Scribd Logo
Importer

Bienvenue sur Scribd !

  • Migne. Patrologia Latina Tomus CLXIV.

    Transféré par

    Patrologia Latina, Graeca et Orientalis
    493 vues647 pages
    Bruno, Saint (d'Asti). Saeculum XII. S. Brunonis Astensis,... Opera omnia, aucta et adnotationibus illustrata, juxta editionem Romae anno 1791 curante Bruno Bruni datam. Accedit Oddonis Astensis,... Expositio in Psalmos, S. Brunoni ab ipso aucto.... 1854. Migne. Patrologia Series Latina. Digitalized by BNF/Gallica service. List with all the links of BNF/Gallica available here: http://plgo.info/resources/migne_pl.htm

    Titre original

    164. Migne. Patrologia Latina Tomus CLXIV.

    Copyright

    © Attribution Non-Commercial (BY-NC)

    Formats disponibles

    PDF, TXT ou lisez en ligne sur Scribd

    Avez-vous trouvé ce document utile ?

    Ce contenu est-il inapproprié ?

    Signaler ce document
    Bruno, Saint (d'Asti). Saeculum XII. S. Brunonis Astensis,... Opera omnia, aucta et adnotationibus illustrata, juxta editionem Romae anno 1791 curante Bruno Bruni datam. Accedit Oddonis Astensis,... Expositio in Psalmos, S. Brunoni ab ipso aucto.... 1854. Migne. Patrologia Series Latina. Digitalized by BNF/Gallica service. List with all the links of BNF/Gallica available here: http://plgo.info/resources/migne_pl.htm

    Droits d'auteur :

    Attribution Non-Commercial (BY-NC)
    Téléchargez comme PDF, TXT ou lisez en ligne sur Scribd
    Signaler comme contenu inapproprié
    493 vues647 pages

    Migne. Patrologia Latina Tomus CLXIV.

    Transféré par

    Patrologia Latina, Graeca et Orientalis
    Bruno, Saint (d'Asti). Saeculum XII. S. Brunonis Astensis,... Opera omnia, aucta et adnotationibus illustrata, juxta editionem Romae anno 1791 curante Bruno Bruni datam. Accedit Oddonis Astensis,... Expositio in Psalmos, S. Brunoni ab ipso aucto.... 1854. Migne. Patrologia Series Latina. Digitalized by BNF/Gallica service. List with all the links of BNF/Gallica available here: http://plgo.info/resources/migne_pl.htm

    Droits d'auteur :

    Attribution Non-Commercial (BY-NC)
    Téléchargez comme PDF, TXT ou lisez en ligne sur Scribd
    Signaler comme contenu inapproprié
    sur 647

    Bruno, Saint (d'Asti). Saeculum XII. S. Brunonis Astensis,...

    Opera omnia, aucta et adnotationibus illustrata, juxta editionem Romae anno 1791 curante Bruno Bruni datam. Accedit
    Oddonis Astensis,... Expositio in Psalmos, S. Brunoni ab ipso aucto.... 1854.

    1/ Les contenus accessibles sur le site Gallica sont pour la plupart des reproductions numériques d'oeuvres tombées dans le domaine public provenant des collections de la
    BnF.Leur réutilisation s'inscrit dans le cadre de la loi n°78-753 du 17 juillet 1978 :
    *La réutilisation non commerciale de ces contenus est libre et gratuite dans le respect de la législation en vigueur et notamment du maintien de la mention de source.
    *La réutilisation commerciale de ces contenus est payante et fait l'objet d'une licence. Est entendue par réutilisation commerciale la revente de contenus sous forme de produits
    élaborés ou de fourniture de service.

    Cliquer ici pour accéder aux tarifs et à la licence

    2/ Les contenus de Gallica sont la propriété de la BnF au sens de l'article L.2112-1 du code général de la propriété des personnes publiques.

    3/ Quelques contenus sont soumis à un régime de réutilisation particulier. Il s'agit :

    *des reproductions de documents protégés par un droit d'auteur appartenant à un tiers. Ces documents ne peuvent être réutilisés, sauf dans le cadre de la copie privée, sans
    l'autorisation préalable du titulaire des droits.
    *des reproductions de documents conservés dans les bibliothèques ou autres institutions partenaires. Ceux-ci sont signalés par la mention Source gallica.BnF.fr / Bibliothèque
    municipale de ... (ou autre partenaire). L'utilisateur est invité à s'informer auprès de ces bibliothèques de leurs conditions de réutilisation.

    4/ Gallica constitue une base de données, dont la BnF est le producteur, protégée au sens des articles L341-1 et suivants du code de la propriété intellectuelle.

    5/ Les présentes conditions d'utilisation des contenus de Gallica sont régies par la loi française. En cas de réutilisation prévue dans un autre pays, il appartient à chaque utilisateur
    de vérifier la conformité de son projet avec le droit de ce pays.

    6/ L'utilisateur s'engage à respecter les présentes conditions d'utilisation ainsi que la législation en vigueur, notamment en matière de propriété intellectuelle. En cas de non
    respect de ces dispositions, il est notamment passible d'une amende prévue par la loi du 17 juillet 1978.

    7/ Pour obtenir un document de Gallica en haute définition, contacter reutilisation@bnf.fr.


    PATROLOGLE

    GDRSUS COMPLETUS
    81VE
    BIBLIOTHECA UNIVERSAUS, INTEGRA, UNIFORMIS, COMMODA, OECONOMIGA,

    OMNIUM SS. PATRUM, DQGTORUM SGRIPTORUMQUE ECCLESIASTICORUM


    QDI
    AB iEVO APOSTOLICO AD INNOGENTII III TEMPORA
    FLORUERUNT;
    RECUSIO CHR0N0L0G1CA
    OMNIUMQUJE EXSTITERE MONUMENTORUMCATHOLIC^ETRADITIOMS PER DUODECIMPRIORA
    ECCLESLE S^ECULA,
    JUXIAEDltlONESACCURAtlSSlMAS, INTERSE CUMQUE NONNULLIS CODICIBUS MANUSCRIPTIS COLLATAS,
    PERQUAM DILIGENTER CASTIGATA;
    DISSERTATIONIBUS, COMMENTARIIS LECTIONIBUSQUE VARIANTIBUS CONTINENTER ILLUSTRATA ;
    OMNIBUS OPERIBUS
    ' POSTAMPLISSIHAS EDITIONES QVMTRIBUSNOVISSIMIS S/ECULIS DEBENTUR ABSOLUTAS
    DETECTIS, AUCTAJ
    INDICIBUS PARTICULARIBUSANALTTICIS, SIVE
    SINGULOS TOMOS, SIVEAUCTORES ALICUJUS MOMENTI
    _ SUBSEQUENTIBUS, DONATA;
    CAPITULIS INTRAlPSUMr TEXTUM RITE DISPOSITIS, NECNON ET TITULISSINGULARUM PAGINARUM M.VRGINEM
    SUPERIOREM DISTINGUENTIBUS SUBJECTAMQUE MATERIAM SIGNIFICANTIBUS, ADORNATA ;
    OPERIBUS CUMDUBHSTUMAPOCRYPfllS, ALIQUA VEROAUCTORITATE TNORDINE ADTRADITIQNEM
    ECCLESIASTICAM POLLENTIBUS, AMPLIFICATA;
    DUOBUS INDICIBUS GENERALIBUS LOCUPLETATA : ALTERO SCILICET RERUM, QUOCONSULTO, QUIDQUID
    UNUSQUISQUE PATRUM INQUODLIBET THEMA SCRIPSERIT UNOINTUITU CONSPICIATUR; ALTERO
    SCRIPTUR^E SACRJE, EX QUOLECTORI COMPERIRE SIT OBVIUM QUINAM FATRES
    ET IN QUIBUS OPERUM SUORUM LOCISSINGULOS SINGULORUM LIBRORUM '
    SCRIPTURJE TEXTUS COMMENTATI SINT." '
    EDITIOACCURATISSIMA, CETERISQUE OMNIBUS FACILE ANTEPONENDA, Sl PERPENDANTUR : CHARACTERUM NITIDITAS--
    CBART.SQUALITAS, HNTEGRITAS TEXTUS,PERFECTIO CORRECTlONIS, OPERUM RECUSORUM TUMVARIETAs'
    TUMNUMERUS, FORMA VOLUMINUM PERQUAM COMMODA SIBIQUE 1NTOTOOPERISDECURSU CONSTANTER
    SIMILIS,PRETIIEXIGUITAS,PR^SERTIMQUE ISTACOLLECTIO, UNA,METHODICA ET CRRONOLOGJ&fp-TN.
    SEXCENTORCM FRAGMENTORUM OPUSCULORUMQUE HACTENUS HIC ILLIC SPARS.ORUSlr,^%\
    PRlMUM AUTEMIN NOSTRABIBLIOTHECA , EX OPERIBUS !AD OMNES /ETATES , / ^ /T\<£\
    LOCOS,LINGCAS FORMASQUE PERTINENTIBUS, COADUNATORUM. / / S V^\
    SERIES SECUNDA, .L p YSJ
    IN QUA PRODEUNTPATRES, DOCTORESSCRIPTOBESQUE ECCLESI/ELATIlfc
    " ^s \r°
    A GREGORIO MAGNOAD INNOCENTIUMIII. --» \<T-
    "tH\
    Stccuwnie 3.s^J, ajltgne, ^'
    V^\ I
    BIBLIOTHECS GLEKI nmVsBIJE, /C
    " \r\\~B.
    S1V£ '""
    \ \^/§
    CURSUUM COMPLETORCM 1N SINGULOSSCIENTLEECCLESIASTICiE RAMOSEDlTOtVE.^ "\S^

    PATROLOGIA-BINAEDITIONETYPIS MANDATAEST, ALIA NEMPE LATINA,ALIA GR^CO-LATINA.—


    VENEUNTMILLEFRANCISDUCENTAVOLUMINAEDITIONISLATIN.E; OCTINGENTIS ET
    MILLETRECENTAGR_ECO-LATINiE.
    —MERE LATINAUNIVERSOSAUCTORESTUM OCCIDENTALES, TCM
    ORIENTALESEQUIDEMAMPLECTITUR ; HI AUTEM,IN EA, SOLAVERSIONELATINADONANTUR

    PATROLOGITE TOMUS GLXIV.

    S. BRUNO ASTENSIS, ABBAS MONTIS CASINI ET EPISCOPI SIGNIENSIUM

    EXCUDEBATUR ET VENIT APUD Ji-P, MIGNE EDITOREMy


    i:« VIADICTAD'AMBOISE, PROPE PORTAMLUTETLE PARISIORUMVULGOWENFER NOMINATAM,
    SEU PETIT-MONTROUGE.
    "
    ..." .. -1B5V. . .
    SJEGULUM XII

    S. BRUNONIS

    ASl-ENSIJS.^\;-

    ABBATIS MONTIS CASINI ET EPtSCOPI SIGMEPJSIUM

    OPERA OMNIA

    AUCTAET ipN&TAflONlBUS 1LLUSTRATA,

    JUXTA EDITIONEM KOMJE ANNO 1791 CURANTE BllUNO BRUNI DATAMV


    ACtEDIl'

    ODDONIS ASTENSIS MONACHI BENEDIGTINI

    EXPOSITIO m PSALMOS

    ^. BRUNONI AB IPSO AUCTORE DICATA

    .Qitam ad calccm OperamS. Brunonis cdidii D Haurus Marclfesitis,Casinensis decanus, Fcne/iis «ffntft68l

    ACCURANTE J.-P. MIGNE


    BIBLIOTHECK CLEHI UNIVEB87E
    ." SIVE
    1N SlNGCLOSSCIENTI* ECCLESlASTICfiRAMOSEDITORB
    eURSUUMCOSITLETORUM

    TOMUS PRJMUS

    VENEUNT2 VOLUMINA14 FRANCISGALLICrS

    EXCUDEBATUR ET VENIT APUD J.-P MIGNE EDITOREM


    IN VIADICTADWMBOISE, PROPE PORTAM LLTETLE PARISIORUMVHLGOD'EJSFER NOMINATAM
    SEU PETIT MONTROUGE
    1854
    ELENCHUS

    AUCTORUM ET OPERUM QUI IN HOC TOMO CLXIV CONTINENTUB

    S. BRUNO ASTENSIS SIGNIENSIS EPISCOPUS,

    PROLEGOMENA. Col. 9
    Expositio; in Genesin.; ;".'.'.'."'
    '"
    147
    — inExodum:: , , 233
    — in Levilicum. 377
    — in Deuteronomiuni. 505
    — ln Job. 551
    ':— in Psalmos. 695
    — in Proverb. 1230
    — uf Cantica, 1234.

    Ex lypis MJGNE,;iu 1'ctit-Moirtmige:


    REGIJE CELSITUDINI

    GAROLI EIMItlANUELIS
    PEDEMONTII PRINCIPIS, ETC-, ETC,

    BROTO BRUNI S€HOLARUM PIARUM.

    Cuni, Regia Celsiludo, novam operiimS. Maximi episcopi laurinensisedilioriem," jussti Pii sexti poriti-
    cis maximi absolvissem, eamque Aiiguslo regi, Viclorio Amedeo oplimo parenti luo, ipsius nomiiie orna-
    lam, eodem ponlifice inaximo jubenle, Taurini reddidissem; prospere eliam raihi contigit, quod jamditi
    inagnopere optaveram, ut te quoque prse&eiitem colereni; alque ex ipsiiis pontificis riiahdato eadeiri
    S. Maximi opera tibi humillimus offerrem. Tunc sanc quae absens de te celebrari, summisque iaudibus
    exiolli audiveram; egregiam nempe indolem luain, ingenii aciem, singularem luimanitalem, animique
    praestanliam, quibus cerlam spem praebes proavis tuis ducibus, ac regibus iriiparem non fuluruin, COKUII
    surh admiraius. Sed mulio magis" me in obsequiuin, et admirationem abripuit sapieritia tua; vix riamque
    lustralis aliquibnsS. Maximi homiliis; staiim de ejuslalini serinoniselegantia, de doclrinse copia, de oralioni»
    robore, ianquam perilissimus judex, quam recte, praeclareque senlires, significasii. Haee admiralio desk
    deriura in me accendil, ut aliquid pro exiguis viribus meis pararem, quod regia celsitudine tua non in-
    digiium forel, rneamque erga te venerationem lestatam faceret. Neque diu cogilandum mihi fuit, quid
    eligerem; cum uovissem, quanli rex parens tuus seslimarat munus pontificium editioneni scilicet concio-
    wm, el tractaluum sancli 'Maxirai, qua nominis ejus celebritas, laus Ecclesiae Taurinensis, alque regalis
    fapnliae gloria eonfirmata, et illustraia esl. J£gre jamdiii ferebam alterum, Ecclesiae lumen in Pedemontii
    regione orlum, alque exculluni, a probalissiinis scriptoribus commendalum, in quadam oblivione, et ob-
    scuriiale jacere; qupd scripla ejus -tion satis diligenter conquisila fuerint, nulla autem cura typis tradila
    peiie in conlemptum abierint. is esl S. Briino Astehsis ex nobilissima Soleria genle, medio saeculo xi pro»
    creatus, Signise in Canipania ejpiscopHS, atque insignis monaslerii Casinensis abbas. Scripsit autero.
    Brimo doctissimos commenlariosiri plures^itriu.sqiie Teslamenii libros, sermones etiam quamplurimos
    in Evangelia, alque iraclaliis ecclesiastieoe criidilionis noh paucos, quibus cum praeclara doclrinae, et
    Bapienliaearguinenta praebiiissel, sanctiis Gregorius VII, Vielor III, Urbanus II, Paschalis II, Romani pon-
    lifices, eumpiurimi feceruni, ciqiie gravissima munera demandarunt. Collalis igilur S. Brunonis operibus-
    quae edita sunl cum oplimis mss.ejusdem eevi, aut paulo inferioris, novi illa immerilo huc usque neglecla,
    ai.berratis mendisque librariorum expurgaii posse, supplerlomissa, et singula nalivse suae leetioniTestilui.
    Comperi etiam maximam homiliarum pariem, quarurii jpsum S. episcopum auctorem fuisse constat evl-
    dentissime, noiho scriptpri Graeco non sine fraude tribuiam, nonnullosque alios librus a S. Brunone exa-
    ralos alio nomine publici juris faclos. Quare operae pretium duxi, injuriosas liujusniodi S. antislitis sesti-
    malioni rapinas delegere, scripta; ejus ab usurpatione vindicare, emendatiorem perfectioremque editionem
    vcleri mendosae opponere, alque conflatas in eum censuras .diluere ac propulsare. Causam ago doclissimi
    sanctissimique viri, cujus in rempublicam Chrislianam merita, amplissimseque doclrinaa ornamenta tunc
    me vere praedicasse putabo, cum clarissirais Pedeinoiilanis episcopis jure optimo comparandum Brunonem
    dicam. Hi quidem sunt, qui luctuosis lemporibns Ecclesiae laboranti firmissimo prsesidio fuerunt; qui
    magna, el ardua pro Dei gloria egerunt, qui iiiviclo animo pro doclrina catholica deccrtarunt. Eusebiurq
    Vcrcelleusem cum nominem, quis ignoral eum lidei Nicajnaeasserlorem validissimum, malleum Arianorum
    appellari? Si huic addam Valerianum Cimeliensein seu Nicaeensem episcopum medio v «aeculo bomiliarum
    aucloiein illustrem, Maximum Taurinensem sacro e suggeslu oratorem disertissimum, Turibiuni item
    episcopum Asluricensem sanciitate, aique doclrina lola in Hispania celebratissimum ab ipso S. Leone
    Magno suis liueris commendatum, eos in 1'asiisecclesiasticis laudatissiraos commemorabo. Horum gloriam
    ei in Ecclesiam merita aeniulati sunt posleriores Atlo Vercellensis ob commentarios in Sacras litleras,
    traclatus Uieologicos, et conciones ad populum nemini secundus, atque Anselmus archiepiseopus Cantua^
    riensis jurium Ecclesiasticorum vindex post hominum memoriam invictissimus doctissimusque theologqj,
    Agc vero nonne inter islos splendidissimum obtinet locum & Bruno Astensis Signiensium episcopas, ut
    acta Vitse ejus et scripta Iuculentissime teslantur? Ille enim operarius in vineam Domini missus fuit ea
    aetate qna hseresis Berengari,ina,l:Guiberii Ravennalis schisma, Simonia, clerl corruptio, eceJesJasticorum
    juriiim usurpalio-sacra omnia conlerebant. Bruno igilur, refugienlibus et pertimesconlibus caeterls calli-
    dissimi hominis audaciam, decerlare cum Berengario in concilio Romano non dubitavii, et.lonstam acerri-
    mamquede sanctissimo Eucharistiae saeramento inslituere disputalionem; cujus tandem fuit cxilus, ut
    PATROL. CLXIV. 1
    H S. BRUNO EPISCOPUS.SIGNIENSIS. 13
    Iiomo anle audacissimus, et in sua perfidia oblirmalissimus, mutarcl repehte ariimum crrofcsque'suoa
    damnaret. Amplissimam haiic vicioriam aliis atquc allis palmis vir sanclissimus cumulavit, qua sermo-
    njbus, qua scriplis suis, cum cssel episcopus Signinus, virluteque paslorali divinitus instructus, haereiicos,
    scbJsmalicos, Simoniacos aggressus, nullibi eos consistcre patiebatur, donec ad Ecclesiaecalholicac sinum
    confugerent, ubi et sacrorum dogmatum inlegritatem addiscerent, et pacis concordiacque amori studc-
    rcnt, et legum custodiam tenerent. Haeccum recolo, leclissime princeps, videor videre exsultanlem animum
    tuum, qui ad omnem religionem acpielalem formatus, Isetaris profecto, audiens a sanclissimis et doctissi-
    mis episcopis lua in dominatione ortis Ecclesiam semper esse defensam, eliminatos errores, sancta Jesu
    Chrisli dogmata populis tuis tFadita, et alias etiain in regiones propagala. Lsetaris, inquam, quod nihil
    felicius, nihilque jucundius regibus atque principibus contingere polest, quam quod suo in regno floreat
    Chrisliana rcligio, illaesum a pravis opinionibns servetur depositum fidei, el perfecta concordia sacerdo-
    tium inter et regnum stabilis persevercl. Hsec te senlire, hsec le in volis habere, cum ab ore tuo, non sine
    maxima jucunditate perceperim, tnaque gesla ad hoc unum pertingere videantur; enixas preces ad le
    effundere non dubitavi, ut S. Brunonis opera a me collecta , ineditis scriplis aucla, adnolationibus illu
    slrata, et suai sincerilati reslitula benigne. complectaris, luoque nomine ornari permitlas. Vereor tamen
    exiguilatem meam baud salis dignilali ac sapienlisc luse responsuram; sed erit magnanimitatis tusc ve-
    niam, quam exoro, mihi clementcr imperliri; el hoc qualecunque obsequenlis anrmi mei lcstimoimim
    habere aceeplum. Interim Deum 0. M. deprecor alque oblesior, ut regem parenlem tuum, et te, lotamque
    regiam familiam diutissime sospites servet ad Chrisliani nominis gloriam, ad populorum luorum felicita-
    tem, ad Ecclesise catbolicse prsesidium, ad scientiarum bonarumque arlium incrementum.
    Dabam Romseex collegio Nazareno Scholar. Piar. Kalend. Sexlilibus anno D. 1789.

    PROMfiOMEM IN S. BRUNONIS ASTENSIS OFEBA.

    PROLEGOMENON PRIMUM.

    PROOEMIUM. A Brunonem expurgatum, illuslratum, et ineditis scri-


    Absoluta sub auspiciis, magnaqiic auctoritate, ac ptis auclum eis legendum praheam.
    beneficentia Pii VI pontificis O.M. operum S. CAPUT PRIMUM.
    Maximi episcopi Taurinensis editione, cui litterati DE SCIIIPTISS. BRUN0NIS, ASTENSIS A MAUR0MARCHE-
    omnes planserunt, egeruntqirc grales quainpluri- SIOMONACUO CA3INENSIEDITIS,DEQCESCRIPTORUM
    mas sapicnlissimo ponlifici, qni doclis lam praeclari TESTIMONIIS.
    antistitis monumentis ornari Ecclesiam mandave- In duo volumina Marchesius S. Brunonis opera
    Til; desiderium optimse ejus volunlali obsequendi, distribuit, ediditque Veneliis apud Brenlanos an.
    et amor illustrandae falrise me impulit, ut allerius 1651. Horum primum eomprehendit commenlarios
    Pedemontani prsesulis pervulgala scripta splendidio- in quinque libros Moysi, in Psalterium, in Canti-
    Tem in lucem emittercm. Noveram equidein S. Bru- cum canlicorum, in Job, et in Apocalypsim. His
    rtonem Aslensem Signise in: Campania episcopum prsemitlit colleclor disserlationem suam hisloricam
    comriienlariorum in utrumque Testamehlum, phiri- de S. Brunone, deqne ejus scriptis. Huic subseqiii-
    rhoriimque traclaiuunl auctorem; sed vehementer tur disquisitio Philippi Malabaylae monachi Cisier-
    iloiebam tum inlerpretaliones ejus in sacram Scri- ciensis, et congregationis S. Bernardi visitatoris
    B De ortu S. Brunonis, canonicatu, et recessu a Casi-
    pturain, lum Iucubraliones alias parum feliciter
    edilas hiic usque obscuras jacere, atque neglectas. nalibus. Terlio legitur Vita ejusdem sancti scripta
    a Pelro Diacono biblioiheeario Casinensi, lib. IV,
    Quare operae pretium duxi eas cum melipribus co-
    dicibus mss. conferre, et quidquid novi, vel perfe- cap. 34 chronici ejusdem ccenobii. Quarlum loctun
    ctlofis lectionis comperissem, addere, ut ad suam tenet altera Vila S. episcopi ab anonymo, ut fertur,
    integritatem, et nativani prsesiantiarii restilutae revi- Signiensi canoriico in quinque lecliones distribtita.
    viscant amplioremque aestimationcm obtineant. Haec sunt documenta, quibus lectoressuos de gesiis,
    Hanc igitur provinciam, arduam valde, et salebro- scriplisque S. Brunonis instruit editor prselaudatus.
    fiam alacriter aggressus sum, sperans rem me fa- Alterum volumen continet 145 homiiias, sen sacras
    i
    cturum gralissiniam his qui sacris studiis deleclan- conciones in Evangelia totius anni, sex libros Sen-
    tur, quiquesaneta religionis noslrse dogrhala, atque entiarum, qui sunt sermones de diversis"; praeteiea
    ecclesiaslicas traditiones a SS. Palribus, tanquam traclalus De incarnalione Domini, De sacrifuio
    a purissimis fontibus haurire concupiscunt, si S. Azymi, Ds sacramentis, et ecclesiasticis ritibus, Vi-
    \ZL - PROLEGOMENA. 14
    tam S. Lconis papse IX, cui addilur- responsio ad A i S. Brunonis, cum plura memoret ab aliis prorsus
    qusestionem : Cur corruptus status Ecclesiai. Insuper omissa.
    eodem in volumine habentur compendiuin Vitse CAPUT III.
    el
    S. Pelri Anagniae episcopi, epislolse duse, una ad DECODICIBUS MSS., QUIBUS NOVAOPP. S. BRUNONIi
    Peirum episcopum Porluensem, altera ad Pasclialein EDITIO1NSTAURATUR.
    II pomificem. Non ausus essem Venetae editionis S- Brunonis
    Sed alia plura exarasse Brunonero conslat ex emendalioneni suscipere, nisi lectione, collaiionequc
    catalogo scriptorum.ccclesiasiicorura, quorum lesti- - optimorumcodicum mihiConslilissel, eam expurgari,
    monia suo loco subjiciemus. Petrus Diaconus nuper suppleri, perficique posse. Et quidem cuni in feriis
    laudalusprinnis fuit, quideeo scripsit, lib. xxxivDe autumnalibus anno 1785, hac de causa Florcntiam
    viris illustribus Casinensibus, eunique insignissi- *nie conlulisscm, primas curas impcndi in compa-
    mum, et splendidissimum Ecclesise defensorcni, el randa' lcctionc V libroruinMoysi, qua usus cst liiuno
    Joctorem appellavil. Post eum de eodem S. episcopo culn insigni codice biblico olini inonasterii S. Salva-
    Sigiiiensi egeruht Sixius Senensis, Caesar cardinalis loris montis Amiatae ordinis Cislerciciisis iii agro
    Baronius, Robertus cardinalis Bellarminus, Natalis Sencnsi jam ab aniio prxccdcmi iii bibl. Mcdiccam
    Alexahder, Ferdinandus Ughellius, AubcrtusMiracus, Laurentianam iranslato. Iloc de codice tlariss. ca-
    Joan. Alberlus Fabrieius , Anlonius Possevinus , noiiicus Angclus M. Baudiniiis Reg. bibl. pr.Tfcctus
    Theophilus Raynaudus, Philippus Labbeus, Jacobus eriidilissiniam dcscriptioucni in Ephcmcridis Florcu-
    le Long, Guillelmus Caveius, Casimirus Oudinus, linis suitiin publicavit, pluiaque dccjtis prxstaniia,
    Joannes Mabillonius, Franciscus Combefisius, Lu- etantiijuiiaic disscruit.qiuc cgo breviter conirali.ini.
    dovicusElies Dupinius, Auguslinus Calmelus, Rcmi- ulqiiaiilifadeiKliiinsiiveuerabileilliidsac.Scripiuras
    gius Ceillerius",DominicusMaria Mansius in noiis monumciiium magis inagisquc ihiiotcscat. Voluiiicu
    ad bibl. Fabricii M. et J. Latinitatis, Joaiiues Ma- istud ingcnlis molis csi iiieinbranaccuin in folio g'an-
    rius iii adnolat. ad Pelrum Diaconum De viris il- diori, quadratis charactcribiis Koinaiiis iiiiidissiiiic
    lustiibus, Joannes M. comes Mazzuchelius, oinncs cxaratum, optinicqHCasscrvatiim, cjtisque rctusias
    landeni scriplores Casinenses; qiios si rccenscrem , avi Domiui sajculo repclitur, cmn cx cpigraphe ab
    nimis longus essem. aliquo S. Grcgorii M.discipulo exscnpiiim argnaiur.
    CAPUT II. Conlincl aiitcin libros omncs iitriusipic lesiauicnii,
    DE DISCREPANTIA SCRIPTORUM 1NADNOTANDIS liP.U.NO-cujus yariantcs Icctioncs adnoiabiiniis. D.ffert autein
    KIS OrERIBUS. C in capitum divisionc, quod, ut criiditissiniiis Joscplt
    Dissenliunt aulem-inler se prselaudati auctorcs M. Blanchinius admouct.cl clariss.Pctrus Lazzarius
    in eodem censu operum S. Brunonis describcndo ; in prsef. ad coinineni. Itrunonis" in Evangclia, apiui
    cum alii plura, alii paucioraei tribuanl. Aliqui non ' vetcres bibliographos usitatnm comperimus. Ncmo
    vulgata qiiscclamniemorant, qiiidam nonnulla ci au- Inic usque in dubium vcrtitS.liriiiioncm Signicnsem
    ferunt, aliaque falso supponunt. Scripla vero, qtise cpiscopum cxpositioncm in 'Pciiiaiciichum egisse,
    omnium suffragiis Brunoni Aslensi concedunlur, cum ipse sua in prolusionc fateatur, rogaiu Pelri
    sunt exposiliones in Pentaieuclnim, in psaliiios, in Anagniae cpiscopi opus illud elaborasse, dc quoctiam
    Job, in Cantieum canticorum, el in Apocalypsim. tcslimonium pcihibent plures niss. codiccs .vcl xi;
    Habelur eliam auclor plurimarum homiliarum in" seculi, in qno floruil S. Bruno, vcl seqncntis XIII.
    Evaiigelia, et sermonum, sicuti aliquorum tracta- Priinum codiccm, qncm ego ipse.cuin cditionc. Ve-
    tuurri, cum de his expressam menlionem faciat neta comparavi niihi suppcdiiavii supra mcinoratus
    Pelrus Diaconus, ejusque sacras conciones suis sub canonicus Angclus M. liaudinius, ct csl mcinljrana-
    lilulis describat. Verum non salis diligenter adno- ceus in fol. niinor. oliin. bibl. .S. CrucisMinor..in
    tala sunl a Petro Diacono singula Brunonis opera; Laurent. Medic. translatus, el exslat in PIiil.~ix,p..S..
    omitlitenim cdmmcntarium in Isaiam, cujus ipse in cujiis epigraplie.legiiur : Incipit expositio venera-
    in praefalione ad Apocalypsim meminit; item ex- Mlis Brunonis Signiensis episcopi; qui codex onini-
    positiones siluit in libros Josue, Judilh, et Regum inodam prae se fert inlegriiatem, alquc ex co plura
    ab aliis eidem commentatori attributas. Silentio decerpsi ad corrigendam, supplendamque Marchcsii
    etiam prseterivit praeclarain illuslrationem in qua- editionem valde npporluna. Duo pariter codices Ca-
    tuor Evangelia, sicul parabolam Salomonis De mu- sinenses mihi pernliles fuere, quorum alter sign.
    liere forte a Brunone interpretalam. Jacobus equi- n. 195, alias 366. sec. xn, alter. sign. n. .619,
    dem leLong fere omnes hujusmodi commentarios in L sec. xn.i, uterque membranaccus in fol. characteie
    elencho opp. S. Brunonis descripsit, ejusque "ex-" Romano descriptus. Ex his copiosam segelem pro
    posilionem in quatuor Evangelia teslimonio duo- restauranda, perficiendaque in noyis formis . Bru-
    rum codicum confirmavil; quorum unus est Bibl. nonis exposilione in Penlaleuchum, mihi liberaliler
    S. Vicloris Parisiensis, aller bibl. Regii Alhaenei morem gerehs collegit cultissimus D. ThomasCapo-
    Taurihensis, quod etiain admonet comes Mazzuche- matius insignis illius coenobiimodernus praesul, ac
    lius. Diligentior eliam fuit Remigius Ceillerius prsecipue magni habendam censeo aliam fere ex in-
    congr. S. Mauri monachus in calalogo scriptorum
    13 S. BRUNO EPISCOPUS SIGiNIENSIS. 16
    doeirina, et perspUuitat* lpnge excellit commcnta- A ptores intcr, ei Dominicanos."Comperta est eraditia
    riuin a Marchesio editum.Ad horum confirmalionem viris inveterata opinio, D. Thomam Aquinatem.cum
    codiees tres bibl. RegiseParisien. sign.numm. 2505, in monaslcrio Cisterciensi Fossoe Novse dectimlietet,
    2506, 2507, commemorabo, qui Brunonis episcopi monachprum illorum precibus Canticum canticorum
    riomen in fronte deferunl. explanasse, cujus commentarius inler opera ejusdenv
    Haud minus sollicite codjces exquisivi pro confir- sancti doctoris jussu S. Pii V Romae edita a. 1570
    rnanda, el illustranda Exposilione A. N. in librum inscrtus fuil, ilerumque.recusus in altera editiono
    Job; v.erum et si plures adiverim bibliplhecas, ut Venela apud Galteriuin anno 1745, lom. XII. Ilis in
    cum veteribus mss. libris ljo.c opus cqnferrern, soia publicum dcductis, cum palatn fieret Marchesii sup-
    bibliotheca Ghisiana non inulilem reddidil sollicilu- ppsilio, qui scilicet Brunoni Asiensi. tribuerat, quod
    <iincm meam,cum in«a praeclarum codicem adinve- S. Thomse Aquinali germanum ppns asserebaliir,'
    nerim talibus nolis exornalum, ut sufficere possil parles ejus cepit Angelus de Nuce aurlor.Benedicli-
    pro multis. Fuit enim codex iste recognitus a nus in noiis ad chronicon Casinense lib. iv, cap.3i.
    doctissimo Jacpbo Sirmundp cum abo codice bibl. Innilitur prsecipue aucloritaii duorum codicum Ca-
    Reg. Parisiensis, quod sua matiu in fr-onle adnota- sinensium, quorum alterum vetuslissimum dicil, et
    Vil, donoque misit an. 1658, ad eminentissinvum car- B ornalum epigraphe : Brunonis in Canticum caniico-
    dinalem Fabium -Ghisium, qui deinde creatus Ro- rum, alterum recenliorem fateiur saec. nempe xiv,
    -manus pontifex Alexander VII appellalus est. Codex cujus in fronle adnotatum est: conlinel ExposUionem
    hie membranaceus saec. xiv, in fol. minori niti- S. Brunonis in Cantieum cantkorum. Erasmuseliam
    Jissime descriplus S- Brunonis Signiensis cpiscopi GattulainRepublica litteraria satis notus Marcliesii,
    jiomine exornaiur, ex quo nonnulla in nieum exem- -eiNucei opinionis defensorem se fecit in Historia
    plar iuduxi. Paucis nunc egi de commeniario in Job; Casinensi sseculi vu, p. 583 et seq., contenditque
    cum alia diclurus sim in prseliminaii adinqnilione. S. Brunonera Signise episcoptim eommenlarii illius
    •Expos'uio in psalmos.imperfecla, rauliisque defecti- parenlem agnoscendum. Cjuni hujusmodi conlro-
    bns laborans.a Alarcliesio edita, requirebat, ul nihil versia penderet adhuc ex lypqgraphio Jpan., Bapt.
    omitterem, quod &d ejus correctionem, et iutegri- Pasqualis Veneti an. 1750, prodiere disserlationes
    taiem conduceret.Sed conlra exspeciationem nec in clarissimi viri Joan. Francisci de Rubeis O. P. De
    Vaticana, nec in Casiuensi bibliothecis reperti fuere gestis, ei scriptis, et doclrina S. Thomae Aquinolis.
    codices bujusraodi coramentarium continentes; sed In his ad trutinam revocat momenta scriptorum
    vices eorum suppleverunt codices duo multo in Benedictinorum, qui satis tulam suam sehlenliam
    pretio habendi; alter Vallicellanus.alier Ghisianus. G arbilranlur; et invicle probal, neque S. Bruiipnem
    Ex primo consecuths sum expositionem, qnae deest Asiensem, iieqiie D. Thomam inlerpretalioni illi
    in Marchesio a psalmo LIXad ps. LXIV,a ps. eliam pperam dedisse.Ob.servat enim maximam codd. mss.
    LXXVIIusque ad ps. LXXXII,et mediam exposilionis - diversitatem, cum aliqui, ut anliquissimus Fa-
    parlem psalmi LXX.Esedem lacunae in cod. Ghisiano brianensis, Aymoni Alberslalensi, alii Remigio An-
    rcperitintur; atlamen valde mihi utilis fuil, cuni iissiodorensi, alii etiam Cassiotlorio laudem hujus
    cmendatissinius sii, el aliquibus in locis cod. Valli- operistribuant; in hac tanta. m.ss. Codd. discrepan-
    ccllano prsestanlior. Alias insuper addiliones ab lia, nihil cerli statui posse affirmat. Apparueral
    utroque codice acquisivi, lam pro emendalione anle sludio erudilissimi Joannis Garetii congreg.
    Jectionis psalmorum , quam pro recta eorum inter- S. Mauri Roloraagi, an. 1679, renovala opemm
    pretatione, quibus constabil Marchesium mendosis, Cassiodorii editio, in qua juxla plurimorum ppi-
    -iiilerpolalisque mss. usum fuisse. Codices autem nionem comraentarium in Canticum canlicorum sub
    ValliceUaniis, el Ghisianus, qui membranacei sunl, ejusnominevulgalum ei ascribit. Sed in prsefatione
    in folio, ei sa>c. xm a tribus codicibus bibl. Reg. niultis rationum momenlis probat optis illud Cas-
    Paris. sig-n. numm. 2508, 2509 et 2902, conlirman- p siodorio baud esse nuncupandum. Horura priinum
    lur, sicuti a duobus aliis bibl. Rora. S. Cru.cis in est, quod diversis iu locis affertur S. Gregoriu.s M.,
    Jerusalem, imperfeclis quidem, sed" S. Brunonis praeseriira super Evangelia, cujus illustratipnem non
    episcppi Sjgniensis nomen ferentibus. Neque omil- egil, nisi postquam summus pontifex crealus esi,
    "liim menlionem Jacere de cod. bibl. Med. Lauren- quod contigit ann.o.590, qup jam. ad minus anni 17,
    -liaiid, quem pro btevitale lemporis, quo mihi licuit effluxeranl a morte Cassiodorii, non amplius super-
    Florentise morani facer«, aliosque codices consulere slilisinter vivos an.575. Secundp, hiccpmmenlaiius.
    volui, tit inferins dicam, vix delibavi, aliqua lamen in sacruni epiihalamiiim a Cassiodorii stilo, et forma ,
    sb eo accepi, caeleris adnotationibus addenda. scribendi plurimum differl. terlio, de hoc iraclatu
    Diiilius immorari ine oportet inslaluenda inter- ne verbum quidem habet idem Cassiodorius in prae-
    prelaliohe siiper Canlicum canticoriim, quse sublata fatione ad librum De orlographia, ubi libros oinnes
    oinni controversia, Brunoni nostro ascribi debeal. a se exaratos recenset. Quarto, sacrse Seriptur*
    Ex quo Marchesius inter opcra Signiensis episcopi lectio non est juxla yulgalam translaiipiiem, qua
    expositionem illam in Canlicum canticorum publi- prselaudatus commenlator, semper ustis videiur iu
    cavit, magna orla est disceptalio Benedictinos scri- cseleris suis scriptis. Tandem opinatur G.arelius
    O PROLECOMtNAv «
    «ommeniarium liunc, eompendiura, el epitomem A GAPUTiT. .':'.'"',
    ssse amplioris tractalus super eumdera librum Can- DE SCRIPTIS S . BRUNOBIS DBPEKDlTlf.
    tici caniicorum, qui sub nomine S. IsidoriHispalen- Inlcr scripla S. Signiensis episcopi, quse doleraus-
    «is fertur in vulgus. In hac tanta opinionum diversi» amissa, prsecipue commemoranda est Explanatio
    taie Bruno nosler laude ex-posilionis in sacrum ejus in Isaiam prophetam, de qua hisce verbis iesti-
    -
    cpithalamium caruisset, quaravis ipse aperlissimis roonium praebet in praefatione adExpositionem super
    verbis illarh egisse fateatur. Canonicis Senensibus,,. Apocalypsim. Ante hanc, inquit, prophetarum no-
    ail iii prsef. ad coinment. super Apocalypsim, cum bilissimum Isaiam, rogalu Damiani venerabilitabba-
    quibus el ipte qualiscunque canonicus viclilabam, tis,-satis- compendiose, dilucideque" disserui. Quid
    Cahtica canticorum, pro ut polui, exposui; nisi cla- vero pro eo cOramehtario oblinendo-egerim, dicam..
    rissinius Joannes Lamius in catalogo codd. mss. bibl. LegCram, apudJacobumle Lorig,manuscriplum illud.
    Riccardianae descripsissct Voluiiien,in quo exslat existere apud Carlhusianos S. Bartliolomsei ad
    hujusmodi Briiiionis explanalio, atque de ea cliam Anagniam. Non Auagniae,sed Trisulti non longe ab
    specimen dedisset. Hoc dc codice mentionem faciunt Aletrio exslal ccenobium iilud Carthusiahorum. De--
    doclissimus Dominicus M. Mansius in nbtis ad Fa- siderio igitur incensus pretiosi illius monumenti;
    bricii bibliothecam,ei RemigiusCeillerius lom. XXI, B acquirendi, cpllegam meum Clemenlem Porrum-ia
    p. 101 Histor. sac. Script. Eo autera tempore, quo, collegio Aletrino rethoricse professorem rogavi, ut
    ui dixi, Florenlise versabar, humanissiraus Riccar- ad monasterium Trisulti se conferret, atque bi-
    dianac bibl. prsefectus Franciscus Fontanius hunc bliothecse codices mss. recognosceret. Morem raihi.
    prseclarum codicern hiihi concessit, non tam ut con- gessit eximius ille vir, sed infructuosoprorsus itincre..
    sulerem, sed ut exemplar ab eo educerem; de quo Rescripsit enim mihi xvi Kal. Junii 1786, jiullum .
    bocc subjiciam. Imprimis est membranaceus in fol. omnino codicem illa in bibliolheca superesse;
    niinori signat. n. vi Plut. K. ordin. 111,alque in diclmnque ei a seniore monacho, olim prsesidem
    fronle legitur, codicem illum, clariss. Benediclum quemdam Neapolilahum Neapolim. ad Carlhusiani
    Varchium Flor. Uislor. possedisse. Nitidissime S. Marlini omnia mss. volumina Iranslulisse. Hac-da
    exaratus inspicitur, et a'd saec. xin referendus. Se- re sermonem habens cum spectatissimo prsesule
    cundo, eontinet colleclioiiem plurium commcnta- Dominico Coppola sac. congr. Riluum a secretis; .
    riorum super eumdem librura, qui ila describmilur. ipse pro sua singulari comitale, sludioque in omneiu
    I. Translalio de traclatu Origenis iti epithatamicis ecclesiaslicam eruditionem, mihi patrocinium SUUIH
    auelore S. Hieronymo. % Exposilio in Canticis cun- pollicitus esl, ut in codicibus mss. bibl. S. Marlini
    ticorunl auctore Origene, et inlerprele Bufino pre- C Expositio illa in lsaiam S. Brunonis inquirerelur.
    sbylero.5. Exposilio B.Ambrosii episcopisuper Can- Illam aulem provinciamdedit D. advocaloXaverio
    tica canlicorum ex libris ejus collecla. -4.txpositio Mallbseio in lilteraria republica notissiino. Aniico
    in Canticis cantkorum, auclore S. Gregorio papa. monacho Carlhusiano usus est Maltlitcins, qui nihii
    S. Expositio de muliere forle, auclore domno Bru- omisit, ulscripium illud episcopi Signiensis e late-
    noneSignino episcopo. 6. Expositio in Cantica canii- bris eruerel; sed erudilus monachus nequicquam-
    torum auctore eodem. 7. Episloice quatucr auctore terapus, etlaborcs insunipsitjqiieniadiiiodiim fassu*
    todem. Cum igitur pateat collectoris mentem fuisse esl in. epistola lypis Neapolilanis anno sequenti
    praecipuos divini epithalamii commenlaiores uno . edita, eidemqne D. Xavcrio Matlbeio nuncupala; de
    voluraine complecti ', non est ambigendum eum qua alibi agendum erit. Inlerim cum adplures ami-
    S. Brunonem noslriim veruih illius exposiliohispa- cos meos Brixiie, Novarise, Vercellis, Muliiue, Mc-
    rentem novisse. ldera etiam scribendi genusBiuno- diolani, Casini commoratites lilleras misissem, tu
    nis proprium, et carmina diversi generis juxta illius ia bibliolhecis, el arcliivis urbitim illarum ea expo-
    setatis gustum, quibus auclor speciosiora diviiii silio in Isaiam delegeretur, oninium responsio affir-
    sponsi, ct sponsae colloquia complexus esl, certura mavit, incompertam esse, et depcrditam reputari.
    P Mc spe aliqua recreaveral Philippus Amedeus Millo
    argumentum prsebenl, el hunc commcularium Bru-
    nonem scripsisse." cccl. metropol. Tauriiiensis canonicus, et in sludiis
    Haec sunt ergo opcra S. Bruiionis Astensis, qnae sacris valde versalus, qui ni Kal. -Junii ejusdem
    lioc in primo volumine conlineniur; scilicet Expo- anni 1786 mihi respondii, forsan commehlariiim
    sitiones in Penlaleuchum, in librum Job, iii Psalmos, S. Brunonis in Isaiam reperlum iri Catanse; cura
    el in Cantica canlicorum, cui praemiitiiur explunaiio Arnoldus Wion raonaclius Duacensis in opere, cui
    tilulus Lignum vilceiib. i C. 8 adnotet, se babuisse
    jiarabolae De muliere forle; ulraque inedila. Qiiae
    ms. opera S. Brunonis inter quaeprselaudati
    supersunl ejusdem scriptoris opera, pro secundo qnidem
    volumine reservamus ,. quod quam primum in . commenlarii meminit, sed codiccs ilios, ail, amici-
    lucem emittere Deo dante vitam, spcrainus; e't de lise ergo dono dedisse D.CoristaniinompnachoBene-
    his quidquid praraionendum eril salis lecloribus fa- diclino Catanensi. Caianam missse fuerunt liltetcc,
    el qusesitura, an exstarel adliuc illa Brunonis expo-.
    ciemus.
    sitio in lsaiam; sed responsum fuit D. abbatiCasi--
    nensi Tbomse Capomatio a D, Philippp M. Hernaii--
    dez. monacho ldibus Decembribus an. 1786,. mo.-.-
    '
    #> S. BRUNO EPISCOPUS SIGNIENSIS. 20
    nasterii illius bibliolhecam multis refcrtam mss. A inler opera Ven. Bedse edit. Basilese pcr Joannem
    codicibus in vehementissimo (erraemotu ann. 1693 Hervigium an. 1563, lora. VII, col. 557, earum
    penitus inleriisse. Tandem vix mihi licuit, ad bibl. Signiensem episcopum auclorem dicere, quamvis
    Vaticanam, iiumero,et rarilate codd. mss. omnibui nonnulla ei faveant teslimonia, non audeo.Plurimum ;
    anleferendam accessi, cerla spe duclus, me in ea apud aliqtios valerct aucloriias anonymi scriploris
    scripta Brunonis Signiensis reperturum, qui sua Signiensis Vitse S. Brunonis, qui inter ejus opera
    selate lam celebris fuerat, et qui praeclara Ecclesise Exposilionem quamdam in libros Regum recensuit,
    Komanse rnnnera obiveral. Verum el si aliqua;ut liis verbis : Non solum quinque libros Moysi spiri-
    corameniarium in ApoCalypsim, opuscuium ,De tualiter exposuit, verum eliam Psalterium, Isuiam
    mysteriis, elc, el sex libros senlentiarum videre . propketam, Begum libros, Job quoque, etc. Nec levis
    obtinuerim, d'e reliquis S. Brunonis ppp. nihil aliud inoraeiilr haberi poleril suffragium doctissimi cardi
    exstarediclum est. Inler deperdila ejus scripla simi- nalis Sirleti, a quo cum de mandatp Gregorii XIIJ
    iiter referam primam ejus illustrationem in Psalte- anno 1584 approbatae fuerinl lecliones propriae
    lium, de qua ipse loquilur in prseliminari admo- S. Brunonis recilandae in secundo noclurno die
    nilione anle secundam psalraorum Interprela- festivo ejusdera sancti, el in eis fiat mentio de com-
    lionem; item commehtarium super libros Josue, et B mehtario ejus-in libros Regum, non sine maturo
    Judilh, quem Pelrus Diaconus, el alii scriptores ei hujusce rei judicio id Sirleium asseruisse nemo
    «sserunt. dubilabil..His accedunt suffragia Jacobi.le Long,
    CAPUT V. Auguslini Calmeti, el aIiorum,qui valde probabilem
    DE SCRIPTIS DUBIISS. RRUNONIS. - hanc senlenliam reddunl; sed nisi poliora afiulgeant
    Iri codice Vallicellanb C. xiij a quo exscripsimus argumenia, semper' licitum erit cuique dubitare,
    Expositionem Brunonis superPsalmos, ejus nomine Brunoni an Bedse opusculum illud sit ascribendum.
    insignilum invenimus p. 125 opusculum, cujus litu- Item dubise sunt plures sacrse conciones eidem
    ' lusest: Quwstiones
    super libros Begum. Sed cum iisdem S. episcopo allribuiae.
    ' verbis,et lilu)us,et
    qusestiones illse impressae fuerint
    PROLEGOMENON SECUNDUM.
    CAPUT PRIMUM. probal id serius contigisse) S. Gregorium Turonen-
    1>ETRANSLATIONE SACRARUM SCRIPTURARUM QUAUSUS sem in Galliarum ecclesias rnlulisse. Secundo, eos
    EST S. BRUNO. r movet selas ulriusque Brunonis, nempe circa finem
    Jam diximus Iecliohem qninque librorum Moysi, xi et.inilium xu sseculi.; quamvis Bruno Herbipo-
    'at habeturin Expositione a Marchesio edita in ali-"' lensis aliquol annis ante Brunonem Signiensem ex
    '
    quibus vocibus differre a contexlu antiquissimi co- hac vita migraverit. Tertio, multo magis illos per-
    clicis, olim monachorum Cislerciensiirm montis suadet ortus,el educatio Brunonis Herbipalensis,qui
    Amiatse, qui esl juxla versionem veteris llalae, ex . princeps nalus , el educatus (palruelis enim. fuit
    inierprelaiione LXXviroruin. Huic versioni cohfor- Conradi II imperatoris), vix credibilis esl in eo talis,
    mantur reliqui sacrarum Scripiurarum libri a Bru- , tanlaque divinorum librorura scientia, ut eos inier-
    none inlerpretati. Sed aliter res se babet circa ,prelari valueril. Dissentit taraen ab eis Joannes
    Psalterium, in cujus duplici iranslalione commenta- Trithemius, qui Brunonem Herbipolensem plurimum
    rios elucubrasse ipse lestatur. Cumadhuc adolescen- . commendans, ait : Ex antiquorum Palrum scriplis
    tithu essem, ait in prsef. ad Psallerium , exposui pulchram exposilionem toium in Psallerium egisse.
    Psalterium secundum dliam translalionem, qucevide- Hujusmodi tesliraonium a validissima ralioue com-
    ticet translalio pluribus in locis lanium dtffertab hac probalur; siquidem, quamvis commentarius jlle
    translatione, qua Bomana utiiur Ecclesia, ut nullo brevis sil, el compendio similis, nihilominus succo
    modo secundum illius exposilionem kaic transldtio in- D plenae, solidaque SS. Patrum doclrina interprela-
    '
    telligi possit. Ex quo autem Petrus Diaconus Casi- liones illse videnlur, ul non specimen studiosi ado-
    nensis scripsit, primura Brunonis commentarinm lescentis, sed diulurni laboris, consummalseque
    inslruclum fuisse super versiohem ab Ecclesia , sapientise fnicturo prse seferanl. Firmior etiam red-
    Gallicana in usu receptam, opiuati sunt aliqui dilur senlentia hsec ex Joanne Cochlseo, qui in praes.
    1
    eam esse, quam sub noinine Brunonis Herbipo- ad idem Psalterium refert in .bibliotheca ecclesisa
    lensis vulgaiam habemus, studio Joannis Cochlsei, Herbipolensis asseryari adbuc librum hujusce com-
    quamque Lugdunenses typographi iriseruerunt . menlarii. tempore:ejusdem aucloris,.insigni scriptura
    in tomum XVUI, pag. 65, ;bibl. Palrum. Hu- , sumptuose desaiplum, el S. Hiliano Herbipolensis
    jusce sententise patroni permoti videntur : pri- . Ecclesim prwcipuo patrono dicalum. Edittis aulcra
    ," mum , qriia translalio, quse a Brunohe Herbipo- . fuil sancli Brunonis Herbipolensis episcopi commen-
    1 lensi iertur illustrala
    , vere est secundum Calli- larius jn psahnos Nori.inbergac,an. D. 1480, valdeque
    " canse Ecclcsise lectionem, quam Valafridus Strabo, > rara est bujusmodi edilio. Cum aulem lam gravia,
    De rebus ecclesiasticis cap. 25, asseril (refVa- tamque perspicua sint haec raiiohum momenta,
    '
    gante lariien Joamie Mabillone, qui de re liturgica neminem hunc commentarium Brunoni Signiensj,
    21 PROLEGOMENA. 23T
    sed Herbipolcnsi adjudicaturum arbitramur. His A lextu Hebraico prsecipue dcsumplam. Ilali v?ro°
    cxploratis de prima Brunonis noslri expositione in psalmossecundumLXX. Inlerpretes inLalinumred—
    Psalmos, quam nondum e latebris erulara faleraur, dilbs, et juxta secundam Hieronymianam emerida-
    in aliam, a Marchesio editara animadversiones no- lionem recilabaiil; prseter quam Ecclesja Homana,
    , slras convertemus. Et quidem prinio agendum erit et Mediolancnsis, quse anliquura Psallerium reti-*-
    de translatione; cum ab eodem Brunone liabeamus nuerunlv Ex illa auleni accuratiori einendalione-
    commentarium illuiii elaborasse secundum transla- prodiere psalhii, qui in Vulgala Biblia Jegunlur;
    tionem, qua Ecclesia Romana ulebalur. quiquc mullis in vocibus, nominibus, et intcrpun-
    Dicimus ergo Psallerium Rpraanum, quod nuuc clione cunv psalinis- antiquioris translalionis, norr
    eliam canitur in basilica S. Petri partcm esse vc- concordant; Et quamvis^S. Pius V uniycrsis Eccle-
    luslissimse versionis.Biblise Latihis tradilse cx vcr- siis prsecepisset, ut psalmos juxta emendatioreni
    sione ab Hebraico conlexlu in Grsecam linguam a leclionem recilarenl, altamen Bomanse basilicse
    scptuaginta Iiiterpreiibus; quse versio vetus Ilala, ... Sancii Pelri,alqueEcclesise Mediolancnsi ihdulsit, ut
    ctcommunis, ac etiam vulgala appellabatur (l)i antiqtio Psallerio uterentur. Nec quMquam eiiaiu
    Vcrum cum mulla librarioriim nienda iii illam immulalum csl a.pontificibus Sixto V el Clemente-
    translationem irrepserinl, S. Damasus. Romanus B VIII, ex quorum. curis summopere commendandis-
    gontifex S. Hieronymo illam corrigeiidam dedhv;-i post alleram diviiiorum librorum cxplelam cmen-
    quod eruditi homines coniigisse putant anno 382; dationem, prodiil Biblia, ila in fronte inscripla: Bi-*
    de quo ipse loqullur in praef. ad Psalterium. Psal- biia sacra Vulgata; editionis; Sixti V P. M:', jussa,
    lerium, iuquit, Roma: dudumposilusemendaram, et recognila, et Clemeitiis VIII auciorilate edita: Guin
    juxla LXX Interpreles, licel cursim, magna tamen ex igilur Brunoni noslro, ut-ipse lestaiur,.incompeitum:-.
    parle correxeram. Reversus aulem Betlilehem Hie- - essei, an aliqtiis alius exposiiioni psalmoi-uin lahtoj--
    ronymus, inslantibus apud ipsura Paula, et Eusto- -. anliquiiatis studuerit; e contra multos esse, qui de
    chio matronis Romanis, alteram edidit Psalterii posleriori leclione: meruerint, seleclis aliarum ,di-
    emeiidalionem; quod prcecedens,ul idem ail, ritrsunt winarum litteraiuin auctoritatibus e.am ..adornayit.
    scriptorum vilio depravala legebadir; etplus anliquus Qplime enini noveral coraraentarios Hilarii, Am--
    error, quam nova emendalio valebat. Hoc Hieronymi brosii, Auguslini, Cassiodorii in psalmos; eorumque
    ODusad annum 390 referunt. Adhuc tertio de psal- eruditionem plurimi facere ostendil; nibilominus
    inorura correclione beneraeruit Hieronymus,; lunc dixil, sperai-e eos, qui utramque expositionem cpra-
    quando comparatis cura Grseco conlexlu.Ilebraicis - paraverint, non superfluam hanc alteram judica-
    voluminibus, consultisque gentis illius doclioribus , _-turos. Bogalus igilur, ail ih memorata praefal., «6
    perfecliorem [Psalterii, aliorumque divinorum libro- amicis meis, et prwcipue a Peregrino venerabili ab-
    rum lectionem reddidit. Hsec ut certa, firmataque bate, dedi operam, Ut hcccquoque sicul illa propriam
    flieronymi aucloritate habenda sunt. At non seque , haberet exposilionem.Quam qui toiam ex ordine diti-
    exploratum cst, ulrum Psallerium Romanum, de genler legerit'; scio, non judicabit esse super/luam,
    quo agimus, desumplum fueril ex prima emenda- facileque intelligere poteril, quahta dislanlia sit inter
    tione facia sub Damaso, an ex secunda in secessu primam, el secandmn lianc inlerprelalionem.
    Bethlehemilico diligcntius peracla. Ex duobus ta- : - CAPUT II.
    men raomenlis conjici posse vTdclurRomanam Ec- DEPSALSIORUM IN.TERPRETATIONE.
    '
    clesiam psalmos secundum priorem correclionem Explorala liue usque Psalterii leclionc, quani-
    .retinuisse. Primuni, quia illud auclores omues par- Bruno suis commenLariis illustravit, de ratione
    tem vetuslissimse Italae fatenlur. Allerum , quod suae inlerpretationis modo agcndum est. Versalissl-
    Bruno noster ait, pluribus in locis translationem mus,ulei'al sanctusepiscopus in sanclarunT-Scriplu-
    banc differre ab allera translatione, quara juvenis rarum scientia, non ignorabal quse secundum li.tte-
    adhuc illustravit; ul nullo modo secundum illius JJ ram, et quse secuhduin. spiritum in liguris intelli-
    exposiiionemhmc translatio inlelligi possit. HSGC dif- genda erant. Plura enim lsraeliticp pppulo prapcepit
    fercnlia profecto constat, si Petri Diaconi, quam . Deus, quae aliter intelligi nequeunl, id-esl «mnino
    «upra indicaviinus, sentcntia admittalur, scribenlis secundum lilteram;plura etiam et gesla^ et scripla
    primam Brunonis exposilionem psaimorum esse sunt, quse; ul inquil sanclus Augustinus, serm. 101
    secundum Ieclioneni EcclesiseGallicanse. Quaeauteih De temp., lypus et-imago eranl fulurorum,- Quare
    sil hujusmodi lectio ex Psalterio discimus a Brii- dixit Bruno in expositione cap. xxn in-Job, pag.
    noue Herbipolensi illuslralo; ubi asteriscis, el obefis -' 262, col. l,:non esse quaerendamallegoriam in his,
    varianles lectiones ex contextu Hebraico, et ex quae sensum ipsis verbis perspicue • proferunt; et *
    "
    Theodotionis versione adnolatse sunt; quod actum contra vitium esse, velle liiteraliter accipere, fliioe
    fueral a S. Hieronymo. His accedit Ven. Bedae.- in metaphoris, et allegoriis contecla - exhibenlur-:
    auclorilas, qui in prsef. ad comment. in psalmos as- No*ienimminus.jjtiqmt,vitiumest,inhis, quce ad-
    serit, translalionem in Galliis usilalarii ex con- litteram inlelligenda sunl, allegoriam quqirere, quaxi'
    (1) Vid. dissert. Anlonii Marlinctti Dc Psalt. Ro- simi praesulis, nunc S. R. E. cardinalis Stcphank
    uiaiioRo:i:3eedilam'an..l74o, ncc non opus erudilis- Borgise dc Cruce Vaticana, cap,-7, pag. 69.-.
    25 S. BRUNO EPISCOPUS SIGNIENSIS 2*
    eo, (fiue atlegorke intelligendasunt, ad lilleramlan- .A quse S. Hilarius Pictaviensis sapicntissune scripsit
    tnm vtlte inlerprelari. Luculentius nientem suam initio expositionis in ps. cxxv : iVist esseni, inquit,
    S. Anlistes aperit, quibusque regulis se conformare in psalmis quadam tales prophelia;, ut in res, atque
    velit, declarat in commenl. ad cap. vn lib. Numeri, 'n homines eorum temporum nonconvenirent, profecto
    pag. 177, col. 2. Ibi, ait, allegoriam necessario esse auderenl multi in psalmit nihil tpirituaiiter dictum
    quwrendam, ubi litlera jubet, vel quod inulile sit, existimare, putarentque nos commentilias, el emen-
    vel quod omnino caret ratione. Quolies ergo sacrse lilias inlerprelaliones inquirere, quibus videremur
    Scriplurae aliqua juhent, quse ex littera nihil utilita- altius nescio quid, ac profundius infellexisse; perinde
    tis indicant, aul non patet ratio, cur hujusmodi quasi nos sensui noslro, ea qum scripla sunt, sensuni
    mantlata tradantur; ne verbum divinum frnstra diligentis, et sollicitm inlelligenliie consequamur.
    scriplum, aut otiosum habeatur pro mctaphoris, Dixerat anle idem S. doctor in psal. CXLI.Nihil in
    et allegoriis accipienda sunl, sub quibus mysteria, et psalmit nisi prophelicum agnoscimut. Docet eigo S.
    veritates aliquae conlinentur. Plura enim ex. gr. in llilarius psalmos non ad litteram accipiendos, sed
    Levilico, et.in Numeris a Deo prsecipiunlur, quae si (jtiaein eis prophetice, et figurate dicta sunt altiora
    quisatl litleiae sensuuiiisurparet,nihil ad spirilualem comprehendere, ac significare, si sublato verborura
    profecliim tradi censerel;nequesubesi ratio,curila B ' velainine mysleria.abscondita proferanlur. Slabilila
    ordinata sint.Quid enimconferl ad divinum culium, ergo ex Hilario allegoricarum interprelalionum
    quod aliquse animaliuni species in sacrificiis Deo offe- couvenieniia, et ulilitaie; occurrere debemus his,
    rendis immolari jubeanlnr; alioriim vero immolatip qui Brunonis inlerpretationes singulares, et violentas
    - interdicatur? Nisi quia non res, sed earum
    siguifica- dicunt. Allegoria, quam rhetores continuatam
    tiones voluit Deus,ut intelligerentur; et Judsei,quibus metaphoram vocant, qusedam est similitudo, et
    tanquam signa, el symbola data fuerant, ex propo- comparatio unius rei ad alteram propler quamdam
    silis similiiudinibus spirituales eognitiones eruereni. relalioneni ad ipsam. Dum aulem res aliquu alteri
    Quid vestimeniorurn sumnii sacerdolis tam accurata comparatur, plerumque non comparalur quoad
    UescripUo? Quid lam diversa, tamque pretiosa laber- omnes ejus proprietates, sed quoad aliquas, vel quo-
    uaculi ornainenta ? Quid lol rilus, et cseremonise in ad unam tanlummodo. In melaphoricit locniionibut,
    ogni Pascbalis sacrificio, in libaminibus, in oblalio- iiiqnit S. Thomas, non oportet altendi similitudinem
    nibus? Nulla alia ralio profccto reddi potest, quam quantum ad omnia, sic enim non esiel similitudo, ted
    qupd illa omnia figuras, et similitudines exliiberent »vi veritas, 3, p. 1, q. 8, arl. 1 ad 4. Salis profeclo
    earuni rerun», quai novo in fcedere revelanda erant;
    f est ad simililudinis recliludinem, si ea in re, quse
    P
    cum divinus ctiltus, et vera religo, uuibratili stimitur tan(|iiam unus ex tenninis comparalionis,
    sublaia, illuxisset. Illa igitur, utcum Aiigusiino loc. adsil ea proprielas quam in altero lermino conspi-
    eil. loquar, tn Judaiis fignrala, in nobis, gratia Dei eiimis, ad quam simililudinera, el allegoriam deferi-
    donante, compUia sunt. Unum inslar oihnium pro- mus. Jam vero illa una proprietas, quse in compara-
    feram Brunonis commeutaiiuin super illa verba tione duoruin lerminorum'sumilur, quamvis per se
    cap. n Levilici, p. 128. c. 2..: Anima cum oblulerit ipsa clara non sit, et oranibus evidens; altamen si
    oblalionem tucrijicii Domino,simila erilhujus oblalio: illa exisiat, recte ad alium comparationis terniinum
    \\tndelquesuper eam oleum, ejc. < Hsec-auleni,inquit, transferri pplerit. Hinc ergo nascilur judicium de
    ftimilade illo frumenio facta est, de quo Snlvator allegoriis, quse exislimanlur proprie, vel improprie
    jioster ait Joan. xn, 24 : Nisi frumentum cadens in deduclae; si nimirum legenlium menti, aul factle,
    terram morluum fuerit, 'ipsum solum manet; quod aul niniis difficile, aut nullo modo appareat termi-
    quideiiT Judseorum rnolis contritum (de qujbus, norum relatio, ex qua deducilur allegoria. At si-has
    «licitur, molas leonum confringel Dominus) congrue propler rationes eliminandse essent allegorise sacro-
    Christi significat passionem. Ilanc aulem anima rtini inlerprelum; jam qtiis non videat, improbandas.
    offerl, id est aliqtiis bomo bonus, et spiriliialis, el D I quoque esse ipsius Christidocloris nostri interprela-
    qui magis animse, quara corppris sequiiur volunlates^ liones? Spinas enim divilias inlerprelatus esl in ea
    quoniam corde contrito, et spirilu conlribulato parabola, in qua prodivitiis indicandis spinas posuit.
    Chri&ii passionis. recordalur. Fuudil aniein olcura Divitise porro delectant, spinse pungunt. doloremque
    desuper, Christi pietatem, el miscriconliam admi- excilanl. Quid magis imporlunum, quin imo et
    rans; qui dum a Judseis crucifigeretur, oleum lanien conlradiclorium videlur; si in his lantum spinarum,
    pielalis, et misericordw; efftindcns a misericordia divitiarumque proprielalibus, quse in omnium oculis
    jion cessabat. > £x his patel ralio vel inelhodus, qua primo aspeclu incurrunt, relationem siiiiilitudinis
    «uas inlerpretationes prosecutus est Bruiio, npbisque consislere volirous? Nihilominus Christus spinas
    viam aperiunt, ut censuras prsecipue cpnlra conl- appellavit divitias, ob aliam secreliorem ralioneni,
    mentarium in psalmos illatas diluamus. quara S. GregoriusMvbom. 15 in Evang.Lucse cap.
    CAPUT III. vi, quaj legitur in Sexagesima, adducil, inquiens:
    »E CEXSURlS ADVKBSUS PSALMORUM INTERPRETATIOJiEM Quiadivitim cogilaiionum suarum punitionibus menlem
    S. BRUNOSIS. lactranl; et cum usque adpeccaium pertrdhant, quasi
    Uic stalim prae oculis habere optamus , lectores, ivfliclo vulnere cruenlant. Si.ergo Chrhjlus Dorninus
    2S PBOLEGOIJENA. 20
    ususestliis melaphoiis, quas difficiliores appellavero, A aposiolos, el doctores intelligi, qui cietens omnibu».
    ob secretiorem rationeminterfigurain, et Dguraium, emincnt, et pacem, id est FUium Dei pacis auclo-
    consequens est, ut a SS. Scripturaruin indole hoc rem, ejusque justitiam accipere digniores suiil.
    metaphorarum genusnon abhorreal; acproinde nec Similiier iu eodein psalmov, 16.A'l erit firmamentum
    a recta Scripturas interpretandi ralione alienas esse in lerra.: quomodo fiiinanienliihi, id esl ccelum,
    illas interpreiationes, quse paruin obvise, atque in quod csisuper terram, in terra esse.polerjl? Inquit
    aliqua obscuritate involutae videntur. Praelerea ex S. episcopus p. 452, c. 1, c Firniamenlum yocatur
    quo idem S. Gregorius docel, ipsum Chrjslum Domi- Dominus, quia in ipso estsoi, eilnna.et slellarum
    num noslrum exponere dignalum esse, quod in para- omiiium pulchriiudo. El qujdem ipse.est lirmamen?
    bolis docebat; nec laraen per se ipsum onniia lum in terra, quia in ipsa firmata, et fundata est
    explanare voluisse; id egisse ait, ul nos quoque h;s Ecclesia. iQtisedam eliam scciindiiiii lilleram, et se-
    figurarum inlerpretationibus sludeauius, ct osien- cundum allegoiiam cxplanavitidcmS. dpclpr.exqui-
    damus sacras lilteras sub metaphoris, el allcgoriis bus ex. gr. afferam illudps.LXXV,lbi con(regit.cornu,
    Kiernseviia; docuiiienta complecti. arcum, scutu>n,glqdium, el bellum. LiUeraliter dicit,
    Quae hacienus diximus de -universis Scr.ipturis ihlelligendum esse excidium Assyriorum exercilusali
    Jnlerpretandis, et ad allegprise regulasconformandis, . angelo Dom.ini nna nocte. interfecli; spirilhaliier
    peculiarem locum Jiabent in psaJmis, ex quibus vero designari omnia diaboli arma, ejusque artes
    .nonnullaex.gr. subjicienuis. Imprimis secundum omnes conlra Ecclesiam a Clirislo confraclas, atque
    litteram nullo modo intelligi potest illud ps. vi. Sana deletas pag.-461", c. I.- Ex his alia colligi poterunt,
    '
    me, Domine, quoniam conlurbata sunl ossa mea. Non quse supervacarieura esl recensere; cum eadem
    cnim proprium est ossium, ut conlurbeiitur, cum - perspicuitate, el utilitale conditi sinl reliqui ejus
    sensu omni careanl, sed per allegoriam, ossa, juxta comnienlarii,. in quibus, disspluto. figurarum yela-
    Brunonis inierpretalionem, pag. 309, c. 1, prxcipuas niine, divinilalis arcana, sanciioraqne documenta
    virtules? fidem nempe, spera, et chaiitatem signi- tradidil S. episcopus, et reserayit..
    iicanl; quibus anima Chrisliana regitur, ac suslen- Cuienim npn subvenil monitum a Chrislo datum
    latur. Similiter iu psaJmo vn,legilurde Deo : Arcum apostolis, quibus dixit Luc. cap. vni: Vobis datum
    suum telendil, elparavit illum, etineo paravit vasa est, nossemysterium regni Dei, cmlerit autem in para-
    mortit. In his etiam verbis allegorlcis sensus spiri- botit, ul videntcs non videant, et audienles non in-
    tualis esl requirendus; quoniam Deus neque arcum, telligant. llinc docel A. N. adrairandam esse divinam
    neque sagitlas exercet; ideoque utrumque Testa- P sapienliain, qnae paganis, et Judseis incrudelis
    nientiim interpres nosler designari putat, p. 312, c. mysteriorum divinorum cognitionem denegavit, et
    2, quoniam illa vitain bonis, malis aulem morlem non nisi in parabolis, figuris, et senigmalibus locu-
    promitiunl. Itera in ps. ix ubi Propheta dicil : Qui tusesteis; qualenus populus erat.durse ceryicis, e.t
    txaltas me de porlis morlis; docet Bruno pag, 315, tradilionibus Abrahse, quas jaclabat, maxime ad-
    c. 2, hsereticos et peccatores porias moriis reprse- dictus. Aposlolis ergo, eorumque successoribus
    scntare, a quibus justi misericorditer a Deo episcppis, el doctoribus dalum est nosse mysteria
    liberantur. Neque dissonans videri polerit illa regni Dei, ideoque ab his suscipieiidse sunt inler-
    exposilio in ps. XVIIprm fulgore in conspectu ejut pretalionum doctrinse, non a sapienlibus sseculi, de
    nubes transierunt. ln liis significari aposlolos ait quibus Propheta ail ps. LXIX.Peccalori aulem dixit
    idem commentalor, quorum documenla -pura, et Deut.: Quare tu enarras justitias meas, el assumit
    saiicta per uiiiversum mundum propagata sunl. teslamenlum tneum per os tuutn ? Ab illis, inquam ,
    Dixerat etiam super illa verba Job cap. xxxvn : Et quos, ut ait apnslolus 1 Cor. xn. Beus posuil in
    nubes spargunt lumen suum, pro lumine nubium EcClesia doctpres, el ut alios docerenl, dedit eis.
    doclrinam in Scripluris sanctis reconditam esse scientiam, et inlelleclum ad penelranda arcana cce-.
    inlelligendam pag. 285, c. 1. Sexcenta alia afferri 1D lesiia, et ad omnia vilse seternse inysleria aperienda.
    possenlex psalmis apposite, et rion violenler inter- Illi aulem tanlo majorem sibi vindicant existima-.
    preiata; sed prosequiin his niodum faciain, ul aliquTa lioneni, quprum missio in Ecclesiam, el vitse sanctK
    etiara de nimia allegoricarum inlerprelalionum las maxima in commendalione fuil, el i.n signis
    frequentia dicam, quod esl alterum accusatioiiis muliis illuxit. An vero Bruno unus ex his repuiari
    capul in nostrum commentalorem. debeat, prodigiis confirmaia ejus eleciip ad.episco-»
    Ne gralis id asserere censores isli vidcrenlur, patuni, el plura duhi viverel, el posl obilum, ab ea
    ulostenderenl Brnnonem canonem ilhim patrala miracula dubitare npn siiiiinl.
    ' oporteret,
    etcessisse, quo dixit: < Non minus vitiuni esl, in Opponunt etiam, Brunonem Hebraicarum vocuin
    liis, quaead iitteram intelligenda suni, allegoriain sensum non salis proprie inlerprelalum. Sed id
    quaerere, qiiam quse allegorice inlclligciKla sunt,- ad facile diluilur, ex consensu interpreialionum Bru*
    lilleram veite inlerpretari. > Qiiomodo ad litteram nonis cum Augiisiino, Cassiodorio, el Beda, qnos
    exponent hsec ps. txxi. Suscipianl monles pacem omnes errasse, sluliuin essel afliriiiare. His enim.
    populo, el collesjustilidm?.Njsi ut explicat^S. Bruno Hieroiiynium, qui de liis vpcibus interprelandi*
    Xifs. 450, c; I, jiemue in raoutibus, et collibus pcculiareni traQtatum scripsil, consulaisse.creaen»
    V. S. BRUlSO EHSCOPUS SIGNIENSIS. 23
    rtuni cst; quarc, si coriim vettigia sccutus cst A. N., A rationcm petunt. Miror equidem verli in delrimcn-
    a recla.inicrpretali.jiie Jongc nou abiit. Quious vcro ttim lionoris tanli viri, quod ad singularcm ejus
    parum utiiisvisa cst Brunonis cxpositio in Psalmos, gloriam celebrandum esl. Quid ciiun laudabilias,
    sufiicit risponsura ab Aiigusvino daiuni dc Triuil. qiiam probari e;im sui lcmporis infelicilai.era, lioc
    lib. i, c. 5, cuidar.i ci deitahr.nti, quod in puliHcum cst, opttiiiariini discipliiinrum, bonaiiimque ariiunt
    fcrrvt, quse ab aliis jaiu tractata, ct cxliausta fuerarit. oitincra penc jaciuiam proprio ingenio, sludioque
    l'i»il cnim non lrbros orancs in oi.inium niaiiiu supcrasse, ci ila sc crcxisse, ut de sacris Scripturis,
    pcivcnlre, ei qiuiiivis pcr toiim. muiidum dispcrsi . dcquc ihcologicis doclrinis prseelari scriptorcs
    forcpl, tanto m?jorcui spicndoreni, firiiiiiaieiiique. optlnic mcrtiisse fateontiir? Non ne cosevi, aut panlo
    accederc vcntaii, quanto a piuribus scnpioribus, supcriorc» Brunoni noslro fucre Petrns Damiani,
    prcsertlci docUs, ct sancils s»seratur Sed Inu- Anselmus CanUiaricnsis, Lvo Carnotehsis, Bruno
    lilislubert nequit niultipieidivinarum Scripturarunj Carthuslamis? Si crgo corum opcra in pieliobsbcn-
    iritcrpretatio, quod plurli)us reiuigcnilbus radlis tur, et Ecclcsia tradiiionem sacrorum dogmatuni,
    snpci tpsas, niysierils, rebusquc subrmltms pienas, ab til. continuaiam accepit, cur in eorum nuiiiero
    earuin intelllgciitiain facillus as-cquaiaiir. l.nuci - collocamtus nou cril Bruno Signicnsis, qui sacras:
    suporcs:, scillcci, ui respoodeanjus lis. qui ab ae ate H liuens taiita cogiiiiiouuin copia, seleclaque erudi-
    lu qua visu sanctus biuno, euni pancl baLeudum tiooe lllusiravit r

    PROLEGOMKNON TKRTIUM.
    CAPUT PIUMIM. delnde liabiiatoribus inundo, cx his Deus sibi elegii
    iMA C.ENERAMS EVPOSITIOSIS lli I ENTATEUCIIIM, I.V Abraliam jiisium, ut scilicet ab eo exsurgeret poi
    JOB, IN rSALSIOS.ET--JNCANTICA CA^TICORLJI., . pu:iis, qui -scgrcgaius ab aliis prsevaricatoribus, ei
    Novcral S. Biwino tairi ad Jmla-os revinccndo.e, idololalris --genlilitjssibi obtemperaret, sanclumquc
    qtiam ad Christianos obfirihandos opus esse cis cuitum ipsisoli prseslaret. Hic aiilem populusalteriu?
    ostenderc, unam eamdcniquc fuisse ab originc mund: populi: acquisitionem - significabat, cujus dux, e'
    religiohcih, cullum scilicet veri Dei, coeli, tcrrscq.ie princcps in Jacobi vaticinio proenuniialus, ad spem
    comlitoris, ncc aiiud legem vetereiil hominibus cceleslis acquisitionis per Christura comparajidaE
    prscsiilisse.quath suprenii dominatoris cogniliohem; excitabat. Post Genesim sequitur expositio Exodi.
    ut dcinde advcniente per Jesum Christum repara- C i qui historiam continet Israelitici populi a Moyse dc
    lorem plcnitjdine graliae, ailioribus auditis verita- JEgyptp educli; quando scilicet, quibusque portentif
    'tibus, asscnsum praeberent, sanctioraque praecepla a jugo servilutis Pharaonisliberalus fuil; quse libe-
    adimplerent: Ut ergo id pei fieiat, in Genesi primum ratio redemplionis hominum a diabolica lyrannide
    dicit exbiberi Deum oinnium rerum uno verbo ex quam Christus operalurus erat, iuiaginero exhibebat
    iiihilo artificem, primique liominis Adae cx limo Nihirex his commentalor nostcr-omitiit; sedsib'
    crcatoreni, a quobmne genus homiiium promanavit. ipsl semper cohserens populum illum adumbrar*
    Dcinde cum a Moyse lapsus Adae, innocentia, et in- Ecclesiani docet, quae multo -majoribus beneficiis,
    legrilate naturse praediti in culpam, et damnalipnem atque.virtutibus cumulata, a Chrislo conslituehda
    describalur, miseriimam stii,siiorumque posterorum -crat.Etquia lex cordibus indita hoininCs a malc
    condilioncm evasisse A. N. adserit, eumque salutis noncontinebat, ut Israelilas obsequentes, et fideles
    suse reparandae impotentem factum, reprsesentat. sibi servaret Dcus, Moysi legem lapideis tabuLis
    Quia vero divini opificis benignilas hominem, invidia inscriptam dedit, quam semper monenleni liabe^-
    a diaboloprodiium, in perdilione non erat reliclura, . rent, et qua intelligerent, quid Deo, el quid proxiino
    necessarium erat, ut quidamejus inisererelur, et ab , suo ipsis prseslandum forel.,- Eadem sunt aulera
    interitu vindicarel, cujus protnissio Adse facta, JJ) novse legis Chrislianae prsecepla; nempe charitalis.
    omnibus fidem habenlibus salulem atliilissel. Hinc:: in Dcum, et proximuin; et sictil omnia Yeteiis
    nostrse reparationis mysterium ihslaurari coepil, et -Testaiiienli mandala ad hcec duo referuntur; ita
    a' patribus in filios iradi ejus cognitio, ut Abel, nOvoin foedere omnis perfeclio, Iegisque pleniludo
    llenos, Henoch, et Noe, primi fideles, et jusli a per horuni prxceptprum obediontiam adi.mpletur.
    sacris litleris celebrenlUr. Cum-autem miiUa malitia. :.. Verum divino legislalorisatis non fuil internse po-
    homimini esset in terra, el cogitalio cordis intenla piili sui juslilise consulere; sed ad opera eiiam
    essel ad malunt omni iempore\(Gen. vi, 5) Deumque externa religionis dirigere voluit; ut sui cullorem
    fccisse liominem pcenituerit, arcam Noe ex prseceplo • faceret, euihque supre.nium Dominum agnosceret.
    Domini fabricavit, et posita in ea: ejus familia, sin- • Tabernaculum ilaque erigi. Moysj mand.ayit, atque
    gulisque animaliuni specicbus, omncs viventes in . in arca coliocari, symliolum divinse praesentise, ac
    aquarum diluvio exstincli sunl. Arca autem ill.a, ut -majestatis, sibique sacrificia fieri prsecepit, in quibus
    Bruno aiiimadvcrtii, fuluram Ecclcsiamsignificabat,, bumaiise.reparationis mysterium in veri Agni imniOr
    in qiiam ingressi salvi fiunt, *,t qui extra ipsam-: latione significarelur. QuareS. Bruno.in exposilipne
    «unt, saliiicin iiullo modo consequuntur. Bestauralo. cap. vni Exodipag. 58, col. l.dixil:.« CJiristi.passio
    «9 PROLECOMENA. 30
    in Veleri Teslamenlo per figuras ct aenigmala signi- K licinia de Christo eximic explanantur, alque moralia
    !*TJcaialandem inNovoestadjmpleta.IbiChristus mon- documenta, qtise passim producuntur, scriplOrem
    .. *iralur,hicimraolalur. lbisignificatur,liicailiii)plelur. divinilus.inspiratura ostendunt. •-.-;..-;-
    i- Ibi denique agni immolaiio narralur, hic vera Christi . -".- Accedit ad librum Job Psalteri.um, dc cujusexpo-
    ,, passio prsedicatur. J Atqncut magis-magisquereli-' siiione pluradiximussupra; quam ob-rem bic pauca
    : -giosus cullus aniniis Hebrseorum insideret, ac digne adnotasse sufficiet. Imprimis animadverlendum-est
    •celebraretur, non omnes sacrorum minislros esse. . Psalmistam aliqua aperlis ,verbis enunliare_ de
    - per.nisit, sed ex omnibus splam iribtim Levi elegit,- Clirislo, alia infigiiris^elallegoriis adu.mbrare,.quod
    cujtis viri saeerdolio fungerentur, et sacrificiajuxla -;commenlalor npsler prse. oculis habens, quae jam
    :cseremonias, et rilus a Deo ipsO constilulos perage- adimpleta ^sunl, ,ea clare,. et perspicue pstendit;
    .rent. Hsecaliera iegislatio,-quse ad externam reli- quae verp. adinipl.enda Lremanent, cerlis argumenlis
    gionem speclat, in Jibro Levilici-continctur; ubi .probavitcredenda. Prseterea in psalmis ordo consti-
    - diversa minislrantium munera, diversseque res Deo tui nequit; prophetse enim, non sua, sed quppa
    : offerendse stabiliuntur, ut sanciilas in omnibus eni- Spiritu sanclo eis inspirala sunl, scriplo: tradide-
    teat, et supremo Domino maximum obsequiura runt;-;et cum ille ubi,. -et quompdo vult spireti
    .exhibeatur. In hoc ministrorum ordine, in iiac mu- gcceleslis yeritatis magisler, ul se reve|at, audieiidus
    : .nerum,etrituum sanclione, Cum.for.maecclesiasticse - est. Inde.palel lierainemadliaec referenda mysteria
    -? .hierarchise designata videatur, S. Bruno episcopos accedere debere, nisi prius superna Jumina jmplo-
    ; -vitae sanctioris exemplar se reddereadrnon.et; cleri- raverit,-sciens. Chrislum Dominum Deo Palri gralias
    A .cis vero raorum candorem, sludiumque pietatis in- . egisse, quod, .qusesapienlibus saeculi abscondere vo^
    .culcat, et ad perfeclara =Dei servitutem incendit. luerat,ea parvulis, W est.discipurissuis manifesta-
    --_.Levitico succedit liber JNumeri; ita ;diclus, quod . yil. Hanc divinam. sapientiam, non lam assiduis
    ; Jsraelitici populi dinumeralionem refert, quam Deus , precibus apud Denra, ..qiiam..diulurna. lectione,. et
    ; Moysiprsecepit, ut viri ad arma apti describerentur, inedilatione SS-. Palr.um,,Bruno sibi comparare'
    . et ad prselia Domini gerenda. proeederent. Cum ; .studuit; ideoque mirum non esi, si ejus in cemmen-
    enim Israelitis regio ljenis omnibus.redundans pro- lario nunc Amlirpsium, modo Augustinuni, Cassip-
    missafuisset, Illa nonnisi pluribus-deviclisJiostibus . 'dorium, vel. Bedam. jnJerprelanies audianius,. Bjxjt
    ? , obtinenda erat; alque ut diuluriii laboris; et , enini Salpmon.Eccli. c. xxxix. Sapientianx sanclorum
    i viriulis prsemium possidenda.. Non pro lerreiio, sed -: .exquirel sapiens, el, in prophelis vacabit; si.qiii.deiii
    * :pro coelesti regno, Brunone sic adhortante, nobis ..- nenio privato spiritui.se fidere debet; sed doclos, ac
    ;. piignaudnm est contra visibiles, et invisibiles ini- G sanclos viros ,consuler,e, quorum.-dpclrjnaui,, et
    ; micos,.etacies vjrlulum instruenda, quarunirrobore, auctoriiatem pi'obari ab Ecelesi.a coniperium; est.
    t ac firmitate mundus, .caro, diabolus supereiilur, et - Quaedam. etiani prseinpnenda; sunl ,de :„,Ganlico
    - .conculcentur. Gorona nonnisi victoribus datur, cl - .canticorum,- qiism librum Brunpnera. .simjliler
    -. in coelestemhsereditatem hi soli ingressum habebunl, .exppsuisse jam dixim.us. Et quidem primp in.dubium
    - ,qui conteniptis terrenis bonis totKse Deo^mancipa- . revocari,nequit]'uxla cpmmunem.SS.. Patrum, sen-
    " -verinl.
    Qiise Hebrseo populo carnali,-et durse-cer- ...lentiam, regem Salomonera a, Dep, inspiratum libri
    -vicis de temporali felicitale' promissa sunt, r.obis hujus auclorem exs.titisse,,fruslra npnnullis moder-
    ! permansurae in-ecelo"beatiialis figuram prsetendunt, .nis helerodoxis .repugiiantibus,.eumque.abEcclesia
    '- et ad fideliter obeundam hancispirilualem miliiiam inter divinos libros, et canonicos semper adinissunj-
    • animum noslrum accendunt; Tandem Denterono- ; .Secun.do jiieminisse opprlel, quid liber jste com-
    - niiuhir quiiilum-librum a Moyse.scripluni:S. episco- . .plecialur : est enim sacrum epithalamium, id est
    •pusSigniensis inlerpreiatus est, ;qiiem.-se.cuiidam, .tarmen nuptiale, npn ad terrenas.nuptias,exorjiah-
    - legem
    complecti ail: qualenus prsecepta,. quse iu ; -das; verum adsubleyandos Jiumanse menlis sensus,
    <-; superioribus libris promulgaia sunt, in hoc inno- ut dignede amore Dei cogitet anima .fidelis, ad
    j.
    .'- -yantnr,-el confirmanlnr; ul tanlo= magis supremi : ..ejim aspirely.ejusque suavissimis deliciis, tanquam
    legislaloris voluntas innotescat, atque inlegra, et . iiiter spo.nsum, et sponsam perfruaiur. Hsec.eadein
    -perfeclahominum obedienlia respondeat. Hic.brc- complexus esl S..- Bernardus. serm. 1 in Cant.
    viler adiiotaboy quod-sieul sacer scriplor divinitus . _cahtic. Salomon,inqml,4wnitus insptialus,-Christi
    . inspiralus arguide multis repelitionibus nequit, noh .-' et Ecclesiw laudes, el sacrianioris graliarn, el wterni -
    solum Jioc in .exirerao libro : sed ^tiamjn^praeCe- :. connubii,cec.iiiit,saciamenta,_simulqueexpressit sanclm
    i dentibus; ita nec S. Bruno jnsiniulandus ;erit, si desiderium animm, etfepiihalamii carmen exultans in
    - -iisdem,velnon dissimilibus oitaiur
    interprelationi- spiritUjjucundo composuitelequio, figuralo lamen,-(:lc.
    :bus,qnoties eadem loca.occurranl. '/-. . Terlio adno.(andum,-quod cum colloquium spiriium
    Penlateuchum hac in colleciione excipit coinmen- f ;interet.s'pirituin,duniviatoressumus,noiiiiisi;perres,
    tarius in librum Job, qui ul liber divinus tota ab et ideascorporeas exprimipossitjfideovocesiUse alle-
    :anliquilate receplus esl in JEcclesia; ac proinde goriCSe,quibus utitur Salomon, uon ut sonanl, acpi-
    prOlocanonicus appellatus. SinguJaris fulget Iiac in - piendse sunt, sed intelligendsesecundum earum signi-
    exposilioneperspicuilas, el brevilas : figurse, et va- ficalioiiem. NiliiI*rgo miuus castuiiv, et saiictuhi toto
    « . . S. BBUNO EPISCOPUS SIGNIENSIS. 52
    in CanticointelligaUrr; sanctus cnim est spoiisns, A deduxil inlerpretaliones in divinps libros, amplissi-
    sancta et sponsa, adepque quidqiud profanuin, mus mihi aperitUr campus disserendi de Iheologicif
    et tarr.emim csl procul absit. Quarto dicam ab liac doclrinis, in quibus quam profunde versaius fuerit,
    sponsa, ad Dei amorem possidendum assnmpta, ex liis, quse allalurus stim, coristabit. El sane
    repraesenlari Ecclesiam, qtiam Christus Dominus quamvis inenarrabilia sint Dei attribuia, cuni Dcus
    proprio sanguine sibi acquisivit, atque in eam llie- inaccessibilem liicem inliabilel, e't immensa, incoiii-
    sauros velnti omnes suse dilectionis elfudil. Sed prehensibiiisque sit ejus natura; altamen lales de
    multo sublimius veritatem significalionis atlinge- ejus essenlia, oihiiipotentia, seternitate, immulabi-
    inus, si Dei Filium boc in sponso agnoscamus, qui lilate, ac bonitate notiones prsebet, ul nulli alteri,
    Jiiimanam, pOst Adse pcccatiim, commiseratus con- quam supremo enli, prirase causse, DeO scilicet
    titionem, carnem nostram (cujus sacrificiunvsaltilis convenire posse, fateaniur. Ab illis itaque verbts
    nostrse prelium fulurum erai) tanquam sponsam sibi Exodi cap. m. Qui esl, tnisil me ad vos, essentiam
    sociavit, illudque spirituale cOririUbium indissolu- Dei designalam inlelligens, ait: pag. &9, col. 2.
    biJc celebravit, quod prdtoparenti Adse prsenun- 4 Dicat ergo, qui sempcr esl, qui idem semper est,
    lialum, expectaiio fuii omriium saeculorum. Et qiiia qui niinquaui coepil esse, qui nunquam desinit esse,.
    is, qui abaterno Filius Dei erat, intempore filius B qui a niillo suscipil esse, qui omnibus dal esse, qui
    Jiominis generari debebal.non secundum'Cohimunem de^proprio non mutatur inesse, vel non esse. Ille,.
    generationem, sed quse ccelestis omnipoleriiise opus qui sic vocatur, misit nie ad vos : hoc cnim notneh
    essei, virginem sibi matrem in lerris clegii, cnjus nulli alii convenit, hoc nonien solius Deiest. > Eadem
    puritatis ac sanctitalis plenitudine ita delectiiius 4e Deo habei S. Bruno in comment. ad cap. xiv in.
    est.utTiullaatiacreaturaei ehariorfuerit,nullamque Job, p. 248, c. 1. « Qiiia enini Deus seraper esl,.
    ditioribus muneribus cumulaverit. In lioc igitur idem est, immulabilis est, et cunclis rebus.et
    sacro epiihalaniio, vel Detnn ciijuscunque ahimse temporibus setnper prsesens est. Ideo ipse solus est,
    fidelis amatorem inspiciamus, vel pro sponsa Eccle- quia nulla alia res ila esl. >Hujusniodi naturse divinae
    siam inlelligamus, aut Filij Dei in suscipienda carne im.ago, adeo proprie Deum repraesenlat, ut illi soli-
    nostra charitatem agnoscere velimus, vet-landem conveniat. Quis enim stium esse ita sibi proprium
    ad Deiparam myslicos senstis referamus: lisec omnia asserere potest, ul semper a se fuerit, a nullo accer
    in Cantico canticorum coulineri, ac reprsesenlari perit esse, sed omnibus rebus, quando ei placuil,
    calholici omnes interpreles coiisentiunl. Hujusmodi dederil esse, quem nulla alia causa praecessit, qui
    jnysleria in figuris, el tropicis vocibus a sacro infinitus est, omnes scilicet excellentias,et virtutum
    sciiplore usurpalis perfecle intelligens S. Br«no, proprielates in se continet, ncc ullis finibus est
    modo Deum cum anima, quandoque Ecclesiam cum circumscribendus? (2) Qui infinilus esl, omnipolens
    Christo, nunc sponsi amicos, alias sponssc amicas, -esse debel, adeoque omnipotentia esl Dei atlribu/-
    veluii personas colloquentes inducil, et proprietates, tum, de qua a Brunone super cap. i Genesis, p. 1,
    seu characteres cujusque personae a principio usque c. 12, hsec babemus. < In principio crealuraruui
    ad finem mirifice servat, atque describit. At quoal omnium creavit Dens crielum,et terram, ct ea scilicci,
    mirabilius est, quamvis ille suo in commentario -quse conlinenlur in eo, id csl angelos, Virtutcsqtie
    Sltiduerit brevilali, nihil tainen omissum, sed sin- c«elestes, et terram jain quasi prsegnautem, et par-
    gula ad propriam significationem perducla conspi- lurientem, omniumque eorum materiain.et jnalrem,
    tiuntur. Faieri non verelior in multis Bmnoiiem «juse ex ea oriuntur. i Prselerea pag. 3, co'. 1, de
    rIIm iiilerprelalione olim Cassiodorio atlribtita con- omnipotenlia addit: < Duplex firmamentiini a Deo
    eenlire, quod aperle ea usum fuisse demonstrat, non faclum dicilur; illud nimirum, quod sine intermis-
    omissis tamen aliis SS. Patribus, qui Canlicum sione volvitur, in quosol, el luna, et s.ellse apparent.
    canticorum illustrarunl, ut nos opportune adnota- Estautem et aliud coelum super hoc valde dignioris,
    bimus. Huic conimentario prsemiltitur ejnsdein D excellentiorisque nalurae, super quod antiquus hostis
    auctoris illtislralio in parabolam Saloinonis De ascendere cupiens, dicebat, i« coelum asctmdam,*
    muliere forte, in qua describenda lectores veluli etc. Deus est immutabilis; nam quamvis in tem-
    praeparal ad mysterium majoiis elevationis quod pore mundumcondiderit, atiamen mulatus dici
    ili Canlico canticortim explanare sibi proposuerat. nequil. < Mulalio in Deo nuHa est, » suut hsec
    CAPUT II. Bruuonis verba eodem in loco, p. 5, col. 2, < ciii
    PE THEOlOGiqtS BOCT*TNiS, nihil novi accidit, cui et prseierita, el futura prse-
    § I. De divinit atlributis. sentialiler adsiint, qui priusquam mundum facerel,
    Expositis ordhie, et fine, ad quos S. Bruno stias in suae raemis disposiiione jam factum geslabat (3).
    (2) < Infinitus Deus concipi deliet, quia nec priiici- I,2cl3. :
    piiim suae exisientise habuit, nec linem est habiumis; (3) « In Deo non alieram pTsecedenlem altera
    qui cau&a efliciens esl omnitnn creaturarum lani subsequens niuiavil, aui abstulil voluntatem, sed
    visibiiium, quam invisibilium; qui ubique es.l per una eademque seinpilerna, et imhiutabili yolii.p.laie,
    esseiiliain suam, prsesentiani, el poteniiam, qui res quas condidit, el ul priiis non esseiiii cgii,
    omiiia regii, el ghbcrnal, suaiuque voliinlaletn in quamliu non fiieruht, ul ppsteriuS essehl, quaudo
    ownitos adiniplel. i Vid, I). Tlioni. i p., q, 7,.arl. cojpcrunl. i D. Aiig. lib. xn De civil. JJei c. 17.
    3\> PROLEGOMENA 54
    Neque dum aliquid creat tn aliquo inovetur, quia A Deus, el iste quidem dicil : fuciamus hominem, nou
    quanlum ad se nihilnovi agil; sed quia anie tempora exira se auxilium petens, sed in se cum Filio suo,
    . disposuil, quomodo, el quo in loco, vel lempore et Spiiilu sanclo cuncta disponcns. » Nequc niinus
    disposuit, qupniodo, et quo in loco, vel lerapore myslerii sanclissimse Trinilatis verilatem evincit A.
    disposiia sunt, fieri jubet. Erat igitur mundus, N. ex alio ejusdem Genesis teslimonio cap. xvm,
    priusquam fieret, quia in Dco nullum unquam ini- ubi dicitur: Abrnliam tres vidit, et unum adoravit.
    tium babuit. > Deus est seternus. < Omnia enim, Ad hsec S. Biuno sic effaiur p. 18, c, 2. < Semper
    quse lemporaliter fiunl, > sequitur S. Bruno pag. 5, Abrabam in fide crescit, scmper de Deo majora
    c. 1, < in ipso quidemante tcmpora vivebant. Uude COgnoscere meruit, Eece eiiiui qiiod id temporis
    bene dicitur : Qui vivil in celernum fecit omnia sinml. oranibus incogoiluin fuil, in Trijiiiate penm cernii,
    Simul eniin omnia ereavit, quia quando.vel qualiter etiu unilate Deum adoral; non quod Tri.nilaleiii
    cuncla fierenl, simul disposuit. > Cum ergo nulluni ipsam viderit; sed quia per hoc, quopl videral,, iii
    principium in Deo concipi possil; quinimo sit. jpse Irinitate et uhitate Deum cognoscere meruit; unde
    rerum omniura inilium,el causa effectrix cujuscun^ cum lanliim tres viderii, non lamcn nisi un.um
    que crealurse; cura el ipse permaneal, qualis seinper adorat, non nisi uiiumDominum vocat.> Sed omissis
    fuit; uecessario consequilur, quod lolain sctcrhitaie B reiiquis liujiiscejjjysterii lestimoniis, ex aJiisScripiu-
    idem sit futurus. (4) Quam nolionem prsebeal S, rse locis deprpijjptis, disertissinie agit S, Bruno de
    episcopus de bonitale Dci, his exiuiie expriniil: Trinitate in 1,2, el 3 capile," Jib. \y SenteiJliarum,
    < Deus a se ipso, el substaniialiler boiius esl; ubi lolain tbeologicam docirinam perspicue, ct
    csetera vero nou a seipsis neque sunt, neque bona apposile instruit, erudiieque tradit. In piimo cniin
    sunt, sed a Deo sunt quidquid siuil. Laudemus capite poslquara praeniisil illud Deuteiononiii cap.
    igilur Dominum, quoniam bonus esl, el siibslantia- vi, 3. Audij Isrgel; Dominus Deus luut, Deus urnts
    liter bonus, el qui nunquam polesl esse nis.i.bonus eit; et ilju.d ps.,Lxxx, 5. hrael si me audieris, ngn
    p. 526, col. 2. > erit in leDeut recent, neque adqrabit Deum alienum;
    §11. De Trimtate, ego euim sum Dominus Deus luus; his sapienlissime
    Qui de divinis allributis lam prseclare disseruit, prosequitur : < Ilsec Judasi legenies, el non intellir
    noh minus luculenler auguslum Trinitatis myste- gentes irrident Cliristianos, quasi non unum, sed
    riuni inteUigendum dedit.. Exponens enim illa verba ires Deos colant. Quibus digne laiis Dominus in
    Genes. cap. i, pag. 6, col. 1, Facinmus hominem, Evangclio ait : Maiih. xxu, 29. Erratit nescientet
    hsec habel: i Deus ergo esl, qui loquitur, Nunquid Saipturas, neque virlutem Deh Nos enim i on tns
    ad angelps.?Absit. Non enim ab angelis creatus est G deo's, sed; Deum unum in iribus personis coliinu^
    homo; alioquin non unus, -sed niulli creaiores el adoraiuus Pairem, et Filium, et Spiri.um. s.u.-
    essent; at solus Deus esl omniura crealor. Sic euira ctuui. Deus quidem unus est, et Filius Deus est, et
    scriplum esl 11Machab. i, 24 :Greator,omnium tgrri- Spiriltis sanctiis Deus est; non tres tamen Dji, setl
    bilis, etfottis.llemque ps. cin,24.: Omniain sapien-. inrjs est Deus, Tres enim istse personse una essenlh
    tia- fecisli. Si igilur verum est, quod negari non sunt, una deitas, una virtus, una majesias, una
    potest, solus Deus creavit omnia, quos ad ho.minem sapientia, una fortitudo, una pninipoleniia, unum
    creandum invilabat, dicens, (aciamui hominem? luraen, unum principium, una clarilas, et qnseciin-
    Audiamus igitur quid in capite libri- hujus dicitur. que alise sunt, prseler personalein prpprietateiii, quao
    Ju principio creuvil Deus cmlum, el terram. Habes de una perspna dicuniur, de omnibus pariUr diciin-
    ergo Deum, id est Pairem, habes et priucipiiim,, id tur, Et qualitcr enim.Pater, laliter etEilius, etSpi-
    est Filium : sic enim ipse ait Joan. VIII, 25 : Ego rilus sanctus Peus est, pmnipotens, forlis, magnus,
    principium, qui et loquor vobis. Sed quid seqnilur ? el. sap.iens est, el qusecunque alia simili niotlo dici
    Et Spirilus Dei ferebaiur super aquas. (5). Habes possunt. NOJJtamentres dii.vel ties omnipotentes,
    jgitur et Spirilum sanclum. Quod auiem non solus - sedi.u.nusDeus, unus omnipptens, un.us fortis, ma-
    Paler coelum creaverit, sed simul cum co Filius gnuset sapiens (6). Personalis autera proprielas bscc
    quoque, et Spiritus sanctus, dical Psalmista ps. est, iit Patej; genitor, Filius genittis, Spiiilus yero
    xxxn, 6. Verbo Domini cosli firmali sunt, et Spiritu sanclus nec genitor, nec geiiilus, sed. ab utroque
    oris ejus omnis virlus eorum. Tota aulem Trinilas, procedens credatur, elliitelligatur. > In prpgressu
    id est Deus, el Verbum ejus, et Spiritus tjus, iintis aulein bujusce capitis exporitt Av ^..8^01^01^111 vulgo
    (4)« Batip Eelernkalis,cpnsequitur itrimuiabiliia- Dominus, et Verbum ejus, et Spiritus ejus, iiisi
    tein, sicut ratio temporis cpnsequiiur niotuui, ut ex Pater, et Filius* et Spiriius sancius? Unus esl Deus,
    diclis, etc. Unde cum Deussit maxime iinimilatoilis, cnjiis voluniaie cieaii s.unt co?K>> :---.
    sibi coojpetit esseseternum. Nec splumesl seler-nus; (6j; «, Quidquid itaquede sempileri.ia,, el iiicoin-
    sed esl sua aHernilas; cum tanien nulla alia sil sua niutabili gloria' Palris pia possunl cprda concipere,
    duraiio. Deus aulein est suum esse unifonne. Uiide hoc siinul et de Filio, et de Spirilu sancto, insepa-
    sicutest sua. essentia; ita est sua selernilas. > D. rabiliter atque indifferenter inlelliganl. ldeo eniiu
    Thom, i pl, q. 10, art. 2. hanc healai» TiiuitateiH umim Deiim coitfileniur,
    (5)"In co.mment. :super huilc Psslmi locum S. qtiia- inliis. iFibus peiionis uec subslantise, ijec*po.r
    Bruno pag. 359, c. 1. « Breviler in hoc versiculo lentiae, nee-voluntatis: nec operationis: est ul.ladiver-
    Trinitaiis myslerium declaratur. Quid est enim sitas. > "S.-Leo M. serm. 75, DePenlec. i, c. 3,
    35 5. BBUNO EPISCOPTJS SIGNIENSIS., 56
    Athariasiarium, atque exi ep-eruit doetrinas caiho- A potest. -Sapienlia eniiu in Palre, et Filio; et Spiritu
    licnm dogiiia de Trinil'ate: coiifirnVanies; prseeipue - v sancto una est, et praeter ipsam nulla est. Ipsa est
    Vewin distinctiorie personam probat naturse-ideuli- "-•deyqiia dicitur : Omnia in tapientia jecisii, ps. cni,
    latem, ut jani feceratin cdmment. super ps. LX, , 24, Ellpsa quidera esl Verbum Dei, per quod scri-
    pag.434, col. 1 : Habitabit in eo usque in finem. plum est: Omnia pet ipsnm facta sunl, et sineipso
    < llahitat, inquit, Pater in Filio, ul idem in eodem. factum est nihU(Joan.-i,3).*Si-ergo lisec sola, et non
    Qiiamvis eniiri alius sit Pater, et alius Filius, non - alia sapienlia in Deo esl, aut sine sapienlia (quod
    tanien aliud Paler, et aliud Eilius. Habilabit igitur nefas est dicere, aut cogitare) Pater aliquando fuit,
    Paler-in Filio Usque in finera, et quia neque Pater, - aul ante hanc sapientiam nunquam fuit; impossibile
    neque Filius habebil finemi Scmper igifur in Filio - est- igitur ante Filium Palrem essc. > Ario yero ob?
    Pater, et semper in Patre Filius; elih ulroqueSpi- jicienli genilorem naturaliler prsecedere genitum;
    rilus saiictus. > Dixerat eliamin commenl. ps/xxx, quia qui gigniiur, supponil eum a quo generalur;
    pagV 450; c. 1, noii differre Filium a Palre in justi- - rcspoiidet divinara generalionera non esse similem
    tia, quia nori differt in subslanlia./ In seciindo: ca- crealurarum generationibtis, sed singularem, et ad-
    pite disserit prinium S. Brtino de indivisibililate es- roirabilem dici in Scripturis. Neque lamen in crea-
    sentise divinse, qtiamvis in tribus distinctis personis B tis- desurit exerapla, quibus palet genitum gignenti
    reperialur. < Dividilur, inquit, lisecunilas indivisibi- posteriorem non esse, ut calor, et splendor, qui non
    liler;: quia quamvis personse tres sint, Deus lamen post ignem, sed-cum ignestalim manifestanlur;
    UIITIS est," qui noii;.pe'r partes divisus.sed totus: in : quare ab Apostolo Dei Filius splendor Patris appelr
    sirigulis* est. Quoniam enim una Dei subslanlia in latur (Hebr.i, 3). Prselerea verbum ab intelleclione
    singulis p"ersonisest,divisa qtiadammodo esse-vide- ••-procedit, uec lamen intelleciio esl prior. verto, quod
    tur; sed quia tola in-singiilis est, :iridivisa esse pro- . oslendil S. Bruno, probans intelligeniiam, memo-
    batur. Tota enim ': esseniia diviriilalis:esl in Patre, - riam el usum in nobis unumesse, el sine se esse
    tola In Filio, lotaMn Spiritu sancto ; quoniam: et nonposse, neque unum.prius aliis, aut poslerius
    Paier Deus; «l Filius Deus, el Spiritus sanclus Deus; : existere. In tertio autem capite:docet A: N. arcana -
    el%i tres urius Deus.-> Eadein docet A.-N. in cap. • divinifalis esse imperscrulabilia, neculli hominnm
    5,--lib. iv Serileht. I)e circumcis. Domini, exponens vialori datum ea: comprehendere; nam quamvis
    illa Joannis verba I epist., v : Tres sunt,qui testimo-> Moy'ses, el Abrabam dicantur in Scripluris facie ad
    ninm daht in-terra :-Pater, Verbum,el Spiritus, et hi faciem cum Deo loculi, et quamvis apostoli cum
    tres unum suiit. Post hsec, assignat differenliam inter Christo-Domino familiariter conversali sint, ct a
    substaiiliatn temporalem, niiiiabilem, et contrario- cceloPatris vocem eum filium dilcctum appellahiem
    rum susceptibilem, et subslaniiara divinam, seter- - audiverint, altamen qualis nalurse qualisque essen-
    nam, immutabilem, nullisque conlrarietatibus ob- tise sit Deus-cognoscere non sunt consecuii. Quare
    noxiam, quam semper simplicem, ct Unam dicit, hiscoiicludit-Bruno: <:Si Moyses, ct apostoli, qui
    "
    eamdemque numero, semper tanien in pluribus exi- Spiritu Dei pleni erant^ in qtiibus el per quos Deus
    slentem; quibus positis, ad refellehdum Arianorum ioquebatur, eum sicuti esl, videre, el audire,-ei in-:
    errorem dcsceridit. Ulitur primum eadem essenlise telligere iion potuere, temerarium esse yidelur de
    divinae exposilioiie, in comment. super cap. III ejus nos essenlia perscrulari; . prsesertim cum ipse
    Exbdi tradita, hisque argumenlis suam conclusioriem dicat, Exod. cap, xxxm, 13.:' Nonvidebitmejiomo,
    deducil. < Semper enim, ait, totus Deus sapienlia :-et vivet. > -
    est, sempier et tolus virtus est, veritas est, lumen Probaverat-jara ahte S. Bruno in cap. 2, lib. iii
    est, principiUm est, et simiiia. Neque aliud est ei Senl.:omnimodamChristi,uiFiliiDei, cuni Palre se- :
    es$e, etomnipolentein esse, et hsec omnia in ipso qualilatem, illustrans vers.6, ps. xxin: A sumtno
    suht uiiurn. (7) Omnia hsecesl Pater, omnia Filius, '- ccslo egressioejus, et occursus ejus usque ad summum
    omnia Spiritus sanctus. Quompdo ergo Paler major D ejus'. < Hocest, inquil, quod ipse ait Joan., xvi, 28.
    FiHo, vel aiitiquior esse potest, -cuni filius sctermis Exivi a Patre, et veni in mundum; ilerum relinquo
    sil, el ante seternum nibil sil? Si ante sctcrnumali- mundum, etvado ad Patrem. Denique a summo ad
    quid esse potuil, et anlequam Filius esset, Palercsse summum est occursus ejus, quia.per omuia sequalis
    potuit. Sed ante setornum nihil esse poluit; non est cst Patri, secundum diviniialem. De quo et Daniel
    ergo Pater anleqnam filius, prsesertim cum Filius aitcap. vn, 13 : Aspiciebam invisu noclis, et ecce
    Dei, verbum Dei sit, virtus Dei sit, sapienlia Dei sit. innubibus cceli filius hominis venit; et dalum est ei
    Neque enim antcquara Verbum, anlequam virttis, regnum, et honor, et potestas, et usque ad antiquum
    antequam sapientia, Paler esse potuit. Qualis enim dierumpervenit. Usque ad anliquum namquc dierum
    esset, si forlis, et sapiens non esset? Nequeenim perveniet Pominus, quando similis Patri, et sequalis
    sine virlute forlis, neque sapiens sine sapienlia esse per omniaapparebit. Si enim esset aliquid secundum
    . (7) < Hsec Trinitas unus est, ejusdemque naturx solo Spirilu sanclo, qunnla simul in Patre, el FiJio,
    atque substantioe non minor in singulis, quam in. et Spirilu sancto. » D. Augusl., epist. 170; alias 66,
    onmibiis, nec major in omnibus, quain iu singulis, num.5.
    sed taula in solo Patre siiniil, et Filio, el lanla in
    57 :. PBOLEGOMENA. .-..,". 38.
    diviiiilaiciii, in quo differrel ab ipso, non utiqiie A Palre, clFilio doctissime scripsit S; Brurioin tra*;
    ;
    pervenircl ad ipsum. Pervenit igitur usque ad claluDe sacraiiienlis, eliiiysteriis, tibi agit de con»-*
    ipsum, quia in nullo distat ab ipso. > Aliuin lucu- firiiiatione, etpeculiariter super illud Joann:xap.'xx';
    lcntiorem locum, ubi S, Bruno asserit sequalilatem 22. Quod Cbrislus daiurus aposfolis Spiritum sah-
    cum Patre Cbristi, ut Filii Dei, prsestat commenla- ; ctum insulflavitsuper eos.« Poterat,inquilSalvator'
    larius super illa verba ps. cix, p. 538, C. 2 : Dicit nester, sineohini insiifflatione dare Spiriturii sanctum,"
    Dominus Domino meo : Sede ,a dexlris meis. Ubi quem jdeo insufflando dedit, ut ab ijiso quoque"; sic-
    referl Jnlerrogalionein faciam Judaeis a Christo, utsa Palre ejus procedere .iiitelligataus.- Qiiamvis
    Malth. cap. xxn, 45,quid ipsis yideretur de Ghristo, : cniiii nesciamus'quoihodo Spirilus sanctus a Palre
    et cumrespondissent, credere eum essehTmm David, Filioque procedat (8) (Itoc enini hac in vila, iri qua
    his Christus illos pcrslrinxil: Quomodo ergo David : non videmus nisi per speculum, etin senigmate [I
    '-
    insphilu.vocaleum Dominum,dicens : Dicil Dominus Cor. xin, 12j, nulli revelatur [9]) certissime lamch
    Domino meo;Sede a dextris meis. Quomodo cum scimus et nullateniis dubilamus: eum- procedere a
    Dominum vocat, si fdius ejus esl? El non potuerunt Pati-e ct Filio, id est de substantia Patrls el Filii;
    ei respondere verbum., His prserijissis, ita disserit S. Hoc enim ei proprium est,ei dcnulla alia substantia'
    episcopus : « Hsec questio apud Judseos indissolu- B procedit, a nullo alio mittitur,.el a nullo alio daliir
    bilis manet; neque enim hoc inlelligere poiesl,:nisi Spiritus sanclns. Datur enim officio sacerdotuni,
    qui Deura "et hominem essc Cliristuni credit. Unde sed noii a saeerdolibus. Sic eniinadest virtusCliri-
    nobis bsec qusestio facillima est, qui Salvalorem no- sti per iiisuJDationem, qiiae a Sacerdotibus in liorit-
    strum, et secundum divinitalem Doininum David, reni signifieationis Spirilus sancli, per- verba, qu;e
    el sectmduiii bumanilalem filium esse David non ? diciintur-in nomine suo. > EariidemSpirilus sancti
    dubilaraus. Et; hoc: est, quod ait: Dicf(--.Domin'us - processionem asseruil A: N. iri Exod. commerit:p.
    Pater Doinino meo, Filio suo : Sede a dexlris meis. 89, col. 2;,ejusque manifestationein apostolis faclam
    Sedere aulem Cum. Deo in iina sedc, et a rlextris in die Pentecostes, deflua-ihferiusahpbis agenduin
    ' '-.''
    sedere, sequalitatem significat. Judsei vero, neque ". eriU'
    Deo sequalem, neque In coelis ascendisse,' neque Ut aiUem lenuitati nostrsesubveniaraus, hortatnr
    siihul in eadem sede a dextris ejus sedere crednrit. nos S.- episcopus, ut quse de irieffabili Trinilaiis niy-
    Et abhac infidelitalesua non priUs recedent, douec sterio tradiderunt-SS. Patres consulamus. <Fides'
    pohantur scabellura pedum ejus. Hoc auleni erit in ego sanctorura, inquijt, nobis sufficiat, neque eriim'
    judicio, quando in sua majeslate: eum vidcnles et nieliores sumus, quamPalres Jiostri, neque ullra
    Deum, et hominem certissime essecognoscent..PrO- - quseramus quse illis diviniths suht revelala, et qui
    bat ergo Prophela ab aucloritale ipsiusque Patris, nos ipsos, etea.qusein liobis sunt ihlelligere hon
    quia Filius sequalis est Patri, et quia sedet, el sede- valemiis, ad ea qnse supra nos sunt nos' extehdere
    bifad dexleram Patris.^donec inimici ejus fiant non laboremus. >
    scabellum pedum ejus. >;Prselerea eodem in psalmo § 111;De incarnatione Domini.
    explanans illa verba : Ex ulero anle. luciferum ge- Deus allissimo cohsilio liominem ad similitudi-
    nui te, coseternilatem Chrisli utFilii Dei luculen-: hciiisuam condiderat eumque Spiritu sapientiae et
    tissime docet S. Bruho. < Et lioc similiter, ait Pro- inlelligenti* repleverat, ut ad sui cogriitionem, et
    pheia,, dicil Dominus Domino meo, quia genui.te. amorem perduceret; non enim lantse digriitatis, lan-
    TJiide? Ex utero. Quando? Ante luciferum. Nullum: iique luminis alia ex causa parlicipem fecil, iiisi ut'
    lempus oslenditur, quando anle Luciferum dicitur, ei facultalem, et copiam suse cognitionis impertiret."
    quia ih infinitum asceriditur. Sed quid^st anleluci- Utinam ergo ab illo praestahli felicique stalu per
    ferum, nisi antequam dici, vel intelligi, vel cogilari culpam-non excidisset! Uiinaia in inriocentia et in-
    possit?....... Sed^quid est quodail: Ex uiero? Deus tegrilale suse originis perstitisset (10)! Noh obscu-
    enim neque cor; neque Ulerum habet, neque ulla j. rata fuissel in eo iux illa qua Dei vultuinprosirije'
    parlium divisio in illo est. Quod igitur ail.: Ex utero intueri valuisset, neque privilegia susc; originalis'
    anle iuciferum genui (e,<tale est ac si dicerel, ex, conditionis amisissel. < Homo a Deo, inquit S. Bru-'
    meipso, anle omnem crealuram, ct anlequam dici, no serni. 1 De Trihit., quasi raaneestconditus, quia'
    et excogitari valeat, genui le. Hunc usque Pater ad retinens Dei simililudinem, vere luci; proxiriius vi-
    Filium. > debatur. Poteral enim de propinquo Deuni cernefe,'
    Sed et de Spirilu sanclo, ejusque processione a scilicet in se el per sc, nulla re extririsecus iriter-'

    (8) < Nemo.lamen existimet in iis, quse corporeis (9) < Distinguere inter. illam generationem, et
    visasunt oculis divinam ejus, id est Spiriuis sancti banc proce.ssionein nescio, npn valeo, non sufficio >
    apparuisse substanliam. Natura enim invisibilis, et D.Augiist. lib.ii.aliasiii.coiiir, Maxiin., c. 14, n. 1.
    Patri Filioque communis, qualitatem muneris, atque (10),< Talis est homo creatus, ut et peccare, et
    operis sui quavoluil sigriificatione monstrayit. Prp-, non peccareppsset propria voluntate, ac prppterea
    prietatera vero «ssenliae suae in sua dcitate contiriuit in eo digne punitus esl yoluntarisc prsevaricalioiiis
    quia sicut nec Patrem.nec Filium, ita nec Spiritura lapsus : ^juia nulla fuit ad pecCaridum naturali car-
    sanctum humanus potest visus atlingere. > S. Leo nis, autanimse necessitateconipulsiis. >S. Fulg.,l)e
    M. serm. 73., De Penlec. 1. c. 3.
    59 S. BBUNO EPISCOPUS SIGiNIENSIS 40
    veniente. Sed et propinquitatem, et similitudinem A mediator mediatorcm Dei, ct hominum Jesura Chri-
    amisit, dum se inobedicnliae malo subjecil: > Ab stum significavit, ntriusque Teslamenli dalorem. •
    hac exlrema calamitate placuit Deo in sua miseri- Qiiaeril A. N. utrtim homo, an angelus ad solven-
    cordia i.hfinilo bominem per Filiuni smim iinigeni- dam Deo satisfactionem idonei fuissenl, et docel in
    tinn huniana carue indutum eripere, et qni angelis tr.icl. De incarnatione Doraini , nculrum ex his
    prsevaricatoribus non pepercerai, saluti hoininis taniiimbeiieficiumhumanogeneri promereri valuisse.
    prospicere dignalus esu (II) Hujus magni mysterii, Nulliishoiiiiniiih, ail, bauc hosliam salutarera, Deo-
    et sacramenli plures iu primis palriarchis figuras quc dignam offerre potcrat, quia omnes originali,
    prsecesserunl, ut veritas promissi Heparatoris ad- ct acluali peccato obnoxii lenebaiilur; ac prninde
    ventiis, lol ante ssecula praenuntiala, et prsesignula, ab hnc sacrificio lanqnara invisus et indigtius ex-
    fidem, ei spem redcmplionis apud hoiuiiies obline- pellebaiur. Neque angelus in sua natura id prsesti-
    rel. Primiim, Abelein a fratre Caino iiilcrempium lissel; quia cum sit incorpureus, adcoque invisibilis,
    dixit Briino comniem. in Genes. p. 14, col. 1, Chri- in .sacriliciiini passionis se prscliere non valebat.
    slum significare a fratribus suis nempe Judseis cru- Forsitan si huinanam namram angelus assumpsisset,
    cifixura, Secundo, Jacob Clirisliiin reprsesentavit. el in ea passus fuisset, salulem hominibus univer-
    <Advcnil Jacob, inquil p. 52, col. 2, advenit Chri- B sis adlulissel? Sed tania charitas iu angelis supponi
    slus; sed quomodo? Yis audire quomodo? usedorum nequil; quia ex apostolo, ad Bom. cap. v, 7, aliquis
    pcilibus iuvoluUrs, id esl in similitiidiiie earin'3 pec- justus vis pro justo morilur, ne dura pro injuslo
    cali. Exinanivit enim se formam servi accipiens.etc. daniiieiur. Accedebat eliam, quod ante Christi ad-
    Hec enimfuil primum hominis induiiienluin.qtiando venluin horaines propler peccalum ab angelis odio
    priinus liomo de paradiso cxpulsus esl. Tali igitur habebantur, et auferri debebal occasio, ne forle si
    ycste indulus vunit Christus, ferens secuni duos idem homo ab angelo esset redempius, euindem
    b.cdos optimos : alierum pro peccato, et alterum angelum pro Deo veneraretur, qui Jajiides, ligna,
    iji lioloeaustum, carnem vidclicet, el sanguinem et a?ramenia jam pro Deo adorabat. His igitur, aliis-
    SIIUIII: bis cicnim peccaiiun originalc, solvitur, et quepliirimis rationibus cum angelica viclinia extiu-
    Dcus ah iiidignalioiie placatur. »Terlio, pro syntbolo derelur, solus reslabat Creator, qui sua miscraiioiie
    CUrisli inlcllcxit A. N. lapidem super quem ipse et solita pietate huinano coinpaliens generi, ssepe
    Jacob -dormivil. < Lapis ille, ail, super quem Jacob diclum hominem libcrarel, el a diabolica fauce per-
    dormivil, Cbrislus cst, qui pluribus in Jocis Japis plexum eriperet, ei hoc nou in sui natura, ut.qui
    vocalur. Supcr ejus peclus quoque Joannes evan- soluhi lioniinem redimere veneral, Deus et homo
    gelisla recubatis, non iiiiiioia quain Jacob vidcrc irainolareliir. Hsec supradicla supponunt S.Angiisiini
    nicruit, > p. 32, col. 1. El ileruni p. 5-4, col. 1, de doclriiiam, aienlis lib. xm De Trinil., c. 10, divinse
    de eodem lapide dicit: i llle cienim lapis Christi omnipolenlise alios modos non defuisse, quibus sal-
    carnera significabat, in quo oiiinis plenitudo divini- varel liomines; sed qnem eligit, convenientioreni
    latis habitabat corporaliter, be quo scripium esi: omnibus fuisse. Poleral enhn Dcus peccaium, vel
    Sapieniia wdificavtl sibi domum. Prov. i, 9, carnem injuriain peccali gratiose condoiiare, et acceptare
    scilicel, quam assumpsii, quia Vcrbum caro faciuin. satisfaclionem honiinis, elst-insequalein, et itnperfe-
    Qtiarto, Josephuin etiam Chrisluut prscuionslrasse ctanj. Sedin liypotliesi, qiwtl Deus hominem libe-
    asserit p.39, c. 1. Joseph cnim,inqiiit,qiiiaMres«iis rarc, el alisolvere noluerii, nisi exigendo satisfaciio-
    itiierprelaiur, Cbrisium signilicat, cujtis rcgnum, nem talcin, quse condigna sit, etsequa; iia ut illa
    el iniperium lantum crcvil, ut mundum inipleret posila, Deus ex jusliiia lenealur homini culpam
    universum. » Quinto, duplici in loco Moysen Cbrisii condonare, necessarium fuerit hanc satisfaclioncin
    lypum gessisse dixit S. Bruno; incommeuu eniui ad exhiberi a Deo incarnalo : sic ut a nullo homine
    Exod., cap. II, pag. 48, coL 2. <In diebus illis, piuro, quanlacunque gralia exoruato, leddi sequalis
    egressus esl Moyses ad fratres suos, viditque allli- D non potuisset.
    ctionem eorum. Vidit aiiicin el virum ^gyptium < Cura vero in divinilate peisoiiaruni diffcrcntiam
    perculientem queuidaiu Hebrseum, qucm ipse occi- catholica credat Ecclesia, videliccl Palris, ct Filii,
    dens abscondit sabnlo, Similiter et Ghristus Domi- et Spiritus sancli, non immerilo considerandum
    nus nosler, veniens in hunc roujidum,. niulios iEgy- est, inquit A. N. eodem in traciaiti De Incarn., cui
    ptios, id est maljguos spirilus interfecil, virtule pri- h»>c assumplio conveniebat (12). Pater aulem si
    vavit, afque de obsessis corporibus ejecit. > Ad intra virginalein uterum assumerei hominem, et ab
    capui auiem xxiv cjusdem Exodi pag. 84, col. 1, eodem nascerelur, idem csscnl, Paier et Filins. Pa-
    bxc babel: < Moyses eiiim legislatoF, et Der populi ter secuodum divinitalem Filius vero secundum

    prsedesl. ct grat., c. 2. non decideret, quod Deus fecit! Felicior si in eo


    (11) < Collapsa in parentibus primts humani ge- remaneret, qiiod receperit! > S. Leo, serm. 70, 2
    neris pleniludine ita misericors Deus creaturae adI De resur., c.2.
    nnaginem suam fecise per Unigenitum suum Jesum (12) Non convenire i.nearnalioncm Patri, ncque
    Clirislum voluit subvenire, ut nee extra naturam Sprrtttirsancto egregie solidequedemonstrat S. Fulg.
    essel reparatio nalurse, ei ullra proprise originis di- tract. De fide ad Pelrum, cap. 2.
    gnilalem proficerel secunda condilio. Felix si ab eo
    4,1 PROLEGOMENA 42
    liiimaiiitatcm, quoti et credere, etetiam dicere nefas A tur, divinseque maternilatis arcanum revelalur. Va-
    est. Aliud qiioque tnajiis esset nefariiim, quoniam ticinalhs olim hoc fueral David, JJS. XLIV: Atidi,
    duo filii adessent in divinitalc; scilicel Pater lilins filin,elvidc, et inclina aurem tuum, et obliviscere
    seciinduni liuinanitalem, ct Filius Dei filius secun- popnlnm inum, et domum pniris tni, quia concupitit
    diim divinitatem. Tanto ergo errore vitalo, prsedicla Bex speciemluam; quse a Brtuionc in Commenl. iia
    assurapiio Patri non coiiveniebal. Adliuc restal di- .cxplaiiantur pag. 589, c. 2. < Avdi, inquit, filia ineii,
    cere, si Spiritus sanclus coiiipclcns essel ad iiiimo- de gcnere meo, tleprogcnie mea, nobililas, et gloria
    landura. Si autem ideni Spiritus homiiiem acciperel, generis mei, audi .qu.oeaiigelus loquilur, quse ccele-
    cl pro co vellei imniolari, supradictus error in divi- slis nuntiiis libi promittil; eslo casta, «slo sollicita,
    iijtaiem caderel; revera eienihi duo filii.ct' crctle- diligcnler ausculln, quia magna valtle sunl, qiuc tibi
    icnliir, et liaberentur in ea. Filius Dei seciiinluiii niiiitiaiitur. Vide crgo, et intellige, inclina aurtm
    divinilalem, quemadmoduiu dixinms; filius et Sj>i- Ittnm, et suscipe Verbuni in corde e| in ulero tuo :
    riliis sanctus secunduiu humanilalein. Eigo ulrique, virgo concipies, ci virgo parics I»c/i»« aurem tuam,
    Pnlri el Spiritui sanclo prselala assiunptio non eon- quia pcr aurein ingredictur in.le, qni nascetur ex
    gruebal, qiioiiiam neiiler horum in tsili. negotip ad- te. Verbiiin est eniin, et via vcrbi auris cst. Nou
    iniiti valcbat. Ergo solns Filius atl Jioc agehdtiin B alilerconccjiilbcalriMaiia, nisi audiendo et creden-
    Condccens adcrat, cui per jiistiliam incrat hoihiiicm do; si non aiitlivissel, non crcdidissei : aiidivil, et
    per.se creatuin salvare, et diabolo suam poiestatcm crediiiil, et credendo concepit. > Pracclarain autem
    pclciili obviare, euinqiie ipsum homincm decipicn- iniegrilatis Marise figiiram in rubo, qui ardens et
    lein decipere, et ablato lotius orbis imperio, peipe- non combustiis Moysi apparuji, his cleganlcr exor-
    tuo in infcriio religare (15). > Exp.lanaveral.jam ame n.ivit Briino in coninienl. super cap. jn Exod. j>ag.
    hoc iilcm niyslcri.uin S. episcopus iu Exjxisiljone ps. 49, c. 1, < Sed quid pcr rubum, uisi bealain virginem
    LXVU,20, pag.459, c. 1: « Prosperum iier facictnobis Mariam, quse sic de Judseorum spinosa, el pecca-
    Deussulu-.cirisnosler, Deus nosier, Deussnlvosfaciendi, trice genleexoiiaesi; sicut de i-ubi aspcrilale pul-
    el Domini cxiius niorlis. Prosperum,h\q\\\\,iter faciel chra, elodorosa nascilur rosa? Ilsec aulcm visaest
    npbit Deus salularis nosier; pcr qiienj.specialiterDei ardens, sed non arsit, quia sine carnis coiich|>isccn-
    Filiiimihielligerepossiinnis.quinossiiaiiiortesalvavit. lia, sive libidinis a>stu, eancio. Spiritit obumbiala-
    Eiipsecsf D«us npsfe.r,*quia;qiiamvissilDeusomnium, 'concepit, IIoc cst enim, quod angclusaii : Spirilut
    propiie Chrisli.anorum Deus esu Jpse quoque est sanclus tupervenielin te, et virlus Allissimi obum-
    Dcus salvos"facicndi, quia ad hocvenil ul mundujii brubil tibi. Eral igilur i^nis in lubo, splendor in
    retliineret cl salvaret. Et ijisccst Deus Doiaini cx- 'J Virgiiie, lux in Maria, lux illa, quse ait : Ego sum
    ilus moriis.Ver quod inlelligilur.qupd esl Deiis, eliam lux mumh (Joan. vni, 12), lux vcra, qum illutniimt
    sr.i ipsins; quia enini simul cst Dcus, et homo, se- ornnein hominem venienlemin hunc mundum (Jo:m.
    cundum liuinanilatcm quideni servus csl, cicrealura i,9), >elc. Sed el Marise virginitalem ajieiiissiniis
    est, etservuscst.SedisleservusDominus est. Et ijise vcrbis. asseruil illusiraiis illa Levitici verba cap.
    quidem est cxitus morlis; quia, siciil in Adnm oinncs xn. Mulier si snscepto semine pepererit mutcutum,
    iiiortui sunl.ita cl in Cbrislo piiuies yivificati siini clc: «Qupd atnem, inquit pag. 145,col, 2, non sitn-
    (1 Gor. xv,; 22); ipse esl iiiirojlus vilae, ipse cst cxi- pliciler dixerit: Mulicr-si pejiererit masciiluni; scd
    lusmoriis; quia pe.r ipsuni niors rccessii, cl per saiis diligcnlcr addidil, sisuscepto seihiiichiasciiliiui
    jpsuni vita accessit. > Pixitetiam in commcnu stipcr pepercrit, non esl dubiuin, hoc ad disliiiciioiieiii 15.
    ps. cxv : « Naturain htimanam a primo lioiniiie jicr Mariaa virginis dictum csse, qusc sine viri semiiie
    peccalnni yitialam, ct corrujilam, eaiiidemqiie in peperil Salvatorem. > Quomodp aiitein virlus Allis-
    cmiies homiiies pertransire, non nisi Christi san- simi obumbraverit Slariam sirgincm copiosius etiam
    guine sanari et liberari poluisse. > El infcrius. ad tradit lioni. in.Evang. Missus est, eic. Luc. n. « Hsec
    vcrba jis. cxvi.: Dirupisti, Domine, vincula mea, clc. ciiinivirlus, ait, conimunis est toliiisTrinilal.is.Tola
    " eijim Trinitas, uniis Dcus, et ipse altissiinus. Natus
    .'-Ligatus, inquit, eram, dura me catena diaboli siri.-i
    gcbat et trahebal; sed tu dirupisli vincula mea, lu cst igitur Cbrislus t!c Spirilu sancto, cx Maiia vir-
    solvisii originale peccalum, qiiod nisi luo sanguiiie gine, id est de virlute Spirilus sancti, qua; una
    solvi nonppleral. > coiiiniunisestPatiis, etFilii, clSpiritus sancti. Filius
    De annuntiatione divinm mnlcrnilatis Mar'w autein solius Paliis esl Filius, el Paler solius Filii
    § IV.
    ..,•; . virgini. Pater est. Usecigiluv virlus supervenicns obunibrayil
    Ad lioc lanlae molis, lanlaeque dignitalis opus mis^ Maiiam, et cx duabus naluris Cliristum Dominuni
    sus esl Gabriel aiigelus a Pco ad Mariam virginem operata est. Sicut enim aninia ralionalis, et <:iro
    desjjonsataiu Josejjb, et in civitate Nazareth coniiiio- iiiius est lioiiio; ita Dcus et homo inius cst Chrisius.
    lanleni. Salulalur Maria ab angelo, jilcna gratia, Qiiaiiluni aiilcm ad hiiiiianilalem speciat, non soluni
    et benediciione coelesii anniinlialur, supervciiieiis in a Palre, el Spiritu sancto, verum etiain a se ijiso ct
    ea Spiritus sanctus, ac virtus Allissimi promitti- facius et crealus cst. Quanliiin ve.roaddiviiiil-alcm
    • il5) Haeccadem vciilas slabilita fuii a D. Tlioin. [). iii, q. 3, art. 8, sed aliis raiionibns, quas hic .it-
    lcrre iioii oporict.
    PATKOL. CLXIY. 2
    m . - 3. BRUNO EPISCOPUS SIGNIENSIS, 44
    neC f.iclus,uec creafUs; sed a Paire solmhmotlo>iA circumcis. Domini 5, lib. JV Senlent. « Quoniam
    -geniliis. »--:• autem, inquil, Sahrator nostcr banc in carne sna
    | y; De Chrittl nalivitate, cireumcitione, etniuni^e- circiimcisioiicm suscepit, liaec valde rationabilis
    tlalione. causa fuil, quia non venil legcm solvere, sed adim-
    '>«' epent jiatrae bealissima Virgo, prosequitur S.. plere. Fim» enim/ejji», dicil Apostolus Bom. x, 4.
    Brtmo eodeiu in comment. super cap. Ji Luc.,7, , Ckritlnsttt ad jutlitiam cmni credenli. ]n ipso
    -concipicns virgo, pariens virgo, et iu aternum per- lex compJeia esl, nihil proficiunt, qui posl ipsiim
    inansura virgo. Clausa ante parluin, clausa in parlu, , circumciduntur. Quse aulem sil circuracisionis
    «t clausa post parium (\i). Peperil, inqiiit, /i/tnmi signiflcaliO explicatur a D. Thotn. mp., q. 57,
    tuum primogenilum, etpannit eumintolvit, et reetim- art. 3, ubi ait: « Quod sicul Filius Dei non propter
    tit eniii in prasepio, quia nonerai eit locus in diver*• se ipsum factus est lionio, et circumcisiis in carne,
    iorio. 0 pietas immensa! 0 hnniiliias ineffabilis ! 0• sed ut nosper gratiam faceret deos, ei iil-spiriliiii-
    sarraraeiitwn inenarrabile! Deus lionio fit, -eiernuS> liier circumcidaniiir, sic projvter nos slsliinr Do-
    teinporalis, inimensiis Jocalis, immorlalis passibilis, , mino, ul discainus Deo prsesenlare nosmeiipsos. >
    (wivis pannis involvitur qui cceli ambiluprse magni- Cum auteni Jcsus in Bclhlehemilico pracscpio mo-
    tudine non coniinetur. > ' I rarctur, ducli ii steJla noTO splendore coruscante
    B
    .'- * -Pasloribus eademjiiregione super gregem- suumi vcnerunt Magi ab oriente eum adoraluri,
    eique pa-
    vigiJantibus slalim ab angelo Cbristus nalus, in •
    prse- rata niunera obliiierunl. Plura simt mysleria, qnse
    scpe reclinalus, et pannis involutus, cum Maria nia- in evaiigelica leclione conteriiplatur A. N., eaque
    tre et Josepli iuinniiiiatiir^ Hac yisione admoniti > cxjionit in coinnient. super cap. n Matlhsei.qtiorum
    p.istores, quas audieranl, et viderant, secutn confe- aliqua lahtum, ne longiores simus, profereinitsi.
    iiiiil/diceiites : < Mira suiit, > etiindem locum Lucscs < Sed qhare," iiiqtiil,; eos antecedit siella; hisi ut
    -expOriensBriino, ail, A qttae audivimus, stnpeiida, , viam eis ostendat,'-et ad pneium ducat? ScquiniUir
    qiise vnlimus. Cflelis gloria, pax lerris promittjiur. jgitur eam, vehiiini Bethleliefn; sial super doniuin
    JSalvalor hodie nalits esl nobis, rex noviis hodie da-• Illahi, in qiia erat virgo Maria; slat stella snper.
    liis csl nobis, qui esl Ciirislus in civilatc David,, slellam: Maria eniih sielta marit inlerpreialnr.
    Cahnis, et videaniiis lioc Verbum, et creilamus, quiai . Stelhi itaqne Filius, stella et mater : stella ©rilHr«Je
    in prhicipio eral Verbum, et Verbkmerat apudDeum,, stella; sed ihajor qtiae oritur, quam illa de «Jfi.T ori-
    <elDens eratVerbum fJoan.;, 1). Quod faclum etl. tur. Lnde et merito supra siare videiur. Non dixil
    Qmintuiii ad se, neque factum, neque crealum esl.. • supra ptierum : Sed quid dixit? Supra iibi eratpuer.
    Facluni lantummoilo esl; quia Verbnm cardfaclum i Ubi enini erat puer, nisi in sinii matris? Stabal ergo
    est : quod Dominut ottehdit nobit. Videamus corpo- slella, et clamabat: habel eniih linguam stiani......
    raliler, et quod niente Concepimns, el fiJe tenenuis, Scd- quid sigilificabat? Quiil dicebat? Vis audire.
    •J*estat,ut oculis teiieamus.:'Et venerunt festinante»,i. qUid? Hicest pner: liaeCesl maler pueri: liic euiri
    etinveneruntildriam, el Joseph, elinfaiilem posilum qiiaerite: hic invenietis: hic in parvo corpnsculo
    "
    inprwsepio(Luc.-n,6).i l.itel: liic iiljique esl, *'t omni.t rcplet. Hoc est eniin,
    Quia vero Clirislus Dominus oinnem iuslitiam quoddicit: Videhte* autetit tleltam gavisi sunt gan-
    adimplerc venerat, et se verum liominem, non um- dio magno vatde. Quid esl enim videntes siellaiu,
    Jiralilem, aulplianlasticum oslendere, lcgi circuin- hisi videntes, ct iiilelligcnicsqiiideissignificabaiur,
    cisionis secundum tempus prsrscrlpium subjici vo-. et dicelialiir pef stcllain? Non eniin magmini gau-
    Juit. Duplici in Joco disserit S. Bruno de cir- dium est videre stellas. Nam solcm et lunam saejie
    cUmCisione Clirisli Domini, quorum primus^st; ih vidcmus, et non mullum vidcndo gaiidetnus. Gau-
    Evaugelio Lucse «*ap; ii, 15 : < Nobis, ait, noit debnnl igiiur non propter stellain, sed propter slelhe
    sibi circuiiiciditur Dominus. Sicut enim nobis sigiiificaluin. Et imrantet domum inrenerunt puerum
    *st nalus, nobis baplizatus, et passus; iia et.jD cttm Maria matre ejut,-et procidentes adoraverunt
    jiobisest drcumcisus, de quoAposlolus inqiiit Rom. eum, el apertis thetaurit suis obluterunl ei munera,
    av, II.: Quia tignum accepil circumcisionem signncu- aurtim, thus, el myrrham. Quanla exsultalio libi
    Jiroi jusiitim fidei. > Data est jgiuir circumcisio, non Tuelii, o Virgo bcatissima, quis cogilare valeat?
    *ft peccata toJlcrel, sed tjt aliqiiid significarel, ct Quoniam queoi nuper genueras, jara quasi Doniinutii
    quadam differeotia Judscoruin populuni ab aliisgeii- adorari videbas. Sed quare tria munera oblulerunl,
    tilitis separaret. Quamvis ilaque propter mandaii nisi ut Triniiaiis niyslcrium revelarenl? Primuiu
    transgressionem quicunque olim non circumcidere- enim inuims offerimus credendo in Palrein, secun-
    tur, damnubalur; non lamen per circumcisioiieiii diim in Filiuin, leriium in Spiritum sanctum. Quitl
    juslificabalur. -H;cc eiiiiii ctrcumcisio in Cbristo auiem pcr auriim significari pulamns, nisi illam,
    completa esi^in qtip et' alise Jegis '«aereiiionia! ;con- quae cseteris major est, el lalius fulget, regiain po-
    suinmatae sunl. Altcrum locum prseslal sermo De testalcm ? Aurum igitur Christo efferiuius, qni oin-
    {14) Consonans esl S-Leo M.'in.serm. 2 De na- cnslodiret, ct complacituni sibi clauslrum pmloris,
    tivil. Domini, c. 2. < Oporluit enim, ail, ut pri- et sanciitatis liospiiiiiiii divini Spiriins virtusin-
    main Genitricis inlegiilateni nascens incornipiio victa scrvareu > . .-. - - .
    45 PROLEGOMENA. 40
    iiiiiin rcgcm esse credimns. Offerimus el llnis, quia A rempus -lemum advenit, quo Clirislnm spleudi-
    Deum esse confilemnr : myrrliam quoque ei offeri- diiis siiaemanifesiaiionis lestimoniiim prsebere opor-
    iims, quia sic illum Deum esse crcdimus, ut bomi- tcbal, suamque missioncin in imindnm adimplerc;
    nem, et niortalem esse non diibilemns. > Cuni haec qnarc, nl haJjcmiis ex Matlliseo cap. m, 15 : Ttinc.
    satis superque cxplanata sinl, non indigent ul nlie- venitJestis a Galilaa in Jordanem nd Joannem, ut
    rius similibus diciis in serm. De Epiphania Domini bupliiiireinr ab eo. Plures hic complectit^r doclrinas
    b, ejusdem lib. Sentenliarum confirmentur. S. antisles stio in Comment. De insliluiione, el nc-
    Idera ipse Christus Douiinus, ut sui advenlus ve- cessilale baplismatis Christi, de fine circumcisionis,
    riliilem, juxta prophetarum pracula, comprobarel, de revelationeSS. Triiiitatis.de novsefidei verilaie;
    in teinjilo prsesenlari voluil, legalique oblalione ut codeinque lcmpore maximam de Chrisli el Joan-
    }>rimogeniius redimi. Non ininus cojjiusus csl S. nis hiiiniliiate excilat admiraiionem. « Qnod enim,
    ISruiio in cdisserenilis divinis rebus, quae liac de ail, liinc iiitelligendum est, quando Joannes talia
    Chrisli prsesentatione ab evangelisla Luca cap. TI, pr;edicabal el baptizabat; non autem quando prav
    28, rclerunlur, cujus cpmmenlarii aliqua lanlnm dieare cceperal: jam enim tricesimum aiinuni ulei-
    adducani de S. Sinieone, qui Chiistuiiiin ulnassuas que inlravcrat, quando ad baptismniii Doininus vt-
    accejiii. « Qualis enim, inquil, ct quantus Simeon " nerat. Baptizalnr anlein Jesus non sibi, sed nobis.
    iste fnerit, breviter ostcndil evangelisla, dum ju- Lavat aqnas, ct sanctificat suo tactu, non ipselava-
    stuin, et timenlein Dominum populi consolatioiiem tur ab aquis. lbi velus circumcisio periil: ibi novsc
    cxspeclare, et desiderare dicii, cui ci Spirilus san- fidei iniiovatio ccepit, lbi primtim Joaimes baptizaie
    ctus, qui in eo crat, Filii Dei advenliini revelavcral, diilicil, ubi tolius niysteria Tiinitalis cognovii,
    alque*promiserat. > Et hoc cst, quod ait : Elre- audivit, et vidit. Terrilus lunc Joannes, ct ad J)u-
    tponsum acceperal a Spirilu tancto, non visurum se niinum accedere contremisceiis, prohibebal eum,
    tnortem, nisi pritis viderel Chrislum Domini. Quanlo diccns : Eyo a te debeo bnplizifi, et lu venls ad me ?
    dcsiderio videndi Dominnm senex isle beaiissiinus Respondcns auiem.Je.sus, dixit: Sine modo; sic
    sestnabat! qiiem jain selasde hoc saeculo exire co- enim deccl nos implere omnem jr.s:iii(im. Tn, inqtiit,
    gebai, scd Dei responsio retinebat. Mori enim cu- major es, tu Domihiis es; cgo niinor, cl servus; rae
    piens, mori non polcrat; quiaChrislum Dpmini ncc- oporlct niinui, te aiitcni crcsceie, -Qiiid <;st ergo,
    (lum videral, dc qtio sibi factum responsuni audie- quod tu venis ad me? Ego jiotius (lebe-3in 1aJ le. Tu
    rsil : ATo»rtstiJtmise moriem, niti pritis viderel Chri- niunduses, et omnia munilas; noii/ii a me, sed ego
    slum Domini. Hoc igilur desiderabal, lioc meiiie P a le, el inniidari el bapiizari debeo. Al illc : thte
    tiacv.ibal, hoc semper cogiiabat. Manifc.stavii se modo, inysier;*ini esl, qucd ago : dum ego b:',pu-.or,
    crgo CliiislhS Siiiiconi, adimplevilqiie Malacliise tu quoque in nie baptizars., quia luembrmii cs illitis
    piopbeliain qui euni venlur.um i.n teinplum prscdixe- qui baplizatur. Sie eniit, ieeel nos implere omnem
    ral, cap. in, 1 : Et statim veniet ad lemplnm suum jiistilinin, vcteribtis fincm cl terjiiiiinni poncntcs;
    Dominnlor, quem vos quariiis, et iingeltis teslamenti, iiovis antciii exempliiiu ct rcgulam dantes. Bapti-
    quemvos vullis. Fugit aiilcm Jcsus i.n iEgyplun", se intus aulem Jesus cgnfeslim ascimlit de aqua; ct
    ab Herodis persecutiohc cripicns, coque e vivis ecce. aperli sunt cozli, el vidit Spiritum Dei descen-
    sublalo, rediit in Galihcam, ct cuni parenlibus ha- denlem sicut columbam, el venienlem super se : tt
    'bitavit in civiiale Nazaretb. Ibanl tiutem ipti parcn- ,ccce vox de ccelodiccns : Hic csl Filius meus diie-
    tes Jesu per omnes annos in Jeriisnlem in die solemni citiSf.in quo mihi complacui. Quid est enini, inter-
    Paschic. Et ciim fuctus esset annorum duodecim, rogat S. Bruno, quod baptizato Domino cceli ajie-
    ascendenlibus illis Hierosolymam, sccundtim consue- riuntur? Ei respondct: Magnum estboc mysterium,
    tudinem dici fesli, consnmmalisque dicbns, cum rcdi- niagnaniqiie liis, ^ni baplizanmr, Iselitiam praefigii-
    renl, remansit puer Jesus in Jerusalem, el non-co- rat. Clausum erat prius; ncmo iJiiim anle bapti-
    gnoverunt parenles cjus, Luc. n, 41. Quid hoc in 0 smuin iiigrcdiebalur; nunc aulem sperttinjesi. Vidit
    Joco Evangelii sit intelligendum, idcm S. coinincn- auteni Spiritum Dei descendeniem sictit columbum,
    tator exponit: « Beligiosi parentes, inquiens, per Jioii quod Spirilus sanclus in columba iijcarnaliis
    annos singulos ibant in Jerusaicm, ul legcm audi- sil; solus enim Filins est incarnalus, sed quod iu
    rcnl, sacrificiis participarenl, soleinnitalibus inter- columba Spirilus Dei se osicnderc voluil. Vox au ;
    essent, el ejus adhuc umbrse serviebanl, ciijiisjaiu teui illa, quse de coelis audita*est, cujus, nisi Palris
    veritalem tenebaiil. Tola enira illa solemnitas Cbri- fnil? Quis enini alius dicere potuit: Hic ett Filhis
    sti passionem, resurreetionem, -el csetcra, qux de tneus dilectus? Complacet aulcm sibi Deus Pa:er iii
    co scripta sunt, significabat. Eral igiiur simuJ cum Filio suo dilecto, quod lalem ahie lejnpor.i incff.ib:-
    cxleris Jesus in soleiiiniiate, qui tolius erat causa Jiler, ct siiic iiiitio Filinm geniiit. Ajif.rlissinic lioc
    solcranitalis. Permixtus tuibis videbatur ab oinni- in Joco Triiiiias ostenditur, in quo personaliter lota
    bus, Jaudabaiur ab omnibus, in lege, et projilictis senliiur; siquidcm Filius in lioniine, Sp'ritnssancins
    prsedicabatur, in sacrificiis significabalur, el a ne- in columba, et Paler in suae vocis lcsiiinonio dctla-
    niiiie cognoscebatur; quia ouplici vclamine . tcge- ralur. >
    .Liiiur. Iniie vclamine litiene, liinc carnis pariete. > Uuc usquc manifeslatio Cliristi facla non fnerst.
    47 -S. JfflUNO EPISCOPUS SIG.NIENSIS. U
    •liisi alicjiiibns, qui qnasi primitise forenl ejus acqui- A Bruno, venite post tm. Post Clirislum namque rc,
    siiionis, pastoribus scilicel, Magis, Simeoni, Joanni esl.cjus vestigia seqni, cjus opera imilari, ejusque
    Baplisine.Sed, cum lempus stiaemissionis adimplendse paiieniiam et Jiiiiniliiaiemteiiere. Neqne enim snf-
    adveuisset, aiqiie in sui sequelam noniinllos ad- ficit nobis pcdibus tanttim ire post Jesum, nisi ct
    -diixisset, hos eiiam aliqnibns signis in ejns fitle et mente et dilectione eiim sequamiir. > His auiera
    jpiiwtiojie confirraare digiiatus est. Quare invilalus primis seciaioribus sccum assumptis, coepil Cliri- .
    Jesus admiplias in €ana Galilseae,ad eas seconiulit, stus prsedicationem suam, ci ut icslatiir idem S. l
    nuplinli convivio cum discipiilis suis interfuil; ibi- Mallh, cap. v, 13 : Circuibat Jesus tolam Gnlilmnm
    que priraum mivaculorum ojieraius est. Cum atiiem docens in synagogis eorum , et prwdicans Erangelinm
    visns sil Cbrislus inairi snse petenii -coiivcrsionem regni Dei, et snnuns omnem Inngiiorem et in/innila-
    «qiisein vimini, quod sponsis defcccrat;pauloaspere lem in populo. El abiit opinio ejns in lotnm Syrinm,
    respondissc, (13) qu-isi uiale illa j>elissel, qiiod non- et obtulemnt ei omnes mule hubentes, et vexatos va-
    diiin vCncrat tempus ul fnceret quod oplnbai, Brtino riis Itihgnoribus, clc. Ubi S. Bruno lisec subjicit in
    aioster myslerinm veibis evangelistse Joannis eap. n comiiienU ad ideni cap.-iv, 25 : « Ecce quain subilo
    •conieclum Clegantcr cxpoiiil: Efdeficiehievino, dicit maiiifestatur Clirislus; ecce quam snbito ejtis virtn-
    fnater Jesn ad ctim : Yinum non liubent. « PJena B lis faiiin, et opinio tcriam rcplel. Undiquc autcm
    ciiiin , ail,'"Spirilu sanclo virgo Maiia, jam lnnc omnes infirmi, el malese bnbcntcs ad euni ileferuu-
    ijliiid iniratulum prarvidebal, qiiod ejus lilius factu- tur, ct ipse ut verus niedicus' omnes inierius et
    Tiiscrai.Quod ergo facere Jesus cogilabal; hocilla exierius curat infirmitates. > Eadem fnsins eliain
    tit facerel adhionebat. El dicil ei Jesus : Quid mihi, disscrit in comment. siiper ps. xv, p. 524, c. 1.
    it libi est, mttlier? Quid niihi, et libi, inqiiil, com- § VJ. De peccale originali.
    :iniiiie est, nisi hsec ciiro morlalis, ct hum.iiiilas isln, Quid causae Inerit lantorum iualorum quse mun-
    '•«jiiiiinfero, qusc famem pali, sitire et niori tiovit, dinii imiiidaruni, hunianamque progeniem tanlas in
    niiracula Jacerc noii' novil? Quod enini ih viiium calamiiales addtixerunl? Non alia profeclo, quam
    aqna convertittir, 11011liuinanitalis, sed diviniialis Ad:c proiojiaienlis culpa, cujns postcri ejus omnes-
    <est. Nondwh. venit liora mea. Nonduni venil hora participes fuenint. Omnes in Adam peccasse cerlinii
    gjassioiiis mese, in qnn qnid mihi ellibi commiinc esl, adcoqiic sicul in omnes boniines jiertraiisiit
    -sit omiiibiis innolesc.it. Tmic eniin carnem quam de pcccatuni, ila in ipsos mors cii-.n omnibus malis
    tte susccpi, hon viilulcs et miracula facere, sed in pertraiisivit (16). Hahc veritnlem ex nposlolo, Rom.
    «ruce penilere et mori videbis. 'Dicit muter ejus tni- cnp. v. 12, liabennis : Propterea sicut per tinum lio-
    imtris : Qttodcunquc dixcrii vobis, facile. Inler se C ' viinem peccnlum in htinc mnndnm inlrnvil, el pef.
    ;1oqiiebanlur niater el filius. Jpsi se 'inielligebant, peccntnm mors, et ita in omnes homines morsper-
    4psi sua secreta noverant, ijjsi, quid liinc fieri -opor- transiil,in qno omnes pccciiverunl. Quale et quan-
    rebal, el qiiitl fiiliirum erat, sciebanl. CseiCri atilcm luiii fueril peccatum primi Jiominis Adae, quod
    qniil ijisi dicerent igiiorabanl. '> Conversnin aquaiii omnem ejns jirogenicm infecil atque damn-.vii, in-
    iii viiium aCbrisio adniirali siiiil omncs, coqne por- telligi neqhil, nisi slalus perfcctionis, cxccllen!i;e
    lenlo, Jesus, ut teslitlur cvaiigclista, Mnnifesiuvll el dignitalis in qiio crcains fuernt dignoscniiir. Hic
    glorimn snnm, et creiliileninl in cv.mdiscipnli ejiis. cximie a Briinoiie describitnr in Coniiii. c. i Gen.,
    Sed quia Cbristus Dominus non vencrai quaerere p.fi, c. 2, cxponens illa verbn : Fticitimus Iwmh.tn
    vglorinm suani, sed gloiiaiii Patiis stii, qiii ad s;il- ail imnginem, et similitutlinem nostrtim. « Quamvis
    vanilos Iioinincs enni miseral, 'dtictiis est a suo ->jii- alt, nliud sit imngo, ct si-iiilitudo, lioc tamen"iij
    rilu in desertiiin, ul oratione, ct 40 dicriim ei 40 loco idi|)sum significat et iniago el .simililudo; sic
    nociinniijejiinio Jantiini opus exordireliir, suisqtie ad Dci simililuilincm factns esl hoino, sapiens qui-
    asseelis jiixberet exempiuih, quomodo eceleste pi:c- dem, iiisliis et boims, immorlalis ct iiicorruptiliilis
    isidiuin sibi pionieiuissent. Explcto aulem jejmiio, faclns est. Sed "quo:iiam dicilur (idcni S. Bruno),
    l'ei;que victo diabolo qiii:c;im ad tenlandum aceesse- crenvit Detis hominem nd imiitjinem sunm, deinde
    jal, elegil diiodccim apostolos, Jnicr quos primi siibinferliir, nd imnginem Dei crenvii iltnm, sic elinm
    fueie Petrus et Andieas ejus frater,' dciiide Zebetlici intclligi potesl, ul lalem cor|iornIiter quoque lio-
    rnini iningincm darel, qualcm Filium, qni niiijne
    Jjjii, Jacobus et Joannes, piscaiores oinncs, ct rcli-
    fjni a S. Mallh., c.iv, «lescripli, qui coliimnse el Dcr.s cs',. quandoqne• snscejiliiriiin niiie len pora
    Jiindamenta .Ecclesise liituri eranl. Dhil auiem 'e':s: disposnerat. Sic igilnr non snluin inteiior, veiiiin
    Yenile post me, et facitnn vos fieri piscatores homi- el exlcrior bomo nosler. quodamiiio.lo absimlis
    JIMHI(Matx. j, 27,). « Sed quid esl dicere, ail S. csset (17). > Ilaiic dociiinniii ex Terinlliano de-
    suinpsilBruno; illc eiiim lib. De resuireclione car-
    (15) Pctav. lib.yivDeincs.r:, c. 1, § C.Vid. adno- qu;e quidem liene dispositiim «livinsecreaiionis non
    lal..Jn"S. MaxiHjlinjTaiirih., p. 08. ordinem, sed nievo palernae iransgressio-
    - (1C) «.."Primus eiiini liomo transmisil in omnes perlurbat nis infligit teiram hasceiitibiis foediiatem. > S. Fulg.
    liomiiies peccaii sui nicrita, quorniri caro esl de De praed. el gral. lib. l, cap. 5.
    -,-uiccatjlege concepia. Propter hoc in parvnlis, cum (l")Quidbnc de iningine homini se.nliendiim sit
    miltiini sit ex propria voluuiale peccaium, inest la- opporliuie adnioiiel S. Ang. lil). sv, De Tiiuit. caj».
    «leii Jiliis irse carnaliter genilis macula parcntalis, 20. « Yerum, uiquii, ncc iianc imaginem ab eadeia
    49 PROLEGOMENAY. Sff
    nis cap. 6, itbi agil de priino liomine. cx linio for- A res|Jondet, p, 7,c. 2. <An nondumcetiderat.uldiciuir
    mato, sic loquiliir : « Becogiia lotiim illi Deum Joan. VIII,44:7» veritate non tletii, el abinitio inendnx
    occiipaium, ac dcditum, nianu, sensu, consilio, fuit; aut forlasse ipsa die, qua facMisest Jioino,cjus
    sapientin, p';ovi:lenlin, el ipsa imprimis nffectione glorise invideiido.alque ideo mortifera suadendo.simiil
    qnae lineamenta dncebal. Qnodciinqiie eiiim liinus curiibonilaleipsiiin(-iioqueprincipa.tuniainisit. Siiniil
    exprimebalnr, Cliristns cogilabalnr hoino fuluriis, chiihci'iioiipriushomini»,eldaemoiiiscondeiiinaliolc-
    quod el linius cl caro; sermo qnod et lerra lunc. gUur.Nam quia imilier (]\x\]:Serpensdecepitme,elco-
    Sic enim prsefatio Palris ntl Filium : Facinmus ho- jHe'/i,slatimDoniir.usserpehiiniaiedice]isait:57a/e(/f-
    minemcid imnginem et simililudinem noslram.HAfecit ctus eris interomniaanimtiniin,eibestiaslerrw.hl\i\\er\
    Ijominem Dciis, id iitiquc quod finxit, ad imdginem quoquedixil: Multiplicabo aruinnastuas. Adaevero:
    Dei fecit illum, scilicel Chrisli. El scrmp cnini Dens, Maledicta terra inopere luo. De his-autem in aposip.
    qui in efligie Dei coiisliiiilus, cl non rnpiiiam arbi- lorum et propbclar.uiii libris niliil, cerlum rcperi, et>
    trnlits-csl pariari Dco. Ita limus ille jam tunc iina- doctores Ecclesia: diversa sensisse cognovi.. Dico-
    gincm indiicens Cbrisii fiiluii in carnc; non laiiluni autem quia, et si prius cecidisset, nihilominus IA-
    Dci opus crni, sed el pignus. > Ex qno autem pecca- mcn dici poluisscl quia vidil Dcus cuncta quw fecc-
    vitAdam, transgrcdicns Dei praeceplum , ,de nou rat, elerant valde bona, quoniam el in ipso diabolo
    edciido fructu ligni scicnliae boni ct |inali, dissimilis adlnic bonum est, quod fecerat. > Keqne maluin ul-
    fiictiisest ab.illii Dei iinagine in qua Deus euui con- lum excogilnri potest in fruclii quem Adam et Eya-
    diderat; amisit enira"jnsiitiam, sapieiiliam, inimor- comederunl, quia, ut doccl S. Augiisl. eotl. lib. Jie-
    tiililatem et Jjonitaiem, quse dona Deierant, non . civit. Dei, c. 12, in lanise fclicitatis paradiso Jiiliil,-
    naturse snse proprielates; et faclus esl monalis, in- cral, quod non esset bonuni, sed. csca illius friictus-
    juslus, servus peccati, concnpiscentise snbjecrus, et niala fuit, =quia prohibita. Transgrcssip anlcm pra*-
    in intellectu ohlciiebralhs. Qnare A. N, loqiiens de cepti iiiagnam culpam involvil, siquidem « obedien-
    parailiso, dixit p. 9, col. 1. « Posuil et lignum seien- liae virius, seqniiur ideni S. doclor, in crealura'ra-
    iiae boni et mali, de qiso poslqiiam primi liomines tionali nialer quodammodo csl pmniura custosque
    comcderunl, quiiius bonis cnruerint, quibus mali.s vlrtuliim, qiiaiidoquidem sic facta esl , ut ei subdi-
    siibjaciieriiit, coguoverunl. > Experti etiam sunt lam sil uiile; pcrniciosum aulem suam, non cjusai
    corruplioiiem naiurae, et carnis rebellionem, quae, quocreata esi, facere voluntatehi. Hoc itaqne de uh»
    anlea sjiirilui snlijccla ei obtemperabat, quod ma- cibi genere non edendo, obi aliornm taiila copia sub-
    Inin in oninein cormri p.rpgeniem propagatum fuit. ,P jacebat, tara leve prsecepliim ad observniidum, lam
    « Nalura liiiniana, inquit idem S. Bruno in ps. cxy, lireve ad memoriam reiinendnm, nbi prsescriim non
    p. 547, col. 1, a priino liomine per peccalum vitiaia, volunlali cupidilas resislcbat, quod dc pofiiiatraiis-
    el corrnpta in oninibus .lioininibus reperitur, el non gressipnis poslea siibseciilum. esi, tanto majpre in-
    nisi a Cbristi snnguine sanari, el libcrari poiesu > justitia violaliim est uu.into faciliora jiossel obser-
    De slatu autem iinioceniise in qoa crealus esl Atlam vaniia cusiodiri. >.-'..
    cximie disseruii .eadempag. 9, col.l, nbi lisec bahel: • Neiiiolamen ex hoc cum lncreiicis sentiat coutu-
    « Quantum aulein, inqnit, Dominiisliomineiiiililexe- piscenliam, sivc appeiitniii ad maliim, oborlnm in
    rit, ex boc ctiam facile inlelligi potest, quod talem lioniine, qni pcena. pcccnli.csl, libcriateiii arbitrii,
    bnbiinlioiiis locum ei preparavi rat, in quo, si non Jioc est potcnliam ad.benc ngcntluui ei absUilisse.
    jieccassel, et caslissimo .conjugio sine omni concu- Cujiidilas eniniilla lsesil quidem liberuin aibilritnii
    piscenlia filios procrensset, ex. quibus, compleio et debililavit, ut repugnantiam in liono eligendo exr
    elcctorum numero, iiulla niorlis amariludijie degu- periatur hpino, sed non exstinxit, iia nt retincai
    slala, supernam Jerusalem conscendens, ncc me- quidem fiicultntcniindiffereiilise.acliva), et in qiinnir
    rilo, nec iiumero nb augelis discrepans, seterna cuiique parlem velit se converlere possit. Hnjus
    Jieathdine fruerel.ur. > ]9 orlhodoxx docliir.se asserlorem Brujionem nostriim
    Tantsc calainitalis nostrorum proloparcnlum nu- profcram, qni. in exponendis vcrbis illis ps. LXIX,
    ctor fuit iliaboliis, qui cuiii suis asseclis per snper- png. 446, col. 1, Deus,.in adjitlorium mcnvt mteiide,
    biam a coelo depulsus, ei in barailiriiui ignis pnr.ci- Dom\ne,ud adjtivaudnm me fesiina, ba'c'iradit :
    pilatiis, iiividcns condilioni. liominis, a felicilaie, « Hscc ointio snflicit nobis in omnihus quae- poslu-
    qiin friicbaiiir, per mulieris illeccbras et sunsionem lamus, pijeserlinj, si ab inimicis.et advcrsanis ailli-
    dejiccre connius est (18). llinc A. N. occasionem gimur : iihique cl in oinnihus Dei adjulorium qux-
    nacliis -csl' quscrendi, quomodo peifeclis oiuijjbiis, remlum esi, qnia ubique, cliiiomnihns necessariina
    s; xln die, quse Deus crenre voluernl, dici potuit : esi, qiioniiim sine ejns adjiilmio nihil laccre possu-
    Vidit Deus cimcla, qnw fecerni, el erant vulde bonn, iiius. Si bona agcrc volnnuis, bcnc ei iililiter orar
    si ibi ernt iiialnin, vcl ipse diabolus princcps mali? ct niiis, cisi, quod non debenuis, mala ngirc voliimns,
    Trinitale faclnm, et sno vilio in deterius commu- linii esse sal.is vulebalnr, ndmomii. >
    Intiiu, i:a cidem comparel Triiiilali, ut oniiii inodo (18) Vid. Ang. De civit. Dei.-Jib. xiv, cap. 2. ct
    exislimei sihilein; sed potius qiialifiiiiquc siiiiilinia Fnlg. Dc fide ad Pclium, cnji. 5, n. 55, edit. hom.
    iiiueiiiiigiiaiii quoijue dissimiliiudiiiem cernnt; qu.in- 1746.. . . .:..•''''..'''•'•'•
    Il S. BRUNO EHSCOMJS SMGNIENSIS. 52
    bene, et utiliicr oramiis, magnuin quidem Dei atlju? A ; se suscepit. > Iiiem cohltrmavit ad ilind Bcuter. csp.
    . toriuin esl, si malis -iesidcriis resistat, et fieri hon xxT,pag.205 eol. \. Quantlo pectateril homo, qttod
    permitlat. Qni igilur mnlum aliquid faccre cupii, morte pleciendum est,et adjudicatut ett morli. < Itleo
    itliCalprins: Deus, in adjulorium meum inlende, ct forlasse, ait, quia primus homo tinic in ligno pepen-
    non poterii focere quod ctipit. Festinct Igitur Domi- dil, qu.tndo pomum vctiitiin ex a rbore rapnit, et lm-
    hus in ailjulprium bpnis nt facianl quod voluiit, fe- nianiim gcnus est morti adjtidicatnm. In ligno crgo
    >.l'm<I el malis ih adjuioriiim tit non facianl qiiod qnicunque pendel, ei adhnc eriginali peccalo lene-
    >olunt(19). ».".''" lur, ninletlicliis csl. > Prseierea in cap. xn Exod.,
    Se.il liiiiusmoilililjerlas atbiirii vix salvari videlur png. 00, c. 2, ubi excidium narralur omiiiuni primo-
    iu induralis, qui st-ilicet in tanta rclicti sunt malitia, geniiornm iEgypiiorum, jnec habet: « Morlua siint
    at ea labpranles iion Tesipiscint, quemadmodiiin omnia primogeniia in terra ./Egypii, quoninm origi-
    ConligitPharaoni, de quo Deus dixit Moysi, Exoil. liale pcccatum per universum nitiiidtiin in omnibus
    IV, 20 : Ego indurabo cor ejns.Ilnhc dilllcitllaiem illis periil qtii crediderunt el bapiiznli Snnt, ut pec-
    sibi propOSiiit A. N, ih comment. super Imnc Exodi caiiiin, qtiod per Jigntim conciipiscenlise cospit, pcr
    locnni"p. 55, C. 1: quam ita solvit, et libeiialem ar- lignuin crucis deslruerelur. Quol suntenim lioinines,
    liilrii inlactam rclinqiii affiiinni. Ego indurabo eor B iOt sunt et originalia pcccaia. Oninis cnim borum
    ejus.t Quid est lioc, Doniine? Tii indurabis cor ejus? cum eo nasciliir, quod nisi Chrisli sanguine ct aqiiii
    Th enini, ul Apostoius ail: Ctii vis, iiiisereris, el baplisiilatis deleri non potuit. > Tandem, omissis
    'queni visi, induras. Qitod si induras, cui nemo resi- aJiis testiihoniis, hoc iinum nddam ex Comment. cnp.
    slere valel, quid nd Pbaraoncin ? cur qui populum xxxiv in Exod. p. 123, col. 1 : Qtii aufert iniquila-
    dimiltere iion polest, ideo punilur, qtiin non dimit- tem, eiseelern, el peccdta, hullusque apud te pef se
    tit?Npn potesl, quia iiidnratiii*. A quo? A le. Tu innocensesf. « Nullus, inqnit S. Bruno, apud te iiino-
    eijim dicis : "Ego indurubo eor ejus. Aliler esl inlelli- cens esl, qiiia necuniiis diei Infans sine peccato est;
    geiKlUiiJ.Quod f.rgo dicilur : Ego indurabo eqr ejut, UndcPsalinistn ps L : Quoniam in iiiiquilalibus con-
    iile esl ac si diceret: Ego cor ejus indnrari peririil- cepitts sum, ei in dcliclis peperil memater mea. Fit
    liiiii, ntillam viiii ei faciara, totiim se sibi diinitlat, - ergo iniiocctis pcr le, qui non esl innocens per se,
    jaciat quod velil, ut si behevel iiiale egeril, lotiim qtioniain /u solus potet facere ihundum de immunJo
    *ibi, et rion mihi impuleinr. > ErgO Sictit obdiiratio iemineconce\kum{Job\\\,l). »
    Pharaonis, juxta Brunonem, tota ex ipso ftiii, eain § VIL De gralia Dei Snlvalorh.
    «mim vicissct, si volnissel : ila etlaih peccatorcs Deslilntiis igitur liomo origiiiali justiiin, ct ihipo-
    qnolquot sunl, propeiisionera suam ad nialuni, si tens factiis ad eani Suis viribUs recuperandam, cum
    velinl, siiperare possunt. Belinqui lairien aliqiieiii iii scnshs, et cogitntio cOrdis ejns, ul inqiiii Scripturaj
    niala volunlate propler diulurnaro gratise resisten- >Geiies. cap. viii, prona facla sint ad imiliim, eonse-
    tiam, cjiisdem Brunonis aliorumque SS. Pairtiin quitur ex eo ncccssitas divini adjulorii, gratiae sci-
    senteiilia fuit. Ille enim eedcni in Commenl. Exod. licel pi:cbenlis honiiiii lapso vires, qiiibus bontim nd
    cap. x,p. 57, col. 1, tibi, «!e lenebris ngit, qua? lo- viiain selerijam ordinatiim ngere valeal; quoilqne
    lam iEgyplum occtipnveiaiit, lisec babeU « Eccc qui grnlia dicilur, quia gratis daliir; cslqiie illuslralio
    regem scquunlur teiiebrariim, qni loties adihoiiiti et in inlellcclu.et piaaffcclio in vohiiiinie.llaiic igiihr
    fl.igcllali,quitol signaelmiraciilnvidenles, ailhnc in- graliniii ejusqnc nccessitatem pluiibiisin locis, post
    «iiiraio corde in malitia perseverant, lenebris involuti v S. Lcoiieih, qui dixil : « Qupil cecidit iu Adain pri-
    niliil videnl, el quasi lapides iminobiles permanent. > nio, crigitur in futuro, > docuit S. Bruno, qui siipra
    Jlisigitiir depeccaio brigjnali exploratis, « quod relalum Geneseos locuni exponehs p. 19, col. 2.
    tinicuique, ita S. Augnslinus lib. vi contra Julia- « Nalura, ait, Jiumann per se fragilis, et miserabilis,
    nttm c. 12, proprium lllud est, et yoltinlariiimV vo- nisi Deo auxilio protegalur, facile labilur in pecca-i
    Juiitariiim quidcm volinitaie originis; proprium vero j) tmn; unde dignn videtur, cui miserealur. > Eodem
    propriefnle naturse ac personse, > inlelligiinlur qu:e spiiitu loquitur snper verba iJJa ps. cxxxix, 8: Do-
    "A.N. de peccnli originalis effectibus pluribiis in lo- mine, Domine, viriut salulis mew, iiiqniens, i Sine
    cisdixil. Iu Genesis enim cap. n, p._9, Col. 2,' sn- ejits ndjutorio, el virtute salvari nonpossuni, » ilem-
    pcr illa Vcrba dicln Atlam a Deo : ln qnocuhque die qne siiperlisecalia ps. CXLIV,20-.Dominut dirigit justos
    comederis ex eo, morlemorieris, inqiiil : <Et Adam « qttin, ait, ipsins gratia est, qnod a rccto iti-
    quidem mox ut comedit moriiius esl, non qnod de itere ilon receduiit (20). » Rursuln et in ps. Lxli, 7 :
    hae vita confeslini exiret, sed ul quando exiret in Sicmemor fui super stralum meum, in malutinit me-
    (19) Qnod hic docel- Briiiio, boiios implorare a credimt in eum, cum idipsum dniur, ul ereilnni
    Domiiio atljtitorium, nt fncianl boniini quod voliint, in enin. Quse poiesias hisi detur a Deo, iiulJa
    «t malos eadeiil deprccnlioiie liii debere, ul aver- «sse potest ex liberO arbilrio, quia nec libeiuin
    tantura malo quotl ciipinnt, inniiitnr Aiigustiuo. in bono eril, qtiod liberalor noii liheravcril, sed jn
    qui lib. l, c. 3, coiitra duas episl. Pclag. Iisec liabei. tnalo Jibeniin hnbcl aiiritriuin, cni dclcclalionein
    A Deo ipsodonari liomini bene •operahdi libertatem, inalitia» vel occultus, vel manifesltis decepior-iuse-
    ftitla illud Joan. vni, 56 : SiVrosF»/i«j iibe.ravent, rit^ vel sibi ipsi persuasiu >
    vere liberi erilit, Qna verilate slnbililn, haic siibiu- (20) S. Aiigust. cpiiira dnas epist. Pclag. lib. i,
    ferl.« Datur ergo poleslas, ul lilii Dci fiaiil, qui c. 3, n. 7 : Poslquam prxmisissel nciiiiiiem credcre
    53 P;iOLEGOMEN\. 54
    diiabor in te, quia fuisli adjutor meus, cadcni liabel. A eamaem doctrinam iradidil S. Bmnp m comment.
    < Impii Jiomines, inqnit, el peccalores in nocle,el in siiper illa ps. cu, 2-4, pag. 517, col. 2 : Noli oblhi-
    tenebris sunt. Sancli vero in innliitinis, ulpole qui sci omnes retributionet ejus. Qui prupilius fiet omni-
    verilatislumen videnl, elSoli justilise appr<>pinquanl. bus iniquilalibus iuis; qui sanal omnes languoret
    Quia faelus esl adjutor metis. Merilo ilaque lui sein- tuos; qui redimit de interilu vilnm tuam; qui snlint
    per menior foi, et niemor ero, quia ubique, el in in bonitate detiderium itttim: qui coronul tein miscrn-
    omnibus neccssiialibus meis faelus es semper adju- lione el miserationibns. < Magnsc sunt, ihqnii S.
    , tor meus. > insuper ad illa verba ps. LXXXIII,C, cpiscopus, istae relribnliones, et inm mngnrc, utcas
    Ileiilus vir, ctijttt etl auxilium abs te, ail: t Beatus jiuiiquam olilivisci dcbeamus. Faclus cst auiem
    ille vir, cui in hac vita sic auxiiiaris ut ad illam do- Dominus propitius omnibus iniquitaiibus noslris,
    jjium luo adjulorio conscendere possil. Nemo enini quia non soltini originale pcccatum, scd simiil c:iii)
    venii, nisi traxeris eum.-> El ad bscc altera *.In co omnia alia suo saiigiiine deleviu Et hoc esl qiiot!
    Deo facicmus virtulem, et ipse ad nihilum deducet dicil: Qui sanat omnes langtiores nostros; omncs
    iribulanies nos (Psal. xix, 14). < In Deo, inquit, fa- quidcm, quia niillum ad sanandum rerniquiT;nniiii;«
    ciemns virtutcm, et ipse cgredielur in virtulibus no- loquilur, el de cjus langnoribiis dicit. Redimit autcm
    stris, quia, sicut dixil, sine eo niliil possumns fa- de inlerilu vilum cjns, quotl ficri non posseS, nisi
    ccre. > prins ejus peccala dimisissei. Saliavil qnoque in
    Quia venf Semipelngiani admillebanl qnidera ne- bonis tlcsidcrium cjns, quin firiiiissimam spem silii;
    cessitatem graiise ad bonum opus perliciendum, non lribiiit acternse fclicitatis. Unde Aposiolus ail Jtom.
    autem ad iniiiura boni operis, cis opposuit tlogma cap. ix, 24: Spe enim snlv', fticti sumtis. Coronni au-
    catholicura, expbncns illud ps. cxvin, 117, Adjuva If-niin misertilione el iniseiicordia, qtiia ipse, «jui
    tne, et salvus ero : < Deus est, inquit, qui operatur in dalcoronam, idem ipse dedit vicloriain; ncquc vin-
    nobiset v.clle et possc, .et sine ejus adjulorio iiiiiil cere poluisset, nisi ejus auxiiium ndfuissct. >
    facere possiiinus (21). > Cum qusesilus fnissel S. Unjusce aiiiem auxilii bencfieiiim nnllis prasce-
    Atigiisl. ci.ijus sil bona vnlnntas,Dci, an honiinis, (leiiiibiis merilis dari asscril A. N., scd soiiiin
    lib. n De peccat. nieril. el rem., cap, 18, n. 50, re- ex bona Dci voliiniate prolicisci, quippu decla,-
    spondet:« Nam, si nobis libera quse.danivoluntas cx rnns png. 553, col. 2, illud ps. xxix, 8, Domivc.
    Deo est, qnse a.dhuc potest esse y.cl boiia, vel maln, in bona voliintuie lua prcestitisti decori meo virtu-
    bona vero volunlas ex nobis csl, meliu.s est 'ul quod tem, «cl dccorem, nit, nddidisti, eisnpev decorcin,
    a nobis, qiiani quod ab illo csu Quod si absurdissi- Q hanc, qiiam habco virlnlem, nddidisli. Hcc autein
    nie dicitur, oportcl faleantiir cliani bpnam volnn- nnllis. prsr.cedcniibus meritis, sed cx bona vo-
    laieni nos divinitus addisci. > Si ergo bona voltinias lunlale lun. ilinc esl ciiiiu, qnod Aposti.lns nit
    a Deo csl, iiiitiinn eiiain boni operis a Deo eril, non Ro:n. cnp. IX, 16' : ISon esl volentis, neque cnrreiiiis,
    auiem a nobis, < qiioniam, ait idcin S. doctor De sed miserentis csl Dei. Qnid iiabcs qnod :icn nccepi-
    Crai. et lii). aibitr., c. .17, ipse, ul vclimus, ojiera- sti? (1 Cor. IV, 7.) Oiniiis igitnr virius, coiisishlin,
    fnr incipicns, qtii volcniibus cobperalur perficiens ct fortiludo snncioriim, non ijisorii.ni, scd liei cst
    -
    (22). , (23). > llis alternm nddnra spccios!S.siniiimcjusiicm
    Ilanc anleiii boi.i ngcmli polentiam, sive gratinm, S. episcopi lociim p. 388, ccl. % supcr vcrlja illa
    quse siifficiens dicilnr, omnibus dari docet A."N. ; ps. XLIV,8 :Propiereti unxii te Deus, Dcus Hius, oleo
    iion ila grntinin cfiicaceni, qnaest volunlatis impnl- Itetilimprw consortibusluis;\\\y., poslquam dixcril iu
    sus, seu ccelcs:e dcsidcriuni fcreiis' liominem ad Christo omnem diviniialis plcii.itiuliiiem liabiiassc,
    Dei mnndata ailimplenda. Qunre illuslrans verba docet, prseier apostolos, cjnsdciu pani'ipes lieri
    ejusdeni ps. cxvm, 40, Ecce conctiphi mtmdota tun, quotquol alii, « qui rion suis meriiis, sed ejus sid-
    inquii: « Mandala ttia rion solum feci, sed fncere ojilione nd hserediiatcm pariicipnnd.ii.n clecti suui. »
    concujiivi. Faccre enim qnilibei potest, sed cmii '.D Gralia aulcin , qnn ad hnuc ndoptioncm clevnimn,
    desiderio facere ccelestis grat'a: esl. > Luculentius Isclitiseolcum nppellat, pioptcr jiicundilnlcm, qiinjsi
    in Christum, hisiilli fucrit datiim.-sequitur : « Neiiio fjhi didicil, vcnit: quisqnis non venit, profcelo hec
    igilnr polest habere voiuiilatem juslniii, nisi ntillis didicil. Quis antcni non videal^ et vcnire qnciu-
    jiisecedentibus mcrilis, acccperit vcrnm, boc cst, qnaiii, el non vcnire nrbitrio volunlniis? Sed boc
    gialnilani desnper graliain. > nrbilriiini potest esse solini), si non vcnil : non au-
    ^ (21) Vid. S. Fnlg. lib. i, De fidc ad Pelrnm c.ap. leni polest, nisi adjuliim cssc, si vclil; et sic adjn-
    5, h.34; et cap. 16. De prsedesl. et grat. haec do- li,m, nl non soliiih qtiid liicicndiim sil sciat, seil
    cei: « Siciil ergo bonse volimlniisiuiiiinn nemo po- qiiod scierii eiinin fnciat. >
    lesi linbere nisi fueril misericordia Dei prseveiiicnlc (25i Qnidquid boni aginil snncli jnxla S. Augtisi.
    illuminatus, quia praparattir voliinins a Domino, Jib. De grnu ct lib. arbilr., cnp. 16, a Deo csl rc-
    Prov.. viii,55,elriirsumscriptnm est psnl. LVIII,11.: peiendiihi. « Ui ergo vcliiniis, inqnii, sine jiobis
    Dcns mciis, misericordin ejus prieveniet me, ita eam- opcrnliir; cinn aulein vohiicus, et sic vohimus, isl
    dein voliiniateni bonani nemo usque in.finera pote- Taciainus, nobiscuiM cooperntur. > Coiisonaiis est
    rit obiinere, nisi fucril jugiier eaHein -niscricordia nuctor tle vocat. gcnU, lib. n, c. 8. « Dainr ergo,
    stibsequente seivaius. > nit, grniin sine nieriio, ut tendat ad mcriiimi, ct
    (22)I)ixerai idcm S. Augnsi. lib. Degral. Cliri- daiur iiiiie iilluin laborom, iinilc quisijiie niercedeui
    sti cnp. 14 :« Si eiiiin, sicut Veriins loqiiitur, omnis. accijiiat scciindiim suuni luliorcm.
    85 S. BRUNO EPISCOPUS SIGNIENSIS. 56
    animse reclc operanles senliunl, donec hujusmotll A _ ubi legilur : Quonium Jncob e.egit sibi Duminus
    «nclionem non aniiscriiiu Surit hscc cjus vcrba : Israel in possessionem sibi. « Oplima ralione proba-
    « Bene nntem hoc oleiun, Iseiitise oleum dirilur, lum esl, inquit, qiioniani beiiigiiiis est Doininus, at-
    quia omnihns qui ungiinlnr, si tamen tiiiciioncra non qtte suavis; siqnidein priusqunni boni, vel mali ali-
    niniilniil, gntidium et Iselitiam prseslnt. > quid egisset, niillis prsecedemtibns hicritis, soln be-
    Qunmvis Chrisius pro omnibus niorlims sii, et nigniiale sua euiii elegil. El non soliim ip.siim, sed
    velil, ut ait Aposiolus 1 Tim., c. n : Oinnes homi- totum IsraeJ, id esl, tolam ejiis progeniein, qn;c
    ves talvot fieri, el qd agnilionem verilulis venire, nd postea nb ipsolsracl vocnta est, eletjii sibi 'Domiiius
    «jiiaiiiomncs vocniiliir, non mnien omnes electi stinl. in possessionem cl Iiierediiatem. > Nc.c hiiiiiis atl
    Ciijns rei. myslcrium, cnm A. N. mcdiiaius fuerii, eamdcm scnteiilinui coiifirinandain opporttina sunt,
    loluni rcfundit in divinnm profundissiiiiara voliinla- quse S. antisles afferl sujier illa ps. XLIV,8. pn^. 388,
    leni, de qna quid senscril, habcmus in comiiicnt. nd col. 2, Proplerea utixit tc Deus, Dens tuns, oleoIwli-
    illn verbn ps. xci,C. Nimis profvnilw sunl cogilatio- tiw prw consoriibus luis. « Aliis ad mensiirnm, dicit
    »irj tnce. « Cur nliud vas, inquil, in bonorem fiai, el dninr spiritus, in ijiso vero, Christo scilicel^ rC-
    iiliud in conlumcliani, cnr, anlerjnam iiascantur, Jn- quiescil omnit pleniimlo tlivinitalis corportililer (Col-
    «;ol> eligntur, ct Esnu reprobeliir, solvnl qui po- B ! ji, 9). Consorles cjus simt nposloli, omncsquc alri,
    Icsl. > Similin dixcrnt ad verba Job. cap. xi;i, % qui iion suis merilis ad liseretlitaiem elecli siint. »
    pag. 293, col. I, El qitis anle dedil tnihi,ul red- El quin clectio, vel pnedestinatio saiiclorum juxla
    dnm ei? « Omiiin,qiiaesub ccelosunl, mea sunl. Acsi S.' Angusiinuin, De prsedest. sanctoruin, cnp. 10, cst
    «iicnl: Qnos dcfendo, niisericordin est; quos non prmparaiio grtiiiw, gratia verojatn ipsa dontitio: unde
    defcndo, juslitia csu Cum eiiimomnia mcn sini, non quicunqiic liberantur, certissime liberantiir (25); cjtts
    jnihi quasi mea omnin scrviunl; qnse etinm si ser- sectalorcih sc praibuit A. N. in coramenl. ps. LXIV,5,
    vircnt, noii Inmen de siio, setl de meo •servirent. png. 429, col. 1 : Beatus, quemelegisli, et assiimpsisii,
    Niliil riiiJii qunsi ex debilo requircre dcbeni, qui inhabilabil in atriis itiis. « Bealits, ail, illc, qiicin Do-
    nihil milii aiitedcderiinU Dehnc proliindissima quse- niinus sun pieinieelegil, el de lanta hominummuliitii-
    slione Ajjostolus ait Bom. cap; xi, 55 : 0 tiliitudo dine sibi assumpsil, isle eniii) pCrire non potcril,
    dhiiiarnm sapienlim el scienlite Dei, quam incotn- scdabsqiieiiliadiibiialioneijonasibi prsedeslinnia per-
    preliensibitia sunt jndicia cjus, el invesiigtibiles viw cijiicl. Etipsequidcni habilabiiiiiinbrriiaciilisejiis, ct
    rjns! > Cinr. nuicin constct Deuni libere nliqnos cli- ilequibiis ipse Domiuiisnit: hi donto Palris meiman.
    gcre.nlios hac clectione privare,hiijtismodi vcriiaiis siones multw snnt (Jonn. xiv, 2). >
    isscrtorem profernin Briinonem nosirum in cxposi- llujusmodi doctrinn de liljcra jnsloriim clcclione .
    lione illorum verboruin ps. LVIII,C, pag. 4i7, Ctil. qiiani Bruiio sccutiis esl, plenc consonans divinis
    2 : Ei tti, Domine, Dens viriutum, Dcus Isriiei, iiv.en- or.iculisviilctur; linm Snp. cap. ix, 17, hnbetiir dc
    tlead visitnndns omtrcsgcntes, nbi nit: «Illc csl Deus Dco : Sensum atttem ttittm quis sciel, nisi ttt dederh
    virtiitiim, in cnjns mnnn el poleslnle sinit omiics supieniitim, et miscris Spiriltim sniictum tunm tle
    virlutcs, qni cas Iribnil cui vnll, dispeusat qiioino;'!o nliissimis, el sic correclw sinl scmilw corum, qntr.
    vnll, Tepcllit a se quos vult. iVon est rolenlis, ne- sunl in terris, et quw libi plucent, didicerint homines?
    que cnrrenih, sed misercnlis e.it Dei (Rom. ix, Ntim pcr snpientiniii snnuiisunl qtiictmquepliicnertint
    16)..> Clariiis aliniii juslonim elcclioncm nnlc prae- libi, Domiiie, a piincipio. His crgo inhxrens A. N. in
    visa liiciitn docct idcm nnclor iii coiiiment. ad Exod. . exjiosilionc cap. 1, Niiincr., |>ng. 172, col. 1, dixil .*
    cnp. xxxin, 19, p. 122, col. l.Postquam relnlii ora- « Novit Doininus et nomina ct hiimcriiiii electorum
    tionciJjMoysi Deiim deprccanlis pro pojiulo prseva- suoruni, et rcvera beali, qui in Dei exercilu nnme-
    jicntorein adoiatione vituli aurci, hscc habet : raii, et quorum nomina scripin snni in libro vitae.
    « Quoil aiitcm scquilur : Miserebor cui volnero ci De eis aliqnem perire impossibilc esl. > Elciiim isli,
    f.lementero in qticm piucneril, talc cst, nc si dicerel: D sciliccl jnsli, non tantiim elcclione qiinm operalione
    Tii pro popiiloiuo rogns, lu pro iiis, qiioruin corda saliilfiiii coiiscquiintur, sive manc, id csl cilo, nttt
    el cogilaliones non cognoscis, exoras. Ego scio quoa vesperc, vocenlur; dummodo opns, nd qnotl vocal 1
    elegerim, eyo miserebor cui voluero, qni no!o nisi siint, fncinnl. Qunm nccessiialcin liononmi opcrum
    bonum (24). >ldcm |)r;cslat illuslratio ps.'cxxxm, 4, pr;c oculis liabcns S. Briino, eam sic ilccuit iu

    /24) Tola estex D. Augustino doclriiia cxjwisila : Deuni bontini ideo eiinin sanclis snis nlicujus boni
    ille eniin lib. n,c. 17, l)e peccnl. merit. easn iiadii: operis jnsii nliqiiando noii Iribiiere vcl cerlnoi scifii-
    « Qnare auiem illos velil cpiivericrc, nlios pro aver- tiain, vel victriccm delcciaiioiicm, nt cogiioscant
    sione punire, «|unnqu:iiii' el in beneficio iribuenilp jion a sc ipsis, sed nb illo sibi esse iuceiii qun illii-
    iicino juste reprehcndnl hiisericoidem, et in vin- minaniur lenebrsc eorimi, cl siiavitatoiu , qua del
    ilicla excrcenda jusle reprehendnl veracein, sicut in Irnctiim siiiim lerra eorum. >
    jllis. evangelicis operariis, aliis placilam inercetlem (25) « Ila:c prscdestiiiiitio saiiclorum nihil aliinJ
    j-eddcniem , nliis noii placitam nrguenlem , nullus esl quam praescienlia, et prseparatio beneficioriim
    .juste ciilpavciit, coiisiliiim nnicm occnllioris jusli- Dei, quibus•
    •
    ccriissime -liberantur qniciinque libe-
    l'\x apud ipsiim"est. Nos qtiantum concessum est sa- raniur. S. Aug. I)e dono.perscver., cao. 25.
    ..piahius, ei iiitellig.nniis, si- possumus, Doiiiiunm
    57 PROLEGOMENA. 58
    CXJJOS. ps. LXIV,9, pagl 450, col. I, ad illa verba A bibere, tu forsilnn pelhses ab co, ef dedisset aquam
    exiltii malutini, et vespere delectabis. « Deleclalur, vivam. Quse jla exponit S. Bruiio : < Si me eogno-.
    inquii, ilaque Domihus exilus illorum, qui exeunt, et scercs, el S. Spiritu illuminala esses (donura nam-
    fugiiinta ccetu malorunu Matuiirius est ille exitus, que.Dci esl Spirilns sancliis), tti forsilan pelisses a
    qui cito, vei in primseva selate fil; vespere anlein me, sicut ego modo peto a lc, et dedisscra aquam
    qni sero, vel uliima selale til. Oinnes lamen recipit vivam indeficienlem, aquam in vitam selernam suffi-
    . Deus,.et primis et novissimis (lenarium tribiiiu Re- cienlem..» Ilisaliisque mulieri diciis, in ea Chrisiiis
    cordare illius Evangelii in qno pnterfninilias condti- pcrfoclioris aqiise desiderium accendil, meiitera ejus
    cit Operarios in vineam suani. > Dixerat S. Augusii- eleval ad verilalem, qiiam suh nielaphora aqtiae-sa-
    nus de vocatis a Deo : « Aguntiir ut agant, non nl iientis in yitam seternam propoiiit credentlam.« Pau-
    ipsi nihil aganl. > Eadenibnbei idein S. Cpiscoptisin latim, inqiiil Av N., separal enm. Dominus a suo in-
    expos. ejusdera ps. LXIV, 12, niuliisque aliis in telleclit, ut nd meliorem inlelligenliam enm trnhal.
    lotis. - -.. -
    Sopnrala j'nm aliquahluliim mulier a priori iinelligeii-
    Quamvis S. Bruno asserucrit gratuilam prsedesli- lia, lion illius putei aqiiam intclligit; aliam aqiiam^
    nntionem, qnai liberam importal juslorum elcclio- petit, qua semper abundans, amplius eam iiluc ve-
    neni, cerlarnqnesaluleni, qiiam victricis gralise doiio B nire.nori sil necesse.. » Mnlicr igilur Sninarilana non
    conseqiiunliir, longissime lamcri abfiiil ab hsereticis coacle, seddulciler, suaviierque-' Irahiliir ad Chri-
    gi-atiam Chrisli necessilantem, ct cogeiitera dicenti- stum, oinnem ei fidempraDSlat.eumdemqiieapud ci-
    )»is. Ille enira cfiicaciani graliae cum libertale arbi- ves siios promissum Salvatorem adnuniiat (27). Ad-
    trii-optime conciliavit, in Jioc etiam lideliler Atigu- mirabilem Jnijusmotli vocantis Dei lioiiijnes ad bo-
    slini doctrinam sccnlus (26). Siquideiii declaransilla num agendum suavitaiem, cl ad.se trabendi dclc-
    verba p.=.LXVII;10, pluviam volunlariam segregnbis, ctubilem inipulsum pio.seqiiiinr Briino in expositione
    Dctis, hwredilaii lum, inqnit: « Non esl hscc pluvia ejiistleni Joanniscap. iv, 44, Nemo polest venire ad
    coaela, sed yoliuilaria, quia voltinlaric dalur, et vo- me, nisi Paler, qui misitmc, traxeril eum : « Traliil,
    lunlarie suseipitur. Ilanc auieni, quia Judaeisusci- iiiquit, non vioiehtia, sed amore. Seciindum qnarii
    pcre iioliieruni, segregavit Deus hceredilali suse. > , significalionein dicilur : Trnhil sua quemquevoluptns
    Sed no hsec, ut obiter dicta, accipiantur,-duplici ex (YiitG. Ecl. ii, 65). Deus auieni neiiiineul trahit,
    locoeonfirniari possunl, nenipe ex commcnt. in cap. qisi volcniem, el salvari cupientehi. > -
    j.v, 20, Exodi, ubi expositis verbis illis Domini, Ego , II;ec aulem voluntas excila.l-urin nobis liiminevc;
    indtirnbo cor_Phnraonis,il3 conchidit :'< Hinc ergo ,. rilalis, quo illuslr.inuir, charitatis igne, qno accendi-
    colligitur quod quia boni salvanlur-,. Dei gralia est, mtii', spe cceleslis bealiidinis, qna recreamur. Ad ,
    qiiisnseniisericordite frcnoad se trahens, eliam cum banc speiu nosirae saluiis, quamvis' pcccalores fue-
    jieccare velint, peccarc non jiaiitur, hoc aiiicm hon rinfus, irise Bruno nos conforlal, qui, relatis verbis
    vini faciendo, sed cor molliendo, :el in melius immu- illis ps. CXLIV, 8, 9, Misericort; el miseralor Dominus
    lando. > Allcrumlocumamplissimum prscbel Expo-. paiiens, et mullum misericors suavis Dominus tini-
    silio sermonis Chrisii cummuliere Sainarilana, qusc versis , el misernliones ejus snper omnia opera ejus»
    IcgiUir in commeiil. super cnp. IV, 7-11-, Joannis. ita.divinam exaltat misericordiam. « Ntillus, ait,
    Accedil-mulier ad rpuieum-Jacob haurire aquam-, locus reliiiquiiur dcsperationi, posl lantam miseri-
    ubirequiescenlem Dominum invenil, qui ei dicit, Da cordiae rcpetilionem. Ille solns despeinie'polesi, qiij
    mikibibere, sed illi bscsiianli, quod talis petitio srb' isia noii cretlii, et qui, hisaudiiis, adhuc in sua ma-
    a viro Jutlseo fieret, respondit Jesus, el dixii ei: Si litia perseveral. De qtiibus Aposlolus ail ad Bom.
    scires dontim Dei, el quis esl aui dicit tibi : Da mihi vn, 52. Secundum duritiam auiem tu.am, et cor im-

    (26) S.-Angiisl. primum lib. De Spiril. ellil. chp. jjlere divin.i ninndaia qiise volneril, cum valde per-'
    57, "scribil: « Ctiin potestas* dalur; iion imjionifur fecieque voluerit. » '".
    neccssilas. > Et «
    cap. 54 : Agil, inquil, Deus ut ve- rj (27) Eadeni interna siiaviqueuiiser.ilione, et illu-
    limus, et cred-imus.... sed coiiseiiiire, vel dissentire sirai.imie, iil docet S. AngusU.De grat.. Cbristi cap.
    p.rojirisevoluntalis. esl. > Secundo lib. De grat. et 45. Ciirislus subvenil Pclro, qui ler eiim ncgayerai.
    lib. arhiu, cap. 15, denionsiral quoinodo sub grniia « Quod Luc. xxn, 6), scripluni esl: Bespexit' einn
    volunlas Iiumana non silcoacta, sed libera, exponens Dotninus, inlus actuih esl, in nienle ac;uin.est, iu
    enim verha illa Ezech. xvm, 51 :Faciievobis cor no- vpluniate aciuin est. Misericordia Doniiiiiis latenler
    vumel spiritum novum : « Qui dicil : Dabo vobiscor snbvenil, cor tetigii, ineiiioriam revocnvil, interiore
    novum, et spiritum novum dabo iii vobis (Ezech. giatin sua visilavit Peirum, inlerioris hominis usque
    XXXVJ, 26). Qiioinodoergo qui dicil, fttcile vobis, hoe hilcxlerioreslaciviiiasniovit, et prodiixil aifeclum. >
    dicil, dabo vobis? Quare j'ubet, si ipse dniurus esi, Et S. Prosper S." Aiignsu inlerpres Jib. iu conlra
    nisi quia dal quod jubel, cum adjnvai, ul faciiii, cui Collaioretn ail : < Ex invito yolenleti)facit Dnniiniis,
    jnhol? Seniper est aulem in hobis volutiias liliera, ex qhibuslibet modis infidcliiatcm rosislciiiis incli-
    sed iioir seinper esl bona;.aut etiiin a jtisiitia libern nnt-rut cor audientis, obediCndi in se delcclaiioiie
    esl, quando servil peecaio;.aul a peccalo libera esi, generata, ibi surgat, ttlii preniebnlur; ibi discai,
    quando servtl jusliliac, el lunc est bona. Grnlia v.ero ubi ignornbat; inde fidat, nnde diflidebat,. imle
    Dei semper esl bona, el per hahe fil, ul sit homo velit, undciiolebal.Eleiiim ps. LXXXIV, 2 : Domimis
    lionse volontalis, qui prius fttcrat voluntalis make. dabii-benigniialem, el lcrra nostra dabit fructum
    Per hnnc eiiam fit, ut jpsa bona yolunlas, quaejain sti*"it.-.>- . .
    c*p;l essc, aug^atur, cl inagua fial, ut possil adiin-
    h9 s. mvm EPISCOPUS SIGNIENSIS eo
    pwniuns tnesaurhas libi irafn in diw ine, el revcla-1A Iius esl reduere uiiiciiiqiiescciindumoperaejus,» etc.
    lionis justi judicii Dei, qui reddet unicuiqiie secundum § Vlll. De sacramenlis.
    opera ejus. Sunt igiiur miserniioiies ejtis super om- Dixiiiius supra Chrisliim Doininuni inter discipi',!os
    nia opera ejus, qiiia nihil csl in operibus ejus, quod diiodecim sibi elegisse, quos aposlolos nomiiiavil,
    iiiisericordise compnraii possil. Miscricordia ad ler- eosque in Ecclesia coiistiiueiida primos operarioset
    rain eura traxit, et crucis lnorlciu subire coegil : niinislros posuisse. Qua bencvolemia toto suae vii;e
    inisericordia cuelum implevit, et angelorum riiinain lempore illos complexus sil Redemplor noster, qu,e
    rcslauravit. > secrela cceleslia eis comiiihiiic.ivcril, quibus prsc-
    Tandeni, ut qui miscricordia Diii adjulus bene ceptis inslitiilisque ad illud cp;is crigendiini, slabi-
    operaiur, nihil sibi tribual, scd quidqtiid secundum lieiidumque iiif()rmavcrit,evaiigelislsecseteriquesci'i--
    jiisiiliain ngit, in Dei ntljiiiorium refundat, ad.illud plores sacri curauiatissinie tradidcruut. El, -qnia
    quod narratur in eap. IX Nunier. de nnbe qua sem- Jesus Clirislus plenus gratise et vpritaiis vcnerat,
    j>er tabernaculuin legebatur, et quse in nPcle qtii- alque de plenitudiue ejus quoiqtiot crcdidissent in
    dciii-illumiiiabal, el in die a solis calore dcfende- cura, accepturi erant, coelestis beucdiciioiiis, sivc
    bal, seqiicnlcm affert exposilioncin p. 179, col. 2 : " gratisc suse fonles npcr-nit, qtioruni dispensatorcs
    « Pei' haiicnubcm, inquit, sancti Spiritus gratiae opostolos fccit. Ili autera fontes stinl sacrniijcala ,
    siguificnntiir, quibus hoslrae ignorantiae lenebrse ii- qnibus dalur gralin pro gratia, id est ea accipiciili-
    liiminnhiur, el a vitiortim seslu el a luxiirise ardori- bus vel priiiio coiiimiinicatur, vcl f.ugclur.
    Jiiis delendimur. Nos eniin sumns InberiiaCulum . Plurimis in locis agit S. Bruuo de bapiismo. qui
    Dei, de quibus Apostolns aitll ad Cor. vi, 17 : In- s:\craineniorum es 1.jaiiiia; et qnidcin cmissis qu:e
    hubilabo in iltis, et ambulabo in eh. Sed quid est, de eo tradil illusirar.s cap. xiv E*oui, p. 64, c. 1,
    quod ad liujus nuliis imperium, tabernaculutn el primo afleram exposilioiicm in cnp. ui Joniinis, nlii
    figimr et inovetnr? Nisi cum bene ngimus, non ejus eflicaciam exaltans, ail: « Ta:ila cst vinus liiijus-
    nostrie poteslntis sumus.sed Spiritus qui esl in no- sacrarncnti, ut subitomnndel iiomiiicm ;.b omiii pcc-
    bls : ipso enim regimur, ipso doceiniir ijiso recto eato. >>ncommeiilarioaulem super illa Matlli.xxvni.,
    itinere ad pntriaui .-dirigimur. > Ilac iu senlentia 16 : Dnla esl mihi omnis polestns in ccclo, ei inierra.
    conslantem Brunonemdemonsiranl, qnsc relulil in Eunies ergo doceie omnes genlcs, baplizitntcs eos ut
    comment. snper illtini MniihaciJociun cap. xxy: nomine Patris, et Filii, ei Spiritus snnai. A ChriSti
    Domintj duo lalenla tradidisli tnihi. « Iutellecitim, divinilate, alque omnimoda poteslate laniani.bajiti-
    inqnit, el operationem niihi dcdisli; tu cnim dasin- _ smaiis virlulera promanare docel. « Qtii eniiii, aii,
    tclligenliam inlelligentibiis, tu et bonnm volnnlalein, sccundum diviniiatem sernpei simul cuni Pairc, ct
    etljene operandi cffeclunitribuisli; unde Aposlo- Spiriin sancio omniuin reruni potcslnlem acccj.it,
    lus ad Rom. ix, 16. Neque volcniis, ait, neque cnr- ni homo illc, qui liiiper pnssus est, ct ca'li, et lcvrse
    renlis, sed miserentis esl Dei, qiii prius bene ageniii domL-jntur, neque j'ani soluiiimodo Judiuorum, ve-
    voluiitatem, deinde bene currendi liibuit facul- rtiin etinni oiuiiiuni gcntiuiu ci Dcus ct Doininus
    tntntn (28). » essc credatur. Jam, imiiiit, niilln est cistinctio-:
    Ne-qnis vero pntei S. Bninonem, qni tot lanta- Quicrediderit, el bapiizatus fuerii, salviiserit. Oimies
    que dc ilccessilnle grnlite Ciiristi, tleque ejus jiro- doceic, oiniies baptizatc : sivc Jutisei fuciinl, sivo
    prielatibns copiose doclcque tradidil, silenlio neces- gentiles. > Pr-etercn tum in .cxjjosilionc cnp.: Lc-
    silatein honcrum npcrinn ad snluieni prseieriisse; vitici, tura cap. vn Nuincroriim niCinornl-.' S.
    nam, prseter nmlla, quse hrcvilatis gratia omillo, promissn, qnx qui bnplizaiitur faccre dcbcnl, v 'C-
    hsec hnliel super illa verba psal. LXXIV,pag. 459, liunliandi dialiolo, et omnibus pompis, ct opCi i;s
    c. 1 : Dum accepero lemptts, ego jttsiiiiam judicabo. ejus. Qui in cnp, vn Detilcrononiii dixit quod i,ui
    < Haecaulem, ail, Joquiiur S.-ilvalor uosier, et ad adlmc oiiginali pcccalo teneuir, ldeoque esl maic-
    -snperiora respondet; Ego, inquit, cum acccpcro j) dicttis, in nialcdiclione non rcmancal; sad eadcm
    tcmpus , justitiam judicabo, el iinicuique seciiiidiim die, ulsuse morlis pCccalim intellexit, in aqua
    inerila dabo, et eos qiii me confitenlhr, ct meiiin haplismatis scpelinlur; idcni dc baptisnio el de
    noraen invocant, et niirabilia mea prsedicnnt, dignis conlirinaliono ajjposile disscruil, lUum Nitrner.
    inuiieribiis remunerabo. Hoc autem erit in jiidicio, cap. xix, p. 186, c. 2, locum explaiians ;, ubi lcgi-
    qiiaiido el boui et mali aslabunl ante iribunnl Cliri- liir : Qui tetigerit cadaver hominis, et propter hoc
    sli, ibique dividentur, et qui Cliristum confessi sunt tepicm tliebus fueril immundus, aspergetur ex lnic
    et laiidnverunt, et qui eum iiegaverunt. > Et infra aqua die lertio et scptimo,el sic mundabitur, si dk
    in eodem psnlmo super lisec.: Calix in manu Domini lertio aspersus non ftieril, seplimo non puleril emun-
    -ftni. tJtcWplenus est misto, etc, ait: « Cnlix isle in dari. Ad haec iia loquilur S. Briiiio : « Qtticuiiqne
    mnnu Domini niensura est reiribulionis. Et bcne in cx Adani nascitur, cadaver hominis tetigil, quin,
    niaiiu Domlni dicitur, qui.i in manu et poteslale ii-. priusquam cadaver, et morlis ligibtis subditus es-
    (-28) Ilsec omiiia de graluilo gralise munere dixit quw perierunt in Adam ; el rcgncl, qtiw regnnt. Do- Dei
    S. Bvuno, duce S. Aug., qui lib. De prsedesl. san- grtiiia per Jesnm Christum unicuni-Filitun Dei, ~
    cior., c. 13, habet : Humana hic mcriia conliccscanl, minum nostrtnn.
    C5 . PROLECOMENA. C2
    setvncminem generasse legilur. Propter hoc igi- A niaiio contia Bcfcngariuiii proiliixil. Prsestal anie
    fur, quanlum ad se, septem diebus esl immundiis; oninin spleiididissimam referre expositionem iu
    quia nisi aqua baplisinatis regeneretur, nunquai-i cnput xvi Levilici, pag. 157, c. 1, ubi Deus promit-
    csl niundns."Unde iiic dicilur, uthiijusmodi bOrao til' Moysi-quod apparuisset in niibe super laberna-
    aspergalur liac aqoa die lertio, quaieiius sub trina culum. « (29) Iu hube, inquil, Doiniiius, et in cali-
    Iinmeisioiie hnptizalus illiiiniiiaii a Domiiio nierea- gine prius apparebat, quia postea camis vclamine
    llir. Aspergatur aulein et die seplimo, ul per manus lectus apparere dehebal : nubes eniru illn Chrisli
    iiiiposilioiiem seplein graliis Spirilussancli coiifir- cafnem significnbal. Apparet aiilem el riunc in nube
    melur. Quaie auteui die seplimo eniundari non siijier oraCulum, quoniani in saciaineiito, sub aliena
    potest, qui in die lertio hac aqua aspersus non sjiet ie ceriiilur super allare. Ad hoc aulem oracu-
    fueril; nisi quia. nemo ab ejjiscopo confirmatur, luijj, a'd hoc altare el sacramenlttm acccdefe neque
    qui prius iti Trinilale 11011 sii baptiznliis? > Ex his Semper, neqiie omnibiis licet; prius eiiira necesse
    colligilur Brtinonis diebus sub trina iiiimersioiie, ct esl pfferre viluluin pro peccato, ct arielem in ho-
    SS. Trinitalis invoealioiie atlhue administrari ba- locaiisium, id est credcre necesse esl Christum
    piismum, eumqjie prsecedere debere confirinatip- -Bomimim pro pcccatis noslris iminolatuiii, el lotiim
    iiem abepiscopo iinpeiliendaiii. Sed de confirniar " iri ara crucis corporaliler passum. > Qni symboluni
    lione, deque ejus- ellcclu. ex professo e.l erutlite SS. Euchaiistise, ejusque sigiiilicationem nnper
    salis agil S. Bruno in iractatu de sticrameniis et descripsil, riunc apertius de ea loquilur, et qtionio-
    mijsteriis, ubi, poslqunui dc hnplisino disseruisset,' do coiificialitr, edocct in CommenU ad illa verha.
    h;ec habel: « Nuiic nulem sola corifirmatio reslal, psal. xcni: 37emoi'til Dominus"omnis sncriftcii, et
    qu;e ab episcopis fieri jtibetur, in qna totitis Chri- holocausium pingue fiat. « Ipse Chrislns est eniiii
    stianoruni religionis mysterii pleniltido coiiijilelur. sacerdos magiius secundum ordinem Melchisedech,
    In baptismo nanique pcr Spiriuira sanclniu, dalur qui admirabili polenlia panem Ct vinum in sui
    reniissio peccatorum. Hic auteni ipse Spirilus invi- corpofis el sanguinis siibstantiam vertit, dedilqne
    laliir ul vrniat, eitlomiim ipsain (juaiu sanciificavit disCipulis stiis, diccns : Accipile, el cometlile, hoc cst
    defentlere et habilare dignetur. Nani ei ipsi aposloli cprpus meum : el h'c esl cnlix Novi Testamenti tV;
    iwstbaptismum acceperiinl Spirilum sanciuin, quein meo sahguine. Altera autein die posiquam bocfecit,
    uiique ih" ij)so baplismo janj acccpprant in remis- se ipsum in ara crucis pro nobis imniolavit. > Sed
    sioneiii peccaloruni. Tunc jier insufflatioiiem acce- niajof accedit caiholicse lidei 'cohfirmalio ex irrefra-
    pcruiil potcsialcm. ligandi, atqiie absobendi a pec- ,-. gabiii aiictorilale', quam suppedilat commciUarius
    cniis, euindeiiiqiie' SpirilUm sancliim ileium recc- iiicap. vni Levitici, p. lii, c. 1, uhi eiiani fil men-
    pcrnnt iu diePentecosics, ad totius' virtutis et scicn- tio dc cxpaiisione inanutiiii sacerdoiis celcbraniis
    tise perfeclioncni. > El in lioc proprie docel signifi- super hostiam, et calicem consecfanduiu. «'(50) Ei
    cnri sacrnmeniiini confirmaiionis,"ijuo:!, ait, iieiari si pontifices, inquii, el sacerdotes stfper Clir-isli
    non polesl, auia jjlenum et perfectum habet suum coiptis et saiiguiiiein mauus expansas ct elevatas
    "
    cireclum. . ' * hnbennt.iiniis lanicn esl ponlifcx Jcsns, qui sanclifi-
    Sncraiiientum aiiteni baplismatis, sive rcgenera- calct bencdicit, cujusvirlule ineffabiii in sui corporis
    tionis per aquam, et Spiritum saiictuin, qtio sanguis sangiiiiiisque subslanlianipanisetviiiumcoiivcftittii'.
    Chiisti applicatur, adeo necessariiini leuel Briino, Fudit tiutem sanguiiiem ejus per atlaris circuilum;
    nionines, ideoque etiam infanlcs perire asseral, qiioniamCbrislus "sunhisniigtiineuj nobis obliilitntJ
    qui sine eo decedereiil. Ejns doctrina ita se habet, bibcndum. Allnre eniin Ecclesia est, qusaClirisli
    e.xjjonens illa verbn psal. cxvm, p. 561, c. 2 : snnguinetola aspergiluf et iiiebrialnr. > Si 'cx"figh-
    Prwvaricanles repulavi omiies peccolores lerfw.' ris symbolisque Vcieris Teslanienti tam pers[ri<ua,
    « Oinncs homines , 'inquil, in Adniu prsevaricntores tamqiie slgiiilicanlia eruil S. Bfuno lestimciiia ad
    facti stinl, qni Jcgem sibi impositara transgredieiis, 1) assereiid.ini in sacramento allaris corporis ct san-
    ad nrboreiri si.bi interdiclani accessit. Bi illn nliqtie gtiinis Cbristi Doiiiini transshbslantintiPneiii, quid
    prxvnricatione pereunl quiciinqiie sangiiine Chrisii luculentius audire non spernimis in cjus Coniriicni»-
    non suiit redempli. Qiii vero redempti sunt, nisi riis super Evangelia, qui renlein ipsius Clirisli pr;«-
    legem sibidatam cnstodiarit, prxvaricalores fiunl. > senlinih, facta panis ct cnlicis consccrntione, tniu
    Si quae de his duobtis sacrameiilis, bnplismafe valide propugnavil? Ecce quonioilo edisseril iaiu
    scilicel el coiifirinalionc, tradidit S. episcopus Si- ineffabile myslcriiim, exponehs qiuc de eo in Matilu
    gniensis, ctira calholico dogmnte perfecle coiicor- cap. xxvi habenliir : Ccenaniibusnutem eis, accepit
    dnnt, et iraditionem Ecclesise"in eorum usu pcrfecle Jesiis panem, <*(beiiedixii, dedilque discipittis suis
    conririna.nl; prseStaiiliora ntque illuslriora.stinl, quse dicens: Accipile, el eomediie: hoc eslcorpus inenm.
    Variis in locis siiOrum operum de sanctissimo Eu- Declarat, inqtiam, Bruiio hbc in loco quid Ghrisius
    cbarisiise sacrameiito scripsit elante ihconcilio Ro- sigiiificnrat, cuin"alibi, Joannis scilicct cap. vi, S4;
    (29) Vid. toliitn conimeiil. in cap. xxix.Exodi, ubi neni corporis et sanguiins Chrisli Domini.
    sgitiir de sacrificio yiluli el diioriiin arielum, qtio- (50) Vide etiam qnsc profert in Coiiiinciil. super
    ruui ininioktiio ad signiiicaiidani iraducilur oblalio- cap. i ejusdem Levttici, p. 120, c. 2.
    63 S. BRUNO EPISCOPUS SIGNIENSIS. 54
    dicerel: Nisi manducaveriiis carnem Filii homims, A stum, quoniam el si sacerdplum mniislerio fiai, ipse
    et biberitis ejus saiiguinein, non hubebilit viiani itt tamen cnrnem et snngiiinem siium immolal et sa-
    vobit. < Ecee Sacerdos, ail, in selernuin secundum crificnt. Non eniin sacerdoiis, sed ipsins vox esl,
    ordinem Melchisedech, panem et vinum virlule quse dicil: T7ocest corpus mcum, Bl: Hic est calix
    i-neffabili in sui corporis et sanguiuis subslatiiiam Novi Tcslamenti in meo saiiguine, yui pro vobh et
    converlit. Sicut enim tnnc etvivebat, ct loqueba- pro mullis effundelur, in remissionem.peccalorutn,
    tur, ci lameii a -discipu.lis CQmcdebniur et bibeba- pag. 141, c. 1. HsecdeSS, Eucharistia cum pluriliiis
    tur; ita ei modo iiitegcr, ct incorruptibilis manct, SS. Patribus Bruuoncni dixisse, nemo cril qui non
    ci a fidclibus suis in panis cl vini sacramenlo falealur; at peculiari.s ejtis doclrina de 'Viaiico,.hoc
    quoiidic bibiturct manducatur. Nisi cnim jianis ct est de corpore Christi in exlremo vitse discrimine
    vinuni in ejns carncm ct sanguineni verierentur, accipiendo, quo oslendilur ex vetustissirao temjipre
    nunquam ipsc corporaliier manducarctur, vcl bibe- Ecclesiam ad fideles |)ericulose decumbenles illud.
    relur. Miilaniur ista iu illn; coracdtiiiiur cl bibuiiliir deferre consuevisse. Exponens cnirii cnpul xv Deu-
    illa in islis, quod qualilcr fiat ipsc solus novil, qtii leronomii, p. 198, c. 1, ulii dicilur non esse absque
    omnia potcsl ei oninia noviu Dixit cnim per sc, viaiico dimiitendum servum, hscc habei : « V.kle
    dicil ct niodo pcr suos ininislros : lloc esl corpns B quam bonus Dominus, qui nec etiam ipsos malos
    meum; el tinln cs.t ejus vcrbi virtus cl cfficncin, servos, ei ingratos vacuos abire permillil, sed dat
    u.l sialim ilal qu.od diciliir. Similiier aiitcm tliiin cis vialicum de gregibus, el de area, et de torculari,
    dicil : 7/ic est sniiguis meus; niox in cjus sanguincin Inlelligil eni.m h>ic sacrameiilum, inlelligit el hoc
    vinura convciiitur. Et /tccipiens caticem tjratias egil, noinen, nec ignoral quid hoc vialicum significet.
    el dedit illis, dicens : Bibite cx hoc onvies : hic cst Unde el ultima hora poenilenlibus hoc vialicura re-
    enim tunguis meus Noci Tettameiui, qui promullis cipcre persuadel, qui per lolam vilnm usque ad
    elfundetur in remissioncm peccaiorttm. Uic, inqtiit, scdeni Judicis securi perleraiilur.»
    cs.l sanguis nicii?, qui fuiiticiidus cst, ct 11011alius Dtim aulem S. Bruiio dignitaieiu el viiiniem eu-
    isle, el.ali-js ille, scd uiius idcmque iste ct iilc, charislici sacranienti merilo cfferret, Christianos
    Cras igilur ftindclur cx hoc nico Jnicrc, quctn vos adinoncrc non oinisit, ut qui ad sacram mensaiij
    modo bibilis cl vidctis in calice. > Eadcm docirina accedunl, a peccalis prius niundari curenl, ne in-
    «atholica refnlget ir. <;onim. super Joannis cnp. vi, digne corpori el sangtiini Domini comniiiiiicenU
    51: Egosum panis vims, qni de cxlo desceitdi, etc. Quare in Levil. cap. v, afferens illud Pnuli II
    Si quis manducatierii ex hoc pane, vhel in wiernnm, Cor. vi, 1 : Hortnmur vos, ne in vncuum graiiatn
    fl panis quem ego dabo caro mea csl pro mtnidi viia. ^1 Dci recipialis; liscc liabel p. 135, c. 2 : < Ilinc-il.la
    « .lam nnnc, ait, ipso Domino exponcntc, inielligi- nuima, in iis quse sunt Dpmino consecratn, peccare
    iiius qnid sii iste panis. Isle cnini pnnis caro Cbristi viilctor, per qnam fides inlegra sacramenlis non
    est, quaepro niundi vita in ara crucis imniolnla csl. aiKiiljclur; dum enirii secunduin quod polest gra-
    Hanc autem lijanducal Ecclcsia ; idcoqnc noiuiiori- linin iioii acquiril ab tliis, maximura certe sacrile-
    tur, sed vivit in selefiitim. Pnnis enim cl vinuiii, giuni coniinillil. > Sacerdolibus vero multo magis
    quse in nltari poiiuiiliir,.ad sacerdoiis voccin coelcsii bnnc mundilicm incmcnt, eis dicens : « Non acce-
    benodictione sanclificantur, cl in Clirisli cariiciu ct dant ad altnrc nisi loli : prope est aqna , prope stint
    sanguincm essenlialiler conimuianlur; ut i.ina c.i- incrymnj ct pcenitentia. > Ita in cnp. xxx Exod.,
    denique cssenli.1 sil ct,.cjus c.arnis, quse dc Virgine p. 116, c. 1.
    nata esl, elejus, quse de pane fncla esl. Jloc auleni Non niirnm ergo vitlealur, quod S. episcopus tani
    lam niagnuii) el admirabilc sncrnihcnlum co tcm- frcqucnler poeniienliam commendet, ac doceafqtiod
    pore ccepil quo Salvalor noster panein ct vinuni passio Chrisli virluicm ei conferat remiltendi pec-
    benediceiis, discipulis ait : Accipite, et comedite: cata. Vid. p. 152. Sctl, ne quis pulel Brunoiicm de
    hoc esl corpus meum. Et liic est calix Novi Testamcnii JJ |)0cuitcntia cordis solum loqui, .eamtjue ad einunda-
    in meo tanguine. > Quoniam vero in missa non so- tioucin conscienlioesntis essc, de confessione sacra-
    lum fit sacramentiim, seil etiam sacrificiuni, A. N. meiilali peculiaritcr agii. incommcnt. ad cnp. vn Lo-
    his in docirinis versalissimus, quo.lidie fieri ct re- vitici, p. 142, c.l. « Vuji enim Dominus, ait, ul |>ec-
    novari a sacerdolihus aflirmal jn coiiimeiit. cap.-i, cnla nosira sacerdolibus dcmus alque aperiamus;
    in Job, p. 222, c. 2, ubi legitur saiiclum viium qnatenns cornm consiliis ei doctrina repleamur. De-
    bolorausta pro singulis filiis cunctis diebns offerre . iiius eis atlipera noslrum, confiteamur eis peccata
    epnsiiescere. « Offercbat aiitem Job, ait, holocausta nosira, dicamus eis quid male pinguis Jasciviendp..
    per singiilos; quia SalValor noster el pro oinnibus, feccrit caro nostra. Ipsorum esladolere, ipsorum est
    et pro singulis quibuscunque fidclibus se ipsum incendere, ei delcre peccaia. > Jleni dcclarnns. illa -
    oblulil, el qiiotidie [)ef suos ministros offerre nou ps.. LXU.Effutidile coram illo corda veslra, quibus
    cessau i Dixeral ctiaiu psulo anle dc oblaiione facicnda sil confessio manifeslat. « Quidquitl, ail,
    arietis in holocaiislum, clc. « Hoc autem cst iltud iii corde habetis, illi revclale el manifestate; et sic
    hplocauslum qubd quolidie in S. Ecclesia lj'i. Offcl ul scripttim esi Jacob. v, 16: Confileminialleruinim
    eiiiin Moyscs, id est Chrislus, arieiem in bolocau- peccala veslra, cl oratc pro invicem, ul snlccmini.
    (%
    - PROLECOMENA. ' «5
    Deo enim coufiicris quod ejusvicarhs, 10est episcopis li Je Ecclesia, deiune de diveisis ordiiiuni gradious
    - ':._'
    ci sacerdolibus coiifueris. Celai aulem peccatum agam.
    oslendil. IX. De Ecclesia. _ "
    stiuui ilie, qui "riullum pcenitenlise sigiiuni §
    Ui quis auteni a pcccaiis niu.iideiur non suIKcii ut Ecclcsiaiii inlelligiimis,'elprofiiemUr esse lidelinm
    peccala sua sacerdoti cotifiiealur, sed absolutipr.ein socielaleiii suis peciiliaribus pasioribus, seu episcd-
    pbtiiieal oporlel. > Quare S. Bruiio exjilanaiis cap. pis iiispiritiialibus siibjcclain, praecipue veroRo-
    xui Leviiici, pag. 152, eol. 1,'i'aleiu coiilirmat veri- inanp.ponlifici, iariquam capiti visibili, in univeisa
    laleiii. "<Ul quid, ait, peracla poeiiiieriiia absolvitur Ecclcsia constiluto. Oliiii priini Dci cultores. e"t ab
    homp, el recoircilialur, iiisi qoia snccrdotis absolu- Abraliain priihocredehliiini parenle cieseeiiderites
    iionc'lavalnf atque inuiidalur? IIoc autlianrpoeiii- Ecclesiara rcprseseiilaljani; nlodo Ecclosia, cujtis
    ientes, in quiblis peccalu non dclcntur, qtiia iil rios membr.i stimus, Cljristo aiiclcrc gaudct, iit.qtic
    peccntis perscveiantes, senlper peecata peecatis in ejns cohsiiiiita stabititnle, ijjso rcgeJiie sustenla-
    adjichint. > Neqiie supervacaueunj eril recenserc tur. « Sicul enim, inrjiiil S. Bniiio in exposit. cap.ii
    qnaj de iiecessitnte sacrainenlnlis absoluiionis in in Gencsiiii p.ig. 10, co!."2, dorinienle Adairi, liiia
    Jine ejtisdCincapiiis addit siipcr pfseccptunilavnjidi ^ costa sublfacta, facia cst Ev;ij- ita Chrisio mofiis
    vesiitnenla etiam munda. « Quafe, aii, Secundo ln- somno in crucc dormienie, de Intcie cj'us sangiiis
    vantur quse pufa sunt?;iiisi qiiia,quaiiivis pceniieiilia exivii,"qui rctleniil ei fa1i>'icaviiEcclesiaiii. Rcdeinit
    sit iiohio niiiiidiis, aliaineii itisi a saccrdoie sit rc- nuiciii, qui' lottnii huijianiiin gcnus a daiunaiiohe
    concilialus et abspluius, adhuc .i sacfaineniis abs- stio sauguiiie libcravit: fs.bricavit auieiii Ecclesiani,
    linct, ul iinhiuiidus.-:_.quanivis eniiff iiiuiuihs sil, iuani giaiiam, suiihique Spiiituiii largicns fidelibiis,
    iiiuiidus lameii non.videiur, nisi cum cseteris Jideh- constiiiicns praccpla, ctprcmitteiis iiljteiiiperanii-
    lius ecclesiasticis coiiimunicel sacrariientis. Primo btis setcrnuiii pioeniiiiiii. > 1n piiiicipip nnrc_iiiiii
    ergp lavaiur pocnitehtia, secundo recdriciliaiione et Ecclesise, ait A. N. iii cxposit; ntl cnp. xxxiv Exod.,
    nbsolutione. » Kerao non vidct delirnsse lisereticos, pag. 125, col. 1, soli apostcli a Doinino voc.ili fidc;n
    qui sacraiiieiitalenj coiifessioneiii e medio iollere suscepefuiiU llloS"aui'Cnidociiir.a, cxcinjdi? ct por-
    conati siint, eain moderjiuni iiiventtiin dicentes, ct lchlis ail laniuiii opus fcfihnvii, eoriimque inhiisie-
    pceiiilentiam cordis sufljcere prsedicarunt. El quain- rio, sive nposiolatii, ex oiuiiibiis rimnd: jjartibiis,
    vis A. N. de sacrameiitali confessipiie, hoc esi dc cotleiri "S.tBninonc doccnie in Gcnes. |iag. 78. col. 2,
    sccrela "peccatorum accusatioiie iani prseclaruih ianqua.hi diversas gcnlCs in unani Ecclesiatn cohgrc-
    ieslimonium--.non sojum ih locis supra relatis, sed ] gnviu- Nequc pliires Ecclesise facise stinl, ct si plu-
    ciiam iiiexpos.ps. xxxi, p. 557, c. 1, pfsebueril, noii rcs in; divcrsis liiiiiidi paiiibus linidatse' liierint,
    est obiitus pfleniieulisepubKcse, "quatripeceaiorcs ob quod A. N> in Coiiiiiient. siiper Caniic. canticcr.
    graviora publica delicta obife debebanl, ulfecoii- opporiune adnoiaviu Kaiii, cuin anle saccr scriptos*
    cilialionem ab__Ecclesia juxla'. pi-wscriptanf disci- V.ihens"appellasset, snb qiiafuin lioraine Ecclcsise
    plinam adhuc Brunonis diebus vigeniem Obiirie- ihlelliguiiiiir, posica in hunicro singula.ri vJueaih
    fent (51). A reconcilialione lepfosi, rul Iiabeiiir in dicnl, significat, quotquot suiit Vincae, id cst Eccle-
    xap. xiv Leviiici, pag, 155, cpj. I, _specieni dcsii- si;c, vineam un.im consiiiuere. « Muhac auteni vi-
    niens hxc liabet : « Egrediluf sacerdos e caslris ad hese iiiullac suiit Ecclesiae. Una; vero Syiiagoga est.
    leprosum reeoiiciliaiHluin ; quoniam usque hodie iliinc autcni ieliqueriiiii ajiostoii, sictii srriptnnj cst
    episcopos nosirps ad pec.caiores recohciliahdos EC- Acl. ciip. xiii, 46; Vobis oporiucnil primum qtiidim
    clesise janhas egrcdi videnms. Noii recipiiur autciii toqiii vefbum Dei, sed quin reptilisiis illud, ei indi-
    leprosus, nec miindalur; quia iiec peecnior recon- gnos vos fecistis cvlernw vilw, eice.•concerlnniir "ad
    ciliari debet, qui pojiiiientiam non egerii pro pcc- gchies. Poiest et- sub iiiterrogniioiie legi : Viiieain
    cato, est eni.m pceniteniia coiiiniissa llere, fiunda iiieaiii hon custodivi? Cuslodivi'-'uliqiic. Qtiod autcrii
    Jion committere. > > priiis' pluraliter,' dcin vero singulariter- viheam
    De exlrema unciioiie lnillus riiihi occurril locus, posuil^uiiiialem Ecclesiae sigiiilicavii, quae,-qiianiVis
    ubi de ea egerit S. Bruno, el de lijairimohio per- secundiiiiJ locoriuh qiialilaleni dividaitir, in fide
    patica habet in' coinmcni. ii capilis" in Gchesiiri, tamen ei dileciione una csU > Duobus aliis in lpcis
    ei in c.ipl iv Jonnnis, qiise jprsetefco, cuni pliiriina aSserit S. BfiiiioEccIesiaC-unifaicm; nain priino lo-
    jnilii diceiida sinl de ordihej de qtid tnni copiose - qtieiis dediversis mahsiunculisiii arca a Noe con-
    et eriidiie scripsil, iii vix snhniia cnpita comjdecti stitutis, ait per eas significari niultiplices Ecclesins
    valeain. Cuui verp per lioc saCiamentum, cujiis au- per totinri orbem fundalas, quse veliiti qusedatn
    Clor, sicul alioruui fuk Cliiislus Dominus, conslUua- canierse iutra eamdeiu donium coiiliiientni'. « Carei,
    •ttir in- Ecclesia hiernrcbia; qtue est assuiiipiio et inquit iii Geiies. cap. vin, pag.-l.7j col. 2,-Ecciesi;>
    «lesthialio aliqiioruin fitlclium ad sacrPrinn niinistc- macula et rugn: Per inaiisiiiiicnlas antetii, siugtilas
    riura,;et ad propagandani Iegrsejus Vefiiatem, piius 'dcsignat- Ecclesins, quse per provincias, ei cpisco-

    (51)-Hoc aiiieiri in loco S. Brunomeijlionem facit eranl et-poenav el cxempio,


    " anieqiiain ..prjemtcns-ab-
    Dublicseuoeuilciaix ob publica delicla,; qti* expianda solverelur. - .'.... .-_
    G7 S. BRUNO EPISCOPUS SICNIENSIS. R8
    patiis divisse infra universalem Ecclesinm, quasi A hominiliiis aliscondiliun revelaverau Quod "auteni
    quaedam canierse inlra domiim coniineniur. > Aller hoc adPelri personam omnino ieferri debeat, nt
    locus habelur, a comment. cap. n in Exod., png. affirmantemCliristi divinitatem, cx aiitca diclis conse-.
    49, col. 1. « Et_ si ob diversiintem loconini, ;iil, qtiens esl, et evidentius cplligiinr, si Clnisli verba
    mullse in lioc niundo sinlEcclesia'; iu fidei tamcn i.n suo yero sensu accipiantur. Npnjinim jnlelJigen-
    unilatc, non nisi itna catholica ei niiiveisalis Eecle- dum esl Chrislum voluisse super malerialcni Petri
    sia.essc creditur. i personara, id est, stiper torpoream et spiritualeiii
    Ejusdem eiinm EccIOsise sanclilas ct exeellcnlia ejus naturam, Ecclcsiam snam construere, cum ex
    asseritui' ab A. N. in commenl. ad cnp. XLIIJob, se iners sit, nihilque agat, sed super fidem Pet.ri.
    pag. 298, col. 2. < Neqtie, ait, Synngoga, neque Sicut enim Ecclesia ex fide consistil, ita dicilur
    idoiolnlfia, ncquo al.hi quselibei secla pulchriludiiii fundala super personam Pelri habeniis fidem, qnae
    Ecclesise coniparari potest, |psa eniiu est, quse non ih suslinenda Ecclesiae fabrica slabile firmumque
    habet maculaiii, iieque rngam. Et ipsa quideni inter sit fundnmeiiliim. Hanc aulem fnisse Briinonis racn-
    fralres suos, id.est inter angelorum choros, qtii lem clarius.patel ex Iiis, quse iramediate subjiingii.
    ejusdem, cujus et ipsa (filii sunl) hserediiaiem sus- < ilnic enini sentenliae Apostolus concordans 1 Cor.
    cipit. > B xxxii ail: Fundamenlum aliud nemo polesl ponerc,
    Ecclesiam pariier aposlolicam conlilemur ab apo- prmter id quod positum esl, quod esi Christus Jesus.
    slplis fundalam el propagalam, qui , ut inqnit Ac si dicai: Non est aliud fuiitlamenliim, nisi ilja
    S. Mnxiraiis Taurinensis, quamvis parcm graliam pelra, quaiiJ Pelrus in fundamentiim posuit, cum
    i.~n\ Doniinum sanctilatis obiiiiuerint, unus lamen dicerei. Tu es Clirisius Filius Deivivi. > El revera
    ab eo princeps omiiium elcclus esi, el jjrsecipuum quod in fotiiludine et slabililate liujiis' peirsc, sci-
    consiiliiius fundamenlnin, super quod suain sedifi- licet Petri, ejusqtie siiccesSonitu in entlcm nposiola-
    cavii Ecclesiaiij. Qnani prsedare hanc asscrueril tns prseemineniia, ct dignitnie fiiiuiala Ecclcsia
    verilaleiu S. Bruno ex duplici Ioco cpnstal, quorum conservetur; ex illo eliam Christi oraculo evinciiur;
    priniiis exhibel coniment. super capul xxxm Exodi. cuiii dixil Pelro : Ego rogabo pro le, Pelre, ul r.on
    pag. 122, col. 2, ubi relata celebri eonfcssione Pelri deftciat fides lua. Nam firmitas illa et inerranlia a
    de Chrisli divinitale, cjus 'fnlem, quam ei Pnter fide Ecclesiae a Christo in Pelro fundalse characlc-
    cceleslis revelavernt, pctram scn fuirlaiiieiituni rem verilatis, ac proprietateni singularem ipsi iu-
    super quod sedificalurus ernt Ecclesiam, nuncupa- hserentem, ei perjjeiuo duraiuram ei consiilucbat.
    vil. < Yocatur atitem, inquit, fidcs Pelri petra, Ne aiileiu inierpretatio hseCdivinorum vcrborum Iii
    " aliuni sensiim iraducatur, prse oculis liabeantur
    Unde ciiiii Doniino Pelr.is diccrel Matlli. cap. xyi:
    Tti es CJtristusF-ilius Dei vivi; mox cjusdcm 1'UICIJJ qnx idcm S. Bruno pcrspicue adducit iii comnieiit.
    confirinans ait: Ego dico libi, quia lu es Peirus. Id super cap. xxi Joannis, ubi supreinara Petri, ejus-
    cst siijjcr hanc fidein tuam, qtia nie dicis Filium que successorura auctorilatem ac potestalem iii
    Dei vjvi, ra:dificabo Ecclesiam meam. > Consoiint Ecclesia universa clarissime affirmat, a Ciirislo ci
    ailer locus in coininenl. nd prsecit. Matthaei capui. trndiiam, ncqtte C3etcris apostolis coniraiinicniain.
    «_yideanius, inquil, qnid sit: Et supcr hanc peiriim Ciiin enim Christus ter dilectionem Petii exjilorhS-
    icdificabo Ecclesiam mcam, Super lianc p.eirain, sei, eumque semper in illa conslanicm audivissct,-
    cuam lu modo in fidei ftiiitlnnicnluiii posuisli, supcr non solum agnos, sed el oves suas ei pascentlas
    jinnc lidenij qiiam lu niodo docuisli, diccns : Tu es tradidil, diccns ei : Pasce agnos meos, vasce oves
    C/ii.islMSFilius Dei vivi; super hanc jielram, et mens. Shper qiise S. Brimo lisee commenlnlur:
    « Prius aguos, deinde oves ei commisilVquia hoiv
    super hnnc fidfiiu sedilicabo Ecclcsiam mcani. > Ex
    soiiini pastorem, sed pastorum pastoreni cuni coh-
    *JIIOautem S. Bruiipasseril fidein Peiri esse pelrain,
    «upra quam Chrislus Doiiiiiuis pioraisil sedifieare siiiuiu Pascit igilur Pelrus agiios, pascit (iVtivcs'*:'
    Jicclesiam suam,. ipsain Petrj personam exprimere jv pnscil filios, pascil ct liialrcs, quia prseter agrios n
    voluil, a quo prseclarum illud diviniiatis suse iesli- oves in Ecclesia nihil csi. Ovcs ergo prselaii siinl
    uipniuin prodieral, el- pcculiarilcr designare cjus ei episcopi, sutcessores nposlolorura divinilus eon-
    «lcciiouein, uiprse relit|tiis aposlolis piseciputiin foret siituli; qui sub suprerap capite, nempe Roninno
    Ecclesise fundamentum. Ncque euim in. primis dixit ponlifice gregem.suum pascere et giibeiiiaie de-
    Jesus siipcr.fidcin in gcneie se Ecclesiam sedilicalu- benl. J (52) Tandeni, in coiiihienl. snper psalnuiiii
    ,Tunj, se.d super fidcin Petri, quam ipse coufessus i.xix, S. Peiiiiiti iTinxinium apostolorum appellal
    fuerat, eique Paler selcrnus -liiysleriiun hacieniis S. Bruiio, eique a Christo Doinino coiiiiuissairi coii-

    -
    (52) Hsec exccfpta videnlur ao auctore scrmonis pascit et matres: regit et subditos, ei prwlutos. Omnittm
    iri iininli aposlolornm Pelri.-el Pauli, n melioribus igitur paslorcst, quia privler atjnos f.loves in Ecclesia
    crilicis S. Euclierio Lngduucnsi aiiiibuti, quiinivis uihil esi. Hnc .iu.ciorilale_usus.est clarissimtis Bos-
    siib lioihine Eusebii Eniiseni etlili. Pritis ntjnos, iu- siietius episcopus -Meldcusis in celebii.oinlionebn-
    quit, deinde oves commisit ei, id est Pelro; qiiia non bita ad clerum.Gallicnmini congregaluui an. 1682,
    solum paslotem, sed pastorum pastorem eum consli- ul Rom. ponlificis universi Cliristiaui. grogis guber-
    luil. Puscil igiiur Pelrus agnos el oves: pascitfilios, iiandi poteslatem compfobarcU ..-.-..
    «9 PBOLEGOMENA; :; 70
    firmahdonim fratinm eurani iteriiinnsseiit,'-•atque- A estis Aaroi ,-si tainen itnilamini, ei Moysi fralres
    confirmat principntum, plenainqiie ejus in uriiversa eslis, illius utiqtie Moysi,;qui ait -psal. xxi, 25 : Nar-
    EccIesia'auctoritatem.' ':'.' rabonomen meum frulribus metSi. Yos ergo hnbetis
    Quoniodb aulem Petrus Bomannm ECclesiam fnn- vesiem Anron, vos glorin, et honore,-oniniumque
    daverit, suamque sedeni in e.a slabiliveril, docet virtutum ornnmejilo induli eslis. Vos ralionale, ei'
    Bruno in comiiieiit. supef illa vefha cap. xxi i Exod., siipeiliumerale liabelis, vos sancli Spiritus gralia
    pag. SO, col.T : Si seduxeril quis virginem nonclum innncti esiis : veslrse qiioque iiianus ad Christi cor-
    desponsafam', eic. < Bonus, inquil, seduclbr bcalus puselsarguiiicfii coiificieiiTlumsiiiilconsecralse. Vos
    Peirus exslilit, qiii ad fidei jtisliliseqhe amoreffl cnim:seplem diebus hac veste utiniiiii, et nunqttani
    Rorijanorum multiiudineiri convertit. Invenit ehim ea exspoliamini. Non ciiiiu sunl dics nisiseplenii
    haric qnasi virginem vacanlem, riec duhl desponsa- Quod aniem seplcin diebus fil, orani lenipore.fil. »
    lam, ncque viro traditam, dormivitque cnm ea, et Mihietiam liceal Teceiisere qiiomodo idem S. Bruno
    miiltos ex en filibs gennil. Cumea namqrie dormie- episcoporuriJ electibncnJ el mihislerium descfibai,
    bal, quaiido prsedicalioni irislabat, el verbi seriiinc exponens illud Exod. cap xxvn, pag, 101, col. 2.
    filios generabat; postea vCro dolavit eani fide, Vl ardeal hicernti semper in laberiiaculo leslimonii
    scienlia,' et virtntibus, et S. Spiriliis graiia'"cani "1B extra veltim. « Haiic auleiri lucernam, inquil, collo"
    .rObprando; quta gener, fit dotes patfivirgiiiis"pla- cai Aaron, ei Jiliiejus; iianc illi ofdinant, conse-
    cuerunl, » Petrus ergo ex Brunone Ecclesiam Ro- crnhl ei coiislitmint, qui et primi saccrdotis ejus-
    innrianf iri sponsam-sibi electam al) impio idolorum que3ticcess_ornm viccs geriinl(55). A popiilo qui-
    cultu ereplanJ, coeleslibusqrie verilaiis radiis- illu- ' dem lucerna eligilur, et ponliiicibus bfferiur; ab
    straiam, eam in vera siipremi dominalbris Dei reli- «piscopis aulcin consccratnr, et ordinatiir," ct in
    gioiie,d)rislique reparaloris cognitione slabilivii, setle collocalur. Lucefna aulem jisque hianecornm
    .omniiiusque seienlise et vifthlum dolibus exofnavit. l^t'0, et dohec de liac niisera et tenelirosa vita excat,
    Ul auiem hujiismodi hseieditas, (juam cPnstiiuer.il, Deipopuliiiii prsedicare et illuminare non ccssei;
    -pcrpeliio successoribus suis in apbstolica sede re- ul, hacnocle finita, orialurei Sol jiistilise, et in-
    juaneret, gJoriOsissimo"crucis mariyfio, Clifisiuiij gredralur illum dieni de quO Psalmista psal, LXXXIIJ,
    hiagistnim siium imitatus, Boraae obire voIuit,.pro- 10; ail: Quia melior est diesuna inalfiis luis super
    pfioque sanguine_ veluli- firmatum chirpgraphuni millia. > Hic notandus esl non tam usus elcclipiiis
    "
    surh voluntatis, eTfeliquit. ' : , episcoporum,' qui Brunonis sevo-in Ecclesia. ^dhuc
    '" Ciim anleiii Bruho nosief sanclissinitis
    episcopiis , . vigcbat, eorumque consecralioiiis, quairiquod epi-
    fiicfil";"el ut omnihiodse episcopalis perfectionis scopi consecraiores sumrai- pontilicis vices gere-
    exemplar se gesserif, niifumnon est, si lani cbpiosB bant, neque eis liciluin erat ad liiijusmodi cons;;-
    do electipne, muheribus, viiiulibtisque episcoporiim - crationemprocedere, nisi ejusdem sumini poniificis
    exponehs Exodimi 'el Leviiicuiii iraclnvcril. Ne li- , m.indnliim, lioc Csl apostolicas lillerasTiaherent,
    niiies vcro hujusce prolusionis irarisgrediar, aliqua vi qtiaruin vices ejus adiinplereiiU Sed et illud
    -tntiiunv cx mullis locis feferam, qiise praeserlim in peculiare in_ consecralione episcoporum a-IJrurioiie
    Coinnienl. sttper Exoduni conliiieiitur. El quidem meinoralum :silentio non prscleribo; scilicel, qno.l
    primo audienda siiiil qiise tradit, explaiiahs VCrba -episcopi aiileqiiain coiisecrentiif, respondere ie-
    illacap. xxix Exod., pag. 112, col.2. Vesiem mtiem neanlur de fide, et jurare se ab illa, et a regulis
    snnctam, qua utitur Aaron, habebuhl filii ejus post Ecclesiae nunquaiu lexcessuros. Exponeiis cniin illa
    eum, ul uhganlur in ea, el consecrenhit• manus eo- Levilici verba cap. vm, pag. 141, col. 2 : ObiiUit,
    rttm. i Yosetiira, aii, episcopi el sacerdoles, filii . jnquit, et arictcm sccumlum in conseaatione *u-

    (55) Coiiforiiiis esl liiijusnjodi regtila sanciioni, semelipsum >n infernn demergit. Taifia insonaiite
    seu_ canoni; in coucilio R.omaiio sub Siricio pnpa auciorilntc, quid validiun afierrc' posstinl.. qui "su—
    l premain Bomnnoriiih. pontificiiiii "in ordinnlioiie epi-
    proinulgaio. Ut exlfa conscienlitiiii sedis diioslolicw, D
    ncmo audeat ordinare: Vid. obsciv. Shjicr llislor. scopornm potcslnieih -inipugnnre..contciiduut ? Si
    eccl. Fieurii lom.T, p. 299. Iliijusmotli regula adeo iijiosiplos in jns.et cxempbini profeinn', qni passini,
    iirma fnit apud Roiiinnos jiontificcs, ut S. Lco Ma- ubi ppus efal, episcojios ordinnbniii; rcspohileiit
    omnes, eos o.xiraorilinnri.i niissioiic ei jio-
    ginis in episiola nd episcopos provincise Vieiinensis nnclores extrnordinariis
    (le ililnrio Arclatensi episcopo eonqucsius siij qiio.l lesiaie, etiam privilegiis, nc porren-
    in en se non continueril." Hilarim, nit, Ecclesinrum lorum opcraiioiiibus n Dppjiuo liiuniios fuissc: nc
    slatnm, el concordidm sacerdolum novis prwsumplio- proinde inirum lion esi, si in Ecciesiseverins extirdio ordi^
    cx con-
    tiibus lurbaturus excessil; ila suaivos cupiens subdere iinlibiieih cpiscopbrum cgeiint."Sed
    polesitiii, ul sc beulo npostolo Pelro non pafuitur esse sensii S. Petri eoriiiii capitis illanf eglssc ficri polui»,
    subjecttim, oulindtiones sibi omniiun pefGaUius Ec- aiileqiiam ab se uo ad Evangeliunj in oihnem lerrnnj .
    clesiarum sibi vindicnns , £t debilam melropolilanis evulganduni dlvidcrciil. Consliiuio enim Chrisi.i
    . sacerdotibus in suam transferens dignitttlem : ipsiiis aucioritate capite Ecclcsiae Pclro ijiso, Ecclcsia ut
    qtioque bealisiimi Petri revereiiiiam verbis arroganti- corpus rCgi debebai (atque ut corpiis desciibiluf in
    bus-miiiuendd: eui cum prw cwleris solveiidi, et li- Evaugelio) ita iit-membra£um capilc ipso convenire
    gandi iradila sil polestas, pascenddrum tamen mium oinniiio.deberenl.-Num vero in aliquo/egno cpiisti-
    - cura specinlius tradita esl. Cui quisqnis principntum luuniiir civitntuhJ iiioderatofcs sinc aliqua_"suprcirii
    aslimnl deiiegtmd.um,Ulius quidem nullo modo~polest pfincipis aiicloritaie? ldeih alliiiiiafi libet dc priihis
    minueredigmfaiem; sedih/latub spiriiu superbiw siiw, illorujn successoribus.
    71 S. BRUNO EPISCOPUS SIGNIENSIS. 72
    cerdoium : posuerttnl super cnpul illius Aaron et filii 1\ tu.r. Quid esl inorielur? Npn eniin lioc de communi
    ejus tnanus suas, etc. « Moyses eniiu hoc in loeo, inorle dici videlur; oiiincs cniin moriemur. Dealia
    qui sacerdolcs consecral, aliqiiem ponlilicem signi- igittir inoiie est intelligendum, aqua omnipplens
    licare potesl, cujus minislerio episcopi el sacerdo- Dcus nos Cripere, et liherare digiietnr. > His addenda
    les coiisecranlur. -Hic aulem in principio consecra- suut, qua: A. N. docetin commenl. super illud Maltli.
    lionis offerl arietem, si eos-qui consccrandi sunt cap. v. Neque accendunt lucernam, et ponunt eam
    «lefide plenissime ihslruai. Uiide etiidem ipsi snper sub modio, clc. « Ad hoc, inquit, Juccrna accen-
    caput arietis manus poniint, nuia oiuiiia de quibus ditiir, ut luceai: atl hoc episcopus ordiualur, ut
    jiiierrogantiir sc crederc quodamnipdp juraiit, et caelcros illuminel. Lucerna eniin episcopus. esl,
    coiifiieiitur. > lumen gralia Spiritus sancti, sive evangelica prae-
    Ncque recensere omittil- S. Bruno quse sinl epi- dicalio. Qui ergo supra Ecclesiae candelabrum ppsi-
    Scoponim munera, quscque Leviiarum oflueia; cum lus.est, videat negraiiam Spirilus sancli, qua jllu-
    in cnjj, vi Levilici, p.ag. 174, col. 1, inqujt:-rAd miiiatus est, sub modio.ponal; videat ne lalenium
    ^piscopos majora Ecclesiae sacramenia iraclare el sibi tiadiluni lerrae suffpdial. > Oportel aulera ul
    agere peiiinet; quse sunl coiifirmarc et conferre sana el orthodoxa sit doctrina episcopi; iiam et si
    ordines. Leviisc vero caeterique minores ordines in B aliquihus orneiurvirlutibus, el bonaaliqnaexerceai,
    exleiioribiis officiis fideliler laborare, el desudare itiale aulem doceal; qiiidquid bene agit, olficiuin
    debent; ut nemo iniililis, nemo otiosns inveniaiur; sijum prodit, cl rcus fitanie Doininum. Explicans
    sed mnjorum jussionera el dispositionem confeslinj ciiim illnd prseceptum, quod poniifcx sujier hume-
    luiiioruin obedienlia conscqualur. > rale ralionali conjtiiicluiii fcrat, hsec eruit docu-
    ln lanla autem dignilate, munerumqiie excellentia menla. « Sicut enim, inquil, pag. 104, col. 2, pcr
    constiluli episcpjii, quomodo vila sit eis conipo- ralionale, el prsedicatio, ila per stiperhumeraie
    ncnda, ul lanquam Iuniiiiaria in Ecclesia reful- oii.us, el pperaiio desjgnatur. Si enim cpiscopus
    geant.vex pluribus locis in quibus S. Brunp dc illa bcne docel, et male operalur; aut si e cpnlra beue
    hisserit, illum prseferam, ubi, quam coiiversalionem operamr, et njale docel, ejus superhuinerale ct
    lenere debennl, desci ibit, explanans illa vcrba, rationale non junguntur, Ilsereticoruni quara pluri-
    cnp. XXVIIIExod., p. 105, c. I. Fucies el tunicam mos fuisselcgiraus, qui bene quidem operabanlur;
    tuperhumcrulh hyacinlliinam,dc. « Quia enini, ait, sed male docchani. Jej'unare namque, vigilare, elee-
    superiiuiiierale super hnnc tnnicam ponebatur, ideo iiiosynas dare, et similia, bonum opus esu" Hsec
    supeilnimcr.dis tunica vocntur. Uac aulein lolus C aulem Manicliseorum, Arianorum ,>--.• cl Donniislaruni
    pontifex tegebatnr, el ideo COIILIIU c.ipiiiiiin Tia- cpiscopos fecisse audivimus; sed, quoniain male do-
    hebai, qiio capul etiani tegeretur. Per hanc, san- cebani, quamvis liaec et similia agendo superiiuroc-
    ctani el miiiidara episcopi conversationem inleili- rale tuccre viderentur, ralionale penitus iion habc-
    gimiis; iit sic sancta viia , et opiima conversa- bant: si eiiiin babuisscnl,iiialionabilin, idestfalsa
    tiohe tolus operiatur, qiialeiiiis nihil nudum, vcl el erronea noii prscdieasseiiu >
    indecens, vcl-non- ornaium in co apjinreat; unde El ciini S. Bruno perfectam episCopatus ideam
    ct lota lunicn hyacinthina -fuisse dicitur, qua vi- lradere sibi proposuisset, ctiam a laihina aurea, in
    dclicet poniifcx indulus non lerra, sed cicluni', qua scriptum erat sancittm Domiuo, el poiilifex in
    jiou boino, sed Deus esse putarelur. Tlyacintlius froijte geslabal, de episcopi sapieulia differendi .
    eiiiin, ut jaiu stvpe diximus, quoniaiii aerei coloris oppoiiunilalein accepil. < Erat auteui, sic ail ad
    esl, coelura significat. > cap. . xxvi Exod., pag. 106, col. 1, haec lamina
    Cum vero episcopis verbi Dci prsedicalio mnxime supcr tbiaraiii, quoniam omnibus oriiainentis sapienlia
    sil obeuiidn, S. autisics Signiensis eara iilis eotlcm in ponlifice superior est,el clarius Jucel. Eiquanivis
    *iii loco conihiendal; quippe, rclatis his : Et vesfctur cselera oinainenla habeat, si lamen sapieiitiamnon
    ea Aiiron in officio minislerii, ul audiatur sonitus, Q.haDet, non est ih eo, uhi sc\\b;\lursanclumDomiun,
    quando ingredietur el egredielur sancluarium incoii- boc esl enini nomeii poniificis, quo, qui non titula-
    tpectn Domini, ail : « Necesse esl pontifices sine iii- lur, ponlifex non est. Immiiicl auleiii hxc slella
    loriiiisa.ipneclamare, necosse esl seraper praedicare, fronti pontificis, ut nunqu;iiri abscondatnr, iit ab
    ct vocis liiiiiiiunbula-souarc, et ad fidein,et nd ba- oinnibiis videatur, ut omnes illuniinet, et luceal .
    piisniuih, cl ad.pPeiiileniiaih popiilunl vocare. Sive oiimibiis qui in domo sUnl. > Ncc docirina solum el
    eiiim ingredialur snnciunrium, sive cgrcdinttir dc snpieiiiia clarescere episcopos oporlct, sed quodani- ,
    sancluario, hoc ageredebel; quia quandiu in eccle- modo se onerarc debenl peccatis populi, el pro eo
    sia esl, qnanilo circa sc populiim cernil (populus Deum conlinuo deprecari. Iltcceiiini doctt S. Briuio
    'ei.iiinsanciuaiiuni csl) senipcr a:dificntio;iis vcrlia in Exposilionc loci ejusdcm, cap. xxvm Exod.,
    eoiuin anribus iiisoiiarc, instillare coiiveniu Hoc pag. 106, col. 1, Portabitque Auron tniquiiales eorum
    cnim, cuni ubiqiic agere bonuni sit; ibi taiiien pra.- quw oblulerinl el sacrificaverinl /ilii lsrael. « Cuin
    cipue fieri debel, ttbi ad sacramenta sumendn po- popiilus, iuqiijt, ad delenda peccnta sacerdocibusniii-
    pnlus venire eonsueviu Quod qtiidcm si episcojnis nera offcrat, quid aliud sacerdoies, hisi pcccata
    Jecerii, non murielur; si vcro-n.on feccrii, moiic- populi in lTiuncribus poilant? Jn muueribus ergo
    "53 PROLEGOMENA. 7i
    peccalorum onera populus dejipnit: sacerdotes vero 1i. nes Sinioniace colJatos pfo validis tenet, ac reite-
    e conlra peccatoribus onerantur. Hoc aulem onus randos negat.
    officii sacerdolibus sil, ui pro peccaloribus exoran- Nequefugit Brutjonem de sacerdoium ordinatione
    tes, et suum officium digne adimplentes, Dei indi- agere^ quam asserit ab episcopis fieri, noii lam
    gnalionem ct iram semper placare studeant. > consecratione, hoc est clirismalis uiictione, sed
    tactuelinm libri divinarum Scripluraruin, qtio.juxla
    Super omnia aulem episcopus integerrimis mori-
    sseculi XI, verbi Dei expoiientli et prsc-
    hus emineat; si enim alios sanctificare debel, ad disciplinain
    dicandi acciperenl poieslatem. Ita S. episcopus in
    suam oportet totus incumbat sauclitalem. Quid au-
    commenl.adc.ip. vinLeviiici, p. 142, c.T : « Quod
    tem illi agendum sil, oppoiiune insinual A. N. in
    2. antem, ail, hsec omnia siimil coniposila sacerdoii-
    Comment. ad illud cap. xxix. Exod., p.'111, c.
    bus tradidit, hoc significat, quia poslquam sacerdo-
    Ponesque omnia super munusAaron, el fi-liorumejus, les consecrati suni, tle manu
    el sanclificabis eos, elevans coram Domino. « Tunc ponlificis librum acci-
    ait S. sacram pere debent, ul verbi Dei exponendi et prsedicandi
    eiiiin, Bruno. , sanciificatur, quando > Eodem eliam in loco admonet
    habeanipoiestatera.
    legem, el divina volumina ad meditandura et docen- nos sacerdotes, quod quandiu in hac vita sunius,
    dunt suscipil, et senon labiis lanium, sed lolocorde B consecrari et sanctificari el'in melitis pro-
    servare proinillit. Eleval autem ea coram Domino, semper ficere debemus. « Maneamus crgo, inquit, die ac
    quoninm el in vila ei in doclrina lalem se exhibet, nocte, id est "omni lempore in tabernaculo; obser-
    ctijtis obsequia sursum fieri, et a Deo videri, et venius, custodiamus, quod ipse prsecepil, ne niofia-
    recipi mereantur. Ille enihi sursum non eleval se, mur. >
    - nec iijunera sua, qui vitiorum conlagio delurpat, et
    Levilas qiioque sive diaconos admonet S. Bruno,
    deprimil viiam, et >
    animam suam. Eadem habel in
    quomodo cum episcopis el saeerdolibus se gerere,
    coiiiHient.-ad cap. vi. Levit-., pag. 137, col. 2. tt quam serviiutem prsestare in Ecclesia debeanu
    Hic mibi aperlus videreiur adilus magnse illius Allato enirii conlextu cap.in. Numer., Loculusque
    quseslionis disculrendae de ordinaiionibus Simonia- Dominus ad Moysen dicens : Applica tribum Levi, el
    -cis; ulrum scilicel invalidse habendse sinl, an tnn- fac stare in conspectu Aaron sacerdotis, ul minhlrct
    tum illicilse. Sed cura de ea clariss. Pelrus Lazzari ei, etc, his Levitas alloquitur p. 17-5,c. 1: « Inielli-
    in adnot. ad Comment. Brunonis super cap. x Joan- gite hsec, Levitse, aperiie oculos, videte : non vos
    nis erudilissime scripserii, pluraque alia a me pro- superbia inflel; scitote qtiia rainistri estis episco-
    ducenda sinl in animadversioiiibus ad tractatum porum el sacerdotum, et non solum-ministri, sed
    ejusdem S. Episcopi : De slatu corruplo Ecclesiw; V dono dati ad serviendum, et obediendum, eoruhique
    paucis modo controversise stalum evponam. Eccle- monilis el jussionibusobsequeiidiim. Si vos aliler
    siara longe lateque a labe Simoniaca infeclam deplo- feceriiis, morieniiiii. >
    rabant sancti viri, qui sseculi XI cl XII florebant, Ex quo auleni Deus elegil tribuni Levi ad sacra
    qnique" sacri ministerii puriiatem [et sanciiialeiii .peragenda ministeria, inquit A. N. in comment.
    tueri conabanlur, quonim aliqni, ut Bruno nosler, super cap. i. Numer., p. 172, c. 2, magnam essj
    nullas prorsus et irrilns Simoniacoruni ordinationes differentiam inler clericorum ordinem, qui per tri-
    proptignarunl. Aucioiitnti enim sacrarum lillerarum buni Levi significatur, et reliqunni pojiulum. «Ipse
    innixi aiebant, Chrislu;n Dominum apostolis dixisse cniin, ait, constitutus est super labernaculuni testi-
    Mallh. cap. x. Gralis accepistis, gralis date: ei monii, ipse super totam Ecclesiam obtinet principa-
    D. Petruni in Simonem niagum, qui pro accipiendo luin, ipse ej'us vasa, et cajremoiiias, ipsnin quoque
    Spirilu sancto, et gratia niiracuiorum, pecuiiiam lahernaciilum, ct cuncia ejus lilensilia porial, quo-
    oblulerai, divinara pronnniiasseiiialedictionem, Act. niain loiam Ecclcsiam cjusque sacramenta regii,.
    cap. vin, 20. Pecunia lua libi s;'( in perdilionem. ordin.it et disponil. > Qtiare ctirii Deus quosdam
    Quia donum Dei existitnasii pcctmia possideri. Se- _ honiines sibi specialilei' consecratos, el dicatos esse
    cundo niemorabanl plura concilia Simoniam dani- voluerit, eisque res sacras tradideril adminisiraiidas,
    nasse, et Siinoniacos ut hscreiicos habuisse. Terlio « nerao prseler illos, sequitur S. Bruno, ad tnbenia-
    asserebant illam S. Leonis Magnisententiam a Grn- culum deponendum, vel erigendum, vel aliquo niodo
    liano relatam 2 part. Can. 1, q. 1, c. 1 : Grmia si disponendum accedere audebit, qtioniam quicunq-.ie'
    non gralis daluf, vel accipilur, gralianon esl. Simo- cxlerorum accesserat cccidebaliir. > Ssecularibus
    niaci autem graiis non accipiunl: si aulem non acci- crgo, et laicis vetiium esl sacris se immiscere, oIH-
    piunl, nec euiquam dare possunt. Ralio etiam eis ciaque ecclesiastica sibiusurpare. Constat ergoEc-
    suffragari videbalur; nam cnm Ecclesiseministerinra clesia vitis sanctuario addiciis, et universa creden-
    sanclum sit, et ad sacra peragenda deslihatum , ad lium uiullitudine , qui in baplismaie Chrislo noinen
    ea admiitendi non sunt, nisi qui probentura Deo dedere, qui eamdem fidem eademtjue sacramenta
    vocati,"quse vocatio in Simoniacis prsesumi non rctinenl, iisque in pietate restaurari profitentur.
    polest. Nihilominus, ut dicluri sumus, Ecclesia C;eduiU ilaque Jesum Chi-islura verum Deum, ve-
    Simoniacas ordinationes, ut illicilas damnat, el poe-r rumque hominem , pro nobis passum , morluum
    nis carionicis Simoiiiacis subjicil: verumlanien.ordi- rcstiircxisse, ad inferos.ad liberandas juslorum ani-
    . PATnor,. CLXIV. 3
    75 S. BRUNO EPISCOPUS SIGNIENSIS. 76
    mas dcscendisse, gloriosum tandem cum illis ad A nem, sed Deum esse credebant. Hujusmodi doctri-
    ccelos remeasse. Hujusmodi fidei noslrse fundamenia, nam, jara ante tradiderat in comment. ps. n. Quem
    quolies se opporlunilas obtulil, curae fuil Bruhoni, Judsei, inquit pag. 501, col. 2, Chrisium, nos rcgera
    ex sacris Scripluris eruere, et quse eredenda sunt vocamus, Christus Dominus noster et Deus est, et
    perspieue docere. homo, qui secundum liumanitalem qnidem non
    solum a Paire, verum etiam a se ipso, et Spirilu
    | X. De Jesu Christo redemptore. sancto rex, et domiiuis constilutus esl. Ipse euira
    Acinm est supra S. Brunonis doctrinis inhserendo, secundum divinitalera neque faclus, neque crealus
    <le veritate adventus Chrisii, sive de incarnatione est; secundum liiimaniL-iteni seipsum creavit, et
    . Verbi divini ad formam hominis faeli, ul humanum fecit. > Consonaus est expositio illorum verborum
    genus ab inlerilu vindicaret, et ad filialionein, et ps. xvn : Invenerunl me gemitus mortis. < In eo vero,
    hsereditatem suam erigeret, et possidendam ei daret. aii, pag. 328, col. 1. Quod gemitus mortis, el iiu-
    ; Nunc auiein eumdera doclorem sequenles, quse pro- manae passionis affectus sibi accessisse dicit, verum
    prietales in Chrislo sint agnoscendse, quseque prae- se esse hominem oslendil, el non i)hanlasticum,ut
    cipua fuerint ejusdeni gesia, persequi curahimus. Et quidam liaerelici praedicaverunt (34) ;"sed jn verilate
    quidom Christi divinitalem Bruno apertissime fate- B idem ipse et caplus, ei ligalus, el crucifixus, et mor-
    tur, cuni explanans verba illa Exod. cap. xxm , tuus est. > Eamdem doclrinam de veritate humani-
    pag. 85, col. 1, Et est nomen meum in illo, subjun- taiis Chrisli tradidit S. Bruno in Exposilione verbo-
    gil: « Palris enim nomen in Fdio est, qupniam ct rum illorum ps. cvm, pag. 537, col. 2, Et cor meum
    Filius, sicul et Pater, Deus esl. > Speciosior eliam turbaltim est in me. < Et hoc quidein, ait, ad liunia-
    est locus in cap. xxxm ejusdeni libri, pag. 121, nilatem Chrisli spectat. Quis enim nisi liomo, sicut
    col. 1, ubi referens Deum exnube cuni Moyse lo- scriplum est Marc. xiv, 33, Ccepit ladere, et mmsius
    quenlein , ail : < Sed qujd columna nubis, nisi esse? Fecil Iiumanilas quod suum cst, et divinitas
    Verbura incarnalum ? ut enim Dominus in nube, sic quod suum; quia, nisi hoc faeerel, quis eum horai-
    Deus in homiiie loquebatur, et cernebalur : vide- nem esse crederel ? Si enim solius divinitatis nalu-
    bant enim nubem, videbani humanitalem; audiebant ram et polenliam oslendissel, nenio eum horainem
    vocem, nec tamen agnoscebant Deum; si eniin co- esse credidissel. Valde ergo necessarium fuil ut has
    gnovissent, nuiiquain Dominum glorise crucifixis- affecttones ii\ se esse Salvator noster ostenderet. »
    sent. > Affirmavit pariter S. Bruno pag. 502, col. 1, Jesunv
    De vera autem Christi bumanilate plurimis in locis ' Chrisluiii secundum divinilatem non adopiive , sed
    disertissime egit A. N., quorum aliqua laiitum affa- subslantialiter Dei fitiuin esse, hoc enini, ait, ipse
    remus. Et quidem in cap. xxn Genes., jiag. 28, Paler testaius est dicens Luc. cap. m, v. 25 : Tu ct
    col. 2, exjjlicat quomodo Isaac sacrificnndus n patre Filius meus dileclus; in le mihi complacur.
    Abraham Christi liguram gesseril. « Allegorice, in- El quia magis magisque probari polest in|ClirisiXJ
    quit, Abraham, qui pater niultarum gentium iiiler- utraque natura divina et humana, -ex duplici ejiis
    pretalur, vel pater excelsus, Deum Palrem significal, votunlate, quam olim tiegarunl monothelilae; id cu-
    de quo scriptum est ps. cxn. Excelsus stiper ontnes niulalissinie perffcil A. N., exponens ps. LXVIII.Sv.l-
    genies Dominus; Isaac vero filium ejus Jesum Chri- vum me fac, Detts, elc. < Cum orans, inquit, pag. 445,
    sium, qui ct ipse factus est obediens Patri usque ad col. 1, anle passioneiu Palri dixissei: Pater, si pos-
    mortem. Ara vero crucem d.esignal, in qua ipse est sibite esl, tfanseat q me calix iste; illico sulijunx.il;
    iminolatus. Aries aulem, quMiiimoIalur pro isaac, verumlamen non mea, sed tua, voluntas fiat, Volebat
    caro Christi esl. Est enim Christtis Deus et homo; enira, procul dubio, quod petebat; sed sic volebat,
    sccnndura diviuitatera quideiti immorialis el impas- si Paler id ipsuni voluissel. Si igilur aliquid petal,
    siUilis; secimdum huinanilalem vero passibilis alque et quod petit, non accipiat, nenio propter Ivocejus
    nioiinlis. Clirisio igilur in carne posiio, solus aries ,Dvolunlalem non esse exploratam dicere audeat. Ne-
    jramolaiur, solus agnus occidilur, sola caro crucifi- que esl inconvehiens, si natura mulabilis muiabilem
    gilur; non cnim secundum diviiiitaletii passus est habeat vroltintatera. Omnia enini quae noslra sunt,
    Christus. > Eamdem Bruno veritalem coiilirmai iri prseter peceatum, eum suscepisse dubitare non de-
    declarandis illis verbis jis. LXXU.Memor eslo htijns benms. Quod atitem ait : Salvum me fac, Deus ,
    crealurw tum, aiens pag. 458, col. 1. < Diviniiati quoniam httraverunt nquw nsque ad animatn tneam;
    Joqui videtur, ut eara , quam assiimjjsil, humanila- el ninlia alia , qnsc sequunlur, noa ore, sed cordis
    lem ei commendet, quain ideo creaturam vocat, ut intentione locutus esi Dorainus. > Habebat autera
    verus Deus, et verus homo Salvnior nosier csse cre- Christus volunlalem liuiiianam, quse naturaiiter p.ati
    dalur. Et valde conveniens eral ui qui lanla de et":norr rcfugiebat; sed iia subordiuaia eral volun-
    jjoteiitia divinilaiis ejus usque nunc Iocutus fuerai, taii divinse, nt plene ei passionein obire consen-
    de liunianilaie quoque aliquid dicerel, alque illis tiebat. Cum autem in Chrislo A. N. voluniatem
    Iwerelicis occnsionem lollerct, qui eum non liorai- divinam eliam agnosceret, ideo quidquid ipse vellet,
    (34) Manichwi Verbum Dei dicuht esse liomincm , dicnni Filium Dei corpus phnntasticum assumpsisse*
    npn quidem veittm, sed simiiiitidinnrium; in qn-antum D, Thoiii. 3, p, q. 16, aii. 1.
    37 PROLEGOMENA. .-,-__ 78
    jn ejus polestale omnino esse fassus est. fcxplanaiis A . mortem turpissimam, et crucis lgnominiani susu-
    enim primum verSiculum ps. LXIII.Exaudi, Deus, nuit, etc. Quod autem addit: Et offeres eotum arie-
    orationem meam, etc, hsec habet pag. 426, col. 1. tem super altare, tale esl, ac si diceret: ljon soltim
    < Ssepe jam diximus, quod quando Salvator nosler . Christi divinitatem, el humanitateiii, verum.eiiam'
    aliqnid orat, aliquid peiit, el aliqua re indigere vi- passionem , resurreciionem, et ascensjonem , ct
    delur, totum ad humanitatem referendum esse. Ipsa qusecunque de eo scripta sunt, seniper in memoria,
    quoque bumanitas non pro se orat, sed pro nobis; in corde,*t in menle babebis. Diximus enim, quia
    quia quidquid est in ejus voluntale, lioc est in ej'us hoc.altare mens et cor horaitiis intelligilur, > Mor-
    potestate; ipsum igitur orasse, voluisse.fuit. > Et luus est autem Gbristus juxia Brunonis senleniiam
    infra: « Non habebat necesse diuorare.eujus yoJun- . pag. 148, c. 1, anno setalis suse trigesimo terlio, ia
    ias laro subilo exaudiebalur. Siraililer enim in ipso quam plures illustres scriplores. et .chronologi cOn-
    erant el volunlas, et voluntatis effectus; neque prius veniunl.
    velle aliquid poleral, quam habere-quod vellet. Hane De passione et mofie Clirisli salis huc usque
    autem plenissimam suaevoluntatis potestalem Chri- dicluin-est; nunc de ejus resurreclione diceridum;
    slus habebat, quia Deus erat et homo. > Dixerat de qua plura sacrse littefaj splendidissima tcslimoiiia
    S. Bruno in Comment. super cap. xu Exodi, pag. 58,. ^ cPBiplecluntur. Et quidem |h Jpb, cap. vxix,legilur :
    col. 1, Christi passionem in Veleri Testamenlo per Scio quod Bedemplor meus vivii, et in novissimo die
    figuras, et senigmala significalara haberi; quin la- de lerra surreclKfus sum. Super quse aitS.Br.unOtJii
    men clara excludat, quse in Velefi Testamenlo Chri- commehlario. « 0 quanla spes resurfectibhis! Sala
    _sii passionem, e_lraoriem, testimonia praenuiiliabant. Jisecverba sufliciuui conira oiinies qui resurreciio-
    Cutn igitur plura in figuris et mystieis significaiio- neni negant:quem visurus sum, inquit, egoipse. Quid
    nibus sacramenta, seu mysleria compleciaiitur, ea est ego ipse? Id est in bac carne, in hac essenlia ,
    ingeniose proferre ei illusirare nisus est. Primuih in hac pe.-soiia. Et non alius, carnis mulatione, sed
    siibjieiara commeniationem in cap. xxiv Exadr, «iiius idemque ipsius reccptionc. » Pfsetefca expla-
    pag. 84, col. 2, super eo quod Moyses allare erexe- nans Psalmistae. valicinium ps. xi. : Ego dormivi,et
    rjt, el duodecim vilulos ineo Sacrificari prseceperit. ssmnum cepi, el resurrexi; lisec habet pag. 580,
    « Mane ergo, ait, consurgens Moyses sedificavitaliare c«l. 2. i Mors Christi dormilio Iuil, uormivil quan-
    ad radices nioniis; quoniam et Judsei, qui pcr Moysen tath voluil, surrexil quandc voluit, quia si nolais-
    sacrificantur, prirno inarie super Calvariae iiioiJlera, sct, iiuiiquaui obtloriiiissct. » El qtiia eodem iu
    ad radices Jerusalem, el monlis Sion Christo Domino ,_J psalmo dicitur Chrisius Palrem deprecaius. ut euiii
    cruceni prsepararunt: altare enim crucenf significal. resuscilaret: Tu aulem mherere tnei, elresuscilame,
    In Iioc enim altari Clirislus immolatus est. Sed quin et relrib.uam illis; quomodo iiilelligeridus sit Pro-
    aulla duodecim tribuum de Chrisli morte excusare pbeia, ideni S. Bruno docel pag. 581, col. 1 : « IIscc,
    sevalel, ideo duodecim viiuli per-duodeciin tribus inquit, oralio Gliristi bumanilaiis intus fuit, in cprde
    immolaiilui'. Ei quamvis unus fuerii vilulus, quoniam . fuit, insola vclunlalefuit; cuii ad precandum verba
    unus kiimolatus est Cliristus; tamen quia unaqua?.- necessaria non erani , qui secunduni voJuniaiem
    quelribus, imo unusquisque bomo lenetur i.n in- suam oniiiia liabebau Propler nos igilur-hsec scripla
    tegrum , ideo duodecim vitulos Moyses inimolari sunl, quia si scripia non essetit, _ad noslram noii-
    prseeepit. Et quidem unus Christus ci*ucifixus est-, liam non pervenissent. »_.--.'
    jrainolaius ,esl; unusquisque tamen, qui ejus moiii Aatequain lamen Clirislus a raortuis resurgeret,
    consensitj.inlerfecit; tplius Chrisli lioaiieida est; et et eo.lridup, quo corpus ejus quievit in sepulcro,
    qiiamvis non omnes marius in Christum injecerinl, ipse cum anima et divinitale descendit ad iiiferos,
    omnes tamen Judsei per consensum oceiderunt. > -ul jusloruiri aiiimas ab illo carceie et ienebrarum
    Nullibi vero tanta cura amplitudine egit A. N. de loco iiberaret. Hanc caiholicam verilalem prseriun-
    Cliristi passioiie, quain _jn Exposit. cap. xxix ejiis- D liainm agnovit S. Bruno illis in verbis Job>ca|i. xiv.
    dem Exodi, pag. 107, ubi prsescribilur ritus arietis Quis mihi tribuat ul.itiinferno prolegas me? Quse ita
    -saciificandi. Toiam liic afferre possem ejus interprc- declarat pag. 248, col. 2 : « Scio, inquit, quia in
    iaiionem ; sed satis esi ad rem npslram pars ill?., -in infernum descendani; sed quis ibi, nisi tu,.a tormeu-
    qua summa Christi vitse colligitur, el dolorosissima torum pcenis me proleget, el liberabil ? Teinpus ejus
    ejus mors prsedjcalur. De inteslinis enim, pedibus- ad laiseiicordiam cdhslituttim Chrisli passio fiiit-;
    que arietis in frusla coucisis ita, loquitur : « Ha?c~~ quia lunc ad. inferos descendens, juslorum finimas
    autera, id esl intesiina, et pedcS arielis ponimus su- eripuit, etiiberavit, seeuiidum illud Osese cap.xni,
    per coucis2s carnes,' et super capul illius; quoiiiani 14 : 0 thors, ero mdrs iua; nwrsvi luv.s erc, inferne.t
    postquam Chrisium Deum de Virgine natum , inler -Ideni.confirraatuni invcnies in Exiiosit. ps. xv, 10,
    bomines conversalum, csecos illuminasse, leprosos Quoniam hon derelinques ahimam mcam ininferiio,
    nmfidasse, nioriuos susci.lasse, ci cseiera, qnse fecil, necdabis sanclum tuumvidere corruplionem. * "Dlyi-.
    jsiijgulariler ostendimus; tunc landem.e» "hi.somni- niias en.ini. niipag. 525, coj. 2;, simul,'cuin anima
    bus illud quoque super ponere, et reddere debemus, in inferno descendit,iiec lame.u corpusjn sepulcio
    quia pro nobis passus esi, et propler peccatn nvsira dcreliquit. Aniina eniui a corpore scparari-jpotuilf
    70 S. BRUNOTEPISCOPUSSIGNIENSIS. .€0
    divinitas non poluit: quia Deus ubique est, et omniai Aj Non slatim ac Cliristus resurrexit,,in ccelosasceu-
    CQnlirief. Indignum valde esse ul illa caro sanclis- dit; sed ul teslatur Lucas Act. cap. i, pcf dies qua-
    sima corruplionem aliquam videret, quae sine omnii dragiula cum apostolis suis conversatus esi, loquens
    cdrruplione de Virgine nata, sinc omni peccato inl eis de regnO Dei, hoc est de Ecclesia, quam ipsis
    l)oc muridoest conversata. > Item ad illud ps. LIH:: stabilicndam, et propngandani relinquebau Et qni-
    Desiderium animm ejus tribuisti ei. Et Dominus susce- dem eos primum in fide suceresurreclionis confirma-
    plor esi anithm mew. «Quis enim alius, ait, pag. 407,, vit; quidquid poslea de mysteriis, atque de sacra-
    coi.$, eam suscipere debuit, nisi divinitas ipsa, qusei menlis revelandum erat, illos docuit, novos Iegis suse
    -ei ineffabiliier conjuncla erat. Stalim enim ut Sal- magistros insliluit, in uiiiversum mundum ad eara
    vator nosler spiritum emisit, siraul cum divinitalei propagandam misit, ac landem, tradita eis Spirilus
    illa sanciissima anima infemi claustra peneiravil, , saricti virlule , plenam absolvendi a peccatis, atque
    el, inferno exspolialo , sanctorum animas, quse ibii ligandi potestatem imperlitus esl. Hujusmodi apo-
    "••aplivseleticbantur, secum eduxit. > Eadem babett slolatns instilutioiiein figuratam invenil Bruno in
    S. Brmio in comment. ad ps. LXVIII,super iHa verba,, cap. xxvi. Numer. ubi legitur, Deum Moysi praece-
    v. 1(3. Neque absorbeat me profundum,- neque urgeat: pisse ut niarius suas super caput Josue imponeret
    tupernte puletis os suum. « Hic aulem , inquit, , B I coram Eleazaro, elmuliifudine Israelis, eique daret
    pag. 444, col. 2, manifesle Ostenditur, quia hsec! partenj gloiiae suse; quae ita illustravil pag. 192,
    ornlio nori ad corpus, sed ad animam periinel: solai e. 2. < Hoc enim, ait, el Chrislus fecisse legiiur, qui
    "e-nimSalvatPris nostri anima in infernum descendit, priusquam coelos ascenderet, vicarios sibi,toiiusque
    qui per hunc puleura profundum significalur. Et, Ecclesise duces, aposlolos constiluit, quibus el par-
    qtiidem ibi leneri non potuil, sed ligato diabolo, et; lem glorise suse tribuens, signa el virtules in suo
    infenio exspoliato, cum magna victoria inde ascen- nominefacere praecepit.
    dil. » Similia babel in Job. cap.xn (55). Praeclare etiam disseril A. N. supef ilJa verha Ge-
    Quseril deinde idem auclor quomodo intelligenda nes. cap. xxiv, pag. 85, c. 1, Ascenderunt Moyses,
    sit prsedictio illa Chrisli apud Mallhseum cap. xn, et Aaron, Nadab, et Abiu , et septuaginta seniores.
    40 : Sicut fmt ionas in venire ceii Iribus diebus, et lsrael, et viderunt Deum lsrael; atque in eo facto
    tribusnoctibus;ita erit Filius liominis in corde lerfm significatam Domini ascensionera aflir.navit. « Quod
    tvibus diebns el tribus noctibus.Si enim corpusGhrl- Moyses, inquii, confirmato tesfamento, simril cum
    . sti depositiim fuit in sepulcro, nisi vespere diei pa- seniorihus Israel ad videndum Deum
    ascendit,
    rasceves, lioc est anle sabbalum Paschalis solemni- r sigiiificatio erat quod, immolato agno, et Chrl-
    . latis, et ipse altero die, qui Dominieus dicilur, valde sti sanguine fuso, novoque tesianiento confirmato,
    manesurrexit; quomodo verificari potesleum tribiis cceli porta aperitur, et Jesus sacerdos roagniis San-
    - diebus, el tribus noetilms in monumento jacuisse? cta sanclornm ingreditur, ct in coelesii palalio ab
    Bespondel ergo S. Bruno serm. 2 de resurrecljone liominibus j>eus videlur. > Ciim autera, ut ssepe
    Doinini : < Fuit igitur Filius hominis >n corde lerrse dictum esl, omnia Chrisli gesta in psalmis prseiiuti-
    • tiibtis diebus et tribus noclihus. Nocle enim illa , tiala reperianlur, ejus ascensionem ad coelos pr;c-
    qua a Judseis insanienlibns, el super eum irruenti- dictam accepimus ps. LXVH,V. 19 : Ascendens in
    bus caplus es.l, ex quo ipse ail : Si me qumritis; si- altum captivam duxil caplhilalem, dedit dotia homi-
    tiite hos abire, in polestate illoruin fuit Salvalor niJius, Ad <juseA. N. p. 459, c. 1 : «.Hic, inquit,
    : noster. Similiter aulem et illis duabus aliis noctibus Deus et Dpminus npsler ascendens in allum , prius
    . quse posl illam sequunlnr, in quibus usque in diein quidem in crucem, deinde in ccelum, captivam
    Bominicam, ne resurgeret, CHStodilurejus corpus, dnxil caplivitalem, sicutscriptum est Joan. cap. xu,
    qhod dunlaxat in eorum potestate fuit. Tres quoque v. 52 : Cum exaltatus fuero a ierris,.omJiia traham
    dies ita compuiantur, el sexta feria , et sabbaium, nd me ipsum. Caplivi diaboli erant oiiines, sed
    et diei lciiii inilium, in quo mundi Creator, el Do- jp captivi Chrisli factisunt plures, non omnes; multi
    minns valde raane a morluis resurrexit. Usitatissi- adhuc in caplivitate detinentur ; qui si voluissent,
    mum oiiiniiira scfiplurarunj est, totum pro parle, et in capliviiaie non essent. Dedit auiem dona:homi-
    partem pro toto aliquando ponere. > nibus, et maxima dona , quando Spiritum sanctum

    (35) 0 temporn, o mores! Qiiis credit? Hisce die- Doctor contrariam opinionem inter haereses refert
    IHJS, quibus tot profligala exstinctaque sunl ab Ec- Jib. de Hseres. hseres. 79. Terlio phira habeniiif sacr.
    clesia verilatis hiagistra hserelicorum delirainenia, JilteraruiiJ testinionia, qu;e haud aliier exponi, et in-
    non desunl subversores orthodoxse doclrinae, qni cai lelligi possu.nl, quemadmodnin explanal S. Brtino,
    e cineribusrevocare Jaudent. Ex his quidam ntiper• aliique SS- Patres, nisi dogma illud cailiolicum a;d-
    controversiam mo.vil de descehsit Christi ad infevos. miltatur. Deest profecto in Symbolo Nicseno, quia
    lltiic ergo, priiiium opponimus Symbolum Apostolo- iion omnia fidei capita in eo eomprehendere Pntrcs
    rum, ubi hujtisce descensus cpnfessio contineihr : voluere. Vid. D. Thoin. 2, 2, q. 1, arl. 9, ad 4, el
    Descendil ad inferos. Secundp audial S. Augustiniim, Card. Golli tbeolog. lom. XVI d. 1, § 3, nlqne Expo-
    qtiomodo liac de veritale sese exprimat ep. 164 , sit. Symboli Nicolii; prseierea erudilissimum Jonn.
    .al. S9, c. 5, n. 14 : Teneamus, iuquil, firmissime: Viiicenliiim Patuzzium 0. P. qui articulum Syinboli
    qtiod.fides habet, fumiaihsimq auclorifaie firmala, apostoiici Descenditad inferos pcculiari opere conlra
    quia Chrislus..... apudinferos [tiit, ldem autem S. (].uQsdainheterodoxos scripiores propugnayil.
    $I PBOLEGOMENA. 82
    apostolis misit, el.laniam graliam illis dedit, ul A bus, ci Marja malre Jesu; el' fralribus ejus. Hsec-
    linguis omriium loquerentur, et infirmilates sana- tam sancta coadunatio vocatur Ecclesia, haec dicilur
    renl. > Descripserai pridem S. Bruno, exponens illa mons Sion. Jn hunc monlem dcscendit Domiiius,
    verba ps. XLVI,Ascendit in jubilalione, el Dominus servata quodammodo siniilitudine, el lenipore, quo
    in voce lubm, maximam angelorum lsetitiam, et ascendilin monlelii Sinai. Jam enini, iiiquit Moyses,
    exsultalionem, cum Christum Dominum ascenden- advenerat dies terlius, el mane inclaruerat, el eocpe-
    lem in ecelum viderenl, eique Iriumphatori plau- runt audiri tonitfua, et micare fulgura,. etc. Dica-
    denles, et benedicenies occurrerint. Prseslat com- mus ergo et nos : Jam advenerai teriius inensis, et
    menlationehi ejus referre, p. 595 : « In jubilaiione Penlecosles, idest quinquagesimus dies iiicJarueral;
    ascendit Dominus, id est in magno gaudi.o et hclilia et, sicul heaius Lucas evangelista scribil Act.
    aposlolorum, qui eum in tanla gloria, tantaque vir- cap. ii, « Factus est repenle de ccelo sonus,tanquam
    tute ascendere videbatit. Sive enim in jubilatione advenienlis spiritus vehementis, el replevit lotam
    angelorum, quos omnes sunima cum exsulialione domum, ubi erant sedentes. Et apparueruni illis
    obviam ei venisse dubitare non debemus; quorum disperlilse lingnse, lanquani ignis, seditque super
    vpces el laudes, quse excelleniissimae eranl, quamvis singulos eorum, ei repleti sunl omnes Spiritu san-
    nesciaraus quales erant, per vocem lubse inlelligere B cto,et cceperunt loqui variis linguis, proui Spiritus
    possumus. Et quis unquam dicere el cogilare valeat sanctus dabal eloqui illis. > Ecce enim in ulroque et
    quanta lunc lsetitia in coelis fuerit, quandoCluistus sonus auditur, el ignis videlur. Sed in illo nribes
    Dominus in ccelos ascendil? Videor videre omnes caliginosa, in hoc autem clarissimi luminis splendor
    angelos et archangelos illara gloriosissimara Salva- apparet; quoniam illa umbra eral, alqne fignra.i
    toris nostri humaiiiiateni buiiiililer adorantes, ct lioc auiem veritas. Quod enim ibi tonitrua,. hic
    pro lanta, lalique vicloria dehoste superbissimo sic ajiostolorum voces intelligunlur : quOd ibi micanlia
    superato graiias agentes. Et hoc tolum in his verbis fulgura, hic niiracula ubique fulgenlia : nubes vero
    significaiura esse puto, quod bic dicitur : Jn jubi- densissiraa, quse monlem ojieriebat, aposioli sunt
    laiione et invoce lubw. Suscepil ergoPaier Filium, saluiaribus pluviis Ecclesiam irriganles. Clangor
    diseratS. Bruno in Comnienu ps. m,pag. 505, c. 2,- vero buccinse perslrepens vehemenler, dociorum
    ad se incarnatum, et hominein faclum revertentem oinnium prsedicationem Jonge- lateque intonanlein
    glorilicavit, et in suse majestaiis sedem exaltavil. sighificat. > Beddil deinde A. N. raiionem cur Spi-
    Ubi enim eum suscepil? in illo aftissimo, et claris- riltis sanctus sub specie ignis apjjarueril, et disper-
    simo secrelario glorise suae. Gum enim Deus ubique tilse linguse incumbere snper singulos aposlolos visse
    sit, esi tamen aliquis locus ubi gloriam suani cla- C fuerinl: < Nunc aulem (ila in serm. n, de Spirilu
    rius ei manifeslius revelaviu > sancto) quid ille ignis, el qnid illselinguse significeni,
    § XI. De advenlu Spirilus sanctu videamus, quse super appstolos apparuerunt: cum -
    Pollicitus fueral Chrislus aposlolis, cum ad Pa- onines, ui Evangelisla dicit, in uiio essent loco
    Irem suum remeassel, se n.issurum ad illos sancluna congregaii, Heb. xii, 29 : Deus enim noster. ignis
    Pnraclitum, qui eos omni veriiale, virtute, omnique consumens est. Merito itaque Spiriltis sanctus iu
    gratiarum genere cumulasscl, Porlentosse-hujusce igne apparuit, ut peccala<:onsiinierei, menlis oculos
    divinse apparilionis, ul atinolnt A. N., figura prae- - illiiiiiinaret, el totufti hominem in Dei amorem in-
    cesserai, quando Deus appartiil Moysi in nioiite flammarei. Hic ille baptismus, quem Joannes Bapiisia
    Sina, eique dedit, populo Israelilico audienle, inter 'promillebat, cum dicerel: Egp vos baptizo in aqun,
    tonilrua, fulgura, el coruscaiiones, prsccepla sua, sed alius venit post me, qui vos baplizabit -in Spi-
    ut in testimoniunj essent suivernse ejus poteslaiis et. ritii sancto, el igni Ltic. cap. m, 17. Iii lingUis
    majestalis. Eximia esl comparatio, el ad probanJum qnofue debuit^apparere Spiritus-sanctus : siquidem
    ntriusque Testamenti cohsensum valde opporiuna. ipse est qui in aposlolis loquitur; quis enim loquilur
    Cpmmenlatio Brunonis in cap. xix Exod., p. 70, c.l, nisi lingua? Hoc offlcium non est alieriusrtieiiibi-i.
    iia.se habel : « Jam advenerat lertia dies, mane '"^Juiliaclingualoquunluf, non habent necesse cogi-
    inclarueral, et ecce coeperunt audiri loiiilrua, et tarequomodo aul quid loquantur. Hacigilur liiigua
    niicare fulgura, einubes densisima operire monlem,^ suscepla loquebantuf apostoli magnalia Dei. >
    clangorque buccinse .vchemenler obslrepebai. Vide, § Sil. De Chariiate.
    inquil S.episcopus, quam heue ulrumque leslamen- Cum vero ignis ille, querii Detis misil-in terram,
    tiirasibi respondeai, ei quam convenienterin uiroque non aliara ob causam descehdii, nisi ut co buriiana
    celebretuf. In Actibus apostolorum, cap. i, 12, corda incenderenliir, S. Bfnno, qui ioio vilse stise -
    scfiptura est : Tunc reversi sunl :Jerosolymani a tempore illo exarsit, oblata oppoflunilaie iniefprei
    monle.qui vocalur Oliveii; ei cuni introissenl in landi cap. vi LeviU, ubi praecipilur quod ignis in
    coenaculum, aseeridefuiit, ubi manebant Pelfus, ct aliari semper ardeat, curseque sil sacerdoti ligna
    Joannes, Jacobus, {el Andreas, Pliilippus, et Tbo- subjicere, ne exstingualur, hsec eleganier comple-
    mas, Bartholomseus, el Matthseus, Jacobus Alphaci, ctiturp." 156, c. 2 : « Ignis vero iste, ail, qui nuri-
    cl "Sinion ZeloiCs, et Jmlas Jacobi. Hi omnes eranl -
    quam deficit in altari, sed perpetuo ardere cbn.venit,
    perseveranies jinaiiimiter ih orationc ciim mulieii- inierniissse dilcctionis ili ccrde -fidelium ardorem
    83 S. BBUNO EPISCOPUS SIGNIENSIS. 8«'
    imponit: si enim hic ignis ab intellectu ahfuerit, A Si ctijtis opus exarserit, delrimenlum pdtietur; ipse
    omne prorsus sacerdotis officium inulile erit.-In hoc vero salvus erit quasi per ignem. >
    ergo sacerdos diligenler studeal, ul amorisignem Cum aulem ex sacris Scripturis, ex tradilione, et
    continuo nulriat, et per singulos dies ligna subji- ex Ecclesise oraeulo nobis constet jnstos aJiquos in-
    ciat: recordcliir scilicet misericordise Dei; fecor- ter sanctos, id est coeli habilatores esse habendos,.
    delur quid fecerit, et qujd diligentibus se prsebere eorum invocatio pia, el utilis eril; quod idem S.
    promiseriu His enira, el similibus Iignis, de saneta- Bruno doCet in Gomment. super] cap. xi Job,' pag.
    rtim Scriplurarum silva collectis, ignis iste succin- 244, c. 1. < Sancti lunc oriuntur, quando carnem
    ditur, et in Dei dileclione inflaminatur. Super Iiiinc deponenles moriuntur; quia tunc prinium immorta»
    igilur ignem, o sacerdos, pone Iiolocauslum, ut lem viiam suscipiunt. Sed quomodo oriunlur? Ut
    iinrooles Deo sacrificium landis; hic est enim adeps Jucifer, i.d est clari, et ininiortales. Tunc habent
    pacificorum, cujus pinguedine Deum deraulces. Isle fiduciam, proposita spe, quia indubitanler ea, quss
    esl ignis perpetuus qui nunquam deficiet iii altare. speraverant, consequunlur. Plurimi auiem coruni
    Aqusemullae non poluerunt exstinguere charilaieni, faciem deprecabunltir; quod lales fieri desideraut;
    Caut. vm, 7. > Eelices ergo illae animae, quse cce- sicul de Ecclesia dicitur : Vullum tuum deprecabutr-
    lesli igne inceiisse, eo semper usque ad vitse exititm B tur omnes divites plebis; sive illuc venire concupi-
    ardebunt, ctad seiernam felicilaiem iranseunles, ubi sctint, nbi eos videanl, et eis associenlnr. >
    reliqua dona cessabunt, chariias ininquam excidel, Quod vero pictse eorum imagines, et prsecipue
    sed purior, vehenientiorque tota in seterriiiate fiet. B. M. V. cultu qnodara, et obsequio proseqiiendse'
    Docet tamen S. Bruno in cap. xxv Exodi, p. 87, sinl, idem S. Bfuno insinuat in Comment. supei-
    col. 2, sanctos, qui Dei visione fruentur, perfeclani eumdem ps. XLIV.« Non solum, inquit, fiiium suum
    omni ex pafte bealitudineni non habituros, donee adorabunl filise Tyri, sed et le quoque deprecabiin-
    animabus corporibusque coiijunctis, tota simul tur, libique vola persolvent. Nanisi e.jus vultum, et
    sanctorum ninliitttdo super coelos elevetiir. Sed iniaginem ijitelligamus, non erit incoiiveniens; cum
    non slalini post obitum, justi qui in eharitate dece- sic ubicunque depingilur eam onines venerari dc-
    dunt, ingressum in cceltim obtiiiebunt, si aliqnid bemus. >
    culpse eis expiaiidnm remanserit. § XIV'. De wlernilate•pamarum infernalktm.
    § XIII. De purgnlorio, de cullu. et invocatione Alierum calholicum dogma assertam a S. Biu-
    snnctorum. noiie -rcpcrimus; hiiserrimam r.empe iniquorum sor-
    Salis superqne notum est uimm ex erroribus Grse- tem, qui in peccalo gravi decedenles, seternis-inferni
    corum schisniaticoruiTi liiisse ttegare purgatorii iC poenis damiianttir. Hujusnjodi veriiatehi conira Gri-
    exisleniiam, hoc esi loci in.inferis destinali pro genistas, selefiiitalein ignis et j^enarum in inierno
    aniniabus jusiornm, quibus adhtic vel leves culpse, ncganles, stabilivit S. episcopus, declsrans il!a Job,
    vel fealus remissoruni peecalorum reslant expiandi. pag. 259, c. 2 : Devorabit eum ignis, qui non succen-
    Conlra ilJos ergo conciliura Gecunienicum FloreiUi- delur, affligetur reliclus in laberhncnlo suc. i Ignis
    iiniii definivit,. purgaiorium, tanquam dogma catho- enim ille, inquit, inexstinguibilis est, et semei suc-
    licum, esse admiltendum. Ul igiitir Florentinorum ; census non indiget, ut ulterius sticcendatur. Belictus
    Patrum definilio confirmelur, et quam jure merito- autem in tabernaculo carnis suse semper affligelur;
    que (iiam hoc ex capiie.videaiitur proscripli receii- quia earo, et anima in selernum cruciabilur. > In
    iiofes hseretici Luiherus, Calvinus, Zuinglius, etc, coinmentario eiiam sujjer ps. n, pag. 552, col. 2,
    quid de hac caiholica doclrina senserit S. Bruiio, nil :'< Impii, et peceatores in judicio damnali mise-
    in meditim ptoferam. Ule.ergo exponens. caput xxn ricordiam ulterius non invenienl. > PJura alia ad do-
    Levitici, p. 126, c. 2 : « Justi, ait, post banc vitam clririam theologicam speciantia tradit S. Bruno, non
    Dep.offerunlur. el in societatem sanclorum.staym lam in commenlariis super ulrumqueTestameiittim,
    recipiuntur, vel deinceps, si forte purgatorio indi- quam in reliquis scriplis, quae singula"si producere
    gebunt. Non enirn omnes, qui salvanlur, mox ui vellem, nimis hane prolusionem prolraherem. AJi-
    obierint, in beatiludinem recipientur. i Idem rcpelit qua tamen majoris momerili annotabo.
    A. N. declarans verba illa ps. xxxi: Bealus ille, cui § XV. De divinarum Scriplurarum et trddilionis
    non impulavil Dominus peccittum. « Gaudeant, inquit, aucloniale,
    itaqne pcenitentes, quia peccaia dimissa sunteis; Quanto in pretio habendse sint divinse litterse, hoc
    timeant lamen, quia nesciunt an adliuc pcena pcc- est utriusque Teslamenli Jibri, docei A. N. in cap-
    cali dimissa sit eis. Quacunquc enim die con- - xxxiv, Exijd. pag. 119, ubi rclatis verbis Apostoii
    versi fuerint, si tameh digne conversi fuerint Bom. cap. viij-8 : Conciipiscenlicm nesciebam, nisi
    salvi erunt : sed ignis mahet> peccatum dimissum lex dicerel, Non coucupisces retn proximi tui. « Cre-
    esl, sed hon pceiia peccati. Legimus quosdam post danins ergo, inqiiit S. episcopus, testimonio legis,
    morlem miraculis claruisse, et tamen purgatorio de- qusequia semper verum dicit, et nunquam inentilur,
    pulatos fuisse. De quibus dubitari non polesi, et non immerito testimonium-appellalur : huic enim .
    peccata eis dimissa fuisse, et poenam peccali diniis- lestimonio nemo contra^icere aude.l; ullim.a proba-
    sam IJQIIfuisse. De lalibus dicliunesl, 1 Cor. .m, 15 : lio Icgis est auctoriias. Ilsec autem scripta est ni.aiiu
    85 PROLEGOMKNA. 86
    iDei, opera Dei, Scriptura Dei; nihil humanum est A lum conspiralio semper eis rcsistat, irianesque eo-
    inea, lola divina est, tota Deodiciante et scribente rum conalus reddat. Hsec copiose tradit S. Bruno
    composila esl; unde veritale et auctoritate plena in Comm. ad ps. LXV,p. 452, exponens illa verba":
    !esl. > Qui consliluil mare in aridam, el flumina pede per-
    Traditionis etiam auclorilatem cum in rebus lidei, transibuht; ibi twlabimur in idipsum. t Per mare,
    tum in ritibus ab Ecclesia pro sacranienlorum ad- inqnit, mundum, per aridam vero Ecclesiam ihlel-
    minislralione conslitulis, duplici in loco slatuil S. ligaraus. Illud procellis et lempeslatibus erigitur;
    'Bruno. El quidem quod allinet ad liiysleriorom in- bsec semper firma el slabilis raanet. Converlilur aii-
    lelligenliam, ait, iii Conimenl. ad Exod., pag. 89, tem mare in aridarii, quando genliles, el idololatrse ad
    c. 2, nos non debere aliler credefe. quam SS. Palres Ecclesiam transeiiul, el Chrisiianonini Jidem susci-'
    docuerunt, et crediderunt; eorum eliim dogmata piunt. Perflumina vero, qiiia aquse mullae populi
    lanquam divinilus revelata retinenda sunt; nec multi,diversselrajusmundi genies et nationes signifi-
    qnemquam licet plus velle sapere quam ipsi cre- caritur. Quse autem fliimina transire possumus, ca
    dendum pronuniiarunt. « Fidesefgo sanclorum, ingredi non timemus. Quando igitur sancti prxdi-
    iiMjuit, riobis sufiicial; neque uitra quseramus quae ' catores, Cpiscopi,et sacerdoles secure,etsineiimofe
    illis divinitus sunt revelata. Et qui rios ipsos, et ea Bin populis prsedicanl, tunc dicere possumus qoia
    quse in nobis suht, inlelligere non valemus, ad ea per flumina pede transeunl. Ubi prius erat limor,
    qnse super nos suni, nos exlendere non laboremus. > ibi laetitia niintialur. Ibi ergo, id cst in populis,
    Ex eodem fonie, ex tradiiione scilicet, idem S. An- qui per flumina significantur, Ixtaniur modo sancti
    tistes sacroruni rituum observantiani esse repeten- in idipsuni, id esl sirriul, et -communilcr omnes.
    dani docuit, in tractatu de Sacramenth, el Mysterih, Oiiinium communis Isetiiia esi, qtiia fides omniuiii
    ubi agens de bnptismo, dicil, pro validitale sacra- est, iiullus nulli conlradicil, sed omnespariterClifi-
    menti, id esi pro obiincnda ejus virlute et gralia, sium laudanl, cl benedictint. > Oniiiem aulem vim
    aqnam, el Spifitura, boc est invocalionem sanclis- confiiiigenteih hsereticorum crrorcs a coneiliis atllii-
    sirase Trinilatis, quse raaleriain, el forniam consti- beri faleiur,-idem S. episcopus, p. 570, c. 1, ubi
    luunt, esse iiecessarias. < Sed cum alia poslerius explanans verba illa jisalini xxxvn, Arcus coruiii
    addiia fuerint, ea omitti nequeunt. Hsec ergo sola, coniritus est, ait:« Arcus hxrelicoruni contritiis
    ait, suJSeere polerunt ad bapiismi sacramentuio, sed est, quia omnis eorum hseresis, el decepiio in raultis
    SS. Patres nostri, qui ista Spiritu Dei coiisliliieiuiit, conciliis dainnataesu > De concilio quidcin Nicscno
    -voliteruut nobis salisfacere, non solum.in his quse „ i, jam dixerat cap. xiv in Genesim, pag. 24, col. 1,
    u
    pertinent ad virtutem sacramenti, verurn eliam in ab eo liseresitii Arianam damnalam fuisse, fideinque
    illis quse perlinejit ad significalioriem. Sufflcit eniin caiholicam confirraalain. Sive igitur Ecclesia in
    aqua, et Spirilus ad baplismi perfeclionem : esetera conciliis generalibus congregaia sii, sive dispersa,
    vere, quae addurilur, ad significalioiiem."perlinenl. quolies aliquid docet, vel tanquara credendi regulam
    Non enim oleum, et chrisma habuit Philippus apo- deliuit, audienda est, eique credendum quod, ut
    sii)Ius, quando eunuchuni baptizaviu Haec tamen habemusex Aposlolo I, Timot. cap. m,15, Columna,
    prsetermitleiida non sunt, quae ad sigiiificandum ali- eic, fundamentum veritalis sil a Deo consiiittto.
    qitid sanclorum diligculi disposilione addila sunl. > Quanta vero polleat Eeclesia potestate, quibusque
    Bitus igitur, et sacrorum adniinislratio, quam per divinis muneribiis fulgeat exornata, reprseserilal-S.
    tradilioueni accepit Ecclesia, originem quanidam Bruno in nube quae supra montem Sinai dcscendil,'
    divinani habuere, quatenus a Deo inspirati SS. Pa- alque in eo oap. xxiv. Exod. gloriam Domini appa-
    lres eos eonslituerunl, eoruiuque cuslodenl Eccle- ruisse legitur : « Nubes, ait, pag. 85, c. 2, quae
    siam ipsam reliqucrunt. Quare nemini privato fas niontem Sinai operuil, esiomnis scientiae,el sapien-
    esl illos omillere, vel immutarc; cum traditionis tise plenitudo, quse super Ecclesiam descendit, et
    auctoritaii ex consensu Ecclesioe majus pondus ac- .p. in eo gloriam Ddmini apparere demonslravit; quo-
    cedat. _ ' niam virlus miraculorum, et gratia Spiritus sancti
    § XYI. De auclorilale Ecclesim in doclrina fidei. . usqne ad sseculi consummalionem Ecclesiam UOIJ.
    Semper in Ecclesia maximi ductus est consensus relinquit; secundum illud, quod Dominus ait : Ego'
    ejus in doclrinis dogmata fidei conlinciitibus; quo vobiscumsttm omnibtts diebus usquead consummatio-
    magna illa constituitur differentia mundum inler cl nem smculi. > His igitur privilegiis, et praerogaiivis
    ipsam Ecclesiairi; ille enim a continua mobilitate, et niunila Ecclesia,; divinique auctoris sui praesidio
    varielaie in scieniiis, in legibus, in regiminis princi- semper adjula, plenam super filios suos exercet =
    piis agitatur; haec aulem firmitate ac slabilitate sua potestdlem, ul eos instrual, in veritate conlineai,
    gaudel. Quamvis enitn nonnunquara insurgnnt hse- et perfeclos mandatorum observatores reddat. Ut
    retici, qui lanquam procellosi venti eam commovere, autem aposlolis prsedicanlibus fides haberetur, per
    ac scindere nitanlur, non praevalent tanien, neque os eorum se loqui dixil, adeoque audienles illos
    firmiiaiera, slabiliialehique ejus subverlere queunt; fassus est, se docenleni audire, Luc. cap.-x, 16 :
    cum doctrinse orlhodoxae concordia, ac depositi Qui vos uudil, me atidit, et despicientes, ipsum
    fi'Jei servandi sanctorum episcoporum , el sacerdo- Redcniploreni despiccre : Qui vos spernit. m#
    87 S. BRUNO EPISCOPUS SIGNIENSIS. 83
    spernit. Prosequitur au'e:n A. N. in commeni. 1._.num rebellis 'fuit, peribit de populo Dei. Ifoc aulena
    ad hunc locum Lucae, faclis comprobans promis- perspicue de liseretico inielligimus, nnde et nierito
    siones quiis eis Dorainus fecisse dixerat. Apo- rebellis vocalur. Magna enim superbia 'esi, ut lota
    stolos enim, ul superius diclum est, niiseral Do- Ecclesia reclamante, el fidei dogmata oslendeiue,
    niiniis binos anle faciem suam, in emnem civilatem, aliquis conira rebollare, suanique sentenliani con-
    et locum.quo erat ipse vemurus. < Nunc aulem, inquit lenliose defendere velit. Talis. ergo peribit, cujus-
    S. Briino, reversi, Doniino omnia scienli cum gaudio cunqiie generis sit, ciijuscunque ordinis, cujuscun-
    rcferebant ea, quae non ipsi, sed ipse in illis fuerat que conditionis et religionis. > Perire aulern de
    operatus. Gaudebant enim de nomine Chrisli, cujus populo Dei, idem est ac ab excoinmunicalionis sen-
    et virlulem experli eranl. Gaudebanl et de gratia leuiiaa coelu fidelium separaluinesse, el ab Ecclesise
    immensa sibi a Domino attribula; quoniara non communione depulsum. ld perspicue patet ex se-
    solum infirmitales curabant, verum eiiam daempnibus quenti Brunonis interprelatione de honiine, qiieiu
    imperabant, et sibi subjectos esse videbant. > Prseler lsraclitse extra castra diiceiiles, quoniara in Sabbalo
    eyangelicam prsedicaiionem, ct signorum ostensip- ligna coliegerat, Japidibus obruerunt. « Per hoc
    nem, quibus eorum migsio cpnip obaiur, non tam aiitera, inquil, pag. 185, c. 2, datur intelligi, quod
    suasione. quam auctoritaie ipsis proprie altribuia, 1B illi.qui paclum Dei violant.el EcclesiseDei insi.ituta
    eain aposloli exercuerunt, suisque- successoribus CHITIcseleris fidelibus ciisiodire et observare recu-
    cxt-rcendam reliquerunt, ul malos a bonis separa- sant, ab Ecclesia pelli, et ab omnibtis damnari, et
    rent, eosque sno judicio subjicerent. Hanclegera in excommunicari debeanl; tot enim lapidibus obruiiur,
    Levitici cap. xln, adumbraiam osiendit A.N. p. 149, quol assentienlibus excoinmunicalio obfirmatur. >
    c. 1, disserens de cognitione leprse sacerdotibus Si hsecde judicio, deque potestaie episcoporum,.
    reservata. Sicut eniin leprosus, ita cognitus, ex ct sacerdolum jure meriloque asseruntur, nuilto
    Dei praecepto a reliquo cceiu separabalur; eodem m.agisde stinimo sacerdote, et episcopoepiscoporum
    modo qui spiriluali lepra infectus dignosciiur, a sunl afflrmaiida, cni cum gravioruni causarum .
    consortio. fidelium est separandus. Sed haec co- reservala sit cognilio iu Ecclesia, poteslate claviuni
    gniiio,el separalionis senlenlia ad Ecclesiam spectat, a Cbrislo Dominoei iradila uli poterit, quolies expe-
    nec cuiquam licitum est, eam sibi ustupare. Audia- di.rejudicabit. Qtiamvis autem a nobjs, cum de S.
    tur Bruiio, qui eodem in loco diversa excomniunica- Pelro aposloloruni principe ageremus, plura allata
    tionis genera exponit. < Solis episcopis, inquit, et sint gravissima Brunonis lesliinonia de suprenia
    sacerdolibus secundum animam condemnandi, et Boiuani pontificis in Ecclesiam universam auc;ori-
    absolvendi poieslasaDominodalaest.Peccat autem, " tate, ut ea lanto magis confirmeniiir, raaxime
    qui leprosum aliqucm, et peccalorem a coniinu- opporluna erunl, quse idem episcopus Signiensis.in
    nione sua separandum jiulat, priusquam ab episco- tractatu De Sacrificio azimo liabeu Objiciebant enim
    pis et sacerdolibus judicctur. Ducatur ergo leprosus Grseci consecranles in pane fermenlato Lalinis, nos
    nd sacerdolem. Sic enim Domiiuis ait : Ostendiievos cum Hebrseis Judaico more azymum comedere, qui
    sacerdotibus, Luc. cap. xvn, 14. Consideret sacerdos, sacrificium in pane azymo conficimus. Bespondet
    diligenter perquirat, si lepra est. Hahet enim Jepra autem S. Bruno : < Absil hoc a catholica, atque
    Sua signa ncque celari polesl, facileque cognosciliir. aposlolica, et Romana Ecclesia, quse ca.pul, et fun-
    Quis enim adulieruih, homicidam, perjurum, sacri- damentum, ac speculum dicitur, et probalur esse
    legum, furein, et raptorem dubitet esse leprosum ? oniniuui Ecclesiarum, qtiam Deus, el Dominus
    Talem ergo cum sacerdos invcneril,neciiniore, nec noster Jesns Chrislus per semeiipsum sedificare
    amore mulet judicium : dicat enim esse leprosum, dignatus est, ac promiltens specialiter suo dileclo
    el secunduni ejus arbitrium separetur : secundum discipulo Pelro apostolo, dicens Matth. xvi : Tu
    ejus quidem, non secundum alterius : ipsius enim es Pelrtts, el stiperhanc pelram wdificaboEcclesiam
    est euin judieare'; ips:us est separare. ,n meam : el porlw inferi twn prwvalebunl adversus
    « Quomodo separare? Muliis eniin modis fit isla eam; el tibi dabo clavesregni calorum. Alque ileruni,
    separatio : alii eniin a corpore et sanguine Chri>ii, Lnc. cap. xxn,i?(/o rognvipro le, Pelre,ut nondeficial
    aliiab Eeciesise inlroi tn, alit a communione fidelium fides tua, ei tu aliquaudo conversus confirma fralres
    separanlur. Separanlur etiam a quibusdam cibis, tuos. > Cum autem S. episcopus hunc scripsisset
    et polibus, aliisque carnis yoluptalibus, ut j"amnunc tractatum rogalus a mouachis Benedictinis Constau-
    licite non utantur liis rebus, quibus prius Iiciie tinopoli raoiiaslerium Iiabemibus, his lucubrationcra
    utebanlur. > suam absolvit. « Quapropler, nraantissimi fralres,
    Sed quid de hsereticis judicare debeat Ecclesia, slate viriliter in soilalitate acfirmamento orlhodoxse
    dcclarat S. Bruno iu Comment, ad cap. xv. Nnnier. coluinnse, et nemo cum suasoribus verbis a sancise
    p. 185, c. 2, ubi ppstquam de diverso sacrificii lidei calholicse, alque apostolicse prsefaise sedis,
    genere, pro expianda diversoium reatuum qualilaie matris Ecclcsise Romanse consueludine vos separet,
    cgerit, ad peccalum superbise veniens, ail: « Anima quia lesle Augustino luculentissiino doctore, et Afri-
    vero, qum per superbiam aliquid commiserit, sice cano ejiiscopo, non est alia sedes in ccelo, aut in
    civhille sit, sire peretjrinus, quoniam adversus Dovii- lerra dignior, sive prior, nisi illa, quara RQmana
    PBOLEGOMENA.— VITA S. BRUNONIS. 90
    tenel Ecclesia. Ilanc lenete, lianc jmro corde dili- A reyocari nequit hanc esse conslantem^ firmalamque
    gite, el-ab ejus unitateiion recedile; cum scriplum in oirini sevo SS. Pairum senlenliam, hujus supremse.
    sil, Prov. cap. xxn, v. 28 : Terminuni^quem anliqui sedis doctrinam pro regtila fidei esse lenendam, ac
    posuernnt Palres, ne iransgredidris. Ei Eccl. x, y. 8 : proinde liemihi liccre ab ea recedere, eique. non.
    ,Q_ui_ dissipal sepem, mordebil eum coluber; serpens oblemperare. Commiserandi profeclo sunt, qui lauto
    s iirei ille, qui ejecii Adam de paradiso, ex cujus jn lumine cseculire volunl, el qui malo sp.iriiti acti
    pestifero ore Dominns vos semper erual. > Cum hsec ab ulnis amaiitissimse malrisaufugiunl, el.se, quos-
    ih' aposlolica sede non ambiguis verbis, sed aperlis, que se.du.cunl, ad selemam pertrahunt ruinam.
    certisque significalionibus dicla sini; in dubiuui

    VITA S. BRUNI SEU B.RUNONIS


    ' "
    ASTENSIS

    SIGNIENSIIJM EPJSCOPI ET ABBATIS MONTIS CASINL


    Edita lib. iv, c. 33, Chronici Casinensis a Petro Diacono, prout eam disposuerat Leoepi-
    scopus, el cardinaiis Ostiensis; sed mortepra3ventus explere non poluerat, ut testalur
    idfim Petrus epistola nuncupatoria ad Reiualdum abbalem et cardinaiem

    Bealissimus Brunus, seti Bruno, ahbas hnjus mo- B ; noveris esse. Quapropter ulad Ecclesiam redeas ex
    naslerii quadragesimus, seditannis tribus, mensibus Dei oiiuiipoieniis parte prsecipio. Et cave ne Dei ul-
    decem. llic Liguria provincia orttis ex illustri Aslen- terius veiis resisiere volunlali. El his dictis dispa-
    sittni prosapi.i; sed illuslriores nb infantia. possi- ruit. Perculsus ad h;ccBiuno sanclse virginis feminse,
    dens mores, Iiberalibusqiie studiis a pueiiiia suffi- Deique in siia ordinatione voliiiiiaiem adveriens,
    cienter iiislrucius,. Astensis episcopi canonicus succubuil, ac pontifiealem calbedraiii Iselantibus
    ex-stiiit, qui desiderio regni coelestis patriam paren- cunctis scandit. Ordinatus auleni in ea qua fuerat
    tesque relinqttens, hnc properans, ol Deo liberius "inenlis inleiilione permansil; unde adinvenia op-
    snb monachali habilti deservire valeret, Romanam portunilate, sub supradiclo abbale Oderisio, ad luinc
    pijimihj accessil ad urbem. His porro diebus Urba- lociini pervehiens, fleniibus qui cum eo venerant,
    nus II univereali prsesidebat Ecclesise. Facium est et niliil laledeipso suspicanlibus, mohachus faclus
    '
    atilem, ul eo tempore, qtio idem vir ad hmic lociim est. Signienses autem graviter illitis fefentes abseii-
    ten?!ebal, Signiensi.sepiscopus ex hac vila.discede- liam Pascalem papara II adeunt, flenfesque roganl,
    ret. Idem vero Romanus pontifex hunc spirilu fer- ul illum polius episcopalus sui curam' gerere coge-
    vere conspiciens, dixit ad eum : ( Sicut traiquillitas rel, quanj sibi lanlum consulentem in Casinensi
    i»aris mulloties conferl periculnm nautis, ita el' C coenobio quietum, elremolum a sseculiturbine habi-
    nnjaachis a sseculi turbineremoiis.quieset securitas tai-e permiltau Ponlifex auieni ad illofum- verba
    ipsa perniciosissimiim solet inferre naufragium. permotus slreuuos a suo latere deslinal vifos, per
    Uude nostris monitis te ohedire convenit, el Signien- quos eidem Brunoni exparte sedis npostolicse man-
    sis Ecclesise curam, quse libi a nobis injungitur, dat, ut curse oyium suarum studeal, et .Roraano
    tanlo religiosius, ac diligenlius, quanlum scieniia, ponlifici in c.ausis ecclesiaslicis sempef adhsereat;;-:
    ct sapientia polles, regere stude. i Quibus cum ille arguens insuper illura, et increpans cur absque
    semionibus jniniiue prseberet assensum, prsecepit aposlolicse sedis licenlia, ausus fuissel monasterium
    ei_ ut ad.civitalem prsedictam pergeret; ibique vice . petere, quo illum omnino iion permilterel e.sse. Ad
    RoKinni ponlificis episcopum ordinans, irel quo hsecprsefatus Bruno, per episcopos et cardinales
    ve.Ilel. Tunc supradictus vir illuc adveniehs, cum amicos hscc rescripsit-: « Cuhcli, proc.ul dubio, qul,
    s bi iujiincta implere saiageret, idem papa clam Si- jn Boniana sunt Ecclesia, noscunl, quia nisi contra.
    gniensibus apices deslinans, admonuil, ut eum epi- Ecclesiam sclnsmaticorum ssevirel insania, hoc quod
    scopum ordinarenl. Talia. dum ad ejus no.liliain. nuiic egi, a multis jam annis opere intplevissein.
    pervenissent, intenipestse nociis silentio, B- Marise . Nunc vero quia in Romana Ecclesia, Petrp clavum
    Ecclesiam cgrediens fugam arripuit, Ilaque dura me- P re^enle, tota per orbem Chrisli Dei nostri gralnlainr
    ditata implere satagercl, in qiiodam trivio virgo, Ecclesia, ventorum jam turbines silent, niaria pacata
    qtise imperiali trabea adornala, cujus facies resplen- quiescunl, idcirco, quod Deo semel devoveram, red-
    debat ul so.l, illi cominus aslilit. Quani ille qualis, dere cogor. Melius est "enim non vovere, quani yo-
    qusp.veesset, ei quo tenderet, cum reqtiisivissel, vere, el non reddere. Qtiod si quis fortasse mihi _,
    il!a respondit: Sponsam, quain upn bene fugis, me objicial, quod seiuel accepuuii episcopalum rclin- -
    91 S. BRUNO EPISCOPUS SIGNIENSIS 92
    quere non debebam, licentcr fespondeho : quod A . dies quindecim resedissel, iidem comiles miseruht
    multisunt, qui ponlificalus sui jura non deseruerunl, ad eumdem abbalem, quod si illos cumarmissuis
    et de sinistris sunt, dicenle Bomino, Osese c. n : inde exirepefmitlerel, ipsuni castrum absque omni
    Printipes fuere, et non cognovi : judices exslilerunt, coiilroversia redderent. Qnod cum idem abbas an-s
    et non per Spirifum meum. Porro qui recla inien- nuisset, supradicliini caslrum in monaslerii hujus
    tione episcopalum diniiserunt, cerium est eos de poiestale rediit, die Idttum Aiiguslarum anno Do-
    seierna felicilale perenniler in Chrisiogaudere- Mihi niini 1108. Pro quo videlicet castro abbas Capunno
    porro exempla sanclorum non desunt, quorum ve- principj libras 200 contradidil. Mense auiem Octo^
    sligia seculus sum : qui relicto lumullu sseculi.quie- brio ndvenit hiic idem npostolicus, adjuncloque ab-
    tam vitam adepii sunt. Unde per vos sumnium pon- bnte nostro, Benevenlum. synodi celebrandse causa
    lifieem obnixe deprecor, ut de. reliquo amplius mibi pcrrexit; in qua prsedecessoruhi vestigia sectilus
    moleslus non sit; el quietum portum, in^quem Chri- consiiluil, ut si quis ccclesiaslica beneficia de mar.u
    slo^ubernante perveni, ne me relinquere cogal, laicorum acceperit, et dans, et accipiens comniu-
    suppliciier posco. J Cumque nulla raiione eumdem nione priveniur. Vestimeiila vero ssecularia, et pre-
    aposlolicum, ncc Signinum populum fleciere valerei, tiosa re])rehendit, etclericis talia uli interdixit. Cum
    B
    supradiclus abbas Oderisius rogavit pontificem, nl; au e;n Capuain devenisset, rogatus ab eodeni abbaie
    prsefaium virum stib monacbali habilu inbocmoha- Ecclesiani Sancii Bcnedicli, qiiani Desiderius a.bbas
    slerio Dco miliiare permillcret; cnjus precibus iulra eamdem civitnlem renovnverat, solemniter de-
    idein jiapa aurem accoinmojans quievit. 'dicavit; in qun eliam de veslimeniis sanclissimi
    Pnlris Ccnetiicti recondidit; sicque ad h.oc monasle-
    Posl hsec autera ab eo pontifice uiia cnm Boa-
    rium veniens, Boinam reversus esi.
    mundo in Gallia directns, vice Romani pontificis in
    His porro diebns Bogerius dux per prseceplum
    iisdem parlibus synodum sccundum tradilionem
    B. Benedicloconcessit, ut mpnaslerii pecora nullum
    ecclesiasiicam lenuit. Inde quoque Bomam rever-
    darent vel sibi, vcl successoribus suis, sicut
    sus, quadragesimo quario die ab Olhonis abbs.lis vcciigal
    exslanle atl hoc monastcrium consueverant, in omnibus finibiis Garpani moniis;
    deposilione rediit; et u'l ab Ecclesia, qtise Passari dicilur, usque aS
    atque a fratribus esi in bujus coenobii regimine ac
    cura prselalus. Idem vero apostolicus ad hunc lociim Salpitaniim ponlcra, el usque in mare, liceniiam
    hospitandi ipsas oves baberent, apposita poena de-
    posiea veniens, non solum dignum illum esse ab-
    cem librarum anri. Tunc lemporis Laytlulfns Pan-
    batem illo in cor.venlu perorattis esl, veruni eliam
    dulfi comitis filius de Prsesenzanorinprsesenlia ejns-
    in aposlolicam sedem dignum sibi successorem fore Ir
    dem abbalis riiaiiifeslavil, se de universa paiie sua
    lesiificatusesl. Non autem idem viroiiose Jiievixisse-
    de castcllo Morlnlse, et Cnsa Forlini, cl Cticuruzzo,
    credendum est, qui tales, ac lantos nobis Scripliw et Rocca de
    rarum exposueril libros ; de quibus summam illo- Bantra, pcena apposita centtini libra-
    si hoc removere qusesissel. Sed el Joanncs
    rum scilicet, qui in nostris manibns venere, pan- rum,
    Trivertinse sedis episcopus, una cum Boberto Jilio
    defe curamus. Super Genesjm, super Exodum, super
    Tiislani, Limessani Caslri domino, obtulil buic!oco
    Leviticum, snper Numeros, super Deuleroivomium, Ecclesiam S. lHumihatse inlra Jines ejusdem Casiri,
    super Psalterium, super Isaiam, super Cantica can- cuin omnibus ecclesiis et
    perlinenliis suis. Anno
    ticorum, super Jijdicum, super Apocalypsim. De Dominicselncarnationis 1110. Indict. 5, mense Jn-
    tolius anni feslivilalibus, alque diebus Dominicis nio sexta
    ipsins niensis die cometes apparuit. Deinde
    composuit sernion.es sexnginla novem, homilias ni Idus Februarii imperator Henricus pervenit ad
    cenlum quadraginta quinque. urbem. Igilur ponlifex misit inoccursuin ejus.Cum
    Hoc prseterea tempore Adenulfus, Lando, et Ale- vero in superiores gradus ecclesise Sancti Pelri eva-
    nulfus Aquinenscs comiies diabolica inebriali vesa- sisset, illic dominus papa cum episcopis et cardiiia-
    nia cnslrum Tcrame rusticorum prodilione ingre- j) libus inlerfhil. Post basilicse ingressum ulerqtie
    dientes, et ejusdem castri habiiatores in suam fide- consediu Poniifex iiislaurari ecclesiasticum jtts pe-
    litalem j'nrare facientes, oppida monasterio perli- tiiu -lllecum episcopis et principibus secessiu Inler--
    nenlia deprsedare cceperunt. Hoc ubi prsedicto ea pontifex, et qut ctim eo erant cuslodiebanlur.-
    abbali nuntiaium esl, ad eosdem comiles dirigens, Vix landem ad altare B. Petri pro ageudis missarum
    ut castrum monaslerio reddereni, et a lantis iniqni- solemniis ascendere licuil. Expleta raissa, de sede
    talibus et direplionibus cessareut, monere sluduit. compulsus descendere poniilex, deorsum anla
    Illi neaudire quidem admonenlem passi, deleriora B. Petri confessionera cum fratribus sedit, ibique
    in dies se faciuros minabnnlur. Tunc abbas, habilo ad noclem usque custodilus a miiilibus, ad hospi-
    cuiii fratribus consilio,"eosdem sacrilegos a limini- tium tandem extra ecclesise airium duclus est cura
    bus Ecclesise separavit; ac e vesligio Bobertum fratribus. Capla est ctimillo clericorum, JaicQrumqiie
    principem evocans ad eunidem caslfum i'ecuperan- copiosa multimdo. Pueri ileni, ac diversse setaiis
    dum invitavit; qui copioso valde congregato exer- bomiiies, qui obviam ei cum floribus, et palmis
    cilu, supef idem castruni adveniens, illud ojipugnare exierant, alios obtruncari, alios exspoliari, pariini
    modis oiiinibus cospil. Cumaiie liosiiliter ibi per csedi, partim vinciri jussit. Joannesinlcrea Tuscu-
    95 PBOLEGOMENA. — ViTA S, BRUNONIS. 9*
    laims, et Leo Ostiensis episcopus, ubi papam caplum A lore investiaiur, a nemihe consecrelur. El cura hsec
    perspexerunt, sub plebeio babiiu in Urbem se rece- sacramenlo firmasset, imperator demum quod eum-
    perunU . dem pontificem cum episcopis, et cardinalibus, et
    Bomani igitur cum audissent papam esse capti- omnes, qui cum eo, vel pro eo capli_esseiit, obsides-
    vuiii, lantus eorura animos tumultus, et dolor, in- que securos perducerel intra portas iranslyberinse ci-
    dignatioque pervasit, ut protinus Alemahnos omnes, vilalis, nec ullerius aul caperet, aut capi permitteret,
    qui vel orationis causa, vel alterius cujuscunque ne- juravit. Die igitur altera coronatus est imperalor.Pdst
    golii urbem ingressi fuerani, necarenl. Poslera die coronationem, finitis missarum solemniis, imperalor
    egressi urbe, conserta pugna, plurimos de impera- in castra regreditur; ponlifex autem Urbenj regres-
    toris exercitu obtruncant, et eorum caplis spoliis, sus esU Hinc jam in Tiomana Ecclesia scandala dis--
    adversus Teulones acriorcm inetint piignam.; adeo_ sensiOnumet schisnialiim oriri coepenint.
    n.leos poriicu pene propellerent, ipsumque.impera- I, His quoque diebus dum abbas nosier Bruno Ec-
    lorem equo dejicerent, el in. faciem vulnerarent. clesiam S. Thomse ajiostoli exira caslrum Vallis
    Alemaiini cum se premi a Rotnanis cernerent,sese Frigidse solemniler dedicarev, niulicr qusedani a
    in castra receperunt. Bomani vehemenler animati, spiritu immundo vexala, ad euni dcducla esl; cujiis
    omnes adversus imperalorem se sacramenlo con-, calamitali compaiiens, oralione prseiuissa, aqiiam-
    strihxerijni. Hsec nbi imperatori uunlinta sunt, ea- unde manus lavaverat, patienti fcminscin poluni de-
    dem nocte, eumdem ajioslolicum secum abducens, dil; moxqtie ab ca nialigiuim spirittim cxcussit. '
    taulo nieiu cum omni exercilu profugit ex poiiicu, Pr-efalus aulem abbas adjunclis sibi Guala Rcgino
    ut non modo sarcinas, veruni et socios pluriir.os in episcopo, et Robcrto Pasiensi, aliisque cardinalibus,
    hospitio relinquerent. Post duos dies pontificcm. memoraio pontifici omnino iinihiiicbai, ui privilc-
    sacris vesiibus exui jussil; quod cum faclum esset, gium, quod imperalori feccrnl, nmipcrcl, cmiiqiie
    vinclum eum perlraxere, Soraclem usque pergenles. analhemalis vinculo innodnret. Ili autcm, qui cuni
    Pontifex aulem cum duobus episcopis, Snbinense, et illo-in vinculis fuerant, dicebnnl :. quod -anlc;dixi-;
    Portuense, et cardinalibus qualuor, apud caslrura mus, diciraus; quod prsedicavimus, consona voce
    Trebicuin, cseleri vero cardinales apud Cprcodisum prsedicamus, damnamusquc quod nnte daninavi-
    in custodia lenebanlur. mus. Alii autem non modo non daninabani qure
    Ilaque cum et Romanorum agros imperalor po- coiilra Ecclesiani calholicam fuerant gesta ,-vc'rinn
    pnlaretur in dies, ipsorum animos pecunia,- dolisque iinpudenter salis lueri nitebanliir. Igitur tliim ejiis-r-
    tenlaret, tanlani Deus pop.uloconslanliani iribuit, ut p modi dissenlionibus aposlolica qtiaierctur Ecclcsia,
    nihil cum eis pacisci, nec papse cjuidem, cardina- relatuiu est pontifiei incmoralunvviriim illius dissi-
    litjmqne promissa liberalione poiuerit. Ceniens ila- dii, el scandali ducem signiferum fuissc. Quotl ubi
    que sibi secus quam putaveral contigisse, coepit abbas audivit, tcmporis opporlunilalc capiain, dixii
    j"urej'urandoJirniare, nisi ponlifcx illi raoreni gere- ei : i Inimici niei dicunl libi, quin non ic diligo, ct
    ret, el ipsum, et omnes, quos habebat in vinculis maln de te obloquor; scd mcnliiiiilur. Ego enini sic
    parlim occisurum, partim ampulatis inembris qui- le diligo, ul palrem, et d.oiuiiiumuiciim; iieminein-
    busque debilitalurum. Seel cum ad id consiantiahJ quc alium, ie vivenle, volo liabcrc poinificein; sicnt
    poniificis fleclere nequiret in hoc landem plena cum niuliis aliis tibi promisi, Audio lanieii Snlvato-
    deliheraiione convenil, ul omnes quos ceperal ^li— rem nicum diccnlem niihi : Qui amdt pnlrem, aul
    beros faceret; dum lanien sibi in posterum apud tnalrem plusquam tne, non esl tne dignus (Matlh. x);
    pontificem prospicere possel. Cseierum pbniifex vi- unde el Apostolus : Siquis, inquii, noii diiigil Domi-
    tam ponere, quam jura Ecclcsise violare hialebat, num.Jesum Chrislum, anaihema sit (I Cor. xvi). De-
    quamvis ille non Ecclesisejura, non oflicia quselibet, beo igilur diligcrc le, sed plus debeo illura diligcrc,
    sed regalia sola se dare assereret, Propohebatur qui le fecil, et me. -Iluic aiilcni lanlo amori nihil
    schismaiis grave pei'iculuni,;quod omni pene Lalt- D unquam prsefercndiim esi. Fcedus auicni illud adeo
    norum imniihehat Ecclesisc. Victus tamen lacrymis, fcedum, lam violeiilum, lam eum proditionc faciiim,
    suspiriisque filiorum, (olus in lacrynias sol.vitur.Et lam omni pielati, religionique'coniiariuni, cgo iioii
    cpgor, inquit, pro Ecclesise pace, et liberationc id laudo. Quis enim illud laudct, quo violatur fides,
    perpeti, quod ne jjalerer, vitam quoque cum san- ecclesise libertas amillitur, sacerdoliiuii lolliiur,
    guinepcrfundcre paralus eram. Igiiur cx verbo pon- unicuni: el singulare ostiuin Ecclcsise clautlittir,
    lificis juraltun esl lioc videliccl niodo. Quod nltcrius multa oslia aperiuntur, per qitse qui intral fur cst,
    non iiiquietaret iniperaiorcm, ejusqne iiiijjeriuni de et lalfo?Habcnius canoncs, liabemiis SS. Patrunj
    prsesumpto, de lemcralo Ecclesise jure, cidemque consiilulioncs ab aposiolorum lcinporibiis ad tc
    impcralori privilegium sub anathcniaie confirmarei, usqiic pcrduclas. Via rcgia inccdenduin csl, hcijuc'
    ut episcopos, ct abbates libere elcctos absque SI- alj ca in aliquam parlem dcclinniidiiiii. Ajiostoli illos:
    monia idem imperalor annnlo, et virga investial; : oiunes damiiani, el a fidelinm comiiiunione sejim-
    episcopusque sic invesUlus libere consccralioneiii ab guni.lquiper ssecularcm poiesiatem Ecclcsiani.obti-
    arcbiepiscopo, ad qtiein perlihucril, sumal. Si-quis nercnt. Laici enim quaniuniHbei religiosi .sini, iiul--
    vero a populo, et clcro eligatur, et non ab. impeia- Jam lamen disponendse" Ecciesisc facullalenv sunt-
    95 S. BRUINOEPISCOPUS SIGXIENSJS. 9G
    consecuti. H;ccenim nposiolorum constitutio sancla A ea cura desisteret, elcctioiiem quse illis ex regulse
    cst; cui qui contradicit, calbolichs lioii esl. Omnis prsecepto debebalur, nulli omuino permitterent, sed
    autem qni hseresim tuelur, hserelicus csl. Nemo ipsi amiqtio more abbalem sibi coiistiluerent. Hoe
    hanc iioii esse hseresim ilicere poiest, qiiain sancta, Peregrinus ille audiens, el id violenler implere posse
    et aposlolica Eeclesia in ratiltis conciliis hseresini se ptiians, armalos milites ad cuslodieudum mona-
    nomiuat, el cum suis auctoribus damnnt. > slcfium in suuni auxiliuin evocat. Poslera vero die,
    Talis nllocuiio inier poiiiificem et abbaleni invi- frairibus Ecclesianr ad missam celebrandam cum
    dise et odii fomitem miiiistravit.Tnter csetera vcro, pace introeunlibiis, subito armata lelis occurrit
    qua* tunc pontifex in abbalem Ioculus cst, ail : Nisi Tiiiillitudoftirentium, et qui essenl, qui volunlalem
    illum a monasierii adminisiratione removero, jpse abbatis nollenl implere, quserenlium. Fralres autem
    suis argumenlis Ecclesisemihi regimen tollet. Qua- bsec nimis segre, et indigne ferentes, nnanimiier in
    propler eideni abbali direxit epistolam, qua veluit illos ruunt, raonasterioque delurbanf. Quod ubi
    ne ullra episcopus. essel, nique abbas. Neque eiiim abbati nuntiatum esl, ad .monasierium continuo
    ultra ferre aposiolieam sedem episcopum aliquem. ascendil, vocalisque ad se fratribus : Nolo, inquil,
    monasterio prseesse lam celehri. Fralribus eliahi ut propler me inler vos, el- Bomaniim pontilicem
    per Leonem Ostiensem episcopum, et hujus coenobiig scandaliim orialur, virgamque pastoralem super
    monachum lilleras misit, mandans, ne ipsi viro ul- aliare ponehs : Accipite, inquit, quam mihi tradi-
    teritis obedirent, sed secundum Deum regnlariter dislis; absolulioheque fralribus facla, ad episcopa-
    sibi abbatem eligerenl; sin aulem secus agerent, in lum suum rediit. Ubi in sancla conversatior.e usque
    oninibiis monasierii cellis abbales ipse slaiuerei. ad Oderisii secundi abbatis tempora vivens feliciter
    Iloc ubi abbas audivit, convocalis fralribus oslen- migravit ad Doiiiinum pridie Kalend. Seplembris.
    dere coepil qusenam inler ipsura et summuin pon- Sepiillus est in civiiate Signina, in Ecclesia S. Dei
    tificem pro causis ecclesiasticis esset orta dissenlio; Genitricis et V. Marise.Ad cujus memoriam etiam
    simulque admonuil, ul si abbatem, quem ijise eli- hodie Dominus miracula palrafe dignalur ipsitis in-
    geret, vellent, et illos el-liu'nc locum pro viiibus tercedentihns meritis.
    prolegeret aique defenderet. Eral tunc in monaste- Girardus abbas XLIisiius monasterii, nobilissinia
    i io lialer Peregrinus nomiie,natioile Ligur, sseculari Marsosum slirpe progeniuis, posl Othonis Iraiisilui»,
    astulia-callidus, cui reginiinis onus imponere de- Bruno qno supra retulimus ordiiie abbas effectus
    cernebat. Quod ctim fratres didicissent, dixerunt fuisset, ac Rom. ponlificis jussu monaslerii relicla
    abbaU, quandiu ipse vcllet ei abbaiis jure prseessc, cura, ad episcopalum suum remeassei, a frairibus
    ontnes illi ul donlino, ac Patri obedirenl; sin aulem C uno consensu abbas eligitur.

