)nt crude)is'!i. ma persecucio K dsigna sinch Lcgats en divcrsc-i pronuncia los reverpndissimos provineias.~es, Sr. Cardenat Niet'no e per Frana, t.n S. Angtaterra Burgunya. Cnrdenal de aen la expedicio de XX pois per esser president ~atcres c dos naus que arma ta sua Beatitud, e :) tota la armada de la Mae de la Sria. de Venccia. !.n jestat de) S. Rey Don Fcrrando S. deCardenatdoSantMarch peranarcn A!amnn;"),UnMia e Polonia. Lo S. Cardenal de Arieto per excitar to!f los Sepobtes nyors deHatiaaconveoirpn aquKta E expedicio. ha nos ha volgut tota ta provineia de Spanya assignar la quai sens dubte per esser tanta c tant amplissima rcgio merexia maior precetkncia ('- auctoritat de persona no rcs meyns a la sua Stat. per )o desig ardentissimo per obtcmperar que tenim de visitt- e servir )a Mtat. drl S. recuRey no havem sat de pendre aquesta Provincia spcrant que Io nostre Mestre Salvador Jhesus en aquesta sua causa tant necessaria nos illustrara 6 via que farcm per tat direccio frueaiguna tuosa operacio per remey de tant eatamitosa de la tempcslad republica tahor e e cristiana, gloria sua, augmentatio dc Marc Sgna, e encare Sancta a special relevat servey de la prefata Mtat., (' particuiar benificii <- comoditat de ot-; aquexos regnes. E per se duhir aquesta Icgacio ai desigat efecte, nostra partida per anar aqni, Deu volent, sera moit prcsta. Voiem de totas aquestas coses sia certa voslra S. A. aoque si alguns ti oecorreran negosis en lendemig aci que starcm nos puxe scriure. per partir, fiablement Car en aquesta cort romana mentre que aci serem, en la nostra com siam iegacio aqui pervengutdesijam fcr pcr aquella com pcrhun nostre car.m germa. Valent paternitas vestra semper fciix. De Roma <472.~Vester XXX de Deembre, aut frater R. Car. Vatentinus ~icc-Canc~t).

i472.==/b<.<9<.t. Die dominica XII. Aprilis non inlravimus capitufum propter rcverentiam diei. Sesta die reeeesit Dnus. Epus. eum suis, ut iterum obxidatur villa Pefra)a!m, a qoa fuerat eiecta die Sabbnti, qnarta Aprilis, regia cetsitudo, ex eo quia superioribus diebus subiugaverat, ot ad obedientiam suam vi armorum fcdftxet'at villam Turrice)~ et de Rosis, et a)ia )))ca piura et ideo viii~ndentos potentiam minus inimtcorutn, eaute et sine timor se habentes suis fucrunt rupti, et sic deseruerunt campum, et retraxerunt se ad villam de Pt~uerii~; et sic fuerunt VIIII. dies reficiendo et reparando per exercitun). ~d. on.=f<t<. <83.

XVI. Aphtishoracone Dtefjovis audivtmus civiquod E<n<ecumquibusdantforeii8 et eMtris etexit se pro reSi verum est, gia ma~e~tate. infernnt eomuniter qui naturam be))inoveMnt dbt esse in agonia, quod RexFraneie et Barones et Principes quod regni sui pra:va)uerunt contra eum. Quia per Deum rF~es rgnant; et iustum videtur quod Francia retinquatur et Hispania Gallicis, Et ultimam fit Hispanis. pax. in diebus nostris. tas ~o< <M!.==~o<. ~6.

Die mercurii X. Junii non infravimuscapitutun) quia f!fcrunt a)iqui impediti ciron Rmi. D. Archiepi. t-eceptionem Sesarauguste, qui intravit inter X et XI horas antc meridiem cum magna et ntiiitantium, potentia mititum lardavit et distuqui ? adventum eum vacare suum, quia oportuit rduction! civitatum Vici et de Manresia, se reduxerunt que ad obedientiam Smi. D. Regis, cuius adventu ioeundissimo ketata eat civitas ista Metissima. ~o~. Die gestas patsis dominica scripsit CeUicis XXt Junii Rmo. Dno. M crexerat <w.=Po<. circa <?8.

noctem maRegia Epo. quomodo villa Castittionis expro ma~eatate sua, et quod i!ta ho-

mediam

APENNtM ru vnrant ud eum nuncii et ita nuisit CC ntipro suceursu. bt<-s; et quod ip~c (Kpus.) et.ceteri mititantM et pedones iront ad magestatem suan), ')< victoriam prosequendo fugare nosM-nt Cai)M et Italicos. Et ita me vidente R. Epus., et nobili Baro de SettfstcrM eius nepos equitaruntpostprimam hoMm. God. (t<).==Fot. ~96. &

Dcima octava ~etobn.'idieS.Luchevenitnovum ioeundis~mum quod civitas ii)a magna Batchinonie devenerat ad cbedjentiau) cetsitudinis miro regim modo. peecatiscxhigentibus fittMitorum annoi, undecim fuit por civitas egregia tUa in rebeHioM conira [cgiam mage!tt:)tem,ftp)u8pott)it quam omnia rgna sua usque ad pr.:(initum tempus a Deo, non sibi via: regM nec vasn)tofun<; quia p)acebant sed postquam pins Rox se convertit ad Deum, et vitam religiosam duxit, conlitendo et mensibus reoipiendo cepissinte, singulis et alias corpus Xpi., agcndo penitentiam quam pauci noverunt, meruit intra annum totam recuperare Cathatoniam; et in brevi quod recuperatus tpcfanws sit terram Rossillonis.. i473.==Fo<. 20.

Mie martis XI. Januarii fuit publice divulgatum quomodo illuslris Cornes Impure nepos Regia-Magestatissine licencia. <)'-der.)t terga fuga! ad regnum Cafttett, est in quia ducturus uxorem Miam Rsina; Castcttie utsequaturscima inregno. Eoft. <tt<=!fo<. 22~

Uie Jt) t'ebruarii missit iittcras ex Prpiniareg-ia magestas no quomodo prima Februarii cum concordia mMitum burgensium et omnium statuum fuit admissus cum magno gaudio. Et idco post vesperos convocatis honorabitib. Juratis Mtn!imus gratias Dco Et fuit ordinatum quod die Dominica fit processio solemnis missa per civitatem, pra:missa t-t scnnonc, fuit qui aeignatus de ordine Nagistro (~ibcs Predicatorutn. J?od. XVI. )''cbtoarii fuit an.=Fol. i22. instante R. Magistfo Caf-

dctiberatum

3?0 ttEBOCUMWTOS. i. m,.n" .a: d: n" reres omni die in QunLectoM, quod toco lectionum predicet dietus Lector ad utitttatem animarum dragesima incipiendo die mercurii cinerum. Dicbus vero Dominicis, tabuta alioquia rum ntettdicaotium fuit propler pcnuriam turpMedicatorUtn iieet modo ordo Prtedicatorutn bata, abundet, quod praidicet sicnt (ieri ao)et in sermono beali Karoli post prandium, Fuit etiam detiberatutn fiant domintcis quod singulis diebus historia Pominicee, honestaircpMscntattonesde excepta pritna Dominica quadrn~esim<B, in qua oecurret festum gloriosissimi Sancti Thbnxe de Aquino, Doctoris et etectbegregii Postea in sermone faciat de mane XVitt fet simi, qMO fuit visum etiam ea die Oat reprcsentatio broarii quod poset prandium incipienlur repra'scntationos tonptatione et breviter in qua pauci sufficienl, Xpi., expediotur et devottB; ut accepimus. J?o<)!. (m.=fo<. Die ntartie fcato~ genito nitatis, 247. &.

VfH Junii instante magistM Francisco Poeta huac Primoqui iegit ittastrissimo Principi (Regi Sieiiise, hic tune libros humaRogis Aragon. qui morabatur) convocavi Capitutun). <473.=fo<249.

Die Sabbati XXVI. Junii venit novum, quod propter adventum iitustfissinti et Ferdinandi, CasteiisB, Principis Regis CiGallici qui crant in obsidione citife, ac primogeniti Am~onum, Smi. el villa combusseRegis uostri, insignis Perpiniani, runt castra, et hnpetrato satvo eonducto regia celsitudine, recesserunt Et consequenter dictus ittustrissimus pacifie. et totam Princeps iiberavitpatrem tali oppressione, illam paet triam lidelissimam Rcg~i magestati, reparavit oprobrium nationisnostra:, sttiioniB. et sustulit lilia ab ortis )eticisBim:B patrMeRo-

~a: ~ttt-o

2.

eiusdem <474.=fo:.

~)!<h-e<B ~</bt)Mo. 47. anno M.CCCC.LXX)))). amariludine civitas quod muro pro magna parte

Me

Mercurii

accepimus EiueMM

septima oum mroro vi armorum

Decembris et animi ot prostrato

~0

AfENMC

fuit subjugatu par uapitanecs rc~ist'rancitecuxtquibu.pa~ titmn aeceperunt hauci, id est, hlicer Julio qui erat ibi pro S. sive Cioji ci<M Farum, ft'g'e Ferdinando rege Neapotitano et b<M)Msuis mtvi pertnanercnt et iiotidunt quod cum cquis sive cnnduetmn FfaMice Cteri a rege vero vas-' accip6rent. tta!)i rcgtiB Maiestatis Cathalnni et Ara~onne~K Vateotim, et Hispani perdiderunl Otnnia bona premlsso preconio quod si aurum vel afgM)tmn eos in Mrtftinio ta-' j-epeni'ctur apud eiendo extra ch'itatnx) et Mptiva-* qucd pMeome remancrent tK) et de bona guerra. i47S.=fo<. M. b.

XXVHf. Die Mercurii Decembris anni Domini M.CCCC. LXXV. in quo intervo)it t'estum sanctorum eonInnocentium, vocati capi)utum,smnptaoccasione Mandaforumqutcannis ex et eveniunt insotenciis singulis qum <!u))t per pueros et seolarcs Mota'cantt)SMdeeip))nato9etma)omorig'eratos, et atio~ ratione cuius occnaione Episcopelli per Presbiteros Dotnini nostri JhesU festivitatis Nativitatis Chriett, gloriosm ot et seandolis et di-' utita dixerim, fBdantur, protannnfur macuhntur et obseurantur, ex quibus poversis iusotcncii.s ad laudem pulus matoediftcaturctquodfortostatutmnerat Pra'tati et c!cteri magni viri trahercntur Dei et ut maiores ad et cxereitium virtutum hftdte ad pefttihumiiitatis ~fatiam et seandatun) et oBensam Dei et animarumciem pericututt) oceasione deduclum est; et hine sumpla quod boproposni eradicarc et tollere officium Episco~ num es~ft ut in totum aut reformare quod scandafa insolancins et providere petti, mihi tarno) visum fuit quod odeca'teronon sequaotur, et radcreturdf'jibnsconsxefarttmnovte' ntninoremovet'ctur et in Concitio Conseiticet, antique quia sic fuit provisum et de Basilea. Et ita visum fuit multis qui it) medium ttanciensi in tofmu fuit e)imi-< adduxcrunt quod io Sede Vaicntinensi Aliis visum et in muttis aiiis Ecicsiis. natus Episcopejius fuit quod non (o))a)'ff pro ista vice in totun' sed reforfncttff taliter quod non eveniant scandalu. El cu'n sic rcs duceretur concordavimus quod de pr<cdictis consulatur per oppiniones in feverendi'iitftus Dominus et in illnm partem Episcopus fiat conciu~io Kodem die missf iucnnavcrit quam capitali. sum oomutttca-' Mfnt <f;s qui aperta fronte omnin Patcntitati

? BocuMEK'Ms.
tent
nna~cAnf .i..

f"H et de quatibet porto fuit uaus otectus qui <oh))n Monter enarrarent qui redientes retuterunt quod magis placuit Paternitati tfu<B Munda rcfonnctur. oppinio quod Modus autem rcformntionis fuit talis: Quod do ea-tcro etcetio Rniscodie pe))i flat quieto sed ntotiquam SantiNteho)ay, Mdcat in cathedra, neque atiqofd exerceat nsque ad diem Saneti JOhttnnis Evans'etiottt' in ultimls vesperie dum incipitur antiphona Innocentium ?< s)!< et sic cessfdMt contentio inter ipsum et Abbatellum 8ano)i F(B)ici<! et ctamor in ~tissa pueromm Sancti Stephani et ihdie (nnoeenfiutn quite faciant ofOeium suum cum hoc quod nullus atideat M modre de cathedra se)ne) jecta, sed paciDce intendant divino ofticio et hoc ser<-ara tenaatur Scoiarum sub pCEna obedicntiie Magister et sub Domino pa;na arbitraria seo cius Vicntio. CahnoniEpiscopo ci vero et ctEteft Domini de cnpituto bonum obepropter dientia: et boni exempli teneantur itto die deferre et eapud inetinare intrando chorum velexeundo, ne aliqua occasions tnrbetM)- divinum officium. CiBteris vero diebus in quibus solittfs erat dicere Rptseopt-tius anthifonas et rosponsoria et verbetus loco Episcopetti dicantur unum de fnaioribus per de capitulo arbilrio Pra'centorMscuSucccntoris autMit~istriScoofficium t-orux) fecerit 'arumantaXcriusquttoeopra'dietorum et cesset ofticiutn infra octabas et octa. Episcopettietpucrorum badtc.ncdetormateriadissotutionibus etscandafis. E()s(isandttts p)acui<ontnibus Dominls de capituto et quod seribatur tn fibre Mpituti et obscrfotxr pro lege tam per EpMcopcHum et Abbatem Sanet; F)icis et per Magistros Seotarum utriusque Kec!esia;, tenore quibus injungatur constitutionis pra'sentis quod dtctis Innocentium faoaf)( vosperis pueros exui sOpertnandandc eis quod cessent pellicis, A rixa et :') po~na so)i)a, sed pacincc et quite ~M)< vel recdant ad domos Parentum vetDominorum. Et si conirarium per a)iqupn)a(teft)ptetur tatiter castigetur eedat propo'na quod contrafacienti et ca'teris videntibus sit in exemptum ad taudett) Dei et in aucmentontdnittictttttts.

M)(

M7&.=fp<.

2H3.

Mie Lunai tercia Madii non intravimus capitdtum quia octarrit festum !nvenfionis Sancta! Crucis 6( istis tribus diebus pfuit de rag' M fag- juxta vu)s'are cathnjonorum de Mag de de Ahfi) de ? fil. Et istis dMms r.~ft rag, per mediton

APENMCE litterarum merehatorum BarchinoniB novum accopitnus quod Veneii concordarunt se cum Tureo cui obtuterunt certon et quod eis non faeeret gueffam. ~ummam Et utfra peccuniie hoc ipsi promisserunt ci dare eis paMOg-ium contra Christianos. facto Deus Christianorum excitavit contra Quo eos iram suam et dedit eis pestem inauditam in partibus eorum. Et cum ipsi fecissent mullas processione~ et orationem sem. invahtit et et sic sunt per peslis crevit, coacti facere unam in quadeferebantSattctisstmun) sotetnpnem Corpus Christi, sotet V foria pofit festum Pentecostes pront tieri in honorem sacratis~uni Christi. Et cum essent in platea Sancti Corporis Marchi pt clamarent ftexis jenibus veniam, omnibus clericis et taycis videntibus est miracutose custodia et inde aperta exivit hostia saerata sive Corpus Christi et ascendit pautatim et penetravit cios. Quomiraculovisoet temtt ponderato sunt miseri Veneti et compulsi sunt confiteri quod justo Dei hoc ois cvenit, ex quo ipsi judicio quia dignum est quod non suntconCsi de auxilio redemChristi.quodChristus hmnani cos dimiscrit. audivimus ptor generis Postea quod non fuit verum, sed conRctumin odium Venetorum. XXVf. DffM-M Kalendaria de gestis retroactis maxime in Episcopati Gcrundensi. (V. Ex Anno h'&o Statutor. fcc<. CeftM~. <empon<tM pag;. <OS). et~. viMal 1 /<tC(X,

{I. Ii f' 'i.1 } i

in arch.

Domini M.CCC.XXX.Ui fuit caristia omnium el ideo inter nos fuit nominatus dictus annus cttMiiutn,

any primer. Anno Domini M.CCC.XLVM, et XLVIII fuerunt pcr universum mnndum et mortatitates fuerunt nominatte les pWmefM m0)'<0<t'<< Anno Dotnini At.CCC.XXXV. Htustris Dominus Petrus, Dci gratia Rcx Aragonum et obilt anno inecepit regnare, sui regni LII anno Yidcticct nativitate Domini M.CCC.L XXX.VII. Set dictus Dominue Rex in curia generali quam celebrabat XVI die Decembris anno A nativitate Perpiniani Domini M.CCC.L. et ordinavit ut de cetero statuit annus comput(treturanativttate,din)issis Nonis,Idu8atqueKa-

t)

~.I f. oontinuando )oea numerum dierum et nomina MenAnnumtn atque qutbus tittenc et atiic Instrument)), florent. acripturte Anno A Nativitate homint M CCC.L fuit natus Johannes, filius dieti Petri Primogenitus Regis, qui ex post Mt Itex, ut inferius continebitur. Anno & Nativitate Domini M.CCC.HU! videlicet IX Junit dictus Dominus Petrus Rex constitulus cum personatiter mutto nobili exereitu et classe sive stotio ln viHa de Rosis, et in portieu eiusdem intravit animo ae et dictum pelagum exercitum et classent transfretandi ad Insulas Sardinie, et successive die Dominica inmediale et proxime tum sequenti XV dictt Monsiii Junli dietus Dominus Rex cum suo exercitu et stolio recessit de dicto Portu et lenuil vins suas versus <)icta <nM)as. Et arant in dicta classe CC. vela. seilicet LX naves, et LXU ga)ca! et inter tembos, coehus et barchas uxcrins et a)ia vota LXXXct ultra, erant in quibus fustis recollecti duo millia et quingf'nti equitum.etLX mitiapeditum, ac etiam LX. Harones sive tMbiiespeMoniB. Et dictus Dominus Rex fitetit in dicta Insu la et ccpit per trM menses Tamcn multi fuerunt viam universo: carnis Lalguer. ingr~ssi propter moftatitates, quai inibi tune vigucnmt. Anno a Natu'ttati Domini M.CCC.LVitfde manse Julii te

lendis sium

n.,et.n..a.~

m"

MCUMEfi'fOS. .r

:)83

die Sancti.Jueobi Apostoti venit in istapatria magna ptaga iocoatarum sic quod cohopenebant tertam, et atiquoeiens erant in une campo )ocust:cahitudinis unius palmi, et comedebant frumentum et milium et fractus tcrnf-, et voiabant itt nttmn sicut aves, e( muttotiene pr multiludifie earttn) quando volabant homo non poterat viderc solem; et faciebat magnum tmnuttun) )? volando. Anno a Nativitate Dontini M.CCC.LXH de mensibus Junii, .'Utii, Augusli et Septembris fueruntittistapatriamagnamortatifates maxime intantmn tatisXHUmnorum et infra et ideo fuerunt oominatm ~br<<k tfeh M/aM. Anno a Nativitate Domini M.CCC.LXXt simititer fuerunt mortalitates et mulierum, hominum in ista patria, et fuerunt nominatiB ~of<a!<htstt))~OMes. Anno :'t Nativifatc Dontini M.CCC.LXXff)! de monsibua ot Madji incepit magna Apf-tus caristia vietaatiunt signa~tot' de pane et duravit ad mensem Jutii anni Nativitatis usqnc Momtni M.CCC.LXXV tatitor ft sic quod migerio trumcnti ad

284

J~ttBtCB

tnemuram 6erund<e ascendit ad dcent tiuras et oitra. Anno & Nativitate fhit inceptus to Domini M.CCC.LXVUt Pont Nou de mcnse et die Madii Xt eiusdem antti Au~usti fuit ineeptus<o cfo~MM'de.Saotfeh'tf. Anno Nativitate Domini M.CCC.LXXX. videiicet XXII Il die Februnrii erat t'Mtu~) Beati Mathiee qua Apofitoti rh'a< Undaris ascendit Pulheum et fecit grande Sat)cti Martini 'na)um in civitatc Gerundm maxime in domo Carmelitarum et in domo Fratrum et in de Malaventara Minofum, portt) et in muitis et domibus eivitatis Geqttod diruit, ptateis rundte. Annoa Nativitate Domini M.CCC.LXXIII et XX! die Aprilis inclita et mn~nific!) Domina Matha sponsa incliti Domini Infantis Johannis !)ucis GerundiB filin comilis Darmennoviter intravit civitatem Gerunda'. Et finivit dtes yaeh sues C:esarauf!0st:e cirea festam Omnium Sanctorum anni M.CCC.LXXVttf. Anno M.CCC LXXX de mense Madii dictus Dominus Johannet Dox Gerundm contraxit matrimoniun) eun! iodita Domina Yolant Mia Dueis de Bar. Anno a Nativitatc Domini M.CCC.XC.Vf et die Veneris obiit XIX mensis Madii circa horam dietus Docomptetorii minus Johannes et vequi fuerat et erat Rex Aragonum, nando in boscho propo Fnxanum diocesis post prandium Cefundensis subito amlsitloquelam et sensum, et sic Domino emisil spiritum. Anno Domini M.CCC.LXXXfH videlicet XVII die Madii vcrsus Rex Rrmenia; intravit Gerundam accedcndo Barchinonam. Anno M.CCC.XC.Vtt et die Lunm XXVHt mensis Madii fuit faclus terfemotus in civitate Gerundm et alibi circa horam primi sompnii. Anno M.CCCC.X et XXVtt die Juiii similiter fuit factus tcrremotos et alibi. in civitate Gerundie Anno A Nativitate Domini M.CCC.XC.Vf post morton Domini Regis Johannis Dominu!! Marlinus eios incepit regnare frater. Qui regnavit Et obiit in Monasterio per XHU annos. de Valldonzela 'die Sabbati uttima die prope Barchinonam ri nativilate Domini M Madil circa horam anno meridiey CCCC.X. et LXXXV. Anno Nativitate Domini M.CCC.LXXXtni

DE t)OCt;!tK'<TO.
~~ohe.lroedynw

288

A.C.t..i._n_ Bonitttus fetfn!; Rcx Arnponmn fitcicbat oxecucionon cun" t<a Dominum JohanM'm Comitem fmpuriitn'm ad iMtantiam Ut dicebatur Dontini Atamani de Fuxano qui tune hahcbat Comit. Et tune it~rio'unf gnet-ramcumOomiM dif;tum c' mitatun) in favorem dicti Comitis pjut'cs rentes ex' armi~r~ tr-xtes: nacionis qu:e vulgariter appt.))a))~n)ur~~s,qu<!t Btfe t'nU <)p!tnneus earun). Anno A Nttivitntc Domini' M.CCC.LXXXfX vi~itia omnh)m Sanctorum rentes armiget- cxtr"))e nneionis vocata' <of! M.;tM (M comte intrantnt CawiMyacA et patriam istam, eam dnmpn)fiean)))t maxime Episcopatum Gerundensem, ubi steterunt usque ad 8pp)imanam Sanctam scqucnton. K! in ipsa septimann Sanctn versus coHmn de Pnoifugicrun( et propter inundationcs zar! et ptuvinrum aquarum muttarum discuraones, qmR tune vigufrnnt oao gentes opportuit transire de quibusquidox~extibus per Pontem de Cf-rct; pro maior) parle remanserunt mortui, in inquia ut dicitm' ernnUn trataearumdemgentium numro XVIII milium honninum equinm, et )n fnntm cxttu non fuerunt V( milin. AnnoM.CCC.XCt et X die Augusti qua erat festum Sanct} Laurentli fuit facta pcrsecutio Judeorum in civitate Gc~ runda:. Anna M.CCCC.!Ht ultima die Madii Tun-is de Gcronctt.t cecidit cirea horam crepuscuti post solis ocensum. Anno M.CCCC.tfH et XX die Augusti Barthobmeus Avettaneda eivis nerunde interfect.us. Et XXVII die dictorum mensis et anni fuit interffctus Bnuf. de Pontonibus mites cum aliis u)tm Pontem maiorem versus ptanum de Serriano. Anno A Natfvitate Domini M.CCC.LXtf et XXIIII die Ju~ )ii obiit Dominus Berengarius de Crudiiiis GerunEpiscopus et post eius obitum dcnsis, fuit Gerundensis DoEpiscopttf! minus Enecus qui ex post fuit Archicpiseopus Tefracona-. Et post ipsum Enecum fuit Episcopus Gerundensis Dominus Jacobus de Tritea qui obUt prima die Marcii anno a natiyitate Domini M.CCC.LXXtUt. Et XI die dictorum mensis et anni Dominus Bertrandus de Montemtundo, Archidiaconus Bisnidunensis fuit electus in Episcopum GerundenMm. Et BertrandM obiit HH die ipse Octobris anno M.CCC.LXXXIIII. Anno A Nativitatc Domini M.CCC.LXXXVI et V dieAugusti Dominus Berengarius de Ang;)M-o)a Mt in Episcopuni Gerundensem et obiit Perpiniant tn Cardinatacon~eeratus,

~M

Af<r<ofCB

(<t<! ordine eonsiitutus XXII dlo Aucusti anno a nativitMto t'ominiM.CCCC.xm. Anno Nativitatc Domini A!.CCCC.VtH et VHI die octobris Dominus Fmneiscus de Bianis luit Cactus Episcopus Gerundensis. Et V die Januarii anni Kath'itate Domini M. CCCC.iX fuit transjotus in Episcopum BarchincnM. Anno A Nath'itate Domini M.CCCC.tX et VI die JanuM-ii Dominus de Cattari fuit factus Episcopus GcRaymundus rundansis. Ft obiit Vatcntiic Xl die j\!udii nnno Ii Mativitatc Domini M.CCCC.XV. [Je Anno i) Kativitate Domini M.CCCC.XVI et ultima die Deseu prima die J~uatii cembris, Dominus Datmacius de Muro seu eius procurator intravit possesionem de Episcopatu ot postea de mense Gerundensi, Januarii anni A Nativitate Domini M.CCCC.XX fuit translatus in ArehicpiMopum Terraconen<cfTt. Anno a Nativitate Domini M.CCCC.XX et XUH die Februarii Dominus Andrcas Dertrandi tune Episcopus Barchinome seu eius procurator intravit possesionem de Episcopatu Gerundensi. Anno Nativitate Domini M.CCCC.XXttf et die sabbati XX Decembris inc)i)"s et magnificus Dominus Alfonsus Rcx GaAragonum veniendodecivitateNeapotitanacumXVn! ieis venit ad Civitatem Massitia* quam tolnliler destruxit. Anno a Nativitate Domini M.CCCC.XXim et die Dorninica XVI Juiii hora Cimbali M Ladre Dominus Aldictus fonsus Rex Aragonum intravit Civitatem GMundai ubi stetit usque ad dicm Jovis in qua die Jovis pauto sequentis solis orluni iter suum versus Barchinonam. post arripuit XXVII. JUemor)f!<e quarundam possesionum adeplarum ~fMOp<t<& /ton<M'at)?e C<tpt't<Mm, e<MHn<~<trMmpe)' <n)'<ft<Mpe)' Archidiaconum Gerundensem Sede taccaute. (Vid. pg. ~6). Libr. MW<i. Capit. ~cc!. Gemn~n. fol. 32~ b.