    IN GOMMENTARIUM VIT^l

    S. BRUNONIS ASTENSIS SI6NIENS1UM EPISCOPI

    PRGCEMIUM.

    lnfaiislse yirorum condiiioni plerumque ascribi- ralur, iis equidem consenlire hequeo, qui de me-
    lur, si illis leniporibus ortum habuerint, vitamque ^B riiis liominum a nola selatis rationem desumere
    duxerint, quseobscura, inculta, inlimiqtie sevi appel- prsesumunt. Hoc prsejndiciura, seu indignara de S.
    lanlur. Fafeor equidem prserogaiivam quamdam Brunone Aslensi Signiensium episcopo a nonnullis
    excellenlise, et Jionoris selati illi accedere, in qua usurpalam opinionem propulsare aggredior, eum-
    humanioresliilerse, el facultates ihaximeclaruerunt, que inler illuslriores episcopos, celebriores inter
    prscstanlioraque scfipta doctoruni hominum pro- doclores, interque oplime merilos de Ecclesia ca-
    dierunt ; quare felices, bealique censenlur, qui tholica Paires collocandum esse contendo. Et qui-
    fortuniitis illis diebus floruerunt. Ah hoc eminenii dem quod ad sapienliaiu speclal, non illain solura
    stibscllio hi tlejici solcnt, qui ex tempor.iim vicissi- commendari velim, quse humana esl, et qua philo-
    tudine, scientiis ad occasum vergeniibus, nati stint; sophi plures eihnici"excellueruni, sed illam qum
    quique, negleciis pene bonis studiis, prscclara exem- desursum est, descendens a Paire luminum (Jac.
    plaria anle oculos sibi proponere non liabuere. n, 17), quamquc, ut monel sapienlissimus Salomon,
    ViTum quia virlus et sapi.cnlia tanto gloriosior Eccli. i, 11 : Effundit Deus in homines, secundum
    exsurgit, Jjuanto difiicilipr est progressus ad ipsam ; dalum suum, el prwbel illam diligentibus se. Bevera
    cuin ninjori conalu, projnioque ingcnio adqui- si S.-.Brunonis in divinos libros commcntationes
    PROLEGOMENA,— YITA S. BRUNONIS.
    sequa mente perpendantur, si IheoJogicr tractalus'. A ul C. Marius ad hibernauduni eiim suo exercilu
    ad examen revoceniur, si mysieriorum, sacrorum- Syllara oppugnaiurus delegerit, ejUsque castra
    qtieriluum expositio, si hoiiiiliarum sermonumque in eo tutissimo loco collocarit. Sed inier prinias
    seges copiosa suspicialur, S. episcopus Signiensis Gampanise urbes Signia feoenselur, quse, abdicatis
    clarioribus diyinse doctrinse magislris accensendus falsis numiiiibiis, Christianoe relig:oui homeii 't'edil,
    eril. Quid mirum ergo,_sibsec lucerna lam Juceris, et episcopali dignilate decoraia fuil. Profeclo-ie:n-
    non sub modio laluerit, sed super candelabruni poribus S. Symniacbi, qui jilura concilia Bomse
    . posila in domum Dei universani sjilendorem suum celebiavit, Signini episcopi Sanciulus, el Jnsttis
    effuderit (Matlh. v, 15), si hsereticos, hseresesque synodalibus decreiis subscripti rcperiunlui'^ illam-
    confutarit, si prsecipuis ecclesise dignitalibus alque que sedem plures anlistites sanctitate et doctrina
    muneribus perftincius fueiit, si exterarum uatio- conspicui illuslrarunt. Signiensis civitatis celebri-
    num amorem et exislimationem nbique sibi con- talem anget S. Vitalianus Roni. ppiitifex, cui -ipsa
    ciliaverit, si celebriores Scriptores de sanctiiaie naiale dedit, quique Romanam Ecclesi;;in ab.U5:i
    et doctrina ejus prseclara leslimonia reliquerinl, ad 1169 sanctissime gubernavit, atque Anglorum
    '
    si stimnii ppnliucesplurimi eum feceiinl ? Cuin hos coapostolus uiihciipaiur, quod eain in insuiam, mis-
    supremos Ecclesise pastores memorein, velim prse- B sis minislris evangelicis, primum. calholicse fidei
    sentes habeantur S. Gregorius VII, Vielbr III, -Iunien ihvexeriu nsec sub ejtis ranrmoieo siuiula-
    Urbanus II, PaschalisII, docirina, prudenlia, magiia- 'Gio in majori- lemplo Signise- ad perpeluaiu lanti
    nimilale celeberrimi, qui Petri navem, magnis ponlificis -suique civis iiiemoriam inscripia S. P.
    agitatam fluctibus,. salvam, incoltimeiiique serjui- Q. S. Collocavif. Alter comiuendandse Signise civi-
    rnnt. Is ille fuii, qui saluii Ecclesise Simoniaca peste -tritis litulus desunii poiest ex eo quod perssepe
    laboranli occurrit, qui humanas potestatesiii l.raiis- Roniani ponlilices, ab Urbe discedere Coacti, rebel-
    versum abetinles non formidavil, qui pro sacris laiis, a.ut parunv tmisaliis suse ditionis civiialibus,
    jiiribus invicius deeeriavit, qui lanquatn y-alidissi- illam sibi domicilium elegerint, elnou tam a loci
    nius murus pro.-sanciuarii incolumiiaie sese obje- opporttinitaie, cuni In culmine excelsi montis se-
    cit, Usec,quse brev.iler complexi sumiis, et qnse in deat civilas, Sed ab incolaTum-fidelilate se satis
    ejus Vita fusius.pertraclabimns, si quis;animo repu- defensos.putarinf. Tandem ad majus glorise Signicn-
    labit, S. Brunonem non mediocri nonjine dignum, sium inciemeiitum accedil,- quod -Alexandef III S.
    sed summis sanctioriliusque viris eosequandum ju- Thomse archiepiscopi Cantuarieiisis, et Luciiis III
    dicabit, Plurjmum etiam decoris ei prsestat ipsa S. Brunonis apollieosim, accilis ex loia Campania
    episcopalis sedes in Signina civitate, cui tot annis C episcopis, atqu.e prsesentibus pluribus S. R. E. car-
    prsefuii ; siquidem insigne fu.ii RpnTanse.reipublicse dinalibus, in jnajpri templo ejusdcm urbis solenv-
    municipium, populpsum, validissiineque muuituni, niter celebrarunl. -;.--

    DE VI-TA S. BRUNONIS GOMM-ENTARIUS.


    CAPUT PRIMUM. lippus Malabayles abbas Cistereiensis sua in disqui-
    Depatria elnatali S. Brunonh. sitione de Vilai S. Briinohis, quam Maurus, Mar-
    Qui yeterum lemporum hislorias aCcuraliori cliesius monachus cura prSRfalis^criploribus edidit^
    prdine et veriialis investigalioneprpducere Cupitint, Is igitur Brunonem Aslse nalum, et ex gehte, cogno^
    dubii slalim hserent iii Iimine pperis, si prinios menlo Astensi, sanguine, et doiuinaiu Casiri Sole4'
    earum scriplores intef se diserepantes inveniant.Td rii maxime illuslri prGgenituiii coiilehdit. In-eam-
    sane mihi conlingil. acta S. Brunonis episcopi dein venisse seiitentiam videntur Ferdinandns
    Signiensis sciibenti,-cum . Petrus. Diaconus mona- ^ Ugliellius, Arnoldus Wion, Matlliseiis Laurc-lcs, Mn-
    chus, Chronici Casinensis a Leone Ostiensi eoepli biUonius, Ferrarius, Lisceniins, pluresque abi, qui
    coniinuator, plurimum dissentiat ab auctore ano- BiHinonis geslaexoinnrunl. Paiuni ianien ad ejiis
    nymo, ut ferunt, Signise ;aiionico, non tam in desi- hominis gloriam .refcii, si Astenses aut Solerienses.
    gnanda patria el pafeiitibus Brunonis, quam in civemillum sibi.y|."hdiceht, cum noii patfia, nec gc-
    multis quse gesta ejns complecluntur. Chronologtis neris clara prppago, sed virtules et.lacta eximta
    enim Casinensis scripsit Brunonem in Ligurise atque illusiria virutn commeiidabileni reddant.
    provincia ortum ex illustri -Astensiura civium Silentio tainen prseterife non nrbiiror Soleriehsem
    prosapia. Anonymus vero Brunoni Solerium agri gentem, ajjud AMo.hrogosclarissimam, S. Bruiio-
    Alexaudiini oppidum natalem dedjsse tradidil, pa- nem suunj 1'acere,ejiisqne nome.n, inngu.am i.nfamilia
    rentesqne ejus Andream et Willam nullo nobilita- hsereditarium, jam longa per tempora assumere
    lis genere excelluisse. Sed scriptoris Casinensis ephsuevisse (56). Quo vero anno iii lucem prodie-
    partes mullis propugnat ralionum momehiis Phi- rjt Bruno, quamvis apud biographos nulla fiat
    (36) Brunouem origine Aslcnsem, et ex gentc affirmatur ; qui snnt, Ecclesia in calalogo scriplor.
    Solari aut Soleria oitum a pluribus .scriploribus Pedemoni. p. 42, Ugliellius llal.' Sac. colum. 125&,
    99 S. BRUNO EPISCOPUS SIGNIENSIS. m
    mentio, conjicitur tamen ex eo quo ejiiscopus Si--.A tliesaiirum sibi coraparatum esse, omnes qui de ej'us
    . gniensis ordinalus est. Id coutigit post conciliumi scriptis egerunt amplissime probaverunt. Poslquam
    Bomanum,"ut infra docebimus. Hsecaulem synodus> Brunonem parentes Asiam revocarunt, ipse auclor
    . coactafuit a S. Gregorio VII, anno 1079, nemine) fuit brevis commenlarii in psalmos , ut Ingoni epi-
    discrepanle, cumque in ea Bruno Berengarium hsere- scopo suo morem gererel, quemadmodum idem ipse
    . ticum confulaveril aliaque doctrinse singularis> in prsefatione ad Apocalypsiin tesiiraoniura prsebel.
    . prudenlise ac sanclimoiiise testimonia prsebuerit, , Quamvis de Brunonis scripiis in prolegomenis aclum
    . lunc septimura circiter Juslrura eum agere arguii sii, hsec commemoraf.se licuit, ul certo constet,
    , potest, eaque florere celate qua episcopali muueres expletis Boiionix sludiis suis, illuslrioribus exculium
    optime fungeretur. His itaque positis, perspicuum i facultatibus in patriain revertisse. Hoc de redditu
    . erit anno M post millesiraum nalaleni Brunonis scriptores aliqui dubiiarunt, ul Corradius, eumque
    consignandum esse (57), Bohonia Romaiii conlinuo processisse docuerunt,
    CAPUT II. sed eorumopinio prorsns est rejicienda,-
    De instilutione Brunonis, ejusque studiis. CAPUT 111.
    Mos jam ab ipso S. Benedicli sevo invaluerat, apud " De primis dignilalibus Brunonh.
    nobiles viros, quemadniodum SS. Placidus et Mau- Aliera inier biographos non levis diserepantia
    rus fidem. faciunt, quod liberos suos sub ejus disci- occurritj cum aliqui canonicum Aslensem asserant,
    plina cpllocarent, ut sanctiora pietaiis Chrisiianse alii Senensem, alii etiam in uiraque urbe illam digni-
    rudimenta perciperent honisque litteris inibuerentur. tatem suslinuisse velinl. Qui prc canonicaiii Astcnsi
    Cum ergo S. palriarchse alumni in monasterio contendunt, Petri diacohi auctoriialem aflerunl.et
    S. Perpetui prope Aslam iunc temporis maxime flo- yeiusiissiiiiam Brunonis iconem apud canonicos
    rerent, Andreas et Willa Brunonis parentes eum caibedralis illius asservatanv dicuni, quse eum juve-
    infanlem adhuc, in quo eximia optimse indolis pri- nem canonici vestimenlis induium reprsesentnl:
    mordia insjiexerant, eximiis illis religiosis viris itemque memorant simiicm slaiuam in sacello ipsi
    insiituendum tradiderunt. Nescio ulrum plus ingenii dicato, super omnium menioriam ereclara. AiuiiT,
    ad scienliarum facultates comparandas, an majus etiam Bruni vel Brunonis nomen in aliquibus per-
    acquirendse sapientise cceleslis studium in adolescen- vetustis labulis descriplum haberi, quse in canoni-
    tulo Brunoue ejus educationi prsepositi admiraren- cortim archivo asservanlur. Addunl prselerea ab
    tur, siquidem quidquid menlctii et animum perficere ratione mininie alienum ^sse Iiigonem, cpiscopuui
    alque exornare poierat, avidissime conseciabalur. rQ sanctilale et doclrina prseclarum (38),inter ca;ioiiicos
    Absoluto apud Behedictinos humahioruni litterarum Ecclesise suse Bruiionera cooptatum voluisse, ut tan-
    curriculo, Bruno a parenlibusmagna de eo speran- quara sidus in ea coruscarei, eximiseque saj)icnli;e
    libus ad Bpnoniense Lycseum lota in Italia celebeiv lumina suuni in populum eflunderet. Jara, ul dicium
    rirattra mitiilur, alliores scienlias comparaturus. esl supra, priraam psalniorum egeral inierpretniio-
    Supervacaneum hic memiriisse reor admirabilem nem, qua quantuni in sacris siudiis versnius esset,
    candoreih quo suos inler sequales Bruno statim eni- eidem antisliti suo probaveral. Alii autem Bruno-
    tuii, ejusdemque in frequentandis prseceptoribus nein canonicum Senis fuisse propugnant (59), cuin
    suis diligentianl el sedulitatera. Hanc eniih summam ipse eadem in prsefalioheadApocalypsini de se dicat:
    animi conleiitioiieni cum Singulari ingenii felicitale <Senensibus canonicis, cum quibus el ipse qualiscun-
    conjunxisse Brunonem ostendunt, non lam honores que canonicus victilabam, Canlica canticorum, pro
    omnesetgradus,quosLyG«ei prsesides ei conluleruht, ut potui,exposui.>Non ignorantbujusceopinionisas-
    quam praiclara siudiorum suorum.specimina,quse in sertores, locum hunc aliquos interpreiaios.pro victu,
    lucem prolulit quseque nos ilerum colligere ac edere quem Brunoni, dum Senis versaretur, canonici illi
    aggressi sumus. In his profundam divinarum Scri- suppeditarint, non quod revera canonicalum inier
    pturarurn-inielligentiam, Hebraicse et Grsecselinguse D ipsosobtinuerit. Al hujusmodi inlerprelalionem, ut
    cognitionem plurimam universseque erudiiionis indecoram nimis lanto viro, rejiciunt plures, nec
    tom. I, Bosoli syllab. scriplor. PedemonU pag. gestoruin S. Brnnonis compendiumllaJice scriplum
    127; Leiserus in Hisu poeiic. eiVpoein. medii sevi, in 8 edidit, oriuni ejus collocal anno post juillesi-
    et alii. Ex opposilo alii iradidere S. Brunoiiem ex liium 48. A nosira tanien senlenlia non recedi-
    familia Astensi Solerii naialem habuisse, quos, ut miis ; ijuod conforraior sit ealculo annoruin viue
    superioresreceiiselclaris. coraes Joan.M. Mazzuchel- Brunonis.
    JiusBrixien. lom. II, part. IV, p. 2227. Sunt auteiii (38) Hic ab anno 1072 ad annuni 1079, Aslcnsem
    Possevinus tom. I, Append. fac, Einsingerius, guhernavit Ecclesiara.
    Gabriel Busselin. in Hisior. univers., Porta in Ale- (39) t Marcus Anlonius Scipio in abbalum Casi-
    xandria illustrala, p. 220, Sopranius aulem, et nensium elogiisrotunde pronunliat (ul ail Malahay-
    Oldoinius Brunonem inler scriptores Ligures nume- les) Brunonem enienso siudiorura curriculo, jam
    rant. Utraque opinio suos babet propugnalores. natu grandiorem in Eiruriam descendentehi, Senis
    Astensem Brunonem dixere scriplores, vel ex Asia iii templo niaximo, magna sodaljum approbationc,
    hntnlis ejus loco, vel quia Solerium ubi plures enm Canonicum aliquandiu. egisse. > Corrigendus est
    iiaium volunt eo terapore in dicecesi Astensi repe- Crilleiius, qui Brunonem nostrum Signiensem, non
    riebalnr. .. ! Seneiisem .canphicum dicit.
    (57) Cprradus Gorradius 0. P. qui an. IS9i breve.
    10! PROLEGOMENA. --VITA. S. BRUNONIS. 1(91
    aliuni sensum verba" illa referre volunl, quam ibi A pielas, anniversariaqueapud lpsos ejus diei fests,
    Brunonem ad canoiiicalum assiimplum, conversalio- juxla ecclesiaslicuin rilum , celebritas, quam nom
    uem suam canonicis illis ohinino conformem reddi- nisi exprobatis aclis, S. Brunonem in meiropoljtana
    disse. Aslse enim ut Vercellis, canonici lunc velut ecclesia canonicum fuisse, Rpmanos poniifices in-
    nionachi intra clauslra regularitervivebant Eccle- dulsisse supponi poiest. His addo spectaiissimuni
    siseque majori plene addicti inseryiebant. Senis alqiie doctissimum D. Tiberiura Burghesium archi-
    auiem aliis insiitutis canonici regi poleranl, ac pro- - episcopum Senehsem, quem diu sospitem Deus illa
    inde vcrisimile -est non diversam ab eis vitse ralio- in sede conservet, nonnullosque etiam ejus Ecclesise
    iiem Brunoneni suscepisse (40). De Astensi canoni- eanonicos S, Brunoni devoios hanc recenlem opej-um
    .; catu Brunoni iraditp chronologus Casinensis lucu- ejus edilioiiem, vix eis innotuit. sibi comoarare vo-
    lentum lestiinbnium prscbel, quod sequitur Ugliellius; . luisse.
    econtra vero Bollandiani, pro singularibtis virtulis CAPUT IV.
    . et doctrinse meritis, canonicos Senenses Brunonem De itinere Brunonis ad urbem.
    _ cpllegam suum fecisse judicant. Utramque seriien- Qui palriam el parentes, quos maxime diligimus,
    tiam iia conciliant alii, scilicet quod Biuno reversus reliquerat, ut Casinuni peteret, ibique totus spiri-
    in patriam, aliquot annis ibi canonicus fuerit; poslea B tuali vilse vacaret, a Senensibus relineri non potuit,
    vero fieri potuii ul desiderip vel volo petendi Casi- quin in proposilo abdicationis sseculi manerei.Va-
    num, Aslam relinqtieret atque.Romam versus pro- ledixit ilaque Bruno episcopo Senensi et canonicis
    ficiscerelur. Veruni ctim Senas venisset, iion ut collegis suis segre ejus discessum ferenlibus, ei Ro-
    incognitus ultra ei progredi libnit, siquideni Rodul- mam venil SS. apostolorum limina et celebrioruin
    phus Coloniensis illius urbis episcopus, sanctitale, et niartyrum monumenla pie ac obsequenter salutatu-
    doclrina coniniendalissimus et canonici, ex.quibus rus (41). Ai neque hic celari potuii Bruno; sed in-
    aliqni sodalem forsan et amicum Bonpnise hahue- iiotuit S. Petro Igneo episcopo Alb.anensi, et cardi-.
    ranl, vel a fama jam celebralum npscerenl., collato nali (42), qui eiim apud se liospitari voluit, eique
    . illi canonicaiu, apud se retinere conali sunt; quorum officia omnia prsestare non desliiit, spect.abilis viri
    deinde rogntn Bruno Canlica canticorum explanavit. prsesentia el cplloquio deyictus. -Cum auteni Petrus
    Bemaliler refert Corratiius. Inquil enitn Brunonem, familiariler agerel cum Brunone', etsapientise ampli-
    celebrilate insignis pielaiis et sapienlise episcopi -ludinem raoresque sanctissimos in eo magis magis- -
    SenartHMcommolum eum adiisse. Cum aulein ab que admirarelur, Gregorio VII, summo ponlifici
    ; eo de noiinullis theologicis qusestionibus intefroga- , illum coninieiidaiis, valde iililem Ecclesise illis prse-
    relur coram aliqnibus ex prsecipuis -ecclesiaslicis ^- serlim diebus prsedicavit, quibus magui sane fluctus
    Viris, non iam eleganliara et dpclrinse copiam . Ecclesiam conflictabanl.
    quam singulareni ipsius luodesliam et comilatem, . Desiderio incensus poniifex.visendi Brunonem, ad
    admirati, eum licel reluclaiilem qui. aliud perfe- se accersivit, pluraque collocuiu.s cum eo de statu
    ctionis vilse geims sibi proposuerat, inler majoris Ecclesise ac prsecipne de hseresi Berengarii, qui
    Ecclesise canonicos cooplare voluerunl. Additeiiam jamdiu calholicum dogma de sacramento allaris
    ab episcopo Senensi Brunonem sacerdotem ordi- penitus evertebat, adeo sapienter et apposile ad
    naliim fuisse, et sex annis canonici dignilalem .rcfutanduni errorem coram ponlifice disseruit ut
    Senis susiinuisse alque insignia pietaiis ac integer- ejns exspectalionem singularem longesuperaret.Pau-,
    rimse vilse specimina dedisse. Neque repugnat setali, cis hic recolamus existhualionem qnain Briino apud
    qua asseriiur Romam se cohtulisse Bru.nonem, si Petrum Igneuin, et Gregorium papam lanta doclrina
    aliquos annos in canonicatu Astensi. alios in Senensi et sanctilale spectabiles sibi conciliavit (45), ut
    transegisse statuamus, cum maj"or lunc triginia an- quamvis Romse centura quinquaginta episcopi ad
    nis, ab episcopali ordinaiione, ut superius diclum .concilium. conyocali adessent, ipse electus fuit,.
    est, pfobelur. 0|jponunt aliqui-iiullum Senis Bruno- ] ) Hist. eccl., I. LXIX,an. 1079, ul eadem in syiiodp
    neni ibi caiiojiicum fuisse exstare documenlum, sed cum Berengario disceplaret. A Fleurio docemur Al-
    nemo ignorat quse quantaque ubique velustas lem- bericum monaciiuni Casiitensem Brunoni adjunctuni
    pDrum ac bellorum vicissitudines rapuerint atque iuisse; at nec Binius, nec Ugliellius, neque .Sponda-
    deslruxerihl; cumque adsil ipsius Brunonis lestimo- nus de eo meniionem habent.
    nium, satis esl -pro omnibus ejnsdem auclofilas. CAPUT V.
    Neque oniitlenda mihi est caiipnicorum Senensium De dhpulatione cum Berengario in.concilip Borhano.
    erga S. Brunonem amnjoribus suis in eos derivata MenseFebruario anni 1079, Gregorius VII Romse

    (40) CanOnici Astenses regulain S. Benedicti pro- ex hobilissima Aldobraridescorum gente Floreniise
    filebahtur conlra Peiinoli opiiiionem, qui eos se- iialus , S. Joan. Gualberli ab infantia discipulus,
    cundum S. Augiislihi insiilulum regi scripsil. Ita ejusque congregalionis insigne ornameiilum, osien- qupd
    Gatinla p. i, p. 372, rlislor. Casin. per incensum rogum bis illsesus iraiisierit ad
    (ii) < Refert Corradius Bruiioiiem ab episcopo dendamEx Simoniacorum nequitiam.
    Senehsi ad gravia qusedain peiiraclanda negotia (45) Vita S.LeonispapselX aBrunone scripta
    Romam missiiin. > constat.qhanta fueritfaiiiiliarilasejus, eteohs.ueiudp
    (iZ) Celeberrimiis cst in Eccicsise fnslls S. Pctrtis cuni GregoiioYlI poiilifice.
    503 S. BRUNO EPISCOPIJS SIGNIENSIS llii
    concilium habuit in ecclesia S. Salvatoris, cui 150 1A senleiilia amovcret, sibique fas esset religiosse viise
    episcopi inlerfuere, ex qnibus clariores, Henricus quam voverat sub disciplina S. Benedicti se conse-
    pairiavcha Aquileiensis, Pelrus Igneus "Alhanensis, crare. Aiebatenira in mundariis cntis el sollicitudi-
    Anselnius Lucensis, Landulphus Pisanus, R.tynerius nibiis difiicileadinodiiin esse Deo servire, non auiem
    F-lorenlinus. Hiijus conventus causa prsccipua fuil segregalus a sseculo et in solitudine, ubi omnia ad
    relapsus Berengarii in eamdem hseresim (44), negan- Deum allicinnl jdurimaque suiil ad pietaiem incita-
    tis realem Cliiisli prsesentiam in Eticharislisc sacra- menta. Qua? a viris sanctis aguntur, iion nisi
    niento, proptcr quam Iribus in conciliis jam damna- sancte probeque fieri censenduin est. Jam pontifex
    lus fuerat, et modo novis sophismalihus et Brunonem episcoptim designaveral, sed illam qiicm
    argumeiitalioiiibus lueri iiilebalur. Berengarium valde diligeb.it prsecepiocompellere renuebai; quare
    Tiironensem. Ecclesise Andegavensis archidiaconuiii convenil cum episcopo Albanensi, ut secum suum
    acuminis ingenii insignem et in Peripateticoruiii candidatum ducerel, el pontificis mandalum eisi-
    schola exerciiatissimum sciiptores illitts sevi 1'aten- gnificaret, quo jusseral ut electioni Signicnsis epi-
    tur. Hoc cum adversario viri cseleroquiii docii, el in scopi prseessct. Ronia Pelrtis Igneus ei Bruno pro-
    (Jivinis lilleris ac in theologicis disciplinis versati ficiscuntur, Signianiqtie stib nocte perveniunt.
    congredi renuebant, quia in disputationibus non B Secreto episcopus Albanensis ndvocat canonicos et
    exercitali, dolis et sophismaiibus cavillosi hominis, majores civitalis, eisque sermonem habet de eorura
    se exponere nolebant (45). Tanti ceriaminis diflacnl- pastore eligendo, rauliis commeiidans virum quem
    tas Brunonem non expavit, alacriter in arenam niane concionantemaudirent.eldesideriunj pontificis
    descendil, astantibus, non lam ponlifice et episcopis, eis manifestavit. Vix diesiJluxit, freqiienlissinihspo.-
    quam clero Romano Universo. Longa fuit Brunonem ptilus ad niajus leniplum B. M. V., tolusque cleius ad-
    inter et Bereugarium concerlalio, in qua, cum qnid- veiiit. Prsemissis igilur consiielisprecibiis.Briino siig-
    quid sublilius et argutius excogilaverat hseresiarclia gestum ascendit, laiilatjtiegratiaeloralioniscopiade
    refutasset, et feliciter contrivissel, victas ei manus concordia et pace electionis egit, ul oiniies insui ad-
    dedit, publice in concilio hseresim suam dnmnavil, roirationem et gaiidiuin arripuerit. Aliera aiitcm die
    et orthodoxam Jideni de sanctissinia eucharistia fiunt comilia , in quibus Bruno unaniiiii conseiisu,
    profiteri pollicilus est. Hujusmodi victoria raagnam et suffragio episcopus eligiiur; sed hsec inopinata
    Brunoni peperit gloriam noniinisqiie ce.lebritatem; sni eleciio adeo animum ejus tristiiia affecit ut nocte
    alqne ei ponlifex el Patres fesiivis acclaraalionibus Signia fugere deiiberaveril. Verum quia non liomi-
    gratulati sunt, quas facilius esl menle concipere _ num sed Dei voluntas erat ut Bruno Eeclesiam illain
    qnam referre. Al Gregorius quanli Brunonem facc- regendam susciperet, rejmgnaiitia ejus porieniosis
    i-el, non solum verbis significavit, sed eo ex tempore signis victa tandem fuit. De his clironologiis Casi-
    sibi proposuit ad episcopatus dignilalem promo- nensis, el anonyinus testimonium prsebenl. ( Talia
    vere(46). (ita Leo Osliensis) dum ad ejus notiliain pervenis-
    CAPUT VI. senl, inlempeslse noctis sileniio.B.. Mariseecclesiam
    De Brutwnis eleciione in ephcopum Signiensem. egrediens, ftigani arripuit. Iiaqtie durii medilala
    Ecclesia Signiensis in Canipaiiia, vita funclo implere salagerel, ln quodam irivio virgo qusedaui
    Erasmo paslore suo vacabat. Huic Gregorius ponii- impeiiali tfabea adornaia, cujus facies splcndebnl
    •ficatus sui A. V. statuit Brunoiiem successorein sicut sol, illi erainus aslitit, quani unde, qualis,
    dare, remque ctim Petro Igneo cardinali et episcopo quseve esset, et quo tenderel, reqnisivissel, illa re-
    Albanensi conlulit, ul queni maxime alienum ab spondit. Sponsnm, quam non bene fngis, me noveris
    bouoribus, et Casinensis recessus vehemenier cupi- esse. Quapropler, ul ad ecclcsiam redeas, ex Dei
    dum perspexerat, ad onus subeundum adhortaretur. omnipoleiilis parte tibi prsecipio, et cave ne Dei
    Vix Petrus Igneus Gregorii menleiu Brunoni nolam ulierius velis resislefe voluiilati : cl.his dictis dispa-
    fecit, se lanto honore indignum prolessus est, pre- i) ruit. Perculsus ad hsecBruno, lanto virginis flamine,
    cibusque et lacrymis eum exoravit, ut ponlificem a Deique in sua ordinaiione volunlaiern adverteiis,

    (44) Ejuraverat enim errorem suum in concilio advers\:s Berengaritiin'dispiitnsse, acta vitse illius
    Vercellensi anno 1053, prsesente S. Leone IX, de- testantur. > Toin. X, col. 580, edit. Paris, 1671.
    nuo iu synotlo Turonensi sn. 1054; ilerumque in ldem asseril P;igius ad an. IU79, n. 5, eutnque lau-
    concilio 1Lateran. sub Nicolao II, an. 1059. dat quod Berengarium confuiaverit.
    (45) « Eodeni tempore B. Gregorio VII, in Late- (40) In boc concilio adversus Beiengariuni dispu-
    ranensi palatio residente de sacramenlo corporis, et tasse S. Brunum, sive Briinonem, docirina et snn-
    sanguinisD. N. J. C. a quodntn magistro Rerengario, ctitate hoc sseculo claium, qui psulo post creaius
    qui de eoilem sacramenio mihus lideliler seiiliebaf, est invitus, sed cogentibus eum diviiiitus osiensis
    gravis admodtim agitabatur qnsesiio, nec iuvenieba- vtsiouibus, Signise episcopus; ejus Vitseacia teslan-
    tur nliquis, qui cuni eodem magistro de tanti niyste- lnr. > Spondanus ad an. 1079. Gregorii VII, an. 7.
    rii sacramento disputare prtesiimeret, quia niagister Tlieopbilus eliara Baynnudtis De boniset mutis libris,
    ille in quseslionuiii conflictu nimis erat exeicita- p. ]'.Erot. 10, § 2, pag. 277,,S. Brunohem Signien-
    tus, elc. Anonymus. > Severinus Binius in nolis ad sem magnura apptilai concerlalorem in Berengn-
    boc concilium, luec habet:«In hoc eoiicilio S. Bru- rium sub Gfejorio VII.
    noiiem, qui paulo post Signise episcopus crealusest,
    MS PROLEGOMENA. — VJTA S. BRUNOSIS. 106
    succubuit, et poniificiani cathedram lselaniibus om- A babebal, eis liberaliier.suppediialjai, vix neccssaria
    Jiibus ascendii. > Anonymus vero addil Brunonem sihi reservans. Hsec copiose, ab codera anonymo
    posi elecijonein suara, una cum S. cardinaJi Alba- scriptore traduiilur, ex qiiibiis pauca referam.
    nensi, et tegaiis Signiensibus Romam venissc, quos « Circa vero opera, ait, eharitatis.alque eleemosyna-
    tii Grcgorius cpram se liabail., vable Jsetulus est rum, ila erat altentus, ut nihil aliud cogitare vide-
    aiqne mnndaium dedil, ut electus de more sacram retur.-Vestiebat nudos; esiirientes-alebat, peregri-
    ordiualionem suscijieret. Nova refert idem auctor nos hospilio recipiebat, et omnibiis pariter indi-
    jKJiienta novasque visiones successivis noctibus Bru- genlibus subvenire curabat. > Pupilli enim, et vi-
    noni apparuisse, lianc esse Dei voJiinl-alem confir-. duse patrocinium, mcereiiles, iiifirmi, derelicti,
    jHanies, ut Ecclesiam Signiensem sibi in sponsam orphani, calamilalibus oppressi apud firunoiiem
    coiijiiiigercl; quibus lmmiliime paruit, et episcopus solaiium ei levamen inveniebant. Omnia omnibus
    laiidcm ab ipso pontiiice ordinatus est. Ila anonyiiius faclus erat qui omnes Christo, ul ait Apostolus,
    scripior. quem sequiiur Corradius. Hic tluo sunt lucrari cupiebat {l.Cor. ix, 22). Verum quta in
    ndnotaiida; primuni chronologum Cnsinensem nihil agro Dpmini seinper spinse, et cardui sunt, qui
    de BrunOnis dispulalioiie cum Berengario, quamvis penilus evelli nequeunt, etiam Ecclesia Signiensis
    ab omnibus scriptoribus cclebrata, nieininisse; al- " liis nocenlibus lierbis infestabalur, nec omnes
    leruin errasse in assignanda Urbano II, ejusdem oplimi culloris labores ad meliorem frugem revo-
    Brunonis assumplione ad cpiscopaluin, 11011 S. Gre- candas proficiebant. Hos inler flagitiosos homines
    gorio VII, ni ceiiiofa documenta teslanlur. Hsec, - de grege Brunonis quidam erat Adulphus, Viculi^
    aliaque plura, quse clironologus Casinensis oraisil, ul aiunt, comes. Jam ssepeperamanfer, patris instar,
    "anonyiiiiisautem nliiqtte scriplores tradidcriint, satis eum episcopus commonefecerat, ut mores suos
    ostciitlunl.illum 11011 accuralam hisloriam de S. Bru- pessimos corrigeret, ac omnipotenlis Dei justitiam
    iione scripsisse. formidaret. Sed cura ex his esset, quibus cum bene
    CAPUT VII. Feceris, pejores fiunt, paternam odio habens admo-
    DeGestis Drunonis in episcopntu. niiionem; eum de medio tollere sceleste deliberavii,
    Ociiis quani poluit, Gruno Ronia discessil, el Accidil aulem quod die quadam Bruno aliquibus
    Signiam se contuJit. Oinfllo Jselilise significaliones eum clericis comilanlibus Roma Signiam redirel,
    omnes, qnibus ab universis civibus exceplus esl, «i Viciilum pertransieus, Adulphus obviam ei se
    uislalim virlutum suarum iniaginem gestorumqiie fccil, ficlisqiie blandimentis inviiavit, ut suis iu
    prxslaniiahi pculis subjiciam. Jam aprima setalc r sedibus pernoclaret. Gratias egit episcopus, neque a
    monasticse disciplinse se penilus conforraaverat eam- proposito suo removeri potu.il, quare scelestus
    que semper sludiose reiinucrat, hac ipsa ergo exi- comes videns se illusum, satellilibus suis imperat
    mise sanclilalis exemplar videri poierat. Verum ul Brunonem et clericos vinctos relineant et in car-
    proprias eliam episcopi virlules Bruno cxhibere cerem trudanl. Ad majorem angusiiam et vexaiio-
    coiiiendil, de quibus anohymus prsecJarum tesli- nem positi sccum fuere custodes, hOmines i;e-
    moniiim reddit. < Priraum, inquil, juxla mantlatiun *|iiaiii, qui, ut ipse narrat in Exposil. psahni I.IV,
    nposiolicnm (I Tim. m, 2); irreprehensibilem se in png. -410,.livore et rabie conlra eum incensi erant,
    oimiibus exhibere ccepil, sobrium, castum, huwii- el pculis eorum semper exposftus, nihil sine ipsis
    lein, mansuetura, atque benignum. In incessu que- agere ei licebat. < Cum aliquando, inquit, captus
    que, in statura, habitu, et in omnibus motibus fuissem, mihi quidam ad cusiodiam dali sunt, qui
    suis, nuJlius unquam offendebal aspectum, sed prse cseleris me odio habebant, el ipsi quidfm sein-
    omnes aclus, sermonesque suos -niodcsta seraper per erant mecum, juxta me sedeljant, sine quibus
    gravitaie moderabalur. Eral enim in serinone yerax, nihil agere poterain, > Cura in squalore, omnium-
    in judicio justtis, in consijio providus, in jubendo que rerum indigentia plures transegisset dies S.
    discrelus, in universa morum honeslate prseclar.us. > D prsesul.-deraum sitis ardore veheinenter excrucia-
    Nocte ac die plurimum temporis orationi vacare tus, calicem aquse sibi afferri petiil. Feriur aqua,
    in deliciis habuit, quolidie sanctum sacrificium a Bfunone benedicilur, cumque eam gustafe vellel,
    piissime oblulit, SS. Palrum leclionibus menlem vinum reperil; quod portentum his, nc tcrlio
    excolere, ct nihil oraittere solitus fuit, quod ad renovalum, ub.iquc prsedicari coepit; el ipse Adul-
    niajus gralise coelestis, et sapientise incrementum. phus slupore el timore correplus non soliiin epi-
    sibi conferret. Cum atilem proprise justitise sludio scoptim suum et-clericos* in libertatem restituil,
    mirificam adimplendi pastoralis muneris sollicitudi- sed veniam humilliine petiit, quam confestim impe-
    nem copularet, clericos in primis suos ad optimos travit. Anlequain tamen discederet, comitem adrno-
    mores informabat, populum a vitiis avocare, et ad nuit, ut de crimine suo pcenitenliam ageret, sce-
    Christianas virlutes quotidianis concionibns incen- lestamque vilam in Christiaiiam conimutaret. Hscc
    dere saiagebat, el si quid jurgii, aut dissidii orire- omnia summopere commendanda de Bruuone clifo-
    turin urbe humanissime componebat. Si vero ad nologus Casinensis prsetermisit, sed rnemorise tra-,
    didil hisloriographus Sigiiiensis. Redux Bruno
    opera charilalis descenda-n, eura palrem pauperum
    amantissiinuni se gessisse dicam, guidquid enim Signiain ad consueta gui pasloralis oflicii niupera
    - ;•."'
    PATROL, CLXIV. - '.-*'.-
    307 ...S. BRUNO EPISCOPUS SIGNIEN'S1S. IOS
    per quam diligenfer incumbebat, Ueoque gralias _A quain Bruno ordineiiJ-S,- Benedicti irigredcrcliir,
    agcbat, quod in clero pietatem, et iri populo bonos viginti iribus" annis Ecclesiam Signieiisein adiiii-
    mores florere conspiceret. At semper versabat iiistr.isse.idem S. episcopus cum inier praikiios suos
    aninio dileclam Casini solitudinem, et ccehobiiis il-_ domeslicos secum liaberet Urbanus II, anno D.
    lis invidebat, qui omnibus lerrenis curis -solhti, toto I. 1089, vtii Id. Julii, ind. xii subscripsit conslitu-
    animo, ad Dciira aspirare polerant, ejus dclicivs tioni ejusdem pontiilcis, qua clero et "populo".V>li-
    perfrui, et in cceleslium rcrum coiitemplaiione irensi omhes usus ei privilpgia confinuavii (47).
    recreari. Sed anlequamhuic capili iinem impona- Hujns ponlificii diplomai.s apographum exsinl iu
    mus, nonnulla adnolanda supersunl; pfinium qui- archivp Ecclcsisc Velilrensis, cujus milii copuim
    (iem in prppria Sighiensi Eeclesia allare B. M. V. fecil cJarissimus pra-sul Steplianus^Borgia S. ccu-.
    dicalum consecravjt, repositis in eo multis sancto- greg. de Propaganda fide a Secrelis, modo S. R. E.
    riim reliqniis. Item aliani consecraiionem Capuse cardinalis mcritissimus.Speeiosa esl S. Biunonis
    babuit sacrse cedis saneii Angeli in Formis, -ab subscriplio, qtise ila se habel; ejusdemque characte-
    Oilione ahbate Casinensi rpgatus, (jiii in lioiioreiii ris forma cxhibeiur.-
    S. Nicolai eam erexerat. Fatenlur BoUandiaui, anie-

    trienniuiii jiridie Non. Septemb. S. Bruno B jjs ergo ponlifex, neex tristiiia Brunonis Hifipmitas
    adfuit assislens episcnphs -eidetu' Urbano 11,' in aiigerelur, votis ejns anniiil, duniinodo lamen pro-
    sncramenlo ecclesise Cayensis monnsterii S. Bene- xinius.ci semper forel, ct in omnibus negotiis, si
    dicli, el ex maiidalo ponl-ificissacrum iecil sacellura oporieret, ei prscslo esset. PaschalisBomanus jionti-
    privatum abbalis, ut habetur ex Muralorio, lom. fe.x creatus fuit anno 1099. Post sexennium scilicct
    VI, Italicpr.. scriplor. p. 258, et pag. 240. nn. 1105, ineiise Janunrio Briino cpiscopus Sigiiieri-
    CAPUT VIII. sis subscriplus nppnret"in documeiito membranaceo,
    De trnndlu Brunonis ad monuchos. Cnsinenses. qaod cxslat iii arcbivo Casiijensi, edidiique Erasmus
    Valedixit Bfuno Ecclcsise suse, et inslitiiium S. Gattula iii Access. ail Histor. Casin. part. i, p. 222,
    Beijedicti. in Casincnsi mqnasierip, amplexus cst. in quo legitur quod Boherltis CalaiinnOrum comes
    Sed qiiomodo, el quando, vitse ejus scriplores non per mnnus D. Brunoiiis episcopi Signiensis coricessit
    conveniunt. Pelrus eniin Dinconus, qui gesla S. OJerisio abbali Casinensi, parlim dono et pariiih
    aiilistitis in episcopaiu prorsus oiiiisil (48), verbo" liiimerala pecuiiia, urbera Pontis Coivi, qui etinm
    vix facto de ejus ordinniione, slnlim cnni Signia prsesens fuit pretii soiulioni. Sub firieergo anni 1105, ;
    profeciti.m dicit cum p.iueis civibus, sui cpiscopi" veliiiitio sequenlis anhl 1106, assiimpiioiiionasiicse
    volunlalem oninino ignoraiitii.-us, et Cnsiiium se eon- C professionis Brunonis collocari debel; nam eodenv
    tulisse.- Qiio auno ad nioiiachos Casinenses -Bruno anno in Gailias cuni Boaniundo Anliochiay priiteipe.i;
    '
    transiefit chronologtis Casinensis non ndnolavit , Pascbali niissus fuit, ut infra dicemus. Cum autein
    sed laiiltim niemorise tra.didil Brunonem vehe- ojie divina, valeludiivemBruno reCuperassei, el beuc-
    mentei' flagilantem ab abbnle Oderisio inter monn- placituui apostolicum obiinuissel, Casinum se con-
    chos cooptatuui fuisse, npostolica sede penitus incon- Itilii, iitque, ut refert aiionynius, i lani ab abhale
    sulla. Rem aliter describil anonymus, ei sub jjoiiii- Odcrisio, qui tunc moiiaslerio eidem piseeiat", quam
    fice Paschalillidcontigisse afTinnai. Ait enini quod, ab universis ejusdem Ecclesise frairibus bonorifice
    cuui Biuiio graviter decumberel in Apulia, quo Pii- valde susceptus esl; ibique secuiidum S. Benedicli^
    schalisseciiju duxerat, suum ei desideriuui aperuitse' Begulniiifacta professione, babituinreligionis acce--
    inslituto S. Benedicti devovendi in Casinensi soliltl- pii. > Petro aiiiem Diacono narranti qiierelas Si-
    -dine, nec aliud sibj
    gratius fulurum qua.mquod liujus • griiensium, apud Paschaleni ponlificem, quod sine
    modi sibi darelur facultas, si convaluissCi. Pasciia- pastore reliCli fuisseni, quodque ille slfemios a suo
    - (47) Ilujusmodi- Urbani II coiislitulio ediln repe- dinalis, tribus libris Cbfoiiicou monasterii Casineii-
    ritur in lih. iu.pag. 204 el seq. Hist, ilrbis et n sis coraplexus esu His quarliim addidit P.etrus Dia;-
    eccl. Velitrensis a cl. Alexandro Bofgia Fifinano conus ejusdeni ccenobii bibliothecarius, coepitque
    afcbiep., plurium -alioruin opeium auclofe peril- ab anno 1087, sub abbate Oderisio, usqye ad aniiuiii
    lustri, et suprad.tard. palruo. 1136. Hic auleni • liber noii eadeni lide, et dili-
    • (48) De Petro Diacono hsec habet Flenrius Ilistor. gcniia, ut prsecedentes scripius fuit. > IdeBi cinn
    eccl. lib. LXVI,sub an. 1111. t Lco Marsicaniis clariss. Muratorio plures -alii senscru.-it scripio-
    luoiiachus Casinensis, postea Lco Ostiiiensis caf-. rcs. .'."....
    "
    109 PROLEGOMENA.— VITA S. BRUNONIS. 110
    lalere misissei vlros, qtii -npostolicse setlis noniinc A Petr.us rjiacohus, a-.qiiibusdam- cpniitibusi Aquinali-
    Brunoni prseciperent hl suara ad Ecclesiam redirei, bus usurpata, armis Roberii principis Capuaui vin-
    eumque redarguerenl" quod absque. poiilificio as- dicavit.aliaque ex largilione cpiscopi Trivenlini-
    sensu . eplscopalus adrainistraiionem (leseruisset, acquisita monaslerip adjuirxit, tiec quidquani relL- ,
    cousentire nequiinus. Quomodo eniiri siippoiii polest qui fecjl, quip ad majus sanciilalis slndium-vimque
    quod Bruno, sacris.in sancliouibus yersatissimus,. reddiiuum conduceret. Uoc doceni mPimmenta, qua
    qui iiofi niinorem cum doclrina sanciitaiem copu- per annorum . seriem commemoralio. AJIIIOeninj
    .Inbat, iiiconsulto Roinano poiitifice Ecclesiain spon- 1108, Oltho, Waltcrii filiiis-jurat clientclam ,-vulgo
    s.aui -suara relinqueret, quod profecto .ei vetiluiu homagium,, eUigiam. servittiiem Brunoni, ut Casi-
    eral, et gregem sibi commissum nulli custodiendum nensi prsesuli, ei monachis pro castro Pcscii Con-
    «omniiiieret? Cuiii igitur doclrinse raagis et.sancti- stantii, ciqus possessio ei iribiita fuil. Eodeni anno
    laii Brunoiiis aiidnymi auctorilaslhoc in faclo.eon- Landulphus Pandulphi Teani comilis filius, Biu-
    senlaneavideatur, eum polius, quam Pelrufn Dia- none Casiiium moderanle, Gaslella, el possessiones
    conura scqitenduin ducirnus (49). lnlcriiiumonacho- monaslerio donavit, quoruin largitiones in, membra-
    riim omniuiii oculi iii-Bruiioniem couversi exiiniam nis descriptas archivum Casinense ppssidet, ac iri-
    cjus adniirabaniur eharilafeni, assiduum oraiionis » leredita documenta a prselaudato Erasmo Gatiula
    siudium, profuiidani.cuin sajiieiilia liumililalem, toia- rejjeriunlur. His addam aequisitionein. altefain a
    qjiedomus oJoresanciiiaiis Brunonisperfundebntuj'. riionachis Casinensibus factnra sub eodemUf unone
    « Exacto quiiiquennio (verbis ular Erasmi Gal- abbate niense Jnnuario an. 1109 chm Robciius
    lulse) ut simplex iiionachus, -defuncto Olhone, qui Cnslri Limosiani dominus Ecclesiam S. IHiimiualas"
    Oderisio in prajlaiione successerat, S. Bruno de Pescii majoris jure lisereditario possideret,.eaiii cnm
    comrauni fralrinn consilio eiigitur in abbatem". > oninibus ejus juribus eidem hionaslerio cessiu Eo
    Vixhujusmodi electio Romse.iinioluit, Paschalis Ca- eiiain.iempore ciim Triverni episcopus Joannes
    sinura adivil, atque in convenlu fratrum, non soluin Celsus super camdem Ecclesiam jura aliqua liaheret,-
    celeberrimi. illius ccenobii regimen Brunoiii merito canonicis suis annueniibus, liberc eis rcnuntiavit
    delaiuih dixit; sed euni eliam dignuiii habere, ut « ob fraternum aniorem venerabilis poniificis et ab-
    sibi in aposlolicam sedeni succederet; tili Pctrus balisBruni. > Hoc cliirograplnrm itera piiblicavit
    Diaconus leslaius est. Quis hscc erederei, si Bruno, Gattulaiii Histor. Gnsiii. p. 421, fuitque munitum
    Inscio poutrfice, •Sigiiiensein; Ecciesiam reliquisset? dgobus -sigiilis, episcopi sciliccl el coiiiilis, tiimodo
    Miigna.ergo pontifex in Bfimoiieni fercbalur exisii- - etiam inspicilur. Tandeiii adeo increbuerat opinio
    -iiiaiione; quare liequenier ad se accersebal, ul vel- sanctilatis Brunonis, et moiiacJioium Casihensium,
    graviora Ecclesise uhiversse negolia secuin consu- nt idem Bogerius dux Apulise parentis sui pieiaiein
    lefet, vel aliquid ei agendum inandareu llacc cora- erga S. Benedictum cjusqiie aliiiuiios iniiiatus, Bfu-
    i'ieniorandn erani,.nt, si dissensionesaliquse posle»- noni prsesuJi ei monachis possessioncm nientis Ca-
    riori lempore inlet. ulruinque orlse feceiiseanlur, sini confirmavil, renuniiaviique proprieiati ;T quanr
    qiicinadiiioduiii oliiu fuisse inler Sleplianuni papain, habere solehanJus, ita diploina,-de pecuiibus"S. Be-
    et Cyprianum, omnibus eousial eas npii ex inala nedicli, sicuti-de cainefa abbaiis, et de cellario, et
    anjmi affeclione, sed ex adversis circumsianliis wi- de infiruiario Jratrum, quseseilicet proprietas uobis
    giiiem habuisse dicamus. Dei causam uierque agere pertinebal in bonore moiitis Gargani. > Item Roge-
    coniendebai, sed non eodem modo pro ea ceftabaU fius dux eodem in dijiloihntc, quod D. Joan. Bapi.
    Paschalis .-cnim pasior - Ghrisliani gregis uiiiversi Fcdeficiusairehivi Cnsinensisprsnses, auiogrnpliuiu
    :
    pacem el unilalem, ue schisma aliud fierel, prse non sine maxiino labore plurimas inter meihbianas
    oculis habehal; Ecclesise auleui Romana* jura, el repcril, asseruit faciiltatem alias coiicessanv» "sospiv
    episcojiaiiis immunilalera a laica polestaie Bruuo tandi, ct pascendr greges oiiincs mohnslerii, ab
    asserere atque lueri satagebat. j) ccclesia, qusedicilur Passarij usque ad SaJpilniuiin
    Dum igiitir S. Bruno jrrsesul monasteriumGasi- pojitem....aE"t ilerum usqne. ad mare. -Dat. Gaptise
    nense gubernarei, prseter regularem observaniiam, A. D. i. lllf). pvieat. Dog. 24 inense Nov, In-
    cujus semper verbo ei exemplo exaclor vigilanlissi- . dict. iv,'» IIuj'iismodi "dipl.oiha,quod nos vidimus,'
    hius*uii, diliones bonaquc illius nonnnlla, uilradii etsigillo jilumbeo niuiiiluni est, Gatlulse diligeijliain

    (49) Cum bis huc usque relalis pariim -convehit auctoriiate Bfttnoni prsecipefent, utconfcsiim sunni"
    ciariss.JoainiesMabiUonius.paiiim dissonnl; collo- ad Ecclesiam remearei; qttod prseeepluni causa fuit
    -cat.enim anno H04 diinissionem Brunonis ejiiscopa- ep.istolse,quam Brnno Pascbali scripsil, rognnsul a
    ttis Sigtiiensis, quam saiiem' anno .postcriorein de- propusito suo non rehjoveret Addii etiam .iion tan.i
    iiioiistramus. Admiilil lamen conlra asseiium Pelri Br-ti.noMisquam Oderisii abbatis prcces tandenv
    Diaconi eum iiifirmaUuii i.n Apulia, qno cum- Paschalem flrxisse, nt. ad ienipus ei perniiileret
    PaseliauII poniificese conlulerai, facultaiem obti- Casini in habiiu iiiotiasiico remanere: sed pauJo post
    lmisse, si salus ei a Deo daretur, Casini soliludinem cum Boamundo Anliocbise.principe eum in jGallias
    peiendi,ii>ique religiosain vitamprofiiendi.Sequitur misit, eique alias legaiiones obeuiidasdedit;-de qui-
    lamen chfonologum Casinensem iivhoc,quod narrat btis postea senno erit. Viile loin<VAnnal. Bcnedicu,
    a Pnschali, enixe Signiensibus suuin pastorem pe- lib. LXX,p. 471. *...-'_-
    tentibus, iuissos fuisse nunlios, qui sedis apostolicse
    m S. BRUNO EPISCOPUS SIGNIENSIS. 112
    efliigit. Ex his Jgilurpalet quod et si S. Bruno nOni A consecravrt, Liigdunensi-,Pisano, el iSigniensi cpisco-
    nisi tribr.s annis> et decem mcnsibus Casinenses pis nssisicntibus, similiqiie saCramento teinplum
    rnonaslerium rexeril-, .illamen valde reddilus ejusi Ghmiaceiisis ccenobii decoravil; ubi adhuc, lesie
    dominalioiienique -amplificavit, ut de eo maximej clariss. Jacobo Sirmuiido, exstat nionumentum refe-
    Tneriium S. Bruiionem ipsimcl monnchi fateantur. rens inicrnum iiifirniorum sacellura a Brunone
    Eo lempore, quo Bruno Casinum incolebat, cumi Signiensi episcopo cohsecratmn. ilis aliisque in
    Jegationes aliquas obierii, in sequenti capile de his; Gallia peraclis, Urbanus Bomanum iler ajgressus
    agendum eril. Brunonis rogalu, Aslam divertil.ibique majus urbis
    CAPUT IX. illius templum solcmni ritu dedieavii, anno, ut fe-
    De Brunonis tegnlionibus. runt, 10%. Sacrsehujus csereinoniseniemoria Iegi-
    Qni S. Gregorio VII, aceeplissimus faerat,-nec-;. tur in marmore super majorem ecclesise jnnuain
    jjjinorem gratiam sibi comparaveral apud Urba- posito.
    iiiim II, Victoris 111 successorem, in Paschalis, *. M. n. e.
    ei iam II heiievolcnlia et consuetudine lolum fuisse> DEIPAH^;IN COELUM ASSUJIPT^:
    videbimus. Priinum de itinere Brunonis in GalliasJ URBANUS II. PONT.WAX.
    vcrba faciam, dcinde de legalionibus, quas Pascba-. B I S- BRIJNONE SIGNIENSI EPISCOTO
    Jis nomiije perfunclusesl. Poslquarii Urbanusres-i_. PEREGRINATIONIS COMITE
    ccclesiaslicas, exstinclo Guiberli schisraate, in Ita- ET IN nACOLIMCATUEDRALI CANONICO INTERCEDENTE
    iia composueral, in Gallias se conferre deliberavit[ BASILICAM ISTAMNOVASTRUCTURA
    anno 1095, ubi pluriina ejus pra-sentiam et auclori- 4N VE1ERILOCOjEDlFICATAJi
    iatem rcqtiirebnni. Ex Italis episcopis DairaberiumI - . DEDICAVIT.
    Pisanmn, et Bruiionem Signiensem secum asstim- Veijjam modo ad legationes, qnas Brunb Pascha-
    psit, eisque omnibus in negoliis usus est, el sine> lisJI, nomine obivit; et prima quidem fuil in Gnllias
    ipsis niliil agere consuevit; lanli enini eorum fidemi Boamundnm AnlioclHse principem sociatus {50). Is
    et prudcniiam faciebat. Glaramonlii Urbanns con- n Snracenis captus voveral, si a vinculis-evastssct, se
    ciliinn indixcrai, cui ipse prsefuil, alque in eo san- ad S. Leonardi sepulcrum , quod Nobiliaei in Lemo-.
    citis triginla duohns canonibus pro reslauranda \ vlcibus erat, religionis causa profeclurum. Voli com-
    ecclcsiastica disciplina, acium est de bello conlrai pps factus Boamiindiis Roraam venit, rogaviiqne
    Saracenos, sanclam urbeni Jerusalem occupantes,(- ponlificem, nt viruni aliquem dignilalc ct prudcnti;»
    ei-in Cbristi fideles oinni crudeliiate ssevienles, cru- prseslanlera scctiin in Gallias juilleret. Ad Jioc opus
    cis siguiim dabatur bis, qtii parati in Orieiileni pro-. C Casino accersiuir Brunp, cui eliam. a ponlifrce in-
    ficisci,. Chrisiiansc militise ascrihebanlur, *it locat jungilur, nt apud Piclavos conciiium advocct, eique
    sancta cx barbaroruiiTmaiiibuscripereiil.religionem, apostolicx sedis legatus prsesil. Ronia Bruno et
    culiumque restaurarent, el a servilule infinilumi Boamundiis discedunt, el priiiium Nobiliacum pe-
    •ininiariini numerum liberarent. Hoc inilium fuil cc- lunt; nbi Anliocbise princeps S. Lconardo liberatori
    lebeiiimarum cxpeditionum .Chrislianprum princi-. ' suo graiias egit, el argeniea vincuta, quibus con-
    pum conlra Turcas, quorum primi Ugo magnus; stfictus fticral, ad ejus aram appeudit (51). Profi-
    Pbilippi Francorum regis frater, Goltefridus Btd- ciscuntur deinde Pictavium ubi vn Kal. Jui. anno
    Jionius, Boamundus Nortmaiinus, Rayraundus Tolo- 1106, celebratur concilium Pictaviense n, prscsente
    .sanus comes, qui plurcs alios principes ad idem fn- Boamundo, quod a Sugerio, qui adfuil, plenum et
    cinus perficiendum excitarunU Cuin Claramonliii celebre appellatur (52). Publicatis aliquibus san-
    nuillum Urbaniis profccisset, Turonem divertit, ibi- ctionibus, lanta eloquentia de subsidiis in lerram
    que pariler, eadem pro causa, concilium babuil,( sanclam deferendis loculus esl Brimo pontificius
    quo absolulo, insignem monasterii illius ecclesiami , legalus, ui Gallorum pltiriini armis inslructi in Orien-
    (50) « Anno 1106 vn Kalend. Junii Piclavis con-. D I dissuadenle abhaliani dimisisset, elin CleclioneMau-
    ciliiiui fnii, in quo interfuit Buanmundus dnx, qiiemi ritii primain voccm dediisel. Hisce luculentissiniis
    Brtino legains S. R. E. adduxil, et lenuit concilium_. lesiimonJis innixus Gatlula ait Baronium et Mabil-
    el viam S. Sepulcri confirmavit. > Ex Cbronico S. lohiuin liallucinaios fuisse, cum Brunonis legaiionem
    Maxenlii, vulgo Maleacensi, Philij). Labbeus p. 217, in Galltas anno 1104 collocaruul. Spondanus eiiam
    tom. II Nova?bibl. mss. Jacobns Sirmiindus pariter: de Lcgalione hnc S. Brunonis nientionem habet Jiis
    de legalione S. Brunonis in Gnlliasagit in noiis ad1 verbis : « Sed et cum illo Boainuiido S. Briiiionem
    14episU, Jib. xi, Goltcfridi aljbatis ViiidoCJiiensIs i episcopum Signiensem (quainvis dimisso j;im episco-
    S. Priscse cardinalis. « Incidil, ail, Brunotiis Signise: patus onere iiionaslicum liabiiiim npud ccenobium
    iii Campania episcopi legatio in annum Chrisli 1106. Casinense suscepissei) a Paschale missura luisse in
    lioc siquidem nnno iii Gallias venisse Buaiimundumi Gallias, ac synodum celebrasse, lestatnr Petrus Dia-
    ducem iiotat Chronicon S. Albini. Buanmundurai". conus 'in Cbronico Casihaie, esique ejusdem lega-
    auteni Paschalis jussu comitatus esl Bruno legatus. lionis frequens meniio apud Ivonem CarnOienseni. >
    Auctores sunl Petrus Diacoims, et Sugerius nhbns,, Sed neque ille verum hujusce legationis tempus atii-
    qui cl synodi nb eodeni apud Pictavos celebralse> git; cum eam sub anno 1105 collocavit.
    iiieminerunt. >Peiiecie etiam consehsil S. lvo Car- (51) Tom. X. Concil. pag. 728, edil, Paris, 1671.
    noicrisis, qui Episi. 164 ad Goitefridiiin Blesensemi (52) Vid. Pagiura tom. II, pag. 554, edil. An-
    y.ii.11rediirguit, quod coutra Brunonis S. R..E. Le-. "luerp. 1717.
    gaii consiliuin, nullo ep cogenle, iino ipso legatoi -
    - - '
    *J3 PROLEGOMENA.— VITA S. BRUNONIS. II*
    tem migrariiil; alii magnam vim auri suppcdila- A CAPUT X,
    rint. Ilis absolulis, .magiioqne sibi iii Galliis noraine De investilurh. .
    coraparato, in llaliani redux Bruno, probalaque a Quibus igjioli mihime suiil, cardinalis Baroniiis,
    ponlifice ejus legalione. segre facultalem oblinuil ad Spondanus,, Pelrus_ de Marca, Naialis Alexahder,
    prislinam Gasini solitudinem remeandi. At perbrev.i cardinalis Norisius, de ecclesiaslica hisloria opiime.
    teinpore ea frui licuit; quod Paschalis ilurus Bene- merili, necessariura iion.videbiiur, ut cum rtiihi
    ventuhi ad conciljum celebrandum, cum Casinum ageiidum sit de- inyestituris ob.discrepantiam oriam
    advenisset, Brunohein secunJ liabere voluit. Hac in inler Pasclialem II pontifiCeni, ei Bfnnoneni Signi-
    synodoplura optime conslitula sunt, inter quse illud nurij episcopum, quseslioncm ab inilio exordiar. Sa-~
    prsecipuuln, qiiod velilum fuit ecclesiaslicis viris lis erit commemorare privilegium a Paschali II,
    preiiosas cfcsaeculares vestes; deferre, atque ana- Henrico V imperalori noii spoute, sed ex vi el nieiw
    tliema dictum conlra Simoniacos, eosque quia laico- gfavissimo datum, quo ei in.dulsit s:gna aliqu.i pos-
    rum manihus investituras sacerdoiioruni accip.ererit. sessioiiis bonorum leiriporalium tj-adere iis qui ad
    Cum lantis in negotiis Pnschalis poniifex Brunonis sacra Ecclesise niinisteria assumpli forent. Cuhi ec-
    dexteritatem, summamque prudentiaih expcrtus es- clesiastica disciplina, a veteribus conciliis consti.tuia
    sei, legationem alleram ih Siciliani ei obeundam B ] et a recentioribus sanctionibus confirmata, Paschalis
    .dedit.. Rogerius Siculorum princejjs efal, qui Sara- corices.sioniadversarelur, diversa prpdiil de eadera
    cenos ab ea insuk maxinia virlute depulerai, Eccle- opinio. Aliqui servandas cancnicas leges dixeruni;
    sias ubique, cullumque Chrislianse religionis resli- aliis placuit in casu Paschalis privilegiiini deiendcre,
    tuerat. Hleergo, sive legalum S. R. E. poslulasset, Primos inter delalus fuit Brunp tunc monaslcrii C,a7
    sivc Paschalis plufa illis in Ecclesiis corriger.da ct sijieiisis abbas,.et Signiiius episcopus,cujus.sanclitas.
    reslauranda nosceret, rem tahti moineiiti eptjine summaque in agendo prudenlia non leviler obuni-^
    versuram censuit, si Brunonioperam commiiterel. braia remaneret,. nisi rerum, vcrilas a suppbsilis
    Neque eum fefellit opinio," cum Bruno proviiifciami faciis eruta iri Iucem proferalur. Non enim iraitahor,
    Qranem perlustrans, malas herbas concidil, vilia sci- llailhseum Lauretum ,.Malabajiem,.Ughel!ium, Eer-
    licet, pravasque consuetudines extirpavit, sanclio- rariuni, CprradLum, aliosqud,.qui Brunonis gesta
    nes canonicas clericis, et presbylerisPbscfvahdaS i scribehtes, lianc cpntroversiam peniliis omiserunt.
    indixil, templorum sanctitali, sacrorumque niiori ; Oplimo Brunoiiis nomini est eonstilendnm, «iiltien-
    pj'ospexil, oinnia landemfeliciter exploravil, qui- dseqiieac propulsandse crirainationes conlra eura il-
    Imsque Dei cultus, sacerdotum excmplaris: vir- laitse.Ne proiixior laihen opportunitate causse finm,_
    uis, populoruniqtie religio niagis niagisque flore- 'C ad-lria capita eam revocabo. Primam vellicandi
    rei ac coruscarc.USed non ad hsec solum restau- Bfuiioiiis rationem desumunt criminatores ex Petio
    randa Bfuno Jegatus missus fuerat, veruiii; etiami diaeono Casinensi, quod llle lib. IV Chrpnic. Casi-
    tiiSiculos ad sacrum Jjelluin coiitra Macliunjeiarios; nen., cap. 33, scripsit Brunoneni querelam apud,
    excilaret," ampla subsidia ab his obtineret, ei Rp- Pasehalem ropvisse de privilegio Henrico copcesso,
    gerium ipsum ad iter HiCfosoIymitahum, pro Chri- ulquerescihderet acerbis verhiscum pontificeusum
    stiani iiominis gloria suscipiendura incenderet. Ab.i,. fuisse. Secundo S. episcopum aggrediuntur, quod
    liac legaliohe expedilus Brtino Romaiii reverlitur, ... illud privilegium hseresiin coiitinere dix.it: Terti.o
    deinde Casinum, ubi a monachis suis, quibus prse-. inciisarit, quod per eum adeo hhjusmodi exarsit
    cral, maxima cum lselilia exceptus fuil. Quistvero> dispulario, ut pascbalis a ppntificia sede dejic.iTue--
    alja S. abbati, et episcopp parabantur, de quibus5 lueriu
    djversa futura eial liominum ophiio, mirabili ccelumt Non vercor stalim asserere prininra accusationem
    portcnlo sanctitalemejus comprobavit. Solemni ritui flocci faciendam ;-ctim Petrus Diacon«s-suppo«rit
    i.upa^o vallis.frigidseagebat Biuuo, cpiisecraiioiiemi quidem Bruiionein anta conciliuin a Paschali cele-
    Ecclesise Deo, et in ljoiiorem D. Thomse apostoli di- bratum Casinp Romam venisse; sed opppsituiu evin-
    cai3e;cum niulier a maligno spirilu miris modis5 cilur ex epistolis qiias-scripsil Petro episcopo Por-
    vexala ei exhibeluf, et.enixis piecibus euin circuni-. '. luensi, S.. R. E. cardinalibus, el ipsi Paschali pon-
    stantes dcprecantur, ut miserieordia iuolus illaml tifici, jam a Baronio et ab aliis edilis, quas et nos
    liberaret. [Paululum oravit S. episcopus, dein prse-- in. secuiido volumine Cdituri sumus. Si eiiim Brtiiio.
    cepit ut ohsessa aquam biberet, qnanianus suas ini vel ante, vel posl Pascbalis redituin in urbem Romsc-'
    rilus actipne abluerat: quod mox ul actuin esl, Inu-,-.. ltiisset, quid opuserat,ut qtisede iiivestituris HeiL-
    lier coram omnibus a dsemoneJiberatur. Actse suiitit rico conchssis senliebat, liiteris traderet, cum ijise
    Deo publicse grates, et neino fuit quj Brurionis pa-i-' coram persequi rein poluisset? Revera colloquiuni
    Irocinium sibi non imploraret, cura superuis orna- illud a Petro Diacono relatum iisdeni verbis in epi-
    luni muneribus inspicerct. Hoc iiisigne -porlenlunlil slola Brunonis ad Paschalem exprimitur.Priino san_e
    ad perpeluani ej"usmemoriam in sacello majoris Ec- loco suorum. refuiat inimicoruni caltimniam, ijupd;
    clesise Signiensis S- Brunoni episcopo dicalo depi- i- pontilicem non diligeret, quodque de eo male lo-
    ctuiii coiispicilur. ' quereiur: deinde raiiorieni reddil,cur lsesamEccle-.
    siam ex induJli coriccssioiie'ceiisorct, ct illild omuihS-:
    ' '
    115 , S. BRUNO EPISCOPUS SIGNIENSJS. ne
    revocnndum et cliiiiinanduni dicereu Hujusmodi te- A coiBinohere, nliud.eoram provocarc, ejusque digni
    stihionium peniluseveiiil cniincntissiinns Baronius, iaii injuriam facere. Priniuin licet, si hiodcsle et
    qui tora. XII, edit. Rom., an, 1607, subauno llli, lemjieiailler fial;allerum oihhino esl improbandum.
    pag. 83, hsec habet. « At ista, qtise de niulha allocu- Ex qtio igitur superiores pontifices, el concilia in-
    tione Bruni, sive Brunonis cum Paschale aflinnat vesiituras, pfavumque earum usuni damnaverani,
    Petrus Diaconus Casinerisis esse transacia potius qui se his noviter concessis, idem periculum agno-;
    litteris quam eo prsesenle traclata ftiere. Nain ipsse stentes, opponebant, Ecclesiic jura, et poiitificias;;
    _S. Bruni tolidcin verbis ad Paschalem dalse, c;e- sanciiones luebantnr; adeoque criminandiis non est
    demque prolixiores exsianl litterse, Una cmn aliis Bruno, si de his fueril, cum causam bonam, et san-
    j"psius litleris eotlein argunienio luiic dalis ad epi- ciam, illisque teinporibiis necessariam egeril (54).
    scopuni Foiiuenseni, quns ambns ex Casineiisi bi.r Ncscio laiiien cur ahquibus prsecipuus dainnandi
    Jjlioiheca dcpromptas, hic lodiiiem verbis reddere, privilegii auctor Bruno visus fuerit; nisi fo.riasse,
    et dicla repelefe non pigebit. > Mirabitiir non tieino quod caeieris conlradicenlibus sahcttiate etdoctrina
    quod Nulalis Alexander, quanivis accuraliis sCriplor, prsefulgerel (55); ideoque maxinii habereiur seii-
    non Annalium ecclesiasticoriim parenieni; se.d Pe- tentia ejus. Celebres etiam hac in couiroversia fucre-
    tfum Diaconum hac in narralionc secnlus sit, et B Joannes Tusculanus, Joannes Vercellensis, Robertus..
    ejiistolam ad Pascalem scriptahi pro senaone cnm Paiisiensis, et Giula Rieginus episcopi, qui palam
    eiThnbito pio.duxcril (53). Cnrdinali lamen Baronio ilivestituraruin concessionem reprobnrutiu C-Elerum
    jilene xonsensit clarissimus D. Bemigius Ceillerius « vix pontifex urbem regressus csi, staiira (eodem
    in Histor. genefnli auctorum sac, voliiin. XXI, pag, Petroiliacono narrante), in Boman^ Ecclesia scandala
    101, edit. Paris,, cujus verba siint ista, «11 etait disseiisionum, et scljisinnlu.iiioriri ccejjerunt (56); i
    encofe a Mo:it-Casin (Brunon) en 1111, Iorsque Pem- quorum molor, aut incensor Bruno absens, et Casini
    pereur Ilenri contraignit Ie pape Pascal II de Ini commorans dici nequit; sed diversum parliiim slu--
    aeeordef le dfoit d'investiiure. Tous les cardinaux diiim, el divcrsa de privilegio opinio excitaviu
    qui avaienf «5iefails prisonniers avec le pape desar Alteruni accusalionis cajiutcontra S. Brunonem,
    pronvercnt sa conduile. Bfuhon en lemoigna lui- scilicet quod privilegiura iJlud Paschalis hseresini
    jiieme son nieconieii.tement.Onlefit passer.aupres dixeril, npn niiiius facile quam superitts a nie refel-.
    dii-pape pouf Ie principal lijoteiir du trouble exciie lilur. iuspiciamus litleras quas scripsil, volvamus
    daus Ronie a cette occasion, Bruhon en ecrivit aii acta conciliaria, ex his quid senserit, quid egerit,
    pape et a Pierre, eveque de Pofto, ,qui avait sous- _ conslabil (57). In epistoln ad Paschalem, priniijm
    ciit la cpnccssion faite a 1'empcreui'; niais ses iet- '.ejiis conslitulionem meaioral, qua damnal, ct a fi-
    nes nV.paisereht point Pascnl, » elc. Concordia deiium communione separat omnes illos clericos>t
    igitur Coillerii eum Bardiiid plufis habcnda esl, qiiam quicunqne de raanu laici investituvas suscipiunl, ct
    Pelri Diaconi 'nnrratiuncula,' qu";e de supppsilione qtiicunque eis tnanu impoiiunt. Deinde bis. prosequi-
    evinciiur,- et inferius etiain nmgis magisqiie nppn- tur. « Hsec liamque .consiilniio ajiostolorura (58),.
    jebit. Aliud sane est superiorem aliquo de lnpsu el tua sancia est, catholica est, cui quicunque cOn-

    . (S3) Easdem S. Brnnonis episiolas retnlil prsecla- slitit, cum sequenii in synodo Lalerancnsi, *
    in fl.ua
    rus historiographus Casinensis D. abbns Erasinus investituras Hcirtico iieiuin abrogavit.
    Gatttila pag. 571 el seqq. et illnm praecipue, qtiam (54) Odericus Vitalis !ih. x, jiag. 762, ail Bobertnnr >
    ad-Paschalein ponlificem S. episcopns dedit, vniie- Parisiensem pluresque alios episcopos, ei .cardinalcs
    raiione-et.zeib plenissimam vocau Prseierea adnotat idem senlire ac S. Bruno de priyiicgio invesruuia-
    Brunoneni reverenliam singularera erga S. sedera riim a Paschali II, Ilenrico regi concesso , euinqiie
    osiendisse, cum Paschalis ejusriem coiistitiitioiiem taiiquain nullum habeiidura esse. Idem cohfirmai ati-.
    iiivesliliiras damiiantem de aposiolico fonle manas_se- clor, Hist. eccl. Parisiis ediise ari. 1740, pag. 40.
    dixerit. Deinde subjicit liiteras S. Ivonis Cnrnotonsis "(55) Vid. Pngium lom. II, pag. 555. «
    nd Uenricnm abb.itcm Angcriaceiisem quse e.^t 233, (56)Eadeni Pagius loe. cit. confiiniaU Paschalis
    el Goiiefridi ad euindem Pnschalein .poiiiificem, lih. D in urbemreversus, cardinales, el iiniversuin -cleruhi"
    i, vn, ex quibus constai c.larissiiiips illos viros de Rouinniini a se- aversos invchit, et valde improbnj,!-
    inveslitiirnrum pvivilegio -cnhi Brunoiie peiiecie tem liEtlus illud, quOd cuni insperaiore Henrico per.
    consensissc. De hac Goltefridi ab Vendocinensis pigeral cpntra pr;edecessprum siiorum deCretn, pau-
    epistola in nolis hsec habei Jacobns. Sirmuiiiiiis. corura (linitaxat cardiiialiuni concilio adliibito. »
    Ciiiii inilio meminisset pacli, aut privilegii m Idus Qunre « hoc eo;iem anno 1111, ila scfipsit JDaronius,-
    Aprilis, a. 1II!, nb Henfico |ier vim et nietuni Paschalis U,_rrgrcssus in urbem.ad iiniVersum.ca--.
    extorli, nil:-« Quod factiini Pasclmlis.el si"exeusare iholicum orheni iiiieras dedit de his, qu;e ges|.\
    videbalurneoessiias.quod aiioqui, ijl.ipse.in epislola eranl cum Henrico, quibns se exCusnvii, quotl ;id -
    ad Guidoneni Vieiiiieii&emcansalpr, servitus Eccle- -- evilanda .imininentia ihala, «t ad redimendaiii pacein
    sise, captivis interfns, excidium urbi, et Italise im- Ecclesise ila cessisset ad leraptis.»
    jninere videreiiir. Usqie adco lamen omnihus locis (57) Vid, Acla coucil. Labei lom. Xn, p. 767.
    iiiipr-oljatum. esi, ut npeiitim schisina lanlnin non (58) S. Brinio sanctiones apostolorum ei cohci-:
    exc-iiavil. Iiaqnc pfiideiiles,-cl cofdali viri, qui vio- liorum jierfecte noverat. Snnt autem quse sequuniui.
    lata Ecclesise jtira male haliebaiii, in quibus Gode- l;i can. 31 apjstolorum iia sialutura habeiur : « Si
    ffidus hic tioster, et alii, quoruin exstaiit epislolai, quis ssccularibus polestatibus usus, Ecclesiani per _
    Psstdialem hortari, aique urgere noil desisieiunt, . ipsas obtiiieat, deponaiur, el abj"icinlur, oinnesqiie
    ul pactiini, qiiotl invilus, fecerat, et-ipse iiltrodainna- qtti iUicom.niinicaiil. »JleiiJ ex AniioClieiioconcilio <
    hat,'.jiublico "degretp.resciuderel,..«ji.tod.tfaid&iiipise- , « Si quis pcr sxcularem dignitatem Ecclcsiam Dci ali-
    117 PR.OLEGOMENA,— VITA S. BRUNONIS. 1J§;
    tradicit, cailn-lieus iion est, Illi eniin solum caihojfci, A scliisiuaiicam -dico. Nec ista cpnlf a -dominum papam.
    5
    qui caiholica; fidei etdoctririse noii cohiradicimf. dicOi q*iia quibTisdam liitefis mihi seripsit se co-
    Sicut e contr.i sunt liserelici, qui caiholicse fidei actum fecisse, qnod fecit, el adliuc prohibcre quod;
    et doetriiise obsiinato ariinio conlradicuiit. i Nonne proIiiJjuit. > In his certe sensibus niemoraluiii privi--
    lisecOmiiiuiu est orlhodoxoriim dociriria, errorem Iegium bseresim appellavilBruno, cui bene comperta
    iii fide, et cohlumaciam in vpltintate, liseresim con- erat vis Paschali poriliiici illata, ut ihdulium illud
    stiliiere? Quid aliud, nlsi hPc jJocuit S. Bfufro? Sed relaxaret; nec volunlate,_nec mala doctriria peccavit
    ut prdbe hsec, inielliganlur, calamilosa illsf lerapora Paschalis, sed concidit aninio, ubi tot tanlasque
    memorise sunt revoeahda. Non unum eral Guiberli calainitates sibi suisque imminere videbat.
    schisma, quod vaslaret Ecciesiam, sed cleiieoriijri Deceplos verp illos hisloriographos pulo. qui cum
    iiiconlineiilia, Simonia, bonorum ecclesiasiicoruro non omnes, aut saltem prsecipuos bujus sevisCriplofes
    usurpatio el. polerilum lyrannica dominatio,*omiiia explofavef int, alicuimiiuis tuto credentes",iradiderunt
    penitus subveiiebant. Hisce malis, quibus Ecclesia Bfunoiiem in concilio Romano, atque iti eo, ipso
    Jaborabat, addebatur quod honnnlii, ut ipse Bfurio Pascliale prseside, dum ccetus Patfuin uliiversus
    ail in epistola ad Petrumopiscopum Poriiieiiseiri, exsultabat quod pontifex privilegium rescideratj
    '
    imprudenter defendere invesiiiuras cohabaiiiur, B atque damnationis sentenliaiii in illud prohuntiaver-
    qhariivis eas anaihemate perciilsas nbn ignorareiil. rat, conlinere se non poluisse^ quin iteruni elata
    Cuhi ergo inveslilurse Simo.iiiacis,_.ihcohiinenlibus, voce pfivilegium hiuresim diceret; hoc puruin pu-
    iisurpaioiibus, nefandisque clericis ostium ad omne tumque commenlum oslendoi Dub ooncilia pro iiive-.
    sCelus aperirent, cPricessidnem iliam, seu privilegium sliluraruni daniiialipne Romse Pasclialjs celebrayit.
    Bruno hoc iii sensu hseresim appellavil. Non irificia- Pfiniiim fuit anho 1112"jalterum ahno 1116. In primo
    riiur proprie hseresirn vocari non pbsse, nisi dissen- equidem facliini illud profecto nori coniiglt, quippe
    sum ab aiiqiro dogmate fidei, cum periiriacia ih WiMmus Maiinesburierisis refert Joahnem episeo-,
    eodem dissensu, sed imprpprie, el quasi per sirai- pum TusculaiJuin, et Bfunonem Sigriierisem, qriam-
    litudinem sit reus Iireresis, qui Ecclesiam lacefat vis .Roiiise essent, illa die,-qua factaest piivilegii
    aiiilacjrarciiermiUit. Audiatrir'cardihaJis Barohius dftmnatio, absenles a concilio fuisse, sed altera,Tii
    ad ah. "1112, quid in casu PaschaJis" II, scripsil. qua lecta fuit proscriplioiiis scnlenlia, cui consen-
    « Non esl hsefesis, inquit, ipsasinvestifufas con- sernnt omnes, quamque laudarunl (59). Ita ad lioc
    cedere, qnodunum Paschalis 11.feciu- Sed liseresis coricilium -Severinus" Binius adnolavii (G0), Idem
    __id est, cuiiiid sitfalsuni dogma.-boiiis^moribus, et ^J Cbiifirraniiir ex codice; Amlegaverisi, cujus verba
    sacris Patrum. testimouiis repugnans, in Ecclesiaih Slephanus Baluzius" in addit. ad Petrum de Marca
    introducefe. » Pfseiveral hac in seflleniia- JoanneS lib. vjij^capi 20, et cardinalis Norisius iri Hisl. In-
    Lugdunensis archiepiscopus in episloJa adDaiirtber- veslil.col.-M8, retuleruiit. Hsec sunt: « Bruno Si-
    tum Senoiierisem archiepiscepum, quseest'Ep. 253! giiinus, ei JoannCs Tuscularius episcopi cum essent-
    ad Henricum abbaleiri Angeriacensem.Hsec Joannes: Hla die Bohise, concilio nori inlerfuerunt; qui postea,
    t Etljcel exteriores invesliluras per laicps factas" lecta damnalione privilegii, consenserunl el lauda^-
    hoh satis proprie liseresis nomiiie certseamus ; veriint. » In secunda ergo synodo an. lllGPaschalis
    sentire, et fieri debere, indubitata bseresis est. »> iternm de niaie facto suo confessionem habuit, et-
    Ivonis vero consensus ex his conslai : « De investi- privilegii proscriptionem hacallocuiiphe confirmavit*
    luris Ecclcsiarura, iiiquii, quas"laici Jaciunt, sentm-- « Postquam Domiiius de servo suo fecit, quod voluit,
    tiain prsecedentinra Gregorii, et Urbani, quanlum'; et me, populumque Bomarium tradidit in marius
    in me est, laudo et coiifirmo. Quocunqiie auteni regis, Videbam quolidie fieri rapinas, et incendiai
    iiomine lalis pervasio proprie voceiiii; eorum sen- csedes, et adulteria. H;ec, et hnjusuiodi mala cupie-
    lciftiam, qui irivestiluras laicorum defcrulere volunt bam averlere ab Ecciesia^ et populo Dei; et quod
    ""''" '
    '".'-'- - :. " i
    liiitierii.abjieialur el ipse, et ordinali ejns.et modis mno papa congregati, carionicn censura, el ecclesia-
    , oinnibus a commiinione separentur, et sinl sub' siica aucloritate, judicio Spiritus sancti. damnamus.
    .anaibeuiate, sicul Simon Magus a Petro. » Simillter atque omuino cassanius, et ne qtiid auct-oritatis aui.
    :i synodo Romana in" qua 210 inlerfueruril- Patrcs efficacilalis habeal, penilus cxcOihriiunicaiiius. Quod
    snb .NicolaoIpomiGce siiperiofa decrela ConfirmaiaT ideo damnalum esl, quod in eo privilegio coiitine-
    s.;;iil. « Qttisquis sseculariuiu priiicipum a« poteiilum,. baltir, quod eJeClus canonLce aclero, el populo a;
    aul alterius laicse dignitatis advefsus coinmunem,; neihine consecretur, nisi prius-a rege iiiyesiiatur,
    ei consoiiaiiiem, atque canoiiicara "eleciionem e.c-_ quod esl contra Spiritum snnctum, el canoiiicam"
    clesiastici ofdinis agere lenlaveril, anaiheriia sit, insliluiipiiem/ Perlecia auiein hac charla concla-
    donec obediat, atque consential.quod Ecclesih de niatum est ab universo coiicilio. Amen. Anien. Fiau
    electione, ei ordinaiione prpprii pastoris se vclle- Fiat. » ,
    iiioiistfaviu > _^ (60) Id.etiam narralur a Fleurio anuo 1112 sub
    (59s)Eiliclum bac in synodo publicaium ila se num. 12. < BrunoSigniensis, ait, sicutduocardinales
    habei:".« Privilegium illutl, quod noii esl privilegium Petriis S. Sixti, el Albericus S. Sabihse, cum Romse
    (iieque-enim debet«l.iciprivileg-ium,sed pravilegium) nioram agerenteo dje, quoaclum dainnaltim fuit. piiyile-,
    jiio liberatione caplivoruin , el Ecclesise a;doniho giiiiii,-conciljo abfuei-uiil,
    " ' lamen COIKICIIUUT
    liohis ajiprobartint'. i :
    papa Paschnli per vidleniiani HehTiciregis exiof-
    jum, IIGSoianc.s in hoc S, cpncilio.ctini eodeni do«->
    1«9 S. BRUISOEPJSCOPUS SIGNIENSfS. 120
    feci, pro libcralione pppuli Dei feci. Feci autem ut JA ideii) ebronologiis, doceivsP;ist*li'ilcmmisissc L' pneii)
    hoino, qui pulvis sum et ciiiis. Fateor rae niale caitliiialeni Osiienscm GUHJepistpla ad ihunacbos
    egisse; sed rogo vos omnes, rogate pro me aptid Casinenses, quibtis prsecipiehat, ut aHum sibi iu
    Dciini, ul indulgeat inihi. Illud auiem malum scri- ahbatemeligerent, et ulBinno jllo solutus rcgimine
    ptum, quod in lentoriisfaciuin est, quod pro pravi- ad giibernaiidam Signinam EcTjlcsiainrediret. Mulio
    tale sui pravilegium dicilur, eondemnr>sub perpeluo alitcr de relincndo, aul rcnunliando a Paschale
    anathemate ut nullius imquam sit bonse memorise.ei pontificalii memorise prpdidertint duo cosevi scriplo-
    rogo vos, ut idera facialis; Tunc ab omnibus conela- res Galli, quos cardinalis Norisius loc. cit.,p. i45,
    malnm cst: Fiat, fiat. > Post bsec poniificis dicl.i, celcbres vocal, nempe Hildebeflus episcopus Ceuo-
    narral abbas Uspergensis, Brunonem elata voce inaneijsis, ei Sugerius "ablias. Ali urhe Terracina,
    dixisse : « Gratias agamus omnipotenii Deo, qnod uhi ad fugirndoS Romanos lumullus Paschalis iiiora-
    dorainum papam Paschalem, qui prsesenli conc.ilio batur, sub die 5 Julii a.n. 1111, ad Joaiinem Tuscu-
    prsesidel, audivimus proprio ore damuanlem privi- laiium, et Joannem Vercellensem scripsernl: « Pm
    lcghim illud quod hscresim coiilinebni. > Vertini qiiis snlule animse noslrse cogilamus, et commissttm,
    sequus judex rem lanti.momenli unius Uspergcnsis quod pra fralribus, et filiis, pro excidio Urbis, ct
    testimoniosatis tutara ccnsebit, cum allum silen- B I univers'*? Ecclesise feciuius, emendare curabimiis;
    tium.de. easit apud Sugerium abbalein, qiii concilio utquod lerreni in roe esl quoque correxissc jjslen-
    interfuit,alque de epintegram lucubravii historiam? datur Ecclesise'. » Tradil iiaque Sug.crius jn Yita
    Qtiid si ipse cardinalis Baronius de illo Brunonis Ludovici GrOssiPascbalem fncti sui pcenileniem re-
    sermone niliil prorsus memoral? Recens et qttidem vera ppnlilicatum diiuisissc >et composiiis pridem,
    relnlatu Pascliajis relraclalionera, sive palinodiam, ul potuil, Roiiise rebus, in eremuiu se recepisse.
    sed poslea subjicit. t In alio Codice Yaticano, eum < Cui ceriu.m facto, ita Sugerius, dedit papa expe-
    qtio supradicta Concoi*danlyadditur. Tunc surgentL- ri.hientum, quod cum fraires, Ecclesise columnas ad
    bus ex consessu Patribus, gratise Deo et pontifici tiiLtioneni, el Ecclesise reparationem qupmodocun-
    sclse suni, qttia patefacla liquidius veriiale, de medio qne solvi fecissel, pacemqne Ecclesise qualemcunque
    sublata esl scandali, et dissensionis occasio. Et con- reformasset, ad eremum spliludinis confugii,. ihij-
    senseruni duodecim arcliiepiscopi, centum.et qua- ramque ibi perpetuara fecisset, sl universalis Ejecie-
    luordecim episcopi, et qnindeciin presbyleri cardi- sise, et Romanorum violentia coactum. non j-eduxis-
    nales, et octo diaconi.cardinales, qui omnes in dam- set (61). > Hildebertus aulem adnoi.nl soliiinlinis.
    raiiohe ejiisdem privilegii consenserunt, curn recessum, quein sibi elegit; « renunlimis, inquii,
    abbaiibus, et innumerabili mullitudine tum.clerico- dorao, palrise, rebus, officio, njoiiificandus in carne
    rura, cum laicorum. > Yid. tom. YII, edit. Yatic, Pontianam iiisulam commigiavit. > AddilprscteFca
    an. 1607, pag. 93. Ratio etiam persuadet, nonnisi idem auctor, quod Paschalis iugibus precibus, et la-
    commenluni liarrniionem Uspergensis habendam crymis cardinalium, universique populi Romani
    csse; nain si aliqiiid adversi in Paschalein Bruno victus, npostolicse sedis gubernacula iteruni assuni-
    fpvissei,. opporiunitas ipsi vener.it alloquendj qua psit, et coiiciliiini proximo annp Romse habcodiim
    iibuisiei in prima synodo; cui, ut dixiiiuis, consullo indixit. Fuil equidem illud, ul supra dixi, nn. 1112.;
    cum Joanne episcopo Tiisculano inleresse noluit, ne celebratum. In hoc tnnio scripioruni conflictu cui
    Paschali, queraadmodum ccnsel cardinalis Norisius, major Odes prsestanda sit, ad examen revocabiriius^.
    ejus prsesenlia molesta foret, neve petentibus privi- Et quidera primo Pelrum Diaconura pcrssepc in
    iegii abrogniionem aiiimos addere videretur. Omilio omissionem, et supposilioueni mul.iaruiii leiuin in-
    narratioiiis reliquam partem, qnod ea nullp satis cidisse, jani adnotavimus. Secundo quse narral de
    firnio fundameiilo inniiatur, et cxiniise Brtinonis tintore Paschalis amiltendi
    ponlificatiim,quod Brinio
    virluti, el obseqiiio in PaschaJem |)oniilicc.m omiiiho montis Casini abbas ei adversarelur, suisque argi;-
    repugnet.Non lniet Uspergensein a pluribus scripto- > rj inenlationibus animos a se aliehare nilcrciui', niiuis
    rem dubise fidei haberi. Consule Nalalein Alexan- absonasunt, ei Paschali ipsi, et Bruiioui injtiiiosn.
    druni in cit. art. II. Cuni ergo nihil solidura, nihil Primo eiiim constat nihil ineptius objici jiosse.
    probatse auctoritalis ab adversariis alferalur, corruit Quid? si Paschalis timebai Bfunonein abbateni Casi-
    omnino secunda accusatip; idemque de lertia, nensein suis arguiiientalionibus sibi poiiiiJicntiiiu
    ad quam diluciidain accedimus, conficere spe- abrepturum; nuin easdcm spernere potuisset, ijiso-
    ramus. ad Ecclesiam Signieiisem episcopo ieverso? Nnni
    Quxstio es.t utrum Bruiio suis sermonibus, aut niiitalio loci Bnmoiiis argunieula imiiiutahai? Pn-_
    lilleris adeo Pasclialein de dalo privjlegid redar- schalem etiani olfenduiit, quasi de amore ei obt:-
    gueret, ac instaret pro, ejus abrogalione, ul timore dieniia universalis Ecclesisc, quse etim veiiim pon-
    perculsus dixerit pontifex, referenle Petro Diacoho : liliccm agnoscehat, dnbitarel, et alias privilegiuin,
    . t Si non aeceleravero ei lollere abbaliarh, futurum dissensionis causani, Tevocare non jjosset. Brunoiii
    est, ut ipse suis argumeniaiionibiis Roinanum mihi eliam speclabiiis snnclilaiis, et nierili viro, prsecla-
    lollatpoijiificatum. » Facti linjus hisloriam astruit risque nninerihus funcio valde detraluint"; quod a
    (61) Spicil. tom. IV, pag. 249. HildeberL opera p.ili, lih, n, episl. 22,
    m , PROLEGOMENA.- YITA S. BRUNONIS. «2
    lide Pasclinli dala, sicut ei scripserat : « Nullum A CAPUT XI.
    alium, te vivenle, pontificem, liabere volii, > eum De diniissione abbaliw Casinensis.
    defectururh oslendant. Econtra vero Sugerii, et Ui aliqnid cerli hoc in celebri faclohabealur, duo
    Hildeberli scripta, "utsincera comniunitcr admitturi- arbilror prsemittenda. Prinuim, Paschalem pontifi-
    ittr, et quse de Paschali hoc indiscrimine fefeninl, cem hunqiiam Brunoni indulsisse, ut episcojiatus
    nihil eonlinent, quod summse virluffejiis nqn con- insignia deponeret (65), ex qnO constat eum velle
    . veriiat; quinimo majorem ei veneralionem conci- aliquando Suse Ecclesise reslituere ; allerum ,
    liat ejus volunlaria diraissio (62). Nara ctini dicanl, Signienscs seinper apud ponlificem de pastoris sni
    quod Paschalis ob pacem et concordiam fidclium, abscnlia questos fuissc, suasque preces freqnehier
    ob moerorem iraditse Henrico cohcCssionis, facti sui inierposuisse, ul episcopum atl stiuni nuihiis obciin- .
    poenitens de renuntiando pontificaiu cogitaverit, et diim redire cogerel. Orta iiiterith conlroversia de
    re eliam perfecerit, de insigni qupdam, et perraro privilegio, a Paschali imjier.iiori Uchfico cpncesso,
    ihagnanimitalis experimenlo testiraonium prscbenl, de quo in prsecedcnii capite egimus; cnm Bruno
    tolaque in posieritale eum coniniendabilem rcddunl. unns ex prsecipuis indulti illius ojipiigiiatorihus ci
    Hildeberli el Sugerii relatio de dimissione Pascha- delalus fuisset, ralus ponlifex, quod ex celebris
    lis Romani ponlificaius a Gollefrido Viierhiensi B po.tenlisqueCasinensis coeiiohiiTegiinine majus acce-
    Chron. p. xvu, his cariniriibus coiifirraatur, npud deret Brunoni noraen el aucloritas, illum Signiam
    card. Norisium pag. 44G, edilis; ideinque ait in revertere jussit. Bem ila profecio tradidii Petfiis
    coiicilio Roniano an. 1112, Paschaleni Cani reiie- Diacoiius. « Iiaque, ail, eidem abbati Briinoni
    rasse. dircxit epistolam Paschalis poniifex, qua vcluii,
    Papa dolcns lamenlu movel, totumque per orbem ne ultra cpiscopus esset et abbas. Neque ultra
    Ecclesiam stta charla vocat properanter ad Urbein: ferre apostolicam sedem episcopuni aliqnem hio-
    IIwc ubi consedit Cwsaris acta dedit. riasterib prseesse tam celebri. Fratribus eiiamper
    Tunc ait : o Palfes, a Cwsare scripto notnte episcopum Osliensem, et hiijus ccenobii monachutn
    El qnodcunqueplacel, sttperhis decreia paratf. : litteras misi.t, inandans, ne ipsi viro ullerius obedi-
    Me quoque ponlificem non fore jtissa dale. rerit. » Chronologum Casinensem haci in narrntionc
    Peccatis maia.vestra meis venisse nofavi; secutus esl Mabillonius in Annalibus ficnediciinis,
    Officiisme deslitui dignum reputavi, jtoin. V, p, 559, rion vero Ferrarius, neqtie Ugliel-
    Me quoque deponi ne pereatis ail. lius. Prior eniin in catalogo sanclorum Itaiisc, quem
    11-wc-ail,el mitram rejicit, mantumque relinqnit. plurimifaciuntBoIIandiaiii, petilionibuS precibusque
    Ordinet Ecclesia sineme quidquid placet, inquit, Signiensis populi Brunonis ad suatn Eccleslam red-
    Morequepontificis judicel ipse sibi. iiiim tribuit; ait enim:« Ad Ecclesiam suam inslanle
    Horuhi scriptorum consensus de volunlaria Pa- popnlo redire cogilur. > Ugliellius aulem stippdriit
    schalis dtniissione Roniani poniificatus ila prsevalere. oriam coritfoversiam Pasclialem inlerel Bruiioheni,
    dcbet uni Pelri Diaconi tcstimonio, qncni perssepc a utfum pfsestaret magis episcopali nninere fungi, an
    nobis de erratis, et omissis redargni posse, osiensuni monachorura ccetui prseesse; cumque primum asse-
    est. Sed aiunt vere Bruno ccenobii Cnsinensis regi- rerclponlifex, illeraiionibus ejus, et revererilia yi-
    men dimlsit, et Sigriiam ad suam adminislrandain ctus abbaiise fegimen, exactis in ea tribus annis, et
    Ecclesiam reversus est; non polestergo in dubitim decem mensibus, dimisii, et ad pristinam sedeih,
    revocari, quod Paschalis poiilifex ei dimissioncm pro qua ordinatus fueiat, reyersus est. Dissidiurii
    abbaiise Casinensis pcr Leonehi Osfiensem, cl per autem illud turaultu et acerbitale jjleniim, quoti
    epistolas ipsi Bfunoni, et moiiachis scripias prxce- discessio Bruiionisa monle Casinoexcitavit,"siieritfo .
    jicril; queiiiadnioduni idem Petrus Diaconus adno- cum pluribus scriploribus prseterirera, nisi quse de
    tavit. Hsec bisiofise pars reliqua nialeriem se- eo vulgata sunt, eximiam S. episcopi probitntem, ei'
    quenlis capiiis prsestat, in" quo examen reser- j) inonachoruiij- famam illuslrem oirenderent. Pctruni
    vamus. Diaconum iterum audiamus ; narrat enim moiiaclips
    (62) Hisce scriploribus plusquam cscleris adlisesit pro salnte animsenostrse eogilanius, et commissum,
    Mabillonius, ctijus teslinioniuni grnvissimum bic quod pro fralfibus, atque filiis, pro excidio Urbis,
    referam. « Uhi Paschalis, ail, in Ufbem ingressns . etuniversseprovincise egimus, emendarecurabimus.>
    est, reliqni cardinnles pacliim illud magnopefe Memoral deihde delationem apud ponlificem factam
    improbarttnl. At pontifcx, necessilatis arliculum in de Brunone Signiensi episcopo, el abbate Casinensi,
    facii excusaiionem oblchdens, cnin eos non facile utqui ilio ih dissidio lanquani dux, ct signiler se
    placaii ppsse ihtelligofet, dedit lochm irse, et in gesseril, qiiam ille dalis ad Pasclialem, el ad Pelrum
    Cainpaniahi secessit. Inierim prsedicii cardinales; Portuenseiri lilteris diluere siuduii. Vid. -Mabillon.
    Bomse comiliis Jiabilis.simul c.uniJOanneTusculano Annal. Benedictin. lib. v, an. 1111, pag.550, etPa-
    faclum rescinduut, ulpole snperiorum poiitificuiii- gihin loc. cit,
    decretis omnino contrarium. Quod uhi rescivit pon- (63) Brunon etail loujours evdque de Segni, ct
    lifex, qui tunc Terracinse versabatur, scriplis ad qnelquc instance qu'il eut faite pour eire decharge'
    eos liiteris, zeliim quidetn laudavit; sed id non de cette I^glise, ie pape ne vohltit jamais admeliro.
    canonice, non ex charitate, sed cx semnialione factura sa renonciation. Fleury, lom. XIV, liv. LXV,
    videri dixit : « Quocunque landem niodo, inquit, an. 11.11.
    facluui sitjiios .lamcucoiifisi.de niisericofdia divina,
    \n S. BRUNO EPISCOPUS SIGNIENSIS. 124
    Cnsinenses, audito Brunone cis propoiiciile in abba- \ tris injuria commolos, libcnliquc animo fuisse re-
    tem quemdam monachum, naiione Ligurem, Pere- vpcnturos, nisi timuisscnt maiidalis ajioslolicis ob-
    griniim nomine, graviter commotos iuisse, ac una- vjare; poslea eosdem ccenobitas diabolicis sug-
    nimiler dixissc, si vellet ipse rcgimen retinere, Ii- geslionibus insligatos contra S. abbatem conspira-
    benter ei, ut antea, paruisscnl; si vero illud diniit- tioiiem fccisse, ait, cumqtie non jolum contumeliis,
    lereparalus esset, eos liheros sineret, ul juxta con- verum etiam verberibus animo infrunitb et irri-
    stilulum a S. Benedicto, ipsi suum ahbaleni eligc- verenli a monasterio expulisse.» Terlio nemo neseit
    renl, quera voluissent. Prseterea addjl nionachorum hiijnsinodi narralionem, jam eximie confulatam n
    coriimotionem, ne Peregrinus ille vir nmbiiiosns ae D. Pliilippo Malabayle, et ab Erasmo Gattuln, de
    valde callidus prsevalcret, ndeo cxarsisse ut Bruno quibus supra menlionem, fecimus, eanique ut ca-
    timore perculsus in inferius monastcrinin descen- lumniam penitus despexisse quotquoi scripiores
    derit. lnterim cum Peregrinns arraalos militcs in Chronicon Casinense post Petrum Diaconum illu-
    ccenobii septa invexisset, ul vi phliiierclqtiodsponlc strarunl. Cum Bollandianis landem dicimus omncm
    assequi non poleral; monacbi pariter oinnes insur- hujusce facinoris suspicionem esse ahjiciehdam, tii-
    rexere, tantoqiie impetu insolenicra lurbain adorli pole Brunonis sanclitati, optimoque monachorum
    snnt ul ab sedibus illis omniiio depnlerinl. Tandem B Casinensiura noniini indignnra, el injuriosani.
    Pelrus Diaconus historiam ilaconcliidit: « Qnodcum CAPUT XII.
    abhaii niinliaium esset, ad hocmonaste.riiiin ascen- De retlitu Brunonh ad Signiensem Ecclesiam.
    dil, ct ad se fralres advocans, nolo, inqnit, ut pro- Qna Jselitia, quoque plausu Bruno a Siguia*po-
    pter me, intcr vos, et Bomariam Ecolesiam scanda- pulis exccplus fuerit, cum illiim sibi reslitiilum vi-
    Iiini oriaiur, ideoque virgam pnslornlem, quain inihi derini, _ex iristitia el mcerore argni jiotest, cum
    tradidistis accipiie, el niox supcr nltare ponens, fra- pliirihus, annis eura absentem, aiiisque votis illiga-
    tribus absolutionem faciens, ad episcopatum siium tum dolucrinU Bedilus ejus mense Qctobri 1111 a
    reversns est. > Hacde concerl-tiioiie ne yerbnmqni- Peiro Diacono collocatur. Et itn fieri debiiil;. nani
    dem aptid Mnbillonem feperies; meniinil quidcin scqiicnli anno accessit ad conciliuiu Laieraiiense n,
    epislolse a Pnscbali ad Leonem Ostiensciii episco- a Paschnli 11celcbratum, ut ex sna siibscriplione
    puni missse, qua Brunonem nioiicbai ut se ab ahha- conslal. Quamvis Signia noii ila dislcl Casins, et
    lin diraitterct, ei mon.iclii alium abbalem eligereni. civcs haud faro S. episcppiim suiim videre alqiie
    Hisporro verhis loluni faclum perstringil: «Fecil, consulere possenl « oihhiquc ahno, ut ait anony-
    ait, quod insecral, Bruno, uialius prpseeligeretur; ., nius, qiiandiu perraansit in raonasierio, de nianii
    al fratribus conslatilcr renileniibus, referlea allo- ejus clirisma, el sanclum oleum suscepcrunt, quia
    ciitum S. episcopum, quse supra exPetro Diacono charissirao vencrabanlur affecln; > aliamen cjus
    tradila sunt: Nolo, ut proplcr rae, > cic. Ideni Ma- prscsehtinm vehCnienier exoptarunt, ex amorc, quo
    bjllonius post hsec Petrum Diacoiium redargnil de euni proseqnebanlur, flngitantes, ul prsesens uni-
    jiluribus sua in Hisloria omissis, dequc aiiis falso vcrsx dioecesi spiriluali consuleret saluti. Prislinani
    relaiis iom. V, lib. LXV,p. 139. (64) Ahonymo vero viix formnm slaliin assuinpsil S. Biiioo, el siugulis
    Signiensi hoc in negolio nullam fidem prseslare JJOS- pastoralis olficii muneribus cumiilnlissime salisJn-.
    sumus, qui discessum Brunonis a regiiniiic Casi- ciens novus virlulura sjilendor, novusqtie rcrum.
    nensi ex conjuralionemoiiachorum coiitra prsesulem ortlo in Ecclesia Sigiiicnsi exshigere ac refloresccrc,
    suutn repelil, eosqhe, qiiod iilum violenler el con- visns esl. Adeo vcro percrebucral Brunonis ccle-
    tumeliose ejecerinl, criminaiur. Ut figinenium ejus bril.is non ih llalia soluni, sed in Galliis ciiam, ubi
    narralionem judicanius: prinium cx eo, quod ciim suis in lcgalipnibns inaxinin ncgoiia feliciter cgerat;
    ipse anonymus sepluaginla, ct ultrn annis Brunone ul ssejie sa'pius cpiscopi conlrov.ersiarum stianim
    posterior fuerit, neqne ea, quse hoc de facto scri- judicem el:gerenl, aique in cjus senlentia conquio
    psit, aliciijus cosevi auctoris tcsiiiiioiiio confirmel, D scereiit. Ipseenira nairal ginve dissidinm oiitnn
    aitt ex Vulgiopinionc, qua niliil incertius, accejht, intcr Sipontinum episcopiim ct Beuevciiianum, cuni
    :iul Signiensibus niniis indulsil, ijui ranle afieclura ad cinn cansa dclala fuisset, qtinnivis arcliidincoiius
    aiiimum crgn religiosissiinos illos viros liabuere, Eeclesise Benevcntailse episcopi sui pnrtes callide
    quod psstofem suum, ips.is invitis, landiu apiid se nimis ac violenter proseqnerei.ur ; altamen, qui.a
    r fiineri:*!. Secnndo, quis credel scriplori seipstim ralionuin niomenta Siponiino favebant, ei ctiusam
    (onlraciceiili ? Hoc dc lapsu. qui juxla critices cn- adjtidicavil (63), Alterius causx relnlorem el ju-
    noues est gravissiinns, evincilur anonymiis; si qui- dicem exslitisseBriinonem constat ex bullnPascba-
    dein cum paulo ante monachos commendasset, di- lis II, quse est ix in toino II colleclionis Maynardi.
    <ehs, « plerosque ex eis spiritu Dei agi, sujier Pa- llac-iii coiistltutione ponlifex nionachis Casiiiensi-

    (61) Erudiiissimus etiam Tirahoschius Pelrum an. 1784. El arite ipstim cardinalis Norisius Histor..
    Dinconum in nianifesuiin errorcm facli, et anachro- De invesliluris p. 458, euindem clirouologum de
    nisimim lapsuni demonslrat in Apjiend. 1, pag. 451, similibiis erraiis reprehendiu
    tom. I Hislor. abbal. iKonaiilulanse. edil. Mutinse (65) Coiiimeiii.adc.ip. xxv Dculeron., p. 211.
    1-25 PBOLEGOMENA.— YITA S. BRUNONlS. 126
    hus eonfifniavil .confra abbalissam S. Marisc iirhis A iipii una esi scriplorurii ojjinio. _S}allhsciisLnurelus
    Capuse cellani Cinglenscm, nhi hse.CrdeBrunone ha- in nolis nd suprncil. Chronicon Cnsinense, ab ipso
    Jienlur: « Begresso Brunone episcopo Signirio pro- ediiiira Neapoli. nn 1.016 piilat, juxia suani cpmpu-.
    loquente, dixenml rationabile ac jtisluni sibi do- lalionem, pbiium Brunonis an 1125 consignandum,
    mini papsejuilicium videri, rattiinque idhabendum quod Angelus Roccn lib. Decmionizaiione sancloriim.
    lanquam caiionico oniine peiiracialnm. > Eadem leslalur, Romse in liiblioth. PP. Congreg. Oratprii
    senlenlia jarii prolata fuerai ab Urbano II, a qua asseryari bullam canonizatioiiis S. Brunonis facte a
    prsedicta ahbatissa appellaveral. Constitulio hsec Lucio III, anno D. 1183, et cum hic solemnis nctus
    daia reperitur Kalendis Aprilis A. D. 1102, Pascha- referalur al nnniira b'8, a IranSitu adsujieros ejus-
    lis jJontificisII. Plura foiiasse alia liujus generis deni S. episcopi, scquitur eum functuin vita fuisse
    jtidieia a Brunoiie acta probabilc est, quse, ui illa, an. 1125. Sed hiijiisniodi hullse apographum in illa.
    de quibus iiicinioneiii fecimus, vitse cjus _scriptpr.es biblioiheca non exstal,; ulcgo ipse qusesivi, ct nemo
    omiseruiji. Iteiuni Biuno Boihani se contulii, ul so vidisse lestatur. Yerius aiionyiiius aitmim heatae
    dixinius in capile prsecedeiiti, el inlerfiiit conci.io dorinilicnis Biunonis descripsil: « Migravit, inquit,
    m Laleraii.,.quod Pasrhalis pont. an. 1116 cele- ad Dominum xv Kal. Aug., an. v Calixli II, sui
    bfnvil ai coinpoiienda dissidin, quse adlfuc Eccle- B vero episcopatus XLIV.>. Nolani bi characteres non
    s a n proplcr invesiiluras divexabanl, alque in eo aimum 1125, sed an. 1123; currebat eiiim annus v
    rnrsiim illud ipsuin privilegium dahinayit, ct ana- ab assuniptiohe Calixti II ad cailiedrain S. Petri,
    Ihemale pereiilsil. Paschalis biennio elapso e vivis quando S. Bruno die 18 Julii, an, 1123, extrcmam
    cxcessit, scilicel die 16 Januarii an. 1118, eiqiie diem clausit, nec ea ulterius diflerri polesl. Accedit
    posiduPdeciradies successordatiisJoaiines S. B. E. unanimis scripiorinii accuralioruin consensus, qui
    c;inee'larius, opera prseseiiim Peiri cardinalis epi- eplscopatuih iniisse aiTirnianl sub S. Grcgorlo VII,
    scopi Porluensis, cui Gelasii II nomeii imposiliim aii. 1079, ut primo capile diximus; eo scilicet anno,
    fuit. Quam luctuosa Gelasio sui- pontiliealus iniiia qiio cum Berengario in concilio Romauo de SS. Eu-
    fucriiil, ut vixcoroiiatus, Roma fugiens apud Gallos cliarislise sacramenlo viclor decerlaverat. Additis
    pr:csidiiim'qiisesiverit, a scripioribus ecclesinslicis igiturhujus iiiauguralionis ihilio annis 44 in cpisco-
    /u",e descripta traduntur; qui "eliani referunl illum . palu transactis, aperte evinciltir, non ultra an.
    iiondiiiii cxplelo primo poiilifieaius sui anno in ce_- 1123 morialeiii ejus yilahi esse exlendendam ((56).
    Jebri Cliiiiiacensi monasterio pleurilide et podagra ._--Demum cum in cpiifesso sit ex altera actorum a'p-
    correpturii piissinie obiisse. Cuni aulem ad idem pendice IJonorinni III, S. Brunoni ,aram crexisse,"
    raouasieriuhj officii causa erga Gclasium Ugo archi- • propriisque manihus consecrasse; is vcro diserle
    '
    episcopus Vieiinensis se coiitulissei, eumque paucos fuisse dicalttr annus ab obitu Brunonis ceniesimus ;
    ante dies vita perfiinctiim reperisset, cardinales, et cbhsequens ilerum cst eiini ad iniiiioiialilaleiii
    episcopi ipstiin Ugoncm. plcnis siiffragiis in siim- transisse ah. 1123. Idque eliam ex eo confirniatuf
    mum jioiiiificeihele^ertinl, atque Callixlus II appel- quod, ul eadem appendix asserit, annus ille 1223
    Jaius esl. n^cc comnieinorare duxi, tit siniul dicerem fuerit Horiorii septlraus, ulpote qui in poniitice.M
    singulare gaudiura", quo aflccius fuit Brinio, audita elcclus esi ari. 1216, quod cuin epoclia illius "con-
    Ugoiiis eleciione In Roniantim ponlificein, quem in secfaiionis consonat. Jam prope oclogenarius'erat
    Galiiis iiobililate generis, pietate ac doclriiia or- Bruno, atque vitse austerilnle, ellabore vifibus eliam
    palissimum ngnoverat, aique cum eo familiariler valde (lebilitalus, cum piacuilDeo ei revelare, ut
    cge at. Aliaih lseliiise causam sanclo aiilisliti Si- teslalur anoiiymus, rion longe futurum ab liac vila
    gniensi atlulit reconeiliaiio Henrici V, imperaloris transilum suum. Ilac prscvisione admonitus tanlo
    cnm Ecclesia calholica, qiiippe renunliavil landem magis ccelestis exarsit amorei cupiens dissolvi ct
    invcstiluris, casque remisit Calixlo pontifici, a quo esse cum Chrislo; quare assiduis vacabai preclbus,_
    ahs^Miiusfuit n censnris, el in coihmunionem sedis n populuniquc suum frequenti verbi Dei pabulo fefi-
    Roinaiix recepius, id lestnTUibus GolTridO Vileber- . ciebat. Gravi ergo febri correplus decubuit, cumquo
    gensi Chfonic. p. 17, ct Othone Frisingerisi clirOn. invalesceiite infirihitate majori languore afficerelur,
    Jib. vn.cap. 16. Aurio Calixti ponlificalus V Jiuinanse clero ac populo ad se convocaio, postrema eis reli-
    conditioiiis.deb.ilumsolvit Brinio, el lerrenani halii- '- qiiit Chfistianse vitse docuinehla. Et quia langue-
    t toneni cum ccelesti commulavit, ut probatiora cens exsurgere non vaiebat, e lectolo ad fenestrani
    (ioctiincnla leslanlui*. deferri voluil, ubi exlrenios colligens spiritus, lania
    CAPUTXHI. viiantoque dilectionis impetu concionavit ul oiiincs
    De obitu S. Bfunohis. in Iacrymas eruriiperent, imniineiUis irileritus ejus
    De ainio migratiohis ex hac vita S. Brunonis dolore jierculsi. Ut aulem Signienses corisPlaretiir.
    (66) Diem emoriualem S. Bruiionis verefuisse xy forriia aCla videatiir, die 25 Julii addila fuit com-
    K:il. Aiig. coiifirniaiur ex cotl. Cnsiricnsi ntiper re- menioraiio S. Brrinonis, liisce veriiis. « Eodein.die;
    VHrijns-
    oogiiito "acliiris. prieside illius arcbivi D. Joan. Bap. deposilio S. Brnni episcopi, el confessoris.
    Fcdericio; cum enim in eo descriplum sit marlyro- modi addiiiohenifactniii fuisjie credenduiri csi, ppst-
    loginm Usuarili, cjrisquc scriplio c.ircn nniiuni IfipO, qifnin Eucius 111, P. M. solciiiii.cm cjus ccicbravit-
    W.sqiore cciebris nbbntis Desideiii cx cbniaelerum apoihcosiin.
    121 S. BRUNQ EPISCOPUS SIGNIENSIS. 12_.
    dtto S. episcopus eis pollicilus est: unum, jjalroci- .A nos in admiralionem abrijiianl. Romse Bruno igno^
    niura suum apud Deum semper ipsis adfulurum; tus adveneral, Casinum peliturus, a S. Peiro Igneo,
    allerum, iu lyrannicani nunquam amplius casuros cardinali, Deo afflante, quseriiur, in sedibus ejus.
    domiiiaiiohem, quse valicinia vera fuisse eventus bospes recipitur, plurimumque S. Gregorio YJL
    coraprobarunu Taridem morbo excidium minilante, coiiimendaiur. Unns prse omnibus electus ad de-
    Bruno extrema sacramenta sibi administrari voltiit, certandum in concilio Roraano de [calliolica fide.
    ac ferventissimos eliciens aclus anioiis Doi, purissi- contra Berengarium hserelicum, tanta eloquentise vi.
    inam animam suo reddidit crealori anno sctalis et doclrina eum confutal ui palefacla veritale, at-
    suse 76. Ilsee ab anonymo accepimus; cseteri aulcin qiie omn.i errore sublato, palinodiam canere, ve-.
    scriptores salis dixisse visi sunt eum sanciissime nianique pelere coegerit. Quo difljcilius certanien,,
    obiisse(67). Dum funusS. episcopi in temploB,M. V., eo gloriosior cum fuefit Brunonis vicloria, Patruin
    ubi corpus ejtis lumulatum fiiii, ageretur, Deus omniura Iaudibus exornalus, paratam sibi viam ad
    pluribus miraculis sanctilaleiiT ejus comprobavit, siiblimiores Ecclesise gradus videbal. Revera aGre-
    quse auonymus, Chronicon Casinense, nec non Fcr- gorio cpiscopus SLgniensis designaiur,. firrailerquc-
    rarius, ex vetuslissimo quodam breviario memorise hiijiismodi digniialera fenuenlem, solum iterata
    prodiderunt. In his describendis iion iinmoror, cum B portenta adeam subeundam flectunt. Multo majp-
    cjusdem riiirabilibus signis Arigelus Toti caiionicus reih suse demissioni conflicium fieri sentichal Brimo.
    Signiensis Viiam S. Brunonis typis Romanis 1753',. a legationihus, prseclarisquc muneiibus, quse tiuii
    ab ipso edilam exornavevit. Urba.nus 11lura Paschalis II ei perssepe tradebaut;
    CAPUT XIV. qiiare ut sui noraiiils famani uhique resonanieni
    De virtutibus S. Brunonis. .' effugeret, in Casini solitudine se abscondit. Yerum
    Mnxitnis Brunoiiem claruisse viriulibus oportet, neque ibi privalus ccenohita diu csse poltiil; qiio-.
    cuni lantoruni virorum summorumque pontificum eriiih se occultahat, eo magis.honores eum peise-
    graiiam et araorem sibi comparaveril.' Jam supfa quebanlur; uude oinnium iiionnclionini suffragiis in
    diximus qua benevoientia eum complexi sint SS. Archimaiidrilaiu Casinensciu assiiinpiiis, celeher-
    Gregorius Yll, et Petrus lgncus quamque spten- ri.moilli ccehobio prseesse coactus fuiu Scripsere
    dida stise dilectionis arg.imenla ei prsfcbuefint. aliqUi, ex qujbus Bellarniinuiri, Oldoinium, Toisse-.
    Plhriini eliam faciemlura esl S. Leonis IX tesli- riuni, Marteneum et Mabilloniu.mproferam, Bittno-
    monium, qui ciiin Joamii Tusculano episcopo nein inter S. R. E. cardinales cpopiaium, scd cuia
    apparuissef, ei prsecepit uf Brunoriera Signien- ** bacdp dignitate, illi collata, desint Ceiiiora docu-
    scii) ad cjus gesta scfiberida excilaret. Nota eliam nreiila, saltem conjicere licet eam sibi oblalam.
    omnibus fuit maxima cjus ctim Petro Anagnise humiliter recusasse. Ab hac singulari virtutc quam.
    iiisigni cpiscopo necessitudo, cui morein gereiis, Biuno impense dilcxerat proliuxisse credcnda cst,
    Pcniateuchura suis coiniiienlariis .illustravit, cju- sumina a molliorihus vitse coininodis abslineniia,
    sque vilsc sanclissirae actte compendiuui posieri- qua semper modico ac frugali victu, delrila veste,
    lali maiidavil. Migravit aiilem ex liac vita S. Pelrus ct vix necessaria supelleclili oontenius vixit. Ilinc
    ahno 1105, eumque inter sanclos Paschalis II col- plurimuni apud Gallos scriptores commendatum.
    locavit, Brunonis prseciptie lesliraonio permotus. Biuiionem accepimus, quod dum aJii suse legatio-
    Qui piiniain adolcsceiitiam in schola altioris pcr- nis lempore magnam auri vim habebaut, el finiUi
    fcclionis exegeral, quiqrie desiderio "-ejusincensus legatrone, in via a prsedonibus evspoiiabanuir; eam-
    lerrena omiiia dcserefe, et Deo soli vacare sibi pro- dem prsedam speranles, feverien.tem de Galiia Bru-
    posuerat, jain firmissiina oniuiura virtuluni jccisse ijonem adorli sunl, sed cum nihil apud ipsuin, rjisi.
    fundamcnta dicendus est. Qjiis mundi fugara, hono- modicum viaticum invenissent, sua spe frusiraii.
    rum, ac diviiiarum conleiriptum,perpeluamsui abne- abierunt (68). Memor atitein Bruno Grcgorii Magni
    gationeni ei inspirnvit, nisigratia cceieslis, quse suis TJseiitenlise, qua docuil, ad oniiiiniodaiiiperfeclionem
    illuin beiiediclioiiihus diluculo prsevenil, ul eximise non sufficere omnia reliquisse, sed Cliristi Domini
    sanctitaiis exemplar in Ecclesia enilerel? Cumque sequelam addendam; huic se conformari omnino
    bscc ab humilitaie gerraen accipiat, quanlum Bruuo cohtendit. Cum enim Servalor noster. dileclionis
    banc virlulem iu deliciis habuerit, perpetuum cjus inimicorum prseceptorem et exemplar se fecerit,
    sludium nianifesiavit. Neque mihi ,opus cst remi- quippe a ligno pendens Palrem rogavit ut cruci-
    nisci dignilalem canonicatus Astse ei Scnis ab eo fixoiibus suis ignosceret; hujusce dilectionis et
    dimissaii), oiimemque despeclum nomen, quod apud beiieliceiilise Signiensis episcopus perfectum imita-
    cives illos sibi meruerat; cum non sint hsec nisi forem se prsebuit. Parum ei fuerat Adulpho viculi
    prima demissi animi ejus specimina, cllonge raajora coiniti injuriam et serumnas carceris illi dimisisse,
    (67) Cardinalis Barpniuspost menlionem demis- « gnina in eccl. S. Dei genilricis. et virginis Marise,
    sionis Bruiionis abbaiise Casinensis, ejusque reditus < ad cujus memoriam hodie quoque Dominus ntira-
    ad Signiensem Ecclesiain hsecaddit. < Ubi in s.incta « cula patrare dignalur, ipsius intercedenlibus rne-
    « coiiyersaliorie usque ad Oderii secundi abbalis « ritis. >
    « lerappra vivens, feliciter niigravit ad Dominum (68) Vid. Pelrum de Marca De concord. sacerd.
    ti pridie Kul. Septembris. Scpulttis cst in civil. Si- el inipcr., lib. v, cap. 50, h. 8.
    Iffi PROLEGOMENA. — YITA S. BRUNONIS. 13<J
    sed cum magna ex poientia- -tet divitiarum copiain, A clpoesiiri insupcreum proscculumfuisse, ejus scripta
    exlremam itidigenliam el calaihilatem cecidisset, abunde tesianlur- Htijusmodi aulerii facUliates an-
    Bruno illi nunquam defuil, omnibusque in egeslali- cillasvocat S. episcopus supremse dominaeynempe
    Jws abunde subveniu Difficile esl viise noslrsc hosti-- scieniise; Dei, cujus arcana- earum ope felicius in-
    bus beneficia rependere, sed mullo diflicilius tem- vestigaiiluraliisquepercipienda tradunlur. Pliiribus
    perare animum, et cum liis libcraliier agere,*qiii quidem in locis sophismala et cavillosas argujneii-'
    bononomini el-integritaiis opinioniitisidiantur. Ab taliones redargtiil, quibus utunlur hsefetici, ul ih-
    liis conllictalhs Bruno conslai ex ejus epislolis, lam canlos deCipianl, el rniiociiiialione, velut Lyd:o
    ad Paschalera ponlificera quam ad S. R. E. cardi- lapi .'e, nos uti debere doccl, non ad-obtrgciidum 1.
    ilales, in quibus depellit quidem calumnias ipsi errorein, sed ad- Tuanifeslandam probaiidanrqiie
    affixas, quod Pascbalem c llirono submovere cogi- veritatemf Prsccepta vero moralia -frcqueniissiiuc->
    tarel, adversarips ejus foveret, lotamque iurbarct iradii, qcse lion solum niandatis evaiigclicis^oraiiino'
    Ecclesiam; sed eos, quos noverat sibi jnfensos, hl stint consent.inea,> sed cx prohalioribus etliicis-de»
    fralres senipercoluk, nec verbo, nec scriplo ali- proiripla, Platone scilicei:, Arisiorele, Seneca, quos
    qiinl proliilit, quod- minorem T*haritaieni el bene- in deliciis' habuisse vijetur. Ad"'hisloriahi pafitei">
    -vuleniiam ostenderet. Qui ergo ini-micos diligit, B,sacram incubhil, eamqiie prinium' iu divinis iil.uis,
    qui se persequentibus benefacit, cum cx Christi deinde.ex ieclione Philonis, ci Joseplii, aliorhiiique-
    doctrina Jilius charissimus sil Patris, qui in ccelis scripioruhj Hebrseoriiiri sibi comparafe' sluduil;
    est, htijus filialionis amjjiissiiiias gralias sibi Bru- eique profanam adjunxit, euni rittis, fabiilns elsen-'
    nonem promeruisse iiemo dubitabit. Jara vero qiiod; leiilias gehlilium auclorum usurpare consiievefii,
    spectal ad zelunj pUrilalis Christi.iiise fidci, ad si qiiiJuliJitatis ad rem suani ab ipsis confeiri.
    moruni saiictiinoniaiii, ad cultuni Dei el-s.iiiclo- digiioscercu Cum scripla ejus colligeremus S. epi-,
    riim, Brmionem ea viribus omnibus promovisse, scopuin hisloiise item naiuralis, niinime -nesciilm.-
    concilia quibiis:prsefuit, munera quse gessit, scripia fuisse cognoviinus, siquidem cuin de plantis, de
    qnse edidii, selerno illi cfuni lestimonio. H:cc, et arboribus, de lapidibgs.deaiiimalibus sigil, apposite
    supcriora nnimo reputans a sjngulafi quadnm pla- eoriini pfoprietaies, virtutes, indolemque describit,
    neqtie generosa Bruiionis forliludine abripior, is ui ex Tlieophrnsli, Plinii, Dioscoridis, aliorumqtie
    enim nullis pepercitlaboribus, ajmd plures natioiies siinilium proinpluariis eas desumpsisse cpnspjcia.lur.
    iuagnosque principcs ardua qiucque iiegolia aggres- Reclum .iilsnper- Chronologura Brunoiiem dicam ;r
    sus felieitcr -confecit, ille eliamiiyuriis, oblrei-la-, cum in aniitiruni compuiaiione, in qua tol tantique
    lionibus :niinisque infeiisorum 'iiomiiiuin invictura '':script.0res;er-rav.ere, ipsum Ciim luiioribus chrono-
    aniiiiuni objecii. Cum sibi coiiscius esset. Bruno, logis consenlire demonstrabimiis. Neque in scri-
    nihil aliud quam Dei glpriam velle, eam.iii veiitale bendo, ubi opus fujl, lcpores, veiiustalesque poel;\-
    ruin neglexil; prsecipue in Expositione super Canti-
    jiistiiiaque luenda, in nialis ad bonam friigem revo-
    caridis, in opporlunis consiliissuppedilaridis inipa-; cuni canlicorum, ul .sacri scripioris. imaginibus; -
    vide proseqiiebattir. Hinc quid mirum, si ab invidia, dictisque allegoricis seconforraareu Fateor cquidem
    nl pertufbaior Ecclesise, iit partium" studiosuSi ut hon.nullas.i vulgaies opinioues, el commenia quo-
    suse opinionis nimium lenax, insiraulatus fuerit? ea- runidaih Brunonem adoplosse; sed danda esl vcnia
    est enim nobiliorum vicissiludo virtuluin, ut qni setaijs illius scriptoribus,-cum criiices leges noiiduitj;.
    . eas oderinl inalediciis aspergarit et ad oppoSila vitia in scribendp lueem et normam pTsesiarent. Carriii-"'
    iradueanl. Verum queniadniodum sol nebulasdissi- nibus ulique. Brunohera nostrum .(lelecialuin fuisse
    pat, easque non paiitur sibi lucem eripere, ita vir-; auctpresaliqui affirmant, e.f specimiiia esse possiuit
    lns, suo splendore longe lateque coruscanle, omnia versiis,iJIi,.qiiT in Exposilione,.Psalai.i CL Jeguntui',-
    sibi adversanlia repelliu AHa pltira addenda essent • quanjadmodum lii djversi nielfi, quibus S. com--
    de fide, spe el cliarimie, quse prsecipuse ac summse p! menlator.specipsiora Canilci canticoruin complextis
    in viro sanclo requiruniur; cum autem IPta Rruno-: esl.. An-vero fuerit disertus oralpr S. Bnino p.ra-
    nis vita, cujus gesta huc usque coinplexi surrius, lipnes ejus, hoiijiliae scilicet, et sermohesJuculinicr
    Jiis maxime eiuceai, et confirment prseclara docu- demoiistrabunt. Yefuui hsecsludia, quse irienlem illu-
    meiita in 1, 2 et 3 cap. lib. n Sentenliaruni tradila minant,. aiiimumque obleclant, ab excolendis gr;i-
    uberiore, npn indigere prolialione arbilramur. yioribusdisciplinis eum npii_avoearunl; cutn i.njure
    ._ CAPUT.XV. . canonico et ciyiii pluriinum valuisse.comperluii! sit.
    De S.Brunonis sapienlia. Be quidem^yefaxur suiuroi ponlifices lol legaiiones
    Cum plahe inielligeret S, Bruno sacram Scriptu--. ci deraandarunt, riisi quia ipsis cpnstabal,-qiiautum
    ram prseler divinorum mysteriorum rcvelationem, in scientia canonum Bf-uno excelleref; quaniaque
    atque legislaijonem, humaiiariim eliam cognitionum . prudentia, et doclrina in diiTicilipribus negpiiis
    thesauros continere, nihil reliqui fecit, ul illis se_ -judicium ferfet? Qiisedam-,ex_ mullis hic iaiituiA
    exornarel facukatibus quse menlera excolunt ani- referam.Cum in Galiiis pontificise legaliohis oJTicio
    delala .esset c.ausa dissolutjonis,:
    mumque perficiunt. Hinc esl, quod dialeclicam,<. fungeretur, eique.
    ethicam, liistoriamr, chronologiam, artem-oraloriam^ ; malrimonii, \ ' - Machildes.Gallgrano Piii--
    quam petebai
    151 S. BRUNO EPISCOPUS SIGNIENSIS- 152
    Hppi Crassi a cublculis nu|>la, cl ulraqne persona \ rum suorum partem exaravit, (;uibus, xjuantuni de
    absens esset, episcopo Parisiensi injunxit Bruno, ut Ecclesia meruerit, eain doctis in saeram Scfjjjturain
    utramque partem die coinpeienli ad causam voca- commentariis locuplctaudo, jam diximus; et hic
    ret, apud quem, cum vis et metus gra»is probatus rursus prsedicare supervacaneum judicamus. Seil
    fuissct, judicala est causa in favorem Macbildis. et lio.c.maxime in cjus admiraiionein nos abripit
    llsec babenlur ex epist. 161 S. Ivonis Carnotensis quod lain cilo prodigium veluti sanclilatis iieret
    ad Huinbaldum episcopum Antissiodorensem. In adeo iil, post pntieos regularis profcssionis annos,-
    concilio autem Piclaviense, cui Bruno S. R. E. coiiscniieiitcs raonachi tmines supieniura ccenobii
    legatus prseeral Berlrandum archiepiscopum de regimen illi delulerint.-Tanti sane in conspeclu Ro-
    Simonia conviclum deposuit, alque in ejus sede manse Ecclesise, qui hujusmodi dignitate exornati
    Riccarduin cardinalem abbatem S. Vicloris colloca- essent, babebantiir, ut non soluin cardinalcs', el
    vit. Tandcm eliam jurisprudenliam Brunoncm sibi episcopi fiereni, sed ad summum etiam poiiiificalum
    sociam adscivisse diccmus, qUod constaf ex codice assumerenlnr. Et ne velusliora liieinorein exempln,
    ms.archivi Gasinensis, in quo compendiose quaedam illis iisdcni tempoiibus fuere celebris abbns Dcsi-
    legum civilium collectio coniinelur. His ergo prscsi- derius, pontifex posiea Viclor ni appellaius,
    diis ep.iscopale rauniis mnxinin cum gloria , populi- B el Gelasius H. Leo Ostiensis, el Reinal.ius abbas
    que sui iilililate perfecfus est Bruno.ccclesiamque, cnrdinales, pluresque. alii, qui nou minus cceno-
    doclissimis scriptis suis illustravit. Hsec inler, plures bium. Casinense, quam ordinem Bcncdictinum
    scriplores deperditum ejus in Isaiam comraenlarium uiiiversum iilustrarunt. Cum igitur Bruno sapien-
    valdedeploraiit; cum enim nemini ex proplieiis ul- tia et sanclilale maxime enilerel, quibus amorem
    tius el copiosius divini Reparatoris mysteria et sa- el venerationem magnorum principum sibi conci-
    cramenla rcvelalafuerint, eoruiiTinierpretalio ul ex- liavit, haud difficile illi fttit largiliones plurimasab
    positio tenlari nequit; nisi ab co qui amplissiina jiol- eisdem impeirare, non ut suis commodis consuleret,
    leret divinarum rerum cognilione, el qui velusiiores sed ut Casini reddilus et facullates amplificaret.
    interpreles plurimi habitos consuluissel. Fertur ex Quani ssepe eiiam ab ejus ore S. Benetlicti .laudes
    his Brunonem prsccipue S. AmbrOsium sibi ducein resonabanl, _uimodo Spiritum sanclum pereura
    proposuisse, sed ciim huc iisque utriusque S. Patris lOcutum fuisse diccret, maximique habcndas ejus
    il-jjslratloiiibus careamus, eorum sapientia et labore senteiilias; ila serm. IV, lib. ii Seiiieiiliarinii;
    frui non possumus, deprecamur laraen qai niaxnnis aliquando humililalcm ejus exaltabat, quod kneis,
    bibliothccis prsesunl, ut ad hsec comparanda sacrse vJlibusque gloriareiur, ihdumenlis, et paupcrc su-
    doctrinse monuraenla omiieiii curam impendant. C pelcciili uterelur, idque in serm. 19 ejusdem libri,
    CAPUT XVI. cui litulus De abslinenlia. Alias parentem suum,
    De dileclione S. Brunonis erga ofdinem S. Benedicti. quo Bencdicluin nomine non raro vocat,inler prae-
    Nemo hacienus gestorum S.'-Brunonis illuslrator: cipuas S. Ecclesise columnas, apostolos scilicel Pe-
    de amorB aique existimatione 'ejus erga sanclissi- irum, Jacobiim, ei Joannein, ac primos inler mar-,
    nium Benedicti iiislitulum iraclavit. Cunt autcm sin- lyres, .Slephanum, ct Laurenliuiii collocare non
    gularis el eximia fuerit toto vilse suse tempore in dubitavil lib. i SeiUenl. cnp. i, quem eiiam cum
    illum monachorum cceium ejus dilectio, peculiari. ausierilatis et ahsiineniise. portenlis, An'o.iio,
    hac disscrlatione eam prosequi jure meriloque deli- Paiilp, el Ililarione coniparavit Jib. n Sentent. c. 9.
    beravimus. Etquidcm quod Bruno nobili geneie na- Prselerea ipsum S. Bencdicliim serin. 2 De con-
    lus, non puer a parentibus oblatus , sed liber, et fessoribus lih. vi Senlenl. Salomone sapientiorem
    adultusj hon" anguslo exsiiiuulalUs patrimonio, iiec appellavii, < non de sapientia hujus mundi, quse
    obscurus iti sscculo, nec spe dignitatum illectus, sed stultitia est apud Deum, ad quam iste nunquam
    jani dupliCi cnnonicatu insignilus, eiepiscoptis con- accedere voluil; sed de illa sapienlia, quse vera cs%
    spiciise sedis ordiiinins, a sitmmis pPntifiCibus oh et quse ducit hominem ad vilam sciernam. > In
    prneclaram sapienliam niagni habitus monaslicam eodem aulem sermone tam prsecipuis vivisque.co-
    profcssionem summo cura desiderio amplexus sit, loribus lotam S- Palris sui -insiitulioncm describit,
    nlque illiid vitse genus cselcris prsettilerii; hoc certe ut cum ea Brunonis dicbus iniegra et inviolabilis
    non nisi speclaiissimis S. Benedicii devieins viriuti- servaretur, hoc uno leslinionio refuialur quidqnid
    bus,quarum filios cjus imilalofes conspiciebat, est contra raonachos Benedictinos- ab iniijiiisscriptoii-
    ascfibeiidiim. Id etinm spectabilem virum permovere buscommentatum est. Ille enim sibi pfoposita ima-
    potuit, quod teniperaia legum Benedicti obsefvariiia ginereginse Sabse, qusedomura Salomonis regisin-
    ci arriserit, cum iiiiusqiiisque ccenobita ad spiritiia- gressa obstupuit, cum lantum rebus omnibus ordi-
    lem sui profectum incumhefe valeal, et non defi- nen), «plendorem ct decus conspicerel, lisec lucu-"
    cienlibus comniodis, ipsi liceai graviOra sludia cx- leniissiiiie tradidil : « 0 si regina ista Saba venis-
    colere, suasque lucubraliones ad posterilalcm ira- , set ad S. Benedictum, et audivissel sapientiain ex
    dneere. Factisboc ostendit S. Bruno, cum dimissa ore ejus, famulos, ministros ejus, filios, et fraires
    cpiscopatus Signiensis administratione, et monaclius ejus, mensas, elcibos ejus, qualiter omnia sunt or- .
    in -Casihensi -solitudine reeepius, ;mnj'oreni scripirj- dinaln, quam-bene.disppsila, qtiomodp omnibus esl
    i"M- PROLEGOMENA.— VJTA S. BBUNONIS. \u
    cor uiiuiii, etaniinn urin.el nemo "dicit aliquid essee A _ mis falsura apparet, qubd Barlliolom.-eiisLucioIII
    suurii, sed sunt illis oiiinin communia, qnomodo seB conjungilur, et cpiscopus Signiensis dieiliir, cum il o
    diiigunt omnes, qnoinodo sibi invicem obediunl om-- ponliiicc annis fere 70 poslcrior fiierit, ut ex
    iies, qiianlusamor, (jiianla chariias est iuter onines,, Ughclli Cnlalogo conslal. Fuii lamen Petrus ab Aic-
    qiiania dilectio. Si, inqtiam, illa rcgiiia Saha, lamj xandro III creaius Signise anlisles, quarlus a Bru-
    prudens, lam snpieiis, tnm rcligiosa, lam Deo devola,, none. Nec omittenda videlur prxclara alia lionoTis,
    bsnc oninia videre potuisset, vere tolum spiritumi speciaJisqne cultus significaiio; llonorius enim 111
    ainisissel, qn.ia S. Spifitus graliam acciperc ineruis-. Signiain ad boc advenil, tribus eura cardinalibus
    sct >Hinc arbitror orlam in Brunone iiiagnam illami coniilantibiis, ~I'ciro scilicet episcojio Prscnestino,
    hsesilalioiicm, lunc cum actura fuii de ejus reditui Nicolao episcopo Tuscnlano, cl Andrea episcopo
    nd Signienseni Ecclesiam; "relinebai enim etinr) Poiitiensi, tit^arara S. Brunoiii dical.iin suis ipse
    S. Bencdiclo addicluni ejus filiofura sancta conver- mnnihus sacrain faccrei, pluresque reliquias SS. apo-
    satio, leguiii opiiniarum peifecla observantia, pre-. siolorum, liiartyrum et virginum in ea collocaviu
    ciim sludiorunique sequa dislributio, siimmaqiieDcoi Hisce siimniis poniificibus dc S. Briinone oplimc-
    vncantis aiiinii tranquillilas quare opus fiiil, pontifi-. hieriiis accenseaiii Grcgoriiim XIII, qui dicccesi Si-
    cia auciorilate, suiquepopuli nunqiiam iiilerniissisi B I gnieiisi an. 1584 indulsit, ul psalmodia el missasrib
    predbiis, ut copnobiuiriCasinense relinqueret, ct adI riiu duplici ctira oclava in die festo S. Biuiiouis
    episcojiale muhus rifrsus obeundum redirel. Celebrelur. Jln oonstai ex Jitleris cardinnlis Sirk-ti
    CAPUT XVII. die II Junii 1584, Gregorij papse aii. xm. Postqiiam
    De canonizatione S. Brunonis. ergoT.ot Romani ponliJices S. episcopum Sighiensem
    Vix Brtinoe lerreiia ad ccelesteriJ patriaiii.thigra- in vita, ct poslobituiii prseclarissiinis (ligiiitalibus^
    vernt, cuiii crebris niirnculis scpiilcrumejus glorio- ellionoribus exornarnnl.flocci faciendi sunt scri-
    sum ac ceicbrc redderetur id plane teslantibus plores illi qui non laudes ejus, sed detraciioncs atl
    clifpnista Casinensi el aiioiiymo, ut sanclus coli posleriialeiii iraiismisernnt.
    coepil, el haberi non modo iu Eccl sia Sigiiensi, sed CAPCT XYJII.
    a monacbis etiain Casinensibtis. At Deus, qui serviini De cullu sancti Brunonis.
    suum supernis honoribus exornari volebat, cura in- Prinsqiiam Bruno soleinni riiu inter sanctos rcla-
    signioribus porientis/aina ejus, et celebrilas, nec tos fuissei, ut diximus in superiori capite, Siguien-
    lion populorum conenrsus nd illius pnirocinium im- *> sis Ecclcsia et coeiiobilse Casinenses eumpeculiari
    piorandum in dics augerelur, Lucium III poniificcm culiu ct honore prosequebaniur. Sed sacra ejus ajio-
    permovil, ht juxia sariciiones ccelcsiaslicas, pro- "^ theosi a Lueio III pcracta, et frequenler ad illius
    batis Brunonis virtuiibiis ei prodigiis, soleihiii i'ilu sepulcrum porlentis coruscantibus, adeo Sigiiienses
    ac ceiebriialesanclo.rurii iioriiine culluque decoraret; aniore et fiducia in S. Episcopum exarserunl ut illum
    Iltijiismodi reiigionis nclus, quem Romse. ponlifex in prsecipnum palronum et proleclorem sibi elege-
    adimplere poterat, ut solcinnior' ficrei, Ijise cura rint. Inde cerlaliin non tani cives quam fiiiiiirai po-
    tredeciin cardinalibus, quoruin noiniiia sub bulla puli rirngiiam vim auri eonluleruni, tit niajus lein-
    canonizatioriis adnoiala "sunt, Signiam Se coiiiulii, plum, ubi sacri ejus ciiieres colebantur, "deceiilius
    et in caihedrali ecclesia, in qua Brunoriis reliquise restauraretur, el prciiosa supellectili ornareiur.
    asservahanlur, sanctoruin fastis nposlolica auclori- Accidit aoiem-qiiod, cmn Cainpania universa anno
    late eum ascripsit. In eodem lemplo exstal riiar- 1557, sedente Paiilo IV in Romana cathedra, ab
    moreiim hujusce canonizaiionis nionuuienlum, quod hostilibus copiis, suh Albeusi snpremo duce iniasa
    isasehabet: etdepopulalafuisset,eamdem calamitateni, suarum-
    HEJlOMi:iETERNi;BEATIBRUNOK1S que:rerura direptionem el combustioiiem Signi;c
    Ql/EJIJ.UCIUS' III, I'. M. CARDlNALlUM ET EPlSCOrORUMcivitas passa est. Cum igitur niliil ab incendiis, ra-
    •"COSVEXT.D" SIGMJEIN ECCLESIA D. MAlil.E jiinis et vastaiionibus militnris licenlia ini;>.ciuta
    L'B1DEFUNCTD5I CORPDS" QBIESCEBAT reliqiiisset, etiain capsula argcnien, in qua S. Brti-
    ISTERSAAXTOS JDSSITASCRIBI noiiis reliquise asservabantur, et bustum pariler
    AXNO ABEJDSABSCESSD LVUI. argenleum sacruin caput ej"us conlinens, euindem
    S. P. fl.-S. fifrorem snbiertini, sed capul a theca extraclum, ae
    Quo ad annum hujusce celebritatis errassede- lino involutum iti quoddam sepulci uin projeciuiu -
    nionslranlBolIandianiauclorem appendicis ad Ciiro- fuil. Qua? arie lmninnn reparare polerant, quam
    jiicoii Casinense, qni a I.ucio 111faclamasseril an- ocius licuitj.-'Siguienses. reslaursre curarunt. At-
    iio 40, post Brunonis obilum, el lempore Barlholo- maxima in irisiilia versabanlur; quod pretiosiore
    iiisei Sigriiensisepiscopi. Ulrumqiie falsitalelaborat; beneficenlissimi Patris sui inonumento carerent, nee
    primum quidem, quia Lucii papse 111electio contigit ubi requirerenl indicium ulliim hnbereiit. Loriga-
    die29Augusli an. 1181, ac proinde curaannis58, post leiupora a. Signiensi depopulaiione die 10
    disteta transilu Brunonis ad coelos, fierineqUilejiis mensis Julii an. IG26, cum codem in lemplo quod-
    apolheosis arino ab ejusdem' obituiO, sed 58 Lucii dam sepulcrum reseralum fuissel, ecce in tcnebris
    111,poniiDcatus ariiio pririio. Alteruiii vcro iion nii- liix iriagna retolsit, niiiabiliter irradians ;ch*ca ii-
    i5Jf S. BRUNO EPISCOPUS SIGNIENSIS. 136
    neiim velamen, quo S. episcojii capiit legebatur. A neqiicam, prselcribo. Scd Astenses eiinm, et Sole"
    Hoc iusigne porlenlum cum statim episcopo inno- rienses, qni certniim S. Brutioncm, ul diximus,
    ttiissct, eo jtibcnte, elcro ac populo ketiiia gestien- civem stuini sibi vindicnnt, suis in templis, ereclis
    tibns, clevatum est sacrum caput alque honorilico; arisin ejus hondreni, oinni ecciesiastico ciiltii, ac
    loco deposiwm. Ul aulem per publicas tabulas por- festiva poinpa die anniversaria trnnsitus ejus ad
    tentosa capiiis S. Brunonis invenlio conslaret, coeluin cum prosequunlur. Senis eliam in citjus
    implorala a Romana sacr. Ritutim congrei?..facul- Ecclesia calhedrali, ul diximus, Bruno canoniCus
    tiite, vocati ad examen idonei tesles, porleiitum, fu.it die 18 Julii cuin ofiicio et raissa snb rilu du-
    quod viderant, sacramenlo confirroarunt. Omnibus plici ejus memoria celebralur, et peculiari in vcne-
    itaquepersolulis rileque probatis, ut publicus cul- ralione habelur.
    tus vcnerando capili reslilueretur, nihil amplius Decrelum cnrdinnlh SIRLETIjconcessipnis officiiS.BRU»
    decreiura NONISephcopi Signiensis^De communi confesso-
    supererat quam Signiensis episcopus rumpontificiim Signim chitaii, el Dicecesidaitim-,
    scripio traderet. Cu.ni diuiius, quam par erat Pelrus cum teclionibus propriis ab eodem doclissimo car-
    Corbellius anlistes illud prolraberet, novo coru- dinali approbnlis.
    scaiile prodigio, rempcrficere compulsus est. Siiper' Nos Guilielmus Sirlelus presbyler cardinalis Tit.
    lnensam proprii cubiculi idcm Petrus sacrum caput n S. Laurenlii in Paneperna, fidem facimus ei aile- _
    rctinebat, al quodain vespere supervenientibus noclis slaniur S. D. N. D, Gregorium papam XIII, vivse
    tenebris, in eo quod decrelum illud exararet, ilerura vocis oraculo nobis faclo concessisse, et liceriiiam"
    idem sacrura caput fulgenlibus radiis circumdalum, dedisse episcopo, et dero Signino in ipsa civilaic,
    tptUmque cubiculum splendore implentibus ei appa- et dicecesi Signina publice et privalim recilandi.-
    ruit. Nescio utrum plus timoris an adiniralionis «fficiuin in clioro el extra infra scriptum S. Briino-
    Pelro episcopo accederel, cum adeo in decernendis njs episcopi et confesSoris sub rilu duplici cum
    publicis honoribus S. Brunonis capiti tardus fuisset, octaya.
    quos tandem 111Id. Nov. an. 1703, maxima celebri- « Dat. in palat. apost., in loco nosirse resideii-''
    tate, civihusque universis exsuliaiitibus reslituit. tise, die II Junii 1584, ponlificatus S. D. N. Gre-
    Hscc orania docet marmorcuin nionuiiientum in gorii papse an. xnu
    majori templo creclum. « LECTIOi.-.Brnno Solerise in Insubria non prociil
    SEDENTE SS. CLEHENTE XI PONT.MAX. ab Asla ciyUalc, Andrea, et Scylla parentibiis bo-
    VEN.CAPDTS. BRDNONIS HDJUSECCLESI.E EPISCOPl nesiis ei religiosis naliis, admodum puer religiosis
    AflGENTEIS TIIECIS,GEHMISQDE ABIMPIISMILITIBDS viris monaslerii S. Perpelui Astcnsis dioecesis in;
    IN EXCIDIO IlliJUSUBBISANNO1557 DENDDATDMC disciplinam traditus, in omiii ccclesiasiica doctiina
    ET IN SEPDLCRO PEJECTDM ET AN. 1626 mirahiliier profecil, Inde Bononiam sludiorun; (ausi
    MIRABILITER REPERTDM SIVINALDCECIRCLMFUSLM missus, lura ssecularibus, lum divinis lilleris egre-
    T.ANDEM DIVINOAJFLANTESPIRITU giain operam c.um navasset, docloris nomen assc-
    i;D HUJDSGLERI,DRBIS,ET DIOECESIS ENIXASPRECES culus cst. Cum autem in Elruriam, episcopi civitaiis
    1LLDSTRISSIMUS, ACIJEVERENDISSIMDS DOMINDS Senarum, cujus per id lenipns nomen erat celebcr-.
    PETRDSCOMES DE_CORBELLIS FANENSIS riinuin, visendf studio se conltilisscl, el ab eo csi_
    BTRIDSQUE SJGN.HEFEREND., ACEPISCOPDS SIGNINUS benigne acccptus,el iij canoiilcorum majoris eccle-
    PONDERATO PROCESSU, PROBATIONIBUS, PBODIGIIS sise collegium publico omnium gaudio alleclns. Inde
    EMINENTISSIHORDM S. R. E. CARDINALIUM necessariis de rebus ab episcopo Romam niissus qi:o
    ET THEOLOGORDM VOTIS lempore Gregorius VII regebal Ecclesiam, ac de
    MACNA URBISSIGNI^L.ETITIA eucliarisiia* sacramenlo cum Berengario prava om-
    AD PRISTIiSUM Ct;LTDMSOLEMXI TtlTDREDONAVll nia senlicnli, grayis oiia esset conlroversia, Bru-
    SAL. AN. MDCCIII TERTIOIDUSNOVEMBRIS. nonis fama commolus pontifex ab eo petiit, ui ciin.i
    Cuiu ergo tot, tanlisqiie mirabilibus siguis sibi Berengario (frustra experlis aliis) ipse unus congre-
    datum e ccelo patronum Signienses noverinl, quid- V dereiur, el argumeniis, aique ipsa veritate convi-
    quid ad ejus honorem et gloriam conferre potesi-, clum ab errore den)um revocnret. Quod ille Dei
    liberaljssime huc usque largiti sunt, eaderaque pie- fretus opibus, magnoque aninio agressus, feliciter
    tas, et liberalilas a patribus in filios propagatur. perfecil.
    Quibus vero hencficiis hujusmodi cultus a S. ejii- « LECTIOII. Ponfifex speclaia Brunonis cohsian-
    scopo rependatur, ipsi Signienses experiunlur, qui tia, ci ejus addtieliis virlutibus, Pelro Albanensj epi-
    totics prsesens liabent ejus palrocinium, quolies pro scopo cardinali, a qno cum benigne hospiiio fuisset
    cceli serenilate, vel pro opporlunis pluviis, aut pro acceptus, boininem hunc, inquil, majorem In hio-
    repellendis tempestatibus, supplicibiis voiis implo- dum libi comniehdo, quippe qui Ecclesise magno est
    raiil. Quanto atiteiu apparatu, populorum concnrsu, usui fiiiurus. Ergo Romsesacris iniliatus, et ab ipso
    oniniqnc genere solemnitalis dies feslus S. Bruno- sumnio pontifice consecralus (quamvisjnvilils) Eccle-;
    His xv Kal. Aug. celebrelur, prsecedentibus Novem- sise Sighinse creatur episcopiis. A qua sane Ecclesia
    dialibus,- quibtts cives lanlam celebritatem prseve- incredibili omniura ^audio susccpihs est, aciscque
    niu«t, el sanctiorein reddurii, cuni paucis referre publicp Deo grates, qni laleni pnsiorera sibi dedis-
    157 PBOLEGOMENA. — TESTIMONIA SCBIPT. ECCLES. 13«;
    sel. Iile vero snarum mor.bos pvitim staiim curare A qujnquagesimo octavo:jM)stbeaii Brunoiiis exicessum:
    aggressus, Adulpbi prsesertim Signini quondam in saiiclprum •lunienim retulii. In ejusdem poslea
    coiniiis, ab eodem capitur, atque in vinCula conji- Iiouoreni HPnorius III an. Sal.; 1223, ponlificatus
    cilur, Cusiodise locus liiitcarstrum, Yiculum, a qup vero sui vii, Petro Prsanestinensi, Nicolao Tuseu-
    non longe aljest Lepinus mons, ubi ipsa coudita est laiio, et Aridrea episcppis cardinalibus adminislris.
    Signia. Ibi vero gravia d alrocia mull-aperpessus, arani suis ipse manibus splemni more dedicavit. -
    ctun veheiiieniissima siti laboraret, aqtiam sibi e Opportnnum dueiinns hic referre decreium synodi
    proxinio haustam puteo afferri jubei, quam cum Ajexandrinsedie 12 Noyeriib. an. T6T8de maifdalo
    libasset, melioris noise vinum esse depreliendit. D. Erasmi Pallavicini ejusdem tirbis episcopi, et
    Eura qui atlulisset yerbis castigat, qiiod pro aqua apud F.erdinahdtim II Anstriactim iraperalorein apo-
    vinunv porrexisset. llle vero jurejurando.culpam slolicse sedis iiuiitii, quodita se haljel. Consuluit
    deprecatus, cum ilidem eiiam frigidani jiissus atlu- antiquiias,. nec hisce teniporibus abolevil consue-
    lisset, ad episcopi benediciionem toiies^in viniim ludo, ut illuslriumviroruni gesta publicse comraen-
    conversa est aqua. Eo miraculo "perculsus conles darentur historise, quoperpetuo, quantum fieri po-
    Adulphus, suique facinoris conseius", ne peccando test, in sseculo.vjvaril, quem iios moreiri probaiuni
    idenlidem cuipam cumularet, ac bonorum odium 8 prosequentes, memoriseac simul, veneraiioni non
    niagno. cum sua dedecore susdperet, episcopum modo vestrse,- sed-et eujusque-posteriiatis commen^
    cuslodia liberalum diraisit. dare corilendimus viruni, hon; solum ex gestis ssecu-
    « LECTIOIIL—Fuitautem S. Bruno in sacrarum laribus, aut viriiiiibus, humanisve scienliis illus-
    litlerarum leclione elmedilatione valde.frequens; trem; sed tlivinis etiamimbutum disciplinis, glorin
    quod ejus declarani egregise lucubraiioiies. Scripsit setcrna ftueritem, iit m.erito jh hominiim mejnpjia
    enim in quinque libios Moysi, i-rJudicum iibrum, versetur, et digna veneratione cblalur, qui ad gau-
    in libros Begum, in psaliiios David, in Cnntica can- dia iransil" angelorum. Cuin ilaque-beatus Bnino-
    licoruni, in Isaiam prpphetam, in Job, iuApoca- Signise civilalis episcOpus ex oppido Solerii linjiis
    Jypsim. Edidit quoque 155 quas ad populurii babuil dip!cesis,.ex cujus etiam symbolo haiic ipsam civi-
    homilias, e.l sermones 69, in qtiibus el eruditio, el laieni construclam fuisse non ignorahius, glorio^
    pietas ejuselticet. Cujus sanclilalem et sapieniiam sam originem duxerit,. congruum nobis visum esl,
    tanli fecit Paschalis II iili tit legaiiones in Gnllias. ut lanti sancti iri lotaAIexaridrinaEccIesia pietatis
    e't Sieiliatn mandaril, uhi et Eeclesias ordinavii, et argumento.oJricium recilari debeat. Quo.circa prse-
    moruni disciplinam restiluit. Magnse synOtlo Late- ^ senti decreto ordinanius, ut in feslo ipsius .sanciii
    ranensi Itabitse Jaudabililer inlerfuit, in qua "legibus J qui ex marlyrologio Rpmanp: <_eiebrari consuevit
    abrpgatis iis, quas pontifex Bomanus, cogenie Hen- dte 18 Julii, fiat offieiuiii de ipsp saiiclo BrUiibhe
    rico Vimperalore, luiisset, invicius veheiiienlissime episcopp et confesspre duplex cum oclava. Hujus-
    slnduit. Et cum sedisset iri episcopalu annis 54, modi autem officium omiiirio fiat tam ih ecclesia
    excessit e vila Signise xv Kal. 'Augiisti ah. 1125, quam exfra, ac etiam tam publice ,quam piivaijm,
    "iKitusanrios 73, editis riiuliis miraculis. Quem postea ac propierea saucimus ut quolannis in Kalendario
    Lucius III_P. M. Siguise arino Natalis Domini' 1185, referaiur.

    TESTIMONIA SCRIPTOMM ECGLESIASTI€ORUM

    m SANCTO BROTONE.

    '''-.. 1. ' -.• D super Exoduni , super Levitlcum ,supef Numerum,


    ;.;•
    De vitis iUuslri- stiper Deuieroriomium, super Cantica canticoriith ,
    Pffnis diatonus
    ' monacliusCnsiensis, super Judicum (70). Fecitet sermones hos : De I;iu-
    bus Gasiensibus, cap. 34. ;"-;' dibus Ecclesise in dedieatip.ne f empli,' De paradiso,
    Bruno Signiensis episcopus et Gassinensis abhas, De arca Noe, Dp tabernaculo fcederis, De teniplo
    uisignissimus et splendidissiniiis.Ecclesiss defensor, Saloinonis, et-De muliefe, per quam Ecclesia sigiii-
    ei doclor, ihtermuUa et.prneclara ingenii. stii mo- ficalur; Decivilater S. Jerusalem, De basilicis qiise
    jiumenta scripsit (69) rogaiu; Sighieiisium canonico- ab episcopis dedicaiitur. Iteiri De Evangeliis; de or-~
    rnin Exposiiioiiein super Psaltei'ium,super Genesirn, hamentis Ecciesjse," De fide, De spe, De charilate,
    (69) S. Bruno in prsefatione ad eommeniariuni cens precibus canonicorum Signiensium elaborataiii
    superPsalmos aliler monel de iis, Eacloqui eum ad psal- fuisse illoruhj expositipnem. -
    -miorum exposilioiiem inipulerunl. enim verbo (70) iu cap! 2 .'Prplegbm. I, libi dictum fuit
    de prima.exposilione, allerius sjc.riieminit : «Ro- Petruni Diaconuraiinler adnptata S. Brunonis opera, -
    gatiis igitur ab amicis , et prsecipue a.Peregrino ve- meritionemnon habuisse de ejus. comirient. in pro- .
    nerabUi abbate dedi operam, ut hsec qubqtie sicut phelain Jsaiam; addidebebat hocin catalogo, fn quo
    illa propriam haberet iiiierpretaiiorieni. > Hic est :propiiiis;htiiusmodi mentipnis erat- iocus. Cseteruin
    commeniarius iu jjsalmos , queni hpc in_voluririne in Vita ejusderii sancti Pelrtim Diaconum
    ' lsaias
    --*-'
    - '
    complexi siimus. Erravit ergo Pelrus Diacotius di- exposiiorem '" J dixisse faiemur.'-'•'"'
    PiTnoL. -<:L^IV. . ; "'". 5
    m S. RRUNO EPISCOPUS SIGMEINSIS. 140
    I)e quatuor yirlulihus; De liiimililale, De iiiiscri- A Marchesius, Panorniilalus, congreg. Cisiiieris. mo-
    cordia, Depace, De palienlia , De castitate, Deobe- nacluis in disserl. bislorica , quam operibus edilis
    dientin, De absliiicnli.1. Ubi Ecclesia ornatur, De prsemisii.
    tiovo mundo, De ccelis novis, De raari, et De pisca- Ihler B.ruh.onisscripta memor.ilur Vita S. Leonis
    toribus novis, De arboribus noyis, De animalibns papse IX a.mplior ea quaiij scripsil Wibertiis nrchi-
    novis, De festivilalihus fesliyitaitim;, id est de, diaconus, a Siimurido edila an. 1615, cum VitaCa-
    S. Triniiate sernionesires; De Naliviiale Doniini, roli Boni Flandiia? comilis.
    De Circumcisione, De Epiphania, De oclava Epiphn- Brunonis meminerunl jirse cseteris Petrus Diaco-
    nise. De Palmis, De ccena Domini, De Pasch.a, De ntis in Casinensi Chronico, cardinalis Baronius. lom.
    Ascensione Doniini, De Pentecoste, D.e naliyitaic XII Annalium, Ma.rcusAnton. Scipio in elogiis abba-
    ' S. Marise, De Annuhlialione, De Purificalione , De tuiu Casinensium , Ferdinaridus Ugbellius tom. I
    Assnmpiione ejus. De virginibus seimones tres, De llal. Sac, in Signinis episcopis , et Philippus Mala-
    niariyribus sermones ires, De marlyribiis sermones. bayla in disquisilione de ortu , eahonicaiu , el re-
    seplem; hpmiiiam in festiviialibus confessorum, cessu a Cassinalibus S. Brunonis , quem doceiit
    ftliaiiJ in festivilate S. Benedicti, crim sermonibus obiisse dje 18 Julii anno circiler 1125 et a Lucio 111
    duobiis de ponlificibus; qiiatuor De S. angelo; De in sancioroni nuriieruni relatiim. D. Lucas. Dache-
    aposiolis homilias quinque ; De pluribus ihartyribtts rius edidil lom. XII, p, 79, Spicilegii, opus S. Rru-
    homilias ires , De.uno. maiiyre liorpilins ires; De tionis De consccralione Ecciesiseperfectius editsone
    dcdicalione Ecclesise, in Advenlu Domini, Domi- Venela facta a Marchesio.
    nica ll De Adventu, Dominica III De Annuniialione B '
    B. M. Virginis duas; De Dominica IV Adventus. lu iy.
    Jacobus Le Long in Bibliolh. Exegelica, p. C5i.
    vigilia Nalivitatis D.; in die Nativ. D. homilias ires,
    inS. Slephani.Jiij S. Joaii. evangelistae, in fesliviiaie Brnno Ligur eivilnlis Aslse, ex familia Soleria,
    Innocenliuiu.. In Doniiriica l posi Natalem Domihi, Benedictinus, abbas Casinensis, deinde episcppus-Si-
    in oct;iva Nalalis Domini, in Epiphania ; Dominica 1 gniensis, obiil an. 1123. Ejns opera suiit :
    post epiphaiiiam, Dominica IB, IV et V. In Purilica- i. Comiiienlariuiii in Pentnteuclium.
    tioneS. Marise, in Sepluagesima, in Sexagesiina, 2. In Job.
    in Quinquagesima, in Cineie, et cilicio. Feria VI, 5. In Psalierium jnxta vulgatam versionem.
    el Sabbaio in ieajiileqnadragesirase, usqiie in coenam 4. In Cantica canticorum.
    Doriiini honi. XL. In Ccena Domini, Sabbato saitcio, 5. ln Apocnlypsim; quse ojjera publicaia fuere jn
    in festivita.te Pasch.ali, in feria secunda, tertia , dnobus voluininibus comprehensa Veneliis an. 1651,
    quarln, qiiinta, elsexta, et Sabbato iri ociavis Pa- et 6. in Bibliot. PP. Lugduiiensi.
    sclialibus, in bominicas I, II, III et IV posl oclavas In Lib. Judicum.
    Paschse, in processione mnjori, in fesiivitate apo- 7. In Judilb.
    stolorura Philippi e.tJacobi, in lnventioneS. Crucis, 8. In Isaiam.
    in S. Angela, in Ascensione Dpmini, in Dpminicam 1 9. In quatiior Evang. Parisiis Bibl. S. Victoris
    posi Ascehsioriem Dpmi.ii, iii Peniecoste. Dom. 1 Cod. 815, et Taurini in Bibl. Ducis Sabnudise.
    post oct. Peni. Doni. .11, 111el IV. Iii-'S. Joan. Ba- Commentaria auiem in librum Jiidicnm , ei in
    ptislae, in vigilia aposlolorum Pelri el, Pauli, et.in r, Isaiam exslaut in "Bihi. Carlljusianorum moiiasierii
    «lie.eoruni. ln Doinina 1 ppst Natalem appsiolorutn S. Barlhol. ad Anagniam.
    iioiiniise XXIV. Tn S. Lauieiiljo, 'in Assuniplione Aliud opus, scilicei commenlarium, scripsit in
    S. Marise, S. Mattlisei, Vig. S. Andrese, et in die psalniOSjUlipseiestalur ijj ejns prsefat: « Cum esseiu
    ejusdem. Fecit et sermoii.eui de S. S.cholaslica, ser- adolescenlulus exposui Psalteriuni secundiim aliam
    uioriem De translalione S. Siephaiii e ciyiiaie Con- linnslationem; > quod quidem explicalur "ab auciore
    slanlinopolitana ad'; Arcem Romanarij : versus iii aiionymo ipsius Vilse, operibus excusis prsefixse:
    lauderu S. Marise: Koniiliamin decollaiione S. Joan- « Rogalus , inquil, a qtiibusdam Ullramoiitaiiis
    nis Baptisise, in Nalivitaie S. Marise. Fuit auteiu Psalierihmsechnduni Gnllicaiiamtranslalionem coni-
    temporibus Uenric.i IV et V imperaiorum. Sepuliiis pendiosa expositione percii.rril. J.
    est in episcopalu suo apud civiuuem Sighinam."""" S. Bruno Germanus Colonierisis CarlhusianoruiB
    II. ihsiiiuior obiit an. 1101 ; cjus opera sunt: 1. Expo-
    silio in David. 2. Comnieiilaria in omnes
    Sixius Senensis. Actttar. inBibl. Sancl.p. 513, cum Epistolaspsalmos edit. ii>foL Paris. 1509, iterum Pa-
    addiiis P. Pii Milunle 0. P. edit. Neapol. an. ris. 1524,,Pauli
    , 1742. in-fol., Colon. WU,, 1640. Non dcsunl
    qui hsec opera Brunoni noslro ahjudicant, et Astensi
    Sanctus Brunp, seu Brunus, ltnlusL;g;ir, ex i!|u- ascribenda esse contendunl.
    siri Aslensium sanguine, episcopus priinum Sigui- S. Brunonis liomilise seu sermones 144 ; EiiSSbid
    nus , seu Signiensis, deinde-abdicato (jpiscopaiu Emiseiio, aut Eucherio Lugdunensi, autaliis IIOIIIH
    snonachus Casinensis, el poslea omnium frairiiui. n nibus perperam ascripii suiit :
    concordi voluntale abbas eleclus prsefuit annis tri- ". Traclalus in Canticum Zncharise.
    bus et deceiii mensibus; sed. a Paschali 11 R, P. Traciatus De incarnalione Doniini.
    coacius ad suuin rediit; episcqpatiim. Scripsii coih- ATgumenluni.De sacrificio azymi. . __
    juehtaria inPentaleuehum, iii Job, iri. Psalteiiuiii, De sacramenljs, Eccl. mysteriis, atque eccl. fiti-
    in Caiiiicum-Zacharise., homilias seu serin. CLSIV, btis ppusculum.
    ei qtiamplura aliaiheolpgicappera , quse oinnjn slii- Vita S- Peiri Anagnihi.
    dio el cura Mauri Ma.icliesii, iil Cayius scritiii in Vita S. Leonis papae Ix, cni additur responsio ad
    uuiun collecla, et auciori sup yindicaia dupbus lo- qiiiestionerii : Cur corrupius Ecclesimstaius.
    mis ihr.fol, fueriint Veneiiis impressa an. 1651. Ob- Seiiieniiarum.Iibii sexi
    dormivil in Domino aii. 1123, prid.~Kal. Seplemb. Opusculum De coiisecralone eccle. edidil Lucas
    III. Dacherius, Spicil, lom. XII, pag. 79:
    Bobertits. cardinalis Beliarminus, cnin Siipplementis -". V.
    Pliilippi Labbei, edil. Venet. an. 1727, p. 551. Ferdinandus Ughellius abbas Chterciensis in llalia
    Librum ,De laudibns Ecclesise, a.c.proxiine scqucn- Sacra, de ephcoph Signinis lom. l,pag. 12r>6.
    tcs ojrines-, quos pairiarchte suo sanciissihio vindi- Sancius Brnno Astse naius ex familia Soleria no-
    .cniit 'Caribusiani, non ad eiini, sed ad Brunoneih bilissihia, Castelli Solerii domina Andream Scyl-
    Sig!iict<s.emepiscppiiin, S. R. E. cardinalem perti- lanique habuil parentes. Ih monaslerio S. Perpeiui
    jiciecoiiatur evincere inul.tis.arguuieiili.s D. Matints -ordiiiis Beiicdicliui primis disciplinis excultus
    141 PROLEGOMENA. - TESTIMONIASCRIPT. ECCLES. 142
    deinde Bononise alliores facultales proseculus est, A mohasticse siiigulaTem pafroniim, ^ac ^xemplar,
    nempe canonicani -el jurisprudenliam. Astensis ducemquenovusipse novseniiIiiiseiiiiiiator,pleraque
    canonicus elecfus Roiiiam sub pontificatu Grego- miiiuatus a Benediclo haberel. Hsecsi levia videan-
    rii Yli, profeclusin publico Romano concilio Beren- lur, malitque slare ab aliero Brunone, qui dbme-
    garium, impie de sacramenlo altaris seniieiiieni slica exeinpla, ac documenla apud suos urgeret,
    disputando repressit profligavitque, ila ul a sumiiio exque temporis et aiidiloruni ratione styium com-
    ponlifice honoris ac celebris viciorise ergo Siguinus ponerel non contendo, per me liceu Vixit.iri epi-
    crearetur episcopus. Quam quidem Ecclesiam ad scopatu Bruno supra annos 40, ex quibus aliquot
    annos inultos sapieritissime guberuavil, dohec tran- egil monachus, aliquot abbas in Sloiile-Gasino. Obiil
    quillioris vilseque coniemplalricis desiderio laclus, anno 1101.
    abdicato onere, nionachuin Casinehsem professus "VIL
    esl an. 1104, in quo a Paschali II pontifice missus
    in Gallias est, uhi celebrem synoduni celebrasse Ntiialis Alexander. Rist. eccl. smc. xn.
    narratur a Peiro Diacono lib. IV, cap. 33, cujus Bruno Astse, apud InsuJires ex familia Soleria
    legationis frequenier raeniinil Ivo Carnoiensis. Re- nobilissima natus, saiiclitale et doclrina clarissimus,
    versus inde ad claustrum an. 1107, ex decessu Berengarium haeresiarcham in synodo Romano anno
    Oihonis ahbatis,'Casiiiensis abbas omniuiii mona- li)79 corifutavii. Deinde a Gregorio VII, qui huic
    chorum consensu electus est Idib. Nov. Prsefuil ad synodo prseeral, Signinus.episcopus creaius, cUm
    annos 3, et menses 10, quibus exaclis, cum inter anrios aliquot paslorale mtinus summa cum laude
    ipsum et Paschalem pontificem coniroverlerelur, U exercuisset, desiderio coniemplationis illeclus, Ca-
    an prjestaret magis prseesse coenobio, an episeopali sintini migravit, ac religiosam vitnm prolessus est,
    miiiiere fungi, pomilicis reverenlia vicius, abbaliale et Casineiisis abhas electus; sed inslante populo ad
    munus reiiuiuiavit, atque ad Signiiiani Eeclesiam Ecclesiam suam apostolica auctorilale redire jussus,
    rediit, quara surama pielalis laude, deinde, ut anno circiterll25 ad vilam migravit iiiimortaleni.
    prius feceral, rexit. Scribebat auieui Bruno in1-o.lio. A Lucio III poiililice raaxirao Sniiclorum nuniero
    sapientiam; siquidein bsec ejus raonuraeula in ascriptus est. Inler mulia et prseclara ingcnii sui
    uionte Casino adhuc visuntiir. nionuraenta scripsilrogaiuSighiensicmcanonicoruin
    In Genesim lib. i, in Exod. lib. i, in Judic. Exposiiionem iii libros Judicum, ' in Psalterium, et
    "lib. i, in Psalmos lib. i, iu Apocalypsim lib. i, Cauficuni canticoruni. Item serinones plurimos,
    Sentenliarum libri sex. Sermones Doiniiiicales, ac quos imer Peir-us Diacouus Jib. De viris iHustribus
    De sanctis. Homilise diversse. In Psalmos aliain cxxxiv eos eriumerat, quos Theodprus Pelrseus
    edidit exposiiioneni, u.t ipse fatetur. Extat hujus- GartbusiseColoniensis aluraiius sub nomine S. Bru-
    modi expositionis codex liis. apud abbalem Hila- nonis Caiibusianoriim pairiarchae edidil loih. III
    rionem Raucalum. Hanc viiam cum ceelesli coni- operurii ejus. Quos' sane ipsius iion esse<;Ura Pctri
    rauiavit sub Calixlo 11aii. 1125, xv. Kal. Aug.; a Diaconi aucioritas,- tuni alia iiioiiunienta eyiiicuiiu
    Lucio III inier sanctos relaius est ab ejus decessu S. Bruno Sigiiihus episcopus, ct Casinensis abbns,
    anno 58. Baronius in Marlyrolog. Bomano, die 18 « splendidissimus Ecclesise defensor, et doctor i a
    Julii memoriani habet. Plura aulem de eo Le<» PelroDiacono prsediealur. Brunonis Signini episcopi
    Osliensis; in Chron.. Casin. lib. iv, cap. 31, et in exppsitioiies De consecratione Ekiclesisead Gdiofrc-
    lilleris Paschalis anno^ vero 1226. Honorius 111G dum Magalonenseiu episcopitra : item De conseera-
    ponlifex suis manibus S. Brunoni in eadem cathe- tione Cbrismatis;" De significatione vestimenloruin
    drali dedicavii allare. A't ipse Bruno in eadem ca- sacerdotaliuin edidit D. Lucas Dacherius loni. XII
    lliedrali allare B. Mariie V. consecravit, ut antiqua Spicilegii.
    Itrl inscriplio. VIII.
    VI. Afnoldus WionBelga, monachus S.Benedicli de
    Franciscus Combefisius. Volum. 1 Bibl. concion.,p. Manlua in libro cui lilulus : Lignum vitse, ;). i,
    8. , edit. Parh. 1602. paff. 19, edil. \enel. atmo 15D5. -_
    Sanclus Bruno pairia Asiensis, Signiensis epi- Sanctus Bruno, siye Brunus, ex illustn Aslensium
    scopus, ac abbas Mdntis-Casini, illanim. aiictor "saiiguine, episcopus priiiiuin Signiensis, dcinde
    homiliarura, quse Eusebii Einiseni nomine pridein abdicalo episcopatu mohachus Casineiisis, postmo'-
    vuljgaise suni, ac Alcuini Homiliario postreuise dum ab Oihonis 44 alibatis Dbilii, oiniiiuiii liairum
    ediliouis Coloniensis iiisetise. Eviiicil reni lilaurus concprdi voliintaie abbas 45 aii. 1107, ld. Novem-
    Marchesius Paiioimitaiius corigreg. Casiiieiisis, bribus eleclus, prsefuii ainiis 3,/niensibus decem,
    disseriaiiohe deBwiiione, eilibris ab eo Consciiptis, quibus elapsis, a Paschali II coacttis, aim. lTll,
    quse prselixa est editioni operum ejus Venel. 1651. Idibus Seplenibris abbaliam deponeiis ad episcopa-
    ^uod vero allinel ad Senieniiarum librps sex, quo- luni suiiin teversus est, ubi: in saiicta--coiiversaiioiie
    ruin primus. esl De laudibus Ecclesise, qui ipsi ad finem usque perseverans- iiiigrav.it ad DoiiiiiiuiiT
    sanctissinio Carlhusianoruin palriarchse in aliquibus D pridie Kai. Sepienib.
    cndicibus raajoris Carihusise inscripli 'inveniuntur, Cum honinjnus Uocirina quam sancliiale flbrerei
    ex quibus etiara sex suihptse suut leciiones ad offl- sc.ripsit plura opera, videlicei:
    ciuiu ejusdem S. patriarchse, a.'gre adducor ui ln Genesiin, in Exodiim, ih fceyilicum, in.Nuhieros,
    asseutiar Marchesio. Pu_gnant codicibus codices: jn peuieroiiomiuin, in Cantica caiiticoruni', in
    asserenii Peiro Diaeono in opere De viris illuslribus judicum, ih Psahnos, iii Isaiani, in Apoealy-
    moriasterii Casinensis lib. iv, cap. ol, ubi accurale psim.
    percensens Brunouis Aslensis libros, hujus tanti Senleniiaruin libri sex, qui sunl in bibl. Casiiicrisi
    operis, ac yelut palmarii iiuliam menlionein facit in menibrauis serniones 69, De Domiuicis el prse-
    (71), sed posiremuin iliud Jioiniliasiiciim, ac ser- cipuls anni fesliviiaiibus Jib. 4, quoiuin piiri.us
    jiioiiuui opus. pseudoeusebianUm adducit. Styli De laudibtis Ecclesise, habe.lque seriuories 9; secuu-
    atfiiiilas, in qua Marchesius sibi prsesidium putai, dus De ornainentis Eccl. coiilinel sermoiies 12,
    inagis forte ipsi oflicit. Potuil sanctissiinus pairiaiv lertius De novo mundo serm. 10, quarlus De prsc-
    ciia lanti S. Benedicti meininisse liiulis, queui viise cipuis fesiivitatibus aiiiii coiiipleclilul' serrapiies 36.
    (71) Hic Combefisium aul niemoria lapsiira, aut payil; veiinu iiiulos singulos capilum, seu sermonum
    Petri Diaconiiestimoiiiuni de pperibus S. Bruiionis de.scripsif. lii quaniis liic crraverit Combclisius ;
    non legisse quod priino collocavimus, nianifeste quse: a. nobis producta sunl in' Prolegomenis, el i?i
    cviiicitur. Libros nuidera Senteiitinruin non nuucu- YitasaiisiiianifestaiH. '
    143 ,S. BBUNO. EPISCOPUS 5IGNIENS1S. -144
    Hi erant apud ine in membranis;. sed eos amicitise A _. priino ad Rogcrium Apulise comiieiu, deinde cum
    ergo dono dedi D. Conslanliiio SyraGiisano monacho Bpemiindo "Ariliocbi.x principe in Gallias, "ubi con-
    Catnnensi. ciliuinPiciaviense celebravif. Anno 1107 Gasiniim
    . Homilias de diyersis .155, quse esedehi siiiit a reversus cjusderii cosiiohii abbas eligitur, Pascb.de
    Posseviiio descriptse. papa eleclioneii comprobante, atque iliud ei elogiiiiu
    IX. reddenle, dignissimum esse,-cui se vita. funclo
    Cbrislinnse reipublicse gubernacula iraderentiir.
    Aiilonius Possevttiussoc. Jcsu. InApparntusac:,pag. Ainio 1108, Paschalem ad synodum Beneyentanam
    %l7>,_edil.Colon. Agripp. , «.-1608-.-.' comitatus est. Arino nn, pontificis jussu sese*.ibbatis
    Brnno, sive Brurius, Ligur ex ilfustri Asteiisium nuiiiere abdicavit, ei ad Signienses reversus ai'n.-o
    sangtiinc, etvir snnclus, "episcopuspriinp Signiiuis;' deirmni 1125, prid. Kal: Sepl. in Domino obdor-
    deinde aljdicato episcopatu, inonacbus Gasineusis, iiiivil, episcopatus anno 44.
    postea ab Otbonis 44 abbatis obiiu, omniuni fra- - - OPEEA.
    trum concordi voluntale abbas 45, an. 1107, elecius,
    piseftiit aiinis tribtis, et mensibus decerii, qtiibus Cominentana in Peiiiateuclmm.
    clapsis a Pnschali II, coactus ari. quarlo Idih.us Commenlarius in Job.
    Scpieml). -abbatia relicla ad episcopaiuin sutiin re- Commentarius in Psalterium. -
    vcrsus esi, .quein saiicle. admiriistraiis '-niigravit Coiiniientarius in Caiilica canticonini.
    ad Dohiinum pridie lial. Sep., an. 1125, scri-. Comnientarius in Apocalypsim. ~
    psit : Homiliseseu SermonesCXLIV EtisebioEmiseno,
    j.-atit"Eticherio
    JJ
    ln Gcnesim lib. i. Lugduiiensi perperam nsciipti.
    ln Lcv-ili,cuinI.ib. i. •Tractatus in Camicuin Zacharise..
    In Numeios Iib. I. Trnctaius De incarnaiione Domitii.
    (Etlii iressunt in biblibih. Casiii. ins's."i_.' Argiihietitum De sacrificio azymi.
    ln Deulerbh. lib. i. De sacrainentiSjEcclesise mysieriis, atque ec-
    lii Cantie. 'canticorura -lib.--i. _ clesisisticis rilibus optisculuiii.
    ln Exodiini Iib. l. ._ Viia S. Leonis IX pajisc.
    ln JudiciimTib. i. Responsio ad qusesiioiiera, Cur corruptus Eccle-
    ' '
    tn Psalmos lib. u . dw slnlus?
    ln Isaiain lib. i. Viia Si -Petri episcopi Anagnini.
    . In Apocalypsimiib, i. Senteiiiiarum libri sex. De laiidiluis Ecclesise. De.
    Libri sex "Senteriiiaruni, qui exstaiu inbibl. Ca- ornaiiientisEcclestoe. De novo liiundo. De fesliviin-
    sinensi in membranis, serni. LXIX De Dominicis tibus 'festiviialum. De laudibus B. Virginis. De
    ei prsecipuis anni feslivilalibus lib. iv. Quornrii hiai-tyribus, confessoribus, elc.
    prinius esi De laudibus Ecclesise, ac conlinel ser- Opuscula ista iniei* Brunonis etiam Carlhusiani
    jnoiies IX. Secundus De ornamentis Ecclesise, ser- opera Jiabenlur.
    inones XJI.: Terlitis De npvo liiundo, serin. X. Prodiertinl Brunonis opera a Matiro Marchesio
    iQuartus De prsecipuis feslivitalibus aniii. serm. riionacho Casinensi in uiiuni collecla auciori suo
    XXXVI. Corisiantiiius auleiif Syracusanus ordinis f, , yindicala, el-hotis" iHuslrata. Venet. an. 1651, duo-
    S. - Bciiedicti monachus Calanerisis hosce omnes , Jjtisioniis iif-fol., :ei exinde in bibl.PP. loui. XX,
    dono accepit ab Arnoldo Wion. Homiiias porro pag. 294.
    scripsit tle tiiversis, quatuin apud Arnolduni exslant Opusculum Briinoiiis D.e consecraiiPne Ecclesi;e
    sequenies mss. integrius ctliditLucas -Dacherius
    •'" Spicil". toiii. Xli.
    ln Doininiea 1 Adventus incipit : Duos dhci- pag. 79. .
    p-ilos. XI.
    -In DoiTiiiiicaII Adventus incipit: Quibusinterro- Ludovicus Ellies Dtipinius, Bibl. scripi. elc., edii.
    fjniiiibus. Paris., totn. X, p. 15D.
    ln Dominica 111Adventus incipil: Jounnes Ba-
    plista. -. Bruno Astensis ejusdem tirbis ecclcsioe cathedralis
    In Dominica TY Adventus iiicipit: Omnes enim caiionicus, et poslea eiiam canoiiicus Senensisv Ro-
    existimabnnt. ."'._ hiahi venii'Gregoiio VII poniifice, eoque prsesenie
    In feria vi Quatuor Tenippruni incipit: Virgo. conlra Berengaiium diseeplavi-i ; propterea Si-
    Deo plena. gniensi episcopatu reiiiurieratus est. ln montein
    In pervigilio Nativilatis Domini : Priinuiii auiem Casinum se "recepii, Paschale If Ecclesiam guber-
    qumrendutn est. "" nanie, qui ejus lecessum segre lulit; a quo revo-
    .; ,' x. ...-•".., cavit, uiin Galiiam, etin Sicilisnn apostolicse sedis
    legatuiii. niiilerel. Aiiquot annis archiraandiiiam
    Guillelmm Cave:' In Bistoria litleraria scriplofum Moiitis Casini egil; sed ad sutim laiideiu episcopiv-
    ecclesiasiicorumsec:Hildebrandini,pag. 559, edit. V luih renieavit, ubi functus esl vita-anno 1125.
    ColoniwAllobrog. ,-anno 1720. -•,•-, Hujus auctoris opera a Mauro Marclicsio rnonacbo
    Bruno patria Langobardus in Villa Soloria apud Cnsiiicnsi Venetiis ediia fuere an. 1651."in duo
    lnstibres ex illustri Asiensiuriiprosapia naius, An- voluinina distribula. Piinium coulinet comriienlaria
    tirse, -e'l Willse lilius, pietatis el siudioruiii tirocinia siiper v iibros Moysi, stiper libruni Job,. snpfrr
    jjosuit;: iitde iii Eiruriara transiens iiiter carionicos .Psalntos, -sujjer Caniicum canlicortim, et snper
    Seiieiises coopiattis est. Hiiic Boiiinin venif, ei co- .A|)ocalypsinr, in quibtis coirimehlariis moralem
    rnm Gregorio VU, adveisus Berengarium in synodo sensmii pothisquamaiium " proseculus esl. SecuJidiiiii
    Romana anno 1079 dispuiavit; episcopus Signiensis vol.uineii coiiipleciiiur CXLIVseiiiiones; quoium
    iiipx designaliis. Ctinique vebemeiuer ponlifici ea in pars maxinia sub noniine Eusebii Emiseiii, niu
    re renitereiui', pia quadam frnude a Gregorio cir- Eiiclieiii Lngdunensis piiblicata fueral. Gonlinei
    ciimdalus ontts imposituni suscipere coactus est. eiiam traclaium super Caiuicum Zacharise, tfacia-
    Claruit prsecipue cifca. aniiuiii 1087. Anno 1096, tiim Du incarnatioiie, el De sepuliiira "Chrisli Do-
    concilio. Turoiicnsi iriierfuiU Posl piuresin episco-,, iiiini. Agitur de lenipore, quo ideni Doniinus in
    jpaiu "tfahsacloS annos, soliiudinis desiderio viclus, ^fpulcro remaitsit; tractatum De usu Azymorum
    jnno 1104 Cnsiiiiim.auftigit. EuixisprecibusPasc.hali conira Grsecos.'Exppsiiioneiii... insuper aliquorum
    .jontifici oblaiis episcopinii"'suuiri repetunl Signien- ecclesiasiicorum riLuum. Iteui Vitam Leonis papae
    ies. ille poutificis .itictoritntc compjilsus ad; siiam IX,"iraciatum ei annexum De slatu corrupto Eccle-
    isedeni rediil." Eotiein aimo a poriiificc jiiissus^.est siie, ubi disserit de ordinaliouibu.s -ab episcopis
    145 PROLEGOMENA.— TESTIMO.NIASCRiPT. ECCLES. 140
    hsereucis, -vel schismalicis - faclis; Vilam pariler• A13 AngTisti. Iiem iraclaluni edidit de statu.Ecclesise
    S. Pelii Atragnite episcopi binas lilleras, jinam ssccnlo xi, qui ctim aliis ejus operibus in tom. XX
    Peiroepiscopo Poiiuensi, alleram Pnschnli 11.Sen- Bibl. Palrum edit. Lugdmi. apud Annissonios repe-
    tenliaTum libros vi, vel scrmones varios morales, rimr. Ejus opera propler slyli nitorem vel concin-
    qui Bruhoni Cauhusinnorum inslitutori nscri|ili nitalem , itemque propter erudilionem, solidaiiique
    ftierunt; sed aMarchesio Brmioni Signiensi-vindi- pietaiem , quibus universim redundani, valde sunt
    caii, non tam ex teslimonio Petii Diaconi, quam ex commeiidanda.
    siyli conformitaie ex freqiieiitibus conimendationi- XV.
    hiis institutionis S. Benedicli, qnam profitebalur,
    et qtipd se coiiiiiientalorein dicat libri Apocalypsis, • Joan. Baplislw Mari BomnniS. Angeli in foro piscium
    :i Brunone Carihusiano non illiislraii. Addilum esl canonici. Adnolaiio in Petrum Diaconutn.
    «•pninienlaritiiii sttper Psalmos Ollionis nionachi Sanclus Brimo Astse natus Cs.l ex familia Solcria
    Casinensis, S. episcopo dicauim. Ti'acialus..atiiemV -noiiilissiina, -a: Gregorio . VII ejiiscopus Signiiius
    De sacrameniis, seu De Ecclesise"ritibus a Brtiiione crealur' in viiiutiim ac doclrina* prsemiiim, quod
    pariier exaratus exctisus fuil a Luca Dncherio i5ei'eiigariuni impie De sacramenlo allaris sentien-
    innqiiam novtim iiiventum, quam.vis iu edilione leiii in pubiico Roraano concilio dispulando profli-
    Y.enetaimpressus haberetur. gasscl, deinde desiderio viise conteiiijjlaliicis tacius,
    XII. abtiicaio onere episcopali, monachura Casinensem
    professiis esl anno 1104, ubi posten onmiiim moiia-
    Atigusiimis Cdltnei in Bibliollieca Sacra. B r.liofum suffragio abbas Casinas eleclus anno 1107,
    Bruno e Solerio in Aslensi dicecesi oriiindus, unde. Idibus Novembris , ibique prsefuil annis iribus , et
    ipsi Aslensis nomeii, uiidecimo vjvebat ssecu.lo, et nieiisibus decem ; quibus exactis^ ad Ecclesiam Si-
    decessiian. 1120, sive!125. Bniiio Signiensis etiam gtiinam, quarii perinvitus acceperal, rediil, porilifi-
    jippellaiur, quod ad episcopalem Signie.nsisEcclesise cis revercnlia viclus.-Nos.vero na laiili do.cio.ris
    cailiedrain in agro Romano eveclus fuerit. Dein nd lautles culpn. de.teramus ingenii , calamiqiie parum
    tiioniem Casinuni se recepit, ubi ejus coenobii abbas fiilicis, ilhnn aliis uiitliniiis laiidanduiii. OjjiisCtiln
    iiintiguralus est. Commeiiiaria in Penlaieuchtiiii, in Brurionis duobus disiincta lomis iji lucem prodic-
    Job, in Psalmos, Isaiam, Caniica cnniicoruni, runt anno 1651 Vcnciiis , sludio et opera D. Mauri
    Aiiocalyjisim excusn in Bibl. PP., ex eo scriplore Marchesii Casinensis decani, scholiisque elinm illti-
    siipersunt. Creditiirauclor conimenlarii in epislolas strata, et licel non onines Iucubfaiiories",quse in-ho-
    S. Pauli, et qiioriiihdam alioruin operuin, quse sub slri Peiri Elenclio descriptse sunt, inibi lcgaiitiir,-
    honiine S. Briinonis Cnnhiisise insiiiulorisprodierc. niultse iamen,• quas Pelrus prseieriit, ibi hnbentur :
    -Ejus-Qji.era siudio Maiiri"Marchesii decani Moniis iiomiullse vero mss. exslanl Taurini in nobilissinia,
    Cnsiiii in nmim corpus |)rodiere auno 105); morali, ac celeberiima biblibtbeca serenissimi 'Sabaudise
    ot allegorico t.ensti prsecipue inliiercl. dticis, piscseiiim veio comnicnlnrins iueuiicta qtia-
    XIII. . t.iiorEvangelia, ttli cliam aliqna iii hibl. illustrissimi
    • D.CaroIi de Montchnl arcliiep. Tplosani, scribii
    Joannes Alberlus Fabricius in Bibl. Latina mediw Philip. Labbeus in nova bibliotheca mss. l.ibroriun
    el infimw wfath, cum addiiionibus Joan. Dominici ,h p. 195. Forsan lemptis, quod publica abscondit, et
    Mahsi, edil. Palav. an. 1754, pag. 287. S. Bruno- occtilta nianifestat, Dei miseralioiie orbem lanli dj- '
    uh Asiensis opera omnia a Marchesio publicala iabil conlinuo thesauris. Consule Acluarium C.c-
    describunltir. script eccles. Anberii Mirseiin Brunone , ac virum
    Sentenliartim libri sex, qui non. diffenint ab bis clnriss. Theophilum Baynaudum Soc. Jesu, De
    «JIIOS Carlhusieuses S. Brundiii iristitulori suo iom. malis ac bonis libiis , part.i, crol. 10, in Eusebio
    lil opp. ejus liibuerunt, S. Bruno Signiensis agno-." Emisseno-, el in Bnirione Carlhus. fol. 151 et 158.
    scendus est auctor, utanonymus Mellicensis agnovit,- E valle iniseriarum in moiiles scternilatis a.scendii.
    cap. 85. )3iuiio anno 1125, xv Kal. Aug., cum mullistani iu
    Prseler ha*c in collectione operum ejus obvia, vita.quam in morte clartiisset miraculis, relalus po-
    tradilur Bruno hic"scripsisse commeinaiia atlbuc stea intcr sanclos a Lucio III, ut videre esl in.inscri-
    incdita inlib. Judicum, in, Judiilt, et in Isaiam, ul plione niarmorea, quse in Sigriina calhedrali sper
    Jacob le Long in ejus Bilil. Etiam veisus ejus in ctaiur. Vide eiiam Appnralum ad prsefaia.edila opu-
    laudem B. M. V. a Peiro Dincono raemoraniur. scula S. Brunonis. Opera autem orania S. Brunonis
    Aildit auiem eruditissimus Mansius. In Bibliol. Ric- Astensis recusn reperiuntur inbihl. PP. edil. Lugd.
    cnrtlinnn exstat ins. ssec. xii, opusctiltiiii ine.litum. loiii. XX, p.1294. '
    S. Brunonis Asleiisis. De muliere forti. Repeiitiu* . .XVL
    etiani in eo exposiiio in Caiiticacaniicornni niullum .
    (iiscrepans ab ea quse prodiii in Bibl. PP., cujiis Joannes Maria comcs Mazzucliellius, 2227.
    tom.H,parl. iv,
    opeiis frngmenlum exbibetclaiis. Latui in catalogo D i pag.
    cjiisilem Bibl.*, qui et addil gemiiias cpislolas-ejus-. Bruno Aslensis et ex genle Solnri, aut Solerin oi-
    dem adhuc inediias. tus a pluribus scrijitoribus a(firhiathr;^qui siini Ee-
    XIV. clesia ih catalogo script. Pedemoiil. pag. 42, UgiieU
    RemigiusCeilierius. Hisl. scriplorumsacroriimI.XXT,
    " " litis Ilal. Sac. lom. I, col. 1250, Bosotli Sytlaij.
    scrip. Pedemoiit. p. 127 , Leiferius in hislor. poelic.
    p. 10i. et pcem. mcdii sevi, et alii. Ex opppsito alii scripto-
    Bruno rogatus a S. Pctro Dnmiani Isaiam et res.eiinideni Brunonem ex familia Asleiisi progcrii-
    Apocalypsim cominentaiiis suis illustrai, sedlucu- tuni dixere, ul Posseviims, -loin. I Ajipaiat. suc.
    liralio.illa. in lsaiani adhuc-in lcnebiis jiicet. Coni- .-- png. 253 et.pag. 585 ;Cincconius in-Bibl. cpl. 458-,
    nientnrium aulem in Apocalypsim iasepleni libros Cnve Hislor.eccl. p. 559; MUantes toni..I.Bibl. Sixli
    secunduiiinuiner-um Ecclesinrum , vel cpiscoporum Se.nen. pag. 515. Actuar. in Bibl. SaiicU, Einsinge-
    divisnm est. rius," ctcl "Gabriel aulem Busseilii iji flistor. univef-
    De Brnnorie Aslensi menlionem Iiabel P. Ie Long sali, Poiin in Alexaiidriaillustrata p. 220, el-Qua-
    in bibl. llistoric. Gnllorum p. 654, ubi •loquiiur de drius, vol. 2, -Brunonem Solcrij oppido natum..
    duobus comnientariis cjusdcm' S. Briinonis.inetiiiis Sopi'anius,"el O.ldoiiiius.inler scriplo.res Ligufcs nu-
    super libros Jtidicum,-e't Judiih. Pelrus Diaconus niernni. Oldoinius, el Teisseirins S. •Brunoiienicar-
    inoiiacJiiisCnsinensis non hiemorat nisi cominehln- dinnlcm dixere, eumque tribus aJiilis, et deccm me.n-
    rinui stipcr Jih. Judicttm.. Scripsil parRer S. Biuntv sibus Casinense monaslcriiim rexisse,
    Vitam S. Pelri Ahagniic "cpiscopi.Yitl. Bollaiid, clie. Auctoies, qui dc S, Brurioiic Astensi scripscruEt,,
    M7, S. BRUNONIS EPISCOPI SIGNIENSIS 148
    suni BaroniusHislor.. ecc. xiT,etinnotisadMarlyro- A tom. III, p. 129. Opera S. Brnnonis collecta, etillu-
    !og., Leo Osiiensis Chronic. Casin. lih. iv, cap. 31, strala ab abbate D. Constaniino Cajelano Romse"
    ejusqtieconlinualor Peirus Diacoinis,nnonymusMel- exisiente, editn deinde fuere a Marchesio. Vid. Ar-
    iicensis De scripi. eccl. c.ap. 85; Bollnnd. Aet. mellini part. II. Bibliot. Benedict. Casinen. p. 105.
    SS. mehsis Julii, Philijipus. Malnbayla, disquisitio Exposilio S. Brunonis in Evang. reperilur inter
    Be ortu, canonicatu et recessu Cashien. S. Brunonis, latinos codices mss. bibl. Begise Parisiensis cod.
    leLong, bihl. Sac, tom.II.pag. 654; Legipontius, 2510 , ejnsdemque opuscula cxslani in cod. 2311,
    lom. II, Hislor. Lec. ord. S. Benedicli p. 210, et ejusd. bibl.

    S. BRUNONIS ASTENSIS

    SIGNIENSIUMEPISCOPI

    EXPOSITIO IN PENTATEUCHUM.

    I Bogasti me, dulcissirae Pater et coepiscope Pelre, cujus dileclioiiis effeclus tanlum -erga me semper
    Exuberat utmerilo non rogare, sed jubere debuisses, qnaienus librum Geneseos tibi exponerera. Sed quia
    multis, utlu ipse oplime nosli, et quse evilare non decebat, impedilus fui, ideo usque ad praesens tiiani
    pelitionem adimplereflequivi, magisque lihi, quem ad ignoscendum facilem esse sciebam, ad lempus in-
    obediens existere volui quara en non agere; quse si non egissem, libi quoque reprehensibilis apparerem.
    Tandem igitur, et si tarde, feci tamcri quod rogando jussisli. A principio autem libri usque post arcse Noe
    fiibricalionem, quoniam difflciliora esse videbanlur, pernecessarium visum fuil, conlinue cuncta exposita
    Sunt. Inde yero usque ad eum locum.in quo Jacob benedictionibus propriis fiiios benedicii, per singula
    quseque capitula, qusecumque exposilione indigere videbantur, breviier hisioriis pisenoiatis satis compcn-
    diose allegorias suhposuimus. Benedictiones quoque Jacob, quoniam et ipsse difficullalis nliquid habere
    videbanlnr, conlihua exposilione digestas invcnies. Suscipe ergo qiiod rogasli, sitque libi pigims amoiis,
    nostriqtie le memoreni semper luis in oraiionibus facias..

    INCIPIT

    EXPOSITIO lN GENESIM.

    CAPUT PRIMUM. B prima sinl, natura tamen prior lcrra non cxstiiit.
    «Ilt principio creaviiDeusccelum el terram. J (71') ( Terra auiem erat inanis, et vacua, ei tene-
    jh pfincipio, inqiiit, et ante omnem creaturam crea- « brse erant super faciem abyssi, el Spirilus Dei
    vil Deus ccelum et terram. Hoc enim et Psalmista « ferebalur sujier aquas. i Inanis enim eral terra,
    testatur, dicens : « Et lu in principio Deus lenam quia sicul informis materia nondumeas quas nunc
    fundasii, et opera manuum luarum sunt coeli videmus in seformas impressas habebat. Eral autem
    (Psal. ci, 26). > Nbn igitur prius crelum/quam et vacua, nulIo2 eahi habitante. Sed quare simi-
    lerramj sed siniul et coelum Deus creavit el leri-am. liter de coelo non dicitur qtiod inane fuissel et va-
    Unde et istud : t Qui vivii in selerimm creavit omnia cuum, nisi quia, ut arbitror, siatini in ipsn sui .
    sirani (Eccli: xvm, 1). > Nam et si sex diebus otnnia creationc angelos habuit habjtatores? Terra crgo,
    Deus Iioc (^S^.eodetriin libro fecisse narraiur, simul el si naturaliter cuncla qpse ex ea fiunt in se hajje-
    lamen ex nihilo cuncta. creasse dubi(ari non debet. ret, tamen quia nihil adhuc ex ea lemporaliter
    Ipsam omnium rerum materiara siraul creavit, ex faclum fuerat,non immerito ihanis voCaiuret vacna.
    qua discrelis iCmporibus csetera, prout voluit, fieri i Eranl aulem tenebrae super faciem abyssi, » quia
    prsecepit. Dicalur ergo :In pr.incipio crealurarum, nondum lux facla fuerat, quse novam illam cre.ilu-
    jmhium. creavit Deus coslum-, et ea scilicel quse r rnm illuminaret. Abyssus vcro, alla cceli, lerrseque
    conlinentur Tii eo, id est angelos, virlutesque coe- profundilas inlelligitur, quse quidem lota tenebris
    testes, ,et terram jam quasi prsegnantera et partu- rcplebatur Dei. yero Spiritus "ferehalur super aquas,
    rientem,. omniumque eorum materiam et matreni quia ut bonus ariifex, hanc, quam videraus, tam
    quse ex ea oriunlur.. Manifestum est ergo quoniani jijuliiplicem crealurarum varielatem,jaiiiiunc facere
    aec eprum, qpse modo fleri videntur, el si teiupora disponebat (75); Sic eniin et nos, exenipli gratia,
    (71) Cod. S. Crucis min, in Bibl. Laur. (75) S. Brunp D. Ambrosii senlenliam seculns est,
    Cod.. S. Cr.iieismiu,
    . (•7.?);ld.em. q.ui- lib. i. Hexainer.on,. cnp. 18, ubu omissis. aliis,
    149 EXPOSITIO INGENESIM. - 150
    domuiu composituri, ligiiofiim materiam oculis A esi vespere, iitiiueliocpiseccdeiite mane cpniinuaio,
    menleque conleniplanles, alia trabibus, alia vcro faclus est dies unus.et lunc quideni a tenebris lucem
    columnis, alque alia aliis .officiis deslinamus. Quod divisit, quo finito dje, factum est vespere, Neque
    auieiu de aquse erealione nihil superius dixerat, et enira in die ncciem fecil.sed^siio Ordine post diem
    lamen quasi jam crealas eas ioquendp introduxit, fieriprsecepit. [Quod auiem Tliclumcst, factus est
    ilhidprofecto demonsiral, quod nomineterrae ohinia dies unus, el non dicilur, factus esl dies primus,.ad
    ii'lclligi debeant, qtise in terra contineniur ut ignis, hoc valet qupd primus ei secundus relalivasuiit,
    etuqua; et nomine cceli, quidqiiid conlinet coeluni, neque sine altero alter esse poiest. Cum Jgitur
    ut esl aer, cujus creaiio singulariler noii describitur. noiiiluiu essel secundus, crat uiique dies unus, ipse
    < Et dixit Deus : Fiat lux, et facla est mx, et vi- lamen unus primus dici non poterat. His autem ad
    « dit Deus lucera, quod essel.bona ; diyisitque l.ucem iilteram dispositis, quid etiam allegorice significent,
    < a lenebris, vocayilque lucem diem, ei lenebras videanius.
    « noclem. » Apparet autera quod inler dicere el fa- (In principio creavit Deus coelum etterram(77). s
    cere Dei nulla dislantia est. Dixil iiaque:« Fiat lux, In quo principio? In eo iliique.qui ait: « Ego prin-
    ;«_£'t
    faclaesUux.»lpsum quoquedicereDeiquidaliud cipium qui et loquor yobis (Joan.yiu, 26). — Omuia
    est quara velle (74). Non eniin clamando, vellabia " eiiim per ipsuni facla sunt, et sine ipso factum est
    iuovendo, imo volendo perfecit omnia. Sed quse esl nihil (Joan. i, 3). > In hoc igitur principio omhem
    ista lux.quse prior sole, luna, el stellis esse perlii- mundi fabricam, ipsosque angelorum ordines ali
    helur? Audi quod sequilur : « Vocavit hicein diem, exordio creavit Dens. In hoc, in fine sspcnloruni,
    < et lenebras nocteni. » Lux-igilur pfo die ppnitur. carne susccpta, cbelumel terram, apostolpsel Eccle-
    Bona ergo lux, quse a lenebris divisa rerum formas, siam, juslos el peccatores, Judseoset gentiles verbo
    coloresque illuniinat. Nos aulem vix lianc Iiicein prsedicationis, et aqua baptismatis et S. Spiiiius
    denotare valemus, quoniafii majore, solis videlicet iliuslralione genuil,creavitet in novam pristinamque
    iuce, perfundiniur. Sequilur : natiiram reslauravil. Adhuc lamen inariis ei vacua
    « Factumque est vespere, el mane dies Unus. > eral terra, adhuc infecunda, et absque liberis erat
    Vespeie et niane nocleni el diem qtiidam intelligunt. Ecclesia, quam eliarii propheta dc steriliiale coiiso-
    Nam quoniam noclibus prseterrijissis, omnes per or- lans, feciiiiditaiemque prbniillens, dicebat": « Lsetare,
    dincih dies enumerat, uiio dieiiiomihe, et diem, et sterilis, quse noii paris; erunipe, el clama, qux npu
    sioctem inlelligere voluut. Sed mirabilis ordo locu- parttiris, quia mulli fiiii desertse magis, quarii ejus
    tion:s, in quo ante raane poriituf vespere, quasi non quse habetvirum (Isa. Liv, 1; Gal. iv, 27). J Scd
    mane, sed a vespere operari coepissei. Si criiin quare inanis et vacua? Quia adhuc tenebrse ei*ant
    dixisset, Factum est mane et vespere dies unus, super faciem abyssi. Nerao enim Scripluras intelli-
    nulla fprtasse qtiseslio esset, sed quia intef duo riiane gebat, ulpote profundas ef ignorantise tenebris
    vespere posuif, ad quid illorum referatur dubitari obyolulas, quse quidehi ut inlelligi valeaiit,« abyssus'
    potest. Si Cnimad prsecedens niane vespere fefertur, abysshm invocat (Psal: XLI,',8).>Has autemilenebras
    nox procul dubio lola felinquitur; quod si ad subse- Chiistus ahiovit, quando apbsiolis sensuni aperuit, ut
    quens, die quidem lota prsetermissa, soli ijoctis Scripluras intelligerent. Si enim Judsci lias inlel-
    lermini ponunlur. Unde Convenienliiis factum est ligerent, 3 a(j EcclesiamcoiJfugerenl; seil quia, ut
    vespere ei mane dies urius, sediiox una-dici poiuil. Apostolusait: « Usque hodie duiri legitur Moyses,
    Sed quia divina provideniia non ad laborera, sed velameh posilum est super corda eorum (// Cor.
    ad quietem rioclem creavit, ntillum est iiiconveiiieiis, ni, 15), > eas quidem intelligere noii "valehl.
    si in Dei operaliohe, quse ulique hon iri nbcte, sed Cum siuteiu plenitudo geniium introieril, tuhc
    in die fiebat, solius diei lermini ponarilur. Si eniih amoto velamine Israel salvtts ftet(/Io**i. xi, 25). Ne-
    lioc in loco tolum, ul voluiit, diei nociisque spatium, que Ciiim nllerius inaiiis , ei vaCua iijrra' hoslrii.
    unura diem ihlelligimus, fruslra Deus uiraque a se di- D vocabilur , lanlorum flliorum pleniliidirie inhabi-
    visil, divisisque diyefsa nomina dedit; vocavit enim lata. Hocautem quoraodo fial sequenlia docent.
    luceiri diem, ac ienebras noclem (75). Nulla igitur « Ei Spiritus Domini ferebatur super aquasi >
    dies ex nocte consial ac die. Quia igitur non somnia, Quod enim per abyssrim, hoc per aqnas intelligi-
    quse in riocle videnlur; sed opera, qtise in eo iiurii, nius. Ilse 'sinit enini. aquse salieriles ih Vitam seter-
    hic descfibuntur, dies utiquc riori hocies enumerafe iiam, quas qui biberit, nori siliel uiiquani (Joan. i\-
    necessarium fuit (76). Fecit crgo Deus in priiicipio li). Dequibus diciiur :« Sitierites, venite ad aquaf
    ccelurii,et lerram et lucem; quibus palraiis, faclum ilsa. iy, 1). > (78) Superlias^fgo Spifitussanclus fe-

    opinionibus, « Nos, iuquil, cura sauclorum et fide- (77) Vid. Aiigust, De civil. Dei, lib. xi, cap. 32
    lium sentenlia congruenles, Spiriiuiii sanctum quid senliai de principio, in quo dicituf Deqs c_eelunf-i
    accipimus, ut in corislitutioiie muridippefatio Tji- ct.lerram fecisse.
    hilalis eluccal. » (78) Cod._ Casin, Hmc aiitem quomodo f.ant: in U'
    (74) Cod. Casinen. Quam facere. Trinilalis cbmmemoraiiocompterelur, Et Spirilus;
    (75) Idem S. Cruc. niin. quil, ferebalur svpcf aqtias. Eadem docel S. Aug,
    (70} ldein cod. S. Crucis, Iib=.et loco cit. De civit. Dei.
    151 S. BRUNONIS EPISCOPl SIGNIENSIS 152
    rebalur, qui' splendore suse illiistralionis, fiigatis A inquil Paulus, dico vobis qiioniani si circuiiicida-
    lenebris eas illumiriavit, atque potnbiles , et ih- miiii, Chrisiiis vobis nibil proderil (Gal. v, 2j. >
    telligibiles reddidil. Unde bene subditur :" Vides ergo quaiila divisio, quantuinque inteiposi-
    « Et dixit Deus : Fiat lux, et facla esl lux. > Ac tum firmanienlum aquis aquas jungi prohibeat. IHud
    si dical: Fugatse sunllenebrse, illuminala esl terra, quoqiie quod hic dicitur : ( Vocavitque Deus fir-
    fiatergo lux ; pereat ignorantia. i Surgo, illuminare, « lhanienlum ccelum, > aposiolis coiivenire videlur;
    'Jerusalem, quia venit lumen tuum (Tsa. LX, 1). » Celaut enim , et servant secreta cojlestia. Unde
    Ifsec auiem lux, lisec Spiritus sarieii fidelibns inspi- Aposlolus Inquil: « Audivi arcnna verba, qu;e hon
    rata conscienlia , quia supern;e majeslalls oculis licet homini loqui (// Cor. xn, 4). >
    perplacuit, e lenebfis eam divisit. Unde Apostolus : « Dfxit vero Deus : Congregcnlur aquse, quse sub
    « Qoseeiiiin participalio fucis ad lenebras? qusepars « eoelosiint in locum uuum, et appareat arida. Et
    fideli cum infideli? quse coiivenlio Cbristi ad: Be- « factum est ila. E.t vocavil Deus aridam terram ,
    lial? > (// Cor.vi, 15.) Ei alibi :<Ilsereiieum hoiiiir « coiigfegalionesqiie aqnarum appellavii Maria. »
    nera posl secundara correetionehi devita (Til.hi, Iste autem locus in quem aqusecongregaiitur, niare,
    10). > Hane enini scparationeni Deus siguificabal, lacus el fluitiina intelliguiilur, ipsaque aliysstis de
    qtiando lucem a tenebris dividebat. B qua quasdam secretas lerrse venas, fontes aquarum,
    « Dixit qtioqtie Deus : Fialfirniameniuni in niedio manare videmus. Sic igilui' divina provideuiia iii
    «-siqtiariim, etdivitlal aquas ab aquis. Et fecit Dens unum Iocum congregatse siintaqna*, nt neqtie tcrrse
    « Jrrmanientum _ "divisilque aquas, quse erant stiij superficiein, ut j)fius cooperianl, et laineii lerrai
    i=iirninmeiiio , ab his quse ernnt snper firmnmen- aridilatem suo humore ubique fecuudent (79). Ipsa
    « Uim; et facttim esl ila..Vocavilque Deus finiin- quoque noniina sntis rebtis cOnyCnientiaDeus im-
    « menluin coelura; cl faclum est-.vcspere el mane posuit, dum et aridam Terrani vocavil, el aquariim
    « dies secundiis. > Si eiiiin , quod veriiiu est, in congiegationes Maria appellnviu Terra a terendo
    iiiedib aquarum fncium esl firinamenium, et nqnas dicitur, quarn el colendo, et calcsndo homincs, ct
    (ftiidem ubique filisse dubilari non potest.. Quod si cuncta animalia assidue terunt; mare vero ab ama-
    tibique erani, qmcso , ubi redactse suut, tanto coeli riludine, quod et salsum ei amarum esse probavi--
    teiKeque spatio vacuo rcliclo? Non hujtis igitur, cu- mns. Sed hsec adbTleram ; nune autera siguificaiio-
    jus nunc sunt,fiiissespissitudiiiis, sed veluti nebuln nem/vi"deamus:
    el uubes. citncla rcplesse hianifesluni esl. Firnia- «Congregenlur, inqtiam, aqtME,quse sub coelo snnt,
    menluijj auleni, quod iii medio nquaruin perhibe- * « in locum -unum, et anpareal arida. i Hunc enim
    tur, jion ijlud inlelligitur, quod in .principio Dens u locum, in quem aquse congregatse sunt, maiia, lacus,
    crensse Picitnr, alioquiu bis cceium crcnlum fttissel, et flumina,. superius interprctali sumiis , per qu;e
    sed illnd nimirum , quod siue inlermissione volvilur, vel duo Novi Ve:erisque Tesianienli volumina, vel
    in quo sol, el luiin elstellse apparent. Est nutem et aposlolos, Ecclesiseque doctores inlclligitnus. In his
    jjlud cochira super IIQC,yalde dig.nioris, exeellenlio- enim omnis sapienlise et scientise pleniindo contine-
    risque haiurse, super quad antiquus hosiis ascen- tur, quse iiimirum aquarum nomine sigiiificanlur.
    dere cupiens, dicebnt : In ccelniii asceiJ.dan<,(Isa_. Quod autem ait, « el appareal arida , > magis ad hi-
    x;v, 15). In coelum namque erat, cum'ista diccret," storiam quam ad allegoriam pertiuere videlur. Sed
    sedahiusascendeie cupien.slalia loquebatiir.Uiriiin qunre mutaio noraine aridam Deus vocavit lerraih,
    auiem etiam supcriores aqu;j,', firmamento Interpo- uisi quia jani lunc S. Ecclesiam flagellandain, con-
    sito, naluram mutaverinl, non facile dixeriui. Uis terendam, calcandam, 4 mullisque modis aflligen-
    nulem iin peractis, factum est vespere, qno mnne dam significabal? Aquarum yerb congfegaliones,
    coiiserenle fit dies secuiidus. Sed hsec ad iiiieram, niaria dixit, quoniain el si scire et inielligere sacras
    Quid aulem.-spiritualiier significeiit, audinmus. Scripluras dulce sit el suave, facere laiuen quse
    «,.Fiat, inqiiit, firmaraenliiin iu medio aquarum , jubet amarum el asperum esl. Mare eniiii ab n»ia-
    « et dividal aquas ab. aqirs. > Quul enini firmaiiieii- riludiiw nomen accepit. Jejunare nairique, yigilare,
    lum',. nisi aposioli? Unde Psalmista ait : «' Coelj omniaque muiidi hujtis obleclamenia relinquere,
    eiiarraht gloriam Dei et oper.a liiaiiuum ejus annuii- cui iion. videtur esse amarum? Hoc enira sacr-e
    liat firmamenlum (Psal. xvin,.!).;».Hoc enith firma- Seripturse prsecipiunl; meiito igitur tali noiiiine
    tnentuni nos munit ei firmal, lioc salutis pluvias signiJicanlur..
    luinenque.ministrat, hoc inferiores aquas a superio- « Et vidit Deus qu.odessel bonum , el ait: Gernii-
    ribiis dividit. Aquse enim, quse sub firmamentb sunt, ( mihei lerra herbam virenieui et facienlem senien,
    Novora est Testamenluin : quse vero super firma- « lignumque poiniferum faciens fruclum juxia. genus
    Hieiiluiu, Veius-Teslainenluin intelligilur.. Sed quo- « suum, cujus semeh in semelipso sit super terram ,
    inodo has aquas apostoli dividunt? Vis audire quo- _«elfaclum est ita. Et protulil lerra herbarn viren-
    iiiodp;?Prsccipiteiiihi lex-ut uhtisquisquecircunicidal « lem et afferentem seinen juxla genus suuin, li-
    earnein prseputii sui. Econtra Apostolus : « Ego', « gnumque faciens fruclum, ei habcn.s ui.Himqiiotl-
    (79) ld. cod.. S. Cruc. iu La;:i:cin,.
    " -
    153 "EXPOSITIOIN GENESIM. 15*
    «.que semeiiteni secunduni- spetiem siiam. Et yiJiu.A dicit, qui in die quidera obtinct prihcipntuin ; miiius
    «. Deus quod essel bontmi; factumque est vesjicrc el vero Lunani, quam.iioctis lenebris prseesse videmtis.
    i iiiane dies lertius. >nspc quoque, qtise adliileram Stellaj quoque, et splendpre ei magnitudine djversse
    sntis aperla, si spiritualiter i.ntelligantur, in sancto- in ccelo positcc , et lumen.nobis el sigiin prsestant.
    rura Ecclesia fieri/videnms. Quid enim per lerram, Sed hsecad litternm. Spiritualiter autein.duo niagna ''
    nisi Eccles.iain? Quid per Jierbam yirenlem, li- luniinaria , sol videlicet et luna, Noyum et Veliis
    gniihique faciens frucluai; nisi aposiolorniu , et Testaiiienlunj designanl, et majus qnidem NovumJ.
    prophelarum exempla-, et doclrinajn inlelligimus ? minusvero Veliis T.eslamenluiii intelligitur. « Lextf
    ~lisec
    eninrsetnp.er virent,.et yiyunt, semper.-frucife- enini, iil Aposiolus ail, per angelo.s prdinaia csl in"
    licant, eljuxln genus, et species suas-diyersps fru- maiiu Mediaioris (Gal. in, 19). > De Novo vero Te-
    ctus, et semina ferunt, habent-cnim-in seuieiipsis slameulo loquilur dic.ens : « Novissimis. diebus istis
    natr.raljlcr indilum semen ,_ quodquideni semper locii.tus est nobis in Filio (ITebr. i,"2). > Ilemqiie :
    spargitur, et ...nunquam. deficit, semper pullulal, «Quod si ininislraiio niortis, litleris deforniala fuit
    senipergue crescit. Vide nanique cx qiianlo.lempore in glorin, qupmodo non magis niiiiistrntio spiritus
    Iiher -isle. eiiilus est. Vide quanla voluniina cx se eiil in gloria? (// Cor. ni, 7.) > El pnnlo posl:
    fructifiCavit. Gonsidera ejus fiuctus et seniina , do- " « Nam nec claiificntum cst, quod clariiil ii> parie
    clrinanl. scilicei alqiie procceplp, qtiam viyenlia., - proptcf.'exccileniein gIoriaih-(/6.,10)._ > Ex his vero,
    qtiam valentia shil.-El alios qiiidem jn Veleri, alios et similibus ajierie colligitur Novuiii qiiidem Tesla-
    iii Novo ffiicliis.-repefi.es Testatiicnlo. Quot docio- iiieiU.uii)liiajus esse qunni Vetus, II;cc aiitero in cceli
    r-es, toi semiua, frtictuumque-.varietates. firiiiamenlo posita, id esl nposloloruiu et docloruni.
    -_ Qnod auiehi dicilur: «_.Etvidil Deiis qiiod esset pectpri firmiler- inhserenlia, diem ct nociem divi-
    « bonujij; » tale est, ac si diccrel: Nos videreet in- diini, diei npctique prscsiint.Dieseiiiiii et- nox,"Ec-
    lcliigere fecil.quia niliil iiisi boiiuiii. ipse^crenviu clesia et Syiiagoga, geriiium et JudseprnnJ popiilus
    E-t facttirji est vespere, noeleque transfacta, faclura iiilelligitur. Novum ergo Testamentuni diel prseest,
    est Tuane; alque siriiulcum nocte sua dies teiiius quia S. Ecclesiam sui fulgpris radiis illuminal,
    conipleios esl. Sic enim liunc Iocum quidam inlelli- eamque recti ilineris viam designando a nociis, et
    guiil.Quod si allegorice iiileliigaliir, hoc modo dici teiiebraruiu errorisqiie caligine separat. Luua ve.ro
    poiesl : QniaTinito hujiis pisusenlis, laboriosseque obscura et pallida prxcsl nocli ct leuebris, quia
    viise terniiiio,-yespere fiet et mane. Vespere qtiidem Velus Teslamentuni Judscprum populo leuebroso
    "his qui de luce et felicitate in tenebras el miseriaS \p, semper, el cseco pbscuruin ct.icuclirosum lunicn dc-
    ppsecipitabuntur; mane vero his qui de-hac infelici. nionstrat; cseciias-cnim cx. parle in Jsiacl coiitigit.
    et seruiniiosa -vi-iairi lucem perjietuani et'-gaudia Unde Moyses quando Icgeiu ncceplt, lottini Sinai.
    aeierna transferuntur. Sequitur : . mpniem nubes, et caligo operuit(80). llaic ergbut
    t Dixit autem Deus : Fiant luminaria infirma-- dieni, et noctem divklunl., uiramquc lameu tcr-
    .« nienlo coeli, ei dividani diem ac noctem, et sint . ram illuminant , utranique Ecclosiam fcgtinl ,
    « iii signa et-tempor.i, et dies ei amjos, uUucearit uiraqufc in cCelo, hl est iri apostolpruni cordibus,
    • in Bi-mamento cceli el-illumiiienl lerrani. Et fn- fixa relucenU- Dant atitem nobis.g cl signa, qui-
    « clum -esl iia. Fecii quoque Deus. duo lurainar-ia bus hoslium.-incursus, insidinsque evilnre possi-
    «tnagua, lurainare majtis, ut prseesset diei, et ltimi- mus;-i[)sa dies et aiinos (81) dcierhiiiianl-, dum ca,
    _«nare i.Tiiiius,^utprseessei rioctij-et slellas, el- JJO- -quse videnlur, fugitiva, ct tfansiloria, ea, quse noh
    « suil eas in firmamenlo cosli, ul iucerent super yidenlur, seterna esse dicunt, idcoque ista despicere,
    f-terraui,, el prseessent diei ac nocti, ei dividerent illavere iios appelere adiiionent. Unde Psalinisia-:
    .«lucein ac teriebras. Et vidit Deus quod csset bo- « Mefior est-dles una in atriis tuis sujier millia
    <num; ei factnm. est mane et vespere dies qnar- .(Psal. LXXXIII,11).••iltemque : II Tu aulem idein
    « lus.-i Duo, iiaiiifjtie lumiiiaria, sol, et Junainlel- jj ipse es, el. aiini tui lion delicient [Psal. ci, 28). >
    Jiguutur, quscin linnamento cceli posita , diera ac Sic igitur hsec clarissima cceli lumina in siguum
    nottem dividunt, quse eiiam in signutn nobis simt,- : nobis siiiit, et in teriipora, ei<iies et anrios. Stellas
    et •serenj, el pluvise, el in quacunque mundi parte qiioque fecit Deus, quas el ipsasTiifirhianiento po-
    fneriinus, inundi climata , nobis designanl. Quse suit, ut lucerenl superierram, et diei ac nocii prse-
    quidem signa , quarii neccssaria sinl, nautse in.telli- --csserit. etaienebris iumen. dividereiii,. per quas
    guui, qui subito in profiindum a yenlis rapii , nisi qiiidem siugulos prpphetnrum et npostolorum libros.
    per signa coeli, quo lendant, ignoraiit.Dani autem intelligere possumus, quibus dpctores Ecclesise, qui
    el alia sigua^ de qnibtis in Evangelio dicitur : ccelivnominesigiiificainur, illnsirali, terfara noslrani
    «. Eiunl signainsole, et lu.na,. slellis (Luc. xxii, et saiiclam Ecclesiam-illuminani. Cum ergo hoc fir-
    25). » Haic autein et teinpora, et dies, et anoos jiiameiitiim.sple, luna et slellis, omiiique veiiuslaie
    doleiniinant, qupd qualiler fiat, quia focile.patet. ad 4»m eJeganler decoratum videamusj qnid de illo su--
    alia transeannis. El maj"us qujdcm hmiinarc Solem periori ccelopulabiraus, in qno coelcsliuin spiriiuuia
    "
    (S.OlT.d.cod. saiiclse Cnicis in.Laureii.t. : (81)"Id, cod.Jcmporq* . ', .
    155 S. BRUNONIS EPISGOPI SlGNiENSIS m
    ordiucs ipsuni solem justitise admirantcs contem- A Deus creayit, quare lam-mulia vcnenosa, et rnorti-
    planiiif? Sequitur : fera, et liomini iniraica fada sunt? Ad qnod dicen-.
    « Et facluiii esi vespere, el niaiie dies qtiaiius. dum : Qiiia nisi homo peccassel, cuncla ejus impe-
    « Dixit eliam Deus : Producarit aquse feptile aniriise rio obedireril, nihilmagis angnis quam anguilla no-
    t viventis, et volnlile super lerrarri sub firiiiairienlo cerel; sicut ovis, ita ei Iupus ci bbsequeretur. Sed
    « cceli. Creavilque Deus cete grandia, -et omueni poslquam suo Condilori superhieiido 'inobediens ex-
    « animam viveniem, alqiie motabilem, quam pro- slilil, ab ipsis quoque animalihus contemptui haberi
    < duxerant aquse in species suas, et omiie volatile ccepit, heque ei obedire voluerunl. quem illi inobe-
    « secundum genus suiun. Et vidil Deus quod esset dieniem viderunt, a qtio illius ditioni sulijecta fue-
    « boniim , beriedixitque illis, dicens : Crescite, et rani, et quse prius in ohsequium creala eraiil. po-
    « nihltipiicaraiiii, et replele aquas maris, avesque stea in vindictam conversa snnt. Illud quoqtte quae-
    « liiulliplicenlur stiper lerram.Etfaeiiim cslvespere ritur : Quare et anle per tam immensa, et infinila
    « e't iuane dies quinlus. >Duplex animalium ex aquis temporis spalia mundum Deus rion creaverif? Unde
    orilur genus : unum scilicel, quod supra aquas inha- tam subita nienlis permulatio ei acciderit qui nin-
    bitat, et exlra eas non vivil : alleruni vero, quod ". lari non potest? flaec auiem qusestio ideo inuiilis
    volando superiora petit, lerrsequevesciiur alimentis. esse videlur, qnoniam si aniea, vel postea id facere
    Ei mirabilis ordo divinse dispositionis : priiisquaiii Deo" placuisset,. nihilomiiius lamen quscri potest
    animalia creasset, herbas el ligna pomifera fecil, ut quare lunc, et non alio lempore egerit. Mutatio
    • stntim
    orta, unde viverenl, inveiiirent. Novissime autem in Deo nulla esl, ciii nihil novl accidit; c-ui el
    aiiierii crealus esl homo, cui hsecoriinia ad ulendum prseterita et futura prsesentialiter adsunt, qui prius-
    a Deo donata sunl. Cete vero tam grandia in ulte- quam mundnm faceret, in suse mentis disposiiione
    riori niaris parle esse referuntur, ul monlium ma- jara faclum gestabat. Neque dum aliquid creat in
    gnlludinem excedanl. Cseterorom vero pisciiim et aliquo movetur, quia nihil, quarilum ad se, riovi
    Volncrum quarii diVcrsse muliijjlicesqiie species sint agit, sed qnia anle tempora disposuit, quomodo, et
    et genera, dici rion polest; quse oinnia Dens bene- quo in loco, vel tempore disppsila sunl, fieri jubel:
    diceiis, aquas, et terras mnlliplicarido replere prse- Erat igitur miiiidus, priusquam fierel, qui in Dei
    cepit, quse quidem benedictio tanlum prsevaluit ut dispositione nullum unquara iniiium liabuit. Nuri-
    ei quoiidie crescant, el nihil eortim ex toto perire quam enim Deusnon habuit quod habet, alioquin
    valeal. Quid autcrii mclnpliorice per nquas nisi accidentibiis subjacerel, si modo aliquid agefe
    baplisniiim inlelligimus? Quid vero per jiisces et vo- : disposuisset, qiiod anlea non 0 disposuerat. ldeo
    lucres, qui cx Cis oriunlur, nisi fidelium populus enim Joannes Apostolus ait: « Quod facttim est, in
    qui aqnis bnptismatis regeneranliir? Quoriim qui- ipso vila erat (Joan. i, 4). > Omriia enini, quse lem-
    dem nlii snpienlise, el scienlise, aiqne cseteraruin poraliler fiunl, in ipso quidem ante lempora vive-
    virtniiiiu alis sumplis, usque ad coelestia volare ni- bant, et vigebant. Unde bene dicilur : « Qui vivil in
    iuntur. Ex quibus hasretici et philosophi iinpoiiu- scternum creavit omnia simul (Eccli. xvin, 1). >Si-
    nartira volticrum specimen leiienl, qnnniam et al- mul enim cuncla creavit, quia quando, -vel qualiter
    tins quam necesse sit ssepius volaut, el in rapinis cuncia fierent, simul disposnit. C-im ergo disposito
    exshllantes, .ihiniarum Sanguinem avidissime fun- lempore ccelum fieret et lerra, nihil novi Deo ac-
    diint. C:eieros vero qui ab aqnis nori separantur,. cidit, quia quod lunc ieniporaliter fiebat, apud
    simpliccs qitosque inttiligimus, qui quamvis per sa- Deum, ut lunc fierer, multo ternjiore disposiluiu
    picntiam et iiianem philosophiam volare non no- erat-. Sed quia de ihis dispulare periculosum, et
    "riint, lamen taliter vivnnt, ul ab Ecclesise pisca- diflicile est, iania dixisse nos suflicial, Spiritualiier
    torihtis in Christi convivinm prsesentari iueieantur. aulem lerram sanctam Ecclesiam intelligimus (83).
    Cete vero grandia , et principes designant; sed Per animani vero viventem oninium fidelium raulii-
    pisces quoque, sicut el volucres quidam sunt, qui j) ihdiriem, quse ideo quidem vivit, quoniam in ba-
    prMdonura raore de rapina vivunt, qui eos quidein ptismate cui« Chrislo surrCxit. Junienla auleni Vllos
    Significant, qui quamvis Christi fidem, ei nomen in signlftcant, qui aliorum opera misericorditer por-
    bajilismo susceperint, lyTannornm tamen, -et - ini- lant, de quibus Apostolus ail: « Aller alterius onera
    "(juorum yilam agenles (82), inter imniunda animalia portate, et sic adimplebitis legem Christi (Gal.vi,
    compulantur. Merito aUtem his Deus bcnedixit--, 2). > Reptilia vero sunt qui raagis lerrena quara
    quoniainnulli nisi baptizati Ghrlsli benediclioiiem coeleslia Jiligunl; ideoque tolo corporis nisu his
    promerentuf. Sequitur : adhserenles, vix aliqunndo oculos mentis "ad cte-
    « Dixil quoque Detis : Produeai terra auiiriam leslia dirigunt. Terrse vero beslise illos significant,
    « vivenlem in genere suo, jumenta et replilia, et qui majora non cogilant, quseslionihus sese nori
    « bestias lerrse secundtun species suas, et jumenta, ihiplicant, sed aliorum ducatu et regimiiie seraper
    « et orrine repiile lefrse in genere suo.-i Hic autein indigent. Hsec auiem oninia , quia lerra noslra, id
    oritur quseslio, Cuiu miiversa pfooler homineni esl sancla Ecclesia, ea produxii, el baptismatis aouis
    (82) Ideni cod. Laurent. Qui quamvis fidem in iniquoritm, elc.
    bapihmo _susceperintfei nov.ienGhristianorum; tamen (85) Ex cod. Casin.
    137 EXPOSITIO IN GENESIM. m
    regeneravil, bona vocatur. Iloc est enim, quod di- JA hoc tamen in locoidipsiim siguillcat ei imngo,, et
    cilur. « El vidit Deus quod essei bonum. > siinilitudo , sic ad Dei simil.iiudinem fnclus est
    i Et ait: Faciamus homiriem ad imaginem , et honio; sapiens quidcm, justus et bonus, immbiialis
    « simililudinem nostram, et prsesit-pjscibus niaris ,. el iiicorrtiplibilis factus esl; siquidem Deus tnlis
    « et volaiilibiis cceli, et besfiis, univcrsseque crea- est (80).iSed inimoiialilnlem quidem lunc hoino.
    « lurac terrse, omniqup replili quod niovetnr in ainisil, qunndo peccavii, aiqiie m hoc Deo dissimi-
    « terra, Et creavit Deus hominem ad imaginem lis factus est, quamvis liihil Deo per orania simile
    « suani, ad imaginem Dei creavit illum, masculum, ' si.u Quolies ergo peccavimus, Dei similitudinem
    « ei fefninam creavit eos. i Vidit, inquil, Deus, amisimus. Soli ergo illi Dei sirailiiudinem habenf,
    quod esset honum, ei ait: « Faciamus hominem. 1 qni sapienliam, juslitiam, bonitaiem, cseteraque liis
    Deus ergo est qui loquitur. TJunquid ad angelos? siniilia ralionabilitef CustodiunU Magniis esi honor
    Absil! Non enim ab angelis creatus esl homo; liomini viriuiibuS adhserere, secundum quas Deo"
    ajioquin npn uijus, sed mulli creatores cssenl, ut similis esse videtur. Sed quoniam dicitiir : « Crea-
    solus Deus est bmnium Creator. Sic enim scriptum i vit Deus homiiieiii ad imaginem suam; » 'dein.de'
    est: « Creator omninm lerribilis, et forlis (II Ma- siibihlerlur, « ad-imagihem Dei crcavil illuni , >sic
    chab. i, 24), > Itemque : « Qmuia in sapientia fe- B i eliam inlelligi'potest ut lalem corpofaliler quoque
    cisti (Psal. cnij 24). i Si igilurverum est, quod ne- homiiii imagiiiehi darct qtialein Filiuiri, qiii ulitjue
    gnri non potesl, solus Deus creavif omnia; quos ad Detis est, quandoqiie susceplurum ante tempora tlis-
    liominem creandum inyitaljat, dicens : « Faciamus posuemu Sic igitur hon soliiiii iiiierior, verum et
    « horainem. i Audiamiis igitur qtiid in capite libri exterior homo nostef Deb quodnmraodOassimilis es-
    Imjus djcatur : «In principio creavit Deus coelum et set.Neqne hoc-Deo sufficiens fuit, qUod ad Similitu-
    « terram. > Habes efgoDeum, idest Patrein; habes ef dinem 7 suain fecil liomiriem; sed insuper omhi
    principium, id estFilium; sic eriim ipse ai.t: « Ego cfeaturse, quse sub ceelo est, eura prseposUit; His au-
    principium qni et loquor vobis (Joan. VIII, 25). > lem ila dispositis, Significatioiiem videamus. Quis
    Sed quid sequilur?« Et Spiritus Dei ferebalur snper eiiim, inquam, isle homo, qni Dei siniilitudinem
    «.aqno'). > Habes ittilur et SplriUim sflrieliuu. Quoii liabet, coi pisces mari-s, et volacres cceli, el bestia»,
    autem noii solus Paler coelnm creaveril, sed simul . inriversseque creaturse terrse, et oninia rcpliliastint
    cuni eo Filius quoque, et Spirilus sanctus,- dicnt subjecta? Quaravis enith Christum hunc esse quidaui
    Psalmista : « Verbo, inquit, Doniini cceli firmati jion immerito inlelligant ego taiuen aposioioruril, et
    sunt, el Spiritu oris ejus omnis virtus eoruui (Psdl. doclorum ofdinem, cseieforumque qui in Ecclesia
    xxxn, 6). > Tpta aulem Trinitas, id est Deus, et Dei obtinent principatum, liunc esse ptilo : biric
    Verbtim ejus, ei Spirilus ejus, iintis Deus, et iste eniin prselati vocanluf, quia alii eis subjecii sunt; -
    qnidem dicil : « Faciamus homiriein; J"non exlra se nam quia Dei similiuidinem habent, ideo quasi su-
    auxilium peteris, sed iri se cuni Filio siio, et Spirilii perio.res pmnes eos veneranlhr. Dei.namque siiuili-
    sancto cuncta disponens (84). Semei enim locutus liidinemApostolushabebal, qui dicebat: «Imilalores
    est Deus, quia simul cuncta disposuit, neque ulte- niei estote, sicut et ego Christi (Philip. m, 17). >
    rius disponere aliquid necesse hahel. Venienle ergo Ilisautem pisces maris, id esl baplismalis aquis re-
    lempore, hora, vel momento, in quo, ut aliquid generati; his volucres cceli, id eslphilosophi el sa-
    -flat, anle tempora disposittim esl, Deo quidem in pientes; his bestise, id est idiolse et indisciplinall;
    sua immobilitaie perraanente; ipsa ejus dispbsitio his universse creaturse lerrse, idesl ciijusciiiiqiie
    ineffahili voce proclamal: Tempusvenii, hora esl; sexus, vel generis, vel nalurse, Tel condilionis, bis
    modo fiat, fac-tiimque appafeal, quod ul nuiic fiet, omnia reptilia sunt subjecta, Cum enirn sseculi araa-
    anle tempora dispositum esl. Aul igilur Triniialem tores el lerrenis voliiptatibusinhserentes eisserviunl».
    Judsei credant, aul alios prsetei*Deuni hominis crea- tunc eps procul dubio eliam replilia venerantur. Sed:
    toresinveniant. Sed quiaul djximus, qui dixerit, et j) quia-iiiler Ecclesise doctores a!ii virilem fortitudi
    cui dixerit: « Faeiamus homihem (85); i videainus neiu, aiii miiliebrcra nioliiliera habent; merito.di!
    cliam ad cujus siniilitudinem factus sit homo. « Ad cilur quia masculuin et feminam creavit cos. Sfr
    imaginem, inquit, et similiiudinem nostram, i quittir :
    Quamvis enim aliud sit imago, aliud siihilitudo, « Benedixitque illis Deus, et aii : Crescite, eV
    (84) Ex hpc loco probari Irinitalem personarum, illi animani creavit, qua per ralionem aique inlel
    multorum estsariclorum Patruth senfentia;ilasanclus ligenliam omnihus prseslanlior essel animalibus ter,
    Basilius hpmil.9 in Genesin; Joan. Chfysosu hom,-8 resiribus, et naiatilibus, et volaiilibns, qnse menteir
    in Genes.; Augusiinus De civit. Dei, lib. xvi, c. 6; hujusmodi non haberenU Et cum virum terreno for
    Cyrillus Hierosol. adversus Jul. lib. i, quorum au- masset ex pulvere, cique animam, qualem dixi
    cioritates referuntur a Petavio. De Triniu Jib. n , sive quam jam fecerat, insufflando Indidisset: Siv(
    cap. 7; cui consonat Calinetus iu hunc lociira; ubi poiius sufllando fecisset eumque flatum quem -suf
    ait his verbis : < Faciamus hominem ad imaginem, flahdo fecil; nam qnid est aliud sufllare, quam flatun
    et similitudinem nostram, i jiliiiiura expriiui inter facere, aiiimam hominis esse voluisset, eliam con
    se consulialiohem et deliberationem. jugeni illi i.n adjuiorium generandi ex cjus lalefe
    (85) Id. eod.Casin. osse deiracio, fecit, ut Dcus? > Dc civi.t. Dei, Hb,
    (86)«Fecil crgoBens hoininem, inquit Augusliniis, xn, cnp. 25. .
    ad.imagmein, et simililudiiieni suain. Talera quippe
    139 S. JjRUNONIS EPISCOPI SIGNIENSIS . - . I8l)s
    "
    -<-:hiiilti{jlica"hihii,cl rejjlelc lerram,' el subjMle A A -- CAPUT II.
    « cam, et doiriinatnini piscibns ma.ris, et vblaiilihiis « Igilnr perfccil sunfcceli, et-terrse. el oiiinis:"
    « coeli, eliitiiversis animaniibiis qu-enioyenlur super « ornatus eoruiii, cohiplevilque-Deiis' die sepiit/;o
    « lerrarii. > Hstc nutem stiperiiisexposita sunt: I e- « opus suum, quod feceral, et reqhievil die s.epiimo
    tkvdixil, iiiquit, Deus, el subihfefens ipsam bene-" « nb"universo opere, quod patrnint. Et benedixit
    diclionem, ait: « Crescite, el nniltiplicaiiiiiii, > in « diei scplinio-et saiiclificnvil illum, quia in ipso
    sapieniia videlicet, yirtiitibus el saneloriim filioruhi « cessavil abunivcrso opere suo, quod creayit Deus,
    jirogeriie. - « ut faceiet. > Quod auiem dicitur, « eoniplevitque
    « Dixit quoqtie Deus : Ecce] dedi vobis oninem « Deus dieseplimo opussuum, quod fecerat_. > iion sic
    *, herbam. aJTereiitem, senien super-tcrram, ct uni- cst iiiielligendura quasi ih die seplimo aliquid"
    « versa. ligna qiise Jinbcnt in scmciipsis semen feccrit, sed quod ipsoiiiclioahleomiiiasint comjilet.i;
    «, •ge.neris sui, ut sint, vobis in escani, el cunclis aiqueipse lerminus fueril, post quem adcoiuiilendum
    « nnimanlibiis lerrse, omniqiie volucii eoeli, et uni- nihil defueril.' Sed quid ailcgorice sex dies, nisi sex
    « versis quae iiioveiilur in terra, cl in quib.us esl -i)iuridisoialess!gnificavit?Priniaqtiidcmselas,abAdniii
    «. aninia vivens, ut bnbeant ad yescendum. > Hsec ]" _usquead Noe; secunda, a Noe usqne ad Abraham>
    ab Abraham usque ad David ; quarta, a David
    qnoqueeo locp^xposita sunt, ubi dicilur : « Germinet.- tertia,
    « lerra Jierbam virenlem, elligmiiiifaeiensfriiclum.» usque ad iransujigrationem 'Babylonis; qtiinla a
    Hsec aulem, sical juxln Jitteram, cunciis lerra*.ani- iransmigraiioiie Babyionis nsquead Chrislum ; sexta
    .inantibus -a'dvescendum-dala stinl, iia et-secundum ab a.dvenluDomini usquead firieiiisseculi.In his operari"
    non soliim Deus lion cessaf, siculin Evangelioipsa Veiitas ail:
    spirilualem inlelligenlinm, sapieinibiis « Paier jineus usqueVmodo operalur, el ego operbr
    alque docloribus, veriim cliam cunclis eis uti vo-,
    Icnlibus hse delicise prseparantur. Untie Apostolus : (Joan. v, 17). i Quis eriini,. nisi ipse ea fecit quse
    «, Jndseis,inquil, etGrsecis, elbarbaris, snp.ieiilibus, assidue fieri videmus; nnm et si sex diebiis oiiniiura
    > seminaria feeit,.nihil tamen, nisi ipso juliente ct
    etinsipieiilibus debilor sum i,
    (Rom. 14). El Do-
    r.iinus in Evangelio ait:« Ilein-univcfsum mundum; voleriie, ipsa serainaria per se facere possunt (87)
    g f Naintjue, ui Apostohis ail, neqne qui planlat
    jirsedicate, Evangelium omni creaturse (Marc: xvi, esl nliquid, neque qui rigal, sed qui increinehtum
    16). —Qusecunqtie ehini scripta sniil, ad noslrni»
    >
    doctriiiam scripia sunl (Rom. xv, 4). Quis igititr. dal Deus (I Cor. ui, 7). Prius ergo disposui!,;
    vero ex ipsis crealis,
    fame pereal, tot lantisque diviliis anlepositis? Se-- deinde creavil; postmodum
    „ oninia quaefiunt oriiifeCil. Hsecatiterii tertia operatio
    q;!i;ur :• (
    Dei noii cessabil, nisi prius lisec sexta dies, id est
    « Etfncliim csi ila : viditque Deus cuncta, qtise uliinia setns, finem fa.ciat; qtia finiia, nova fierit
    «"fcceial, et erant valdebona, e"tfactuin esl vespere, omnia, iieqtie ulterius novi "aliquid fiel. Sed cura
    « et mahe dies sextus. > Ciirii igitur Deus cuncta coelum innc novum fiat el lerfa novn, fintque claritas"
    feccfat, et sexia die, qua omiiia palraia sunt, ea luuseul claritassolis, et clarilas solis septemplicitef,
    inspicieiis, liona cuilcta corispexii; ubi malurii, ubi qunlem lunc terra pntamus,. speciem -Iiabcbii (88)?
    ipse diabolus princeps mali? An liondum ceeiderat, Ncque enini posl illam generajem cxustioneni etiam
    qui, ut dicrtur : « ln verilalenon stelil, et ab iniiio lierbas, et ligna fruclifera, sicut prius, prodncefe.
    inendax fuit? (Joan. viir, 44). t Aut fortasse ipsa necesse erit, ctiiiineino sii qui eis utatur. An forsitan-
    die qua factus est honio, ejus glorise ihvidehdo, ea solummodo erunl quaj oricndp el moriendo nuiln
    aique ideo morlifera suadendo, siniul cum bonilate ujierius renovatione indigebuhl? Sed quia lioc
    ipsum.qiioque. principalum aniisit? Simul enitu, et forlasse qua*rere super.fluum.est, adiilia transeamns.
    iioiiprius hohiiiiis ct diaboli condemnalio Jegilui*. « Etrequievitdieseptimo ab omni "opere, quod pa>
    Nain quia mulier dixit : « Serpens decepit me, et « iraral. > De hocenim die scripiuraest.« Quianielioi
    cohiedi > Statini Domiiio serpenti maledicens ail : r>estdiesunain ati'irstuissuperriiiIIia(PsaULxx.\iiT,). >
    « Maiedicius eris intei* omnia ariimaniia ct hestias H.SBC- dies fiiiem non habebit, huic nox ulla
    lerrse : > Mulieri qubque dixil : « Mtilliplicabo succedet; neque enim sicut in cseleris, ila el In [sia
    serumnas tuas. >_Adsevero :« Maledicta lerfain bpere dicitur : .« Et factum est vespere ei hiane dies
    tuo.' (Gen. in, 15,17. > De his' auicm, quse sunt in «seplimus. > Quarehoc? Quia et si nianehabeal, nd
    aposlolorum, et prophelarum libri•> nihil eerlttm vesperam lamen non.'declinab.it. Huic Deus bene-
    1'Cpe.ri",el doctoresEcclesiaediversa sensisse cognovi, dixit. Quid esl benedixil, nisiquia oiiinem jucuiidi-
    _nliishsec disputanda relinqtio. Dico tamen quptiiam, iatem, omneni lseiiliarii, et omnem bciiediclionenvei
    cf si prius cecidisset, nihilominus dici possel, qtiia iribuii? Sic enim beiiedixit Deus el saiiclificavit
    « vidit Detiscnncla qusefecerat^eteiantvaldebona. > illum. 0 admirabilis sanciilicatio, posl quam peccare
    Valde, iiiqiiani, bona eranl ctincta quse fecerat, licriio polerii! Sequittir. Quia in jpso cessaverat ab
    quoiiiam et in ipso diabolo adhuc bonum cst qiiodI nniverso opere suo, quod creavii Deus, ut facerct.
    Deusfecerat, . " Croavitciiim in sex dfebus, ul faccrcl in sex-ist*--•
    "
    >87) Idcm cod. Laur., cl Gasincn. - (88) Id cod.
    *jC1 _ EXPOSITIO 1N GENESIM. 162
    libus, quod qualiler disposu.ciii, iiemo rioyil (89). A . sui posset damnarc suppliciis. Utrum auleni onincs
    « Islse generaliones cceli et lerrse qnando creaise simul eieaverit Deus an sicut cx carne caro, ila ex
    « suiit in die quo fecil Doniiiius coelura el lerram, aniraa aninise orianltir, an certe-in maliis ntcro
    « ei omne virgultum agri antequam orirelur-in formalo jam cprpori eas inspiret (91), non parya
    « lerra omnemque lierbam regionis priusqunm qusRSlioesl. De primo lamem lioniinc dicilur, qtioc!
    « germinaret. — Ipsse, inqiiil/generaliones cceli, et ; eum de limo terrse Dcus creaverit, deinde subin-
    « terrse quandocreatsesunl. >Vis audire quautlo? «ln feriur quod in faciem ejus spiraculum vitse inspi-
    « die qiio lecii Dominus ccelumet terram. > Quid igi- raverit, ad cujus si.militudinem, si cseteri quoquc
    tur ? Nunquid uno, et nonsex diebus creayii omiiia? animas habeaut, non est incoiiveniens (92).
    Et uno quidem die creavil, quia siinul omniuni ma- « Plantaverat autem Domiiuis Detisparadisuiii
    teriam fecit, ct sex diebus creavil,qula ex ipsa nia- «:Voluplatis,- ul. operarelur a. principio, in quo po-
    teria in diversas species cuncta formavit; et quoti- « suil".hominem, qnem forniaveral. Produxitqtie
    diemmen creal, dum alia ex ipsis generando « Doiniiius Dctis de lnirap omne iignura piilchruiii
    inultiplical. De liis auleni superius sufficienler ttixi- « visu, et-ad yescendum suave, lignum ciiam viue
    nius. Sequitur :.- « posuil in medio pnradisi, lignunique scicnliss
    « NoTi.eiiiiiipluerat Dominus Deus super terram, B « boni et mnli, ct fluvius ogrediebattir de loco vo-
    « et hoiiio non.erat qui operaretur eara, sed foiis « luplalis ad irrigandum paradisum, qui: indc
    « ascendebat de terra, irrigans universam superfi- « dividitur in qualuor capita. Nomen uni Pliison :
    t ciem terraj.. Formavit igilur Dominus Dcus 110- j ipse est, qui circuit oniiiem terram Heyilaib,
    « niineni de limo terrse, el inspiravit in faciem ejus «9 ubi nascitur, et aurum terrse iHius op.tiinuin
    « spiraculura vitse, el factus est honio in animam « esl, ibique invenilur odelliuni, ct lspis pnycbiiitis.
    < vivenlem. > Si_ enim anlequam homo fieret in- «_Eliioinen fluvii seeundi Gehon;_ ipse esi, qui cir-
    « cuit oiniieni ierram jElhiopise (95). Noiiien yero
    ielligatur quod-non pIuerilTJoniiiuis super lerram,,
    ciquod fons eam irrigaveril, non valde ad rem per- « fluniiiiis teriii, Tigris; ipse vadit cpnlra Assy;ios.
    liherevideltir, cura neque pluviis, neque fonlium « Fluvius autem qiiartus est Eupbrnles. > Quaniuni
    -irrigatioiie illis lanj paucissimis diebus lerra non auiem Doiiiinus liomitiem dilexerit, ex hoc qtiotjue
    multum indiguisse videat.ur. Potest igilur inlelligi facile intelligi potest quod lalem habilationis locuin .
    -quod in iola prima setate usque ad diluviuni Deus ei prseparaverat, i.n quo, si noii peecassel, ei caslis-
    non pluerit, sed fons de teira ascendeiis compeienti sinio conjugio sine omni concupiscentia filios pro-
    tempore eam Trrigayerit, quod quidera Njlus per ^, / creasset, ex quibii.s, completo elecioru.m numero,
    jEgyptum usque. hodie facerc perhibetur. Quod au- niilla moiiis amaritudine deguslata, supernam Jc-
    ..lein inlerpositum est : « Ethomo uoii erat, qui rusalem cousccndens, nec merito, nec nu.niero nJ>
    =«opefaretur eani, > recapitulatio est. Nnm qtiia de angelis discrepans setema .be.aiiludiii.e. fruerclur.
    hoininis creatione,qui sexta diefnctus est, pnriuii In.ter ciclera quoque ligna paradisi (quorum odorcm,
    rfjuid dixerit, nuncadeamdem dieni reverlilur, ut de saporcra, pulcliritiidiiiem et yirtuleni enairaie nemp
    - fiodem.honiine pleniusloquatur. « Formavii, inquil, polesi,) eliam lignuni Vitse Doininus posuit, cuihanc
    .--«Dominus Deus hoiniiiem delimp terrse,.) eccecarnis naiurani dedernt ut si quis de eo guslassel, niori nou
    materia. i-Et inspiravit in faciem ejus spiracultim possct. Posuit ct ligiium scientise boni el.mali, Ae
    t yilse, i ccceanima. « Etfaclus esl homo inahiiuam quo pbslqtiam primi lioniines "coinederunl, quibus
    « viventem. > Tolus enim bomo ex animaconsiatet bonis carueruiit, quibus malis Shbjacuerunt confc-
    corpore, seicorporis quidem materiamposuit,animse slim iiuellexerunl. Onine enim conlrarium per suum
    -iion ppsuit. Pene enim ubique invisibilibus pneler-- contrarium. melius cognoscitur. Unde fit u.t magnis
    niissis, de solis Moyses yisibilibus loquitur. Unde laudibus sanitateni ae,gi*i extollant, de qua quidem,
    noii de his, quse super ca-lo, sed de his quse sub dum sani essent, rnro loquebantur. Sic igilur ct
    coeIosmit(90),raiipnenifecil.Exsp.eclahal enimeum, D I isti jYoslquam peccaverunt, yidentes" quanlum dis-
    qui dixit : « Qui de lerra esl, de terra loqiiilur, qui crimihis, quantumque periculi eis imminerel, boniim
    ,de coelo venit, super omnes esl (Joan. ni, 52). > El ipsum, quod prius quidem ignorabaul, multo raagis
    plura quidem sunt, cujus materiam ignoramus; quam prius adinirari coeperunt (94). Vocalur igilui'
    plura quoque, quse non dealiqiio, sed ex nihilo lignuni scientise boni et niali, quia in primis prsc-
    creavit Deus. De qua enim materia facti sunl cceli varicatoribus nos docuit quam bonuni sit Dci
    De qua terra? Unde aquse, unde angeli? Cuni igitur prsecepta servare, et "quaiii malum et periculosuni
    anirasecrealionem ignoremus, illudprofeclosciainus, sit ejus prseceplis non obedire. Sed ctijus saporis et
    quia quamvis a Deo inspirata sit, ejtis laihen, nt jucundilatis fluviuni illuin esse pulamus, qui de loco
    hsefelici fingunl, pars non est, neque ennii pnriem voluptalis egredilur? Gum eiiini.in Orientis partibus,

    (89) Id. cod. prseformato uiiirij quia naturalis perfectio li.iimante


    (90) Id cod.-Laurent. sub caelofiuni. iiaturse requiril, ut iHitanquaiii forraa-copulefur.
    (91)Idcod. (95) Phison fluvius est Ganges, Gelioii vero Nilus.
    " .
    (92) D.-.Tii., i p„ q. 90, arl. 5 ct, .&', prbbat aiii- (94) ld. cpd. ;.:'.. '." .
    '," .
    niam horniiiis a Deo ihiiiicdiaic; ci.eaii. et corpori
    165 S. BBUNONIS EPISCOPI SIGMENSIS 104
    ut philosophi tradunt, iluniina sint, quaj-oinnipo- A « illum, praecepilqiic ei dicens : Ex o.mni Iigno pa-
    lione ad hibendum siiit.jucuiidiora, qualem fluvium « radisi comede, de iigno auicm scientise boni ei
    illum esse dicemus, qui de paradiso procedit? Sed « mali ne comedas; in quocunque enim die comede-
    lisec ad lilteram; nuric autein significaiionem videa- « ris ex eo, morte niorieris (98). > Extra paradisum
    inhs : Paradisus nanique voluptatis, quein a pririci- facius in paradiso poniiur homo. Et quia otiosilas
    pio Deus plantaverat, Sanclam Ecclesiam designat. inimica est aninise, ne oliose vival, operari jubelur.
    Efbene a principio -enni plantasse dicilur, quia anle Audianl hsec, qui sacra, el religiosa loca inhabitarit,
    hiundi consiilulionem eam elegit. Iiilerpretatur enim et quaiithm diaboli insidias eos cavere opoiieat,
    paradisus hortus deliciarum. Sed quis delicias euu- iiilelligaiit; dum nOn extra paradisura, sed in parn-
    merare valeal? Solus eniin panis vivus, qui in ea diso liominera lenlatumetvictum cognoscunl. Omnia
    comedilur, oinnes delicias superexcelliu Quod au- paradisi Jigna ad vescendum honiini dantur, soluni
    tein lignum Vilse,-riisiChristus? Ipse eniin ait: « Qui vero ligrium scieiitise boni et maii ei inlerdicitur; ut
    niandueatcarnem meam, et bibit sangninem nieuiti, nos inielligamus, eis solis nos uti debere, quse Do-
    vivel in selernuin (Joan. vi, 5, 3); > Ilemque:« Si in ntinus fieri prsecepit, ab iis vero abslinere, qUse ne
    viridi ligno hsecfaciunt,in arido quidliet? (Luc.xsni, fiant, inlerdicit. « Diliges, inquil, Dominum Deum
    *" tiium; et proximum tuum sicni te ipsum; honora
    1.) > El Psalmisla :« El erit tanquairi lignuni quod
    planlatum esl secus decursus aquarum (Psal. i, 3j.i palTemetmaiTem(Mo«/j..xxii,27). I Hsec suntpoma,
    Et Salomon de Sapienlia, quse Clirisitis est, loquens h"i sunl fruclus qiios nos comedere prseeipit. «Non
    ait: « Lignuni viise est liis; qui apprehenderil, et occides, rion moechaberis, > etc. Hi sunt, a quibus
    lenuerii eam beaius (Prov. m, 18). > Ligiium vero abstinere jubei.' Quocunque ergo. die comederis ex
    seienlise boni et mali transgressio est maiidaiorui<u eo, morte morieris (97). Et Adnm quidem. 10 mox
    Dei. Cuin enim dicit: « Non occides, noii moechabe- ut comedit, morluus esl; non quod de hae vilarcon-
    ris, non furtuni facies/hon loqUeris contra proximum festim exiret; sed ul quandoque exiret, in se susce-
    luum falsuin lestimoniiiiii, non concupisces reni pit, qui si non- peccasset, nullaienus unquara mori
    proxinii tui" (Luc. xvin, 25)i> lunc quidem ne ad poluissel. Nos quoque talia agentes morimur,tjuia
    boc lignum accedat, homini inierdicitur. Si vero a vita, quse Christus esl, peccando separamui;. Est
    cuncta hsec fecerit homo, moriendo quidem sentiet antem mors vitse amissio.
    quid bonisit hsec observare, et quid mali sit irans- « Dixitqiie Deus:Nori est bonum; honiinem esse
    gredi. Fluvius vero, qui de paradiso egredilur, do- « solum, sed faciamus ei adjutorium'simile sibi (98).
    «trina evangelica iriteHigitur, cujus quidem saporem r t Fonnaiis ergo Dominus Deus de bUmo cunclis
    ilie gustaveral, qui dicebai: « Quairi duleia faucibus « animantibus terrse, et universis volnlilibus coeli,
    meis eloquia tua, super rael et favutn ori meo « adduxit ca adAdam, ut videret-quid vocarei ea.
    (Psul. cxvm, 105). > Hsec auiem in qualuor capila « Omue enim quod vocavil Adam aiiinise vivenlis,
    dividilur, quia quatuor Evangeliorum libri ex ea « ipsum est nomen ejus : appellavilque Adam norai-
    conscripii toiuih aquis divini eloquii ifrigant mun- « nibus suis ciincta animantia- terrse-, el uaiversa
    dum. Vide quantum ipsa quoque fluviorum noniina « volatilia cceli et omnesbeslias terrae. i Dic, Adamj
    qualuor Evangeliis conveniant. Phison namque oris quibus in scholis ista didiceris?»Quis le docuit, ut
    invocaiio inlerprclatur. Evangeliuin vero oraiiiuij lara compelenlia nomiha rebus Impoueres? Non
    gentiUraTJra mutavit, ut non jam plures deos lau- enira, ut quidam delirant, csecus et insipiens factus
    dent, sed uiiura Deum in veritale colanl el veneien- es, neque tibi peccalum oculos aperuit; sed perfe-
    tui(95). Gehon vero pectus dicilur; quoriiam evan- cius hohio sapiensque crealus (99), luse nostrseque
    gelica prsedicalio fidelium pectora et sapieritia perfeclioiii multa superbiendo derogasti. Et bene
    replevii, et contra liosles robusliora fecit. Tygris quidem ab eo nomina suscipiunt, cui obedire et ser-
    autema velocilate nomen accepil, quia Evangelium vire debebarit.
    quidem veloci cnrsu tptum.subito mundum rcpleviu [)' <Adse verb non ihveiTiebaiuf adjuiorium simile
    At vero Euplirates feriililas dicitur, quoniam Eva»- « sibi (100). Immisil ergo Dominus Deus soporem
    gelii dociritia cunctis bonis S. Ecclesiam fenileia « in Adam, cumque obdorniisset, lulit-unain de^oslis
    reddit, et abundafii faciu « suis, etreplcvil carnem pro ea : (10i)et sedificavit
    « Tulit j*rgo Dominus bpnnne.in, et posuit e.um ia « costara quam lulerat de Adam in- raulierem, et
    « paradiso voluptatis, ut, pperareiur., ej cuslodiret "« adduxit eara ad Adam. Dixilque Adanv: Hoc nunc

    (95) Idehi cbd, Casiii.,KH«tn Deum in Tftnilate niorieris. i


    colanl. - (98)'ldem-cod. Casin. Similesui. Cod. b.ibl. Mont.
    (96) Adam peccando morie multatus-est; cui non Amiat. adjutorium simile sui.
    sobjecisset, si insons stetisseu « Consial, inquil, (99) Ita habeiui* in Eccles. cap. xvn, ubi facla
    Aug. lib. XIII, De civil. Dei, elia.ra ipsam liobib cor- mentione mulieris ex primo bomine Adam formatse,
    poris niprtem non lege nnturse, sed merito infliclam ait: Creavit illh scientiam spiriius; sensu impJevu
    «sse peccaii. > cor illorum, bona£l malaoslendit Ulis, clc.
    (97) Id. cod.Casin. Quocunque ergo diecontra hwc (10,0) Id. cod. Adjutor similis ejus.
    faeimus; illam sententiam mortis incurfimus, qua di- (101) Id. cod. M; Amiat. Ei applicdvit Domitius
    ciittr : t In quacunque die cpmederis ex eo, morte Deus costam, quoniam tulerat Adam, elC^ . -
    ''r EXPOSITIO 1N GENESIM. T06
    m
    * os de ossibus meis, et earo de carneniea ': hsec A mus imaginem lerreiii, portem.usel Jninginem cceleslis
    « vocabilur virago, (102) quia de viroassumpla est. (ICof.w, 47), >D.OTiiiitio.Adse luortem Chrisli praj-
    « Quam Obrem rclinquet homo patrem el mairem, lendebal. Sicut enim, dormiente Adam, nna cosla
    « el adhserebil uxori siise, et erunl -duo in carne subtracta, faCta esl Ecclesin; ila-Chfislomprlis spmno
    « uria (103). Eraril auleiii uienjiie tihdi, Adarii scili- in eruce dormjenle, de latere ejus sangiiis exivit, qui
    « cet etuxor ejus, et noh erubeseebant> Adain enim et redemit ef fahricavii Ecclesiatji (106). Sequilur;
    nd Deisirailitudinera, et imaginem faclus iiihil in «_Eran.taatem iiu.di, et non erubescebaitu > Ui (jtiid
    crealuris simile Irabebat. Facla esl ergo mulier, erubescereiit qui. iiihil verecundioe in se cognove-
    quse et in filiorum propagatione, el in aliis necessi- runt, iri quibus null.a liiilla.tip carnis crnl, in qiiibus
    ialibiis ehiri adjiivareU Sed, utmajor ihler eos di- liullum membrum cpntraepruiii ypluritaieni se nio-
    leclio forel, nori aliuride, (104) sed de viri cosla facia vebiil? Non mngis.in ipsisyerendis, quam in oculis,
    est iriulier; unde fit, til haluiali quodam amore, vifi vel maiiibus conteraplnndo raoyebanlur (107), Se-
    iusectantes costain suam, mulieri adhserere cupianl, -quitur :
    quasi cariii suse, Cnjns amoris -appelilum, qui divi- 11 CAPUT III.
    niltis adjuli in se vincerg. possunt, quasi qui pro- ,« Sed et serpens erat callidior cnnctis; aiiiraanlt-
    priam naluranidihiicaiido vicerini, merito cseleiis P « busterrse, quse, fecernt Domiiius DeuS; qui dixit
    boicinihus prseferunlur. Subtracla quoque costa, «-ad mulierem : Cur prsecepif vobis Deus, ul JTOIT
    locus ejus non osse, sed cafne repletur , ut ex eo « cpmetieretis de omni ligno.paradisi?; Cui dixit
    ctiam nos infirmiores, c.t molliores esse seiainus. « mulier : De fructu Iignorum, quse sunt in para-
    Sed quis neget, Adam non lantum sapieiitise, sed et i diso, vescimur : de fruelu. vero ligni, quod esl in
    proplietise spiriiu replelum fuisse; cum slalim, visa « medio paradisi, pripcepit npbis Dens, ne comede,-
    muliere, dixil: « Hoc nunc os ex ossibus meis, et « remiis-, et ne langereaius illud,; ne forte, moria-
    i caro de carne niea?) Qiiamvistnim, eo dorrnieirte, « mur. > Potest autem intelligi, quod: ser.pens non
    Tacla sit mufier; tamen non soiuniante, sed Deb re- solum diabolica inspiratione, qui in. eoTiabilab.nt,
    velanle, et os suum , et carnera in ea recognovit; verum etiaman pfopria nalura , Deo lafgieni..e, lioc
    unde et subditur : « Hsec vocabitur virago, quia de habuerit, utprse cunciis a.nitoaniibus callidior.-esseU
    « viro assiirapta^st. > Securidum hoc enim, qiiod de Maiignus autem. Spirilus, quia invisibilis-est, nisi
    viri cpsta facta est mulicr, non magis. cum uxore per aliquani forniam , inulieti se osteudere non po-
    quam cum otniii niuliere una (105). caro est oinnis -luil. Si enim, ut ait Apostolus,"«,ifansfigurat se ipsff
    homo. Sunt autem duo in carne una, quadara natu- Sataiias in. angelum.liicis (II. Cor. XLI,15), i fncile
    rali- deleclalionis comtnislione, unitalisque,araore. ei fuit ul in serpenteni. se transformarel (108). Et
    Hunc antem locum in epislolis suis Apostolus expo- quidem potefat ibi jjjulier fraudem esse ccgnoscere;
    nehs, ait:« Sacfamenfum hoc magnurii est: ego au- cnm conira. nalufam serpentera.loqui audiebat, nisi
    fem In Clirislo, etin Ecclesia hoc inteliigo (Ephes. v, quiaet Dei creaturas Jjonas omnes esse sciebat, et
    12). >iQuodam riamque inodo Patrem GhristuS:reli- iiili.il mali: usquam, in aliquo. suspicabaiur; neque
    quit, duin semetipsum exinanivlt, formam servi enim a.udiernt ab aliquo. aliquem Tuisse dcceptiiin.
    accipieus. Unde ipse aif: t Exiyi a Patre, et veni in Qtiid igiiur inali siispicari poluii; pfseserlin) cum
    niundum (Joan. xvi, 28). > Beliquit autem et ma- noii serpens, quividebatur , sed, ipse dinholus ei iti
    trem, Synagogam videlicet, quse secundum biima- serpenteinm callide loqueretur ? fjuasi enitx nesciu.s-.'
    niiatcni, sicut alioriim Judseoruin, ejus maler-exsiitiu eam intcrrflgat, et cnr de omni Jignc paradjsir Deu.s
    Adhsesit yerb uxbri suse, quia, ut Apostolus. aif: prseceperit, ut npn coraederent, sciscilalur. Volebat
    « Gloriosam sibl Ecclesiam desponsavii-, non liaben- enimscire, an Dei prsecepti memores essent, ut duin
    Teiii maculara heque rugam (Ephes. v, 27). i Sunt scientes, yoleniesque peccarent, majpreni.Dei indi-
    nulem duo in carne una, quia,caputEcclesise Glrfi- gnaiionem iiiciirr.efenu Se.dquid_ei nmlier resppndit?
    stus est. Sequamur Igilur el nos Apostolum, ei ea 0 « De fructu, inquit, Iigrioiuni paradisi v.escimur-:
    quaediximus allegorice exponamus. «Immisil.inquit, « defrucih vero ligni, quod est ih medio parad.isij.non
    « soporera in Adairi; i Ariam namque Cbristum sigrii- « comedimus, ne moriamur. i Bene, inquain-, dicis,
    flcnu Unde Aposlolus : « Primus liomo de lerra ler- mulier : inhoc perraane, fidem lene ,scis. quaje est
    renus, secundus homo de ccelocoelestis.-;sicut porfavi- lignura, jscis.tibiiiiterdielum, el scis^peccatum, ci
    (102) Id. cod, Casin, quoniam. Cod. SL A. de yiro Aug. tract. 9 inJoan. n.10. 1
    sumptaesl. Id. cod. relihquel hotnopalrem suum. (107)-1 Adanij custodiens honeslatis angelicie di-
    (103) Id. cod. Eral autem ulerquenudus. gniiatem, erat quidem nudus miindanis yeslihus,;
    (104) Uterque codex LaurenU et-Gasin. cprrigunt sed iinmortalilaiis erat splendpre vestilhs. Nihil
    edilionem in qua habetuf creatio. pravuiri respiciebanl cjus oCuli: nori cor ejus lurpe "
    (105) Mysterium, magnaque significari in crea- aliquid cOgitabat, eral apttd honesias mentes nudi-
    tione Evse ex Adami costa; putant. SS. Pat**es;-ut tas ipsa vestita. > Max. Tauriueri. hom.• •85, - . in edit.
    exponit Natalis Alex. dis. 5, arU 2, Vet, Tesu. Bom. p. 286.
    (106) J Dormit Adam, ut fiat Eva : morilur Chri^ (108). Vefi serperilis. orgstno usuni. in. tentatione
    ^stus, ut:fiat Ecclesja. Dcrmierili. Aila? fit Eva de .mujieris diabolumSS. Patres cpmmiiniter. dbcetit,;
    Jaiere : mortuo; Chrislo lancea perciifilur; latus, ut el JSataiis Alex. contia Cajelahum pr,obai- dis. £,
    preuuarit sacraiiienta, qyibus. fprmeuir Ecclesia. i a. 3, Hisf.Vet. test.
    167 S. BRUNONTSEPJSCOPI SIGNTENSIS 168
    pcenam peccati; natia, si tciigcns,. cxcusalio esse X i « carotle c.irnemca..'> Qtia.es crgo oculi vobis apeiii
    poierif,- si-qua aiiteni eril, inuiilis cril. Sequi- sunl? Utique oculi nicnlis? Tunc enini priiiium in-
    lur: - tellexiGlis, qunnliim bpnuni aniiscratis, et quantum
    « Dixil aulem serpeus ad inulierem. Nequaqiiam mnluhi iiicuirebalis.
    « morte mbricmitii, scit enim Dcus, quod in quo- « Cunifjue cognovissenlse esse iuidos,coiisuerunt
    f'cuniqiic die comedcrilis ex co, apeneniur oculi « folia ficus, ei fecertint sibi peripzomaia. Et cum
    < vcstri : et critis sicut dii (109), scierites bonum « audissent voccm Domini Dei (112) deainbiilaniis
    < cl malnni. Vidil ergo mulier, quod bomini essel i iii paradiso ad auram post nieridieni, abscondii se
    t lignum ad v.escenduin, el-pulchrum oculis, aspe- « Adam, cl uxor ejus a facie DominiDei in medio
    « ctuque deleclabile, el tulit de Iruciu ejus, et cb- « paradisi. >"Priusl2u>rmquenudi erant, etnon eru-
    < mcdit, deditque viro suo , qui coniedil, el apciii bescebanl; postqnam autem p.eccaveruiit, qiienidani
    t. sunloculi amborum (110). > Non morieinini, in- concupisceriliiEniotum in menihris suiscognovcfunt,
    quit serpens, si coniedcritis, sed menlis oculis queni in allerulrum videre .erub.uerunt._Et piius
    apcriis , ipsa quoque invisibilia videbilis, « el eritis quidem elsi nudi esscnl, nuditaleni tanieiiin se non
    « sicutdii; > sicut angeli in ccelo, quia noii-videtis, cognosccbant, quoniam ipsa eorum iiitidissinia caro
    quaiilo vobis prsestanliores sint, ignoratis. « Eriiis, BI ante peccalum qnideni, omni veste ad intuendura
    < inquit, siculdii; i sed in quo? t scicntes-boiiuin, et delectabilioii erat. Sed quare ficus folia consuenles
    < malhni. i Scire enim, rion adcorporis, sed ameniis succinciorium sibi fecerunt? An forlasse, quia prima
    ucnlos peilinei; neque eiiim cura oculbs aperimus, occurrerant; sive eliain quia cseleris quse tunc ad-
    snpieiiliores suraus; nlioquin slolidi, etraente cnpli ernnt, nmpliora erant. Ferunlur enim ficus folia in
    eseci essenl. Sed nunijiiid angeli sciebant bonura, el Orieutis partibus esse, quse clipei laiitudinem exce-
    iiiauim, et piiini honiiiies adliuc ignorabant, quid danl. Hnbent autem in se licus folia qnamdani aspe-
    essel bontini, et quid maluni? Si enim hoc ignora- rilatem naiuralis pr.uritus; unde ipsas corporis par-
    bant, stulii erant: quod si lales erant, ad iniagineni, tes,quse eis opericbanliir., qtiodam fervore concu-
    el siniilitudineiii Dei facii non ernnt : in hoc eiiim jijscenlise semper vexari, ei iiiquietari significanl.
    prsecipue Dei similitudinem habere dicuntur , qttia Sequitur :
    ralionabiles stinl : est enini ralioiialilas boni mali- « El, «uii audissent vocem Domini Dei deambu-
    que discretio; qui ergo rationabiles eranl, bonum et « lanlis in paradiso, abscondit se Adam, et uxor
    maluiri seiebanl; in boc ergo ab angelis non differe- « ejus. > Quam vocem Domini ?. Forlasse minaritis,
    bant. Et quidem in hoc quoque loco callida diaboli ef quia peccaverunl, errorem siguificantis; sive
    perstiasio nianifeslatiir; nam quia arbor illa , quse C cliani quia nudi erant, ei apparere erubescebant.
    scioniia boni, et mali vocata, ipsoque nomine, ne Sed qunrcad aurara dcambulasse dicilur? Qui enim
    fofte ad se acc^dere prsesumerent, eos terrere ps- auram quserit, sestuationis caloremse passum esse
    teral, male ipsiimnoiiieniiilerpretalus est : « Eritis, demonstrat. Unde datur inielligi, quin prirai hpmi-
    « inqiiil, siculdii, scieules bonum ct malum.> Quod nis peccatura in fervoreiii, et irnm Dominuni coni-
    taleesl, ac si diceret : Scienles omnia; quidquid moverat; noii quod istse passiones in Deo sint, sed
    ulile velinuiile, quidquid prosperuin, vel adyersiiin, .quia.-ejus volunias nisi humanis affeciionibus sigui-
    -qnidqnid prodesse, vel nocere vobis possit, omnia ficari noii polesl. Quod autem hora erat post nieri-
    scielis(lll). Meiititur aulera diabolus, quia tion ideo diera, eorum mortem, ei occasum significabat; pr>,-
    arhor illa scientise boni, et mali vocata est, qiiod .pinquabantenim morti,quia delseiiiia ad nicerore.ii
    omnia hsec prsestare debuisset, sed bonu.m el raaliim properabant. Hoc autera quasi hsereditariuni nobis
    projuslh ponitur et iiijusio. Sed quid lu, o infelix rcliquerun.t, ut peccantes nos abscondamus, et im-
    mulier, fncies? cui cretles , Dep nn diabolo? Dicit pia quadam excusatione noslra facinora occubare
    enim Deiis: « In qiiocnnqiie die cometlcritis ex eo , semper nilaraur. Sequitur :
    t inorte moriemini. > Dicit diabolus : < nequaquanj:,,n « Vocavitque Domiuus Deus Adam , et dixit ei:
    < nioriemiiii. > Sed ille qnideiii verax; hic autem.a .« Adaiii, ubi es? > 0 piissimum Doroinum , qui no*i
    priiicijho"meridax. I.Iuic lamen, malo quidera tuo, et ytilt moiicm peccaioris, sed vilam : scmper euim ad
    noslro credidisti. Vidisli arborem nlqne ex ea et . poeiiiieiitiara-vocai errantes. Quid enini ait? « Adain,
    guslu, et visu deleciata comedisli, dedisli yiro luo, « ubies? >nonignoi'nndoiocuni,sedejuscohipaticndo
    decepta es, et decepisti; comedil et ipse, et sunt ruinse loquitur, ac si dicat : « Adam, tibi es? i in
    aperti oculi amborum. Nunquid ergo et tui oculi, quanla niiseria es.de quanla gloiia in quantum
    •o Adam, aperti nou eraul? Quomodo crgo videns barallirum demersus es ? Qui ait: .«Voeem luasii
    niuliefeiri dixisli: « Hsecnuiic os ex ossibus meis, et audivi in paradiso , et liniui , eo quod nudus essem,

    (109) Id. cod. M. Aihialse eleritis ufdii. non comederetis de omni ligno paradisi ? Secundo
    (110) ld. cod. M. A. oculi eorutn.
    - (111) de inani gloria, cunj dixit : Aperieriiur oculi veslri.
    Tripliciter a diaholo aggressum piimura ho-_ Tertiopertluxit lentaiionem ad extremam superbiani,
    minein docet S. 'Thom. tu, p., q. 41, aru 4. « Nam ciim dixit : Eriiis sicut dii, scieuies bonum et
    primo, inquit, sollicitavit liientcm prirai hoininis dc liialuin. i -
    •ligiiivetili esu, dicens : Cur prsecepit vobis Dcus ,ut (112) In cod. M; A. tn me.dioligni paradhi.
    |g§ EiPOSmb 1N GENESIM. iW
    '
    etab'scondime(112'). >Audivi. inquil-, voceiii luara, A __ diversa cupieiiles, diversa seclantes, hunquam
    sensi iram, et indignationem tuain, elTimui. Quare paceih et coneordiarii inter se hahere possiint. Con*
    hoc? Eo. quod nudus CSsem,quod ad flagella paratus terit'aulerh Ecclesia ipsius caput, ^juoniaiu cjus
    essein, quia illam justitia? vesteih aniiseiara, qua cum callidse macliinalionis principiiim prsecavens, statin
    indulus essem, rieque liiriebaiTi, neque eiubescebani'. iii ijiso exordiP ejuS consiiiuih, ingenium; versuliiig
    . ldeoque abscondi me.Sed quo lugiamafacie lua? « Si dissipal. Ipse vero ihsidiatiir calcaneo ejus,_qnia nisi
    enim ascendero in cceliiin, iu illic e_s,si descendero recie •iiicedatj el in boni bperiB itiiiere firihiter giai
    in infernumi ades (Ps. cxxxvni, S). > Cui dixil.: dialur, inox eahi i'nvadit,--el qtiasi 13 tilubantem
    c Quis enim hidicavit tibi quod nudus esses, nisi supplantarehl dejicere'-riililur-.
    > quod ex ligno -, de qiio libi prseceperam ne come- « MuJieri! quoque dixit : Multiplicabo -serumhas
    « deres , comedisti ? i Aic si ille dicat : Si lignum « tuas, et conceptus luos, in dolorc paries filiOs,
    Veliiuin non comedisses , hunquam in membris luis -i et sub viripotestate eris,5et ipse dominabiiuf tui.'»
    verecundise nudilaiem cbgnbvisses; sed quia come- Hsccaulem juxla lilteram intellecta, exposiiione non
    uisii, jam nunc vides aliam legeiii in membris fuisi indigent. Ecclesise vero serumnns niultiplicatas
    fepugnantem legi nienlis lUse (Roin. yii, 23); ideo, iuissecognosces; si sanctofum carcefes» vincula, et
    le abscondisti, ideo enibnlsli. Dixitque Adam : B flagelhi, aliosqiie divefsos crucialusreeorderisi Quod
    « Mulier quani dedisli milii spciairi, dedit mihiI vefo conceplus ejus sint niuliiplicati, proplieiaie-
    « de ligno, et comedi; > ac si patenler dicai: Ve- slalur-, diceus:« Lsetarei sterjlis; eruiripeei clamn,
    rhmestj Dbinirie, nhgafe non.possum : sed quod ego, quse non parturis, quia mulii filii deserise, raagis
    comedi , hoc mulier fecit. Sed quse •jiuher ? quain qunra ejus qusc habel virura (Gal. IV, 27). i Parit
    lu in soeiani dedisli. 0 infelix horap in tanta sa- aulemin dolore",sicul ipse Domiiitisait: «Mulier cuhi
    pienlia crentus, qiiomodo tam cilo seiisum amisisti? i pafittrislitiam habet. (Joan. xvi,21) i Esfauteni sijli
    Peccatum luum non libi, sed Dep imputas, ut quiaj vifi poteslate, quia rienio nisi Cbrislus eidpihiiiatur.
    libi mulierem sociam dederat, ipse tui lapsus prin- (115) « Adse vero dixit: Quin audisli voceni uxh-
    cipalfs csusa exstiterit ? « Dixitque deinde ad mulie- « ris tuse pltis quam meam, _efde lignb (116), de quo
    Vrcra : Quare hoe fecisti?_Quseail: Serpens decepit; «prseceperam libi ne comederes,'comedisii, nial..-
    t ine, et cPmedi. > Uterigue coraedit, neuter indulgen- « dicta erit tefra in opere tuo. In iaboribus comedbs
    iiam petit, sed excusanl peccatum, ideoque non ve-, «ex. ea cunctis diebus vitse tuse; spiiias ci tribulos
    niain, sed malediclionis poeriam incurrunt. Hoc enini, «geriiiiiiabittibj; et comedes hcrlias ieffse. Iu sudofe
    i.le iiraebat, qui dicebat : « Non declines cor meum, «vultus tui vescerispane luoj.donec reyertafis in
    in verbum raaltim ad excusandns excusationes in, «teiraiii de qua assUmptus-.es- qtiia pulvises, eiiik
    peccatis (Psat. cxt, 4). * pulverem feverleris. i Nulla , itiijuit_ libi prbderit
    « Et ail Dominus ad serpenlem : Quia boc feci- excusalio; sed quia praicepta mea cohtemriendb, iim*.
    t sti, (115) hialedictus eiis iuier omnia animant:a( lieri Obedisti, maledicta eril terra in opere luo, sed
    « ei besiias lerfse-: supef pecius luuni gradieris, ett non in meo (117). Gum enim male ngis _,optis tuum
    i lerram coihedes cunctis diebus vitse luse.Tniraici- est; cuni vero hene, iiori tuura, sed meuni ; Crgt»
    « liaspoiiam inier te, el mulierem, etsemen tumii,, non in meo, sed iiv-tuo maledicitUrlefrai id est caro
    « et seraen illins; ipsa cbnieret caput tiunn, ei lut lua; de ligno vetito «omedisii, opUs luum est. Tn
    « insidiaberis calcaneo ejus. > Non soluni cnim roa- Iiocaiiiem opere, qnid beiiediciioriis ierra aniiseriii
    Iignus spiritus, qiii pef serpeniem signilicaihf, ve-. quis iguorai? Cuffl maiiifestuiii sit quod ea sha
    fuin eliain i|ise sCrpens prse cuiictis terrse ahiman-- sponte oiiiiiibtis ohinia necessaria subniinisiraret, 'sl
    libus ab omriibus maiedicitur. et odio habeUir. Gra-i. - hoc opris prihii homines richi"egissenl. Unde el siib-
    dilur aulera super pecths sutiin hoslisaniiquus, quii ditur : ( ln labbribus Comedes ex ea cunclis diebus
    omne stiuiu Corisiliuiii, et sapientiamj quse utique ini . * vitse tux. > Si enini hon peccasses, omnibus bonis
    "pfeccatbrecoiilinetur, conculcati et dissipal, eosque,, D sine labofe abundasses; sed quia peccasti, ipsius
    tiiioruni pectora possidel, non derelinquit; sed ini quoque laboris debiium iion dabit, sed «spinas et
    eissuperbe regnal,"gradftur, et dominalnr. Torfahrl tribulos germinabit tibi, et coraedes lierbas tefrse, i
    Vero coraedit cunclis diebus, quia jieccalores, quoss quoriiahi paradisi deliciis raale usus es. « In sudore
    dccipil, seternis suppliciis insaliabilitef cruciau Suntt vultiis lui vesceris pane lup; i q-uouiamsupefbiendo
    autem ininiicilise inlcr diabohuii et Ecciesiam (114),, quietem despexisti, « donec revertaris in terram, de
    quse quidem per mulierem sigfiificaiur, et inter se- qua Sumptus es, > quia npn, nt putabas, deus"eris,
    hieii. et'filios uiriusque, quia divtJrsa sentientes,, sed « phlvises,(3tin pulvefem reveflefis.' >'-.[':'
    (112*) « Latenii el celantise a DivinitateAdse di-- _ui cribraret slctil cfilicum .:. egp autetn fpgavi pfo
    fcitur:« Adnm, ubi es? i Non qUod Adani conspectumT te, ul nou deficiat fides'"tiiai i (Luc. xxit, 51).
    Domini latere pOiuefat : sed quod peccatrici con-- (U5)ldhod M. A. i Ad Adnm iero dixii.- -'. -•--
    scienlise nullus iocus itilus, velcerlus sit, dum me- (116j Id"coA.ex••--.
    quo prwceperqm tibi, ut noitco-
    tuil depreheirji. i S. Max. hom. 53^ p. 166. mederes. •--•-
    i.113) Id. cod. M. A. muledicius es. , (117)- «Si bonuih quis agai.ex Deoestrsininluih»
    (114) De hacininjiciiiaGhrisihsPetrUinadmbnuitj -, ex ipso hoiriine : quin Deus^nucibr nialinon est." *
    dicens : «Simon, Siiiioii. ecceSalanas expeiivit voss Fulgeiii.ad MPiiiiii., cap. II); :
    PATOOL. CLXITI 6
    171 S. BRUNONIS EPISCOPI SIGNIENSIS 47*2
    i Et vocavit Adain nomen uxoris suse Evam , co A duni lerram suscepit. Abel vero, qui didtur lactus,
    i quod maler esset mullorum vivenlium. > Non oves pasccbat, Chrisiuin significans, cujus oves
    eniin cunclorum viventium, sed solummodo mater nos Siitnus , quera Judsei secundum carnem fralfea
    Jiominum esl Eva; sed quia solse animse hominum ejus, impia semperque lugenda morle occiderunt.
    morinon possunt, meriloinlercsetera terrseariiman- ( Faclum est autem post raullos dies ul Cairi.
    tia, soli boniines vivenles dicuntiir. « offerrel de fructibns terrae niunera Doraino : Abel
    <- Fecit quoque Deus Adseei uxori suse tunicas < quoqiie obtulit de primogenitis gregis sui, el t!e
    « pelliceas, et Induit eos. J Iu hoc enim cos mor- < adipibus eorum, et respexit Dominus ad Abel, et
    lales esse monstrabal, quia morluorura pellibus eos .< ad munera ejus : ad Cain vero, el ad miinera
    vestiebat. Ergo quasi damnaticii in ipso suo indu- « ejusnon respexit. i Dominus enim non tniiium
    menlo, cui malediclionisubjacuerunt, osiendcbaiil, ad munera, quse ei ofleruntur, quaniuni ad ofle-
    (lum susc damnaiioiiis signa quasi pro vituperio fere- rcnlium desideriuni mentemque respicit. Unde
    ,banl. Uiide el stibditur: hic quoque ad offerentes prins , quo videlicet aniiiio
    4 Ecce Adam quasi uuus ex nobis fnclus esl, offerrent, quam ad eonun raunera respexissedicilur.
    * sciens bonuni et maltim. >Hoc aulem ironice in- Sed unde Cain, quod ad ejus munera Deus non re-
    **
    teiligiiur,, el tale esl, ac si diceret : Ecce qtioque sua spexit, cognoscere potuit, nisi quia frairis saufiii-
    dignitale imminulus esl homo, dum superbiendo cium ab i_gne coelitus vcnienle consumplum vidit,
    ,plus voluitesse quam homo. . suum autera non vidii ? Id ipsum auiem de Abrahse,
    « Videie ergo., ne forle miital manum suam , et Manue, et Elise sacrificio legilur. In hoc enimviri
    « sumal eliam de ligno vilse, ei vivat in seternum. > sancii stn sacrificia Deo placuisse.pulabant, quando
    _Sicut enim de ligno scienlisc boni et mali guslando ignecoelilus misso ca consurai vidcbanl.
    iiiorlis sc legibus subdidit; ila eliam de ligno vilse « Iratus est Cain vehemenler, et concidit vnltus
    sumere jjoluissel, recuperata, quam nnper amiserat, t ejus. i IrasciluT enim Cain nbii laiiluiii quod sua
    i.mmorlalitate , viverel in seler.uum (118). Ideoque munera spernunlur, quanlura quod frairis dona re-
    /aclura est qupd subdilur : cipiunlur. Quod quidem invidise zelo coniigisse non
    < Et emisit eum Dominus de paradiso volupiatis, dubium est. Magnum igitur malum invidia , qu;e
    < ul operaretur. lerram , de qua sumplus est. Eje- pfimi homicidii causa exstiterit.
    « .cilque Adam, et collocavit ante paradisum volu- « Dixilque Dominus ad eum : Quare iralus es, et
    t piatis Cherubiiii, el flammeum gladium aique « cur concidit facies tua ? nonne si bene egeris ,
    « versatilem ad custodiendam viam ligni vilae. > Q ( « recipies? sin autem raale, stalim in foribus pecca-
    Chernbim namque scientiw plenitiido interpretatur. ( tum aderit: sed sub te erit appetitus ejus, etiii
    <Significal aulem apostolos, Ecclesiseque doctores, i dominaheris illius. i Ac si dicat • Noli irasci, vel
    in quibus sapienlise et scientise lhesauri reconditi contrislari, noli invidise facibus succendi, nihil ad-
    suiit. Cum aulempfopter peccalum suum aliquis de versura le Abel commisit; lu quoque bene age , ut
    paradiso,id est de S.Ecclesia, ejicilur, riead lignum bona recipias. Si enim rhale egeris, vel si Ieviter
    •vilse, id est ad Chrisli cariiem parlecipandnra, acce- inale agere cogiiaveris, prsesio esi diabolus, nnle
    dere prxsumat, ab iis iulerdicitur. Est auiera isle jaiiuam stat princeps.peccaii, qui lui cordis domi-
    gladius lucens, et flammeus, splendidus, et sine cilium ingressus , luam raalara volunialem ad effe-
    rubiginc, qup quis percussus fuerit, aut illiirainatnr, clum usque perducat. Sub te lainen erit appetiius
    aut exurilur. Unde Apostolus, ( Aliis, inquit, sumus ejus, le assenliente veniei, le resislente recedet. Si
    _,odor vitse ad vilara, aliis odor raorlis ad niortem ergo resislas , omni ejns appetitus , et desiderhuh
    .{II Cor.it, 16). i Est aulem et versalilis, facilisque, frustra fiet. Quod si conseiiseris, non ttt illius, sed
    ei vclox adferiendum, undique circa se delinqucnics ipse dominabilur lui. ( Qui eniin fncit peccalum,
    jierculit, pauperes pariter conderanat et diviies. sei-vus est peccati (I Jonn. ni, 41). i
    CAPUT IV. ]
    D t Dixitque Cain ad fratrem suttm : Egrediainur
    « Adam vefo cbgnovil Evam uxorem sunra, ei « foras. Ciimque.essenl in agro, ^onsurrexil Cain
    « concepil, et peperil Cain, dicens : Possedi homi- i adversus Abel frairem.suum, et inlerfecil eum. >
    .« nem per Deum.> Ego, inquit Eva, propler trans- Cain namque Jiidseorum populum; Abel vero Chri-
    gressionem sub viri polestate consliluta sum , jani sluiii significat, qni tunc niniirum foras egredieban-
    JIUIICper filiorum generalionem hominem habeo in lur, quatido Judsei ad crucifigendum exlra civitatem
    possessionera. Undedatur intelligi, quia utriquc pn- Chrislum irahehanl.
    j-enti pari modosubjici et obedire debemus. « Et ait Dominus ad Cain : Ubi est fraler luus?
    « Rursumquepeperit.fratrem ejus Abel. Fuit Abcl « Qiii respondil : Nescio, nunquid custos fralris
    x pastor ovium , el Cain agricola. i Cain, qui pos- « mei ego sum? Dixitquead eum : Quid fecisli?Vox
    tessio Ihierprelatui*, ad 14. colendum , ei possiden- « sanguinis fralris lui clamnt ad me de terra. Nunc
    ,(118) Aliter iiunc iocum exponit D. Tbomas, 2-2, poluisset vilam magis prolongare. Unde quod dici-
    <q-.- 164, aru S: « Dicchdura quod si homo posl pec- lur : « vat in seiernuin, i suni.tur pro diuturuo Hoc
    catum de liguo vilx coiiiedisset, non prppler hoc non expedieh.il hoinini. ut iii njiscria hnjus vilse
    TnHiioflalilatem rccuperasset, sed beueQcioillius cibi diutius pcrmaneret. >
    173 EXPOSltlO 1N GENESiM. 114
    < ergo maledtclus eris super lerfam , qiise apefuit A quod qiiidemplanius inlelligitur. floc autem tale est,
    14OSsutiin, et -suscepit sanguinem fralris-tui.de ac si diceret : Nequaquiim ita liet, ut tu vis :
    1 manu lua. Gum opefatus fuefis eam, nofi dabit 15 non morieris modo, neque omnis, qui 16 ihve-
    t libi fructus suos, sed.spinas, et Ifibulos germi- nerit, occidet te, in lorigUmsefvaberis, ad seplimam
    « nabitiibi: vagus, etprofugus eris super terrani. > generntionem peryenies; qui le occiderit, septem in
    Interrogatus Cain de Abel ubi §il, se nescire respon- te vindiclas persolvet, id est (120) de plena el irite-
    dit; qhoriiam et Judsei interrogati de Chrislo, quis gra iribulalione te iiberabit. Seplenarius haihqtie
    sit, el ubi sit, sive thnore, sive ignorantia , se ne- numerus peffeclionem designat. Hoc ergo sepienario
    scire dicunt. Unde ei in Evangelio interrogantes dUm longe Cain pro frairicidio poenilbntiara agefet.
    dicebanl: « Siiu es Chrislus, dic nobispalam (Joan. iaiidcm, ut fertur, seplima generatione a Lairiech
    x, 24). 1 Et aljbi : « Hunc aulem quis Sit, nescitmis inleremplus esl. Sic efgo sepiem vindictas Laniech
    (Joan. ix, 29). 1 Quibus ipse:« Et rae sciiis, eluude ih eo persolvit, duin, morle inlefcedenle, ab-oimii-
    sim scitis (Joan. Vii, 28). > Sed qnid lunc snnguinem bus angtistiis cuin libefavil, qtias usque ad iil teiiipris
    Ahel clamasse putamus? Nisi quod sanclorum animse per septeriJ jain generatiOiies passus fueral. Si vero
    fclamare dicuniur,videlicet: « Vindica sangninera no- dicaliir, (sepluplutn punieluf, 1 quod quidem nostfa
    strum, Deus nosler (Apoc.vi, 10). > At vero Clirisliis " Iranslaiio habet, iritelligendum est quod plus La-
    Dominus nosler compatienter ait : « Paler, ignosce mech quam Cninpeccaverit, ideoque inajofi pccrtn
    illis, quia nesciunt quid faciunt (Luc. xxm, 34). i dignUs habeatur; sciebat enim Lamech jam Caiti
    Unde sanguinem Chfisti melius clamare, quam propter lipniicidiiini fiiiSse daihnatura; Cain vero
    sanguineni Ahel, Aposlolus ieslatur (Hebr. xn , nullum arile se pro lali causa damnatUm nudierai;
    24). Clamat atitcm eiiam riunc sanguis Ghrisli hunc ergo viel poena Cain cofrigere poiuil, Cai.n
    de iefra, quia ejus passioniS digna memoria fit vero nnllum.quo ins.truereluf, exemplum prseceS-
    quotidie in Ecclesia. Hsec est enim iJla lerra,quse sit; et sicttt in Evangelio dicithr i t Servus sciens
    hs suuin aperiens Chfisti sanguinem quolidie siti- Voluntaiem domini sui_, et non faciens digna, plagis
    bnnda bibit, qhem (119) irapius ludseorum populus Vapiilnbit miiltis; riesciens vero, et non faciens, va-
    fundere non limuit; ideoque in omni ierra maledi- pulabit paucis (Luc. xii, 47). >'__Nih.il aulem aliud est
    cilur, el apud omnesopprobrio et derisioni habe- septupluin punieluf, tiisi omnino abundanter, et
    tnr. Vagus et profugus est super terram, quia valde piinietuf.
    ubique dispersus, riitiiqualn suse doniinalionis pos- « Posuitque Doiniiitis signum in Cain, ul non eum
    sidetTocum. « iinefficeret omnis qui invenisset eum. i Hoc autem
    < Dixit Cain ad Doniiniim : Major est iniquilas C membrorum tremor fuisse dicilur, quia
    sigrium
    "> mea, quani ul Veniam merear. Ecce me ejicis ho-
    quasi insatiiens,el melancliolico similis, ad miseriam
    < die a fecie lerrse, el a facie tua absCoridar, et cro sui hoinines
    « vagus, et prbfugus in tcrfa ; omnis, qui invenerit provocabal (121); Quis enim occidere
    Vellet, qui ipsa morte deteriora pali videbaiur, Ju-
    me, occidei me. > Hsecverbi desperalione plena sunt. dseis quoque circumcisionis signnm a Domino datum
    Major est iniquiias raea,quam salisfacere, vel pcerii- est, quo a cunciis gentibus discernuiitur. et qui cun-
    tere valeam, ut a te indulgenliam et veniara merear, clis geniibiis.subdili smit, semperque timori et
    A lerra viveniium ejiciar, a facie lua abscondar, te
    despeetu.i dedili, nemo est qui occidere eos velit.
    lilterius videre non mefebor. lnsiiper et in hac terfa
    pefegrinaiionis vagus uhique et prpfugus ero, et « EgressuSquC Gairi a facie Domini habilavil iti
    non solum ccelestiai, yerum etlam nec terrena sine « terra profugus ad oiieritalerii plagara Edera. > A
    iiniore el tristilia polero pOssidere. Hsec quoque "fticie nanjqueLDomihi egreditur, qui ejTismisericor-
    Judseis converiiunt, qui ab hsereditate expulsl, Ubi- dise fespectum non merelur (132). Quod bene Judseis
    quevagi et profugi, quia se divina facie illustrari quidem conVenit, qui Ghristum Dominura fugierites,
    non sentiunt, ab omnibus occidi periimescunU Quod D Vagi el. profugi mundum iiihabiiaul, et quiavoluptati
    jam forle eis accidissel, nisi is, quem occiderunt, dediti, non occasus, sed orlus, id est hon mortis
    Cbrislus Dominus noster pro eis braret'_ dicens : perpetua*, sed Vitse prsesentis memoressunl; merito
    « Ne occidas ebs, hequando obliviscantur populi ad ofiehlalem plagam Edeni habitafe dicuntur. Edcni
    .inei (Psal. LVIII,12). 1 riamque voluptas, siye dclicia iiilerprelatur. Ea vero
    « Dixitque ei Dominus i NeqUaqnam iia fiel; sed "in- quibus vel historia sola nafralur, velrion niul-
    «- omnis qui occiderit Cain sepluplura pUnietUr. 1 tum ad rem perlinere videniur,- ut allegorice expo-
    Alia translalio babet : Septem vindictas persplvet, naraus, huic ojieri non njiscere (123) disposuimus,

    (119) Id. cpd. Casin. ipsorum Judmofum:. effs et tremens, etc, unde ohiniupi arliiumilliusTre-
    (120) Cod. Laufet. de pleha et integra qngustia, morem» faciei abominatioiiem, sqiialoremque pravse
    il tribuldlidne. conscieritise morsus ostendentesi.signuni dixere po-
    (121) Ejusdem opinioiiis fuere S. Joan. Chrysost. situma Dep in Cain, ut a cseteris liomihib.us disiin-
    ih hunc ioctihi; August. in Faustum lib. n, c. 12; guerelur, ne ulliis eurh occiderel.
    Hieronym.episl.adDamasum; Theodoretus q. 42, in (122) Uterque codex,editionem cbrrigil;.ubi.le_gir-
    Genes.: LXX lnlerpretes secuti, qui pro illis verbis, lur,*-m£(iiur...
    vagus et profugus eris super lerram, verterunt, gemens (123) ld cod. Laufef. non inserere.
    17S S. BRUNONIS EPISCOPI SIGiNTENSIS 176 *"
    (liiaienus el yolumen brevius fiat, ct in magis neces- l^ Atlam, lotus atileni honjoille vocalus est.Adara, ine-
    sariis diulius immoremur. , rilo el illa costa,irao nralier in costa vocata est
    « Andite voceni hieani,'uxores Lamech, aiiscul- _Adnm.Hoc est eniiii quod sit : « vocavitque nomen
    « tate (124) sermones mebs, quoniairi occidi viruhi eortim Adnm. > Quod nutein dicitur, quin Enoeb
    < in vulnus meum, et adolescenluluin in livorem ccepil iuv.ocare nomen Doraiui, est intelligeiidum
    < meiim, (125) septies ultio dabitur de Cain, de La- quod post morlem Abel isle dignius Deum invoca-
    « mech vero sepluagies scpties. > Lamech pririius veril, eique servieriu De Maihusalem vero libri
    bigainus duas habuit uxores, quibus quanlum scelus sciipiorum vitio corrupli tantum errorera genue-
    (125*)feeeral manifestat. Narrant Hebrsei quod cum runt, ut multi eum post diluvium vixisse contende-
    aliquando Gain suo njore solivagus inter fruteta per rint, cum manifesluiu sit soliiramodo quinque ani-
    silvam incederel, Lamech sagittandi peritum ad so- mas in arca fuisse salvatas. Illius igilur diflicillimae
    niluni sagitiam direxisse; qui cum seferam aliqnam qii:esiionis hsec facillime erit solutio, ut in ejus.au-
    occidisse putarei, invenit Cain suo vulnere inlerfe- norum nuniero libros dicainus esse corruptos (126).
    clum, quo dplore commotus etiam adolescenlulum CAPUT VI.
    quemdam, qui sectim erat, interemit, siveulcausa « Noe vero, ciiin quingenlorum esset.aniionim,
    occultarelur; sive ctiam, quiaejus borlalu res acla < geniiil Scm, Cham et Japhel. Cumqtie cccpisseni
    fuerat; el boc csse quod dieilur, « quia occidi virum « liomines muliiplicari super lerram, et filios pro-
    in yulniismenrn,! id est Cain, «et adoiescenlulumin « creassent, videntcs filii Dci filias hominum, qiioa
    livore, > id esl iu ira ei iiiilignnlione mca. Sed sive < essenl pnichrse, elegerunt sibi uxores ex omnibus,
    boc, sive alio modo ihicrfecefit, manifestum quidetn « qnas elcgeranl. > Hoc autem in loco periculose
    csl quod Cain Lamech interfeceril. Qupdvero sequi- quidam erranlcs, vel angelos, vel dsemones filios
    tur : < septies ultio dabitnr de Cain, de Lamech vero Dei pulaverunt, qui mulierum spccie deleciali ad
    sepluagies seplies, • prophetse judicaiiiis sentenlia terrain dcscenderent, et quod dictu quoque nefas
    est. Et forlasse id ipsum est sepluplum, quod est est, cum eis coneumbereni, unde ei quoddam dsemo-
    septuagies, quoniam uterque numerus.perfeciionem niorum genus incnbos vocari dicunt. Nos auiem
    significaU Si vero majorem pcenam deLamech,quara filios Dei, filios Seth intelligimus, quortuii priraiis
    de Cain sumplam, vel siiiuoidara esse intelliganius, est Enocb, de quo scriptum esl, quia <;cepjlinvocare
    ideo fieri arbitramur, quia saltem exemplo damna- iiomen Domini (126*). Sunt filii Dei,.qni Dei facitint
    lionis Cain Lainech detcrreri debuit, ne homicidium volunlatem^ hominum vero lilise illse intelligunlur,
    pefpelraret. Audieral enim jam Cain propter frairi- p qnae de Cain siirpe orise s<inl. Ecce ilerum mulieres
    cidium Dei indignntionem et imm incurrisse; au- fiunt viris causa ruinse.' @ui enim Deo debuerant
    dierat fortasse cl eum divinitus fuisse signatum, ne gignere iilios, mulierum pulchritudine illecti, gi-
    quiJibet contraDeiprseceplumeum occidereprsesurae- ganles generant mundo. Talem igilur taniamque
    rel. Multum ergo peccavit, quem nec signum imposi- superbam generanl prolera, quoliescunque filiahus
    tiim, nec exemplum damnalionis, nec vox Dei iiiinari- hoiiiinum, id est hserelicse et philosophicsepravit&li,
    tis et contradiceniis ah hbmicidio compescere potuit. coiqungunlur filii Dei.
    CAPUT V. i DixilqueDeus: Non permancbit spiritus tneus in
    « Hic est liber generatioiiis Adam in die: qua < homine inseternum, quia caro est, eruntquedies
    A creavit Deus homiiiem, ad similitudinem feeit il- « ejus (127) centuin yiginti anni. > Si enim hoc loco
    * ltim : masculum el fcminani creavit eos, et bene- spiritus ille inteiligatur, de quo scfiptum cst, qira
    « dixit ilhs, vocavitque nomen corum Adam in die « inspiravit in faciem ejus spiraculumvitse (Gen. n,
    * qua creati sunt. > Hic, inquit, est liber generaiionis 8);> divina est utique corarainalio, ut homo, qui
    Adam, in quo 16 qualiier sit generatus el crealus animse vivificanti, et nunquara morienli obtempe-
    plenissime conlineiur. El ne senior Adam fortasse rare noluil, carne caduca, et transitoria raoriatur,.
    quam Eva esse puletur, una die crealos esse dicit; D qose semper adversus spiritum concupiscit. Sunt
    siquidem in uno creaii sunt ambo, atque uno no- autem qui hoc ita inielligimt, ac si dicerel: Non per-
    niiiie vocati, scilicet Adara. Simul enim cum Adam manebit spiritus irse.et indignationis raese in hotntne
    facia est Eva, non persona, sed m;'leria; perspnse in Eeieriium, id est, modo de horaine ulciscar,et non
    nerape duse sunt, materia vero una. Denique prima ulciscar in seternum. Quare hoc? quia caro est,
    cosla; de qua mulier facla est simul cum Adam, et quia mulabilis est, quia fragilis malerise est; mise-
    in Adam creata est,et quia illa costa pars erat rebor ergo illius, sicut digntim est, erunique dies

    (124) ld. cod. M. A. sermohem meum. guslini aliorumque SS. PP. seiiientia, quod bic
    (125) Id. cod. M..A. Septuplum ultio dabitur de Scripturse Jocus ita sit inlelligendus; uempe quod
    Ctiin, de Lamecli vero, etc. non de angelis sac. texths loquatur, qui nullibi filii
    (125*) ld. cod. Laurent. quantum sceius egeril. Dei appellati iiiveiiiiiniur, sed de filiis Seth veri Dei
    (126) Codex Samariianus 240 "annis Matbusalem cultpribus, qui amore carnali cuin filiabus Cain se
    viiaijj breviorein facil quaih Hebrscoruin lextus , conjtinxeiaiiu Vid. Nalal. Alex. Diss. vu, p. 1,
    ei70Tnlerpretes,qiii ad annos 969 protrahuiit. 'Vid. Veter. Test. .:" .
    Nntal. Alex. Diss. viii de annis palriarchar. (127) ld. cod. M. A. ceiitiim viginli ahnorum.
    |126') Eadem est Joan. Chrysou, Theodoreli, Au-
    177 EXPOSITJO 1N GENESIM: 178
    ejus ceiituiivvigihli aniii. Non qnod posfea plus 11011 _\ t ctiro cofruperai viara suara super ierram) dixit
    vixeril homo, sed qnia usque ad diluvium tot dies ad « ad Noe : finis universse carnis venil corara inh,
    pcenitenliam coftcessil hoiniiii, in quibtis si digne « repleta est terra iniquitate eorum,-.e_lego disper-.
    poeniluissel, diluviUin factuin non essel. Quoniam «-dani eos cunii terra. i F-iiit, inquil, Noe yir
    nulem in sua malitia homines perstilerunt, viginli jusliis atque perfectus : Jion quantura ad justiliain,
    annis de numero deiruncatis, cenium vero peraclis, etperfeclionem consummalara, sedln general<onibus
    factum esl diluvium. Sc.iehal enim Deus (quem niii.il' suis ; in illa hominum generatione nemo lunc tem-
    iuiquam latere polesl) quoniamilli, qui per cenluin poris lam perfeclus fuiU Sedquid' aliud est, ambu-
    nnnos iiiconvertibiles exsliiefant; etiara si reliquis lare cum Deo, nisi Deum sequi,. et ejus cuslodire'-
    viginti annis vixissenl, nihilominus Tahien in sua prsecepla ? Quod aulem dicitur lerraesse corrupta.
    maliiia permansisserit. Merito igitur iion veniunt ad solius hominis corrupiione et peccato- corrupta
    itumerum, <jui nihil pefficiuril in numero. (Giganles est; non quod vel ipsa lerra, vel terrse animantia ali-
    « auiem erant super lerram illis diebus. Poslquam quid pcccaverint.-undeipsa lerra merilo dicaturesse
    « enifti ingreSsi sunt filii Dei ad filias hominuin, corrupta. Omnis quippe caro in hoc loco nihil aliud
    « illseque geiiueruiil; > subaudilur, hocgenus homi- iiitelligitur, nisi omnis homo (128*). Merito lameii
    iuim nalura esl. Omne enira aiiimal ralionale el.mo- ™omriia perduntur cum boniine, qusecunque facia
    rale utriusque sexus, cttjuscunque naiurse, sive sunt propter homiiiem ; lioc eniiu est, quod aii^
    nrembrorum nuraero, sive cofporis quaniitale aut ( finis universse carnis venit coram me ; T id est,
    crescil, aut rainuiiur : homo eniin non ex alia quam sic milii placet, sic a me disposilum est, ui oiniiis
    ex Adam stirpe descendens; et < isti > quidem «sunt caro finiattir, et simul Cum lerra disperdantur bohii-
    po:enies a sseculp virifamosi(I27*). > nes, el ea qrise facia surit propler homiiieiii.Tn'hb<i :
    « Videns auteiii Deus quod iiitilta malitia homi- eiiiin ipsani lerrani disperdidit Deus; ijuia miilto
    « ritim essel in terra, et cuncta cogilalio cordisin- pliis arite diluvium quam post diluvium fecundioir
    « tenfa essel ad malum omni tempoie, el prsecavens fuil. Unde et posi diluvium carneS' ad edehdiitii
    « in fiiiurum, pceniluit eura quod horainenTfecisset libmini conCessse dicuntur.
    « in terra, et tactus dolore cordis iiiirinsecus : De- « Factibiarcam de lignis levigatis, mansiuricu-
    « lebo, iuquit, hominem, quem creavi, a facie terrse; «las iii arca facies, cl bitumineiiiiies lnlrinsecus,'et
    « ab liomine usque ad animanlia, replili usque ad «exirinsecus; et sic facieSeam* Trecentorum cubl*-"
    « volucres cceli : pccnitet enim me fecisse eos. i «ioruih erit lougiludo sircse; quinqiiagiiiia cubiio-
    Vidms, inquit, Deus hominem, quem ad suam -, « rum lalitudo, et trigiiita cuhitorum alliludo illius.i.
    imaginem ei similitudinem fecerat, et pro qno Hanc vero arcam, sanciain" Ecclesiam inielligj-"
    csetera mundi animantia, ef quseque huic vitse mus, extra rjiiani qui irivenlus fiierit peribiu Tie'
    17 necessaria creaverat, tolum ad malum esse lignis vero levigalis conslruitur ariia4"!'quia--,et
    conversum, sese de hominis crealione (et si S. Ecclesia de illis sedificatur, qui el^l.adio spiriiui;
    poeriitere nequcai) poenilere dicit. Deus enim non beue dolali et quadrali, et moribus et.vl/tute orriali,
    poeniiere, nec dolere, nec irasti p&test; lamen binniqiie piilchritudine decorali, et hihil lorluosuiTi,;
    cuni posnitentis, el dolentis, el ifascentis opus nihil vitiosuiii habefe iioscuntur ; caret Ecclesiahiar
    agit, et pcenitere, et dolere, el irasci dicitur; cula ef ruga. Pcrmansiunculas auteinjsingulasdesi-
    quamvis ipse in se liullam commulalionem recipiat, gual ecclesias, quse per provincias, et. episcopatus.
    cujus utique natura iiicoiiiniiilahilis est. Cum eriim divisse infra universalem Ecclesiam, quasi qusedam
    dicii: « Pcenilel me fecisse hominem, i lale esl, camerse intra domum continenlur. Omnia aulem li-
    ac si dicerel: Quia mea prsecejjta transgfessus est gna, tolaquc arca bilumiiie liniri prsecipilur, nl'-lpta..
    horao, tnlem me erga euni exhihebo, ac si nie ponni- Ecclesia charilaiis viuculo ligata, nulla hscresiveldis>-
    luissei fecisse horainem. Quod enim fecisse pocnitet, Cpfdia valeal separari. Biluinen enim charitatem si-
    hoc delere placet. Ergo quoties de Deo loquiniur, D gnificai, sinequa Ecclesia nec stare nec durarc po-
    el euni- loquenlem introducimus, quia aliter de eo lest.BituminiSenim ferturesse rialura, ui. eldivefsa,
    loqui nbn possuniiis, hunianis nlinlur vcrbis, huinar ligna ihseparabiliter juiigat, et pefpeluo incorrupta
    nisque affectionilms (128). Sequitur : •« Noe yefo' conscrvel.' Bene auiem intrinsecus et exirihsecusi
    « justus alque perfactus fuil in generalionibus suis, liiiiri juhelur, quia vera-dileciio, et irilus pbr cor-
    i cum Deo ambulavit, et genuit ires filios, Scm, dis affeciionera ieneiui'_ et extrinsecus per misefi-
    < Chara et Japhfit, Cprrupta est anteni terra coian*. cofdise bperaiioncm exhibetur, Trecentofurh verp
    « Doniino^et feplela esi iniquitale. Cuniqiie vidis- cubitorutri esi lorigitudo arcse, quia aprincipio primse
    « setDeus terram' esse coriupiam (oranis qnippe selatis usque ad nltiinse selalis finem Ecclesise
    (127'). Hiijusniodi assertio coinmunis est qiioad modo pcenilere dicjlur se fecisse hominem ? « Me-
    SS. Paires contra illos qui perperani opiiiali sunl laphorice inteUigeiidum est, inqtiit D. Tb., ip,, q...
    :
    giganles ex concubitu dsemonum cum mulierihtis 19, art. 7, secundum simililudinerii nostrani.-i
    procreatos. Vid. Aug ,.i;e ciyiu Dei Jib. xv, c. 9; (128*) < Cniiiem hicp.osuit pro .lio.niine .lcrreno,,
    Cyrilluin Alcx.; Tlieodoi'., eic. citatos a Natah in quo carnis' illecebra viam cjus corruperii.i>.
    Aiex. ." '"".".' Ambros. De Noe"eiArca c. 5, h. 12,
    (128) Cuui Deiis nalura siiincoj)imulabilis,,quo-
    179 & BRUNONIS EPISCOPI SIGNIENSIS 1S&
    extendilur longitudo. Trecenli namque cubiii sex j^.huinanitatem carnis deorsum assumplse, sponsse
    quinquagenas faciunt, per quas sex selatcs intelli- suse laleri adhserens, omnibus ingrediendi prsebiiil
    gimus ; quarum pritna esl ab Adam usque ad Noe; iter. Ccenacula auiem, et iristegia, sive etiam,
    secunda a Noe usque ad Abraham ; terlia ab Abra- ut alia translnlio habet (129), bicatnerata, ettri-
    liam usque ad Moysen : quarla a Moyse nsque ad caraerala, quamvis et aha multa per hsec inielligi
    David : quinla a David usque ad Clirislum ; sexla valeant. Csetera aulem quse sequuniur, non neces-
    a Chrislo usque ad fineni sseculi. Has autem illse sarinm est cuncla exponere. Suramatim igiiurbre-
    sex hydrise signilicabant, quanim aquas Christus viierque exponentes, ibi lantuni, ubi necesse fnerit,
    converiil in vinum. Tanta est igitur Eeclesise lon- allegorias ponannis. Seqnilur aulem quod Dominus
    gilhdo, quanta est bujus. vitse dimen.sio,. Merilo adducet aquas diluvii super terrani, et interficiet
    au.lem laliludo quinqungiiila cubitorum esse per-. omnem carnem, ponelqne fcedus cura Noe, cui et
    feibetur, iit iinipuiqne selali seqtia.Iis inveniattir. prsecipit, ut ingrediens arcam., de cunctis. auiman-
    Tanlaenim est Ecclesise laliiudo, quaiilum esl el libiis. bina et bina sccura lollat, simulque ei eseas,
    spatium mundi. Cnde et Doniiiiiis aposlolis pisece- unde vivere yalcanu Hoc aulem si nllegorice intcK
    pi.t, dicens : « Ile inuiiiversum muiidum, prsetlicale ligntur, illud significat, quod S. Ecclesia adversiia-
    Evaiigeliiim omni creatura? (Marc. xvi, 20). i El "tiun p.i'0celUs, el aquis. perlurbaiiouum nssidue.
    quia quinquagesimp numero et l.ex dalur, et Spjri-. cpncnliiur el lu.rbaiur, el seterna damjiatioiie pe-
    tus sanctus m.illilyr, et per jitbilseum aiinuin pro- reuniibns peccaioribus, hoc foedus sancli CUHT
    prii.s dominis hseredilas resiituitur, Insuper et Doraino pepigertint, ut cos non limeant, qui occi-.
    Dayid quiiiquagcsiino psalmo poenilentiam agens. dunl corpus, quja ipse eos non deseret, ner,ue dere-.
    ni.i.sericordiam est conseculus, iion iinmeri.io. p.er linquet, sed usque ad sseculi consiininiationein: CII.III
    l.i.iincnumerum hsec arca dividitur. Hse sunt enim eis erit. Qupd anlcin.dici.iur deciiiictis.aiiimanlibus,
    niaximse et principales causse , quibus Ecclesise quse Nop secum in arcam tulil,, omnium gentittm
    Ipngiiudo, et laliludp cresdl et dilalalur. Esl au- diversitatem in Ecciesinni conyenire sigiiificat.
    lem et aliitudo Ecclesise trigihia cubiiorum, quo- Qmnis autem escn, quse mandj pptest, omnis est
    r.iam ad lianc plenilndinis suse seluleni Qhrisius (loctriria lam Novi qiiam Veieris Teslaracnli.
    p.eryeniens 'bapliiatus esl, suseque prsedicalionis. CAPUT VII.
    sumpsil exordium. De hac aulem selale Aposlolus « Fecit ergo Noe orania qose prxcepit Deus. i
    18 dicit quin «_occufremus obvinm Doniino in Quia cum filiis, uxore, et mulierihus arcam mgres-
    viruni perfecfnm in mensuram setalis plenitndinis .r>sus, quspcunque Deus illi prseceperat, sectim inve-
    Christi (Ephes. iv, 15). > Ad. hanc igitur aliitiidi- xil : de mnndis videlicet animalibus seplena, cl
    uera sese Ecciesia perveiiire glorietur, in qua septcnn, de immundis aiilem bina, ct bioa. Scptena
    perfecl.i. hpiihnis S.alyalor nosler monstravit indi- autem, et septena sic accipiuniur, quasi si de siu-
    cjum. jjtilis generibus seplem, el non araplius introducere
    « Fenestram in arca facies, el in cnbito con- jussisset ; cl de immJindis hina imponunlur tan-
    « suramabis stimrailatem cjtis. Oslinm aulem arcse tummodo, ut seraen serveinr. De inuhdis vero
    « pones ex latere deorsum, csenacnla, et tristegia sepiena inlroducunlur, ut et semeii similiter ser-
    «.facies in ca. >. Quid enim per fenestram, nisi vetiir; ei Noe de arca egredienli siijiersil aliquiil^
    «'oclores et aposlolos intell.igimus , qui sanciam qnod Domino immolelur. Ergo in arliculo dici^
    iSccl.esiajn ilLiimii.iniitcs,a Donii.no audire merue- . pritno diluculo, die jain elucescenle, ingressus est
    rupt ; ( Vos esiis lu^x niundi (Matlh.. y, 14). > in arcam, el filii cjus, cl uxor illius, el uxores
    Omnis eniin domus nisi fcneslras habiierit, obscura, fil.ionira ejtts cum eo. Nec debel movere aliqucm.
    cst, et sine lumine. Merito ergo, aposloli fenesirse quomodo Noe lo.t animalia in unam arcam, el per
    «iicuntnr, per quos coalestis;sapientise, el doclrinsc. unitiri ostium coaduirare poluerit, qnoniam qui sine
    f.Iaritatis nobis lumen illuxit.In cubiio veroconsum- IQilabore, et cx niliilo. omnia fecit, facile et sine
    innlurEcclcsia, qtiia omnisejus perfectio in unitale labore in iiiium cuncia collegil:; majus est eniin
    consislit, cui nimirum est cor iiiiiim, cl anima n.na : creare, quam adunare. Mihi anleni lioc non: m.ira-
    « Uiuis Dominus, una lides, miuin bnplisma, unus bilius esse videlur,. quam quod ex omnibus mundi
    Deus, el paler oinnitim ("Up/ies.iv, 5, 6) ; i qui uti-. partibus lot genies, lam feras, lamque divisas
    que ad unam gloriam,. et unam bealitudinem, cl Christus Doniiuus riosler per paucos aposlolos m.
    requiem lcndcns, iinius ejusdemqne denarii mcr- unam Ecclesiam congregaveril. Quod auiem ait:
    ccdem conseqiiilur. Ostium autem, quod ponitur cx < Rnpii sunl onuies fonies. abyssi mngnse, et ca,-
    Jalere deprsum, ille esl, qui ait: < Ego sum osiium, « laracla; coeli aperlse sunl- > Jrac significari vi-
    jier me qui inlroierit salvabilur (Joan. x, 9). i deuir, quod non soltnii per occultos terrse mealus
    Pef hpe Cnim oslitim qni nOn intral, furestet aqua sursura ebulliens mnndum repleverk, veriim
    lalro. Ponitur autem ex latere deorsUm, qnia per etianj ea, quse su.per firu.ianienlum esl, per quas-
    (129) S. Max. Tattrin. cadcm versione uliltir, cuiii snrrnmenluni. Nam cnm dicit Scriptura, bicnmcra-
    scrm. 6 de Quadrag- p. 450 ha.beni: « T-riplex. tani el iricameratnm eani fuisse, uiiqiie deinonstral
    ^h.i.raarca, esl Ecclesia ; quia Triiiilatis conlinet tripl.ici Diviriilatis iilam graiia.csse distinclam. >
    fST EXPOSITIO 1MGENESIM. 182
    dam cceli feneslras Tmimpens terram inunilaye- A aliud est olivam prc ferre, nisi fpacem ostehdere
    rit. Quaravis et boc.recliiis intelligi yaleaU, qnotl verbis? Et bene virenlibus fblifs hsec oliva-fuissedi-
    lotus aer iste, qui freqUenter ccelum vocatur, in cilur.ut viva,-et vera.et non ficta Talis pax esse
    aqnas more insolitp ruentes solutusfueril (129*).Qua- credalur. Hpc non agit Corvus, boc dedignatur fa-
    draginta aulem diebus, et quadraginta nociibus cere ficereticus, hoc superbi ab EccJcsia excommu-
    Taclum est diluvium, quoniam hic numerus, et ad nicali facere cpntemnunU Sed quid est, quod post
    pcccala delenda, et ad poenilenliam inshiuandam, leriiaiu inissioriem jaih ad arcam coluraba non redii;
    videtur csse sufficieris, qhod eliam Novi et Veieris nisi quia came' solula,. aquis ces3antib.us,.cuiiciisr
    • Testamenti iu se. coutinet plehitudinem, qiioniam queadversis deficienlibus majprem sibi requiem rc--
    ex" quatuor et decem eonficiltir, qtiatuor eniui perii? Ergo terlia emissio, carnis luijus morlalisest
    deeem, vel decies quater quadraginia faciuiil. dissolutio. Ergo illos suos filios Rachel miseral, de
    -""'"' CAPUT VIII. quibus dici.iur : < Rachel ploraus filios suos, etnb-
    < Reeordalus esUautem Dominus Noe, el cunclo- luit cpnsolari, quia non sunt (Jer. xxxi.15). > Quitl
    « rum"aramanlium,et omniuai junieiitoruiii,quseeum esidicere, quia non snnt? (131)nisiquia in hac viu
    .« eo eranl in arca, ndduxil spirilum super lerram, el noii suni, quia superna bona relinquere non possunt,
    « imminulse sunt aquse. i Deus eiiijh, qui nunquaiii ut ilerum ad hsec caduca el iransitoria redeant^
    obliviscilur, lunc recordari dicilur, quandp pecca- 4 Et aperiens Noe lectum arcse, aspexil, viditqiie
    toribus miserelur. Adduxii 19 aulem spirilum, id est « quia cxsiccata esset superficies tertse. iDuni.eniiii
    ventum serenilaiis super terram, quenv nos aquilo- hoc per feneslfam salis cognoscere ppsset, ad. hoc
    nera forlasseinlelligerepossumus (130). Si qnis nu- lamen inluendum super lectum ascendcre raaluit.,.
    tein mirabilur, ubi laniaaquaruminundatio redierit, quia quanlo virtulum gradihusallius quilihel aseen-
    cogilet prius, undeexieril; quod qu.idem ulrumque dcril, tanto niagis roundi hujus (132) aquas, adyer-
    cognoscere difficile est. Scriptuni lamen est, quod silatesque despiciens, spem sibi pfosperitalis in. fu-
    « Dorainus super maria fuhdavil terrain, et «uper turum promitlit.
    flumina prseparavil eam (Psal. xxm, 6). > Ilemque: « Egredere de arca lu, et uxor lua, fflfi tui, et
    « Fiat firiiiamciilum in medio aquarum, et dividat « uxores filiorUm tuorum lecum. > Ecce viii cum
    aquasab aquis (Gen. i, 6).i Mullseigitur sunt aquse, mulierihus egrediuntur de arca, qui seorsum a hni-
    siqiiidem in eis el ccelum cbnfnelur el terra. lierihus ingressi sunt arcam. Quia viri ccclesiastici
    « Ctimque iransissent quadragiiita dies, aperiens (133) alio lempore vacant orationibus, alio, secun-
    « Noefenesiram arcse, qnam feceral, dimisit corvnra : r dura quod Apostolusait.(/ Cor. yn), revertuntur i»
    <qiii egiediebatur,et non revertebatur, doncc sieca- idipsum, ut vir uxori, cl uxor viro debiium reddati
    «renliir aquse snper lerram. i Quid enini corvus iste, ne propier eorum incontineiitiam teiiiel eos Sa-
    nisijieccaioresdesignat? Quisi nliquandoperschisraa, lanas.
    vcl hseresira, auicselerapeecaia abEcclesia separan- « JEdificavit auiem Npe allare Domino, et lollen*
    lur, in sua malitia perseverantes, et mundi gloriam, -t de cunciis pecbrihus et volucribus mundis, obtif
    el ampliludinem diligenles, pcenilenliam agere ne- « lil bolocausla super allare, odoi*atusque esl Doni
    giigunt, ul malri Ecclesise reconeilienlur: sicut < nus odorem suavilalis, el ait ad eum: Nequaquam
    euiiri ille colore, sic et isli mente immulabiles suiil. «. ultra, maledicam lcrrse propter homines : sensus
    ( Misil quoqiie columbam posl eum,ul videret si «-enim et cogilatiobumani cordis in malum prona
    < jam cessassent aquse : quse cum non invenisset ubi ' «,sunl ab adolescentia sua; non igilur (134) percu-
    « requiesceret pes ejus, reversa est ad eum in ar- «. tiam o.rtinem animam, sicut feci cunctis animan-
    < cam; aquse ehim eranl super nnivcrsam tetram, t tibus terrse. > Quia enim omnis caro corruperat
    < exlenditque manum, et apprehensam inlulit in.ar- viam snam, tolusque mundus aquis diluvii purifica-
    < caui.i Columba autem illisunl, dequibusDomiiius ius fueral, ideo de-omnibus mundis aiiiinaiilibus
    ait: « Snper quem fequiescet spirilus meus, nisi D Deo offerri holocauslum necesse erat, qualenus qui
    super humilem, et quielum ^ et irementem verba cunctis offensus fuerat, cunctofum sacrificio piaca-
    mea? i (Isa. LXVI,2.) Tales enim^ si qualibei occa- retur. Solus aulem homo lioc sacrificio non est;
    sione quandoque ab Ecclesia recedunl, ad eam re- ihiinolalus, cjuia restabat, ul Chrisius suo.lemppre
    dire quaniocius festinani, rieque sibi ullam requiem imhiQlareiiir verus Agnus, qui lollil peccala raundi.
    forepulant, qui lalem malrem reliqUcrhnt ; sponte Tninen, qiiiajustus eratJXpe,_ejus devotione el pia,
    redeunt, paccm, el olivani ore ferunt.Quid enim voiuntale, magis quam illo animalimnfiwno.delecla-
    (129*) Ex quibus fontibus lanla aquarum copia negabit Deum vento vifluteraTUara daTe-potuisse.>
    eruperit in diluvio Noetico designatur a Nalal. Alex. (1.31) ld._ cod. Lanrent. Nisi quiajam in haoviiu-
    De iiiiiversaliiaie diluvii Noetici art. i, p. unica, non sunt, quia cum Deo, qnia supema bona, elc.
    lom. 1. (152) ld. cod. aquarum adversilalem despiciens.
    .={150) Contra sensit Anihrosiiis. «-Non puto, inqnit, (133) Hic ecctesiasticus idem valet ac religios.us,,,
    hoc ita diciur.i, tit Spiritus nomine ventum nceipia- et limehs Deum, ul ojjoiief-esse cos qui sunt iif
    iiiiis, neque enitn 'veiilus poieral siccare diliiviura. > Ecclesia Dei.
    Concittdit vero his Verbis : « Spirilus igilur divini (154) Id. co.d.M. A.,perculiam omnemanimctnttm^
    viriuie invisibili diluvium illud repressurii esse non sicut feci.
    dubium esl, ccelesli operatione, non flatu. At iienie
    ^»3 S. BRUNONIS SIGNIENSIS.EPISCOPT 184
    |us cst Detis; unde el dicitur : « Odoralus.que est i\ « delis, 1 magis ad figuram,qunm ad litlcram aitinet.
    Poininus odorem suavilatis. > Nuliuni animal im- Nullum peccatum esl sanguiiiem manducare; neqiue
    miindum immolalur Deo, quia "solisancli, et a pecca- enim ob aliud in Actibus aposlolorum abipsisapo-
    lis mundaii Deo placenl. Quod*£ulem dicilur, se non; stolis.interdicitur, nisi ne Judseis ad fidetn venienii-
    maledicere lerrse propter hohrines, shbsequenfer bus scandalum fieret (Act. xv, 29). Unde el Apo-
    oxpotilt, dicens ; < Non ergb, perculiam omnem arii- stblus. ait se magis nplle manducare carnera, et bi-.
    scianiem, sicnl feci. > Quid igiiur hoc in loco est bere.vinuiii, quam ut. fratrera scandalizet (/ Cor. x,
    inaledicere? Hoc es.l perculere, vel disperdere. Hpc 28). Aliegorice autem carnem cum sanguine conie-
    aiitem cur fiat, adiiectiiur.«Sens.us enim etcogitalio dere est hsereticisj, et criminosis viris, in suis
    bominis prona suiit ad malum;^ ipsaque humaha iniquitaiibus perseverantibus communicare. Non
    •jaliira per se fragilis, ef miserabilis, nisi Dei auxi- ergo prius hi tales in conimunioneni ecclesiasiicani
    80 prbtegatur, facile l.abitur. in pei*catum, unde di- recipi debent, quam sanguine dividanlur. Hoc enini
    gna esse videlur, chi miseficordia prseslelur. Sed sanguine prophela minui cupiebat, cura diqeret.:,
    quare ail, «ab adolescenlia sna?) nisi quia qui in in- « Libera me de sanguinibus, Deus.Deus meus (Psai.
    lianlia et pueriiia peccat, magis hoe ignorantia facit, h >6):.>. ;
    •juam sensu et cogitaiione. *
    ^- « Saiiguihem enim.animariimveslrarum requiram
    20 « Cunctis diebus lerrse, sehienlis ,et messis, « de manu cunclarum bestiaruin: el de manu homi-
    «. Ingas et sesius, seslas et hyems, nox et dies, nbn « nis, de manu vifi, et frairis ejus requiram (15D)
    «. requiescent. >,Quam hreviter et pulchre oinnem « animam ejus. Quicunque (156) effuderithumanum,
    tempbrum yarietat.em jiosuit, ut nqbis el spem da- « sanguinem, fundetur sanguis ejus : _ad iraaginem
    liei quielsc vilse, et timorera diluvii atiferret. « quippe Dei fa.cius. esl honio. > Hse.sunl fprtasse.
    CAPUT IX. illse bestise, de quibus Psalmista ait: t Ne tfadas.
    « Benedixitque Deus Npe, et filiis ejus, et dixii ad bestiis animas confitenies tibi (Psal.LXXIII,19); > ut
    < eos: Crescite, et hiuliiplicamini, etrepleteterram; 11611 solum ab hominibus, verum etiam ab ipsis das-
    t_ et terror vester, et tremor sit super cimcta ani-" monibus mors, etsangnis hominis fequiratur. Pbssu-,,
    % mantia terrse, et super oniiies volucres cceli, cum raus autem et per besiias hsereticps, el tyraraios. iu-
    t wiiye,rsis quae movenlur in terra. Oranes, jhsces telligere, qui et aslutia el crudelitale Dei populura,
    « jtiaris mnnui vestrse traditi sunt, et om.ne quod perdere non cessant. Requiritur autera sanguis: istq,
    « movetur, etvivii, erit vobis incibum: quasi olera de manu hohiinis, ut de manu Gaih requiritur san-
    « yirentia tradidiypbis omnia,exceplo, quodcarriem /P guis Abei. Unde et Domiiius in Evangelio ait: « Re-
    H cnm sanguine non comedetis. > Sicut enim su- quiretur a generatione illa omnis sanguis justus, qui
    perius maledietio perditionem , ita et bic benedictio effusus est super lerram, a sangnine Abel jusH,
    -
    muliiplicationem significat; quse benedictio lanlum usgue ad sanguinem Zacliarisefilii Baracltise (Malth,
    yaluit, ul tijsque hodie ubique efficacile.f operelur. XXIII,36). > Sequitiif: « De inanu viri requirain
    Sed. quid est, quod hominem non iimeal, cui vultus animam viri, et de manu fratris ejus requirani ani-,
    boinihis lerribil.is non appareat? Quid lam ferox, mam ejus. >. Onines enira fratres. sumus : Dpmini
    lanique indomilum, quod htimano ingenio autnon , sentenlia est. N,emo aulem inipune proximuiii. et
    vincatur aut hon domelur? Quod si allegorice intelli: fralrem suum interficiet. Unde el subdiiur : « Qui-
    gntur, crescunt quoiidie sancli, TJIfton solu.m homi- cunque effuderit liumanum sanguinem, fundetur sam.
    ijibtis, verhiu eliara ipsis dsemonibus sunt terrbri. guis illius. > Non qnod omnis homicida temporali,-
    Et qiiia omne quod movetur, et vivit, dalur nobis in ler occidaiur, sedquia, nisi. resipuerit et poeiiilen-.
    cibum etquasi olera virentia nobis traduntur, eru- liam egeril, pro ir.orle qtiam fecit, raorlem Stisci-.
    bt-scanl qui nobis cames comedere inlerdicunt, et picl seiernnm. Et hoc quidem ineriio; ad imaginem:
    ipsi, quia infirmi sunt, olera mandttcent. «.Omnia cniui Dei faclus est homo, Quicunque igitur lioniinis.
    ei/ijiij secnndum Aposlolujn, sunl munda mundis; 1D 11011 liinet effundere sanguincm, sajlem venerari de-
    coinquinatjs aulem ct infidelibus nihil est niundiini bct in illo iinaginem Dei,
    (Rom.' xiy, 20). > Sicnl enira omnes gentes fidei «: Hsecquoque dixlt Deus ad Noe, et ad filios ejus:
    gfnliaifi suscipefe (secundum quod beato Petro apo/ « Ecce ego stalnam paclum mejim yobiscum,et cum.
    siolo pstensum est (Act. x, 11), iia et omnem cibum « semine yest.ro posl vos, > lloc cnini paclum posuit
    coniederc, non est peccatum. Qusedam tamen quia Deus cum Noe, cunclisquc animanlibus, ul ullerius,
    Sjint hociva, qusedam vero, qusescandalum generant; 11011 inducal aquas diluvii supcr lerram. Quod ul fir;=.
    qnsedam quia.sunl faslidiosa, vel insuavia, in cibura muni cred.itur, el nullatcnus dubiielur, posuit insu--
    a.b ipsis catholicis fion recipiuntur, Usus. quoque per etsignura quod inter-Detnii et liominem omni
    inulla respuil, qua>.sisulnereniur, non esset pecca- tctiippre mnneal in leslimonium, arcujn v.idelicet,
    lum. Beatus enim Jpannes locustas comedit, quse quem et Detis iniuens sui fcederis recpr.detur, et
    iiec ipsis genlibus sunl in usu. Quod autem ait: homp cum vidcril, cognoscens Deum non immemt>
    t E-tcepto, quod carnera cumsanguine 11011 come- rciii sui, omni cxpulso limore, lanti lestiraonii ilju-

    (135) Id. cbd. M; A. dniinam hominis. (t56) Itcin fundelur sangutt illius.
    185 EXPOSITIO LN GENESIM. TSG
    siralione consolelur (157). Ei qma prius per aquam JA pulo resi-iterunt; qnortira Isrnelitse aliosperemerunl,
    judicatus 21 est muiidus, itefum aulem perignein alios servi.iuti subj-ecerunl, ut- coniplereinr illud,
    estjudicantlus; ideo duo principales colores in arcu quod diclum fuerat, « Servus servorum.erif ffatribus
    appsrerit, viritlis scilicet, et rubeus; etviridis JJUU « suis. ».Untienon Cijam, sed Ghanaan maledicitur,
    dem aquam, rubeus vero ignera prsetendit. a quo hsegenles orjginem diicunt. Intcrprelaiiir au- .
    « Erant igiitir filii Noe, qni egressi sunt de arca, tein Chanaan negoiiator . per quem Judseos intelli-
    « Sem, Cham et Japliel, ex qiiibus disseminatum gimus, qui quoniam Domlnum suum trigiiiia nrgen-
    « est (138) omne liumanuni genus. » DeindesequU leis negoiiati sunt, nullagens est cui servitnte non
    tur qiiod Npa planiavit vineam, et bibens inebria- servianl, et non_ soluni servi, sed servorum servi
    fns est, et nudatus jacull in labernaculo suo; qiierii meriio dicanliir. Sequjt.nr: « Dixilque: Benediclus
    Cham vidil, et ifrisit, fratribusque riuiiliavil, qni, < Doiniiius Deus Sem.silCljaiiaaii servus ejus; dila-.
    acceplo paflio, patrem operuerunt, el verenda pa- « lel Deus Japliet, cl habiiei in taberu.icnlis Sem,
    tris np/i videfutit; unde el a paire isli bcnediciintiir, « siique Chanaan Sefvus ejus. » De Semquoquo
    ille vero nialediclioni subjicilur el serviluii. Sed qni raerilo nominalus inlerpretalur, natus est Abra-
    quid per Noe, hisi Clirislum ;.quid per ejus vineam, liara, omnisque Hebrseorurri populns, unde palriar-
    nisi Jiidaiciini populura iniclligamus.? t Vinea enim ® ^ chie et prophelse orli sunt. Ipse qnoqiie secundmq
    Domini Sabaoih, doraus Israel esl (Isa. v, 7);i. cujus cainem Salvator noster, ojrinesque aposloli originen»
    vinum ipse bibit, caliceni yidelicel raorlis, de quo habent, qtiihus non solum Chananseos, verum eliam
    el heato.Petrpdicehal: « Calicem, quem dedii mihl oranes gentes servire non dubiiirii esi. Ideoque in,
    Paler, non vis nl bibam illum? i (Joan. xvnl, 11) sujs benedictionibus dicil, ut Japhet Jiahiiet in ta-i
    Tali ergo calice lui)cinebrialu.s obdormivit, quando bernaculis Sem, id esl, _sive in Ecclesiis abaposlolis
    inclinalo capite emisit spiritura. Sed quid iiuditalis, fundatis, sive in illis mansionibus, de quibns Domi-.
    quid verenduhi, qjiid. irrjdeudiiiri filius ejus Cham, misait: « In domo Patris mei mnnsionesmulisesnnt
    ^udaicus scilicet populus, in eovidil? Quld unde do,- (Joan. XJV,2). > De Japhet haniqne, qui taiitudo in-
    lerenl, ei verecuiidareniiir, et operire cuperenl? terprelatur, gentilis populus iiains est, qui non so-.
    Hlud scilicel, quod usque hodie nobis Judsei iniproi lum Chanaiiseis, sed cunciis gentihus imperavit.
    perahu Qbjiciunl euim nobis moiiem Salvatoris no- CAPUT XI.
    "stri, et crucis ignomiiiiaiii; se Deuin viventem, nos De eo agitur, quod filii Noe venerunt in campuin
    liomineiu moriuum adorare, hominem nimirum ca- Sennaar, et ul celebre nomenslbi fncerent, tuirim,
    ptuiri, hgatum, liageilatuni, corispuiuni, spinis coro- f„ ibi sedificiire cceperunt, chjus cacumeh coelum lan-
    ijatum, aceto pptaiuin,, el deniUm Cfucifixum. Hsec gerel. Sed Dominus descendens eorum linguam con-
    sunt ejus verenda,, hsec Suui quse videre erubesci- ftidil, ui se ad inyicem non infelligereni: nnde et
    rons; htccsiint-, qusepalJi.o ratiohiim el prbphetarum Babel ille IOCUSvocalur, qui confusio inierpfelatur»
    testimpnio pperire niiiniiif. Unde. Apostorns ail: Sicque ubique terrarum(159) diffusisunt.- Una eiiiiii
    ( Chrisius pro peccatis nostris mortuus est serael ei simili Jingua Ip.quebantur omnes, quaiii ulique
    (/ Petr. in, 18). >— ( Quod autem vivit, yivit Deo. Hebrseam ftiisse credimU.s (14P)^Haiic autem supcr,-
    (-Bpin.__Vi,'10):.». Ipse quoque su.am operieijs nudir hia, et vana gloria confudit, et cum oriincs" mundi.
    tatem dipehat: « Q.siulii et tardi corde ad credeii- tiaiioues se vicissim inleUigere possent, jamiu pafvp
    dgm In ownibus qnse locuti sunl prophetse ; ripniie terrariira spatio qunsi irralionales sese inielligere.
    sic opbrluit pati Chrisinm, et resurgere a niorlujs, nequeunl. Semper enim Deus supefbiani odit, idep-
    el ita inlrare in gloriain suam? > (Ljt.c. xxiv, 25,.) que anperboshumiljal, pt exallal liuniiles. Sicenim.
    Talis igilur nudilas tatli indiget operimento. lsti duo et diabolum, cum super coelorum akiludinem sedeni
    fratres geiililes sunl"; isli sunl Gra<cus.el Latinus; Suam exaiiare vellei, dejecius est. (141) Descendit
    hjs enim duabus linguis Dei glpria .prsedicatur, el igilur Dorairius.in mon.teiri, imp, hpn descendil, qiii.
    Judseoruin proterv.it.asexpugnalur I ubique est_;_qui eriim descendil, ubi. descendit, ibi
    D
    CAPUT X. npn est; Desceridit ergo nou, pei; se, sed per angclos;
    « Evigilans aiilem Noe.ex vinp, cuin didicisset qu;e sibi Shbjcclos. Ideo, ei yocnns eos, nit : ( Vehiie,,
    < fecerat ei fijius stius nvinpr, ait: Slaledictus Cha- < descendamiis, et coiifuiidamhs ibi linguam 22r.
    < naan, sef.yus.servofum erit fKilribUssuis.. > Cha- « eoriini; » i.dest, descendile,/me vbbischm ferte,^
    naan filius fuit Cham, de qno Chanansei, et Ethei,_ jiieam- in vobis virimem ^el poteslntera habete;:
    e.t Jebussei, el Evsei, et Amofrhsei.nati sunl, ei cser qiiitiqtiisd ulile et necessariuni ftierit, ineo noinihfi:
    teri, qui lerrani prohiissipnis inhabitanles Dei po- agite. Sic igituf descendil Dbniinus..
    (157) Putni Ambmsi.us arcuTu. iliuiii, ex refrar cap. 2_7,n. 104. ,
    clione radiorum sp.lariuui in liube roscida efforiha- (158) Idem cod. M, A; homimimgehus:.
    tiiin, noh accipieiiduriJ esse pro sigitb a Deo Noe (139) Id. cod. dhisi suat.
    proniisso; sed significari « virliitein invisibilis Dei, (I40)Hanc esse commuiiiorem.SS. Palriini senien-
    quseel specie istitis nrcns extendendi Ct remillendl liam demonslrat Natalis Ajex. Hisl/Vel. Test, prop.
    mbderatur, pro divina voluniale, misgricordia, pp- iv, eamqheliriguani niurido ipsi cosevam fuisse doceU
    lesiate, quse neque bmnia confnndi nimia solulione, (141) Id.. cod: Laufenl,
    " corrigil hic cditioneio
    ncque dlriiDijiiiiimia ifruptione patialur. > tbc. ciu. vajde c.orruptain'. , ,
    187 S. BRUNONIS EPISCOPI SIGNIENSIS I88>
    t Hse sunt gcnefaiioues Tharp. Thare genuit-.A eumDominus flngellavil. BisSarapropierpulchritndi-
    «• Abrabam, el Nachor, el Aran. Porro Aran genuit nem rapta est, sed, Doniinoproiegenle, non eslyiolala.
    < Lou Mortuusque est Aran anie Thare patrem Sic enim in libro Eslher legitur (Esth. n). Sex inen-
    < suum inierra nativitalis susein UrChaldseorum. » sibus niyrrhino hngebanlur, sex auiem quibusdam
    Tfnduhi Hebrsei Aran, quod idolis sacrificare no- aliis odoratnentiS; priiisqiiam ad reges lales nihlie-
    lueril, ante palrem suum, id estin conspecin palris res introdncerenlur. Hoc ergo temporis spatio, sicut
    sui, igni tradilum a Chaldseis inleriisse. • Ur enirii scriptum esi, corriptiit pro eis Dorainus reges, sein-
    ignis dicilur. Abraham quoque ob eamdem causam perque inlacla et incorrupta yiro siio reddila esl
    iirigne prsecipiiatus, et Dei auxilio liberatus, cuni mulier. Sunt aiilem qui putanl roaximis plagis et
    patre, uxore, el Lolh nepole suo fugit, ul ire! in Pharaonem et Abimelech in verendis corporis
    terram Channan, veneruritque usque Aram, et habi- paiiibns fuisse flagellatos, ul quanlo tempore Saram
    taverunt ibi (142). secum hnb.ueruni, usum cum muJieribus hnbere ne-
    CAPUT XII. quiverinl: inde esl eliam quod, cogiiita causa,, non
    « Dixil aulem Dominus Abrahani : Egredere de resisiunl, sed libenlissime viro reddunl.
    < lerra liia, el dc cognaiione lua, et de doino paliis CAPUT XIII.
    « lui, et verii inleiram , qunm monstravero libi, Nemo aulem Abrahain reprehendat, quasi uxo-
    « fariamque le in gentein magnam, el beneilicam rera menliri coegissel; ut cnm essel uxor, nieuii-
    « libi. » Rem valde diflicilem in principio suae locn- retur suam esse sororein. Re enim vera, sicul Alira-
    lionis prsecipit Dominus Abrahse, in quo ejus fides hnm ipse falelur, soror ejus erat Sara, de paire ta-
    maxinic comraendalur, qhi statini relicia dorao, ju- nien noii de matre; hnum enim palrejm, nori camdem
    benlis obedivit prseceplo. Non jjermitlilur Abrabse raalrem ambc haliiierunl. Si quis autem ex hoc fnl-
    diutius habitare in uno loco, sed semper de loco sutn esse conlendat, qnoniam superius sCripliira esi:.
    tfansferiur ad alium locnm, ul facile inlelligamus ( lulilnulem Thnre Abrahnm filiuin suura, et Sarnra
    quia peregrini sumusin hoc mundo, neque habcmus nurum snani (Gen. xi,3i), > qubd; non dfxit filinth
    hic manentem civitalem, sed fiituram inquirimus sunm; defendit se Abraham illa senlentia, qua_dlci.-
    (Hebr. xjn, 14). Qupd autem ail: «Aique in te be- lur : « Omnes vos fraires estis; unus est eniin Paler
    nedicentur oiiines cognatiories lerrse, > id est in se- vcster qui in ccelis esl (Mattli. xxni, 9); > Dominiis
    lhine quod orielur ex le, in Christo videlicet, a quo, est qui loquilur. Secundum hoc igilur el Abrnham
    el in quo, etper quem omnes beiiedicuntur, et siiie el Sara, et si non uiiam matrem, unum lameii
    qtio nenio beriedicitur. Q patrem habere probanlnr.
    ( Egressi suul de Aram, ut irenl in terram Cha- CAPUT XIV.
    « naari,> in quam prius venire disposiierunt. «Ap- llinc aulem sequitur quoraodp Lot caplus fiierit;
    « /paruitqiie Poniinus Ahraham, etdixilei : Semini el Abraliam, numeratis irecentis decem el oclp ver-
    « luo dado terram haiic. Quisediflcavil ihi allare Do- nnculis suis, eum liberaril. Insuper et Melchisedech
    « mino, quinppaniernici, ei invocnvit nomen ejus. > rex Salem sacerdos Dei altissimiquomodo, proferens
    Cum enim ipse Domimis dicat: « Non me videhil pancm et vinum, ei henedixerit, decimasque susee-
    horao, el vivel(Jofln.i,18); >einpostolus : «Deumne- perit. Abraham namque, qui pater excelsus inlerj)re-
    mo vidil iinqunm .(/ Jonn. iv, 12), > quid est, quod tatur, S. Ecclesiam desigiiai.Quid vero Melchisedech
    Doniinus Ahrnhse npparuisse dicitur? Non enirii Do- nisi Chrislum, dequo in Epislola ad Hebrseosplenis-
    minns in se, id esl in propria siibslantia, quseutique sime Apostolus loquilur? Tulit ergO Abrahnra, id est
    ineffahilis el invisibilis esl, sed per angeluin appn- 23 t*e,]s omnipotens, treccntps decem et oclo ver»
    ruit Abrnhse(143). Audiia vero lanta promissione nnculos suos, id est trecenios decem el oclo sacer-
    Abrahain, qnamvis pauper el advena, (atnen non doles, quos in Nicsemimconcilium congregavit,aiqiie
    incredtilus, vel ingratus, mox altare se.dificavil, et jjereosLol, id est S. Ecclesiam, jam jn hseresini
    Deo de promisso gratias egit,- magnum videlicel po- D decliiianleni liberavil, (144) el, csesis principibns,
    sleris relinquens exemplum, hseretica pravitale dainnata, fidem catholicnm con-
    < Factaest aulein fames in terra : descendit Ahra- firinavil. De qiia vicloria Melchisedech, id est Chri-
    « ham in jEgyptum, rogavilque uxorem suani, tit slusDominus noster.rex pacis, et juslilise gralula-
    < ejiis sororem seesse diccret, ne ejus pulchritiidiiiis bhndtis, qui prius seipsum DeO Palri. iri sacrificium
    « cnusa occidereiur. > Suhlala est ergo mulier in obtulit, j*am ex eo: lempore viclis iriiinicis ejus,
    tioinuni Pharaonis, quam ob cauSara maximis plagis sacerdotio confirmafo, quolidie perservos suos pa-

    (142) Hanc narralionem ut fabulam rejiciunt cri- niprlalibus aspectibns apparere r non pei* id qnod
    tici omnes, quamvis aliquam fidem habijeril apud esi,. sed per aliquid quod sibi subdilum esu Quid
    Hieronyiiiuni, cujus vestigia Bruno secutus esl. Vid. autem illi subditum non es.t? >
    Ludov. Vives in adnotai. ad cap. 15 lib. xvi De . (144) Non quod lota Ecclesia a fide catholica defi-
    civil. Dei. cere possel, contia Christi promissionem Petro
    (145) Eadem est D. Augustini senlenlia, qui lib. faclam. « Ego rogavi pro le, Pelre, ut non deficiat
    xvijCap. 29, De civil. Dei, « Esse quidem, ail, di- fides lua (Luc. xxn, 52).; > quod Ariana. hajresis
    vinse potestatis, el invisibilis, incorporalis, incom- invalesceje cceperat.
    iiiutabilisque-nalurse, siuc ulla sui miilaiione etinm
    iH9 EXPOSITiO IN GENESIM. 190
    jiem et viiium, cnrnem vidchcet el sanguincin sunin,, A lumque regnaiurus; quanla eliam adversa passurus.
    Deo Pairi offerre noii cessau Decimas atiiera a Pnlre) « Qui tollens nniversa hsec, divisil per meditim,
    suscipil.Chrislus.quia ei propler decimam drachmarai « cl nlrasque parles conlrase allrinsecns posuit ;
    caniem suscepit, et propler cenlesimam ovem (qnsei « avcs autem non divisit. Descenderiiiilquevoiucres
    et ipsa decima esl) in hunc niitndum venit. Scien- .« super cadavern, et abigebat eas Abraham. > Me-
    dnm est aulem, quoniam aliquando allegoria sequi- rilo autem cseleris divisis, aves non dividunliir, quo-'
    . lnr historiam, aliquarido noniinuminterpretalionem. niani in solis spirilualibus el calliolicis viris, qui
    Unde Abraham, qui paler excelsus inlerpretatur-, , per aves inleliiguntur, unitas, ct concordia rcgnal.
    secundum noriiinis interpretalionem major est quami Vol.ucresaulem, quse super cadnvera descenduni,
    "Melchisedech,minorvero secundtim hisloriam; ideo-.. viiia sunt, etmaligni spiritus, qui serapcr insalinbili
    que Aposlolus de his Joquens (Hebr. vn) : Sine> vofacitaie populum Dei diripere" et laiiiare corian-
    conlroversia qui minorest a.majore benedicilur; mi- tnr. Sed Abrahaui abigit eas : per qtieni sanctos et
    norem Abrahara significans, cni Melchisedech benedi- ajiostolicos yiros intelligimus, qui .semper sanctnni
    cit. Nam et Chiislus, qui Patri sequalis eslsecundum i Ecclesiam ab eorhni insidiis prolegunt et defendiniU
    divinitalem, minor est Palre in hoc quod factus estt. « Cunique sol occiiraberet, sopor irrnit snper
    sacerdosinseternum secunduniordinem Melchisedecli. "' « Abraham, ei horror magnus el lenebrosos in-
    CAPUT XV. « vasii eum; dicluraque est ad eum : Sciio prseno-
    . Iterum faclns esl sermo Dominiad Abraham, pro- « scens, quia peregrinum fulurum sit semen luura
    niiUens ei hseredem, et semen ad stellarum compa-. « in lerra non sua, et subjicienl eos servituti, et
    rationem. « Gredidit Abraham Deo, et reputalum cstt « aflligeiitquadfingenlis annis; veruniiaiiien genlem»
    illi adjustiliam (Rom. iv, 3). i Jam enim Abrabanii « cni serviluri siinl, ego judicaho, ct post hsee
    simul cum uxore senectuti appropinquahal, _cum eii < egredieriiur cum magiia siibstanlia. Tu aulcm
    Dorainus ssepe filium promillerel, non lanien daret. « ibis ad patres luos in pace, scpultus in seneclule
    Sciebat enira Abrahani Deum mehliri non posse ;; « bona. Geriefatione autem quarla reveiienlUr buc,
    ideo contra spem in spem credebat, fides naturami « ncc diim eniiri completse sunt iniqnitaiesAmor-
    snperahat, nihilque Deo impossibile credcns, ipsoi « ihseoruih usque"ad prsescns lemptis. i — < Cum,
    jubente, in qualibel selaie se liliuin hnbiliirum noni inquit, soloccumberct, >'et jam npx appropinquarei,
    desperahat. Quiavero ita credidil, quia hanc Gdeini sopor irruil super Abraham, > in quo, quia , ul
    Jiabuil, repulatum esl ei a.djusliliam. Ergo fides ju- ssepefit, mira et horrenda videbat, «horror magtiut
    stiiiam operalur (Bom. iv, 3) : non cjrcuincisio, sed| . el teiiebrosns mvasit eum. > Neqne eiiira noii lerrcfi
    fidesjustura hominem facil,nondum eiiiin Abrahami poierat, cui,quainvis in soinno, divina tamen revela-
    cifciimcistts erat. '. lione lalia monstrabantur. ( Dictum esl ergo nd
    « Dixilque Dominus ad eum : EgoDomihus, qui cum : Scito> (inqiiii angelus, qui loquebalur ei) et
    < eduxi lede UrChaldeorum, nt darem libi terram raulto anlequani 24 fiat, pfsenoscas quia « peregri-
    < isiam, utpossideres eam. Al ille.ait : Domine nuni fuluriim sit senien luiim in terra non sua, > id
    « Deus, unde scire possuni quod possessurus sini esi in terra jEgypti, « el siibjicienl > jEgypiii « eps
    « eam? Et respondens Dominiis: Sume, inquil, mihi . serviiuii eiaflligcnl quadraginla annis.> Ilocauleiii
    « vaccam irieijnem el capr.iin iriennera, el arielera inExodo plciiius iiarratur. «Vefumtamen gentem, cui
    « annorum iriuni, turturem quoque et coluniham.i scrvieni, ego jiidicaho; > quia decem plagis lotum
    Per liaecenira nnimalia, tota Judseoruni progenies, jEgyptum poienter afllixit : Hdirsei aulem exspoliata
    et quicunque Abrahajslirpedescenderunt, designan- jEgypto egrcssi"sunt cum magna substanlia. «Tu au-
    lur. Siqu.ideinper yaccam pariein plebis, quae Do- tem ibis ad palresiuos inpace,> ideslpacificeetquie-
    mino serviens legis juguiii humiliter ferebal : per te, « sepiilliisifi seneclule bona;> ipsi vero «quarla
    capram aniem pariem ajiam prseVaricalricem, et geiieratione reverlenlur huc.i Hocnuiem vertini cst,
    peccatricem, et idolis servien.lem; per arielem au-I JL)si noii secnndum Jutlse, sed seciraihiniLevi generatio-
    lem duces populi, id esl judices, el reges, et princi- nera compulelur. «Necdiimenini cnmpletse sunt ini-
    pes :.al v.eroper lurlurem el columbaih, propheias, quitatesAmbrrhsebrum;> —«Peccatum> cnihi,« ciim-
    cl sacerdoles designat, quse hene trium arinorum consummatum fueril, generat mortem (Jac. i,'15).»
    esse referunlur, quoniam Hebrscorura regnum, vir-; Sordidus igilur Sofdescatadhuc, neforie coiiverialur
    lus etpotesta.s, in Irib.us selalibus, quasi in iribiis elsanelur. Iniquus cnim est, qni pcehitenliamagere
    annis perseveravil, viguit etfloruii. Priraa siquidera renuit, qui quanto plus-a Doraino exspeciatur, tanto
    selas ab Ahraham, cni hsec osteiiduntur, usque ad majori puena.dignus nullam hahebit excusalionem.
    David : secuuda a David usque a.d Iransmigrationem « Gum ergo oeciibuisset sol, facta est caligo lene-
    Babylonis : leiiia a Iransmigraliohe Babylonis us- « brosa, et apparuitclibanus fumans, et lampasignis
    que ad Chrislum. Habel auiem uiiaquseque islarura « transiens inler divisiones iltas. » Solis Occasus,
    selnliim geneiationes quaiuordecim. In hoc igilur qui finis est dlei, hujus sseculi finem designat (145).
    sacrificjo ostendit Deus Abrahse qiiantiis popu- Caligovero tenebrPsa est de qua dicilur : Quia «sol
    Jus,ct qualis de ejus slirpe essel"fulurus, quaii- obscurabitur, et lUna non dabit lumen suum (Matlk.
    (145)lia etiain Augusliiius De civit. Dci, Tib. xvi, c. 5^ '
    191 S. BRUNONIS EPISCOPI SIGNIENSIS 102
    xxiv, 29). > Sunl etiam Tenebrse, qnas in infonio .'A rntioiii acqniescere noluiil. Dixitque A"gar: « Profe-
    palientnr iniqui. Clibanus fumans, ei lampas ignis, «cio bic vidi posieriora Videntis me. (146) > Agar
    hujus sseculi conflagratio est, qha ullimo judicio tolus fugiens monelur ab angelo ut redeal ad dominam
    iriundus terribiliter succeridetur, Bene aulem ignis' suam, quod utile sibi forte cognosceiis, aili« Tu es
    ipler divisiones illas transisse, non laraen cadavera « Deus. qui audisti' me, lanquatn salubre coiisiliuni
    consumpsisse dicitur; quia, j"ara; pcracto judicio , « mihi dedisli ;> et adjecit : «profecto liic viili po.sle-
    cunctisque immprtalibus factis, trnnsire pereosij.nis riora videnlis rae. i Diclura csl cliam quod Agar
    poierit, penitus tamen incendere et consumere non Syiiagogam, angelus aulem Ecclesise dociores sigiii-
    poteriu Si vero per solis occnsum mors Christi in- ficat. Dical igilur Agar, dical Synagoga : Yera siiiil,
    lelligatnr, per caliginem vero tenebrse, quse in "cjus odoctores, quse dicitis, ulilia inihi nunliatis; rever-
    passiorie factse sunt, quid erit j.libanus, et Iatnpas tnr igituradEcclesiam, reverlar ad dominam nieani;
    ignis, nisi Spiritus sanctus, qiii die quivquagesiina vidco cnim quod videbam, video Clirisuim Domimira
    descnndchs snper aposlolos venil, atque per eos menm, video ejus poslefiora, cujus despexiariteriora,
    iransivil? Sequilur : prsesens iriihi locns est, et hon cognovi, transivil,
    « In die illa pepigit foaduscum Abraham, diefins: et jam cegnosco, quem iuique non cognovissem nisi
    « Semini ttio dabo terram hanc. i Deinde vero de- B ad phleum venissem. Sic enim mulief Samaritnna
    scribit lerminos lerrse quam ei dalurus eral. T.intis ad ptileiimeuiTicognoscerc raertiil. Puleus isteNovuni
    enira revelatissecretis, cum jam nihil esset iu quo Testanicntuin est. Lege Evangeliiira , si vis cogno-
    Abraham dubitare possel, merito etfcedus cuin eo scere Chrisfiini. Vocatur autem puteus iste pu-
    ponilur, cl liseredilas futura describilur. leiis 25 vJvenlis, el videntis me; vivcntis quidein,
    CAPUT XVI. quia mortuum eum Synagoga esse putabat: yidciitis
    Hiiic autem nafraiurquod Abrahain, rpgatu uxo- aulem,qiiia, quamvis eum ranliuiu offendissel, mise-
    ris, ciim Agar ejus ancilla dormiens, Ismaeleni ge- ricordiler iamen semper eam respexil.
    iiiierit; sed cum Sara domina ejus eam aifligeret,
    CAPUTXVII..
    ipsaque a facie ejus fugeret, ab angelo admbnita ad
    dominani suam reversa esl. Quid aulem per has Longa aulem debinc descrihilur histOria, quoi
    dtias mulieres inlelligi debeat, Aposiolus exponens Deus apparuit Abrahse, et posuii seinpilerniini foe-
    ail: «Hsecsnnt dtio Tcslanienta (Galal. iv, 24); i dus cum eo, et adjecia una liltera vocavit eum
    per Saram siqtiidein Ecclesiam, jjer Agarvero Syn- Abraliam, omnemque terfarii Chanaam proniisil ei
    agognra inlelligere vplens. Unde lsaac ..lilios Ec- :. possessionera seiernnm. Sarni quoqrie, muiaio nomi-
    clesise, Ismael vero Synngogse filios designat. Et ne, appellavil Saram. Prsecepit insuper ut Abra-
    prius quidem quam Sara.peperil Agar, qnia prius ham circumcidat carnein prsepuiii sui. ( Masculus
    Synagogn qunni Ecclesia peperit. Quomodo autem « enim, qui circumcisus non fueril,. peribil aniina
    Synagognm Ecclesia afllixit, nisi foriassefidem Chri- « ejus de populo suo. > MeritoeniinAbraham iunc
    Sli pfsedicando, qham ipsa audire non vult, scire crevit nomine, quando filius ei promissus est, in
    hon possura. Tamen et ab Ecclesi;c (ijiis muliis in quo hsereditare dehebal omnes genies. Unde cl dici-
    locis lemporaUler aflligilur Synagoga, - tribula sol- lur : « Nomen tuuin non vocahiiur ullra Abram,
    vendo, aliaque obsequia servilutis exhibendo. Ange- < sed Abraham eril nomen luuni, quia patrem rnul-
    iiisniitcm, qui Agar ad dpminam suam redire ad- i tarura genliura posui te. > Sarai vero, qtise voca-
    monei, Ecclesise doclores sunt, qui Judseis, ul ad tsr princeps noslra, e conlra noniine diminuta est,
    (jdem Chrisli, el ad Ecclesiam convcrtantur, saepks- ut jam non princcps noslra, sed princeps ahsolute
    sime.persuadeiii. Reyertelur igiltir, et si non modo, dicatur; sic enim iiilerprelalur Sara. Significat
    .•jliquando lamen Agar ad tlominani suam, quia, cnim, ut diximus, Ecclesiam, quse tioii unius populi,
    < cuin plcuitudo gentiuin introieril, tunc omnis sed onuiium genlium princeps esl. De circumcisione
    Jsrael salvus Jiel (Rom. xi, 25). > Quod aulem sequi-<p aulem Abrahse dicit Aposlolns in Epislolaad Roma-
    tiur de Ismaeie, quia fuerii < ferus homo, et manus nos, quia ( signum accepit circumcisionis, signa-
    ejuscontra omnes, elmanus omnium contra eum,> culiim juslitise fidei (Bom. iv, 11). >>Est igilur cir-
    quanlum ad hisloriam non procedit. Sed quia, ut cumcisio signum, est aulem et signaculum juslilise
    dictum est, ismael Synagogse filios significat, nulli fidei. Signum quidem, ut populus, qui ubique gen-
    genti eum convenire et concordare manifcstura esi. iiiim dispergendus eral, ab omnibus agnoscerelur.
    Dum enim legem, ct circuincisionem defendcre niti- Juslitise vero.signaculuni, ut per illius superfluilatis
    Jiir, non solnm a Christianis, verum etiam a cseteiisi dimijiulionem Ecclesisefilii inielligerenl, se alitrr
    genlibus impugnatur; dutnque praeter suam, omnis; fideles, et justos esse non posse, nisi rtiembris orani-
    religio ei dispiiceat, garrula disputatione cum orani- bus, circumcisis, superflua omnia ei nociva. a se
    ^usconlendil. Omnes igilur ejus labernacula odioi repellant; et Judsei quidemhiio, nosautem raembris
    habenl, omnes Judseorum Synagogas aboiiiinaninf,, omnibus circumcidaiuur. Pes enini circumcisus hon
    qui conlendere quidem vojunt, veritati nuleni ei curril ad malum. Manus eircumcisa non pcrculit
    (146) Id. cod. Lanr. : Prokcto hic vidi posleriotn videntis me; propterea
    '' appellaiu puleitin i«i(m,..vt-
    ventis, cl vidculisme.
    193 EXPOSITIOTN GENESIM. 494
    innocenlem. Lingua circumcisa non loquilur menda- A J possihile videtur esse , ut angeli niandncent, -el bi-
    cium. Auris circumcisa non vuli audire deiraclio» bant. Moyses tameneos comedisse lestatur, diecns :
    nem._Au.dideniquequod scriplum est : ( Circnmci- 1 Cumque cpmedissent, dixefunt ad eura : Ubi est
    dile corda vestra, el cprpora veslra (Joel. |i, 13), »> < Sara uxor.lua? llle respondit: Ecce iti laberna-
    Et bealus Stephanus loquens Judscis nil :« Durat « cnlo est. Cui dixii: Revertens veniam ad le.teni-
    cervice, et incircumcisis cordibus, et auribus, yos5 « pore islo, et habebil liiiuni Sara uxor tua : quo
    semper Spirilui sanclo resislitis (Act. Vn, 51). », « auditp, risil Sara. i Desieranl enim jam fieri niu-
    Sola enim ista sujficiunt conlra eos, qni onmia adJ liebria, lemjius inenslruiab ea cessnverat, posl quod
    litieram inlelligere volunt: aul si non sutliciunl,t secundum legem naturse niulierem parere imppssi-
    abscidanl aures, el secent corda, quod a nemine_ bile est. Unde et a Domino Sara de risU reprehen-
    usque hodie facium audivimus. Aut hoc igilur non1 ditur. Abraham quamvis ei ipse suj.erius 26 risisse
    inielliguiii, aul si inlelligunt, facere negligunt. dicaiur, non tamen repreliendilur, quoniam non
    CAPUTXVM. dubitando, sed adniirando risit; sciebat eniiii Deo
    De eo quod tres viri apparuerunt Abrahse (147),f nihil impossibile esse. Sequitur autem tle peccato
    quibus occurrens adoravit, et dixil : « Doniine, sij Sodcmorum, "etGomorrhseorum, quod pro sui mag-
    < inverii graliam in oculis tuis, ne transealis servum1 B* nitudine clamor appeliatur..Sic enim el de peccalo
    « luum : sed afferam pauxillum aquse, el lavenlur[. Cain dicilur : « Ecce sanguis fratris lui clauial ad
    < pedes vesiri. > Quibus acquiesceniibus, tulit Abrs- me de terra (Gehes. 111,10). » Clamant igitur pec^
    bam butyruin et lac, et vitulum, quem coxeral, ett cata, neque secunduin liominuni voliuilates celari
    posuit coram eis. Postquam autem cometlerunt, possunt, semperqiie aures Dei solliciiant, ei inquie-
    dicunl quod, emenso anno, eodem terapore habehitt tant. Sed mira Condiloiis paiienlia, ijtii non staiini
    Sara filium. Deinde surguiil, et vadunt conlra So^_. pniiit, neque lemere credens accusanti claniori,
    domam; Abraham auiera deducebal eos. Cui Do- quamvis omnia sciat, descendit tainen, et videt
    rahius : « Clamor,Tnquil, Soiloraorum el GomorrhseB • ulrumverasini, quse sicdepeccaioiibus nuiitiantur:
    « miiliiplicatiisesl; el peccatum eoruni aggravatum, magnuih videlicet homini exemplum tribuens, ut
    < est nirais; descendani igitur illuc. » Iverunt ergo) nemoin judicandosenteniiam leinere depromat. Et
    Spdomani duo angeli. Abraham vero sians loqueba-. hoc esi, qitOddicilur : 1 Descendam, ei videbo ulrurii
    lur cum Domino. Semper enim Abraham in fidee clamorcra, qtii venil ad me, opere coiiipleverihl, an
    crescit, semperque de Deo majora cognoscere me- hon esl ila ul sciam. > Cpnverlerunt igilur sese
    retur (148). Ecce eiiim, qnod ante id lemporis ori> . duo angeli inde, ct abierunt Sodoinani. Abrahain
    nibus incogniluni fuerat, in Trinilale Deuin cernit,t vero sians loqiiebalur cum Doniino, suisque ora-
    et in nniiale adoral; non quod Trioitatera ipsam1 lionibus hsec ab eo impelrayit, ut si saltein decem
    viderit; sed quia per hoc, quod viderat, in Trini-. jjnsli ibi invenli fuissenl, illse civilatcs non essent
    laie.el unitate Deum cognoscere meruit; unde cumt delendse. Infelix ergo illa civitas, et perditioni j'anr
    tres viderit, attamen nonnisi unum adoral, nonnisii proxima, quse solis peccatoribus abundans, sanclos
    unura Dominum vocat. De hoc enim Doininus ini el jusios viros habere non meiuit !
    Evangelio aii: < Abrahara pater vesler exsultavit, utI CAPCT XIX.
    videret diem meum, vidit.et.gavisus est (Joan. vm, r Venerunt ergo duo angeli Spdomaiii, quos Lol.in'
    56).» Angeli enim, quando volunt, ex aere corpus5 vilavil, imp in hospilium cpegit. Viri aulem civi-
    assumunt, quo ei videri,-el iang'u et loqui, et man-. tatis, ut eis impie abulereniur, domum violenicr
    ducare, et bibere possuiiu Sicut enlm corpus esl aer, circnmdant, qu.ibus ne hoc fiat, duas filias suas e.v-
    ita et corpora, quse suinuntur ex aere. His enini adI ppnil. Sed cum adhuc importuneinsiareht, a raini-
    teinpus induuniur, quibus cura se exspoliaverunt, ino usque ad maximum, percussisunl cseciiate.Lot
    i**oxin eumdem aercm resolvuntur. Angelus enimt vero cum uxore et filiabus egressus secutus est an-
    Raphael ad Tobiam loquens ait : « Pax vobis, no-. rj \ gelos. Uxor autem ejus post se respiciens versa est
    lile liraere : elenim cum essem v.obiscumper volun- in statuam salis, Magna esl yirtus bospitaliiatis, per
    Jalem Dei, videbar quideni vobiscum et inanducaroj quam ipsi quoque patriarchse Domino placuisse pro-
    etiiibere, sedego cibo invisihili.et poiu, qui abho- banlur. Magnainiquitas Sodomorum; qui lam Irapu-
    minibus videri iran potest, uior (Tob. xn, 17). » Sc-. denier viros eliam ignolos.polluere npn erubescunl.
    cuudum igitur hanc senlenliam,-et cseleros angelosi S.ed quid dicam de Loi, qui.ut hospites tueretur,
    manducare etbibere inleHigant, quibuscunque.im- . propriis filiabus non pepercit (149)? AUegorice au-
    - (147) Apparuerunt tres viri, eic,J5. Ambrosius lib. amplexa videtur, ubi ea repelit verna, quse in Scri-
    I De Abraham : « Credidil ires hos yiros, de quibuss piura non exstani, sed in SS. Patribus, velui apud
    hicest sermo, sanctissimas Triniialis -personas rc-- August. lib. 11. contra Mnxihiinum cap. 6,'art. 5,
    preseniasse. > Alii Palres, 111Irseueus lib. 111,cap. Tres vidit, el unum adoravit.
    6,'el lib. iv, c. 23.; Terlull. lib. ii. conlra Mafcion.,~
    ," (148) Emendatur ediiio valde errala a Godice Lau-
    cap. 27; Jtislinus in Dialogo cura Trijjljone ; Hilarius3 renliano."
    lib. iv DeTriiiiL, Jifbilraii snnl duos fuisse angelos,, (149) Excusatur ab Ambrosjo hujusmodi.filiarum
    et tertium fuisse.-Fi.Ihim, Dei, secundam TiinitatiS3 oblalio, ne seeleslhis in angelos agcretur. « Narfl
    persoiiam. Ecclcsia in oflicio suo sciiteriiiain hancc clsi, inqiiit, illa qtioque flagiliosa iihpufilas eral;
    m S. BRUNONIS EPISCOPI SIGNIENSIS TStS
    lcm duo angeli, duo sunt Testamenta : liis cnim A venit in terram australem. ioi qiioquo, sicUl et su- .
    nunliantibus, Accepimusquidquid sapienliae, eiscien- perius.f lixil Saram suam csse sororem. Tulit igilur
    tise habemus : hornm sententia damnanlur mali ; cam Ahimelech; propter quod ipse et uxor et ari-
    horum consilio liberanlur boni. Sodoiiiitse anlem, cillse ejus flagellali sunt a Domino. Hoc anlem stipe-.
    liserelici iiilelligtmtur, qui semper verbum Dei adnl- rius exposilunT esl, ubi Sara propler eamdem cau-
    terare conanlur, qui utroque Teslamenlo abulenles, sam a Phafaone rapta fuisse narralur. Quod aulem
    piave iiilelligendo el exponendo, illud iinpieviolaie dicilur : quia, i orante Abrahnm, sannvit Deus Abi-
    contendunl. Lot vero, qni declinans iiilerprelntiir, « melech, et uxorem, et ancillas ejus, » et peperit,
    5. Ecclesiam designat, Cui seinper eSl cordi declina- hoc est quod superius diximus, iie inler se comnii-
    re a malo, cl facere.boniim. Per duas auiem filias sceri possenl, eos in genilalihus scgrotasse. Unde et
    ipsius, carnem iioslram, et substantiam, quam possi- subditur : « Concluserat enim Deus omnera vulvam
    demus, significari puto. HaS aulenj filias sancii Dei < doiniisAbinielechpropier SaraniuXoreiiiAbrahSe.»
    despiciunl; Iias, inquahij furori objiciunt, mngisque Tandiu nec sua uii potuit, quandiu aliena desidc-
    his pfivari volunt, qtiaiti peccare in Iegem Dei,et ravii abuli uxbre.
    Testanientoruin non defendere puritalein. Sed quid CAPUT XXI.
    per uxorcm Lot ? nisi ialuahi illam Christiaiiorura g Visiiavil autera Dominus Saram, et pepefil fiiium
    plebemiillelligimus, quse in bono perseverare negli- eo. lempore quo prsedixerat ei Deus, vocavitqtie
    gens, facile ad prislina peccala delabilur? Talibus Abrahahi noinen ejus Isaac, quod rhus, sive gau^
    auteiii Dominus ait: « Nemo miilens manum ad dium inlerpretaiur. Undeelail: « Risnm fecit mihi
    arairuin, et. fespiciens reifo, aptiis est regno Dei « Deus; quicunque audierit, conridebit mihi. Rur-
    (Lnc. ix, 62). » Merito quidem in salis statuam con- « sumque ail: Quis auditurum crederet Abrahnnij
    versa est mulier, u't dese, ne lalia paiiantur, cseteris « quod Sara laclaret filium suum, quem peperil ei
    sapieniise prseberet exemplum. Bene aulem et duos « jam seni? Crevil igilur puer, et ablaclaliis est,
    geiiefos suos secuni Lot edncere voluit; quoniam « feciique Abraham grande convivium ih die ahla*
    eiiniu eos, quos carnaliter diligiraus, a moiie, si « ciaiionisejus. > Meritoeiiimindie ablactalionis fit
    possumus, Ijberare debemus. At illi egredi Sodonia grande convivium, ut a lacte separatus magnasin-
    noluefe; perieruni ergo cum civiiate universa. Quid vcniat delicias, quibus iitatur. Unde Aposlolus ait:
    autem est, qiiod dicilur : « Sol egressus est super i Lac vobispotum dedi, non escam (/ Cor. m, 2). >
    terrain, el Lol ingressus est Segor? » nisi quod Quare hoc? «Nondum enira poteratis(t'6irf.).» De ah-
    Sole juslilise Doniino Jesu Christo ad judicium ve- laciatisvero quiddicitur?«Sapienliamloquiniur inler
    nieule, et sanclis viris in Segor, id est in ccelesii G perfectos (/ Gor. n, -6). > Hoc est eniin grande con-
    -
    pal ria, reccptis, mox ignis super Sodomara desceiidel, vivium ; boc Abraham, hoc Aposloli prseparanl filiis
    ille nimirum qui habei incendefe lotum inundura. suis, utiquejam ablactatis, jam ab uberihus avulsis.
    Segor enim ihterpretaiur parva : t Multi eiiini sunt < Cumque vidisset Sara filium Agar JEgypiise lu-
    vocaii, pauci vero elecli (Matth. xx, 16). > Pnrva « dentem cum Isaac, dixii ad-Abrahain : Ejice nn-
    igitur Segor, quia pauci electi. (150) Nemo aulera < cillam, el filium ejus, non enim eril hseres ancillse
    dubilet anle ignera judicium fieri. « cum iilio meo Isaac. Mane igitur Surgens Abrahara,
    Ascenditque Lot de Segor, el ihansit in monie. -« lollensque panem, et ulrera aquse, imposuil sca-
    Duse quoque filiae ejus, cum neminera virorurir re- < pulse Agar, tradidilqiie ei puerum, et.diinis.il eam.
    mansisse supei* lerram putarent, inilo consilio, pa- « Quse cum *ibiisset,'iet errasset in solimdine Bersa-
    tfem inebrianies cum eo dormierunt, el ex eo con- « bee, etjam aqua coiisuinpla esset, abiecii pueruin
    cipienles geiiuerunl Moab et Ammon. Hic aUtera « subler unara arborura, quse ibi erant. > Miserttis
    soluin hisioria narraliir, quse ideo quibusdam impos- autem Dominns exaudivit puerum, oslendiique ci
    sihilisesse videtuf, quia rioii credunt, quod aliquis pulehin aquse. Pulo aulem quod ad. lurpem et in-
    r.esciens ctim aliqua coiicumbere possit. Sciiiiiis honeslum ludum puerum Isaac lsmael provocayerat,
    auiem quod -in soirinis aliquando nesciehtibiis se- de quo Sara lam impaiienlcr est iiuligiinta. Nnm
    iuen effunditur, quod si genitali alvo susciperelur. quia primogeniia ei subripere desiderabat, ideo
    generare posse non dubilaraus, et nori minus Lol, qnl enm ad flngitia incitabat. Dixinms enim superius
    inebriari potuit, peccasse pulamus, quam eas, qtise. qnod Sara Ecclesinm, el Agar Synagogam significet:
    non luxurise stimuiis, agitaise, sed liliorum araore, hoc enim ei Aposlolus ipse lesiatur {Gatat. iv, 25).
    ne hominum genus periret pehitus, provocatse fue-- TiiiTcaulem quanluin: ad liiteram, Synagogam "cura
    runl (151). filio rejectam esse credo, quando capla Jerusalem,
    27 CAPUT XX. ubique genlium dispersi sunt Judsei. Spirilualiier
    Sequilur autem quod Abfaham profectus inde aulem lunc ejecta est, quaudo Judseis verbum Dci
    iainen minus erat secundura naTuram coire, quam rimi alii Patres, quorum lestimonia collegit Petrus
    conlra naiuram delinquere. > De Abraham lib. i, c. Franciscus Foggihius in libro inscriplo : JPo'r«ra
    6, n.52. Ecclesim de paucitale adultorum fideiium salvando-
    (150) Idem tradit aiiis in Ibcis, uthoiiiil. in Sep- rum, efc,
    luag. homil. in Dominic. u post Pentecpsien, etlib. "."•(151) Hseceadem ijabet Ahibrosius lib. de Abra-;
    llSenleiii. cap. 2, de Arca Noe. lla censent ei plu- haiii, c."6, n. 56.
    197 EXPOSITIO IN GENESIM. 198
    audire nolentilms, ad gentes apostoli sunt conversi. A Veritas ait: « Si duo ex vobis consenserlnt, de
    Unde Aposiolus ait: « Vobis primura oporluit prse- omni re, quam petierini, fiet eis (Maith. xvin,
    dicare vefbum Dei, sed quia repulisiis illud, et 19). > Sed quoniam anima possidet intclleeUiin,
    indignos vos fecislis seternse vitse, ecce converii- consiliuni et ralionem, quodcaro non habet, aliier
    mur, ad genies"(AcU xin, 47). » Ejecla est igilur vicissim convenire non poterunt, nisi animam caio
    Syuagoga, portavil panem el utrum aquse, legem sequatur. Ahraham igilur vir sanclus et spiritualis
    Videlicet el propheias, quibus suos adulterinos refi- significal animam : Abimelech vero carnalis liomo
    cerel. Hsecenim Judsei secum ubique et prirtant el et ssecularis carnem "designau Servi atitem Abime-
    Jcgnnl, sed non iiilelligimu Seqnitur : lech, id est carnis ingluvies, ebrietas, luxuria, et
    « Qiise cum abiisset, el errasset in solitudine Ber- his siniilia intelligunlur, qua* utique soli cafni ser-
    « saliee, > etc. (152). Erral igitur Synagoga, errat viuni. Per pulcnra autem, quem isli servi iniquis-
    «lique : sed ubi errat? in soliludine. ln qua solitu- simi abstulerani Abrahse, id est anirase, sapieniise
    dine? in soliludine Bersabee, id est juxla puleum foiitem iiitelligimus, quse simnl cum eis esse'non
    saiiemtis; sic enim inierpreialur Bersabee. Puteum pblest. Unde scriptnni est: « In malevolam animani
    enim salielalis Ecclesiam, circa quam pluribus in non inlroibil sapientia, nee habitabit in corpore
    locis Uebrsei morantnr, vel ipsani legem, qtiam B snbdito peccntis (Sap.. i, 4). > Reddilo igilur ani-
    porlani, intcliigere possumus; circa quam ideo er- nise sapieritisDputeo, et carne j'arii doraita,- spirilui
    rant, quia prave eam iiilelligunt. Quod qnidem ex conscieniise dal Abraham, id cst aninin donni Abi-
    eo facile probalur, quia quolies nobiscum disputant, raelech, id esl carni, oves scilicet,' ut simpliciier
    cilo deficiunl, cilo quid profemni non haheni, cilo Vivat; boves attiem, ul jam non viliis serviat, sed
    eis aqua siccalur in ulre; nobis aulcm non siccaiur j'hgum Chrisii, quod suave est, ferens, in eius agro
    aqua, quia Spiritus est qui loquitur, cui nemo re- laborare incipiat. Dal ei prseterea sepiem agnas, id
    sislere vnlet. Sequilur : est seplenf gfaiias Spirilus sancti, quse semper
    < Cumque aqua consumpla essel in ulre, abjecit sunt (154) ei lcslinionium fcederis, ne conlra se
    < puerum subter unam arborum, > etc. Quando hellum ullefius servos suos movere perraittat. Bene
    enim Judsei in disputaiione deficiunt, quando ex Iege aulem interveniente Fichol miliiise principe facla
    el propbelis compeleiilia lestimonia, quse contra est liscc Conventio; quia Fichol, qui os omnium
    fidem Christianam profcranl, non invchiunt; lunc hiterpretatur, sapienliam designal, quse et Jinguas
    cis aqua siccaiur] in ulre. Quod qnidem lunc eis infantium facil diserlas, et sine qua vcrs pax, et
    '
    prodest, quando compuncli converttiiiutr ad Gbri- concordia esse non poiesu
    slum (153). Unde elsequiiur : quia « exaudivit Do- G CAPUT XXII.
    < minus yocem pueri, et ostendil ei pnieiini aquse, « Qua*postquam gesla suni, tentavit Dcus Ahra-
    t imjilevilque ulrem et bibiu >Hunc aulem puleum « ham, et dixit ad eum : Toilc fiiiiim tuum uni-
    S. Ecclesiam, Novnm Teslamentiim, et Evangelia « genilum, quem diligis, Isaac, et vade in tcrram
    pulamus. Huc igilur, Judsci, yenile, liuc flenles et « visionis, alque ibi offeres cum in holocausimn
    poenilenles accedite, de liac aqua bibiie, de hac « supef unum monlium, quem iiionslravero lilji. >
    ulrem legis impleie, et aTidse litlerse spirilualeia Prsecipitur Abrahse ufeo in raonte imraolct fiiiiiiiJ,
    inlelligenliamadhibete. Hoc enim elsi non modo, lii quo Chrislus Dominus est, crucifixus. Mons cnii*
    aliquando tamen facturi eslis, ut Aposlolus ait: yisionis est Sion,. qui et ipse iiisio vel speculaiio in-
    < .Cum enim pleniludo genlium inlroierit, tunc om- terpretalur. Quamvis igitur non codem loco,tamcn
    nis Israel salvus fiet (Bom. xi, 25); > lunc Agar, eodem monle utrunique actum esi, uiaptissiine Deus
    id est Synagoga, implebit ulrem, et siiientem nio- monslraret quid per hoc sacrificium nionstrare \ef-
    rienteiiique Isinaelem, id esl populum Judaicum, let. Ducitur ergo Isaac ad yiclimam, ei cuin resi-
    viva el nova aqua potabit, quam quidcm de pleuis slere posset, sponteTamen se ligari, et super aram
    semperque aburidantibus Ecclesia fontibus bauriet. poni permillit. Sic enim Josephus ait: Jam illius
    De eo quod Ahfaham et Abimelech percusseruni " erat setalis, ulpalrem, si vellet, facile. siiperafe
    fcedus hiter se, ne nocerent 28 slhi allerulrum, et possel; sed postquam hoc Dcura prsecepisse cogno-
    de redditione putei, quem vi abslulerant servi Abi- verat, sponte se ad immolandum dedit, ne Dei re-
    melech, deditque Abraham Ahimelech oves, et bo- sisleret voluntati. Quis igitur in hoc, Ahraham an
    *ves,et septem agnos : Abrahanvenim paler mulla- Isaac, laudabilior sit, non facile apparet. Abrahani
    rum gehtium ; Abimelech vero pater meus rex lamen resurgere mox filium, si occideretur, spera-
    iiilerpretatur: quid igitur per hosduos patres, nisi bat, quoniam Deum non posse mentiri sciebat.
    animaro et carnem intelligimus? Quse si inier se Quomodo enim gens illa cceli stellis comparata de
    coiiveneriiit, nihil molle et fcmineum habentes, scd Isaac nasceretur, si mortuus non resurgerel? Inter-
    tolura yirile et masculinum possidentes, meriio dicitur ergo Abrabse, ne puerum occidau Puerum
    noii malres, sed palres appellanlur. Unde ipsa aulem usilato locutionis more eum appellat, qub-

    (152) Sensns, in edilione mulilus, supplelur ab (I55)Td. cod. LaurenU, cnni quo concordatCasin.
    eod. cod. LaurenU (154) Ab eod cod. Laurenl. texlus eracndatur.
    )g§ 5. BRUNONlS EPlSCOPi SIGNIENSiS _ 200
    niodo majores quoque nalu pueros dici consueveraU jA sui, quse venerat ad puteum, ad haiiriendara aquanij
    < Respiciens ergo Abraham (155) vidil arietem inier cui inaurcs, el armillas, vasa aurea et argentea
    < vepres hserenlem cornib.us, quem assumens obtu- dedit, et vestes pro munere, eamqUe domino suo
    « lil holocauslum pro filio. .»Laudatur Abrahara de accepit uxorem. Dicamus ergo quid femur Abrahse,
    facto,. benedicilur a Dombio, promiitilurei semen quidlsaac, quid servus, quid Rebecca, quid Jjuteus,
    insuperabile, et in qup omnes genles benedican- quid ornamenla sibi data, quid ejus propiriqui signi-
    lur; pro quo Chrisius inleHigilur, in quo qui non ficeiit. Quid enim per femur Abrahse (de quo, Sicuf
    benedicitur, non esl benedietus. Allegorice autem Mauhseus evangelista describit (cup. i), Chrislus se-
    Abraham, qui paler multarum gentiuM, vel paler cundura carnein priginem ducii,) nisi lium.initatcni
    excetsus interprelalur, Deuin Palrem signiJBcat, de inlcUigimus? Magniim est igilur hoc juranienlum,
    •quoscriplum esl: « Excelsus super omnes gentes quod super carnem iii raundi Conditoris.fjriod auiem
    Dorainus (Psal. cxn, 4). > Isaac Vero filium ejus lsaacCbfistumsigiiificet, Aposlolus lesiaiur, dicens :
    Jesum Chrislum-, qui et ipse factus est obediens « Non dicit: In seminibus, quasi in mullis; sed quasi
    Patri usquead moriem. Ara vero crucem designat, . in uno : Et semini tuo, quod esi Chrislus (Galat. m,
    in qua ipse estinimolalus. Aries auiem qui imrao- 16). >Decem Verocameli proplietarum esi inuTiiiud<))-
    1 qui ideo decem fuisse dicuniuf, quoniam deceiiaiius
    lauir pro lsaac, caro Ghrisli est; esl enira Christus B
    Deus et honio, secundum divinilatem- quidem im- nnraerus oiiraes in se numeros continel : hoc est de-
    morlalis et impassibilis ; secunduin humariiialem cem, quod omiieSi Multum ergo conveiiiens fnii ul
    Vero passibilis atque monalis. Christo igiuir in ad Rebeccam defere»dam omnes prophela? duce-
    Cfuceposilo, solus aries immolatur, solus agnus renlur. Onerati pergunt caraeli, quia inagnse sunt
    occiditur, sola carocrucifigitur : non enim secun- . divitise prophetarura. Sed qttis est isie sefviis, qrii
    dum divinitatem passus est Chrislus. Hoc igitur eos ducit? Quis, inquam, nisi apostolorum chorus-,
    causse exslitit, quare pro lsaac aries est immola- et prsecipue Paulus, servus Jesu Christi? lsiiergb
    lus. Quod auteih circa eornua,' et in capile arietis inveniunt Rebeccam, isli inveniunt S. Ecclesiani_
    Vepres hserebant, nonne tibi spinea corona esse vi- isti invehiunt palieniiam. Sic enim interpretatuf
    detur in capite Salvatoris? Quid est auteni, quod Rebecca.Ipsaestenini,cui Doniinhsnit: « ln patien^
    Dominus Abrahse loquitur dicens : « Niinc cognovi tia veslra possidebilis ahiuias vestras (Luc. xxij 19). >
    t quod limeas Deum ?> Nunquid prius noii cognosce- Sed qualis eral RebecCa, dical Moyses. ( Puelln de-
    bat? taleest igiiur, ac si diceret: Nunc le teutando, ( cofa niinis, virgoque pulclierrima, et iiicognita
    te probando cognovi.id est, cunctis genlibus noluni « viro. > Talis est igitur Ecclesia, non habeiis mns.
    feci quod limeas Dominuhi: nisi eniin Abraham C ' culam neque
    rugami Hsecaulem venernl ad puteu:u|
    tenlarelUr, ejus obedieniia non cognoscerelur. liaecyeiierat ad liauriendam aquanv. Sed;quid inve-
    CAPUT XXIII. nit?ServusAbraham,servus Christiieos Invenit, qui
    Vixil autem Sara centum viginti septem annis, et vivarii et indeflcientem. ferebant aquam. Sic enim
    nvor.tuaest; quam, empto agro, Abraham sepelivit in et niulier SaniarilanS, dutn venit ad putenm haurire
    spelunca duplici, in qua Ada.met Eva, Abraham et aquam, ei Christum ibi reperit pfoiiiitleinem aquani
    Sara, Isaac et Rebecca sepulti;29 esse .refefuhiur, vivara. Sed mulio melior Rebecca, quarii triulief
    in quam el Jacob de JEgypto delatus esu Quid ehim Saiuaritana: ab iJla enim vix aqria exiorquetuf,
    per speluncam duplicera , in qua palriarcharum hsec autera sua sponle promitiit. Ula deniqiie dicit:
    corpora requiescunt, nisi cceleslem patriam Inlelli- « Quoraodoiu, cu.m Judseus sis, a me bibere petis,
    giinus? quse ideo duplex dicitur _ quia bona duplicia quse sum mulier Samaritana? > (Joati. iv, 9;) Hsec
    sanctis prarsiau Unde scripluin esl : « Duplicia in autem ait: ( Bibe, Domine mi; nam et camelis luis
    lerra sua pbssidebunt (Isa. LXI,7). > lbi enim usque « potum tribuam. > Sed quid est "qUodisii aqttam
    ad judiciuiri solse aniims; post judicium autem ani» ab eis petunt, quibus aquam dare Venerant, nisi ut
    nise et corpora ielerna beatiludine perfruenlur. .D in re vilissima, el quse plurimum abundal, eos pfo*
    Merito igitur non in sepulcris Chananx-orumj sed bent, quani circa proximos habeant misericordiam
    in hac tam nobili spelunca vir sanctus et Spirilu el charitatems quibus Chrisli sacraraenla comrai--
    Dei plenus uxorem suani seiielire voluit. lere debenl? Ideo enim dicitur, quia non pefdbt
    GAPUT XXIV. roercedem suam, qui vel calicem aquse frigidse
    Pbst hsec narraiur quomodo Abraham prsecepit proximo dederit (Matth. x, 42). Poslquam auterii
    servo suo utponeret raanum' subter femur stium, ct pbediens, paliens et misericofs Rebecca esse pfo*-
    juraret quod non acciperet uxOrem Isaac filio suo balur, dahlur ei inaures, quibus ornata," fiat apta
    nisi de cogriatione sua. Fecit igitur servus quod ei et docilis audire verbum Dei. Tales enim, etsicor-
    prajceptum fuerat, tuliique decem cainelos dc.gr.ege natas aures quserebat Christus, cum.dicerei: « Qui
    doraini sui, oneravitque eos ex omnibus bonis ejus, habet aures audiendi, aUdiat (Luc. vin, 8). » Me-
    et pergens in Mesopotamiam invenit Rebeccam fi- rito aulem prius aiires Ecclesise ornaniuf, ei sic per
    liara Bathuelis filii Nachor fralris Abrahse douiini eas venitur ad reliqua meinbfaj quia ipstesunt, quse

    (155) Cod. bibl. M. A., Vidiiaue post tergum drietenu elc.


    2fl| EXPOSITJO J-NGENESIM. 20*2
    __qiise ducil ad Jitlcrain, tjna Judsei gradiiinttii', setl
    prius uCciifrertliit veiiieiiii Vei-bo-Dei.Ideo Psatinisia A
    ab aurihus incipiens ait: «"Audi, filia, el inclina au- per i!Iain,quse ducil ad Spirilum, qua Ecclesia ince-
    rem tuam (Psal. XLTV, 12). >Quibus ornatis, venitur dil: quia « litlera occidil, spiriius auiem vivifitat
    ad manus.per quas opera-inlelligimus; quia non (II Cor. m, 6). > Puteus viventis ideo dicilur, quia
    suflicil audisse, nisi et ea quse audiunlur opere menlisoculos illunriiiat,el quia viderelacit, videntis
    coinpleantur. Unde et ipse Dominus ail: « Beati appellalur.Hacigiluraqua,hbc spiritu repletus Chri-
    qni audiuni verbum Dei, el custodiiint illud (Luc. sltisdicebat: «SpiritusDomini superme.epquoduiixe-
    xi; 28). » EtApostolus: « Non auditores, Inquit,To rit me, evangelizare paupcfibus misit me (Luc. iv,
    ^is justi sunlapud DeUra,sedractores (Bom. n, 15).» 18). > Quod auieui Rebecca eum yidens, de caraelo
    Tlis aulera ila gestis, interrogatur cujtis sit, quse desceriderit, limoris,elhumililaiiseslindicIura.Quod
    ail: ( Filia suin Bathuelis, filii Nachor, el Mclchse.> vero pallio se operuit, aut erubuit, -aul deceniior
    Bnlhuel enim inlerpreialur virgo Dei; Nachor requies apparere voluit. Quanio igitur saiictiyiri Deo faiui-
    tuminis; Melcha regina ejus. Quse esi ergo virgo liarius appropinquanl, lanlo raagis se huniiliafe, ul el
    Dei, cujus JSliamse <;sseRebecCa gloriaiur, nisi illa placeaht, eldecenlius adornarese debenl.Tntroduxit
    de qua Aposlolus ail: « llla aulein Jerusalem, quse auieni enni in labernaculum matris suse, et accepit
    snrsum esi, libera est, quse esl maler noslra (Gdtul. jj ] uxofeni; quia eo amere Ecclesiam diligere coepii,
    iv, 26). » De qua et Joannes ail: « Vidi civilatera quopfius dilexii Synagogam: illa nanique cadente,
    sanclam, Jerusalem novain descendenlem de ccelo a ista surrexil. Unde el subdilur : « et in laritum di-
    Deo, paralam sicul sponsam omaiam viro suo (Apoc. « Iexil eam, ul dolorem, qui ei ex morle raatris ac-
    xxi,2). > Hiijus ergo virginis filia est Rebecca, bujus « ciderat, temperarel. > Plus enim bic opiimus fi-
    : filiajesl Ecclesia, qusc in hac vila moralhr, et degit. lius de morlc inalris quam desua dolcbat, euni in
    Sed quid Nachor, id est requies luminis, iiisi Detis cruce pendcns .dicerel-: « Pater, ignosce illis, quia
    paler iniel!igitur,'in quo IHe requiescit, qui dicilur nesciuui quid faciriht (Luc. xxm, 54). > Malerenim
    liiinen de lumirie? Quid vero Melcba, id esl fegina illiUs, secundum cariicni, Syiiagoga fuit, quia da
    ejus, nisi Chrislus, Dei virtus, etDei sapienlia? Tali- Judseorum stirpe natus esi Chrislus.
    bus igitur parentibus, talique progenie exorta, ma- CAPUT XXV.
    gnis diiaia muneribus, prophetaruni vehiculo, Chri- Sequitur aulehi quod Ahrahain duxit ali-im uxo-
    sto Doraino despoiisaia, Rebecca dediicitur. Est eijim rem nomine Ceihnraih, de quaplures lilios habuit,
    supertudificnia siiper fuiidaiiieiiiuih ajjosloloruiu et deditquecuiicta, qnse possedeiat, Isaac; lilijsaulem
    propheiaruiii. Quid aulem vasa aurca et argentea, et concubiiiarura largilusesl inuiiera, et separavi! eOs
    vesles quse dantur Rcbeccse, sigiiificant, 30 i«isi *C-ab lsaac. Noh esl aiileui puiaiidurii quod vir ss.nctus
    doctririam, exempla, mores, vilam, cohversaiioriem, elDeo charus libidinis causn alias duxeri.i iixr0Tes:
    ct inslitutionem aposlolortira el prophetarum, qui- sed quia nohiihe paler eral, re. etiain muliorum ii-
    hi;s iiislrucla et ofnaia S. Ecclesia Domiiio placet ? lioftini pnler esse volebat. Sigiiificabal prselefca
    Eo auteni tenipore egressus fuefailsaac ail niedi- Deum uhani" sahctam uxoreni habere, qusesibi lejii-
    tandum In agro, qtiem Rebecca cuiii vidissct, de- iiinos,,el hseredilaie dighbs filios jiareret, el niulias-
    scciidit de camelo, et coopeiuii se pnllio, Qui iiitro- baberet concubinas, qtise spurios et ab hserediiate
    (luxileara ih inbernaciiltini Snrsb inairis suse, et pellendos filios genefarel, quales snni Jud;ei, pagani,
    accepit uxorein, el-in lanlum dilexii eam , ui dolo- ei hseretici. Unde hene subditur : « <Juia dedit filio
    rcm, qui ex niOfie raatris accideral, leiiiperarel. « suo Isaac cuncta quse possidebat; filiis nulein
    Eo, iriquam, lempore, qno aposloli prsedicare coe- « cohchbinarum Targitus csl niunera. > lpse eiiini
    -perunf, quoad Chrislum DomiiiuiiiSuum Eeele-inm Chrislus ait: « Omiiia, quse habel Pater. mea sunt
    - diixeruiil, Christus Dominus egressus fuerai a Patre,
    (Joan. xvi, 15). » Si enim sua, ergo nostra. « Sti-
    ct venerai in muirdum : de quo scfiptum est: « Post nius eiiim, u.l Apostolus ail, hseredes Dei.et cohse-
    hsec in lerris visus esi, et cuin homiiiibus conver- n redcs Chrisli (Bom. vni, 17). > Filiis autem concu-
    sains esl (Bdruch. ni, 58). > Sed quarevenernl? Ad biiiaruui largitus est munera (150), bona scilicei
    ii:cditaiii|uni: de eoTinmque dictuin fueraf:« Sedin teriiporaIiii,.*iiuhdIsubstantiam, intellecium et ra.io-
    lbge Domiui fuit voluntas ej'us, et in lege ejus neui, mullafum arlium periliam, el niulta alia bona
    tueditabilur die ac nbcle (Ps. i, 2). » Ihde eiiam prsecipua, quibus illi male uiu.ntur, el sepnravii eos
    auiraalia, qnse noh ruminant", immunda vocanlur. ablsaac. « Quse enira.societas"luci ad tenebras? aut
    Veiierat ergo^d medilaiidura ; id est, ad hoc vehe- qusepars fideli cum infideli? quse cpnventio Chrisii
    ral, ulnos iriediiari, elscfiptiiras ruminare, el spi- ad Belial? > (7/ Cor. vi, 15.) Appsiolus esi, qtii lo-
    rilualiier inlelligefe docercl. Ideoquehinc dicitur: qtiilur. Notandura vero est quod easdcni et uxpres,
    qiiia arabulal per yiaiii, quse ducit ad puleuin, cujus; et coiiciibinas vocat.
    liometi csrviverilis el videnlis. Puleus iste Spiiitusi Vixit aulem Abraham ceiilum septuaginia quin-
    sanctus est, qui nos spiritualiier Scripturas inlelli-. que annis, et deficiens morluus esl in senectute
    gerefaciu Arabulabal ergo per viaih, noii perillara bbna,'utpole jn cujus vita nihil rcpreJiensibile in-
    (156) Hi suntgentilcs.lqui, ob aliquas. morales 'yirtutes, bonis. temporalibus,. sciemia et.gloria iiiulta
    .-«jiiaiisimi.
    PATBOL. CLXIV. 5,'
    .2.0.3 S. BRUNONIS SlGNIENSiS EPISCGPl 2W-
    voiiitui;. Ei sepciiiiurit emii Isnnc, ct lsmnel in sc- ;A nisi Ctesniein (Joan. xix, lo); hac cnim voce nega- y
    pulcro tluplici. Ei post obilum illitis benedixil Deus verunt Chiisiuni, el liac.sacerdoteni, et saecrdoliunr I
    Isnac filip ejus, qui habilnbni jnxtn puteuin nomitic aiiiiseriint, ci qui limebant, nisi Christuni occide- f
    vivenlis el videiilis omiija; q.ibniain s.ipienlisc, ct reut, et locum et geniem perdercnt, eo occiso,praiiia
    juslilise inlenttis, in lege Dei medilabaltir die ac perdiderunl. At vero Jacobel filii Ecelesia- esuriuut
    jiocte. Supervixil aulem Abraham, poslquam lsaac ei sitiuiit, et lioii solum paiicni el leiitis edulium,
    duxit uxoieni, triginla -qiiiuque annis. verum eiiam omnia, quse possideni, vendentes, banc
    Quadraginla auleni amioriiin eral Isanc quando dignitaiem el gratiam emuiil. Miseri. Judsei, qui
    duxil uxorem, pro qua, quia stcrilis.crat, rogavit tanlam dignrtalem perdiderunt, el qui omniiini pri-
    Poiuinum, cl concepit. « Sed coilidebantur.iii ulero mogenili fueranl, aliossupra se in sacerdotii digni-
    « ejus parvuli. Ivit igitur, ul consulerel Dominum, late stare coiispiciunl. Quanlo melius eis fuissel
    « qui respondcns ait: Dtisegenles in lilero luo, e.t esiiriisse, et.jejnnnsse, quam ut eis malc salurntis
    < duopopuli ex venlre tuo dividentnr, popultisqne (liceretur:.«Iuciassnlus est dileclus, et recnlciiravii,.
    « ppjiulum superabit, eiinajor serviet liiinori. Naii incrassalus, ihiphigualus, dilalaius dereliquii Dwim
    « siinl igilur; sedpriorEsau egressus rufus erateiin fnctorein «uura, et rcccssit a Deo salutari suo (Dcui.
    « morempellis JoJushispidiis: alieregrediensplanlara B ' xxxn, 15). . -
    « fralris nianu tenebat, ideoque vocatus est Jacob. » CAPUT.XXVi.
    ln EvaiigelioeiiiraDomiiuisaii:« Pctiie, el accipielis, Sequittir aulem quod, oiia fame super ler-fauir
    qtiaii.iie, el invenieiis, pulsnie, el aperietur (Luc. xi, Isanc nbiil ad Abiinelech regem Pnlseslinorum, dixit-
    !)),_ t Apparet 31 ergo fliia vult rogaii Deus, el quod que de Rebecca, quod soior sua essei_; sed cognii*
    IL-iciiirusest,piecibus accelcrau Sieriliserat Rebecca, causn, prsecepit Ahimelech ne qtiis eani langerc
    parilura laineii; quse 11011peperisset, nisi jjro ea auderct. « Sevit niiicni in terrn illa,- et invenit hi
    isaae Doniinuni rogabsel. Ptigna vcro eoruiri parvu- '« ipso anno ceiitupliim, Benedixitque ei Deus, ct
    Jofuiu in ulero, discordiam, quam ipsi et.iilii eorum » locuplelalus esl valie. Oi) hoc iiivideiitcs ei i'n-
    iiabiiiiri eraul, significahau Sed quo iyit Rebecca, «. Isesiini, onines puteos quos foderant seivi patiis;
    ul coiisulerel Domiiiunl, nisi quia more soliio sacri- « sui Abraham, obsirtixeruui, iiiiplentes huino, in
    ficnvil, ei responstim peliit? Accepit aulein respon- « laiituin, ui ipse Abimeiech dicerct: Recede a no-
    simi, quod ninjof ininori serviret, ei populus populunj « i)is, quia liobis poien.lior fncius es valde. > Reces-
    snperareU Noii quod Esnu servierit Jacob, sed quia sitigitur, sed jnrgiuiii pro puieis non-quievit, doncc
    iilii Jacob usquead Christi iiativilniem, non solum Abiriielcch veiiiens posuii fcedus cuni eo. Sciebat
    liliosEsau, sed cunclas gentes in circuituafllixeriiil, *-"enira lsaac patrein suura sapientera vir-uui ftiisse,
    el superaverinl. Lege veteres hislorias, et invenics. ei exeinpla sequenSj uhi habetur consilium evadendi
    PoslCliiisti nativilalem, jam uon Jutlsei, sed Ghri- periculum, slullum esse putai casui se commiliere
    stiani dicuntur semen Jacob, ejusque filii, quibus et foriunae. Si enini dixisset Rebeccam suain essa
    eiiam secuudum litieram el secundura spiritum,- Hxoreiii, fleri poter.il nl occidcTeiur;-. raaluil igilur
    non solum filii Esau, verum etinm ipsi Judsei et dicere suam esse sororem, ne suspeiisus starei intcr
    cunclse naliones serviunt. Quod aulem posl Chrisli uirumqiie : sic enini ei Abrahara fceisse cognove-
    nativitatem non Judsei, sed Clirisiiani dicantur semen rat. Sic et nos in rebus dubiis facere debemus. No-
    Jacob, dicat Aposloltis : t Non ulique omiies qui luit aulem Moysessileniio prselerire reni tnm raenio-
    suiit ex Isiael,'hi sunt Israelitse : neqtie qui senien rahileni, el quse rnro aecidere solel, yidelicei, quod-
    stini Abrahse, omnes filii, sed in Isaac vocabitur tibi Isaac de uno modio semeulis centuin colligereme-
    senieir (jTom. ix, 6); > id esl non qni lilii carnis, hi ruit. IIoc enim in Evaijgelio ail Doininus : « Seineit
    suiit filii, sed qui filii siinl pfoiriissionis, seslimanlur cecidit in lerram boiiam, ci protulil fruclmn, aliud
    in semine. El in Evangelio dicilur: « Potens est irigesiniuui, aliud sexagesiniiiiii, aliud ceniesiinum
    Deus de lapidibus islis suscilare filios Abrnhse (Luc. jQ (Matih. xni, 8). > ln hoc igitiir eum justum peife-:
    m, 8). > Et Doiiiinus ad Judseos : « Si filii, inquit, clumque virum fuisse cleiiionsirai, qui cenlesiiiiuiu
    Abrahse fuisselis, opera Abrahse facerelis (Joan. vin, fructuin coiligere meruil. Sed qui sui.il servi Abralnu,
    59). > Ex bis ergo manifestuin esl qnia jam non qui puteos fodiunl el tam laboriose onniibus in Jotis-
    Jiidsei, sed Christiani semcn Jacoh appellantur. Qui aquain quserunt? Qui sunt etiain Palaestini, qui eos
    eliam nunc Esau per plantam tenenl,. quoiiiara eos obstruunl et humo replenl? Servi eiiim Abralue,
    nequaquam Judsei eorumque servitia effugere pos- majoris Videlicel Abrab;e, proplietaj suni, aposioli
    sunt. Per primogenila vero,. qiise Esau vendidit,. ei dociores. isii puteos fodiiiul; is;i Scripturas per-
    saccrdotalis dignilas iiilelligiluf, q.uaiquidehi bcnc " scrulaniur; isti libros sacros spiriiualiler expoiiuui;,
    Jacob eniissc dicilur,. quia S. Ecclesia, quse per- isli, abjcctb velamlnc lillerse, vivam aquam. nohis;
    Jncob figuralur, modo possidei hanc digiiilaiein, propiiiarit. Palseslini, qui cadentespoculO inlerprc-
    Jtidseis sine lcge, sine rege, siite sacerdoiio perma- tantur, hsereiici sunl, Judsei et philosophi. Hi eiiiiii
    ncniibus. Pro pnnis jinmque el lciitis edulio, pro falsa et hserelica doclrina inebfiali, et qnasi frene-
    cOhiinodo lerrense subslaniise, iie forte loctini ainil- liti, el ebrii proptcr insahise el falsilatis 'pocuJuui-
    luirciii, clnmaveruiu Judsci; « Non habeums regein, '•cadcntes,. rionsolum alios pnieos, verum eliam ijjsa-
    203 EXPOSITIO IN. GENESIH-. 208
    qualuor Evaiigeiiofuiii doctrinse fluenta claudere, et _A Isaac sigiiificabai. Clamat Dbmirius':« Non accipiain
    ohsiruere conantur. Sed quoniam in quibusdam de domo lua vitulos, neque de gregibus tuiss hircos
    nobiscum senliunl; ideo eliain pro quibusdam pu-; (Psai. XLIX,9). » Ilemque : « Qtio mihi multitudi-
    leis non contendisse dicuniuf. De foedere auieni neni victimafum veslrarum, dicit Dominus? pleiius
    Abiraeiech cum lsaae, id ipsum inlelligarims, quod sunl; holocausla arietura, el adipem pinguium, et
    stiperius exposuimus de foedere ejusderii ciim sanguinem vitulorum, et agnorunij el hircorrim
    Abraham. (157)-Ut modo Isaac significat animanij nolui (Isa: i, 1.1). » Et tameri Isaac dicit, insaiia-
    32 ul superius significavil, ila el Abimelech signi-; bilis Synagoga postulal : < Affer mihi de vehatione
    fjcatcarnem» Veniatigitur Abiraelechad Isaac, veniat tua. > Gum auiem quOtidie Syhagogsl liis sacfificiis
    caro ad animaro, audiat. quod scriptUm est : (158) inhiaref, advenil Jacob, advenit Chrislus; Sed quo-
    Bedile, peccafores, ad cor: faciant fcedus, conveniant modo vcnil? Vis audire quoinodo ? hsedorum pelli-
    pariter, et jara non carnalem, sed et spiritualem in- bus itiyolutus, idesiin similiiudine cafnis peccati;
    telligenliam sequaniur : bibant aquara de fpnlibus « Exirianivit enim se, formam seryi accipiens, iii
    Israel. Qupd si fecerint, jam ulierius puleds Abrahse siniilitudinem liomiiium factUSi et liabilu invenlus
    obstriiere non optabunl; servi quoque ejus priteos ul homo (Philip. II 7). » Hoc enim fuit primum
    effodere iion cessabunt. Quol enim puteos Hierony- B hoiiiinis" indumenlum, qnandb primus houio de
    mus, qiiot Augustiiius, quot Ariibrosius fodil, tit _ paradiso expulsus esti Taliigituf vesteiudutus veiiit
    merilo loeus ille, in qiio isli habitant (Ecclesia vide- Cbrislus, ferens secum duos hsedos optimos; alte-
    liCel), Bersabee. id est puteus (159) salielatis, appel- ruin pro peccalo, elaiterum iri holocausto, carrieni
    lelur. videlicel et saiiguinem shum': his elenim peccatum
    CAPUT XXVII, Origlnale solviturj elDeus ab indignationc placatur.
    t Senuil autera Jsaac, et caligaverunt oculi ejus, et Hbs auieih hsedos coxil Rehecca, quse interpretatuf
    < yidere non poterai, vocaviiqiie filiuni suum, ut patieiiiia multa. Multa igilur patientia lroc' fecitf
    « ei benedicereu > Sed consilio Rebeccse intervenit qnod pro nobis Ghrislus se coqui el occidi permisit;
    Jacoh,"ha*doruiiipellibus inyoluiusj ne coguoscere- ,nisi enim patienliam multani habuissei,- se a Judseis:
    lur, ferens pulraenium et patrem ad vescendum cruciffgi passus non fuisSel. < lpse eninij ul Aposloius
    invitans : queni poslquanl Isaac leiigit; ei OsCulaius ail, dilexit nos, et tradidit semetipsum pro hobis
    est, ejusque - veslimenlorum fragrantiam serisit, (Ephes. v, 2); > Ohlatus est'igitur, quia ipse voluitj
    bcnedicens ail : * Ecceodor filii mei, sicut odor cupassus esl palientia sua. De hoc enim h-edo di-
    « agfi pleni cui benedixil Deus : del libiDeus, de ciurii fuefat: < Ne Coquas hsednm In lacle mairis'
    < rore ceeli el de pinguedine teirse. abuiidantinm C suse (Exod. xxin, 19). > Coquitur ergp hsedus, sed"
    < frumenli, et vini, et olei, ei serviniit libi populi non iu lacie mairis.quandp occiditur Chrisms, sed'
    - < et adorerit te tribus. Eslo dominus fratruiii luorUra jam ablaclalus; Quid est autem, quod Isaac oscula-
    < el incurvenUir ante te Dliiiuatris lusc : qui male- tur, eUtangii Jacobj et in ejus vestimenlorum fra-
    < dixeril libu maledictus eril, ei qui benedixerit granlia delectalur, nisi quia prsesentia carnis cum"
    « libi, benediciioiiibus replealur. » Quid enim per Judseis Chrisiiis et locutus, et conversatus est, et
    Isaae, nisi Judaicus popUlus, qui alio nomine Syna^ odofe nolitise suse et miraculorura, qiise f;iciebat,
    goga vocalur? Quid vero per Esau, iiisi Judsei car- ad lempus sunt delectati ? Scriptum est enim (Matth.
    naliler viventes? Quid auleni pef Jacob, riisi Ghri- xtv, 36), quoniam _etejus vestimciila inlirmos saria-
    suun, et Ecclesiain inlelligere dehemus, cujus ipse rinl; qtiotquot aulenr tangebaht eUm salvi liebanla
    caput esl? Senuit aulein Isaacj quando, succedeule qiiacunque deiinebantur infirnjifaieiBenedicif autem
    baptisrao, cifcuincisio cessare ccepil; qui ehim vele- Isaac Jacob el non coghoscit : qhotiiam usque bodie
    rasciKt senescit, prope inleriluni esl. Caligavefunl Judsei Ghristum benediciini; cui taraen benedicantj
    ocuii ejus, et videre rion poierat. quia spirilualem non intelligunt: omnes enim Scriplufse benediciio-
    ihtclligentiam sub velaraine. littersenon coghoscebat. n nibus plense suiit, nam et patriarchse et propheise
    Denique ei cum. Chrisio loquens csecutienlibus Cbrisii benedicliones scripserunti quas quidein Ju-
    oculis, quis essel, nesciebnu Vocavit igilnr Esau, dsei legenles, Christum eliain nolenles beoedicunt"
    yocayjt carnales filios; prsecepilque ut, more solilo, (160). Putant enim sie benedicere quemdam alium'
    de venalione sua sibi afferret. Nunquam hostiis et Cliristum,- qui non est alius, nisi AnlicJiristus. Sictit
    holocaustis, nunqnahj animalium sanguine el sacri- enira Jacob Christum et Ecctesiam significat, ciijus
    ficiis saliatuf SynogOga. Prsesehs eral Christus, caput isle est, ita Esau Anticliristtim et Judsebs car-
    mel et favum surtt dulciora, naliterviyentes designat, qui ipsius membra sunl.
    " •cujus eloquia super
    imrablabalur agnus, qui lollil peccala mundi: ad- 33 Hicautemcum venerit. cum deveiiatibhe re^
    huciaiheii Synagnga ennies quserebal; adhuc hircos dierit, omries legis cseremonias etsacrificia restan-
    immalabal, el comedebat, et hoc quideni esuriens rabit. Sed priusquam liic veniat, audiamus qualilef
    (157) kiem cod. Laur. el Gasinen.- Judseorum, quamyis erraritium, sed tamen legeni
    (138) ls_.XLVI,8. Vulgala habei : Bediie, prmvari- prppheiasque ciiniahtium, beiiedicitur; id esi vera-
    edlores, ttd cor. citer dicilur, eUalius benedici putatiir,. qui -ah -cis.
    (159J UieiKjue codex edilionem ernendat. -
    erranlibus exspeclatur.' > Aug. De : CiviU. Dei lih>
    (100) «.Christus. Dominus noster etiaiu ex ore xyi, c. o&. ,.
    507 S. BRUNONIS SIGNIENSIS EPISCOPI 2=3*
    Tsancboneilicnl Jncob. « Eece, inquil, odorfilii mei, A , dictionem Synagog;c, idest paliiarcliaruni ci firb-.
    > sicut odor agri pleui, cui beneiixil Doniinus. » phelarum. A Chiisii e.gonativitnte usquead iti-leui-
    II.oc aiilem, el i|jse Doniinus ait: « Ego flos campi, pus, Esau errans in veuaiioiie, iiiaxiinoque labore
    ei lilhim convallium (Canl.u, I).» Talis esl igilur cibuiu quserens, tjmc converteliir, lunc genieriSj,
    odor Chrisii, qualis odor campi, liliorum, et rosa- plorans el pceniiens audire iuerebitur : « Inpingiie-
    i-om,-et aliorum odoramenlorum repleti. Per quse t dine terrse etin rofe coali desupererit benediclio
    . virtuies inlelligimus, el sancli Spiriliis gralias, qui- « lua. > Hoc autem supeiiiisexposiiiim esu Ei,qui.a
    lius. ipseuiicius-est pro pnrticipibus snis. Untle et pcenituit, eamdem cum fratre benediclionem susci-
    stibditur : « Dcl.tibiDeus de rore coeli- > Qnid est piel. Quod autem sequiluf : « Vivesgladio, > secun-
    Hiim ros.cceli, nisi spiritus sapientise ei intelleclus, dum liilefam, ad Esau pcrtinet, qiiia venalof -cxsii-
    spirilus consilii et forlitudinis spiritus scientise ei lit. ( Eifralii tuo seivies.iQkJoniamiii circuitu Israe-
    pietalis, et spirilus limoris Domini? (Isa, xi, 2). liticuspopulus do.niinalus esu « Tenipusque veniei»
    Tali enim rore abundat Ghrisius (160*). Terrse vero « cum excuties et solves jnguni ejiis.de cervicibus
    pinguedihe, qnsequeraeliofa, quse terra, id est Eccle- « luis (161). > Iloc loltira jux-la litieram conipleliim
    sia,..possidel, iiilelligunlur. Unde conseqiienler ad- est, niultumque Judseis nocuit, quod jugiiin frniris
    jungitiir-; « Fruinenli el-viiii ei olei abuiidantiain. > B excuSserint de cervicibus suis. Jtigum eniin ejus
    Per Iisec eiiim,quibus liomines nulriuiilur el.vivunt, suaveesi,.et onus ejus leve (Mnlih. xi, 56). Hoe
    fidem, spem et charilalem, sive aposlolos cl doclo- autem sciendnm cst quod non omnia qtise hisioiia
    ves., qui hosspiiitualibus imlriiint alinientis, ihtelli- -nanrafallegorice exponeiida sunt; alioqtiin historia
    gitnus. De fide enim dicitur quod : « Inipossibile, non essel.
    esl.sine fide placere Deo (Hebr. xi, G).> Decbaritate CAPUT XXVII!.
    antem: « Deus cliarilas. csl {// Jonn. iv, l(i), qua « Oderat ergo Esnu Jacoh, et coyitabal occidere
    Christus.dilexil nos, et lavita peccaiis. nostris in « eum. Nunliala suui nuteni hsec Rebeccae. > Sed a
    sanguine suo (Apoc. i, 5). > De spevero : « Quin spe quo juintiata sunt, nisi ab eo, qui solus novii cogi-
    salyi factisumus (Botn. ix, 54). > Quod autcni popuJi lationes hoiiliniim, et nunqiiaiu deserit speranies in
    ei seryiant, et.lribus eum adorent, el quod ip.se sit se?.Ex prsecepto igitur patris et malris prpfeclus
    iiominus fralrum suorum, el filii raaliis cjtis, id est estJacoh in Mcsopoianiiam ad Laban avtinculiitu
    Ecclesise vel Synagpgse ante eum incurveniiir, tara suum. « Cumque veuisset in.quemdam locum,,et
    jnaiiifeslum esi, ut exposilioue non indigeat. Ipse « vellet ibi requiescere, lulii unumlapidem,et sup-
    ciiim ail:« Vivoego, dicit Domiiius, quia niihi
    r t. ponens capiti suo, dormiyit in eodem loco. Vidil-
    curyabiluromiie gcnn, et coiifitcbitiiroiiinis lingiia « qtie insomnis scalam, siantem super lerrara, cu-
    {Is. XLV,25).» El Aposlolus :« Propter quod eiDotis « jus cacumen ccelos taiigebat, ei angelos ascenden-
    cxaltavit illiiih, et donavil illi noincn quod-esl supcr « tes, et descendenies per eam, el Domimiin irini-
    omne noraen, ul in noininc Doinini oiiiiie geiiu ile- « Mim scalse, dicentem sihi : Egp sura Doraiims
    ctniur ccelestium, lefrestriuin et -iufernoruni (Phi- « Deus Abrahaiu patris tui, et Deus Isanc ; terram,
    iip. ii, 10). » Hsec autem dum agerenlur, venit Es;m. « iii qna dorrais, tibi dabo, _elsemini luo etc. Gum-
    Venturiis esi enira in iiiie sseculi cum mngnn inulii- « qne evigil.asset Jacoh de somtio , ait : Vere Domi-
    tiidine Judseprum. Nofl«lum enim venit, quia 110:1- « nus esi iii loco islo. Quam lerribilis, inquit, est
    diim Synagoga a Chrisii benedictione cessavil; be^ « lociis islc! non est hic aliud, nisi domus Dei, ct
    uedicit enim ei el manifesle per bonos, benedicii et ( porla cceli. Surgens ergo mane, tulit Inpideui,
    in Scriptufis sanclis per non bonos. "Venietigiluv. < quem supposuerai capiti suo, et erexii in lituliiin,
    cibos afferens, sacrificia immolans. Hsec autem sa-. t fiindeiis oleum desupei'.; > vovens . se.decimas ex
    crificia noit recipiei Isaac : isli cibi non placebnnt omnibus esse daturtira, si Dominuseum cuslodiict,
    patriarcbis et propheiis. Jam enim suscepil Isanc el vilse necessaria ei iribiieret. Dicaraus ergo quitt
    cibos Jacob, jam sanciorum.Synagoga saltifataest de; j), lnpis, qnid seala, et quid angeji signiflcenU Laj)Is
    sacrificiis Chrisli. Sed quia scriptum est:«ln die- illc, supef quem Jacob dormivii, Christus 34 cs!»
    bus illis salvabitur Jndn, et lsrael habilabit confi- qui pjuribus in locis lapis vocattir. Super ejns pcr-
    «leiilei*(Jer. xxxm, J6). > Et, « cum pleniliido gen- cttis quoque.Jo. Evangelistarecumbens, npn hiinpra,
    vium veneril, tunc Israel salvus liei (fioiii.. xi, 25); » quani Jacob, videre -meruiu .Supcr hoc igilur Inpide
    et: « Si fuerit numerus filiorum Israel, sieut arena dormiant ( « beati > cnim « morlui, qui in Doraino
    maris, reliquise coiiverlentur ad Dominuuj (J^om. ix, moriuntur Joan. xiv, 15 > ), quicnnque cceleslia vi-
    - 27). > Quia, inquam,hoc scripiiim est, necessario cre- dere desiderant. Scala vero,
    quse ccelum langebat,
    dere debeinus qtiia non ex lolo privabilur Esau, id yirtuium et bonoruni operum coiicalenatio inteJIi-
    "
    esipoptilus Judaictis, benedictione pati-is; sed qui- gitur. (162) Sicuteniin per scalam quibusdam grn-
    ciinque converleiilur nd Dominiini, suscipjeiil bene- dibus adalliora conscenditur,. iia de virlule in vir-

    (160¥)!Eniend;Uiir.editip hoc in loco ileprnvni.ii . tuis. Hoc totum hixta iilleram completum est, mul-
    (It)i)ldeih cod. Laiireiii. corrigil, el-siippleiedi- iumque Jttdwis nocel, quod jugiim fratris excussefunl
    tioiiein. Cod. vefo Gnsinensis ita \\nbex.Tempnsque de cervicibus suis.
    veitiet,.cum excutias, et solvas jiigum de cervicibns (102) Vid. Atig. De eiviu Dei, lib. xvi, c. 38.
    339 EXPOSITIO 1N GENESIli:
    tulem proficiscentibus, < yidebituf Deus deorum iri A exsiiiiu Lahniv vero, qui candidus inte"fpfbti.iur,
    Sion (Psal. LXXXIH,8). > Angeli vero, quiper banc niunduiri designat, quorum noniiiia salis sibi corive-
    scalara ascendebanl et descendebant, sanclos virbs nire videiilui. Quis enim niundi hujus candorara et
    sigriificabani, qui yirlulurivgradibus et bonis ope- pCilchritiidiiiera nonihifeliir? Lia vefo, qiiia lipjiis
    ribiis ad coeleslia rfegna" conscendunl; sic enirh erat oculis, ei laboriosa interprefalur, Syriagogam,-
    iiur ad astra. Quid esl autera quod angeli nbn soliim sive activam yilam demonstfat. At vero Rachel,
    ascendere, sed deseendere quoque videhlur, nisi qiise decoram faciera liabebat et inierprelaiur ovis,,
    quia sancti viri in hac vila.sine peccato esse non Ecclesiam, sive conleihplalivam vilanv oslendit.
    possunt? ( Si enim dixerimus quia peecatum rion Sequamur igitur ordinein. Veiiit Jacob sfd puleum.
    liabemus, ipsi nos seducimus, «l veriias in nobis Puleiis isie Novi Vcterisque Tesiamehli; scienlia
    iioji est {/ Joan. i, 8). > Quolies igiiur sancii pec- niilii esse videlur. Tres vero greges ovium, Judsei
    cniit, per hanc scnlam desceiidnnl. Bene aulem luiic stitil, Samarilarii et hseielici : hi enim ties de hoc
    scnl-.einnixus, sive oblirmalus Domihus slnre vide- piiieobiburit. Bene aiiiem ptiteus iste mngno Injjido
    -itir, ul nos quoque doceat quod semper virlutum claiiditur; illo scilicei, de quo scriplimi esl: « Qiii.
    bnculo-.innili debeaihus. Hic enim non est bacnlus _. claudil, el nemo aperil, qiii aperit, et nenio clniidit
    arundineus, ei qtii facile ffangaliir; qui innixUs B (Apbc.iii, 7).»—«Ipse csilco de tribu Juda, qni ape-
    fnerit, secure stare polerit. Evigilans aulem a ruit librum, et solvii scpteni signaciila eju.s(Apoc.x,
    somiio Jacob ait: «Vere Dominus est in loco isto, > 5). > Stabat igilur Jacob juxta puleum, el siabnnl
    in qtio eiim et.Ioquentem audivi, el sttper doriuiens gfeges Oviiihi;'"'sed quia lioiidum Ycnerat Racliel-,
    quievi, el ego tiesciebam ; ideoque, si quid peccavi, adhucphteiiS clausus erat. Tandiu enini clausus cst
    non exhibens huiclnpidi dignara-reverentiam, igno- puieiis, quandiu. Chrislus.loqul nori -incip.it. Venii
    ranterfeci. «Quam lerribilis est locus isle, > inqtio , Rachel, apeiiiiir puleiis,;aclaqiiniHur pves, bapiir-
    Deushabitare dignaiur; « non ,est;hic aliud, nisi zantur fideles,.ipquilur, et pi*yetlicat.Christus. H.K
    domus Dei, et porta cceli J > in quo et angeli habi- esl eniiii, qnbd ait. « Et ORCulaiusesl eam. » D_e
    lant, et sancioruiu scaJa coiispicltur. « ErCxil igitur hoc enitii QSGITIO diciiur : « Osciilelur riie pscujo,
    lajiidein in liiulum, > veheraiis; illum in lapide, qui bris siii.(Cfmiic. i, 1). > Qiiod atilem Rachei -riun-.
    per illum lapideihsigiiificabaiur, qnem quia Deus: tiavit Labaiipalri stio de adventu Jacob,. lioc dajur
    oleo lseiitiseunxerat prse pariicipibus suis, ipse qiio- inieHigefe, quod S. Ecclesia Christi. advenlum huip
    quesuper eum oleuihfudit, Deinde ait: « Et lapis innndo prscdicavit. Qtia annunliante, oectifritLaban;
    < isle, qnem erexi in litiiluin, vocabilur donius quia prsedicanie Ecclesia iotus mundus ad Christiim,
    t Dei.» Ule "etenim lapis_Chrisli carnem significa- converlitiir. Seplem anlem aiinis servivit Jacob pro,.
    bai, in quu omnis plenitudo_ divinilatis babitabat- Lia, sepleirique pro Rachel, quia per se, sive per,
    oorporaliler, de qua scriptum est: « Sapieritia sedifi- servos suos tota hac ultlraa selate, quae in septeni.
    cavilsibidoniuni (163) (Prov.iif, 1). > Sapientia Ver- diebus volvitur, pro conjungendis sibj animabus,
    bi setrjficavitsibi doriJum, carnem videlicel, quam as- fidelium Christus DOIIIHIIJS ribslerhuic miintlo seryit;
    suiiipsil; quia « Verbum caro faclura est, et babita- « Non eniiirvenii iniriisirari, sed mijiistrare (Maiih.
    vil in nobis (Joan. i, li). » El « excidit .eolumnas xx, 28). > Quid "eslauieifi quod pro; B.ac.he! subin*
    stptem"; > idestseplem Spirilus «ancli gratiiis, quse tro'Ucitur Lia, riisi quia prior. es£ acliva vila, quam
    semper hancdomum suslinereiit.Noildiim autem de chntemplativa ? Prsedicare hamque, bapliz.are, elee-
    decimis lex scripla erat, et jam se-Jacob decirtias mosynas dare ad aciivani vitsim jjeriinent, quse nisi
    daturum esse proniitlit. Hoc enini et Abrahani fe- pi'spcedaht:, nemo erit, qiii in Del contemplatione
    cisse legiiUr. Mirumenim per hoc slgniiicare yole- delecleiur. Quis enim " ctfiileriiplabitur, qupd iiesc.il?.
    "
    bat, ul quia decimus est homo (novem ehiui sunt" Sequitur:
    ordines angeIorura),iIluc quasi pro pignore sui de- 35 « Videos.auleiJT Dominus quod Jacob despir.
    cimas mitierent, ubi sequasi decimas veniui-os essc D « ceret Ljam, aperuil vulvam ejus, sprore sterile.
    ' "
    . s^erarciUt « perraanenje. j Sterilis namque. a princijiio. crat
    GAPUT XXIX/ Ecciesia, cum jam Syuagoga. innumcrabiics. Tilios.
    peperis^eU.Acliva senipef Deb fi]ios.parit; contem-
    Profcciiis iiide Jacob vcnit ad qiiemdam piitcum, plaiiva vero sibi soli prefi.cit. El illa qiiidem lippis,
    juxta quem tres greges ovioin acciibahanl. lbi, quia est oculis;.hsec vero decora facie,;sed.sierilis..Hscc^
    COgnoveratRachcT cum grege esic venluram, eam oiiinibuspfacteririissis;.solum Deum videi-edesiderai;
    prscsloJatus esl, et adaquaio grege, osculalus esi illa sic ad Deum caliganles meiilis.Gculos dirigit, ut
    eam.. Deinde venit ad Labaii, servivitque ei pro hiyjis viiaejiecessarianon ainitiaU .
    IVaclielsepiem ahnis, sepiemqiie aliis, pro Lia. Div-
    '-_, GAPUT XXX. .
    ceiidimi eslergo, quid- Jacoli, quid Laban, et filise
    ejus significe-ul.Jacob autem mullis de caiisis Cliri- Sed quid est, quod hse sanclse njiilieres, riiitiio
    suira sighiJicat, pfssseiiim hucinloco, qtiia pastof desid.rio filioruin. non solrim per sc, yerura elimn

    (t>S3)Td.,cbd,LaurciiU
    SH S. BRUNONISSIGNIEN3IS EPISCOPl 212
    per ancillas filios pariunt, (164) nisi quod S. Eccle- A Anatura operatur inlerius. (16o) Unde in conceptu
    sia, non solura per justos et catholicos, verum equarum sive canum, quidam eis anle oculos marei
    etiam per peccatores ct hsereticos, et baplizal, et oplimi gencris ponere solenl. Narrant enim quara-
    filios generat ? Non taraen hi aiicillarum filii dicun- dam muJierein iEihyopem pe.perisse, quoniam co
    tur; quoniam quicumque baplizet, sola tamcn mater tempore quo concipiebat, ejus figuram in pariete
    Ecclesia est. Seqtiilur aulem, quod Ruben egressus depiclam conspexerit; quod quidem ex his, quse
    Tn agrum invenjt mandragoras, quas dedil Lise jam niodo narrantur, salis verisiinile esse videluf.
    inalri suse; pro quibus Rachel concess.il sorori, ttt Sed qtiid per canales, quibus aqua effundebaiur,
    ea nocte Jacob dormiret cum ea. Dicuntur auteni nisi Ecclesisedoctores inielligiintur, ex quorum ore,
    inaiidragorse hanc habere naliiram, ui somnuin qunsi ex quibtisdam canalibus, sapientise et-scien--
    j.rovocent, eihorainis imilentur imaginem, et sterili tise flnenla decurrunl %Quid vero per virgas, nisi
    prseslenl fecuriditatem. Per quod dalur inlelligi sennones prolixi, longseqtiesenlentise Scripturarum,
    qtiod sancti viri, et solius Dei amplexil)us inhseren- quse quideui ex ea parte decoriicaise suni, secun-
    tcs, aliquando quasi gravi somino gravati, eos, dum quam spirilualiler intelligunlur ? Ex ea parte
    «julbus Deura conlemplabantur, oculos claudunt, et vero quse cum corlicibus relinquuntur, illse Scri-
    cseterprum homiiiuin imiiantes imaginera, nolenles ** B pturse sunt qusejuxta litteram et solara superficiem
    liuic vitss periilus in.uliles esse et infecundi, terre- exponunlur; quia qttsesemper crescunl el nunquaiJi
    riarum rerum dis;i;osilioneni et procuralionem in deficiunl, merito virides fuisseperhibentur : quarum
    se suseipiunt. Hoc aui.em el Aposiolus faciebai, qui, alise qijidem his, qui vitiorum sestu ardent, refrige-
    (jiiasi Rachel, raptus ad leiiium ccelum, mo.x quasi rii el suaviiatis umbram praebeiit, secundum po-
    Lia ad mafilales descendens concnbitus, ait: « Vir puli plaianique uaturnm : alise vero duleediuem
    tixOri debilum reddat, similiter et uxor viro. Vir et delectabilein saporem prsestant ad amygdalse
    non habet polestalem sui cprporis, sed mulier; et similitudinem. ln islorum igitur conspeclu et in-
    liiulier non habet pptestalein sui corporis, sed.yir lelligentia, oves S. Ecclesise, quas paslor bonus nu-
    (1 Co.r. yn, 3). > Et quoiiiam exemplo activse vitse trit, verbi Dei semen cancipienles, multaruin varie-
    ngit hoc contemplnliva, non immerilo diciiur, quod talum filios pariunt. Dequibus scriplum esl: < Om-
    Rachel has mandfagoras emeril a sorore. Quia yero nis gloria ej'us filiseregis ab inius, in fimbriisaureis
    rj.on nisi una nocle ei maritum cojicessit, non diu- circumamicta vnrietatibus (Psal. XLIV,14). > Non
    tius ab e|us coiiiemplatione se exlraneani fore enim iinius coloris Ecclesisefilii sunt, sed pro diver-
    sighificayiu Aliter aulem cum Lia, aliler vero cura P sitate virtutum, quasi qusedamgemmse diversi co-
    Bacliel habitat Jacob; cuni illa carnaliter, cum hac loris in eis refulgent. Hoc autera Jacob ex eo tem-
    spirilnaliier. Ex qua filios generat, huic se visibilem pore prsevidebal, 36*luand 0 mares in soranis super
    jirsebel. Suscipiens igitur mandragoras Racliel, id feminas, non nisi varios ascendisse videbat. Hanc
    est terrensirmh rerum ad lempus curam gerens, autein varietatem, non solum doctores Ecclesiseque
    cpricepii, et peperit fiJium. « Lsetare igilur, sterilis, raagistri, yerum etiam ipsse plebes habere proban-
    guse non paris; erumpe,et clama, qusenon parluris: tur.
    qnia inulti filii desertse, magis quam ejus qna; ha< CAPUT XXXI.
    licl virum (Gnlat. iv, 27). » Dehinc auleni narraiur quod Jacob fugiens Lahan,
    Sequitur aiiteni de eo quod Jncob poslulavit a cura uxoribus et liberis omniqiie substanlia quam
    Laban, iii qtiidquid in ovibus, el capris rufuni ppssederai, reyeiierelur iu lerram naiivitalis suse;
    fiierit ei maculosum et varium, sibi pro mercede quem Laban sepiem diebus .persecutus, conipre-
    daretur. Hoc auie.m cum Laban concessisset, vi- bendit in monle Galaad. Admoiiilus auiem a Do-
    (lisseique in sommis Jacoh omnes mares varios et rairio, ne conlra Jacob quid.qiiamasperum ioquere-
    mnculosos supcr feniinas ascendisse, luiit virgas tur, facto foodere ciim eo, reversus esi in locutn
    populeas, el amygdalinas, et ex plalaiiis, quas ex D, ] SUUOJ. Jacob yero abiil iiine.re quo ceeperat. Dixi-
    parte decortic.avil, ei ex parie cum corlicibus reli- rausenira, quod Laban hunc mundura significel.
    quit, posuitque eas in canalibns, ubi effundebaiur Merilo igilur Jacob cum uxoribus el filiis oninique
    aqna, ut, dum venissent greges ad biben.dura, in substanlia fugiens Lahan, reverlilui* in terram pa-
    earum conspectu conciperent. Dicunt enim philoso- trum suorum, quatenus i).ohis darel exemplum, iil
    phi qiiod iu conceplu exleriorem visum naiura se- npn diligamus nihndum, neque ea quse in mundo
    quatur, et <jno_d visus conteraplalur exterius, hoe sunt. Fugiamus eirgomundi servitutem cum omnibus-.

    (164) Noiandum cumAugiisu quod,« ex eo lem- philosophum Aiiglum, qui hap de re metapliysicam
    pore quoiiiain nuiltiplicand;e posteritatis causa, plu- physicanique dissertaiionem conscripsiu Ralionibus
    res uxores Iex nulla prohibebal, accepit Jacob quldem aiiatomicis ufi videiur Blondelliis adTem pro-
    etinm illam, cui uni fuluri conjugii fidem feceral,» bandum validissimis; sed qunm nmltn lalenl adhuc
    De civil. Dei lih. xvi, c. 38. incomperia quoad ipsas physicas houiinura acliones
    (165) Piiilosophi ex receniioribus plures exisli- liominuniqiie alfeclus ! Scriptura sacra Jioc in loco
    mnnt coiiiinotam malrurii phnnlasiam esse iiori posse apeiie omniiio non iribuil effectum illnm coraniotse
    causam cur maeula*, aut alia signa felibus appa- geiiiioruni phaiitasisf, sed naluralis loquendi ratio.
    rcasit; id yero c-ciiseiiipoiissiDJiimposlBloiideUuin videlur illud suadere.
    S!3 EXPOSITIO IN GENESIM. 214
    aniieis, el propinquis, quos vel cxemplo, vel adnio- A angeliis hisi Chrislum dcsignai?De quo. scfiptum
    niiione salvare. valemus. Reyerlauiur in lerram pa- est: ( Et staiira veniel ad leniplum sauclum suum
    tTiiin nostrornm, iii te.rram Jacto, et raelle manan- dominator Doniinus, quem vos quserilis, et aiigelus
    lem, in ierranv,- qiiam. liabiial •Abraliain.lsaac, ci tcslnineiiti, quem vos vultis (Malach. m, 1). > Si
    Jacob, nostrainque subslanliam bene disponenles cniiii luciamen angeli cum Jacob laiitum ad litieram
    nobiscum feraratis, ut Deo serviai, el non raundo. intelligere vclinuis, iioinie ridiculiinj esse vjdetur.?
    Non JimeaniiiS Laban, id -cst.nnn liiiieanius hunc Quid eiiiin ulililaiis fuil cuni Jacob aiigeluin: pu-
    niundum, qui seplera diebus, id est omni lempore, gnasse? prsesertim cum dicaltir quod eum supei'aic
    nos persequiuif, ut suse nos suhjicial servitmi. ivon posset. Quis hoc ciedat ? Quid^sl denique quod
    Deusenim nonpatieliir nps tentari supraid quod pos- clnuilicnre eum facit pl benedicit ? Angelu.s igi-.tnr
    suinus (ICor. x, 13); ponamus fcedus cum Laban, iste CMIJSIUS est; ideoque modo vir, modo angelus
    ponnraus fuidus ciira inundi deliciis el voliiplatibus, appellalur. Qui -car.nein' suscipi.ens, et-in -muiiduin
    ut neque ipsse ud nos, neque uos ad ipsas reveiia- : yeniens usque mane ciiin Jacob Iuclalus est; quo-
    mur. Hiijus autem fcederis leslis sii Gahind. Inter- liiain usque ad horain.-resurreciionis, quse primo
    preialur aulem GaJaad acervus tcslimonii, per quein niatie facta est, e.uinJu.dsciper-setjui non cessaruut.
    Scripluras sacras inlelligiihiis, i.n qtiibtis sanctprtim BLuctabatur .aiileni Cbrislus cam Judseis, quoiiiam
    leslimoiiia sunt coacervata. Hsec aiiiem separant adinonendo, agendo, increpando, eos ssepissime ad
    iios a nimido; hsec snnl, quseseparanl nos ab liiijiis iracundiam provocabat. Luctahaiilur Judsei cuin
    sseculi vanitalihus. Bealus igitur ille, qui stal juxta Chrisio, insidiando, acctisnndo, irridcndo, mullis-
    Galaad, qni saiiclprum credil testimoniis, el in Jcge que modis persequeiiilo. Qai cuni eos superare nou
    Domiiii iiiedilalur die ac Docie. possel (non potuil quidem, quia noluit, « ohlalus
    CAPUT XXXII, cst enini, quia ipsevoluil \Isa. nn, 7J; » nphul au-
    Ivil igitur Jacoh ilinerc quo ccepernl; fueriniique .tera per carnein viucefe, quia; carnera rediraere
    eiobviam angeli Dei, quoscum vidissel, ait: « Castra veneral) leligit nervura femoris ejns, eisiatim
    Dei sunt hsec : > misilque iiuntios ad Esnu, ui inve- emarcuii. Sic igilur Christus el ex parie benedixit
    iiiret graliara apud. euni. Insuper el tniuiera ei Jacob, et ex parte non henedixit. 37 8euedii.it
    obtiilil, nl, si npn precibus, saltem mtineribus pla- pedem reclum, non benedixit pedeni claudum. Bur
    caretur. Ciiniqiie omnibus ante jnissis, sohis in nedixil Apostolos, cselerosque credeiiles.non beiie:
    castris remnneret: < Ecce vir liiclnbaluf cum co dixitcfticifigeiites et persequenles. Seciindum igiiur
    « usque mane, qui cura cuni sup.erare-non possel, hanc partem. benedicuiilurJudsei, secunduni aule;-:i
    <_leiigil nervuni femoris ejus, el stalira emarcuil. (C illam . claudicant, Unde et dicitur:. «.Filii alieni
    «. Dmique nd eum : Diniilte me , aurpra est. Re- menliij sunt mihi, filii alieui inveierati sunt.-et
    < sjiondii: Non dimittam, nisi benedixeris niihi. Ait claudicaveruiil a scmitis suis (Psal. xvu,. 46)..»
    t crgo : Quod nomeii esl libi ? Respondil: Jacob, Usque hodie iiniuque uno pede.. claudicant J.udsei,
    « Ai ille : Nequaquahi Jacob appellabiUir nomeii Vetuseinoii Novuni Teslamentum snscijiientes (167).
    < luiiiii, sed Jsrael: qiichiani si conira Deuiii fortis Ergo qnia in duo dividitur- Jaeob, id esl credentcs
    « fnisii, qir.uilo niagis contra honiiiies prtevalebis ? et ii.ou credentes, aliera ejus pars luclatur,-cuin
    « iiilcrrog ;yit eum Jacob : Dic tuihi, quo appellaris Chrislo, illa videlicet quse claudicat; altera ejus
    t iihniine.. Respondit : Ctir quseris nomen riieuni? bt-nedictionem pelit a.Chrislo. Et illa quidem pars,
    < (166) Et beuedixil euin iti eodein loco. Vocavilque qua; superbe luctabalur, eniarcuil; hsec autem,
    «Jacob nomen Ipci .illius Phaiiiifl, dicens : Vidi tjnia pie eum detinere nitebalur, benedicitur. Non
    « Doriiiuuih facie ad faciera,, et salva facta 'esi nni- ciiiin vi, sed amore detiiielur Chrislus, Cur enim
    i ma mea : oiiiisque est ei slaiiin sol, posiquaiu uou lolus, sed ex parte perculilur Jacob,_ tiisi quia
    « Iraiisgressiis est Phaiiuel. Ipse vero claudicabat lion lotus Judaicus populus, sed ex paiie ei contrar
    « pede. i Quam ob causam non coniedunt Jilii "riits fuil? Unde Aposlolus : « Csecitas ex patte con-
    Israel.uerviiin, qui emarcuit in reraore Jacob. Meiito tigit in Israel (Rom. \\, IS). > Quare aulem dicil:
    au.iein Jncob, postquatn sejiaratus esta Labaii, ob- i Djiiiilte me, auroraest? >.bpnis.utiqtie dicit, qni
    viani angelos habuit: quoiiiam qui rauiiduni relin- post auroram, jiosl resurrectioiiem per.dies.qua-
    (juuiii, ii;ox iu Dei mii.iiia conipuiantur, c.t.qui caslra dragiiila cura ienere in hocmundo liierueriinl, Ciide
    fiigiunt saeculi, videre et habilare merentur castra ijise quasi lenerelur, dicebat: « Expedil vobis, tit
    Dei. Nemo nuiera n riiundi- principibiis virisqtie cgo vadnm: nisi egp abiero, Paraclittis jion ycniet
    seculnribiis pacera quserere dedignetuf; cum Jacob a_dvos .(-ioan. xvi, 7.J. > Neque eiHii) prius ciiin di-
    vir sanclus, et cui se anxilium prsesliturum Deus "lriiiiunt, nisi benedicai. Sic enim evangelista ait:
    promiserat, iani sujipliciter.et precibus el prsemiis « Etelevalis manibns benedixit eis. El fnctiim esi,
    Esau placare -conieiidau « Superbia enini Deus re- dttra benediceret illis, recessit ab eis, et ferebatur
    sisiit; hurailibus aulem dat gratiara (Jacob. iv, 6). > in ccelum (Luc. xxiv, 50). > Soln ergo pars bononnn
    Quid aulem hoc iii loco signiiicat Jacob nisj Judseo^ euin teiiuit;.soIa bencdicilur, sola, iiiuiaio iio.minc,
    ruuj populurii, qui ab eo originem ducit ? Quid vcrb voc.atui*Israel. luierpreiaiur eniin Jsiael vir videns.
    (166) Cod Cnsin. addit, qiiodcsf admirabileJ '
    (lfi?') E.aiiidem iniefpreiaiionem",.; scd -conijfeiuliOsLus affert Aiigiisuiib. c;l. Dc iivil. Dei, c:ip. 50.;
    215 S. BRUNONiS SIGNIENSIS EPISCOPI 216
    Deum. Soli igtlur huic pnrii dicilur : « Qupninm sl A _ meon et Levi, fralres Dinse, vehementeHmlignaii*
    coritra Deiim forlis fuisti, qtianlo magis contra bo- opporluno lempore considerato, ingressi suhl ur-
    juines prsevalebis? » Inhocenim contra Deum forlis bem, cunciisque inieremptis, sororem suam eripue-
    fiiit, qUi landiu eum lenuit, donec ei benediceret. runl. Quid enim per Dinam, nisi simplices qnosque
    Si« ei Moyses eum tenebal, cum Dominus ail: et carriales inlelligjinus, qui ad malris shnililudi-
    « Dimiite me, ut destruam populum huiic, et fa- nem lijipiludinem in oeulis habeutes facillime decipi
    iairi te in genlem magnam. > Nisi enim teneretur, possuiil ? Quid vero per Sichera, qtii interprelalur
    non dixisset, dimiite me. Prsevaluerunt autem sancli humerus, nisi hserelici inleUiguniur, qui quasi viri
    contra hostes, quoniam sancli per fidem vicerunt fortes, quoscumque decipere possunt, in suuni
    r^gnn (Heb. n, 35). Dixilque Jacob : « Vidi Dominum gregem ferre conantur ? Bene autera Sicbem filiu.s
    facie ad faciem, et salva facta est anhna mea. > Enior esse dicitur; Einor enim asinus iiuerpretalur:
    Vidit enim Jacob Dominum, non iri propria sub- . hic igilur humerus ethic asinus mullos feruni in
    stantia sua, qui qiiidem iijvisibiiis est, sed per an- pprditioneni seternam. Hserelici igilur, quia asini
    gelum, qui ei loquebalur. Viderant et apostoli filii sunt, sanura et rationabilem intellecluni habere
    "Chrislum, prius quidem secundum huriianilatem; non possunt. Egreditur aulem Dina ad videndas
    posiea vefo contemplalione spiriiualis inlelligeii- "- mulieres regionis illius, quoriiam simplices viii ab
    tise- Eeclesia separantur, quos hsereticorura et philoso-
    CAPUT XXXIII. pliorum dogmaia n.udire 38 delectau Mox igitur
    • Audiens autem Jacob quod Esau veriiiel ei tib- capiunlur el decipiuntur, eiinhserelicorum grcgem.
    viam, divisjt pueros suos et uxores, dicens : Si transferuntur; unde fit ul anima Deo desponsala
    percussefit Esau unain lurraam, salvahilur altera. scortum diaboli esse iucipiat. Sed mira ba;reticortini
    Gregibus prsemissis, posuit ancillas el liberos earura astutia! non sufficit eis unam animam rapuisse; .
    jn principio, Liara vero cum suis secundo loco; qtiiiiiulo iii totam Ecclesiam animum inlendmii:
    R.ichel aulem et Joseplv novissimos. Hoc aulem circumciduiiiui' igimr, et sanctorum religionera se
    fneio Ecclesise persecuiiones et mariyrnm pugnas haberevelle simulant, ul, inter sanctos conversan.-
    jiighificabat-Jacob. Piius enim subslantia et pos- tes, facile eos decipere valeant: hoc est enira qubd
    scssionibus privabantur sancti , ut el Aposlolus dicit Sichera et Emor. Si circumcidamus masculos
    quosdam laudans, ail: «.nam et rapinam bonorum nosiros, ritum gentis imitanies, et substaniia eorum,
    . vestrofuni cum gaudio suscepislis (Hebr. x, 34). ».. et pecora, et «uncla qiise habeut noslf a erunt. Non-
    CtimqHe sic lyranni superare non possenl, domos r. ergo religionis causa circumciduntur, sed ut domum
    ejus et fainiliasauferebant, sed cum neque sic sancti el universa quse possident sibi snbjiciant. Sed quid
    vincerenlur, tormenta eorum corporibus, quse per faciunt Sinieon ei Levi ? Quid faciunt sacerdoles el
    Liam inteUiguntur, adhibebanl; sic enim ad Ra- Ievilse? Quid lacitint episcopi Ecclesisequedoctores ?-
    cliel, id est aniraam seperlingere posse sperabant. Accipiunt gladium Spiritus, quod est verbum Dei,
    Sed quia Dominus dixerat: « Nolile timere eos qui conveniunt inunum, invadunt convenlicuia hsereti-
    «ccidnnl corpus, quoniam an.imam non possinit corum, deteguntur hsereses, palefiunl simulationes,
    occiderc (Maiih. x, 18), > cseteris omnibus relrctis, a maximo usque ad iniiiiiiiiiiii aut rapjunt, aut
    solam aninjam defendere nitebantur. ld ipsum et QCcidunt: occidunl autem, quouiam, eos analliemate
    Jnh significavit, qui prius omnein sobstanliam, perculienles, selerna morte condemnanr, eos vero
    deinde filios et filias perdidit, posimodum vero rapi.unt, quos ab hsereiica pravilate ad fidem Christi
    toto corpore grayissime flagellatus, sotam animsim converlere yalent. Sic igitur eripiunt Dinam et
    custodire stoduit, de qua Dominus dixerat ad Sa- sjmplices ariimas Ecclesise conciliant. Hsec aulem.
    lan : ( Verumlamem"animani illius serya (Job n). > vindicfa ex h.oc Deo plncuisse probalur, quia lerror
    Hinc enim per Psalmislam diciliir : « Dominus cu- Doniiniomnes per circuitum ciyitates invasit, hequc
    siodiat le ab onini niaio; » et slalim determinans, D sunt ausi persequi feceden.les. Quod aulem Jacob
    ftit: « Cusiodiat anitham tuam Dotninus (Ps. cxx, displicui.sse dicilur, ad historiam magis perlinere
    10). > Negligitur efgo Lia prbpier Rachel; negli- videiur.
    gtintur ancillse et ftriseearunv propter Liam, negli- CAPUT XXXV.
    giinlur greges, cunctaque substantia propter an- Post lisec aulem prsecepit Dominus Jacoh ui as-
    cillas; quoniam et caro negligenda esl propter ani- cenderel Belhel et habitaret ibi. Jacob vero jussit
    mam, lotaque familia negligenda esi propter car- domui suse ut abjicerent deos ali.eoos, et munda-
    nem, omnique possessioni privala familia prseponi rentiir, el veslimenta niularent. Dederunt ergo ei
    «Jebet. duos quos habebant, et inaures quse erant in auribus
    CAPUT XXXIV. eorum. At ille infodit ea subter terebinthum, qua*;
    Postquam autem Esau, viso Jacob, reversns cst est post urbem Sichera. Bethel. enim.interprelalur
    in Seyr, et Jacoh veniens habilavit jtixta urberii dotnjis Dei. M.eri.toergo ihuc ascendunt qui hseretici
    Salem, egressa est Dina filia Lise, ul videret inulieres intcrea erant, priusquam ascen.derant; deos alienos
    res*ionis illius. Qnam Sichem filius Emor princeps abjiciunt, quia nemo habital in doino Doniini; qui
    IUiiis, teifae rapuit, et dormivit cum ea. Unde Si- . diis servia.t alienis. Mundanlur pisEtcrca , c,t:vesj,i-
    '
    SVJ EXPOSITIO IN GENESIM. 2I.S.
    nienin niulant, ut, anima et corporebaplizati, Ghri- A dexlera vocatur, Jacob auteni sigiiifical Christiim,
    stuni iuduerc mereanlur. Jscob aulem et deos, el ergo. filii Chrisli, filii sunt dexlerse. Inde aulem ct
    inaures lerrse infodit, u( velul moriui inielligantur de Benjamin dicitur, quia ulebalur utraqrie maiiu
    et ad honiines decipiendos ullerius non appareanl. pro dexlera. Tn riiorie autem Rachel non fuit
    45ed quare inaures cum eis infodiunlur, nisi ut fletus, quoniam S. Ecclesia non ad moeroreni, .
    nemo ulterius in eorum memofia aures hominum sed ad gaudium moriendo tendit. Flelur auiem,
    soiiiciiare prsesuraal ? Sunt eriim inaures atirium 39' el flet Debora anus decrepila et despicicui
    ornamenia, pro quibus auditus inielligitur. Aures da, deqna per Jeremiam dicitur : «Plorans plora-
    enim, quse non audiunt, ornalse non sunt. Sic igitur viliii riocie, et lacrymse ejus in maxillis ejus, non
    Jacob domesticorum suortim -aures circumcidens, ad est qui coiisoleluf eam ex omnibus chafis suis
    deoriim laudes audiendns, surdos, et sine audilu esse [Thren. i, 2). »
    yolebat. Unde scriptum esi : t Periit memoria eo- CAPUT XXXVI.
    *
    Tiiin ciim spnitu (Psal: ix, 8). Si enim non siUqui • Hinc aulem" sequitur : quia complelis centunj
    auiial, et sonitus, et prsedicalio, et memoria perit. octoginta anhis, mortnus est Tsaac, quem filii ejus
    Yenii crgo in Belhel, el sedificaio ibi altare, vocavit Esau, et Jacob sepelieruntin spelunca duplici.Tnde
    nomen loci illius domns Dei. « Eodem lempore mor- "I narraniur filii Esau, et duces eorum ; similiter filii
    < tua esi Debora nuirix Rebeccse, et sepulta est ad Seyr et duces eorum. Quod auterif dicitur : iste est
    « radices Bethel suhter quercum, vocatumque est Onan, qui invenit aquas calidas in soliiudine, cuhi
    « nomen loci illius, Quercus fletus. > Eodem, inquit, pasceret asinos Sebeon pairissui , sic accipienduiii
    tempore, quo Jacob ascendit de Belhel, niorlua est est ac si diceret: IsieOnansua arte suoque iuge-
    Debora nutrix Rebeccse, quoniam eo lempore mor- nio reperil, ut ex asino simul el equa inulus nasce-
    tua est Synagoga, quo Christiis doimnu Doiriini,.id retur; sive etiam nd litteram : inveiiil aqtias, quse
    esl Ecclesiani sedificare et inhabiiare coapit. Debora difficile in soIiludineTeperiunlnr.
    enim hiierpretalur apis. De hac-eiiim Doininiis,aii: CAPUT XXXVII.
    « Circuindederunl me sicut npes (Psal. cxyn, 12). i « Joseph cum sedecim esset annorum, pascebat-
    Fuil vero.Debora nulrix Rebeccse, quoniam Eccle- « greges uum fralribus suis adhuc puer : accusa-
    siani paryulam et laclaiiteni Synagoga nutrivit. Ipsa < "riiqtte fralres suos apud palrem criinine pessimo".
    eniiB etlegem el propbeias nos tiocuit, et quidquid « lsfael auteiil diligebat Joscph, fecilqueei tuhiCairi
    Iiahemus Yeteris Tesiaineiiti, ab ipsa suscepimus. « polymitam bene orriaiani.» Viditaulem in somiiis
    Locus autem in quo Debora, id est Synagoga,,sepul- P . seligare manipulos cum fratribus iri agrojsurgehs
    ta est,. vocalur Quercus flelus, quia in lenebris ex- autem, efslans manipulris ejus, a fratfrim maniph-
    lerioribus posila Synagoga, umbra ej'us, et refrige- lis adorabatur. Quod cum fratribus relulisset, re-
    riuni.fleius esl et stridor deniiuni. Cum enim a.calore sponderunl ei : « Nunquid rex noster eris et subji-
    niinio lnali transeanl ad aquas nivium, melius erat . < ciemur dilioni tuse ? >Aliud quoque vidit som-
    eis semper suh sole esse, quam sub illius-quercus nium, quod narrans fralribns, ait: « Vidi per-som
    urabram succedere, quse eos nimio frigore et flere < nium quasi solem, et lunam, et stellas undecim
    et stridere cogeret. < adorare me. » Quod pater audiens, et inlelligens»
    - « Egressus auiem indc Jacob venlt in terram quse ait: <
    Nimquid ego,.et matertuajet fratfes lui ado-'
    < ducii Ephralara, in qua cuiu panurirel Rachel, pe- < rabimus le super lerram ? > lnvidebant ergo ei
    -«"riclitari ccepit ob parlus dillicultateni. Vocavii igi- fralres ejus. Josejjh enim, qui accrescehs inlerpfe-
    < lur 11011]en filii sui Belom, id est filius doloris mei : lalur, Chrisluin significat, cujus regnum, etjimpe-
    < paleryero vocayii eum Benjamin, id est filius dex- rium lanlum crevit, ut mundum impleretuniversiim,
    < lcrse. > Pulchre aulem eo in loco peperii Rachcl, de quo Joannes ait : « Me oportet minui, illura aii-
    iii quo S. Ecclesia sumpsit initium, de qua scriptumi tem crescere (Joatt. m, 30). >Hicaulem cum adlnre
    est: « Audivimus eam in Eplirala (Psal. cxxxi, 6).». D ] Puer esset, sedens ih medio seniorum audicbai,
    Ephrata enim eslipsa Beihleliem, in qua Christusi yios el inlefrogabat, omnesquein ejus responsiset
    dominus nosier secundum carnem natus est. Pariens> doctrina niirabantur (Luc. n, 46). Sic igilur et no-
    autera filium moritur Ra.chel, quoniain S. Ecclesiai ster Joseph adhuc puer, el gregem pascebal. Quod
    moriendo parit. Pariendo namque decolljiius est' anlem dicilur quia Joseph accusavit fralres suos
    Pauhts : pariendo crucifixus.es.t Peirus. Quomodo> apud patrem criraine pessimo, pbiraJe pro singulari
    enini moriendo non pariebal, qui in cruce positus> posuit;.non enim omnes fralres, Sed solum Rubcn
    sui con-
    pfsedicando filios _generabal ? Nullo enim lemporeJ accusaverat, qui cum Bala concubina pnlris
    sancti martyres plures iilios genuerunt Domino,i cubuerat. Sed nnnquid Chrislus aliqunndo accusa-
    quam eo iempore, quo paiiebantur. Inde in Evange-• turus esl ? Apostolus enim dicit: « Quis accusabit
    lio Dorainus, ail: «.Mulier cum paril, irisliliam ha-.-. adversus eleclos: Dei ? Chrisius, qui jTislificat. Qnis
    bcl (Joan. xyi, 21). Vocat aulem liliura suura Belom,, estqui condemnet? Christus Jesus, qui morluus
    id esl filius doloris mei, quia in dolore, id est morte,, esl, imo qui et resiirrexit, qni eiiam iiiterpellatpro
    et in angustijs eum Peperii, Pater vero vocavii cumi nobis (fiom. viii, 54). » Si crgo constnt Chrislum
    est
    Ceiijsmiii, id est filius dextefas. Si enim Chrisluss apud.Palcciiiintcrpcllare pro nobis, non diibiuni
    213 S. BRUNONIS SIGNIENSIS EPISCOPI 210
    eiiatn ijisiim accusare et damnare malos. Fecilau- A ad expoiiendum reliiiquimus, non ni.Tgnopere du-
    lcm pnlcr huic filio suo dileclo tuiiicain pplymil mi, cenles boininum flagiiia spiriiualibus insereresacra-
    per quani,. carnein, qua divinitas induia esi, initTIir" mentis. Verunilanien quoniain oinhia quse scripla
    gimus. Ejus aulem manipulura pptihio grano ple- sunt, ad noslram doctrinam scripta sunl, nos talia
    num, et quo totus nuindus nuirieijdus emt, fralruin facore linieamus, liehsec agenles sirailia- paiiamtir.
    iuanipuli adorant, quia « in lioinine Jesu omne ge- Etquidem nisi quia primogenilns Judseiiequaui fiiit;
    liu flectelur ccelestiuni, tcrresirium, el iiifernoruin secundusejTis filius Judseos el hsereticos sigiiifieare
    (Philip. II, 10). >Ipsum prseterea sol, el luua, et poterat, qui piiinogeiiito frairi, id est Glirisloinvi-
    stcllse (lti8) undecim adoraveruul; quoniain reges, dentes, (170) illud verbi senien in aures audieii-
    ? el principes, totaque Ecclesia, oranesque ejus disci- tium iuftindere noliint, per quod veritas, quaeChri-
    puli eum adoranl, et veheranlur. Quoraodo ergo, stus est, in corum cordibus orialuf; effunduiit
    juxja ljileram, luna Joseph adorarepotuit, siquidem igitur iiludin terram, ubi sciiinl nulhim ex eo posse
    per lunam Rachelintelligitur, qusejamdefimcla erat? fieri fnictiim. Hoc aulem fit, ne in fralris nomine
    (169.) lnvidebant igitur ei fralres, et jara eum occi- filius orintur. Secuiidum lcgem namquc, si qnis.
    dere Judsci cogiiabant, quoiiiani cjus somnia, ejus coiijugeiii' fratris uxorem duceret, non sihi, sed
    inpnita alque doctrina eis videbatur esse contraria, " fralri suo filios generabal.
    et talem tanquam justum regem sibi prseesse me- CAPUT XXXJX.
    ttiebant; unde et dicebant: « Venite , occidamus(. Igilur Jose|)h dnclns est in ^gyptum, craitque
    eum, quoniam , inutilis est nobis, et conlrarius est eum Pulipbar eunuchus Pharaoijis princeps exerci-
    operibus nostris, et promillit se scienliam Dei ha- lus, qni prseposuii eum bninihus quse possidcb3U
    bere, Filitim Dei se nominat (Sap. u, 13). » Post1 llle vero iiihil aliud noveral, nisi panem qup vesce-
    Iisecautein, jubenle Jncob, ivit Joseph visitafe fra- balur ; sed qnia iioluit dormire cuin domina sua,
    tres suos, qui pascebant greges. Cum eum a longe< ut ptilabatiir, ah ea nccusatus in carcerem -missus.
    vidisseiil, i cogithverunt illum oecidere, et mutuoi est. Deinde vero, jubente Pliaraone, de carcere.
    t loquebantur ; ecce somniatorvenil, venTe occi-. educlus, aujue ah eo. prseposiius ordihaius, louim
    < danius eum, et miUamus in cisternain velerem. > ^Egyplura a farae liheravit; unde et salvalorem
    Coiifestim ut pervenit ad fralres, niitlaverunt eunii mundi lingna "jEgypliaca euni vocaveruiit, Cujus,
    tiniica lalari etpolymila; postea vero consilio Judse> abslineiitise Joseph fueri', ex eo fncile dignoscilurj
    vendiderunt Ismaelilis. Postquam eniin Judsei vide- quia cura multis divitiis prseessol, necessaiiis tantuni
    runt signa el niiracula quse Cliiisliis faciebal, et qttodI n( conteiittis, solo pane vescebatttr; unde elyilioruni,
    omnis populus euni venerabaiur-.el sequebatur, zelo. ). strenuus doniihaior, hiaximeque libidinis exstitit,
    elinvidia comnioii poniifices el Pbarisa-i « college- quse-ex nullare magis vincitur quam carnis niace-:
    runl conciiium, quomotlo Jesum dplo lenerent ett ralione. Sic et Daniel_cum tribus illis ifobilissiniis.
    pcciderenl (Joan. xi, &~). > Deinde « cuni diabolusi pueris, pane ei leguminibus conienius fuit. QuaTri-
    inisisseliiKior, ul iraderel euin Judas Siinonis Isca- vis panis noraine cibus oranis inlelligi possil; unde
    ripise (Joan. xm, 2), > ivit- igitur ad pontifiees, ett in Evangeliodicitur : « Cum inlroiisset Jesus in do-
    dederunl ei triginta argenteos.Fherunt igitur ell mum cujusdani principis PIiarisKorum sabbato mari^.
    facio siiiiiles, qui nomine noii differebant; ul alteri* dncare panem (Luc. xiv, 1). > Quod efgo dicitur-
    ^udasTbseph, alier vero venderet Chrislura. riiliil noverat niai panem quo Vescebaluf, id esl nulla
    « Dixit eiiiih Jutlas fralribus stiis ; eccelsniaelitsee gloria vel.honore, nullisque diviiiis delectatus, solius-
    •i tianseuiit, venite, veulindelur. > Acquieveruntt corporis neccssariis ulebatur. Se;I qtiia Joseph si-
    ergo fratres, et vendiderunl eum viginii argenleis. gnilicat Cbristum, Christns auU3in non uisi semei
    Recte aulem Joseph quia minoris eral merili, liiinorii ventliius esl, quid securida vendiiio Joseph in Chri-
    eiiam vendilur prelip. Per Ruben, qui Joseph !ibe- slo significavii ? Semel enim in se, mulioties aolera
    rare nitebntur, cam populi partem iiilelligiinus qusei D . in fidelibus suis Chrislus Doihinus libslervenditus
    in mofteSnhaioris noufuilcons.eutiens.-Perhsedum,, esl. Unde ipse discipulisail: « Qtii vos audit, rae
    quem occideru.nl, Christi mortem^per lunicam vero,- ,- audit; el qui vos spernit, nie spernit (Luc.wi.) > Ei
    quain in ejus sanguine tinxerunt, cameni Christii Saulo persequenli : « Saule, Saule, quid me perse-
    sangiiine proprio cruenlalaiii designaraus. Liberaturr qiieris? » (Aci. ix",T.) Ileniqne: ( Quod uniex 1111-
    jgilur a iiiorte Joseph, si ejus lunica cruentaiur,, nimis nicis fecisiis, niilii-lecistis (MUIIII.XYY, 40). >
    qiioiiiani 40 ct Christus secundtim cai*nempassuss Sic igilur Christus in servis suis ct flageJIaiur, et
    est, qui secundum divinilalem morl non polest. tenelur, et vendilur, et occiditifr. Hsec enim Iex a -"
    CAPUT XXXVIII. lyiannis quodam lemporedata fuerat.ut quicunque
    Qiipd ycro sequilui* de filifs Judse, qui fueruntt proderet Chrislinnura, ejus facullates haberet; qua
    rjequam iu conspeclu Domini, etab eo occisi sunt;. cupidilate ducli ubique (171) liiali, Christianos slu-
    et de ipso Juda, qui concubUit cum nuru sua, aliiss diose quseiebaiit. Sic igitur fieb-it, ut suismelicsis,
    (108) Cod. Casiii. omittit undecim. gilur. -. .
    (109) Aliquid deest ainaiiiieiisium inscitin. (171) Id. cod. inendosse e.Jiiioni otcusriu.
    (ITOjAb eod. cod. Laureut. .crrata ediiio coiri-
    "
    .£21 _ EXPOSITIO IN GENESIM. : 222
    facullatibiischrislianivenderentur. Sed cuivende- A £ iui'(17o). Si ergo-Jospphrsalvator iruindi, quuVsblura.
    bant, nisi Putiphar, riisi principi Pharaonis, per jEgyptura a fame liberavii, cuf el Silvesler salvalor
    quem diabolus inlelligilur ? Putiphar enira os incli- mundi non dicatur, qui pane vcrbvDei,etspiriiua-
    nans ad dhcendum interpretatur. Cum enim sancli libus aliraoniis lolum mundum refecit? llli fiiia
    mariyres aniejudices ducerentur Statim qui elunde, .Putipharis -: hiiic sancta et univefsahV Ecelesia
    servi an ingenui, et cujus^ essent religionis exami- tradilur; multoque plura Silvester ;qua'm Joseph
    nabanlur. Hoc igilur modo Puliphar, osad discen- fecisse narfaiur.' Ille horrea, iste Ecclesias ape-
    dum inclinans, subtili examinalione de eis omnibus . ruisse legitur.. Ille ^Egypiiis serviiutem ; isie chri-
    jiiierrogabat; qui, cum.se esse Christianos dicerent, stianis Iribuit libertatera. Quod autem Jacob cuni
    mox eos omnibus faculiatihus suis, quanliim in ipso filiis et nepotibus, totaque domo ac farailia sua lse-
    cral, prseponebat, divilias, honores, et dignitates eis tus ad Josepb super plauslra ducilur in JEgyptum,
    promitiens, si. suse.voluniaiiconseiisissent. (172) nonne tibi .significasse videtur quod ex vpluntale
    Diciiiir antem Putipliar isle ad nefarios usus emisse •Silyestri, jubenie Constantino, ex carcere el exsir
    J sejih, quia pulchef erat ei decora facie; prbpler lio, Ubi delinebantur, cum gloriaellionofe omiies.
    qtiod, exsiGcatis lesticulis, divino judicio sic ennu- sancli ad pfopria remearunt? Si eniin,-qiiod verhm
    chatur; deinde vero sacerdos Heliopoleos «onsti- " esl, ubicunque sunt duo veJ t-res in Ghristi nomiiie
    l-iius, cujusfiliam Joseph postea duxituxorera.-E-t -. congregali, ibi et ipse est in niedioeonim, quis ne^
    hoc quidem lyrannis saiis convenire videtur, qni gare audeat quod noster quoque JosCph simul cnin
    sanctorum fidem poHuere el corrunipere cupientes, sanclis suis de carcere et exsilio non duceretur?
    multis modis a Poniiho percussi fuisse Iegurilur, et .Loiigumautemesl singula singulis cpmparare.TIlud
    illi prsesenim qui sacras virgines violare tenlaruni. lauium nos dixisse sufficiat, qnia lion magis lunc
    Sed quid peruxoremPuliphar, riisi idoiolatrianiintel- Pliarao, araore Joseph, profuit lsraelilis, quaui
    ligiiiius? Cui, quia Joseph el SS. marlyres consen- poslea Conslantiiuis, Silvcslri gralia, profuit Chri-
    tire noluerunt, quasi sacriJegi el adulteri, et cnrceri, Stianis.
    ct worti, el exsilio damnati sunt. Cum hac enim ... Prwiermitlens S. J5ri()ioexpositionem in scqueniia
    meretrice Israel fornicatus est, de quo diciiur : septem capiia^ devenil ad xapul XLSll,quodcntn reii-
    « Fornicalus esl lsrael post dCos genliuhi - (Judic. quis illtisirai, prwsertim exiremum, ubisintitilw prw-.
    diclionesa Jncob morienle filih suh fnclw elegaiiler,
    L :
    VIM,27). >Posili igilur sancti in cafcere, ibi qnoque copioseque explicantur:
    Deum adjntorem invenefunt, qni liunqiiam deserit CAPUT XLVH.
    sperantes ihse. Quamvis enira Joseph, qui venditus, P ( Venit igilur Israel in ^Egyplum, benedixitque
    accusatus missusque in carcererii, omnes niaiiyres Pharaoni, el habitavil in terra Gessen, auctusqiie
    signiiicare posset, eos lahien principaliter signilicat, est, el lriiiliiplicatus nirais, facliquesuht omnes
    qtii temporibtisDiocletiani et Maximiani exsiilefunu dics vitse illius ceulum quadraginta el seplera aiino-
    lsil enim adeo idololatriam proseculisuntulquicunque rum. Cumqueappropinquare cemeret mprtis-diem,
    s..crificare noluisset, moxcarceri vel exsilio tradere- Vocavil.filium suum: Joseph, et dixit ad eum : Si
    lur, anl diversis supjjlitiis puniretur.Poslhos aiilehi. inveni gratiam iii conspectu luo, pone manum
    secutus est Consianlinus Maximiis imperafor, cui tuam sub fcmore meo;, et jura mihi, quod de liac
    Deus per visionem piscinam pielatis revelare di4 terra auferas ine, el sepelias iri sepulcro palrum
    gnaius est, 41 in qua ei ipse, el toins muridus a meofuiii.Juravii igitur Joseph; quo jurante, adb-
    yitiorumTepra mundatus est. Qnseriiur igiiur Jo- ravil Israel Deum, coiiversus ad lectuli caput. Ve-
    seplv, quseriliir Silvester, qui regis somnia inler- nit, inquit, Israel in^Egyplo, quia et Dorhinus no-
    pretelur. Trahitur igitiir Joseph de carcere; ducitur sier Jesus Christus in hunc mundum veriieus benc-
    Silvesler de lalibulis in qriibus -jam ex raulto lerii- dixii Pharaoni, cunciisque triundi hujus pfincipibusi,
    pore lalilaveral; interpretatuf soriinia, expbnit "qui sniictorura moritis obedire noiirenuuht; tan-
    -lJijaicria,- fil ariiicus imperaloris, magis qiiaiii ille'-D tiimquein"eoauctus est, ut asolisoftu etbccasu,ab
    Pharaonis. Joseph eiiiiii a Pharaone secuadus in aqtlilone et -jpia.fiejiisimperium dilaietur.
    rcgno dcclaralur et aniiiilum, ei slolam, el lorquem CAPUT XLVIIL \>:-'_
    aurenni circa collum •siiscejJit : Silvesier vero a . ': Quid autem significel quPd Joseph suh pafris femo^
    Coiisinnlino primus omnia Romarii iniperii ihsighia re jurayii, jahTsuperiusexpbSilum est,ubiBub feihore
    suscipere nieruil, quibus usque liodJe Roriiani pon- qiioque Abiahse servus ejus jurasse hnrratur.Qtiod
    tilices Tu -'magnis festivitaiibus ulunlur: iiide- est/ auiem dicilur : et atioraviv Isfael Doriiiriura, cou-
    qiiod poniifices clarayde, quodque purpiirn yesliuii- versus ad iectuii caput, versus orientem capui le-,

    (17-2)-Ex Hebrseorum ; fstbiilis hoc coriimeuluin officil supreiiise Rom. poiitificisfdignitaliin Ecclesia ;
    ftiriasse tlesimipsit atictpi*. "; ..,-. ciim jain antea,;ut iiiquit Spoiidanus ad an; 324,
    (173)-Vigebat adhuc Brunonis sevo hujusraodi ii. 28, ponlifices corona., vel lamina anrea, aliisque
    opiuio ex cnnone 14, di.stiiict. 96, ppsleriori teni- sumnii sacerdbtii sui. insignibus ulereninr. Vid.
    porelnier apocriphos reiaio ; quein aueii clar. Se- Auast. Bibl. iii Vita S. Silybstri, edit. Roiji. I73i,
    bast. B.erarditoiii. I, diss. 1, b de archiep. insigni- IPni. I, p..27.
    sas, eiiiiique valde aiiliquum all, Nihil lameii hoe
    32J S. BRUNONIS SIGNIENSIS EPISCOPI .- " - - 22T.
    ciuli fuissc significal, in qua partc Deiiin adorare .A queTnisse inlelligi polest : aut si ita noii intelligi-
    solituserat, cum jam ex co leinporc solem juslitise tur, pro|)hetia esl defuluro, ut se jaih fecisse di-
    Chrislura.Do.minum ipse veneraretur. De hoc autem cat, qui filios Joseph facluros esse cognoscit. Tor-
    Aposlolus, aliam sequens- translationem, sic ait: Tasse aulem hoc est illud prsedium, de quo in Evan-
    < Fitle Jacob benedixit duobus filiis Joseph, et ado- gclio dicitur : « Venil Jesus in civilalem Samaria-,
    ravi.t fastigium virgse ejus (Bebr. xi, 21) ;"»' .ut--sit « quse dicitu.r Sichar, jnxta prsediiim quod dedlt
    sensus quod Jacob senio coiileclus, fastigio virgse « Jacob Josejih filio suo (Joan. iv, 5)-. »
    ejus iunixus Deum adoravil, non qtiod ipsnni virgnm, CAPUT L.
    vel sceptriim Joseph fiiii sui Jncob adorasse intelli-. t Vocavit aulcm Jacob filios suos, et ait eis i-:
    g;ilur(17i). « Gongreganiini (175>el aridite, filii Jacob, audile-
    CAPUT XLIX. « Israel palrem vest-rum; congregamini, ut arinun-
    .-Ilis ita peraclis, hiiiiliatum esl Joscph, quod « tiem vobis quse ventura sunt novissimis diebus,
    segrotaret j)ater ejus, qui, assuniplis duohiis filiis « Ruben primogeiiitus meus, lu forthudo mea, et
    snis Manasse et Ephraim, ivit ad eum, quos Jacob « principiuin doloris mei, prior in -donis, major iii
    sibi hseredes esse- consliluit, ut pariler cum filiis « iiiiperio : effusus es sicul aqua, non cresces, quia.
    suis diyiderent possessionera. Cumque eos Joseph " « ascendisti cubile patris tui, el maculasli straium
    applicuisset ad patrem,, commulatis.niaiiibiis, be- « ejus. > Rtiben namque filius Liae: primogenilus
    nethxit eis, posuitquc manum dexteram super capul fnit; ipse. autem, el Gad, et dimidia tribus Mariasse
    Ephraim, qui ei sinister erat: sinistram Vero super jiossedil omnem lerram qnara ceperuul filii lsfaeT,
    cnput Manasse, qui erat ei a dexlris. Hoc auiein priusquam Iransirenl Jordanem. Relictis igituruxo-
    Joseph graviter ferens, nitebatur palris dexteram ribus, liheris, el gregibus, cunclaque supellectile
    jsuper capul Manasse iransferre, qui major natu erat. expedili, et armali incedebant ante fratres suos.
    Ule vero renuens ait: « Scio, fili mi, scio; et iste Ideoque modo Jncoh dicit Ruben : « Tu fortiiudo;
    < quidem erit in populos, ei mulliplicabitur; sed mea,.>quo prsecedenie ei prselianle vincam : «et-
    . < frater ejus junior major illo erit, et semen ej'us principiiiin doloris niei, » quia concubuit cum Bnla;
    < crcscet in gentes. _\% Benedixitque eis in ipso concubina palris sui. Unde in sequentibus dicil :
    « tsinpore, dicens : in le benedicelur Israel ,,alque « Quia ascendisti cubile palris lui, el maculasti
    < dicetur : Facial libi Detts sicut Ephraim, et sicut straium ejus. » Priiicipium igilur doloris sic esl,
    « Manasse; consiiiuitque Ephraimanle Manassen. > ac si diceret, maxiraus dolor. < Prior in donis, ».
    loscph etiim filios snos sic ad palrem ajiplicuerat, Q vcl quia prior benedicitur, sive quia prius hajredi-
    MtMnnasses,qui ranj'orerat, esset a dextris, Ephraim latem suscej)il. « Majorin imperio; » major quippe
    vcvo a siiiislrls. Vir ergo sanclus, et Spiritu Dci in iinperio fuisset, nisi propter peccaltim snpradi-
    plcntis, manibus commulatis, et quodammodo ipsis ettim priniogenila jierdidisset. « Effusus es sicut
    suis brachiis crucis signnm snper eos faciens, eis aqua , » non considerans nbi le prsecipiiares, libi-
    benedixit, deprecans Deum patrum suorum , et an- dinis furore devictus, ideoijue rion cresces; si enira
    gclum qui cruit etini de cunclis raalis, in qno et non crescet, quomodo in imperio major erii? Major
    Patrem, et Filium inlelligebat^ ut cis henediceret, enim esse deliuerat, sed quia inconsiderale ruit,
    ul noihen suum, et iiomen patrum suorum Abraham snseque effusionis impelum non relinuit, neque crc-
    et Isaac snper eos invocari faccrei, ul videlicet tales scet, neque inajor erit. Undeet Moysesei benedi-
    exisierenl, qui lalium pairum filii digne vocarentur. cens ail: « Vivat Ruben, el non morialur, et sit
    Ha*au:em duse tribus vahle muhiplicatse sunt; si « parvus in numero. > Potest autera et sicintelligi,
    quidem Ephruiin decem irihubus imperavit, quia non cresces in peccatis, yidelicel iit peccalis peccata,
    proverbium erat in.Israel, ui cuicunque bona qnis adjicias; sed peccasti : quiesce. Quoriiam aulem
    opiaret, ei in prsedicando diceret: « Faciat libi Deus superius dicilur : « Corigregamiiii,- filii Israel, n",
    sicul Ephraim, el sicut Manasse. » Quod autem Dannuntiem quse venlura sunt vobis diebus npvis-
    dicitur : < Quia consliluil Epbraini anle Manassen,» simis; > juxta litteram quidem ad Rnben, allegorico
    lale est ac si diceret: Consliluit, firmavit, et prse- vero ad lotum populum Judaicum perlinere videtur,
    cepit ul ex inde Epliraim major esset quam Ma- ut sil yox loquenlis Domini : « Ruhen primogeni-
    nasses. Sic eiiim ct Joannes Baplista in Evangelio lusmeus. > Sic enim scriptuni esl : « Filius meus
    dicit : < Qtii post me veniet, anie rae factus est primogenitus Israel. > Hune enim populum qriasi
    (Joan. i, 27). > Dixilque Jacob Joseph filio suo: filium priniogeniiura prse cunctis gentibus quodam
    < En ego morior, erilqueDeus vobiscum, reducelque lempore Deus dilexil; prin.cipium doloris mei, id
    t vos in lerram pairuin vestrorum; do tibi parlem est, tu mihi principalis es, maximnsque dolor,
    «unam-extrafralres luos, quara luli de manu Amor- tuin propter alia, tum quia filium meum charissimum
    <rlisei in gladio, el arcu meo. » Quod enim Jacob occidisti. < Priof in donis, > quia tibi legem, tibi
    Amorrhseis violenter terfam abstulerit, nusquam manna, libi spiritnalia dona mandavi. ( Maj'or in
    supcrius legitur; sed quia hic dicilur, factum quo- imperip, » quia qnandiu fidelis fuisti, nulla gens le
    (174) Vide Coriiel. a Lap. Commeiii. in cap. xu (175) Vnlgnta ita hahet: Vl nnnuniiem quwvenlura
    Ep. adlleb. sunl vobis in diebus nouhsimis. Connregamini, ele.
    «g EXPOSITIO IN GENESIM. -225
    s-iperare, imo libi resislerepoluit. «Effusus es sicUt \,« uec yenjat qui niittendus est, ei ipse erit exs,;c-
    aqna, » cuucios subinergens, et deslruensinimicos, < ctalio gentium.,Ligaiis ad yiiiearii pulhtm snnin,
    sive etiam siipra iiumerum multiplicalus. Non cre- < et ad viiem, o fili mi, asinam stiara. Lavahit in'.-
    sces, sed sicut tiniebas, veiiient Roinaiii, qui lihi < vino stolam suara, et in, sanguine uvae pallium .
    locum lollant, ei gentem. Quare hoc? « Quia aseen- < suuui. Pulchriores siint pcnli cjus vino, et dehles
    disli cubile palris tui, et maculasti slralum ejus, » < ejus lacte candidiores.» Tribus iiamque Juda*,
    mullorum videiicet animas .Doiiiino desppnsalas quia lenipTum habebat, et Jegem, et prophetas, a
    doclrina, ei exemplis, elvioleniia maculasti el cof- cseteris semper Taudari meruit. Qualiter autem sn-
    '
    rupisli. Et quoniam Pater est in Filio, et Eilius in per cerviceii inimicorum manus.tenuerit, libri Rer
    Palre, quasi aller aherius cubile dicilur. .- giira lestanliir. Quomodo vero el David[, el-alios-
    . t Sihieon el Levi fratres, vasa iniquifalis bellan- reges ab eO, lolus populus. adoraverit, et veneralus
    « tia, in consilio eoruin ne veniat aninia.mea, etih fuerit, ibiquoque reperitur..Dictus est atiiera calu-
    < ccelu eorum nori sit gloria mea; quia in-Jurore lus leonis Judapropler foiiitudincm, quam- ille po-
    < sup occlderunt virum, et in voluniale sua suffode- pnlus habuit. Ascendif anteiu ad prsedam, omnes iii
    «.rimi murum, malediclus furor eorum, quia per- circuilu civitales devastans. Requievit ut leo,; et
    «,-linax, el indignatio eorura, quia dura: 43 dividam B quasi lesena, quia.qnandiu legem sibvdalaih ciislOdi-
    «eos iii Jacob,«t disperdam eos -in Israel. > Nam vil, omnes-ejus quietem-el pacem perturbare, siiji-
    quia siiperius Iegimus, Simeon ei Levi fralres, pro- que bellum Tiiovere;iiraehaht. Unde etsubdilur'-:
    pter Dinam sororem suam, Siihein et Emor dolo ( Quis suscilabit eura ? > ad bellum scilicet provu-'
    iitteifeceruiil, ideo vasa iniquitatis bellaniia.appel- carido..« Nonauferetur sceptrum de Juda, et duicde
    lantur, quorum coiivenlus alq;ie consilia, furore, « femorihus ejus (176), donec veniat, qui millbndus
    ira, ei indignatioije plena. necab ipsis salisfacienli-; «esl, et ipse erii exspectatio gentium ; >jnanifesia
    biis et indulgeutinra quserenlibus placari poluerunt; est de CJifisto propheiia. Jpse esl enim,_qiieiii oranes
    ideoque precalur.. Jacob ne in eorum cpnsilium, et gentes-exspeciabarit, et a quo de morle; pefpelua
    poteslatem ejus vita et gloria aliquando veniat; sunt libefatse.Ex quo autem tribus Juda regnafe
    sive etiam,-ui eorqm nunquam credat corisiliis, qui ecepit, id est a leiiiporibus David , deiiullaalia, nisi
    dplo, et siniulatione laniuiii facinus perpetrarepo- de propria tribu regem habuiu Qiiodautem, dicitur :
    luerurili de qtio etsubdjtur : « Quia in furore suo « Npn auferetur scepirum de Judn, > sic est accir
    occjderuiit virum,_> Sicliem videlicel et^Emor. i.Et piendum, non quod oinninb non auferetuf (ducta
    - in volunlate sua suffoderunt murum, »el roiam ci- eiiira in captiyiiateni non semper fegeinliabuii) scd
    vjtalenj Tllprum .desiruenles, vel- ndiluni - sibi ad quia hsec dignitasab hnc trihu iipn auferelur, ut de-
    fiulranduiii prseparanlcs.«_ MaledictuS furpr eorum, lur alteri trihiii, qtiSebuic imperare debebat. Nain-
    quia perlinax, » id est iinplacabiJis, « et indignalio que unoquoque. rege raoriente, scepirum quidcm
    eoruin, qnia dura,> quse jiiitigari iipn: potest.- No- auferebatur; dignitas taiiien, ef honor regius, quasi
    tandum autem, quia non-ipsis, sed eorum furori et quid.dam halufale et hsefeditarhim;in hac trjbu
    indignaiioril maledicii, ut videlicet post maledictio- permanebai. Uiiue et post regis cujuslibet obituni,
    nemjam hseciii eis.wltefius esse .non valeant.,« D;- ei post fed.iluin tle/capiivitate, sine ulla cjntenliphe
    vidam eps in Jacob, et disperdam in/Israeh > Si- de linc tribn Judn rex eligehatur. Hoc autem sicut
    meon namque infra sorienv-Judse suscepjt hseredi- Jacob prsedixerat, usque ad Christi advenlum persc-,
    laleih, habitavilque in medio filiorum Jtidse. Levi verayil; tunc enim Herodes, quainvis frauditleiiicr
    aiitein de cunclis iribubus datse sunt ciyilates ad iii Judsea regnabatiqui lameii uxorera de.tribu Jnda
    inhabiiandura. Spiritualiter vero per .Simeon et habebat, cum.qua et regnuni, et sceptrutni posside-
    Levi, Judseos omnes, maximeque sacerdotes et le- bat quou"i.ulera sequitur : «Quia ligabit puHum et.
    vilas intelligimus, qui yasa iniqui.latis bellantia, lota asinam ad vitem, et quia lavabit stolam, el palliuni
    d]e cojistituebanf prsclia, qui prayo cpnsijio initp, 0 iayino, » quaiiliim ad liiieram, -pacein, el quielem
    _in furore suo oceideruntvirum, Christiim sciiicet: habiiurum esse signilicnre videtur, ut sccure dor-
    < et in voluniate sua suffoderuht niurum, > ipsum miat sub vite siia, lantauique vini ahundaniiani
    eumdem, qui muniebat, et defendebal Jerusalem. hahere, ut in co_,si necesse fueril, etinni p'_a«nosla-
    Ideoque divisi sunl in Jacpb, el dispersi stint in vare shlTicial. Sp.ir-iliialiier-raulein per Judam Chri-
    Israel: id est ubique terrarum,.Jit per Jacob Eccle- stum iiiteiligimus,;quem non solum fraires, veruiu.
    siam intelligauius, quse per tolum 'mundum diffusa etiam omnis creatura laudal, et bcnedicit, cujus
    "' :. .-
    est. .- .. quideni maiiusjn cervicibus est inimicoruiii suoruriv,
    < Juda, lelaudabuht fralres lui. Manus lua in quoniam iiemp.est qni ei resistere valeat. Hunc
    < -cervicibus inimicorum tuprum, et adorabunt le autem et filii patris sui adorant, angeli videliccl
    < fijii patris tui. Catulus lepnis Juda, ad prsedam, atque homines.Tpse auiera eslet calulus leoiiis, qui
    « fili mi, ascendisti, requiescens accubiiisti ut lep, oranium foiiissimus liestiaruiu, ad nullius liraebit
    < ei quasi lesena, quis suscitabit eum ? Non aufere- occiirsiini-Dicilur autera quod-calulus leonis.Tjuantlo.;
    < lur sceplrHiii de Juda, etdux de feinore ejiis, do- nascitur, usque ad teitiura dicm, quasi niorluus
    (176) Vulgala legit. Efduxde femore-ejus.: --
    227 S. BRUNONIS SIGNIENSIS EPISCOPI 228
    dorniienSj- non movetur ; die vero lertia rugiiu quo- A tempore alleviata esl lerra Z.bnlon et terra Neph-
    dam, el voce parentisa sonirtOexcilatuV. Chrisius thali (/*. ix, 1). » lstse liamque dtise Iribus juxta
    aiiiciii de.se loquens ait:« Ego idormivi, el somiiura mare Galilsesehahitaverunt. Unde ei Mallh-eus ait:
    coepl, et resurrexi , quoniani Dominus suscepit nie «Cum autem audjsset Jesus, quod Joannes liadiius
    (Psal. ln; 6). > Dorinivi in sepnlcro, die lertia re- esset, secessit in Galilseam ; et, relicla civiiaie Na-
    surrexi, _\l\ seilicel voce Patris a somno excitaius. zareih, veiiit et habitavit in Capharnaum marilima,
    Unde eisiibditur : < Requiescens accubuisii ut leo, iii JinibiiS Zabulon et Nephlhalim (Matlli. iv, -13).»"
    ct qtiasl lescna, quis siiscilabit eum ? > paier uiique, MiTlium ehim Christus in GaiilseaTjonversaius -est,:
    qui non dcrelinquet animam ejus-ln inferno, sivc quse sancloruni aposlolofuln Pelri, et Andre», et
    ipse seipsura , quonianv poleslateni hahel ponendi Jacobi, el Joahnis liabitatio quondam fuit, pro qui-
    animam suam, ei ilerum sumeiidi eam. Quodautem bus videlicet Nephtalim mefilo dicalur cervus emis-
    ait: «_Ad prsedam, fili mi, ascendisti; », lioc esl, sus, et dans ^loqnia pulchriludiiiis. Cervi namque-
    quod alibi dicilur : « Ascendens Chrisiiis: in altnni sitiTlapostoli, quibus cum a Domino TuiUerentiif,
    captivam duxit "Captivitaiem(Ephes. iv, 8) : > ascen- dictuin esi : « Iie in universum mundiim, prsedicate
    dcns.enira: crucem, prsedam de raanu diaboli raptiit, Evangclium omni crenlurse (Marc. xyi, 15).> CujuS
    id est lolura lnundum. Sed quidesi, qttod ail: « Li- " auiem pulchriludinis eloquia isti dederiril, lege et"
    gaiis ad vineam pullum suum?r Quid per vineani, vide. Magria es.l igitur beiiedictio Zabulpn et Ne-'
    tjuid per pulhim? « Vinea enim Domiui Sabnoih, do- plithali,qriia tantos, lalesque viros haiiere nieju-
    ihus Tsrael est (Isti. v, 7); > pullus autein, popuhis eriint, -
    genlllis lasciviens «t iiidOmilus. Ligavit igilur pul- « Issachar, asinUs forlis, habitans in ierrainis;
    Iuni ad vineam, Judseos et gentiles in unam fiilera « vidit requiem, quod esset boua, et len;am, quotl
    conjuh^ens, ut fial unutn ovile ei unus paslor. « Et «-optiina, et supposuil liuiiierum suum ad porln*-
    ad vitem, fili mi, asiitara stinni. » Ego, iuquitDomi- « duin, faclusque est tribubus serviens.) Habitnt
    n.iis, sum vitis vera, et yos palmitcs (Joan. xv, 5). autein lssachar in terminis, quia sicut in Ubro Josue
    Asina aulem cst Synagoga, quara secjuidum eain : scribitur, abAustro est Ephraim, ab Aquilone Ma-
    quidem partem, quse credidii, insolubill viiiculo sibi nasse, el conjunguntrir ab Orienle in iribu Issachai, -
    DominuS cohjunxit, atque ligavit. Unde Paulus Jm- ila ut Issachar sit lerminus utriusque. Hic aulcm,
    jus asinse filios, huic viti indissolubiliier Iigaiosdi- quia parum quid secundum lilteram dicere valenuus,
    cebat. « Quis nos separabil a charitate Ghristi ? ad allegoriam nos fransferamus. Issacliar enim asi-
    Iribulalio, an angtiSiia? Ceriussumeniin,quia neijue"f, nus fbrlis, Ecfclesise doctores sunt, quia loiius Ec-
    mors, neque vila ^eparabil nos a charilaie Dti, qnie clesise pondusferunt. Hi aulem habitantin terminis:
    eslin Christo Jesu (Rom. vin, 3S). » Si ergo piillus inler aclivam viiam videlicel, et cpnleniplaiivam,
    ligatm*-ad vineam, id est ad Synagogaih,-asina au- ninic orntionibus vacanl, iiuhc fidelibns lieces.aria
    lem,Tdesl Synagoga* ligatur ad viiem, ergo el pul- subraiiiisiraiit. Isli vero, quia cognoscnnt requieriv
    ius ligaiur ad viteni. « Lavabil in vino slulani sua?;), cce'estis beatitudihis, quod bona sit, quia sciunt
    el sanguiiie nvse pallium suura. » Stola et palliiira etiam hanc lerram, id est sanciara Ecclesiain opii-
    Christi carO est, qnara mililis lancea peiioravit, et mahTesse, sripponuiit humeros ad poftaiiiluni,rtoiis-«!
    coiitihuo-ttxiyit sangtiis; el aqti.i. Uude et diciiur : que viribus elaborant, ut hanc lerram ad hanc re-
    «'Quis est islc.-qui venit de Edoiu tinclis vcslihus- qiiiem trailsferre valeant, unde el facti sunl tribiilis-
    de Bosra? isie formosus in stola sua (Isa. txin, 1).» servientes. Quoniam, sicut Apostolus ail, omnihus
    Notaiidum vero, quod viiihin sanguis vocelur, quia omnia facli suiit, nt onihes hicfifacianl, et quasi
    ilisanguihenT vinum coriveriilur. Pulchiiores sunt onlhiuni tribuiarii omnibusque debilores, admo-
    oculi ejus vino-, el denies ejus lacie candidiofes: iiendo, increpando, arguehdo omnihtis seivitinu-
    obuli Cliristipfoplietse intelligunlur, qui- supefspi- Cum enim'Ajiosiolus dicat : « Grsccis ac bnrbaris,
    chci nieiilis acuniine, usque ad sseculi consuramatio- D sapientibus et ihsipientibus debilor- sura(Rom. v,
    liem Ecclesix, saefaineula videre merueruiil. Hi au- 14), jrionne tibi oninibus tributa solvefe yidetTir?. "
    tera sunl pulchriofes vino, qliia Spiritu fervenlcs Scquiiur:
    oiiiiiia'supcrflua'-'et nociva a se miindantes expule- « Dan judicabil po|)iilum suiim, sieut alia tribusr-
    riint;- sic eiiim el virium fervendo ei biilliendo « Israel. Fiat Dah coluber in via,ccfastes in semita,-
    ptirgatiir. Dentes auleni aposloli sunt, qui nobis «_" mordens iingulas equi, et |cadat assessor ejus re-->'
    Scripiurarum difficilia, et duriora runiinando et ex- « tro. SalUlare luumexspectabo,Domine.»lie irihu
    poneiido, qnasi iiifaiiteS iids nuirierunl. Et isti qui- namque Dan fuit Sartison, qni virililer satis, et
    dein suiit lacte "caifdidiores, quia stiper iiivein deal- sirenue populum judicavit, et Phhislhaeos-afflixii.
    bati, iiullain eis apparet niaeula peCcati. De hac quoque tribu, ut feilur, Anliclirisius est-
    « Zabulon in liltore maris liabilabii, el in sta- nasciiiiriis, de quo cseiera,- qnse sequujilur, iiiteiligi
    «iione navium pertingens usque ad Sidoneni.» Hsec debent. « Fiat, inquil, Dan, v id est AiilichristiK,-
    autem magis sorlis hserediialisquc descriplio quam «cpluber in via, > qualenus, ad antiqui serpeiiiissi-.; .
    heiiedictio esse videluj', quamvis el ipsa sbrs ei pro railitudinem, 45 populflm in viam mandaiorum Dei
    benedktione data sil, de qua scripturii est: «Prirao gradientem, suse fallacise veneno perdat el decipial..
    §_vg EXPOSITIO 1N CENESIM. ; 2o0
    Sc-iiqualis"scipens?« Cerastes in scraitii.» Ccrasles A i sedTiiciiies sagiiiaiiiin'. Praihebii niitem ilclicins re-
    chini conuilus iiilciprclniiir. Lege Danielem, ciinve- giljtiS, itl csl cpiscopis el siicerdoiibus, qui ccelcsti'
    nies qiiomutlo Aniic.hrisliis pcr coriiua signi ficelur. bencdictione supcr hiciisa iillaris hunc -panctii con-
    Namei in Apocalypsicornua duo, agni siniilia hnbcre Jicitiiit. llis auieih panis isle jjraJbei dchcias, <jni
    describitui'; pcr qusc ejus "hypociisis et fnlsn.hiiiiil- ijisi cjus snpPreiii ,gnstniii, ct inlelligtinl. « Gustnlc,
    lilas intcliigiiur. Eril auteiii serperis islc cornutus, ihqhit, et yidele, qiiphiam suavis esl Doininus-(IVi/.
    -
    qiioniniri regiam prscfcret dignilaiem, pluresqtie cor- xxxiii, 9). >'";'''
    « "
    nihus, ei violcnla foiiiludine quam opcrc, vei ser- Ncplithaliiii, ccrvus eiiiissiis, ct dans cloquia
    inoiie atl se converlct. « Sedcbit > criihi«in insidiis pulchriiudinis'. > Hoc nuicm ibi cxjiositum est, ubl
    cum diviiibus iii ociiltis, ul inierficial"inhocchieni" Zabulon bcncdicilur. Hse onim duse iribus jiixin
    (Ps.%, 8). >—-«Mordens ringulas"equi (177). > Qnid niafc Gnlilscsehahitabanl, ubi apostoli noslri piscnii
    vero per ejusungulns, nisi iinindi fincin significat? Esl cpnsueveraiiu Qrahis igitiir hciiediclio ad illos rc-
    cnim in uifgiilas iiltiriia parS corporis; rilordcl igituf feratiif.
    ' « Filios acCrescchs Josepli, filius accresccns, ct'
    sefjiens isie ungulam eqiii, quia in muiidi fine An-
    lieliristus apparens rauiidi amatores mOrdendo de- decorus aspeclu. Merito enini Joseph accrescens
    vorabit. ( Ut catlatasccnsor cjns reiro". > Quia Iiu- B » Jiliusdicitur, qiji iii tanlumcfcvil, ui tnundi Salvator,
    jus cqui ascensores, regcs, el principes, cuilciiqne :" et doriiinus J^gypti, el |iatef Pharaonis vocaretiir.
    iiiiinili hiyiis poientes inielligi po&stiiit,-qivibdsiinin- Filius quoque ejris EpJifainTdeceni Iribubus impera-
    «los isle "suhjicitiir, et qtiasi a qtiibiistlam equllanti- vit, sola Juda el Benjaniin seqiieiilibus domum Da^
    hus"rcgilur, el gubernalur. Hi aulcin felro cadent; vid. Fuit autem et decofus aspeclu, iii cujiis puJcliri-
    «jui aiueui retro cadit, nOn videt quo cadit: merito tudiriem et Pulijihar, et uxpr ejus veiienJenterexaf-
    sit.Unde et jEgypiise mulieres, filiseque iiobiliuiii, si
    igiirir reiro caderc isli dicuntiir, qiiia noh intelli-
    giint quse torraeiila post casnm moftis exspeclant. quando tfansibantnd euni intueiidttm, snperiniirum'
    asceiidebant. Hoc esl enini quod ait:« Filise discur-
    Quoiiinni aiitera noii diu post lisec finis sequetur,
    el Doininns in majeslale sua ad judicanduTn vetiiet; rerunt super riiiirum, » ul eius puleliritiidiiierii rai-
    Heo suhdidit dicens : < Salutare liiiim cxspeciaho» rarentur, ( et jurgaitsiraT,Ihvideruiilqiie illi liaberiies
    I)pini*ic,->iiequaquam ad Antichrisiiim respiciens, jaculn. i Quid autein per habenies jncula, nisi mi-
    qui ct ijise cnm cseierisretrorsuracadet. lites, cseterpsque potenles ^Egypli iiiieliignmus? lli
    autem cum hoiiiiiierii exiernuni, et captivura super
    < Gatl acclnclus prseliabilur arite eum. > Ante
    SC ceniereiit exaltaium, inter se (ntmoris est) >quotl
    qiicin etini? UliquC arite Israel. Tfibus nnriiqtie Gnd C ( lalia paterehtur, et fortasse contra ipsutii legein,
    trans Jordaiiem, acccpta possessioiie, oinriibtis cx-
    armalus fraires stios. Hoc eniin propter invidiniiijiirgnti stinl. Hoc aiiteni eosfecisse
    pedilus, prsccetlub.it
    panun profuif, quoriiani yigilnrili fbriiqiie cousilio,
    Jloyscs prxceperat. Seqtviiur : < Ei ipse accingeuir et
    rcTrorstim ; > id esl ipse qiioijue Israel accinctus, ct ditur dispositione, Joseph cuncla agebnt. Unde ct suli-
    : ( Scdet hi forti arcus ejus, > Fortis "erat"
    aJbella phrattis, jscqiieluf post eiuii. Si autem ^pi-
    manii, fortis erat et arcu, ideoque insurgenies ailvef-
    rilualiler iiiiclligatiif, Gad aeciiiclus prscliahkur sarios non
    metuebat, Seqnitur : « Et sohita vincuia
    'Clirisliihi signilicat; dc quomodo .dixerat : «Salu- i brachiorum et manuuin ejus, pcr manits polentis
    hiiare luum exspectaho, Dornrae > El per Gad apo-
    « Jacob : »—« Huriiiliaveriiiil >enini dicii Psalmisln,
    siolos iiileiliganius, qui nilfil limciitcs et ad bclja
    « in compedibus pedes ej'us; postea vero raisit rcx,
    parali, etiam inter ipsos advcrsarios Christi noirien
    vcro et solvii euiii princeps populorum, et dimisit euiiT
    pitedicabaiil. Ipse qunsi bouus impernior se-
    et niiraculis cis auxiliando. (Psal.cn, 18). > lloc autem solius Dei voluiilnle,-!
    qiicbnturpbsleos, signis
    Uiide scfijiiurii csl: ( llli aulem profecli prsedica- suisque inlercedehiibus meritis facium esse niani-
    vcrunt hbique, Domiiio cooperante el sernionem feslat, cum dicit: « per manus potenlis Jacob; »
    coflfifiuniitc sequcniibus siguis (Marc. xvi, 20). > j. I id est ut Joseph solverelur, utriusque Jacoh meri-
    tiiiii, vel "poteniia feeit.« Inde jiastor egressus cst
    Ipsc qtioque Salvalor, ail : « Sine me nibil jiolestis Israel
    facere (Joan. xv,b). > Hoc esl ,'crgOjquod dicitur: lapis, > Tnde, inquain, id est ex Jacob paslor
    « Ei ipse accingetur retrorsum. » egressus esl, jjastor utique bonus.Sic eniiu ipse aii •-
    « Ego stihi paslorbonus (Joan. xi, 14); > hic eiiim,-
    •r Aser, pinguis panis cjns, el prscbehil delicias secundum carnem, de. semine Jacob uatns est. Di-
    regibus, > lhic nutcm ad lillcrara non proeedii, caiur ergo : inde pnslor egressus esl. Quis pnsior ?-'
    nisi forte lcir;c fecuiidiiaicni sigiiificel. Spiritualiier 46 Israel. Quis Tsrael ? Lapis. Ergo 11.011 priiniis-
    aitom Aser, qui beaius inlerpretatur; Ecciesiara Israel egressus est de Jacoh (alioquin de Jncob
    significat. Panis vero ipsius Chrislus est, qui ait: egressus esset Jacob), sed ille Israel egressus est de-
    t Ego sum panis vivus, qui de coalodescendi (Joan: Jacob, qui vocaliir lapis, per quem ChrisUihi intcl1-
    vi, 42). > De quo pane scriplum est : « Memor sit liginuis, de quo scripturii e'st:.< Lapis quera repro-
    Dohiinus oraiiis sacrificii lui, et holocaustum iuum - baveriinl seilificantes, hie factus est in caput angiili
    piiigucfial (Ps.xix, i). >Ho.cenim pane non corpora, (7 Peir. 111,7). > Hinc auietri ad Jpseph loquitur di--

    (177) Cpd. Gasin.: Quid enim per equiim, nhi mnndiim<!'-.Qmtl


    per cjus ungti'ns,-elc:
    2J1 - S. BttUNONTSSIGNIENSIS EPISCOPl 232
    c-eas : « Deus patris lni crit adjutor tuus, et onuii- A donec veniat dcsideraius cuiictis genlihus, cujus he-
    pHiens henedicet trhi. > Hoc aulein nullo pacto de nediclionibus nullse unquaiii benedictiones compa-
    Christo intelligi polest; nullum euim dorainura pater rari poterunt. lpse esl enlm semen, in quo benedi-
    ejus habet, iiuo ipse est ei Deus deorum, et Domihus ccntur onines genles; ipse est desiderium colliuai
    dom.inanliura. Hoc igilur, et cselera quse sequun- seternorum; id est palriarcliarum et propheiarum,
    tur, super Joseph inlelliga.nl.ur. Sequilur : < Renedi- de quibus dicilur: < Montes exsultaverunt ut arie-
    < ciionihiis cceli desu|)er, et benedictionibus abyssi les (Psal. cxui, 4) ; » iiemque : < Montes cl colles
    < jacenlis deprsuin, Oniiiipolens, > iiiquit, (benedicat cantabunt coram Domino laudes. » El itcruni :
    « libi; > sed quibus benediciionihus ? « Benediclio- (Fundamenia ejiisin montibus saiiciis(Psal. LXXXVI,
    nibirs cceli, inqnit, desuper- » Similiier enim et 1); ipsc est enim, in quera desideiani
    angeli pio-
    Isaac eiiin bcnedixerat, dicens : < Det tlbi Deus de spicere. » Hse auleni benedicliones liani in
    capite
    rore cceli, et benedictionibus abyssi jacentis deor- Joscph, et
    coruniqtii iniilaiiiur Josephjeliu vcrtice.
    siini, » id est de. pingiiedine lerrse abuiidantiam. Nazarari inler, fralres suos. Nazareus eral Jpse, h,
    Tcrra enira coelo comparata, ahyssus vocalur. Pos-
    utpote qui primogeniius fuit Racbel, el Deo ab "ra-
    siimus auteiu per benediciiones cceli, Dei, et Ange- fanlia consecratus. < Omne enira
    masculiiiiini, ad-
    lorum benediclipiies inlelligerc; at vero perbenedi-
    aperiens vuJyam,
    " sanctura Domino vocabilur (iiic.
    efiones abyssi, prophetarum ei patriarclinrum."
    n,25). > . . ".
    Abyssus enim dicuntur prophetse, propier spiriiualis « Benjamin lupus rapax, niane comedet prxdam,
    intelligenlise pfofunditniem. Uride scriptum esl : . < et vespere dividet spolia. > Jerusalem aamqtie
    < Ahyssus abyssura invocat (Psal. xu, 8), i id est
    in iribu Beiijamiii sila esl; ibi el lempluiu et altare
    aposloli prophetas in testiinoniiim vocant. « Rcne-
    « dictionibiis uberuiij, el vulvse,» subnudilur, bene- conslructum. Diciiur ego Benjamin lupus rapsx,
    «licat libi Omnipotens. Hse aulem benedicliones, propter altare, super quod quolidie sine intefinis-
    sione iramolabalur, et laraen quasi rapax lupus cun-
    si ad lilieraiii inlelligantur, et dicere, el audire satis
    tis sacrificiis salurari non poierat. Tanla eniru erat
    absurdum, ct lurpe essevidetur. Secundum liilerani
    taincn et filioriiin niullitudiiiem, et victus abiiiidaiir sacerdoluni el levilarum multiiudo.-ut vix in sum-
    iiam, ei sic benedicendo, optasse intelligi potest.Sed plu quotidiano niuha animalia eis suflicerent. Unde.
    cl lale sacrificium prseda vocalur. Hanc aulem praj^ .
    «jnid per ubcra, nisi duo Testamenta intelliguntur ?
    U«de per Salomonem Ecclesise dicilur : i Duo ubera dam mane posi immolationem comedebani; vespere
    lita sicut duo -hinnuli enprse gemellse (Cant. iv, S). > autem spolia, id est nnimnlium pelles sncerdotes et
    -Ilicc.ii.utem uhera cunelis lidelibus suflicienier lac Q jevitse inter se dividebant. Allegoriceauiem Benia-
    siibminislranl : iis uberibhs Ecciesise filii nulriuii- 'iniii Paulum aposlolum signilicat, qui de ca triiu
    «
    lur : in iis benediclionibus illse conlineulur, qtiibus origineni duxil; Unde ipse ail : Nam et ego Israe-
    >
    oiiines populi benedicunlur. Quid vero per vulvaul, lila sum, el ex liibu Benjamiii (Rom. xi, 1). ,llic .
    •nisi baptisinum inleHigamus ? Oiiines eniin Ecclesise aulem quasl lupus rapax, niagno furore sanciain
    hac vulva fegeneraiilur et-liascunlur, neque inier Ecclesiam.persequendo , laiilam siragcui uijique fa-
    ejus lilios conipulanlur qui per. hanc vulvam iipn ciebat, utab ipsis quoque aposlolis ejus ssevitia lir
    < Nisi enim renalus raereiur. ldeoque et ipse dicit : « Ego enim suin
    regeiieraiilur. quis fuerit ex
    sum digp.us vocari
    aqua el Sp.iritu saiicto, iioii potest inlrare in regninn miiiihius aposlolorum, quiiion
    Dei (Joan. in, 5). > Hic autem ilise benediciiones re- aposlolus, quia nersecutus sura Ecclesinui Dei,(/ Cor.
    > et vespere, lale esl ac si di-
    cipiunlur, quibus et aiiima et cofpus raundanlur a xv, 9), Mane autein
    Primuin enim cpmedehat
    peCcatis. Ei iiusquam niajores henetlictioues', quam cerel: Primum, ct poslea.
    ih hac vulva, suscipil hoino. Mngntcigitur sunt ube- pi-scdam, perscqiieiido, vaslando el dilaniando Ec-
    ruin et vulvse benediclioncs, qiiibus et nascim.ur" clesiain ; sic cniiii dicilur:« Qui comeder.uiilJacob.»
    el aliinur. Sed quare non priiis vtilvsp, ei deinde Postea vero dividebal spolia Chrisii, prsedicando,
    ^ sacros ordincs dislrihtiendo, per episcopalus et
    tibera ? Nisi quia uheribus coiicipitnnr, vulva vero
    iiasciiiiur?Prsecedit e.iiimcpnceptio iiativitaiera.jirse- Ecclesias episcopos ei presbyleros ordinando(178-9).-
    cedil prsedicalip baplismuni : inirabilis generaiio, 47 * 'h* 0 nuteiii locutus est Jacob, beiieJixilque
    in qua homo prius lactatiir quain nascalur. Quis « lilios siios hencdictionibus propriis; finiiisque man-
    eniiii iii priinitiva Ecclesia piius nd hnpiisraum ve- « daiis tjuibus filios instruebat, collegil pedes suos
    i'.il, qiinra (idei sacraiuenlis iiislrii.efetur ? Sequitur : < Siiper lecluluni, et obiil. > 0 quam preliosa eslin
    i Benedicliones palris tui confortalse sunt, > id est conspeclu Dotnini mors sanctorura ejus! Ecce enim
    Joiies, et efficaces factse sunt. Hse autem, benedi- Jacob vir sanctus et Deo i:harus,quandiu voluii 16'cn-
    ctionibus patrum ejus adjuuctsa, in vanum cadere tus est, et quasi Tnorset Vila in illius essel poteslale,
    noii possunt, donec veniat desideriuni colliuni seter- quando voluii, ohiit. Vixit aulera cenlnm qnadra-
    nortira; ac sidicat : Hse hcnediclioncs, fili mi, ad ginia scptcm atinis.et condilum arOmatibiis sepelic-
    jjr.cscns Libisufflcianl ; his intcrim contenlus vivas, ruhl eura , sictil ipse jusseral (iliOsuo, in speluiica

    ; (178-9) Eadein babol S. Atigusiiiius, senu. de Sanclis


    253 EXPOSITIO IN EXODUM. L 25i
    duplici.Tbi autem Abraham et Sara, Isaac et Re- A condilisunt; ibretiam ossa Joseph a filiis Israel (119)
    becca,-Jacob ei Lia, el (ut feriur) maximus Adam delata ex^Egypto, lbcala sunt.
    Hxpttctt expostito veherabilts lirunonis episcopi in henestm; tta LodexLaureniianus.

    INGIPIT

    EXPOSITIO IN EXOBUM.

    Librum Exodi =(180) «"xpositurtis omnipotentem « populus filiorum lsrael muilus, et fortipr nobis est,
    Deum adjutorem inyoco,. cujus digilo non solum « veuite, sapienter opprimamus eum. » Rex enim iste
    duas tabulas, quse in hoc yoluiuine continenlur, ve- diabolus esl, rex uiiqueienebrarumi
    quoriiam^iE.gyp-
    rum eliam totum librtim scriplum, el editura credo. tus lenebrm^nlerpretatur; et iste quidem ignorat. id
    CAPUT PRIMUM. estnon diligit Joseph. Ilac eriim signiiicalicr.e dici-
    « Hsec sunt, inquit,'.nomina filiorum Israel, qui B I tur: «Amen dico vobis, nescio yos
    (Matlh.xxv, 12).»
    « ingressi suni in iEgyptum cum Jacob; Singuli "cum Josejjh auiem Chrislus est, qui yere niundi Salva-
    « domibus suis introierunl. Ruhen, Simeon, Levi, lor, non solum jEgyplum, veruni etiam iotnm mun-
    « Issachaf, Zabulon elBenjaniin, Da.n et Nephtha- dum-a fame liberaviu Unde et ipse dicebat: «-Ve.-'
    « Jim, Gad et Asser. Eranl igilur omnes animssi eo- nite ad -me, omnes qtti Jaboratis et oneraii:estisv et
    < rurh, qui egressi sunl de femore Jacob sepluagitiT ego reficiam yos (Maith. xi, 28). » "Hujiis aulem
    «ta quinque (181). Jpseph aulem erat in ^Egyplo; popuium rex niger, et tenebrnruin ideo persequi-
    « quo mprtuo, et universis fralribus ejus, (182) om^ lur, et opprimere nititur, qnia miiltus et fortis esse
    « tiiqtie cognalione sua, filii Israel creverunt, et yideliir : < Venile, inquii, et sapienter opprimamus
    « qnasi herha gerrainanles mulliplicali sunt, .ac.ro-" « eum. » Quid est sapienler, nisi aslute et callide*
    « borati nimis iinpieverunt terram. » Hsec aulem Hoc autem cur facere-debeant,;subjungit;: « Ne forle
    ideo prscraissa sunt, ut intelligatur ex quorum pau- « mulliplicelur, el Si ingrueril contra nos bellum,
    cis quasi semihibus lanla hominum creverit multi- « addaiur iniraicis npstris; > per quos Deum ipsum
    tudo. Soli enim illi, qui ad bella procedere poteranl a et angelos intelligimus. Sequitur : « Expugnatisqiie
    yicesmioanno, elsupra numerati ftieruntsexceiita liia « nobis, egrediatur de lerra. ».Tunc enim revera.
    millia virorum, et quingenli sexaginla sex : cseleros "J diabolus se expugnatum el victum esse inlelligH,
    vero, qui numerali non sunt, multo plures fuissenon qtiando viri sancii egrediuntur de, .lefra/ quando
    duhitamits. Semperenim honOru.mnumerus crescitet jEgyplum fugiunt, 48 quando terrena spernenles.
    uiuitiplicalur. Quod autem ait : « Qtria eranl omnes coeleslia appetunt, quando de terrenis ad cceleslia
    animsc, quse egressse sunt de femore Jacob, sep.lua- trajiseunU « Prseposuitilaque magislros pperura, ut
    jinia quinque, > per eas filios et nepotes in nlroque « affligerel eos oneribus. » Qualis rex, tales et prse-
    sexu significat, nisi et eos, quijam defuncti fuefunt, posili. Talibus namqiie oiieribus PropheUi afflicius
    ei eos qui nondum naii erant. iiilelligamusj slare dicebat:« Quoiiiam iniquiiatesmese supergresssesunt
    non potest. Nam in Genesi dicilur, quod pmnes ani- capnl meunj, el sicut onus grave gravatse sunt super
    mse domus Jacob, quse ingressse suiit in ^Egyptum , me (Psal. xxxvn, S). » — < ^Edificaverunlqtie iifbes
    fuere septuaginta, quod utique yerum hon est, nisi «tabernaculorum Pharaoni, Phiidm ei Raniesses. »
    duo lilii Judae, qui jara mortui fueranl, Her videlicet Phiiom namque os abyssi, Ramesses vero linea interr
    etOuan, et duo filii Joseph, qui in jEgyptOiiati prelatur. Quid eniin os abyssi, nisi porla inferni?
    sunl, cum xseteris aniiumereniur. Hinc autem qtii- Quid vero tinea, nisi vermis ille, qui non morilur.,
    dara lisere.ticorum suum confirmare errorem viden- TV i inlelligiluT? Qui igitur diabolo serviuni, lales et
    lur. qui ex.traduce aninias descendere opinaritur, sibi, el diabolo urbes sedificant: IaGiim aperiunt,
    qiioiiiain de feuiore Jacob exisse dicunlur; ppuitur el cadunt in euui, quorum verniis non inorictur, et
    atiteiii pars pro tolo, el a priyilegip majoris partis ignis non exstingueiiif.
    lotns homp aniiiia vocatur; et la.lc.est ac si dice- « Prsecepit aulem rex jEjgypti obsielricibus Tle-
    rel: Omnes hoinines qui egressi sunt de femore « brseoruin, quaftim una vocabalur Sephora,, altera
    Jacob, fuere septuaginta animse. « Pliua, iii masculospcciderent, etfeminas resefya-
    « Surrexil inlerea rex novus super iE.gypltim, qui « rent. Timueninl autem obsietrices Deum, et non
    < igjiorabal Joseph, et.ail ad pppulum suum : Ecce « fecerunt jiixta prseceplumregis JEgypii, sed con-
    (-180)Expdus vox-Grseca, yocc s^oSoj, quse valet S. Bruno ususalia versione, cui suam aptavit in-
    idein ac Latina exiius : ut iu psal. c.xin : Jnexiiu lerprelalionein. ...--.. -'-_:-'. -- . -,v
    Israel de JEgypio. Hic igiiur liiier Coiilinet naffaVitfr (182) Cod, Bibl. M. A;, Omniqtie cognaiione illa,
    nein egressus Israeliiarura de iEgypio, duce Moyse. filii Ifrael creverunt, et quusi germinaiiies multipli—
    (181) Vulgata habet sepiuaginia; unde videlui' caliskiil ' ""- '.""•* - " .
    PATROL. GLXIV. 8
    ,S3S S. BRUNONJS EPISCOPI SIGNIENSIS 25C
    •<servabant mares, et quia liraiieruni obsielrices A poste.i reversus cst in lcrram Juda, complela pro-.
    « Deura, sedificavit eis domos. Prsecepit igitur Pha-. pheliajojttse ail-,: t Ex ^igyplo Vocavi filiuin meum
    i rao, ul in llumine masculos projicerenl, et feini- (Osee xi, 2; Matih. n, 45). > j
    « nas reservarenl. » Semper enim rex iste iniquus Iu diebus illis egressus est Moyses ad fraires sjios,
    •eos. qui fortes sunt, et ejus iniqUitati resislere vidilque afflictionem eorura. Vidit auieiri et viriim
    possunt, perdere quserit : diligit autem feminas, ^Egyptium perculienleni qnemdam Hebrseum, quem
    quas quidein facile decip.ere polest, per quas sihi a_ ipse occidens, abscondit sabulo. Similiter et.Chri-.
    jirincipio mundum subjecit el quia priinum homi- slus Dominus nosler vcniens in hunc munduni
    uem per feminam perdidit, idcirco, ct modo per . visitare frntres suos, tolum videlicet genus buma-
    obstelrices, quse Deum timenl, mascnlos occidere riurii, mulios jEgyplibs"; id est malignos spirilus in-
    nitiinr. Sed quid perjibsletrices, quse Deum liment, lerfecit, viiiute privavit, alquede obsessis corporibus
    et Pharaoni non obediunl, nisi Ecclesise minislros ejecil. Qni merilo sabulo ahscoudunlur, ut per hoc
    inlelligimus ? Hi eniin staliin in Chrislo renaios detuf ihlelligi, quod maligni spirilus in tefra are-
    -siiscipluTii,alunl et conservant, elad vitam ihtrodu- nosa, sterili et infruciuosa necTatere, nec liabitare
    <*iini.Jdeoque sedificaiur eis domus ab illo, qui ait : queunU Egressus autein altera die, cum duos He->
    « lo dorao Paliis mei mahsiones mullse sunl (Joati. B brseos rixantes vidisset, ct euni, qui injuriara fa-
    xiv, 2). > Unde et Apostolns : « Sciraus; iiiquii, si ciebat, redai-guissel, indignalus ille resporidil: «Quis
    lerreslris domtis nostra liujus habltalibnis dissol- i le consiiluil-principemet judicem super uos?Ntim
    valur, quod domiim habemus iion manufactam in « occidefeiiie lu vis sicul occidisli heri ^igyptiuni? >
    coelo (II Cor. v, 1). > Neque enim juxla litterani in- Hic>sernio liunlialus est Phafaoiii, etquserebat
    -telligi polesl.quodDeus obslelricibus domos scdifi- occldere eum. Fugiens ergp Moyses venil in lerraiii
    caverit : nisi Tortasse per Iioc intelligatur, qupd Madian. Sic aulem Ghrislus cum frequehier prb
    «arum familias Deus amplilicaveril. Ecce auteih siiis ihiqiiitatibus Judteos redarguisset, et ad saluiis
    novo iterum invenlo consilio, masculos omnes in viam provocasset, illlceoriira insidiabantur, obser-
    ilumen projicere jubel; lioe esl Uumeri ulique, quod vabanl, et accusabaut, et occidere cogilabant. Unde
    ,in sangnineiu versum esl, in quo nec ipsi pisces et ipse dicebai: « Qui ex Deo esl, vefba Dei audit,"
    *vivere poiuerurit. Per quod nimirum philosojilio- propterea vos non auditis, quia ex Deo non eslis
    1'ura et hserelicoruni fnlsani doclrinam ihlelligimus, (Joan. vm, 47). > Reliquit propierea Judseps ,
    in quam qui ceciderit, iniqhiiaiis et deceptloiiis secundum qUod ipse »it : < Ecce reliriqueiur vobis
    sauguine suffocabitur. • " domus veslra deserta (Luc. xiri, 3o). » Et venil
    . CAPUT II. in terram Madian, id est ad genles. Erant autem
    "£o lempore naius est Moyses, quem. cum patef sacefdoli Madian sepiem lilise, per quas oniiies
    ejus diuiius celare non pOssel, posuil euin iu liscel- mundi hujus Ecclesias iutelligimus. Hic autem
    Jam scirpeam, e"l nlisit in flumen; cujus miseiia numerus in divina pagina frequenler universila-
    filia Pharaoiiis suscepit eurn, et adoplayil eum in tem 49 significal. Hse auteiu venerant ad pri-
    filium. Narral autein Joseplius de Moyse, cum adhuc teum adaquare greges; sed paslofes superve-
    puer essei, et filia.PharaOnis lseiabuiida eum ad pa- nienles ejecerunl eas. Surfexii igitur Moyses, sttr-
    trem delulisset, sacerdotein quemdam idolorum rexit ei Chrislus, et de manu paslorUin, id est de'
    exclamasse : hic est qui deslruel ^Egyplura, et violenliaphilosophorum el hserelicorum EcclesiaS
    insurgens volebal occidere eum; sed nipx piiclla liberavil. Insuper et gfeges adaquavit, dicens disci-
    accipieiis pueruni, auftigiu t^ui lariise pulchriiudinis pulis suis : « Ite, docele omries genles, bapil-sanies
    ftiisse dicitur, ul si quando per civitatem egredere- eosin nomine Patris, et Filii, el Spiritus sancti
    itif, certatini viri cum mulieribus, relictis neeessa- (Malth. xxviii, 19). > Quoniani auieni, et si ob di-
    riis, ad eiiin speculandum occurrerenl. Crevit igilur yersitatem Iocofutti, mullse iu hoc inundo sinf Ec-
    Moyses, curaque oinn.es sapientia el forlitudihe Q clesise,in Jidei lamen verilaie, non nisi una caiholica,
    piseifet, magister niiliiuiii faclus esl. Inde prospere el uiiiversalis Ecclesia esse cfediiur, de qua dicilur:
    -cuncta gerens, oraiies circnmquaque inimicos su- « Una est cbluniba riiea, pcrfecta niea, imraaculaia
    peravit. Cumque dominus JEgypti, si vellel, esse mea {Cani. vi, 8).» Ideo Moyses noii onines IjaspueT-
    poiuissel, maltiit lamen cum fratrihus suisTiurailiter las, sed unam tanlum accepil uxorem, quse bene Se-
    vivere. Uiide Aposlolus : <- Fide Moyses grandis phora nuiicupatur, quoriiam Sepbora pulchriludoiri-
    factus,; negayil se esse fiiiumfilise Pliaraonis (Hebr. terprelaiur. Ipsa esl eriim, de qua Apostolus ail:« Ut
    xi, 2i). » Quid aulem Moyses, nisi Christhm signi- exhiberelsibi gloriosam Ecclesiam nonhabeniemiua-
    licat? Dequo ipseait: < Prophelarii vobis suscllabit culam, nequerugain (Ep7ies.V,l7).>Ipsaestcuidiciuir:
    Dominus de fratribus veslris, "tanquam me ipsum < Si ignoras le, o pulcherrima inier mulieres, ahi,
    audielie\ (Deuf. xvin, 1S), > quia ct ipse propier etc. (Cdnt. i, 8). » Postmullum yero temporis mor-
    Herodis limorem in cEgyplum a parenlihus delalus tuus esl rcxiEgypli, ille videficet, qui quarebnt
    est, ibique lerra ^Egypti (quam 'flliam- Pharaonis occidere Moysen. Quo mortuo, clamaverunt 'fiiii
    iriteliigimus) aliquanlo temporeeum cuhi parenlibus Israel ad .Dothinum, et exaudivit eos. ^.
    siiis quasi pfopriuni defendit, et aluil. lude vei:o
    237 EXPOSITIOJN EXODUM. 258
    CAPUTIH. A.ccepit esse, qui nunquara desinil esse, qui omniljiis
    « Moyses enira pascebai oves Jelhro-cognaii sui dai, esse, qui de proprio csse non niulaiur in esse,
    « sacerdoiis Madiau. Cumque minasset gregem ad vel lion esse. Ille qul sic vocatur, misit me ad vos :
    « inieriora deserli, vcnit ad monieni Dei Oreb ; hoc enim nonien nulli alii "convenii, hoc noincn
    « apparuitque ei Domirius in flamma ignis de medip solius Dei est.
    « nibi, ei videbai quod rubus afderel, el non coni- < Dixilque Dominus ad Moysen :. Hsec dicesjiliis
    < burcreiur. » Jam incipiunt niysteria, jam reve- < Israel: Dominus Deus pairuni iiosirorum, Deus
    Iniiiursacranieiiia. Hsecest aulem prima visio Moysi, ( Abraham, Dens Isaac, el Dcus Jacob, misit rae
    hic priinum cum Deo loqui incipit. Sed quid per « ad vos; hoc jioineii milii in selernum, el hoc me-
    rubum, nisi bealam Virginem Mariam, qiise sic de « morialemeum in geiieralionein et gerieralionem.»
    Jiidseorum spinosa et peccatrice genle exorta est, Ecce jam fainiliarius nomen, et quod ijisum -nou
    sicut derubi asperilaie pulchraet odorifera nascilur intelligani Hebrsei, dicere non ppssunt. Hoc aomen
    rosa? Hsecautem visa.esl ardeus, sed.non arsit, quia et yetus et nova generatio cognoscit, hpc Synagoga,
    sine carnisconcupiscenlia.sine libidinissestu, sancto hoc Ecclesia inlelligil. « Vade igitur, el dic filiis
    Spiritu obunibraia concepiu Hbc est enim, quod « Israel,-quia ego yidi sllliciionein illorum, ei e.du-
    Angelusait: « Spirilus sauctus superveniet in ie, B « catn eos de terra ^Egypti, ingredierisque lu, et
    ei virius Altissimi obumbrabit libi (Luc. i, 35). » « seniores Israel ad regeni .Egypli,el dices ad eum:
    E;at igitur ignis in rubo, splendor in yirgine,.lux in « Dominus Deus Hebrseorum yocavit nos : ibiinus
    Maria, luxilla, qiise ait: « Ego sUm lux mundi (Joan. « viam triumdierumper soliiudinem, utimmolemus
    yin, 12), lux vera quse illuminal oranem hominera « Doiiiino Deo noslro. > Quid est enim viam triura
    vcnieniem in h.unc mundura (Joan. i, 9). > Vplebal dieruni? Quid est spliludo? « Ecce, inquit David,
    eiiim propius accedere Moyses, ut yideret quare elongavifugiens,el mansi in soIiludine(Psa..Liv,8).>
    rubus non combureretur, sed quia nondum aptus Est ergo soliludo gentium Ecclesia; hic immolatur,
    e.rat taitia cugnosccre sacramenta, dicium esi.ei : hicsacrificaiuf; extra hanc non estJocus veri sacri-
    « Ne appropies huc; » id esl noii quseras ea quse ficii. Via vero trium dierum Trinitatis tid.emdemon-
    supra le sunt; noli Virgihis caslilatera, noli Christi slrai; uuo siquidem die venitur adPalrem, secundo
    incarhationem investigare : < solye.caiceaiiienia de ad Filium, lerlio ad Spiritum sanclum. SulTicithsec
    < pedibus tuis.|» Quare hOc? Locus eniiti in quo sias, venienlibus 50 a(l immolandura, nec iufra slare,
    lerra sancta est; in lerra sancta non licet habere nec ultra procedere libet; qui enira .aliter egerii,
    calceamenta, non licet indui pellibus niOfUiorura:,p ejus sa.crificium non. suscipietur. Veniunt Judsei
    ideo eniin Adam in paradiso nudus exiens zona ' usque adPatrem; fueruiithsefelici,..qui crediderunt
    pellicea induius.est. Et ail. Dominus : t Ego sura in Palrem, et in Filium, et non suscipiebant Spiri-
    « Deus patris lui Deus Abraham, el Deus Jacob . tum sanclum; fuerunt auteni qui multps crederent
    < vidi ailliciionem populi mei in jEgyplo, el clamo- dcos, sicut gentiles, qui idola colehant. Nulli ergp
    « rein ejus audivi, et descendi liberare eum. Veni boruni ad prsefixum fidei lerminum veniebani; aljo-
    « igilur, et niiiiam le ad Pharaonem; ne limeas, minabile igilur estepruin sacrificium, Sequilui*:
    < ego ero tecum, et hoc habebis signuni quod mise- « Sed ego scio, quod non dimittet vos rcx
    < rim te. » ld esl, in hoc te a Deo missum esse « JLgypli, ut ealis, nisi per nianum validam; ex-
    cpgnosce, quia Deus semper lecum erit, et signa, et « tendam enim manum meam, e-t perculiahi jrEgy-
    mifacula qusccunque lacere volueris, per te, et in « pttim in cunctis mirabilibns meis, quse factiirus
    te seniper operabiiur. Cumque eduxeris populuni « suin himedio eorum. > Vere judicia Dei abyssus
    meum de^gypto, iramoIabisDomino super morilein mulia. Scit -quia non dimiltet, niandat lamen, ut'
    isfum, id est super moniem Dei Oreb, qui corvus dimillal, in qub Dei juStilia, el Pharaonis iniquilas
    interprefatur, per quein populum genlium inielli- manifeslaiur. Non vult violenter auferre, quod ab .
    giiniis, a quo, et in quo magnum- etsingularesncri- 0 alio, quamvis injusle, possideatur : exercet suum
    ficiuiii quoiidie Domiiio immolatur. Huic enim corvo jns, ne forte injusle fecisse dicatur quse coulra
    Apostolus ait: < Fuislis aliquando lenebrse, nunc iEgyptios faclurus est. Denique e.l suos cautiores
    autem lux in Doiriino (Ephes. v, 10). » reddit, dum ea, qqse ventura sunt, eis manifesiat.
    < Dixilque Moyses : Ego vadam ad filios lsrael, et « Post hsec, inquil, exhibilis,- daboque graliain
    a.dicauixis : TJeus palrum nosirorum misit me ad « populo huic corara Jiigyptlis : postulahit niulier
    < vos, si dixerint mihi : Quod esl nomen ejus, quid < a vicina sua vasa argentea, et aurea, ac vestes,
    < dicam eis?Dixilque Domiiius ad Moysen : Ego sum < ,e_lspoliabilis JEgyplura. > Hocaulenj alicui inju-
    < qui sum. Sicdices, filiis Israel : Qui est, misitme slum videtur, ut populus Dei Irauduleuler rapiat;
    «advos. > Mirabile nomen! Nunquid enira coeluni sed quia hoc fieri Deus ipse prsecepil, non polest
    npn est? Nunquid lerra, mare, .angeli, et bomines iiijusium esse, quod justilia fieri jubet; nondum enim
    non suiii? An quia scriptum esl: « Onnies gentes dictum fueral : « Diligite inimicos veslros (Matlh.
    qiiasi non sunt, sic sunt coram eo? > Quid es.t quod v, 41), > imo lex erai.quse poslea proinulgala esl:
    diciiur : « qui est, misit me ad vos? ».Dicat crgo, « Diliges pioximum luuni, et odio habebis inimicuin
    qui scmper est, qui idem seinper esi, qui iiunquam luuiii (ibid., 43). > Si igitur iniiiiici erafii; qui eos
    239 "S. BRUNONIS EPJSCOPI SIGNIENSIS 210
    affligchant, qni gravi j'ugo eervilulis eos opprime- A mabal : « Ego suin, Domine, qui peccavi, ego iniqne
    bant, qii) non solum sua, sed seipsos injusle deline- egi, isli, qui oves suiil, quid feccrunl? (185) Aver-
    banl, cnr injuslum esse dicalur, quod jitsle fieri lalur, obsecrOjfuror luus a populo luo (II Reg. xxiv,
    videalur? Justilia enim est, quse jus suura unicuiquc 17). » Similiter et Phinees, de qno scriptum est:
    tribuit. Ubi enim neque judex esl, neqtie juslilia, « Sietit Phiuees, elcessavit qriassatio (Psa/.cv, 50).>
    ibi vindicla est necessaria. Haeclamen specialiter Sic et Moyses isle, cui a Domino dicilnr : « Dimitie
    iniellecta magtium videtur habere sacramentum. me, ul deleam populiim islum. >
    Quamvis eiiim iEgyplum, id est mundum istum « Dixitque Dominus rursum : Mitle manum tunm
    violentum et lenehrosutn fiigiamus, si quse tamen < in sinuin (uum, quam cum raisisset in siiium
    bona, si quse utilia el honesta in eo esse .judiceraus, « suiim, prolulil leprosant lanqtiam nivis. Relrahe,
    auiplcctenda, rapienda, et leiienda sunl.Habentehim < ail, manum in sintim luimi; retrnxil, el protulit
    ihiiltoties el sseculi amatbres scientiam litlerarum, « iterum, et erat siiniliscarni reliquse. Si rion credi-
    niores honestos, mollarum artium periliairi. Mulia « derint libi, nec siudierint serraoiiem signi prioris,
    enim a poeiis et philosophis accepimus, quse valde « crcdent verbo signi sequenlis. > Maiuis namqiie
    amjdectenda, et diligenda stinl : hsec rapere, hscc Moysi Hebrseorum populns intelligitur. Sinus ejns
    possidere, et hahere, his ^Egyplum exspoliare non B lerra proniissionis. « Miite, inquil, raanuih ttiain in
    «sl peccalum. sinuni tuuni, > id esl, duc populum in lerrara
    CAPUT IV. p.rpmissioiiis. Traxit autem Moyses raanum de si-
    « Dixit autcm Moyses: Non credent mihi, neque iiu, 51 significaiis populuni pfopter peCcatn sua du-
    « aiidienl vocem meam; sed dicenl : Non apparuil ccnduni esse in captivitatem; unde et manus leprosa
    « tibi Dominus. » Iiicredulitas Moysi ad lotum popu- nppnruit, quia, nisi leprosa fuissel, de sinn non tra-
    Itim rcferlur. Iu se eniin ipse oslendit qunm durus herelor; nisi popnlus peccasset in capiivitatcm tioii
    el semper incredulusille populus fueril. Non credenl duceretur. Sed qnid ait Psalraisia : ( Ul quid, Do-
    siiie sigiiis, quoniam Jndsci signa petunt, el Grseci hiine, avertis nianum luam, Ci dexteram luani de
    Gapiciitiain qusertint. « Generntio enim prava el medio sinu luo in finem? (Psal. LXXIH,'11.)»Hocest
    perversa signum quseril (Maith. xvi, 4). » Unde ei eniin quod sequilur. Retrahe, ail, mantiin in siiiuin
    subditiir: luum, id est, reduc populum de capiiviiaie iicrum
    « Dixit ergO Dominus ad Moysen : Qnid est hbc in tefram suam. Dticlus naraque in caplivitalem,
    « quod letiesin maiiii lua? Respondit: Virga; dixit- quoties se pcccasse confiiebaiur, et pceniteniiam
    « que Doniinus : Projicc illam iii terram; projecil, agens Dei misericordiani implorabat, mox a miseii-
    # et yersa est in colubruin, ita ut fugerel Moyses. » C cordiosissimo Domino exaudiebalur, et qui leprosus
    Inlerrogatur eniin Moyses, non propter aliud, nisi de patria ejectus fueral, riiutidus per pcenitenliam
    ul de suse responsionis vinculo lencatur. Ipse enim redihal. Unde et subdilur : ( Reiraxit, el proiulit
    confessus esl se tenere virgain, quain niox in serpes- < iieruiu, et erat similis cami reliquse. > Sic igilui
    tem conversam expavil. Signum esl hoc, et mirahile qui neque per virgam, neque per serpentein, neque
    sigiium. Credat ergosigno, qin noii vull credere per durara <*orreclionein corrigebanlhr, sallein de
    verbis. Sed quid per virgam, nisi Dei correciio patria expulsi ad poenitenliam redire cogcbaniur.
    signatnr? Unde scriptuni est : « Virga lua, etbacnlus Quod si neque sic conveiiebantur, sed ndbuc in sua
    tuns, ipsa uie consolala sunl (Psal. xxn, 4). » Itera- malilia persislebanl, ej'eclos qnoque divinse ullionis
    qne : « Vifgadircciionis, virga regni iui (Psal. xuv, gladius persequebalur, quo seinper cadentes ih pro-
    7). » Et Saloiiion : « Qui parcit baculo, otlii filiuin prio sanguiue volutabantur. El hoc cst, quod dici-
    (Prov. xin, 24). » El Aposiolus : « Quid vultis? in lur : « Si non crediderinl tibi, neque audierint ser-
    virga veniam ad vos, aiiin raisericordia, el raansue- < nionem signi prioris, credent verbo signi sequeutis.
    Tudine? (I Cor. iv, 21.) » Hsec auiein virga illis ( Quod si nec duobus quidem siguis crediderint,
    veiiitur in draconem, qui ssepius correcli seemen- « neque audierinl vocem luam, sume aquani flurai-
    Tlare nolunt, quia incorrigibiles exislunl, landcv.-i" t nis, et fniide eam super nridam, et quidquid hau-
    diviiiseullionis iram et indigiiationem siiper se sse- « seris de fluvio, venetur in sanguinem. > Quod
    vientem sentiunt. Unde et Psalmista : « Reges eos enim dicilur : Si non audieriut serraoiiem signi
    in virga ferrea, el lanquara vas figuli confringes eos prioris, lioc est, quod in Evangelio Doininus ait :
    (Psal.M, 9). » Sic igilur divina correciio, aliis est < Si verbis non vultis credere, operibus credile
    virga, aliis est draco : alios misericorditer casligat, (Joan. x, 58). > Nam et signa suo modo loquunlur,.
    alios insanabililcr perculit. Hujus aulem cnudain et iion ininus signis, quam verbis credilur. Sed quid
    Moyses tenel, el in virgam serpens convertilur; per aquam fluininis, quid per aridam inlelligitur?
    quouiamaliqiiis vir juslus est, qtii vindiclam pecca- « Aquse enim raultaj populi mulii (Apoc. xvn). >
    toribus imininentem suis orationibos averliu Gtirii Aqua sumitur de flumiiie, quando de tolo pars a!i-
    enini Deus tiltionisab iraplacatur,luncdraco ssevieus qua separatur.FunditUr autem super lerram, quando
    io virgam verlitur. Hujus serpentis candara David a suse hahitalionis loco, ad alias ducilur naliones.
    teuebat quando videns angelum perculieiilera, cla- Quscquidem in Sanguinem verlitur, si inirricorum
    (1135)Virlgata habet : Vertalur, iibsecro, munusiua conira me, et contra domum palrh mei.
    241 EXPOSITIO 1N EXODUM. Wt
    giadi.s percussa eadiit. Hoc est eiiiin, quoti Eze- A Pharao "^Egyptiismodo pra?erat, qui illi quidcm suc-'
    chieli dicilur (cap. v, 1), ulcaput et barbain fadal, cesscral, quem fugerat Moyses. « Tulii ergo Moyses.
    et accepla statera, iu tres paftes pilos dividat; « uxorem et filios, et imppsuil eos super asinum,.
    tinam pariem igni eombiirat in medio civilatis : « reversusque esl in JEgyptum. DixilqUe ei Domi-
    alleram gladio concidal: lertiani in venlum disper- «'nus : (185) Vide ut cuncla signa facias coram<
    gat, postquam se Dominus gladium missurum esse « Pharaone, quse libi facere prseeepi, ego iiidurabo
    dicit. Barba nahiqne prophelse populus est Judseo- < cor ejus, e,t iron dimiilet populum. > Quid cst hoc,.
    ruin, cnjus uria pars in niedio Jerusalem igne et Domine? Tu indnrabis corej'us? « Tu enim, ul Apo-
    fame periit; altera in eodem loco gladiis esl truci- siolus ait, cui vis niisefis, et qncm vis induras
    dain; teflia vefo super terram effusa, et uhique (Bom. IX, 18). > Quod si induras, cui nemo resistere
    gentiurii dispersa, divinse ullionis nusquam gladitim valet, quid ad Pharabiiem? Cur qui populum dimit-
    effiigere pptuit. t Dixitque Moyses: Obsecro, Domine, tere nonpoiesl, ideo pnnilur, quia non diniitliU?Noii
    « non sum eloquens ab heri, el nudius terlius; et er potest quidem, quia induralur : a qiio? a te. Tu
    « quo Tocutus es ad servum tuum, impedilioris et enini dicis : « Ego 52 hidurabo cor ejus. > Aliler
    « tardioris linguse sum (184). » Non sura cloquens ergo esl intelligendum (186). Quod ergo dicihir :
    ab heri, et nudius iertius, per quod lolum tempas " « Ego indurnbo cor ejus; > tale esl ae si diceret :
    liiiclligitur prseleritum. JQeficitenim omnis sapien- Ego cbr ej'us jindurafi .perniituim, nullam vim ei fa-
    lia, ei eloquentia, summse illi et inconiparabili sa- ciani, totum se sibi diniillai, faciat quod velit, ut
    pienlise, et eloquenlise comparala. Nam et in homi- sive bene, sive maleegeril, tolum sibi, el non mihi
    nibus lioc ssepe conlingit, ul aliquis, qtiise sapien- impulelur. Miser ille, qhi sic susc volunlali relin-
    tem esse puiabat, cum aliquo sapienliore rationem quitur. Ilinc ergo colligilur, qnia (187) quod boni
    habens, mox quid minus habeal, ct qiiam raullis ad salvantur, Dei gratia esl, qui eos suie misericordiiu.
    discendum indigeat, colloqucndo intelligat. « Dixil- freno ad se trabens, eliam cum peccare velint, pec-
    « qne Dominus at! eum,: Quis fecit oS hominis? aut care.eosnon paiitur; hoe aiilcm non vim faciendo,
    « qnis fabricaius est mutiim et surdunT,videnlem et sed cor molliendo, el in nielius ininiuiaiido. Quod
    « cseciim?noniie ego"?»Ego, inquit, omnes feci, ego vero mali pereunt, juslilia esl; « quse enim semina-
    propria dona unieuique largitus sum, ego eloquen- yerit homo, hsec et metet (Galat. vi, 2). > Nunquain
    lcm et nihtum, sapientera et insipienleni creavi :" enim humnna natura ad malum proclivis esl, Ut nisi
    non amisi poleslateni, facio quod volo; perge igi- coacla hene agere qneal (188). Ex hoc igilur appafet
    tur; el ego ero in ore luo, ct cui nec sapientia, nec .r, qnam iniquus Pharao iste luerit, qui lolies flagellsi-
    eloqnenti^ deeril, dojcebqque te quid loquaris. At lus, qui lot miractilorum signis, nullo in signo, et
    ille : « Ohsecro, inquit, Dominc, milte quem mis- naiurali hono ad raisericordiam fleclebatur. Noluit
    « surus es,»tanturaque negoliura alii agendum cora- ergo euni Domirius emollire, ne forlasse boiuis puta-
    iiiille. reuir, qni sua spbnte tam nialus el iiiiqnus erat.
    « Iralus Doiiiinus in Moysen aif :.Aafon frnter « Vade, dic Pharaoni : Filius mens "priinogeriilus
    « luus leviles, scio quod sapiens et eloquens sit « esl Israel;. disi libi : Dimitte filiura meiim, et no--
    « (levites aulem erat, qnia primogenitns); loquere, « luisli : ecce ego inlerficiam filium luum primogt'-
    « inquit, ad eum oninia verba mea, et ego ero in « uiluni.» PriiiTpgenilusestnamque Dei filius Israel,.
    < ore tuo, cl inofe illius, ijise Ioquelur pro te ad non natura, sed gratia. Hseceiiim gens, prima oin-
    « populum, » et quia eloquens est, adimplebit ofli- nium a Deo elecla, prse cinictis dilecia fuii. Quando
    cium oris lui. Sacerdolum est efgo loqul ad-popu- aniem omnia primogenila JHgypii interfecta sunt,
    Itira. Tu auiem eris in his, qtise ad Deum pertinent, iniic ef primogeiiitum Pharaonis inlerfecil Doininus;
    sicni irilemuncius et mediator. Abiit aulem Mbyses non eiiim cst personarum acceptor Dcus. Cumqne;
    ad Jethro cognatum sunm, dixilque ei: ( Vadam in" esset Moyses in itinere in diversorio, occurrii ei
    < jEg)'pium videre fralres meos. Dixilque Jethro : ]Q Dominus, el volebnt occidere euin. « Tulit illico Sc-
    « Vade in pace. « pbora aculissiniam petrara, et circumcidit carnem-
    « Dixit ergo Dominus ad Moysen : Revertere in « prsepalii lilii sui, letigitque pedes ejus et ail :
    < Jigypium : morlui enim suiit, qni quserehant ani- « Sponsus sangninum tu raihi es. » Ex hoc ^lalui*
    < mam tuam. > Manifeslum est igilur, quia non so- iiitelligi, quia Moyses de filio circunicidendo jam ad-
    lum Pharao qUserebat occidere Moysen. Omnes au- nioiiiihs fncrat, sed qliia mater ejus alia Jege vive-
    lein reges ^Egypti Pharaories dicebantur. Alius igiiur . bnt, ea foiiasse resisteuie, aut noii poluii, autne-
    (184) Hic locus valde corruptus in editione a Cod. (187) Doclrir.a graiise eflicacis noifeogentis, sed
    Laiirenl. eiiiendatur. admirabiliter allicienlis iraditur; homihes enim,quos.
    (18ii) Cod. Bib1. Mont. Amialse : Vide ut omuia jieccare non sinit, niisericordia sna excipil; aufert
    cffensa,-qum posui in vianu tua facias coram Pha- cis cor lapideiim, ct-dnt cor carneum, hoc eslllexi-
    rnone : Ego indurabo cor ejtts, et non dimiltel popu- bile nd bonum.
    ttim. (188) Nalura humana elsi per peccalum origiuale
    (180) Libeiias arbilrii siabililur. Deus auctor mali viilnerala, ejus lamcn boniias nbsumpla non esl, ut
    esse iion jwlesl; dcficicniein hominem a bono, hoc nisi coacta liene ngere valeat. Bon;ecnim ojierationis,
    tst a justiiia, si plncct, in prava ejus volunlaie re- .. p.olenliam hnbet. Vide Nnlnl. Alcxaml. Disseii. 26,,,
    linquit, ct a pravilate, el juslilia non rclrahit. sccu 5, adversns Maniehssos.
    245 S. BRUNONIS EPISCOPI SIGNIENSIS 244
    glexit. Non igUur jam ranter ejus, qnse alia lege .A si cognovissent, riunquani Dominum glprise crnci-
    vivcbat, 1tfin.cadmonetiir, sed qttodammodo cogilur, fixissent (I Cor.it, 8). > Exca*cavit enira eos.maliiia
    ttt euni circumcidaU Si enim a.d fralres suos, qui eorum, secundum illud : < Excseca cor populi lmjus,
    «jmnes circumcisi eranl, filium suura incircumcisum ut videntes non videant, et audienles non intelligant
    delulissel, quasi Dei pacti prsevaricator, scandalum (Isai. vi, 10). > Interpretatur autem Adonai Domi-
    eis movere poterat. Tulit ergo Sephora acutissimam nus Deus, Salvator autem discipulis suis loquilur
    petram (pelra auietn erat Chrislus)_ et circumcidit dicens : ( Vos vpealis me Magister, et Domine, et
    prsepulium filii sui. Hac enim pelra et Juda?i cir- beue dicitis; sum etenim (Joan. xm, 15). »Itemque:
    cumciduntur, et baplizanlur. « Quicunqiie, inquit ( Si quis vobis aliquid dixerit, dicile quia Domihus
    Apostolus, baplizali.estis in Chrislo, Chrislum |in- his opus habel (Matlh. xxi, 5). > Ignoranlia Igitur
    «liiistisr(Go/at. m, 27). > Decircumcisioneautem, in isla patriarcharum, non est patriareharum, sed se-
    libro Geneseos plenissinie exposuimus. Sequilur : minis patriarcharum. Indicavit' eis Dominus nomeB
    « Teligitque pedes ejus, et ait : Sponsus sangui- suum, et non indicavit. Indicavit seciinduiu se, non
    « num tu mihi es. >.Cur eiiim pedes ej'us petra te- indicavil secundum .memhra. Indicavit prirais, noii
    tigit, nisi quia circumcisio, et haptisnius inulilis esl, indicayit novissimis. Sic enim terram promissionis
    si posl Jjaptismum, vei circumcisionem pedes supra B.illis proniitlit, et illis non dalur. « Tibi, inquit Do-
    pelram non slabilianlur? Unde Psalmista : « Eduxit « miiius, dabo terram hanc, > libi, et non libi. Tibi
    me de lacn miserise, et de lulo isecis, etstatuit super in semine, tibi non personaliter. Polesl autem et sic
    petram pedes meos (Psnl. xxxix, 5). > Qnsecum ait: inlelligi: nomen meum Adpnai non indicavi eis, qnia
    « Spohsiis sangtiinuni tu mihi es, > feminea pielale non quasi Dprainum, sed quasi Patrem me eis exhi-
    videlur loqui, ac Si dicat : Hoc ex iua conjunctione bui. Nunc autem vos liberando, et jEgyptios affli-
    beneficiiim capio, ut filiorum meorum sanguiiiera gendo, qualiter et rex et Dominu.s esse noverim,
    fundnm. Quod si boc ad Domiiiuni Sephora dixisse cunctis gentibus innotescel. Unde et frequentef di-
    inleHigalur, sic exponetur, ac si diceret : Novum cilur :« Ego Dominus Deus vesler. > Itemque : < Et
    genus conjugii, in quo ex sanguine filii generantur; scietis, quia ego Dominus. »
    iriirabilis sponsus, cui vel ex aqtia, vel ex sanguine CAPUT VIL
    filii generantur. « E#tdimisit etrai, poslquam dixit; « Et locutus est Dominus ad Moysen, dicens : Ego
    « Sponsus sanguinum tu mihi es, > noii quia hoc « Domintis. > Hoc est, quod modo superius dixit,
    dixit, sed « ob circumcisionem. > Ad hoc enim ve- Adonai. Hoc est illud nomen, quod patriarchis non
    nerat, ut npn mulieris verba atlenderet, sed ut puer indicavit, id est filiis patriarcharum. Sequitur :
    cjrcumcidereiur. C « Loquere ad PJiaraonem quse ego loquar libi. Et ait
    CAPUT V. t Mpyses : En incircumcisis labiis ego sum, quo-
    VenitergoMoyscs, et narravit fratri suo qusecun- « modo audiet me Pharao ? > Incircumcisis enim la-
    qtte atidierau Veneralque simul ad seniores Israel, hiis est, qui superflua, vana et inulilia loquilur :
    locutusque esl Aaron, quse Dominus jusserat, et fe- circumcisis vero, qui euinterrogare, et respondere
    cit signa, el credidit populus, omnesque gavisi ralionabiliier novit. Quod hic Judsei dicant, cumTa-
    sunl, et proni adofaverunt. Ad majora tendimus, biorum inusitatain circumcisionem audianl; et ut
    ideo in exponendis historiis laborare noluraus, ne ego quoque incircumcisis lahiis eloquar; ulinam et
    forle, sicut quorumdara moris est, quse per se plana nares sibi circumcidant-, ul jam nunc ab inulili cir-
    sunt, diflicilia reddamus. Inde autem venerunt ad cumcisione quiescant.
    Pharaonem, dixeruntque ei ul diraiileret populum; .« Dixitque Dominus ad Moysen : Ecce conslitui le
    quod audire noluit, sed vehenienlitis quam prius « Deum Pharaonis; > eam videlicel potestatem libi
    eos afflixiu Hoc autem Dei providentia fiebat, quo tradendo, ul juxta voluiitaiem luaiu eum affligas, et
    et Pharnonismalilia, et Dei potentia innolesceret. in signis, et miraculis, quse feceris, obslupescal,
    GAPUT VI. tibique in nullo nocere valeat. Et Aaron fi.atert.uus
    , < LoenlTisque est Dominus ad Moysen, dicens : ^ eril propheta luus, ut quia ticundiis, et eloqiiens
    « Ego Dominus, qui apparui Abraham, Isaac, et Ja- est ipse,,pro ,le loqualur ad Pharaoriem. « Sed ego
    « cob, in Deo oninipotcnte, el nomen meum Adonai indurabo cor ejus. > Hoe autem superius exposilura
    « npn indicavi eis. _>Quid esl hoc, quod dicilur : est. Hiiic aulem simile est, quod diciiur. « Et ne nos
    apparuil Dpminus -palriarcliis, seque et Deumomni- inducasin lenlationem (Maith. vi, 15). > Similiter
    polentem illis essc ostendit, et tamen npmen suum, et Pharao dicere poterat: Ne indures cor meum,
    qtiod est Adonai, hon indicavit eis? Per hos enim Doniine. Deus enim neque indurat, neque in lenla-
    tres-palriaichas, ex qnibus omnes Judsei originem tionem ahquem inducit r sedquia In ejus est poter
    ducuiit, oranem Judseorum populum inlelligere de- siale et induratum raollire, et in lentaiionem eun-
    bemtis. Dei vero iiomen Jesus 53 Christus est (189). leni retinere, ideo ct indurare, et in teiUaiioiiem
    Ipse eiiim el Verbum voeatur. « Ecce, inquit pro- ducere dicitur.
    pheta,.npmen Domini vcnil de longj.nquo.(Isai. xxx, « Fecililaque Moyses, el Aaron, sicui prsecepcrat
    27). >'Hunc auiem non coguovcrtinl Judsei, « qtiia « Dominus; lulitque Aaron virgam coram Pharaonc>
    089) Id. cod. Laurenl. Jpse enim el nomen, cl scrmo, et Verbum voc.atur. ..
    245 EXPOSITIO IN EXQDUSi. . "?*«
    « et servis suis, quae versa# esl in colubrum. > De A depfitnitur. Hic d.um in popnlosa jEgypto habitai,
    comriiulaiioiie satis superius Viiiorum et malignorum spirituum muliiiudirie val-
    virga qtiidem ejusque ire in
    dicium esl. Bene aulem principium" signorum yirga latus Deo-sacfificare non poiest. Vult igiiur
    eva-
    fuil, quoniam cbrreclioiiem Dei significare diximus. deseflum, quserere locum secretiirii, iniquorinh
    Venit Igilur Moyses ad Pharaonem, non cum gladio, dere cpnversationem, boc autem liori corpore, sed
    sed cum virga : uride si pcenitere voluisset, facilem menteVQui enira a vitiis et malighis spirilibus se-'
    ad igiioscendum Dominura, perhbc cogrioscere pote- paraturj hbicunque sit, in deserio est, quoniam:
    rat. Sed quia poeiilteTeTToluit,iri coiubrum "virga deserius est, dereiictiis est, et a malo jiopulb mente
    converiitur, ut majoribus dignus suppliciis, majoris et spiritu sequestfaius, jarii solitarius cum Deo esl-
    correclionis lofmenla se exspeciare intelligat. Et Csetera videamus.
    ideo qui Virga non Corrigitur, draconi, id est dia- ."«Vade, ihquit Doihihus Moysi, ad Pliaraonerav
    bolo puniehdus traditur. « VbCavit antem Pbafao « ecce egredielur ad aqtias. •Qiiid enlin hoc in locOj
    : saplehtes.et maleficos, et" fecefunl ipsl per ih- pef aquas, nisi slhltam hujus mundi et philosoplio-
    « cahtaiiones ^lgypliacaS", et areatia quajdam simi- furii"et poeiaruin sapientiam designal?'Qua* quoriiaiiT;
    < liler, projecefuntque Singuli virgas suas, quse n voluplalem sumihuni boiiunr prsedical, quoniani
    « verssc siihi iri dracones, sed devoravit" virga Aafon riiundi gloriafn, et hoijofes, et delicias laudat, quo-
    « virgas eorum, > Inlelix Pharsio, chm humiliare se niam vitia, carnisque concupisceiitias rion reprehen-
    debuisset, ad suse deceptionis figffleiila cohfiigit, u.t dit, ideo Phafao omnesqne muhdi amaiofes ad eam
    per falsa, quse ipse operalur, probel rion esse ve- crirrunt, eam siliUnl, eam bihefe ciipiuiit. Lleo--
    fura,"quod Dorairins ait. Hocenim lyranni ssepe fe- qtie Moyses correctionis vifgam ferens, foriemque
    cisse iegUnlur, qui Videnles sigria et mirachla, qiise manum polenler exiendens, eara iii. sanguiiiehj
    per martyres suos Deus faciebat, maleficos eos et converlil. ln sanguinem quldem eam coiiverlit,
    ificahiaiofes essepuiabant." Ipsi quoqiie Salvaiori quia quani sit veiienosa, quaffl periculosa, .qiiarn
    nostro Judseos dixisse legimus : dn Beel-tehub prin- fetida, quam peccaiprum sordihus plena, Cliristus
    cipe dsemoniorumejicit dsemoriia (Luc. xi, 15). » Nec Dominus noster, ejusque discipuli vera ralibiie prp-
    miruni si suis incanialionibus etarie diabolica hoc bayefuiit. jQui ergo non vult mpri, quiTImel jjerire,
    malefici faCere poluerunl; cum ipse Satanas, ut fugiat has aquas, neque suscipiat hahc doctrinaiii;
    Apostolusait,iransfigurei"seinAngerumIucis(//Gof. liioriunlur-eniffl, qui eam bibrint, qubd quidefti jlli.
    xi, 14). Quod autem virga Aaron virgas eorum devo- Iiisces sigiiiiicabant, qui in iEgypti flumine nioriui
    favit, nihil divinse ullipni resislere posse significat, C sunt. Malefici autem, qui sicut Moyscs-sigriaifnciiint;
    « Dixil autem Dbrainus ad Mpysen : lngraV.itum hypocritse inlelligunliiiv qiioiTianici ipsi,,sicul Ec-
    « est cor Pharapnis, non vnlt dihiiltere populum. clesise doclores, philospplioriim et pbetarum scieii-^
    « Vnde ad euni mane, ecce egrediciur ad aqtias, et tjam damnanl; de quibus Doiiiinjis ait: « Super Cn-
    « dic ei ut diniillat populuni. Quod si audire coii- thedramMpysi sederunt Scrihse el.Pharissei (Jflatfh.
    t tempserit, tolle virgam, ef extolle super.aquas xxiu,2)..> Hi autem omiiin opera S"a faciunt, noii
    « jEgypli, TJIsuper rivos, et paludcs, et, lacus, ut ad laudehr Dei, sed turpis lucri gratia, et ul yidean-
    « verlantur in sangiiiiiem, el pisces mprianluiv » tur ab bbminibus. Foderunt autem aqiiam ^gypil.
    Hsecest enim pririia plaga, qua jEgyplus aDoniino jier circnilum iUiminis, qupniam cogiiita veriiate,.
    perculilur. Decem enim plagis flagellavit Dpraiiius haric ujterius bibere lioiueruiiu Aquarii qhippe ToV
    /Egypium, quibus significayit quibus niodis, et proptcr, dere, est pure et sincere sapienlise fonteth-invcsii-
    qnam causam hniiiduni afHigafhiiiversum. Quoniam gare. Qux bene qnideni circa flumen fodilur, quo-
    nutem dennrius nunierus onines in se liiimeros conli- niam non nisi in diyinis Scriplufis invenilur. Fuit
    netjideo frequeiiterdecem pro oriinil)us54ac^'P'un- aulem sanguisisle per scpteiri -dies, quoiiiaiii prsedi..-
    lor. Unde in Apocalypsi de sanciis dicilur: « Quia cla philosophoftim scienlia. iii sahguineffl ei pecca-
    babebunt iribtilalioricm diebns decem (Apoc. n, 10),> " tum conversa, ahiplius-in eiernura a viris caiholicis .
    id esl cuiictis diebus. Deceni iiamque el cehtum, et non suscipietur; non eniin sunt'dies nisi sepiem.
    mille, uisi per se, el. in se resoly.intur, njhil habent Hoc est ergo diebus septem, quod est diebus omni- -
    uherius libi crescaiit; imde cnm sinl finiti, ssepe pro - hus. Npluit atilem pharao dimittere.populuiiT.
    iiifiniiis accipiunlur. Decem ergo plagse oriJnes pla- CAPUT VIH.
    gas significanl, quibus ob dufllinm cprdis nostri in « Dixilque Dominus ad Moysen :.Dicad Aaron :
    hoc niundo a Domino flagellamufi .Omnisenim homp « Extende niaiium luam super flnvios, et super rivps,
    Pbarao dici polest, qui Dei prsecepia per Ecclesise < et paludes, e,t educ rana.s. supcr ierraiu jEgypt'»
    docipres audiens parvipendit, eisque iiidurato cprde « Exteiidit Aaron manus super aquas iEgypti, et
    et aiiinio-resistil, Delitiet a.u.lem Dei pppulum iu « ascehderupl ranse, operuerunlque terram. jEgy-
    servitute, quando bomo quinqoe corporis sensus, « pti (190).» lii priina narnque plaga philpsophi,, et
    animscque yirlutes Deo servirenoii permiiliu Hic poeise perieruiil, oranisqiie eorunTscien.tia, el paga-
    est enim populus Dei, qui gravi corporis ser.vilute horuhi ritus deslruclus csu. Ecce aiilem ih bac se-
    (190) Oiniics jdngas a Deo Pharaoni. el ^Egypliis-
    ""' hulictas.. S.. Augiist. .pcrslringil,-Tib, "XVJPe civit..
    Dei, cap. 45.
    m S. BRUNONIS EPISCOPI SIGNIENSIS 248
    cunda raiise ebulliunl; hserelici insurguiit, qui ct. A j « servos luos et populum luum, et in doinuni tuani
    loquacitate omnes iiiqiiietant, et sua iminundilia « omne genus muscarurii. Faclumqiie esl ita. Yene-
    cuncta comraaculant; non aliunde veniunt, sed de « runtque muscse gravissima* in domum Pharaonis,
    aquis ascendunt, quoniam male ScrijJturas intelli- < et in oinnem lefram ^Egypli, corruplaque est
    gendo, perverseque exponendo, ihi errores conci- i terra ah hujuscemodi muscis. > Quid enim per
    pitint, el ibi hserelici fiUnt. Prius enim philosophi muscas, nisi spiritum fornicalionis, ipsamque om-
    et poetse, deinde vero haeretici erronea sapienlia nium vitiorura turpissimam libidinem inielligimus?
    liiuiidiiiii deceperunt. Ep ergo ordine ponunlur, quo ' De qua Aposlolus : « Oinne, inquit, peccatum,<juod
    ct temporahTer se.se sequuntur. Merito aulein hsere- feceril liomo, exlra corpus est; qui aulera fornicatur,
    licos ranse significant, quouiam non in rntioiie, sed "i.ncorpus suum peccat (/ Cor. yi, 18). > Unde et Iiic
    in .oquacilale bserelici confidunt. Fecerunt autem et diciiur, quod ab hujuscemodi muscis terra corrupta
    jiialefici jier incantaliones similiter, jam lunc signi- fucril. Quid eslenim, quod lihidinis seslus lerram,id
    ficaiites, quoniam et hypoerilse sanctorum exempla estcarnero noslram corrumpit? Hujus autem multse
    (191) quadam similitudine imitnturi eranl. « Dixit. suiit species; idcirco et muscse diversorum genefum
    « Pharao : Orate Dominum, ut auferat ranas a me, fuisse referunlnr;quas quia grayissimas dicit, quan-
    «. et a populo meo, et diniittam populum,ut sacrificet B I tuiii hoe vitium in liominibus grassetur, innotuiu His
    « Domino. Oravitque Moyses, et mortuse suni ranse.i etenim rauscis adulter, bis fornicator, luVsodomila,
    Hoc enim usque hodie peccalores agunt, et in arclo bis cujuscunque libidinis operator slimulalnr, vexa-
    positi Dominum orant, cnjTis mox liberalitatis obli- tur, incendilur,persequilur, corrumpilur. Hseianien
    viscunlur. Mors vero ranarum hserclicorum mon- nmscse non erant in lerra Gessen,.uhi filii Israel
    slrat inieriium. « Videns autem Pharao, quod data bnbilabant, quoniam sancti viri jejuniis, vigiliis,
    «essel requies, induravit cor suum, ei non dimisit oralionibus, carnisque maceralionc omnem libidinis
    « eos, sicut prseceperat Dominus. Dixitque Dominus impelum a se repellunU « Vocavitque Pharao Mey-
    « ad Moysen : Loquere ad Aaron : Exlende manum < sen, et Aaron, et ait illis : Ile, sacrificate Deo
    « tuam, et pefcute pulverem tefrse, et sint sciniphes « vesiro in terra liac. Et ait Moyses : Non potest ita
    « in iiiiiversa terra ^Egypti. Feceruntque iia, et < fieri; abominationes enim JEgyptiorum imraola-
    < faciisiini sciniphes in hominibus, el in j'umenlis, « biraus Domino Deo nostro? quod si mactayerhiius
    < omnisquepulvls ierrseversusestiijsciniplies. > Sci- t ea, quse colunt ^Egyptii coram eis, nos lapidibus
    uiphes autein culices, alii muscas minuiissimas vocan t, « obruent. > Abominationes iEgypliorum dicit. Et
    ad quarum differenliam musca canina dicalur. Sed est mirabilis viri prudentia, qui coram ipso rege
    quid persciniphes, qui et honiines, cljunienta nimiisrC suos deos abominationes appellat; JEgypiii enim non
    55 ahgustiisinquietabant, nisi ctira, et solliciludo solum hifcos, el oves, et yaccas, sed alia multa por-
    reruin temporalium inlelligitur? Cum enim aliquem « lenla adorabant. « Viam trium dierum pergemus
    pfo hac substanlia transitoria et fugitiva lam anxio « in soliludine, et sacrificabiraus Deo noslro, sictit
    animo laborare, discurrere, sudare, et festinare vi- « prsecepit nobis. » Quid vero via trium dieruni
    deas, norine sciriiphcs eum sliraulenl, el sequanlur, significet, supra exposuimus. «.Dixiique Pharae i
    tihi videlur? Qui merilo "delerrse pulvere oritiniur, i Ego dimittam vos; verumtamen ne longe abealis,"
    quoriiam hsec talis cura, et solliciiudo ad terrena et « orate pro me. > Considera, Pharao, quid possit
    fiigitiva hona honiines iiivitnt. Et isti qtiidem in virlus,- et potenlia tua: rogas Prophetam, ut ipse
    liominibus sunl,el in j'umentis,qiioniaraet sapienfes, pro te Dominum rogei, quatenus a te, et a populo.
    et iiisipienles fatigant. Tpsa quoque jnxla lineram, trio muscas repellat : adhuc te virga percutit, et
    juhienta non faligarenUir, nisi lisec talis sollicitudo ferre non potes : quid si ignem de ccelo plual ? Noli
    fuisset. Hsec enim et boves arare, et equos in bella ullerius indurare cor luum, noli amplius fallere
    ruere, cseleraque j'umenta oneribtis deprimi cogiu servos Dei, ne si forle pro te orare desierint, pereas
    Ah hac auieni soflicitudine liberare nos volens Do- et tii, et populus luus. Egressusque Moyses a Pha-
    mintis, dicebal:» NolilesoHieili essedicentes : Quid D * raone oravit Dominum, ei perierunt muscse. Ingra-
    nianducabimus, aut quid bibertius, aut quo operie- yatnm est autem cor Pharaonis, et noluit dimiliere
    miir?> (Matth. vj,51). Hsec autem lertia plaga, qua popnliim. Qui autem Pharao sscpius induratur, ideo
    inundhsperculiiur,nnlla magis quam istaeumvexat. sscpius flagellalur. Sequilur:
    Voluerunt aulem et maleficis sciniphcs facere, el non CAPUT IX.
    politerunt,"non quod dilficilius sit facere ranas, vel « Dixit autem Dominus ad Moysen : Vade dicPha-
    eolubros;" ~sed qufa ibi lanlUin possiini, uhi eos « raoni : Hsec dicit Dominus : Dimiite populifm
    Deus posse perniillit. Unde ipsi quoque dicunt : t meuin, alioquin ecce manus mea erit super agros
    « Digitus Dei estbic; > inlelligenies Deiinaniis hanc « luos, el super equos,. el asiBOS,et camelos, cl
    esse polenliam, quse a solita operatione tani subiio « boves, et oves, peslis valde- gravis. Feeil ergo
    eos coercerc \nleat. « Dominus verbum altera die, niorluaqne suiil oni-
    « Dixitque Dominus ad Moysen : Dic Pharaoni : t uia ariinianlia jEgyptioiuih-. de animalibus "vero
    • Diinilte populum, alioquin inimiltam in le, et in < lilioriim Israel nihil omnir.i periit. > Quid autehi
    (131) Cod. S. Cr. in LaureiH.., qaadam sinniiaiioi one.
    249 EXPOSITIO IN EXODUM. 250
    per lisec, (juse modo numerata sun.l, nisi exteriorem A foris sunl, intus congfegentur,'ne-moriantnr. Quid
    snbsuinii.am inleUigimus, quam cum Domiiius re- eslaulem, quod-Moyses prius adraonet Pharaonem
    penle peccatoribus aufert, aut probaiio est,; aut dimillere popuhim, deinde omncni- plagam, prius-
    vindicta. Sic enim et bealo. Job fecjsse legitur, quara fial, ei denuntiai? Nisi quia el Christus, q«i
    qui paliens, tamen patienler gralias agens dicebat : per- Moysen iiilelligilur, ejusque discipuli, qubs-
    < Dominus dedit, Dominus abslhiit {Jobi, 21). > Aaron significahat, prius populum nd pcenitentiam.
    Ti.r etenim sanclus in hocquoqueDei misericordiara vocabaiilj deinde mala futuri sssculi, et inferiios-
    agnoscebat, quod riori se, sed sua feriebat. Cum cruciatus eis deiiunliabant? Quasi ehira grandinem-
    ergo in exlerioribus homo flagellatur,-gralias agat,. super eos -pluebant, quando lormenla diabolo, et
    convertatur et pceniteat, Denlque misericordiani angelis ejus in iiiferno prseparaia exponebant. Ful-
    recognoscat, qiiieum lam misericorditer ad pceni- guraauiem disctirreiitia liinc- miiiebanl, qiiaudo
    tenliam vocat. Corripit enimDomintis omneni filium, quasi ignilis jaculis, senleniiis Scfipturaruiri vilja,
    quem recipit (Hebr. xii, 7). Et beatus homo, qui: : el malignos spiritus in humahis pectoribus inleffi-
    corripilur a Doniino. Non indurelur ut Pharao, sed ciebant. Cum quibus et ignisiniistus ferebatur, quia
    confessus se peccasse, veniam postulet, ne forte usque:; signorum.et mifaculorum fulgor eorum prsedicalio-
    adanimain vindicta desseviat. Unde scriptum esl : "B "
    nem sequcbatiir, ul qui yerbis credere nolebaut,
    < Doihinus cuslodiat le ab omiii raalo, custodiat sallem miraculorum igiie et splendofe illuminati,-
    aniniam tuam Dominus (Psal.cxx, 7), * Itec autem- lerrili, ef corde compuiicli ad Domjnuni converte—
    quinla plaga est per«7aam in his quse possidet, et fentur. Pereunl autenl omnia, qnse foris sunt, qnia:
    i.ioii in se homo perculitur. « El indUralum est cor quicuhque a sanclpruni fide, et consortio separati,:
    « Pharaonis, el non dimisit populum : et dixit extra Ecclesiam inventi fuerint, judicio peribunt.
    « Dominus ad Moysen, et Aaron : Tollite plenas Unde.et Moyses congregarioninia prsecipit, ne forte
    <_manus cineris de camino. spargatillum Moyses in doclorum incuria el liegligentia foris maiienlia
    « coelum coram Phafapne, si.tq.uc piilvis super 5fi pereant. Quod aulem ait : « Idcireo posui le, ut,
    « universani terram jEgypli. Erunt enim in homini- «oslendainin te fortitudinem meara, el harrelur-
    « bus, et in j'umemis yulnera, et vesicse turgentes in < nomen meum in orani terra; > sic est accipien-
    « universa lerra JEgypli. Eactumque est ita. Nec dum, ac si diceret : Idcirco iuam duriliam palior,
    «polerant malefici stare coramMoyse propter vul- ideo loties tibi parco, ,ul per te mea fortiludo mon-
    « nera, quse in illis erant. > Ecee non animantia. .. slretur, et quotiesvolp, te supero, et superalumvires.
    lantum, sed ipsi homines perculiunlUr.utqui virgam „-ilerum suraere permittp, ul .liarrelur nomen meum.
    non seuliunt, saltem tormentis corriganlur. Quid-- in omni lerra, cui lobediens est omnis creatura,
    enim per caminum nisj affliclipnem? Quid vero per. cujus niiraculoriiiu non est numerus, cui nemo im-
    cinerem, nisi pppulum diulurno jara &ffliGlioiiisigne pu.ne resislere valei, qui per ranas et .muscas noh
    crematum? Cinis ergo de camino tollilur, etin cce- minus quani per fulgura, qui ad reges ct principes
    lum spargilur, quoniam alUicti populi preces in superandos-non armatos miliies, se.d ToeUstas et
    ccelo exaudiunlur. Et bene quidem per. manus cuhces mando. < Misilque Pharao, et ypcavit Moy-
    Mpysi cinis in coeluni spargilur, quia Chrisii, et san- « sen et Aaron, et dixit eis : Peccavi...ciiani nunc;
    clorum manibus oninis populus Dominoprsesentatur. < Dominus justus, reddens niihi secundum opcra,et
    Vulnera vero, et yesicse lurgeiites, quas et videre < juxta peccata puniens; ego etppjiuliis meus impii,
    horribile, et pati intolerabile --est, fuiura illa tor- i quibus toties Dopiinus miserelur, et non cogno.-,
    menta significanttir, quibus nulla tormenta compa- < scimUs : orale Dominum, ut desinanl toniirua, et-
    rari possunt. Hsec autem torraenla illos exspeclanl, « grando, el dimittam vos, etnequaquara ultra hier
    qui obstiaato corde usque ad finem in sUa malilia « maneatis. >Felix esses Pharab, si hanc senten-.
    perseverant. Fit aulem hsec plaga et in hominibus et tiam lerriiinasses, si sicut dicis ita fecisses, si cor
    in jumentis, quia el sapienles el insipientes, npbiles D-ulierius
    [ nori indurasses. Oravilque. Moyses DomK/
    et ignobiles, divites *t pauperes sequaliter divina nura. et.cessnvit grando.
    ullioneauTiguntur.Hocenim sunt slultiadsapienles, < Induralum est ergo cor Pharaonis, el servpniih;
    quod jumenia ad bomines. Malefici vero propier < ejus.et non diniisitpopulum. > Quodauletn seroiina
    vulneracoram Moyseslare non polerant, quia sicut; npn sint lsesa,'posterioris et chrisiiani populi snlttteiu
    leprosj, el Chrisli visione indigni,- extra castra significafe potest. ,,
    expulsi,in sanCtorumcivilaienonliabilabunt. <Indu- TIAPUT Xi
    < rayitqueDominuSTiorPharaoniSjTjlnondimisiteos.» Post ha?c aulem, ciim Pharao adinonilus, siCut
    Sequilur aulem sexla plaga, in qua sicut et_ ini prius, noluisset dimitlere populum; cum Moyses
    cseleris monetur Pbarab diinittcre pppulum; quod.[. locuslas deifunliasset esse venturas, et ille coniehi-.
    si facere contempseril, niinatur Dominus se irarait- psissel, < exlendit Moyses VKgam- super lerram
    tere oinnes plagas super eum, et stiper populumi « iEgyplj, et Dominus induxrt Ventum urenlera fola
    ejus» el pluere grandinem mullam nimis, qualis noni i illa die, et npcte, etmane facio ventus urens leva-
    fuilin ^Egyplu a die, qua fundata est, usque i.nprsc- «-vit locustas; quse ascenderunt super uniyersam
    sens. Unde prsecipit Moyses, utboaiines, elea, qusc; « ierfaffl ^Sgypti, opcnicrunique eam, yastautcs:
    251 S. BRUNONIS EPISCOPI SIGNIENSIS 252J
    « omnia.-Devorata «sl igitur lierba terravet quid- A « diebus. Nemo vidit fratremsuum, el nidvitse de
    « quid pomorum gFando reliqtieral. » Quid eniiri « loco iri qub eral. Ubkunque aulem habitabant
    per locustas, quse quasi imperalorum agmina, facto « filii Israei; Iux erat. » Eccequiregem sequiintiir'
    exercilu, cuncia vastantes incidunt, nisi viliorum et tenebrarumf qui toties admonitlet flagellati, qiii
    maiignorum spirituum mullitudinem inleHigamus ? tot signa et miracula yidentes, adhuc induraib
    Has autem veiitus iirens elevat, el pbrtal, quo- corde In riialitja perseverarit, leriebris involuli, nihil
    niam violenlo cl impettioso spirilu superbiaj Vilia viderit, et quasi lapidesjiriimobiles permarienl, utsal^
    quseque el maligni spkitus deferunl. Inilium enim ; lem per lenebras exleriores cordis sui csecilatein
    omnis peccati superbia : hace vitia portal, liacc intelligant (195). De his enim tenebris Apostolus aitr
    dseiriones elevat, hsec peccalores exallat. Hacr « Fuistis aliquando tenebrae, nunc autem lux in
    enim - superbus ille inflalione, hbe superbire Domino (Ephes.,\, 10); » et Joannes : «Oflmis,"qui
    veuio 57 'nflalus dicebat (192): « Super cceium odit fralrem suurn, homicida esl, et in tenebris.
    ascendam, elTsuper siclera coeli Cxallabo solium manel(7 Joan.w, 15). > Qui igiuir non"vult ma-
    meum, sedebo in morile lestamenti, in laleribus nerein lenebris, viiiis exptilsis, sequatur lucerii»
    aquilonis et ero similis Aliissiinb. » Sic efgo locustae luceni videlicet, quae ait: « Egb sum lux mundi
    volanl, sic vilia, et maligni spiritus feriirilur.Oirinis; P (Joan. viii,12>. > Sed quia Moysessignifical Chri- -
    eriim inobedientia superbia est. Quicunqne auteiri stum, roanus ejus, quam in ccelum exteridit, Ghristi
    peccal, inobediens est. Sic ergO venlo superbi;e uni- manus in ccelo exlensas significare potest/ nam et
    versa peccata feriinlur. Haesunt' illoelocuslse, quse in Clirisli passione tribus horis teriebrse factDesunt,
    omnia devoranl, corrodimt, curiela dissipant, nihii: utmerilo in his tribus diebus tres illas hofas signi-
    pulchrum, niliil viride in arboribus relinqnunt, ideo ficalas fuisse intelligamus. Has aulem tenebras non
    steriles el infrucluosifi fiunt, ad nihil aliud uliies, patitur populus Dei, illum sequens, qui ait:« Qui
    nisi ul excidanlur e't iii ignem mitlanluf. Hoc autem sequitur me, non ambulal in tenebris (ibid.). >Yoca-
    fit laiilum iri^erra iEgypti, in rcgrio Pharaoriis, ift vit aulem PharaO Mbysen et Aaron, dixitque eis, ut
    teria lenebrosa, qusesolisjuslilise radiis non illustfa- ca?tera relinquenles cum filiis irerit sacriftcare Do- ".
    liir; Sequitur: r Hiino, noluitqiie Moyses sine gregibus ire, rie quid
    « Quam ob rem Pharao feslinus vocavit Moysen sibi forle in sacrilicio deesset. « Dixitque Pbarao :
    t et Aafon, eldixil eis : PeccaVi iri Doiriinum Deutti « Recede a me, et cave ne ullra faciem meam vi-
    « vestrum, el in vos; sed nuric dimitiite peccalum « deas : quocunque die apparueris mihi, morieris :
    « etiam bac vice, et rogaie Dominuni Deiiin veslrum, p] « Atille ait: Ila fiet, ul locutus es : non videbo uk-
    « ut auferal a me mortem istam. » Sic igitur estu « trafaciem tuam. » Quid est Koc, quod dicitMoy-i
    liomo quicunque es, si senseris locuslarum exerci- ses : Non videbo ullra faciem tiiarii? poslea elim
    lum devorare lerram luam : si senseris luxuriam, vidit, el locutus estcuin «o. Sed quia frequenter in
    aVariliam, discordiam, 'concupisceniiam, forriica- sacro eloquiovidere, misereri significat, sic accipi"
    lionem , ingluviem_, ebrielatem, variam gloriam, potest, ac si diceret : Non ulira videbo faciern
    iram, et cajtera his similia, quoe per locuslas inlelli- tiiam, non ultra miserebor lui, non te ulterius po-
    guniur, vastare, et disperdere carnem iiiani; ctirre piilunr dimillere admoriebo, neque amplius pro le
    feslinus, curre ad Moysen, deprecare ChriSlum, Tii Deuin rogabo.
    tibi parcat, ut tibi peccatum dimiltat. Sed noli eor" CAPUT XI.
    liium postea indurare cum Pharaone, ne et lu pereas t El dixil Dominus ad Moyscn : Adhuc una plaga
    atl srmililiidinem Pharaonis. Audi Prophelam dicen- « tangam Pharaonem et jEgyplum, el post ha;q
    tem : i Hodie, si vocem ejus audierilis, nolite obdu- « dimitlel vos, el exire compellet. Dices ergo omrit
    rarecorda Teslra (Psal. xciv,-8). » Quod antem, « populo, ut posiulet vir ab amico sub, et moliera
    oranie Moyse, omnes locustse a vento elevalse, et in « vicina siia vasa argeiilea et aurea ; ;dabil autem
    '
    niare Rubruiri projectoeperierunt,"hoc est intelligc»- D.-VDbiriinus gratiam populo suo coi-afii ^Egypliis. >
    dum, quod vilia, et maligni spiritus, qui populuriv Hoc autem quid signilicet superius exposilunr esl;
    jam pcenitentem, et se peccasse cohfitentem prius faciliusesl aulem illuc reverii, quarh ilerum eaderii
    perseqiiebantur, Clirislo jubente, in baplismo Omriino replicare. Fiiitque Moyses vir magnus valde in lerra
    delentur. « Et iriduravit Dominus cor Pharaonis, jEgypii coram Pharaorie et omni poputo. Magnus
    « ricc dimisil filios Israel. > qiiidem fuil in verbis, magnus in miraculis, magnus
    « Dixit autem Dominus ad Moysen : Exlende ma- in coiisiantia, et ideo magnus, quia Christi figuram
    t tiuin luam in ccelum , et sint lenebrae super ler- gerebai. Et ait ad Pharaoriem: « Media nocte irigre-
    « ram ^Egypli, lain densse, ul palpari queant. Ex- « diar in JEgyplum, et morietur omne primogeni-
    «~leiidit Moyses mariuin in ccelum, el factie sutit le^" « lum, a primogenito PharaoniSj qui sedet in solio
    « nebrse horribiles in universa lerra ^Egypti tribus « ejus usque ad primogenilum aricillae, qiise est ad:

    '(i92) Vulgata habet: In cmlum conscendam,super (195) \idetur Biuno illis Patribus adhserere, qui:.
    aslra Dei exaliabo solium meum, sedebo in monte le- induraios peccalores in poenam suse obslinalioiiis
    " lumine, ei auxilio privatos
    stgmenliin lateribus aquilonis; ascendam super alli— omniprorsus gratise asse-
    runtv -"
    iiuiinemnubium, similis ero AUissimo.{lsai, xtv, \o.)
    253 EXPOSITIO IN EXODUM. 254
    « molani, et omnia primogenila jumentorum......, Alnr; bop.autem in regno Dei, quod est Ecclesia.
    «Uescendenlque omnes servi lui isti ailrae, el ado- Chrisius autem et agnus esl propter iniioceniiam, et
    « rabunt me dicenles : Egredere lu, et omnis popu- baedus dicitur propter siimlimdiiiem carnis peccati..
    « ius, qui subjeclus est tibi. > Hsec aulem in ser De hoc enim diciluf: « E.cce agiius Dei, eccequi
    quentibus exponemiis, eo videlieet loco, 58 u°i tOllil peccatum mundi {Joan. i, 29). > Et de. hoc si-
    camplebuniur. « Post hsec egrediemur. Et exivit a mililer dicilur : « Ne coquas haedum in Iacle riialris^
    Pharaone iratus iiirnis. »' Bona ira, qua superbia suse {-Exod.xxiii, 19). >Ad liunc aulein vescendnm.
    vincitur, stuUilia superalur, cor impceiiitens ad poe- prppinquos et yicinos invilare debenius, ulqua.clia-
    nilenliam, quamvis innlileni revocatur, el Deipopu- rilate omnium saiulem desideramus, innolescal. Vi-
    lus de servitute gravissima liberaiur. cinus.cnim noster omnis Christianus est, etquicun-'
    CAPUT XII. que ab Ecclesia longe non est. Esl autem agnus iste
    « Dixitque Dominus ad Moysen el Aaron in lerra absque macula; quoniam sic scriptum est: < Qui
    « jEgypti: Mensis jste vobis principiiim .mensiurii, peccatum iion fecit, nec. dolus inyeiUus est in ore
    t priinus erit in raensibus anni. » Mensis, iriquit, ejus (/ Peir, ii, 22). » Est aulem et masculus, an-
    iste aliorum mensitim principium est, qui apud nos niculus, quia nihil habet molle, nihil femiiieum,
    Mariius vocatiir. Hic.aulem sit vobis primus, id est Tnihil corruptioni obrioxium, nihil carnalis senliens
    maximus _elprincipalis in mensibus anni, qtioniam lilillationis. Et agnus quidem per domos comediuir,-
    majora in hoc mense, quaiii in cseleris, fiunt sacra- haedus vero ab omni multiiudine immolatur, per
    menta. « Loquimini ad universum ccelum filiorum, quod aperiissime designalur, el hoc sacrifieiiim,
    « Israel, et diciteeis_: Decima die mensis hujus, quod modo in Ecclesia assidue sumitiir, el illud,
    .« tollat unusquisque agnurii per familias el dpmbs quod a Judaiis insanieritibus in ara crucis est obli-
    < suas. Sin autem minor est numerus, u.t stifficere lum. Quamvis enim et hoc et illud unum idemque
    « possit ad vescendum agnum assumet vicinum sit; lameii aliter et aliler fit; unde illi haedum^
    < suum, qui junclus est domui ejus, juxta nuriierum o.ccidunl., inter iniquos et peccalores niuntli Salva-
    « animarum, quse sufficere possunt ad esum agni. lorein depularites, sicul scriplum est : «Et inler
    t JEril aulem agnus absque macula, masciflus, arint- iniquos depulalus est (Luc. xxn, 57). t Ilemquer
    t cuius;juxtaquem ritum tolletiset haedum, etser- « Nisi hic esset malefaclor, non libi tradidissemus.
    « yabilis eum usque ad quarlamdecimam mensis eum (Joan. xvni, 50). * Nbs autem, quia innocen-
    « hujus, immolabitque eum universa nuiltiludo tem, sarictum et justum, el sine ulla contagione pec-
    < filiorum Israel ad vesperam. » Decima namque p cali Dei Filium esse credimus, agnum absque macii-
    die iblluritur agnus et hsedus, et servanlur usque ad la, et immolamus, et sumimus (194). Idebque qiiam-
    diem quartamdecimam ejusdem mensis, et lunc vis agnus etliaedus immolatur, solus lamen agnus
    immolantur. Nam quia labulae testamenli decem a populb manducatur; illud enini sacrificium.in islb
    verba, id est decem prsecepla principalia scripla ha- suiiiilur, quia hpc in illud verissinie convertiiur.
    buerunt, in quibus tota lex quodammbdo conlineia- Nunquam enim illud cbmederetur; nisi lioc in illud
    '
    lur, ideO frequenter per decem totum Vetus Testa- converteretuf. Est enim haec mulalio dexterse Ex- .
    menlum inielligilur. Quia vero quatuor sunt Evan- celsi. Omnis aulem multitudo fiiioruni Israel
    gelia, in quibus Novum Teslamenlum clauditur,ideo haediiin immolavil, sed quando? Ad vespefain, quo-
    perquatuorNovum Testamentumdesignatur. Deciriia niam proditof Judas circa haric cuiri Judaeis loqui-
    igitur dies Yetus Testamenium, qiiarta vero post de- lur, ChrJslum vendidit, nummos accepit, atque allera
    cimam Nbvum designat. Decima autem die toHitiir die circa horam vespertinam, id est post nonairi
    agnus, sed usque ad "quartaindecimam immolandus Salvalor nosler spiritum eniisit. Unde Psalmista.ait:
    seryatiir; quoniam Cliristi passio in Veteri TesTa- i Elevatio manuuin niearum sacrificiiim.vesperif-^
    nienlb per figuras el senigmala significata, fandemin lium (Psal. CXL,2). > Sed quia Doiriimis nostervnr
    Novoveraciter est adimpleta. Ibi Christns monstra- D Kalendas Aprilis est crucifixus, el pridie quam cru-
    tur; hic imniolatur.Ibi significaliir; hic sacrificatur. cifigeretuf, hsec agni irnriiolatio facla fuerat, quo-:.
    Ibi denique agrii inimolatio narratur; hic vero modo verum esl quod quarta decima die praedicti
    Christi passio prsedicatur.Yelus enim Testamentum mcnsis agnus dicitur immolatus? Judaei namque
    eo lempore finem fecit, quo Ghristus.Dooiinus noslef non sicut nos nienses compulant, sed secundum Iu-
    suis discipulis ait; < Amen dico vobis, non hibam nae innovationem, mensium quoque principia su-
    ampdo de hoc genimine vitis, lisqiie in dienviHum, munt (195). Sequilur: . .
    curii illud bibam vbbiscuni novum in regno meo 59« Et sumenl de sanguine agni, et ponent super
    (Sialih. xxvi, 29). » Vetus igitur vinum spernitur, « utrumque pOsferii, el in superliminaribus domo-
    novum promittitur, non quod lex velus omnirio de- « rum, in quibus comedent illum. » Super Hlruiii-
    strualur, sed quodnovo et spifiluali seiisu inlelliga- que enirir ppsleni agrii sanguinem penunt, qui ore
    (194) Quia Chrislus sanctus et ihnocens pro no- Paschatissolemniialeimmolandus; sed diversimode
    bis vjclima in cruce fieri voluit, in agno ;sine mq- ob diversarn reprxsenlalionem. .
    ciila sacrificandus et, edendus repraeseii.tatur; quja , (I9o) Judaei alunae innovalipne meiises compu-
    idcm Dominus lanquam impius aJiidaeisTiiorti tra-. taiit, n.os.autem a.cursu solis. . \
    dendus cral; ideo hsedi figuraui sumpsil in cadeiu
    253 S. BRUNONIS EPISCOPI SIGNIENSIS 256
    ef cofde illuhi stiscipiuril. Qiii vero vel iridigrie illum A:hoc agno rematieal, quod iii fidci pcclore' non clau-
    snscipiunl, vel suseipicntes, Chrisli sanguinem esse datttr. Mane aulem vitae lmjns finis iuielligitur,
    nori credunt, isli in uritim tantummodo poslem san- quoniam Chrislus sol juslitiae apparebit, et fugatis
    gtiinem ponunt, de quibus Aposlolus ait:« Qui enim tenebris, nox ullerius non erit; tunc aulcm non
    nTanducat, elbibil indigne, judicium sibi manducat, erit leiiipus converlendi, nec agni carnes eome-
    etbibil (I Cor. xi, 29). » Nos igiuir et ore sumen- dendi, quia qui lunc credere incipient, cum fatuis
    les, et cofde Chrisli' sanguiiiem esse crederiles, in virginibus audient: « Amen dico vobis : Nescio vos
    ulfuiiiqiie posiein eum'ponairius, et corpore, et (Malih. xxv, 12).»—« Si quod residuiim fueril, igne
    irieriie cuir siiscipiairius. Cum aulem crucis signum « comburelis.» Residua sunl, quae comedi nequeuni,
    in noslris ffonlibtis facimus, lunc iri supcrlimina- ul cst pellis et ossa. Pellis elenim agni caro Chri-
    ribti.s domoruin Chrisli sangtiinem ponimus. Se- sti esl, quae quidem qtialiler Deo unita, qualiler
    qiiiinr : Verbum caro factum esl, neque dici neque -inlelligi
    « Et edent carnes nocte assas igni, et azymos potesi. Sed quis illa ossa comedere, vel, ut ila~
    « panes cum laclticis agresiiljus. » Idem enim lioc dixerim, corrbdere valeal, ul qualiter ante omnia
    in loco, el pef carnes, et per panes azymos irilelli- tempora sit a Patre genitus, diutissime, si licucrit,
    giirius, et bene utrumque posuit, quoniam de pani- semperque irivesligando inlelligal? Siint auteni et
    btis hae cafnes liunt. Has auiem cum lactucis agre- alia mulia. quae quoniani comedi el inlelligi non
    stibus coniediini, qui corde convpunclo el humiliato pOssiint, charitalem fideique ardore comburan-
    cas suscipiunl, el crucis amaritudinem coihpalieri- tiir (197). Sufficil enini credere, si non dalur intelli-
    lcs, i.n cordis palato qubdaiwnodo sentitint. « Non gere. Plures eriim credendo quhm intelligendo has
    « comedelis ex eo crudum quid, nec coctum aqua, carnes comednnt. Comedunt ergo qui possuut; qui
    < sed assum tantum igni. > Agni enim carnes, si vero iion possunl, credant, el charitalis igne com-
    vel crudse, vel aqua cocise edanlur, facile stbma- burantur. Sequitiir:
    chum perverlere solent, si vero assae fuerint, et « Sic antem comedeiis illum. Renes veslros ac-
    conforlarit, et avidius sumuntur. Qui ergo eas a « cingetis, et calceamenta habebilis in pedibus, te-
    caelefis carnibus non discernit, et omni cibo sua- « nenles baculos in manibus, et comedeiis festi-
    viores esse non intelligit, el quasi faslidieiis, tligne « nanlcr. Est enim phase, id esl transitus Domini. >
    eas sumenlibus salulem et Vilam prseslare non cre- Renes quidem accingere "esl castilatis el continen-
    dit. illevel crudas, vel aqna coclas has carnes co- lise cingulo luxuriam refrenare. Unde ipse Dominus
    medit. Ille vero assas igni eas manducat. qui vilam (P ait: « Sint lumbi vestri prsecincti (Luc.xu, 55). >
    in eis credens, avidissime suscipit, el suscipiendo Calceamenta vero in pcdibus habenl, qui quasi alio
    Christi passioni cominuriicat (196). Ipse enim Domi- pergere parati, peregrinos in hoc mundo se esse
    iius dicit: < Qui mariducat meam carnem, etbibit cpgnoscunt: cl isti quidem viam mandalorum Dei
    ineum sanguinem, habet vitam aTernam (Joan. vi, curreules, secure, et sine limore, uipole bene cal-
    55). » Non sunt prscterea hse cariies crudse, quia ceati, stiper serpenles et scorpiones incedunt. Ba-
    passus estChristus, neque in aqua coclae, quia lion culos aulem in manibus leneanl, ut se ab incurren-
    occulte, sed palara, et cunciis videntibiis, est cruci- tibus adversariis defendere valeant. Habes liumili?
    fixiis. Redolet caro, curii assalur, redolet et passio tatem, baculus esl libi, boc enim superbiam vincis.
    Christi. Habes casiilalem, el hic baculus est quo luxuria.
    < Caput cum pedibus ejus, e.l inteslinis vorabitis, snperalur. Sed quid niulta ? Quol virtutes, lol et
    <riec rerhanebit ex eo quitlquam usqiie mane.s Caput baculos babes. Sic igiturpraeparelur, sic muniatur,
    enim Chrisli, sicut ait Apostolus, Deus esl; pedes sic armelur qui has carnes comedere venit. Ciio
    vero, qui terram tangunt, ejus carnem significanl, autem el fcslinanter comedetis ea, ut cuiri Domirius
    quae de lerra sumpla est. Quid vero ejus iniestina, venefit, jani plarii et saturi silis, ne tunc credere
    nisi occulla omnia, etprofunda mysleria designanl? D incipiatis, quando per fidem. liberari debelis. In fidc
    Capnt ergo illius cum pedibus et iiitcstina vbrant, nanique siiscipienda, nulla mora debet 60 esse:
    qiii et Deum et homincm esse credunt, et qusecun- « Vigilate itaque, quia nescilis diem, neque horam
    que de eo scripla stinl digne fidcliterque suscipiunt. (Maith. xxv, 12). >
    Nbn enim sufficit, si et Deuni et hominem esse « Et perlransibo per lerram jEgypli nocte illa,
    credamus, nisi intestina qiioque suscipienles, et de < percutiamqiie omne primogenilum in terrajEgy-
    virgine nalum, et circiimcisum, et veraciier passum, < pii, ab honiinc nsque ad pecus, et in cunctis diis
    et die terlia resurrexisse, et cactera, quae de eo < JEgypti faciani judicia, ego Dominus. > Agno et-
    scripta. siint, indubitanler crcdiderimus. linde et eiiim immolalo, Chiislo Domino crucifixo, postquam
    subdilur : « Nec remanebit ex eo quidquam usque Jcsus, inclinalo capite, tradidit spiritiun, mortua
    niaue; > omnia sumantiir, omnia credanlur, nihil de sunl omnia primogeiiila in lerra Jigypti, quouiam
    (196) Sumenles eucharisliae sacramcntum passioni cativa erant spirifualis puriialis, et dispositioiiis,;
    Chiisli communicamiis. quibtis novae Icgis fideles ad edendas carnes veri
    (197) Hic adnolandiim nnanla de ritti edcndi agrii Agni cujus sacrificium quotidie mystice jn Ecclcsia
    paschalis praescripscrit Mbyses, qux cmnia signifi- innovatur, accedere debeni.
    257 EXPOSITIO 1N EXODUM. 258
    origiuale pcc.calir.il, pei' universiiiu mundum in A Pharisaeonim, quoa est hyppcrisis {Luc. xu, 1J. >
    omnibuS illis periil, qui crediderunt, el baplizatii Non solum euiiii velus et pravii intiilligeniia legis,
    snnt, ut peccaium, quod per lignum concupiscentise: verum eliam omnis comiplela, omriisqtte depravatio
    ccspit, per ligntim crucis .deslruereluf. Quol enim meiitis ferineiilum dici potesl (199)". Azyma antcin
    sunl homines, lotsunl el originalia peccata; «omnis. e conira sinceritalem et veritalein appellat. Jubc-
    eniui horum cum eo nascilur, quod, nisi Ctiristi mur ergo seplem diebus azyma comedere, quatcnus
    sanguine, et aqua baptismalis deleri non poluit. omni tenipore, quo vivimus, el in hoc mundo sumiis
    Merito aulem ab homine usque ad pecus omnia si.nccritalis et veritatis alimenlis nutriamur, ut
    primogenila feriuntur, quoniam sine personarum noii regnet peccaium in nostro mortali corpore,
    acccptione, inomni genle, et in omni sexu, et in neque carnis concupiseeiiliis scrviamus. Nam quia
    omni selale omnia peccala originalia destrnuntur. septem diebus facttis cst muriihis, et seplein volvi-
    < Omnis eiiim quicunque invocaverit nomen Do- tnr, aique consislit, ideo frequenler oiiiiie lempiis
    inini, salvtis erit (Rom. x, 15). >Fecit autem DomU in sepiem diebus iiitelligiuir. In die, inquit, prima
    nusjudiciasua in cunctis diisjEgypli, quoniamejus iion erit fermenlum (200) in domibus vestris. Prima
    inorle inlervenienlc, iufernus exspolialur, lcmpla namque liujus solemnilalis dies est, quolics ad
    "
    ruuiii, ei ubique.geiuium deorum cullura etreligio participandam (201) Chrisii carnem, et sanguinem
    abominatur. accedimiis. Cum ergo onirii lempore in sinceritale
    « Erit autem vobis sanguis in sigiium in sedibus et veriiale Vivere debeamus, eo maxime die omne
    « in quibns eritis, et videbo sanguinenvei Iransibo fermenlum malilise el nequilise in dpmibus nosiris
    « vqs, nec erit jn vobis plaga disperdens, quando csse non debel, quo Chrisii carnem et sangninom
    « percussero terram JE«y$i\. > De boc eniin signo suiiiinius. Mundemur ergo hac die ab omni peccato,
    Joannes aposlolus ait: < Yidi supra Sion Agnnm ne.indigne Christi carnem suscipiamus. « Qui enim
    stanteiri, et cum eo cenlum quadraginla quatuor ittanducat et bibit indigne, judjcium sibi manducat
    inillia, habenles nomeii ejus, el nomen Patris eTbibit (l Cor. xi, 29). > Hoc est enim quod ail:
    ejus scriplum in fronlibus suis {Apoc. xiv, -1). > «Quicunque comederil fermentalum, peribii.aniina
    -Vidil etiam duodccim millia signalos cx omni iribu «'illa de Israel, a primo die usque ad dieni sepli-
    filiOruin Israel. ln his autem non est quod percu- «inum,»id esl loio.tempcre.soleinnilatis islius.
    lialur, quoiiiain in ulroque poste Agnisanguinem « Dies prinia erit sancla atque solemnis, et dies
    suscipienies, el ore et corde ipsius carnes come- « scptima eadem feslivilate venerabilis; hihil operis
    denies, loios se intus et foris se Domino dedicave- „ « facietis in eis, exccplis iis quai ad vescendum
    runl. Sequilur: « perlinent, cl observabitis azyma. » Quse sil autein
    « Habebitis au.lem hanc dicm in monumenliim, prima dies, dictum cst. Seplimam vero illam esse
    « et celebrabitis cain solemiiem DomiriO in geiie- palamus, de qua Apostolus ait: « Relinquitur ergo
    « rationibus vestris cultu senipiterno. > Sic enim sabbalismus populo Dei (Hebr. iv, 9). » Haecauiein
    Dominus ipse praecepil, dicens suis : « Hoc faciie in quam sil venerabilis, illi sciunl, qui in ccelesti Je-
    ineam commemorationem (I Cor. xi, 24), » cuin de rusalem sine omni cura et sollicitudine cum Dpmno
    hoc sacrificio loquerelur. Unda el Apbstolus ait: glOrianiur, ln ulraque autem soleniniia:em nihil
    « Qiioiiescunque enim manducabilis pancm hunc, opefis lieri debel, exceplis iis, quae ad vesce«tltim
    et calicem bibetis, niortcm Domini annunliabitis perlinent (202), de quibus ipse Salvaior ait: i Mcus
    .donec veniat (ibid., 26). > cibus esl.ju.lfaciam voluiUatem Patris mei, qui in
    « Seplem diebus azyma comedeiis (198); in die ccelis est (Joan. iv, 34). > Hoc autem in niilla festi-
    « primo non erit ferrnentum in domibus vestris: vilate fieri prohibetur: 61 facere eieeraosynarii,
    « quicunque comederit fermenlum, peribit anima volunlas Dei est; veslire nudos, volunlas Dei est,
    « illius de Israel, a primo die usque ad seplimum. » et quidqttid ad misericordiam el pietatem fespicit
    Hoc esl enim quod Apostolus dicil: « Modicum fer- D \ semper operari, Volunlas Dei, el cibus animae csi.
    menlum totam massam corrumpit. Expurgale velus Si ergo Iiis el similibus nutritur el vescitur anima,
    fermenlum, ul silis nova conspersio, sicul estis et sola ca quibus ariima ycscitur In festivis diebus
    azynii; etenim pascha noslrum iiumolatus est Chri- operari licet, efgo in feslivis diebus berie faccre
    sius. Itaque epulemur, nonr in fernienio veleri, non prohibemur. Sic igitur in his sblemiiitatibiis
    neque in fermento maliliae et nequitiae, sed in liihil operis agere debemus, exceptis qnse ad ve-
    azymis sinceritatis el verjlaiis (I Cor. v, 7). > Et scendum pertinent, ut nullo scilicet die suo cibo
    Dominus in Evangelio :« Cavete, inquit, a fermento anima careat. Quod aulem ait; « Et observabilis

    (198)Animadverlit erudilissimus MazochiusSpicil. pocrisim,Apostolus verb 'malitiam et nequiliam fcr-


    in cap. xn Exod. divinum praeceptiiin Hebraeis ira- menlum vocal.
    ditum de abstineniia a-pane fefmentato seplem die- (200) Id. cod. Non eril (ermenlalum.
    btis Paschatis, tale esse, ul non illo solum tenipore, (201) Id. cod.Ad percipiendum.
    vel illa prseciptie celebrilaie vim habiierit, sed ul iu (202) Ab Hcbrseis riiiim babendorum dierum fe-
    pcrpeluum, hoc esl quolis annis, eodem ritu Pascha sloiinn geniiles accepisse docel idem Mazochiiis
    celebrareiit. . Spicil. in Exod,, p. 57, ei cessationem ab operibus-
    (199) God. S. Crucis. in Laur. Chrimusenim Inj- faniulis prxcipue observaiain.
    250 S. BRUNONISEPISCOPISI GNIENSIS 260
    « aiyina; > qnam sincere et casle nos vivcre velit, A j venlus fuerit, simul cum jEgypliis, Domino jiibenle
    paicnler insinual. peribit.
    « In eadem ipsa die educam exercituiri vestrum « Faclum esl aulem in noctis medio, percussit
    « de terra jEgypti, et custodietis diem istuin iri « Dominus omne primogeniium in terra ^Egypti a
    « gericraliones vestras rilu perpeluo. > Ipsa enim « primogenilo Pharaonis, qui sedebat in solio ejus,
    eadeinqiie die qua Agnus noster est immolatus, « usque ad primogenitum captivse, quae erat iu
    infernus exspoliatus est, ct universus mundus de « carcere, et oinne primogenilum jumenioruin.
    diaboli servitutc liberalus. Quo circa omni lempore, < Unde clamor magnus ortus est in yEgyplo, voca-
    riui perpeluo hunc dicm solemnem babel Ecclesia. < viique Pharao Mpyseii, el Aaron nocle, et ait: Iie,
    < Primo mense qiiarladecima die mcnsis ad vespe- « sacrificate Domino, sicut scilis, et e.unies bene-
    < ram coinedclis azyma usque ad diem vigesimam « dicile mihi (205). » Quid enim per primogeniluin
    < primam ejusdera mensis ad vesperam. » Ilaec au- Pbaraonis.nisi illud primum, et niaxiiiium pecca-
    leiri computalio, nisi secundiim Hebrseos accipiatur, lum; quo in paradiso primus hoino deceplus est,
    slare non potest. Saepe eniin hacc solCmnilas sic intelligamus? Quod quia rnaximam stragem dedit
    Iblum primum menscm iransil ut penitus infra . mundo, ideo magno suscepto triumplio, quasi rex
    niensem Aprilis contiiiealur, cum tamen secundum " ia 60II0 Pbaraonis, sedere describitur. Caplivam
    llebraeos, nunquarn nisi quartadecima. die niensis vero, quae In carne erat, multiludinem auimarum,
    primi celebretur; post quam celebralionem, mox quse in inferno propler ofiginale peccatum tene-
    proximo Dominico nostra quoque celebralio est. banlu.r, intelligere debemus. At vero per ancillam,
    Sequitur : « Septem diebus fermenlaluiri non inve- qnae est ad molam (204), omnem hominum mullitu-
    «nietur in domibus veslris.» Coiifirmalloesteorum, dinem buic laboriosse vil^ servienlem, et quasi
    qiise dicta sunf. Quse quidem idcirco repetit, ut fif- molam dierum, niensiare el annorum rotam vol-
    inissime memoriae commendentiir." venlem inlelligere voluit. horum autem primoge-
    « Vocavit autem Moyses omncs seniores filiorum nita Chrislus inleremit, quia non solum viventium,
    < lsrael, et dixit ad eos: Ite lollentes aniriial per verum et mortuorum, el nondum natorum origi-
    « familias veslras.etimmolalePhase : fasciculumque nalia peccata suo sanguine i-.ierficiens, omnia Deo
    < byssopi tingile in sanguine, qui eslin limine, Patri reconciliavil. ldeoque .'»iaxiintis clambr fit in
    « et aspcrgile ex eo supeiliminare, et ulrumque ^Egyplo, diabolo cum omni malitia sua lugenle,
    « posiem. Nullus veslruiri egredialur ostiura domus atque de lanta sibi erepta praeda dolente, jamqiie
    « suse usque mane. » De hoc animali quando lolla- r. in sanclorum aniinabus nullam spera habente.
    tur, superius dictum est. Restat igitur ut de hyssopo Quod autem Pharao ail: «Eunles benedicite mihi, >
    dicanius. Dicii enim Psalmista : « Asperges me hys- boc est intelligendum, euntes, ab hoc periculo me
    sopo, cimiiudabor (Psal. L, 9).»Ilyssopus enimna- liberate. «Urgebanl ^Egypiii populum lsrael de lerra
    luralitei' in petris nascilur ; < Petra aulem, dicit < iEgypli exire velociler, dicentes : Oinries 1110-
    Aposioius, erat Chfislus (/ Cor. x, 4).» Nascilur igi- < riemur. >
    lur hyssopus in Cbristo, bona herba hyssopus, quse < Tulit ergo populus conspersam farinam antc-
    iu Chrislo nascilur, et meriio, quia nulla berba < quam fernienlarelur, et ligans in palliis positit
    tangii sanguinem Ghristi, nisi ea quse nascilur in < super hunieros suos, el petierunl ab ^Egypliis
    Christo; sola enim Ecclesia in Cbristo nascilur, et < vasa argentea, el aurea , el vestem plurimam.
    renascilur, sola Ecclesia in Cliristo fundalur. Haec < Dedit aulem Dominus illis graliam corain Mgy-
    est ergo hyssopus, quse larigil et spargit sanguincm « pliis, ut commodarent eis, et spoliaverunt iEgy-
    Chfisli, nnde rion immerilo fasciculus dicitur, quo- « pium (205). > Populus 62 cn'nl cgrediens ex
    niatii mullos in se el ligat, et colligit, Hic ergo ^Egypto farinam iiicorrtiptam , et sine fermento
    fasciculus Ghristi sanguiue lingilur, Ghristi san- portat, quoniam Pascba celebraluri novis sinceris-
    guine inebriatur, Ghristi sanguine superliminare, D ] que cibis uli debemus. Nam quia in hac feslivilate
    el utrurnque poslem aspergit, quoniam sancla Ec- de Veieri Testamento in Novum transferimur, om-
    clesia interius el exterius hoc sanguiite muniiur. nia nobis sinccra, nova et incorrupia csse dcbeni,
    Esl enim in limine, id est in introitu domus, in ore ut aqua baptismalis, et nova lege immulati, exspo-
    videlicct, unde super utriimque postem aspersus liemus nos velerem hoiiiincm, cum actibus suis, et
    et animam el corpus sanctilicat. Quod autem praeCi- induamus uovuin, qui secundum Deum in juslilia ,
    pit, ul nullus usque mane oslium domus egrediatuf, et sanclilale verilatis creatus est (Col. IX, 5). Quid
    ui fideliler usque in finem in sancta Ecclesia ha- aulem exspoliaiio ^Egypli significet, jam superius
    bilcmus, significare videtur, exlra quam qui in- diclura esl.
    (205) Aliter habet Vulgala : Surrexitque Pliarao icitis, Ovesveslras, et armenta assumite, ut petieralis,
    nocie, et omnes servi ejus, cunciaqueMgijptus, et ortus et abeuntes benedicitemilii.
    est clamor magnus in JZgypto; neque nonerat domus, (204) Errata ediiio a cod. s. Cr. in Laurent.
    in qua nonjacerel morluus. Vocalisque Pharao Moyse, emendalur.
    'ei-Auron nocie ait : Surgiie, et egredimini a populo (205) ld. cod. M. A. ASgyptios: ila el Yulgata. _
    meo vos, et filii lsrael; ile, immolam Domino, sicul
    261 EXPOSITIO 1N EXODUM, 2C?
    < ProfeGtique suiit filii Israel de Ramesse in So- \ |iic.-dicilu'i:y,,Non<lcfereiis-de carniljus ejus foras, ».
    < chot. > Ramesses namqiie irilefprelatur linea, yel Qttpd autem sequitur : «Ncc os illliis confringelis, >
    intonuit lcetus. Populus igilur egrediens de Ra- beatus Joannes evangelista exppsuit, dicens :« Et.
    uiesse, id est de diaboli servituie, ubi oranium cor-_ primi quidera fregerunt crura, el allerius, qui cuin
    ruptionum linea vaslabaiur, lselus-intouuit, utpote eo crucifixus est. Ad Jesuni autem cum venisseiit,
    jqui in -Soehot veniebat, quod tabernacula interpre- ut viderunt eumjam morluum, nqn fregerunt ejus
    lalur, dicens cum Psalmisla : < Quam dilecla ta- crura, ut Scriptura impl.erelur: Os non comminuer
    bernacula lua, Domine vhTuturiv! Concupiscit, et tis ex eo (Joan. xix,;52. el 55). > ......
    deficit aniraa mea in alria Domini (Psal. LXXXIII, < Omnis ccelus filiorum Israel faciel isfud. Quod
    1). > Statim enim, ut de iEgyplo, id es.l, de hujus « sj qtiis peregrinortim in veslram yoluerit transif.e
    mundi conversatione homo exit.-in Sochot, id esl in < cploniam, et facefe Pliase Poniini,. circumcidetur
    Ecelesise tabernacula Isetus venil, Hic autem sibi < prius omne masciilinura ejus, ei tunc. rite cele-
    panesazyraos faeit, hic npva pulmeiita sibi prsepa- « brabil,, erilque sicut indigena terise. Si quis
    ral,.ut reliclo fermenlo lualitise et nequiliae, yivat « autera circuracisus non fuerit, non vescetur ex eo..
    In azymis sinceritatis et veritatis. « Habilatio aulem « Eadem-lex erit indigenae, el colono qui peregri-
    «. filiorum Isfael, qni manseranl in jEgyptp, fuil B « nalur.apud vos, » Conslat ergo, quia non digui-
    < quadringenlorum triginta annorum. Quibus ex- lale.genlis, sed merito sanclilalis bonip vel abji-
    < pletis, eadem die egressus esl omnis exercilus cilur, vel eligitur; non eniiri Judscprum Deus lanlutn,
    < de terra iEgypli.Nox ista est observabilis, hanc sed el genTium..QuIcunque ergo In sanclorum cplpr
    < observare debent filii Israel in: generationibus niara et socielalem transire, et nova circiimcisione
    < suis. » Hsecnamque nox est Dbservabilis quam circumcidi, et baptizari volunt, accedanl.ad carnes
    Tam lsela dies subsequitur , in qua Cbristus de s.e- agni, et comedanl., Notandum est .autem quia ipsa
    pulcro proccdens sua resurrectione jmuudum illu- die, qua agnus comeditur, exit pppulus deiEgypto,
    stravit. quouiam nulla est participalio. Juci ad.ieiicbras,
    , < Dixit Dominus ad Moysen, et Aaron : Haecesl ueque Christo ad Belial (11 Cor, vi, 13).
    <religioPhase: omnis alienigena non comedet ex eo.» ?
    CAPUT XIII.
    Pliaseenimhocinloco agnuhiqui imniolabatur signi- < Locutus est Dominus ad Moysen, dicens: Sari-
    licat. De hoc aulem niilli alienigenae comedere licct; < clifica mihi pmne piiinogenilura , quod apefit
    non hseretico, non gentili,non falso Clirisliano; solis < yulvam in. filiis Jsrael tani de hpminibus qiiara .
    enini -Ecclesise filiis comedendus traditur; csetcri ,, < dejumeniis; riiea suiit.enim oinnia. > Nam quia
    sunl alienigetiae. < Oninis autem sefvus emptiiius J noviter omnia primogenila ^Egyptiorum. Doniinus
    < circumcidelur, et-sicconiedet. > Quis esl iste ecciderat, idcirco bmnia priniogenita filiorum Israel
    servus emptitius? dieal Apostolus : < Einpti eniiii sibi dedicayitj ut nunquam de eorum inemoria ,la-
    eslis pretib magno, glorificate, et portate Deum beretur, pnmogeiiita iEgypti fuisse deleta. Et ait
    in; corpore ypslro (/ Cor. vi, 20). » Nos. ergo su- Moyses ad populum : « Hodie egredimini niense
    reus servi emptitii, quoniam nobis ista dicuntur. « novarum ffugurii; » quoniani primum lerra gelii
    Nobis igilur hunc Agnum comedere licet, sic lamen, soluta novam lierbam incipit producere. « Venietis
    si prius circumcidamur : nostra autem circumcisio « in lerram fluenlem lacle etmelle; ».quae propler
    non in solo praeputio, sed in cunclis menibris exigi- lioc quod terrara viyeiuium 63_rsignificat, omni
    tur; nam et Moyses incircumcisum labiis se .esse, terra fenilibr est. < lbi celebrabitis litinc morem
    snperius conquestus est. Qualiter autem omnia « sacroruiri.mense islo; septem diebus comedeiis
    liiembra circumcidaritur, in Genesi exposuimus, « azyrha, nec eril aljquid fermeriialum iu doiuibus
    cum de Abrahae circumcisione iraciarcinus. « vestris. >. .Hpc autem quid significet, sufiicienler
    .<Advena, et mercenarius non coniedent ex eo. » dicium est. Sequilur:
    Advena enim esl omnis homo, quem Ecclesia non D « Et narrabit hsec fil.io sub in die illa,. dicens:
    genuii; mercenarius aulem, qui nou siiicerp afiectu, < Ho.c est, quod fecil niihi Dominus, cuin egressus
    neque pro salute animae, sed pro mercede, et lucro « surn d.e Mgyplo, eteritquasisignum in manu lua,
    Domino servil, de quibus Dominus ail: < Mercenar « et quasi monumenlum appensum anie oculos
    rius aulem fugit, <juia mercenarius est. (Jqan.x, < tuos. > Quod enim nianu tenemus,. el aiite oculos
    45).» Si ergo mali paslores-mercenarii sunt, mcr- habera.us, non facile obliyiscimur. « Cuinque inlrp_-
    cenario autem de hoc Agno edere non licet,. qup^ « duxerit te Doniihus in terram, de qua juravit
    modo malis paslpribus edere licebit, quod edere < libi, separabis omne primogeniium Domino,
    non licel? In uua domo cpmedelis, nec deferetis < quidquid fuerit sexus masculini. Primogenitum
    de carnibus ejus foras; nec os illius «pnfringeiis. < agni mutabis ove; quod si non redemeris, intcr-
    Si enim per domos, el familias, ut superius dixit, < ficieiuf. » Primogenilura namque agni bve mma-
    tolliiur Agnus, quomodo in una domo comedilur? mus, quando slultum alique.m, et indisciplinalum
    Una enim domus Ecclesia esl, cx'ira quain non est arguendo, iiicrepando, observando, et admpnendp
    veri sacrificii locus. Et quoniam scriptum est: ad ovinam .simplicitalem converlimus. Hic vero si
    « Nolile dare sanctumxanibus-(iffli(/(, vii, 6); > ideo iipii rediiniltir, interficielur. qui si poeiiiieht.ia.uinpn
    263 S. BRUNONiS EPISCOPrSIGNIEXSIS 264
    cgerit, cl Eeclcsisc doctoribus non crediderit, morlc A enim Cosa solis ardore. altera vero a lenebris de-
    inorietur. « Omneaulem primogenitum lioriiinis de fendebaf. Huecaulcra columna sancli Spirilus gralia
    < fiiiis luis prelio redimes. » Hominis enim' primo- esl, quse nos et a vitiorum sestu defendii, el ne er-
    genituiri fides esl, sine qua impossibile est placere rorum lenebris involvamur, illuminai. De hac enim
    Deo. Hiec autem omnium virliitum priniairi nieriii- columna diciiur ad beaiam Mariam : < Spiritussan-
    btis fidelium riaseitur:" hsec prima a sacerdotibus in ctussuperveniet in te, el virtus Altissimi obumbra-
    Chrislianoriim cordibus gignituf.' scd quia lides sine bit libi (Luc.i, 55"). «Profecliquede Sochot, ca^-
    operibus mortua est, ut pretio redimatur, necesse slrametali sunt in Ethan in exlremis finibus solitu-
    est. Baplizaius esl fidem habes : cessas a bono dinis. Elban namque insipiens navigationem inler-
    opere? morilur fides lua. Si ergo in iis, "qui a bonis prelatur. Merito igitur de Sochol, id est de laber-
    operibus cessant, fides otiosa et morlua est, qiiantb nacnlis venitnr in Ethan, quia postqtiam ad Eccle-
    inagis in homicidis, adulteris, saerilegis ct in ipsis siam hoinoveniensbapiizaiusesi.nonoiiosus sedere,
    perjuris fides mortua credcnda esl? Aposlolus enira sed per liujus mafis pericula cum aposiolis navigar*
    dicil : « Qui enim siiorum, et maxiirie domeslicorum debei; positusque adhuc in exlreinis finibus solitudi
    curam non habei, fulem negavil, et est infidcli dcie- iiis, quoniara ad deserti locapericufbsa'noridum per-
    rior (7 Tim. v, 8). » Non ergo semel, sed niultoties B venii, pfae[)arare incipial aiiimam suam ad Tenlatio-
    iides redimenda est, qviaenisi fediineretur, cum lo- iiem -
    -lies mori videamus, perpauci esseni, quibus eam CAPUT XIV.
    semH emisse sufliceret. Inde autem maximas gra-
    Tias Deo agere debemus, qui nobis hanC legem de Profectique filii Israel venerant e regione Atba-
    redimendo chafissimo priniogeiTilo noslro lustiluil. rotli, quse esl inler Magdalum et Tnare, contra Beel-
    Alharolh intcrprelalur corona., Magdalus
    quera si non habeamus, ei placere non- possumus. sephon.
    Rediiiial ergo; sed quando? Post ununi mensera; turris, Beelsephon habens speculam. Venit igilur po-
    pBSt,uniim iiamque mensem offerebantur primogcnili pulus de Elhan in Alharolh, quia jam coepia nayi-
    . Dominb; post nnum ergo niensem redimi debent. galione, quibusdam viruilum gradibus proficiens,
    venil ad coronam, sperans, si necesse fuerit, mori
    Quae enim redimimus, nostra fuisse monslramus.
    l^osiquam ergo oiferimus fidem iiostram, si propter posse pro noinine Christi. Est autem bsec corona
    a nobis alienaia inter Magdalum et marc, id est 64 >nler fideui et
    peceaia fuerit, tunc redimenda est.
    Sed quanto prelio? Quinque ulique siclis argenti. baplismum, quoniam per fidei foitiludineni et per
    in coronam. Respicit
    Ego quinque siclos argenti, quinqiie corporis sensus C baptismi gratiani pervenilur
    conlra Beelsephon, quia Dei populus speculalorum
    intelligo, qui tunc quidem argemei sunl, quando pro
    sua pietate digni fiiini ut in Dei thesauros reponan- Ecclesiscrecordatus, nunquam sancise praedicatioiiis
    lur. Quinque igiiur siclis fides redimitur, quia et si obliviscilur, ideoque non limel eos, qui occidunt
    animam non posSunt occidere.
    pcccalor fueril homo, poslquam tamen bmnibus Vi- corpus, quia
    fibu-s meiilisct coiporis, poslquam iiilerioribus et iSunliatum est autem Pharaoni quod fugissetpo-
    exterioribus scnsibus Deo servire' cceperit, jara nOn pulus lsraelj immutatumque est cor ejus; persecu-
    infidelis vocabiltir. Vivant ergo Deo, el nunquam tusque esllsrael cum omni exercitu ^Egyptiorum.
    niorianlur primogenila nostra ei, qui primogenila Quos cum vidissent Hebrsei.limuerunt vajde. Dixit-
    jEgyptiorum propter nos interfecit. que Dominus ad Moysen: Cniid clamas ad nie?
    Noluit auiem Dominns ducere populum pcr terram Eleva virgam, el extende inanum tuam super mare,
    Piiilisthinorum, quae vicina est, ne forte si bellum et divide illud. Quod cum fecisset Moyses, divisum
    insiirgerel contra eum, cito reverlerentur in jEgy atquesiccatum est inaTe, et ingressi suru filiiIsrael
    pium, sed circumdiixit eos per desertum lOngo ili- per medium maris sicci. Eral aulem aqua quasi
    nere. Per lioc enim signilicare voluit, quia nonbre- niurus a dexlris et a sinislris. Persequenlesque
    vis, neque facilis via est, quae ad patriam ducit, sed n jEgyplii ingressi sunl post eos. Angelus aulera Do-
    per lriullastribulaliones Oportet nos intrare in regna niini, qui praEcedebat caslra iiliorum Israel, posuit
    cceloruni. Denique qnanto plus in Dei serviiio exci- se medium siinulcuni nube inler JEgyptios el He-
    lali lorigius ab hoc miindo recedimus, larilo minus brseo-, ita ut ad se invicem toto noctis temporeacce-
    viiiofum insurgeiilium bella limemus. Si vcro in dere non valerenl. Janique adveneral vigilia matu^
    •terram Philislliiim veniejiles, qiiae iEgyptiis vicina lina, eljubenie Domino, Moyses supra mare nianuni
    esl.ebiiclati et volupiatioperam damus (Philisihiim exlendit, reversseqne suniaquaead priorem locuin,
    namque cadentes poculo interpretanlur), facile qui- omnesque ^Egyplii mortui sunt. Quid enini Pbarao
    dein in prselio victi revertimur in ^lgyptum. Quod cum omni exercitu iEgypliorum; nisi diabolus cuin
    autem filii Israel armati ascenderunt de ^lgyplo, si- omrii mililia dsemouiorum? Quidaufem Hebrsei, nisi
    gnificatio esl, quia ex quo mundum relinquimus, Christianorum populus? Quid vero mare Rubruin
    semper coiitra vitia el malignos spirilus a dexiris ei nisi bapiismalis aqua iiiteUigitur? Persequunlurergo
    a sinistris armali pugnare debemus. Sequitur : jEgyptii Hebrseos, ibique moriuntur, quoniam vilia,
    < "Nunqiiam defiiil coltimna niibis per diem, neque et nialigni spirilus usque ad bapiismum Christianos
    < coliiniria igiiis r.oram populo per noclem."» Altcra pcrscquciiles, viribusamissis, pereiini et deficiunt.
    265 - EXPOSITlO IN EXODUM. ... »56
    Tunc cecinit Moyscs, et Tilii Israel carnven boc Do- A est in .a.Ternum?srniper, et sine fine.«Ingressiis est
    mino, e".dixeruiil. « enim eques Pharao cum curribus, et equjtibus
    CAPUT XV, « ejusin raare ; » insultatio est, « et ri?duxit super
    « Cantemus Domirio, gloriose enim magnificalus .« eos Doininus aquas maris. Filii autem IsracJ am-
    < esl (206), > tam potenler deslruens inimicos. « bulaverunt per siccum in medio ejus. > Suriipsit
    < Equum et ascensorem projecit in mare. > Equus efgo Maria.propheilssa" soror Aaron lyinpanuni ih
    superbia est.ascensor diabolus; hoc enim equo ele- tnanu, egressseque omnes mulieres posl eum ciim
    vaius, furibundus in bellum ruit, omnisque ejus iympanis et clioris, quibus pertinebat, dicens :
    exercilus lioc equo in oninia Tacinora praecipilatur. « Cantemus Dominp, gloriose eriim magnificatu.s
    < Foniiudo mea, et laus mea Doininus ,"> perqiiem « esl; equuni et ascensorein projecit in niare. >
    fortis et laudabilis sum. « Et faclus eslmihi in sa- Quld enim Maria nisi S. Ecclesia intelligitur? Hacc
    < liileni, > suo sariguine me salvans et liberans. atucm in lympano canlat, quia incarnis maceraiione
    « Iste jDcus nieus, el glofificabo (207). Doininus Deum. laudat. Nam quia ex morluoruin anima-
    < quasivir pugnalor. >Ubique pro nobiscerlat(208) lium pellibiis "lympana fiunt,- ideo pro carnis
    «t vincil. Oinriipoleiisnomeii «jiis, cui hihil inipos- niortificaitpne ssepe ponuntur. Ilanc autem cac-
    sibile est. «Gurrus Pbaraonis, > de qno inodo dixi- tcrsc muliercs cum lympanis ct clioris seqinin-
    mus, « et exercitum ejus, » omnium Titiofuin sci- lur, quoniam et ipsae carnem domant, pulchrb-
    licel multiludinem, < projecit in mare, i id est per- «jue65 el rcgulari ordine vitse Domino serviunt; in
    didil in bapiismo. Quot enim sunl vitia, tot sunl et choro.enim elordinale stalur.et consonanler cani-
    ctirrus, quibus diabolus ferluf. « Electi principes 4ur. De his aulem mulieribus Psalmista dicil ;-
    « ejus submersi sunl in riiari Rubro, » quoniainori- « Adducertturregi virginesposteam (Psal.:xiy, 15); >
    ginalepcccatum,et idololalria in baptismoperierunt. id est posl Mariam; ab hac namque nostrae virginis
    -«"Abyssi operuerunl eos, descenderunl in profun- nomen deductnm est; quae, quoniam post filium
    -« dumquasi lapis, > utultra non appareant. Cselera suiini, lotius Ecclesiae caput est, non immerilb c*-
    Vero transcurrimus, quia exposilione non indigent. lerae tympanistae eam tympanizantera sequuntur.
    < Asceriderunt populi, et iralisunt. > Prophelia esl f Tulit aulem Moyses et Aaron lsrael de medio
    "de fuluro: ascenderunt enim popiili, de quibiis in « niari Rubro, el ingressi sunt in deserluin Sur. >
    sequenlibus dicelur, contra eos ad pugnandura. <Et Quid est autera, quod Israel ni.ox utdemari exivit,
    < irati sunt: > quia, quaravis forliori exercilu et in deserlum vcnit, nisi quia Cliristianorum populus
    majori apparatu, eis tamen resistere non valebant. r< slalim. ut bapiizalus csi, arclam et periculosain
    < Dolores obtinuerunt habilatores Pbilistliiim; > viam.ingred.luf, et ad sui Salvaloris similitudinem a
    videnles geritem insuperabilem insnrgenlem adver- diabolo tentalur? Sic enim et Christus de baplismo
    sum se. < Tunc conlurbati sunt principes Edom,. > ducitur in deserlum, ut a diabolo lentarelur. Qnod
    liujus populi forlitudinem audieriies :'•"< robustbs autem mare Rubrum baptismura significet.ApostoIus
    < Moabobtinuit tremor; > prope jam de salute de- manifestai, dicens.: « Et omnes baptizati sunl iu
    speranles.. < Obriguerunt omnes hahilalores Cha-. riube, etin rnari.(/ Cof. x, 1). » Quid estin nube et
    < naan, > plusquam febrium terfore percussi. Unde in mari, nisi in aqua el spiritu? « Nisi enim quis
    Moyses laetabundus etjubilans ait:"< Sic, Domirie, renatus fuerit ex aqua el Spirilu sanctp, non intrabit
    <"sic fiat semper; Irruat super eos forraido, et-pa^ iri regnum ccelorum (Joan. m, 5). > -
    -< vorin magnitudine brachii tni. FianVimmobiles : . « Ambulaverunlqiietribus diebus per solitiidinem,
    <"quasi lapis, donec pcrtranseat pOpuIustuus, Do-• .< et non inyenerunl aquam, el venerunt in Marath,
    < mine , doriec pertranseat pbpulus tuus' isle, , < nec poleranl bibere aquas de Marath, eo quod
    < qtiem possedisli. Inlroduces "eos, et planlabis ini < essenl amarae, et ostendit Doriiinus Moysilignum,
    < morite hsereditaiis tuse, » de qua J"urasti patribusi < quod cum misissct in aquas, in dulcedinem veitse
    noslris. < Firmissimo habilaculo tuo, qubd operaiuss D < sunt. > Tres rianique aetaies abAbrahahi usque ad
    < es, Domine. >"Hoc autem magis ad supernami Chrislum, quas per hos tres dies intelligimus, in
    Jerusalem, quam ad haftcperlinere videlur, ift quami quibus populus per soliiudinem.per terram invi.ani
    Def popiilusest introduceudus. De qua adlmc subdi- et inaquosani gradiens, aquas invenire non poluit.
    "tnr: < Sancluariumtuuni, Domirie,quodfirmaverunt t Nondum enim yenerat ille, qui ait.: « Si quis silit,
    < riianus tuae,> per quod coeluriiinlelligilur, ubi suntt veniat, et bibat, el de ventrc ejus fluenl aquaevivaj
    Saricia sanclorum. «Dominus fegnabit in selerniun ett (Joan. vn, 57). > Habebant enfriiHebrsei aquas, sed
    «ultra;ihocquomodoveldicivelcogitaripossil? <Do- non inveniebanl; quia lenenles legem non intelfi-
    < minus regnabit in selernum, et ultra: > quid dicam?? gebant. Tandem ergo lertia die Iransacta, id est
    In scternum dixi, quid ultra dicere non babeo: si quidJ tertia setate venerunl in Maralh, yenefuht ad mbn-
    ullra selernum scissem, ultra aeternum aliquid dixis-- tem Myrrhse,cl ad collem Thuris, venerun.t ad Jocum,
    sem.Dixilergo: «Dominusregnabitinselernum.» QuidI et ad lempus amariludinis, qiiando Dominus esl cru-
    (206) Cod. Mont. Amiat. 'gloriqse enim fionorifica- Deuspalrismei,elexallaboeum.
    tus est. .-: ~ f208) God. Casin. prq nobis certat, et pugnai «n-
    (207) God. S. Cr". Laurent. Ei glorificabo eum, cens.
    PATROL. CLXIV. 9
    267 S. BRUNONIS EPISCOPI SIGNIENSIS 268
    «iflxus : ibi invenefunt aqiias; quia « dc lalere ejus jk CAPUT XVI.
    exivit sanguis, et aqua (Joan. xvni, 54). » Tnnc « Profeclique sunt de Eli, el venil omnis mulli-
    veluni templi scissum est.etSeriplurae apertsesuni. < tudo filiorum Israel in desertum Sin, quod est
    Et istse quidem sunt aquse, quae quoniam prius i iiiler Elini et Sinai. » Sin etenim amphora inter-
    amarseerant, ideopopulus bibere non poterat. Misit preialur, per quara mensura inlelligitur. Merito
    de Eii venil populus in desertum Sin,quoniarii
    ergo Moyses lignum in eas, et in dulcedinem versse igilur
    suni. Lignum hoc, lignum crucis est, Ifoc eriirii" poslquam.ad apostolos Ecclesia venil, qua mensura
    omriis aqua (209), bmnis Scripturarum amariludb viverel, 66 invenil; audivitenimEvangelium,ubidi-
    5n rluicedinem vertilur. Cum enim Scriplura dicat: cilur : « Qua mensura mensi fuerilis, remetielur
    < Diligite inimicos vestros, benefacile his, qui ode- vobis (Matth. vn, 2). >
    runt vos (Luc, vi, 27); > cui hsee aqua no.n videtur Sequitur aulem de eo, quod populus murmuravit,
    csse amara? quis cani potare et suscipere velil? dicens : « Ulinam morlui essemus per manum Do-
    Memofes tamen crucis Christi, niemores Chrisii « mini in terra Jigypti, quando sedebamiis supef
    passionis, qui pro inipiis rnorluus est, et pro"iniquis « ollas carnium, et comedebauius panem in saluri-
    et peccaioribus exoravit, magislri exemplum sequi- « lale, Et dixit Dbminus ad Mpysen ":Ecce ego
    mur, dulcescunt aquse, inimicos diligimus, et pro < jiluam panes de ccelo; <;o]ligal ex eo unusquisqne
    persecuiorlbus oramus. Ideo enim semper crucem « quantum sufficiat ad vescendum gomor per si.ii-
    porlafe prsecipimur ut ipsius semper memores, nihil < gula capita : die autem sexlo coltigant duplum,
    amarum et impossibile divinse SCripTuraenobis pfae- < quam colligere solebant per singulos dies. > Mur-
    cipere videanlur; nihil enim nobis praecipiuril quod muravit populus exasperans et incredulus K ct
    sitamarius cruce Chrisli; legis enim amaritudo Vin- quamvls multa armenla bovum et greges ovium
    catur aniariiudine enicis, el Chfisii lormenta consi- habeat, tamen sibi prppler carnes morteniexoptat.,
    deranteS) tbrmenia hscc transilofia non seiiiiainus. desiderabal enim avium carnes, quibus in ^Egypto
    Sic igitur omnes aquse dulcescuiit, quae cum ligno uti solebat. Aves enim in JEgypto, el eirca Nilain
    potatse fiierint. Merito autein, iransfretato mari, mullum abundani. Unde lauiiores cibos (211) appe-
    populus venit in Marath, quia slatim baplizatus tere, neriio dubitet esse peccaium. Datur atitem
    Christi conipungitur passione, et quse prius aniara u.nuin gomor per singula capila, ut et natura se
    videbaritur, desidefio bibendi, dulcia repiitat. Ibi pares intelliganl, et his lantum, qnae sibi sufficiant,
    consiitiiit ei praecepla aique judicia, et ibi lentavit conlenli vivant, neque de crastino cogilantes pkis
    eum.Ubi? ln Maralb, id est iri aqtiis amaris, qiise n colligant; quia neque qui plus collegerat habebat
    ligno crucis dulces factae surit. Ubi enim, nisi in amplius, neque qui minus, liabuit minus.Et nielius
    sacris voluminibus constiluuntur prsecepta alque ju- quidem est minus colligere, el abundare, quani
    dicia? Ibi enim erinstruirriur et judicamur, ibique a plus, et inutiliter faligari. Die enim sexta dupliim
    Deo lenlaniur.iride tenlationisprseceplafeririius.qui- colligitur, quia die septima npn invenilur. Nam et
    bus bbedientes corbnamur,inobedienles daniiiamur. nos modo parare debemus, unde posl hanc vitair
    < Venerunt autem inElim, ubi erant duodeciin in sabbatisnio vivere valeamus (212)... . _
    < fontes aquafum, et septuaginta palmx, et castra- A Dixitque Dominus ad Moysen Loquere filiis
    < metati sunt jutta aquas. > De Marath namque ve- < Israel : Yespere comedelis carnes, et niane salu-
    niunt in Elim, quod inlerprelatur aries, quia post < rabimini panibus, scietisque quod sim Dominus
    Clirisii passionem, apostolos Ecclesia suscepit < Leus vester. Facium esl ergo vespere, etascendens
    doclores. Daodecim auteiri fontes aquarum et < colurnix opcruit castra : mane qtioque ros jacuit
    septuaginta palmsc, duodecim apostoli et sepliia- < per circuitum castrorum, cumque operuisset su-
    gintaChristi discipuli iiilelligiintur; de his enim < perficiem terrse, apparuil in sobltidine niinulum,
    fonlibus aqua maiiavit, quibus loius iriundus refici- < et qnasi pilo tusum in similitudinem pruinae super
    tur, et irrigalur^210). Quoniam auleiri palmse victo- D < ierram. Quod cura vidissent fiiii Israel, dixeruiit
    iiam sigriificant, mCrilo palmac illi vocantur.quiper < adI inyicem : Manhu? quod signilicat, quid est
    iideni vicerunt regna. Christi aulem discipuli < hoc ? ignorabant enim quitl esset. > Carnes enini
    duodecim, el septuagiiita duo fuerunl; quatenus hoc in loco, et panes idem significanl, Divina nam-
    duodenarius numerus seplies complerelur, tit ipso que Scriplura , et caro, et panis est;carp qriidem
    quoque nuincro, omni gratia Spirilus sancti eps rc- quantum ad lilteram; panis verp secundnm spiri-
    pletos fuisse intelligainiis. tualeni inlelligeniiam.Unde et Elias vespere carnes,