1\

Die Martis Octobris, quarta M.CCC.LXXXJH. obiit Dominus

anno A Nativitate Domini Bertnmdus de Monterotun-

CEMCUMEK'nM.

Mr

Gertindensia. du, Kpiseopus Focrant fffati Vic;))ii f.cncra)f.< <'t idii oftieitttM per honotabite Ci(pitu)))t~ Kcett'site Cerundeusis in passe Ptri de Ponte, Notarii Gerundm. Die Jovis XXIII. n~'nsis obiit AugHsti anno M.CCCC.Y!)). in Villa Pcrpininni ubi Dotninus Bcncdictus Papa XIII. con) sua curia rcsidebat, Hominus de Beren~arius PorAa~utaria tuensis Cardinalis ndministrator Rpiseopus Kce)esi:B Geron&EMifi. Ft die sequenti per honorabitc ruffont Capitxtum creati Vicarii, et ofticiatos, etc., it) posse Bernardi de Solerio, Notarii GerandiB. Dio VIII. Octobris anno priedido M.CCCC.VHL Dominus Franeiseus de B):tnis, etectus Ccrundc~scm inEpiscopom per suum accepit posscsioncm. procuratorem Die VUH. Januarii anno M.CCCC.VHit. Dominus Raymundu! Episcopus Gerundensis per proeuratorem suum accepit possesionem. Madii onno M.CCCC.XV. pra;fatus Diequinta Domittus Ray. Gerundensis mundus, Episcopus obiit apud Civitatprn 'Vatcn'ti. Et fuit notus eiuft obitus (.erundfB die Mercurii sequenti. Et honorabi)e vicafios et alios officites. Capitutam ereavit Die XVHf. decombris anno M.CCCC.XV. Dominus DatmaGus de Muro, eleclus et conOnnatns in Episcopum ncrundcnsem accepit posscsionem. Die VI. Auusti anno prdicto dictus Dominus quoniam Datmatius fuerat in At-ehiepiscopum promotus Tcrraconcnsem, honorahitc Sod vaccante creavit Capitntum vicnrios et alios officialcs. Die XVIII. februarii anno M.CCCC.XX. Dominus Andras accepit possesionem Ecciesia* ot EpiscopatHs Gcrnn<)<'nsis ad ab Episcopatu quem fuerat tranelatus Barchinonensi. Postque die quinta mensis Madii anno M.CCCC.XXXI. quia pnefatas Dominus Andreas fuerat rcstitotus ft transtatus nd Ece)esia)n Borchinonensem honofabiiis et providus vir Dominus DatmatiusdeRMeto, Archidiaconus vices Gerundensisut~crens sede vaccante Episcopi aeeepit pOMesionem. Postmodum vero in mense Augu'.ti vel septembris dicti anni reverendissimus Dominus Johannes, tituti Sancti Sixti Presbiter Cardinalis, administMtorEecJesitc Gerundcnsisperproeuratorem aecepit possesionem. Dio XXVIII. Marcii anno M.CCCC.XXXV. fttit denunciatus obitus dicti Domini Administratoris honorabiii Capitulo'

At'HNDtCE
t"(..l.u~ a _1 Et cadc'n die dictmn t)onombi)c Capituinm accepit posscsio. nem Pt creavit Vicarios et alios offiejatcs. Die Luna* VDiL mensis eiusdem nnni fuit facta cer< Aprilis ta concordja intcr hnnorabiic et honorabiiem DoCapitutum minun) Ditintutimn de Raseto ArettidiMonum dicttB Ecetcsim Gorundensis advenerat a Curiis Montisoni qui lune noviter rcg'irDine et administratione dietu! di~nitatis super Episcopa))'. ipsa Sede vnccante. Et dictus Dominus Archidiaconus acccpit posscsionett). Die XVtK. Junii dicti nnni Oominns Dernnrdus accepit possesionorn de Gorundensi ad quam per procuraturem Episcopatt) fuerat ~romotus. Et obiit XXVI. Madii anno M.CCCC.LVtt. Kt honorabitis de Aviniono et pruvidus vir DominusJordnnus Archidiaconus Major gerens vices Episcopi, Sede vaccante, Patatii et Episcopatus. acepptt possesionem CI ~edn.H d:t:h" t...U.

XXVII ~ee~a <t')-o~ ?0~0~)0 Adoniani,

bis.

J?c<:t. Gerund. adnotato <nCod. ~/<tfS. MCM<. X. (Vid. pag. <24).

NfTA. Quae sc. X. et X[. tMuu scripta sunt, simp)ici<er hic cxcribentur.Reecntioribus sua nota tempori" vero, cuique nffigctttf. IV. Katendas Januarii. Eo die obiit Deita anno Levita, D.CCCC.LXVMtf.=Eodem die obiit Raimundus Olive qui tecit. clericis edificare Sancti Sepuleri. Kal. Januar. Obiit Audericus sacerdos. Nonis Januar. Obiit Moruca. VII. id. Januar. Eodem die obiit Sonifredj anno Sacordoti, DCCCC.LXV. VI. id. Januaf. Eodem die obiit Bernardus de Foneiariis, huius Sedis Canonicus, cui dimittat Deus Omnipotens omnia sua. peccata V. id. Januar. Eodem die obiit Raimandus Prepositua. Uf. id. Januar. Eodem die obiit Berengarius Terrachonensis Archiepis., anno M.XC.VUtf. ab Incarnatione Xpi. XVtHL Kal. Fehruar. Eodem die obiit Wadamirus Levita. Obiit Guilielmus et Petrus Odgerii, Arebilevita, qui regularis Clericus factus viam universte carnis foliciter est egreeue. ??< fM~<tM XII. (C<C~<<'f. ?<-)

BB MCUHMO;).

t'ptxr. hoftem die obiit Giseafredi. anno Pbri., !).CCCC.LXXU.==t:odom die oMit Hernardus de Paiatio, hxius Scdis Sacrista, anno DM). M.CCC.XVL recMM m<tn ( /c M<{tM ~OC unicum t)M<~im <n Cocftf'<*). V})t. Ka). t'cbr. Hodemdie oMitBe))oni Pbri. an. M.CCCCt,. V. Ka). Febr. Kodemdieobiit Petrus Pbr. montis EuscMi t'?! ~M~x). (t'c!A'<).<em )). Kit), Febr. Eodem die obiit Audesindus Pbr., attno die oMit Guitntmus t).CCCC.er)pso de Vutpitmco, Gancpcrti huius Sedis et Canot)icus,irmftgnkaritatis honestatis. (Scee. ~'M. Mofa~.) ~<K<. Fe&raf. Il. Idus Febr. Eodem die obiit anno Sperandeo SacristiB, DCCCC.LXXH. Vt. Kal. Martii. Eodem die obiit Audegarlus. !H!. Kat. Ma)'). Eodem die obiit Suniarius, qui vocabatur Hufus, vir bonus, cui Deusdimittat omnia peccata sua. Amen. Ut. Ka). Mart. Eodem oMit Raimundus anno DomiComes, nic trabeationis XVI. post millesimum. (A~<. eodem temporc). Il. Kal. Mat't. Eodem die obiit Senderedus t 'Archipresbiter. f MnoD.CCCC.LXVJ! ~MM. JA!r<tt. Kal. Martii. Eodem die, anno Dominicm Incarnationis M.LVH!. obiit ErmcsindisComitissa. VI. Non Eodem die obiit Volveradus, et Guillelmus vir per omnia laudabilis, Mag-ister, qui post retictam huius Menti gloriarn feticiter mi~ravit in Xpo. If. Non Mart. Eodem die obiit Senderedus Sacer et Saerista, cui Deus dimittat omnia peccata sua. Idus Mart. Eodem die obiit Petrus Vnt. Gaucberti nostrai congre6ationis Pbr., vir magne religionis. Vil. td. Mart. Fodem die obiit Guittetmus Secarii, qui onine suum alodium dimissitCanonie Sanette et Mari, Berengarins Guitetmi, Pbr., vir ntagna; et paeiencifc simpticitatis. (7/(Bc~(ee. ~7~.) VI. !d. Mart. Eodem quoque die fpotesttis fraclus non <t)odicis obiit Baron Bonihominis.

x.'vn.

iun.

r.

289

T.XU.

19

29U
Ht !H. M N. Mt~t Mart. )i'n~.n.).~nt.)

APNBtCE
et S. FeUcis die obiit

A~~tt.~t. y Eodem die obiit AdatbertHsCuisadiPbr. et Berengarius Uuiitettni !'feposit(M, virreligiosus: Abbas. (/~<ecf)o<a<<t ~c. XII). t). Kat. Aprit. Eodem die obiit BofKt)us.=:Eodetn Cornes. Berengarius

?))!. !H[. Non. April. Eodem

~pf{<t' die obiit Senderedus Arnat. filio Car-

pioni. tH. Non April. Rodem fratrum obitus studi

qui (ose eot) gebat. XVft.Kat.Maii.Rodemdioobitut)) Amatus Guitardi vita. XVI. Kal. M~tii. Eodem die obiit. Donades Pbro. XV. Kal. Maii. Eodem die obitum Arnutphi fttustrissimi an. Dni. D.CCCC.LXX. Episcopi Gerundensis, Ecqui rexit ctcsiam annis XV. mens. VII. dies X. et V)f. et anno XV. Lotharius Rex Francorum exordium quod sumsit (Bc not. coev. m<!n).=ttem eodem die obiit Berengmius Gaucberti, Ctericus, qui contemptiiihuiusmundidiviciispauper nigravit ad Xpum. ViHf. Ka!. Maii. Eodem. die anno CXt. post mittesimumab tncarnationc Dni. obiit Ermengaudus Elenensis huius P~esut, Sedis Cannonicus. Vf[. K:d. Maii. Eodem die obiit Teudesindus Abba Sancti FeUis. (Nzc notata Me. A7.) Ipso die obiit Cerahus Pbr. Pietaviensis. )Ht. Kal. Maii. Eodem die obiit Raimundus Guisalli huius Sedis Episcopus, virsanetiB et doctrine ptenitudireligionis, ne eruditus ~cec. (~ec notota). ~eM. Maii. Levita. uxor Raimundi GuiHe)mi Archiievita sua. de Virbona

die obiit Guillelmus

V. Non. Maii. Eodem die obitt Recosindus UH. Non Maii. Eodem die obitt Sieardis Raimundi de Sancta Columba. Il. Non. Maii. Eodem die obitt Ratmundus ginibus. nf!. Id. Mail. Eodem die obiit Sendredus cul Deus dimittat omnia memoria peccata

P~ )ttf

POC~MKKTOS,

~9~(

-t.!tt 'tt t hodemdie oMit n.i-)-~ Rtt~mundas Guillelml huius vir magne simpticitatis Sedis Saerisla, et mansuetudinis. If. Id. Maii. Kodem dio obiH JohannM Raimundi huius Sedis Canonieus et gramaticus. Idus Mali, Anno !ncamationisDomintec M.LXX!. oMitReGuifredi. mundus XVII. K~). Junii. Eodem dio oMtum Condemari EptMopi. XtHf. Kat. Jun. Eodem die obitum Oddone Levi)e==Eodetn die transiatio 8aneti Micis martiris ierunda (?)'<: ~<ec. XI.

!U. t~tt~tt IdusMati.

~t~

no<<t(o).

XH!,Ka).Jttn. Eodem die obiit8endovadM Abba. (~<M !!(ec. AW. <)0<oto). XI. Kai. Jun. Eodcm die obiit Teada)egns et SacnPhr. et sta, Gauzfredi BM-engarius AttcMievita, qui obiit anno LXXXVtttf. millesimum ab tncarnnUone post Dni. VIII. Ka). Jun. Anno tncarnationis Dominice LXX. VI. post M. EM M,C.XH!t. tndictione XtHf. obiit Domnus Remundue Comes Barchinunensis, oc Marchio. Perengarii YII. Kal. Jun. Eodem die oNit Adalbertus Ga)avonei. Jt/ena. Junii.

U!. Non. Junii. Eodom dio obiit Ato Clcrious magnus seo<tMttCUt. Vlif. Idus Jun. Eodem die obiit EMgias Arehipresbiter. Vif. Id. Jun. Eodem die obiit Bernardus Mironis Ctericus, huius Sedis Prior et Prepositus. V. td. Jun. Eodem die obiit Bernardus Guifredi Capud scoie anno C.U. post miUcsimum ab Incarnatione Xpi. Il. Id. Jun. Eodem die obiit Offitus Levita. X\'L Kat. Jutii. Eodem die obiit sic Rieharius Pbr. et Cascote. pud XHH. Kat. Jul. Obitum Adaiberti Pbri. qui fuit mfus. Kat. XIII. ju). Eodem die sic obiit Terrocintus Pbr. V. Ka), Jul. Eodem die obitum Ebriarli Pbn. Capud Mo)i. Eodem die obitum Mironis Goltredi. ~ens. Mit.

IIII. Idus Julii. Eodem die obiit Johannes Capud scote vir land omnia cuius studium fuit famu par (abilis) (fan) Sanctis

~2 Il

At'HKBtC)!

~'rS' clericis. Il. Mus X~U S "~ut~

""P'('")~in.~crct Jut.Eudetn die post jsto Petru.ponci, ),~ Sedis Arexpeditione Jherosolimitana anno millesimum ab 'e Xpi. obiit

(coeva manu). XU. Kal. Augusti. 'vita et Prcposltus ~~)' August. sceo. Xl.). ~t'). xteo. t'll.).

prorsus die obiit Bernardus Afchi <Mc. (NBc ~7.). Eodem die obiit Levita ~<Sacer(~c

~M~ Kalcndis

~M~MM.

Eodemdie August. obiit Pelrus t:erundensis Episcopus: qui valde diligens G<.ru,.deM~ S~crn e~c~ que in ea diversi h.n.n..rdinem, ob Dei ~hd~~n -urem voeattncdtvtn~vitntnmcrnifceiibem .B~S:L~ die ~'=" Eodem die obiit Bonueii Sacrisln. Aug. Eodem die obiit ~dus, a. f-t Archi)e.!ii XII. Ka Sept. Eodem die obiit .;ui!ie)m.s Cuifredi Levittt anno dotntntce Incarnat. M.LX.Vit. VIII. Kal. Eodem Sept. die obitum Almerndi Levita (Srec. Xl.). ~n~ 5ep/oH~,

nL Non. Septemb. Eodem die cMi< Bemar<)t,s Umberfi hu Sedis Episcopus anno Dominice Incamati.nisC.X post m'tte~mum MM. eod. tto~fa.). (~c Il. Non. Septemb. Eodem die obiit Gniitetmus Rni.nundi de Farn~,qu,bMaconfMsioM connus, et Clorieus fasui dimisit etus partem ~dii canenic. Bente M. cui Deus omma peccata sua dimittat. J.~X~ die obitum ~p' (~ a~c. XII. notatn.). m. Eodem die Poncius Adatberti Idus Sepleinb. ctericus ~n~~ seculus t p~ pauper grnnus,

MMCOMESTM.

M!)

XVI. Kai. Oetobris. Eodem die obitum Guigoni Lvite. X. Kat. Oetob. Obitum Remundi anno Umberti Archilevite LXXX.VHtt. Doi. post M. ablncarnatione ~eMSt't Octobris.

Il. Non. Octob. Eodem die obiit Bernardus de Colonieo qui conversusAmiticiain a)odinmsuumdim!snostra Ecelosia, sit nostre Canonice. V. Idus Octob. Eodem die obiit Sicardis mater Bernnrdi Eptscopi (Sffc. JtV. t)o<o<<t aut ))))'(. scq.). XtH. Kal. Novemb. Eodem die obitum Garsiani Subdiaeoni Bernad. ssonensis Uemipso die obitum (Swc. ~). Epivir. eruditus. canonicus, tcopus, huiM. (Sxc.A'). XII. K<. Novemb. Eodem die obiit preclarissimus vir Udaac Hlard. qui secundum CvangeiicamiuMionemuxo. et rcgutaris c)er!cus sios, et cetera qum possidc. rc)iquit, fa. Miciterad dominum migravit. Vf)!. Kal. Noven)b. et Obitum Petroiti Archipresblteri Tructari. fitioCarpiotu. ~etMM Novembris. filio Raimundi

!(ft. Idus Novcmb. Eodem die obitum Borelli sua. Comit, cui Deus dimillat cmnia pcccata Fetix Atmodis que sp)enXVII. Kat. XVn.Ka.mb. H~~d~Ll vit ad atria atria

` iransi [ ~) vite ). vite. Decemb. XV. Ka). Eodem die obiit Berengarius Gerundensis Episcopus XC.tt. M. Dni ab Incarnatione anno post Il. Kat. Decemb. Eodem die obiit Guitardus Arnalli Levita, huias Sedis Canonicus bonis opcribus et elemosinis frequenter intentus, et divina gramatica quoque arte, atque humana lege adprime eruditus. Afensis Dorembris. Baroni Pbr. atquc et timen~ Deum.

KaL Heccmb. Eodem die obiit Bemardus Prior huius Sedis, honu~ ecciftiasticoit, (S<M. Jf/f.).

APKMtCt! ff(Y .f_fi (a

IIU. nostr

Guilielilli congfe~tiouts Puiero mi" facuio(o<t.i(pc.). Nonis Doeemb. Eodem die obiit Bero femina.~Kodon die ob<f< Raimundus Comes Barehinonensis Berenptfii et Alarchio. U. Idus Decemb. Eodem din obitum Wada)niri abbati San~ eti Felicis annu DCCCC.LXXV. (S<M. MeHfc.). XVHH. Knl. Januar. Eodon die obilt Adaibertus Haimutnii Levita de Maived. ~a:M)-p<<t ex <!{<e<-o J/s~tro~t'o Bcct. Cct-t(n(feoi:t~ in Codice jfo!'<i'o<o~)f m~. Mec. A'/)~. ~Ven$. jMtMo~tt. VUt. Idus Januarii, AnnoM.CC.XUH obiitDomptMM Raymundus Terrachonensis huius Eccteei CaArchiepiscopus nonicus. III. tdue Januar. Eodem die obiit Bercngarius Tefrachon~ Archieps. tX. Ka). Februar. Eodem die obiit Petrus Lodomerii de Unj~aria,niiusComit)st)iortisii. Vf. Ka(. Februar. Eodem die anno tocarnottonis Domini M.C.XCV. obiit Dompnus Gerundensis Raymundus Ep!scopus. III. Kat. Febrnar. Anno Dni. M.CCC.X). obiit apud civitatem Vianne, ubi per Summum Pontificeni erat generale ConciMom convoeatum Vencrab<)M Dnus. Bn. de ViHamarinobo* noe memorin! vir excellentis Episcopus Gerundensis, scicr)et tia;, dlscretionis, et villa de qui in Castro <t<EpfMopoM ~~cAero furens crpxit, et cum mnitis laboribtts, et dampnM, ut ibi essent sumptibus, et merum et perpctuo, quod mixtum Gerunden. ccta. semper ibi haberet imperium per privilegium regale optinuit; in thcsauraria quod privilegium ipsius Kcc)a6. repon! feeit; et locum de Quarciano mit, quem digni' tati Episeopati et super redditibus te~avit; ipsius loci duos sacerdotes instituit, cuiiibetannuatin) CCC. so). de requorum ditibus Gerunden, dari mandavit; st)j)ra()ietis per Episcopum Volens et ordinans quod ipsorumquitibet icrscmperceiobraret Missam in quatibet et post Missam ille qui ceseptimana: tebrasset indutis capa serica, habere voquam eos semper (t<:noh!<o

Non.

Decemb.

Eodem ciericus

dio

t~timumtus de qui vocabatur

obiit

MBOCUMEWtM.
.0.t .1. L'rioun, n.1

39~

Gerund. luit (et (um opus esset ut emeretur pcr Kpiscopuu) suum exfret, et ibi abMtutionem famandavit) supra tumulum in Miseis et absolutionibus alter a)tecerct; et quod semper et ln intcrctot Eccta. Gerund. rum adiuvaret, quod semper et u~rctro Rpiseopum Mfn' orficifs pariteret nocturnis; diurnis ve) subtirbM por in processiunibus, que in Eccla., civitate, cum in tncelebrandis ordinibus adiuvarent. tfent, et fierent, et vojuit ut perpetuo stitutt etiantanntvcrsnrhtn) B. in quatuor prcctpuis fpstivitatihus Marite darentur sacroearundem duo cerei quasancto attari S. Mariic in quattbet tuor Hbrarutn cere, qui in Mfvtcio ut ipsius aftaris ardrent, beata Virgo ve))<'t sue anime esse Et ad a comptenda redditus Crossam etiam Quarciano tocipredictide obtigavit: suam puicherrimam in grammatical argenteam Ugucionem et Mbrum Rationale vocatum, llomanum et )ibrumfon<)/!ca!ent vocatum Ecdtp. votens dictos pufehcrnmum ipsi legavit; duos tibrot! //M~HM<'M~?t et J~aon(!<<!m esse perpeluo in circa nova Ecclre. Gerund. catenis affixos in servicium Eccite. Prid. Kai. Fcbruar. Eodem die ohiit Audesindus Pbr.= Et Guillelmus de Terradis Sacrista tabulam mainr, qui attari Beata* Maria* ficri fecit. argenteam Jt~en. fe&n<or.

VJ!{. tdMFebruarii. Anno Dni. M.CC.LH). apud Nenpoobiit Dompnus lim, ubi crat curia romana, huius Berengarius Sedis ordine Episcopus~;de Predicatorum) qui tria feata JX. iection. in hac sede ordinavit et instituit sollemniter cotebrari, videlicet festum Beate Katerine Virg., et beati Dominiei Confess., ordin. Predicator., et S. Petri primi institutorts, Mart. eiusd. ord. XHit. Kal. Marci). Eodem die obiit Odemarius Pbr. et Berengnrius'ferrachoncns. Arehiepus., huiasEccfK'.Saorista, de fuit Villa mulorum. Et Rcff-rendus qui Franeiscus de Blaet Barchinonensis. nis, qui fuit Epus. Gerunden. X. Ka). Mardi. Eodem die obiit Domnus Petrus de Castronovo Gerundensis Epus., annoXpi. M.CC.LXXV!H. pro quo fit anniversarium Conv<*ntuaie D. per Epum. VII Kal. Marcii. Anno Dni. M.CC.XX)X. obiit dompnut huius Sedis Canonicufi. Hugo Comes fmpuriarum.

~6

AC\OtCE Ment. M~t<.

Jeudis Marcii. Eodcm die obiit Ermess6ndis Comitissa r~e~ tiRiasa femina, i que hanc Sedem ditavit. tabulam auream ac (.'rucem Dco et Sanctm Mari ohtutit, et Ecchm. muftis ornnmctttis cuius obitus soKemnitetornavit, debet cetcbfari.~tfem Petrus Abbas et archiViUftbeftcandi 'evito istius Sedi. Vi. Non. Marcii. Eodem dieobm et Rodlnnllus G. et huius SedM Abba, At-chidiaconus. V. Non Marcii. Eodem die obiit Arnaidus do Juxiniano ArchidiMonus de Ropttionibus, et vcnerabi). Petrus de. Cesaraugustanus Kpus. J{f(. Non Marcii. Eodem die obilt Petrus primus Utiani Priori Prid. Non. Marcii. Eodem dio obiit Sendrcdus Sacerdos e( Sacrists. Et apud Barchinonam Sanctus 0<)cg:))-iu)! Tefr~ chonMMis Dominice anno Jncamationis Archiepiseopus, M.C.XXXVf. Nonis Marcii. Eodem die obiit. Guiitelmus Terrachonc~sis de Castro Terroge. Archiepus. XV. Ka). April. Eodcm dio obiit Raimundus Petri Bonardet, qui optuiit ))e et huic sacrosancto attari Magenitricis rie nnm))u)n aurcum K))iscopatem. Xttf.Ka). Anno Dominice Incarnation)-! CLXVitt. April. post mille ot~iit Guittet nus huius Sedis de Pctra it)~ Episcopus ciM qui PatiMiuth' eonstraxtt. VU. Ka). Eodem die obiit bonememorieDompnns Aprii. Bernardus de Pavo, Gerundcnsis Epis~opus, qui B. Paot! construxit et in iifius fcsto et vc~peris Apost. dn-~ cnpeitam, et soXetnnc die obitus sui inaudiptumstatuit anniversarium tum Gcrundf,duoioipsiu8Mpe))it bnficia ac sllbitiens, Sodern Gcrunde fontf! aque, etornamcnti'; ittastrabit. p)nribus ))eecssit autem XXVL transis Marcii anno A Nativitate Domini Mi leslino CCCC. quinguagesimo septimo. if{. KnL April. ScIpso die obtit DomphusJacohu~CabriB rMndensis Kpiscopd' <Mi!M. ~prts. XVffO.Kat. MaiL Anno DominiM.CC.iX. obiit Guittdtnus

MCOCtiMt~TCS.
de Ortafano, XV. Kal. Elnensis huius Sedis Canonicus. Epus., Eod<'m obiit Maii. die Amutfus Gerundensis

~M

Kpi. MOpUS. XJHt. Kat. Maii. Anno tncarnationis Dominice M.C.LXX. Domnus obiit 't'erraehonensis Hugo Archiepus. prifn Xt. Ktt'. Mai). Obiit Guillelmus Abbas Vittcbortrandi, huius Sedis Architevita. IX. Ka). Maii. Eodem die obiit Erfnf'ngaudus Htnensis Epi. huius Sedis Canonicus. eeopus, V)H. Ka). Maii. Anno Dominice Incarnationis M.C.XC.Vt. obiit ttdefonMs Rex Arn~onen. huins Sedis Canonicue. VU. Ka). Maii. Eodem die obilt Tcudesindus Abbas S. Fe. ticis. {tf. Kat. Maii. Edem die obiit Raymundus OucsatU huius Scdis Epus. ~ettM J)/ott. Vt. Non. Maii. Eodem die obiit. Guillelmus doMonellis huius Sedis KpM. VIII. Idus Maii. Obiit Dompnus Bnus. de Viiacerte Epus. Hecundens. XVit. Ka). Junii. Eodem die obiit Gondetnarius Epus. XIII. KaL Junii. Eodem die obiit Otoras Levita. Et Sendonandus Abbas. X!. Kal. Junil. Eodem die obiit Teudalegus et SaPbr. crisla. Eodem die obtit Berengarius Cornes Barehinon. ac Marehio. Mensis tH. lastieus. jMn<<.

Non Junii. Eodem die obiit AttoCtericus magnusscoEtannoM.CCCC.V. obiit veneral)ilis Bernardus de Canonicus et Sacrista maior ttuiuscctiX'. Brugarolis qniptocuravit fieri unionem Capellaniarum in pro distributionibtte dicta cc)a. iargiendi~. Nonis Jun. Eodem die obiit Erogius Archipr. VII. Idus Jun. Eodem die obiit Adalidis feminf). Et Magister Raduifus. Vt. Idus Jun. Eodem die obiit Bn. Mironis huiuf SrfiiN !'nor et PfBBposituo:

?8

APNMC

Pridie idna Jun. Eodem die obiit Offitus tevtta. Et domnM Gitabertus de Cruditiis Epus. Gerundens. XIIII. Ko!. Jutit. An. Dominice incarnationis M.C.XC.VtH. obiit Domnus GauMdus Gerundensis Epus. XI. Ka). Jul. Eodem die tnearnationis Xpi. M.CC.LXX.t)!. Sacrista. obittVenernb. GaiU. de Montenigro, Scdis huius Terrachonensis etectus Qui existons fugavit viriler do Vicece<t))t<t(u Castriboni, et de montanis de Pradis multitudinem t)cretic:e pravitntis. Deinde exercitu oastru))) et congregato, de insulas et do Formenteriu, paganorum Evia depulsis (ido spurcitiis, Xpi. acquisivit. (Longa OfoMofM prosequuntur offa viri ~M<<e, ~x<B inter est /MH<i<to .Uot)0t(er)< prtmm CarfMW ~<< S. /'<!M<m de Ilaritima). X. Kal Jul. Eodem die obiit Carbo S. Marie Utianensis Prior. Jul. ArHH. Kal. Eodem die obiit Bnus. Terrachonensis huius Sedis Sacrista. chiepiscopus ~n~s Jht.

XV. Kat. Augusti. Eodem die obiit gloriosus Marchio Raimundus Cornes et UrgelBarchinonensis, Bisutduuensis, lensis. XIII. Kat. Au~usti. Eodem die obiit Arnaldus Carchasohuiue Sedis nensis Epus., Canonicus. X. Kat. Eodem die obiit Arnustus levila de RoAugusti. Et Poncius Uertosens. mannano. Epus. VII. Kat. Augusti. Eodem die obiit Dompnus Bereng;anus de Crudilis bone mcmori et est seputtue Gerundens., Epus. Barchinone in domo rratrum minorum. JtfMMS Augusti.

Ka). Augusti. Rodem die obiit Petrus Gorundensis Epue. Et Petrus de Requesen. Abbas S. Felicis. mt. Non. Aug. Anno Dni. M.CC.XVIII. obiit DomnusRaymundus de Palafolls huius Sedis Epus. III. Non Aug. EtBonucius Et veObiit Piacianus. Sacrista. novum nerab.BerengariuaArchitevitadoRogationibus, qui dormitorium construit fecit. Et cupam argenteam ad servandum corpus dominicum Beata: Mari dedit.

OOCUMMtOS.

29U

Aug. GeniMten~ Berongarius Epus. Prid. Mue. Au~; Obli Mathfredus Abbas et Archilevita. Gasto de Monthecatcno Ipso die obiit VenerabiiisDnus. huius Sedis Epus. XVH. Ka). Sept. Obiit Guillelmus Jordanis Elnensis Epus. huiuB Sedis Canonicus. Et venorab. Dominicus Jurado Abbas 8. Felicis Gerunda. XII. Kat. Sept. Obitt Attonus Et Epus< Ermeogaudus Cornes. XI. Kal. Sept. Obiit Poncius de Pataeio huius Sedis Cano-' et Pfzpositus ntcus, Evica;. V. Kat. Sept. Obiit Petrus Vicensis huius Sedis CaEpus. nonieus. ~eM. S~femt.

Prid.

Non.

Oblit Dompnus

HH. Non. Sep. Fodem die obiit Bnus. Hostoleiisis Abbas S. Felicis. Ui. Non. Sept. Eodcm die obiit Bnus. Umberti huius Sedis puSt Nonis Sept. Obiit Sonifredus Epus. V. Idus Sept. Obiit Fatcucius Doctor parvutorum. ttU. Idus. Sept. Obiit Raymundm de Basse, Abbas Sancti Feticix. Pridie Idus Sept. Obiit Petrus Rex Aragonum, Comes Barchin. anno Dni. M.CC.XffI. VH!. Ka). Octob. Obiit Berengarius Arnaldi S. Felicis Abbas, huius Sedis Archilevita. VI. Kal. Octob. Obiit Venerab. Dnus. Guillermus de Villamarino Epus. Gerundensis. ItU. K.a[. Octob. Obiit Berengarius de Argetariishums Sedis Pbr. qui capituli et Eecta:. pavimentum lapideo tabulatu persoivit. Mens. Octobris. tMI. Non. Octob. Obiit Petrus S. Pauli ~farbonensis Abbas, huius Sedis Canonicuf. Kt Bonus homo sacerdos et Sacrista. Et Dompnm Bertrandus de Monterotundo bone memorie huius Sedis Epus. VtH. Idus. Octob. Obiit Dalmacius de Pefra incisa Abbas S. Felicis Gerunde.

APttDtCE Mus IU. Octob. Obiit Guillelmus Gaufredi Pbr. et Thesatt" rarius huius Sedis, quos in bona, dies et annoa comptens inter alin Qui. itt~toria. legavit in stio testamento huic Sedi X mille sot. et quia probatum Barchin.j extitit in vila sua promisserat quod facto inde camMatgurieneee, bio nierunt duodecim nt))))a LXX trs sot. et ttt[ den. Bar. chih. Eceta*. construendo, vel in cimberio pro capite argen<eo supra attare beaba MarMe Virginia erigendo: ae bibliam \'o)utnina est divisa. BUamqun: per quatuor XIII. Ka). Novemb. Obiit Bnus. Carcisonensis Epus. hu. ius Sedis CanonicuSt ~cw. JVof~Mt)')~.

MO

Nonas Novemb. Obiit Reverendus Dnus. Berengarius bo<)? tDemoriiB dies suo< Epus. Gerundens. qui apud Neapofhn ctausit extremos. V. Idus Novemb. Obii) Raymundus de Avinione Abbas S. Felicis GerundiB. ttL Idus Novemb. Obiit Vitalis de Blanis AbbasS. Feticis Gerund. XV. Kat. Decem. Eodem die obiit Berengarius Gerunden. Et Petrus de Pontonibus Abbas S. Felicis Gerunde. Epus. XI. Ka). Decemb. Obiit probus vir Dompnus Arnaldus de Motttefotundo Gerund~ti. anno Dni. M.CCC.XLVHt. Epus. unum Presbiferum instituit in Ecola. GerUndensi, et alQui Item duos ardere terum cereos in prtesentia CruRupiani. et alios duos ante Claustri ciftxi ima~inem quando proces!o net ibi. Hem unum cereum. Item unam lamin capella et alteram in capella padem quatuor martyrum, Pntacii. ltent festum Corone Dni. ob reverentiam ejusdam Sanctse in pnes~nti Eccla. honoriHee SptnM permanentM: et pro eius festo dari cuilibet de Capitulo XII denar. Item Sancti hanc Ecetam. dotavit: et eius festo Karoli, qui pro de Capitulo solidum. omnibus unum VIII. Kal. Decemb. Anno Dni. M.CC.XLV. Oblit DomGuillelmus de Cabanellis, huitts Sedis venerabit. pnus Epus. tir excettentis et honestatis pr:escientiae, magna! castitatis, ditus. HI!. Kat. Decemb. Obiit Guilleimus de Boyl Epus. Gerundensis.

DE MCMtEMfM. We~. Decemb.

30!

Nonis Decemb. Eodem dia obiit Raymundus Berengarii et Marchio, Barehinonensis Comes a qui fuit interfectus suis. Et Guillelmus traditoribus Elnensis Rpua., huius Sedis Canonicus. XV))!. Kat. Januar. Eodem die obiit Dmpnus Vat~erfus Etenensis huius Sedis Canonieus. Anno M.CC.XX Epus., VU obiit Alamandus huius Sedis Epus. X)H!. Kat Januar. Anno Dni. M.CCC.XXHH codem die Patoobiit Rever. Dnus. Petrus de Rochabertino huius Sedis Epus., et duleis, humilis, benignus, qui piurimutn ditcxit hane Ecclam., in qua nutritus et eius clerum, fueab et rat eandemdeeoravit infantia, et operibus diversis, ornamentis et si plurimis. ptura fceisset, tongo vixisset; sed non vixit nisi sex tempore annis Episcopus. XIII. Kal. Januar. Anno Dni. M.C.LVUH oMit Dompnus Gerunden. Eccte. Cerengarius Epus. qui fuit Abbas Villebcrtrandi, XXVHf, yM<<!t))M)<unt Ponc<tPf(Bcen<o)- MO~ (V.p!t~.<t<.) Bw autogr. in arch. Bc<'<MtoCentt)~~< an.

Eec)<s.

Gerunden,

dbita* conditionis nullus in carne posttus mortem ~uoniam evadere potest. ln Dei nomine Ego Poneius Levita et capud 6co)t6 SanctiB Mari Sedis Gerunde dnm jaceo in mea doest infra muroscivitatis nerunda* detentus alr mgrimoqua* timeo ut non veniat mihi mors. tdeoque tudine, repentina id est, Domna Almodis meos, eligo amicos Comitissa, et Umbertus et Otonis etcrieus nutritus meus, Johannes et Amatus Vivas nepus meus, et MiroSuniarii Presbiter utst in presenti aut postmodum mors mihi advenerit a'gritudine omne meum potestatem atque ticentiam habeant distribuere avere etiam tam mobile immobile in sanctis Dei quam in eiericis et pauperibus. In primis dimilto ad CaRcetesiis,

mansum cum terris et v nos et cum omnibus suis portinencHs quod ha-~ beo vel habere dobeo in Biviano pro picore de unctas V de aurovetutopjacabitoquasmihidebebant Guihnundus quaa-, do obut et nunc dbet coniunx eius Amattrudis, autnra:dictas unctM auri jam dicti, si fedhnet-e votuerit. Item dimit, <" 'TT~P VI uncins aurimonc~ :cne!B quas fuit Odecadide n))htdebBbatTrasgonciaf(6fniM,uxoFqu<B MuMb quando et adhuc tcn.o obiit, pro pignore ipsa con~ damina qum est jnxtaEcdesiamSanoti Saturnini de Salze(o. Et si Odegarius nepos eius .ut atiquis ex fratfibM suis noluerit redimere jam dictum condaminam sit solide et tibeM prsefata condamina cum ipso manso et cum omnibua suis pert)nenct.sjamdiet<B canonicz. Hem dimitto jam di~. cta.canon.ca: duas copasar~entMscum coteras arquinque et ad ipsam genteas manstonem de ipsa canonica quam Johannes facit hedtncare di.nitto C. mancusos auri monet ad Sanctam neiB.et Mariatnditn:~ tuributum optimum Ad Domnum argenteum. Beren~riMm seniorem Episcopum meumXXmancusos auri monehe BarehinontE.etadsex Presbtterosjam dictmSedis.ide.t, et ArnaXusDatmacii, et Petrus Deusdedit Piper et BemardusBar~ Gaueberti, ni, et Guattero et Petro BMgarii dimitto ipsam meam mulam et ad optimam, Bonuci.n Sacrislam mancusos U, Adalberto Gu.Mdtmaneusos Il, attero Adatbcrto Presbitero mancusos If, ad Dagobcrtum Prcsbiterum ad Remancusost!, mundum clavigcrum maneusos II, ad GondabatiumPresbi. terum mancusos Il, ad Remundum Petri Preshiterum manicusos tt, ad Diachoncs jam dicta! Scdis singulos mancusos, d est, Bernardus Alironis mancuso t, Guillermo Guatter alter maMUsum, Guib. Suniarii alium, Berengario Brocardi alium, Bermundus alium, Adalberto Galavonsi mancusos !I, Aguilermo nepotisuornaneusol, PoncioRemundi mancuGaufredo sosH, Dalmacii poncio manousol, Stenhani mancuso I, Berengario Gauffcdi mancusos !H, Guilermo Amelii Presbiter mancusos ti.adRetnundumArehidiachonemmancMost)!, Guilermo Seniofredi Guimancusos III, lermo Guifredi rnancusos III, et ad jam dietam mansionem pnBd.ette Canonica: quam predietM Johannes facit hediflcare dimilto meum avere ipsum Comitisa quod Domna Almod)smiM debet, sieut ipsa melius scit. mansioneo Et ipsas

t~t"?

1"1-

APNDtCE Sedis Gerunde fp.um

MpncuMEKTOS. ;nt~f'II n,n.n.n..n:_ rt__h~

303

~uaahMbeoinframuros ubi ego habite ch-itatisGerundm, cum omnibus hediOciia et pertinenciis earum dimitto pne-* dicto Johanni, clerieo mon nutrito, ut dum vivit tenoat et sine Mandimcnto uiiios hominis. Post obitum possideat vero suum remaneant Amati Berengario nepotii! mei. Et ad jam dictum Johannem meum nutritum et elemosinarium dimitto omnes meos alodios quos habeo in Pnrroehia Sancti Stephani de Rivo de Luto, et sunt XV mansos eu.n omnibus iitorum pcrtinenchs, videlicet, terris, vineis, cuitum ve) eremum oum pratis, pascuis, silvis arborum diversis goneribus, omnia et ib omnibus dici ve) nominari quantum et ipotest pgas tres condaminasinsingutistocis, et alia condamina quae est infra Parrochia Sancti de Vila A)b!ni ad Stephani ipso Ulg, et cum ipsas mansiones ve) sacraria cum earum omnibus hedificis qum sunt juxta vol in circuitu cctesim prtBdiSaneti de Rivo de Luta. Et in Parrochia Stephani Sanct Eu)a)t de Crudilias ipsos mansos quos GuiUermtts de Nola tenet oum illorum omnibus et a)ia' tprr:e pertinent)!), vol ymetBqu sunl intra jam dicta Parrochia de Cruditias vel in ous termines cum cultum et eremum dici vel quantum nominari de jam dicto alodio de Crudilias potest Et ipsos alodios quod habeo et mansos in Parrochia Sanctt Cipriani dicunt deAt.ostntocoquem Aspiran et de Altinis, et de Irescutseumomntbus ittorum pertmenciisf't nfrontationibuf omnibus. Et in Parrochia Sancta- Pe)agi:e ipsos mansos quatuor quos )bt habeo eum illorum omnibus et pertinenciis afrontaclonibus in loco quem dicunt ad ipsa cabruga et atiis atod.ts, terris, vineis, oultum vt eremum et cum omnibus arboribus diversi generibus et cum ipso blunar quod in jam dicta parroctua est vol in dus termines SanchePeiagise quantum ibi habeo vt habcre dcheo. Et in Parroehia Sancti Andra: de Petriniano mansos !)t cum terris et vineis et cum omnibus uiorum et cum atiis alodiis portinonciis cultum vt eremum quos intra jam dicta Parrochia vel intra eius terminos de Petriniano haberc debeo. Et in ipso piano ante Ge~ rundam civitatem in toco quem dicunt ad ortos ipsos ipsum mansum cum suis terris et cum suis omnibus et pertinenciis cum tpaos ortos et ipsa cnndaminado et a)ia con. Madren~s, damina qu est ad ipso Lavador, et alin condamina in va))e Lobana juxtam suam terram predicti et cum a)iis Johannis terris qum (nventa! fuerint in jam dicto ante Gerundam piano

AP~N<HC civttatem. Pr<cd!ctos vero istos omnos atodas tat) modo dk mitto Johanni pModicto clorieo meo nutrito et ctontosinario utdum vivit teneat in servicium etpossideat Dei etSaneti Martun sine blandimenlo u)!ius homini vel fminm et faciat cantare Ecciesiam Sancli Martin! pnedicti novam quam ego heditlcavi in ipsa cosla, sicut metius potucrit et sicuUidneian. ttabco in tHum par tidem quam mihi debet portare propter Deum et et exa)tet ipsum locum et retncdtumanifntBmcfc, et hodificset de suo et do omnibus atnphhcet quz ibi adou)-. cero potucnt omnibus diebus vit sua. Post ohitumvero suum ctigat unum quem metioretn tnventce potuerit etericum ad sot-vicium Dei et Sancti Martini qui sintiliter aut melius ibi servicium Dei faoial, et ipse eligat alium clerieum et ita fint in linom sa:euU. Etipsas tnque meas mansiones qua' suntjuxtaEcctestam Sancti Saturnini de Satzet simul eum ipso cmtiMo in quibus sohtus sum habitarc, dimitto ad Adamatcm Vives meum et ad filios sues nepotem Berengariumnt Bernardutn et Achertum simul cum omnes alodes quod mihi adveniunt ex et genitricis parte genitoris me<c qui sont in villa Sancti Saturnini et ipsos alodes quod emi de Ato, et de Remundo D~ et de Guiffredo, randt, et de Sendret de Giaesta.ft de Suinad de Banercs et de Odegario de Munels et ipsum omne alodium habeo in Rivo sico et ipsas terras et vineas qnod quas emi de Lobet Co.ttt tati modo ut dumvivunt leneant et possideant et donet per pra'd.ctos alodios, annum in fe* i. unumquemque sttvttatcm Sancts; Assumptionis Maria-ad Canonicam eius., dem Sedis Porcos ifH. et Mstanum ffum~ti et sestar;os V. \<nt sani, et quando unus ex his obierit remaneat ad eos qui vivi fuerint qui hoc donent omni lemporejam dicta. a-. nontcaB. Et ad Guilelmum Amati meum nepotem dimitto mansum ubi Guitardus ipsum ReiffediaMtat ad ipsaguerdia etmul c..m ipso campo qui ibi est, atrontat ab Oriente tn qui do Btrataqua-pergttubique, Meridieafr.ntat in ipsos Vals ad ipso cigar, de Occiduo in ipsa strata, de Cireia in ipM strata simul cum ipso saerario et c.tm izurtitio quod ipse hediflea%,il. Et relinquo eum cum ista laxacione quam ei faeio in Guarda de AmatoetCtiis suis ideo ut bene et honoriOce eustodiant eum et observent ci suum directum. Si vero bene non custodiermt eum, sit et licitum facere quicquid voluerit. Item dimilto jam dicto GuHermo Amati ipsum alodium cuttum et eremum deTorna et item dimKto carres, ei ipMtn

l.