    (209) Apud S. Augiist., q. 56, in Exod., aqua illa (210) Consonat Bruiio S. Maximo Taurin. qui,
    vpcatur Merra, eo quod amara, et inquit ex injecto liom. 5 De Quadrag., hunc enmdem locum eioquen-
    in eani ligno, dulcis facta, quod lignum gloriam, ct tissinie illusirat et exponil.
    graiiam crucis Christi pnefigurabat. Eamdem inter- (211) Cod. S. cfucis in Laurent. lautioris
    prctalionein habet S. Maxiiuus homil. 5. De Qua- escas.
    drag.,pag.H6, dequa hsec pauca feram : Austeri- (212) Mem codex addil. Quw enhn seminaverit
    tatem, quam noxia unda geslabat, ligni abstulit homo,luec e( vtctct, Gahtl. vi, 7.-
    eacramentum.
    2:19 EXPOSlTlG I.N EXODUM.- 270
    iiiane vero pancs suscepit, quia prius juxla iilteram, A-Quid. enim per quadraginta annos, nisi ulriusqu'e
    posiea vero sectindtiin spiriium. Scripturse.intcHi- lestamenii opera intelligiinus ? Hic cnini mune-
    gunlur, Nam et panis de ccelo descendil; aves vero rus ex decem et qualuor constat; de era nam-
    de lerra ascenderunt : el quia non esl diflicilis, que quatuor, vel quatuor decem quadraginu
    aUaequesiientiapjuxta litleram Scripturas iiilelligcre, fitinl; 67 Per uecem omne illud tempiis intelligitur,
    inde prope terram aves volasse refe.runtur. llltid in quo Velus Teslamentum ad liileram observaba-
    qnoque allendendum, quod usque hodie dum tur; per qualupr vero hoc, in quo qualuor Evange-
    Scripiuras legimus, manhu dicere non cessamus : I oruni fides lenetur, Comederunt ergo fill Israei
    nani per unamquamqiie senleniiani interroganles, maiina quadraginta aniiis, quia sancti el spirituales
    dicimus : Quid est ho.c? Quid boc significat? Qnid viri, spirilualiler et in Novo et in Veteri Testamento
    hoc \elillud inierpretalur? Ferlur anteni et hic Scripturas intellexerunt. Hic autem cibus non defi-
    pariis prp uteniiuni volunlate omnis saporis fuisse, ciet, donec in leirain liabilabjlem et-in lerrain
    per quod dabalur inlelligi, quia diyina Scriplura viyentium veniamus, quia poslquam illic yenerijn-.is,
    niuUis diversisque modis intelligeiida esset. Nam ei jani nobis Scriplurse amplius non erunt necessariae,
    ipsi quoque hserelici ad. suum sensuin.eam coiiver- . Erjt enini Deus omnia in oninibus. Unde Aposlolus :
    tunt. Principalis lamen ejus guslus quasi similaecum " « Sive liiiguse cessabunt, 5ive scieniia deslruelur,
    jjielle erat. Quid enim melle dulcius? Quid trilico (1 Cor. XIII, 8). >
    pane.robasiius?Sanus-ergo inlelleclus Scriplurarum, CAPUT XVII.
    et dnlcis ad giisianduni, et fortis ad alendum el rp- < Igitur profecla omnis niullitudo filiorum Israe!
    Jioraudum esse debet: infirmus eniin cibus, infirmos < dedeserlo Sinpermansionessuas.iuxia sermonem
    nuiril bumores. Quod vero ad inensuram gpaior < Domini caslramelata est in Raphidim, ubi iion
    niaiiiia coiligebatur, hoc esl quod Apostolus ail: < crat aqua ad bibendum populo, qui jurgatus con-
    « Non plns sapcre, quani oporlet-sapere, sed sap.ere « ira Moysen petivit aquaiii. > Rapbiiliin namque
    ad sobrietateiu (Rom. xn, 5). > Sanus namque interprelalur sanitas judicii. Sanum aulem judicium
    sensus mensuram non excedil, haerelicus autem in csl: « Diliges Doininum Deum luuin ex toto cprde
    mensura non coiitinetur. Semper enim alla hxretici luo, et proxirauni luum, sicul te ipsum (Matth, xxn,
    dicunt, et iidei mensuram excedeiiles, lerminos a 57). >— « Et qnod libi non vis, alieri ne_feceris
    pairibus eonstitulos transgrediuntur. Tantum enim (Tob. iv, 16), > e.t siriiilia. De deserto ergo Sin venit
    u.iiicuiqiie de hoc pane colligere licet, quantum ei in populus in Raphidim, quia postquam ab aposlolis
    eibo quoiidiano sufficere possil. Hoc enim et nos r yivendi mensurain accepit, et eadem mensura, qua
    Dominus orare jussil: < Panem nostrum quolV mensus fuerii, sibi quoque remeliendum esse cogno-
    dianum da nobis hodie (Matth.M, 11), » quod qui- vil, mox ad sanum judicium conyersus, Deuin et
    dem niliil aliud significat, nisi ul Ddes noslra ca- proximum diligere nullique hominum nocere dispo-
    tbolica, sola veriiate contenta, cuncta superflua a suit (215). Cibi aulem potusque penuria, quam tiinc
    se vepellat. Verbum enim abbreviatum posuit Deus corporaliter populus paliebalur, eam quam nunc
    super lerrani. Quod vero superfluum erat, id est spirilualilerhomines paliunlur signilicabai, de qua
    quod in diein alleram servabatur, scatebal vermibus Dorainus quibusdam comminalur, dicens : « Immit-
    et pulrefiebai, et sole incalescente liquefiebatj tam vobis fameui el siliin, non famem panis, neque
    quoniain onniis haereticorum superflua scienlia, silim aquse, sed audiendi verbum Domini (Amos
    verilalis lumine illustraia evanescit etdeficil.Prseci- vni, 11). » Unde in Ezechiele dicilur : « Ljnguam
    piiur ergo ut nihil exeo relinquat usque inane, quia uiain adliserere faciam palalo luo, nec poleris loqui,
    quod relinquilur superfiuum esU Et melius quidem <piia domus exasperans est (Ezech. JI, 6). > Proplcr
    est ut in campis liquefiat, quam ut collectum putre- peccata namque populi saepe silet lingua doclormn.
    fial; quoniam melius est divinam Scnpluram in sa- De plebe qupque Judaica sub vineaespecie a Deminp
    cris voluminibus otiosam manere, <f_uatnin haereli- D diciiur : < Mandabp nubibus racis, ne pluant sup r
    corum cordibuscolleciampravaintelligenlia sordere. "eam iinbrem (Jsfli. v, 6). >
    Quid est autem quod in sexta die colligitur, unde in < Et ait Dominus ad Moysen : Anlccede populum,
    seplimana vivilur, nisi quia hac in vita pra;parare < et sume yirgam in manu tua, et vade; en ego
    debemus, unde infutura-viyamus?Pnecipiturauleni < stabo coram te ibi supra petram Oreb, perculics-
    Moysi, ul ex co unpleat gomor, el repopal corani < que petram, et exibit ex ea aqua, ut bibatpopu-
    Domino, ser.vetque illud. in memoriam in omnes « lus. Fecilque Aioyses ila coiam seriioiibus Israel.»
    generaliones, per quod nimirum inleliigere possu- Quod atitem et bsec, el ca, quse supcrius dicla suni,
    TIHIS,quia sana el spiritualis intelligentia Scriptura- spiritualiter inteliigi debeant, Aposiolus manifesiar,
    rum nulla unquara generatione sit evacuanda. dicens ; « Quoniam patres iiostri omues sub nubo
    < Ccelum el lerra transihunl, Dei aulern yjjrba non fuerunt, et omnes mare iransicrunl, et omnes iu
    prxleribunt (Matth. xxiv; 35). »-.-'.-._ Moysebapiizati sunt in nube, el in mari, et onines
    . Filii aulcm Israel cpinederunt manna quadragiuta eamdcni escam spiritalem inanducayerunt, et omnet
    annis, donec venirent in terram liabitabilcrn, eumdeni potum spirilalem bibertint; bibebant au-
    '215).Ex cod. Casin.cprrigilur edilip. -: _-'.;-
    471 S. BRUNONIS EPISCOPI SIGNTENSIS 272
    tem de spiritali conscquente eos petra ; petra autcm AManus,
    , inquil, Moysi eranl graves, quoniam et
    erat Ghrislus (7 Cor. x, 1). > Quis autem igilur ad sacerdolum manus peccatorura pondere ^sepe gra-
    liiteram ea intelliget, quae Apostolus spiritualia csse vanlur. Mulium enira maligni spirilus in hoc labo-
    <licit? Venit ergo Moyses cuin omni niullitudine raiit. ut sanclorum oraliones ei manus impediant
    filiorum lsrael ad pelram, quoniam principes sacer- Hoc autem Aaron ct Hur seiitientes lapidem posue-
    dotum cum lola populi mullitudine tenuerunl Chri- runt subler eum, quo sedil Moyses, quatenus supra
    stum. Siabat aulem Domihus ibi coram populo firmam pelrara firraatus, slabilis ct inconcussus per-
    super petram, nec videbalur, quoniara Deus mancns maneat. Sed quid per Aaron, qui mons fortis inter-
    in homine non cogn03cebatur. Sed quid per virgam, prelatur, nisi illum intelligimus, de quo dicitur :
    « Dominus fortis el potens, DomTius potens in
    quapelra bis perculilur, nisi arundiuem et lanceam
    intelligimus? Seiriel aulem petra nostra arundine praelio? » (Psal. xxm, 8.) Quld vero per Hur, qui
    percussa non dedit aquas; iterum aulem lancea pef- ignis dicilur, nisi Spiritus sanclus, qui in igne disci-
    cussa est, el exivit sanguis et aqua. Sunl aulem, pulis apparuit? Merilo igilur Aaron, et Hur Moysi
    qui per duplicem virgse hujus percussioncm duo inaiius suslentant, ne lassentur, quoniam quod sau-
    crucis ligna inlelligere velint. Et vocavil nomen ctoriim n anus, virtules et opera stanl, neque
    loci illius teniatio, propler jurgium filiorum Israel, B rivunl, hoc Chrislus, Dominus noster,_el sancti Spi-
    el quia tenlaverunl Doniiiiumdicentes : <Eslne Deus riius gratia operalur. Factum est igiluri.it rtianus
    * in nobis, an non? > sic el Judaei lentantes Chri- Moysi non lassarenlur usque ad occasum solis, quo-
    stiim diccbant : « Si lu es Clirislus, dic nobis palam niam quem Christus, et Spiriius sancli gratia susten-:
    (Joan. x, 25). >ltem : «Si Filius Dei est, descendal tat, sine omni lassiludine usque ad mortem inbonis
    nunc de cruce, et credimus ei (Malth. xxvn, 43). >El operibus perseverat. Per solis occasum diei et vilae
    rnrsum : « Si lu es rex Judseorum, salvum te fac teminum inlelligiinus. Beatus ille, cujus manus
    {Luc. XXIII,57). > His enim verbis quid aliud signi- talibusadjutoribus sustenianlur. Fugavitque Josue
    . ficabant, nisi: < Est Deus in nobis, an non? >"Vere Amalec, et populum ejus in ore gladii. Quod lamen
    nort esl Deus in vobis, quia Deum rCpellilis avobis. Josue vincil, quod vitia, el maligni spiritus superan-
    Et sicut ipse ait: < Relinquilur vobis domus veslra tur, non Josuc, sed Moysi, non populo, sed sancto-
    descrla (Malth. xxm, 38). > Erat tainen Deus in rum oralionibus ascribendum est. Unde et subdilur :
    vobis, quia Deus erat, qui inter vos raanens loque- « Scribe hoc ad moiiumenlnm in libro, el trade in
    batur vobis. < auribus Josue; delebo enim memoriam Amalec
    < Venit aulem Amalec, et pugnabat conira Tsrael < sub C<EIO.» ideo eriim hoc in libro scribi, et
    < in Raphidim. Dixitque ad Josue : Elige viros, et C roemoriae commendari, et iri auribus Josue tratii
    « egressus pugna contra Amalec. Moyses atilem, et prsecipitur, ul quicunque ad simililudinem Josue
    « Aaron, el Hur ascenderunt super verlicem collis, Spirituales vincat inimicos, non sibi, sed sanctofum
    : < cumque levaret Moyses manus, vincebat Israel, sl meritis et oralionibus, et Deo miscranti et adju-
    < aiitem paululum remisissel, superabat Amalec. > vanti victOriam impulel; ipse enim pugnat, et vin-
    Quid enim Amalec, qtii populus bruluS inlerpreta- cit; ipse irietrioriam Anialecsub ccelodelel; ipse
    tur, nisi vitiorum multitudinem significal? Conlra vitionim muliitudinem destruit. < jEdificavilque
    baeeautem Josue minisler Moysi cum viris electis pu- « Moyses aliare, ct vocavit noirien ejus Dominus
    gnat.quia sancti et catholici viri semper contra vilia < exaudilio mea, dicens: Quia manus solii Do-
    bellum gerunt. Stat autem Moyses in verlice collis, < mini, et bellum Dei erit contra Amalec a genera-
    virgamDei in manu tenens, quia episcopi, populique < lione in gerierationem. > Merilo enim Moysespost
    reciores in altioribus Ecclesise soliis consliluti, vir- victoriam Domino altare consliluit, ut ei gratias
    gam correclionis et directionis manibus ferunt. agat, qui eum exaudiens viclOrisetribuil facultatem;
    Levat auiem Moyses iuanus, el vincit Israel; levant inde aulem el altari nomen imposuit : < Dominus
    sacerdotes el episcopi puras manus cura pfecibus ad - < exauditio mea, > id est Dominus exaudivit me;
    Beum, et victoria datur fidelibus; remiltit Moyses alque addit protinus : < Quia manus solii Domini, >
    manus, et superat Amalec; cessant ab oralionibus id esl virtus, et forliludo sanctorum, in quibns,
    eancti, et regnant in populo viiia ct peccata (214). quasi in propria sede Dominus sedet, el habitat :
    His autem facile intelligilur quam necessarium sit, < et belluin Dei erit contra Amalec, > id est contra
    Ecclesiae rectores semper pro populo Doniinum vilia et malignos spiritus a generatione in genera-
    exorare. Unde Apostolus ail: < Obedite praepositis \ tiOBem, quia pacein el concordiam nunquam inief
    veslris, et subjacele eis; ipsi enim peivigilanl, quasi se habebnnt,
    rationem 68 P™ animabus vestris reddituri (Ueb. CAPUT XVIII.
    XIII, 17). > Manus autem Moysi eranlgravcs. < Su- « Cumqne audisset Jethro sacerdos Madian cogna^
    i mentes ergo lapidem posuernn t subter eum, qno « tus Mpysi omnia, quse fecerat Dominus Moysi, et
    c sedit. Aaron autem et Hur sustentabant nianus « Israel populo suo, tulit Sephoram uxorem Moysi,
    • ejos ex ulraque parte, et factum est ut manus « quain remiserat, et duos lilios ejus, et duxit eos
    < illius non la.ssarentur usque ad occasum solis. > < ad Moysen, qui mutuo se salutantes lsetati sunt. »
    (214) S. Maxiinus Tauritien, hom. 2 De cruce, eumdem Scripluwe locurii similiter iriterpretatur.
    273 EXPQSITIO IN EXODUM. 27*
    Obtulil auiem Jethro holocausta, et hbstias Do- A . < erilis mihi in peculium de cunctis populis; mea
    niiiio, deditque consiliuni Moysi, ut conslitueret < cst enim omnis lefra, > quoniam quasi pr.oprios,
    tribunos, ct centuriones, et quinquagenarios, et et peculiares prse csetefis genlibus vos magis dili-
    decanos, tjui Judicarent populum, tales videlicet, gara. Et quamvis measit omnis lcrra, allamen vos
    . qui polenles essent ellimerent Dominum, in quibiis: soli erilis mihi in regnum sacerdotale, el gens san-
    essel verilas, el odissent avaritiam; ipse vero ma- cla, quia non diabolus, non viiia, neque lyranni,
    joribus negoliis operam"darel. Fecitque Moyses, ut sed Spiritus sanclus, sacerdoles, et virtutes super
    ille suggesserat. Quod enim Moyses, qui assidue vos, et in vobis regnabunt. •
    cum "Domino loqiiebatuf, utile consilium Jelhro < Venil Moyses, et convbcalis majoribus nalu,
    cognali, quamvis gentilis, non fespnerit, yirjs eccle- < populi, exposuit eis omnes serniones, quos man-
    siasticis, et in sublimilale constitutis exemplum < dayerat Dominus. RespOnditque universus populus
    praebuit, ut minoribus, quamvis peccatoribus, boria < simul: Guncla, quae locutus esl Dominus, Tacie-
    et ulilia suadentibus credere rion deiiigneritur. Unde < mus. > Omnia enim, quae illi populo dicebantur,
    et Apostolus ait: « Non alla sapientes, sed huinili- nobis dicla esse intelligefe debemus (216). Nos
    bus consenlienles (Rom. xn, 16). > Quales autem enim, si vOlumus ipso adjuyante gens sancta sumus
    judices esse debeani, salis compendioso sermone 8 et regnum sacerdolale, diabolo et operibus ejus
    eomprehendit, dum eos polenies, dominumque li- abrenuntiantes, Deb. fideliter servire proniisimus.
    liientes. veraces et sine avaritia eligi admonet, Impe- Teneamus ergo fidem, servemus promissa, quia pro-
    ditur enim niultuinque tufbatur reclum judicium, pilium et veracerii Dominunv habemus,, cui nos
    ubi ex his unum aliquid defuerit. Quod vero Ghri- servisse non poeniiebit. « Gumque retulisset Moyses
    siiani noh passim.nretemere omnibus comftiuhicare « verba populi ad Dominum, ail ei, dicens :. Janv
    debeant, ex hoc facile intelligitur, quia "rton prius « nnncveniam ad te incaligine nubis ut audiat .i.ne.
    Jethro cum senioribus filiorum Israel cibum sumpsit < pOpuIus loquenlem ad le, et credat libi in perpe-
    quam IiOlocausiaet hoslias Domino obtulerit. Unde < tuum. > Quod enira in caligine nubis cura Moyse
    et beatus Joannes ait: < Si quis venit ad vos, ethanc Dominus loquebalur, jam lunc suae incarnationis
    doctrinamnon aflert, noliie.recipere eum in domum, myslerium significabat. Sicut enim tunc Moysi lo-
    nec ave ei dixeritis; quienim dicit illi • Ave, commu- quebatur, sed nubis caligine teclus non videbatur,
    nicat operibusillius malignis (// joan. l, 10-12).» ita el poslea cuin Judseis loquens carnis velamino
    CAPUT XIX. teclus videri non potuit. De hac enim nube scriptum
    < Mense leflio egressioriis Israel de iEgypto(2!5) ,_ est: < Ecce Dominus ascendet super nubem leyem,
    < in die hac venerunt in solitudinem Sinai. Nara cl ingredielur jEgyplum (/»ai. x»x, l).'>
    < profecii de Raphidim, et pervenienles usque iri <Et dixit Dpminus ad Moysen: Vade ad popnlura,
    < deserlum Sinai.-caslramelati -sunl in eodem loeo: * et sanctifica illos hodie, et cras, lavcntque yesti-
    i lbique Israel fixil tenioria e regiorie moiitis. > < menla sua. El sint parali ad dicin lertiuni, die
    Eadem, inquil, die qua Jeihro recessit ab.eis-, filii < autem lerlia descendel Dominus coram omni plebe
    Israel profecti de Raphidim, castramelali sunl in « super naontem Sinai. Conslituesque terminos per
    deserto Sinai. Raphidim namqtie, ut dixfmus, sani- < circuitum,.et dices ad eos : Cavele ne ascendalis
    tas •juiicii inierpfelalur. Yenit ergo populus de < in monlem, nec tangatis fines illius. » Quid enim
    Raphidiin in deserlum Sinai, quia, poslquam viri per hodie et cras, nisi prsesens et lempus fulurum
    ecclesiaslici, sanumjudicium suscipienles, Dei man- intelMgimus? Qui igitur hodie et cras sanclificalur,
    dala custodire promillunt, ad majora deducuntur, pmni lempore sanctificatur. yeslimenta vero lavare,
    ut et Deum loquenlem audiant, et Spiritus sancki est a peccatofuin sordibus carnefti mundare. Nam
    gratias 69 plenius suscipiant. In Sinai enim filii quia carne anima vestitur, ideo vestimenta carnem
    Israel legem susceperuni, et Deum in nube et cali- significant; De bis enim vestimentis dicitur : i Omni
    $ine loquentem audierunl. < Moyses auiefti ascendit D ] teniporesint vesiiriieiita tua candida (Eccle. ix, 8).>
    t ad montem. Vocavitque eum Dominus de monte, Tertius vero dies, tertius post agni imniolalionem
    < ejt ait : Haecdiees filiis Israel i Vos ipsi vidislis mensis inlelligitur,: quo et; tanc Dominus super
    f quse fecerim ^gypiiis, quomodo porlavcrim vos montem Sinai,; et posiea Spiritus saiictus super
    « stipcr alas aquilarum, et assumpserim mihi. > Christi discipulos descendens, omnis sciemiae pleni-
    « Quod eiiiin super alas aquilarum filios Israel tudine fecit eosesse perfectos. .Constituunitir autein
    Deus poftaverit, verum non est, nisi. foftasse me- terniini supra liiontem Sinai, quoniam et mons Sion
    taphorice inielligatur. Nam quoniam aqiiilse prae suos terminos habet, ullra ijuos eos qui vocati sunt
    eselefis avibus altius volant, iride super alas aqui- accedere non licet. Quod enim Sinai hoc in loco
    larum elevati Aiisse dicuntur, quod e»s lerrena Sion significet, audi Apostolum dicentcm:,« Non
    pericula laedere non potuerunt. < Si ergp audieritis enirn accessistis ad traclabilem monlem etaccensibi-
    t voceni meam, et custodieritis pactum meum, lem ignem, et turbinem, ac caliginem;sed accessistis
    (215) Yulgaja haliet ^rfeterrd JEgypti. scripta sunl. Mullo enim niajoribus, donis quani
    (216) Hxc "ad dicta Apostoli, Rom. xy',. refernn- Hebrsei a Deocniiiulati ouirieiii fidem ct obedientiam
    tur. -Quiccuuquescripta sunt, ad nosliqm docirinam ei pfaesiare sludeamus. -
    "
    St-5 S. BRUNONIS EPISCOPl SIGNIENSIS VIS
    ad Sion montem, et civilatcm Dei viventis (217) A sicut bealus Lucas evangelisla scribit : i-Factus
    (Hai. xii, 18). » Quienim non vocatus ad gradus et est repenle de:ccelo sonus tanquam advenienlis spi-
    hoiiores ecclesiasiicos ascendere nttitur, ille procul rilus vehemenlls, el replevit tolam domum, ubi
    dubio ad interdictos terminos monlis accedii, ntorte erant sedentes, Et apparuerunt illis dispertitse linr
    lrtorietur. Unde etsubdiuir : -< Omnis enim qui guae tanquam ignis, sedilque super singulps eorum,
    < Teligefit rtionlem, morte morielur. Manus non et repleti sunt omnes Spirilu sanclo, ct cceperunt
    «Tanget eum,sed lapidibus opprimetur, aut con- loqui yariis Ijnguis, prput Spiritus sanclus dabat
    « fodietur jaculis, sive jumentuni fuerit, sivp homo, eloqui illis (Act. n, 2). > Ecce enim in utroqiieet
    <Tion vivel. Cuiu Cceperit clangere buccina, tunc sonus audilur, et ignis videttir. Sed in illo nubes.
    « ascendant in nioniem. y Quae eiiim prope sunl> caliginosa, iniioc aulem clarissimi luminis splendor
    mami tangurilur; quae vero lPnge^ aut lapidibus, aut apparet, quoniam illa umbra erat, aique figura, boc
    jjculis feriuntur; per ijuod non in praesenii, sed in autem verilas; quod enim ibi lonilrua, hic aposlo-
    fiiltirb corilra hbs tales judicandum esse signiflcat^ lorum voces in.telliguntur, quod ibi micantia fulgura^
    quasi enini de loiiginquo super eos lapides, et jacula hic miracula ubique fulgenlia; nubes vero densis-
    veiiienl, qiioniam non modb feriunlur, sed posihane sima, quse montem operiebat, apostoli sunt, salu-
    vitam aeternis suppliciis damnabuntur. Sive jumen- " laribus pluviis Ecclesiam irrigaiiles. Clangor verr>
    itim fuerit, sive homo, non vivet, quoniam sive bnccinse perslrepens veljemenler,. docloritm nmnium.
    siiiltus, sive sapiens hai^ctalia praesumpserit, morlis praedicaiionem: longe lateque iritonantem signifi^-
    periculo sulijacebit. Mnltos enira et faluos, et saeculi cabat,
    sapieniia prseditos, quamvis non vpcenlur, montis « Timuit populus, qui erat in caslris. Cumque-
    taraen linjus exeelsa audacter conscendere videmus ; < ednxisset eos Moysesin oeeur.sum Dei de loco-
    exspeclent igilur, doriec vocentur: exspectent,donec < castrorum, slelcrunt ad radicem moniis; totus
    buccina clangat^ Hoc esteriim, quod dicitur: « Cum « aulem mons fumabal, eo quod descendissel Dor
    coeperit buccina clangere, lunc ascendant in mon- < minus snper eum in igne, et ascendit fumus ex
    lem, > tUnc ascendanl, quando eis irivilatis dicelur; < eo, quasi de fornace. » Hic aulein limor admira^-
    « Aniice, ascende superius (Luc. xiv, 10). > tionis-el reverenlice erat. Quodaulem dicitur quiau
    « Descenditque Moyses de moiue ad pbpulum, et < veueruntdeToco castroruni in occursum Dei ad ra-
    « saiielificavit eum. Cumque lavissent Veslinienta < diees monlisSion, » id est quod in Aclibus aposto-
    « sua, ait a^l eos : Estote parati in diem tertium, et lorum dicilur : « Facia autem hac voce convenit
    •• ne appropinquelis uxoribus veslris.» 0 quantum _ mulliludo, et nienie confusa esl (ibid. u, 6); > con-
    ab illicitis abstinere dehent, quibus ipsa quoque venit populns de lola Jerusaiem ad radices montis-
    liciia Interdicuntur. De his enim Aposlolus ait: Siou, id esl ad eura locuni, ubi Sion, id est S. Ec-
    « Qui habent uxores,. tanqiiarii non habentes sint clesia, jactis quodammodo fundameniis sedilicaba-
    (I Cor. vn, 29). > « Jafti advenerat terlia dies.mane iiir. Ibi enim erant apostoli, ibi eral maler Jesu, ibi
    « inclaruerat, el ecce cceperunl audiri 70 lonitrua, in seraine, alque principiis erat loius mons Sion,
    <acmicare fulgura, el nubes densissima operire et mente confusa est, prae limore videlicel, et admi-
    < mOntem, clangorque buccinse veheirienler Obstre- ratione. Unde ethic dicitur quia:< timnit-omnis
    < pebat.» Vide quam bene ulrumque testamentum populu1!,qui erat in caslris; » hic enira timor illura
    sibi respondeai, et quam convenienler Peritecostes limorem significabal. Totus autem mons furnabat,
    in utfoque celebretur. ln Aclibus apostolorum scri- eo quo.d descendissel Dbminus super eumin igne, ct
    lytUiriest: <Tunc reversi sunl Jerosolimam a monle, ascendit fumus ex eo, quasi de fornace. Ilocenim
    <|ftivocatur CMiveli,et cum iniroiissent in ccenacu- prtedixerat Joel prophela , dicens : < In diebus illis
    lum, ascehderunt ubl martehanl Petrus, et Joannes, efiuiidam Spiritum meum' super oninem carnem^
    c't Andreas, et Thoriias, BanhPlomceus, et Malthceus, et prophetabunt filii vestri, et filiseveslrse, etc., et
    Philippus, Jacohus Alpbaei, et Simon Zeloles, et ij dabo prodigia in coelo sursum, et signa in lerras
    Judas Jacobi. Hi omnes erant perseverantes unani- deorsum, sangninem, et ignem, et vaporem fumi
    iniler in oratiofle cum mulieribus, et Maria maire {Joelti, 28). > Non enim poterant non ardere, et
    Jesii, et fratribus ejus (Aet. 1,12). > Haectam sancta nonfuniare,quos lantus ignis Spirilus sancti succen-
    coadunalio vocalur EcClesia; baec dicitur mons defat. Sicul enim per funium ignis adcsse monstra-
    Sion. ln hiinc monlem descendit Dominus, servaf» tur, ila per verborum conslaiuiam, per linguarum
    quodammodo' similitudine, et tempore quo descen- diversitalem,Spirilus sanclus in aposiolorum cor-
    dit in monlem Sinai. Jam enim, iriquit Moyses, dibus ardere lnonstrabatur, Beala illa corda, quse
    adveneral dies lertius, el mane iriclaruerat,-et ccepe- lioc igne replcnlur! beati llli, qui sic arde.re nieren-
    iiint audiri tonilrua, ae micare fulgura, elc. Dicaraus tur! Stnpebant aulem oirines, ct uiirabaiilur dicen-
    ergo et nos : jam advenerat terlius mensis9 et Pen- tes: « Nonne isti, qui loquuntur, Galilsei sunt? Et
    tecosles, id est qiiinquagesimus dies inclarucrat, et quomodo nos audivimus unusquisgue lingnam no-
    f.217) Id. t:od. S. Cf. Laurenl. : Non enim aeces- sed econtra nccessistis ad Sionmontcm, clc. Consonat
    sistis ad tractabilem, et accessibilem ignem et lurbi- cod. Gasineiisis.
    nem, ei caiiginem el procellam, -eiftibw soimm,-,.ctc.
    £77 EXPOSITIO1N EXODUM. 278
    stram illos loqueriles? > (Act. n , 8.) Hic ergo A altius enim episeopis quam sacerdotibus ascendere
    fumus monstrabal exteriiis, quanlus qualisque ignis conceditur, et quaedant Dei secretorum agunt
    arderet interius. Sequitur : < Eralque mons e-m- episcopi, quse caeteris .sacerdotibus agcre non liccl.
    « nis lerribilis, et sonus buccinse paulatim cresce- Dcscendiique Moyses adpopulum, el omnia narravit
    < bat in majns, et pralixius tendebatur. Moyses eis. Sic eniin et aposlolj, qusccunque audierunt a
    < loquebatur, et Dominus respondebat ei. > Cui Domino rtarraverunt nobis.
    cnim mons iste, id est ctetus apostolicus non vide- CAPUT XX.
    batur esse lerribilis, qui bomines prius inscios, et . < Loculusque est Dominus cunclos sormones lips:
    vix unius linguse peritos, minc omnibus linguis < Ego sum Dominus Deus tuus, qtii eduxi le de terra
    ic-qui audiebat ? Crescebat autem paalatim sonitus « ^Egypti, et de domo serviiulis. > Hos autein ser-
    l-iiccinse, et prolixius lendebalur, quoniam aposto- mones cum Dominus lbqueretur, cunctus populus
    lorum vox, et praedicaiippaulalim proficiens cresce- audiebat. Hsec sunl <lecem verba legis, in quibus
    bat^ ct longius audiebatur donec .<in omnem terram tota lex continetur, qu;e quidcm, cunclis autlienti-
    exivit sonus eorum, et in fines orbis terrae verba bus, prius in inoiue loculus esl; posiea vero bis in
    eoruni (Psal. xvin, 5). » Haecest enim illa buccina, labulis lapidcis scripsil, quoniam primas labulas
    cuidicitur : « Glama, ne cesses, quasi tuba exalla ' Moyses iratus confregerat.Tn principio aulem locu-
    vocem tuam (Isai. LVIII,). t—« Moyses antem loque- lionis docet eos, quis sit, dicens : « Ego sum Donii-
    « batur, et Dominus respondebat «i; » quoniam, nus Deus tuus, » cui non immerilo obteniperare, et
    pradicanlibus apostolis, eorum corda Dominus re- crede.re debes; qiioniam ego « eduxi te.de-terra
    sjiondeiido tlocebal. Siquidem non ipsi, sed Dominus iEgypli, etdedomo servilulis, » . .
    loquebatur in eis. < Non habebis deos alienos coram me. » Hoc est
    < Descenditque Dominus super montem Sinai, mandatum, qqo omnes dii abjiciuntur, el unusac
    < in ipso monlis verlice, et vocavit Moysen 5n cacu- verus Deus adorari praecipitur, qui ubique est.in.
    < nien ejus. » Stat auiem Dominus super verliceis cujus cOnspeclu stat omnis creatura. Et ideo dicit,
    niontis Sinai, per quem Sion inlelligilur de quo ceramme, quia qui coram.eonon sit, nusqiiam sil.
    ait: < Ego aulein constitutus sum rex ab eo super Pro hoc autem mandatp et SS. aposloli et cseieri
    Sion monlem sanctum ejus (Psal. n, 6); > ibique marlyres sunt jnierfecti.. Merito igiliir poniiur pri-
    in ipsum ejus cacumen Moysen vocat, per quem mtim, quod prins defendere necesse eral. Secundum
    apostoli inlelliguntur, qui super universam Eccler aulem mandatiim esl: « Non facies libi sculptile, >
    siam principesconstituli, alliores prae caeteris pos- r/ in quo idolorum et sijnulacroruni pmnium religio
    sident sedes,< Dixilque ad eum : Descende, el conle- evauuatur (218). Neque omnem siinilihidinem, qua?
    stare populura, ne forte velit transcendere terminos est in ccelo desuper.ut solis, lunse et stellarum, et
    -ad videndum Dominum, etperealexeispluririia mul- quaein terra deprsum, ut Saturni, Jovis elMercurii,
    Tiiudo. > Terminos namque transcendere, est eccle- neceoruni quai sunt in aquis, ut Nepluni, et Nym-
    siaslicas dignilatesconlraDei voluutatem usurpare. pharum, el quse sub terra, nl Plulonis, Charoniis,
    Siet igilur unusquisque iu suo ordine, neque prius- Cerberi et similium. Ttec enim- oinnia gciililitas
    quani vocelur, interdictum sibi terminuin transcen- ^ecepla colebat, et qu.ia eos videre npn polerat*
    -ilere velit. 71 Sacerdotes quoque el popu!i,qui ac- eorum simulacra adorabat.« Ego enim sum Dorainus
    cedunt ad Doiiiinuni,sanclificentur neperculiat eos. « Deus tuus, forlis, el zelotes; >.cl quia fortis sum,
    -Hoc est enim, quod Aposlolus ait: < Ideo inler vos vindicare me possuni; quia vero zeloles, utrobique
    -inulii infirnii, et imbecilles, et dorniiuril mulli. Si merila reddam. Zeloies eniro, qui diligil, et qui
    enim nosmelipsos judicaremus.npn ulique judica- odit, inlelligi potest. < Visilans iriiquilatem palrum
    icinur (// (lor. xi, 30)..»"Timeat ergo nepercutiatur, < in filiis in lertiam et quartam generaiionem
    qui non sanctificalus ad Doniinum accedere praesu- « eorum, qui oderunt me, et faciens misericordiam
    mii. Accessit enim rex Ozias, et lepra percussus D ] < in millia his, qui diligunl me, el cuslodiunt prae-
    cst; accesserurit filii Aaron, el morlui ceciderunt; < cepta mea. > Filius enim, si bonus fuerit, npn
    sccessilDaihara etAhiron, etdevoravit eos terra; -porlaliit iniquitalem patris; si vero maltis fuerit, et
    accessil Oza ad arcam, et percussus a Doinino in- snain, el palris iniquilatem luendo suslinebit. Quod
    teiiit. Sequitur : - si et pater bonus fuerit,.,el:a palris bonitale lilius
    - « Vade ei descende, ascendesque tu.et Aaron nori recesserit, niullo majoribus Jbonis pro palris
    - tecuin : sacerdoles auiem et populus, ne trans- bonitate ditabitur. Inde er.irn est, qupd semen
    - » eaiit tcrininos, nec ascendant ad Dominum, ne Abralue a Dpmino diligebatur; inde et de tribu Juda
    « forte inieiiicial illos. > Hoc audianl sacerdolcs, et propler David, regnum penilus non auferlur.« Non
    suis terminis contenti illuc ascendere nort praesu- < assumesnomenDeituiinvanum: necenim habe-
    "inant,''quo soli Moyses et Aaron jubentur ascenilere; < bitinsonlemDominuseum.quiassumpseritnomen
    *
    (218) Caslus Innocens Ansaldus 0. P. in libro* gendum, ut non vetenluf modo alta sculptilia, sed
    iuscripio : De sacro et publico apud elhnicos pictarum iiec etiam picturae et levia sculpiilia, quse anagly-
    tabularum culiu, adversus Graicos schismaticos, erii- pliica dicunlur.
    diiissime demonstrat, locumillum Exodi ita inlelli-
    279 S. BRUNONIS EPISCOPI SIGNIENSIS 2S0
    < Dei sui fruslra. » Hic enim et omue niendaciom A dico, quod in festivis dicbus, etiam a licilrs vacare
    tollilur, et gralia Dei, rie in vanura recipiatur, in- iron debeamus, quoniam quidquid conlra sanclortim
    dicitur. Nam uterque reus est, et ille, qui in Christi constilutiones fit, peccatum esf (219).
    nomine]uraf, et noncuslodit, et ille qui in Cbrisli < Honora patreni tuum, et malrem tuani, ul sis
    nomine Tocatur. Christianus, et fidem Chrhui non < longsevus super lerTam, quam Dominus Deus luus
    observat. Et quidem nomen Domini in vaimm assu- < dabit tlbi. >Magnum est hoe mandatum, quodqui
    mit, et quasi parvipendens pro nihilo repulal, qui- observaverit, et terra habrtaiionis, et longa vita eis
    cunque ea, qiiae vel aflirmal vel negat, non custodit. promitlitur.Quamvisenim juxla lilterarii Intelleettini
    Ctiiri veroquasi pignus ftomen Domini tibi credrtur, nientetn aedificet, plenumqiie -sit pielatis ; majus ta-
    reCordare "pignoris, et noli abjurare promissuni. men atiquid signifieare videtur. Paier enim noster
    < Meinenio ul dieni Sabbati sanctilices. » Sic enim ille est, eui quotidie dieimus : t Pater nosler qui
    diciiiir : « Sanctificateiejuiiioni. > Sabbaiiiiwsancli- es in coelis (Matlh. vi, 10) : » niater ven» nostra,
    ficare esl, a bonis operibus non cessare. Cum enrm sancta Ecclesia, quae nOs ex aqua et Spirilu sancto
    Sabbatum per se sanctum sit, bene operando fit Doraino genuit. Hos autem si honoramus, omnia
    saiictus. < Sex diebus operaberis, el faclcs omnia legis mandata adimptemus. Qui enim peccat, Domi-
    « opera tua; > id est opera luae uliliialis. Ciini enim " Bum inbonorat, qui peccare omnibus interdicil : qul
    male agis, rion • lua, sedI diaboli opera facis. vero proximum in aliquo laedit, corilra Eeclesiam
    « Seplimo autcm die Sabbatum Doniini Dei lufesi*. facil, cujus membrum el filius ipse est. Id ipsum
    r rion facies in eo omrie opus. > Reprehendilur igitur est: honora palrem tuum, el malreni, quod
    Chrislus quasi male agens, quoniam muha in Sab- est r « Diliges Dominum Deuni luura ex tolo corde
    batis opefabatnr; Sabbato enim hominl.qnem sana- luo, el proxiraum tuum,sicut leipsum (Matth. xxii,
    verat, prsecepit.-dicens : « Tolle grabatuni tuum, et 37). * ^
    anibula (Joan. v,8). » Aliter ergo Christus, aliter « Non occides, non meechaberis, non furlum-fa-
    Judsei de Sabbatp intelligebant. Nam quia dicilur : < cies, non loqueris contra proximum tuum falsum
    < Nibil operis facietis in co, > eliam bonum opus < tesiinioniiim : non concupisces domum proxiuii
    si in eo Reret, putabant essepcccatum.Quorum stul- < tui : non desiderabis uxorem ejus, non servum,
    titiam Dei sapienlia irriilens, dicebat : < Si licet < iion ancillam,lion oveni, non bovem, non asinum,
    Sabbato curare? » (Luc. siv, 3.) El nullo quidem < nec omriia quse illius sunt. > Haeceniin quinque
    die lot hornines, quot in Sabbato Salvalor nosler mandala ad proximum, qiiinque vero superiora-ad
    sanasse legilur; unde dalur inlelligi, 72 qu'a 'uc ,P Deum speclant.Etquamvis lrsecin illis coniineantiii',
    melius Sstbbatum eolit, qui pkis bonitaiis, niis_eri- salisqueiii iilis inlelligi possent, voluit tanien Deus
    cordise et pietatis in eo Operatur. Scd nunquid uno norainatiin et specialim ponere, quoniarainhis ho- -
    iaiittim die in hebdomada, bona agere, et sabba- raines frequentius peccant. Cum enira prse cseleri»
    tizare debemusr Omni namque die Sabbaluni est baec inlerdici audiuni, curiosius baec evilareelfu-
    illis, <|iii omni die decltnanl a malo, et faeiunl bona. gere debent. De concupiscentia vero dicil Apostolus :
    Quiescere eniin ab operibus, quid nisi a peccatis de- « Concupiscentiam nesciebam esse peccaium, nisi
    •bere qniescere significabai? Dicatur ergo : < Sabba- lex diceret : Non concupisces (Rom. vn, 8). >
    '< tum esl, non facies in eo omne opus lu , et filius Quoinodo eniin noii polestcsse peccatum,quod pene
    « tuus, et filia lua, et servus luus, et ancilla tua, in pmnibus esl causa peccali? Fornicalores enini,
    < jumentuin luum, el advena, qui csl inlra poitas adulteros, fures et raptores concupiscentia facil, et
    « tuas; » haecenim omnia nbcere possuni, aique in alia quidem mulla ex hac radiee oriuntur, quas si
    bis oinnibus peecanius. Non enim solum si filius, et succisa fuerint, pariter cum ea ccssabunt.
    servut meus, el advena, qui in mea cusiodia est, < Cunclus autem populus audiebat voces, el lani-
    per meara negligentiam furanlur et occidunl, el aliis < pades, et sonilum buccinse (220), monleraque fu-
    niodis delinquunt, peccatum milii est; verum etiara ]D < lnanlein, et pcrlerriti, ac pavore concussi sletcrunt
    si juiiienCum meum aliis damnum inferat, mihi ini- < procul.dicentes : Loquere lu nobis, et audienius,
    pularidebet. Sex enin» diebus feeit Dens coehini et « iioii Ioqualur nobis liominus, ne forle moriaraur.i
    teriain, mafe et oinrtia quae in eis sunt,et requievit Mons enim isle apostolos designat, per quem igne
    in die seplimo; idcirco benedixit Doiniiius die Spirilussancti inlerius ardent; ideo exierius furaare
    septimo, sive Sabbato, et sanctificayit cum. Re- videnlur. De his enim dicitur : < Tange montes, et
    quiescamus igitur et nos omni die, nihilque mali fumigabunt (Psaf. CXLIII,S); » non enim fuinarent,
    operemur, quatenus, et dies nostri omnes benedii- -nisi arderenl; fumus igilur pro incendip ponituf.
    caniiir. < Diesenim illi, til Aposlolus ail, niali siini, Por voces autem et sonituiii buccinae, qui in monie
    in quibus mala opera fiunt (Ephes. v, 16). » Onines audiuntur, verbum praedicationis inlclligitur, per
    iglur dies riostri vertunlur in Sabbatum, si in oin- aposlolorum ora ubiqtie resonans. < Non enim, ut
    nibiis quiescamus et cessamus a nialo. Nec bpc - ipsa Verilas ail, ipsi loquebautur, sed Spirilu» saii-
    (219) AUudit S. Brmio ad SS. canones quibusdam snn'.-
    lemporibus et festivis diebus vctanles solemnilaiein (220) Ita Vulgata, ct cod. bibl. M. A.
    Btiptiarum, choreas et venalioncs, qux alias liciue
    281 EXPuSITIO IN EXODUM. 282
    ctus in eis (Acl. VT,10). >Lampadesautem splendor A placabileni-etprpj.iiiiim faciriius, oves Videlicct et
    sunt niiraculbrum. Perleiriti aiitem, el pavore con- boves bflerendo. Oves eiiirii pffeiimus, cum patieii-
    cussi Judaei fuerunt, qubniani ad apostolos venienles Tiam et simpliciiatem Deo voveiiius. BOveS'aufem",
    dixeruiit: < Quid faciemus viri fraires? » Quod quando nos sub jugo Christi liuniiliainus. Hoc au-
    beatus Pelrus ;ait:«Prenilenliam agiie, et baptizetur lemnon in sola Jerusalem, sed in omni loco: Derl
    uriusquisque vestrum- (Act: ii, 38)< » Quid eniiii jubeljin quo fuerit menioria nominis ejus ; quo-
    aliud dicere erat : < Quid faciemus, viri fralres?» •iiiam el allare ubique habemus ;_siquidem nos ipsi
    nisi qubd populus dicebat Moysi: « toquere tu no- allaria sumus, et hbstiae, quas bffeririius,' iquia-riori-_
    bis, et audiemus? »- Utrumque enim -ex : limore aliuride eas accipimus, sed in nobis eas poiTamus.
    procedit, XJuid faeiemUs, inquiunt, ioquiuiini, date « Quod si altafe lapideum feceris iriihi, non aedili-
    consilium : « non loqualur nobisDoiiiinus,ne forle « cabis illud de sectis lapidibus. > Flf enira allare
    moriamur. > Qui enim apostolis Ipqueniibus cre- de lapidibus. quando ex iiifriiciuosis et peccatori-
    dere noluerunl.ijuandoque ipsum Dpniinuni'.oquen- . bus honiinibus, Ecclesla sedilicatur. Unde scriptum
    tem, el mortis sentenliam infereiiteni, audiluri sunl. ;esl: «"Poleris est Deus de lapidibus stiscilare filios
    Hoc igilur timentes dicunf :.< Loquere -tu^npbis, .Abralise (Maithnx, 9). > Non autem de sectis lapidir
    ,« quid faciertius ? >Date.corisilium, niPnstraie.viam, ; bus hoc.altare aedificaiur, quia nori estperspnaruni,
    non Toqiiatnr nobis Dbminus, ribn irascalurnobis, acceptator Deus, sed in omiil gente.-qni iiniet Deuni
    pe-.cavimus, veiiiampelimus. « Et ait Moyses ad et operalur juslitiam, accepliis est illi. UndeTet
    <~populum : Nolite tiraere; ut enim probaret vos, AposlOlus ait: < Yidele, fratres, quia non. niulti
    <;venit Dcus, et lerroriiHius esseiin vobis, et non riobiles secundum cariietn.nnn inulti potenies, yel
    < peccaretis. ».Hoc eniiri et Petrus dicebat: < Pce- sapientes sunt inler vos. Sed quae stulta :sunt, e.le-
    niteniiam agiie, et :baptizetur unusquisque ve- git Deus, ut perdat sapientiam, el-infirhia ;elegit
    strum. » Nolite limefe :' nbn ad pefdendum, sed . Deus, ut confundat fortia (/ Cor.: i, 26). » Si ergo
    ad servandiim vos, venil Deus. Si enim non ve- solos.sapienles, diviies, nobiles et polenies admo-
    nisset, et locutus fuisset, peccalum rton habere- iiuissent appsloli. et prsedicassent, lunc : d.e seciis
    tis 73 amodo excusationem non habebilis de_pecca- lapidibus altare conslruere conarentur ; sed quia
    : tis veslris : probati enim estis_,vocati estis, signa et lii tales magis lerrena, quam ccelestia appeiebaiil,
    miracula vidistis; nolite ergo peccare, conveitimini, apostolorum prsedicalionem et Gbfisii passiorierii
    el limele Doinirium. Sequitur;;". siultitiam repuiabant. Unde Apostoltis ait; ,c. Nos
    < Stetilquepopulusdelonge: Moysesautem acces- r praedicamus: Cbrislum crucifixum, Judaeis qiiidem
    i sit ad caliginem, in qua eral Dominus. > Quid enim scandalum , genlibus autem stullitiam (ibid:, 23). J
    per caliginem, nisi Scriplurarum obscuram, el pro- Ideo auteni subdilur: < Si enim levaveris cultrum
    fundam scienliam inielligimiis ? secundum iilud : <tuumsupereo, polluelur. ».Quid enim percullrum,
    < Tenebrosa aqna in riubibus aeris (Psal. xvn, J2). > nisi gladi,uni;spiriius. qtiodest verbum Dei, intelli-
    Ab hac aulem populus longe sjat, solus Moyses eam gainus ? Hic autem culler -ad maclandam hosliam
    ingredilur, quoniam soli sartcti, el spiriluales' viri super allare levaiur, quandoin pppulo Christi pas-:
    secreta Scripturarum sacfamenla inlelligunt, ibi- sioiiem,elqualiler agnus irt cruce iramolatus fue-
    que Deum inveniunt. Neque enim credeiidum esi rit, doctores praedicant, Polluilur aiiiem culler, id
    lolum illuni populum haec intellexisse, quaelnnc in esl sarictorum praedicalio -superiali. altari, elevata,
    illacaligine Moysi revelata fiierunt. quaiido conlemplui et derisipni ab eis habetiir, Uiide
    < Djxiique praelerea Dominus ad Moysen : Haec ipse Dominus ait: < Noli.le. dare sanclum eanibus,
    <".dices filiis Israel : vos vidistis, quod de coelolocu- neque millefe margaritas: ante porcos (Mqttli. vn,
    < tus sum vobis. > Non enim de coelo, sed de monte 6).-» Sequilur : < Nonascen.des per gradus ad altare
    Dominus loquebatur. Nisi forle per cceluni, aerem .< meiim, neTeveletur lu.rpitudo tua. »Ecce jam aliud
    inielligamus, qui frequenler pfo ccelo accipilur. D allare, caeteri.sque excellenlius, ad quod per gradus
    Unde est illud : < Vplucres cceli (Psal. vni, 8), > tamen ascendere interdicitur. Hbc enirh altare
    cum utique Volucres in ccelum non ascendunU fides est Trinitatis, ad quariT ille per gradus ascen-
    < Non facielis deos argenteos, nec deos aureos dil, qui niajus et minus in Trinilate credit,,et intelli-
    < facietis vobis. > Hoc audfant avari, qui aurumet git. Plane igitur, et non per. gradus ad hoc aliare
    argentum quasi deos. colunt et venerantur. Unde ascendamus, el.Patrem ,.:el Filium,. et Spirjtum: san-
    avaritia idolorum servitus dicilur (Gal. v, 20). ctum sequales esse credamus. Per gradus enim Af jus
    « Altare de lerra facietis mihl; » allare naniqiie de . ad altare ascendi.t^ ideoque ejus furpitudo, ejris
    lerra homo.est, quia de Terra faclus est homo. slulta.et nefanda hseresis cunclis gentibusestreve-
    In hoc enim altari Ghristi carnem et sanguinem- lata : ascendens enim , cecidit, fusisque Viscerib.us/
    suscipit; in.lioc altari. fitillud sacrificiiim, de quo - lurpiier, et inaudita mbrteinteri.it.. : r;
    Psaimista ioquitur, dicens : « Sacrificium Deo spi- ,,'CAPUT;XXI.-:,,,:, _:/;:...-
    ritus contribulaius (Psql. L, 19). > Unde-et subdi- « Haec sunt judicia, quac prbppries iiiiis Israel.
    lur : « Et pfferetis super eum holpcausta, et paci- < Si emeris servnm Hebraeum, sex "annis -serviet
    i lica Testra. > Iii hoe allari,' Deuni quidem nobis < libi, in septimp cgrcdictiir libcrgralis. Gum.qu^"
    2S-) S. BRUNONIS EPISCOPI SIGNIENSIS 284
    « vesle inlraveral, ciiin tali exeat ; si habens uxo- A A< dominus diis, el applicabilttr ad oslium et posles,
    < rem, et uxor egrcdiaiur siniul. > Quid enim per < perforabilque aurem ejus subula, eterilservus in
    Hebraeum,qui transiens interprelalur, njsi eos, qui ..< perpeluum. » Bonus servus, qui dominam diligil,
    ad Ecclesiam et ad fidem catholicam trariseunt, lanique religiosam uxorem, el tam praeclaros .filios.
    intelliganius ? Hos autcm Christus Dominus noster el filias, magisque vult cum his servus mancre,
    (qui per Moysen^ cui isla dicuntur, significatur) quam, his relictis, egredi cum liberlate. Non enim
    suo prelioso sanguine emit. Sed quia sex diebus omnes servi mali. Bonus eniui servusille est, cuidi-
    facius est mundus, et sex aetalibus consistit, fre- -citur: « Euge, serve bone et fidelis, intra in gau-
    quenler pcr sex annos, vel dies omne vitse hujus diuin Doniini tui (Matth, xxv, 21). » Hunc ergo
    tempns inlelligitnr. Sex ergo annisservit, qiii omni servum offert dominus diis : ille ulique dominus, qui
    =vitaesuae tempore servit. Sunt auiem qui fideliler supcr jumentum suum hominem a latronibus vul-
    -scrvinnt, et a Domini sni servilio, et servitule nun- .neralum imponens, duxit in stabulum, et.curain ejus
    <juamrecedere volunl. Sunl autera alii, qui, quam- cgit. Sed quibus diis, nisi episcopis et Ecclesise recto-
    nris-serv.ire videantur, elindomp Doraini sui, quse xibus? Si enim regum filii reges dicuntur, cur Dei
    •cst Eccle?ia, ornni vilse suae lempore conversenlur, ™Jilii dii non dicantur? Dicit enini Psalmista : « Ego.
    graviier tamen feriint 74 servilutem. De lalibus dixi : Dii eslis el fllii Excelsi omnes (Psal. LXXXI,
    igilur dicitur: < ln scptimo anno egredietur liber 6). > Isli autem dii,. et ostium dicuntur et posles;
    gratis. > Bonuset cleinens Dominus qui, qnamvis quoniam in inlroitu ecclcsiae stantes, omnes venien-
    servum stmin inlideleni et nequani esse seiai, de les in ccclesiam inlroducunt. Merito ergo bonus ser-
    -domo lamen eum nou expellil ; exspectat sepiinium viis diis offerri, atque ad ostiura et postes appli-
    -aininm, exspeclat Diiem hebdoinadse, el terminum cari dicilur, quoiliam omnis qui Chrisiura el Chri-
    -vitae; si vel lunc conversus pcenituerit, et nocivam slianam religioiiem diligit, his.semper adbserere de-
    liberlatem non dilexeril, adliuc cum Domirio siio sideral, el Verbavilaeab eis defluenlia, vigilanli sera-
    -poleril liabilare ; alioquin egredielur liber, sed perque aperla aure cofdis incessanter suscipii;
    -Bial.iiibcriaie. Soli eiiim illi liberi sunt, qui Doinino < qui eniin ex Deo est, verba Dei audit (Joan. viii,
    -serviuni. Et graiis quidem iiber egreditur, quia il). >Unde el subditur : < Et perforabit aurem ejus
    nihii apud Comiiiuin de ejus pecunia, vel subslaiitia « subula, eteritservus in perpeluutn. » Ulae enim
    Telinetur.Unde et subditur: « Cum quali vesle inlra- aures sunt apertae el perforalae, qnse semper ver-
    « veiii, cuin tali exeat: » male quidem indutus ve- bum Dei audire cupiunl; sic e conlrario illae sunt
    nil, et male indutus recedil; quoniam illam vesiem pt clausae, de quibus dicitur : < Sicut aspidis surdae,
    <:andidamperdidit, quarn in baptismate suscepil. In- et obiuraniis aures suas , quae non exaudiet vocem
    duilur auiem prima veste, prinlseque conversalionis incantantium (Psal. xvn,6j. > Siemus igitur et
    indumenlo. De hacenim vesie Ecclesiadicil: «Exspo- nos adostium, et postes, et aures perforatas et
    -liavi me tunica niba, qnoniodo induar illa? » (Cant. apertas allius erigentes, Dbminum diceniem audis.-
    v, 3.) Qui enim sic loquitur, non vulta Dei rece- mus : « Qui habet aures audiendi, audial (Marc.
    dere servitute. « Si habet uxorem, el uxor egredia- iv, 23); > el beaitim Joannem : « Qui habel aures,
    « tur simul; » nialum maritum mala uxor sequalur : audiat, quid Spirilus dical ecclesiis (Apoc. n, 29). >
    hseceiiim varia religio esl, et slulla mundi hujus sa- Subula auiem, qua aures perforanlur, Spirilus san-
    p;enlia intelligilur; hasc uxor malos, et viliorum cti afflalio intelligilur.
    -filios gignit et nulrit: de hac enim avari, superbi et « Si quis vendideril filiam suam in famulam, non
    r.qitores oriuntur. Hsec ergo lam impia pellatur de « egredietur; sicut ancillse exire consuevefunt. >
    Ecclesiae penetralibtis. Quae enim superius exslitil uxor, nuric filiavocalur^
    « Sin autem dorainus suus dederit illi uxorem, et CbTistiana namque religio et uxbr esl, cum lilios
    « peperit filios, et filias, mulier, el liberi ejus erunt generat; et filia est, cum ipsa ab aliis generaiur.
    « domini lui, ipse vero exibit cum veslitu suo. ».& Generalur enim a prsedicaioribus in cordibus audi-
    N:dli servorum fit violentia, nullus retineiur invitus, Toriitn. Unde hic dicitur:« Si quisvendideril filiam;»
    -vult recedere, relinqur.t domeslicas vestes, recipiat vei»3itcnim praedicator filiam suamjid est Cbrislia-
    proprias, eas videlicet, de quibus modo superiusi nam religionem, quando prelio fidei quodamraodo
    dlximus. Huic cnim servo dominus suusdedit uxo- generat. Bene autem famula vocalur, quoniam milli
    -r m, sanam scientiam et ecclesiasiicam religionem, siiie fidei pretio dalur : nemo enim baplizatur, nisi
    qnse peperit ct filios et filias, per quos mores hone- priiis fidem promiltat. H*c aulom non egreditur,
    stos et virtules intelligimus; laics enim filios et filias5 sicut anCillaeexire consueverunl, sedcaste iradilur,
    gfiieiat Christiana religio. Haec igitur niulier cumi honesle ducilur, et religiose suscipitur : bene in-
    liberis suis ingraturii et fugitivum servuift noni duta, beue composita, et bene orriata, ut ineriio pla-
    scquitur, sed, ea-recedente, cura eo remanet, a-.quo,> ceat emplori. Si displicuefit oculis domini sui, cui
    servo tunc fidem promiltenli lradita fuerat. « QuodI tradita fuerit, diniillal eam; prpulO autem alieno
    « si dixeril servus : DiligOdominura meum, el uxo-- ' vendendi non habeat potestaiem (221), si spreverit
    « rem, cl liberos, uorf egrediar liber : offcral ctfin' ca;n. Mulli eniin baptizati §unl, ct ChrisTianam rc-
    Sli\) Cjad.:Casin. noii habebit polestatem.
    ?85 EXPOSITIO IN EXODUM. 286
    tigionem ciim amore susceperunt, qui male vivendo,i, A , Chrisliani esse creduntur. Si vero tria ista non
    ct per flagitia ruendo, quanium eis ea displieeat,, fecerit, et ea, quse niodo diximus, simulare nescie-
    p iienler osieiidunt. Irascunturenimeifugiiint, si benee ril, illa egredielur gratis, et absque pecunia, quia et
    sgere admoneanlur : hi.aulem dimiiliini eam, quiai il!e religionem perdet, et peciiniam non acquiret. Et
    aolunt vivere et habilare cum ea. Populp aulerai multos quidem lales vldemus, qui a prima suaecon-
    alienb vendendi non habent poteslatem, quoniami versaiionis religione separali nescientes decipere,
    75 qui eam spernit, aliis eam tradere, et praedi- quales sunlintef ius, talesexleriusapparcni.
    e;ire non licet; secundum-ilhid: « Peccalori autemi i Qui percusserit hominem , volens occidere-,.
    dixil Deus: Quare lu euarras jusliliain meam, ctt « nioiTe moriatur. > Oiiinia eriim, quse vel in Ye-
    assiimis testainenium mcum per os tuum? > (Psal.. Teri, vel in Novo Testamenlo scripla sunt, si juxla
    si.viii, 16.) Unde el Apostolus : « Qui praedicas3 litteram inleiiigi non possunt, spiritualiter inlelligere
    «on furandum, furaris; qui dicis non moechaiidiiiii, , necesse esU Homicidseautem alii corporis.^ajii ani-
    moecharis; qui abominaris idola, sacrificium.-facis. mse. Hserelici eniiii, el adulalores animas occidunl,
    (Rom. n,22). > SoH igitur illi fiVem Chrisii aliis- _ quod quia sponle faciunt, nisi poeniieiiliam egerini,
    vendani, ettradant, qui eam diligunt, el abea re-. morle seterna morienlur: Ad quorum simililudinem
    eedere nolunt. :-.- " de cprporis quoque homicidis inlelligendura est.
    « Sin auiem Glio suo desponderit eam, juxta mo- « Qui auleni nbn est insidialus, sed Deus Iradidit
    < rem filiorum faciet illi. > Isie enim filius --animus . < illum in manus ejus, constiiuam tibi Iociim, quo
    esl, qui de cordisuieroprocedil et gignilur. Si ergo) < fugere debeai. > Hoc aulem de illis dicitur qui non
    dcsponderit eara filio suo,.et eam diligens, casto etl -sponte, sed casu homineni occidunt. Ilis enim ad
    sincero amore colligaverit animo suo, juxta niorenii civilates fugitivorum fugere coricedilur, in quibiis
    filiorum faciet illi, bene dolando, bene ornando, manere debent, donec niaximus pontifex morialnr.
    bcne iractando malrem familias, cl domiiiam lolius. Sex enim civiiales sequali spatio iiitef se divisse
    <3omuscoiistiluendo.cQuod si alleram ei acceperit, fneranl, in quibus hi lales homicidaesalvi erant. Sed
    « providebit puellse nuplias, el vcslimenia, el pre- quid per sex civilates, nisi sex dies, in quibus ope-
    .[ tiiim pudicitise non.negabit; si iriaisia non fe- rari licel? Quid vero per riiaximuni poniificem, nisl
    t- cerit, egredietur gratis absque pecunia. > Hiss Cbrislum inlelligimtis ? Fugiebant ergo homicicisead
    ete.nim verbis illi apertissime denoiantnr, qui a sin- has civitales, rii quandiu in hac vita consisterent,
    Jtera et vera religione In hypocrisim etamorem , npn otiose in his civilatibus, id est in his sex diebus
    saeculiposlea delabunlur. Isli enim prioris amoris! p( viiam ducerenl,sed dura poenitenlia carnem domsr.-
    ebliii, etaprioris uxoris eoniplexibus longiiis dis- les, raorlis periculuin evadere desudarent. Unde
    tracii, aliam uxorem filio suo, id esl aniriio, et; etiam exlra eas inyenli impune occidebanlur; quo-
    ilesiderio sno accipiunt, alque cori.uiigunt; sequuii- niam et peccalpres sine pcenilenlia reperli damna-
    Uir avariliam, congregant divilias, et sseculi volu- buiUiir. Manebat aulem in civilate, donec sumnius
    platibus tradili, cadfica, el transitoria diligunt et .pontifex moreretur;, quoniam anie Christi passio-
    qnoniani prioris lixoris religione mulla conquiruiit, iiem, etiam peracta poenitentia, nnlli in cceiestera
    eam se adhuc habere et lenere siniulanles, illam palriani redire coiicedebalur (222).
    laudani, illam etlollunt,illam praedicant, illam ver-. < Si quis de indusiria pcciderit proximum siium
    borum compositione ornant et vesliunt. Hoc est < el per-insidias, ab allari meo avellas e.um, ut mo-
    enim el nuplias puellse providere, et vestimerila, et < riatur..» Ubique autem., siibaiidiendum esi, nisi
    pretium pudicitise non negare. Nuptias qiiidem ei salisfecerit et dignam pcenilenliani egeril. Mors
    provideril, Tlumeam laudarites, dignam esse dicunl, quoque, siculsupra, dupliciler. inlelligi debet.
    -quseab honiinibus-suscipiatur, dum neque legitimos < Qui percusserit patrem suum, aul mairem suani,
    filiosex alia nasci, neque legitirnum malrimonium < morialur.» ^Juainvis enim patrem et niatrem
    eum alia fieri posse lestanitir. Danl auiem ei et Dperculere
    D inagniiin sil peccalum, .ego lanien liiajus
    Testimeuta, dum verborum coniposiiione eamexor- aliquid hic inlelligo. Patrem enim et matrem, Deum:
    nanl. Dant etpretiiim piidicitiae, dum ejus caslila- et Ec.clesiam dici pulo. His auiem qui derogayerit,
    tem.verecundiam, el mores laudanl, et bsec agentes vel lingiiae jaculo' cos blaspheniaiido percusseril,
    rion bypocritae el sinovuJatores.sed veri et religiosi mortis senlcntise subjacebit. Id ipsuiii.autem ei con-

    """"
    (222) A Ghrislo Domino mortis, ac .iiaboli tritim-' primo De Ascens. Domini pag. 514, edil. Rom. 1784,
    pliiitoread paternam sedem fenieanle , apertas Jiaec habet : < Laeiennir ilaque, fratrcs, et :exsulie-
    fuisse paradisi portas ; divinis adbaerenles.oractilis fnus in Domino,:quia hbdie coeli alia franscendens
    omnes fassi sunl a primis usque saeculis Eccleslse ad palernse sedis incogiiabilem majestaietii Christus
    Palres, nec anie hiijusmodiTiivini Servaloris trium- ascendit, el horiiineiii queiri invidia nialignaiifis ini-
    plium, el ingressumin coelum, ullijuslorum datum . mici prima illa paradisi habitatione ^epuisum, pro-
    in supernani illani raansionem introire, sed.delenti jecTiimque, angelica in palria collocayil, et paradisi
    sunt cuncti jusli in sinu Abrahae,donec veniret exsulem; civera ccelestiuriifecit. > SS. ergo Pairi-
    Clirislus eos ab illo carcere libei^re, el secum ad "bus lianc eatiiolicani veriiatem asserentibus accen-
    ccelcsiem bealilutlinem addiic,ere. Unrini pro onini- sendus csl S.;BrunP, qui idcm.aliis in locis confir--
    bus afferam S. Maximum Taurin. qui scrin. .44, niat. ",-..- .'...;.'
    287 S. BRUNONIS EPISCOPI SIGNIENSIS 2.8*--
    tirtgit, qui palfi,vel riialri maledixerit; quod nisi A <tus mulieris expeliefit, et arbilri judicaverint. » -
    de Deo et Ecclesia 76 intelligatiif, valde severa Viri eniin rixanles, legis periti iiilelligunlur, de
    senteniia esse videtur. Maledicere auiein Ecclesiae, SCriptura divina iriler se dispulanies. Praegnans
    inale loqui irilelligi potest. vero mulier, anima est, quae jam verbi, et praedica-
    « Qui furatiis fuerii honiinem , et >'endideril lionis semen in cordis ulero suscepit, sednondum
    < e:iin, convictus noxse, morle moriatur. » Hoc perfecie intelligendo formavit, neque memorise com^
    cnim et Rbmanis l»gibus cavelur, el Iii lalesplagia- mendavit. Dum ergo viri rixantur, et inter se de
    rli voratiliir.-Honiinemenim furari el vendere, est legibus dispniant, prsegnans mulier percutitur, el
    Chv:s'iar:Uirialiqiiemdiaboiica versulia a Clnisti fide, abortivum facil, quia in earura disceptatione, dum
    el religioiie separare, et diaboli subjicere servitutl. cui credere debeat anima ignorat, verbum Dei, quod
    « Si rixui 1'uerTitviri, elpercusserit aller pfoxi- conceperat, imperfectum informalumque amittit.
    « muiri suuTi lapide, vcl pugno, et ille niOrtuus Perciissor igitur, secundum marili et arbilroruin
    « iiba fuerit, sed jaciierii in lecto; si Surrexerii, et existimalionem siibjacet damno, quoniam, seciiiidum
    < anibrilaverit foras super baculum suum, inhocens Dei.qui animae inaiitus est,eiapostoloruinsenieniia,
    < erit,qui percusserit; iia lamen, ut opera ejus.ei . bic talis judicabilur. Ail enim Doniinus : « Vae illi,
    P
    < inipensas in medicos resliiuat. » Quod enim ait, a pcr qucm scandalum venit (Matth. xvm,--7). J Ait
    iniiocens erit, qui percusserit, tale csl ac si dice- et Aposlolus ^ « Utinani abscidanlur qui vos con-
    ret: Non moriatiir ; qiianivis enim peccaverit, non turbaiit (Gal. v, 12). » Sin aiiiem mors ejus fuerit
    tamcn usque ad inortem. Possunt per eos, qul subsecuta, ut vidclicet amissO semine, in errore
    rixaritur inlerse, illi qui de lege divina arroganter anima morialur, reddet animam pro anima, ul, qui
    dispu ant, inlelli_;i; quorum si aller allefuni supe- animam. occidit, in anima morialur. Hic autem
    raverit, ei sophisice iri errorem duxerit, si tamon aperle demonsirat quod de anima in mulieris figtira
    de fide non agalur, el jale quid non fueril, ubi ani- loqueretur. < Oculum pro oculo, dcniem pro denle,
    ma nbn peritlTe ur, innocens eril; id esl, non mo- < manuin pro manu, pedem pro pede, adustionem
    rletur qui percusserit, ille videiicet qui sic proxi- < pro aduslionc, vulrius pro vulnere, livorem pro
    mum suum crrare fecerit; debet enim eum tamen < livore. iHocautem breviter Dominus exponens,
    et verbls placare, et vel per se, vel per aliquem sa- ait: < Eadem quippe mensura, qua mensi fuerilis,
    pientem ad veritatis scienliam revocare. remeiietur vobis (Matth. vn, 2); > non quod ibi
    < Qui percusseritservum suum, vel ancillam vif- oculura perdat, qui hic oculura evcaecaverit, sed quia
    ~
    < ga, et mortui fuerinl in mariibus suis, criminis „ pro hoc, et similibus digna paenaeifecpmpensabitun.
    < reuserii.> Hoc aulem de Ecclesiae doctoribus < Si percusserit qtiispiam oculum servi sui, aut
    dici videiur. Fil enim multoties, ut paslor Ecclesise < ancillae, et luscos eos fecerit, dimiltet iiberos pro
    peccanlem servum, vel ancillam, id est masculum, < oculo, quem eruit. > Oculum enim servi, velan-
    vel feminam sibi subjeclos, eorum facinbra exage- cillae Dorainus perculit, quando praelalus aliquis
    randb, etfutura tonnent3 minando, duramqueca- errorem docendo subjectum aliquem suorum in ani-
    nonuin pcenitenliam nunliando, nimis aspere virga mseoculoferil, quera qtiidem lusctim facil, ^si stia
    correcliofiis percutial. Quod si in ejus nianibus nior- prava doctrina a verilatis luuiine deviando sepnr.u.
    tui fuerint, si eos propter iniroanilalem sceleris et Iluic aulem servus nullam debet subjcctkinem, sed
    imporlabile onus poenilenliae, veniam desperare liber egreditur, ne diulius morando penUus caecus
    senserit, eosque verbis miiioribus, et anlidolo pie- fiaf. Dentem quoque si excusserit seryo, vel ancillse
    tatis non cbnfortaverit, quasi qui niale medendo suae, similiter eos dimiltel liberos. Idem enim ei per
    aegrum occideril, reus crit. « Sin aulem uno die dcnlem, ei per oculum inlelligitur. Deiitem namque
    < supeivixerit, vel duobus, nori subjacebit poense, exslruere, esl sanum intellecium, quo panisdivini
    < quiapecunia iliius est.> Si, inquam, uno die, eloquii ruminalur, el violenter et fraudulenler ab
    vel duobus supervixerit, id est si in ejus prsesentia D ore cprdis evellere.
    nuTa impossibililatis, vel desperalionis signa mon- < Si bospercusseril virum, et mulierem, et mortui
    straverit, et correctionis, el poenitentise flagella < fuerint, lapidibus obfuetur, et non comedenturcar-
    s sceperit, postea vero ita discedens, eodem vei <nesejus,dorainiisquebovisinnocenserii.»Boveseniin
    secundo die poeniientiam agere veniamque se posse sacerdotes intelligunlur, qui Christi jugum ferunl, et
    consequi diliiderit, non subjacebit poenae. Quare ejusagrum colunt, etsanclam Ecclesiam arando, et
    hoc ? Quia pecunia illius cst, quia subjectus est, praedicandofertilein reddunt, dequibus dicitur: < Nou
    quia ad eum illum arguere, admOnefe, increpare alligabis os bovi trituranti (J Cor.tx, 9). »Quot ergp
    opporiune et imporlune peilinebat. llle enini in sua 77 sacerdotes, tol boves habet episcopus, et quideni
    iniquiate niorietur, qui uno vel duobus diebus su- ipsequoque bos est. Bos igitur virumaut mulierem.
    perveniens, ctim poenileniiam ferre nonposset, ad cornu perculit, quando sacerdos- aliquis maledi-
    eum non rediil, et misericordiam non petiit. cendo, superbiae cornu et baeretica doctrina interio-
    < Si rixali fuerint viri, et percusserit quis mulie- rem hominem, loquendo, imo vulnerando et feriemlo,
    < rem pr*gnaniein, et .aboriivum quidem fecefil, occidit. Hic aulem lapidibus obruitur, quando ftiul-
    < sed ipsa vi.veril, subjacebit damno quantuni mari- toiuin sanclorum coneilib congrcgalo, plurimorni»
    269 EXPOSITIO IN EXODUM. 290
    sententiis, quasi niultis lapidibus percutitur aique A poenitentia peccatum solvit, vcl ipse pro eo occide-
    damnaiur. Quoi enim linguis damnatur, lot lapidi- lur. Unde et subditur : « Qiiod aulem moriuum est,
    bus obruitur. Ejusvero carnesnon comeduntur, quia < ipsiuseril, > quia quasi ad collum rjus pendens, ut
    ejus camalis elliacrelicaSenlentianoii suscipilur. Talis dici solelj.mprs illius sibi, et non alii iinputabitur.
    bos fuil Arius, Monlanus, Manichaeus, Novalus, Jo- Ille quoque cistcrnam fodil, el aperii, qui de profun-
    viniaims, qui superbis corriibus mullos intereme- disii.dei quseslipnibus coram simplicibus dispulat.
    . runt. Dominus aulem bovis landiu iimocens est Qui enimcisterriamaperuit, videlicet, vela lali dis-
    quandiu bovis raaliiiam non cognoscil. Si vero sciens putatione subilo cessandp, vel in (aiuurii auditoribus
    consenserit, ipse quoque occidelur; quianonsplum satisfaciens, ul omnia plana, el niliil ihi prpfundum
    qui faciuut, sed qui consenliunt facienlibus, digni esse videatur, quidquid illic errans pefierit, domino
    sunt morle. Hoc est enim, quod ail: « Quod si bos cisiernse persolvet.
    « cprimpela fuerit ab heri, et nudius lerlius, et «SLbos alienus boveni allerius vulneraverii, et
    < conlesiaii sunt dorainum ejus (polest enim fieii, «ille niortuus fuerit, vendent bovem vivum, et di-
    - < ut doniino, liesciente bos cornupela sit) nec re- < videiit pretium; cadaver aulem niorlui inler se
    « cluserit eum, occideritque virum aut raulierem, « disperlient. »
    < et bos Iapidibus obruetur, et dominus illius occi- - < Si, iiiquit, bos meus bovcm luum vulneraverit;
    < detur. » Hic enim per prophelam dicilur : <Si non id esl si aliquis de populo meo hsereticse praviiaiis
    annunliaverisei (id est impio) neque locutus fueris, veneno infecius vulneraverit, et seducendo occidc-
    ut averialur a via sua impia, et vival, ipse inipius ritaliquemde populo tuo, vendanius bovem vi\u:H,
    in iniquilale sua niorielur, sanguinem aulem ejus et dividamus pretium, id. est conveniamus, et tra-
    de nianu lua requiram (Ezech. 111,18). » Multum deiit.es hsereficum horainem Salanae, selernse morli
    aiiiem ab episcopis est providendum, nc suis in ec- eumdamnemus; preiium auiemejus damnalionis.et
    clesiis haeresis aliqiia praedicetur. relribulionem a Dpmino suscipienles pariler divida-
    < Quod si pretium ei fuerit iinpositum, dabit pro mus, ut qui pares fuimus _in ejus damnatione, parcs
    < auinia sua quidquid fuerat postulatus. > Prelium simus in ea, quam pro ipso suscipicmus, relribu-
    etiim episcopo imponilur, quando ei de ncgligenlia, lione (223). » Cadaver vero morluuin inter nos di-
    -quam insubjectisbabet, poeniieriliainjungitur. Unde vidamus; quia anibo peccaviinus, ainbo iiegligenles
    et quidquid poslulalus fuerit.pro anima sua dare fniaius, ainbo de bovis cadavere, etpeccato parlem
    jubeiur, quia non aliler valet pceiiitenlia, nisi pce- tiabemus. Nam aelego meum, etlu tuum diligentius
    nitcns se lotum illius arbitrio, qui sibi dat pceniien- Q cnslpdire debuisli. < Si anlem; sciebat qnod bos
    tiam, tradat. « Filium quoque aut liliam si cornu < cornupeta esset ab heri el nudius tertius.et non
    < percusserit, simili seiilenliae subjacebit. ». Unde < custodivil eum dominus suus, reddat bovem pro
    manifcsluni est quia, cjuantum ad tutelam fidei, .« bbve, etcadaver inlegrura accipiat. > Quoniam si
    eamdem curam de omnibus sibi subjeclis, quam de episcopus. illum hpminem de plebe sua liseretica
    propriis filiis praelatum habere oporlel. « Si servum, dogmata prsedicare prius cognoverat, eumque non
    _; ancillamque invaserit, triginla siclos argenti dabit redarguil, neque ab ea perversilaie conipescuii,
    « Domino. > Servum cnim hoc in loco gentiles, et reddet bovem probpve, quia prp aninia-illiiis, qui
    caelerosalterius religionis horaines iiilelligiinus, qui seductus, el dcceplus fuerat, eril aniina ejus, Unde
    quamvis inler Dei servos, non lanien inler Dci filios et siibdilur: « El cadaver integrum accipiet, > quia
    eompulantur; soli enini lilii Dei sunt, de quibus di- tolumpeccaium moriisilliusin episcopum redundabit.
    citur: < Quotqnot aulem receperunt eum, dedileis 78CAPUTXXH.
    poleslaiem lilios Dei Jleri (Joah. i, 12). > Per irU < Si quis furaliiSi fueril ovem, ant bovem. el oc-
    ginla vero siclos Decalogi scienliaiii triplicatam ac- <-cideril, vel vcndiderit, quinque boves pro' uno
    cipiuius. Dat igitur Dominus bovis triginta siclos J boVe resliluel, et qualuor ovespro una ove. »-Nam
    argenti, pro servi, vel ancillse redemplione, quo- - quiaboves majorem prseslarit ulilitateiri quam evcs,
    niara episcppus lolain legis plenitudinem ad Trinita- merito quanlura ad lillernin majori pceiia digni sunt,
    lis fidem converlit, et eos, quos prius bos vulnera- quamvis alii converso modo hoc capiiulum legere
    verat, ipse ralionabili medicina jungendo sanat. «» ve.linf, sicut enim per boves sacerdoles, ita per
    < Si quis aperuerit cisternam et foderit, et non oves cseteram horainum muliitudincm intelligimus,
    < operueril eam, ceciderilque bos vcl asinus in eam, Nam el secunduin. canones, majori pcenaesiibjicilur
    < dominus cislerna? reddet pretium jumenlorum; qui sacerdolem occidit, vel ei injuriam facii, qiiam
    < quod autem mortuum est, ipsius erit. > Quisenim illequi caeteris hominjbus vel injtrriam, vel mortem
    per hunc alius significari videtur, nisi ille, qui in- infert. Ovem enim, et bovem fnrari, occidere, et
    veteralo odio fratri sub insidialur, el in odio perse- ^veiidere est, qualicurique occasione Christianniri
    verans tandiu insidiarum foveam apertam lenet, honiinem a Chrisli fide, et a Deo separare; Sed quid
    donec proximura suiiiri in ea capial ei occidat, qui perquinque:boves; nisi quinque cbrporis sensiis?
    quouiam pravara voluntalem ad effectum usque per- . Quid verp per qualuor ovcs, nisi quatiior corpofis
    duxit, jumentorum prelium reddit, quoniam velilura clemeula iiitelligenduiri? Idem igitur et per boves, et
    --- -"''.-
    (223) Hiclocus.ex cod. S. Cfticisin Laui1, suppletu r.-
    '
    m S. BRUNONIS EPlSCOri SIGNIENSIS ~ 292

    per oves lnielligiiur, quoniani in utrisque solnm A \ snnm in Dei agrum, et vineam, qiiodestEeclcsia di—
    ut eara vastet et depascatur. < Sepulcriim
    corpus homiiiis figuralur. Qui ergo cordc compun- miitunt,
    ctus pro aiiima quam «ccidit, et a Deo separavit, cniin patens est gnttur ebruiir(Psai. xui, 5). > Hi
    melius ha-
    quinque sui corporis sensus Christi jugo subjiciens, aulempro darani aesliniatione quidquid
    lotum se lamenlis, et pcenitenliae tradit, ille procul bent in agro suo restiluunt, quia ipsam animam,
    dubio quinque boves pro uno bove resliluiu Qui quse cunctis quae possidet melior est, pro lioc faci-
    vero quaiuor sui corporis elemenla in omiiein sim- nore aniillunt. Quod autem ipsc bomo ager voce-
    < Dei enim agii-
    plicitaiem convertens, pro reatu, quem patravit, lur, audi Aposlolum dicenlemi
    soli Deo servire compellit, ille nimiruin pro una cullura-estis (/ Cor. m, 9). » Homo enim et ager,
    ove, quatuor oves Domino reddit. et vinea vocatur, qnoniam el frumentuni boni ope-
    « Si effringens fur domum, aut suffodiens invenlus ris, et viniim sacri eloquii genefai.
    « fuefit, el acceplo vulncre mortuus fueril, percus- « Si egressus ignis inveneril spicas, et compre-
    < sor non erit fens sanguinis; quod si, orlo sole, < benderit accrvos frugum, siveslanles segeles in
    « boc fecerit, hoinicidium perpetravii, elipse mo- < agris, reddel damnum, qui ignem succenderil. »
    « rietur. » Inter manifestum namque, ei non mani- - Doniiiiiis in Evangelio loquitur, dicens:« Ager enim
    feslum furlum et furem differentiam facere videlur. esl iniindus (Matlh. xm, 38). > Si ergo niundus
    Est aulem manifeslus fur, qui die, non manifeslus ager est, quid spicae, et acervi Irugum, et slanies
    autem; qui nocte fnratur, et secundum bumanas segeles, nisi bomines inielligunlur? Ignis igiuir
    quiderii leges major pcena est furii manifesti; hic egrediens, spicas, et acervos frugum, et stanlesse-
    auteiri econlra, qui furem in die occidit, reus est; getes in agris comprehendit, quando furor indigna-
    qui autem in nocle, inriocens esl. Et ego quidem lioriis, el-odii lolum populiim conturbal, et amore
    hunc furem, qui nocle donium confringit et fodit, prseliandi aesiuare, et ardere compellit. Hujus au-
    diabolum iriielligo, qui semper occulte per insidias teni incendii damnum iUe restituei,qui primus igncm
    domum corporis noslri, quod et lenipliini Dei voca- suceendens principalis dissidii causa exsiitit.
    tur, cofrumpere et dissipare nilitur, qualenus vir- « Siquiscommeiidaveril amicopecuniam, autvasin
    tulum et bonorum operum thesauruin nobis fure- <cusiodiam, et abeo qui susceperat, furto ablala fue-
    luretraplat.: Hunc autem si quis invenefil, ei do- < rit, si inVenilur fur, diiplum reddet. > Per hunc
    nium suam depopulari senseril, occiderilque, nbri eniin, qui pecuniafn amico commodat, nemo me-
    soluin innocens, sed insuper munere dignus eril; lius qiiam Christus intclligi polest, qui ail: < Yos
    facile autem ab his invenitur, qui ejus insidias co- C ( amici mci estis, si feceritis quae ego praecipio vo-
    gnoscunt. Ilomo aulem, qtiia visibilis eslcreatura, bis (Joan. xv, 14). > Pecunia auiera fides, el vera
    orlo sole, id est in die, el in manifesto furari dici- 79 scientia inteHigilur; vasa vero, horaines sunt,
    tuf; quem siquis pro vindicta suarum rerum occi- in quibus Dei tlicsauri recondunlur. Unde el vas
    deril, einon magis carneinsuam, etproxiuium suum, electionis Apostolus dicitnr. Amicus vero, cui pe-
    quam pecuniani suanridilexeril, ipsequoquein animai cunia commodaiur, pradaiosecclesise.doctoresquesi-
    mofietur. Ilac aulcm lege judices non teneniur, qiiii gnificat, quoniam pecuniam suam, fidem el doctri-
    toturn quod agunt, amore jttsiiiiae faciuni. Unde el• nam, et populum suum islis ad cuslotliendum Deus
    Apostolus ait: « Non enim sine causa gladium por- tradidit. El bene prius pecuniam, deinde vasa com-
    tat; vindex enim Dei est (Rom. xiv, 4). > Sequilur: mendal, quia sine flde et doctrina nemo aniriiarum
    < Si non habuerit, quod pro furto reddat, ipe venun- cuslos esse debet. Haec autem furlo a cusiodibus
    ' < dabilur. > Ille enim non liabel, quod pro furlo) auferuntur, quoniam haerelicorum, vel malignorum
    reddal, qui tam nequam et irapius esl ulpoenilerei "spirituum erroribus, insidiisque decepli a Ghrisii
    nesciat; pcenilenlia namque et furlum, et cselerai fide homines separantur. Quoniani yerb ftiruin alii
    peccata redimuniur, el sine pceniienlia nullum pec- inveniuniur, alii vero omnino lalenl, subdilur : < Si
    ealum redimi polesl. Hic igilur vendilur, diabolo> "3 invenitur fur, duplum reddet; > hacrelici enim inve-
    iraditur, in carcerem mitiiiur; indc non exiet, do-- niri possunl; maligni vero spirilus, quia nalura in-
    nec solval universum debilum. Si invenlum fueritt visibiles sunl, inveniri, el ad rationem cogi omnino
    apudeum, quod furatus est, viveiis, sive bos, sivee non possunt. Duplum aulem hseretici reddunl, quo-
    asinus, sive ovis, duplum restituel. Duplum quidemi niam ad fidem conversi, eos quoque quos decepe-
    lesliluit quia et qrisefuralus est reddidif, el superr rant, converli faciunt; insuper et pro commissis
    lioc si conversus fueril, duram pcenilentiam pfoo poenilenliam agiini. Si vero in maliiia perseveranl,
    peccato agit; vel si inconvertibilis fuerit, duplicili duplum tamen nihilominus reddunt, quoniam duplici
    conlrilione conterelur. contritione conleret eos Dominus. Sequitur :
    « Si lxserit quispiam ngrum, vel vineam, el di- < Si lalelfur, dominus domusappiicabituraddeos,
    « niiserit jumenlum suum, ut depascalur aliena,i < et
    jurabit qubd non exleriderit fnanum ad rem
    < quidquid oplimum habuerit in agfo suo, velvinea,i, «
    proxirai sui, ad perpelrandam fraudem tani in
    < pro_damni aeslimatione restituet. > Hoc aulemdee « bove,
    qnara in asino, et ove, ac v.eslinieiilo ct
    haereticis inielligi potesl, quisupei'bmn,.indomitum,, «
    quidquid damni infefri poiest, ad eos rulriusquc
    et
    luxuriosum, insaliabile juiiientum, id est aniinumi *--causa pervcniet, et sl illi judicaveriiii, duplum
    2r) EXPOSITIOIN EXODUM. £94
    non enim fiiranliir quse diligenler- cus'o.;!iuii-
    « restituel proxirao suo. > Usque hodieiiaraque vi- A scilur;
    tur. Si coniestum a bestia perferet ad eum, quod
    deraus, si aliquis de populo male, et ingravi facinore
    occistim est, et non restii.net; et boc quod non ne-
    moriaiur, totum erimen in episcopum conVerli,
    illum homieidam esse illius culpa, et negligentia; gligentia, sed violcnlia p.eri.t: inimicus enini nosier
    diabolus tanquam leo rugiers circuit quaerens quem
    illam animam periisse, ct Deo ftiralam clamant.
    devorei. Occ.isum aulem idso ad dominum perferiur,
    Tunc episcopus currat ad dcos, feslinel ad cant,..es, ul videns cadaver, credal animal a beslia comestum,
    audial ibi aposlolos doclorcs, et sanctos Palres lo-
    si Hoc autem si spirilu.aliler inielligater, sola episcopi
    queiiles.eljudicia ponenles, ipsortimque judicio
    conscieniia probatur, et soli conscientiae creditur.
    sc deferiderc nequiverit, damnum persolvat. Sed
    Jiiramenlum « Qiiod si.a proximo suo quiilquani horum mu-
    quomodo se defendet, nisi juramenlo? « luum poslulaverit, el deb.litaium, aut nioriuiini
    auiem propria conscientiaesl. Uiiusquisquc enim sua «
    defenditur. TJnde fueril, domino suo non prsesente, reddere com-
    conscientia, quasi juramenlo Apor
    « pelletur. Qiiod si inprsesenliarum fuerit domTnis
    stolus ait : « Mihi aulein pro niinimo est, ut a vobis
    sed non in hoc « non resliltiet,, maxime si conductum fuerit pro
    judicer; nihil mihi conscius sum,
    > Si lua con- < niercede operis sui. > Itleo enim, non praescnte
    jnslificatiis sum (ICor. iv, 3). crgo ^ doinino, animal debilitaliim ant mprtnum a susci-
    scienlia libi dixerit, si hoc juraveril (juralenim, si
    sine ejus ciilpa deliiiitatnm
    non menlilur) quod hominem illum ssepe admpnue- pienle resiiluilur, quia
    ut a malo decli- aut mofluum csse nou credilnr; si verb dominus
    ris, saeperogaveris, ssepe docueris,
    esi, aninial non redditur, quia ipse cogno-
    naret, el ille tibi credere iioluerit, conscientia lua prsnsens vil qtiod sine culpa suscipientis debilitalum ant
    quiilem defenderis, quod in re proximi fraudcm iion moiTuum
    sed idcirco liberaluses? Apo- ftierit; quod qnidem ex ep probari. polcsl,
    commiseris; nunquid animal mutuum accepit, prse-
    siolus enim dicit: < Sed non in hoc jiistificalus sum quoniam si i.lle qui
    » autem fieri sente domirip.illud occidisset, nihiloriiinus quidein
    {ibid., 4). Polesl ulper negligenliam reddere compellereiur QQ quasi',. absenle Domino,
    peccaverit, qui fraudem non commisil. Exspocta igi-
    lur judicium, el quamvis conscienlia le defendal; lipc fpcissel. Unde manifestiiTnesl quod animalis re-
    restitue: du- slilutio pro sola culpa el mala custodia jubelur: ubi
    si
    tamen, judices judicaverinlv duplura
    ergo non esl culpa, ibi nec "resiiintio. Haec autem
    plum enim re_stiluere.es., et de peccalo poe.niientiam ideo dixi,
    quia bic Dominus .nosler, a quo bsec ani-
    agere, et in futuro, ne quid laleconlingal,.magnam
    habere. In bove autein malia, quse cuslodimus, nnitua et conducta accepi-
    vigilaniiam el curam e.t
    mus, quamvls semper inprsesenliarum sit, tamen
    asino, el ove, ac vestinienlo, polest aliquid proprie sine nostra
    el differenler intelligi, utpcrbovem, sacerdotes; per culpa, si aliqua ex eis debililata aut mor-
    lua fuerint, nos lamen reddere non compellet. « Si
    asinum, stullos; per oves, simplices; pef vestinien-
    < scduxerit quis virginera nondiim desponsitam,
    lura, fidei ornaraenta inlclligamus. < dormieritque cum ea, dolabiteani, et habebit eam
    « Si quis cammendaverit proximo suo asinum, < uxorem. Si pater virginis dare noluerit, reddet
    « bOvern,ovem, et oninejuinenlum ad custodiam, -'"•<" pecuniarii juxta modum dotis, quam virgines acci-
    « etmorluUm fueril, aut debilitatum, vel captum < pere consueverunl. > Sunt seduclores borii, et
    « ab hqslibus, nullusque hoc videril, jiisjurandum sediiclores mali. De bpnis enim seduCloribus Apo-
    « eril in medio, quod non exteriderit fnanuni ad rein sTolusait : < Ut seductores et veraces (7/ Cor. vi,
    « proximi sui. » Facile hoc capitulum intelligit, qui 8). > Talis seductor Chrisiiis fuit, de quo Judaei di-
    in superiori non dbrmlvit. Hoc tantum nblandum, cebant _: < Scimus quia, seductor ille dixit adbuc vi-
    quia in his, qui per se moriunttir, aut debililantur, vens (Malih. xxvii, Go). > El : « Aliiquidem dice-
    aut violenter ab hoslibus anferuniiir, non tenenlur bant, quia bonus esl: alii vero non, sed seducit ttir-
    custodes, quoniam neque illi ab episcopis requirun- bas (Jofln.Tvii, 12). > De nialis vero quid attinet
    tur, qui sine-eorum culpa ct negligenliapefeiint. dicere? Manifesli enim sunl. Bonus ergo seductor
    Exigitur lamen jusjurandum, si nullus hoc viderit, beatus Petrus exstilit, qui ad. fidei jnstitiaeque amo-
    qua condilione spirituales cuslodes solvi videnlur. rem Ttonianorura mullitudinera convertit (224). In-
    Quis enim audeat dicere, quod nulltis hoc viderii; venit enira liancqiiasi virginem yacanlem, necdiiin
    curn ipse Deus et Dominus, qui eis res suas ad cu- desponsatam, ne|iieviro tradilam, dormivilque ciiro
    slodiendum tradidil, quod factum est, videril? Ipsa ea, ot mnltos ex ea filips geriuit. Cum ea namque
    enim veritas itlis leslis est, quia illi in hcc damno luiic dorniiebal, quaiido praedicationi instabat, eX
    peccaverunt, et quoniam conscientia dcfendiininr, verbi semine filios gener.ibal; poslea vero dolavit
    conscientiae illorum lestimoriium suscipitur, el illi eam fide, scientia, virtulibusel sancli Spirilus gra •
    reddere non cogunlur. Iloc.est eninij qnod ail : lia eam roborando; el iiabuit eani uxorem, quia el
    « Suscipietqne Dominus jurattienluni, et ille fedderc gener, el dolespatri virginis placuerunt. Sequitur :
    « non cogatur. > Quod si furlo ahlalum fuerii, rc- < Si pater yirgiriis dare noluerit, reddet pecuniain
    stiluet dainnum domino. Furlo cnim ablalum idec < juxta modiiin, quem virgines accipere consue-
    restituitur, quia negligentianTibi fuisse aponedignb- < verunt. » Si, inqiiam, la'is seduclor fuerit, qni
    (224) S. Pelrus Romam veniens cam qnasi virgi- Dei prsedicatione, et Spirims «ancti gratia plurimos
    neiu vacantem sibi in nxorcm duxit, el exea verlji fidei filios generavil.
    595 S. BRUNONIS EPISCOPl SIGNIENSIS 298
    palri virginls non placeat, quamvis eam seduxerit,. A pignoris darc coguntur. Quam qui accipiunt, nisi
    coiruperil, et dolaverit; uxorem tamen eam liabere anle solis occasum, id cst antequam ad diei vitaeque
    nbn poteril. Simon Magus namque Romanara ple- fiiiem niiser homo perveniat, ei reddant, et a tali
    bein seduxit, violavii, corrupit, niultisqiie magicis obligatione eum absolvant, fralernam charualem
    illusionibus, quasi quibusdam magnis dotibus SJO nonhabere probanlur. Cum enim ille reddcre pre-
    amori copulavit; atlamen quia non solum palfihujus tium nequeai, et lu propler avariliara dimillere no-
    virginis, sed cl cuucloruin omnipoienli Deo displi- lis, subito ille de hac vila subtrahitur, el lu pro illo
    cuii, eam utique uxorem habere non poluit. Pro do- exactori traderis. Hoc illi audiant, qui eos, qucs
    libus tamen illicite maleque coniposilis, peciiniam injusle in carcerem clauserant, tandem ad pecuniwin
    etpretium integrum reddidit', quiapfo iriiqua sua deferendarain fidesusceplosabireperniillunt;ciiiiiqiie
    praesumptione aeternis incendiis traditus est. iili pecuniam habere non possinl, el iterum ad carce-
    « MaleGcos nori palieris vivere. Qui coierit cum rem reverti limeani, utique aelernae damnaiionisperi-
    « jumcnlo, inorle moriatur. Qui immolat diis, occi- culum 81 iiicurrunt. « Diis non delrabes, et priu-
    < claiur, praeter Domino soli. »" Quibus 'enim lex < cipi non malcdice.s. > Dii apostoli, Ecclesiaequedo-
    inortem corporis irrogat, eos, nisi pceniteat, morie ctoressunt, quibus illi quidem delrahunt, qui de eis
    perpetiia,' daninalos esse significal. Coire vero cum B male loquunlur, sicut Judsei el hseretici. Princeps
    liiraento, haereiicis, et immundis commisceri polest aiitem populi noslri Chrislus est, cui qui nialedixe-
    intelligi. < Advenam non contrislabis, neque affliges rit, maledicius eril.
    < euin ; advenae enira, et ipsi fuistis in terra Mgy- « Decimas luas, et primilias non lardabisufferre.»
    < pli. > Hoc est enim, quod dicitur : < Quod tibi Decimas enim dare jubemur, quoniani ipsi decimae
    non vis fieri, alii ne feceris. > Advenae enim illi stitnus. Nos eniin sumus drachraa decima , pro qua
    siitit, qui aliam patriam se babere intelligunt; sicut inventa mulier gratulalur; his enim decimis elecln-
    Psalmista ait: < Quoniam advena ego suin apud le rum numerus adimplebilur. Primilias vero daintis,
    in terra, el peregrinus, sicutomnes patres mei (Pssl. quoniam primogenita iEgypti, el peccata origiualia
    ixxyin, 13). > Tales qui affligil, damrtalionem sibi Dominus percussil. < Primogeniium fiUorUmluorum
    acquirit. < Vidusc, et pupillo non nocebis; si laeseris < dabis mihi. » Prifnogenilus enim iste Ghristus est,,
    < ebs, vociferabunliir ad me, el ego audiam clamo- de quo dicitur : < Qui est primogeniius mortuoruni,
    < rem eorum, et indignabitur furor meus, percu- et princeps regum terrae (Apoc. i, S). > Hunc aulem
    < Tiamqtie vos gladio, et er.uiii uxores veslrae viduae, Israel dono dedit, quoniam euni B. Maria, de ipsius
    < et filii vestri pupilli. » Quamvis enim supef om- stirpe nata, in lemplo Domino obtulit. < De bobus
    nibus vidiiis, et pupillis valde pium sit hoc inlelli- < quoque el ovibus sirailiter facies. > Si enim per
    gere, ego lamen hanc viduam, Ecclesiain esse pulo, boves praelalos, per oves vero subjeclos inte!!igiraus,
    de qua scripiuni est: « Viduam ejus benedicens, be- raanifestum est quia tota Ecclesia in bobus et ovi-
    nedicani (Psal. exxxi, 13). > Pupilli autcin sunt, bus consislii; horum aulem primogenita soii illi
    qtiibus diabolus paler ariliquus niorluus est, aqua "iutelliguntur qui sanclorum Jidem ei exemplar se-
    et Spiritu sanclo regenerali, facti sunt lilii Dei;hos quunlur, quoniam inler omnes fratres soli primo-
    aiiiem qui laedit, Dcum vindicanlem exspeclel (225). geniti oblinenl principatum. < Seplem diebus sit ctiin
    :« Si peciiniara uiuiuam dederis populo meo pan- < malre sua, die octava reddes illum mihi._i_.Per
    « peri, qui habilat tecuin, non urgeas eum quasi septem naraque, ut ssepe jam diximus, omnis haec
    « exaclor, necusuris ppprimes. > Ho_caulein avari pracsens vila inielligilur; dies vero oclavus, quo
    feneratores iiitelligant, quia hoc proplcr e.os scri- Chrislus resurrexit, dies judicii est, in quo el.nos
    plum est: « S; pignus a proximo tuo acteperis omnes resurgemus. Unde et pro cclayo quidam
    i vestiinentiim, anle solis occasum redde ei : ipsumi psalmi tilulantur. Seplem ergo diebus esl priinpge-
    < est cnim solura, a quo operieiur indunienlum car- nitus cum matre sua, quia sancti viri, quoadusque
    < nis ejus, nec habebit aliud, in quo donnial. Si _ vivunl, ab Ecclesiae uberibus non recedunt. Octavo
    < clamaveril ad me, exaudiam eum, quia misericors; vero die redduntur Domino , quia , hac vila (inita ,
    i.suin. > HJis ergo prsecipiiur vestimentum reddi, slaiim post carnis resurreclionem Domino praesen-
    qui lain pauperes sunt, ul aliud.quo operiantuf, non taiuur. « Viri sancti eritis inihi, carncm, quae a
    babeanl. Et in veslimeiilo quidem csetera quoque iu- < bestiis fuerit praegustata non comedetis, sed pro-
    telligere possumus, quibus miseri homines vitam su- < jicietis canibus. > Quid enim per beslias, nisi
    :stenlant, quae si eis auferaniur, magnuin est pecca- haereticos ? Quid vero per carnem a besliis praegu-
    tum. Peuuria namque consiricli, non solum vesti- siatam , nisi vel Scripturas ab eis depravalas, vel
    menlum, sed seipsos tradunt serviluti; et quod adbuc peccalores ab eis corruplos intelligimus? Talem.igi-
    duriusest, ipsainquoque .candidissimam fideiveslera, tur carnem comedere non debemus , quia neque
    quam inbaptismale susceperunt, el qua sola anima eorum dogmaia recipere, neque bis qui ab eis violali
    liiduitur, et sine qua unde nuditaiem ei iurpiiudi- sunl communicare, sed canibus el lalronibus, quales
    ncin legant, non habenl, necessitale compulsi, loco ipsi sunt, projiccre debemus.

    (225) E-x cod. S. Crucis in Lauren!. corfigitur errala editio.


    m EXPOSITIO IN EXODUM. S38
    CAPUT XXIII. . A igitur. excsecari, et subverti non vull, liboriler rnii-
    1 S?onsuscipies vocem mendacii, non junges ma- nefa nori accipiat..
    « num tuam ut -pro impio dicas falsrim lestlnip- 82 ' Peregrino molestuS rion eris; scilis enim
    < iiium. » Prope enim simi-Ii.modo peccat, et qui < advenaruni ariiinas, quia et"ipsi peregfini fuistis
    nientUur, e-l qni -nientienles libenler audiens , nori < in lerra JEgypti. » Hoc autem supeiius diciurn est,
    • reda.fguit, Manum aulerii jungil iriipio, qui-eum.se-. sed ideo bierepelii, ut fiririiiis ieneatur.
    qitiiur, et falsuriitestiraonium p.ro-eo dicat. Quantum < Sex annis seminabis terram tuani, et corigrega-
    atitein peccaium sil falsuin teslimonium dicere, ex ep « bis fruges ejus;-; arino autem seplinio dimiltes
    .apparet quod inter decem mandalaJioc iii Tabulis « eam, et requlescere facies., ui comedant pan-
    lapideis a Domino scribatur. « peres populi lui; et quidquid rcliquuin fuerit,
    < Npn sequeris lurbam ayl faciendum malum. » i coniedent bestiae agri. Jta facies in vinea etiri
    Sed quia multi sunl, et eos retinere non vales, sai- « oliveto. iiip. Sexvdiebus pperaberis, sepliina die
    iem eortmi iniquitatibus auxilium et consensum prae- < cessabls, ut requlescat bos, et asiiiii.s tiius, et re^
    bere noli. <Nec in judicio pessimorum acquiesces « frigeretur;-fiiius. ancillae iuae, el advena. r Ssepe
    « senieniise, ut a vero devies. » Non enim quia a namque jam diximus quod sex anni, etsexdies, e't
    niultis falsitatis sententia datiir, ideo non__.p_ec.cat.,,
    B sex aeiates noslrse operalipnisierri.pus sigiiificarii:,
    <|iii ei acquiescens, a Verilale deyiat. < Pauperis qiipniam sex diebus totum suuni bpusDeiis peregii,
    < quoque misereberis _in negolio. » in omni enim ;«t quia seplimo requievitVideo seplinms annus:, e't
    -negolio illis maxiniemisericordia faeieiida est, qui seplimus dies pro requie poniiur, jn quo",et bos , et
    pliirimum misericordia indigere videntur. asinus, et servus, el ancilla, et adveiia in ccele.sli.
    < Si occurreris bovi inimici tui, aut asinp erranli, Jerusalem requienibabebunt; non quod hi, sed-quod
    -< reducadeum.»Inimicus enim noster est sermpdi- borum ^ignificala ibi habitabuni. Qiipd auleiii isla
    vinus, qui semper nobis, id est caroi noslrse, cpntra- significenl, prudeiis lectof inleliigil. Tiiiic enim
    ,ria praecipit; et quamvis bic bpnus noster inimicus adiiiiplebiiiir qtiod scripium est: < EuiiTesibaiu, et
    earnein noslram semper affligat et persequatur, flebanl millenies seniina tua; yerilentes atitein vc-
    ailanien si ejus bovemr aut asinum, id est doclura, riient ciuii exsultaiione, portanles iiianipulossuos
    vel indpctum aliquem errare viderimus, ad eum rc- (Psal. cxxv, 6). » Quod antem bic dicitur < ul coriie-
    ducere debemus, quatenns ejus salutifera niandala daiit pauperes populi tni, et quidquid reliqiuinvfuerit
    «uscipiai, et ab iliius pleiiis prsesepibus non recedat. coinedanl bestiae agri,» adlitlerani laiutiniinleiligeii-
    Caruem qnoque noslram, quae prius ejus jtigo sub- dum est. Sex efgo annis lerra nosira, yinea Ct
    .-diia fuerat, aut quasi ejusasinus onus subiiide por- Q olivetuni exercetur, qupniain in hac prsesenti viia.
    taverat, si jani faligaiam fugere el errare senseri- cariiem nostram exercefe debemus; qiiateniis et
    nius, ad -eum reducere debemus, et quidqii.id iipbis frumentum boni operis.eivinuiri, qiiod ipetiiicei cpr
    pfseceperit, sive jejunare, sive vigilare, sive aliud boriiiiiis, et oleiiin lnlsericordise et pieiaiis Dco ffii-
    aliquid agere jusseril, adiinplere. clificenius. Sepiiriio aiitera anrio requiescil , quia
    '
    « Si videris asinrim odieiitis le jacere sub oner.e, post hanc-vilain beatitudoei rcquies seqiiitui'.« Oni-
    < non perlransibis, sed sublevabis cum eo. » Hoc < nia quae dixi vobls ciistpdite, et per rtohien exiefo-
    est enim quod Apostpliis ait: < Alter alterius -onera < ruiii deorum uon jurabilis, neque audleiur ex pre
    portate(G«i. yi,2).» Asinussub oriere jacet, quando < veslro; » liomines eniin per ea jTirare sbleni. Tjt
    peccalprponderepeccatorumpremilur. UndePsalmi- ergo lales deos nec colant, iiec verierentur, pcr
    sta ait: < Qupniam iniquitates meaesupergressae siint eorum nonien jurare proliibetur.
    caput nieum, et sicut onus grave gravaia. sunt super « Tribus vieibus per slngulos annos: riiihi fesla
    ine (Psal. xxxvn, 5). > Esl ergo asinus corpus hu- * celebrabiiis:»Ti'ibus enim vicibus in uiio auno fesia~
    inamim : quare si libi odientes el inimici fuerinl., si celebrat, qui in unilaieet irinilaie Deuiii adprai.
    stib lali onere jacere videris, noli perlransire, sub- Hoc autem Judaeus non iritelligit, quia , quamvis lcr'
    leva eum el adjuva; da ei consilium et auxil.iuni D.uTanno festa.eelebret, tanien Trinitalis niysleriiiin
    quo tanlum pnus deponere-valcat. Recofdare illius non agnoscit. « Solemniialem azymorum custodies,
    Samarilani, qui bomiriem a lalronibus .vulnefattini < seplem diebus.coinedes azynia,, sictit prcfcepi tibi
    . suo jTimeiilo superposuil. Et quidem i.n salvalJone « lempore mensis iiovoruni, quando egressus es de
    auiiiiarum, nemo iniiniciiias et pdium atlendere « jEgypto, J Haec eslaiitem' prima fesiiviias, giiae
    debet. « Non declinabis. in jiidiciiiin pauperis , sed quaiidp, vel qtialiler Celebiari de.heai-,salis diligeu-
    < semper sine personaruni acceptipne judicabis. ter superiiis exposuimus.
    < Mendacium fugies, iiisonicm et justum non occi- '•«-Moi.iapparebit in conspectu ineo vacuus. » Illi
    < des, » quia advers.us .iiiipium .Deus est (226). _. enim lcr in.aunb cuin lnurieribus Dbniinb pixsenta-
    < Ne accipias nmiiera, quse excsecanl etiam pru- bantur ; JIOSairtem anie conspectum et in praesenlia
    * deiues, et subvcrlunl verba jusloruin. » Deus est Dei suinus. Ntihquam vacuuni et sine muneribus es-e
    qui loquiiur, et qui menliii non potest. .Qiiicunque oponet. Unde, Apostolus ail; < Sine inleriiiissioae

    (226) Hsecaddil coii. S. Crucis in Laureut. "''"" ''


    PA.TPOJ,.CLXIV, ,:/''. '."' '':.'W':-'"~ ""'
    •293 S. BRUNONISEPISCOPI SICNIENSIS 500
    orate, in omnibus grallas agite (/ Thessal. v, 17). » A.<_i mum Domini Deilui. t Terra namque homo est,
    Qui enim sicagit, neque vacuus est, neque siue quia de terra faclus est, cujus prlmitise, fides, spes,
    inunere. « Et solemnllalem priniitiarum operis tui, charitas dici possunt, quoniam de bapllsraate na-
    « quaeciinque severis in agro. » Htcc autem secunda tus, has ante omnia fructificavit; sinehis autem in
    solemniias lunc agebalur, quandb primum metere domo Domini offerre non potesi. Si aulem per ler-
    incipientes, primitias Domino offerebant. iram Ecclesiam intelligamus, priniitiae qnidem apo-
    « Solemiiitatem quoque in exilu anni, quando- stoli erunt, quos Christus in doniuin Pairis deferens
    « congregaveris omnes fruges fuas dc agro. » Et hsec ait : « Paler, volo ut ubi ego sum, et ipsi sinl mc-
    quidem tertia solenuiiias, prima die mensis Septem- cum (Joan. xvn, 24). »
    -bris fiebat, de qua scriptura esl : * Canile inllio « Non coques hseduin in lacle malris sux. » Sal-
    mensis luba, in insigni die solemnilatis veslrse (Psal. vator enini nosler, pertimililudrnem carnis peccati,
    ixxx, &).» Hic auiem raensis ideo in exitu anni esse hsedus eral. Hunc aulem, cum adhuc ad Viiginis
    videtur, quoniam, totius anni lunc-fruclibus colle- Malris ubera penderet, Herodes iniquus occidere
    «tis/ilerum a principio homines seminare, et annum Voluil; cui nunc dicilur : « Non coques hsedum iri
    quQdaramodo renovare incipiunl. De his autem so- lacte malfis suae, » id esl, non occides Chrisiuni,
    leniniiatibus, vila coniite, in Levitico plura dicere R ' cum adbuc laclens et parvulus esl; cessa a stulii;i.i
    speramus. i Ter in anno apparebit oriine niasculinum Tua, quia sic a Domino praefiniluni esl.
    < luura coram Domino Deo luo. > Spli masculi « Ecceego mitlam angelurii nicurn, qui prsece-
    Deo praesenlari jubentur, quPriiam nihil feinineuni, « dat te, et cuslodiat in via, et introdiicat ad locuui
    nihii molle, nihil voluptati el luxuriae dedilum < quem paravi; observa eum, et autii vocem ejus,
    recipil vel ipluetur Omnipolens. < nec conlemnendum putes : quia non dimillet, cum
    < Non inimolabis super fermenlo sanguitiem vi- < peccaveris, et est honien meum inillp.-» Ipsum
    < ciiinae meae. » Fermentum eniin corruptionerii, el enini, quem modo Iiaediim dixerat, nuric angeluiii
    peccatum ac maliliam , Aposlolo tesle , significat. appellal, de quo alibi scriplum est : « Et slatim ve-
    Sanguinem vero viciimae, Christi sanguinem inlelli- niei ad templum sarictuni sumn Doriiinalor queiii
    gimus. Praecepit ergo sanguinem viclimae super fer- vos quseritis, el Angelus lestamenti quein vbs vultis
    mento non immoiari, id est.Christi sanguinem ab (Malac. iii, 1); > ideoque ait: <et eslnomen meuin
    iniquis non rccipi, nee sacrificari. Super fermenlo in iMo. » Patris enim nomen in Filio est, quoniam
    namque Viclimaesanguis immolalur, qnoniam Cbri- et Filius, sicul et Pater Deus est. Hic ergo Angehis
    sli sanguis ve! ab iniquis sacerdotibus confieilur, vel p a Patre niissus, nosprsccedit, etcustodil,et in seierria
    iniquis ad bibendum traditur. « Non remanebit adeps labernacula inlroducit. De nobis enim 'ista dicunlur,
    < soleranitalis meaeusque mane. > Oranis eniin adeps ut Apostolus ail: <Oirinia haec in figura coniinge-
    Pomini erat, semperque in odore suavilatis super banl illis (/ Cor. x, 11). > Hunc obsefvare, huiic
    allare incendebatur. De hoc cnini adipe dicit psal- audire, huic obedire debemus, quia non dimiltei ei
    lims : « Sicut adipe, et piuguedine repleatur anima qui peccaveril, id est qui in peccato obduraverit.
    niea (Psal.i.xii,6). illemque : « Memor sit Dominus < Quod sfaudieris vocem ejus, ei feceris olnnia
    omnis sacrificli tui, el liolocaiistum luum pingue < qiise loquor, inimicus ero ininiicis luis, el affligam
    fial (Psal. xix, 4). > Ul autem holccauslum pingue < affligenies te, prsecedelque le arigelus meus, et
    fiat, ul et guslu el odore Deum delectet, nunquam < iniroducam te ad Animorrhaeum, ct Heia.'um, et
    sine adipe viciima offeraiur, nunquam ille quj im- < Pherezaeum, Chananseuinque, Hevaeuni, et Jebii-
    molat adipis obliyiscaiur. Noli eum servare inalte- < sseum quos cgo cOnteram. » Per hasenim genies,
    ram diem, quia ignoras si veneris ad allerum diem; vitia el maligni spirilus iiilelligiintur, guos Dominus
    hodie illuin incende, hodie odorera suavitatis Do- conlrivil, et de lerra Iacie etmelle manante ejecii,
    inino redde; non sit macra solemnitas, iion sil sine el de Ecclesia spiritualium gratiartim dulcediue
    adipe vlctima; hoc esl enim viciinia sine adipe, quod D abundanle expulit.
    servitiurri sine fide. Apostolus enim dieit: « Obsecra < Non adorabis deos eorum, nec eoles; non facics
    vos per misericordiam Dei, ut exhibeatis corpora < opera eoriira, sed destrues, et confriiiges siaiuas
    yeslra bbsliam vivenlem , sancTain, Deo placeiitem, < eoruni- > Si quis sanctorum niartyrum passiones
    ralionabile obsequium veslrtim (Rom. xn, 1). > legerit, hoc eos fecisse inveniel; quaptopter el di-
    Quando ergo sic inunolas, quando carnem maceras, versis lormenlis ab inipiis inierfecii sunl. < Servie-
    non oblivisoaris adipis, pinguescat et redoleal sacri- < lisque Domino Deo veslro, ul benedicam panibut
    ficium tuum. < Frange esurienli paneni tuuin , et A lii.is et aquis, et auferam infirniiiatem de medio
    e6enos, vagosque induc in domum luam; cum vide- < lui. >Ideo eniin de niedio nostri, ideo de aninia,
    ris nudum, operi eum, el carnem liiam ne despexe- et corde nos;ro, peccaia et iniquitales auferunlur,
    ris (Isa. LVIII, 7). > Ilic est eniin adeps, haec est quia panes verbi Deiquos edimiis, etaquaebaptisma-
    : 1.ingtiedo luae soleiiinilatis; sic pinguescat sacri-fi- tis quibus abluimur, efficaci beiiedictione a Domino
    . cituii, et sic igne charitatis accendauir in odore benedicuntur.
    cuavitalis. < Non eril infecunda necslerilis lerra lua. »Primo
    83 < Piiniitias.frugtim.lerra? Iiiae defcrcs in. do- namque bcmini dictum cst : « Cuin operalus fueris
    sm EXPOSITIO IN EXODUM. tm
    iefram, non dabil ffuclum suiim, sed spitias cl tri- A lare in lerra nostra; ejiciamus ea.de carne nostra,
    bulos germiriabit libi (Genes. iit, 18). » Nunc au- ne et nos diis suis servire conipcllanl, et in magnae
    iem econtra terrae noslrae fecunditas proniiuilur, tenlalionis scandalum inducanl. Donec enim in terra
    quateuus el nos, qui terra sumtis, spirituaiibus do- nostra vitia inhabitant, eorum insidias «viiare non
    •ais semper abtjndantes, et de spirilu metamtis vilam possuinus, ideoque Aposlolus ait:« Non igitur re-
    ailernam. Illa enini lerra non esl slerilis, in qua gnel peccatum in vestro morlali corpore (Rom,
    '
    viriiiiiim segeles oriuntur et crescunt. < Numerum vi, 12). > - ,
    -< dierum luorum implebo. » ScripTum est enim CAPUT XXIV.
    -qiiia : < Viri satiguinuni, et dolosi non dimldiabunt < Moysi qiioque dixit: Ascetide ;ad Dominum, tu
    dies suos (Psai. LIV,24), » quoniam iieque bic tan- < et Aaron, Nadab et Abiu, etseptiiaginta senes ex
    tum vivuiitquanium se vivere sperant, et ad selernae < Israel, el -adorabilis procui; .soluraque.Moyses
    beatiludiiiis dies non pcrveriiunt. Sanclorura vero < ascende"tadDominum,ei illi non appropinquabunt,
    dies implebunlur, quoniam per praedeslinationem < nec populiis ascendet -cum eo. > Moyses eriim le-
    ^qua ante ssecula prsedeslinati sunl vivent in aetef- gislalor, et Dei populi mediator, medialorem Dei et
    -iiuni (227), hominum Jesuni Chrisiumsigiiiflcat. ulritrsque Te-
    .« TerfOrem nieum miilam in praectfrsura Uilim, " staiiieiiii dalorerii. Aaronvero, qui moris foriis in-
    < et occidam omnempopulum ad quem ingredieris. t terprelalur, apostoli-snnt, de quibus diciiur : i.Fun-
    T^puli enini illi, qnos illi vincebant, viliaetpeccala, damentaVejus in montibus sanctis (PsaU.LXXVI,!)•»
    quse et nos vincimus sigiiificabani. Et quidem' tanto Nadab vero • hiterpfelalur spontaneus, per quem
    baecpugnafortiorest, quanto et iriimieisuntforlio* marlyres figuranluf.qul sua sporite niprti se pro
    Tes, fortiores quideni quia invisibiles. «Gunctoruni- ChrislP tradiderunt. At vefo Abiu, qui inierpretatur
    < que inimicorum luorum coram te terga vertarii, paler tneus est, significat episcopOs et saceriloles,
    < eniiitens crabrones prius, qui fugabunt Hevaeum, qui, quasi patres, «seteros in baplismate generani.
    < Cliananseum, el.Heihseuiri, antequam iiilroeas. » Unde Aposlolus Corinlhiis ait : < In'-Christo enim
    Quamyis efiim per crabrones et vespas aliqna pars Jesuper Evangelium ego vos genui (/ Cor.iy, lG).t
    iliius lerrae a suis kabitatoribus derelicta fuisse in- Sepluagiritaverosenes, sepltiaginla C.hrislb disci-
    telligi possit, laineri major pars magnis ct dtiris puli accipiurilur. Omnes enim isli ad Dominum asceii-
    prLCliissuperata est. . dere, el precul adorare jubentur. Solustamen Moy-
    « Non ejiciam eos a facie lua anno uno, ne lerra ses ad Dominiirii asceiideriseiappropinquat,quoiiiaiii
    * in soluudiiieui redigatur, et crescant conlra te. p, < nenio ascendil in ccelum, nisi quideccelo desccn-
    -« bestiae; paulatim expellam eos de conspeclu tuo, dit Filius hominis, qui esl in ccelo (Joan.-m, T3). »
    < donec augearis el possideas lerram. > Ilrec aulem Solus enimFilius appropinqual -Palri; solus sedet
    'iosjuxla lilieram inieUigimus; quae si oliosus ali- ad dexteram Pairis.« Nenio enim.noyiiPalrem nisi
    43uisalIegorice exposuerit, nbn conlradicimus. Filius, et cui Filius voluerit rcvelare (Luc. x,.22). »
    -« Ponam terminos tuos a inari Rtrbro, usqrie ad Ascendiiergounus,ascendnnletomnes; solus tanien
    •« mare Pakeslinorum, eta deserto usquead fluvium: ascendit, quia riemo cunreo-vel ad illius siniilitud: .•-
    -•<tradam in manibus veslris habitatores lerrse, et riem, unquam ascendit. < Yenit er-goMoyses,» post-
    -« ejieiameos decPnSpeciu vestro. » Per bos eiilm •quam cum Domino locutus est, * et narravil plebi
    Tquaiuof lerminps, ijuatuor niiindi partes inlelligi < omnia verba Doniini, alque judicia. Respondiique
    posslinl, ex quibus, genlium' diis el malignis spiri- < ciinclus popiilus rina-voce : Omnia verba Doniini
    l-iiiis expulsis, S. Ecclesia jam nunc ad eas in pace < quaelociilusesi, faciemus. » Nuriquani-eniin Do-
    =snbChristo duce tenet ac possidet. Unde scriptum miiius qtialis fuit, velerit, sed qualis.est, homitieiii
    '
    •est: « Et dominabilur a mari usque ad mare, el a judicat; Yidebat enim bos qiiales fiiluri eranl; reci-
    flumineusque ad terminos orbis lerrse {Psql. LXXI, piebal tainen eos, quales liinc erant apud Heuiii,
    &). >—«Non inibis cum eisfoedus, nec cum diis eo- D non qiiales postea fuluri (228).
    « rum. > Hoc aulem Judsei non audieruiit. Nos au- « Scripsil auiem-Moyses universos serinoncs Do-
    tem nec genfium ritus, nec gentium dCos Colenles < mini,"et maiie consurgens sedificavit altare ad ra-
    «ram Deuiri colimus et adoranuus, qul ait : «Domi- < dicesTnontis, ei duodecim titulos pcr duodccjm
    num Deum tuuiri adorabis,,et illi soli servies (Matih. <- tribus lsracl. Misilque juvenes iie liliis Jsrael, et
    iv, 10). >—« Non 84 babitent in terra tua, ne forie < oblulerunt holocausla, iriimolaverunlque viciimas
    < peccare le faciant in me, si servieritis diis eortim < paciiicas Domino, vjtulos duodecim.:» Ideo eniin
    1 qui certe tibi erant in scandaluni.» Propler hoc - Moyses sermpnes Domini scfipsil,ui temporis. loii-
    eiiim Judaei,-sa:pe in captivjtalem ducti, quantum ^itudineebliviprii nOn iraderentur.-.-Et quoniani in
    scandali suslinuerint, ipsi noverint. Nos quoque, riibrte testaloristestamentum confirmalur, hic au-
    quia has gentes, vitia intelligiiiius, quorum uiique tera testator mori non poterat, aliquid fieri necesse
    <3iisunt inaltgni spirilus, iion permillanius ea habi- eral, qiio leslamenlum illud confirmarelur. Conflr-

    (227) Ita emeiidatior Cod, S. Gr. in Laurenliana. raturi; nonlamen talcs tunc eraniapitd Deiim, gualfs
    (228) AJi.aIcclio in.cod. S. Cr. in Laurent. : Scie- postea erqnt fntiiri.
    ial enim quia poslmodum viiulum enreum eraui ado-
    -503 S. BRUNONIS EPISCQPI SIGNTENSIS 50J
    niatum est ergo sanguine 'vilulorum, donec veniret A _ tellexit promisilqiie se legem lencre el fcedns ser-
    iHe, qui per vilulos significabalur. Unde Apostolus vare, confesiim Moyses, assumerrs sangninein et
    ail : « Ubi lestamentum est, riiors necesse estinler- spargens in populum, confirinavil lestaraenlum, di-
    ccdat.lcsiatoris; teslamenlum eni.m in niortuis con- cens : < Hic esl sanguis fcederis, quod pepigit Do-
    firmalum est, alioquin nondum valet, dum viyit, liiinus vobiscum super cunctis sermonibus -suis. >
    qui teslatus est. Unde nec prinium quidem sine <an- Hoc enim el Christus fecit, qui Novum Testanieiiiiini
    guinis effusione dedicatum esl (Reb. ix, 16). » Mane confirmans, calicem accipiens, ait: « Hic esl cafix
    ergo consurgens Moyses aedificaviiallare ad radices Novi Testamenli in meo sanguine, qui pro vobis, et
    nionlis, quoniam et Judpei, qui per Moysen signifi- pro mullis effundelur in remissipnera peccalorum
    -cantur, primo mane super niontem Calvariae ad ra- (Luc. XXII,21). > Totum enim quod Moyses aiehat
    dices Jerusalem, et moniis Sion Christo Domino hoc quod Chrislus postea peregit significabal.
    crucem praepararunt; allare enim crucem signifieat. « Ascenderunt Moyses, et Aaron, Nadab et Abin,
    Jiibocenim altariChristusDominus irainolaius est. « el septuaginta de senioribus Israel, et vidertiiit
    Sed quia nulla duodecim tribuum de Christi morle < Deum Israel, et sub pedibus ejus quasi opus lapi-
    se excusare valel, ideo duodecim vituli pcr duode- « dis sapphirini,etquasi co3lum,cumserenum est. i
    cim tribus imnlolantur. Et quamvis unus fueril vi- JB Quod enim Moyses, confirmalo testamento, simul
    tulus, quoniam unus immolatus esl Christus, lamen cum senioribus Israel ad videndum Deum ascendit,
    quia unaquseque tribus, imo unusquisque homo significalio eral quod immolalb agno, et Chrisli
    tenelur in integrum, ideo duodeciin vitulos Moyses sanguiue fuso Novoque Teslamenlo confirmato, cceii
    irarnolari praeccpil. Et quidem unus Christus cru- porta aperitur, et Jesus Sacerdos niagnus, Sancla
    cifixus esi, immolatus est; unusquisque tamen, qui sanctorum ingreditur, et in ccelesli palatio ab homi-
    •ejus morli conseniiens, inlerfecit, lotius Chrisii nibus Deus videtur. « Ubi cnim fuerit eorpus, illiic
    boniicida est, et quamvis non omnes manus in Chri- congregabunlur et aquilse(Luc. xvii, 57). >Eralau-
    stum injecerint, omnes tamen Judaeiper consensum tem « subpedibus ejus quasi opuslapidis sapphirihi »
    •occideruul. Possumus etiam et per duodecim vilulos, Sapphirinus enim cceli sereni habet colorein; unde
    duodecim apostolos intell;gere, qui in Chrisli pas- el subditur : « Etquasi ccelum, cuinserenuni esl. >
    sione conlrislaii, et scandalizali et quodammodo Qui igitur ad Deum accedere, Deum videre, Dei pe-
    immolali sunt. Unde Apostolus ait : « Si Chrislus dibtts propiuquare desiderat, fugiat tenebras, pellai
    pro omriibus mortuus esl, et omnes niortni sunt. nuiies, ejiciat aninii perlurbationes, totus tranqurl-
    Sed pro onniibus moiTuus est Christtis, ul qui vi- lus, tolus serenus, ccelo similis, terrae dissimiiis,
    vunt, non sibi vivant, sed ei qui pro ipsis morliuis *C quatenus lolus clarus et purus angelorum consoitia
    esl el-resurrexit (II Cor. v, 1S). >Et unus ergo vi- mereatur. Sequilur : « Nec super eos, qui procul re-
    lulus fuit, quantum ad inunolalum, el duodecim < cesseranl, misit manum suam. «—«Longe eniin a
    fiicrunt, imo mullo plurcs quam duodecim, quaiUnm peecaloribus salus (Psal. cxvm, 1S5),» el qui Deun>
    ad compalieiiles et occidenles. Missi sunt autens fugiuiit e.lfunibus peccalorum dislracti procul ab eo
    «juvenes de filiis Israel, > per quos omnes Judaeos receduiil, ejus prolectione indigni sunt. \ Vidcriim-
    iiuelligimus, Cbrisii morli consenlieiiles. < Et obtu- « queDeuni,eicomederunl ac biberunt.» Deus enini,
    Teriint holoeausta, immolaverunique victimas pa- qui nalura invisibilis est, se .quodamniodo videri
    cilicas Domino; » quibus et Deus mundo, et inler permiltil, diim qualicunque similitudine polentiam
    se tolus pacalus esl mundus. Sed quas viclimas ? suam demonstrat. Unde superius iu rubo ardente se
    "vilulosduodecim.; unusquisque enim unum viiulum Moyses eum vidisse lestatur. Quod auiem isti c.ome-'
    immolavit, quia quicunque 85 Chrisli morli auxi- derint ac biberint, nisi de supradiclo sacrificio in-
    liura pfaebuit, Christi mortis in inlegrum reus ba- telligalur, scire non possum. Sanctorum vero et
    belur. Deuni videntium cibi elpolus, sumnii boni c.oiUem-
    « Tulil iiaque Moyses diniidiam partem Sangninis, ».
    r plaiio est.
    « etmisitin cralerem;partem autem residuam fu- « Dixit autem Dominus adMoysen : Ascende ad me
    < dit super allare. »Hunc eniin sanguinem Ecclesia « in nionlein, ei eslo ibi, daboque tibi duas labulas
    bibil, hic ad tolius populi emundaiionera ubique « lapideas, et legem, ac niandala, quae scripsi, ut
    gentium effusus esl. Partem vero, quanisuperallare « doceas lilios Israel. > Quicunque Dominumvidere
    fudit, illam sanguinis Chrisli par.leni inlelligimus, alloqui el audire desiderat, ascendat in nioniem,
    quae de ipsius manibus et pedibus marians crucis propinquet ccelo, et lolus a lerrenis volupia.ibus
    Hgnum cruentavit. < Assumensque volumen foederis, eleveiur. Hoc euim Moyses tolies in moniem ascen-
    < legit audiente populo. Qui dixeruiu : Omnia quae dens significabal. Quod vero-filii Israel legeni et
    < loculus est Dominus faciemus, eterimus obedien- mandata in lapidibus scripla suscipiiint, eorum du-
    < tes.Ille vero sumplum sanguinem respersit in riliam et incredulitatcra demonstral; lapides enim
    < populum, el ait: Hic esl sanguis fcederis quod erant, ideo dtira mandaia in lapidibus efformata
    « pepigil Dominus vobiscum super cunctis sermo- suscipere meruertinl.
    < nibus his. > Poslquam enim popuius legeni sibi « Surrexerunique Moyses etJosue, minisler ejus,
    datam audivit, et fcedus quod cum eo pepigeral in- .«'ascendensque monleiii, senieribusait: Exspectaie
    3° 3 EXPOSITIO 1N EXGDMl. 566;
    < hic, donecrevciianinfad vos. Habetis Aaron, et A i CAPUT XXV.
    « Hur vobiscuni. Si quid naltim fuerit qureslionis, « Loculusquc esl Doniintis ad Moyscn, dicens:
    < feferelis ad eos. > Ascendens enim Moyses in « Loquere filiis Israel, ul tollanl mihi primitias abi
    ttionlem, reliquit pro se vicarios, qui lites, quaeslio- « oninihoniine qui offeret ultroneus, accipieliseas^
    nes et discordias vice sua in populo definirent. « Haecsunt auiem quae accipere debetis : aurura,
    < Cunique ascendisset Moyses, operuit nubes « et argentum, et ses, hyacinlhum, et purpuram,:
    « nionlem, et habitavit gloria Domini super Sinai, « coccumquebis tinctum, et byssum.pilos caprafum,,.
    « iegens illum sex diebus. Septimo autem die vo-- < et pelles arietum rubricalas, pelles hyacinlhinas,,
    < cavit eum de medio caliginis. » Moysesenim hoc « et ligna Selim. et oleum ad luminaria concimian-;
    inloco, aposlolosei doctores; monsvero Sinai.mon- « da, aromata in uiiguentura, et Ihymiamala boni-
    . lem Sion, id esi sanclam Ecclesiam,- significat. Ut « odoris, lapides onychinos, et gemmas ad ornan-...
    enira Moyses in monte Sinai, ita aposloli et docio- « dum ephod et ralionale. > Prsecipit enim Dominus.
    res in nionle Sion legem susceperunt. Nubes vero, Moysi, ut eorum primilias et oblationes, ad taber-,-
    quae montem operuit, est omnis scienliae et sapieu- naculi usum, suscipiat qui eas sponle et voluntarie.
    tise pleniiudo, quae super Ecclesiam desceiidii et Doraino offerant. Nullam enira oblalionein diligit
    pluit. < Habilavit autem gloria Domini super Sinai, "' Deus, nisi eara, quse cum affcctu animi, et desiderio.
    tegens illum nube sex diebus; >quoniam virius mi- offerlur. Haec sunt aulera prima munera, quae fili.i.
    raculorum et gratia Spiritus sancti usque ad saeculi Israel Domino obtulerunt, unde et priniiiiae noix.
    cbnsuramationcm Ecclesiam non relinquit, secun- iniinerito yocantur. < Haec sunt, i.nqnit, quae accipere
    dum illud qiiod Dorriinusait: < Ecce ego vobiscum « debetis; aurum, el argentum, etaes. > Aurum pro
    sum omnibus diebus usque ad cohsumnialioneui sae- sapienlja ponitur, unde scriptum est: « Desiderabilis
    culi (Matth. xxvm, 20). > Sex eni.m Tlies, .ut-jam thesaurus requiescit in ore sapientis (Prov. xiv,
    s«pe diximus, lolambanc laboriosam vilam signifi- 35). > El Aposlolus : « Habetis, inquit,- Ihesauruiii
    cant. < Seplimo aulerti die vocavil Domiiius Moysen isuini in yasis fictilibus (// Cor. iv, 7). > Argentum
    de raedio caliginis; > quia, iinitis hujus vitaelaborir aulem eloquii puritalem designat; unde Psalraisla
    bus, el diebus, de hoe murido; tenebris et caligine ait : «Eloquia Dei, eloquia casta, argenlum ignc
    pleno, fideles suos ad se Domintis vocabit. exarainalum (Psal. xi,7). > Ms vero quia prae caele-
    < Erat autem species glorise Doniini qiiasi igiiis ris melalUs clarius sonat, facundiam et eloquenliam
    < ardens super verlicem monlis in conspectu filiPr significal. Unde Apostolus : < Si linguis, ail, homi-
    < rum Israel. s lllud enim est gloria Domini: iri quo- iuini loquar, el angelorum, charitalem auiein non
    '
    eunque glorificalur Dominus. Si enim videns ignem, habeara, factus sum velut ses sonans.aut cymbalum
    glorifices Dominum, gloria Domini esi ignis. Simi- tinniens(/ Cor. xin, 1). » Aurum igitur, argeiitum
    liler autem sol, luna, et slell<egloria Doniini sunt, et ses simul ad taberiiaciili sedilicium deferunlur,
    quoniam in eis glorificalur 86 Dominus, ct aS bunc quoniam sapienlia sine veritatc, et eloquenlia, mala
    modum, cselera. < Ingressusque Moyses raedium et inutilis est; ideoque de sapienlibussine yerilate "
    .-< nebulae, ascendit in montem, el fuit ibi quadra- scriplum est : < Sapientessunt, ut faciant niala ;
    < ginta diebus el quadrag.inla noctibus. > Non iin- bene autem facere nesciunt.^Jer. iv, 21). > De muU
    nierilo quidem Yetus Tesiameiilum obscuruni et tis quoque etinfacundissapientibus dicitur :„<Caii.es
    proftindum est, siquidem in nebula et caligine tla- multi, non valenles lalrare (Isa. LVI, 10). >..El if-
    tum est; illa eniin nebula praetcndebal hanc obscu- Jud : « Qui abscondit frumenlum, nialediciiur iii
    ritatem quam nos modo seiiiiinris. Et quia nos quo- populis (Prov. xi, 26). > llemque : « Sapienlia oc-
    •qtioniodo nebulam et profuridioreift bujus libri culta , et ibesaurus abscondilus, quae utilitas in:
    caliginem inirare incipiinus, omiiipolenlem Doniiiiuiii ulrisque ? (Eccli. xx, 52.) >Jlabeligilur Dei laberna-
    deprecemur, qui lucem habiiat inaccessibilein, ut culuin auruni, id est sapieniiam; habet elargenlum,
    ea quae Moysi in caligine dedit, iiobis in luce reve- p\ id-esl eloquii purilaiem; habetel aes, id est eloquen-
    lare dignetur. Illud--quoque r.o:i vacat a. myslerio liae fecundilalem. Tale ego aediftciuni, Talem decet
    quod in quadraginla diebus lex dalaest; quadragena- Jiabere niateriani. Sequilur :« Hyacinlhum, eipur-
    rius enim numerus ex quatuor et decem conslat; puram, coccuinque. bis lincium, et byssum. >Haec
    qualuor enim deceni, et decies qualer_ quadraginta auieni et Josepbus exponens, quatuor elemeiUa. si-
    sunl. In deceni ergo Yctus,'in quaiuor vero Novum guificare dixit, volens per hyacinthum, qui aerei
    Tesianieniuin accipias , quoniam illud in decem coloris esl, aerein signilicari; per purpurani verb,
    niandalis, boe in quaiuorEvangeliis conlinelur; dies aqtiatn, quia ex piscium sanguine tingiiur,.qui de
    ergo quadraginta significant, quoiiiam ambo Tesla- aqua priunlur.eti.ri aqua versaiilur. Coccum yero,
    menta unum sunt, et alterum in allero datum, et quoiiiara penilus ardentis, et sanguinei cploris esi,
    sine altero alierum essenon polesi, sicui in quadra- ignein significare voluit. Byssum vero lerram, quo-
    ginta, qualuoret decctn sine se esse non possunt: .niani de terra oritur. Per hoc nimiruin significare
    ulrumque enim Testamentuin novuin fit, si spiritua- -volens, qupniam Dei labernaculi hemines ipsi ma-
    liter inleliigamus. -"•'.•• teria sunt, el sicul ex liis qualuer elemcntis con-
    si-Uuilur hoino, iia ex hoininibus Dci taberiiaculiim.
    597 S; BRUNONIS EPISCOPI SlGNlENSlS 303
    «Kmslituitur. Aliterautemperhasquatuor res nobi- A sanclos inlelligiraus, qui quoniam per fidem vice-
    Bsslmas, quatubr virtutes principales inlelligunlur, runt regna, setemas adep.ti sunt repromissiones ?
    ki qulbus cseterse omnes virlutes coiitiileiitur, et siiie Bene autem Setim spinas inlerprelatur;. siquideni
    quibus vanaeei inuliles esse probantur;. siini autem viri sancti per mullas tribulationes inlrant in regna
    hsec, prudentia, jjusiitia, fortiludo , tenrperaiilia. ccelorum. Selim auiem locusest, de quo in libro
    Hyacliubus igilur, qui ccelesiem, et divinum colo- Numeri dicilur : « Morabatur auiera eo tenipure
    iciii habei, pimdeiUiam.significat, quae de.ecelesti- Israel in Seliin (Num. xxv, 1).» Gsetera aulem ,
    bns aiDeo descendil. secunduni illud : < Omnis sa- quse sequuntur, suo loco exponenda relinquimus.
    pienlia a Domino Deo est (Eccii.i, 1). » Purpura Nunc atuem quod iiislat, dicamus.
    vcro. qua reges el prineipes induunlur. juslitiam « Facienlqne mihi sanciuarium, et babitabo in
    designai. Unde et bis qiii pur.pura induli sunt dici- < medio eoruni. Juxla orauem similitudiuem laberna-
    tur :« Diligiie jusliliam, qui judicalis terram (Sap. « culi , quod oslendara tibi,. et oranium vasprum in
    j, 1). » Per coccum vero, qui sanguinei. coloris esi, t cullnni ejris; sicque facietis illud. > Sanctuarium,
    forlitudo sigiiatur, qua SS. martyres, usque ad san- totum labernaculum dicit; quod ad eam simililudH
    guinem pugnanies.7iriChrisli fide fprtissimi exstite- nem fieri jubet, quse Moysi in monle monslratuf.
    rurit. At vero per byssum, qui de terra oritiir, tera- " Non solum enim verbis narrata, sed spiriluali qua-
    peranlia.iiUelligilur, quoniam sieul tefra oninitiin dam visione hsec Moysi a-Domino fuisse revelala ,
    eleiiienlbrufti iriedia est, et in se omiiia- reeipit lion incongrue dici polest. Totum aulem tabernacu-
    elementa, itaet tempefantia inter omnes viitutes lum in duo dividitur, in-Sahcla videljcet, et Sancla
    «jirdia discurril, orrinesqiie coiicitiat, atqup conjun- sauclorum. Unde Apostolus : < Tabernaculum , iii-
    gii.HseCauteni in Dei sedilicio posila sese respiciunt, quit, factuin esl priniufti^in quo eral candelabrnm ^
    et sibi vicissim decorem et pttlchriludinem submi- et niensa et propositio panum , quod dieitur Sancla
    iiislrani; aurfini ad argentum inspiciat,. ct sapiens (Hebr. ix , 12) » Post velamentum autern, seeunSuni
    siiie puritate eloqiiii non loqualur; argenium tabernaculum , quod dicilur Sancta sanclorum, atir
    rcspiciat aurum,: et sihe sapienlia ipsum qtio- reuni habens thufibulum , et aream lesiamciili, cir-
    que, quod puruni et verum est , iion dicalur. cumleclam ex Otiiniparle auro, in qiia urna aurea,
    87 Non enim quod verimi est, dieere idoneum, el habens maniia, el virgam Aaron quaefrondueral, et
    titiie est, et nbn riiagis tneiuifi, quam verum dicere, labulas leslamenti. Hsec autein ideo praeraisi, ut de
    aliquando nocet. Aururii quoque ,' e't argenlum ses arca locuturi facilius quidslgnificeiil intelligamus.
    intueaiur, ut riec sapientia , nec verilas sit oliosa. < Arcam delignisSelim coriipingiie, cujus longilu-
    Otiosa quidem est, si non dicatur, si non preferatur, < dobabeatduos elsemisciibilos; laiiludo cubitura et
    si seris, vocisque'sorib non audiatur. Ms quoque < dimidium; :allitudo similitercubiluin, ei semisseni,
    •.uiiurii et argenium aitendai, et qui facundus el < et deaurabis eam auro purissimo intus et forls. >
    eloqueris. esl,. sine sapientia, el veritate, silentium Quid enim per hanc arcam, nisi Ecclesiara catholi-
    liabea!.. Siiriililer auteni pfudentia , juslilia , forti- cam intelligamus? Non autem hanc, quae in hoc_
    iiidbjTeraperantia, qiiaeper hyaciiilhrim, purpuram, mundo adhuc degens, mult-as injurias patiiur; inio
    coccurii!, et byssuni inielliguntur, sic consentiant illani, quac cceli velamenlum transgressa jam habitai
    seque vicissim sequantur, quoniam unaquselibet ea- et nioralur in Sancla sanclorum.^De qua AposToius
    rum sine caeteris iiiuiilis est. Sapiens enira erat aii: < llla autem Jefusalem, qn-sesursum esl_ libera
    Salonioii.sedquia forlitudiue carebat, a rriulieribus esl, quse est maier noslra (Gal. iv, J6T. > De bac
    victus est. Ozias rex jiistus, qnia leniperaniiam non auiem arca et Joannes aposlolus ait : « El aperluin
    habuit, ab hosTibus inlerfecius esl. Forlissimus iiiler cst templtim Domiiii in ccelo , et visa est arca testa-
    bmnes fuil Samson, sed sapieniiae pauper, oculos menti ejus in leniplo ejus (Apdc.-xs, 19). > Haec au-
    aniisi-t. Sed quid de icinperantia dicain ? qnae nisi tein arca compingitur atqtie consiriiiiur de tignis
    aliarurti auxilio virlulum muniatur, facile Deum et nSetim, id est de lignis fortibus, et inipulribilihns,
    veritaiem negare coinpellil; ipsa lanien caeierariim de lignis spinarum , ,de quibus- Christus coronhtui*.
    "est coiiclinieritiim:, aiqiie sine e'a Ptnries aliae Tairae Chrisli namque corona , sancli sunl, quoniam-ppo
    ct siultiE esse videnluj'. C-jeiera videamus. ipsis el certavit, et Ticil-, cl cnronalus est. Oinnis
    i Pclles caprarum, cl pelles arielum rubricalas, auiem liujiis arcae dinieiisio aliquid impeifeelionis
    pelles byaciiitbinas ct ligniini Setiin. > Hxc quoqiie habere videlur, qnoniarn et in longiliidinc et in l-.ui-
    ad labernaculi coiislruetionein offerrijubeiUur. Offe- ludine dimidiuin postiit; in aUiiiidine vero seniis-
    runl^ergo pilos caprariiiu, ut peccaiofibus ad pceiii- sem. lloc atitem ideo fit, quia illa nobilis et ccele-
    , tentiain veriienlibus riou-desiiil cilicia quib.usinduan- stis arca nondum perfecla est, neqne ad saeciiii
    lur. OiTeruiitaulem et jielles aricium fubricaias, ut consunirtiationeiii perficiciur; quotidie enira aliqiii
    et marlyres inveniant indiimeiitiim; Pfferunteipelles sediQcanlur in ea ; quptidie , defereniibus: angelis ,.
    liyaciiithirias, quibus piaelaii quique iiiduli sola cce- lapldes, id esl "sancloriim animae, illuc asceiidunl,
    lesiia conlempleriluf. Sed quiil per ligna Seiim,. qiiie ex quibus ejus muri iedificantur -(229). Unde Psal-
    Ibrtia et imputribiiia csse perliibentuT, nisi virbs niista ait: « Benigne fac, Doiuine, in boria volunlale.
    |22&), Cod. S»""Cf';-in hzuYnnU alifiiiuia'(lificiii.iir in ".q. . ....;"
    309 EXPOSITIO IN EXODUM 510'
    tua Sion, ut seuificenlur niuri Jerusalein (Psal. L,, A oculus non vidil, nec auris audivit, nec in cor hoHii--
    20). » Unde et sanctorum animabus a Domino dici-rr nis ascendit, quae praeparavit Deus diligentibus se
    tur : < Adhuc snstinete modicum tempus, donec ira- {I Cor. u, 9). » Cliristus qubquenon sOliimeam.Ie-
    pleatur numerus fratriiin veslrorum (Apoc. \i, 11).» vabal, sed etiam supcr coeiosexaltabat, quando di-
    Non eniin perfeclam bealitudinem babebuht sancli, cebat: < Beati pauperes spirilu, quoniam ipsoruni-
    donec animabus, corporibus con.unclis, tota simul! est regiuiin ccelorum. Beati miles., quoniam ipsi
    sanclorum multitudo super coeloselevetur. El lunc possitlebunl lerram (Mallh.y, 3), » etc. Non efgo
    quidem, omnibus perfeciis, nihil erit in.quo hseet separentur vectes a circulis, non recedant doctores
    arca crescal, nihil erit in qup minui limeat; nihil ab Eyangeliis, semper prsesto sint, semper ad arcarri
    lunchabebit dimidium, quia «cam venerilquodper- ferendara, et Evarigelium pfsedicandum sinl parali,,
    lectum est, evacuabitur quod ex parte est (1 Cor. ut valeanl reddere ratioriem de quibuscunque fuerint .
    xiii, 10).» Deauratur aulem auro. purissimo intus interrogali; ne forte turic circulos quserant, et non
    et foris, qnia sapienlise nitorem, quem inlerius ha- inveniant, quando eis resporidere, el arcam elevare
    bet, foris quoque praedicando riionstrabit. Qui enin) necesse fuerit.
    sibi dalara sapientiam celanl, illi intus, et non foris « Ponesque in arcam teslificationem , <juam ego
    sunt deaurati. Cum enim Apostolus dicit: < Sapien- '- « dabo tibi. » Hanc autem testificationciii legem in-
    tiam 88 loquitur inler perfeclos (/ Gor. n, 6),» iellige, qtiaiii in duabus tabulis lapideis Doniinus
    tunc inlus et foris se deauratos esse significat. scripsit. Ilaec aulem in arca posita esl,.quoniain.san-
    « Faciesque super coronam auream per circu- ciorum cordibtts tradita est. El bene lcx in arca.
    < iium. > Quid est eniin quod hsec arca per circu- clauditur; Evangelium autem circa eam pef qnaiuor
    itnm coronatur, nisi quia sanclorum roulliludo, qnae angulos ponilur, quoniani legis ritus, et caeremoniae
    per hanc arcam significatur, jam bello peracto et absconsse jacent; Evangeliorum.yero praecepta per
    superatis inimicis , pro yicloria et iriuinpho a Dep qualuor niundi parles diffunduniur el praedicantur..
    est coronata? < Nemo enim, ait Aposlolus, corona- Erat autem in hae arca, ut Apostolus ait, < urna-
    bilur, nisi qui legilime certaverit (11 Tim. n, 3). > aureahabens manna (//e6r.'ix, &), » per quod Chri-
    Jlemque : < Bonum cerlamen certavi, cursum con- slum inlelligimus, omnis sapientise el scientiae dui-
    summavi, fidem servavi; de reliquo reposila estinihi cedine plenum. Erat ibi et virga Aarbn, quae fron-
    cororia justitiae {II Tim. iv, 7). » Coronatur ergo duerat, id est Yirgo Mariajquse arida el sine seniine
    lota arca, coronatur et unusqnisque, qui est in arca, peperit filjunl.
    qtioniara et singuli proprias, et omn.es simul unam r, < Facies el propitiatorium de auro mundissiinp:
    liabent coronam. < Facies et qualuor circulos au- < duos cubitps et dimidium babebit alliludo ejus,
    < reos, quos pones per qualuor angulos arcse : dup < semissem et cubitum laliludp. > Propitiatorium ,
    < circuli sint in latere uno, et duo in allero.» Qua- oraculum ypcat, quo arca- tegebatur (230). Merita
    luor enimcirculi, quatuor sunt virlutes principales,. autent arca Dei sanclarum aiiimaruin el beatofun»
    sine quibus hsec arca nec moveri, nec porlari po- spiritiium colleclio est, el propiliatorium appellalur;
    test. Ponuntur auterri per quataor arcse angulos, ut quoniara Dei clemenliani, et propiiiaiioncni super sa
    Linc habeat prudanliam, inde justitiam, hinc forti- seinper iiiluenles, non sohim qusc pe|uni et orant,
    tudinem, inde lemperanliam. Quatuor quoque Evan- verum et qiiEccunquedesiderani, adipiscuntur : nil.iil
    gelia, per quatuor circulos inlelliguiilur, quae quo- enim aliud v.ellepossunt, njsi quod Doniinura vello
    nlam sapientiaefulgore rulilanl, non immerito auro cognoscunl. El.si igilur aljquid desideranl, sic illud
    comparanlur; horum autem prsedicaiione hsec arca desideranl ut a Dei volunlate non recedant. Esi et
    coristruitur, levalur et portatur. < Facies quoque propiiiatoriuni de auro mundissimo, quoniam tam
    < vectcs de lignis Setim, et operies eos auro, indu- sapienter prepitialur Deus, ul sua propilialione nun-
    < cesque per circulos, qui sinl in arcse laleribus, nt ^uani failatur, quoniam nisi pcenitenii nulli unquam
    < pGrtenlur in eis. Qui semper erunt in circulis, riec D j propitialur. Al vero.bomines illis multoties propilii
    < unqiiamexlrahentur ab eis. »Quid enimpervectes, suiit, quibus propiiii esse non deberenl. Et quoniam
    nisi doclores ? Hi autem sunt de lignis Selim, ulpble nec seniper, nec oinnibus propitiatur Deus, idep in
    fortes, seterni, indeficienles. Qui ideo auro operti propiiiatorii quoque dimensione imperfectum ali-
    dicunlur, quoniam sapienliae luce praefulgent. Indu- quid, semissem videlicet et dimidium posuli.
    cuntur auteni per circulos aureos , ut area porletur < Duos quoque cherubiiri aurebs et prodiiciiles
    in eis, quonlani Evarigeliorum sentenliis.inyoluti ad < facies ex ulraqueparte oraculi, et cherubim uiius
    arcam sublevandam debent esse parali. Unde et in < sit in latefe uno oraculi, et alter in ailero, ulrura-
    circulis semper esse, et nunquani ab eis exlrahi.recie < que lalus propitiaiorii tegant, expandentes alas,
    jubenlur, ut qtioties arcani eievari necesse fuerit, < e.t operienies oraculum. » Quid enlmper duos clie-
    nulla iu eis mora inveniaiuf. Arcam enim-elevare, rubim nisi duo Teslamenla intelligere debetiius ? Irt-
    cst sanctorum viriutes, triumphos, gloriam, el hono- .terprelatur enim cherubim scieniiw pienitudo-; at
    iem, et beaiitudinem vefbis exloll.ere, et prsedicare. vero scientiae pleniludo in his^ duobtis. cbntinetur.
    Arcam .eiiim Apostolus Ievabat, cum dicCrct: <;Quse . Qui bene aurei el prpductiles esse diciiiiluf-,q.uo-
    (230) Tirrala editio corrigilur a coJ. S. -Cr. -in Laurenl. ._'\_
    511 S. BRUNONISEPJSCOPI SIGMENSIS 3r2
    niam el sapieniia fttlgenl, el non sine magno. labore A « Fiat mensa eoriim corain ipsis Tn Iaqueum-(PsaL
    in cordis iricude formari possunt. Estaulem cheru- Lxvni, 22). > Divina namque Seriptura et clierubim
    bim unus in Iatere une oraculi, el aUer fn attero,. diciliir, quoniani omnrs scientise esl pleniludo, et
    quoniam nisi per eos, nemo ad oracufum venire potcst. quibiisifam velocibus alis subiio volans omnia re-
    Nempetiim Deum propUiura inveniet, nisiprius ab his plet; et mensa vocatur, quia niultis dwersisqne de-
    frdei documenlasuscipial;ba;cenim,priusetiamquam liciis animam pascil. Fit autem hsec mensa de Iignis
    .89 scriberenlur, Abraham et.cselerTpalriarchse do- Setim, quaefortia quidem et iiiiputribilia suni, pCF
    cuefunt; omnis enini diyina sapfenlfa hincmanavit. quod dhinam Scripluram sefernam et indefieientem
    Tegunt auiem utrumque Iatus propitiatorii, qnale- demonstrat. Est auieni mensa ista et iri longitu-
    niis ipsura propitiaioriuin , et quaecunqne sub eo dine, et in laiitudine pcrfecia, ei sine diniinu-
    sUnt, id est arca etvectes, Ecclesia el dociores, sa- lione, quoniam neque in longiludine,- neqtie in la-
    pienlia ct scientia repleanlur; el.videiiles eorum litiidine seraissem habet; in aliiludine vero semis-
    alas, volare discant,.quoniam in peniiis eofum sa- scm habet, unde et imperfecia in alliludine esse
    niias est, omnesque eorum senlenlise hoinines ad videtur ; ad semisscm namque ut cubitus perficialur,
    eccleslia ferunt : biseniin alis volaiil, his ad Coida semper addere aliquid necesse est; eubitus auicrn
    liominum dilabunlirr. nihil indiget: Et bene quidein in longitudine el .a^
    < Resplciairlque se muluo versis vultibns in pro- liludine diminutioiiis nilirl habet hsee mensa; qm-
    < pitiatoriiim, quo operienda est arca; in qua po^- niam usque ad saeculi consuinmalionem, quae est
    < iies lestimoriium, quod dabo libi. Inde praecipiain, ejus longiiudo, cunclis ad eain venienlibus, spiri-
    < el loquar ad lesupra propiliatOTium, ac de medio lualem cibum suflicienter ministiabil. In lalitudine
    « duorum cherubim,.qui crunt supef arcam lestinio^ quoque, qnaper universos raundi lerminos dilalaiup,
    c.nii, cuncta" quse roaiidabo per le filiis Israel. > nihil babens diminutioiiis, abundanler relicitomnes;
    Quod cherubira se nniitio respiciant, amborum te- al vero cum in altum se cxleridil,ut de superioribus
    slaineniorum amicitiam el concordiam significat ; Ioquatur, quoniam de Deo, et de unitale, et Triililate,
    idem enim ambo tesianlur et dlcunt. Habent aulem qualiteT etiam Spiriius sanclus a Patre etFiliopro-
    yullus versos in propitialorium, quo legitur arca-, cedat, nos ad pieiium insiruere el saiiare non vale6,
    quatenus. ab omnibus videantur et cognoscantur, magnam in aliiiudine diniinuiioiiein haec mensa
    nnllusque in arca et sanclorum congregatione sii, habere videtur. Beatns enim Paulus in altitudinera
    qui eorum faciem exlraneani et incognitam habeat. captus, qusedam se audisse dicil, quae super hanc
    Hoc autem illi audfant, qui sacras Scriplijras nie- ,g mensani ponere non atidet. « Audivi^ inquil, eniin
    ditari negligunU In bac autem arca, ut superius di- arcana-verha, qnae iion licet hoinini loqui (H'Cor
    xerat, testimonium ponere jubelur, per quod labulae xn, i).» Quae enim loqui non licet, nec scribere
    testanienlf iritelliguntur; quatenus S. Ecclesia nun- licet; quae vero scribere non licel, super hanc liien-
    quam Iegis sibidalre obliviscalur; et quOriiain duo sam non ponuntur. Est enim haec niensa divina
    surit Testamenta, Yetus videlicel et Novum; ideo-bis Scripiura. Patet igitur, quanlum dimiiiutionis haec
    in arca Testamenlum ponere jussit. Sequitur : niensa in altitudine habeat ; est aulem auro mun-
    < Inde praecipiam,et loquarad te ,» idesl, si quando dissimo inaurata, quoniam sincerissimo sauienlise
    tibi loqtiar, si qua filiis Israel per le raandavero, et scienlise nitore lota refulget. Sequilur :
    Ibi me quaeras, ibi me invenies, inde tibi loquar; « Faciesque illi labium aureum per circuituni, et
    iinde'? super propitiaiorium et do rnedio duorum « ipsi labio coronam inlerrasilem, altain quatuor
    cherubim. Qui ergo vult loqui cum Deo, veniat ad « digilis, el super illam alteram coroiiani auieo-
    cherubiin. currat ad Scripturarum testamciita, ibi- « Iam. > Quid est enim, quod buie mensae labium
    que Doiiiiiuiin et lbquenlein, el propitiantem inve- freri jubeiur ? nunquid ipsa loculura est, el dictura :
    niet. Vis enini in clierubini Domiiium loquenlein « Domine, labia mea aperie8, el os nieum annuntia-
    audire ? « Ego, inqiiii, sum Doniiiius Deus tuus, qni D bil laudeni tuain ? » (Psal. L, 17.) Ipsa certe boc di-
    cduxi le de terra jEgypli : non habebis Deo3 alieuos cit, quoniam quicunque hoc dicil, per eam dicil;
    absque me (Levit. xi,45). »"Et in Novo : « Ego siim iino ipsa non pcr se; sed per alios boc dicLt:
    ostium; per me si qiiis inlroierii, salvabiluf (Joan. illi ergo sunt liiijus labia, per quos ha-c dicU. Vos
    x, 9). >S'c igitur Toquitur Deus de niedio clieru- quidein, yos, aposloli, hiijus niensse labia esiis; vos
    bira. labia aurea iri circuiiu ejus omnes ejus delicias de-
    < Facies et inensam de ligiiis Selim, habenlem voralis. Tu labiura aureum, bealePaule, quid dicis ?
    » duos cubilos lbngiiudirtis,et in Iaiiludine cubilum, Vis audire quid ? « Sapienliam loquimur inierper-
    < el in aliitudiiiecubitum ac seinisseni.et inaurabis fcctos (/ Cor. li, 6). > Yere utiqttc hoc labium au-
    < eam auro mundissimo. >Post arcse fabricaiionem, reum esl. El illud qtiidem labittm aureuin est, a quo
    inensam Moyses facere jubelur, quse qiiidem idipsum dicitur : < In principio erat Verbuin (Joan. i, 1). >
    significat, qubd modo clierubiiri sigiiificare diximus. Quid eslhoc, quod dicere volui ? Oiuiies eninr apo-
    Mensa enira lioc iii Io.co divina sapieutia inielligi- sioli labia aurea sunt. Indulge inilii, Deus, indulgc,
    fur, de qua mensa scriptmri: est: « Parasii in con- quipollutis labiis, de labiis aureis loqui ptxsnrao.
    spectu nieo mensaiii (Psal. xxn, 5). i Itcaiqnc : Et ipsi qiioque labio fecit coronain iulerrasilciiif
    313 EXPOSITIO 1N EXODUM. 51Jr
    altam 90 qualuor digitis. Non ergo mensa, sed la- A virtulum nilore, et sapientiae, et scientiae luct prae-'.
    bium cbronalur. Qiiis enim regum, sicuT aposloli, fiilgcaiit.'
    dignus uiiquam fuit corona ? Qiiis lot lrosles vicit? < Parabis et acctabula, ac phialas, thuribula, et
    Quis tot regha superavit? Quislolies de suis ad- < cyathos, in quibus offerenda sunt libamina, ex
    versariis triumpliavit ? De hac enini corona cerlus « atiro purissimo. > Quid nos peccalores faciciiius>
    Apostoliis dicebat : <De reliquo reposita-est mihi a"dlibainiria offerenda vocali, cum.de auro purissiino
    corona justitiae (// Tim. iv, 8). >Habet igilur labium Deus omnia hsec fieri praecipiat? Per hoc eniin nii-
    coronam inlerrasileni, sculptam et variatam, multo- nores gradus Ecclesiae: ihtclligimus. Omnia enira:
    qiie arlificio coinpositam, quoniam per iiwllos la- harc vasa minislerii sunl, in quibus s.acrilicium of-
    bores vicloriae palmas el Cororias apostoli suscepe- ferebatur. Yull igilur Deus nosier, qui ait: « Sancti"-
    riint. Haecauiem corona quatuor digitis alia esse esioie, quoniamego sancius suin (Levil. xi, &i)t »
    •
    dicitur, quia quatuor mundi paftibus superalis, hanc ut non solum episcopi, verum el diacones, et sub-r
    siii sanguinis prelio apostoli mercati sunt. Ergo diacones, et coeteri Ecclesiac et altaris iniiiislri, et
    juxla regnorum nierisuram crevit el quantitas co- doclrina et viia refulgeant.
    roiiae.Nam et mundi principes quOt regna vincebant, « Ei pones super mensam partes proposilionis, in :
    tol sibi. diadeinata "ariliquilus imponere solebani.'"" « consp.eciu nieo sempef. > Ego panes istos pufo-
    Fecit aulem et alteram coronarii aureolam super oiiinia sanclar-um Scriptiiraruni volumina. Quiiique :
    illam. Primam ergo coronam habent, quia mtindum enim panes Moyses in bac mensa posuit,-el quidem
    vicerunt; sec.uiidam vero, qtiia vitia superaverunt. ineffabilis saporis et pulcbriludinis. Chrislus aulem''
    Sic ergo apostoli Ecclesiseque doclores duas rneren- quamvis ouines posuerit«ipse esl panis vivus, qui de
    tur haliere coronas; uiium pro eis, quos ad fidein ccelo descendil (Joan. vi, 59),-»tamcn quatuor princi-
    converlunt, de qua Aposiolus ait : < ltaque, fralres pales obiulit, qiiibus nullse deliciae comparari. pos-
    itiei charissimi et desideralissliiii, gaudium meum sunt.Posuil aulem et Isaias, et Jeremias, oinnesque
    et corona mea, sic state in Domino, cbarissimi. prophelse. Posuit et bealus Paulus panessuos, quos
    (1'hU. iv, 1). > Alteram vero pro vitiis et nialignis qnales sinl non est necesse laudare. Sed quis oranes
    spiritibus superatis, qua quidem Ghristi' confessores enumcrare valeat,quiadhaiicmensam panes detule-
    coronanlur. -~ - runt ? Et adhuc quidem super hanc meiisam panes
    - t Quatuor quoqne circulos aurcos praeparabis, et poriuiuur. Ideni enini ail: .«El. pones super mensain
    « pones eos in quafuor angulis ejusdeni mensae per panes propositipnis in conspeclu raeo seinper. »
    * singulos pedes. Subter-corona erunt circuli aurei, r Non enini sine causa addjiuin esi, « semper » ;quod
    « ut niitiaiilur vecles per eos, et possii mensa por- enim semper fit, oiniii lempore lit. Ego auieni quia
    < tari. > Quid vero quatuor circuli aurei, et quid super hauc niensam panes ponere dignus non sun>,
    veclcs significent in arcae.construclione, superius precor le, Domir.e Jesu, ut saliem de bis, qui posili
    dictuin esi. Quatuor eiiim circuli, quatuor sunt sunl, ventrem mihi adimplcre concedas. Haecaulera
    viftules principales ; vecies vero, episcopi et doclo- de mensa dicta sufficiant. nunc de candelabro vi-
    res. Sunl auicra isti circuli in qualuor angulis, ut deamus.
    omnibus ad raensam venienlibus primi occurrant. « Facies et candelabrum dnctile de auro mun-
    Hujus elenim mensaecibis ille indignus est, qrii per < dissimo, hastile ejus, el calamos', scyphos. et
    hos circulos imrare non vult. Uaee est enim illa < spbserulas,: ac lilia ex ipso procedcnlia. Sex ca-
    "angusla poiTa, de qua dicilur : « Imrate per an- < lami egredienlur de laleribus, tres ex uno latere,
    giislam portani, quae ducilad viiam (Luc.xiu, 24).» < eltresex altero. Tres scyphi quasi in modum
    Qui ergo bis circulis non tenelur;. scilicet qui pru- < nucis per calamos singulos, sphserulaeque siniiliter
    deniiain, jnstiiianr, forlitudinem et temperantiam < el lilium,- et tres simililer scyphi inslar nucis in
    non cusiodil, hujus se inensse facit indignum. Per « cal3iiio allero, spliserulseque el lilium. Hoc erit
    hos ergo circulos lranseaiil. vecles, !his virlulibus DI « opus sex calaniorum, qui proilucelidi siinl de
    •catenati et connexi leneaniur episcopi et dociores; « hastili. In ipso auiem caiidelabro erunt qualuor
    nnnqtiam ab eis recedanl, nuiiquaiii priidenlire , « scyphi in nucis modum, sphairulseque per singulos,
    nunquam fortiludinis, niiiiquani lcniperanliae obli- -i el lilia. Spbaerube sub duobus calamis per tria
    viscantur. His enim vectibus portalur mensa, quo- « loca, qui simul sex fiunt, procedcntes de hasiili
    niam ab episcopis [spiritualis alimoniae -ciharia de- « uno. Et spbaeruloeigitur, et calami evipso eruiu,
    ferentibus nutritur-populus. Quod autem circuii « universa duciil.ia de auro purissimo. Facies et lu-
    s:ibler coronam ponaiUur, hoc est inlelligere, quodi < cernas septem, et pones eas super candelabruui,
    oiniies quicunque circiilis adhaerent, digni sunt, quii < ut luceant ex adverso. > Tolum candelabruni
    cororiari debeant. Sequilur : < Ipsos quoque vectesi ppsiiimus, ut.-prius ad litteram ejus forma digno-
    < facies.de lignis Setim, et circumdabis auro, adI scatur, et qualiler faclum fuerit iiitelligalur.
    < subvehendam iriensam. > Beati episcopi si Iioc> 9X Hastilfiieiiim ejus usque ad sumraum coiiliiiuum
    intelligaiu, si seligna Selim, ligna forlia et impu- erat, in- quo-per quaiuor, loca, qtiatuor scyphi in
    Jribilia, esse co?.no-scaiit, si auro "circuindaii, etI niodum nucis erant, quos fortasse nos modo dicere
    315 S. BRUNONIS EPiSCOPl SIGNIENSIS 3I.G
    possnmus. Siiper quos sphaerulae, id .est rptube A bent. Sed quid per lilia nisi virtiltum flores, et bo-
    qiisedam eraiit, atgue super ipsas rolulas erant lilia noruni operum odores, et candidatunT sanctorum
    per qualuor loca. Eranlque tres calami ex uno la- excrciium inielligimus? Hsec autem lilia tunc pfi-
    t.crehastilis et tres ex altero, qui siiiiul sex fiunt. nium super sphaeras apparuerunt, quando scyphi
    Sub calarais aulem erant splierulae,per. tria loca tres Evangelicae praedicalionis niundum irrorare et in-
    scypbos in modum nucis habebant, et super scy- fundere cceperunt. El ego quidem superiorem sphbe-
    phos splierulas, et super sphserulas lilia. Septem ram episcoporum choruin esse puto , quse sphaera,
    aiiteiii lucernae desuper erant, una in haslili, el sex qiioniam lucernis propior erat, niajoribus sacfa-
    iii calamis. Non eiiim putandum est, quod ad ina^ menlis episcopos illuslrari, et plus lumiiiis et intel-
    nem iisura pascentlum, sed ad niagiunn sacramen- ligeniiae.eos suscipere significabat. Secunda vero
    liini insinuandum lam arlificiosum, et nii.rabile can- sphaera, chorus sacerdotum et alioruni graduum in-
    delabrum Dominus pef Moysen fieri jnssit.liocenim lelligalur, qui quidem ei sub episcopis est, et non
    candeiabrum Christiis esl, qui-ait : « Nemo accen- lanium ad luminis clarilatera accedit. Terlia vero
    dit lucernam, el ponil eani sub modio, sed super laicorunroniiiium, qui nori solum episcopis, verum
    caiidelabriim, ul ltfceal omnibus, qui iii-donio sunt etiam cunctis ordinibus ecclesiasticis superposilis
    "
    {Lnc. xi, 35). > Quod quidem merito fil de auro adhcerebant, onines Ecclesiae ordines aliquid gratia^-
    puiissinio,.q.uia Clirislus Doininus noster, Dei virlus rum sancti Spiritus participare demonstral.
    et Dei sapieiitia,.lotus niundus, et purus sine ulla Descriptis ergo omnibus, quae ad candelabri har
    vitioruin contagione, peccaluin iion fecil, nec dolus siile perlinebant, nunc de ejus calamis videanius.
    iiiventus est in ore ejus. Hastile autein hujus can- Habebat enim unusquisque calamus tres scypbos,
    delabri, corpus Dominicum intelligimus; calami vero loiidenique sphaerulas et.-lilia. Tres eniin scyphi
    <le hoc hasiili procedeiues, el seplem iueernae su- tres species sapienlise sunt: physica, id est natura
    per eos aidenles, sepieni siinl gratiae Spiritus san- lis, elhica, id est moralis, logica, id est ralionalis,
    eti, qiiibus Snlvalor nosier replelus est. Unde per Ex bis enim tribus sapientise paiTibus, quasi ex
    propbelam dicitur : < Egrediclur virga de radice tribus scyphis, imp quasi ex: tribus fluminibus oninis
    Jesse, et flos de radice ejus ascendet, et requiescet sapienlia decurrit; bis lotus mundus potatur et
    super euin Spiiitus Domirii, spirilus sapientiae, et inebriatur. Hos ergo tres scyphos unusquisque cala-
    -inlellectiis, spirilus consilii, et forliiudinis, spirilus mus, id-est unaquseque gratia Spirilus sancli habei,
    scienliae, etpieiaiis, et replebil eum spirilus limoris qitoniam quaecunque Spirilus sancti gralia leligerit,
    Domiiii (Isa. xi, 1). > Ilae sunl ergo septem lucernse, r omnis -scienliae plenitudine replere yalet; poflat
    ;quaesuper candelabruni posilse luceni; ex adverso eiiim hos scyphos, quibus oranes saliat silientes.
    .qttidem, quia sicul in sequenlibus dicetur, contra Unde ipsa Verilas ail : « Qui credil in nie, sicut
    niensam ex alia parte caiidelabrum posilum eral; dicit Scriplura, fluniina de venlre ejus. flueni aquae
    lota enim mensa his lucernis illiiminalur, oranisque vivae (Joan. vn, 38). > Quod avangelisla coniinuo
    •locus lenebrosus est, quein istae lucernse non \h exponens ait: ? Hoc aulem dixit de Spiritu, quem
    luslrani. Quatuor vero scypbi erant in hastili, per accepluri erant credenles i.n eum (ifcid,, 39). > Tres
    sjuos qualiior Evangelia inlelligimus, quoruni loia ergo scyphi calamis adhserenl, qnoniam sapientia a
    integra el perfecta scienlia continelur in pectore Dominp Deo est, e.l sine gratia Spirilus sancli ba-
    Salvatoris ; siquidem et inde emanaverunt. Bene beri npn potest. Ipse eliam iniquis dai sapientiam,
    aiileni Evangelia scyphis comparantur, quoniam qui < soleni suum oriri facit super bonos, et malos
    ipsispTOpinaniibiiselfidei vinum ubiquefundenlibus, (Matth. y, 45). » De sphserulis autem et liliis id-
    ' lolus miindus ex eis
    replelus et inebriatirs esl. Po- - ipsuni, quod supra, intelligalur. Ut ergo breviter
    •suil autem- et quatuor spbaerulas super scyphos, ..inielligalur, candelabrum est corpus Clirisli, quatuor
    -quonidin- unumquodque Evangelium, lolum porlat scyplii qualuor Evangelia. Sphserula vero.vel niun-
    et suslin.el muiidum : spxrulae enim lolius raundi, D dus, vel ejus poleslas, quae circumvenil lotum mun-
    roiiinditaieni et ainbilum. significanl. El quamvis dum; liliura aulem ejus divinitas , vel virlulum
    •iinus lantummodo silmundus ; tamen, quia quatuor , odores. Seplem vero lucerns? , seplem gralise Spi-
    • stinl Evangelia, quibus lenetur elregiiur, unicuique rilus sancli. Sequilur : .'-..-.
    Evangelio lolusin iiitegrum niundus ascribitur. Et « Emuncloria quoque, el ubi quse emuncla sunt-
    . quideni rion inimeriio, quia uiiumquodque Evange- < exslinguanlur, fiant de auro niundissinip. >.Nisi
    • lium per se universo mundo siifficeret ad
    fidem, .en*un_hselucernae in.quibusdam pigre 92 el tarde
    . docirinaiii, el salutein. Quamyis per qualuor sphse- ardereni, emuncloriis uiiquenon indigerent. Ad hoc
    rnlas , qualuor inuridi paries,: Oriens videlicet et enim emunctoria lucernis adliibeiitur ut melius lu-
    -Occiilens, Septenlrio et Meridies non incoiigrue . ceanl. Esi enim aliqnis in Ecclesia, cui spiritus sa-
    . inlelligi possiut, ut unicuique Eyangello una pars. _pienliae daius esl, qui si forle in praedicalione _.et
    • mundi ascribaiur; el ita iiet lit singuli Scyphi suas doctrina piger est, ejus lucerna emunclpfio indiget
    proprias sphaeras habeanl. Restal autein ulde liliis ut clarius luceat. Emuncloriuraaulem charitasesl:
    • Tlicamus : sicul cnira singtili sc.yphi singulas spbae- qui enim banc habent, oiiosi esse non ppssunt, se-
    s, ita el singulse sphscrsesiugula iilia snpcr se ha- cuniium illud : « Cbarltas Dei urgcl nos (// Cery.
    517 EXPOSITIO 1N EXODUM. 518
    v, 14). > Hsec aulem emundat el enuingit .lucernas A quando terram, id est lerrenos et peccalpres, a
    pigre et tarde ardentes, el ipsa pigritiam el lardila- inundi vobiptatibus ad Chvisii amorem et fidem re-
    tera, qiiain ab eis lollit, in vasis ad hoc prseparalis torquebanl. Ponebant et liyacinthum, quando spla
    exstinguil et inlcrimit, quatenus vel sic oninis lu- coelestia conlemplari et diligere bominibus siiade"-
    cernae obscurilas penilus diluaiur. Ego quidem haec banl. Ponebani et purpuram , quando ad baptisnir
    vasa (si lamen vasa dici debent; non-enim eis no- graliam eos vocabant. Ponebant ad coccum, quando
    men imposilum esl,) curarn et sollicitudinem esse ut igne spiriius flagiarent, et Deum el proximunr
    pulo, quam qui habet, pigritiani et larditalem in_ diligerent, eos adnionebant. ldeo enim coccus bis
    se penitus exstinxit, qui .qiioiiiara semper solbcilus tingitur, quia cbariias cl ignis araoris el ad Deum
    est, nunqnam ejus lucerna obscuratur. Talis enim et ad proximum accensus exicndilur. Si enim soluni
    erat Apostolus, qui ait: « Praeterea, quse exlrinse- Deum diligas, semel linctus es; si solum proximura,-
    cus sunt, insiantia raea quotidiana, solliciludo om- semel tinclus cs; si vero Deura et proxiinum dili-
    nitim Ecclesiarum (// Cor. xi, 28). > Iste enim sic gas, et coccus es, et bis linclus es; coccus quideni,
    clare ardebal, ul emunclorio non iiidigeret. qiiia igne amoris ardes;' bis linclus vero, quia du-
    « Oinne pondus candelabri, cura universis vasis plici amore rubescis. Fiunt aulem hse co-Tinaeopere
    « suis, habebit lalentum auri mundissimi. > Seplies " plumario, qualenus et ipsae volare valeanl, et om-
    auiein decemvel decies septem , sepluaginta sunt. nes eas inluentes volare doceant. Hic enim hse
    Septera auiem gralias Spirilus sancti non solum in corliiise fiunl, sed bic diulius manere non dcbenl.
    lueernis, verum etiam in ipso pondere possidet hoc Siiment enim pennas, ut aquilse, volabunt et non
    candelabriim. Unde et corpus Domini quod, ope- deficient.
    ranle Spiritu sanclo, credimus fabricatum, ipsum- « Longitudo uniuscortinsehabebit viginli ocloeu-
    qne Salvaloiem nostrum et Spiritnm sanclum ejus-. « bitos; latiludoquatuor cubitorum eril.Unius men-
    dern confiiemur esse ponderis el sequalitalis. Se- c surse fient .iiniversa lenlpria. > Cur eiiim viglnii
    quitiir : ,i Suscipc, et fac secuudum exeinplar, quod oclo cubitorum est cortinarum longitudo, nisi qui»
    « libi in nionle raonslralum est : » altenlum eum iii viginti oclo utrumque lestanien:.um duplica-
    reddit, el ut diligenier inspiciat, admonet, quoniam lur?;.Bis namque decem, et bis quatuor yigiiui octo-
    niagiia siinl qnae hic apparenl, mullo raajora quse fiunt. Duplicalur autenr uiruinque lesiamentum ,
    laieni. His autcni ita ccmpositis, ad labernacultini quando prius secundum litleram, deinde vero spi-
    fabricandum cum ferramenlis Spiritus sancli acce- rilualiler intelligitur. Mefilo igitur cortinarum lon-
    dainiis. Q giludo esl viginli et oclp ctibiloruni, qualcnus
    CAPUT XXYI. unaquseque pars Ecclesiae lantu.m exiendaliir, donec-
    « Tabernacuium vci-oila liet : Decem cortinas de et secundum Htteram , et spirilualiier iilrumque
    « bysso retortas, ct Iiyacintho, et purpiira , coc- tesiamentum intelligere valeat. Qtii uirumqiie le-
    < coque bis linclo varialas opere plurnario fn- Slamcnlum non suscipil, corlina esse npn potesl;.
    « cies. >_Quid isla significent jarn superius dixi- omnes enim cortinae unius inensurae smit. Omnis
    mus. Per haec etiiin qualuor elenienta, et qua- igitur gens.omnis secla, omnis aninia, qme ulrum-
    tuof virlutes principales significantur. Byssus enim, que teslairientum non recipit, ad ulrunique am-
    quia de terra oriiur, lerram designat; liyacin- plexandura se non extendit, el ulrunique dupliciter
    ihus vero, quia coloris aerei cst, pro aere po- .intelligenduni fcsse non credit, in Ecclesiae coriinisL
    iiiir: purpura aulCMi, quia piscium sanguine lin- nequaquam 93 intexctur. Latiludo autem corlina-
    gilur,'aquam dciiioiislral, quoniam el pisces de aqua rum est quatuor cobilorum, quoniam et Jex etpro--
    nascunlur, Coccus vero, quia igniti el rubei coloris pbetoa in quatuor Evangeliis coarctanlur. Verbuirr
    esi, pro igne accipilur. Quoniain igitur ex bis qua- enini abbrevialum fecil Deus super lerram, Quia,
    luor elenieiiiis lioinincs consiant, toia harum cprti- igilur omnia inleliigere non valet, sallem quaTuor-
    naruiii inaterics homines sunt. Si enim Ecclesiae pa- UiCubilis se exlendaiit, etEvangeliibrevitai.em intelli--
    rieles ex hoininibus consliluuntur, quare et corlinse .igat, -.'.•._.
    tabernaculi ex lioininibus non lexunlur? Idem enim < Quinque cortinse sibi jnngeritur «1111110,
    et alia,
    est Ecclesia et labernaculum. Sint ergo lila in cor- < quinque simili nexu cobserebunt. > Quod in duast
    tinis, quse in Ecclesiae parieiibus lapides voeauliir. paries cortinae dividuntur, tlups Ecclesise parietes,
    Tot auiein sunt hae corlinae, ex qnibus hoc tabeina- •significat; ununi ex circumcisione, allerum ex prae-
    culum, id csl sancta Ecclesia, construilur,quol -sunl -pulip venienlein. Unde et lapis angularis Ciiiislus,
    gcntiuiii nalioues : quae quidem ideo decem esse.di- vocattir, duos in se eonjungens; parieies, Juda:os
    eimlur, quoniam denarius nuraerus omnes in se scilicel el gentiles. Coiijur-guntur aulem cortinse ad
    continel numeros; idem ergo est decem, quod om- ..invicein,per quod sanclorum paeem, cpncordiam et
    nes. Has auiem corlinas aposloli Texuerunt. Unde chariiatem inlelligimus.
    doclor gentiuni beatus Paulus de afte scenofacloria < Ansulas quoque byacinthinas in laleribiis a
    -vivebat. Tot cnira cortinas texuerunt aposloli, qispt .< suininilatibus facies cpriiiiarum,;ut possipt inyi-
    gtnies vel civilales ad Dorainum convertunlur. Po- -icein complicari. Quiiiquagenas ansulas. coriiii a
    tiebaiit igilur apostoli Jjyssuni TetOrlani.iri.coiTiiiis, < babebil iu utraqiie parte ita iuscrlas,; ut an^*
    31? S. BRUNONIS EPISCOPl SIGMENSIS 520'
    « conlraansam veniat,et 'ali-era alteripossit aplari.» A circulos aureos fieri praecipit, quoniam et Jiioaei
    Dixit enira, ut quinque corlinae sibi inuTuo junge- yicissim inler se, el Chiistiani vjcissim inter se vir-
    renlur, quomodo autera jungi 'debeant,'insiiMiaT. - tuium vinculis leneri pOssunl. Circuli enim aurei
    Habebat enim unaquaeque cortina per longum ulriusque Teslamenli libri inteliigunlur,, qui quafe
    quinquaginia ansulas. ex utraque parte, quibus al- aiirei diCuntur, saepe dictum est; his autem Judsei-
    teri cbrlinse juxta positae conjungerelur. Eranf au- et Christiarii jungunluf, quoniam unam fidem prae-
    teiri hae ansulae hyacinihinae, id est ccelestis et aeri dicanl, unum Deum confilentur, el ab uno dali sunt-
    coloris, per quaSj virtutes inlelligimus, quae utique omnes : non enim crederem Judseis, nisi Evangelii
    rion lerfeiiahi, sed ccelesleiri habenl origjnem; nul- lex conyenirel; non nobis crederent Judsei, nisi lcgi
    lam Cnim virlutem, nisi inde venienteiil habemus. Evangelia concordareiit. Quia ergo ei Novi et Ve-
    His ansulis jungunlur cortinae, his sibi iiivicem teris Tesiamenti oranes inter se libri concordant,
    copulantur. Siergd, o homo, quicunque es, coriina ideo baec duo vela, id est circumcisio et prseputium,
    esse cupis, suscipe has ansulas ut alieri coriinae libi sibi junguntur. Dum enim -libri ntriusque Tesla-
    siinili copuleris. Si quis bujus tabernaculi non desi- menli, quasi quidahi circuli concordia quadam et
    deiel esse corlirra, aul si cortina esse non valel/sit convenieniia sibi occurfuiit, Judseos el CUristianos .
    . saltem unaquselibet ejus particula. Quidquid aritem " in una fide liganl et soelaiit : nara ipse quoque nu-
    est, quia.in cortina esl, ansullam habeat, et si nori merus circulorum, numero convenit librorum. Sunt
    omnes, vel unam, vel duas. Oplima ansula fides est, eniin quadraginta duo libri Veieris Testamenti,
    silie qua nullae coninae _uiigunlur. Hanc enini, quia Novi vero sex, quibus si Epistolae Pauli et Epislolae
    Judaeus non habet, niibi non coiijuiigitur; non est canonica?, quae in-duobus voluminibiis conlinentur,
    enim Judseo ansula, cui mea ansula copulelur. Si- junganlur, omnes libri quinquaginla fient. Liber
    niiliter 'a'uteni-et baerelicus, quia hac ansula caret, eniiii Rulb, sicut Ilyeipnynius dicit, iii libro Judi-
    Chrisliano non jungitur. « Quae enim, ut Apbstolus cum computalur; et Esdras el Nehemias in uno vo-
    ait, pars" fidei cum infideli, quae societas luci ad lumine coarctantur. Merito igitur quinquaginta suut
    tenebfas, quse conveiitio Chrisli ad Belial? » (// circuli, siquidem ellibri sunl quinquagiiila. Et-bsec
    Cor. Vi, 15.) Narii et charitas ansula esl, et lalis quideni de corlinis dicla sufficianl. Nunc de sagis
    ansula, ut ex ea coriinae copulatae ex iniegfo sepa- videainus,
    rar-i nequeant. Sunl aulemei aliae ninltae ansulsR,et < Facies et saga cilicina undecim ad operiendiiin
    jusTilia, prudentia, fortituilo, temperaritia, pax, pa- « tectuin taberuaculi. Longitudo sagi unius habebit.
    tienlia, humililas, benignitas, mansuetudo, largitas, p « trigiiita cubitos, lalitudo quatuor. Mqan erit
    coniiueniia, castitas, concordia. Sed quis eas om- i mensura sagorura omiiium. » Sicul enim per cor-
    •nes enumerare valeat? Haeaulein ansulse conira se linas viros doclos et religiosos, ila per saga cilicina
    veiiiiiiit, sePsciilantur, secotnplexantur, se tenenl, 94 sa;culares et pecciitores iritelligimus; fn lllis
    quando justus justum, prudens prudentem , foilis eniin liyacinlhus, purpura,"coccus et byssus reful_.
    -forlem , modestus modesiuin , patiens palieniem, geiit : iii bis autein asperi, hifsuli et pungentes pili
    misericors misericordem diligit, el charitatis ulnis caprarum borienl, quoniam illi virlutibus decoran-
    amplectiiur. Has eniin ansulas si niuiidi ainaiores tur, isli-vero vitiis et peccatis delurpantur. Et plura
    liabiiissent, se utique nbn odisseut, non perseque- quiderii_sunl saga quam corlinse, insuper etiain et
    renltif, non occiderent, non flagellarent; nequeian- longiora, quoniam peccalores el plures s.unt, quam
    tis injuriis alter alterum provocarel; uride eos, aut jnsti, et magis-diviliis, el -lionoribus sublimati.
    in Ecclesiae coftinis non esse.aut sine ansulis esse Unde ipsa Veritas ait: Qtioiiiairii niulti sunt vocati,
    maniffistuni esi. Gunienim in una sanciorura con- pauci vero electi (Matili. xxir. 14). t Hsec auteiii
    gregatione plures Iioinines ita sibi consenlieiues, et tectuin Pperiuat, haec a grandinis et pltsviaruni in-
    cbariiatis vinculo colligaios videas, ul noii plures, juriis laberiiaculum defendiinl, quoniam si monachi
    "sed utius bomo esse putetur, nonne consideras D ei sacerdotes omnes essemus, facile a Saracenis et
    quomodo hae ansulae sihi occuirant, seque vicissim latronibus Ecclesia conculcaretur. Unde.pro regibus
    teneani?Inde iii Actibus aposloloruin dtcitur : Quia ei cacteris qui in subliinitaie posiii sunt, orare Apo-
    * iiuiltitudinis credenlium eratcof unum, etaniina stolus jubet, et niembra coiUeiiiptibilia ; magis ne-
    una (Act. ii, 32). > cessaria esse dicit. Quod vefocortinse et saga iu,
    « Facies et quinqiiaginta circnlos aureos, quibus laliiudiiie aequalia sunt, id esi quatuor cubiiorum,
    < coiTinarum velajungenda siint, ut unum laberna- :
    oninesjustosel injuslos eanideiii Evangeliorum iidem
    < culuni fiat. > Quonipdo enim quinque coitinae in tenere demonstrat. Sequitur :
    uiia parle, :el quinque aliae in allera jungereiUur « E qtiibus quinqne junges seorsum, et sex sibi
    dictum esi. Reslal ergo dicere qiiomodo hae duse </ muluo copulabis; iia ut sexlum sagum in fronte'
    partes sibi invicem jiiiigantiir ui iiimm ex eis < l.ecti duplices. Facies et quinquaginla ansas in
    .laberiiaculiim fiat, silqiietintnri bvile etuniis pastor. < ora sagi allerius, ut cum altefo copuletur. » Sicui -
    Ifaquejiriquit, « circulos aureos facies, quibus cor- enini cortinse, ita et saga eopulantur : earum igilur
    tiiiarumTela,»id est anibaeparies, niuluo conjurigari- expositioiiicquoquesufficiaT.Sextuni aulem sagum,
    -Jiir. Superius cninrarisas-i.iyacitiliiiiKis, hic autem quod "corfuiis-snperabundat, .medium duplicatuf iii
    ;>m EXPOSITIO IN EX.ODUM. 322
    fronle tecli, et mcdium pperit posteriora taberna- _A supplicium tracli decollaoaiilur, quid aliud isti quam
    culi, non quod unuin sagum ita dividalur, alioquin pclles rubricalas. post cilicium iriduebant? At vero
    lolum tabernaculum nno sago tegeretur; sed.quia quia raox in rubricatis pellibus corpus inVolutuiri
    imum sagum ideo addilum esl, ut corlinae omnes relinquens, coeli secreta a.nima penetrabal, ler-
    sagisoperianlur.Ansse autern et in sagis, et in corti- tium quidem operimeiilum peiles hyacinlhinas sus-
    nis idem sigiiificant. Duaevero sagorum partes, duo cipiebat. Sit igilur primum indumentum pceni-
    Ecclesiaeparietes suiit, de quibus jam diximus. Con- lentia et cilicium,. secundum mariy.riiim, teriiiifn
    jungunlur autem hse duae partes quinqiiaginia fibu- ccelum. His auteni breviler expositis, de lab.uiis
    iis seneis, sicut el duae partes coriinaruni quinqua- videamus.
    ginla circulis aureis; idem enim sunt circuli aurci, « Facies el tabulas slantes ante tabernaculum "de
    fjuod fibulse aeneae : significat enim, ul dixiinns, « lignis Selim, quse singulae denos cubilos in lon-
    <piiiiquaginia libros utriusqtie Tesiamenti. Sed in « giludine habeant, ei in lalitudine singulos ac.se-
    cortinis conjungendis aurei sunt, quia doclores ibi « niissem. >Per labulas, sicut in sequentibus aper-
    e't religiosos viros conjungunt,; liic anteiii aenei, -tissime ostendetur, omnes Novi et Yeleris Tcsla-
    quia indocios el peccalores uniunl, qui non tanium nienti Iibri significantur; quot ,enim sunt tabtilae
    ad auriim etsapientiam, quse in eis fulget, quantum B tot sunt el libri. Siant auiem ante tabernaculiim ,
    ad ses, et sonanlem Tuteram, et simplicem historiam ul semper ab ii.is, qui in tabernaculo sunt, videan-
    allendunl; de quibus subditur : « Quinqiiaginia tur; qiioniam sacrae legis volumina semper a.nle
    < fibulas seneas facies, quibus jtingantur ansae, ut oculos habere debemus. Fiunl aulem liartlabulse de
    « unum ex omnibus operiineiitum llat; » sitquein lignis Selim, quod spina interpretalur, quoiiiain
    bis mium Ovile, et umis pastor. sanclorum librorum sententiaesemper pUnguiii et re-
    « Quod aulem superfuerit in sagis, quae parantur darguuni peccatores. Habent auiem denos cubiibs in
    < tecto, idesl ununi sagum, quod amplius est, ex longiludine; quia decem praeceplalegis nos docent et
    « medielate ejus operies posleriora tabernaculi; et . obseryare admpnent. Neque enim plus longitudinis ha-
    J cubitus ex una parle pendebil, el alter ex altera, bere potuerunt, ijuoiiiam in illius decem prseceptis
    < quiplus esl in sagorum longiludine ulrumque latus . lotius legisplenitudo coniinetur; quae q»i observave-
    < labernaculi prolegens. » Quod saga et in fronle rinl95nihil eis deeritad perfcclionem. Habeni aulem
    tabernaculi, et in posterioribus, el in utraque parte cubilum et dimidium in laliludine, quoiiiam uniig-
    a corlinis sic abundant, significalio esl, quod et quisque liber iraperfeclus est, quantuin ad se, et iit
    in principio Ecclesise, el in ejus ultima coiisumma- _ ejiis dimidius cubilus compleri valeat, alterius iudi-
    tione, et modo quandiu in hoc mundo versanlur, get suppleiiieiiio; unde el se Vicissim in teslimo-
    semper malj plures sunt quain boni; lamen qtiia nium vocant. Namjpsa quoque Evangelia niuilis in
    sagum in fronle tabernaculi duplicatur, posleriora locis Jege et propbelis confirmanlur. 0 quoties
    tegit, niajori in principio, et fine sanctam Ecclesiam bealiis Paulus in hujus labulse, quam nunc deofa-
    protectiorie indigere significat, quoniam et in prin- iTius,exposiiione necessarius est ! Tabulis ergo la- -
    cipio majorem iribulationem passa est, et majorem bulse junganlur, omnesque medii et imperfecii cubiii
    irifine passura esl. De prinia namque ejus persecu- aliorum conjunctionecompleanlur; tinde et subditur:
    tione Dominus ait: < Yenit hora, «i omnis, qui in- . < Inlaieribus tabulse.-duseiricastralurse fiant, qtiibus
    terficitvos, arbitrelur se obsequium praestare Deo « tabiila alieri labulse connectclur.,» 'Quasi enim
    (Joan. xvi, 2). » Denltiraa autem. sic : < Erit tunc per Incaslratiiram inter se tabulae connectuniur,
    tribulalio lalis,qualis non fuii ab iniiio saeculi usque quoniam sacra:volumina tam concorditer quibusdarii
    nunc, neque fiet (Matlh. xxm, 21). i Hsecaulem de in locis sibi convenjunt, ul idem penilus dicere yi-
    sagis dicla sinl. deanlur.
    « Facies el operimentum aliud tecto de pellibus < Quarum viginli erunt in latere meridiano, qui
    < arietum rubricatis, et super tioc aliud operimen-1 D < vergit ad auslrum, qttibus quadraginta bases ar-
    < lurn de hyacinthinispellibus. >.Tria enim operi- < genleas fundes, ul binse bases singulis tabulis per
    merila habuit tabernaculum, id estsancta Ecclesia : < duos angulos.subjiciaiitur. > Quadiaginla namque
    primum cilicinuni, secundum pelles rubras, lertium et duo sunt omnes libri Yeleris Teslamenii; siquidem
    pelles hyacinihinas. Quoniam enim peccatoribus Rulh in Judicum, et Nehemias in Esdrse libris coin»
    ad pceniteniiam conversis eilicium convenil, ideo pulaiitur. Novi vero Testamenti sunt libri sex :
    cilicinum poenitenles;significat. ,Quia vero proprio quatuor videlicct Evangelia. Aclus aposlolorum ct
    sanguine marlyres riibricaniur, ideo pelles rubri- Apocalypsis; cseteri vero non libri, sed Epislolae
    calae martyres indicanl. At vero byacinihus, quia vocantur. Oniiies ergo libri utriusque TestameiUi
    aereum colorem habet, ideo quidem pro ccelo poni- sunt qiiadraginla el_ocio; jolidem autem sunt;et
    tur. Quoniamigiturpeccatoribus ad fidem conversis iabulse, quibns claudilur tabernaculiim., Yide igiltir
    stalira in ipso fidei inilio poenilentia injungebalur, -,-quainconveuienler libri per tabulas iritelliguiitiir.
    non immerito primum eorum operimenlum cilicium Viginli ergo tabulae ponuiilur in Jalere nieridiano;
    erat; sed cuinquidaiii eorum slalim suscepta pce^ . quateniis denario ntimero duplicato, totam legena
    njtenlia, pritts etiam quaiii baplizari poluissent, ad dtipliciter intelligeiidam. esse sciamus, ul prius se-
    523 S. BRUNONIS EPISCOPl SIGNIENSIS . 324
    cundurii litteram, deiride vero spiritualiter tolam &t tabiilis, quaein augulis ponendse sunt, similis jun-
    Ijgeni exponamus. Si enini hoc solum Judaei Intel- i ciura servabilur, et erunl simul tabulse oclof
    lexisseiit, hodie non Judsei, sed Chrisiiani essenh < bases earum sedecim argenteae, duabus basibus
    Nos ergo el seeundum litteram, et spiriiualiier et < per imam labulam supputatis. » Quid earum jun-
    iegem et propbetas intelligamus, ei-has duas bases ctura, et compago sigriilicet, jam diclum est: si-
    iinicuiqiie tabula. suhjicianrus,. quibus Teiiealiir et gnifical enim concordiam et virtuiein, quam omnia
    sustineatur. Hoe est. enim, quod ait, ul binae bases divina divinselegis voluinina inier se babent : oinma
    'singulis labulis per duos angnlos subjicianlur; duae enim uniinr dicunt, oninia unam lidem prsc.licant,
    enim bases, duse inlelligenliae sunt, liiiera videlicet omilia niiiirii Deum et Iaudanl et magnificani, Ei
    el spirltus; lisec autem singulas labulas tenent et Jiaec qiiidem esl eOrum compago, omnia a deorsum
    sustinent, quoniam sine his duabus inlelligeiitiis usque sursuin, ab -ulliirio. usque ail piimum. Ab
    sacrae legis libros nec teriere, nec_portare valemus. Apocalypsi usquead Genesim unam fidem el uniim
    Hse aulem bases argentese sunt, quoniara et mundac, Deum prsedicando concordant. Quod aulem ait, ut
    et verse sunt. Quod enim argenlum eloquii purila- duabus quoque labulis similis "'junclura-:serveiur,
    tem et veritalem significet, audi Psalmistam : « Elo- duobus Machabaeorum libris auctoriialeni iribn.it,
    quia DPmini casta;argenlumigne exaniinatum (/"sa/. B et simul cum caeteris in canonem ponil. Et quidem
    xi,7).> Ideoenim iirangulis haebasesposilxsiini,ui juste salis; siquidemin eis magis Dei virluset po-
    unaqualibct sublata, labula stare notrvaleal; cadit tentia narratur.
    igitur labiila, nisi ulraque lenealur. Hoc auiem illi « 96 Facieset vecles delignis Selim quiiiqtie ad
    a-udiant, qui'vel tantum ad liiteram, vel lauium « coiiiinendas tabulas in uno latere tabernaculi, ct
    spiriliialiter Scripturas inlelligere volunt, et dum « quinqne alios in altero, et ejiisdem nuincii ad
    lanlum in unam basem labulain poiiunt, caveant ne « occidenlaleiii plagam , qui niitlenlur per medias
    et ipsi cum tabula cadant. < tabtilas a summo usque ad summum, ipsasque la-
    « In latere quoque secundo tabernaculi quod ver- < bulas deaurabis, et fundes in eis annulos aureos
    -< git adaqniloneui.viginti labulseeriint.quadraginta < per quos vectes contineant, quos operient lamitiis
    « haberites bases argenleas : biriae bases singulis -< aureis.» Qnid enim _yer quinque vectes nisi quin-
    < labulis supponeiiiur, >Hoc autemqui non intelM- que corporis seiisus iwlelligimus ? Qui lunc quidem
    .git, supradiclam expositionem iterum legat. deiignis Seiim fiunt, ei laininis aureis operiunlur,
    < Ad occidenlalem vero piagain taberiiaciilifacies quando non carnalia, sed spiritualia senlire inei-
    < sex labulas. > Hse fabiilae sex libri sunt Novi Te- piunt; hoc enim nipdp et impulribiles efficiuiilur,
    slairienli.i^iii bene quideni ad occidentalem plagani C et lanquam aurum, imo pius atiro refulgent. Snnt
    poTiiniiir^-quoniam,jamsoIe vergenie ad occasum , eniin qninque corporis sensus, yisus, audiius, gu-
    post omnes alios el in ultinia aetate eatti sunl.-« Nos slus, odoratus et lactus, siiie quibus tabulae tabcr-
    enim stimiis, ait Aposlolus, in quosfiries steculorum naculi, id est divinsc legis volumina, stare non pps-
    deveneruril (/Cor.. x, 11).> Beali illi oculi, qui has stint. Jaiii enira oinnia cecidissentet defecissen', -nisi
    .labiilas Yidere, efeorum ariificiosatn coinpOsitionem menlis et corporis oculis viderenlur, nisi cordis et
    cognoscere riiereiilur. ; capitis auribus audireiiiur, riisi inleriori et exte-
    < Et rursum alias duas facies, quse in angulis riori palato et gustu dulcia seniirentur,-nisi eorum
    t eriganitir post Tergura labernaculi. > Si enini liae inlellige.iiliae odor. delectaret; nisi eorum taeius
    duee post lerguin tabernaculi erigunlur, ilias niiqiie corda fcriendo pulsarent, et ad superiii luminis amo-
    sex.infroiile tabernaculi esse oportet. Unde niani- rein inflammafent. fli ergo sunnjuinque vecles, qui
    festum esl quod sex labulaeNovi Testamenli iii ipso per annulos aureos inseruiitur, quando prsedicli
    inlroitu tabernaeuli stabanl. Etnierilo quidein, p_uia sijiisus sacrorum librorum praeclaris senieniiis-iii-
    uiisi pef has, nemo labernaculum nisi fur et latro voluti divinam Iegem neque eadere, «eqiie obfi-
    '
    ingrediiur. In his eniin tabulis Salvator nosier depi- vioiii tradi pcrmitlunl. Quol enim snrtl sententiae,
    : clus clamal:«
    Qui uon inlrat per nie in ovile oviuni, lot stiiit et aurei circiili.-tantisque circulis vectes.
    *ed ascendil aiiunde, ille fur esiet lalro (Joan.x, 1).> : inseruntur, quanlis senlenliis intelleclus involviiur.
    T
    Itemque : « Ego sum ostium : per me si quis intro- qui a suinmo usque adsuminura per omnes tabulas
    ierit, salvabitur (Ibid., 9).» Duas veroiabulas.quae inserunlur. Quod aulem omnes labulaesuni deau-
    :
    post tefgum labefnaculi erigunlur, duos iibros Ma- ratae, omiiesiibros divinos sapientiae et scietuiaeluce
    chabaedrum esse puio : ipsi cnim in toio Vcteri praefulgere significat. Haec autem de labulis dicta
    Teslamenio uhiiiuim locuni tcneni. Qui meiilo post sint. . ._ -
    -" lergum tabernaculi « Ei erigesTabernacuIum juxla exem.pluiii, quod
    ponuntur, quoriiam illislempo-
    ribusiex conculcaia et abscondiialattiil, niilliquefas « tibi in iiioiiie iiionslralum est. > Vidit enim Moy-
    erat tabulas iuspicere-, et lectioni operam dare, ses exempluiii crigendi laberiiaciiluni ; qualiter iu-
    «ninesqUe Judsei, legibus propriis relictis. ad gen- men erigaiur, noirdicitur. Tuncenini tabemaculum
    tiuin rilus conyci-ii cogebantur. erigclur, qtiando, perfeciis omnibus, S. Ecclesia
    « Erunlque coiijuncise a deorsum usque sursum, super ccelos exaliabitur. Dicarnus tMiien, quaiiicr
    " $ ctuna omncs
    conipago feiincbit. Duabus quoqne secunduni liueram, hoc labernaCuIum erecinm fuisse
    525 EXPOSITIO LNEXODUM. 52Q
    oclo tabula.>. A Hyacintluis enira velo intextiis mundaria despiceTe,
    puianius. :L.raiit eHini quadraginta
    Ciuibus labernaculiim claudebatur, super quos etanl cceles.tia amare, et si non voce, colore tamen pfxr
    coriinse babentes longitudine viginti octo cubitos. dicabai; purpuranii yero q:ii videbanl (si.tamenqiiod
    Tanta eral latiludo tabernaculi, quanla lotigitudo Videbant^ irilelligebanl) per eanrad araofeni justiiiae
    coriinarum. Omnes autem cortinse decem erani. acceiidebajiiui'; pufpura enim juslitiain designat,
    Habebat aulera unaquaeque in latitudine qiiaiuor qtiam solis regibus iiiduere licebai. Uiide et illis per
    cubitos, quse simul junctse faciunt cubitos quadfa- Sapienliam diciiiir : « Diligiie justitiam, qui judi-
    ierram (Sap. i, 1. ; » propler quain caiisani
    ginla; qualuor eniradecein quadraginla faciunt- Aut - cails
    et Romani ponlifices eaiitunlur. His ergo datiir piir-
    igitur quadraginta cubitonim erat longitudo taber-
    -naculi, aut decem corlinarum cubilis in posleriora pura, quibus est jus in populo facere jusiitiam.
    Coccus vero lotus sanguineus, et charilalis llani-
    pendenlibus ad triginta cubilos ejus longiludo con-
    Irabebaiur. Ideo -enim decem cubilos cortinarura meo colore bis Tinctus ad martyrium liOmiries
    posl lerguin labernaculi pependisse puto, quoniam provocabat, lantaque fortitudirte roborabat, rit
    decera cubiiorum erat longitudo labularuni, super 97 non solum prp Deo et fide luenda, verum etiani
    mori non dubiiaret. Byssus vero
    quas corlinae lendebanlur; Super cprtinas auiem et " alter prO aliero
    carnem affiigere, et corporis cahdorem et
    saga posila erant, qubrum unus cubitus pendebal ex relorta,
    uno latere labernaculi, et alier ex altero. Qpod ideo caslitatem diligere admonebat. Erat ergo boc ve-
    quidem fiebat,-quia saga dupbus quidem cubitis lon- lurn opere pluinarip factum, quatenus terrena re-
    giora erant, quam corlina?. Praeterea, si tabernaculi linquere, etadcoelestia animas volare, doceret. Hoc
    -longiiudo pltts. triginia cubilis era.l, labulis utique ergo yelum , quod sic priedicat, sic admonet, sic
    claudi' nou poterat ; erant eniin. tabulae viginti ex docet, sic suadel, Evangelii prsedicatio est. Uride-et
    _mio latere iabernaculi, et yiginli ex altefo, quae anie, quatuor coluinnas pendere dicitur, per quas
    Matlhaeiim vide-
    siiiguke habebanl iu lalitudine ctibitum-, et dimi- quatnpr eyarigelislas iiitelligimus;
    dium, qui siraul juncti non:_faciu_ntnisicubitos tri- licet, Marcum, Lucam el Joanriem. Antehos autem
    hoc. velnm pendet, quoiiiam ab ipsis pingiiuf, ab
    :ginta.
    ipsis variatur, abipsis prsedicalur, ab ipsis sustiiie-
    < Facies el veliim debyacinthoel purpura, coc- tur et pprlatur. Isti sunt autem coliiiinire Eccjesise,
    '< coquebislincto, et liysso retorla opere pluraario, non de alio nisi de ligno Sefim, el de ljgno forti et
    <"et pulcbra'varielale coiUextum, quod appendens iinputribili, quoniam isti sunt, de quibus dicilur :
    < aiite quatuor coltimnas de ligriis Seiim, quae ipsae «.Justi autem jn perpetuum vivent (Sap. v, 16)._»
    p
    i quidein deauraUe eruril,et habebuni capila aurea, Siinl autem hse coltimnse deauratae, qupniani evan-
    <-et bases afgenteas. Insefetur autem velnm per gelistarumprsedicaiioni nulla sapienlia velsciertta
    < circulos, inter qrios pones arcam lestimoriii, ex compafari potest. Habenl auteni capila aurea, in
    < quo saricluarium, et sanctuarii sanctuaria divl- quibus desiderabilis ibesaurus requiescit. Et revefa
    « dentur. » Hoc velum, qubd positum erat inter capita aurea sunt, de quibus tairi aurea, tam ful-
    Sancla saiictorurii, testariie Aposiolo, ceelum sigrii- gida, lam clara et pretiosa verba,manafuni. Unde
    iicat. Ail enini ipse : < Cfifislus assistens porilifex , per Psalmislam dicllur : < Praeceplum Domini luCi-
    futurorum boriorum per aniplius, et perfectius la- ,duni, illuminans oeulos (Psal. xvni, 9);» ilemque :
    bernaculiini, iipn manu faCtuin, id esl non liujus « Lticenia pedibus nieis verbum tuiim, el Iumen se-
    -crealionis, neque per sanguinem liircorum, aul Vi- milis nieis (Psal. cxvm, 105). Et quoriiara afgeh-
    iiilorum, sed per prbpriuin sanguiriem intfoivit se- liun veiitalem sernionis, et eloquii purilaieni sigiii-
    niel in Sancia,8eterria redeniptione irivenla (Hebf. rx, ficat, seciiiidum illud : « Eloquia .Dpiiilni eloquia
    11).» Qtiod adhuc manifestius declafans, ait:« NOni casla , argenium igne exariiiiiaturii (Psal. xi, 7);»
    enimin inanufaciaSancla Jesus iniroivit, exeniplariai ideo super bases argenleas haecolumnse slare dicuii-
    verorum : sed In ipsum Ccelum, ut appareal riunc: n lur.. Nunquam enim evaiigelisise a verilate deviaiii,
    Tultui Dei pro nobis (Ibid., 24). > De liyaciiuho. nunquam falsa ioquunlur; quaecunque dicunt, vera
    Hyaelnius_eslherba seu floS,hyacintluis esl et lapis; stuit, justa sunt, sanctasuiit, munda el nimis cre-
    flps aiitein ellapis est cserulei coloris, quem coloremi dibilia sunt. Infelices J.udsei,.qui Iiis columnis con-
    in nubihus sole irradiatis ssepe videnius. Et hyaci.n- tradieunt, qui bases argenteas_, super quas positic
    thumquidem in ccelo corispicimus, quoniam Iiya- siint, non attendunt. Inseritur ergo veluiii per cir-
    cinlliinnni colorem cPelumostendil. Purpurairieiiam i culos, quoniam evarrgeliea praedicalip Cbristi sen-
    et coccum iri slellafum fulgore quodammodo roon- teiuiis illigala teneiur. IIoc aulem velum diyidit la-
    slfare iniueriiiir; byssi quoque candor aliquando ini beniaciiliim, et Novutii, et Yelus separal testaftien-'
    lima apparet. Quam pulcbra varielale ccelum sit' tiim : hoc aulein quid ccelum a lerra, quid jusli a
    .conlextuni, ipsi riobis oculi nianifestant.Tpsrim au- peccatoribtis.differarrf (231), osteridit. Sequitur \
    lem veiura, quod labernaculura dividebat; non sine; « Pones et propiiiaiorium super afcam lesllmoriii
    nia«no sacramerilo tanla vafieiale coiilexlum fuerat.. « in Sancta sancioruin, mensamque extra yelum?
    "'
    (231) Cod. Cassin.. :Uoc auteiii quod ccelum aterrq, quod jnsii apeccaloribus diffcran'
    527 S. BRUNQNIS EPISCOPI SIGNIENSIS 523
    < el conlra mensam candelabrum in lalcre laber- A quoniain sancti aposioli ubicunqne erant, legem et
    < naculi meridiano.» Mensa enim slabat in parte prophelas anle se seriiper el in raeiite habebanl. Arite
    aquilonis. De his.eriim omnibus siiperins exposittim columnas quidera teiuorium tendebatur, 98 qtiia
    est. Propiliaiorium eniiri ponitur super arcam, semper ad columnas intuebalur. Sunt autem colum-
    quando respectus divinse miserationis subveniendo narum capita aurea, quia eorum vox, et praedicalib
    respicit Ecclesiam. Merisa aulem ponitur exira ve- sapienliae et scientiae splendOre refulget. Bases au-
    lum, quia scientia sacri eloquii nulli invidiose abs- lem seneaesufit, quia clarUm et berie sonanlem tin-
    eonditur, sed cunclos salial, qui ad eam cum gra- niiura reboant; aes enira pfse cunclis nietallis cla-
    liarum actipne accedere desideranl. Ponitur autem rius sonat. Siciit igiturper aurum sapientia, ila per
    contra iiiensam ciiidelabrum, ut fercula imposiia ses vocis soiius inlelligitur. Merilo igilur columiise
    videanlur; qiioniam, nisi Cbrislo illuslranle, divina aurea capiia, et bases argcnteas habent, quoniam
    Scriplura iiilelligi non valet; ipse euim est « Iux evangelica prsedicatio, et divinae legis volumiria et
    vera quse illuminat omnem hominem venienlem in sapientia quidem fiilgeiit, etfama alquesonitu ubi-
    buiic mundum (Joan.i, 9).» El quia Deus ab austro .. .
    que resouant.
    veniel, idcirco in latere meridiano candelabrum CAPUT XXVII.
    ponilur. Quia vero ab aquilone pandentur mala su- -" « Facies et altare de lignis Setim, qiiod habebit
    per omnera terram; ideo in parte aquilonis ponilur « quinque cubilos iii longitudine, el lolidemin la-
    mensa. lllmii eniin loctini maxime munire debemus, c liiudine, id est quadrum , et tres cubitos in alti-
    per quera boslesin nos irrumpcre limemus. < ludine. Cornua aiilem per quatuor anguiosexipsp
    « Facies et lenloriuin iri inlroilu labernaculi de < erunt, el operies illud aere. » Finitoenim laber-
    « hyacinllio, et purpura, eoecoque bis lincto, et naculo, de altari loqui incipit, ei pene idipsuni per
    < bysso relorta opefe plumario. Et quinque colum- altare significat, quod per tabernaculum significavit,
    < nas deaUrabis lignoruiii Setim, anle quas ducelur Mos enim est prophetarum unara eairideiiique rem
    < tentorium, quarum eriint capiia aurea, el bases diversis modis significare. Quod quidem in libro
    < aeneae.» Hoc enlm tentorium, quod fit in iiilroitu Apocalypsis aperle dignosciluf, ubi una eademque
    "tabernaculi, gloriosuni apostolorum chorum intelli- visiosepiies diversis figuris replicalur. Altare enim
    gimus, quibus cceli et Ecclesiae claves, quibiis et sol- boc in loco Ecclesiam designat; quod quare dicalur
    vendi potestas, quibus paradisi januas aperire et iieri de lignis Selim,qui siipeiiora legil, non ignorat.
    claudcre concessurti est. Fii efgo boc labernaculum Hoc aulem allare quadrum est, qnoniain in qualiior
    de hyacintho, qiioniam, ut jani saepe dictum est, niundi paries sancla Ecclesia exlendilur eldilatalur.
    byacinthus pro coetoponilur; aposlolivero cceii sunt, Quas quidem Psalmista breviter enumeraiis, ait:
    de quibus dicittir : < Cceii enarrant gloriam Dei <A solis.ortu, et occasu, ab aqnilorie, etmari (PsaL-
    (Psal. xvin, 1). » Sunl autemet purpura, quoiTiam cvi, 5). » Habel aulem qiiinqiie cubitos per unarii-
    pufpura feges designal. Reges apostoli sunl ipsi quanique partem; unicuique Ecclesise parii boruiiT
    duodecirri irjbus Israel, jnducli purpura judicaburit. quinque libroruni lides et iiiandata sufficiiinl. Si eiiim
    Deipsis eniin diciiur: « Principes popuioruni con- spiritualiier iiiielligunlur, loiuin et Vetus, et Novum
    gregati sunl cum Deo Abrabam (Psal. XLVI, 10). » Teslanienlum in cis conlinetur; quos quidein ideo
    Sunl auicin et coccus bis linclus, quoniam Deuia Moyses prae omnibus aliis voluniinibus ponit; quo-
    conlilendo, el proxinuim docendo, proprii sanguinis niani et omries alios in se complecluntur, et quasi
    elTusione cruenlari meruerunt. Coccus eniin tingi- priinogeniti inler omnes habentur. Merilo igiluf inter
    lur, quandp proDeo, etproxiino martyritini siimi- alios oblinenl principatum, qui priores suniipsa lia-
    lur (252). Sunt vero et byssus retorta, uipote vir- tiviXale. Non lamen illos Evangeiiis prsefe.ro., quo-
    tutibus candidati, et super nivera dealbaii, magiia- iiiam ab uno eodemque fonle fluxerunt; aique ipso
    que, in praeliis forliludine roborali : byssus enim quoque numero utraque volumina convenifent, sed
    ad lioc reiorquelur, ut foriior fial. Aposloloruin.au- Deuteronomium replicalur, quia secunda lex iiiler-
    tem fortitudo, ef virtus, qiio raagis a tyrannisTorqtte- prelatur. Et secunda quideni lex est Novum Testa-
    banlur, lanlo major esse maiiifeslabatuf. Et isii qui- rrieiiluni; siquidem prima lex Vetus Teslamenliini
    dem, sunt illi cheriibim oculali elplumati, qui lotam dicilur; non eniin siint Teslamenta nisi duo. - Hic
    JEcclesiamferunl. Quinque vero columna;, quasdeau- ergo libef, qui dicilur Deuieronomii, medius est in-
    rari praecepit, quinqtielibri M6ysiinlelligiinlur(255), ter uTrumque, siquidem illa replicat, et isia signifi-
    tunc quidem deaurantiir, quando spirilualiler cat, Si aiitera ista significat, ubicunque lii.cliber esi,
    ' qui
    intelliguritur. Per bos eninlquiiique libros, "oiririia qiii secunda lex dicitur, ibi et Evangelia sunt. Aut
    ulriusque Testanienli maiidata inlelliginius, Si eriii.n igitur libti Moysi non siml quatuor, aut eorum. quin-
    per decem verba tolii lex sigtiificatur; curper quin- tus secunda lex, id esl Evangelium intellegitur. Ha-
    que Kbros, in quibusipsa eailein verba coiUinentiir, bct auieni boc altare et lres cubitos inaliitudine,
    lota lex significari non debet? Aiite hasauiem qitin- quia quando Ecclesia sursuin erigilur, ires ei cubi-
    que columnas ducebalur, et lendebaiur teniofiura, los sufiicit mcnsurare, id csl. Palreni, el Filium, et
    (252) God. Cassin. : Coccus enim bis lincius est, (255) Edilio hoc in loco corrupta ex cod. Laurcn-
    quando quispro Deo elproximo mnrlyrium snmii. tiano emendalur.
    529 . EXPOSITIO 1N EXODUM. 330
    Spirilum sanGlimi credereet adorare. Noli plus men- \^ < los eruiit qualuor annuli aenei, quos pones super
    surare, quia ulterius egredi rion licel; si enim ulte- < arulam alta'ris, eritque cralicula.usque ad allaris
    rius progrediaris, vel si lanium non progrediaris, < medium. > Omnia enim vasa altaris ex aeie ftunt,
    jani de lioc altari non eris. Sequilur : « Cornua au- qualenus omnes Ecclesiae filii, qui per vasa intelli-
    tem per qualuor angulos, ex ipso erunt. > Qua- gunlur, clara et consona vpce Deum laudent, ct
    tuorenini cornua, qualuor mundi partes inielligun- praedicent, et benedicant. Nisi enim yasa sanclos
    lur; Oriens videlicet, Occidens, SepleiUrio et Meri- significarent, vas electiohis Aposlolus non diceretur.
    dies : hace aulem qualuor cornua ex ipso sunt, quia Quid vero craticula aenea, nisi evangelicam prsedi-
    quatiior mundi partes, non aliunde, sed de ipsa cationem designal? Cur aulem senea dicatur, saepa
    Ecclesia sunt. Operiiur autem totum aliareaere, quia Jam diximus; hujus enim campanae clarissimus so-
    lota Ecclesia voce ciara el consona in Dei laudibus nus universum mundum replevit (234). Quae bene
    cantare et jubil.are non cessai. Ipsa esi enim, cui in modum crucis fieri jubelur, quoniam a piscato-
    diciiur: « Clania, ne cesses, quasi tuba exaltavoeem ribus trahiiur. De bac errim Dominus aposlolis ail:
    tuam (Isa. LVIII,1). » Saepe enim jam diximus, < Millite in dexteram navigii rete, et invenietis:
    quod aes prae caeteris nielallis clarius et altius reso- niiserunl ergo, et coneluserunt piscium muliitudineni
    nat; unde et pro sono vocis sanctaque praedicalione .JJ copiosam (Joan. xxi, 6). > Quia enim evangelica prae-
    ses frequenter accipitur. dicatio omnia genera hominum, quasi quodam rete
    « Faciesque in ustis ejus lebetes ad suscipiendos capil, et tenel, ideo in Evangelio dicitur : « Siinile
    < cineres, el forcipes, atque fuscinulas, et ignium esl regnum coelorum sagense missae in mari, et ex
    « receplacula. > Malus lsbes ille, de quo dicilur : orani genere piscium congreganli {Matth. xm, 47). >
    , Moab lebes spei meae ( Psal. cvn, 10). > Hi auieni Qnatuor anlem annulos aeneos, qui per quatuof
    lebetes boni sunl, qui allari deserviunl, qui allarc angulos craiiculse posili erarit,. vel quatuor evange-
    Tnundanl, qui allaris cineres suscipiunl: per hossacer- lislas, vel qualuor virtutes principales inlelligimus;
    dotesinielligunlur, qui Dei allare, quod est Ecelesia, his enim craticula, id est evangelica praedicalio, no»
    ab cmni sorditate tergenles, aliorum cineres, el pec- omnesqui inEcclesiasunt, in se colligere cl relinere
    caia in se suscipiunt, et suscipiendo longe ab Ecclesia valel;eani enim Eccle.siae partem craticula tenet,
    projiciunt; suscipiunt enim, ul deleant, non ut te- quaeevangelicaepracdicationi obedire non renuit. Me-
    iieant,dequibusdicitur: < Peccata populi mei conie- dium autem allaris sola pars bonoruni intclligitur.
    denl (Ose. iv, 8). >Hi autem et fofcipes teiienl, qui- « Facies, et yecles aliaris de Jignis setim duos,
    . bus carbones de igne traliunl. Carbones enim de igne! « quos operiesiaminis aeneis, et induces per circii-
    trahere, esteos, qui tribulalionis et angustiarui» igne1C i « Jos, erunlque ex ulroque latere ajiaris ad portan-
    exiirunlnr, fralerna charilale adjuvare el consolari. < dum.» Hoc autem quid siguificet, satis superius
    Consolalio namque et auxilium forcipes sunt, quibus1 exposiium est. Dictum. est enim quid vectes, quid
    atTJicLi,de igne et angusliis riberantur. Unde Apo- ligna setim, quid laminse aenese, et quid circuli de-
    siolusail: «Quoniariisicul abundanl passiones Chrisii1 sigiieiil, atque idein ssepius diccre supervacaneum
    innobis, ila et per Cbristum abundat consolalio1 esse pulamiis. Sequitur : <Non solidum, sed inane
    upstra (// Cor. i, 5), > El Psalniista : <Secundum1 « et vacnuin inlriiisecus facies illud, sicut tibi in
    inultiiudinem dolorum meoruniiii corde meo, con- « nioiile iiionslratum est. > Quantiini eniin ad lilte-
    solaliones tuae laetificaverunt aniriiamrneam (Psal. ram, ideo rion solidum, sed inane et vacuum hoc
    xciu ,19). > Id ipsum autem pef fuscinulas, et per altare faclura est, ut facilius pprtari potuisset.
    forcipes intelliginnis; idem enim est cum fuscinula1 Quanium auteiii ad significationem, ideo vacuum et
    carnes ferventes de olla trahere, quod carbones af- concavuni, ut Dei thesaurps in se recipere et conti-
    dentes de igne eripere. Carnes enim in olla, el car- nere valeat. Quid autem estquod totum. labernacu-
    bones in igne, fideles quique inlelligunlur tribula- lum cum labulis el columnis de argento fil, aliare
    tionibus constricti. Vis esse fuscinulaj? bonum qui-'., autem, quod dignius et excelleniius essevidetur, ex
    dem eslin bac fuscinula esse; consolare mcerentes,• sere construilur? nisi quia divina Scriplura non se->
    succurre miseris, auxiliare egenis, aperi carceres, li- cundiini maleriam (235), sed secundum Dei signi-
    beracaplivos.Hsesunt enini carnes.quas noslrafiisci- ficaiionem charum vel vile unumqupdque dijiidi<iat.
    - nnla trahil. Sed quid perigniurrireceplacula? nisi eos' Unde
    cl aes secundum se quidem auro vilius est,
    qui charitate ferveiiiesbospitalilalem sequunlur, ct secundum yero significaiioiiem chariiis Sapientia
    oiiinesquosproClirisiiiioniiiie affligi, vel ejus ainore? enini, si in cofde pcculta tenealur, aurum qtiidem
    flagrarecognoscunt, oitinemque eis humanitaleni ex- est; si vero ad audienlium aures de corde prpfera-
    liibentes libenler rccipiunt. Si e/iiracarbonesClir.isil,• lur, ses.esl. Qtiantp igilur sancla praedicatio est me-
    99 fideles afflicti et charitale fervidi intelliguntur, ' lior occulla sapieiilia, tanlo secundum significatio-
    qiiicunque eos recipit, ignium receptaculum cst. neni aes auro melius^ Unde est ilhid : < Sapientia-
    -« Omnia vasa ex aere fabricabis , craticulamque i abscondita, et tbesaurus occultus, quae ulilitas in
    « iii modum retis seneam, mv cujus quatuor angu- ulrisque? i (Eccli. xx, 52.)- Merilo igitur ex aere
    Ex utroque codice Laurenliano eiCasinensi i (235) Ex cod. Laurent. TexTiiseditioriis hic emen-
    {234) dalior cl perfectior reddifur. -
    erraiis edilip expurgaiur»
    PATROt. CLXIV. 11
    551 S. BRUNONIS EPISCOPI SIGNIENSIS 532
    fit hoc altare. quoniam solis allaris ministris priri- A ciiml, legem duplicaiam in viginii inveniiiius. Legant.
    "eipaliier convenit prsedicare; et aufura quidera, et ergo Judaei bis deceni, ul scmel lotum decalogun»
    sapientiam habere omnibns licet, allaf e vero iangere intelliganl, alioquin quid viginti columnae significent,
    "el iri Ecclesia prsedicare non omnibu3 licet. Hscc ignorabunt. Quod aulera significant viginii eolumnse
    auterii dealtari dicla sufficiaiU : ntinc ad alrium la- ex una pirte, hoc siguificant viginti "exaliera parte.
    'berriaculi veniamtis. Credat ergo auslro qui non vult credere aquilorii;
    '
    < Facies et atritim taberiiaeuli, in cnjus plaga inio crcdat ulrique, quia idcra dicit nterque, ut tit
    « australi coiitra meridiem erunl lenloria de bysso medio duorum, vel triuiri leslium stet omne verbum.
    •' retorta : centiim cubitos uniim lal-us . tenebit in Eranl autem Columnaecum basibus aeneae,quod quid
    i longitudirie, el columnae viginli cum basibtis toli- significat, saepius jam dictum est. Habebanl autem
    « tlein, senese, quae capita cum cselaluris siiis habe- capta eum caelaluris suis argentea, quia npii solura
    « bunt argeiitea.•"»Multum ehim dislat inter atrium loquebanlur, sed veia et piira loquebanttir; non
    et labefnaculuin : labernaculum enira ex hyaeifilho, taritum ad sonum litterae, qiiaiitum ad spiritualefia
    et purpura, coccoque bis tincto, etbysso coiuexlum inlelligenliam el eloqtiii pnrilalem attendebarit.Tn
    est. Alrii vero tentoria ex sola bysso retorta com- sere namque sonus, in argento vero eloquii puritas
    posita sunt. Pfseterea in labernaculo et coliimnse, inielligilur. Nemo mirelur -si columiiae loquunlur,
    et tabulse, el cselera ex aufo et argento fuerunt; dixiraus enim per coluinnas legeni significari, qua>
    in altero vero pene omnia ex aere facta sunt. Quid qualiler loquitur, incipe legere, et coguosces.
    ergo per atriiim inlelligimus! Aliud enim qriodam- < In laliludine vero atrii, tjuod rcspicit ad occi-
    TnOdo labernaculuiri, et alirid atrium signilicat : < dentem erunl tenloria per quinquaghila cubitosv
    labcrnaculum enim, ut pulo, primilivam Ecclesiam < et columnse decem, basesque loiidem. > Meliamiir
    principaliter desiguat, quae a Chrisli passlone usque usque ad quinquaginla, neque ultra pragfediamiir,
    ad lempora. Constantini imperatoris, inaxiiiia ex ibi sienius, ibi nioreniur, si et liberiatem habere, et
    parie de sanctis maflyribus constructa est; inde perdilara hseredilalem reeaperare volumus. Quiii-
    vero usque ad tcmpora Anlicbristi tola Ecclesia quagesimus namque annus jubiheus vocatur, in quo
    liujiis labernaculi atriuni vocalur. Unde insolito et servis libertas, et amissa baeredilas ex legis im-
    modP mullb majus est alrium labernaculi, quam perio propriis dominis: restitiiebalur; lotiisque ille
    ipsura tabernaculum. Est Igilur atriiim tabernaculi anniis in laelilia, el.in jubilo festivus ab oranibus
    Ecclesia confessorum, quse a tempore prsefaii prin- agebatur. Merito efgo S. Ecclesia ad hunc iiumerurii
    -cipis,"ubiqne gcnlium dilalaia est. Hujus aulem ten- r se dilalando pervenit,ibique dilatata raoratur. et
    Moria fmnt de bysso retorla, quoniam sufficit nobis de liberlate gaudens, el de bscrediiate exsultans, et
    carrierii forquere et macerare, menlisque el corporis ab omni servili et raalo opere vacans, diem solem-
    candorem et munditiam conservare. Nemo eniin nem constiluit in condensis iisque ad cornu altaris.
    cocco vcstitur, nemo modo sanguine cruenlaiur. Decem yero columnsecum basibus.suis decem verba
    SuffiCit iriodo baptismate lavari, bysso vestiri, et legis intelliguntur. Habel ergo alrium ex omni parte
    candidis -uli vesliinentis, secundum illud : « Omni legem atque mandaia, ut sapientlam discat, et pec-
    -lempore.vestimenla tua sint eandida (Eccle. ix, 8).» care limeat, el quid, credere debeat cognoscal. To-
    Erant autem a parte ausirali tentoria, ceiitum cubi- lutp enim atrium, quasi qulbusdam columnis, his
    (oruin inipngitudiiie; similiter auteni, el ab aqui- decem legis inandatis sustinelur, qttae mandata in eo-
    lone erani ienloria totidem cubitorum; tanla enirn quidera, quodaliquando cohunnae diiplicanlur, se du-
    erat to.ta alrii longiludo. Sed quare centuin cubilo- plicileriiuclligideberesigiiificant, nihilqiiealiudsigiii-'
    fuiir fuisse dicitur? Decem nainque, et cenluni et ficantdecemquamviginti,iiisi quia viginti quodamr
    iriiiie perfecti .uimeri sunt, qui replicari quidem modo decem exponuni; qnolies enim Decalogum du-
    possuut, crescere 100 vero non possunt; si eniiii plieanius, loiies dupljcem anlelleelum signilicamus.
    usque ad decem numeraveris, nisi a capite rursum E1 «In ea quoque Ialiiudine alrii, qnse respicit ad
    incipias, quid dicas,non habes; sirailiteret cenlum, « Orientem, quinquaginla cubili ermil; in quibus
    et mille similiter. Idem igiiur est dicere, centum « quiadecini cubitorum tentoria lateri uno depula-
    ciibitofum, qiiod niultorum cnbitorum, et est finilum « buntur, cotumnieqtie tres, et bases tolidem. > Di-
    prO infitiilo. Cenlum eiiiin cubilis in longiltidino clum est eniiii, <|uid significent cubitt quinqiiaginla.
    leiidilur atritim, tpioniain lanta erit ejuslongitudo, Resiatergo ut dicamus quid duo lentoria ista signi-
    quanta erii litijus vitse dinlensio; uiinm enim termi- ficenl, quae ex utroque lalere ponuntur in -inlroilu
    iiiuii el atriurii, et liiiiritlus habebit. Sunl autera vl- labernaculi. Hsec enim duo tenioria duo pppuli sunt,
    '
    ginti coiuinnae cx una parte airii, et viginti ex altera, Judaeorum scilicet el geniium; ex his eniin duobus
    "quatenus et hinc et inde omnes, qui in atrio sunl, iinpletur atriura tabernaculi. lsli sunt duo parietes,
    et legani, et intelligant legem veterem du- quos untis lapis angularis iri Ecclesise sedificiocon-
    ' yideani,
    plicataiii. Diiplicaiur eiiiiii lex, quando el ad lilte- jurigit. Unde Apostolus ail:.«Ipse enitn estpax rio-
    "raiii, el spiriltialiter intelligilur. Nam quia decem stra, qui fecit utraque unum (Ephes. li, 14).» Est
    • suiit vefba legis, saepissime tota Iex per decem si- aiiteni .linumquodque lentorium quindecim cubito-
    gnificalur. Ergo qtiia decem, el decem" viginti fa- iuni;(ol cnim sunt psalmi gradnum; hic enira nu-
    353 EXPOSITIO IN EXODUM. 554
    nieius ex pari et impari constal, enjus partes 'snnl 1A quatuorEvangeliprunicoluninscsustinent.nisiuirorum-
    seplem et octo;-unde scriptum esl: Da pariem queTestanieiUorumsigtiificalioconvenirel.Oiiiiiesco-
    septem, ncc non el octo. Septeui cniin banc vitam, Iumnseatrii percircuilitm veslilaeerant laminis.capiii-
    quseurseplem diebus volvilur, designat: octo vero, busargenleis et basibus aeneis.Inlaminis enimelbasi-
    illam aliam vilam beaiam et immortalem, quae die busseneis,prsedicaiionisvoxelsonilus;incapitibusverp
    octava cunciis resurgentibus incipiet. Ea enim die argenteiseloqiiiipuritaseisermonisveritasosleiiditur.
    fietoranium resurrectio, quo Ghrislus Dominus re- Quod quidem in superioribus sufficienier expositum
    surrexil. Das ergo partem septem, quando htijus est. Per bases tamen columnarum, sanctos pra>di-!
    vilaa debita solvis; das partem et oclo, quando alteri catores intelligere possunius, qui utriusque Testa-
    qiioque vitse propria debila largiris. Dum enim menti libros, el praecepta quasi quasdam columnas
    manducas et bibis, das parlem septem; si vero je- ferentes, claro praedicaiionis sono et eloquio mun-
    jurias el vigilas, das parlem oclo. Si laboras unde dum impleverunt. Sequitur : < In Iongitudine occu-
    vivas, das partem seplem; si vero de propriis juslis- « pabit atrium cubitos cenlum, in laliludine quin-
    qtte laborihus eleemosynas facis, das parlera octa- « quaginta, altittido quinque cubitorum erit. > Et
    vam. Merito igilur quindecim cubitorum ante alriiim boc quidem expositum est. Quod.enim loties boses
    tabernaculi fiunt lentoria, quatenus oranes illnc 1' exsere fieri praecepit; campanas Ecclesise fabricare
    venientes, et septem, ct oclo inluenles, in ips.o cu- videlur^ cainpanas uliqiie non linnientes, sed ratio-
    biioruni numero, ei in ipsa.tenlorioruni quantitale nabililer loquentes, et ad Clirisli fidem populos in-
    . intelligant, qualiler in hac vita conversari debeant. vilanles. Erat aotem lnijus alrii altiiudo quinque
    Dcni partem septem, denl paiTem et octo, et sic per cubitorum, per qtios quinque libri Moysis significari
    bona temporalia transeani, ut oeterna non amillanl. possunt, qui si bene intelligantnr tolam Ecclesiam
    Tres auiein columnse, quae ponunlur hinc et inde, sursum, el ad cceleslia elevant.
    -id esl sex coluranse, quse in utroque lenlorio erant, « Cuncta vasa tabernaculi in pmnes usus et csere-
    id ipsum significant, quod sex_ tabnlas in inlroilu « monias, lam clavos ejus quam atfii ex aere fa-
    labernali, cum de eo loqueremur, significare dixi- « cies.» Omnia ex sere fiunt, quatenus omnes simul
    iims; significant enim sex lilros Novi Testamenli. alta elconsona voce Deumlaudent, prsedicent et
    Et mciilo qoidem el in labernaculo, el in atrio ta- benedicanl. Sequilur:
    bernaculi Novuni Teslanienlum in fronle ponitur, « Pniecipe liliis Israel, ut afferant tibi oleuni de
    quoniani per ipsuni in Ecclesia inlralur. Sicut enim « arboribusolivarumpurissiinum.piloqiieconlusum,
    omnes columnae supradictse VeT"s TeslamenUim < ul ardeat lucerna semper in labernaculo lestimo-
    significanl, iia omnes quae hic. ponuntur, sive in, < nii extra ve)um, quod appensum est iesli;nonip.
    lateribus airii, sive.in ipso introilu, Novum Tesla- «.Et collocab.unt eam Aarori, ef filii ejus, et usque
    -nienium designant, de quibus adhue subditur. « niane IuCeatcoram Domino : perpetuus eri.t cultus
    101 * I'i iniroilu vero atrii liet tenlorium cubi- « per successiones eorurii a filiis" Israel. > Olenm
    < lorum viginti, ex hyacintho, et purpura, coccoque enira a filiis Israel affertur, quandoaliquis vlr gratia
    < bis tincio, el bysso retorla opere plumario. Co- Spiritus sancti, et pielate, et misericordia plenus .a
    < luranas habebit quatuor cum basibus totidem. > tolo populo eligilur. Suscipilur aulem.de arboribus
    Ipsa materia indicat quid per hoc lentorium intej- olivarum, id esl de doclrina et congregatione san-
    Jigere debeamus; nusquam enim alibi in toto alrio ctorum, qualenus el pacem diligal, et SS. Patrtim
    ponilur hyacinlhus, vel purpura, vel coccus. Jioc dulcedinem et saporem iniitetur. Sit aulem el vita
    igitur tenloriura, qiiod in inlroitu atrii ponitur, et et moribus pufus, imo purissinms et, sicul.aii Apo-
    illud quod positum est ininlroitu laberriaculi, idem stolus, irreprebensibilis. Sit quoqtie pilo' conlusus,
    significani; illius igitur expositio liuic sufiicere non delicatus, nori otiosus, sed in iribulalioiiibus et
    potest. Significalur enim aposlolorum chorus, qui injuriis per palienliam probattts. El isle qtiidem ad
    1
    ;ECclesiae porlas ctisiodiunl, clayes tenenl, aperiunt j)] hoc eligiiur, ut ardeat Iucenia semper in taberna-
    el claudunt, ligant et solvuni, et prius ad fidem, culo lestimonii, ul nunqiiam tabernaculiim sit sine
    deinde vero in regna ccelorum fidelium animas iridu- lucerna, ul riunquam sit sineiuriiirie, tit ntinqiiam
    cunt. Habet autein tentorium qualuor colurtinas, et populus sit sine episcopo et doctore; ipse enira est
    _bases loiidem, per quas quatuor Evangelia cuni suis lucerna, ipse sit etoleo pienus, ipse sit inisericordia
    scriploribus inleUiguntur. Quid enini aliud apostoil, elpietate replelus. Debet aulem arderehsec lucerna
    - nisi qualuor Evangelia ? (Magisiri sui videlicet do- extra velum, ut ab horiiinibus videatur, nt omnes
    ctrinam praedicabant.) Nam et ipsse eorum bases, id illuminel et, secundum Evangelium, luceat omnibus
    est ipsi Evangeliprum. scriptores cnm ipsis, et ex qiii in dpmo sunt. Sed exlra quod velum? Extra.
    . jpsis eranl, et inlra ipsos conversabanlur. Quod illud velum, quod appensum est lesljinpn.y>,quod
    aulera viginli cubitorum hoc lenlorium fuisse dici- claudit testirabnium , quod celat TK.',_is et abscondii
    . tur, hoc est inielligere, quod sasieli aposloli totum diyina raystei'ia..Roc aulsn; Velp Mi claudunlur, qui
    : VelusTestanienlum dupbciler, id est ad lillerairi, et lucere, yelamine obunibrati, noii possunt. ilanc au-
    sjiiriiualilereMbnenles quatuor Evangeliisconvenite tcm lucernaiii collocanl Aaron et filii ejns; hanc illi
    el cojicordarefaciebanl.Nonenim aliier hoc teiilorium ordimint", consecraiit el consiittiuiil, qui et primi
    553 S. BRUNONIS EPISCOPI SIGNIEiNSI» 556
    sacerdolis, ejusque successorum vicem gerunt. A _A auiem vel quaiuor cleiiienla secundum Josephun»,
    populo quidem lucerna cligilur, et ponlilicibus of- id cst lerram, aquam, ignem et aerem, yelquatuor
    fertur; ab episcopis_aulein consecralur, elordinatur, principales virlules, prudenliam scilicel, justitiam,
    et in scde collocalur. Luceat auleni usque mane forlliudinem et temperantiam superius significare
    coram Domino, et donec de hac misera el tenebrosa diximus. De auro vero saepe.dicumi est quod pro
    vita exeat, Dei populum praedicare e't illunnnare sapienlia ponalur. Quare aulem ista significent per
    non cesset, ui hac nocle finita, orialur ei sol jusii- unumqiiodque reddidimusralionem. Aurum namque
    tiae_et ingrediatur illum diem, de quo Psalmista in veslibus geslare debel episcopus, quatenus sa-
    ait: « Quia nielior est dies una in atriis luis super pienlia et scientia totus refnlgeat. Ferat et hyacin-
    millia (Psal. LXXXIH, 10). > Hic autem cullus per lhum,et semper ccelestia nieditelur et coiilempletur;
    omnes successiones perpeluus erit a filiis Israel, ferat el purpuram, ut justitiae oliservalor; feral et
    semperque hacc regula in lucerna labernaculi, et in coccum, ut nunquam charilalis oblivlscatur; ferat
    episcopOcligendo conservelur. et byssum, ut castitale sit candidus, et in-oninibus
    CAPUT XXVIII. temperamenlum habeal etdiscretionem.Porlatenim
    < Applica quoque ad le Aaron fralrem tuum cum et aliter episcopus hyacintbum, pro aeris ccelique
    « filiis suis de medio filiorum Israel, iit sacerdolio temperie Deum rogans; portat et purpuram pro
    « fungantur mihi Aaron, Nadab et Abiu, Eleazar et aquaruniinundatione supplicans; ponai el coccuni
    « Iibamar. Faciesque vestes sanctas Aaron fralri pro nimia siccitale, solisque ardoribus. exorans;
    < tiio in gloriam et decorem. Et loqueris cunctis portat et byssura, quando lerrse slerilitatem snis
    « sapieiilibus corde, quos replevi spiritu prudentise, oralionibus ad fecundilalem converiit. Sequitur:
    t ut faciant vesies 102 Aaron, in quibus sancli- « Facient anlenr et superhumerale de auro, et
    « ficalus minislret niihi. i Facies, inquit, veslem « hyacintho ac purpura, coccoque bis tincto, e't
    sanclam virlutibus el sanclilale contextam, sapien- « bysso retorta opere polyraito. > De hoc superhu-
    iia et sanctilale fabricatara in gloriam et decorem. merali discipulis suis Salvalorait: « Tollite jugum
    Qtii enim bac veste indultur, gloria et decore vesti- meum super vos, et discite a me, quia milis sum et
    lur. Unde de Salvalore dicilur : « Dominus regnavit, hurailis corde. Jugum enira meum suave est, et onus
    dccorem induit, induit Domihus forlitudinem, et meum leve (Matth. xi, 50;. > Ubi enim,nisi super
    praecinxil se virlute (Psal. xcn, 1).» Hanc enim humeros, jugum et onus porlatur^ Siiperbumerale
    vestem illi viri cordali, et sapientes faciunt, quibus ergonobts iraponamus, quo ad onera deferenda fortes
    ipse Dominus ait: « Ego dabo vobis os et sapien- <n liumeros habeamus. Ille enim episcopus non habel su-
    tiam, cui non polerunt resistere et cbntradicere perhumerale, qui suscepta enera libenter non porlat,
    omiies adversarii vestri (Luc. xxi, 15). > Hanc enira econlra veroille babet superhumerale, de quo dici-
    vestem sancti aposloli fecerunt, qui nos suis sermo- lur : < Sicul pastor gregern suum pascet, et in bra-
    nibus docuerunt, qualiter yestiri et ornari debca- cbio suo congregabil agnos, et in sinu suo levabit,
    mus (256), ut Deo minislrare digni apparere valea- et fetas ipse porlabil (Isa. xt, 11). > Ilabeal ergo
    inus. Hos autemnon liumanasapienlia, sed sanclus episcopussiiperhumerale, el nunquam suscepti orieris
    Spifitus, qui eos repleverat, docuit. In his aulem obliviscalur; languidas oves, et faligatas levet, su-
    Aaron sanclificalus minislret Doraino, et nisi bis per lrameros imponat, et ad pascua reducat, nt
    ' confidenler dicere
    indulus, el nisi prius sanclificalus, non minislret possii:« Ut jumentiiin factussuin
    Dominp. Vobis, o pontifices, vobis, o Ecclesiae mi- apud te, el ego semper lecum (Psal. LXXI,25). > Fit
    nislri, ista dicuntur: vos estis Aaron, vos estis san- aulem hoc superhumerale de auro, byacintho, pur-
    ciilicati, vobis has vesles induere, et in Sancta san- pura, coccoque bis linclo et bysso reiorla, quia
    ctorum ingredi Iicet. nisi per sapientiara, quae in auro, nisi per ccelestem
    «.Hsec aulem erunt vestii.ienla, quse facieiil: coiitemplalionem, quseiiihyacintlio, nisi per regaiem
    « Rationale, et superliuinerale, et lineam sirictam 1B et regiam polestatem, quae in pHrpura, nisi per for-
    « ciilarim el baltlieum. Facienique vestimenla sancia tem Dei et proximi dilectionem, quae in cocco bis
    « Aaron frairi tuo et Dliis ejus, ut sacerdotio fun- lincto figuratur, riisi per mentis el eorporis cande-
    « ganiur mibi.t Haecauiemsingulariter in sequen- rem et castitatem, quae in bysso significalur, onus
    libus exponemus. Notandum aulem quod non solum - oflieii sibl impositi episcopus ferre non valet. Si
    Aaron, sed el filiis.ejus sancta Dorainus veslimenta autem bis coloribus atque virtutibus. episcopus cla-
    facere jubet. Non enim solum ponlifices, verum rescil,cum Dei adjulorio ontis portare valebit; lanlo
    etiam eorum filii, minOrisvideliceiordinis sacerdoles enim majus onus portat episcopus, quanto plures
    sanctis vestibus indui debent. Ministrant enim Do- sunt ilti, de quibus redditurus esl rationem. Unde
    mino et ipsi, et ad altare accedunt, sacranieiita tan- Apostolus :« Obedite, inquit, prseposilis vestris, et
    gunt, et sacerdoiio furtguntur. subjacete eis; ipsi enim pro vobisvigilant, quasi
    « Accipieiiiqiie aurum, eiiiyacinlhum, ctpurpu- pro animabus vestris rationem reddiluri (Hebr.nm,
    « ram, coccumque bis linclum, et byssuiri. > Hsec 17^.» Respice ergo, episcope, ad onus quod ponas;

    (256) Excod. Casin. emendatureditio.


    357 EXPOSITIO IN EXODUM. 558
    respice ad superliumerale, vides ibi aurum, da ope- A eorum viiam, sequatur docfrinam, terieat operalio-
    ram et studium sapienlise; Vides ibi hyacinihum, nera. Duodecim namquc filii Israel duodecim sunt filii
    inluere ccelum, etconteiiiplafe coelum; Vides ibr Chrisli, quOrum mores, doctrinam et vitam irtiitari,
    purpurain, serva jusHTiani:; vides ibi coccum bis quorum nomina, et memofiam semper debent epi-
    tinctum, pingat le, si necesse ftierit, sanguis mar- scopi mente tenere;; ideoque hic-dicitur, ut Aaron
    lyrii pro Dei et proxlmi dilectione; Vides ibi byssum porlet ea ob recordationem. Quomodo portabit ea
    retortam, carnem doraa, macera et afflige, ut et coramDomino?At quid? Ut vel'eorum inlcrcessione
    spiriiui serviat, seraperque candidior et mundior iid misericordiam fiectatur Dorainus : non sine his
    iiat. Fit auteni superhumerale opere polymito, vadat episcopus, hos secum deferat, lios intereesso-
    multisque colorihus varialo, quatenus in pulchritu- res habeat, etdicat :miserereDeus, miserere populp
    dine exteriori, qualis ihterius esse debeat, facilius luo, ut qtii in suis meritis non confidit, apostolorum
    episcopus inlelligere valeat; omnls eniin glofia ejus tuorum intercessionibus liberelur. Et hi quidem la-
    ab iiitus. ^pides, in quibus sanctorum nomina continentui.
    103 ' Duas oras jTinclas habebil in ulroque la- auro sunt circumdali et inclusi, quoniam sancti Dei
    .< lere suinmltatura, ut in uuum Tedeant. » Erat omnis sapientise el scientise luce clarescunt.
    enim siiperbumerale lani longum, ul super utrum- B « Rationale quoque judicii facies opere polymilo.
    que ponlificis hunierurii extenderetuf; laiitudinem « jnxta lexluram superhumeralis ex auro, hyacintho,
    vero brevoin et modicam habebat, et superior qui- « etpurpura, coccoquebisiorlo,etbyssorelofta.Qua-
    dem et iriferior ora ita sibi in ulroque latere sum- « drangulum erit et duplex, mensuram palmi habe-
    niiialurti jungebanlur, ut una ora secunduni sui < bit, lam in longitudine quam in laliludine. > Quid
    conilnuationein ex duabus conficeretur, Dum enim raiionale significel ex nomine ipso el loco, super queni
    «terque limbus in utroque lalere summilatum sibi poiiilur, intelligi potest. Ponitur enim super peclus
    occurrerent, tam artificiose sibi jungebanlur, ut pontificis ad cordis ihesauruin el sapienliae secreta-
    unus ex duobus fieri videretur. In qua re quid aliud rium custodicndum. Nisi enim hoc rationale super
    sigiiificari putamus? nisi-ut tota vita noslra sic in pectus.Psalmista haberet, nequaquam tlicerel : < Iii
    bbnis operibus continuetur, utet principio finis con- cordemco abscondi eloquia lua, ut non peccem tibi
    cbrdet, et boriuin , quod ccepiinus , usqiie in fineni (Psai. cxviii,-!!). > Ubi esf rationale, ibi est et ra-'
    non relinquamus : duae namqiie orse in unum re- lio, et sapienlia, etscienlia; hoc enim ralionale si-
    deurit, dum prima et nltima vita nostra in boni gnifical; in quo igitur pectore et corde isla noij fue-
    perseveranlia conveniunt. Sequilur : rint, ibi ralionale poni nori debet; si enim ponaiuiy
    < Ipsa qiioque lexiura, et cuncla operis yarielas ^ inutile est, et quasi sigillum nihil custodiens esl.
    < erit ex auro, et hyaciniho, et purpura, cOccoque Dicilur aulem rationale judicii, ul qui eo uliiur ra-
    < bis linclo, et bysso retorta. » Exieriorenim ha- tionabiliter judicet nihil temere, vel incaute, nihi
    bltus inleriorein gioriam dempnstrat, ipstiinque su- iriordinate judicet. Fit autem boc ralionale opere
    perhuniei.ale oslendit, quaies sint humeri, quos polyniito, pulchraque varietate distincto, utniultis
    pretn.it. Iu auro naraque sapienliani, in hyacintho virtutlbuspeclus ornetur, omnesque uno lempera
    cceleslem el angelicam vilam, in purpura regiam menlp et,concordia reganlui'.. Eadem autemtextura'
    p.olesialem, in cocco bis lincto Dei et proxUni dile- esl in rationali, quam supra diximus esse in super-
    ctionem in bysso vero retcrta .corporis castitaterii humerali: Fit igitur et ralionale ex auro, hyacinlho,
    el macerationem significat., Haec ergo ferat episco- purpura, coccoque bis lincto, etbyssoretorta, qua-
    pus, his omctur, his clarescat, sine boruni varietaie tenus etin corde per scientiam, et in humeris per
    ad allafe Dei non accedat. operationeni, unus-atque idem virtutum splendor
    « Sumesque duos lapides onychiiiPs, et sculpes in refulgeal. Debet enim episcopus et operari-quod in-
    < eis noniina filiorum Israel, sex nomina iii lapide telligit, et infelligere quod operaiur;- unde sicul in
    < iiifo, ef sex reliqua In alterp, juxla ordinem na- „ sequenlibus declarabituf, ralionale et superhume-
    < livilalis eorum- opere sculploris, el cselalura gero- rale sibi junguntur. Tunc enim una eademque lex-
    < marii sculpes eos nominibiis flliorurii lsrael inclu- tura fiUitrumqiie, quando doctrina, etoperatio ccn-
    < sps auro, alque circumdaios, et ppnes in ulroque Cordant-.Est aulem rationale quadrangulum, quo-
    < latere superhumeralis memoriale filiorUmIsrael. niam quatuor virluli.bus. quasi qualuor angulis pcr
    «"Portabilque Aaron noineii eorum coram Doraino ficitur : binc enira prudenlia, inde juslitia, binc
    « super ulrumque buinerum propter recordalio- forlitudo, inde temperantiaet rationale, et pontifi-
    .« nem.» Sume, inquil, duos lapides onychinos, qui cis peclus exornant. Has enim quatuor virtules hya-
    et aspeclu pulchri, et ad scripturam retiriendam cinthus et purpura, coccus et byssus signifieani. Est
    salis fpries sint, quorumque riiagnitudinis alii non aulem et duplex propter aclivam vitam et contem-
    iiiveniuniur, et sculpes in eis nomina filiorum lsrael. plativain, sive propler duplicem sanclarum Scriptu--
    Ad boc eniniTtomina scribunlur, ne oblivioni tra- rarum intelligenliam. Qui enim episcopus hane
    dauttir, ut ct legeiites.insiruaniur. Seniperergo an- duplicitalem non habel, populum sibi commissum,
    tiqiionini Pairum sit menior antistes, semper quali- sictil oportet, regefe noii valet. Habet auleni et
    ter vixcrint el Deo servierint, recordelur : imitclur mensuram palmi tamin Ipngitudine quam iuiatitu-
    559 • S. BRUNONIS EPISCOPI SIGNIENSIS 540
    «JUie,ul et pectoris contineat quant.itatem, et inDei. A alii annuli deorsuni iu ulroque lalere superhumera-
    pahna et raanu claudatur, secundumillud : <Corregis lis, per quos vilia hyacinlhina trahebatur, quae duos
    inmanuDei (Prov. xxi, 1). > Et psalmus : « In nia- quoque ralionalis annulos conlinens, sic rationaie *t
    iius tuas commendo gpirituin meum (Psa/. xxx, 6). > superhunierale vicissim ad se conslringebant ut a se
    104 ' P°nes1ue 'n eo quatuor ordines-lapidtira, separari non possep.t. Quid auiem ralionale et super-
    « In primo versa eril lapis sardius, et topazius, et humerale significet dictum est. Dicamus qnid signi-
    : smaragdus; in secuudp carbuiicuius-^ sapphirus,. ficet, quod sic alterutrum conjungunlur, tit a se se-
    « eljaspis; in lertio ligurius, achates, etamatistes; parari non valeant. Tunc enim rationale et siiper-
    « in quarlo chrysolithus, onychinus, et berillus : humerale sibijungurilur,quando.pontificisprxdicalio
    «, inClusi auro erunt per ordines suos, habebunlque et operaiio bene simul conveniunt. Sicut enim per
    < nomina filiorum Israel. Duodecim-nominibus csela- rationale doclrina el prsedicalio, ila per superhu-
    «- buntiir singuli lapides nominibus singulorum per merale onus et operalio designatur. Si enim episco-
    « duodecim trihus. > Duodecira enim sunl lapides, pus bene docet, el riiale operatur; aut si econlra
    quuniam duodecim sunl patriarchae, tolidemque bene operalur, et niale docet, ejus superhumerale
    apostoli, ,ex quibus csetera multiludp fidei c.t reli- et ralionale non junguntur. -De his enim , qui berie
    gionis orjginem ducunl. Qui merilo quidem Iapides G doceni, elmaleagunt, ipsa perse Veritas ait: < Sti-
    pretiosi dicuntur, quoniam in Ecclesise sedificiis et per calhedram Moysi sederunf Scribae et Pharisaei,
    sa.pientja et sanciitate",prse omnibus rutilant. Hi au- quaecunque dixerint vobis, servate, eifacite; secnn-
    tem Iapides ponuntur in ratipnali poniificis, ul pa- dum opera eorum nolite facere; dicunt enim, ei non
    Iriarcharuui et apostolorum doctrina, fi.de, nio- faciunt, alligant enim onera gravia, eiimpprtabilia,
    ribus, .virlulibus et exeniplis, seroper ejus cor el et iniponunt in humeros boniinum, digilo auiem suo
    peetus illuminelur, semperque eprum noniina pon- nolunt ea rnovere (Malih. xxui,2). > Isli autem ra-
    tifex cernens et legens, ipsorum conversalionem ap- lionale habebanl, sed supeiiiumerale non habebant;
    petat, vilam teneat, et fidein sequalur. Pouuiitiir si enim superbumerale habuissent, non solum digito
    autem lerni lapides per quatuor ordines, quoniam aliena opera tangerent, verum etiara super humeres
    Trinitatis fides in qualuor Evangeliis aposiolorum ea porlarent. Haerelicorum quamplurimos fuissele-
    oMiciodivulgala est. Et quamyis singula nomina sin- gimus, qui bene quidem operabantur, sed raale dp^
    gulis iapidibus imprimantur, unusqiiisque taraen non cehant. Jejunare naraque,vigiJare, eleempsynas dare,
    singulis, sedomnibuslapidibusdecoralur; unusquis- el similia, bonum.opiis esl. Haecautem Manichaep-
    que enim omnium coloreiu, omnium spleiidorem et r rum, Arianorura et Donatistarum episcopos fecisse
    pulcbritudinem imilatur; omnes enim et niartyrio audivimus; sed quoniani male docebant, et errorexi
    rubei, et fide virides, et charitale ignili, eteoelesti praedicabant, quamvis haecel sirailia agendo super-
    cpiiteiiiplaiioiie clari, et pudicitia candidi, et pceni- bumerale facere viderentur, ralionale lanien penilus
    tentia nigri esse videntur. Nihil denique est"in co!o> non habebaiit; si enira ralionale habuissenl, irralio-
    ribus, nihil in mpribus, nihil in splendoribus, nilui nabilia, id est falsa et erronea nori praedieassenl.
    iii-viiTule, niliil in sapienlia vel in decore , quod in lile igilur et superbumerale et raiionale sibi rautuo
    sanctis aposlolis non inveniatur. conjuncla et ligaia portat, qui et bene agit, etbene
    « Faciesin raiionali catenas sibi invicem cohse- docet. Sed qtii per annulos, et calenulas, vlttamque
    « renles ex auro purissimo, et duosanriulOs.aureos, byacinlhinam, quibus rationale sibi jungunt, nisi
    « quos pones in ulraque rationalis summilale, cale- spera et cbaritalem, sapientiani et alias virlutes in-
    « uasqtie aureas junges annulis, qui sunt in margi- telligatnus ? Qui enim has habent, a veritalis doctrina
    * nibus ejus, et ipsarura catenarum extreina duobus et operalione cessare non possunt : his enim quasi
    « eopulabis uncinis in ulroque latere superhumera- quibusdam reiinaculis prsedicatio , et operatio sibi
    « lis, quod ralipnale respicit. Facies, et duos annu- junguniur, seque sequuntur, et cpncorditer sibi
    « los aureos, quos pones in summitatibus rationalis, D muluo obsequuntur. Sequilur :
    « et in oris, quse e regione sunt superhumeralis, et < Portabitque Aaron iiomina filiorum Israel in
    i posleriora ejus aspiciunt, nec non et alios duos an- < rationali judicii super pectus suum, quando ingre-
    « iiulos-aureos, qui ponendi sunt in ulroque latere t dietur sanctuarium, memoriale coram Domino in
    < superhumeralis deorsum, quod respicit conlra < ceternum. > In pectore eni.ni et corde poniificis
    "« faciem juncturse inferioris', ul apiari ppssii cum sanclorum nomina , conversatio , vila el memoria
    i ralionali, et stringalur ralionale annulis suis cum semper esse debet, ul eorum judicio, et doctrina, et
    <_annulis superhumeralis vitla hyaciiithina, ut ma- exemplp oninia doceat e.t operetur. Habeat etiani
    < neat junctura fabrcfacta , ut a se invicem ra.io- iotius popuU noiriina in corde scripta. ut pmniuni
    < iiale et siiperhumerale nequeant separari. > Hoc ir.eiiior semper pro omiiibus ad Deum iutercedat.
    lotuni qualiler ad litierara inlelligi debeat, sic col- 105 • Pones autem in rationalijudiciidoctrinam,
    lige, Rationale duos annulosin duabus extremitati- < et veritatem, quae erat in peclore Aaron ,_uuando.'
    btis superius babebat, quibus duo annuli superhu- < ingredielur coramDomino, e.t gestabit judiciuni
    meralisappositi erant: duobus aulem aiinulis ratio- « filiorum Israel in peclore suo in conspectu Domiui .
    nahsduae caienulaejunctae eranl. Eraiit prselerea duo « 'scmp.er, > Hoc aulem episcopi atidianl, hoc dili-
    341 EXPOSITIQ IN EXODUM. 342
    gentissime attendant; considerent quid significel. A erit (Maltli. x , 22). > Tunc enim lunica, id est san-
    quod snpra pectus Aaron doctriiia et veritasporiitur. cta conversalio inierrumpilur, quando ab inccepto-
    Hle enim episcopus rationale in peclore non babet, opere qualibet occasione separatur.
    imo neque cor neque pecius habet, in cujus corde « Deorsum vero ad pedes ejusdem -tnnicse :per,
    non est doctrina el veritas. Quid enim sine doctrina < circuitum quasi mala punica facies ex hyacinlho,
    docebil? Quid sine verilate judicabil? Ideo enim ra- < et pnrpura , coccoque bis tinclo, el bysso retoria, ,
    tionalejudicii dicitur, ulin rationali sit doctrina, in « mistis in'medio linlinnabulis, itaul linliiinabu-
    judicio sit veritas. Semper igitur rationale , semper « lum sit aureum , et malum punicum , rursumque
    pecius suum inluealur episcopus; sufficit ibi liber « tiniinnabulum aliud sil aureum, el maluni puni-
    isle, loia lex ulriusque Teslaraenti; scienliam in < cum. > Mala namque punica clarissimis et dulci-
    pectore habet, si tamen iulelligit quod in pec- bus granis regulariter ordinalisplena sunt, pef quse
    lore habet. Sed quomodo non intelligat pectus sanctorum Ecclesia, et congregaiiones ubique per
    quod in pectore est? ^Juomudo cor illud non videat lolum miindiim positas, intelligcre possumus,. in '
    eujus pondere premitur? Ideo enim lam prope et quibus Chrisiifideles. concordia, pace et dileclione
    super ipsum cor raiionale ponitur, ul quid velit et conjuncti coniinenlur,- At vero per tinlinnabulum
    quid significet facileintelligat. Siat rationale super "" cvangelica prsedicalio intelligitur; unde et aurea
    cor, quasi magister super discipulum; clamat voce dicuntur. Evangelica praedicatio sapientise luce prae-
    admirabiii, si taraen sil qui audiat; admonet cordis fulget. Mala vero punica ex hyacintho, purpura:,
    ocu!os,.rogat ut ad se diriganlur, inspiciant et le- coccoque bis linclo, et bysso relorta fiiint; quoniam .
    gant, Iegant el intelligant quid aurum, hyacintlius, sanctorum ccelus ex solis hominibus et virlulibus,
    purpura , coccus et byssus, quid duodecim lapides, aedificanlur. Saepe enim jam dixiriius; quia perhos
    quid noinina in eis relata , quid doctrina et veritas quatuor colores, qiialiior elemenla, ex quibus homo-
    significet. Hoc enim si episcopus intelligil, nihil est consiat, vel qualuor virtules principales iiitelliguii- -
    sui officii, quod non intelligat, quod qaidera Sapiens tur. Sunt auleni inler inala punica, juxta tintirina-
    illersignificaverat, qui ait : « In veste enim poder bula, ut nulli Ecclesiae, vel' prsedicalor, vel proedi-
    ris , quam. habebat, lotus erat orbis terrarum; et calio desit : tunc enim inler mala granata lintinna-
    parentum niagnalia in quatuor ordinibus lapiduin bula sonanl, quando in conv.enlu fidelium , et in
    eraut sculpla (Sap. xviu, 24). » Sequitur: medio ecclesiarum, prsedicatorum et doctorura vpces.
    . « Facies et tunicam superhumeralis totam hya- 'audiurilur. Sequitur :
    < cinlhlnani, in cujus medio supra erit capitium, et « Et vestietur ea Aaron in ofiicio ministerii^ ut-
    < ora per gyrum ejus lextilis, sicut fieri solel in « audiatur sonitus, quando ingredielur el egredie-
    _ < extremis vestiurt pariibus, ne facile rumpatur. » « tur sancluarium in conspectu Domini. >.Neeesse.
    Quia eriini superhumerale super hanc tunicam po- est ergo poniifices sine intermissione clamare; ne-|.
    nebalur, ideo superhumeralis lunlca vocalur. Hac cesse est semper prsedicare;et vpcis tinlinnabuuT.
    aulem lotus ponlifex tegebatur, et ideo juxta col- sonare, et ad-fidem, elad baplismum, et ad pcenK
    liim capitium habebat, quo caput etiatn tegerelur. tenliam populum vocare. Sive enim ingrediatur
    Per banc aulem, sanctam et mundam episcopi con- sanciuarium, sive egrediatur de sanctuario, hoc
    versaiionem intelliginius, ut sic sancta vita et op- agere debet, quia quandiu in ecclesia est, quandiu
    lima conversalione tolus operiatur, quatenus nihil circa se populum cernit (populus enitn sancluariu,in
    ntiduin, yei indecens, vel non ornatum in eo appa- esi) semper sedificationisverba corum auribus inso-
    reai, unde et tota tunica hjacintbina fuisse dicilur, nare et inslillare convenit. Hpc eniiri cuniubique
    qua videlicet pontifex indutusnon terra.sed coeluni; agere bonumsit, ibi tairien praecipue fieri debet,
    non homo, sed Deus esse putarelur. Hyacimhus ubi ad sacramenta sumenda Dei populus veriire cOn-
    enim , ut jam ssepe diximus, quoniam aerei coloris suevit. Quodquidem si episcopus fecerit, non mor-:
    cst, ccelum significai. Hac autem yeste indutus erat D rielur, si yero non feceril, morietur. Qriid est riiO:-
    Apostolus, qui dicebat: « Noslra coiivefsalio in rietur? Non enira hoc.de eommuni mortedici Vide-
    ccelis est (Philip. ui, 20). » In terra adhuc dngens tur; 106 omnes enim iftoriemur : de alia igiluf
    ista dicebai; sed quia ccelicam et angelicam vitain morle hoc est irilelligendum, a quo omnipolcns.
    agebat, quia hyacinlhinis veslibus induius jam sein Deus nos eripere el liberare dignetur. Sequituf :
    ccelo esse gaudebat; inde enim et cceli apostoli di- < Facies et lamiriam de auro pufissimo, iu qua
    cunlur , quoniam talibus veslibiis induuntur.iiabet < sculpes opere cselatoris, Sanctum Domino.-Llga-
    auteni haec lunica capilium , quo lolu.n caput ope- < bisque eam vitta liyacinthina , et erit super thia-
    riens, vistini et audituni, gustum et odoralum, quse « fani imrainens fronti ponlificis. »"ViScognoscere
    iii.eo sunl, per illicila et nociva vagari non patiaii- poiilificeni? inspice in fronte, ct lege lilulum, lege
    lur. Habet autem et oram , et texiilem per gyrum « Sanclum Domino. » Sic Cnim lilulalur frons pon-
    in circuilu, sicul in extremis veslium parlibus fieri iificis. Magna quidem reverentia digria est domus
    solel,ut nOnfacile runipalur; per quam perseve- illa, quac sic titiilalur. Jlic aulem lilulus non scii-
    ranlia in bonis intelligitur ; de qua scriptuni est: bitur, nisi in auro , et in auro purissimo. Quid esl
    .: Qui pcrseveraVcrit usque iu linem, hic salvus auruni? Sapientia : hoc cnim jam siipra dicluni est.
    343 S. imUJSONIS EPISCOPI SIGNIENSIS . 344.
    Sed quia'nori.omnis sapientia nmnda esl; siquhlem A verberans, sed casligo corpus meum , et in servitu-
    sapienlia mundi sfullilia est apud Deum, ideo in lem redigo, ne iorle eum aliis praedicav.erini, ipse
    auro' purissinio scribilur, « Sanclum Domino. ». reprobus efficiar (7 Cor. ix, 26).. > Sequitur :
    Luceat ergo sapientia in fronte pontificis, illa sa- « Facies et balteum bpere plumario. > Dominus
    pientia , qtiam discipulis suis ille, qni est vera sa- eniinin Evangelio dicit: « Sint lumbi veslri prac-
    pienlia, promittit, dicens : « Ego dabo vobisos.et cincli (Luc-. xn, 55). > Qui enim praecingitur, bal-
    sapieiitiam, cui non poterunt resislere, et contradi- teo pracingitur. Balteus aulein easlitas est. Bal-
    cere omnes adversarii veslri (Luc. xxi, 15). > Qu| leo praecingiltir, qui castiiafis cingulo carnem
    enim hanc laniinam auream non babcnt, magno stringit, neJuxuriando per illicita 'fluxa vagelur. Fit
    quidem ornamento carent. Ligatur aulem liaecla- atitem balteus ppere plumario, quoniam caslitas et
    mina vitta hyacinthina, per quam sanctam et cceli- levem hominem reddit, et ad volandum agilem
    cam vilara, etPei conteinplationera infelligiraus. racil
    Divina namque sapientia sinc hac vitla hyacinthina « Porro et filiis Aaron lunicas nneas parabis, et
    teneri noir polest, quoniam sic scriplum esl:_« ln « balieos, ac liaras in gloriam el horiorem j ve-
    malevolam animani non intrabit sapientia (Sqp. i,
    « stiesqiie liis omnibus Aarorifratrem luurii, et filios
    18). > Erat autem bsec lamina super thiaram , quo- '. « ejus cum eo, et cunctorum consecrabis nianus,
    niam oninibus ornamerttis sapieritia in ponlificc su-
    < sanclificabisque eos; ut sacerdollo funganlur
    periof est, et clarius lucet: hsec prinia quaerenda < mihi. » Tunicse
    est. hsec inspicienda. El quamvis caelera ornainenta nairiquelineae, quaemullo labore,
    etfrequenli aquarum ablulione adeandofls
    habeal, si lamen sapjentiam non habet, non est in raultaque
    eo ubi scrihatur < Sancium Domino; > hoc est enim nitorem perdueuntur, carnis maeeraiionem, ut-jain
    nomen pontificis, qup qui non litulatur, pontifex supra diximus, et castilalis munditiem designant,-
    non est. lmminet -auteni bsec stella fronli ponlificis, lgitur et per tunicas, el per balteos, et per Tiaras,^
    ul nunqiiarn abscondalur, ul ab omnibus videatur, quae et ipsae byssinae erant , pene idem significare
    ut omnes iliuminet, el Iuceal omiiibus qui in domo videtur; in quo aperlissime intelligi polest, quau-
    sunt. tum castitas el continenlia earnis Domino placeat;
    bsecest enim et decor ponlificis ; his Ecclesiae
    < Portabitque Aaron iniquitaies eorum , quse ob- ministri et gloriael decorari
    indui, , et gloriari debenl.-
    < tulerint, et sacrificavennt filii IsraeLin cunclis Manus autem eorum consecranlur ut bono
    , operi
    . < muneribusj.et donariis. suis. » Si enim de Salva-
    insistant, ul raalura et immundum neque laiigant,
    tore nostro scriplum est : « Vere peccata noslra
    r neque agant.
    '
    ipseiulit, eiiniquitalesnoslrasipseportavit (257). >
    Cum populus ad delenda peccaia sacerdotibus mu- < Facies et feminalia linea, ut operiant carnera
    neraofferat,-quid aliud sacerdoles, nisi peccalapo- < turpiludinis suae a renibus usque ad feminalia , et -
    puli in muneribus portarit? In muneribus ergo pecv < uleiUiir eis Aaron, et filii ejus, quando ingredien-
    catorum onera populus deponit; sacerdotes vero < tur tabernaculum teslimonii, vel quando appro-
    ccontra peccalis oiierantur. Hoc autem onus officii < pinquabunt ad alfare, ut ministrentin sancluario,
    sacerdoiibus sit, ut, prp peccatoribus exorariles, et < ne iniquitatis rei moriantur. Legitimuin sempiter-
    suum oflicitiiii digne adiniplenles Dei indignationem, < num erit Aaron , et seniini ejus post enift. Sed et
    el iram semper placare sludeant. « lioc facies, ut mihi in sacerdotio consecrenlur. >
    Ecce iterum in feminalibus virtus casliiatis cbmnien-
    «
    . Eritsemper Jamina in fronteejus : ut placatus datur, undeet linea fieri jubentur, quoniam per
    < "sit eis Dominus. > Semper laminam atiream pon-
    lijrium 107 caslitas designatur. Illi eniiri sacerdotes
    tifex gestare debel, ul ejus aspeclu , et praesentia non babent feminalia,
    qui carnenj turpiiudiriis suae
    populus illuminetur; porletlaminam in fronte, por- nop operiunt, qui carnis pudenda non reslriiigunt,
    tet lucernam in vultu, portet semper sapientiam in nec refrenant,cne feminea membra aliquatenus seu-
    '
    inanifesto . d.fieat et prsedicet, iustet semper op- ** tiant, Ideoque et renes, et tolum femur feminalia
    pcrlune et importune, ut ei placatus sit Deus. operipnt, qui» raajor ibi carriis titillaTio sentitur :
    « Slringesque lunicain bysso,et ihiaram byssi- etenim si illa pars corporis diligenier custodialur,
    < nam facies, > Bysso namque lunica, et thiara non est unde csirnis pudicitia corrumpaiur. Semper
    stringitur, quia carriis inunditie et maceratione, igiturEcclesiseministri habeant feminalia, quoniam _
    sanctse vilae cpnversatio, et gloria et corona capitis non per inlervalla tabernaculura ingrediuntur, sed
    retineliir. _Quamvis.enim. lunica bonae cpnversalio- semper in lemplo Dei sunt : siquidem, et ipsilem-
    nisepiscopus sit indutus, quamvis yitiis superatis, plum Dei suni, nunquam se carnis Voluptati snbji-
    thiara byssina.sit coronalus , atiamcn nisi carnem Ciant, semper tumbps prsecinctos babeant, ne 1110-
    domando el..caslilate ntrumque cpnslrinxeril, far riantur; hoc autem sit eis legitimum iipn lemporale,
    eile et thiaram et lunicam perdere poterit. Unde et sed sempiterrium ; hanc legem cuslodiant, iiuiiquara
    de se Apostolus ai{: « Sic pugno , .1.1011 quasl aerera feminalium et pudiciiiae obliviscantur.

    - (237) Jsa.Tiii, 4. Vulgata habet : Veie languqres nostrqs ivse lulii, et dotores nostros ipse partavit.
    315 EXPOSrilO^lN EXODUM. • 346
    CAPUT XXlX. A quia pef liniuii pudjcitia elcariiis munditia designa-
    < Tolle vilulum de armerilo (258), el arieies duos tur, quia nihil est in vestimentis, quod loiies lavelur,
    « immaculalos, panesque azyriios, et crusiulam loties in aquam niergatur et ad candorenr suique
    « absque fernienio, quse conspersa sini oleo : lagaiia niuiidiliamdeducaiui'. Unde non soluiii Aarori, ve-
    « quoqueazyma, quae sint oleo Iita, de siiriila trili- rurii eliara filii ejus lineis/ tunicis Uidui jiibenU.ir,'
    « cea cuncia facies, et posita in cariistro offeres : quohiam qniCuiiqiie pco miriistranl, et viriulcde-
    t viiuium autem, et duos arietes.» Hic autem vitu- beftt esse ornali, ei"balieo castiiaiis conslricii.
    lus Christus Dominus rioster intelligilur, kjuia de Idcirco iiiEvangelio Doinirius ait: -.«'SintIumbi vc-
    armenlo sanctorum palriarcliarum et prophetarum siri" praeclricli (Luc. xn, 35). > Ad cujus quoque
    secundum carnem originem ducens, pro peccatis significatioriis sacrameiitiim etiarii mitras eis impo-.
    nostris lmmolatus est. Hic est enim ille vitulus sagi- nerejubel, qiioniam ef miifse de lino fiunt; ideni
    natus, quem pro laetitiaredeuhtis filiibenigriissimus igilur per lunicaslirieas, el per balteos, ,et! pef
    ille pater occidere jussit. Notum valde esl quod iiiitfas sigiiificalur. Qui eninrcastitatis veste indtii •
    dicinuis. De hoc auterti yitulo, et de duobus arietibus ttir," merilo" quideni yir prsecingilur, et-ut vicior
    plenissime in sequentibus traclabitur. Pef panes n cororialur. Isii igifur sunt sacerdoles Dei, perpeiiia
    autein azymos, el crustularii ahsque fermento, ct religione conservala.
    laganara azymam, incorruptram vliam et sanciam i Poslquam initiaveris manns eorum, applicabis
    conversaiionem, et utriusque bominis inlegritateni « etvitiiluni coram tabernaculo-leslimonii..» Ta-
    intejligimus.ldeo enifti ei omnia azyrria intelligunlur, bcrnaeulo enim faclo, altari acdificalo, veslimeiUis
    ut non sint in fermenlo malitiae, sedin azymis sin- sacerdolalibus coniposiiis, lridutis sacerdoiibus, hoc
    cerilatis et veritalis. Sunt auiem el oleo lita, gratia niinc ex ordine" restat, rifde sacrificio loquamur»
    videlicet sancli Spiritus, cujus unclioiie oninia bdna Dicatur ergo : Posiquam iniliayefis, et. consecra-
    crescuni et perficiuntur. Sed quia de his bmnibus veris manus eorufn, utihnnda? dlgnaeqiie fiant Dei
    plenius postmodum loculuri sumus, inleririi de eis tangere sacfificitirii, applitabis ei vilulum'eoTiiaiS-
    taceamus. berriaciilp teslimonii. Vitulus enini isle, ut superius
    « El Aaron, e-l filios ejus applicabis ad oslium diximus, Christus est: Moyses aivteriT aliqua.ndo
    < tabernaculi testimonii. Gumque laveris patrem Chfisiiim significai; aliqiiando"; veio pro oniniinv
    « cum filiis aqua, et baplizaii mundenlur ab om- Judaeofum' populo ponitur, quoiiiam omniiim dtix,
    « nibus deliclis (259), indues Aaron veslimenlis el princeps, omnium in se consilia gerebal. Appli-^
    « suis, > ul exutus « velereni hominem'cum acli- Q ciiit 108 erS° Mbyses, id est populus Judseoruni
    bus suis, rtovum induat, qui secundUra Deum crealus "viiulum coram laberriaculo tesiimonii, quando, datis
    est in juslitia, et sanctitate veritalis' (Ephes. IV, triginta argenleis, Christum Judsei lenuerunt, et ad
    22). » Quae sint autem veslimenla, quibus indui de- pontifices dedtixerunt quoruni jiulicio, quia judica-
    beat, subsequilur eniimerahs, et aii : « Id est liriea, tris et darimalus esf, ideo subdilur :
    « et lunica, el supeihumerali el rationali, quod con- * Iniponentqiie Aaron, el filii ejus maiuis siiper
    « stringes balieo, et poncs iiaram in capite ejus, el « caput illius, et mactabis euni in conspeclu Dpmini
    « laminam sanclam sriper tiaram, et oleum tinclionis « juxla ostium labernaculi lesliiilonil. » Qiiid eriiiri
    « fundes super caput ejus,atquehoC rilu corisecrabi-
    per Aaron et filiosrejiis, iiisi Anna'et Caiphas-, ei
    « lur. > Yesiies,"iiiqiiit, eum liiiea castitatis,et tunica -sacerdotes, el levilse, el Scribae, et Pharisaei intelli-
    sanclse conversaiionis, el superbuinerali bonse ope-
    gtinlur? Ili aulem iniposuerunt hianus super caput
    rationis: cui ratioiiale quoque doclfinbe etveritatis, vituli, quia in Chfisium Dpniiiiuni rnanuiii niiuere
    omnisque sapienliae indissoiubiliter conjungatur. non liiniie.runl, clariianles el diccntes : < Secundurir
    Unde et balteo utrumque stiingi jubeTur. «E( poiies legem" debet niori, qnia Filiuin Dei se fecit (Joah.
    , liaram, > id est coroiiam vicldriae in capile ejus, xix, 7). » fjnde eliam Aposlolus ait : « Chrisli ca-
    per quam cujus sit forlitudinis digiioscatur.«El larni- putDeusest (7 Cor. xi, &).t Illi ergo impoiiurit nia-
    iiam^anctam super tiarain, » ut in ejus fronte" lu- nus supercapul Chrisli, qiii."el, Deuhi illum esse
    ceatfulgur sapieniiae. « El oleum iiiiciioiiis fundes negant, et divinitatem in illp opprimere conantuf.
    supef caput ejus, > ut gralia saiicti Spiriilis lotus Maclaverunt auiem cuin-in conspectu Dominj, quo-
    delibutus, el menle, et corpore sanclificatuS, dignus -niam ejus morli semper prsescnlialiler Dominus ad-
    ante Deum apparere Valeal. Haec auteiii, p,uia jam ruit. Et boc qiiideiiijtixta osliurii tabernaculi iesti-
    superius exposita surtt, sub brevitale transcurfi- monii, qiioiiiam el si exlra portam passus esl civitaTis,
    nius. in civitate tartien, ei juxta ienipliim judicatns et
    Filios quoque illius applicabis, et inducs lunicis damnatiis est.
    < lineis, cingesque balteo, Aarou scilicel, et libe- « Suinplunique de sanguine viluli pones super
    < ros ejus, et impones eis niilras, erunlque sacefdo- « cornualtaris digiio, tiio. > Quid enim per aliare,
    < ics mei rcligione perpelua. » Saepejam dixinms, nisi crucem ? Quid vero per cornua aliaris, nisi
    (258) Ex epd. cod. Lanrent. carrigitur edilio, _(259)Iri cod. Bib]. Mpnlis AtriialMet in Viilgala
    quse inCipit hoc capui verbis,, quse finis suiit prsece- desiinl illa verba.:\E( baptizuti mundeniur ab mnni- _
    denlis capitis 'busiiliuiri -'--- . ..-" .-';
    547 S. BRUNGNIS EPISCOPI SlGlMENSlS 5.8
    crucis cornua inleiligiraiis ? Sanguis igiltir vituli A cruce pendens, pro pcccalisnoslris Chrisliis Doininus
    super allaris cornua positusest, quia Chrisli sanguis nosier duram morlem paiiebatur. Neino autemcum
    deejus digitis manibusque profluens, crucis cornua vituli fimuiii legerit, fimuni quoqtie Chrislum signi-
    cruentavit. Reliquuni aulera sanguinem fundes-juxia ficare abborreal; boc eiiim fimo pinguescil terra
    basim ejns; basis aulem bujus altaris illa crucis iiostra; hoc fimo fenilis fit etcarp, et aninia nostra.
    pafs intelligilur, quae lerrse affixa erat. Funditur Id ipsum enini per firaum vituli^ el per Noe patriar-
    igitur sanguis reliquus ad basim altaris, quonlam chae discooperta verenda significari arbilror. Fimus
    lolus ille Chrisli sanguis, qui de ipsius pedibus ergo viluli crucis ignoniiniara signifrcat. In Iioc enim
    distillavit, ei deejus latere manavit, ad crucis basim Aposlolus gloriatur, dicens : « Mihi autem absit
    lluendo pervenit. Sequilur : gloriari, nisi in cruce Domini noslri Jesu Chrisli
    - < Surnes et adipera iotum, qui operit inteslina, et (Galat. vi, 14). > Vitulus igitnr noster, id esl Ver-
    « reticulum jecoris, ac duos renes, et adipem, qui hura Dei, habet carnes, quibus reficirnur. Unde ipse
    « esfsupereos, et.offeres incensum super allare. > ait : « Qui manducat nieam carnem, et bibit meum
    Quid enim per inteslina, et adipem, el ea quse cordi .saiiguincm, habel vilam setemam (Joan. vi, 55). >
    adbaerent, quse qiiitlem quasi invisibilia in occullo ilabet et corium, quod nisi de lillerse superficie de-
    laient, nisi Christi dilectionem, quam erga nos ha- " traclum fuerit, ad carnes et ad splritualem inlelli--
    buil, et ejtis niiscricordiam et pietatem inlelligere gciiliam accedere non valemus. Nos enim ipsi
    dcbemus ? Hsec enim super. crucis altare Chrislus quando isla diciraus, vitulum, id esl Verbum Dsi,
    Dominus nosler in odorem suavitatis incendens offe- quodamnioilo decorianius; quod enim coriuin super
    rebat, quando pro suis persecutoribus orans dicebat: carnes (240), boc ignorantia super litleram. Et hsec
    t Paler, ignosce illis, quia neseiunt quid faciunl devilulo dicla sufficiant.
    (Luc. xxiii, 54). t De hoc cliam Psalinista loquitur, « Unum quoque arieiem sumes, super cujus caput
    dicens: « Sicut adipe, et pinguedine replealur « ponel Aaron, ct filii ejus nianus, queracura macta-
    aniiiia mea (Psal. LXH, C).> ltemque : « Memor sil « veris, lollesde sanguine ejus, el fundes circa altare :
    Domjnus saerilicii lui, el holocauslum tuum pingue « ipsuiii autem arielem secabis in frusla, lotaque in-
    fiat (Psal. xix, 4). > Ilemque tres pueri in Daniele : «lestina-ejus, ac pedes pories super concisas carnes,
    « Sicul in bolocausto arietum, et laurorum, et sicut « et super caput illius, etoffereslotum 109!arietem
    in millibus agnorum pinguiuni, sic fiat sacrificium « in iiicensum supei' altare. > Quamvis enim iinum,
    noslrum (Dan. m, 40). » Quid est enim quod om- jdemque et per vitulum, et per arietemintelligatur,
    iiis ndeps offerri jubeltir, el bolpcauslum pingue r siquidem utrumque Chrisli passionem significat,
    laudalur? Caro eniin macra et sine pinguedine, ne- differt tanien; quoniam vitulus illam ejus mOrteni
    que quando assatur, reddit odorem, neque qtiando designat, de qua Apostolus ait : « Cbrislus semel
    coniedilnr prseslal saporem. Hi.ecautem pinguedo pro peccalis noslris mortuus est, jam non morilur,
    non corporis sed spiritus, non carnis sed menlis mors illi ultra non dominabilur (241) (Rom, vi, 9). >
    inleliigi debet. Animae namque pinguedo fides esl, Aries auiein banc illius bosliam demonslrat, quai
    spes et charitas, etomnium colleclio viiTutum. Ilaec nuncquolidie in ejus memoriam in sancla Ecclcsa
    suave redolem, hsec in omni sacrificio Domino pla- pie a sacerdolibus- immolalur. Unde et ibi super
    cent, el sine Jiis nullum sacrificiura est acceplabile. altaris cornu sanguis poniliir : bic aulera solura-
    Hoc eniin adipe pingues eranl illi, de quibus dicilur : aiodo circa altare funditur. Ait ergo : « Unum quo-
    « Manducaverunt omnes pingnes terrse (Psal. xxi, quearieiem sumes, superciijuscaput ponent Aaron,
    30). > Offertergo Christus adipetn suuiii, offert et et filii ejus niamis. > Hoc autem in loco Aaroii el
    liolocauslum .lseluin et piiigue, offerl el odoreiirel filii ejus, sarictae Ecclesise episcopos et s.acerdotes
    saporem suavilatis. Ipse cnim est nions Dei, mons designant: Superius enim Synagogse significaverunt
    coagulalus et pinguis.. IIujus eiiim aiiipis odore, et minislros. Ponunl igitur Aaron el filii ejus niaiius
    ccelum repletur, et lerra. Sequimr : D super caput arietis, qtiando pontifices el sacerdotcs
    '« Carncs vero vituli, el corium ejus, .efiimiira puras inanus clevant ad Ghristi corpus conficieiiduiii.
    < combures foris extra castra, co quod pro p.eccaio Pro toio quidein corpore caput posuit, quoniaui ca-
    4 sit. » Hoc enim Aposlolus exponens, qupd loiuin put principalior pars corporis esl. Quem cUm macla-
    boc de Cliristo intelligl debeat, mauifestat, dicens : veris, inqttit, lolles de sangiiine ejus, et fun.des circa
    < Quorura enim aiiimalium infertur sanguinis in altare, qiiaieiius et ore, et corde a fidelibus susei-
    Sanclapropeccalo, borura corpora cremanlur exlra piatur. Hoc enim altare non convenientius, quam
    caslra; ita erjesusiit sanciificarct per suum san- liominis niens, et cor intclligi polest. Fundilur igi-
    guinempopulum, extra poftam passus es\.(Ilebr. xm, lur sanguis circa altare, quoniam mentes el corda
    II). » Tuncenim extra caslra viiuli caines, coriiiin semper langens, nunqtiam Chrisfr sanguis el passio
    ct fiinus comburebauiur,. quando extra portam in a fidclium niemoiia delebilur. Semper eniiri in ejus

    (240) Bene corrigit eod. Casin. cdilionem, ubi Chrislo : scientes quod Christus resurgens ex morluis,
    pro ignoraiitia legifur ignoniinia. jim non morilur, mors i.fi ultra non dominabilw.
    (241) Vulgaia babel : Si aulem niortni sumtis cum Qnod enim mortuus est peccalo, mortuus esl scmel:
    daislo, credimus quia simul etiam vivemus cum ijitud uulein vivil, vivii Deo.
    549 EXPOSITIO IN EXODUM. . 5":0
    sanguine nalant corda noslfa, seniperque ejus san- A Veibum, el Verbiim eral apud Deuin, el Dens erat
    guis et passio versalur circa menlem nosiram. Usde Yerbum; » consequilur,elparliculailm Clnisli doctri-
    el ipse Dominus ait: « Hpe facilein nieam comme- na, et niiraculis posilis, tandcm ejus passioneni el
    morationera (Luc. xxr, 19). > Sequitur- crucis ignominiani per oninia superaddidit. Quod
    < Ipsum aulem arietem secabisin frusia. > Arie- aulem addil : < Et offeres totum arietem super al-
    tem enun in frusta secamus, quandp omnia, quae de lare : » lale est, ac si diceret: Non solum Clifisli-
    Salvalore scripta sunl, particulariter et per senlen-. divinilatem et humaiiitateni, verum etiani passio-
    tias dividentes exponimus, nunc de ejus ineffabili nem, resiirreclioiiem et ascensioriem, el quacciiiique
    nativitate, nunc de ejus prsedicalione, nunc de mira- de eo scripia sunt, semper in nienioria, in corde et
    culis, quse solo verbo operabaiur, nunc de passione, in mente babebis, Diximns enim, quia hoc altare
    nunc de resurreciione, nunc de ejus ascensione inens et cor hominis intelligalur. Quolies ergo spi-
    verbum facienles. ri.iu conlrihiilalo, corde conlrito el humilialo Sal.va-
    « Lotaque inlestina, ac pedes pones super eonci- toris noslri benigne meniores suhius, eumque aliis
    « sas carnes, et super caput illius, et offeres tolinn praedicamus, toties super cordis allare tolum arie-
    « arietem super altare. > Quid enim per ejus pedes lerii imniolamus :. oblatio enim Domini est odor
    et inleslina, nisi ejus finern et passionem inlelligi- B suaviiaiis; niilla enim noslra oblatio est Deo sua-
    mus ? Finis enim corporis pedes sunt; intestina vero vior quatn ampr, pielas, et dileclio, qna 110 circa
    videre, horribile es.t. Quod ergo significatur per ejus menioriam afficimur, et inejns dtilccdine suspi-
    fitKuni vituli, lioc significalur per inlestina el pedes ramus. Hac enim dulcedirie Psalraista plenus dice-
    arieiis. Pedes ergo arietis et intestiria iavaimis, bal: « Sitivilanima mea ad Deum vivum : quari-
    quando Christum Dominura non imbeciiliiate, sed do veriiam, e.t apparebo anle faciem Dei ? fuerunt
    voluntale passum esse probamus; quando spula, riiihi lacrymse meae panes dic ac nocte (Vsal.
    flagella, spineam coronara et lotam crucis ignomi- XLI,5). >
    niam (hsec sunt enim ejus inlestina) propria. volun- « Tolles et arieleni alieru.m, super cujns ca.put
    tale eum sustinuisse, ex ipsius lestinionio oslendi- « Aar&ii, et fili.iejus ppnenl inan.is. Qiiem cum im-
    nius : « Julalus est enim, quia ijise voluit (Isai. « molEveris, siimes de sangiiitie ejus, et pones stiper
    i.n,- 7) • l colestatem enim habuit ponendi animam « extremumdeslrscaurif.iilse Aaron et filioruni ejTis,
    suain, et ilerum sumeiidi eam. Unde el dicebat : « et syper pollices manus eprtim, et pedis dexlri.
    « Nisi granum frunierili caderis interram mortuum < Furidesr_ue sanguiiiem siiper altare per circiii-
    fuerit, ipsum solum manel; si aulem mortuum fue- Q < tum. » Haecaulem leriia oblaiio illa est, de qua
    ril, raullum fruclum affert (Joan. xn, 24). > Hoc Psalmista loquitur diceiis : « Preiiosa in conspeiTii
    enim cum dicimus, ejus pedes et inlestina lavamus, Domini mors sanclorum ejus (Psal. cxv, 15), »
    el ea, quaein eo infirma, imbecillia et despicienda Vitulus igilur, ut.diximus, Cbristi passidncm; pri-
    apparebanl, nobilia, fortia et admiranda esse rnon- nins autera aries ipsins corporis et sanguinis sacra-
    slramus. Haecautem, idest, inteslina et pedes arie- nienlum, quod quotidie iibiqueiii Ecclesia immola^
    tis poninms super concisas carnes et super caput tur; hic auleni secnndus aries aposlolorum et niar-
    illins, quoniam poslquam Cbrislum Deitm esse de . lyrum passiones et lormenia significat. De lioc
    virgine natuni, inler homines cpnversalum, coecos eiiim aricle scriplum esl : « Afferle Domino, fiiii
    illuminasse, leprosos mundasse, niorluos suscilasse, Dei, afferte Domino filios arielum (Psal. xxvni,
    et cseiera quse fccit, singulariter osiendimus; lune 1). » Itemque: « Montes exsiiliaveruiii ui arieies
    landem, ei bis omnibus illud quoque superporiere (Psat. cxin, i). > De hac quoque oblaiione el. Apo-
    et reddere debemus, quia pro nobis passus esl et slolus dicit: « Ego eniiri jam delibor, et lempus re-
    propter peccata nostra mortem lufpissimam el cruc.is solulionis meae instat (1 Tim. iv, 6). » Ileiiique:
    ignominiara suslinuit.. Hic est enira rectus ordo « Obsecro vos per misericordiara Dei, ut exbibeaiis
    prsedicationis, si arieiem nostrum, id est yerbum D corppra vestra hosliam vivcntem,' sanclani, Deo
    Dei concidentes in. frusla secanles, a capiieinci- placentem, rationabile obseqiiiiim veslruiii (Rpm:
    pientes, ipsumque caput prius ponenles dicamus : xn, i). > Ipse qiioque Dominus filiis Zebedsei :
    < In principio erat Verbum, et Verburn erat apud « Poteslis, inqttit, bibere calicem, quem egobibiiu-
    Deum, et Deus eral Verbum (Joan.i, 1). > Hocest rns suiii ? t (Maith.xx, 22.) Qui cum se poss.e re-
    enim caput arieiis. -Deinde autem caelera quoque sponderent, ail : « Calicem qiiidein meimi bibciis
    liiembra per ordinem exponenles, postquam eura (ibui.); t itl esl vos quoqtie pro me palientes, Dei
    hominem facluni, de virgine natum, cum hominibus holocausiuni et oblatio eritis. Super caput ergo
    conversatum, et sJmilia, quse de eo scfipia suni, hujus arictis Aaron et filii ejus manus posueruiii,
    exposuerimus, tandem ad t_'js passionem veniamus, quoniam incilaiiienlo pontificum ei saeerdoliini (qui
    et crucis ignominiam post omniaet super.omnia per Aaron et fiiios ejus inielligiintur) slaiini post
    addamus; et hoc quideni estpedes arieiis et inte- Christi passionem jn apeslolos manum injecerunt.
    stina super concis.as carnes et super caput ponere. rrimum enim Stephanuni,'et Jacoburii inlerfecerur.i,
    Quod quidem Joannes evangelisla fecisse dignosci- demuin vero nimis crudeiiter ubique Ecclesiam pef-
    tur.: Poslquam enim dixerat : J In principio.crat sccuti. sunt. Et isli quidcm supei: capul arictis ma-..
    551 S. BRUNONIS EPISCOPI SIGNIENSIS 552
    iius posiicfunl,quando primiiiVam Ecclesiam diver- A sanguine non tingiiur, qui marlyrum sperail imi-
    sis iiiullisque tormenlis affiixeriint. Diximus eiihn iari passiones; si vero eorum niarlyria etiam prse-
    superius, quod Aaron et iilii ejus, aliquaiido Judaeo- dicare negligii, procul dtibio nec in vestes eoruin
    rum pontifices et sacerdoies, aliqiiandd episcopos saiiguineni-suscepil. Vestis enim nestra caro est;
    et sacerdoles noslros significet: illos eiiim signifi- hac eiiiiu vesle induiiur aninia; cuin ergo Hngua
    cant, cum raale agunf; bos autem significani, cura carnis, mariyria^niarlyruin prsedicamus, eorum
    bonum aliquid operantur. lllos ciiiii sanctos perse- sangiiinem in vesliinenio quodammodo feiimus. llic
    qiiuniiir; islos cuni a Doniino coiisecrantur. Unde aulem sanguis lolliliif de allari cordis nostri, quia
    etsiihdilur: « Qiiem ctim iminolaveris, sumes de quod in cofde habemns, hoc agiinus, ei docemus_
    « sanguiiieejus.et ponessiiperexlremum dextrae au- « Consecralisque et ipsis, et vestibus eorum,
    « riculae Aaron, elfiliorum ejus. > Ecce enim Aaron » lolles adipem de ariete, et caudam, et arvi-
    el filii ejus, qui modo Judaeorum poiitilices et sacer- « nanr, 111 quae operit vilalia, ac feticulum
    dotes significabanl, nunC noslfos episcopos et sa- « jecoiis, et duos renes, atque adipem, qui super
    cenlotes significant. Qui quoniani nil sinistrum « eos esl, armumque dexlrum., eo quod sit aries
    habenl, ideo super eorum dextram aurem, et ma- < consecralionis, lorlam panis unius, cruslulam
    num, clpedem, sanguis arietis poni jubelur. Judaei « conspersam oleo,laganum de cariistro azymorum,
    vero dexfram aurem non hahent, quam servo Mal- « quod posiium Cst in conspeclu Domini. » Conse-
    cho bealus Petrus abscidit. Niliil enimsinislrun cralis, inquit, etipsis, efvestibits eorum, qualenus
    iiabent sancti; et ideo in Evangelio Domiiius ait: eurum vitam imitenlur, quorum et ipsi et eofuin
    « Nesciat sinistra lua, quid faciat dexiera tua vesiimeiita sanguine asperguntur, tolles adipeni de
    (Matih. vi, 25). > Saiiguis enim arielis nobis aures ariete, el cselera quae seqiiunlur. Non enim suuicit,
    tangil, quando marlyrum passiones nos audire de- nos solo "arielis sanguine aspergi, nisi ejus adipem,
    lectat. Sed quia perparum audire prodest, nisi et ei caudaiii, etarvinam, et caotera quae hic posila
    eorum actus imilemur, ideo etiam manus sanguine sunl, de ariele suscipiainus, quoniam non solum
    linguntur, quatenus eos et in operatione, el si necesse liiartyrum passiones, verum et eorum viiam, inores
    fuerit, in passione sequamur. Tangitaulein el pedes. el sapieiiliain aniplecii et imitari debeinus. ToIIe
    ulbonum exemplum, quod exeiscapimus, aliisetiani igitur adipem, dicohon carnis, sed mentis; mentis
    no» prsedicare non pigeat secunduni illud Apostoli : eiiim adeps justitia est, prudenlia, leniperaiitia et
    « Qiiamspeciosipedesevangelizantium pacem.evan- forlimdo : hOc enim adipe incrassaiur aniiiia. Tolle
    gelizanfuu. bona !» (Rom. x, 15.) Quod aulem exlre^ Q et caudam, ut suril illi, de quibus loquitur; iia nt
    nuima liiculaesangiiislangil, iiocestintelligere,quod usque in finem in bono opere perseveres. < Qui enim
    aures sanclorum usque ad exirefiiani sseculi con- pcrseveraverit usque in finem, lifc salvus efit
    siimmaliofiem verbo Dei nunquam claudentur. Et (Matlh. xxiv, 15); » cauda enim pro fme. ponilurj
    quoniam Judaeorum quoque populus circa mundi qiioniain finis corporis cauda est. Tofle el arviiiam,
    linem ad Dei verbum audieiidum aures aperiet; qiise operit vilalia : vitalia enini corda sunt.quoniam
    rion immerito exiremum auriculae Aaron leligisse ibiest vita. Arvina igilur cordis sapienlia et scientia
    dicitur : exlfeiriuin enim auriculae langere, est ulti- inlelliguiitur. Macrura esl illud cor, quod hac arvina
    mos cl extreinos ad pcenilentiam vocare. Fundilur non inipinguatur. Tolle et reliculum jecoris, ut
    auterii sanguis arielis super altare per circuitum, nihil de ptnguedine relinquas. Omnis enini arietls
    quoniam omnium menles el corda in sanctorura iiujuspinguedo bona esl, ad jecur enim, secuiiduin
    liiariyrum passionibus, consianlia et sanguine dele- pbysicos, digestio peflinet, unde et patremfariiilias
    ciantur. Sive enim tolam Ecclesiam, sive unius- illud vocanl,quoniairi ejus oilicio caetera nutriiiiilurs
    cujusque nieiilem Intelligamus; sanguis tamen mar- Macrum aulem, infirnium et debile jecur digerere
    tyruiri super allare fundilur, quoniani fidehum.nien- cibos non valel. Reticulum igittir jecoris quid eri-l?
    tibus mariyrum passiones narrantur. Sequitur : D nisi illa intelligentia, qua sanclarum Scripturarutn
    < Cumque luleris de sanguine, qui esl super al- Inlelligentias ruminando digerimus. Cibus euim, qtii
    « tare, et de oleo unctionis, asperges Aaron, et ve- rion digeritur inulilis est. Scriplura enira, qnae non
    ,< st.es ojus. lilios, etveslimenia eorura. > Sanguis intelligiliir, infructuosa est. Ut ergo nostrum jecitr
    eiiini dealtari, et oleum unctionis sujier Aaron, et pinguescat, lollamus huj'us reticulum jecoris ; lolle
    yestes ejus aspergitur, quoniam SS. niartyrum pas- sirailiter ct duos renes, ef adipem, qui super eos
    siones et aralia Spiritus sanctl, qua peruncii erant, est, ut lales siiil renes tui,quales et sarictorum renes
    omnihus episcopis et sacerdotibus _ad praedicandum fuerunl. « Siiitlumbi lui praeciricli (Luc. xn, 55);-»
    'et imitaiidum Iraduntur. lniilari auiem"ad Aaroii, ubi domiiialur libido, dic Domino cum Psalmisla :
    praedicare aulein ad vcstes ejus peilinet." Dtim enirii « Proba, me Deus, et lenla me, ure renes rtieos, et
    iiiarlyrum sanguis in Vestibus »idelur, ipsae etiam cor meum (Psal. xxV, 2). Sed quia-caslitas carnis
    vesles quoilammodo praedicant marlyfum passioncs. inuiilis cst, nisi et castitas mentis habealuf, adipeiu
    '
    Dumvero Aaron el sangtiirie tiiigitur, et oleo ungi- quoque, qui super renes est, lollere jubetur. 1TcuTc
    lur, lunc quidein sacerUos et iriarlyriuin iinilaluf, cnfm castilas pinguis esl, qiiainJo neque caro afor-
    et gratia foborattii'. Ille eniiii sacerdos niartyrum nicatione, ncquc aiiiina ab hacrclica pravitale, vel
    555 _ EXPOSITIO IN EXODUM. . 551
    viiiorum amore. corrnmpitur. Tolle. et arniuni A se, ncque munera sua,' qni yiii.orum coiilagip- ife-
    dextruni. Audi Apostoluiu dicenlem : « Alter alie- • nrrpat, el deprimii yilarii, "
    et ariimani suam." Se-
    -'"
    fius onera portate, el sie adimplebitis legerii Christi quitur :
    (Galat. vi, 2);» ut quomodo Cliristum te, ila te « Suscipiesque muiiera de manibus eorum, et^
    proximum fcrre non pigeal. Ille enim episcopus non « infundes supef aliare in iiolocaustum odoreni
    liabet armos, qui aliorum onera porlare non vnll. « suavissimuin in conspeclii Doiiiiiii, H2 q":a
    Est autem hic aries consecrationis, quoniam hoc « olilatio ejtis est. » Njsi eniiii Domino isia phicuis-
    ariete, et Aarori, etfilii ejuscpnsecranliir. Tolles et sent, nequaqjiam Mbysi, suo niediatori, el quodani-
    toriampanis unius, etcfuslulam conspersani oleo, modo vicario ea Doriiinus suscipere praecepissei :
    ellaganum de canistfo azymorum, quod posituin esl quod eninTMoyses suscipit, hoc el a Deo suscipitur.
    in eorispeciu Domini. Per lortam enim panis uriius, Incendunturautein super altare, til stiavcm reddant
    et crustulam, et laganum, fidem, spem et charitaleiri odorem. et Domino placeani. Ait enim Apostolus :,
    inlelligimus. Sicut enim panis inler omnes cibos, « Clirisli bonris pdof sunius Deo : aliis suniuspdor
    ila fides omnium virtulum prirna el fnaxinia esf: vilae ad vilam , aliis odor . iiiorlis ad mpiTeni
    « Sine fide, impossibile est placere Deo (Hebr. i, (IlCor. li, 15). > Cum eijiin ea, quse superius dicta
    6) : > hsec prima daluf, baec iri baplisino ,suscipituf, ? siint, fideliiim meiitrbus pfsedicando irifitndimus ,
    quam qui noh habel, nihil habet. Est aiUertTorta lunc siiper cordis allare canistrum evacuamus, ef
    panis unius, tjuoniam et fides una esl. Sic enini Ca, quse In eo reposifa fuerant, in odorem suavitatis
    Apostolus ait; < Uiuis Dominus, una fides, unuin incendimus. Hoc cnim odore et Deus placatur, et ad
    baplisina (Ephes. rv, 5), > Sed quafe lorla? Torla quoscunque odor iste perveneril, in eo delectaiilui'.
    eiiiiri similitudineiii coronse exprimii; pef fidemau- Haec eriim oblalio Domino esi. Unde Psalniisia ;
    tem venitur ad coronam, unde cum Aposlolus dixis- <-lramola Deo sacrificiuni laudis (Psal. XLIX,14). >
    set: < Bonum certanien certavi, "cursnm corisum- Cuni enim prsedicmm canistrum super allare, id est
    niavi, fid.emservavi (II Tim. rv, 7), » mox addidit, super fidelium nientes effundilur,curli liber expoifi-
    dicens : « De reiiquo niihi reposila esl cororta justi- lur, cum sacra Scriptura prsedicatur, tunc sacrifi-
    lise (ibid.). > Crustula vero spem sigrtifical: quod cium laudis Dep imniolatur. Cum ergo sacerdotes
    enim in sarlagine ffigimur, quod iircraticula assa- ' Dei taie sacrificiiini offerunt, cum popolo praedicant,
    nmr, quod in diversis tribulalionibus affligiriiur, hoc cum fuleliuni mentes acceridiint et incendurit; Uinc
    lotum spes futurse bealitudinis operatur. Unde et ciwii Pblationibus suis fit DominP siiavissimus odor.
    Aposlolus ait ;.« Si enim quod non viiieraus, spera- r Sequitur :
    nius, per paiienliam exspectamus (Rom: viu, 25). > < Sumes quoque peclusculum de aiiete, qtio ini-
    Quid verolaganae latitudo, nisi charilatem designal, « lialiis est Aaron, el sanclificabis illud elevatum
    de qiia scriplum est: « Lalum mandaluni fuum < co.ram Domino, et cedet in partem suam. Sancli-
    riimis (Psal. cxvi, 96) : i in hoc enini mandato < fir.abis et pecluscukirii consecratuni, et armum,
    « universa Iex pendet et prophelse (Matth. xxiv, < quem de ariete separasli, quo iiiitiatus esl Aarori,
    40).» Haec enim omnia et azyma sunt, et oleo lita, « etfilii ejus,cedentque iri paiiem Aaron.el fiiiorum
    quoriiam sincera et incorrupta suiit, el Spiritus « ejus jtire perpetuo a filiis lsrael, quia primiliva ,
    sancti gralia perfusa.Fides enim,quse caiholicanon « sunt et iniiia de victimis eoruni pacificis, quse
    est, et quae sine operibus niprtua est, illa qiiidem < offerunt Domino. » Aries enim, quo initialus e.
    neque azyma esl, neque oleo lila. Sunt aulem oninia conseeraius esi Aaron, hic est -de. quo usque modo
    haecm cariislro azyniorum posila et collecta, per locuti sumus, cujus pecliiscnlum et armum Aaroii
    quod librum islum, librura, inquam, Exddi ihtelli- "siiscipit; quoniam, episcopi ei sacerdolcs omnium
    gimus. In hoc enim libro cuncla Dominus Moysi et consilia in pectore, et omniiira pondera siiper hii-
    eolligere, et scribere jussit, et-ita Aafpn el filiis ejus merosferredebent. Qui eninriol animalium pectora,
    Tradere praecepit. Quia ergo Aaron, et filii ejus D armosqne comedunt.-eos, et Sapieiiies, et fortes, e*
    episcopos et sacerdotesdesignant, cuihoccariisiruin, ut ila dixerim, peclorosos et armpsos esse opprle*,
    id est liber iste, nisi episcopis et sacerdotibus tradi- Ideo enim yobis, episcopi el sacerdote's, peciofa dan-
    lus intelligilur? Nobis.enini adlegendum, ad medi- tur, ne locus vobis desit_ in quem Dei thesaiirurh
    tandura, ad docendum et. observandum, omnia ista reponatis. Habetis autecr et armos, ut totius Eccle-
    Jradita sunl. Unde et subdilur: sise poridera potenfer ferre valeatis, Sed videant sa-
    « Ponesque omnia super manus Aarpn, et filiorum cerdoles, qiii et arnios', ef peclora sanctificaia come-
    < ejtts.et sanctificabis eos, elevaris coram Doftiino.) dunt, ut et airmos, et pectofa sancta, et jus:a
    Tunc eiiim episcopus sanctifiealur, qiiaiido sacram habeant. Sanctum eriim pectus sancia eruciat, et
    legera, et divina volumina ad nieditandum,et doeen- super saiictos humeros non aseeridif iniquitas.Haec
    dum suscipit, et se nop labiis tanlum, sed loio corde autem et interpfimiiiasComputaritiif,et ideosacef»
    servare promitiit. Elevatvautem ea coram Domlno, dotum siint, qpiaomnes primitiae sacerdolibusa po-
    jquoiiiam et in vita ei, et in doctrina talem se exlii- pulo dantur.
    bet, cuj'usobsequia sursuni ferri, et a Deb videri, el < Veslem auiem sanclam,qua uiitur Aaron,habe-
    recipi mereaniur. llle enim sursura npii elevat neque < bunl friii ej'us post eum, ul unganlur in ea, et
    355 S. BRUNONIS EPJSCOPI SIGNIENSIS 556
    < coiisecrcnlur irianus eoriim. Seplein diebus utitur A dum est, quid offeras, et cui oSferas, ila et vidcn-
    < ea, qui ponlifex pro eo fuerii conslilutus de filiis dum esl, ubi offeras. Unde et subditur: « Alienigena'
    < suis, el qui ingredielur tabernaculum lestimonii, « non vescetnr ex eis, quia sanctificata sunt. >
    < ut minislret Domiiio in Sanctuario. » Vos criiin, Majora enim Scriplurarum sacramenta solis fidelibus
    episcopi el sacerdotes, filii estis Aaronjsi tamen tradenda sunl : quse eniin convenlio fiielis cuin
    Aaron iiniiamini.et Moysi fralres esiis : iUius utique infideli? Infidelibus ergo fides prsedicetur; quod si
    Moysi, qui ait: < Narrabo nonien luum fralribns quis converlatur, accedai, et edat : < Alienigena
    meis (Psal. xxi, 25). » Vos ergo habetis vestem « enim non vescetur ex eis. Quod si remanserit de
    Aaron, vos gloria et decore, omniumque virlutum « carnibus consecratis, sive de panibus usque mane,
    oriiamenlo induti estis. Vos rationale el superhume- « combures reliquias igui : "non comedeniur, quia
    rale.habetis, vos sancli Spiritus graiia inuncli eslis; « sanclificata sunl. > Hoc enim pulo esse illud, quod
    veslrsequoquemanus ad Cbrisli corpus, et sangui- superius de agno phase dictum est : « Si quid resi-
    nera conficiendum, onineqtie bonum el honeslum duum fuerit, igne comburetur (Exod. xu, 10). >
    agendum sunl consecralsc: vos errim seplem diebus Non enim omiiia coniedi possunl, quoniam non
    Jiac vesle ulimini, quoniam omnibus diebus ea uli- omnia inlelligi possibile est, multa relinquenlur
    -iiiiui, et nunquam ea exspoliamini. Non enini sunt •5 usque mane, et prius haec nox, haecvita lenebris el
    (iies, nisi septem; quod autem seplem diebus fit, ignoranlia plena finiciur; prius sol jusliliae orieiur,
    om.ni lempore fit. quam omnia sanclaruni Scripturarom sacramenla
    < Arielem aulem coiisecratioiiis lolles, et coques iiilelliganlur. Qnse ergo intelligi non possunf, igue
    « carnes ejus in loco sanclo, quibus vcscetur Aaron, Ddei comburanlur, sanctoque spiritui coiiimittaniur,
    « et filii ejus. » Diximus enim per bune arietem, el firmo cbarilatis amore credaniur. Non enim pro-
    aposioloruin oroniumque martyruni muUiiudiiiem pler aliud rpliquias comedere interdictum fuerat,
    intelligi. Horuni aulem carnes coraedunl episcopi el nisi ut ea, quse intelleciui non palent, quae Dei sa-
    sacerdotes, eorumque filii, non sicul illi, dequibus pieniia oeculla esse voluit, nos perscruiari ct inve-
    dicitur : « Qula coinederunt Jacob (Psal. LXXVJII, siigare omiiiamus. Qualiter eiiiin Verbum caro
    7). » Aposlolornm enini et martyruni nos carnes faclum est, qualiter vel a Patre, vel a matre Dei
    comediinus, quoniani ipsi sunt panis noster, ipsi Filius genilus est; qualiter Spirilus sanctus a Palre
    sunt cibus noster, ipsi sunt refeclio nostra; eorum procedat et Filio, multaque alia bis similia, nulli
    exemplis vivimus, eorum doclrina nulrimur, eoriun unquam hominum in hac vita revelata sunt.
    sermonibus et operalionibus saturamur. Hortim « Omnia, quae prsecepi libi, facies super Aaron,
    autem carnes coquimus in loco sanclo, quia eorum '" « et filiis ejus. Seplera diebus eonsecrabis liianus
    scripla, doctrinam, el exempla in corde fideli ine- « eorum, et vituluin propeccatpofferes per singulos
    ililainur, et sana inlelligenlia ruminamus. At vero « dies ad expiandura. > Quid est eniiii;-. septein
    Iwretiei non coquunt has carnes in loco sanclo, diebus consecrabis manus eoruni?Audile, episcopi,
    quonis,m in sterquilinio haerctici cordis cuncta male audite, sacerdotes : nullus dies praetermiitatur,
    inielligendo depravant. Eorum igitur exempla se- omni die consecrari debenl manus vestrae, non
    quamur, quoruni pane saluramur. enim sunt dies nisi septem; qui ergo septeni
    « Panes quoque qui sunt in canistro, investibulo dicbus cpnsecralur, omnibus diebus consecratur.
    « labernaculi testimonii comedent, ut sit placabile Omnibus autem diebus illius manus consecranlur,
    « sacrificiura, et sanctificont offerenlium manus. > qui semper raanus et opera sua custodit, ut niun-
    Comedinius jara carnes arietis, coinedamus et panes, da sint, ut nihil mali operentur, et ut cunclis
    qui sunt in canistro* uterque enira cibus bonus est, bonis operationibus insislanl. Offert autem et vilu-
    et ad coraedendum suavis : audivimus enim aposto- lum ad expiandum per singulos dies, qiii nunqiiam
    lorum el marlyrum viiam et doctrinam; audiamus unigeniti Filii Dei obliviscitur passionis. Vitulus
    et ea, qitse in hoc canistro, id est in hoc libro con- _. enim iste Christus esl, cujus dum nativiiatem ,
    tinenlur : audivimus nova, audiamus et vetera. Bo- doctrinam, operationem, miracuta, crucem, flagella,
    ntts enim ille esl, qni profert de thesauro suo noya passionem, spineam coronam et caetera,-quse pio
    et vetera. Hos autem panes in vestibulo tabernaculi nobis sustinuit, in mente habemus, magnum ad
    et in loco sanclo comedere debemus, qualenus non peccata expianda sacrificium Deo offerimus. Offeriur
    demus sanclum canibus, nec spargamus margarilas etiam et vitulus isle ad expiandum per singulos
    ,-anle porcos. Iii loco sancto comedamus illos, in con- dies, quoniam usque ad sseculi coiisunimaiioiiein
    ventu fidelium eos expendamus, comedamus et expo- Clirisli corporis et sanguinis sacramenlum sancta
    namus. Quare hoc?ut sit placabile sacrificium, ut Ecclesia quotidie offerre non cessabit.
    nomen Domihi non blaspbemetur, ulrumque mi- '« Mundabisque allare, cum immolaveris expiatio-
    nisterium non viluperefur.et sanclificenlur offeren- « nis hostiam et unges illud in sanciificalionem. >
    lium manus.Si enim recte offeras.non recle dividas, Quod euim hoc allare Ecclesiam significet, superius,
    113 peccasti (242) (Gen. iv, 7) : sicuteniin viden- cum de eo loquebamur, oslendimus. Cum enim
    (242) Vulgata sic habel: Nonnc si bene egeris recij.ies : sin autem male, siatim in foribus peccatum
    aderil ?
    557 EXPOSITIO 1N EXQDUM. 558
    uniuscujusque fi 'elium niens allare vocetur, niulio A _' sanCii operalione panisiste mutalurin Christi car-
    niagis altare, lota Ecclesia et intelligi, et dici debet. neni, cuj'us obumbratione ei inspiratione de virgiiia
    Hoc autem altare toties mundari oporlet, quolies natus esl Chrislus. Quia vero decimam, ei quarlam
    expiationis hostia immolatur in eo, < Qui enim > afferri jubet, illud aperlissime significare-videtur,
    hanc hostiam « iridigne nianducat et bibit, jiuii- quod nullius a Deo suscipiaiur oblatip, qui Novuni et
    cium sibi manducat et bibit (1 Cor. xi, 29). > Apo- Vetus non recipit TeslameiUiim. Igitui fide utriusque
    sioli enim verba sunt haec. Miindalu-renim.altafe Testamenli, et oleo Spiritus sancti panem,et vinum
    istud pcenilentia, lacrymis, eleeniosynis, et niiseri- offeramus; quibus el agnus quidem ideo adhibetur,
    cordise operationibus. Ungilur aulem in sanclifica- quoniam iri agni cariiem et sanguinein ista nmtantur.
    lionem oleo pielalis, et gralia Spiritus sancli; hoc. . « Alterum vero agnura offeres ad vesperani, juxia
    enim oleo sanctificalur Ecclesia. Sequitur. i rilum nialuliiiae oblationis, et juxia ca, quse dixi-
    « Septem diebus expiabis aliare, et sanciilicabis, < raus in odorem suavilalis, sacrificium esl Doraino
    « ef eril Sanctum sanclorum; omuis qui tetigeril < oblatione perpeiua iri gencrationes yesiras. > Quia
    < illud, sanclificabilur. > Quod enim septera dies enini unum, idemqtte ulei-que agnus significat, ideo
    omne lempus significenl, saepe'jam diclum est. uno eodemque ritu et yespere offertur, etmane. Fit
    Quod vero omni lempore sanciificatur eiin melius B i autem boc sacrificium obhiiione perpetua, quoniam
    proficit, sanclum esl; imo Sanctum sanclorum. usque ad sseciiliconsiiinmaiionein in sancla Ecclesia
    Sanc.tificalur autem omnis qui hoc altare langil, haecoblalio npn finielur. SeJ ubi fil, sequ tur :
    quoniam quicunque eeelesiasiicanf religionem sus- < Ad ostium tabernaculi lestinionii coram Domi-
    cipil, et sanclorum exemplis corde langiliird cora- < no, ubi -conslituain, ut loquar ad te, ibique praeci-
    pungitur, ille procuidubio sanclus efficiiur. « piain filiis Israel, el sariclificabitur aliare in gloria
    < Hoc esl, quod facies in allari : Agnos anniculos « niea. Sanctificabitur el labernacurum lcsiiniouii
    .-<duos per singtilos diesjTigiler, unum agnunimane, « cum aliari, el Aaron cum fiiiis ejus, ut sacerdotip
    < el alterura vcspere : decimam siuiilse conspersaj < fiiugaiUur inihi, el habiiabo in medio filiorum
    <.flIeo contuso, meiisuram qiianaiii parlem hin, et « Isracl, etoque eis Deus, iit sciant quia egp Domi-
    < vinura ad libaiulum ejusdem meiisune in agno « nus Deus eorum, qui eduxi eos de lerra^Egypli,
    < uno. > Quanivis eniin duo agni uiiuiii ideinque « ui manereni inler illos ego Dominus Deus eorum. >
    sigriiDcent{siquidem illura agnuni significaiit, qui Ad osiium namque labernaculi fii sacrificlum, quia
    tollil peccala mundi), aliter tameriquoiidie inEccIe- .ibi suiil sacerdotes, inio ipsi sunt osiium, cseteraque
    sia, aliter in cruceimmolatus esl Christus.-Hic eniin fideliura niultiiudo per eos ingreditur labernaculuin.:
    a fidelibus cum pielate,ibi vero a Judseis cum cru- C Ad ostium quippe fit sacrificium, ul statim in ips®
    delitate iramplatus est.l Et quidcm maiie et vespere fidei inlroitu, elbapiismalesusceplo, Clirisli corpo-
    iioster quoque agnus inimolatus est; quoniara Chri- ris el sanguinis iii Chrislo regenerati parlicipes fiani.
    stus Dominusnosler mane a Judseisjudicalus, damna- Unde et j"uxlaaltare labium ppmtur, in quo iavaiUur
    tus,fiageUalus etconsputus, Iig;a!us,alapiscaesus, mul- sacerddtes. De hoc enira Jn sequeiuibus diceiur.
    tisque injyriis affeciusest; vespere aiitem in cruce CAPUTXXX.
    pendens spiritum emisii. UndePsaliriita.inquii: «Di- « Facies quoque altare ad adolendum ihymiama
    rigalur oralio mea sicut incensuni in conspectu IUO, < de lignis selim, habens cubituni longiiudinis. id
    clevalio .manuum niearum, sacrificiuni vespertinum < est quadrangulum, el duos cubitos in altitudine, .
    (Psal. CXL,2). > Nos quoque duos agnos iinmolemus, < cornua.ex ipso procedent vestiesque illud auro
    el mane, et vespere crucis Christi et passionis me- < purissimp, tara craliculara ejus, quain parietes per
    niores siraus; ut per niemoriae cotnpunclionisque sa- < circuitum, ei cornua. > Superius eniiii altare la-
    .criliciuin, quod niane iiiiinolanius, ab .omnibus ad- tam Ecclesiam, hoc.aulem Christi humanitatem
    yersis per toiuin diem securi esse possiraus. Illud significal, unde propter suavilatis odorem, qui supcr
    vero, quod vespere agimus ab omni viliorum infe-» eo offerebatur, altare Thyraiamatis appellatur. Ad
    Slaiione per.toiani noctein reddat esse securos, Hpc hoc aulem soli ponlifici ad immolandum accedere
    est enim mane el vespere, quod die ae nocle, quod licebat, quoniam unius summique pontificis huma-
    omni tempore. Offeramus aulera et decimam partem nitatem sigirificabal. Hujus enini altaris fragraniiam
    similae; ofTeramus et vinum ejusdem raensurae. 0 senserat Ecclesia, cuiii.dicebal: « Trahe me post
    admirabile sacramenium ! hoc est. enim sacfificinm te, curremus in odorem unguenlorum luorum (Cant.
    Melchisedech, hoc est sacrificium pontificis nostri; i, 4). » Hujus odoreni el Isaac sentiens, ait: < Ecee
    ponlificis_quidera, ctii diciuni esl: H4 « Tues sa-. odor filii mei. sicut pdpr agri pleni, eui benedixit
    cerdos in aeterninn secundum ordinem Melehisedech Deus (Gen. xxvlt, 27). Hic est ille ilos bamp.ietlilium
    .^Psn/. cix. 5).» Similaraenim et vinumobluliiCIiri-. convallium, in quo sepiem' Spiritus sancti gralise
    slus; similam et vinum et nos quolidie immolaraus: requiescunt. Est.autem hoc altare de lignis seliiu,
    panis eniin cor roborat, et vinuin laetificat cor de lignis forfibuset iniputribilibus. Unde et Psalmista
    hominis. Cohspargitur aulem haec simila, hsee _ de eo loquens.ait: « Nec dabis sanctum. tuuni vi-
    niedulla fruraemi, hic panis vivus, qui de ccelo des- ". dere corrupiionem (Psal. xv, 10). » Setim namque
    eendit,. pleo'conluso, quoniani ejusdera Spirilus spina intcrprelatur; spinis auiem hoc allare coro-
    359 S. BRUNONIS EriSCOPI SIGNIENSIS 3159
    iiauuii legimus. Est aulem quadraiignhim , mpole A mundo scmperque docui in synagoga, ubi oinnes
    firmiiin, siabile et immobile. llsec est aulem illa fir- Judaei conveniunt (Joan. xvin, 20). s Stal auleui
    "mapetra, super quam fundalur Ecclesia. Elevatur ati- altare coram propitiatorio, quoniam Christus Domi-
    lem duobus cubilis in altitudine, quia quasi duobus nus noster propiiiationis et misericordise nunquaio
    cubilis, Deo,el homine conficitur. Habel aiitemunum oblivisciiur, semperque ad propitiatoriuni respicit,
    cubilum iri latitudine, quia Detis el homo unus esl sempcrque ad se veiiienlibus miseretur. Ibi aulem
    Christus. Denique quia Filius in Patre, el Paier in loqtiiturDominus, in eo loquilur Dominus, quia ipse
    Filio, et Spirilus sanctus ab utroque procedit, non est Dcus et Dominus. Sequilur :
    iminerilo tribus cubitis hoc altare melilur. Cornua « Et adolebit incensum super eo Aaron, suave
    vero ex Gbrislo procedunl, quoniam omnis ejus vir- < fragrans mane, quando componet lucernas," incen-
    lus, ei forliluJo, non per accidens, nOn alitindevenil, < del illud, et quando collocabit eas ad vesperuni,
    sed semper naturaliter et subslanlialiter eani in s'e « uret ihymiama sempilernum coram Domino in
    liabet, possidel Salvalor nosler. Vestitur aulem auro « generaliones veslras. > Aaron namque ipse est
    et sacerdos nosler, qui super allare
    purissimo, quia noii solum sapienlise el scientise luce Jesus pontifex
    carnis assumptae oninium thyrniamaTum fragrans
    refulgel; verum et ipse esl, a quo est omnis sapien- B "
    tia, el curn quo fuit seraper, et est anle sevum. Haec odore, cnnctos per circuilum suae famae nolilia de-
    est eiiiin illa domus, quam sapienlia sedificasse di- leclabat: hoc faciebai niane et vespere. Quid est
    cilur : < Sapienlia sodificavil sibi domum, excidit mane, et vespere ? omni tempore : mane enini diei,
    coluninas seplem (Prov. ix, 1). > Quia ergo tola haec vespcre auiem noetis est iniiium: mane aulem pro
    domus a sapientia sedificalur, merilo totum aliare die, vespere auiem pro nocle ppnitur; dies vero et
    auro purissimo vestitur. Quoniam aulem per crati- nox omne lempus significanl. Mane ergo, el vespere
    culam. qux in modum relis facla fucfal, ejus prae- lucernas Aaroiicomponehat et collocabal, quoniam
    dicatio inlelligllur.-quis digne dicere valeat, quaiita Chrislus Dominus nosler, verbi doairina, virtutum
    sapientiae et scientiae luce haec craiicula refulgeaf? admiratione, graliarum diversitate fidelessuos omrri
    Hoc enim est illud rele, quod Dominus in dexlram lempore illumiuabat . lalibus enim lucernis illumi-
    navigii apostolis mitiere jubet. Sequilur : nantur fidelium corda.
    < Faciesque ei coronani aureolam per gyrum, « Non offeretis super eo ibymiama composilioriis
    < annulos aureos sub corona per singula lalera, ul « alterius, nec oblalionem, nec viclimam, nec Hba-
    < miilanlur in eos vecles, el aliare porletur. Ipsos < bilis libamina. > Nihil eniin exiraneum, vel cor-
    < quoque vectes facies de lignis selim, el inaurabis -, ruplum, vel vitialum, nihil deterioris dogmatis olle-
    < eos. > Coronalur enim hoc aliare, sicul Psalraisla retur in hoc altari; quoniam Chrislus Dominus
    de homine Deo teslatur, dicens : < Minuisli eum nosler < peccaium non fecii, nec dolus invenlus est
    paulo minus ab angelis, gloria, et honore eoronasti in ore ejus (I Petr. n", 22) : hihil nisi jusliliam,
    eum (Psal. vi, 8). > Itemque : < Posuisli in capite pictatem, mansueludinem, charitatem, sapieiiliam,
    ejus coronam de lapiJe prelioso (Psal. xx, &). concordiam, pacem, et similia hoc altare redoiet;
    Hsec aulem corona, aurcola est, quoniam sa- lalis hinc odor fundilur, talia thymiamala fragrant.
    picnler acquisita est. Quid aulem per quatuor Cum enim Apostolus dicat: < Christi bonus odor
    annulos aureos (lot enira sunt annuli, quot et al- sumus Deo in omni loco (// Cor. u, 15); > qualem
    taris anguli) nisi quatuor Evangelia inlelliguntur? ipsum Chrislum odorem esseputamus?
    His enim altare et levalur, et portaiur, quoniara < El deprecabitur Aaron super cornua ejus semel
    evangelica prsedicatioiieChrisli nomen, et gloria ubi- « per anniira in sanguine, quod oblatum esl" pro
    que 115 terrarum delala est. Sed a quibus? aL < peccato, el placabilur super eo in generationibus
    sanctis ulique aposlplis et evangelislis, episcopis> « veslris, Sanclum sanctorum erit Domino. > Semel
    Ecclesiseque docloribus.- Isti enim sunt illi vectes,, enim pontifex nosler Jesus Christus super hujtis
    quibus allare portalur; isti circulos aureos, id esttj)j aiiaris cornua, id est in humariitale, quara de vir
    Evangelia penetrant, eorumque sententiis involulii gine malre susceperat, pro peccalis Judaeorum de-
    ab eis non separantur. De hisenim scriplum est : precatus est Palrem, quando dixit: « Paler, ignosce
    « Qui asceridis super equos tuos, et quadrigse tusej illis, quia nesciunt quidfaciunt (Luc. xxiu,54). > Ipse
    salvalio (Habac. in, 8). > Isti enim et vectes dicun-- enimsacerdos, ipsehostia,ipsealiare inproprio san-
    lur, etequi; qui bene dicunlur esse de lignis selim,, guine«inlroivil semel in sancta, aeterna redemptioiie
    utpote fortes, incprruptibiles et seleriii. Sunt auteini inventa (Hebr. ix, 12): > hoc enim sacrificio, hujus
    deaurali, quia multa sapieniiae luce refulgent. pontificis precibus, cunctis generationibus placatus
    < Ponesque altare contra velqm, quod ante arcami eslDominus. Quod autem sequilur: «Sanctum san-
    < pendel teslimonii coram propiiialorio, quo legiturr ciorum erit Domino, > de allari inielligi debet: cor-
    < tcstimonium, ubi loquar libi. > Coiilra veluml pus eniin Cbristi Sanctum sanctorura est, quoniara
    namque ponitur altare.et non inler velurn, quatenuss ab eo csetera sanctificaniur. Hucusque de aliari.
    et ab omnibus videatur, et thymiamalis odore, quodi « Loculusque esi Dominus ad Moysen, dicens :
    in eo adoletur, omnes perfundal et repleat. Hoc esft « Qtiando luleris sunimam filiorum Israel,
    juxta
    eiiini qupd Dominus ait : « Ego palam locutus suniii « numerum, dabunt
    singuli prctium pro aniniabus
    261 . EXPOSITIO TNEXODUM. 563
    < suis Domino, et non erit plaga in eis, cnm fiierint ,.\ mittenles inlerccduni. Poniiur aulem labium inter
    < recensiti. Hoc aulem dabit omnis, qui iransil ad labernaculum el allare, ut quicunque tabernaculum
    « nomen dimidiura sicli, juxta niensurani lempli. ingredi.vel ad altare accedere desiderat, prius aqua,
    « Siclus viginli obolos habel. Quod habetur iii nu- lavcliir, et baptismi sacramenlo regeneretur. Et
    « mero a viginti annis et supra dabil pretium (245). > prius quiilem Aaion cum filiis suis, nuiic autem sa-
    Onmis, inquit, qiii numeratur, id esl, qui transil ad cerdoies nostri ctim omninm fidelium multitudine in
    aomeii, qui re et nomine ascribilur in populo Dei, hoc labio-lavautiir : omnes enim aut sacerdotes su-
    feral pretium, non sit vacuus, nec sine munere, quia nitts, aut filii sacerdoiuiii. Et illi quiJem nianus ei
    redemplio aniniae propriae divitise. Sed quid dabit? pedes, nos auteiii tolum corpus lavanies, ab omni
    dimidituii sicli. Siclus enim viginti obolos habet; viiiorum sorde mundamus, quamvis non indigeat,
    dabit ergo decem obolos. Sed quare decem ? Vis au- nisi ut pedes lavet. Lavamus lamen et nos quotidie
    dire quare? Quia deeem sunt verbalegis;lanlo enim pcenilenlia peccaiorum, compunclionis lacryinis et
    preiio unusquisque redim.it animani suam. Non oc- pietaiis, misericordiseqiie operalionibus. Nam et hoc
    eidisii, iinum siclum dedisli; non es mceclialus, labium est, in quo sacerdotes ad altare accessuri,
    duos siclos dedisti; non fecisli furlum, ires siclos quoditie lavari et mundari debent, ne forie morian-
    dedisii, et sic in caeleris. Tot enim das siclos quot B I liir. Si ergp timent mori, laventur ne moriantur;
    praecepla cuslodis. Unde et secundum mensHram non accedant ad altare nisi loli : prope est aqua,
    lempli daii jubenlur. In templo enim lex est.In lem- prope siinl lacrymse et pcenilentia. Sic eniui Davitl,_
    plo Decalogus reperilur el nietilur. Dant autem pre- sie et-Pclrus mundalus est, aliler enim ulferiiis
    tUini avigiiiliaiiniseisupra, qnia ejuspreliumnon re- baptizari non licel.
    cipitur, quia decem non duplicat, quia Tesiamenlum « Locutusque est Dominus ad Moysen, dicens :
    dupliciler non inlelligil, quia secunduin litteram, et « Sume libi aroniala primae myrrhae el eleclse, quin^
    spiritum utriusque Testamenli non laudat expositio- « genios siclos, et cinnamonii aromatici niedium,
    nein. IliiiceniniJudaei, hinc elManichaei reprobanlur.- « id esl dnceiilos qiiinqiiagiiua siclos, calami siniili-'
    « Dives rioii addet ad dimidium sicli, et pauper i ter durentbs quinquaginta siclos, casiae aut'm
    « iiihil minuel; susceplamque pecuniam, quse co!- < quingentos siclos in pondere sancluarii, oleuni da
    < lata esl a filiis Jsrael, trades.in usus labernactrli < oliveils mensurain hin. > Per has enim qualuor
    < leslitnonii, ufsil monumenlum eorum coram Do- species aromalicas, qualuor jam saepe diciae virluies
    « mino, el propitietur aniniabus illofum. > Dives principales intelligunlur; id est prudenlia, justilia,
    enini admedium sicli nihil addit, quoniam qui de • fortitudo et iemperantia. Es his eriim si oleuni
    cem verba legis observat, niliil est, quod XMJulle- C S. Spiritus eis admisceatur, fil unguenlum adniira-
    rius agat. Patiper vero riihil minuere debel,quoniam bilis composilionis, quo quicunque perunctus fuefit,
    < qui inuriooffendil, facius est oiiiniuni reus (Jtfc.n, absque omni dubitatione sanclificatur. Hoc eninr
    10). > Omnis autem hsec pecunia tradalur in usus unguentum Salvatori nostronomen deditfiitChristus
    tabernaculi leslimonii, ul quicunque legis jnandata a chrismaie diceretur : unde et ipse ait: « Spirilii3
    ctistodit, non ad favorem vulgi, sed ad animse iilili- Domini super me, eo quod unxit me, evangelizare
    latem hoc faciaf, semperque illud in menle ba- pauperibus niisit me (Luc. iv, 18). » Sequilur :
    beamus : «Anien dico vobis, receperunl mercedem « Faciesque unctionis oleum saiicluni, unguentiim
    siiam (Maiih. vi, 10). » Tales enim tabernaculo < compositum opere unguentarii, et unges ex eo
    tesiinioiiii iuuliles sunl; qtioniani muri Jerusalem < taberriaculum leslimonii, et arcam testamenli,
    ex his non aedificanlur. < mensamque cum vasis siris,candelabruiii, efulen-
    «LocuiusqueesiDoiiiinus ad Moysen, dicens: Facies « silia ejus, allare tliynliainalis el holocausli, et
    « ei labium aeneumcum basibus suis ad lavanduni, « universam supelleclllem, quse ad cullum eoriiin
    < pones illud in tabernaculum leslimonii, et aliare, « perlinet, sanclificabisque omnia, el e.runi sancla
    < et missa aqua, lavabunt in eo Aaron, et filii cjus « sauclorum; qui tetigerilea sanctificabiiur.Aaron,
    < maniis suas ac "pedes,quando ingressuri sunl la- D i el filios ejus unges, sanctificabisque eos, ut sa-
    < bernaculum testimonii, et quando accessuri ad « cerdolio fungantur raihi. > Ipsuni, inqiiit, laber-
    < altare, ut offerant in eo ihymiama Domino, ne naculum, el quaecunque in labernaculo sunl, cx su-
    «.fortenioriantur,legitimum sempiternum eril ipsi, pra diclo unges ungtienlo, qiioniam qiiidquid ex co
    « et semini ejusper successiones. > Quid enirii per ungitur, sanctum sanctorum elTicitur.Quiilqiiideniui
    labium,Tiisi baptismum ? Quid per basim ejus, nisi per tabernaculum, etea, quae in tabernaculo sunt,
    fidein inlelligainns ? Est autem labiura aneum, intelligi debeat, superius dictum est.
    qiioniain sine spno, confessionisque vOcehon dalur < Caro hominis non ungelur ex eo, ei juxta epm-
    bapiismus.: « Corde enim creditur adjuslitiam,"ore « positionem ejus non facies aliud, qiiia saiictifica-
    aiuetii confessio fu adsalutem (Rom.x, 10). » Unde < iiini est, et sanclura crit vobis. Homo quicunque
    pro parvulis, qui loqui non possunt, alii fidem pro-. < tale composuerit, et dcderit ex eo aiieuo. exier-

    • ^245) Cod. Casiri. Omnis, inquit, qui habelur iii numero,qui et re, el nomine ascribilur inyarle Domiiii,
    ferat, elc. -•.-_....
    PiTnoL. CLXIV. _». _'-." 12
    5(S S. BllUNONIS EPISCOIi SIGNIENSB 564
    t iiiinabitiir de populo suo. > Caro, inquit, bominis A « Cumque in tenuissinium pulvcrem cuiicta con-
    Kon ungelur ex ee; non enim carnis est hoc ungnen- « tuderis, pones ex eo coram teslimonio taberna-
    tum, sed mentis. Sed quid esl hominis? Aaron, ct « culi, in quo apparebo libi; sancium sanclorum
    filii ejiis homines-non erant? Homines enim in divina « efit vobis thyiniaina.» Tunc enini in leiiuissimtim
    Scripiura pro iniquis et peccatoribus ssepe acci- pniverem universa conlundi nus, quando Evange-
    piunlur, securidnm illud : « Vos autem sicut horrii- liorum sentenlias suhliliier indaganies, et frequenter
    nes moriemini (Psal.ixxxi,!). > ElAposiolus :« Cuin ruminaTione frangenles, ad spirilualem inlelligenliam
    enim,inqiiit,aliusdicat:EgosumPauli,egoApol!o,e"go redigimus. Sicut enim aroniala, quando lerurttur,
    Cepbae,nonne bomines estis? >(1Cor. i, 12.) Hocergo suavius redolcnl, ila et sancla Scriptura quanlo
    unguentuiii non peccaloruui, sed sanciorum; non car- plus ruminaiur et frangimr, tanto suaviorem praestat
    nalium, sed spirilualium e.sl: boc solis sacerdoiibus, odorem. Ponimus auiem ex hoc thymiamale corain
    solis sanclis el spiritualibus viris allribtiilur. Unde leslimonio tabernaculi,quando Novura Teslaraenlum
    et.subditur: « Et j'uxta composilionem ejus lion fa- VetCris Teslamenti tesiimonio coniprobanius. Stat
    « cielis aliud. > Hseretici eniiii, el maxime Simoniaci aulem Novum Testaiiieiitum qnodaminodo corairi
    juxta coraposilionem ejus aliquid facere nitunlur, Velere, dum ad se defendendum ejus leslimoiiium
    quoniam ex eisdeni speciebus , eisdem sacramenlo- B exspeclat: sicul eniin Evangelium lestimoiiium est
    rum verhis, suos episcopos et sacerdoics ordinanl, Ecclesiae, iia et lex testimonium est labernaculi et
    s-cros ofdinesTiibuuiU, el caelera saeraiiicnla Eccle- ibi quidem, id est in tesliraonio, in sacris voluuii-
    siae pietio vendunt, boc auleni alienis, sicutel ipsi nibus apparcl Doiiiinus Moysi, quia sanclariim
    siini, ci a lide caiholica exiraneis. Ideoque extermi- Scripiurarum docuraenlis Deum cognosciraus. Vis
    Jianiiir de populo Dei, et a sanclorum consorlio se- videre Deum, viseum cOgnoscere,visaudire loqsien-
    paraniur. Ili enim siint, quos Salvalor nosler de tem? Lege Evangelia, lege ExOdiim, lege libros
    templo ejecit. Haclenus de unguenio. Moysi, lege apostolos el prophelas : hic eniin appa-
    « Dixilque Doniiittis ad Moysen : Sume libi aro- rebit libi Doniinus, bic ejus poieniiam et virlulem
    « maia, siaclen, et onychani, galbanum boni odoris, cognosces. Unde Psalmisla : < Qnaeriie Dominururet
    < el ilius lucidissimum; aequalisponderis eriini om- conlirinaniini, quaerile faciem ejus semper(Psn/. civ,
    « nia :iaciesque thyniiama composilum opere un- &). »Esl aulem hoc tliymiama sanctum sancloriiin,'
    « gtieniarii, niislum diligenler, et pitruni, sanciifica- quia inulto magls sunt auctorilatis Evangelia, quani"
    < lione dignissimum. » Quid eiiim per has quatuor Cantica canlicarum (244).
    species odoriferas, quarum nalurali virlute 117 « Talem compositionem non facieiis in usus
    vulnera curantur, et sanantur, nisi quatuor Evahge- ^ « vestros, quia sanclum esl Domino. Homo qaicun-
    lia inlelliginius?Oinnia aulein aequalis ponderis siuit, « quefeceritsimile, ut odore illius perffiialur, peri-
    quoniam tinius ejusdcmque sunt veritaiis etauctori- « bit de populis suis. >Audile hoc.hypocrilse, arrdiie
    tatis. Misccnlur autetn oraiiia siniul, ut qtiod in uno , hoc avari, quia non ad laudem Dci.uon ad anima-
    Evangclio iion habeiur, in alio reperiatur; aique, rum sedificaiionem, sed ad usus mortiferps, ut divi-
    dutn in quibusdam iiitcr se vicissim coricordant, in tiis abundelis, ut marsHpia impleatis, Scripturas
    nullo auiein discordant, suaviorcm saiis reddunt exponitis, Evangelia pricdicatis, cl sanclam non
    odorem. Onycha aiilciu, quce ungula interprelalur, sancle corapositiuneni in proprio faeilis. Vobis enini
    Hon bene a nostris cognoscilur. Hsec autem quanlo per PsalinisUin a Doniino dicitur : « Peccalori au-.
    ordine, raiione, el secundum eam veritatem, quse lem dixit Deus: Quare lu enarras jusiitiani meani,
    scripta sunt, populis exponunlur; luiic nlmirum fit et assumis tesiameiilum meum per os tnuiii? >
    ex eis ihymiama coniposiliim opere unguenlarii, (Psal. XLIX,16.) Vos ergo peribitis, vos tle popula
    mislum diligenter, et purum , et sanctificatione Dei cjiciemini, qui odore sancise composiiionis II11—
    dignissiinum. Hujus autem composiiionis peritissi- citeperfruimini, vobisenira laletn composilloncmfa-
    nius unguenlarius Aposiolus fuit, qui sicut sapiens r. cere, liunc pdorera spargere, hoc thymiania coinpo-
    archilectus fundanieiilum posuit, el inler peffecios nere intcrdiclum esl.Elhec deihyiniainaiesuffieiaiiu -
    sapicniiain loquens ,-oinnihus Prania facliis est, ut CAPUT XXXI.
    oniiies lucrifaceret. Hoc euiin Ihyiniamaie redolens, « Locutusquc est Domiuus ad Moysen, dicensr
    dicebat : < Gralias aiiLcin Deo, qui dedil pignus in c Ecce vocavi cx nomine Beseleel filiorum Tluri, filii
    cordibus noslfis (11 Cor. v, 5), » et « odorera « Hur, de tribii.Juda, et iraplevi eiim Spirliu Dei,
    noliliae suaeraanifestai per nos in orani Ioco , in his, « sapienlia, el intelligeniia, et scienlia iiromui opere
    qiii sal»i fiunt, et in his, qui pereunt : aliis enim su- « ad excogilaiiduni quidquid fieri polesl iu auro, et
    iiius odor viise in vitara : aliis odor niortis in inor- « argento, et aere, marmore, et gemniis, et diversi-
    lew (11 Cor. ii, 14). > « lale lignoruni, dedique ei socium Ooiiab filiuin
    (244)Quod hic dicit commentator deEvangelionim praibeant; quae vero in Canlicis canlicoruin haben-
    iuictofitate comparaTive ad Gantica canticoniin, non liir, ftiysterio sint admodurn plena; proinde quoad
    t;sl intelligenduin de fuiidaiuenlo fulei, quod seqnale piaxiin, ut iui dicamus, mullo utilius, et commiinius-
    vst in oinnibus sacris libris; scd qnoad res, de qui- est id, quod suppediiant Evangelia, quain quae in
    4ais agiltir in Evangcliis; qu;e ciiin perspicu:e sint, Caniicis:continenlur.
    geueralUn lomiendo, iuoruuiquc regttl.is ssepissirae
    5G5 EXPOSiTlO IN EXODUM, 566
    « Achisamech de iribu Dan, et in corde oniiiis eru- A A « Loquere filiis Israel, et dices ad eos : Videte, ul
    < diti posui sapienliam, ul faciant euncia, quae pfse- « Sabbatum nieum custodiatis. >Sati* eniiri Moyses
    < cepi Tibi, laberriaculum foederis, el arcam tesli- jam suixerius de Sabbalo , locutus esl,. satjsque
    « raonii, et quse supcrius dicla sunl. » Beseleel nos de Sabbato exposuinitis. Non eiiim . sine
    inlerpretalur umbra Dei, per quam apostolos intelli- causa Sabbati observanlia lolies replicatnr, non
    gitiius, qui sub umbra et proieclione omnipotentis siue causa Dominus dicil: « Videle, ut Sabbalmii
    Bei omnem spem habentes, nulluni tribulationum et nieiun cuslpdiatis. > Cuslodile, inquit, Sabbatum
    adversiialuni aesturn tumieruiit. Hos auiem ex no- meum; custodite requiein meam; sic requlescite, iit
    mine vocavrt Dominus, qiiouiara ex millibus eos ego; requiescite, inquarii, a ni.alo,cessateab iniqui-
    paucissimos elegit, sicut ipse ait : « Nort vps me. laie : hoc enim significat requies Sabbati; male
    elegistis; sed ego elegi vos (Joan. xv, 16).;» Quod eiiim celebrat Sabbalum.qui a boiiisopeiibus vacat.
    enim noriiine vocatur, non casu; sed providentia Narn el Christus in Sabbalo operahaiur, scilicel ea
    eligilur. Hi aulem filii Huri, lilii Hur. nufeiiim, el- quse in Sabbatp operari licebat, quod quidein inale
    Huri ignis, veliunien interpretalur. Suiit ergo apo- Jttdaei inteljigenles, dicebant; « Hichorao non esl a
    stoli filii Chriati, Christus aulein Filius Dei, quoniam Deo, qui Sabbaltiin rton cuslodit (Jqan. ix, 16). >
    B
    ignis de igne,-lunien de lumine Chrislus est. Qui Bonuni ergo in-Sabbaio facere licet. Quoties ergo
    bene de tribu^ Juda esse dicuntur, quoniara de eis peccamus.Sabbatum yiolamus, quandiu vefpbonum
    "scriptum esl: < Principes Juda duces ; eoriini agenles a malo cessamus, Sabb.alum custodinuis,
    {Psal. Lxvii, 28). » Judas enim confessioWf} inter- cuin Deoquiescimus.ei festivuin diein legitime cele-
    pretalur, Tn Christi auterti, et pro Christi eonfes- braraus. Non igiliir uno die ciim Judaeo, sed oniiii
    sione apostoli morlui sunt. Hriic ergo, id est Beseleel terapore sabbalizandum Deo.
    datur socius Ooliab, qui interprelatur protectio mea. « Deditque Dominus Moysi, coinplelis linjiisceiiiodi
    Pateraulem significat^episcopos el doclores, quorum « sermortibus in mprite Siiiai.-duasiabiilaslestiinonii
    pfotectio Deus estomriiuni pater atque Creator. Est < lapideas scriplas digito Dei. > Quia enini duri, la-
    autemOoIiab filius Achisariiech, qui fralrem suum pidei ei increduli seniper Judsei fueruiit, ideo legein
    roborans interpretari dicilur; Ille vero, qui fralrein in lapidibus scriplani suscipere ineruerunt,ulsaliein
    suum roborai, Christus esl, qui fratri suo proprio,' perduritiaralapidum,cordissuiduriiiainiiiteIIigereiii.
    videlicet Chrisliano, robur, virtuiem el constaiitiain GAPUT XXXII.
    semper ubique tribuil. Unde et discipulis suis ait : < Videns aulem populus, quo.d moram faceret
    « Nonvos deseram, neque derelinquam (Joan. xiv, i_ < descendeiidi de monte Moyses, congregalus ad-
    ' «
    18i > lternque : « Ecce ego vobiscuin surii om- versus Aarpn ait :Sti_rge, fac nobis deps, qui nos
    niuus diebus usque ad coiisummationem sseculi < praecedant: Moysi enini huic viro, qui nos eduxit
    {ttiuih: xxvm, 20). »..Et alibi : « Eslote ergo pru-:;: « de terra iffigypti, ignoramus quid acciderit. >Di-
    deiites sicui serpenies, et siniplices sicul columbae cis, popule stulie et insipiens ad Aarpn : Fac nobis -
    {ilatth.x, 13). » Hacceiiim, et similia Dominus di-.-- deos. Nunquid Aaron scit facere deos ? Cur poiius
    cens, fraties suos roboral. Est ergo Ooliab filius noii dicis Aaron : Sis nobis deus ? Si enim Aaron
    Achisaniecli, id esl filius Christi, qui, sicut diximus, a'eal'deos, diis melior esl Aaron. Exspectaio pau-.
    fratres suos roboral. Qui nierito ile tribu Daii esse- lisper donec venial.Moyses, el ipse-te. edoceal quid
    perhibelur, siquidem Dan judicans inlerprelalur; sit.Deus. Venit enim Moyses, descendil Chrislus, et-
    isiis autein ad judicandum uiiiversum mundum Do- docuit quid sil Deus; nesciebat. eniin r.diiuc quii
    niinus iribuil. Vos ergo episcopi, doctores, vos filii esset Detis. --._
    illius, qui fratres suos roborat, vos fiiii Acbisamech, « Dixiique ad eos Aaron : Tollile inaures aureas
    coiisidefate, qui socii eslis Beseleel, quem Domiuus « de u-xorum, filiprunique, el hliarum vestrarum
    vocavit ex noiuine, socii estis apostoloruin, quos « auribus, _ci afferte ad ine. Fecilque populus quse
    Chrislusad Jiilein prius vOcavil, quibus-noraina im- JJ ] i jusscrat, deferens inaures ad Aaron ; quas.cum
    posuit, quos omnium principes elegit ex oiiinibtis. « ille accepisset, forniavii ex opere fusorio, ei feeit
    Hos ertira Spiritus Dei, Spiritus sapienlia: et iulel--_-_ « ex eis viinlum conflalilem. Dixilque : Hi sunl dii
    lectus, oninisque scientiae replevit, ul tabeniaculura « tui,Jsrael, qui le eduxerunt delerra jEgypti. >
    Dei, quod est Ecclesia, admirabili artificio, el inef- Quidautein suiil inaures, nisi aurium ornamenta?
    fabili magisterio componerenl. Quibus vos episcopi, Quid vero auriuin ornamenla, nisi audilus? Aures
    et doctores, omnesque viri erudit-i, socii, adjutores, enim, quae non audiuni, neqnaquam ornatae sunt.
    et cooperalores dati estis; sedificale ergo domum .. Fabricantes ergo vilulum perdunt Hebrsei audilum,
    Dei, inslaie,. laborate, orale, et dicile : « Benigne quoniani, sfbene audirent, vilulurii non praedicarent,
    fac Dens in bona volunlaleTua Sion^ ut aedificeiitur Unde ipse Dominus ait : « Jsrael si nie audieris, non
    muriJerusalem (Psal.h, 1S). » Quoniam aiilem de: erit in te deus recens, neque adorabis deum alieiuini
    iabernaculo, et ^irca,elnieiisa, et candelabro, et des (Psnl. LXXX,.10).iHoceiiiiti Jacob significavil, qui
    omnibus, quaehic enumerantur, suflicieniersuperius i ad radicem Sichem prope Terebiiitlium inaures fi-
    exposuimus, istajios pfselibasse sufficiat. >• liorum siniul -cum idolis-'terrae suffodii. Sed quid
    « Locutusque est Dominus ad Moysen;-dicens :: dicis JsraeJ?isli sunt dij Tui, qui te eduxefunt dc
    567 S. BRUNONIS EPISCOPJ SIGNIENSIS 568
    teira jFigypti? Boves libi mare rubruiii aperuerunt^ A tui (Rom. yn, 8), > lex igitur dal testimonium, con-
    boves. tibi manna dederunl? Mutasti enim glorian: cupiscenliamesse peccatura.Credamusergo lesiimo-
    in siiiiili.ludiiiem vituli cemedentis fenum. Quid esl nib legis, quae, quia semperyertim dicit et nunquam
    fcntiin ? dicat prophela : * Vere fenimi esl populus mentitur, non iramerito lestimonium appellalur :
    (Isai. XL, S). » Populum ergo coniedif vilulus iste. hiiic eriim testimonio nerao contradicere.audet; ul-
    Fuge ergo viliilum, ne devoret le. lima probalio est legis auclorilas. Haecautemscripla
    « Quod cum vidissel Aaron, sedificavil al- estmanuDei, opeia Dei, elscriplura Dei j nihil hu-
    « lare coram Domino, et praeconis voce cla- manum est in ea, lota divina eT, lola, Deo diclaiue
    « mavit, diccns : Gras soleranilas Dei e.st. Sur- el scribente, coinposila esl; unde verilale el auclo-
    « gentesque mane obtulerunt hoioeausla , et rilale plenaest. Cur autem ex ulraque parle labulse
    < 119 hoslias pacificas. Et sedil populus mandu- scribunlur, nisi, ullegis testimonia dupliciter legan-
    t care et bibere, et surrexerunt ludere. > jEdifica- tur et inielligantur?.Diuilex eniin est intejligenlia
    vi-l-eiii^t»-AarpnaUare coram Domino, sed non Do- Iegis. Scquilur :
    niino. Cuucla enim respicit Dominus. Exaggeratio < Cum appropinquasset ad caslra, vidit el vitu-
    vnali est. Unde Psalmista : < Tibi soli peceavi, et _ c.luin, et choros. > Jratusque projecil de inaiiu
    malum corafti te feci (Psal. L, i). » Te prsesenie, labulas, et confregit eas ad radicem monlis. Irasci-
    teque videnle, maluiu facere non timui, nec erubui. tur Moyses, et frangil labulas; populus peccat, et
    Mullum ergo peccavit Aaron, qui inlanio facinore tabulse franguntur; populus peccal, et l.ex de-
    coiiseiisura priebuit. Multum peccant-et illi episcopi, struitur. Ul.quid hoc? Si enim Moyses_Tabulasn.on
    et sacerdotes (qui luncquidem per Aaron significa- fregisset, populo non pepercissel. Et quidproderat,
    bantur) si-delinquerili populo favent, et eorum siul- quod orando Deum placaverat, si ipse eos ex legis
    tiiiam non redarguunt. iinperio non occidissel? lex enim dicil: <_Qui im-
    « Locutus est aulem Dominus ad Moysen : Vade, molat diis, occidetur, praelerquam Domiiio soli
    t descende: peccavit populus luus, quem cduxisli (Exod. xxn, 20). > Noluil ergo cum tabulis, noluit
    « de tefra ^Egypii. Recesserunt cito de via quam cum legis rigore ad populum deliiiquentem venire,
    « oslendisti eis. » Peccavit, inquil, populus jam non sed labulas fregii, Iegem evacuavit, et populo de-
    meus, quoniam aliurii deum sibi elegit : peccavit, linqueiili pepercit. Quoties enim respeclu pielatis
    inquil,populus tuus, quem diligis, pro quosemperin- episcopus^peccaiori alicui miserelur, et limet, ne in
    lercedis; imo nec nieus, nec luus, quoniam me spre- pejus rtial, tunc labulas quodanimodo frangil, et
    vit, el te. lronice igitur accipiatur « populus luus. > , Iegis ausleritalem relinquil. Et quidem sic labulas
    « Rursumque aif Dominus ad Moysen : Ceriio frangere, legisque rigorem aliquando pro pietate de-
    « quod populus iste durse cervicis sit, dimilterac, serere, non roagnum puto esse peccalum. Unde et
    < ul irascalur furor meus conlra eos, el deleam Moyses pro fractis- tabulis nusqnam a Domino re-
    «eos, faciamque te in gentem magnam. > Durse, prehenditur. Sed audi quod sequilur: < Arripiens-
    inquit, siiperbae el indomabilis cervicis est populus < que vilulum, quem fecerant, combussit, el con-
    iste, neque legis el justitiae frenis coerceri el re- < trivil usque ad pulverem, qtiem sparsit in aqua,
    lineri valet: diinitle ergo.me,. noli pro eo inleice- < et dedit ex eo polum filiislsrael. > Hinc enira ci»i
    dere, cesseljam nunc deprecalio lua; ipsa enim nie Moyses irascebatur, ostendilur; vilule enim irasce-
    lenet, ipsa indignaiionein meain avertit, ipsa iiiter- balur, et peccatum destruere conabatur. Conlri-:
    posila nie illos flagellare et delere non permiitit. vit ergo vilulum usque ad pulverem, misitque iu
    Noiandum efgo quantum sanctorura valeanl preces, aquam , potuni dedit filiis Israel. Sed quare misit in
    (piae solaeDeum retinent, ejusque indignatioiiem, et aquam,quareex eo potum dedil filiis Israel? Fortasse
    iram placant. Moyses auleni non suam gloriam ul fenum biberent vitulum, quia vilulus comedit fe-
    quserens, sed pro populo sollicilus dvprecabalur num. Bibunt aulera Judaei, quia cupidi sunt, et
    Domiiium dicens : < Cur, Domiiie, irascitur furor '.>avari: bibunl auruin idoli, quia idololalne el sacri-
    < luus conlra populum luum? quiescal ira tua, re- legi. Sic enim hacc moflifera potio, hscc doclruia
    « cordare"Abrahain, Isaac, et Jacob, ex quibus isti idolo!atriae eoruin viscera penelravil, ul vix aliquando
    < originem ducunl. Placatusque est Doininus, et non ab idolorum cullura avelli et separari potuerint. Hic
    < delevit populum suum. > . enim vilulus, el hic polus yiluli, vilulos Samariae ,
    : < Et reversus est Moyses de raonle, porlans duas et decem tribuum idololalriam signilicabant. Dccem
    < tabulas lestimonii manu Dei scriptas ex utraque enim tribus pulvere vituli, id.esl idololalriaedoctrina
    «,parte, et factas opere Dei. > Scriptura quoque Jeroboam in Samaria inehriabat, quando vix duae
    Dei erai sculpta in tabulis : inde enim dicunlur tribus in Judaea legi allenderent et prophelis.
    tabulse lestiraonii, quia quid Deus velit, quidque « Videns aulem Moyses, quod populus essct mi-
    nolit, leslantUr ejusque voluntalis danl nobis tesli- « datus (spoliaveral enim eum Aaron propter igno-
    monium. Dicit enira Apostolus -r «.Concupiscentiam < rainiam sordis, et inter hosles nudum constitue-
    nesciebam, -> subanditur, esse peccalum (245), < ral) et sians in porla castrorum ait: Si quisest
    <nisi lex diceret, non concupisces rem proximi < Domini, juugatur rnihi. > Poslquam enim Moyses,
    (245) Mulilus hic-editionis locus ex .cptlice Laurenliaiio supplelur.
    " 570
    309 EXPOSITIO IN EXODUM.
    sicut oporiuit, redarguil Aaron de peccalo suo, no- Areaip vituli populum Dominus percussit (iiisl forte
    lens lanlura scelus penitus inultum esse, 120 Pr8e- illud inlelligatur, quod superius legitur, viginti tria
    bicdiciiur. Diesau-
    serlim, quia, sicut Aposlolus ail : « Hsec omnia in millia uno die cecidisse) nusquam
    uliionis aut in haCvita, autin alia intelligi potest.
    iigura conlingebaniillis; scripta sunt auiem ad cor- lem
    reclionem nostram (/ Cor. x, 11),» prsccepit ut unus- CAPUT XXXIII.
    fratrera , efamicum ,- el proximum suum < Locutusque est Domimis ad Moyseri : Vade,
    quisque
    intei Dceret. Cecideruntque in die illo viginti et tria < ascende de loco islo lu el populus luus, quem
    millia hominum. Erat enim populus Dei protectione, < eduxisli de lerra jEgypli.in terram quam juravi
    < Abraham, tsaac et Jacbb, dicens : Semini .tuo
    arntisquenudatus, et propler ignomiiiiam sordis,
    vituli videlicet, quem adoraverat, inter hostes nudus « dabo eam, et miltam praecursorem tui arigelum
    eonslitutus. Undique enim per circuilum hosles Ita- « nieiiin. Nori enira asceridam lecum, quia populus
    « durae cervicis est, ne forte disperdam le in via. »
    Jiilabant, qui si scirent populum illum sic peccasse,
    Angelum, inquit, meiim niitlam anle te: raei aulem
    sic Dominum offendisse, sic sine viribus esse, sic ut hactenus, lilleriils non ha-
    prseseniiam lanlum,
    Dei arrais, omnique anxilio carnisse,.facile omnes bebis. es enim, me negando, et vilulum
    Corruplus
    perderepotuissent. Et Aaron quidem Dei prbtectio- B adorando : peccasti enim peccatum maxiinura. Hoc
    ne, armisque eum nudaverat, quia in idolo fabri- aulera in persona totius populi dicilur Moysi. Qiiare
    eando ei conscenseral.Prsecipit ergo Moyses his, qni aiiietii eos
    prsecedere nolit, reddit causam : « Quia
    Doinini eranl, qui idolura non adoraverant, qui arnia
    populiis, inquit, durae ceryicis est, > ego autem cer-
    non perdiderant, ulgladiis accincti, fralres et proxi- vicalos et
    superbos ferre non possum : unde facile
    inos interficerent. Quibus mox jussa complentibus ait accidere
    polesi, ut si libi prsesens fuero, disperdam
    Moyses : « Consecraslis manus vestras hodie Do- te in via. Quid est autem, quod sic Yeritas loquiliir?
    « mino, unusquisqiie.in filio, et fralre suo, IU delur
    quid esi, quod modo non se facturum esse promii-
    « vobis benedictio. > Merilo enim eis benedictio tit? Coridiiionalia enim suut verba Dei; dum sail-
    datur, eorumque raanus, el opera Do.mi.no., el a ctorum precibus aliquando fleciiiur, coriira lfoc
    Domino consecraniiir, quia et Moysi obediurit, et
    quod dixeral, facere videtur. Unde quamvis niodp
    Dei injurias vindieant, et in perimendis idololatris,
    populo, dicat: non ascendam tecum ; postea lamew
    zelo Dei ducti, nec filiis, nec fratribus parcunl. Hoc ascendit secum. Asceriditergosecum, et non.ascen-
    euim feceruiit filii Levi, quj sororis Dinae slupruin dil secum : secnm quidem, quia substanlia non niu
    jn Genesi vindicasse legtinlur. Reversusqiie Moyses tatur; non secum atilem, quia per poentleiiliam al
    ad Dominum ail: « ObsecrO, Domiiie, peccavit po C ter efficitur, Unde et subditur • « Audiens popuks
    « pulus i.ste peccalum magnura, feceruntqne sibi « sermonem hunc pessimulii, luxil, el nullus e.x
    < deosaureos; aut dimitle eis hanc noxara, aiit, si < more induiusesl cultu suo. >Altcr enira eral qtto-
    < non feceris, dele me de libro quem scripsisti. Cui dammodo pppulus iste, qtii pcenitens lugebat: alter
    < respondii Doininus : Qui peccaverit niihi, delebo ille, qui vitulum adorabat; cum. hoc igilur, et non
    < eum deiibro meo. > Sic enim loqniluE Moyses , cum illo agcendit Doniinus. Verum igilur est, quod
    quasi homo, ex nimia dilectionis affectione hoc dicit: eum eo et asceiulii, et non ascendit.
    ant, inquil, parceeis, aut me simul perde cumil- < Dixitque Dpminus ad Moysen : Loquere filiis
    lis. Tale quidera et Apostolus ait : < Oplabam et « Israel: Populus durse ceryicis es, semel ascendam
    ego anathemaesse aChristopro fratribus meis (Rom. < in raedio lui,. et delebo le; jara nunc depone or-
    rx, 5). > Undeel nsque hodie Ezechias rex a Judseis « natuin luum, ul sciam quid faciam libi. Deposue-
    redarguitur, quod pro se lantura, et pro onini po- .« runl ergo filii Israel ornalum suum ad moniem
    pulo oravit, dicens : < Bonus sermo Domini, fiat pax « Orebi > Saepe enim Domiiius vindictam sumpsit de
    et veritas in diebus meis (IV Reg. xx, 19). > Quod -populo illo, ssepe illum multis tribulationibus af-
    anlem ait: « Dele mede Iibro quem scripsisti; » flixil: nuiic Philislseis, nunc Assyriis, nunc Cha!-
    boc est inlelligere de memoria tua^ Sic enira in daeis, nunc aliis nalionibus eos tradens; cito laraen
    nienteDei, quasi irt libro, sanctorum omnium no- eorum raiserlus, non eos delebat, sed in patriara re-
    mina scripta sunt^ de quo quidem, nisi ad morlem ducebat. Quod ergo hic dicitur : « Semel ascenda m
    peccaverint, deleri non possunt. Hic esl enim liber in mejio lui, et delebo te, > de utroque Salvatoris
    vitse, in quo qui scribilur, in aelernum et sine firie noslri adveittu intelligi polest. In primo namque ad-
    vivit. Unde et Domirius ait: « Qui peccaverit mihi, ventu sup eos deleyii, quia virtule, regno, saeerdp
    delebo eum delibro raeo (Exod. xxxu, 53). » Con- tio et proplieiaruin oraculo eos prlvavil; insuper p
    fidenter ergo dicebat Moyses; « Dele me de libro' 121 Romanp exercitui iradens, cunctis genlibuf
    luo, > quia se nihil peccasse sciebal, et Deum in- suhjtigavii. Atvero in secundo, qualitereos deleat '
    juste nihil facere posse non ignorabat. Sequitur : expositione non. indiget. DeposuerHni autem filii
    « Tu auleni vade, et duc popuium islura qtto lo- Israel ornatuni suura, el pcenitenliae indiili suiil
    « cutus sura tibi, angehis meus prsecedet le; ego indumentis, quatenus Dei iinlignaiionem miiigarent
    < aiitem in die ultionis visitabo el hoc peccatum Hoc autenl fecerunt ad monlein Dei Oreb. Oreb
    < eorum. Percussil ergo Domiiius populum pro rea- corvus interpretaiur, cujus color satis est pceniten-
    < tu vUuli, qucni fecit Aarou. > Qtiando criiiri pro tibus famiiiMis. Quod aulem ait : « Ut sciani, qaid
    571 S. BRUNOMS EPISCOPl SIGNIENSIS 57?
    laciara libi, » lale est, ,ac *i diceret.;-Ut scire le k enim loquilur; sed quid esl quod ait : < Prsesertim
    iaciam voluniaiem meam, et quid tibi pcenitenti « Ctim dixeris, novi le ex noiiiine. > Non eiiiin ma-
    facturus suin. '--._ giium esl, aliquem cognoscere ex riomine: quis
    « Moyses quoquc lollens labernaculum, leteiidil eirim est, quem Deusnon cognoscat ex riornine? Si
    t extra casira procut, vocavitque nomen ejus, ta- ergo omnes cognoscit ex pomine, quarc dixil Moysi:
    i bernaeuluui fcederis. » Si enim hoc de illo laber- < Novi te ex nomine. > Quid est novi le? Quid est
    oaculo intelligilur, quod Beseleel, et Ooliab fece- ex nomine? l\ovi enim le, aliquando significat, diligo
    runt, anticipalio-est, alioquin prius Moyses letendit te. Unde et quibusdaniin judicio dictufuS estDo-
    tabernaculum, quam labernacnlum faclum 'fuissel; minus < Amen dico vobis, nescio vos (Malth. xxv,
    qnod fieri nequil. Tetendit autem exlra caslra, qttia 12), > id esl, non vos diligo. Sic igitur in hoc lpco,.
    lorige a peccaloribiis salus. Vocalur auieni taberna- novi te, id est diligo le. Unde hoe probari polest?
    culum fcederis, ^quia ibi Deus cum populo posuit ex nomine. Considera liomen tuum, qiiare eiiirii
    fiedus : ibi ct lex posita esl in qua lotum fcedus diceris Moyses? uliqtie, quia de aqua assumpius
    coiitinebatur; ibi judicia" dantur, ibi qusesliones es (24fi). Sed qiiare,.Cunctis Hebrsebrum infanlibus
    solvuntiir, ibi cum Moyse Dominus toquiliir, ibi in ^Egypliis aquis pereuiuibus, iu solus ne perires
    colunuia nubis ab omnibus cemitur. Sed quid co- assumplus e"s?Quis hocfecil, nonne ego? lnterpreN-
    lumna niibis, nisi Verbuin incarnatum! Ul enim tare ergo noineii tuuni, el ex ipso nom.ine.intelliges,
    Doniitius in niibe, sic Deus in homiiie loquebatur et quia novi le, quia ditexi le, quia a principio invcnlsli
    cernebatur : videbanl enim iitibeni, videbanl huma- giaiiam corain me.
    niiaiem, audiebant vocem , neC lainen agnoscebant - « Si ergo inveni graiiam in conspectu tup, osteiide
    Deum; si eiiim agiiovissent, nunquam Dominura « raihifaciem tuain, utsciain te el inveBiam gratiam
    glorise crucilixissent. De hac enim nube per pro- « ante oculos tuos. Respice populum tuum, genlem
    phetam diciiur : « Ecce ascendel stiper nubem le- « hanc. > Oslende, inquit, mibi facieni luam, ul per
    vera, et ingredietur ^Egyptum (Isai. xix, 1); » per hoc me intelligam invenisse gratiam ante ocuios
    quam carnera illam intelligiinus, quam de virgine tuos : osietide, ul sciam te, ul videam, ei iriielligam
    Maria Christus suscepit. te. Quideslhoc? Si enim Dominus loqnebalur cuiu
    « Loquebatur autein Domiuus ad Moysen facie
    Moyse facie ad facieni, cur Dei faciem sibi Moyses
    < ad faciem, sicul loqui solel homo ad aniicum oslendi desiderat? Alitid est enim loqui facie ad fa-
    « suum. » Facte nainque ad faciem, et prsesens ciem, alind videre faciem. Potest enim fieri, ut
    praesenii loquebatur : interrogabatur et responde- „ facie ad faciein ciim aliquo loquaris, et eum riec
    hal, seque vicissim audiebant el iiUelligehartl; sic videas, nec videaris, quod quidem in riocte saepe
    eriim loquilur homo ad amicum suuni. Non enim contingit. Facic ergo ad faciem, el prseseiUialiler
    Moyses aliier videbat faciem Dei, qui uiique invi- Moyses cuin Doinino loquebatur; lameireralaliqtiid,.
    sibilis est, et qui carneis oculis videri non potesl. ei quidcin niulttiin aliquid, quod de Deo co-
    Ciiin ille reverlerelur in castra, minisfer ejus Josue: gnoscere et videre desiderabat; ejus enim pro-
    fil:us Nun, puer, non decedebat de tabernaculo. Nec priiim esse, nec videri in hac vila, iieC inielligi
    Josue de tabernaculo, nec Jesus de Ecelesia recedit: potest. « Dixilque Dominus: Prsecedet le facies mea,
    « Ecce ego, iiiquit, vobiscum sum omnibus diebus « et requiem dabo liUi. » Illum enim prsecedit lacies
    usqiie ad cousummalionein saeculi (Matth. xxvni, Domiui, quem facies Doniini sequltttr : « Qttaerite,
    20). » Hicestpuer, hicest filius uniusanni; hic est inquil Psalmista, facieni ejus semper (Psal.-cn, &) »
    flle parvuliis, qui majorestin regno ccelorum.hicest Si efgo semper sequitur, si seriiper prsecedii, imn-
    liiiiiialer Moysi, hic esl qui venit miriistrare, nolr rui- quani iiiveniiur, nuiiquam ad plenunr videlur.
    nislrari, etponere animara suam redemplioneni pro Et ait Moyses : « Si lion tu ipsepraccedas, non edu-
    multis. Unde ipse Moysi, idestsuisdiscipulis, qtii iiiinc « cas nos de loco isto. Iu quo eniin scire poieriiiius
    per Moysen significantur, ail : < Ego autemln incdio p « ego, el populus luus, invenissenos graliam in con-
    vestrum sum, sicutqui ministrat(iuc. xxn, 27). » « speclu 122 l,,o, nisi aiiibulaveris nobiseum, ut
    < Dixit aiilem Moyses ad Dominum : Praicipis, « glorificeiiiur ab oninibus populis, qui babitarit su-
    « ut educam populum isluin, et non indicas niibi « per lerram? » Acsidicat: Non per angelura, non
    « quem missurus es inecum , praeseiTim cum dixe- perminislrum, nonperinternuiilium.sedperleipsuni
    « ris ; Novi le ex noraiiie, et invenisti graliaiu co- Tios.prsecede, nobiscum auxiliare. Mirum valde quod
    « ramine. » Quia enim snperius dixeral: « angelus loquitur Moyses, ac si ubique si prscsentiaUter Deus
    meus prsecedet te, > ipstiin sibi aiigelumnomiiialim, nou sil, Dei prsesenliam exorat. Quaniyisenimpfse-
    et expressius indicari poslulat. Esl cnim unicuique sentialiler Deus ubique sit, eis lairien prsesens esse
    genli nnus angeliis a Deo prar-posiius. Unde et Mi- non videlur, quos orantes et clariiaiiles non exaudit.
    chael archangelus proprie geniis Judseorura esse Rogat ergo Moyses, ut sic populum prsecedat, sic
    perhibelur, sicul in Daniele scripium esl : < Et sernper prseseniialiter adsk, ut semper in omriibus
    nemo est adjutor meiisin oinnibus his, nisiMicbael siiis necessitalibns eis subveniat.
    arehangeliis priuceps vesier (Dan. x, 21). » Judieis « Pixit auieiii Dominus ad Moysen : Et vefbum
    (24<>)Ex cod. Laurent, bsec quse addunlur desuiapfa suirt^ eademque prsesUil codex Casiiiea.-
    373 EXPOSITIO JN EXODUM. 574
    < istud, quodlocutus es.-faciam. Iuvenisii enim gra- A.< aedificabo Ecclesiam meam (lbid<). > Eral igitnr
    < tiam corain me, el teipsum novi ex noiiiine. » Petrus, e.l simul cseteri apostoli cum Petro iii fora-
    Hoc autera superius exposaimus, el quomodo per se mine pelrae, id est in porta el in ingressu fidei;
    et praecedat eos, et non praecedat, pslendimus. « Et si quidem fidei sententiaab eispromu.lgata esl.super
    < ait: Ostende mihi gloriam tuam. Respondil : quam tota Ecclesia fundata est. llosautem protexit
    « Ego ostendam oriine bonum libi, et in tiomine Dominus dextera. sua, hos raunivit virtute et poten-
    « Domiirl vocabor coram te, et miserebor cui tia sua, quia, sicut ipse. ait, non perdidit ex eis
    < voluero, el clemens ero in quem mihi placuerit. quemquam (Joan. xvn, 12). Cumque Dominus per-
    ~< Rursutn ait: Nori poteris videre faciem riieain; transiret, ei desuper montem OJiveli ccelos ascen-
    < non enim vjdebit me liorao, et vivel. » deret, extoilens manus suas (sic enim inEvangelio
    Palam igiiur esl quid quaereret; quod si impe- scriptum est) quia elevatis manibus ferebaiur. in
    trassei, vivere -non possel. Melius igiliir Dbminus ccelum (Luc. xxiv, 50), oslendil posterlora sua :
    Moysi, ouam Moyses sibi ipsi eonsulebal: « JDgo pstendit eis glorificatam htimaiiilatem e.t cariicm
    inquit, Dominus ostendam libi omne honiiin. > Ego suam ; bsecenira fuerunt ejus posteriora; qui poste.a
    libi, et si non modo, aliquando tameri meipsuin non est cum eis corporaliter conversalus. Ipsi ejiis
    oslendam. Si.ripluiji est enim in Evangelio, quia " posleriora viderunt, quia quandiu videri poluil,
    quando Dominusin monte transfiguratus est, Moyses illum euntem visu sectui sunt, Unde et ab angelis
    cl Elias cum eo loquenles appafuerunt, ei lunc qui- eis dicilur : < y.iri Galilaei, quid statis aspicienles.
    dem omne bonum Moysi Doininus osleudil : lunc et iri ccelura! Hie Jesus, qui a vbbis assumptus esl i_n
    in nomine Domiiii.vocatus esl corara eo. Hoc aulem ccelum, sic veiiiel, quemadmodum vidislis eum eun-
    babemus a principe apostolorum bealo Petro : ait iera in cceluin (Act. u, II). » Faciem auteiri ejns
    enim: «Domine, boiiura esl rtos hic esse (Malih. xyn, non viderunt, qula qualiler : « In principip erat
    -4). > Hic, iriquit, est esse bonum, ubl ostendisli Verbura, et Verbum erat apnd Deum, et Deus erat
    Moysi leipsura. qui es omne boiium. Quod auiem Verbum (Joan. i, 2), i nori est eis revelaium. Ilaec
    sequitur : < Miserebor cni voluero, et clemens ero esl enim facies Dei. -
    in quem mihi placuerit (Exod. xxxm, 19), > tale CAPUT XXXIV.
    est, ac si dicerel : Tu pro populo tuo rogas, lii pro « Ac deinceps : Praecide, ail, tibi duas labulas
    liis, quorura corda et cogilationes non cognoscis, « lapideas instar prioruiii, et scribam super eas
    exoras; < Ego scio quos elegerim : ego niiserebpr < verba quse- habuerunt tabulae quas fregisti. ,
    cui voluero (Joan. xiu, 18), > qui nihil volo, nisi Qiiod enim tabulaefranguntur, legis secunduin Iitie-
    bonuni. ramevacuaiiofuit: quod veroiterum scribunlur,Novi
    < Et iterura : Ecce, inqttit, est locus apud me, Teslamenli significatio est. Si enini spiriiualilef in'_-
    < stabis supra petrani. Cumque transibit glbria lelligatur, sancte scribitur in uiroque Testamenio'.
    < niea, ponam le in foramine petrae, etprolegara « Eslo paratus liiane, ut ascendasstatim supra mpn-
    < dextera mea, donec transeam : tollamque manum « tem Sinai, slabisque niecum, super verticeni niOii-
    « meam, et videbis posleriora niea, faciem autem « Tis. Nullus ascendat lecum, videalur quisque per
    < meam videre pon poieris. > Potesi enini boc for- « tolurii nionteiii. Bbves quoque et oyes pasc.anlur
    lasse ad litierara intclligi, ut Moyses alicubi posiius i econtra. Excidit ergoduiis labulas lapideas, qua-
    de Doniini majestale aliquid subtilius cogiioverit. « les anle fueranl, et de nocie consurgeris ascendit
    Et quia ail :.«Videbis posteriora raea, > incarna- < niontem Sinai, sicut praeceperat Dominus, porlans
    lionis mysterium forlasse ei oslendit. Viditauiem «,secuni 123'duas labulas.> Quod enimMoyses apo-
    Moyses et lunc posieripra Dei, quando Domino in siolos signiiicet manifestum est. Solus igitur Moyses
    monte Iransfigtiraio, Yerbum videre meruitiiicar- lcgem accepturus, monlem ascendit, niillusque pef
    naliim. Quod quidem ejus posteriora dicitur, quia totum moiilem videlur, quia a principio hasceiiiis
    _In posteriori teiiipore, el in ulliraa selate actum est. p Ecclesiae,.soli aposloli a Domiiip vocaii, cuni liemb
    Allegorice aulem per Moysen apostolos inlelligimus, atlhuc ejus fidem suscepissel, super moiueiii Sion,
    qui el cum Domiuo loquebantur, el amici Dei ab super moritein fidei ascenderuril, et nori in tabulis
    ipso Domiiio appellati siuil. Stat autein Moyses su- lapideis, sed in fideli pectore Christi fidein siisce-
    per petram : petra autem erat Chrisltis; quoiiiaiii in perunt. Tainen, et hoc quod solus in monte erat
    fide Chrisli SS. aposloli et stabilili, et fundati sunl. Moyses,.quod nemo per loluni montem vidobatur,
    Sunt auieni posili non solum supra petram, verum quod nec boves, liec Oves econtfa pascebanlur, si-
    ciiam in foramine petrae, quoniain in ingressu fidei, gnificatio eral, quod lex,fl,uaeibi dabatiif, litterse ad
    et in introiiu Ecclesise stanies, cseleros in Ecclesiam lenipus velamine lecia. aut a iiullis, aut a paucis
    el in Ghrisli fideiii inlroaicunt. Vocatur enim Ddes iiiielligerelur.
    "petra. Unde cum Domino Pctrus diceret: « Tu es < Cumque descendisset Dominus per miberii, sieiit
    Chrislus, Filius Dei vivi (Maiih. xvi, 16), > mox « Moyses cuni eo, invocaiis nomen Domiiii. Quo
    ejus fidem Domiiius confirmans ait : « Et ego dico « Transeunle cofarii eo, ait : Doniinator Doriiine
    libi, quia tu es Petrtts,(lbid., 18), » id est supcr « Deus, niiseiicofs el clemens, patiens ei niultse
    Jianc fidein luani, qua nie tlicis Filiuni Deivivi, « niisefalionis, ac vcrax, qui custodis iniscficordiani
    575 S. BRUNONIS EPISCOPI SlGNiENSIS 57C
    '« iii millia : qui aufers iniquitatem, et scelera atque A sciebat. Unde libi haec cornua, Moyses? Utide hic
    « peccata, nullusque apud le per se innocens esu lantus splendor, quem populus ferre rion valet, nisi
    « Qui reddis iniquUatem patrum liliis ac nepotibus ex consprtio'.sernionis Dpi? Splendor 'enim-isle lit-'
    « iri leiTiam, et quariam progenierii. Feslinusque lerae est, sola lilterse intelligeiitia frilget adhuc in
    « Moyses curvatus est pronus in terram, et adorans facle tua. Si ergo litterse inlelligeniia tanttim rutilat,
    « ait : Si inveni graliara in conspectu luo, Doniine, quid faciet inlelligeniia spirilus? Hoc est enim, qiioti
    c obsecro ut gradiaris nobiscum (populus eiiini durse Apostolus ait: < Quod si ministratio morlis lilteiis
    < cervicis est) el auferas iniquitates nostras atque deformala in lapidibusfuitin gIoria,itaut filiilsrael
    < peccata, nosque possideas. > Niillus, inquit, apud non possenl iniendere in faciem Moysi, propler glo-
    te per se innocens esl; quia nec unius diei infans riam vullus, quae evacuatur; quomodo non niagis
    sine peccalo esl : Unde Psalmisia : < Quoniam in ministralio spirilus erit in gloria? (II Cor Tii, 7.) >
    iniquitatibus conceptus sum, el in deliclis peperit Nam nec clarificatum esi, quod claruit in hac parie
    me mater mea (Psal. L, 6). > Fit ergo innocens per propter excelfenlem gloriam : faiila est eiiim gloria
    te, quinon est innocens per se, quoniam lu solus Novi Testamenli! lanius est illorum spiendor, qui
    potes iacere mundum de immundo semine conce- Scripturas spiritualiier intelligunt (qui enim docli
    ptum. Reddit aulera Dominus iniquitatera patrum " fuerint, fulgebunlsicuisplendor fifmanienli) ut quod
    filiis, si ab iniquitaie patrum filii non recedunt. in Veteri Testamento est (iariDcatuiii, penitus non
    Alioquin : < Filius non portabit iniquitalem pairis clarificatum appareat ! Qnid est enim, quod Judaei
    (Ezech.' XVIH,20). > Rogai autem Dpininum Moyses, clareintelliguiil? < Caecitas enim ex parte conligit
    ut cum populo gradiaiur, eumque possideat, qiii in Israel (Roin. xi, 15). > Vocaienim Moyses popu-
    quoniam durse cervicis est, indiget possessore, et lum, et ad se accedere timentes cognoscuut vocem,
    dominatoie. quoiiiam sola lillera sonat irt voce; faciein limeiii,
    < Respondit Dominus : Ego inibo pactura, efvi- qiiia ubi suntoculi, ibi esl splendof, ibi esfsprritua-
    < dentibus cunctis signa faciam, quaenunquam visa lis intellectus, ad instar solis radifs rutilans. Rever-
    « sunt super terram, nec in ullis geritibus, ul cernat tutiiur ergo ad Moysen; revertuntur ad litteraiii
    < populus, in cujus es medio, opus terribile quod quae occidil; reverluiiiur "ad souuiri vocis, quia ru-
    < facturus sum. Observa cuncta qu.se hodie niando lilanfeni faciem et spiriiualeni intelligenliaiii liriieri-
    « libi. > Per pacium enim, quod se inire promittil, tes",prius aecedere nolebant. Unde et subdilur :
    lisec mandata, sive praecepla iutelligere debemus, < Impletisque serraonibus, posuit velamen super
    qtiae i.n sequenlibus posita sunl. Legat aulem al.ios - < faciem suam. » Ideo eiiiin super faciem velamen
    libros Moysi, qui vult. cognoscere signa, et opera ponebat, quia ejus facieni videre limebanl. Hoc esfi
    Doniini terribilia. enim, quod Appstolus ait : « Usque Jiddie.eiiim dmn
    « Ego ejiciam anle faciem luam Amorrhseum, et legilur 124 Moyses, posi.tum Csf velamen anie
    « Chaiianaeura, et Hethaeum, Fherezseum quoque et oculos Judseoruin (247) (I! Cor. m, 15). > Dum eniiii
    ,« Hevaeum, el Jebusaeum. Cave ne unquam cum Moyses, id esl lex Moysi legitur anie Judseorum
    « habitatoribus terrae illius j'ungas amicilias, quae oculos litterse velamen posituin est, solumqne vela^
    « libi sunl in ruinam, sed aras eorura destrue, con- men intueiiies, et solam liileram atlendeiiies, iliud,
    « fringe staluas, lucosque succide. Nolite adorare quod sub velaraine est, videre non possunl: infirnios
    < deum alicniim. Dorainus zelotes nomen ej"us,Deus enira oculos habent, el splendorem videre nieltiunt.
    < esl aemulator. > Dominus eniui zelotes, et sernula- Nos autein revelala facie gloriam Domini conieiri-
    lor vocaiur diabolus, qui et invidus est, et Dei po- plantes, non tanluni velamen, quantum illud, quod
    puluin persequi non cessal; diligil enim, ut perdal; sub velamine est, seniper irispicere desideramus.
    Kinulaiur, uf occidat. Unde et quibusdam Appstolus CAPUT XXXV.
    ak : ciEmulanliir vos non bene, sed decipere vos « Igifur, congregata oraiii turba filiorurii Israel,
    voluiit, ut glorienlur in carne veslra (Galat. IV, 17). > _. < dixit ad eos : Haec sunt qusejussit lieri Dominus :
    Hiec aulem quae sequunlur, quia superius exposifa « sex diebus facietis opus, seplirnus dies erit vobis
    sunt, exposilione non indigent. « sanclus. Sabbaliiin esl requiesDomini; qui fecerit
    « Guraque descenderet Moyses de nionle Sinai te- « iii eo opus, occidelur; non succendetis ignein in
    « nebat duas tabulas lapideas lestinionii, et ignbra- i piiinibus habitalionibus vestris per diein Sabbali. >
    « bat quod cornula esset facies sua ex consoriio Miilta enirii jara superius de Sabbato diximus, sem-
    ,< sermoiiis Domini. Videnles autem Aaron, et filii perque ideni dicere supeffluum est; novani vero in
    < Israel cornutam Moysi faciem, liiiiuerunt prope eodem seniper quaerere exposiiioiieul,siipersliliGsum
    < accedere. Vocatique ab eo, reversi sunt lam esse videlur. Nemo auiem jn Sabbato ignein succen-
    « Aaron qu.am principes Synagogse, el postquam dal, lierao lites el discordias seiniiiei, unde iii iiani
    < locutus est, venerunt ad eum eliam omnes filii el furorein populus fidelis accendalur. Ego aulem
    c Jsrael, quibus praecepil cuncla, quae .audieral a oniiiipotenli Deo gratias ago, q»i nie per lianc sil-
    < Po.iiiino iii monte Sinai. > Erat, inquii, Moyses vam obscuram salis el densam, recto, ut opiiioi",
    cornutns, ef ignorabat; fulgebat ejus facies, et ne- ilinere, hucusque perduxit ; quae eniin sequusitor
    (247) Vulgala lmbel; vctamen positum esl supcr cor eonwu
    377 EXPOSITIO 1N LEVITIC. 378
    asque ad fiuem libri, superius oinnia et narrala. et \ gloria, virtus el impcfiura, et iuinc el semper, et in
    exposila sunt. Deo aulera oniiiipoteiili sit bonor et omnla saeculasseculorum. Amen.
    Hie claudil sanctus Bruno Coinmenlariumsuw>nin Exodum, et omittit quinqtie reliqua capua.

    INCIPIT

    EXPOSITT0 IN LEVITICUM.

    ADMONITIO.
    - Curh expositio in sequenlem librum. Levilici, quam edidil D. Maurus Marchesius pluribus in locis valde
    mendosa sit, mulroqueinferior latinitale, et doclrina commentario, quem ex cud:Casinensi opiimai noim.nobis-
    communicavitreverendissimusD. ThomqsCapomatius, niodernus abbas Monlis Casini, eo collectionem nostram
    adoriiare duximus; quare ex integro sex priora capita ab illo desumpsimus, ac reliqua partim supplevimus,
    partim emenduvimus.
    PR.EFATIO 1B « filiis Israel, el dices ad eos : homo quicuiique ob-
    125 P°st Geneseos et Exodi exposilioneni, se- i lulerit ex vobis hpstiam Doiriino de pecoribus, id
    cuiiduin ordinem quo scripli sunt, duCe Jesu, ad « est de bobus et ovibus offefens victimas, si bolo-'
    Leviticum transeamus. Ad cuj'us operis explanatio- « caustum fnerit ejus oblalio, ac de arnierito, iiia-'.
    nem Deum Patrem oinnipotentem, et Filium ejiis « sculuin immaculatuin ofleret ad Psiiuin labernaculi
    Jesum Christum, una cum Spirilu sanclo invoco, < lesliriionii ad placanduiii sibi Dominum. > Horiio
    suppliciterqne deposco ut eodera Spiritu, quo Moysi iste, qui ad placandum sibi Douiiiitimviclimas oiferi,
    mentem ad scribendum feplevil, nieanl quoqne ad Chrislianorura populus niihi videttir, qui non solum
    hunc iibrura expoiiehdura replefe dignetur. Hoc au- super (218) allare visibile, verum eiiam in nieritis
    teui voluinine. Moyses, imo Spirilus sanclus per altafi hivisibili, viluhim de 3rmenlo patriarcliafuni,
    Moysen de sacrificiis plenissime dispulal, quibus in Chrisii commemoraiioiiem, quoiidie irnmolare
    iitique, si spiritualiler iiitelliganiur, procul dubio el rion cessat. Vitulum ergomasculum et iminacula-
    peccala lolluntiir, el Deus placalur, et peccatoribus tiim suniptuni de aiiriento Moysi oflerri praecipitur,
    venia dalur. Quamvis eiiim oinnia Judseorum sacri- quia Judseoruin populus Chrislum Dominum rio-
    ficia Christi quodammodo passionem et mortein ile- slrum, < qui peccalum non fecil, nec dolus inventus
    nuntient, quaedain tainen illud maxinium et slngu- C est lii ore ejus (/ Pelr. n, 22), > de patriarchafum
    lare sacrificiuin. qupd in ara' crucis Jesus ipse, et propheiaruin grege, scilicet carne venieiiiem,pro
    hoslia el sacerdos, Deo Pafri oblulil, proprie spiri- lotius muiidi delictis Domino immolavit. Unuin Orgo
    luajilerqtie significant; quaedam vero hoc, qnod. in eundeinque Vitulum, e.t Moyses, et Judaeorum po-
    ej'us memoriam quoiidie in Ecclesia fit a sacerdpli- pulus, et Ecclesia 1111010131 : Moyses quidem signi-
    bus; qusedam vero SS. martyrum passiones, alia ficando, Judaei peccando, Ecclesia commemorandc).
    vero ipsam caruis noslrse niacerationem , alia iiiliilo- Sed, quia ri.oii omnis Pblatio est holocausluiii, idco
    niinus cordis et spiritus confrilionem designaiit. ail: « Si hPlocaustum fueril ejus oblatio. > Quando
    Eorum enim animalittm holocausla, quorum sanguis enim oblaiio tota incendebatur, holocauslura dice-
    infertur in Sancta per pontilicem, qtiorum carnes balur. Ducitur aulem vituius ad ostium Taberiiaciili
    non comedunlur, sed cremanlur exlra casira, pro- tesiiiiionii, quoiiiam et Christus Dorainusiiosi.er a
    prie Christi passionem, teslanle Apostolo, denun- Judaeis 126 captus, deinde ad pontificem ductus
    tiant. Ait enira : < Quorura euiiu animabuni infertur esl, qui ante oslium, et in ipsius terapli atriis habi-
    sanguis in Sancta per ponlificem, lioriiin corpora tabat. Sed, quoniara rtos quoque hunc vitulum im-
    cremantur extra castra'(J/et>r. xiu, II). > Hoc au- molamus, quomodo etiama nobis ad osliura laber-
    tem exponens mox subdidit, dicens : < Ita et Jesus naculi lestimoriii ducalur, dicendiiin esse videiur.
    ul sanctificarel populura, extfa poriam passus est NosenimDei labernaculimi esse Aposiolus signi-
    (ibid., 12). » De his auleni, quoniam Deo propitio, ficaris; ait: « Templum enini Dei sancrum est, quod
    mulla in sequenlibus dicturi stimus, plura ad prae- esiis vos (ICor. 111,17). > Si ergo leniplinii et ta-
    sens dicere, non videturesse necessc. Nunc ergo ad bernaculurii Dei sumus, quod erii oslium huj.us la-
    ipsius Iibri verba veniamus. beriiaculi? Ego quidem ostiuin hiijus tabernaculi
    CAPUT PRLMUM. fldein intelligo, perqiiain velul per oslium, noslri
    < Vocavit autem Moysen.et loculus est ei Domi- pectofis tabernaculum Chrislus iiigredilur. "Uude
    < uus de labcrnaculo lesliinoiiii, dicens : Loquere ipse Doininus ail: < Ego sto ad ostium et pulso, si
    (248) Alter cod. Casin. Ecclesiw.
    379 S. BRUNONiS EPISCOPI SIGNIENSIS 380
    quis aperuerit inilii januatn, inlrabo ad illuni, et A fc que postem de ejus sanguine ponere, Chrisli carnem
    ccenabo cum ipso, el ipse niecum (Apoc. iu, 20). » comedere, ejus sangiiinem bibere, cunelis fidelibus
    Oflerimus ergo viliiluin ad oslium Tabernaciili, daliim est. Alvero pellem hostiae deirahere, artus
    qtiando Chrisli passionem inente legimus, et fide in frusta coucidere, et csetera quae sequuntur epi-
    credimus. Sic enim ipse Dominus ail : < Hoc facite scopis et sacerdotibus specialiter concessum est.
    in nieam commemorationem (/ Cor. xi, 24). > Unde Sunt ergo episcopi et sacerdotes, filii Aaron,.illius
    adlmc subditttr: videlicet Aaron, qui reclissime mons jortis inter-
    Ponctque manus super caput hoslise, et accepla- prelatur. « Mons coagnlatus, mons pinguis, mons,
    < bilis eril, atque in expiationem ejus proficiens. » in quo beneplacitum esl Deo inhabitare (Psal. LXVII,
    Hoc autem de Judaeis intelligere diflicile esl, quibus 16).» Hujus autem Aaron, vos, o episcopi et sacer-
    mois Christi non proficiens, sed ofliciens fuit. Nos dotes, filii eslis : accedile ergo, et immolate; efliin-
    aiiicm (249) ducainus viluluin noslruni ad osiium dite sanguinem viluli per circuiltim allaris. Quid
    tabemaculi, imo credendo, jmanducando alque bi- aliud namque facilis, quoliescunque sanguinem ve-
    bendo inlroducanuis euni in ipsum pectoris noslri slro niinisterio confeclum nobis ad bibendum tri-
    labernaculum. -Ponanius manus super caput ejits, builis? iiisi ad inslar. filiorum Aaron cirea allare
    langamus eum inauibtis fidei, langendo credamus, B cordis nostri sanguinemfunditis. Pellem vero hosliae
    credendo dicainus : « Doniinus meus, et Deus nieus delrahilis, quando, lillerae velamine semoto, ea, quae
    (Joan. xx, 28). > Sic eiiim fides tangil; sic et Apo- in occullo manebant, spiritualiter exponitis. Arlus
    slolus Thomas leligisse legiiur. Tangere enim cre- autera in frUsta concidilis, quando lolius liosliae
    dere esl. Ejus namque caput bealus Joannes langens sacramenta pariiculaiiin, et per senlenlias explica-
    dicebat: « In principio eral Verbum, el Verbum erat lis. Ignem vero in altari subjicitis, quia haec omnia
    apud Deum, et Deus erat Verbura (Joan. i, 1). > exponendo, ad amorem Dei corda nostra siiccen-
    Crede Christum Deum esse, el langis caput cj'us : ditis. Tali enim igne illorum corda succensa erant,
    < Ghrisli enim caput, ait Aposlolus, Deus est (/ Cor. qui ipsum Dominura per se exponentem audientes
    xi, 4). > Gredis hoiniiiem esse, el tangis pedcs ejus. dixerunt : « Nonne cor nosfrum ardens erat in no-
    Si ergo sic teligeris, si omnium creaturarum caput bis, dum loquerelur nobis in-via.et aperiret Scri-
    atque principium Christum esse credideris, aceepla- pturas ? > (Luc. xxiv, 32.) Ut aulerri hic ignis ardeai,
    hiliserit lioslia tua, in expialionem libi proficiel et prius struern lignorum super allare componere ne-
    oljatio lua. Prius itaque tange capul viluli; deinde cesse est; hsecaulcm lig-na, fidem, spem, patienliam,
    immola, ne dum quasi vilulum Christuin immola- humililateni, cseterainqile virtulum congeriem intel-
    veris.eum Deuni el hominem esse obliviscaris. Vides C < ligiraus : nisi haec ligna prius in cordis allari com-
    puerum Jesuiri, vjdes viiiilum unius anni, noli respi- posila fuerinl, ignis charitatis, el amor Dei ardere
    ccre selatem, noli dicere cura Judseo : Quadraginla non potest (230). Postquam autem igne charilatis
    annps nondurii babes. Tange caput vituli, crede Di- altare, id est audientium corda incaluerint, tunc
    viniiatem. Dic cuiri evangelisla : <ln principio erat sacerdotes memhra, quse caesa suiii, desuperordi-
    Verbum. > Divinitas enini ipsitts vitiili caput est nent, caput videlicel, et cuncla, quae adhaerent
    Chrisli. Quia ergo quid sil labernaculum, quid oslium jecori. Illisenira divina sacramenla revelanda siuu,
    labernaculi, qtiid vitulus, quid sit eliam manus po- 12T quorUm corda audiendi.el agendi desiderio jam
    nere super caput viluli, dictum est; restat nunc ut videnlur accensa. Priusenimvituli caputsuper aliare
    venianl sacerdples ei fundani sanguinem ejus, ipsum- ordinare debenl episcopi, quia suis in sermonibiis
    que excorient, memhra concidanl, in altari compo- Chrislum hominem, et Deum, capul omnium crealU
    naiil, ignem supponanf, el tottim perficianl bolocau- rarum et principium esse, anle omnia- audilores
    sium in commodum, et uiilitalem offerentiuni. Hseci edoceant. Quin etiam ej'us passionem, resiirreciionem
    Oinnia ad solum sacerdotem pertinebant. Hoc esti el ascensionem per ordinem narrantes, in Christia-
    etilni, quod alt: « Eloflereni filii Aaron sacerdolesi noruin mentibus, lanquam in altari compoiiant.
    « sanguinem ejus, fitndentque per allaris circuilum, Hunc praedicandi ordinem bealris Joannes secutus,
    « qtiod esl aiue ostitini labernactili, delractaque s a capile incipiens, de divinitateprius egit. < ln prin-
    < pelle hosliae, arius in frusia concidenl, et subji- cipio, iiiquit, eral Verbuin, el Yerbum eral apud -
    « cienl iu allari ignein, strue lignorum anle compo- Deum (Joan. i, 1). > Poslea ad huniaiiilalem, ejusque
    « sila, el meinbra, quae csesa sunl desuper ordinan- opera, laiiqnain ad pedes devenil. Haec siinl aiileniN
    « tes, caput videlice.t, et cuncta quse adhserent je-• Tnembra vituli, sic concidantur, sic ordinenlur, sic
    « cori, inlcslinis, el pedibus lotis aqua; adolebil eai oxponanlur, sic super cordis et nieniis aliare po-
    « sacerdos super altare in holocauslum et suavemi naiitur.Sed quidpro his, qtiaejecori adhaererit, adipe
    « odorem. > videlicel et pinguedine, nisi illam nimiain miseri-
    Qui siint enim isti filii Aaron, quibus hsec specialiai cordiani eipietalem SalvatoriS noslri intelligamus,
    nuinera depulantur? Credere nanique, vilulum lan- qua pro suis eiiara ininiicis orans, dicebal: « Paler,
    gjre, ad labemaciili hostiam ducere; super uiruni- igiiosce illis, quia nesciunt quid faciunl? (Luc.
    (w2i9)Alter cod. Casin.: ducamus el offeramus. - "
    I.inin cod Casin hahei Ei : Dci amor ibi tmleis non poicst. .
    (250)
    581 . EXPOSITIO IN LEVITIC. 582
    xxni, 34.) » Hic eniiu adeps, h'«c pinguedo vul- A felle et anijritudine carel. Unde non imraeriw
    nera nqstra curavii, et sanavii, de qua Psalmisla : turluf castitatem, columba. vero patientiam siguifi-
    < Memor sil Doniinus omrtis sacrificii lui, el bolo- cat. Offert igilur sacerdos ad allare cordis noslri
    causlum luura pingue fiat (Psal. xix, i). > Haec (iirlurem., ef colunibani; quando castitaiem, et
    autem nobis annuntiantiir.quateiius ad amorem Dei paiienliam nos et habere, etobservare admonel.
    niagis accendamur, et ad Christi pietatem, etmise- Turlurem eniiii sacerdos magntis Jesus offefebat,
    licordiam iniplorandam aniplius incilemur. Quid cuiri diceret: « Sint lumbi veslri pfaecincli (Luc.
    autem esl id, quod sequitur in conlextu : pedibus xii, 55); > columbam aiilem cum de palieniia lo-
    et inteslinis lolis aqua? Nunquid rtos pedes Chrisli, qtiereiur, dicens : « ln palieutia vestra possidebilis
    elejiis inleslina lavare debemus,qui jam litinc in animas veslras (Ltic. xxi, 19). > Jlabemus ergo
    coeloesl? Cui nibil unquara sordidum, nihil immiin- lurlurein, "liabemus columbam, imo nos ipsi jani
    dum adhaesil,qui peccalum npn fecil, nec invenlus tiirtures et columbsefacli suiniis, sic lamon si ct '
    esi dolus in ore ejus; el^pii Pmnis niunditiae auctor caslitateni, el patieniiara lerieaniiis. Quod aiitem ad
    et consuramalor exstilit. Vera cerle, el infallibilia collum capul relorquelur, euni,.qiii caslus et patiens;
    "sii.nl hscc oiiinia. Judaei lamen haecnon creduiil, sed factus est, verecundum eliam el buiiiilein debere
    qtiasi peccatorein, quasiblaspbemumeumjTidicafunt B esse signiiicat; taliiim non est erecta cefvice, sed
    etjTidicanl. Unde nobis oportel eum lavare, et eapile huniiliier inclinalo incedere. Dcinde auiem
    quodammodoniundarc; ;d esl sanctum, innocenleni rupio vulneris loco decurrere facil sangiiincm super
    eijusiiira prsedicare. Sed qiiomoilo liaecomnia recie crepidineni aliaris, quia sanclus honio, et Deo de-
    comprobare polerinius, Judseisque veritalem islara volns, non celal peccaluiii suum, sed foras niiilit,
    pergttadere valebimus? Ipse nos docet : « Qu.is ex el tunc eirca ailare sanguiiiein decurrere facil,
    vobis, inqiiit, arguet me de peecato? Venil eniw qiiando peccatorum suortim nienioriaiii a proprio
    princeps mundi hiijns, el in me nmi habet quidquam cnrde iion separal; sed quasi turtur, et columba
    (Joan. vni, 46).- » Haec auteni et siinilia dum sic pro ipsis peccatis gemere, el ilere non cessal. Sic
    ordinant et componunt sancli prsedicatores, dum enim Psalmista circa sui cordis altare decurrere
    intelligunt et credunt boni audiiores, fit Deo holo- sanguinem faciebat, cum diceret: « Quoniani ini-
    caustum in odorem, el suavitaiein. Seqiiilur : quilaleni meam ego cognosco, el dellctum ineuiii
    < Quod si de peccatoribus oblalio est.-de ovibns, contra me est semper (Psal. L, i). » Qued aulem
    « sive decaprisholocauslum, anniculum, el absque sanguis peccatuni significel, tam usilaliira esl, ul
    « macula offerenl, immolabilque ad lalus aliaris,. ^ exemiilis non indigeal. Sequiiur :
    « quod respicil ad aquilonem coram ^Domino;san- "' * 128 Vesciculam vcro guttnris, et plumas
    « guiiienivero illius fuiidenl super altare filii Aaron < projiciel prope aliare ad Prientalem plagnrii in
    < pe.r circuituin, » et cselera, utsuperius. Id ipsuxt « loco, in qtio cineres effundi solent. > Quid.enim
    enim per viluluin, e.t per agi.ium, et per liiedum in- per vesciciilain gulturis, nisi venlris ingJuvicssignl-
    telliginius. Chrisliis e.nim et viuilus esl, i_uia major licaiur ? Quid per pluinas, nisi moruni levilas in-
    hosiia, el ngiius, quia niitis, et innocens, et man- nuitur, elatio et mentis instabiliias ? Hsec aulem
    sueius : el haedus propler slniililiidinem carnis hoiniiii projicere, et a Se repellere bonum est. SeJ
    pOccati. Est aulem ariniculus et absque macula, ubi projicere ? Prope aliare : altare eniin cor est,
    <astus, pudicus et sine peccalo. Qupd auiem allare sicut jain saepe diclum est; quod auiein a corde
    eoiilra aqriilonem respicit, corda nostra contra separalur, oblivioni quideiri datur. Merito igitur
    diaboli insidias seniper atlenla debere esse signi- rion in aiiari, sed prope allare ista projiciuntur, ui
    licat. x Ab aquilone enim pandenlur mala super ebrumhorao inimemorad ea ulterius nonrevertaliir.
    omnes bahilatores lerrae (Jerem. i, 14). > Deus au- Unde eiiain ad orienlalem plagam projici jubentur,
    lem ab austro veniel, diabolus aulem ad aqnilonem ut praeleriiorum cura Aposlolo obliviscentes, ad ea,
    "sedemsuam posuit (251). Cselera verp, quse sequun- , » quae ante suni,' nos extendamus. Semper eiilili ab
    tur, ideo non exposuiiiius, quoniaiii modo superius oriu ad occasum lendiinus. Qusecunque igilur ad.
    in vituli bolocauslo exposila suiit. occasiirii npbiscum non ducimus, ea ad orienlalem
    « Sin aulcni de avibus holocausli oblalio ftterit projicieriies plagam, post dorsuin reliiiquiriius..
    « Domino de turturibus, et pullis columbae, ofleret Occasiis autein finis esl Vilse. EEfuridanlOrJiseCin
    « casacerdos ad allare, el retorio ad colluni capiie, loco, in quo eineres 'elTundi solenl, id csl ubi
    « el rupto vulneris loco decurrere faciat sariguinem superilua projiciuniur, quia supcifiua et inulilia
    < super crepidinem altaris. > Merilo eniin post sunl. '-'
    Chrisli saciamenla, qualiver etiam nos ipsos immo- « Conrringelque ascellas ejus, et non seeabii;
    lare et offerre Domino debeanius, oslendit hic lo- « neque ferro dividet eas. i Ascellas eiiini lurturis,
    C.iis.Per luiTureni eniiu et cpluinbain, animae et et coliiinbaeconfiingere jubct,rie castitas et palien-
    carnis castiialem, et palieniiam inlelligimus. Ttirttir tia a nobis avolandp separari queal. Atlende dJH-
    eiiim castjssimum auimal est, el vivo, el nioiTuo genier quod dicitur. Turtur el columba faclus es,
    socio iiidissoliibilein fidem servans ; columba vcro noli volare, noli vagtts ct inslabilis esse, frange
    - _25i) •Scqiteiiiialiabciiliir in alio cod. Casin.
    583 S. BRUNONIS EPISCOPI SIGNIENSIS 3S4
    ascellas, quia nocivse stini, sed noli secare, quia A __abundabat ? Jungit aulem ad similam rJius, dum
    nalurales sunt. Quamvis eiiira non volas, volaudi secum recogitat, quare de Filii sui passione Pater
    laiiien naturain non aniillis; quariivis non peccas, tantuni fueril delectalus. De quo thure Psatmisia
    peccandi laraen poieniiam habes. Sed prdpter Deuui ait: < Dirigalur oralio mea, sicul iricensum in con-
    volare, id estpeccare desistis juxtaillud Ecclesias- spectu luO (Psal. CXL,2). » Haecaulera dum anima
    tici:« Qui potuit transgredi, et non esl transgressus, supradicfa secum considerat, et per se ralionem
    facere nialuin, et non fecii (Eccl. xxxi, 10). > Se- iiivenire non valel, defert simul omnia, similara
    quitiii-: scilicet, oleum, et thus ad filios Aaron sacerdotis ;
    « Ei adolebit super altare lignis, igne supposito : unde et subdilur : « Quorum unus lollet pugillum
    « liolocaiisliiin est, et oblalio suavissitni odoris « plenuin similse, et oleum, ac lolum thus; » id
    < Doiuiiio. > Ignis enim isie quo omnia cremanda est ad praelalos, ad episcopos suos, et ad Ecclesiae
    suni, fervor charilalis esl. Hic est ille ignis, de doclores, iit ab illis de eoruin intelligeniia insirua-
    quo Doniinus ait: < Ignem veni initlere in terram lur; unde subdiiur in contextu : < Qiioruni nnus
    (Luc. xu, 49). > Al vero bonus aniniiis, sincerus < lollet pugillum plenuin similse, et ponei ineriioriale
    affeclus, sanus intellecius, spiritus coniribulaltis, < super altare in odoreiri suavissimum Domino. >
    ligna, siinl, qusehoc igne succenduritur. Sed ubi? "Audiie hoc, o episcopi, et videle quod nnlla hic
    Super cOrdis ulique allare. lllud eniin cor, in quo episcopofum excepiio fiat. Venit aliquis cum obla-
    ba:c ligna composila fueriut, et hoc igne succensuin lione sua, interrogare vull episcopum de dubitatione
    exarserit. holocausiuin est, et oblaiio suavissimi siia : ille igitur episcopus, qui ejus inlerrogatioiii
    odofis Domino. Et maxiate quidem, si sacerdos satisfacere nequiverit, et qui ejus oblalionera ad
    lurturem, et columbani, et csetera, quae superius inimolandum, id esl ad exponendum nori susceperit,
    dicta siint, caslitatem et paiientiam, docendo, ille, inquam, non erit ille iiniis, de quibus hic dici-
    pracdicando et admonendo desuper ordinaverif lur: « Quoruni unus est. > Quod autera non loiam
    Tale enim altare semper ardet, sed lunc prsecipue similam, sed pugillum plenura sinnlae accipit: hoc
    cum sacerdoiis voce el spirilu iuflanimaiur. Unde dalur intelligi, 129 quia non omiiia, sed ea lanlum •
    per propbetam Domirius dicit: < Egp, inquit, creavi episcopus exponere debet, quae ad aniniaruiri salu-
    fahrum, et sufflanlem in igne prunas (Isai. LIV, leni perlineiit, et qtiae auditores imelligere et capere
    16). > Sequitur iierum de eo sacrificio, quod iri possunt. Hsec igilur oninia pontifex accipiens,
    niemoriam Christi passionis sancla Ecclesia ubique ponit memoriale, id est ad uiemorandum et iutelli-'
    sacrificat,ideoque et de simila iit, et inemoriale („ gendura, super cor illiusi Nam, si hsec oinnia, quae
    appellalur. '/ ad animarum salutem pertinent, supef cordis altare
    CAPUT II. uon appoiiunlur, et meiiioriale, non erit hujusinodi
    < Anima, cura obtuferil oblalionem sacrificii Do- hoiocaustum. Nisi enim super cordis altare hoc
    < inino, et siniila ej'us eril oblatio, fundetque super sacrificium poneretur, oblivioni tradi posset, et
    < eam oleura , et ponel tlius, et deferei ad filios niemoriale non esset. Fit autem talis oblatio in otlo-
    < Aaron sacerdolis, quorum unus tollel pugillum rem suavissimum Domino. Sequitur :
    < plenum similae et olei, ac toium ibus, et ponel « Quod aulem reliquum fueril de sacrilicio, erit
    < inemoriale super altare in odorera suavissiinum < Aaron, et filiorum ejus, Sancluui sarictoriiin de
    < Domino. > < oblaiionibus Domiiii. > Quod xiuleni horum quid-
    -In.Jioc capite de eo sacrificio figurative agitur, quid siiperest, in sacerdotis pariem reliiiqui praec;-
    quod in meinoriam Cbrisli passionis sancta Ecclesia pilur, clare oslendit, quod mysteria illa, quse au li-
    ubique sanctilical; - ideoque de siraila fit oblatio tores capere, et inielligere non valenl, in sacerdo-
    praesens. Ilaec auleni simila de illo friinienio facla^ tuin pectore atque sacrario rcponi, et celari debeni-,
    tsi.de quo Snlvaior ait: « Nisi granum frunieniij secunduni illud: «ln corde meo abscondi eloquia
    cadens in lerram moriuum fuerit, ipsum solum, D tua, ut ndn peccera libi (Psal. xvni, 11),"» Sanclis-
    inanel (Joan. xn, 24). » Fuit autem simila haec. simae enim sunt islse reliquiae de oblalionibus Do-
    Judseorum nobis conirita, de quibus ait Psalmista : mini. Quae aulem de simila dicla sunt, de panibus
    « Molas leonuni confringet Dominus (Psal. LVII, qtioqtie, et laganis, et cruslula intelliganlur; si qiti-
    7). > Hanc autera aniraa offert, id est aliquis homo} dem ista el de frumento, et de simila fiunt. Qiiorura
    bonus et spirilualis, et qui raagis anirase quam cor- ergo esl una raaleria, una sit et significalio : signi-
    poris sequitur voluntales, quoiiiam corde conirilo, ficant enim carnes agni, illius ulique agni, qui tollif
    ei spirilu conlribulato Chrisli passipnis recordatur. pec.cata mundi. Sive enim in elibano coquantur,
    Fundil autem oleum desuper, Christi pietateni, ett sive in sarlagine frlgantur, sive eliam in craticula
    niisericordiam admirans, qui, dum quasi frunieiitura! asseiitnr, semper tamen Christi significaiit passiu-
    ab irapiis moleretur, dum a Judseis crucifigerelur, nem : crux enim Christi, et clibanus, et sariago, ei
    oleuin tamen pielaiis et niansuctudinis effiindens ai craticula fuit. Omnes igitur sustinent passioiies,
    misericordia non cessabat. Curri eriim servi MabJiii qui cruiis paliuntur aflliclionem, quod ipse Domirius
    aurein sanabat, cnm Palrem, ut Judieis ignoscerct,, significans ail : « Qui vult venire posl me, abnege!
    eiabat, nonnc tunc niisericordise okp Cliristuss . scinciipsuiii, cl lollat cruceni suairi, ei scijuatur mc
    385 EXP05ITI0 INLEVITIC. :, 386
    {Matth. v, 15); » omnes passiones in solacruce iri- A lenuiiaiem conlerit. Fundunt aiilem olenm desuper
    lelligens. Quod autem omnibus .additur.oieum, nec siiiiul ciim fide, misericordiam et- benigriilaioua
    in ipsa sua passione Christum a misericordia ces- spondenieSi Thus.aiilem -iinpoiiunt, quando diabob
    sasse signifftai. Seniper Chrislus oleum iiifidi.l.-qiio abrer.untiaiites, virlulibiis ei, bonis operibus auhae-
    et miseretur, et sanat. Manibus auiem sacerdotmii rere.promilliinl. Jisec enini, quia Doniino redpicnt,
    isla tradunlur, quae ab-eis exponenda exiguntur. iliuris similifudinem habenl:. Postqiiam autem hanc
    Minutalim vero cruslula divitlilnr, quando diligen- suae fidei oblationem Domino,£alechumeni pb.tule?
    ler, et per senlentias pariiciilatim lofunTChrisli-sa- rint, restal ut sacerdos eps doceai. el riiajpra' in-
    cramentum exponitur. Poniliir autem lnemorinle lelligere -faciat. Accipiatergo .parleni farris fraiti,
    super altare, quando in, audienlium corda iderrt el olei, ac Totum ihiis, et sacrificare incipiat; id
    niyslerium iiuniiliiiur.' Omnia aulem haec azyma, 11 . est, in eorum. instructione incipiat Jaborare. Ubi
    sine ferriiento sunt, quia Agnus nosler immaculatus, advertendunrest, quod tanlum partem farris fracti
    innocens el sine peccatoesl; et quia nihil corrri- sacerdotein accipere j'ubel lex, ul non omnes partes
    pium, aul maculalum Doiiiinus snscipit. Sequitur: simul clare demonstret. Quod si sacerdos non omriia
    < Omnis oblalio, .quae oflertur Doitiino, absque Chiisliaiiae fidei sacraiiienfa cos edoccre valeat,
    « fermenio fiet, nec quidquam fermentl, ac.mellis " sufflcil quod aliquani eorum paftem exponal; omnia
    « adplebilur in sacrificio Domini. > Fermentiiin a eniirt nos|rae fidei arcana explicare130aut >rn"
    sacrificio removeiuf, quia corrupium est, et lolara possibile est,. aul certe difiicile esse videlur. Idep
    massain corrumpit, ut ait Apostolus. Mel vero, quia auieni-olei, el thuris nibil iiiinui jubet lex, quia in
    dulce est; non enim cumdulcedine niellis, sed cum misericdrdise exercitip, et-ad dandura boiium exem-
    araaritudine lactucarum agreslium agni carnes co- plum lolaliler inslrui ppssunU-Quod auiemcaic-
    medi jubenlur., chumenps inslruere, et illis st,cra-dogmaia_expli-
    -« Quidquid obtuleris sacrificii sale condies, nec care, notiliamque Scriplurarum iradere, hicsacri-
    « auferes sal fcederis Dei lui-de sacrificio tuo. lii ficare npminetur, mirum noii est, Ciirtilioc. agere,
    < onini oblalione lua offeres sal. > Sal pro sapienlia Deus lanquaiii sacrificium sibi. charum accipial.;
    poniiur. Unde et Dominus discipulis ait:, < Vos estis umle per.Psalinislam ait:« Sacrificiumtlaudis hono-
    sal ierrae (Mailh. v, 15). > Ut enim sale:Cibus,ita rifieabit me (Psai. XLIX,25). » El Aposlolus :,« Per
    sapieiilia sacrificiuin condilur. Qui enim Doniino - ipsuiii offeramus hostiam laudis semper Deo, id est
    sacrifical, et qupd agil, noniiilelligii, quasi sine yilulos Jahiorum confilenlium iioiiiini cjus. {Hebr.
    _salesacrificium facit. -lnterior aulem sacerdos, in- f, XHI,15)..» _-:'-.
    '
    lellecliis, est, qui in allari cordis sacriflcandp Dpmi- CAPUT III.
    num placat. Hic aulem sal, qui in sacrificio adhi- « Quod sr hosiia,pacjficprum fueiit ejus pblatio,
    bendus esl, ideo sal feederis dicilur, quoniam et < et debobus voliierit ofTerre,marein, sive femiiiam
    Deus hoc fieri jus.sjt, el id populus saepius se obser- < immaculata offerel corarti Domino, ppnetque nia-
    yaturum promisit. Hsec de sacrificio -siinilsedixisse < nus super caput viciiiu_c jsuse, quse immplabitur
    sulDciat; nunc aulem ad priniiliarum oblationem « in inlroifu labernaciili. > Hic obiler notandum
    inystice explicandam Iranseamus. - est, quotl in primo sacrificio sub specie vituli, et
    « Si auleiri obtnleris irtunus primarum iriigum agni fuit Chrislus immacujalus;\deinde verp in
    < tuarum Doniino de spicis adliuc virentilius, torre- turture et columba fuimiis, nos ipsi in sacrificium
    < bis igni, et conffiiiges in morera farris, et sic pblati; poslea yero in-simila et panibus, figurative
    < olTeres.primilias luas DpminO,. fundens supra immplalus esl Chrislus; modO denique nos ipsi im-
    < ole.um, et thus imponens, quia oblalip Dpmiui est, molari jubeniur, ut scilicet iuieUigamus, necessa-
    « de qua adolebjt sacerdos in memoriam muneiis, riiim esse niultoties palipro Chfislo, qui pro nobis
    « pariem farris fracti, et olei, ac lolum. thus > niiiltoties passus est. Rene autem prsesens haec
    Locus iste de catecUumenis videiur inielligendiis, D hoslia pacificorum dicilur, quia illa raediante cum
    quos ad Ecclesiam venientes interrbgare oporiet de Deo purificariiur, iteriinique conjiingimus.-Si quis
    proposilo, conslantiaet fide. Sic enini ait Propheta: ergo de b.obiis pacificorura bostiara offerre voluerit
    < Nisi credideritis, non permanebitis (Jsai. vu, 9_).> in ordine sacerdolali, vel regulari, siye masculus,
    Et isti quidem priraitias frugum suarum, id est sive femina sit,. se_ab_oriini.vilio imniacuraium cu-
    priiiia fidei rudimenta, noii quidem de frumenlpel siodiat, ut digne offeratur. Qiiidenim per bovern
    solido cibo, sed de spicis adhuc yirentibus Domjnp nisi sacerdoialis, Vel regularis ordo intelligiiur, se-
    pflerunt, quando ea, quse.a sacerdplibus illis dicun- cuiidum iljud Apostpli: < Npn aiiigabis os boyi tri-
    lur, etsi non inteiliganl, credere Tamen se proniit- . luranii? » (1 Cor. IX, 7.) In quo cerle ordine lam
    lunt. Quid autem sit spicas igne torrere, novasque sarictiyiri qiiam eliam.deypise vjrgines intelligiiur.
    laborant.
    fruges in morein farris frangere,*aUeiidartius; ni.bil Ipsse enim Deo.ilicatae in ejus agro utique
    enim aliud significare exislimo, nisi quod isti jam Andiie ergo hpc, qui ad sacros ordines acceM&-
    charitalis ardorefidei sacramenta credunt, et non- Audile qui, vos. ipsos ad serviendum Deo offeiTis.
    dum penitus disculiunl ;.qui enim ea diligenler di- Si. enim im.maculati eslis, secure accediie; sin
    sculil, non in mprem utiqiie farris, sed in simila; aulem, acccdere nori pr*sumatis. Ponile niaim_o&
    537 S BRUNONIS EPISCOPI SIGNIENSSS 5J8
    snper caput victiiiiae veslrae, id esi reprimiie super- iA discrimen reperllur; nam per bovem, doclorem et
    biam carnis veslrae. Videle Aposiolum manum super sacerdolem; per aginuii, Jioniinein mansuetum et
    hosiiani suam apponeiileni; dicil eniin : < Casligo simpliceni; per capram vero peccalorem iulelligi-
    corpus rneum, el in. serviluleni redigo (I Cor. IX, mus. Sive igiliir bovem, sive agnum, sive eapram
    27). » Iiiimolate eairi in iiilroilu tabernaculi, iit aliquis Pfferat, ponat manum suam super capul vi-
    scilicet videant vos, qui in taberiiaculo suni, « et ctimae suae, cocrcerat snperbiara suani, eam casti-
    videnles opera veslra bona, glorificenl Patrem ve- get el iinmolet. Hoc aulera juxta iabernaculum laii-
    strum, qui in coelis esl (Matih. v, 16). > Yideant lum, id esl juxta Ecclesice statuta et leges. Qui
    e.aeteri jejunia vestra ; videant quomodo iinmolando enim ab Ecclesia discedel, nulUim ei sacrificiiiin,
    maceralis el affligiiis carnem vestram , quaienus 131 nujla abslinentia, niiila carnis maccratio pro-
    exeniplttm accipiant desancia conversaiione vesira. dest : ideoque, omnis hoslia ad tabernacultini duci
    Accedile, jiivenes devoli, accedile, virginescaslse, ad jubelur. Ergo filii Aaron rios occidunl, noslrum san-
    sanctum Dei taberiiaculum; ibi enim vos exspectant guincin fundunt; nanique solum sacerdoies Ecclesise
    filii Aaron, ibi vos exspectanl prselati et sacerdoles a peccaiis nos abhiunt, et pro nobis hoftias offeriinl.
    in smini collcgiuin vos recipere cupieiiies, vos puri- Filius eniiii Aaron, el sacerdos Ecclesiae ille fuil,
    ficafe, vos consecrare, vos offerre volenles. r «jui ail : « Mortificale .meuibra veslra, quae surit
    « Fundentque Dlii Aaron sacerdotis sanguinem super terram (Coloss. m, S); > itemque : « Moriul
    < super altare per circuitum, et offerenl de hoslia estis, et vita vestra abscondita est cum Chrislo in
    •« pacificoriim in ohlalioiiem Domiiii, » elc. Sarigtii- Deo (ibid.). > Sed qitare peccata nostra super aliare
    iiem peccaia sigiiifieare iiiaiiifusiuin est, secuiiduin fundunt, nisi ul igne coiisuinantur, seiiijiefque in
    illuil Ezeehielis : « Si non annunliavefis ei iiiiqiiita- memoria habeantui? qtiomodo auiem adipem; renes
    •tcm suam, sanguinem ejus de manu tua reqiiirara oniiiemque pingiiedineni saceidoles offeranl.superius
    {Ezech. iii, 18). > Altare vero mens, efcor designal. dictiim esi. Cur denique caudaiii Dominus jubet
    Fimdtint igiiur saccrdotes saiiguineiii ejtis, qui ad offerri, idein ipse in Evangelio docet, dicens : < Qui
    sacerdoialeui, vel regularem ordiiiem accedere, et perseveravil usque infiiiem, hic salvus erit {Mulili,
    ir.ler boves compnlari exopiant, per circuitum alta- xxiv, 15). > --
    ris, cjtiandP eos admoneiit nt peccatoriira suormn « Oiiiiiis adeps Domini erit jure perpeluo, et in
    lnemores sint, et habeaiil ea in circuitu cordis sui, «•generaiionibus, et cunciis habitaciilis vesiris. Nec
    iiipossiiil diccre seinpei': « Peccaluni nieum conlra « atlipem, nec saiiguiiiem oninino comedetis. > Cum
    me esl seinper (Psai. ___,,5). » Deinde hosli;e adipera, r. enini sil a.leps bonus, el adeps malus, quomodo oin-
    oinneiiique piiiguediiiem jubet Dominiis offerre et nis adeps Doiniriieril? Bonus enim adeps quo aiiiina
    adolere; quia scilicei pinguedine caro superbit; et piiiguescit, et Vires suscipii, de quo Psalmisia : -
    Jir luxuriam, el oiiinem turpiludiiiem ruit;" unde < Sictil adipe et pingiiediiie replealur aiiima mea
    alibi dicitur: « Pingiiis facius est dilectus, el recal- (Psal. Lxif, 6): > raalus adeps quo anima incrassata
    cilravit (Deut.-xxiu, 15); > ideoque Aposiolus in superbit, de quo idem Psalinisla : < Prodiitex adipe
    comniessalionibus, el ehrieiatibus nos prohibel in- -iiiiqitilas eoruiii (Psal. LXXH,2).> Omnis igitnr'"adeps
    veniri. ldeinque alibi ait: « Carnis cufain ne feceri- esl Domino offerendus; bonus aniinae adcps, ut san-
    lis in desideriis. El nolite iiiebriari vino, in quo esl cio desiderio inflammelur; corporis vero malus, ut
    liixuria (Ephes. v, 18). > Haec igilur est causa, cur -poeniteiitia destruatur; sicquelunc incordis sartagine
    inaxiine nccessarium est, ut corporis noslfi piu- adepS animae Deo oJTriiir, cum peccatoriiiu con-
    guedo niiiiuaiur, Incendaltir et destrualur. Dum Scieniia. superna diiectione incendalur. Tunc vero
    eiiiin jejuniis caro atterilur, pinguescit aniina, se^- adeps corporis Deo raaclaiuf, cum caro pcenitenliae.
    des ejtis conspicilur, filque sacrificium Deo accepla- .rigore deprimitur, aiqiie ila fit rit omnis adeps Do-
    lille, Accendalur ergo spiritus, ut et caro viliorum niini sit. Adeps deinde cremari, ef sanguls effundi
    jwnibus frigescat. Ad obfaiiortem aufeni islam ac-1D jiibelur, neulerque comedalur. Ad raliciieiii tamert
    cendendaiu Iigna colligamus; id esl exempla justo- advertiie. Non comedatur sanguis, quia in ipso
    runi sectemur; perpendendo qualiter vixerinl, qua- peccali causa intelligilur. Super aliare aulem offe-
    liief j'ejuniis et vigiliis onmem corporis pinguedi- ralur adeps, id csl onniis nociva pinguedo in corde
    iiem atleiiuaveriiil. Haec atiteni ligna, si in cordis conirilo concreiiietur, el destriiatur. Hoc est enitii,
    nosiri altari accensa fuerint, omnera nocivara pin- qrioi ait : Adipes, quibus pecius advolvitur, et
    guedirieni adplere facient. Sequiiur: pinniila' jecoris offerenlur super allare. Sed quare
    « Si agnum oblulerint coram Doinino , ponenl pinnnlae iecoris? Jecoris namqtie, idesthepatis p»n-.
    « manum stiper caput viciimae stise, qiise iiiimolabi- riulae sanguinis coagnlali, et mortiir simi itudinem
    « tur in vestibulo tabeniaculi lesiimbiiii. Fuudent- ' babere videntiir. Sangiiis igilur ei foVma
    sanguinis
    < que filii Aaron sanguinem ejus per allaris circui- super altare poiiantur, nt non solum peccatum, sed
    < tiirri, et offerent adipem, et caudam lotam cum peccati species oninino destruatur.
    < renibus, el csetera, ut supra. » Ritus autem in CAPUT IV,
    inimolaliorie' agni idem significat, quocl superius - < Locutasest Doiniiius ad-Mays'en.dicens:uoqufre
    adtioiavimus, ei soliim in hosliae differentia aiiquoJ « filiislsrael. Aniina qux-peccaverilper ignoraiiliam
    589 EXPOSlTiO IN LEVlTiC. r.OO
    « de hoslia, el de universis mandatis Domini, quae e AJ pro peccatp suo oiiginali; sed impie hoc agens, in-
    < praecepil, ut non fierent, quidpiam fecerit : si sa-i- currit in aciuaie. Adducil autem illum ad ostiura ta-
    t cerdos, qui est unclus, peccaverit, delinqueree bernaculi leslimonii; quia, secundum ejus consilium,
    < faciens populum, offeret pro pcccalo suo vitulumn ad judiciura mortis adductus est Christus. Ponit
    < immaculalum Domino, et adducet illum adosliumn manum super caput ej'us dum diviiiilaiem Christi,
    < tabernaculi leslinionii coram Doniino, ponetqtiee in quo Deus caput est ,impugnare, et celare coiilen-
    < manum super caput ejus, el immolabil euiri Do- dit. Ille utique enm immolat, affigens cruci, dura
    < niiiio. Hauriet quoque desangnine.vituli,.inferens s persuasioue et consilio eum occidendum tradit. Per
    .« illiim in laberoaculum lesiimonii (252). » Sicut it hoc autcra, quodsanguis ad tabernaculum inferiur,
    cum dislinctionc loquilurlex, sic etnos cum dislin- arbiiror inlelligi quod, morluo Cbrislo, ejus sanguis
    . ctione loqui debemus; ita ul prius de sacerdole perr eiTususipsuni eiiatn (celiun penelravit, ibique vultui
    ignorantiam peccanle, et de ejusexpialione aganm.s, :, DeiPatris pro nobisastiterit, secundum quod Pauliis
    et posteade populo, quem sacerdoiis ignoramia inn ait: < Non enini in niaiiu facla sancla Jesus intrpivit
    errorem induxil, serniociiiemur. Anima igiturisia, , exemplaria veroruin, sed in ipsum ccelum, ut appa*
    si-yesaceidos, qui per ignoranliam peccayit,populumii reat nunc vuliui Dei pro nobis (Hebr. ix, 12). » Iii-
    ih errorem inducens, Caipham vel quempiam alio-- " troivit ergo, non ul vituloruin, aul Iiifcorum sangui-
    rum Judseorumsacerdolum significal: nam contexluss nem spargal,sedutper proprium sanguinem vcniain
    '
    verba Caipliaemaxime adaptantur. Non soliim enimii riobis de peccalis obtineat.
    iste peccavit, sed peccare fecit, el pnpulum in se;Ii- < Cumque inlinxerililigiuim in sanguine.asperget
    lionem illuni et in Chrisli interfeclionem inducens,, < eimi septies coram Doniino conlra faciem san-
    ei dicens : « Expedjl vobis, ut unus moriaiur honioa < ctuarii.» Quod auiem sacerdos, intinclo sanguine
    pro populo, ne lola gens pereat (Joan. xi, 50). »> digilo, septies sanguinem conlra sancluarium fun-
    Unde Joannes mox addit: « Ab illo ergo-die cogita- dal, illud proprie docet, quod usque ad fineni iiiundi
    - vefunt interficerceum
    (ibid.);» sicque apparel, quodJ in peccalorum ablulione Chrisli sauguis spargatur :
    iste sit sacerdos, qui et peccavil, et populum delin- quod enim sepiies fit, oiniii omnino tempore fii, cuiii
    quere fecit. In eo antem, qnod cvangelisla subdil . seplem lanluui diebus lolusteniporisdecursus termi-
    «-Hoc autem a senietipso non dixil (itod.); > clare3 netur; coiivenienier ergo septies Chrisii sangu.is
    datur Jnlelligi quod per ignorauiiam peccavit. Proi spargilur, quia usqtie ad sseculi coiisuramationeui a
    peccalo autem sacerdotis, per ignoraniiam delin- sacerdolibus immolutur. Hoc autem conlra veluiii
    quentis offerturviiulus, cujus sanguis perponlificem i sancluarii, id est corara aeterni Palfis prsesenlia et,
    iuferiur in laheruaculum, de quo ait Apostolus :: majes.lale.
    .< Qiiorum enim aiiimalium infertur sanguis pro> < Ponetque ' de eodem sanguine snpef eornua
    peccato in sancla per pontificem, horuni corppiai < allaris tliymianiaiis gratissimi Doniino, quod est
    cremanlur extracastra; propler quod et Jesus, utt < in taLeniaculo lestiinonii, oiniiem auiem reliquuin
    saneiificarel per suum sanguinem populum, extrat < sanguiriem ftindel in basiin allaris holocaiisti in
    portam passus est (Hebr.xni, 11). > Juxta hanc igiiur « iiitroitu taberiiaciili. > Duo haec cerle altaria duos
    Apostoli interprelationem, totani hujus oblationisi populos reprseseiiiant; non enim soluni popiilns-
    seriem deCliristoiii ara crucis imniolandoinlelligcfe > gentiles, qui ttitic eredere incipiebat, Chrisli san-
    debeinus, et ipsius apostoli verbis malcriam snsci- guine fedeinptus est, sed priorem etiam populuni,
    pienles; quod ipse reliquit, vel breviter dixit, Iaiiuss id est Judaicum, ab hoslili servitute Jiberavit, ut
    exponamus. iilriusqtte populi animsc redeinptaeteslificantur, cuin
    Aniraa ista, quaeper ignoranliarri peccavit, Caipbas. sic gralias solvendo decaniant : < Redemisli nos
    Mitelligiliir.Priinoigiluriiiquirendum esl quomodoi Deus in sangtiine luo ex oiniii tribu, populo et na-
    Caiphas inlelligatur, ubi dicitur, quod offerat pioi tione (Apoc. v, 9). >-Duo igitur allaria sanguis
    peccalo sup viculum imriiaculaluin Domino. -Ha-c. ^ hosliae langil, quia duos populos sanguis Christi
    enim verba videnturilliaplari non posse : non enimi redemil.
    « Adipem jecons cum renunculis, sicut aufertur
    pro peccato suo, sed ad peccaium suuiri, ipsius per-
    stiasioiie Chrislus occisus est; neque Caiphas tunc « de vilulo hostise paciricornm, adolebit super altare
    immaculalum viiulum, sed honiinem dignum morle « holocaiisli, etc. > Quid bac vitttli pingtiedine, nisi
    -
    pulabal occidi. Sed, cuiii Christus Doininus pro Adce Christi misericordia innuilur?Quidaliafiholocausii,
    peccato solvendo morluus sil, adsequaie peccalura ad nisi Cor hominis aduinbralur? Tiinc igitur vitull
    Caipham, et ad oinnes Jioniines perlinet. Con- adeps super allare ponitur, quando cor hoininis DeJ
    stat quod propeccatoCaiphae immolatussitChrislus, misericordia et pielate imbuiiur, el ad ipsius Glirjsii
    sicque Cbristi morteiii Caiphsepeccalum abslulil, et exemplum, in proximos eflicimr niisericors, sccun—
    Caiphse peccaiiim intulit (253); abslulit originalc, duiii quod Pelrus aii : < ChTistus passus est pro
    inlulil 132 actuale. lmmolatergoChrlslumGaiphas nobis, vobis reliimueiis exeiriplnm, ul sequamini
    " leclio habet: in iabemaeulum san-
    (252) Alia etiam pro peccato Caiphcc imriiolalun esl Chrislus.
    clumii. . Offerl igilur Caipha* Chrislum _propeccaio suo, sud
    (255) Aiius cod, Casineii. liabet. Constdt,. quia quia impit hoc eijit, eic.
    rM S. BRUNONTSEPISCOPI SIGNIENSIS 591
    vestigia ejus (77.Pctr. u, 21); > unde, sicut in illius _\
    _ li;e prae consoiTihus luis (Psal. X-LIV,
    8). > Uic enini
    visCeribtispietas, ct misericordia in homines abun- intineto digilo cuni sanguine proprio intulit illum in
    davil, ita corda riostfa islo adipe misericor.dise ipsius coeli tabernaculum, quia ul Aposlolus ait:
    delibiila in proximos necesse esi abundarc. « Per proprium sanguinem inlroivii semelin sancta,
    « Pellem vero, et omnes carnes cum capile, et aeterna redemplione inventa (Bebr. ix, T2). >
    < pedibus, et inteslinis, et fimo, et reliquo corpore « Si aulem peccaverit princeps, el fecerit unum
    < efferet exlra castra, incendetque super lignonim « e plurihus per ignorantiam, quod Domiiii lege
    < sirueni, etc, quse in loco effusorum cinerum cre- « prohibelur, et postea intellexerit peccatum suum,
    « mabunlur. > Sola hic cerie Aposloli yerba pro « offeret bostiani Domino, hircuni de capris imina-
    explicaiione sulficianl, cum de animalibus agit, quse « culatum. » Postquam de Judaeorum poniifice, et
    exlfa caslra creinantur; et < Jesus, inquil, ut san- de eorum popplo egimus, de Ecclcsiae principibus,
    ctificaret per suum sanguinem populura, extra por- id csl episcopis, et de eorum subditis exponemus
    lam passus esl. Exeamus igitur ad eum exlra casira aliqua. Quod eniin isli eiiam ex ignorantia aliquando
    improperium ejus porlanies (Hebr. xm, 12). > Ap- delinquanl, in scmetipso Paulus leslificatur, dnni se
    '
    posite Paulus liic lpquilur : slrues eiiira ligrioruin, prius hlasphemum dixit. Sed, quia per ignoranliam
    el-Chrisliiinproperium crux fuii, iu qua corpus ejus B' fecit, se raisericordiani consecutum ostendit. Quia
    Creniatum fuit. Tolus igitur viiulus extra castra et de Petro" Ecclesiae principe pci ignorantiam pec-
    cfehiatur, quia tolum Chrisli corpus extra portam casse, non incongrue afliimalur; nescire enim
    palitur. Hucusque de sacerdole per ignorantiam is dicitur, qui rein, quam facere debet, lolaliler
    peccante dixisse sufficiat. Ad populum autein igno- obliviscitur. Alqui si Pelrus verbi magistri sui, cum
    ranlia seduclum, et ad ejus expiationis moduin negavit, non essel oblitus, fruslra scriptum esset
    Iranseamus. quod postea recordalus est; ail eiiim evangelista :
    < Quod si omnis lurba Israel ignoraveril, e! irape- < Et recordaius est Pelrus verbi Jesu quod dixerat
    < ritiam fecerit quod conlra Domiiii niandatuin est, (Luc. XXII,61),» etc. Quot insuper Ecclesise principes,
    < ei poslea iniellexerit peccatum suum, offefel vitu- qui non solum ignoranler, sed eliam scienter deliu-
    < Iuin pro peccato, adducetque eum ad ostium qiiunt? Hi autem, si se peccasse intelligunl, hosliam .
    < tabernaculi lestimonii. Et ponenl seniores poptili Domino offerre lenenlur. Tunc ^iutem idinlelligcre
    < raaniim snper capnt ejus coram Doraino. > ln quo dicunlur, quando a peccaiis, quseaniecomiiiiseraiii,
    popiilus, et lurba peecaverit, superius dictum est : per poeiiiienliam refrenaiilur. Offenint aulein hi
    nam eumdem vitulum, eadem inlenl.ione, alque liostiam Dortiino, id est hostiam, sive hircuin pro
    saccrdos maclavit, unde quidquid illic de sacerdolis C peccato immaculatum hoc est unusquisque seipsum
    vietima dicilur, hic de populi viclima intelligilur. jam eniendattim offeral Domino. De capris quidein,
    Quod aulcm populus, siculsacerdos, per ignoranliam qaia de stirpe Atlam, de stirpe peccatrice, de slirpe;
    peccaverit, Pelrus testalur, dicens : < Et nunc scio, qnae in omni sobole sua dicit : « ln iniquitatibus
    fratres, quod per igiioraniiani fecislis, sicul et conceplus suni, et in peccalis concepit me mater
    palfes vesiri (Act. iu, 17). > llem Paulus ait : < Si niea (Psal. L, 6). > Offert ergo se unusquisque hir-
    eniin cognovissenl, nunquam Domiiiuin glorise cum Doiiiino, duni peccare desinit, et digne incipit
    criicifixissent (/ Cor. ii, 8). > Quod ilem Glirisli poRiiilere(255). Qni igilur hircus propter peccalum
    tcstinionio prphari potesl, qui pro eisPalrem orando, nomiiialur, ipse jatn per posuileniiam immaculaius
    ait: < Paler, ignosce illis, non enim scitint quid exliibelur.
    faciunt (Luc. xxiu, 34). > (254) In eo auteiii quod « Ponelqiie manum suam super caput ej'us. Cum-
    seniores populi super caput viluli nianum quoque « que mactaverit eum in loco, ubi maciari solet
    iraponunt, clare monstralur, quod ipsi simul cum « holocausluin coram Domino, quia pro peccato est,
    sacerdolibus Chrisli diviniiatem volueruni abscon- « linget sacerdos digilura in sanguine hostiae pro
    dere; undein ejus occisione una cum sacerdotibus p« peccato, langens cornua altaris holocausti, et
    numerantur, Scriplura diceute : < Principes sacer- « reliquuin fundcns ad basim ejus. > Manus auleiii
    dolum, «l seniores populi consilium fecerunt, ut1 iniposilio, et sanguinis linilio super cornua altaris
    Jesura dolo tenereiit, et occidefenl (Matth. xxvi, quid deraonslrent, jam superius dictum est.Puic
    4). > Circa vero in quod 133 dicilur, quod orante! iiaqtie, quod offerre hircum maciando, idera signi-
    sacerdote pro eis, et aspergenle viliili sangtiineini ficct, ac seipsiim affligere poeniiendo
    :qui enim irt
    conlra velum teinpli corain Domino, eorura deliciumt corde aflligilur, bene se coram Deomactare dicitur;
    inundetur; adverteridum est lion dc illo sacerdote! < lionio > si qiiidem, iil ait Scriptura, < videt in
    csse hitelligendum, de quo supra dictuin est, qui per• facie, Deus aulein inluetur cor (7 Reg. xvi,
    7). >
    ignoraniiain peccaverit, sed d"eillp, de quo Psalmistat Vocat hic Doniiiius sacerdotem.qiiem superius prin
    ait : < Propierea unxit te Deus Deus tuus oleo lseti- cipem dixerat, ut de quo
    principe loqualur, ostcn-
    "254) < Etiani in ipso infideli popiilo et sunt, ett Remig. Eugdun. de tribus epist. lib. xix.
    fucrunt niulli, pro quibus, ut a suo errore conver- (-255)Lectio alterius cod. Casineri. Ofjerl vero se
    laiitur et salvenlur, Doininus misericorditer oravit,, ipsum Domino, qui peccare desinit, el digne incipit
    el quod oravii, eflicaciler obtinuit, etpeiiecit. > S. paenilere.
    593 EXPOSITIO IN LEVITIC. 394
    dat (256). Quod auleni sanguinem fundil, el cum A , * testisqiie fuerit, quod aut ipse vidit, aut coiiscius
    sanguine altare inlingit, illud daiar inlelligi, quod < est: iiisiiiuiicayeiit, porlabii injquiauem suam. »
    ei peccaiuin expellil el peccati memoriara in corde ConirahocJegisjiiaiidatiira Jndaeos peccasse, nolum
    reponit, secundum id quod legimus : «Et peccalum est, qui jtirantis vocem loties audiendo occultariuit.
    ineum contra me est semper (Psal. £,, 5). > De pin- Quam enim hic juranlis vocem ijilelligimus? nisi
    guedinis autem cremalione j'ara snperius explica- illam, qiiara ipsi el nos de Christo Domino saepius
    viraus. . audiyimus : < Juravit Dominus., et non pcenitehit
    « Rpgabilque pro eo sacerdos.et dimilletuf ei. » euni : lues sacerdosin aelernumseeiindum ordinein
    Rogat sacerdoS pro principe, rogat sacerdos pro se- Melchisedech (Psal. cix, 5). » Hanc vocem ssepius
    ipso". Corilrarium certe videtur, quod idem sil auditam ab eis, non solum rion propalarunt, sed'
    sacerdos et princeps, cura princeps regimen faciat occullare ciiraverunt. Quia ergo Cbrisli regnum et
    cum rigore, sacerdos vero cum clemenlia exerccat sacerdoiium non praedicarunt, ipsi iniquilatem por-
    liiisericordiam. Unde unus quodainmodo yiolenier labunt. Nec aulem solum hoc in Judseos piilcnms
    praeest, alius vero misericorditer inierpellai;' et dictum, sed et dixisse de omnibus verbis Domini,
    iamen in unO principe, eodemque saeerdole recte hoc praeceptuni nepesse est, inteUigatur. Nam omne
    conveniunt, quaiidoquidem deeo, iii qiio foris per J•* quod ipse dixil juramerUum esse conspicitur; siqui-
    rigorem excessit, inlusperdolorein ingemiscil.Tunc dem firmuin semper et stabile reperitiir, secundura
    pro principe orat sacerdos; cuin proiils, in qiiibus quod ipsc dixit: < Ccelum et lerra transibunt, verba
    foris praeeipieudo deliqiiit, iiilus sacrilicando inge- aulenimeanori iransibunt (Matih.xxiv, 55). > Qui-
    iuiscit. ". - . cunque igitur Dei volunlatem scii vel audit, elfnon
    « Q.uodsi peccavcrit aiiinra per ignorantiani de facit, vapulabit niultis. Nemo enim mefius judicat
    < populo lerrse, ut facial quidquam ex iis, quaelege et prsedicat quod scit aut andil, quara qui illud
    « Domiiii prohibenliir, alque delinqual, et ignora- exercet quod Dominus affirmando raandavjt; Melius
    < verii peccatuni sirarii, offerat capram immacula- enira aliquid agendo suadeliir, quam prsedicando
    < taiii, ponalque niaiuim super caputiiostiae, > etc. j'udicalur. « Si non dimiseriiis, dicit Dominus, pec-
    Ibrc aninia de populo terrae, quae per ignorantiam cala hominibus adversum vos, nec Pater vester
    peceat, uinimquemque subdiiorum reprsesenlat, crelestis dimitiei vobis. peccala vestra (Matth. vi,
    iinde jam clare osleiiditur quara reclus ordo in .15). » Hoc cerie juramentum est quod illj spli bene
    inaiidatis iradendis observetur. Nara cum de veleri inlelligerepraedicant, oui in se peccantibus peccata
    Ecclesia, id esl de Judseoruin populo egit, prius de condonant.
    ponTifice,el postea de populo Iractavil; quando vero « Anima, qttse leiigeril aliqnid iiriniundum, sive
    de novse Eeclesiaeministris agilur, idem rectus ordo « qnod occisum a bestia esi, aut per se niorluum,
    dicendi observalur. Postquam enim de principe, seu < vel qupdlibet aliud -replile, et oblita fiierit.ini-
    episcopo saucliiicando agilur, ad subditorum expia- < -mundiiioe. suse, rea esf, et deliquit. > A tribus
    iionein „oiivenienler iransilur. Hsec igitur aiiima de jmmundiliam p.rpvenire dpcel Iiie Iocus;.a beslia
    populo lerrae, sive subditus quisque frequenler per scilicet occisi, aut per se moriui.et a reptiliuni
    igiiorantiam peccai; quia facile bonum ab honiiiie contactu. Ex qtio cerle exemplo animaenostrsemuii-
    despicitur, elpro bono maluiii eligitur. Capram vero ditioe necesse esl ut sumanius dociimen|um. Pe-r"
    isle pro _peccato suo pfferre jubetur, quod tunc fit, illum igilur, qui a besiiis occidilur,.quisquis ab bse-
    quando propriam carnein per rigidam pceiiilentiam relicis deceptus est,.jnre optimo intelligitur. Unde-
    macerat, cui ideo forlassis ppeniteiidi modus clare fideles ab hserelicis"liberari Psalmista exposcit, cnm
    ostendilur; deleriiiiiiaiuni autem ejus lenipus non ail : « Ne tradas bestiis animas coiifitentes tibi
    indicatur, ut landiu pcenitere intelligat, quandiu (P*«/. LXXIX,19), t. llle vero per-seipsiiin-necal.ur,
    sanguinem a corde 134 non separat. Qui aulem, qui iii aliquam bseresim vel graiide peccalum pro-
    quam grave sil per ignoraiiliam delinquere, scire rjpria volunlate praecipitatur. Per replile vero, quod
    desiderat, canones supra positos altenie consideret, lolo peclpre lerra prosternitur, et ad superna ntiii-
    et ex pcena, quam sibi in iliis infliclani iiiyeneril, quam erigituf, ille procul dubio significatur, qui
    culpae gfavitatem slatini percipiet. Cui enim manus loto animi coiiatu terrena desiderat, neque ccelestia
    siiper hostiaiiiteuere, id est carnis superbiam pce- aliquando cpiisiderat. Toties igitur anima in niortis
    iiitenlia reprimere, et circa cprdi.s allare sanguinem periculura injicifur, quoties hsereticorum consortio
    fuiidere, idestcer suum coiuiiiua peccatorum nie- cppulatur.; tolles in imraunditiam incurrii, quolies
    moria infprmare; oranemque pinguedinera cremare se cum islis peccaloribus conjungit; nam qiii langit
    praecipilur, non mediocris quidem pcenitenliaiiqun- picem inquinabilur abilla. Hic lales bomines tan-
    gitur. gere, nihil aliud innuit, quam ut eis credere, cuin
    CAPUT V. eis communicare eofuriique facla imilari significet.
    . < Srpeccaveril aniuia, et audieril vocem jurantis, < Et-si tetigerit quidpiam de immundilia honiinis,
    - - (256) Jdem cod. Casin. supracit. Quem enim superius principem dixerat, nnnc sacerdotem appellat, ut
    de quo priiicipeloqualur, aperlilis intetiigalur. "•-_.
    PlTROT. CLXIV. 13
    595 S. BRUNONIS EPISCOPl SIGNIENSIS 396
    < juxta omne'm impurilatem qua pollui solet, obli- A < Relorquebil capul ejus ad pennulas ; ita ut collo
    «. taque cogrioverit poslea, subjacebit deliclo.» Post- « hsereat, et non penilus abrumpalur. Et asperget
    quain de Iicerelicorum consorlio actunr^st, de eorum « de sanguine ejns parieteni altaris. > Tune sacer-
    dogmalibus sermo inseriliir. Honio enim per im- dos capul avis ad penriulas retorquet, quando pce-
    iiiuriditiam pollulus illum certe signilicat qui jam niteiUem demisso capiie incedere, de peccalis eru-
    est haercticus constilulus. Hujus igilur doctrina bescere , el nequaquam superbire suadel. In eo
    iminundilia est et pollutio, quae tunc quasi semen vero, quod caput vi a collo non abstrabi, sed ibi
    jriale infunditur, quando ex ejus coinnuinicalioiie inhaerere praecipilur; illud, ut puto, significalur
    alius hserelicus consiiluitur. quod animi scilicet subniissio, qiiaiii uiiusqiiisqiie
    < Aniuia, quae juraveril el proluleril Iabiis suis,' deinceps habere debet, potius voluiilaria quam
    < ul vel male quid facerel vel bene, et idipsum , violcnta videatur. Hujus denique primse avis san-
    < juramerilo et sermone firraaverit, oblitaque inlel- giiine lunc altare iuibuitur, cuiri poenilenlis cor
    » lexeritdelictumsuum,agat pcenitentiam propecca- peccatorum memoria tribulalur. « AUeram vero
    « tosuo, el offerat dc gregibus agnam sive capram, « adolebit in bolocaustum.) Tunc alteram avem sa-
    « orabitque pro ea sacerdos et pro peccalo ejus, > cerdos in holocausluni adolet, cum suis verbis et
    Quid hoc loco significal jurare, quod male faciel, moiiitis pceiiiteiilis animuni inDei amorem lolum
    nisi quod qtiis carnem suam poeniieiiiia affligere et incendit.
    jejuiiiis macerare Deo promillal? Quis aulem bene « Quod si non qttiverit manus ejus duos offerre
    facere jurat, riisi qui Dei mandata observare se « lurtures, aul duos pullos coluiiibarum, pileret
    obligal, juxla illud Psalmislae : < Juravi et stalui « pro peccalo suo similae partem ephi decimam,
    cusiodire judicia justiiiae luse (Psal. cxvm, 106). > i nec mitlet in eam oleum, nec thuris aliquid im-
    Unde ille juramenii quod fecit oblivisci dicitur, qui i ponel, quia pro peccalo est, tradelque eara sacer-
    id qtiod Deo promisit non operalur. Isie igitur, qui « doti, qui plenuin ex ea pugillum hauriens, cre-
    iiori cxercendo quod vovii, se oslendit oblilum, « mabit super allare iu monumenlum ejiis, qui ob-
    agendo poeniienliam se praebeal recordatum. Quani « lulcrit, rogans pro illo, et expians; reliquam vero
    auiem pcenitenliam faciet, litlera lexlus insinuat, « partem ipse habebit in munere. > Ecce iterura
    cum ait : « Offerat agnam, > elc. Nam agnam imma- panperum inopiae impensius intenditur, et ritus sa-
    culalam Domino offerl, qui se ab omiii peccalorum crilicii non mulalur. Idem enim per similam, quod
    malitia illsesuni cuslodit. Ul igitur anima se agnam pcr capram el turlureiii significatur. lllud aulem,
    simplicein reddat, ab omni peccaminosa occasione quod siriiilae ephi pars decinia offerri prsecipiiur ad
    prorsus se abslineat, non modicam faciei pceiiilen- C locum livangelii spectare videlur, in quo unius ex"
    tiam» decem dracbmis deperdilse inveiitione mulier illa
    « Sin auieni non potuerit offerre pecus, offerat laetatur, per quara ttater Ecclesia intelligitur. Tunc
    « diias liirtur.es, vel duos pullos columbarum Do- enim unam ex decem drachinis Ecclesia perdit,
    < mino, unum pro peccalo, el allerum in holo- quando aliquis ex fidelibus peccalum coiiiinittit;
    < causuim, dabilque eas sacerdoti, qui prinium lunc aulem se invenisse Iselatur, quando qui pecca-
    « offerens pro peccato retorquebit caput ejus, vit coram sacerdole contrito corde praeseniaiur.
    « elc. > Ecce ex legis tenore • pauperibus pro- Qui igilur per peccalura vas perditum, secunilum
    videtur, et spiritualis intelligeniia non mu- Psalmislam, ex drachma eflicilur, in drachmam in-
    latur. 135 ideo enim secundura lilleram , pro ventam per cordis coiitfitionem ex vase deperdito
    agna, vel capra, tuiTur, et columba apponitur, ut in inslaurafur. < Non miltet in eam oleum, neque
    paupcribus -iminolaiionis decretum oninimode ob- « thuris aliquid imponet, quia pro peccato est, > eic.
    servelur. lia lanien seciindum spiritualeni intelli- llle sine oleo siiiiilani pro peccato offert, qui carnem
    gentiam eadem cominutaiio agilur, ut idem per suani, quam poeiiilerilia macerat, ab omni prorsus
    turlurem el columbam, atque per agnam et caprairi „ obleclameiilo alienat. Thus ilem non imponit, qui
    iiilelligainr. Quid enim per lurlurem coniiuuo ge- eam ab omni suavilate sejungil; ita potius videatur
    raeiuem, nisicaro afflicta iiitelligatur? Qtiid enim ex verberibus putrida, quam unguenfis opliinisdeli-
    per simplicera columbam, nisi agnae innocentia buta; sine oleo nanique, sine tbure similam pro
    designalur? Pro capra igilur lurlureiii, et pro agna peccato oblulil, qui de propria pcenitentia dixit:
    columbam offert, qui pcenilentia carneni affligil, « Pulruerunt et corruptse sunt cicalrices nicse a
    et spiritiira ab onini dolo iminaculalum custodit. facie insipientiae mese (Psal. xxxvii, 6). >—«Tradat-
    Unde jam palet quod in hac commulatione paupe- que eam sacerdoti, > etc. Tunc pceniieris sacerdoti
    rum inopise subvenilur, et rilus sacrificii non mula- similam tradit, cum se tolum ejus dilioni comniiiiit,
    lur. Ideo autein hae aves, per quas caro et spiritus cujus siriiilae parlem tunc super aliare sacerdos in-
    designantur, sacerdoti tradi jubentur, ut inde pceni- cendit, qtiando pceniteniis aflJictionera Deo suis
    tens addiscat, quod se lolum arbilrio sacerdolis precibus offert. Tunc auiem sibi partem" reservat,
    commillat. Turic autem sacerdos turturem pro pec- quando pro eo maceratur et affiigiiur jejuniis. Bene
    cato oflert, quando carnis affiiclioncm anle Dei con- auleni sacerdos pro munere maximo habcre debet,
    spectum orando propoiiil. quod propria poenilenlia peccalorcin sublevel, ne
    397 EXPOSITIO IN LEVITIC. 398
    tanquam Pharisseus ill.ud de se audiat, quod onera ,A « Templum Dei sanctum est, quod estis vps (7 C«r.
    gravia aliis super bumeros imponat; ipse vero illa in, 17). » Si igitur nos ipsi templiini Dei stunus,
    digito non moyeat; cura enim peccata populi coirie- inlra nosmetipsps ad holocaustum inflamraandum
    dere djcitur, ad illorum solutionis partem sallem idoneum allare et sacerdolem quseramus. Altare
    constringijur. ergo cor bumanum esse, el intellectum sacerdotem
    < Anima, sipravaricans caeremonias pererrorem, noii incongriie inteljigimus; unde ille intellectus
    < in his, quae sunt Dpmino sanclificata, peccaverit, lanquam sacerdos lunica hyacinlhina induittir, qui
    < oflerat pro deliclo suo.arietera iinmaculatura de toluni quod intelligit, desursum accepisse faletur.
    ,< grcgibus, qui erai potest duobus siclis, juxla secundum illud: « Oranis sapientia a Deo esr(£c<;/i.
    < pondus sancluarii : ipsumque quod inlulit damni, i,l). » Qui si sincerus et castus reperitur, tnric fe-
    < restiluei, et qtilntam partem ponet supra, tra- minalibus lineis indui perhibelur, in-quibus castila-
    < dens sacerdoli, qui rogabit pro eo, offerens arie- tis observanlia iniiuittir et legis custodia dcsignatur.
    < lem, el dirailtetur ei. > De sacrilegis hominibus Allarc conlinuo existit, amoris et charitaiis ignein
    locus isie agere videtur, cujuscrimen pro capitali in eo semper accendit, quo igne divinas Scripluras
    ab omnibus reputatur; quibussi restilutio pro pcena investigando et in illis divina raandala cognoscendo,
    impoiiilur, et pars quinta insuper persolvi jubetur, B gratiarum et confessionis gralissimuin il.Ii holocau-
    non tamen ul decel, puniri videnlur. Inter sacrilegos slum inflammat, per quod illum valde miiigat et
    anlem ille gravius peccat, qui diyina niysleria irre- delectalur. Hoc autem bolocatistuni ideo tota nocte
    verenter cvacuat; unde capilale. hoc crimen fugere iiiDammari prsecipitur, ut per lolum vitae tempus id
    Aposiolus admonet, cum sic nos exhorlando persua- faciendnm esse intelligalur. Ignis aulem isle ex
    det: < Hortamur vos, ne in vacuuni gratiam Deire- eodem allari esse ideo dicitur, ut amor iste, quo
    cipialis (77 Cor. vi,l). » Hinc illa anima, in iis, quse cor nootrum incenditur, in corde generari et ab eo
    Dnmino sunl consecrata, peccare yidelur, per quam procedefe intelligaiur. :.
    fides inlegra sacramenlis no.nadhibetur; dum eniin, « Tolletque sacerdos cineres, quos vorax ignis
    sectindum quod polesl, graliam non acquiril ab illis, « cxcussit, et ponet juxta aliare, » etc. Audis.quod
    niaximitm cerle saerilegium cominiilit. Hic aulem vorax ignis holocaustum incendit e.i in cineres lo-
    arielem. ininiaculatum offerre prsecipilur, ut 11011 tuin convertit. Amor discendi Dei mirabilia et veri-
    qualemcunque, sed qui duobus siclis comparetur. latem investigandi, profunda Scripturarum mysteria
    Per arieiem sane inlelligilur ille ipse, qui anle sa- quodammodo vincil et ad intelligentise faciiitatem
    crilc-gusdicitur, qui, ubi primum per pcenilentiam perducit. Hoc est enim holocauslum incendere,
    ab errore recedit, immaculaii arietis personam sia- C quod sanclarum Scriplurarnm mysieria penetrare.
    lim assumil. Emilur aulem siclis duobus; dum duo- Hoc igitur ciheres toHit sacerdos el juxta ailarp
    rum leslameiilorum praeceptis inforraalus 136 effi- ponit, quando quidquid inlellecius investigando
    citur. Si enini adhuc ulrique Testamento, et eorum discernere et intelligere valet, hoc toium cordi et
    verbis plenam fidem non adhihet, iminaculaii arielis inemorise tradit. Postea vero spolialus priorihus
    forraaiii non accipit. Ille quidem duobus tanlum Veslimerilis, aliisque indiilus, efferl cineres extra
    siclis scncluarii ponderisemilur, qui a duorumTes- caslra el in lpco muridissiino usque ad favillam
    lanienlorum verbis inslruilur, et ab crrore suo coiisumi facit. Diligenter attende quod dicitur:
    penilus vindicatur. Tunc autem quod intulit damni Vull sacerdotem egredi exlra casira; vult cineres
    bene persolvit, cum pro commissis peccalis pceni- bolocausti foras efferri: sed ad quid, nisi rit eos
    tenliam subit. Quinlam denique parlem insuper ad- iterum possit incendere? Aliis igitur vesiimenlis
    dit, cum nullo ex quinque sensibus peccal. iiiduitur, cum ad hoc agendura praeparatur. Sed quae
    sunt baec vcslimenta, sine quibus inlelleclualis sa-
    CAPUT VI.
    cerdos ciiieres foras non poiest ferre? Ego quidem
    < Locutusque esl Dominus ad Moysen , dicens: rj has vestes litleras; sermones el voces esse pulo,
    < PraecipeAaron, et filiis ejus. Haecest lex holocau- quibus nisi induatur, nec fofas egredi, nec quid-
    < sli: cremabilur in allari tota nocle usque niane; quam inlelligere posse videlur. Quis eiiini unquaiii
    < ignis ex eodem altari eril. Veslielur lunica sa- intelligerel, quid intellecius intus ageret, nisi ipse
    < cerdos et ferainalibus lineis,: lollelque cineres, voce iiidulus, extra per linguain et colloculionem se
    < quosvorax ignis excussit, el ponensjuxla altare, iluCeret? Sic ergo sacerdos ,indutiis fcrt cineres
    < spoliabitur prioribus vesiimentis, indulusque aliis extra caslra, cineres, inquam, quia si adlmc inla-
    < efferet eos extra castra, ei in loco innndissimo clam et noiidum nieditatam Scripturam foras effer-
    < usque ad favillam consumi faciet. Ignis autem in "rel, forlassis quid diceret non haberel. Iierura
    < altari. seraper ardehit, quem nulriet sacerdos, auieiii delalos Cineres foras incendii, dum mysteria
    <, subjiciens ligna mane per singulos dies, et irapo- Dei, quae inlus penetravit, verbis exponit, hoc au-
    < sito holocausto desuper adolebil adipes pacifico- lein in loco raiiiidissiino, id est in jnslorum homi-
    < rum. > Ui quae de holocausti rilu hic prpponun- iium congregatione. Scriplum est enim : < Nolite
    lur, ab jjnoquoque nostrum spirilualiler iiilelligan- sanctum dare cariibus, neque spargere margarilas
    tuf, illud Apostoli necesse esl recorderaur, dicenlis: ante porcos (Matlh. vu, 8). » Usque ad favillam
    599 S. BRUNONIS EPISCOPI SIGNIENSIS 400
    atrtem sacerdos isle holocausli cineres consumit, ,A exponal; unde bene subdiiur in conlexiu: < Mares
    -qiiando usque ad plefiam intelligentiam sanctarum < tanturii stirpis Aaron coftiedent iliud : > namriia-
    Scripturarum difficultales explanaf Igriis vero isle, res bic sapientiores et foriiores inielliguntur, a
    qtiiniinquani deficil in allari, sed perpetuo ardere quibus Dei inandata melius percipiuntuf, el religio-
    convenil, inlermissae dileciionis iu corde fidelium sius observantur, islis enim tanlum disculere et
    ariiorenr impoiriT: si enim hic ignis ab iiitellectu scire licet, quse reliquis audire non permitiitur.
    abfuerit, omne prorsus sacerdotis oflicium inutile Deinde sequilur : « Oninis qui tetigerit illa, sancli-
    erii. In hoc ergo sacerdos diligenier siudeat ut < ficabitur. » Firmiter riamque tangit, qui quae fide-
    ainoris ignem conlinuo nulriat, el per singulos dies litercredit, opere exercet; credere enini tanium
    ligna subjicial; recordetuf scilicel Dei misericordise, videre esl; agere vero quod credifur, tangere est.
    recordelur quid fecerit et qnid diligenlibus se Seqiiitur :
    -prsebere promiserit. His enim „ et similibus ligiris « Loculus est Dominus ad Moysen, dicens : Haec
    de sanctarum Scripturaruni silva collectis ignis iste « est oblaiio Aaron et filiorum ejus, quamofferre
    succendiiur, el in Dei dileclionem maxime inflam- « debent Domino in die unctioriis suae. Decimam.
    nialur. Super liiinc igitur iguem, o sacerdos, pone « pariem ephi offerent similse in sacrificio sempi-
    holocaustum, ut immoles Deo sacrificium laudis; IB « lerno, medium ejus mane, et mediuni vespere.quae
    hic est eniiri adeps pacificortim , cujus piiigttediiie « in sartagine oleo consjiersa frigetur. » Si enim per
    Deuiii deiimlces. Iste est ignis pcrpetuus,' qui nun- Aaron et filios ejus, episcopos el sacerdotesintelli-
    quani deficiel in altare, quia « aquae multae non giiiius, utique ad episcopos el sacerdoles hsec obla-
    'possuiii exsiiiiguerecharitaiem(CaH(. vm, 7). > - tiopertinere videtur. Hanc autem offerre debent iii
    , « Ilsec est lcx sacrificii, et libamentorum, quac die unclionis suse, id est Omniiempore.vilae suse;
    « offereiiffilii Aaron coram Doraino, eleoram altari. unde et in saCrificio seiripiierno offerri prsecipilur.
    < Tollel sacerdos pugillum similae, 137 qiuBco»- Non enim in sempilernuni offertur, quod uno tantum
    < spersa esloleo, el totuni thus, quod super siinilam die offertur, nisi ipse unus dies sempiternus intelli-
    < positumest, adolebil illiiclin altari, in luonumeriluin galur. Non igilur uno, sed o.nini die episcopiis et
    « odoris suavissimi Doniiiio. Reliquamparlem sirai- sacerdosinungi et sanctificari, et seipso meliof fieri
    "« lae coniedei Aaron cuni filiis suis, absque fer- debet. Offerunt similae deciniam panem ephi. Qiiid
    « inenlo,,'el comedei eam in loco sanclotabernaculi. » enim per siriiilam, nisi sacerdoiis carnem inielligi-
    lmer sacrificiuiii et libamen nulla qusefenda est n»us? Quse dum conipunctioiiis mola leritur, etaffli-
    distinctio, ctini uria ntiique eademque sil significa- (r gitur, suo bono exemplo, quasi qiiodam cibo csele-
    tio. Nam, cum antiquitus sacrificia fierent ex simila, ros nutrit. Qui aulem partem decimani oftert, sc-
    statiin libamina cranl Deo gratissima. Per frlios ipsum penitus Offert, quia oranis bomo decima est.
    auietn Aaron, quibiis lisecde libaniiuibus injungun- Unde ei drachma decima in Evangelio appellaiur.
    tur, bene Ecclesiae episcopi et saccrdoles designan- De Levi quoque Apostolus ait: « Qui decimas acci-
    Tur, qui ideo corain Doniino libamina hacc offerfe pil, decimalus esl (Rebr. Vn, 9). > Merilo igitur filii
    dicuiiiur, qtiia in Dei prsesenlia semper exislunt, el Aarori decimaevocantiir. Sed quia ruane el vespefe
    inlerna ejiis illuslratioiie illuiriinantur. Quid aulem diein et nocleiii significanl," medium suae oblationis
    sit per siniiiani, per llius el per oleuin sigiiificaltim, liiane et medium vespere sacerdos offerre debet; ttt
    jara capiie superiorc niaiiei exposiliim. Ideoaulem die ac nocte el Pnini tempore ab hae iriimolaiione
    iion lotani similam, scd pleimni pugillum sacerdos non desislat. t>e qua adhuc subdilui' : « Quse in
    imniolare jubetur , ut divinorum secreloruin ea « sartagine oleoconspersa frigitur. > Qualiler auleni
    -tantuiiimodo populo piaedicando rcvelet, quae ejus incordis sarlagine hsec oblalio siiperrise unctionis
    inielligenliie suflicere posse cognoscet; reliquam oleo conspersa frigilur, illi soli intelligunt, qui eam
    vero Aaroii, el filii ej'us comedere praecipiuu.lur; id offerre consueveriuit. Poslquain autera haec frixura
    esl illi soli, qui' iirsacris voltiminibus semper slu-j -. igne spiritus ferventius incalescere incipit , jam
    dendo exercilaiuur. Absque fermeiilo autem illain quasi exlra se, ei qiiodain niodo allius hoinoelevatus,
    coniedere, quid aliud est, uisi mysleria haec sine stise dilionis non esse videiur. Offert auiem eam ca-
    pravitaii.s errore et percipere et docere. Hoc autem lidain in odorem suavissiinum Doniino sacer;'os, qui
    noii u.bicuiique, sed in loco sancluarii labernaculi patri jure successeril. Et tota oblaiio cremabiluriii
    comedere jubentur, id esl in loco secrelo, ubi ab allari'; omne enini sacrificium sacerdolum igne
    incapacibus non audianlur; quod quidetii lunc sacer- consumatiif, nec quisquaiii comedel ex eo, et boc
    doles faciunt, quando inter se solos de legisdoctrina qiiidem melius sentierido, qiiam exponendo intelli-
    cl praeceplis disputanl. Ipsi eiiim sunl sancluaria et giirius. Non enim potest calida non esse, quaeigne
    Dei labernacula, in quibus baec omnia bene manent spirilus uiidiqne circumdala, tota crematur , tola
    occiilta ; el quia eliam pars biijus similaead fidci sa- frigilur et l"la pleo pefuucta igne coiisumilur.
    crainenium perlinere videfur, ideo lola sine fcrinen- Quod autem ail: « Nec quisqiiam comedei ex eo, t
    lo et cofriipiione comeili prsecipiiur, ne forle ctini ad hoc valere puio, ul non ob sui ostentalionem,
    quis incatiie comedit, in locum aliquem incidat, quod liypocritae faciunt, sed in secrelo et in cordis
    quem si anima prave intelligal, "c.rrofis"'periculo se secretario lam sanciam oblationcm sacerdos DomiTio
    401 EXPOSITIOIN LEVITIC. JOS
    offerat. kanc ergo offerre debet, cum et tempore A ' ctuario nori comedetur, sed comburctur igni: >
    et loco meris ejus supcrnse vacat conleuiplalioni. igni utique passionis. Hoc autem Apostpli lesfimonip
    Sequituf: sufficienter superius expositum est. Sequitur:
    « Isla est lex hostiae pro peccato. In loco ubi
    « offertur bolocauslum iramolabitur coram Doniino. CAPUT \TI.
    « Sanctum sanclorum est. Sacerdos qui offert, co- < Hsec quoqueesllex hoslise pro delicio, Saiicia"
    « medet eum in loco sanclo, in atrio labernaculi. « sanclorum est: idcirco ubi iliaciabilur liolocati-
    « Quidquid letigerit carnes ejus, sanctificabilur. Si « stuiri, niaclabilur et victimapro delicto : saiiguis
    « de sanguine illius vestis fueril aspersa, lavabitur « ejus per gyrum allaris fundelur. Offerent ex ca
    « iu loco sancio : vas auteni fictile in quo cocla « caudam et adipem, qui operit vitalia, duos "re-
    < est, conffingetur : quod si seneum fuerit, de- « nunculos et piiiguedinem, quae juxla illa est,
    « fricabitur et lavabitur aqua. Qninis enim mas- « rciiculumqiie jecoris cuni renunculis , et ado-
    « culus de genere sacerdolali vescetur carnibus « lebit ea sacerdos super altare: incerisum cst
    « ejiis, quia Sanctum sanctorum est. » 138 Hanc < Dominopro delicto. Oniiiis masculus de sacerdo-
    enim bosliam , qua peccata solvniilur , qiiam « tali genere in loco sancto yescelur bis camibus,
    soli sacerdoti et masculis de genere ejus come- B « qnia Sanctuin saiictoruin est. Sicut pro peccato
    dere licet, illam esse iillelligo, quae quoiidie in « offerlur boslia, ita el pro delicio, utriiisquehostise
    saiicla Ecclesia a sacerdolibus immplalur. Masculus « lex una erit. » Quamvis enini peccatum atque
    enim isle non sexu, sed fide, sapientia, forliiudine delictnm saepe indifferenier pro eodem ponaiuur,
    et constanlia indicalur, qrii non serpenti facile cre- differt famen peccalum a delicto. Facere enirti con-
    dat, ul haereticis succumbat. « Qui ietigerit cames tra mandaluni peccatum est; iion facere vero q'.iod
    ejus sanclificabitur; » boc est enim, ui.ipse Do- niandatum prsecepil, delictuin. Qui enim ocCidil, "
    minusait: < Qni raanducat meam carnem, el bibit contra niandalum facit, quo dicitur : « Non oceides
    meum saiiguinem, habet vitam aeternani (Joan. vi, (Exod.xx,l)_Y).>Qui vero pairein, et malreni non hoiio-
    55).»—« Side sanguine illiusfuerit conspersa, lava- rat, mandaium negligit, et derelinquii, quo jubetur :
    bitur aqua. > Ut quid enira vestis aqua Jayalur, quse « Honorapatremei niairem (ibid.,12).>"Undedeliclum
    lactu sanguinis sanctilicata est ? nisi quia sola Chri- quasi dereliclum dicividelur, ab eo quod mandalum
    sti sanguinis asperstone miindanUir qui in S. Ec- derelinquatur. Elquia ulriusque hostiaeesl lex una,
    clesia aqua baplismalis regenerantur. Ideoquede. utriusque hosiisesii exposilio una. Cujus videlicet
    Salvatoris nostri latere sanguis simul cum aqua ma- bosliaesanguis fundilur per gyrura aliaris, ulsemper
    navit. Vas aulem ficiile, in quo cocla est frangiiur: " corda nostra in Christi sanguine natent el nunquam
    seheum autem fricatur et lavalur aqua : nos enira passionis ejus obliviscamur. Unde etiam el c.iudam'
    vasasumus, in quibusCbrisli carocoquitur, si tamen ejus offerre jubemur; ultiina enim cofporis pars
    ipsius passionis memores suuiu.s. Unde ipse ait: cattda esl, quarn ipse quoque Salvalor offerens, ait:"
    « Hoc facite in meam cominemoralionem (7 Cor. xi, «Consuinmatuni est: > et stalim, inquit evangelista,
    24). » QuodApostolus exposuit, dicens : < Quolies- < inclinato capiie eraisit spiritiun (Joan. xix, 50).»
    cunque enim manducabitis panem lituic,_elcalicem Hujus ergo finis, liujus exlreinilalis, liujus caudse
    bibetis, morterri Domini annuntiabilis, donecveniat semper memores sinius, iu qua Christus pro nohis
    (ibid., 26). » Nos ergo frangi, nos fricari, nos la- spiritiim emlsil: offeramus adipem, pinguedinem
    vari deberiius: unum enim idemqtie hsec tria signi- ei renes ejus; dicamus, prsedicenius et laudeiiius
    ficant. Qui enim pcenitentia et compunctione aflli- . pieiaiem, misericordiam, castiiaiem et coiilirieiiliain
    giiur et maceratur, ille liliqueet frangilur, et fri- ejus. Hoc est enim sacrificium Jaudis. < Et sacrifi-
    catur, et^lavatur. Idem auiem ipsi secundum aliud cium laudis, inquil, honorificabit nie (Psai. XLIX,
    el aliud, et ficlilia vasa sumus el aenea ; ficlilia qui- 25). >Breviter isia transcurrimus, quoniarii facile
    dera, quia de lerra ; undjii Aposlolus : « Habenius T\ per supradicta inlelligi possunt. Sequilur :
    thesaurum istum iii vasis fictilibus (77 Cor. iv, 7); > < Sacerdos, qui offert yictimam holocausli, ha-
    senea ve.ro, quia in Dei laudibus clare personamus ; < bebit pellera ejus, et omne sacrificium siinilse,
    nihil eniui asre clarius sonat. Et de bac quidem « quod eoquituf iu clibano, et quidquid in craticula,
    bostia, quse in Chfisli comiiiemorationem mirabiliter < vel insartagirte prseparalur, ejus efit sacefdotis a
    fit, comedere licel; de illa vero quam ipse Jesus in « quo offeftur, sive oleo conspersa sit, sive arida
    ara crucis obtulit, nulli secundum se eomedere « fuerit, cunctis filiis Aaron aeqiia raensura per sin-
    licet. Quod sepluaginla discipuli male iiifelligentes « gulos dividelur. > Hocaudiant impofturii et insa-
    cum Cbrislus carnem suam eis offerret ad niandu- tiabiles sacerdoies, qui expensas ecclesiasticas cuni
    canduiii scandalizali abiere retrprsurii; corporaliler caeleris parliri refugiunt. Sed quia per victimam
    enira carnem Chrisli, quam videbant, non irt sacra- Ghrisli Dei verbum et Dei sapientiam intelligimus,'.
    nienlo, sed in frusta coiicisam se comedere debere quid per pellem, nisiJitlefam, qua spifitualis intel-
    arbilrabantur; de qua el subdilur : «'Hoslia eiiliii ligentia tegitur, significamus ? Sicut enlm qiiondaiir
    <"quaecseditur pro peccalo, cujus sanguis infertur verbum et sapientia- Dei latebal in carne, sic et
    < in tabernaculum testimonii ad expiandum.in san- niodo nisi subtracla pelle, et litierse.velamine; no»
    403 S. BRUNONTSEPISCOPI SIGNIENSIS .104
    apparet. Sacerdos ergo, qui offeri victimam, liabe-1A < Si voio vel sponte quisqiiam obtulerifbosliam,
    bit pellem ejiis. Quod si de Caipha, qui Christum « eadem simililer edelur die. Sed et si quid in cra-
    morti tradidil, iiitelligatur, perspicuum est; nam et « stinum remanserit, vesci licilum est: quidquid au-
    ipse sicut et caeleri Judaei, nihil nisi pellem et litte- « tem lerlius invenerit dies, ignis absumet. Si quis de
    ram in divina Scriplura considerabat. Nobis quoque « carnibus viclimse pacificorum die lerlia comede-
    pellis ista valde necessaria est, 139 quoniam nisi « rit, irrila ftet oblatio, nec proderil offerenli; quiu
    pelle cognita, carnes difficiliter comeduntur. ln « potius qusecunque aniraa tali se edulio caiitamina-
    promptu ergo el in poteslale pellem, litierarn et « verit, praevaricationis rea erit.» Haec eleniin ho-
    liisloriam semper habemus- Sequilur : stia, sicut et superior Christum significat : Chri-
    < Haecest lex hostiae pacificorum, quae offertiir slus eniin et volo, et spontc seipsum oblulii: voio
    < Domino; si pro gratiarum actione fuerit oblalio, quidem, quia sic disposuerat, sie ardinaverat, sic
    < offerent panes absque fermenloconspersos. oleo, et ipse de se anie lempora praedestinaverat; sponte
    < lagana azyma uncla oleo, coctamque similam, et vero, quia omnipolens est. Sed qui sunt hi duo
    < collyridas oleiadmislione conspersas.» Quia enim dies, in quibus has carnes edere licet? Et qui esl dies
    oranibus hostiis pacificatur Deus, pene omnes hostiae leiTius in quo comedere non licel? Ego quidem duos
    pacificorum dici possunl. Si aulera pro graliarum B ] dies, duo Tcstamenta intelligo, in quibus nimirum
    actione fiunt oblaliones (257), ut pro lantis ab eo hse carnes comedunlur, quia eorum revelatione,
    susceptis beneficiis Doraino gralias agere velimus, illuminatione atque doclrina creduiiturclintelligun-
    offeramus panes et lagana similsmque coctam lur. Priinus enim dies Iiber isle est, qui nos modo
    aique collyridas; omnia aulem azyma et sine fer- ista docet, quo docenle Moyses et Aaron, et multi
    inento, oniiiia insuper oleo peruiicta. Nos enim alii Cbrisli carnem comederunt. Secundus vero diea
    ipsi haec pmnia sunius. De nohis -e.nimApostolus Evangelium est, in quo iiiulio manifestius Christus
    dicil: « Expurgale vetus fermeiilum, ut silis nova immolatur el creditur, manducatur et bibitiir. Ve-
    ccnspersio, sicut estis azymi (7 Cor. v, 7). > Si niariius nuncad lertium diem ; sed non coinedamus
    ergo azynii sumus, si incorriipli et sinceri sumus, in co, ut non credaraus ei, quia len.ebrosus est; sine
    offeramus Deo nos ipsos, ul Dei iraago reddatur sole et luraine est, caecus lolus et erroneus est.. Per
    Deo; tali enim cibo delectalur Deus, sicul esca dia- hunc enim pravam hsereticorum doctrinaui inlelli-
    boli sunt peccalores, ita et sancti sunt cibus Dei, giinus, in qua multse de Chrisio sonant blasplierai;e.
    ouiiies oleo peruncli, omnes Spiritus sancti gralia Si quis ergo secundum hanc doctrinam Chrisluni .
    «ielibuli, omnes. Dei misericordia perfusi. Sequi- iminofaverit, crediderit et comederit, nihil ei pro-
    tur : - C derii: quin polius quaecimque anima tali se edulio
    < Panes quoque fernient.alos, cum hoslia gratia- coiiiaminaveril; et bis credendo, erravefit, praevari-
    « rum, quse immolalur pro pacificis, ex quibus unus cationis rea erit. Talis enim dies Berengarius qui-
    < pro primiliis ofleretur Doroino, et erit sacerdotis, dera exstitii, qui dc corporeet sanguiue Chrisli pbi-
    « qui fundet bostiaa sanguinem : ctijus carnes eadem losophice dispulaiido ad iinpossibilia nos duceba.l.
    < eomedenlur die, nec remanebit ex eis quidquam, Nos lamen, quoJ ralione non coinprebendinius,
    « usque mane. > Qui siinl isli panes fermentati, quii igne spiritus ct charitatis absumimiis, el iion tan-
    cum hostia gratiarum offeriinfur? miruin si non sunt. luin argumenlis, qttaiii sanctoium lidei elauclorita-
    duo illi latrones, qui simul cuin Doinino sunl cruci- libus credimus. Unde et hi.c dicilur : < Quidquid
    fixi : < Ex quibus utitis pro prirailiis offerelur Do- auteni lertius invenerit dies, ignis ahsmnel. » In.
    mino : » pro primiiiis quidem, quia in Christi pas- quibus enim haereticis ratione el argumeriiis resi-
    sione ipse prius cre.Iidil; unde el a Domino audire; stere non possumus, fide, et auctoritale, elcharilalis.
    jneruit: < IJodie nieciim eris in paradiso.(L.we.xxm, igne resistinius. Sequilur:
    43). » Hoc est enim qtiod ail; < Et erit sacerdotis, < Caro, quae aliquid tetigerit iminuiidum. non co-
    qui fundet hostiae sangiiineiii. » Ulius enim sacer- < raedelur, sed comburetiir igni : qui fuefil mun-
    dotis est iste panis, qni non aliuni, nisi propriumi v < ilus vescetur exea.» Qui enim haereticis credide-^
    pro nohis sanguinem fiidit, cujus carnes comeden- rit, non in Ecclesise corpus trajicielur; sed igni
    tur eadem die. Qua die? Ea utique qua hoslia ofle- seterno comburelur. Quid eniin sit immuridum la.n-
    reiur. Omni ergo die coiiiedeiitur,siquidem omni diej gere, jam superius exposiluio est:.
    bostia offertur. Quid est ergo quod sequilur: <Nece « Aiiiraa polluta, quse ederit de carnibus hostiae
    renianebit ex eis quidquarn usque marie? » QuidJ « pacificoriim, quae oblalaesl Domino, peribit de
    est hoc mane? hujus utique nociis, huj'us vilae e « populis suis (258). Ei quse leligerii imniundiiiam
    iinis, et illius diei inilium quo sol jusliliae orietur : « liomiuis, vel j'uraenti, sive oninisrei, quse polluere
    lunc non erit teinpus bas carnes comedendi; tiincc « potest, et cofhederit de lmjusmodi carnibus inter-
    iion erit lenipus ad fidenrconverteHdi. Credere eniiii:i « ibitde 140 populis suis. » Hoc enim breviter
    comedere est. Vis has carnes comcdere ? crede cti. Apostolus exposuit, dicens : « Qui enim niandiical,
    roanducasti. Sequitur. ei bibil indigne, jTidiciuni sibi nianducal el bibit,
    (257) Cod. Casin. fuerit oblatio.
    (238) Cod. bibl. Moiii. Ainial. peribil de populo epis, ita elinfra.
    405 --•' EXPOSITIO IN1EVIT1C. 406
    « non dijudicans corpus Doniini (7 Cor. xi, 29J. »\A < et sanguinem filiprum Aaron, i.pse.habebii et
    Breviler exposnimus, quia vigilanlibus loquiniur, et < armum dexlrum in porlione sua. Pecluscnluiri
    solis masculis dc genere Aaron tradere disposui- < eniin elationis et armum separalionis tuli a filiis
    mns. « Israel de hosliis eorum pacificis, etdedi Aaron
    < LocuiusquP esf Dominiis ad Moysen, dicens: « ac filiis ej"uslege perpelua ab onini populo Is-
    < Loquere filiis Israel: Adipera bovis, el ovis, el ca- < rael. »Ideo enim arnius dexler sncerdotibns
    « prae -non comedetis. Adijiem cadaveris morlicini, dalur, quoniam fortes esse debent ad aliorum
    < el ej'us animalis quod a bestia caplum est, babe- ferenda peccala. Dalur eis et peclusculum, quo-
    « bilis in usus varios.-Si quis adipem, qui offerri niam qui aliorum pectora repleril, sine peciore
    « debel in incensum Domini, coniederil, pefibit de esse non debent, Quasi igitur adpeclus suiim, quasi
    « populo suo. Sanguinem quoque onuiis animalis ad sapientiae secrelariuni, totus ad eospopulus cur-
    < non sumeiis (259) in cibum, tam de avibus, quam raf, el inde sitiens bibai. Hoc enim ralionale, quo-
    <~de pecoribus. Omnis eniin aninia, quse ederit que etsuperlmmerale significant. Pectusculuni eniin
    < sanguinem, peribiidepopulis suis. » Haee autem elatioriis eiarmuni separaiionis sic dicii, quasi pe-
    quamvis superius sufiicienler expbsiia sint,pauca clusculum elalum, el armum separaluin. Quod'au-
    lamen de his dicamus. Hic enim non de adipe carnis, " lem seqriitur : < flaec esl unclio Aaron et filiofurir
    sed de adipe animse dicere videtur. Aniniae auiem « ejus in caeremoniis Domini die, qua obtulit eos
    adeps aique pinguedo, sapientia, frdes, cliarilas, i Moyses, » eic. Tilulus est eorum, quse sequuii-
    cseteraeqne virlules sunt; pinguis enim est. illa ani- tur.
    ma, quse his abundat, sicuf econtrario macra est, CAPUT vm.
    quse isia non habel. Sanguis enirri pro anima poni- < Loculusque est Domiuus ad Moysen, dicens :
    tur, quoniam sedes animse sanguis est. Unde in hoc « To.lleAaron ciim filiis suis, vesles eorum, ei un-
    eodem Iibro in sequenlibus dicitur : Anima omnis « cliouis oleum, vitulum pro peceato, duos arietes,.
    carnis in saugtiine (260) esi. Inlerdicil igilur Domi- « canistrum cum azyniis, el congregabis oninein
    nus adipem, et sanguinem comedere, secundum « coatuin ad oslium labernaculi. Fecit Moyses, ut
    iUam signifieationem , qna dicilur : « Quia come- « Donnnus imperavit. Congregalaqiie orani lurba
    derunt Jacob ( Psal. LXXVIII , 7 ). > Sic enini < ante fores, aif: Isle esl serino, queni jussit Do-
    comedere, quid aliud est, nisi persequi, perdere et > niinus fieri. Siatimque obtulil Aaroii el duos filios
    occidere? Magnum ergo peccalum est adipem et < ejus. Cumque lavissel eos, vestivil ponlificein su-
    sanguinem comedere. Adipem autem morlicini, et a _ < biicula linea, accingeiis eum balleo, et inducus'
    beslia eapii anunalis in varios usus habefe licet; « luiiica liyaciiithina, eldesuper humerale iniposuit,
    quia haereticorum el pbilosophorum scienlia ssepe « ijuod asiringens cingulo apiavit rationali, in quo
    nobis in iuultis utilis est. S:epe eriim nobis Aristo- « eral doctrina et verilas : cidari quoque texit ca-
    telis, Priscianis et Origenis scientia necessaria est. <7put, et super eam conlra fronteiri posuit laminam _
    Sequilur : « aurearn consecralain in sanctificaiipnem, sicut
    < Qui offeri viclimara pacificorum Domino, offerut < praeceperat ei Dominus. Tulil elunclionis oleuni
    < simul et sacrificium, id est libanienla ejus. Tenebit < quo linivil labernaculura cmn omni supelleclili
    < manibus adipera hosliae et peclusculum. Cumque « sua. > Quid enim Aaron cum filiis, qnid vitu-
    < ariibo oblata Domino consecraverit, tradat sacer- lus, et duo arietes, quid unclionis oleum, et ve-
    < doii qui adolebit adipem super allarc. Pecluscu- stes, et caelera, quae hic einimerantur, significel,
    « lum-auteinerit Aafon el filiofum ej'us. » Pacifi- diiigenter satis, et ainplein Exodo exposuimus. De
    corum enim oinnis victima, quia Deiim nobis paci- vllulo, el duobus arielibus breviter hic aliquid dica-
    ficamus; libamenla vero omne azymum inlelligirtius. mus. < Obtulit, inquil, viiiiluni pro peccalo; cumqiie
    Non efgo sine libamehlis pacificorum victitria offe- < posuissenl Aaron, et filij ejus riiaiiiis suas, immo-
    ratur, quia non proderit hoslia, quae oblala non ftie- „ < Javileum hauriens sanguinem, ellincto digitd le-
    ril in azymis sincerilalis et verilalis. Sed quid est < tigit corriua altaris per gyruiu. Quo expiato, 141
    quod adipem alque pectusculum, quod homo Deo < et sauclificalo, fudit reliquuiii sanguinem ad fim-
    consecravit et devovit, sacerdoli Dominus tradere « damenta ej'us. Adipem aulem, qui erat super viia-
    jubet? Vull enim Dominus ut pectora riostra sacer- < lia, et reticulum jecoris, duosque reriunculos cuni
    dolibus demus atque aperiamus, qualenus eorum < arvinulis suis, adolebif super allare, vituliim ctini
    consiliis, et doctrina rejileantur. Demus eis adipem < pelle, cariiibus, et litno cremans extra castra,
    nostrum, confileamur eis peccala iioslra ; dicainus « sicut praeceperat Dominus. > Vilulus enim iste,
    eis quid inale pinguis lasciviendo feceril caro noslra. qui pfo peccato offerlur, Cbristiis Doniinus nosler
    Ipsoruni est adolere adipcni, ipsorum cst incendere esl. pronostris iniquitalibusiiiimolatus, supercaput
    cl delere peccala. ejus Aaron et filii ejus nianus posuerunt, quia ponti-
    - « Armus
    qrioque dexter, dc pacificorurii hostiis fices et sacerdotes scfibse et Pharisaei in eiim manus
    < cedef in primiiias sacerdoii. Qui Obtulefit adipem, mitlere, et Deum negare non limuerunt. Cuj'us san-
    (259) Idem cod. M. A. non sumaiis. ..';.. animae dicebatu-r : modo de sede aniniae varie dispu- .".
    (260) Juxla velerem opinipnem sanguis sedes lalur. Plures conveniunt, quod sil in cerebro.
    " 408
    «C7 S. BRUNONIS EPISCOPI SIGNIENSIS
    cum dtcercl : « 0 stulli el lardi
    gninis pars allaris cornua langit, pars ad fundamen- A qttidem faciebat,
    tum ejus fmiditiir, quoiiiain et Cbristi sanguinis pars corde ad credendum in omnibus, qnse locuii sunt
    crucis cornua cruentavit, pars ad irna decurrendo prophelse : nonne sic oportuit Christum pali?»(Luc.
    dsfluxit. Adep.s vero omnisque ejus pinguedo adole- xxiv, 25.) Turpe enim, et inhoneslum, et vnlde
    tur super allare, quatentis illud propheliciim adim- horribile videbatur eis, Dei Filiuin pati et mori po-
    jdoatur : « Memor sil Domimis omnis sacrificii, et tuisse. Sequitur auiem lerlium sacrificium, in quo
    Lolocaiistum suuiii pingue fiat (Psal. xix, 4). » 0 instruimur, qualiicr episcopi el sacerdotes conse-
    pingue sacrificium, cujus odore nuindus repletuv, et cfari debeant.
    omnis segritudo sanalur! Vitulus atilem cura pelle, « Obtulit, inquil, el arielerii secundum in conse-
    et carnibus el fimo cr.ematur exlra castra, quia « cralione sacerdolum; posuerunl super capulillius
    Jesus, ut Apostolus ait : « Ut sauciificaret per « Aaroii ei filii ejus maiius suas. Quem cum immo-
    suum sanguinem populum extra caslra passus esl « lasselMoyses, sumens de sanguine letigit exlre-
    (Hebr. xin, 12). > Hsec de vitulo. Nunc deariete « mum auriculse dexterae Aaron, etpollicem manus
    videamus: « ej'us simililer et pedis, oblulit et filios Aarou.
    « Qbtulit et arietem in holocauslum, super cujiis « Cumque de sangiiine arielis imniolati letigisset
    < caput cum imposnissent Aaron et filii ejus ma- ^ « extremum auriculae singulorum dexterse, et polli-
    « nus, immolavit eum, el fudil sanguinem ejus su- < ces nianus, et pedis dexteri reliquiim super altare
    .« per altaris circuilum, ipsumque arietem iiifrusla « per circuitum fudit. » Moyses enini hoc in ioco,
    « concidens, caput ejus et arlus, et adipem adole- qui sacerdotes consecrat, aliquem pontificem signi-
    « vit igni.iptis prius" intestinis, et pedibus, totum- ficarepotest, cffjus minislerio cpiscopi et sacerdotes
    « quc siinul arietem incendil super aliare, eo quod consecrantur. IJic autem in principio consecratioiiis
    « essetholocausium suavissimi odoris Domino, sicut oiTerl arietem, si eos qui consecrandi sunt, tle fide
    « praeceperat ci. > Hoc aulem est illud holocausium, Christi plenissime instrual. Unde et iidera ipsi su-
    qupd quotidie in sancia Ecclesia fit. Offert enirn per caput arietis manus ponunt, quia orania, de
    Moyses, id esl Chrislus, arietem in holocaustum, quibus inlerrogantur, se credere quodammodo jn-*
    quoniam et si sacerdotum minislerio fiat, ipse ta- ranl et confiteniur. Tangit auiem poniifex de arie-
    iiien earnerii et sanguiiiem suuminimolalet sacrifi- tis sanguine aures, manus et pedes dexleros singu-
    cat. Non enim sacerdotis, sed ipsius vox est, quse loriirn, ut Christi sanguine eorum audilus operatio
    dicit: « Hoc esl. eorpus meum, et: Hic est calix el prsedicaiio mundelur et sancfificetur, ut habeant
    ISovi Tesiamenii in meo sanguine, qui pro vobis et -. aures audiendi, el sanclificaias ad bene agendum et
    pro raultis effundetitr in reinissionem peccatorum Christi corpus conficiendum, ut sinl eorum pedes
    (Luc. xxit, 19,20).» Hac enim voce totum sacriiiciuin' speciosi a'd evangelizandum pacein, et ad evangeli-
    immolatur, et.sariclificalur. Unde el subditur: « Su- zandum bona. Tangunlur aulem in exlremiiatibus,
    « per caput ej'us cum imposuisset Aaron et fiJii ej"us quoniam non qui ctepit, sed « qui perseveraverit
    < manus, immolavii eum. > Aaron et filii ejusma- usque in finem, bic salvus erit (Matlh. x, 22). >
    num imponunt, el Moyses imraolat, quoniaiii el si Reliquuni autem sanguinem fundit super altare cor-
    ponlifices, el sacerdptes snper Cbristi corpus et san- dis eorum per circnilum, ut semper Ghristi passio-
    guinei» nianus expansas et elevatas habeant, unns nis mempres lollaiil crucem suam, et sequaiilureum.
    tamen esipontifexjesus.qui sanciifical elbenedicii, Sequilur:
    ciijus virtnle ineffabili in sui corporis sanguinisque < Adipem vero, el caudam omnemque pinguedi-
    subslaiiliam, panis et vinum convertitur. Fudilati- « nem, quae. operil inlestina, feficulumque 142
    tem sangtiinera cjus per altaris circuitnm, quouiain « jecoris, el duos renes cum adipibus suis, ei ar-
    el, Chrislus sutim sanguineiii nobis obtulit ati biben- « mo dextro separayit. Tpllens autem de cani-
    dum: altare enim Ecclesia est, quseChristi sangnine « slrp azymorum, quod eral coram Domino, panes
    tpta aspergitur el inebriatur. Arietem aulem ipsum J « absque fermento, et collyridam conspersam oleo,
    iii frusla concideiis, arliis ej"us,adipem et pedes, lo- « lagana quoque posuil super adipes , et arnmm
    lis prius inleslinia, Christus Dominus adolebat, el « dexterum, tradens simul omnla Aaron et filiis
    sujier altare ineendebat, quando incipiens a Moyse « ejus. > Quid enim per canistrnra, in quo sunt pa-_-
    el cifiieris prophetis interpretabalur duobus disci- nes azyrai, nisi Iiunc librum, et caetera sacrarum'
    pulis siiis Scriptufas, quae de ipso eranl, unde ipsi Scripturarum volumina intelligimus? in quibus uti-
    qiioque sui cordis allare, holocauslo supraposito, que singulae sentenliae, et panes, et collyridae de la--
    iirdere .seiilienles, dicebant: « Nonne cor nosiruin gana sufit, quibus luilriuiilur; quse quoniam miseri>
    ardens erat in nobis, dinn loquerelur in via, et ape- cordiam praedicant, ct nihil erroris in se habeni,
    riretnobis Seripturas? » (Luc. xxiv, 52.) Ineipiens inerilo el oleo conspersse, el azymae esse dicuntur..
    eiiim a Moyse, fpnasse hiec eadera saciificia eis Haec auiem super adipes.et arraura dextrum- ponun-
    exporiebai, in quibus mors et passio ejus tam inani- lur, quoniam quid adipes etarmus dexter significenl
    fcsle significabaiuur, Iiileslina vero lavare, est ea sanclarum Scripiiiraruiii sententiis expotiitur et in»
    qiiae turpia et inhonesla.putabaniur, dalis ratipni- tellijgilurj, Quod aul.em hsec omnia simul composila
    btis, necessaria el lionesia oslendere. Quod ipse Moyses sacerdoiibus Iradidit, hoc significat; quia
    409 EXPOSITIO IN LEVITIC. 410
    poslquani sacerdoles consccrati sircil, de nianu pon- A reliquum est, ignis aosumil, ignis.iuiqne Spirilus
    tificisiibrumacciperedeberit, ul verbi Dei expoiieiidi, saiicli, ignis fidei et charilalis, qui nos hoc saepe
    etpraedicandi habeanl potesialem (261). credere facit, quod intelligere non valcinus-
    "« Qul postquam levaverunt ea coram Domino, « De oslio quoque tabernaculi non exibiiis seplcni
    < rursum suscepta de nianibus eorum, adolevit su- « diebus, usque ad diera, quo cbmplcbilur lenipus
    « per altare holocau.sti, eo quod consecraiionisessel « consecralionis veslrse. Seplera enira diebus linimr
    « oblalioinodorem suavilatissacrificiiDomino(262). «"cohsecralip, sicut et imprsesentiariim faclura esi,
    Tuuc illi qui consecranlur, elevantjam dicla coiam « ul rilus sacrificii complefeltir. Die ac nocte mane-
    Dotnino, quando et ore, el cordc cusiodire promit- « bitis in tabernaculo, observanles custodias Domini,
    luni. Irfde vero Mpyses Domiiii vicarius de eoruin * ne moriamini. > Quibus eirim per seplem dies ju-
    inanibus ilerum omnia suscipii, et in odorem suavi - betur non exire de labernaculo (siquidem non sunt
    tati-<super- altare ineendit, significans hoc lotum, dies, nisi seplein) nunquain de labcrnaculo exire
    quod faclura est," Doniino placere, et ipsi suaviter delieut. Hoc enini labernaculum Ecclesia esl. de
    redolere. Sequilur: '
    qua, nisi peccando, nunqiiaiii exeunl sacerdotes;
    « Tulit et pectusculuiii, elevansillud corara Do- -."de hac. aulera pmues hserei.ici pcccando, et
    * niino de ariete consecrationis iii partem suam, B snperbiendo cxieruiit (265). Seplem atupm riie-
    « sicut-prseceperal ei Doiiiiuus; assuinensque un- bus finilur consecratio, quia, quandiu -in. hac
    « giieiiiiim, et sanguinem, qui crat super altare, vila suirius, seinper consecrari, el sauctificari,
    < aspersit Super Aaron ei yeslinienla ejus; etsuper el in melius prolicere debemus. Maiieamus ergo
    <•filiosillius, et vestes eortim. > IJeo eniin Moyses die ac nocte, id est_ onini leiiipore.iii labernaculo^
    sibi pecliisculum vindical, quoniam valentes animo, observeiiius, custodianius quod ipse praccepit,
    ei sapientes pontifices esse deberil/ Magnum enim ue moriamiir. Non eniin liioriuiilur, sed poiius
    pectiis eum habere oponet, qui hsec laiila servare de mortead vitam iranseunt, quiciinque hoetabcr-
    debet ei reponere sacramenia. Sed quare Moyses naculiim bene.custodiunl.
    eoram Doffiino peciiisculum elevat; nisi-ut corda et 143 CAPIJT IX.
    peclora noslra semper sint elevata ad ccelestla con- « Dixil Dorainus atl Aaron : Accede ad altare, et
    lemplanda? Aspergilur uriguenium, et sanguis super ,« inimola pro peccato lilo, offer holocaustum, et
    sacerdoles et vestes eonim, ul iiilerius et exlerius « deprecare pro te, elpro populo. Cunique macla-
    niiindenturetsaiiciificeniur; ut quales suiit iriteriiis, « veris hosliain poptili, pra pro eo, sicul praeccpit
    exterius appareant, ut provideanl "bona jion lantum < Dominus. Staliiiique Aaron accedens ad altare
    corara Deo, sed etiam coram omnibus horirinibus., < imraolavit vilulum pro pcccato suo : cnjus san-
    iingueiituiii enim esl gralia Spirilus saneli. De san- < guiiieni obluleruntei filii sui, in quo tingens digi-
    guinevero Joannes Aposlolus ait: < Qui dilexitnos, < lum tetigit coriiua altaris, elfudil rcsiduum ad
    etlavit nos a peccalis noslris in sanguinc sup (Apoc, < basim ejus. » Haeceiiini oniiiia superius dicia et
    i, S). > Sequitur : exposila sunt. Voluit tamen Moyses post sacerdolum
    < Curiique sanclificasset eos in vesfuu suo prsece- consecrationcm de eis dicere. Aaron antem hoc in
    < prt eis, dicens : Coquite carnes arite fores taber- loco Judaeorum ponlifices significare videlur, qui
    « naculi, et ibi comedite eas : panes quoque conse- pro peccalo suo, suo quidera, quia originali, Chri-
    < crationisedile, qui.posili sunt in canistio, sieul sium Doniinum noslruiii crucifixerunt. Sed ne po-
    < prsecepit mihi Dominus, dicens: Aaron et filii pulus qupque eis subjecfus de Christi, niprte inno-
    < ejus comedent eos; qiiidquid auteiii reliqimni cens pularetur, ideo subdidit: < Cujus sanguinem
    < fueril de carne et panibns ignis absuinei. > Anlc -<..oblulerunt ei filiisui: » Christi quoque sanguinera
    fores enira labernaculi carnes sacerdoles coquiint el ponlilicibtispopuliis offerebat, quando euin accusa-
    comeduntj quia in convenlu; in pceiiitentia el in au- bat, et-r.euni.mor.tis. esse dicebat.el crucifige, cru-
    dilu fideUura divinas Scripturas legentes et expo- D cifige, clamabat. Quoniani aulem saccrdotummachi-
    nentes, cseleros eas coquere et comedere, et inlelli- naiioneChrisli;sanguis fusus esl, ideo digitum in
    gere docent. ld ipsuui auleui et de paniJjus intelligi- sanguine sacerdos linxisse narralur. Quid atilein
    lur, de quibus mpdo superius diximus. Quod auleni cornuaaltaris et basis ejus, quid adeps omnisqiie
    (261) Qiiondam per solam manus impositioneii: de peccalis. Ergo dtim ait sacerdotes peccarid6_exire
    liebat sacerdolum ordiiialio-, posteriori teinporc de Ecclesia, intelligil lanlummodo eosdem exire ae
    addita full uuclio «Jirismatis, et seriuslactus libr: taberiiaculo, ut eodem in loco dicit; nimirum cos
    Evaugeliorum; quem Eugeiiitis IVstatuit in decretc amitiereeam sanclilatem, quse sacerdoii in taber-
    pro Arnieiiis. naculo operanti iiecessaria est. » Hsec saiis abunde
    (262) Ex cod. Casin. supplelur edilio. confirmanlur ex his quae in seq. 12 cap. docet
    (263) Hic Iociis, ubi S. Briiuo ait: < Sacerdotes ideiii commeniaior de Iriplici peccatoriini separa-
    exire de Ecclesia dum peccarit, non eodein niodc lione.; et in cap. 18 commenl. in Ntimcr., et tamlem
    iiiielligendus est, ac cuni de liaerelicis poslea loqui- in exposit. v. 29psal. xvn. « In corpore, iuquit-,
    tur; neque ignoiuin esse Bruiioiii ppleral, peccalo" ecclesiasiico ef boni et riiali, et. jusli et peccalores,
    res etiaui esse nieinbra Ecclesise,-cuin saepein sttpc- el perfecli cl iffipeifecli, ct sapiciues et insioientes
    rioribus dixeril -Cbristianos pcccatores niundandos coniinenlur.->''::-"
    e:se a sacerdotibus, el poeuilentiam ab iis siiniendanj
    iil S. BRUNONISEPISCOPI SIGNTENSIS 412
    pinguedo,quid pellis etcarnes, quae cremanturextra A j < pera antem bovis, et arielis, caudam, renuncu-
    castra, significenl, satis superius expositum est. « losque cuin adipibus suis, et reticuluni jecoris
    Sequitur: « posuerunt supra pectora eorum. > Per bovem
    « Immolavil, et holocausll viclimam, obtuleniiU- enim et arielem, vel Chrislum Doniinum noslrum,
    « queei filii sui sanguinem ejus, quein fudit per al- vel sanclos aposlolos intelligere possumus; hos au-.
    « laris circuitum. Ipsam enini hostiaui in frusta con- lem immolaiiius, quando eorum lormenla et passio=-
    t cisam cum capile, ei nieiiibris singulis obtulerunt, nespraedicamus : liorum aulem sanguinem offerunt
    « quae omnia super allare cremavil igiii, lolis prius nobis filii noslri, quando de eorum passionibusnos
    « aqna iiilestinis et pedibus. > Haec aulemviclima inlerrogant; quem nos quidem super allare cordis
    holocaiisti eadem esl, quae superior ; sacerdos lamen eorum fundimus in circuiluin.omnia eis exponenles,
    rion idem ei banc, el illam offerre videiur ; Uleeiiim et ut pro Ghristo, secundum eortim exempla, mortem
    cum crudelitale; hic vero cum pieiate immolat. non tinieanl, incitantes. Et quia doclorum peciora
    Differt eriim Aaron a seipso ; aliquando enim Jti- qiiaiilo magis quaestionibus premunlur, ianlo plus
    daeonim pontifices, aliquandovero quenilil.elEccle- divina mysleria panduni, ideo super peetora bovis
    sise niinisirum significat. Significat autem ipsum et arielis, adipein, caudam, renunculos oiiiiiemque
    quoque Jesum, sacerdolum oiniiium maxinium. Volo B 1 pingiicdinem posuerunt. Quodam enim modo niihi
    autem, exempli gralia,hanc holocausti victimam ego super peclus bovis caudam, et adipeni ponit ille,
    immolare : offerant ergo mihijfilii mei lmjus victimse qui mcdecauda bovisei adipe inierrogat; donec
    saiigiiiiiem ; offerant eliam ipsam bosliam in frusla eniin ei satisfaciam, peclus et cor ineuni non parvo
    concisam, simul cuni capite, ct singulis merabris. pondere premiiur et faiigatur. Quid autera isla si-
    Sed quomodo offerent? Vis audire quomodo ? Ve- gnificent, jam superius diclum est. Sequilur :
    niaiii ad me, inlerrogent quid sanguis iste significel: i Et armos dexteros separavit Aaron, elevans
    hoc esl eiriin saiiguinem offerre. Inierrogent eliara «coram Dpmino, siculprseceperal Moyses.» 144 Se-
    el
    quid significet hostia, quid frusta, quid capul cae- paral quidem, quia sui sunt. llli enim armus est
    tcra lnembra ? Quse omnia si ego singnlar-iler eis
    necessarius, qui loluni pondus et tolius populi
    exposuero, lunc super eorum cordis allare hosliam peccala ferre debet. Elevat autem coram Domii.o,
    iinniolo, aique in amorein Chrisli, fide et dileclione utnon sua quxrat, sed quse Jesu Chrisii, ut cum
    cos accendo. Hsec quoque" jam superius exposila dical: « Vivo ego, jam lioiiego, vivit veroin
    Apostolo
    stint. Seqnitur : me Chrislus (Galat. n, 20). > Quod enim sic ait,
    « Et pro peccalo populi offerens mactavil hircum,
    Q membra sua jam non sua sunl, sed ejus, cui ser-
    « expialoque allari fecil holocaustum, adderis in
    viunl. Sequilur autem: « Quod, cornplelis holocati-
    « sacrificio libamenla, quse pariler offeruntur, et
    « slis, Moyses elAaron benedixcrinl populo, appa-
    « adolens ea super altare absque cseremoniis matu-
    » Domini omiii mulliludini; et ecce
    « lini holocausti. > Hircuni enim pro peccalo populi « ruilquegloria esta
    ignis egressus Domino, devoravil holocau-
    offerre, est ipsum populum docere et admoiiere ut « stum el atlipes, qui eranl super altare ; quod cum
    cariiem luxiirianleni et peccatricem poenilentia « vidissent
    lurbae, laudaveruiit Domiiium, rueutes
    coerccal et affligal, neque per illicita vngari per- « iii laciessuas. > Hunc autem ignem fortasse glo-
    miltal; altare vero expiatur, si a pravis cogitatio- riain Doiniiii appellat.
    nibus cor raundelur, quod quideni nisi mundaium
    non CAPUT X.
    fuerit, holocausium in eo acceptabile fieri po-
    lest. Unde Psalmisla ait:« Cormundum creain me, < Arreplisque Nadab el Abiu filii Aaron thuribulis
    Deus (Psal. L, 12). » Libaiiienta vero, qux pariler « posuerunt ignem, Ctincensum desuper, offerenies
    < coram Domino ignem alieiiura, quOd eis praece-
    offeriinitir, panes et cietera azyma intelliguntur.
    Quibits ergp pcenilentiae medicamenlum damus, ut < plum non erat. Egressusque ignis a Domino de-
    vivant in asymls sinceritatis et verilalis admonere „ < voravit eos, el moriui sunl coram Domino. > Hoc .
    debemus. HaecaiiiemPinnia cuslodire jubemur, prse- esi enim, quod Apostolus ail: « Si quis aliter evan-
    ler caeremonias uiatulini holocausli, quse per se gelizavefit vobis, praeter quod audislis el accepislis,
    incen-
    qtiidem inviolabiliter conservari debeni; matutini aiialhema sit (Galat. i, 9). » Ignem enim el
    aulein Iiolocansti cseremonias dicit eas, quas in suni alienum coram -Doinino offerunl, qui ea, quae
    principio fidei noslrae Domino promisimus; quando conlra fidem sunt, elin Dei lege non contineiiltir
    diaoolo, el omnibus pompis, et operibus ejus abre- Eccjesisn praedicant. Talem enini ignem taletnque
    iiunliavimiis. Vera ergo pcenitentia est cuin has incensuin Arius obtulit, ideoque morluus esl et
    nialutiiii holocausli cceremonias observamus, et pro seternis incendiis daranatus.
    praeleritis peccatis caruein auJigimus, et niacera- « Locutus est autem Moyses ad Aaron, et Elea-
    mus,sitamen postea in azymis sinceriialis eivcri- « zarum, etilhamar filios ejus; capita veslra noliie
    laiis vivaraus. Sequitur: « nutlare, et veslimenta veslra nolitescindere, ne
    <Jinriiolavit elbovem alque arielem, lioslias pa- « forte nioriamini. > Hoc autem sigiiuni doloris est
    « cilicas populi. Obtuleruntque ei filii sui sangui- atque trislitiae. De iniquorum vero damnatione lse-
    t nem, quem fudit stiper altare in circuiluni. Adi- laiidiiiii poliiis esl quam dolendum. Undc scripliim
    415 EXPOSITIO IN LEVITIC. 414
    e3t: « Laelabilurjuslus, cum videril vindictain ira- .\ hircuin, qui oblatus fucral, exustum reperit, et inde
    piorum (Psal. LVII',11). »' - irascitur contra sacerdotes, quia eum non comcde-
    « Dixit quoque Dominus ad Aaroii, vinum, el ranl; per hoc enim nescio quid aliud significare
    «' onine quod inebriare poleril, non bibelis lu, et voluerit, nisi quia pffiniientes pro suis peccatis se
    « filii tui, quandointrabiliSin tabefnaculuni tesiimo-' dinliiis affligentes, non despectui et negligeiiliaeha-,
    « iiii,nenioriamini,quiaprsecepiuniestsempiiernum bere, sed hiirailiter et cum lsetitia recipefe et Eccle-
    « in generationes vestras. El ut habealis scienliam siae corpori reconciliare debeinus. Quid est eninr
    < discernendi inler sanctum et profanum , inlef hircum comedere, nisi peccalores Ecclesise recon-
    < pollutuin et murtdum, docealisque filios Israel ciliare? Sicenim Pelrus Aposlolus eos comedebat,'
    < omnia legilima niea, quae locutus esl Dominus ad cui dicilur : < Macla,et raanduca (Act. x, 15). > Hir-
    < eos per manum Moysi. > Haec eliam adiitterarii cus autem exiiriiur, si medicina-modum excedai, et
    inlellecia menlem aedificant. Magmim eiiim pecca- peccalorem desperarefacial. Non ergo exufalur, sed
    lum est ebrielas; prseler boc enini quod seiisuni 145 temperaie hircus iste coqtialur. Huc usipie
    evertit, etiani Juxuriam provocat. Unde Apostolus : de sacrificiis.
    < Nolite inebriari vino, in quo eslluxuria (Hebr. v, CAPUT XI.
    18). > Haecaulem ebrieias corporis est; sed nmllo B « Loculnsque esf Dominus ad Moysen, et Aarcn,
    pej'or est ebrietas meniis. Mens enim noslra ira, « dicens : Dicile filiis Israel -; Hsec sunl animalia,-
    indignalione, odio, superbia, irapletur et inebriatur, « quae comedere debelis de ctinclis aniniauiihus
    quibus utique inebriata facile decipitur, et inter « lerrae. Oiiine, qiiod habet divisain ungulam; et
    sanclum et profanum, inler pollutum el nunidum « ruminal quidem, et habet uiigulam, sed non dividil
    discernere nequit. Nos Crgo, qiiia semper in Dei « eam, sicut camelus et caslera, non comedetis
    tabernaculo sumus, omnera ebrietatem fugere opor- « illud, etinlerimmundh repulabilis : siiiiiliter clioe-
    tet, ne moriainur. « rogrillus ef-lepns immunilus esl, quoniam, eisi
    < Locuiusque est Moyses ad Aaron, el filios cjtis, « ruminet, iingulamtaraen non dividiu Sic et sus,
    < qui residui erant. Tollite sacrificium, quodreman- i qui ungulaindividii etrumiiial. » Dicendum ergp:
    < sit deoblaiione Domini, et comedile illud absque nobis esl quid sit urigiilain dividere, quid riimiiiare,
    < fermento j'uxta altare, quia Sanclum sanclorum qnid comedere. Uiigula eniin esl divina Scriplura,
    « csl.Comedelis auleni jn-Joco sanclo : quod datiun qua pedes animse mmiiuiitur ad ambulaiidiim : baop.
    < est libi,et filiis-luis.de oblationibus Domiiii, sictif aulem ungula Jn lilleram et spiritum, siye ellam in
    < praeceptuni est mibi. Pectusculum qiioque, quod ^ Novum et VeiiisTeslaraenlum divitlilur. Ruminare
    < oblatum est, et armnm, qui separalus est, edctis u quid esl, nisi sanclam Scripturam diligenter inve-
    < in loco mundissirtio iu, el filii lui, et filise tuae stigare et cordis sensu niinuiissiine frangcre, et ad_
    < lecum. Tibi enim, et liberis luis reposila stint de spiritualem iiitelligeiiliam diulissime volvendo per-
    < bosliis saluiaribus filiorum Israel. > SacriGcium, dticere? Jndsei ergo neque ungiilam dividunt,- neqite
    qnod remansit de oblatione Doriiini, omnis sancta- ruminanl, quoniam neque ulriimque Tes.tamentum
    rum Scriplurarum series irilelligilur. Et hoc quidem recipiunl, ncque quod suscipianl ruminando spiri-
    sacrificium laudis evocalur. Remansit aulem nobis tualiier intelligunt; litteram cnim solani el inlegram
    boc sacrificiiim de oblalione Domini, quoniam, elsi deglulienles, nihil aliud quam litteram sapiunt..
    Christum ej'usque discipulos iniqui inlerfecerint, Manichsei autem, etsi ruminando quaedam spiritua-
    eorum tamcn memoriam, et lanta in eorum laudi- liter inlelligant, ungulam laiiien non dividunt, quia
    bus scripla volumina delere npn potuerunt (264). Vetus Teslamenlum non suscipiunl. Ebioniiae voro
    Hoc autem sacrifieium comedunt sacerdoles absque econlra utrumqtie suscipiunl; sed siinul cuin bapti-
    fermeiito, id est absque ulla hserelica praviiate, smo circumcisioiiem, omnesque iegis csorcnioiiias
    pmnique corruplione juxla altare, idest in S. Eccle- observare volenles, ruminare aut nolunl, aut ne^
    sia, in convenlu fideliuni, in concilio justorum et ]j sciunt. Oranes ergo isti immundi sunl, ideoque eos
    congregalione. Ibi enim secreta Dei revelanlur; ibi comedere, el ecclesiastico corpori eos infundere, et
    Kovi et Veieris Tesianienli mysteria exponunlttr. proraiscere proliibemnr. Et fluamvis bcaio Peifo
    Quoniam scriplum esi: « Nolile sanclum dare ca- diclumsil: « Macta, ei manduca (Act. xi; 7), > hos
    nibus, neque miilereniargaritasante porcos (Mattli. lamcn maiiducare non debet; qui enim sanctificari
    vii, 6). >.Coraedunt el peciusculum, et armum, qiia- cupil, ab immiindilia qualibct animse prsecavcre
    tenus sapientes fianl, et alterius onefa poiTent.Jn debel. Sic enini ibi scriplura esl : « Quod Dcus
    pectore enira est cor, mens et sapientia; snper sanciificavil, tu ne conunune dixeris (Acl. x, 15). >
    armos "aulemonera portamus. De hoc autem sacri- < Hsec sunl, quse gigiiunlur in aquis, el vesci
    ficio Aaron, et filiisejus, et filiabus comedere liccl, < liciliim es|.. .Oinne quod habcl pennuJas et squa-
    quoniam Deum laudare, sapienlise operam dare et < mas, tam in mari quam in fluminibus el slagnis^
    aliorum onera porlare nullus fidelium prohibeiur. icomedeiis ; csetera vero vpbis pollula erunt. » Soii
    Hinc aulem sequitur, quod Moyses cum quaereret enim illi pisces super aqtiam saltus dare perliiben-
    (261) Julianus Aposiata hoc inler alia egit Contra plurarrim mQCTmeiilaperquireref, flammisquedain-
    Chrislianam religioneni.,:ufemnia divinarum Scri- ; riarel. .'.,--. .,.-.,- .
    413 S. BRUNONISEPISCOPl SIGNTENSIS 410
    tur, qui peniuilas et squamas habciit, per quos illos A __qiiibus super terram saliant, el-ab inferioribus ad
    inteUigimiis, qui seinper superiora appelunl, ef superiora se eriganl et exalleut,'jam non ulteritis
    ccelestia desideraiit;(265),etquanivis nniltis adver- inter imraunda animalia eorapulabuntur. 146 Duo
    s-itatiun procellis fcriantur, cum Aposlolo lamen,: enini crura, duo sunt Testamenla, curiclis utique
    diciint : < Nostra conversatio in ccelis est (Phi- cruribus longiora; siquidem eoruni fide atque do-.
    lip. lii, 20). j.Gaeteri vero, qui sub undis latent, *- ctrina super ipsos ccelos et usque ad thronum Dei
    semperque inferiora et profunda petunt, nullisque spirilus hominis elevatur. Quidquid ergo ex volu-
    desideriis iri. superna, et cceleslia erigurUur, noir cribus qualuor pedes habet, et corporali necessilale
    imniefito iiiunundi dicuntur, et ab Ecclesiae corpoie, ad lerram descendens super eos graditur, si ilernm
    separanlur. « Nulla pars est fideli ciim infideli, nulla bis cruribus saliens, et se ad.superiora elevans
    socielas luci ad tenebras (77 Cor. vi, 15). » volare coeperit, non erit abominabile atque.inunun-
    « Haecsunl quae de avibus coniedere non debelis, diim. Quolies enim corpori serviams, toties super
    «et viianda sunt vobis;' aquilara, cl grypbem, et lerram qualuor pedibus imus. Quatuor enim nos
    « haliaeluin, ef niilvum, ac vulliirein jtfxta geiufs ferunl elemenla, qujbus non ad voluplalem, sed ad
    « suum, el oiiine corvini gclieris in similitiidineni neces.silatem obedire debemus. Semper igitur sa-
    « suam, striilhioiiem, euiocluam, ei laruni, el acci- R I lienles, semperque fugieutes, nec in uno loco more-
    «, piireui jiixta geiiussuiiin : buboneiii, et mergu- mur, nec cibo transitorio occupemur. Hoc enim et
    « Uim, et ibin, et cycnurii, et oiiocrotalum, et por- locuslae laciunt: hoc et admonet Appstolos, dicens :
    « phyrionem, herodionein, eieharatlioiijuxta gciius i Et carnis curam ne fecerilis in desideriis (Roni.
    «siiuin, uptipam quoqiie, et vesperiilioneili. > Ilaec XIII, 11). > Sequilur :
    ciiiin pene omnia de prseda ct rapina vivunt,.aliis- < Et qiiicnnque morlicina eorum tetigerit, pollue-
    qne aiiimalibus iiiiporiune iiisidianiur, in quibiis < lur, ei cril iinmiindus usque ad vesperam. Et si
    iiires, latrones , sacrilegi omnesque raptores ab < nccesse fueril, nl portet quispiam horuni mor-
    Ecclesisc corpore repellunfiif. Corvinumautem genus < iuum, Javabit vestimenta sua, et immundus erit
    ideo abjiciiur, quia ab insila et nautrali nigredine < usqiie ad solis occasura. > Quid enim horum mor-
    nunquam lavatiir; significat aulem peccalores in licina, nisi eorum mortua opera, niorlaliaque pec-
    inalilia peiseveranles, et pcenitere iiescientes. Sed caia significanl? De quilius Apostolus : < Npn ile-"
    quid per strtiihioncni, qui alas quidem habet, volare rum, inquit, faciamusfundamentum peeniteriliae ab
    laraeri non potest, nisi hypocritas intelligiinus? Qui ojieribus morluis (llebr. TI, 1). > Eorum ergo morti-
    qiiainvis boni siinililiidinein feranl, boiuini lamen cina tangil q.uicurique eorum opera mortua imiialur
    facere recusant. Quid vero per iioctuam, qiiaelucerK ^C et agit; pplluitur ei erii immiindus usque ad vcspe-
    fugit, itocleni diligil, nisi eos qui regera teuebrariun ram. Quid esl enim usque ad vesperam ? Vesperam
    scquuriltir, et Clirisiiiiri solem jtislitiae fugiunl? enim hpc loco magis peccali, quam diei finem signi-
    « Oniriis enim qui male agil odit luceni (Joan.- ficare videtur. Haliet etiim peccaMnn orium suum
    iii, 10);> haec tameii, sicutbubo, de prseda et rapina: atque occasuin,.habel peccalum mane et vesperam.
    vivit. Upupa vero turpissimuni animal in slefcore Beatus ille, cujus peccatum jam pervenit usque ad
    nidifical, per quara meretrices et adulteros inleili- vesperum; beatus ille, cujus peccatum pervenitad
    gimus. Qua? aulem de noclua tlicla silnt, de vesper- finem e.t ad occasum; hic enim, quia peccare ccssai,-
    tilione quoque intelligantui'. quia loluni peccalum in eo periit, el occidii, jam
    '- « Omne de volucfibus, quod gradiiur super qua- muiidus esl. Per hos aulem, qui immundorura ani-
    « tuor pedes,* aboniiiiabile erii vobis : qtiidqtiid malium morticina ferebant, illos significari puto,
    < aiiiera anibulal quidein siiper quatuor pedes, et qui quamvis ad pcenitenTiamaccetlenies, se de prse-
    « babel longiofa relro crura stiper qttse salit super leritis peccalis yehementer accusenl, eorum tanien
    < terram comedere debetis, ut esf brncbus in genere onera, etiam inviti fertinl (206), quoniam pravam
    « suo, et altaciis, aique ophioniachus, ac-Jocu.sla, nj coiisuetiidiiiem, el ipsius peccati liiillationem non-
    « sirigttla juxta genus suuni. Quidquid aulem ex dum peniius abjicere et exstirpare possunl.Hos
    t volucribtis quatuor lanluin habel pedes, exsecra- aulera oportet Iavare vesliuienta sua,qtioniam j'eju-
    « bile erit vobis. > Quid eniin per volucres nisi niis et vigiliis, eleemosynis, lacrymis et oralionibus
    Bapienles? Quid vero per qtialuor pedes, nisi qua- couvenit mundare caniem et opera sua. Sic. tainen
    ttior eleuienta, ex quibus secuiidura corpus liomo inimuiidi erunt usque ad solis oecastim, id est
    CPiificilur, el sine quibtis nioveiinoii polcst? Iili (ionec tola illa lilillalio, oninisqiie fervorpfavaecon-
    ergo quatuor pedibus gradiiintur, qui soli corpori cupiscentise, et"toluni peccandi desidcrium in eis
    obeditini, qiiod ex. quaiuor, ut diximtis, constat occidat et mpfialur. Idem autem per solis occasum
    elenlenlis. Tales enini Epicurei fiierunt, inioel snnt ei vesperum significatur. Sequitur :
    qui corporis voluplatem siimmum boiiiim pfsedicant. « Quod antein ambulat super nianus_,:exeunclis
    ilis autem si duo crura relro longiora addanlur, « aniinaniibus, quse incediint quadrupedia, ininiun-

    (263) Alter cpd. Casin. ccelesiiaqtieinlnenlur. vis de peccatis siiis pcenileant, eortim tanien pondus
    (366) Ex cod. Casin. Per .eos auiem, qui-ferebant ndhuc porlanl, dum pravce cqnstietudinis lUUlqtiones
    nimalium cadavera, illos puto significari, qui, qtiam- iwn abjectas inviii cogunLur sustinere.
    417 EXPOSITIOTN LEVlTiC. = ii8
    « dum erit. Qui tetigerit mPrlicina eorum, polhieiur \ fuerinl, qni non iaiitum hpiiiiiies, quanlum equi el
    « usque ad vesperum. > De urso enim haec, et siniia, niuli, in quibus iion est inlelleclus, tlici debent,
    et similibus, quantum ad lilteram dicere videiur; polluenlur,el inimunda erunt. Quid eniin per hsec
    haec enim et quadru.pedia sunt, et super manus vasa, quoruin aqua nosiris: cibis el poiibus siiper-
    ambulant. Moyses autem de quadrupedibus loqtiiiur. fusa eos corrumpit elpolliiit, nisi hsereticos, Judaeos
    Quae enim animalia super inaiius ambulani, inanus et paganos iiilelligimus ? quornni nefaiitla siipersii-
    et oculos, et totam faciem ad lerram depriniuiu. lio si fidei nostrae el doclrinse evaiigelicae adraiscea-'
    Significanl aulem illoshomines, qui bona-supenu lur, immundam el pollulara lacil. HPC est eniin
    alque seterna despicienles ortini studib el operalione, quod dicit:: < Omiiis cibiis, qucni comedeiis, et
    omiii menfis intuiluel lota cordis inlenlione sola « omne liquens, qiiod bibitur, si fusa fuerit super
    lerrena" el iransiloria diligiint. Quibus Aposlolus « eum aqua de uiiiyerso vase inimurido, imniuriduni
    loquilur, dicens : « Si consurrexistis cum Ghfisto, « erit. i Perelibanos Veroet chyiropedes, in quibus
    quae^ursum sunt quaerite, non quae super lerram. ct supef quos panis-el alii cibi coquantur, Ecclesiae
    {Coloss, iii, 1). > Quos et immundos esse signiii- dociores iiitelligl possuijt, iil quoruiii peciore cibl
    cans, ail: « Si quis fratef nominaiur, et est forni- spiriluales decocti, inlelligibiles et comestiblles
    calor, aul avarus, aul idolis sei'\iens, aut niale- B fiunt. Et hi qiiidein nierilo deslruuritur, el a snis
    dicus, aut ebriosus.cum ejusmodi nec cibum sumefe; digniiatilius abjiciumur, si in se imiinindum aJiquid
    (7Cor. v, 1). > Qiiid sil autem eorum moflicina tan- el poUuturii cadere permiserinl. Sequilur :
    gere, et cadavera porlare, raodo superius diximus. « Si ceciderit super seraenieni, non polluet eairi.
    Sequilur: « Sin aiiiem qiiispiaiii semeiitem aqua perfuderit,
    < El super quod cecideril quidquam de moriieinis « el poslea niorticinis iacla fuerit, illico polluetur./
    < eorum, polluetur, tani vas ligneum. et vesTinieu- Ulos enim hoc inloco semeiUeiii dicere videluf, qui,
    < luin, quam pelles et cilicia, et in qupcunque fit quamvis ad fidem Vocati , nonduni taineii baplizali;
    < opus, lingeninr aqua, et pollula efunt usque ad neque in Ecclesise agro seminali suni. Super qtios si
    < vesperum; et sic poslea mundabuntur. Vas aulera. pollulum ceciderit non pollueiur, nisi quod mundum
    < ficlile, et in quo horum quidquam intro ceciderit, erat; non enim stercorestercorppiluitur. Sin auicin
    < polluetur, ei idcirco frangendumest. > Non sOluiri quispiam semenlem aqua perfuderii, per imraundum
    enim hoinines, qui immundorum animalium niorii- iUico polluetur; quoniam postquam homo baptizatus
    cina langunt, vernm eliam vasa, vesiinienta et est (siquidera ab omni polluiione mundalus esl) si
    similia super quse illa cadurit, polluunlur, quoiriani immundum tetigeril, polluipoiest.
    non solura sponle, sed el ig-noranter peccamus, Quid '^ « Siniortuumfueritanimal,quodlicetvobiscome-
    estenim niorticimim maiiu tangere, nisi scienler et « dere, qiii cadaver ejus letigerii, imraundus eril
    sponte peccare? Quid est vero super aliquod nioni- « usque ad vesperam, el qui conicderil ex eo quid-
    ciriura cadere, nisi vel nescieliter, vel iion-spolile « piairi, sive poriaveiit, iavabit vestimeiila sua, et
    jieccare? Et horiiiries ut rationales moiTicina lan- « iiiiinundus eril usque ad vesperarn. > Moritur au-
    gunt; super vasa vero ei vesiimenla, quasi super lein aniiiial inunduni, quaiulo Chrislianus aliquis pro
    irrationabilia cadiinl. Per illos igiitir, doelores et suis faciiiOribus excomniuriicatiir, vel propter liscrc-
    sapientes, per haec auiem indoctos el iiisipienles sira ab Ecclcsia separaltir. Qui ergo cum eopartici-
    -iuielligere possumus. Ut enim homo a vesliinento, pavcrit, vel ejus mprtaleni, sive mortuam dpclrinam
    iia sapiens dislat ab iiisipiente. Sed quia slullilia cl: susceperit, fandiu immundus eril. donec suscepia
    igiioraiiiia nemineiri- excusal, isti quoque lavent pcenitemia salisfecerit. HOcest enim usqueadve-
    vestimenia sua, el polluti erunt usque ad yespeiuni. sperum. Vesperenim finis est peccali.
    Quid est usque adTesperuni?id esl usque ad finern « Omne qiiod replat super lerram, abominabile
    ei consurartialionera peccati. Vas autem ficlile, vel « erit vobis, iiec assumeliif iri cihum. Quidquid su-
    pceniientia frangitur et salvatur, vel virga ferrca ,r. « per pectus quadrupes gradilur, et inullos habet
    frangiiur el daranatur. Sequilfir : « pedes, sive super huraum trahilur, non comedelis,
    « Ortinis cihus, qtiem comedelis, si fusa fuefit « quia abOminabile est. > Quid eniin replilia signi-
    « super eum aqua, immundus erit, et quidquid de ficenl, j"am superius dictiim est. Reptilia enim plus
    « morlicinis istiusmodi ceciderit supef illud, iramun- caeteris animantibus tolo corpore tefrse aidhaere'iit,;
    « dum efit, sive cfibani, 147 sive chytropedes per quse cupidos et avaros, omnibusque luxuriae et
    .< destruenlur, el immundi erunt. Fonles vero, et carnis voluptatibus deditos non incongrue iriteUigi-
    < cistemae, et otnnis aquarum congfegatio munda mus. Hi aulera larilis pedibus gradiunitir, quaniis
    « erit. Qui morlicinuin eorum letigeril, polluelur. > viiiis super terram trahuntur. El quoniam oiiinia
    Per cibum enim. et omiie Jiquens, fontes, cisleriias sua consilia dissipani, et nihil nisi traiisUoria et ler-
    ei aquarum congregaiiones, nihil raelius quara san- fena cogiiant, super pectus gradienles, Terram corde
    ctaruin Scripturarum volumina inlelligimus. Hsec ei pectore premuiit. Prsecipit auteni Aposlolus, ciiiii
    enim et cibus el pottis nobis sunt. Super hsec au- ej^usmodijiiec cibum s.umere.Uiide eos immundos
    tem, si pollutorum vasorumaqua ceciderit, et im- esse nemo dubitare debei. Haec auieni de mundis ei
    niuutio.rum bom|num depravatione haec corfupia iinmundis aninialibus dicta siifficiant.
    419 S.' BRUNONIS EPISCOPI SIGNIENSIS 420
    CAPUT XII. A resnrreclio fiet, tunc autem non solum circumcisi,
    « LocuUisque est Dominus ad Moyseri, dicens : sed omuibus peccatis abslefsi, mundi elimniaculati,
    « Loquere filiis Israel, et dices ad eos : Mulier, si aeternum nomen sancti suscipientet Iiserediiatem.
    < suscepto seinine, peperit masculum, immunda t Sin autem feiiiiriam pepererii, iramunda erit dua»
    < erii septem diebus j"uxla dies separatioiiis men- < bus hebdomadibus, juxia rilum fluxus menslrui,
    < struae, et die oclava circumcidetur infanlulus : « el sexaginta etsex diebus manebit in sanguinepu-
    < ipsa vero triginta tribus diebus manebit in san- < rificalionis suae. > Totiesenim Synagoga feminam
    i: guine purificationissuae, omiie sanclum np.n lan- paril, quoties iriiquitatem operatur. Pro hac aulenr
    < gel, nec ingredielur sancluarium, donec inipleau- filia duabus hebdomadibus est immuiida Synagoga :
    < tur dies purgationis ej'us. > Haec juxta Iilleram una videlicel ante Christi incarnationem, altera vero
    Judaei observabant; quid laincn Jitlera significet non post ejus praedicationem, inortem el resurrectionem,
    inielligunt. Quid enini niulier pariens peccat, ut donec in sua perniaiiseritincredulitale.Periiaseiiiiii
    iiiimuiida dici debeat? Ut eiiim quidam Ecclesiaedo- duas hebdomadas lotum et hoc et illud lempus si-
    clores scripserunt, si statim raulier posl parlura ad gnificalur. Nisi ergo imraundam (209) filiam parere
    agendiiin Deo gralias Ecclesiam ingrederelur, non desislat, et ad Christi fidem se lotam convertal, non
    peccaret. Quod autem non simpliciler dixerit: Mu- B I minus immunda reputabitur, quam si mulier esset
    lier si pepererit masculum, sed salis vigilanler addidil, menslruata. De menstrua vero in sequerilibus locu-
    si-suscepto semine, masculum pepererit, non est du- turi sumus. Danlur aulem eis 00 dies ad purificalio-
    bium, hoc ad distinciionem B, Marise virginis di- nem, per quos omnes dies usque ad sseculi consum-
    Ctum esse, quse sine yiri semine: peperit Salvato- nialioiicin intelligere possumus : hic enjm nume-
    rem (207). Spiritualiier autem mulier ista Synagoga rus ex senariis eonslat; senarius autem numerus
    esse videtur, qua? divinse legis seniine susceplo, to- boni operis perfeclioiiem in sacro eloquio ssepe desi-
    fies niasculum pariebat,'quoties bonum aliquid age- gnal, quoniam sex diebus Dorainus opus suiiin ope-
    bal: masculus eiiim filius bonuin opus est. Et quain- ratur : t Vidit cuncla, quse feceral, et eranl valde
    vis iiiascufuni peperisset, et boni pperis filios mul- bona (Gen. i, 31). > Omnibus ergo lris diebus Sy-
    Jos genuisset, lamen ad simililudinem mensiruatae nagoga purificari polesl; quoniam in his omnibus
    iiiulieris, sepiem diebus immunda erat. Seplera enim bonum opus facere licet. Et ne lorte dicat: Noii lir
    isii dicsomne illud lemporisspatiumsignificant,quod celSabbalo curare, nulltim in his.diebus Sabbaiura
    fuit a Moyse usque ad Chrisli incarnalionem; illa ponilur, non enim in sex diebus Sabbatum contine-
    enim hcbdomada finita, natus est agnus, qui tollit . lur. Hic aulem lolus numerus ex senariis solis conr
    peccala muii.li, de qiro scriplum esl: « Qui dilexil ficitur.
    nos, et lavit nos a peccatis noslris in sanguine sup < Cumqtie expleti fuerini dies purgationis ejus,
    .{Apoc. i,,5). > Yerniiilanien quamvis seplimana fi- « pro filio et fili.a deferat agiuim aiiniculum in ho-
    nita sil, 148 elquamvis Cbrisliis sil nalus, nonduin « locaustum, et pullum columbae, sive turturem pro
    lamcn Synagpga pcnitus mundaia est, quia Cliristi. < peccato ad ostium tabernaculi leslinionii, et tra-
    sanguis nondum fusus est. Maneat ergo adhuc 53 < dat sacerdoti, qui offeret i.lla ccram Domino, et
    diebus insanguinepurificalionis suse; exspecteldiem, < rogabit pro ea, ei sic mundabilur a profltivio sanr
    imo annum Iricesinium tertium: ipso enim anno < guinis.sui, » Deferlenim Synagoga, vel aliquis fi-
    immolalus est Clirisius, sine cujus sanguine mundus lius Synagogse agnumanniculuiii in lioiocausluin, si
    niundari el lavari non potuil (208). Quod autem dies intelligens se peccasse, Christi passionem prsedicat,
    pro anno ponatur, in Ezechiele invenies, ubi dicitur vel yeneralur non j'am agnum occidendo, sed come-
    diem pro annp, « diem, inquain, pro anno, fili ho- dendo; non dainnando , sed adorando; non perse--
    niiiiis, dedi libi (Ezech. iv, 6), > Seplem autem dies queiido, sed credendo. Defert autem et pulluin cb-
    et omne lerapus significant, ei parlem aliqnam tem- Iumbae, sive lurturem pro peccalo. Ubi? ad oslium
    porisdefinitam. Cur autem onlne leinpussignificent, j) ] labernaculi. Ad quid? Ut tradat sacerdoli. Quare
    saepe jam diximus. Quia vero et menses, et anni hoc? Qui offeret illa coram Domino, et rogabil pro
    partes. sunt, pro aliqua temporis parle saepe ponun- ea, et sic muiidabilur a profluyio sanguinis sui. Quid
    lur, Quarp atilein iiifaiiinlus circumcidatur valde no- enira per pulluni columbse, nisi animse et corporis
    tum est. Sedquare pciayo die dicendum esl. Octava palientiam et innocenliam?Quid vero per turlurem,
    enim diesipsa esl, quae et prima. In bac enim mun- nisi. utriusque hominis caslilalem? Haec auleni ille
    dtis ccepit, Chrislus resurrexil; in hac et universalis pro peccalo offert, qui de peccalis pceiiitenliain

    (207) Non sine maxima significationeetprophetice Laurent. Berti toni. I Hist, eccl., Breviar., cap.
    bac in lege de mulieribus post partus suos purifi- 15, p. 07 voeatur antiquior, communior et verior;
    candis dictum est; si ex suscepto viri ;semine pe- cui confonnanlur etiara August. Calmel, Murato-
    perissenl; qupd sineeosOlaB. Maria virgo ChriSium rius, GordonUs et alii. Passus esl enim Christus an.
    Salvatorem pafitura erat. ser. Vulg, 29, Olympiadis 202 an. 1 , correct.
    (208) Sententia-Brunonis de anno emoriuali Jul. Csesar. 1&,P. J. 47 42, conss. Rubellio Gemino
    Clnisti Doraini, scilicet quod anno 55 aetalis suae et C. Fusio Gemino.
    moiiem cruci afJixum subierit a doclissiino J.o.. (269) Cod, Casin., iniauam.
    4-21 EXPOSITIO 1N LEYITIC {22
    agens, innocenter el easle se vivere pronultit: hoc A j eum esse leprosum, el seciindum ejtis afbitriuin se-
    autein fiatperconsilium sacerdoluin (270), qui sem- paretur; secundum ejus quidem, non secriiidnmalie-
    per ad ostium labernaCuli startles, pietalis, et fidei rius ; ipsius est eum judicare, ipsius est separare,
    januam caeleris aperiunt, suisque orationibus sancla Quoniodoseparare? Mujlis enim modis fit ista se-
    yola et bona desideria Deo prsesenlant. Quodautem paratio : alii enim a corpore et sanguine Christi;
    ait: < Et sic mundabitur a profluvio sanguinis sui, > alii-ab Ecclesiae iniroitu; alii a comraujiione fi-
    non quia peperii, sed quia peccavil, raundalione deliura separanlur. Separanlnr etiam a quibusdam
    niulieremindigere significat (271). cibis et potibus, aliisque carnis voluplatibus, ut jam
    < Quod si non polerit offerre agrium, offeral duos nunc liciie noii uiantur his rehus, quibus pfiusliciie
    < turtures, vel duos pullos cOlumbse, aiierum in-lio- ulebanlur. Sequilur :
    .< locaustupi, et alterum pro peccato. > In hoc au- « Sin aulem lticens candor fueritirt ctite, riec hu-
    lem el panperlbus cavelur, et significatio non lriula- < milior carne reliqua, et pili coloris pristini; re-
    tur. Christus enira et lurturesl, imo lurturis, id est « cludat euin sacerdos septem diebus, et considera-
    Ecclesiae capul, el pullus columbse, quia Ecclesise . «.bit die seplimo, ei si quidem Jepra nori creverit,
    iilius : Ecclesiae namque filia virgo Maria esi, cujus « nec iransieril in cuie priores terniinos, rursus in-
    ipse Ghrislus est filius. Offerl ergo hoiiio duos turtu- B
    1 « cludet eum sepiem diebus aliis : et die septlrno
    res, vel duos pullos columbse, Christum scilicet et « contemplabilur. Si obscurior fueril lepfa, et non
    seipsum : Christura in holocaiistiim, efseipsum pro « creverit in ctite, mundabil eum; quia scabies est,
    peccaio; illius passionem medilando, el seipsum < lavabitque homo vestimenia sua;elmundus eril. »
    macerando, elaffligendo. Si quis autem el in agno, Haec«eiiim deilloirilelligidebent, de quo mala fama
    et in avibus solumiioiiiiiieiri inlelligere velit, mani- qualibet ^iecasioiie divulgatur. Quasi enim lucens
    fesia el non laboriosa est allegoria. candor in cute apparel, cum ad alicujus rtiborem
    CAPUT XIII. Ct verecundiam iurpis ejusfama abaliis declaratur.
    < Loculus esl Dominus ad Moysen, et Aaron, di- Quod si verum non esl, et probari non potest, ma-
    < ceris: Homo in cuj'us cute et carne ortus fuerit citla, quae pulatur,non est humilior eariie, quoniam
    < diversus color, sivepuslula, aulquasilucens quid- nibilpminus-. sanusesl homo iniiis, quibus accusa-
    < piam, id est plaga Jeprse, adducetur ad Aaron sa^ lur. Si enim liumilior macula esset, et quasi fossam
    < cerdotem, vel ad unum quemlibel filiorum 149 qiiamdaniin carne fecisset, maiiifesluinleprae signum •
    < ejus, qui viderit lepram in cute, et pilos. in: album el indubilabile dedisset. Pili quoque coloris prislini
    i niutalos cplorem, ipsamque speciem leprae liunii- , sufit; quia qiiaiituni ad se , snae pulcliiitudinis spe-
    < liorem cme et carne reliqua,:plaga leprae est, et' C ciem anima non amisit, quanivis aliorura detrecia-
    < ad arbitrinm ejiis separabitur. > Sicutleprae cpr- tionibus decolorelur. (lu.nc ergo recludal sacerdos,
    ppralis quaedam habenlur signa, ila el leprae spiri- seplem diebus, et consideret die sepiiiiio. Per se-r
    lualis manifesla sunt indicia. Moyses aiitem per le- plem enim dies quodlibel iemporis spaiiuni inlelli-
    pram corporis nobis lepram aiiimse invisibilem gitrir, in quo.ei qui accusattir, ad se purificandum
    ostendere voluit, utriusque leprse manifesia ponens induciae dantur, cnjus causa, quia adhuc pendet et
    flomo igitur, qui in aniraa sua plagam nondum definila esl, quasi reclusus el rion penilus
    " argumenta.
    leprse esse cognoverii, ducat e.am ad Aaron et ad fi- suse liberiaiis essevidelur. Seplimus aulem dies ille
    liosejus; ducai eam ad episcopos et sacerdoleSJ inlelligitur, iil qtio, finilis induciis, tota causa debet
    nielius enim est ul ipse se ducat, quam ut ab aliis terminari et innoceiis declarari qtii-accusatus esl, si
    dticalur; melius est ut ipse se accuset, quara ul ab nullus ttinc appareat accusalor, et nianifesiis aliqoi-
    aliis acciisetiir. Sed sive a se, sive ab alio pfius ad bus indiciis 3ccusatio prpbari rton poterit. Hoe est
    sacerdoiem anima ducatur, prius ab eo judicetur enira, quod dicit: « Siquidem lepra ullra non creve-
    quam aliorum jiidicio condemnetur. Solisenim epi- rii, nec transierit priores terminos : > crescere
    scopis et sacerdoiibus secunduin animam conde- _ enim lepra, el priores lermiiios transire appareret,
    mnaiidi alque solvendi potestas a Domino data est. si id, quod priiis dicebatur, verum fuisse poslea pro-
    Peccat ergo, qui leprosum aliquem et peccatorem baretur. Si, inquam, ila fuerit, rursus iiicludel eum
    a comniunionesiia separandum-putat, priusqtiam ab aliis septem diebtis, dalis videlicel inducijs, sicut et
    episcopis el sacerdotibus judiceliir.Ducatur ergole- prius. Hoc aulem ideo fiefi puto,iievel catisa indis-
    prosnsadsacerdolem. Sicenim Dominusait: *Osten- cussa remaneat; vel accusatores ad lcrminum prse-
    dite vos sacerdolibus (Luc. xvn, 14). > Consideret finitum occurrere non potiiisse.se finganl.Si vero,
    enitn sacerdos, diligenter perquifat si Iepra est. Ha- neque accusatores adfuerint, etconteraplante sacef-
    - betenim
    lepra sua signa, neque celari polest, fa- doie obscurior lepra yidebilur, el in cule non cre-
    cileque cognoscitur. Quis enim adullerum, homici- verit, id esi si fama, quse prius clare divulgabatur,
    dam, perjurum, sacrilegum, fureni el rapiorem du- accusaloribus et judicibus deficieniilius,.coiiquieye,-
    bitet esse leprosuin? Talein ergo cum sacerdos inve- ril, muridabil eum,quia scabiesest. Quid est, iiiuii-
    nerit, nec limore, nec aniore uiutet judicium; dieat dabil eum, nisi niunduui esse iudicabit euin? Non
    (270) CoJ. Gasin., consilio sacerdotum. '-•-.- .:
    (271) Idem cod. •Non qtiia peperii midier, sed qttia peccavit, emundari sic debere indicah
    423 S. BRUNONIS EPISCOPI SIGNIENSIS 424
    enim lepra, sed scabies, non crimen sed criminis tA lem non voluntas, sed segiiludo scienliam absiulit.
    similiiudo fjiit. Lavei autem hOmo veslimenla sua, Unde et subdilur : < Quando vero caro vivens iii eo
    vel j'uranienlo vel alio modo se mundificet, ul qualis < apparuerit, tunc sacerdotis j'udicio polluelur, et
    est, Talis eiiam esse credalur. Hoc aulem Dei sa- < inler iinmundos reputabitur. Caroeriim viva sile^
    cerdotibus saepe contingere videmus. Unde non ira- < pra respersa fueril, immutida esl. > Nori enim vi-
    nierito sancii Paires sacerdolum accu<ationes difli- verrs, sed morluus reputari debei, qni vivenlis ho-
    ciles esse voluerunt. Sequilur : Quod si poslquam minis ratione efscienliacaret, cui si viva caro, el
    a sacerdofe visus esl, ei redditus est mundiliae, ite- sensiis irralionabilisredditus fuerit, etposlea in ali-
    riira lepra creveiit, adducetur ad eum et iinmundi- quod crimen inciderit, j'udicio sacerdoiis, ut
    pollutus
    tiae condemnabitur. Quod quidem tale est ac si di- et immundus coiidemnelur. Caro enim viva, id est
    ceret r Si post judicium sacerdotis se nou custo- homo sni sensus et rationis expers, si maluni ali-
    dieril, cenisque indiciis perpelrali crinlinis lepra quod cominisit, ei imputari non debet; non cnini
    apparueril, ilerum adsacerdotcm adducetur, et lunc volurilarie agit, neque consenliens peccato judicandus
    immuiiditise condemnatus, ipsum quoque nomen, est.
    quod prius mundus esse videbatiir, amiliat. < Quod si rursus versa fuerit in alborera, et io-
    < Plaga leprae si ftierit in honiine, adducelur ad " < tum hominem operuerii, considerabit eiim sacer-
    < sacerdoteni,,et videbit eum. Cuniqne color albus < dos, el raundum esse decernet. > Si enira prislina
    < in cute fueiit, et capillorum mulaverit aspeclunn, apgritudine, et soUla insania homo ilernni occiipeiur,
    < ipsa quoque caroviva in luniore apparuerit, lepra leprosus quidera est; sed quia non discernit, eisi
    < veiuslissima judicabitur, aiqtie inoliia culi;eon- peccet, Jiiunduslameii et sinepeccalo esl.
    < larainabil itaque einn sacerdos, el-non reeltidel, < Caro, et cutis in qua ulctis naium est, et sana-
    < quia perspicuse iiiiiiiundiliae esl. > Hoc aulem cle « tiim, et in loco ulceris cieairix apparuerit alba ,
    illius criniinis Iepra inlelJigitur, 150i quiaQusu et « sive rufa, adducetur bomo ad sacerdoiem, qui
    consuetudiiie mala, lam manifesta eslut ceJari nul- « cuin viderit locum leprae huniiliorem carne reli-
    lalenus possit. Ilic auiem accuselur, cl adducalur ad < qua, et pilos versos in candorem conlaminabit
    saeerdotem. Accusalioneenim adducitur; unde accu- « cum, plaga enim leprae orla esl in ulcere. » Hoc
    satores, quasi qui alios addiicanl et ferant, delato- aiiiem deillispeccaloribus inielligilur, qui, peracla
    res appcllanlur. Et videbit. et considerabit euni sa- pfjcnitentia, et peccali vulnere sanalo, ilerum ad
    cerdos, cumqiie in colore.in capillis et in ipsa carne peccatum, quasi canis ad vorailum relabunlur. Quid
    viva eertissiina signa conspexerit, uon recludet eum, j-,, eniin ulcus sanatum, nisi peccatum pcenitentta de-
    nec ullas ei inducias dabil; sed conlamiiiabil eum, letum : in culis cicalrice tnnc signa leprse manifesta
    id est contaminatum jiidicabil, quia perspicua iiii- apparent, quando ipsa sanciificalio reversione pec-
    iiiundiiia-cst, nec eget ulla probatione : viva enim cali abolelur. Hic ergo homo ad sacerdotem addu-
    caro in Jeproso indical, quia scienler et sponle pec- ctus, quoniam et lepra manifesta est, et ipse nullo
    cavit: Coloris vero el capilloriiin immiilaiib vetu- niodo se defendere valet, nihil aliud restat, nisi ut
    slissiniam lepram oslendit. « Sin auleni efflonierit damnelur, quia reus est. Non autem est necesse sin-
    « discurrens lepra in eule, et operuerit onlneiii gulariler ubique ciincia exponere, quoniam per ea,
    « carnera a capite usque ad pedes quidqnid sub quae superius dicta sunt, facile intelligi possunt. Se-
    < aspecln oculorum cadil, considerabil eiim sacer- qtiilur : « Quod si pilus coloris estprislini, el cica-
    « dos, el leneri lepra muiidissiiuajudicabit, eoqttoJ « trix subobscura, et vicina caro non esl humilior,
    < omnis in candorem yersa sit, et idcirco homo niun- « reclndet eum seplem diebus, el si quidem crevcrit,
    < dus eril. s Ecce ilerura alia species lepra., per « adjudieabil eUm ieprae; sin auiem steteritin loco
    quam insaniam et phrenesim inielliginius. Saepeenim « suo, ulceris esl cicatrix, et homo raundus erit. »
    et insanos, et phrenelicos in scelera ruere videiims, Per haec aiitem intelliginius, quod si contra accnsa-
    el dum ,se aliquid boni, perdita ralione, facere arbi- D tunrhominem nulla adbuc cena ei nianifesta pec^
    traiiiur, boinicidia quoqiie el mnlla alia comniittunt.. cati signa apparent, et post datas inducias, accusa-
    Hac ergo aegritudinisiepra, cuin lotum hominem iri. toribus non apparentibus, mala fama obscurior fii,
    integrum sacerdos teneri viderit, nihilque scienlise et quodammodo conquiescens, non jam sicut pritis
    et ralionis in eo conspexerit, mundissima lepra eum clare resonat, neque crescit, lipmo mundus etin-
    teneri judicabil, et idcirco hoiiio muiidiis erit. Quo- nocens judicetur.
    niodo eitim a peccatp lniuidiis non erit, qui quod fa- '« Caro et cutis, quam ignis exusserit, et sanaia
    cit non intelligit? Non eniiri lalibus de peccatis suis, « albam sive rufam habuerit cicalricem, eonsideia-
    imo noii suis,p03niientia dalur, quia ubi non est vo- « bit eam sacerdos, et ecce versa esl in alborem,
    ltinias peccandi, non debet esse poena peccati. JdeO- « et locus ejiis reliqua cute est bumilior, coniariri
    que quaravis Judsei raiionem etintellectura non aini- « nabiieiiin, quiaplaga leprarin cicalriceorla est.>
    serint, lamen quasi de insanis ef phrenelicis Domi- Ilsec qtioque sicut el superiora de illo inlelliguiilur,
    nus de eisloquilur, dicens: «Pater,ignosceillis,non qui peracta pceriitenlia revertituradpeccala; quam-
    cnim sciunt quid faciunt (Luc. xxin, 34). > El llli vis enim omnia peccata quodam concupiscenliae ignc
    quidem nesciebant, quia nescirc volebant; his au- bomiiiem incendaiU, proprium lanien libidiriis es<
    425 EXPOSlf IQ IN iEVltlC. m
    ufere per concupisceiiflaiii. Si ergoiibidinis ignis Ajudicabit, lotisqiie vestibus, mundus erit, vel jura-
    cafneni ct cutem exusseril, id est corpus et ani- menio Velalio quolibet modo se pufificando. Sin au-
    niam sibi consentienlerri vulnefaverit, etpostea per lem post emendationem, haeresim suam homo aperte
    pceiiilenliam homirie sartato, iterum hoino ad pec- pfaedicare et defendere cceperit, nulla ulterius signa
    catunv redieus eadem perpetraverit, <»iisiderabit quaerenda simt, qiiia feus et iramiiridus IiabeatuK
    eura' sacerdos, in qiit» si leprae certissima signa eon- < Vir/sive riiulier, iri cujus cute candor appa-
    spexerit, idest slcarp in alboremiversa sit, ellocus < rueril, iiituebitur eos saCerdos : si deprehertderit
    leprae -reliqua carne Jiumilior (haec-enira sigiia-cer- < subobscufuni alborem lucere-in crite, sciafiion
    tissima sunt), cOndemnabit eum, quia ileiuin posl < esse leprani, sed maculam candidi coloris, et lio-
    pceiiilenliain lepra secula cst. < miiieni liiuBdiira. » Unum tanlummodo signum
    < Quod si pilorum color iioii fuefit mutstus, 'nec }iosuit, quod non selum in leprosis, venuii etianiin
    < huinilior plaga cariie feliqua, et ipsa species Jeprae sanis reperitur, per quod turpeiii famam intiiligi-
    < Tnerit Subobscufa, recludet eum seplem diebus, irius, quse si sdla obscura fuerii, ei lemereeredi rioii
    < el die septimo conteifiplabitur : si cfeveritin cule debet : siquidem et virPs jiistos, et innocenies
    < iepra, coniaminabitiX51 etim ; si autem in Joeo saepius injuste infaraatos audivimus.
    * siio candor sleterk *non satis cJarus, piaga cofn- " < Vir,decujus capite capilli fluunt, et calvusac
    < bustiohis esi, et idcifco mundabiliir, quia ciea- « liuindusrerit, el si -a froiile ceciderint pili, f ecal*
    «~-trix est combusturae. > Qui eniiri supefiora dili- * vasteretmiiridusest. >Hic quoque sicut et siiperius
    . geiiler audivit, haecqrioque facile inteUigere potesl; muftdUsjudicatur, quoniam unosolo signo, et ipso
    nam et hic, sicut et ibi, plehe eaedeiriSeptem die- ambiguo, nemo dainnatuf. Capihorum euiiii fiuxus,
    ruin inducise danttir. Sepleriarius nuinerus iiiliil rion taritum Jeprosis, sed et sariis saepecoir.jngit.
    diiiiihutionis habet. Sepleiri igitur dieruin indueist!, t Sin aiiierii incahiiio, vel in fecalvatiorte albus
    plenas et iniegfas iiiducias- aecusatis dafi debefe !« vel riibiis color fueril exortus, et lioc sacerdos
    significaiii, pesiquas s! species lepfae inioco suo «-Viderit,eoiideninabit eum haud «liibiaelepfae, qriae
    stelerit, et indueiis deficlentibus, inala tufpisque « orta,est in calvitio^ » Duoeiiiin sigiia liic poniiri-
    faina conquievefil, niunduS el iiinocens Jioiriojudi- firr, quorUrti altefum est ambiguum, id est calvi-
    cetur; quoniam nori lepra, sed species leprae; noti tium; alterurii maiiifesium, id est color irt calvitio.
    combuslio, scd combuslionis simililudo -et plaga Merito-igitur iste damriatur, iilpole qui manifesto
    fuit. "-Quanttiin enira inler esse et dicere, taiUmii fudicib condeninatuf. Hsec auleni et alifer exponi
    liiter leprani el speciera Jepfae, et combustioneiri et .. possunt, ad praesens lamen istasulficiuriLSequitufS
    plagani conibustionis interesse videlur. < Quicunque ergo niaculaiusfuerit lepra,etsepa'-.
    r < 1
    Vir, sive mulier,™ cujus capite, vcl bafba j_«r- ~<ratus ad -arbitfirirti sacerdoliSi liabebil vestimenU
    < minaverit lepra, videbil-eos sacefdos, etsiqindein j< dissuta, efcapulnudura, os wsiecontecturti, cori-
    < humiliof fuerit'Jocus carne reliqua, »ei•capillus ;«taminafum,el sordidurn scclamabit oirinitempore,
    < flavus, soliloque sublilior, contaminabit eos, < quiaieprosus est, elinimuridus, solus liabilabit
    < quia lepra capiuVet barbae est. » Videiuruulein « extra casira. » flaec enim leprosis posnilenlia
    baec species ad fidem pertiriere^ Qiiid ertiin per datuf, lit posiqtiam ad sacerdotis arbitrium sepa-'
    capttt, nisi iiientem? Quid v«ro per barbani, nisi fati fuerint (aliter eniiri hoii sepafariluf) habearit
    faciem? Locus enim barbar facies est. Nisi eiiiin veslimenta dissuta, ^quodquideni doloris et 'trisVt'*
    barba prolacie accipiatrif, slare rion potesiT isiqiii- indiciuni est. Unde ef Jacob, et multos alios Vesti>
    dem mulieres bafbam^ non-uabent. Lepra igilurin niciila scidisse legiftiusi Habeaiil etiam el caput
    «apite, erfor est in mente; iepra vero in Tacie pej- nudun», quatenus sul cpfdis -seerela; inanifesleirt.
    «ainm esl in manifesto, nnu enim absconditur-qitod Caprit enim pfo rtienie et eofdesaepe accipitur. Cnde
    in facie esl. Quicunque ergo *deipso 'Deo, et 3e-'ii.de Psalmisla: < Spefaiein eo, emriis congregatio po-
    Cltristiana male credtt et irileUigit, leprani in-fnenle Dpuli, et efftilidile coram illo corda Vestra fiPso/.
    et in capiie habei; qui vefo id aliis manifestat, Txi, 9).r » Ilemque : «-lHsi : €onfilebPr adversum
    quod ipse male credil,'iHe iri capite Jiaberis lepfam, tne injUstilias nieasHDbihiho'!(P*at. x-xxi, o). » Hoec
    in facie etiam poftaf, Hosautem cuni sacefdos vide- enim-Vefba hudi capitis suiit. Habearit auiem et os
    rit, el signa Ieprae in eis certa et mariifesta iiiiel- cPftfectftrn vesie•. -« Nori est -speeiosa Jaus in ofc
    lexerit, condcmriabit eos, qiiia rei sunt, Si vero peccaiofis (Eccli. xni, 9). > Sileant igitur, neque
    manifesla signa ribn apparuerint, fecludet -eum, ui praedicettt, 'qula «peccatofi dixii Deus": Quare tu
    supeflus. Beinde -si post indiiclas cbiicessas ftiliil enafras justifias meas ? t\Psdl. XLIX,16). Cui enim
    "cerli intellexerit, fadetiif horiio ,-eliteriimInclode- hoc diciturj Tit coniegai,:jubetuf. CJament autem se
    lur. Radituf eniin, et mundatur JiPnio absque loco conlaniiriatos, et sofdidos oriini tehipore; quanto ma-
    '
    Triaculse, cuin in caeteris absolutus, iri eo Solum- gis eiiiiri se-peccatof accusat.et sua crimiiia Domiiio
    - lnOdo, de quo accirsatus Tuefaf, tenetur. Sin aulein eohfitetur,taritoTiitiiiSia itiisericordiosissimoDomino
    - post seciindas inducias. et fama cbnquieverit, et yeriiainmereiur. «Sieriiin.«t;Aposlolus ait.nosmet-
    "
    prbbatores non adfuerint, et riulla indicia appariie- -ipsos" judicaremus, non utique judicareiriur'(J' Cor.
    rial, mundabil eum sacerdos. id est munduui esso vi, 31). » Habilent autem extra castra, durarn et
    { 14 .
    PiTROL/CLXIV.
    42? S. BRUNONIS EPISCOPI SIGNiENSlS 428
    agrestem vilam ducanl, jocum etiseliliam fngiant, A peccata non delentijf, si quotidle crescant, quia in
    solilariam et inusilalam coiiversalioneni suscipianl. peccatis perseveranles, semper peccata pcccatrs
    Sequitur: adjiciunl; audiant quod dicilur, el ideo vestimenfum
    rVestis lanea, sive linea, quae lepram habuefit comburelur flammis, et recordenlur illud Evangelii:
    < in stamine, alque sub legmine , aut cerie pellis, < ite.maledicli.in ignem aeternuni(J/flH/i,xxv, 41).,».
    < vel quidquid ex pelle copfeclum esl, si alba, arit et illud prophelae : < VermiS' eorum non morietur,
    < rufa macula fueril infecta, lepra repulabilur, et iguis eprum non comburetur (Isa. LXVI,%i). »
    < ostendeiurque 152 sacerdoti.qui consideratum < Quod si eam viderit noncrevisse, praecipiat, et
    < recludet seplem diebus, et die septimo rursum < lavabiint idin quo Iepra esl, recludelque illud
    < aspiciens, si crevisse deprehenderit, lepra perser < septem diebus aliis. Et cum videril faciem quidem
    < verans est, pollulum-judicabit veslimenlum, el < prislinam non reversani, nec tamen crevisse
    < omne in quo fuerit iiiventum, et idcirco combu- < lepram, immundum judicabil, et igne comburet,
    < retur flammis. > Vesiem (272) hanc rectedicimus < eo quod infusa sit in superlicie.veslimeiili, vel per
    esse carnem , qua omnis anima induiiur. De hac < totum lepra..> Si, inquit, post acceptam pcenilen-
    enim vesle Aposlolus ait: < Exuite veterem liorai- tiam, peccalum, quod deleri debueral, crevit, nihi.l
    nem (Eph. IV, 24). > Et Ecclesia in Canticis canti- S aliud nisi condemnalio restat. Si vero non crevit
    corum :«Exspoliayime tunica iiiea,quoniodo induar quidera, nec laincn deletum est (quoniam, elsi a
    illa? > (Cant. v, 5.) Et propheta : « Veslimenlum, peccalo cessavit, non lamen poenitenliam egit), la-
    inquit, niislum sanguine erit in combustionem, e.t velur lepra, injungatur iieriim eadem poenilenlia,
    cilvus ignis (Jsa. IX, 5)..» Esl autem in conjiigatis recludalur aliis seplem diebus, ut quod in primis
    lanea, in virginibus autem et coiilinentibus linea, in septem deliquit, saltem in his sepiem diebus se-
    esetpris omnibus pellicea est. Lana enim de carne quentibus emendet. Si vero eiiam -post lios septem.
    oritur, et carni adhseret; linum vOro extra carnem, dies sacerdos vidcrif faciem pristinam quidem nOn
    et a carne alicnum est; pellis autem caro morlua reversara, nec tairien crevisse lepram, immundum
    esl.El quidera de conjugalo dicitur; quia < adhaere- judicabit, ulpole canonum conlemptorem,qni, quam-
    liit uxori suae, el erunt duo in carne una (Ephes. v, vis a peccato cessaverit, digne tainen pcenitentia
    -51); >virgines vero quasi longe a carne, carnis non salisfacere vel neglexit, vel non curavit. Qui enim
    '«equunlur voluplales. Cseleri vero quasi mortua carp, peccatum delere contemnit, aut peccalorem se esse
    ipsam suam corruplionem sentiunt, nec inlelligttnl. non inlelligit, aut nullani pro peccato poenam se
    Huj'us aulem veslimenti lepra, quaravis niultiplex timere ostendil. Non enim sufiicit bomini abslinere
    sit, maxima el principalis fornicatio intelligitur, de C a malo, nisi et bonum operetur. Unde scriptnmest:
    qua Apostolus :« Omne, inquil, peccalum quodcun- « Declina a malo, et fac bonum (Psal. xxxvi, 27.) >
    que fecerithonio, extra corpus est, qui aulein forni- Quiergo cessal a peccato, agat ef pcenitenliam pro
    catur, in corpus sunni peccat (/ Cor. vi, 18). » peccato: alitef enim, elsi inacula non crescat, p.rima
    Tantum enim omnibus. corporeis viliis boc viiium lanien species vesiimento non revertilur. Taleni
    inajtis esl, ut ei cselera coraparata quasi non esse autem yestem sacerdos igne comburit, quia pecca-
    videanlur. Haecergo lepra, quia non solum fornica- torera pcenilentiam agere nolenlem seterno igne
    tores et aduUeros, sed virgines, et conliiienles, et dgnura esse decernit. Sed quid esl quod ait quod
    conjugalos saepe corrumpit, in lanea, et liriea, et infusa sit in superficie vestimenti, vel per lotum"
    pellicea veste invenilur. Hujus autem signa sunt, lepra, cum superius dixeril, lepram non crevisse?
    niacnla alba, vel rufa; ssepe enim fornicatores pal- Non crevit quidem, quia ad peccatuin liorao non
    lore et rubore deprehendunlur, quoniam etiimpre et rediit; tamen per tolam vestimenti superficieni
    ampris igne inficiunlur. Talem ergo yestem, et sic infusa esl, quia in eo.quod non esl deletum, totum
    pollutam cum sacerdos videfit, recludet eumseplem adhuc operit veslimentum,
    diebus, septeni videlicet annis et in poenitentiae n « Sin rautem obscurior fuerit locus leprse, posl-
    emundatione supputalis. Non enim sine causa < quam vestis est Iota, abrumpet e.um, et a solido
    SSi Patres Jiunc annorum numeruni pcenilenlibus < dividet. Quod si ultra apparuerilin his Jocis, quae
    constitueruni. Nam et de Cain ipse Dominus ail: < prius maculata erant, lepra volaiilis et vaga,
    < Onjriis, qui occiderit Cain, septuplum punielur < debet igne comburi; si, cessaverit, lavabit ea,
    {Gen. IV, 13). > His autein peraclis, si dignus fue- « quaepura sunt, secundo, et raunda erunt. > Locus
    ril,.absblvatur hpnio, lavetur et reconcilietur. Ut enim leprse obscuriorest; postquam veslis est lota,
    quid enim peracla pcenilentia absolvilur hoino, et si post acceptam pcenitentiam, quid egerit, et qua-
    recpncilialuf, nisi quia sac.erdotis absolulione lava- litervixerit, peccalor confiteri dissimulat. Abriim-
    tur atque mundatur. Si vero post septem dies, _de patur igilur locus, et a solido dividatur, manifesle
    quibus eliiunc superius locuti suraus, leprain sacer- appareat, si quid est quod inlerius latel: rumpatur
    dos crevisse deprehendefit, pollutuin judicabil vesii- ergo, si confilelur. Quod sL ultra in his locis lepra
    nienluiii, quia Iepra pef severans est, et idep flamnii apparuerit, et homo incpnvertibilis, nec a pec-
    comburetur. Hoc audiant: pcenitenles, in qujbus caip cessaverii, neque pcenilenliam cgerit, debet
    (272) Ita^x alio cod. Casin.
    129 EXPOSmO IN LEVITJC. 450
    153 redargui el damnarr, dehel ut igne el sup-- A gnum cedrinum, vermiculumque cl hyssopum cuia
    plicio diguiis judicari. Si vero.cessaveril, lavabii ea passeribus ollerl? Lignum enim cedrinum iiripuiri-
    quaepura sunl secundo, et nmiida crunt. Quare enimi bilis et edorifera naturse est :/vermicuIus auteni
    secnndo lavaiiiur qiue pura sunt, nisi quia, quamvisi ignens et rubeus est: hyssopus autem naturaiiter
    pcenileniia sit bonio niiindus, attamen nisi a sacer- in petra nascitur. Offerat ergp Iiijnum cedrinuiii, qui
    dote sit reconciliaius et absolulus, ailliuc a sacra- reconciliatur.nt incorruplam amodo vitam et edprife-r
    menlis^ibsiinei utimmundus i quanivis enim miin- ram agat: offerat et verniiculum, uf sancii Spiritus
    dus sit, lnuiidusTamemion videlur, nisi cumcseleris i et c.iarilaiis igne succendaiur: offerat et hyssopum,
    fidclibus ecclesiaslicis comniunicet sacfamentis. ul firmis radicibus illi petrse inhaereal. de qtia Apo-
    Primo-ergo lavalur poenilenlia; secundo verorecon- stolus dicil: « Pelraautem erat Chrislus (J Cor. x,
    ciliationc el absoluiione. Huc usque de lepra; nunc! 4). » Jiiimplatur autem unus de passeribus in vase
    de ejusdem emundatione videamus. fictili, per quem corpus inielligimus, quod quja de
    Z CAPUT XIV. lerra factum est, non immerilp i_nvase ficlili immo-
    i < LocUtusque est Dominus ad Moysen, dicensi larijubetur. Vasenim le.rreum, et ficiile po.suit, ut
    < Hic est ritus leprosi, quarido mundandus "est. Ad- maniiesle intelligamus, quiain hoc passere corpus
    .< ducetur ad sacerdolem i qui egressus e castris JJ J sjgnificatur. Hoc aulem super aquas viventes dicilur,
    < cum inveuerillepramesse mundalam, praecipJet lilleraenimoccidit; spiriius auleni vivificat, Ita et
    < ei.qui purificalur, ut offeratpro se duos passeres nos corpus nostrum aflligere debemus, ut efliciamur
    * vivos, ijuibus.vesciliciluni est, et lignum cedii- carne mortificati, sed spiritu vivificali. Alium autem
    nu.m, vermiculumque, cl hyssopum; et rinum de vivum cum ligrip cedrino, el cocco, et hyssopo tinget
    .,<!.-•
    JI passeribus immolari jubebit in vase fictili super in sanguinepasseris ininiolali : vivus eniin passer
    < aquas vivenles: alium aulem vivura cuhi ligno animaest, quse sicut iniraorlalis mof iiion potest. Hsee
    < cedrino, etcocco, efhyssopo tinget in sanguine autem tingitur insanguinepasseris immolati, ut eo-
    < passeris immOlali, quo asperget illttni, qui mun- rum peccatorura, quse corpus commisit, rtiinqiiam
    i dandus est septies, ut jure purgetur, et dimittet aninia obliviscatur; sanguis enim pro peccato poni-
    < passerem vivum, ut iu agrtim avblet, > Egreditur tur. Sed quiapeccatorum commemoralio aliquartdo
    eiiini sacerdos e caslris ad leprosumreconciliandum, pr.odest, aliquandp nocet (prodest siquidem siadhoc
    quoniam usque Jiodie episcopos noslros ad peccalo- fiat, ul peccata deleaiitur : nocet Vero, si in eis ani_-
    res reconciliandos ecclesise januas egredi videmus. mus delectalus iterum ad ea redire deslderet), idep
    Kur. feiipitiiT amem leprosus, nec mundatur, quia sine lignO cedrinO, et cOcco, et byssopo anitna iii
    riec peccator reconciliari debet, qui pcenileiuiajn ^* sanguihe non lingitur, unde, dum intingitur, incor-
    non egerii pro peccalo; est en.im".pceriitenTia cPm- rupta nianeat, in amore ardeat, et pelfse inhaereat.
    missa Ilere, flenda non comraillere. Flevifenim Pe- Quo sanguineille qui rauiidatus est septies aspergi-
    irus.etmundatus est, flevit et David, et iriundalus lur, quod enim septies fit, semper fit; seplies ergo
    est. Lugel Pauhrs Coriuthios, qui peccaveruni, et suo sanguine hpmo aspergifnr, ut suoruni peccalo-
    .non egerum pejiiiieiiiiain. Sic et. prp Saul lugebal rum semper sit niemor. Qiiod aulem ait: «El di-
    Samuel. Brevisestet facilisisla satisfactio. < De- millel passerem vivum, ut in agrririi avolet : > lioc
    .elina amalo,.elfac bonum (Psal. xxxvi, 27).>Incipe esl inielligere,iitiiunqiiam anima ullerlus incarcere
    _flere, sedex corde; dic flendo.: <Pater,. peccavi in claudalur, nec a cafne vincalur, nec a sola Volurilafe
    ccelura, el coram le; jarnnpnsuin dignus vocari fi- cohibealur : ipsa sit dOmina, ipsa sitiibera, avolet in
    .Jjiis tuus. fac me sicut unum de niercenariis tuis agrurii, scrutetur Scripturas; ibienim sunl flofes,
    _(Luc. xv,, 8).» Hsec esf vera reconciliaiio; sic ibi sunt odores, dicat ciini Isaac : «Ecce odpf filii.:
    murtdatur leprosus, sic peccaior veniain meretur. niei, sicut pdor agii pleni, cui benedixit Dominus
    . Apdiiqufd Dominus dicat : < Cilo .proferte stOlam (Gen. xxvii, 27). » Sequllur;
    priiriam, et iriduile illuin {ibid.) ; > ciio, inquit, r>
    j « Cumque laveflt homo Vestimenta sua, radet
    nnlla sit mora ; «Peccatpr enim quacunque hofa « omnes pilos corporis, et layabilnr aqna, purifica-
    _conversus fueritet Ingemuerit, vita, vivet, et non «TUsque ingredielur caslra; ila duntaxai, ut maneal
    morielur (Ezech. xxxui, 11); > Offert auleni pro se « extra tabernaculum 154 septem diebus, et die
    ille jpii purificatur diios--passeres, non qualescuri- < seplimo radat orrines capillos capilis, Jiarhamqiie
    que, sed vivos, el quibus vesci licitum est. Quid « et siipercilia",ac lotius cbrrjoris pilos. > Ecce enim
    .renim.dups passeres, nisi corpus etanimani? dequi- lioino qui reconciliatur vestiraenta lavat, ut nemo
    bus Propbeta : «Anima noslra sicut passer erepta eum ulterius abhofreat, et cunctis se cernenfibiis
    ..jes.t-delaqueo venantium (Psal. cxxm, 7). > Merito non jam leprosus, sed mundus appareal. Radil ct
    . ergo duos passeres offert, ut non ex parte, sed to- omnes corporis siii pilos, ut non ja,m iri eP supcr-
    tuni seipsuin Domiiio reddat, non jam moriuum, nori fluum el inutile invenialur. Lavatur auteur. et aqua
    -peccatis obnoxium, et quia prius immuiidus eral, cpnfessionis boni voii, et sacerdotalis beriedic|joni8,
    ejus passeribus vesci non iicebat, nunc vero quia totusque purificalus ingredilur caslra, reconciliattlr
    riiundus esl, tales passeres "offert, .quihus vesci et. Ecclesise, iit gaudium et exsultalio, onvocat sancia
    Ecclesiac corpori induci licilum esl. Sed quare li- nialer noslra amicas et vjcinas^ dicens : «Congraiu-
    451 5. BRUNONIS EPISCOPI SIGNIENSIS 4Si
    lamlni milii, qiiia iiiverii draehtriam, quara perdide A' < Assiimeiisqne sacerdos dc sangitine liostisc, quat
    fam (Luc. xv, 9). > Ecce in caslra Sngressus est; « iiiunOlata est pro delicio, ponel super exirenium
    manet tamen extra labernaculum suuin septeiri die- « auricuiae deitrae illius qui raiindaiur, el siipef pol-
    bus, ut vivai scilicet exlra omne desiileriuni hujiis « lices riiariiisdextrae el pedisi > ln atire oiiirii audi-
    saeculi, usque ad vitaesuse finem, donec in sepfuria tus, in manu efpede opefaiio inteUigiiur. Taiigil
    die, quaeultima est, raso itefum icapile, et pilis om- efgo aureiri sangiiis Chfisti, ut mundasit. sehiper-
    nibus corporis sui, totus purificalus inVeriiatiif. qiie aperia ad andiendum vcrbum Dei, sceundiim
    < El lolis rufsrim veslibus, et corpore, die octavo illud : <Qui liabet aufes audiendi, audiat (Luc. vni,
    « assumet dtios agnos imraaculatos, et ovem aiinicu- 8). > Et qiiia sicut Appstolus ait : < Non ariditores
    t lam, absque macula, et tres decimas similae in legis justificali suni apud Deuni, Sed faciofes legis
    » sacfificium, quae conspersa sii oleo, ef seorsum justificabunlur (Rom. ii, 15). > Tangit qiioque m&-
    < olei sexlarium. > Prima enim fiuila, secunda ite- num et pedem, ul el bene opereiur, et curral in via
    fum hebdomada incipif, siquidembclava dies alieriiis mandalorum Dei. Qudniara aiitera sinislra ct ad-
    septimanse priiicipium esl. ln liac igituf, sicui. etiii "versapafs nescife debel quid faeiat dextera, in sOla
    priiiia, honio lavalur alkidque offerl bic sacrificium, dextera parte langitur, qttasi qui sinislraiii non ha-
    qno purificatur. In hoc aulem sacrificio, jafn nori B beat. Tangitur auleiri iii evtremilalibus, ut usqUe in
    passcres, sed agrius iramolatur, qui toJlit peccala finem persevef et.
    niuiidi.Primus enim agnus Christus est, secundus « El de olei sextario niiltet in mariurii 'suam si»
    apostolorum cliorus , iilerquc utique immolaius. « nislrain , tirigelque digilurii dextruin in eo, el
    Ovis vero amiiciila, et immaculafa Ecclesia est, non « asperget seplies coiitra Dominum. Quod aritein
    Iiaberis maculairt, neque rugaiii, quse quoniam iii iri- « reliquum esl olei, in lccva inanU fundet stipef
    Jbusparlibus lota consislit, iri Asia videlicet, Africa « exlremum dexlrae auriculae ejus, qrri mundatuf,
    el Europa, tres similaedecimae ei jiinguntur. De hls « et super pollices manus, etpedis dexlfi, el siiper
    cnirain Evangelio dicitur: < Siriiile est legrium cce- « sanguinerii, qui fusus est pro deliclo, et supef -
    lorum fermenlo, quod abscondil mulicr ih faririae « capiit ejus, rogabitque pro eo co'ram: DoininO. >
    satis tribus (Luc. xiii, 21). > Hsec autem simila Sacerdos eriim ufraque niaiiu operatur, quia pef
    oleo cpnspergitur, quia S. Spirilus gfatia Ecclcsia arma juslitise a dexiris et a siriislris, nec adversis
    iiiungi'tur. Olei vero sexlarius, qui superaddiiur cum fraiigilur, nec prosperis elevatur. Poriat olcum in
    prlmo agno in sequenlibus offerri jubeliir. Tres ait- sinistra, spargif cum dextra : boc auteiri seplies, e»
    tem.quanlumadlilierarii decimsefiunt, si de tfiginla "• corilra Dominum. Seplies enini saccrdos contra Do-
    sextariis tres sextarios lollas. Sequitur : miniim oleiim spargil, quia sempef ct omni tempore
    « Gunique sacerdos purificans hominerii slaluerit pro peccatorihiis intefpellat. Quid eiiifn oleum, nisi
    .« eum, et baec omnia coram Domino in dstio taher- sarictoruni sunt orationes? Hdc enim oleo supefni
    « naculi tcslimonii, lollet agnum et oflefet eum pfo judicis iiidignatio mollitur, et iiiitigatur. El in sini-
    « delicio oleique sextarium, et oblatis anie Doml- slraquidem oleum porlal, qui, quandiu in hac vita
    « num omnibus, immolabil agnum, ubi immolafi est, nunquam a misericprdia cessal. Qui berie conlra
    < solet hoslla pro peccato et holocausturii in loco Dominrim manu dexlera spargit, quia quasi potenli
    » sancto. > Notandum autem quia supefius sacfifi- ct validainanu omiiem suain operalioneni ad Dcum
    eium non soluni sacerdos, veruin eliam homo qui dirigil.Reliquumaulemsuperliurein dexteram, ei ma-
    mundandus cst, offeft. Hic auleni rion bonio qui numetpedemejusqulrtiiindatur, effundil, tit audiat et
    mundandus est, sed solus sacerdosoffeft sacrificiurti. intelligat quid significet:« MiSericofdiam volo.etrion
    ISeque enim convcriiens eral ul hoc sacrificiuin bomo 155s'lcr'"c'um (Osee vi, 7) : » Et illud : « Eslote
    qui mundabatur offerrel. Statuil autem sacerdos misericofdes, sicut et Paler vesier misericors est
    bominem qui purificaiur ante ostiuni taberriaculi, (Lue. vi, 56. > Hoc auris audial, iii bpc et manuset
    qualenus et audireet videre facile possit ea quse in j. pesdelecietur,lifpielafenietmisericordlaraopefeiiif.
    tabernaculo liunt. Deinde vero offert agnum olei- In lijs aiiteni duPbiis iiieftibris pene omnis operalio
    , que sexlarium, laudans, prsedicans, comriiembfans nostra corisisiil. Fundft auteriiSacerdOs olcum et
    et exponens Chrisli passiPiiera : qualiter j'uslus pro supcf saiiguinein Jiostiie, "et siiper caprit illniij qui
    inipiis, doniiiius pro servis, ne morerenlur illi, mof- niundatur : siiper sariguincrii quiderii, quoniani
    , tuus esl ille; quanlo oleo aflluebal, quanta pietate totris iile saiiguis pietaie et riilsericofclia pinguis,
    et misericordia inundabat, cuin pro suis eiiam cru- pfo sola pielaie ei friisericordia frtsiis est : super
    cifixoribus orabat, dicens: « Pater, igriosce illis, caput vero, ut niertsiioriiinisiiPCTiriguerilo pirigues-
    non enim sciunt quid faciunt (Luc. xxui, 34). > lioc cai, seciindiirii illud : '< Tu vef0 cum jejiihas, urige
    esl enim sacrificium laudis, qiio peccata deleiitiir, caputuium (Matih. vi, 17). > Cui Contfafium est :
    quo.jille qui mundatur atl amorem Dei acceriditur, ' <Oleuin aiitenipeccatofisnon impliiguet caputnieUm
    et adpietalem et.misericordiamprovocatur. (Psal. CXL.5). >'ip73) Sicigitur hOftioJniinctussciat
    (275) Ex cod.Gasin. edilio emendalur. Sed neque de tpstx cnmxmbus, qudihlibel maghis remiitendis in
    sancta Ecciesia,Dei misericordia desperanda est, agentibus pcenitentiam secundum mqdum cujusque
    peccati. (Aiic. Enchirid. cap. 22).
    453 JKPQSITIO IN LpiTIG. ^ 45!
    etintelligat quia misericordise olep cst saiyalus, A ralione et ordine fiant. Praxipil ergo sacerdos, et
    niisaricordia Jiberatus, niisericordia reconciliatus; prdpsanciorurii, titomnia efleraniur foras, tolHsque
    ideoquedicat': < Misericordias TJoniiiii in eeiernum populus se-ab eis separet, quorura scientia, eiib>
    cantabo.(Psa/. LXXXVIH, 2). >Dicamus el nos:< Quis clrina videtur esse leprosa: claudalur donnis seplem
    sapiens, et custodiel haec, et intelligel misericordias , diebus,'oppileiitur-eoruni ora qui inale jpcjui vi-r
    Doniiiii ? > (Psal. cvi, &5). denlurjinlerdicatur eis ne hanp doctrinam in po-
    < Et faciet saerificiuin pro peccato. Tunc iramo- pulo seminenl, donec diligentissinie discussa, utrum
    < Jabit bolocaustum, el poiief illudiif altari -cura savia, an leprosa sit,.a saGerdotibus judiG.etur.Qiiodi
    < libamenlis suis, et homo rile mundabitur. > In hoc si"fprte die seplimo, diead hoc negolium definien-
    enim holocauslo agnus, et ovis,-. et tres decimae: dum constituto, lepram et hseresim crevisse vide-
    similse immolanlur, quoniam SS. apostolorum, et rinl ,-crescit enim, quando aperlissime liiahifesla-
    tolius -Ecclesiaefides, spes, charitas et misericordia, lur, eruant lapides, in quibus Jepra est, damnent
    patientia et bumililas, pielas, sapicnlia el sancla . senfenlias, in quibus baefesis est, ponanl alios-IjapU.
    conversatio laudalur, praedicatur, et narralur,_elin des pro eis, id eslcalbolicae lidei doctrinam, el sen-
    laudisei jubilaiionis sacrificio imniolalur: bis cnini tentias eos doceaiit, omrii liaeietica praviiate evar
    borao irabuitur et docelur, utscialquid agal, quid Q cuala ; radant doriium iiilriiisecus, oniiieinque erio-
    credat, quid sequatuf, quid fuglat et quomodo ulte- rcm ab eorum cordibus etinenlibiis cvellant, lotuin
    flus in conventu fideliiira coriversari debeal. Qui pulvefem, -totamque illiusiepfse caliginem ef im>
    si bene intellexerit, et fideliter egerit, mundus munditiam cxlra urbem, et exlra Ecclesise lermiiios
    efit. prpjiciant. Si vefo post lisec omnia, quod absit!
    « Quod si pauper esl, et non polest manus ejus lepra revertalur, el eos qui modo mundali fucrant
    < invenire quaedicta sunl, suniet agiuim pro delicto ilerura bserelica; praVitate sacefdos viderit esse
    i ad oblalioiiem, et rogot pro eo sacerdos;," deci^ conlamiiialos, lepraperseverans est, et domus im-
    < mamque simiiae conspersse oleoin sacrificiuin,- et munda. Unde Aposiplus ail: < Hseielictim hoiuinem
    < olei sextarium, duosque luruites, sive dups pullos post secundam correctionem devila, sciens quia sub-
    < columbse, quorum sit unus pro peccaio, ei alter versusest bujusmodi (Tii. iii,10); >Destruaturigitur
    < in holocauslum, offeretque ea die oclavo purifiea- lalis donius, el lapides, etligna, el pulvis universus
    < lionis suse sacerdoli. > Quantuni auiem ad signi- exlra oppidum projicialur; damnentuf. excommur
    ficalioiteni, non mirtus pauper, quam dives offerre iiicenlur, analhemaiizeiiiur hseretici, el ciim doclrina
    yidenlur : offert quidein, non ellam imniolai, im- et haeresibussuis ettra calholicam Ecclesiam expel-
    molare sacerdolis est. Hic autem est. ille agnus, de C lantur. Hoc auteni in locum inimundunrfiat; omnis
    quo snperius dixirans.qui tollil peccaia mundi. Hsec 156 enim Jocus immundus est, qui extra Eccler
    decuna pars similse in tres decimas supra dividt- siam esti
    tur: bic olei sextarius qui, cuin agno immolatur. < Qui inlraverit domum, quandb clausa est, im-
    Dei misericordia est I duae vero lurtures, vel duo < mundus erit risque ad vesperura; el qui dormierit
    pulli columbae, duo passeres sunl, de quibus supe- < inea , etcomederit quidpiam , lavabit vestimenta
    rius diiimus. Quia enim lisec el caetera, quae de hoc < sua. > Tatilo enira lenipore doinus clausa est,
    sacrificio sequunlur, modo supra e>.pos-uinius, bfe- quanto hserelicus ab Ecdesia separatus, et excom-
    viter haec dixisse suflieial. municalusest. Intrare autem in eara, qtiid est,nisi
    Sequilur autem de domo leprosa, de qua ille, parficipafe et communicare illi ? Hoc auteni qui fe-
    cujus est, nuntiat sacerdoti quod quasi plaga leprae cerit, immundus eril usque ad vesperum, vesperuni
    videatur in domo sua; at ille praecipial ut oninia aulem jion diei, sed peccati, cum enira per pceiii-
    foras efferaritur; et claudalur doraus seplem diebus; tentiam firiitur,5turic ad vespenim peccatum, etad
    si vero die septimo lepram crevisse viderit, lunc finem pervenit. Sedquidest dormire inea, nisiin
    lapides, in quibus lepra est, erual. aliosque pro eis ejus doctrina quodamraodp;quiescere et delectari?
    poiiat; doinum aulem inirinsecus radat, et extfa D Nam et ille -ijj' ea dormit, qni in ea decipitur, et
    urbera in locum immuudum pulverem projiciat: sensuin ainiilil. Unde non immerilo lales insonsali
    Quod si etiam post haec, sacerdos ingressus reversain dicunlur, quibus Apostolus ait: <Surge,qui dorinis,
    lepramesse cognoveril, lepra perseverans "esf, et et exsurge a niorluis, et illumiiiabit le Christus
    .dpmiis immurtda, quam sialim deslruent, et lapi- .(Eph.y, i&),»In ea verocpineditquicunqueejiis insa?
    des, et ligna el pulverem universum projicient nia repleluf et saturalur. Lavet ergo veslimenla
    exlra castra in locum immunduin. Haecauiein bre- •sua, agal pcenitenliam, audiat quod scriptum est :
    viler exponamus,, quoniara per ea qufc dicla sunt ;« Onini lenipore sinl vesiimeiua tua candida (Eecl,
    Tacile intelligi ppssnnt. Si igiliir, P hoino, quicuri- .jx, S). > ,"" . . : r - -:
    que es; videris quasi piagam leprse in doirio tiia, si •iQuod si ijitroiens sacerdos viderit lepram.non
    cognoveris doGlrinam haefeticae pravllatis iri po- < crevisse in donio, postquam demolita esi, purifir
    tesiale, et in farailia,et in grege luo, nuniiaboc sa- < eabit eam, reddita sanitate, el purificatione ejus,
    cerdoti, nunlia hoc sanclorum ccetui et congrega- < sumel duos passeres, ligrtumque cedriiium, et
    lioni; riihil enim teriieie judicandum est; oninia « vermiculum, alque liyssopura, et inimoiatoiuip
    455 - S. BRUNONIS EPTSCOPI SiGNIENSlS 436
    < passurc in Yase ficiili super aquas viventes, > etc. \ < suse, polluetur. >Hoc enira de una anima, ei de
    Hoc autem lolum in prima leprosi niundatione el tota Ecclesia maligiiaiiiiiuii inleUigi polest. Fluxum
    scriptum et expositmn esi. namque sanguiois paliuir qui in peccatis perseve-
    CAPUT XV. rat. fjuar enim aniir.a redeunte mense hoc patiiur
    < Locutus cst Dominus ad Moysen el Aaron , (siquidem meuses semper redeunl), pcccatum reilc-
    « dicens : Loquimiiii filiis Israel, et dicite eis : Vir rare ron timet. Semper ergo sanguinem fluii, qui
    < qui palitttr ffuxuni seininis, imraundus crit, et senipcr peccatuni operalur. Sanguinem enim pes-
    < lunc judicabilur huic vitio- subjacere, cum. pcr caluui significare manifestum esi. Scptein auie.m
    « nioinenta singula ailliacserit carni ejus, atque diebus separatur, quia nisi pcenifeat, et peccare
    < creveril fcedus liumor. Omne stralum, in quo dor- desislat, Eeclesiae nunquam reconciliari debet. Ilanc
    < mierit, iiniiiundum erit, et ubicunque sederit. > autem qui letigerit (tangere autem imilari est) ini-
    Hoc quoque stib eadem intclligeiilia, quse bahelur mundus erit. Suflkii autem una exposilio etinviro
    de domo leprosa. Nam vir isle hscreticus est, cujus qui palilur fluxum seiniriis, ct in muliere quae pati-
    turpis doctrina, per eum in mullorum auribus tur fluxum sanguinis ; ulrumque en.im pene idein
    1
    seminala, quasi inimundum semen, lendit ad-gene-. significat, alque de eOdeni intelligi polesl, nndefiaa
    randum plurimos in eadem haeresi. Gura ergo semen «blatio Ct purificatio esl tilriusque.
    iWud iniquae prsedicationis per singula momenia 157 CAPUT XVI.
    carni ejus, ori ejus adlraeserii.; duin non.cessal haere- < Locutus est Doininus ad Moysem : Loqnere atl
    licani doclrinain suam divulgare, judicabitur huic < Aaron fratrem tuum; ne oiiini leinpore ingrediatiir
    vitio subj'acere. Tunc quidquid teligerit, immundum. < sanctuarium, quod est intra velum coram propi-
    erit; quisquis eniin fuerilab eo seductus,-imniundus < tiatorio, quo legilur arca, ut non moriatur : quia
    erit. Quicunque igitur ei erediderit, enmque fuerit « in liiibe apparebo super praculurti. Nisi hoc anie
    imilatus, lavet vesliraenta sua ; pcenitentiam -agat ; <-fecerit, vitulum offerel pro pcccato, elarielem in
    sicque per confessionem et pceniludinem solus iin- < holocauslum. Tunica linea veslielur, feininalihus
    inundus erit usque ad vesperum ; quia non post < lineis verenda eelabit. Aecingelur zona iinea, ci-
    tempus longum, sedbreve post spatium , lanquam < darini lineani imponel capiti. Haecvestimenta suni
    unius diei, de mane scilicel usque ad vesperum, < saiicta,quibuscuiietis,cuiii loius fuerit, induelur.»
    rcniittetur ei peccalum hiijtisiuodi a popttlo. Sedere In nube ciiim Dominus et caligine prius apparebat,
    autem super leclum, slralum, et sagma ejus, est quia postea carnis velamine lectus apparere debe-
    Iiseresim ipsam acceptare, laudare el servare. r. bat: nnbes enim illa Christi carnem significabat.
    < Si autem sanalus fuerit qui hujusraodi sustinet Apfiarel auiem ct nnnc Dorainus in nube super ora-
    < passionem, numerabit seplem dies posl emunda- culum, quoniam in sacramcnto sub aliena specie
    < lionem sui, et lotis vestibus, et tolo corppre in cernilur super allare. Ad boc autera oraculum, ad
    < aquis viveriiibus, erit mundus. Dleautem octavo boc altare, el sacranientuni accedere, neque semper,
    « sumet duos turtures, aut duos pullos columbae et neque omnibusiicct; prius eniin offerre necesse est
    « veniet in conspecluin Domini ad ostium taberna. vituluni pro peccato, et arielem in holocauslum, id
    « euli testiraonii,. dabitque eos saccrdoli qui.faciet csl prius credere necesse est Christum Doniinum
    < unum pro peccalo, el alterum in bplocausium. » pro peccatis nostris iramolatum, et lolura in ara
    Si sanatusfueriiqui hujusmodi siislinet passionem, crucis corporaliler passum. Hoc enim quia Judaei,
    uuinerabit septem dies post einundationem. Seplem et infideles iion credunt, ad hoc piopitiatorium non
    dies ponunluf pro lolo poenilenliaclempore.in qpo accedunt: credunl enira passum, sed non pro pec-
    debet poenitens peccata sua lavare in aquis -viyenti- cato in holocaustum. Nos aulem, quamvis isla crc-
    bus ; in operibus sciliccl spiritualibus, eleemosynis, damus, non lamen adhuc sufficil, nisi el sequeutia
    fejuniis, orationibus, lacrymis , quar viva opera superaddamus. Yestiamur. ergo lineis vestinientis ,
    vitam obtinere valeat, et salutem. Die vero octava, [) ut toli candidi, et super nivera dealbati, inlerioris et
    id est post explelam poenjientiam dieruni septem , exterioris hominis. niunditiain, et caslitatein, per
    suinel duos luiTures, vel duos pullos.columbse;.roga- omnia cuslodiamus. Haecenim vestiuienia saucia
    .bilque pr.o eo sacerdos, el muiidabitur. Duobus enini sunt, ideoque orania de lino fiunt, de qiiibtts in
    niodis mundaliis pfius, sciiicet pcenilentia conlrilio<- Exodo sullicienler diximus. Cidarim auleni lincam
    nis, et saiisfactionis, quasi pullis. duobus obktis , iinponit capiti, qui averiit oculos suos. ne videant
    jioslnioduni absolvilur. Debet aulera duos illos tur-- vanilatem __quinque enim corporis sensusin capiid
    tures, vel pullos columhae nianibus lenere, ad offe- vigent, qui si banc cidarim super se liabuciinl, caslj
    rendum Domino poslquam Deo reconciliatus est el et imraaculaii eriint. His. ergo vestibus non solura
    mundatus, debet ei perpetuo adhaerere, el in benc saccrdos, verura eUain lotus pppulus vesiiaiur, si
    vivendo persev.erare, prout jam dictum est supra. ad Ghristi corporis et sanguinis sacraineiiuim. accc-
    < Mulier quae, redeunte mense, patitttr fluxum derevelil. Casiilalein non solum virgipes, sed conti-
    < sanguinis, seplem diebus separabitur. Oinnis qui nenles quoque, et conjugati habere possunl. Sequi-
    « teligerit eara immundus eril usque ad vesperum, lur :
    < et inquo darinierit, velsederitdiebusseparalionis . « Suscipietque ab univ.ersa multitudine iiliprum.
    457 EXPOSITIO TN LEVITIG. 43*
    « IsraeJ duos blrcos pfo peccalo, el unum arieieii A < est de sanguine Vilrili. > Quia enim et hircus, ct
    < in holocaustum. Cumque obliilefil viluiuin, ei viluius idem significant, idcircouno, epdemque ritu
    « oraveril pro se et domo sua, duos hircos stari iinmolaritur. Sequitur :
    < faciet coram Doniitto in ostio tabernaculi testimo- < Nullus hOftiinum sit irt labernaculo, quaiido
    < nii, mittensque super ulrumque Sorlem, unair < pontifex ingredifur sancluarium, iil roget pro se,
    « Doraifto, et alteram capfo emissario ; cujiis sors « eiprO doniasua,etuniyefsp JSSc^iu Isfael, dp-
    < exierilDoiiiino, offerel illum pro peccalo; cujus « iiecegredialur.iHocauteraideojuberevidetur.uliri
    < autem in caprum emissariuro, staluel eiim vivtini illa sancia contemplaliorte silenlium ab omnibus fiat,
    < coram Domino, ut furidat preces pro eo, et emittal ac si solus poniifex adesset; quatenus sine slrepilu,
    < illuni in soliludiiiem. » De Chf isto tam hircus , et tumullu oninique inquieludine, roundas preces ad
    quam aries est significatio. Hircus enim ponituf de Deura fundere valeat.
    similitudine carnis peccali; aries aulera, qui ovi- « Cum autem exierit ad allare, quod coram Dp-
    rium est genus, dicitur de eo, qui laiiquam Ovis ad < mirio esi, oref pro se, et pro domo sua, et s.uoir
    victimam ductus est. Pfimus ergo hircus de Cbrislc < ptum sanguiriem viluli, atque hirci fundat super
    est niysterium; alter aulem est AnlichrisTus; ille . < cornria ejus per girum, aspergensque digilo
    eninisorte exiitin liolocauslum Domino pro peccato B < seplies, expiet illud, et sanctificet ah ini.raundiliis
    secundus bircus post miiltas preces, inio maledi- < filiorum Israel. > Hoc enim altare Ecclosia est per
    cliones,niiuiiurinsoliUidiiieni. Judaeienimperorben cujus quatuor comua quatuor mundi paftes irtlelli-
    dispersi, videnlur huric bircum secum deferre, quij guntur. Hoc autem altare septies sanguine spargi-
    ipse, secnndHm eos, est Messias, quem exspecta< lur , quia usque ad saeculi Constimmalionera tola
    bant; et adlrac exspcctantes eiirti, per divefsas Ecclesia Christi sanguine expialur, et sanctificalur,
    regiones, in quibus divisi sunt, secum tfaliunt hif SiVe ergointus, siVe exlraponlifexfueril, siVe acti-
    cuni illum. vam, el contemplativam vitara agat, sempef et prp
    « His rite celebralis, offeret viiulum, et rogans se, et pro populo orare debet. "".-''
    < pro seet prodomo sua, immoiabil illum , assum- < Poslquain emundaverit sanctuarium, et labef-
    _ ptoque ihurihuloquod deprunisaliarisihipleverit. < naculum, et altare, tunc offerat hifcum vivenlem,
    < et hauriens nianu composiluni Ihymiama in in- « et posita utraque manti super caput ejtis, confitear
    < censunijUllra velum intrabit in sancla: ut, posilis « lur ofnnes iniquilates filiorum Israel, et universa
    t super Ignem aromatibus, nebula eorum, et vapoi « delicta, et peccata eorum ; quae imprecans capili
    « 3pefial oraculum, qiiod esi super lestiriioriium, el « ejus, emiitetillurii perliomiiiemparalum in deser-
    i nori morialur. Tollens quoqiie de sanguinevituli, " « lum. » Mundalis enim omnibus, el expleto sacrU
    i et asperget digito septies coram Domino contra ficio, ulramque manum super caput viventis hirci
    « propitiatorium ad prientem. » Poslquam, inquit, pontifex ponit, ut pmniutti iiiiquilatum reum simul
    sacerdos praedictis veslibus indulus fuerit; post- cum capiti suo diabolo, quibuscurtque vifibus potest,
    qitam duos bircos sorte diviserit ('sic enim se habel euni damnat, et maledicil. Non -solum. enim iiPslri,
    volu-
    ordo) offerat vituJum, el rogans pro se, quia et pec- verum eiiam et Judaeoriim pontifices in sacfis
    - cator ipse est, et pro domo sua, id est pro populo minibus, 'quamvis non iiitelligeilles, Anlicjiristuni
    sihi subjecto, immolabit eum. Supefius enini Offer- quolidiedamnant: deipso enim in psalmislegentes,sed
    Hir, idest ad tabernaculum ducitur : hic auterriiloii non intelligenles assidue dicunl (Psal. lxet seqqi)'.
    laiiium offertur, sed et immolalur; hoc autem nofi < Cujus os malediclione plertiim esl, et amaritudine,
    sine thyraiamaie, et bono odore; qui eninrChristi et dolo, siib lingua ejus labor, etdolof; sedet in in^
    conficil saeramenlnm, qui ad ejus carriem, et san- sidiiscum divilibusin occullis, ufinlerficiat inrio-
    guinera suraendum accedit, morura bonestale,*el centem. >Et paulo posl: «Gontefe brachiumpeccaiar
    viriufuni suavitale redolere debel. SacerdPs ergo, ris, et maligrii; > de quo e"t Apostolus aiit: « Quia
    assurapto iburibulo, thuribulum enim peclus est', U nisi venerit discessio priraum, et revelatus fiierit'
    impleai illud de prunis altaris, ut sancti Spiritus ei liomo peccati fiiius perdiiionis, qui adversatur, et
    cbarilaiis igne suCcendalur; deiride vero arpniaii- extollilur super omne quod dicitur Deus, aut
    bus super igriem posilis, transeat velum, ingrediatui colitur; ita iit in templo Dei sedeat, ostendens se
    sancla, tolusque super ipsum coelum nienle, ei tanqUam sit Deus(JJT/iess.ii, 3).vHoinoadhoc sef-
    spiritu elevatus, Virtulum -vapore, et saiicfaruni vitium paratus. pef quem Anticbrislus in desertum
    precum odoreel sihi, et populo Deum repropitielur. miltitur, Judseofum populus esl, qui pro suisiniqui-
    Unde et subdilur : « Tollensqne de sanguine vituil, talibus ublque genlium dispersus, eum colit'. et prse-
    etnspergel sept.ies coram Domino: propitiatoriuni dicat, sequitur elfveneralur.
    ad orienlem. > Septies enim viluli sanguis contra -"« Cumque portaveril omnes iniquitates eorum Jn
    dimissus frierit indeserlo;
    propiliatorium spargilur, quia usque ad sseculi «terram solilafiain ; et
    consummatioiiem cunctis diebus Chrisli sanguis prc < reverletur Aaroin in tabernacukim lesiimonii, e
    nobis ad Patrem interpellat. Sequitur : < depositis vestibus quibus prius indulus erat, cum
    « Cunique maclaverit bircum pro peccalo populi, « iiitraret sanctua.riiim, relictisque ibi, layabit car-
    <;jnferet sanguinem iiitra ycliun ; sicul praeeepiuii < nera suamin loco saiicto, indueturque yestimcnti-
    430 ». BRUN0NIS EPISCOPI SIGNIENSIS «110
    < suis. > Porlat enim Anliclirislns omnes iniqui- A _ 159 'n nac ^'e ie affligebanl, nullumque opu* fa-
    lales filioruin lsrael iniufernum ,' in deserlum, in ciebant, et quod se expiantes ab omnibus suis ini-
    lerrani solilariain, quia propter eos, quos decepit, quilatibus mundabantur, illius ultimi dici significalip
    seternis incendiis mancipabilur , dignam iniquitaiis erat, in qno qui modo se alBigit, non aflligeiur, in
    suce pcenam sustinebit; ibi dimiitelur et deserelur , quo omnis mundana operalio cessabil, ln quo ab
    cruciabitur et flagellabilur. Deinde Aarpn revertelur omiii corruplione et iniquilalibus sanati, expiati, et
    in taberiiaculum tesiimonii, quia cognila veritale innovati sclernam snscipienl bealiludineni. Sabba-
    Judscorum poiitificesad fidem el Ecclesiaraconver- lura enim requietionis erU, de quo Apostolus ait :
    tentur ; ibique deposiiis alque reliclis priinis ve- « Relinquitur sabbalisnms populo Dei (Uebr. iv, 9).>
    slibus et significativis, lavabunl carnem suanvaqua Non enim hoc juxta Ulleram fieri potest, ul dcciina
    baptismatis, elinduentur suis vcstimenlis, utlitterse diesseptimi mensis in Sabbalo seinper occnrrat.
    velamine exspoliali et verilale, quse Ghrislus est, . < Expiabit autem sacerdos, qui unctus fuerii, ,et
    adornati, non in vetuslate liflerae, sed in novitate < cujus initiata est manus, el sacerdolio fungatur
    spirilus in sancla Ecclesia conversentuf. Simililer « pro patre suo, indueturque slola linea el vesfihus
    autem de illo, « qni dimiserit capruni emissariura ,. « sanctis, et expiabit sancluarium Tesiamenli aique
    <rJavabitveslinient3s.ua et corpus aqua, et sic egre- B < allare; sacerdoles quoque el univcrsum populum:
    * diefur.in caslra, > Diximus enim superius quod « erilqtie vobis hoc legiliniuin sempiiernum, ut ore-
    bomo ille Judaeorum populus esl: unde nianifestum « lis pro filiis Israel, et pro cunctis peccatis eoi uin
    est quia non solum ponlifices el legisperiti, veruni « semel in anno. > Semel enira hoc Jn anno in fl-
    eiiam lotus Judaicus pppulusjuxta lnundi bnjus eon- gura fiebat, quia semel in verilaie fieri debebal. Sc-
    summaiionenj Anlicbrislum relinquet, et ad fidein mel eiiira Sacerdos magnus Jesus (qui uncius cst.
    eonversus aqua baptismaiis regeneratus Ecclesiae oleo laetilixprse participibus sttis, qui palri suo Mel-
    casiris sociabitur. Unde Aposlolus ail: < Cum ple- chiscdech in sacerdotio successit, siculscriplui» esl -. •
    nitiido gentiuni introieril, tunc Israel salvus fiet < Tu es sacerdos in seternum secundum ordinem
    (Rom. xi, 25). Melcbisedecli {Psal. cix, 5}; >), omnia expiahil cl
    < Vilulum autera et hircum , qui pro peccalo fue- sanclificabil; lune videllcel, quando faciet ccelum.
    < rant immolati, el quorum sanguis illalus est in novnm et lerram novam; quanflo illa < crealura_,
    < sancluarium, ut expiaiio compleretur, asporlabunt qaae vanilati subjecta est non volens, libcrabitur a
    < foras exlra castra , et comburent igni tam pelles servftute corruptionis in liberlalem glorise filiorum
    < quam carnes- eorura et fimuni (271). > Semper Dei-(/tom. vn, 21). > Tune induetur stola linea el
    eniin ubicunque hsec fuerint, sola exposilio Apo- 'C veslibus sanctis, quiaapparebil in gloria elmajesiale
    stoli suflicere debei, qui ail r« Quprum enim aninia- (215). Talibus enim veslibus in nioiiie iransfigura-
    liura infeiTursanguisin sancta perponlificem.horum lus tribus discipulis quondam apparuit.
    corpora_ cremantur exlra caslra : ita et Jesus, ut CAPUT XVII.
    sanctificaret per suum sanguinem popiilum , exlra Hine autem prsecipif Doniinus ut nullura sacrifi-
    portampassus^est (Hebr. xm, H). > Qitihus Apostoli ciiim offeratur, nisi ad ostium labernaculi lestinionii:
    verbis apertissime dempnsiratur, quoniam per vitu- volens omnem occasioneiii populo auferre ne idolis
    lum, el hirfiim Chrisli passionem inlelhgere debe- immolaret. Hoc est enini quod ail: <Et nequaquam
    nius. Et quicunque corabusscril ea, lavabit vesti- « ultra .inimolabunl hoslias suas daemoriibus, ciiin
    inenta sua, et carnem aqua, et sic ingredietur in < quibus fornicati siint. > Qnaiiivis ei per hoe si-
    casira. Magna enim Dei misericordia in hacsenlenlia gliificari possit quod nusquam veri sacrilicii locus
    prsedicatur, quia ipsis quoque, qui eum occiderunt , sit extra Ecclesiam. Sanguinem quoque oinnium
    si ex aqua , et Spiiitu sancto regenerali fiierinl,. aninialium comedere interdicit, eo quod anima in
    venia et indulgciilia Ecclesiaeque introilus repro^ sanguine sit, ad cojtts piaculum super allare sangtiis
    inillituf. offerri debet, Quod atitem ait: lAninia carnis in san-
    < Mense septimo , decima die mensis , affUgelis <giiineesl;>taleeslacsidi(',erel:Tiiacarnisiiisangiiine.
    « aniinas veslras.nullumque facielis opus, sive indi- cst, titanima pro vita inlelligaliir : non enini caro.
    < gena, sive advena, qui peregrinalur inler vos. lu sine sanguine vivere polest. Quid est igiiur sangui-
    < liac die expialio eril vesiri alque mundalio : ab iiem comedere, nisi carni vitam auferrer' Hoc ho-
    < oinnibtis iniqiiitaiibiis vestris coram Domino nuin- inicidae audiant, et sangiiincm coincdere el hibere
    « daniini. Sabbatum enim requielionis est, et aflli- liineant, quoniain « virum sangiiiiiiini et dolosuin
    < gclis animas vesiras religione perpetua. > Quid aboininabiliir Dominus (Psal. v, 7). > Sequilur :
    est enifn septinio mense, et decinia die meiisis, nisi < lloino quicunque de filiis Israel et de advenis
    nltima die ©mniuin inensiuin? Sepliraus. enim iu < qui peregrinantur apud vos, si venalione atque-
    ilicbus, el dccimus in iiumero uliinius est. Sicut .< aucnpiP feram, vcl avem capiunl, quibus vesci
    enira omnes dics in septem, ita onines nuineri < licilum est, fundat sauguinem ejus, etoperiat il-
    in dccem coAtinenlur. Quod igilur Judxi in < liun terra: » Qui enim intelligit quid sinl due
    (274) Id. Cod. Casin. Vbicunque hcecnominanlur _ sola Aposloli expositionc declaranlur, qui ail.
    (275) Cod. Casin.: etmajeslale Palris.
    '
    W '•' EXPOSITJO 1N LEVITIG, ;- m.
    greges oviuiii, et quid sil unum ovile.etunus pasloi A verba, quanlyis adiitterani irilellecta, pielatis et
    inieHigilel quisinl liliilsrael, el qtii siui adveiise misericordiae plena sint, aliud taiueii sigiiificare pos-
    e,ui peregrinanlur apud: eos. Hi aiilent venaiione, ve suiil. Ubi entm peregrini et pauperes noh suiil, di-
    ancupio feram, vel avem capiuul, quando hsereticos ligentissirae messeiii colligere, et iisquc ad solum
    TCI pliilosopbos evangelica prsedicalione ad fiden tondere, nulium videtur es.se peccaluni; pauperes
    conyerlunt. Quoniani quidein sanguinem fundunt enira islos, non subslantia paupprcs. sed scientia
    el terrani operiunt, quoniain eorum peccata aqu; esse putamus. Peregrinos vero, qiii noviier ad fideni
    baplisinatis abluunt, ut quasi inorlua, et sepultatil- coaversi sunl. Terra aulem est Eeclesia, ciijus qul-
    Terius non appafeant. Unde Psalmisla alt-.:.<Beat demsegetes sunl sanctarum volumina Scripturarum.
    quoratn reinissse suut iniquilales, el. quorum tecl; Has aulem segetes Usque ad solum tondel, qui.sa-
    sunt peccata (Psal. xxxi). ». cras Scripluras profundissime exponii. Remanentes
    :_-« Aniraa, quae comederit niorticinum, velcaptuu vero spicas, et grana decidenlia eoUigit, qui itr-
    :< a bestia, layabil vestes suas, et semelipsum. aqua. rum ^tqne iterum reiterando ea, quse niinus cauie
    * ei conlamtnalus erit usque ad vesperum; quod s praeleriisse videbatiir, diligenlius perscrulatiir, et
    -< non laverit, portabil iiiiquilateiti suain. > Morlici- investigat . hoc autem intef sapientes et iiilelligen-
    iiinji eniin est, quicunque eam vilam non habcl,qiia Tia divites fieri debeti Jnter pauperes vero et iftdo-
    in Evangelio loquilur, diceris : s Egosum via, yeri- ctos, solani litieram el superficiem inetere el expo-
    4as, etviia (Jonn. xiv, 6). > Caplum vero a bestis neresuflleii, quos quidem non messe. et solilocibo-
    -cst, qui ab hserelicis seductus esl. Hos auiem Comc- onerare debenius, sed ad fideiinslriiciionem pauca
    dere, est eossuscipeie, eis comniunicare, et eos verba, quasi paucas spicas debemus relinquere; de
    jmitari; quod^qui fecerit, lavet se inlerius, cfexle^ quibus Aposlolus ; «^Lac, inquii, vobis potum dedi,
    rius aqua, agal pcenitentiam, et iraraundus erit tis- non escam (J Cor. ui, 2). > De sapicntibus vero
    que advesperum.Quidsil autera nsque. ad vcspcrum, Sic aii: < Sapientiam loquiraurinter perfeclos (/ Cot:
    saepejam dixiinus. ii, 6). » Alibi ergo usque ad solum, alibi Vero i»
    CAPUT XVIII. sola superficie inesses isise.londendae siint.
    Sequilur attteni de lufpiiudine et inceslii. Quac < Nori maledices surdo, nec eoram caeco pones
    non soliim
    ipioniam toia Ecclesia secundumlilterani intelligit el < offendiciilum. > Surdi enim et caeci
    observat, aliam in eis qiiserereexposilionem, aut inu- Judtei cl gerililes, sed qiiicuiiqui verilalem audire
    tile, aul sitperfluuiii essevjdelur. Dequibus quidem et inlelligere nolunt; bos auteni non maledicere,
    reddere ralionem valde difficile est, nisi fOrtasse ta- ,' sed hiniiiliier admoiiendo ad fidem vocare debemus-.
    Jes conjtuicliones ideo Deus fieri inierdixil, utdile- Goram quibus offendiculiim ponere, est 'aliquid ift
    •clionis vinculum etiara in extraneos exienderelur. eorum prsesenlia agere, unde raiionahiliier scanda-
    N'onciiim necesse habel aliquis propinquis snis alio lizari possunt. Hoc aulem qui uon intclligif, legat
    vinculo, utplus eos diligat, colligari, qtiam mater EpistolamAposloli ad Rortianos, ubi ait-. « Nonerge
    ex sola sanguinis propinqujtate niultuui eos diligere amplius invicem judicemus; sed hoc jiidicatemagis,.
    debel.Go!ijungalurigiiuraliis,quosnondum diligit, ut ne ponafis offendiculum fralribus (Rom: xiv, 13). >
    qtiadam affinilaie eos;diligere,etamare incipial (276). <Juraeiila tua non .faci.ese.oire.-cum alterius gene-
    Sive ergo propterboc, sive propier aliud, si lales « ris animanlibus. Agrum non sefes diverso semine,,
    Deus \QO"conjunctiones fieri prohibuit, timendse « Veste, quaeex duobus texla est, non indueris. »
    'valde ei fugiendae sunt, quia ipse prohfbuil. Unde -Hiicceiiuripeiie idenr significafe videntuf. Jumenta
    et bic dicit: < Cuslodite leges atque judicia, quse eniin sua cum allerius generis animanlihus coire-
    t facieris Iioino, vivet in eis : Ego Doininus. > Qtiod facit, qui sliillos quosque el imperiios, quos regere
    tale esl ac si diceret: Hoino, qui ea nOn fecerii, debet, ab bserelicis corriimpi qtialibet occasione
    iiiorielur. Quaecunquepraeterimus, ideo prselerimus, peniiiifu. Dei vero agrum diverso semirte serit, qui
    quiaaut superius exposita, aul intellei.lu facilia suul, ) in Ecclesia praedicartdo calholicae fidei errorera ad-
    sicul modo hic de hostia pacificorum, de qua in su- miscet. Veste auiem ex duobus texla iiiiiuilur, qui
    perieribus satis diclum est. Setpiilur: ex parle catholica el ex parte haerelica fide vesii-
    CAPUT XIX. tur. Quod enim Aposfolus ait : « Induite vos Domi-,
    . < Ctrin messueris segetes terrae tuae, nori tondebis iium Jesum GlirisUim:(Ga/fli. iu, 27);» quid esl,.
    -'<-usque ad soliiin superlieiem lerrae, nec remanen- nisi induite fidem DominiTiostrl JesuCIirisii? Veslis;
    "-«.tes spicas colliges, neque in via lua racenips et ergO fides est.
    -< grana decidentia-congregabis, sed patiperibus el - < Homo si dormierit cura muliere coitii seminis^
    < peregrinis decarpenda dimiues. » Haec aniem < ijuae sit ancilla etiain llubilis, el laniert pretio nore

    proxinie ab illis descendentes, ut qui sttnt in leriiOj.


    (276) Aliaeraliortesliujusdivinae legis velarilis ma-
    triinoiiia iiilereonjiiiiclos san^uine el affinesaiTerri et qjiarlo gradti coiisanguiiiitatis; altera ratio reddt
    possunl, qiiartiin polissiiiia eriiilur ex ipsis mandali poteril : ne scilicet, si propinqtioriim, qui ea_den>
    verbis ssepe repeieiitis non revelandqm turpitudinem ssepe in dprao v.ivnnt, si.niul eoiicedalur rion conjugii
    castii.
    fratris, prilris stti, soforis.malris, patrui, elc, quibiis perriiissib, detur aiite ii.itiini niaiiimoiiitua
    "- ---
    prsecipitur servandus debilus honor erga parentes, et -uiioris occasio.
    443 S. BRUNONIS EPISCOPI SIGNIENSIS 4-44
    < rederapia, nec libeftate donala, vapuiabunl arabo, 4\ et saiiclificalione peccalorem Ecclesiae reconciliare.
    < et 11011niorienlur, quia non fuit libera. > Quia < Non augurabimini, nec observabitis somnia.»
    enim, sicut scriptuin est : < Onuiis qui facit pecca- Non eniin auguriis el divinalionibus, sed divins le-
    lum servus est peccali (Joan. vm, 54); > quaecun- gis praeceplis, ct prophetartim , et apostolorum ver-
    que aniina in crimine esl, ancilla esl: elsi etiam bis credere fidelium Ecclesia debel. Somnia autem
    nubilis, et Ecclesiae lUia, et aqua baptismaiis sit multos errare fecerunt, ideoque somniatores et
    regenerala. Nisi ergo pceiiilenliaepretio redimatur, falsa fingentes non facile audicndi sunt. < Neque
    cl a peccato liberelur, ut jam non sil ancilla, sed li- < in rolundum tondebitis comam , nec radelis bar-
    bera, cum ea tlotmiendum non esl; quia lalis con- < bam. > Si enim, ulsaepe diximus, mens caput est
    junctio illicila est. < Quae cniin societasluci ad lene- animae, quae erunl hujus capilis comse, nisi cogita-
    bras, quse parlicipalio Christi ad Beliad? (I Cor, vi, tiones? harura aulem aliae bonae, alise malae. Non
    15.) > Saepclamenconlingit talis conjunclio; nam igiiur infolundam coniam londeamus, ne fortc siinul
    el viri religiosi sceleralis hominibus communieant, cura malis bonas quoque cogilationes succidamus;
    dum videniur eis adhserere et blandiri. Sed quid sed solis malis radicilus succisis, bonaeexlendaiiliir,
    < vapulabunt ambo , el non morientur? > Yapulent et crescant. De raalis enim cogilationibus, ut succi-
    igilur pcenitenlia volunlaria, ut non moriantur ; nisi Bdamus, Psalmisia, loquilur, dicens : < Beatus qui
    eniin sic vapulaverint, morienlur. Non solum enim lenebil et allidet parvulos suos ad pelram (Psal.
    qui peccatvapulare debel; sed is quoque qui parli- cxxxvi, 9): > de bonis vero, ut crescere permitlan-
    ceps fit peccaii ejus per communicaiionem cum eo, lur, sic ail : < Quoniam cogilatio hominis confilebi-
    quemadmodum conlinj.it per pariicipationem quae tur tibi, et reliquise cogilationuin diem feslum agent
    babetur cum excommunicatis. Hocautein audiantilli, libi (Psal. LXXV,11). > Barbam vero radere non
    qui excomrtiunicatis coramunicant. < Pro deliclo deheraus, ut viri potius quara feniinae videanuir,
    aulem suo offeret Domiuo ad ostium tabernaculi magisque virorum fortiludinem, quam niiilieriim
    < iesiinionii arieiein, otabiique pro eo sacerdos, et raolliliem imile.mur. Undc el sanctas inulieres, quae
    < dimitlelur ei peccatum. » Arielem enim oifert, qui plerumque animi fbrtiludine Viros superant, reclis-
    stullam simplicitalem maclat et immolal; nisi enim sime barbatas dicere solemus. Quod enini nostii
    stultus fuisset, nequaquara ciim anima cuhasset, ordinis bomincs barhas radunt, alia significalio est:
    qiani sciebat ancillam esse iniquilatis. Sequitur : qui el haec et similia magis spirilualiler, quam ad
    < Quando ingressi fueritis lerrara, el jilanlaveritis liUcram inlelligere, magisque viri forles esse, quam
    < in ea ligna pomifera, elauferclis praepuiia eorum:
    r videri volunt. Crescat ergo nobis barba inlerius,
    < poma qttae germinant imraunda erunt vobis, nec radatur exterius; illa eniin sineimpedimertlo cre-
    < cdeiis ex eis usque quarlo anno : oranis fructus scit : baec aulem, nisi radatur, multa generat inconi-
    ' eorum sanclificabilur laudahililer Doiniiio : quin- moda, el nonnisi a valJe otiosis, et vanis boniinibus
    < to autcm anno comedetis fruclus , congreganles ciini pulchriludine lmtritur. Mulla praetermiilimus
    < poma 161 quse proferunl. > Talia enim ligna quoe facilia esse videnlur. -
    Apostolus plantaverat, qui ait : < Ego plantavi, CAPUT XX.
    Apollo rigavit, Deus aulem increnicntum dtdit
    (/ Cor. lii, 6). > Qnorum quidem prapulia aufere- Hinc autem praecipit ut occidalur quicunque de
    bat, cum diceret : < Nemini quidquain debeatis, nisi semine suo dederil idolo Moloch. Moloch eniiii res
    ul invicem diligalis : qui eniin diligit proximum, noster interprelaltir, in quo omnia idolorum portcnta
    legein implevit. Non adulterabis, non occides, non significari possunt, quorum regimine infelices bomi-
    inoecbabcris, non falsum lestimonium dices, non nes se lutos esse arbitrabantur. Unura autem idoluiji
    concupisces rera proximi lui (Rom. xui, 8), > et posuit, ut quod in uno praecipitur, in omnibus ob-
    similia : haecenim pneputia lollenda sunl. Quae enim servelur. Quod quidem si non fecisset, nequaquain
    prius sublala fuerinl omnia.poma quse germinave- •u Psalmista dixisset : < Et immolaverunt filios suos ,
    rint, iramunda erunl; ideoque noii comedenlur et filias dsemoniis (Psal. cv, 37). >
    usque in quarlum annum. Qualuor enim anni, qua- < Anima, quae declinaverit ad magos el barioiOS-_;
    tuor Evangelia sunt, quorum aqua, alque doctrina < et fornicala fuerit cum eis, ponam faciem meam
    qusecunque ligna irrorala non fuerint, immunda < conlra eam, et inlerflciam illam de medio populi
    erunt, neque eorum poma comedi, neque eoruni fi- i sui. > Fornicatur enim anima quse Deo per fidem
    des et verba suscipi debent. Quarlo autem anno conjuncta est, si, ad daemoniorum ministros se
    transaclo, id esl quatuor Evangeliorum doclrina ple- converlens, vanis eorum credal superstilionibus.
    nissime suscepta, omnis praedictarum arborum fru- Quomodo eiiiiu non fornicalur, cujus fides lola cor-
    ctiis sanclificabitur laudabiliter Domino; et ideo rumpilur ? His autem et caeleris peccatis, pro qui-
    quinto anno fruclus comedere, et poma colligere bus bonio occidi jubelur, nisi digna pcenitentia deleta
    licet; quia quatuor annis explelis, et ligna el poma fuerint,secundummajorem inlelligenliamanimi peri-
    sanctificala sunl. roitur. Unde quicunque ex his aliquid commiseiU,
    < Non comedelis carnem cum sanguine. > Carnem eum ad sacros ordines accedere canoiies interdk
    enim Comedere cum sanguine est sine pceniienlia cunt.
    445 EXPOSITIO1N LLVlTIC. U6
    CAPUT XXI. A cognoscelis eos (Matth. vn, 16). > Talium igitur eon-
    < Dixitque Dorainus ad Moyseii : Loquere ad sa- sorlia fugianl sacerdoles , qui consecrati sunt, et
    «cerdoles filres Aaron, et dices ad eos : Ne conta- pollui non debent. Panes quoque proposiiionis oiTe-
    < minetur saeerdos in inorlibus civium suorum, nisii runt, quos canibus dare ipse Dominus probibet.
    < lantirai in consanguineis el propinqnis, id est . < Sacerdotisfilia, si deprehensa fuerit in stnpro,
    < super-patre', et filio, fratre quoqtie, et sororei < ct violaverit nonien palris sui, flaniniis extire-
    -< vifgiiie, quae non est nupla , sed nec in principe < tur (276*). > Omnis anima vere est filiasacerdptis,
    < populi sui contarainabilur. > Non est eniin om- cujus-sacerdotiura manel in seternum, secundum or-
    nium civium una mors, sed multse suiit inorles, in dinem MelchisedeCh, in cnjus nomine_et regenerali,
    qtiibus sacerdos se conlaminare noft debel. Alinmi et baplizali sumus. Hsec ergo filia in sttipro, seu in
    enim avarilia occidit; alium superbia necal; -aliiim fidei violaiione, deprehensa, est aninia ab haefeticis
    Iuxuria perimit; alque alium discordia inlerficil. seducta, quse Cbristi fidem palrissui negavil, sicque
    Tales ergo mories sacefdos fugiat. Esl ctiam alia nomen ejus violavit, de quo scripluni esl: < Non ac-
    mors, quara saCerdos utique Judseorum evilare non cipies nomen Dei tui in vanum (Exod. xx, 7), >
    poteral; illa videlicet qua pater ejiis et inaler, filius ideoque ilammis cxurelur, flammis utique aelerni
    el filia, tolaque cognatio niorilur. Hoc esl cniiri ori-. B
    ' ignis. •_.-.'-
    -ginale peccatum, quo ante Chrisii incarnalionem < Pontifex, id est sacerdos maximus inler ftatrcs
    nemo uiiquaui mundari potuil. Proelef hanc solam « suos, super cujus capulfusum esl unclioiiis oleum,
    mortem, qua necessario coiilamiiiantur omiies , in < et cujus manus in sacerdoiiiim consecralse siinl,
    nulla alia morte, el majori peccalo Dci sacerdos < vesiiiusque esl sanciis veslibus, caput suum non
    coniauiiiiaiur. Quamvis eiiira sine crimine', non ta- < discooperiet, veslimcnta non scindel, et ad omnem
    men sine peecalo homo vivere polest. Quia vero « mortuum non ingredielur omiiino; supef palre-
    soror quse viro nnptD est, praeter jieccatum origi- < et ,matre non conlamiiiabilur. Nec egredietur de
    nale, aliud quoque per carnis voluptatem contraxisse < sonclis,ne polluat sanctuariuin Doniini : quia
    162 videlur, hac quoqtie morie el peccalo sacer- « oleura sanclae unciionis Dei sui super ciim est;
    dotem contamiuari velal, el hoc est quod dicil: « Ego Dominus. > Cseteri enim sacerdotes a propin-
    « fratre quoque el sorore virgine. > Accedit ergo quorum suorum morle non prohibebantur : siiinmo
    sacerdos ad propinquorura uiOrtem, quia sub eadem vero ponlifici ad nullum omnino iuoriuum accedere
    morle et ipse esl. Quod aulem ait : « Sed nec in licebat. Quare hoc? Quia Jesus sacerdolum omnium
    principe populi sui conlaniinabitur; > ego de illo , maximus (277), solus sine peccato natus, solus im-
    principe hoc inielligo, de quo ipse Dominus ait: peccabilis in mundo conversalus est ; ipse enim pa-
    Venil eniin princeps luijus mundi, et in me non tris, et mafris morlem per se non sensil, paliis
    habet quidquara (Joan. xiv, 31) ; » cujus quidem videlicet David , cuj'us saepissiraefilius appellaiur;
    niors superbia est, desperalio et niala voluulas. Se- malris vero Synagogse, dc qua secuiidum carnem
    quilur : natus est. Horum, inquam, raortem, et peccatum
    « Nec radenl caput, nec barbam, neque in earni- ipse non sensit. Et ipse quidem maximus esl inler
    < bus suis facient incisuras; sancii erunt Deo suo, et fratres suos, de quibus ipse ait: « Nuntiabo nomen
    < non polluent noinen ejus : incensum enim Domini, tuura fralribus meis (Psal. xxi, 25). > Ipse quoque
    < el panes Dei offerunl, et ideo saucli eriint. Scor- se oleo laetitiaeunctum significai, dicens ; « Spiritus
    « lum, et vile posiribulum non ducet uxorem , nec Domini super me, propier quod unxit me, evange-
    « eam quse repudiata est a marilo, quia consecra- lizare pauperihus misit me (Luc. iv, 18). > Est au-
    < lur Deo suo, et panes proposilionis offert; sil ergo teiu iiidulus sanclis vestibus , decore videlicet et
    < sanctus, quia el ego sanclus sum, qui sanctifico fortitudine; unde Psalmista ail: « Dprninus -regna-
    < vos. > Caput eninrel barbam fadere, et i.n carni- vil, decorem induit, induil Dominus forliiudinem,
    bus incisuram facere, doloris et irislilisc indicium D E el praecinxit se (Psal. xcn, 1). > Cujus quidero caput
    erat. Sed et idolorum sacerdotes hoc rilu diis suis discoopertum non est, quia ejus divinitas ab horai-
    olim immolare solebant. Unde Jereniias : < Sacer- nibus visa non.est; ut.enim ait Apostolus : < Chrisli
    doles eorum sedent, habenles lunicas scissas, el caput J)eus (I Cor. xi, 5), > veslimenla quoque ej'us
    capila , et barbas rasas, qtiorum capila nudata sunt non sunt scissa, quia ejiis fidesnon est divisa. Nara
    (Raruch. vi, 30). > De carnis vero incisione in libris et secundum lilleram de ejus vesle milites dixisse
    Regum invenies. Quid auiem per. scortum, el vilc leguntur: < Non scindas illam (278), scd sortiainur
    posiribultiiii, ct eam quse repudiata est a marito, de illa, cujus sil. > Infelix Caiphas, qui veslimenta
    nisi eam aniriiam inteiligiraus, quae ab hserclicis sua scidit (Matlh. xxvij; hujus prsecepli inimemor
    corrupta, el dsemonibus vitiala, et a Deo repudiaia erat. Sequilur :
    esl? Huic aulein sacerdos se jungere non debel, quip « Virginem "ducet uxorem; viduam, et repudia-
    filii; qui ex ea generantur, non legiiimi, sed spurii « lam, et sOrdidam, el meretricem noii accipiet, sed
    sunt. Undc ipse Doiiiinus ait: < A fruclibus eoruin « puellam de populo suo ,^ne commisceat stifpem
    (276*) Ex eod. Cod. edilio ementlalur. (278) Cod. Gasiii. : Sedmitlamus sorlemcujus «'*;,
    (277) Ex epd. Cod. expurgalur crralis cdifto.
    447 S. BRUNONTSEPISCOPI SIGNIENSIS 4«
    < generis sui, vuigo gentis suse; quia ego Dominus /A sseculariuin dignitatura araatores, qui quaiito plus
    < qui sancliGcOoum. > Haic est enira iila virgo , de huic vitio insistunl, tanio ainplius inardesciini, Ia-
    qua Aposlolus alt : < Despondi enim vos uui viro „ borant, festinanl, fatiganlur; niliil eis satis cst,
    virginem caslain exhibere Chrislo (II Cor. xi, 2).> quod propler jitgem habentes scabiem hac minquam -
    Ilemque : < Ut exhiberel sibi gloriosani Ecclesiam , sanantur. Unde ipse Dominus ait: « Quam difficile
    noii habeniem maculam , neque rugam , vel aliquid esl divitera intrare in regna ccelorum (Malih. xix,.
    liiijiismodi (Ephes. v, 27). > Vidua vero repudiata, 24). > Sed quid per jnipeligineni, quae lalenter, et
    sordida, et merelrix Synagoga est, quse lanto, lali- quasi insensibililer cresccns, subito circumstaniia
    que sponso derelicto, tolies post deos genliuni for- loca invadit et occupal, unde etiara elnomen acce-.
    nicaia est. Dttcit igiiur puellam de populo suo, de pit, nisi.luxuriani inlelligiinus, quae, si sallem per
    populo sibi obediente (omnis eniin populus ejns est), cogilaiionem corde insederit, semper crescens lolum
    ne forte commisceal slirpem , et genus suum mere- hominem corrumpit. Quid vero per herniosos, nisi
    lricibus , hoc est iiifidelibus. hypocrilas el inanis gloriae ainatorcs, qui stcriles
    < Locutusque esl Dominus ad Moysendicens : Lo- sunt in filiorum procreatione. Hi cnini opera sua
    < quere ad Aaron. Homo per familias de semirie suo, faciunt, ut videaniur ab hominibus, sestimari cu-
    < quihabuerilmaculam, nonofferelpanesDeosuo, nec B I piunt boni, nec volunf esse tales; sed seipsos fecuii-
    « accedet ad misericordiam ejus. i Docet nos Dominus dissimos jaclanl. Quod autem sequitur : < Vescelur
    quales adallaris niinisterium saccrdotes eligi debeant: < lamen panibus, qui offerunliir in sanctuario, > sic
    sint, inqiiit, sine macula : nisi enini per raaculam cri- est.inlelligendum, ut quamvis ille qui maculas babet,
    inen intelligamus, impossibile quodammodo jubere episcopus esse non possil, de panibus tamen, et cibis
    videtur, 163 siquidem nemo cst sine peCcalo.<Si cae- spiriiualibus ei coraedere perniiltiiur. Multi Cbrisli
    < cusfuerit, si claudus, si parvo, vel grandi, vel torto carnem et sanguinem accipitini, qui sacerdoles fieri
    < naso, si fracto pede, sive manii, si gibhus, si lip- non possunt. Ncmo eniin qui mactilam habuit, id est
    < pus, si albuginem habens in oculo, si j'ugem sca- qui criraen commisit, eiiara post peractam pceniten-
    < biem, si impeliginem in corpore, si herniosus. > li.im sacerdos fieri debet, quanquam ppsl pceniten-
    Caecns enim est, qui (279) sacras Scripluras prave tiam sacramentis Ecclesix licite yescatur. Unde et
    inteliigit, quales sunt Judaei el hseretici. Claudus subditur:
    vero, qui in via niandalorum Dei non recto gradu CAPUT XXII.
    incedit, dc quibus diciiur : « Et claudicaverunt a"se- < Omnis homo qui acccsserit de slirpe vestra ad
    mitis luis (Psal. xvn, 46). > Ideoque Aposlolus ait: . < ea quae consecraia sunl, et quae obluleruut filii
    « Sicut in die honesle ambulemus (Rom. xin, 13). > £ < lsracl Domino, in quo esl imniunditia, peribit co-
    Nasus quidem odores discernil; qtiod si parvus < ram Dotnino. > In quo est immundilia, dixit, nosi
    fueril, non senlit ad plenuni, si vcro grandis inodum in quo fuil. Si enim pcenitentia mundatus est, con-
    excedit. Parvum enini nasum habebant, quibus ficere quidem sacramenta ei non licet,ad sacraineiita
    Aposlolus ait: < Nolile pueri effici sensibus, sed tamen accedere licct. Hoc auiem adhuc manifestius
    malilia parvuli eslole (I Cor. xiv, 20) ;> grandem exponit ,.dicens : < Homo de semine Aaron , qui
    vcro quibus ait: < Non plus sapere qtiam oportet < fuerit leprosus, aul patiens (luxum sanguinis, non
    sapere, sed sapere ad sobrielatem (Rom. xn, 3). > < vcscetur de his qiiaesanciificata siuit nrihi, donec
    Tortus vero nasus et boniuri malum, ei nialuin bo- « saneluri» Nola quod dicilur : < Donec saneiur. >
    nuin dijudicat odorem esse : tortus auiem turpior, Hoc autem dicit non de qualibet immundilia, sed de
    et pejor cst. Pedem vero et manum fractam habel, crimine, _am commisso, a quo sanelur per pcenilen-
    qui sola incrtia languens bonum aliquid neque dicit, liam. < Omnis alicnigena non comedel de sancli-
    rieque agit; j'acet ergo ct corpori serviens, nihil nisi < ficalis, irtquilinus sacerdotis et mercenarius nou
    olitim el delicias diligit; jure a sacerdolio remove- < vescelur ex eis. Quem atilem sacerdos emeril, et
    tur. Gibhus vero, cceli nescius, terram solani in- ..• « qui vernaculus doinus ejus fuerit, hi comedcnl ex
    tuelur, per quem possumus avarum et cupidum « eis. > Quia alienigena Ecclesise filius nen est :
    intclligere, ciijus omnis spes et desiderium circa inquilinus vero ac mercenarius non amore, setl pro
    tcrrena et transitoria versalur. Ocnliisauteni lippus, lucro temporali Domino serviuntj, merilo a sancti-
    etsi videat, deforniis lanien exlerius esl; et vere- ficaiis repelluntur. < Qui enim indigne manducal et
    cundiam habel de seipso, quaJes videmus in Ecclesia, bibit, judicium sibi manducal el bibil (/ Cor. xi,
    qui ingenii quidem acuracn babent, sed turpis vitse 29). > 111 i aulem, quos sacerdos emil, de quibus
    legriiudine tabescunl. Econlra vero oculus, qui al- Aposlolus ail:« Empli esiis prelio magno (lCor. vi,
    buginem habet, ipse se nihil videre, cerlo judicio 20), > el qui ejus doinnni fideliler custodiunt, acce-
    manifestat, per quem iIII intelliguniur, qui peccare dant et coinedant.
    non erubescunt, qnoruiii opera quicunque vidct, « Sifilia-sacerdoiis-.eui.libet.de pppulp nupta fue-
    ciccos eos esse non dubilat. Qui autcm jugem babet « rit, de bis quse sanctificaia sunt, et de priinilils
    scabiem, scmper inquieius est; laborat et fatigatur, < non vescelur. Sive autem vidua, vel repudiala, et
    crescit scabies et non sanatur. Tales aulera suni < absque liberis, revprsa fucrit ad domum patris
    (279) Jd. cod. Gasin.: Qui pravas inlerprclationes applicat sanclis Scripturis
    449 EXPOSJTIO IN LEVITIC. 450
    « stii, sicul puella coiisticYCfat, alelur cibis patris jK 1). > Non enim csecum offemnt, qui mentis oculos
    < sui.» Quis autem sit isle sacerdos, manifeslum volunt habere lumine fidei illuminatos; nec fractum
    est; cujiis utique ftliaest omnisanima.-aqua bapli- offerunt, qui volnnt huerioris liomiiiis ossa firma et
    sniaiisrcgenerata, quaesi alicui de popttlo riupseril, solida esse,;ne in via Dei currenles deficiant. Ossa
    ld esl si hseretico et infideli se conjunxerit, staliin a enim animse virtules sunt. At vero neqiie ea offe^
    spiritualibus cibis, eta Christi sacramentis aliena ramus, quae vel cicalricem, vel papiilas, vel scabiera,
    fit. Sin aulem haerelicorum spreverit conlubernia, aut irapeliginem babent. Sed oITeramiis nos mumlos
    et relicto errore ad Ecclesiam rediefit, omnesque et sinceros absque ulla pcccati raacula, qiteniadmo-
    haereticsepravitalis filios, et opera reliquerit, ilerum dum supra jiibelim Nihil ferrticnlaiuro offerri Do-
    coeleslis palris sui, qui iiullum ad "se venientem mino; per quod oinnis aniinae morumque corruptio
    164 ejicit foras, cihis aletur. Magna hicDei mise- prohibeiur. Cicalricem vefo.pro yubiere posiiil, se-
    -ricordia praedicatur, nulli desperandi occasio dalur. cundum illud: «Putruefunlel corrupiae sunt cica-
    < Peccalor quacunque boja conversus fuerit, vila trices niea! (Psal. xxxvu, 6). > Alioquin si vulnere
    vivet; el non mOrieiur (Ezech. xxxw,11).» jam sanato, cicafricem Jiabent, non placct Do-
    < Qui comederit de sanclificalis per ignorantiara, mino; est pcenilentia, nondum peffecta. Sequi-
    « addet quintam parlera cum eo quod comedil, el B lur :
    « dabit sacerdoli in sancluario.» Hocidemest cum <Bovenl et ovem, aufe el cauda ampiitatis, vo^
    supcriori. Si prsevaricans cseremonias per efforerii < luniarie offerfe potes, votum autem ex bis solvi
    in: his quae Domino sunt sanctificaia, peccaveril, « nonpolesl. > Non enim quasi ex debiio exigiiur,
    ipsuni quod inluleril damnum restituet, et quintani quod volunlarie datiir. Unde Apostolus : « Uniis-
    parlem ponet supra tradens saccrduti. Quod hic au- qnisqiieproui deslinavit in corde suo, nOn quasi ex
    lcm dicit per ignorantiam, ibi dicitur per errOrem. irieliiia aul ex necessitale (II Cor. TIII, 7). > Vota
    Comedere anleni hoc loco, disperdere el dissipare aniem etiani nolenles, solvere debcmus : < Voveic^c»
    significat, secundum illtid : < Quia coniederunt Ja- reddite Domino Deo vestrp (Psal. xvv, 12). > Ani-
    coh, etlociim ej'us desolavefunt (Psa/.-LXXVIII, 7). > malia ergo, quse diminiita sunl, volniilarie offerri
    lpse eliain Apostolus : <Si yos mordetis, efcomede- possunl,qiioniam ea quoevolunlarie facinuis.qtiam-
    tis.videlene ad invicerii consumamini(Gfl/at.v,15),> vis perfecle ac plene npn faciamus, a Deo tamen
    Per ignorantiam siveper.errorehi sanclificala come- suscipiuniur. Volum aiiteni ex eis solvi non potest,
    dit,j quicunque divinaelegis pblilus sacrilegitim facit, quia quaeciinque vovemus,in iiilegrura et sine ulla
    et bona Ecclesiae dispergit et dissipat; lioc aulcin , diminulioiie solveredebeinus. Melius esl.ergo non
    qui fecerit, dainniim resiilual, et quinlam parlem vovere quam de voto aliquid auferre, et quasi ali-
    superaddat. Quid est quiniam partem superaddere, qmtl amputare. . -.
    nisi seipsum sacerdotis judicio et Ecclesise satisfa- « De manu alienigenae non offeretis panem Deo
    ciendo humiliare? Quiiita enini pars vocatur bonio, « vestro, et quidquid aliud dare volticrit : ijuia
    <]uia quinque sunt corporis sensus, sine quibus nec < corrupta et maculala sunt omiiia, npn snscipictis
    peccare nec pcenitere polest. Sive etiam quia in « ea. > Est autein alienigena, qui de Ecclesia non
    qualuor paries bona Ecclesiae dividtiiitur; qiiiciinque est, et qiiorum mtinera iiripiorura odii Deiis, talin»
    in decimis, et prirailiis, aliisque Domiiio sanclifica- oblationes non sunl recipiendae.
    lis peccaveril, in inlegruin reslitual (cujus, ut ilixi- . <Bos, ovis et capra cum genitse. fuerint., seplem
    jnus, qualuor parles sunl) et quintam supcraddai, id < dicbus erunt sub_ubere raatris, die autem octavo,
    est seipsura sacerdoti tradat, cujus judicio per om- < et deinceps pffcrri polcfunt Domino. > Cujuscun-
    nia sil obedire paratus : nihil eniiii, raajus se ipso que eiiini conditionis honio sit, si sepiera diebns sub
    habet, quod pro dainni resliluiione sacerdoti tradere ubere matris EcClesiaefucrit, et ab ejus fide et do-
    possif, sicque fit ut quinque partes reddat, qui in clrina non recesserit. octavo die et deinceps Domino
    quatuor peccavit. r. offerri polerii, non enim sunt dies nisi •sepleiii, Qui
    Sequilur auteni de eo, ul quicunque bolocaustum, ergo septem diebus sub ubere est, quaridiu vivit, ab
    vel pacificoriiin viclimam Doniino offert, sive sponte, ubcre non recedii. Talis ergo vel pclavo die, id est
    sive pro volo ufferat, masculuni offeral, el imraacu- stalim poslbanc vilam, Domino offerri, et in sancto-
    laluin, omnisque macula non sil in eo. Si csecum rum conciliiun recipi potest, vel deinceps si forte
    fuerit, si fractum, si cicatricein habens, si papulas, purgatori.o.indigerit. Npiienjm omnesqui salvanlur,
    aut scabiem, aut iropeliginem, non.offerat Domino. mox ut obierint, in licaiitudincra recipiuntur. Qupd
    Docet enim nos Dominus in Evangelioquae ei of- aulem ait:« Non ininiolabuntur iina die matrcs ctim
    ferre debeamus, ubi de tributis loquens, visa Caesa- « feiibus suis; » tale est ac.si dicerel : Quamvis
    fis imagine, ail: < Reddite ergo quae sunt Csesaris Ecclesise filii quotidie imraolentur el transeant,
    Caesari.el quae suntDei Deo-(Luc. TLX,25). > Si ergo niater lamen vivit eldurat, el filios parere non ces-
    Dei imago sumus: si nos ipsos Deo offerre debemus, sal. Sequittir:
    laveratis maculas peccatoruni, quia imtnundum e.t « Si iinraolaverilis.hostiam pro graiiarura-aclione
    macukttum Deus nou recipil. <Beali ergo immacu- «. Doraino, lilpossiiesse |)lacabilis,eodem die come-
    lati in via, qui ambulant in le°eDomini (Psal. cxviu, « detis eani; non remanebil quidquam in mane
    451 S. BRUNONIS EPISCOPl SiGNlENsiS t">2
    < alterius diei.t Qtiamvis Apostolus dical: < Gra- .A fasciculum coram Domino; sicenim ipse ait:« Oum
    tias ago Deo semper pro vobis (PAifip. i, 5);»bosiia exallalus fuero a terra, onuiia iraham ad me ipsum
    tamen pro graliarum actione immoiatnr, tola una (Joan. xii, 32). > Nemo enim elevatur, nisiab ipso
    die comediltir, quod una dies (oliim boc spatiiim et per ipsitm. Bene autem fasciculum posuit, quia
    tcmporis 165 intelligilur. In hac ergo die gralias < Multi sunt vocati, pauci vero electi (Matth. xxu,
    agere, Deo servire, nos ipsos imraolare, calicem sa- 14). > Hoc auiem fiebat aliero die Sabbati, qui nav.o
    lularis accipere dcbemus, quia post hanc vitam non ab ipso Domino dies Dominicus appellatur; ut j'am
    cst pcenitenlise locus. llle enim pro graliarum aclione tunc ipsi Sabbalo quodammodo dies ista videretur
    hostiam immolal, qui Dei beneficiorum memor cum auferrc principatiim. Atque ipso eodem die CT.deba-
    Psalmisla dicit:« Quid retribuam Domino pro 0111111-lur agnus in holocauslum, quoniam uno eodcmque
    bus quae retribuit mihi? Calicem salutaris accipiara, tempore et populus salvalur, el Christus immolalur.
    et nomen Domini invocabo (Psal. cxv, 51. > Sequi- Unde et aillmc subJilur : <Et libamenta offerentur
    lur : cum co, duae scilicet decimse similae conspersai
    CAPUT XXIII. oleo; > per quas duos populos intelligimus, Judseos
    < Haesunt feriae Domini, quas vocabitis saiiclas. et gentiles, qui niniirum oleo conspersi sunt, quo-
    < Sex diebus faciclis opus : dies seplimus, quia Sab- B iiiam Dei misericordiam, et Spiritus sancli gralias
    < bali requies est, vocabitur sanclus, onuie opus suscipere meruerunt. Et ne tanium sacrificium nno
    < non facietis in eo. Sabbatum Domini eslin cunciis die finiretur, liba quoque et vinum qnotidie offere-
    < habilalionibus veslris. > De Sabbalo in Exodo suf- bantur, quae significalianl panem et vintinr, quae
    ficienler diximus, quod quidem lunc bene celebra- quotidie sacerdolis ministerio in Christi carnem et
    mus, quando a malo declinamus et inbonopersevcra- sanguinem commulanlur.
    mus. Sunt aulem et alise feslivilates quas Judsei < Panem, el polentem, et pulies non comedetis ex
    habebant celeberrimas, quse, quamvis non semper < segete, usque ad dicm qua offeretis ex eo Deo
    in Sabbalo fierent, Sabbatura tamen vocabantur. « veslro.» Nisi enim infidelis prius convertamr, ut
    Undeln Evangelio diciiur : < Factura est in Sabbalo Doniino offeratur, neminera in Ecclesiae corpus tra-
    secundo, priino (Luc. yi, 1), > id esl in secundo prin- jicere possunuis. Hoc enim significat comedere in
    cipali Sahbato. Primum enim principale Sabbalum hoc loco, quotl beato Petro dictiim csl:« Occide et
    in Marlio erat, secundum vero quando spicarum ma- manduca (Act. x, II). > -Sunt ergo eliam segeles
    nipulos efferebant; tertium autem in mense septirao immundae, neque coraedi debent, nisi prius Domino
    colebatur. Erant aulem tria prima, id est principa- offerantur et baptismate lavenlur.
    lia, Sabbata, in quibus oiiine masculinum apparebat « Numerabitis ergo ab altero die Sabbaii, in quo
    coram Domino. Et de primo quidem, in quo paselia < ohttilislis manipulos, seplem bebdomadas plenas,
    celebraiur, et.in azymis agnus comedilur, satis in « usqtie ad alteram diem explelionis hebdomadae
    Exodo dicium est. Dicamus ergo nunc de Sabbalo < septimae, id esl quinquaginla dies, et sic offeretis
    nostro priuio, id est de secunda principali festivi- < sacrificium novum Domiiio ex omnibus habitacu-
    tate. < lis veslris, panes primiliarum duos de duabus
    < Cumingressi, inquil, fueriiis ferram, quam ego < decimis similae fermenlatse, quos coquetis in pri-
    < daho vobis, el messucriiis segeiem, ferelis mani- < milias Domini, ofteretisque cum panibus scplem
    < pulos-spicarum primilias riiessis veslrse ad sacer- < agnos iramaculalos anniculos, el viluluni do ar-
    < dolem, qni elevabil fasciculura corara Domino, ut < menlo unum, et arieles duos, ef erunt holocau-
    1 acceptabilis sil pro vobis altero die Sabbati, et < slum cum lihamenlis suis in odorem suayissimiun
    4 sanctificabit illum. Atque eodem die, qiio niani- < Doinino. > Oiniies eniin isise feslivitates pene idem
    « pulus consecralur, csedelur agnus iinmaciilaiiis significare videntur. Unde quamvis non uno modo .
    < anniculus iri holocaustum Domino; et libamenla dicatur, unum lamen sacrificium oirinibus offertur:
    < offerenlur cum eo : duae deciraae siniilse con- ;D sive agnus, sive vitulus, sive hircus pro peccato
    < spersse oleo in incensum Domini odoremque sua- immoletur, Christi lamen passionem significat. Si-
    « vissimuni, libatio quoque vini quarta pars hin. > militer auteni et segetes, et panes primiliarum, et
    Domintis cnim in Evangelioloquitur, dicens: < Mes- duo arietes, homines sunt qui Deo offeruntur. Mos
    sls qtiidem multa, operarii autem pauci, rogale ergo enim est prophetaruui sseplus non eisdem verhis
    doniinum messis, ut niillat opefarios in nicssem idera repelere : omnes enim Judaeorum festivitateS
    suam (Matlh. ix, 37). > Messcs ergo, populi; operarii hanc noslrara solemnitalem significabaiil, de qua
    -vero, apostoliinlelligunlur. Hos autem misit Dorai- dicitur: <Consiiluite diem solemnem in condensis
    niis melere ubi ipsi non seminarunl. Dicaturergo: usque ad cornu altaris (Psal. cxxvn, 7). > Nos enirti
    Gum niessuerilis scgelem , el in Dei arca, quse esl non ler in anno, sed toto anno festivitalem agimus,
    Ecclesia, fidelium manipulos congregaveriiis, feretis si a servili et iniqtio opere cessamus, et in bono
    primilias messis vestrse ad sacerdotem. Primilise opere perseveramus. Septern aulem 166 bebdo-
    enim illi fuerunt, qui in primitiva Ecclesia credide- madae hanc nostram festiviiatem prsecedunl, quia
    rtuit: hos aiiiem ipsi aposloli per i?e sacerdoti obtu- < nos sumiis, in quos fines sseculorum devenerunt
    leranl, id esl Donrino rcdliderant qui elevavit (/ Cor, x, H). > A Chrisli namque passione qiiin-
    4S5 - EXPOSITIOIN LEVITIG, 454
    quagesiraus dies, elannus Jubilaeusin Ecclcsia agi- A significatur. Totus quidem , quia in principio lsetus,
    tur, siquidem et a serviluleJiberali sumus, et coe- in incdio et iniine; decimus namque pro fine poni-
    lesiis patrise hsereditas restituta est. ln hac ergo lur, quoniam decimus in omni nuinero finis et ter-
    tanta solemnilale offeramus sacrificiiun novum Do- mintis est, dies vero decimus quintus jn mcnsis
    niino ex omnibus habilaculis noslris, vetera enini medio est. Quia ergo prima et decima, et quinta
    transierunt. Sed quid offeremus? Panes primitiarum decima huj'us mcnsis celebris esl, a privilegio raajo-
    duos; inbis enira duobus panihus Ecclesia lola cou- rum partium loltira mensem festivum esse demon-
    sislit. Duo enim panes duo populi sunt, Judaeorum strat. Non solum enim diem seplimum, verum ut
    scilicefel geulium. Hos aulem ex omnibus, qiras seplimum mensem, el seplimum annum Sabbatuni
    creaverat, in primitias et decimas sibi Doriiinus ele- vocaf, quoniam in bis omnibus requies et SQlemniias
    git. Qui bene de siraila fermentata esse dicuntur, agebatur. Haecest autem illa solemnitas, in qua se-
    quia sicnl mali, Ua et boni dc massa peccati origi- mel in anno ppntifex ingrediebatur in Sancta san-
    nem ducunt. Offeruntur autem cum his panibus cloruin, quse quoniam hoc tempns acceplabile, et
    septem agni immaculati, per qnosnihil melius qnain hos dies salulis significabal,.nunc expiare, nunc
    seplem gralias sancli Spiriiusinlelligere possumus, animas affligere, nunc holocausium immolare debe-
    sine quibus Deo nemo offertur. Qure nierilo agni B mus : peribil enim qui modo 11011 aflligitur, peribit
    et immaculati dicunlur, quoniam innocenles et itn- qni modo poenitentia non expialur,- el qni laudis sa-.
    maculalos lioinines faciunt. Offeramus attteni el crificia non iinmolat. Nunc enim esl Sahbalum re-
    vituium, ut•Christi passionis semper memores si- quielionis, in quo ab omni iniqtiitate requiescere et
    mns. Offeramus et duos arieies, et ad honorem Dei, cessare debemus. Hoc igiiur Sabbatum a vespere
    et totius Eccfesiae aedificaiionem laudemus duos usque ad vesperum celebramus, et usque in fineni,
    aposloloruni principes; delectalur enim Doniintis usque in ultimum diera ab omfti raalo in quiete per-
    tali sacrificio, et suas, suorumqtie laudes el trium- severemus. A vespere usquc ad vespcrum intelli-
    phos eum audire delectat. Sequilur: gcndura est a primo Christi advenlu usque ad secnn-
    < Facietis el agnum et hircum pro peccato, duos- duni Christi advenlum. Chrisii namque nativitas
    .< que agnos anniculos hostiam pacificortim, cumque sextae selatis finis et vesperum, et scptimac maiie,
    relevaveril ea sacerdos eum painibus priiniiiariini cl principium fuit. Haec autem sclas simul cmii
    < coraiii Domino, cedent in iisus ejiis. > Hic sacri- hoc niiindo vesperum et firiem hahebit. IIucus-
    ficium quidem duplicalur; sed significalio non mu- que de die decimo, nunc de qnintodecimo videa-
    tatur : quod enim per vitulum, hoc eliam per agnum P nuis :
    et hircum intelligitur, et quod per duos arieies, lioc < A quintodecinio die mensis Iiujus septimi crunt,
    per duos agnos sigiiificatur. < feriaetabernaculoriim septern diebus Domino. Dies
    < Mense sepiimo, prima die niensis erit vobis , < primus vocabilur celeberrimus atque sanctissi-
    < Sabbatum meirtoriale clangentibus tubis, el voca- •-:« mus; omne opus servile non-. facielis in co,
    < bilur sancium. Oraiie opus sef vile non facielis iri « et septem diebus offerelis hplocausia Domino.
    « eo, et offeretis in eo holocausluin Domino. >Pri- « Dies quoque oclavus erit celeberrimus alque san-
    mam enim luijiis mensis diem, Sahbaturn dicit, 11011 « clissimus, et offeretis bolocausiuin Domino; cst
    quod semper Sabbalum esset, sed quia ut Sabbalum « enim ccelus atque colleciae, pmrie opus servile non
    eam observabant, in qua et lubis.clangebanl, et lio-. « facielis in eo. > Qnsc dicla stint, el hsec eadem
    locaustum offcrebant, nullumque opus servile in ea verba ad idem pertinent. Prima namquc die rnensis
    facicbant, quoniam hanc noslram.festivitatem signi- hujus liibis clangebant, quia in principio hujus selatis
    ficahani, in qua a nialo cessamus, el voce, et corde naajor vox prscdicatorum ubiqne terrarum insonuiu^
    Deum lautlamiis, seraperque laudis et juhilationis De hac enim-die scriplum est: < Canite in initio
    offerimus Iiolocauslum. mensis tuba in insigni die solemniialis veslrse (Psal.
    :_« Locutusque est Dominus ad Moysen dicens:; D-X,,4). > Decima vero die.illa magna feslivitas ageha-
    < Decimo die mensis Jiujus septirai, diesexpiaiionuin tnr, iir qua solus pontifex nOn sine sanguine
    < erit celeberrimus, et vocabituf sanctus, aflligelis- ad expiandum populum ingrediebatur Sancta san-
    < queanimas veslras in eo, et offerelis holocauslum ctorum : at vero quintadecima die ej'usdem mensis
    < Domino. Omnis ahima, quae afflicta non fuerit die 167 er4t feslivilas tabernaculorum, in qua filii
    < hac,peribit depopulo suo; et quse operis quidpiam Israel habitabanl in labernacnlis septem dicbus.
    < fecerit, delebo eam de populp suo, Sabbatum enim Hsec autem omnia quid aliud significabant, nisi qnia
    < requielionis est, et affligetis animas veslras die nos in hoc seplimo mense, in hac ullima selate, oris
    < nono mensis, clc. Similiter aulem a qiiintodecimo el cordis tuba Deum laudare, corpus et animam a
    < die mensis hujus septimi erunt ferise tabernaculo- peccatis oninibus expiare, el in Ecclesise laberna-
    < rum septem diebus Domino.» Diximus enim per culis scptem diebus, id est quanto lempore vivimus,
    huncniensem hanc ulliinam aetalem significari.quse quiete habitafe',, et Deo servire debeamus? Hsec
    sic est ullima in setalibus, sicut dies sepiiiniis ulli- sunt illa tabernacula , de quibus Psaimista dicit:
    mu« in=hebdomada. Merito ergp mense iste tolus < Quani dilecta labernacula tua, Domlne virlu-
    festivus agitur, in quo festivum Ecclesiae tempus tum ; concupiscil et deficil anima mea in alria Do-
    4X5.- S, BRUNpNTS EPISCOPl SIGNIENSIS 456
    niini (Psal. txxxiii, 2). > Htijiis autem solemiiiiatis Aj singiili duas deciraas, quae totum legis deealogum
    . primus dies, el octavus celcberrimi sunt, in quibus dtipliciler, id est sectindura litterara et seciindum
    ut in aliis ah opere servili eessaredebemus, eisacji- scientiam spiritiialem, exponuiit. Si enim ad litte-
    frcium landis, vitulos labiorum offerre Deo. Unde ram tanlum decem verba legis inlellig<fentnr, ex
    Apostolus ait: « Per ipsura ergp offeranras hosliam una decima panes suos aposloli conipOsuissenl. Suht
    latidis seniper Deo, id estvilulos labiorilni eonfileii- aulem hi panes posiii super mensam pufissimatTc,
    lium nomirii ej'us (Hebr. xm, 13). > Sunt auiem cele- quia siiperiitrinsque Tesiamenti doctrinam, quseper
    berrimi dies, quia iri principio fidei apostoHefftiaf- inensam sighificalur, quasi quaedam expositiones,
    tyres clarueiunt, et in ultimis diebnSJudsei pariler superadditi sunt, sujier quos et thus lucidissiniuiii
    et genliles, cognita vefitaie, ad fiderftcohverteiilur: «on iinmerito ponilnr, quia doclrina aposlolica, et
    Unde oetavus dies, coetus, et collectiOnis dies voca- giistu suavis, el odore deleciabilis esl. Unde Aposto-
    tuf, quoriiam maximus coetus sanctorum luric in lus: « Chrisii bonus odor siimus Deo in omni loco.
    Ecclesiam colligelur. Sequituf: in liis qui salvi fiiint, et in his qui pereunt; aliis
    «•Sumetisque vobis die primo fruclus arhoris pui- . enira suraus odor vitae ad vilam, aliis odor morlis ail
    « cherrimse, spatiflasque paJmarum, et ramos ligni niorlem (II £or.i\, 15). > Muiantnr auiem per sin-
    < densaruin frondium, et salices de torrenle, etlseta- B ' gula sabbala, quoniam omni feslivitale, et quo-
    < biniini coram Domino Deo vestro, et celebrabitis liescunqiie poptilus convenit in uniiin, semper apo-
    < solemiiitateni septeni diebus per annrim. > Arbof slolorum doctrina exponi etrecitariet quodammodo
    pulclierrima esl illa, de qua scriplum est: <Et erit innovari debei. Hos aulein coraedit Aaron, et fili:
    ianquaraiigiium, quod planlalum esl secus decursiis ejus iri loco sanclo,,qnia episcopi et sacerdoles hos
    aquarum, quod fructum suum dabit in tempore suo seraper meditafi, el in coriveriiufidelium exponere
    (Psal.r, Z). > El revera pulcherrima arborChiisius debent. Sequiiur :
    DominuS noster, cujus fructus dulcissinios, el sua- « Ecce autem filius mulieris Israelitidis, qucm
    vissimos primo die, et slaiira in ipso nasceniis EcCle- « pepererat de viro ^Egyptio intcr filios lsrael, jur-
    si:c priricipio Sancti apostoli Collegerunl. Dc quibus -'.-gaius est in castris cum viro Israelita. Cumqiie
    Psalmista : <Quam dulcia faucihusineis eloquia iua, « blasphemasset nomen Dominii, et maledixissel ei,
    super riiel, et favuni ori meo (Psal. cxvm, 103). > « adduclus est ad ;Moysen, niiseruntque euin in
    Pcr Spalulas autem paliiiaium, et ramosJigni densa- < carcerem, donec nossent quid juberel Dominus.
    Tiuri frondium, et salices de lorrerite, exquilius fie- < Deinde vero juhenie Doniinp, onines qui audie-
    bant umbracula adversus solis ardores, recte ihlclli- < runt posuerunt maiius super caput ejus,-et lapi-
    giiiius Sanclorum exempla atque adhOri.atiohes, et C < daviteumomnispopiilus. » Egobuncvirum, quida
    consoIatOria -yerba. Unde ait Aposlolus : « Qusecun- fideli matre el infideli patre rialiis, contra Israelir
    que scfipta siint, ad nosTraiii doctrinain scripla suul, tarti et calholicuin jiirgaiur, haerelicorum aliquem
    iil per patientiam, et Consolationem scripturaruiil inlclligo, crijus mater Ecclesia, cujuspater diabolus
    spem babeamus (Rom. xv, &). > Haecauiem de fesli- esi; in Ecclesia euiin natus, a diaboloseducius, ejus
    viiaiibtis breviter dicta siiiil. filius factus est, cujus opera operalur. Sic enimipse
    CAPUT XXIV. Domiiius ail : « Vos ex patfe diabolo eslis (Joam
    Sequitur aulein de oleo pufissimo, quod Iri lucef- vn 1, 44).» Hic -auteiii jurjtalur in castris contra
    nis supef caiidelabfuiii Aaron poiiebat a vespere lsraelitam, qiioniani Iiaereticiis conira catholicuin
    usque ad mane coram Domiiio. De hoc enini satls disptitans in Ecclesia Deum blaspheraare, ct male-
    iu Exodp dixiraus. Candelabrum enira Chrisius est, dicere non timet. ldeoque niiltilur in carcerem,
    "cujiis lticernae cuin oleo, seplerii gfalia? Spirifus san- 168 separalura coraraunione fidelium, ePnveniunt
    cli inlelligunlur, quibus totius EcclesiSe laberriacu- episcopi, fit concilium , adsunt accusatores , ponunt
    lum illuminatur. Sequitur': manus super capul ej'us, convincunt eum , lapidatur
    « Accipies quolque similam, et coques ex ea duo- ab omrii populo, nialediciiur, et damnalur, eta lolo
    t decirii panes, qiii siuguli habebunf duas decimas, D v concilio dignus raorte judicatur, omnesirt eura lapi-
    «. quorum sCnos altrinsecus super Biensanipuiissi- des projiciunt, quicunque damnationis sentciiliain
    < lnain stalues coram Doiiiino, et pones snpereos supereum confirmant.
    < thus lucidissimum, ut sit paiiis in inoiiumentuiii CAPUT XXV.
    < oblatioriisDomirii. Per sirigula sabbala liiutabun- (280) Sequitur auleni de sepiimo anno, qtti simi-
    < lur cOrani Doniino suscepli a filiis Israel fcedere liter ut septimus dies, et septimus mensls totus cele-
    < sempileiTio, erurit Aaron, et Dlioriim ejus, ut co- beirimus habebatur, agrum non serebant, vineam
    < medanl eos in JOco saricto. » Hseceiiirn sinrila sa- non pulabant, sed omnia qriaesua sponleTerra fere-
    crae legis scriplufa el scieutia est, de qua duodecim balcommuriia eranl. Nonquasi propria colligebaniur
    panes, id esl duodecim aposiplorum praedicailories , a quoquam, sed quasi communis benedictio in cibum
    et sermones cocti, ei composili suiit. Quos illi duo- soluinniodo siiscipiebant ab omnibus. ld ipsuni au-
    dccim cophini bene significaiit, qui de quinque pa- tem per sepliniiiin annuni inlelligimus, quod per
    num fragmentis iri Evangciio implenluf. Habeiitenim scptimuui diem el septimum menseni significari
    (280) Ex eod. cod. Casin. eriiendatur, et suppletur ediiio.
    457 EXPOSITIO 1N LEVITIC. 458
    diximus. Sigiiifieal autera scptimus annus hanc se-1A dia et pielas Dei manifeste commendalur. allego-
    ptimam aetatem alque ultimam in qua Ecclesia in riain aliam qutcrere superfluuni esl.
    Dei laudibus sabbalizal, in qua a servili ei iniquo « Qui vendiderit domum inlra urbis muros, habebit
    opere quiescens, mundana el transitoria despiciens, « liceiiliam redimendi, doncc unus irapleatur annus.
    de crastino non cogilans, uno et communi ulilur « Si non redemerit, et anni circulus fuerit evolutus,
    cibo sine labore praeparato. Hoc autem eliam de fu- « emptor possidebit eani, et posleri ejus in perpe-
    tura vila intelligilur, pro cujus qtiiele promissa nobis < luum, et redimi non poterit, ctiam in jubilseo. Sin
    in bac laboriosa vita, quasi in sex annis faligamur. « aulem in villa fuerit, doraus quaemuros non habet,
    « Quaeeniiii seminaVerii homo, ut Apostolus ait, hsec « agrorum jure vendetur. Si autem redempfa non
    el metet (Gaiat. vi, 7). > Sequilur: « fueril, in jubilaeo resliluelur ad DOminum. > Civi-
    < Numerabis quoque tibi seplem hebdomadas an- talem iriuralam , possumus iiilelligere Ecclesiam ,
    < norura, id est seplem septies, quae simul laciunt villam attiein quse.rauros non habet, eam dicimiis
    < annos quadraginta novem. Et clanges buccina esse quae cxlra Ecclesiam est. De Ecclesise namque
    < inensc seplirao, die decima mensis, propitiationis muro scriplum est: < Urbs fortitudinis noslrse Sion
    « teiupore iu uitiversa lerra veslra. > Quae autem de Salvator, ponetur in ea murus et anlemurale (Isa.
    septimo anno, et septimo mense, et seplimo die dicia ** " xxvi, 1). »In hac aulem civitaie dpmum suam ven-
    sunl, de anno quhquagesimo iiitelllgenda sunt. Clan- dit, quicunque in Ecclesia posilus crimen coiiiniiliit.
    gehant autem buccina in seplimo ineiise decima die Unde in persona quorumdam Apostolus ail: < Lex
    mensis, quo videlicet niense annus quadragesimus enim spiriiualis esl, ego autem carnalis sum venun-
    nonus finiebatur, et collectis omnibus terrse frucli- datus sub pcccaio (Rom. vu, 14). > Unus autem
    bus.aunus quinqcagesiinus, qui efjubiiseus, inci- annus lola hsec praesens vita inlelligitur. Qui ergo
    pichat. Buccir.severo sonus jubilsei denuntiatio erat. domum suam, carnera suam, et seipsum diabolo
    lloc autein anno terra quiescebal, feslum ei, lsetilia peccando vendidit, nisi priusquam hujus vitae annus
    ab ouinibus agebatur, servitus solvebatur, libertas ei lerniinelur, eam poenitenlia redimal, nec in ipso
    «labalur, omnisque lionio ad prislirtam suam posses- quidem jubilseo eam redimcre poterit. Jubilseum au-
    sioiiem rcvertebatur. Hic autein annus luric spirilua- ' ter.i hoc loco ultimum diein vocat, quando sancii
    iiter ccrpit, quando Chrislus Dominus noster de dia- liberati a servilute corruptionis In primam ftos-
    boli serviiuie, suo sanguine mundum redemit, et sessiouem, et in gloriam filiorum Dei transferen-
    primani nobis possessionem restituit, paradisi januas lur. 169 At vero qui in villa, et extra ecclesiam
    fidelibus suis aperuil, ciijus bealiuido post septimam r| peccant, quoniam Dei protectionis muro non defen-
    annorum hebdomadam exspeclalur, quando scilicet duntur, et si prius domum, et carrtem stiam quae
    aunus jubilaei et laudis, annus quietis et bealiludinis diabolo mullis niodis vendila est, redimere non
    incipiel sanclis. possunl, in jubilaeo lamen eam recipiunt. Jubilseum
    < SI altenuatus frater luus vcndiderit tibi posses- autem infideles non habent. Quocunque autera die
    < siunculani suam, et voluerit propinquus ej'us, po- de servitule aliquis liberatur, jubilaeus_,estilli. Habet
    < tesi redimere quod ille vcndiderat. Sin autem non ergo bonio j'ubilaeumquocur.que rlie baptizalur. Hoc
    * babuerit proxirauin, et ipse pretium ad redimen- ergo jubilseo domus illa, qtiae in villa ei exira ec-
    < dura potuerit inrenire, computabuntur frucius ex clesiam vendita est, ad douiinura suum revenitur,
    < eo tempore, quo vendidil, el quod retiquum est, quia tunc liomo de diaboli servitute liberatur. Sed
    < reddet emplori, sicque recipiel possessionem suam. istc quidem jubilaeus, nisi seinel haberi non potest:
    < Quod si non invenerit manus ejus, ut reddat pre- alii vero juhilaei loties habcntiir, quolies per pconi-
    < tium, habebit emptor quod craerat usque ad an- tenliam, reddita libertate, peccata solvuntur. Qiiod
    < nura jnbilseum; in ipso enira omnis vendilio redibit autein ait: < Quia sedes Levilarum, qure in urbibus
    i ad Dominum , et possessorcm prisliiiuni. > Quanla siinl, semper possunt redinii,suburbana vero eoruni
    rationeet honestate, quanta misericordia et pietate D nunqiiam debeanl vendi, » ad litleram lantum in-
    baecverba plena sunt. Non enim possessio, sed tempus telligere sufHcit; sedificia enim ecclesiastica pro
    frtigum, non terra, sed fruclus lerrae venditur. Sic ipsius Ecclesiae utilitate, ad pensionem quidem lo-
    enim neque eniptor prelium, neque vendilor araitlit cari possunl, penittis autem alienari non possunt.
    possessionem, utrique cavciur; liujiis abundantia Ethoc quidem, quia in urbibus sunt, et non facile
    illius inopiam supplet, et e conlra illius inopia liujits celanlur, vel oblivioni traduntur; suburbana vero,
    abundantiam abundare amplius facil: nemo in tali quia ab liominum conspeclu longe siinl, ad tempus
    venditione decipitur, in qua et lerminus est, el con- eiiaru, el conditionaliter sine periculo vendi non pos-
    ditio. Jubilaeus enim terminus est, conditio vero, sunt. Habent ergo serapiternam possessioiiem, el
    quia etiam ipse ususfruclus omni tempore redinii nullatenus alieuari debent.
    Illi vero, qui seipsos alicui vendiderunt, pcr
    potest. Hic ergo neque usura crescit, neque avarus
    fenerator alieria diripit, quoniam el tempus compu- seipsos, vel ab aliis redimi possurtt (281). Non enim
    tatur el fructus. In his autem.in quibus misericor- ut servi, sed quasi coloni babenlur, aul mercenarii,

    (28I)ldem cod. Casin. corrigifedil. -•-.,- --.jg,--'-


    PJLTROL CLXIV.
    -439 S. BRUNONIS EPISCOPI SIGNIENSIS 460
    in quo satis misericorditer provisum est a Deo, ) A el perfectiori pcenifentia "satisfaciat. Hoc auteiii ad
    dum qui venditus fuit, adprelii tantiini resiilutio- 0. mcnsuram sanctuarii, id est secHnduni judiciuni
    nem tenetur, et qui emerat, acceplo pfelio, in nullO j0 sacerdoium. Mulier aulem, quae mollior esl, el cui '
    (lainnificatur. Utinani IK»Ca Christianis observaren- j_ dc virili fortitudine, el scienlia aliquid deest, dabit '
    lur, dum pauperibus divites subvenirent absque Je triginta. Qui-nuinerus quamvis in quanlitate diflerat
    fenore importuno, et pauperes divitibus servitia ja a superiori, in redempiione tamen animse inferior'
    prscslarent absque rerum suarura jaclura! Sacjje jg nort esl. Sic enim triginla siclis rcdimitur aniina,
    eiiim vidimus parva pecunia mutuaia totam subilo l0 sicul et qiiinquaginia. Trigesimo namqtie arino aquas
    paupertim substantiam devorari. sanctificaiis baptizatus est Christus; die Vero quiii- '
    CAPUT XXVI. quagesimo in Spirilu sancto, et igne aposloli bapii-
    Hinc autem sequiiur sermo valde prolixus, in quo zantur. Unde ipsc Dominus ait: < Vos autem bapti-
    niulta bcneficia pollicetur Dominus filiis Israel, si ci,. zabiinini in Spiritu sanclo, non post multos hos dies
    ohedientes fuerint et ejus mandata custodierint.. (Act. i, 5). > Tantis ergo siclis redimilur aniraa, qme
    Econtra vero, si iriobedientes fuerint, comminator ; ila vel ita mundata solvitur a peccalis. Sufficiieniin
    eis miiliafnala.TJaec antem omriia juxla lilleram eis : animae, 170 s' tanl° pretio redimatur, qnanlo ipse
    accidisse intelligere poierit-quicunque eorum hislo- ,_ B• Salvalor vendilus est. SimiJiler autem et viginli
    rias ditigenter -legerit : « S.cripia sunt auteni, ut tj siclis perfectissirae redimitnr et v.otum et anima,
    Aposioius, ait, ad correctiOtiem noslram, in quos quoniam qui legis Decalogum intelligenlia ct pb-
    fines sseculonim deveneruri* (I Cor. x, 11). >In his ;,. servanlia duplicat, nibil est quod ultra salisfa-
    Tuilem, quia satis per se facilia sunt, diutius immo- t_ cere valeat. Quindecini quoque siclorum redeinplio-
    Tari rton est necesse. De his qui senteiipsos vove-_ nein Salomon perfeclam esse significans, ail: « Da
    runt Deo, ut in sequenii capiie. partem septcm, necnon et octo (Eccle. xi, 2), > his
    CAPUT XXVII. eniin parlibus constat iste numerus, per quas prae-
    « llomo qui volum fecerit et spoponderil Deo r, sens vita et fulura significanlur. Ulrique autem vitao
    « aiiiniam suam sub ssstimaiione dabil prelium. Si;; dal partera, qui sic per istam transil ut alleram not,
    «i masculus fuerit, a vigesimo anno tisque ad sexa- amitlai. Cur autem ulramque vilara uiium significet,
    « gesimum anniim, dabit qiiinqiiagiiiia siclos ar- notissiiiiuin est. Veniamus nunc per ordinem ad '
    t genti, ad mensuram sancluarii: si mulier tri- decem siclos, per quos , quia decem verba Iegisin-. '
    •i ginla. A quinlo aulem anno usque ad vigesinium; telliguntur, nullo alio pretio melius quam lioc anima
    -< riiasculus dabit vigirili siclos, feinina decem, > etc. redimitur. Perfecte etiani ille animam suam redi- '
    Dicit quidem Doininus : < Yovctc, et reddite Deo) C mit qui pro ejus redemptione quinque siclos persol-
    -vestro (Psal. LXXV,12), ». atlamen hic vota re-. vil, id est qui qiiinque sui corporis serisus ad ser-.
    dimi pcrmitlit. Ego quidein non de omni volo hoc_ - viendum Domino tradit. Restat nunc ut de tribus
    intelligo, praesenira cura dicatur de aninia ipsa. Quii siclis dicaraus, et perfeclam in eis quoque redem- '
    ergo peccal in volo, redimat voium, el det pretiumi plionem esse osiendamus. Duo eiira sicli anima et
    sub aesliinalipne. Sub sestimalione quidem, quia ett corpus, tertius antem omnis nostra possessio intel-
    sexus,et setas, el facultas in solvendo preiio consi- ligitur. Qui enim seipsum el oninia Domino reddit,
    derari debet; aliler enim viri, aliler feminae, aliter perfecte satisfacil, de quo Dorainusail: « Si vis per- v
    infantes el pueri, aliier adolescentes el juvenes, et fectus esse, vende omnia quae babes, et da paupe-r
    alitcr senes et pauperes, aliter divites cl sapientcs, ribus (Matih. x\x, 12). > Constat ergo quoniam
    et alilcr insipienlcs jiidicandi sunl. Et quamvis in anirnse redemptio, quamvis in quanlitale differat, in
    -"'
    prctio sil majus et minus, attamen in satisfaclione ~ solutionis tamen perfectione non differl.
    sequatilas est. Non Cnim minus saiisfacit qui quin- « Si pauper fueril, el sesiimationem reddere lion
    que siclos solvit quam ille qui solvit quinquaginla. "1 « valebit, slabit coram sacerdole, et quantum iile
    Inde etiam mulierem, quseduo minula in gazophy- < aestimaverii, et viderit eum posse reddere, lanlu.ra
    lacium posuil, plus omnibus posuisse Dominus ipse D " < dabil. > Haec enim pauperlas non lemporalium
    teslalur (Luc. xxi, 1), nOn enini habuil araplius quid divitiarum, sed scientiae et virluium esse videlur, '
    " -
    poiieret. Sic ergo ili dandis pcenilentiis setas, forli- quaesecundum providi sacerdoiis arbitrium j'udicari
    iudo, scicnlia, faCultas, conditio, volunlas, et simi- debet. Hocesienim quod Dominus ait: < Quia ser-
    lia consideranda suni. Mulli eniin sunt qui neque vusnescieiis voluntatem domini sui, et npn faciens
    vinuni bibiint, neque carnes edunt, qui non tantiim "- digna, plagis vapulabifpaucis (Luc. xn, 48). >Jnde
    saiisfaciunt quanluni illi qui his in sobrietale pro pbreneticis el insanis peccata quse commiilunt nori
    •"
    corporis qualilate et necessilale utuntur. Sic enini impuiantur.
    Apostolus ecs laudat qui coinediinl omnia, sicut et < Animal aulem quod inunolari polest Deo , si
    illos qui comedunt olera, el siciii illos qui judicant ;- < quis voverit, sanclum eril, et mutari non poierit
    omnem diero, et illos qui judicant dierii ante diera < (id eslnec meliusmalo, necpejus bono).Quod si
    (Rom. xiv, 21). llle ergo qui niasculus est, et fortis < niulaverit et ipsum quod raulatuni est, et illud
    a vigesimo anno usque ad sexagesimum (in his enim - < pro quo mulalum est, consecratum est Domino. »'
    viget selas)dabifquinquaginia siclos, id est majori NiiUura enim animalnisi niiuidura immolatur Da-
    i<5l EXPOSITIO 1N LEVITIC. 4t>|
    liiino (282), Sed quid est animal muridum _ nisi A si redditum non esset, vel si redditura violatuni
    '
    opns bonum omnique .uialitia roundum? Hocaulem esset.:-"'-_'.-
    <juivoveril, reddere oporlebit, et mutare nori pote- < Quod si agrum possessionis suae voverit, et
    fil. Vover_eenim, et jurare proxima sibi, ei valde < consecravcrit Domino juxta rnensuram sementis,
    sinriiia sunt. Si quis autem pro voto aliquid aliud < scstimabitur preliuni. Si triginla fnodiis hordei
    f eddiderit, prp quo a voto se sOlvi arbitrelur,erral; < seritur terra, quinquagirita siclis yendetur argenti;
    sed iUudquod pro voti redemptione Dl, Domini est, < Si slatim ab anno iricipienlisjiibilaeivoveriiagrum,
    id esl a Domino recipielur, et ipsum insuper vo- « quanlum valere potest, taritum festlniabiiuri
    tum cohipleri oporiebit. Sancta ergo vota red- « Sin aulem post aJiqtianlum teriiporis supputabit
    denda , iniqua vero redimenda siinl. Unde et sub- < 171 sacerdos pecuriiam, j'uxta annorum, qui
    ditur: i reliqui sunl, numerum, usque ad jubilseum, et
    « Animal immundum, quod immolari Doinino non < deiraheiit ex prelio. Quod si voluerit agrum ille
    « polesl, si quis voveril, adducetur anle sacerdo- . < qui voverit, addet quintam partern aestimatse pe-
    « tem, qui judicans ulrum bonum, vel nialum sil, < cuniae, ei possidebit eum. > Haecaulem, el caetcra,
    « slatuet pretium, quod si dare valuerit, addet prse- quae subsequuiitur de agroriim possessione , ad lit-
    < ler aeslimationera quinlam partcrn. > Quid enim B teram inlelligaiitur, quse quidem ul scriberentur,
    animal immundum , nisi opus malurii? qupd qukt , multis de causis necessarium fuit. In eo enim quod
    Dominus non recipit.ei immolari liequit. Hoc autem '. prelium, efror, fraiis , liies et preces tollunlur, sa-
    sicul vovere, ila etfacere malum est. Verumtamen cerdotum avaritiarefrenatur. Haecenim omnia inter
    siquisfale aliquid voverit, veniaiad sacerdoten» , emenles et vendentes accidere solent; quse quidem
    eiqiie'voiurii sourii mariifestet, qui si cognoverit ideo hic esse noripossiint, quia pretium, et lempus.
    malum esse,; staiuef pretium'_" qiio redimalur; me- et veiidiliortis modus delerminatur ;ifa ut neque
    lius est enira ut redimalur quam ul agalur. Hoc eharius emi-possit, nequevilins veiidi. Denique qiiiri-
    aulem pretiura pceQilenlisesalisfactio esl; qnod pre- tam partem snper sestimatioriem addere prsecipif,
    tiurasidare voluerit illequi offeft.addel super sgsli- qiiateiiusille, qui possessionem siiam Domino vovif;
    uiationem quinlam partem, agens pceniieiuiaiii, non inagniim desideriuhi rediinendi habeat, diiiiv
    quae in quinque corporis sensibus corisislil. Tale sibi ad redimendum chariorem essecognascit. Pote-
    eninrvotum illi -fecerunt qui se non prius mandu- ral enim homo a principio, et priusquanT DOmirio
    care et bibere voverinit quam Apostolum iulerfice- eonsecraretur, eaiil quam voverat possessioriem re-
    rent. diirtere, quae ideo ei charius quam aliis veridebatur_
    < Homo si voveritdomum.suam, et sanclificaverit G quoriiam alii non possessionem ipsam, sed "asiirijJFrii^-
    « Poraino, considerabit eara sacerdos, iitrum bona, clus solummodo emeliant; ipse vero ipsara posses-
    4. an mala sit.et juxta pretium quod ab eo fuerit sionem jure Jiaerediiario fedimebat. Semel enim
    -4 constituuim , veiiundaibitur; sin aulem' ille qui Doniino aliquid consecratum, necvendi, nec redimi,
    < voverat volueril rediniere illam, dabit quinlam , ulterius polerat : alise possessiones in j'ubilseo-sid
    < partem sesiimationis supfa ,^et -babebit donium. » proprios dominos reverlebanlur. Poteral ergo qui-
    Hoc eiriin quamvis ad litteram. sTfdicltiro, spirilua- liljet suam possessionem Doiriino dare, aliis vero
    Jiier lamen aliquid ^ignificare potesl. Ssepe enim iri vendere, et penitus aiienare iion poterat. Valde
    divino eloquio el donius, et lempluiri, et tabernacu- ergo haec scribere riecessarium fuit ui cumde aliis
    lum Vocaiur. Unde liianifesliim est quia nenio fide- possessionibus supra dixerat, de doinini quoque pos-
    lium esl,: qui domum suara Deb non voverit et san- sessionibus non laceret, ne forie inier has et illas
    clificavefit, siquidem seipsum per fidem et bapti- nullanrpuiarel esse distaiiliam. Sequitur :"
    smum Domino tradidit. Considerat autem sacerdos « Sin aulem volueriirediraere, sed ajteri cuilibet
    banc domum.utrum bona, an riiala sil,cOnsliluitque « fuerit venundatus', ultraeufnqui voveraf, fedl*
    pretium quo venundalur (285); quia aliter bona, et « merenon poteril, qui cum quoque jubilaei verierit
    alilef venditur mala. Bona enim domus virtulum D < dies, sanctificaius erit Domino,' et possessio con-
    pretio veiidilur Deo. De mala vero dicilur id quod «-secrataad jus peflinebit sacerdotuni. » Hoc est
    Apostolus ait: < Ego, inqult,: carnalis sum, venun- ^ ebhri quod modo diximus, quiaille qui vehdiderat
    dalus sub peccato (Rom: vu:, 14). > Altera ergo . statim a principio agrum suum redimere posset. Si
    muridatur, ut splendeat, allera vero vaslatur, ut vero alteri cuilibet prius venderetur (veiidebaiuf
    ruat.quaui si iUe, qui voverat redimere voluefit^ ariteni non possessiane, sed usu) j'ain alterille, qiii
    dabil quintam parlem seslimationis supra, efiiabe- voverat, eum retliinere non polerat; sed veitienie
    bil domuni. Qui igilur peccando perdidit donitim, jubilsco, quasi Deo consecraitis ad jus sacerdotiirri
    jion nisl poemiehdo et satisfaciendo, eain itenim pef linebat.
    - « Si
    babere potest; talis enim domus peccando perdiluf;' ager emptus est, et non de pbssessione ma-
    ipii-enira bene vovet, id reddat quod VoVit.Noneniiri « jbrum sanclificafus fuerit Domino; suppuiabit
    indigei hoc voluni rederaptione; iiidigefel aul6iri, < sacerdos jtixta annorum niuiierum, usque ad jubi-'

    , 1282) Ex cod. Casin. suppletur edilip. :


    (285)Id> cod. Gasin. suppletelcorrigit editionein.
    463 S. BRUNONISEPISCOPI SIGNIENSIS 4C4
    « lseum, preliuni, et dabil ille qui voverat eum Do-. \ qui cum eirierat, et Domino voverat, ad jTibilsemn
    < mino. Injubilaeo autem reverlelur ad dominum scilicet eum redimendi licenliam babebat. Exposilis
    « qui vendideral eum , el habueral in sortem pos- autem omnibus quse in hoc prolundissimo volumine
    « sessionis suae. > Quia enim jure liaeredilario alle- expositione indigerevidebantur, Domino noslro Jesu
    rius agrum nemo emere ppterat, si quis agrum, Chrislo gralias agamus., quem quicunque sequilur
    cujus usum exuciai, et qucm depossessioneanliquo- nonambulat in tcnebris, sed veri luminis splcndore
    rum parcrilum suoruni non possidcbal, Domino vo- illustratur; cui cum Patre coaelerno, et Spiritn san-
    visset, non ideo quidem Domino erat, sed veniente elo esl bonor et gloria, regnum et imperium, virtus
    jubilaeo ad prioiem dominum qui euro vendiderat, eipotestas, et nunc, etsemper, et per infinita sse-
    ei cuj'us haerediias fuerat, revertebalur ; illevero, cula saeculorum. Amen.
    Explicit liber Levitici.

    INCIPIT

    EXPOSITIO IN NUMEROS.