M
.i \L_~

DMUKENTOS,

3(t:;

1alodium quod habeo in Parrochia Sancta* A~atha* quod mihi advenif pet comparacionem simul cum et cum ipsis saerariia Et ad Sororem pertinenciis omnibus. meam Bona donna relinquo tpsam suant hereditatem quam mihi vendidit. Ad Miro Luniarii Presbitofo rneo c)emo$inario dimitto vilieam ipsam cum erento quatn fnecnm et habet, ipsum atodium de ipsa Cortada shno), et ad (iJium ouMm Petfutn Ctericum in servicio Sancti Saturnini. Post obitum vero illorum eligant unum Oericum qui tenent atodiun~ in servieio Sancti Sapredictom turnini. Ad Canonicam Sancti Felicis Cerundte dimitto mancuMa VM., ad Oofieos eiusdem Ecetesio toancMso~ Vit. et ipsum meum alodium quod habeo in Parroebia Sancti Feticis de Cebrano vel in eius termines, et in locum quem dicunt ad Cterico meo iemoBinario Aspirano dimitto Johann) in serviciumSaneti sicut superius Martini, de aliis atodiis scriptum in KtipMm meum atodium Parrochia quodhabeo Saneti Stephani de KMia-tiaK Athns dimitto Petro Btidgarii hesbitero in servicio Sancti Martini pnBdieti dum vivit teneatetpossideat. Poat obitum vero suum remaneat Sancto pttcdicto Martino. Et ipsum meum alodium quod habeo ia Gcnestcde), et in Genested, et tpsas vineas Oliba tenet in CaM) E)-quas ~noa$ Amati MM in senicio vigdimittoBerengario ncpoti Sancti Martini. Post obitttm vero eius rcmancat jam dicto Sancto Martino do ipM costa. Et adoperam Sancti Mhrtinj predicti dimitto C.mancusosnuriBarchinonmntoneta). Et ipsa )t)ea Martine predicto, et facial inde Johanplala dimitto Sancto nes CnxcmotCaiiccm. Et inParrochia Sancti de Stephani dimitto Gaucho to Cterico Canapoit meo ipsum sacranepoti rium quod cmi do Amalrig cum ipsis terris et vincis quas ibi habeo vel adhuc adquircrc potucro in scrvicio Sancti Ahrtini vero eius remaneat prtedicti. Post obitum jam dicto Sancto Martino de costa. Et dimitto Cnobio Sancti Petri GaOicanti mancusos XX., et ipsum vinum quod habeo it) Cclrano. Ad Sanehm Danietem mancusos nd Cnobium VH., Sancta* Maria: Emarensi mancusos Vt., ad Cnobium Sancti Laureneii de Monte super Bisuiduno mancusos Vtf., ad Sanctum Felicom GuisMtenscm dimitto ipsum meum alodium quod ha beo in Alennno et in Matved cum mancusos ad SanVit. otum Michaeicm de Crudilias mancusos ad Sanctun)Vit., Michaelem de Fluiano mancusos ad VII. CanonicamSanc(:c KutaiiB ~.M.K.t* -. Bafshinonas mancusos t.m.n.mtv.j ad C<cnobium VII. ~tf., ttu ~.u.uuutumotncu Sancti T. XU. T.XU. OQ

!MC

At'~MtCR

Cucufatis Vattfnsi maneusoa Ytt. et ipso meo ma))M de Vila Rubia ubi AroaMtts Mir habitat cnm omnibus sus portinonciis, et ipsas vineas qna* sunt in Coito de VnUc profundn, Scier tenet, et ipsas ctipsasvincasquast'.tucfrpdus tjUM ootebat tenere Guadallus et vincas et terras Pre~bitcr, qum hterunt Citucfredo Freder in monte Aguitar dimitto jam dioto Johanni Clerico meo etonosinario in scrvtcio Sancti Martini, Et ad Johannem sieutsuperiusscriptumcstdeatiisatodiis. Recoslndi Clericum dimilto et tpsa terra ipsa vinca Borrella de Bonafidanein simul cum pctiasH. de terra qum snntjuxta vinons de Amil in Villa Rubea. Et ipsa mea vascuta mnlorn et tinas et sutonnas archas ittis dimttto et)) dimitto sciticot, alodios. Et omnes mnos Ubros majores et minores, pradictos t idennt, Antiphonarium.etduosOMciariu'iotCarotum, LibrumJudicun) etCanonum et Glosam, et Storiam Hcctesinsticam et t'sattcrios Il. et Regum, et Lcctionarium dimittn Sancto Martino de ipsa costa. Ad Domnam Atmodem Comi-' lissam meam etemosinarian) dimitto meum eabattum baez ad Sanctum batzan ) et ipMm equam meam cum vacas m., Mat'tinum cum ipsos meos boves, et ad Umbertum Otonis meum elemosinarium dimitto duas uncias quas mihi dcbct, et dn meismnnsionibus n)anct)so9V)f.,otadf))cosfatni)iarios de Gernnda et de Sancto S.tturnino dimitto duos unieuiquo sestarios de btado, et quartam I. vini, ci ad Gcrattum Etdrici dimitto ipsa eompra de terra cum brugano et eum ipsa in Parrochia Sancim Agatt'te planta quam emi de Ermcn~ards et ipsum mansum quod mihi dimisit Rodbatius Vives in suo testamento dimitto prsedioto Johanni Clorico meo etomosmario in servicio Sancta* Mari:c Sedis Cerund.'c. Et dimitto Snnctee MariiB Canonicz nnam tonnant de metieribusptenam vino, et tinam de ipsasdeSanctoSaturnino; et mmo asinum dimitto ad operam predicti Sancti Martin! de costa. Et ipsum ruscatum quod est ad ipsa Barrera Sancti sacrarium Satnrnini de Satzcd dimitto Guillelmo et Ipsa minora vaAmati, est in mnnsionibus meis de scaia qu!B Saneto Saturnino totum dicto Guilelmo Amati. Et ut faciant babtidimitto jam jubeo meum et Sarracenam zare Sarracenum rcmediom propter nnim:e mea:. Et minora vaseula est m domo Gerunds quce Reeosindi. Et ipsos mpos porcos dimitto Johanni et alium meum avere mobile tohnn quod rc!))anet donent moi pra'dicti <temcsinnrii rcmediun) anima! me:e. Facto isto testapropler

)'Of:UMf!!<'[(M. ')07 mento XVI. KatendM Marc.. anno )!)!. regni Philipi R~ Ponc.u. Lov,)~ c( Mpud scolm atque Judex Mhscrip~i, qui ~um testamentum et manu fierijuM; propria iirmav et '~MfimMM Mgav..=Sigtn"m GnucfMdiS.ttani.~Sigt Mm~r., B.nif.cii Se)<.r.=Sigtnum Cog.=0)ib.nusPf~ biler. ~.=~t,nnnM Diaconus. Lcvih..==Gaue~rtMfpo. -=Pe.ru.. tpo. n.aeonu..=P<t,s Budgarii Presbiter qui istum M.a~~ rgate s.ripsitcum tittc.i..up.rpo.iti.t~ U. e[ LA\. die ctanno quo supra.
'~ttf~)~.)

XXIX. ~H.). (V. pag. ~t<< C"'W' Mi). )n arch. G<M<CMO~o

Ecel.

~fxMdm.

!&<? f.un( conditiones SaeMmcntontm focte ordioante PttMGuderm. Judicceoram Sat.erdot.bu6 fomno Berengario, (.er~dM.. et Bon ..ci. <.t Gualterio, Ep..eop., et R.mu~ do, PfMbt M,~ in prcseneia Berni.fdi Juliannis, Siterista-. et ~ttet.n. Scniofrpdi, ..( Joha.it,,C.put Lvite scolm, c) ~S' ..) ~mc~nudi, Gn..crr<-di, L.vi!a-, et H.mundi ~cbo-).,<.t Rf.mt.nd. Umberti, et Gond~ato, et D~oet wtM, CHUermi Gun)M,, et Guilermi et Gui(M<'rn)i, )e)miAme)n, taioon.m Canonicomm, Y(-ro R~mundi Johann!s <t Arnalli Gaurredi, et Guitcrn). Petri et a)iorum honorum hom!nun) qui ibidem aderant, et Atbt-rti. id<.)icct, Amdii, trMb.)w~MtifiM!i sunt tf-st~his nominibM Ada)be.)tw et (.s..d.,Presb.t<.r, Pfesbitsr. PRtrusBtidgcfii, Kospfa-tibnli testes unumdantestMtimoniun. testificamuretJMt-anms m Deum, et super ttareSancti Justi quod situm est ante pot-tasovttattsCerMdm.quia et aost-idimusetaudh'imus presentes ibi cramas, condam quando GniMmus Guifredi, banette Gerundensis Kcc)c6i:c canonic))-! ordinavit suam ex~emamvo)untatemetordin:dion(.msuntum rerum per sumn urmumiestamentumsuam~ttu propria suscriptum, per quod eonstituil, III essenl sui olemosinarii vel manu.niMorMDo~ mn'MUerenganus, Gerundensis etDomnus Epi.<copus, Reimundus, Earchinonensium a-: DontM Cornes, Almodis Comtt.ssaetAdatbertMGu.Mdi, el Pelrus Dlidgarii Presbiter,

3(M

At'~OtCH

distribxere omnia qun* habchat per iniunxit Prcsbitnr quihus tcstaaMnti sicut hie seriptum Mt. Priordinationem pMfati Sedis Gornnda: duat. Sanctm Marite Canonio:c mum conecs~it in v.dte Lemine, Kcdt'siat! q<< sunt in comiti.tu Cf'rundcnsi Snnc)) )~HMartini et Ecctesiam Sancti videticet Ecciesiam et sacrarlis t't alodiis et decicnn) corutn cymtteriis chfetis, et cum et cum Presbitcratico et oblncionibus mis et primiciis dominiet cum suis mansionibus sibi pertioentibua omnibus cis qote sunt juxta Ecctesian) predi-Jti Sancti Martini ad MH)m coneessit Canonictf alodium. prcdictn! tnsupff proprium nbi 1 cum omnibus sibi peftinentihu!: Sanctfe Maria* )nansnm Sancti Marhabitat Honoh'odn!. qui est eubpredietfuiMMha Sancta: Maria* suam tini. ConcessitctiaMprefatieCanonictB Ecctcsiatn Sancti Marcoodaminnm dominicam quiB Mt supra terris cuttis et hwnis Miehac)is eun) omnibus ti))i et Saneti Maresto-rminus parrochiaiSaneti usque ad rochao'qutB Canoni. Concess.t etiam prenominata: AndrMc. tini c't Sancti dominica))) qute est sub predicta roeha cum ca: suam vineam stfht usque in ipsa foz vincarmn omttibM qum pt:'n)ariis terris cultis et hercmis emn omnibus qure sunt usque in finCanoilem predictie vocatur Lemina. Conccssit mine quod dominicam niMe suam condaminam qum est sttbtns jam dicum odominicam ante suam mnnsionem ctam Eectcsiam de Prato de campo raeo et cum sua condamina tnnibus vineis motcndinis vineis et eum duobus qu<e prefatis omnibus insulis \'c) et cum condamioam juxta prefatam item Concessit r.cminc. sunt usque ad rivum que pascuis nmnVilla qu dicunt Ncrunos quatuor Canoni<Nc!n predieta: et pbn~riis et boschis et hedifieiis et vineis sos cmn terris et omnibus et cum hcrt-mis cum et eun) omnibus pascuis subtuii de Tornavcts tfacturis qua* sunt usque :(d torrentett) Item conet cum omnibus eorun) roo))a eurva, pcrtinenciis. qu:e sunt est sub cum monsos H qui sunt ad sontinera ccssit prefata: Canonicee tnm euHum quam frtis paseuis terris et vineis etpiantariisct et cum omnisibi pcrtinentibus et cum omnibus heremum, usque bus terris cuttis et heremis qum sunt ab ipsis mansis de Albareda convilla de Albareda. Ft in ipsa ad villam H quos tonct Marchecessit item jam diclte Canonicm mansos cum terris et viScntn'r mansnm sus et unum quem teoet et cum oet hoschi!: et cum moiendino neis et piantariis terris suis et cum omnibus et pertinentiis mnibus hedifieiis

j.

DEttOCt.MKKTnS. ~.u..u L..Lmr. In Mnntn nln ~"I.I!'III' il.-

30!)

et boschis ()un.< hatjco tn Monte de Surdato. Conceiisit itcubi habitat !suarCanonic:o rum prenominatH! ipsam bordant Kui)Kbcrtus et ipsuntmansumuhi dus, qui est in habitat cum omnibus terris et vinuis et eum villa qute dieunt Rcx:)g et emn omnibus cuitis et hcrf'tnM, totis suis ptantariis ipsius omnibus siM et et cum aiii! 'tuobua pertinentibus insuper cum eorum omnibus mansis qui suntinHuschet pprtiticntiterris cullis et crefn):! et pascuis et oti* bus, et et)m omnibus ad ipsam rocha<n. variis qu.'o sunt usctuo Concessit etitUM de Eratbela ubi Guilolmus prefnttB Canonic ipsum'mansum et terris euttis et etonis et cnm omnibus habitat eun) vineis simul cum sua condnmina ipso manso pertinontibus qu:t; est Lcmina. ttftn concessit Canonica! in juxta aquam pnEtibata* !t quos 'ocum qui dicitur VUtatonga mansos Arnattus Schiofredi tenet et alium mansum ArtM!)us quem fnguitberti tonet, et nlium manfiumquemGondemaru'itcnet.et alium mansum <jucm SeniofredusTruiter tenet. Amatus Scurm cum omnibus mansos quos tenet Etatiosdttos eorum paterris cullis el et cum bordtt

hcuis et hosehis, arboribus vincis, hcditiciis, siM pertinentibua heremis, insuper et omnibus ubi f~o femina habitat cum suis ptantariis et pcrtinentibu Concessit Canooicn: omtubus. iiuumbos'hufn i<<*mjamdiet:f' est dicta dominieum cum terra in stipm jnm qui Vittatonga etcuni omnibus suis sedet, ConceMit qua pertinentibus. vocant Puio omnes qucm etiamprofat(BCanonic'it))oeum mansos it)i habehat cum edificiis et terris et vincis et quos et cum ipso boscho cum omnibus sibi pertinentibus suo dude ipsit rocha, minico et cum suo molendino et cum alio tnotendino istum nominatum Ucm <no)<'ndinum. qui est super Canonicm concessit in villa quam dicunt Pf.rietcm pretata: attanttnKtnaMm cum omnibus sibi pertincntibus et eumomnibus suisatodiia Ht cum omnibus qurn hu))eb:'t inReco))~, Sen'a antc 8uh}<t))is alodiis, villam qumttabcbatin quarn a!tam. Hom concessit dieunt Pariettm dicta: CanonictM jam et fractura-! et ptantaria omnes suos alodios et brugnrios et in Monte TutRia. Item boschos quc9 habebat concessit preomnes suos alodios quod nominata; Canonicao habebat in t ividctict Jin BoschereM, et tt'rr!):; ipsos boschos et fracturas et vineas et pascua simul cum ipso manso de Avetone'ta ubi habitat Adateixis, fcmihn oum vincis et terris cuttif! et bfet cum omnibus sibi prrlincntibus. remM etbosehis Concessit

:~0 0 !tf*nt item npttd!<*ts* Ctmonica) Citoonicm

APERCE

om~M Knut! fturn itububat notes tiuoii )l)uJ!tt a)udioe predietfB quod subh~ villa qua'n dicunt t'ossas atbtts cum OMtendino qui ibi est, cum omnibus boscttis qui sunt ultra Humon Lfminu et cu)n Ot))(fibus atiis atodiis que itubc~at .'t prpdieto nfoict)dino usque ad yitiam de Stangnoi. cooceHit Insuper prdict CanonMijComnc's alodes quos habobat in Parrochia San* eti i'etn de Laurano, e. in Parrtechia Sancti Marth)! de Lcmiin ParroettiaSMnetieMariiBdeGfanuiersintc~t'itecft na,et ulla resscrt'atiottc cum onnibus earum absque pM'tincntibut Concessit at fratren) suum Reiad suum proprium atodiunh mundum omnes suos alodes in Sulbezs Bhnu) quos habebat eum Ecelesia cum Sancti Cypriani boschis et ounibus eorum Concessit iterum fratri suo Reimunpertinentibus. predicto do omnes suos alodios quos babebat infra Parrochia Sancti Julinni de Quarciano, et in villa de Mitat't. Goncessit Sancto Petro vineani quam comMonaslerio Gatticanti ipsam suam in Quarciano quam tonct Guilelmus Ted per fovum. paravit Et ipsum tenpbat fevum vnt bn))''nc)nm quod pcr Snnctnm et pcr Sanctam Petrum Monasterii Mottariitm Gallicanti, et SanctamMariam Monasterii Ht'* nasteriiAmcrcnsis, per et Sanctum rticent Monasterii ppr Ghsntensis, vipottensis Monastcrii et per Sanctum Cucutatcm Vattonsis revertantur et dominio jam dictorum Alonasteriorum in potestate solide Et si supradictus et de tibere absque u)ta minoratione. frater de dietis fcvis vel benefieiis Alonasierioauus atiqutd jam et aliud tantun) voluerit et ipsum fevum perdat, rum retinere omnia sintu) sint ipsius Mode a)odc quem ci concedo. Qua: cui injariam inferre veinent suum nasterii atppcr proprium dem. Concessit suam domum in civitate Gequam ))abebat emerat de Gaucfrf'do de mnda Munels Petro quam Odegarii Guiiertni clerico cum turre et curlilio et cutn Mis pertinentitafi modo ut ten<*at et possideat omnibus diebus vitae bus, sum in servitio Sanct~ Marife. Post suum obitum eligat unum teneat eam in servitio Sancim Maria) clericum qui similiter omni tempore etectue et sic sit unus ab alio qui haheat iSanct:e Maria'. domum in servitio Medictatcm Ecctesia! psam id est medietatem Martini de Lemina, decimarum Sancti ipbeneHciumCanonioe sius Ecelesi;e quam tenohatper prediad mpradictam Canonicam Sanota! Maria: soebe revertatur au) aiius aitquix lido et titjere. Et si frater suus Remundus de Ec<:)o<ia) voeem aliquid decimis ipsius retinere per c'us

MCUMHKTOS.

3 1 ~I."n:'u_ dcidas

<'t suus frater predictus podat wtuerit, predietus Cnnoet sint omnia prcdicttc omnes alodes quos ci conccdo, integerrinin nip quoustjtfc ipsns dcimas prefata* Canonica: Gaucfrcdi onerat de Miro saernriom Et ipsum quod restitut. side Cetrano Saneti Felicis EcciMiam juxta quod habebat emerat de Guita de Pameiiore quam mul cum ipsa tonna et ipsmn !anct<B Mana:, Cononica: p)edi';tte tagred eoneMsit de Cclrano eellario in prefato jussit habebat vinum quod GcMaria: Sedis Sanct.e PMsbi'eris vondcre et ditre precinm XX pernas Domno 0 Berengario Concessit rande. Episcop Mironi Guaschedo et Martino Lemina, <;ua' crant in Sancto mulam to concessit quam per curn habebat ut donet ipMfn Et Dertttt mancusos Gaocffcdi quos ei debebat. Beren~Nrio et Ermengardi nardo !sarnt atios quos ei debebat, quatuor ei debebat, et alius quatuor mancusos Deo vole duos quos suum coopcfConcessit ei debebat. sibi ipsi quos mancusos suum librum CooeesMt torium iecti de pa!ii Pelro Blidgarii. in Sanctie MariaClerico servitio Seniufred) Judicum GUetmo duos fines vexctes quos habeconcessit et Domno Episcopo remancn't concessit et tinnm t. A)iud quod bat in Cetrauo Il. tcstamcntunt Fuit faetuat prf'.eripmm sua. pro anima anno J!)f Christi ab incarnatione ~LXH)f, Idus Maii anno testamentum fuit dictum Firmatum jam rgis. re~)]) Philipi et M manu propria, GuiteinM Cterico conditore a supradicto et scilicet Adalberto Hrmatoribus, reliquis Clerico vt Judice. et Petro Guilermi Oorico, Miro Guascheti testes tePresbiter. =Nos supradicti ScriptorPetrusBtidgerii Dfnm et in et juramus in juramento supradicto stincamur teita a notnipato est supra quia aient superiusscriptum videntibus et aunobis est, et firmatum statorc ordinatnm sua ne loquela esset in dum adhuc pieoa monora dientibus, in eethoM rcrum tutus ~uarum ordinationem per extremam Guilelmus lepredictus Canonicoe Santa! Mari:o. Obiit autcn) anno V< regui Rfgis Philipi dum perstator mense Auguste Latain ipso ilinere in toco vocato l'alencia. gerct GaUctiam Christi aono ab incarnatione Vt. Idus octobris condiliones PresbiAd:t)bertns M.LXV anno Vf regni Philipi rcgis.='r Prcsbitcr qui supradicttinf Uiidgerii ter vt tcstM.=Petrus Hcrpn~ tirm:imus.=i clodititus ctjnrando tostimMium Go'ondcnsis Wax-hnuf. pratia Episcopus. rius Dei gratia Comiti~hM. Ausonettfiw Kceh'hitf -j--=~ Dei Episcopus

~I_

~t3 a

APSDtCE

=Gua)tems Potms Cicriem vel Judicis s<.== Pfe<,Mter.=' Gui)ie)mu9 Levita ss.=t Dagobertas Preshitcr.==Sig-j'num Remundi Guifredi omnia iax'to et eonqui hme supra scripta Raimundus <irfno.='jAmelii. Umberti -{- Levita.==:Sig-{-nun) Retnmn)) =8i~t"um Arnalli CaucfreJohannis.==8igtnum Guitetmi di.=Sig-)-t)ttm Lev)(a.= Petri.=t Krmcng'audus Gauzfredi Derengarins Levilu -r.=Condebt)ttus P)-esMtpr.= Johannes Levitn et Capo(sco) Sanct~ Maria Sedis se.:= Guilelmus Lovi(a.=Bonucius Presbiter et Sacristano ss.==; Gaueberti '{'Raimundus Diacho))U!).==Arbcrtus Prcsbitor.== Levita.==Petrus Presbiter t Guilielmus Btidgerii qui has condittoaos et die et seripsi subscrlpsi elnno prefixo cum (itteris dampnatM in versu Xf et XUU. XXX. ~M<<tt'oo et donatio ~M.(V.pag.~3). Ex oM<o~r. <n arch. ~ce<. Gerunden. C<tMon<cfc Bcc<eM(B CM'MideMM; onnc

~um in nomine Sancbo et fndividua) Trinitatis in Ecctesia Sancts Dei Genitricis Mari Sedis Gerundensis ih unnm rsidrent Potrus eiusdem Sedis Episcopi Priiesni, Ermengaudus Dousdedit Urgellensis, Barchinonensis, Bpren~ariua Adalbertus Elnensis, Alo Cosoranensis; Carcassonensis Abbates etiam Bernardus Sanetz Marite CrassiB, Petrus RoLandricus densis, Guift-edu: Cenobii Gallicantus, Gisatensis, AmMardM Cenobii Sancti Vives Cenobii Sancti PauCirici, li Maritmi, Poncius Cenobii Sancti neenon ctiam Saturnini, assistentibus quam plurimi aiii Sncerdotes Arehidiaconis ateiusdem Sedis Gerundensis ac Barchinonenque Chanonicis sis, divinitus inspirati, concordi ac pari anime deOnientes statuere, ut ad servieium Dei et eius Genitricis in eadem Sede domus Canonica et rbus ectesiaeticis construeretur, et ibifidelium dono juxle cottatio ditaretur.quofacitiimcDeo dem cotidie, famitiariter et miJitaretur, elusdem qoecumque ordine justo perHcerentur. sont, Unde idem Petrus Praieui de statu ecolesiastico (ractans egregius cum his ditigenter omnibus, pr-Bsente ac conseciente Comitissa Ermessinde una

3t3 BOCCMEKTOS. Conutc et Mnrchtone, eocurn filin suo Domno Berengario et cunctis predietis, donavit adcoMtruendum tiaudantibus domum hc qum infra ditandum jamdictamCannonicam Gorunin Clvristi nomine Pelrus sunt seripla dicens: Ego ))E ErmessindcComitissaeadem, Episeopus permitteule Comit dono ad cdit!eandum suo eodem Berengnrio litioque doet muncrandum atque ditandum jam dictam Cannonicam GenitricisEcciesiam Sanmum ad servicium Dei et eiusdcm cum Decimis et Primiciis ob!actte Mariic de Ca8te))onc atque et Ecetesiam SanottB tionibus eius et suis omnibus alodiis, et Ptimieiis et oblationide Villanova eum Decimis EutaH et Ecclesiam et atodiie 8:~nt? Mariie de bus ndetium suis ad eam pertinentibus: et Eccteoum omnibus rbus Aguliana omnibus Saturnini do Arens oum siam Sancti rebus, qum Et in comitatu Bisutdunenoi Eectesiam ad eam pertinent. cum omnibus suis pertenenciis; Sancti Petri de Monte Muto suis portinenciis; de cum omnibus et Eectesian) Curcavelo de Lorona et alias Parrochias et Sancti Andra: et Eectesinm BiBuiiuttensis tcncbat alodia Miro Vieo Cornes quando qurn Sanctic MariiB esse dinoseebanobiit ab hoc scuioctjuris omnibus suis pertinentiis. Et Ecdesiam de Ordeie tur cum et cum Dpcimis et Prjniciis omnibus et NseMm de Lebrers autem onnia i)iorum qua; in aliis pertinenciis. Supradictam Gerundcnsis comitatibus sunl ego supranominatus Episcopus domui dono et tmdo Cannonica* Petrus taiitor priedietm quaSedes Santse Marise ea in prenominatis atiis liter jam dicta dfbet vel habet. habere ErmesInsuper ego comitatibus juste et Petrus Cornes damus stndis et Berengarius Episcopus Eccicsiam Sancti Martini de Cannonice CMeano preetibatae omnibus cum Decimis et Primiciis cius, atque pertinentiis Martini de Coionico cum Deciet Eectesiam Sancti neenon et eius oblacionibus et Ecciealodiis; mis et Primiciis atque de curtihus cum omnibus suis pertinenJuliani siam Sancti Vice Comes CardontB debiciis: et alodium qnod Bermundus domum et est in comitatu Getavit ad predictamConnonicam et mansum de Fontodeta in villa fera, neonon rundensi et suis medietatem Ecciesia~ Sancum omnibus pertinentiis, sciiicet ad eandem Kcciede Parietibu'. cta! Lcocadie quantum deRuviranscum de Ferrerons et Et alodiurn siam pertinet. et medietatem Parrochi Sancti omnibus suis pertinenciis Rabanicum omnibus <iu<t prtinenciis.t Feticis de Palacio densis

3)4

At'KX~Ct; 1-

Mtcudina <m qnu- Gihu-dua Arcttidiaconu~ tcnebaf. Ht ego Arnu-itus donc atque concedu ad eandem Caononica~ medtctatcm Deeim~utn de Parroei.ia Sanoi Stcpbani qum est t.uh apondMio Sanoti M~rtini (je Homaniano. Kt nos pra-dieti Petrus et Enth'ssindia et Berengitritis donarnus eid.-t.t do)'m) Otannonice~u P~rochiom S,)ncU Amancti cutn Decimis <-t Primicis atque obiationibu!, et cum soh onnibus pertinenciif) et cum suo npendicio Eeetesice Sancti Marthu de PfCM oum Decimis el PfimieiisctoMitcionibus ctcnmsacmjmet cimiterio Et EcctesiMti triginta pasRnum. Sancti Martin! de cum omnibus Campa maiot-e suis pf-rtinencii! Et l'nrruehiam Saneti Mameti de Rudmorts cum omnibus suis pcrtinenciis. Et medietatem Ecctesitt! Sancti )\)a)-)ini de Lemena pt Pitn-ochiamSanctiAndrcMdeAhcamsuispertinenciis: ta cum omnibus Donc pcrtinetMiio. quoque Petrus tj'n Sancti Petri de Navala Episeopuo Parroehin<n cm)) omni!)us suis pertinenciis et fiscum Crispiani eum Saneli Sfequartis de Bnss, et m'-dietotetn phani tascarum de Bascara. Et Eceiesian) de FuntaniiM cum suis pcrtinenciis et EecteMam Sancti Gonusii de Mutncts cum omnibus suis pertincnciM et omne alodium quod condam fuit Adattrudis fmin~ et est domui Channonica! in Muinets, et illa cnnccssit cum omnibu" suis pertinenciis. Et, dono cidem Cannonica! de omnibus mihi fuerint ex t'ebus cccteiiiasticif. adapturis qum adaperke dcimant partem. Preterea ego Petrus ctatui et confirma vi et donavi una cam CtericispM-dieta} Sedis de omnibus rebox mobilibus sam quas adqui~iturus de epi~ovt accepturus patu Sancia* '\)arite tercian) portetn pr~dicta* Saneta: Mari~ ln tati racinne ut de predicta tercia parte dcntur duo partes restauracioni aiia vero tertia pars delur eeeiesiastic prcdictm Cannonica}. Ego vero Ugo Cornes tmpuritanM dono cen~um de duobus caravis predictse domui Canonico: in hnad me nt puniaCivitate qui po'tinet pertinere <!pbet, et quititerr prdict quit omines ipaius Cannonicte coneesserint simul dono ot habere consencio saiutem propter anima: n)ea' et titioram ac conjugis. meorum Poslea moriens Bernardus Roboreu-! Eecicaiam ff)iq))it Sancti Menati de vita Bt~res eum Dp.cimis (-t Primiciis ft obtationibuH el nlodiis et suis ('idem Gannonicai. Et Eceicsiitm penincnciis Sanctm AKath; cum suis pertinnneiis consilio et votuntate praidieti Pr.tri PontiHeis. Pfcto'R!) ego .cp<- dictu'} P<.tm-< EpiMOpuo

DEMC~tEXrO!
"7. f'A" L"I.1_ C:L.11 .1r.