    172 CAPUT PRIMUM. 8| cipes elegil quos ci apostolos nominavit, qiiibus


    i Locntus est Dominus ad Moyscn in deserlo Si- in Evangclio loquitur diccns : < Non vos mc clcgi-
    « nai, in labernaculo fcederis, primo die mensis stis, sed ego clcgi vos (Joan. xv, 16). > De hoc au-
    « secundi, anno allero egressionis eorum ex ^Egypto, tem capitulo ista sulficiant.
    « dicens : Tollite summam universse congr egalionis < Locutusquc cst Doininus ad Moyscn, diccns :
    « filior.uriilsrael per cognaliones et domos suas, ct < TribumLevi noli nuincrarc, ncquc poncs suramaiii
    < noiiiiiia singulorum qui sexus est raasculini, a vi- < eorum cum filiis Isracl; scd constiiuc cos supcr
    < gesimo anno et supra, omniiim virorum fortium « tabcrnaciiliini tcstimonii, ci cuiicia vasa cjus, ct
    < ex Israel, et numerabilis eos per turmas suas, lu * quidquid ad csercraonias perlinct, ipsi poriabunt
    < et Aaron. Erunlque vobis priucipes tribuum ac < et labernaculum et omnia utensilia cjus, ct erunt
    < domorum in cognationibus suis il!i quorum np- « iu miiiisierio, el pcr gyrum labcrnaculi mutabuu-
    « mina hsec siinl. » Quicunque eniin in Evangelio < lur. > Numeralur quidcm tribusLcvi, sicul postca
    Dominura nostrum Jesura Chrislum dicentcni audi- declarabitur; ejus taincii numeri suinma ctim csetcris
    vii.: <Vestri autem capilli capitis omnes numeraii non poniiur, niajoribus enim ksec tribus vacal myslc-
    Sunt(JWaH/i. x, 30), > inlelligere debel quid Sigui- riis. Multam cniin diircrentiam habct a rcliquo po-
    licet qupd Dei populus numeralur. Novit enim Do- C pulo clericorum ordo, qui per hanc tribum signilica-
    jiiinus et noniina et tiumerum eleclorum siiorum, lut'. Ipse cnim conslilutus est super tabcrnaculiini
    el revera beali, qui in Dei exercilu numerati, et leslimonii, ipse supcr totam Ecclcsiam obtincl prin-
    quorum nomina scripia sunl in libro vitsc. De his cipatum, ipse ejus vasa el csercmonias, ipsum quo-
    ciiim perire aliquem impossibile esi, ideoque soli que tabcfnaculum , el cuncta ejus utensilia portat,
    inaseuli et viri fories a vigesimo anno et supra non quoiiiani lolain Ecclesiam, cjusque sacramcnta rc-
    iinmerito hoc in loco numerantur; tales enim pu- git, ordinat etdisponit. Unde non immerilo, quor
    gnare, et in bosiem ciere decet, qnos et sexus, et liiam isti toiius tabernaculi sunl minislri et cuslodes,
    setas, ct fortittido commendat. Sed quare a vige- circa ipsum labernaculum proxiraa sua lcntoria. ii-
    siiri.oanno etsupra, nisi quia bis decem viginli sunl? gunt. Posl eos aulem csetera mulfuudo, unusquis-
    «Jecemenim sunt verba legis, in qtiibus omnis scien- que secundum ordinem sibi dispositum castramcta-
    tiae plenitudo continetur, quse quicunque duplicave- tur. Nemoveropraelerillosad labernaculuni deponen-
    rit, el secundum litleram et spiriiualiter ea inlelli- dum, vel erigenduni, aut aliqtto modo disponendum,
    gat, secureconlra Judseos etbserelicos et dispulare acccdere audebat, quoniam quicunque externoruiii
    et pugnare valebit. Qui yero hoc numero aliquid acccsserat, occidebalur. Hoc aulem si nostri regcs
    minus habent, in lali certamine facile superanlur. "etprincipes inlelligerent, ccclesiastica sibi offieia
    Viginti quoque annos habere, est divinselegis scien- non usurparent.
    tiam diipliciier intelligere : qui vero ea quse inlelli- CAPUT H.
    git operatur, eliam supra viginli aliquid habere vi- Ipse quoqne easlrorum ordo, tarii bene (iispositits,
    delur. Sed quld per Moysen el Aaron, qui et pugna- magnum aliquid significare videtur. In medio enim
    lores numerant, ef duodecim super eos principes tabernaculum figebatur, cui proximi per gyrum Le-
    eligunt. nisi Christus Dominus noster significatiir? vilse castramelabantur, deinde vcro ad orienjalem
    Ipse enim et legislatorest sicut Moyses, et sacerdos plagam Judas figebat lentoria , in cujTisexercitu ls-
    sicut Aaron. Ipse quoque duodecim suaemililise prln- sachar et Zabulon adrtumerati, per turmas sua»
    m EXPOSITIO 1N NUMEROS. 460
    seraper primi egrediehanlur; ad meridiem autem A pra, numerel et onines primogenitos masculini ge-
    ponebant caslra filii Ruben, in 'quibus Simeon et neris simililer ab uno mense et supra de casleris.
    Gad connumerqti sunt; ad occidenlalem vero pla- iribubus filiorum Israel. Sed quia plures fuerunt
    gam erant castra filiorum Ephraim, et simul cuni primogeuiti totius Israel, quam soli masculi tribus
    ets Manasses et Benj'arain. At vero ad aquiloneni Levi, omnes eos qui snperfuerunt ex lunc et postea
    castramelati sunl Dan, alque juxlaAser el Nephtba- prelio quinque siclorum post ununi mensem redimi
    ilm, el isti qtiidem semper novissimi proficisce- praecepit. Siclus viginli obolos habet. Quid est au-
    bantur. Merilo igitur de Ecclesia dicilur: < Pul- lem, quod soli mascuii liumeranlur, nisi quia illiiri
    chra ul Iuna, elecla ut sol, lerribilis ul castrorun» Dei mililia corapulanlur, qui neque feiiiinese siitt
    acies ordiriata (Cant. vi, 9); > Nihil in ea inordinate, fragililatis, neque, sicut Eva , facile decipiunlnr?
    indecenter, temere, et incomposite fieri debel, unus- Numeranlur ab uno mense et supra, qua in re lo-
    quisque in suo ordiue maneat, priori inferior non se tanrhanc militiara ex solis fidclibus constare sigiiir.
    praeferat. ficatur. Posl unum etenim menseni oriuiesprimoge--
    173 CAPUT III. nili ad tenipliim ferebantur, el Doinino a parcntibus
    < Locutusque esl Dominus ad Moysen, dicens : . oflerebaiiliir; quia ergo ante uiuini mensem Deo non..
    < Applica tribum Levi, et fac stare in coiispectu Q dantur, raerilo ante uriurn meiisem',in Dei cxcrcilu
    « Aaron sacerdolis, ut ministrenl ei, et excubent; non compulanlur. Nuraeraulur ergo per unum men-
    < ct observenl quidquid ad cullum perlinet multitUT sera, id esl poslquam Ecclesiae coiijuncli. et Deo
    < dinis coram tabernaculb testimonii, el custodiant reddili sunt, etj'am per fidem ei adhserenl. Uiidd
    < vasa tabernaculi, servientes in niinislerio ej'us. etiara p»st unum mensem redimunlur, quia ante-
    « Dabisque dono Levitas Aaron et filiis ejus, quir unum mensem nuilius pretii sunt, si quidem neque
    < bus traditi suntafiliis Israel: Aaron aulem elfilios ad lemplura allali, nec in lemplo Deo oblali, riec
    < ejus constitues super cultum sacerdotii. Externus Ecclesise sociati sunl. Redimunlur auleni primoge-
    « qui ad minislrandum accesserit morielur. >Inlel- niti quinque siclis argenli, per quos isti quinque li-
    ligite haec, Levilae, aperite oculos, videte, non vos bri Moysi signiflcanlur. Qui bene argenlei csse di--:
    superbia infJel, scilole quia miuistri eslis epiScopo- ciiiitur, quoniain puri sunt et Veraces, nullaqtie fal-
    i tim el sacerdoium, et non solum ministri, sed dono 6itale corrupii, secundum illud : « Eloquia Domini,
    dali ad serviendum, ab obediendura, eormnque mo- eloquia casla, argenlum igue exaniinatuin (Psal.
    niiis et jussionibus obsequenduni. Si eniin vos aliter xi, 7). > Hi aulein sicli ad mensuram sanctuarii a--.
    feceritis, moriemini, sicul et exlenius, qui ad mi- sacerdotibus suscipiunlur, si dupliciter, id esl ad
    nislrandum accesserit, morietur. 'C litteram et spiritualiter, intelliganlur. Inde enim et
    < Loculusque est Dominus ad Moysen, dicens : viginli obolos habere dicuntur, quoniam in hoc nu-
    < Ego luli Levitas a filiis Israel pro onini primoge- niero legis verba duplicantur; decem enira sunt
    < nito, qui aperit vulvam in Israel, erunlque Le- ijuse, si iluplicilerintelliganlur.omnem divinseiegis
    « vitse mei. Meum est enim omne priraogenitum", in se continenl pleniludineni; si vero duplicata non
    « ex quo percussi primogenitos in terra JEgypli, fuerinf, lales sicli non eriinl ad mensurain sanclua-
    « sanclificavi mibi quidquid primum nasciiur in rii. Qui aulem rediinuiitur, non se continuo a servi-
    * Israel; ab bomine nsque ad pecus mei sunt: ego tio tabernaculi liberos esse pulenl, liberi quidem ab..
    < Dominus. > ,ln primogenitis enira iEgyptiorura, altaris ofiicio, non laiiicn liberi sunta servitio; iir»
    JJIIOSDoniinus percussit, priraurn et originale pec- eo enim quod quinque siclos dederunt, horum quin-
    calum in cunctis fidelibus se suo sanguine, el aqua que librorum fidem, scieiitiam ct doctrinam se reci-
    bapiisinatis delere signiflcavil. Pro liis autem omnia pere, tenere et observare promiserunt. Redimamus .
    Jifimogeriita filiofum Isfael sibij vindicavil, quia, ergo primogenila nostra, redimanms lidem noslram,.
    deslructo originali peccalo, Ddem (qnse Christianae indiget enim redemplione, quia sine opefibus mor-
    religiohis pfima et maxima est, et ex qiia anima n tua est; demus pro ea quinqiie siclos, reddaiuus
    quae raorlua eral vivificalur) se diligere, sibique •Domino hos quinque libros; reddamus, inquam, .
    piacere oslendit: sicut eniin illo peccalo moriuntur -nort solum legendo, verum eiianr el credendo et •
    omues, ila hac virlute vivificanlur omnes, secun- agendo, quoque doclrinam eliideni tenendo.
    (Itimillud : « Juslus ex fide vivil (Gal. in, 11). > CAPUT IV.
    Sed quia non omnes, qui fidem babertt, Ecclesise Sequilur autem de eo quod prseceperal Dorninus
    sacramentisdigni, etidonei sunt, ideo sola Levilica Moysi," ut numeraret filios Levi, eos scilicet qui
    tribus ad serviendum in tabernaculo pro primoge- crant a triginta annis et supra, usque adaiinuni
    nilis a Deo eligitur, ut sicut haec tribus una eral in quiriquagesimum, et eonstitueret unicuique eujus
    genere , ila ornnis clericorum ordo, unus ideraque servitii in templo esse deheret. Prsecepit ergo ut fi-
    sil in religione. Hoc eniin Apostolus significans, iii Caatir portarent arcam testimonii, et mensam
    episcopos, et presbyleros el diaconos sine crimine propositionis in qua semper pancs erant, et simul
    essejubet. cumea thuribula, mortariola, cyathos, et craieres
    Hinc autem pfaecipil Dominus Moysi uf numeret ferrenl et candelabrum cum lucernis, forcipibus,..
    onmcs raasculos de tribu Levi, ab uho liiense ct su- emuncloriis, e.l cunctis vasis olci, quse ad concia--
    _4C7 S. BRUNONIS EPISCOPI SIGNIENSIS -4.68.
    liandas 174 luccrnas necessaria sunt, simililer au- A « Vir, sive muher, cum transgressi fuerint man-
    tem ct aliare aureum, nec non et aliud altare cum < daiura Domini, atque deliquerint, confiiebuntur
    omnibus yasis suis ; el ista quidem sunt onera filio- t peccatum suum, et reddent ipsum capul, quintam-
    lum Caalh, Filii vero Gerson portabant omnes cor- < que partem desuper ei in quem peccaverinl. Sin
    tinas tabemaculi et atrii tabernaculi, et tecliun, et t autem non fuerit qui recipiat, dabitur Domiiio,
    : tenlorium et funiculos. At vero liliiJilerari labulas, < et erit sacerdolis, exceplo ariete qui offertur pfo
    «t vecles, et columnas et bases ferebant. Ksec au- < expiatione, ut sit placabilis hostia. > Hoc autem
    tem omnia fiebant juxla praeceptum ,_et dispositio- capitulo manifeste ostenditur, quonian} illi qui alie-
    iiem Aaron et filiorum ejus; ipsi eniin labernacu- na rapiunt, nisi ea in integrurii reslituanl, el de in-
    lum erigebant, ipsi, quando castra movenda erant, juria satisfaciant, quod eorum confessio sit inulilis
    tabernaculum ei sancia sanctorum ingredientes, etpcenitenlia infructuosa. Quintus enim in sensibus
    ipsumque labernaculum deponentes, arcam, etmen- taclus cst, per quem furla et rapinse fiuut. Haiic
    sam, et candelabrum, cacteraqueonerafilioruinCaalh efgo quintam pariem raplores reddunl, quando se
    pallio byacintliino involventes, eos sic involuta por- non ullerius fraudulenter aliena tangere proraiitiiut.
    lare jubebant. Quia in re manifestum est qupniam Bene autem, si non fueril qui recipiat haec, Doraiiio
    ad episcopos coiiteniplationi vacare, et maj'ora Ec- B * dantur, quoniam ipsius sunt omnia, et ei cuncla
    clesise sacrainenta traclare et agere perlinet; Jta jure debenlur; ipse enira pcenitentis affectura re-
    Leviise cstlerique ordines niinores in exterioribus cipil, ipse nulli pceniteriti, et satisfacere volenii
    officiis fideliter laborare, desudare debent, ut nemo indulgenliae januani claudit. Sunt autem hsec sa-
    iniitilis, nemo otiosus invenialur, sed maj'orum jus- cerdotis, quia ad ipsura perlinet, et pceuitentes
    sionera, et disposilionem confestim minorum obe- siiscipere et suis inlercessionibus peccaia delere.
    dientia consequalur. Quid autein arca Testamenti, Quid per arietem qui offerlur pro expialiohe.signi-
    . qiiid itiensa et candeiabrum, quid corlinac et tabulse, ficatur, nisi quia oranis qui sic peccat, posl satisfa-
    quid columnse cselepaque ;significent, diligitentis- clionem innocenler yivere debet, ut jam non lupus
    sinieiii Exodo exposuimus. Quod auiem haec omniat sit rapiens, sed aries , nulli nocendo? aliter nec
    pallio hyacinthino exterius involufa ferunlur, hoc hostia placabilis, nec pcenitenlia erit fructuosa.
    < Si spiriius zelotypise concilaverit virum contra
    significare pulo quod omnis fidelis anima, sive in
    prosperis, sive i.n adversis, sanctani, coelicam et. < uxorem suam, quae polluta est, vel falsa suspi-
    nngelicam vilam efagere, et ostendere debeat. TaliI < cione appelitur, adducet eani ad sacerdolem et
    enim palJio involulus erat ille . qui, inlerris adhuc / < offerel oblationem pro illa, decimam pariem sati
    ^ < farinse bordeacese. Non fun det
    positus, diccbat : « Noslra auieni conversalio in super eam oleum,
    ccslis est (Philip. w, 20); > byacinlhus eriim ccelij < nec imponet thus, quia sacrificium zelotypiee esi,
    colorem imilalur. Sed quare isii a trigesimo usque» « et obJatiO invesligans adulleriuin. > Vir eniin isie
    ad quinquagesimura aiinuni numeranlur, nisi quiaj zelotypus Christus Jesus jnteliigi. potest, cujus itxor
    Ecclesise ministros aetpte et sapientia ibrtes el-pru.- npn solum Ecclesia, verum etiam unaquaeque anima
    dentes esse oporlet? Maxime enim hisce annis vigett iiiteiligitur, Dicitur enim zelotypus, id esl suspicio-
    selas, utpoie j'uvenlus', quae aliarum seialum praeci- sus, non secundum se, qui oinnia novii, sed secun-
    pua est; viginli enim anni sunt a trigesimo ad quin dum nos qui ejus membra sunius ; laliter enim se
    quagesimum, quo nuinero quid significelur, satiss esurire, etsitire, et nudum, ei inlirmum esse dicil,
    jam diximus. Et irigesiruo quidera anno Salvatorr non utique, quod ejus omnipptens rialura horuin
    nosler baptizatus est, doctrina et opere suaema'e-_. aliquid paliatur. Sic ergo iu nobis zelolypus est,
    stalis poleiiiiam ostendere ccepit. sicut esuriens , et siliens , nudus, et infirinus. Spi-
    CAPUT V. rilu ergo zelolypiar ipse Jesus incitatur in nobis,
    < Loculusque est Dominus adMoysen, dicens .: quando nos pro cjus aniore contra aliquem incila-
    .< Praecipe filiis lsrael, ut ejiciant de caslris omuem„ rv mur, quem in fide calholica suspiciosum habemus.
    < leprosuni, et qui serainefiuit,polluiusqueesisu- h Talem enira ducere debemus ad sacerdptem, id est
    .< permortuo, tam masculos quam feminas ejicitee ,ad concilium episcoporum et sacerdoium, et oflerre
    < de castris, necontaminent ea, cum habilaverint_t oblationcra pro iUo; quam oblationem? decimam
    < vobiscum. > Leprosa est enira oranis anima infi- partem sati farinsehordeacese. Decemenim sunt yer-
    delis, et crimitiosa, praecipue aulera Simoniaca ett ba legis, quorum qiiidem declmam parlem, hanc fa-
    ,,'fliaerelica pravitaleinfecta. Semine autem.fluere, est it riiiam 175 esse puto; salum ergo farinse, ipiiiin
    i errorera in populo seminare. Pollutus vero super:r librum legis, unuinquodque vero inandalorum, deci-
    Yinortuo dicilui' qui mortui hoininis cadaver teiigit, .mam partem sati inlelligiiiius. Ut, v. g., < non moe-
    per quein nenio nielius quam corporis et animae ae .chaberis (Exod. xx, 11); > hoc ergo mandatum hic
    bomicida inlelligi potest. Tales enim de Ecclesia eji- i- offerlur. hoc in concilio recUalur, hoc adversum
    ciarifur, ite sua cohabilatione eam polluant: < Qui ii .mulierem adducilur, quse de adulterio accusalur.
    .teiigeritpicem, inquiiiabilur ab ea (Eceli. xm, 1); i> Unde et bene talis farina hordeacea dicilur, quia
    :et:«Corrumpuntbonosniorescollpquiaprava (/Cpr.r. rneslis faucibus cprdis abutraque parle suscijutur.
    5V, 55)i I . . .-;_-'• .-'. Quis est enim qui de hseresibus libenter. yel tracfeu
    469 EXPOSITIO IN NUMEROS: 4?0»
    vel Traclare audiai? Super hanc autem farinam"J A id esl anima, qu.e de fide accusalur: Amen, amen,-
    neque oicuni fundilur, neqiie llius imponiluf, quo- id est fial quod dicitis, si ego aliam quam vos te-
    niain tali accusationi nemo misericordiam, neino netis fidem teneo. Prius lamen sa.cerdps lollet pu-
    suavitalis assensum jirsebere debet; debet aulein gillum deeo quod offertur,elincendet stijjer aliafc.
    oninibus horribilis et feiida apparere. Hoc aulem Quod enirn hoc saerificium fidei symbolumsignificef,
    audiant illi qiii adulando haerelicos ungunt, et jam superius diximus. De quo quidem pngilio tpl-.
    qui eorum.verbis quasi suavi aliquo odore dele- lirims.quando partein aliquam, el illam prsecipuede
    ctantur. qna anima accusabatur, a toto separamuSi Hanc au-
    < Deleret ergo eam sacerdos, et staluet corara - tem super ecrdis accusali hoininis altareincendimiis,
    < Domiiio, assumetque aquam sanctani in vase poslquam lianc fidei parlem ei et tenere. et credere;;.
    < ficliii, ei pauxillum ierravde paviirienlo laberna- et diiigere ralionibus suadcmus. Deindevero tollat-
    < culi mittct ia eani (284). > Quid enini per aqnain saeerdos de manu ej'us sacrificiiim zelptypise. ef
    sanclani, nisi saiiclarum Scriplurarum exempla ? elevabit illud corain Doniino, imponetque super
    Qtiid vero per vas liciile, nisi hunianum corpus in- altai-e. Sacrificium enim zeloiypioe, deciinani parteai;
    lelligiimis? Unde Aposiolus lali aqua plenus dicebat: sali farints diximus'superius, quando deeiiiiuin qui- -
    < llabeinus ibebouruiii istum in vasis liclilibus (II- dem legis raaiidatum cxposuimiis, illud scilicet quo
    Cor. iv, 7). i Pauxillum yero terrse, corpus Christi dicitur: < Noii nioechaberis (Exod. xx, \i). > Dc-
    est, qui de paviincmo iabernaculi,id esl de cariie ciniuni aulcm, non secuiiduin ord.incra, sed secun-
    Yirginis suscipilur, iii qua quasi in tabcrnaculo ad diim iiumerum dicimus. IIocTiulera. lollit sacerdos
    - teinpus habitavii. Ofiert ergo sacerdos, id est aliquis , de roanu ej'us, quando eam non racecliaiara ftiisse
    religiosus etsapieiis , etslatuil coram Domino su- ostendit. Eleval auteni coram Doiiiiiio, ct poiiit su-
    pradiclam farinam, id est zelolypise oblationem , per altare, cl hoc oiiines qui pracsto. sunf auribus
    sive accusalionera, quoniani oiiinia de quibus mu- audire, et corde inicliigere ct crcdcfc-facit. Quod
    lief accusalur in consilio manifeslai. Deinde vero ; aulem ppsl aquarum bibitioiieni, niiilicris vciilcr, :*
    . assumit aquam s&nctam in vase iictili, quoniani . rea fueril, tuniescit, fcmurqiic pulrcscil, Jiocsigni-
    «jiniiiafidei catholicaedocuineiiia colllgil in sacrario ficare pulo, qtiod poslquarn hacrclicus cxcpiiiiiiuni-
    pectoris sui. Quibus pausillurrt terrae de pavinicnto calus cl (laiiuialus cst, eninis ej'us doclrina, ci proc^
    lahemaculi admiscei, per quam de Virgine Christi dicaiio gigncndi cl paricndi vircs amillit... om-
    iiicarnaiionem intelligimus. His aulem ita compo- nibusque imililis, vculosa ct fclida essa videtuW'
    siiis, recilat sacerdos et rauiiferis accnsaiionem , /Q Sicut cnini vciiireeifeniore mulicrcs, iia doclrinace
    et post boc symbolum catbolicae fidei; et hoc est prsedicatioue adullcrinos suos liserctici gignunt et
    quod ait: paritinl.
    « Ctimque steterit muHer coram Doniino, dis- CAPUT VI: :
    « eooperial sacerdos caput ejus, et ponat super raa- « Loculusque est Doniinus ad Moysen , dicens :
    < iuis illius sacrificiiira recordaiionis et oblalionem .« Loquere ad filios Israel, cl dices ad cos:: Vir sive
    < zeloiypiae. » Stat eiiim mulier coram Domino , « mulier cum fecerint voium, ut sancli.ficentur, et
    quoniani ille qui accusatur consislit in prsesenlia « se voluerint Doinino consecrare, a vino et ab-
    sacerdotum. Capul vero illi discooperitur , quando « omiii quod ineiiriare potesl, abslinebu.nl-;'acefuni-
    quid in nienle babeat, el quam fidem teneat sacer- « ex vino, et ex.qualibet alia polioiie, et quidqukl
    flotis interrOgationibus nianifeslatur. Tunc vero sa- «. de uva expriniilur, non bibent, uvas_rccentes, et
    crificiuin recordationis, id esl fides catholica et « siccas non comedent cunctis diebus, quibus ex
    oblalio zelolypise, id est accusalio criminis ponun- « voto Domino 17$ consecrarilur, quidquid ex
    tur super nianus ejus, id est palam et manifesfe < vineaessepotest,;ab«va passa usque ad acimum
    ei reciianlur; deiride vero sequitur excommuni-; < non comedenl. » Hoc cnim votum , priusquam
    calio, ul si aliter credit, vel pro aliis alia fingit_,DI * sanctificenlur ct baptizentur, omncs Christiani fai—
    eis quae.sequuntur maledictionibus subjiciatur. Et ciunt, quoniam ad fidera venieiiles, diabolo elomni-r
    boc est quod sequitur :. bus operibus ejus onmibusque pompis ejus abfenuiK
    < Ipseautem lenebit aquas aniaiissimas, iil quibus iianl. Quid est enirii aliud viiium, et onine quod
    < cumexsecratiouemaledicla congessii, adjurabitque iiiebriare potest, non bihere, nisi a vitiiset peccaiis
    i eam, et dicet qtiae sequuntur. ». Ipse, iiiquit, id abstinere, quibus aniiiia iiiebriaia sensura et ralior
    estsacerdos (qui et mulieris accusationem, et fidei nem, omnemque virtuiem el fortitudinein amiilit?
    symbolum in conciliof ecitavit), tenebii aquas ama- Unde bene noi>solum vinum, verum eliani et uvas,
    rissinias, per quas libellum exaniinationis inlelli- quidquid ex viriea, usque ad aciinuni esse potest,
    gimus, qui lotus malediclionibiis, el analbcinalc abjicere praeeepit,. ut non solum agendo, vcriini
    cxafalus est. Dabifque lias aquas bibefe mulieri, eliam neque cogitando pcccemus.
    (jiiifiiianilotain banc malediclioiiem, ea audiente et < Omni tempofe consecrationis suaenovacula non
    iiiielfigenie.iegei; quaf ecitata, respondebil mulier, « trauslbii super caput ejus, usque ad cotnpletun*-

    (2.8J) Yuigala habct : offerl igiltir eam sacerdosf. etc.


    .Pl S. BRUNONIS EPISCOPJ SJGNlENSlS 472
    « iiiem quo Domino consccfalur. Sancttis erit cre-- A . • duos pullos columbaj saccrdoti in iniroitu fabcr-
    « sccnle cscsarie capitis ejus. > Caput elenira animaej < nacull leslimonii; faeielque sacerdos uiiuiii pro
    jtieiiiein dicimus, cujus quidcin capilli sanctae cogi- < peccato et alierum in liolocaustuni, ct deprcca-
    lalioues iiiielligunlur. Hic aulem Nazaraeus semperr « bitur pro eo, quia peccavit super mortuo; sancti-
    ornatus, et iiuiiquam privatus esse debet. Qui enirai < Jicabitquecaput ejus in die illo.et consecrabil Do-
    seinper bene cogilal, non facile peccat; malae enimi < mino dies separationis illius, olTereiisagnura an-
    cOgilationes surit causa peccandi, secundum illud : < niculum pro peccato; ita tanicn, ut dics priores
    < Ex corde cnim excunl cogitaliones malae, adulle- < irriti fiant, quoniam polluta est sanclificalio
    ria , furta, homicidia (Mallh. xui, 19). » Crescantt < ejus. » Quamvis eniin dies judicii oclava «lica-
    ergo mentis capilli, crescant bonae cogilationcs,, tur (unde el quidem psalmi pro octava iiitiiulaii-
    qulbus Nazarseus sempef oruelur el lueatur. Se-. lur) tamen omnis dies octava esse potest, quia lnijtis
    quilur :''' vilse hebdoinada fiuila, anima a corporc scparalur.
    « Omni teropore consecratioms suse supcr nior-. Hac autcni die ille Nazarseus (qui, quaravis peccavc-
    • luuiii non ingfedieiur, nec super patris quidem, ett rit, digna tainen pcenitentia peccata sua dclevii)
    < inatris, sororisque funere conlaminabitur. t Su-• offerl Jesu saccrdoii magno duos turlurcs, vel tluos
    per niorluum enim ingredi, esl morlale et criminale: B pullos colunibse, id est corporis cl aiiimsc castiiaicm
    pcccalum coinmillerc. Pairis auleni et niatris, fra- et innoccntiam. Hoc aulem in inlroilu laheFiiaculi
    nis et sororis funere conlaminatiir quicunque mala teslimonii, id esl in ingressu regni ccelcstis. Faciet
    parentum exempla imiialuT. Hac aulera figura, ora- quoque saccrdos allcrum pro pcccato, ei allcruin in
    uia membra, quae nos scandalizant, a corpore nostroi holocauslum, quoniam pcrhscc cl pcccata ei diniit-
    separare jubemur. Hinc autem et Dominus patris ; tel, ct Deo Patri rcconciliabit, et dcprccabilur pro
    funero cuidain se contaminare volenli ail: < Dimilte: eo. Semper enim, ut Apostolus ait, pro nobis apud
    mortuos sepclire mortuos suos, lu auiem vade, el Patrem inierpellal (Rom. vui, 54). Et tunc quidem
    prsedica regnum Dei (Matth. viu, 22). » Mortem, reconciliahit eum, el sanclificahit et consccrabii
    crgo fugiamiis, et vilam sequamur: « Ego , inquil Domino, offereus agnum anniculura, quia cnini posl
    Bominus, sum via, verilas, et vita (Joan. xiv, G). > pcccatiim bumililer pcenitens, quasi agnus iiinoccn-
    Sequitiir: ter vixil, agni innoccnlia a pcccato solvi promcruit,
    « Sin aulem mortuusfueiit subito qnispiam co- vivat ergo ul agnus, vivat ut humilis, et innoccns,
    « rain eo, polluctur capui consecrationis ejus, ra- qui suam pcenilenliam vull sibi csse frucluosani.
    « delqtic caput suum ui die purgalionis suae; in die -, Quod aulem ait : « Ita tamen dies priores irriti
    • seplinio radet Ulud. » Tunc enim subilo quispianu fianl, > illud esse vidclur, quod pcr Ezcch^iem
    inorielur coram eo, quando suggerenle diabolo pec- Dominus ail : < Si aulem avcrtcril se jusltis a ju-
    caium aliquod agit, quo anima moriatur, quae cora» stitia sua, cl feceril iniquilaiein, onmes justiliie
    eo et in eo csl.Et tunc <juideni caput consecraiionis ejus quas fecerai, non recordabunlur (Ezech. xviu,
    ijus polluiliir, quando cjus roens, ejusque sancta 24). » Si ergo pcccaverit juslus et poeniteniiam
    conversalio abominabilis et sordida efficilur. Quod cgcrit, salvabilur quidcm, non quia justus fuii,
    radei illico, ul inipsa capillorum tonsione insinuet, sed quia pccnitentiaiu egit, undc ql priorcs jiistitise
    «juo dolore el qua pcenitentia inlerius constringatur. dies iion immerilo periisse videntur. Ea vcro qu;e
    Ncque eniin dccel ut cxteriori capillalione pulcber 177 sequuntur dc illo Nazareo inlclligantur, qui
    appareat.qiii mentern interius peccando dccalvavit; oinni tcmporc vilac suae sine criinine vixii, et usque
    Jieque erubescat pcenitere, qui nen erubuit peccare. in finem in bonis operibus perscveravit. Talis cnini
    ln hoc enini, qui capui radit, crimeii se egisse Apostolus exslilit, qui ait: < Nihil niilii conscius
    ostendit, quoniani aliter Nazarsco caput radere non sum (/ Cor. iv, &). > Talcs ct episcopos, et sacerJo-
    Hccbat. Quid ergo aliud est caput radcre quam per les eligi praecipil. Scquilur :
    pcenitentiani peccalum oslCndcre.?Ule auiem raditur j). r < Islaesllex consecralionis, cum dics quos ex
    illico, el in eadem die, quistatimpceiiitentia ductus < voto decreverat complebunlur, adducil eutn ad
    iion tardal conveni ad Doniinum, neque differi de t osllum tabernaculi fcederis, el offerl oblationcm
    die in dicm. Raditur aulem rursus et die septima, < ejus Domino, agnuiu anniculiim inimaculaluin in
    ut quemadmodura ccepit, sic usque in fineni in pce- < holocatistum Ct ovem anniculam immaculaiam
    nitcntia perscveret. < Qui enim perscveravcrit usque « pro peccaio, el arielem immaculatum, liostiain
    in finem, bic salvus crit (Matth. xxiv, 15). > Unde < pacificani.» Noslrorum aulem Nazarseorum voia
    cl David : < El peccatum meuni conlra rac eslsein- iion ad lempus fiunt, sed siniul cum vita complen-
    par (Psal. L,&). » Septiina enini dies ullima est. tur. Cum enini sancti ex hac vUa transeunt, tunc ct
    Prima ergo die, el sepiima raditur qui, ex quo pec- ccelestis ,'palatii januas ingrediuniur, ttinc sacerdbs
    cat, pceniiere non cessat. Seraper ergo rasus, sem- magnus Jesus Cbrislus offcrt oblationes cortiin Do-
    per pcenilcns et dolens appareat, qui crimcn coni- roino, quoniam sanctam vitam et benain illoruin
    iniltit, neque se Nazarseura el juslum lingat qni pec- coiiversationciu comniendal, eos Patri reconciliat.
    cando justitiam amisit. Peragnum autem, ct ovem, et arietem; in quibiis
    t ln octavo auiem die offeret diios lurlurcs et toium gcnus ovium conlinelur, perfcciam innocea-
    475 EXPOSITIO1N NUMEROS, 474
    tiam, liumilitalem el siniplicitalcm intelligimus. Me- 4, pectore evangelica praedicalio, fides npslra piiinis-
    rilo igimr cuni his offcrlur qui in his vixil, cl ab que noslra bpna operatio procedil. Onuiia ergo il-
    his virlutibiis non recessit. Quoniam aulem tali sa- lius sunt. Et quanquam oronibus bene agere licel,
    crificio delectatur et paclficaiur Deus, el peccata evangelizare tamen non omnibus licet, ideo de pe-
    dimittit, ideo Tecle iiolocauslum, el pro peccalo, et clusculo dicilur, quod separari jussum esl. Quid cst
    hoslia pacifica dicitur. Canistrum ergo panum azy- autem quod sequitur : Post haec Nazaracus polest
    morum, qui conspcrsi sunl oleo, et lagana absque bibere viiiuni ? Si qnidem per vinum vilia et peccaia
    fermento, uncta oleo, ac libamina singulorunr offe- superius significavimus; allud ergo esl boc vinum,
    rot sacerdos coram Domino, el faciel lam pro pec- ijlud vidclicel quo aniiiia inebriata oinniuin aerum-
    calo.quam in holocaustum. Arielem vero inunola- naruiii omiiiuinque quas hic passa est iribiilalio-
    bit hosiiam pacificam, offerens simul canistrum azy- num obliviscitur. De quo Psalinisla : < Inebriabun-
    morum, ac lihamina, quae ex more debenlur. In his tur ab ubcrlale domus iuae, et lorrenle voluplaiis
    enim omnibus quae azyma sunt et sine fermento, tuse poiabis eos (Psal. xxxv, 9). » Hsec autem de
    saocla, et sincera el incorriipta viia Nazaraei desi- Nazaraep dicla sint.
    gnalur, qui vixit non in fermento malilise el nequi- CAPUT VII.
    liae(/ Cor. v, 8), sed in azymis sinceritatis erveri- " Seqnitur autein de diiodecim principibus qui ses
    talis, cujus omnia opera, quia nunqiiam misericordia plauslra et duodecim boves Domino obtuleruiit,
    et pielate caruerunt, meriio hsec non solum azyma, quibus labernaculura el ctincta ej'us onera porlaren-
    sed eloleo uncta referuntur. Haec ergo offerl Chri- tnr. Quac qnidero valde uecessaria erant, et Leviiac
    stus sacerdos magnus pro Nazaraeo, quia in lalibus ejus laberniiculi oncra ciinctaraque supelleclilem diN
    jllum comniendans, Dominum ei peromnia placa- ficile ferre polerant. in his allegoriainquaerere non
    bilem reddil. Ipse enim dixil: < Qui me confessus videlur necessariuni. lbi allegoria necessario qua>
    fuerii coram hominibus, confilebor et ego eum co- renda est, ubiiittera aliqui.djuliet, vel quod inuliie
    ram Patre meo (Matth. x,32). >Sive ergo arielem, sit, vel quod oiiinino careat ratione.
    sive azymum aliquis pro nobis offeral, innocenlis et < Dixitque Dominus ad Moysen : Singuli duces
    sincerse vitae nostrae conimendalio inlelligatur. Se- < per singulos dies offerant munera in dedicatio-
    quitur : < nem allaris. Primo die obtulit oblalioncm suam
    < Tunc radctur Nazarseusante bstium labeniaculi < Nahason filius Aminadab de tribu Juda, fecerunt-
    « fcederis cccsarie consecrationis suae, tolletque ca- < que in ea acetabuluin 178 argenteum pondo
    « pillos ejirs sacerdos, el ponet super ignem, qui est C « centum viginla siclorum ; phiala argenlea habens
    « supposilus sacrificio pacificorum, et azymum co- < sepluaginta siclps.juxtapondus saiicluarii,utruni-
    « clum arielis, torlamque absque fermenlo, uvam < queplenum siniila conspefsa oleo in saciificium ;
    < de canistro, et laganum azYinorum unurn, el tra- « mortariolum ex decem siclis aureis, plciium in-
    « detin roanibus Nazarai.priusquam rasum fuerit i censo : bovem de armento, el arietem in holo-
    « caput ejus, susceptaqne rursum ab eo, elevabit < causlum, hircumque pro pcccalo, eiin sacfificium
    « corain Domino, el sacrificala sacerdoti erunt, sic- « pacificorum boves duos, arietes quinque, hircos
    « ul peclusculum, quod separari jussum est.> Quo- < quinque, agnos anniciilos quinque. Haec esl obla-
    modo voto compleio Nazaraeus raditur, non doloris < tio Nahason filii Arainadab. > Unusquisque fidelis
    \el pcenitentise, nt snpra, indicium et oslenlatio est, taberriaculum dici polesl.secundiim quod Ajipstolus
    6ed ut ejus capilli rn pacificorum sacrificio ponan- ait: < Templum enim Dei sanclum esl, quod estis
    tur, qualenus non solum operibus, verum et cogila- vos (/ Cor. in, 17), >cl altare, quod in eo fit sacri-
    lionibus Deiim placel. Dixinius enim per capillos - ficiuiii Deo acceptabile. Hoc aiiteni allare tunc de»
    bonas cogitaliones significari, quse nimirum lolius dicatur, quando liomo ad fidem coiivertiltir, el per
    sacrificii sunl cPndimenlum, quoniam ad cor respi- baplisinuin Domino consecraiur. Ad crijus dedica--
    cit Deus. Quod vero sacerdos tollit armum'arieiis, D tionem Ecclesise duces, episcopi videlicel ct sacer--
    et tortam et laganum, el tradit in manibus Nazarsei; doles, niuncra offeriinl, quoniam legiS prsecepta,
    susceplaque rursus ab eo elevat coram Domino, hoc fidei documenla, sancioiuni exempla , el vivendi
    significare videlur quia quidqnid boni habemus, a regulam eum instruunt qui noviler conversus iii,
    Chrislo accepimus, per quem ef nos ipsos, el bOna Christi militia incipit. Quld enim per acetabulum,
    noslra Deo tandem reddituri sumus. Unde Aposto- elmorlarioluiii, quse ex solis denis numeris conuV
    lusait:« Quid enim babes, quod non accepisli ? ciunlur, nisi hunc .librum legis iiitelligimus, qui ex
    Quod si accepisli, quid gloriaris, quasi non accepe- • decem prscceplis conslituilur ? Compula singulorunx
    ris ?»(/ Cor. iv, 7.) Armura habes, qtio aliena opera numerum, et denarium numerum ubique invenies.
    feras, tortam azymam et laganum habes, fidem vi- Quse quidem bene simila oleo conspersa et incensa
    delicel el scienliam incorruptain, quse le pascunt et esse dicuntur, quoniam liber iste, el ea doclrina
    nutriunl. Noli quasi de tuo gloriari, quoniam aliiiiule qusebleo sancti Spiritus, et misericordise el pielalis
    ea suscepisli, ideoque quasi non lua, ea sacerdoli urtciione abiihdal, et odore suavissimse intelligentisB
    te reddere oporlet, cujus et sunl. siculel jiecluscu- plenus est. El quoriiam lotus sapientise et scicniise
    lum, quod separari jussuin esl. De Ghrisli iiamqiie luce praefulget, non iiiuiicrito aurea et argcntea
    475 -S. BRUNONIS EPISCOPISIGNIENSIS 4-76
    praedicla vasa esse dicunlur. Sicli vero ad mensu- iA significabat quod noslri quoque levitae, omnisqiie
    rani sancluarii compulanlur, quoniam orania legis clericorum ordo ab omni vitiorum sorde purificari,
    praeccpta veritalis justitiseque libra siinl ponderate. ab omni crimine lavari, et ab omni superflua, et
    Offeronl prseterea praedicti duces in htijiis aliaris praVa cogitatione mundari debenl. Pontinl quoqtie
    dedicaiionem bovem de armenlo, et arielem, et filii Israel manus suas super eos, ul leviiae inielligant
    agrtum anniculum in holocaustum, quoniani Chrisli qu.iiilo oneri quantoque labori subjicianliir : pro
    passionem, labores et iiinocentiain Doniini noviler oninibus eiiini eos laborare ojwrlct qui manus
    converso annuntiant. Hic enim bos de armenlo oniniura ferunt, el quod oninium maiius in taber-
    patriarcharum et prophetarum assumplus agrtim naculo agere debuerant, hoc illi soli facianl qui
    Ecclesise coluit, et verbi semine seminavit Hic aries omnium manus in se susceperttnt. ElAaron quidtra
    ad victimam ductus non aperuit os siuim. Hic est offert eos Deo, quoniam episcoporum est reliquos
    agiras, qui lollit peccata mundi. Hujus ergp exera- ordines et consecrare Ct Deo offerre. Sed quid per
    pla laborando, patiendo, el innocenter vivendo se- duos boves, super quos levitse manus suas ponimt,
    quimur. Nulli auiem absurduin videalur, quod eliam nisi corptis, et aniiiiam inlelligimus? qui enini corpits
    hircus dicitur pro peccalo, quia jifopter peccala el animain suam sapienler doniant, et ab onini prava
    nostra inler iniquos depulatus est. Obtulerunt auiem, B concupi5cential7i9conipescunt,iUininrirunihis bo-
    et boves duos in sacrificio pacificoruui, arieles quin- bus super capiia manussuas leiient.Horum enim sa-
    qne, hircos quinque, quinque agnos anniculos, qua- piensdomilorAposloIus erat, quiait: <Casligbcorpus
    tenus novus miles in his et lahorare, cl sui corporis lneum, et in servitulem redigo (/ Cor. IX, 27). > Si
    sensus regere discat: duos eniui bovcs habcmus, antem sic domili fuerint, lunc Moyses, id est Salva-
    animam scilicel et corpns, quibus et jugum Christi, tor nosler alierum offert pro peccato, et allerum in-
    • bolocaustum,
    quod suave est, ferimus, etin agrpejus desudamus; quaienus eorum sacrificio et peccaia»
    quae duo si in nobis coiisenseriiit, quidquid pelieri- solvanlur , elDei gratia suscipiatur. Breviler autem
    mus, ut ait evangelisia, . impetrabimus. Habenms in hoc lihro de sacrificiis dicere disposuimos , quo-
    aulem et quinqiie sensus, per quos Deum nobis niam in Levitico plenissime disputavirnus. Neque
    pacificamiis; si lamen innoccnles, el mundi fuerinf. diflicilia hsec illisfore pulamus, qui per illum librum
    Oiiinia eiiini animalia niunda sunt. Ilircos lamen Iranseuntes ad islum perveniunl. Ingrcdiunlur tai-'
    inimnlare, esl carnis macerationeiibidinosum sen- lem levitse, post hancpurificatioiiem in labernacu-"
    sum (.1cidere et superare. Similia aulem dona, et lum , quoniam qui sic purificanlur, elEcclesiae, et
    sacrificia cseleri quoque duces obtulerunt. Omnibus p cceli tabcrnaculo digni suiit. Tandem in fine liUus-
    crgo haec una expositio sufliciat. capiiis praecepit Doraiiius, ul leviise a vigesiiiip:
    CAPUT vin. annousque ad quinquagesiinuni in labernaculo ser-
    • Sequiltir autem de candelabro, quod ab auslrali viant; deinde vero cuslodes vasorum fiant. Quinqua-
    '
    -parte poni praecipitur, ul luceat super mensam, quae gesimo enim anno, id esl jubilaeo, oninis servus red-
    ab aquiloue posita erat. Hoc enim candelabrum ditur libertati, in qua et lcvilse incipiunt quiesccre-
    Chrisius esl, de quo in Exodo sufiicienler diximus. a labore : necesse enini fuit ut j"uvenlule laborareni,
    Qtiod bene ausiro ponitur, quoniam «Deusde auslrp et carnem domarent, qualcnus carnis voluptalcs
    veuil, el sancliis de nioiite Pharan (Habac. m, 5). > facilius superarent. Hac aulem seiate, quoniani j'ara
    De mensa quoqiie in eodem libro tractavimus, per el vires deficiunt, el calor minuilur, quiescere ju-
    quam utriusque Testamcnli doctrina significatur; bentur : custodiunl lamen labernaculum, ei ea qu-ia
    qitaequidein, nisi Imjiis candelabri liimine, nec in- in illo sunl; quia saepe conlingii, ut virtutes, quav
    telligitur, nec illuminatur. Est aulem posila ab per laborem acquirunlur, per.otium perdantiir;:
    aquilone, ubi septem diabolos esse Scriplura cora- Nosiri corporis iabernaculum, et si quse virluies jit.
    memorat. Prius ergo ad hanc mensam accedat, eo sunf, nos cuslodire oportel, quoniam in qualibet
    ejusque dapibus reficiatur, .quicunque diabobo pu- j) selaie peccare possuinus, nobisque diabolus , calli-
    gnalurus occurrit. dus latro, semper insidialur. .
    llinc autem prsecepil Dominus Moysi,ul lollat CAPUT IX.
    levitas de medio filioruni Israel, et purificel eos, ai- Prsecepit autem Dominus filiis lsrael ut faciant
    o,ue aspergal aqua lustralionis, radanlque omnes Pliase intempore suo, id cstquarta deciina die men--
    jiilos corporis sui, deinde tollant duos boves, et con- sis priini. Qui aulem immundi sunt super anima
    gregala orani muliiludine filiorura lsrael, ponent Iiominis, aut in via procul, quoniam suo tempore
    filii Israel manus suas super levitas, et Offerel eos . boc agere nequeunl, faciant illud quarta decima die
    AarOn coram Domino,ulservianlin niiiiisteiio ejus. sccundi niensis ad vesperam cum azymis, el laclucis
    Levilse quoque poiie.nlmanus super capiia boum, ex agresiibus. Quid est enim, quod Phase, id esl agni
    quibus Moyses unum offert pro peccalo, el allerum immolalip, non fit nisi quarta decirna die? Nisi quia
    in bolocausluni, et orat prp eis; sicque purificaii ad Christi caruem, et sanguinera nemo accedere
    'evilaepostca labernaculum ingrediuntur. Quod au- debet, qui luniine decem dierum Veleris Testameriti,
    tem tiiiic levitse purificabantiir, el aqua sanctificala ct quatuorNovi nonduni esl illiislraliis. Decem enim
    asjieigebantur, el lolius carnis-pilos_ radebanl, hoc snnt vcrba Jegis : Evangelia vero qualuor, quorunv
    477 - EXPOSITIOIN NUMEROS. U78
    Inniine quoruraqiie fide niundus illurainatur. Ad.1A mandalorum Dei ciirramus, qualilcr quoque.Deo
    Phase ergo faciendum dignus non est qui boc lu- laudis et jubilaiionis hostias imniolare debeanius :
    mine el his diebus illuininalus non esl. Idipsura i sic eiiiin eoium sonus secunduin audienliuni capa-
    atuem est pollui super aniraa hominis, quod est, cilatem dislinguilur.ut unusquisque quid agere de-
    •
    yiollui saper moiTuo, quod quidem superius jam di- beat facile in eis cognoscere valeat. ISQIiieari-
    citim et exposilum esl. Procul autem in via sunl, tem Moyses liortaiur Obab filium Raguclis cognatuni
    qui propler peccata , in quibus perseveraiit, longei suum, ut secum proficiscalur, cui ille ait: « Non
    ab Ecclesiaereligione ela Deo facti sunt, de quibus• vadam, sedrevenar ad terram, in qua naliissuni. »
    Psalmisla ait: < Longe a peceatoribus.salus.(Psai, • Elille : « Noli, inquit, nos relinquere : luenira
    cxvm, 135). > Hi auiem Phase cum cset.eris facere nosli in quibus locis per deserliim caslraponcre cle-
    non possunl, quoniam <qui boc indigncmandu- bcamus, et eris ductor noster. > Quid est enim,
    cat et bibit, jutiicium sibi manducai et bibit, non quod Moyses geiililem liominem ductorem exercitns
    : dijudicans corpus Doniini (ICor. xi, 29). > Munden-. ponere vult, cujus ipse Dominus ductor erat? Scie-
    tur ergo prius, et ad Deum ,.et ad Ecclesianrrever- bat, quod bomo vanus et superbus, nisi quibusdam
    lantur, et sic coraedant. Et baec quidem transcurri- laudibus el blanditiis , suae salulis consiliis non
    mtis, quoniam inExodo plenissinie dictasunl.(284*). °: acquiesceret. Unde et nobis regiila dalur, potentcs
    De liocaiitein sacrificio peregrlno et advense come- liominesel superbos, eliam adulalionibus, adjusti-
    dere licet,perquos gentiles ad fidem conversos in- liani et verilatem convertere, non esse •pecca-,'
    telligimus. Sequitur autem de riube qua sernper tum (28S).
    tabernaculum legebalur. Quse et in npcte quidem < Profeclique sunt de monte Domini viam trium
    illuniinab.it, et. in die a solis calore defeiidebat. Per < dierum, arcaque fcederis Doraiiii prsecedebat eos,.
    banc autem sancli Spiritiis gratise figuranlur, qui- < perires dies providens caslrorum loctini. Nubes
    bus nostrse ignorantiae tenebrse illuminaniur, eta < quoqtie' super eos eral, dum _incederenl. ».Quid
    vitiorum aestu , el a luxuriae ardore defendimur. Nos cnim trium dierurn via, nisi fides Triniialis? Priino
    enim sumus labernaculum Dei, de quibus ipse ait; siquidem die vcnituradPatrem, sec.undo adFiliiiiii,
    < Inhabitabo iniiiis, et ambulabo in eis (// Cor. terlio ad Spiritum sanctnrn : lanta eslvia, ncc infra
    vi, 17). » Sed quid est quod ad hujus nubis impe- slafe , nec ultra praccederelicet; alipquin prsece-
    rium, labernaciiliim ei figitur et movelur? nisi derts arca relkiquilur, et fidcs Ecclcsise npii tcneiur.
    quia cum bene agimus, non noslrae poleslalis sumus, Qui vero sic anibulanl semper nube, et gratia Spi-
    sed Spiritus, qui in nobis est: ipso.enim regimur, .« rilus sancli obumbrantur.
    . ipso docemur, ipso reclo itinere ad patriam diri- CAPUT XI.
    :fiaiur. < Interea ortum est nuirmur pppuli, quasi dolcn-
    CAPUT X. « tium, pro labore, contra Doinlnum. Qiiod ctiin
    -« Locutus est Doiiiinus ad Moysen , dicens : Fac « audiret, iratus est, et accerisus ignis Doininiin
    < tibi duas lubas argenteas ducliles, ad quarum vo- « eos devoravit cxtrcniam casirorum parlera.Guir.-
    « cem caslra nioveantur, populus congregeiiir, exer- « que claniasset populus ad Moysen, pravit Jloyscs
    « citus ad prseliiim praeparetur, el in Kalendis « ad Dominum,-et absorplus est-ignis. >-De hoc:
    < aliisque fcsiivilaiihus, snper holocausiis cum eis enim Apostolus ait: < Nequemuriiiuraycritis, sient
    -« decanletur.» Per duas lubas, duo Teslamenta in- quidam illorum niurniuravcrunt, et .pcricru.nl ab
    telligere possumus, quse quare argenleae dicanlur exlerininaiore (/ Cor. x, 10)...» H;ec autcro omnia
    inaiiifeslum est : argenluni enim cloquii puritatem in figura corilirigebant illis , scripta siinl auleni-ad
    designat. Sunl aiileiu el ductiles, quia super incude noslram correctionem. Cprrigamur crgo ne ct nos
    cprdis noslri sancli Spirilus raalleo quolidie Tabri- similiter pereamus. Ignis enim isleigiiem sctefiiiiin
    cantur; ductile enim sine malleo el incude fieri non significat, qui impie murmuranles et Dco delra-
    polesl. Cum enini Tesiamentorum praccepta disci-.]D benles exuret, prseter cos dunlaxat qui pneiiiieniia
    mus, doctorum linguas, quasi malleum corda nosira ducli ad Chrislum, qui per Moysensignificalur, con-
    ferientes, sentimus. His aulem lubis apostoli ct fugientes, ejus auxilio tueri merebuiilur.
    doctores de cuncfis mundi partibus populos ad Ec- Sequitur arilem de eo quod populus carnium de-
    clesiam convocavenrat; his nos ad bella parare; siderio fleyit, cupiens esse iir^gypto., quonjaiii ir«-
    his conlrabostes dimicare; bis nos, etvitia,.el ma- meritem ei verierunt cucumcres, porrique, csepe ct
    lignos spirilus superare docent. Harum quoque so- allia. Unde et Doi.ninus iratus est valde", sed et
    iillu discimus qualiler .vivamus , oualiier in via . Moysi res inloleranda visa. est. Dcdit ergo eis Do-

    : (284*) Nihil corruplius boc editionisloco. qu!>m adulationibus ad justitiam-convertere, nou esse
    cbdicis Laurcnliani luniine supplenjus , et enienda- peccalum; inlelligendus esl pro blaiidimeniis, adu-.
    mus; cui codex Casinensis coiuordat. laliones usurpasse. Differunl eriim hujusnipdi vo-
    : (2ij5) Cuni paulo supra S. Bruno dixerit, Moysen cabttla inter se. Adulatio solet juxta veleres scri-
    ciuir Qbah boinine vano,; et superbo laudihus, ef - piores sermonem blandieiilein cum mendacio con-
    blanditiis usiiiii fuisse, ut adindiilgendura sibi fle- jiiiiciiun jsigiiilicare : blaiidimcnttun econira sine-
    cteiei; Jiic ujji ail poleutes horaines el supcrbos verilatis praejudicio Dcri potest. ..-_..
    473 S. BRUNONIS EPISCOPl SIGNIENSIS 480
    uiinus carnes, mandans illis mullitudinem colurni- A ct duos Chrisii discipulos designanl, quos non, de '
    cuiii in mensaro, qtti volabant in circuilu castrorum, alio, sed de illo Spiritu,qui in Christoerat (qnem
    aliiiudine duoruin cubilorum super lerrara. Qttid ttinc Moyses significabal) Deusimplevit, quo repleti
    cst lioc, popule stulte el insipiens, pane cceiesti Christi magnalia prsedicavcrunl, uec ulterius a prae-
    abundas, et caepas et allia concupiscis? Manna ru- dicatione cessarunt.
    spuis, et carnes alTectas? Manifesta est igilur ha».c CAPUT XII.
    allcgoria. Usque hodie namque Judaeorum populiis Locutaque est Maria ct Aaron conlra Moysen;
    liiteram sequitur quae occidit, nori spirilum qui vi- propter uxorem ej'us jEihiopissam , dicentes : Do-
    vilicat, carnalem in legc, non spiritualem inlelli- niinum non soltfra Moys:, sed sibi quoque esse locu-
    geuiiam qusefit. Venit Christus, venit panis vivus, tum. Unde et Dominus iralus est valde, erat eiiitii
    qui dc ccelo descendil; dedit maiina , dedit cibitui, Moyses vir mitissimus super onines honiines. Dixit-
    qtti noii peril, sed qtii permanel iu aeternum, baben- qtie Doniinus ad Aaron et Mariain : « Quare non-ti»-
    tcm omnc deieciamenium et omiiem saporem sua- « muistis delrahere servo ineo Moysi, qui in omni
    viiaiis. Dcdil evaiigelicain prsedicalionem; aperuit « domo raca fideIissirausesi?ciiiegoore adosloquor,
    scnsuin discipulis suis ut ScripturaS intelligerent. « et palam, et non per seiiigniaia, et figuras Deum
    Hoc est igilur nianna, quo interior hoino nosler et " « viJet; caeleris aulem prophetis per somnium et
    ruficilur, el pinguescit. Qtii legis praecepta nonnisi « visionem apparebo. Iralusqueconlra eos abiil; nu-
    ad Iitteram inlelligi volunt, qtiid aliud , quam cucu- « bes quoque recessit, qnaeerat superlabernaculum..
    meres, et peponcs, porrosque, et csepas, et allia co- « Et ecce in Maria apparuit candens lepra, quasi nix.
    iricdunl? In lris autem eliam haereiicoruni, philoso- « Oraviique pro ea Moyses,^dicens : Domine Deus,-
    jihorum, et poelarum scripturse sigiiificanlur. Unde « obsecro , sana eam. Cui Dominus : Si pater ejus
    non solum Judscos, sed promiscuum quoqtie vulgus, « exspulsseliii faciem illius, nonne debueral saltem;
    qui cum eis de ^Egypto ascenderal, eodem desiderio, « septem dierura rubore suffundi? Separeiur septem
    Iiacc bistoria Ilcvisse eomiiiemorat. Nos ergo non « diebusextra castra,et postea reverlatur. > Signi-
    coturnices juxta lerram volantes quseramus, neque ficationem videamus : Moyses eniro Christum, uxor
    carnalein seijuamur intelleclum , qui altius a lerra ejus jElhiopissa Ecclesiam de peccaloribus colle-
    r.ou separaiur; sed post illam aquilam volare disca- ctnm , Maria plebem Judaicam , Aaron vero Judseo-
    mus, quae ait : < in principio erat Verhum, et Ver- rum ponlifices el sacerdoles desiguai. Ssepe enim
    buin eral apud Deura , el Deus erat Verbum (Joan. Judxoriim plebs atque ponlifices conira Clirislum
    i, 1). » Et nicriio quidem tunc Dominus iratus est £, liicnli sunt,dicentes, sibi quoquein scripiuris pro-
    valde; merilo quoqne Moysi res inloleranda visa phelarum Deum esse loculuni, quibus magis cre-
    est. Quis enim tolerare potesl, quod manna respui- dendiiin esset quam Chrislo : qui quasi uxorem
    tnr , et csepe, el allia eligunuir? Quis facilcferai, jEllriopissam diligens et complectens, cum publi-
    quod populus tanto labore de tam dura servituie canis et peccaloribus manducahal. Unde et eis Do-
    creptus, pro coriiedendis alliis in ^Egyptuin rcdire niiiius, quasi Moysi credenlibus, in Moyse credere"
    dcsideral? Sed videamus quid sequitur : < Adliuc fingeniibus dicebat: < Si crederetis Moysi, crede-
    « carnes, inquit, erant in dentibiis eorum, nec relis uiique ct mihi: de mc enim ipse sci ipsit (Joan:
    < defecerat bujuscemodi cibus : et ecce furor Do- v, 46). > Quod aulem supcr omnes homines Chrislus
    < mini conciialur in populum , percussilque euin milissimus fuil, ex eo inlelligi polest.quia sicut
    < plaga inagna nimis. » Apparel ergo eos per aguus ad victimam ductus non aperuil os suum, et
    omiiia esse infelices, quorum prava desideria Deus pro suisquoque criicifixoribus oravit. Et fidelissimus
    exaudit: forlasse hos non occidisset nisi ejus carnes quidem in domo Dei, quae est Ecclcsia, exslilit,
    male qunesilas dedisset. Rogenius ergo Dominuin, quia se pro ea morli iradere non dubilavit. In hoc
    ne nos exaudial, cura male aliqtiid postulainus. auleni quoddicit, quia palam et nonper senigmala1;"
    < Haecenim ornnia, ait Aposiolus, iii figura coniin- D et figuras Dcum videt, manifestissime docet quod
    gebaiitillis (/ Cor.x, 11). » non de Moyse, sed de Chrislo in figura Moysi lo-
    Nuncaulem praecipit Dominus Moysi, lantis malis quebatiii'. Moysi enim Dominuin videre cupienli,
    incrediili populi affeclo ut eligat septuaginta duos Dorainiis ipse in Exodo loquitur, dicens : « Non vi-
    viros de senioribus Israel, qui simul cum eo unus debit nie homo , et vivct (Exod. xxxiu, 20). "»" Et
    populi ferant, et non ipse solus gravelur. Quod cum Joannes aposlolus : « Deura nemo vidil uiiqiiam
    factum esset, < deseendit Dominus per ntibera , et (Joan. i, 18). > Noster quoque MoySes sic ait:
    < auferensde spirilu, qui erat in \S1 Moyse, de- ' « Nemo vidil Palreni , nisi Filius , et cui voluerit
    < dit illis. Cumque requievisset in eis spiritus, pro- Filius revelare (Matth. xi, 27). > Consial ergo pri-
    < phetaverum, rtec ultra cessaverunt. > Manifestis- miiiii Moysen, iiouuisi per senigraala, et figuras
    siine namque isli septuaginta duo viri sepluaginia Detini vidisse (280). Quod aulera sequitur : quod
    (286) Pluribus Talionibus probat S. Thom. hoini- qua sciliceiiiitelleclussileflicax ad videnduin Deuin;
    nem, duni vivit, naturali intelleclus luraine Dei carcl aulera hac hoiiio vialor. Sccunda, quia cum
    csseiuiam videre non ppsse. Prima, qtiia aliqtta bonio, in slatu de quo loquiiiiur, non inlclligal, aut
    simililudo cx parle iotuitionc polcniiae esse debci, aliquid percipial -riisi pcr spCcies el imagines crea-
    483 EXPOSITJO JN NUMEROS. 482
    Dominus contra eos iratus abiif et itubes recessil a A lalioquserenda est.Sed Intelligamus modo per istos
    tabernaculo, quid aliud significare piUamus, nisi g omnes Ecclesiae principes , id est episcopos , ut per
    qnia Judaeos Salvatori noslro detrahentes, elqup ^. ' Caleph et losue, solps bonos; pef cseteros autem,
    credere nolentes, simul cuiri ipso Paler, et Spirilus omnes alios significemus. Denarius enim numerus,
    .sanctus dereliquit? Et luiic quidcm in Maria appar quoniam omnes in se numeros continet, aliquando plu -
    ruit candens lepra quasi nix , quia impia Judaeorum res, aliquando pinnes significat. El hic quidem decem
    plebs, ex lunc suae infelicitatis maculis est polluta, remanent, duobuslaiitumdcduodecim suhlraclis. Pef
    pro qua, sicut pro Maria Moyses CJiristus oravit, ios ergo decem malos principes, omnes nialos Ecclesise
    dicens : i Pater.iguosceillis; non enim sciunt quid principes inlelligainus : omnesenim boni ct mali ter-
    faciunt (Luc. xxiu, 54). » Manet tamen -adhuc Sy- ram vivciiiitiin laudaiit.omnes ejns gloriain etbene-
    nagoga exlra caslra, quoniam iionJum septem dies diclionem exlpllunt, ej'usqTie felicilalis fructus ante
    compleli sunl, ul redeat ad Ecclesiam: < Cum enim audientium aures et oculos prsedicando ponunt; sed
    plcnitudo genlium introierit lunc Israei salvus fiet quoniam male vjvunt, et male de se exemplo pravse
    (Rqm. xi, 23). » Tunc ergo seplem dies isli com- actionis ab ea repellunt. De his enim Dominns ait:
    plebuntur, quoniam non sunt dies nisi septem. Pa- « Quoniam habeiites clavem scienlise, ipsi jntrare
    trem aulem in faciera spuere, est aliqtiem Ecclesiae B noiunt, et eos qui volunt inlrare, non permiltunt
    prselalura contemnere, qni aliquem subjeclorum (Luc* xi, 52), » Malis ergo pereuniibus, soli boni
    stiorum pro suis facinoribus palam , el manifesle principes terrani viventitim ingrediuntitr.
    redargtiit, et cxcommunicavil. Qui quidein septera « El dixit Doniinus ad Moysen : Usqueqno detra-
    dierttm rubore perfunditur , si usque ad perfectani i het mihi populus iste? Qtiousque rion credet mihi?
    prenitenliam, vel eliam quandiu vivil, pro suis pec- « Voluitque eos inlerficere; sed oravit pro eis
    eatis erubescit. < Moyses , dicens : Deus patiens , et multae miseri-
    CAPUT XIII. « cordiae, auferens iniquilatem . et scelera, nuiluin-
    < qne innoxiuni derelinqueiis, qui visitas peccala
    Uinc aulem narralur quod Moyses ex praecepto
    lsrael _< patrura in filiis, in tcrliara et quaflam genera-
    Doinini miserit duodecim viros. ex principibus < lionem; dimjlte, obsecro, peccattim populi hujus.
    de deserto Pharan , ubi lunc populus niorabatur, ad
    < Dixitque Dominus : Diinisi juxta verbum iuum.
    considerandam terram promissionis; erat aiiteni
    Per- 4 Vivoego, et implebitur gloria Doinini universa
    tempus, quando prsecoquse uvse vesci possunt. < terra. Atlamen omnes qui videnmt majestatem
    geiiies''igilu.r exploraverunl lerram , absciderunlque « meam, et signa quse fcci,et lentaverunt nie jam
    palmitem cum uva sua, quem porlavemnt in vecte C < per decem vices , nec obedierunt voci mex, non
    duo viri, reversique sunt post quadragihla dies, < inlrabunt terram promissionis. > Quia.enim pa-
    portantes quoque de malis 182 granatis et de
    tiens esl Dominus , diu peccalores exspcctans, iion
    ficis. Osiendentes autem fructus terrae dixefiint filiis
    slatim punil; quia raisericors est, eorum iniquiiates
    Israel: < Venimus ad lerram , quse revera fluit et scelera aufert qui per poenilentiam cortvertunriir.
    < iacte et melle ,ut ex his fruclibus cognosci po-
    Nullum lamen innpxiuni derelinqttit, quia non jusli-
    « test. Sed cullores forlissimos habet, et urbcs
    ficabilur in conspectu cjus omnis Jiomo. Visitat
    < grandes et muratas, nnde nequaquara ad hunc
    aulem peccata patfum in liliis ip. lerliam: et qitafr
    < populum Jvalemus ascendere , quia fortior nohis
    lani geiieralionein, inillis, duntaxat qui patres suos
    < esi. Caleph vero et Josue dicebant: Ascendamus,
    et scelefa imiiantur; alipqiiiii filiiis non
    "< el possideaiiius lerram. Flevit ergo turba lola illa iiiiquiiate
    Diinisil auleni Domiiius
    « nocle, volens sibi ducem eonstiiuere et reverli in poriabil iniquilalem palris.
    « jEgyplum. > propier Moysen servum suum populi peccaluni, sed
    non ilimisit poenam peccati : pinnes enii.n propier
    CAPUT XIV.
    peccalum hoc per annos quadraginta in deserio
    < Cumque Caleph et Josue, scissis vcslibus prse r. jnorlui sunt, quicunque a viginli amiis, et supra
    < dolore, eos conforlarent, ipsique eos jani lapi- nuroerati fuerant. Et in hoc quidem "veruni esse
    « dibtis obruere vellem," apparuit gloria Doiiiini prohatur <juod dicitur : « Quia non vindicai Dc-
    « super tectuni foederis, curiclis videnlibus. » Ego minusbis in idipsum. » Quod autem ait, « qui ten-
    quidem hos duodecira principes, duodecim apostolos laverunt ine jam per decem vices, » llniliini pro
    iiileltigerein. nisi quia liinuerunt, et ad lerram pro- infinito posuit, idemque esl per decem vices qu d
    missionis populum ascendere dissuaserunt, eisque esl per nuiltas vices , quoniam hic nunierus omnes
    ruinse morlisque causa fueruni. Alia ergo inierpre- in se nunieros continet.

    las; hocesf qoae naturam inimalerialem, et simplex . mine divinae_gloriaeconfortatus intellectns Deum vi-
    esse, qnod esf Deus, reprsesentafe neqiieunt et ai) debit, siculi est, secundum illud Psal, xxxv'.: In
    - ejiis suhstantiae visionerii niiniiiiecoiiducunt. Terlia, lumineiuovidebimuslumen. lla S. doctor p. i, q. 12,
    quia divina essenlia cum sit allquid incircumscri- aft. 2 et seq, Quod spectat ad Moysen, dequb
    piuniinsecontinens supererainentef quidquidpotesl S. Briino, dici poterit, quod secundtirti pfpvideniiam
    sigiiificari aut inlelligi ab inlelleclu crealo, caret hic ordinariam Dei essentiam nprt viderit, npti auieni
    medio proportionato Dei videndi. Aliter lamen res per exlraordinarium divini luininis nntiitis, quoil
    eril hominis bealitudine ccelesli frucntis, ubi a lu- Deus etiniperiiri jjotuit. '-'
    m S. BRUNONIS EPISCOPI SIGNIENSIS JSl
    GAPUT XV. A ipse esl drachma decima, ipse est et ovls cenieslni3.
    < Loculusque est Dorainus ad Moysen , dicens : Hsec aulcm decima similse, id est homo, azymus
    « Loquere ad filios Israel, et dices ad cos : Gum siiicerus.etjncorriiplusoleo Spirilus sancli, et viuo
    < ingressi fuerilis in lerram habilalionis vestrse, evangelicaepraedicalionis, folus el inius et exlra per-
    < quam egodabo vobis, el fecerilis oblationem Do- fusus est. Hoc enitn oleo sanati, et hoc vino ine-
    < minoin holocaiistum.autvictimampacificam(287), briali suraus. Quamvis autem plures decimac iiic
    < vpla solvenles, vel sponte offerenles munera, aut enumcrentur, omnes taroen idein significanl. Nibil
    < in solemniialibus veslris adolentes odorem sua- enim plus duae decimae hic significaiit quamuna,
    < yitalis Doraino , de bobus sive de ovibus : offeret, nihil plus tres quam duse; uua enim loiam fidelium
    < quicunque iininolaverit victiniam, sacrificium si- multitudinem designal; duse vero Judaeorum popu-
    « inilae , decimam parleiii cphi, conspersae oleo, lum, et gentilium : tres vero totideui iiiundi paries,
    • qnod mensurain habebil quarlani parlem hiii, ei Asiam yidelicet, Afficam el Europam (288).
    « yinum ad liba fundenda ejusdera mensurseilabit llic aulem prsecipit Dominus filiis Israel ni sicut
    « in holocausiuin , sive in victitnam per singulos de areis, iia etiain de cibis el pulmcntis Doiniuo
    < agnos, et per arieles cril sacrificium similse dua- _: primilias offerant, per quod misericordiam in pau-
    « rum decimarum, quse conspersa sit olco terliae B peres, et eleeniosynarum largitalem facile iiitellexe-.
    < partishin : et vinuin ad libamcnium lertiae partis rim. Seqiiiiur autera ut, si per ignoranliam omuis
    < ejusdem mensurae offeret in odorem suavilatis multiiudo peccaverit, offerat vitulum de armenfo,
    < Domino. Quando vero dc bobus feceris holocau- holocaustuin in odorem suavissimum Doniino, el sa-
    < sluin , aut hostiain, impleas votum, vel paciQcas crificium ejus aclihamina, ul caeremonisepostulant,
    5 hostias Domino dabis per singulos boves, siniilse birciiinqiie pro pecCato,rogabiique pro eis sacerdos,.
    « ires decunas conspersai oleo, quod habet niodium eldiinitietur eis. lloc aiitem peccatum illud.esse
    « inensurae bin el vinum ad liba fundenda ejusdem pulo, quo filii Israel. (iiristuni occiderunt, .quod
    « mensurse, in oblationem suavissimi odoris Do- quidem per igiiorainiain faciuin esse, ipse.quoque
    « mino. Sic facies per singulos boves, el arietes, et oslcndit, dicens : < Non eniii) sciunl quid faciuut
    < agnos, et bscdos. Tam indigenae quaiii pere- (Luc. xxiii, 34). » El Petrus apostolus : < Et nunc,
    < grini eodem rilu offerent sacrificia : uiiuin prae- fratres, sciinus, quia per igiiorantiam fecislis, sicut
    < ceptum, atque judiciura erit lam vobis quam et principes vestri (Act, ui, 17). » Agant ergo
    « advenis lerrac. > Significalionem videamus. Quare poeiiiieniiam, ei offerant viiuluni, eunideui ipsum,
    enim. filiis Israel modo dicilur , ul priusqiiain ad ^, quera occideiuiit,lavando,etprsedicando,credendo,
    terram promissionis venerint, in omiii holocaiisio bibendo et nianducando : ut lali sacrificio deleclatus.
    similam , el olenm, et vinum offerant, nisi Doininus dicat : ~<Sacrificium laudis honorificabit
    183iu'a "i deserto hsec non habebant? praccipitur uic (Psal. XLIX,25). > Quid vero per sacriiicium, et
    ergo eis ut priusquam his abundaverint, qiiicuiique liba, et caeremonias inlelligi debeal, niodo supeiius
    iiiunolaverit agnum, offeral et sacfificiuin siinike diximus, cum de simihr, et oleo, et vino loquere-
    deciniam partein ephi, ct olci et vini quariam par- mtir.
    tem bin. Qui vero immolaveril arieiein,offeral ciitn eo, Hircum aulem pro peccato offerre, est carneni
    duas decimas sirailae, deciniani partem biii. Al veroi peccatricem pccnitenlise igne comburere, ut a pec-
    qui boveni DOiniuo obtulerit, offerel siniul cuni co, cato solvalur. Sacerdos autem animus esl qui, in
    duas decimas similae, et viui ct olei totuin liin. Hoc ara cordis geminattis et eompuiictiouis hosliara
    autem holocaustuin, et liaec sacrificia non qiiaerartius; offerens, et pro se, et pro aliis exaudiri meretur ;
    exlra nos. Omnia hsec si voluinus, in nobis inveniie; anirai enim praecipue culpa fil.quodper ignorantiam
    possunius.,Nossumus agni, et arietes etbovesynos ; . peccaraus; ejusdem ergo jinlervenlu fiat ut exaudia-
    et simila et decliiiae sumus, nos et oleo et vinoi mur. Quod si animauna nesciens peccavit, offeret
    sumus perfusi.Omnia ergo haec offeriinus, si taniuini D I capram anniculam"pro peccato suo, et deprecabilur.
    nos ipsos Doniino offeramus. Si vis esse aries et; . pro ea sacerdos (289), ui supra. Hoc auteiu ad
    agnus, sis innocens, paliens et mansuetus; si vis• unumquemlibet -pertiriet,! qui nescienler cfrat, ct
    esse bos, subjicere et bumiliare sub jugo Ghristi, et; aliter quam se veritas habeat intelligit et credit.
    laliora firmiter et confidenler in agro Ecclcsiae ; sii Hic ergo, cognito peccato suo, offerat caprara quae,
    vis esse simila, sis lotus candidus et sine fermento, quoniain ejusdem generis est, id ipsum, significai
    et quanto plus conlereris; et aflligeris, tanlo candi- quOd modo dixiraus hircum significare. Anima vero,
    dior et pulcher fies. Decima vero dicitur homO, quiat quae per superbiairi aliqilid commiserit, sive civis

    (287) Jn Vulgala decstpacijicam. adhuc barbaros, et idololalras ad fidem Chrislianam


    (288) Jam supra in exposit. cap. xiv Levit. vidimus; conversos S. .Romanae 'Ecclesiae addixerunt. Quare
    eanidem mundi parfiiionem faclam a S. Brtinone,, modo dicitur riiundus dividi in Asiam, Africam,?Eu-.
    quia America quarta pars orbis terfaquei nonde- ropani et.Americam.
    tecia fuilnisi sub fiiiem sseculi xv, et domirtio regurai (289) Ez cod. Laurentiano errata editiouis cprri-
    Hispaniarum adjecta. Hujusmodi autera priricipes< gtintur.
    inaxiiue catholici per viros aposlolicps, populps illos
    -4.8» EXPQSITTOJN NUMER03. 4S<h
    Hlesit, sive peregrinus, quoniain adyersus.Dominum K Unde-Jiic dicitur : « Si descenderint ih inferrium vi-
    rebellis fuit, peribil de. populo suo. Hoc aulem per- < ventes, scietis quia blasphemaverunt Doiniuo. »
    spicue de haeretico inteliigitur, unde et nierilo re^ Qtiare aulem tlinribula in lamirtas producta, altari
    bellis vocalur."Magna enim superbia est, ut tota Ec- '-affigaiiliir,ipse qui scripsit, exposuii. < Quod enim
    clesia reclaraante et fidei calholicae dogmata osten- « sunililierselegeniibus.boc sunt bse laminaelegem
    denle, aliquis conlra'[rebellare, suamque sententiani < nescieulibus. >Has ergo circa cordis aliare aflixas
    conienliose defendere velil. Talis ergo peribil,.cu- babet, qui earura non obJiviscitur. ;Utiham noslri
    juscunque gentis sit, cujuscunque ordinis, cujuscun- reges el principes, utinam Siraoniaci, Ecclesiaeque
    que conditionis et religionis. invasores has_ in cordis allari aflixas habnissenl,
    Sequiiur autem de homine, quem filii Isfael exlra ei morlis Chpre, Dalban et Abiron non oblivisce-
    castra ducentes (quoniara in Sabbato ligna college- reniur ! Qui vero hsec ihuribula in morlibusperse.-
    jat) lapidibus obruerunt. Per hoc aulem datnr in- cniorura sanciificaia esse dicil, saiiclam Ecclesiani
    telligi.quod illi qui pactura Dei violant et Ecclesiae ex cohabitatione Siflioniacorum,. et irivasoruiii,
    Dei instituta cum caeteris iidelibus cuslodire el ob- pollui, eorumque sepsiralione significari significat.
    servare recusaut, ab Ecclesia pclli, et ab omnibns CAPUTXVH.
    dainnari et excommunicari debeant: lot eiiim lapi- "_- Hic auterii prsecepit Dominus Moysi ut tollat sin-
    dibu.s obruilur, quol assentieiilibus excommuuicalio gulas-virgasper singulas trihus, et unusquisque su-.
    coiifirmalur. perscribat norijen. Aaron aiitero scribat noraen suum
    « Dixit quoque Dominus ad Mpyscn : Loquere in virgaLeVi,pohatque eas in 'taber.naciilum loederis. .
    .« filiis Israel,el dices ad eos, ut facianl sibi Urabrias Cujus auiem virga germiriaverit, ipsius sit sacerdor;
    « per angulos palliorum, ponentes in eis viltas tium.. Rogemus cl nos Poiiiinuin nostruni Jesum -
    < hyacinthinas, qiias cum videriiit, recofdabuntur Christum ulvirgas et;reginien nostrum germiriare;
    < oinnium roandatoruni Domini, nec sequanlur faciat, ne sicci el sine fructu in donio ejus invenia-.
    <_cogitaliones suas, ciocuios per res varias forni- mur. Non est enim pontifex, cujus virga non ger-
    < caiites, sed raagis memores prseceploruni Domini minat. Hoc autem niiraculuin coiilra. eos.objici poi-.
    < faciant ea. > Hoc aulem capitulum' non multa lesl, qui virginem parere poluisse ncganl: non enini
    cxposilione indiget; si quidem ipse qui seripsit, ex- niirabiruis est virgiiiem parere, quam virgam,siccam.
    posuit. Ad hoc auiem 184 vilias hyacinlhinas iri ab una nocte flores, et frucuis germinare. ... ,
    fimhrirs ponere jussit, ui signuni quoddam eis esset CAP.UT XVIlI.
    qiio cceleslium mandaloruin raemores, vana el inu- < Dixilque Dominus ad Aaron :.Tu et lilii lui, et
    lilia non cogitarent, hyacinlhus eniin cceli colorem " < dorans patris lui lecum porlabitis iniquitateni
    iiabet. Sint ergo vitlae hyacinlhinse, sanctae, cselibes- < sanctuarii, et lu, el.filii lui simul-susiinebitis_.pec7
    que cogiiationes, quae Jimbriis, id est senteniiis < cala sacerdoiii vesiri. Sed et fralres luos de trihu .
    mandalorura Dei innexse, ab omni fprnicalione octi- < Levi.ctsceplrum patris lui suiiielecum,praestoqi)e
    los noslros tueanlur. De fornicaiione oculorura Do- < sint, el rairtislrent tibl; ad vasa tanicu sancluarii,,
    niinus ait : < Qui viderit mulierem ad concupiscen- < cl ad altaie :non accedani. > Hsec ad . sacerdotcs _
    dum eam, jain mcecliatus esl iu corde suP (Mauh, pcriinent, et qusecunque iiilia vclum sunt, Non enim,_
    T,i8).» -".'.'..' episcopi et sacerdoles, ycriim etiam caeieri ordiucs ...
    CAPUTXVI. clericorum .iniqtiitalem sancliiarii. lotiusque Eccler T
    Sequiiur aulera de seditione, quam Core, Dalhan sise peccala susiinenl. et poriaiit. Magnum uliquc
    et Abiron fecerunt contra Moysen el Aarpn, volcn- piiusetgrave ad ferendum; niuUumque necessariuia. _;.
    Tes sihi sacerdoiium vindicare, eonscntienlibus eis essetr ut propriis iniquilalibus carcreiit, qui alioruin
    duceniis quinquaginla viris de majoribus Synagogse, portant iniquitales, csetcfosque a peccalorum ponr
    el hos quidem se terra aperiens deglutiyil, cseletos dere sublevare prsecipiuniur.yalde enim nos.senipei: .
    auteni ihuribula tenentes, et incensum offerentes ) sollicitos esse pportel, qui el proprias et aliprum
    ignis consumpsit. Deinde prsecepit Dominus ul Elea- iniquitaies flere.jubemur. Inlerdicitur autenileviti? ?_
    zar, filius Aaron, lollerel ihuribula quae in igneja- ad vasa sanctuarii; et ad altare accedere,.ne.forte.,,.-
    cebanl.eaque in laminas produceret, et allari eas ea, quae.episcoporurirsunt, lemere usurpare prscsn-
    afligeret, ut yidentes eas filii Israel, seriiper liuj'us mant. .-._-.
    facti memores essent el ad. sacerdotium solis filiis « Loculusque est Domiiius ad Aaron : Qmnis
    Aaron conslitulum, accedere non praesuniereri..Qiio- « oblatio, et sacrificium, et quidquid prp peccato .
    lies enim Dotiiinuni filips Israel pro suis iniquilali- « atque delicto redditur .mibi.ei sedit inSancl.i .
    bus punusse Jegimus, semper illud Apostoli memi*- . « sanclorum tuum erii, et filiorum luorum, in san-
    nisse debemus : «Ilsec omnia in figura conlingebant < cluarip coraedes - illud. Mares lantum comedent
    illis; scripla sunt autem ad cprrectionem noslram < ex eo, quia consecralum est tibi. > Sicutenim :
    (lCor.x, 11).> Timeat ergo omnis homocontra epi- onines decimae ievitarum eranl, ila omnes primiiiie,
    «copos, Ecclesiseque principes seditioneni facere.et omnesque oblationes, et omnia sacrificia erant sa-.
    ea, <juse ad se non pertinent, injusle sibi timeat cerdotum : Jn quo Sicut et in cseieris oiiinia majora
    vindicare : qui enim hoc agit, ,Deo , bjasphcmat. sacramenta adipsosjierlinere significatur. Goracde-
    487 S. BRUNONISEPISCOPI SIGNIENSIS 483
    bant aiitcm illud in sancliiario, quia occulliora divina A novem sunt ordines angelorum. Quoniam igiturde-
    mystcria in conviMitu fidelium cxponere debcmus, cimas daiiiiis, nosmelipsos quasi decimas indeci-
    in quo non "sint nisi marcs, qui el fide, et inlellectu mis Domini commendamus. Haec aulem breviter
    sint forliores. Hoc enim soli ordini sacerdoiali conse- transcurrimus, quouiain de bis superius locuti su-
    cralum cl dcdicalum est.«Primitias autem.quas vo- nitis.
    « verint,el oblulerint filii Israel, tibi dedi.etftliis, et CAPUTXIX.
    < filiabus luisjure perpcluo; qui mundus esl in donio « Locutusque esl Doniinus ad Moysert el Aaron,
    « tua vcscclur cxeis. > Priniiiiac namqtie, non laii- < diccns : Isla esl religio vicliinae quam conslituit
    tum prima, scd ct meliora quoque inlelligi possunt. < Domiiius : prsecipe liliis Israel ut adducanl adte
    Unde in Exodo auri, ct argcnti,elgemniarum priini- < vaccam rufam actatis iutegrae, in qtia non sit ir.a-
    liac lcguntur. Omncs ergo primitise sacerdotum sunl, < cula, nec porlaverit jugum, Iradelisque eam Elea-
    1S5 eoruinqiic filioruin cl filiarum, quoniam qusc- < zafo sacerdoti, qui educlatn exlra caslra, iminc-
    ciinquc fidclia sunt, quaccunquc sancla, qusecunque < labit in conspeclu omiiium; et lingens digilum in
    rcligiosa, quaecunquc in virtulibus moribusque ' < sanguine ej'us aspergel conlra. fores labernactili
    prxcijma, sacerdolum sunt, cl illorum qui ab eis < scptem vicibus, coinburetque eam cunclis videii-
    per aquam baptisinatis gcncraiiiur ct regenerantur. < tibus; lain pelle el carnibus ejus, quam sanguine,
    Sivc niasculi sint, sivc fciniuac, id esl sivc pcrfecti, < ei Ihiio flanimaetraditis. > Quid eniin per iianc
    sivc ininus perfccli, oniiics iinam fideni unamque vaccara, nisi Chrisii carnem intelligimus ? Quaebene
    doctrinani parlicipanl. Ab hac aulcni parlicipatione quidein rufa dicitur, utpole proprio sanguine cruen-
    soli luerclici scparaulur, quia inunuiidi siint, quam- tata. Est aulein et setalis iniegrae, quia in juvenlute
    vis cl ipsi sacerdoluin filii siin. Prsecipil autem passus esl Domiiius. Nulla aulem macula in ea esl;
    Doiiiimis ut oinnia primogcnita, el orane ani- quia sicut de Salvalore noslro scriptum est : <Pec-
    nial (200) imiiiiiiiduni rcdimaiur, niiinda vero non catum non fecil, nec dolus inventus esi in ore ejus.
    redimanltir. Quorum sanguincm fundct saccrdos su- (I Pelr. ii, 22). > Unde et hsecjugum non poflasse
    per aliare, ct adipein adolebit, carnes vcro illius dicitur, in quo viliorum servitusdesignaiur. Et qno-
    ertint, sicut pcclusciihim corisccraiuin ct armus. niam Dominus noster sacerdolibus, eorumque
    Quid cnim pcr primogcniia nisi fidem ct aniniaiii principibus a populo tradilus esl; ideo el hscc
    inlclligimiis, quae niiiiirum prima, praecipua, et Elcazaro tradi jiibetur. Quod exlra casira du-
    chariora sunt ? Ilaecautcin saccrdotum cssc dicun- cilur, et in conspectu omnium immolalur, to-
    tur quoniara corura liiiiiislerio ct fidcs cl animae (_;taque simul cum pelle, carnibus, ct sanguine,
    Dco offcruniur. Aliter cnini ncino baplizaiur, nisi ct fimo flammis traditur, Aposlolus exposuit,
    prius fidcm ct animam suara saccrdolibus offerat. dicens : < Quorum enim animalium infcrtur, san-
    Auimal auicin iniiiiiiiiduiii rcdiniilur, quia fidcs ct guis in sancla per ponlificetn, horum corpora crc-
    anima violala poeiiilcniisc pretio rcstauralur (291). mantur extra castra : ita el Jesus, ui sanclificaret
    Mttiida vcro non rediinuiUur, scd offcrunlur, quia per stium sanguinem populum, cxtra porlam passus
    iion indigct rcdciiiplione quod libcrum cst, nulli- esi (Hebr.xm, II). > Sedqnidillud significasse pu-
    quc obuoxiiim scrvituti. Sanguis aulcin illorum tabimus, quod sacerdos tingens digitum iu sanguiiie
    super altarc fiinditur, quoniaiii illorum vita ctaui- ejus conlra fores tabernaculi scplies aspergebat?
    ma Dco reddilur. Dcleciatur aulcm Dcus in illorum nisi forte boc, quod Judsei claniantes dixcnmt:
    adipc, pcr quein anini* virius ct forlitudo signili- Sanguis ejus super nos, ct super filios noslros
    calur. Carncs vero coruni suiit sacerdotum, sicut et (Matth. xxv, 27). » Bene autem seplies ficbat, quia
    pcctusculuni consccratum ct arnius, quia sic pcrtt- parentes et filii, et nepotes, et quicunque ex eis fue-
    nct ad saccrdotcs saiicloruin vilas praedicare, sicut rinl, usque ad saeculiconsutnmationem, hac male-
    ct consilia darc, ct onera poriare. De hominis au- diclione lcnentur obnoxii. Quia eiiim non suiit dies,
    lcm primogcniiis jam stiperiusdiximus, quse quideni D nisi seplem, quod septies fit, cunclis dicbus fieri
    posi unum iiicnscni, quinquc siclis redimuntur; qua- intelligiluf. Lignum qiioqtte cedrinum, cl hysso-
    tenus postquam baptizanlur, et Deo offeruntur, pum, coccum bis linclum saccrdos mittei in fiam-
    ijuinque sui|corporis sensus sic sacerdotibus tra- inaiii, quae vaccam vorat, cl tiinc lotis veslihus, cl
    dant, ul jain non voluptatibus, sed Deo serviant. corpore suo ingredietur in caslra, coiiimaculaiusque
    Praecipitur aulein levilis ut ipsi quoque primitias erit usque ad vesperani. Lignum autcm cedrinum,
    offerant, decimam videlicet partem deciiliariim, quse quoil iinpulribile est, redolenlisque nalurse, sancios
    eis a populo oflerebaniur. Unde manifesiuni cst nort significal: hyssopus quoquc, qui in petra natura-
    semper piimum aliquid priraitias signiflcare. Deci- liter rtascitur, eos designat, quorum Cliristus est
    mas autem ideo damus, quoniam ipsi decimse su- fuiidamentiim. Similiier aiitcin et coccus bis tin-
    «lus : nos enim sumus drachma decima, nos suinus cius eos demonslrat, qui Dei ct proxiini dileclione
    et ovis cenlesima'; quod enim cenlesimum est, de- inilammanlur. Meriio ergo bscc siinul cum vacca in
    cimum est: nos suinus et decimus ordo, quoniain flamma 186 ponunlur, eamque legendo, et me-
    (290) Cod. Casin : « Ut omnia primogenita sinl sa- mal, > etc.
    cerdotum; hominis vero priniogenita, el omne ani- : (.291)Ex cod. Laurent. cdilio hic emcndalur.
    489 EXPOSITIO IN NUMEROS. M>
    uiofaiuio, magiio igne inlerius suecendunlur. Toiirs A . « hac aqua die lerlio, el septimo, el sic mundabi-
    eniin ligiium cedrinum, et hyssojius, el eoccus cuiii < tur; sl die leriio aspersus rion fuerit, sepiimo
    vacca exuritur, quoties iHi, qui per haee significan- « npn poterit emundari. > Quicunque ex Adain
    tur, Chrisii passionis memores, doloris, trisliiiaeque iiascitur, cadaver horainis tetigit, quia priitsquaui
    igjie.lorqueniur. Hoc autem de aposlolis, cseteris- cadaver, et morlis legibus subditus esset, neiiiineiir
    que salis convenienler intelligi potesl, qui ej'us pas- generasse legiiur. Propler hoc Jgilur, quantuiri ad
    sioni interfuerunl. Per sacerdotem aulem, qtii vac- se, omnis homo septem diebus est immundus, quia
    cam inimolat, et per hominem, qui eam comburit, nisi aqua baplismatis regeneretur, nunquam est
    non solum Gaipbas, et iUe impius populus, qui tunc muiidus. Undehic dicitur, ut hujusmPdi homo asper-
    lemporis erat, verurir et totus poputus Judseorrim galur hac aqiia die lerlio, quaienus sub trina im-
    omnesque eoflim sacerdoles, qui eis et in genere, niersione baptizatus illuminari a Domino mereaiur.
    el in malilia succederent, rectissime significantur. Aspergatur aulem el septiino die, ul pef nianuuin
    Et isti quidem immundi erunt usque ad vesperam, impositionem seplem gratiis Spiritus sancli coiifir-
    pef qiiam hujus mundi Dnem iiitelligimus; lunc melur. Quare autem die seplimo emundari non po-
    enim lavabunt vesliraenla sua, tunc aqua baplisma- tesl, qui in die lertio hacaqua aspersus non fuerit,
    tis ihterius et exterius purificabunt faciem suara; nisi quia nemo ab episcOpo confirnialur qui priils
    tunc casira ingredientur, et p6r fidem ad Ecclesiam in Trinitatenon sit baptizatus? ..•';-.
    converlentur, secundum iUud : < Coiivertentur ad : « Omni.s, qui teligerit humanse aniiria. mortici-
    vesperam (Psaf.xvui, 15); >—< lndiebus illissalva- < num, et aspersus hac ^commistione non fuerit,
    bilur Juda (Jerem. xxui,|6); >— < Cum pjenitudo gen- ipolIuelTabernaculum Domini, et peribitex Israej,
    lium inlroieril, lunc Israel salvus fiet (Rom. xi, 25).> .<:quia aqna espiationis non est aspersus, immun-
    < Colliget auteui vir mundus cineres vaccse, et ef- < dus eril, et manebif spurcitia ejiis super eiim. >
    « fundet eos extra caslra in loco purissimo, ut-sint Quidenim per aiiimae moriicinum, nisi haereiicos
    «. mulliludini filiorum Isfael in cuslodiam, et in inieliigimus? qni non secunduni corpus, sed secun-
    « aquam aspersionis, quia pro peccato vacca com- dum animam morcui sunt. Horum autem niorlici-
    < busla est. Cuiiiquelaverit, qui vaccse poriaverit num tangere, est eorum impietalibus acquiesfiere.
    < cineres, .vestimeiiia sua, inmiundus erit usque ad Qui'aulem-hoc egeril, nisi prsedicta aqua, id esf
    .« yesperam. > Quid eiiim per cineres ""vaccae, nisi evangelica doctrina aspersus el mundaius fuerit,,
    Christi reliquiaedesignantur? Quss sint autera ejus pplluel labernaculuni Domini, caeleros Videlicet iii
    reliquiae, dicil evangelisla : < Postquam, inquit, Q erforem inducens, el ipsp peribit, et immundus
    manducavil, sumens reliquias, dedit eis, et dixit : erit, el spurcitia ejus inanebit super eum, sicut ipsa
    Haec suntverba, quae locuius sunr apud vos ma- Veritas ait; < Qui crediderit, el baptizatus fuerit,
    nens (292) (Luc. xxiv, 43). > Has ergo reliquias, salvus erit; qui vero non credideril, coridemiiabi-
    id est verba Cbrisli, elpraedicationem evangelicam, fur (Marc. xvi, 16). s Sequitiir :
    quae ipse ccelos ascendens discipulis dereliquit, col- « Ista esi lcx honiinis qui niorilur in tabefna-
    Jegit vir muiidus, cceius videlicet aposlolicus. No- « culo. Omiies, qui ingrediuntur tentorium illius,
    landuin autein, quia neque sacerdos, neque ille, qui « et universa vasa, quse ibi sunt, pollula erunt
    vaccam comburit, sed solus ille, qui cineres colli- « seplem diebus. Vas, quod non uabuerit opercu-
    git vir niundus. dicilur. Ducunt ergoaposloli cineres « luni, et ligaturam desuper, immuiidura erit. >
    vaccse, id est apostolicarii praedicationem exira Tabernaculum enim Ecclesia est, in qua ilemo
    : caslra JiidaeOruin, et effiindunt eos irr loco purissi- iuPiiiur, nisi Christianus; morilur aulem, si a fide
    ino, id est in Ecclesiagentium, nolenfes jain dare catholica separelur. In hiijus autem lenloiio qui-
    sancluni canibus, et niittere margariias aiite pofcos. cunquefueriht, ejusque fidei, ei coiIegio.se socia-
    El magis quidem Chrisii vefba suiit riobis iii custo^ veririi, immundi efunt. Unde et inerito illa vasa
    diam, et in aquam aspersionis, el emundaiioiils, D hocin loco immunda essc dicuritur, quia non oper-
    quam illi cineres essenl filiis Israel. Sed quare vir ciilum habentjTiec ligatiiram; quoniam ill! qmnes
    isie, qui mundus eligilur, poslquara cineres, qui et immundi sunt, cujus aures ad huj'us mortui fidem et
    ipsi mundi stiiit, portat, el aqua abluituf, iraniun- doclrinam clausae rion sint. Quid auteni per septera
    dus dicilur? Nisi forlasse, quia quaiiiura ad aliorum dies sigriificetur, ssepe jam diximus.
    coraparalioiieni mundusest; quantum autem ad per- 187 « Si quisin agro tetigeril cadaver. occisi
    fectionem, quandiu vivii, mundus non est?Quis « hominis,-aut per se moitui, sive os lllius, vel se-
    euiin ^loriabitur niundum se habere cor? Astra « puloruin, iinmundas erit sepiem diebus. > Sicut
    : eiiim non sunt munda in conspectu Dei. Qui eniiu eiiiin per labernaculum Ecclesia, ita et peragrum
    niuudus esl, adbuc indiget, ut pedes lavel (Joan. ea quae exlra Ecclesiam suiit sigiiificaniur. Septein
    xm, 10). Hocenim Dominus dicit. ergo, id esl omnibus diebus sunt imniundi, qiii
    « Qui tetigerii cadaver hominis, el propler hoc extra Ecclesiam sunt, sive quia cadaver priiiii hoiai-
    < septem diebus fuerit iminundus, aspergelur ex nis, quem -diabolus occidit, nascendo leiigerunt,
    (292). Vuigala babel : Et cum manducassel coram sunt verba, quai loculus sum ad vos, cum adhue es-
    eis, sumens reliquiasdedil eis. Ei dixit ad cos : Hmc sem vobiscum.
    PATROL. CLXIV. '- i&
    491 S. BRUNONIS EPISCOPI SIGNIENSIS 4S2
    sive quia ipsi in niullis peccaloribus adbserendo, A exeniplum. Utilis est eiiim illa mors, qure honiinem
    se ipsos percmertint. Os aulem niorlui langere, est a labore solvil, el in gatidium, ct in quietem inducii.
    de doclrina hsereiiei bominis unamqiiamlibelparlem Asccndit igilur Aaron supra monlem Hor, ibique,
    suscipere. Sepulcrum vero niorlui tangit, qui tolura jubenle Domino, morluus esl. Hor enim luriien
    ejus librum fetore et ptilredine plenum veneralur interpreiatur; mcrito -ergo in nionle luminis mo-
    et-suscipil.-Qualiler aulem el isti mundari debeanl, ritur, qui lenebras fugiens ad gloriae clarilalem
    audiamus. feslinat.
    •;<Tolleiil de -cineribus conibustionis, afque pec- CAPUT XXI.
    < cali, el millent aquas vivas super eos in vas,in Audivit aulcm Cbaiianaeus venisse Israel, pugna-
    •< quibus cunr homo mundus linxerit liyssopum, vitque contra euni, et vicit, duxitque praedam ex
    •< asperget ex eo omne leniorium, et eunctarri sup- eo. At Israel volo sc Doniino obligans, ail: si dede-
    < pelleciilem, el homines hujuscemodi contagione ris populum islum in raanu mea, delebo urbes ejus.
    < pollutos, alque hoc modo mundus lustrabil im- Tradidit ei Dominus Chanaiiacum, quem ille inter-
    < mundum tertio, el sepiimo die : expialusque die fecil, subversis urbibus ejus. Chananaeus isle dia-
    '< septimo lavabil et se, et vcslimenla, el immundus bolus est, qui conlra nos in primo homine pugnavii,
    < erit-usque ad vesperuni. > Hoc enim, quod Apo- "• el vicit, el non parvam a nobis praedam tnlit, duni
    slolus ait-. «tjui non noverat peccatum, pro nobis ipsa nos immortalitale privavii. Contra hunc autem
    peccalum fecit (11 Cor. v, 21), > eum ex hoc loco volo obligati sumus, qi.iicunque ad fidem venienles,
    sumpsisse -arbilrainuf. Sicut enim hic cineres pec- eique abrenunliantes, adversus enm arma suscepi-
    cali inlelliguntur cineres vaccae combtistse pro pec- ^mus. Toties ergo eum inlerficimus, ejusque urbes
    calo; ila et ibi peccatuni intelligitur hoslia pro subvertimus, qnoiies ad fidem incredulos, etad pce-
    .peccato. El in eo quidem vivas aquas sujier cineres . mtentiam peccatores convertiinus.
    ponebant, hanc doctrinam vivificalriceiii per illos Hinc aulem narralur quod populus jam itinere et
    cineres quodamniodo innuebanl. Haec aulem aqtta . labore faiigalus niuriiiuravit contra Moysen. Unde
    ab homine mundo cum hyssopo spargitur, quoniani et Dominus misit in eos iguitos scrpenies, qui eos
    quicunque bane doclrinam praedicant, el mtuidus occidebant. Oravitque Moyses pro eis. Cui praccepit
    esse debet, el super illam peiram radicalus, et fun- Doriiinus ut serpentem aeneHin faceret, queiu per-
    «Ialus, de qua diciltir : < Petra autem eral Chrislus cussi aspicienles sariarenliir. De hoc enim serpente
    (I Cor. x, &). > In pelra naturaliler nasciiur hysso- Dominus ail: « SiculMoyses exaltavit serpentem in
    pus. Sic ergo homo mundns purifical homiiierci im- „, ^eserio, ita exaltari oportet Eilium horainis, ut
    lmmdum, et quaeciiiique illius stint, fidem videlicel, OKijiis qui credit in eum non pereat, sed habeat
    iiitellecliim, scientiam, el doctrinam, ejusque animse vilani selernani (Joan, in, \i). > Aspice ergo serpen-
    ienlorium, id esl corpus. Quid autem per diem ter- lein, id est credein Chrislum. Igniti aulem serpenies
    tiura et septimuin inielligendum sit, jam superiusi iualigiii spirilus inlelliguntur, qiii cunclis vivenlibus
    diximus. Quare etiam qui sic expiatus ilerum la- iie.juiores, igne et furore credubtalis omnia supe-
    veiur, et sit imraundus usque ad vesperam, jami ranl, et isti quidem eorum animas perdunl, et conira
    dictum est: eadem autem ssepe repetere non est; eos maxime possunt, qui contra Chrisium niurraurare
    .opus. eique male vivendo detrahere non cessant. Qui ergo
    CAPUT XX. , ab his serpentibus percussi fuerint, currant rion ad
    'Scquitur aulem de eo qnod populus veniens ini serpenlera, 188 sed ad siniilitudinem serpenlis,
    ^desertum Sin, deficienle aqua, versus est in sedilio- . currant ad eum, qui iniquitaiem non fecit, et tamen
    .nem .conlra Moysen el Aaron. Qui, ex. praeceptoi _inler iniquos depulatus esl: « Qui in similitudiiiem
    .J)omiiii,.congregala orani muUiludine anle petram, , carnis peccafi apparuit, ut de peccalo damnaret
    dixerunt.: « JKumde pelra hac vobis aqttam poie-• peccatum in carne (Rom. vni, 5) : > qul niinc exal-
    « rimus ejicere? Pereussiique virga bis silicein, elLD ; falus esl in lignum salulis, ul illum dejicerel qui
    « egressae sunl aquae largissimse. Dixitque Dominus> prius in lignum concupiscenlise asccnderat.
    « ad Moyseti et Aaron : quia non credidislis mihi,> Venit deinde popiilus contra Arnon, in fines Amor-
    -« ut sanclificaretis nie coram filiis Israel, non in- -'.rliaei; « siquidem Arnon lerniinus esl dividens MosT-
    '«-Iroducelis hos populos in lerram quam dedi eis. >1 < bilas, et Amorrhaeos. Unde dicitur in Jibro bel:o-
    .Quanlumeiiim fides ppssit, quantumque incrcdulilas> - < rtim Doraini. Sicut fecit in mari Rubro, sic faciet
    .noceat, hoc in loco apertissime monstratur. Hoc5 « in lorrenliljus Arnon. Scopuli torreniium incliuaii
    auieni in Exodo ^exposuimus. QuamVis enini hoc3 « suiil, ul requiescerentin Ar elreeumberenlin fmi-
    et illud miraculura non idem sit, utriusque larnenl ; < bus Moabilarum. > Hoc, inquit, scriplum erat in
    expositio eadem est; magisque ad htinc locum illai Jibro bellorum Domini, quem nos quidem non habe-
    .expositio, quam adillum pertinere videlur. Valde; nms, quoniam filii Israel, sicul in mari Rubio, Do-
    iititem nobis timendum est, ne et nos incrcduli si-- niino pro cis dimicanie, victores exsiiterunt, sic et
    •antis; dum ltos lanios viros propler unius.rci incre-- vinccrenl in lorrentibus Arnon. Araorrhseos aulem,
    duiitatem in tantuni disGiimen venisse videmus. qttia duri erant cl fortes, nietajihorice scopulos vo-
    Uoc laiiien et illis ad utilrtaiem, et nobis accidit adI cal. His iaircn viclis cl huiniliatis, in eorum finibus
    483 EXPOSITIO IN NUMEROS.' * 494
    reqiiievertint filii Israel, id est infra ipsos fine.si ,A.tui, qui in Dpmino moriuntur (Apoc. xiv, 13). >
    Amorrhxorum et Moabitarum. Praeceperat enimi Quid atilem per summos silices et colles, nisi utrius-
    Domtnus filiis Israel, ne iangerent filios Moab e.t[ que lestamenti allos, difliciles et figuratos sermones
    Amor, qui fuerant filii Loth. Similiter auleiii nec: intelligamus ? Ad hos ergo accedat, hos videat et
    filios Esaan, quihabilabant in Seir et Edom. legat, quicunque Dei populi viiam, conversationem,
    < Ex eo auleni loco apparuit puleus, super qupi gloriam, feliciiatem, cseteraque videre et conside-
    < locutus est Dominus ad Moysen : Gongrega popu- rare desideral. In hoc enira speculo Ecclesise pul-
    < lum, el dabo ei aquam. Tunc cecinit Israel car- chritudo videtur. Et "isle quidem populus solus ha-
    < men istiid: Ascendat puteus; canite ei. Puleusi bilabit. Ubi ? Ulique in lerra vivenlium. Non re-
    » quem foderunt principes, et paraverunl duces; putahilur inler gentes, sine baptismate morientes;
    «.multiludiiiis in datoreiegis, et in baculis stiis. > qni quoniam innumerabilis est, pulvis vocatur.
    IstepiiteusNovumTesiamentum est, quem Ecclesiae : « Iterum Balaam assumpla parabola (294) ait:
    principes, apostoli videlicet et doctores ih dalione « Sta, Balac, et ausculta; audi, fili Sephor. Non est
    legis paraverunt (295), foderunt et exposuerunt. « Deus quasi hoino, ut mentialur, nec ut Filius
    Quod aulera ail, in bacillis suis; hoc audiant, qui « hominis, nt mutetur. Dixit ergo, et non faciet?
    baculos habenl, el vel baculos abjicianl, vel puteos B 1 « Loculus est, el non implebit? Ad benedicenduni
    fodiant. In eo eniin, quod isti principes cum baculis; « adductus sum,benedictionem prohibere non valeo.
    suis puleum fodiebant, eos, qui baculos habent, idI «.Non est idolum in Jacob, nec videtur simulacruni
    est Ecclesiaeregimina, sanctarura Scripturarum pro-. « in Israel. Dominus Deus ejus cum eo est, ei clan-
    funda scruiari, el ctinctis silienlibus vivam aquami « gor victoriae regis in illo. Deus eduxil eum de
    propinare jubebanl. Qiiod autem superius significari1 « iEgypto; cnjus forlitudo similis est rbinocerolis.
    diximus perCliananaeos, quos delevil Israel, idipsumi « Non esl augurium in Jacob, nec divinalio iri
    significaiur per Sehon regem Amorrhseorum, et Qg; .« Israel. Temporibus suis dicetur, Jacob, et Israeli
    regem Basan. Illa ergo expositio hlc quoque sulK-. .< quid operatus sit Deus. Ecce populus, ut leaena
    ciat. .. • < consurget, et quasileo eiigetur, Non accubabit
    CAPUT XXII. * < donec devoret prsedam, et occisorum sanguinem
    Sequiliir aulem de Balaam, qui cupiditale ductus < bibat. > Quare, o insipiens 189 Balaam, toties
    ivit ad Balac filiuin Sephor, ul malediceret filiis Deum tentas, quem tu ipse nec meniiri, nec mulari,
    Israel. Cuni enim Dorainus et prius ne illuc iret, UlDeum posse, leslaris ? Suflicere libi debtierat,
    inlerdiceret, cernens eum riimirum eundi cupidum, quod semel dixit, cujus volunlas nec sacrificii, nec
    postea abire permisit. laraen ne populo maledice- locorum niulaiione mulatur; unde nianifeslnm esl,
    ret, interdixit. Infelices ergo. qui in malis desideriis quia non sponte Dei populo benedicis, sed quia
    a Doraino exaudiunlur; et quoriiam avari facile benediclionem prohibere non vales, Doles, quia
    ciipiditate decipiunlur,elmiracuIo asinaeloquentis, et non est idolum in Jacob; ideoque nefando tuo eon-
    angeli voce, idipsum quodprius j'ubentis admonetur. . silio lacluni est ut poslea sacrificarenl Beelphegor.
    lvit ergo Balaarn, et quia maledicere ansus noii fuit, Doininus adduxit eum de iEgyplo, cujus forlitudo
    aliam viam invenil, ne promissa pecunia privarelur. similis est rhinocerotis, quoniam singulari oiiini-
    Hocauiem dixiintis, ul quanlum sil avariiise inaliim, poienlia oninia superat, sicut et hoc animal uuo
    inlelligalur. Verba autem Balac, et sacrificia Balaam comu quidquid invadit, prosteruit. Et quamvis
    alius exponat; ego enim in eis laborare non cttro. modo non sit idolum in Jacob, suo laraen lempofe
    Sola ergo exponaraus, quae prophetiae spirifu Balaam dicetur de illo, quod aureos, argenteos, ligneosquc
    dixisse videtur. deos operatus sit. Lege proplietas, el hoc de Israel
    CAPUT XXIII: dixisse invenies. Leoni antem hic populus compa-
    « De siimmis silicibus videbo euni, de collibus ralur, el prsedam devorasse, sanguineiiique bibisse
    < considerabo illum. Populus solus .habilahit, cl-rJJ refertur, quod qui non intelligil, et hos, ei regum,
    < iiller genles non reputabilur. Quis dinumerare et Machabseorum libros legal, in quibtis quam nml-
    < possit ptilverem Jacob, et nosse numerum slirpis tum sanguinis fuderit, inveniet.
    < Israel? Morialur anima mea morle jnstorum, et CAPUT Xxiv:
    t fiant novissima mea lionim similia. > ln illo < Iterum aulem Balaam assumpla parabola ait:
    enim populo Balaam non suo, sed spirilu Dei, jarn « Dixit Balaani filius Bedr : Dixit homo, cuj'us ob-
    lotam Ecclesiam videbat; urule et se jusli morle < tnralus esl oculus (295); dixit aiiditor sermoiiuhi
    mori, et ei similis lieri oplabat: « Beati eniin mor- « Dei, qui visionem Omnipoteniis iiiluilus esi, qui

    (295) Cod. Casin. In doclore legis, id est, sicut gitur, quod ad maledicenduin Israelitis missus, iis
    Christus eos docuil, qui doclor esl legis. Parave- ' bene.licebat; neque enim nisi quo Spiritus urgeiet,
    rwil, elc, conari poteral, Mazoc. iri Spicil. ad num., c. 23.
    (294) Assumere parabolam, est spirilu exsliniu- iii (295) ln Vulgala legilur obluralus e.sl oculus, sicut
    lanle senlentias fundere. Ei qtiidem vox Hebraica editione S. Brunoiiis; sed in Biblia Vcnel. ediiu
    Mashal valebat maxime in genere senlenlioso. Ba- 15-42,ab Isidoro Glario habetur hic, et infia aperlus
    laamum liunc Spirilu superiore acliiin, ptouilisse est octilus.
    suas henedicliones, aut raaledicta, vel exeo iuiclli-
    495 S. BRUNONIS EPISCOPl SIGNIENSIS' 496
    < cidit, el sic aperientur oculi ej'us : quam pulchrai A civilalis , nempe Jerusalem , ctijus rcliquiae stint
    « labernacula lua Jacob, et lenloria tua lsrael, sicutt omnes iniqui, solis boriis in ejus aedificia inlrodur
    • valles nemorosae, ul horii jnxla fluvios irrigui,, clis. Polest aulem el juxla Jitieram inlelligi de Da-
    « iil tabernacul.i, quie fixit Dominus, quasi cedrii vid boc, quod dicilur : « Oiielur slella ex Jaccb, et
    « prope aquas. Fliiel aqua-dc siiula ejus, et semeni « consurgel virga de Israel, > elc. Ipse enim in illo
    « illius erit in aqaas multas. Tolletur propter Agag- r/ populo cunciis regibus, ei foniiudine, et sanciitaie
    < fex ejus, el atiferetur regnuin illius. Deus eduxitt clarior fuit. Ipse percussit Moab, et niensus esl cuni
    « illtuii de ^Eg.ypto, cujtis fonitudo sirailis est rhi- funiculo, coaequans lerrse. Qusere hoc in libris Re-
    « noceroli. Devorabunt gentes bostes illius, ossague! guui. « Ipse quoque vaslavit iilios Heth, > per quos
    < eoruin confringent, el perforabunt sagiliis. Ac- Chanaiiaeos, et caeleros, qtii priusin lerra proniis-
    « cubans dormivit nl leo, et quasi leaena, quam su-. sionis' haliitaverani, inlelligcre debemus. De quo
    < scitare nullus audebil. Qui benedixcril libi, erit. et Rebecca in Genesi loquilur, dicens: « Tsedet me
    < ipse benedictus; qui maledixerii tibi, in nialedi- viire jiropier (ilias Helh, et si acceperit Jacob uxo-
    « clione repulabilur. > Ecce enim Balaam se ipsuni rem de stirpe bujus terrae, nolo vivere (Gen. xxvn,
    obiuratum, et excaecalum dicil, ctijiis oculi non 46). >—« Facta esl autem Idumsea possessio ejus, >
    aperiunlur, nec in ejus ruina el damnalione. Ncmo "' sicut sc.riplum est: « El posuii in Idumoea custo-
    cnim est, cujus oculi ad veritaiem cognoscendani des, slaluitque praesidium , et facia esl universa-
    vcl post niortem non aperianlur. Tabernacula au- Idumaea David serviens (11 Reg. vm, 14). > Esl au-
    lem, boniinuiii collecliones, singulares Ecclesias di- teni el Seir in Iduniaea.
    cit, quae quoniam virlutibus, el sapientia, et sancii- « Cumque vidisset Amelec, assurapla parabola,
    tale abundant, valli umbrosae, et horto irriguo, et « ail: Priiicipiuiii genliuni Amelec, cujus exirema
    ccdris coraparalur. De silula autem illius fluit aqua, « perdentur. > El bos eniin, sicut el illos superavii
    de cuj'us peclore semper manat indeficiens sapientia. David. < Vidit quoquc 190 Cinaeuin, assurapla pa-
    Semen autem illius eril in aquas multas, per quas « rabola, ait: Robustum quidem esl habilaculum
    ex illo populo in multas gentes fieri designat; exlol- « tuura, sedet si in pelra posueris nidura luuin,
    lelur propter Agag rex ejus. Primus enim Iiujus po- « et fueris eleclus de slirpe Cin, quandiu poleris
    puli rc-x fuit Saulqui, sicutlegilur in libris Regum, « permanere? Assur eniiii capiet le. > Quid eiiiin
    pugnavil coiilra Agag regem Amalec, pro quo in bic aliud quaeramiis, cum hos ab Assyriis caplos
    supeibia elatus, quasi ad gloriam sui triuniphi eum esse sciamus ? « Assumpta parabola iterum locuius
    reservavit, et Deo inobediens fuil, qui ab homine pc « est. Heu quis viclurtis est, quando isla faciet
    usque ad pecus totum Amalec delere praecepit, unde « Deus? Venient in triremibus dellalia, superabunt
    el regiium aniisit, ul de ejus stirpe rex uherius < Assyiios, vasiabtinlqne Hebr.Tos, el.ad exlremum
    lion nascerelur. Longa est liisloria, quam, qui le- < etiam ipsi peribunl. > Et boc quidem complelum
    gerit, clarius haec inlelliget. esse videnius. Scimus enim Romanos trans raare
    < Suinpta ilerum parabola ail : Dixit Balaamlilius navibus adveclos, et bas, el mtiltas alias gentes
    « Beor : Dixit bonio, cujus obluratus esl ocuhis, suo imperio subjugasse, quos quidera jam periisse
    < qui cadcns aperios habet oculos : videbo ettm, dicerem, si non adhuc deterius perituros.esse pu-
    * sed noii modo, iuluebor iiltira, sed non prope. larcm.
    < Oiielur siella ex Jacob, el consurgel virga de CAPUT XXV.
    < Israel, et percutiel duces Moab, vaslabitque < Morabatur autcm eo lempore Israel in Se-
    « oiiines filios Selh, el eril Iduinaca possessio ejus,. « tini (29C). Et fornicaliis esl populus ciira filiabus
    < hierediias Seir cedet iiiiraicis suis : Israel vero « Moab, quae vocaverunt eos ad sacrificia sua. At
    fortiicr agel. De Jacob erii, qui doiniiielur, el « iili comederunt, et adoraverunt deos earura. Ini-
    « perdat reliquias civilalis. > Balaam enim , quia « lialusqne est Beelphegor et iratus Dominus ait
    sciciilcr peccat, ideo de se reclissime dicil : Quod D « ad Moysen : Tolle cunclos pfincipes jiopuli, et
    cadens aperlos oculos bahcal, sicut c-conlra ille « suspcnde eos conlra solera in palibulis, ul a-
    tlnusis oculis cadit, qui ncsciens el ignoranler pcc- « vertatur furor mcus ab Israel. Dixitque Moyses
    cal. Quod aiilem ail : < Videbo eum sed nor. modo, « ad jiidiccs Israel : Occidal- uiiusquisque proximos
    < intuebor illum.sed non prope, > de ullimo jTidicio « suos, qui initiali stinl Beelpliegor. > Aliud enira
    inlclligi potesl, quando elboni, el mali omiies asla- Doniiiius juliel, aliudque Moyses facere videttir.
    biraus anle tribunal Christi, de quo slaliiiisubinfe- Praeccpit eniin Dominus Moysi, ul cunctos populi
    rens ail: « Orielnr siella ex Jacob.T qiiia totus niuii- piinCipes conlra solem suspendat in palibulis. Et
    dus illuminabilur ; « cl consurgct virga de Israel, > forlasse id ipsum significat, et quod Doniiniis jubei,
    quia stultorum iniperilia corrigelur. Hoc auiem et quod Moyses agii. Magnum enim paiibuluni, et
    de Ghrislo totum intelligalur, qui de lsrael secun- pcenam prope inlolerabilein mihi ille suslinefe vi-
    duni cariiein originem ducens, cunciis niiindi nalio- delur, qui frairein et filium palam scienierque in-
    nibus dominalur. El ipse qiiidem perdet rcliquias lerficit. Quid enira est aliud conlra solem , nisi
    (296) Mazocbius habet Cetiim cod. loc. cit;, ubi docct qua in regione fuerini populi isii Celtei, qui
    in ItaJiam coiiiinigrarunt aute Mosaiea lcnipora, ctc. -
    197 EXPOSITIO IN NUMEROS. 49*
    palam et inanifesle ? Non enini tanto dolor. aQiee- A niam non esl pretiosa laus in ore peccatoris, tale
    reniur, si hoc in nocle, vel nescienler agerenl. sacrilicium in sanctuario, id est in convenlu fide—
    Si quis auiem hoc aliler irileUigat, non conlendo. lium fltri prsecipilur. Sequilur :
    Occisa est autein ibi hominum multitudo, viginli « Die atilein Sabbaii offeretis duos agnos annicu-
    Iria millia. Et ttinc quideni < sielil Phinees, eipla- « los, immaculatos, et duas decimas similse oleo
    cavit, et cessavit qtiassalio (Psaf. cv, 50), > inter- « conspersae in sacrificio, > et caetera, ut supra. Et
    ficiens fornicalores, scilicel Zarin filiuni Salu, et hoc sacrificiiira idera esl, quod snperius. Duas dc-
    Corbi iiliam Sur. Inlerficiamus et nos fornicaiionis cimas offerre, esl legem inielligere. Quse oleo qui-
    spiriium, ei in nobis casle vivendo, el in aliis bene dcm aspergitur, si misericordia temperelur; lem-
    nionendo, quaienus irani Dei placare valeamus. peratur autem, si spirilualiter inlelligalur : littcra
    Hoc enim, si sacerdoies egerint, reputabitur eis ad eiiim occidil.
    justiliam usque in sempiiernum. « In Kaieridis autem, idest in mensium exordiis,
    CAPUT XXVI. « offerelis holocaustum Domino : vitulos de ar-
    Post hacc auterii Moyses, jubenle Domino, posuit « meiiio duos, arietem unum, agnos anniculos se-
    maiius super capul Josue coram Eleazaro sacerdole « ptem inunaculalos, et tres decimas similae, oleo
    ct bnini muliiiudine. El rejilicans oriinia, quse man- " < consjiersae,per singulos vilulos, et duas decimas
    davsral Dominus, dedit ei partem gloriae siise, con- < siniilae oleo conspersse per singtilos arieles: et
    siiluil eum pro se ducem populi. Hoc enim et Chri- « decimani decimae similae,- etc... Hircus quoque
    stus Dominus fecisse legitnr, qui priusquara ccelos « offeretuf Dominopro peccato in holocaustum sem-
    ascenderet, vicarios sibi, loiiusque Ecclesise dtices « piiernuiii cura libamentis suis. > De hoc enim sa-
    apostolos consliluit. Quibus et partem gloriae stiae crificio, el de bis vilulis Aposlolus ait : < Per ipsuin
    tribuens, signa et virlutes in suo nomine facere ergo offeramus hostiam laudis sempcr Deo, id cst
    prsecepil (Marc. xvi, 17); qui quasi manus Cliristi vitulos lablorum confitenliuni noinini ejus (Hebr.
    super capiia habenles, ab omni poteslalis incursn, xv, 15). > Haec igitur liosiia laudis, el duo viluli
    omnisque adversilalis impetu securi exslilerunt. Jabiorum, duo lestamenta intelligaiilur, sine qiiibus
    CAPUT XXVII. ad laudem proferentlam labia niovere nesciirius. Of-
    Exposilio hujus capilis in quo Josue assuniilur, ferainus aulem el arietem unum, praedicemitSL
    el capul populi constituilur, deesl in edilioue, nec Chrisli passionem, qui sicul ovis ad victiinam ducius
    in codicibiis niss. reperitur. non aperuit os suum. -
    GAPUT XXVIII. Hdc aulcm arieii jtingainus seplem agnos, id cst
    '
    < Dixiique Dominus ad Moysen : Hxc sunt sacii- sepiein S. Spirilus gratias; in.eo- csse, semperque
    « Scia, quse offerre debelis; agnos anniculos ini- nianere debemus. Sacpe auiem jam diximus quid
    « inaculalos duos quotidie in holocauslum senipi- per deciniam inlclligaiur; siquidem ipse esl drachmi
    < icrnum; unum offeretis mane, et alierum ad dccima, ipse esl ovis centesima,: unde etiam noii
    « vesperam : decimam parlem epbi simibe, qtise soltun deeiina, sed ct decima decimse dici potest :
    « conspersa sit oleo purissimo, et Jiabeal qttarlam si eniiii' cenliun ovibus deciinam dare volueris, de-
    « parlem hiri, et libabilis qtiarlam parlem vini per cem dabis : docies enim decem ceniuiri fiunt; hujus
    « singiilos agnos in sancluario, allerumque agnuin aulem deciniseovis cenlesima deciraa est : est efgo
    -« siniililer offerelis ad vesperara. > Quid enim per homo decima decimae. Quod aulem simila dicain?
    duos agnos, nisi duo lestamenta intclligimtts? in homo, audi Apostolum : < Expurgate velus fcrmen-
    quibus orane sacrificiuiu laudis, el jubilationis ple- lum, ut silis nova conspersio, sicut estis azymi (/
    nissime conlinetur. Ilos auiein mane et vespere, Cor. v, 7). t Conspersio enim pro farina ponitur.
    imo sepiies in die offerl Ecclesia, secuiiduni illud: Denique cui nisi farinae addilur fermentuni? Quid
    « Seplies in die laudem dixi tibi (Psal. cxvin, 164).» nisi panis diciiur azymus? Sed unde panis, nonne-
    Qiiamvis per niaue el vesperani, qnae sunl diei p de simila ? Siniila ergo homo. Hsec autem simila
    exircniilaies, toius dies-reclissime inlelligi jiossit. oleo spargilur, quia Dei misericordia, et S. Spi-
    Ilis aulem dnobus agnis-addilur deciuia similae, et riliis- gr.itia lionio pertiiictus el sauatur, cl re-
    vini,et olei, qttafta quoniam illud decem verbis.Jioc novatur. De bac ergo simila, id esl de hominibtis.
    aulem quaiuor Evangeliis coiilinetur.ideni.ergo per demiis tresdecimas per singulos vilulos; duas pcr-
    agnos significatur, quod per decimam, ct per quar- arieiem, ct dccimam decimae per unumquemqHe
    tam intelligilur : Jisec enim lcstamenia, el agni sunt, agnuiri. Unum ergo idemque significant omnes..
    quia nulli nocent, oranesque innocenles vivere do- Hoc esl eriim eraras homo, quodduo populi, quod
    ccnl; et simila qua anima nulritur, cloleum quosa- tres miindi partes- Quia ergo per duo testamenla.
    liatur, et vinum quo inebrialur. Merito ergo lale sacri- conveiTuniur omiies, ct per Christi passionem redi-
    ficium, niane ef vespere, id esl tota die fieri j'ubelur, niunturomnes, merito ires decimaesequunlur vitu-
    •
    quatenus sine intermissione Deus Iaudelur, populus lum, duae arietcin, el deciraa decimaeagiium. Sed-
    . ad agni innocenliam provocetur,-aninia coelesli pane quare haec omiiia vino perfundunlur, nisi ut spiri-
    191 saliclur, mens oleo Spirilu sancli inuncla sa- tualis intelligeiiiise sapore dulcescanl, insipidaeiiim,.
    netur, el calice Evangelii polala inebrielur. Et quo- cl irraiionabilia haecessevidenlur ul-orgo sujwreiiv
    499 S. BRUNONISEPISCOPI SIGNIENSIS 500.
    habeanl, boc spiritualis exposilionis odore perfun- A 4. in decimis offerebant. El de liis quMem niodo sn-"
    daniur. Sed quoniam ipsa quoque expositio secun- perius diximus. Quod autem unus viiulus de nu-1
    diini mensiirani fieri debet, jilus vini poiiiluriri vi- mero per singulos dies subtrahatur, forlasse aposio-
    tulis, plus in ariele, quam in singulis agnis. Cur lorum obilum designat ^ quorura numerus, dumalief
    aulera in hircoChristus immoletur, bsecesl ii.axima post alterum de hoc mundo exirel, quo.tidiequodam-
    el princijialis causa, quia utiiiipius damnalus esl, niodo minuebanlur. Arietes aulem, et agni, et
    et quasi sceleratus cum lalronibus crucifixus est. deciniae neque crescunt, neque minuuntui', quoniani
    Qiieni nos ergo veneranmr in agno, hunc Judaeiabo- semper et Teslamenta duo sunt, et Evangelia qua-
    minanlur in hirco. Similiter auiera et in Pascha, et tuor, el verba legis decem, et Ecclesia una, ex
    in Pentecosie,.et prima, et decima die mensis se- Asia, Africa el Europa, ex Judseis et gentibus can-
    plimi sacrificare jubet. Hsec igitur una sil omnium stiiula.
    expositio. « Die octavo, qui est celeberrimus, omne opus
    CAPUT XXIX. « servilenonfacielisineo,offerelisholocausluminco
    « Quiiiiadecima vero die mensis septimi, quse < in odorem suavissimura Doraino : viliilum unum.et
    « vobis erit sancla atque venerabilis, omne opus < arielera unum, et agnos annicnlos iinniaculalos
    « servile non facietis inea, sed celebrabilis solem- uI < seplem, sacriftciaque ejus, et libamina singulorum
    « nitatem Domini sepiem diebus, offeretisque holo- < per vitiiluni, et arietein, el agnos rile celebrabitis,
    < caustum in odorem suavissiniuin Domino : vitulos < el hircum pro pecealo. >.Dies eniin oclavus idem
    < de armento tredecim, arietes duos, agnos annicu- est, ac priraus, eiiam Dominicus appefiatur, et ab,
    < los qualuordecim immaculatos, ei in libamentis. oinni Chrisiiano celeberrime colitur el veneratur.
    < eorum similae oleo conspersae; tres decimas per Hac die niundus coepil; hae die Christus a nioriiiis
    < vitulos singulos, qui sunt simiil vituli tredecii», resnrrexit, hac etiam die uliinia resurrectio fiet, -
    < et duas deciraas arieli uno, id est, simul arietibus Uude et quidara psalmi pro oclava lilulanlur.. Hac
    < dtiobus, et decimam decimse agnis singulis, qtti ergo die omnis Ecclesia,insiantius quam in caeteris,
    < sunl simul agni quaiuordecim, et hircum pro pec- offerl Dominoholocauslura el hosliam laudis; Chri-
    < cato. > Qui per septimum mensem, ejusque pri- stum videlicet laudando et prsedicando; hoc enim
    inani, el decimam, et quintain diem significel, et per viluluni, et arietem, et septem agnos siguifica-
    quaieopus servile in eo non fial, cur eliam sepieaa tur. Quae sequunlur, cum persaepe recaftlala sint_,
    diebus haec solemnitas celebrelur in Levilico expo- prseie.rimus.
    suimus. Nunc ergo de sacriiiciis videamus,quae iii CAPUT XXX.
    liac solemnitale sine differenlia, uiio eoderaque mo- < Narravit Moyses filiis Israel omnia,. quse ei Do-
    do, per septem dics liebat; praeter. hoc lanlnm, < minus iinperaverai. Et loculus est ad principes
    quod de vitulis per singulos dies unus rainuebalur. « tribtium filiorum lsrael. Iste est serrao, quenj
    Prima enira die offerebaniur tredecim, secnnda prseccpit Dominiis : Si quis veslrum votum Do-
    duodecim, leriia undec.im, et sic de reliquis, usque « niino voverit, aut se conslrinxeril juraiiienlo,
    ad sepiimam, in qua nonnisi sepieiu offerebantur. « non faciei irritum verbum suum, sed oinne, quod
    SeJ quid per vitulps, nisi aposlolos? Qui, ni.si tre- « promisil, aditnplebil. > Omnia eniin vota jura-
    dccim esscnt, aut Paulus, aut Malihias inler eos lo- mento, quse bona sunl, et conlra jusliliam non
    cuni noii haberet. Ilis aulein vitulis lota Ecclesia et iSunt, reddi debenl. Ideoque Ecclesjae principcs,
    ara a, et seminaia est. Duo vero arieies, et agni quibus isla dicunlur, quidquid voverint aut jurave-
    quatuordecim id ipsum significant. Significant enifn rint, reddere oportet, quoniam lam cauti debe.nt
    duo Testamenta, quse in quatuor Evangeliis, et in esse elin vovendo, et in jurando, ut nihil conlra
    decem verbis coniiiienlur. Sunl ergo et duo, et justiliam jurenlveJ voveanl. Unde etsubdilur : Quod
    qiiatuovdecim, quoniam ex qualuor et decein fiunl. puella, quae est in domo patris, vcl uxor alicujus,
    Siiniliter aulem et ires decimae, et duse decimse, et iD si aliquid voverit aut juraverii, el hoc paier vtl
    dcciina decimae idipsum sigiiificant. In bis enira om- niarilus audiens non conlradixeril, rea eril, et
    nis liomo significalur; de quo duae quidem, el tres quidquid promiserit eam reddere oporlebit; si ver.o
    decimae fiunt, quoniam in duos populos, et in tres audiens conlradixerit, non tenebilur jurainento. Isti
    niuiidiparles honio dividitur. Merito ergo bae de- eniin palres et mariti, Ecclesiae principes esse vi-
    ciinauvitulis, 192 el arielibus, et agnisj'unguiiiur, dentur, quorum singulae el uxores, et lfliae sunt.
    quatenus omnis bonio cuj'uscunque gentis sit, el in Uxores quidera, quia de eoruni seinine pariunl; filise
    quacunque raundi parte habilel, sanctorunrapo-s vero, quia eorum rainisterio regenerautur. Iiorum
    slolorura, duorumque Teslameiitorum fidem et ergo esl vota discemere, et jura.raenla judicare.
    doctrinam sequalur el leneal. Offeiebanl ilaque Nemo ergo agere pracsumat, quaecuuque Ecclesiae
    poniifices apostolos in yilulis, testainenta in ariefi- doctores inierdicunl, eliam si ea noverii ali-
    bus, et agnis, loiamque Ecclesiain, ubique diffusam quis (297). Iujusla cnim vola irrita esse debent.
    (297) Cum adeo perspicuunl sit divinum praece- hisce nostiis diebus docere non sunt verili, saecula-
    ptuni deobligaiioue voti Deo facti, detestanda esi res principes vota etiani soleinnia religioiiis solvere
    quoruiiidaiii adulauiiuin scriptoiuin inipudentia, qui posse; ac. proindc, diciu horrendum. sacris virgi-
    m EXPOSITIO IN,NUMER03. 502
    Quac aulem vota, vcl jiiramenla isli vel conserisu j( A oinni tempore inauenlexlra Synagogam ;unde no-
    approbanl, vel diclis cohfirmanl, ea reddere neces- que hic dicitur,.quod ul prius,. post septem dies ad
    sariuni est. Quare lioc? Quia quidquid dicunl,ju- caslra revcrlantur : seplem enim dies onme tenipus
    sfum est. Sic ergo fit ut justa vola, el sancla pro- significant.
    inissa omnis Iiomo persolvere debeat; quia nenio t Qui occiderithominem,.vel oceisum leligerit,
    ;st qni ca persolvere et reddere iriterdicat; injusla f luslrabitur die lertio, et septimo. El de omni prae-
    vcro oinnia irriia fiant. Yerumlamen qui scienter c da, sive vestimenlum fuerit, sive vas, et aliquid
    contra justitiam jurat, quamvis boc eo juramenlo « in ulensilia praparatum dc caprarmn pellihus, et
    quod a sanclis inlerdicitur, non lenealur, non la- • pilis, et ligno, expiabitur. J Judaei enim homicidai-
    men putare debel se conrestim liberum esse a pec- sunt. Eiiam teligit occisum quicurique de Adanif
    cato : non jurare debueral, quod peccatum esse natus est, cui dictuni fuerat : Quocunque dre de-
    sciebal. Pceniteat ergo, non quia jiiramentum non boc ligno comederis, mone morieris. lsti ergo, ut
    a;,jt, sed quia scienter conlra jusliliam juravil. salvari possint, teriio, et septimo die expediunlur,
    « Yidna el repudiala quidquid voverint, reddeirt. i sicut et cajtera quse de omni prada venerunl, et dia-
    Quid enim si inale voverint? mala chiin vola reddi bolo rapla sunt; siye vas fueril, siVe veslimentiim,'
    non debeni; dicalur ergo, quidquid bcne voverinl. B I sive quidlibet aliud de caprarum pellibus, vel pilis,
    Quta enim suae liberlatis sunt, et nullius polestale vel ligno, in aliqua utensilia praeparatum, per quod
    preintintur, libere possunt vovere, quod volunt. Per non solum bomines, verum etiam eorum ftdera ,
    iias lamen eas animas inlelligere possumus, quae a scientiam, vitam, mores, omnemque conversatio?-
    mundi bujus coniplexibus el voluptatibus separatae nem, et cunctam inlerioris hominis supellectikm'
    a sluliis bominibus repudianlur, el despeclui ba- inlelligerc possumus. Omnia enim cum ipso homine
    bentur. Tales auiem, quia sapientes sunt, et bona puriflcantur.
    lantum agere desideranl, quidquid vovere volue^ t Aurum, et argentum, et aes,, et ferrum, et
    rint, earum jndieio relinqualur. Si vero uxor vel « stamnum, et plumbum, et omne quod polest trans-
    volo vel juramenlo se obligaverit, ut -jejunio vel « ire per flammas, igne purgabitur. Quidquid au-
    nbstine.nlia alia affligat animam suam, nisi marilus i tem igncm non polest stistinere, aqua expiaticnis
    boc audiens confestim inlerdixerit, re'ddere opor- « sanclificabitur, et lavabitis vestimenta veslra dia
    lebil. Hoc aulem nibil significare videtur, nisi quia « sepiimo, et puriftcali postea castra inlrabiiis. »
    praiposiloruui judicio subjeclorum vila temperari Per aurum enim, el argentum, el caetera, quaeigneni
    dcbcani : quibus si bonum aliquid voventibus assen- sustinere possunt, eos inlelligimus, quibus Dcusr
    stim praebuerint', eos jamulterius siiie periculo re- forliludinem tribuit, ul igne passionis, el niartyrii
    \oearenon yossunt. expientur, quamvisaqua bapiismalis sanctificati non
    CAPUT XXXI. sint. Et isti quidem die septimo, id esl in bac ullima
    Sequilur aulem de Madianilis, conlra quos filii aelate, lavanles iri sacro fonte veslimenla, earnem
    isracl ex prxcepto Domini pugnantes, eos viceruiit, suam, non solum Ecclesiaft, vcruni eliam et ccelt
    oinucsque interfecerunt, inter quos et Balaain et caslra purificaii ingrediuntiir.
    quinque principes illorum occisi sunt,193 nullusquc CAPUT XXXII.
    ex eis remansit, praeter virgines lantum, quas filii Oniitlilur in quo, juxia Vulgalam, filii Israer
    Israel reservanles, inanserunt cum eis exlia castra ad ptignam apti proinittunt Moysi, relictis mulicr
    septem diebus, secundum boc, quod eis jusserat ribus, parvulis.Tel armenlis', contra hostes ad tejfc-f
    Moyses. Per bas enim, sicut et per^ilias genles, Dei ram promissiouis obiinendam proficisti.
    populo adversantes, daemonumexercilum, et viiio- CAPUT XXXIII.
    runi muliiludinem intelligcre debemus. Sed quid per Hic aulem Moyses describit quadragihia raan»
    quinque priiicipes, nisi quinque noslri.corporis sen- siones, quas populus fecil donec venirel ad terram
    sus intelligamus?' Cum bis enim prsedicti bostes D ] promissionis. De quibus, si secundum bominum in-
    contra nos veniunt ;.cum bis nobis belia civilia mo» (erprelationem, el secundum res in eis geslas, si
    vent, noslrisque armis nos impugnant,.ei nos contra quis tractare veliel, in longum sermonem eas extcn-
    nos pugnare compellunt. Si crgo bos primum vice- dere possel (298). Nos autem de numero pauca di-
    rinnis, et secundum priorem staiinn inieifecerimus, camus. Quadragenarius eniin numerus ex qualuor
    subito in nobis omnium vitiorum corruet mnltitudo. coustat, et decem (qtiater enim decem, vel decies.
    Per virgines autem, quas fllii Israel sibi reservanl, qualuo^ quadraginla faciunt) decem atitem et qua-
    eas animas intelligimus, quse diaboli corruplionem tuor, ut jam sa;pe diximtis, Vetus et Novuin Tesia-
    fugienles ad Christi fidem, et Ecclesia; societatem inenlum designant,..quoniani illud in decem verbis,
    sc traiisferunl, el pro sua pulchriiudine Dei populo et boc ih quatuor concluditur Evangeliis. Sicut ergo
    placenl. Cum quibus himirum manent seplem die- illi per quadraginla mansiones ad lerram promissia-
    bus exlra caslra, quia et illi, qui a genlililate ad nis transiertint, ila et nos perdecem legis raandata,
    Deuni convertuntur, et illi per quos converlunlur, et quatuor Evangelia transeunles, duce Jesu, in ler-
    nlbus.ad incesluosas cl saciilegas nuplias ianuani (298) S. Maximus Tauiin.de his agit hom. 4L
    - aperuisse. De Quadrag. V,-p. 122; edii. ftom. 1784.
    503 S. BRUNOKIS EPISCOPI SIGNIENSIS. 504
    ram vivenlium inlraluri sunms. Beali auleni illi qui A singula diceremus, nisi quia facilia sunt, el Iuevi-
    in liis mansionibiis morantur et babitant. Beaii qtti lali op.eram damtis.
    in sacris voluminibus utriusque Testamenti deleclan- CAPUT XXXIV
    lur; semper manna abundaiit, nnnquam pane coelesti In quo termini, et dimensiones lerrac promissioni$
    carent, nunquam eis deiicit pnms vivus qui de ccelo describunlttr, omiuiiur.
    descendil. Illi cibo spiriluali nulriunlur, illi aqua de CAPUT XXXV.
    petra reficiunlur; illos sancti Spiritus graliae in die « Dixitque Doininus ad Moysen : Praecipe. filiis
    obiinibranl, in nocle illuminant; illi revcra dicere i Israel, ut dentlevilis de possessionibus suis, urbes
    possunt : < Domiims regit me, el nihil mihi deeril, • ad habitaiidum, et suburbana earnm per cireiii-
    in loco pascuae ibi me collocavit (Psal. xxn, 1). t « ttim, ut ipsi in oppidis maneant; el suburbana.
    Beati ergo snnt, si non murniuraverinl, si Deum non « sinl pecoribus, etjumentis, quaea muris civilatmn
    tenlaverinl, si in fide non baesilaverint, si carnes « forinsecus per circuitum rriille passuum lendeniur
    non quaesierint, id esl si legem carnaliler non intel- « conlraOrientem, et conlra Meridiem similitererunt
    lexerint, el cappas,et allia non concupierint. Vernm- «. dup. > Per hoc enira apenissime datur intelligi,
    tamen quia Ramesses inlerpretalur tinea, quoties- quod clerjcorum. ordo. sublimiorem locum in Eccle-
    ctinque poenitentia, vel alio quolibet modo vitiorum "sia lcnere debeat, aliisque omnibus qnasi propriis
    Jineas a nobis exculinms, de Ramesse nos exire in- jnmenlis et pecoribus imperilare; unde et pasiores
    leljigamus, et tunc qtiidem viliis superatis, diisque non immerilo vocanlur. Quod vero suburbana inille
    iEgypiioriiui contritis, Pbase confidenlcr facere passuum spalio lenduntur, omnem mundi ainbiiuiii
    possumus. Quoniam autem Sochol tabemacula in- eorum regiinini, et ditioni subditmn esse osientlil;
    lerpretattir, quando in concilio jusiorum et coh- idem enim significat mille, quod omnes, qupniain
    gregalione religiose vivimus, in Socbot nos esse bic numerus perfectus est, pmnesque in se nuweros
    sciamus. Quia vero Eihan dicilur consummalus; coiiiinet, qui in se quidem replicari posstint, cre-
    «juando aliqtiod bonuin perficimus, in Eihan nos scere vero non possuiit. Notandtim autem, qiiod du«
    194 esse gaudeamus. Atvero quia Alhairol inler- millia c.ubiti in niille passibus cpncluduniur; unde
    prelatur corona, quoties de aliquo vilio triumplia- el constat, qtiod duo cubiti ununppassum faciunt.
    mus, toties in Alhairot caslramelamur. Ante Mag- « Dixilque Dominus ad Moysen : Quando iraHS-ie.-,-
    dalinn tenloria flgimus, quando lurres et muniiiones « ritis Jordanem, inlraniesterram Cbanaan, disper-
    diaboli expugnamus, sic enim inlerprelatur Magda- « dilecunctos babitatores illius, et eormn simulacra
    lum. Sumus autem i.nMara, si peccalorum recorda- n « confringite, nmndanles terram. > Qtii ergo pcr.
    tione, vel saeculi adversitalibus amaricamur, quo- baplismum ad Ecclesiam venimus, lerrani, id est
    niam Mara amarum interpretatur. Qiiia vero Elinr carnem nosiram ab omni vitiorum sorde munde-
    diciiur aries, lunc in Elim babilamus quando apo- mus, unumque et verum Deum colamus, et ado-
    stolorura innoeenliain el simplicitatem imitamur. remus.
    Unde et merilo in Elim duodeciin fonles el septua- «,Ait atilem Dominus ad Mnysen : Loquere filiis
    ginta palmaeesse dicunlur, per quse duodecixn app- « Israel, el dices ad eos : Quando Iransgressi fue-
    sloli, et sepluaginta duoChrisli discipuli figurantur. « rilis Jordanem in lerra Chniiaan, decernite qute
    Quando vero populum ad baplismum el ad fidem, « urbes esse debeanl in pracsidia fugitivorum, quL
    invitamus, super mare Rubrum tentoria figimus; « nolenles sanguinem fuderinl: in quibus cum pro-
    siquidem et illi et in nube, el in maii snnt bapli- « fiigus fuerit, cognatus oe.cisieum non polerit in-
    zaii. Sed veniamus in desertuin Sin, accedamus ad « lerficere, donec slet in conspectu multiiudinis, et
    scrvilulem Dei, et praeparemus animas nostras ad « causa illius judicetur. De ipsis aulem urbihus,
    lenlationem. Sin cnim lenlalio interprelatur. Per « qtiae ad fugitjyorum subsidia separanlur, ircs
    lioc cnim poslea transire polerimiis in Detheca, < erinU trans Jordanem, et tres in terra Chanaan,
    quod iritcrpreialur remissio : illis enim remiltunlur D « lam filiis Jsrael quam adyenis aique peregrinis, ut
    peccala, qui diabolicas superant tentationes. Quoiies « confugiat ad eas, q.ni nolens sanguinem fuderil..
    aliquid fermenlamus, et manus, etopera ad corru- < Si quis aulein vel ferro, vel lapide,, yel ligno, veL
    ptionem laxamus, toties in Alis, et in Raphidim nos « manu perodium, ant insidias hominem occiderit,
    esse doleamus. Alis enim fermentare, Raphidim vcro « cognatus occisi, slalim , ul inveneril, jugiilabil.
    manus laxare dicilur. Unde et merito ibi aqua po- « Si vero forluito, et absque odio, elinimiciliis boc
    pulo defuisse legitur : facile enitn populus co.rruni- « egeril, priusquam sic esse probalum fueril, inno-
    pitur, et peccat, si ei evangelieaedoctiinoBaqua de- « cens liberabilnr, ei non occidettir, sed ad civiia-
    fuerit. Et lunc qiiidem quodanimoclo in Sinai legom « teni, ad quam cpnfiigerat, reducetur; manebilqtie
    recipimus, quanilo nos in sacris voluminibus excr- « ibi, donec sacerdos magnus , qui pleo sanclo '
    cemus. Quando vero illicila concupiscimus, tunc ad « niiclus cst, morialur. > Tres cnim civitates lrans
    Aserolh, angusiiarum domum festinamus, sic inler- Jordanem, el Ires in terra Chanaan, idemsignifi-
    jirctaiur. Hoc ergo modo cogniia bistoria, et noiiii- canl; per quas, fides, spes, cbariias intelligi pos-
    niiin inlerprclalione, facile singulorum significatio- sunt : nunquain enirn poieril esse secunis, qui do-
    nes prudens lecloi' inveniel. Quoanbs' quidcm pcr mum suam in his civiiaiibus iion fundaveril. Ad
    505 _ EXPOSITiO IN DTLIJTERONOM. 508
    lias autem quicunqiie fugeril, non oceidetiir. Si A rietnr. Quod si extra has civilates eurn inveneiii
    enim secundum liiteram. absolule inlelligamtis, iit propinquus occisi, confesiim etim jugulabil. Quis sit
    illi qui spoiite, sive quod majusesl per o.dium, yel jslc propinqnus, lege in Evangelio tle Sariiaritano, et
    per insidias bominem occidunt, in his eivilalibus -invenies Chrismm esse, qui eos quidem, quos exlra
    fngiendi subsidium non habeant {qtiod nefas est di- lias civitales invenerit, occidel, et aeternae morli
    cere) poenitenliae janiias claudimus. Aliler ergo damnabil. Quod autem isle homicida non revertitur
    -jnielligendum esl. Plerumque eriim per homici- ad propria, donec sacerdos niagnus morialur, hoc
    <1as corporis, animarum hoinicidas intelligimus. Moyses sigiiifieasse videtur, quia anle Christi pas->,
    Animarum vero homicidae, niaxime Judaei et hae- sioiieni nemo posl. peractam pcenitenliam ad coe-
    reiici inlelligunltir, qui falsa perstiasione animas a lestem palriam reverlebatur. Judaei quoque el hacre-
    Christi fide separanles, interficitint, Ho.nnn aulem lici quicunque Jesuni sacerdalem magnum nondnm
    illos volentes et p.er oditim, et per insidias pec- .venisse, vel moriuum esse, vel resu.rrexisse credtint,
    care inlelligannis, qtii sic peccaijt, (il nnnqnam iii patriam reverti non possunt, sic enim nondur»
    195 se peccasse poeniteai, et maliuri, quod vcile istis Clirislus mortuus esl; sicut Mariae nondiim ad
    ccepemni, nunqiiam voluisse desisianl. Nenio enim Palrein ascenderat, ctnn ait : « Noji me.iangere,:
    sic est volens, sicul ille, cujus voluiitas non rnula- B nondiim enim ascendi ad Palrem meum (Joan. y.j.,
    .iiir. Alios atiiem, el.si peccavcrunl volenles; alla- 17). > Nobis autem Cbrislus jam morlims. est: iips
    nien qnia jam sunt nolenles ei poeniientes, dicamus jam ejus morte el sanguine-redempti siimus. Nobis
    eos sangninem liidisse noleiiles. Ille ergo fudit san- ergo ad prppria redire, el de htijus mundi ej_silio in
    giiinem volens, qui voliintate in fundendo sanguine civiiaiem sanctam Jenisaierh ipse nos infroire Ctiu-
    esl perseverans. Si quis ergo fuderit' sanguinen. cedat, cui cum Patre, et Spirilu sanclp gloria, et
    /vnlens, id esl qui a voluntate fnndendi sangtiinem bonor in saecula sacculorum. Aiuen.
    nonrecesser.it, morialiir. Qui verp fuderii sangiii- CAPUT XXXVI.
    nem nolens, id est jam poeniiens, el i.io.nfudisse Moe postremum libri Niimerornm capul, in qr»o
    yolcns, fugiat ad bas civilales, et salyabilur. Si filiis Isr.ie.I prajeipilur, ut (|iiilibcl de tribu sua sMii
    Gnim fidem Ecclesiae receperit, si spem Ecclesiaa stiniat iixorcm,. e't ad aliam non. transeal, ne con-
    habiieril, si charitalem Ecclesiae tenuerit, lion mo- fundantur tribus, oiniliitura sancto Brunpnc.
    Explicil liber Numerornm.

    INCIPIT

    EXPOSITTQ ;IN:; DEUTEROHOMIUM.

    PR^FATlO, C < eam'. Omnia quoque, quae in illa sunt, congregabis,


    196 Q"'a 'n *i"s' lihris Moysi, quoa Domintis < in medio plalearura ejus, et cum ipsa civitale suc-
    dedit, locijli stimus; restat nunc quoque in boc « cendes, ita ut nniversa consnmas Domino Deo luo,
    tilliino libro, quoj ipse donaveril, dicamus. D.icilur < ut sit lumulus sempilernus; non aedificabitur am-
    a.ulem libe.r isle, Deulerononiium, qiiod secttnda lex « plius, el non adhaerebit de illp analbemate quid-
    iiilerprelaliir; qttoniam et Npyuni significal Testa- < p_uamin manu lua. > Si audieris, inquit,.iibjeun-
    nientum, et ea, qua; iii aliis dicla siint,,in. istb quo- que fueris, ab aliquo nuntianle tibi filios Belial, id
    dainmodo innovanlur ct rpplicantur. No? autem, esi baerelicos, qni jugo. fidei non lenenliir (Belial
    qiiae in superioribus libris exposiia suni, prieier- enim dbsquejugo interprelalur), si, inqiiil, audieris.
    niiiienlcs, caclera, non pmnia iumen, sed difiiciliora eos de medip tui cxiisse, (idemque Ecclesiae reli-
    qiiaique cnm Dei/ adjulorio exppnere aggretiianiur. qnisse, aliosquc seciim a jnslilia avertisse, ct deps,
    Abhpc capilulo loqttendi exordium sjimanius, -aiienos, id est malignos spirilus securos esse, qua?re.
    CAPIJT XIII,., '"._" rem diligenter, quam cum verani esse cognoveris»
    « Si audieris in nna urbium tuarum,. quas Doniir gladio spirilus, quod est verbuin Dei, omnem ne-
    < nus Deus luiis dabit libi ad babiianduin, dicentes fandam illam congregationem percuiies el delebis :
    < aliqiios : Egressi sunl fllii Belial de medio iui, cl ® insiiper et omnia, qiiae iliius sunl, simulcum ipsain
    t averterint babitalores ui bis lerrae tuae. atque di- medio ejus,sticcendes, id csl oRternissuppliciis con-
    « xeriht: Eamus, et serviamus diis alienis; quaere demnabis. .Sjmul-enim ctim baerelicis, omnis eprum
    < sollicile, et diligenter rei veritale perspeeta; si perversa scientia. etxloclrina (quaeper eorum scien-
    < ihfeiierjs, certuin esse, q.uod dicilur, ct abomina- tiam intelligitui') abpminari el danihari debe.l, qtia-
    < tioneln hanc opere p.erpetratam, slatim percuties tenus sic desiriialur iil iillcrius iii memoria noii. ha-
    « habiialores urbis.il.Iius in ore gladii, cl delebis beatur. Hoc est enini, quod ail: « Noii aBdifieabilur
    507 S. BRUNONIS EPISCOPI SIGNIENSIS 503
    « amplius, el 1011 adhaerebil de illb aualbemale ih .Adamus, perimus; sic el illi lunc si comedissenl,.
    < manu lua, > per quod intelligere debes, ul nihil periissenl. Oinnia enim coriiedit,- oui oninia coiiie-
    de illa haeresi adhaereat menti el fidei luae. Seqiiitur r denda fatetur.
    CAPUT XIV. < Non coques haedum in Iacle matris suae. > Illis
    « Filii eslote Domini Dei veslri. Non vos incidetis, hoc diciiur, qui Cbrisluin adhuc lactantem, et pue-
    < nec facietis calvitium super morluo, quoniam po- rum bccidere voluerunt. Et hoc qnldem iii Exodb
    < pulus sanclus est Domino Deo luo, et te ele_.il, ut cxposuiuius.
    < sis ei in populum peculiarem de curiclis gentibus, « Anno lcrlio separaLis aliam decimam ex oinni-
    « quae suni super lerram. > Iinilelur Deum, qui ejus « bus, quae nascuntur libi eo lempore, et repoiies
    esse vult. Decet enim ut parenlum imaginem in Se « inler januas tuas, venietque leviles, qui aliam non
    fllii repracsentent. Se autem incidere, el calvitium « habel partem nec posscssionehi lecum, et pere-
    super mortuo facere inagni doloris indicium esl. De « grinus, et pupillus, el vidua, quia intra tuas por-
    inorliio vero non dblere, sed gaudere debel Cbri- « tas sunt, et comedenl, et saturabunlur, ut bene-
    sliahus. Qui enim bene morilur, ad Deum lendit. « dical libi Dominus Dcus luus in cunclis operibus
    Doles ergo, o mulier, quod vir tuus ad Deum lendil: « manuum tuarum quacfeceris >.Mulla enim Moyses
    doles, o homo, quod frater, vel filius tuus ad Deum " in superioribus libris de decimis locuius est; nuiic
    vatlit, non bene doles. Videamus eliam quid Apo- autem aliam decimam inlroducit, qu.'Cvalde digriiop
    stolus dicat: « Morlui estis, et vilai veslra abscon- caplerisesse videlur. Per banc enim spiritualem legis
    dita est cum Christo in Deo (Coloss. w, 3). > Isti intelligeuliain significari puto; decenv enim sunt
    cniin adhuc viventes buic mundo morlui eranl. Et verba legis, qote prius quideni Judaei ad [lilleram; in-
    saepe quidem videmus super his, qui mortui surit, lelligenies, observantes, unam decimam dabairt.
    vel eliam qui sic moii desiderant, fralres, et pro- Yenienle aulem lertio anno, id est lerlio saeculorum
    pinquos dolere, el isti ergo non bene super inortuo lempbre, jain alia decima dalur, quo eadem deceai
    dolenl. Ille quoque lion bene dolet, qui super iniquo verba spiritualiter inlelligunlur. Tria enirii suiit
    morluo dolet; de niali nainque perdiliohe non do- lempora : Primum ante legera; secundum stib lege,
    lcndum, sed gaudendum est: dolendum potius erat leriium sub gratia. IIoc auleni tertium, quod nunc;
    de vita ipsius, quacjustitiae el bonitati conlraria erat. agitur a Ghrisli nativitate ccepit. IIoc ergo terlio-
    De lalil.uis tanien quaiidiu vivunt et dolerej et flere auno, sive terlio teinpore, Ecclesiae doctores cordis
    debenl sancti, si forte eorum oralionibus conver- sui cellario condiderunt. Bene autem diciiur ex om-
    tanlur. Sic euim et Samuel flehat Saulem. Posl - nibus, quoe nascuntur eo-lempore, quia et si priits
    morlem vero pro eis flere infi uclitosuni est. Denique littera nala fuissel, litierae lamen intelligenlia spi-
    cuin Doininus dical: « Ego quoque in inlerilu vestro ritualis boc lempore nata esl. De bac autem decinia
    ridebo (Prov. i, 26), > qnis de illo dolere audeat, de vivunt levitae, de hac decima vivit clericorum"ordo,.
    quo Dominus ridel el gaudel? De nullo igilur mor- de haccpmedunt et saturanlurquicunque cihis spi-
    luo dolendum est, nisi de illo, qui fidei morilur, et ritualibus delectantur. Hanc peregrini, id esl genliles
    a Deo sepaialur. Sequitur aulem de animalibtis ad fidem venienles; hanc pupilli et viduae, nequissi-
    mundis et iinmundis, de quibus in Levitico suifiucn- mum patrem et marilum diaholum deserenles, su-
    ter diximiis. scipiunt. Sint ergo duaedecimae, duae mandaiorum
    197 ' Omne quod mundum esl, comediie, quid- intelligenlite.
    < quid aulein morticinuin est, ne vescamirii ex eo*. CAPUT XV.
    < Peregrino, qui inier porlas luas esl, da, ut co- < Seplimo anno facies remissionem, quae Iiocor-
    < inedat, aut vende ei, quia tu populus sanclus Do- < dine celebrahilur. Cui debelur aliquid ab amico.
    « ntini Dei tui es. > Hoc aulem juxta litieram illi < vel proximo, aut fratre suo, repetere-non potcrit;
    observanles salvabuntur, el sic per illam umbram « qnia annus remissionis est Doniinl. A peregrino,
    Dei pbpulns erant, sicut et hos modo per veritalem. j) « et advena exiges : civem, et propinquum repeiendi
    Nos eiiim sccundum apostolicam doctrinam, nihil « non habes poteslatem, et omnino indigens, et
    immundum et commune judicamus (1 Cor. x, 15). « mendicus non erit inter vos. > Sepiimus enirii
    Quidquid in macello venil, comedimus, interrogari- dies, el seplimus annus, sicut jam in aliis libris
    les propler conscieniiam. Scientes etiam, quia non exposuimus, liaec ultima ap.tas intelligilur, de qua
    est personarum acceptalor Deus (Act. x, 34). Nemi- Apostolus ail : « Nos sumus, in quos fines saeculo-
    nem ad fldem venienieni ab Ecclesiae eorpore sepa- rum devenerunl (I Cor. x, II). > Ia bac ultima au-
    ramus. Oninem cibum Ecclesia suscipit, id est om- lem aetate remissionem facere debemus, sicut Domi-
    nem hominemsuo corpori inducil. Nos ergo sumus nus aii: « Dimiltile, el dimillelur vobis (Luc. vi,
    peregrini, nos immunda a Judaeis emimus, et come- 37). > Itemque :r« Nisi remiserilis hominibus pec- -
    dimus. Judaeienim fuerunt apostoli, qui nbs ista do- cata eorum, nec Pater vester ccelesiis diiiiillel vobis
    cuerunt, ut nihil commune, et immundum esse cre- peccala veslra (Maith. xvin, 35). > Hiec sunt ergo
    damus; modo fidem ipsi nobis vendideruiit, banc debita, quoe a proximo, vel ab Ecclesioecivibus non
    aiiimae pretio emimtis, pro hac Chrisli servi faclL repetere, sed diniitlere debemus. Quod autem. ab
    suiiius."Etquidem sicul nos modo nisi omiiia conie- advena, el peregrino kacc repetere concedit, d.ain--
    509 EXPOSITIO 1N DEUTERONOM. 510
    natis, et infidelibus banc remissionem non valere: A ligat, quis nescial, quid agnus signifkel, qui in
    srgnificat, sive eiiam dimiltas, sive non dimiltas, ille Pascha immolabamr : « etenim Pascha hostrum
    lamen nihilominus perilurus est. Quid enim Judaeis: >/ iinmolalus esl Cbrislus (7 Cor. v, 7). > De are;i
    in infideliiale persistenlibus profuil, quod DominuS' v namque suscipitur panis, et vinum de lorculari,
    ait : « Paler, ignosce iilis.non enim sciunt, quid1 quse iiieffabililer in Christi carnem et sanguinem
    faciunt (Lnc. xxm, 34), > Debitum ergo ab his exigi- converiuniur. Sequitur autem de bonp servo, qui
    lur, siquidem non dimittitur. In eo vero, quod ait: libentissime serviens, nunquam a Doniini sui vult
    « Ei omnino indigens, et mendicus non erit inter recedere servilute. Quare hoc? Quiaeuin diligit, et
    « vos, > ad eleemosynarum largitatem nos provo- domum ejus, quae esl Ecclesia, semperque sibi apud
    care videlur. Sequitur: eum bene esse sentit. lliinc ergo ducil Doniinus ad
    < Fenerabis genlibus mullis, et ipse a nullo acCi- januam doniiis suae, et perforat aurein ejusulci
    « pies muluum : dominaberis natibnibus plurimis,- servial in perpetuum. Qui enimad januam ducilur,
    « et tui nemo doininabitur. >De diviliis spirilualibus ab omnibus, qui in domo sunt, videlur; merilp
    Ecclesia non feneravit: hulla enim gens est, cui ipsa ergobonus serws ducilur ad januam, ut quam fide-
    fidem suam non praedicaverit, et cum omnes genles lis et obedicns sit oinnibus innoicscat, caDlerique
    lidem ejus suscepissenl, ipsa nullius genlis fidem B ] boniim exemplum de eo capianl, el qui nondiim
    suscepil, et ipsa quidem landem dominabitur omni- aurcs perforalas babenl, sibi ad ejus exemplum
    bus, cui proeterDeum nemo dorninabilur. perforari faciant. Tales enim aures Domino quaere-
    « Cum libi vendilus fueril frater luus Hebraeus, bat, cnm diceret: « Qui habel aures audiendi»
    «autHebroea, et sex aniiis servierit libi, in septimo audial (Marc. iv, 25). > Isle ergo, quia per sex an-
    « anno dimilteseum Hberiim ; et quem liberlate dona- nos, idesl toto lempore vilae suae, quasi mercena^
    < veris, nequaquam vaeuurii abire patieris, sed dabis riusjerviens, sui laboris mercedeniseinper^xspecta-
    < vialicum de gregibus, el de are.i,"el de lorculari, vit, beneremuneratus. ad supemae patriae rediit
    < quibus Dominus Deus behedixerit tibi. Sin aulem liberlatem ; servivil er^q, non ul servus, sed ul
    < dixerit; Nolo egredi, eo quod diligat le^ «t mercenarius; quoniam servo pro labore non daii-
    < donium luam, el bcne sibi apud te sehtiat esse, tur mercedes. Sequiiur aulem de primogenitis,
    < assumes fibulam, el perforabis aqrem ejus in quae si masculini generis et si.ne niacula fuerinl,
    «janua doiuiis luae, el servial libi usque in aelernum. cuncla Deo sacrificare jubentur. Et de his quidem
    < AncilliBqiioque similiter facies. Non avertas ab jn superiorihus. libris salis locuti sunms. Quod
    < eis oculos luos, quando diiniserit eos liberos, auiera bic dicitur, ut priiriogenila, qu;e maculain
    '
    < 198 quoniam juxta mercedem mercenarii per sex " babeiit.iion inimolenlur Domino, sed comedantur
    «aunos servivit tlbi. > Quoniam cnim Hebraeus ab bis qui mundi sunl, el ab his qui mundi .noii
    transiens inlerpreialrir, oihnis honio Hehraeusiulel- sunl, boc significat qnod criminosi ad brdinem
    ligi poiest, qui ab infidelitale ad Ecclesiam tiansil. quidem sacerdotalem subvebinon possiinl, abEccle-
    Ilos auiein dottores Ecclesiaa prelio Domino emuni. siae taraen corpore et communione separafi noh
    Idem vero per sex aniios, qiiod per sex dies signi- -. debent. Sed hoc soluni in eis observandum est ut
    ficalur ; non enim siint dies nisi sex, in quibus Judaeoruni sanguis non comedatur, sed qiiasi aqua
    servile opus lieri liceat. Qui igitur sex annis servil, super lerrani fundaiur. Qtta in re manifesle osien-
    a serviluie non reeedil. Sedsciendum esl, quia ser- • dilnr^ «juoniam el si iniquis coinmunicamns, iiii-
    vorum Dei alii sporile serviuni, et gralam hahent qiiorum tamen peccalis rion. acquiescere, sed ea
    servitutem, alii vero non sponle, et onerosam ser- vebenienter abjicere el abominari deberaus.
    viurit servilulein. Etinultosquidem tales in Eccle- CAPUT XVI.
    sia videmns, qui nibil boni servilii sua; spbnle Quod aulerasequiturde tribus fesiivitalibus, quas
    faciunt; seiyiunt lamen aut verecuridia, aut liinore. , Judaeiceleberrimas habebant, ideo hic non expohi-
    Hos aiitem in seplimo anno, id est viiae lenhino jl . mus, quia iu aliis libris, el maxime in Levitico
    cpiuplelo, liberos abire Ecclesia permiltit, qui nulla suCQeienlerexposuimus,
    ulierius servilute serviunt, sed melius eis fuerat < Non plantabis luciim, el omnem arboreni juxla
    adbuc servisse, quam lali liberlate liberos abiisse. < altare Domini Dei, nec facies libi, alqiie coristiiucs
    Et vi.dequani bonus Dominus, qui nec etiam ipsos < statuara, quaeodil Domiuus Deus liius. > llis enini
    malos servos et ingratos vacuos abire permittii, verbis omnis idolorum cullura, omnisquc iiilidelium
    sed dat eis viaticum de gregibus, et de area, et lor- superstitio interdicitur.
    culari. Intelligit enini hoc sacramenlum, intelligit CAPUTXVII.
    ct hoc nomen, nec ignorat quid vialicum signilicet. Hoc autem capilulo praecjpit ut omne ambiguum,
    Unde et ultiraa bora pceniten.tibus. hoc viaticura oninesque majores causae sac.erdotumjudicio finian-
    recipere persuadel, qui per lolam vitam usque ad tur : cujus senientia; quicimqiie superbiens obedire
    sedem judicis- securi perferantur. Hoc enim yiali- noluerit, mbrialur. Qua iri.re sacerdbtuni sciehtia
    ciim Christi corpus el sanguis est, quod prius qui- el jiisiitia, populique erga eos obedientia, qualis el
    dein de gregibus accipiebatur, nunc autem de area quahta esse debeal breviter insinuat.
    ei de torculari suscipitur. Quis enini hoc non iniel- « Cura ingressus fueris ierram, quam Doniinug
    511 S. BRUNQNIS EPISCOPI SIGNlENSib 512
    < Deus tuus dabit tibi, voltierisque libi regem con- A . laui aliani partem qu.Teramus, ne forte dum aliam
    < stitiiere; de gente lua. el de fratribus tuis eum partcm qu«rimus, banc, quae omnino nielior est,
    i conslllues : qui cuinfuerit constitutus, noh multi- ainitlamus. Magna cnim esl hoeredilas, si illum hae-
    «plicel sibi eqiios, nec reducai populum iniEgyplum; rcditamus, qui omnia possidet. Hpcatitem illi cuslo-
    « prseserllm cum Doininus vobis preeceperil, ut per diunt, qui solis necessariis contenti, binniaxommu-
    « eamdem viamnon reveriamini; nec babeat uxo- nia habeht. Sequitur:
    «' res plurimas, quae ejus animum alliciaiil : neque « Hoc erit judicium sacerdolum a populo, et alt
    i habeat in inensa pondera auri, et argenii. Posl- i his, qui offerunt victimas, sive bovem, sive ovem
    « quani sedeiil in solio regni, scribat sibi Deute^ « immolaverinl, dabunt sacerdoli arnium ac venlri-
    « ronomium legis hiijus, accipiens exemplar a « culum, primilias frumenti, vini, et olei, el laiia-
    « sacerdpiibiis, et legaf illud cunctis diebus, faciens < runipartem ex ovium lonsione. Ipsum enim clegii
    <'ea, quae in eo scripia sunl; neque declinel ad < Dominus Deus luus de cimclis fratiibiis luis, ut
    < dexierain, vel ad sinistram, ut longo tempore < stel el niinislrel nomini Domini, ipse et filius ejus
    < regnel ipse, et' filii ejus (299). > Utinam hoc < in sempiiernum. > Arhium enim omnium viciima-
    199 capiiiiliim reges noslri inlelligant, iiitelle-i rum sacerdoies suscipiunt, ul perlioc omnium one-
    ciuraquc custodianl, nequc tantis malis Ecclesiam -B ra se portare intelligant, secunduiri quod ad Aaron
    Dei aflicianl. Hoc auleiii noh solum de saecularibusj Domintis ait: < Tu, elfilji. lui, et domus patris.tui
    verum eiiamde spiriiiialibiis Ecclesioe regibus in- < portabilis iniquitalem-sanctiiari.i, > Euni _ergo, q.ui
    ielligi pbtest. Veruni euni de gente nbslra, de gerile muliis oneribus premitur, mullos armos babere opor-
    liliqiie Cbrisliaha el religiosa, el de nostris fratri- lel. Sed quare venlriculum sacerdotes suscipiunl,
    bus, id est de melioribiis Ecclesiae filils eligere, et nisi ut sanclarum Scripturaruni cibum coqnani cl
    constiliiere debeihiis. Qiii ergo rex consiituius fue- digerant, atque ex eo cuncta ecclesiaslici corporis
    rll', non niuliiplicet sibi eqiios, qiiorum superbo membra pascant et nulriant? In venlriculo enim, id
    apparatu in belhfm Tuat, htimileihque populum pro- esl stomacho omnis cibus digerilur, quo pinnia
    stemat. Perhocenim Intelligere pbssuinus, ut sii- cprporis membra nutrhintur. Suscipiunl praelerea
    perboruni famulaiu atque consiliis non elevelur. Hoc sacerdotes vini, et olei, et lanarum primilias, ut
    aulem rcx David iiilclligens, ait : < Hi in curribus. babentes viclum et anrictum, his conlenli sinl. Sed
    ct iri equis, nos autein in nomine Dei nostri magni^ quales cos esse piilanius, qnibus omnes primiiiae
    ficabimur (Psal. xix, 8). > Nec'reducal popiiliim in danlur? Sed quare danlur? Yis audire quare ? Quia
    vEgyptiim, sermone videlicet et exemiilo eum ad priniisunt, quia majores sunt; quia ia omnibus
    peccata converiens. Per eamdem autem viam rever- C obiinent prirtcipatuin, etomnia eis debeiil esse sub-
    lilur, qui ad peccatum, quod poenilendo reliqueral, jecla. Isli ergo primi sedeant, primi ambulenl, islos
    ilerum redit. Nec babeat uxores plurimas, quoe ejus reliqua lurba sequatur. Qui enim eos sequitur, nPn
    fiiiiimiin illicianl. Hoc autem Salomon surda aure ambulal in lenebris, sed habebit lumen vilae.
    pricleriens, non solum plurimas, sed alienigenas « DixilqueDominus ad Moysen : Propbelam susci-
    duxit uxores, a quibus miserabililei illectus, idola « tsbo eis de medio fratrum tuorum similem tui, et
    adorasse legittir. Spiritualiter autem mulioe uxores « ponam verba inea in ore ejus, loquelurque ad eos
    inultac religionum seclee intclligi possunt. In mensa .« omnia, quse proecepero Illi- Qui auiem verba ejtis,
    vero ppndera auri el argenli proliibentiir, quoniam « quoe in nomine meo loqueiur, audire noluerit, ego ,
    "liis: facillinie in contemptum Dei, el in siiperbiain « ullor existam. > Mtiltos enim propbeias buic po-
    clevatur, Huhc aiitein librunr, qui inter nova e"t" pulo Deus dedil, qui quamvis Dei iiiandala, et viam
    velera rnedius disciirril, scribere sibi, et observare vilae eis nuntiarent, et Moysi in sermone-et mira-
    praecipiiiir, ui secundum .Evan.gelium de thesauro ctilissimilcs essenl; non solum eignon crediderunt;
    suo uova, el vctera proferre possil. Cujus fidei verum eliam sicut Dominus ail, alios lapidaverurit,
    exempiar a sacerdotibus suscipitur, si secundam aliosjoccideriml, alios Gpnlumeliisaffecerunt. Potest
    eoruin doctrinam custoditur, Rle vero nec ad dexle- ^-antehii hoc-spccialiier de illo prophela inielligi, qui
    rani, nec adsinislr.ini declirial, qui a verilate, el a de se ipso loquiiur, dicens : « Non est propbela
    recio jtinere non recedit. sine -houorc,- nisi in patria sua, el in domo sua
    : CAPUT XVIII. (Marc. vi, .6}, t etc., quem Deus Pater non sohim
    < Non habeb.unl sacerdoles el levitae, et omnes, . suscilavit, sed- a niprtuis resuscitavil. Hic autem
    « qui de eadem iribu sunt, partem et boeredilalciii cl similis esl Moysi, qui propbeta, el major tamen,
    « cum reliqup Israel, quia sacrificia Domini, el obla- et Dominus Moysi,, qui el Patris sui verba loqui
    « liones cjus coniedenl, et nibilaliud accipierit de significans, aiebat: < Mea do.ctrina nonestmea, sed
    < possessione frairum suorum; Dominus enim ip.se ejus.<_uimisil me, Palris (Joan. vn, 16). >
    < est hoereditas eorum, sicut locutus est illi. > Hac CAPLT XIX,
    senientia mundiim relinquere, et sbli Deo adbaerere Sequilur aulem de tribus civitalibus fiigiiivorum,
    jubemur, et 'qui Deuni in pariem suscepimus, nul- quas inter se aequali spalio. dividi prsecipit, ul ba-

    '299) Parlini scnsii, partim verbis.ex; VulgMa bic locus. continnatus est
    513 EXPOSITIO IN DEUTERONOM. 514
    beat e vicino, qui propler homicidium fugeril, quo A _ CAPUT XX.
    evadere possil. -- ' Hinc autem. Moyses horlalur popiihim, nt si
    ,.,« Haec erit lex homicidoe fugienlis, cnjus vila quando contra adversarios suos ad bellum exierint,
    « servanda esi. Qui percusseril pioxinmm suiim et eorum exerciluni majorem viderinl, non timeal,
    « nesciens, et qui heri et nudius 200 tertjus nul- giiia Deus secuni esl: et jam praelio appropinqiianle
    < lum conlra eum habuisse odiuin comprobatur; sacerdoles populum commpveant el conforient;
    < sed abiisse cuiii eo simpliciler in silvam ad ligna diiccs quoque per singulas turmas, exercitii atidiente
    < caedenda, el incisione lignorum securis fugeril de proclamenl: « Quis est homo, qui aedificavit doninm
    < manu, ferrnniqiielapsiiin de manubrio amicum ejus < novam, eliion dedicavit eam, vadal, et revertalur
    < percusserit, et occideril, hic ad unam supradicia- < in dpmum suani, ne forle moriatur in bello, et alius
    < runi urbiuni confiigiei, et vivet, ne forsilan proxi- « bomo ejus fungatur ofticio. Quis est homo,, qui de-
    < niusejus, cujus eflusiiscslsangiiis, dolorcslimulalus « sponsavit uxorem, et iionaccepii earn, vadal, et
    < persequatur, ct apprcbendai eum, si lorigipr.fuerit « reverlalur in domuin suam, ne forle moriatur in
    « via. ei percutiat aniniam ejus, qui non est reus mor^ «bello, et alins homo accipial eam. Hisdiclis,
    < lis : Quia nullum conlra euin odium prius babuisse « addeul reliqua, el loquenlur ad popiil.um: Quis
    « monslralur (299*). > Tres enim isloe civilaT.es,ut B< esi-bomo lormidolosus, el corde pavido? rever-
    in libro Numeri exposilimus, fules, spes, charitas in- < tatur in domum suam, ne pavere facial corda
    telliguntur; quae qnidein aequali spatio inler sedivi- « Fratriun suorum; siculipse limpre perterritus esl..
    diiiitiir,quia his, quisalvandi sunt, aequaliter, simul-. < Ciimque siluerint duces exercitus, et finem lo-
    queoccurrunl. Per silvam aulem, inqua ligna eaediin- < quendi fecerinl, iinusquiqiie sups cunclos ad bel-
    tiirjboe.etalioeSciipturMdiviiiaelegisiiitelligipossuiil. < landum praeparabit. > Haecenim Ecclesiae princi-
    lu bac aiiteni silva simpliciter ligna caedimus, quan- pio et-fini conveniunt; hoec ad lyrannorum lem-
    do fideli iiiicnlione singulas sentenlias disposuinius. pora rectissime referuntur, in quibus exiguus Cbri-
    Fit auiem .aliquando, ul-duin de his-loquimur. siianorum .populus contra iniiumeriitn persequeu-
    aliquid minus idoneum ad intelligenduin, ferro de liuni exercitum dimicabal el dimicabit. Doeel ergp
    manubrio delapso, percutiamus et occidamus. Tunc Moyses,<_ua!iterEcclesioeduces inililes suos eo leiu-
    euim securis manum. ftigit, et ferrum de manubrio pove insiruere debeant. Fortes qnoque borlatur ne
    labitur,. qnando gladius spiritns, quod est vcrbinn tiineant el,.ul coniidenter in bosiem rtiant., non in
    Dei, iiicaule proferlur. Talcs ergo in hac.siiva fia- suis sed i.n Dei virtuie cpnfidant.qtii in eis rema-
    tribus circuinsianiibus ligna incidere debent, qui el nent, pugnat et vincil. Ipse enim non solum viros,
    caedendi periti sint, el ferruni verbum Dei rctinere C sed virgincs etinulieres tanla foititudine corrobora-
    valeant, ne-forlasse aliquid conlia .fidem proferant, vit, ut impios irnperatores vincerent, el Romano-
    vel quod pro sui pbscuritate scandaluiu faciat. Ipsi rum -inexpugnabilein. excrcilum superarent. Sed
    quoque, qui haecligna caedendi peiitiam habeiii, non quid per hominem, qui el novam doinuin aedificavii,
    oiiiniacoram omnibuscoederedebent; qnaedam cnim ct nondum eam dedicavil, nisi Cbiislianum aliquem
    sunt, quoe iionnisi in conveiitu sapienlum exponi inlelligimus, qui qtiamvis in baplismo veierem lio-
    debent. Qui ergo hoc modo fratrem percussil, si in niiiiem exuerit^. el jam in noviim.factus, Deum in
    aliqna praedicUiriini civilaiuni refiigium habii.crit.- domo sua, id est in seipso, qui lemplum Dei ab Apo-
    iion occideiur; refugium enim habei in civitale lidii, lolo vocatur, babitaiorem stisceperit, nondum lainea
    si propria conscientia defendatur,- se conlra fidem ad Illam pcrfeclionem pervenit.ut sicut se, alium,
    nescienier esse locutum, el quod.dixit, non ideo diligat, el mundum. peniius coiileinnal? Qui enim
    dixerit, ul aliquem pro odio a fide calbolica aver- ad lioc pervcnil, loium se ab intejgro Dpraino dedi-
    lisset (hoc enhn Judoeiet haerelici faciunl; idcoque cavit. Qui vero lioc non habet, ripndum idoneus
    quanio lempore in boc odio permanent ad bas cir est, ut lyraiino.rum gladios-conlra se provocans,
    yitales nullum refugium babent, Similiter autem ad marlyriuni tendal. Revertaiiir ergo in domurii.
    de spey ei cbaritate intelligalur. Proximus autem P suam, maneat in se, teneat fidein in occulto, et,
    homiuis occisi Chrislus est, qui perSainaiilanum in sil.vcl bonus confessor, qui martyr esse non me-
    Evangelio significautr. El ipse quidem eosbomicidas riiit; melius est eniin ei, ul sic maneat, quain
    inlerlicit, quos longe a praediclis civilatibus jeperiu in bello moriatur,; morialur, inquam, non cprpo-
    De boc capiiulo loculi suinus in finelibri superioris. re, 201 S°J anhna; si enim corppre inorcrelur,
    « Non assumes, et iransferes lerminos proxinu mariyr esset. Qui ergo \>rx limore Deum negai,
    « lui, quos fixerunt priores in possessione sua. > ille secundum animam in bello moritur. .Idipsum".
    Nescio quam possessionem.melius_hic queamus in^ autem et.de illp intelligalur, qui nxorem despons,a-
    lelligere, quam fidem noslram et doctrinam evan- vil, el nondum eam accepit. Uxorem ijuidem de-
    gelicam. Hujus auleni lerminos qui iransferre coiia- sporisavit qui fide Cbrisiiaiiam religionem prpinisil,
    lur, elaliler quam asanclis Patribus constituli suiil, cpm liac cniin uxore proles bonoruni operum gene-
    niovere nitilur, acternaedamnationis reus cfficiliir. ratur. Hanc autem et. si desponsaverit, nondum
    (299*) .Cod. bibl. Montis Amiatoe : Quia nullwri habuisse odiuin contra eum comvrobatur, el in.sutci-
    sioiic liqnonmi. - - - .
    SW S. BRUNONISEPISCOPI SIGNIENSIS £16
    lamen accepit, quia ad fidci et religionis perfectio-- A sarum Scripturarum exempla, quibus prius se de-
    fiem nondum peryenit. Hujus autem perfectipnis> fendebant, et in quibus confidebant, in eis perime-
    est muridum contemnere, el Deum el proximiimi rent, et deslruerent, ut quidam eorum etiam suos
    loio corde diligere. Reverlalur ergb in domtimi codices exurerent, et se errasse confilerentiir.
    suam et hic et ille ne forte in bello morialur, ett Feminas autem, el pueros. et jumenla reservabant,
    alius hoiho, el illins domum, el hujus uxorem ac- id est eas sententias, et raliones, quae, aut sieut
    cipial, id est tollal. Hac enim significalione Aposto- feminae bonum aliquid parerent, aut sicut pueri
    Tus ait : < Sustinelis ciiiiii, si quis vosJh servitu- riihil nocerent, aut sicut jumenta aliquid pfodessent.
    lein redigit.et si quisaccipit (II Cor. xi, 20); »id estt Mullas enim scienlias babent gentiles, quas nemo
    si quis vobisvestra bona tollii.Hominem aulemipsum i probibet liabere Christianos. Praedam aulem exer-
    diabolum vocari, ipse nos Domintis docuil dicens :: cilus distrilmere, et hosllum spolia dividere, quid
    < lnimicus homo hoe recit (Mallh. XJII,28). > Hic igi- aliud est, nisi eos, qui noviier diabolo erepti sunt
    tur hbmo Deum neganlibusetdomum, et uxoreni loHil. viris catbolicis Iradere, qui eos plenissime Chri-
    « Si quando accesseris ad expugnandum civila- siianam "doceant religionem, et corpori ecclesiastico
    « lem, offeres ei primum pacem. Si acceperit, etl per omnia introducanl? Seqnitiir : « Sic facies cun-
    « aperuerit libi porlas, curictus populus, qiii in ea " « ctis civilatibus, quoe a te procul valde sunl; >
    < esl, salvab.ilur, et serviet libi sub tribulo. Sin et non sunt de liis urbibus, quas in possessione
    < auleni foedus inire noluerit, et casperint contra te accepliirus es. De his autem civibus, qui (!abuninr
    « bellum, oppngnabis eam.' Cumque Iradidefit Do- tibi, niilliim omniho permittas vivere. Per hos
    « miiuis Deus luus illam in manu tua, peicuties 1 enim, qnos filii Israel vivere non permiilunt, vitio-
    « omne, qiiod in ea niasculini generis est, in ore rum exercilurii, et Judaeorum, et haereiicorum, el
    «' gladii, absque mulieribus, et infanlibus, jumen- omnium in infidelitaie permanenliiim intelligimus.
    < lis, et caeteris, qu* in ea civilate sunt. Ohinem Haecenim oimiia aeternaehiorti destinata sunt.
    « praedani exercilui dividesy et comedes de spoliis. « Quando obsederis civitatem mulio tempore, et
    « iiostium luoriim, quae Dominus Deiis luiis dederit « munitionibus eircumdederis, 1ut expugnes eam,
    « libi. > Hoc aulem non sorain de una civitate, vel « non succides arbofes de quibus vesei polcsi, nec
    tola gente, sed de nho quolibel inieiligi potest. « securibus per circuituin debes vaslare regionero,
    Givilas enim omnis liomo est, liabitatque in ba non « «juoniarii lignum est, et.ifon homo, "riec potest
    parva civiuni multliudo, virtutum qtfidem, si bonus « bellanlium conira le augere nunieruin. Si qua
    est, vitiorum vero, si malus. Ad hanc aniein expu- « autem ligna non -siint ppmifera, sed agrestia, et
    gnandarii accedimus, quando primi infidelem homi- * « in coelerosapta usus, succideiei exslrue macliirias,
    «em ad Christi fidem coiiverieie lentamtis. Et pri- < dbnec oapias civitatem, quoe conlra te dimicat. >
    mum quidem eiofferimiis pacem,-Chrisluin videlicet Id ipsum per hanc civitatein el per illam, de qna
    Dei filitim priedicaiites. «lpse enim est pax nosira, modo superius diximns, intelligi polest.Quod enim
    qui fecit ulraque unum (Ephes. n, 14).- « Quam si in illa civesboni, hoc estin ista arbores fructiferae.;
    acceperit, et porlas ad audiendura et credendum el qnod in illa cives mali, hocest.in ista ligna agre-
    aperult, ciincliis populus, qui in ea est, salvabiliir. stia, ex quibus machinas fieri praecipil; boc daliif
    Boiius enim est populus ille, qui Evarigelio porlas . intelligi, quia pagani et haeretici plerumque a nob s
    aperit, el Chiislum ad se venienierii suscipit. Unde suis scriptis superanlnr.
    benedicilur, « ut curictus populus salveiur, > non 202 ^APTJT XXI.
    qiii in ea fucrat, sed qui in ea est. Audiio enim « Quando inyentum fueril in lerra, quam Domi-
    verbo-fidei, slatim omnis erronea multitudo reces- « nus Deus" tuus daturus est tibi, hominis cadaver
    sit, et sola ibi cum populo suo fides remansit. Haec « occisi, el ignoratur caedis reus, egredientur ma-
    auiem civitas servil Ecclesiae sub iributo, quia/fide- «jores natu, et judices lui.eimeiienturJoco cada-
    lis hofiib semper iribula bonorum operum persolvit. r, r « veris singularum per circuilum spalia civilalnm,
    Ulinani et nos secundum liunc inndum olnni iem- < el quam vicinioremCaeteris esse perspexerim,
    pore Tribularii simiis. Pereos aulem, qui fcedus ac- < seniores civilalis ejus lollenl vitulam de armento,
    cipere nolitnt, et conlra proedicatores pugriare in- « ijuoe non traxit jugum, nec terram sciditvomere,
    cipinnt, illos Jnlelligimus, qui nori lacile con-ver- « et ducenteam ad vallem asperam, atquesaxosam,-
    tunlur, sed vana pbilosbphia, el dialcctieis "syllp- « quae nunquam arala est, nec semenlem recepiu:
    gisinis cpntra lideni, et Evangeliura disputant. A ;« et ccedent in ea cervices vimlae; accedenlque sa-
    talibus tamen sahcti praedicalores non siatim fece- < cerdotes filii Levi, quos elegil Dominus Deus luus,
    "dant; sed quasi inimicissimam civitaiem, eos oppu- « ut minislrenl ei : et venientes.majores nalu civi-
    gnanles,nuncScriplurarum exemplis, hunc miraculo- « taiis illius ad interfectunii lavabunlque manns
    fum sigriis, hunc aliis ralibnibus eos aggrediantur, «'siip.er yitulam, quoein valle percussa est, etdiceni:
    donecviai succumbant, eiabrnfidelitateadfidemjcon- « Manus nostrae non effuderunt hnnc sangiiinem,
    =Yerlantiir qui cum yeritali "acquieve rinl, confestim « nec oculi yiderunt;- propilius esto populo luo
    Christi bellalores, omnes eorum masculos, omnes.eo- « Israel, quem redemisti, Domine, et non repules
    rumsyllogismos, omnia eorum argumenla, omnia fai- « sanguinem iniiocentem in niedio populi tui.lsrael.
    517 EXPOSITIO IN DEUTERONOM. 518
    < Et auferelur ab eis reatus sanguinis; lu aulemi A vallem asperam, alque saxosain id est ad geritilcm
    < alienus eris ab innocenlis crupre, qui fusus est,, populum, qui yitiorum asperitate, et incfedulilalis
    < cam feceris, qiiod praecepit Dominus. > Valde hiet durilia horruerat : quoe vallis nunquam arata est,_
    locus difiieilis est ad exppnendum. Incipiamuss nec sementem recipit, quae ante id temporis, neque
    .lamen, et sequamiir eum, qui ait: « Aperi oss Ecclesiie cultores, neque verbi Dei semen geniilitas
    iimin, et ego adimplebo illud (Psal. LXXX,11). >i cognoverat. « El caedent in ea cervices. vitulae. i«
    Per cadaver ergo hominis occisi, Chrisli corpus_ ^Quid est hoc? In Judoea occisus est Chrislus, el in
    intelligamus, cujus ulique caedis reus, secundumi genlibus vitula jugulatur. Quid esl ergo, quod Apo-
    quemdam modum ignoratur : qnod enim eum Judadi stolus ail: « Chrislus semel morluus esi (/ Petr. in,
    occiderint,, non ignoratur; causa lamen, qtia cum, 18). i Seme! eiiim mortuus est, et jam nbn moritur;
    occiderint, ighoralur. Hoc enim Pilalus ipse testa-. loties lamen mori dicitur, quoliesejus mors in Ecclesia
    lur, dicens : « Nullam causam ihvenio in homine_ jiunliaiuf et memoratur. Sic enim dicere solenms :
    islo (Jgan. xvm, 38). > Et Petrus appslplus : «.Nul-. Cras eritNalivitas Do.mini,.craseritPascba,cras erit
    lam, inquit, causam morlis invenienles in eo, petie-. Ascensio Domini; cum crastamen nisi sola commc-
    runt a Pilato ui inlerficerenl eum (Act. xm, 28). >i moratione non fiant. Sic igitur et prophetee toties
    Usitata enim locutib esl, ut cum de aliquo, qui pro> " vitulam inter nos occidunt, quolies per eoruin
    suo realu occisus cst, inlerrogamus qiii eum occi- scripta Cbristipassionis memores sumus. Adducunt
    deril?. respondeamus peccaium suum. Hoc ergo> eliam" ad hujus vitulae occisionem sacerdotes filios
    modo ignoralur, quis Christum occiderit, quoniam_ rLevi, ul per hpc manifeste intelligamus, sacerdolum
    nullum pcccatum in eo fuil, pro quo occidi debuis- hoc factum fuisse consilio, ut Ghrislus crucifigere-
    :sel. Quid ergosuper boc fieri debet? « Egredianlur, tur.Sed ne aliquis dical: Vos seniores, vos pro-
    <,inquit, majores nalu, el judices populi, et nien- - pbclae, vos Christum occidislis, quia, sicut hic
    :< tiantur a loco eadaveris singnlarum per circuiUim, dicilur, vos vitulam jugulastis, et vestra prophelia
    < spatia civitalum, et quam yieiniorem esse per-. exstitil causa, ul Chrislus occiderelur. Propier hoc
    < spexerint, inde seniores civilatis illius egredientesi _ergoveniunt majores nalu adiiiterfectinii,levantque
    < faciant, quod sequitur. > Per niajores enim natui manus pef vilulam., el dicunl: « Manus nosiraenon
    etjudices populi, aposloli inlelliguntur : ipsi enim! '. -effunderunt bunc sanguinem, nec oculi yiderunl. >
    in Ecclesia primi fucrunl, ipsi aDeojudices consti-. Quidenim non videruiil?peccalumuliqiieyelcausam
    luli, duodecim tribus Israel judicabunt. Civilasvero i pro qua occidereiur (quod eiiim non est, videri
    proxima cadaveri esl Jerusalem, cujus-scniore.squi- . ^i _, 203 non polest). Ignoralur ergo caedis reus, siqui-
    dem sunl palriarcbae el prophetae, mortem hominig; dem ab Jpsis. prophetis non cognpscilur. « Et
    innocenlis cunclis gentibus nunliare jubenlur. Ett veaiunl, inquil, ad inierfectum; > cum enim de
    aposloli quidem plano facilique. sermone Cbrislii Chrisli passione prophelae Ioquaiitur, lunc ad inter-
    niortem amluntiant. Propbelae yerp suo more per. fectum veniunt; cnm vero de ualivitate ad nalum,
    aeniguiaia el figuras. Hoc aulem sequentia mani-. cum de resurrectione adresurgenlem,et sic de aliis.
    -fe.slabunt.Mensi sunt enim aposloli a bjco cadaveris, Sed quid est quod ad interfectum venientes super
    id esta ciYitate^erusalem omnes hujus mundi civi- vilulam manus imponunl, nisi qnia idem sunl, et
    talcs, quia in omnem terram exivit sonus ebrum,, vitulaetinterfeclus? Manusauiem opera significant,
    Jibique Cbristi mortem prapdicantes, ubique. eumi quoniam manibus opera fiunt, et est causa pro
    ^sine causa crncifixunresse dicentes; Hoc autem, utt effectu. Manus ergo supra vitulam ponuntqui omnia
    finniiis crederctur, non fuit sufticiens solos aposlo- sua opera omnemque.scripturam nianiium .suariim
    los hoc dixisse, sed ejusdem civilatis seniores adI Christo Domino convenire demonstrant.Tunc deinde
    ipsum leslificandum egrediuntur: et isii qtiidemi orant pro populo, sed pro pmni populo : oranUenim
    menliri non possunt, quia seniores sunt, tum quiai pro eis, quos suo sanguine Christus redemit. Lege
    . ibi proximi fuerunt. Nulla enim nunc pars mundii D Dprophetas, et ho.c eps pluribus in locis orare inve-
    cst, in qua prophetarum libri non inveniantur; nus- nies. Quos enim redemit Chrislus, nisi eos, qui.per
    quam invenitiir locus, in qup Christi passion.empro- fidem ad ejus gratiam revertunlur? Quod autem se-
    phetae in scripturis suis non praedicayerunt. ProedicantL qnitur : t Tu aulein alienus.eris ab innocentis
    auiemperallegorias, quemadmodum hic in fi«ura yi-• crupre, qui lusus esl,. cum feceris.quod praecepit
    lulae ebscure sa.tisde Christo loquuntur. Elenirn noni _Domi.nus, » Judoeis .quidem specialiter dicitnr.
    tanlum loquuntur verbis, sed etiam faclis; tolluntsi- • Unde post Chrisli passionem t quidam pceniientia
    quidem vitulam de armenlo, id est Cliristum Dominumi ducli ad apostolps venientes dixerunl : « Quid facie-
    noslrnm de grege patriarcbarum, quoe non traxit ; mus, yiri fralres; > quibus lieatus Petrus ail :
    jugum, nec lerram scidit vomere, quia Salvator _< pcenitentiam, agite, et bapiizelur unusquisqiie
    nosteromni liberlate prxdilus, nulli vitiorum fuit. yestrum (Arr.n, 58). > Hoc est ergoquod Dominus
    olmoxius servituti, magisque nos de coelestibus, praecipit, quod qui fecerit, innocens erit a sanguine
    quam de lerra cibum quoerere docuil. Ait enim : Christi. « Si egr.e-isus fueris ad pugnam conlra ini-
    « Operaraini cibum, non qui perit, sed qui permanet « micos luos, et iradiderit eos Dominus Deus lunsin
    in aeternuni (Joan. n, 27), > Et ducunt illam ad « mahulua,caplivosquednxeris,etyiderisinj]umero
    519 S. BRUNONIS EPISCOPl SIGNIENSIS 520
    < caplivorum lhiilierem pulclirani, et adamaveris A uxores habcre videiur, Anibaeistae lixoresdeepisio-
    < eam, voluerisqiie habere uxorem; intioduces in pogeiicrant,quia ulriusque filios ipsepei' baplisinatis
    «domum luam, qiiaeradet caesarierii, el cifciuncidet aqtianl regeneravil. Qirasi enim de episcbpo gene-
    < ungiies, el deponel . vesleth, in qua capla esl, rare. est sectinduui ejus doctrinam filium baptizare.
    i sedensque in domp tua, flebil patrem et matrem Sed quis episcoporum eam uxorem, id esl eam
    < suairi uno mense, el postea intrabis ad eam, dof- partem suae plebis non diligal, quae Deo Jideliter
    < micsque cum illa, et eril uxor lua, > Hoc aiiteni servil, et a chrisliana religione non recedit? Quis
    ad litteram non est inlelligendum. Per lianc eninf vero eam odiosain non habeat, quae luxuriae el
    mii/.iereni quidam exposilores pbilosophorum doclri- voluptalibus, perjuriis et homicidiis, furtis et adul-
    nam inlellexeruui; ego vero animum hominis esse . -leriis. aliisque iniquitalibus dedila est?Verumlanien,
    pulo, qui secundum suam nalnram cunctis mulieri- sicuuscripium esi, « Filius non portabit iniquiiateni
    bus pulchrior esl. Qui autem conira inimicos ad patris (Ezech. xviii,"20)-; > si bonus filius ex matie
    pugnam exeuiit, docioresEcclesioe sunt; lioslesvero, lamen scelerala nascalur, non propler hoc perdel
    quicunqtie noslrae religionis lion sunt. Conlra lios priiiiogenita sua : similiter aulem econtra, si ex
    aulem pugiiare, esl eoiiim eis errorem ostendere, oplima iiiatre filius iniquus oriatur, non ideo priino-
    el adChristi fideni eos invilare. El revera quidem se B I genilus erit. Solus ergo ille priinogeiiilus, et sacer-.
    Appstolus Ephesi ad beslias ptignasse dicil. Vincun- dolalis dignilalis dignus jud.iceiur, qui bonus est,
    lur autem isti, et capiivi ducunlur, quando dereliclo cujuscunque sit filius, sive homicidae, sive adulieri,
    errore ad.fidem convertunlur. Tunc ergo Chrisli sive pro alio crimine infaniis. Diclum est enim :
    milil.es quiciinque ibi animam pulchramcoiispiciunl, « Quia filius non poriabit iniquilalem palds. > Quod
    eam aniant, el uxorem ducere concupiscunt (pulcbra auiem servorura filii ad sacros ordines non adinii-
    eiiim esl omiiis anima, quoeChrisii fideni polliceiur). tiiniur, 204 ideo fit, quia non est Ecclesiae Dei,
    Haiic aiitem ducunl in doniurn suain, id est in Eccle- alieua violenter rapefe : si eniiu eorum Domini con-
    siara sibi coinmissam, qnaa caesariem quidem radit, cesserint, nenio eos propter servilutem a sacris
    et ungiies circumcidil, quia quod iintiile, et super- ordinibus repellit. Servitus enim non est peccaluni";
    fliium habel, spernit, et abjicil. Quid enim tami ipsi quoque mox ut ordiiiantiir liberi fluni. Quod
    supeifliiuiii est boniini, ul viiia eipeccaia? Quibusi eriii» Ecclesiae est, in iiullius bonis esl. Snscipiunl
    nisi caruerit, salvari non poteril. Deponit insupef aiiteih duplicia; quia secunduin Apostoliini, < 'iiti-
    vestem, in qua capta est, velerem scilicet hominemi plici honore presbyteri digui habenlur (/- Tim v,
    exuens cum actibus suis. Quod aulem ail: « Sedens-• 17). > '-"'""
    < que in donio sua flehil palreni, et inalrem suaihi C « Si geiiueril homo filium contumacem, et pro-
    < uno mense; > hoc esl inlelligere, quia"priusquami « lervum, qui non audiat palris, aui matris impe-
    ad Ecclesiam veneiit, piiusquam bapiismi saera- « riiim, et coercilus obedire conlempserii, appre-
    inenta suscipiat, flebit, et pcenitentiam aget, eo» « beiident eum, et dticent ad seniores civilatis, et
    -quod parentum suoruni sit maliliam imitata. Paterr * ad portas judicii, dicentqiie ad eos : Filius nosler
    enim ejus diabolus fuil, secundtim quod quibusdami < isie proiervus, et conlumax eSt, moiiita nostra
    Doniinus ait: < Vos ex patre diabolo eslis (Joan. < audire contemnil, commessalionibus vacal, et
    viu, 44); > niater vero ejus gentilitas. Uno vero) < luxiirioe atque conviviis. lapidibus euin obruet
    inense flere, esl secundum leinpus ab episcopo di- < populus civilatis, et morietur, et aiiferelis inaluin
    -spositum pceiiiteniiam agere; quia mensis mensurai < de medio vestri, universus Israel audiens perli-
    dierumque numerus dicitur. ldem quoque est flefe> < mescai. > In boc capitulo nibil significari'puto,
    uno niense, quod est una dierum mensura et dispo- nisi quia sacerdoies, et-episcopi, qui omniuin alio-
    sitione.Postea vero iiigreditiir ad eam, jam baptiza- rum spiriiuales patres et inatres sunt, cos filios, qui
    lam, et donriil cum illa, et fil uxbr ejus, quia jami eorum iiionitis el evangelicis inslilutis noiiobediniii,
    fain.iliarius ei adhoeret, Ecclesiaeque sacranienlai ry sed polius errores sequenies, oniui luxuriee, omiiique
    pandil, et verbi Dei seniine impraegnans, bona^pera, , iniquiiali se subjiciunt, excbmmunicare et aeteiiiae
    quasi filios.parerefacil. Sequitur : mortis damnare debeant. llle excoiiiniiiiiicatur, qui a
    « Si habueril homo uxores duas, unam dileclam,, lolopopulo, utjam saepe dixinms, lapidibusobruilur.
    < et alleram odiosam, genueritque ex eis liberos, ett Hoc aulem non sine brdine fiat : ducatur prius ad
    « fueril/ilius odiosaepriniogenitus, volueritque sub- seniores,etadporlamjudicii,inducatiir adconciliuni,
    < sianliain- inier fllios suos dividere, non poieritt et qnid sanclorum Patrum decreta de eo jubeani
    « filiuni dilectae facere primogenilum, et pi-aeferre B audiatur.
    « lili.oodiosae, sed filium odiosae agnoscet primoge- < Quando peccaverit homp, quod niorte plecteii-
    < niium, dabitque ei de bis, quae habuerit cuncta\ < dum cst, et adjudicaius niorli appensus fuerit in
    < duplicia. iste esl enini principium liberorum ejus,, « patibulo, non permanebit cadaver ejusin ligno,
    < el huic debentur primogenita; > Per hunc Iiomi- « et nequaquam conlaminabis lerram tiiain. quam
    nein episcoporum aliquem iiiielligere possumus, quii « Doniinus Deus tuus dederit tibiin possessiouem. >
    quamvis Ecclesiam regat, lainenquia in duas paries3 Constat ergo secundum haec verba, quia nbn omnis
    Jicclcsia dividiiur, in bonos scilicet et malos, duas3 hoino maledictus esl, qui pendel in iignb, sed ille
    S21 EXPOSITIO IN DEUTERONOM. 522
    solus, qui peccaiis suis jusle jiidicatus,e't damnatus,"AA consiievit. Tales ergo, sl in bac via cecidisse vide-
    el suspensus est: hic inaledictiis eral, etiamsi inj mus (mullis enim modis cadunt peccatores), secun-
    ligno non suspendeielur. Cur ergo et ceeieri pro, dum quod possumus eos sublevare debemus : bouuni
    suis iniquitalibus juste damnali, quacunque poenat enim babemus adjtitorem qui eliam sine nobis
    inierficiantur, non simililer a Deo maledicti dicun- asinuni suum et bovem sublevare non esl irivalidus ;
    tur? Ideo forlasse, quia primus honio tunc in ligiio, adjuveiiius ergo, ul noS adjuvemur.
    pepeiidil, quando pomum vetilum ex arbore rapuit, « Non induetur vesle mulier virili, nec vir
    pro.qtio ipse, ct bumanum genus morli esl adjudi- « utettir veste feminea; abominabilis enim apud
    caium. In hoc ergo ligno quicunquependel et adhuc. « Deiim est qui facitbaeoNon uthaeclittera sonare
    originali peccalo tenetur, malediclus est. Ideoque, videtur, vestis niuiaiio, sed virtutis aemulatio abo-
    praicipit |ut ImjuS rnaledicli cadaver in ligno non, minahilem facil. Hypocrila enim se fingens, cum
    permaneat, sed eadem die, qua suae rnorlispeccaliini, sit viribus, et voluplatibus feniina, vosle; induilur
    imellexeriinl, in aqua bapiismalis sepelialur. SedI -virili; 205 similitef autem ei vir sancms, si eam
    quanrendum nobis est quare Apostolus haiic seriten- nioUitiem, qiioe interius non est, exterius ostendit,
    liain ad Christuin referens, ail : < Chrislus nos' feniiiieo uiiiur vestimento. Ilis auteni Apostolus
    nR
    reJeinit de maledicto lcgis; factus pro nobis male-. u consenliens ait : « Piovidemus bona, r.ori Tanltun
    dictuni, qtiia scriptum est : Maledictus omnis, qiiij coram Deo, sed etiani cbram oiniiibus" hominiliiis
    penilet in ligno (Gaial.i, 15); > sed maledictus a, (II Cor. vm, 31). > -
    Deo esl, qui pendet in ligno, praemisso lanieii, sii « Si anihulans per viam in arborc, vel in lerra
    peccaveril, quod morte pieelendum esi. Ciiristuss « nidiini avis inveiieris, et "niatreiii pulli vel ovis
    aiilem nihil peccavil, nihil ergo boc ad eurn. Sedj < desuper iiiciihanlem, non lenebis eani cum filiis
    qnare, o beale Paule, dixisti : < Maledictus omnis, « suis, sed abire patieris, caplos t.enens filios, ut
    qui pendel in ligno (ibhl.), > el uon dixisti male- < bcne sit libi, el longo vivas tempore. > Sl enim
    diclus a Deo est oinnis, qui pendet in ligno; curr propler boc bene mibi esse, ei longo tempore vivere
    nop..addidisii a Deo? inio, cur subripuisli_ quoJ iuj scirem, nidos'avium qiialicunque labore per siivas
    lege sciebas? ldeo utique, quia a maledicto- popuioj invesligarem. Sederranl Judaei,si permisericordiam,
    ' rualedictus est Chrislus : a Deo taiiien non niale- quam babent in avibus, sibi bene esse et longo
    dictus, sed super omnia beriediclus esl. Unde ett tempore vivere spcrant-. Sit ergo haec avis aposlolus
    Psalmista in ejus persona dicil: « Malediceni illi, ctt Paulus. Nain et ipse Dominus, se avem esse signifi-
    tu benedices (Psal. cvni, 18). > pQ cans ad Jerusalem loqiiimr, diceiis : < Quoiies volui
    CAPUT XXIi. congrcgare filiosiuos, sicul gallina congregat pullos
    « Non videbis bovem fratris tui, aulovem erran- suos, ct -noluisti (Maltli. xxin, 57)., Hoecaulem avis
    . « lem, et praieribis, sed reduccs fratri tup, etiam, et in arbore, et in lerra oodilicavit,quia Jri altis
    « si non est propinquus luus, nec nosli eum ; duces3 civitaiibus.etjh locis humilibus populum ad iidcm
    « indomnm tuam.el erunl apud le, quandiuquaeratt collegit. Hoecel avis, et pullis dcsupcr inciibal, cha-
    < ea frater luus, et recipiat. Similiter auiem de3 ritale, fide et praedicaiione baplizatos et non bapti-
    < asino, et de vestimenio, et de.omni re fratris tni, zatos fbvensei nutriens (adbuc enim quasi ova sunt,
    < quaepefieral, si inveiieris ea, non negligas quasi; qui nondum baptizati sunl). Quiciinque ergb pcr
    < aliena. > Hoc auiem specialiierepiscopisetpreshy- _. viam ambulans, ad palriam et ad Deum lendis, tene
    teris dicere videtur; ut non solum ovium suarum. pullos bujus avis, disee ah eis quod ipsi a matre
    vcrum eliam et aliorum, si eas errare conspexerint, didicerunt. Non teneas ipsam avem, perniitle eam
    curam babeant. Soepe enim videmus sub speciee volare ut aliis in locis nidificet, et aliis civilalibus
    peregriiialionis non tanttim laicos, sed monachos ett proedicel. Iloc enim apostoli facieoant, et in civiia-
    presbyleros vagabundos errare, quorum episcopos, tibus, quae fidem stisceperanl, episcopis" ordinalis,
    alios cognoscimus, et alios ignoramus. Hos autem, D B mox ad alias cbiivolabanl.
    si possumus, praedicaiione et admonilione ad fratress < Cum opdificaverisdoinuni uovam, facies murnm
    nosiros reducere debemus; aul. si non possumus, « lecli pcr circuitum. ne effundatui sanguis in domo
    quandiu apud nos sunl, quasi noslroruni debemuss < lua, et sis reus, labenle aliquo el in proeceps
    curam agere, ne nosira-negligenlia pereant, t ruente. t Novani enim doihum asdificat,qui veierem
    « Si videris asinum fralris tui, aul bovem ceci- iioniinem exuere, nbvuni imitari, et in novitale vitac
    « disse in via, non despicies, sed sublevabis cum, ambulare, Ecclesiaro sibi coniinissani admonel ct
    « eo. > Sumusenini in via mandatorum Dei, in quaa dpcet, JUe murum porcirciiiluni facit, quando fidem,
    Psalmista nequaquam faligatus dicebat : < Viainn spera elcharitalem, paTientiam et huniiiiialem lotis
    liiandaionim tuoruin cucurri (Psal. cxviii, 32). ,> viribus lenere et custodire^uadet. Nisi enim boc
    Fraler nosler Christus est, qiii nos sectim dicereQ fccerit, et bocJn muro fabiicando sliidiosus fuerit,
    praecipil: « Pater noster, qui es in coelis (Malth. ipse sanguinis effusi reus erit, alio in proeceps ruen.te
    _vi, 8), > Fralres enim sunt, qui unius patris filii ii el Dei Ecclesiam suo sangtiinc maculanle. Hoc est
    sunt. Hujus asinusest slultus aliquis, pigef, luxurio-,. enirii, quod per Ezechieiem Dominus ait: « Nisi an-
    sus; lnijus bosest, quicunque in ejusagro Iaboraree nuntiavcris iniquitatem suam, ipsequidem morietur,
    PATUOL. CLXIV, 17'.
    523 S. BRUNONISEPSCOPI SIGNIENSIS S2J
    s.aiigiiincm autemejusdemanu tua requjram(E*ec/i. _\ est. Hoec autem jam a pluribus diflamala est, qui
    111,18). » De lecl.o quidcin cadere, csl de Udci subli- primum ejns castitatem cognoscentes, vehemenlis-
    milate el.aninii puriiate in criminalia quocdam pec- siine eam dilexerunl. Hoc aiilcni fn, quando aliquis
    cata corruere. Semper ergo episcopos verbo Dei in fide dubilans, conlra veriiatem et religionem,
    insistere et rnurum sancloe procdicationis opponcre .206'4«am siiscepcral, loquilor. Talis ergoaparen-
    jam cadenlibus, ei peccato appropinquaniihus lihus puellae ad seniores urbis et ad concilium
    •oporlei. uuiversale dttcatiir, ubi non unus, sedplnres seniorcs
    < Nc seres vineam tuam aliero semine, ne et et episcopi invenianlur, ibique condemnetur, qui
    \ semenlis, quam sevisii, el quae nascunlur ex fidem in qua bapiizatus est, et quam ab "liiiiio
    -i vinea, pariier sanclificcnlur. >— « Vinea enim Dei snscepil, injuste diffamavii, el dixeiit esse violatam.
    Sabaolb , ait prophela, domus Israel esl (Isai. v, Siiiiulqneparentes pnelloe, id esl i!Ii, qui eani lideui
    )7), > cujus semen esl evangelica praedicatio; non el religionetn ipsuni docuerani, signa virginitaiis ct
    -ergo seniinetur allero semine. Quod enim allerum jucomiplionis oslendenles, vcslimeiilum expandant,
    ;est, bonuni non est. Quomodo ergo simul cuin hjs, et librum aperianl, in quo nianifesta docunienia
    --qnseex vinea nascuntur, sanctificari potest? Hoeresis Cbristianae (idei conlinenlur. Quaepostquam Eccle-
    enim catholicoe docirinae fraudulenter interposila, 1B siae seniores cognoverint, nihilque in puclla ejusque
    fluomodo pariter sanclificalur, et non sanclificalur : parciiiibus reprehensibile invenerinl, verbeiem
    :cis enim, qnicam non inlelligunl, non sanclificalur; illum, diris linguae verberibus euni redargiienles.
    .-«is vero,'qui-eam inlelligunt, sanctificalur, quoniam Insuper et ccntum siclis argenti eum condeniiicnl,
    -quasi sancia ab eis recipitur. Unde valde sanctis per quos omnia ulriusqiie Testamenii niandaia imel-
    praedicatoribus cavendum esl, qualiler haerelico- ligimus; cenienarius autein numeius p':rfeclus esl,
    rura ct pbilosophoriini .cxempla suis sernipiiibus in- ideoque omnia significal, qnia oniiies in se nuincros
    terponant. coniinct. Argenlei flulcm isti sicli dicuntur, proplcr
    « Non arabis in bove simul, et asino. >In bove eloquii puritatcm; quos bcne palri pncllychomo istc
    ^enim Simul el in asino arare, est mundum el iin- dare praecipilur, qiiatenuseiini, vcl jtiramsnto, vel
    ..miindum, sapientein cl stultum, jiisium et peccalo- qiiiilibet alio modo certissiunim facial, se deinde
    reni in praedicaliorie pares facere, et simul niUtere fideliter lenere -et credere quoeeiinqtie ulriusque
    ad evangelizandum : non enim miiuis destruit alter, Teslamenti mandata praecipiunl. Quod postquaui
    quam alter aedificet. fecerii, jam ulterius -uxorem snani dimiuere uon
    « Non indueris yeslimento, quod est lana linoque poleril. Quod si veriim esl, quod ei ohjccil, ejiciatur
    '€ coiilexlum esl. > Animoc nanique vesiimenium '" puella exlra doinnm pairis, el lapidibus obrualur;
    -caro esl, quoe si casia fuerit lino tcxiiuf, lana vero, boc esl autem ac si dicerel : Si illa fides, aique
    si Iiixuiiosa. Linum cnini propter candorem el religio cornipta ct violaia invcnla fiicrit, ejiciatur
    castilalein, lana vcro, quia de carne orilur luxuriam <lc peclore cpiscopi, qui eam «cnuit ei .ab oimiibas
    siguilieal, quoe de carnis peiulaniia iiasciiiir. Qni lapidibus obrula excomniunicata iulereai.
    crgo lirio vesliri non polest, lana indualur, id est, « Si dormierit vir cnm uxore alterius, ulerqiie
    •qui non polesl se continere, cui vull, nubal, lanlimi « morietur, id est aduller, et aduliera, et auferes
    in Domino (ICor. 7, 9) : boc eniin Apostolus ait. « malum de medio Israel. > Mors aulem carnis,
    JSeino aulem lana simul induatur, et lino, ne vjJ for- animoe moilem significal, qtiam illi quidem patitin-
    jiicalpr castilLitem simulel, vel caslilatem sinmlans, lur, qui lale nefas commitiunt.
    lornicetur. « Si puellam virginem desponsaveril vir, et inve-
    « Fmiiculos in fimbriis facies per qualuor angulos « nerii eain aliquis iu civiiaie, et conciibucrit cnm
    -< pallii lni, quo operieris. > Iloc in libro Numeii « iila, educenlur uterqne ad portam civitaiis illius,
    exposuinius. < el lapidiluis obi'ueniur;puclla, quia nonclamavil,
    Seqiiiiuraulem deviro, qui diffamatuxorcai snam. ,p.'
    « cum esscl in civllale; vir, quia bumiliavit iixorem
    .Dicil se non invenisse eam virginem : unde eam < proximi sui;et auferes malum de me.lio lui. >
    diniiuere volens, a parentibus puella ducilur ad Quid enim per ptiellam virginem, nisi in fide caiho-
    -seniores urbis, et ad porlam judicii, ibique eum lica baplizalam? Quid vcro pcr virum, qui eam
    -accusani, quod filiam suam diinittere velit, simulqiie desponsavit, nisi Clirislum inlelligimus; Hnde el
    signa virginilatis illius oslendenles, coram seniori- Aposlolus ait : < Despondi enim vos Bni viro, virgi-
    -bus veslimenlum expandunt, quod apprebendenles, nem caslam exbibere Cbrislo (HCor. xi, 2). > Hsc
    verberant eum, insuper eicenliim siclis argenli eum autem puella in civilaie torrumpitur, quando ab
    , eondcmnant, quos ille dat .patri puelloe, quia diffa- aliquo in Ecclesia haereiica praviTate seducilur.
    .liiavit virginemJsrael, neque eam ulterius dimiiiere Ulerque ducilur ail porlani civitaiis, id esl ariie
    ,poteril.,Quod si verum est, quod ei objecit, ejicialur prsesentiam episcoporum, per quos quasi per porlam
    puella cxlra doiiium, el lapidibus obruatur. Haec caelera- muUitudo ingrediiur, ibique lapidibns
    puella religio Christiana mihi csse videtur. Ilanc obruuiitvjr, id est dainnaiitiir, el excoimmuiicaniiir.
    autem^ixorein ducit, quicunque casto ei. amore con- Saepeenini janidiximus, quid lapides isii significent.
    |ungitj_r-.Cnjuspater cpiscopus, cujusmatcr Eccb.sia E' pueiSaqiiidcn! ineiilo"cxcoininuiiicaiur, qnia cum
    523 EXPOSITIO IN DEUTERONOM. 52S
    esset in civitale, clamare debuit, et ea, quoe sibi ab A perius diximus. Si ergo hoec rcsad judicium veaerit,
    hoeretico dicebanlur, viris caiholicis debuil propa- lioc est ad episcopos, qni ut sapientes, et bene pe-
    lare : hoerelicus vero, quia humiliavil et violavil . riti Ecclesiae filii, semper- sapienliae el lectioni ope-
    uxorem proximi sui, doctrinam nempe calbolicam, ranrdanles, cuncta fideliier inielligant et exponant,
    quam ipse integram profileri dehuerat, et ipse laniqiie nobilium puellarum conjugia non abjiciani.
    qnideni proximns Christi dicilur, quia el si malus, « Non accipiet liomo uxorem patris sui, nec re-
    Ecclesioe tamen filius est. ,« velabil operimentum ejus. > De lioc eniin Appsto-
    « Si auiem 111agro reperil vir puellam qnee de- lus Corinlliios
    redarguens, ait : « Audilur inler vos
    « sponsala esl, et apprehendens concubuerit cum lalis fornicaiio,
    qualis.nec inter gentes; ila ut
    « illa, ipse morielur solus, puella niliil palielur, uxorem patris sui. quis habeat(/ Cor. v, 1). > Prae-
    « nec esl rea mortis; quoniam sicul latro consurgit lerea
    quia unaquaeque fidelis aiiiina uxor esl Dei_,
    « contia fralrem suum, el occidit animani ejus, ita qui omnium
    "pater est, qui aliquani aniinam in pec-
    « el pueHa perpessaesl; sola crat in agro, clamavil, - caium et erforem inducit
    palris uxorem corrum-
    < elnullusadfuit qui liheraret eam.>Si enim per civi- '
    pere intelligi polest.
    talcm Ecclesia iiuelligiltir, quicunqiie in Ecclesia
    CAPUT XXIII.
    Tio:i est, in agro esl. Pueila ergo desponsata, et per B
    fldem Deo coiijuncta, si forte ignoranler ad hoereti- « Non, intrabit eunuchus attritis, vel amputatis
    corum liirbam venerit, ihique de iide aliquem male « testiculis, et ahscisso verelro Ecclesiam Dei. »
    dis|)ulaiHem audieril, el id ipsum inlerrogans, et Pcr hoc enim signifiCalur, quod in coeleslem palriam
    uirum calholicum et verum sil inielligere volens, nulliis inlrabit, qui bonorum operum slerilis, spiri-
    ciiin nemo ibi nisi haereiicus sit, quamvis niulium lualis geiierationis el fecunditatis insirumehta non
    clamet, nullus tamen adest qui ei veritalem rospon- habuit.
    deal. Hoc igitur cura ad episcoporum juflicium « Non ingredietur manser, hoc est de scortb naltis
    venerit, lalis anima inrtocens jud.icabitur, quae non « in Ecclesiam Domini, usque in decimam genera-
    sua sponle, sed nescienter, furtini et per latrocinium « lionem. > Quid est enim usque ad decimani gene-
    violata esi : haereiicus aulcm contumax morialur, rationem, nisi adiiltiniam genCrationem ? Decima
    id esl eeierna mprle condenineiur. enim generatio ullinia est, quia et decimus nunicrus
    « Si invenerit vir puellam virginem quoe non uliimus est. Qui ergo de scorlo, id est de hoereti-
    « habet sponsum, et apprehendens concubuerit cum corum adulterio natus est, nunqiiam sancloriim
    « ea, cl res al jtidicium veneril, dabit, qui dPnnivit r Ecclesiae sociabitur.« Ammonites, el Moabiteseliam
    « cuui ea patri puellse cenlum siclps argenli, et ha- « post decimain generalionem non intrabunl in Ec-
    « bebil eam uxorem; uuia humiliavil illam, non « clcsiam Doniini iil oelernuni, quia noluerunt vobis
    « polerii dimittere eam cunctis diehus vilee suae. > « occurrere cum pane, et aqna in via, quando
    Videlur enim mihi, quod per hanc puellain, gram- « egressi estis de iEgyp.io. * Quid per hos intelli-
    maiiea, dialeitica, rbclorica,elcoeierse arles Jiberales gere debemus, nisi viiia et malignos spirilus, qui nos
    significeniur, quoe quidem, quanlum ad se, virgines fame et sili spiriiualis cibi el potns necare cupien-
    sunt JnQorrnpUe. Dicitur aule:n hoec puclla non "tes, quibuscunque modis posstint, adversum nos
    hahere sponsum, quia quamvis pluribus conjuncta bclla concilani, omnique calliditale et fraudulenlia
    sil, lamcn sic uninscnjusque propria lil, ul quoa in nos decipere conanttir? Cum bis ergo nunquam pa-
    uiio est, in aliero esse non possil. Unde dicitur cem habeamus, liunquam eis bona qu;eramus, seJ
    grammaticaAristarcbi, eo qnod illius propria fuerit. semper eos delere, et a hobis repellcre salagamus.
    Sic ergo et tu cnm aliq^uam arleni discere incipis, < Non abbminaberis Idunieeuni, -quia fraier esi, nec
    quamvisde allera generelur, eam lamen, quae animo < jEgyplium, quia advena fuisli iu lerra ejus. Qui
    luo coiijungitur lua csl, el alterius non esl. Hoc < nati fuerint ex ejus teriia generaiione intrabunt
    aulem facile intelligunl, qui dialeclicam sponsam p < in Ecclesiam Domini. > Idumoei de genere Esau
    sibi susci|iere meruerunt. Hie enim puellae Augusli- sunt, et terreiii inierpfelantur. Al vero jEgyplii
    no, Hieronynio, Ambrosio, Cypriano, coelerisque lenebm dicuntur, per qtibs geniilis pnpuliis signifi-
    doctorihus conjunctae mulios eis filios, multa scilicet caitir; primum quidem terrcnus et peecator, totus-
    librorum volumina pepereninl. Vcrumlamen illi,qni qne niger el tenebrosus. Ex his autem, qui terlia
    eis conjungunlur, palri illarum centum siclos argenli el geiieralione nascunlur, id est lertia mersione in
    dare jubeniur. Quis esl enim paler illarum, nisi ille, baptismo regenerali inlranl in Ecclesiam Dei. Polest
    de quo dicilur: «Oinnis sapienliaaDominoDeoest,et aulem per lertiam generalionem hoc ultimum tem^
    207 c,lm eo ^u'1 semper, el esl auleaevum (Eccl. pus intelligi; siquidem in tria lempora haecsoecula
    i, 1). > Huic autem cenlurii siclos dare, esl onmia, dividunlur; id est ante Jegem sub lege, el sub gra-
    qnae in his, et in aliis Scripluris istarum magislerio, tia. Hac igitur ultima aeiate, quoe lerlia est, nulli
    composilis conlinenlur, Jideliier, _etsine errore ex- Ecclesia clauditur; ldumseis et ^lgypliis, terrenis et
    ponere el intelligere : aliter enim sicli non erunt peccatorihus, cunctisquegentibus aperilur. < Quando
    srgentei, nisi ab omni corruptione fuerini alieni. < egressus fueris adversus Jiostes tuos in pugnam,
    Quaiiter aulem cen.lum omnia signifieent, modo su- < custodies le ab omni re mala. > Hosles noslri
    -SS? -«.. BRUNONIS EflSCOPI SIGNILNSIS. _ 523
    nialigni spirilus sunt, a quihus facile supcrainur, , A 1 luntur; rinde scripltim csl: < Viciimce inipiovnm
    nisi iios a viliis cuslodiamur. ahominabiles Deo (Prov. xxi, :27); > itcmque:
    '-«' Si fuerit inter vos hoino, qui nocttirno pollutuss « Qui offert sacrificium de rajiina, quasi qui iinmo-
    « si.l somnio, egredietur exira casira, et non rever- lat filiuni in conspeclu,'palris (Eccli. xxxiv, -^i). >
    '« letnr, priusquam ad vesperam lavelur aqua; ett « Non feneraberis fiairi luo ad usiiram jiecuniam,
    < post solis occasum regredielur iu caslra. > Judoei i t nec fruges, nec qiiamlibet aliam rem, sed alieno.
    hoclumo somnio polluunlnr, qnia in tenebris legiss < Fratri aulem tito absquc usura id, quod indiget,
    proeeepla somnianies, et quasi per somnium expo-„ -_ < commodabis,>ut benedicat tibi Dominus Deus
    henles, semper sordidiores fiunt, ideeque extra ca- « tmiS. J Haecverba pietate et dilcctione plcha sunt,
    stra egressi el a Deo separati, non prius ad Ecclc- qtiibus admoiieinur, ut sine usura iis subveniamus,
    sise castra reverienlur, quam -ad vesperam et solis_ quos ut idem genus nostriim, et cjusdem religionis
    occasum, id est ad seculi consummationcm venien- diligere debeinus. Unde non miniis in Novo, qtiani
    les aqua baptisnialis lavenl.ur et niundenlur. «'Coif- in Veteri Testamenlo fcneraloies damnantur. Non
    vcrienlur advesperam (Psal. LVIII, 15),» ul ailPsal-[. yacat lamen a myslerio, quod alieno populo, Juda-is
    inisla. fenerare ad usiiram licet. Nos euim adiisuram et
    < Habebis locum exlra caslra, ad quem egrediariss " legcm, et propbeias ab eis accepinms : in usura
    « ad requisila nalurae, gerens paxilluni in balieo. enim non sobim id quod dalur, scd eliamJd qiiod-
    <. Cumque sederis, fodies pcr circuitum, et egcsiaa non datum est, pcr se kJtur (500). VJndc manife-
    < hnmo operics, quo relevatus es (Dominus enim Deus s slum est, nos ad usuram legcm cl prophclas susce-
    < liius ambulat in niedio caslrorum, ut erual te, ctt pisse, qui in eoriim solutionc pfaetcr.Iitlcrani, spiri-
    « tradat lihi jniinicos uios); ei sint casira tua san- tualcm quoque intelligcnliam solvimus. Sacra enim
    « cla. > Slercora et egestiones yiiia sunt, et pec- Scriplura el pecunia nobis est, el aurtim, el argcn»
    cata. Ibcc amem in castris fidelium fieri non licet. lum, et cibus, et polus, et frumcnlum, ct viniiin, et
    Quidquid igitur sortiidum, quidquid fetidum, quid- oleuin, et similia.
    auid liefarium ct vJltosmn esi a fidclium domibuss « lngressus yineam proximi lui, comcde uvas,
    el a saiictorum castris procul peliattir. Dominuss « quaiUum libi. placueril, foras aulem ne cfferas
    cnini ambiilans, et.habitans talium fetorem abbor- < lecuni. > Mirum, nisi per lipc inlclligere volncris,.
    rens commorari illic dedignabilur. Cactcra vero,( quod in Evangelio Dominus ait : < Nolite sanciiifi
    quoe hic dictititur, magis ad narraiionem, qiiam add dare canibus, neque miliaiis margarilas ante por-
    f-ignificatiPncm pertiriere videiiliir. r cos (Malth. vn, C); > ul quoe hic dicunliir ilvoe,
    P
    i Non irades servum domino suo, qui ad le eon- ibi vocentur margariiee. Vinea igiiur proximi no-
    « fngeril, Iiahitabilque tecuin in loco, qui ei placue- slri, viiiea Christi Domini npstri, hccc est quam
    > ril, el in una urbium tuartim requiescel, ne con- modo vindemiamiis, ctijusque uvas exponendo cb-
    « trisles etim. t — < Omnis qui facit peccaluni, iiiedimus. Maiiifeslum ergoesl, majora sacrameiila
    servtis est peccali (Joan. vm, 34). > Hujus auietn^" foras oflerenda, el omnibus exponenda non esse.
    Dominus diabolns est. Si igilur lalis sefvus pceni- « Si intraveris in segetem amici tui, franges spicas,
    tenlia ductus ad nos conftigerii, nori abjiciamus eum, « et manu lua conteres, falce autem non metes id-
    iieque a nosira communipiie repellamus; sed habilett « ipsum. > Per segetem, el per vineam sacra Scri-
    nobiscurii, el in sancioium ccelu converselur; nemo3 ptura significatur. Ingressus igitur in hanc segetem
    eiim contristel, nemo eiim de peccatis turpiterr amici mei, ingressus in liunc librum Domiui mei,
    deprehendal. iloc enim agere quid aliud esi, nisii spicas frango, et cum labore senlentias evello, quas
    eum ileru.ni diabolo tradcre, et in desperaiionem, manu animae, hoc esl inielligenlia conlerens, gra-
    addiicere? num ab"aristis, el spirilum a liltera secerno; falce
    < Non erit mereirix de filiabus israel, neque_ aiitein non meto, quia nec facile, nec cito multa
    < scortalor de filiis lsrael. > Hpc juxta 208 lilte-. f) t exponendo transcurro. Judaei enim falce melunl,'
    rani in corpore, et secundum spiritualem intelligen- qiii tolum subito lihrum_legenteni, et colligentes,
    liain in anima, omnes Cliristiani diligenlissinie_ nihil inlelligunt. Uiinam et ipsi paucalegentes in-
    observare dehent. D.e animai jiamquefornicatione _ lelligere curarent
    adversiim Israel diciiur : fornicatus esl Israel perL> CAPUT XXIV.
    deos gentium. « Non ofleres mercedem postribuii,, « Si acceperii bomo uxoreni, el babueriteam, et
    f nec prelium canis in domum Domini Dei t.ui;; '« hon invenerii graliam ante oculos ejus proptcr
    « qiiidquid illud est, quod voverint, quia abomina- « aliqiiani fceditatem, scribet libellum repudii, et
    « tio esl uTrumqiie apud Dominum Deurn tiium. >i « dabit in manu illius, et dimittet eam de donio
    llis verbis sacerdotcs Dei ea munera susciperej « sua (301). Cumque egressa alierum maritum
    ir.tcrdiciniTur, qtiae.injiisle, et cum pcccato acqui- < duxerit, et ille quoque oderit, et dederit libellum

    (500) Quidquid supra sohuahi auri quanlitatem» . el nbn proecipiebatur) sed ad libellum vis legis fe-
    .exigiuir, nec ex soluto dehilum exstinguiiur, usura» rebatur.Id Pliarisoei non. aiiiniadverlenies inandaia
    esl, Iderii habel S. Max. hom; 105, p. 5J9, sibi repudia somniarunt. Vid. Matib., c. xix, el Ma-
    (501) Non enim ad diinissioneni (quoe '.oierabatiir,, zoc. Spicil. in Deuter. cap. xxir.
    ' '
    529- EXPOSITIO 1N DEUTERONOM. 550'
    < repudii, et dimiserit eam de domo sua, vel cerlp .A que anima consislil. Tene ergo quod habes, pro-
    < mortuus fuerit, non polerif prior marilus recipere prium libi.silquod aeeepisli,,q.uia nihii tibi nielins-
    < eam, quia polluta est, el abominabilis- facla est, in hac vila dari poluil. < Si deprehensus ftierit ho-
    « coram Doniino. > Quid per banc mulierem, quae < mo spllicitans fralrem suum de liliis lsrael,'et
    propter suam foedilateni a viro suo dimiitiluf, iiisi « vendilo eo, accipiet pretiuni, inteificiettir, el au-
    aliquam hoerelieorum sectam intelligamus? Cubsi « feres malum de medio tui. i Hoc et si ad litierani
    aliquis homo male conjunctus ejus focdiialem el er- de plagiariis intelligalur, de malis-eliam judi.cibus-
    forem di.vina inspiratione inlellexerit, dimillet earii inlelligi poiest, qui avaritia obcoecati, prctip jiisti-
    de domo sua, id est de secreto pecloris siii, et scri- tiam perverlunt, et innpcenles homincs daraiiaiit,
    bet libclluni repudii, el dabit in manu ejus, quia el vendunt. ln niorte vero corporis nceiia . aninise
    non suffieii solis etsimplicibus verbis, yerumeliam siguificalur.
    seripto el juramenlo, tam nefando conjugio sepa- « Observa diligehler, ne incurras in. plagam le-
    rari. Hoc enini ordine lale divortium in Ecclesia « proe ; sed facies qnoecunque dpcuerint te sacer-
    «
    ' iieri videmus. Haecaulein sialterum maritum duxe- - dotes Levilici geueris juxla id quod praecepi eis,
    ril (miiltos enim marilbs habet unaquaeqne haeresis), < el imple sbllicite. Memento, quaeso, quoe feceril
    el jile srmiliter propter eamdem rem pderit, et dimi- IB < Dominus Deus yester Mariae in via, cura egrede-
    serit eam, vej certe mortuus.fuerit, prior marilus « remini de ^lgypto. > Non de corporis, sed aniniae
    eam recipere non polerit, lum quia polluta esl, lepra ista dicunlur. Animas.namqiie Iepra peccalum
    et abominabilis est, tum qtiia firniissinia libelli se- est;- illa anima Jeprosa. qua: peccati maciilis est
    para'.one ab ea divisus esl. Ilacc hobis ad signiflca- vulnerala, Hanc lepram incitrrunl, qui Dei sacer-
    lione.n, Judeeis vero ad cordis duriliam dicta sunt: dotibuscrederenolunt. Ilac el Maria percussa est,
    sic eiiim in Evangelio Domjniis-ait: « Propler du- qpia contra Moysem Locuta est. Hac et Judoei pGr-
    riiiain cordis illorum perinisit eis darelibellum fe- culiuniur, quoniam de Chfisto maleJoquuntur.
    pudii, et diinittere uxores stias; ab iniiio non.fuit Caetera vero, quae hic seqnuritur, -qiiohiam ho-
    sic (MiUth. xu, 8). J Non quod bomim, quanlum ad neslaie, misericordia et pieiate plena suni, ad litte-
    iiiteram hoc esset, s.ed quia dura corda aliter mol- ram sufficit intelligere, neque aliam significationem
    liri non poierant. Unde et ajibi dicitur : < Quia videnlur exquirere. « Memento quod et lu servieris
    dedil illis preecepia non bona (Ezech. xx, 25). > « in jEgypto, et eruerit te Domirius Deus tuus. li-
    « Cuni acceperit homo nuper uxoreni, non « ciico praecipio lihi, ut facias banc rem. Qiiahdo
    « procedetad bellum, nec ei quidquam necessiialis « niessueris segetem in agro luo, eT oblilus mani-
    « injungelur publieoe. > Hoc de illis intelligimus, *C i piilum reiiqueris, ne revertaris, ut tollas eum;sed
    qui noviter ad fideni venientes, Clirisliana? re- « advenani, et piipilium, et viduam aufcrre patierls,
    iigioni jungunlur, ul bonprum operiim filios « ut benedicat libi Domiuus DeusTuus in omni opere
    exea, et cum ea generent, et ipsi quidem lan- « manuuni luarum. > Ac si dicat: Ne despicias ad-
    diu vaeare,. et ah ecclesiaslicis dispositionibus venas et peregrinos, quiaet lu advcnafuisli in lerra
    alieni esse debent, donec in bac religione per- jEgypli. Sufflciebal autem Judoeis oninia hocc. aJ
    fecli, 209 eldomum suam bene disposuisse inve- litieram observasse, quamyis essenl alterius rei si-
    Bianlur ; poslea yero ad bellum prpcedore et cpnlra giiificativa. Haecenim quoniam bic narrantur, qtianir
    b<creiicos, et tyrannos poieruul. « Non accipies loco vis lune iemporis.cis ad juslitiam contingebant,
    « pignoris inferiorem, el superiorem molam, quia modo tamen eis moiTem lninistranl. Unde.Appsto
    < animam suain apposuit tibi. > Has duas mplas, lus ail: < Lillera occidit, spiritus auteni. vivificat
    Novum el Vetus Teslamenlum signilicare pulo, et "(// Cor.iu, 6). > Quid eniin per hunc agfum, quem
    inferior quidem Velus, superior yero Novum de- Jiidaei metunt, iii quo elobliviosi manipulos relin-
    signal (502). Ipsa enim Scriplura volvilur; ipsa quunt, nisi liunc librum, legis iiilelligimus? Hunc
    exponitur, ipsa in farinam cuncla converlit, ipsa qnoiid!e metuni, etcoJli_gui.it,imiltoqtie jilura ppst se
    nos pascil, ipsa nobis praeparat unde vivamus. Nos D per oblivionem relinquunt, quam apeftis oculis ante
    igiTur loco pignoris haiic, vel illam ab Ecclesia non se congreganl, alqne intelligeiitiam spirilualem ad-
    suscipiamus. Fidem dedimus, nibil cariusbabuinius; veiiis, pupillis et viduis felinquunt, Si enim cpnsi-
    non ilaque pignus, sed propriuin si.l, quidquid ab ea deremus qtianla in paucis verhis sint sacramenta,
    acceperimus. Quod enim pro pignore dalur, hoc valde obliviosps,,stultos et nielendi ncscios hps mes-
    neq«il seirper iiaberi neque, ut volumus, uli.possii- spresinvenerinn.is, qui queeque meliora relinqucri-
    liiiis. Non ergo loco pignoris, sed quasi proprias bas tes, paleis se onerant, et vacuis arislis. Qns.nUun
    Hiolas suscipiamus. Nequeenim sine eis yivere va- -autem ad spirUualem inlelligentiam, non praci-
    leinus. Quid enim nobis proprium erit, si vila ipsa pieinfo cis dicitur ad tpllendos manipulos non re-
    jiignus fueril? Unde et meriio hie dieitur :.< Quia verlaiilur, sed prophelizando, quia sic fuUiruin e?se
    < aiiimam suam.apposuit libi; > quod tale esl ac si scicbal. Slceniin dicilur: « Excaeca cor poptilj hti
    dicerel: Nihil tibi melius, nibil preliosius dare po- jus, et. atires ejus aggrava (Isa. vi, J0)."> llli eniin
    iuit; in his ejus vita, ejus doclrina, ejus fides, ejus- "ad tollciiijos.mahipiiios. reycrtuiiiur, nui sacras Scri
    (502) lla etiam S. Maxinius hom."1-de Adveiilu Doiniiii. - ... ,:.
    ISSi S. RRUNONIS EPISCOPI SIGNIENSIS 539
    pturas legenles, ilerum, atque iterum eadem repe-1A separanl a litteris. His aulein os ligari non debet,
    tunt, quia, ut quidam aii:Verba decies repetita quia dignus est operarius mercede sua. Unde idem
    placebunt. Unde eliam animalia, qtioehon ruininant, Aposloltis ait : < Si nos vobis spirimalia semin.avi-
    immunda esse. dicuntur. Quid est enini ruminare, mus, non maghuih est, si carnalia veslra meiamus
    jiisi eumdem cibum sscpius volvere? Advena autem, (II Cor. lx, 11). > Decet eriim ul carnali cibo eum
    pupillus, el vidua Ecclesia geniium esi, qua?. de reficias , qui lespirilualibus deliciis jiayii.
    longe elex omnibus mundi partibus ad Chrislum et < Quando babitaverinl fraires simut, et unus ex
    ad fidem venil. Haecest enim regina Auslri, « quae « eis riiortuus fuerit absqiie liberis, uxor deftmcti
    venita finibus lerrae audire sapientiam Salomonis < non nubet alleri, sed accipiet eam frater ejus,
    (Luc. xi," 31). > De qua vidua et Psalmisla lOquitur : « et suscilabit semen fratris sui, et primogenilum
    « Viduain ejus benedicens benedicam, pauperes ejus < ex ea filium nomine illius appellabit, ut non de-
    saturabo panibus (Psal. cxxxi, 15). J « Ieatur nomenejusex Israel. » Isti sujil illi fraties,
    < Si fruges collegeris olivarum, quidquid reman- de quibus dicilur : « Ecce quam bonum, et qiiam
    « seril in arboribus, non reverieris ut coliigaS : sed jucundumhabitarefrairesin uiiuin (Psal. cxxxn.l). >
    t relinques advenae, pttpillo ac viduee/Si vindemia- Isli enim, et si non corpore, menle lanien et spiritu,
    « veris vineam tuain, non colliges femanentes ra- R omnes simul Jiabitant. Ex his aiitein uiiusquliliet
    « ceinos, sed cedeni in nsus advenae pupilli el vi- absque liberis morilur, quando aliquis episcopus cx
    « duae, > ldipsum per olivam, e"lvineam intelligitur, hac vila transiens, imllum ex suis subjectis in Ec-
    quod modo per agrum significari diximus. Divina clesia sua talem relinquit, qui ejuscaibedra dignus
    en.iiri Scriplura'el frumenlum nobis, et oleum mi- habeatiir. Qnaerilur ergo ex alia ecclesia, cui iixbr
    nistral et viimm. In quibusdam enim locis quasi defuncii conjungalur. Et ipsequidem defuncti fraler
    panis difficile edilur : in quibusdam, ut vinmn fa- erit, non natura, sed officio. Et ut ejusdem boniiaiis
    cile sorbetur; ubique aulem quasi niedicamentum sil, et humanilalis, ejusdem lidei, et charilalis, et
    et oleurn animoe medelur. quasi fraler fralri consimilis. Iste aiitem suscitabL-
    210 CAPUT XXV. semen fratris sui, ut quos in peecaiis morltios, vel
    '« Si fueiit eausa inler aliquos, et interpellave- malo somno gravatos invenerit, ad hpnum bpiis evi-
    « rint judices/quem juslum esse perspexerint, illi gilare facial; et priniogenituin nomine illius appel-
    « justitiae palmam dabnni: quem inipium, condein- labit. Primogenitum quidem, non quod prinius ge-
    « nabnnt impielalis. Si aitiein eum, qui peccaverit, nitiis sit, sed qui merito sanctiialis interomiies ej'us
    < dignum viderinl plagis, jiroslernent, el coram se P genitos primiis, ei maximus babealur. El isle qui-
    < facienl verberari. Pib mensura peccali erit et p'.a- dem vocabilur episcopus; hoc est enim nomen de-
    « garum niodus (505). t In boc judicio jtistiiia com- funcli, ut non deleattir nomen ejus ex IsraeL, ui
    probalur, si illis, qui jusiitiam liabent, jusliliae pal- nunquam Ecclesia episcopo careat, etnunquani hoc
    mam tribuanl, injuslos autem dissimili retribulione iiomen in ea deficiat. Si autem nolueril accipere
    afliciant. Merito auiem in qtiadragenario plagarurii uxorem fratrissui, quae eijege debetur, perget mu-
    liimiero correciionis moilus coiisliluiiur, quoniam lier ad portam civitalis, ei inle.rpellabit majbres
    illa disciplina perfccta et integra est, qnao utriiisque natu, diceique : « Non vult fraler viri niei stiscilare
    Teslariienli auclorilate munilur. Quia enim quadra- « semen frairis sui in Israel, riec me in eonjugeih
    genarius numerus ex quater decies conslat, utrum- « accipere, slaliinque accersiri eum facient, el in-
    que significal Testameniurn : qualuor enini decem, « terrogabuiit. Si responderil : Nolo eam uxorem
    yel decies qualuor, quadraginla fiuni. Ciirautem ini « accipere, acccdet ad Cum coratn senio ibus, et
    decem Vetus, et in qualuor Novum Testamenturiii « tollel calceamentum de pcde ejus, spuetque in
    significettir, liianifesluni est. Hanc autem disciplinami « faciem illius, et dicet: Sic fiei bomiui, qui non
    se Aposlolus sustinuisse significat, dicens : < A « sedificat domum frairis sui. Et vocabitnr nomen
    Judaais quinquies quadragerias uiia minus accepii D « illins in israel domlis discalceati. >' Quare ante
    (II Cor. xi, 24). » Unaei adimebatur, ne fede la- pbrtam civilaiis judicium quaerilur, nisi quia ibij'u-
    ceralus abiret. Et rectius eis videbalur, ut unami dices sedent ? Dominus de se ipso loquitur, dicens :
    subtraherent, ne numerum a lege constiiuuim exce- « Ego sum osliuiii. Per me si quis 'introierit, salva-
    derent. < Non ligabis os bovi trituranti "in areai bilur (Joan. x, 9). > El aiite banc portam sedeat
    friigestuas(304). > De hoc Aposlolus dicit : «Ntin- episcopi, ut ejus luniine illustrali, misquani devient
    quid de bohus cura est Deo ? (J Cor. IX, 9.)» Si- a veritate recedenles. Adhos omnes causas deferri,
    gnificans hoc ad litleram non dehere intelligi. lstii eorumquejudicio definiri opus esl. His ergo praesen-
    enim hoves apostoli sunl, el doctores, qui in areai ti.bus accedit ad fralrem viri sui, et quia eam in
    Ecclesiae sanctarum Scripturarum fruinentatereii" conjiigiuni accipefe noluit, lollet calceanientuin de
    tes, Iriticiim a paleis, et spiritualem intelligentiami pedeejus. Quid est^calceamentum de pede. lollere,
    (303) Cpd. S. Crucis Minor. in-La.ureiit. addit : refert antiquos consuevisse bovino slercore bohus
    lla tamen ul quadragenarium numerum non excedat,, ora ihungere, ne quid ex frugibus delibarent. Spici.l,
    ne foedekceratus ante oculos tuos abeal fraler tuus. ad ean. xxv Deuler.
    (501) Mazochius ex ,/Eliano lib. xiv var. llist.
    533 EXPOSITIO IN DEUTERONOM. . 53S
    nisi evangelizaudi licenliam auferre? Unde ail Apo- A apud Deum (Roni. n, 11), >nos quoque in judicio
    stolus: « Calceali pedes in pracparalione Evangelii personain non accipiamus.
    pacis (Ephes. vi, 18). » Spuil insuper in facieni ejus, Sequilur autem de eo qnod Moyses praecepit filiis;
    quia palam et manifcsle eum conteinpiibilem, el IsraeJ,; ut poslquam in-i.erfa promissipnis quiete
    Uiiii boiioris indigintm esse osiendiulloc atuem de liabitarent, delerent totum Amalec de sub eoelby
    1111 s rectissime inlclligipotesi, qui majores aniliien- quoniam"occurriij eis invia, et extremos agmiiiis
    lec, minoribus Ecclesiis praefici eonlemniiril; quos ejus interfecit', quando exercilus eral fanie et Ia-
    non animarum salutem, sed iionoris gloriam quae- bore confectiis.. Qiiid enim per Amalec, qui" po-
    rere non esl dubiiim. Jiislum autein essel, ut scin-- putus brutus, sive populus /t'»(/«n«Jhicrpret9tiir,-nisi
    per excalceati, et cxpulioiiuiii pOlitis, quam lalis hoereticos intelligimus?Qui et qnasi brula animaRrr;
    conjugii digiii j'udicareiilur. Hoc est eiiim, quod ait: Deum non tiiheht et eos, quos possurit, lingendo eV
    < Ei vocabiiur ncmen ejus in israe! dbmus discal- adulando decipiunt. Ef isli quideni.populo Dei ad
    < ceati. > Qiiisenim calceare cum audeai, qitis cal- supernahi patriam feslinanti in via occurrunt: isit
    eeali ofiicium illi tribuat, quiipsa noinihis-appella- ejns iler iriipedire nituntur : isti, qiiia1priinos etfor»-
    tionc se excalceatum esse demoiislrat? "• liores non valenl, exiremos^qiiosque ei imperfeetic-
    < Si Iiabucrint inlcr se jiirgiuni duo viri, eliiniis 11res decipiuiiiet occidunl. Sed riolandum nbbise.^t-:
    < conlra allertim rixari cceperif, volcnsqiie 211 quod tunc matinie boefelicofum persuasib vires
    < uxor alierius eniere viriiin siiuni de manu for- Iiabet, quando popirius fame et Jabore consuiiiiUir.
    < lioris, miserilque manuni, el apprcheiidcril ve- Fame ulique audieridi verbi Dei: qui enmi boc cil;o
    < renda cjus, abscindcs manum illius, nec flecleris sunl refecti, haerelicoriim non limenl insidias. llii
    < supcrcam ulla misericordia. t Yifi isli, qui inler quoque facile ab eis vincunlur, quos in via niahda-
    se rixaniur, episcopi sunl, qui pro rebus ecclesia- torum Dci j'am lahore faligalos currere laedct. Hiinc
    sticis sscplsslnie inter se conlcndunt. Horum auteni ergo populnm delbv.il Ecclesia, ei posl lyr&nuoruni
    iiie fonior est, cuj"us causa pro sua justilia majores bella, curii j'am viderelur esse quieta, Snperavit';
    yires lmbcre videlur. Uxor vcro alterius npn solum CAPUT XXVII.
    loia cjus Ecclesia, verum ctiain aliquis de plebe il- Prascepit aulem Mbyscs, ut postquam populus-
    l;us inlelligi polesl. llic auiem volens eruerc episco- transierir Jordanem, erigat .ingerites lapides, quos
    pum suiim de manu tbrlioris, lnitlit manum, et ap- postquam calce levigaverint, «cribant in eislucide
    prchendil verenda ejtis, si illuni, cui rationibtis elaperle omnia verba legisbujus, ulpossit mlrarer
    resistete non valet, conviciis lacessil, et aliquid ei, terram lacle el melle mananlein.. FaCiat quoqiie
    tinde erubescere debeal, in faciem apponit. Super C allare super montem Nabal de lapidibus, quos fei-
    iioc autein nulla misericordia habenda est, sed ma- rum non letigit,et de saxisinformibus et iupolilis,
    iitis illa prbcacissima stalim esl abscindenda, et et offerat super eo bolocausium Domino.Deo suo. De
    lingtia illa in frenis fortiter coliibenda. Quod autem his lapidibus scripTuiii esl: « Lapides sancli eleva-
    ct lingua manumjiabeal, Scripiura lcstalur:« Mors, bunlur super terram (Zach. ix, 16). » Hos ergo_kr
    et vila in riianu linguoe (Prov. xix, 2i). > (305) Hoec pides illi erigunt,qui jam per Jordanem iransierunr.
    autem mihi nuper accidisse memini; qui diim pro Jordanem enim Josue* Jordanem aperuil Jesus.Ipso
    Ecclesia Sipontina cum Benevemano cpiscopo litiga- nos docuit, quid Jordanis aqua signilicel, quoniaih
    rem, mox arcliidiacorius ejus per verenda me arri- ibi baplizatus discipulis suis proeeepil, dicehs,: « lie,
    pere conalus, injusie me diflaniare" ccepit; sed. ejus iocete omnes genies, baptizameseos in noniinePar
    linguae sujierba manus confestini abscissa csl; et tris,.et Filii, et Spiritus sancli (Mallli. xxviii, 9). i,
    concilio reprebeiisus veniam salisfaciens peiiit, el Illi ergo sunl,. qui erigunl ingenies lapides :_ isti-
    impeiravit. .-'.-: sunl, qui ubique lcrrantm oeilificant Eciclesias : isii
    « Non habebis in sacculo diversa pondera, majus, lotius mundireges.el prlncipesad fidem converlunU.
    .« el niinus, nec eril in doino lu.a lnodjus major, et Isti quidem hos lapides leviganies ; isti ebs el chari-
    « niinor. Pondus'habebis justum et verum, ethio- talis glutiho solidantes, scrihunt in eis diincide et
    « dius eequalis, et verus erit tibi, ul mullo tempore aperle, non aulem in nube et caligiue, oninia yeriia
    x vivas super lerram, quani Doniinus Deus luus de- quae in hocllbto iiova; legis contineniiir. Haec enirii,
    < deril libi. Aboniinabiliir enini Doniinus cura, qui ut Aposiolus ait, < Non alramenio, sed spiritu Dei in
    < facil haec, et adversalur onmcm injuslitiam. > Si cordibus nostris scriptaysunl (II Cor. Iii, 3). »
    luijtis saeculinegotiatores haecsectindum litleram in- Scripla siinl quoijiie verba in corde Judaeorum, sed
    lelligerent et cuslodjrent, non lanlum lucrarenlur neque lucide, ncque aperte, idcoque de eis dicitur :
    in eis decipiendo,quanlum lucrafenlur cuslodiciido. < Caeciiasex parie coniigit in Israel (Rom. xi, 15).»
    Nos atiicm non habeanius diversa pondera in sac- Quod autem ait,«. ut possit intrare Jn terram lacie
    culo pecloris noslri, sed sintoeqiia omhia etjusla. < et niellemananiein, J ex hoc significarc yidetur,
    Nihil sineprdine, niiiil -sine Jibra et vera mensma quod nemo lcrram viventium iiitrab.il, "qui prius
    facianius. El quia: « Non est persoiiarum acccptio per baplisinuni non Iransierii, ct novae legis lideni
    Beneveni
    (505) MemoratS. Bruno lii,em quam pro tuenda Sipontina Ecclesia niovit conUa cpiscopiun
    tanum,ul d.icium est iu ejus Vita. .--
    53S S. BRUNONTSEPISCOPI SIGNIENSIS 536
    atque doctrinam non susceperil. Sed quid per altare A . viarum stillae super herbam, ci gramina, crcscere ea
    significalur, quod de lapidihus impolitis et saxisin- faciat. Hoc atilem ideo, « quia riomen Domini invo-
    formibus supra montem Nahal construitur? Ecclesia < cabo; icujus invocaiione sanclilicaniur et gnbcr-
    uiique, in qua omnia sacrificia Chrislianae religionis nanttir omnia. < Dale magiiificeniiam Deo noslro,
    quotidie fiuni. 212 F' 1 autem boc allare super « Dei perfecla sunl-opera, el omnes viae ejus jui-
    jnonlem Nabal, quoniam sancla Eeclesia in gentili < cia. J Dale, inqiiii, o coeliel terra, niagnificenliam
    populo maxima ex parleconslituta esl. Nabalenim Deo noslro, id esl, magnificate. Doiiiinum enim ma-
    vetus vorago-interpretalur. Velus auiem vorago in gnificare, est Dei niagnificenliam praoiiieare. Neque
    hoc populo eral, quoniam ibi,ab antiquis lemporibus, alilermagnificaturyqui neque crescere, nequeniinui
    major inferni perdiiipnisque porla patebat, Consti- polest. « Dei perfecla sunt opera. > Nihil imper-
    luilur aulem boc allare ex lapidihus el saxis infor- fectum fecitDeus; niulia lamen imperfecta vidcnius,
    inibus, qiiae ferrum non letigit, quoniam et sancta quae Dei opera esse non dubilamus. De prima igiiur
    Eeclesia preeter justos ex impiis etiam, el peccalori- crealione hoc intelligalur, in qua hihil fuil diminu-
    bus, e.l insensatis, constitula esl. Qui aulem lapides tum : nihil aliqua parle vilialum. Magnificemus
    colebant, et diiri, increduli, infrucluosique Dei for- ergo illum, qui omnium primordia perfecla creavit.
    rnam, el pulcbritudiiiem, ad cujus imaginem facli «Et onines viaeejtis judicia. >Via cjiis esl fides. Ilac
    fuerant, uoii babebanl, non Jmnierito ideo lapides enim veniiur ad enm, sed hac judicat infidelem.llaec
    vocanlur. Hos auiem femiin iion-tetigit, quohiam ergo judicium esl. Similiier autem et paiienlia judi-
    nondum sanctae proedicationis ferramenlis dolati, et canlur impalienies, juslilia injusli, etiiiipielaleinipii,
    formati erant. Nondum enim ad eos dolandos vene- sic et in aliis. Onmes ergo viae ejus j'udicia. < Deus '
    -raiille,-qui ail: < Ut sapiens architectus fundamen.- < fidelis, el absque ulla iniqnitaie, jusuis el rectus. »
    tumposui (/ Cor. o., 10); > SuperJioc auleni altare Unde manifeslum cst, quia viae ejusnon solum j"mli-
    bolocauslum Domino offeriur, et viclima pacifica cia sunt, verum etiam justa judicia. Laeienlur ergo
    immolalur, quia mullis modis ci in sancta Ecclesia boni, limeani etmali. Sed quae.limcaui? Quiat pec-
    sacrificatur. Non est aulem necessarium nos hic < caverunt ei. > Boni vero laeientur, quia < filii ejus i
    aliud de sacrificiis diccre, de quibus in siiperioribus siint, < el in sordibus non > sunt. Si enim adhiic iu
    libris rnulia locuti sunms. Quod aulem ait : <Come- sordibus esseni, ej'us filii non essenl. Nunc autem ad
    < desque ibi, et epulaberis coram Domino Deo luo,.» posteriora menteni dirigens, ei Judoeos idola colen-
    non dc carnali, sed de spiriluali cibo inteiligi debet. les, et contra Christum insurgenles, in spiritu con-
    Hic eiiiin ciuusiii Ecclesia sumilnr, bic cibus coram r lemplaius, exclanial, dicens : < Geueialio prava,
    Deo comedilur :« Non enim in solo parie_\ivit homo, < atque perversa, haiccine rcddis Doiiiiub, pojHile
    sed de omni verbo, quod procedit de. ore Dei « slulte, el insipiens? > Hoc, inqiiil, de le ipso pro-
    (Mattli. rv, i)..» Verbum ergo Dei cibus, boc autem meruit, quia haec lanla liona, quac in sequenlibus
    cibo niitrilur, et piiiguescit auinia. Quoe verb se- entimeranlur, tibi largitus esl ? < Nunquid non ipse,
    qiiuntur, idco non cxponimus, quia facilia sunt, et « est pater luus, qui posscdil te, et fecit, el creavil
    inaxinia ex parte secundum liileram intelligunluri « le? » Ipse, inquii, quem lu dereiinqiiis, qnem in
    His igilur praeiermissis ad eanticum accedamus. diis alienis provocas.el ad iracundiam coucitas, ipsc,
    CAPUT XXXII. .iion alius, cst paler luus, qui leab inilio possedil,ct
    « Audiie, cceli, qtiae Ioquor, audiat lerra verba fecii, clcrcavil. IIoc auiem nescis, fac quod sequi-
    « bris mei. » Qtiaiiluln ad iilteram, cceli et lerra lur, et vernin boc esse probabis.>< Memenlo dierum
    audire non possunl, qnia insensibiles sunl, etaures, < anliquoruin, cogila genciaiioncs singujas : iuter-
    quaj audianl, nori habenl. Allegorice autem per < roga palrem liium, el aiiniintiabit libi majores
    coelos jtisli, per teirain peccatores designantur.Ma- < tuos, el dicenl libi. » Quid dicent lihi? Hoc viile-
    gna ergo diciurus esl, qui bonos el malos, el ange- licei : lste, quem lu insipieus reliuqtiis el despicis,
    !os aiqiie Jioinines, justos el peccatores ad audien- ^ paier luus esl, el possessor, el creaior. Iloc eriiin
    (him inviint.El ineriio quidem ccelidicunlur, qiiorum niajoies lui lcstanlur.Hoc lsaias, Jcreinias,-el caeleri
    conversalio in coelisest (Pliilipp. m, 20). Merito eiiam piophetae confitenlur. Et ipse quidem, cum omniiim
    lerra vocaniiir, qnia de terra facli, sola terrena et Dominus esset, cuin, omncs gentes in poteslateha-
    iransitoria diligunt. (506)« Concrescai pluviae insiar -buissct, le solum lamen in partem elegil; 213 ^e
    < doclrina mea : flual ul ros eloquiuin meum. i Plu- solum suoe hoeredilalis fuiiicuhirh csse voiiiii. IIoc
    via enim et rbre fecundalur terra.quihus parturiens esl eiiim quod dicil: < Quando dividebal Aliissinms
    germinaT, et germinans conscrvatur. Talem igitur < gcnles, quando scparabal filios Adam, consliluit
    doctrinam suam fieri oplat, qua campus animae ma- < niiiiierum populorum juxta numerum filioriim
    defaclus in' honorum operum frticlus prorumpat. < Israel. Pars aulem Domini populus ejtis; Jacob
    < Quasi imbfer super lerram, et quasi slillae super « funiculiis haeredilalis ejns. > Vide igitur, qiiaiitiim
    < gramina, quia iiomen Domini invocabo. » talis, etim diligere, et quam fidelis esse debeas,qiii ex om-
    inquit, sit doclrina mea, et sic menles, quas irrigal, nibus lnundi nalionibus te solurii in haeredilatcm
    vivificii, nutriat et fecundel, sicul imber, et jilu- suscepit. Hasc aulem divisio genlium, el haec sepa-
    /300) Cod. S. Cruc. in Laurent. Concrescat ul' vluvia doctriua mea, clc.
    537 EXPOSITIO IN DEU-TERONOM. B38
    raiio liliorum Adam, illa esse videlur, quae in lurris A guificat. Ibi aiiiem potius comedebai fruclus.agro-.
    sedificalione facia esl, sive polius, qnaeiiiejns dispo- rum ; quibus fruciibus ei cprpus el anima replebatiir.
    silione eral anieseecula. Tunc enim consliluil Domi- Agri eniiii sunt isti libri, quorum fruclum nunc expo-
    j.us lerminos popiilorum, juxla nunierum filiorum nendo comedimus. Hunc aulem qui bene comedil
    lsiael. Quoniain lol mundi partes fore constiluit, super excelsam terram constiiutus esl. « Ut sugcrct
    quol et filios Israel praescivit. Duodecim enim suiit. «:mel de petra, oleumque dc saxo durissimo. > Hoc
    inundi partes, lotidem venti ihde spiranles. Cum videtur exponere Psalmista, ubi aii : < Dedit eis re-
    enini quatuor sint venli principales , unusquisque giones geniium, et Jabores populorum ppssederuni.
    autcm duos collimilaneos habeat, ununi videlicel a Ut cuslodiant j'uslificalipnes cjus, el Jegem ejus
    dexlris, el alterum a sinislris, duodecim esse non exquirant (Psal. civ, 44,45). » Hocesienim :« Con-
    dubitim cst. Si autem per filios Israel aposlolos si- « slituit eum super excelsam terram; > qtiod csi,
    gflificemus, hoc sic erit intelligendum, quia quod « dedit eis fegiones gentium. > Et boc esl-:.« come-
    ipsi in pradicatione mundum in duodecim partes dere fruclus agrorum, » et < sugere mel de pelra,
    diviserunt.sic csse fuiurum prius a.Domino consti- oleumque de saxo durissinio, » qiiod est, < cusio-
    lultini fuerat. Alia vero translatio sic liabet: « Con- dire juslifieaiiories ej'tis, el legem cjus exquirere.»
    stituit lerminos gentium, secundum numerum an- " Qui enim sacfas Scripturas. bene vult medilari, ab
    gelorum Dei; » ut lol ex eleclis ccelos ascendere oimii pertiirbatione oportet euin essc quielum.
    intelligamus, quot inalis rn rtieulibiis ibi remanse- Ideoque filii Israel super excclsam terram copsti-.
    runt. < lnvenii etim in terra deserla, in loco horro- tuli, ul, nemiiiem timentes, qniele viyerenl et popu-
    « ris, etvasiae solitudinis. » Quid esl eiiim « inve- lorum labores possidercnt, qualenus, onini cura SG-
    « nil eum, >nisi cognovit, aique probavii? Ttinc ali- mola, Dei juslificaiioncs et legern ejiis exquiran!>
    quem ex tolo invenimiis, quando eum, qualis sit,. Quid enim aliud pei petrani, et saxum d'irissimuni,
    nianifeste cognoscimus. Et qu:a in advorsis homo nisi banc legem intelliganins, quae in. .(abulis lapi-
    cognoscitiir, meriio eum in deserlo invenisse Domi- deis.scripia.fuer.it? De.hac lamen pelra:,-:ei de hoc
    iius dicitur. Quamvis enim Dominus buic populo saxo durissinio exstigimus, cuj'us dulcedine anima
    pluriuia. bo;ia praestirerit, lnullolies lainen, sicut saliatur, Divina namque Scriptura et cibus nobis
    siipeiius Icgiuir, euni lcnlayii, etad iracunaiam pro- cst, el medicamentum. » Bulyrum de arnieiilo, et
    vocavil. Ijise autcm econlra semper ei iniserebitur. t lac de ovibus, cum adipe a_gPoium,el arieluin.
    Uiide suiidiiur : < Ciicunu-uxil eiim, et docuil, et. «. filiorum Basan. Et hireos cum niedujia tritici, et
    < ctisloJivii qnasi pupillam oculi sni. » Hoc est, r, «: sanguinem uvae biberenl iiieracissimurii. » ilaic
    quod superiiis dicitur. Suuicil vobis circuire monlem sccuiidum liilerani vcra sunl. Pcrcusscrunl filii
    istuin. « Et circuinius, » inquit Moyses, « monlem Isracl Og regem Basan, et non soluni arnicnlaejiis,
    Seir longo lcmpore. » Per quadraginta nsjmquC' . nves, et agnos, el arietes, verum.etiam omnem ler-
    annos circiimduxit eos Doniinus per descrluni, donec: ram cjus possederuiil. Posstunus auicni spirilualiter
    illi omnes inlroirent, qui prius a viginli annis, ct per armeiita, et oves, el agnos, et arieles. omnenv
    supra nuinerali fueriinl. Sempcr auleni docuii, qua- palriarcbaruni et prophelaruni miiliitudiucni i.ntcl-
    liler se bahere debuisseni, et quasi pupillaui oculi ligere;qiii, quoniam dc spirilualibus parerilibiis
    eos cuslodivit. Qua in rc, maxima perfeclaque nati sunl, non imineriio filii Basan (lieunlui'. Basan
    cuslodia significalur. Usiiala namqueloculio esl, ut enim pinguedo inlerpreialnr.. DicunUir autein ar-
    eos,quos niiilluin diliginms, quasi oculos nostros di- niciita jir.opter 214 mulliliidinein, oves propter
    ligcre dicamus. < Sicul aquila provocans ad volan- siinplicitaicm , proplcr innocentiani agni et propier
    < dum pullos suos, el snper eos volitans, expandil ducaiuni arieles. Dehis auicm el btiiyruin.cl lac, ct
    < alas suas, el assumjisil eiiin, ei portavit in liuiuc-- adipcm sumimus, qiioniam.corum verbis ei cxemplis
    < ris suis. » Sic, inquii, -Doniiniis semper filios relicimur. Talis cnini cibus dulcis csl.el suavis. Sed
    Isracl custodivii, et doeuii ad jusiiiiain, ci ad boniim j) quid per liirces, qui in onnii sacrilicio pro peccalis
    opus provocavil, ac super cos in c.okiinnaiiubis et bninolaiiiur, nisi Chrislus intelligitur, pro pcccatis
    ignis volitavil, sicutaquila snper pullos suos facere nosiiis inimolatus, sicut Apostolus ait :< De peccalo
    consuevit. Melapborice loquitur, uiper lioc eiatien- damnavii. pcccalum in carne (Rom. vm, 5). »Judaei
    lissima cura in illurii populum fuisse denionslreliir:- crgo-irnniolaudo, qnodainmodo Christum ma.nduca-
    < Dominussolus dux ejus fuit, et iion crat ctim co bant in liircis, qiicin nos niodo comcdiinus inme-
    < d.us alienus. > Sinlie igilur loqiiebaniur filii diiila trilici. BciiC igitur ultunique jiosuit, ul et
    Israel, quandovitulum aineuni adoranles diccbanl: uostrmn, clillprum sacrilicium denionstrafCl. Quod
    lsti sunt dii-lui, Israel, qui eduxcrunt lc de icrra" vcro per. sanguinem uvoB.-nicracissiiim.nl,.Cliristi
    iEgypii. < Constiluit cum snper cxcclsam terrani, ut sangiiis significclur, ex eo inaxime intclligi poicst,
    < comederet fruclus agrorum. > Jam iiunc defulu- quoJ ouni non viniini, sed sanguineni vocat. Jam
    ris, quasi dc proelcritis loquiiur. Yocal aulcm lcrrain tiinc ergp illcpopulus Cbrisli carnem, et sanguincm
    prbmissionis lerram excelsam, sive quia monluosa in figiira coincdebanl; quem nos mpdo in vcrilaie
    esl: sive quia aliis tcrris fecundilale exccllcnlior ct comcdimus. Ita unde II1o populus circa se taiilam
    nobilior esl; sivc cliain quia icrram vivcnlium si- Dei!argita!cin,et bciiignilatcni senticns, melior, et
    539 S. BUUNONISEPISCOPISIGNIENSIS 540
    Deo fidelior suo esse debuerai, inde in superbiani A < est in furore nieo, et ardebit usque ad inferni
    clatus, iniquior faclusest; unde ei subditur. < In- « novissima.Devorabilque lerram cum gerniiiie suo,
    « crassatus esl dilectus, et recalcitravil, incrassa- « el monlium fundamenla comburei. > In hoc igne
    < tu-, impinguatus, dilalattis. » 0 mala pingnedo, omnia poenarum genera significari possunt, quibus,
    quie conira Detim recalciiare facil. « Prodiit quasi vel in boc saeculo, vcl in futuro peccatores cnician-
    ex adipe iiiiquiiaseorum (Psal. LXXI,7). » Ipsaenim lur; quoniam illis iraiusesl Doniinus. Ardet auiem
    verbnrum inculcalio nimiam illorum, et supcrabun- bic ignis usque ad inferni novissima, quouiam, ut
    danieni iniquiialem oslendii. « Dereliquil Denm Scriplura testalur, inexslinguibilis esl. Devoral au-
    « facioiem siiuni, et recessil a Deo salulari suo. tem terram cum germine suo; sive hic juxla litic-
    « Provocaveriint euni iri diisalienis, et in aboniina- ram, civitales et homines, sive eliam in inferno
    « lionibus ad iracundiam concitaverunl. >Hoc autein peccatores eorumque filios et seqnaces. Moiitiiiin
    cxponit. « Iiiiiiiolaverunl daemoniis.el non Deo.diis autem fuiidamenla diviiiae sunl, el honores, in• qui-
    « quos ignorabant. Novi recentesque veiicrunt, quos bus polentes hujus soecnli confidunl, quibusque ele-
    « iio« coluerunt palres eorum. » Plana sunt haec, vali superbiuni, el has quidera uliimus ignis, simul
    quoe quidem illura populum idololatrioe dedituni ctmi suis possessoribus comburel. « Congregabo su-
    fuisse significanl, qui et ununiDeuin facioreni suuin B « per eos mala, et sagitlas meas complebo in eis. »
    dereliquit, et liovos dcos coluil,quos ejus parcnles Nam et in hacviia super Judaeos multa mala, nml-
    non coluerunt. «-0611111, qui le genuit, dereliquisti, lasque tiihiilationes congregavit Dominus : el in
    < et oblilus es Domini crealoris tui (Isa. LI, 15. >Hoc fuluro quanta super omiies iniquos congregaliirus
    vidil Domiims, et ad iracundiam provocalus, conci- fil, quid allinet dicere? Sagitioe aulem complcmur
    tatus esi, quiaprovocaveiunl eum fiiii sui et fiiise. in eis, quia nulla reslal omniiim sagillaruin, nuiia
    Huic autem simile in psalmis dicittir : « Si inimicus festal oinniuin poanarum, quae non soeviani super
    mcus maledixisset milii , sustimiissem utique eos. « Consuinentur fame. > Sive hic ab hosiibus
    (Psal. xiv, 15). > Quanto enim nobis aliquis fami- Obsejsi, sive eliam uldives ille, qui gullaiii aquaj a
    liarior est, lanto magi.s si in aliquo offendai, dole- Lazaro pelehat. « Et devorabunl eos aves inorsu
    mus. El ail : < Abscondam facicm nieani ab cis, ct amarissimo (Luc. xvr, 25). » Hoc secnndum litlerain
    « considerabo novissima eoruin. > Quod servis suis completam est; quoniam mullolies eorum mprlicina,
    Domiinis faciem siiam abf.condit aique ab.eis videri et aves, et bestiae.ei serpenies devpraverunl; sectin
    non palitur, iroe et indignationis iiidicium est. dum illud :« Posuerunt niorlicina servorum luorum
    Ideopie David Dominum rogai, dieens : < Ostende escas volalilibus cceli, el carnes sauclorum tuorum
    nou:.sfaciein luam, et salvi erimus (Psal. LXXIX, 4). > " bestiisierrae(Psal. Lxxviii,2).>Allegoricacaulemaves,.
    Considerai autem novissinia eoruin, quia quanlo serpenies, besiiae, maligni spirilus inlelligunlur, qni
    tempore in malis persistunl, el quando ad bonum pree215ll'ra'alm,"an'lale iniquorumpcenissaturari
    converuiniiir, quae pcbna eos in futurum exspeclet, hon possunt. « Dentes bestiarum iinniiiam in eos,
    jnlelligii. « cum furore irabenlium snper terram, atqueser-
    « Generalio enim perversa cst, et infideles filii. < pentiiun. Foris vaslabit eos gladius, el inlus pa-
    « Ipsi me provoeaverunt in'eo, qiii non eral Deus, < vor, juvenem siinul, ac virginem, lactanlem cuiii-
    « el irritaverunt in vanilalibus suis. El ego piovo- « homine sene. » Qui boc non inielligit, legat Rc-
    « cabo eos, in eo qui non est populus, et in gente gmn, Josue, et Machabaeorum libros. Si quis aiueni
    « sluita irriiabo eos. '» Hoc aulem lale est ac si deJudaeis, qui modo sunt, inlelligcre velit, scial
    diceret : Ipsi roe provocaverunt, iriiiaverunt, et omnes a majori, usque ad minorem morii el per-
    sprevcrtinn El ego illos provocabo, et irritabo, el dilioni designalos esse (307). « Et dixi: Ubinani
    spernam. Ipsi adoraverunl pro Deo ilhtm, qui non « sunl? cessare faciam ex hoii.inibus inemoriam
    esi Deus, et provocabo eos, recipiamque pro ipsis « eorum. > A.c sidicat:Qui modo laeti, el exsul-
    eum, qui non esl populus, ul vel sic dolore labescal, tantes onines Judaeaecivilates repleveranl, ubi nunc
    dunrlocum suum alios lcnere, et bona sna alios pos- sunt, ulique in captivitale, et ubique lerrarum di-
    sidere conspexerint. Sed quomodo popultis genlium spersi. Hoc modo superiusdixefat: < El considerabo
    non esl populus? Quare amem si iion esl populus, a « novissima eorum. > Dicendo , <ubinam sunl » :
    propbetis populus dicitur? Apostolus dicil: « Qtioe eoruin memoriam consJdcral. Cessavit autem ex
    stulla sunl mundi elegit Dcus, ut perdat saj)ienies,et liomihibus nienioria eorum''; quoniam qui prius
    infirina elegit Deus, ut conftindal forlia, et ea qme inler boniines nominaiissimi fuerani, jam nuiic
    non suni, ut ea quoesunt, desirueret (/ Cor. i,27). > nulla memoria, et nulla bona fama digni haben-
    Sicut enim ea inielligimtis, quoe non sunl, ita eum tur.
    intelligamus, qui noh erat popultis. Ea enim apud « Sed propler iram inimicorum distuli,. ne forle
    homines qtiasi non esse dicunlur, quae lam parva, « superbirenl hostcs eorinn. Et dicereul: uiaiiiis
    ethumilia sunl,ul quodammodo non esse videantur. « nosira excelsa, et no.uDominus fecil haec oninia. >
    Unde etiam usilata locutione illud, quod parvi pen- Prius boc illis accidissel; sed distulit Deus, ut
    diiiiiis, uiliil esse dicere solemus. < lgni.s succcnsus eorum inimici inlelligerenl, quod insuperabilcs
    (307) Coa. S. Crucis Minor. in Laurcnt. Dcdaos esse.
    541 EXP0SITI0 IN D EUTERONOM. 542
    essent, si a Deo non reccssissent at per hoc, qu.in- A dicabit, nisi a maiis separabit? Hac enim significa-
    do eortmi inimici eos superarent, nb.nin sua forli- tione, dicitur : « Judica me, Deus, et disecrne cau-
    tudine boc lieri inlelligerenl; sed Dei indignalione, sani|meam. >— < Videbit, qnod infirmalasitniamss. >
    qui ab eis iratus recesserat. Ilucusque-Dominus : Qiiid est videbil? Nunquid et modo nonvidei? Vi-
    nunc auleui loquilur Moyses.< Gens absque consilio debiligilur, id csl vidcri faciel, quod riiahu.s, el
    t esl, et sine priidentia. Uiinamsaperent, et intelli- virlus illorum infirmata sii, qui prius alios polenier
    < gerent, et novissima providerenl. »Non enim pe^ affligebani; el sicut duo ex illis anie fiigabam <le-
    - riissent, si in legis,. elpropbetarum consilium sa- cein milli.a, ita modo decein niillia
    ftigabunuir a
    pienter credidissent. Denique si novissima provi- duobus. « Et clausi quoque defecerunl, residuique
    dissent, el quae et qiianta pro suis iniquiialibus pas- < consumpli sunt. t Quia capla civilale, aiit iruci-
    suri eiant praescivissenl el inlellcxissent, ea forsilan dali, atil vendili sunt. Et tunc landem se peccasse,
    non egissent. < Quomodo persequebalnr linus miile, el ffuslra deos coluisse, et doemonia adorasse, et
    « et duo fugarent deeeili inillia ? Nonne ideo, quia deeorum victiniis in vanum se comedisse discent:
    < Deiis suus vendidit eos, el Dominiis conclusit -Hoc est eiiim, quod ait : < Ubi sunt dii eornrii in
    < illos ? » Cognosce, inquii, popule si.ulie, et ihsi- i qiiibus fiduciaiii habebant? De qiiorum viciiniis
    piens, quia iion ttia, sed Dei fbrliludine, quanto « comedebanl adijies, et bibebanl vinum Jibaini-
    teinpore in eo fuisti, iuTiniiain honiiiium muliiiudi- <. num. > IIoc aulem illidineruiil; illosautem Do-
    neiii cum paucis superasli. Hoc autein id.eo fiebat, minus iiridens, aii : « Siirgant » inodo, si possuni,
    quia Judacormn Dctis onines eoruin iniinicos irrser- dii veslri, « et opituleriliir vobis, et in » bac tanta
    voscis vendebat. Qtii enini Deo iideliler serviunt, « necessitate vos proteganl : i qui qnia non possunl,
    quodammodo rjus beneficia sub -sci-vitiocmunl. Si videte, cognoscite, etiiuiic landein inlelligite, « quod
    aulenrDeus suus, Deus gentium diealiir, hoc erit « solus ego sum Deus, elnon esf aliiis.Dciis piwier
    inlelligenduni, quod maligni spiiiuis suos fideles « me. Ego occidam, et ego vivere faciam. » Ipso
    decipianl, el vendani, in inagiium sibi pretium enim vivcnte, 11011moriuntur onmes, ipso vocanie
    '
    compulanies, si eos in aelernum crueiandi potesta- restifgunl omnes. « Pcrcuiiam el ego sanaho. >
    tem a Deo suscipianU < Nonenim est Deus noster, Responsio est: 216 * cl non est qui de inaiu mea
    « ul dii eorum, et inimici Jiostri sunt judices. » « possil eruere. Levabo ad ccelum nianuni nieani,
    Hoc, inqtiii, inimici nostii leslanlur. quia Deus « cl dicaiii: Vivo ego in oelernum. > Qtiaudo Ss.Ha-
    nosier major oninibus esl. Hucusque Moyses : nunc tor noster elevatis manibus sublalus csl in ccelvirii,
    aulem Djminus, quod ccepil exsequilur. « De vinea ostentiit se vivere in oeiernum. Nemo enim ilii nio-
    Q
    « Sodomorum vinea eoium, et de suburbanis Go- ritur, qi.io"ipse vivens ascendit. < Si acuero ut fui-
    « morrhae. Uva eorum uva fellis, cl bolri amarissi- < gur gladiuiii meum, » pcr quem aeiernam dam-
    « mi. Fel draconum vinum eorum , elvenenum nalionem inielligimus, < et arripnerint judicium nia-
    « aspiduni insanabile. » Merilo, inquil, cessare fa- « nus meae, » laciam quod sequilur : « reddam ul-
    ciam ex hominibus mcmbriam eorum, siciil cessar « lionem hoslibus meis, "et his qui oderunt me,
    vii memoria Sodomorum, ex quibus isli iniqiiaimi- « retribuaih. » Hoc autem erilin judicio, quaiuio
    . taiione originein diicunt. Vinea enim, id csl Ju- reddel unicuiqtie secundum opera sua. «Inebriabo
    daeorum gens el propago, Sodomorum et Gomor- « sagiiias meas sanguine, el gladius meus devorabit
    rhseoruin vineam, et geniem malis moribus erini- < carnes. > In boc oninium tormenloruni gcnere
    qua coiiversaiionc incitabalur, quasi alierius vineae rion solum venire, sed etiani seniper manere supor
    naluram vinca scquilur, cl ab ea paslinala. Hiijus iniquos designat. « De cruorc occisorum inebriabi-
    aulem uvae ct boiri fellei et amarissimi sunt : lmjus « lur, >siibaudiiiii- gladius meus. Inehriabilur quo-
    viinini fel draconuni el veneiimn aspidum esi; qno- que « de caplivilate nuilali inimieoium capitis. >
    niam onmis Judaeonim doclrina amara, morlifera, Omniuni iniquorum caput diabolus esl.; qui tunc
    el insanabilis esl. Nonne hoebcondiia sunt apud le, to nuduseril, qiioniam omnis ejiis fiaiis, et iniquitas
    -el signaia in ibesauris meis? Non sum, inqtiil, obli- oinnibtis revelabilur. Htijus aiilein capiivitalis illi
    tus, firmiter in lhesauris memoriae leueo ea quaj sunt, quicunque ab eo capti ct decepti sunt. Do his
    gens ista conlra me semper operata esl. s Mea est ergo inebriabilur gladius Dei. < Laudaie, genies,
    < ultio. Et ego retribuam eis in lempore, > lmic « popnluin ej"us. » Sed dicet aliqtiis : Qtioiuodo tu
    uliioni pracdc-slinalo, « ullabaliir pes eorum, > ne ilhini popiilum laudare praccijiis, qtiem Doniiniis
    vel stare, vcl fugere, vci rcsislcre' valeanl. Hoc despcclni babens, occidi permisit? Ad quod ipse :
    auiemciio; < juxla est dies perdilionis, et adcsse < Quia sanguinem,» iiiqiiit, <servor.nm suorum ulci-
    « feslinanl lempora. i Iteiuni aiito.m Moysesloqni- < scetur, etvindiclani relribuei in liostes eorum,
    lur : « Judicabit Dominus populiim stiinn , el "in < et propilius erit teirac popnli sui. » Qitod quidem
    « servis suis niiserebiiur. > Ac si dicat: Vere prope non facerel, si eos despeclui habuissei. Terram
    esl dies perdilionis, sed non limeant honi, quia Do- aiitem carnem dicil, quoe post resurreclionem glori-
    niinus justus judex judicabit populum-suum, el judi- ficata, (508) aelernaebeatitudini sociabituf.
    c.ando niiserabitur servorum suorum. Quid est ju -
    (508) Cod. S. Crucis Miiior; in Laurcnt. rfBlerna beatiludine perfmetur.
    543 S. BRUN0NIS EPISCOP) SIGNIENSIS 5H
    C.4PUT XXXIII. A Palre non separabitur. Eril semper rcctissmuis
    « Hxc i'st benedictio, qua benedixit Moyses Iiomo apud rcclissimum , de qtto alibi diritur : < Et Vcr-
    < Dei liliislsrael anle nioiiem suam. Et ait : Domi- biim erat apud Deuin (Joan.i). » Principes auteni
    « nus de Sina venit, et de Seir ortus esl nobis, populi cum irihubus Isracl congrcgaii erani, quan-
    « apparuit de monte Pliaran, et cuni eo sanclortim do siinul cumdiscipulis suis in Judoca^iroedicabal.
    « inillia. ln dextera ejus ignea lex. » Haecad liiieram « Viva.tRuben, et non moriatur, et sil parvus in
    jion procedunt. Recordemur cigo illitis capittili, ubi < numero. > Quid per Ruben , qui priinogenilus
    dicilur : < Si ambulaiis per viain, nidum in arbore, fuerai, nisi eos inlelliginius, qui primi in illo populo
    vel in terra inveneris, el avem pullis yel ovis desu- vitam seculi, Cbrislo credidefiint? Islivivenl inaeter-
    per incumhcntem , dimilte - avem, captos tenens iium, et iion sicut coeieri morieiitur. Sed parvi sunt
    filios, ut bonum sit tibi, ef longo vivas lempore nuniero, quamvis magni sint virtutibus, et sancliiale,
    (Deut. xxn, 6). > Et nos ergo diiniiiamus avem semper enim :.< Multisunt vocati, pauci vero elecli
    istam, et filios teneamus. Haec avis lillera esi, quoe (ilalih. xx, 14). »—« Haecesl Judaj benedictip. Audi,
    sub alarum velamine pullos et ova, id est Spiri- < Domine, vocem Judae, et ad populum suum in-
    tualem sensum claudit; quaequidem per loca diffi- < troduc 217 eum- Manus ejus piignabunt pro eo,
    ciliora in arbore, perplaniora vero in lerra nidifical. B' <el audilor illius contra adversarios ej'us erit. >Per
    Per lmjus igitur vphiminis viam ambulanles, Jiuj'us Judam Cbrislum inielligamus, qui secunduni carnein
    avisniduminarbore, id esl in ioco difficili, et allo de stirpe illitts natus cst. Cujus vocem senipcr Do-
    invenimus. Dimittamus ergo avem, imo hinc eam niinus exaudil, secundum quod ipse ait: <Ego antem
    evolare cogamus, ut pullos ej'us, id est spiiiiualem sciebam quod semper me audis (Joan. xi, 42). »
    irilclligeniiani leneamus. Qtiod si feceriinus, bene Inlroduxii autem eum Dominus ad populum suum,
    nobiserii, et longo vivemiis tcmpofc. Times inori? quia prius iri hun.c mundum, ut nos vocaret, deinde
    dimitte Iitteram, qu:e occidit. Vis vivere? lenc lit- in infcrnum, ut nos liberaret, postea vero in cce-
    lerae filios, id est spirilualcni intcllcclum. Spiritus lum, ut exaltaret nos, introivil. Pugnabil auteni
    enim vivificat. Expiilsa-igilur. lillera, videanms quid Dominus pro eo, cujus manibus el foriiiudini nemo.
    pcr is.tos ires monies, id esl Sina, Seir, et Pliaran resistere valet. Et ipse auditor illius fuil conlra
    significetur. Ego enim per lios, legem, el prupheias, adversarios ejus, per qnos et Judoei, et inaligni spi-
    ci Evangelia significari pulo, ut per Sina, ubi lex rilus iiilelliguntur.
    claia csi, significentur bi quinque Jihri Moysis; per < Levi quoque ait: Perfeclio tua, et doctrina lua
    Seir vero, qui liispidus interprclatur, inlelliguniur r( < aviro sancto luo, quem probasti in lentaiioncm,
    propheioe, ad exponendum difJiejles, Evangcia au- < etjudicasii ad aquas contradiciionis. > Perfeciio
    lem significcnliir per Pharan, qui frugifer dicitiir, tua), Jnquit, o Deus, el doclrina lua detur, et con-
    quouiam niilluni semeii, sicut seinen Evangelii fru,- firmetur vero sancio luo, id est huic ordini saccrdo-
    ctilicavil. Yenil ergo Dominus de Sina, qttia ejus tali, ne forte ilerum tentatus succunihat, sed per-
    aUvenlus primuni in lege iiiveniiur. Oriliir in Scir, fectus et sapiens in omnibus persevercl. Hoc aulem
    quia ejus nativilas a prophetis manifeslalur. Appa- dicit propier se et Aaron, qui niinus perfecli ad
    rel in monte Pharan.quia in Evangeliis auditur, el aquas coniradiciioiiis invenli sunl, quando filii
    per miracula nianifeslaiur. Yenit ergo non solus, Israel murmiiranles tenlaverunl Deum. Nola, quod
    sod cum eo sanclortim millia. « In dexteia ejns in principio Jocutiouis se ipsum accusat. < Sapiens
    « ignea Iex, tqiia. ei peccaia uruniur, ct. meuies. enim in principioacctisalor est sui (Prov. xvni !/).»
    illuminanuir. « Dilcxit populos, t scctuidiini illud : i Qiii dixit palri suo, et mairi suoe, nescio vos, et
    < Qui dilexil, ellavit nos a peccaiis nosiris in san- < iralribus suis, ignoro illos, et nescierunt filios
    guine suo. Omnes sancii in manu illius sunt (Apoc. < suos. Ili custodierunt elbquium tuum, et pacluni-
    i, 5). » Qnare in manu? Quia ipse eos regii, ipse < tiiuin scrvavcriini. Judicia tua, o Jacob, et lcgein..
    eos tenel, et vagari non permiuil. < Et quiappro- D « luam, o Israeb ponenl ibymiania i:i furore tuo, et
    « pinqiiant pedihus ej'ns, accipicnl de docliina il- <Jiolocausliim super allare luu.m. » Hoc est, quod
    « lius, » Hoc bene-Mariasoror Lazari inlcllexil. Et in Exodo legitur : quia praecepit Moyses liliis, et
    eiiam perpeJes ejus apostoli intelligiinlur, qui ejus Iranseuntesneininipepercerunt. Horum igiUir cxem«
    doclrinani iibique seiiiinaveruni.. < Legem praecepil plo, Domini sacerdoles gladium spiriius, quodest
    « nobisMoyses; » non iitique i.Tam, nisi-eani, qnani yerbum Dei, evaginantes, nulli. deliiiqnenli parcere
    acccpit de dcctrina ejus, qiioniaiii el ipse appropin- discant, Dei amoreni omni amori anteponaui. El
    quavil.Sicauieni.de se, quasi de alio. loquiiur : isli quidcm cloquium et paclum Dei, el judicia ct
    < Hocreditalem inultiiudinis Jacob. > Hsec enim legem Isracl cusiodieruni, eoS occidentes, qui viiti-
    pmni liaeredilate melior eis fueral, si lamen eani luni aureuiu adoraverunt. Sic enim in liac Icge Dei
    inlellexissent, quam nulli lioslcs cjns. exlorqnere el nostra judicalum est, ul qKicunqiie aliuni Dcuni
    pottterunl. « Erilapud rectissinmm rex, congrega- adoraveril, vel ei inimolaverit, nioiialur. Ponunt
    « tis principibus populi cum liibubus Israel. » Ac si auiem thyniiaina in ftiroreDei, quia suis orationibos
    dical: Hic Dominus, el rex vcniens de Siiia, in irani Dei placant, tanquam suavissimo thymiania-
    terris quidem cum bominibus coiivcrsabiiur; sod a tum odorc. JIoc ct Aaron fecissc legii.ui-,qi'J arrepto
    343 EXPOSITIO IN DEUTERONOM. 546
    ilnirihulo, flammae se oj)posuil,.quae jam exlreiiia A fectiim desursuni est (Jac. i, 17). > Sed quis esi
    ^astrorum devoraverat. Ponunt quoque holocauslum ille, qui in rubo apparuit? eujus benedictio snpei
    iiiper allare, sacrificium Jaudis et oblalionis i.n caput, et veriicenibtijus venire imprecatur. Si enim
    ticelesia proedicantes. < Benedic forlitudini ejus(309) rubus ille virginem Mariam significabit, profeclo
    < et opera manuum illius suscipe. Percule dorsa Christus esi, qtii in riibo.apparuii. Berie autem popu-
    < inirniceruin ejus, et qui oderunt eum, non consur- lus iste Nazareeus dicitur, uipote Domino 218 ah
    < ganl. » 0 si luec inlelligerent illi, qui Dei sacer- infantia conseciatus iiiter fralres suos. « Quasi pri-
    Jotibus lanlum adveisanlur! Quia quantuni sacer- « mogenili lauri pulcliriludo ejus, cornua rhinoce-
    Jotes benedicuntur, lanliim eorum iniinici maledi- < rbtis cornua illius. Iri ipsis veiililabilgentes usquc
    cuiitur. « %dterminos terrae. H;e sunl multitudincs Epiiraim,
    « Et Beujamin ait : Aniantissimus Domini babi- < et Iisec millia Manasse, » Omnes enim see.tiiidmii
    « labitconfidenler in eo, quasi in thalamo tola die crealioncm fialrcssiiinus,quoniani ex oisdem parcn-
    < morabilur, cl inter bumeros illius requiescet. > libusiiaii sumus. Chiisiianus lamcii popiilus inlcr
    Quis est isle amantissimus Domini? Beatus uli.que. omnes fralres suos pulclierrinius.est, quia ipse solus
    Pauius dc tribu Benjamin originem ducens. Sed qua- aqua baplisniatis regcncratus, et sttper nivcm dcai-
    .eni hunc esse pulemus, qui amanlissimus Doniini B baius esl. Qui benelaiiro primogcr.ito coiiijiar.iitvr
    tocalur? Yideamusmodo qualiter Deum amal, cujus ulpoie major et foriior, caetcrisque piiiiiihus.ad labn-
    Jieilur amanlissimus. Ipse dicit: « Si quis non "ainal randurii aptior. Sunt eniin cornua illius insupcra-
    Doniiniim Jesum Christum, anathema sil (/ Cor. bilia, qiiasi cornua rbinpcerolis, quoni.Mii niliil eis
    xvi, 22)..»"Yis eiiam videre quani eonfidenter in lioc resistere potest. Non auieni, sine catisa plur.iliicr
    idem babital? « Cerlus sum , inquil, quia ncque cornua postiit, cnin nonnisi iintiin cornii lubual
    mors, neque vita, neque principatus, neqlie. pole- rbinoceros, unde el Latine uuicornis dicitur. Duo
    staies, neque aliqua creatura poteril nos separare namque cornua dn.o sunt Tesi.amenta, qnoepojiuliis
    a charitaleDei, qiiae est iii Chrislo Jesii (Rqm. VIII, isie dupliciler inielligens, omiiium geiitium erroies
    3S). » Ei in eo quidem quasi in suavissimo ilialaino superat el vanitates, Iu ipsis eiiini veiiiilal. genles,
    requiescit Christus, de quo ipse ait: « An experi- in ipsis concludil philosopbos, in ipsis vincil Ju-
    inenuini ej'us quaeriiis, qui in.me loquilur Cbristits daeos, in ipsis proedical, et converiii oinnes munui
    (1 Cor. xin, 5). »—'< El inler humeros ejus requie- leiminos. Diyidiiur autem populus iste in Ephraim
    < scil. > Talein equuin, talem sessorem. et Manasse, per quos ct Judxos, et gcntiles signiii-
    < Joseph quoque ait. De benediclione Doniini care poss-unus, quoi-um akcr fractificans,- alter
    < lerra ejus, de pomis cceli, et rore, alque abj'sso C oblivio irilerprctauir. Qute ulraque satis convenienier
    « subjacenle. De poiuis fructiium solis ac Iunoe, de conyeniuiit sanclis, qui ct bons iruciilicaul, el inju-
    « vertice anliquoruni moniium, de pomis collinm liartim suaruin oniniiim obliviscunlur.
    «aeternorum, et de frugibus lerrae, el plenitudine < Et Zabiilon ait: Loelare Zabtilon in exilu luo,
    « ejus benedictio illius. Qui apparuit in rubo veniat « cl lssacbar in tabernaculis tuis. Populos ad niou-
    « super caput Joseph, et super yjenicem Naza- « teni vocabiuit. Ibi immolabuiit vjctimas jusiiii.e.
    rxi (310). » Quid per Joseph, qui accrescens in- < Qui inundationem maris, quasi lac sugeiit, ci
    terprelalur, nisi populum Christianum inteHigiinus <.tliesauros abseondilos arenaruin- > Quid per Zalui-
    qui parvo lempore crescens, et inulliplicans, inmi- lon, qui habitaculum interpretalur forliludinis, el
    duin. re|Vlevit? Hujus autem lerra benedictione Do- per Issachar, qui asinus (orlis alibi vocalur, iiisi
    miui perfundilur, quia stalim a principio, ejuscaro, sancti Ecclesioe doclores significantur? Isti cnim,
    quae de lerra sumpia, primi hominis inalediclione quasi lurres, iiiexpugiiabile suiit liabilaculiim. Isii,
    lenebatur, in baptismo benedicitur, et sanciificatur. quasi forles asini, aliorum onera icrunt. La:tal'<r
    Deinde vero populus iste fecundatur, et satialur de igilur Zabulon in exilu suo, quia senlieiis se Dei
    pomis «eli el rore, id esl apostolbrum yerbis et foriitudine munitum, securus ad pugnain exil contra
    Joctrina, atque de abysso subjacente, id est de alta bosles, ex quibus magnis spoliis onustus redit. La>
    et profunda sanctarum Sciipturarum intelligcntia, talur et Issachar iu tabemaculis suis, niillo prae
    ^t de pomis frucluum s.olis el lunoe, per quos dulcis- laelitioepondere gravatus, c.um.lot quotidie animas
    simos Christi et Ecclesioe sermones intelliginius, olferal Deo. Vocanl aulem populum ad montem,
    quibus inierior homo noster reficitur, Et « de ver- dicentes cum propheta : « Yenite, ascendamus ad
    lice anliquorum moiilium, » i.d est de sublimi et nionteni Domini.et ad domuniDei Jacob (/soi.ii,5).»
    spiriiuali inielligenlia piopbetarum. Et « de pomis IIoc enim faciunt, qiiandoad fidem, et ad Ecclesiam
    collium aeternorum,>per quaesignificantur dulcissinia gentes inVitant. El ibi qiiidem immolant victimas
    verba apostolorum. « Et de frugibus terrae, et de jusiitiae, id est sacrificium laudis et pblationis.-Su-
    pleniiudine ejus. > Quae si de terra vivenlium intel- gunt aulem inundationes maris, quasi lac, sive quia
    ligantur, Biagnaeet immensoedivitiaeeipromitlunlur. niiindi injurias el adversitates pro Deo libenler
    « Omiie enim dalum oplimum, el omiie donuin per- ferunl, sive quia legis Inijus doctrinam, quoe aiiis
    - (309) Alia lectio babet: Bcnedic primitiis ejus.
    (519) Cod. Bibl. Cist. olim Montis Amiat. addit. super verticem Naiarcei inler jralres suos.
    547 S. BRUNONIS EPISCOPI SIGNIENSIS 8J8
    jiuara et impotabilis esse vldeltir, spirituali iniel- .A 219 f Ascr quoqiie ait: Benedielns in finisAser.
    .igenlia , quasi lac bibere gaudent. De qua subdiiur : « Sit placens fratrib-.is suis, et linget in oleo-pedem
    i El tbesaurosabsconditos arenarum. »Sicul aurnm < suum. Ferrum, el aes calceamcnlum ejus. Sicut
    .n arena, iia et spiriiualis inielligenlia iu litlera < dies juvenlulis tuoe, ita ei seneclus lua. Non est
    iiiveiiiUir. « Detts alius, ut Deus rectissimi, ascensor cceli,
    « EtadGadait : Bencdicens in laliiudine Gad. < ruxilialor luns. » Quid per Aser, qui beatus inier-
    < Quasi leo reqnievit , cepiique brachitim, el verli- prelatur, nisi Chiistianoruni populus figuralur, qui
    < cem. El vidil principaluin liium, qnod in parlesua solus aterna beaiiiudiue pcrfiuetur? Hic auiem in
    « doclor esl, el reposilus, qui fuil cum principibus filiis benedicitur, quoniam infideles, et si filii sinl,
    « populi, el fecil jusiilias Domini, judichnn suuni. quia boni a Deo calceali sunl, benedictione tamen
    « cutn Israel. » Hunc el Jacob bencdicens ail : « Gad paierna digni non sunt. Placel 3iitem fratribus suis,
    accinctus proeliabiitir aulc euni. » Quid pcr Gad per quos angelos inlciligiinus. Tingit in olco pedem
    nisi aposiolos inielligiinus? Qui gladio accincli spi- siiiiin, quia per viam gradilur misericordioe. Et
    ritns, -prima acic bella gesserunl. Isii autein in ferro, el aere calceatur, quia poiestalem a Deo acce-
    latiludine benedicunlur, sivequiain numdi laiitiidi- pil calcandi supcr serpenles, el scorpiones. Talis
    iiem jiraedicare niillunttir.«In omuerii tcrram exivil C poteslas calceamemum ferreiim et acneumcst. Quod
    sontis eorum (Psal. xviu, 5). » Et isli quidein qtiam- aulem ejiis juventus el senectus similis dicitur, ej'us
    vis a pliiribus inimicis undique invadantur, sccuri gloria elbeatiliido immutabilis demonstralur. < Non
    lamen ul leo rcquicscuiit, de quo scripttim esl : < est Deus alius, ul Deus rectissimi. » Adntiraiio
    « Lco forlissimus besliartiin ad nulliiis pavebit est in laudem Crealoris, qui ex tani iniquis paren-
    occiirsum (Proii. xxx, 50). > Ceperuiii aiiiem bra- libus, elex adeo fragili matcria, ad laniam reeiilti-
    cliium et verliccm, oinnem videlicel miindi foiiilu- dinem populum isliiin, secunduni suam voluntatem
    dinem ei subliinilalem sibi subjngaiucs. Ipsi enim conveiiit. Hujus auxilialor ascCnsor cceli esl, Chri-
    Romam, qtioe niiindi capnt esl, siiperaveruiit, ipsi slus yidelicet Doniuius nosier, qui ascendit super
    ejus brachia, id cst imperaiores clpJncipes ad fidem onines ccelos. Ipse enim ail: <Non vos deseram, ne-
    coiiverlcrunl. In istorum aulciii parle el principatu que derelinqnam (Joan. xrv, 18). > Itemque : < Ecce
    doclor est reposilus, quia in eoiuni cordibus lex, et ego vobiscum sum usquead consuiiimaiioiieni soeculi
    Chrislus, id csi lcgis el Evangeliorum reposita est (Matili. xxvin, 20). >— < Magnificeniia ejus discur-
    •dncirina. Doclorem igilur -liabcni iu cordc, sicul < runt hubes, habitaculum ejus sursum, et subter
    Dominus ait : « Non enim vos esiis qui Ioquimini, ^ i brachia sempiterna. Ejiciet a facie lua inimicum,
    seii Spirilus sancltis, qui loquiliir in vobis. > Et isie < el dicei : Conierere. > Hoc secnmlum liueram
    quidem docior ciim principibus populi fuit, qnia mirabile cstquod nubes pluviis oncralas discunvre,
    ipsa quoque proesentia corporis ad lempus cum apo- aqnas ferre, easquc ordinale nunc effundcre, et
    stolis convcrsatus est, ct justiliain ac judicia iu Ju- nuiic tenere vitleinus. Nostroe quoqne nubes, apo-
    daea operatus est. sloli videlicet ei doctores, aqnis spiiilualibus et do-
    « Dan quoque ail: Dan caiulus L.eonis flriel largi- clrina Evangelii plcni, ejus virltile et magniludine
    « lcr-de Basan. » De lnijiis namque stirpefuil Sam- riiscuri-tinl, et nostroenienlis agruin inebriant, variis-
    son; dc hac erit cl Antichrislus. Uleiqtie camlus que virtiitum fruciibus ferlilem faciunl. Esl au-
    leonis, quia ulcrque forlis, alier dcbellainlo malos, lein ejus habilaculiim siirsum, quoniam in coelo se-
    alter peiseqnendo bonos. Unde et largiler fltiere dcs ejus. Subter auiem stint el brachia sempilerna ;
    diciiiuur, quia cuiii magna forlitudine in hella quoniam cjiis virtus etfortiiudo suos fideles bic de-
    ruiint. Basan atilem, qui piuguedo inierpretatur, fendere el tenere nos conslat. Ideoque ejicit a facie
    lerram Juda significal, qnaa omiii terra pingnior et nostra inimictim, diabolum videlicet, de quo dicilur:
    feriilior esse perhibelur. Ex hac atilem ulerque « Inimiciis vesier diabolus tanquam leo rugiens cir-
    eorum procedil. ,p. cuit qnaerens qucm devorel (Peir. m, 8). i —« Cui
    « El Nephtali dixil. Nepbtali abundanlia perfrue- « dicit : Comeiere. » D.cere autem Dei, facere est.
    « tur, el plenus eril benediclioiiibus Domini niane, « Ipscenim dixit, et facta sunt(Psa/. cxiv, 5). > Hoc
    « ei meridiem possidebil. » Imerpretatiir Nephtali est, quod Aposlolus ail: « Domiuus conteral Satanam
    laliludo, per quem eos inlelliginms, qui cliarilalis. sub pciiibiis veslris velociicr (Rom. xvi, 20). >
    -amoie dilaiali, ncniini manus claudunt, scd in « Habitavlt Israel coufidenler et solus. Octtlos
    faciendis eleemosynis semper eas aperias liabent. « Jacub in lerra frumenii, et vini, ccelique caliga-
    Merilo igitur abundantia perfruuntur, quia hona sua « biini rore. ».Hoc et propbela dicii : < Salvabilur
    aliis lihenler largiuiilur. Talibus aulem in judicio Juda, et Isi-ael habilabit confidenier [Jer. xxxni,
    dicturtis est Domirius : « Venite, benedicli Pairis 10). » Inicrpretalur enim Israel t»'rvidens Dominum.
    mei; quia esurivi,et dedisiis mibi manducarc, silivi, liicautcni est populus fidelis, qui et nuncJnentis
    et dedistis mihi bihere, ctc. (Mailh. xxv, 55).» Isti inluilu etim videt, et postea facie ad faciem videbit.
    autem mane.et meridieni possiilebiinl, quia nunqiiam Sed quomodo confidenicr habital lsrael cum Domi-
    ad occasum mortis declinabunl. Mane, et meridiem no ? satis ex hoc palet, quia seihper in Dei proie-
    possidere cst lucem aelernam liDereditare, clionft confidil; idcoque ait: « Domiiuis milii adju-
    349 EXPOSIf 1.0 IN DEUTERONOM. . 550
    ior, non liffiebo qnid faciat niihi homo (Psal. cxvn, A « ham, Isaac el Jacob, dicens : Semini luo daiio
    6). » Erit solus oculus Ja:o!i in lerra frumenii, ei < eam. Yidisli eam oculis Uiis, et non iransJjis ad
    vini. Idein est Jacob qni Israel: diclum est alibi «' illam, McfUiusque est ibi Moyses servus Dei in
    qiiid"lsrael*sigui"ficet. Jacob boc in loco carnalem « terra Moab, jubenle Doniino, et sepelivit euin Do-
    populiim Judseorum dcsignat. Docet ergo Moyses, « minus in valle terrse Moab conlra Pliogpr. Einon
    quod alios pop.ulos eoeltim, et spiritualia inlueri vi- « cognovil bomo sepulcrum ejus iisque in praesen-
    det; Judoeos aulem sola transito.ria appelere cernit, i lein diem. » Quid est quod Moyses servus Dei,
    nihilque aliud desidcrare nisi friimentiini el vinum, qui ih omni domo sua fidelissinius fnit, qui facie
    in quibus omnia carnalia et corpus fovcritia inlelli- ad faciem cum Deo loquebatur, et queni Dominus
    giinlur.Hoc autein viiiuin, quamvis in rmillis aliis noverat ex nomine, propler nnum iieccaiuni, ler-
    .inveniaiur, solis lamen JudaJs tribuiiur, quoniam raro piomissionis intrarc non peiniiuiiur? Moyses
    plus caeieris doniiiiatiir ii.i eis. « Ccelique callga- legislaior, cui in nebula et caligine Icx dala esl,'boc
    btinl rore. » Et hoc ijisum ad eorum iniquilatis et in loco eos significai, qui laiilum seciindum liue-
    ayarilioe cumulum dici videtur, qui qtiamvis ctelum ram Jegem inlelligiinl. Caligiiie euim obvoluli id ip-
    rore caligare videant, sola lanien lerrena aspicitinl. stini, quod legunl, videre non possuht. «Usque bo-
    Ipse Doininus ait: < Nisi ege venissem, el locutus B die nanique, dicit Aposiolus, dumlegilurMoyses, ve-
    eis fuissem, peccalum non liaberent. Nunc autem lanien posilum esl antefaciem illorum (311) (IlCor.
    excusalionem non habent de peccaiis sriis {Joan. ni, 15). > Unde et merito ibi Moyses Taiitummodo
    xv, 22). » Ccelosrore caligare, et nubibus operiri vi- incredulusinveiiiiur, ubi incredulum populum signi-
    derunt, cum aposiolos pracdicare, et spirittialis do- licavii. Venileiiim ad pelrain, et dubilavii, quoniam
    ciTinae pluvias eJTuntleresenserunt. Veruintanien ad ipse iiPii ibi erat, sed populus incredulus, qui tunc
    lerraui oculos depriii.eiiles, sursnm eos erigere hon in-eo significabaiur. Haccautein significalio fuitcausa
    curarnnl. Nulla ei-goeis excusatio reslat. ut duhilarel. Quid h;cc pelra, nisi legem signifi-
    < Beatus e.s lu Israel, qnis similis tui, popule, qtti cal, in petro sciiplam, in lapidibus datam, duro el
    < salvaris in Doiiiino? Sculum auxilii lui, et gla- incredulo populo attributani? Venil el lunc Moyses
    < dius glorioe tuoe.Negabunl le inimici tui, et lu ad pelram : venil usque hodie iiicrediihis populus ad
    « eorum colla calcabis. > Miser, inquil, Jacob, cnjns legem. Putal esse siccam, pulal esse sine aqua,
    oculus solam lerram respicil. Tu vero lsraelbeatiis, quia non videt ihi inteUigeiiliain spirilualem. Per-
    qui secundum Tui nominis inierpretalionem oculos culit eam semel, non egreditur aqua. Semel percu-
    erigens Deum conlemplaris. Qnis similis ttii, opo- tit, quia solam lilteram pioiiunliai et intelligit. Per-
    pule Chfistianornm, quem Israel significat, qui sal- cute iteruin, o Judoee, el habebis aquam. lmellige
    varis in Domino? iri eo uiiqitc, qui ait : « Vos voca^ spiritualitor, ne siti moriaris; nain et Moyses in
    lis nie magisier, et Doinine. El bene dicitis; suni priuia percussione niliil habnit. Quare boc? Qnia
    eleniiil (Joun. xm, 15). » Sicul autem liiijus populi adhuc incrcdulus eral, et hanc uuam increduli po-
    sirnilem domimis non hahei, ila et populus ipse puli percussionein significabal. Redil fitles. Percutil
    similem doiniimm non habebll. «Sculuin auxilii liii, iterum et egrediunliir aqtiaelargissimae. Credeet tu,
    « el gladius gloriae tuoeCiuislus esl.»Ipse.inquil, le el babebis aqiias. Et non tantuin hoc, sed quod•me-
    proiegit; ipse te defendit; ijis? pro te pugnat; ipse lius esl, noii lerrain promissioiiis, quae lolies capii-
    iuos prosicrnii inimicos; ipse et scutuin tibi, et. vatur, veruin lerrani vivenliuni inlrabjs, quoe in
    gladius esl, cujus forlitudine gloriaris, onines supc- omni securilatc laetalur. Hoc enim accidii Moysi;
    rans inimicos. Nunc aulem ad ipsum converiittir, qui illius lerrae babilationem pro nihilo ducens, ad
    '
    eiqtie sic loqnitur, dicens : < Negabuni le, o Cliriste,- gloriani inelioris Tcrroeiraiislaius esl. Monitio ergo
    « iiiimici lui, et tti eoruni colla calcabis. » Qiiam- est noii indignaiio, qnod ei a Doinino ditilur : « Vi-
    vis enim sis foriis el polens, quamvis sis Doihinus < disti eam oculis luis, et non transibis ad illain, »
    .
    "-v-Trluluinel rex gloriae, le tameii Judcei negare non j quia ad meliOrem transiturus es. Per hoc autem
    limebunt diceiues : « Nolumus liunc regiiare super significabitur, quod quicunque ad lilleram banc le-
    jios (Luc. xix, 14). » Et: « Non habenius i-egem, gem inielligiinl, vident quidem ibi ccelesiis p"atri:.e
    uisi Caesarem. » Et: < Non lmnc, sed Barahbam delicias, et gloriam, et jucundilateBi, ad eam lanieii
    (Joan. xix, 15). » Sed lu, o Christe, eorum colla transire non polerunt. Voluit auiem Doniinus se-
    calcabis, et eorum superbianiJiuiniliabis. pulcfum Moysi esse occulium, ne ad litierae velusla-
    220 GAPUT XXXIY. lem, revertamur, qiieeper Moysen significalur : sed
    « Ascendil ergo Moyses de canipeslribus Moab spiritum vivificantem sequaraur, ut in aeiernuin vi-
    « super nionlem Nebo in verlieem Phasga, coiilra vamus. Quod nobis pfoeslare diguelur ipse, qui'cuni
    < Jericho, el oslendil eionineiii terram promissio- Patre, et Spiritu sancio vivil el regnat Deus per
    < nis, dicens : HECC est lerra, pro qna jiiravi Abra- omnia ssecula saeculOrum.Amen.

    (511) Vulgata babct. Usque in 'hodiefnum' diem' cum legitur Moyses, velamen posilum est super cor
    eorum.
    551 S. BRUNONISEPISCOPI SIGNIENSIS 552

    ADM0MTJ.0 1N EXPOSITIONEM SUPER LIBRUM JOB.


    - 221-^°'em'c's relinquimus disceptationes ae cetate, pcilria, el scfiptore libri Job. Sufficitnobispost en, qnai
    .inpnr.fulione generati monuhnus,cum S. Gregdrio M. (512) slatuefe, el fideliter credere hujusce libri auct. rcm
    [nisse Spiritum sdnclum; vel cum S. Augustino dicere (515) S. Job geslasse personam magnam prophclice. Ut
    auicm S. Brunonis menlem in eo inlerpretando assequamiir,- animadreriere oportet, duo eum sibi proposuisse;
    unnm,quo depromit, atque explanat prophelice dicla de Clirislo, el cle Ecclesia, ac perfecie adimplela oslen-
    .dil; in nltero prwcepta moralia ccelesli sapienlia referla tradil, quibus lectores ad spein fulurm reiribulionis
    mirifice incendil. ln his pwsequendis veleresJobi cxpositoras commenlator noster consuluisse dignoscitur,
    Oriqenem nempe, S. Ilieromjmitm, et S. Gregorium M., pluraque ex iis suam in expositionemiraduxisse.
    Nos mullis in locis menlem S. docloris Angelici exposuimns, qui el ipse librum Job commenlalus est, ul de
    recla inlerprelalione in corum concordia argumenlum habentur. Niliii in hunc librum, ulin reliquos prcvfalur
    S. episcopus; sed e vcstiyioexpositiunemejus agqredilur. Perfecte cum Yulgato concordal texlus, quo usus est
    S. Brutio, cujus versio, paucis exceplis, ab Ilebraica lectione, ut interpretes omnesbiblici falentur,non dhcre-
    pal. Qui codices mss., quique auclores hoc de episcopi Signiensis commenlario lesthnonium prccbcanl,jam
    satis dictumest, quare ab his repelendis abslinemus. Unum annotctndiimremanel; nempe cum ferias au.um-
    nales anno 1785.. Elorentiw ageremus, diligemer comparavhiius marchesianam Jobi editionem cum codice
    biblico monasterii Cistersiensis Moiil. Amiata: in Tpra'f. pnvdicta commendato, alque nonnullas varianies
    leciiones exccpimus , quas suis locis apposuimus.
    (512) Lib. i, cap. 1, in lib. Job.
    (313) Enarral. in psal. civ, scini. i.

    INCIPIT

    EXPOSITIO IN JOB.

    CAPUT PRIMUM. A verilate doces, et noii est libi cura de aliquo (Matlh.
    « Vir erat in lerra ltus (51-4), nomine Job. Et xxii, 16). > Ipse dcnique liinens Domiuum; in eo
    < eral vir ille sim|ile.\, et recltis, et limens Domi- ciiim requievit spiritus timoris Domini, facitis est
    « nuin-, recedcns i) nialo. » ohediensPatriusque ad morlein. Ipse qttoqiie rece-
    Qualis beaius Job fueril, paucis verbis ostenditur. dcns a malo, peccalum non fecit, necdolus iiiventus
    Simplex enini eral, seciindum iihid : « Estole sim- esl in ore ejus; de quo et diciiur: Non < liabiiabit
    plices sicul cohnnbae (Matth. x, 10). > Erat autem juxla te iiialignus (Psal. v, C). > Habiiavil aiiieiii
    . ei recius, ulpote qui via regia incedens, neque ad in terra Hus, id esl in judaea. Hus enim cousUiair.x
    dextram, neqtie ad sinisirom declinabal.Hoc autem inierprelatur. De Judaiis aulemscriptum est. < Priu-
    ideo, quia timens Domiuuin : scriplum esl enira : cipes sacerdotum conciliuin feceruni, ut Jesum
    < Qni Domiutim liniet, nihil negligil (Eccle. vn, dolo lenerent, et occiderent (Joan. xi, 47;. > Sequi-
    19), > unde el subditur : « El recedens a malo. > tur :
    JNonenim limei Dominum, qui a malo non recedii. i Natique sunt ei seplem filii, et tres filiae. Et
    lloc auieui ad ejus laudum cumulum addilur, quia < fuil possessio ejus tria mijlia ovium, et triaTiiiiia
    in tena Hus, id est inler impios et peccalores liabi- < camelorum , quinquaginla quoque juga boum", et
    tassedicitur. Undein sequenlibiis ipsc quoque ail : " < quingentae asinee, ac 222 familia multa nimis.
    < Fraler fui draconum, el socius strutbionum (Job i Eratque vir ilie magnus inter omncs orientales. >
    x, 29). > Valde enim laudabile est inter malos inno- Bcaius eieniin Job non solum j'usiitia et sanciitate,
    center vivere. Allegorice aulcm per Job, quamvis vcruni eiiam prolis fecunditale, et omniuih"diviila-
    omiiium perfecioruni Ecclesia inlelligi possit, hoc rum pleniiudiiie felix exslitit; siquidem inleroinnes
    tamen in loco Chrislus Doiiiinus specialiter figu- orientales niaximus erat. Qua in re saiis conve-
    ralur, qui pro nobis dolens crucem subire, ei mori nienter Chrislum siguilical. Cujus sepiein filii, non
    non dubitavit. Joh enirii dolens inierpretaiur. Quani solum apostoli sepliformi Sjiirilus sancti gralia
    simplex autcm Christus fuerit, ex eo ostendiiur, pleni, sed etiain omnium perfectoriim rnuliiludo in-
    quia « sicut ovis ad victimam ductus est, et non lelligi polcsl. Unde et beatus Joannes, quasi sepiem
    aperuil os suum (Isai. LIII, 7). > Cuj'us recliludineni filiis, septem lanttmi Ecclesiis scribil, per quas om-
    ipsi quoque ejus inimici commendantes dicebant: nes alias significavit. Siiniliter aulem in hoc loco
    « Magisler scimus quia verax es, et viani Dei in hocesiseptem, quod multi. Sed quid tres filiae, nisi

    (514) Admonet cardinalis Cajelanus in comment. quia "nonien regni est Huz Jerem. xxv, el terra Hux
    sirper Job, propric scribenduin esse Hu» non Hus, sita dicitur iu Arabia Petroea in.coiilinio ldumaeai.
    §53 EXPOSlf 10 IN JOB. 5SJ
    tresmunai partes ihlelliguntur, in quibus Ecclesia A \.vk ab audiloribus ihlelVigilur. Bibitur autem in
    tola consisiit, Asia videlicet, Africa et Europa (515)? locis planioribiis, et ijuasi-aqua facile glulilur.
    Hoc autem inter filios, cl filiasdistat, quod illi per- « Cumque in orbem transissenldiesconviviiiTOit*
    feciiores, istee Tero niinus perfeclos quoscunque < leiiat ad eos Job, el- sanciificabat- -iilos,; consuf-
    significahl. Quamvisraulem per ejus possessionem « geiisque diluculo, olTerebaTholocausta per singu-
    id ipsum, quod per fillos, el. filias significari possit, « los. Dieebal enim : Neforte peccayerint- filii mei,
    non incongfue tamen per oves, simpliccs; per came- < et beiiedixerinl Deo in cordibus suis. SiG facie-
    losautem inajores bomines. et poieiiles; per boves « bat Job cuiiclis diebus. » 0 sanclissihium patrem,
    vero, Ecclesiae doctores; per asinos auiein, eos qui qui sic filios insiruxerat, ul hoc solum de eis lime-
    alienaonera libenier feriinU Al vero per mulfam ret, neforle cogitaiione peccarenu Sed hdc quoque
    familiam, oninium fidelium muUitudinem inlelligi- in Chrislo videamus. Semjier convivii nostri dies
    mus. De ovibus enim ^criptum est; « Nosaulem iranseunl, scmjiefiiue sibi vicissim succedunt. Unde
    populus ejus, et oves pascuaj ejus -(Psat. xciv, 7)). » eliam quotidie dicimus; « Panem nostrum quolidia-
    De eamcHs autem : < Iuundalio camelorum operiet num da-nbbis bodie (Matth. vi, 11). » Semper igi-
    te (Isai. xx, 2). t De bobus vero : «.Non alligabis lur sanclissimus Job, id est Ghrislus. Domihus np*
    <osbovi triluranli.(/ Cor. ix_ 9). » A* vero asinus B 1 ster ad hosmiliit; sedquid millil? Ubique gratiam
    non parum honoratur, cum super eum ipse quoque. -suam, Spiritum sanctificationis, quj nos sanclificet,
    Saivaior nosler sedere non dedignatur. Asinos eliam el liberel a peccalis. Oiferebal autern 3ob holocau-
    nosfierioplabar, cumdiccrel: « Alteralteriusoiiera sta per siiigulos; quia et Safvalov noster et prd om-
    nortate, elsicadimplebiiis legenf Christi (Galat. vi, nibus,-et pro singulis quibusque fidelibus se ipsum
    2). » Numeriis quoque ipSe ovium, camelofum, Oblulit, elquolidie per suos ministios ad saluien»
    bdvum el asinarura non vacal a myslerio. Sepleni hosli'ani bfferre hon cessat.-Quod auterii ait: < Gori-
    eiiim.et tria, idipsura hic significare possunl, quod surgensque diluculo, » qtiania sollicitudine hoc
    ih iiliis et Hliabus significarunl. Quingeiita vefo, Jlat demonslrat; unde scriptuni est: < Quoniam ipsi
    qiioniani numeius iste ex quiiigiie, et ceiilurii coh- est cura de Tobis (I Petr.\i 7); » ideoque subdi-
    ficiiuc, *t in scienlia, ei in opere perfeciiohem de- tur;: i Dicebat cnim: Ne forte-peccaverinl filii
    mohslranl. Quinque Cnini sunt libri Moysi, in qui- mei. »Hoc enihi et Chrislus dicil; quia,. ut-ail Apo-
    bus integra perfeclaque scienlia continelur. Cehte- stolus : < Vultui Dei appafeiispro hobis quolidie in-
    narius vero hunieriis in se quidein replicari pbtest, tefpellal{Hebr. ix, 24; /lom. vni, 34). »Iii coidibus
    cfescere aulem non poiest, uhde et perfeclus esse . autem Deo lienedicefe, esT nihil pravum de Deoeo-
    non dubiialur. Merito igiiur per boves> et asihos gitare (316). « Sic aulem faciebat Job cunctis die-
    perfecliores ih Ecclesia figiiranUir. _j < bus. » Quia et de Deb Salvalore iibstro dicitur:
    « Eral autemvir JUe niagnus Inler omnes orien- < Tu.es sacerdosin aeternum(Psa/. cix, 5); > OfferS
    « laJes, » quoniam et de Ghristo scripfum est: igitur et.Chfislus holocauslum cunctis diebus; si-
    « Non esl similis tui. in diis, Domine (Psal. LXXXV, quidcm iii aeternum.
    8). » .llemque : « Quls enim in" nublbus ieqiiabilur - ^-Quadamauteni die, cum venissenl filii Dei, ut as-
    Domino ? Aut qiiis similis eril Deo inter filios Dei ? « sisterentcoraniDoiiiino, adfuii inter eos eliam Sa-
    (Psal. LXXXVIII, 7). > Sequitur : : « laii, cuidixil Domihiis: Uhde'venis?quireponderis
    « Et ibanl filii ejus, et faciebant conviviiaiT per < ait: Circuivi loTahi terram, el perambiilavi eam. »
    < domos, unusquisque in die siio. Et mitienies voca- 223 Quomodo veniunl lilii Dei, ut assislant co~
    < banl tres sorores suas ul comederenl et biberenl fani Domino, qui ab ejiis aspeclu minquam rece-
    < cuhi eis.» lbanl eriim aposioli etdoclores. et facie- dunl (317)? Si enim Dominus ail quia • < Angeli
    ba.il conyiviiim per domos, quia in omnrbus mundi ebrum semper Vident faciem Palris mei, qui in
    paitibus divisi, evangelica proedicalione, et se, et coelis esl (Matlh. xvm, 10). » Sed quia eum semper
    alios saliabanl. Boc aulem uriusquisque- iri die suo, p videre desiderant, quamvis coram eo sempef assi-
    quia non omnes uno tempore praedicaverunt. Adbuc slant, yeriiretamen ut absenles corani eo dicunlur.
    . enim aliis recedeiiilbus alii-succedunt, qui esurieii- Siiniliier et Satan (318), qiiamvis de superioribus
    libus cohvivia proeparant.^Mitlebant -aiitem vocare praecipilatiis Dei gloriani videre rion possil, atianien
    Ires soforessuas iil«ihiedefent el bibereut<:um eis, quia inler angelos bonos adesse oplabat, inler eos
    qnoniam el Eeclesioe doclofes suayi: persuasione ad adfuisse narraluf. Sic auteiii erApostolus ait:
    Chrisli Convivium,aicme ad audiendum verbum Dei, < Nostfa conversalio in ccelis est (Philip. ni, 20) : >
    oinne» mundi partes invitant. Gomedilur aulehi Cum ulique nisi affectu quodaiii et desiderib atlliuc
    evangelica praedicaiio, qiiando pfo sui difiicullale in ccjelisnon csset. Lbqailuf tiUiera Deus ad Salan,
    ' cere est-pravum ttliud ae eo-cogiiare.
    (315) Alibi auctormiindurti in quatuor partesjuxta
    ^qualubr cardinales veiitos divisum asserit. Hic ut (3i"):Dicuntiif angeli iilii Dei, in quantuni-Tieo
    lexlui inlerpr.etationem accommodet, Ires tanlilm di- per parlicipaiioiiem gloriae similantur. D, Tbom, iri
    cit; uuia America quaria pars terrestrisor-bU non- lect. 11, comment. in Joh.
    - diini detecta erat. Jam id in eap; xv 'Numef., pag. ; {518) Nomenautem Safnn Hebraicum est, Lafine
    1S5, adnotavlmus. •'-' . adversarius. Dicilur etiam diabohts quasi deorsum
    (5iJ3)Cod. Gliis. : In cordibusiiuUm Dio nndiedi- cadens, Card. GAJET. ,- - .
    PiTaai.. CLXIV. 18
    555 S. BRUNOMS EPISCOPI SIGNIENSIS 550
    qnandoTsuani yoiunlatehi JuteHigere facil: loquitur A < quae nabet.in maiiu lua sunt, lantum in eum non
    vero el Satan ad Dominum (319), quoniam ejus < extendas manum Tuam.. Egressusque esl Satan a
    iniqua dcisideria Doiniimm latcre non possunt; nihil « facie Domini. » Omnia, inquit Dominus, in manu
    enim Deo minus corda, quam linguoe loquunluiv et polestale tua sunl, quoecunque ad Job perlinere
    Unde et Moyses ait: « Quid clamas ad me? > (En,od. noscunlur, ipsuni tamen tangere noli. Accepia igitiip
    xiv, 14): euiri.ulique non lingua Moyses, sed corde potestale egressus Satan a facie Domini, non quod
    loquefelur. Sed quid respondit Salan? « Circuivi semper a Deo non videalur, sed quia j'am non ad
    terraniy inquit, et.perambulavi" eam. » Iniinicus accusandum, imo vero ad persequendum tota ej'»s
    enim nosler « diabolus, lanquam leorugiens eircult, intenlio inhiabat. HoeCaulem si ad Christuni fefe-.
    quoerens quem devoret (I Pelr. v, 9). > Quanta ranlur, intelligendum erit, quod aliqiiando Dei Filiiiin
    suleni sollicitudirie semper fraudi, et decepliorii aliquando pufum hominem Satan esse credideriti
    msislat, in eo cognoscitur, quod terram perambu- Unde in EvangeJio : « Scimus, inquiunt, qtiia lu cs
    lasse narratiir. -_ - Christus (Joan. m, 2). -t Itemque : « Quid nobis ef
    j« Nuiwjuid considerasti seryum meum Job, quoa tibi, .fili Dei? Venisti ante tempus lorqtiere nos
    c non sitei siinilisiri terra, hOfnosimplex-, et reclus, (Matth. vni, 29). > Ciim aulem esurientem, sitien-
    f. el liiiiens Dominum, ac recedens a malo? i Hoec " tem et fatigatum eum esse corispiceret; quamvis
    s-operius .expqsitasunt. Christus vero propaile car- magnum et admirabilem, nihil lainen nisi hominem
    nis servus yocalur. eum esseputabat. Unde si ei ad tenlandum a Doiiiino-.
    « Cui fespondens Salaii, aiti nunquid fruslra lolerarelur, secum ad peccandum corrimovere posse
    ii timel Job Deurii? nonne tu vallaslieum, ac domuiri existimabat. Sequilur : -
    « ej'tis, uriiversamque substantiam ej'us per circui- « Otfmaulem quadam die filii et filioe ejus come-
    s lum, operibusqiie manuum ejus benedixisli^ et pos- « dcrent el biberent. vinum in domo fratris sui pri-
    .«sessib ejus crevit in terra? Sed extende paululum < mogenili. nunlius venit ad Job, qui diceret :
    « irianum luam, et tange cuncla quae possidet, nisi « Boves arabant* el asinae pascebantur j'uxta eos, et
    € in facieinberiedixerit tibi. > Ecce quomodo Satan « irrueiunt Sabaei, tuleruntque omnia, et evasiego
    adesNnTer filios Dei; ecce quomodo coram Domino < solus, ut liunliareni libi; > Eo enim tempore, quo
    esse desiderat, adhoc videlicet, ut sanctos accuset. Chrislus Dominus nostef secundiim carnem in Judaea
    ad hoc ul super eos polestatem accipiat, quoniam conversabatur. filii et filiae ej'us, aposloH yidelicet,
    nisi Dei jussione et permissione nihil potest. Cum caeterique qui ei faniiliarius 224 '" illo populo
    enim iniquam ejus volunlalem Deus intuetur, eique adhaerebant, cibum el polum divinie legis in dossa
    oeculla sua insjriialione aliquid agere, vel non agere ' J fratris sui primogeniti comedebant et bibebant.
    praecipit, lunc quasi serviens ad dbediendttni para- Domusenim priniogeniti fiatris, Judsa cst, qunninm
    ius, coram Deo, et inler .filios Dei Salan assistil. pririiogeiiilus frater Israel csi, de-quo Dominus ait:
    Qiiaiiium enim ad Deura, semper Salan assisj.it « Filius meus primogenitus Israel (Exod. iv, 22). * -
    coram Deo, quoriiam ej'us iniqiia voluntas nunquam Cum auteni hoc fierel, etSalvalornoster.cum disci-;
    Deo occullari potest (520). Quantum vero ad Satan, pulis suis quietus adhuc in Judaea morarelur.repenie
    tiinc lanluiii estcoram DeOjquando Dei voluntaiem diabolus, accepta poteslaie, adversus eum arma
    Dei nulu cognoscere potesl. Sed quid dicil Satan? commovit, ejusqne subslanlia.adeo vastare ccepii.
    K-iaquid- frustra limel Job Dominum. quem lu sie ut ediclum divulgaretur, ut si quis eum confiieretiir
    niunis,- sic defendis, sicexaltas, sic benedicis, sicque Chrisluiii, extra Synagogam fieret. Et tunc quidem
    oinnibus bonis muiliplicare facis ? Ac si djcat : Non prinium irrueruni Saheei, qui boves el asinas Chrisii
    eiJmex.aniore le timei, sed.ne haec omnia aniittal. absiuleru.nl. • Sabaei namque captivantes inierpre-
    si te limere desislat; undeetsubinferens ait: i Sed tanlur, _perqiios malignos spirilus inlelligimus,,qii!
    extende paululum .nianum tuam. et lange ciincta -ubique miseros hominesia regno Dei-captivanu
    qiue possidei, et tunc videbis, qiiod non in corde, j^Bovesautem et asinae, sacerdotes sunl et levilae..
    sed.in facieni benedixerit tibi) » id esl non amore, Illi eriini agrum coJunl, Jsli vero onera ferunt. Le-
    sed favofe, non yere. sed simulate. non ut le di.Ii- yitas enim Moyses, quasi asinos esse jussit, quaiido
    gosel, sed ul Te diligere videretufi Extende igilur tabernaculum, etquaecuiiqiiein eo erant solos poi-.
    -ttianum tu.am, incipe flagellarej el qualis sit. flagella tare praecepit. Unde non inimerilq j'uxta boves asinx'
    probaburit. Quia enim boec lalia--diabolus.de Job pascehantur, quoniahi simul cuin sacerdoiibus de
    senLiebat^-cujus Ulique cogitalio Dei.auribus inso-, decimis, et sacrificiis-levi.ta; vivebanl. Hos aulem
    nabal, ideo deeo lalia respondisse judicatur. diabolus primum absiulit, ijuia.eaeteros per islos se
    < Dixit ergo Doniinus ad Satan : Ecce universa/ facile vincere sciebat. Pueros autem, qui gladio
    (519) Docet idem card. Cajet. Deum locutum esse et ideo dicilur, quod iilii Oei venerunt, ul assister
    8atan;-..per species in inieHectiim ejus imniissas, rent coram Domino, quasi primo lnotri, et inleii-.
    -quibus yoltintatem suam manifesiavit. tione onniia divino judicio subdenles. Mali vero
    (520)«Considerandum esl etiam, quod adbei jtidk angeli non intendunl ea quoeagunt referre-iiiDeum :
    eium. aliter referunlur ea, 1 quae per bonos angelos sed eis nolenlibus hoc accidit, ul quidqnid agnnt_
    agnulur, aliler ea, qiiae per malos; narii boni angeli subdatur divino judicio, vel divinae prbvidemiaf. *. -
    liuc inienduni, ul ea quae agunt, referant in Peiini.; D. Ttt. Jn Job c. i, lect. 2. .
    557 EXPOSITIO IN JOB, S58
    per.cnliunUir. angelos eis in cuslodia datos a Domino A « AJhuc lofpiebatur ille , ecce alius Jnlravit, et
    esse pulo.qui, quoniahi cos pfaevaficatores Christo « dixit: Filiis luis, et filiabus vesceiitibiis e.i blben-
    iusidiari videbant, doloris gladio percussi, illos < libus in domo fratris Uii priinogeniti, repenle veu-
    feliquerunt. De hoc enim gladio scriptum est. < lus veliemens iriuit a regione deserli, et con-
    <TFernim perlransiiiaiiimam ejus (Psal. civ, 18). > < cussit quafuor angnlos domus, quae coffiicns
    Ilenique ad Virgmem : <Et luam'ipsius animam « oppressit liberos tuos, el morlui sunt, et effugi
    periraifsibii gladius (Luc: ii, '35). » Per nuntium, « eigosolus, ut lfuiitiarem libi. » Quid 'eriim filii et
    qu'f soliis seniper evadil ei nuntiat, quid riielius fillae, el quid frater primogenitus signilicet, jarii
    qriam Spiritum saiiclum inlelligere possunius? Qtio superius dicluni est. Ventus aiilem vebemens, gravis
    Salvalor nosler repletus, honsoluminiraicorum sno- etintolerabilis lenlatio.Salanae inlelligittir, qiioc.in
    fiihi facla, vertim etiam cogilaliories n.sh ignorabat. Chrisli passione facla fuil: Ideoqtte a regione deserti,
    Uiide el ipse frequenler ait •: « Ut quid cogiliilis id est ex cqrde diaboli oiiirii boiiitaTe el justitia
    mala in cofdibus vestris? (Mdith. ix, 4.) » deslitulo venisse dicltur. Doiiius autein Syiiagoga
    --< Cumqiie adhuc ille loquerelur, venit alier, et est; ciijus qualuor anguli sacerdotes stiriT et Ievhoe,
    <dixit: Ignis de ccelo descendit, et tactas oves, principes et pqpulus, quos per boves el asinas, oves
    < puerosque consumpsit. ."El effugi ego solus, ut - et camelos supefius sigiiificavit. Hos autem qiiatcor
    < ntmliarem tilnV» Ul enim Salaii bealum Job ad angulos ventus concussit, et domns corruii; qiiia
    linpaiienliam facilius comnioveret, crebris eum*et ciiin isli supradictee tentalioiii resistere noh pos-
    sine ihlermissione iclibus flagellabat. Igiiis verq de" senl, iota cecidit Synagoga, cujtis ruiiia non so-
    cpalo descendisse dicilur, quatenus Dei permissione lum Judaeos, veriim etiam ipsos filios jChristi -
    _ lioc fieri non dubitatur (321). Allegbrice auteiri id est aposlolqs oppressi.t , quia ipsi quoque
    ignis de ceelo descendit, ei lactas: oves puerosque 225" graviter lenlali in passione Domini diibi-
    cbnsumpsit, quoniam indignalionis, el odii flamiiia tayeruiil; unde etiam quidaih eoruiri diCebarit: «Nos
    a praedictis sacerdolibus et levilis in populum sim- autem sperabamus, quod ipse esset rcdempturus
    plicem et iiidisciplinatuni Cecidit, quae flamma eos Israel (Luc. xxiv, 21). > Et Thornas : <Nisi videio,
    coiisumpsiv quoniam a jnstilia et oequilate sepa- inqtiiVin nianibus fixuram clavoruhi, et niiltam
    favil et contra Deum el Dominum suum eos irri- nianiim meam iii latus ejus', non credam (Joaii.xx,
    lavit. Puefos quoque haecflanima cohsiirripsit, non 25).» Hanc eliam lentalionem ipse" Dominiis -eis
    «1 non essent, sed litin eis, el cum eis ulterius nori proenuntians,_ait: <Ecce Salaiias expetivit vos, ut
    essent. Uride et in templo; ut Josephus refert, ange- /-, cribraret sicut triticum (Luc. xxn, 51). » Sic jgilur
    Joriim voces auditae siint dicentium'{522) :...<Relin- ad horam etoppressi, et morlui sunt, quia quolibef
    quamus has sedes,' > Neiiiineni enim nioveat, quodI modo a Deb separati fecesserunl, qua niajor riiors
    hie de liuntio dicilur: « Veiiif altef, -» quoniaini esse ribri pbtest.
    Spiritus sanclus el unus est, el alter : unus qiiidemi < Tunc surrexii Jqb, et scidil tunieam suam, et
    seciinduni se , alier vero secundum gralias el ope-• « Tonso capile corruens in terram, adoravit, et di-
    raiiones. Hoc eriim et Apostolus ail: « Divisionesi «"xii: Nudus egressus sum.de ulero inalris meae, et
    gfaiiarumsunt, idem vcro Spirilus(JCor. xu, 4). » « nudus. revertar illuc. » Quo enim dolore beatus
    Unde, cuni unus ideriiqiie sit, septiformis laineiii Job stringeretiir inlerius, ea quse ipse exteriusagii,
    vocatur.etSpiritus sapienliae, el Spiritus inlellectus, i riianifestanl. Nisi enim hoc fccissel, vel non curasse
    -et Spiritus Consilii et forliludinis dicitur. Sequitur : pularelur. ScidiT igiiur luni<'a;msuain, et capui lo-
    « Sed adhuc illo loquerile, venit alius,et dixit: tondit, qiiod qtiidem magni doloris indicium erai.:
    < Glialdaeifecerunt tres turmas.el invaserunt came-"- Dolore lameh superalus hon est, ulcontra Deuni ali-
    < ios,-et lulerunteos, riec non el pueros percusse- qiiid loqneretur, ii) quo, quam perfectus fuerit aper^
    < runt gladio, et fugi ego solus, ut nirntiarem libU»- r te monslralu.r. Sed quid fecit?Corruehs ih lerram,
    Quid enim per Chaldaeos, qui quasi ddemones, velI D adofavil, cjua iii fe diabolus superatusest, dixjtque:
    feroces interpreiantur, nisi inalignos spiriius, autt < Nudus eigressus suiu de uler-o matris meae nudus.
    praedictos sacerdotes et levitas iillelliganiiis, quibus> reveflar illuc. >" Id esl nihilinJiunc niuiidum altuli,
    ferociiate et crudelilate vix, aliquid comparari po- liihil de bis quae huj"usmundi sunt, mecum iDOriens
    lesl? Illi aulem fecerunt tfes lurmas, popalum vide--'" feiani; Ddmini erat, ipse qiiandq vo'uit, deuil,
    Iicet, et Pilatuni; et Judam conliaChristum conci-'•". quando Voluit, abstulit, nihil ^id me. .« Sit liomeii
    tanles. Invasertint autem camelos, quia Jllos solos" s « Doriiini benedicium.»
    decipere potuerunt, quibus impossibile eral inlrarei « In omnibus his noii peccavil JobJabiis suis, ne-
    iii regnum ccelorum : Solus aulerii semper niiniiuss < que stullum qtiidlcontraDeum locutus est. » Sed
    fugii, quia, sicul scriptum esl: « Spiriius sanctuss quia Job significat Chrislum, quandoJiaec quoque
    ei?i)giet fictum, nec babitabit in corpore subditb» coiivenianiChrislo videainus. « Turic, inquit, sur-
    peccialis (Sap. i, 4). > Sequitur : rexit Jbb. »-Quando? Vis audire quando ? quanclo
    (32l) « Beo perrBiitente, daemones possunt lurba- (522) Ex Josepho refert auclor audilas in teinplo
    lioiiein afiris inducere, ventos concilare, etfacere,' ,'. arigelortim yoces cbnclamaiiies proxiiiiam ab illis
    ut ignis dt? coelo cadat, > D. TIIOM.in cod. loc. cit^ aedibos eormn discessionem.
    559 S. BRUNONIStiPISCOPI STGNIEN&S 5G0
    domus corruit, quando Syriagqga cecidit. Tunc enim A < carnem, el tunc videbis, quod in facie benedixefit
    revera Christus surrexil; tunc ejus regrium et im- « libi. > Ac si dicat: Usilalissimutn est ct ralioiia-
    perium crevit, quia reliclis Judacis, tottim mnndum bile, ut pro his quac chafiora sunl, miriuschara et
    in hoDredilaterasuscepit, secundum illud : « Postula vilia negliganlur ; untle fil ul homo pellem pro.pellc
    a me, et dabo libi gerites hoeredilatem tuam (Psal. opponat, et dum octilum pefcuti limet, bracbium
    ii, 8). » Scidil autem tunicam suam, lil genlilispo- ObjJciat. Dat qiioque caelera pro vila et anima sua,
    piilus, ad quem venieba-t, nudum eum palam et in quia ne occidalur omnem snam substanliam perderc
    maiiifeslo videret. Haec aulem tunica divina Scri- parvipendit. Sic igituret Job, quia sanus el incolu-
    plura est, haec nondum Judaeis scissa est, ideoque mis est, quidquid ei accidai pro nihilo ducit. Tange
    sub velamine Jilterae Cbristum latenlem viderenon igilureum in se, et carnem, "qua>,plus dolel, affli-
    possunt. Tqtondit autem caput suum, cum infideies gere incipe. flaec autem et de Job et de Cbiisto
    «t impios Judaeos, qui quasi capilli rasi semper et diabolus dixit, quia deulroqiietalia cogilavit.
    instabiles exstiieriint.ase et a corpore suo, quodest i Dixil ergo Dominus ad Satan : ecce in manu Itia
    -Ecclesia, abrasil ct separavil. Corrueiis auiei» in « est, verumtamen animam illius sefva. > 226 Qu,u'
    lerrain adoravit, quasi ex Jmproviso ad genti- est aniinam illius serva, nisi aniinam illius lenlare
    bs vcniens,qui terra et peccatores erant, eos jam Rnon poles (323)?
    -non idola, sed unum et verum Deum adorare docuit. '« Egressus igitur Salan a facie Domini percussit
    Sic enim de Spirilu sancto Apostblus ait: -«Qui orat < Job ulcere pessimo,.a planla pedis usque ad ver-
    pro. nobis gemitibus inenarrabilibus (Rom. vni,26)r» < licehi ejus. Qui testa saniem radebal, sedens in
    orat, inquit, id esl ofare nos docet. Et dixit : « Nu- < stcrquilinio. »Percussus enim Job ulcere non lan-
    •dus exivi de utefo malris tncx;t id est Synagogae tura malo, sed el pessimo, neque in una corpoiis
    relinqucns Iatebram, palam et manifesius gcnlibus parte-; verum a plania pedisusque ad verlicem, quan-
    apparui. « Et nudus revertar illuc, > quia j'uxla tuni carncm suamVilipenderelostendit, dum et testa
    mundi finem, jam non in caliginc, sed in manifesto saiiiem ra.dit el in slerquilinio sedel. Durus enim
    Judoeorum populo me manifestabo. < Cum cnimplc- lectus, duraque fomenlalio esl ista, etiam illis, qiii
    nitudo gentium introieril, tunc omnis Israel salvus nibil paliuntur. Erttbcsc.it igilur Satan, qui ail:
    fiet (Rom. xi, 25). » Sequilur : « Tange os ejus, et carnem, et tllnc videbis, quo^
    CAPUT II. in facie benedixerit tibi. > Cliristus qUoque vulnere
    < Faclum est autem cum quadam die venissenl pessimo pcrcussus, iil esl morle lurpissima condcnr-
    < lilii Dei, et starent coram Domino, venissel quoque natus; a planla pedis usque adverliceni, cum pen-
    < Satan inter eos et starel in conspeclu ejus, ut dens in cruce lolo corpoie palerelur, lesla saniem
    < diceret Dominus ad Satan : Unde venis ? Qui re- radebal; id est, carne sua prius de terra assumpta,
    < spondens ait: Circuivi terram, perambulavi eam. nunc autem in crucc passionis igne decocla noslio-
    < Et dixit Dominus ad Satan. Nunquid considerasli rum peccatorum putrcdincm delebat. Sedebat auiem
    t servtim metini Job, qtiod non sit ei sirnilis in ler- in sterquilinio, quia adbuc in Judoea erat, qnam qui-
    <i ra? Vir simjilex, et rectus, el limens Deum, et r.e- dem non immerilo slcrquiliniiim vocal. Huc usque
    < cedens a nialo, et adhuc relinens innocenliam. Tu de capite : caetera quae seqtiuntur, ad membra rcfe-
    « vero commovisli me adversus eum, ut affligerem renda sunt.
    « eum fruslra. > Haec supcrius exposita sunt. Fru- < Dixit aulem 1111uxor sua : Adhuc lu perniane»
    stra aulem percussit Dominus Job, quanlum ad dia- < in simplicilate tua? Benedic Deo cl niorcre. > Ac
    bolum accusatorem, quia neque innocentiam amisil, si dicat; Quid valet, inquit, tibi simplicitas lua ?
    neque peccatum feccrat, pro quo talia pali debuisset. Satius est ul benedicas Domino et moriaris. Dic
    Non frnstra autem, qiianltini ad Deum, quoniam ex aliquid in Deum, unde offendalur el te iralus de hae
    hoc ejusmerilum el corona crevit, mullisque supe vila lollat, in qua ipsa morte mullo paleds deleriqra.
    patienlioe exemplum rcliquit. Chrislus quoque fru- JJ « Qui ailad illani: Quasi iina de stultis mulieribus
    stra et non frustra occisus esl; fruslra quidem his, < locuta es; sibona susccpimus de manu Domini,
    qui eum non resurgere pulabant; non fruslra au- < mala aulem quare non sustineamus? In omnibus
    tem riobis, qui cjus sangiime redempti siimus.Qiian- < hisnonpeccavitJoblabiissuis. » Jobenimaliquando
    do autem primum horainem diabolus decepil, pro Christum, aliquandoaliquemperfeclorum, aliquandc
    quo peccalo Chrlslus passus est, tunc quidem ad- yerololamEcclesiamsignificat. Hocauieminlocoper-
    versus Christum Deuui commovit ; tunc enim Pater feclum aliqnem significare polcst, qui cum magna in
    filio quodammodo dixit: Tu quidem pro hoc peccato perseculionefuisset, uxorsua, id es: caro.quaeuxorest
    niorieris. Sequilur: spirilus sui, morlis limore superaia, Cbrislum nc-
    « Cui respondens Salan ait : Pellem pro pelle, et gare ei persuasit, eique dixit : « Benedic Deo' et
    < cuncta quae liabet homo dabit pro anima sua. morere. » Morere, inquit, in oeternum, ne modo
    < Alioquin milte manum tuam, et tange os ejus, et moriaris. Quam ille quasi stullam mulierem redar-
    (323)«ld est, vilam ne ei auferas. Nonenim tolali- Apost. I Cor. x : Fidelis Deus, quinon patitur vo*
    ter Deus servos suos voluntati Satan exponit, sed tentari supra id quod poleslis. > D. THOM.in eod. loe.
    seciihduin mensuram convcnienlem, secundum illud
    gOl EXPOSITJO IN JOB. 562-
    -
    guit; ejusque consiliis acquiescere noluit. Sequitur : ,A clesia sederent, loqui (am.en non audebanl; erant
    «Igitur audienles tres arnici Job omne malum, enirii el ipsi Christiani, el limebant ne forle cogniti
    < quodaccidisseiei, venerunt singuli "de loco suo, inlerficerenlur. Postquam autem data pace confl-
    « Eliphaz Tbemanites, Baldatb Suhites, et Soplrar denler Ecclesia loqiii ccepit; tunc hoereliciinsurreie-
    <: NaamathJthes.Condixerant enim,. ul pariter ve- runt; iuiic ubique genlium conlra eos conoilia cele-
    <nientes visitarent eum,. et consolareniur. >'Tres brata sunt; Unde et sequitur:
    amici Jqb hserelicorum speciem tenent, qui facla 227 CAPUT iii.
    cdnspiraiioneinier-se, dum alilerEcclesiamdecipefe «. Posl haec ageruit Job bs suuiri, et maledixii diei
    nequeunt, visitare eamelconsolari, et deejus mi-. t suo, et loculus esfc :.Pereat dies, in 'qaa- natus
    seriis condoleri fingunt.. Veniunt igilur siiiguli de <. sum et nox, in qua dictum cst: Conceptus est
    loco suo, quasi quasdam sagiltaeeleclaeet venenosoc t homo. ».Dies et.nox hoc ih loco diaboluin signi-
    de pharetra diaboli, quod in ipsis nominibus decla- licai. Diesenirii esl qiiando, ul Apostolus ait_ tfans-
    ralur; si qiiidemEiiphaz.inlerpretatur Dei cohlemptus. figurat se in arigelum lucis (II, Cor. n,i 14); nox'.
    Sed und&venitisle superbus, qui Deunv contemnil? autem,.quia pfincepsesi teriebrarum, etquia mehtis
    '
    litique de Theman ,;qui ausler inlerprelalur :_auster- oculos eorum, qui euin sequuntur excaecat et cali-
    enim venlus.pluvialis esL Elipliazigltur pluviarum gare facil. Et prius quideni secundum hatuiam dies
    iriundalione ad Eeclesiam plenus venit. quibus ea exstilit, qui inler ohiries angelos clafus et-splencii-
    non satielur, sed siibmergalur..Iiile.rpretatiir aulem dissiniusesl creatus.Jn hoc autetn die, id est-inorigi-
    et Baldalti veluslas 5i//fl..Sed unde-venilisteBaldaih, nalip.eecalo, quod hujus diei suggeslioneetniachi-
    qui solam mteraesequitur vetustatem, nisi de Sin"? namento" faclurii est, omneSiliomiiies nascuniuf
    Sin aulerainlerpretaUir tocfuens:--venit.igilur. iste de Unde et Daviii: « Qtioniam in Sniqiiitatibus cori-
    SJn, quoniam non in veriiate, sed in loquacilale ceplus sum, el in peccatis concepii me- mater inea.
    confidit. Ai vero Sophar, speculcedissipalio dicitur; (Psai'. L, 6). "»Pereat igilur dies isle, id est hujus;
    isle auiem, qui speculam, id est Sion, et S. Eccle- diei peccatum (324).. El esl causa pro effeclu. Stul-
    siam dissipare nitilur. de Naama venire perhibetur. tissimuni ehim esl lioc adiilieram ihtelligere; curit
    Naama enim decorinlerprel.alur : venit igilur iste" rieque dies aiiq.iid peccaverit, nequequodjam noii
    de Naama, cum nequaquam tribulaliones vult susti- est, aliqiio modo perirevaleai (325). Peieat igitur
    nere cum sahclis, sed mundi gloriam et decorem dies, imo jam noh dies, sednox; aliiisit enini clarU
    cum saeculi amatoribus habere desiderat, lateni. TJnde et sequitur :
    < CumqUeelevassent procul: oculos suos non co- i, Dies ille vertatur in tenebras. » Ut jam rion
    t- gnoverunt.eum, ct exclainariles ploraverunt, scisr . dies, sed;nbx.vocetur. < Non requirat eam Deus de-
    < sisque veslibus, sparserurit.pulyerem super caput <sup.er,»,utejns.aHquan.domiserealuf : <et non silin
    < suum in ccelo, etsederunj cunieoin terra septem irecordalione, > nisi flagellelur et seterhis ighibus
    -< diebus. et seplera nqclibus, el nemo Ihquebaiur crucietur. El non illuslietur lunilne suaevidelicet
    < ei verbnm, videbanl enim dqlorem esse vel/eineri- clarilatis; sedsemper se illi iratum qstendat. De
    < tem.», Haerelici enim Ecclesiam inlueiitss.eam hqceniiri lumirie dicitur : <Deus riiisereatur nostri,
    non cognoscuntj.qui.a neque diligunt eam, nequeejus.. et.;benedical nobh», illuminet yultum suum super
    opera imitari voiunl. Exclamant auiem, et plorant nos.. (Psal. bxvi, 1). » Obsciirenl euin lenebrae et
    siiperea, quia ei se condolere simulaht. ldeoque et umbroe niofiis,ne amissani gloriani fecordando in-
    vesies scindunt, et super capila pulverem spargunt, tueatur, ul pcenitenliam agens salvari vel viviftcarL
    quod quidem doloris indicium est. Fingunt enim mereatur. Unde adhuc subdilur :.-.-<. Occupcl ciim.
    limlioties hoereiici se Ecclesiae compali ejusquemi- <caligo,i.selernaevideliceloblivioiiis etobslinationis,
    sereri, quasiin fide oegrotantis, et a vefitate deyiaii- <.etinvolyalur amaritudine, » tormenlorum omnitun
    tis. Unde,,quasisaiiare eairi volentes, suierroris ei el angustiarum. Unde et peccatofibiis Dominiis ait:
    praedicantdeceptiories..Septem,autem dies el.sepiem D <.Iie, maledicli, in igneni oeternum, qui pafalus est .
    nocles, iii quibus amici Job cuhi eo sedenles non diabolo, etangelis ejus (illawfr.ixv, 41). » Sequitur :
    sunl Iocuti, onine illiidtempus esse pulo, qiiod fuit_ < Noclemillam tenebrosus tiirbo possideat.»Merito
    a. Christi passione usque ad- lenipbra Consiantini enim j.am non diem, sed noctem appellat, queni
    imperatoris._In boc enim.tempore hr maxima per- tantis4.enebris tantaque caligine. irivolutum videu
    seculiorie Ecclesia fiiit. Unde hic recte dicilur: f.Vi- Quod enim ipse imprecando dicit, affirinalive -sic
    debant enimidolorem esse vehemehlem.» Hoc enim esse inlelligi debet. Tenebrosus aulem' lurbo, qui
    lempore haerelici tacuerunt. Et quainvjs cum Ec- hanc noclem possidel,. ille est, de quo Psalmista
    (324) -«Generalionis Suaacarnalis diem perire de- slercore sedens, in lantis difis vibicibus.et soevi doloris
    sideral, ul dies ejus in fegeneralione numerelur; vulneribus lolum-corpus perfusum ulceribus
    pereat inqiiit dies saicularis, ut.dies spiritualisoria- mysleria Ioquebatuf, nec acquirendi propriae rehie-
    lur. » S- AJIBROS., lib. De bono morlis, cap. 2. dinm aegriludinis, sed sacris vacabat sermonihus.
    In sensu fortasse S. Ambrosii haec Fortiores ilaque sermoiies aegriJioniinis,_quaiii illo-
    (325) ejiisdem non carnis ge-
    epmmentatns esl Bruno-. ille enim in Evang.Lucaeiv.: rnm. quinon oegrolabant; ideo ergo
    < Ih leniaiione, aii,'sanctus Job mysteria loquitur; > niilus, et corporis iiifirmitales, sed V.ocesspiriitis
    el lib. u De hileipretaTione J.ob, cap. 2, ail : «,In. . loquebatuf quibus urgercl, non quibus cederet.».
    563 . S, BRUNONIS EFISCOPI SIGNIENSIS 564
    dicil: < Pluel super eos laqueos.; ignis, sulphur, et A « oculis meis. > Quia offerens niihi in primo liomine
    spiritus procellarum pars calicis eortiiii \Psal. x, 9).» concupiscentisc lignum, dum mihi oculos aperire
    i Non conipiilelur in diebus anni, nec numerelur promillit, excaecat. Sequitur :
    «in mensibus. » H.icautem annus aeternilalis esl. «Quare non in vulva morluus sum?»JBeatus eniin
    cujVusdies, menses el horae, soli sancti sunl cujus Job primi hominis in se personam suscipiens, lotius
    sol etluna,omnisquesplendbret illuminaiio Christus bnmani generis calamitatem deplorat. Vulva enim,
    est. Dehoc enini Psalmisla dicil : < El in libro tuo per quam Adara de paradiso exivit, ipsa prima dia-
    omnes scribenlur, dies formabiinlur, et nemo in boli suggeslio fnil, quara si non recepisset, de pa-
    eis (Psal. XIJI, 16), » N.emo qtiidem computabitur, radiso ejectus non fiiisset.:Ait ergo : «Quarenoniri
    velannuntiabitur in eis, quia diaholica caligine sit vulva mortuus suni? » id est, quare in ipsa
    iiivoluius. < Fiilgebunteniih sai.cti siculsol inregnq siiggestione, inqrlem mihj, si assentirem.iinniinere
    Dei (Malth, xin, 45). > non i.tileliexi? In vulva enira moriuus fuissel, si
    < Sit nox -.illa solilaria, nec laudedigna. » Soli- mox ut aydivil,, ab ipsa suggeslione se separasseu,
    taiia quideni erit, quia nox alia nulla erit. Aurius' . Quid esl eiiim mors, nisi separaiio ? Moritur enim-
    eniin praediclus, non nocies, sed solos dies habeJiil, bomo, cum anima sepafatur acorpore; moritur
    " eliam Deo, qui ab eo
    quoniam riullus ibi aeterna luce carebit.. separatur. Similiter auteni
    < MaJedicant ei, qui maledicunt di.ei, qui parati niundo moritur et peccato, qtii a mundoseparalnr
    «sunl suscitareLeviathan.» Illi, iiiqult, nunc ei le- et a peccaio. Inde Aposlolus ait:< Morluus sum.
    nebroso, et caligine involulo maledicant, qui ei a mundo (Rom. vn, 10). » De hac autem morte liic
    principio, cum adhuc dies el clarus essei, maledixer dicitur : < Quare non in yulva morluus snm; t id
    riint, quoniam superbiendo super omnes coelos est quare stalim audila suggestione non refugi?.
    ascendere voluit. Sed illi, qui sunt, nisi angeli Omnis enim homo illi.rei moritur quodammodo, a
    Dei., qui eura tunc temporis ligatum lenebant, quo- qua separatur. Hoc, inqnit, ego non feci; sed, qnod
    liiani onineni suani nequiliam eumadimplere nonper- multodeteriusest, per suggeslionem aiidiendo lrans-_
    miltebant? Eraiit tamen parati suo teriipore .eum iens, ad delectationem usque peryeni, el cum vel
    susciiare (326), quod am quidem iMpleluni esse Iiic praedicla morte mori dehuissem, non lamen lioc
    pulamus; sic enim scfiplum est:_« Quia pqst m.lle milii sulficiensfuit; sed genibus excefitus et ub.cri-
    annos solvelur Salanas (Apo.c-xx,.7). » Leviatlian bus appropinquans, lac morlis deguslavi et pomu.m
    aulem additamentum eor.uittJnlcrpretalur; sed quo- inierdictiim comedi; hoc enim est qupd dicilur .
    runi eoriim? UTiquepriiiiorumparentum nostroruni, r. < Egressus ex ulero nqn staliin perii ? Qiiare ex-
    quibus duro diei ipsius bonorem, el dignitatem « ceptus genibus ? Cur Iaclalus uberibus ? » Qtiasi
    addereproniisil, beatitudiuein elimmorlalitaiem eis enim super genua peccatorem diabolus lenel, quando
    ademil. Sequilur : . miser homo jam nefando operi prqximus assistii.
    . « Obscurentur slellae caligine ej'us. > De his Sequitur:
    stelUS: Jtidas aposlolus ait: ."<VseiRis, quiiri viain « Nurtc enim dorniiens silerem, et somqo meo.
    Cain. abierunt, et exempla. Balaam secuti siuit « requiescerem. » Si, inquit, diabolum siiggerentem,
    (Jud. 11). » Et paulo pqsl: <Hi sunl sidera erraniia, nqn audisscm, el si audiens in ejus suggcstione de-,
    quibiis l.enebrariim prqcellm in oeternum conservalaj lcctatus noii fuissem, el si deleclatus in laclum
    suiit (Ibid., 13). » Iniqui enim homines, qui forlilu- inlerdicloe arborisnon appropinquassem, et siappro-..
    dine, et sapienlia Clarescere foris videnlur. diabyli pinqiianssaltem de pomo concupisceotioe non coine-
    caligine intus.cbscurantur, dissem, nuijc dormiens silerem, et soiii.no meo re-
    « Exspectet lucem., et non yideat, nec ormm sur- quiescerem, id est cceleslem beatiiudinem et quietenv
    «gentis aurorae.» Qu.amyisenim invilus, ipse quoqiie possiderem. Cum quibus? « Cum regibus, e.t consu-'
    malignus spiri.us judicii diem exspeclat, qiiarido in « IJbus lerrae, qui oedificant sibi solilndines. > Dis.
    propria claritale ad judicanduni Dominus yeniet. Et iy verbis beatus Job dicere videlur. Qttod si primns
    quoniani tunc dicetuf : < Tollatur impius, ne videal lxomo lioii peccasset, jani Jn suo lempore el.ectorum
    gloriam Dei (Isai. xxvi, 10); t lucem diu exspecta- numero complelo, slmul cuni omnibus, qui ad aeter-
    tam non videbit. Aurqra vero E.cclesia 223 est> d^ nani vitam proedestinati fueranl, summa beaiiiudine
    qua Salomon ait: « Qtiae est ista quae progreditur, frtierelur. Nisi forie tempus pro- lempore, anl ipse
    quasi aurora consurgens? (Cant. vi, 9). » Haecau- pro aliis accipialur : nunc enim praeseos teiripus
    tcm in judicio surget, imo resurgel.. Sed sicutnec significat. Si enim primus homq non peccasset,
    gloriahi Dei, iia nec ortum surgeniis Ecclesire dia- nerno unqnam, nisi oeiernaebeatitudini proedeslina-
    Loliis videre uiereliiiur. Qnare boc? < Qiiia non eoii- lus nasceretur. Regesaulem et eonsules, vel angeli,
    < clusit ostia ventris, qtii jiortavit me. » Venler yel Ecclesiae doctores inlelligunlur, qui se el alios
    isie paradisus esl, in quo, el noii in alio ventre pi-itis -bene regunl, et omnibus bominibus oplime consu^;
    homq natnsest. Hunc au.tem diabolus, quia aperuil, lunt. Hi aulem aedificanl sibi soliludines, quia vilam
    non qcclusissC narrauir : < Nec abstiilit niala ab solitariam, el quae multuni a caeleroruni boininum
    (326'Haecinterprelalio est secundum Sepluaginla, qui verbum suscitare in verbuni subjugare .vertei-un.t,
    Ita Pineda inJiunc locum. .
    SS5 EXPOSITIO 1N JOB. • 566
    vita differt, in hoc sseculo vivunl. <-A-utcum prin- A his diviliis fugitivis sint locupletes, sola tamcii coe-r
    < cipibus, qui possident aunim, elreplent domos lestia coniempianles, semper hic in trislilia et ama-
    < suas argenlo; » per quos ipsos eosdem Ecclesiae riludine animeesunt; quia semper.hinc transire, ct
    doctores. intelligimus, qui et sapienliae thesaurum moriconcupisCunt.Undeelsubdiiur: <Quieyspectant
    possidenl, et domos sui pectoris eloquenliae argenlo, < morlem, et non venit. » Sed quo desidcrio? Vis
    repleverunt. Aurum enim sapienliam, argentum audire quo? < Qnasi effodienles tbesaurum. > Tiinc
    yero, eloquii purilatem in divina pagina frequenler enim revera tbesaurum, et aeternain-felicitatem in-
    sjgnificai. Sequilur,:. - veniunt sancti, quando morlificalo corpore de hac
    < Aut sicut abortivum abscondiium non subsi- viia transeunt. Unde Aposlolus; < Cupio dissolvi
    «. sterem, vel qui concepti non viderunt lucera. » e.t essecuin Chrisio (Philip. i,-25). » < Gaudentque
    flaec aulem in persona primi hominis dicu.ntur, qui «. vehementercuin inveneriflt-sepulcrum; > idest,
    simul in se, et justos conlinel, et peccatores, Dica- cum ejus proedestinatum tempus adveneril, quo et
    turergo: Si primus homo.non peccasset,aulqu,idem. caro in.sepulci-uni, et anima in coeluin siiscipiatur.
    omnes homines, jam nimc siniul-cum Domino Nam et securiduin lilteram, thesaurunv effodientes,
    essent;.aul qui ibi non essent, neque subsislerent, quandosepulcrumJiiveniuril, gaudent, quoniam saepe
    neque esssnUadcomparalionem videlicet aborlivi : ibi thesaurum Jnveniunt. Sequilur :--
    qtii, qiiia.suo tempore rion nascilur, slalim ut nasci- < Viro cujus abscondita est-via, et-eircumdedit
    tur, abscondiiur. et.quasi nunquam fuerit, in me- « eum Deus tenebris. »Dixi, inquil, «Quare data'
    inoria hominum nullatenus subsislit (327). Id ipsum est misero lux ? > Sed cui misero?-utique viro, eiii
    a.utem significant et qui concepti non viderunt lu- abscondita est via.'Via enira nostra abscondita'
    ce.m r.namet ipsiaborlivisunt. Sequilur: est, et in lanlis ignoranliae lencbris itivoluti snmijs,
    f.Ibi impii cessayerunl a tumultu. > Ubi? Ibi ul quid nobis fu.iurum sit, penitus ignoremus:
    utique, ubi nunc dormiens. silerem, et somno meo Querajgilurconscientia defendit, mulluin ut hinc
    requiescereni. Inde enim impii, id esl, maligni spi- Ifanseaiiibncupiscere debet, ne forte aiiqiia qcca-
    rilus prsecipitaii, a lumultu el discordia, quam ibi sionein pejus rual. Hoc auterii. bealus Jobdeside-
    faqere conabanlur, cessaverunt.. « Efibi requieve- rans ait. -
    <_runt. fessi robore. » Ibi enim nuric sanctorum « Antequam:comedam, suspiro, el qiiasi inun-
    animaerequiescunt, qui multuni se virtute et robore « danlis aqute, sic rugilus meus, quia liriior, quem
    fidei in hoc saeculo contra impiqs fatigarunti « Et < timebam, evenil mihi, et quod verebar, aecidit."
    < quoniam vincli pariter sine moleslia; » subaudi- (j.« Noririe dissimulavi? nonne silui? nonne quievi,
    Uir, ibi requiescunl. Ibi enim modo sine molesila « el venit supei meindignalio ? > Anle, inquit, quam
    requiescunl229 iHii.quiinhacvitafide.el dilectione comedam, anleqiiam Jllius, de qua nunc loquor, ju-
    conjuncji,- quoniam a fide et diieclione dividi non. cundilalis dulcedinem deguslem, antequani summi'
    p.oierant, mullas moiestias per.tuler.unt, de quibtis boni suavitaie reficiar, quid hic aliud ago. nisi quia
    adhuc subdilufi_< Nonaudierunl vocem exacleris. » suspiro, el illiiis niagni;cohvivii desiderio affiigor ?
    Quamvis; eniin multas moleslias ;suslinuissent, < El quasi inundaulis aquoe sic rugitus meus, » quia
    exacloris voci tamen non assenserunl. Hic enim- non sine iiiullaTum lacrymarum inundalione fit ge-
    exactor, vel lyrannus aljquis, vel diabolus inlelligi niitus cordismei; quare lioc? '.«Quialimor, quern li-
    poiest. Pecuiiia.enim diaboli vilia siinl, rjiiani qui « mebain, evenit mihi. » Quia enim vir sanctus
    E-eeipit,seipsiira siibjicit seryituti. <, Parvus et.ma-: lantis flagellis affligebalur, se Deum iri aliquo offen-
    < gnus ibi sunl, ei servus liber...a domino suo..»; disse pulabat, quamvis in quo offendisset, ignorabat
    Ibieniin et pralati, et. subdiu'. el servi, elrdomini- unde in sequenlibus ait : « Peccavi. quid faciam
    sine differenii.a sunl, quoniam. omnes uni regi et tibi?> Veiumlainen, vilamsuam considerans, et quid
    uiii Domino subjicjunlur. Sequitur : mali fecisset, ut sic affligi debuisset, ignorans,
    < Quare data cst mjsero iux, el vita his, qui.in 1J subjungit: « Nonne dissimulavi ? »id est, cummun-
    < .amaritudi.De animae sunt? » Considerala. enim dus mihi arrideret. el omnia possiderem, sic me
    siifiema beajitudine, considerata et hujus mundi habui, sicin eis omhibus delectatus sum, ac si nlhil
    miseria, hanc vilam . bealus Job taediq habens, pro haberem. Uride el subditur : < Nonne silui? rioiine
    se suisque similibus Joquiiur, dicens :.< Quare data < quievi? » Ac si dica.l : Si enim in lalibus divkiis
    ost mjserolux? t Lucem enim pro hac vita posuit :: deleclaref, neque silerem, neque quiescerem; quo-
    Quare, inquit, tanium hic yivunt, qui se hic niiseros hiam neque in silentio. neque in quiete ; imo mullis
    esse cognoscunt? Qui, etsi eis miindus arrideat, et litigiis et faligationibus tales divitiae cohquirunlur.
    (327) De aboriivis fetibus ob nimiam iniinaliiri- Itasensitetiam D. Thom : «Ab hujusmodi enim,
    talem nondum aninia praedilis JnteHigendus esThic ail aboriivisfeiibus riibilperpcluum remanet; aliqui
    Ip.qui S. Bruno; quoniam aborlivi"aniuiali per arii—- vero moriunlur, post infusioiiem animoe fationalis;
    mam subsistunl, etcumgeneralione culpam origina- qni quidem pqsl mortem subsistunt secundum ani-
    leni coniraxerint, in selerna sunt daninalione. li.a mani, sed lncein liujusmodiiioil videnl. »_D. TIIOM.
    yerlil claris. Hiacyhihus CeiiiTi : eod. in lbco.
    Qr non vedrei qual nascoso aborto
    0-qita! felg immcthtrotelc.
    £67 S. BRUNONISEPISCOPl SIGNIENSIS 568
    < Venit tamen snper me indignaliq; » quae quare .A bus incognitum, sibi esse revelatum, cuj'us veibi
    veneril incertum habeo. Deum enim sibi indigna- venam, id est principium et peiTeclionem, quasi
    tum credebat, cujus in se flagella senliebat. furtive, lalenler et ingeniose ipse suscepil. Et, ut
    suum ingenium magis commendent, non aperte,
    CAPUT IV. sed quasi susurrando se audivisse falelur. Quid au-,
    < Respqndens aulem Eliphaz Themanites, dixit : tem sit hoc verbum audiamus.
    • Si cceperimus loqui tibi, forlisan moleste accipies, < Inhorrorevisionis nocturnae,quando solel sopor
    « sed conceplum sermonem lenere quis post? > Ecce < occupare honiHies, pavor lenuit me et omriia
    enim Eliphaz, qui Dei contemptusinlerpretatur, qui < ossa mea perlerrita sunt. Et cum spiriius, me
    etiani haerelicoriiin speciem tenens ab austrq venit, < proesenle, transiret, inliqrruerunl pili carriis meae.
    sicenim interpretaturTheman, tantarum eloqUenlioe < Sletit quidam, cujus non agnoscebam vulium,
    pluviarum inflalus est, ut conceplum sermonem, < imago coram oculis meis, et vocem quasi auraele-
    quin foras erumpat, relinereiion possit. Loquilur < nis audivi. » Haec autem Eliphaz ideo dixisse
    autem haerelicorum more, qrii cum humililer loqui vidciur, ut ea , qtioe dicturus erat , majorem
    • incipiant, ad injurias usque prorumpunt. Sed quid auctoritatem haberent; siquidem non ipsum ea
    dicil? < Ecce docuisli mullos el manus lassas ro- excogitasse, sed divina revelatione didicisse crede-
    <borasti. > Hoc enim verum est: <VacilIanlescon- relur : multa enim in somnisper yisionem hoinini-
    « firmaverunl sermones lui, et genua tremenlia bus revelantur. Quod autem ait; « Cum spiritus,
    « confoflasti. > El hoc ilem yerum est: « Nunc au- aie praesente, Iransirel; » tale est ac si diceref:
    < tem yenil super te plaga; > el hoc quidem negari Cum illa visiospiritualis, nie praesente el alleriiissinie
    non potest. « Et defecisti. > Hoc autem falsuih est; considerante, transiret; quia eniiri non lola simul
    non enim defecit, sed viriliter pugnavit, et vicit. yidebatur, quodammodo iransibat, qiioniam trans-
    < Tetigil te^et conlurbatus es. > Si enim turbatus eundo fiebat. Quis autem fuerit iste quidam, cujus
    esset, neqtiaquam tam quiele dixisset : « Si bona vultum noii agnoscebat, consequenler exponil, dum
    « suscepinnis de manu Domini, malaaulcm quare dicit : < Imago coram oculis meis, » Non enira rei
    < non suslineamus? » Sequitur : verilalem, sed rei imaginem vidil. Sicenim amieo-
    « Ubiest limor tuus, forlitudo tua et perfectio rum nostrorum, quamvis longe posiiorum imagines
    - < viarum luaruin? > Orania enirn hoeceum amisisse in somnis sscpe videmus. Audivit autem vocem,
    pulabat,. quia sic liuuiiliatuni eura videbat.« Recor- quasi lenis anrae, quia qiiae in somnis apparent,lam
    < dare, quoesote, quis unquam innocens periit, aut p leniter menlis acumine audiuntur, ut nisi subilo a
    « quando recti deleti sunl? > Haerelicoruin est, ve- vigilante periraciata fuerint, facillime a memoria
    ris saepe falsa admiscere : soepe enim in hacyila dilabaniur. Qnid autem pavor el tremor? Quid ossa
    iiinocenles pereunt et rccli. « Quin polius vidi eos, pertcrriia, etpiliinhorrenies signilicent, aliiperscru-
    «.qui operantur iniquitatem, et seminanl dolores, et lenlur, nobis autem ista sufllcianl, et talia in sonniis
    < metunt eos, flanle Deo, periisse el 230 spirilu soepeconligere non dubiiamus. Nunc autem quid
    < iraeejusesseconsumplos. » Et boc quidera s*pe, Elipliaz in illa levis auroe voce audierit, yideamus.
    sed non semper conligil. Dolores autem seminant, Sequilur :
    el metuunt, qui male agunt, elmalarecipiuni; Deum < Nunquid homo Dei comparalione juslificabH-
    aulem flare est se in vindicta peccaloribus iratum < tur , aul factori suo purior erit vir ? > Haec
    . oslendere. Homo enim quando irascitur majorem ex aulem ita esse . non solum somniantes, sed et
    se flaiuni emitlit, unde et pro iraflatus aceipilur. "
    cogitanles intelligunt. Nemo enim Deo justior,
    < Rugitus leonis, et vox leaenoe,e.t dentes catulo- aut purior esl. Sed hoerelicorum esl, ca etiam, quoe
    < rum leonumcontrilisunt. >Perleonem namquebea- facillima sunt ad diflicultatem perducere^ cum ipsi;
    tum Job, per leaenamvero, uxorem ejus; per catu- soli, aut pene soli uihil inlclliganl, nullo.s nisi se
    los autem leonum filios ejus meiaphorice designat. j\ intelligere pulant. Unde et Elipbaz verbum abscori-
    ln rugitu vero crudelitatem, in voce loquacilatem, in ditum dicit, qnod pene omnibus est manifestum. In-
    (isnlibus edacitatem redarguit; edacilaiem quidem, bis enim verbis se beatuni Job vincere putat : si.
    qtioniani edenles elbibentes opprcssi sunl. eniin Job injuste affligitur, juslibf et purior Deo.
    < Tigris periit, eo quod non haberel praedam. » affligenle, essevidetuf; sed quia hoc fieri neqtiil, tit
    Ecceitem ligridem Job appellal. Tigrls enim sae- jusle Job aflligarur necessario concludilur. Haecau-
    vissimum animal est. Dicit igilur bealum Job pe- tem cavillalio ibi solvitur, ubi superius Dominus ail:
    fiisse, quoniam, viribus amissis, jam predandi non < Tu auteni commovisti me adversus eum, ut affli-f
    habel facultalera. Sequitur : gerem eum frustra. > Quod enim est frustra, et
    ' < Porro ad ine dicluhi est verbum
    abscondilum, non fruslra, lioc esl j'usie, et non inj'uste : injusle
    -t et quasi furtive suscepit auris mea venam susurri enini qtianlum ad se alUigilur Job, quia peccalum
    < ejus. » Haeretici enim semper magna promiluml non fecit, ul sic aflligi debuisset; jusie aulem, quan-.
    et, ul majoris sit auctoritatis, suam scienliam ex- lum ad Deum, qui ideo eum affligit, ut illum clarlo-
    lollunt, .quod isle modo facere videtur, Dicit enim, rem, sanctiorera et ditiorem facial. Sequitur :
    verbum abscondilum et sccretum aliisque hqiiiini- « Ecce qui serviunt ei, non suni stabiies, etin
    569 EXPOSITIO IN JOB. 570
    < angelis suis reperit pravitalcm (528); quanlo ma-1A_inyidia occidit; quia, dum invidendo aliena cum fu-
    < gis hi qui habiiant domos luteas, qui lerrcnum i roreappetit, in diaboli laqueum cadil. Sed hoe qui-
    «liabenl fundamenlum.» Hoc quoque adversum Jobi dem de beato.Job dici nondebuil. Sequilur :
    dicilur. Et impossibile probat non peccare, cumi « Ego vidi stultum firma radice, el maledixi pu!-;
    ipsos quqque angelos peccasse manifestum sit. SedI « chritudini ejus statim. > Cum enim in miindi
    hoc de malignis spiritibus inlelligitur. Domos autemi divitiis et dignitalibus stultns prosperaluf, flrma
    luteas habilant homines et terrenum iiindamentumi radice slare videtur, sed sapiens aliquis liuj'us puk
    habent, quoniam de luto etde terraplasraatisunt, r chriludini maledicit, dum, cui malediclioni sit ob-.
    de quibus adhuc subditur : noxius, et quam cito Jianc gloriam aniissuriis,secum;
    < Consumentur velut a tinea, de mane usque .ad dijudicat. Unde el Aposlolus.« Aniinalis honio non
    t yesperam succidenlur, etquia nulius intelligil, in percipil ea, quae Dei sur.l, spiritualis auteni omuia
    < selernum peribunt. > Ex earne enim liominis dijudical {/Coi;. H, 14). > '--... .-..-.-
    nascunlur yefmes, qui ipsam consumunl; sicut et < Longe fient filii ej'us a salute,. el conlerentur in,
    linea ex veste oritur ipsamque de qua oritur vestem < poila, et non erit qui eruat. > Filii eiiini huj'us
    consumit. Consumunlur quoque peccatores velut a slullisuiit, quicunque ej'us slulliliain imitanlur. Ht
    linea; quia ul prophela ait: « Vermis eorum non B I autem Ionge fient a salute, <quia longe est a pecca-.
    morielur(/sai.Lxvi, 24). > 231 Succiduntuf[ aulera toribus salus (Psal. cxvin, 153).- > Conterentur au»
    de mane usque ad-vesperam, id est a priricipio sua? tem in poria qtioniam in ipso regni introilu, quahdo
    nalivitatis usque ad fincni viioe, quia, quandiu in paradisi portoeapCrientur, dicetur eis: <Ite, maledi-
    hac vita sunt, semper male agendo, se ipsos occi- cti, in ignem aelernum (Mallh. x-xv,41). t « El-nori,
    duni: quoties enim peceanl. toties seferiendo succi- erit qui eruat, > nullo pro eis intercedenle.
    dunl. Etquia nullus eoruni, neque mala quae ait, < Cujris messem famelici coriiedent, et ipsum ra-
    neque poanilenliae medellahi intelligit; ideo non « piel armatus et bibent sitientes divitias ejus. »
    immerilo in aelernum peribunt. Unde et subditur.-. Hujus, inquit, slulli messem, el laborem fariielicl
    < Morienlur el rion in sapientia. > Sic enim se comedent: perquos nialignos inlelligimus, quorum.
    liabet ordo : morienlur, et non in sapienlia. Non cibus iniquiias et mala operatio; hoc enim delectan-.
    enim in sapienlia moriuntur, qui in peccalis et" tur el reficiunlur. lpsum aulem rapiet-armalus; \\\i
    stultilia vitam finiunt. < Qui aulem reliqui. fuerint, videlieet, de qtio in Evangelio Dominus ait : < Cuni,
    < aufefentur ex eis. » Malorum namque reliqttiae, fortis arnialuscustodit atrium-suum, ih-pace siint
    bonisunt, qui ideo adiaboli dentibus rclrnquunliir, ea, quoe possidel (Luc. xi,21).»— < Elbibent sitien-
    "
    quoniam eos diabolus superare rion potest. Unde « tcs divitias ejtis; » hoc esi, qiiod niodo dicit :
    eliam solaereliquiee ex Israel salvari dicuntur. Hi « Cuj'us messem famelici comedent. » Sequitur :
    aulem auferentur ex eis quando dicetur : < Veiiite, « Nihil in terra fit sirie causa," elde humo nen.
    benedicii Pairis mei, percipile regnum {Mailli. xxv, < orielur dolor. > Ac si dicai : Tu tibi, el non alius
    34). » Sequilur : hanc afflictionem peperisti. Justiis enini est Deus,et
    CAPUT V. nihil sine causa el ralione facil. Non enim hunius et
    - < Voca ergo, si est qui libi respondeat, et ad- lerra, sedquia, inquit, peccalores suraus, ideoaflli-
    < aliquem sanctorum convertere. » Quam malara gimur.
    enim opinionem de bealo Job Elipbaz habuerit, sa- « Homo ad l.aboreni nascitur, et avis ad volalum
    tis apparet, contra quem omnia bosc proverbia i'acu- < (329); > ac si dical: Hoc salleni lepeccasse cogno-
    lantur. Quiaenim sic aflliclum eum esse videbat, scas, quod voluptati solunimodo, et deliciis dcditus,
    penitus a Douiino abjectum esse putabat; ideoque, ipsos filios luos commessaiionibus et obrietali ope-
    quamvis multura ad Deum clamarel, atlamen non ram dantes non redarguisli. Non enim ad quieleni
    exaudiri arbitrabatur. Et hoc est, quod dicitur: et yoluptatem, sed ad Jaborem nascilur bomo; undq
    <j Yocaergo, si esl qui libi respondeat. > Quod au-j _ et primo homini dictura est: «In sudore vnltus lui
    tem sequitur : < Et ad aliquem sanctoruni conver^ vesceris pane luo (Gen. m, 19). > Similiter et avis,
    < tere; >lale esTac si diceret: Quoniam tuis peccalis nascitur ad volalum, ideoque ei aloedalae sunt, sicul
    exigenlibus te Deus non audit, sallem aliquera san- el bomini manus. Sed, quiahomo utrumque est,. et
    clorum deprecare, ut pro le ad Deum iniercedat. homo videlicel el avis; altera enim pars gravis et
    Sequilur: de terra esi, allera vero ccelestis et agilis; secunduin
    « virum slullum inlerficil iracundia, et parvulum iianc parlcm, animam dico, naius est ad volatum,
    < occidit invidia. > Slullus el jiarvulus idem signifi-" Non ergoin imisjaceal-, sed volando eoelesiia con-
    cant, quoniam onmis stultus sensu el moderalione. lemplelur. Unde et subditur : < Quamobrein ego
    parvulus et inscius esf. Hunc aulem iracundia et « dcprecabor Dominum, el ad Deum ponain elo^

    (328) «Ecce qui-serviunt ei non snrit slabiles, et ceciderunla statu rectitudinis, quidam vero ad ma-
    in angeiis suis reperit prayiialem. > Quoe quidem joreni gloriam; pefvenerunl. D. TH. in eodem €om~
    senientiae secundum docirinam catholicae fidei plana hiciii. c. 4. -
    est. Tenet eniin fides calholica, omnes angelos borios (329) Cod. bibl. Monlis AmlaUe : a<ivolcindum.
    fuisse creatos : quoruni quidam per prqpriam culpam
    571 S. BRUNONISEPISCOPI SIGNIENSIS 572
    « quium mcum; » hl est volabo, et mente el spiritu A A quam agit, separalur : qui enim non corripilur, se-
    eupercoelos exallabor; ibi dcprecabor Dominum, curius peccai. < Increpationem ergo Domini ne re-
    ibique cum eo Icwjuar.Sancli enim, qtiando in ora- < probes; >quia ipse vulnerat, et medetur; percutiet,
    lionibus suis Deum exoranl, quainvis corpore in et manus ejus sanabunt. Dei enim increpalionem
    terra sinl, spirilu lamen ipsum coelumvolando tran- reprobare, estcontra ejusflageHa murnnirare.
    scendunt. -... < In sex iribulationibus liberabit le, el in septima
    « Qui facitHiagna, et inscrutabilia, et mirabilia < non tanget te maltim. > Septeni enim stint tribu-
    < absqtie nuniero. > Nemo enini inirabilia Dei per- laliones, qiiia septem dies sunt in quibus tribula-
    scruiaii, vel dinumerare potest. mur. Sed ideo seplimani separaiim posuit, quia
    « Qui dat pliiviam super faciem lerrae, et irrigat niajor erit et finem habebit. Quoe sint aulcm hae
    « aquis uni.versa. » Hoc eniin tam mirabilc; est, ma tribiilaliones, subinserens ait :
    nullo perscruiari valeal. Quis 232 enim intelligal, < Ih fame eruet te de morte, etin bello de mariu
    quid sint nubes, qurindo aquam feiaril, quando liunc « gladii, a flagellolinguae abscoiideris, etnoii limebis_
    . lerieant, et nunc tam mirabiliter gutlalim spargant ? « calamiialem, cum venerit; iri vasfitate cl fame,
    Si autem aUegorice iiitelligahlur, dat eliam Donii- « riciebis, el besliam lerrae iion formidabis. » De
    lius pluviam, id est evangelicain praedicalionem su- hac enim lame per propbelam dicilur. «Imraiitaui in.
    jier faeiejn ter.roe, el,«piritualibus aqtiisirrigat uni-; vobis noa faineni panis. neque silim aquae, sed fa-
    ' '
    versa. . : mem audiendi verbum Dei (Ezech. v, 17). > Dac.L
    < Qui j)onit huniHes in sublimi, et mcerentes en- autem faine nbn moriuntur sancli. Liberantuf auieiii
    « git sospitate. > Ipse eniin humiliat superbos, et et in bello.de inanu gladii, quando conlra vitia di-
    cxaltat humiies. micantes, diaboli lentationes superare yalent. Ab-L
    < Qui dissipat.cogjtaiiones malignorum, nepossint sconduntur vero et a flagello linguoB,quia. nec aliis.
    < iinjilere. maujis eqrum, qtiod. ciejieranl. Qui ?p- delraliunt, necsibi deliabenlibus respondent. Neque.
    < prehehdil sapientes in astulia eorum. > Slullam vero limentcalamitatem cum yenit, quia sciuntl
    enini, ut Aposlqlus ail, fecit Deus sapieiitiam hiijits p.er mullas iribulaliones intraturos esse inregna cee-
    mundi (I Qor, i, 20). Dum enim ratloiierii sapientes lorttni. Ridebunt autem in .vaslitale et fame, quia.^
    quaerunt, Dei mirahilia non credunt; ideo nec Deiim tunc jubilando gaudebunt, quando peccalores iu
    carneni assumjisisse, nec yjrginem peperisse, nec suppliciis yaslabuhtur et. fame perpelua cruciabun=;
    mqrtuum resurrexisse conU;ndunt. < Ei cohciliuni tm-. Besliam vero lerrae, id est diabolum, qui terre-
    < pravornm dissipal; >.id est Judacorum etiyranno- r. nos et peccatores depascil et dissipat.non formida-
    rum, qui niultis cqnsiliis et niachinationibusChristi bunl; quia ejs de hoc mundo exeunlibus nocere noit
    nomen et EccJesiam delere cOnati sunl. polcrit. Sequitiir :
    < Per dieih incur_rent tenebras, et quasi.in"nocte < Sed cuin lapidibus regionum pactum suum, et
    < sic palpabuni in mefidie. » In Cbrisli hamque pas- <.lieslioeterroe pacijicoe erunt tibi. > Hi enim sunt-
    sione, etiam jtixia litteram tenebrae factae suril. De- lapides, de quibus dicilur : * Lapides vivi yolvunturv
    liique per diem tei:e'oras ihcurrebant, dum Christum super lerrain (Zach. ix, 16); > per quos sanclos in-
    -apcrlissime.se signis et miraculis nianifestantem telligimus, de qnibus muri cpeleslis Jerusalem sedifl-
    non agnoscebanl. El ctim oinnia nuda el aperia es- cabuniur. Cum bisaulem non solum Job:, vcrum-
    sent, quasi c;eci in nocte palpantes nibil videbanl. ciiam quiJibet sanctoruni paclum fecit, quia char.h-
    In meridie aulem tunc quasi in nocte palpabant, latis vincu.lo-eis.adhajsil: besliae vero, impii honiiiics
    quando. signa el niiracula videnles, an Ghristus es- el crudeles iiitelligiintui',qiii,duni sanclorum patieftr
    set euni inlcrrogabant, quibus ipse dicebat: < Si tiain et huniililateni coiisideranl, pacifici eis fiimt,
    niihi non credilis, operibus credile(ioan. x, 58). » quia divino nutu perTerrili- eos offendere perlimeV '
    <Porro salvuin fac.icl egenura a gladio oris eorum, scunt, unde et subdilur.: !
    < elde nif:nn violenti paupererri. » Hic esl ille ege- D i El scies quod pacem habeat taberiiacuhtm, et
    niis ct pauper, de quo Aposlolus : < Tanquam niliil « visitans specieni tuam non peccabis.» Pacein eniiri
    liahenies el omnia possidentes (// CoiVvi, 10). » liabel ejus labernaculiim, cum ab ipsis ; quoque ini-
    Hi aulem nec feiri, nec oris gladio vinci poiuerunl, micis veneralur. Species auiem hominis Deus esl, el
    quia neque blandiliis, vel minis, neque lormenlis sunt, bomo. Quoniam ad imaginemDei, eiliominis faclus-
    superali. Quarc boc? Sequitur : est homo, Speciem igitur suam ille homo visitat,-
    < Et erit egeno spes. >— < Spe enini, ait Aposto- qui chafitaie non ficla Deum, el honiinem diligit.
    lus, salvi facli sumus (Rom. ix, 28). > Propter spemi Hic autem non peccat, quia in hoc solo lota lex
    si quidem seternorum bonorum sujierari non pote- adimplelur. El seies quoque quoniam mulliplex.erit:
    rant. < Iniquilas autem contrahei os suiira,» videnss semen luuni,: et progenies lua quasi;lierba lerraj..
    eos insuperahiles esse. < Beatus bomo qui corripi- Seincn enim, ct progenies ejtis, otnnes illi suut, qui
    < tur a Deo.(330); » qiioniain vel sic ab iniquilate,-i ejus vitam ct inores iiriitanlur. Multos igitur filibs

    (330) Salomon eliam -ail: Quem


    ' ' diiigil Dominus corripil, el quasi pater in illo complacet sibi
    " (Prdvf
    "
    ui, 12). -..'"-"..' . -- .;-."'
    S73 EXPOSITIO 1N JOB. B74
    relinquit, qui beric vivendi exempla docet, Unde et A «jni noh solumindoniitus, sed eiiam seciihdum legeaj
    subdilur : . immundus est, gentilis populus iiiielligitur- Pef
    < lngredieris in abundaritia sepulcrum, sicutinter- bovem auteiii Judaeorum poptilus figtiiatur, qui
    < turacervuS in tempore suq. > Sepulcrum enim, in solus, el muridus, el legis jugo domitus erat. Sed
    quo post mortem-sancti requiescunl, ccelestis patria rieuter istorum vel rugire jam nunc, vcl mugire
    intelligitur : quani isle quadam in abundanlia ingre- debet, tjuoniani uterque ad fidem conversus;- el
    dilur, quia tol secum ducit, qiiot ejus verbis et riovis Evangeliorum herbis abuntlai, et ante prae.sepe
    exemplo salvaniur. Unde bene acervo comp:iratur, plenum astans, ulriusque Teslamenll deliciis salia-
    qui muliorum granorum cdlleciione conjiciliir. lur. Hoc aiiteni praesepe divina Scripiuraest, quod
    « Eccehoc, ut invesiigavimus, ila esl, 233 l^bd tunc quidem vacmim erat, cjuando ad Jitterara so-
    « aiidiluni mente pertraeta. » Elationis, et jaciantiae iiun.modp inlelligebatur.- Non igittir B. Jqb ist|
    verba sunt haec, quae, quasi ille rion intellexii, proeferenlur; qiioiiiam hoc quod nibi.l conqucrunr
    riiente eum pertractare admooet. Deinceps' vero t',lr! plenum proescpe, et 'sanciaruni ScrijiUirarini}
    quid ei sanclns respondefit, audiamus. cbnsolalio facit. Unde Apostoius : « Quaecunque
    CAPUT VI. scripta siiril, ad hqs.tram do.cliinam scripla siinl, ut
    «•Respondens autehi Job dixit: Utiriam appen- B per patientiairi el cbnsolationem Scripiurarum spem
    < derentur peccata mea, quibus iram nierui, et habeajnus (Rdm. xv, 4). > Hanc aulerii consqlalio-
    < calaniilas, quam patior, in-statera : quasi arena nem beatus Job habebat, quia nondum sanctarum
    < maris hoec gravior appareret. » Ulinam, inquit, Scripturariini voiumina edita eranl. Sequilur :
    sicut calamitalem; quam palior, videtis, ita etiam « An pbterit coniedi insulsum., quod nqn esl sale
    peccaia, pro qtiibtis affligor, vobis divinitus feve- « conditum ? arit potest aliqiiis giisiare,' quod gu^
    lata aeqiia lance perisare possetis : jam uliqiie co- « stalum affert morlem ? > Prins, inquii, quam
    griosceretjs quanio calamitas haec maj"or sit, et praesepe pleniim esset, idesl, spirilualiier saqra
    quasi arena maris gravis; stalefarii suo pondere ScripUna iqtelligerelur; omnia iiisulsa ei'ant, iii-
    inclinare vobis appareret. Amici enim Job mujium hilque spiri.t.naiis sapientiae sale coiidilum, ideoque
    •eumpeccasseputabant, quem lam subitb c6nl.ri.lmn non vitain, sed mortem coniedeiitibus offcrebanl,
    el sic flagellaium videbarit. Uride et niaxime dole- Unde Aposlolus: < Liliera occidit, spiriUis autem
    bat, quia ipsis quoqtie bonis suis ebfum aestima- vivifical (II Cor. III, 6). »-Nunc ergo neqne onagcr
    lione nudatus erat. Et hoc est quod ait: '« Unde rugiat, neqtte bos mugial, quoniam el pfoesepe ple-.
    « ct verba mea dolore snnt plena; » ac si dicat : num est, nihilque iiisulstim yel mortiferum est,,
    lnde niibi dolor maxiriiiis crescit, quia cum niliil C Sed dicet aliquis : Si ergo irisulsa erant, quomodo
    peccaverim, ul baec paii deliriissem, propief pe.ccala lunc ab illo popuJo suscipiebanlur? Ad quqd ipse :
    iaiiien me hocferfe arbilramini. Sequilur : « Animae enirii estirienli etiam amara"diilcia esse
    « Quia sagiilae Domini iri me sunt, quarum indi- « videntur; » ideoque ille populus, quia rei verita-
    < gnalio ebibil spiriluih riieum, ei terrores Domini tem assequi non potefat, ipsius veriiatis umbrani
    «rniliuiiil coiitra me. » Magna,- inquit', calamitas el figufam aviile suscipiebal. Unde idem popiilus lo-
    est quarii palior, quia sagilloe et flageila Doniini quilur diccns:.
    in nie sunl, quibus securidum carnem alfligor. Et < Qnse priiis tangere nolebat anima mea, nunc
    terrores ejus militant-cohtfa me, qnibus anima « proe angustia cibi mei strnt."»In priricipib namque
    conlurbalur. Mullo enim animae plus quanicorporis nascenlis Ecclcsiae, ciim circtimcisionem el" legis
    tormenta graviora sunl: magis illa, quam ista paii caeremoiiias Judoeis ajiosioli spiritualiier exposuis--
    pertimesco. Spirittim'auterii ejus saglitaTiim indi- sent, riiagis scandaljzabaiiUnyel ea recipere rioie-
    gnalio bibit, quia qiianlo magis caro affligilur, bant. Unde el Aposlolus quamvis dixisset: « Si
    tanlo magis naturalis spirilus deflcit el minoralnr. circumcidamini, Christus vobis nihi! proderit (Gdldt.
    Sive etiam, spirituin ejus sagillarum indigrialio iv'y, 2); » ipse lamen discipuluiri suum ciicumcidere
    bibebat, quia si quid elationis et superbiae spiritns coaclus est. Hanc igilur doclrinam, qiiam cibuin
    in eo erat, his quasi correclionis flagellis consume- yocat, elsi prius jiopulus ille recipere et iangere
    balur. Sequilur: noluisset;postea tamen, quando eam Tecepit",-ejus:
    < Nunquid rugiet onager cum. habueril lierbam ? cibus fiiit; recepit _quidem, sed pfae angustia,"quo-.
    « aui mugiet bos cum ante praesepe plenuhi stele- niam iiisi anguslialus, et coiisifictus;- et raliqnibus
    < ril? » Ac si dical: Miraminl quod nie sic afflictum corivicius, eam recipere noliiit. Sequitiir:
    dolore Videtis, et nbn coiisideratis quibus bonis «Quis det ut veniat petilio mea, et quod exspe-
    sim jexspolialus, qnibtis malis circumdatus, et. ex « clq tfjbuat mihi Deus? » Qiiae sit auterii"ista
    1
    quanta copia, qiianla inopia circuhiventus ? «Qiiae pelilio subinferens ail: « Et qui ccepit, ipse nie"
    < ehim prius langere nolebal aniraa mea, nuric prae « conteral, sqlyat manum. suam, et: suceidat me,
    <"aiiguslia cibi mei suni, >' Velipsa vos brula ani- « et hoecmiht sit cqnsqlatio, iit alfligens. me d.olore.
    malia doceant. quae quando necessariis abundant, « non parcat, ne coniradicam sermonibus sancti. ».
    neque nigiuot, neque mugiuiil. Sed hoec ad liiteram, Ac si dicat: SagiUse eniih Doniini in me 234 sunl,
    Spiritualiler autern onager, id est asiniis siivestef et terrores ejusiiiilitaiil conlra nie;, hoc ergo unuffl
    S75 S. BRUNONISEPISCOPI SIGNIENSIS 576;
    est, quod vehemenler opto, ut me eonlerat, et cito j?_Jllud: « Transivi, et ecce non eral, qusesivieum, et:
    succidat, et doloribus me affligens non parcat, et non esl invenlus- locus. ejus (Psal. xsxvi, 36)..*-.
    haec mihi sii consolatio. Consolatio quidera, quia Nullum enim in hocmundo habitationis locum ha^.
    taii modo et peccala diniiilunlur, et de vilse bujus bebunt, quibus ipsa lormentorum loca incerta erunU
    mi.seriis citius ex.itur. Hoc autem n.e forle sub iodi- Si quidem ad calorem nimium transibunt ab aquis.
    gnalione dixisse pularetur, iilico subjunxit: < Ne nivium. Hqc autem merito; quia nunquam recta et;
    < coiilradicam sermonibus sancli. » Sancli enira uniformi via incedunt. Et hoc esl, quod dicit:
    seririonibus co.nlradicit, qui contra flagella murmu- «InvoltitaBsunt semiloe.gressuumeorum ; » involuloe
    ral, quae divinae voluntatis jussione fiunt. Sequi- quidem,. quia fortuosoe; unde el subdilur : « Ambu?
    tnr:. < labiint in vacuum, et peribunt.. »In vaciuim enim
    « Quoeest enim forlitudo mea, ut sustineam, aut ambulant, quia ex hujus itineris fatigatione nihil:
    < quis finis meus, ut palienler agam ? Nec forlitudo sibi nisi laborem el morlem acquirent; ideoque
    t, lapidum fortitudo mea, nec caro mea aenea esl, ail: « Et peribuul. » Hiijus aulera rei hqc sit vobis,
    < Ecce non est auxilium mihi in me, et necessarii exemplum.
    -«.qiioque niei recesserunt a me, » Quantuni ad « Considcrale semitas Thenian, itinera Saba,.et>
    litlcram, hoc dicere videlur. Tantis undique an- B « exspeciale paulisper. Confusi sunl, quia speravi. »s
    g-ustiisetincominodilatibus angor, ut non immerilo - Tlieman, ausler, Saba, rele vel captivilas inlerpre-
    cito. succidi, et hinc transire desiderem, ne foiie latur. Per hos autem haerelicos intelligimus, quL
    doloribus superabundantibiis, aliquo modo ad impa- eloquentiae pluviis, et syllogismoruni-reiibus fideles
    tlenliam commotus, vel cogitalione Deum offendam; quosque decipere el irretire conanlur. Talis autem,
    homo enim carneus sum, nec seris, nec lapidis na^ eral iste Elipbaz Themaniles et duo socii ejus..
    turam gerens; tu tamen, o Deus, me contundere. Dicatur ergo: Considerale haereticorum semilas,.
    et flagellare non cessas. Aul igitur, siculoplo, cilo quee sempcr erroneae sunt et lonuosae. Et exspe-.
    »ie hinc ad illam beatitudineni iransfer,. vel da ctate paulisper: omnis enim haecvita.brevis est, el-
    Biihi,auxijium,. ut palienler agam. < Non est enim cito finietur.
    <,auxilium mibi in me: > Sit igitur mihi auxilium « Confusi sunt, quia speravi, » Spes enim sanclq-.
    in. te, quoniam non in viribus meis, sed in lua rum, iniquorum confusio est. Saiicti.enim nou so^
    virlute confido. Insuper « et necessarii mei reccs- lum bealiludinem verum etiam el vindictam se de
    < serunt a me. ». Quid igitur faciet, qui et amissis inimicis suscipere speranl; et quia eorum spes,
    viribus per se nihil potesl, etalium a quo in rebus „ frustj-a esse non potest, ut mali confundantur, ne^
    necessari.is sustcntetur, non habet ? Sequitur : cesse est. Insuper etiam, quia bealus Job speravit,
    < Qui tollilab amico suo misericordiam, timorem et a tribus viris eloquenlissimis a suoespei firmitale
    « Domini derelinquil. ».Si igilur Deum limuissent, moveri non poluit, confusi sunt, et nimia verecuiir-:
    iiecessarii et amici a-me non recessissent. Nondum dia perturbati. Unde et subdiiur:
    scriptum erat : « Diliges amicum tuum (Levit. x, < Venerunl quoque usque ad me, et pudore coo-
    18). » Quod lamen in chartis scriptum non erat, in < perli sunt. » Veniunt enim haerelici ad Ecclesiam,
    Dei ulique voluntate beatus Job jani scriptum esse el vincuntur viclique pudore operiunlur. Venerunt
    sciebat. Quanta auiem agiliiale necessarii ejus ab aulem el amici Job usque ad eum; quia usqtie ad.
    eo recesserunl, adnectit. ejus cordis intinia disputando persecuti sunl eum.
    < Fratres mei praeterierunl me, sicut lorrens. qui, El pudore eoqperti sunl, quia unus a pluribus, et,
    :
    « rapiim transil in convallibus. » Torrens- cnjni ipse oeger a sanis vinci non potuit. Sequilur
    <.Nunc venistis, el modo videntes plagam nieam.
    pluvialis aqua est, quae ex montibus collecla cito < liineus. ».
    defluens non apparet. Gur autem Iioc feceriiil, sub- Quid timebant, aut quid ibi limidum
    videbant ?; Videbanl enim hominem valde flagella-
    jungit:
    jjlum; timebant ergq. forlasse ne et sibi idipsum.
    « Qui limenl priiinam, vcniel super eos nix. »
    conlingerel,. aut quia dives etpolens fuerat; nunc
    Acsi dicat: Viderunl eiiim plagani meam, el limore . aulem hiniia inopia
    oppressiis eral; ideo isti forsitan_
    perlerriti ne ipsi quoque iiiecnm affligcreniur, quasi tinichant, ne vir sanclus. eos. rogaret, utilli de suis
    ad luliora se conferentes, recesserunt. Sed quid eis facultatibus sibi subveiiirent.. II.QCenini sequenliai
    profuil? « Qui enini iiment pruinam, venielsuper sonare videnlur, quibus ail::
    eos nix. > Id esl, qui hic limenl tribulari cum san- 235 ' Nuiiquid dixi: Afferte mihi, aut de sub-
    Ctis, in inferno iribulaijonem palienlur cum imj iis. « slanlia yestra donale mihi; vel liberate me de-
    Qiiantum enim distat iril.erniveni et pruinam, lan- « manu hostis, etde manu robuslorum eruite me?»
    luniJnlei-hoec et illa lornicnta; de quibus adhuc In lalibus enim angusiiis el necessilatibus invi.cem;
    subditur: sibi boni amici subvenire solent; avari autem quas--
    < Tempore, quo fuerinl dissipali, peribunt, el ut cunque possunt cxcusationes objiciunt, et cum indi-
    i incaluerint, solventur de loco suo. > Tn judicioi genteni amicumconsolari debeant, potius ei suaculpa
    cnini vifi iniqui dissipali peribunt, et intcrnis in- talia accidisse redarguunt. Quod quidera isti facere
    cendiis caicfacli solvcnlur dc locq suo, secundua videnlur. Hunc autem limorcm b.eaUisJob priidcn-
    577 EXPOSIT10 IN JOB. 578
    ter ab eis rcmovit, alque eoruni stultiiiam conse- A . laboriosani cnnmeravi mihi. » Nociem cnim juo
    quenier irridens, ait: quieie posuit. Unde el subditur :
    < Docete me, etego tacebo; et si quid forteJgnO- < Si dormiero, dico, quaridoconsurgam; et fur-
    « ravi, instruite me, » Valde enim ifridendus est, '« sus exspeciabo vesperam, et replebor doloribus
    qui el sapienliorem se docere vult, et sanciiorem sei « usque ad lenebras. » Quia-, inquit, non quieteni,
    eorrigere conatur. Quod aulein isti ncque docere, sed labofem desidero, ideo si quando dorniio, et a
    neque corrigere debeant, adjungil: Dei servilio cesso (doimitenini, cjiiiDeo non servii)
    « Quafe delraxistis sermoriibus yeritalis; cum ex siatim ad me reversus dico in corde meo. quando
    « vobis nullus sit-. qui possit afguere me ad incre- consurgam? Gonsurgere eriim. est ad opus et con-
    < p.andum, lanlum elqqhia concinnatis, et in veiituni lemplalioncrii assuelam revcrli. Sed quamvis hqc
    « verba profertis. > Quia enim omnium horiini v"o- faciain, quauivis consufgam, quamvis borio operi iri-
    Juntas, et sentenlia una erat> quamvis soltis Eliphaz sistam , lamen iisque ad resperam-, usque ad tene-
    superius sJtlbcUtus, omnes lameri sefmonibus vcri- bras, usque ad JiujUs diei, et vitoe lerminurn," dolo-
    'tatis deiraxisse et verba ad increpandum concin- fibiis replebor; partim quia ccelestia concupisco.
    iiasse commemorat. ln ventuhi aiitem verba profe- " pariim quia intef impios babilans, semper deterior
    ' "
    Tunl, qui non ad ulilitalem, sed se j'aclarido loquiin- fieri peiiimescoi Et hoc est quod ail! r
    iur, quoruni vefba, quia otiosa sunl, non memofia « lndula est caro mea pulredine, et sofdibus put"
    liominiim relinet, sed venltis tollil. Seqiiilur: « veris. > Nemo enira [lerram inhabitans se defen-
    « Super pusillum ifruitis, et subvertere nilimini dere polest, ul terrae pulvere noh larigaluri Beatus-
    « amicum veslrum. » Qnod se posillum vocat, suam igilur Job iri se Ecclesiarii (olam significans; dicat:
    iririocentiam, humilitatemque insinuat. Quod vero se Induta esi caro meaputredine vitiorum el Sordibus-
    amiciim dicil, jaraquasi Evangelii observalor, ininii pulveris; quia et si peccare nolim, alicna tamen me
    cos etiani el perseculores se amafe deriiorislfat. Sed, peccala coinquinanl; unde ei Psahnisla ail:<'A!>"
    quia eorum versulias el subvcrsiones non timet," occultis meis munda me, Domine, et ab alienis parce
    subinferens ait: « Yerumtamen quod coepistis, praa- servo luo (Ptal. xvm, 15). » Noslris enirii pecca-
    < bete aureni, et videle an menliar: resporidete, lis putfescimus, alieriis autem quasi pulvere aspergi--
    < obsecro, absque contenlione, et loquentes Jd quod mur. Sed nola, quia non despirilii, sed de cafne di-
    « justiim est, judicate et non invenietis in Iingua cit, ul rion spiriluales, sed carnales Ecclesioe filios
    t mea iniquitalem. nec in faucibus nieis stullilia per^- intelligamUs, de quibus adhiic. subditur :
    « sonabit. » Absque conleniione resjiondere, est, (-1 / < Culis.mea aruit, et contracta esl. > Culis enini,
    audila verilale, statim acquiescere. Sequilur: quoe in loto corpore exlerior esi, sajpiusque fceda-
    CAPUT VII. lur. eos significal, qui a cordis coniemplatiorie, ct
    « Mililia est vila hominis super-lerram, el sicut ab Ecclesiae secretis consiliis male yivendo longius
    « dies mercenarii dies ejus. » flinc beatus Job qua- fiunt. Et isli quidem aruerunl, qtiia sancti SpiriHis
    Hter hac in vita miiilare debeamus, insinuat; qua gratianon unguntur. Et 236 contracli suril, quia
    in re seipsum qualiter militaverit exemplum ponit. amisso huniore se ad beiie agendum exlendere ne-
    « Miliiiaenim esl vila hominis super lerranl; » quia qiieunt. Manus eiiim contracia se ad pauperehi non
    quanto lempore in hac vila sumus, perarmaj'ustitiae exlendit. Sequitur:
    a dextris et a sinistris semper conlra vitia et mali- < Dies ftiei velociter transierunt, quam a texenle
    -
    gnos spiritus pugnare debemus; quatenus, finita mi- < tela succiditur,et consiimpli sunl absque ulla spe.»
    litia , pro victoria coronemur. Sunl autem dies ho- J>igro enim operario inillus dres velociter trahsit;
    minis quasi dies mercenarii; quia si bene in Dei hic autem, quia plus laborasse volebat, nimis velo-
    vinea laboraveril, hac die, id esl hac. vita finita, vi- ciler dies suos transisse conqueiitiir. Tela aulom a
    lam oeternara pro denario et mercede suscipiet; unde texente succidilur, qnando Uniuscujiisqiie yila fini-
    cl subdilur : - _. ] tur. Quasi enim quibusdam filis, ila horis , diebus
    D
    « Sicnt servus desiderat iimbram, et sicut mer- et mensibus vitoe nostroe tela contexitur. Dolet igi-
    « xzenarius preeslolatur finem operis sui; sic elego tiir beatus Jbb, quod quandopotuit, plus non labo-
    < habui menses vacuos, et noctes laboriosas enur ravit; si tamen plus laborasse potuit;quoniaiii non*
    < meravi mihi. » Cervus enim ut aestum repellat, dum ejus tela succ:isa esi, etj'am sicutpriuslahoraro
    uinbram-desiderat; mercenarius aulem finem operis nbn polest. Dies. aulem prseleritl absqiie ulla spe
    sui prarslolatur, quia ante operis finem, mercedem consumpli sunt, quia nihilulteriusln eis fieri possi-
    non suscipit. Sic igilur et vir sanclus.menses vacueis bile est. Ut ergo dies noslros non pcrdamns, dum
    babuit, vacuos a mercede, vacuos et.a quiete; quia praesenies sunl, dum tempus est, opcrcmur bonum
    enim eam, quam nondum susceperat mereedem ex- ad omnes.
    speciabat; ideo mundi divilias pro nihilo ducens, se « Memento, quia ventus estvila mca, et non re-
    laborando faligabat. Hoc autem lanto desiderio age- < yerletur oculus meus, utvideatbona, hecaspiciet
    bat, ut si quando quiesceret, el aliqua occupalione « me visus honiinis. » Dies, inquit, pfaeleriti absqiie
    ab hoc opere cessafet, hoc non quietem, sed labo- lilla spe consumpii sunl: qiiid aulem in fiiUir.umha-
    rem compulabat. Et hoc esl quod ait: « Ef rioclcm bituriis sira, nescio. Memento igiiur, Doiaine, quia
    579 S. BRUNONiS EPISCOPI SIGNIENSIS 58ft
    yenlus est vita mca, quqniam ad ejn.ssiiniHuidinem A tiae carcere conclusisses, magnani ubique sanetoriim
    fecissenl. At ego cur" carcere claudor, cur
    citq transit et deficil. Nunc igilur afflige, nunc jiec- stragem
    cata dimilte; qHia postquam hinc iransiero, nqn carne reiineor,_qui nihil aliud, nisi ad le venire de-
    Tevertar huc, ut bona videam, id est ut ileriim bona sidero (555). Sequitur :
    «Si dixero: Consoiahitur me leclulus meus, et re-
    agam. Ille enim yidet bona, qui oculos a malis aver-
    < ieyabor loquens mcciim in stralti meo; terrebis me
    tens, bonuni agere non oblivisciuir. < Ncc aspiciet
    <me visus hominis; jjlliusvidelicelhominis, qui e*t « per somnia, et per visiones horrore couculies. >
    Deus el liomo. Aspicere autem Dei, misereri est. Ideo, inquil, ad te venire desidero, quia nullani hic
    Cujusigiluriiic pcccata Deus non dimittit, eum in invenio consolationein; si quldera neque ipsa mea
    inferno noiiaspicil; « qiiia in inferno nulla est re- mens me consolari valel; lectus enim, et stratus
    « demplio. > menteni significat, quoniam to.la vis animae in ea
    « Oculi tui in me (551), el non snbsislam. » Di- requiescii. Sedneque ibi bealus Job consolari valet;
    xit eniin modo : « Nec aspiciel nie visiishominis; > quoniam in extasi, et nieutis exccssu posittis, dum
    nunc autem dicil: « Oculi lui in me, el non subsi- el bonorum pramia, et maloriiro lormenla cons>_
    "
    «stam : >quod ulique contrarium essel, nisi duobus derat, quasi per somnia et visiqnes terretur, et
    modis Deus super peccalores respicerel. Respicil horrore concutitur; diim ianidura, laniqueborreiida
    eliam ad miserendum, secundum illud : « Respexit malorum lormenla contemplalur; ideoque ibi esse
    Dcus Pelrum (Luc. xxn,fil).> Respicit etiain ad pu- desiderat, ubi sine aliqua comuiotioue heatiludine.
    niendum, ut hoc in loco; ideoque hic dieilur : « Et perfruatur. Unde et subdilur :
    non subsislam. » Non cnini in j"udicio peccatores « Quamobrem elegit susjiendium anima mea, et
    subsistere poterunt, quia audita damnalionis sen- « morlem ossa mea. >Ul el anima scilicet feratur
    lcnlia, slaiim ad lormenla rapicnlur; unde el sub- in ccelum, et caro el ossa in lerra reqniescanl; hoc
    ditur: autem exponit, 237 dicens : « Desperavi, neqna-
    « Sicut consumitur nubes, ct pertransit, sic qni « quam jain ullra vivam. > Alia enim bonorum, alia
    « descenderit ad. inferos, non asceridet, nec rever- malorum est desperatio: malorum desperaiio est,
    < telur ultra in donmm suam, neque cognoscet euini selernaebeatitudinis nullam habere spem; bonoruni
    « ampliuslocus ejus (552). » Siciitenim nubes ven- vero, hanc vilam praeseniem penitus abjicere. Despe-
    tis impulsa consumilur et transit, ita peccatores dae- ravit igilur bealus Job, quiahunc mundum dcspexit,
    monum impulsu in lornienla praecipitati, ulterius ini. cumomnibus cqncupiscenliisejus; quiideojamnonvi-
    clomuinsuam, id est in hunc niundum, in quo sena-' C . vit,quonianicarnemsuam aflligendo quolidic occidil.
    per habilare oplabani, non reveiientur. Quod aulem' « Parce mihi, Domine, niliil eriira sunt dies mei.i
    sequilur : « Neque cognoscet euni amplius locus' Quia, inquit, huj'us vilae dies pro nibilo duco, et
    « ejtis; » quaulum ad litterain repctilio est. Sequi- mori
    cupiens spem mundi nullam habeo; jam nuhc
    lui; : parce nrihi. Quid est autem, quod supra dixit: « Ul
    « Quaproplernon parcamori meo, loquarin tribu- meaflligens dolore non parcas : munc autem dicit:
    « lalione spiriuis inei,coiifabulabor cum amariiudine; « Parce niilii : > nisi elsi non parcis flagellando.
    « animaeme;e.» Qtiia, inquit, ininfernum descendere5 parce mihi, vel post flagella peccata solvehdo? Con-
    liineo, quandiu in bacvita sum, nqn parcam ori meo.• siderans autera quid homo, et quam fragilis sit,
    IUenamquesuo ori parcil, qui neque peccata sua con- considerans eliam, quanta ei gloria, et beatiiudo
    fiuvur-,neque pro eis Deum exoral. Loquittir auieni1 jira^parala sit, subjungens, ail: « Quid csl hohio,
    vir saucltis in tribiilalione spiritus , et aniaritudine3 quia inagnificas eum ? > Quod enim homo
    magnili-
    animae, quia « cor coiilritum et spirilum Iiiimiliatuiii1 catur, non ejiis meiitum, sed gratia Dei esl (554).
    Deus non spernil (Psal. L, 17): > sive etiam, quia*' « Aut quid apponis erga eum corluum? > Quoniani
    sic flagellaius. Deum laudare, et exorare non desi- nunquam ejus obliviscerisj-louge-euim est a corde,
    stit. Sequilur : quod traditur oblivioni. .« Visilas eum diluculo. >
    « Nunquid mare sum ego, aut cetus, quia cir- Diluculo quidera, quia stalini dura orilur, slatim ut
    < cumdedisti me carcere? » Quia enim ad Deum ve- de ventris teneliris, etnocle in
    bujiis diei lucem ca-
    nire desiderat,: ideo se carcere inclusum dolet; el1 dit, in eum visitas, lu nutris, lu custodis, lu cuncia
    lale.esl ac sidiceret: llli carcere includi debuissent,> sibi necessaria subministras. < Et subilo probus
    qui et amaritudine pleni sunt, et quasi celus alios5 « illum. >Nisi enim probaretur, cujus essel palient ae,
    deyorant el gluliunt; quos quidera nisi tuae polen- nesciretiir. Toties enim-lionio probatur, quoties tan-
    ' (551) < Oculi tui in ine, scilicet cruntf Deo enimi
    (555) Ita D. Panlns suspirans aiebat : Cupio dis-
    niortui conspicui sunt, qui spirilualiainluelur, quiai solvi, el esse cum Chrislo (Philip. i, 5). •= Hoc est ju-
    mortui secundum spiritum vivunl, non secunduinii slorum desiderium. .
    carnera, quein visus hominis aspicere non potest. > » (554) « Si non esset alia.vita hominis, nisi quae est
    D. TH. in hunc locum Job. super lerram, non yiderelur condignus homo tanta
    (552) Cod. bibl. Monl. Amialae : « Sicut constimi-
    i- Dei sollicitudine erga ipsum. Ipsa ergo sollicitudo ,
    tur niibes, elpertransii, sic qui descenderit in in- quani Deus specialiter habet cle lioniine, demon-
    fernum, non ascendit, nec reverlilur ultra, nec co- strat esse vitara honiinis posl corporis Biortem. »
    giioscei eum locus ejus. > D. TH. in Jbb.
    581 EXPOSITIO 1N JOB. 581
    gitur adversilate. « Usqtiequo ron parcis inihi? » _A yerunilamcn conlra hcaium Job, ct fiJios ejusdixisse
    Probasti enim me, nolificasti palientiam meam. Jam tala iion dehuit: noneiiim piopier peccata quae fe-
    nunc « Dimitie me ut gliiliam salivam meam. >Fit ceiinl, vel iHioppressi, vel isie flagellalus est. Dilu-
    cnira multolies, ut in magna aegritudiiie, desiccaio cnloaiiieni consurgere, est aviiiorum lenebris cilo
    gutlure, arescenle liiigua, ardenle palaio, xger sa- ad jns.iiioe Iticeni transire. Seqnitiir :
    livam glulire nonpossit. Tale cst igitur, ac si dicai: « Inlcrroga enini geiief.ilionem prislinam, el dili-
    Quid est Peus, quod agis? Ncc peccata dimitlis, ncc « genterinvestiga patrum meinoriahi; >Ac si dicat:
    aflageiliscessas. Scioenira.quiapeccavi sed non iia, si praeseniia non credis, rcduc vel prseteriia ad me-
    ul sic affligi debuissem. Quia vero flagellare non morinni. et cum liaecantiquis patribus contigisse co-
    cessas, id ipsum quod peccavi, riondum esse dimis- gnoveris, tunc me intelligas non esse mentiium.
    suin pertimesco. Dimitre iaiinr iil gltuiam salivam « Hcsteini quijipe suniiis. et ignoramus, quoniain
    meain, quatcnus vcl siciniclligam, dimissa esse.pec- « sicut umbra dies nostri sunt super lerram* »ln-
    taia mea. « Quid faciarii libi, ocuslos lioininum? > terroga lu, inquil. priores nosiros, quoniam el nos
    Quam satisfactionem nie facere praecipis, qui me inierrogabinuir238 a poslerioribus nostris. He-
    semper cuslodiens, In quibus peccavcrim non igno- sterni enim sumus, el jam penc vitam finivimus, rt
    ras? « Quare posnisti me conirarium libi : > ac si B ignoramus, quoniam sicul umbra, quoe cilo transit,
    dicat: lndica mihi, Dominc, quid cominiscrim pro dios noslri sunt super terram; si qui cito iranseuiii,
    quo me libi conlrarium ci inimicum dijudicas, cuj'us et pereundo finiunt. Huc usque inicrposilio. Nui:c
    fei liinqre perlerritus, « faclus sum mihimelipsi aulcm ad palres revertitur dicens : < Et ipsi docc-
    » gravis. > Quiaenim displiceo lihi, gravis milii fa- « bunt le, lofjuentur tibi, el de corde suo profereiit
    ctus stmi, quoniam ipse quoque displiceo mihi. Ne- « eloqnia. > Quasi eniin ijisi loqnuniu;' nobis, clum
    scio cnim, quid peccassem; sed, nisi jieccassem, libi qnid egerint, quomodo vixcrint, quid eis accideril,
    iion displicuisseni; quia igilur ignoranler feci, « cur nobisctiui cogitando tractainns. Sequitur
    '« non lollis peccaluin mcum, el cjnare non aufers « Nuiifjuid virescere potest scirpus absque bti-
    < iniquilatem meam. > Hoc eniin elApostolus ail: « niore, aul crescel carectnmsiiieaqua? (]mn adhuc
    « Ego enimsum ininimus aposloiorum, quinon sum « sit in flore, nc carpatur inanu, anie omnes herbas
    dignus vocari aposlolus, quia persecutus sum Eccle^ « arescit: sic viae omniuni, qui obliviscunlur Deum,
    siam Dci (I Cor. xV, 9); » sed ideo misericordiam « et spes hypocrilaj peribit. » Ilis verbis de quibus
    conseculus sum, quia ignoranter feci. « Ecce niinc ioquaiur apertissime demonstrat: sicut eniui scir^
    < in pulvere dormio. >ln pulverequidenidorniit, qui . pus nec sine huinorcyircscil, nec sinc aqua crescit;
    a bono bpere in lioc corpore lorpescil. Oninis eniin ita liypocrilx, neqiie sanctitalc virides, neque reli-
    Iiomo pulvisest, secundum illtid -. Qnia « pulvis es, gione niagni crcdercnttir, nisi quia in aquis eccle-
    ct inpulverem reverleris (Genes. ni, 19). > « El si siaslicis slare videniur : nani el recle pra-dicant, ct
    « manc mcquaesierisnonsubsislani. jManeenim lunc eleemosynas faciunt, et oralionibus et jeiiinii.s Jnsi-
    erit, quando hac nocte finila, atl jiidicandum Domi- sliinl. Has enim siint illae aqnae, sine quibiis aniina"
    nns veniel; iiinc aulem quem ipse quaesierit, quem ueque virescil, neque crcscit. Cognogciluf anterii
    de suis actibns inlerrogavcrii, non subsisict; quo- hypocriia, quia, cum adbuc sil in florp, et -pro pul-
    niani in illo dislricto judicio nenio se dcfcndere po- cbriiudine, et religione, quamvis ficla\ iii .honore a
    terit. Unde Psalmista ait: < Non intres in judiciiim multis Jiabcaliir (lioc csl cnim in florc?>esse) anle
    cuin serro liio Deus, quia non justificabitur in con- omnes herbas arescii, cliamsi manu noiicarpatur,-
    spcclu iiiooiiiiiis vivensfJ^fl/. cxui, 2). > id est citissime a bono opere cessat, ctiam si nulla
    adversilale feriatnr. Quia cnim ad ostenlalioncii»
    CAPUT VIII. omnia facit, ut videatur, el laudeliir, et lionoietur,
    < Respondens aiilem Baldad SuHes dixit: Usque- illico arescit. « Oninia eniin, dicil Doniinus, opcra
    < quo loqueris lalia, el spiritus mulliplex sermo oris D sua faciuni, ul videanlur ab lioininibiis (Maiih.
    < tui? > Usqucquo dicit, quia jam eum audire toede- xxni, 5). » — « Non placebil vecordia sua, ct sicut
    bat. Et quia ejus verba non jilene intellexit, mulli- « lela aranearum fiducia ejus. > Nain quia recepe-
    pliciier dicil enm esse locutum. « Nunquid Deus runl merccdem suain, cuin ad jiidicium venerint,
    < sujiplantal juiiiciiim, ant onmipotcns siibvcrtit sibi quoque slulle laborasse disjiliccbil, omnisque
    < quod juslum est? >Redargnit eum dixisse calami- fiducia, qtiam habere videhanlur, vana et inulilis
    tatehi suam non aequam snis esse peccatis; insuper eiit; de quibus adliiic subdilur:
    et Dei justiliam conimendans aeljecil: < Eliam si fi- < Inniietur super domum v.iam, ct non slabil,
    < lii tui peccaverunt ci, el dimisil eos in nianu Jni- « fnlciel eam, ei non consnrgct. > MuJiis cnim ar-
    < quilalis tux; tu lanicn si diluculo consuirexcris guinenlis doiniim suain, id est corptis et aniniam
    < ad Deuin, et omnipotcntcm fueris deprecaliis, suamliypocritoe lnnc defendere el fulcire niteniur;
    < niundus etreclus incesseris, siatim evigilabilad te, sed quia Deum niliil latci, non stabit. Non staliil
    « el pacaliini reddet habitaculum juslitiae tuar, in quidem, quia in tenebras praecipilaia ruet. < Et
    « tanlum ul priora tua fuerint parva, et novissima <non consurget, > quia sursum inter sanclos non ele-
    < lua mulliplicenlur niniis. > Vera quidem uicil, yabitiir. Fulcient autem, quando dicent: « Domiue,
    583 S. BRUNONIS EPISCOPI SiGPilENSIS 584
    nonne in nomine iuo propheUvimus? (Matih.Mi, A e*t. et fortis robore (335). >.Vincil igilnr ut sapicns,
    42.) .» El simHia. Sequilur,:, pugnat utfortis; ideoque snbditar: < Quis rcslilit
    < H-imeclus videtiir, anleqnam venial sol, et in 239 ' e>> el pacem habuit ? » De iUa autem pace,
    « oriu suo germen ejus egrediUir.iMullienim suam loqtiiiur, quae exsuperal oranem sensum, qnam qui
    bypocrisiraI iii lantum occultant, ut semper humecti non habet, revera punilur; siquitlem a dialiolo
    ei Spiritus sancti gratia perfusi credanlur, quosla- possidelur; unde el subditur:« Qui Iranslulil mon-
    men siccos fuisse, sol juslitiae revelabit. Egredielur < tcs.elnescierunt hi.quossubverlilin furorc suo.»
    auiem germen ejus in orlu suo, quia sui laboris fru- Hontes apostoli sunt, hos aulem Dominus a Judxis
    ctum recipere incipit, ab iniiio simulalionis suse, ad gentes transtulit, quoniam Judaei Domino resii-
    nullam enim aliam mercedem recipiel. < Super acer- rerunt. Subvertit eos in furore ^uo, et nescieruiil,
    < vum petrarum radices ejus densabuntur, et inler quoniam occulio Dei judicio ipsam suam damnatio-
    « lapides commorabitur. > Per jietras et. lapides, nem ei Dei super sc indignalionem non intclliguoi;
    «aactos inlelligimus, de qiiibus coelestis Jerusalem si enim intellexissent, jam olim ad Ecclesiam con-
    muri aedificaiitur. lnter hos commorantur hypo- fngissent. Sequitur:
    crilae et 'radices densant, quoniam cunclis viribus < Qui commovct terram de loco suo, etcolumftse
    his adhaerere conanlur; quatenus sanclorum socie- B < ejus ccmcuilunlur. » Commovit enim Dominu»
    tate laudabiliores appareanl; si enim se ab eis divi- terram de loco suo, quia Judaeorum populum «b
    dcrenl, raox eorum hypocrisis manifesla fieret. Se- haereditate separavit: cujus columnaeconcussae stuit,
    quitur: quia Scribae, Pbarisaci et cxleri majorcs, qtii qnasi
    < 8i absorbuerit eum de loco suo, negabit eum. columna? inter eos erant, simul eum aliis ducil sunt
    < el dicet: Non novi te. » Hoc enim in judicio flet, in captiviialem. « Qui praecipii soli, et non oriiur,
    qttando de loco suo, id est de hdc inundo hypocri- < et stellas claudit, quasi sub sigraculo. » Sol in
    las absorpios et sublalos negabil Dominus, dicens : hoc loco Evangelium significai, cujus iliiislratioDe
    « Ile, operarii iniquitalis: amen dico vobis, riescio lotus mundus illuminatur. Stcllai autem doclore»
    ws (Luc, xni, 27). » Quare boc? Sequitur: « Haec sunl, de quibus scriptum esl:
    < enim est laetiiia viae ejtis, ut rursum de terra alii : < Etquiadjustitiam eriidiiinlmnllos, quasi slella
    < germinenlur. > Mali enim semper desiderant, ui « erunt in perpeluas .cternilalcs (Dan, xn, 3).»
    eorum numerus crescal. Mcrito igiiur damnantur, Hic aulem sol, jiibenle Deo, niodo non orilur. Qaia
    qui aliorum damnationem concupiscunt. Hxe de ncque Judaeis, neque paganis Evaiigelium modo
    hypocriia, qui per juncum figuralur; nunc vero ad mintialur. Stellae qiioque quasi sub signaciilo claus;e
    simplicem converlitur, dicens: C suni, qula sancii prxdicalorcs nuncinter iolltJcle^
    < Deus non prqjiciel simpl. ceiti, nec porriget ma- »on apparcnt, inler quos laincn juxta sseculi fineni
    < num malignis, donec impleatur risu os luum, et clarissimc lucebuni.« Qui extendit coslos suos, et
    < iabia lua jubilo. » Sicul enim omnis hypocrita si- < gradilur supcr undas maris. > Coelos enim Deus
    mulalor, ita omiiis simjilex sine simulglione. Hunc exlendil, quando suis discipulis ait: < lle in uni-
    autem Deus suscipil; illi autem nunquam miseri- vcrsum munduni, praedicatcEvangcliiim omni crea-
    cordiae manum porrigit. Risus aulem eljubihim.gau- Urae. » Gradititr atilcin supcr fluclus maris, quia
    dium designanl: liis ergo sanclorum os el labia mundi biijtis proccllas, quando vuh, coiiquiescere
    implebuntur, quoniam acterna laelitia et gaudioper- lacil.
    frueiilur. < Qui oderttut le, induentur confusione, « Qui facil Arc lurum, cl Oriona, ct Hyadas, inte-
    < el lahernaculum impiorum non subsislel. » Quo- < riora Austfi. > Singulis singula opposiiii, id cst
    niam hac, in qua nunc habilanl, carrie, iterum in- CMtra Arcturum, Oriona, et Hyadas, cl inlcriora
    duU, nunquam confusione, angusliis el tribulalione Auslri. Pcr Arcturuni, qui in cceli sublimitaie coii-
    carebuut. sistit, apostolos qiii ulique in Ecclesia subliiniofcs
    CAPUTIX. n siinl; per Orionemvero, qui gladio accinctus appa-
    < EtrespondensJob, ail: Verc scio quod ita sit, rel, lyrannos inlclligtmus: at veroper Hyada», qua»
    < et non juslificetiir honio comparatus Deo.» Vere, suo ortu pluvias concitant, caeteros EcclesUc doclc-
    inruit, narras, et Deo comparari nemo potesl; qui rcs.qui verbi Dei pluvias spargunt et arcntia corda
    ul dixisli, neqtiejudicitim supplanlat, neque subver- ihfundunt. Per Austri vero interiora, bsereticos
    lil, quod juslum est.«Si voluerit conteridere cum eo, designamus; inde Eliphaz Themanites dicitnr; indc
    « non poterit respondere unuin pro mille. » Cum superius legilur : < Constdcrale semitas Tbcinan. >
    Deo namque conlcndil, qui ejus judicia reprehendit. Tbeman enim Autter interpretalur. Idcm igiliir, qui
    Sed non polest respondcre unum pro mille, quia in fecit Arcturum, fecit Oriona, quia qui fecit aposlo-
    ipso suaBloculionis principio, divin* sapientix perfe- !os, fecit et lyrannos; el qui fecit doctores, fecit
    ctione convincilur. « Magnus enim est Dominus, et haerelicos. Unus est enim Creator omnium, « qui
    magria yirlusejus, elsapienliaft ejus nonestnnmerug «magna fecit, et incomprehensibilia, et niirabili»
    (Pial. CXLVI,5);» unde etsubditur: < Sapienscorde « quorum non est nnmerus. » Quia cuncta nume-
    (335) Hsec oniniapaucis complexus 'estD. Petrus dicens : Humiliamini
    -
    tub polenti manu Dei (I Epist,
    m,d). :,.- .'..;,.." . .. •-•. . ..;.:
    r-a^ EXPOSITIO IN JOR. -SS'6,
    rarenon poiuii,iiiconipVchensibUiaei innumcrabilia ^ minus fieret. Dubitari ergo potest, cum exaudimur,
    esse diiil. Sequitur : an oraiionem iiostrani Deus audicril: < hi turbitie
    < Si venerit ad me, non_ vidcbo, si abiefit non « enim conteretme, et multiplicabit vulnera mea,
    < intelligam eum. > Deus enim secundum humanam < eliam srne -causa. > Quia enim quare conleraliir,
    opinionem, quando nobis prospera tribuil, ad nos ignorat, ideo in liirbine et caligiue se flagellafi dicit.
    venire, quando verq adversa, a nobis abire yideuir Quod auleiii ejus vulnera sine causa muliipliceiiiiir,
    ^536). Sed ideo neque venientem, neque abeuntc-m ipse Dominus oslendit, dicens:
    videirius, quia quare prospcra, et quare. adversa « Tu autem commovis.ii me advcrsus cum, ut
    tribuai, non intelligimus; quoniam et bonis, et ma- < affligerem eum fruslra. Non conccdet.requiescere
    lishaec utraquein hac vita largituf. Quis eiiim in- « spirilum, el implebit me amaritndinibus. » Ha;c
    ielligat, quare affliganlur boni, et prosperentur omnia, quamvis cur fiant noiriiitelligani^non lamen
    iiiali ? Sequilur : resisto, non reprehendo, nbn ir.e defendo, neque
    < Si repenteJriierroget, quis respoiidebit ei ? Vel contradico. Quare hoc? vis audire quare ? < Si for-
    < quis dicefe polest^ cur ita facis? » Gum enim < litudo quacritur robuslissimus <csl, si aequilas
    Deiis repehle flagellare hominem incipit, liinc eum < judicii, nenio audclpro meiesTiinonium diccre,
    " « si juslificare me voluero, os meuin condenmabit
    quodammodo interrogal; quia quare flagelletur,
    'eum cogilare coiripellit-{337). Homo tamen Deo < me, si innocentcm oslcndero, pravum comproba-
    -non respondei, quia cur hoc fiat, ralionem redderc < bil. > Qui ergo wihil habet, quo Causam suam
    iicscit. Dei namque. flagella aliquando piiniunt, defendere possil, non coinmoiieat jiidieem, sed de-
    aliquando corfignnt, aliquando merita augeril, ali- precetur. Sed quomodo se Job defendere posscl, ad
    quando peccala sblvunt, aliquaiido bonis exeinpla cujus condeninationem soluiu pcccalum originale
    palientia ififeuunt, aliquando malis lerrorem iiicii- sufflciebat? Sequilur :
    iiunt. Sed quis poleslDeo dicere, cur ila facis, ciun < Eliam si simplex fuero, hoc ipsunijgnorabii
    iiihil unquam sinc r.itione et juslilia faciat? «Deus t aiiima mea, et toedebil me vitae meae.» Quein eiiiin
    < cujus irae nemo rcsislcre polest. > Dei irae poeni- viiaesuae non laedet, cuin honio lanla ignoranlia sit
    tendo, iiidulgeiitiam et iriisericOrdiam quaefendo involutus, ut seipsuin ciiumnon cogiioscal?J3enique
    resislerc homo! potest, supcrbieiido non polesl-i qtia teraeritate anle judicera cuucla scienleni ad se
    ideoque angeli.in coelis, et sancli ei subjiciunlur in defendcndum ire prae.sumatqui de seipso , qunlis
    ierris; urideet subdimr: « Sub-quojcurvanlur,qiii siinoii inlelligil? Quis enim defendal, quod nescit?
    « portant orbem.» lili enira orbem porlare dicuniur, H_ Nemo enim tam SimpJex est, ut vel ignoranter
    •qui.munuiim rcgendo cl corisulerido suslincnl, sivc arliquanclo contra yeritalem non agat. Sequitur :.
    carnalitcr hoc sive spirilualiler aganl. Et isti quidem « Uimiii cst, quod locuius sum; et inriocenieni,
    suh co cirrvaiilur, quoiiiam sponle et non spohle «-el inipitim ipse consumil. > Hoc non lOquendo,
    sub eo huinilianitir. < Quaaius ergo sum cgo, qui sed cogilando lociitii.s est. Deus autein ulruiiiqi!:\
    « fespondeam ci, et loquar verbis meis cum co ? > sed iion uiio modo consumit. Alterum enim consii-
    aesi dicat: Quomodo cgb coiilraeum superbiens, mil, ut melior fiat; altcrum vero, ut sempcr consu-
    vcl cogilalione niurmurabo, ciii se et ocelestia ct matur, el in pcenis sit.
    terrestria JiumHiant et iuclinant ?'< Qui etiam si < Si flageilat, occidat semel, ct non de poeriis in-
    < liabuero quidpiam jusiuhv,"non Vespondebo, setl < noceiiliuin riclcal. » Quia, inquil, eliam innoeeh-
    < meum judicem deprecabor. » Depreeandus cniin lem ipse consuniit, ct flagellat, nuiic innoeenlcs
    solumniodo est, qui iieqiie viribiis, ncqtie ralione flagellarc desistat, ct unuin imiocciitem, qui noii
    vinci polest. < Utcum invocanlem cxaudierit ine, morilur nisi semel, sc.mel occidal. Hoc enim dice-
    < non credo, quod audierit vocem nieam.» Deus bat, quia nisi Cliristi passione mundum a lornicniis
    «nim, per Iioniiaieni suani, solem oriri facil super liberari non posse sciebal. Quasi vero de poenis
    bonos et nialos, et pluit snper jusios et injusios. D iniiiicentum Deus ridcbal, quando iii loiiheniis re-
    iionlanicn euin invocantcs cxaudieiido, sed sccun^ linqucns cos eripere uon curabat. Quia vero de
    diiin disposiiionem suam miindum regendo (338). Chrisli passione loqui ccepcral , subinferens, aii.
    Quamvis igiiuValiquando 240 l>at> quod orairius, < Terra tlaia esl in-maiiu impii, vujium jiiilicnni
    noii lamen id scmper orationibus impelramus , qtio- <-ejus operuit.-> Terra eniin in iiianu impii daii
    niain el si oratio non pnecedcrel, id lamen nihilo- cst, cjuia Chrisli caro Judaiis In potestate tradiia

    (536) < In Scripturis Dciis veiiire ad hoinineni Dominus interrogal justum, el hnpium, ^tc. Idcm D.
    dicitur,- quaiido ei Sua bencficia largiiur, sive in- Thom.
    lellectuin pjus illuminando, sive afleciuni inflam-
    inando, sive quaJiicrcunque ci beneficando. > D. (538) Docei S. Thonias in liunc locum, Deum
    Thom. in Iiunc lociim. aiiquando hominem exaudire non ad votum, sed
    iid |VrofecIiim; quippe co in liibiilaiioriibus crinsii-
    (337) < Interrogat auteni Deus liomincm, qiiando luto, trihiilaliones non siihlrabii, qiiamvis dcpre-
    eiim ad consideranduni siiam coiiscieiitiani rcducit, canl.i, quia.scil c;is cxpedire ad Jiiialein ejus s:\ia-
    vel inierins inspirando, vel exlciius provocando tem. •-
    bencficiis, aut flagellis; secundum illud # Psal. x.
    PATRQL. CLXIV, 19
    mt S. BRUNONlS EPISCOPI SIGNIENSIS 5*8
    a A Deus non pafcit delinquenii, cum ct tibi ihodo non
    ' est. Vujfuni autem judicum ejus impictas et lrialitia A
    operiiit;-quia sJcttt scripfum esi: < Excaecavil eos is parcat, le deliquisse non dubiumesl; ad quodipse:
    ' -t Si autem
    maliiia eorum (Sap. ii, 21). » Judices autem, Scribae ae et sic impius sum (ut isti,subaudilur,
    et Pliafisaei. et ipsi principes :sacerdotum fuerunt._, , « me esse arbitraniur) quare fruslra laboravi? >
    Frustra enini laborasse, si talis esset, gualem isti
    "_*«Quod si nori iile esl, quis efgoesl? » Si, inqtiit,j
    ille pbpulus. qui Doniinum siium interfecit, inipiusis eum essedicebant. Quod autem ait:- sciens, « qno:l
    non est, quis alius impius est? « noh parceres deHnquerili, J de eo inlelligauir qui
    « Dies hiei velbciores fuerunt cursore, fugerunt,t in peccatis perseveratj quoniam dejinquens, pra;sens
    « noii videfunt bonuni. -» Hoc est quod in Evan- ~ -
    j. tempus sigriificat.
    a Si lotus fuero quasi aquis niVis. ei fulserint
    gelio Dominus ait : « Mulii prophetae et reges vo- j.
    Juerunt yidere, qtiae vos videtis, el nori videruni « velut mundissiriise manus nieae, tamen sordibus
    (Luc.. x, 24). » Cbriqueritur enim B. Job quodj < iritinges nie, et abominabunlur me vestimenta
    dies ejus tarri cito tfansierunt, et Chiislurii in cariie. ;< mea. » Ac si dicat: Neque inipius quidera sum,
    videre non meruit; ideoque subdidit: « Fugerunt,. jieque me non peccasse defendo; quoniam nenio"
    < et hon viderunt bbnum. > Vere ulique bonuni, et,! lam lotus el mundus esi, in quo, Dei majestatisoctill
    sine quo nihiiestbonum. - B' maculam non inyeniant. Niyeis enim aquis lavari,
    Beati igitur apostoli qui
    eum videfunl, cujus desiderio iste videre' oplabat,. est, ad nivis shnilitudinem carididuni esse, Mantis
    qui in iorihentis posilus, boc exceplo, solain hior-;_ vero opera designanl,quoniam manibus opera fiunl.
    teni desiderabat. " Sordibus aulem Deus homineni quodammodo iniingii,
    t Peftransieriirit qiiasi naves poma porianles, e( ">( xlum sordibus inljnctum «sse oslendit. Qnid vero
    « sicul aqiiila volans ad «scam. > Pertrahsienint, vestimenta, nisi corpus quo anima veslitur, signifi-
    inqtiit, dies mei, sed non oliose et non inutiliter; ' cant? Hoc auiem veslimentum, quia facile corrumpi-
    iriio quasi naves poma poriantes. bonuni Jiiique tur, hominem abomiuatur, id esi abominabiiem ho-
    -odorem" reddehles, multosqiie suavi ei delectabili,. mirieni facit.
    eibo reficientes. Non solum eiiim illiqui lunc erani,! < Neque enim viro, qui similis esl mei, respon-
    veruni etiamnos ej'us pomis, ejiisque seiiienliarumn < debo ; nec qui niecuiii in judicio ex sequo possit
    dulcedine reficiiiiur, Aquila auteui, quamvis natura- < audiri. • Quantumlibet, iiiquit, lolus fuero, nie
    •liter agilis.sit, escae tamen cupiditate velbcius vo-K .". tariieft ante judicem non defendam, quia neque mei
    lat, in quo dies suos quaih celefiter transisse insi- siailisesl,ul aiiquid ignoret, et inelius quam egome
    iiuat; quamvisperhoc euiri hoii irivaciium vblassee ipse cognoscit. Hoc.est eniin quod superius ait:
    (siquidem post volatum. beatiiudinis escarii invenit)i G «-Etiam si simplexTuerOj hoc ipsumignorabit a.niina;
    hitelligere possumus. Sequitur : .: t niea. » Denique, el si cum illo,, quod, absi.l!.con7
    t Cum dixero : Nequaquam ita loquar: commuto0 tendere voluero, non erii qui nie ei illiim ex aequo
    « faciem nieam, et dplore torqueor. » Si, audire vajeat; ego eniin mulios, ipse vero.ntillum -
    inquit, -
    .ut modo feci,: pra3teritam yilam nieam aliquando habet aequalein, vel superiorem; unde ct subdituf -:
    commendo,, statim ad me reyersus, in corde meo «- Non est qui utrunique valcal arguere,,et po-.
    dico. Non ita Joquar. Cuni aulem hoc dixero, illico < nere.manum suani in ambobus. » Qmnis ;enim j'u-
    conimuto faciein meam, et mulando dolore torqueor, dex talis esse debel, qui utrumque li.iiganteni, ubi
    quoauim sicul hjlaris.esse videbar, in praelerilorumn opporluniim fueril, arguere possil,, el in ambobus
    jiieorum acuium cpmniemoratioiie; ita mulato yultuu ihanum.ponens, ralionabililer eos:el inlerrogare, et
    dolore..torqueor, in futurorum tormentorum recor- respondere compellat, Sequilur : ;.
    dalione, Melius enlm es.l futura, quara pfaeterila ini « Aufefal a me yirgam suam, et pavor_ ejus non
    inenie habere, oisi forte peccajoruni suorum homoi « me terreat. » Ideo, inquit,- ei non:respondeo,quia
    recordeiur ; bonorum euim acluunirecordatio, qtiidj ipsius virgam correclionis, et nunc in carne seniio,
    aliudestquam meiilis elalio ? Hanc aulemelationem . v. jj et poslmoiluni deteriora minanicm considero. Inte-
    comprimens, ail: -._..-..-.-... rinieaiiiJgilur auferal, et pavor ejus nonme lerreat
    < Verebar omnia opera rriea, sciensquod noil par-: Saepeenim sensus liinore niinuiuir, quod quidem in
    < ceres delinquenli, » Ac^i dicat: Cur mensmea de3 pueiis fieri videmus, qui cura sijri inimiiientem vir-
    practeritis Jieneaclis se extollat, cum ego a peccaiis3 gam. aspiciant, ipsumquoque quod sciebant, timore
    cessaverim., quia magistri, qtii .delinquenli nonj aiiiiUunl; undesubdiiiir: , ..i
    parcit, flagella metuebam (339) ? Hoc aulem non1 < Loquar, el non limcbo eum, neque eiiim me-
    241 laiitum in sua, quaiitum in aliorum personai • luens possum respondere. » Hoecenim beaiiis Job
    dicit, qui sajpe in suis aclionibus glofiantur. Etquasii dicii, quia pura conscieniia defensus, niliil
    ad hoec amici ejus resjioiiderent, dicentes : -sibi_-
    Sj-ergo) conscius eral. Sed-ilerum scnonsine causa Jlagel-

    (339) A peccatis muliiplicandis 'abstinereiit pec- magna esl, mulliludinis peccatormti meorum misere-
    catores,- eu de praeteriiis pojnilenliairi ag.«reni, sii bilur.Misericordia enim, el -ira ab illo eilo proximctnt,
    Jiaec fecogitareni, qttibus consona sunt quae-haberi- - .-.'
    iur Eccli. cap. v, 6. Et nedicas;.Miseralio Dominii el'in-pcccalorcs respicit iraillius..' - ."--
    . - .:
    "
    £S9 EXPOSITIO 1N JOB. . &.0
    J.iri intclligens, quamvis in qub peccasset, ignoraret. Aj. quit, factus, in terrani subito reditufus, fragilis
    se lamen peccasse meluebat; ct hanc quidem igno- de fragili maieria facius, si peccavi, indulgenliam
    raiiliam deplerat, dicens : coriseqiii debco (340). Et ita quidem in primo Iio-
    niinecreati sumus, quomodo autemquolidieab ijiso
    CAPUT X.
    caeleri oriantur, audiaraus. Sequitur :
    < Taedet animam meam vitae mca.. i.HoC-au-icin < Nonne sicut lac mulsisli me.-.et sicul Caseuni
    superius expostiimus, cum dicerel : < Elianisi sim- < mecoagulasti? Pelle et carnibus vestisti riie, os-
    < plex fuero, hbc Jpsum ignorabil aniina nlea, el < sibusel riervis compegisti me, vilam el riiisericor-
    « ideo foedebil me vitx mcae. »"Qtiia igiiur me- < diam.iribtiisti-mihi, elyisitatio lua custodivit spi-
    ipSmnaon cognosco, non iilleriustlicam: Loquar, ci « rilum meum. » Vide ergo quam .ordinata humanae
    non timebo, neque conlra ineii.m judicem loquar, crealionis deseriplio. Consideva etiahi a quanla m.i-
    sed econlra: < Diinittam adversum me eloqniuin seria bomo incceperit,el cognoscefragililatem.luain,
    *<ineum.»Jlle euim contra se-suum oloquium di- el noli sujicrbire pulvis et cinis. Qui vero vitam et
    iniltit, qui seipsum redarguere incipii, secundnm il- h-;isericordiam homini tribuit, ipse ej'us_ spirilum
    lud : « Justus in principio est accusator sui (Prov, visitat el .cuslodit.l< Nisi enim Doniinus .cuslodicrit
    syiii,I7).>-—«Loquarin amaritudine animae meae.» Bcivitatem;
    ] in vanum vjgilanl, qiii.custodiunt eani
    In aniaritudiue animaeioquilisr, qui peccala sua cnni (Psal. Cxxvi, 2). > . ;-.-_-
    dolorc et fletti et vera pceniludine coiifitetur. < Di- < Ljcet baec celes in corde. tuo, lanieii scio quia
    < caniDeonoIt me eondeiiinare. « Hoc enini om- < universorum iiieniiheris. » Lieet.-ui.qujt_ mejiaec
    iiis homo debet orare, dicens Deo : « Noli"ine con- celes, et luam voliiniatem plene non intelligamv
    < detnnare. Indica mibi cur riie ita j'udices? > Cur scio tamen quia universorum iiiemineris, et quia
    «niiii beatus Job quare affligerelur lanlopere scire « visilatio iua custodiyit spirituni incunv.;_>''quem
    optabat, nisi ul cognita culpa, siqua laiiien essct, ct nisi tu quoque cuslodisses, buic untac ientationi
    niagis affligi concupisceret, et niajori se pcenitenliae resisiere non potuisset.
    subjicefei ? < Nunquid bonum tibi videlur, si calum- « Si peccayi, et ad lioram pejiercjsii mibi_,.xur
    < nieris me, et opprimas me, opus nianuum tiiariim, « ab iniquitale mea miinduin ine csse non pa-
    <el corisiliuin impiorum adjuves? > PIacet,.ihqitii, «. leris? »
    Ubi, ut me oppriraas, et jier calumniam aflligas? Valde enim beatus Job de peccato suo sollici.itis
    JIoc enim iuipii voliini, hoc maligni spirilus de.side- erai, ideoque loties illud coinmeniorat: si, jnquit,
    ranl, lroc esi illoruni consilium, ut lioino pereat, cl peccavi, quin peccavi; tunc inc punire debuisscs;
    ojius nianuiini tuarum vanuin el inutile^appareau (C sed quia hoc lion fecisti, e.t ad horam mihi pepei'.-
    < Nunquid ociili carnei-libi sunl, aut-sicul videt cisti, utruin peccavefini et quid pcccayerjm ihcertus
    « homo, el tu videbis? > Tu, inquit, simul praesen- sum. Gur ci'go ab iniquiiate mea niunduni me csse
    lia, fulura el praelerila vides, lu qualis sini, qualis non pateris? Si enim. scjenter.peccassem et paui-!-
    fuerim, et qualis futurus sim, non ignoras; quonia»» lenliam non egissem, Jnerito Jmmundus el iniqtius
    neque carnei oculi tibi sunt, qui vix ante se posila reputarer; nunc autem sipeccavi, ei, le parcente,
    conspiciunr; necjue siciil videihonio , ila ettuvidCf non iiitellexi cur me jniqtium esse dijudicas? Uti-
    bis; homo enim videt-in facie, lu auleiiicorda con^ nam non pepereissei, ul stalim ipsa -correcl.ione
    .sideras; unde adhuc subditur : . peccaltim metim inlejlexissem. Quid ergo- fa-
    < Nunquid sicut dies hominis dics lui. et aniii tui, ciam?- '".'_'-.'......
    « sicut humana sunl teuipora? » Tc cnim nihil la- < SI impius. fuero, ysa niihi, el-si jusl-us, non
    lere polest, qtioiiiam semper fiiisti, el es, ei eris, et < lcvabo capul, saluralus afflictioneet iniseiia. »Yir
    auni lui nuuquam deficienl.- Cur ergopeccala mea enim sanclus in flagcllis posilus, quia sc peccasse
    examinando.scruleris, quae.-si quae suiil, lu optirne nieiuebat, .taiilam in nieiite sua afflictioueni__ et nii-
    nosli?E-lboc est quod dicit: « Ul quoeras iniqui-, seriam patieJjaUif, ut caput eleyare limeret. Qnid
    c tatem meam, et peGcalum. nietim scruteris, el' "est eiiim elevatio capiiis, nisi, exhilaratib :iicniis?
    < scias quia nihii impium fecerim; eum sit liemo, < Ei.propier.-supcfbiam quasi leaenani capjes n.ie,
    < qui de manu tuapossit eruere.;» Quia, inquit, im- « j-eversusque mirabilitcr me crucias. » Si,;inqiiit,
    piuni nihil feci, lu me-misericorditer dimitte, quo- impius fuero, quodalisil! yae mihi est, el si siiperbus
    niain aliler de manu lua liberari, et erui non pos- propler superbiani,qiiasileaei)am capies me. LeKria
    sum. enim cadens in foveam. capitur; iinpius autem et
    « Manus luae fecerunl me,vet pla.sraaveriiiit me superbus in fovea.ni cadet; capielur igitur. ijuasi
    « loliiiii in circuilu, el sicTepente 242 praecipitas leaena: de hac. enim fovea sctipium.esl: < Lacum
    « mc? »Acsidical-.Quareiamvtlem el despeclibilem aperuit:, et effodil etim, el incidit iii.foyeam: quani
    depuias, quem in tanta dignitate luis nianibus con- fecil {.Psal. vii, 1G). » .Reverletui' auteqi Domi-
    didisli? « Meinento, quaeso, quod sicul lulumleceris jiits, quia qui prius judicandus .veneral. secundo
    "« me, et in pulverem reduces. me. i De ierra, in- judicalurus adyeiiiel, el lunc quideiu mirabiliier iin-
    (•340)S. David eiiam lipocconsiderans, ait: Mi- cognovit pgmenium noslrum. Recordat:us--estquoniam[
    serlus est Dominus Umenlibus. se:. quoniam ipse pulvis/siimuslPsaL-cn^-li).^ .-_ -. .:•..:;. -,
    501 S. BHUNONISEPiSCOFl SlGNlENSlS 591
    pios etsuperbos cruciabil; tunc cnim fiet, quod jA< miserioe et lenebrarum, ubi umbra mortis, et
    sequiluf? < nullus ordo, sed sempiternus horror inbabitat. »
    « Instauras tesles tjios conlra me, el mnlliplicas Postquain enim homo in infernum descendii, jam
    « Jram luam ^dversum me, elpcenae militant in peccata sua flere non valet. Neque vero huc reverti
    « me. » Si inipius (subaudilur) et superbus fuero, licet, ut iterum poeniTeniiam agat. Ibi auleni non
    Dei namque lestes, angeli el apostoli sunt, quorum est riisi lencbrae et caligo, nisi -niiseria et umbra
    leslimonio damnabuntur iniqui. El lunc quidem ira inortis, nisi horror ettimor sempiternus. Quod au-
    Dei multiplicabilur, et poenaeconlra impios milila* tem nullum.ofdinem ibi esse dicil, tale est, ac si
    hrinl, dicente Domino : <Ite. maledicti, in ignem a> diceret: Niliil ibi esl quod Veivisu. vel audilu.slt
    .ernum, qui paraltis esi diabolo. cl angelis ejus deleclabile; siquidcm ea magis delectant, qitacra-.
    .Mallh. xxv, 41). » Haec auleni vir sanotus «onside- lione el ordine fiunu '-.-
    .'aiis, sciens omne boc uialum propler peccalum CAPUT XI
    priiiii hominis accidisser illius" transgressionem.de- .« Responderis aulem Sophar Naamalhiles. dixil:
    plorans, ait: « Nunquid qui mulla loquiluf, nonne el audiet-*
    < Quare de vulva ediixisti me? Qui ulinam con- « Aut vir verbosus j'usiificabitur ? » Ab incfepatione
    < sumptus esseni, ne oculus me videret, fuissem B 1 incipit; et quasi qui non ratione . sed verbositate
    « quasi non essem, de utero translalus ad lumu- se defenderet, virum sancium Jn principio -snaelo-
    < lura. > Quoniam laiius haec superius exposita suni, culionis redarguit; unde adbuc dicit: .< Tibi soll
    huiic iterum sub brevitate dicamus. Diximus cnim : « lacebunl homines, et cum caeleros irriseris, a
    ?er vulvam, diaboli suggesiionem primam, per « nullo confutaberis? > Stulti enim videri se putaiH
    consumptioneni vefo et mortem separalionem a pec- quando resistere sapientibus nesciunl, etquod ra-
    cato significari. Dicalur ergo : < Quare de vulva lione non possunl, vel injuriis vel mcndacio faccre
    < eduxisti me? » id est, quare me diabolicae sugge- conantur ; unde el subditur : « Dixisti enini: puriis
    stioni assensum prsebere permisisli? « Qui utiiiam « esl sermo meus, et niundus sum ih conspeclu
    < consumplus essem; >id esl, slatim, ut audivi,ab ea < tuo, > Hoc Job noii dixil, qiianivis si dixissel, yer
    « recessisscm neoculus hie videret, > id est, ne me rum quidera dixisset. Sequitur :
    nuduiri esse cognoscerem.Priusenimquampeccassel, « Atque tttinam Deus loquerelur tecuni, et ape-
    quasi a ncmine yideretur, suani nuditatein homo noh « riret labia sua libi; ul oslenderet libi secreta
    crubescebat; tunc igitureum prius oculus vidit, quan- « sapientiae, et quod muliiplex esset lex ej*us,et
    dosevideri erubuit. « Fuissem quasi non essem; » r « inlelligeres quod mullo majora- exigaris ab eo
    id esi, si per suggestionis vulvam aiidiendo iransiens « quam meretur iniquitas tua. >Ac si dical": Quia
    non conseiisissem, fuissem,ac sitenlaiusnon essem, nobis credere nniiAis, ulinara ipse Deus per se libi
    quoniam lalisTenlaTio pro nihilo ducerclur. De ulerb ioquerelur, el sapientiam suain, quae libi occulta.est.
    vero trausfcftur ad lumulum, qui staiim de tenta- iibi ostenderct, ul vel sic a stu4tiiia lua xessares.
    lionis utero prodiens, quasi jam sepullus,el tuniula- Legem aulem Dei niulliplicem dicil, uleam ad in-
    lus ejus ullerius non rccordatur. Sicul econlra ille telligendum difficilem esse demorislret. Et tale est
    in peccato vivil, qiii a peccalo non recedit. Cui au- ac si diceret : Tu cjuia legem pro sua; dillicultate
    teni haeCvideniur obscura, recurral ad superiora. non inlelligls, magna te tbrmenia sustinere arbitra-
    Sequitur: ris,cum multa inajora suslinere debuisses.Ei enirii,
    « Nunquid non paucitas dieruih meorura fmieiur qui legem non inlelligit, quselibet Tes injusta esse
    « brevi? Diniilie ergo nie, ut plangam pauluiuin videmr.
    « dolorem liieum. » Cum enim beatus Job se toto < Forsilan. vesligia Dei comprehendes, et usqite
    corpore contrituin et flagellatum videret; cum- < ad perfecttini omiiipotenlcra reperies? > Hoecir^
    que naluraiem spiritum penilus in se diniinu- rideiido dicit. Vestigia naiiique Dei coiiiprehciidcre,
    tum esse senlifet, quae utique inortis sigiia sunl, D ] est ipsius voluntalis viam pleuissiine scire. Hoe est
    quid aliud nisi moriem exspeclare poterai? Ideo- enim quod exponens ait : « El usque ad perfeciuni
    que 243 difcit: « Dimitte. » Non est auleni con- < omuipolenlem reperies. > Qnis eriiiii Deivoluntaies-
    trarium, quod aliquando Deum rogal, ut eiim affli- ei cbnsilia ad^ perfeclum et plenissime sciat, cura
    gens doiore nonparcat, aliquando vero,ut ei parcat. vicissira inler nos nostras voluniales non agnosca"-.
    Vult etiam, ut sibi parcai, quatehus remotis flagellis, nius ?
    et culpis dimissis, niliil in se remansisse inielligai, « Excelsior coalo esl, et quid facies ? profundior
    quod piinialui'. Qui enim flagellis nou eget, cnf fla- < -inferno, el unde cognosces! Longior terra mensura
    gcllari desiderat ? Sed quia liic ait, « ut plangam < cjtis, ct lalior inari. > Haec esl igilur eausa cur
    .< pauluium dolorem meum, > cur se dimiiti exoret Deus ad perfectum comprebendi nequeai. Immensus
    satis iiiaiiifeslal. Neque enim poicst mens oratiohi ciiim est, et cum ubiq.ue sil, et diffustis per oninia,
    el coniemplaiioni vacare, quando corpus immensis ipse lamen in se omnia cominct. Esi autem excel-
    dolofibus fatigalur. Sequitui : sior coelo, quia cunciis angclis niajor, profundior
    "« Aniequam vadam, et non reverlar, ad lerraai inferno, quia quos de ccelis, ut excelsipr ejecit, nus-
    « lenebrosam, el opertam niortis caligine, tenani quam sp ab ejus oculis absconiJere queunt.
    503 EXPOSITIO IN JOB: 594
    < Si subverlerii omnia, yclin unum coarelave- A habenl fiduciain, proposita spe, quia indubitantcr
    « ril, quis contradicel ei?» Sicul, inquit-, quando ea quae siieraverani cbriseqiiunlur. Et usquc ad
    oninia fecit nullum habuit adjulorem, ila si ei cun- illiid lempus defessi el-mundi laboribus faligaii
    cia delere placUeril, nullura habebil conlradicloreni. jam incle securi dormiunl, el in seterria pace quic-
    IIoc aulerh propier Job dicil, qui suam dcflens ca- scunt. Plurimi aulem coruih faciem deprecabunlur»
    Jiniitaiem, Deo conlradicere videbalur. « Ipse novit qtiia lales fieri desiderant, sicutde Ecclesia dicitur:
    « l)ominum vanilatem, ,et videns iniqullatem, norine « Vullum iuum deprecabuntur omnes diviles plebjs
    « consideral? > Ac si dicat : Cum ipse omnia, in (PsaL XLIV, 13); » sive quia illuc venife concu-
    qiiibus erramus, cognoscat et sciat, nunquid iniqui- piscunt, ubi eos videant, et eis associcnlur. Se-
    tatem non consiclerabit, aut inipunitam abire pef- quilur : « Oculi auleiri impiorum deficient, et ef-
    miltet ?-Quis enim boc, nisi vanus el slultus credil"? < fugium perlbit ab eis, et spes eorum abominatio
    Et lioc est, quod ail:« Vir vahus in superbiam < aninue. > Tunc enim impiorum oculi deficient,
    < erigilur, el tanquam pullum bftagri se liberum quia dicetuf eis : Tollantur impii. ne videant glo-
    «,natum pulat. » Hoc verum est, quandiu in varii- riam Dei; sive eliam, quia miscricordiam, qtiara
    tale Iiomo persislil, superbire non cessal. ei quasi cxspeclabant, non invenienl; uride el subditur. < Ef-
    animal indomiuim nullo freno relinelur, quin omnia B « fugium peribit ab eis, et spes eorurii abominalio
    faciat, quaecunque sibi valunlas suggcrit, sed quare «animae, i id est abominatio vitae. Vellenl cnim"
    hoc dicat, scquentia manifestant. impii mori, sed nbn poierunt (541).
    < Tu autem confirmasli cor tuum, et expandisli CAPUT XII.
    «' manus tuas. » Cor aulem confirmare, esl in eo- i ResponJens autem Job dixit : Ergo vos eslis
    dem proposilo permanere. El hoc idcirco dicere vi- « soii homines, et vobiscum mbrielur sapienlia ?
    delur, quia corum verbis muiari non poterat. Quod « Et mihi esl cof, sicut et vobis, nec inferior veslri
    autemail: «.Et expandisli ad Deum manus luas ; » « sum. Quis enini haec quae nostis , ignoral ? » Hoc
    hoc est inteiligere, nisi cof huniiliavcris, fruslra ad ,est enirii quod Saloriion ait : « Responde slulla
    Bcum in oratioiie manusexpandis. Hincautcm qUasi j'iixta stullitiam suam, ne sibi sapiens-esse videaliif
    ejus insipienliae compaticns, Dei graliae recupcrandae (Prov. xxvi, 5). > Ergo vos, inquil, estis soli horai-
    consilium subinferons, ait : < Si iniquilalem, quae neset rationales; nos aulem brtita animalia srimus,
    < csl in manu tua: absluieris a te, et nori ihanscril et vobiscum niorietur sapienlia? Si enim in vobis
    « in tabcrnaculo. luo iiyusiilia, tunc levare poteris solummodo est, vobis niorienlibus, jairi non eril;
    « facicm tuahi absque macula, et eris siabilis.et
    r sed non esl ita. Enriihi est cor el sajiientia, sicul
    t non timebis. » Bonnm est hoG^consilium,"sed Job, el vobis, nec inferior v.eslri sum. Nola quod rion
    «isibi darelur, non indigebat. Non enini, ut Sophar stiperiorem^sed aequalem se esse dicit, quamv.is cos
    inenlitur, inicjuiias cral in manihus, id esl in ope- oinni virtule superaret. «>Quis enim haec, quae rio-
    ribusejus, neque injuslitia manebat inipsius cor- «. siis, ignofal? » Yos, inquit, ea extolliiis, vobisque
    poris tabernaculo. Facies autem levalur absqtie. solis revelata esse fingilis, quae omnibus manifesta
    macula, 244 euna «iliil esl inconsciefilia, unde sunl. Hoc eniiii slullorum est, lit quod sciunl, nUl-
    homo erubescat. Stabilis vero esl, et non timel,. lum alium scire arbilrentur, Sequitur :
    eiijus mehs in dilectione solidatur. Sequitur: < Qui deridetur ab amico suo, sicutego, invocabit
    < Miseriaequoque oblivisceris, et quasi aquarum,. < Dbmiiium, et exaudiel eum. Deridelur enini justi
    « quae praeierierunl, recbrdaberis, el quasit meri- «. simplipilas, lampas contempla apud cogitationes
    < dianus fulgor consurgel libi ad vesperam. » Mise» « divilum , parala ad tempus slalulum.» De lioc
    riae namquc obliviscnnluf sancti, dum corisidefarit, enim in libro Sapientiae dicilur : « Hi sunt.quos
    quanla eis beatitudo post iias miserias sit pranparata, habuimus aiiquando in derisum, et in similitudineni
    ct si qiiando earum recdfdantiif, quonlam jam npni,- ihipf.operji (Sap. y, 3). ».Deridelur enim j'usti sim-
    miserias, sed solam bealitudinem exspeclant. Ful-] 5 plicit.as, quoniani. neque mentifi,. neque simularc,
    gor-aulem nieridiaiius eis ad vesperam consufgit, neque decipere noyil. QiiDelamensimjili.cilas lampas
    quia hujus vitai die fiuiio, dura sancli ad vesperam est, lumeii esl, el fidelium. lux esl ei exempluhi,
    et mortem venireputantur, lunc oritureis soljusli- Modo quidem contempta apud divilum cogilationes,
    tiae, et liinc fulgent sicut so! in regno Dei; unde et qusE sola avafilia, deceplione et simulatione pleaai
    subditur :;« Et cuiii te consnniptiiin putaveris orie- sunt. Sed parala ad tempus slatutum, per qnoti ju-
    .«"risutliicifer, et bahebis-fiduciam, proposita tibi dicii diem intelligimus ; lunc enim hsec lariipas ful-
    < spe, el defossus; securus dormies. Reqoiesces, ei gebit, luiic cjus. gloria apparebit. Scijuitur :
    _« non.erilqui teexlerreat,et deprecabunlurfaciem « Abundant laliernacula praedonum, et .iiidacier
    « tuam jilurimi, jSanclj enim tuiic oriunlur.quaiido < provocanl Deum; cum ipse dederil omnia iii ma-
    carnein deponentes moriuniur, qiiia lunc primuni «. nibus eoriim. » Ac si dicat : Si ergo, ul pulatis
    inimbflatem vitam suscipiunt. Sed quomodo oriun- quia aflligor, cl muridi divitiis suin exspoliatus, ini-
    IHI'? Ut lucifer, id est clari et immorlales. Tunc quus ei irijpius sum restat utpraedoneset lyranni, qut
    "'
    (341) Cbd. Gliis., sed.non possuiil.
    503 S. ERLNONIS EPISCOPI SIGNIENSlS, 598:
    Jiis divilrisabnndanl, jiisti et sancii sint ; abundanJ A Dens def.lruit et aedificat, quia in pcclore fidcliuni
    cnim niundana fclicilate taberna.cnla pra.doiiiim. el eradicando viiia, viiiuUim semina jdantal. El ipse
    audacter ad indighalionem, elirarii provocanl Detinv; quidem honiines includit et aperit, cjiiia quos prius
    in Tapinis videlicet," in furtis. irt iiomicidiis, in in-Jnferno dauserat, eosdem liberos abire pernijsit.
    perjuriis, aliisque iniquitatibus quasTaciunt; hoo Sive eliam, quia ini.quos el lyrannos aliquando frc-
    eirira faciulit conlra Deuro, quamvis, nihil habeant nat, aliquando.contra sancios saevire permittit. Qni
    liisi a Deo. Hocautem si non inieUigitur, ipsa vos in si diyini eloquii aquas conlinueril, ne ubique fltianr,.
    menle docebunt.. et hoe est, quod ait: oinnin siccabuntiii'. ldeo enim et, Judasi, et-paga.ni,-
    < Nimifuni interroga jumenla, et docebunlie, ct sicci "sunt, quoniani bisaquis non irrigantiir. Et baec
    • volalllja cceli, et indicabunt iibi : loquere lerrae, quidem quando ^niillunUir, lerram solvmit, quia -
    .;,ei respondebit libi, et narrabunl pisces.-.-m.aris. terrenos el peccalores separant ab.iniqiiitate. Talis
    « Qtiis ignorat quod omnia baec manus Domini fece- eniin ..subyersio ulilis est. De bac enim Aposlolus;;
    « ri.l? ln cujus.manii ajiima omnis yiyentis, et.spiri- ait: < Ut seductores, et veraces (II Cor. n, 8); > sa
    « lus universae caniisJio.minis. >.Si, inquit_ nescitis, nimirum, faliosque aposlolos, seductores vocans ;
    qtiia abniidant labernacula pr_aedonuni,Jjimenla, id unde et stibdilur : ;
    est honiin.cs slulii, solisque voluplalibus dcditi, et B < Ipse eBim novit decijiienlem, el euni, q«i deci-
    volaiilia cceli, id: esl sapienles, qui alis viiiulum < pilur. > Quoniani ille.benc decipil, et Jste bene.
    altius volanl; et ipsa ierra, id es,t mundi am.alofes; decipilur. Bona cniin deceptio esl, quae ab errore.
    et pisces maris, id esl curiosi, vagi-cl inslabiles vos revocat liominem ad viam vcrilaiis. Cognoscere au^
    tl.ocebunt. Et liic quidem omnibus fides. esl adbi- TeinDei, diligere esl.-Hinc autem de, Judacis loqui-
    benda, bona-enim su.nl.XJnde.boc? Quia a Deo creata tur. t _
    sunt. Et lipc est quod ait : < Qtils ignoral, quod « Adducit consiliarios, in stultum finem et judices
    < omnia liaec manus Domini fecerit ? » Esl aiitem « in slupoiem. » Consiliarii cnim isii et jiidices Ju-.
    aninra omnis vivenlis in manu Domini; quia omni da;i suiit, qui Chrisli morlem 'consulenles etim ju-._
    creaturae, et viyqiidj. ol inoriendi 245 lerniinuni dicare non limuerunt, dicenles : t Secundum legenv
    posu.il. Uiide Domiuus in Eyangelio ait: « Npnne debet niori, quia Filium Dei se fecil (Joan. xix, 7). t,
    d.up passeres asse veneuul, et unus ex illis non. ca- Hos.autem in stullum (inem Dcus adduxit, qtiia ei;.
    dilsuper lcrram sjne Palre vestro? >.(Matt.li.x,29.). locum et gentem ex eo perdidit,-uiide s.e teiiere pu--
    El non soluih aliorum yiveiiiiuni, sed ipse quoque labant, qni eiiamsigna el miracula Christividcnles,.
    spiriui, qui est in carne hominis, in liiaim Dei est; in sluporcm versi dicebanl: « Nibil prb.iicimus,jaiii,
    qiiani.iiii- neque spirituni inielligeiitise, vcl aliarnm C tolus mundus posl cum vadit. Si dimittimus eum sie^
    -graliarunijSinc Dei voluiilale ycl habcie vel relinere venienl Romini, el-lollcnl nobis Iocum el gcnteiiL,
    polest. ... (Jocm. xi, 48). »
    .._<Nonnc auris verba dij'udicat, el fauces come- < Balteum rcgum dissolvit, el praecingit fnnerer.
    « deutis. sapofcin ? » Ac si ilicai : Qnia nec aures « nes eorum. i Hoc enim ad lilleram saepe coiitin-
    Miidieiidi,nec fauccs coincdendi habelis, ideo verba gil;. ipse enim depopil."polentqs de sede, el exallai
    mca iri-il judicanies;, cujus saporis ei diilcedinis sini-, hnmiles. Quotl qiiidem de Judaeis, qriiet divitea
    iipn iuielligiiis; nec inirum. Non enini anliquaiu, eranl, et de seinin.e regio,originera ducebant con-
    sed novam sapicnli.mi dil.igilis ; hoc est enim quod vci.ii.enlcr inlcll.igi po.lesl. .
    aii: ""'_.' « Ducit sacerdolcs inglorios, et oplimates sup-,
    . «.Iii antiquis cst sapienlia, et in mullo tcmpore « planlat : commutans labium yeracium, et doclri-
    «-prudenlia. » Per hos enjm Diiim ipsu.in etangclos « nam sentim auferens. » Deus enim Judaeorum sa-
    ejiis inlelligere possunius. < Omni.s eiiim sapientia a cerdotes gloria.ei honore privavil, et eorum oplinia»;-..
    DouTirioDco e.si(Eccli. i, A). » Haei-elicorum autem les snjiplanlari el sujierari permisil. Et yeraciiim,
    sapienlia, quia de hoc fonle. rion fluit, slulliiia est. ici est proplielaniin labium ejus coinaiutavit. Et
    Quod-antein de Deo hoc iiitclligi debeat, .sequeritia. daclrinam scnuin, eorumdem videlicet propheiaiuin.:
    inajiifestaiit, < Apud ipsum est forlitudo, et sapien- eis abstulil, qitoniani neque in veriiale -sermonis ,
    <ilia, ipse babet consilium et intelligeniiain. > Cum neque in dpclrina eos imitaniur. De quibus adliuc.
    ffinrinseplem siiit graliae Spiritus 'sancli, qnatuor subditur.: •.;.--..
    l .ntuiii hic enunierayit, quoniam qui has liabet, cae- « Effundil deSpeclioneni sujier priucipes, eos quj,
    leris carere iiori p.otesl. Qtti enitn fortis et patiens < oppressi sunt rcleyans. » Effu-dil enim Doniinus
    esi, et con.silio el iiiielligeniia plenus, ille procul opprobriiim et despcciioncm sujrer Scribas, et Piia-
    dubio sine pieTate ei scientia et Dei.iiinore esse risaeos et principes sacerdolum ; apostolos au,lem,
    non potest. Sequitur : qui mu.llis tribulationibus ojipressi fuerant,releyayli,
    « Si deslruxerit, nemo est quj aedilicet, si iiiclu- cxaltavit et magnificavit.
    « serit homineiii, nuilus est qui aperiat. Si conti- « Qui revc.lat profunda de lenebris,, etproduciliii...
    . nuerit aqn.as, omnia siccaburilur, et si eniiserit < lucem unibram mortis. » Unibra niorlis, lex eral,
    « eas, subverteni lerrani.» Quarehoc? < Qtiia apud quia ad litleram inlellccia, non reliigerium sed
    '« ipsum csl fortiludo et sapieniia. t Solus enini lnorlem dabat. Hanc aiiirm in luceni produxit, cus.s-
    F37 EXPOSiTIO IN JOB, m
    que profundilatem de ignoVantiae"lenebris revelavit, A < pjentes.-» Slullus eriim si :tacuerii?- sapiens esse
    quando eam spiritualiter intelligere fecit. repulabiluf. Hseretici quidem_.silacerent, niinusqui-
    < Qui muliiplicat gentes, et perdil eas, etsubver • dem nocerent.:
    < sas in integrum resliluit. » Ipse enim-ge&eris pro- . « Audite ergoicorrecliones riieas, et judicium la-
    pagalione gentes mulliplicayil, diceris : « Crescite « biorurii meorum atlendite. » Quiayestrae, inquit,-
    el- mulliplicamini (Gen. 1, 22). » Et perdidil eas, correctiones erroneae sunt, vbs-cbri ecliones meas au- -,
    quia ad tempus errare permisit, ersubversas in in- dite, quae a;verilate non recedunt, ut vel correctum
    tegrum restiluit, qul postea ad fidem etjusiiliam, ' judiclum suscipiatis. < Nunquid: Deus: indiget vestro-
    revocavit. .,'. . « mendacio, ut pro JHo loquamini rdolbs? > Hpc au-
    < Qui immutat eor principum populi terrae ei de- tem ideodicit, quiaquasi Dei justitiam defendentes
    < cipit eos, ui fruslra incedant per inviuiii.» Tale eum superius redarguebant. « Nunquid faciem ej'us
    quid et de Pbaraone Dominus ait : « Ego indurabo, « accipitis ut pro Deo judicare nitimini?: »Dei enim
    cor. ejus (Exod. IV, 21),» Immuiat enirn Dominus faciem, id est Dei visum et cogriitionem sehabere
    principuhi corda, et quodanlmodo decipit, quando a simulant,.qui aliorum occulta judicare praesuinunt.
    falsitale immutari et decipi permittit, Qui frustra Hoc enini sblius Dei est. < Aut placebit ei.que.m ce-
    quidem incedunt per invium; quia ex erroreJ sup "-1 lare nemp polest? aut decipietur, ut Jiomo, ve-
    nibil nisi pcenam et morlem acquirunt. Hoc autem. « slris fraudulehiiis ? Ipse vos. arguet, -quoniarii ih
    jion solum de Jtidaeis, sed etiam de haereticis JnteK < abscondito faciem ejus •aecipitis. » Ac si- dicat :
    ligi polest, Cum JBeus Om.riiaiioverit, curfraus nunquam placet>
    < Palpabunl quasi in tenebris, et nonjn luce, et; ipsevos arguet. Quare ?.quouiani in abscondilo fa-
    € errare eos faciel, quasi ebrios, » Qui enim mani-.; ciera ej'us accipitis. In abscondilp quidem, quoniam
    feslae verilali non credil246 «juasi coecusin tene- aliler in eorde senlitis, aliter vpceprofertis. Jnguan-.
    brispalpans, ad luceui, quae-G.hrislusest, nunquaih tuni enirii Deivolunlaiem ho.mo iiitelligit, intanluni
    yenit. Hoe enim Judaei faciebant, qtii, signa et riii- ejus faciem accipit, Merilp igitur redarguuiiUir, qu>..
    racula cernenles, dicebaiil: « Si iu es Christus, dic, ea etiani quae bene- intelligunt niale loquiintur.
    ii.obis palam (Joan. x, 24), » Erfabant aulem quasi « Statim ut ;se conimoverit, turbabit yos, et Ter-
    elifii, quia nunc euni laudabanl, nunc eum Jterum_ « ror ejiis irruet super vos. » Quamvis enini Deus.-
    Tiliiperabanl. ,- . - inimulabilis sit, cornmoveri Jamen el ifasci dicitur,
    . .... CAPUT XIH. quandojn pecciitores dignam ultionem .exercet., H.oc
    < Ecee omnia hiec vidit oeulus meus, et audiviir , aulera erit in judicip, quandp dignam pro suis faclis
    < auris mea, et iiitellexi singula. » ln hoc, quod se. *-*scntenliam audient. « Memoria yestra^coniparabiiur
    fulura vidisse, audisse etintellexisse dicit, prbphe-v «cineri, ei.redigenlur in TuUini ceryices vestrae. »
    ti.se spirituiQ se.iiabuisse. o-SLeudii^^eiupjjidere Qu.iaenim caro homijiis pulvis et cinis est, recte.
    el audire sufficit, nisi eiiara inlelligere delur» Ta:; inU_aoranivs»emorra cineri comparatur, siquidcni
    ceant igilur, qui suas yisiones non intellexisseJa- cum carne sinnil jierit et deficit. Non _enim scribuu-
    trant. .. .: tur in lib.ro Yjlae,In Jutunv auteiii eoruni cervices. re- .
    « Secundum scieiiiiam vestrain et ego novi, hec . digunjui-, quia. quoinodocunque -Superbianl, terra :.
    < inferior veslri surii..» His verbis ej'us simul hu- tanien sunl, et iu.lerram reyerlunlur. « Tacete pau-r
    mililas et scienlia comniendalur. Humiliias.quidem., "«..l.isper, ut loqiiar quodcunque mihi mens sugges-.
    quia cum uiajor esSel. se lamen illis non praetulit. « serit. » Ac-si dical : Nolite carnaliter irbpedire..
    Seientia yero, quia liec ipse carnalis iiitelleclus eum quae spiritualiler profero,. vps enim lingua, ego
    latebat. mente Ipquor, < Quare lacero carnes meas dentibus
    < Sed tamen ad omnipplenlem loquar, et dispu- < meis, et aniniam meam.porloinmanibus.meis?»
    < larecum eocupio (342), prius vos oslendeiis fa- Carnes enim suas derilibus suis lacerat, qui ea, quae
    < bricatores mendacii et cultores perversonim do- carnaliieregit,suis verbis aperte redarguit. Animani.
    < gmatum. » Ad Omnipotentem loquitur, qui,*jus vero suam Jn manibus porlat, qui vitam suam osten-
    misericordiam deprecatur. Cum Deo vero dispulare dere et manifeslate npn erubesGit, Hoc au leni,.vi.ri;;
    esl ejusjudicia subtililer indagare. Merilo auiem saiicti.aliquando faciunt, ut caeleris -bene viyendi,.,
    baereiicos isti designant, qui fabricalores meiidacii et sua peccata confilendi exemplum iribuant.
    et cultbres peryersofurii dogmatuui dicunlur. Et < Etiam si occiderit ,me in ipso sperabo. » Vajcie,,
    inendacium quidem fabricari tiicitur, qiiia siuelabore iriquit:, me ilagellayit, sed si forte; super flageHa
    et loquacitalis confusione conficiiur. , mprlera quoque addere_yoluerit, ergo tamen nihilo*:,
    < Alque utinarii laceretis,.ul-pu.lareiuini esse sa- minus in ipso sperabo. Desperavi enim demu.ndo,.,

    (542) Nbh inbpportunaeril S. Thoniae loci btijiiV dacium1adihyehei'ant, quod JoJ),iiiiquam vitarii du-
    elucidaiio ; Disputarexum Deo ciipio; « Nori quidein xisset. Jn hocautem iriendaciuni devenerant,pro-"
    ut ejus judicia improbare velim ; sed JUTerrores vc- picr hoc, quod circa fidem,qua Deus cbtilur, erra-
    stros desiruam. Qtiibus, suppositjs scquerelur, quod hant, credeiiles, quod.-in bac vitam tantum lieret.
    esseiri iiijusTus apiid Deiim ; unde siibdiT: / prius liieritoriiin, ei pceharuin retribuiio, V
    vos offendemfiibricalores menxlacii,', qui""h'oe meii-.
    *»* s. BRUNONIS EPlSCQri S.IGNIENSIS. GOff
    TiiHam spem habeo nisi in Dco; iiemo. milii nieai A _) «. micum luum ? Contra folium, qupd venlo.Tapiiur,
    fwgella improperando objicial, quia nequc mors, nc - « oslendis polenliam Uiani, ct slipulam siccam
    que viia, nequc tribulalio aliqua pbieril me separarc j « pcrsequeris. >.Faciem suam illi Deus abscohdere
    A cJiariiate; Dei. dicitur, ctii se JraUim esse ostendit. Non aulem ini-
    « Yefumlamen vias meas in conspectu ejus ar- micum sutim bealus Job Deurn arbilrabatur, sed
    « guam, et ipse erit Salvator meus. > Faciat, in- quia eum affl.igebat, inimicus ejns cum hominibus
    qrili, quod v.uU ftagellet, quanliim Vujl;, verumtaniehi piilabatur. Constat igitur, quia secundum opinionero
    vias mcas arguam, opcra mea reprehendam, non me;" liominum loquilur. Folio, et stipulse virsanctns se.
    tiniorc excusabo :. ipse enim videi omnia, in con- coniparat, dicens, se Dei indigjiationi et irac nulla-
    speclu ejus suni oinnia, et ipse erit Salvalor meus. tenus resistere possc. Cui enim Deus irasciiui, facile,
    < Npn enim vcniel in conspectu ejus omnis hypo- quidcm daemonum impelu in infernum rapitur, el
    « crila.» Uude manifeslum est. me hvpocritam ijoni quasi sicca slipula ibidcm comburitur. i Scribis
    csse. Yenient enirii ajiquando, sed modo vcnire no- <:enim conlra me amariiudines, et consumere ine.
    Wt, qiiiapeccata suaconfiieri erubescunt. Sive etiam.i. < vis peccatis adbiescentia: meae. » Quia eniin qiiott
    JIHIIvenienl in conspectu ej,us, quia illis iralus Do- scribitur jiermahet, sua flagella scripta esse dicil,
    niiims ocnJos suos avcrletab eis. <Audile sermonemi B * qucniam a se nullo modo recedere sentil. Quia vero,
    247 'ineum. el aenigmata pcrcipiic auribus ve- in qtiibus pcccaveril , ignorabal, adolescenliae pec-
    slris. » In co quod senigmata dicii, se figuralitcrr caia pQSuil qiioriiin usquequaque securus non erai>
    'ijqui insinuat, non lamen quod ilguralitefjpinnia-i- siqiudem ifja aelas infirmact inscia facile peccat, iii.
    :;eeipi debeant. * Si fuefo jiidicatus, scio qupd] iUis tamen jieccaiis consmrii non dehet, qiii majori:
    « iiislus iiiveniar, Quis est, qui judicet riie, veniat,, succedenle aetale, quod ignoi-anler fccit, scicnler:
    r qtiaje tacens corisumor ? » Nihi! enim, ul Aposlo». emendat. «Posuisli iniieryopedem meum, el obscr-
    liis ail, sihi cbiiscius cfat; unde in sequciilibus ait: ; <.vasti omncs seniilas meas, el vestigia pedum meo-;
    < In oirini vila mcanon rcprehendit mc cor meuni.» i « ru.m considerasii. > Jn via enim sumus, et quanto:
    Peiqtiod daiur intelligi quia" quamvis sine peccatoI (cmpore vivinius quasi solulis pedibus adviiae hujJis,
    iion csset (siquidem ipse aliquando peccalorem, se> lerniiiium currimus, ad queni poslqiiam vcnimus,
    vocal) peecatum lamen hon fecit, per quod Injitstuss quia ulierius. currere. non possumus, in nervo
    ilcbeat judicari, ideoque libere judicem quaeril, et utL quodammodo pedem lenemus, Bealiis igilur Job^
    veniat, rogai, et quia non venit, tacens, ct exspe- dum pedem se in nervo lenere asserit, cursumsuum
    •cijiiis, et judicium audire desiderans,; dolpre cpnsu- nr -j'am, ad fincni yenisse arbiiratur. Semitas aulem no-
    iuiluf. Hoc ant.em ideoquia, si judicaretur,peccatum i v stras et vcstigia peduni npsirorum Deus corisiderat,
    itliid, pro quo flagellabatur, ei manifeslari nccesse quia quid agamus, vctqiiae cx.empla caeleris relin-,
    cst. Nihil.enini aliud eral, pro quo juJicium"limuis- quainiis, inluetur. Qtiid enirn sunl vestigia pedum,
    set. Uridc ei seqi.iilur : nisi exempla operuni? « Qui quasi pulredoconsu-
    < Diio taiilum lie facias mihij et tunc a facie tuai «.meridus sum, et quasi veslimentum', quod come-
    « lioii absCondar, Manum luain lorigc fac' a me, ct.- < dilur a linea. » Caro eiiim honiinis in putrodinei».
    < foniiido. lua non ine terreat. >.Hpc aulemiale est_ rcsolula, vermesex se generat, a quibus eonstiilvilur,
    :ic si di.ccrct : Cesscnt ftagella, cesset; ct fofmido. sicul ex yesiimenlo linca orilur a qua vesliuientiim."
    Quia eiiirn flagellor, quamvis quid peccaverim." ! ipsiim coqsmiiitur.
    jgimreni, nie laniiMi niiiltum dcl.iqujsse limeii, cnm.i. CAPUT XIV.*
    leiicininem injustc flagetjare posse considero. In- <. Hoiiio nat.us tle inuliere, hrcvi vivciis.ienipore^
    "
    supcrct"arii, quia nohdtim flagellare cessas, nondum• <. replelur multis miseriis. > iloino eiiim indllis et
    peccaium hoc esse soliiuun vclicmenler fofuiido. Sii fragilis est, quia de muliere nalus esl. Qui et brevi
    igiiur his duobus solulus fuero, tunc a facie tua non.i. tempore vivit, et muliis miseriis replelur : miscr igi-
    abscondar, sed uliro me ante facieni tuam ad ju.di-• n-lurr bonio, « Qui quasi flos egredilur, el conteriliir,'
    ciuin jn-aeseniabor, Voca me, et ego respondebo) «, et.fugil vclnl uinbra, ei nunqiiam in eodem slalu
    libi, testiiiionium videlicel reddenie niihi conscien- « permanet. .«Iii priihaeva nanique aelaie, icneiy
    ! lia mea. < Aul cerie ego Joqtiar. Et oiiniem vitam,i floriduset piilcher apparel; dein vero aceessu lein- _
    « ei. conscieniiam me.a.in libi confitebor. Et lu. re- poris, jairi aegritudine, muJtisque nccessiiatibus coiir.
    ; « sponde inihi; » id est si aliquid confiteri omisero,, teritur. < Et fugit vcltit umlira, iquia crescendo cl
    vel si qiiid in madigiiuni pcena ci flagcllis invene- scnescendo deficil. < Et nunquam in eo_demslatn.
    ris, bstende rnilii. Et lioc cst, quod ait: « Qiiaiiiass < p.ermanei;> quia nuiic. infans, niinc jnier, iiiinc
    « habeo ihiquitaies el peccala, scelera nica et de- adolescens, nunc juvenis, nunc senex, riunc sanns,
    « licta oslende mihi. » Felix conscientia.quae tanil nunc aeger, nunc kclus, nunc tristis, aliisqtie multis
    secure judicaii ppstnlat; ipsa enim peccati inculca- modis inulabilis.nuiiquam in eodem slaiu permauct.'
    tione, qua dicil puniendum iniqiiilaic, pcccata, sce-; -; < El dignum ducis snper hujusceniodi aperirc oculus
    lera et delicin, nihii sepuineiuliim pcccasse osien-- « ttios, et adducerc euih leciiin in jiidicium. > Dcus "
    tlit, qiiainvis aliqun differeuiia in Iiis esse possit. stipef honiinem oculos aperit, quia ejus facta ei cc-
    i Cur facieni luaiu abscouJis, e( arbilniris me ini- giiationes" subliiiler invesiigai. « Quis potcst fa-
    «01 EXP0SITI0 1N JOB. CC2
    < ccrc nmndiim de inimundo cpnccpliim semihe? ,A gis justum, ila cl pcr uoniiiicra intellige peccalorerii.
    « Nonne lu qni splus es? >, Subaudilur, mundus : Dc lalihu.s enini diciiur : < \os aiileni sicul homines
    quia cnim in originali peccalo omnis horiio concipi-. mbriemini (Z*sfi/. LXXXI,7), > Hic ergo Jioiuo,
    lur etnascilur, non rnimeiilo de inimiindo semine poslqnauii morilur, et carnc iiudatur, el veimis
    conceplus dicitur: 248 queniiamen suo sanguine et consumitur, non resurget, neqne evigilabit, neque.
    aqua baplismalis ille mundavit, qui solus est. Quia de morlis somno consurgel, dpncc coeJura attera-
    e.niin Deussemper esl, idem esl, immutabilis cst.et lur, nl fial coeluni noviim cl lcrra nova. Mari autcni
    cunciis rebus, el temporibus semper praesens est, cl fluviis coniparatur homo, quia sicul recedenfihus
    idco ipse solus.est, quia nulla alia res ila est. < Bre^ aqnis , locus maris et lluviorum vacuus reiiianel, iia
    «.ves dies hominis sunt, nunierus mensium ejus apud anima recedente, siccum el vacuum remanel corpus,
    < teest. Corislitui.siiierniinos ejus qui praeteriri non « Quismihi tribua.t, ut in inferno protegas me, et
    « polerunt. » In D.einamque provideniia dierum, et « abscondas me, donec perlranseat furof luus; >
    mensium, et aiinorum no.sli-ortim numerus posittis id esl, donec Christi niofte inlercedenle ira lua mi-
    est, et ip.se quidem est teiininus, ad quem usque tigelur ; « el constiluas mihi lempus, in quo recof^
    yenire jipssibile esl, ullra vero iinpossibile. Nani et < deris mei? » Scio, inquil, quia in infernuin de-'_
    si Ezechiaelacrymis donatum est nl quindecini an- 'B scendam; sedquis ibi, nisi tu,a tornicntofiun pce-
    nos snperviverel, sic quoque a Deo cPnstitulum eral iJs me protegel et iiberabil ? Tempus aulcm «is atf
    lit lioc lacrymis et or.ilionib.ijs iinp.etrarel; ita enim misericordiam consiitulum, Clifisli passio fuii, quo-
    scriplum esl: < Auilivi oralionein luam et lacry- niaiii lunc ad infcros descendens jiistOTum aninias.
    mas luas : cccc adjiciam snper dies luos qriindc- cripnit et Jiberavil, secundurii illud : « 0 mors ero
    cim annos (IV Reg. xx, 5). > S.equilur : « Reccde niors lua ; morsus luus ero, inferne (Ose. xiu ,
    « paiiluliini ab co, ul quiescat, doncc oplata veiiiat 14).» —«Puiasiieinoruiushomo rursumvivel? >-Ha.c'
    < sicul mercenarii tlies ej'us (545).~>Recede, inqiiil, in pcrsona infidelium dicit, sicul sequenlia niani-
    liiodo paululum a fl.igellis, ut homiui suhilo niori- feslanl: « Cunclis diebus, quibus nunc mililo, ev-
    luro qtiiescere liceal, donecdies ej'us venial, quem < speclo donec veniat iininutaiio mea. > Nisi enim
    Jpse non minus quam mercenarius diem suum venire rcsiirreciioiieincredcrel, friistra quidem militaret,
    desideral. Cupiunl ciiim sancti mori el essecuni ct carnis Iiiijus ircinulalioneni cxspcctarel. < Om-
    Cbrisio, qiiaienus sui Jaboris nierccdem suscipiunl. nes enim , nt ait Aposlolus, resurgcmus , sed iion
    Unde el sequiiur : 'imnes immulabiniur (7 Cor. xv, 51). > —< Vo-
    < Liginira liabel sperii, si praecisum fuerit, rur- < cabis me, ct ego respondebo libi, operi manuiini
    < siini virescil; si senueril in lerra radix ej'us, el in < luaruni porriges dcxteram. > < Vocabis, inqnii,
    « pulvere eniorluiis fuerit truncus cjus, ad odorem < me, » quiade terrae pulvere me surgere praccipics.
    « aqtiae gcrininabit, et faciel comam, quasi CHIII < Et ego respondcbo tibi, > quia iilico resurgain.
    < primuin plantatum egt. » Hoc auteni de illo Hgno Eis autem Dominus dexteram porrigel, quos ad se
    intelligi- debei, quod plantalum est secus decursus miserando trahere dignabitur. < Tu quidem grcssus
    aquaruni, trucluiri borii operis ferre non cessal. < meos dinumerasli; > quia quid cgerim, et. qualiler
    Praecidiiur atiiein hoc lignum, qiiaudo homo mori- vixerim, noh ignoras. < Sed parce peccatis meis; »,
    tiir- Senescil autcm radix ejns in lerra, ct truncus quia nisi in tua misericordia nemo salvabilur.
    ih pulvere mcrilur, quando ccypus honiinis pro < Signasti quasi in sacculo delicla mea, sed cu-
    tempoTis longiludine solviiur, el in pulverem redi- < rasli iniquitalem nieam. » Ea delicia in sacculo
    gitur; sed sicul speral iterum virescil, 'et ad odo- sunt, qua. intus occultata foris nbn apparenl; si-.
    fCm aqiia; germinabit, quia flalione sancli Spirilus gnala auiem suiit, quia divinis oculis notata suo,
    quandoque resurget. Dc bac enim aqua Dqminus tempore niaiiifeslabuntiir. Quotl aitlem ail: « SeJ.
    ail: « Qui credit in me, flumina de ventre ej"us < curasti iniquitalem meain, >propler flagella dicere
    flnenl aquac vivae (Joan. vn, 58). » Quod mox n videlur. Sequitur :
    evangelista cxponit, dicens: « Hdc autem dicebat < Mons cadens defliiil; et saxiini traiisfcrlui- de-
    dc Spiritu sancto, quem accepturi erant creden- < loco suo, lapides excavant aquae, el alluvione pau-.
    tes in eum (ibid., 59), » Faciet autem comam < lalim lerra coiisumitur, et honiinein efgo siinili-.
    quasi a principio, quia ad eam pulchriludinem redi- <ter perdes. > Ut enim quitlam ait : Neirio repente
    get, iri qua ab iiiiiip crealus est. fil lurpissimus, sed paulatim sordibus sordescii, et
    < Homo vero cum hiortuus fuerit, el hudalus, crescente leniatione scnipcr scipso iinpior fit, et iia:
    < atque consumpius, ubi quaeso est? Quomodo si paulalim per moiuenta cadii, donec ultimi casus
    « recedanl aquae de mari, et fluvius vacuefaclus scnlenliairi suscipiat.Siciit cinions paulatim cadei)s\
    < arcscat: sic bpmo cum dormierit, non resurget, defluit cl minuitur, ct saxum paulatim movelur de
    < donec atleratur cocltim, non evigilabit, nec con- loco suo, et aqua patilatim cavat lapides, et lerra
    < surgel de sommo suo. > Sicut per lignum intelli- paulatim aJluvionc consiiinilur. Fclix, qui haecscm-.
    (545)« Sictil sol est causa dief, ila Deus cst auclor vitse iirocsenlis,quac est liomini a Deo. > D. Thom. in.
    vila:; icccdcntc aiuem sole, dies firiitur ci nox ve- cod. loco.
    nil : per reccssuin ci'go Dei iiilelligit tcrininaiioncni
    603 S. MUNONIS EPISCOPI SIGNIENSIS 60*
    pcr in mente babcl et leniaiionem latenler subin-j A < musliGmonatuses,etanle colIesf6rniaUises?Nun-
    iiaiilerii a se repellil. « cjuideonsilium Dei audisli, et itiferio.r te erit ejiis
    249 ' Roboraslj eiim patilulum, ut in perpe- < sapieniia?» Tu , inquiT, quasi dicat, disputare
    < ititim transiret, > Roboravit enim Dcus hominem, ciim Deo cnpis, ac si ei coaeternusesses, et cjus con-
    ui in perpctimm transiret, quia ad suam simililu- silium ei sapientiam cognovisses; sed qua lemerilate
    dincm.fecil cum, ui viveret iu aeternum. Scd hoc adversus Deum conlendere audes, qui nos quoque
    paiilulum, quia cito eum vinci, et peccare permisil, sapicnlia et inlelligcnlia non excellis ? Hoc-eslenim
    uiide et siibditnr: quod ail: « Quid.nosli quod ignpcemus? QuidJnlel-.
    .< Immulabis faciem .ej'us, et emittes eum.» Quo- < Iigis.quod nesciamus?Et seneset-anliqui suntinno-
    tiiani simililudjne Dei amissa niortuus csl, et-quoli- < bis, multo vetustiores cjuampatres tui,» Haecverba,
    die qtiidem -iniinulaiur ct emiltitur, quia panlaiini ihi respondere videiitur, ub.i Job superius dixil:_
    hominis pulchriludine deficiente landein pulvis in < Inantiquis est sapienlia, el in mtiHo tcmpore pru-
    pulverem reverlitur. Sequitur : < dentia. > Unde manifeslum est Eliphaz non bcne.
    « Sive nobiles fuerint filii ejus, sive ignobiles, non cjus verba intellexisse. Merito ergo aenigmata vocan-.
    « iniclligel. Attamen caro ejus , dum vivel, dolcbil, lur, qtiaeab ipsis quoque, qui.husJobloquebaiur, non.
    '
    « el anima illitis super semelipso lugcbil. > Quamvis B intelligebanltir. Sequiiur :
    enini peccator, quandiu vivii, pro filiis suis, quos « Nunquid parum est, ut consolelur leDeus , sed.
    dilare vult, eliam peccando , laborare noh cessal, « verba lua prava hoc prpbibenl, > Ac si dicat: Janv
    lamcn poslquam moritur, quaies sint, et quomodo tibi Deus jiepercisset, si liumilialus ejus misericor-.
    se habeant, non intelligil. Dolet eniin caro ejus dum dias quaesiisses;sed quia superbus es et jtistum le.
    vivit, quia, ut modo diximus, se faiigando in hac exislinians corde elevaris, et quia conlra Deum su-
    vila non quiescit. Et anima illius super seipso luge- perbise spiritu intumescis, et lnijusniodj sermone.
    bil, quoniam binc transiens , qnamvis infructuose loqueris, ideo ejns misericordiam invenire non po-
    peccala sua lamen pcenitendo deplorat. les; et hoc esl quod dicit : < Quid te elevat cor
    CAPUT XV. < tuum el qtiasi magna cogitans atloni.tos habes ocu-_
    -« Respontlens auleni Eliphaz Themanites, dixit : < Ios? Quid tumel conlra Deum spirilus luus, ut
    < Nunquid sapiens respondebit,.quasi in ventumlo- « proferas de ore tuo lmjusmodi sermones? Quid esi
    < quens, el implebil ardore stomaclinm suuni ? > « borao,.ut inimacuJatus sit, el ufjuslus appareat
    Ac si dical: In hoc eniiiiJnsipiens comprobaris, quia . « natus de muliere? > Hic apertissime ejus verba.
    ycrha inutilia, etvenlo et inilalione plena profers , fcdarguit. <Ecceinler sanclos ej"usnemo immula-
    et quasi sloniachams , cum ardore, el ira e.t indi- C ' « bilis est, et cceli non sunl mundi in conspectu.
    gnatione respondes, vocans nos niendaces, dolosos « ejus , quanto magis abominabilis et inutilis homo,
    ct fraudulcnlos. Sed qtiitl miriim, cum Deum ipsinn « qui bibii quasi aquara iniquiUiterri? > Quidquid.
    arguere non limeas? Et hoe est, quod ait: « Arguis cnim Deus non est, quomodolibet mutabilis est. Pos-
    « verbis eum qui non est aequalis tui, et Ioqnciis sunius autem per sanctos el per coelos eos intelli-
    < quod libi non expedil. » Uoc aiiiein forlasse idco ge.reqiii adliuc in lerris positi ccelicamet angeiicam
    d.icil., auia vir saiictus supra dixerat : < Si jiidicatus. vitam ducunt. Unde et Appslolus taliler in niundo
    < fnero, scio quod jusms inveiiiar. » Iinpossibile . vivens dicehal « Noslra autem conversatio in coilis
    cni.m esse pulal ut uterque juslus sit, el.qui llagel- est (Philip. in, 20). > Et isti quidem in conspectu.
    lat, el qui flagellatur. < Quanlumin le eslevacuasii ejus, qtiem nihil latet, mundi non sunt, quia qiiandiu
    < limorem, el tulisti preces coram Domino. » Qnan- liic vivunl, penilus sine pcccalo esse non possunt.
    luni, inquil, in leest, quantum in luis verbis, si Jiene Quid igitur faciet homo, quid faciel peccator, et
    consideraia fuerinl, apparet, ttt neqtiaquam Denm ahominabilis et inutilis, qui bibit quasi acjuas ini-
    limes, cum j'udicas; quis est qui j'udicet me?et quilatem , cui peccare nullus labor esse videlur, qu*
    similia, et tamen preces coram Dommo fundis, ac si landiu peccat, donec iniquilale sit ebrius, et quasi
    bene promeruisses , dicens : < Sed parce pcccatis aquis totus replelus? Scquitur :
    < meis, > el alia multa. < Docuii enim iniquitas lua « Oslendam libi, audi me : quod yidi, narrabo
    « os lunm, et imitaris Jinguam blasphemantiiim. » « Tibi.
    Sapienles confitenlur, et non abscondunt pa-
    Taliler, inquii, loqui non ab alio, quam ah iniquitatc « tres siios, quibus solis dala est lerra, el non trans-
    tua didicisli. Tunc enini iniquitas os docel, ciim < ibit alienus per eos. » Ne forte me, inquil, nien-
    nvilum quod mciile -concipiutr ore profcrlur. Lin- tiri arbilreris, 250 non <Juaeaudivi; sed quaevidi
    gti:-.maiitcni blasphemaniiiim imiiahlur, qni coniia narraho libi. Quamvis sapientes libenter confitentuF,
    Deiimloqiiipraesumuiu. <Coiidcmiiabitleos luiini, et et non ahscondunl palres suos , id est dicla patrum
    « noii ego, l.ibia ttia respondebiinl. » Hoc aulem tale suoruin, ea in veneratione habenl, el in auctor.iiaie
    cstacsi dicoret; Si teipsumbeneconsideras, nullii.m suscipiunt. Quibus solis videlicel sapienlibus data
    iiisi le injusiitiae luati-probalorcmquaires. Considcra est ierra (5H). Et non Transihit alie.nus per eo*,
    enimquidbaac lua Sagellasignificcnl.cNunquid lu pri- sicut per te modo transisse, lcque vaslasse dubium
    (544) < Sapieniibus cnini solis lcrra dala csscdi- iiieiitcs eis ad suum bonum; Jnsipicntes aulem ulun-
    cilur, qtiia honorum terrcnoniii) ipsi sunt Dcmiini, (ur cis ad sutnn dainntiiii. » D, fom. in li.unc.Iocuin.
    035 EXP0S1T10 JN JOB. _ . cjfifc
    iion es.i. Hoc cnim si adlilierani iiitelligalni, faJstuu A adipcinigniiaseorum, cltransiefunl in dispositionem ..
    esi; neque enim soli sapientes terram possitlent, tl corilis (Psal. LXXII,7),J Qualis eniiri paterfamilias,
    ea Ipsa, qua.mpossidcnt, sacpeeis-violenier aufertqr. lales et domcstici ej'us. « Habilabit in- civitalibu.s
    Si aute.m perlerram carnem inlelligamus , yerum «.desoiatis el in doinibits deserlis , quae in lumtilos
    esi, quia ipsi soli carnem.suani hene regunt, et pos- « suni redact:e. » Civilates desolataeetdomus.de-
    sident, el alienps, vitia scilicel et nialignos spirilus seriae peccalorum honiinum convenlicula sunt, qtiae
    ab ea procul repellunt: onini bonitate, justitia et sanclitale sunl- des.ilii.t.a,
    « Cunciis -diebussuis impius supcrbit, et niim.erns in quibus eliam viiiis doininantihiis loliim divinL
    « annorum incerlus cst tyrannidis cjus. Sonilus tcr- operis sedillcium dcstructuni est, id esl, in lumulos
    « roris semper in auribus illius, et ciini pax sit, redactum.In talibus igiiiir civilatibus habilal impius,
    < sernper insidias suspicatur; npn credit, quod re- quoniamomue animal sibi similia diligit. « Non du-^
    < verti possil de lenebiis ad lucem, circiimspectaiis « bitatur, riec perseverabit substanlia ejus; nec mit-
    < undique gladium. s Ac si dicat : Haec sunl, quse < letJn terram radicem siiam. » Non enim ditari
    cgo vidi et quajvera essc coguoscp, lnipiusnunquam polest, qui aiiernofum bonorumnibil habet. Valde
    a superbia cessal, quanivis incerius sil, quando.tem- enim dives ille pauper factus erat, qui giiltam aquae
    pore vival, et suam iniquitatem excrceat, cl qtiia B a Lazaro jietchat. Substanlia vefo ejus non pefse-
    prava conscieniia scmper eum sollicilai, onini soniui verabit;- « quia cum inlerierit, non sumet; omnia ,
    movelur, omuique rumore lerretur; et ideo quamvis neque descendet cuiii co gloria domus c]ns {Psal,.
    sil pax, ipse Tanien insidias limeiis , semper credil XLVIII.18).>—-«Necmillel in terram radicem suam,-
    hosles adcsse. Unde fit ul quasi desperaius, nun- « quoniam evellet eum Doniinns de tabernaculo suo,
    quam ad lucem el ad pacem se posse redire confi- « ct radicem ejus de- lerra viventium. Non recedet
    dat; jnorlem, et gladium undiqne exspeetans, omnes « de tenchris, ramos ejus arefaciet flamma, et au-
    cniin limel, qiioniani omnes offcndit; et dum secun-. « fcrelur spiritu oris ejus. » Semper mali in inferno
    d.nin se alios metitur, nulliim. sibi-parcere credil; el iri lenebris erunt. Quortini ranvos flanima arefa-
    siquidem nec ipse alicui pepercit. ciet, qtiia eoru.mpropinquos et famiJiaresignisaeicr-.
    Curii se moveril ad qiiacrendumparicm , jiovil, nus el incxslinguibilis cruciabit. El aiiferetur spirilu
    J-quod paratus sit in nianu ejus lcnebrarum dics. oris sui, quoniam propter superbiam suam damna-,
    « Terrebit cuin tribulatio, ct angustia vallabil eum, bitnr, et proptcr blaspbcmiam, qu.im lociitiis est.
    « sicut rcgem, qui praeparatur ad praelitim. > Per « Non credel fruslra errore deccptiis, quod aliqiio
    panem onine stipenditim , quo vivimus- et sustenta- « prelioredimendiis sit. » Iniquus enimerrore dece-
    nius, intclligimus.Impius crgo, quia de sola iiiiqui- Cpius desperavit, neque credit, quod;aliqtio pretio
    iale el rapina vivit, qiiando se movet ad qu.tren- redinii possil.: Sed non fruslra. quoniam secundtini'
    duni pancni, icl-est vilae liujiis quaelibet neccssaria, frdemsuahi eveniet ei : nunqnam cnim redimelur-;
    bcne intelligit, quod paraius sit in m.anu ej'us tene- nunquain rcdimi polesl, qui desperat de redem-
    brarum dies, quia non duhitat, dum taliter agit, ptione. < Anlequam dics ejus impleanlur, perihit
    niorlem sibi, el teiiebras, el aeiernam damnaiionem < et iiianus ejus arescent, »Cum ante dicm dis-
    esse paraiam. Ideoque lerret euin tribulaiio et an- posilum homo non morialur, quid est'qnod Ji:C"
    guslia, quia non solum praesenlia, sed eliam selerna dicitur ..: antequam dies ejus inipleaniur, peribit
    sujiplicia perlimescil. Rex autem, qui ad bella para, 251' nisiquod dies ejns, non dics a Dco dispositos
    lur, non splum hosles limel, vertim eiiam sups, ne intclligere debenius, sed quos ipse inipiiis sibi dispo-
    forie Iradauir. Sic el miqtuis, qui cunctis csl odip- suit, dum stulte se lanlo. tempore viverc. speravit ?
    sus, non solum quos offendii, timel, sed etiam quos Quia igitur non lanlum vivil, quanlum speravil, an-
    non offeniiil. i Telendit enim adversus Deum inanum te pent impius quam dies ejus iinpleanlur, Manus
    < suain, el contra Omnljioicntem roboraius est; aulem ejus arescent, quia cjui modo.non laborant
    < cucurrii advers.useum erectp collo, et pingui cer- postea labofare non polerunt. <Lasdetur quasi vinca
    < v|cc annatus est. » Iiie cnim adversus Dcuin ma- « in primo flore bolrus ejtis, et quasi oliva proji-.
    num suani terrdit, ei cpnlra Omnipoleniem robora- « ciens (lorem. suum, » Ciini enim in judicio sancli
    tur, cl adversus ciim ereclo collo, et pingui siipcr- resufgent, et prunum suaepulchriludinis florem et
    baqtie cervicecurrii, eiarmalur, qui, de ejns mise- decorem recipient; ttmc iniqui, audila senienlia ,
    ricordia desperans, cimclis criminibus el facinorihus laedentur, auoniam eumdem Jmmo.rlalitatis et vilae
    oum conlra se provocaie non linicl. Qui eniniab florem, quem susccpisse videbanUif, amillent; siqui-
    iniquiiaie non cessat, qiiodammodosemper cum Deo dem in morle semper erunU» Congregalip enim
    praclialur. « Operuil facicm ej'us crassitudo , el de « hypocrilae slerilis, et-ignis devorabil labernacula
    « lateribus ejus a ruiiia dependel. » Qtiid per faciem « eorum, quimuneralibenleraccipiunt. »Ideo.enim
    et latera iniqtii, nisi ejus propinquos ct familiarcs taliscongregalio, quasi yinea in prinioflorelacdeluf,
    iiiielligiinus,qui ct coram eo semper assislunt, et ab qnoniam slerilis, et sine fruclii bpni operis appa-
    ejns ialere non rcccdunl? Hi autem a ritina et cras- rebit. Ignis vero devorabit labernacula eorum qtii
    s.iludincnncralisunt, qiioniarii omni iniquilalesiipcr- munera libcnter accipiunt/quoniam eorum corpora
    abuudaiil. Unde Psafiiisla ait : t Piodiit qnasi cx aeternis tradentur incendiis. qui vei justiliam vcn^
    607 S. BRONONIS EPISCOPI SIGNIENSIS 66*
    dunt, Vel pro muncre laudis omnia faciunt, de qui- A penilus pularelur essa dcslructa. Hoc cnini sciunt
    bus Dominus ail: « Amcn dico vobis , receperunl qui Ariminensc concilium noverunt.
    mercedem suam (Matth. v, 16). > Conccpit dolo- « Rugae mecelcslimoiiium dieunladversumrae, ei
    « rem, et peperit iniquitatem, ei uterus ejus prac- < suscitatnr falsiloquus adversiis faciem nieam, et,
    « parat dolos. » Hypocrita enim dolorem niente < contraditens mihi. >Ecclesia enim, quanium ati
    concipit, iniquitatem opere parit, quoniam ejus bonos, ncque maculam habet, neque rugam. Sed:
    pectoris uterus dolos semper et insidias aliis prae- quia haerelici el caeleri iniqui DliiEcclesiaesunt," qui
    p:irat. et iri lociiiione] sunt duplices , et mala vetustate
    senescentes, rugosa facie malris pulchritudineni
    CAPUT XVI, amiserunt. Ideo sancta Ecclesia rtigas habere per^
    « Respondens aulem Jobdixit: audivi frequcnter Jiibelur. Et hae quidem rngoe adversum eam leslimo-
    < lalia, consolatores onerosi omnes vos estis. Nun- niura dicunt,
    quia driplicilale sermonis , el syllogi-.
    < quid habebunl fineni verba vcntosa ? Aul aliquid smoriim sopbismalibiis s.emper haeretici Ecclesiae
    « libi molesium esi, si loquaris? poteram et ego conlradictinl. Hi aulein sunt falsiloqui et mendaces,
    « similia vestri loqui. » Non est, inqtiil, mihi novtira
    qui ul veritati resistant, a diabolo suscilanlur; unde
    quod dicitis, ct cjua inienlione dicalis non ignorO , B adhuc suhditur:
    qui sub specie consolationis , ipsa consolatione rae « Collegil furorem suuni in me , et comminans
    privare nilimini (545). Sed nunquid habebunt finem < mihi infrcmuit contra me deritibus suis. > Collk
    hacc verba quae superbiae venlo plena sunl, et si a gebanl eniin haeretici furarem suumcontra Eccle-
    veritate aliquando non devient? Sed ideo fortasse siam, puando ul insani el furi-
    undicjue."congregati,"
    loqueris, qnia nihil moleslum est lihi loquen.li, quo- buncliadversum cairi concilium faciebant. Commina-.
    piam ego omnia palienler audio. Poleram et ego banlur aulcm ei, eldeniibus in eam fremebanl, quia
    simililer loqui, si verba ventosa el oliosa peccalo
    ppr principes, quos subverlerarit, exsilia, niortem ,
    carercnt.<Atque utinam esset anima vestra pro anima et carcerera sanctis iiifefeliant. Lege liislorias, ila
    mea!»Ut invobis cognoscercpossitisquaiiieraffliclis invenies,
    compali debeatis. « Consolarer et ego vos sermonir « Hostis meus terribilibus oculis me inluilus,
    « bus, el raoverem capulmeumsupervos, roborarein
    252 esl- ' Per moturii exieriorem, mentis affe-.
    « vos ore meo, et moverem labia mea, quasiparcens ctionem designai. < Aperuerunl snper riie ora sua
    « vobis. » Si vos, inquit, in hac afllictione cssetis, < exprobrantes, pcrciisserunt maxillam meam, salu-
    cgo vos aliier sermonibus consolarer, et moverem < rali sunl pcenis nieis, > Aperuerunt, inquit, ora
    caput nieuni super vos, quia mentem nieam incii- sua snp,er me, non solum conlradicenles , veruni
    narem et fleclerem ad misericordiam. Roborarem ciiam opprobria ct conyicia ingerenles. Perctisserunt
    vos ore meo , quoniam non simuJate, sed vera>con- aiilem maxillam meam, palam, etin nianifesio niilii,
    solationis vos verbis firmarem. El moverera labia , iiistiltanles. Sic enini Aposlolus aii : < Suslindis
    non quasi increpans el subverlere volens, sed quasi eniin, si quis in laciem vos caedil(// Cor.xi, 20)r>.
    parcens vobis. Sic enim debemus consolari afflictos. Saturali aulcra suiil pcenis meis, quia mea afllictia,
    Sequilur: . eorum refectio est.
    « Sed quid again ? Si loculus fuero non quiescet < Conclusit me Deus apud iniquum, el manibus:
    « dolor meup, et si tacuero, non recedeta me. Nunc « impiorum me iradidil, > Temporaliler enim san-
    « autem oppressit me dolor meus, el in nihiliiiri ctos suos Dcus aflligi, el occidi permisit, ut el ini-_
    « redacli sunl omnes artus mci. > Hoecautem eliara qnorum poena , et sanclortim gloria inde major
    si ad liiierani de Job fortasse ihlelligi possini, alle- cresceret.« Ego ille quondan opuleiiiusrepente coii-<-.
    gorice tanien dc Ecclesia inlelligunlur. Dical igilur triuis sum. » Hoc ideo dicit, quoniam el lyrahnorum
    Ecclesia : Si locuta fuero non quiescet dolor meus. perseculione et haereiicprtim deceptione, mulios.
    Dolel enim Ecclesia, sive loqualur, sive taceat, quia Ecclesia amisil, quibus recedentibus , cum prius.
    et quando loquitur non corriguntur mali, et cjus C
    plena videretur, postea vacua apparuit. « Tenuit
    silentio aliquando deleriores fiunl. Et si igitur do- « cervicem nieam , et confregit me, el posuit me
    leat, quia mali non corrigmitur, loqui lanien debel, < sibi quasi signuni. ». Cervicem enim Ecclesiae-
    ul el boni meliores fianl, et mali excusalionem non
    iuiquorum multitudo aliquaodo lenuil, quia loquendi
    habeant. < Nunc autem opp-essil me dolor meus. > liberlatem quibusdam ademil, ApostoJi aulem cef-
    Nunc, inquam, quando adversiim me loqtiitur Eliphaz, vicem lenere non poluit, unde ipse quoque vinctus
    id est quando haereticime impiignani;« el in nihilutn in Domino dicit: < Sed verbum Dei non esl alliga--
    «redactisunlomnesartusniei,) quoniamomniamem- lum (II Tim. 29). » Signum autem ad hoc ponilur,
    bra Ecclesiae eorum blasphemiis scandalizantur. Ali^ ut sagillarum iclibus leriatur. In signuiri igilur
    tjUando enim in tantum liaereticorum crevil multi- sancii positi eranl, quia uhdique pcrsecuiioriem telis
    ludo. ut Ecclesia catliolica ad niliilura redacla el tuiidebantur. < Circumdedit nie.lanceissuls, convul»

    (545) < Consolatorisofficium est ea diccre quibns dolor miligelur,oncrosus crgo consolator cst, qui ca
    loquilur qtiaemagis animum cxaspcranl. » D. Thom.
    C09 EXPOSITIO IN JOB. M-Q
    « neravit lumbos meos. » Hoc et ad iitteram vcruin A« oculus meus. > Huc. usque Chrislus. Hinc auiem
    esi; quaravis per Janccas vitia iulelligere possimus, Ecclesia suae lociilionis ordinem leiiet. Verbosi, in-
    quibus Chrislilideles vulnerantur, dum quorumdam quit, amid mei. id est liaeretici , qui ine diligerc
    mentes ad luxtiriam inclinant. Sed quia non paucos debueranl, verboriim Subrum alflueniia mihi deira-
    in lumbis ferit, ideo non vuluerayit, sed convulne- . here non cessarit; idebqiie Stillat oculus meus , nou
    ravii, dixit; undeet subditur. « Non pepercil. ct soltim meas deflens calamitales , sed eliam illorum
    < effuditin lerra viscera niea. > Non pepercit qui- errores. < Atque utiiiam sic judieeiur vir'cum Deo ,
    dem, quia extcrius auJigendo , et intcrius "riiala « quomodojudicaiur iilius honiinis ciim coliega siiOi»
    suggerendo persecutus est eara. Yiscera autem ejus In hpinintim namquejudicio causa veniilatnr, donec
    in lerram effudil. quia eliam de sapicnlioribus vefitas innotescaii Taleigitur judicium optat; qua-
    aHquando ad terrena et saecularia dcflcxit. Tales tenus cerlissime inlel-ligat, quare Deus haerelicoruih
    cnim viscera dicunlur, quia nienii ei cordi sunt insaniani patialur, et quare sanclbrUm ihnocehiiam
    propinquiores. « Concidit me vuluere super vulnus. non liberet. Quantum enini ad humanum j'udicium
    < irruit in me quasi gigas. » Yuliiere enim super speclat, valde juslius esse yidetur ui ma.li
    aifligantur
    yulnuseam concidit, quia et inlerius ct exleiius quam boni; Hujus aulem laniae miscriae hanc sqlani
    multa lelorum varietate eaiu percussit. Bene autem a
    suscipit consolaiionem. quod haecvita pricsens bre^
    malignus spiritus propter ssevitiam el foiiitudinem Visest, cl oninis lisectribulatio cito cum vila liniinr.
    giganli comparatuf. El lioc est quod dicit: «Ecce enim breves anni (rans^
    « Saccum consuit super pellcm meam. elOpeiiiit < eunt, et semilam pcrqua.m non revertarambulo.»
    < .cinere carnem meam. > Hoc Ecclesia secundum Haecauiem seinila mors est, per quam non rever-
    eos dicil; qui posl peccata ad pcenitenliam sunt litnr, qui nisi scmel non morilur (346). Sive
    conversi. Sed quia diaboli suggestione peccaverunt, 253 eliam anibulaiEcclesiapersemilam, per quam
    ipse et sacco et cinere eos operuil;, siquidem ipse non reyerletur, quia post hanc vilam, nullum labo*
    causa fui.t ul isti ila pceniiere debuissent. « Facies reni, vcl angustias patielur.
    * mea inluniuit a fletu, elpalpebrae meae caligavc-
    < runl. > Hoc juxla liileram ad eosdem poenitentes CAPUT XVII.
    sua peccata deflentes referri potest. Allegorice aulem « Spiritus meus allenuabilur, dics mei brevia-
    facies^ et palpebrae Ecelesiae doctores inlelliguntuiy « bunlur, el solum iriihi super est sepulcrum. » Ac
    in quihus et major. puichritudo apparet, et eam si dical : Quia hiiic transire desidero, vilam flnire .'
    Vigilar.les custodiurit. Hi aulcm aliorum peccata dies breviare , et solum sepulcrum el morlem
    plangunt, et plangendcicaliganl, cjuia dura eos incer-.'C exopto. Poiest autem el de superbiae spirilu hoc iiH
    rigibiles cernunt, quasi jam faligati a vigiliis lepe- telligi, qui semper iri sanclis atteuualur , quoniain
    scunl. Sequitur : humilitatis spiiitus in eis assidue crescit. Qui quo-
    < Haecpassus sum absque iniquilale manus nieae, niam huic mundo jam inortui sirnt, dies suos bre-
    < cuni haberem mundas ad Deum preces. > Htic vialos , et solurii sibi sepulcruin snperesse dicunt.
    Ecclesia. Nunc aulem acsi « Nonpcccavi, et in amaiiludinis moralur oculus
    usque loquitur Chrislus,
    dicat: Quid miruni, o Ecclesia, si leinimicusafllixit, « meus.iNonpeccavi.inqtiit.ut sic affligi debuissein*
    sua , scd quia Chrisiuni
    qnae ulique sine peccalo non cs , cura et me, qui Non enimpropterpeccata Sive etumi,
    peccatum non feci, sit crudelissime perseculus ? confiiebaiiturSS.Maiiyresaifligebaiilur. non siia scd
    < Terra neoperias sanguinem meum, nequeJnveuiat hoc secundum perfeciiores dicil, qui ,
    < locum in le latendi clamor meus. » Ecclesiaenim, aliorum flebant peccata. Qua in re, quanto cbaritalis
    declaratur:
    pro firmitale et slabilitaiesua , lerra vocalur. Haec igiie ferverent apertissime
    aulem non operuil sanguincm Chrisli, quia jam < Libera me , et pone nie juxla te , el cujusvis
    >Libera me, inquil, de
    ubique gcniium ejus passionem , el nioiiem praedi- < manus pughet corilra me. et sicut
    cavit, ei ejus sanguinem melius clamantem , ul ail . inimicorum insidiis, et pone me juxla te,
    ct
    Apostolus (fle*r.xii,24),quam sanguis Abel, cunctis proiuisisti, non me deseras, neque derelinquas,
    gentibus revelabit. Hic autem clamor lalendi locum quicunquevelit pugnel contra rae, quia le auxilianier
    in Ecclesia iuveiiissel, si Chrisli mortem Ecclesia nemineni timeo, « Coreorum longc fecisti a disci-
    celasset. < Ecce eniin in ccelo tcstis meus , et con- « plina, propterea non exallabunlur. » Cor, inquity
    < scius meus in excelsis. > Dehpcetin Evangelio eorum, subauditur, inimicorura el haerelicotiwn,
    ail : < Ego icsiimonium perhibep de meipso, et longe Xecisti, id est longe fieri permisisti a disciplina
    testimonium perbibel de mc, qui misit rae Pater veritalis. Ideoque non exsaltabuiilur, sed usi_ueail
    (Joan.ym, I8). » Ipseigiturniilii lesliscst,ipse mihi inferiora humiliabuntur. Scquitur;. ..
    conscius est, quod absque iniquitate manus mcae « Praedam pollicetur sociis, el oculi filiorum cju»
    passus sum. « Verbosi amici mei , ad Deum stillal < deficient. Posuit me quasi in provcrbium vulgi,

    (546)« Fuerunt autem aliqui, qtii credebanl lionii- posset Job consolalionem habere; ideo ad boc exclu>
    nem post nioiiem ilerato ad pracsentis vitae cursuni dendum subdit: El semittim,per quam non rcvertar,
    redire : el sic videri posset, quod in spe lerrenae ambulo. t D. Tli.
    prospcritatis recuperandse, salleni in illa futura vita
    6JT S. BRUNONIS EPISCOPl SlGNiENSIS CI2
    « ei excinpliim suiif coriilii eis.-» Quis est iste qtii iAqnam prbJiulignaiibne ad borani feliquisse' vuleba-
    jjfaedam sociis pollicelur , qiii et sic absolute bic . tur; (548) viam enini suarii juslus teiiet, quando
    jioniUtr, iiisi liialignris spifitus, qui tain iniquusest, assucio jtistitiae operi constaiiier iiisisiii; El inundis
    ul in malis aclis etiairi sine noinine cognoScaltir? Hic nianihus addel forliliidiuein , quia iri sariciis opera-
    auieiii poliiceiur sociis proedam , quia iriiquorum lionibiis foflius laborabit. Et dicet:
    liicritei ad praedain ei rapinas incilat et accehdit." « Igitur vos bmiies convertiniirii, et-vcnite. et-nori :
    Qoi utique etejus socii"suril, quia simul cum eo mala < inveniam in vobis ullum sapienlem. » Quia , in-
    oncranlur," el ej'us filii, quia emn imiianiiir. Horum qtiit, deiersa oculoruni caligine contra Tiypoeriiaiii-
    aulem oculi deficient, quoniam eofiim desideiiiiin , -insurgccs viam meam teneo , idco et vos Ecciesiae
    el exspeclatio ncqriaquarii adimplebitur. Et-quidem niembra, qu;Ejam pene ad nihiltim rcJacla craiis, con-
    iibn sine Dei permissione Ecclesiam in prbverbiiim :' verliminiadDominnm, et veniteposlirie.idesiiniiia-
    ytilgi, ctiri exemplum cbram eis, id est cbram sociis lores mei estole, Sicut el ego Chfisli. < Et non inve-
    stiis posuit, quia tahta calamitate SanClos oppressit, < niairi 254 m vbbiis ulluiii sapientem; qtioniam -
    ut in proverbium et iri exemplum calamitatis tra- ( sapientia hujiis inundi stullllia esl apud -Deuni: >
    herenfur ab his qui aliis nialum aliquod irrogaliaiit. Undeet Apostolus : < Si quis, inquit, videiursapiciis
    U|ide in Psalmis dicitur ":"« Posuisti nos in siinilitu- " inler vos, slullus fial, ut sit sapiehs (l Cdf.in 1S).J
    dineiri genlibus (Psal. XLlii, 15-). > Non eniiri pcjus Et alibi: < Non liiulii sapientcs, fialrcs, el non miilii"
    ininilco suo quilibel se dicere posse putabal . quam nobiles intcr vos, sed qtioe siulta sunl iiruiidi, -elcgJi
    lil taleni le yideam, quales sunt Cbristiani i Deus, ut confuudal sapicnics (I Cor. i, 26). » Ililc.
    « JNunc auteni dcridehl me juiiiores leniporiit» , usque Ecclesia. Nunc aulein-Job , ciijus-verba Jiaec-
    « quorum non digiiabor paires poherc cum canihus sunt, sicut hujus seimonis priiicipiuiu de se specia-
    «"grcgis mei. » Cuhi eiiini haerelici Ecclesiae filii. liler dixit; iia el finem.-ul de se spiritualiter intcl-
    sinl, iiori duhiuni esl ea tempore esse juniores ligainus, insinuau : -
    (547). El horuin quidem pafres, baeresiarchoBintel- « Dies mei transieruiit, cogitaiiones racm tlissi-
    ligunlur, ul Simon iiiagus,: Arrius, SabeJliiis, et « patae sunl, torquentes cof meiiiii.Nocleii: verleriiht
    Joyiiiianus. Hos aiiteniEcclesia cuiii canibus gregJs <"in diem , ei rursum posl tenebras S|)ero Iuceiil. >
    sui poncre nolebat, quia sanctis praedicaipribus Dics , inquil, niei , quos ideo ineos dico , quia iion
    liunqiiam eos conjungere voluit. Talcs enim canes niihi iii-eis,- sed Domino vixi, et quos in Dei cou-
    pyes Dei custodiuni , de quibus dicilitr ;.< LingRa lemplaiione el scrvitio transegi , janrifansierunl.
    canum ttiorura ex iniraicis ab ipso (Psal. LXVJI,24).» r( Cogitaliones nieae, quihus non saecularia. scd tclcrbaL
    < Caligavit ad iiidignalionem octilus meus , cl cogitabam , qu;e"et-compunciione, el laciymis cof
    < membra mea quasi in nihiliiin redacla sUnl. » meuin torquebanl; siquidem « cor.contrilum , et
    Quia,inquii,Isli nie irrident, el lu quasi npn curans humiliatum Dcus non spernil (Psai. L, 19), t qiire
    me,- non ulcisccris; ideo indignauis oeulus nieiis iioctem niibi in dicm saepissi-meveiieruiit, quia non
    caligavil. Oculi enim Ecclesice episcopi snnt, qui niiiius in nocle, quam in dic me vigilare cogebant.
    duni iniquos exaliari, et se deprimi et huniiliari Illae, iiiquari), lales meac cogilaliones dissipalae sinit.;
    cpiisiderant, indignalionc et stujioris admiratione Taiitis enim angnsUis premor, ut iiiliil hie aiiud
    aliquando caliganl, quoiiiam gregem sibi comiiiissuni cogitare deleclet. Dolet igilur vir sanctus, quia ji.ro.
    non lara diligenter custotliunt. Unde fit ut niefribra carnis doloribus lania coillemplalione privatur. Sed
    quasi in -nibilum rediganlur, quoniani,- dcficicnte ecce «-rtiruni pesl teiteluas sjiero lucem, > quia post
    custpdia subditorura, greges vitioruni morsibus iiujiis affliciioiiis fatigaiionem , lucenl ct quietem,
    lanianlur. exspectabo. Sed quid mibi prodesl? Scquitur :: . .
    . « Stupcbunl justi super boc, el jnslus contra « Si susiiiiuero infernus doniiis mea est, etJii
    « Jiypocrilam siiscitahitur, et tenebil jusius viam « leriebi-is slravi leclulum nieum. > Egb , inquit;,
    « suain , etriiundis maiiibus addct foiiittidiiieni. > D lucem exspedo, el suslineo; sed tcnebrainilii siinl
    Hoc esl quod modo dixerat , quia mali exallanlur praeparaiae. Scio eiiiin qttia in~infernum.'dcscenda-m
    elboni luimiliaiiUir. Sttper lioc stnpcbiini jiisti , cur (549). qui ulique locus esl leriebrariim. « In leiie^-
    hoc fial nescienles. Sed taiiich, rie meiiibra penilus' 1 « bris slravi lectulum meum. > Stravit enim rion
    rcdigaiilur in nihiluin , et iniioreiis quidem conira in se, sed in priirio bomine , quia ipse -riiaterialiier
    liypocrilani suscitabitur. Eijuslus tencbil viam suam, in co erat, quando Adam Dei mandalum iransgre--

    (547) Tertullianus, cap. 52 Praescript.,-'-pfbbat animi fortittidine insurgere conlia niala ; el lioc est
    haerelicos Ecclesia catbolica mullo posteriores esse, quod subdil"; etmundis mctnibusaddel fortiiudinem;
    quod ab" apostblis descjyeriinl, et aliam docirinam scilicet per .zelum, uncVeet dicilur 5 Ethic. Quod ira
    prsedicaveiunt. Novitas ergo doclrinao posterioris fortitudineni j'uvat. » D. Tborii.
    ofiginis argumeiiuiin est. (549)«Yocat aulemJufcnium sepiilcrum, secundum
    (548) « El tenebit juslus viam suam, qnia scilicet opinipnem eorum, canlra quos disputabat, qui nori
    nori desereteam propicr iram zeli. Talis eniin ira credebaiitaiiimam Jiominis remanere jiost moiiem,
    non praecedil rationem , sed sequiittf , ei ideo non sed soliim corpiis-in.sepulcro , quod vocabani infer-<,
    polest bomiiicrii ajuslitia separare.-Ulilis laiiien est nuin, qtiiainlra terrani siluatur. .>-D. TJiom. '."
    •ira-per zelum , qnia. facil boininem c.um majore
    613 EXPOSITIO 1N JOB 614;"
    diens , et sibi et liumano generi in tenebris ct in __jtna, quaesupereum est, exs.linguelur, > Iiiijiiitaberiia-
    inferno TectUra sternebal. < Putredirii dixi patef culum caro est. li) hocaulem lux teiiebres"cei;qi.iaiido
    « nieus es , malef mea et soror mea, vermibusi >'- omnisejusinlelligeniiafalsaliiisseprobabitur.iiisuper
    Omnes enira nostri parentes , qui j'am praccesserunl, eilucerna, quae super eum csl, exslinguelur.quianoii
    quid aliud suritquam vermes et putredo; ex pulre- solumhoc quodinenleconcepit, verum eiiam id,quod:
    dine igitur riati_ in prutredirieni rediluri sumus.: ab 255 antiquis el suis siiperipribus didjcil destrue-
    «-TJbiest ergo nunc praestolatio mea v et patieritiam: lur. Omiiis enini erronea scienlia evacuabilur, Ye-
    < meam quis considerat? > Si, inqiiit, anima in Ju- ni.rn quidein dicjt Baldad ; sed-boc lamen contra Job
    fernum , "caro vero Jn putredinem _-.et vermes ire dicere non debuerat. Sequitur •.« Arciabuniui gies-
    cbmpeUitur, ubiest.ergo praestolatio-niea? Quid ex- « sus. virtutis ,ej'iis, el praecipjlabif.eum consilium
    speclavi? Quid invenio? Quid ex hac tania patientia: « suum..» Quandiu enim inipius viyit, per Iatani ct
    mea consequor ? Quis rtieam patientiam considerat ? spaliosam mpiiis viam incedens, et Jn s.u.avirluie
    Kle utique de quo scriptum-est:« Quoniamlu labo- conUdens, quidquid ej'us voluntas ferl operatur. Sed-
    rem. eidolprem cbnsidefas. » — < In profundissi— lun.c quidem. gressusrcjus arciabuntur, quando liga-
    < nium iufernum descendent-omnia iiiea :putas ne tis manibus, et pedibiis in lenebras projicietur;
    < sallem. ibi erit requies mihi ?.» Quidquid enim: B undecl subdiiur": « Et prae.cipitabil euni consilium
    ihferius-est, suis superioribus comparatuin, infernus « suum. » Non enini proecipitaretur, si non suo, sed
    dici potest. Quia igitur locusille.pcenalis, etcoelo, et sanciorum consilio credidisset, «Immisil enim. in
    aere et terraJnferior est, merito profuiidissimum, « rete pedes suos, etJn inaculiscjus ambtilat. » Pe-r
    infernum eum appellat. Ibi autem omniasua d.escen- des,enlm suos in rele misit iniquus, quia diaboli
    dcre dicit, cum solam aniniain ibi descendisse ma^. laqueis ,et deeeplionibus tcnefu.r, ne recto. itinere
    nifestuin fil, quoniam-.nin.ilaliud suum compuiabat, incedere valeat. El in riiaculis ejus ambulat, quia de
    nisi illud quod secum, ferebat. Quod autem ait.:., vitiis in viiia iransil; nunc adult.eriiiiii, nunc.perju-
    « Pulasne sallem ibi erit requies niihi?» npn de- rium, nunc homicidiuni exerccns. Quot cnim siiiit.
    sperandp dicit; sedquia talislequies, non reqnies,^ vitia ; tol suiil el niaculae huj'us retis. « Tenebilur
    sed poena putatur. < planla ejus laqueo, el exardescet conlra euni sitis.»
    CAPUT X-VIH. Quan.to enim desiderio peccet iniquus, ex hocappa- .
    < Respondens autem Baldad Subites, dixil:Usque ret, quia cum adhuc uno vitio ieiicaiur, aliiid jarii;
    « ad quem fiiiera verba jaetabis ? Jnleliige prius, et facere ardes.cit; quasi pede ligaius a luxuria leiie-
    < sic Joquamur : » Quod cum verba jaclasse. dicit , tur,et aliena rapere concupiscit. < Abscondita esl in
    p,
    eurii de superbia et jacianlia. reprehendit. Quia vero < lefra pedica ej'us, el decipula illiu.s super scniilam.»
    inlelligere admonet, quasi non intellexisset, eu«» Ibi eiiim diaboiuspedicani et decipulam.po.nit, Unde
    deridel. < Quare pulati sumus ul jumenlaN?'El-sor- peccatprem freqtieiitius transiium habere cognoscil.
    < duimus coramie , qui perdis aniniam luam in.. ln quo eniin;viiio unusquisque persistit, illud elyia
    < furore luo? » Haecideo forlasse dicit, qnia Job esl per quani-cjrrrit ad perditionem. Scit igitur dia-
    superius dixerat. « Inierrogajunienia , et docebunt bolus vias, scil deceplioncs quibus uiiusq.uisque-ca~
    « le. > Itenique : « Ulinani lacerelis, ut pateremini pielur; aliudenihi luxuriosis, aliud avarjs, aliudque
    « esse sapientes. » Quia.vero illorum sentenliain superbis opponit. « Undique lcrrebiint eiim fomiidi-
    npn sequebatur, contra animam suain eum agere co» < nes, et involyeni pedes ejus.» Qui eiijmmale.agit,
    gilabanl; ideoquehic dicitur :« Qtii perdjs animani nunquam.pplesTesse securus, quia non solum Denm
    < luam in furore luo. » Omnis enim isla conle.niio limet ,,sed el liomines quos oflendit, iiiisquam sirie
    ex eo maxime ficbat, quia bealus Job et juste et formidiiie vadit, ubicunque est limore concutilur.
    propterpeccata suaseaflJigi hoii corifitebalur. <Nun- « Attenuelur fame robur ejus ,;'cl i.nedia invadat
    «. quid propter te derejinquilur tcrra, ct transfereii- « costas JJlius, » Si .enim fame attenuatur aliquis ,;
    «. lur rupes de loco suo. » Ac si dicat: Si lu solus D inedia confeslini iii costis apparel. Robur igitur, ei
    bene inlelligis, totus,mundus errat, Quod si ila est, costaeiniqua fanie el inedia attenuabiinttir, et inva-
    necesse est ut et terra relinqualur,el niuiidus pereat. denlur, quia iii poenis positus et foriiiudiiiem amit-
    Rupes autem se et aflos sapientcs dieit, qui altitu- lel, et quam penuriam patiatuf celare non pptesl.
    dine ingenii superexceUant. Hoc autetn npn polcr.il- Sicutnec ille , qui dicebat : « PaterAbraham, mise-
    Jpb iraiisferre de. Joco suo , quia suae inielligenliae rere mei et niitle-Lazaruin ,.ut iniliigat extremnni
    stabilitate, quam.vis malasit, eos.non poterit sepa- digili sui in.aqua et refrigerctlingiiam meani, g.uia
    rare. crucior in hac flarama (Luc. xvi, 24). t-
    < Nonne lux impii exsliiiguetur?.Nec splendebit. t Devoret pulchritiidineiii cutis ejus, cpiisuinat
    < flamnla Jgriis ejus ? » Quanivis , inquit, prava in- « brachiaillius primogenila mors. » In cute exlerior
    lelligenlia impii aliquando luceat, elveraesse puia- pulchritudo, in brachiis autJB_m.fortiu.doconiiiietuiv
    ttir, exsiinguelur lamen et dissipabilur. Nequeenim Mors vero diaboius est, quiaper eum facia est. De-
    semper splendebii flanima ignis, id esl ingenii ejtis^ voretJgitur inors, id.esi difjbolus, non solum pulcliri-
    Ignis enim et splendor riienlis ingenium esl. tudineni ejus cutis, id esl carnem, scd.cliani hracliia
    < Lux pbtenebrescel in tabernaculoillius, etluccr- illius coiisuinat., id est aniiiiain,; in cjua'tola viruis
    C15- S. BRUNONlS EPISCOPI SiGNIENSIS 6IG
    horainis el foriitudo corisistit. < Avellalur cle taber- A « locusejtis, -qui ignoral Dciim. » Quae?videlicel, ut
    < naculo suo fiducia ejus, et calcet super eum quasi transferalur tle luce ad lenebras. Miser ille per oni-
    < rex inlerilus. » lriiqui enim fidueia, haecvila cst, nia, cui lalia tabcrnacula s.uni pfaeparata.
    quia in ntilla re lantura quanluin in hac viia contt- CAPUT XIX.
    dit. ilic autem aveliitur de labernaculo corporis sui, < Respondens auteni Job, dixit: usquequo affligi-
    quia quando se multum vivere sperat, repente ejus < lis animani meam et atleritis me sermonibus? Et
    vjta succiditur. El tunc interittts, quasi rex calcal < decies confunditis me. el non erubescilis oppri-
    supereuin, quia diabolo penitus traditur in potesta- < mcntes me. > Qui-cnim ad consoJandum verieraiit,
    tem; qui quoriiam princeps mortis esl, non imme- eum polius alfligebant, et injusle-redarguendo ser-
    riio irileriius vocatur. « Habitenl in tabernaculo hionibus atlerebant. Quia vero quinquies ilii Jocuii
    < illius socii ejus qui non est, aspergalur in laber- fueranl, et quinquies ipse responderat, decies se
    < narulo ejus sulphur. > Posiquam eiiini de liac vita confusum dicit, quia non niagis de illorum locutio-
    inipius subtrahitur, nullum nisi infernum tabernacu- nibus dolebat, quam desuis, quosJHi nec reciperc,-
    Ju.m, siveJiabitacuIiini liabet. Per illuui aJitem qui neccredere yolebanl. El quod adhuc majiis esi, eru-
    hon est, diabolus iiilelligilur, qui ideo non esse dici- besccbai JHe qui opprimebalUr, et non erubesccbant
    tur, quia iieile dcstitil esse , et quia de Deo dicitur, " illi qui eum injuste opprimebant. Sequititr :
    ijui est, mcrito de diabolo dicaiur, qui 11011 esl. Sic < Nempe et si ignoravi-, mecum eril ignoraniia
    eiiini Moyses ait: « Qui esl, misit me ad vos (Exod. < mea. At vos conlra me eriginiini, Ct arguitis me
    'ni, 14). > In labernaculo igituriniqui habitant socii « opprobriis meis. » El-si ignoravi, inquit, id est
    ejus, qui non est, per quoS omniuni dacmonuinniul- ignoranler peccavi, niecura eril-ignoranlia mea ,
    liliido figuraiur, quibus isle sociatus , nuiiquaih quoniam usquc nunc inlelligere nou possum qtiid
    rilteniis tribirlatioue earcbit. Sulphur atireni in ejiis peccaverira, ut sic affligi debuissem. At vos conlra
    iabernaculo spargilur, qtiia semper in fetofe ver- nie eriginiini, ac si ilia mea occulla sciretis , qusa
    salur. ego ipse scire nou possum. « Et arguiiis ine oppro-
    < Deorsuni radices ejus siccentur, sursum autem '<briis meis; »id cst, mea opprobria et flagella miiii
    t atteratur messis ejus. > Quid per deorsinn et sur- objJcilis, el quia flagellor, inde liie iniquum probas-e
    sum, nisi praesens vila elfleterna beatitudo signatur? niliraini.
    Dcorsuin igilur impii radices siccanlur, quia in hac « Saltein nunc intelligite quia Deus uon ajqno
    vila bona opera in eo moriunlur, sine quibus , quasi « judicio afflixerit me, cl flagellis suis me cinxerit.
    siiie radicibus vivere non thilur. Sursnm autem ej'us P < Ecce rianialjo vim paiiens, et riemo exaudiet, vort-
    messis atlerilur, quia in alia vila unde vival, non « ferabor, et non est qui judicet. > Ipse enim Do-
    habebil. < Memofia illius perc.at de lerra, el nori minus ostcndil quod non aequojudicio eum alUixe-
    < ceicbretiir iionieh ejus inplaieis. » Pereal, inquit, rit. dum dicit: « Tu autem commovisti meadversns
    memoria ejUs, nec audiatur in plaleis coelestis Jcru- « eum, ut aflligeiem eum frustra. > Hoc auiem quo-
    salem. < Exj)ellet eum de lucc in tenebras, el de modo iiilclligl debeat, jani superius dicluni est. -Fla-
    « orbe transferel eum. >De Iiice cjuidem in lencbras gellis autem cingere, est graviler undique affligere.
    expellel eum Doniiuus, et de oibe transferel etim , El ex hoc, inqtiit, intelligite nie non aequojudicio
    quia de bac viia et de hoc mundo in lenebras et allligi, cjuia clamaho el vociferabor, et liemo eril qui
    aeterna supplicia euni impellet. « Non eril semen audial, vel qui jutlicet. Si eninijusle me aflligil, cur
    « ejus, neque progeuies in populo suo, nec ullaere- a.l judicium non venit? Yenirel eniin.si culpani suam
    < liqiiiai in regionibus ejus. > Semen , e.t progenies, cum inielligere facerel; quod qttia non faci.bal,
    et rcliquite islius, vel ejus imilaiorcs, vel ej'usopera nullain eain esse docebal. Secjuitur :
    intelligi possunl. Haccautem posl hanc viiam nec in < Semitam ineam circunisepsit, et tfarisire i:on
    populo Dei eruni, ncc in regionibus ejus, id est in < possura; et in calic meo lenebras posuit. > Q:io
    pati-ia ccclesti. D beatus Job ire volebal, quia dicil seinitam suam cii-
    « lir die ejus slupebunl novissiini, -el priinos in- .cumscptara cl lenebfis involutam, ut transire iioii
    < vadei horror. » Quae est dies cjus., nisi dies judi- possit, nisi quia lota menle cl iiiientione ad hoc
    cii, in qua iniqtius damnabitur, el peribil? Novissimi lendebal, ul-illain culpam intelligere poluisset, pro
    nos sumus , de quibus Joannes ail : < Filii novis- qua aflligebalur? Erant igiiur ignoranliae teiiehra; <i
    sima hora est (I Joan. n, 18). » Et Apostolus : i Nos opposilae, quac mcnlcm ejus, ne hujus rei verilaleiii
    sumus,-in quos fines saiculorum devenerunt (1 Cor. discernerel, impediebaiil.
    x, 11). > Primi aulcm sunl palriarchac, ct prophette < Spoliavil mc gloria mca, el abstulit corouahi dc
    el cateri qui ab Adam usque ad Chrislum fuerunl. <.capiie nico , destmxit nie undique, el peieo , el
    Omnes autem isti siupebuiil et horrore invadentur, < quasi evulsaearbori ahstulit spem inearii. Ir.iius est
    quando iniqiiorum niiillitudinem judicaii conspi- < conlra furor ejus, et sic me babuil. quasi hoslcin
    cient. Quomodo 256 ei"m non stupebunl, qui tan- < suunr. > Yalde eiiim gloriosus ftteral, quoiiiam ju-
    lutn exercituih, ct niaxiine bujus sacculi polentiim, slus el perfecttis ah omnibus liabebatur. Hac atilew
    lam violenicr ad morteni el ad lornienla iralii vi- gloria spolialus eral, quia propler Ilagella quaepalie-
    debunt ? < Hau- suiil ergo labernacula iniqui, et isie Ijatiir, inler iniquos jam ab eis compuiabalur, in-
    €17 EXPOSITIO IN JOB. 6<g
    sujier coronam ,quam viliis supcratis pro vicloria .A quos ut filips cliligebat. < Stuiti quoque despiticbant
    susceperal, se amisisse cpnqucriiur ; qiioniam j'am < me, el ciun al) eisreccssissem, delialiebanl niihi. >
    non vicior, sed viclrrs polius yiderelur. IIoc aiiteni Slulti cnim Scribae etPhadsaei in verbis eum alicjuan-
    non in rei veriiale, scd seciindum hoiiiinum opinio- do clespicit'banl,sigiia lanien yidentes mirabanUir.Et
    nem. Deslrucius aulcni undiquc eral, qtioniarii oves, cum ab eis pauJtiluni recessisset_ ei a niifaculis ccs-
    el boves, et asinos, et camelos, 'omnenique substan- sasscl, deirahebant ei dicenles :"« Nonne hic c.sl fi
    tiam amiserat, etquasi Iruncus arboriS . ramis lius fabri ?.».{Matih. xui, 155.)< Abominali su.nl me
    omriibus evulsis, omnem futura; posleritaiis spem < quondam consiliafii mei, ef-quem maxiin.e dilige-
    amiserai,- qnia filiis et fiJiabus orbatns erat. Uiide « bam. » Ejus nanique consiliarii legis periti inieW
    Deuin sibi ifatum, el quasi boslis se haberi loco ab iigiinlnr, qui cum se in sauris yoluir.iiiibus exc.rce^
    illo Conqueriiur; non quod ita csset, sed quia ila reni, cuni Deo quodammcislo consiliahantur, Et h\
    videbatur xssse. quidem prius Chrisli adveiiiuni prsedicabant, qucm
    < Sitnul venerunt Jatroncs ejus, _el.feccrunt sibi in carne yideiiies rion receperunl. Pri.usigilur cos
    < viam per me, et obsederunt in gyro tabernaculiim maxime diligehat.; lunc videlicet, qiiaiido yeritatem
    < nietim. > Simul, inquii, siibito el cum furpre ve- . praedicabant. Potesl auteni et per eu.m qucm ipse
    iiertinl Ialrones'ejus , id esl inaJigni spirilus, El B maxime diligebat Judas intelligi, qui ,cum ppslea
    ifansiernnt per me -v-aslantcs.ci-dissipanies omnia-. iraditlit. .
    Et obsederunt in gyrolabernaculuui metim; qnia < Pelli meae, co.nsumptis carnibus, adhaBsit os
    omnibus perditis, el liliis ct iitiabus oppressis^ me -t meum, el clerelicta sunt tanlummod.0 labia jCirca
    quoque a jiianta pedis usque ad verlicein viiliiefe < denles meos.»Pellis enim sanctae niulieres, carncs
    pessimo pereusserunt, ut per laberiiaeulum corpus apostoli,-os vefb Chrislus in.telligilur. Carnihiis jgi-
    t-jiis iniclligamus. Huc usque Job; cactera vero Jo- lur consumplis, id csl aposiolisfugientibus, os |an-
    quitur Chrisius. tiiminodo pelli adhaesit, quia sanciac mulieres nec in
    < Fraires meos ionge fecit a me, ct noli niei, ipsa passione Cbrisluni reliquerunt, quibus ipse di-
    < quasi alicni, recesserunt a nic.»" Judsei enim Clni- ccbat : « Filiae. Jerusalem, holite flere super me^
    sii fralres.seciindum carneinv quia ex semine-Abra- (Luc. xxiii, 28). » Ipsse quoque Jabia dici ppssuut,
    Jiam, et hoii, per convcrsalioiiein ct legis nolitiam , quoniarn primae locutoe sunt, Chrisii resufreclionem
    aireo per infidclilaTem longe facli sunl, clcum-ne- aununiiantes. Labia igiTur circa derii.es relicuii suiit,
    gai>.tcs"ab-corecessefunt; -uiidc-cl subditur: < Dere- •quia, Christo visibiiiler eis sublalo; rhulieres apo-
    i Jifjiierunl me propinqui inei, et qui me novertint slolis adhxscrunl. Dentes eniin aposloli sunt, a qui-
    < bblili sunt mei. Inquilitii donms meae et aricilloe J bus lotus Ecclesise cibus lnoJitur. Huc usque.Cbri-
    < meaesicut alienum liabuerunt me, et nuasi pere- stus. Hinc autem Job suae loculionis otdinem se-
    < grinus fui iii oculis coruhi. > Inquilini enlm et quitur :
    ancilUe domiis cjus, id'est Synagogae sacerdoles et « Miseremini mei, misercmini mei, salteni vos,
    levilae iiiteUiguntur, qui tenipli sccrela-colcbant, et < amici mci, quia manus Oomini leligil me. Qtiare
    familiaritis eustodicbanl. Hi aulem quasi aliemun ct < persequimini me sicut Deus, et carnibus meis sa-
    peregriiuini liabuerunt cuni, diccnles : < Hunc.unde « turain.ini"?-» Qtiia, inquit, marius Domini me fla-
    sit, nescinius (Joan. i-x, 29). * gcllat, cujus forlitudinem yix ferre valep; saltem vos,
    < Servuin nieum vocavi, el non respondit, ore aaiici mei, parcite jam nunc et miseremini mei. Et
    proprio dcpfccabai;illum. » Servnni suum Judaeorum quare persequiniiiii me sicut Deus? Nuriquid sine
    popiilum dicil, ciequolsaias :.<Quiscaecus nisiservus peccaio estis? Solits eiiim Deus Sine peccaib. Quia
    meus?t(Isa. xvm, 42). Hunc aiitcm.non solumverbis, crgo sirie peccatonon estis, eurmeia peccata redar-
    sed el miracuiis atl fidem vocavil, secuiidum illud : guiiis? Iiedarguite vcslra. Aliorum vero carnibus
    « Si inihi non crcditis, ojierilms credite(Joan. x, 5S).» saturalur,
    qtii inaliorum aflliclionibus «U detractio-
    257 El jam nou pcr prophctas, ut prius, sed orc D liihusdeleclatur,
    proprio tieprccabar eum, cuni diccret: « Yenile ad « Quis mihi iribuat ut scribanlur sermones mei?
    "ineonincs, qui labor-ilis et oncrati cslis, etcgorefi- « Quis mihi delutexarenlur in Jihro stylo ferreo,
    ciain vos (Matili. xi, 28). »—< Et rion rcsjiondit ei, < el ptumbi laniina, vel celle scuipantur in silice ?J
    Jd cst noii obediunl. » Halilum ineum exborruit Optat euiiii vir sanclus, ut sennones ejus scriban-
    « uxor mca; et orabam filios itteri riiei. » Uxor ejus lur, quatenus illi qui post eum Venturi erant, pa-
    qiioiidam Synagogafuit. Haeeautcm eius balitum, id iiciiTiie excmplum exeis caperent. Yull aiilcm ut
    cst cjus verba exhorriiil. Cuin enini dicerel :«An- seribantur stylo lerreo, id est slabili firmaque sen-
    lcquam Abraham ficrel ego sum (Joan. vni, 58); i tenlia, iie deleri de honiinum meinoria valeanl. Scd
    ci : « Ego siuii Iux niiindi (ibid., 12); » ct : < Ego ubi ? In plumbi Jamiiia, vel celle iii silice, id csl in
    pruicipiurtisum, qui ct lorjuor vobis (ibid.-.,20);» ct: Jiidxorum et gentiiuim peclofe. Plumbum cuiin
    « Egosum G'brisliis(J/a/.'/i..xxiv, 5); > lunccjus liali- oiniii meiallo vllius cst: JudaeJ autein cunctis gen-
    -Uimhorrebat Synagoga ; iinilc ct diccbal: < Secun- -tibus subdill sunt ;geriiiles.vero. quia idola ellapi-
    duni lcgom debctmori, qtiia FiliumDei se fecit(Joan. dcs adofabanl, inerito per silices significanliir. Sed
    xnfi). t Orabai autetn liliosutcri sui.scilicct Judrcos, nuasi afiquis dical: Quid tibi prodest, si sermones
    1'AThOL, GLXIY. ""•:"' 2(J
    m S, BKUNONIS EPISCOPI SIGNIEN3IS 620
    uii scribanlur, cum tu ipse quoque niorte penitus AjJiste reprehendii. Quae lamen verba de impio, et
    finiaris ? Ad quod ipse : « Scio enim quod Redemptor hypocrita competenler iniellecla, vera esse jJBssunt.
    •« nieiis vivit >(350) (quem Jiidoeise occidissepula- Brevis est enim laus hypocrilae, quia el cognita cito
    baiit) < et in iiovissimo die de lerfa surrecturns perit.et peniius in hac vita finiiur. Est aulem gau-
    < sum, et fursum circumdalior pelle mea, el in dium ejus adinstar puncti, qui tam brevis est, ul vix
    « cafne niea vldebo Deum, quem visurus sum ego fuisse videalur. « Si ascenderit usque ad coslum
    -Hpse.-cl oculi mei conspecturi sunt. > 0 qiianta « superbia ej'us, et caput ejus nubes tetigerit, quasi
    spes resurrectionis ! Solaenim haec verba suflJciunt « slerquilinium in fine perdelur. » Per coelum e.t
    contra onines qui resurreciionem neganl. « Quem nubes Ecclesiae doctores inlejligimus. Usque ad hos
    visorus sum, inquit, ego ipse. » Quid esl ego ascendit liypocrita, eosque tangit, dumperbene
    ipse ? Id esl in hac carne, in hac essenlia, in hac yivendi simulaiionem parem se eis esse ostendit;
    persona. Ei non alins, carnis mutalione, sed unus perdelur tamen in fine velut sterquilinium, quoniam
    ideriique, ejusdem ipsius receplione. «Reposila est elsi exterius sit. dealbalus, lamen viiiorum slercore
    '« liaecspes mea in sinu meo. > Sic, inquit, credo, sic sordescit.
    spero, sicrei cerlus sum, ulJHius rei, quam in sinu < Et qui eum viderant, dicenl: Ubi esl? Yelul
    et pectore habeo. R « somnium avolans non invenietur, transiet sicut
    < Quare ergo dicilis : Persequamur eum, et radi- « visio nocturna ; oculus qui cum viderat, non vi-
    < cem verbi inveniamus conlra eum ? > Radicem « debit, neque ultra intuebilur eura Iocus c_.us.--v
    verbi inveniunf - quando in ejus verbis aliquid ho- Bene aulem bypocrita somnio el nocturnae visioni
    larit, onde conlra eum ioquendi materiam sumant. comparalur; quoniam quidquid egii, pbaniasina [et
    Sed hoc fruslraTaciunt, quia ejus fides et spes mo- dcceptio ftiit. Ideo non cura sanctis erit, ubi esse
    veri non polest. Jhsuper dum cum impugnanl, se- putabatur, scd cum iniquis in leiiebras praecipiia-
    ipsosoccidunt, nnde el subdilur : < Fugite ergo a bitur. Unde et hi qui eum viderant el cognoverinl,
    < facie gladii, quoniam ullor iniquilalum gladius prae nimia admiraiione dicent: Ubi est? Ibi videlicel
    < esl, <slsciiote esse judicium. > Ac si dicat: Dum esl, ubique neque locus et habilatio ejus cumin-
    contra me injuste contenditis, gladium divinoculiio- tuettiretadmiralur, neque laJis oculus.eum videt, qtii
    nis vestris cervicibus imminenlem non consideratis. ejus deceptionibus falli possil. « Filiiejus atlerentur
    .Cessate igilur ab iniquilate, et fugile ullionis gla- « egeslate, et iiiaiuisejus reddent ei dolorem suum.»
    ijium, quoniam ultor. iniquitatum gladius esl :,et Filii, inquit, ejus, id est imitatores ejus, atterentur
    scitote esse judicium, in quo Deus oninia occulta n egeslale et omniura bonorum penuria. El manus
    nianiffistabit. « Noliteigitur 258 anle teiripus ju- J ej'us, id est opera quae operalus est, reddenl ei do-
    -dicare, quoadusque venial Dominus, qui et iilunii- lorem suurn, quoniam eadem niensura qua mensus
    nabil abscondita lenebrarum, et manifeslabil con- fuerit remeticlur ei. El hoc merllo. Quandiu eniin
    silia cordium: el lunc laus erit unicuiqtie a Deo vixit, a malo nunquani quievil. El hoc est quod
    (1 Cor. lv, 5). > . ait: < Ossa ejus iniplebuntur vitiis adolescentiae
    CAPUT XX. « ejus, etcum eo in pulvere dormient. > Quid enim
    i Hespondens aulem Sophar Naamalhites, dixil: per ossa , nisi robusliorem xtalem inlelligiitius ?
    < ldcirco cogitationes meae variae sttccedunt sibi, et Ossa igitur ejus implenltir vitiis adblescenliae, quia
    < mens in diversa rapitur. > ldcirco, inqiiil, quia lu neque in scneclule ab illis vitiis cessabil, quae in
    quoque de futuro judicio non dubitas, et lanicn adolescenlia facere consueveraf(53I). Et cum eoJn
    quasi in tua justitia confidens, a superbiae sermonc pulvere dormienl, cjuoniam in nulla aelate a se vitio-
    iion cessas; inde, inquam, cogitaliones niese varian- rum pulvcrem exculiet, ut vcl sero ad opus bonuiii
    tur. Sallein enini illius judicii timor te ab bac lania evigilel. Semper enim dormiunl mali; unde etApp-
    jacianlia debuil coliibere. < Doctrinam, qua me ar- stolus ait: iSurge, qtii dormis, surge auionuis, et
    < guis, audiam, et spiritus intelligeiiiiac nieae re- ;D illuminahil le Christus (Ephes. v, 14). >
    < spondebil niihi. > Tu, inquil, loquere quodvis, < Cum enim dulce fuerit maluin iu ore ejus, abs-
    argue me quanliim vis, quia ego doclrinam luam < condeiillud in lingua sua, parcet illi, et non de-
    -audire quidem possum; sed spirilus intelligeniiae < relinqttel illud, el celabilin guiture suo. > Cum
    -ineae inlus niibi respondens, tuae doclrinae non me eniin maluni, et iniquitas in ore .cordis illius dulce
    patitur assentire. < Hoc scio a principio, in quo po- et suave fuisset,noii manifesUivit, neque poeniieh-
    i situs esl liomo super lerram, quod laus impiorum tiam egit, sed aliscondil illud sub lingua sua. Etpe-
    -< brevis cst, eigaudiuni hypocrilse adinstar puncli.» percil illi, quia noluit confiiendo delere. Et nbii de-
    His verbis beatum Job eiimpium ct hypocriiani in- reliquit illud, ut per linguae confessionem exiret;

    (350) Redemit aulem nos Ckristus de peccalo per r/«m t;7«d ad Cor. uttim.: Nam el si crucijixus est tx
    mortem pro nobis moriendo; non autem sic morluus infirmitate nostra, sid vivil ex vir.ute Dei. > D, Tn.
    esi, quod eum mors absorberet : qui et si mortuus (551) ldem habetur in Prov. xxir, 6: Adolescens
    seeundum humauitalem, mori lamen nOn poluit se- juxta vium snam, etiam cum senuerit, non rccedtl
    cundum divinitalem. Ex vita autem divinilalis eliam ab ea.
    humanitasest reparala ad viiam resurgendo, secitn-
    621 EXPOSITIO IN JOB - - C2i
    sed celavil in gutlure suo, id esl in secrelo cordis A leram intelligi polesl, ut quia neque de ciboiuiii.
    sui. < Panis ejus in ulero illius verletur in fel aspi- suor.um reliquiis eleemosynam fecit, ideo de bonis
    < dum inierius. > Panis.ej'us in venenum, et in fel suis niliil ei remarisit. < Cum salialus fuerit, arcta-
    aspidum interius venitur (552), quando ipso cibo, « bilur, aBstuabit, et omnis dolor irruet in eum. >
    quodebuitvivificari anima, occiditur. Hoc autem Cum, inquit, satiatus. el plenus fuerit, tunc mullis
    illiscontingit, qui bene intelligunt et male agiint. curis et solliciludinibusarelatur; lunc fures et prre-
    Unde et Apostolus : < Aliis, inquil, sumus odor vilae daiores.timet, dprmire npn audet, omnia formidai,
    in vitam, aliis odor mortis in nioriem (II Cor. a, ne et ipse capialur, tfepidat. Sic igiiur omnis do'.or
    16). >—<Divitias, quas devoravii, emovet,et devcn- irruit in eum, cui melius fueral divitem noii esse,
    < treillius extrahelDeus. > Diviiias enim saiiciarum quam propter divitias In timore et anguslia semper
    Scripturaruni, quilius liypocrilae frequenter abun- esse. Et quoniam Jniqui tunc miseriae et perdilioni
    danl, eo lempore penitus amiltenl. Quo e contra propinqtiiores sunt, quando magis divitiis abundanl_
    boni quidquid minus Jiabenl, perfeete suscipient. ideo subdidit : « Utiriam impleatuf venter ejus, ut
    Sicul enim scienlia bonis, sic ignoranlia crescel « emiitat iii eumlram furoris sui, el plual super
    malis. Caput aspidum surget, occidet eum lingua « illum bellum suum. > Ulinam, inquit-, impii desi-
    viperae. Diabolus enim et aspis et vipera vocalur : derinm complealur, ut ejusnequilia consmhmala, ad
    aspis quidem, _propter veneni saeviliani, vipera ye- tormerita citius rapialur, et yelJbi sentiat iram et
    ro, quia pariens rumpiluf. Tune enim diabolu; bellum fiiroris Dei, quod quasi pluvia supef iniqnos
    rumpilur dolbre, quando ex ejus vcntre .illi,,quos abundanter descendit. « Fugiet arma ferrea. el ir-
    devoraveral, peccatores foras erumpunt, et ad pce- « ruel in arcum aereum, eductiis, et egrediens de
    liitenliam fedeunt. Qui eniiri capuT aspiduni non « vagina siia, et fulgurans in amaritudine sua. >Ut
    fugit, ei malignorum ispiriluum venenum insa- enim modo supra dixit, quandiu in bac vita impius
    nabile bibil, eura nimiruni lingua viperae occi- est, sine liniore, et dolore, et tristitia, el sollicitu-
    dit, el quia diaboli persiiasione superalus, et de- diiie non est. Ei hacc quidem sunt arma ferrea,
    voralus, ex ejus ventre vix imquam exire, ei eva- quae ipsede saeculo transiens Jiigif, sed quod pejtis
    defe 259 poterit? < Non Videat rivulos fluriiihls, illi esl, irriiil in arcum aereum, itl est lormenta Jni-
    < lorrenles mellis et butyri. » Non vitleal, inquil, pia, et dura (555). Quia Cnim illa lormenta bcculta
    et non iiitelligat rivulos fluminis, id est sentenlias sunt, arcus vpcantur : quiavero dura. aerea vocan-
    NoViTesiainenii, quseet melle et butyro abiiridant, tur. Sed quaiido hoc illis corilinget? luric ulique
    ei fluuiil, quoiiiam Deum et hominem aperiissime r quando educetur et egredielur de yagina sua; idest
    Clirisiuin esse ostendunt. Mel enim, quia ex aere quando ejtts anima de carnis Itfbernaculo extrahe-
    colligiiur, cliviniiatem, hulyrum vero, quod ex carne tur. Sed quomodo ibi, nisi fulgurans, id est ardens
    esi, hiiinanilalem designat. Sive eliam, quia dulcis el canderis in amaritudine et ahgustia sUa? Unde
    et facilis esl, niel.el buiyrum dbclrina evangelica auTem sil liaec-amariludb , audi quod seqiiiliir :
    dici potesl. « Luet, quae fecit omnia, nec taineii « Yadent el venient super eum borribiles. »Hi au-
    « consumeiur. > Quia pro unoquoque peccalo quod iem horribiles maligni spiritus siint, qui super eum
    .fecil puniclur; sed quia imniorlalis erit, penitus vadunt el veniunl; quoniam sine inlermissione eum
    consumi non poterit. Hoc aulerii exponit. conculcaiites, quietem illum habere non paliunlui';
    « Juxla multitudiriem aciinyeiiiionum suarum, sic « Oiniies lenebrae abSconditae sunl in oculis ejus. >
    < et sustinehit. Quoniam coiirringens nUdavit pau- Qiioniaih ibi abscbnditus est, ubi umbra mortis, et
    < peris dpmUni,rapuil, el non aedificavit eam, non lenebrae sunl, et caligo. « Devorabit eum ignis, qui
    t est satiatus venier ejus. » Pauperis enim domum, « non siiccendetur, aflligetur reliclus in laberna-
    qiiam iriiquus per superbiam ylolenter confregil, < culo suo. » Ignis enim JHe inexsiinguibilis esl,-et
    per avaritiam nudavit et exspoliavil. Nec tamen semel succensns rion indiget, ut ulterius succenda-
    "vcnier ejus satiatus esi, quia ejns cupidilalis deside- __)tnr. Relictus autem ih labernaculo carnis suaesem-
    riura satiari non potest. « Et cuui habueril quae per aflligelur; quia et caro, el anima in oeternuin
    « cupieratrpossidere non polerit. » Ul ille in Evan- cruciabiiuf. « Revelabunt cceli iniquitaicm ejus, et
    gelio cui cum lraberet mulla bona, dictum est ei : « terra consurget adversum euin (554). » Cccli et
    «0 slulie, bac nocle animatua rapietur a le, quse terra apostoji surit et Ecclesia. Hofum autem judi-
    auteiri parasli, cujus erunl? » (Luc. xn, 10.) cio, quia mali damnabuiiiur, conlra eos insurgerc,
    < Non femansii de cibo ejus, et propier ea nihil el eorunr iniquiiaies revelare dicuntur. < Aperlum
    « permanebii debonis ejus. » Hoc autem sic ad lit- « erit germen domus illius ; detraheiiir in die furo-

    __ (552) Qimsi dical, sicut quandoque cibus come- cuin tereum.id est in pcenas fultirae vitoe, quae quasi
    Uus coiwertiiur in humores, venenosos, ila et bona, feriunt a reinotis atl riiodiini arcus aerei, qiii-esi in-
    guce (jieccatorj/iaimil usqiie ad morlem, converiuniur frangihilis, m fiitnraruni pcenaruni infrangibililas
    in amariludinem morlis. D. Tnoir. designeiur. » D. THOH.
    (355).«Ftigietarma ferrea, id estpcenas praesenlis (554); <Id csl cffilesli virtute fiet, quod iniquitas
    viiae, inipaiienier eas siistineiido, quoe a'd riiodum ejus reveletur post iiiortem, quac lalebat in vita. >
    gladii Jerrei feriuni de propinquo : el irru.et in ar- D. THOM.
    mz S. BRUNOMS EPISCOPI SIGNIENSIS 621
    < ris Doinini. > Qnidquid enim nunc lalet, ttinc A < oigani. » Quis igilur dicere antleat isios nonesse
    apertum ent, et inanifestum (555). Ef iunc omnia sublevatos, et diviliis confortalos? IIaec'autem-ad
    foras trahentiir, nuia omnibus aperientur. « Haec litlerain intelliguiitur, et lam plana sunt, ul expo-
    « esipars impii a Deo, el liaaredilas verborum ejus sitione non egeant. Seqtiiiur : < Ducunt in honis
    « a Dominb. i Id est Iiaiic pariein et hanc hoeredita- < dies siios, ei Jh punclo ad inferna descendunl
    ieiii rccipiet impius a Deo rio» solum prohisquae (556). » Ac si dicat: Quamvis in lanta felicilate
    inique gessit, verum etiarii pro his quae stulle et hanc vilam -agant, in punclo lamen cunctaamit-
    indiscipllnaie loculus Cst. tunt, el rapiuntur ad tormenla; quoniam Inler
    CAPUT XXI. liioiiem et pcenam tuilla mora esl. « Qui dixernnl
    « Respondens aulem Job dixil : Auclite, qaaeso, < Deo : Hecede a nobis, et scientiam viartim Uiaruin
    < nolumus. » In hoc auleni manifeslaiur, et quod
    < sermoncs meps, et agite pcenilentiam, sustinete
    nierito ad iiiferna descciiderint. llii enim non tan-
    « me, et ego Ipqua.r, et posl inoa, si videbitur, ver-
    « ba, ridele. » Quia enim contra verilalem locuti lum voce, quam actionibus Deo dicunl : r llccede a
    ftierant, et compatiens, ad pcenitentiam.eos invitat. nobis, qui male vivendo , omriem juslitiam et aequi-
    a se repellunt. El isti quidem vias ej'us scire
    Quod vero non tantura verbis, sed eliam risu eum n tatem
    alflixerint, manifestatur, cum dicil: « Etpostmea, iioluiit, quoniam non per virtutum seniilam, qusearcta
    « si videbitur, yerba, ridete. J Stulti enim, cum esl, sedper amplas vitiorum vias atl niorlem tendunl.
    aliler non possunt, ne victi videanlur, risu se defen- < Quid est Omiiipoieiis, ut serviamus ci? et quid
    (Itint. « Nunquid conlra liominem disputatio mea, ul < prodesl, si adoraverimus illuin? » Hoc el Pharao
    « merito non debeani conlristari? > Conlra illuni diceliat < Nescio Dominum, et Israel non dimiltani
    dispiitate, qui 2S0 justissimus est, et qui injusta (lixod. v, 2). « Uiide et David : < Dixil insipiens in
    -uihil-facere potest. Cum igitur et illius justitiam, ct corde suo : Non esl Deus (Psal. xui, I). » Etqiiid
    mea facla, ct haec flagella considero, quomodo con- prodesl, inquil, nojjs, si adoraverimus illum? Cum
    li-isiari non debeam ? Cur eniin aflligar ignoro, la- eos qui illum adorant niisefos, el qui illtim hon
    inen non sine causa me affligi non ignoro. « At- adorant felices csse vidcamus? Hoc eniniJUi tlicuui,
    « tendile me, el obmpescite, et superponite digi- qui non fulura, sed prasealja contemplaniur. < Vc-
    t liim pri veslro. > Attcndite, inquit, et considerale « rumlainen quia non sunt in manu eorum bona
    •verba. mea, el admirantes obslupescite de Iiis qu:e « sna, consilium impiofum longe sil a me. > Oninia
    modo dixi, id est, quia et Deus justus est, et ego enira iii niaiiu et potestate Dei siini, qtio jnbenlc uiliii
    innocens.el lamen flagella non cessant. Quod aulem Q impiis remaiiebit. Sive etiam bona sua non sunl in
    hianu eorum , quia proprie relcrna bona non intcl-
    sequilur < et superponite digituin ori vestro : > eos
    his vefbisad indignaiipnem commoiosfuisse, et re- ligunt. « Quotics lucerna iinpioruni exsiingiieliir, et
    « superveniet eis inundatio, et dolores dividet furo-
    spondere noluisse insinuat. « El ego qnando recor-
    « datus.fuero, peiiimesco, el coiiculil carnem meam « rissui. > Quamvis, inquil, aliquando, non semper
    -«iremor. > Non solum vos, inquit, sed ego.quoque lamen impii prosperantur; nam ct lucerna eoruni
    tlum hxc recordor, el meule perlraCto, illico per- s;cpe exstinguilur, eT ea quoe quasi oculorum lu-
    timesco et limore concutior. Sed illud magis mi- lnen amabant amitliint. Hoc eiiim tmicuiqtie lu-
    raudiiin.esl, quod vos, quia me affligi videtis, im- cerna est, quod multum dijigil, sive filii sant, sivc
    sive Iionorcs; inuiidalio auteni super-
    pium me esse pnlalis, ac si nemo nisi impius aflli- divitioe,
    geretur, et nem.p nisi jusius gaiidio, et laetitia friie- venil eis, quando repenlina Dei indignaiio eos ve-
    i^lur. < Quare ergoimpii vivunt, sublevati sunl et hementer affligit. Dividil au|em eis dolores Do-
    < conforiali diyitiis. » Si, inquit, ut dicitis, solos niinus furoris . sui, quia alios eis in hac vifa
    Deus iinpios persequilur, et aflligit, quare ergo tribuil, alios in futura reservat. Quid autem eis fiai,
    .yiviinl? Quare divitiis sublevanlur el conforlantur? cum ad illos dolores venerint, audiamus. « Erunt
    Et hoc probat. < Semen eorum permanet coram D« sicut paleae ante faciem venti, el sicul favHla
    < eis, prppinquorum lurba, et nepolum in conspectu « quam lurbo dispergit. > Prius ehira quam succen-
    < eortini; domtis eorum securae sunl et pacatoe, et danlur, paleae sunt, succensi vero, favillae. Yentus
    < non esl virga Dei snper illos. Bos eorum concepi', aulem et turbo qui eos dispergit, maligriorum spiri-
    « et non abortiyit, vacca peperit, et non est privala liiiiin impetus iiitelligitur. < Deus servabit filis il-
    « fetu suo, egrediunUir. quasi greges parvuli eo- « Iius dolorem pairis, et cum reddiderit, luncsciet. »
    « rurii, et infaules eorum exsultant lusibus, tenent Non solum etiam per alios iniquos, verum etiam per
    < lynipanum, et citharam, el gaudenl ad sonilum illum, qui omniiim iniquissimtis erit, sermones suos

    (555) Hanc etiam veritatera docuit Dominus, inferna descendebant : sed quidam adversitatihus
    euiii dixit: « Nihil est opertum qtiod noii revela- pressi in yia non subito, sed per multas aniarilu-
    jjiiur, et occultuni quod uoii scietur. » Luc. x, 20'. dines ad inferna descendebanl; sicut Jacob dixit
    (556) < Infennis accipitur etiam pro mone, siciit Cenes. xxxvn : Descendam ad fitium meum, lugens
    ciim multis Patribus hic docet S. Thomas : Ei in in infernum, sed illi qui prosperitate vigent usque
    \iunctoadinfeinumdescendunt, ideslin moriein. Om- _adinortem, quasi inpunctoad inferna degcendant. »
    .ues eiiiiii anliqui ante Redemptoris adveniunr, ail
    623 .- ' EXPOSITIO IN JOB 026
    vir sanclus confirmal, id est.per- Anlichristuiii> Hu-1A lanquamsit Deus. Et hic qiiidcni ex hocjmpitis fuisse
    jus autem filii sunt, quicunqtie ejus opera faeitini. probalur, quoniam etsi regnum, ct mundi gloriani
    Ilis aulem serval Detis dolorem palris quia siinul anle lnorlein non amittat, post morlem lamen atl
    cum eo damnali eadem patientur lormenia. Et cum lormenta mirabiliter trahituV, el hoc estquod dicil :
    Deus ad j'udicium redierit, qui modo injusle jtidica- « Inlerrogale quemlibet de vialoribus, el hoec
    tus ccelos ascendii; tunc scietiste iniquus, quantus « eadem illum inlelligere cognosceiis. Quia in dicm
    dolor et sibi et filiis suis sit reservatus. « Videbunt « perditionis .servahitiir majus, et ad ciiein furoris'
    < ocuii ejus inlerfeclionem suam, et de furore Om- « ducetur. » Servabilur eniiii ad. tempiis, cl noiiaf-
    < nipotenlis bibet. » Hoc esl enira quod Appsiolus fligelur, ul postea majori pcena condcmnciiir. Si
    ail: < Quem Dominus Jesus inlerfrciet spiriiu oris igilur Job, quia aflligilur, iniqtius judicatur, conse-.
    sui, el destruet illuslratioiie advenius sui (II Thess. quiUir ul Anlichrislus. qui prosperabitur jtisius ju-
    n, 8); »"quod quia palani fiel, hoc ejus oculos visu- dicelur. Yialores auieni cos dicit qui, in hoc raundo
    ros dicit. < Quid enim ad etiin pertineide donio sua percgrinantes, ad supcrnaiii patriam perguiu. Talis
    « post se, el si numerus nionsium ejus dimidielur?» cnim viator erat ille qui diccbat: « Incola ego suin
    Ujus enim domus illi sunt quos dcceperat. Hi autem " in lerra, elperegriiius, sicul piuiies palrcs mei. E.t
    post niortem suam ad eum non perlinebunt; quia viam mandaloruiii Uioruin cuciirri(Psa/.cxviii, 19). »
    veritale coguila ad ficlem convertenlur, secundum Hic autcm,eadeni quocel Job de Anlichrisli inierilu
    ifliid : « Si 2611~ueril numerus filiorurii Israel, sicut inlellexit. Ait cnim : « Inclinabil.se cl cadei, cum
    arena maris, reliquiae salvse lient (Rom. ix, 27).» dominatus fitefil pauperuin (Psal. ix, 1(3). » Itcm-
    Dimidiabilur aulem numerus mensium ejus, quo- que: « Coriteres brachium peccaioris cl maligni
    niam non tanlum vivet, quantum se vivere sperabit. {ibid., J5). » Sequilur : « Quisarguci coram eo viam
    Unde ipsa Yeritas ait: « Nisi breviati fuissenl dies « ejus, et quoe feeit, quis reddei? » Nisi Christiis?
    illi, non fuissetsalva omniscaro; sed propter ele- subauditur; qui « euni inlerficiet spirim oris sui. »
    ctos breviabuutiirdiesiIli(JlfaK/i. xxiv, 22). I Tanlae enim polenliae, ul huniana viiius ci lcsistere
    « Nunquid Deum quispiam docebit scientiam, qui non possil. «Ipse ad sepulcra ducetur, et iii co::-
    < excelsos judicat? » Ac si dical: Cum ergo mani- < gerie liiorluoruin vigilabit. » De his sepulcris i.n
    lesluni sil quia el boni et mali in liac vita indilfe- Evangelio Dominus dicil: i Moriiius est auiem di-
    renter. aliqtiando affligunlur, aliquando vero non, yes, e.t sepullus est in inferno (Luc. xvi, 22). > Ibi
    qiiis doeebil Deum scieniiam, ut dicat nonessej'u» autem isle iniquus in congcrie morluorum, id est
    sliim ut boni affliganlur, neque esse jiislum ut mali in illa lania muliitudine damnaloruin yigilabit;
    ducanl.in bonis dies suos? Qui enira cxcelsos judi- quoniam nunquam amplius quieiern liabebil, el hoc
    cai, ab-iufimis nec doceri nec judicari debet. Sed merilo : < Dulcis fuit glareis Cocyti (557), et post sa
    hoe qtioque sequitur, yolo. ut respondealis. « oninem hoiiiinem traliel, el ante se inniimerahi-
    < Isle moritur robuslus, et sanus, dives et felix; < Jes. > Cocytus, ut poetae fiiigitnt, fluvius infcrni
    « viscera ejus plena sunt adipe, el medullis ossa est, qui /uctus inlcrprctaiur, per qucm ipsius infcrni
    « illius irrigantur : alius vero morilur in amaritu- graviores posnas intelligere possumus. Hujns auleih
    « dine animoe, abstjue ullis opibus, et taraen simul fluvii glareae sunt omnes,qui in eo submersi, luclum,
    < in pulvere dormient, et vermes operient eos. » et miseriam, et caetera infcrni tormenla paiiuntur.
    Hoc desolis impiis se dixisse demonslrat. Non enim Talibus aulem dulcis fuit Anlichristus, qupniain"
    simul dormient boni el niali. In his igilur verbis ej'us opera, el doclrina omnfbus-iniquis placueruiil.
    aperte demonslralur, quod neque ille damnatur, Trahet autem posl se omiieni honiinem, qiioniani
    quia dives esl, neque iste -juslificaiur, quia pauper quicunque ei crediderit, simul cum eo ad inferna
    . cst; sed ulcrque ideo damnaiur, quia irapius est. ducetur. Ilomo enim hoc in loco peccatores signi-
    Kon igitur divitiaevel paupertas, saiiilas vel aegri- fical, secundiira illud : « Yos aulem sicut honiincs
    indo, prosperilas vel adversitas, sed sola impietas r, moriemini (Psal, LXXXI,7). » Et ante se Irahelin-
    Iiomineni dainnal. Hoc aulem quare dixerit, adjun-. nuiiierabiles, non solam enim illos, quos ipsc hic
    git: « Cerle novi cogitationes vestras et senlenlias inveniel, deeipiet, sed eliam eos qui nunc" ejus
    < conlrame iniquas. Dicitis enim : Ubi est domus advenlum exspectanl, secum trahet ad tornienta.
    < principis, et ubi labernacula impioriim ? » Quia « Quare ergo consolamini nie fruslra, cum respon-
    cnimomnia ejus bona dissipata, el ipsum lam gra- < sio veslra repugnare ostensa sil veritati? > Con-
    yiter aftJictura cernebant, impium el iniquura eurii( solamini enini deridendo dicit. Responsio illorum
    judicabani, ac si nemo impius esset, qui in liac vila . repugnare verilali oslens.a est, qtioniam nec solos
    aflligerelur. Nunc aulem ad Antichrisium, de quo, impios hoc in saeculo flagellari, nec solos justos
    supra loqui c;eperat, verba convertit, qui quamvis, .prpsperari probalum esl..
    oinnium iniqiiissimus sit,inlahtuni lanien adlempus ! GAPUTXXII.
    prosperabilur.ut in leinpIoDei sedeat, oslendens ses < Respondens autem Eliphaz. Themaiiiles dixit:
    . (357) < Quia enim lesiimonium yialorum invoca,- Hcet in inferno inter alios esset quidam fluvius rio-
    vit, veritateni depoenis nialorum postmortem prp- mine Cocytus, qui interprctatur luclus, qiio aniuiae
    ponil sub fabula qure vuJgaiiter ferebaliir, quia sci- malorum perdtintur.i D. TiiOM..
    627 S. BRUNONIS EPISCOPI SIGNIENSIS <J28
    < Nunquid Deo comparari polest liomo, etiam curii A saecularia diligunt. Hanc autem ei Job cuslodire cu-
    < perfecloe fuerit scieniiae? Quid prodesl Deo si peret, sr, ut ipse putabat, propler bona fugiiiva do-
    < justus fueris? aut quid ei confers, si immaculala luisset. Sunt vero sublati viri iniqui ante tempus
    < fuerit via tua?Nunquid liniens arguet le, et ve- suom, qura non tantum vivurit, quantum se vivere
    < niet tecum in judiciuin? Et non propter malitfam sperabanl. Fluvius enim, el impetus mortis subvei-
    < tuam plurimam, et infinitas iniquilates tuas? » tit fundamenla eoruni, id Cst eoruni vilae stabilila-
    Cpnslat enihi victuni 262 esse Elipbaz, nec-jam tem. Fluvius enim inors dicitur, quia ex quo coepit
    Iiahere quid respondeal; quoniam erea repljcat fluere, non destitit: de hoc enim fluvio bibunt, qui-
    quae dicla suiil, et omnibus nota, quasi novum ali- cunque in bunc mundunj veniuni : < Qui dicebant
    quid dicere ernbtscit; insuper et valde iralus ad < Deo : Recede a nobis, et quasi nihil possit facere
    injurias et conlumeliosa verba prorumpit. Quis enira « Omnipotens, existimabani eum, cura ipse iniples--
    hoc ignorat, quod nemo Deo cbmparari possit, et « set domos eorum bonis. » Deus enim iniquo-
    quod in nulla re augeri vel minui valeat, et quod rum domos bonis iniplet, quia divitiis saecularr-
    hori pro tiniore aliquid agal? Quod enim Job se ma- bus, quae utique quaiitum ad se bonae sunt, eos
    nifesle a Deo argui et judicari postulavil, non lriinis multiplicari facil. «: Quorum senlentia longe sit
    provocando, sed deprecandb et operando drxit. Sed « a me. » Haec autem verba Eliphaz remoyet a se,
    audianius, qtiid Eliphaz iratus contra vir uriisancium quia propter se beatura Job ea superius dixisse pu-
    iiieutieiido dicat:: < Abslulisii enim pignus fratrum tavit. '"_
    « Uioruni sine causa, el nudos spoliasli veslibus. « Yidebunl jusli, ei laelabunlur, et innocens sub-
    « Aquam Iasso non dedisti, et esufienii subtraxisti « sannahit ebs. » Hoc est enini quod Psalmista aii:
    < pariem. In forlitudine brachii tui ppssidebas ter- « Laelabitiir'juslus, cum viderit vindiclam (Psak
    < ram, et poienllssimus obtinehas eam ; yiduas LVJI, 11). » Innocens auiem, id esl Christns, sub-
    « dimisisll vacuas, et lacertos pupillorum commi- samiabil eos, secundum illud : < Qui habitat in cce-
    < .miisli. Propterea circumdatus es laqueis, etcon- lis irridebil eos, el Dominus subsannabit eos (Psat.
    « luibal le fortiiudo subita. El putabas te tene- II, 4), » et insultando dicet : « Nonne succisa esi
    « bras iion yisufum, et impetu aquarum inun- erectio eorum? » Quia se elevando superbiebani.
    « danlirim nbn oppressum iri ? » Per tenebras, el « El reliqaias-eorum devorabil ignis. » Ignisuiique
    aquas inundantes, omnes ejus alllictiones, quae re- geliennae; reliquias autem, carnem et animam vocat,
    penie et.violenter super eum irruerurit, significat. qupniam ex omnibus quoe possidebant, nihil aliud
    In his autem allegoriam quaerere superfluuni est, p eis reli.nquelur. < Acquiesce igilur ei, el liabeio
    quaniam ad lilteram intelligi debent. Non eninsimi- « pacem, el per hoc habebis fruclus optimos.j»
    nus vitiuni esl, in his quae ad litteram inlelligenda Acquiesce, inquit, ei, et noli superbire; et.habelo
    sunt, allegoriam quaercre, quam ea quae allegorice nuuc jam quieiem el pacem; et per boc habe-
    intelJigenda sbnl,"-ad litleram tantuhi yelle inler- bis opliinos fruclus et niagnam reinunerationem.
    pielari. Unde cum iri Evangelio Dominus dixisset: « Suscipe ex ore illius legem, el pone serrao-
    < Non lolis manibus manducare, non coinquinat « nes illius in corde luo. > Suscipe, inquit, b-TBC
    homlnem (Malili. xv, II), » et apostoli parabo- -verba, suscipe lianc legem, non de ore meo, sed d.e
    lice dictum pulantes, dicerent : « Edissere nobis ore iliitis; haec enim verha et hi secmones illius
    parabolam islam (ibid., 15); » illico eos Dominus stint. Pone igilur eos in corde tuo, et noli eoium
    redarguit, dicens: « Adhuc el vos sine inlelleclu eblivisci. YTeraquidem dicit Eliphaz, sed arroganlcr
    eslis? » (ibidi, 16.) loquiUir : < Si rcversus fueris ad Oiiinipotentem,
    - « An non
    cogitas quod Deus excelsior ccelo sit, < ecdificabeiis, ellonge facies iniquilatem a laherna-
    « et super stellarum vertices sublimelur?Et dicis : « cutoiuo. » Destructus, inquit, es propter super-
    < Quid enim noyitDeus? Et quasi per caliginem ju- biam el iniquilatem luarii ; sed si poenileniiam agas
    < dicat. Nubes latibulum ejus, nec nostra consi-] D ei ad Deuni revertaris, ilerum aedilicaberis, et omnis
    < derai, elcirca cardinescceli peranibulat. J Quam- iniquitas fugiet a te. « Dabil-pro lerra silicem, et
    vis enim Deus ccelo excelsior srt, mundi lamen gu- « pro silice torrentes aureos. » Si, iuquii, ad Om-
    bernacula noii relinquit. Nec longe quidem est, quia Jiipoieiileni reyersus fueris, pro terroe molliiie et
    ubique est. Omiiia novit, quia omnia fecit, cujus infirmitate quam habuisti, dabil tibi silicis robur ct
    oculis nec nubes nec caiigines obslanl. Cuncta con- fortitudiuem. Quam foriiludinem si beiie lenueiis,
    sideral, et^quamvis inimobil.s manens, cuncta per- dabit libi pro ea lofrentes aureos, itl est magnani
    ambulat. < Nunquid semilam seeculorum custodire sapientiae et scienlioe plenitudiiiem. <EritqiieOiiini-
    « ciipis, quam calcaverunl viri iniqui, qui sublati « polens contra hostes luos, et argentuin coacerva-
    -.< sunt ante lempus suum, et fluvius subvertit fun- < bilur tibi. >Illi enira coacervalur argenlum, qui
    « damentum eoruni? » Semita enim saeculorum illa et sapienliam in corde, et veritatem tenet in lo-
    est, per quam hbn spiriluales, sed saecularesJionii- cutjone. Sapientia enim sine veritate ihutilis.csu.
    nes gradiuntur, quae, quia longa et ampla est, sae- « Tunc super Omnipolenlem -deliciis aiilucs, et
    culoruni dicilur. Hanc autem semitam calcant, et < levabisad Deumfaciem luam. > Deliciisenim super
    cuslodiunt viri iniqui, quoniam sola praesentia et Oiiuiipotenlem-affluit,qui iii ejus coutemplaiione de-
    6?9 EXPOSITIO IN. J03. (150
    leclalur; ideoque subditur : « Et levabis ad Deiim feh A bus, et-coiifeslim ad pcenitentiam confiigieniibus,
    ciem tuam, >ijuia jarii non ima, non lerrenai, sed cae- . reqiium, inquam, estut illis Domimis parcat. Hanc
    lestia 263 intueri delectaberis.« Uogabis eurh, et auiem aequitalera si Dominus proposuerit adversuiii
    < exaudiet ie_ et vota iua reddes. » Qui enim post Job, nihil tiraet quin ejns judicium ^id victoriam
    exauditiOiiem vola reddit, seul exaudiretur, aliquid pervenial. Sed quare bcato Job haec oequilas clene-.
    vovisse ostendit. Quod quideni el nautis, et aliis, gatnr, quac nulli unquam peccaiori denegalur? -
    qui in periculo stint, saepe conlingil. < Decernes < Si.ad orientcm iero, non apparet; et si a"dpc-
    < rem, el veniel libi, et in.viis luis splendebit lu- < cidenlem, non .inlelligam einn ; si ad sinislrani,
    < inen :»idest, qnod desiderabis consequeris, et in « qnid agani? Non apprehendam eum. Si me verlam
    luis operalionibus non errahis. «Qui eiiim bumiJia- < ad dexteram, non videbo iUura. Ipse vero. scit
    « lus-fueril, erit in glpria, et qui inclinaverit oculos, < viam ineanl, et proljabit nie quasi aururii, quod
    « ipse salvabitur. » Secundum illud;: « Omnis qui < per ignem transit. > Ergo, inquit, et meipsuin, ct
    se humiliat, exaltabiiur. (Litc. nj, 5). » Facile enim viam meam penilus agnoscit. Quacro enim, el dili-
    iri oculis superbia deprehenditur. « Salvabilur in- genler mecum pertracto, si in oiJenle, id esl in pri-
    < nocens, saivabitur aulem in mundilia niariuum ma oelaie aliquid egi, ul sic aflligi debuissem.,el.non
    «snarum.j Ethuinilis quidem,elinnocenssalvabitur, B intelligo, neque peccalum, neque ibi judiceni pro
    non (antum quia huhiilis et innocens est, quantum peccalo-judicanlcm. Iiem venio ad occidentem, id
    quod in omni suo opere mundiis est. est ad hanc ulliniarii nieam aelaiem, et neque i.bi vi- .
    CAPUT XXIII. deo meum judicem me j'udicantem. Et non tanlum.
    -"'"<
    Respondens au.tem Job, ail : Nuric quoque in in oequilalibus,. verum etiani in dextra et sinistra,
    < amariiudine est sermo meus, etnianus plagae meoe id esl in prosperitalihuset ad.versitatibus nieis, id-
    « aggravata est super geinitum meum. » Quia, in- ipsum quaero, et non invenio. Sic igiuir ignorantiac
    quit, etvos sub specie consolationis injustis incre- tenebris involuuis, iion cognosco meipsuni..Ipsevero
    palionibus niefaiigaiis, et manus Domini. me flagel- scil omneni viam nieain, el itleo probabit me,' qiiasi
    hre non cessat, sermo ineusin amaritudine esi, et aurum qupd per ignem transit,Jt! est ncque.exure-
    gemitus meus amplius crescit. re, neque aflligere me cessabit, doncc omniuiii vi-
    « Quis mibi tribuat, ut cognoscam et inveniam tiorum rubigine decocla, nihil vitiosiira," ei immiin-
    « illum, el veniam usqiie ad solium ejus? Ponain dum in me maneat.
    « coram eo judicium meum, et os nieum implelro « Yesligia ejus secutus est pcs meus; viam ejiis
    i increpationibus : utsciam verba quaemihi respon- < custodivi, ct non declina.vi ex ca; a mandalis Ja-
    « deal, el inteliigam quid loquatur: niihi. » Deitni ^ < biorum ejus non recessi, el in. sinu meo abscondl
    eniih cognoscere, et invenire, et usque ad soliiim < verba oris ejus. > Ideo, inquit, quid repreheii-
    ejus pervenire, est ejus voliiiitatem,jej"usq(iepcculta dam, velin quo damnari debeainnon invenio, quo-
    judicia plenissime intelligere. Hoc aulem B. Job de- niam in quanluni potui legem Dei cuslodivi. Yesli-
    siderabat, quia cur aflligereiur scire cupiebat. Vult gia ejus.secuuis est pes meus, quoniam recte ince-
    quoquecoram eo judiciumponere, et os suuin incrc- dens, virluium gradibus euni imitalus suni. Ycrba
    palionibus iniplere, quia Oiiinenivilam suam ei con- autem in sinu cordis abscondii, qui ea firmissinie
    fiieri,'et iu quibuscuuqiie deiiquit, seipsum judicare, memorioe mandat. < lpse enim solus est, et riemo
    damnare el increpare paratus est.-Sed hoc quare? < averlere polest cogitationem ejus, el anima ejiis,
    Ul scial quid illi Dominus respondeal, et quid lo- < quodcunque voluerit, lioc fccit. » Bene ille solus
    quatur. Tunc enim Dorainus illi responderet et lo- esse dicitur, qui semper est, et nunquam mutatur.
    qtieretiir, si el suam voluntaiem el. illud quod scire Nemo autem ejtis cogitalioueiu averlere potest,
    cujiiebal ei revelarcl. quia qupd serael disposuit, firmum et siabile est. En
    « Nolo niulta foriitudine coniendat_mecun), nec anima ejus, id est virlus, elpolentia ejns, quaeciin- '
    < inagnitudinis suae mole ine ;premat. jEquiiatem rvquevoluit fccil. Quia igitur lalis est, nierito etim
    <-proponat contra: me, el perveuiat ad vicioriain ju- secutus sum, quoniam laJis non est alius qnem se-
    < dicium meiim. > Nemo enim tam juslus esl, qui se qui debuissem. < Cumque explevefit in me voluiw-
    defendere valeat, si disiriclojudicio a Domino ju- < latem suam, et alia similia multa praesto sunt ei.»
    dicelur. Unde Psaknisla ail: < Non intres in judi- ld esl, poslquam me nescio pro qua culpa, secun-
    eium cum servo tuo, quia non juslificahilur in con- dum 264 volmilatem siiam afllixerit, alia qtioque
    speclu luo omnis vivens (Psal. CXLI,2). > Quis si voluerit in me reperiel, pro quibus itermn affli-
    eniin, non dicam de originali, sed de his quse cogi- gar. < Et idcirco a facie ejus lurbalus surn, et coii-
    tatione vel ignorantia peccal, se posset defendere, « siderans cuni limore sollicitor. » Quia iiihil, in-
    • si dislricto jure a Douiino judicarelur. Yult igilur cjuil, etim Jatere potest, districtum ejus judicium li-
    judicari aequitaleet misericordia, quod quidem se- roeo, dum ipsius faciera ci cognilionem conside.ro.
    cutidum saeculi leges dicilur, ex bono et sequo. « Dens mollivil cor meum, et Omnipotehs corilur-
    ^quum esl enim ut humilibus et bono animo ser- < bavit nie. » Ipse, inquit, bene cognbscit, eiqne in
    vien.ub.us, etsi ignoranter, et in Iris, sine quibus nullo nie abscondere possnm. Qui non solura me
    luec vita vix ducitur,. pcccatis ajiqjiomodo Jabeiili- .. fccitj.sed et cor meum mollivit,, et quiUqiiid beni
    531' S. BRIJNONIS EPISCOPI SIGNIENSIS G32-
    ine egisse puiabani, iion r-goegi, sed ipse : « Quo- A . suis, illis yictelicet qui cos imilantnr. Agrum non
    niam neque volentis, neque currehtis, scd niise- • suum demetuiit, quia Dei Ecclesiam vaslanl. El vi-
    reiitis est Dei (Rbm. ix, 16). » Et Oinnipolehs eonr• neam ej'us, quem vi oppresserunt, vindemiant. <Yi-_;
    turbavit me, qui quare conturbaverit, ei si ego ne- nea enirn-Dei Sabaolhdomns Israel est, i.n qua qnct
    sciain, ipse tameri non ignoral. « Non cnini periii fideles liaeretici decipiunl, lot qnasi botros in ea
    < propter immihenies teiiebras, nce faciera meaih vindemiani (Isa. v, 7). > Sed quia Cliristus verilas
    < operuit caligOs » Patior, inquit, igiioraiilise tene- est, quicunque veriiati resislunl, Christum violeri'-
    bras, sed rion erroris. En-oris cnim tenebras quii tef opjirimUnt.
    patiunlur, ul Judiei, pagani et haeretici, in ipsis: <Nudos dimitliint liomines, Jndumenta lollenlcs,
    et propter Ipsas pereunl. Ego airtein propler « quibus non esl operimentum in frigorer quos ini--
    iaies tenebras non perii, nec affllgbr; iieqne cordisi < bres nionlium rigant, et non habentes-velamen.
    inei oculos operuit caligo erroris. « amjilexanlur lapides. » Haerelici eniiri fidei indn-
    CAPUTXXIV. menta lollentes, eos quos decipiunt nudos dimiuiint,
    « Ab Omnipolente non sunl abscondita tempora, Jllos yidelicel quibus non est operiinenium in.fri-
    1«qui autem novefunleuffi, ignoranldies illius(358j.-> gore,'in eo uliqtie frigore, de quo dicilur : « Quia
    |Nos, inquit, sirie aliqua ignoranlia non sumus; So- B abundavH iniqiiiias, refrigescet [charitas multorum
    JSscnim Deus Oirinia novit, qui praesentia siniul, et (Matth. xxiv, 12).» Facile enimillis fidei indumenla
    praterita el fiilura videt. Qui auiem noverunt enm, tollnntur, qui charilatis operinienlum non habent,
    sive aiigeii, sive sancti, et siper fidem eum noVe- si quandoiniquitatis frigus corilra ignem charilatis
    runt; ejus tamen dies ignorant, qui eoriim ab ingruerit. Sed quia di-x.it,«dimittunt, >deillis intelli-
    oelcmo lioiiirecordanluf. Quaa eniin scientia infmi- gere debemus quos baeretici subvertentes retinere
    tum comprehendere valeaf? Hinc aiitem narrare in- lion valenl, quoniam errore cognito ad Ecclcsiaru
    cipit iniquoruni vilam etoperationem. eonvcrlunuir; unde et subJitur : « Qiios iinbr.es-
    «' Alii terminos transtulefurit, diripuerunt greges, < monlium riganl; » id est, qtios sancToruni do-
    !« el paverunt eos. Asinum piipillorumabegerunl, et clrina ab omni haeresi lavatet purgai. Hi autem qr.i
    ;< abstulerunl pro pignore bovem viduse. Subverle- midi erant, et velamen non babebant (liKreiici
    < runlpauperum viam, et bppresseruiUpariler man- enim eos exspoliaverant) airipIexanTur lapides, di-
    .< suetos ierroe. » Hsec autern quoni-am ad Htleram centes montibus : i Cadile super nos; et coJlibus :
    plaiia sunl, quid allegorice significent, videamus. Operite nos(L«c. xxui, 50).> Roganleuiiii sanclos,
    Fidei namque lerminos et Judaei, et haerelici trans- r, deprecantur Tapides vivos, ul eorum coniegant nu-
    ferunt, quando vel plus, vel minus, quam Ecclesia ditalem, et fldei induhieiitis eos iterum induant.
    catboiica haliet, credere persuadenl. Greges auieni « Yim fecerunt, deprsedantes piipillos, et viilgum
    diripiunt et pascunt, quia quoscunque fideles Deo * paujierem spoliaveruni. » Quia enim foriio-
    subripere et decipere possunt, sui erroris doclrina res, et ibesauris sapientiae divites, neque de-
    pascuni et nutriUnl. Sed quid per asiniim et boveni, praedari, ncque aliqua via per eos jransire
    liisi episcopos et saeerdotes, qui el Dei agrum co- possunt, ad pupillos et vuJgtnri pauperem et
    luut, et aliorum onera ferunl? Quid vero per viduam 265 indocluni se convertunt. « Nudis el ince-
    etpupiHos, nisi Ecclesiam et ejus filios? Horum au- « cienlibus absque vesiimenio, el esurieniibus tule-
    iem bovem etasirium hoefelici furariiur et tolluni, « runt spicas. > Nudi et esurientes illi sunt qtios
    quando de sacerdolali ordiiie aliqueni subveiiunl. jilene fid.ei dbclrina nec induit nec satiavii. Unde
    ilovem autem pro pigrioreidllunt, quia proelato aii- iion graiium; sed sjiicas perdunt, quia -fldeni qiiam
    qtio deecplo, sic desubdilis securi sunt, quasi de gerunt hondiim videnl, neque cujus sil saporis iin
    quibusjam pigniis lenent, uiide et subdilur, quia telligiint. « Inler acervos eoruni meridiali sunt, qui
    < subverterurit paiiperuiii viam, el pariier op- < "calcatis torcularibus siliunl.» Per eos qui calcalis^
    « presserunt niansuelos lerrae. » Deceptis elenim D I lorcularibus siiiunt, eos intelligere possumus,qui
    ijlis, qui et fide et scienlia divites videbaiitur, facile sacfos libros quotidie legunl el non inlellignnl;
    simp.lices el indocli subvertuniur ei oppriniuiilur. quot enim libri, tol torcularia. Inler istorum enim
    Seqiiilur : acervos riiUltisunt, et meridianlur hseretici, quoniani
    « Alii cjiiasi onagri in deserlo egrediuntur ad opus a doclorihus fatigati, inter Uiles delecianlur et
    «. suuni, vigilantesque ad praedam praepafant panem quiescunt, suaeque pravoe exposilionis iiius.tum pro-
    « liberis, agrum non suum demelurit, el vineani piuant. « De civilaiibus fecerurit viros geinere, et
    « ejus, quem yi pppresserunt, vindemiant. » Alii, « anima vulneralorum clamavit, et Deum Jnultiun
    inquil, quasi onagri, voluptati et luxuriae dedili, per « abire non palitur. > Civilates istae singulao Ec-
    ej.us mundi desertum, non Dei, sed suum opus fa- clesiae sunt. Viri aulem, qui in eis gemuril,
    eiunt. Yigilant ad praedam, danl operaiii deceptioni, episcopi sunt el sacerdoles, quorum animaj dploris
    praeparantpaiiein,id est fallaciae doctrinairi liheris viilnere pro hoerelicorum crudelilale ad Deam
    (358) « Id est comprehendere non valent mpdiim ...dlt, quaiiler temporalia judicat, permiltens diversas
    seltrnilatis ej'us; et quia dixerat (Joli) lemporalium Iioniinum culpas, quoruin qiiidam fraudiileiiler aliis.
    cursun.1 Dcip igiiolum non esse, conspqueiitcr osten- Jiiferuntnocuiuerila. J D. THOM.
    635 EXPOSITIO IN JOB. C34
    ciamanl. Quos quidem absque diibio Deus yindi A ros peccaUim illius; quoniani in peceato mpftiius,
    cabil. < Ipsi fuerunt rebelles lumirii, riescierun el damnatus inferni lorinenla palietur.:«. Oblivis.ca-
    < viasejtis, nec feversi sunt per seiriitas illius. « lur ej'us misericordia.» Ut nunquam misericor-
    Luriiini, Id esl Chrislo, qui est Itix vera, et lumen d< diain iriveiiial. « Dulcedo ilJius vermes, » id. est
    luniine, semper hseretici rebelles fuerunt. Et nescie quidquid in eo dulce fuerii a vermibus consuniatur.
    Vunl vias ej'us, quia < universx viae Domini miseri Sive dulcedb Hlius, id esl Caio, quanisola dilexil,
    cordia et verilas(Psal. xxiv, II);» ipsi vero. ihipi convertatur in vernies. « Non sit in reeordalione.-»
    fcl meridaces. Nec sunt reversi per semiias illius, u Hpcest enim quod modo dixil: « Obliviscaiur ej'us
    de suis iniquitatibus pceniteriliam agerent. Poeniieh misericordia.:» Sed conteratur quasi .lignum in-
    tia enim non via, sed semita^est. fructuosum. Secunduni illud : «.Oiiinis; arborqtue
    < Mane primo consurgil homicida, interficit.ege- non facit fnictum bbiium , exciilelur et in. igneni
    < num et paupereni, per noclem vero erit quas mitietur (Matth. lii, 10).» -^ LPavit enim slerilein,
    < fur. > Iniqui eniui quod Jn die non possunt, ii « quae nori parit, ct vidtiaebeiie npii fecit.» Caiiiem
    iiocle agiinl, quibus nullum tempus vacal abjniqui- eniiii suam, cjuae oniiii bono opere sterilis el iilfe-
    tate. < Oculus adulleri observal caliginem, dicetts cunda fuerat, deliciose nimiiim pavit, aniniae vero
    < Non me videhit ocnlus, et operiet viiliunisuum. : suaeyidtiaiae, et a Deo-separalje bene non Jecit.
    V Omnis enim, sicut scriplum esvqui tiiaJeagit «Delraxit fortes in forliiudinc sua : el.-cum slele-
    odit lnceni (Joan. 111,50). » Hoc autehi el "de liaere « ril, non.credel yitae suae.» Detraxit, itiquil, forles,
    tico intelligi pdlesi, quohiarii ipse ex Ecclesia adtillei id est decepil lmjtis saeculi poteutes in suae pravila-
    est,'seinpo.rque caliginem oliservat, quia dtibie e lis foflitudine; et iuteiiiis excaecattis, quandiu in
    obscure loquens, deprehendi perlimcscil.-Et hoc es hoc ;mundo sleterii, npn crejet yitae suae,Jd est
    quod dicit: quia operuit yulUini"snum ; hon eni« Christo, qui, ail: < Ego siim via , yerilas el via
    yult cognosci, qui vulliiiii operit. « Perfodilih tene; (Joan. xiv. «3)>. >. .... _..
    « bris donios, sicutin die condixerant sibi, et igno- « (,5S9) Dedit ei Deiis locum jia-iiiteritice, et ille
    « rayerunt lucem.-» Hoc beatus Job specialiler dc « abulilur eo iii superbiani,»:Quia cuni se poenileiitiae
    amicisstiis dicere videliir, de quibiis superius ail. htimiliaredehuisset, ipse ccpnlra.siipe.rbi.renon cessat.
    Condixerant enini inler se, rit simul venieiites.yi< « Oculi auteni eju.s sunl in vitiis illins, elevati siiiu
    Vitarenieuni. Hi enim cum iii tlie et in prosperis « ad riiodicum et hon siibsislent. >Non enim in".-yiis
    esserit, inier se cohdixeranl, -ul ad Job in tenebris Dei, sed in viis stiis oculi pjus, 266 quoniam as-
    ei in adversilatilms positum venirent, ejusque om- -. suelse iniquiialis vias semper, et opera iriliieiis,
    ries conscienlioedbmps, el-receptacula suis increpa- iniiiquan. eoriim obliviscetur. « Elevati sunt ad ino-
    tionibus diligentissime perfoderent el aperirent. El dicum »iii supeibia. i El npn sjibsisieiit; > quia c-ilo
    ignoraveruni luceiri, qtiia ignorantiae lcnebris invo^ peribiint et deficient. <El huniilianlur sicut oinnia,»
    luti veritatis Juceni in verbis beati Job non agiiosce* - terrena seilicei et iransitoria. « Et auferenlur » de
    Jiarit. « Si subito appariierit anrora ,: arbilrantwt vilsei.huju.s.Jllec.ebris...«Et sicut.sumniiiaies spica-
    » iinibram morlis : et sic iri tenebris , quasi in lucc t rum > (minutaiim.subauditur, et facillime)«eonle-
    « ambularit. >Tuncaurora haereticis apparet, quando « renuir. Qnod si non esl ila, quis nie potest ar-
    vel raiionibus, velsariclorum exeriiplis convicti, in < guere esse meniituin, et ponere anle Detim yerba
    "suis erroribus veritaiem agnoscuni.Uoc auleni ipsi < mea?» Sic, inquil, est, ut dixi: yerumtamen si
    arbilranlur umbram moiiis, quia unde laeiafi de- Jta npnesset, vos demendacio arguere npn posselis,
    buerant, inde usque ad mOrtem coiitrislanlur; et neque ante Dctiiri poncre verba mea, qiioniam et
    sicin lenehris, quasi in.-Iuceambulant, qupniam npn mendaces probati estis, elqujbus.jam credalur, digui .
    iriinus in tenebris erroris deleclantur, quam sancli noii estis.
    cl calliolici viri in luce yeriiatis.;«.Levis est super . . CAPUT XXV,- .'.' _;;{,.'".;
    « faciem aqiiae. > Facies enini aquae quolibet vento ) .< Respondens autem Baldad Suliites, dixit: Po-
    perflata iflovetur, sicet iniqtius omiii venlo doctrina: . < lestas el lerror apud eura, quifacit coiicordiani
    circumferlur. <-Maletlicta.pars.ejus sit in lerra, nec « in sublimibus suis.,» Sijinqtiit, alicujus rei linior
    < ambulet per viam vinearum. » Quotidieenim bse- esl, ille solus limendus est qui suo terrore et. po-
    relicos Ecclesia damnal el maledicit. Yineae auteni '.leslaie malignorum spirituuin fugalp exercitn, in
    Ecclesia?sunt, quarum via fidesest, Pcr.banc auteiri sublimibus suis coiicordiam fecit, quoniarii -inier
    viain hoeretici non ambulaiil; si enim per.-hanc am- coBlerosarigelos pacem el concordiam confiririayii;
    bulassent, baerelici non essent. « Ad nimium calo- qui non solum concordes et fortes, verum etiam
    « rcm transeat ab aquis niviuin, et usque ad inferos inriumerabiles suni, ut niliil eis Vesislere possit;
    « peccatum iliius.». Hoc: eiiim impiiin infe.rn.o-habty Uiide et subditur: « Nunquid esl numefiis mililum
    bunt, quia de tormenlis ad-.lor.menl'a translati, nunc « ejus? Et superquem non refulgei ltimen illius? »
    frigore, nunc iestu cruciabunTur. Et usqtie ad infe- Ac si-diuat rStulliliaquidem esl cum eo contendere
    I.3S9) Dedil ei Deus locum pmriiteniice, scilicet exhibuit ei injbonum, ivse ververtil ad malum,-elc.
    differenspcenam, el hcecesl ratw quare permissus est D. TIIOM.". .;
    diiquis diu in prosperilale vivere,scd Itocquod Deus
    C35 S. BftlLNONISEPISCGPl SICNIENSIS S3i>
    vclle, qui ct sua, etsuorum liiilituin numero cl for- A ipsis quoque quos perdidit, in. poenis infcrior est.
    litudine omnia superat; cujiis oculoruni lumen ubi- Hic auleni, cjuia suam iniquiialem el malitiara Deo
    que refulget, cui non solum actiones, sed etiam abscondere non potest, nudus ei sine operimento
    cogitationes se abscondere nequeunt. » Nunquid j'u- eoram eo esse perliibelur. « Qui exlendit aqnilonera
    < sliiicari polesl homo, comparatus Deo? Aut appa- « super vacuum, et appendil lerrani super nihilum.i
    « rere mundus, natus de muliere?» Sic, inquit, ut Hoc cum ad litteraiii vcrum sil, magis mirari quam
    ctcten homines es, nec le -de muliere natum esse intelligere possunius. Per aquilonein ille sigiiificalur,
    ncgare debes, qtiocuiique fragilis est., et poria pec- qtii ait: « Sedebo in nionte lestamenli in laleribus
    cati (560). Non igitur mundus cs, ncc Deo compara- aquilonis, et ero similis Allissimo (Ita, xiv, 13). >
    fus jusiificari potes, quia dixisti: < jEquitatem pro- Hunc autera exlendil Deus snper vacuuin, qui illis
    < ponat contra me, et perveniat ad victoriamjudi- doiiiiiiari permiilit, qui fide, religione et bona ope-
    < cium nvcum. Ecce cnini luna non sjilendet, et ratione vacui sunt. Terram .autem super nihjhim
    < slellnenon suni niundoein coitfpeelu ejus; quanto appendit, quia saiictam Ecclesiam super gentes
    < iiiagisjiulredo, eliiIiushoininis,vermis.>(o61) Quid firmavit et stahilivil, quas ptius pro nihilo com-
    enini pcr liinam, nisi Ecclcsiam; quid vero per putabat, secumlum illud : « Omnes gerites quasi
    "
    sicllas, uisi sauclos? Eccc, inquii, Ecclesioeel sielloc uon sint, sic sunt corain eo, et quasi nihiluni,
    Novi Testameiili, id est sancti b.iplisinalis unda re- et inane reputalae sunt ei (ibicl.,. 40). » —
    novati, ct orighiali peccalo soluii, anlc Dei oculos « 267Qui l'8al aquas in nubibus.ut non erumpant
    omiiino hiuiidi non sunl; quanio magis homo pu- « pariler deorsum.» Nubes dpctores sunt, in quibus
    iredo, ci filitis liomini?, vcrniis, qui nondum in Dcus suoedoctrinse aquam ligavit, el clausit, ne si-
    jiiqiio innovatiis primi iibminis malediclionc tenetur; mul tota erumperet, polius auditorura vilam, quani
    cui dictum est : < Maledicta tcrra in opere luo silim exstinguerei. Ideoque Apostolus aliis lac po-
    (Gen. ui, 17); > et paulo post: « Qtiia puivis es, et tum dedit, non escam (/ Cor. m, 2), qui lamen
    in puivcrcm reverieris (ibid., 19).» sapicntiam loquilur inler perfetios. « Qtii lenel
    CAPUTXXVl. « vultum solii sui, el expandit super illud nebiilain
    « ilespoi.-dcnsauiem Job, dixil: Cuj"usadjutor es? « suam. » Soliuih enim, sedes judiciaria intelligitur.
    < Niinquid iinbecillis? et susteiilas brachium ejus Faciem Jgilur sui solii Deus adhuc abscondii, ct
    « qui noncsl fortis?Cui dcdisti coiisiliura? Forsilan tenet, quia ejus occulta j'udicia, donee in hoc mundo
    • illi qui non habctsapientiain, cl prudentiam tuam sunius, scire non possunius. Uiule non iinmeriio
    « osiendisii pliirimam? Atit quem tlocere voluisii? r| obscuritalis nebulam super illud expansam esse
    « Noimc cuni qui fccit spiramcnlum?» lsti enim dicit. < Terminura circumdedit aquis, doncc fiuian-
    qriasi Dei adjiilores pro Dco loquenles,cjusqiie justi- < lur lux- et lenebrae. > Per aquas, sanctsruni Scri-
    "liain defciidcntcs, ci Dcuin juslum, et Job injustum pturaruni scienliam signifieavit. Cui scienliac Deus
    jirobarc conabantur, ac si Deus, nt imbecillis, im- lerminum posuit, ut non plene inlelligalur, ilouec
    prudens et inscius causam suam dcfendere non pos- fliiiaiiturlux el lenebrae, id est dies el nox. Scriplum
    sci, vcl vir sanclus cum injusium probarc vohiisset. est enim : < quia vocavit Deus Jucem diem, et lenc-
    Ilincauieni Dci forlitudiiiem, prudcnli£.in clsapien- bras noctem (Gen. i, 5). > Nemo igilur integrani,
    tiam describit, dicens: perfectamque scieniiam hahebit, nisi prius hic mun-
    < Ecce gigar.tes geniunl sub aquis (362), el qui dus finialur. « Columnoe cceli Ireiniscunt et payeat
    < liabiuiiit cum eis. Nudiis esl infernus coram iljo, « ad nulum ejus. > Cceli namque coltimnoe,apostoli
    « ci iiulliim cst operimeiHum pcrdilioni. > Ecc.e, in- sunt Ecclesioeque doctores, qui nisi Deum limuis-
    quil, gigantes, id cst roges cl principes, caeterique sent, tanta pro eo non paterenlur. < In fortiludine
    potcntes, et qui cuni cis habitant, eorum scilicet « illius repente raaria congregata sunl, et prudeniia
    consiliarii el farailiares, gemunt sub aqnis, id esl in « ejus percussit superbum. » Dei namque virtus et
    rcgimine populorura. < Aquae enim mullae, jiopuli D ] sapientia , Dei fbrtitudo et prudenua Chrislus esl.
    inulti (Apoc. \vii, 27). > Non enim sine magno Ia- Hicautem incarnalus diabplum percussit, el de re-
    bore elsollicitudine cos quos regunl, vel habere, vel gno, quod jamdiu possederat, cjecit. Et iia cnncui
    tenere possunt. Gemunt igiiur sub eis, quia quasi maria, id est omnes mundi hujus nationes , repente
    graviler'onerali, vix eos ferre et regere possunt. in unam fidem, et unam Eccksiam congregavit.
    Deus aulem solo nutu cuncta disponlt et ordinat. « Spirilus ejus ornavil coslos, et obsietricanie manu
    Jnferrius autem el perditio, diaboius iiitelligitur, qui t eductus est colubertorluosus (363).»Nondum enini

    (560) Quod signanler dicit, quia ex hoc ipso quod submersi aquis diluvii, el quia von solum ipsi perie
    homo de muliere per carnis concupiscentiamnascitur, runl, sed multi alii cum eis, scilicet similiter gemunl;
    maculam contrahit. D. THOJI. scilicel a virtute poteslatis ipsius. D. TUOM.
    (361) Scilicetnoh potest repulari resplendens splen- (563) « Coluher lorliiosus, id est diabol-us, qni co-
    dore jtistitice, si dhince juslitice comparetur : neque lubro comparalur, propter malignilalis. veneuiuu,
    mundus per innocentiam, si comparetur puritali et lortuosus dicilur propter callidilaiem. Signanier
    diviiice.D. THOM. aiilem dicit eum educium, obsletricaiile nianu Dei.
    (362) Ecce gigames. Scilicct antiqui: gemunt sci- Sicul enim obstetrix sic educil infanlem, qnandoque
    tictl in pcenis inferni : sub aquh, id esi qui fuentnt mortuum, ut nialer nou loedalur; ila Deus sic cduxit
    637 EXPbSlTIO IN JOB. .* .038
    cceli, id esl sancti apostoli, ornati erant; sed Spirilu A.comprobalur , qui se Deo servire simulat, el ejus
    sanclo adveiiiente , siaiim et scienlia, et diversitate animam Deus non liberal. Hujus aulem clamoiem
    linguarum , el viriulum efficacia ornati-sunl. Et co-. post hauc vitam Deus non audiet, quamvis niultuin
    hiber ille tortuosus, qui primum liominem decepit, clamet : « Domine, Domine, aperi nobis (Malih.
    etnunquam recla via incedit, de fidelium mentibus xxv, H). > Sequitur : « Autpoteril in Omnipotente,
    educliis, el ej"eciusest, manu et virlule Dei in anima, « delectari? Aul invocare Deu.min onmi tempore?»
    cl in corpore fideles suos circunicidenle. • Non enim delectantur In Domino, qui solam liiundi
    < Ecce bsec ex parte dicia sunt viarum^ejus, et laudem et gloriam quserunl. ,Hi lamen non.semper,--
    < cum vix parvam slillam sermonis ejus audierimus, sed 268 quando aliqua adversitate tanguntur,
    < quis polerit lonitruum magiiiludinis illius in- lunc Deum invocant. « Docebo vos per manum Dei,
    < tueri? > Hanc, inquit, parliculam, el quasi stillam « quae Omnipotens habel, nec abscondam : ecce vos
    deiila tarita pleniludine virtuium ejus audiviniuS, et « omnes nostis, et quid sine causa vana loquimini? >
    niiniiavimus. Sed cum in infirmitaie assumpiae car- Docebo, inquit, vos, nec abscondam ea quaeOmni-
    nis, ut modo diximus, tanta peregit , quis eum in potens habet, itl est verilalem.;. hsec. enim semper
    majestale sua venientein, et daninalionis seriienliani est doctrina Oninipotentis. Sed quomodo doceho?
    " Non ulique per me, sed per maiiutii Dei, quse tam
    supef iniquos lonantem intueri polerit?
    CAPUT XXVll. fortis est, uletiam lapidea cprda mollire possit. Sed
    < Addidit quoque Job assuinens parabolam suam, dicile mihi: Quid sine causa conlra me vana loqui-
    < el dixil. > In eo quod paraliolain dicit, aliud prse- inini, cum ipsi scialis vera esse quae dico : < Hoec
    ter Htleram quaerendum insinuat. r Vivit Deus, qui- < est pars impii apud Deum, el lisereditas viplenlo-
    < abslulit judicium meuin , et omnipotens qui ad < rum.qiiam ab Omnipotente suscipienl. Si mulii-
    « amaritudinem adduxit animani nieam. Quia donec « plicati fuerint fllii ejus, in gladio erunt.et nepoles.
    < superesl halitus in me, et Spirilus Domiiii in na- « ej'its nOn saturabuntur pane. > lmpii cniin.,' et
    < ribus meis, non loquentur labia iniquiiateni, nec violenti- hoerelici sunl, quia et crudeliler aniiuas
    < lingua mea meditabitur niendacium. > Ejuseniin, perdunt.et violenla inlerprelatibne Scripturas
    judicium Deus abslulil, quia aliter se judicandum exponunt. Hi aulem qtiam parlem et haeredilatein
    -pulavit. Loqui autem, oris est; medilari vero cordis. a Deo suscipiant, audiamus. Si mulliplicaii fuerinl,
    -Nec igitur lingua oris mendacium, nec iingua cordis .inquit, filii ej'us , id esl imilalores ejus , et qui cle
    loquelur iniquitalem. Cur aulem dixerithoc, mani- ejus doclrina generantur, divinse ultionis gladio
    feslal: < Absit u me, ut justos vos esse judicem : r ferienlur. El nepotes ejus, illi scilicet, qui de his
    < donec deficiam, non recedam ab innocenlia mea. > nialis fillis nascuntur, non salurabunlur pane, pane
    Meniiretur enira, si eos , qui justi non erant, j'ustos ulique vivo qui de ccelo descendit. Quoniam aulem
    judicaret : si vero mentiretur, innocens non esset. Inereticoruin alii acl <_Ecclesiam conyeriunliir _,
    Unde adhue subditur : « Justificatibiiem , quani alii vero in suis erroribiis relinquunliir; ideo
    < ccepi tenere, non deseram. Nec enim reprehendit subditur : « Qui reliqui fuerint ex eo , sepelienlur
    < me cor nieuin in omni vila mea. » Desereret enhn « in inleritu, et viduoe illius non plorabunt. >
    juslificalionem , si a veritale cessaret: verilas enim Qui, inquit .- ad verilalem non redierint, , et in
    eum justificabat. Quod vero cor ejus in omni vila sua nialilia perstilerinl, in inleritii aelernse daih-
    suanon reprebendil, illum nisi Jgnoranter non pec- nationis sepelientur. < Et viduae, illitis non plci-
    • casse osieudil.. Quis enim reprehendat, quod igno- . < rabunt. > Cujus illius? Illius, cujus filii in gladio
    rat? Quia yero illicilis cogitationibus. viriliter resi- crunt. Sed quae sunt ejus vidttae, nisi animse, quae
    stit,et si aliquando illicita cogilaverit, cor lamen .cognita veritate ab eo sunt separaLa;? Ei istse qui-
    ejus ex hoc euni non repfehendit. < Sic agit, ut demviduae non plorabtint, imo gautlebunl, quoniam
    < impius-iiiimicus meus, et adversarius meus, quasi cum sanclis in gaudio erunt. < Si coinpoiiavcrit
    < iiiiqiius. » Sic igitur .agit inimicus meus , id est D < quasi terrara argentuni, clsicut lutum proeparavit
    Satan, utjmpius, quia quautumcunque potest, omni < vestimenla , prseparahil qtiidem , sed j'uslus ve-
    piclate renioia me alfligit. Et adversarius meus, < stielur Jllis, et argenluiii iiniocens dividet. > Quid
    qtiasi iniquus, quoniam sequitatis mensuram me enira per argentuin et vestiraenla, nisi sanctaruin
    flagellando multiim excedit. Hoc ille agit, Insuper et Scripturarum testimonia intelligimus ? Qui enim his
    vos iue siinulatorera , et Jiypocritam esse putatis. non abundat, pauper et nudus est; jiauper qttidern
    . Uiide et subdilur : < Quse enim est spes liypocrilse, in ratiocinando, nudus vero in se conlegehdo cl de-
    . < si avare rapiat, et non liberet Deus animara ejus? fendendo. Fit enim multolies, ut hoerelici libros
    < Nunqnid ciamorem ej'us audiet Deus, cum venerit componaiit, el iu sua defensione sanciarum Scri-
    < super illum angtistia? ».Cum enim hyjiocrita se plurarura leslimonia colligant, quse se ad defen-
    justum simulal, justiiiae Jaudem, quse solis juslis de- dendura cum ad concilia comporlaveriiit, eisdcm
    betur, avare rapii. Hoc autem facit, quia aeternae ipsis, quasi suis gladiis superanlur. Et ita quidem
    retributionis speni non habet. Unde stullissimus fil, ut justus eOrum veslibus armetur et induaiur,
    diabolum de meJio angclorum, ut bonorum angelo 'uiu socielasin nuilo deirimenlum sit passa.i D.
    . Ta. n. .
    C39 S. BRUNONIS EPISGOPI SIGNIENSIS - 610
    ct-coniin clomiioruiii-diviiias, tjuae pef argeiilum A neque sapienlise Ihesaurus bene exhonitur. ue-
    figiiranlur, vir iniiocens raiionabiliter expoiiai cl quc vasa digna 269 boiiore fabricanlur. Hic enini
    dividat. < /Edificavii sictil tinca tloiriurii suam, el vas electiunis beatus PauJus fabricalus esl. llic ignc
    « sicu.t cuslos fccit umhraculum. » Domiini snani iriaiiyrii et tribiilalionis omnes marlyres conilali
    s'ctit -liiiiM li.rrciicus acdifical, qiiia Ecclesia, quam sunt. « Ferrum de tcrra lollitur, et lapis solulus
    ivgii, corriiiii|icndo et dissipando coiistruir. < Facit « calore in oesconVertitiir. » Terra enini in ferrum,
    < aiiiciu sictit ctistos unibiacnlum, » quoniani cjus etlapis in ais, sancii Sjiiritus igne decocli, conyer»
    .sediliciiiiii iion hahcl fuiidanieritum positum. Non iiiutiir, qiioniam lerreni et peccatores, duri et incre-
    oiiim a-dilicai supcr fiindaineiitum apostoloruni et duli, ferri forlitudinem et ocris sonuiii suscipittnt, ut
    jiropliclariini. ct forles sirit in opere ,et clari in proedicalione.
    « Divcs cuin dormierii, riiliil secum auferet, ape- « Teinpiis posuit tenebris, et universorum finem
    « riet ocinos, et nihil iiiveiriet. » Dives eiiim qui « ipse coiisiderat. » Tcmpus eiiim jiosuit lenebris,
    noii iu Duo, sed in hujiis mundi divitiis spemhabet, qiiia su;e iucarnationis lempore Salvator nosler
    jioS!:;u.iin doiniierit, et moiiis sonino oculos clau- Scripluras aperuit, et ignorantiae tenebras ab eis
    scril, niliil secum auferet. Aperiet oculos in resur- reniovit. Sive eliarii : tenebris , id esl peccatorihus,
    rcciione, et uihil inveiiiel , qiionium tanta inopia terminiim posuit, quo et peccare desislanl et pueni-
    opprinieiur . ut guttaui aquae ijicndicare cogaittr; tenliain aganl. Ipse eiiain uiiiversoriini finem consi-
    unde ei scquiltir : < Apprehendet etim , quasi aqua, derat.quia ad qiieni fiiiem omnia lendunl, non
    < inopia, el nocie oppriinet cuni tempeslas. < Jii jgnorat. Cum eniin et Judas inter apostolos, el Tau-
    nocie enini , et in lenebiis posilus, oinnium iribula- lus inter perseculores essenl, ulriusque finem ipse
    tionum impetu et lempestale opprimetiir, et quasi videbat.
    aburidaiiii et repentina aqua, iia inopia apprelien- « Lapidem.quoque caligiuis, el umhram mprlis
    "dclur. < Tollet eum ventus urens, et auferet, elve- « dividit lorrens a populo peregriaanle.. » Lapis
    < lul turho rapiet euni de locosuo. * Tollet euni, enim caliglnis, el umbra mortis Judaeorum populus
    iiiquii, de hac vita ventus urens , id esl nialignus esl. Lapis quideni, quia credulitale durus , caliginis
    spiritiis, et qui violenlcr animas lollit, el quas lol- autem, quia infidelitate coecus. Sub quo, qui se hu-
    Jiiaeternis lormeniis exurit. Et velui turbo, et im- ii)iliaveril,sic cjus unibra, quasi morie exslingueuir.
    petus tenipestalum rapiet eum d.eJoco suo,id est de " Omnis enini, ad cujus dbclrinam proslernimiis, um-
    Iioc mundo, in quo ad lempus h.thiiavii. Et hoc bra nobisesl. Sed qui torrens, nisi lluvius, etpraedi-
    merito. < Einiliil super eum, et non parcit, de inanu P catio Iiovi testamenli?Quid vero populus peregri--
    < ejns fugieiis, fugiet. » Emitlil, inquii, Doaiinus nus, nisi Ecclesia, quia in hoc iiiundo peregrinans,
    super euf.i, et extenilit virgam corrcctionis suae, et dicit: < Non eriim habemus liic mancnlcm civila-
    iion parcil au tcmpiis . Ut in aeterrium parcat-: cor- lem , sed fuluram- inquirimus (Heb. xin, 1J). >
    rijiit criim oriuiem filiiini , quem recipil (Prov. III, Torrens igilur, lapidcm caliginis, ct unibram morli.s
    12). llie veio cuin se eineiidare , el de Dei corre- a peregrinahic populo dividil, quia Novtim Tcsta-
    elionc gaudcrC cicbuisset, quasi nialus discipulus, incriluih Judocosab Ecclcsia separat. In hoc cnim a
    non recipiens disciplinani de inaiiu ej'us fugiens nobis diffcrunt, quod Novum Teslamenlum non-
    "fiigit. ln hoc cniui fugit, quod disciplinam non reci- siiscipiiinT.
    pil. Sedqiiid Doiiiiniis ad liocc? Siihditur : « Stiin- < Tcrra dequa oriebalur panis Jn Ioco stio igne
    « gei siij:er eum maiiiis suas, ct sihilabil supcr il- »" subversa cst. » Cum ciiiin lolus mundus divini
    « liim, inlucns locum ejiis. » lloc est eniin, qiiod elbquii famein paleretur, tunc Judaea lefra vcrbi Dei
    '
    peccanli |iopiilo jier |irop!ietam Doiiiinus dicit : 1pane ahundabat. Ilaec autem in loco suo igiie suli-
    < Jaiiiiion irascar libi ainplius (Liech. xvi, 4-2); » vcrsa cst, qtiia zelo ct igneiuvidioe conlra Cliristuin
    id cst, age ijuod vis, qiiia cgo tc ulterius non corri- exarsit. « Locus sapliiri lapides ejus, et glcboe illiiis
    gam. Maiiuin cniin siiiugere esi a"flagcllis el alapis __)-<aiiittm. » Hujus, inquil, lcrrae lapides plcni -fue-
    ccssare. Iiuuens aiiteni locum ejus supcr cmu sibi- riiiil saphiris, cjuia sancti, qui prius in ca habitave-
    lal, quia cpnsitleians ad quam paeiiain ct nioiicm riint, cceli faciem el angeloriim jiulcliriuidiBehi
    tciidal, quasi admirandc) euni irridel. iniitati sunt. Et glcbae illius aurum , qtiia sariCli
    CAPUT XXVIII. propheiac, ei per sapieriliam aurum ,ei per frucium
    < ilabct argciilum venariun siiaruni principia , ct boni operis gJeboefueruut.« Semiiamignoravit avis,
    < auro locus csl, ih quo conflaiur. » Quamvis, in- « iiccintuitus cst cam bcuJus vulturis. » Avisenim
    quit, hoereiici, de quibus supra inulta locuti suinus, Christus csl, quia vdlando ccelos ascendit. Esl autcm
    argcntum habeant, ejtis laracn venas clprincipiuui ct vultur, quoniam ad suscipicnduni noslrae carnis
    non haberit. Yena cniin et principium argenti, id riiorticinuiii descendit. Hujus autem avis semiiam
    est saiicioruiii eloquioruin, veritas esl. Omnis eiiim - lefra illa praedicta ighoravil, quia Judoeorum popu-
    ciivina Scripiura hoc ex fonte manat. De hoc au lus, ncque quod de coeloChristus dcscchderei, neque
    tem fonie iili nbnbibuiil, '
    quoniam prave Scri- quod in coeJos ascendcrel, crcdere vojuit. Iloc au-
    pturas Jntcrprelanlur. Locus auTeiii, in quo con- leiri ideo, quia npn cst inluilus oculus vulluris, id -
    flatur aurum, Ecclcsia cst, quoniain cxlra cam, , csl, quia non satis diligcnler j)rophctai-um vcrba
    fKl EXPOSITIO IN JOB. 6',2
    consideravit. Cliiisli enim oculi propbetse fueruni, A colores Indise, nisi pbilosojihi.liiijus niutuii? Hi.enini
    qiioniam prius per eos, poslea per seipsuni, scdentes quidquid pulcliriludinis habent, exierius.cl iu.pellc
    in tenebris illuminavii. ostendunt. Al vero de Ecc.lesia dicitur : < Omnjs glo-
    «. Non calcaverunt eam filii justorum,.nec per- ria cjus filix regis ab inlus » (Ibid. xuv, 14). 1
    < transivil per eam Jeaena.» Insiitores eniin apostoli Lapis autem sardonicus coloris sanguinei, marl)res
    sunt, qui fidei preiio Evangelii doclrinam iibiqiie osicndit. Sajihir.us vcro sanclos pracdicalores, qui
    tendeiiles instabanl, quorum qnidem filii fuerunt alliusvolant et coelestiacoiitcmplantur. < Non adac-
    episcopi et doctores. Quamvis eiiim aposioli Judaeam < quabilur ei aurum, v;ei yilrum, nec miuabuiitiir
    lerram parvo tempore calcassenl, -eorum lamen < pro ea vasa atifi excelsa-Ct eminenlia, nec conime-
    filiieani noiicalcaverunt,quia, reliclis Judseis, omnes < morabtinlur comparatione ej'us. » Sancti enini et
    se-ad gcnies conliilerunt.Lesena autem Ecclesiaest, aiirum stinl proptcr sapientiam, el yilrum prppler
    qtioe et vitia et maligr.os spiriltis ubique vincil et vilae purilatem; quales enim exterius, tales et in-
    devorat. Haecauiem irausivil quidcni, sed non per- lcrius sunt, nihil obscurum, nihil tenebrosuni in eis
    iransivit per eam; exspectai enim doncc plcni- csl. Y7asaautem excelsa et eminentia illa erant;
    tudo genlium intrel, et sic omnis Israel salyus fiat. de quibus cum Dominus diceret : < Quem dicunl
    < Ad silicem exlendil inanuni suam, subyertii a ra- B homines esse Filium hominis? (Matlh.wi, 14.) >
    * dicibus monles. t Tcrraiii, inquii, iesena reliquit, Aposloli respondenles dixerunt: < AliiEliam,.alii Je-
    el ad siiicem nianum exlendil, quia, rcliclis Judaeis, remiam, a.lii Joannem Bapiistam, aut ununi ex pro-
    :ul duriliam gentium atixilii siiuiiauuni porrexit. Et pheiis.» Salis enim magni crant, quiJChristus esse
    subveiiil a radicibtis nioiites, qnia hiijus.soeciilipo- piiiabanlur, el lamen nihil lioruni CJiristo compara-
    -lcnicsa damionum culiura ftinditus eradicavit, lur. < Trahilur enirn sapicnlia de occultis. Non
    « In pelris rivos excidit, et omne preiiosum vidit < adaequabiiurei lopazion-de iEihiopia, nec lincluroe
    -« oculus ejus. » In pelris, Jnqiiii, id.cst in duris et < iiiundissimsa.coiiippnenlur. j.Deoccul.tis enim, id
    dapideis-"cordibus, rivos scicniise vel lacrymarum est de corde, Palris trahitur ha?c sapienlia. Sed quis
    cxeidit, el abundare fecit. Et omne pre.liosuin vidit eain Irahit nisi pieias el misericordia? His enim
    oculus ejus, qnia sacranienla omnibus sseculis ahs- irahcniibus ad lerram Chrislus descendit. Huicau-
    jconditaei revclala sunt Unde et subdiliir : tein topazion non adoequalur, quamvis omnium co-
    « Profunda quoquc fluvioruni scrulatus csi, et lonim divcrsilate vaiietur. Siniililer aulem neque
    < abscondila prodtixit in lucem. » Sanclus cnim liiicturae -mnndissimai"; por hoccenim eos intelligi-
    proeJicalor fliiviorum profunda scrnlalus csl, et mus, qui el sapientia, cl scienlia, et omnium vir-
    abscondiia in lucem produxil, quia ulrjusque Tcsla- G liilum varielaie. snnt adornali; quot enim virtutes,
    menti niyslcria, diu abscoiidila^exporiendoreyclavil, lolcolores. Et hse quidem tinciurae luncmundissimoe
    < Sapientia yero uhi inveniiur? Et quisesl locus sunt, quando nulla hypocrisi inficiuntur. Nihil aulem
    « intelligentiae?» Hsecatiiem sapientia Christus est, horum sequabitur Chrislo. « Quis enim in nubibus
    qui Dei virluselDci sapientia dicilur. «.Nescil homo ,sequabi(ur "Domino? Aut qiiis similis erit Domino
    « prelium ejus, nec invenilurjn terra suaviler vi- inter filios Dei?1 {Psal, LXXXVIH, 7.) «Undecrgo sa-
    « vcnlium".» Miser Judas, raiseri et Judsei, a quibus < pientia veniei? £1 quis est locus intelligentiae?
    tam vi!i prelio einplus et vendiius esl, cujus preiium •« Abscondjta est ab oculis omnium viveniium, »
    sciri non poiesl. Si enim preiium ejus. h.omo ille Unde, inquit, veniet Sapieiilia, quis hobis eam-rc-
    iuiquus scivissei, cum lali pretio non vendidisset. velabil? « Generationem ejus quis enarrabit?
    Non invenitur aulem sapientia in lerra suaviter vi- (lsa. Lin, 8). » Quis esl locus ejus? Uhi liahilal?
    -ventium, quia 11011in eis habilat ChrisUis, qui car- Ipsa dicat: « Ego sum, inquit, in Palre, el Paler i.n
    nis illecebris et voluptatibus traditi sunt.« Abyssus me est (Joan. x, 58). > Abscondila igilurest ab ocu-
    « dicit: Non esl in me; et mare Joquitur : Non est lis omnitim viventium, quoniam nemo eam novil,
    < niecum. » Abyssus enim-illi sunt qui erroris el sicut esi. « Yolucres cceli quoque lalcl. Perdilio
    D 1 et mors dixerunt : Audivinrus aurihus noslris
    ignorariiiae lenebris sunl iiivoluii; in lalihus autem
    non habilai Chrislus. Mare aulcm illos significat qui « famam ejus. » Volucres nanique cceli, apostoJos,
    felle et aniaritudine pleni, et superbiae spiriui el dociores, qui el aliius vpjant, et suhlilius ccelfsiia
    commoti, nunquam possunt csse quieli. < Nbn da- conleinplanlur, significa.re possunl. Et his quidem
    4 bilur aurum obryzum pro ea, nec appendetur ar- qiianditiin niuntioTiieru.nl, non plene haec sapiciiti.a.
    < genlum in commulatione ejus. » Aurum obryzum, -revclala esl. Perditip vero et mors diabolus est qui.
    quod opliinum est, sanctos apostolos desigiiat; ar- peccalores occidit, et perdil. Iste aulem famain ej'us
    gentum vero, propler 270 eloElun purilalem, pro- audivit, quia Chrisii gloriam ct yirluleni, yel su-
    pbctas significat. Sed lamen niillus horum Christo peratus iniellexit.
    comparari potest. Unde Psalmisla ail : < Utquid « Dens inlelligil viam ejus, el ipse novit locum
    suspicamini montes coagulatos; mons, Jn quo bene- . < ejus. Ipse enim fines niundi intuetur, el oirinia,
    placilum eslDeoliabilare (PsnJ. LXVII,17). » —«Non « quae snb coelo sunlrespicil >—«Nemo enim novit
    « conferetur Indiae linctis coloribus, neclapidisardo- Fiiium, nisi Pater (Mattli, xi, 27). >Jpse enim ej'tis
    «nico preliosisimo,_ vel sapbiro.» Quid enim lincli IiunianiiaUs et. inca.rriationis: viam anle leiiipoia
    C45 S. BUUNONIS EPISCOPI SICNIENSIS 641
    cum eb sinml disposuit. Et ipse iquainvis non loca- A mine scriplum est: < Lucerna pedibus nieis verbin»
    lis, esl locus ejus. Unde et lpse ail: « Ego sum in tuuin, et iunien semitis meis (Psal. cxvni, 115). »
    Palre, el Pater in me esl (Joan. x, 58). > Et quo- Yerbum enim capul, id est menlem ijluminat, ut
    niam Deum nihii lalet, hsec sapientia mundi fines, bene inteliigat, et pedes, id est opera, ut sine offeu-
    ct qusccunque sub ccelo sunl, qualiter se humilienl, sione fiant. Hoc igitur lumine in lenebris, itlest
    inluelur. < Qui fecitventis pondus. etaquas appen- inlcr impios, et peccatores secura Ecclesia ambula-
    « dil in mensura. » Yenti hoc in Joco vel aniraas, bat, quoniam ei scrmonura el virtuluin Juce fulgebat.
    vel Jeves et vagos homines significant. His aiilem Sequilur :
    fecit Deus pondus, quia religibnis nialuritatem, ct < Sicut fui in diebus adolescenliae mese, quantlo
    gravilaiem eis dedit. Unde et illutl : < Jn populo « secreto Deuserat in tabernaculo meo, quando erat
    gravi laudabo lc (Psal. xxxiv, 18). » Aquas autem « Oranipolens mecum, et in circuilu meo pueri mei.
    in mensnra appendit, quia, lit Aposlolus ait , sancli < Quando lavabani pedes meos bulyro, et petra fun-
    Spiritus gratias secundnm mensuram fidei, unicui- < debat niihi rivos olei; quando procedebam ad por-
    que tribuil (Rom. xn, 7). < Quando jionebat pluviis < tam civitatis, et in platea parabant mihi cathe-
    < Iegem, el viam procellis soiianlihns; lunc vidil « dram.» Jam enim magna ex parte.Ecclesia senuit,
    < illam.et enarravit,eliiivesligavil,ei dixii bomini: ^' neque eam speciem etpulchriludiiieiii, nisi in pau-
    « Eccc limor Domini, ipsa est sapienlia, el recedere cissimis tenet, cjuara in diebus adolescentise, id est
    t a malo, iiilelligenlia. » Pluviis enim legem po- -tempore apostolorum el marlyrum habuit. Tunc
    suil, quando prsedicandi ordinem docuit. Ordo au- enim Deus secreto erat in ejus pectoris labernaculo,
    leni liic esl; ut doclor, quod prsedical, agat. Sed qui.a potius intus bene agendo, quam foris se osten-
    audiamus ipsam legem : < Sic luceat, inquit Domi- lando Deo placere conabatur. El tunc eral Omnipo-
    nus, Jux vcslra coram homiiiilius, ul viderites opera tenssecUm, qnod in miraculis declaratur, qui semper
    vesira bona, glorificcnt Palrem ycslrum, qui in eum lam prsesto exandiebal. Tunc qnoque pueri ejus
    coelis est (Matth. x, J6).» Quod autem per pluviam, erant in circuitti ej'us, de quilms Aposlolus ait :
    hoe per procellas, et quod per legem, hoc per viam < Nolitc pueri eflici sensibus, scd maliiia parvuli
    signilicavit. Per procellas tamen ea doctrina in- estote (/ Cor. xiv, 20). > Pueri enim a puritate di-
    telligilur, quae de ftittiro jtidicio, el de seterna pcena, cunlur. Tunc auleni pedes snos, id est doctores qui
    lerrorcm peccatoribus Jncutit. Quod vero ail: cam ubique ferunt, btilyro Iavabat, qnia maj'ori et
    « Tiinc vidil illam, et enarravit, el procparavil, et perfectiori scientia eos infiindebal. Bulyrum, laclis
    « invcsligavii;» hoc esl inlelligere, tunceam videri, r pinguedo est. Sicut igilur lac mediocrem scienliam,
    etenarrari, proeparari, elinvesligari permisit. Tunc ita perfcctam butyrum significat. Pelra auteni rivos
    enim Christus cognitus esl, quando praedicatores olei ei fundebat, quia qui prius infideles, duri ei
    pluere cceperunt. Et tunc dixit hoinini: < Ecce li- lapidei erant, postea Spiritu sanclo inuncli, pietatis
    « raor Domini, ipsa est sapienlia, el recedere a et misericordise oleum fundebant. Ad porlam vero
    « malo, iiitelligcntia (3G4). » Yere hsec esl sapientia civitatis procedebant, quia civitatem sarictam Jeru-
    et intelligenlia, quaeet sola suflicil, et *sinc qua salem intrare volentibus fidei portas apericbat. Po-
    Ciiristus Dei virtus,et sapienlia nec cognosci, nec ncbaiit aulem ei calhedram in plateis, ul jam non in
    •haberi polest : qui eniin Deum timet, nihil ne- occullo, sed palam et manifeste cunclis genlibus
    gligil, el qui a malo recedil nunquam peccal. praedicaret. Qui enim verilalem palam docet, iu pla-
    271 CAPUT XXIX. lea super Calhedram sedet. Scqiiilur:
    « Addidil quoque Joh assumens paraholam suam, < Videbant me juvenes, et abscondebantur, et se-
    < el dixil: Quis mibi tribuat ul sim juxta menses < nes assurgenles stabant..» Juvenes hoc Ioco in-
    « pristinos, secundum dies quibus Deus cuslodiebat telligunlur, qui diu in peccalis perseverando creve-
    « me?» Hsccbealus Job de se et de Ecclesia dicil, runl. Senes vero, qui morum gravitate et religione.
    ideoque parabolara vocat. Loquatur igitur Ecclesia, D 1 suam vitam commendaverunt. lsti igitur odslant ut
    non illa prima cl nobilis, sed ea quoe nunc est, et religiosi; illi se abscondunt ul limidi. Adhuc vide-
    qnse usqtie ad sscciili consuinmalionem fiilura est. miis adulteios, et fornicalores el caeleros sceleralos
    Quis, inqtiil, niihi Iribuat, Ul talis nunc siin, qualis ab episcoporum facie declinare. « Principes cessa-
    in principio fui? Quando Deus me custodiebat, - « bant lpqui, et supponebant digitum ori suo. Yo-
    quaiido neque ab ipsis lyrannis, neque a vitiis, neque; « cem suamcohibebant duces, et lingua eorum gut-
    a inalignis spiritibus me superari permillcbat. Hoc .« luri siio adhoerebat. » Hi principes et duces
    aulem Ecclesia seciinduni meliores dicit, qui Cliri- haeresiarchae sunt, qui sanctarum Scripluraruin
    siianain religionera multum diininutam consideran- auctoriiate et veris ralionibus convicli, contra Ec-
    les, dejdorant. « Quando splendebat lucerna ejus clesiam loqui cessahant. Qui autem hoe non intel-
    < super caput meum, et ad luinen ejus ambulabami ligit, legat tot concilia, in quibus bsereticorum ofa
    « in tenebris.» De hac enim lucerna et de hoc lu- sunt opilata. «Audiens auris bealificabal me, et
    (3Ci) «_Quiainlelligentia prsecipuead lioc homini operum ad sapienliae divinae parTicipalionem per-
    esl necessai-ia, ul per intelligeniiain discernal mala veniat.» D. Tnon.
    a fipiiis, quibtis evilatis,-per exseculioiiem bonorura
    645 EXPOSITIO IN JOB. f.ifj
    « .ociilus videns lestiinoniuni reddebal mihi quod A . proficii et innovalur. Similiter antem et arcus ejus iu
    « Hberassera paupereni vociferaniem el pupillum, manu illius inslaurari non dicerelur, nisi vires qno-
    « cujus non essel adjutor.» Quid per pauperem vo- dammodo perdidisse videretur. Arcus etenim ejus
    ciferantem, nisi peccatorem misericordiam iniplo- divina Scriptura est; sagittae vero singuloesent?n(i;e
    ranlein? Quid. vero per pupilluin , cui non erat sunt. Hic igitur arcus tunc instauratur, quando Dei
    adjulor, iiisi inlidelem aliquem, ad fidem venienleni, verbum inslanler prsedicalur, et sancloruni auciori-
    in quo jam diabolus paler iniquus mortuus erat? late impius aliquis convincilur et daninattir. « Qui
    Hos auteio Ecclesia liberavit, testaulibus eis qui « me audicbant et exspeclabant sentenliam meam,
    viderunlel audieiunt. Spernit enim Ecclesia surdi et « el intenli lacebant ad consilium meum.» Quis
    cseci leslimonium. . eniin Ecclesiae sentenliam el consiliitm Iibunler non
    < Benedictio perituri super me veniebat, ct cor suscipiat, nisi ille qui aures audiendi non habei?
    < viduaeeonsolaitis-sum. > Peccator ciiim qui peri- « Verbis meis nihil addere audehant, et super illos
    lurus eral, eum bCuedicil perquem ad pcenitentiam « slillabat eloquiura meum.» Qui enim in ejus.do--
    convertilur. Cor autera vidUaecoiisolatur, qui animse clrina stillicidio deleclanlur, ej"usverbis nihil addere
    pcenilenli, et post multa peccata diaholi ronnubium proesuinunl. Hoereticiaulem cjus verbis alifjuid ad-
    fugicnli, veniam el indiilgentiam pollicelur. < Juslilia B dunl, el addendo veritalem corrumpunt. « Exspec.ta-
    < indutus sum, cl veslivit me, sicul vestimento et < bant me sicut pJuviam, et os siium aperiebant,
    < diademate judicio meo.» Sic, inquit, juslilia et « quasi ad imbrem serolinum.» Sicut enim terra
    sequilalis judicio indutus sum, quoniodo pulchris siliens plnviam exspeclat, ila fideles animse Ecclesiae
    vestibus el diademate alii induunlur, quoniam non doclrinam audire desideranl, ad quam velut adim-
    minus in islis, quam illi gtorianlur in illis. < Oculrrs brem serolinum os cordis aperiunt, menlis aridita-
    ^ fui cseco, el pes claudo;» quouiahi sive inlerius, tem lali potu exstinguere cupientes.
    sive exlerius dehilitali, non minorem a me quani a « Si quando ridebam ad eos, non credebant, et
    propriis niembris consolationem habueruni. « lux vultus mei non cadebat in terram. > Diximus
    « Paler eram pauperum, et causam quam iiescic- eniiii, quoniam secundum perfectiores Ecclesiaeque
    « bam, diligenlissimeinvestigabam. «fauperes enim doctores ista dicantur.qui cuj'us severilaiis et gra-
    Ecclesia quasi proprios filios nulrit. Quia vero niliil vilatis esse debeant, ex eo ostenditur, quod tani
    iemcre, uihil perperam, nihil injusle facere vuli, raro et ridere, et loelitiam in se ostendere debehl;
    eaiisam quam nescil, diligenlissime invesligat. «Con- ut si.aliquando hoc faciant, vix credalur eis, quotl
    « terebam molas iniqui, et de denlibus illius aufe- prp gaudio temporali hoc aganl. Lux enim vultus
    < rebam praedam,dicebanique in nidulo meo: Moriar, 'J eorum in terram cadit, quando isetam faciem pec-
    « et sicut palma multiplicaho dics. > Iniquorura mo- catoribus ostendunt. Unde scriptum. est: « Fili.c
    !as conterere, esl maligni spiriius, vel hsereticorum libi sunt, ne ostendas laetam faciem tuara ad eas
    niachinamenta desUuere : de denlibus 272 vero (Eccli. vii, 20).» Peccatores enim non ut rideant,
    illoruin praida auferttir, cum aliquis ab eis jam pene sed ul fleanl inslruendi sunt. « Si voluissenj ire ad
    seductus ad veritalis viam revocatur. In nidulo au- « eos, sedebam primus. Cumque sederem, quasi rex,
    tem suo moriuir, qui in ea fide et religione, in qua '« circumstanle exercitu, eram tamen moerentium
    dcleclatur et quiescil, usque ad moiiem perseverut. « consolator.» Si enini reges et principes hoc in-
    llultiplicat autem dies, ut palma quae et si dilficile lelligerenl, Ecclesiae prselalos sibi subdi debere non
    crescat, inulluhi lainen vivil el viriditatem non amit- putarent. In quanta autein reverenlia alicjuando
    til. Sic el Ecclesia ex difficili parvoque principio cpiscopi fuerint, liis verbis oslendilur. Sedent lameii
    multum quidem crevit, elin selernura vivil, suseqtie adhuc honi episcopi, quasi reges, fidelium exercilu
    puicbriludinis viridilalem 11011 amiltit. circumslanle, el eoruni doctfinain audiente. Qni
    < Hadix mea aperia esl secus aquas, et ros mora- pdiius suaviier consolantur mcerentes, quam superbe'
    « bitur iri messione rae.a.» Sanctorum enim radices jj. lcrreanl delinquentes.
    viriiites sunt, sine quibus anima non vivit. Hseaulem CAPUT XXX.
    radices ideo in sanctis non moriuntur, quia ad aquas « Nunc aulem derident me juniores lempore quo-
    se exiendunt, et sancti Sjririius graiia, et Scriptura- < ruin non dignabar palres ponere cum canibus gre-
    fiiin fluentis seniper irriganiur. Ros vero in sanclo- < gis mei.» Sic, inquil, ui dixi, olim •mibi fuit,
    runi messione nioraiur, quia quando eorum aniinse nunc aulein juniores tempore, majores superbia,
    diviusejussionis falce a corporibus separantur, non qui in mc nali, ex me exjeriint, lioerelici scilicel,
    oestuiu, sed-refrigerium senliunt. « Gloria mea sem- mea verba derident. Quorum patres cum canibus
    < per innovabitur, et arcus nieus in inami mea in- grcg-ismei ponere non dignabar, id est liis qui gre-
    < slaurabimr.» Quod enim innovatur, vetusluin esi. ges meos cuslodiunt, eos sociare coniempsi. Indo
    Dolet igilur Ecclesia, qnotf gloria-sua-in quibtisdam enim plures haerelicorum de Ecclesia exierunt, quod
    deficit et velerascil; sed consolalur, quoniam in aliis inajores dignitatesin ea habere non potuerunt (565).