3U)

<)ono cidcm Cannoniete Ecetesiam Sattcti Jutiani de Cnslelfffit cum omibus suis pertinenciis. miles vir )<nEt quidam nus nomine SMniariusHufusmofiCM absque liberis, rc!i')Uit tofufn suum aiodium cum inlegro de Monte catvo eMfm et tolum euum alodium de Monte domui C~nnonieaa muto sutn integro Mti et to(um suum alodium do Espidels; t't )otum suum alodium do Pnotatcu cum eorum omnibus pertincnciis Deumadvicemfitti ereditandum. SimMitor eti~cns cius coniunx suaa voecs in supr:t Adaledis moriens reliquit dictisa)odiisomn!bus pnBdictteCannonic. Egot'one:ascasoota' et Levitn dono alodium de Puio utto cum finibus put et terminis et cum suis affontationibus eidem CHnnonic Sanc~ts Preterca ati) boni viri toorientcs Marim. timcntcti sun ntodin Deum eredem feecrunt reliquantes predictam id Remundus Gitisc)! et Sonest, CMnon)c!)m, dePu~ats, dredus Guillormi et Miro frater eius et Domttuc!m! C)ehcus de Cruce et Bcreng'arins Domnucii <uan) qui reliquit de ereditatem Utivat'6 CnnnMic. Kt predicta) suprasuum alodium de Samarius rcjiquit Casizinied, seriptus et ipsum de Castelonem cum motendinis et munrKtrs in ttuvif Tieeri. Rt Soniofredus Fafard reliquit alodium eidem domui intrn terminM Parrochim de Cannpost Et retiCannonicae eidem est alodium ad roca))). Et quit donuf quod ego Petrus de Abt'bftieutti dut)ui[)su!))t!t:tftsu)n pr<edictusEpise'J['us omnibus neeoon et suis pertinenciis medietatem Pan'oehi et ftscmn de ParietiSancttB Marite Episcopatis decitnafum suis et cum omnibus rbus ad eundem bus cum molendinis tenebat Archidiachonua fiscum pertinentibus Guillerquod et in mus, et alodium quod est it) Rodas ft in Armentera et Ecctesiam Sancti Patncio Rabanl Maritimi Cipriani atqce Aciscii cum omnibus Eecie'iiam Sancti illorum portinenciis. Bernardus Pfodictus Roborcus omne suum deniquc reliquit abebat in Parroehia Sancti Dalmacii alodium de Tornaquod eidem domui Cnnnohica:. Et Adalbertus vets vel in Setiga nft mansos dedit cumittorum Enne~onis pertinenciisqua! suntinPnrrochia SanctiFctMsdoBorsoteu eidem donmi. Kt mansnm unum in Fuxan< Reimundus rctiquit Prepositus Et Gmitermus Seniulli cum suis pcrtineneiis. alterum ibidem Et Arnollus de Cunzels mecum suis pertinenciis. rctiquit vel in Cunzels predtetatem oui aiodii quod abcbat in Fuxan et Bernardus Tedmari dimif;it de suo dictm ChannontCic;

~CG
a'od.u

An'~MCE

c.dam do.nui quod habebat in Patacio Ftt)!) et in et Gui~dus ~r.. Cnuc.h-edi omn..uun. cteric~rOiquit alodium pfu.aom)nHt!<- CannonicH. quod hatx'bat in Forneh et de < Baron boni homini. dintisit atodiusn q..d !,at~t et uxor H.-imund. i inC~ boni ~?' (lui est in villa do M~ ~c'a. omu. <-( ~.rtedus Cu.ttonni .iedit )tt manso~ eunt in .,) Parroch~ Sancta. Cf.ci)if<. de C~carct quat.,o, Vit.r SutMme)demdomui:ot St~hanuR P,MMter dp Caenn rctiquit mansos sunt i.t e~cm t[qu( Parrochia in Hcxn~ et Sa'efas.et Vice Ctxnittisa uxoc condam tmpuritftnfn-iis nuiHcr-< m.rehqutt .utummansum q.tod abcbat )n Vir~inibus t.f.nius dtcta. domui cum snis pertinenciis. vir eius CuiEtpredict..f! UermM Vice Comes omne alodium rotiquit habetmt quod in Castellone c.<!<'m ipsi dotnui, et Hto~iun) qnod est in Pedrpt) et in Mercadat et in piano ante Gerundnm; et ipsutn do de Uzalard Bed.ctotumquodh.it dedit Gf.mdehatL pMdicta. domu) Cannoniee cu.n o)..ni).M suis pcrtineMiis. Rt Seron~nus eiusdem Sedis donavii Episeopus terras eunt mo)end)nts et mulinars cum omnibus earum pertinenciis et ~utc~n ip~aquaTieeh ! m~tium usque ntveumoiu~ dem T)ecns qM. sunt tcrn.itMfoefqui voeat..)Sateatt.. uaqua ad Mercadol quod est onte Gerundam Civitatem eidem Cannon.cx. HfM omnia a predicto Hpiscopo Berengarfo donamaunt .n parte meridiatM et eum tritiis et eumPatacio, cum bis qute tenet Bonifitius et Johanncs et ComiClerici; tissa prtcdicta Ermcssindi!) donavit alodium quod ruit Bernardi Amali Clerici eidem hoc Cannonic~ alodium oum Mts pert.nenc.MMt in VaUe Angles. P~tr~s Presbiter Montis eidem Mcbut-e).qn)ta)odiun) CannoniM in codem monte. Sunt a))a pturima atodia et torr!e et mobilia qute odie prcdicta domus Channonica habet et possidet et abere dbet et in fatnro Domino donante fidelibus juste cottata eadem Cannontea adqut.ient cum aupmscriptis omnibus. Hc omnia su )n jure priBdicta' prndicta Cannonica? nos prenominati Fpi.1 scopi ab intgra cohSrmamus notninibtjs. proprlis Et si aiiabstuierit quis atiqoit ex suprascriptis rbus omnibus aut nmnia dernserit supm<!)ckt njure nisi satisfaciens Cannonico, restttutts ad intp~r))ma))iafis resipuerit anatomatis porpetuo vinculo eundem aut eosdem presumptores excomunicamus et Ii consoreio Mf-hum ~('paramn-; el eum Jnda Domini pro-

0 ((Wcrno it~crno f'ttorc <o inferiori nn(~nt!)<: opfanuis. -)' Petrus Kpiscoptts -{..=t Bt-rcn~nrius ComeB.==-{- Ermessindis Cumittissa Nos qui hane donacmnem iibenti anitno feomus et (irmarneam ro~avitD)ts.cr:Ac)a sunt hsc annu Incafn:<eioni$ Dontinic~ XVitH post Mittesimun), XII die Kafondnrum anno XXift regni Rob<-rti Itegis ~.= Occembrium, Kg-o BcttcdicttM Sanefa: et Apo'.to)icm Ca(o)ictc Romana' t.cctMtm connfnto hoc priBscriptum et prtecipio in Dei nomine vatere eternum corn apostutica auo(ori(ate.==A(o EpiscoWitctmna pus f.=-thao si inEpiscnpus.==Kr<nengaudus Dei Episcopus.==Beren~artUR dtptus gratta Sanot~ Sedis Kfenensis eec supra scripta libenter Episcopus con<irmo.=: ~datbartus Epheopus Carcassona'Dotsdedit Dei gratia hoc indignus omnia supra Episcopus confir)oo.=0)i-. seriptn ')a SattetM AuftonensM EccfpsxB licet )n')ignuf. Rpiscopus est confirmo quod justum Att)c!ius tx-c (<:).=-{. Episcopus HcctesMa Uz<'fensis(A).=S<cfanH< cof)Jirmo.==Ugn Episcopus Hpiscopus Bernardus Hei Rpiscopo~. Atensis.=-jgratia XXXI. A~)ff <~<~ C'Hnoat'f-et' <?e)-t<n(~Mj! anno MXXXt. (V. nac.

MDOCUMESftH. uarfieinf'm ffi fteri parficipem

:}t7 Amnn _Co Amen.

~43.) /.t~. r~ t'o-M. t'aptt. Eccl. CffMOf/c)!. fol. 104. b.

8Fnmin nomi))eDon)ini in Gcmndcnsi EcctMiftSanota'Mn. na; ~ta!ris t)on)ini in unum rsideront Pcfnts huit; Episcopi Ecetesi~ prcsidcM, Detisdedit ErmengaudusUrgcXicanus, Barchinoneosis, Berengariu'! Etnensis AdatbcrfusCarcassoAlo Cosoranensis; ncnfii~. Abbates etiam Bernnrdus 8anct Maria! Crass:t-, Landricus PetrusRodcnsis, GuiGisatensis, frndos de CatticMtu, Ambtardus de Sancto Quirico Petralensia, Uvianus dc8ano(opaub Ponlius Maritime, Sancti Saturnini neenon etiam a)ii Sacerdotcs, Urgetticani, mutti Domini, astan<cqueha(crvaArchidiaconorum,<am ex Barchinonensi ex Gorundonsi, Sodc, anno quam tnearnationis l'omini XIX. Atitiessimum Xff. die Kaicndarum post Decembrium, ut in servitio Dei Sandivini(usMti))isinspiratum, (") (~) Deest in ~/<tf< //< <<t<-t;. /y<~). ~c</w<,

~8 ctceque

APKtttCE

Matia? jam dicta: Cannonica domus c~Mtmcretur <tU&HMs oMoiam Dei metius et perrectius ibi compteKturet si qua Christi sunt ordine ju~o Tune Petrus pe~cerentur. suprafatus annuente Episcopus, Ermessende una Comilissa, <:mn 0)0 suo Dompno Comit et Marchione, Bren~ario :mnuentibus hoc contadantibm atque cunetisque C<tMnici'< Ciericis jam dictte Sedis Sanctm ctMisquo <bn<w:t Marim, ad coniitruendum et ditandum Canonicam domum hM qu infra sunt seripta dicens: Ego in Chrisii nomine l'etrusEmGerundensis scopus EnneMcndc promiuo.to CumitissM ona eumnho suo Bere~ario Marchionc Comit donator sum ad hedtacandum et (nuncfandum ditandum atque C~Mxicam domum in servitio Dei et Sancta- Marne Mah'ta lus Eectesiam Sanct!B Marie de Castellone cum Decimis et PrimiciM atquc oNattonibus eius et suis omnibus et Keetesiom Vi))n n)odibu! nova cum Decimis et Pnmitiie atodibus <-( Ecdesinm ~.is; hnnetN! MaDa) de Agullana cum omnihus rbus ad eam pertinetttibus;otEectesiam8anctiSaturn;ni de A~ngi-icum omnibus rbus (jucc ad cam Et in comitatNBisutdopertinent. oenst Rcctcsiam Saneti Petri de Monte actitu cum (mniboo suis pertinentiis; et McctesiamdeCurcaveXo cum omnibus suis perttneoc.is; et Ecelesiam de Lomna ot :t)ias Pnrff.chii~ et ataudes qure Miro Vi.-c Contes Bifiutduncnsis tcm~tquattdo obut ah hoc so'cuto m juris Sancta: Mari esse diMMcchantur cum omnibus suis pertineneiis. Et Ecetesiam de Oret ipsHtn ttseum de Lebres oum Decimis deis, et PrimiciM et omnibus illorurri pertinentiis. autem Supradicta omnh qutr 'n abents cooutat.bus sunt ego supra nominatus Gcnmdensis Petrus tatiter donc et trado Episeopus preratm Cananie~ jam dicta Sede Sanctfc Mariai cas in pretatis ntienh colditatibus justo habere debet vel habet. insuper ego ErntMscndiset Comea et Petrus Episcopus Berengarius damus prefata: Cnnon<e Ecetesiam Saneti Martini de Catiano oum Dchoie ..t omnibus Ptumcusatquc p~tinentiis eins.necnoneiEcctcsiam Saneti Martini de Coi&nico eum t)Mtmis et Primiciis eius et obintionibus. Et EcctMiam Sancti Juliani de Curtibus cum omnibus suis pertinencus et ipso atodio quod Bremundus Vice Comes (Cardon:B) debitavit a predicta et est Canoniea, ipso a)odto in Comitato Cerunda. in Vitupra. Et EcctcsiamSancH Juliani de Curttbns cum omnibus suis pertinenciis, et ipsutn mansum de Fontadeta eum omnibus suis pertinencii!. Et me-

~M'L<'o<-ad~ de '" quantum Rf .) ) hanc Ecelesium perXnet ipsuma)de de F<')-)-fronibt.~t cum nmnihus tovirants, suis pf-rtinentiis. Et medietaton) Parroeh~ Sancti Felleis de Pata.io rafan. cum omnihus ? C"M teArchipresbiter ebat. CaE'e~An)UMmu)do,MMt~.<.Mncedo<.dpf<.t.ta on..a pMm~ntcdeip~. d.mosd.vii)aSa.,eti St.phan est appEnd.t.um qu~ Sancti Martini d.R~ni.noquod.ondam "1 ~"y'" per P~d)c.i~ El ~"cti Ama.,cii cum omnibus suis perUn~ ci.s. Et Ecc)os.an) Sancti Martini de C.n,po cum n..jo~ omnibus Et Parrochiam su.sp.rt.noMii~ Sancti M~mmetido ~F~?~ oum omnibus ~'< pcr'ineneii.. E) n.cdi.).~? 'o' San<_t. Andrem de Matha. Hmc autem on).)!~ supradicfaqM. huic domui d~us permit. et inx-g~r connrm.m~'t ~~d?~' 'u~.i~ Oompni Ra)"mundi lit semper munimine Comilis, ~tpra dictorum Eniscopon.mst~ititaeOnc.nvut.a p<-r,t, quteque ulia ibi Gerundensis a.,t ex suo Epi.copM proprio au?c~~ ~eSanc~M.n.eprcratn. St.di. p<.rc.Mensum n,Mm nut noslri ~T' itut <h C..u.,de,i. deF .t ja.n dicte Canoni.~ domui semper i!!i. ,~n<.nnt tnte~rat. et v, omniu. .nnnita. t.n, Similiter jub~Y omn.bu.s reb, quas p~ra!~ CMeni~ hon aliquis o ut. i~~ ~xnH n..tnt)cuius <-t S ~dini.j..<eded.ritaMnc<-p., .n.n.nM a!if,.us homo utri. atie ,i~ c~)nnu. a,tt totu.n ~d.n.)~.ud quod supradictum dcn~ ~r~ ~rr. voluerit de pr~.ta Cnnoni.a nut sic de ..nnib..s r<~ < ~.id u.to modn ~J~t..r.r. poterit nut totas tpMs .-es n'.qu.d d.-mern aut au(<'n-<p.-Mumpscrit ~' ~d"~ D.d~; Hercn~r.u.s, Adatb.rtM, et Ahbat<.s ~.p~dieti Alo, exco~ ?! sub <h'-mati~iM..to et deme~hnM hm.n,b~ Sanclt Dei Ecct..i~ ~q~f~ nd q.,ousquc ~nam ~t~f.ctione.n ad Canonicos prc~do.n~ et emendarc Ocptorare q.~ infideliter gessit. Et si ad dlgnnm ~tT~h' eum X P'P-i ln T dum vivit ad "q' c.mud T. "t' post n~is ..Urieib,,s ex.wndus. Et ut t~M o~n.a bene munit~ pemnnoM< nominibus

o..

MMtCCXEMOi!. 1

:{)()Il

3200
nustfM robare

APKOtCE

et Bubscriptionibus roboratis ea corrfbm'avitnus et cofSinilliter Petrus donc tibi rogavimus. ego pt'etatus Raymundo de per hobedientiam Preposito de ipsa Cannonica omnia qtt Dominus est per opertura mihi daturus de ipso avre de Sancta Maria pro etus nmoro de mille soiidiscontom et de quingcntis L. et de quadringentis ln antca deeimatt) tibi concedo servilium Honini Sanctic et Mann' partem per sieut hic est roboratum ita tibi coneedo in tua vita et mea. Petrus series huius ordi" Mgo q~oque Mpradictus postqnam nationis corroborata fuit, sicut sublerius inspici potesl eligeils Canonitsa dare dono Ecotesiam Sancli Gnealiquid prcfat en de Mone~ cum Decimis, et Primitiis et omnibus suis pertinenMe et omne atodc quod fuit condam Adaltrudis fmina: et est in Monellis et it)a eoncessit domui Sancta; Maritc cum suis pertittentiis omnibus et piacuit inde denuo et adjacentiis, )))ei corroboratione nominis i)htc i))ic ttnnare. Ego Hogo p-atia Dei Cornes Impuritanus dono atquc coneedo consum de Civitate ad )ne pertinct et d)iobu:Mrabisin[mpuriis quod et ad Vice Comitem eiusdcm t<'mc debet, dono vipertinere delicet Deo et Canonicm Sedis Sancte Man:o Gcntnda; suconsnm et homines temc pra dictum quidquid ipsi prodicta* Canoniese sirnu) dono vel hatx-re consontio concfiSMrunt prapter satutem aaimaf! me:c et Ctiorun~ meorum ne con;u~is.= donans et eonsentiens Hugo Come~ qui hune ecnsum firmavel testis. Adeibrandus Presbiter vi-}-.=tPetms tcstis.==Adat* bertus Presbiter testis. Actum est hoc anno XXV. regni Roherti Regi<. -t- Pctrus Episcopus Sant.=f RgoBenodictus cka CathoiiciB et Apostoticae t'omanic Ecutesia: confirmo hoc in eternum valere cum scrptum et precipio in Dei nomine Comes apostotica auc)oritate.==Borengarius '{'.==Reiba)dua ==Ennessend)8 ArehiepisMpus Aretatcnsis.-j-. gratia Dei Cotnitissa, tibcntianimofeeintmpt Hosquihancdonationem tirmarc cam rogavimns.PctrusEpiRcopus-)-.=: G.Episcone si indignus subse.=Hcpus.=Ermengaudus Episcopus Sancta: Sedis Elnensis hmo suprascript:) rengaritrs Episeopus libenter contttmo.=Adatbertus Cat-cassonas M.~ Epiteopus tiei Ausonensis Deusdcditgcatia Episcopus omnia supraso'iArchidiaconus pta confirma.=-}Raymundus Barchinona!}-. !=Viva< ac si indignus Abbas Saneti Pauli Maritimn. 8N.~ Rfi Gaufredus Abba.==Pontius ne si indignus gratia Abbas Sancti Saturnini C:anobio Urgellensi ss.==tn Dei nomine Lan-

"f)CMAM)a.M.==Gnnfredm! Sancta* Prhna-Narbonensis EcetesMEpiseopMshoo eonf!rmo.==Dono quoque. ego Petrtfa de Navata Episcopus ipsam Parrochiam cum omnibus suis et ipsum fnum sh' pertmentiis Oscum Crispiani, et quartotSMcti de Basso, et ipsas medietates Stophani de BasMa <<e BMcaran et Ecctesiam de Fontfeutis et qum ad eam pertinent. Pontitis Levita et caput Bcota- dono atque concedo nM.utn de ipsum Pugo allo cum fines et termines, et cum .t oram anrontattones ad Canonicam Sancta! Maria! Sedis. Ohba baneta} Ausanonsis Ecetesia: KpiMopus licet indignus dictum Mt e&nf!rmo. quod Post haie omnia suprascrinta ego donator Petrus predtctaa videlicet Episcopus slatui et eonfirmavi una cum elericis prefatai Sedis u( de omnibua rebu<. mobilibus quai ego Petrus Ep.Mopue sum vel adquisiturus de ipso EpiMopatu accephtfM Sanct Maria, dono atque concedo ipsam tereiam partem ad predietam almam Mariam .n tali videlicet ratione ut de predicla tertia fiant parte ipsoe d.m partes ad reEtaurationem pMdictfeSanct.e et Eeetesia-, W~ 'P~<ica.=Faeta est autem additio o VH!.Kaleiidas Octobris anno ab Incarnatione Do. mini htillessimo XXX. primo, anno XXXVI. Roregnante herto re~o.-=Em..us hoc eon<irmo.=HuM Episeopus Epi~opns~cte.MUzeten.h.=FonteriM N~a. Episcopus ~s.=tPetn.9Ep.scopus.=t8tephanus AccenEpiscopus s.s.~=Gu.)kfmus Dei Urgellensis gratia BerEp.Mop~.==t nardus gratia Dei ~P~t Berengarius Dei gratia Gerundensis c.n-oboravit Episcopus quodjuravit t.=S.Mam Pontes cognomento B.nMnIiMCtefi.us et Judex seriptor. et subscnptor hume donationis.

Dr MCUHMTOS. 1"1- t

321

XXXH.
~Ma"'M" MassaS..Bet)e<Mc<<.(Vtd.pag~46). aet. C~ptiMK Gen< die XII. Decemb. <S28, foi. 44. audiri <

Dominus lis tritam Juslus dtcens P~.)~n,ribu. T. T. XII. XII. Ir.

Peris Vicarius introduxit maleriam Domtni mei, ex relatu ildedignorum


" '"e sonitus ille ( a~f, ( asi, )M tOnMM) .o~< nt 2f C

non

M~

perc-

322
dicitur

APKMCZ

~MaKa Sc ~Me<<', in hac Ecctesta ter perstrepuisse his propo eMuxis diebus, quod, ut fertur, Canonie)!! huius ReciesiN* terrori esse solet, quia mortcm alicui corunt indtenre et hoc dieitur; dtttturno propinquam et exprimente conurrnatum esse mut)! asseverant. antiquissimo Imo o)mm pluries eompanom sonuisse nonnutCapituti per semetipsain Ii affirmant in signum quod Episcopus de propinquo, prout de facto contin~ebat, erat decessurus. Divina dicunnempe tur esse mysteria ~c; et in hac EectoBia fieri perhibentur. Vertitur inquit ht dubtum an htee cum (ieri contingit in Caseu notificari pitulo propatari, debeant, forsan abscntesque certiores per litteras neri; an potius retieenda cum plures quos super hoc consului varia opinari videantur. Ne igitur utterius in hoc dubius fiam, p)aceat vobis super hoc me reddere eautiorcm. QuibHsdictis.venimM ad vota: ot ptura ae varia super hao jMMM dicta et dedueta fuerunt. Quidam rem mtnus afBrmabant, Sacre tanquam testimonio vel Scriptune, otiam pnvatat minime aiii et m~ior Mtie approbatam! pars et approbabant taudabant diccntes ad hoc tcstitnonium prcedentium Patrum posteris retaturn antiquorum sufttccre debera: a)it ittud non aspernandum suadebant, a Nutanquam ntioe datum signum, ab co tempore quo sub regula ittudque Sancti Bcnedicti, ut dicitur, in hac Ecetesia autuivebatur, tnabant sed valde remansisso fonnidandun) esse cenMbant cum tt vicibus il p)uribus de hie astantibus Canonicis auditum fucrit, et morte Canonicorum confirmasubsquente tum, vel potius expertum; adiicientes nec tantu comuquod nis opinio sic vulgata, et ab antiqMispnecessoribustransmissa fidti posse credebatur: atii ni) novum esse introducendum contendehant, dum de hoc in scripturis vel in consuetudinc maiores nostri niicommendatum retiqttcruot. Siequo varia dicentibus muha singulis in hanc scntnntiam ompost ne~ c')ncorditerconvenerunt.==Quodvido)icpt nutto pacte aticui absenti pro parle Capituli super hoc scribatur, vel quicnotificetur. Sed pro praBsentibus quam ut tutior sequatur via, sufReiat hoc quodDominusVtearius de his verbum faeiatin istud Capitulo quandoeumque signum insonuisseA But per hoc Canonici tune ardentius dedignis affirmabitur, satutt anima} intendant, et ad Deum revertantur, nec ultra conemur sapere plusquam forte oporteat. Est cnim signum istud ad instar soni cuiusdam tahuhe aut tign! vehementer per-

DGCUMKTOS.

OCO incet !n<~Ptfo* t~< nunc tn cussi, loco (o, nttnf in Bntft nunc tM in <t~t.A solo, Mtttt~ acre, prout mutti le. et qui ha-c scribit, scmct audivit. Sunt etantur, qui dicunt au. divisse ab antiquis, quod propter huiusmodi Ctino-. signum nici ad Deum per Pnitentia; et Sacr:e Communionis lot)il Sacra. Sacra* mentocufabant statimrecurrero.

323

XXXIII. ~ot'mH< ~orMM), dis donatio ~cte Comit. Barcin. etM~c a:o)-)t; ~nM~M<n. J!c<:t. Gerund. ad novum ternplum <))~)M MH!!<~M<!tn:aMMMXV. (Vid.pag.M8). Fa! aM<<~f. in arch. JPcc~. Gerunden.

1 nomine Domini ego Raimundus gratia Dei Cornes et eoniux mea Ermesindis votuntate Dei Comitissa Nos uterque no. stra sponte donatore! Mtmus !)omino Deo et domui Sancte Man Matris Homini Sedi Gerundensi de aliquid proprietate nostra, id est, quatuor modiatas de terra propter ampliationem '-tma~)i(ieaH<me)n precii videlicet C. auri untias, quas nos <))t.us pro Mripturf) emplionis (a), quam nobis fecit Pctrue .s),s Scdis cum suis ~p-scopus Cannonicis de Ecctesia Sancti Uan)p)t<! cum suis omnibus sila rebus, est prope quai urbem ut istud precium Gerundonsen), maius et ampliatum fmsset Rtcutt est. Advenit mihi RaimundoComitipergenitores meos, et mihi Ermesindi Comitfssa: per voeen) quam )eges gotice dant uxoribus Comitum in illorum rbus. Esthzc terra quatuor modiatas justa urbemOerundensem in ipsontano super ipsum Mercadatem. Affrontat a parte Orientis in terra de nobis donatoribus. De Meridie in ipso Guadello sive in strata. De Occiduo in ipso rego Comitaie. De parte vero Ciroi in terra de nobis donatorihus. ist aOrontatioQuantum Msmctudunt sic donamus Domino Deo et domui pra-tibata) Sedis eo tenore totum ab intego ut omnes Sacrista: qui ab hodierno die usque ad finem soeculi fuerint de predicta Sede Bate Marie teneant (erram prediclam modiatas quatuor unusquisquc in suo ordine sub servitio Christi et (") thiu.entptio.ti!Kriptt,rtm de la 4't<.</< ~frono, p~. t6~. edidit P. R.is in ,u. <~

AfftBtCE

m nostro jure j~prefatBSedi~ intOittimus cum exiit! et regressis ei,)M si nos Quod donatorea aut aliquis homo 'njttete et absqnetcge hanc donationem inrumpere (cmntavcrimus aut temptavcrit, evanesoat otus asertio vel nostra et insuper pro temporali pena componat predicim domui Beate Marie preaeriptam terram quatnor modiatas in triplum et it) antea h!Bc donatio firma permaneat omniquc Faela tempore. ista donatio XIII Kalendas Julii, anno XVtU), regnante ~r~ f~.=tRaitn)Mdus gratia Dei Comca.==t Ermesindis gratia Dei Comittissa Nos qui ista donatione fecimus et Ormare ro~vm)M.=SiRtnun) BernardusSeniorredus.==SiKtnum GeraMu. de VeHei~.=Sigtnum Datmatius de Rocabertino frater eius.=Si~tnutn Ramtnbatdus.~Sictnum huardus trater eius.~Sigtnum Miro Ostntcnsis.~Sigtnuot et Berengarias. ==Sitm)m G.tmMd~.=8igtnum ao.~tgtnum ErmemirusCompannus.==8igt'<um de ~udas Gaucefredus Atbares.=.Sigtnum Pontius cognomento BoniBtH etenci et judicia psi et subscripsi cum super posturam in loco ~tM et f~MMM MtM ad proprium sub die supra t. XXXIV. D~.t.o MC~MtB Capf<M GerMn<~MM super prosecutione /<.M~ Cs<~dfO<M.- anno jf.CCCC.~T~. (V. po~ ~~) Eco aM<opf. in arch. Eccl. Gern~t. Gitardus SpaGuandalBernardus = h:ee seriqui ubi dicit cum et anno quod

4.nu.eta.~ct transfundimus ad proprium,

~91H

(~n/m

C~d:

~I

.7_

de

ac tndividu Trinitatis et Fitii, et Patris, Saneti Amen. Spiritus Etsi mansiunculas et domos profanas mundanorum usibus dicatae Ndctes Domini erieunte) fabricant opere poHmito quanto magis ipsi fideles Mverique rfqucMtatores MetOrtodoxfBciMa Domini fabricamtempli eottstruendam devoctus aceelerare deberent. Numquid prisci Patres pro archa Domini tabernacutum dcaurato opere mirince fabrtcarunt:Hodie namque archa :)ta veriMimn, et sanetissimum illud manna in templo Domini a catholicis prcservantur. Dignum et eongruum qninnymo potest et debet a

in nomineSanete

M qu~ibet minavit datum


1hAI hnnml;ari uf ~I\muu

MC!!MEKTOS.
Illn n. i.e.te i.n.

3~;

ut domus itta quam oracionig ~eritaa noreputafi in qua etiam ithd eaerum Christi fidelibus pignus reconditur et tenetur artiOcioso px politis )apidibus Hc enim domns comtruantur. rite noseltur Pastori opere verissime ddier: in ittanemque Domini et oves pftputus cih))m dulcoris eius paMttfB assurnunt. Sans in domo ista (aticcs mcrosattti noxas et veterporimunt, culpas diluunt naseoitibet occurrenti. sacrum Heu Igitur quam dolendum Domini Ecc)esiam Sedis ctanssima; Gerundensis temptum tdcirco cunctis imperfectum opem minorari. pateat quod Reverendus in Christo Puter et DotnittUt Dominus Dalmacius Dei gratia Episcopus Gerundensis tune eleipsius Rectesia.' ctus et honorabile Ecctesia: Gcrundenstis capitulum prediehe mnia sidere & pretnissa pio aapeetaotes eonoderaotesque cilra temporibus fabrica dict Sedis cessavtt quantis ex diversorum contfoversitt varias arti<!cum juxta oppinioncs nonnutii enim asserebant dictiB fabrice subsequentes: opus sub nav) una debere affirmantes congrueneius eonsumari, ittud fore nobilius quam si sub tribus navibus opus huinsmodi aubsequatur. Atii autem a contrario asserebant dictum sub (rium'navium conlinuari debere diopus proswqucione et proporctonabitius centesque quod Brmiue esset capiti jmnque cepto, quam ai cum navi una ipsa fabrica prossequatur, unius mu))utn quoniam reddunt debile disopus navis tancia parietum, ac etiam testitudinis attitudo et quod terremotus, tonitrua, timebit ventosque valantes appetentes ctiam cirea directionem dict fabrice operis consumand soiercius vacare ac de opinione veridica inpnedictorum formari et adeo ut controvcMta et opiniones huiusmodi clarius toiterentur. Convocarunt artifices peritissimos, iapiscidas de diversis partibus regni huius et etiam atiundc ad hano civitatem Gerunde inrerius annotantur, quorum nomina indeque ha))itis co))acionibus tam coram dictis Reverendo plurimis Ptre Domino tune etecto et honorabiti Episcopo diCapitnlo ct:c Ecdesiae Gerundensie alias inter ipsos artifices quam opere premisso subieeto primitusocculis cui~tibet eorumdem cer'tcnciutn opus quod ceptum fuerat ot quatiter fuchuc'tsquc rat prossequtam in i)io. Et fortnatis huiusmodi super operf articulis infrascriptis. prosequendo Rn non) de nostrc Senyor t'eu t' d~ta Verge Madonn Sancta Maria so))r6 los interro~atn. dcvnn )os Mc~tros ObrpM fis.nh!,c<)uent!f essM'.interm~ts

APHNffCE '1 Padrers appcXats per la directio dela obra deta Seu de Ccrona. Primo si la obra de la dita Seu a una nan pus attament eomeneada se pora continuar anUgament ab intcncio que tbs A M)M tota dubtansa. forma, qultia, Hem post que la dita obra a una nau qttitiament <; segura nos posques 6 nos volgues eontinuar si )a obra derrerament de Ires naus continuada es congrua A eHiticient A ta) qui nterescha esser continuada si nterfiix esser cessada mudada en attra forma L at calques hnia nta'iaren allre forma a quanta ahura deu ho per tnancraquo no puixa CMerpuiadaspecifticant doviar. Item qoa) forma 6 eontinuacio de les dites obres sena pus competibte e mes proporcionable at cap dela dila comen~at beuja fet < acabat. Sobre lus quats articles sin entes que quescuo dels dits Mestres Padrers haia a deposar ab sagrament det ver)ader en son cap de la juy que hnya continuacio de la dila obra. Item que de aprs que hagcnt Bisbe de Gerona posat toSenyor <- son honorable Capitot dos delsdits elegesquen Mestres ter e un per pintar patro dela cont)nuaeio d-ia dita obra obra migenant toqua) ta dita sta prosegulda 6 tt ao sia conecbut en carta publica reduhit per )o Notari del dit Successive dicti artinicest eapitol. iapMcidNsi~ittatitt) adpartem medioasccorporatitcrpra'stiio juramento et suam inteneionon dixerunt deposuerunt in e, super opere pretihato diebus, et annis mensibus, inferius et sub forma scqupnti. desi~natis Die Jovis vicesima tereia mensis Januarii anno :') nath itate Domini Mit)esi)no CCCC. Sextodecimo et Lapiscid~ Magistri et .sequcntes jurarunt Civifatem Gorunda! itt deposuerunt mci apud Bernard! posse de Solerio Notani Gcrund:e et interinfrascripti preqpnlilju.9 Venerabitibus viris Dominis roganlibus Arnatdo de Gurho et Johanne de Pontonibus, Cannonicis et Pftro de Boscho, Presbitero de capituio diet.-c EectcsJM Gorundensis ad hoc per dictos reverendum Dominum ctectum in Episcopum et Caarticufi). pituJUtn Gerundense et dcp!)tati8 super preinserlis contentMin eisdem Xutbe Laut!!equitu)-.=PaM))a.iu.df' et Magisfer sivc fabricse Ece)<<si:e piscida Sedis DerOperis tusensis dictorum articulorum sibi tecto medio super primo ~uramento dixit: E~erveritat interrogatus )o que segons e conscieneia dell la juy e sciencia ohra de una depossat nau dela Seu de Gerona comensada es quitia pus attament bona A ben ferm~ e)M respat!)es dela obra antiga ia fets Dod..a.u_

CE BOMMEKTO!

327 i

itbtos attres si Mfan axi fots son ben forte, ferma, e battants deta dita obra & una nau eomeMada. A tenir ta voila Super secundo artieuto dtxit: ta dita interrogatus Que posat que obra dela dita Seu de Gerona A una nau comensada no 6 nos sequeseha sia prose~uidn sta en veritat la obra que de tres naus comensada en la dita Sgteya de Gerona es bona ferma. AI cas empero que aquetta obra de tres naus sia dix que sera necessari fta segulda devers que la votta dita Seu de Geronn fta demuntto )at(arde)a cor siades)ta & dcsc"ber(a amn que sM putada uns VtH pa)ms poch mes avant mes menys que ara no es que reciponguo son ses i't mesures. ter per Super tercio articuto interro~atus dixit Que la obra de tes di)M Ires naus es mott pus e pus proporcionable al eap dela dila Sgleya ia competible <ct que no sria la obm de una nau. h~erro~atus si per los ensergemunts han encastar reprcsa capite)ts quis nodrir en )o pilar sobre la truna per respondre al attrepttar dei cor en cas que la obra de les trs naus se fahes seria peritf naffrar io dit primer pi!ar no E dix que no es ans se pot fer quittaient e sa)va.==Jo))annes de perillalgun Xutbe Lapiscida filius dicti Pasehasii de Xu)be regens pro dicto patre suo fabricant pnedietam sive opus dictte Ecetesie Dertusensis simili juramento a ae corporatiter !n-' prasstito articutis ut infra. Et terrogatus super pra:dietis deposuit primo super primo artica)') dixit: Que la obra deinterro~atus la S~teya de ta Seu de Gorona pus attament una nau comensada se poria es pot continua)' ? sria bona e ferma sens Iota dubtansa. Axi empero que los croer fossen fots )o ter punt, (''que archprineipatfos apuntat, que los dits primcrs de la primera obra ja fets apart de reraspatttes son bons 6 ferms. E mig jorn que aqoetts aMos attres qui fossen aximateix fets son bons A bastants !'<tenir la votta faedora A la dita obra de una na)). Super secundo articuto interrogatus dixit: Que posat que la primera obra no vulla essercontinuada que la obra de Ires naus se pot continuar seria pue bella c mittor e pus fort obra. Axi empero obra que aquella de tres naus se seguescha es ordonat to do la segons cap obra sria pus bella c pus proffitoM. Seu, E mes aquesla avant dix que ta votta nova ara contigun ni cap fa tota a dsfer pero com os borda e no fa eompetibititat ab to dit cap. tertio artieulo dixit: Que la dita obra de Super interrogalus

?8

APEMMCE

'res naux faent seguint la en la forma n ma~cru que t'ti deen to dit capitot pMant es molt pus prop ha dit dpost al cap de la dita Seu deGceempetibte pus proporeionaMe Nna. tnterregatus si per tenser~ement soquis ha oncastar bre )o capitcll dei pitar qui es sobre la truna per rMpondro a) attM pttar det cor en cas que la obra de tes tres naus so t~dM primer R dix que seguis seria perill naffrar pitar no. no es perM) stg'an axi empero cas los arehs que en nquell tbsBen ben enindriats f bcn'pttiots en ta! for<na que no posde VaOfagonn quessan etnpenyer.~Petrus e( MaLapiscida fabriece Ecc)esi:e Terraconensis gister juramento priedicto~ mdia super dictis articulis Et interrogatus deposuit. primo dix!<: Que la bra de ta auper primo artieute interrogalus dita Sen de Serona mta oaa eomensada se pus attament ferma pet ben con<h)uar fer e seria bons obm 6 ben quitia sens Iota dnbtanM. E que los reraspaft)es qui son fets de la obra antigua ab los attres qui fossen axi fets son bons ben forts e terms per sostenir la votta daquen taedora per la obr~ de una nau ajustant en ao que tos reraspatttcs fets devers tb eluquer fossen fets forts refforats pus que aquelis de* tant com fer se' pusgues. part de migtom ar-* Super secundo ticuto tnterrogatus dixit: cncara la dila obra una 9Me que nau no sia continuada )a obra de Ires naus es congrua c lai continuada que mereix esser axi, empero que tota la votta~ desfasa fins ais inclusiserons ques capifeXs eenscr~ements vement. Dix empcro star en veritat que si sobre larch prinera fet un sobre areh no calria tnoure ensergemenls ne eipai & eu manera la croerada de capilells, aqucsta poria poiar los enseraquesta volla tt son dret de la raho que demanne 6 si fer una roda de tou XV & ~ementt poria que hauria XV!. patms e axi seria notable obra. !tcnt dix mes que los enser~ements qui son en los angtes de part de cer~ & de mitan a dMfer <' tornar A Y'ao serons la dila obre de les giorn dites tres naus. Super tercio articuto interrog;atusdixif: Que sens Iota cotnpnracio la obra de Ires naus facdora cn la manera que et) dposant ha demunt dit dpost es pus comal cap ia fet comensat petibtee pus proporcionable que no sria la obra de una nau. si pet lensergement Intorro~atus ha encastar sobre to de) la quis capitet) qui es sobre pitar truna per respondre at attrc pHar de) cor en cas que la obra de testes naus <e seguescha srie perili nfu-!)r io dit primer

M MMMjEhTOS.
'~Y nnn nn ne ..Inr.o..l r "h:

32~

pitar o no. E dix que no es algun perill ans se pot fer quitia )o dit enfefgometH tnent e segura, se pot ben fer.~Postmodum die Vnerie vicesima dietorum menas et anni quarta in manu et posse mei e!usdcni Bernard)' de Soterio Notarii et interrogantibus subscripti pra'sentibus dietis Dominis Afnaido de Gurbo, Johanne de Pontonibus et Petro de Boscho et Lapiseide Magistri medio simisequentes super predictis li juramento ut de ta Mota dep<MMC('unt sequifur-~GuinErmus soclus in )abt'ie:B Ecctesi Lapiscida Ma~istri Terraeoopere n<e super predictis articutis Ut medio juramento supra intcrEt rogatus deposuit. primo super primo artiento interrogatus dixit: es de inlencio que la obra de la Seu Que ell deposant de Gorona comensada A una nau M poria be fer ta croerada tendria be: mas veu ell deposant per les obres antiques que tes obres groses axi com serM la dila obra de una nau per terMtfefnot gran fortuna de vent se asseuen e aximateix ha eU deposant en dupte que la dita obra de una nau por terratremoi o grans vents fos durable sens perill. seSuper cundo articulo dixit inlerrogatus Qae la obra de Ires naus en la dita Scu de Cerona confinuada es booa <* eongrua <' tal que mcreix esser fta e continuada. Axi empero que ta croerada nova sia desfela fins ats H segona ensergonents. los principals de aquella sien desfcts lins ais capiteits f' aqui i sien affi~ides ChdM de peu drot tantes en tro ques puixa fer una forma dtlt dins XIIII en XVpatms.!tem dix que los ende part de cer, de migiorn sergements fan u desfer e tornar raho de )a dila obra de les dites trs naus. Super tercio articulo dixit: Que sens eomparacio la ohra de interrogalus Ires naus es mott pus compelible e pus proporcionable at cap de la Seu ia fet que no seria )f obra de una nau. tnterrogatus si per fer )os ensergements sria perill naffrar )o pitar la e dix no es prop truna, que penft afgun.=Barthoiomeus Gua) Lapiscida et Magister suopeiis Sedis Barchinonensis articulis ut supra dicitur interrogatus per pmdiotis medio juramento Et pra;dicto daposuit primo super primo articuio dixit: Que los reraspatifes de la obra anfigua interrogalus una nau comensada son prou forts faent una paret sobre tt en mig deis reraspatttcs tant que prcncapitells qui puias una cana de las finestras que de aquesta gucs qualquc part fos nodrida una votta qui sfrebas a quescun D'raspatffe; <- en aqUMta forma los '.prifn ben fe~uri. moa reraspattio'.

APKOtCt '~I.r~ -1forma los dits roraspattes fOMen ferms que iaMa en aquesta A ell deposant fa gran dubte que ta votta A Mgurs encara e ao per dubte de teruna nau faedora fos segura tingues ralremols de venfs & aitres casos quis segueixen. Saper se. cundo articulo dixit: interrogatus Que la obra de tres nous continuada es bona congrua tal que mereix esser contitinuada. Etnpcro dix que ta volta nova de[ segon croer derfeta fa rerament de~ffer fins ais sarges c que puias en ta) una 0. de XtHt. pa)ms de fou, en aquesforma que y cabes tot desfer los ta forma seria bella c notable obra no catriade tercio articulo dixit: sarges. Super interrogatus Que la obra de tres MU9 es sens comparacio molt pus proporcionable at ia fet que no seria la obra de pus competible cap de la Seu si sria perill naUrar los pilars per nouna nau. Intorrogatus & dix que no es nagun prit), pero que drirtm'nMrgcments; eonspt!ft que quant la dita votta sia desfeta que sia mes to peu det ensergemenl en to pilar qui sera naffrat per aquellabans que tornen fer la dita votta pcr tant que to pitar no tinga tnn Canet Lapiscida et Magister sivesculgran pes.==Anthonius civilatis Barchinonae fabricfe Se!!naginum ptor Magisterque dis Ur~tensis articutis ut predicitur tnterrosuper predictis medio dieto Et juramento deposuit. gatus primo super primo articulo interrogatus dixit: Que segons jus sciencia, A bona de ell dposant consciencia obm attament a una nau ta pus en la Seu de Gerona comensada se pot continuar ab intencio E los reras-patlles que sera bona c ferma sens tota dubtansa. f fets son bons forms a sostenir de la dita obra conensats la vo)ta lot o que es mester a fer continuar la dita obra de una nau. Super secundo articulo dixit: Que interrogatus la obra de (Ms nauscomensada mas no es bona e covinent, tant honorable com la primera de una nau, empero que si la dita obra de trs naus se continua es mesterque la vo)ta de la de ta nau det mig uprcs de) cap fa A desfer fiegona croerada fins als expitftts, ios ne fan atevareatfegirdeius los capitetts deVHt.en X. filades attaffin capilells que per coque puig pus iarch doble se puixe encastar en to pitar primer fet en to cap de la gran nau continua at cap. E per o que to pilar no Ma tan baix naffrat c afti que to peu de les sardes se puixe metre millor. Es ver empero~egons dix que en aqucsta forma to andador sa perdre mas encare val mes perdre to andador que la ctaror, affin ques puixa fer una roda & forma redona en

330

ta gran nau. E que segona nau se seguia es axi corn comensada seria moit forcha. E per aquestes rahons dix que ta dita obra de Ires naus affer la beita euffi* cient es mester sin axi com ell deposant ha dit continuada. tercio artieuto et dixit interrogatus Super Que )a olrra de una nau seria mott pus compctibto c pus proporcionable al cap ia 6 eomcnsat e acabat fet que t)o sria la obra de trs naus. E pero to comensament de) dit cap fou ia nxi comensat baix: e que la obra de una nau seria fta ali mott menys nx'ssio de un (re de pus que la ohm de trs naus <' aximateix que si a obra de una nau era cnntinuada los andadori, que son una mott befta cosa nos perdrien que si la obra de una nau era continuada la Seu sens comparaeio sria moit pus clara. ==Guii!ermus Abiell Lapiscida et Ma~i'itcr operum seu fabricarttm Rucinsiarunt BeatiB Marin! de Pinu et Beata; Marim de Monte Carmeto et de Monte Sion et Sancti Jacobi Barchinonz et Hospitalis Sanctse Crucis Civitatis eiusdem sic etiam super dicto E medio juramento predictis interropntus deposuit. to dixit primo super primo artieuto interrogntus Que serons seu juy e Mient!:) M bona conscientia la dila obr!t de una nau en la Seu de Gerona comensada c sis se pot fer e continuar u sens tota dubtanfeya que es bona e ferma quitta <* los de aqueita ia fets ab los ai(r'*5 M que reraspatiies la fossen fets semblants son bons e ferms a sostenir qui obra de la dita una nau <' sens perill, Super secundo arde Seu liculo interrogatus dixit la de Ires naus la obra Que de Gerona comensada es bona beiia que aitra, pus segura e que mereix esser feta e continuada. Axi empero que la voita de la segona croerada de la nau dei mig sia desfeta tins a) etisergenient e puys faria :i puiar per son ter tant que hi cabes uni) beita forma sive 0. c que fos fct un sobre voit sobre to principal, e en aquesta mnnfra la obra de trs naas moit (' diseria bella bona. Super tercio articulo interrogatuif xit Que sens dubte la obra de trs naus es molt pus competibtc < pus proporcionable a) cap de la dita Seu de Gerona ia fel que no sria la obra de una nau pero com la obra de una nau hauria difforntita) al tant gran stnyada qui retria gran de dita de et Mala Seu.=Arnatdus Valleras cap Lapiscida Sedis dictis articulis aiii Minorism gister operis super prout ut sequitur. medio dicto juramento Et interrogatus deposuit la obra a dixit Que prnno super primo articulo intertogatu:

'Il.dita

MMOJMEKTOS. 1axi mateix si la

M) i

APEMtCH

una nau en la Seu de Gerona pus attamenf comensada M pot ben fer continuer sria bona ferma qnitia 6 sens Ma dubtansa. E las reraspatlles de ta dita obra ta fets 6 1011attres fossen axi fets son bons bastantsa qui tenir la obra de una nau 6 eneara que tos rerasp&tUes no fossen tant forts serien ferms e bons sens peritt tenir la obra de una nau. Affernmnt ell deposant que ell fa ta obra en ta Seu de Manresa qui es pus alla que ..o ha tant aquesta grans ne tant forts reMspaHtes corn aquesta, no son de tant fort pedra. Mas e< ver que la pedra de Manresa es pus leugera 6 pus amigaMe at morter que aquella de Gerona que si ell havia affer la obra de Gerona que ell faria la votta daltre pedra que fos pus al morter. leugera pus amigable Mas que toecroers )o reraspatues principal aHra obra se porien fer de la pedra de Gerona. Super secundo articulo interro~atusdixit: Que la obra de la dita Seu de Gerona comensada trei. naus es bona e eongrua tal que mereix esser continuada. Axi empero la votta dei segon croer de la nau del que fa desfer fins mig ais sarges <! axi mateix tos fan desfer per spiguar sarges la obra puiar tant per ses mesures que sobre to principal de la eroera se puixa fer una finesira primera rodona de XX. patms de tou ax! la obra sria mott be))a no desfi~uraria. Super terooarticuto la obra interrogatusdixit: de tres naus si Que era fta en la forma per ell deposant prop dita seria sens corn. 6 proporcionable paracio pus competible de ta dita Seu atcap ia fet e comensat mes que no serin )a obra de una car nau laobrade una nau mostraria to cap tant petit e tant disforma que tostemps oridaria que to cap ii fes alar exequar. Item si es interrogatus los pilars per nodrir enserperill de natTrar 6 dix que no es algun gements, perill ans que si ell deposant ho havia affer comensaria naffrar los pitars primerament per nodrir hi los ensergements no pospcrque daqui avant ques tornar atras que axi nos seguis com saviament se puixa fer sens tota dubitacio. E que si en res sera dublat en o es prest de venir que ell diu hi e de fer 6 continuar axi la dita obra licencia de la ciulat de Alanresa obtenguda ab la quat es obligat fer la dita lur obra.=Anlhonius MaAntigoni gister maior operis EectosiiB vitta! Castilionis suImpuriarum per predictisinterro~atus dicto juramenlo medio deposuit, et primo super articulo interrogatus primo dixit la obra Que pus attament a una nau comensada se pot ab bona e ferma

DE OOCUMEKTOS.

3~3

sens tota dubtonsa que sis fa sera quitta intencio continunr de t que tes reraspailles qui la son fets segons la dita obra los de semblant obra son hcstants una nau A tos nitres segnint H tenir c sustenir ta obra de una nau. Internb tota ferment si la dita obra de una nau a) cas que foa fta seria progatus dix ri)) ques rompes per fortuna de vent u de (erratremo), secundo articulo interrogatus Super que no ney cal duptar. de tres naus no (* derrerament dixit: Que la obra conUnMda se puixa fer, ne seguir ne en tal mancra que iamay congrua manera nos segueix tat eom en le destinament naguna per be es ver que qui dcsfeya la votta nes pot fer per ses mesures (insa)s !n obrada de la croerada derrerament sarges p puis en aquesta atavadeXHn.enXV.patm~pcrsetmidesque mas en ninla obra de trs naus serin plus tolerable manera dita manera la dita obra de trs naus no sera iamay guna tercio articule botta ne edesc marnent feta. Super ihten'ogatU!! dixit: Que no es nagun duple que sens oa~una comparaeio sera pus belle pus compctihte la obra de una nau tostemps pus propoteicnabtc at cap de la dita Seu ia fet que no ta obra se mostrara no dc~udament feta. de trs naus qui tostemps de tree naus sin Mguida si al cas que la obra Interrogatus los pitars hi ensergements: per nodrir sera perill de naffrar se poden tinf<' dix que los pilars per nodrir hi insergement Ma frar mas que nos pot fer sens pcritt.==Guit)ermu6 Sagrera fabrica} Eectesia: Sancti Johannis Popinian gister operis sive medio Et priut supra intorregatus dictojuramento deposuit. mo super primo articulo dixit Que la obra de Itinterrogatus Gerona attament a una nau comensada se poa Seu de pus ab intencio que quant sia fta sera bona <' hen fercontinuar sens tota dubtansa. E que los reraspatucs ia tels ma quitia de semblant ab tos attres quis seguissen obra son !)ons hen A tenir la dita obra de una nau. la dita bastants Interro~atus A obra de una nau al cas ques seguis si per terratrcmo) fortuna dix que per semblants de vent sria dubte ques rompes: terratremols que ell ha vists ne per los vents qui naitiralment es ta dita obra d~ no una nau se rompes re~nan dupte que ne vendues secundo articu!o interro~atus a menys. Super no dixit de tres naus continuada Que la obra derrerament es congrua, tat ana deu ne esser continuada que meraseha eser cessada per tal com al cas que )a dita obra de tres naus sia continuadaprimerament la volta de la segono croerada ta A

dels o)trc< p~ tt; tarsfetsepuysqttepuiassptidepcndrctcutornXVpatms.R encara ab tt ao no sria consonant que fos obra tedcsmament fta ans seria obra de (tix f misrable. E to corrador sprja qui perdu) que no y porta caser. E mes que en~fB )aa capettas pus allas qui son proeehides per una nau no poricn haver nnestrai~esdeguts (a)s compertannyen en la obra, cta deles sarges empenta te corrador qui serien deuers rcsponents ats pilars nous devers to cor c vendra a) buyl dot corrador per que la obra no hauria fermetat que mereaquella xeria haver. E per aquestas rahons A attres eu deposant eonclou que la dita ohm de Ires naus no seria bona ne profitosa. Super (ercio articulo dixil: Que sens cominterro~atus paracio la obra de una nau sria pus competible (i pus proal cap dela Seu ia fet e comensat porcionable aeabat que no Mria ta obrn de Ires naus. E dix ell deposant esser veritat )o dit fou fet <que aeabat ab intencio que la attm cap obra si fahes es seguis :') una nau.==Johannes de Guingufunpa Lapiscida habit&tor Civitatis Narbon artisuper predictis cutts sieud atii preedicti medio dieto juramento interrogatus ueposuit ut sequitur. Et primo super primo articulo interro~atu< dixit la obra Que A una nau copus affament tncn'KtdK se pot ben rer <' contittuac quant fos feta sria ben bona ben ferma C quitia sens tota duptansa. E que son ia fets dela dita tosreraspattiBsqui obra antigua ab os attres de sembtant obra quis seguissen son bons ab tota fermetat bastants tenir ta obra de una nou. Super secundo articulo dixit: Que ta obra derrerament interrogalus de tres naus continuada no es congrua ne sufneient, ne per nacuna forma nos pot fer ne conlinuar en manera que iamay hataat~una conformitat rahonabteab )ocap ne que puixe venir naguna raho de eonformitat. (ercio articulo inSupr terrogalus et dixit: Que sens ta obra de una comparaeio nau es pus competible, pus proporcionable ab Io cap dela dila Seu que no seria la obra de tres naus por molles rahons. La primera que ell deposant eoneix que la obra de una nau ab )o dit pus resplandent cap sera pus rohonabte e de mtttor raho de menys messio. E mes car si la obra ara continuada a una nau no y ha naguna dinbrmitat o differencta que contrastas que la obra no haia la raho que deu. E posai que at~uns puixen dir que la obra esser duna nau to cap

3~ <tes)cra tes sarges

AfEMtCE
fins ats capiteuse aximateix

MMf.tJMEKM!

33't

ara baix nos sceueix difformitat diffomitat n)~ se mostrars a)segueix notit ptit herneo perao guna ans sera bellesa: e la raho es aquMfa que en to spay dc)a votta maior qui sera de! cap en alt fins a la sumilat tant gran cs!:cr fftas trs haura rosnc, spay quny poran at mig 6 una petita A cascun eostat, una principal aquestota difforn)itat''dona)'ie taatrpsro'iaatoOen grnnrcsptanla obtra ab grnn perfcctio dor la dita Seu 6 rotrien mott al honoraMc. cas que la obra d'' trs naus se tntenogatus si ficria perill de naffrar los pilars per continuas nodrir hi a la obra ec~uidora de tres naus: ensergements responents ell dix que nou faria ney eonsintiria car seria per res, car en gran perill gran peccat gran dampnatge, nagun la obra no venir A )o bona; cap poria o)gun!) pprfectio dit naOranMnt nos poria fer sens gnrn pfri)i.==Pos)modumoctava roensix que die LuniB qua; fuit viccsima Septembrit anno jam dicto a Nativitate Domini Mi)insimo CCCC. Sexto ad instantiam decimo dicti Domini Petri de Bftscho operarii hoc anno diet KcctMitBGerundensitsnpcr ipsius rpK'Mine cnn) honomMii viro Domino Franoperis una et in solidum cisco Sacnlam Canonico dicta} Rccie!i!B eiceti et dcputaU Thesauraria* dictiB Ecetosia* Certindonsis coapud domos dictis reverendo in fam Christo Ptre et Domino Domino Dei gratia Rpiscopo Da)mac(o et honoMhiU capituto ciusdcm Ecciesi Gerundensis ad tractom cimhati ut moris est, ibidem convocatis et con~re~atis uhi fuerunt presentes dictU!! reverendus Dominus et honorabitcs Dalmacius, Episcopus viri Dalmacius de Raseto, Decretorum Doctor, Archidiaconus de Sitva in dicta Eceicsia Arnaldus de GerHndpnsi, Johannes de Pontonibus, (Mi)Mmus de Bro~arotis, Gurbo Johannes Sacrista secundus, de Boscho, Thesaurarius, JoGahrie) bannes Pctrus de Boscbo GuillerPavia, predictus, mns Marinerii, Pctrus et BarSata, Frnncischu'! Mathci, tholomeus Presbitcri et de capitulo anteVives, capituiares einsdem Eectesia~Gerundensis rediclo, capitulum fneifntes, et more solito celebrantes dieti articuli et dictiB prsentantes a et dieta dietis artimcihus cisdem in deposiciones super rcdacta et continuata in dicto aita seriptis capitulo publice et inteMgiMM voce de verho ad verbum lecta fuerunt et pume eundem de blicata per Berharduin Notarium Solerio, Rt et et eis sic tceth ilico disupra infrascriptum. pubiicatis cti reverendus Dominus et honorabile Episcopus capitulum

3~

A)'K!<h)Ct<

per quem modu))) ~xet dicta dictorum~rtiftieum~ne. taoppitt:ones,deposiciones et ef))cacius dictum !i)is, putcnus opus prratfe Ecciesiie (,emndensi sub prossequcione videficct unius Mt trium na\-iu'n prosscquatur et consu~etur. Retinuerunt sibi doliberacionou et ad ituiusmodi fuerunt pro testibus presentes et nvocati disereti viri Ffiineiseus TaMrncrii et PetrusPuic, 1, Presbiteri Benefficinti in dicta Ecclesia Gerundensi. Deinde vero die Lun:e octava mettsis MaMii anno A nativitate Domini Mittesitno CCCC. Decin~o septimo nlius artife~ Lapiscida inffaso-iptuK et deposuit jurnvit in dicta civitate Gerunda! in posse mei Bernardi de Soterio, Notarii supra et inet interfogantibus Irascripti pricsGntibus venernbilibus viris t)ominis Arnaldo de Gufbo Canonico, et Guillermo Marinerii Pfcsbitero de Capitulo diefm Eectesia; Cerundeneis ad hoe rcverendum per dictos Dominum Datmacium et Kpiscopum honorabile Gerundense Capitutum spotiittitcr deputati super afticutts et contentis in f-isdem pneinsertis ut sequitur. Gui. itermus BoMy Sedis dict Magister operis Ecctesi Gerundensis simili juramento se corporatitcr pnestito super primo articulo dictorum et deartieulorum interrogatus dixit, Que la obra dela Sou de Gerona posuit a pus attamcnt una nau comensada se pot ben fer 6 continuar. sis Eque continua sera bona obra c ferma 0 quitia e sens tota dub'ansa. E que los reraspafftes fcts ab los aUrcs qui eien fta aytais mateys son bons ferms il tenir la dita obra do una nau. E dix csser veritat que los dits encara quo reraspatites no fossan tan forts serien bastants 6 sens lot dubte forts a tenir la dita obra de una nau. E que los dits reraspatlles han un terc mes de fur dret. E que per o son pus forts sens tot prit). articulo interrogalus Super secundo dixit: Que la obra de Ires naus de la dita Seu de Gerona no mereix esser eontinuada en sguart de la obra de una nau, corn dela obra de tres naus se seguirien moites difformitats e grans 6 messions sria tant bella com la null temps dita obra do una nau. tcrcio articulo Super et dixit: Que interrogatus sens comparacio la obra de una nau es pus at competible de la dita Seu ia fet comenat, cap mes que no seria la obra de trs naus. E que si la obra de una nau es continuada haura grans nnestratges gran claror qui sera fort bella eosa notable.

super conctudendo et detcrntinando

MCOMMMS.

33?

autem omnia sic habita et secuta Post pnedicta videlicet decima dicti mensls Mareii anno die Lune intttulata quinta Domini CCCC. dicto nativitate MiUestmo Dcctmo Sejam sub honore Beata: Mapost Missam ptitno mano videticet in dicta Gerundensis Ecctesia sotemni. rite virginis gtorioMe dictts in Christo Patre ter cetebratam reverendo et Domino Domino Dalmacio Dei gratia Episcopo et honorabilibus viris dictce Eectesite Gerundeneis bac de causa ad trinum Capitulo de mandato dieti tactum simbali, ut moris Domini Epiest, ThesaurariiB dicta: EcciesiaB Ge. seopl apud domos preedietas convocatis et rundensis simul ubi convenerunt et ooftgreg'atis dictusReverendus fuerunt presentes DominusDaimaeiM, Epiet de honorabites viri Datmacius Decretorum scopus Raseto, de Silva, Arnaidus de Gurbo, JohanDoelor, Archidiaconus nes de Pontonibus, GuiHermhft de SacriCanonici, Brugarotis sta secundus, Johannes de Boscho, Thesaurarius, Johannes de Gabriel Pavia, Petrus Guillerrnus Pelrus Boscho, Marinerii, Bacattarii in Franoischus et BarthoSa)a, Decretis, Mathei, in Decretis, Presbiteri totneuB Vives) Licentiatus Capitulares et de Capitulo Dominus antedicto, ipsi reverendus Episcopus a et honorabiles viri et Capitulum sieut pr~notati premillitur convocati et congre~att et Capitulum dicta) Eecapitulariter Gerundensis etetia et more solito facientes, representantes eelebrantes visis et reeognitis ut dixerunt per eosdem pnsdiartifficum et ctonnn antedictis in Lapiscidorum deposicionibus detiberarunt sub navi una pMssequi unum concordes maGerundensis Ecctesi gnum opus antiquum pretibata: rationibas qu:B sequuntur. Tum quia ex dictis preemiMorutn artiuteum ctare constat, si trium navium quod opus supradictum opere continuoturjam omnino cepto, expedit quod opus ex eius dif)bfsupra chorum usque ad capitellos expeditum diruatur et de novo juxta mitate penitus mensuras cepti eaTum quia constat ex dictis ctam pitis refformetur. ipsorum eorum uno dempto nemine discrepante huiusmodi quod opus navi una est nfmum sub stabile et semagnum jam cptam ean)m si prossequatur tali modo et ordine ut est ceptum, et nec tonitrua turbinem ventorum timebit. quod terrmmotus, Tum quia ex oppinione mottorum artifficum pmdictorum constat dictum opus navis unius fore solemnius, notabilius et dicta; Ecciesia; proporcionabilius capiti jam incpto quam navium Tum mm exam mu)f~ n tttepMtnutnnavtumsupraatCtHm. titepustrium supradictum, qma etiam quia T *)') T. VtT XII. 22

338
mninri

APNtHCt! Oaritate vitabuniur


nlnritnla t..l.t.:e

Tum quia rum pnedietorun) MpeMai,namadproMt)wndumatterttmopemodo quo stare videnlur, opus navM unius mutto minori prtio quam opus trium navium et in breviori consutnari. tempore Et sic r:tHe))u<n intuitu potcrit pKemissarun) dictus reverendus Domtnus et honorabile Episcopus Capitulum supra dict~Ecctesi Gerundensis voluerunt, cupictunt et intenttM-unt, ut (tictum est, unius opusmagnum navis pMcttotum cum Deo poterunt quantum et deduci prossequi tofa!)tcrad effectum. Et taHs fueruntinteneionis Domini Epiet Capitulum scopus antedicti me eodem prescote Bernardo de boteno, Notario supra et inffMcripto et priesentibus vencrabthbus viris Anthoaio Ouintani, Sacrista, Bernardo Guixar etGu.Uarmo de Saneta Fide, Canonicis secularis et colle~akeEccicsim Sanoti FeticM Gerundensis, BonefBeiatMque in dicta Lcctcsta et etiam discretts vins Petro de Gerundcnsi, Ohvarta.UavigeriodicttBEeciesia: Gerundensis, Francisco de Cursu, Guillermo de Costa, DattnacioR!ba, Guillermo Cape)Pontio Requesen, a.JohannoSata, et Bernardode Busquetis, Benofficiatis in dicta F.celesia Gerundensi. Et In eodem actu predicti reverendus Dominus et Capitulum Episeopus memorah et requisiverunt peUerunt sibidepnedietis omnibus (ieri et tradt unt.m et ptura etBmgu~ instrumenta per me eundem Naartum supra et infrasonpiam. 6u omnia ot sinsuccessive gula supradicla acta fuefuat GerundiB dieannis, bus, horis, mensibus et locis prcedictM pMMntibus me Bernardo de Soierio, Nolario supra et et personis infrascripto, ac testibus antedtct.sadpra'dicta vocatis spetialiter et assumpt~. =S)~u'n Notarius p..biicus JohanMsScuderii, auctori:i tale regla, substitutus Bemardode Compolongo, pubUeo civitatis, et Vicariai Gerund~ Bajut~ sMrt.mqueperHMM ahfec de nof<s rumNotar.o, in posse Bernardi receptis de Solerio, Con-Notarn mei pro nuncin))nnit~ede(enti, seribi feci et clausi cum tiOcris rasis in lincis XVI. et seria, XLV. proporeionable, pus, et LI. prtrdiclorum.

maton

fut~ebit

.1

quod

__n

estttiasctjoeundttm.

BOCUMEKTOS. XXXV.

339

.'Vo(t<M! f~tqa~afKM, f~fto <t) eop~tt Bce~<B S<tt<f)<&M)s <~D~<B sunt: (Vid. pdg. <88). Ex Lib. A'o<a<. Cft. Epatis. GefMt!

Mp~f a<(<!M matw anoo ~.eCC..TH~.

JV<<m. 18.

/bt. 3:i. 6.

nomine Sanct<e et Individus Tfinitatis Patris et Fitii et Sancti Amen. Pateat universis Spiritus et futuris presentibus Marcii quod die Martis X katendas anno Domini intitulata, M.CCC.XL. Sexto venerabites et discret! viri Domini Franciseus de Fortiano, et Petrus Canonieus, Presbiter Stephani, do Capitulo et operarii EcctesMB Gerundonsis, et presentibus eis assistentibus vonerabitibus et discretis viris Dominis Dalmacio de Monte, Petro de Castnatallo, Jacobo Canon!cJ!i, Alberti, et Petro deRippa, Presbitcris dicti Capituli, ac m met Bni. de Cterici et Notarii infrapfcsenfia Vcrdegeno, et discretorum do R. Bni. de Slagneolo, scripti, Ctota, Bni. do de Oliveria et Pett'iFerrarii, RivocIaro,Arna)di Presbiteromm in dicta Ecclesia Bene~ciatorum et plurium atiorutu tfad stium h~c spetialiter et rogatorum vocatorum super attare mains Beatre Marise Virginis et dicta Ecefesia quandam caxiam ctausam in ipsa Ecclesia in qua inmcnexistentem, sitas et maxima sanclarum in en recondireiiquiarum copia tarum existebat cum diligentia et reverentia debitis apperuerunt et in eadem caxia simul cum ipsis sacris reliquis qudam cedula ex sui matcHa papirea in (itu)tttn antiquissima ut prima facie apparebat reliquiarum ipsarum in ipsis caxia et Gerundcnsi Ecclesia existentium uius sereperta extitit, ries de vcrbo ad verbum sub hac forma. sequitur CuminfinitasintDei magnalia virtutum.nec ceriadiffinitione concludi Tunditus serie queant nec inmeverborum, rito divina vis vel operumoperet, quandoquidem omncm humanM mentis exeellit intcntum, tamen ca qua: nostfa: comendantur memorio! dignum duximus huic tradere pa~inu)!B ad taudem Domini et Salvatoris Jhesu rcverendfChristi, Maria! de conglutinacione que eius matris Sattctantm rc)isunt quiarum donacione quo! congpsta: Miigiosortxn Epi-

in

340 _h.1.

&fE!<U)CE h~~ r..7111~r ..l.

nnon ceterorum Deo militancium vitotUt~ MiMoporum, in qua invenit Beatus Gabriel Angelus licet de Petra, VirginemMariatnCiBtitus sa[u<atam,etde)ocoNativitatisChristi, neenon et eius Presepio, sive de loco ubi Tranenguratu~ et de ligno Crucis Domini et de Pane eius eeenif, eiusdem, neonon et pars tunic et quod humauiB mentis orrtdum ac de eapi!t)s Domini, neenon de Pctra incredibile est cogitarii Hic vero quedam in coetum. de qua ascendit reliquiarum eiusdcm Ma: matris, de cahabentur Beatro Mariae videlicet; et de eiua pillis eius et tunica quam ipsa texuit j neenon et de camisia sive de sepulcro et de Sancto Samuele eius, necnon de Sancto Johanne ac de Sancto Zacharia, Babtista, et Johannis ac Evangeliste, pilis barb Sancti Petri Apostoli fratre et de vestimento do Sancto Jacobo Domini, Sancti ao de Marchi ex Bartolomei corpore Evangctiste, Apostoli, et do Sancto ussibus Pauli cgregU Doctoris sive Stephano de lapide unde lapidatus est, et de occuto Sancti Laurentii et de Sancto Ambrosio, neenon de ac de Sancto Alexandro, eMorem Domini de CruSpongia que Josep et Nichodemus de Sancto ac et de ce depositi absterserant, Velosiano, et Sanclis Innocontibus. Sancto Hic vero Symeone re)(qai<e in attare Sancti habentur Sepulcri et Sanct Crucis. In primis de Martiribus sunt centum qui pro Domino intedecti de Sancto et et de Sanmilia, Adriano, quadraginta quatuor Justo et Pastore, de Sancto de Sanoto cto Fetiee, Zacharia, de Sancta de Sancto Sixto, de de Sancto Sebastiano, Tpe!a, de Sancto de Sancto Sancto Euscbio, Vtctorc, Ambrosio, Gervasio deSancto de de Sancto et Prothasio, Nazario, Sanctus. Vitale Rex sacrls retiquiis Sancto Quibus quidem Dominos operarios in ipsa caxia repertis percosdem etper caxiam cmo dictis eos in ipsa dimissis in ipsam reiiquiM diminutione intgre et absque atiqua reconditis, ipsa repertis infra aliam caxiam elausam cum sigillo ctauserunt.eamquo Gontndensis dic'i venerabilis Capi)u)i fecerunt per me diEt nichilominus mandarunt adperetumNotariumeommuaiti. me tt rei memoriam vellent fieri et eis per petuam quod instrumenta. tradi publicum'et Qua; omnia fuerunt publica <Mtadie,(tnnoet)ocopredietis, ac presentibus supradMiis.

O MMUMEKTM.

3H

XXXVL e/)!tM)M CAti'o~fap&tfM Pulpito <ett<$o<'tM J?p<MO/)eHt. (Vid. F~ autogr. Capitular, Cllori png~. ~7). &<!<. CefHnde't. (!e MAt6t<x)e tM-

Joan Torrct) en sacres tetres Doctor, CaSeu y dct rev"- Sor. Don Joan de Marnonge dela present de Gcrona cnto spirituat garit per la gracia de Deu Bisbe y Vicari ab conseil de! honoratemporal gnera) y aprobacio Me capito) de!a volent et desijant present Isgleslit corregir les insolencies desordens de easeun anni en tes fentes de y Nadal se seguexen A respecte y per causa dei Bisbato y allos offieis divinals trament en dits dies se fassen y desijant cetebren ab motta honor devocio de tant a)ta y reverencia Nativitat corn M perlany votent circa los desory provenir dens y insoietteie~ de caseun dia circa les coses de va)) scrise en to servie! divinal, tes, mana seguexen y augmcnten beneBciftts de dita Isglesia en caque ninguns qui estiguen ni aportar a'uden dira no aporten at dit nin~une!! persones Bisbato confirmar ni altrament sots de sis dmers per pena obra de cascu cascuna )a dita Isglesia y vegada per nppfidexen star dit Bisbato ab tosscotans xichs cadors, sinoque si de dita Isglesia altres scolans xichs votdran star ab ell y attres fedrins de pocha edat. Loy cils hi puguen aportar se tolleiara to se fassa timitadaque per present pus empero ment y sens desorde avalot. y Item mana que com alguns dels dits beneticiafs aportaran los eiris quels aporten ab canatobre~ y en )o modo degut y acostumat sic de dita tir no nates h tery aigu Isglesia qui ni attra immundicia, ni fassen eaure los uns ais ra, sendra, ni dit Bisbato ballant attres, per la tsgtcsia, aporten ni fassen )o die dels Innocents ni altres dies desfressos ni mudanees de sonades de Evangelis, ni Psalms, ni fassen Epistoles, affres lnsolencles ni desordens hans stiguen en Mur lorch devotament com sepertany to divinal y fer deuen celebrant offici sots la matcxa pena. Item mana que )o die de St. Steve en )" quttt dit capito)

Lo rev"t

Mossen

342 AKiNMCE -1. ab ootempne ncostuma devallar professe la de St. Isgtesia Feliu y aqui ceiebmrMissasottempne, ditBisbatonovage en dita professo ni en dita Isglesia de St. Feliu no fassen dit die en dita Missa Bisbato sots la matexa pena y aitres levar penes arbitrarics dites attres insolencles per y provenien per dits Bisbatons. Hem mana quo en dils dies ni aitrcsningaMdeditaSeu cam sian entes cadirea no stiguen ni recotsats tenint ajaguts se )o cap ab les mans ni tinguen los sobre los peus banquet qui estan devant les cadires det cor debaix, ni sobre alguns uns ab attres sino molt batx libres, ni parlen y molt limitasots dament la matexa Ni afBotats de) cor pena. hisquen com acostumen sino ab moit bon orde y iimKadament maiormeat les hores ha mott que y poMe en dita Isglesia per que det exir axi afBotats y ab impetut motts reaten scandalizats, y que les hores se sforsenenexirprincipatmentper la porta det Crucifix pef evitar )a murmuraeio det poble. Item mana que ninguno de dit capitol ni beneficiats atgunt qui aporten capes de cor, stant en )o dit cor, ni en les absono tinguen lacions, dites hanstee capes plegades devant, baxes fins en terra eobrint los peus com ja entigatinguen ment re de bona costuma en dita hgiey loable consuetut sia, sots la matexa pena. Datum Gerund die XXHII mensis Decembris anno nativitate Domini Mt))essimo Quingentessimo Quadragessimo Primo.=Johannes TorreU Vicar. generalis, XXXVII. circa rcpftBMntah'onefH S<a<M<MM fMurfecttonM &<<. GerM<!eM. (Vid. pag. 20K) BN ?. Actor. capit. Ecc<. CenMdM. ~b!. 360. D. N. J. C. in

ab anno i!:28

a~

~S39,

Die Sabbati X. mit M.D.XXXVtmfuitcomuni omnium tam prsesentium in Capitulo consuttorum quam infirmorum consensu factn sequens ordinacio sive statutum. Licet maiores nostri pia consideratione ad excitandam podevotionem introduxerint, Canonicos in suo puli singutosque novo ingressu ut eomm quiiibet astrhmennt, secundan) w-

DE

MCUMBNTOS.

343

dinem antfquitatis in festo Pascha) Resurrectionis Redetnptoris nostri Jhesu Christi in pneseuti Ecctesia Gerundensi in Matutinif aonis faeiant singulis representationem, quai vultamen quia experimento g~) tM tres ~for<M dicitur; eomper. tum est, id quod <td Dei cuttum taudem et bono'cn] inlroductum fuerat, ad ipsius noxam et offensam mutta tendere, scandattt inde oriri, populi mdevoeionem et inQoxcrescefe, animarum ae tuta ae divinum corporum prieula insurger, otBcium ptudmum et Ecctesi deeorem perturbari, deoique et honestatem inquinari propterea Capitulum pre<)ict$e Eec)e9i:B voteM, ut tenetur, tt seandalis et poricutis obviare, abusuM et ab omnemquejasciviam~ turpitudinem ipsaEcctevarios tractatus matura omnium detiherastaextirpare.poat tione reformando statuit et ordinavit, quod de ctero dicta non {!cn nisi in modum. representatio possit huncqui sequitur tres Manas vestibus Videticet; Quod finita Verbetta nigris, ut moris est, indutee incipiant cancre versus solilos ln poste, ubi Invitatoria et cantandoeant ad aitare maies, cantantur, ubi sit paratum Cadafate cum multu luminaria, et ibi sint Apotheearius eum uxore et filiolo, neenon mereator cum uxore nisi finita tercia tpetione, et ibi fiat illa sua qui nonintrent ad ungendum sacratissimutn represantatio petitionis unguenti ut moris Christi, est, quando ipseB pcrson:e Corpus representionem factum venient ad Ecctesiam, nulla sint tympana sive tabals, neque trompeta*, nec atiquod a)iud genus musicorum, sive nec sive neque niger, neque nigra famula, erustnta, modo flaons a)iqHo HiM enim magis ad iudi. projiciantur. brium ad Dei cuituni rissum et indevoquam populique tendere tionem ac divini offieii riertarbitionm dinoMuntur. Centurionis, in MatuRepresentationes qu~ Ser! solebat tinis et Thonuc fieri consueverant ante Magdaien qu~ vel post vesperas, vel tn.medio erat imquibus consuetado, mo eorruptela omnino piscandi extirpari votuit atque decrevitdietum et nihil aliud Capitutum, quam quod supradictum est aliquatenus fieri prohibuit atque prohibet, nisi de expresso consensu nemine ipsms Capituli discrepante.

344

APENMM xxxvm.

At<<Mt OfMMcM J?f(!ngeKo! &9c. XI.

<'tt ~t-eA. (V. pag.

Se<t 208.)

Gefwx).

~fS.

Jn octabis Dni. ad Sanctam Marlam ad Martires. tn vigilia Epyphania in Basitica Saneti Petri. !n Dominica post Teophania in PacMtnie. Die XXit. Mens. Jan. Natate S. Vincent! Statio in BMitica S. Eusebi). !n Sexageastma ad S. Paulum. In QuinquagessimaadS. Potrmn. Feria 4. ad S. Sabtnam. Fena 6. in Pamaehi. !n Quadrapessima ad Laterania. ad Feria 2. vincula. Fer. 3. ad 8. Anastastam. JtfMMe Mmo. Feria 4. ad S. Mariant. Fer. 8. ad S. Laurentium. Fer. 6. ad Apostolos. Sabbato in ~2 iect. ad S. Petrum. Ebdomada Fer. 2. Fer. 3. Fer. 4. Fer. 5. Fer. 6. Sabbato MeMndd

ad S. Clementem. ad S. Balbinam. ad S. Ceei))am. ad S. Mariam. in vestins. ad Sanctos MareeUinam et Petrum, Ebdomada ?)tfo.

Die Fer. Fer. Fer.

Dnieo. ad S. Laurentium. 2. ad S. Martiris. 3. ad 8. Potentianam. 4. ttd. S. Sittam.

DE MCUMENM3.
Fer. Fer. Fer. S. ad S. Cosmam. 6. ad S. Laurentium 7. ad S. Susanam. )nLaotoe.

345

Ebdomada Die Fer. Fer Fer. Fer. Fer.

Quatta.

Dniea. in Suxurinm. 2. ad Sanctos 4. Coronatorum. 3. in Damasi. 4. ad S. Paulum. 6. ad S. Euscbium. 7. ad S. Laurentium. Ebdomada 0~)(0.

Die Dnico. ad S. Pelrum. Fer. 2. ad S. Grtso~onunt. Fer. 3. ad S. Cynacum. Fer. 4. ad S. Marcellum. Fer. 6. ad S. Apottinaren). Fer. 6. ad S. Stephanum. Fer. 7. vacat he!im<Mina. datur. Ebdomada <SM<a.

ad Lateranis. Indulgentise Fer. 2. ad S. Praxedem. Priscam. F~.3.adS. Fer. 4. ad S. Mariam. Fer. 5 in Coena Dni. ad Lateranis Fer. 6. ad Jhertisatem. !n Sabbato Sanoto ad Lateranis. Dominica AdS.Manatn. Fer. 2. ad S. Petrum. Fer. 3. ad S. Paulum. Fer. 4. ad S. Laurentium. Fer. 6. ad Apostolos. Fer. 6. ad Martires.

quando

critma con6c!tor.

f<MC<9.

3t6

APENMCE

Fer.7.adLatManb. Ebdomada 2. post Paticha rnianont. Die ~3. MensH Mai. Dedicatio ires. Ebdomada Fer. Fer. 2; ad Vincula. 3. ad S. Anastasiam. ~fue't."

ad

Sanetos

Cosmam

et Dttad Mar-

cctesia;

Bta~. Mari~

7. in Pef)<M<Mten.

Fer. 4. ad S. Marinm. Fer. S. ad Apostolos. Fer. 6. item ad Apostolos. Sabbato teet. ad S. Petrum. Die ~0. MenseJnUt natateSS. 7. fratrum Appia et Salaria. Prima Missa ad aquilonem ad S. Alexandrum. Die 29. Mense Jutii natale SS. Fetieis, FaMSimplici, stini et Viatrici, Via portuense. Kalendis ad Vincula. Augusti Ebdomada 0. post S. LafM<tMM, <M jf~M 7.

Fer. 0. ad A;)osto)os. in M.tects. Sabbato ad S. Fbdomada 7. pos

Petrum. S. Laurentium. <! etDantianum. iBectesiaiS. An~e)i. 7).

DieDnica. adSS. Cosmam Die 29. Mcnse7. Dedicatio E6donM:[!ai.')Mxt S.

~~e<~(cttetti<thas(e

Die mense October ad S. Fa:ticitatem. tn adventu Dni. in Ehdoma. 4. antc In 3/en~ Dni.

natale

Dni.

Ebdomada < ante natale Fer. 4. ad S. Mitriam. Fer, 6. ad Aposto)os. Sabbalo ad S. Petrum.

INDICE ME LAS COSAS MAS NOTABLES..

i73. arquitecto. (Guillermo), Urgel. 30. Abrit.oMspode i60.. Adaulfo, obispo de Gerona. <23. Adon su martirotogio. Adulfo, obispo de Pallas. S3. sinodales sus constituciones mss. M. Ager (eotepttta) S. Agustin: himno en atabanza suya. H3. i04. Alfoncelo su manual. (Andrds): escultor. <78. A)oy, conde de 8<. Alvaro Urgel. i83. Andreu platero. (Raimundo), i73. Antigoni (Antonio), arquitecto. de Gerona. Arevalo obispo y Zuazo (D. Francisco), 174. Aristtetcs: su edicion. 68. tS6. Arnulfo obispo de Gerona. conde de Pallas. 44. Artat conde de Pallas. 4S-S~ H, 156. de Tarragona. Aton, arzobispo de Pa))as. 47. obispo 40. de), monasterio. Balastay (S. Fructuoso de su catcdrat orden6 et archivo Barcetona: mar. 86. <83. Barners platero. (Pedro), <06-j5i. suconcilio. Basitea: ~8. del Apoca))psi. Beato: suespiieacton el sobre Beda sus honuiias Evangclio (Ven.): U8.

Abades Abiett

MomttanMs.

24.

<27-

et P. Cares-

de S. Mateo.

3M b_ Beftem

(8. Gines de), monasterio. 49. escultor. Betfjoeh (Juan), 176. 1. Be))o',nbadfdcSMPedrodeEsca)es.3). Bellpuig de las Avellanos monasterio. 7U. S. Benito. <43. Berenguer (Pedro), obispo de Urge). 28. conde de Barcelona. Borre), 22. Biblia del siglo XV. 97-otra ms. de Gerona. i08. Bomy (Gui)termo), i72. arquitecto. Bonesindo: hnceunadonac)otta)monaster!odeS. Clemeu. tedeCodinet.i). f. Borrel, conde de Barcetona~ 3<-32. de Vich. ~6. -Obispo Brcviarios 93. anliguos. 4t. Burgat (S. Pedro de), monastefio. su de las homilias de S. Juan CriBurgundio: interpretacion s6s(omo sobre et Evangelio de San Mateo. HO. Brunet (Maestre): su libro del Tesoro. M2. Cabanellas (Guillermo de), obispo de Gerona. <25. Cadena: 58. que signifiea. monasterio de S. Saturnino de TabernoCa)ordo,abaddct les. 3-8. libro ms. del cabildo de Gerona. 105. Calzada, Canet(Antonio),!irquitectoyescu)tor.n3. Capilla (D. Fr. Andres), obispo de Urgc). M.' Carbone)t (Pedro sumiscetanea. <. Migue)): Caresmar (D. Jaime) su articulo. 8(. pt'emonstratense Su Oesta. <62. <08-<60-~07-n0. Carto-Magno. Carlos el Simple cuando fuer econocido como Rey. 4<. Castell (D. Gatceran). j88. CastcOhA (eolpgiata de). N4. Castellnou n8. (Pedro de) obispo de Gerona. Catatn y de Ocon (D. Francisco), obispo de Urgel. 69. i58. Miguel CeUes'(S. deY,monasterio: Centelles (S. Andrs exislia en (iempo de), monasterio: 18. Carto-Magno. ~6-supr~mese. Cerdanota (S. Lorenzo monasterio. 23. de ), <S6. Cesario, arzobispodeTarragona. Cesulis (Fr. Jaime de) su tratado del aljedrez. M<. i74. Cipres (Pedro), arquitecto.

.1.t.

iNOtCE A.-

de

DE

LAS

COSA8

MAS

NOTABLM.

349

Cisma

documentes relativos at mismo. <M. eseuttor. <7B. Ctaperos (Antonio), Codinet (S. Clemente existia en tiempo de de), monasterio Carlo Magno. <3. <0-suprf)Mse. de cftnones, Coleccion ms. de Gerona. <07. Coteceion 00. diptomatica. Coma (Pedro) i72. arquilecto. suconcHiodefendido. <!i6. Compostela: de Nra. 8ra. mndaM celeLrar su fiesta en GcConcepcion rona. <05. cuando se introdujo esta tiesta en Gerona. Corpus: <90-<97 Creixett ( Arnaldo de), obispo de Gerona. i32. CmU)es (Berenguer de Gerona. de), obispo ~83. Dorca (D. Francisco) JZ9-M3-~6(). Edifredo: fundu el monasterio de Sta. Cecitia de E)ins. 23. su fundacion. E)ins(Sta. Ceci)iade),monasterio: 23-suprimese. 30. Era: euantos anos prcde at de la Encamacion. )!i. Erasmo: su granMtiea. 9S. Eril (Berenguer la abadia de de), ohispo de Urgel: suprime Sta. Cecilia de Etins. 30. Ermeniro, ~Sa. obispo intruso de Gerona. S. Ermengol 40-S6-93-< 13. obispo de Urgel. eonde de Ermengol 1. Urget. ~3. condc de Ur~e). 22. - conde de Urgel. S-)9-2i-Z6-32. !V, V{. conde de Urgel. 28. Vit. conde de Urge). 78. eondc de Urgel. 8<-83. Vit!, de Barcelona. condesa ~78. Ermesindis Escales Pedro monasterio su fundacion. 30. (S. de), &(fu~: los de la iglesia de Gerona. <OS. S.Esteban: de su martirio. ~5. representacion ms. de los se )ecn en las dominicas EvangeHos que y prin~M. eipates ns (M. Ferrer (Jos), <74. arquitecto. Fiisco (Ksteban): sussinnimos. 97. Formas <86. ensangrentadas. dasc a Francemiro: instanciasuyad)0!!mon~.tBcn)icfinos la )g)esia de S. Pedro de Esca)es. 3i.

de Occidente:

3~0 ,No.cE x_ Maria de), Franquezas monasterio (Sta. cienses.30. conde de Pallas. 37-M. Fredolu, Fueros de Aragon: ms.<a<. Fulcon vizconda de Cardona. 57. Galilea: Gaufrido, Geraldino Gerberto Papa Cerona Gerona que era. <77. de TatMonn.

de

monjas

Cistfr-

t8S. obispo sus odas y epitaBos. (Atejandro y Antonio) HZ. nombre con que era mae conocido en E~pana el Silvestre II. i6. su conquista i60. porCar!o.A!a~no.

su archive. (catedral de) <0~-HS.-incend)o del ~za.-hizo metnoria en el of)cio divino de S. episcopal. Felix Mr. ~30.-su eanonica. <32.-nofue)a <44. agustiniana. -noseobservo <4S.-suse))o. a))t)areg!ade8.BMito. ~89.su hermandad con la de Puy. atti: sush&Mtos corales. ~S.cuando seedinco. i66.-su attarmfayor. <80.-sus)Meripciones. i88.-sus ritos. <93.-sus tibros rituales. 207. Gerri (toonasterio de): !i-38-41-.4!i-40-!H-S8. Grata(Sta.),monusteho.38. S. GregorioM. Papa: susdiatogos. 93-~8.-susmora)M. ~8' Guat (Bartotomc) i'?3. arquitecto. Gualler (Sta. Maria de), monasterio: su fundaeion. 32. Guillen de (Bernardo), obispo Urgel. 57. de PaHas. GuiXcrmo, 47.. obispo Guifredo, obispo de Urgel. 40-44-S8-73. 173. Guin~'amps (Juan de), arquitecto. de Pallas, KO. conde Guitatdo, hace Hperico, Codinet. una donacion al monasterio de S. Clemente de

!sarno,condedcPaHas.H-a6. bpania que se entendia

con este

nombre.

33.

B. Juan de Organe. 78-8L S. Julian (monasterio su fundacion. de) 8. Juste,obispo de Urgel. 93. Leccionarios Leideredo, 92-93. antiguos. obispo de Urgel:

H.

hace

donacion

a( monastcri')

M n

de S. Saturnino do 'fabernoles. 3. de TarraMna. (D. Fr. Sancho), Lopez de Ayerbc arzobispo 185, Lord (8. Lorenzo det vatte de), monasterio. < a.-suprfmese. 22. 8. Ludovico Pio. funda la igfesia de S. Pedro de Esca Mtgnutfo Mangotfo: les. 30. Afalozas (S. Pedro de las), monasterio. 4!i. Marco enmendado. 4<. 7<suar(!cu)o. 98. Mwti(D.Jos~). Lorenzo monastcho. Marunys (S. de), 22. O.-suprimese. MMftett cnmcndado. 9. M<~ (S. Salvador 40. de), monasterio. de (Ruittermo <73. la), arquitecto. Maze de S. Benito era. i40. qud 69. MisdUr~ettense. Mommagastre (S. Miguel de), tuonasterio. 48. 1. Monaslerlos autiguos. Moneada (D. Gaston), ~7. obispo de Gerona. MoneUs (Guit)cnno de Gerona. <S3. de), obispo de Tortosar. (Panne 33. de), obispo de Tarragona. MM~-i (Guillermo de), arzobispo M6-<90. Monmdo (Arnaldo de Gerona. de), obispo -fM-j7<. Monte Rotxerii su (Guidon obra de): eMfo J/a~pM~ non. j2~ Moreto (Francisco): autor del catato~o de obispos de Gccon et nombre rona, conocido de Romaguera. <28. Muhza quo es. i7(i. Maria de): monasterio. Mur(Sta. 70. -(Datmaciode), Navot (Fr. Juan) gen. H9. Nantigiso, obispo Notarios: )o cran obispo su de Gerona. sobre <OC-)73. de la Vir-

LAS rh.

COSAS

MAS

NOTABLES.

3M

tmtado

)a concepcion

de Urgel. 3I-40-S2. los monges. 4.

Obi8pillo: qu era. ~98. Obispo titut~r. Othoniense (Juan). S. Odon, obispo de Urgel

64. consacra )a igtetia dpCcrdanoht.

3~

iKBtca

23-45-63-93. Orgaua (cotegiata de). S5. OvM 6 Oveix (S. Vicente de),

nMttMtcrio.

43.

Paladio Rutilo Tauro: su obra de ln agrieuttura. ii9. Palau (Berenguer) en Gerona la flesta del Comm). introdujo J90-497. Pauas (condes de) coexisteneia de tres. 8-SO. Paratavia. 74. Paifcatt (Fr. Juan) suobm~a<t<t<<. i2<. Paseuat su disertacion sobre et obispo de PaHa&. (D. Jaime) O8.-sa articulo. 90. Pau (Bernardo), dOO. obispo de Gerona. sus ~3. (Geronimo) poesias. Pedro, conde de Pattus. 73. Peranzules (Conde D.) socortido por et mona<terio de S. Saturnino de Tabernotes. 5. Perexens (Arnatdo de), obispo de Urget. 79-82. Perez (CuiUen), obispo de Lrida. 3S. Petra Apitia (San Esteban 46. de), monasterio. Plana (Francisco 4TS. de), arquitecto. Pontich de (D. Fr. Miguet), Gerona. <74. obispo su (D. O. Sulpicio): repertorio. do Posedonio, 39. obispo Urgel. Posesion: c~mo se tomu la de un motino. 83. Potentia: no se sabe )o que era. 476. 6 Premola: Premoles escritor Vatenciano. 94. S. Privato (monasterio 40. de). Proceso dej239. iM. una obra suya mss. 9t!. Puigt (Jaime): eonde Raimundo, Ramon Berenguer, dePa!)As. Si-M-73. de coude de Barcelona. Cap Mtopo, conde de Barcelona. tV~ 77. Raset (Dalmacio), de Gerona. ~06. canoni~o !taudu)fo obispo de Urgel. 8<-02. Relles (P. Onofre). <28. Rocabert!(Pedro de), obispo de Geronft. <48-<3!. de Ro~er (Pedro), Gerona. obispo <42-i(i7-iG9. cscullar. Roi~ (Juan), <77. y i27. Jalpi (Fr. Juan Gaspar).

<78.

DE LAS C08A& M&S MOTAB~S. ~E'n:M~~Hm <M. Romaguera (Francigeo). Rosanes cbispo de Vtch. M7 (Berenguer), <73. arquitecto. Sagrera (Guillermo), de 9~ Pedro abad de S. Vellanega. Saita~ tac~ttedeRoma. Salta, obispo de Urgehestabaen iT2. S. Juan (Pedro), arquitecto. S. Satvador de). 8. (monaeterto su sacramental. 07. Sanchez Verceat (Clemente): ocntta sus iosjudios SantaF disputas (Get6nimo): tosa. i20. M. Sanz (Bernardo), obfspo de Urget. abadia. Esteban de 7! la), Sarga (8. intruso Selua, obispo de Urgel. <S&. Servus Dei, obispo de Gerona. i84-l!}7. Sitvestre 11, Papa. 43. <2~-<6. SisebutoII, obispo de Urgel: au testaxxnto. de Arcediano BesaM. ~84. Soter (Arnaldo de), de Catto-Magno. Ci. patiente Spanella, de M. condo Suniatio, Urgel. Tabernoles

3'~

~4.

de Tor..

en tiempo existia (S. Saturnino de), monasterio: deCarto-Magno. 3.-supnmese-aift.-)nonastcrios a~rega" M. doaaL Tabertet (GuiUermo de), obispo de Vich, 83. de su libro de las scntencias. <2. Zaragoza: Tajon, obispo conocido hasla et dia. 35. no Tarragona (concilio de): <72. Taverant (Jaime de), arquiteeto. Taverner (D. Miguet Juan), obispo de Gerona. <87. Gcrona.<93. Tocco (Fr. Benito),oht<!podc de S9. Tort (Bernardo), arzobispo Tarragona. de Treballa (D. Fr. Raimundo), obispo Urge). 69. de). 67. Tremp (Co)egiata existia en tiempo de Tresponts (S. Andres de), monasterio: ~8. Cario-Magno. M.-suprimese. ms. ~L Usages de Catatuna: Vaterio Mximo: traducido al lemosin. 9)!. ~3. Valleras (Arnaldo de), arquiteeto. i73. Vattfogona. (Pedro de), arquitecto. Vauticr fRottinio), <74. arquitecto. -r .;<[ 23 T.xu.

3&4
Vellanega (S. Pedro X.O.-supnmese.iO. de):

tftMcH
monasterio !hndado antes det , Mb

S.VicenteM.:susre)tquja3.6i. Vitamari (Bernardo), obispo d~ Gerona. ~?-< gg-~s Vitamur (Ponce de), obispo do M. Ur~i. Vilanova (monssterio de), 36. Vilanovas (D. Galceran de), obispo de Urgel. 69. VMar (Juan): su correspondenota con Carbonell. 4. Vin (San Juan de), monasterio: su fundacion. 47. Wi~o, obtepo de Gerona. <6S-09. Wiliera: hace uns donaclon al monasterio de San Vicente de Codinet. 12, Wisado H, abispo de Urget eoncedo a los monMs BenU&t la t~esta de San Pedro de Escales. 31-S9. Xulbe (Juan (Paeeuai de), arquitecto. de), arquitecto < 73. 173.

Vous aimerez peut-être aussi