    (56P) Qui ecelesiasticam liistoriam callent, lioc non ignorant; nec oporlelut Simonem Magam,No-
    yaiiauum atit Terlullianuni,' cic, iiomineinus.
    047 S. BRUXOMS- EPiSCOfT SJGNIENSIS 648
    Ilis eiiini cariibris soeiatur, qui episcoptis ordinaiur. A tcrra vivcntiuni non apparebunt. « Nunc in eorum
    « Qtiorum virlus ilianuum erat niihi pro nihilo, et < canliciini versus suni, el factus sum eis provef-
    « vita ipsapulabaiiiiiriridigni.» Habent enim haere- « Iiiiini. » Hoc autera ideo dicil, quoniam stulla,
    tici virtulem nianiuim, qriia plerumque bona ope- yana el joculari irrisione Ecclcsiac adversantur..
    ranlur; sed hoc Ecclesia pro nihilo habet, cjuia fidem « Aborainantur me, et longe fugerunt a me, et
    non habent sine qua impossibile est plaeere Deo. « faciem meam consihiere non verentur. > Longc
    < Egeslate et fame steriles qui rodebantjn soli • eniiii ab Ecclesia fugiunt, quia sanam doclrhiani
    « tudine, squallenles calamitalc et niiseria, et man- rccipere lioluiit. Faciem quoqne ejus conspuerb nori
    « debant herbas et arb-oriiiii corlices, ei radix juni- verenlur, qubniam verba turpia cl inlionesta palam
    « perorum erat cibus eorum.» Hoerelici enim bono eonlra eam et in faciem dicunl(5G7). IIoc auiem
    opere sleriles sunt, quoniam veroe doctrinse egesta- non sine Dei permissione fieri manifestatur, ciim
    tem et famem patiuntiir. Rodunt aitteni in solilu- dicitur : < Pharelram enim suain aperuit, cl aiflixit
    dine, quoniam in.densa sylva sanclarum Scriptura- « me, el frcnum posuit in os nieuni. > Dei namque
    rum ea quoe inlclligere non possunt, violenler ro- penuissio pharelra est, ex qua vclut sagillae liaerc-
    dunt el laccrant. Secuiidurii inleriorem quoque lici et lyranni prorumpenles, conira Ecclesiam iil-
    liomineni calamitaie et miseria squalidi sunt, quo- " siirgurit. Frenuin autcm illius illi sunt, qui ejus
    nianiet fidesiiiil,vacui,elviliortim conlagione fcodali. doclriiise et verbis contradicunt. « Ad dexteram
    Ilcrbas autem el arborum conices nianduiit, quoniain < Orieniis calamitates mese ijlico surrexerunl. >
    et noviiale delecianlur,'el omissa spiriliiali inleili- Hoc auteni sic ad lilieram diccre vidclur, qnod cx
    gentia, pene oniuia ad litteram cxponunt. Verbi nam- iila raundi parle prius coiitra cam haerclici vcnerinl.
    que Dei coiiuiri ei coiiexliitera est.Scd quid pcrjuni- Possumus vcro pcr Orienlem, Palrcni; per dextram,
    perum, 273 l 1136tota spinis repleia est, nisi -vi- Filiiim iiilclligcre, sccundum illud: < Psallite Do-
    iioi-uni lniiililiidiirem inielligimtis. Horuiii aulcm < iisino, qui asccndil super ccelos ccelonini acl
    radix stiperbia esl, et avaritia, quoniam ex Jiis cse- < Orientcm (Psal, LXVII,55). » Suriexerunt igiuir
    tera vitia origiiiem ducunt. Hac Igitiir radice hoe- calamitates Ecclesioe illico conlra dcxler.iin Orien-
    relici incrassali Ecclesioe htimilitatciii despiciunl. iis, quia statini a principio hscretici Chrisio DeiFilio
    < Qui de convallibiis i.sia rapicntes, cum singula derogare cceperunl.
    « reperissent, ad ea ctini clairiore currcbanl. » < Tcdes meos stibvertenml, et pppresseruut,
    Divinam eiiim Scripluram, quam mbdo soliludineia < qiiasi fluclibus scmiiis nieis, i—< Qui enim Jolus .
    clixit, nunc convallem appcllat, quia non rbctorurn csl, noii indigel, nisi utpedes lavet (Joan. xni, 10).»
    sublimilales, sed plani serhioriis huniiJilalem irai- Pedcs igilur Iiocrctici sunt, qtii tci-ioe propius atliisc-
    laiur. In bae anlem hoerelici se exerccntcS, cium rcnles, sola lerrena et irausitoria diligunl. Talcs
    aliquid novi, et quod eoruni erroribus corivenire auiem pedes heerelici -siib.vericruiil, el supplantaye--
    videatur, inveiiiuni, mox undique cum cjaniore et runl,.et suoe doctrihae seiiiilis quasi iiiaris fliictibiis
    lsclilia rutint, et suis Jibris ct dispiiiaiionihus illiicl cfppressernnl. « Dissipaverunl itinera mea, insidiati
    inseriint (36G). « Jn deserlis habiTabant lorrenlium, sttnt milii, et proevalueruni, et non fuit qui ferret
    «-el caveriiis teriae, vcl snper glaream. » llserclici aiixiliiiin._» Hoc enim et Dominus aii: « Qui non est
    enim hiier eos, ct cum eis habitani, qui a Deode- Biccitm contra riie esl, et qui non colligit mecuiu,
    s.erti cl dereJicti sunt. Et isti qiiidem qiioniam viva disjicrgit (Luc. xi,25). » Ecclesioe nainque iiinera
    aqtia el indeficienti doclrina non abuiidant, torreri- hoereiici dissipabant, quia aliam fidem, per quaai
    ics dicuiiiur. Appellantur autem et cavernae tcrrse, ad supernam jiatriam tendereltir, pnedicabanl. Prae-
    quia in eis serpenles et mallgni spiritus babitaiit. valcbanl etiam aliqnando, cl non erai qui ferrel
    Glareac qnoqne noniinantur, quoniam et iniquilaie auxilium; quod quidem occullo Dei judicio (ielial;
    graves sunt, et omiiium voluplatum flumine trahun- qui ait : « Neeesse est enim ut veniant scandala
    lur. « Qui iiiler lnijuscerapdi Iselabaniur, et esse -Q (Matth.-x.vin, 7) ; t et Apostolus : < Oporlel haereses
    < sub sentibiis delictas coniputabant. Filii slulto- esse, utqui probali sunt, manifesli fiant (I Cgr. xi,
    < rum, el igiibhilium, ct in Terra penitus non pa- 19). »—< Quasi rupto muro, et aperta janua irrue-
    < renies. > Lactanlur auterii hseretici inler hujusce- < runt super me, et ad meas miscrias devoluti suut,
    niodi, quon.iam el lales facile ab eis decipiunlur. < redaclus sum in nibilum.- » Ecclesise .naiiique
    Computanl vero delicias sub senlibus esse, quia in murus, el defensio Ghristus esl, el fidcs, et scientia
    peccatorum aculeis delscianlur. Et lii quidem sunt Scripturarum. Ilic autem murtis, quia riimpi non
    filii sluliorum et ignobilium, quia eoruni niagistfi, polest, fruslra conlra Ecclesiam liaeretici piignaiit.
    nisi stulti essent, et a matris suse nobilitate degene- Quod autem ak : Redaclus suni in liiliilum," secuu-
    i'arent,-ad liaiic lantani insaniam rion pervenissent. ilum eorum opjnionemloquitur.
    Pro qna et modo Ecclesiam fugiunt, ei peuitus in < Abstiilisti quasi venlus desiderium mcuni, et

    (5'jC) Quanti facienda sit divinonim librarum :m- raui, eic.


    ctoritas, ex hoc eiiam erui potesl, quod ipsi hoereiiei (o!)7) Hoc olim fecere Lulherani contra Ecclesiam
    uilins suos errores legi non putent quam a sacris Romanam; el hoc idem agunl quidani nioderui scri-
    Scripiuris pcrperam ab ipsis inlcJIcctis. Ita LuEjic- piores, qui cain conviciis inseclaiitur.
    649 EXPOSITIO IN JOB. 650
    r quasi nubes jiertransiit saltis mea. » Abstulisti, A lerra anibulare; se.d super ventuni et in aere'am-
    iiiquit, id est auferri permisisti desiderium raeuin, bulare videbar; quoiiiam quaiis erani, talem me
    quod de pmnium honiihum salute habeo, et salus homines esse credebant. Nuiic aulem, quoniam sic
    mea, quam ubique medicaiido operabar, cessavit, elisa, sic afllicla, sic deleta sum, i|isi quoque f.i-
    ei transiit. Sed qiiomodo? Quasi ventus aufert nu- miliares milii credere periiniescunt. Et lioc quideiii
    fees. Bene eiiim hseretici vento, et Ecclesia nubibus non idep dicc, quod temppraliter mori timeam, de
    co-mparanlur, quoniain illi cum furore et irapelu hpc enim cerla sum. Unde.el sequitur :
    saeviunt, hsec autem miserieordise doctrinam abun- « Scio, quia niorti trades me, ubi consiilula cst
    danter pltiit. « Nunc aulem in memetipso iharce- « domus vivenli; verumlanien non ad consum-
    «scit anima mea, el possidenl me dies afllictipnis.» « inalionem eorum emiites manum luam, et si
    Omuia enim hsec ad illa lempora referri debetit, in « corruerinl, ipse salvabis. » Scio, inquit, quia
    quibus lisereljci, et maxime Ariani sanclam Ecclc- illam niortem evadere non possuni, in qua posila,
    siam vehenientissinie peiiurbabanl (568). Tunc et conslituta esl domus, id est caro oninis yiventis,
    enim eranl 274 dies aflliclionis, ei Ecclesiaevila in Hac enim morte sola caro, et non anima moriiur.
    semetipsa marcescebat, quoniara j'am eam vivere Yerurntamen non atl consummationeni epruni eniit-
    laedebat."Sic. enim et Aposlolns ail: < Quoniam su- B les manum luam : quorum? riisi eorum qui aflligun-
    pra niodum gravati sumus; ita ul loederel nos etiam inr. Ex quibus nonnulli aliquando limore succuni-
    vivere (II Cor. i, 8). » bunt et cadunt. Hoc aulem non usque ad consun:-
    < Nocle os nieum perforatur doloribus, et qui me mationem et perditionem Deus aliligi permitlit;
    < comed.unt, non dormiunt: in mullitudine eorurn quoniam ali.os forTitudine firmat, ne cadain, el eos
    < consumitur vestimenlum meum, et quasi capitio qui cadunt compungit, u.l per pcenilentiam redeun-
    < lunicse succinxerunt me. » Hoec aulem de Job tes salvi fiant. Et hoc est quod dicit : < Si cor-
    ad litteram intelliguntur, quamvis de Ecclesia spi- rueriui, ipse salvabis.»
    rilualiter inlerpretemur. In hac nocte, inquit, in « Flebara quondarn super eo, qui afllictus erat,
    hac lanlaruin tribulalionum perlurbalione, os meum, . « et compaliehalur anima mea pauperi. » INovit
    forliora membra doloribus perforanlur, quoniana enim ei Eeclesia flere cum flenlibus, ac misereri
    lantae vasliialis dolores sanctorum corda penelra- jiauperibus. « Exspectabam hona, el venerunt niihi
    banl. Et qui me comedunt, non dormiunt, quonian < ihala; pra.stolabar lucem, et erriperunt lenebrae.»
    hserelici et maligni spirilus, me persequendo, rioa Hoc enim in sanctis plerumque contingit, ut prius-
    quiescunl. Hac eliam significatione dicitur : « Quia quam ad illa bona, quae loto menlis desiderio ex-
    comederunl Jacob (Psal. LXXVIII,7).» Et quia mulli C spectanl, pervenire valeant, mala pracsentis vitac.
    suni, in roulliludine eornm consumiiur yestimen- superveniant, quae eos vehemenlissime aflligarit, et.
    lum ineum, id est, iniperfecliores exteribres deci- dum de die in cliera raori cupienles,.aclernae beati-
    piuntur. Tales enim. Ecclesise vcslinienla sunl : ludinis lucem prsesiolantur, subito in hujus hiundi
    quouiam et exterius. eam exornant, et facile eis procellas, et adversitatum tenebras caduiit.
    exspoliatur. Succinxerunt aulem eam, quasi capilio • « Inlerjora mea efferbuerunl absque ulla requie,
    lunicte, quatenus eam penitus suflbcarent,.ne.veri- « pracvenerunl me dies affliciionis. » Tunc enim
    taiem loqui poluisset. Tunicse namque capiliunn, Ecclesiae inleriora eflerbuerunt., quando hserelici,
    si foiiiter conslringatur, vocein peniius inlerclutiit. qui in ea Iatenles eranl, suam indignalionerii et;
    « Coinparatus sum lulo, et assimilatus sum -fa- odiuni piopalantes adversus eam Ipquenles exarse-
    « villse cl cineri. > liiianluin, inquit, conculcala runt. Et tuiic quidem praeveiierunt eam dies aflli- ___
    et afflicUt suin, ut me tam vilem el despeclabilem ctionis, quoniam illa mala, quae in ScripUiris pro-
    quasi lulurn et cinerem habeant. Sed.quid niiruni? nuniiala adliuc post mulia lempora futura putabat,
    « Clamaiio ad te, et non exaudies me; sto, el noii suo tempore cognovit esse completa. < Moerens in-
    « respicis me. > ldeo, inqtiil, isli superhiunt, quia <_cedebam, sine furore cpnsurgens.in turba cla-.
    me ad le clamantem non exaudis, et in fide perse- " «.mavi. t Moerens incedit, qui el sua e.t alioriim
    verantem non respicis. Se quoque rneliorem pariem peccata plorat. Sine furore consurgens ih turba
    babcre arbilrantur, dum pene in pmnibus se vldent clamat, quj non suas ulcisci iiijurias, s.ed.p'acem_et
    issa superiores. • concordiani componere conaliir, « Fraler fui draco-
    « Mutalus es niiM Tn crudelem, et in durilia « num , ei socius slruibionum. > Per dracones, ly-
    « manus luseadversaris mihi. > Quia enim graviler rannos et superbos; per slrulhiones veroliypocritas
    affligere ad crudelem perlinet; quamyis Deus cru- intelligiinus. Sicul enim alse slruthionuni, ila hypo-
    delis non sit; lanien quia crudelium opus egit. cru- crilarum opera inutilia sunt; cum neque illi alis,
    delis vocatuf. Manus enim dura cst, quse fortiler neque isli operibus ad ccelesiia elevaniu.i'. Inter lales
    affligil. «Elevasti me, el quasi super ventum ponens autem et Job, ei Ecclesia Jiabitans, suse lainen in-,
    « elisisti me valide.» Multum, inqtiit, me elevasli, iipcenlue puritatem non amisit. « Cutis mea deni-
    magno honore et gloria nie suhlimasti. Jam rion in « grata est super me, et ossa riiea aruerunt.prae
    (568) Quid 'Aihanasius, quid Eusebius jVerceilcns ls, quid Hilariiis pro tuenda eo tempore Ecclesise fide
    periulerinl, meminisse sufiiciet.
    PitROL. CLXIV,
    Ml S. BRUNONIS EPISCOPI SIGNIENSIS 652
    « caumale. » In cnte exlerior piilcliiiiudo, in ossi- A « alii.» His etenim verbis a fornicationis et aJnllerii
    bus vero inlerior forlitudo signatur. Hsecaulem in reatu se defendit. « Hoc enim nefas esl, ei iniquitas
    persecuiionis sestu et cauiriate, et sl Ecclesia non < maxima-; ignis esl usque ad perditionem devorans,
    amiilal, amitlereiamen Videtur. Intellignniur igi- < el omnia eradicans genimina. J Maximum enim
    tur, et hsec secundura hominum opinionem. <Yersa peccalum est fomicatio et adulteriiiin, unde et ignis
    « esl in luctiim cithara mea, el organum meum in usque ad pefdilionein devorans non immerito de-
    « vocem flenliurii. » Qnoniam jani non jnbilare et finilur; ideoque Aposlolus : < Omne, ihquit, pecca-
    psallere mihi vacat. sed pro angusiiis el iribulalio- tiini, quodcunque fecerit honio, exira corpus est,
    nihus meis me flere ojiortet. Caetera vero quse se- qui autem foruicatur, in corpus suum peccal (/ Cor.
    qiiunlur, non ad Ecclesiam, sed ad Joh tantum re- vi, 18). » Itemque : « Fornicaiores et adulteros ju-
    fcrenda sunt. dicabit Deus (Hebr. xm, A). > Hoc enim viiium om-
    275 CAPUT xxxi. nium virtuiuni genimina dissipal, eradical et perdit.
    « Pepigi fccdus cum oculis mcis, ne cogilarem de Hinc autem, quia de ejus castilate audivimus, de
    < virgine (569). » A castitale namque incipiens, liumililale quoque audiamus.
    quam perfeciils fuerit ostendit. Quia vero cogitare « Si coiitempsi subire judicium cum servo mefr,
    'irienlis est, de inlerioribus oculis hoc dcbct inleHigi. " t et ancilla mea, cum disceptarent adversuin mo,
    Non eniiri peccal videndo exterius, qui non moveliir « quid enim faciam, cum surrexeril ad judicaridurft
    -cogiiancloinlerius. « Quam partem baberel Deus in « Deus, et cum qtisesierit, quid respondcbo illi?
    < me desuper, et haeretlilatem Omnipolens de ex- « Nunquid non in utero fecit me, qui ct illiiin ope-
    « celsis. » Si, inquil, luxurise., el voluptati dediius « ratus est, el formavitin vulva uiius? > Acsl dicai:'
    essem, in Dei sorle et hserediiatc connumerari non Oirincs unurii Dominum habemus; omnes unius Do-
    pbssem. < Nunquid non perdilio est iniquo, et alie- mini servi sumtts; ipse omnia fecil, ipse < unicuique
    « nalio operantibus iniquilatem? « Ideo, inquit, la<- Teildet secundum opera sua (Matth. xvi, 27); > et:
    Jia non egi, quoniam bsec agentes perdendos esse, et < Eadcm mensura, qua mensi fuerilis, remelielur
    a Deo separandos non dubiiabani. < Nonne et ipse Vbhis (Stdlth. vii, 2). > Et haec quidem de humililate»
    « considerat vias meas, cl cunctos gressus meos di- NunC autem de ejus pietate et misericordia videa-
    < numerai? » Deo, inquil, mentiri non possum, cui mus.
    omnia opera mea sunt nianifesla. < Si negavi, quod volebant, pauperihus, et oculos
    < Si ambulavero in vaniiaTe, et festinavii in do- < Viduaeexspeclare feci. » Pef hoc non solum Jar*
    t lore pes meus, et appendal rae in statera justa, et p, gitatem, sed ct benevolenlire celerilatem ostcndit.
    t sciet Deus simplicitalem meam.« Si, inquil, am- « Si comedi buccellam meam solus, et rion comedit
    bulavi, sicut me ambulasse putatis, Jn vanitate, et < pupillus ex ea, quia ab infanlia crevil mecum mr-
    sccundum opinioncm vcslrain fesliriavit in dolopes «seratio, et de utero malris mese egressa esl mc-
    meus; appendat me Deus in stalera justa, id est, « cum. » In hoc enirn rioii sibi Jargilori, sed Deo
    jnsliiiam meam vos inlelligere faciat, et tunc scietis lolam suam imputat bonitaleiri. Hoc«nim el il!e
    sinipiicilalem meam; sic eiiim rcsolviiur : « Et sciet dicere potuit, de quo scriplum esl: < Priusqnam in
    Deus simpliciialem meam. » Non enim secundum formarem ih utero novi le, el antequani exires de
    se statera indiget Deus ad sciendum sliquid.« Si de^- vulva sanclificavi te (Jerem. i, 5). » — < Si despexi
    < clinavil gressus meus de via, et si seculus est « prselereUntem, eo _quod non babuil indumentiim,
    ^ oculus meus cor meuni, et in manibus meis ad- « el. absque operimento pauperem. > Nori enim pro-
    i hsesit macula, seram, et alius comedet, el pro- pter hominis nnditaiem, natursa despiciebat digrii-
    < genies mea eradicelur. » Gressus de via declinare, latem. « Si non bcnedixerunt mihi lateraejus, eide
    est boni operis reclitridinem non tenere. vMilus au- « vellcribus ovium mearum calefacius-est. > Lingua
    tem sequilur cor, quando operalio sequituf cogila- enini omnium membrorum est instrumeiilum, per
    tionem; Macula vero in manibus pcccatum est in; ) quod suis benefacloribus Jienedicunt. « Si levavi su-
    operibus. Qnid esl autem, < seram, et alius come- < perpupillum manum meam, etiam cum viderem in
    det, » nisi nullum de laboril ns meis fruclum susci* « poria me superiorem; > id est in judicio; poriam
    piam ? < Quaeenim seminaveril homo, hsec et melel enim projudicio posuil, quoniam anle poftas judicia
    (Gatat. vi, 8). » Progenies vero eradicatur, quando faciebant.Si, inquit, hoc, vel illud fecii.< Humerus
    viriutes el boni mores a diabolo evellunlur. Sequi- « meus a junctura sua cadal, et bracliium cum ossi-
    lur: < bus suis confringatur. »Utnon solum corporis, sed
    « Si decepuim est cor meum super muliefem, et etiam animse fortitudinem amiitens, cunclis in ope-
    < si ad osiiuni inimici mei insidiatus sum, scorlum ribus, quibus salvari debueram, inulilis fiam. <Seni-
    < sit alteritis nxor mea, el super eam iiicurveniur « per enim qtiasi ttimentes super me fluclus timui

    (369) «Incipit autem innocentiam suam oslendere cato esl aspectus oculorum, quo mulierpulchra aspi-
    perimnmnilalem a peccaio.luxuria?, qupdplures in- citttr, el pfaecipue virgo; sectindum auiem estcogi--
    volvii, quod quidein peccaluni in luhiico posilum est, laiio; tcrtium, deleclatio; quarlum, consensus;
    et nisi aliquis principia vitel, vix a posierioribus quintiini, opps. » D. Tbom.
    possit pedcin reirahere. Primuin autem in hoc pec-
    '
    553 EXPOSITIO 1N J08. 654
    <-Deum, etpoiidiisejusferreTion potui. » Hocdiim, A stiini qnajiil, quein ipsequantuni cumqiie potest in
    ^uid aliud est, nisi quod plusomnibns iormeniis, omnibus imitatur? In Chrislo enim pairiarcharum
    plus etiam quam ipsaai mortem sempcr Deuni ti-- et prophetarumomniiim desiderium compJetum est,
    muit. < Fortis enim, ait Salomon, ut mors ^dilectioi quonianu oinnes eum exspectabarit; unde ipse ait :
    [Cant. vm, 6).» Niliil nautae magis limenl, qnam « Mulii proplietae et reges voliiefunt videre quai
    maris fluclus super se inlnmescentes. Pondus au- - vos videtis, et non viderunl (Malth. xnr, 17).»
    tem Dei 276 leviter ferunt, qui illius niagnitudinis Et ipse lihrum quidem scripsit, libruni ulique Novi
    iram ei furorem parviperidunt. « Si pulavi aurum Testamenti, librum legis. Qtiem Jpse judicat, qui et.
    < robur meum, el obryzo dixi, fiducia mea. Si iae- judex est el legislator. _<Pater jion judicat quem-
    ttatus sum snper multas divitias meas, et quia qnam, sed omnejudicium dedilFilio (Joan. V-,-25).»
    < pluriraa reperit manus mea. » His enira paucis Hujus igilur adventum Job exspectabat, biijus Ji-
    verbis, ab omni suspicione avaritise aperlissime de- brum scribi desideraliat, queni prijisquam scribcre-
    fendilur, quoniam neque dileiil, neque spem suam tur, peiTectissime observabat; unde et iii hnmcro
    in divitiis posuit. i Si.vidi solem cum fulgeret, et suo se portare dicit, Evangelitnii namqne in htiinero
    « lunam incedenlem clare, et laeiaturh est in abs- poriai, qui ea quse praecipil non aestinians onerosa,
    < condito cor meum, et osculatus sum manum » fideliter credit et operatur. Hic autem Iiber corona
    <:meam ore meo; quod esl iniquilas maxiriia, et vocaiur, quoniam sine ejus lidc nemo corohatur.
    <*ncgatipcontra Deum altissimum. » Et hsec quidem- < Per singulos gradus meos prontintiabo illum, et
    verba ab omni iddlolalria eum defenduiit. Puto enim « quasi principi blFcrebam eum. » Quasi eiiim per"
    infideles hanc antiquitus consuetudinem habuisse, singulos gradus suos Evangelium Jegit JUe, qni et
    ejuoniamsolem ctlunain deos esse credebant, eorum facla sua, et Evangeliorum verba diligenier consi-
    ftilgoreni et pulchritudinem admiranl.es, quasi pro derans, iimcns aliquici se egisse, quod ibi reprc-
    eomm veneralione manus sibi oscuJarenlur, quse bendalur. Offert autem quasi principi, qtioriiain cjus
    tantis diis sacrificiiim obtulissent. Laetabantiir eliam secreta non quibnscunque, sed Ecclcsi;e.principibus
    ih-abscondito menlis, el corde gaudebant, in ianta animntiat, ne forie del sancliim canibiis et miltat
    talique deorum suorum claritate. Hoc aulem ma-. margaritas anle porcos. « Si adversum me lerra inea
    xiina iniquilas est, el negatio contra Deum altissi- «clamat, el cura ipsa suJci ejus deflent, si fruclus
    nium, cjuia non creaturae sed Creatori serviendiirri: « ejus comedi absque. pecuriia et animam agricola-
    cst : in ipstirn credere, ipsum colere et adorare de- « rum ejus afflixi, pro frirrienio oriatur mihi iribu-
    bemus. < Si gavisus sum" a.d ruiriahi ejiis, qui mc _ < lns el-pro hordeo spina. ».Quic! pcr lerram ct
    « oderat, el exsiiltavi, qtiod invenisset eum.malum ;• sulcos, nisi lerrae habitatores et cultorcs intelligi-
    i non enitn dedi ad pcccandiim guiturmeum, ut miis? Hi enim adversus eum clamassCnt, si se ab co
    < expetererii maledicens animam ejus. » (Et iri his injusle gravari ei aflligi sejisissenf. llle autem abs-
    nullum odium conlra aliquem habuisse probatur). que pec.unia fructns ejus .cpriiedit, qui cum nihii
    < Si non dixerunt viri tabernaculi mei, quis det de aut parum regiminis et consolationis. suis subdilis
    < carnibus ejus, ut saturennir? » Hoc.enim ideo. faciat, eorum lamenjreddilus eU-serviliuni non nii-
    dicebant, quoniam sub distincta discipliiia ab omni nuil. Pro frtimenio vero eT hordeo. tribulus.ct spina
    iniquitatc -eos coercebat. « Foris non remansit pe- oritur, quandp illi, qui gaudium et lseliliam exspe-
    « regriniis, ostinrii meum vialori patuil. » Hoc au- clant, moerorem et tristUiam omnenique tribulalio-r
    tem ad misericordiam speclat. « Si abscondi quasi neiii incurruiiu Finita, sunt yerba.Job. ..,.
    < peccalum meiim, et celavi in sinu meo iniquila* ..'.-...:'. CAPUT XXXIL; ;
    « tem meam. » llle enim peccaluin suum abscondit < Oniiseruni tres viriisii resppndere Job, eoqiiod
    et celat, qui nullam pro eo agit salisfaclionem. Et < justus sibi yiderelur. ElJralus ihdighatusque est;
    qiioniain priinus homo peccalum siium abscoiidit, < Eliu fili.us Barachel. Buzites decognaiioneP<ain._»-
    quasi liseredilariiimin cseleros tlescendit, utpeccata ])Tratus est ^aulem. adyersus Job, ep qupd jusluiri se
    siia corifiieri nolint. < Si expavi ad multiiudinem csse diceret coram DeOi JEliu enim Deus meus in-
    «iiimiam, et tlespectio propiiiquorum lerruit me, lerpretatiir, per quein: arrogantes jnlelligimus, qui
    « et non magis lacui, neque egressus sum ostiurii. » quamyis cum _arrogai.itiapra.dicent, a fidei tanicn
    Ac"sl dicat: Si aliquando propinqui et vicini mei veiilate noii recedunt. -Est auteni Eliu filiiis Bara-
    ihsurrexerunl eonlra me, rie forte responsionibus chel, quia omnes qui recTe Credunt, Ecclesise bene-
    lites et scandala concilarem, poiius lacui, neque dietionem suscipiunl, Barachel enim benedictio in-
    osliura egressus sum; noh qupd coruni quamvis lerpreialiir. Sed quamvis recte credal el benedi-.
    riimiam multitudinem timuissem, rieque;eorum de- clionemin Ecclesiae sacramcniis susceperitj tamen
    spectio, qua, quia plures erant, me clespiciebant, quia arroganler praedjcal, Buzi.ies, et conleinpiihiJis
    terruit me. < Quis Taihi tribuat adjutorem, ut desi- 277 .-Cst.-Buzites enim cgniemptibilis dicitur, Qcis
    « derium meum Omhipolens audiat, et librum scrk enim arroganiium verba non conTemnai? Et isle
    « bat ipse, qui judicat, ul in liumerb meo portem fo:lasse arrogans non esset, si de cognaiione Ram
    « iilum, et circumdeni illum, qtiasi coronam riiihi?» non fuisset. Kam enim inlerpretaiur exeelsiis, quia;
    _Juemenim alium adjulorem beatus Job; nisi Chri- i^itur exce.lsus csl,, huniiliTer lpqui.nesc-ii...- -;;. ;
    65S S. BRUNONIS EPISCOPI SIGNIENSIS 656
    < Porro adyersus amicos snos Jndignalus est, eo A < et non sunt lociiti: sleierunl, et 11011 responoernht
    < qund non iiivenissent responsionem raiionabilem-; '< ultra; respondebo et ego partem iiieam, et osteti-
    < sed tantunimodo eondemnassenl Job. lgilur Eliu < dam scientiam mcam. > Quia, inquit Eliu, isii
    « exsyjectavit Job loquentem; eo quod seuiores es- contra Job ullerius non loquunlnr, respondebo nunc
    « sent, qui Joquebanlur. Cum autem vidissel, quod ego, et quse sit mea senteniia manifestaboi < Plenus
    « tres respondere non poluisseni, iratus esl vehe- < sum sermonibus, et coarctat me spirilus uieri
    « menter. » Aliquando eiiini arrogantes, quamvis < mei. » Arroganles enim quandoque arroganlioe
    conlra Ecclesiam non sinl; allamen contra eam lo- spiriiii concitali,eiiamsi veliul, lacere non possuni.
    quunlur,. quoniam in sapienlia coiihdentes, sauclo- « El venter raeus quasi mustuni absque spiracuio,
    rum, qui prsesunt, simplieilaieni, quasi faluitalem « quod lagunculas novas dirumprt. > Ac si ajyertins
    redaifguinit; saepe enim contra «piscopos, scholasti- diceret :Non mirius egoarroganiise iiripetu exiendor,
    cos arroganlerJoqui videmus. « Respondensque Eliu quani apostoli vel prophetae Spiritu sancto iende-
    « filius BaracUei Buzites, dixil : -Junior sum lem- bantur. Tuli enim niusto apostoli pleni eranl-j
    «; pore, vos atttem antiquiores : idcirco, demisso ca^- quando eis novis linguis loqueniihus, Judoei dice-
    «.pite veritus.sum indicarevohis meamsenteiiiiam.i bant: < Hi musto pleni suul (Act. n, i3). » Novas.
    Prius enini hooreiicos quam arrogantes Ecclesia su- B autem lagunculas Spirilus sanclus disrunipit, quo-
    "stinere debuit, quia prppter liaereiicos in piurimis niain in delicioso e.l fragili peciore, et nondu»i>
    arrogantia crevil. Gum enim liseretici Ecelesiam im- aquis fidei inebrialo vix conlinetur. < Luquar, et
    pugnarent, el viri bene litterali et ingenio fervenles, « respirabo paululura, ct aperiam labia mea, et re-
    qui in eaerant, suis -argumenlaiionibus eps superas- « spondebo. > Et in bls quidem arrogantiasonat-.,
    sent; cumque se de scieniia el irigento ab omnibus In eo enim quod dicil, rosjiondebo, ci mulia st>
    laudare sensisseiil, repenle in arrogantiam cecide- diclurum, et sapieritia se abundare, insinuat.
    ruiit; uride non lanlum pro defensione verilalis-, « Non accipiani personam yiri, et Deuni honiini uon
    qttanlo pro suse sapienlise oslenlalione aliqtiando lo- « seqnabo. > Quafe hoc? < Nescio eniin quaiuliti
    qtiebantur. < Sperabam eniin, quod selas prolixior < suhsislam, et si post modicum tollat me factor
    « loqueretur, et annorum multitudo doceret sapien- « meus. i Yita, ihquit, hsec brevis esty quanluni hic
    < tiam; sed, ut Video, spiriTiis eslJn honiinibus, et vivam nescio, ideoque dum hic fuero, sine persona-
    « inspiratioOriiiiipoienlisdal intelligeniiam; >Jdest ruiii ncceplione verilati obediam.
    cujuscunque setatis honiines sinl : < Spiriius tamen CAPUT XXXIH.
    ubi vult spirat (Jodn. m, 8). » —x Noii sunt lon- « Audi igitur, Job-,eloquiamea. el omnes serinones'
    « gsevi sapienles, nec senes iiileiliguni jJidiciuin; « meos ausculta; > Semper enim longis procemiis
    « ideo dicam : Audile me, oslendam vobis eiiain ego utuntuf arrogantes ut magis allenlos faciant audi-
    < senlentiara meam. Exspectavi enim sennones ve- tores. < Ecce aperui os meum, loqualur lingna mea
    < stros, audivi piudentiam vestrain, donec discepla- < in faucibus meis. > Ecce, inquit, loquar, ncc le-
    < reniini sermonibus et donec putabam vos aliquid diulius morabor, lingiia mea loquaiui- libi, non cla-,
    t dicere^ cpnsiderabam-; sed ut video, non est, qui mose, sed in faucibus; lu tanluiri attende el diii-
    < arguere possil Job, et respondere ex "vobis ser- genter suscijie verba mea. « Simplici eorde sernio-
    < monibus ejus..» In hoc enim, quotl ait, e.v.vobis, « nes niei, el sententiam purara Jahia mea loquan-
    suam senlentiam extollit, quasi qui eiiin redarguere, « tur. > Yeri eiiim sermones ex simplici corde pro^
    eiqtie resppndere possit, cui illi respondere nequi- cedunti unde et meniientes duplici corde loqui
    verunt, Sequilur : « Ne forle dicatis, invenimus sa- dicunlur:
    < pienlialri : Deus projecit eum-,el non homo. » Vos, «SpiritusDei fccil me; et spiracuJum Omnipotentis
    iriquit, cii.r.aflligatur nescilis, quoriiara non ab ho- <viviiicavil me. » Sicenim de primo homine dici-
    niine sed a Deo flagellator, cuj'us consilium irnpe- lur : « Inspiravit Deus in faciem ejus sjriraculu m
    netrabile est. Hsec aulem iranseurrimus, quoriiam jjvitae (Gen.-u, 7). » Prsemiltit 278 ighur fidem
    asperitatem in plano quserere nolumus, et vanam suam, ne quasi extraneus ab Ecclesia audialur. < Si
    arrogantium verbosilatem subtililer indagare non « potes, responde mihi, et adversum faciem meam
    curaiiius. < Niliil loculus est mihi. et ego rion se- « consiste. » Quanta arrogantia hsec clausula abun-
    < cunduni vestros sermones resporidebo illi. > Arro- dat. « Ecce el rae, sicut etie feeit Deus, ei de eo^
    gantes enim, ne doeeri videaniurj Ecclesise roagi- « dem luio ego quoque formatus sum, verumlamen
    stios sibi iiegant esse loculos; quasi qui eorum « miraculura ineum non te terreat, et eloqiienlia
    doclrina niliil egeant; non autem ul hseretici, ar- « mea non sil libi gravis. > Ambo, inquit, ab uno
    fogantes Kcciesise respoiident; quoniam et si liumi- creati, el de eadem materia formali sumus, non ta-
    liier nori -loquanlur, :-aiUmien-".contra fideni non nien similis sapientia et eloquenlia est utrisque.
    dispuiani. < Extimueruntj et non responderunt ul- Hoc enim miraculum est, quod de eodem luto"yasa
    « tra, absluleruntque a se eioquia: > Hoc non Eliu, lam dissimilia creavit Deus. Verumlamen hoc lihi
    sedille qui JIOECscrihit, dicere videtur. Ssepe enim grave et invidiosum non sit, neque admiralione
    haerelici magis arrogantium syllogismos quam san- terrearis.
    Giorum eloquia liment. < Quoniam igitur exspeclayi, « Dixisti ergo in auribus meis, el vocem verborum
    557 EXPOSITIO IN J.OB, . 63»
    < tuorum audivi : Mundus sum ego, el absque de* A i ralis afflictionis in leclulp Corporis huyus. quoniain
    « licto, immaculalus, et non esl iniquilas. in me. quid sit utile unicuique ipsecognoseit. Et eninia-.
    < Quia querelas in me reperit, idep arbilratus est ossa ejus. marcescere- facit, quia pmnem ej'us noci^
    < me inimicum sibi. Ppsuit in nervo. pedes mees, yam fortiludinem debilitat, el ad defectioncin perr
    < cusiodivit onmes semilas meas. Hoc est ergo, in ducil; unde et subdilur :--< Abominabilis £l fii in
    < quo npn es justificalus. > Horum qusedam dixit « vila sua panis, et animseillius cibus anie desidera-
    Job,'qusedam non dixit neceadem ipsa secundum « bilis. » Ad boc enim carnisrcorreclio iit. alflictio
    hujus intelligenliara dixit. Non enim absolute dixit, proficit, quoniam ab omnibus carnis desideriis et
    se et mundum esse, et sine deliclo, el immaculatum, voliiplalibus hominem separat, ut per panem et ci<-
    et sine iniquitale; sed dixit non peccasse, sic.ut bum ante desiderabilem, omnia carnis obJeclamenia
    aflligi debuisset. « Respondebo libi, quia major sit inlelligamus. « Tabescet caro ejus, et ossa, quoe
    < Deus homine, adversum eum coniendis, quod non « tecUi fuefant, nutlabunlur; appropinquavit corru-
    < omnia verba responderit tibi. * Xu, inquit, cum « ptioni anima ej'us, el vita illius moriiferis. » Ad
    ^Deo no.n contenderes, si. hoc solum considerasses,. hoc quoque profieit liomini disciplinse correcliOj'
    quia Deusmajor esthoniine, major utiquesapienlia, qnod caro ejus,.id est.carnalis afleclus, et concupi-
    el poleniia, el jusljlia, et sequila|e, et cseteris om- ? scenliaex.ea tal)escit,.et deficit, ct ossa, quae carnis
    nlbtis. Crede igitur juslum esse, quod agit, qiiamvis; aflectionibus tecta ftierant, nudanttir; quoniam vir-
    quia minor es, neqiieas inlelligere!; et noli iilterius lulcs animae, quse corpoveis moiihus superaloeJate-
    eontra eum conleiidere, qnod non omiiia verba re- banl, robur ei fortitudinem suscipiunl. Carnis enim,
    sponderit jiibi; id esl, quod te omnia-irilelljgere defeclio, animse fbrtiiudo est. Et hoc quidem su-
    non permisit. Neque enim datu.r homini in. hac perba.carnis pinguedo el abundantia facit, quod*
    viia oninium reriim perfecla cognitlo, lioc enini aiiima ejus corruplioni et niorliferis appropinqiiavil.
    nbbis post hanc vitam servaiur; et boc cst, quod. Yilia enim, quia mortis damnalioneni ferunt, riiorii-
    ajt: « Semel Joquitur, Deus, et secundo idipsuni fera dicunlur. « Si fuerit pro eo angelus loquens
    < non repetit..» Ae si dicat : Exspecta paululum,; « unus de.millibus, ut annunliet liomini: ajquiialeiii
    futurum est, ut Deus adhuc semel firniilerqiie Io-. « miserebilur ejus, et dicet: Libera eum, ul ripn-
    qiiaiur, quia uiia loculione lam perfecte omnes suos « desceiidal in_corruplionem ; inveiii, in quo ei pro-
    fidelesinslruet, m secundo, magisterio non egeant..- i.pitier. » Difficile, inquit, riiOdoveniam consequitur
    Hoc aulem quomodo fiat exponit. « Per somnium in.;-, homo, donec veniat angelus ille magni coiisilii, qui
    « visione nocturna, qtiarido irruil sppor super lipnii- pro. eo Joquens ciim liberabil. Angelus eiiim-isie'
    r
    «. nes, et dormiuni in lectulo > (jd est in requie a, 'Chrisius est, de.quo:dicilur: « Et slatim- veniei ad-
    D§o illis praeparala),»lunc aperiet aures virprum, et.. temjilum sanclum snum dominator, quem vos.quie-.
    < erudiens eos, instruet discipHna. », Hoc est enim, riti.s, el angelus. lestameriii,:quem vosv.uliis (Maiac,-
    quod Apostolus ait: < Cum autem. venerit, quod>-, m, I)..» Ipse aulem pro nobis ad Patrem inief-
    perfectum esl, evacuabitur, quod ex parte est : vi-.. cedens unum de similibus. loquitur, quia corpus
    d^nius nunc per speculum in senigmale; lunc autem,_ suuro, quodunum quidem est de.similibus.*orpori-:
    facie ad faciem (II Cor, xin, 113).» Sed qupmodo. bus nostris, ci ostendit. Qmd est enim loqueiis,
    eos instruet disciplina ? Vis audire quomodp ? Qu.nsi 279 nisi ostendens? Sic enim Filius loqiiitur Patri.
    per somnium in visione nocturna. Facile euim, et ipsa enim carnis praesentalip.in eo quod videlur,
    cito discimus, quae npbis per somnia revelantur. ad Deum loqui.tur. et inlerpellat. Iste igilur nuntiat;
    Unde inanifestum cst qupd in illa disciplina, quain- hoiiiinis sequitatem, quia sequum non est, iupereat
    vis perfecta sit, non miiltum laborabimus. < Ut homo, pro quo Dei Filius faclns est liomo. Iste ej'us
    t.ayertai homlnein ab liis, quae fecit, ei liberet eum miseretur, et miserando dicit:« Libera eum, ul
    < desuperbia, eruens aniinam ejusa corruptione, et. < non descendat in corruptioriem.»Id est, nunc eum :
    < vitam illius, ut noh tfanseal in gl.adium. » Idep, Dlibera a peccatis, ul postea eum liberes atQrmentis..
    inquil, sopor e.t somnus inortis repente cum non « Inveni, in quo ei propilier; », inyeni, inquit,
    tpenalur niulioties irruitsuper homines, ne tprte, morlem, reperi crucem, suscepi lormcnta; hsec est -
    quod sajpe cpntiiigil, deteriores fierent, sijp.hac hominis propiliatio.. Sic en.im sioe verbo loquittir
    vila diutius permanerent. Unde in libro S^pientisa Yerbum, et sine vo.ceclamat, et ineffabiliier inter-
    de viro juslo"dicitur : « Translalus est, ne malitia pellat. Seqjiitur :.« Consumpta esl caro suppliciis,
    niutarei cor ejiis (Sap. iv, H). » Sic igitur et hic, « revertalur-.ad dies adolescenliae suae; » id est ad
    ut averlal, inquit, hominem ab his quscTecit, ne ea eam dignilalem^ in qua crealus.esl; quia propter
    uilerius faciat, el animam ejus de superbia. e.t cor- hpc caro suppliciis cohsumpta est, suppliciis quidem,
    ruptione penilus eripiat. Hpc autera. idep .fil, ne . non corrupUone, Hoc autem el de carjie nostra in-
    transeat in gladium aeiernas ullionis, Sequitur : ... teUigi polest. « Deprecabitur Deum, el placabilis ei
    « Iiicrepal qiioque per dolorem iri lectulo, et omnia t;erit,et videbit faciem ejus in jubilo, et reddet
    < ossa ejus marcescere facit. » Npn solum, inquit, «homini jusliliam suam. » Poslquam, Jiiquit,. ille
    ibi, sfed hic quoque Deus hominem increpans jn- angclus magniconsiJiivenerit, j"amconfidenter homo
    slruit disciplina. Increpat enim per dolorem tempo- dejii-ecabiiur D.eum, el Deus JlljiisJntereessione Jio
    659 S. BRUNONIS EPISCOPI SIGNIENSIS <3G0
    ninii placabilis eril. Et videbit faciem ejus in jubilo, A.' tis, qui verilalem intelligitis, audite me. Absit a
    quia de bac vita transiens, mox ante Dei faciem in Deo impietas, el ab Omnipotenle iniquitas. Opus
    gaudio et laetilia praesenlabilur, Et reddet homini eniin hominis reddet ei, et juxta vias singulorum
    jusliliam suam, non quod sua sit, sed quia sua restituet eis. Hoc est enim, quod Psalmisfa ait:
    esset, si non peccasset. « Rcspiciet hoino, el tiieel: Quia < Deus esl juslus }utlex(Psat. vn, 12), reddens
    « Peccavi, ct vere deliqui, et ul eram dignus, non unicuique secinidum opera sua (Matlh. xvi, 22). » —
    %recepi. J Ttinc , inquit, prius homo respicicl, < Vere enim Deiis noii condemnabil frustra, nec
    uinc prius videre incipiet, et raenlis ociilos ttinc < Omnipoieiis subvertet judiciuni. Qiiein conslituit
    prius aperiet, et lunc quidera non superbe defentlet, < aliiim super terram? aut queni posiiit super or-
    sc.d lnimiliter sua peccata confitebilur. El lioc agens < bem, qtiem fabricatus esi? » Jpse, inquit, triun-
    fiel ci, quod sequilur. < Liberabit aniinara suani ne dum fccit, ipse el non alius euni regit ei judicai,
    « pergerel in inieritum, sed vivens lucem videret. > nullo in fabricando, ntillo irr rcgendo socio, vel ad-
    Tali enim confcssione iiberatus a moiie, ad vilam jtitore indiget, quia tarii juslus iu omnihus estut
    transfertur, 111Jux pefpelua luceat ei. « Ecce hsec nihil injusle facere possit. < Si direxeril ad eum cor
    < omnia operalur Deus trihus vicibus per singulos, < suum, spirilum illius, et flalum ad se trahet. »
    « ut revocet animas eorum a corruplione, et illu- ' Si, inquit, cor suurn ad Deum hbmo direxerit, et
    < minel in luce vivenlium. » Trihus enim vicihus niundo, el recto corde servire cceperit, confeslim
    liberal Deus liominem, el separat a peccalis, suseque spirilum et flaiuin illius ad se traJiet, quoniam san-
    gralise reconcilial; semcl per bajiUsmum; secundo cii Spiritus graiia replchitiir. Spiritus autem et fla-
    per posnileitiiam ; iertio per mortem. Sequitur: tus ideiri significat, quanivis per flatum vita intelligi
    < Attende, Job, el audi nie, et tace, dum ego loqubr, possit. In hoc aulein niagna Dei benevolcntia com-
    < si autem habes quod loquaris, responde mihi, nientlalur, quod lain cilo ad niisericbrdiam fleclitur.
    « lpqiierei.volo enim te apparere jusiuni; quod si « Deficiet oninis caro simul, et homo in cinerem
    «r non habes, audi me, tace, et docebo le sapien- « revertelur. » Ac si dicat: Illi, qui cor suuni ad
    < iiam. » Mirnm valde est quod per hominem lam Doiiiintini dirigunt, spirilu et vila illius vivificati,
    arrogantem tam profunda mysteria Spiriius sanctus mori non possunt; caAerivero omnesperibunl; quia
    revelare digm-.lur. pulvis sunt, et in pulverem reverteniur: « Si e.rgo
    CAPCT XXXIV. « habes intellectum, audi quod dicitur, et auscuJla
    « Pronunlians itaque Eliu eiiam h;cc loculus est: « vocem eloquii mei. » Semper 280 EJ'U in arro-
    < Audile.sapienles, verba niea, el eruditi, auscullate . ganiiam crescit, unde virum j'usium ei sapieniissi-
    p
    < me. Auris eniin verba probal, et gutlur escas gu- mum, an liabeat intellectum sciscilauir; in quo,
    « stu dijudicat.» Yos, inquil, qui sapientes estis; sicutJn cseteris omiiibus magna beali viri paticnlia
    benevoios erilm .eos reddit, ul ejus sorraonibus fa- denionstralur. « Nunquid qui non amat judicium
    veanl. Attendite el considerate verba mea. Ut enim « sanari polest? El quomodo lu etiin, qui justus
    sola auris audit et guttur per gustum escoe saporem « esl, inlactum condeninas? Qtii dicit regi, aposlata,
    sehtit, ita-soli sapienies, quse sapienler dicunlur, « qui vocal duces impios. > Hoc cnim contra Job
    diligeritius et melius inlelligunt. « Judicium eliga- dici hoii debuil, qui tolies superius se judicari po-
    « nius nobis, et inler nos videamus quid sil.me- stulavil. Amat judicium, qui jttstam causam se ha-
    « lius. » Nola, quod prius sapientes eos vocat, de- bere senlii; quoniain ibi defendiiur el sanalur, el
    inde ad discerncndum judicium eos inviial. « Quia ab injuria liberatur. Deum aulem, qtiijtistus est,
    < dixit Job . Justus sum, ct Deus subverlit jiidicium intactuin condemnai, qui priusquain Jntelligat, ej'us
    « meura. In judicando enim me, mendacium esl, judicium reprehendil. Tuuc enim Deus langitur,
    « etviolenla sagilta mea est, absque -ullo peccaib.» quando ad interrogata respondet. Et ipse quidem
    Hoc Job non dixisse, quicuhque superiora diligenler lam justus esl ul nec regihus, nec ducibus blan-
    legil, JiiteHigit. « Quis est vir, ut est Jbb, qui hiliit D diatur; sed secundum eortim merila illos et apo-
    « subsaiinationem quasi aquam"":» Deus de beato statas, et impios vocat. Yocare auteni quid esi, nisi
    Job eum laiidarido; Eliu vero viinperando dicit, oslendere et damnare ? Dum enini eos damnai,
    t quod non sit similis ei in lerra. » Subsannationem qiiales fueril, ostenJit. « Qui non accepit personas
    aulem quasi aquam bibit, non sine aliqub pietatis « principuhi, nec cognovit lyrannum, cum discer
    obstaculo; Deum irridet et repreliendit. « Qui gra- « ptafet conlra paupereni : opus enim manuum
    < tlilur cum operantibus iniquitatem, et anibulal « ejus sunt universi. » Noii est personaruin acce^
    < cum viris impiis?-» Cum lalibus enim graditur, plor Deus, sed in omur genie, qui limet eum. el
    qui similia operalur. Unde Psahnista : « Si videbas operalur justitiam "acceptus est illi. Omnes enim
    furem currebas cum eo (Psal. XLIX,I8). » —< Dixit scqualiter judicat, qui omnes creavil. Et audiens
    < enirii : Non placebit virDeo etiamsi cucurreiil afllicloriim gemilus, affligeiites perdil et damnat;
    < eUm eo, » Et hoc quidem iiiverbis Job nusquam unde el subdilur:"
    inveniiur; unde non solum arroganter, sed men- « Subito niorientur, ci in media nbcte lurha-
    lieudo multa Eliu dicerc probaiur. < Ideo, viii « bunttir populi, et peiiransibuiit. et auferent yio-
    « cordali, audite nie: » Yos, inquii, qui cbr habe < leiituni absque nianu. » Subito enini niorieii.uiri
    661 KXPOSITIO IN JOB. W%
    quia una sententia damnalioms penburit. Hoc au-- A J iriipossibile erit ut eum ultenus videant. Hoc autem
    tem in media nocle, quia dies Doinini, sicut fur ini facit Deus et super omnes genles, et supef omnes
    nocte, ila veniet; in nocle quidem, quando veniet,, horaines, videlicel et justos iiberat et impios dam-
    obscurum est et ab omnibus ignoratur. El perlrans- nat. Facit autem regnare horhinera hypocritam,
    ibunt, j"am non amplius rediiuri. Et tunc quidem1 propler pcccata populi, quod cjuideriide Aniichristo
    Dei jussioncs atque judicia aufereril populum im- speciaiiterel.de caeteris .generaflier in'clligi potest.
    piuni et violentum absque inami; non enim-alicujus. s. Plerinnque enini propter populi peccsia malis.sub-
    manus auxilio Dei indigent jussione3. « Ociili eninft dilis mali prsepbsili prseficiunlur. «Quia ergo locutus.
    < ejus^uper vias hoininum, el onines gressuS eorumi « sumadDeum, te quoquenon prohihclio. Sierravi,
    < considerat. Non. surtt lenebrae, et noii-esl umbrai «.lu doce me; si iuiquiialeni locutus suni, ullra non
    <. iiiorlis,_ ut abscoudantur ibi, qui operantur ini- < addam. Nunquid a tc Deusexpetii eam,quiadisj)Ii-
    <- quitalem; ncque enim nltra in. hominis estl < cui.t tibi. » Hsecautem el arroganter, .et.irridendo
    < potesiale, ut veniat ad Deuni in judiciura. > Au- dicit, etibi se reprehendi postulat, ubi cerlissime
    feruntur, inquit, impii, quoniam quales fuerint,,.. scil se reprehendi nonposse. In his eiiim quse modo
    Dei oculos non latet; ipse enim omniuni vias eti dixil, neque. erravil, neque iniquilatem Jocutus est,
    opera considerans.,' reddet uuicuique secundumi 0* quam etiam si Ioculus fuisset, asserit, qupd a se non
    opera sua. Nou enim sunl anteDei oculos lenebrse: ab alio requireretur, et ijise pfo ea redditurus essct
    ignorantiae, qeque uinbra moitis, Jd est caligo obli- rationem.-« Unusquisque cnim, ait Aposlolus, pro
    vioiiis, in quihus abscondaulur qui operantur ini- 281 se rationein reddel (Rom. xiv, 12). » Hoc-au.--
    quilaifciii.Prius igitur quaiii auferanlur,pcenitenliani,. tem esl,. quod ait: « Nunquid a tc Deus exspectet
    agant et convertantur, qnia. postquam liinc sublalii « eam, quia displicuit tibi? » Subaudilur dispulatio
    fiierint,. jara non est in eorum potestale, ut iieruni mea, quasi lu pro ea sis ralioncm redditurus. Ar-
    venianl ad judicium; semel eiiim judical Deus, cujus; roganles enim, cum verba sua Jaudariiionaudiunl,..
    judicium non retraclaiur (570). « Conteret multos displicuisseputaiit. « Tu ehim ccepisli loqui, et noii
    « innumeraiiiles, et slare faciel alios pro eis. Novit < ego; qiiod si melius nosli, ioquere. Yiri intelli-.
    < enim opera eorum, et idcirco inducel nociem, et < gentes Joqnantur mihi, et vir sapiens audial me.
    < contereniur. i Multos enim, imo innumerabiles « Job autem stiilio locutus est, et verba illius noii
    quolidie Dominus cccidit et conterit, et iniqua eo- « sonani discijdinam. > Ac si dicat : Quod te re-
    rum opera eonsiderans selernaedamnalionis noctem prehendi, libi et non mihi impulare debes; tu eii.im
    inducei super eos. Tamen, quia clectorum numerus (_; _ coepisliloqui, et non ego; quod ego reprehendi, a le:, -
    riondum completus esl, slare facit alios pro eis. audivi, non ego finxi. Yerumtanien si quid npsii-me- "."
    < Quasi Jnipios percussil eos in loco videntium, Jius, vel his quoeego dixi, vel his quseiu prius dixisii»-
    < qui quasi de iiiiluslria recesserunl ab eo, et o.nines loquere. Loquere quidem dicil, nec laiiien ut.loqualur
    < vias ejus iiilelligere noluerunl, ul pervenirc face-- exspeclat. Et quasi iiitelligeiiliam Job non haberet,
    < rent ad emn clamorem egeni, et audiret vocem a suo colloquio. eum removei, dicens : Yiri inlelli-
    < pauperura.» Locus videutium Ecclesia esl; quo- gentes loquanlur niilii, el sapiens audial me, non
    niani npn cosci, sed videntes el inlelligentes in ea autem isle cjui sapienlia et intelligenlia carel. Slulla
    hahilanl, el bi quidem, quoniamper viajn incedeie autera bealum Job, et sine discijilina locutum dicit,
    "debeant, vident; noft ex ignorantia, sed sponle et . quia jusliliain suam eum defeudere audivil. Uride
    de iudustria peccant. Quod enim non intclligunt, el ad Deum conversus ait.: < Pater mi , probeiur
    11011iinpolenlia facil, sed yoluntas; intelligerent < Job usque iii fineni: ne desinas ab homine ini-
    eiiim si vellent. Isli auiem contra Dei praeceptum < quitatis, quia addit.super peccala sua blasplm-
    egenum et pauperem aflligentes, eorum clamorem < mi.am. >,Qualis,inquit, ante flagella fueril, osteu<
    ad Deum venire faciunt.. Quia igitur sine pielate dilur, qui propler peccata sua flagellalus, iriler ipsa
    alios aflligunt, nonjmmeriio quasi impii perculiun- pD ftageUa peccare non cessat. Probetur igitur usque
    tur. Sequitur: «Ijisoeuimconcedenle pacem, quis in finem, ui vel sic aljquando resipiscat. « lnler nos
    « est qui condemnet ? £x quo absconderit vulium < inlerim conslririgatur, et lunc ad jud.icium provo-
    < suum , quis est qui contempletur eum el super < cel sermonibus suis Deum. > Prius, inquil niodo,
    < genlem et super omnes homines? Qui regnare conslriiigalur et vincatur rationibus riostris, ut in
    < bypocritam facit propter peccata populi. » Ipse,: his intelligal se Dei rationibus imllo modo r.esislere
    inquit, percussit i.mpios, ipse dat pacem afllictis, posse.
    et non qualemcunque, sed perpeiuam paceni, quaiu CAPUT XXXV.
    qui recipit, nuilius judicium vel .coiideninaiionem <.Igitur Eliti hoc rursum loculus est. Nunquid
    li.niet. Sed quibus aliis vultum suum Deus abs pndit, i. a>qualibi videlur baec luacogitalio, ut diceres :
    nisi illis, quibus irascitur? Quibus poslquam dice-,. < Juslior Deo sum? Dixisli eiiim : JSou libi placel.
    tur : <Tollantur impii ne videanl gloriam Dei (Isa., < quod jusium esl, vel qui libi proderit, si egopee-
    sxvi,J6). » Et in iiifernum praecipites dejicienlur;, «jcavero ? > Hocenim Jpb non dixii, neque quod Deo
    (570) Recolendus cst eliam Ecclesiastes , qui anlequara tenebrescal sol, cl lenebrae morlis super
    j:ap. 12 multis adhoiiatu.r hominein, ut sibi cousulat veiiianl, - • ...-.-...
    803 S. BRCNONISEPISCOPl SIGNIENSIS 66*
    justior esset, neque quod Deo recturn non placeal; Aperbiam
    J malorum, qui eos affligtint. Et non esau-
    sed. quid dixit? <iEqiiilatem proponat contra me, diel. Quod Deus non exaudii, aul ideo fii, quia nonr
    «*t pervenial ad vicioriam judicium meum. »Item- beiie petitur, aut quia melius, nori exandiendo,quain
    que :.« Scio, sij'udicalus fuero, quod juslus inve- exaudiendo fidelibus suis facere disposuit. Unde et
    «niar. > Hoecigilur Eliu non bene inlellexisse ma- Apostolo oranti dicilur : « Suflicit tibi gratia mea ;
    nifestiim est. Nam et si Job j'ustus probaretur, inde nam virtus infinfirmitate perficitur (II Cor. xn,
    tamen Deus injuslus non esset; non enim propter 9). > Non [igilur exaudilur_ ut ejus virtus perficia-
    illius peceala ipsum affligebal; sed quia inde eum tur. « Non ergo frustra audiet Deus, el Omiiipolcns
    niajorem, ei clariorem, et meritis excellentiorem fa- « singulorum causas intuebilur. Eliam cum dixeris,
    cere volebal. Ulerque igitur j"ustus esl, el qui aflli- < non considerat, jJidicare coram eo, el exspccui
    gitj efqui aifligitur. « Ilaquc respondebo ego sermo- < cum, 282 nunc enim non infert furorem'siium,tt
    < nihus tuis,etamic's tuistecum. »Non enim libisoli < absque scientia verba multiflicat. » Frustra enim
    rsspoiiderevull, quiase irilelligeulibus et sapienlibus audirel Deus, si siultas, et iniquas, et falnas peli-
    loculurum dixeraf: < Suspicc ccelum, el intuere; ct liones exaudiret; sed quia singulorum eausas intue-
    « conlemplare oetliera, quod allior le sit. Si neccave- lur, ea tanlum audit, quae audienda snnl; scit enim
    « ris,quidei nocebis : et si nmltiplicalae fuerinl ini> B' quid unicuique caussc convenlal. Eiiam ciim dixeris,
    « quitales UKC.qiiidfacies conlra eum ?Porro si juste »on considerat Deus alllicliones mea?, jam lunc
    « egeris, qnid donabis ei? Auiquid de maiiu luaaeci- judicaris coram eo, et le liberare, luunique adyer-
    « piet?» Non sicui promiseral, ej'ns sernionibus re- sarium jam damnare disponit; Jdeoqtie exspectar'
    spondct; quia in sermonibus bcali Job non JnveniUir: eum, donec ad judicium venial. Nunc enim non in—
    * Quid libi proderil, si ego peccavero; » hinc eriim fert furorem suum, nec ulciscilur scelus valde. Qui-
    argumentatio boec trahiiur. Haecaulem noii conira cunque.ergo perfeclc vindicari desideral, fuluruni
    Job_ setl conlra aliquem desperatum, et ad peccan- judicium exspeclet. Unde conslai quoriiam Job
    duni promplissimum eloqui debuerat. Suspice, in- frustra aperuit os [suum, quoniam qnoecurique
    quit, coeluni et eelhera, vides quod altior te sit, dixit, vana et intililia sunt. Atit cnim fiiiuruni ex-
    nullis virlbus illuc attingere potes; ibi quidem Deus speclare debuit judicium, autsic orare.ut- cxaudiri
    est. Sive igiliif peccaveris, sive bene egeris, securus niercretur.
    csi Deus, ncque donis.neque minis movetur. < Ho- CAPUT XXXVI.
    «'mi.ni, qui similis tui est, nocebit impietas lua : et
    «5Filium bominis adjJivabit justilia tua. » Deo, in- , « Addens qtioque Eliu, liaecJocutiis es.:: Sustine
    qtiii, in nullo neque prodesse, neque ohesse yales ; « paululum , et indicabo tihi; adhuc e;iira habeo ,
    homirri autem, si impius, vcJ justus. fueris, multis « qtiod pro Deo.loquar. > Mulla enjni Eliu jam ie •
    iiiodis obesse vel prodesse poteris. « Propter mulii- cuuis fuerai; sed superbise spirilu Uuiiidus , lo-
    « tudinem caluinnialorum clamabunt, et ej'ulabunt quendo satiari non potest; ncqite vero siiperari
    « propter vim bracliii lyrannorum, > Hominis, iri- timcl, quia Dei paiicm defeiidil;"unde et subdiiuf :.
    quit, impietas, hominibus nocere polest, iili tariien « Repelam scienliain nieam a principio, et ope-
    qrii affligiinlur clamant et ejulant ad Dominum, ut « ratorem meum probabo justunii Vere enim absque
    eds de caluranialorum 'et tyrannorum violenlia ul- « menciacio sermones mei, el perfecla scienlia pro-
    ciscatur; non semper tamen clamantes exaudiuiiliir, « bahitiir tibi. >Ac si dicat: Ne forte nie pules esse,
    qiija non lideliler, sed dubitando clamaiu. Unde et mentitum, scientiam meam fepelam a principio; lii
    siihditur : <:Et non dixil : Ubi est Deus qui fecit" vero, si quid babes, responde, quia ego operatorem
    «"ine, qui dedit carmina iniiocle? Qui docet nos meum probabo jiistum , et sicut a pfincipio dixi,
    < supeVj'uiri"enlaterrae, et super volucrcs ccJeliexau- simplices et sine mendacio sunt sermones mei, et.
    « dit nos. Ihi elamabunt, et non exaudiet propler scieiitia mea probabitur libi esse perfecta. Non so-
    < siiperbiam malbrum. » Singulare pro plurali jio- D : luni enim arroganler loquitur; verum eiiain quse ei
    snit, et in uno oslendit qnantuni omnibus dubilatio objiei polerant, aniicipando removel, neque enim se
    noceat. Ule, inquit, qui affligitur, fideliier dical : de mendacio defendere posset.'« Deus potenles non
    Ubi est Deus, qui fccit nie? Ei non lanium orc, sed « abjJcit, ciim et ipse sit potens, sed nonsalvaiim-
    ct corde clamel, firmilerque credat quoniam non de- « pios , et judicium pauperibus. tribuit. > Cum ,
    relinqnel hbmincm, qui eum fecit. Qui dedit car- inqult, Deus polens sit, non jiropter polentiam ,
    mina in nocle, id esl, qui gaudium, et laeliliam in scd propter iinpietalem potenles , abjicit; sal>
    niagnis Iribiilatiouibus fidelibus suis ssepissime lar- vat enim potentes, sed non salvalimpios."-Et jridi-
    gilus est. Hic enira forlasse anliqui palres in oratio- cium pauperibus tribuit, ul illi j'uste eos damnent,
    nibus suis Dei magnalia narrare didicerunt. Docet a quibus injuste j'udicali sunt. « Non auferel a jtislo
    auiem nos Domiuus super jumenta terrae, et super « oculos ejus , el reges iri solio collocat in perpe-'
    volucres coeli, quoniam qui Dei sapienliam habenl, « Unim, et illi erigunlur. Et si fueriniin catenis, et
    omnibus inundi amatoribus, cunctisque philosojibis « vinciantur funibus paupertatis.Judicabit eis opera
    sapientiores sunt. Ibi clamabunt, ubi? In iribuJatio- < eorum, et scelera eorum, qnia violenti fuerint. i
    Dibns.quas ab inipiis paliuntur. Quare? Propter su- Inipios, inquis, non salvabit Deiis; econlra a juslo
    663 EXPOSITIOTN JGB. 665
    rton aufcret ocnlosiniserrcordlse suoc,"nunquam ejus JA < impii judicaiaest, caiisam judiciunique.rccipies. »
    ODlivisciuir, quem semper respicit. Reges aiilfem in "' 283'De'10cen'm^salinl^la^ic^l': * Noriirie deriier-
    solio collocat Jn pefpelunm, quia Ecelesise principi- : gat tempestasaquap, neque absorbeat me profundiim,.
    bns, cpiscopis videlicet et sacefdolibus aelernas se- neque urgeat super me pilteusbssiitim (Psal. LXVHI,
    des praeparavit. El illic eriguntur; qjii enini hic hu-j iG)i t Est igitur hsec inferni descripiio, cujus os et
    niiliantur, ibi eriguntur et exallanlur. Et.his qurdeni arigusUim , el Jalissimiim esl: angusltim quidem,
    regibus, quando careere, ei panperlale , aKisque' quia quos fecrpil strictissime tenel,iieque iride exi-
    niiseriis. in hoc saeculoahTiguntur, occulurihspira-- re pefniillit: Jaiissimum" autehi',_ qnia muilos, et
    tione Deus indical; et ad meirioriam reducri opera cura magna frequentia glulit. Iiifernds auterii non
    et scelera, quoe aliquando feceruni, ut drim eorurri : habet fiindarrienlum, qtiia ejus' vorago yastissinia
    recordantur. palieritius iprhierita suslihearit, qnibus"- impleri non poiest. Reqiiies auleiii riieiisaefuaeim-
    sua peccaia solvi non dubitanl. Hoc est enim, quod ; jiletur pirigiiedinc, qiiancld posi hiijiis vitae iabores,
    superius dixeral: «,Respiciei homo, et dicet : Pec-- et fequies, el niensa, e"tseterni cibi refectlp sanbtis a
    « cavi, el vere deliqui, et ul erara digrius, non re- - Domirio praeparatur. Unde in Evangelio dicitur:
    "
    < «epi. -'"-" '. « Quia praeciriget se, ei faciel ilipsi disrnnibcre, ef'
    <Reyelabit qiioqiie aurem eorum, utcorripiat, et B traiisieiis niinislrabil illis (Luc, xviu, 38). » Quod
    « loqiietur, ut conveiiaiilur.ab iuiquilale; si audie- autem ait : « Causa tua q»asi iriipii jiidicala est;»
    < rint, el observaverinl, complebunt dies suos in idepdicit, quiaqiiasi impius severissiriie aifligeba-
    <. bono, et annos «uos in gloria ; si aulemnon au- tur. Sed causam, judiciiiinque suscipietv quoniam-
    '< di.erint iransibtinl per gladium, el consumentur pro tali caiisa. alqrie judicio, ipse quoque causidl-
    « in stultitia. > Deus, inquit, occulla-irisjiiratione: ;_ cus, el judex constitiieUir, siye quia magnis libnb-"
    fulelibus suis pcccaia eorum iridicat, et ad riiemo- ribuset muneriJiuS ^rp hoc femuiierabituf. <'Non"
    '
    rjain reducit. Aurei» quoque mentis eorum revelat" < le ergo supefet ira, ut aliqnem bpprimas, nec"
    el aperil. Qnare lioc? « Ut eos corripiat; r. eisqne- < multiuido locortim inclinel te. » Non ira superar,
    inlus, elinvisibililer loquiiur, adfiionens eos ul ah tus aHqiiando bealos Jpb aliquem oppressil; quam-'
    iuiquitate converlautur. Quod si fecerinl, corifple- vis reciitudine discijilinsc suos subjectos casligavefit;*
    bii.nl dies suos in bono, id esl hanc prsesenlem vitam rinde superius ait: < Si non dixerunl yiritaberna-"
    iD sancta conversaiione. « Et arinossuosin gloria; » ,• < culi,qnis.dei decafnibus ejns, ut-"-saltiremur? »
    qiionjaiu post hsec iti selefna gloria cum-Domino Nec mulliludo locorum inclinet te ad iniquiiaferii.
    erunl. «Si anlem non audieriijt. Iransibunl per gla- Ssepe enim diviies et potentes, qnia muJta ioca
    dium > aelernaeultiouis. El consumentnr in siullitia; possident, a1justilise siiblimilate ocnlos averiurit, el
    quia de slnllilia sua hibil, nisiraoftem et consum- . iniquiores fumt. « Depohe magniuidinem M3in;abs-
    jiiionem invenient. , « qiie •tribulalione, et omnes robustos forliuidine, -
    < Simiilatores , el callidi: provocanl Jram Dei, « neprotrahasnOcleiri, ut ascendantpoptili pioeis.»
    <; neqiie.claniabuiit, cum vincti fuerinl. Mofielur in_- Suam enim magniliidinera deponrini., qiiicunque se
    <Lteinpestaie .ininia eoruin, et "vila eorura inler ef- t= ex lotp corde Deo humiliant, neque in suoejnstitiae
    «. feminalos,»JMteritoenimiii seiram Deiproyocani, magnitudine confidunt. Hbc auieni aliisponte, el •
    qui siniulali.one eTcalidilate omnia faciunt;- sive ut alisque tribulalione faciunt, aliivero nisi multistri-
    alios decipianl, sive ut Jionorera et vanam glbriam Iiiilationihus aJfliclifacere nolurit. Depone etiam ro- "
    sibi acquiranl.Elhi quidenl non clamabunl, cum vin- lnisios fortiiudine, id est cunctis impiis et supeVbis,"
    clifuerini.ciinniec inipsa morie pceniienliam agent, qni lecum corivcrsantur, hiale agehdi Jicenliam et;
    Yinclus enim est, qui in sua pnleslate non est. Ideo-. forTiludinem adime. <. Ne protrahas nocTeni.' » :
    :
    queanima eoruni morietur in lempeslale, id est in Noclem proirahere, est exaltare iniquos, el viliorum
    Uibulalipne el anguslla, pmnlum lorinentorum: : tenebris obvolutos.; lales enim non prolrahendi, sed *
    grandine super se irrueiile. Et vita eprum Jnier ef- D relrabendi sunt. Quare? Ut ascendahi populi" pro
    feinihalps -eril, id est inter oliosos, el mollesi et eis. Tunc enim bonorum populi, el -multiiiidines .
    lnxurise et voluptaiihus deditos. - . Crescunt, quando iniqui et superbi vires aiiiittunt.
    < Eripiet paupereni de aiigustia sua, el reyelabit Sequilur :
    <.-intribulatione aurem ejus. >,Pauper enim est, qui- ; « Gave ne declines ad iniquilaleni: Jianc enim^
    iii iiujusmodi diviliis spem non habet. Unde Dayid « coepisti seqiii, post miseriain. » lniquitateih enini
    cuni dives esset, egenuni lainen et pauperem se vo^ : Eliu esse putabai-, quod bealus.Job plus quani -irie- -
    «at. Hujiis auiein aurem in lribulalione Dominns re- ruisset, se aflligi dicebat. Hsecautem verha quaiita :
    velat et aperit, quoniam iribulatipnis bonuni eum arroganiiaplena sint, qiiis= non videt?« EcceDeus
    intelligere facil; ul jam npn doleat de tribuhitio-; - «excelsus in fortiludine sua, el nulhis est similis in
    ne, qui per mulias iribulaiiones seit se intrare in-. «. legislatoribus. Quis polerit scrutari vias ejus ?Aut
    regna coeloruni. ..-, « quis.-polerit ei dicere,' operalus es iniquilatem.
    < Igitursalvabil le de.or.e anguslo latissime,et"rion: ; < fMcmenlo, quod ignoras upus ejus, de quo cecine-
    « habente fundameiiiuiri subler se : requies autem « runl viri. » Haecmanifesta de Chrislp prophetia
    « mensae lua; erit plena pingiiedirre. Causa lua,quasi' esl. Quod autem Eliu p.roplieiise spiritu loquaiuf,
    CS7 S. BRUNONIS EPISCOPI SIGNIENSIS 668:
    mirum valde est. « Spiritus tamen ubi vult, spirat A < dat escas multis moiialibus. » Quid est per haech
    (Joan. iii, 8). » Caipbas quoque prophetavil. Insu- Id esl per aposlolos et -doctrinam evangelicam ; per
    per el asina locuia est. Denique et Sibylla (371) haec enim, quasi per legem et judices, judicaniur
    Dei valem seesse dixit: < Ecce, inquit, veniet Deus omnespopuli; per haee etiam, quasi per cihum ci-
    « excelsus in fortitudine divinilalis suae ; qui hunii- bique inyslerium, nulrit Deus multos morfales.
    < lis valde apparebit in infimiitalelnimanitaiis suae. < Immanibus abscondit lucem, et prseeipii ei, ut
    « Et nullus ei siniilis in legislatoribus. Quis enim < ileruni veniat. > Hoc est, quod alibi dicitur:
    « similis Deo inier filios Dei? » Legis namque Ia- < Deus superbis resistit, humilihus autem dal gra--
    tpres, noii soluni Moyses, sed et caeteri proplietae liatn (Jac. IV, 6). > Quod enim nunc imnianes, et
    ftieruni. Sed et quis dicere polerit, operatus esini- snperbi lucem, et veritalem non videiil, si se humir
    qiiilatem? Cnjus operationes, etyias iiemo scrutari liaverint, protinus ad eos lux mundi Deus, et veritas.
    polesl. Hoc enim et ipse dicebat: < Quisex vobis rererletur. < Annuntial de ea amico suo quod pos--
    arguet me de peccalo? > (Joan. ui, 4.6.) De hoc * sessio ejus sit, el ad eampossil2ascendere. >—<Yos
    aiileni cecinerunt viri, quia SS. prophetse ejus ad- amici mei estis, dicil Dominus, si feceritis quse ego.
    ventum et incarnationem, ej'us morlem et resurre^ -. prsecipio vobis (Joan, xv, 14). > His autem annun-
    cticncm, et cselera omnia de eo proedixerunt. Hujus "* liavil Christus, id est, intelligere fecil quod haec 1-JX.
    aulemopus ignorare, esl a jiislilia et aequiiale rece- corum possessio sil, secundum illud : < Dominus
    dere. <Onineshomines vident euin, et uimsquisque pars bscreditatis meae (Psal. \v, 5)..» Si enim san-.
    < procul intuetur cum. » Omiies enim horaines yi- clorum bsereditas Chrislus est, ergo et jiossessio.
    denl eum, secundum quod scriptum esl:« Yidebil Sed quis unquam ad hanc possessionem se ascendere
    omnis caro salutare Dei (Isa. LI, 10). » Et unus- posse speraret, nisi dicereiur. < Et ad eam possit.
    quisque procul inluetur cum, quoniam elsi hominem ascendere. » Hanc enim spem ipse Deus conflr-^
    videant, Deum lamen non videre, sed qiiodammodo mans, ail : <Paier, volo ut ubi ego sum, el ipsi sint-
    quasi de longe inielligerepossunt. « Ecce Deus ma- niccum (Joan. xvn, 21). »
    « gniis vincens. scieniiam noslram, numerus anno- CAPLT XXXVII
    < rusn ejus insestiraabilis. > Yincit enim Deus <Sujier hoc expavit cor.ineuin, el emotnm"est
    scienliam noslram , quia, sicut est, seire non pos- < de loco suo. » Super hoc, iuquil, tjnod Deus ex-
    sumus; sive quia cjus sciemiae nulla scicniia com- celsusinfortiliidine sna carnein suinere, el non lan--
    paraiur. Et quamvis inler homines juvenis appareal, tum homo, sed hominuin ppssessio digiialiis est fleri,
    iiumcrus tamen annorum ejus esl iiisesiimabilis. expavit cor ineiim,- et prae himia admiralione enio-
    UnJe ipse quoqueait: «Amen dico vobis, autequam * luin est de loco suo. Cor enini de loco stio quodam-
    Abrahamfieret, ego sum (Joan. vin, 58). » modo movetur, quando in menlis excessu hoino elc-
    < Qui aufcrt stillas pluviae, el effudilimbres adin- valur. Inde Habacuc prophela : t Doinine, inquit,
    < slar gurgiluin , qui dc nubibus pluunl, quse prse- audivi auditum liiuin, et limui, consideravi opera
    < lexunl cuncta desuper. » Quid enim per siillas lua, el expavi (Habcic. m, 2).» Sequilur : < Audiei
    pluviae, nisi prsedicatores Yeteris Testamenli, qui < atiditiouem in tcrrore, vocis ejtis, et sonnm de ore
    Ecclesise doctoribus comparati, quacdara pluvia; < illius procedentem. » Audiet, inquit, honio audi-
    gutlseesse videnlur?Hos aulem Chrislussuoadveiilu lionem vocis cjus, et sonum procedenlem de ore
    abslulil el ccssare fecit, ct per se suosque discipulos illius. Sed quomodo andiet? t In lerrore.» Haecigiiur
    adinsiar gurgilum, qtii dc nubibus pluunt, sacri elo- vox, quse in lerrore audiclur, illa est qua Dominus
    quii fluenla efludit. Hx vero nubes cuncla desuper peccaioribus dicei: < Ite, nialedicli, in ignem oeier-
    prsetexunt, quia sanctarum Scripturarum volumina, iiuiii{J/al//i. xxv, 41). »-
    ex quibus hsepluvise manant, fldelium corda irrigant <Subter onines ccelos ijrse considerat, el luinen
    el obumbrant. < Si voluerit extendere nubes, quasi < illius super teriniiios ierrae. » — « In altis enim
    < tentorium suum : el fulgurare lumine suo desu- in habilat, dicit Psjllnisla, clbumilia respicil in coelo
    <. per, cardines quoquc niaris opcriel. » Si, inquit, cl in terra (Psal. cxn, 6). » Quia igitur -ubique cst,
    nubes, id est evangelicam dccirinani. vel sanctos et oiuiiia videt, neino se ab ejus judicio ahscondere
    aposlolos exlendere voluerit, dicens : « Ile in uni- jioteril.« Posl eiim rugiet sonilus, lonahii voce for-
    ycrsum mundum, pra-dicale Evaiigclitim omni 284 < litudinis suoe, et non invesligabilur, cum audila
    creaturse (Marc. xvi, 15). » Sicul enim in principio < fuerit vox ejus. » Postquam, inquit, daiiinationis
    leulorium-suum, id esl coclum exi-cndil, et side- sententiam Dorainus dederil, el fortiUidinis voce
    s ijier lumine suo, id est niiraculorum illuslratione inTonueril, soniliis eorum, qui posl cum erunt, id
    fulgurare volueril, cardines quoque maris operiet: est daninaloriiin oiiinitim, quos in pcenis relinquel,
    id est, omnes lmindi lerminos ad fidem convertet. proe dolore et tristitia rugiet. Dei lanien seiilentiam
    Sicut enim coeli tentorium , ita et aposlolorum neinini lunc investigare licebii, quia non respon-
    doctrina , omnes mundi terminos in se conlinet. dendi locus cril; scd mox audila senlentja trahentur
    eiconcludii. < Per liaec cnini judicat populos, ct ad lormciila. < Tonabil Deus in voees.ua mirabililer,

    (371) Dc oraculis Sybiilinis agil NalaJis Alcxandcr Hislor. Yelcr. Teslam.lom; Jll, aii. i, prop. %,.
    669 EXPOSITIO IN JOR. 670
    «. qui facit hiagna et inscrutabilia. » Quomodo cnim A < flue. voluntas gubernanlis deduxcrit, ad omhe
    non- mirabiliter ct terribililer lunc voce sua. quasi < qupd pVaeceperil illis super facicih omnis terrse,
    iratus lonabil super impios, qui olim benevolus el <-sive in una tribu , sive in lerra sua, siveih quo-
    paeatus -terruit pios? Scriptum esi enim, .dixisse < cunque loco misericordise "suoecas jiisserit inve-
    fllios Israel: « Non loquatur nobis Doininus, ne forte < niri. »Hoc est enim, quod discipulis suis Domi-'
    niorianiur (Exod. xx, 19)."»"Magna auiem el inscru- nus ait: « Levale cajiila vestra, et videie regiones,
    tabilia sunijudicia Dei, secuhdurii quod AposTolus qirs alhse sunt j';imad messein (Joan. iv, 35). >Jain .
    ait : « 0 allitudo Jivitiarurn sapieniisB, ei scientise Cbristi fruhienlHmJam niessem Dev nnbes Evan-
    Dei, quam incompreliensibiiia sunt judicia ejus, et gelii, Ecclesisequedoctores elvidere et audiredesi-
    iuvestigabiles viseejus! > (Rom.xi, 35.) deral. Et nubesspargunl l.uinen suum, qula non-so-
    "
    « Qui praecipil nivi, ut descendat Supcr terram, et "lam" docirina , sed el" miraculis refulgent. Quaa
    < Jiieinis pluviis, et imbri forlitudinis suse. > Prius, lusiTant per circuitum,quia inomnem- terrarn exi-
    inqiit, quam judieare Dominiis veniat, super omnem vit ionus eorum. Yerumlamen non' alibi vadUiit,
    terrara praedicatores niittel; per niveih eiiira sanctos nisi quo sui gubernaioris voliinlas eas duxerit, ne-
    prsedicatores inteJliginius, vila, el inorihus, el sancla que aliud agiinl, nisi quod illis prseceperit..Sive Jri
    ccnversatioiie candidatos. Talem nivein iieri opta- una tribu iilioruni Israel eos esse volueril; sive ut
    bal, qui dicebat: < Layabis ine,- et sriper iiivem prius aliquanto tenipore morati sunt in Jerusalem,
    dealbabor (Psal. L, "9). » Per hiemis auieni pluvias et iniribu Juda ; sive in terra sua_ id esl in tota
    el imbres forlitudinis, doclrina evangelica figuratiir. terra Judseoruni; sive in quociinqiie loco cui mise-
    Hsec eniin hiemis pliivia"fll, quaiido libidinis sestum, rerivoluerit, eas jusserit inveniri, id est iibique
    etfurofis, et odii lgriemexslinguit, quoniam hiema- terrarum. < Ausculta hsec igitur Job, sla, etcohsi-
    lespluviae frigidiores sunt.Fit aulem doctriria evan- < derii miracula Dei. > Quare stare prascijiit qui
    geliea imber quoque fortiludinis, quando peccaio- nusquam ire poleral, nisi quia ad sui comparatio-
    ribusfuturi judicii tpfmenta niiiiatur.-..«Qtii in iiianu nem, quasi in imis jacefe cPiisidefabal? Unde et
    < liominum signat, ut noverint singidi opera siia. > subdilur: < Nuiiqiiitl scis, quando prseceperilt)eiis
    Quinque ehiin sunt corporis sensiiSj quibusbona et < pluviis, ut bsTenderent Jucem nubiurii ejus? i Ac
    mala operamur, qui etiam in quiiique taleniis in si dical: Niuiquid libi, sicul niibi fevelaluth csl,
    Evangelio figurariluf, Totidem auJem_ el sunl digili quando secniidum Dei prseceptum, et dispositioneni -
    manus, quos cum videmus, sensuum nostrofum re- prophelafuiri lux, alque viiius eoriim in verbis, ct
    cbrdari debemus; ut vel sic quid egerimus inielli- P doctrina inanifesTabilur ? Tniic.enim lucem lmbium,
    giinius, etsiquidin aliquo deliquimus, pcenilenliara id esi pfoplielarum clariiaiem eortiin pluviae^ id est
    agamus. « Ingredielur beslia Jatibuliini suum, ei i» eorura propheliae, et libri osiendere ccejierunt,
    < anlro suo . morabilur. » Haec beslia diabolus est quaado spirilualiter intelligi poluerunt. Quotidia
    cujus antrum el lalibtiiumsuiil omnes iniqui, quo- f.nim Judxi Isaiie pluvias hihuni,-nacJamen in eis
    niamin eislalel, elinhabitai. < Ab inleriorihusegre- iiitelligunt, quaiitani claritalem, videndo ftilura in
    < dilur tempeslas, etab: Arciuro frigus. » Sicut mentis oculis Isaias-habucriU Nobis auleni prophe-
    enim per Arcturum, aquHonem, ila per inieriora larum pluvise eorum luceiii et"scientiarii oslendurir,-
    austrum inlelligimus. Unde etsupra dicitur : < Qiii qnia dum eas hibimus, qnid videriut; inlelligimus.
    <^facit Arcturuni, et Oriona,et Hyades.ei inieriora « Nunquid nosti semitas' hubium magnas, et per-
    < austri. » Quia igilur Judaei auslro, Romaniaulem < ferias scieniias? > Has proplielarinii magnas 'se-
    aquiloni propinquiores sunl, per illos quidem auster, mitas, et perfectas scientias ilias pulo,quihus usque
    per istos vero aquilo pohitur. Ab austro ergo lem- adChristi incarnationem, passionem, resurreelio-'
    pestas egreditur, quia prima.perseculio 285 contra nem, et asccnsionera prophelaiido venciiint. Jloc
    Eccles.iam in Judsea surrexit. Ab aquilonc vero autem de aposlolis aperlissime intelligi. poicst.
    egreditur frigus, quia Romanorum vel gladiis, vel D: « Noiine veslimenta tua calida sunt, ciira perflaia
    jussionibus SS. martyres ubique interfecli sunl. Et « fiieritlerraauslro? » UniuscujusqueVeslimenTuni
    vide quam eleganler morlem per frigus significavit. ejus caro esl,ausier vero ventns calidus est. Hocin
    Hocautem sine volunlaie Dei fieri ex c"ooslenditur, loco Spiritum sanctunl signilicat, qui ajiostolis in
    quod subditnr : < FlanleDeocoricrescit gelu, elrur- igne apparuit. Calesciinl igitur -vesiinicnta. cum ~
    <. sum Jatissiine fundunluraquae. > Gelu enim luiic lerra austro perflatur; qilia quando bomo sancti
    crescebat, quando sanclis niarlyribus ubique mo- Spirilusafflatione tangitur, ipsa ej'us caro compun-
    rieutibiis, mors in.Ecdesia temporaliicr regnabat. ciioiiis ct amoris igiiemiii se quodaninicido sentil ;
    UndeApostolus ail: < Ergo mors.in nohlsoperalur, : et laleest, acsi diceretrSi te-sancli Spirilusignis,
    yiia autem in vobis (II Cor. iv_ 12). > Rnrsuni ailem et afflatio tetigisset, nequaquam cbntra Deum-te
    lalissime fundebanlur aquse, quoniam pace ccelitus lua superbia erexisset. * Tti forsilah cnin.eo fabri-
    data, saiicti proedicatores rimltiplicati, et "conforiali < calus es ccelos, qui sblidissimi quasi seresunt?
    doclrinae pluviaiii nbique geriiium funderecceperunt. : < Ostende nobis, quiifdicaiini.s.illi : lios quippein-
    < Fruinenlum desidcrat nubes, et nubes spargunt « volyiuiuriehebris.» Hcicautem irridenclo diGit, ac
    < lumerisuum, quseJustrarit per cifcuilum, quocurir si dical: Tuqiii cun) Deo coiitendis, fortasse simi"
    671 S. BRUNONISEPISCOPI SIGNIENSIS 672,
    lis.-ejuses, et cum eo fabricatus es coelos; doce.igi- A } UndeetsubjJcitur : « Ideb limebunleum viri, et npn.
    lur nos, _quid illi dicanius, et quomodo ei respon-. «. audebunt eum contemplari omnes, qui sibLviden»
    <ioair.us,.Tu enim solus sapieos es; nos quijipe in- « tur esse sapientes. » Yiri e.nim, et sapienies eum
    ypiyimur lenebris et ignoranlia. Possumus aulem timent; quia « inilium sapientise timor Domini
    per-ccelps, angelps et sanctos intelligere,- qui quo- (Eccl. i, 26). »' Qui vero non sunt sapienles, el.se
    niam.in Dei amore, et in fide forles.suiu, aerei, so- sapientes esse putant, ut arroganles Judaei, philo
    lidique dicu,nlur. « Quis. narrabit. ei quae loquor? sophi, et hoerelici, eum contemplari non audebunt;
    c Eiia.m si loculus fueril liomo, de.vorabilur. ».Quis, quando dicetur eis:.« Tollanlur impii, ne videant- -
    inquii, narr,abil ei, quse.loquor, ut bac saltem mea gloriam Dei (Isa. sxvi, 10). » Miseri igitur sapien '
    iocutione se defendat, qu: quamyis ad majoruin cora- les, quia ipsani.sapJenliaininUieri non audebunl.. ' ;
    " -. '- \
    paralioncin Ioqui nesciam, libiiamen me respondere:. ,
    CAPUT xxxyiii.
    ppsse npn difliido?.SecLquidde. ,me, vcl djj..te dieo?-;
    Etiam si loc.utus. fuerit homo, ejusjscieiitia devora- « R.espondens auteni.Dominus Job deiurbine dU
    bitur, el quasi jam, sepullus, quid ei, respondeai, «xit (374). >. Qnia enimflagellis turliatus Job affli
    iicjnliabebit. Qyid est enira homo? Nunquid. e.t isti gebalur, de turbine. ei Dominus respondisse narra--
    honiincs noveranl? Honjo enim hic prp sapi.eniia B ' iur : « Quis es.t iste involvens senlentias sermot
    ponilui. Hpc ennn inter sapientes et cacteros liomi- «. nihus iinperitis? Accinge sicul vir lumbos tuos,-;
    nps, ^qupdiuier bpjninera el caitera aniinalia. Tales « inlerrogabo le, el resppijde.inihi. > Quamvis enim1-
    aiiie.nihoni.i.nesnpn, in Yeteri; sed in Novo Tesla- beriesenieiitias dix.erit, imperilislamen sernionibus.
    iucnlo abiijidant. Unde et subdilur :..<.,At riunc non , eas involvil, quoniam arrpganter loculusfuit. Quo-;_
    c. vitleni lucein: subitoaer cogeiur nubes, et ycnius nianiaulem nescire Dei, reprobare est. illum *e:
    < iransiens fugabit eas.». Nune, inquit, homines, prpfecioreprobare ostem_lit, de quo ipse, quia omnia
    ignorantise tenebris involuii, lu.ccrn et veritaieni npvil, interrpgat quis sit. Accinge, iiiqnil, si.ciilviri
    di^eernere non possunl, Nunc, inquara, aliler eniin lunibos lups, a.ccinge tibi ,glajium spi.ritu.s,quo.dest,
    ppslea fiel. Sicuf eiiini ae,r subilo, cpgiiur, in nubes, verbum Dej, praepar.a le.-ajl respondeiidum, majoi.,
    quibus caligine el obscu,ritate cuncja .obuinbraniur; lihi pugua paraiur; ego le interrogaho, j'aro non.
    sed mox^venlo irapseunle,nu.bibusque fugatis ad liomini, sed Deo es i-espousurus.
    pristinam clarilaiem omnja recleunt; ita illi., qui, « Ubi„eras quanda. ponebarii fundainenla terrse ?•='
    potst nos fiilnri suntde ignoranlise leijebris liberali, < Indica.mihj, si hahes inlelligentiam Quis posuit 7
    clare ct liianifesie verilalem cnnspicienl. « Ah aqui-. p « mensuras ejus, si nosii? Vel quis telendit super .
    t Ipne auriini vcnit, et ad Deum forniidolosa lau- « eam liueam? Super quo bases;cjus solidalse sunl?.
    f datio. t Pcr.aqu.il.pnemeps intelligimus, in quibus « Aul quis dimisit lapidem anguJarem ejns?» Haee
    dtabolns sedebal 1.1habilabal; slcut ipse.ait :,< Se-;:.. enini el ad. Utteram mira el siupenda sunt. Spiri-;.
    <I_bp in raonle 286 Xestanienti, in laieribus aqui- lualiter aulem.deEcclesiaiiileHigenda sunl.; Eccle-
    lunis, el ero.sijiiilis ajiissimo (Isa. xjv. 13).,» Aurum sisenamque fundamenU, prophetse el apostoli suut;.
    :uiiemjuslon_m ajiimae siinl, bapiismopcjjjiileiilise, unde et Apostolus :.« Supersedillcati super fnnda-
    ct martyrii igne purgalae. Ycnit aulem ad Deum el nientum aposlolorum et proplietarum (Ephes. n, 20).».
    fjrmidolosa laudaiio, quoniam isli de quibus nunc. IIxcauleiiLfuadamenla Deus ante tempora posuil;.
    d ximus, coiisidcranles peccala sua, cojjsidcrantes, qnia quando, velquomodo ponenda eranl, tempora
    Ciiam quod scriplum est: « Quia npn cst (372) pre- disposuit. Ecclesise yero mensuras tuiic posuil Cliri-
    liosa latts in orc peccaloris (Eccli, xy, 9), > non.sine slus, quando jiraecepit discipulis snis, dicens : « lle.
    timore ei Ibiraidine Deum laudanl. Sequitur : in universummundum, prxdicate Evangeliuni omni
    « Digne cum invenir__.nonpossumus, magnusfoi-r. crealurae (Marc. xvi, J9). » Eamdem igilur mensu-
    < tiludine, el judicio, et-juslilia, et, enarrari noh, ram habel E^clesia, quam habel raundus. Lineam
    < polest. > In his, inquit, quaefecil,. Dei magnilu- D ! vero super:qamtelendii; siye quia per episcopalus
    c!i'uemcognosccre secundum aliquidjio.ssuinus(575). eam divisit, si.ve qnia a'd . recliludinis. formam, eairi
    Nam ncque ejus forlitudinis niagniludo, neque ejus correxit. Ubi enimJuiea.ponitur,-toiiitudo se.celare
    judiciUm, neque ejus juslilia eiiarrari possibile esl. npn potest. Rases autem illius, quas modo funda»
    Qnis enim inlelligal qua fortitudine ccelum et lerram menlum vocavjt, super quo, nisi super Chrislo soli-
    fccerit? Quis ejus judicia narrabit?de quibus Psal-. datae sunt ?Jpse. enim non soluni fiindamenlum, sed
    mista ail: < Judicia lua abyssus mulla (Psal. xxxv, fundamenlorum fundameniuiri est, ^ecundum Tllud-
    7). » Quishanc justitiam invesligabit, cur Jacob di- Apostoli : < Fuudanientuiuenim aliud nemo potest
    lexeril, Esau aulem odio habuerit? Sufliciat igitur ponere, nisi Jd, quod posiluin^sl; id est-Clirislus-:
    nobiscredereettimerequod inlelligei-e non datur. Jesus (7 Cor. m, H). > Etipse quidemesl .laj)is an^

    (572) Yulgalalegit speciosa. dicatur formatam esse v.ocemDeiniiraculose in aere.


    (573) I.deni ab Apostolo docemiir: Invisibilia Dei cum quadam aeris lurbatipne, sicui Jn nion.lc Sinai,
    pcr ea, quai factasunt iniellecla conspiciuntur : scm- facliim legilur. Exod. xx, vel sicut ad Chrjsium vox
    pitrrna quoqueejus virtus, et divinilas, Rom, i, 20 facla esl, quando quidain dixcruiiv, lonilfuuin fa*
    (574)« Quod quidcnf polesladlitteraui inlelligi, ut ct.uni csse, ul legilur, » Jpan. xx, D. Tliom,
    €73 EXPOSITIO IN JOB. . C74
    gularis, eonjungens in unain fidein. duos parietes ; A enim per diiuculum, e\ auroram inleliigilur. Tenuit
    alterum ex eircuitfcisione, alterum ex praepuiio. De. e. eliam extrema terrse, quia infirma mundi elegit
    quoPsalmisla: <Lapidem,quemreprobaveruritsedifi-L* Deus, concutiens vitiorum lineas ex ea. et non tan-
    canles,hicfaclusesiincaputaiiguli(PsM/.cxvii,21.)> > ium hoc, sed eliam.impios Judocosel haereticos se-
    < Cum irie iaudafenl simul astra inalutina, et ju-:. parans-j et exculiens ab ea; de quilrus subdilur :
    < bilarerit oinriesiilii Dei. > Aslra enim maiutina.j Y Rcsiiiuelar ut luluni signaeulum, et stabit sicut
    vel angeli,_qui in ipso mundi principio creati sunty y < yestimentum. > De liocsignaculo Aposlolus dicit:
    vel apostoli, qui in exordio nasceutis Ecclesise pri* ---" '%El signum :accepit circumcisionenj, signaciilum
    ini claruerunt iutelligi -possunt. Omnes aulem filiii jusliliae fidei {fiani.iv, Il^i.Persignaculuni
    igilnr
    Dei, omnis angeloruni-fideKummullimdo signfficari \ eosqui sign.aii sunt inielliganiusi Hi aulem resti-
    -potesl. lsli autem omnes Deum iaudanl et ineifabi-. ^ tuuntur, ut luluiiv, quia jam non ccelo. sed terr.e
    lifer-jnbilant; nam priusqriam fiereiit, in ipsa Deij :similati-,,el ul luiiiniplatearum deicti, a cunctis.
    disposiliorie, jam Deum laudabant, eiqiie j'ubil baut-. .-.: gentibus conculcaiitur.Stani a.uleiil qnasi veslimeii-
    Ut enim de nobis sumamus exeniplum, quaiido bo-L lum,_quia prava intelligentia tiiraescentes Chrisli
    num aliquod facere dispouimus , ipsa disposilib5 carni, el humanilali non appropinqiiant; appropii:»
    iiosira rios jiobis conimendat.-Qnid igilur Job desuaa B quarenl enim si crederent. llla.enim vestinienta,quae
    juslitia dical, cnrn multos pareshabeat, elantequami rigida slantj grossiora sunl, ct quasi fugienlia cor-
    Jieret, ut lalisesset, non a se, sed a Deo disposiluss pori aplari.noii possunl.
    est? < Quis conclusil ostiis inare, quando erumpe-i.. « Aiifereiur ab impiis Jux sua _; et bracliiuni ex-
    '< bat quasi de vulva procedens ? Cum ponerem nu-. « celsum confringetiir. > Qnia, inquit, Jtidaei quasi
    < iiem Vestimeiilum ejus, el coligine illud quasii vestinienlum rigidi et-.superbi Chiisto.^e conjungeie
    < pannis infanliae obvolverem? > Quid enini perr lioliinl, lnx sua, hix mundi Deus_ lux eis sjiecialitei'
    niare, nisi mundi liujus tyrannos. et potentes?.1 missa, atiferetur ab eis. El bracliiura excelsum con-
    Hos non muro, sed ostiis ssepe Deus concludit-, . fringelur; quia sicul prius unus persequebalur inill.e,
    287 <Juiaconlra sanclos saevire non possunt, nisi.; el duo fugabant decem millia. « Nunquid ingressus
    sseviendiporlas ei Deus aperiat_ et aflligendi bonos5 « es prolunda maris _ et in novissimis aliyssi deam-
    Kcentiam tribuat. Unde ef Doniinus discipulis ail: : « bulasli ? Nuoquid aperUe libi suul portae morlis,
    « Ecce Satanas expelivil vos, nt cribraretsicuttri- . « el oslia tenebrosavidisli? Nunquid considerasii
    licwn (Luc, xxir, 31). > Hi autcm quasi -dc yulvai < lalituilineni tcirse?J» Subaudiliir, nt ego.Slare hoc
    procedenies erurapunt, quando accepta poleslate; r~ in loco ei abyssum, infernuin vocai, quia et pro-
    totis viribus conira sanctos hisaniunt. Impetti eniin, fundissiinus ct obscurus est. Iii hunc auieni Chrisuis
    et non rallone de vulva cxilur. El hi quidem sic; descendit, quando eum exspoliavit. Ei quoniam ,
    nube et caligine quasi pannis infanlise sunt invoiuti, sicul scripiuui est: < Facius siiin sicni hoiiio sine
    quia errore et ignoranlia excsecali, nihil nisi vana, adjutorio inter morluos liber (Psal. LXXXVU, 5), »
    iiiepta, el puerilia sapiuiil; ideoque quasi infanliae_, in_eo dearabtilassese dicil.Et ibi quidem sunl poiiae
    paniiis his constricli, ncc ipsasiiamembra in po-w morlis.ibi sunl oslia leuebros.a, per quae vel infcrni
    teslate habent. Hoc autein se Deus facere dicil,- poenas, vel malignos spirilus inTelligere possumus.
    qiioniain fieri permiitit; sic eiiirii de Piiaraone ail .: Hseautem porlae illi suntaperlse, qui per eas secu^
    « Ego indurabo cor ejus (Exod,\n, 3). > -_-. rus et inlrat et exit. Sed quia inde Salvator nosler -
    -: « Circuradedi iilud terminis meis, el posui ve-^ rediens, niundi principe deviclo, discipulps suos Jn
    <'-clem,-et ostia, et dixi :TInc usque venies, et noni onines lerras prsedicare misit, ideo subditur ':
    « procedes amplius, et hic confriiiges lumeniess < Nunqnid.considerasli Jatiuuliiieni terrse? » Ipsuni
    « fluclus mos. » Suis enim. ter-minis .supradiclumi enini cpnsiderasse, convertere fuil. « Indica mihi ,
    mare, id est tyrannos Deus circumdedit, quia ell « si nosti omnia, in qua via habitel.lux, el tene-
    sseviendiel viyendi eis terminum posuit, ad quemv D « brarum quis sillocus : utducas unumqueniqiie ad
    Ter.ininuniposlquam veniunl, quasi vecte bppositpB « lerminossuos, et intelligas semilas donius ejns.
    et csliis. clausis, j'ain ullerius progredi nequeuni. « Sciebas lunc, quod nasciturus esses, aut numeruni.
    Ihi igilur luineiites fluclus suos confringuul; qno- . « dierum iuorum noveras? » Nisi enitn sequereiiir.
    njaiii vel morie, vel. conversione, vel potesiaiiss ut dttcas unuraquemque ad lerminos snos; foiiasse
    amissione, vel alia qualibet pccasione ab insaniaet,t lucisel leiiebrarum locus sciri posset. Yia eniin Iu-
    iniquitale quiescunt. _ _ cis justitia est, et quaecunque nps. ducunt ad Deuni,
    < Nunqui.dpost orlum tuum praecepisti diluculo,i, et adlucem. Locus autem tenebrar-um rio.nsoluni
    < ei ostendisti aurorse Jocum suum? Et tenuisliJ inferuus, verum etiam omniuni iniquorum ahiiiiMS
    < concuiiens extrema.lerroe, el excussisli impjos exx inielligi potest. Sed quoniam el Judas periit, et Paii-
    ;« ea?> Subaudilur, nt ego. Chrislus enim post.or-- lus salvalus est, Jucis nemo-cl tenebrarum teinil-
    tum suum diluculo prsecepit,,et lpcum .suum aurorae e nnm perfecie novit, nisi ille solus qui omnianovit..
    ostendilj quia, poslquani lemporaliler de virginee Quis enim Judam inler aposlolos niiracula facientcin
    nalus esl, Ecclesiam docuit, el ad quem locum ve-* vidit, et non euni ad lucein venlurum csse ci-edidit?
    nire,-et-in aeternum debeat, manere oslendit. Idemn QiiisPatiliim,sa2vieiiiem;, el sanclos occidenleni co-
    675 S. DRUNONISEPISCOPISIGNIENSIS G76
    gnovit, ct non ei tenebras, cl inferntini deslinavil? A « pltiviacpaler, vel quis gemiil slillas roris? » Quis
    Manifestum esl igitiir, qiibd nemo uiiumqueinquc ad enim alius esl pluvise patcr, nisi ille de quo diciiur-:
    leririinum suum ducal, el ej'us donms semilas nemo < Omnis sapienlia a Domino Dco est, et cum illo
    inielligat; si enim semitas sciret, domum nori fuil semper, et est ante sevum (Ezech. i, I). »Ipse
    . ignbraret: domus auiem aul infernus esl, aut para- aulem genuit, et stillas roris, id est milem .humi-
    disus. Sed quomodo lerinirium scial, qui principium lemque doclrinam, de qua Aposlolus ait:« Lac vobis
    ignoral? fn Dei namque disposilioiie nniuscujtisque potuni dedi, non escara (1Cor. ni, 2). ? Doctrina
    nalivitas, dies, el anni, lo.la viia, et vitae termirms enim evangelica, diverso respectu, grando, teni-
    disposila sunt. Qtiahdo autem isia disponebanlur (si pcstas, vehemeiilissimus imber, sonilus toniirui,
    lamen quando vel dici _ vel inlelligi possit) nemo pluvia, stilla, gutta, el ros vocatur; vocatur eiiam
    erai, ncque nativilalem, neque dierum suorum nu: glacies el gelu. Unde el subditur : « De cujusutcro
    merum terminumque sciebat. El hoc est, quod ait: « egressa esl glacies, et gelu dc coelo quis genuit ? »
    « Sciebas lunc quod nasciturus esses? Et'numerum Ipse enim qui genuit pliiviam. gcnuit et gelu gla-
    « dierum luorum noveras? Nunquid ingressus es ciem, qniaipse, qui dcdit Novum, dedit el Yeius
    < thesauros nivis.attt thesauros grandinis aspexisli, Testamentum. Veiusenini Teslamentum, quia frigi-
    « quse praeparavi in lempore hostis, in die pugnse el I> dum esi (frigidum quidera, quia -occidit) glacies ct
    < 288 belli? »Quia thesauros dicit, bonas nives, gelu vocatur; inde enim et mors frigida dicitur;
    grandinesque significal. Quid enim per nives ct sed audi Apostolum -. « Littera occidil(// C.or. III ,
    grandines, nisi Ecclesise doctores? Qui quoniam 6); » ileraque : « Quod si miiiislraliomorlislilleris
    mundi et candidi sunt, nix vocantur : quoniam deformata Jn lapidibus fuit Jn gloria, quomodo non
    vero in virlute el potentia prsedicarites , et futuri magis ministratio spiritus erit in gloria? > (Ibid.,1.)
    ludicii lormenta "minanles, peccalores Terrent, nori 'Quod vero ait: < Et gelu de coelo qnis genuit? >
    lmiiierito grando dicunlur. Hos aiitem prooparavit Hoc est quod alibi dicilur : < Yos vidislis, quod de
    Dominus in lemporehoslis, et in diepiignoe eibelli; ccele loculussim vobis{Exod. xx, 22). »—«In si-
    quoniam isti a Judseis, Tyrannis, et liaereticis , et < r/iilitudinemlapidis aquae durantur, et superficies
    a raalignis spifitibus seniper Ecclesiain defendunl. « abyssi conslringilur. > Aquse enim sanclaruni
    « Per quam viani spargitur Itix , dividilur xstus Scripturarum_( quse spirilualiter inlellectse facile
    « stiper terrani? »Jpse respoiideai : « Ego , inquit, sorbenluf) Judseis non soluin.in glacics, sed etiam
    < siim via,- veritas, et vita (Joan. -xiv, 6). » Per in lapides induratae, nec radi, riec raundari possunt.
    hanc autera spargilur Iux.iit ipsn ail:« Egosuin lux ^. Illisautem conslringitur abyssi superficies, quibns
    nitindi, qui sequitur nie, noii ambulat in lenebri.s, ipsius Tesiamenti liliera ncn aperitur. De hac enim
    sed babebit lunien vitoe (Joan. vm,! 12). » Hsec igi- abysso dicitur : « Abyssus abyssurii irivocat (Psal.
    iur via Iumerispargil, quia simul lux esletvita.Ab xu, 8). > Hujus auleiii superficies littera est..
    co aulem et scstus dividilur super terram, quoniam « Nunquid conjungere valebis micantes slcllas^
    . Salvator nosler suae fidei mensurara ,et Spiritus « PJeiades, aul gyrum Arcturi poteris .dissiparc? J.
    sancti gratiam unicuiqiie trihuit. Ipse enim ail: Septem enim stellse simt, quse Pleiades vocantur.
    t Nisi ego abiero, Paracletus non veniet ad vos; valde sibi vicinoe, sed non penitus conjuncla?, per
    cum assumplus fuero, millam eum ad vos (Joan. quas omnes raundi Ecclesias intelliginms. Hse cnim
    ivi, 7). i el fide conj'unclsecl loco divisae sunt; sed lunc ple-
    < Qui dedil vehemenlissimo iihbri cursum , et nius ^onjungentur, quando intra muros cceleslis
    < viam sonanlis loniiruijut pltieret stiper terram, Jerusalem simul a Deo Colligenlur. Per Afcturum
    < absqiie homine iii descrto, ubi nullus mortaliuni auteiri qui in ipsa coeli firmitale consistil, Ecclesiae
    < commoraiur. Ul impJerel inviam et desolalam, doclores, qui cieteris praesident,figurantur; hi enim
    < Cl producerel herbas virenles. > Doctrinam enim prsedicando mrintlum eircumdaiit, et gyrant. Hofum
    evangelicain, vchemenlissimum imbrem et ttini- p autem gyrum lunc Dominus dissipabif, quandb eos
    truttm dicil; quoniam suhilo el abundanter toium ab hoc lanto labore quiescere facicl. « Nunquid
    inuiidiim irrigavit, et multorum voccrn lonitruum « produces luciferum in lempore suo, et vespcrum
    iiisonuit. Iluic auiem doclrinoe cursum, ct viam, et « super Dlios lerroe consurgere facis ? i Subauditur,
    taniam eflicaciara:ipse Doniintis dedit, nt super ler- iitcgo. Utenim per liiciferuin, Chrislum, ita per
    rarii et in deserlb plueret, ubi nori homiiies qui ra- vesperum significal Aiilichristuiii,qiioniamJIIe diem,
    tione uiereniur, sed bestise cl bruta animalia habi- et clarilalem, iste vero lenebras, CTnoctem aflert.
    , labaht, quse el ligna et lapides adorabant. Unde Apo- Produxit igitur luciferum in lenipore suo, quia :
    - stolus ait qnod ad beslias pugnaveril Ephesi. Ex bis < Quarido vcnit
    plenitudo lemporis, misit Deus
    lainen besliis, jara ad fiderii conversis, invia et de- Filium sunm (Gal. iv, 4). > Facictjaulem consurgere
    solaia, id est saricta Ecclesia , el [peccatoribns col- vesperum super filios terrsej quia terrenis,- et pec-
    lecla, plena esl. Et in hac quideni Dorainus qiiolidie caioribus Anticlirislum dominari permiitel. < Nun-
    producit, et abundare facit herbas virerites, id est < quid hos.li ordinem cceli, ei pones ralionem ejus
    doctriiiam Ndvi Teslamenli, quoe et noya est, semper- "«'in lerra ? > Hocesl enim, qiiod semperoramus :
    quc vivcns et virens; de qua ct subdilur. < Quis est « Fiat voluntas lua sicul imeoelo.-elin tcrra (MaUi,
    677 EXPOSITIO IN JOB. • - 678
    vi, 10). > Cluislus eniih "coeiiordiiieiii, raiioiiem , _A Ipse quoque cjiis catulorum animam implel; quia
    et eoncordiara in terra posuit, quia ipse «sl pax episcoporum et sacerdotiim desideria complet, dum
    noslra, qui fecil utraque unuin, ad illius enini ordi- Ecclesiam suam muliiplicat et exaliat/ Ei istiqui-
    wis exeriiplaf regiiuf Ecclesla.i Nunquid eleyabis in dem cubant Jn aiitris, el in specubus" insidiantur;
    « nebula yoeem tuam, impetus aquafum opefiei te?» quoniam ut seduciores el veraces mujlis modis ad
    Christusenim vocem suam in nebirla levabat, quia frdem infldeles trahere conantur. Quid _enim eoruni
    plerumque obscure, el in parabolis Joqiiebalur.Impe- blandimenla et persuasio, riisi specus et antra qiuc-
    tus aulcm aquarum eum operiebat-, quoniara af- dam sunl? < Quis praeparat corvo escam suam,-
    -flueniia Spiritus sancti, et omnis scienlise plenitudo t quando pulli ejus ad Deum clamant vaganies, co
    incjus locuiione abundabal : secundum illud : <Dif- t quod noh habeanl cibos ?> Quam riiodo lesenam
    < lusa 289 est 'gratia in labiis tuis. Nunquid dixit, nunc corvum appellat. Ilaec enim in Canti-
    < niittes fulgura, et ibunl, et reverlentia clicent tibi: cis canlicorum corvum se inlelligeiis, ait: < Nigra
    « Adsuraus? > Quid enim perfulgura, nisi aposlo- sum, sed formosa (Cant. i, 5).. » Unde Apostolus :
    Jos mfraculis coruscanles, el senlenliarum iclibus, < Fuislis aliquando tenebrse, nunc auicm lttx in Do-
    .-et fulgnre vitia, etmalignos spirrlus ubique fugan- niino (Ephes. v, 10). > Huic autcni et spiritualcm,
    ies ? Hos autem ad prsedicandum Dominiis misit. B et corporalem escam Doniinus praeparat, quando
    =Quisemper ad eum reveriebanlur, quoniam in ejus" pulli ejus clamanles dicunt : « Panem noslrum
    iiomine^cuncta operabantur, et quia semper ad obe- quotidiaiiumdanobisbodie(JI/a»/i.yi,;H). «Yaganlur
    diendum parati erant> scmper ei, adsumus, respon- autera isti pulli propier cibum. quoniam Ut spirir
    -derunt. Qui enim obedire non vult, quamvis soepe lualibus deliciis animam satienl, et Novi et Yete-
    Vocalus, vix aJiquandp respondet-. ris Testamenti, el apostolorum el prophetarum
    « Quis posnil in visceribus hominis sapieriliara f niensas laboriose scrulaniur.
    ;« Yel quis dedit gallo inlelligentiaiii ? Quis enarrahit CAPUT XXXiX.
    < tceloruni rationera,eicoricentuni cceliquisdormire t Nunquid uosti tempus parius ibiciim in pelris,
    « facict ? Qtiando fundebalur pulvis in lcrram, et < vel parlurienles cervas otservasti ?-Dinumerasli
    « glebae compingebanlur. > Sblus enim Deus et < menses cpnceplus earurn, et scisti lempusparttis
    'iiomini sapientiam,'et gallo inlelligeniiam dedil; < e^truni? IncurvanlurJid fecum, eipariunl, etrugi-
    tle Jioc enim gallo scriplinii est: « Gallus Suceinclus « ius emillunt.»Hoc est quod Iii Evangelio Domiiius
    renibus, non estrex qui resislat el (Prov. xxx, 52). > ait: i Mujier cumparit, irislitiamhahet^.quia venit
    Per hunc doctores ihienigimus,.quoruni voce cse- _ horai ejns; cum autem pepererit puertim, jam>ncn
    ieri excitantur. Quantus gallus iJle" erat, qrii dice- ' nieminitpressuroc propter gaucifum(Joan. xyr, 21). »
    bat: « Yigilale, jusii, el nolilepeccare (/ Cor. xv, lbices enim, parva quaidam animalia sunt quoe
    54). > Narravii quoque Dominusccelorum raiipnem, in petris pariunl, quac eliani de excclsis rnpibiis
    quia ad sanclbrum exemplum cseteros infpririavit. cadentes, se in suis cbrnibus sine Isesione susci-
    Qnolies eriim in Evangelio iiiyeniiur: siriiile est piiint. Per has atiteni apostplos iiiielligimus, qui
    regiiinii cceloriimilli, etilli. Ipse aulem concenium per aqiiam et spirilum in peirjs, itl esl in Ecclesiis
    cceli quandoque dormire facil, quia sanclorum pr;e- generanies filios, el in fide cornibus, et fortiludiue
    ciicationenJaliquando cessareel quiescere jubebii. se suscipientes, nullius adversitatis cansam. linie-
    Sed quando fiet hoc ? Yis audire qtiando ? Qtiando bariu « Sancli enim perjidem, ait Aposloltis, vice-
    fundebatur pulvis super terrani- Quid est enirii, runl regna (Hebr. xi, 53). » Et.Psalmisla : «Exaltar
    quod.liicde fuluro interrogatur et de )prseierito buntur, Inquit, cornua jusli (Psal. LXXIV,. II). ».
    resjiondelur, nisi quia Deo et prselerita ct fuiufa Cervse autem parlurienles, omnes mundi Jiiijus
    prseseniia sunl? In sDaculinamque consuramaiione Ecclesiae sunt. In multis enim cervarura naluraiii
    ptilvis in terram fundetur, quoniam corpora in i.mitalur Ecclesia. Nam ci agilis csi, et serpenles
    pulverem redacla", qriasi a principio, solidabun- p necat, et inctirvala paril, el pariens rugitus emit-
    tur. Et lunc glebaj compingenlur, qtiia coenosa tit. IncurvaUis eniin Apostohis pariebal, cum dice-
    illa lerra simul eaHeefa, et adunata resurgct. . rel: < Omnibus oninia factus sum, ul .ojnnes Iucri-
    « Nunqnid capies leaehse prsedam, aut animam facerem (/ Cor. ix, 1C); » multum enim inpartu se
    « catulorum ejus implebis, quando cubantjn aiilris, curvaverat, qui ut onines Dep pareret, _omnibus.se-
    «,et in specubus insidiahliir? > Lesena propler fo.rti- etper omnia.hiimiliave.at. Non autem sinc rngilu
    tudinem Ecclesiadicitur; scripturri est enim: < Quia Ecclesia parit ;_quia sine pra.dicaiio.nisetorationis
    juslus ut. leo confidit (Pvov. xxvin,.!).-. > Hujus vore filiosrion .generat. Quse quidem, quoniainet.
    maritus est leo ille rnagnus de tribii-Juda, qui suse quoiidie parii, el usqite ad sseculi coiisuinniaiionciii
    qiiidem lesenaejiraedam capit, quoniam et si proedi- parere non cessabil, illius concepiionis et parluri-
    calores verlii Dei relia iendanl, ipse tamen interius tionis mensesiiemo valel dinunierare,:
    corda conyeriit. Uude ipse ait: < Sine ine hihil .< Quis dimisi.t onagrum Hberum, el.yincula ejus
    poleslis facere" (Joan. xv, 6). > Et Apostolus": <qui solvit?Cui dcdi in soJiludine domum, et taber-
    « Neque qui planlat est aliqui.d, nequequi rigat, « nacula ejus iri lerra salsuginis, contemnit. mulli-
    sed qui incremcnluni dat Deus (/ Cor, lii, 7). » < tudineni civilatis, clamorem exactoris non audit,
    873 S BRUNONIS EPISCGPI SIGNIENSIS 686
    < circumspieit monles pasosesuae, et vireniia quo-. A atque defendunt. Haecnunc debeato apostolo Paulo
    < qiie perquirit.» Hoc de perfeclioribus inlelligitur; inierpretemur, de quo et spe-eialiter dicta_ esse
    290 1ul ul libcrius, el familiarius Deo serviant, videntur. lpse enim, ut forlissimus unicornis, Eccle-
    omnera niundi gloriam contemnenies, hominum siani persequehs, ab omriibus timebalur ; sed mox
    cpnversaiionem fugiunt, ei ad remoiiora el solita- conversus, et Christi servus, et in Eyangelii prae-
    ria loca se conferuiit. Paulus, et Antonius, ct Hiiario sepio comoioralus, et pastiis, et fldei catena ligaius
    sint in exemplum. Isli eriim, ut onagri, omni niun- in agro Dei arare el irilurare ccepit. Untie ipse ait :
    dana servitUie liberi, el eunctarum soliiciludinuin « Non alligabis os bovi iriluranti (/ Cor, ix, 9). »
    vinculis absoluti, domos sibi et labefnacula in.soli- Mox igitur glebas vaHium fregit, quia Scribas et
    tudineei.in terra Saisuginis elcgerunt, qui quoniam Pharisaeos ad fiderii converlit. In cujus magna
    fle sbliludine non recedebanl, non imraerito onagri ibrliludine Deiis fiduciain habens, sanclam Eccle-
    dicuiiiur. Coiileinneban.lenim mulliuidinem ciyila- siam ei. commisit et conimendavit. Ipse vero et •
    tis, quia nec honores, nec dignilates appelebant. sementein muilipljcaiam reddidil, et Dei arcam
    Nbster autem quolidianus exactor venter est, cui fidelissime congregavit.
    lege iiaturae qublidie cibi polusque debilum solvere " « Peiina slruliiionum similis esl pennis herodii
    opOTlet. Circumspiciebanl aiilem morites pascuoe « et accipitris, quae dereliquit in tefra oya sua;
    siiae,magisque in spirilualibiis cibis, quam in car- « lu forsitan Jn pulvere caJefacies ea. > Sicut enim
    nalibus deleclabaniur, quos de sacris voluminibus per rhinocerotem viros catholicos et saiiclos,. ita
    et apostolorum, et projihetaruni excniplis siiscipie- per strulhionem hypocrilam designat, qui quamvis
    banl. Et vireniia quoeque perquirebant, quia non in pennaruin specie herodio el accipilri similis sit,
    cibum, qui perit, sed qui permane.t, appelebanl. differt tamen, quoniam volare ct alis suis se ad
    < Nunquid volel rblnoccros servire libi, el mora- superos Ievare non potesl. Sic igitur et hypoerila,
    < bilur ad prsesepe tuuni? » Rliinoceros enim, qui et siniu.atione quidem sanctus et j'ustus apparebit,
    unicornis diciuir, ferocissimum animal est, per virlulum tanien alis ad coeleslia non levalur. Dere-
    quein hujus sseculi potenies iiiielligimus. Dicatur linquit strulhio in terra ova sua, quoniam hypo-
    ergo. Nuriquid hnjus saeculi polcntes, reges, ihipe- crita eos, quos Domino genuit, a terrena ct cir-
    fiTbres el principes, qui milii serviunt, servient riali coiiversatione liberare non curat: vult enim
    libi ? El morabuntur ad proesepe ttitiin, sicul moran- rion esse, et apparere bonus. Hos aulem in.pulvere".
    tur ad meum1; quos nunC lidei doctrinam, et evan- Deus calefaciens, paulatim ad sui amorem converUf,
    gelicam proedicaiionem audire deleclat ? Humiliare p Cura enim aliquis adhuc in fide iuflrmus, interpee-
    igitur mlhi, qui Tampotentes lioriiines mihi se humi- . calores, cum quibus, quasi in pulvere conver-
    liare cogrioscis. < Nunquid alligabis rliinocerolem saiur, sancti Spirilus ighe calefactus, tolura se
    < ad arandum lbrb tuo? » Sicut ego ?Ligavit cnim subitoadDeum convenit, lunc quidem struthionis
    Deus polenies ad arandum, quoniam et ipsi pec- ova in pulvere calefiunt. « Obliviscelur, quod pes
    care "nieluenles iri Dei agro desudanl[et laborant. « conCulcet ea, aut beslise agri conleranl. > Pes
    Htiic enim aratro ligatus non esl, qui neque bonura enim ova conculcat el beslia conierii, quia hypo-
    agH, neque peccare limet. Sic enim Constanlinus critarum proles dum ih pulvere jacet, etsoli cor-
    imperalor el Juslihianiis arabant, quarido in Eccle- pori sefvil, a diabolo concuJcatur. Hoc aulem, quia
    sise Jefensioncm leges consiituebarit. « Aul confrin- hypocrila parvipendit, Obliius esse dicitur. « Du-
    < gel glebas vaJlium.posl le ? Sicut confringil post « ralur ad filios suos, quasi nou sinl sui; fi;uslra
    i mie. » Glebaeenim vallitim, quse semen in jplaniim « laboravit, nullo limore cogente. > Durus enim
    cadere el crescere prohihent, iniqui liomines sunl, jlle est filiis suis, qui de illorum salute non cural.
    quievangelicse praedicalioni contradicunl. Hos au- Fruslra vero laborat, qui pro lucro temporali et
    lem impcralores et priticipes frangebant, quia pro vana gloria saiiclilatcm et justiliam siraulat.
    isti eoruni terrore verbi semen impedire metue- D Hoc aulem agit hypocrita, nullo limore cogenle,
    bani. < Nunquid fiduciam habes in magria fortilu- - quia hoc n.oii ageret, si Deum et judicium limuis
    « dine ejus, et derelinques ei:Jabores luos ? > Dei set. Sed non mirum. <Privavit aulera eumDeus
    iianiqi.ielabor Ecclesla est, cjriam ipse non soluni < sapientia, nec dedil ijli inlclligentiam. > Hsec
    proedicando, sed niorieiido acquisivit. Hanc autem est igiiur causa, quod slrulhip, id est hypocrila
    liujus saecUlijioteniibus Dominus fiducialiter dereli- frustra, et inulililer laboral. « Cum tempus fue-
    quit, qu6niam"'eoruiu lerrore, nec aliarii fldem iri < rit, alasin allum erigit, deridet equum, et asccn-
    eaalii prsedicare audenl, nec ipsa eiiaihsl prsedica- < sorem cjus. > Alas enim tunc hypocriia erir
    retuf, paJam suscipere auderef. « Nunquid credes 8' 1291 m altum, quando suse simulalipnis.viriuies
    : ei-, quoniam reddai scmenieni tibi, et arcam iuam ostendal.' Iloc aulem facit, cum lempus fuerii, id
    < congregcl ? » Scmeniem ehim potehles redd.uniei ; estcum a niullis se videri et laudari senserit: < Om-
    postquam verbi semen audiunt et intelligtinl, justi- nia enim opera sua faciunt, ut vi.deanlur ab bomiia-
    tioe,pietalis et misericbrdise opera faciuh'1; alibquin bus (Matth. xxin, 5). > Sed quid per equum el
    semen in eis periil. Aream autem, -id est Ecclesiani asceiisorem ejus, nisi virum juslum, et ipsam qua
    coiigregant, quando suis edictis eam -proteguiit regiuir justiliam inielligamus? Hos auiem iiypocrita
    681 EXPOSITIO 1N JOB C82.
    dendel, quia gloriam ellionorem, qui justo et ju- A . cis hoc bellum infcruir; ideo subdidiT, dicens :
    slitiac debetur, ipse sibi arrogat, suaequesimuJalioni, « Exhoiialionem diicum et ulutatum exercitus. »
    el non lanlum ille pro vera, qtianlum iste pro ficta Ducesenim, hseresiarchae intelligtintur, qiioruin
    virtute laudatur. <Nunquid proebebis equo forlitudi- exercitus est omnis hsereticorum nmltitiido. Uride
    <nem? aui circumdabis collo ejus hinnitum? nun- et duces qiiasi ralionabiles se exhortantur; cscteri
    < quid suscitabis eum quasi locuslas? gloria nariuni vero quasi irratioriabiles so!a fcritate uluJant ct
    < ejus lerror. » Equus enim isle Eeclesiae dbctores sine consideralione clanianl.
    significat, quibus et forlitudineni Dominus dedit, el « Nunquid per sapieniiam luani plumescit accipi-
    seqtiilatis freno gubernat et regit. Quibus eiiam circa «ter , et expandit alas suas ad oustrum? » Accipiter
    collum binnilum posuit, quoniam lion solum hinni- enim, qui per singulos annos, auslrinis flatibus,
    re, el Deuin laudare eis sufficii, verum etiam lau- vcteribus plumis exutus novis induituf, sanclos
    dando et prsedicando circumquaque audiri deleclat. signilicat, qui afflatione sancti Spiritus quotidie in-'
    Hi autem suscitanlur quasi locustae, quia in niajori novantur, et velerem hominem cum aclibus suis
    seslu persccutionis foriius movenlur et volaht. Lo- exuentes novuni induunt. < Hoc autem non tua, sed
    cusloeeriim inane pigrae, meridie concitoe moveniur « wea sapientia fit. Aut ad praeceptum tuum eleva-
    et volant. Sed quid esf quod ait: < Gloria narium B « bitur aquila, et in arduis ponet nidum siium? In
    < ejus terror? > Equus eniiri hihnitu narium sua- « petris manet, et in prserupris silicibus commora-
    riim gloriam ostendii, quoniam majori impetu fla- < bitur, atque inaeessis rupibus, inde conlemplatur
    tnin emiitit. Sic igitur Ecclesise dociores, qnando « escam, et de longe oculi ejus prospiciunt, pulli
    spirilu intus ferveant, oslendunt quando minis et « ejus lambent sanguinera, et ubicunque cadaver
    lerroribus qualiuntur. t fuerit, statim adest. > Aquila enim illi inlelligun-
    < Terrani ungula fodit, exsultal audacter. > Qiiid tur, qui et altius volant, et subtilius cceleslia con-
    enim per terram nisi peccatores? Quid per ungu- templantur. Talis aquila eral beatus Joarines, qui
    lam, nisi fortiludo figuratur? Terram igitur eqnus ccelo appropihquans ait: « Iti principio erat Yer-
    fodit unguia, quoniam sancti praedicatores lyranno- btim, ei Verbum erai apud Deum, et Deus erat Yer-
    rum corda forli responsioiie fodiunt et penetrant, Jiuin (Joan. i, i). » Hsec autem < in arduis ponet
    Ideoque subdilur : .< Et exsultat audacler. > Au- nidum suuiii;» quoniam inccelestibus regnis Sanclo-
    dacler enim exsultant sancti, quia non liment ebs r«m habiiaiio esl. Ibi igitur eJevabilur aquila-ad
    qtii occidunt corpus, quibus Dominusail: <Ego dabo praeceptum Dei. Interim .autem « in pelris manet,»
    vobisosel sapienliam, quibusnonpossunt resistereet id est in sancloium diciis et exemplis quiescil.
    contradicere omnes adversarii vestri (Luc. xxi, 25). > C Singuli enim prophetarum libri, petrse quseJam sunt,
    < In occursum pergit armatis , coutemnit pavo- qui el prserupli silices et rtipes inaccessse vocaniiu-.
    < rem, nec cedit gladio. » Qui no.n inlelligit, sancto- Hoc autem ideo, quia diflicilis via per co.s fit, et
    . rtnn passiones. legat, et cognoscet eos pro defen- cum inagno labore inlelliguniur. Non enim onniibus
    ~<leiidaj'usiiiiacuiiciisse opposuisse periculis. < Super per banc viam transire datur. In.-his.igUur rupibus
    < ipsum soiiabiiphareira,yibrabil liasla et clypeus.» aquila manens conteraplatur escam, quoniam hinc
    Ipsa cnira sanctorum praedicatio, pharetra eis, et nisi illum panem vivum, qui decoelo descendit, rie-
    hasta, et clypeus est; ex ea enim, quasi sagittae, quevidet, neque iiitelligit.« Etde longequidem oculi
    senleutise prodeunt, cum ipsae, velut cuni forli basla ejus conspiciunt,» quia iiondumfaciead facicni, sed
    adversarios feriunt, el veluii clypeo se cum JUa per specuium et in oenigmale vident. Fortasse au-
    conira Judseos, et hsereticos, et philosophps prote- lem ideo propheiarum libri, pelroe, silices cl rupes
    gunt ei defendunt. < Fervens et fremens sorbet vocanlur.quiaprimuriilex in lapideis labulis scripta
    < terram, nec repulat lubae sonare clangorem. » fuit. Hujus vero aquilae« pulli sanguinem > Jambunt,
    Sancti enim prsedicatores, utaii Apostolus, spi- 292 quoniam apbslolbrum ei doCtorum lilii inChri-
    rilu fervenles et excelsa praedicaiionis voce.fre-i sti piissione delectantur. Adest autem hsec aquila
    meiites, terram, id est peccatores, sorbeut, quoniam ubicunque fuerit cadaver; quia sicut in Evangelio di-
    ad frdeni eos vocanles Ecclesise corpori eos in- citur : « Ubicunque fuerit corpus, illuc congrega-
    iroducunt. Nec reputanl lubse sonare clangorem, quia burilur et aquilae(Matih. xxiv. 28). >Brevia quidem
    propler iniquorum minas super se, el contra seinto- sunt hsec, sed liis quihus scribimusbrevia nonsunt.
    lianlesetfrenientesaprsedicationenon cessant. <Ubi « Et adj'ecit Dominus, et locutus est de Job.
    < audieril buccinam, dicit, vah ! procul odoralur « Nunquid qui conlendit cum Deo tam facile con-
    < bellnm , exhorlaiionem ducum et ululatum exer- < qUiescit?-Ubique qui arguit Deum, dehet fespon-
    < citus. » Sancli enim prsedicalores audita buccina « dere? » Dixisli, inquil, superius, dispulare cum
    dicunt, vah ! quia quando persecutorum tuinuitiim Deb cupio; ecce Deus Joquilur tihi, quare non re-
    et insaniam jam sibi appropinquare senliunt, confisi sporides? Quia enim beatus Jobj audita ratione.con-
    de victoria exsullant. "Vah eiiim exsullalionis vox quievit, hsec ei a Domino ex niagna dilectionis af-
    est. Procul autem odorantur bellum, quia seniper feclioiie dicuntur. Non enim Job ex illis eral qui
    niori parali, desiderio illtid exspeclant. Quoniam verilatem defendere nolunt. Quod enim superius
    auleni non solum a tyrannis, sed etiam ab hsereti- contendil, rion malitia,-sed ignoraniia fecit. <.P.e-
    PATROL. CLXIV. .22
    683 S. DRUNONIS EPISCOPI SIGNIENSIS 684
    < spondens aulem Job Doniino, dixil : < Quia levi- A liiiitur. Facies autcni eorum in foveam mergitiir,quo-
    < ter Ioculus sum, respondere quid possum? maimin niam in infernum proecipitanlur, in quo sine fine con-
    < meam ponam super os meum. Ununi locutus suiri, « lerunlur et aflliguntur. Elego confitebor quod sal-
    « quod ulinam non dixissem, el alterum, qui- « vare te possil dexlera lua; » si bsec, subaudilur,
    « bus ultra lion addani. > Ideo, inqtiit, libi non quse dicta sunt facere possis. llle solus sua dextera
    respondeo, quia ex lui sermbnis gravitate Ieviter et foriiltidine salvare, quos voluerit, potesi, qnihaec
    nie loculuin esse cognosco, magisque de levitale mea omnia facere polest. « Ecce bechemoth, quem feci
    silendo poenilere, quanieam defcndere volo. Manum « leciim, fenum quasibos comedet. > Yakle, inquit,
    meani ponani super os meuin, ul hoc opere resli- fortior el gloriosior le fuit bechemolh; ipse lainen
    .itiani, quod ore deliqui. Unum el alterum loculus confidens propter superbiam periit. Qni quamvis
    sum, quod utinam non dixissem; scio enim quia inaguam adhuc habeat fortitudinem, lamen contra
    allerius ea non dicam, unum cnini el alterum dixit, dexteram et brachium meum nihil potesl. Bccbemolh
    quia cogitaiione et loculione deliquit; quoniam et namque,qui beliua interpretalur, diabolumjsigniflcat,
    corde ct ore de-flagello murinuravit, qui simplicitateni angelicam deserens, In befluinain
    CAPUT XL. feritatem deelinavil.«Ecce, inquii,bechemolh,quem
    < Respondens autcni Dominus Job de lurbine, P feci tecum (376); >tecum quidem, quiaie ei illum feci.
    < dixil: Acchige sicul vir liiiubos luos, interroga- <Fenum quasi boscomedet, > quoniamillos devorabit,
    « bo te, et indica mihi. » Hsec auicm superius qui in feni aridilatem conversi, fidci viridilatem et
    ey.posita sunl. < Nunquid irriluni facies judicium florem viiiulum amiserunt. De hoc enim feno per
    < inctiin, el condcmnabis me, ul justificeris ? » prophetam dicilur. < Yere fenum est populus, ex-
    Qui cniin de flagellis murmural, flagellantem siccatum esi fenum el cecidil flos (Isa. XL, 8). *
    condemnat, et qui inler flagella se jusluin dicit, « Forliludo ejus in iumbis ejus, et virlus illius in
    flagellantis judicium irriluin facil. Nisi forle (ut « umbilico ejus. » Viri eriiin luxuria inlumbis, fc-
    in hoc loco) alia causa sit in flagellante, quam minse vero in umbilico esse dicitur. Hahet igrtur
    qui flagellalur, intelligil: nesciebal enim Job qua diaholus vires et fortitudinem in lumbis et in umbi-.
    cle catisa flagellaretur. < Si habes brachiuni, sic- lico, quoniam multos utriusque sexus per luxuriani
    « ut Deus, et si voce siinili lonas? Circuinda libi vincit. Bene ejus dicit, quia illfus sunt illa membra
    « decorera, et in sublime erigere, et esto gloriosus, quibus dominatur. « Constringet caudam suam quasi
    « eispeciosis inditere veslibus. » Dei enim brachium « cedrum, nervi lesticiilorum ejus perjflexi sunt. »
    Chrislus est, per qiicni omnia fecit, et cuj'us foiii- „ Cauda 293 enim diaboli Anlicliristus eril, quo-
    tudine diaboluin superavit. Tale enim brachium niamultiinus, el post omnes venief: qui benecedro
    nullus habet. Sed quis voce simili tonat, qui dicendo comparalur, quia muttum elevalus in magna foi ti-
    oinnia facil? « Fial, inquit, Iux, el lacia esl lux. iniiine apparebit. IIuiic aulem diabolus constringet
    Ipse enim dixit, el facta sunl (Gen. i, 3); » nullius cl amjilexabiliir, quia ex toto etim possidebit; uiu*e
    jgiturvox talis. Dicatur ergo : Si voce el.fortitudine "etfiiius perditionis recte vocalur. Hujus aulcm le-
    Deo similis es, circumda tibi decorein immortaliiatis, sticuli illi sunt, per quos sibi filios generat, et suse
    elin sublime erigere, id est_, super omnes caJos pravilalis et deceptionis semen effundil. Ossa enirri
    ascende, eteslo gloriosus sicut ille in sanctis suis. diaboli, sapientiores et forliores ejus ministri in-
    Ei speclosis induere veslibus, ut ille, qui ainiclus tolligunlur. Jsti autem sunt velut fistulae aeris, qui
    lumine sicut: vestimento lucem habitat inacces- sua modulalione et dulci locutione liomines deci-
    sibilem. Hoc autem dicens, eum ad impossibile piunt. Aeris namque fislulsedulcem sonum reddunt.
    ducil; unde adhuc subditur: « Disperge superbos Sed quid de ossihus dicam, cum ipsa ej'us canilago,
    « in furore suo (37S), ct rcspiciens orariem arro- quse Uiique ossibus salis mollior est, sit quasi la-
    « ganlem huraiJia; > sicut ego, « qui depono po- niinae ferreac?^ Per quod et illos in diaboli corpo-
    « tcntes de sede et exalto huniiles.» Hocautem fiet D re forlissimos esse significat qul vires et fortilu-
    in judicio, quando illustralione adventus sui super- dinem non habere putantur. Hoec autem ad. An-
    bos et arroganles. luiniiliabit; de quihus subinferlur: lichristi lenipora reclissime referuntur, quia niaxime
    « Respice cunctos superbos, etconfunde eos, et con- lunc lalia ossa, talemque cartilaginem diabolus ha-
    « tere impios in loco suo. > Locus impiorum est bebit. « Ipse princjpiuiri est viarum Dei, qui fecit
    locus impiis praeparatus, quis alius est, nisi locus « eum, applicavit gladium ejus. » Dei namque via-
    lormeiitoruiii? Unde et subdilur : « Absconde eos rum, icl est operationum diabolus principiuiu est,
    » in pulvere, et facies eorum demerge in foveam.«» quoniam inter omnes creaturas priinus laciusest.
    Simul eiiini el uniformiter in pulvere abscondunlur, Applicavit autem Dominus gladium ejus, quia nisi
    qni vita privali el carne resoluli in pulverem rever- jilicatus essel, ne recla cuspide ferirei, perpauci
    (375) Per furorem Dei inlelligitur gravis vin- boli, sestimaverunt eum non esse Dei boni creatu-
    dicta. D. Tliom. raiii : alio modo , uisil sensus : Quem feci lecum,
    (370) « rolest dnpliciler hoc veibum iiitelligi : id est similiiudineni tecum liabenlem, quanium ad
    iino inodo, ut sil sensus : Quem feci tecum, id cst naiuram iiHeilecliialem, quse est in homine. » D.
    quem. feei sicul le; et hoc dicit ad nialitiain
    excludenduni Tlioin.
    jerrorem illorum qui, coiisideranies dia-
    G85. EXPOSITIO 1N JOB. 683
    ejus tlcceplionts gladimn effugcre pnssent. Quasi igi- A Christum se ipsum quasi hamum fecit, iit pcr fen-
    ttir plicato glatlic ferit, quia minus, quam deside- rum divinitatem, per escain vero, carnem cjns in«
    rat, percuUt.« Huic monles herbas ferunt, omnes telligamus. Huncaulem hamtim becbemotii videns- :
    < bestise agri ludent ei. » Montes enim, divites et concupivit, accessil et tenlavil, et dum pulat capere_
    jiotcnies accipiuniur, qui difliculter inlrant in regna captum est. Hoc xiutem in oculis suis, quia quem
    cceloruhi. Isli aHlein diabolo herbas ferurit, quia de jam inmiraculis cognoveral, et Dei Filium confessus
    suis iniquis «jperationibus eum reflciant. Cibi enini fuerat, imporluna voracilale invadere prsesumpsii.
    d.iaboli iniqua opera sunt. Gmnes yero bestiae agri « El in sudibus perforabit nares ejus. > Quid enim
    fndiinl ei, quia quicunque siulle, voltiptuose et be- per sudes, nisi Dei virtulem et polcnliaiii Inlelligi^
    stialiter vivuni, ej"uslisduset deleclalio sunt. Ager- mus? His enim diabnli nares perforalae, quamvis
    enim, ut in Evangelio dieitur, est mundus. « Sub sagacissimi ingenii sit, noslri tamen secreta cordis,
    < nmbra dormit in -secrelo calami, el in locis liu- nisi per molus exleriores, ad plenum cognoscere et
    « mentibus (377). » Perhaecgenitalia Joca significat, pcrscfutari non valet. Hoc autem a canibus Iraiii-
    Seil-cur cgo exponcre erubescam quod ipse Domi- lur, qui odore narium aninialiura vestigia sentiunt.
    nuS dieere non erubuil? Umbra enim illaioca di- Nam ctdiabolus canisest, secundum illud ; < Erue
    ciinlur, quseabomnibusocciiltanliir el operiuntur; B a framea, Deus, aniraam meam, el de manu canisimi-
    undeeiiam verenda vocanlur. In his igilur diabolus cani meam (Psal. xxi, 21). > — < An exlrahere po-
    dormit, in his deleclatur ct quiescit. Sive eiiam < lcris leviaihan hamp, etfune ligabis linguam ejus? >
    dormii sub umbra, id est in illis habiial, cjuiotiosarii Ecce jain.alio nomine vocalur diabtilus. Leviathas
    et volupluosam vitam ducunl. Et in. secrelo calami, enim, qni Latine draco diciliir, addilamenlum 294
    id esl eorum cordibus, qui non solidi, sed ad simili- eontm inlerpretalur. Hoc autein per conlrarium,
    tudinem calami, fide, omnique bonilale vacui sunt. quia dum oculornm luinen se primis parenlibus ad-
    Ef in locis humeniibus, id esi in ebriosis, qui semper dere promisit, immortalilaleni ademit. Hunc auleni
    vinoinundanU Unde Aposlolus :»— < Noliteinebriari supradiclo hamo, id esl, per Verbum carncm fa-
    vino, in cjuo esl luxuria (Ephes. y, 18). « Protegunt ctum, de suorum fidelium mentibus Dominus abs-
    < unibrse umhram ejus, circumdalmnl eum salices traxit. Cujus quidem liugua fune ligato, qiioniam
    < lorrenlis. » Ejus enim umbrae sunt quicunque ej'us Trinitalis fide, quae iriplex funiculus vocatur, ej*us
    imaginem el similiiudinem imitaniur. In umbra deceptionis persuasio et locutio valde refrenata est.
    enim quodammodo regis imago exprimilur. Unibrae Hoc igilur fune Ilngua ejns ligatur, qtiia non audi-
    igilur ej"usprotegunl umbram ejus, quando niulti _ lur, eliamsi loquafur. < Nunquid pones circulum in
    iniqui u.num iniquum prolegnnl el defendunt. Ssepe < naribus cjus, ei armilla.perforabis maxillam ejus?»
    enini videmus ad unius alicujus iniqni defensionem Hoc enim loco circultis et armilla pene idem signifi-
    inagnam iniquorum raulTiludinem convenire. Saliees cant, quoniam et armiila circulus est. Nares aulem
    autem lorrenlis eurii circumdant, quouiam ei semper et maxillse quae circulo constringuntur sui oflicii
    illi assistunt etserviunt, q«i et infructuosi sunl. et polenliam viresque amiltunl. Merito igitur innari-
    in aquis tumulTuosis rapidisque nioranlur; id est bus el in maxilla leviathan ligatus perhibetur, quo-
    cum populis seditiosis et impiis habilare deleclan- iiiam nec sagacitate decipere, nec maxillaruiii forti-
    lur. « Aquse mullse populi mulU (Apoc. xvn, 1S); » tudine conrringere sanctbs Dei valet, secundum sui
    de quibus aquis adhuc subdiiur : < Ecce absorbebit desiderii aviditalem. Nunquid multiplicabit ad le
    < fluvium, et non mirabitur, el habet fiduciam quod preces aut Joquelur libi raollia ? Qnantura enim ad
    « influat Jordanis inosejus (578). » Fluviuni pecca- litteram preces levialhan Domino miilliplicabat,
    torum, et maxime gentiliuin et Judseorum multiiu- quando maligni spirilus terrili dicebanl. « Quid no-
    dinem vocat. Hbs autem absorbet bechemoth, el bis, et libi, Fili Dei? Venisii anle lempus torquere
    non mirabitur, quia non pro magno ducit ut tales iios, etsi ejicis nos hinc, mille nos inporcos (Mattli.
    decipiat. Habel enim fiduciam quod Jordanis, id est 0 vin, 29). » Quantiim vero ad membra sua, el preces
    Chrislianorum et baplizalorum populus, influat in in judicio multiplicabit, etmollia ei loquelur, quia
    •os ejus. Jordanis enim baptizatos significal, quo- iniqui, qui ejus corpus, et membra sunt, veniam et
    niam Jbi ccejiit baplisraus. « In oculis ^jus quasi misericordiam deprecabuntur. < Nunquid feriet le-
    « liomo capiet eum, in sudibus perforabil nares « cum pactum, et accipies eum servum sempiter-
    «-ejiis. < Usque modo narravit fortiltidineni beche- « num? » Subauditur, ul ego. Hocenim pactum cum
    iiioih, nunc auiem qualiter capiaiin.- insinuat; Qiian- Domino diabplus faci.t, ut sine ejus permissipne
    <lo cniin Christi divinitas carnein induit, lunc neminem tentet, neminem aflligat. atque in ipsa

    (577) < Ciimin bechemoimagnara bestiani inlelli- (578) « Hsecreferunlur ad diaboluni, in cujus figu-
    gai, id esi jelephanleni in qno tiguram diaboliponii, ra dicuniiir, significatur ejus praesuriiplio,qua se con-
    iJeo proprietates cjus eilumcrans ail : Sub umbra fidil de facili sibi iucorporare per consensura onmcs
    dormit in secrelo calami in locis humenlibus; elquia homines iiistabiles, etiamsi habeanl aliquam Dei
    hoc auiinal non qiialemcunque liahitat umbrani, sed cogiiiiionem : ad quod significandum inducitiir spe-
    condensarii, subdit: Protegunt umbrce umbram ejus, cialitef.de Jordane, qui est fluvius inierra, in qna
    ui scilicel infeiior umbra per superiorem «m- vera Dei cognitio habebatur, » elc. I). Tb.
    bram contra ajslura defendalur.-» D. Th.
    m S. BRUNONIS EPISCOPI SIGNIENSIS CS8'
    leiUaiionc vel afJlictioiie modum a Deo positum cu- dA ejus damnatioiiis senteniiani ef boni el niali au-
    slodiat. Et secundum hbc pactum non solum servus, dicnt, quarido dicclur: < Iie, maledicti, in ignem
    verum eliam sempiternus servus dicilur, qiiia noii octernum, qiii parattis esl diabolo el angelis ejus
    sbltim nunc, sed eliam post hanc vitani sub hac ei (Malth. xxv, *2). » '"".'"-
    coriditione serviet. « Nunquid illudes ei quasi avi, CAPUT XLI.
    « aut ligahis eum ancillis tuis? » Diabolus eriiin, et Non quasi crudelis sriscilabo eum : quis eriim
    bechemoth, id est bellua dicitur propter feritatem, et « resislere polesl vuliui nleo? > Ac si ad superiora
    levialhan, id est draco propter-forluudinem, el avis Job respondefet , dicens : Cuiii lara fortis tamque
    propier'-siipcrb'iam, quia super oinnes ccelos volare iniquus sit isieleviathan, cur, Domiiie, conlra fidelcs
    voluit. Huic autem "illusit Doiiiiniis qttasi avi, quia tuos sic eum suscitas? cur adversus eos sic eum soe-
    Cbrisii biiraaiiilateni, quasi escam ei opposuit, per vire permiilis? Ad quod ipse non quasi crudelis,Jn-
    quaih eum cepit, ligavit et lenuit. Ligavii atiiem quii, suscitabo eum, id esl, neque illorum obliviscar,
    ancillis suis, de quibus Apostolus ait : < Videte vo- ncque hunc super illorum vires saeyire permillafii,
    cationem vcslrara, fratres, quia non niulfi nobiles, neqiie paliar super id quod possunl; sed robur
    non multi sapienles, non multi poientes sunt inler et fortiiudinem illis-dabo, quibus contra islius
    vos; sed quse slulta siinl mnndi elegil Deus, ut cmv- B 1 iiialitiam 295 resislere valeant. Quis enimvultui
    ftindat'-sapientia; et ignobilia, ut conftindal fortia; et ineo resistere valeat? Cur igilur linieat, quem ego
    ea, quae non snnt, ut ea quoe sunt destruerel (1 Cor. defendo ? Ego iii eis sum, ego in eis pugno, ego
    i, 26). » Hae sunt igilur ancillse quibus ligatus sum qui civitaiem cuslodio. Et ille : Si lu, inquil,
    estdiabolus, ul vires ct fortiludineiii contra eas Domine, eos custodis,-quid est quod hujus dece-
    habere n.on possit, secundum illud : < Dominuscon- pliorie tbt Jiomines puuiri videmus ? El TJominus ,
    « leret Satanain sub pedibus vestris velociter. Con- ad eum : < El quis ante dedit mihi, ul reddam ei ?
    « cideiil-eum amici, dividentillum iiegotialores. » « Omnia qnoe sub ccelo sunt, mca sunU > Ac si
    Iloc aiilem cie loto ejus corpore iiiielligi debet, id dicat : Quos defendo, misericordia est; quos iion
    esl de tola iniqupruiii miillitiidine. Isti enim amici defendo, juslitia est. Guiri enim omnia mea sint,
    el negotiaiores, doclores Ecclesiae sunl. Negotiatores non milii quasi mea omnia serviunt, quae etia.m si
    quitleni, quia Evangelii merces prelio fldei commu- servirenl, non lamen de suo, sed de meo niihi
    iahi. Hi atiteni diaboli corpns conciduiit et dividiml, servirenl. Nihil igitur niihi quasi ex debito i-equi-
    quia qiiotidie inde aliquos sejiarant et per fideni Ec- rere debent, qui nihil mihi ante dederunt. -Dehae
    clesiae rceoncilianl. < Ntinquid implebis sagenas _ profundissima qusestione Aposlolus ait : < 0 alti-
    « pelle ejtis, et guVgusiium piscium capite illius. > tudo divitiarum sapienlise et scientiae Dei, quam
    Qnid" enini per sagenas, pisciumque gurgustiura, incompreliensibilia sunt j'udicia ejus, et investiga-
    nisi S, Ecclesiarh inlelligimus? In hanc enim pis- biles via; ejus ! Quis enim cognovit sensiim Domini?
    ces capiunttir et habitant; qui in aquis baplisma- Atit quis consiliarius ejus fuil 1 Aut quis prior de-
    lis rcgenerantur et naiant. Pellis aulem praedicti tlit illi, et feTribuetur ei ? » (Rom. xi, 55.) — « NOH
    corpofis lcvialhah, IIII sunt, qui quasi sine veneiio « parcam ei, el vcrbis polenlibus ad depreCandiirii
    exlerius posili, facilius coiivertuntur. At vero per < composilis. »"Hocautem de tolo corpore-leviathan
    caput, prineipales, forliores et majores figurantur. inielligiiur, id est de tota iniquorum mullitudine,qu'
    IIujus autem corpofis caput heaius Paulus aliquando quamvis polentibus verbis et ad deprecandum com-
    fuit, ex quo maxirna ex parle Ecclesia implela. Sic positisDeumexorent, non lamenparceteis.Norienim
    igitur Dominus ex pelle et capite levialhan sagenas, verborum compositionem, sed cordis compunctio-
    et gurgustium piscium iniplet, quando ex illa iniqua iiem, respicit Deus. Mulia enim inembra diaboli inlra
    multitudine, et minores et majores in Ecclesiam Ecclesiam sunl, qusesalisaltente, cohsianter etconv-
    introdiicit. < Pones super eum mahum tuam? » Sub- jiosite Denm orare videntur. Deus lameri noii verbt
    iiudilur, sicut ego meam. Ego, inqnit, sic eum mea D ] scdopera,nonprecessed cordaiiilueiur. Undeelsub-
    manu et jioleslate coinprimo, ut absque mea j'us- ditur: < Quis revelabit faciein indumenli ejus, el in
    sione vel permissionc nihil facere audeat» Hoc au- < inedium ofis ejus quis intrabil ? » Subatidi : nisi
    131)1se hoii posse ex eo ajiparet quod tairi violenter ego. Nostri enim oculi, quia infirmi suut, non
    ab eo flageilaris; et boc est quod ait : « Memelito ea quse inlerius latent, sed solum indumenii fa
    < belli, nec ultra addasloqui. »Id est considera in ciem videnl; Deus aulem indumenti faciem pene-
    quo preelio tu es, et age poeniientiam de his quae Trans, ipsius cordis cogilaliones consideral, se-
    incoiisiderate et minus caiile Ioculus es, et cogita cundum illud : < Horno videl in facie, Deus autem
    quid rcsjJOrideasDomino, qui sic flagellaris aservo. i in corde. » Inlrat aulem Dbminus et in medio oris
    < Ecce spes ejus frusirabilur eum , et videntibus ejns, quia quidquid hpmo dicat, quidquid cogitet,
    -< cunctis proecipitabilur. » Saepe enim spesua dia- Deus el in ore-el in corde est, quiaomnia persciu-
    bolns proecipilabilur, qiioniam mullos ex his subilo taiur. Non valet igilur Iioraini composita depreca-
    aniitiii, quos secum ad torraenta trahere sperabat. tio, quia < Spirilus sanctus disciplirise effugit ficluni
    Quod qiiidem in beato Job el contigisse probatur. (Sap. l, S). »— < Portas vullus ejus quis aperiet?»
    Cunctis auieiu vjdentibus Drsecipilabiliir. quoniam Quaiido enini inferni portas Chrislus confregit,et
    689 EXPOSITIOJN JOJ3. (530
    Jnde s.inctortim auiinas secum tulit , lunc quidem A quoniam suaviter peccatoribus rcdolent, eo£i_ue
    portas aperuil quibus leviathan vultiim suum, ne dclectant, tsedoedicunlur. Sed quoniam prava cpn-
    viderelur, absconderat. Porlse quoque vuJttis ej'us, cnpisceniia eos inflammat, igne dicunlur esse suc-
    baerelici dici possuiit,.quoniam per eos quasi pprtas censoe. « De naribus ejus procedil furnus, sieut
    intratur ante faciem et prsesentiam ejiis. Has auiem « olise succensoe alque fervenies. » Quia enim per
    porlas Chrisliis aperit, quando eorum liserescs nares spjrilus eraitiitur, per nares spirilus signi-
    nianifeslat. « Per gyrum dentium ejus formido. » ficatur. Procedit igitur funius de narilius ej'ns,
    Non solum enim poii&, sed et dentes diaboli dicun- quoniam qui ejJis iniquiiatjs spirilum siispiciunl,
    lur hserelici, quia quos capiendo devoranl, diabolo lenebrarum et caliginis fumo adumbrali veritateiu
    lepraesenlanl. lsti autem denles per gyrutn formidi- reddere non possunt. Bene autem' .ollae succens:e
    nein habent, quoniam qui ab eis capiunttir, a dia- alque fervenli diabolus similalur, quoniam invi-
    bolo devorantur. Possunius autem et per formidi- dia, alqne odio, et 28(5 nia'a volunlaie semper
    nem., iyraiii:orum gladios inlelligere, quibus iiscre,- ardet. « Halitus ej'usprtinas ardere Jacit, e.l flanima
    tici ssepissimemuniunlur. Quod quidem si ad Anli- « de pre ej'us egredilur. » Quid enim per prunas,
    christi tempora referatiir, perspicuiim esl; lunc nisi Jiomines odio et ira succensos inlelligamus ?
    enim verbis el gladiis haeretici piignabuni. < Cor- " Hos eiiiiii diabolus ardefe facit, quoniam sufQando
    <.pusillius qnasi scula fusilia, et compaclum squa- soepe ex minimis rebus ftiagnas liles concitai.
    « mis se premcntibus. » Membra namque diabojl Sic igitur et flamma ex ejus ore ^greditur, quia
    qnasi scuta fusilia sunt, quoniam duravalde et magna, discordia ex cjus verbis gcneralur. « In
    riialitia obsiinala, verhi Dei j"acula a se repelluni. < collo ejus morabilur forlitudo, et facicm.ejus
    Conjungunlur aulem quasi squamis se premenli- « prsecedet cgestas. » Fortitudo enim in ejus collo
    bus, quoiiiani iniquilale sibi concprdi sese vicissim inoralur, quoniam ex quo siiperhire ccepit, "nui.i-
    a.d malitiam impellunt et premunl. -Ssepe enim quam se posiea ad poenilenliani humiliavit. Faciem
    viciemus iniquos liomines sic se ad facinus invilaii- autem ejus prsncedet egestas quia, piiusqtiam Anti-
    tes, ut alier altenim trahal, et ire nolenletn violen- chrislus Imic mundo appareal, magnii divini elorjuii
    ler impellat. < Una uni conjungitur, nec spiracuhihi egestas fiet; ul el per propheiarn dicilur : < Ecce cgo
    rquidem incedit pereas, una alleri adhaerebil, el immillam in vos non famem panis, neque silim
    < lenenies se nequaqtiam separabnnltir. » Squainse, aquse, sed audiendi verbtim Dei. Mernbra carniiim
    inquit, leviathan, idem homines impii, ex quihus cjiis cohserenlia sibi.. (Ezech. v, 17). »-Ho.c iri cjus
    diaboli corpus conJicitur, inlantum sibi conjuncii ,_ squamis supra exposiiinius ; membra nainqtie car-
    sunt, et in nequilia concordes, ul.ad invicern sejia- niiim ejus, oninium iniquorum mulliludo esl. Haec
    rari nequeanl, et sanclae praedicalionis sjiiraculum autem membra sibi cohoerent, quia perfidia et
    pcr eos Iransire non valeat; invidenl enim alter- iniquitafe junguntur. « Millet conlra etim ftilmina
    litriim, el in luxuria, fuiio, rapina, homicidiis et «et ad Jocum alium non ferenlur.» Oinniiini tornien-
    his similibus alter altero uon vult inferior csse. lorum impetus, et fulmina cpntra eum el memlira
    < Sternulaiio ejus, splendor ignis, et oculi ejus ut ej'us Dominus rnillel ; neque ad lociim_ alium
    < palpebrae diluctili. » In sternulalione narnqiie: ferentur, quoniam isti soli, et non alii, affligeniur.
    tanlo imretu movenlursjiiriius, ul et si velil Iionio, « Cor ejus indurabilur quasi lapis, el stringeuir
    euni retiiiere non possit. Sternulaiio igitur diaboli < quasi mallealoris incus. » Semper enim diaholns
    Aiilicbristns eril, quem lanlo inflalionis et super- induralur- et nunquam ad pceniieiiliani huniilialitr.
    biae impeiu contra Ecclesiam concilabit, quantoi Ideoque coiislricliis et ligatns quasi malleatoris
    iicino uriquarn in hunc niundum venit. Hunc aiilem incus, selernis tormeiiioriim ictihus conlundeiiir.
    sequitur splendor ignis, id esl ira, et indignatio, et < Cum subiatus fuerit timebunt angeli, el lerrili
    ftilgor niiraculoriini : dabit enim signa et prodigia i ptirgabuiitur (579). » Angeli Ecclesiae, doclores
    mulia. Oculi vero ejus illi eriinl, per qttos tiinc suse: ])
    ] iiiielliguiitur, qui plurihus in Iocis angeli vocaiilur.
    iniquilalis vias peccaloribus rcveiabit. Qui qiioiiiani Lege Apocalypsim, el invenies. Isli autem quando
    sapientia, et miraculis fulgcbunt, palpebrse dilu- Ievialhaii clamnatum et ad praccipitandum subla-
    ctili dicuntur. Quid esl enim palpebra dilueuli, nisi lum viderint limebunt, ipsoque limore purgabtin-
    manifesiaiio lucis et diei ? At vero miraculoiuni tur, si quid prseteritse corruptionis in eis fuerit
    operalio quaedam dici et lucis manifeslatio est. (580). « Cum apprehenderit eum gladius subsistcre
    < De ore ejus lampades proeedtinl, sictil taedse igni « non ppterit, neque liasia, ncque" thorax. >Ac
    < siiccensoe. » De ore nanique diaboli prpcedunt si dicat • Quaiiivis semper superbus, iiiipius ct
    lampades, quoriiam ejus decepliouis verba ad viiio- crudelis diabolus Jueiil; tanien ssevissiinus cril,
    rum deleclationem homines sticcendiinl. Quseverba, quando gladius eum apprehcnderil. Gladius jsle

    (579) < Ciim sublalus ftierit virlule divina de: divinis nominibus. Angeli purgari dicuntiif non
    loco sno, timebunt angeli admiraiido divinam vir- ah i.mmiinditia, sed a nescientia, i elc. D. Uioni..
    lutem, in qua adniiralione multi effectus divinoei (580) Si enim Detts, ul ail S. Petrtis,!!, n, i.angelh-.
    viriulis eis iiinotesctinl, et idep suhdit : el lerriti . peccantibus non pepercit, neauc hominibus non pqmi?
    iniraabuiitur: Ut eiiim Dionysius dici!,'cap. o. Dc: te.ntibusmrcii,. .
    m S. BRUNONIS EPISCOPISIGNIENSIS C02
    Anllchrlstus erit, qui mulia millia hominuin inief- A i senescenteni, quoniam infernum ej"usque pcerias
    ficiet et a Deo separabil. Hicautem postquam dia- 297 quasi j'am fiuilas et innociias, et sine viribus
    "bolum apprehenderit, et ih sui peetoris habitaculb _ reputai; quod enim velerascit et senescit, prope
    plenissiine susceperit, jam non polerit subsistere, inlerkum est. Nescit enim superbus iste limere,
    neque hasta, neque iliorax, quoniam nemo erit unde el subditur : < Non est super lerram poteslas,
    qui vel contra eum pugnare, vel se regendo defen- < quse comparatur ei, qui factus esl ut rrultum
    «tere possit. Scripturarum namque scientia, et hasla < tirneret. >Non enira angelicse-iiatiiraeaHquishoino
    riohis est, cum alios impugiiamus, el thorax cum ab comparari potesl. Quamvis secundum ejus opfnio-
    aliis impugnaniur. « Reputabit enim quasi paleas, nem hoc inlelligi valeat. Qui enim Deo simifis esse
    «•ferruiri,el ijuasi lignum pulriduin, ses. > El ferrum, voluii, cuilibel creaturse par esse dedignalur. F.i-
    inquit, id est ghdium spirilus, quod est verbuin cius est autem ul neminem liniRret, non a Deo, secl
    Dei. El oes, id esl clarissimum sonum sanctoe prse- a se; talem namque eum superhia fecil, ui nihilift
    tJicaiionis, quasi paleas, et lignuin pulridum repu- quod timere dignelur; eunctis cnim se prsefert, et
    taliit; quoniam nulla ei sapientia et eloqueiitia in superbia elevaius, snb se qtiasi inferibra orania
    resisiere valebil. Possunt aiiiem per ferrum et ;es conspicil. Uridenec ipsr suo Creaiori ut se adora-
    Enoch ct Elias signiQcari. « Non fugabrt eum vir B ] ret dicere timuit; et hoc est quod ait : < Omiie
    < sagiltarius, in siipulam ei versi sunt lapidis < sublime videl, ipse esl rex super omnes filios
    « fundoe. » Omnis enini Evangelii proedicalor, vir < superbise. > Omne enim sublime videt qui niliil
    sagittaritis el fundibularius esl. Ipsa vero praedrca- in se humirii sentit; ideoque ipse est rex, qui omnes
    tio et arcus et funda esl : inde enim quasi ssgiitae superhfoefflios regit. Merito autem in radice el iii
    etlapides senlentiae prodeuntad feriendos ininiicos. fine suae loculionis superbiam posuil, quia ipsa
    Sedhis non fugabilur leviathan, quoniam per illuin radix est omnium malorum.
    lioraiuem invasum, perdiiionisque filium, cunctos CAPUT XLII.
    sibi. adversantes despiciet, et pro r.iliilo tlttcel. < Kespondens autem Job Domino dixit : Scio
    « Qnasi stipulam oeslimabit nialleum, el deridebit < quia omnia potes, et nulla te latet cogilalio. J
    * vibninfem hastam. » Quasi stipulam, inquii, Scio, inquil, quia omnia potes, ef, sicut dixisti, nmi
    ocstlinabk mafleuni, quia peenam fiiliiri judicii est qui possit resistere vultui tiio. Et nulfa te latet
    parvipendet, cujus gravi pondere in seternum con- cogitatio, qui ipsius Jeviaihan occultas cailiditates
    rundctur. Insuper el ipsuin Deum deridebit, quem lam diligenter exposuisti. < Sed quis est iste, qui
    jam haslam vibrantem et poenam praeparantem < celat consilium ahsquc scientia? » Quis, inquit, est
    lHiuetur ; dosperavit enim, et misericordiam quae-'C iste, qui tam stullus est ut callitlilates suas scieiiti
    rere dedignaiui ;. cuueta potius lormenla ferre omnia celare conelur? < ideo insipienier locutus
    paralus. « Sub ipso erunt radii solis,. sternet sihi « sum, et quae ullra moduni excedcreni scienliam
    « aurum qtiasi Iiiluiu. > Solis namqtie radil qui- < meam. » In hoc etiam insipienler loculus sum qui
    bus mundus illiirainalur, sapienles significaiit, ex in judicio tecura eontendere volui. SI enim, quod
    quibus mufti, vel liiiuis, vel blandiliis, vel proiuis- verum est, nemo lihi resistere valet, fruslra supe-
    sionibus ab Anlichristo subversi, diaboli. se jngo rius dixi, < ei pcrveniat ad vicioriam judicium
    subjicienl. floc aulem exponit, dicens: « stemit meum. » In hoc eliam insipienler Ioctilus sum , quia
    « sibi aurum quasi Julum; » id est eos, qui sapiori- eotilra eam sapientiam sum locutus, qtise ultra mo-
    tia et virtiilibus fulgere videbantur, non minus dum excedit scientiani meara. Insipiens enlin est qu:
    sibi subjiciet et prosiernet, miam luteos. lerrenos cuii) eo conlendit a qup et jiolentia ct sapientia supe-
    et peccatores. raliir. <Audi, el ego loquar, interrogabo, et responde
    « Fervescere faciet, quasi ollam, profundum niihi. » Quid est eniin : < audi, et ego loquar, >nisi
    < mare, ct ponet quasi cura unguenta bulliunt. > exaudi oralionem el lociilionem meam? Quid vero
    Qiiid enim profundum mare, nisi bujus sseeuli ma- est: interrogabo,el responde mihi: nisi iac me intel-
    jores e.l potenilores ? Hos autem diabolus quasi ol- ligere desidcrium iiieum,et ea quse miilluni scirede-
    laui fervescere faciet, quia eos ad laniam irisaniam sitlero manifesta. Sicul enim nos opiando et dcpre-
    concitabil, ut quiciinque sanctortim diabolo parefe candp Deriiiiinlerrogamus, ita ipsenosexaudicndoet
    ct imagineni beslise, utalibi regitur, adorare nolue- donando respondet. Unde etiam quasi jam cxattdiitss
    ril, confesliln ab eis gladio ferialur. Et ponet lioc, bealtis Job subinfereus ait : « Auditu atiris audivi
    quasi cum unguenia iulliunt, cjuia lioruin insaniam « le, nunc aurcm oculus nieus videt te, idcireo rjise
    in Dei zelum et fervorem converlet, el in sanguine, < me reprehendo, el ago pceniientiam in JavKla et
    quem fundcbtint, quasi in suavissimo odore un- «cinere. » Prius, inquii, el audivi, nunc auteni
    genli Deum delectari docehit. < Post eum Jucebit vitleo, quia tantum interesl inler eain, qtiam prius
    < scniita, sesiimabii ahyssum, quasi senescentem.-> habui,"et eam, quam nunc dc te habco, cognilionem,
    Semita nainquc lucebit post eum, quia miraculo- quaiilum interesT inter audiium et visuui. Idcirco
    rum fulgor el faina eum sequelur. Sive quia post ipseme reprebendo, qui conlra Jlagella"lua ve! cogi-
    morlein Jilii ejus, id esl Anticlirisli, omnis error lare, vcl murniurare praesiimpsi. <Et ago pceiiitefi-
    ttcaligo auferelur, /Esliinat autcm abyssum qnasi t liam in faviila el cinere. i Qtiid cst iu favilla et
    693 EXPOSITIO 1N JOB. 094-,
    cinerc pcenitenliam agere, nisi favillam et cinerem A < sunt eum super omni malo quod inlulerat Dohii-
    se cssecognoscerc? Qui enim hoc agit, in sua jusiilia .< nus super eum. » Venient enim ad Ecclesiam
    non confidit. oiiines qui, vel merito fidei fralres, vel carnis fra-
    « Poslquam aulem loculus est Dominus verba gilitate sorores dicunlur; iiisuper et omnes qui
    « hacc ad Job, tlixii ad Eliphaz Themaniten : Iralus eam noveruiit ejusque 1'amamaudierant.. El eomc-
    < esl furor meus in te, el in duos amicos luos; dent cum ea paiiem, panem ulique viyum, qui de
    » quoniam non eslis locuti coram me rectum sicut ccelo descendit, sive ctiam scientiam sanclarum
    -« servns meus Job. » In eo quod dicil corara me, Sctipiurarum. Movebunt autein et caput super eam,
    non eodem animo, quo Job loquebatur, eos locutos ei congaudenles, ej'usque constantiani, fidem et
    fuisse, oslendil. Non eiiim quid dicalur considerat patientiam admirantes. Hoc euim loco capilis com-
    Deus. Unde el Job superius conlra eos qucritur, motio mentis esl exhilaratio. Et consolabunlur cam
    dicens : i Ad increpandum tanlum eloquia concin- sujier oiiiui malo quo Dominuseam aifligi pcrmisil;
    < nalis, el in venluni vcrba profertis, super pupiilum quoniam lunc peifecte Ecclesia consolabitur, om-
    < irruilis, el subvertere niljniiiii amicum veslruin. niuincjue suarum afflictionura obJiviscelur quando
    < Sumitc igiiur vobis seplem lauros et seplem arie- laniain omnium gentium ad se utique conflueniiuin
    < les, et ite ad servum uieum Job, ct offeret holo- " viderit conversionem. < Et dederunt ei unusquis-
    < causlum pro vobis. > Bonaira Dei, qua reuiedii < que ovem unam, elinaurem aureani uiiam.» Quid
    consilia danlur, quibus el peccata solvanlur, efpec- enim per ovem, nisi iiihoceniiam?Quid vero per
    calores couvertaniur. Beatus eniiu Job, ut sujira inaureui, nisi utriusque alidilus obedientiam? Unde
    diximus, Ecclcsiani siguificat; amici vero illius ctiani, el iuauris aurea diciliir, ul' audilus caslus
    liaerelicoruni speciem tenent. Orai igilur Job pro sit et purus. Sine his igitur nemo ad Ecclesiain
    amicis suis, et offert liolocausla pro eis; quoniam veiiiat, qui vult eam consolari, haec munera feral.
    haerelici, nisi ad Ecclesiam redicreni, eique recon- TXTeralovem ut silinnocens, offerat inaurem ut
    cijiati fuerint, et nisi ipsa pro eis preces elsacrifi- sit oliediens, el quia aurea esl, sapienler inlelligat.
    ciuni obluleril, Dei indignalionis furorem evadere < Doininits auiem henedixit novissimis Job, magis
    iion poterunl. Offerunt autem liaeretici lauros et < quam principio ejiis. > Benedicere Jioc in loco,
    arieles , quando superbiam el igiioraiiliam in se mulliplicare sigiiiiicat. In (ine eiiiin Ecclesia mulli-
    nioiiificaut. Taurus enim superbiam, aries autein plicabilur, quoniam oinniuin gentiuni plenitudiiie
    igiiorantiam et ducaluni.pravse JiiteUigenliae desi- implebilur. Unde et siibditur :
    guaiii. Sed quoniain seplenarius numerus p.erleclus r. t Et faclasuntei quatuordecihimillia ovium, sex
    est, ul perfecte in se lisec vilia desiruant, septem <.millia cainelorum, et millejuga boum et uiillc
    lauros, lotidemque arietes ofierre proecepit. Sequi- < asinse, et fuerunt ei septem filii et tres filiac. »
    lur: < Job autein servus meus orahil pro vobis; Quid per ovcs et earaelbs, boves ct asinas, (ilioset
    < faciem ej'us suscipiara, ut non vobis inipulelur filias significetur, in libri hujus principio diclum
    < stultiiia; ueque euim locuti esiis ad nie recta; esl. Quid vero numerus duplicatus significel, modo
    < sicut servtis meus Job. » Repetiiio est' eorum exposuimus. Filiorum aiitemel filiarum numerus
    qu;e dicla suut, qusc, quotiescunque fit, scnnonis rionest dujilicalus, quoniam quanlunilibet crescerei,
    iirniilalcni siabililalemque ostendit. iiihil tamen amplius significaret. Seplein eniin filii,
    < Abicruiit crgo Eliphaz Themanites, el Baldad septeni Ecclesise suni, tresvero filise, tres mundi
    < Suliilesjtl Sojihar Naauiahiies, et fecerunt sicut partes, iu his autem lota lidelium multiludo conline-
    « locutus^eis fuerat Dominus, et suscepil Doininus lur. El hoc quidem in principio exposilum cst.
    4 facieni Job. Dominus quoque conversus esl ad - < Et vocavil noiiien unius Diem, el nomcn sccundte
    < poenitentiairiJob, cum ille oraref pro amicis suis.n < Cassiam, et nomen tertise Cornustibii. » Sancta
    Mulltim igiittr profecil Job, qui pro amicis suis enim Ecclesia, quse tola ex his tribus mulieribus
    oraiulo, non solum illis, sed sibi qudque veniam D conslat. Eienim dies cst, quoiiiam soli justilise
    proineiuil: in quo maguumaliquid esse ostendilur, subdita est, secundum illud : « Et fecit Deus Jumi-
    orare pro aliis. < El addidil Doiuiuus quaecunque nare majus, ul prseessel diei (Gcn. i, 16). lElCassia
    fuerant Job 298 duplicia. » Hoc et prophcta dicit: est, quoniam boiium.circumqu.aque spargit odorein;
    ,< duplicia in lcrra sua.possidebunt (Isai. LXI,7). » unde Apostolus: «;Christi bonus odor sunius Deo in
    Finitjs tamen his lantis miseriis, juxla socculifinem, oiiini loco.(/J Coivn, 15). » Et Coriiustibii esl, quia
    oiiinia qtiaecunquebabuit, vel habere debuil Eccle- clara, et sublimi voce praedicalionisubique resonat,
    sia,. diiplicahuntur, quoniam uiriimqiie populum et secuiidum illnd. < Buccinate in Neomenia luha
    Judxorum elgenliiim inse tunc plenissiinecolliget; (Psal. LXXX,i). » Et: < Laudate eum in sono tubse
    secundum illud : < Cuiii jilenitudo genliuui iutroierii, (lbid.) >Componilur aulem Cornustibii ex coinu, ct -
    liiiic oiiinis lsrael salvus fiel (Rom. xi, 25). » libia, quodulrumque prsedicalorum voces designal.
    < Venerunl autera ad eura omnes fratres sui, et < Non sunt autem inventie niulieres speciosse, sicut
    < universa; sorores suse, el cuncli qtii noverant < filiaeJob in universa lcrra; dediique eis haeredi-
    < eiiin prius, Cl comederunt cum eo pancm in tlomo « lalem paler suus inter fralres carum. i Nam neque
    <,cjus, ct nipvcruJit super eunv caput, et consolaii Synagoga,
    " ncqiie idololalria,
    -' ncque alia ouocUbeJ,
    ... - 4
    '
    693 S. BRCNONS EPISCGPI SIGNIENSIS 69C
    sectapulcliritudini Ecclesise comparari potesl. Ipsa A feciisniiims perfecii in beaiitudine socianUir. <Yixil
    cniai esl quse non habet maculani, neque rugam. < auiem post hsecJob csntum quadraginla annis, et
    Et ipsa quidem inler fratres suos, id est inier ange- < vidit filiossuos et filios filiorum suorum, usque ad
    lorum cJioros, (qui ejusdem cujus et Jpsa filii suni) < quartam generationem, et mortuus est senex et
    haereditalem suscipit. Sive etiam cum fratribus « plenus dierum.» Finis.
    sorores ad hxredilatem admiiiunlur, quoniam per-

    INCIPIT 299

    ^
    EXPOSITIO IN PSALMOS.

    HTebene et sapienter indicare potest qtii prius Besse


    I videtur. Non curavi unins rei mtutas ponere
    diiigenter causam examinai. Unde et Propheta iste sententias; sed iUa roihi sufficerevisa est, quse
    aobilissimus cum dixisset :" < Judica me, Deus, » sup.erioribus et inferioribus corivenienter coniiiniari
    «onfesiim subdidit, dicens, < et discerne causam possit. Habent enim hoc propheiarum dicta, ut
    meam (Psal. SLH, i). » Hoe autem tale est ae si multis modis separatim inielligi jrossint. Unde multa
    diceret : Non fugio judicium, si prius causa mea exempla dare potuissem, si hoc necessarium esse
    diligenier examinala fuerit. Otii vero aliter hoc cognoscerem. Nullumtiiiilun) dereliqiii, omnes posui
    agere prsesuniit, mulioties ea laudat qnse j'ure lau- el exjiusui, qui cjuidem ad psalmos iritelligendos
    darida npn SUHI,et ea repreliendit quse jure repre- valde mihi necessarii esse videntur. Illtid snper
    hendenda non sunt. Hoc autem peccatum quam omnia meinorioe commendandum esse confirnio,
    «lagnum sit, propheta ostendit, ubi ait : « \'ae, qui quoties nobis Propbeta dicit, et qnasi obliviosis ot
    -dicuni bonuin malum, et malum bonuni, ponentes non obedienlibus, toties prsecipit canlicuni novtnn
    lueem tenebras, el tenebras lucein, qui dicunt dulce semper cantare, semper psallere, firmiterque spit-
    ainartim, et _amarum dulce (Isai. v, 20), » Cum rare. Canticum vero novuni cantare, esl legis et
    jidhuc adolescentultis essem ,. exposui - Psalterhim proplietarum verba non secundum litterse velusiatein
    secunduin aliam translationem, quaevidelicet trans- G < annuntiare, sed secundum spiritualem inlelligcntiaih
    Jdtio plurihus in locis tanlum differi ab hac transla- exponere el prsedicare. Unde Aposlolus ait: « Lit-
    lione, qua Roraana Ecclesia utitur, ut nullo niodo lera occidil, spiritus aulem vivilicat (II Cor, m,
    secundum illiusexpositloneni baectranslaiio inlelligi 6). » Hinc quoque in Apocalypsi Joannis dicitnr :
    possit(58I).Etilla quidem inultos habetexpositores : « Eccenova facio oninia (Apoc.xxv, 5); »"quoiiiain
    hanc autem, si aliquis exposuerit, nescio. Rogalus spiriiualiler Intellecia nova sunl omnia. '
    igitur ab amicis et a
    meis, praecipue Peregrino vene- PSALMUS PRIMUS.
    rabili abbate, dedi operam ul lisec quoque, sicut et « Beatus vir qui non abiit in consilio iinpiortim.i
    iila, propriam haberel exposiiionem. Quam qui Psahhus isle npn habet liiulum, sed ipse non Sohini
    toiain ex ordine diligenter legerit, scio quia non psalmorum, se.d omnitiin sanctarum Scripliiiaruin
    jlidicahil esse superfluam, facileque intelligcre po- liluhis quodaminodo esse videlur. Titultis enini ad
    terit cjuanla distanlia sil inler primam el banc hoc ponitur,ut breviier nobis insinuet quid in
    secundam exposilionem.. Non enim dicere erubescb seqiienli Scriptura quaercire et inlelligere deheamns
    quod B. Pauius aposlolus el magistergentium dicere (582). Et boc quidem agit isle psalmus, qui statim
    non cfuhuil: « Cum essem parvulus loquebar ut in ipso suo principio docembs beaiiludinem quxrere,
    parvulus, sapiebam ul parvulus, cogi«.abaiiiut par- l^ 1 ac per hoc decliuare a malo et facere boiiuni. Iloc
    vulus; quando aulem facius sum vir, evacuavi quse est enim ad qtiod lendit omnis liomo, el ad quod
    crant parvuli (7 Cor, xm, i). »NuUi injuriam facil, pervenire desiderat, neque est aiiquis qui beatus
    q.ui sibi ipsi se ipsum prafert. Et illaquideni expo- esse non cupiai. Perversi lamen liomines dunr- in
    sitio vakle conipendiosa est: sed hsec melior niihL bac vila beatitudiuem quserunt, neque in liac ncque

    (58IJ ldem ail in expositione psal. xcix.. edidit in luccm llhros coelestis gralise plenos, qu.
    (582) De litiihs sive inscripiiouibus singttlis psaf- quidem propter Judseortim incuriam, tunc vero
    nii3 ajiposilis egregic disseruit S. Ililariiis. < Mihi propter impielalem Babyloniorum diuliusdepravati-
    cjuideni, inquit, lenierilas -videlur inyeiiere iiiscri- permanseie. Si igitur Esdras divino numineafllatus
    plioncs quse a prima origine usqtie ad Ploleniaei lioriim voliiiiiinuni meiiioriam illis hominibus rei.io-
    icnipora deiataesuiit,qui pnslAJexandruin in jEg-yplo. vavii, ctiam hi septuaginia viri non sina Spirilti
    fegnavil : quas insciipliones LXX inlerpreies onines sancto lisec opera in Groeeumseiinoiieui conveite-
    seniores in Graecam linguain transinlere, sicui om- runi. Inicr coetera vero sacra voldiniiia eiiaiii iu-
    ues alias sacras Scripturas. Supra 130 annos anio . scripiioncs inlcrprclati sujil. s
    iiUcrpreiationeni Plolcniaicain,. iiiiiahilisilie Esdras
    '
    697 EXPOSITIO 1N PSALMOS. .. 693
    in alia cam habebunt. Quam ulique liabuissenl, si A « secus dccursus aquarum. » Qtiid est majus t|tiani
    liujus psalmi consilio credidissent, et declinare a Christo Domino comparari?» Scimus, iiiquilJoanlies.
    nialo et boria facere voluissent. Qui igitur beatus aposlolus et eyangelisla, quoniara siniiles ei erinnls,
    esse desiderat, non abeal in consilio impi.orum,iion quoniam videbinius eum sicuti est (I Joan. ni, 2).»
    slet in via peccatorum, nequein cathedra peslilen- « Fiilgebunt enim sancli sicut sol iu regno Dei
    tise-sedeai.Si consilum impiorum audisti, fuge illnc!, (Malth. xm, 45), t Hoc cnini ligntim seipsum esse
    etnoli irein eo. Quid est enim ire in ep, nisi illud ipse Dominus osleudit, dicens : « Si in viridi ligno
    facere, et manere in eo? Si.viam peccalortimjurasii, lioc .facitinl, in arido quid.fiet? (Luc. xxm, 51) > Et
    noli ibi.stare, sed recede ab ea. Si catbedram pesti- Salomon de sapienlia, qtise Christiis est, loqueiis,
    lentiae ascendisli, descende cilo. et nihi! ibi judices, sic.ait : < Lignum viise esl his qiii*appiehendei'int
    300 .hihil doceas in ea. Non peccare enim i:n- eam, et qui lenuerit eani bcatus (Prov. m, 18). > E.t
    possib.le est; in peccalo ye.ro perseverare (585) illud in Apocalypsi : « Viiicenli, inquit, "daho edere
    iniquissimnm esl. « Si enim dixerinms quia pecca- de ligno viise, quod est in paradiso Del mei (Apoc.
    lum non habemus, ipsi nos seducimus, et veritas in n, 7). > Hoc igitur ligiium planialum esl secus
    nobis non est (7 Joan. i, 8). » Peccatores igitur ' . decursus aquarum. Quatuor sunl flumijja pafadisi,
    suht qui in hoc psalmo ad bealitudineni invilaniur. B quatuor sunt Evangeliorum volumina, quse illis
    Ad quaui iili soli poterunt pervenire qui, quamvis fluminibtis significantur. Vis vitlere iignum vitae?
    peccabunl, in peccatis tamen non perseverabuni. El Secus decursus aquarum invenies; Sic aule.n et
    hoc quidem significat non ire, non stare et non Cliristum in qualuor Evangeliorum fluminibus repe-
    seJere. Sola igiiur perseveranlia in malo facitimpe-. ries, Ibi enim el quis, et qualis, et quanlus sii,
    diinenlum ad heatitudinem, et hoe solum peccatuin facile dignoscitur. Ad hoc prseterea lignuin fil scctis
    est qnod non dimiliitur hominibiis, neque in hoc decursus aquarum, quia « ad Ipsum, ut scripiui.i
    sseculo, neque in fiituro. Ecce docuit nos Propheta est, Uuerit onines gentes (lsa,"ii, 2)."» — « Aquae
    quod vir justus et ad beatitudinem feslinans fugere cniiri multsp, dicit Scriptura, populi mulli (584). »
    debeat. Niinc aulem audiamus quideum agere < Quod fruclum stiiim dabilliiierapore suo. » Ex
    Oporteal; non enini sufllcit nobis declinare a malo, quo niundus iste faclus^ esl, fructum suurii ligiiuin
    nisi et bona faciamus. Sed prius mala pellenda surit, lioc dare non destitit : < Oninia enim per ipsuni
    quia terra pfius purganda est, quam plantanda yel facta sunt, et sine ipsofaclum est nihil (Joan. i, "3j.»
    seminanda. Dedit lamen maxime el abtiridanlius fructiim situin
    « Sedin lege Domini volunias ejus. » Quidquid in iempore siio, in tetnpore incarnationisel advenliis
    ulruniqiie lesiamenlum facere, vel non facere jubet, *^ sui. Quis autem eos fructus, ea dona, illas divilias
    lex Dorainiest. Non polest itaque vir jtistus mariere et delicias enumerare valeat, quas ex iunc fidelibtis
    iimoiisilio impiorum, neque slare in via peccato- suis Dominus tribuii? Unde et dicitur : < Ascendit
    fum, neque in cathedra peslilenlise sedere, cujris in altum, cajnivam duxil captivitalein, dedit doiia
    voluntas et desiderium esllegeni Dpmini adimplere. liominibus (Psal. LXVII,19). »
    Quod aulem ait« fuii,-» non sic accipias, quasi jam « Et foiiuiri ejtis non decidet. » Hsec folia verba
    tessaverit : audi quod seqnilur : sunl; verba autem Chrisli rioiicadenl. Sic enim ipso
    «^Et in lege ej'us riieditahilur die ac nocle. » Quid ail: « Cceltim et terra transibunl, verba auteiii
    esldie ac nocle? Omni lempore. in prosperis et ad- mea non prseterihuni (Luc. xxi, 55). >
    versis; el prospera enim, et adversa a lege Domini « Et onihia quajcunque faciet prbsberahuniur. »
    et a custodia niandalorum ejus maxime miseros Prosperantur autem omnia qusecuiiqne Clirisliis
    hoinines separare sbleni. Venit quidam adolescens facit, sed non omnihus prosperanlur. Unde et Apo-.
    ad Doniinum, qui in prosperis eral multasque pecu- stoliis ait : « Scimus quoniam diligeniibus Deum
    nias possidebat.Qui cuin eum inlerrogaret quomodo ouinia cooperanlur iri Jibnum (Rom. vin).»
    ad vitam seierham peryenire posset: cu.iiique ei « Nou sic impii, non sic. > Non erunl, intjuit,
    Dominus diceret ut omnia venderet et pauperibus impii beali : non enim meditabuntur in lege Doiriini
    crogarel, sicut scripliini esl: « Tristis abiil, qtiia die ac nocte, ct ii&n eriint iaiiqir. m lignuin quoJ
    niujtas habebal possessiones (Maith. xix, 22). > Sic planlatuni est secus decursus aquarum : quid igitu<
    igilur prospera scparant liominesa Deo el a lege eruiu? Audi quod seqniiuf :
    Dei. De adversis aulem facile inlelligitur, cum Do- «'.Tanquam pulvis, quem projJcis (585) a facie
    minus dical, eiiain electos in errorem inducendos < tense. » Beati ligno viiaeassimilantur; impii vero
    esse .propter. muJtas tiibitlalioncs, si fieii possit pulveri comparantur, prseseftim illi puiveri qui
    (Matih. xxiv, 24). Msgna igitur laus jusli est in lege venio sitperbiae circumfertur, et a terrae, id est saii-<
    Domihi niedilari die ae nocle. Unde inagna retri- cise Eeclesise, stabililaie elcvatus nusquara combareU
    bulio in sequenti versiculo ei proraittilur. Et ideo qiiia tales sunl.
    Et cf-il tanquam Jignurii quod "plantaium est < Nou restirgciit impiiin udicio. »Quid cstigitur
    (585) Cod. Yallicellanus_ nequissimumest. priuium.
    (584) Aquce"-populiiiuerpretaiitur in Apocalypsi (585) VuJgatalcgii, qucm projicit vculus.
    cap. xvii, 15, ila eliam Augustinus enar. in psalniuin
    699 S. BllUNONlS EPISCOPI SIGNIENSIS 700
    qnodAposiolus ail: 301 * Omncs quidem resurge- A Christo Doniino ct a discipuiis ejus/ acere prohi-
    nius,sed non bmnes ininiulabiiiiur (I Cor.xy, 51). » beuluf. Hedarguebal eniin eos Doiiiinns «on solurii
    Qui sunl enim Jlli qui resurgenl et non immutabun- de liis quse male agebant, verum etiam de iniquis
    tur, nisiinipiietpeccatores?Hesurgentigitur impiiel cogitalionibus, sicut in Evangelio jnvenicius. Quale
    peccalores, sed non in j'udicio, j'am enim judicati esl illud : « Ut quitl cogitaiis mala in cordibus
    s:inl. Resiirgenl ergo, r.on ut ileruiri j'udicentur, sed veslris? (Malth. IX, i) » Miseri qui eiimdein (586)
    tanliini ul damnenlur. Damnabunlur aulein non non violenter tralientem, sed clementer ad se" vo-
    solum impii, verum etiam peccatores in peccatis canlcm non audicbant, quando eis paierna pietaie
    peiseveranles. Et tunc « iter iiiipioruin perlbit, » dicehat: "«Venile ad me, oraiies qui laboratis, et
    lioc csl, in ilinere et opere suo impii periburit, via oneraii eslis, et ego reiiciam vos : jugtnn enim
    vero juslorum laudabilis apparebil nicum suave est, el onus meiim levc (Matth. xi,28).»
    « Quoniain novit Dominus viam jusloiuin. » Quse Merito fiet eis quod sequiiur.
    co3 perducil ad regna cceJorum. « Qui habilal in ccelis irridebil eoS, el DomintiS
    PSALMUS II. sttbsannabit eos. > Quia boc, inquii, et illa fece-
    PSALMUS DAVID. . riin!, et Cbristo Domino crcdefe noluerunl, slulios
    Huic psalmo, qui secundus est, primus litulus et fatuos subsannaiione, et irrisione dignos eos
    itripGiiutir, quem ideo suum esse dicil; ul major ci Dominus ostendel. Tales enim aflectiones in eo naiv
    auctoritas et fides adhibeatur. Quis enim ea non suni, sed ej'us voluntaiem el operatioiieiii aliier nisi
    crcdat quse lanli regis el Prophetse auctoritate ro- assuelis noslris loculionibus ostendere non possu-
    borantur? Si autem ad illum David respiciaraus, qui inus. Curii eiiim ea facit quae irati el furenles
    in isto loquitur, el de quo iste alihi ait : « Audiara homines facere solent, quamvis iralus non sit, in ira
    quid loquaiur in me Domiiius Deus (Psal. LXXXIV, lanicn et furore ca faeere iiarralur (587), unde et
    8), »jani nullus erit qui in aliquo contradicere suhditur
    audeat. Hsec autem brevis cxpositio nobis suflieiat < TunC loquetur ad eos in ira sua, et in furo:e
    in omnibus psalmis qui hoc titulo pranolanlur; « suo conlurbabil eos. > Hoc autem eril in judicio,
    egregie autem ab ipsa passione Chrislijncipit, quam quaiido irapiis et peccaloribus dicel: « Ite,male-
    semper in memoria habere debemus, per quain dicli, in ignein selernuin, qui paratus csl diaboio
    liberati, et salvali sumus. Et merito quidem contra et angelis ejus (Matth. xxv, 41). > Quia enini boc
    eos cum quadam indignaiione Ioquitur, qui in Chri- dicendo irati et ssevientis consueludineni imitabilur-,
    slum Dominum manus miltere non limuerunt. r ideo in ira el furore hsec diclurus. el fa-cturus esse
    narratur.
    « Quare ireniuerunt gentes, et popuu medilati < Egoautemconstilutus sum rexab eo super Sion
    < snnt inania? > Audivimus modo superius de Cbri- raontem sanctum ejus. » Iste versus ibi coritinetur,
    slo, quod ipse sit lignum vilse, cujus folia nou ubi dicilur : « Quia coiivenerunl iii unum adversus
    caJeni, cujus verba non praeleribunt, cujus omnia Doiniiium, et adversum Chrislum ej"us,» subauditur,
    opera, el qusecunque faciet, prosperabunlur. Quare diccntem : i Ego autem constilutus sum rex ab eo.»
    ergo fremueruiii gentes, et populi mediiali sunt Queni Judsei Cbristum, nos regem vocamus. Cliri-
    inauia? Quare < astilerunt reges ierrse, » Herodes stus Dominus noster et Deus est, et hoino, qui
    videlicet, ctPilalus et principes sacerdolum « con- secuiidumhiiiiianilalem quidem iion solum a 302
    veneruut in unum adversus Dorainum » Pairem, Palre, veruni eliam a se ipso, el a Spirilu sancto ei
    « eladversus Chrisluin » Filium « ejus?» Quare vel rex et Dominus constiluius est. Ipse eiiim qui
    iioc non allendebaril quod tanlum talenique fru- secundum diviniialem neque factus, neqiie creatus
    cttiiii hsec arhor nobilissima tunc tenipbris dabat : est, seciuidumhumanitalemseipsum creavit, et fccii.
    mortuos suscitando, csecos illuniinando, leproSos Hanc igitur disiiriclionem in meineria babcaintis,
    liinndando, oinnes languores oranesque infirmilales D quse pene in oninibus psalmis nobis necessariaerit.
    sariando? Centes elpopuli hoc in loco idem signifi- Onniia enim ad huriianilaiem refereuda sunt, si
    canl, quamvis _per gentes Romanos, ct populos quando conlristalur, Si quando aliquid _palilur, si
    Judseos inlelligere possumus, qui adversus Chrisluin quaiido aliquid poslulat, et similia. « Ego aulem,
    Donrnum pariter in uuum convenerunt. Fremere iuquil conslilulus sum rex ab eo, '"»ubi? « super
    autem non est Jiominnm, sed ferarum, ut eoruin nioniem saiiclum cjus. » Ad quid? < praedicansprte-
    sseviliam et Crudelitatem in hoc verho intelligamus. « ceplum Domini.» Sion specula interpretatur; a qua
    Conveiieruiit igitur omnes isti iniijuiialis filii, atque videlicet specula omnes episcopi superinlcndentes ct
    •
    dixerunt : speculatores vocantur. Unde ei Ezechieli dicitHr
    « Diriinipainus vincula eorum, et projiciamus a « Fili hominis, speculalorem posui le domus Isracl
    < nobis jiigum ipsorum.» Ligalos se esse el suh (Ezech. III, 17). » Quamvis Rex regum, el Doniinus
    jugo jsse coiicjueruntur, quriniam assueta peccata a dominantium sil Salvalor noster, ipse tauien solius
    (586) Cod. Ghisianus, eumaem tpsum. oporlel intelligi, scd vim qua juslissime vindicalur.»
    (5S7) Ira Dei quoinodo sit iniclligenda. < Irani, ct Auaust., Qiiar. in psal. i.
    /urorein Domiii. Dci, noii pciiurbaiioneui mcuiis
    701 EXPOSITIO 1N PSALMOS. 702
    montisSion regem se dicere dignalur. Sed audiant £A < Elnunc, reges, intelligite. » Ecce rex magnus
    episcopi quare ordinati sunt, quare ct a qno super justus et potens Deus constiliilus est, cui etnos, ct
    Sion conslituti sunt. Non uliqile ad lyrannicam et omnes gentes obedire oporlet. Intelligite r;rgo, et
    ssccularem polestalem exercendam, sed ad speculah- regnandi doclrinam et disciplinam ab, eo suscihile.
    dum et prsedicandum, et contra hserelicos "et mali- Et hoc est quod ait :
    gnos spirilus pugnandum. « Erudimini qui judicalis lerram : seryite Doniino
    -Dominus dixit ad me: Fiiius meus es tu. > Hoc < in limore. »ln limore servire_ et servilium dili-
    auleni ad divinitalem -spectat. Ego, inquit, qui genter agere et in Dei servilio negligeiiliam noiv
    secundum humaiiiiatein rex a Deo conslilutus sum, hahere. Reges igilur, qui ad popiiltini jus.te rcgen-
    secundum diviuiialem non adopiive, sed substaniia- •dumel ad jusliliam exercendam consliluli sunt, s'.c
    liter ejus Tilius sum; hoc enim ipse Pater teslatus juslitiam exerceanl, ut misericordisc nbn obliviscan»
    csi, dicens: < Tu es Filius meus dileclus, in te mihi tur, iion autem cordis Jmpelu,; sed divinae iegis
    coinplacui. Ego hodie genui te (Luc. m, 25). » Non moderamina sequantur.
    liabet Deus nisi hodie,. cuin nihil praeleritum, nihil « El exsullate ei cum trcmore. > Non vobis, in-,
    fiiturum, sed omnia sibi prseseniia siul. Quid igilur quit, sed Deo exsultate, non in honorihus el divitiis,
    aliud dicere poluit, nisi hodie ? Niliil eniifi aliud est; "' sed in Doinino gaudete. llinc esl enim. quod Apo-
    « ego bodie genui le : » lale esl ac si siinplicilcr slolus ail : « Gaudete in Doinino semper, itciiini
    clixisset, anle lempora ct sine initio genui te (588). dico gaudete (Philip. iv, 4). > Bene additur, cuni
    .<£lernusest enim Pater, seternus est et Filius. Sed tremore, ne timof Domini et seternaefclicitaiis dcsi-
    ante seternum nihil est. Hodie igilur selernilas est. derium mundi liujus la-lilia el prosperitale jicllaiur.
    Quod itaque ait: < Ego hodie genui te, » tale est Per reges non solum reges genlium, verum eiiani
    ai: si dixisset: Ante tcmpora, el sine initio genui le. episcopi omnesque Ecclesise praslati intelligi deherii,
    Polesi aiiiem et secimdum humaniiatem sic inlclllgi, Denique omnis homo rex dici polest, qui se ipsinn
    ul a Patre ei dicatur : Egp qui anle lempora genui bene regit, et domtim suani bene disponit.
    te, hodie, idesl lemporaJiter ex Virgine genui te. « Apprebendite discijilinain , nequaiido irascatur
    Ipse est enim Pater omnium, ipse non solum huma- « Dominus, etperealis de via j'usta.» Oranis dociri-
    uilalcm Filii sui, vcrum eliain nos omnes et genuit ria et instilulio
    religionis disciplinadici potest. Hanc
    cl creavii (589). autem qui noii recipil, et lenet, non immcrilo Dci
    < Postula a mc, el dcbo tibi gentes hereditatem
    303 >ram et indignalionem lncurrit. Tales autcm
    « luam, et possessionem luam lerminos terrae. » de via justa, quia in viam peccalorum de-
    Dixiiiius superius quia si Filius aliquid poslulat, non G pereunl
    clinanles per justorum viam ad bcaiiludinem non
    secundum diviiiilatem, sed secunduin humaniiatem Haec autcm disciplina cum omnibus
    pervenient.
    posluiat. Postulat ergo non soJuni a Paire, 'sed a hominibus necessaria sit, illis lainen maxime neces-
    seipso, et a divinitale quae in ipio est. < El dabo tibi saria esl, qui aJios regere, el docere debent. Deati
    gentes hsereditaiem luarrt. > Judsei, inqrrit, spreve- illi, qui hanc disciplinam suscipiunt, et qui non in
    imil le, dicentes : < >!o.nhahenius regem nisi Caesa- vanitatibus mundi, sed in Domino confidunt.
    rem, etnolunius liunc rcgi;are (5y0) super nos (Joan. < Qubniani cum exarseril in brevi ira ejus, beali
    xix, 12): > suscipe igitur omnes genles in hseredita- <omnes et soli
    lem. Iiide est enim quod alibi dicitur : « Omues qui confidunt ineo. >In brevi auiem
    servient dominabiiur a maii dixit, quia cito et post modicum ad judicium. Do-
    genles ei; elquia usque minus veniet. Unde el Joannes apostolus ait : < Fi-
    ad mare, et a flumine usque ad lerininos orbis terraj
    lioli, novissima hora esl (Joan. n, I8)..> Et Aposto-
    >
    (Psdl, LXXI,8). Hoc est enim uscjue ad lerminos lus : « Nos sumus in
    orbis terne quod et possessionem tuam lerminos quos fines.sseciilorum devene-
    lernn. rnni (I Cor. x, H). > Jam superius diximus quo-
    « Rcges eot in virga. ferrea. » Quid est in virga modo Dei irain intelligere debeamus.
    feirea? Iraperio forti et insuperabili, et cui nenio • PSALMUS III
    resislere polerit. Oinnia mctalla ferro domaniur;
    PSALMUS DAVIDCUMFUCEBET A FACIEFlLHSCl
    omnia regna iuuiidi Christi imperio subjugantur. ABSALON
    < Ei lanquam vas figuli confringet eos. » Vasa
    figuli seinel fracla redinlegrari non possunl. Inipii Quid significetpsalmus David supcrius tlicUimcsl.
    et peccatores semel in judicio damnati misericor- El David quidem fugani legimus, Christi auieui
    diam ullerius lion invenient. fugam nori Iegimus, qu.ia contra de se ipso alibi
    (588) Idem brevius dixerat S. Maxiriius Taurin., significat, alqueinaeiernilate nec prselerilum quhl-
    serm. 56 de Paschat., edit. Rom. 1784, pag. 491. qiiam esl, quasi csse desicril, nec fului-uiii, qnasi
    < Una plane dies esl Clirislus, quia in eo una e>i riondiim sii, sed .-prsesens tanlum, quia quidquitl
    diviniiatis aeierriitas. Hodie auiem vocatur, qnod seterninn est, seni|)er est : divinilus accipitui' scfcim-
    eum ncc velusla aniiquitaic sublerfiigiuni, necTuisra diim id dicluiii, ego hodie genni le, qno senipilernam
    ignoraiio.neprsetereunt. > generalioncm yiriutis, et sapientise Dej, qui est Uni-
    (589) < Quanquani eliam possil ille dies in pro- genilus Filitis, lides sincerissiiiia. et cailioiica praj-
    plieJia diclus vlderi, quo Jesus Chrislus secundiiin dicat. » August. loc. cil.
    •
    lionniieiii flfltus est, lainch hodie qui prseseiitiaiu (590) Cod. Ghis.' Iiune regem regnare,
    703 S. BUUNONISEPISCOPI SIGNIENSIS 7M
    clicit : < Periit fuga a me (591) (Psal. CXLI,6). » A quem prius snli Judaei, postea yero toliis niuiidiis
    Quein cum Judsei simul cuin Juda tradiiore caperei gravissimis pcenis affligere etperdere ccepit. « Do-
    veriissenl, noii fugit, sed obviam ivit. El ut suaes mine , qnid multiplicali sunt, qui tribulant nie ?
    divinitalis polenliam ostcnderet, uno verbo prpstfa^ Mulii insurgunt adversus me. » Multi ex omnibiis
    vii. Ipse" tamen est, in cujtis Canticis caiiticorumi mundi" hujus nationibus « dicunt aninise niese, Noii
    Ecclesia dicit: < Fuge, dilecle mi (Cant. VIII, 14). > esl salus illi in Deo ejus. » Hoc est quod infideles
    Et de discipuljs quidem ej'us dicitur, quia « relieioi contra sanclos dicere solebant, quod Deus illprum
    eo omiies fugerunt (Malth. xxm, 56). » Non igilur eos liberare non possei. « Tu. autein, Domine, sus-
    in se ipso, spd lamen in discipiilis suis fugil Jesus : ceptor meus et gloria mea, et exallans captil
    sic autem dicjtur (592) quia non ipse baplizabat, (. meuiii. » Hsec est .sancloruin nonmodica eonsolalio;
    sed disciptili cjus. Uterque aulem el Judas, et Absa- quia slatira post mariyrium coronabunlurj glorifi-
    lon siniili morte, id esl.suspehdio (595) inleriertiiit. cabunlur el in setcrnam beatiiudinem a Deo susci-
    Inierpretalur aulem David manu fortis (594), Absa- picnlur. Hoc enim Sajvalor noster illis pcomiserat,-
    Jon vero, patris pax interprelaiur. El videlur per ui, ubi ijise esset, ibi essel 304 et minisler ejns
    eonlrarium esse diclum, sicul el Judse a Dominoi (Joan. xu, 26). El ubi esset corpus, illi<: congrega-
    diciiiir-:.«.-Amic-e, ad quid venisti? » (Matih. xxvi, B renlur el aquilae (Mallh, xxvr, 2S), el cum exailalus
    SO) cum amicus ulique non esset. esset, oninia traherei ad se ipstim. Unde el modo
    Ecclesia dicit: < Et exahans capul meuni. » Caput
    • « Domine. quidnuiiiiplicaiisunlqiiiiribulaiit nie?» nostrum Christus cst, qui jiost resurrcctionem suam
    Secundum humanilalem Dominus loquiiur, el con- die quadrsgesirao ccelos ascendit. -
    querilur Patri de Judseorum conjuralione conlrase ! < Voce raea ad Dominum cJamavi, etexaudivii
    facla quae, non soluni ex Romanis qui ihi erant, p < hse de moiiie sanclo sno. > Cum,
    inqiiil, trihu-
    yerum eiiara ex numero discipulorum multiplicatai larer, et poenis gravissimis ab linpiis el inriiiJibus
    erat. Cnde et dicil quia < Multi iiisurguni adversumi cruciarer, lunc ego voee mea, voce cordis mei, ilia
    ,« etim , el mulli dicunt animse ejus : quia non esti voce, c|uae in silentio clamal, et cceli secreta pene-
    < salus illi in Dco ej'us. » (595) Videbat enlm jami tral, clamavi ad Dominum, el ipse exaudivil nie
    lunc non soluni Judseos, verum eiiani per lotumi de nioiile sancio suo, id est tle illo allissimo et cia-
    lnuiidum reges elprincipes, omnesque hominesi rissiino secretario glorisc stise. Cum enim Deus ubi-
    iniquos, totumque malignanljum spirituum exerciliiiui quc sil, esl tanien aliquis locus, ubi gloriam suam
    conlra fideles suos, conlra membra sua, co"Bi<)'a i clarius, et nianifeslius revclare dignalur. Possuaius
    corpus suuiii, quod csl Ecclesia, crudcliter insur- ^ autem per hunc montein Christuni Doniinum intel-
    g;ere. Quia, ul dicitur, in unoquoque suoruni ipses Jigere, cle quo el a quo sancioruni voces exaudiun-
    alfligitur, TribuIaUir, et perseculionem patitur, noni ttir. Et quid miruni si illos exaudil, pro quibus
    immerilo quod illis accidil sibi imputat, el illorum clivi) mortuus est : unde et Apo.slolus dicil: « Qui
    pceitas quasi proprias coiiqueritur. Tradidil semetipsuin pro nobisoblationem et hostiam
    « Tu aulem, Domiiie, suseepior meus es, gloriai Deo in odorem suavitalis (Ephes. y, 2). »
    Gujus
    « mea, et exaltans caput meum.» Mentiuntur, inquil, vox loquenlis congrue satis modo intrpducilur.
    qui dicunt, < Non esl salus illi in Deo.ejus; » quiai * Ego dormivi, el somnum cepi, et resurrexi,
    ad. salulem pertinent ea quse hic entimeraiitur. < quoniam Dominus suscepit me, » Brevissiuie sal;s
    Suscepit enim Paler Filium ad se, iiicarnalum et in li.is yerbis passionem suam, resurreciionem et
    homincm factum re.verteiitem (396) glorificavii, ett .ascensionem oslendit. Qiiomodo, inquit, eorum
    in suse majestalis sedem exailaviu Secundum iUud : voces ad me clamantes non exaudirem,.pro quibu.s
    « Dixit Dominus Domino meo, Sede a dextris meis: niori quoque non dubitavi? Hoc esl enim, quod aii :
    (Psal. cix, I). » Videturautem niihiquod, si Ecclesiai < ego dormivi. » Mors Christi dormitio fuit :_unde
    in hoc psalrao loquaiur, converiientius accipi pbssit., JJ^ et bene subdidit : « Ei somnum cepi. > Cepit qui-
    Dicat igilur Ecclesia, dicat populus Cliristianus, , dem; sed non diu dbrmivit. Et idcirco subdidit,
    (591) NonJegilur Cliristus fngisse cum ab Jiitlaeis: Dominus Sua verha dictiirus est. » Haec prsenolavi-
    ad necem, cjuemadmoduni David a Saulo, quaere- nms, quia in progressu psalmorum aucior noster
    retur. Fugit tamen in monlem, ut hahelur Joan. vi, ))ers8ej)e in persona Davidis Chrisli foriitudinem
    15, cum vellenl lurbce eum regemfacere. Non dissonat commendat.Eamdem inlerprelalionein hahelCassio-
    ergo proplietia Evangelio habila djversa raiinnei dorus in expositioue secundi Psalmi.
    fug:e Chrisii. (395) Differt liacc Jectio a Vulgata, quae iii priina
    (592) Cod. Gois. quia baplizabal Jesus, et slalnn parte eadeni est in Auguslino; scilicel: Multi insur-
    = dicilur, cjunt admrsum me : non in secunda : Mulli dicunt
    (395) Idem cod. perierunt aniince mea:, Non csl salns ipsi in Deo ejus; ita vul-
    ' S. (594) Hanc interpretalionem sumpsisse videtiir gaia. Augustinus autem qucinadmodum Bruiio : JVOH
    Bruno ex Ven. Reda, qui in expositione litnli cst satus itli in Deo ejus. lla eiiam legil. CASSIO-
    secundi psaimi haec hahel : « David inierpretatur DORUS.
    ntanu forlis, sive desiderabilis, quod nihil aplius (596) Suscepior secundum for.mam dicilur servi:
    eonyenire potcst qnam omnipolenli Cliristo, qui lioiiiinis eiiiin- susceplio esl Verbum caro factum.
    cst veraciler fortissimus, elsiiinino desiderio requi- CASSIODOKLS.-
    vendus, do ctijus passionc lofjuiiur Prophcia, et iusc
    m EXPOSITIO IN PSALMOS.. 706-
    dicens :« Ei resurrexi. > In co vcro quod addidil : A j hus clJaudibus Ecclesise canlentur, ad quam pro-
    < Qtioniam Doininus suscepit me, i post dies noni prie et specialiter pertinere vicleiituf (599) -_-.
    multos, «elos se ascendisse oslendit. Nunc auiemi , - --"-
    Ecclesiam, quse ioqui cceperat, audiamus. .« Cum invocarem te, exaudisti me, Deus (400)
    « Non limeho , inquii, miilia populi circumdantiss « j'usliliseineae. » Psalinus iste vajde disjtinctus est -
    -« me. » Mulii quideui insurgunt adversum me, el_ et mulla indiget continuatione. Ecclesia est quse Jo-
    valde mulliplicati sunl inimici mci; sed ego jami qtiilur, quae inde Deo gralias agit, quia in- magriis
    ullerins non timebo, eliamsi nuilta millia posl islos_ snis tribulationibus eam exaudivit. Magnas auleni'
    riie circumdantes insurgant adversum nic. Sedj Iribulaliones iii lempore apostolorura et mariyriini
    dicani, sicul seniper in oimiihus iribulatlonibusj sustinuit, et in sseculi consuniniatione passura est.
    inels dicere soleo (597). - < Eril enim lunc TribuJatip talis, qualis npn fuii,
    < ExsurgevDomine, salvum mefae, Deus meus. », neque fiet (Maiih. xxiv, 21).» Exaudisli, inquit, nie
    Talibus armis viri sancti et religiosise defendunt,(" modo, non mcis meriiis, neqtie mea justilia, quia si
    noii gladiis, sed orationibus pugriant. qua justiiia est in me, lionniea, sed lua est. Tu au-.
    < Quoniam lu percussisti omnesadversantes (598),, leni esTJeus, el Dominus. creaibr el tlaior jiisliiiae
    < iiiihi sine causa. » Non limebo, inquit, quia noni B ' mese. :
    esl conveniens ut limere debeam. Uride hoc? Quo- .< In iribulatione dilatasti me:» Pliis.enim in iri-
    niam lu percussisli, et quolidie perculis, et tandemi bulationibus et ^adversilalibus quani in prosperita-
    in judicio virga ferrea percuties ohines adversantes; libus sancla Ecclesia dilatala est (401). Cujus qui-
    inihi. El hoc nierilo; quia sine causa mihi adver- dein lermiiii sunl a solis orlu et occasti, ab acjuiloue
    saiilur. et niari. Modolamen et in Africa , et in niullis aliis
    ' < Dentes
    peccatorum contrivisti. j.Dentes pecca- niundi parlibus defecisse videlur, in quibus quou-
    ioriiiri inieUigimuseorum polentiam, eorum scien- dam salis gloriosa erat. ,
    liam, eorunifortiiudinem, eorurii argitmentationes, « Miserere mihi, Domine, el exaudi orationem
    *l omnia alia quibus se dcfendere vel alios impu- « meam.»Eece docel nos ma.lcr noslra sancta Eccle-
    gnare possunt. Jla:c aulem contrivil Doininus, quia sia, quomodo ipsa Deum iiivocavil, et quomodojios..
    dedil fidelibus suis os et sapienliam, cui omnes, invocare deheamus. Sufficil nobis ista oraiio in om-
    adversafii sui non resistere poiuerunt. nibus petilionibus noslris. Si iiifirmiias, si lerra
    iDomini est salus, et super popiilum tuumbene- steriliias.si sseviens adversarius, si persecutio aliena
    < diclio lua.»Insuliatio est. Eruliescanl, inquit, ini-. , supervenerit, dicamus : « Miserere mihi, Domine, et
    iuici lui, qui mihi quondam dicere"solehant: «Non exaudi orationem nicam , » et suflicii nobis, .cui
    est salus illi in Deb ejus; » sicut modo vidcre et eliain Dominus niiserelur, et q,ui in suis petilionibus
    cognoscereceriissiinepossunl. « Doniiiii est saJus. » a Dpmino exaudiuir, quid amjilius quserit
    Hinc vero Ecclesia de ininiicoriini contfiiioiie el < Fi.lii hominum, usquequo gravi corde?» Non
    sua salute Isetabunda ad Dominuni coiiyertittir, suam solunimodo, sed aliorum quoque salutem quse-
    dicens : < Sit saJus super populum Uuim, » o Do- rirEcclesia. Ecce enim in suis tribVilaiionibusexau-
    mine,-qtiem sic honorasli, cui lianc salulem-et dila ad ipsos suos converlitur inimicos, ad fidem, et
    vicloriam dedisti. <Et benedictio lua -'» et nunc, et ad bealitudinem eos invitans. Filii hominum illi
    semper per iiiiinita ssecula saeculortiin.Ameti. sunt, qui nnam solumniodo generatiohem hahenl,et
    305 PSALMUS IV. qui nondum ex aqua et Spiritu sancto regeneraii
    PSALMUS DAVID IN FINEJIIN CARMINIBCS. Deum Palrem habere-meruerunt. Tales autein sunt
    Quid significet psalmus David, in secundo psalmo, graves corde, dura et lapidea corda liabenles, in
    dictum esl. Poterat aliquis intelligere liunc psalniui.iii quihus verse fidei et ccelestis disciplinse scribi et
    ad tempora David, et ad Synagogam perlinere, nisii conlineri verba non possunt. Sicut autem levia sur-
    Apostolus dixisset : < Fiuis enim legis Christus estl ID sum, ita et gravia deorsum traliunt. Timeant ergo
    (Itom. x, k). t Qui de se ipso loquiluf, dicens: <Egoi graves corde, ne suaduritia el gravitate ad inferna
    sum alpha, et oinega, primus et novissimus, iniiium, Irahanlur. .
    et finis (Apoc.i, S).»In finem igilur, id est ad tem-, « Utquid diligitis variitatem, (402) qui qnserilis
    pora Salvaloris nosiri isla referantur, ei in carmini- « niendacium ? » Illi eniin yanitaiem diligunt et

    (39") Eiiam S. Aug. postquain Propbetam hoc in (399) Hujusce lituli interpretatio ex Ven. Bcda
    psalnio de Christo locutum fuisse exposueril, de esl, siculi psalmi exposilio, inquo alloquens Deo Ec-
    licclesiaesimul, cujus Christus capiit est, liostibus, clesia iiiducittifl' Idem sensit Cassiodorus, lam in
    etjuturis persecutoribus.vaticiniuin prolulisse asse- expositione tituliquam psalmi.
    rit, a quibus liberanda et salvanda erat. (400) Eadeni lectio est apud Gassiodorum.
    (598) Adversantes autem, non solum ad morlem (401) < Tribulatio est enim, quse dilalat semper
    perlinet, Sed etiam ad liaereticas qusesliones, qui Ecclesiam, quando eodem iempore confessores fuint,
    siiie verilaiis studio catbolicas regulas pravis dog- niartyres coronantur, lolaque torba justorum, con-
    niatibus insequuntur. El merilo lales csecilate nicn- trilionihus seraoeraugetur. » CASSIOD.
    lis percuiiumur, qui =e perversis desideriis miscue- '402) Cod. Ghis. el quccritis„ \
    runt. CASSIODORUS.
    797 S DRUN0N1S EPISCOPI SIGNIENSIS 70«
    niendacium quaerunl, qui vel falsos deos adoranl, _\ lis confidcnter. < Sperale in Doniino. > Quid? ea
    vel in mundi hujus divitiis sjiem suain poiiunl. Unde bona suscipere, < quae nec bculus vidit, nec auris.
    et Apostoius diviies admonet (1 Tim. vi, 17), non audivit, nec in.cor hominis ascendit, quse praepara-
    superbe sapere, nec sperare in incerto divitiarum. vil Deus > et vobis, el omnibus < diligeniibus se (/
    < Scitote quoniain magnificavil Dominus Sanclum Cor. n, 9 ; Isa. LXIV,4). » Sacrificiiim justilise facil,
    < suiini. » Hoc aulem tale est ac si diceret : Filii cjui seipsum pro peccatis suis j'udicat et allligii.
    lipminuin, relinquile deos falsos, relinquite JdOla et llinc est enini qUod AposloJusail : < Si nos ipsos
    vanitates, credite in Christum Filiuin Dei, et salvi judicaremus, non ulique judicareniur (/ Cor. xi,
    eritis, Et hpc scitote, el nullaleiiiis dubiletis quia 21). > Quod autem carnis aflliciio sacrificiura sit,
    magnificavit Dominus sanclum suum, Chrisluni vi- audi eunidem Aposlolum dicentem : < Obsecro vos
    delicetj Filiiim suuni, qui ideo quiclem sua sponte per misericordiam Dei, ul exhibeatis corjiora ve-
    niortuus est, ul a niorle perpetua nosliherarel. Quo- slra hostiam yiventera, saiiciam, Deo placenteni, ra-
    modti auteni secundum liunianilatem Christum Do- lionabile obsequium vestrum (Rom. xn,-1). »
    minus magnificatus sit, ipsemet ostendit, cum dicit. < Multi dicunl: Quis bslendil nobis bbna? » Ego,
    < Daia est niihi oinnis polestas in ccelo et in terra inqnit, dixi vobis, sperate in Doraino, et quid spe-'
    (Matth. xxvin, 18). » El quasi HHjam _creduli dice- B rare debeatis oslendi; scd suni mulii qui spem non
    rent: Peccaiores suraus, idola coluimus, sanclorum habenl,etJh suis cogitationlbusdicunt, Quis osleu-
    sanghinem fudimus, et multa millia peccaia com- dil nob.is illa boria? Quis inde cerlus nunlius veriil?
    lnisimus, non suscipiel nos; confortat eos piissima (40"5)Quomodo sperare, ve! credere possumus? Mi-
    mater noslra sancta Ecclesia. Nolile, iiiiquil, limere, seri, qui ista dicunl; quoniam lisec verba despera-
    ego clamabo, et orabo pro vobis. tionc plena sunl. Sed tamen qui sunt isii, qui tam
    "« Et Domiuus exaudiet me cum clamavero ad impie loquunlur? nisi illi, qui « a fructu frumemi,
    < cuii). Irascimini ergo, et nolite peccare (405). » « vini et olei sui niulliplicali sunt. »Jer hanc aulem
    Hoc auiem nori diccrelur uisi irasci aliquando bo- tria, quibus humaiia necessilas inaxiiue suslenlatur,
    lium esset. Si enini odium aliquando boiiuin est, oninia bona liuj'us mundi caducs et transitoria si-
    quare et ira aliquando bona non sit? Audi ergo quod gnificaniur. Qui vero in talibus spem suam posue-
    Dominusait: « Quinon odit pairem el matrem, et ruht, aeterna bona sperare npn possunt. Talis crat
    iixorera, etfilios, adlnic aulemetaniraam suam, non ille de quo in Evangelio dicilur, qui cellaria sua
    potest meus esse discipulus (Matth. xiv, 26). » Et destruere et majora conslruere cogitabat, qui lseta-,
    cerle omnia hsec, cjuseutique amanda sunt, si ad „ bundus animaesuse dicebal: < Habes multa bona libi
    C
    peccata nos trahere et a Deo separare voluerint, praeparala in annos niullos, gaude igitur et epularo
    odienda suiit. Talibus igitur et laliler irasci non est (Luc. xii, lfl); >cui a Domino responsum est.«Stulte,
    peccalum, ideoque 306 subdidif : « Et nolite pec- hac nocte anima uia rapielura le; quse autem pa-
    care. > Irascimiiii, inquit, prseterilse vestrse conver- rasli, eujus erunt? > (Ibid., 20.) Et unde esl, fjuotl
    sationi, irascimini vitiis et peccatis. Taliler illi Apostolus praecipit non sperare In incerto diviiiaruni
    irali erant, quibus Aposiolus dicebai: « Quein ergo (I Tim. vi, 17). lnde est eliani quod dicit divites
    fructum habuistis lunc in illis in quibus liunc eru- noiv posse inlrare in regnura Dei. Nunc audiamus
    bescitis (Rom. vi, 21). » Et nolile amplius peccare, qiiid boni quoque dicant et sentiant.
    sicut prius peccare soliU fuistis. (404) Sedsunl quse- < Sigualum est, inqniunt, super nos lunien vullus
    dam peccata, et ipsa quidem maxima, a quibus facile « lui, Domine. » Hoc autem tale est ac si dicerel :
    abstinere possumus. Quare est illud de quo Doininus Signo Chiisli signaii sumus, in ejus militia connu-
    ait:«Israel, si meaudieris, nonerilin te deus recens, merati, ejus doctrina illuiiiinati, in ipso speramtis,
    nequeadorabis deum alienum (Psal. LXXX,10).I et qusecunque nobis promisil firmissime exspecta-
    « Quac dicitis in cordibus vestris, et in cubilibus mus. IIoc signo legimus in Apocalypsi (c. vn) de
    « vestris compungimini. » Cubilia cogitationum cor- ;Q omni lurba filiorum Israel duodeciin millia esse si_-
    da nostra sunt, ibl oriunlur, ibi quiescunt, ibi fru- gnaios.per quos videlicet tola Ecclesia oronisque
    ttificant fruclum, si bonse sunt, et malum si malse fldeliuin multitudo significalur : est Jllud signum,
    sunt. Hiric est enini quod Dominus ail : « Ex corde quod Propheia vocavit thau (Ezech. ix_ 4), quo qui-
    exeunl cogitationes malae, furla, homicidia, perj'u- cunque signatus non fuerit in j'udicio peribit. Bene
    ria el falsa lesfimonia, et similia, quae coinquinanl auiera boc signum lumen vocatur, quoniam qui hoc
    hominem (M-atth. xv, 18). » De liis compungimini, signuia non habet, caecus est, et intenebrisambulai-
    de his pcenitenliam agant, has in ipso initio succi- volunlasautem io vuliu cogiiosciiur, uude et a vultu
    dite, et eas ad effectum perducere nolile. Ppslea Volunlas dicituf. Quid est igitur luraen vultus iui,
    vero facilequodsequitur : nisi lumen voluntatis luae?Hoc enim Jumen el. Jioc
    < Sacrificate sacriliciuni juslitise. » Quodsi feceri- signuin secundum volunlalem tuam', et libi factnra

    (405) Mazochius in Spicil. Bibl.T, 11,p. 177, cen- (404) Cod.iJhisianus : Non peccaremim impossi-
    set lociim posse ita interpungi. < Irascimini? al no- bile est; sed. -...'.'
    lite pcccare. Si quando vos iratos senseritis, non (405) Cod. Gliis. : Quomodohcec spirare.
    ad injuriaui sive re, sive verbis prorumpaiis.»
    ' 710
    709 _, .- EXPOSJTIO 1NPSALMOS,
    est palibuiuni morlis ct nobis factuiri esl causa sa- A A ait: < Media nocfc surgebam ad eoiifilend.um libl
    lutis; seqnilur : (Psal. cxvin, 62); » et illud : « In noctibus extojliie
    « Dedisli laiiliam in cordc meo. » Vox Ecclesise manus vestras iii sancla (Psal. cxxxni, 5).. > E
    est qusc de Jiac sanctorum responsione Ioetitiam sc cerle riullo ieinpore aileniius et quietius, quam ir
    babere significai. ._-.'.;_ iiocte viri religiosi orare possunl, Maneigilur oraic
    i In pace in idipsura vdormiam, et requiescam, aale est acsidicerel; Si visaDominoexaudiri,inaiic
    « quoniam lu, Domine, singulariter in spe consti- ora, fuge nocleni, fiige operatenebrarum, pelle viiia
    < luislime. »IHi, inquit, qui desperanles dicunl : et peccala. Audi Apostolum dicenlem : « Filii lticis
    « Quis oslendil nobis bona ?» neque pacem, rieque el diei sumiis, non noctis et tenebrarum (Thess.
    quietem habebunt: ego vero in idipsum, id est pa- v, S). » Et alibi:« Fuistis aliquando tenebrse, nunc
    riier, et si.mul cum onmibus filiis meis dormiam, et aulem lux in Domino (Ephes. v, 10). > Talis igilur
    requiescam in sblerna paee(406). Et hoc dicp, quia nox, lalesque tenebrse prius relinquendse siint, et
    lu, Domine, singulariter in spe consliluisli me, id est tunc orandum. De his aiiterri leriebris exit hoino, _et
    nie solum, et sirig-ularemhanc lani immensam luae ad mane venit, slatim ul poenitenliam agere inci-
    beaiiludinis spem babere donasti. pit.Sicut enim mane finis est noclis, el inilium diei;
    PSALMUS V. "] ilael pcenilentia fiiiisestpeccali,et inilium sanctila-
    307 IJiriSEMPBOEA.QVS. H.ERED1TATEM COKSEQUI-lisel religionis, ; ..-_.
    TUEPSALMUS DAV1D. « Mane aslabo libi. > Quia, inquit, nos exaudirc
    ;Quid significet in finem, modo supenus diximus : non vis, nisi mane, quain cilius potero noclis lene-
    similiter autein quomodo inlelligalur psalmus David, bras relinquam, et ad mane feslinabp. Et lunc astabo
    in secundo psalmo.expbsuimus. Ea vero, quse lisere- tibi, quasi famulus ad serviendum paratus. « Et vi-
    ditatehi consequitur sancta Ecclesia est; unde Apo-' debo,.qupniam non VolensDeus iniquiialem tues. >
    slolus:. Hseredes quidem Dei, cohseredes autein Hsec igitur erat causa quare in nocte non exaudie-
    Chrisli (Rom. xvi, 17) nos esse dicil. Hanchaerediia- bas, quoniam qui jn nocte sunt, in Jniquitale siinl.
    tem perdidit Synagoga; quse de Salvatore nostro ad « Non habiiavit juxta le nialignus, neque perma-
    se venienle, ait: < Hic est baeres,'venile, occida- « nebunt injusli anle oculbs tuos. > Tales enim in
    mus eura, et nostra erit hsereditas (Marc. sn, 7). » judicio audituri sunl; loIJanlur impii, ne videant
    Hujtis autem hsereditatis iestamenium in illo psalino gloriam Dei.';(Isa. xxvi, 10). Qupiiescuiique ista di-:
    ei dalum est, in quo dicitur : < Disposui lestamen- cimus, de illis.solumraodo peccaloribus inielliginius
    lum electis meis (407). » .f, qui in peccatis perseveranles ad pcenilenliam redire
    nolunt. De quibus ef Aposlolus ait : < Secundum
    < Verba mea auribus percipe, Domine; JnteHige diiritiain tuam et cor iinpocnilens ihesaurizas lihi
    * clamorem meum. Inlende voci oraiipnis mese, rex iram in die irse et revelatipnis justi jttdicii Dei, qui
    < meus et Deus nieus. » Ecclesia loquitur, quse reddet unicuiquesecundum epera sua (fiom. JI, 5)._»
    pro Synagoga in hseredilatem successit. Dpcet au- Unde el subditur:
    ;tem nos, quamJnstanter, perseyeranler, quam vio- «Odisti,Dpiiiine,omnesqHipperanlui iniquitalem,
    lenler ojare debeamus, in eo quod ipsum lolies re- « perdes oinnes qui loquunlur niendaciuni. » Non
    petit. Unde in Evangelio dicitur, quia < Regnum dixit, qui operali sunt, vel qui loculi sunl, sed prse-
    ccelorum vim patilur, et violenti diripiunt illud sensTempusposiiil, ut perseverantiam significaret:
    (Matih. xi, 12). » Hanc autem violenliam ipse Domi- Quienimin talibus perseyeranl, pdio digrii sunt-et
    nus nos iacere jubet, dum ait: < Pelite, et acci- perditione. Et quamvis omne liieiulaciuni peccalum
    pietis, quseriie, et invenielis, pulsate, et aperietjir sil, de hserelicis tamen hoc maxime. intelligere debe-
    ypbis (Matlh. vn, 6). » Dicil autem et siniiliuidiiieni mus, el de omnibus aliis qui, causa decipiendi alios,
    de illo, qui pelebat ab amico suo tres panes, cum mentiuntur (408). Hoc etiam el sequentia significare
    ille jJare noluisset, el ipse per totam noctem petilio- P videntur.
    nihus instaret, propter violenliam tandem ijlius et < Virum sanguinum el dbiosum abominabitur
    iiiijioriunitaleni surrexit, etdedit illi quptquot habe- < Dominus.i Virsanguinarius oninis homicida dici
    Jiat necessarios. Bonse autem pelitiones, non tan- polesl. Sed quia.subdidit, et dolosum, de haereticis
    •lum voce quantum affeclu, el desiderio fiunl; se- hoc inlelligendum est, qui per dolos et deceptionein
    cuiitlum illud: < Desiderium paup.erum exaudiet animas horiiiiium interficiu.nl. Et cerle multb peri-
    Dominus (Psal. x, i6). t culosior est mors animae;qiiam bserelici interficiunl,
    < Quoiiiam ad.le orabo, Domiiie, mane exaudies1 quam sit mors corporis, cjuam cseleris homicjdae f;i-
    « vocem meani, » Man.eigilur oret qui exaudiri de-" ciuiit, .quoniam illa setema e.st, hsec autem tempo-
    siderat. Quid est igilur quod hie idem propheta alihi' ralis ; illa separal animam a Deo, ista.solummodo a
    vult Dei -
    (406) Dormiam, « finCmvilse ihtelligi Requie- nus, quiEcc.esise promissam hsereditatemprobatj~ '
    scam, futurani beatitudinem indicare mohstraTur,, Earhdemeliam Cassiod. •
    quaudo jam requies dabilur sanctis et gloripsa pau- (408) Hanc, et setiuentem .inierprelationem alios
    agit
    saiio.» CASSIOD. Cassiodorus; qiji gravius ait peccare hBereticos
    (407) Eamdem interprelationem habet D. Augusti- falientes, quam a maiidaijs solummodo deDcientes.
    711 S. BKUNONISJiPJSCOPI SIGNIENSIS . 711
    corpore dividit. Meriio igitur lalis homo aboniiiialur \ < decidant a cogitalioriibus suis, >quibus fldelcs luos
    " se subvertere posse confidunt. « Et secundum mul-
    a Deo. qtii omni fera crudelior esl.
    * Ego atitem in muititudine misericordiai luae iri- « tiiudinem inipietatum eornra expeUe cos. » Unile,
    « troibo, Domipe, in doiiiuni luam. > Eece modo con- et qrio? Ab Ecclesia lua in ignem aelernum : hoc
    sequiiur Ecclesia liseredilatem, sicut iri liuilo hujus enitn sequitur post j'udicium. Et hoc merilo, < qno-
    pSalmi de ea scripiuin 303 esl- Domtim nairique « niara exacerbaverunl te, Domine. > Nulli enim ita
    Dei, quanj se introire confidit, cceleslem pairiam, Dominum exacerbant, el ad iracundiam provocant,
    eticrrain vivenlium intelligimus; in quam viilelicet sicut haeretici, quia iiulli lanium Ecclesise i.ioceiit.
    cloinuni nori ex suis nieriiis, sed in mulla Dei raise- Tyranni enim in corpora, hseretici vero in aniinas
    ricordia se iiilroire dicit: « Qui proprio Filio non sseviunl.
    pepercil, sed pro nobisoinnibuslradidii iHum (Rom. « Et lsetentur omnes qui sjieianl inle.» LaeTilseii-
    vin, 52). » tia spirituali, et aeterna; el hoc esl illud quod se-
    « Adorabo ad templum sanctum tuum in tiihore quilur. « In seterntim exsultabunl, el habiiabis in
    < luo.-» Templum Dei Cliristihunianilas est, in qua « eis. » Quae fliiim Jseiitiaiam magna quam deside-
    habitat omiiis pleniiudo divinitatis corporaliier rium, et amorem suum anle oculos seniper habere ?
    (Col. ii, 9). Hanc autem adorare debemus, sicul in B « Et gloriabunlur in le oinnes qui diligunl noaien
    alio psalmo nobis prascijiitur: < Exallate Dominuin « tuum. » — < Qui gloriatur, »inquit Aposlolus, <"iii
    Detim nosiriim, et adorate seabellum (409) pedum Dotnino glorietur (11 Cor. x, 17). » Aliara gloriam
    e_tis,quoiiiam sanclum est (Psdl. XCIII,5). »—< Ccc- nesciunlsancli, quia nihil sc, nisi a Deohabere scjunt,
    lit.h iiiih.i sedes est, dicit Dominus,- terra autem in quo debeant glori.ari. Unde et alibi dicunt: < In
    seabelluui pedum meoruni (lsa. LXVI,1). » Si enim Domino facicmus virlulem (Psal. LIX,14). > Nam et
    lerra scabellum Dei est, et scabelluin Dei adorare ipse Dominus de se ipso ait : < Si ego glorifico me
    debemus, ergo et terram adorare debemus. Nulla ipsum, gloria mea nibil esl (Joan. vui, 54). » Hoc
    autem alia terra est, quse adoranda sil, nisi haec videlicet significans, quia ipsa suse humanilatisgtoria
    sola, qtiam Verbum Dei sibi conjunxit, id est Chrisli ad divinitateni refcrenda erat.
    Iiumanitas, cjusehoc ih loco leinplum Dei vocatur. < Quoniam tu, Domine, benedices justo, et.scuto
    Hauc adoranl sancli quanlo tempore in hacvilif <bonsevoluntatis coronastinos, » Merilo, inquit, Do-
    sunt, et lianc' adorant, quaiido Ibi sunt. Et quidem mine, sancti tui in lelaslanUir, qui laiiiam a le retri^
    in limore Dei, qiiia.sic eam limeiit. et adoranl, sic- biitionem exspeclanU Sciunt enim, quoiiiainbenedi-
    ut ipsum Palreni el Deum. . ces eos illa desiderabili et diii exspectata benedi-
    ».Deduc iue, Doriiine, in iua justilia. » Ego,Jnquil " clione, qua eos benedicturus es in judicio, dicens :
    Ecclesia, ad suscipieridam hserediiatein festirio, sed < Venite, benedicli Patris mei, percipite regnum
    dum in hac vita sum, tua maxime proteclione indi- quodvobisparalumeslab origine mundi (Matth. xxv,
    geo. Undemultiim le rogo ul in lua justiiia me de- 54).»—< Domine, ulscule bonaeyolunlatis luaecoro-
    tlucas, et ab ea justitia me declinare.non peimiitas. < nasii nbs. » In te, inquiunt sancti. totaque Eccler
    Eccc eiiim inimicl mei nialigiii spirrius, Judaei,"hae- sia laetari, Domine, et gloriari debemus, quoniam
    retici.et tyranni omriibus lhodis iter meum impedirc ecce sumus quod sumus, iu le inimicos superamus;
    iiituiiiur. < Tu-vero propter inimicos meos, » ne TI et-a le riiodo eoronati sumus. Tuse bonae voluntatis
    l-ecto itinere nie separare valearit, < dirige in con- proteclione, el defensione, quasi scuto forli, etinsu-
    spectu luo viam ineam. » pcrabili muiiiti semper, atque defensi. .
    < Quoniatn non est ih ore eorum veriias, cor eo^ 309 PSALMUS VI.
    '< ruin vaiium est. » Ideo, inquit.iimendi sunt, quia 1NFINEMIN CAaillMBOS PROOCTAVA, PSALMUS DAVID.
    cum memdacio el deceptioue oinnia faciunt, ulpole Qtiid significel < in finem,» el« in carmiiiibus, >el
    ih quibiis veritas non esl, et quorum cor omni bo- «Psalmus David,»jam superiusexposuimus. Quia igi-
    nilaie vacuum est. jj Tur in mullis psalmis bic unus tilulus est, una nobls
    « Sepulcrum, patens esl guitur eorum. » Sepul- expositio sufllciat. Quod autem ait « pro octava »
    crum quando claustun est non fetet, apertum vero ad diem ultimse resurreciioilis referlur. Ula eiiim
    sui fetoris plenitudiriem manifeslat. Tales cnini sunt dies, quse prima est, ipsa est et octava, cjuse dies
    liseretici, qui utinam semper tacuissenl, et ritinquam Doniinicus vocaiur, in qua Christus Doniinus a mor-
    fetoribus suae hseresis alips violassenl. Sed sicut se- tuis resurrexit. De qua die alrbi dicitur : « Haecesl
    quiturseriiper « linguis suis dolose agunl, >et siiu- dies, quani fecit Dominus;. exsultemus et Iselemuf
    plicium animas occidunt, et gluliunl. < Judica illos, in ea (Psai. cxvn, 14). >Hac enim die-creavit Deus'
    « Deus.» Jamquasi slomachata locjuitur.et quia eos co3lum. et terram, et lucem a tenebris separavit;
    Sustinere non valet,'judicium, et ijaniiiationem eis hac die, ul modo dixiraus, resurrexit; hac die Spiri-
    imprecatur. luni sancluin discipulis dedit; hac diemundum in
    « Decidant a cogilalionibus suis. > Ecce ilerum jii.stilia et sequitate judicans, unicuique dabitsecun-
    compaliehdo loquitui, et magis illorum vitam quain dura opera sua.
    niortem affeclat.« Judica,»irtquit,«illos Deus,»nisi « Domine, ne in ira Uia corr.U?iasme, neque in
    (409) Cod. Gbisian. pedum meorum.
    715 EXPOSITIO IN PSALMOS. 714
    < furore lup corrip'as me. » Istaa alfeeiiones in Deo A. < rigabo. » llls atitem verbis apeiiissiine dpc.et,
    non sunl, in co lamen esse videnlur,quando e.i facit, quid illis agciidum sit, qiii magna peccaia coinmi-
    quseiili facere solenl, in quibus sunt. Semper an- serunt. Lahoravi, inqnil, el in omnibus modisppe-
    tem sancta Ecclesia inemor est illius ociavae, sem- raiii dedi, ut ea.quse comniiseram peccala deleren-
    perque liuric psalnium cantai in memoriam illius lur; neqiie vero adhuc cessabo; sed ;per singulas
    diei. Rogat igilur Doniihum, ut palerna pielale, et noctes lectum . meiiin lavabo, el lacrymis siraluni
    naisericordia eam corripial, et non ira, et furore, meum rigabo. Per Ieclum, et stratum corda nostra
    sicut illos, quos in illa die oclava lam dura, ierribi- intelligere debehius, in qtiibus peccata el oriuntur,
    liqtie senieniia judicaturus, et damnaturus esl (410). et conlinentur. Unde c.l Pomirius in Evangelio ail:
    . < Miserere niihi Doinine quoiiiam infirmus sum. » < Ex cOrde exeuni cogilaliones malae, furta, homi-
    De animaeiiifirmilaie loqiiitur, quaemajor est, quani cidia, perj'uria, falsa teslinionia, et similia, quae co-
    itifirmilascorporis, Hpc eiiim sequenlia nianifestant, inquinant hominem (Matth. xv, 19).»(411) Lavandiis
    dum dicit: < Et aniuia mea lurbala esl valde. » esi igilur ille lectus, qui Jiis sordihus coinquinatur.
    Quoties enhn homo peccat, loiies anima infirmatur. Quod nimirum faciebal ille, qui dieebat; <Cor niun-
    Ei quoties ad poenilenliam redit, loties ab infirmi- dum crea in me, Deus (Psal. i, 11). > Unde et Sa-
    late convalescil. « Sana me Domiiie,. quoniam con- B lomon ait :__< Omni cuslpdia serva cor luum (Prov.
    < turbala sunl omnia ossa inea. ijsuis ossibus su- iv, 25;. » Hoc auiem el pubJicanus ilje iiilelligens
    sieniaiur eorpus,quse si defecerinl, slare non polest. peclus suum percutiebat, quoniam iu illo lcclo sui
    Siniiliter auteni cl anima suis ossibus suslenlatur, pectoris peccata, qua) coniiiliserai, esse sciebat. Scd
    el pprtatur, qiiaesiconitirbaia fuerini, miserabiliier quid esl per singulas noctes Iectum sinini Javarc,
    ruit. Sed quse sunl ossa aiiimse? Priniuni quidem 310 Jiisi pro unoquoque peccato jejuniis, et ora-
    fides, spes, el cbaritas, deinde ratio, sapienlia, nie- lionibiis, praecipuaque lacrymarum iiiundatio.ne sa-
    moria, et inlclleclus, poslea vero cseterse virtules. lisfactioni, cl poenitentiaeopcram dare? Noctes au-
    Hasvero infirmaritur in aiiima, quando aliquod raa- tem dicunlurpeccata, quae et in tenehris frunl, et
    gnum peccatum homo commillil. Pro Jiis enim, qui ad ie.neb.ras oninia trahunl. Unde el Doniinus aii.
    majora peccala commiserunt, modo quidem sancta < Omnis qui male agil, Jucein ftigit (Joan. rii, 9). >
    Ecclesia orare videlur, duninon unum, velduo, sed Et Joannes apostolus . <-Qui odii' fratrem suam ,in
    oiiinia os.sa, et lotam aiiimam valde conturbalaM lenebris manet, el nescit.quo yadal, quia lenebnc
    cssc dicit. Quamvis cnim pro oninihus orandum sil, excoecaverunt oculos ejus (1 Joan.n, H). t Perie-
    pro his lamen maxime lioc faciendum esl,.qui majori nebras videlicel peccala significans.
    deiiiieiitur iuJifiuilale. , « Turbatus est prse ira oculus nieus. » Iste est
    . « Et lu Domiiie usquequp? > Usquequo, inqiiil, ille oculus, de quo iu Evangelio Doniinus ait ; « Si
    o Domine, diffcrs medicinain, et non, suhvenis ani- oculus tuus fueiil simple*,' lotum corpus tuum iucl-
    mse, lanta, ettam gravi infirmitale lahoranli? < Cbn- dum eril; quod si nequain fuerit, eliam corpus
    « vertere, et eripe aninjam meara. > Quandiu in Tuum lenebrosuin erit (Luc. xi, 34). » Quid esl igi-
    peccaiis homo jierseverat, iratus el adversus est ci lur iste ocuius, nisi catlioljcus inlellectus? Hunc
    Deus. Si autem ad poeiiiiehliam couverLaiur, statim igilur oculuni-sancta mater. Ecclesia sibi. proptcr
    placatur, el pcenilentiam respicere dignalur. < Sal- irain turbalumcsse dicil. IJona ira, qua lalis oculus
    < yuin me fac, » non meis meriiis, quia uierila nulja couiurbaUir, bona conturbatio, de qua sancla Eccle-
    stiiii, sed < propter riiisericordiam luain. » SaJya me, sia glorialur. De hac ira in alio psalmo dicilur :
    inqtiit, et saaa auiinam uieam, neJnJirmiias ista uie < Irascimini et nolitcpeccarc (Psa/. iv,J5). jlrascitur
    atl lnortem, et ad inferos tralral, et inergat. ll.oc igitur, et ttirbatur Ecclesjse oculus, id est cathoiiciis
    eni.m illiscontingil, qui usque ad mortem in pecca- inielleciits contra inimicos suos, per quos Judscos,
    lis perseverant, et paeiiiienliam recipere negliguni. liserelicos, tyrarinos, et inaligrios spiriius iflteiligi-
    Talesenim nulla venia d.igni.suiil, et nihil esi, qupd U nms, qui eam.a yerilate separare, ei ad suse prayi-
    eis ulierius.suhvenire possil. Undc ei subdifnr : tatis errorem trahere conantur. Et non niirum si
    - < Quoniam non eslin morie qui Yiienior sil lui; irascanlur; quoniam no.npaucis diebus, sed longo
    < in infcrno aulcni quis confitebilur tibi? ii Ajiparct jam lempore scandalurii-dccepiionis, el hanc malae
    igiiureosper omnia esse daninatos. qui ncque Dci persuasionis persecii.iioncni ali eis passa est. Unde
    memoriam habenl, neque suoruin peccatoruiii vc- ct subdilur:«Inveieravi inicr oniiies ininiicosnieos.»
    niam quaerunl; et ne milii quoquc dic-it EccJesia, Jam quasi dical, eps me audire isedet, eteorum er-
    simiiia contingerenl, feci quod sequilui': rores audire fastidio. Unde ct valde corivenienler
    < Laboravi in gemiiu nieo, lavabo per singnias .subdidit, dicens:
    < nocles lecltim meum, lacrymis meis stralunvnieum « Dificedile a me onines, qui operamini iniquita-
    ' (411) i Leclus esllioc tocoappellaius ubi requies-
    (410) < Petilergo, ut anlejuil.icitini, honiii jiidi-
    cio corripialtir; qtiia qui ibi arguilur, Sine dubita- cit anitims aegei, el infirmus, id est in voluptale cor-
    lione daninalur".lii nienle condetitluiiiesi, quod dies poris, eiin omni delectalione sseculaii; quaiu dele-
    judiciiro liniore liiagniludinis suseira,-ct luror vo- ciaiioncm lacrymis lavai, qui sese ab iila coiiatur
    caplur. JCASSIOD.•'-.- extrahore. > ACCIIST.Enar. in Ps.
    23 - • , .
    PATUOL.CLXIV.
    7IS S. BRUNONISEPISCOPl SIGNIENSIS 7l§
    < lem. > Quoniani niliil jam vobisctini haheo. « Nulla A cjiisdcm perfeciioiiis siiiil. Isii auiem in solo Deo
    convcnlio Christi ad Belial, nulla pars lideli, > di- spem liabenles omnes suos perscculores el inimicos
    cil Aposlolus, « ciini infideli (ITCor, vi.JlS). > ilQuri vicerunt, elcorilempserunt. Quamviseninialiquaiido
    « niam exaudivit Dominus vocem flclus mei. > Hoc occiderentur, viclores tamen erant, quoniam a sua
    csl cniniquod superiiis ait: «•Lacryniis meisstralum fidei slabilitate nullo tormenlorum genere divelli
    meum rigabo. > Sed iiondum qubd ait : « vocenl •polcraiil. Et haiic quidem foiiiludinera non suis vi-
    fletusmei. > Altiusenim sonat, ctciarius a Domiiio ribus iinpuiabaiit,sed soli Deo, quinunquani deserit
    auditurvox lacrymarum, quam linguae et oris. Ei in- speranles in se.
    de est quod alibi dicitur. « Non laceat pupnla oculi « Neqiiandorapiat ul Jeo animammeam, duin non
    tui (Thren. n, 18). » i e;l qtii redimal, neque qui salvum facial. > Inlmi-
    « Exauclivil Domiims deprecationem mcam, Do-: «aisnosler diabolus, sicut scriplumest, « lanquam Ico
    « minus ofationcm meairi suscepil. i Quando liiuiiii rugieiis, circuil quaerens qiiem devorel (I Pelr. lii,
    Jdein tolies repetiiur, ideo fil ril conslanlius, fir- 8); > cujus demes, et insidias illi soli effugere potue-
    miusque credalur. runl, qui in Domino sperantes, ab ipso etliberali, et
    « Erubescant, et conturbenlur Pmncs inimici mel, saJvaii sunt. Unde iste prius dixit :< Doniine Deus
    « avertanlur relrorsuin, et erubescant valde veloci- B I metis, in le speravi.» Deinde vero suse speirelributio-
    « ler. » Haecverba etin bonam, el inmalampartem ne:iiqu32renssubdidii,dicens: <Lilieranie/eieripenie,
    accipi possunt. Et sicut in superiori, ita et in hoc 311 < Doinine Deus meus, si feci islud? » Quod
    vcrsu idem ssepius repetitur. Vidciur inihi lamen isie Chusi niger, et iEtbiops, ct veritalis inimicus
    quod sancta Ecclesia raagis coiivcrsionem inimico- inihi improperal, lioc est. < Si est hsec iniquitas in
    rum, qiiam eorum inorieni desiderel. Potest igitur < inanibus meis, » qtiam ipse dicit, et < si ego reJ-
    ad honam paiicm sic intelligi:« Erubeseant, » quia « didi retiibuenlibus mibi maia, » sicut ipse menti
    conlra veritalem pugnaverunt; « et conlurbenlur, » lur, « decidam nierito, > id estsicut dignum el ju-
    conira seijisos, erroresque suos. « Avertanlur re- stum est, « ab inimicis meis inanis. > Hsec atiicni
    trorsum » a falsitate quam sequunlur, el ad verita- sunt verba Semei, quem ipse David mutalo nomine
    iem rcdeant quam deslruere niluntur. < El erube- non iranicriio vocat Chusi. « Egredere, egrederc,
    scaal valdevelociter.» Tempus enim brcveesl, judi- vir sanguinum, et virBelial; reddidit tibi Dominus
    ciuin instal; qui dedil liodiernara diem, non promisit universum sanguinem domus Saul, quoniam invasi-
    . dubium cras, « novissinia hora cst (I Jodn. n, 18).» sti regnum pro eo (II Reg. xvi, 7). > (413) Ilocaniem
    « Nos suinus in quos fiucs sseculorum devenerunt falsuin esse omnes cognosciml (juicnnque Regum hi-
    ncscitis diem ' storias
    (/ Cor. i
    x, 11). —«Vigilateitaque, quia legunt, et inlelligunt. lnanis autem inlclligi
    rieqtie horain (Mallh. iv, 42). > potesl, qui virtutcel fortitudine, oninique virlute
    PSALMUS VII. vacuus est. Unde hsec talis imprecatio dura valde
    JSALMBS DAVID OUEM CANTAVITD0M1IS0 PBOVEItBIS CtlUSI esse vidctur, quam ulrque David non fccissct, nhsi
    Fli.il JF.MINI. veritatem dicere certissime sciret : sequilur atlhiic
    Scmei, filius Jera, David regi maledixisse legilur de ipsa eatlem imprecatione :
    (11 Reg. xvi, Cj, ciini liigcrel a faeie filii sui Absalon, < Perseqnatiir.ininiiciis animam meani, et coni-
    pio ciijus veibis iste psalmus faclus esse pulalur. < prebeudat eam, el conculcet in terram viiani
    Mutaio itacjue noininc vocatur Chusi, ideo fortasse < nieani, et gloriain mcaiii in pulverem deducat. >
    quia Senici bonam, Chusi vero malam habet inler- In illum videlicet pulverem, de quo in Psalmo dicit:
    prctatioivein. liiieipretatur autem Clmsi JEtliiops : < Quem projicit ventus a facie terrae (Psal. i, i). »
    'Senicraiile.nl audiens Domiuuin; Jemini autein dex- Per quein impii, et peccalores iiitelliguniur, quibus
    tera inTeipretalur. Et merito qiiidem Chusi vocatur, quicunque associiilus fuerii, niillam omnino gloriani
    iitinente et corpore fedus fuisse credatur, qui iahlo babebil. Vila vero illius ih terra a diabolo concul-
    segi, et prophctsc maledicere non dubitavit. Dicilur D j caltir,qui, ejusiniquis persuasionihus superatus, so!a
    auicin fnisse filius Jeinini, ut hoc ei opposilum fial, terrena et transitoria quserit. Seqtiilur :
    quod lani ncquaiii de bono patre genilus sit (412). < Exsurge, Dojnine, in ira lua, cl exaltare in fi-
    < uibus inimicoriim luorum. >Oslende, iriquit, irain,
    < Doiiiine Deus meus in le speravi, libera me ab ct iiidignaiioiiem ttiani, oslentle palienliam, el for-
    < omnibus perscquentibus me, et lihera me. < Hacc litiidinem luam in lerra inimicoTuni luorum. Jain
    vox ipsius Prophctae est, el aliorum omnium, qui tunc videbal propheta, el per Spiriiiiin saiictiini in-

    (412) Alitcr inlerjiretalur liunc lilulum ; Jsid. cla- hujiisraodi Semci. vel Cliusi improperium, aul exse-
    riiis. craiio habetur. Cmn auiem proplicta Deum deju-e-
    (415) Stipponil S. Bruno salis nolani hisloriam cans in sui atljutoriuni, de se loquatur, ait Jniiuicis
    Semei filii Gera de eogualione domus Saul, qui par- sibi infeslis, et ad niorlem pcrscquenlibus mala non
    ,tes Absalonis seculus, rebellis et hostis factus est ictribuisse; ac proinde sperabal nunquam sihi defti-
    Dayid. Hic autein improperavil ipsi regi David, qnod ttirum divinum auxiliuin. S. Auguslinushoc in loco
    Ahsalonis saiiguineiii elliiderit, regiitnnqtie, eo in- clocel, haeca quaciinque anima perlecta, quae suis
    ierleclo, invaserit. Falsum lioc ail commenlaior iniiiiicis bcnefaciai, usurpari posse.
    noster ex eudem sacra Bcriptura //.. Reg. xvi,cx quu
    "n EXPOSITIO 1N PSALHCS. - - ? . 7lg
    leiligebal, quaiido isia scribcbal, quid illamaJediclio i A siuscsl, ct Ninoceiises', ad rcgni sui "gubernacula
    significabal, qnam conlra ipsuni Chusi faciebal. dirigaiur. Qnod auicin ail : «scrutans coida, et re-
    TJaecesl enini HJa nialediclio, de qua ipse Dominus nes Deus. » Tale est a'c si diceret : lu oninia vides,
    aii:« Malediceni illi, et tu benedices (Psal. cvni, le riibil latet, le ea qu;e dico vera esse cognoseis; et
    18). > Ergo Semei maJedicendo David Judaeoruni renes, el cordascrutaturDeus, quiaquid iii cocde
    p:>pulum significabat, qui banc maledictionem con- "'"babeamus, et quid in renibiis, ubi Juxuiia dofuiiia-
    ira Doniinuni, el Salvalorem nostrum faclurus eral, lur, ipse in:elligit.
    quasi qui regnum Palris invasissel, el se falsp Dei « Jusium adjulorium a Doniino, qui salvos facit
    Filium essedixisset,.contra quosApostolusloquitur, < reclos corde. » Haec auiem dicil 31g' graliai
    cjicens : < Non rapinam arbitratus est esse se seqna- agendo, quasi j'am exauditus, et in regiiuni a Do-
    lem Dco '(Phil. n, 6). » Isli stihi igilur illi inimici, raino resiilulus. Recli corde illi suiii, qni heque a.l
    dcquihus modo Prophela ail: « Exsurge, Domine, dexleram, neque adsinistrarii declinariles, flririi sla-
    in ira loa, el exallare in finibus inimicorum luo- bilesque in veritate persisluni; qtjibiis illi conIrarii
    " '
    itim. » "_ . esse videiilur, de quibus dicilur : «ln cordc, ct cor-
    « Exsurge, Domine Deus, in prsscepio quod man- deloculi sunt mala. »
    « dasli. > Prsecepit Dominus filiislsrael, ut iiiiniicos JJ
    j < Deusjuslus foiiis, et JoiVgaiiimis,nuniquid iva-
    suos inlerficerent, et usque ad iiiternecioneni oiiines « sciturper singulos dies? Nisi couyeiiaiiiini, (414)
    delcient. Rogat igilur, sceunduio hoc praeceptum, « arcura suura vibrabil. > In se ipso probavit Jioc
    ipso qnoque inimicis stiis fiicial, et populuiil illum propheta, quia Deus est jUstus j"udex, et ideo
    ingialum, inipiuiii, el prbdilorem Occidat, el disper- dixit : « Jusluin adjulorium meum a Domino. »
    dal, el gentium populuni qui nielior est in haeredi- Unde et alibi ait : quia « reddel unicuique secuii-
    iatem sibi associet. lloc csf euim quod sequitur : dum opera sua (Psat. LXI,13). » Qiiod utique non
    < Et synagoga popiiloruni circuiiidabit.le. » Syna- lecisset, si justus judex non Tuisset. Bene aiiient
    go>a popiiloruiii geiiliuin populus est, qui prius qui- subdilur, «et fortis,' » ut daia sentehiia, volenies
    dem in lenebrissedcbat: nunc vero Chrisli lumine nolentesque id qiiod judicatiini est, leneant, el cn-
    ilhislrata cum sicutregem ei Domiuum circumdal, slodiant. Sed ne dislrictusniniium, el severus pula-
    colii, et veneraiur. retur, addidit, < et longanimis; » iion eiiim stalini
    « Et propler Jioc in "allum regredere. .» Propter "pmiil, sedin hiulia patientia peccalores exspeciai
    lianc euim Doriiiims, ei Salvalor nosler el passus "quia < non vult mortem peccaloris. > Sicut Propheia
    esi, resiirrexit, et cojlos ascendit i quia niiiil horinri ait, < sed magis ul conveftalur el viyai (Ezeeh.
    fecissei, -nisi Ecclesiam dilexisset. Ascendit igilur, Q ( xxxin, 11). » Unde el sequitur : « Nunqnid irasci-
    ul cani traheret ad seipsum, sicul ipse alibi ait : « iur per singulos dies? » Si enim loiiganimis, ct
    « Cumexaltatus fuero a ie.rra, omiiia trahain ad me palieris nori fuisset per singulos ciies, imo per singii-
    ipsumi/oa». xn, 52).» —« Doniine j'udica populos. » las horas alque momenla irascereiur, duin lanla in
    Nonulterius liabeaiil,iiiquil, lllumjudicem,elregem, nobis est frequentia peccandi. Vertimiaiiien quaiiivis.
    quem Jial)eresplebaiit; sed lu prorsus jtidica, qui es Tam benignus el patiens sit, nisi converiamiiii ,
    juslus judex, qui omnia judicas in aequilale. < Ju- nulla (siibaudiliir) ulterius exciisatio eril. Quoniam
    t dica mc Doiiiine. > Tu, inquil, nie jtidica, qui niej sicul.ipse ail: < Nisi-venissem, et loculus eis fuis-
    cordis secreta cogiioscis, ei facalios inlelligere, quia sem, peccalum non haberent; nunc atitetn excusa-
    non sumialis, qualem Cliusi me esse dicebat. Hoc iionem iion liaberil depeccaiis suis (Joan. x"v,22).»
    atitem fiet in judicio, quando htijus viri bealissimi "Unde et subditur:
    puiilas, ci.iniiocenlia, e.t ipsi SauK, et cunciis aliis < Gladiiim suuni vibrabit,.» Isle gladius sciirio
    rcvelabiiur, Judica igitur, sed qiioniPdo? divinus, et Eyangelica praedicalio iiilelligittir, cle
    < Sccundum jusliliam meam el sectindum, itino- quo videlicel ait : «^Vivus est enim-Dei sermo, et
    « ceiiiiaiii maniium mcaruni super me. » Felix con- peneirabilior bmni gladio aricipili (Hebr, iv, 12); »
    scieniia, qttaetale sibi de seipso lestimonium reddil. Dde1 quo el alibi _dicit; « Et gladitim spirilus, quod
    "Sed qu:ue disil: « super me. > Si enim manus no- eslverbum Dei (Epli.w, 17). » Tali anlem gladio
    straa, per quas videlicel ossa inanuum nosirarmn sancli prseilicalores arraati sunl,- de quibus tlicilur :
    intelligimus innocenles. sinil, super nos uliquesunl. « Et gladii aneipilCs in manibus eorum (Psal, CXLIX,
    Major esl igiliir iniibcentia nostra, quarii nos ipsi, 6). » Hunc igilur gladinm vibrabil Dominus, qaan-
    - quia sine innocenlia miseri sumus; felices vero, bi do suis discipulis ait:« Ite, docele omnes gentes,
    eam habeanius. baptizantes eos in nbmihe Patris, el Filii, el Spirilus
    « Coiisunietur nequilia peccatoriini, et dirige ju- sancli (Mattli. xxvm 19).» Qtiaeigitttr excusaiio esse
    « stuni, scrutans corda el renesDeus. » Hocautem potesi? < In oinneiii lerrara exivil soims "coruiri, e[-
    sic polesi intelligi, ut ipse David specialiterde se in finem orbis terrae verba eorum (Psal. xym, g\_
    ipso loqualur, ut nequitia peccalorum, qui simul « Arcum suum tetendit, ei paravit illtim, el in
    cum filio suo Absalon eum lunc teiriporis perseqne- « ipsoparavil vasa niorlis,.sagillas suasardenljj)n!-
    baiiiur, consunielur, et cito finialur. Et ipse.qui Ju- < efTecit. » ldem aulem cl per gladimn, et pCr n|..
    (414) Eadem Jeclib apud Cassiodorum.
    "719 S. BRUNONIS EPISCOPISIGNIENSIS -v - 720
    eiim sighificaiur. 'fliinc auiem arcum, id est utrius- A inebriali, lerrenortiin oinnium obliviscunUir. Unde
    que Testamenti doclrinam, lunc temporis Salvaior iii alio psalrao clicitur : < Inebiiaburitur ab ubcrtale
    nosler lelendit, el paravil, quaftdo librum sepiem donius luse, el torrente voluptatis tuse potabis eos
    sigillis signaliim aperuit, el suis discipulis sensuni (Psal. xxxv, 9)- » Hoc vino ebrii eranf illi, qui cuin
    dedii, ul Scripturas inlelligerent .(415}. Vasa vcro li.iigiiis oinniiini loqiiereijiiir, insani esse putaban-
    moiiis, quaj hunc arcum ferunt, apostoli,* et docio- lur (416).
    res suiit, de quibus ipse vas electiohis beatus Pau-
    Jus apostolus ait: « Aliis sunius odor vilsc ad vilam, •« Domine Domintis nosier, quarri admrrabile est
    aliis odor nioriis ad niorlem (// Cpr. 11, 16). » Isli « nomeii iiinni in universa terra. » Sic loquuiitiir
    autem sagitlarii viiia, cl malignos spiriius inlerfi- ehrii, sic Joquuntiir illi, qui sangliiiiem Chrisli bi-
    ciebani, et dehis habilaculis igne sancti Spiritus Jjere meriierunt. Lsclanlur quod. nomeii suinmi et
    '
    sagitlis iuflammali pellebanl. El hoc est quod ail : seterni Dei jam nori solum in Judaea, ut quondam,
    < sagitlas suas ardenlibus effecit. » Islsc sagitlse, illse sed ubique genliuni laudatur et prsedicatur ; et qui
    sentenliae sunt, quas sawcli apostoli, ct doctores in prius multa nomiita fiilsorum deorum venerabanlur,
    suis sermonibus proferebanl, Bene aulem lits, .qui nttnc iinius solius, el veri Dei nomen laudant ci
    ardenles sunt has sagiilas Dominus e.t fecit, et de- B prscdicant.
    dit, ut.lali igne succensi aliosiiiflammarenl, elcpios- « Quoniam clevala esl magnificeiitia tna snp.r
    «unque langerenl, ad Dei amorem suceenderent. « ccelos : cx bre infaniiuiii, et lacTeiiliiiin perfecisli
    « laudcm. » Ex eo nainqnc tcmpore ccepil hoc no-
    Sequilur : . .
    « Ecce parluiiit injusliiiaiii, cbncepit dolorem, men admirahile esse in universa lcrra, ex quo ma-
    « et peperit iniquitatem. » Hic auleni veisus ibi gnificentia Dei super ccelos elcvala esl. Maguificeii-
    conlinuatur, ubi dicitur : < Ne quando rapiat ul leo lia Dei Clirislus est, vel quia Pater per Filitira hia-
    animam meam. » Querii enim alium fructum diabo- giiificallis esl, vel qitia ipse Filius lani magniis a
    lus concipere, vei parere poiuil, nisi injusiiliani, do- Patre factus esl, ul omnis C'realura,el qtiaein ccelis,
    el qine in icrra csl, ei stihjiciatur : undc et in se-
    Jorem, el iniqnilalem? Jpsc et.iim lioc in homiiiibus
    operalur, ut inj*usti,et iniqtii sint, ac per hoc ad qiiBiilibus dicitur :
    < Omnia suhjeeisti sub pedibus ej'us, > Hscc au
    dolorera, et omnium pcenarum niiserias sinnil se-
    cuni eos perducat. Talis enim est opcralio iilius, la- lem ad hunianilatem sulijicienda sniil,et quodsnprr
    lis tJoctrina, talis elfructus doclrinse. Unde et sub- c<3eIos elevatns, et qnod magiius dicitur esse faciui.
    clilur : DiviniTasenim qtuc ubiqtie esl, quomoilo vel asccu-
    « i aciini operuit, el cffodit eum, et incidit in /> dere, vcl clesceiidcre polesl ? Infantes antem et
    « lovcam qiiain fecit. > Lacus istc infernus cst, lactenles ilh sunl, de quihus bealus Pelrus Aposlo-
    «
    qiieii) ipsc dialolus ct fecil, et aperuil. TiJis est lus ail : Quasi modo geniti infantes sine dolo, ra-
    eiiim oralio illitts, nialus artifex, qui in solis loJ- tionabilcs, lac concnpiscite, ut in eo crescalis i»
    menlis, el tormenlorun) locis construeiidis delecta- salutem (7 Petr. H, 2). » Per quos videlicet omnis
    iur. Nec cessat qnotitlie effpdere aliis majoreni, aliis Clirisliana multiiudo inlfrlligidehct.De lalibus enim
    niiiiorein, pro ul digni sunt, foveam paral. Sed ipse Dominus ait : « Nisi cohversi fiteriiis, el Cfliciiiniiiii
    qiioque cadet iu foveam, quam fecil : quia ignis sicut parvuli, non inirabitis in regmiiii cceloruni
    Jeternus et sibi paratus est, el angelis ejus. El Uuic (M-atth. XVIII,5). » El Apostolus : < Nolitc ptieri
    fiei ei quod sequilur : " sed' malilia
    effici sehSibus,
    " parvuli
    eslole (I Cor.xiv,
    < Converlelur dolor ejus in capul ejns, el in ver- 20).-» '.
    « Ucem ejus iniquitas ejus descendel. > Quanlo enim < Propter inimicos tuos, ut desirnas" inimicum et
    eriini crealura iniquior esl, tanlo ei major poena « defensorem. » A lalibus, inquit, lani puris, tant
    parala est. < Ego vero, > inquit Prppheta, < coufite- innocentibiis et religiosis laudes tuas prsedicare vo-
    c bor Domino, et laudabo Dominuni seeuiiditni jnsli- liiisii, utqui oliin per vilissima animalia Pharaone_m
    < liam ejus; > qciia lam iuslus est, ut iiunquam a D superasti, nunc per simpliccs et iiifanles onines tuos
    jtislitia separetur. < Et psajlara nomini Doniini al- iiiHiiicos superares. Inimici aulem et defensoies illi
    . tissimi. » siint, qui errorem et falsilatem quikiscunqiie argu-
    nieiitalionibiisdefenduflt. Quod quideni, qiiamvis et
    313 PSALMUS VUI.
    1N FIXEMPROTORCULAnintrS FSALSIBSDAVID aliis conveniat, de hserelicis tanien specialiter in-
    Quid significel in finem, et quocl Psahnus D;nid lelligi dehet.
    dicluiri esl. Torcularia vero lol siint, quot sunl Ec- < Quoiiiam videbo cnelos luos opera digitoruiri
    clesiac,. ubicunque sunl. In his lorcnlaribus illud < luorum, iunara, et stcllas, quse lu furidasti. Qnia
    viiium conficitur, et propinatur, qno sancti omnes « elevafa est, > inquil,< magnificeritia lnasupcrcce-

    (415) Tola esl ex Augiistino hiijusmodi inierpre- appstoli, vel divina prseconia jaculantur. >. Ita euira
    talio. Ait enini: « "Arcum crgo illum, Scripiuras cominentatus esl Cassiod.
    sanctas lihenter acceperim, ubi fortiliidine Novi Te-
    (416) Idem senlil D. August. de lituli Iiujus sighi-
    stamenti, quasi nervo quodam, dnritia Veieris flexa ficatione.
    et edoiriila est. liinc lanqjiam sagitise emitluulux
    721 EXPOSITIO 1N PSALMOS. 722<
    c los. »Restal nunc ut el nos illiic asceiidamus, ct. i lucres-cceii, nisi omnes angelos ct hoiips et niajos.
    videamus epera digilorum tuoiurii, lunaiii et slellas, inlelligamus. Pisces vero maris potenliores Iiujtis.
    qua? iu fundasti, Hoc enim ipse quoque Dominus- ssecufi miiii esse videnlur, qui ad prsedam sempcr-
    dixerat : « Paicr vblo, ut ubi ego suin,.et ipsisint parali hoc mare hiagnum el spatipsuin perambti-
    inecum (Joan. xvn,24). » Per lunani aiitem el slel- lanl, circumdani, affligunl et possident. Oinnia in
    las, lotam universaliter Ecclesiam, el unumquem- his paucis verliis enumerala sunt, quse memorise di-
    que fidelium singulariter inlelligimiis. Haesunt illse gna fuerunt. Conslat igilur sibi omnia esse
    siellse,.de quibus Apostolusaii :. « Slella enim dif- suhjecta (421). Islc psalmus non finilur, quia lunc
    fort a"slellain claritaie; sic erilel resurreclio raor- incipit, cum finiri videtur; et ideo forlasse, quia
    luorum, quia alia erit clarivaslunse, et alia claritas- laudes Dei seinper canlari, et. nunqiiam finiri de-
    sieHaruih (I Cor. xv, 42). » Opera autem digitoriinv henl (422).
    Dei saneli dicui)lur,.qui Spirilus sancti graiia iahac PSALMUSIX.
    tanla plehitudiiie foroiali sunt, ul sicul sol fulgeant IN FINEMPROOCCULTIS FILli : PSALMUS DAVln;
    in regno Dei.. Quod autem' per digitum Dei Spirilirs Occulta Filii Dei illa surii, quae nec ipsissuis t!isci-
    sanctus intelligi debeal, ipse Doniinus osiendit, di- pulis in hac vita manifcsiare voluii. Cuni eniiii:
    cens : « Si ego in digito Dei ejicio daemonia; filii aposloli eum quondam ihierrogareiii, et dicereni :
    veslri in quo ejiciunt? (Luc. xi, 20) » De quo digiio « Domiiie, si in lempore hoc restitues regnuni Jsrael
    niagos quoque in jEgypto dixisse leginius. « Digilus (Act.t, (5): »respondit eis :« Non est vcsirum riosse
    Dei est liic. »' Hos aulem furidavil Dominus, et sic lempora, vel mOnienla, quse Pater posuitin suapor'
    ftindavit et in fide sua, et in Ecclesia sua, ut inde teslale (ibid.). » Unde et alibi aii: « De die auleni
    nullo niodo divelli possint. illa, el hora nemo scit, nisi Palersolus (Matlh. xxiv,
    < Quid esl homo, quia meinor es ejus, aut filius 36). » Bene aulemin finem hic psalmus lilulalur,
    < honiinis (417), quoniam visilas euin ? Minuisti quoniam ad sseeuli consummalionem, et ad lem-
    < cura paulo minus ab angelis, gloria ct honore co- pbia Antichrisii ea quai hic dicunlur, referenda
    < rbnasli eum, et eonstiluisii cura snper opera ma- stinl. "•"_;
    < nuum luaruin. » De quo autcm homine hic intelli- « Corifitebor libi, Domine, in loto corde mcc,"
    gcre debeamus, docetnos in epistola ad Hebraos < narrabo omhia inirabilia lua. > Ecclesia loquitur,
    Apostolus, ubi-ail : « Eum qtii paulo miniisab angc- el non labiis lanluni,sed tolo corde, iolaque meritis
    Jis minoratus cst, videmus Jesura propter loleran- affeclione Deuiii se laudare, et omnia mirabilia nar-"
    liai» passionis (Hebr, n, 9). » Admirando igjtur di- Q rare promittil, ut el hos discaraus qualilcr Deuia
    cit, < quid esl homo, aut filitts liominis ? > qtii (418) laudare debeamus. Quod autem ait :. < Narrabo
    talis tantusque est, ul liumana lingua explicari non < omnia mirabiliaiua. » sic est delerminandum.
    jrossiu Coronalura "auteni eum esse ostendil, qiiia qusecunque ad nieaiii nolitiam pervenire pole--
    diuiicavil, ei legiiime cerlavit. < El coristilulsli eum runi.
    c super opera manuuin luaruin; » hoCauteni expo- < Laetabor, et exsiillabo in le, et psallam nomini
    idl, dum dicil : < tuo, Allissiine. T Alii, inquit, in sseculi honorihus
    314 1 Omnia subjecisti sub pedibus ej"us, rjves, et digniialibus isetentttr ei exsiillent; milii verb suf-
    < ci boves universas, insuper et pecora campi.To- iiCit ut libi soli placere, quem ct luurii nomen iau-?'
    < Iticres cceli, el pisces maiis, qui perambulani se- dare, ei pradicare valeam.
    < niitas maris. J El de ovibus quidem in Evangelio < ln convertendo iniiiiicum meuin relrorsum. »
    fioiiiinusaii: <Oves mesevocem meam audiunt(4l9) Quod enim ail, < in convertendo, » fale est ac si
    (Joan. x, 27). » Boves aulein cpiscopi sunietdpcio- diceret: Dumconvertam inimicum meum retrorsum,
    res, a quibus ager Dei, qui esl Ecclesia, colilur et iii ie lselabor et exsultabo. Neque enim huhiana vir-
    aratur. Pecora autem campi omnes illi, qui extra- tule relrorsuni conveni, vcl fugari diabolus potuis-
    Ecclesiam sunl, inlelligi possunj, de quihus hisio- D set, nisi divinum auxilium prses.cnlialiier adesset.
    riographus ait: < Qui sunl yeluti pecora, quos prona Unde et subditur : « Infirmabiiiilur, et pereant a
    < finxit(420), et obedienlia ventri? » Uniie el egre- « facie tua (423). >Non eniriihuinana forlitudp, sed
    gie dixil: < Insuper et pecora camjii. » Quia iion. facies Dei, quam sustinere non polesl, euni lerret,
    solum fideles, verum etiam infideles, quamvis iioleii- ul retrorsum convertaiur. Prius singulariter inimi-
    tcs, Cliristo Domiiio subjecti sunu Sed quid per vo- ciim dixit; sed ut mulla millia in ejiis exercilu esse

    (417) Non idem exprimi illis veibis : homo, aul (421) Perfecte consonai interpretatio Brunonis
    ftlius hominis docel Augnstiniis; sed in prin:o homi- cuin August.
    iiem vetereni et lerrenum; in secumlo homiiiem (422) ln Psallerio lamen Basilicsc Vaticanse repe-
    novurn et ccelestein designari. De hoc secundo lan- titur primus versus : Domine Dominus noster v'
    lum loquitur commenlator noster, supponeus alte- quam admirabite esl nomen lumn in umversct
    rtim inlelligi. - terra! .-...-. _
    (i\S).ld. cod. Ghisianus quia. .(423) Tam vulgata, qiiam lcxtiisapud S. August,
    (419) Id eod. Ghis. < Per qups vidclicet tola fide- habciil : Infirmabuniur, el peribunl a fac.ie iua. -.
    lium nmltiiudo iiitelligilur. » Eodem modo legiiur apud Cassiodorium," ut in Biu-
    (420) ld. cod. Ghis. Quos nalffra prona finxit. noue. .'
    713 S. r.RUNONIS EITSCON SIGNIENSIS 72i
    oslenderet, pkiralem rinnieriim sttbilidit, dicens : A . * Paravit in jndicio scdcm suam. > Sedcs Dei ajio-
    t Infirmabunt.ur, et pcrcant. > sloli sunl, sedes Dei cpiscopi siml ct sacerdulcs, jn
    < Quoniam fccisii jiidiciiim meiim, et causam quibus Detis sedet et judical; non enim ipsortim est
    < ineam, sed.es snper ibronum qui judicas aecjuila- judicium, sed Dei, quia non illorum est lex, qna
    « iem. » ldeo, inquil, isiniicus meusvincitu»-; ideo judicant, sed Dei. < Et ijise judicahil orbem terr;c
    fugaiur, infirmatur el peril, quia jiislam causam iu wqiiiiale. Et modo quidem per islos, posiea vero
    liabeo, et juslum judicium niihi judicasii. Hoc est in illo jndicio universali, et per seipsum, et per
    enim, quod dicit: «_Judiehim lueum , et causam isios. < Juclicabil populos cum jiistitia. >-
    ..< riieam jttslam fecisti; > itl est, j*usta.mcsse judi- « El factus esi Dombius refugiuni pauperum. »
    casli. In bis verbis manifeslc ostendittir, quia Domi- IUornni videHceipauperum,d_eqiiibtis Aposlolus ait:
    nus xiosler juslus judex est, qui non personam sed < Tanquara nihil habcnles, ei oninia possidenies (II
    ' causam
    attendit, qui nec ipsiun diabolum a sua Cor, vi, 10). »
    aclione, vel accusalione, nisi justo judicio rcpellit; « Adj'nlor in opportunit;itibiis,.in tribulatione.
    et hocesl, quod sequitur : « Sedes super fhronutii, Quod enini dixit in opportuuilalibiis, hoc subdcn 'o,
    « rjui judieas sequiialem. >Iiidigiiuiit ergo esi, ut io exposuil < in iribiilatione; > quia lunc maxime Dei
    sede judiciaria sedeat,qui seqiiilalem iieqii.ejudi.cat_.H adjuiprio indigemus, quaudo. iu aliqua trihulalioue'
    neque intelligit. suiniis.
    «Increpasli gentes, et periit impius. » Sic enini < Et spereut ui le omues, qui noverunt nameB
    in Evangelio Qominus ail : Quia veriiens Spiritus < tuum , > quia, inquil, adjiuor es, el in tribulatio-
    sai.ctus,« arguel uiunduni de peccato.(J*;H. xvi,8).» iiibus sanctos luos non descris; « Sperenliu te-
    Incrcpavit igilur Dominus genlcs apostolica praedi- onincs, qni quserunt nonien tuuin; > — « qnoniam.
    caiione, in qua non ipsi, sed Spiriius sanclus lo- « non dercliuquis qnserentes te, Doinine. »
    quebaiur, sicut dixerat ipse Doininus : < Non enim < Psailile Doiiii.no, qui habital in Sion. » Sion
    vos esiis, quiloquimini, sedSpirilussanclus, qui lo- specula interpieialur,per quam Ectjesia iniell giitir,
    cfiiilur in vobis (Maiih. x,20).» — <Etperiit impius.;» ciqtis speculaiores suni episcopi et doclores. Unde
    quia tunc piius et regnum et poleslalem diabolus el Ezechieli dicilur : < Fili Jiominis, sp.eculaiorem
    arnisit, qui usque ad id lemporis omnes genles in posui le domus Israel (Ezech. m, 13). >
    sua p.oleslale tenebat et possidehat. < Noraen earum < AnnuuiiaU; iivter genles niirabilia ejns. > Hoc
    < delesli in selernum, e-. in sxculum saeculi. » Om- • quidem jam dic.Tum esT, < quia in omnem lerrain,
    nia 315 rtoniina falsorum deorum,.quse in hocu.no r exivit sonus > aposiolorum, « et infines orbis terrse
    ncnvine continehlur; siquidem omnes dii gentinni verba eorum (Psal. xvin, 5). I
    u\emonia, jara deleti sunt, quia nidla gens est, quie < Quoniam requirens sanguinein eorum n.iemora-
    modo eos vcneretur, et colat. < lus est, et non esl oblitus (424) orationeni paupe_
    « Inimici defecerunt framese in finem. t In firiem, < rum (425). > Annunlialo, iiiquit, el nolite limere;
    inquil, et. ex loto defecerunt frameae hiijns noslri quia corpus quidein occidere possuut, aniniain auteiii
    inimici, per quas lyrannos et hsereticos intelligere occidere non possunt. Neque illoruni oblivisciltir
    yussumus. Et ideo quidem jam defecisse dicii, qtiia Dominus, qui pro ejus nomine moriuntur, qnoniani
    sine duhio eos defecturos. esse cognoscit. llsiiala lo- illorum sanguineih requirens, ipsorum qiiideni ad-
    cutio esi, ut quod certissime futuruni esse speramus, versarios punit, eos vero in selernani beatitudinein
    jam factum esse dicamus. - Jndticil.
    « Et civitates eorum destruxisti. .» Fuit aiiquaiido '<" Hisercre_."mihi, Domine , et vide humifiiatein
    ipsa Ronia, qnse aliarum civilalum capul esl, civitas < meam cle inimicis meis. » Non esl, incjuit, Domi-
    deprum; sed illa quidem, quae iliorum cral, jam.de-. lius oblitus orationes paujierum; clamani-ium sti))-
    structa eet; jam siniul cum iliis in lormcnlis esl. aiiditur, atque dicenliuin :« Miserere rnihi, Doniine
    Iltec vero, quaa nunc est, non iilorum, sed sanclprum D et vide litimilitaiem meam de inimicis meis; »a
    aposioloruin, et ipsius Dei civilas est. quibus, te jubente, lolet tanta sitstineo
    < Periit memoria eoruin cum sonitu. > Sic enim, < Qui exaltas ine de porlis mortis, ut annuntiem
    periit Jericho, quortim muros non marhinis, nori! « Jaudes luas in portis filiae Sion. > Poiise nioiiis
    arielibus, nec aliquo impelu, sed solo lubarumclan- liseretici sunl, et quicuiique ad nioiicm el perditio-
    gore cecidisse legimus. Cum sonilu igitur laJsoruni! nem aniiiias liomiinnn tralninl (42G). Talis porta fuit
    deorum memoria periil, quia praedicanlihus aposto- SifrvonMagus, tatis Ariiis et Sabcllius , lales et mufii
    lis idola confracta et templa deslrticia sunt. < El alii, quoruni doctrina et persuasione mulise auiniae
    < Dominus iil seternum pernianet, ciijus j-egui no:i, perierunl. Tyranni' quoque. ponaj inorijs fuerunt,
    < eril finis. :»-" '..- qni leiroic .lormeiilor.uni- Jinillos ncgare fcceriint.

    (424) Memoratus est atitem, < nemo ita positiim| rfus.


    puiei, qtiiisi oblivio cadat in Deuni; sed quia |iost (42G) « Porla moriis esl diaboitts, vel omnis ille-
    Jonguiii lempus. fulurum est j'udicium. > S. Aug. cebra ssectilaris ; qiioniam jier liiuc ad seleinuni cx.'-
    euarr. in psal. ix. iiitjni infcljciter iiitrpitui. t CASSIOD.
    (4£5) EiiniiJcni Icctionem scculus esl Cassiodo-
    72o EXPOSITIOJN. PSALMOS 72JJV
    De his autem portis sancti liberali el exallali laudes Ay « Exsurge, Domine, non prsevaleal Jiomo, judicen-
    Dei annuntiare non cessant« in portis Jilise Sion, » « lur genles in conspectu luo..» Exsurge, inquit, Do-
    id. estin auditu.et auribus aiiimarum fideiiuni. Nam mine,.sanclis luis in adjulorhim, quia lam iniqiuts
    et aures porlse sunl, per quas sanclae prxdicaiionis est homo iste (431),ui nemoei resislere.possit(452).
    verba:ad _corda fidclium (427) ingrediunlur. De hoc enim perditionis filio scriptum est, quia post-
    « Et exsullabo in salutari tuo. i Exsultabo, inquit, se multos liomines trabct, et ante se innumerabiles.
    lanlum de saluie mea, quae lemporalis est, quantiim Quod igiturait , « j'udicenlur genles in conspectu
    de salule tua, quse seiema est. Hoc autem dicit de tuo ; s tale est ac si dicerel : Veni cito ad jiidicium
    saluie animse, qusc (428) de portis mortis Hberala,. et breyienlur dies ejus, quoniam si isie iniquus diti
    jam secura est, el.ulterius.niori. non limel. regnaverit, omiies sancti lui peribunt.Hoc est enim,
    < Infixsesunt gentes in inleriUi,,q.iieni fecerunt. quodDominus ail :< Nisi abbreviatifuissent diesilli,
    < lrr laqueo isto, quem occultaveruni mihi, compre- . non cssetsalva omnis caro (Malth. xxiv, 22), » Re-
    < hensus estpes eorum. >Hoc esl enim, quod alibi. gnabit enim, sicut scriptuin esl, < per lempus, et
    dicilur : « Qui fratri suo foveam paral, ipse prius. lempora,.et dimidium lemporis (Dan. vn, 26) ;.» id
    cadel in eain (Eccle.x, 8). » Qui (429) alios decipere esf non anijilius quam tribus annis ciini dimidio.
    iiituntur, ipsi absque dubio decipiuntur. B <:C.onsiitue Domine legislalorem snper eos ut=
    - « CognoscelurDominusjudicia faciens; inoperibus < sciant gentes, quoniam. homines.sunt. > Exsiiige,.^
    « mar.uum suarum comprehensus est peccator. » iuquit, quasi dicat, in adjuloriuin fidelilius lnis, ne
    Modo, inquil, ab impiis et peccatoribus npn cogno- forie eis pravalere valeal. Super genies auiem, qiia
    scitur Dominiis, neque adhnc suse foniludinis po- eumsequunlur, et eum colunl, et adorant, legislato-
    lentiain, et scveiilaleni eis oslendit; sed polius su- rem illiim conslilue, ul tartdem seianl et intelligant,
    per 316 eos solem suum oriri facii, et in mulia quoniam homines sunt, qtii te relinquentes, hoc
    paiieuiia eos exspeclat. Cognoscelur tamen, cum ad monslrum venerantur. Erit enini ei ipse legislalor,
    judiciiini veneril, el suse majesialis gloriam osteude- quia sicul fecit Moyses et Salvalor nosler, ipse quo-
    rit. El lunc quidem laetabilur justus, cum viderit vin-- que suam Iegem dabil. Quod auiein ait, « quia ko.-
    dictam, < quia in operibus manuuni suaruin coin- mines sunt,.'».Tale fuit ac si dixisset, qnia siultj et
    prchensus est peccalor..» Tunc quoque supcr eos. fajui sunt. Secundtira quani sigiiificalionem cl Apo--,
    hsec sententia. dabitui1,, quse in s.equenli yersiculo slolus ail : « Cum alius dical: ego sum Pauli, ego
    declaratur : Apollo, ego Cephae, nonne homii:es esiis? (/" Cor.
    « Converlantur peccalores in infernum, ornnes . -
    r'.12-)*
    " « Ut quia, Doiriine, recessisli longe, despicis in
    « genles, qtiaeobliviscunlur Dominum. » Si pecca-
    lores in inferno inodo nou essent, ulique diceretur « oppoiiunitalibus, in tribulatione ? » Exsurge, ait,
    < convertanlur peccatores in inferiium. » Sed modo quid moraris ? Cur £ servis luis longe recessisti
    qnidem ihi sunl, uhi, audila senteniia, simul cum. Quare in opporTunitatibus, hoc est in tantis tribula-
    corporibus proecijiilabunlur. lionibus e]s non subvenis ? Neque enim (433) oppor-
    « Qnoniam non hi finem oblivio erit pauperum, tiinius eril illis adjulorium luum, quam modo,.cuni.
    « patlcniia pauperuni uon peribil in finem.» Nun- lanli hoslis persecutionem paiiuiitur.
    qtiaiu eniiii fit, quod usque in fuicni non fit. Nun- .« Dum superbit iinpius, incendilur. pauper. »-Illc,
    quam igilur patienlia justi peribit, siquidem usque inquit, superbit et saevit; pauper vero, id est -S.
    iri finemnon peribil. Unde manifesluui est, ideo pec- Ecclesia, omni humano auxilio deslitula, incendilur
    calores prsecipue essc damnalos, quia pauperes et cruciaiur. Polestauteni^t sic intelligi,quia qiianto
    Christi afllixere (430), quorum oblivio nunquam erit. ampliiis ille superbit et sxvit, lanto amjilius cl illa .
    Cum autem bsecTroplieta diceret, el niartyrum.af- in Dei ainore succenclitur el iriflamniaiur.
    flicliones, el lyrannorum atque hxreticorum perse- < Coiiiprehendiinliir in cogiluiiouibus suis, quas
    cuiiones describeret, dalum sibi divinilus cst, ut jl < cogitant. » Non diu, inqiiil, celabilur, non diu
    majora conspiceret, et ipsuin Anlichristiim, perdi- cordis illius malilia occullabitiir ; sed cito et ipse,
    tionis filium, vidcrel, de quo scriptum est. «rQuia omnesque discipuli ejus. qui cum eo sunl, ejusdein
    extollet se. el clevabiiur super piiinc qttod dicilur iniquitatis el malilise conscii comprehendentur et
    Deus, aut quod colitur (Thess.u, 4). Eiil anlem ttinc coiifundcntur; de quihus in Evangelio Dominus ait:'
    iribulatio lalis, qualis, » sicul ipse Domiuus ail, « Quia surgcnl inulli pseudocbristi ut pseudopro-
    « nuhquam fuil, neque eril (Mattli. xxiv, 20). » Iloc phet33, el dabunl signa el prodigia multa ; ilaut in
    igittir in spiritu Propheta conspiciens c!e tanTa san- . errorem" judicanlur, si lieri possit, etiani electi
    ctorum qui Tunc temporis erunt aiUiclioiie perler- (Matth. xxiv, 24). » Iline autein usque iu fineni
    riiiis, exclamat, dicens: psalini ipsius Aiiiichrisli viiam cl historiam scribii.
    (427) Id. cod. audicnlium. exercitus sequitur, ut.
    (428) ld. cod. quia. (432) Vaticinium cle advenlu Antichrisli, et de
    (429) Id. cod. ijiaienirii. magna, quam inferei in Ecclesiani vaslalioiic. Ideai
    (530) Ex cod. cod. Ghiiiano. scnsil Augustinus, el cum eo Cassiodoritis.
    (431) Id. cod. lanlusque euin iniquoruin omnium (433) ld. cod. Ghis. cdiquando.
    757 S. BHUNONISEPISCOPl SIGNIENSIS 728
    « Quoniam laudaiur pcccalor iri desiJcriis animse A laborem, 'et dolorein, et ad sttmmam infelicitateni
    < siisD,et qui iiiiqiia gerit, benedieitur. > Nibil est, ejus auditoruin animas pcrdueet. Sedere autem eutn
    quod homines impios et iniquos magis ad iniquiialeni dicil in irisidiis simul ciim divilibus hujus sseculi,
    exercendam moveat et incitet, quam adulatores, qui qui sola terrena et iransitoria diligunt, quos suis
    eortim opera (434) laudant et exlollunl (435). Et miineribus decepil, et ditavit, < ut intcrficial inrio-
    inde fit ut nunquam ad poeniicnliam rcdeanl, el a ceritem, > id est animam religiosam ct 'sariclam snis
    sua pravilate quiescant. iuiquis persuasionilms supplariiel et perdat (-150).
    « Irritavit Dominuni peccalor. > Qutd est enim Bene autem addil iiioccultis , quia superomnes ho-
    irrilavil, nisi qui ad imnierisam ii-ani ei indignaiio- miiies dolosus el callidus crii.
    nem conlra se eum commovit el iricitavit ? nt ipsum « Oculiejusinpaiiperem respiciunt,> non utiquead"
    dura niortepei-ileret,ei sanciorum sangiiinem, qiiem niisercndum, sed ad jierdeiidura, et decipiendum.
    crndeliler clfuderal, requireret el viiidicarei. Uudc Uiide et subdilur:« liisidialur in occulto.siciitleo in
    subditur : « Secunduni multiludincin irse stisc nou < cubili suo. >Scdquidinsidiaiui'?< lusidialur.inquil,
    < inquirel ?> Hoc aiilem31_7sub interrogalioiie Ic- < ut rapiat paupernm. > Et rapere paUperem quid esl,?
    gendum est, el lale ac si cliceret: Ergo ne Doininus Uapeiepaupereni est, dum allrahit eum, dutn suae
    sic irritatus, et ad taiilani iracundiam provocaliis B praviialis errori cum associat. IIoc autem posiquam
    scciindum inuliiludiiiem irae siiae non inquiret? Illius faciel. < in laqueosuo luimiliahil cum; > qnia sic ca-
    videlicet, ut modo dixiirius, perditioneni et paupe- puini et subjugatttm quasipropriumservumeuiiihabc-
    riim suprum ultronera. Unde el in sequentibus d.cit: bit.Miscr, elperomuia iiifclix.qrii eamalanon videi,
    « Propter quod irrilavit inip'us Deuni ? Dixil ei.iin quse posl niodicum super eiini vchlura sunl, dequi-
    « in corcle suo, non est Deus. » bus niodo subdilur : < lucliuabil se, et cadct, cuia
    « Non esl Deus in conspectu ejus, polhiuniur viae < doininabilur pauperis. » lpsc esl enim, queni sic-
    « ejus in omni tempore. Aufernniur judicia lua a ul Aposlolus ait : < Domiuus Jestts interficicl spi-_
    « facie ejus. > Omnia judicia Dei vera et jusla sunt; rilti oris sui, et auferet ilhislratione adventus sui
    qusc ideo a facie ejus auferri dicuntur,, quia neque (IITIiess. II, 8). » Etquiasiipra lriodum exaltavit, in-
    jtisle judicabit, neque ejus justa judicia limebil. Si ferius cseteris liuiniHabilin', et in pcenas pra^cipiia-
    enim limuisset, in hanc tantam crudeblaleni ct su- bitur. < Omnis enim qiii se exaltat, dkil Doniinus,
    perhiam non se elevasset. buiiiiliabilur, et qui se huinUial exaliabilur
    " (Luc.
    < Omnium inimicorum suorum domihabiuir. » xiv, 11). » -
    Quos enim alios inimicos ejus nisi sanctos iiiielligerc _, « Dixit eniin in coidc sno,ohlitiis est Deus, aver-
    dehenius ?. Horum autem secuuduiii quemdam mo- "*« tit faciem suam, he viiieat usque in fiiiem. » Cuin,
    rium domirtabitur Anlichristus, et secundiini quem- inquit, liomo isle iiiiquiis, el perdilionis filius cru-
    dam moduiii hon doriiinabitur. Doiiiinabiiiirquidem, delissimiis, et extjuisitis lornientis sanelos Dei in-
    qiiia sic in sua potesiate cos habebit, ul secundurii lerficercl, hoc in corde suo siuliissime cogitabat,
    volunlalem suam eos cruciel ct aflligat. Non doiiii- quod ex toto, el usque iu (iiiem eorum Dominus
    i;abitur autcm, quia ad cunsensuin suae pravie vo- oblitus fuisset; quoiiiani non slaiim eos vindicabat.
    luntatiseos trahere non valebit. « Exsurge, Domine Dcus raeus, et exaltelur ma-
    < Dixit enim in corde suo : non movebor de gene- « nus tua, ne obliviscaris paupereni infineni. » Ex-
    < rationc in generatioiiera sine malo. » Quam Ini- suige, inquit, sanctis tuis i<iadjulorium,et exalteiur
    'qiius el iinpiiis sl in co facile quis cognoscere po- niauus tua, exalteltir virlas et potentia tua super
    icst, qiiod lanlo desiderio seinper in malo delectatur. eos, et ne obliviscaris pauperem. sicul ipsi maliiiose
    Qui t!e gencrai.ione in generaiionem, de loco ad arbiiranuir, iisque in finem. Nunquam enim fit.quod
    locum siiie malo el sine aiiiinariiin perdilioue se usque in finein tion fil ; siquidem sanclorum fiuis
    non transire minatur. nunquam erit.
    Cuj'us os nialedictione, et amaritudine plenum ip. * Propter quid irritayit inipiiis.Demn. » Insnliaiio
    < est, et dolo. » Meiito Aniicliristus iste vocatur, esladversus eum, qiicm iam por Spiritimi saiiciiiui
    qui Chrislo per onihia contrarius esl. De Christo in illam altissimani lormentorum-foveam tain uiisc-.
    enim liic ipse Propheta alibi ait : < Quam drilcia rabiliiercorruisseProplieiaintiieiur. Eiquare hoc sibi
    laucibus meis eloquia tua Domine super inel et fa- coiiligerit, siibdiditdicens : < Dixiieniin in corde suo
    vum (Psai. cxvin, 103). » De boc vero econlrario < non requirel Deus. i Magnuin igitur pcccatum esi,-
    dicil: Quia ejns felidtim os irialedictione et blasphc- dc juslitia Dei perversum aliquod IIOIIsohnn diceie,
    liilis, aniaiiiudine el dolo pleiium est. verum eliani cogilare.
    « Sub lingiia ejtis labor et dolor : sedel in iivsidiis « Vides quoniam lu laborcm, et clolorem consi^-
    I cum divitibus in occnllis, ut interficiat innoccii- « deras, ut tradas eos in manibus luis. » Non pbli-
    • lem. > Verba, inquii, qitse sub ejuslingtia stint, ad visceris, inquil, aliquando, sed semper vides, et

    (454) Id. cpd. miqua. (436) Inlerficere innocentem, esl de religioso sa-
    (435) Ma.lusdiiin prsed.icaltir, cxtollilur, ncc de criiegum facere, ej*usqueariimam perpetua morie
    correciione cogiJai. cui hi.udiuor b.laiulicns inveui- daninare. Cassiotlor., ctijus inleiprctaliojii Bruno
    lur, Cassiodorius. plcrumq-.ic se couforinavii
    '29; EXPOSITIO 1N PALMCS. 750.
    paterhapietale cbiisideras Tabbrcincl dolorcm, qOem"_, A sseculi ; cujns regni, sicut scriptuin est, nori erit
    pro iuo noniine-saneii tui paliiintur, ni ipsis tuis finis (Luc. i, 54). » Vos auiem genies, cjuac siinul
    manibus Palri eo.s tratlas, el reprxserites. De liac cura Aniichrisio dainrialse cstis, perihiiis de teira
    enimiraditione Aposlolus ait, quia luuc ei omiiia cjus; id eside ierra viyeniiiiin, qiiia iii eam ribn
    subj'ecta eruni, cum iradiderit fegnum Dco el Patri iiilrabilis. < Desideriiiin pauperiini exauUiyit Domi-
    (I Cor. xv, 24), < niis, desicleiia cordis eorinn exaudiyit atiris iua. »
    < Tibi derelictus esl pauper, pupillo tu eri.s adju- PrOplietarum esf pro futuris
    prselerita ponerc, quo-
    « lor. » Ex quo, inquit, pauper antiqimiiv patrem riiani
    ea, quse futura sunt, jain qiiasi piseler'ita cori-
    diabolum dereliquit, et per aquam et Spiiiluni san- spiciunt. Desidcriiim aulein paupenim, id esl san-
    clura regeneralus 318< filiustuus facttts esi, tibisoli
    ctoiiim, qui lemporc Aniichrisli fuluri sunl, hoc eril,
    seniper adha-sit, libique soli dereliclUs,nuJIuin aliiim iil ipse sieut dignus est daniiictiir el jiidicetiir, et
    mtorem et defehsorem liabuit. Quod auierii diabbltis sancti JDei,de ejus inSidiis liherali, iii acieriiam beati-r
    paler sit iniqubrum oiniiinm, et noliduni baptizar tudineiri JiiTroducantur. Scienclum auiem quod: de-
    torum, ipse Doniihus ostcndil, ubi ait : « Vos ex; desideriuin noii in ore, sed in corde esl. Ad.cqr
    patre diabolo eslis, el opera patris vesiri faciiis . igiiur respicit Deus, el niagis corciis desidcria, qttani
    (Joan. vin, 44), -»-Talihiis igilur Aposiblus ail : "] orisoralipnesexaudil.Qiiandoauiem hoc saiicioriim
    < Fuisiis aliqcando le;:'ehr.e, hunc auiein lux in Dd-
    desiderium esaiidilur, sequentiamanifeslanl:
    niino, ui filii lucis amblilate" (Ephes. v^ 10). » Et < Judicare pupillp, et liumili. t Cum veneril, ii.i-
    Joanncs Aposiolus : < Quoiqiibt autein reccperu'ri'1
    dedit eis quit, judicare piipilloei htimili, iuiic sectincluiiisiia
    eum, pPteslatem filios Dei fieri, his qui dcsideria sancli suscipienl. P.ujjillp auteni judicare,
    credunl in nomine ejus (Joan, j, 12). » Sunt efgo
    est pupilli causain juslaiii osleiidere et prsedicare.
    modo fiiii Dei. qui prius eranl Ulii diaboli. PiipiUi'
    llsec autem, quse de Antichrisii justissinia damna-
    aulem, id esl bipliani (sicut alia translalio habet) lione ei perditione dicla siinl,ideo el djcla Cl scri-
    idco dicunlur, vel quia primiis eorumpater eis mor-
    pta sunt,« ut non ajiponai ullra magiiificare se hpnip
    luusest, vel quia adhiic in hac vifa jieregrinaiiles, < super lerrahi ; > ne sibi qupque siniilia Coiitiri-
    iiondum irt illa beatitudiiie DebPatri conjuncti sunl. iniilaii non-tiiriuit .cori.iig_i.sse.-
    Unde el suis discipulis Dominus dicebal : « Ndn vos gant, quseilli, qiiem
    .audivil. ,
    i-eliriquam-orphanos, veniain ad vos (Joan.;xiv, 18).» -,
    PSALMCSX. -'.._.
    Qui utique ex sola ipsius abscntia or.phani esseiit,: IN FINEM, PSALMOS BAyip,(437).
    si ad eos Dominus non venissel. ideo
    < Conteies brachium peceaioris, el maligrii.» Sic- ._. Isle litulus jara salis supra exppsitus est, qui
    loiies ponitur,.,ut omnes psalmi cjusdem aucloiis.
    «l bracliiuin Pairis Filius yocalur, dequoper pro-"_ :
    . : esse credaiilur. -
    phetam dicilur: < Et brachiuni Doinini' cui revela-
    < ln Domino cprifido, qiiomodo dicitis aniniae mese
    turn esl (Isa. tin", 1); » ita et brachiurri diaholi
    sicul passer (458) ?» Gon^;
    Aiilichristus dicitur, qtiia in eo, et per eiiin opera- otransmigrainirionlem
    et de tra Jisereticos Ecclesia Joquilur, jain iilorum persua-
    lur, praelialiir ; ciqiis eonlrilione et jverditiOue
    satis jam snperius didum csl : . sionibus et argiinientaiionibus faligata: in Domiiio,
    < Beqiiirelur delictuin ejus, et non iiivenielur. >. inquit, cpnfido; el ideo veslraconsilia paryip^udo,
    Deliclinn diaboli superbia est, qui in corde suo di- quseuiique illi soli Tecipiunt, qui in Domino no:i:
    xisse iegiiur: Super coelum ascendam, ei ero similis confidunt. <. Quoinodo ergo dicitis animse riieje,
    < aliissimo (Jsa.xiv, 13). » Quia yidelicet sri|)erbia transmigra in morilemsicut passer? » Necjue vos
    Aulichrislus quoque supra omiie quod dieilur Deus, moiiles, neque nos secuhdum yestrain iiilclligeiifiani'
    atii quod colilur, elevalur.eiexaltaturi Hoc autem si passeres sunius : qui exaltando vos, lhohtes; nos
    Estis tainen ,et vos
    posi niorlem Aniiehrisli, in regno Chrisii, quod est** lnnriiliando, passeres vocalis.
    Ecclesia, requiratur; inveniri nonpoierii. Perqiiod jrioriies. iriflatioiie super-bisp inflali (4-59),nionies vi-
    datur intelligi;quia illiqiii lunciemporis eiunt, iii li-1j) delicet Gelboe, quibus qiiondain maledixit David.
    irioreet trembre, et lriaxime qui jn humiiilaie Dornino. Nos quoque passeres sunius, de laqueo venantihin
    servient. Unde eliam scriplum est, quia « indiebris liberati, per quein videlicel 319 Jaqueum, veslrai
    illius salvabilur Juda (Jer.xxzm,-iQ); > el-<cUriiple- insidise sigiiifiCaiitur. Unde el alibi dicitur : < Passer
    nitiido gehlhiinihTroierif, lunc Israelsalyusfiel( Rom. invenii sibi doinum (PsaL xiii, 4). » Hsereiiciigitur
    xi, 25). » Quiseniraiunc superbire audeat, cuni adsui cbmparaiioiieni viros catliblicospasseres.de-
    ei Anlichrisium pro sua superbia damriaium, et ju- putaiit: quos ipse quoque Salvator noster exigui
    '
    dicii diem instare cognoscai? .: preiii esse oslendil, duiii dicit : « Nonrie BiiOriasse-
    < Regnavil Dominus in avlerhum*.et in saeciilum res asse verieiiiif ? (Mdtih, x,29)':» '-': :

    (437) < Finis semper |ad Clirislum temiil: sed . (458) <Ad persuasores quippe iiaerelicos liic seririp
    modo passioneiri illius, modo resiirreclionem desi- dirigitur, qui volunl loqui quod inipium csl. ut con-
    gnal, Nm.icauiein sanciam fidem declarat, in qua teniionibus pravis seducant aniriias iniiocenies. 1»
    liscreiici digladiaiiiiii-coiilr_i fidelissimos Chiislianos. -_ CASSIOD ; '":. _/,
    ' '-.'
    Sciendiihi igiiiir hiuic jisahiiiini ad (iestn.ipiidos hac-. .... (459) Id. coil. lumidh ,
    r.iicos csse prolalum.'» IScua.
    731 S. CIUNONIS HPiSCOPl SIGNIENSIS 732.
    « Qiioniani ecce pcccalorcs Uienderuiil arcuni, A . < suam. > nscccst definitio impii. Ille, quasi dicat,
    < paraveruiit sagittas suas in pliareira : ul sagil- impius est qui diligit-iuiqiiiUvlein, el odil animam
    < tcnt in obscuro reclos corde. >Ad ipsum Doiiiiiinm suam. Utrumque enim valde iinpiiini esse videlur, el ,
    S. Ecclesia suseloculionis verba converiit, et de lise- iniquilateni diligcrc, ct odio habere aniiiiain suani.
    reticorum non inodica persecutione conqueritur, di- E.I pejus quidetn esl.iniquilalcm diligere, quam ini-
    cens : Vides, Domine, et cognoscis quoniain isli,. qiiilalem agerc; sicut minus maluin est aliquando-
    conlra qiios loquiiniir, hseretici et peccalorcs leten- pcccare, quam in peccalo perseverare.
    derunl arcum. Omnis lisereticorum falsa et hseretica « Pluif supcr peccatores laqueos. » Hic versus
    compositio, sive in scripto, sive sine scriplo sil, sicut superius diximus, ibi conlinuatur, ubi di-
    arcus eis csl, quo sanctoriim aniinas inlerficiant. cilur :
    Pharclram vcro ipsorum corda inlelligimus, in qni- <Juslus atttem quid fecit? >In eo ciiim, quod
    bns suae deceplionis senlcriiias, vcluli sagillas col- pululire dicit, magnam laqueoruni superabtindan-
    leclas el paratas liabent, quibus, cuin opjiortuuum liam oslendit. Quol snnt peccata, lot sunt eilaquei,
    fuerii, reclos corde suhdule, el in ohscuro sagillenl quibuspcccatores capiunlur et illaqueantur. Ftinibus
    et vulnercni enim peccalbrtun suoruin tenebiiur impius. Pluribus
    < Quoniani quem perfecisli, desiruxeriint. > Et 15igitur tenebitur el ligabitur laqjieis qui pltira ct ma-
    hoc, inquit, te non laiet; scd satis libi liianifesiiiui jora peccala commiserit. « Ignis, stilpliur, ei spiri-
    esl, quoniam sauctus et catholicus ihtellecttis, queni lus procellar.um pars calicis corum (Psal. x, 6). »
    lu nos docuisli, ct in nobis peiTecisli, jam pene Hic csicalix irse cl furoris Dei, quo pcccatores ine- .
    desiruclus est. Untle el multos valde eorum prava briabuntur, et per quem ipsa mors et pcenarum oin-
    doclrina significat esse deceplos (440).Qnod quidem niuiii lormenla significanlur. Sed si ea, quae hic
    tempore Arii faclum csse cognovimus, qui lotinn enumeranliir non loltis calix,, scd pars, calicis erit,
    fere munduin subverlil, et in suum errorem trans- niulla alia, el forlasse gravipra adhuc eos lormenta
    ire cocgil. « Juslus aulcm quid fccil? » Sequi-. cxspeciant. De igne aulcni in Evangelio scriptum
    tur : csi, qui eliam sciernus et inexslinguibilis vocaiur.
    « Pluit super pcccalores laqucos. > Sic cniin se Eos vero iu sulphure puniendos inlelligere possu-
    habct ordo. Sed prius ea, quaeinterposiia sniil expo- miis, qui iu luxuriis et carnis voluptalibus tlcfece-
    namus; postea vero et haec, et cxlera qusc scquun- ruut. ln spirilu vero procellarum illi peribunl, qui
    tur, videamus : sanclam Ecclesiain perlurlianles, nuiiquain quiesce-
    < Domiiius in lemplo sancto sno, Dominus in coelo re, ct pacera Iiabere voluerunt El quia ipsi in h;;c
    « scdes ejus. » Quanclo, inquil, saneli isia dice-' ^1 vila quasi procellae tcinpcsTatisfuernnt, digimm est
    banl: < Doniiiius in teinplo sancto suo, > per qitod ul ipsi quoque spirilu proccUariim seinptr cogaiitur
    vitlelicet eosdem ipsos inlelligiinus: < Doniinus in ct submerganlur.
    ccelo, ubi est sedes ejus. > Quod qtiidera Iioc ipsum < Quoniam justus Poniiuusjiistiliam dilexil,sequi-
    significal, bsec cadem in cordihus illorum uaclabat < lalem vidil vullus ejus. > Et jiistiiin, et impiuni
    et considerabal. Unde Apostolus ait : < Nos ciiim inlerrogavil Dominus, et quia juslus esl,. et jnsliliain
    quid oremus, ncscimus; sed Spirilus sailctus orat diligil, secundum boc, quod sequitas poslulal, juxta.
    pro nobis gemilibus inenarrabilibus(flow. vm, 26). > opera sua unicuique tribuil.
    Quod auiem et lemplum Dei, et sedes Dci sancli 320 PSALMUS XI.
    dicaiilnr, ceriissimura est. IN FISEMTROOCTAVA PSALMUS BAV1D
    . < Oculi ejus in pauperem respiciunt. » Non enim Tolus hic litulus jam supcrius exposiius cst, neque
    rcsjviceret, si non diligeret. Sic eiiiin seriplum est : ul ilerui.n. exponatur necesse est.
    « Quia respexil Douiinus Peirum (Luc. xxn, 61). » < Salvum me fac, Dominc , quonianv defecit
    Oculi igilur ejits in pauperem rcspiciunt, ut ej'us. < sanctus; quoniam diniinulsc sunt veritaies a liliis.
    senipcr lniserealur, scinper eum custodiat, ejusque < hoiiiinura. > Vox justorum et ante Christi incar-
    oniiies cogitaliones ci aclus dirigal et dispo- naiiouem ipsius advenlum desiderantdum. Fuit ali-
    ii.it. quando, ul noii solum gcntiles, vcrum eliam JudaJ,
    « Palpebrai ejus inlerrogaiil lilios hoininum. » qui populus Dei vocabanlur, idola colcrent, dsemo-
    Solo igilur iniuilu cuncla cognoscit, el aperiens ocu- nia adorarent, vanilatem qusererent, simulque om-
    los omnia videt, el nihil csl, qiiod ejus intcrroga- ncs a veritale recederent. Sic igilur sanclilate, et
    lioni, id est perspicaci inquisiiioni occultari va- verltate ubique deficicnie, cuni nusquam sit, uude
    lcat. auxilium a Deo sperarc possit, vir justus non iin-
    < Dominus intcrrogat justum, cl impiura. > Et mcrilo exclanial, dicens: < Salvum me fac, Dominc, .
    jiistum, inquil, et impium inlerrogat Doinintis, ct quoniam defecit sanctus. »
    ccgnoscitur, cjuia utriusquc conscicntia sihi rcspon- < Vana locuti sunl unusquisque ad proximum
    dcl, el quacunque inlus latenl ci inicrroganii ct < suum. » Vana, inquil, loculi sunl unusquisquc, .
    pcrscrutanti sc manifeslant. - sive Judsetis, sive genlilis ad proximum suum..
    < Qui aulcin diiigil iniquilatcm, odil animain Proximuin autem non lanlum cousanguinilate,
    (4A(j)H;cchyperhoncc dicta sunl ad signilicandam mulloruui subvcrsioiicni.
    73a EXPOSITJO IN PSALMOS. 731
    qtianlum maiitia inlcliigcre dchemus. Qui enim hoc A , quod promisit, sine dubio adiniplebit. Umle hoc?
    niodo prciximi sunt, se scmper ad vaiiiiaiem et Quia eloquia cj'uscasta, ct vcra sunl, el ipse nullo
    slulliliam vicissim horlantur, lialicntes « Jabia do- modo mentiri polest.
    « losa in corde, et corde loculi sunl niala. > Et de < Argeiituin igne examinaliim, terise piirgatuni
    sailclis quid dicilur? « ln omnibus eral cor unum, < seplupluin. > Talia, inqnil, smu eloquia Domini,
    et anima una (Act. iv. 52). > Isti vero noii unuhi, lani pura, tam -casla, lam vera, et liulla JaJsiiale
    seil duplicia corda omnes liabere dicuniur. Duplicia corrupta quasi argenlum ignc cxaminaium : tei-rse
    quidem, quia mulabilia, el nulla verilatis constantia pnrgalum septiiplum intelligitur,qiiod fanitim exco-
    siabilila. qtiitur, donec oinni lerrena corriiptionc piiigcliir.'
    < Dispcrdel Dominus universa labia dolosa , ct Unde elnuincrus ponitnr perfectionis, in quo omnes
    < linguain magniloquam; » eorura videliccl qui numeri conlinentur. Quod igitur sepiics purgatur,
    dixerunt : < Liiignara nostram niagiiificabiinus, la- nulla indiget purgatione.
    « bia noslra a nobis suut, quis nosler esf Domi- « Tu, Domine, servabis nos, et cuslodies nos a
    i nus? > Tales omni lempore fueruni, qui lingiiam « generalione hac in selernum. > Vox illorum esi,
    el scienliam suain niagnificaiiles, errores seminare qui Chrislum in carne videre merucrunt. Et lale est,
    non limnerunti Iloc enim fecerunt gcntiles pliilbso- " ac si dicerel: Ecce venisti, completa csl proniissio
    phi, qui sapientiores in populo habehanlur, qui Patris, et sermones prophetarum; jam nihil time-
    quoniam in omnibus ad culiura Dei perlincnlibus nus,quia tu servabis et custodies nosabhoc prscsenii
    errabant, non onines unuin ideinqne, sed singiill tempore usque in seterimm. Impiis aiitem quid fiet ?
    singulas alqtie diversas sui erroris senleiitias da- Secjuitur :
    bant. lsli igilur dicere ppierant : « Liiiguani » et « Jn ciicuitn irapii amhulanl. > Non rccto, inquit,
    scientiam « noslram iiiagnificabimus; » sententise itinere incedunt, sed in circuitu oberranles, vcrita-
    nostrae a nobis sunl, et non aliiindceassuscepinius. lis finem et lerminum invenire non possunt.
    Qnis eiiiin noster magisier est et dominus, cui ea < Secundum alliludinera luam multiplicasti filios
    qiiai loqiiiinur et scimus ascriberc debeamus? Me- < liomiiiuin.iAcsiclicat: Siisliin circuilusemperanir
    riso igitur Apostolus ail : quia < siultam fccit Domi- buIanl,elverilatis321viamignorant,qiiaresicmulli-
    -;tis s.ipicriliam hujus inundi (lTCvr. i, 20). > Nam plicatisuiit?quareomnibusboriisvilseIiujnsabundant?
    et iiiter Juclaeoshsereiiros mullos fuisse legimus, si- Adquodipse : allum esl, inquit, hoc secrelum, et
    ciil Sndtteaios, qui ncgabant resi)rrecli(iiiein,cjuorum invesligabile, et majoris inquisitionis.. Hsec aulem
    inipiam hseresim ipse Salvator nosler cerlissimis r. quseslio de bonorum inforlunio, et de iniquorum'
    rationihus deslruere diguattis esl. Quam videliccl prosperilate mullis in locis sanctarum Scripturarum
    liacresini a philusophis desccndisse nbn dubium invenitur (442). Polesl aulem et sic inlelligi, nt
    est. sanclorum numerus mulliplicandus sit. seciirrdum-
    < Propler miseriam inopurn, et geniilum paupe- numerura illorum qui cceli altiludinem inhabilant.
    < ruin, nunc exsurgam, dicit Domiims. » Responsio Unde scriplum est, quia < Statuit lerniinos genliuiii
    Doniini est ad illos, qui in liujus psalriii iniiio di- sccundura numcrum Angelorum (Deut. xxxn", &)
    ciinl: < Salvum me fac Domine. » Nunc, inquit, in (445).» -
    aujulorium cxsurgam, et inopes, et pauperes de po- PSALMUS XII.
    icslate diaboli,el a lanUs erroribus liberabo. Quoino- IN FI.NEM
    PSAI.MUS DAVID.
    do, et per quein hoc suae benignilalis adjuloriuin fa- Isie lilulus jam superius expositus esl. -
    ciat, subdendo manifeslat: « Usquequo, Domine, oblivisceris-nie in linem?-
    t. Ponain super salulare meum,' fiducialiler agam « Usquequo averlis faciem lUain a nle?» Vox Pro-
    < in co (441). » SalnlareDei Ghrisuis csl, pcr.quem phetse est, ei aliorum Clirisii nauvitalein snseqrie
    Jianc tantani salutein Doniinus pperalus' esl. De quo redemplionis diein cum magno dcsiderio exspeclan-
    nimirum salutari in alio psalmo dicilnr : « Nolum j) ] lium. De quibus ipse Dominus ail: « Mulli rcges et
    Tecil Doininus saluiare suum (Psal. xcvu, 2). » De prophetse volnerunt" videre quse vos videtis, et non
    quo et patriarcba Jacob -sic ail: « Saliitare luum,, viderunt, et audire quse vos auditis, el r.ori audie-
    exspeciabo, Doniine (Gen. XLIX,18). » Bene autem runl (Luc. x, 24). > Isli igitur conquerunlur, quod
    ait: « Fidiicialiteragam in eo, » quia tanlo lalique lanlo lempore eorum Doniiniis obliius, cisque iraius
    duce prseliante, nihil periculi est, cinn de ipso scri- fuerit, et faciem suam ab eis averterit, ct per Filii
    ptiim sit : « Domiuus foriis ct potens , Domiiiiispo- sui incarnalionera cos jam landem non visita-'
    lens in pradio (Psal. xxm, 8).-» verit.
    « Eloquia Doniini_ eloquia casla. > Ecce audislis « Quandiu ponam consilia in aniina mea, dolorem
    eloquia, el promissionem. Dei, dicil Prophela : lir- « in cortle meo-per dicin? > Non suhTcil mihi, in-.
    niissime itaquecredite, et nullatenus dubiletis, quia quit, consilium meum , noii suilicil mihi consilium

    _ (441) < Saluiare suum dicit Paler Verbuni suiini; (442) De hoc agit D. Ang., de- civit. Dei lib. v,
    qnod csl caro facliim, per quod vila inoiialihns ve- c. 15 eH(i. ".
    nit, cltiinnnmis crcdcns ccpiosa laigiiatc coitscqui- (443) Vtilgals it : <€oi
    lur. i CASSIOD. liiiuin, juxla luimcrum lilioi> -
    733 S. BRUNONIS EPI3C0P1 SIGNIENSIS 730
    aniirtse mesc. Veniat jara nunc ille angelus raagni A . et insipiens, et divinas Scripturas non inleiligcns ,
    consiii:, vcniat, quxso < ille admirabilis consiliarius, « dixit:Non 322 esl Deus. > Cnde et corrupii
    pater fuluri sseculi, princeps pacis (lsa. ix, 7),»et sunt palriarcharum cl prophelarum fidem et vcrila-
    aiiferal hunc dolorcm de corde meo, qucm liabeo lem non lenenles; el alioniinabiles facli sunt Deo, et ,
    jier diem, id est per singulos dics,. sivc potius illius hoininihus in pravis suis voluntatibus.
    diei, litcisqiic desiderio, cuj'iis adventus illuslralione « Non est qui faciat boiiuni, iion est nsque-ad
    me illuminari confido. « uiium. > Non esl, inquit, in illo populo; at vero
    '
    < Usquequo exaltabilur inimictts meus super me? nec in alio populo, nec in omnibus aliis qui faciat
    t. respice ct exaudi me, Doniine Dcus meus, > Ne bonum. Quia enim Jideninon habcnt, niillum eorum
    avertas, inquit, ullerius facicni tuani a rae; sed jam opusinbonum illisimpiitatur(445),quoiiiam« sincfide
    iiiinc rcspice el exaudi me ul amplius uon exaltelur impossibile cst placere Deo (Hebr. xi, 6).» Quod au-
    iuimicus metis super me. . lein ait, usque ad unum, de illis iiilelligiliir, quibus
    « lllumina ocnlos mcos ne unquam obdormiatn in esl unus Deus, una fides, ununi baptisma, et sicut
    « niorie.) Illumina, inquii, oculos meos, illumina Ajiosiolus ait, cor uiiiini et aninia una.
    oculos menlis mese: mille nobisiHam luam clarissi- « Dominus de ccelo prospexil sujer filios homi-
    mnm Jiicem, quneillurainalomnem honiiiiein venien- " « num, ut vidcal si esl inlelligens aul rcquirens
    lein in hunc iiiundiiin; miilciiobisFilium tiiuin, cujns « Deiim. > Et quales eos inveiiil? Sequilur : « Om-
    sanguine mors ipsa nibrialtir, el pcccalum originale « nes declinaveriinl, simul inutiles facli strnl. >Pro-
    delealur. ilocesl cnim quod sancii maxinie time- . baluni est igitur a diyina auctoritate, quia non est
    bant, ne illius pcccati morie deficerent. qni facial bonum, noii est usque ad uiiuin. Siinul
    « Ne quando.dical inimiciis nieus, praevalui adver- autcin decfinaveruiit, quia. a veritale recedenles,
    < sus eura. > Illi sunt, quibus praevalet inimicus, et omnes jiariter ad errorem iraiisicnint. Inuiilcs igilur
    de quorum inleriui gloriaiur, qui vel a peccato facti sunt, quoniam neque Deo neque sibi ipsis ulilia
    originali nondiini Hberati sunl, vel qui in gravioribus agunt.
    peccatis sine pceniteiitia moriunlur. . « Sepiilcrura patens est guitur eoriim, linguis
    « Qui liibiilant me exsullabunl, si motus fuero. > < snis dolose agebant, vcncnum aspidiim suh Jabiis
    Hoc esi eniin gaudiiim cl exsultatio malignoriim < eorum.» Non snflicit, inquii, illis quod hona non
    spiiiliiuin, utviri.jusii moveanlur; ui :t Deo, a fide, faciunl, sedad suae damnalionis cuiiiuluni quihiis-
    a veritaie, a jTislilia et ab omiii boniiate separen- cunquc modis possuiit mala opcranltir. Esl auteni
    tur. os eorum sepiilcrnni patcns; quia sic suiii isiis suis
    « Ego atilem in tua misericordia sperabo. > Nihil auditoribus felor morlis ad inortem , sicut Aposloli
    cnim aliud esl, nisi sola Dei misericordia, qnse ah odor viUe ad viiam. Unde el benc subdilur : < Lin-.
    corura insidiis nosliberare valcat. < guis suis dolose agebant, veneiitim aspidum sub
    .« Exsultabil cor liiciiiu in salutari lno. > Ecee, in- <Iabiis eorum-» Venenum aspidnni insanabile est.
    quil, babeo quod desideravi, quotl quspsivi cl tanto Qui igilur eortiin doclrinaui c-red.unlct leiienl, sic
    teinppre exspeclavi; vidclicet salulare.luum, Jesiim vi.ilneraniur ut sanari non possinl.
    Chrisliim Filium luum. Amodo igilur gaudebit, < Quoruin os maledictione et aniariiudinc plenuni
    cxsultabit et lselabilur coriueiim iii salutari luo. < esi, veloces pedes eorum ad efftindenduni saiigui-
    < Canlabo Domino, qui bona iribuil mihi, el psal- < nem. Conlritioel infelicilas in viis eoruni, et viam.
    < lara nomini Domini altissimi. > Qiiem per altissi- < pacis non cognoverunt. > ln eo quod ait: < et viam
    ni.um, nisi Deum Patrein intcUigamus? cui non iin- jiacis noii cognoverunt, > non de solis Judseis, scd
    nverilo cantare et psallere iste |>roiiiitlil; quoniam de omnibus qui exlra Ecclesiam sunt etjfidem Cbristi
    in advenlu Filii sui oriiiiia bona quse desidcrari vel non liahent, omnia hsec intelligciuia esse demon-
    speiaii possuui, largitus est. siral. Quseenim est via pacis, nisi Salvator nasler.
    PSALMUS XIII. I) qui ei pax ci via vocalur? < Ipsc eniiiv pax noslra,
    INFINEMPSALMUS DAVID. qui fecit utraque uiiuni(Epk. n, 14);» ipse est: « et
    Ssepe jam diximus quid significel in finem,el via, el verilas, et-vita (Joan. xrv, 0).»
    quid significel Psalmus David (444). . < Non est limor Doinini ante oculos eorum:»
    t Dixil insipiens in corde suo, iion est Dcus, eor- Quia, iuquil, omncs isli, de quihus modo superius
    < rupli sunt et abominabiles facli sunt in voliiniati- loculi sumus, viam pacis npn cognoverunt, ideo
    < -bus suis. >Ecclesia loquitur.ei Judaeorum populum non esl limor Dei ante ocnlos eoruni, ac per hoc
    increpat, qui de Domino et Salvatore nostro, quo- mala facere non erubescunt, el bona facere non
    niain lmniilis et in TormaDei apparuit, sicut stultus, curanl. Sequitur : « Nonne cognoscent omucs qui
    (444) Ecclesia Cliristi vesaniam condemiial Ju- « Non cognosccnl omnes qui operanlur iniquitatera.»
    dSeorum;faciesilia Domini, quab in VirPsahno qu;e- Ad posiremura eorum In Jine prsedicilur evenirc con-
    rehatur, liic jam advenisse narratur. El ideo primo versio : «cum averterit Dominus. > BEDA.
    modo increpat Ecclesia Judseos, qui viso Clirislo (445) Observandum S. Brunonem non docerc, -
    minime crcdiderunt. < Dixit iusipiens. > Secundo nihil boni ficri ab infidehbus, sed nihil eis impuiari
    modo dicit inani eos irepidationc confundi, "qui fru- ad nieriuiui, cum fide carcant-, cjuaccst priucijiium
    cluosiimtiiiioreiii Doinini ccgnosccrc- nolticnint : meriii.
    737 EXPOSITIO IN PSALMOS. 733
    < oporanttir iniquilatcni el qui ilcvorant" pleb.eniAV ipse in lioc psalnip Dcum iiiterrogat, alqne ipsius re-
    « mean., sicut escam panis : >et illi qui « Deum sponsionein accipcre ineretur.
    « non Jnvocaverunl, illic trepidaverunl limore, ubi < Doniinequis habilabit in tabernaculb tuc? (447)
    « non eral limor. > i aul quis requiescel in monle sancto luo? > Pro-
    « Qubniam Deus in generatione jusla esl; > quain phela cst qiiiloqiiitur, imoipse Domiuus loquitur in
    lantopere aflligere el perdere conantur. Per eos cjui Prophela, sicul ijisealibi dicit : i Aiidiam quitl lo-
    operanlur iiiiquiiaterii, onines iniquos lioinines in- qnatur in ine Doniiiuis Deus (Psal. LXXXIV,9). >
    telligere possunms, sive Judseos, sive gentiles. Per. Hsec auleni lotjuitiir ad instruciionem iioslram, ut
    eos vero qui devorant plebem Dei, sicnl escam panis, DoiiJpo respondenle, iiiielligamus quid agere et te-
    lyranni el bserelici specialiler significanlur. Dc qtia- nere, et quid fugere el respicere debeamtis.
    lihiisscripluiriest:» Quia comederunt Jacob, el Jocuin « Qni ingrediliir sine macula, et operalur jusli-
    ejusdesolaverunl(Pt. LXXVHI,7).> Quanla anlem avi- « tiam.) Quis enini sine macula, riisi ille solus
    ditaie sanclosDci el anima,el corpore perdant,in ep « Qui peccatuni non fecit, nec dolus inventus est
    manifeste oslendit, qnod qnasi escain panis plebeni in bre ejus (I Petr. n, 22). > Qtioniodo aulem ct
    Dei eos devorare dicit. Ai vero per illps qui < illic illud inlelligemiis, qtiia « Peccator quacunque hora
    < Jrepldaverunl lin.ore, ubi non eral tinior; > Ju- conversus fuerit, oiiiniuin iniquitatuin cjusnon re-
    tlseos proprie intelligimus, qui coiilra Salvalorein cordabor(Ezcch. xxxm, 16). > Tales igitur sine
    noslrtim consplranics dicebanl: « Si diinitlimus eu.m macula ingred", inlulligere ilebemiis, quoniam qiia-
    s":c,venient Hoinani, cl lollenl nobis locuin et gen- lescunquc fueriiii, tamen ad poenilenliam conversi
    lcm (Joan. xi, 48). > D.e quibus bene siibditur : ncquaqiiam in pcccatis perseveranl. Bene auiem
    « Consilittm inopis confudistis; quoiiiam Deus spcs "sibdiiur : < Et ppcratcir justiiiam; > quia non siiiTi-
    « ejns esl. > Hic auiem esl ille inops, de quo dicil cit abstinere a malb, nisi bona faciamtis.Uivde est
    Apostolus : « Qni cum ohuiium dives esset, pro nohls illud i < Declina a malo, el fac bonum (Psal. xxxvi,
    paiiper fsclusesl (J7 Cor. viri,9).»Hujus anlem con- '27). >
    silium niiseri Judseispreverunt, damnaverunl, et rcci- < Qui loquiiur vcriialem in corde suo, el non
    perenoltierunl; sed potius instiltando dicehanl:« Con- < egil dolum In lingua sua. » Qtiod est inlelligere,
    Tiilit in Dco, liberct nunc eum si vult (Matih. xxvn, ut non aliutl in cordc, et aliud lingua ioquamur,
    "
    43).» Eihocest quoddicitur:i-Quoniam Dbminusspes
    "
    sed quod liiigua sonal in cordc liabeainus. .
    cjus esl. > : « Nori fecit pioxinio Suo inaluni. > Hoc est enim
    « Quis dabilex Sion salulare Israel, dum avertet £{ qtiod in Evangelio Dominiis ail: <Qnod tibi non vis,
    « Doniiims capliviialem plebis suae.» Quis, inquil, alteri ne fcccris (Mctllh. vrr, 12). > Quid si fecil, el
    infelices Judsei, cnjus vester adjutor et defensor ve- pbslea salisfecil, el pcenitcnliaiii egit? Seiiiperaiiicin
    niens ex Sion, tlahit saluiem lsrael, sicut vestri illud Apostoli in mente babcamus, quod in malo
    propbetae lcstantui'? Si.c enim in prophelarum librjs pcrseveraiilibus ait: « Secuiidum duriliara luam, et
    scriptum est, quia, < Ex Sion- veniei qui aufcret cor impoenilens lliesaurizas libi irairi in die revela-
    capiivilatem Jacob (Rom. xi, 26), > per quem iiullum tionisjusii judicii Dei (Rom. n, 5). » Hac eiiim seri-
    aliura nisi Cbrisuun inielligimus. Decepli sunl igitur lenlia miilta de.terminari possunl, quse valde drftici-
    JtidseiAnTichristumexsjiectanies, quem ipsi Messiam lia esse videnlur.
    appellani. « Et opprobriiim non acccpil adversus proxiraurii
    « Lseielnr Jacob, el exsuliet lsrael. > Hoc aulem « sUum. » Qiiui csl noii accepil? Non sibi placuit,
    si fecit
    si ad litieraiii inlelligalur, ironice dictum esse vide- non graiun), non acceptabile habnit ; sed
    Siiiit enitn quidani, sicut scriptiim
    tur, quoniani non laetilia ei exsullaiio, sed niagna fecisse pceniluit. et exsultant
    cajaniitas el irisiitia eos exspeciat. Si auiem illa est, < qui lactarilnr cuni male fecerint,
    i
    pars populi, qnse in Cbristum credidil, vel si Jacbb, D in rebus pessimis (Piou. n, 14).
    et Israel specialiter aceipiatur, manifesla ihlelligenlia i Atlnihiliiin deductusest in conspeciu ejus mali-
    « gniis. » Praeteriuini secundiim consuetudinem pro
    esi(446).
    PSALMUS XIV futtiro posuil. Ad nihilum, inquil, ad mortem, et pcr-
    dilionem, Deo juliente, el Coiitemplanle, in die judi-
    -- 323. PSAMIUSDAV1D. cii ducetur liiiquus, diabolus videlicel, iniqubrum
    Quia in lioc Tilulonon poniliir, in fincm, ad ipsrim1 omniuin capiit, ciun"omni exercitii suo. Ettiinc fiet,
    David, qui hsec scribil, ha;c verba iefcruulur. Et1 quod sequitur : « Tiinenles autem Dominus niagni-

    (446) < Laetabiiur Jacob, qni non separaiam arce-; nabant, sicul antiquis mos eral .cibum semel su-
    piiinciliciiiain. Exsuliabit Israel, id est inenarrabilii mere, ex duobus iiominibiis uniiiii li-adilur faciuni
    gaudio corisolabitnr, quando viderit re quod artlcn- essevocabnliim. Hinc jani tabernacula coiisonanler
    lissime desiderabat in spe.» CASSIOD. dicta seiitimus expeditionales, et suljiias habiiatio-
    •
    (447) Cassiodorius labernaculi elymologiaiii do- •_nes. Sihi ergo Dominus fieri jussjl tabernaculum,
    cens, ail, veteres domos pauperum tabernas appel- quasi domus divina, qu£ esset in caslris Hebraeo-
    lasse, quod irabibtis laruuni, nbn legiilis tegebaiilur. rum, el cum ipsis hiovercttir.
    ideoque tabernas dici. JEtquia ibi habilabant, el cce-
    m S. BKUNONISEPISCOP-ISl "'NIIJNSiS 740
    < ficat.» Tiinc cnim Doiniiiussanciossnos magnifica- A Nibilo iniiigel Palcr, nihilo indiget Fiiius, et Spiri-
    bii, ct gloiificabit, el siiper coelos exaltabit. Iloc Ins sanclus Deus csl, cl uiius Deus, qui;i ipse solus
    versiculo interposilo, ad illud rcdit, de quo loqui cst, qui suis bonis contcnltis csl, cl de alicnis bnuis
    toepcrat. nihil hahel.
    « Qui jurat proximo suo, cl non dccipil eum. » < Sanclis, qui in lerra sunt ejtis inirificavi (148)
    Oriinis saiicloruin piomissio, si bona cst, quasi jura- < voluntatcs meas Inter illos. > Mirificnvit eiiim Do-
    menliim firnva cl slabilis csse dcbel; et cuin omnc nriniis, mulluniqiic mirabiles fecit voliinlates suas
    imliciuin malum sil, illud lamen pessimum csl, qtiod in omnibus sanctis, qui in lerra ejus stinl. Quidquid
    dccipicndi causa fit. eiiiin in hoc mundocsl, in tcrra illius esi, qui cuin
    < Qui pecuniam siiam non dedit ad usurani. » Hoc oiunium dives essel, egenus et pauper fieri, et lot et
    eiiim el juxla litteram maguiim pcccalnin est, quia lanta pro nobis suslinere voluit. Caeleri vero priclcr
    in lali faclo charilas peril, et pauperes suis faculta- sanclos, et eos, qui intcr illos sunt, de liis Salvalo-
    libus cxspolianiur. Polestiamen, el de illis hoc in- ris noslri voliinlalibus noii admiranlur, quia nihil
    iclligi, qui graiis non Iribuunl, quod gratis accepe- horum verum cssc credunt.
    runt, cl qui omiiia opera sua faciunl, ul ab homini- « Multiplicatse suni infirmilales eorum," poslea
    bus vidcantur. < Et munera super innocenlem non JJ « acccleraverunl. » Islse autem infirmitales, quas
    < accepit. > Hoc audiaut jtidiccs, Iiocaudiaui sseculi sancti, el csetcri, q;ii intcr illos eranl, qui eoriim
    potenles, qui mullolics, susceplis muncribus, inno- doctrina, et pneilicatione ad fideni Chrisli convcrsi
    cenies allliguiil. siinl, prius quidcin muliiplicalse eranl; sed posiea
    < Qui facil liaec, non commovebiiurin selcrnum. > ciim Christiis Doniinus prsedicare', et ad fidem cos
    Qui, inqnit, facil liaec, quse modo siipcrins enumc- vocarel, accclciaveruni, ciicnrrernnl, crcditleriini,
    raia siinl, isle in laberiiaculo Dei hahilabit, et in el sanati siinl. Et niullos quidcni sccunduni carncni.,
    nionle sanclo ejus rcquiesccr.s in sclernum non com- jilnres vero secuiiduiu -animam sanavit. Unde el Ims
    niovebiliir.- iiiliriiiilales, quas mullijilicalas fnisse tlicit, uon
    PSALMUS XV. coipornm, scd aniniarum inlclligcre del.eniiis.
    TITHLIINSCMPTIO IPSl DAVID, « Noii congregabo coiiveniicula coium de sangni-
    De illa liluli inscripllone loquitur, quac Hebrai- « nihus (449) » Hoc i.n loco in lona sigiiiiicalioiic
    cis, gra-cis, et latinis litteris facta esl, et super ca- coiivcnlicula accipiuiitur. Il;ec sitnt illa convcniiciila,
    pul Salvaloris nostri, in cruce pcndentis posila esi. dc qnibus Doininiis ail: < ln tlonio Palris mci mau-
    In qua videlicel inscripiione conlincbatur: < Jesus sioncs niulise stinl (Joan. xiv, 2). > In 11320igitur
    Nazarenus Rex Judacorum. > Qnod autem ait, ipsi C ' coiiveiiliciila, el in has domos congregabunlur san-
    David, ad ipsum Christum Dominum, revera manu cli, qui quamvis infiriiii, el peccatores prius fiiisscnl
    fortcm, bsec omnia, quse.in hoc psalmo dicunlur re- (qiiod in sanguiuibus signilicatnr) onines tamcii,
    ferenda esse oslendil. qui in illud r.oiivcnienl, puri ei sancli ab onini vi-
    < 324 Conserva me Doraine, quoniam in te spe- liortim sorde inundati crunt- < Ncc memor cro no-
    < ravi. » — < Sicul animarationalis, etcarounus esl « iniiium illorum pcrlabia inoa. > Quales ipsi craiii,
    honio, ila Deus el homo unus csl Clirislus (Symb. lalia prius nomina liabebant. Vocahuntur enim fur-
    Athan.). t Quoiies igitur Salvalor noster aliquid pe- liicalorcs, adiilleri, homicidae, sacrilegi, ct aliis no-
    tit, quotics se conservari, se adjtivari, el liberari niiii.bus, qiiibns mali honiines vocari solenl. Niinc
    poslulat, quoties sc in Deo sperare, vcl confidere, aulem el dii et filii Dei noniinantiir. « Ego, hiquii,
    ve! aliquid tale dicil, nihilad diviiiilaleni, seilomnia dixi : dii csiis, ct filii Excclsi omnes [Psal. LXXXI,
    ad liumanilatem rcferenda sunt. Divinilas enim 6). .
    Chrisli, qua Palri pcr omnia spqualis et similis est, < Dominus pars liaeredilalis 11103?,el calicis niei.»
    niliilo indigcl. Dical igiiur Chrislus Dominiis, non Isii, inqiiit, sunt hsereditas mca, quam videlicel
    sccundum diviniialcm, scd seciindiim humaniialeni: hserediiaicm caliccm passionis bibendo acqiiisivi.
    jv
    « Conserva me, Doiiiine, qnoniani in le speravi. » De qiiibus Apostolns ait: < Enipli eiiim estis
    pre-
    Prope habehat, cui loqtiebalur, ibi erat, in qtiem lio niagno, glorificalo, et porlate Dcum in corde
    . sjverabal, liiiinaniias diviniialcm rogal, non limore veslro (I Cor. vi, 20).> Fuil aiiiem Dominus pats
    '
    perlerriia, qnse lanio adjuiorio fulciebatitr, sed ut calicis Chrisli, quia cjus passioni compassus est.
    veruin honiiueni se ipsum ostenderet, lalia loqueba- Oslenstini esl igilur quse sil hscreditas Chrisli, et
    tur : <Dixi Dominus meus es lu. » Uiide hoc probas? qnse sil hseredilas sanctorum. Soliim euiin Dominus
    « Quoniani boriorum nieorum non indigcs. v Quse hserediias sanclorum esl; quia, spreiis omuihus quaj
    suni igitur bona lua? « Omnia quaj habet Pater inea in nuindo stinl, solum Dominnm inpaiiein sibi cle-
    "
    sunl (Joflu. xv, 16). » El Patcr, quid habel? Omnia gerunt. Bona commutatio, ul et ipsi sinl bserediias
    qiisecunque sunt sibi bona, sunl cl illius et mea sunt. Doinini, el in hscreditalem habeanl Dominum.
    '-"
    (448) Notant Maurini in aliquibus edilis psalieriis (449) Iloc aulem nomen de sanguinibns, conlra ar-
    haberi mirificavi, sed ipsi leciioneui Augiistini se-' icin pnsilum conslat esse graminalicani, apud quain
    qiiiinlur, qiiam eliani nonmilli codices nis. praefe- Jiluralis liiijus verhi nunieriis non habetur: el ideo
    miit. Vulgaia legii mirificavil; quani leclioneni se- iuier idioinata, id est propria Sciijriurae diviiue
    qtiilur Cassiod. numerauduin est. CASSIOD.
    7^1 EXPOSITIO IN PSALMOS. 742
    < Tu es, qiii resiiliiisll hsercdiiatem meam ini.hi.» A i i super ct caro iriea requiescct in spe. > Inspe ulique
    lliimanilas loquitur, el diviniiali gralias agit, cum velocis cl cito occurrenlis; undc el subdiinr :
    i* foiiiludinem diaboli vicit, cujus munere hceredi- < Quoniain non derelinques animam meam in iiv-
    ialcm snsccpit. « ferno, nec dabis sancluni liium vitlcre corrujrtio-.
    « Fuues ceciderunt mihi in prseclaris. > Funibiis, « nem (451).> Divinilasenim siinul-riimanima iniu-
    el penicis hsereditales suas homines dividunt, quos fcino descendit, nec lamen corpus in sepulcro dcrcli-
    vitlclicet funes aliqtiaiidoin bonam lerrani.aliquamlo quil. Anima a corpore sojiararipoUi.i, divinilas auleni
    jn sierilem et lapidosam, aliquando eliam in vepres, non poliiii, quia Dcusubiqiie-csi, et omnia continet,
    cl spinas cadere necesse esl. Sed Doaiinus tommcn- liidigiiuni valde esse, ul illa caro sanctissinia cor-
    dans hacreditalem siiam, toiam piseclaiain, ct-fc- rupiioiiem aliquam vidcrel, qnac sine omrii corrn-
    "cundam-esse oslendit, dum sihi funes in praclaris piione clc Viigine naia, sinc omni peccalo in Iioo
    cecidisse dieil (450). Et si forlasse, quod saepe con- intindb est conversala. -
    iingit, aliis praeclara esse vi.lealur, sihi laineii pcr < Nolas milii fecisti vias vilse. >—« Exivi, inquil,
    "oinuia prseclara esse" vidclur. Unde ct suhditur : a Patrc, el veiii in minidiim; ilcrum relinqiio iniin-
    « Elcnini liseredilas mea prseclara csl mihi. » dum, el vado ad Palreni (Joan. xvr, 5:8). > Onmcs
    « Bcnedicam Doniinnm, qui iribnit niilii inlolle- B ' viaemihi iiolae sunt, cl cundi, ct redeundi itinera
    « ctnm. liisuper est Iioc quoque : bcnctlicam Donii- coguovi.
    < nuin, quod usque ad nociem incrcpaveriint me < Adimplehis me lsctitia cum vultti tuo. > Deum
    « renes mci. > Lseliis Dominiis 325 el Salvator semper vidcre, el cuni illo seinper esse summa ise-
    nosler de lam prscclara hsereditale suo labore con- lilia est. < Delcctationes, > gaudium et cxsultaiio
    quisila, de omnihus quse fecil, ct quse a Judaeis crunt milii sedenii < in dexlcra lua usque in finem.»
    passus "est, Deo Patri henedicil, et gratias agit. PSALMUS .XVI.'
    Bonus intelleclus, bona (locirina, el prsedicatio Chri- OIUTIODAVID.
    sti, per quam diabclus victus est, et mundiis a
    inorte libcraiiis. Hic est ille intelleclus, et illa c!o- Ipsius David, qui eam dictavil, hanc orationem
    esse inlelliganius : qui si Salvaloris noslri eain esse
    elrina, de qua ipse alibi ail: < Mea doctrina non est
    mea (Joan. vn, J6). > Eral eiiim sua secundunidi- voluissel, sicut solilus csl, in finem addidisset.
    < Exaudi, Domine, jusliiiain meam. > Vox pro-
    viuitaiem, scd non eralsua secundumhumaniialem,
    Unde intellectum suum non suum esse, sed sibi a phetse csl el tolius Ecclesiae, omniuniqne fidelium
    "Deo Iributum esse dicii. Renes autem ejus Juclsei utriusque Testamenii. < Exaudi, inquit, Domine, ora-
    « lionein meam. > Qui se juslitiam habere coguo-
    siinl, de quihus secundum carnem origiiiem duxit. C
    Isii.autem eum increparc, blaspbcmare, nialedicere, scit, confidcnler Deuni orare polcst. < Iiitcnde de-
    < precaiioni inese. > Ejusdem dcprecatioiiis repeti-
    ci crudeliter persequi usque ad inorlem, quam per
    tio est, sicul et id, qtiod sequenti scribilur versu :
    poclem inleJligimus, non desiilerunt. Ipse tamen < Auribus percipe oralionem meam, non in Jabiis
    eoruiii persceuiiones iion curabai, lanlo talique
    < dolosis. > Non hahenl sancliJahia doiosa, et ideo
    Tpsiusdivinilaiis, quae in ipso erat, munitus prsesi- nvundas, et
    dio, ctboc csl quod dicit. puras faciunloraliones.
    < Providebam Domino in cbnspectu meo semper; <_.De vuliu luo jtidicium nieum prodeal, ocuJi tui
    ' « videanl sequilatem. > Facile in vultu, el in octtiis
    < quoniam a dextris est mihi ne commovear. > Non
    volunlas deprebenditur. Unde et multoiies anleqiiam
    esl comiiiolus, id est iralus, ui'in aliis fieri solet,
    senienlia conira reos a judiee proferalur, in facie,
    Salvalor nosler in ilia sua tam dnra passione; scd
    etoculis ipsius cognoscilur. Tale esi. igiiur ac si di-
    c conlrario pielale et misericordia fessus, pro ipsis
    ceret: ostende le iratuni, averie faciem luam ab
    suis crucifixorihus orahat, dir.ens : < Paier, igriosce
    inimicis meis. et in facie iua cognoseanl juslum
    illis, qnia nescitinl quid facinnt (Luc. xxm, 54). >
    Sic igilurdiviniias a dextris cjuserat, quse non ad D essejudicium luuiii, etcausam meam.
    « Probasti cor mcum, et visitasii nocte, igne me
    "iram.el vindictam.sed ad pictatem cl misericoriliain .
    « exaniinasii, et non esl invenla.in me iniquiias. >
    "cum provocabat.
    « Propler hoc dcleclaliini esl ccr nienni. i Pro- Proliavil Deus Abraliam, probavit Job et Tobiam,
    et multos alios, elvisilavil innocleaiiguslia-
    pler hoc, inquit, delcciatmn esl cor nieiim, quia di- probavit riim ct tribiijationis. Unde et subdilur : «Tgnenie
    viniias semper niihi a dexlris est, qnse nie in onmi-
    < examinasli,el non esl inventain me-iniquilas.» Et
    bus dirigil, el custodit. < Et exsuliavil liugua mea.i
    iii- cerie qiiam mulli probantiiradliuc,'qui lamen,ulrum
    Lingua, vldelicel inlerioris hominis, per quani
    el mala quse paliunlur non ad
    lelleclus, de quo modo dixiriius, significatur. < In- probentur, Jgnorant,

    (i50) « Hsereditas aiiiem Ciirisii est praedeslinala D.iminurii Cbristum auimam rationalem non lia-
    mulliiudo sanclorum. Ubi ideo addiium csl rriilii, biiisse? t Ecce < ipse clamat, ipse Patri gralias
    qnia non in se secuftilum humanitalem, secl in Pa- agit: quia ejus anima non sit more communi in in-
    ire glorialur. > CASSIOD. lerno derelicla; sed celeri resurrectione clarifnata,
    (451) Opporlune -hic monet CassioJorius. « Ubi ad__ccelorumregna pervenerit. »
    sunl Apoliiuarislse fallaciter opinanlcs, qui dicunt
    743 S. BRUNONIS EPISCOPI SIGNIENSIS 744
    . probalioneni sibi cssc intelJigiint. Recordentur igilur A nisi omniiim iiiiqiiitalum el decepiiontiin crassilu-
    islorum sanclorum, ct in ipsis suis iribiilationibtis dineni, et siipcrabundantiani inlclligamus ? De hpc
    gralias aganl, ut in ipsis quoque iniqtiilas non in- quoque adipe alibi dicilur : « Prodiil quasi ex adipe
    venialur. iniquilas eorum (Psal. LXXH,7). > Unde et iauri
    « Ul non loqualnr os meum ppera homiiium : piiigiies yocanlur, qui lali adipc impiriguati sunt.
    < propler verba Iabiorum luorum ego custodivi vias Nunc auieni aclipem impii el peccaiores, tyranni vi-
    i duras. » Quse, inquil, clico, non ad inanem lau- delicet, Judaei, el hserelici menie conceperunt, in
    deni et commendaiionem 326 dico; "quia. si hoc corde concluscrui!l, iiieiiiorise conimeiidaverunt, ut
    facerem, tunc loquerelur os iiieiim opera Iioniiiiinn. suo leinpore contra sanctos Dei dolose, et violenier
    Verba lahiorum Dei uiritisque Teslamenii praecopla elfundereiit. Unde et subditur: « Os eorum locutum
    iiilclligimus. Qusequicunqne tenere, el observare dc- « est superbiam. > Hoc autem faciebanl, quandp
    siderant, duras, el asperas vias eos inccdere, el cn- Clirisliim blaspliemabaiil, elsaiiclosdciidebanl, eis-
    slodireriecesseest.. qne imprccando, dicebanl, quod hominem moriuum
    < Perfice gressus meos in semitis tuis; ul non adorarent; qui de manibus iHoriim liberare non pos-
    < movcanlur vestigia mea. » Nehio suis Viribus, set, sicut neque se ipsum de manibus Judseorum li-
    sine Dei adjtiiorio ad perfeciioncm pervenire polest. berare potuit.
    Unde semper Dei misericordia quserenda est, qui « Projicienles me nnnc circunini/deruni me. >
    in via mandalprum suorum pedes nostros confirinet, Uiideprojicienles? vis audire? de doiuilius noslris,
    iit abhjs, qnse sibi placila sunl, nulla diabolica per- dc.honoribiis noslris, de pQssessioiiihus noslris, de
    suasione moveahlur vestigiajiostra." habiiaiionibus nostris, de dignilaiihns noslris. Sed
    < Ego clamavi, quoniam eraudisli me Deus, in- qnare circumdederunl? Ul cos caperent, tencrenl,
    < clina anrem luam mihi, ef exaudi verba| mea. » Jigarent, ilagellarent, et post niulios cruciatns morli
    Mulloiies, inquit, clamavi, et adhuc clamo, et lu condemiiareiil. Hoc autem faciebanl, quia Dcuni ne-
    inultolics meexaudisti, el adhuc exaudis. Tu cnini, sciebani, neque jxisl haiic vitam aliam esse crede-
    quasi dicat, me semper exaiidieiido hanc clamanili bant. Unde el siibditnr : < Oculos suos slalueriinl
    Jidiiciain inihi dedisti, ut ad te clamare et orare < decliiiare in terrara. > Quia enim aliam vilaiii
    niinqiiam desistarti. igiiorabaiil, sola lerrena, et transitoria cogitahant.
    « Mirifica misericordias tuas, qui salvos facis spe- « Siisceperunt inesicut lco paralus ad prsedam,
    « ranles in te. » Quotidie miseiicordias suas mirifi- < cl sicnl catulus leonisliahiiaiisin abditis.» Qnania
    cat Deus, quia et pcccalores ad se converiii, el in Q crudelitate-sanctos Dei inicrfieerent, his paucis ver-
    re speianles salvos faciens ab iiiiquonini hoiiiinuni bis dcmouslraiur.
    et insidiis spiriiuum inaligrioruii) libcr.it. lsti enim <Exsurge.Domine, prseveni eos.» Exsurge, inquil,
    siinl, qui resistrml dcxierse Dci; isli sunt, qui pu- Domine, sanclis luis in adjutorium, prseveni eos, qti1
    jrnare non cessanl conlra Ecclesiam D. i. illos prscvenire el decipcrc conaiilur, ut cilo pereant
    <A resisteniihus dexlerseiuse cusicdi me, Doniine, et cas qiias diligunt divllias amitlant. Hoc aulem
    « ui pupillani oculi, suh umhra alaritm ttiarum pro- contra Jndseos specialiter dicere videtur, quipriniam
    < tege me a facie impioium, qui mc-afllixcruni. > persecuiioiiom conlra Ecclesiam moverunt, el in Je-
    Nihil est, quod majori cuslodia indigeat, qtiam pu- sum Christum Dominum iioslrum impias manus
    pilla oculi, quse si violata '.fuerit, lunien amitiilur, miiiere non limuerunl. Qui cuni sanctos ajioslolos
    Huic igilur vir j'ustus se ijisum comparal, ut sine iiilcrllcere.el Chrisli nomen et memoriam penilus
    Dei ctistodia fragilem se, et facile periturum se csse de lerra auferre conarenlur a Romanis praevenli,
    oslcndat. Pcr alas vcro Dei qnid aliiid, quam viiiti- capti, snbversi, ei in serviiuiein dedncti sunt.
    lcs inielligamiis, sine quibits ad cceleslia volare non < Eripe aniinam meani ab iinpio. » Eripe, inqnit,
    possumus? Quas sihabueriniiis, impiorum impetus, animam ineam ab ill.o impio Judxorum populo, qui
    et irisidias non tiinebimus; cum de fide Apostolus D legem el prophelas maje iriierpretando, mullos de-
    dicat : < Sancti per fidem vicerunl regna, operati cepit, et in errorem cadere fecil. < Frameam ini-
    sunt juslitiam, adepli sunt reproraissiones, obliira- < micorum de mahu tua. » Franieam iniraicorum in-
    . veruni"ora leonuni, exsiinxeriiiil impeiuni ignis,
    telligere debcuius oinnia instriimenla, et riiaterialia,
    effugerunt aciem gladii, convaliieruni deinfiiniiiaie, el spiriiualia, quibus et se defendere, el Christianos
    fortes facti sunt in bello, eic. (Hebr.xi, 55.) >_Fides impugnare possunt. Piures enini s<iisraiionibus, suis
    igitur, et alU' virlulcs nos protegunt, el deiendiint, syllogismis et arguraenlalionihus, quam maleriaUbiis
    sine quarum -muniiione inimicoriim insidias evadere armis Judsei, et hseretici de Christianis inlerfece-
    non valemus. runl. Roganl igilur Dominum sancli, qualenus hanc
    < Inimici mei animam meam circuindederunt. > frameam eis auferal, ne simplicem populum in ea
    Ad quid? Ut eam capereni, et deciperenl, el suis er- inlerficere, et decipere valeat. Quodaut.em ait: <:de
    roribtis iniplicarenl. Sed sieul alibi dicitur : < Anima « manu lua, » lale csl ac si diceret, virtule, et for-
    iiostra sicul passer ercpta est de laqueo veniiniium fiiudine tua. Neqiie 327 en'm lantum ad verba
    \l-sal. cx-xiii, 7). > quanium ad loqueniis volunlalem altendere dft-
    < Adipem suum concluserunt > Quid per adipeni? Jjcnius. <'"'
    1i$ EXPOSITIO IN PSALMOS. 7iS
    * Domine, a paucis de lerra dispertire eos.» Per _A A finem igitiir baec iransferanlur, et puero Doinino
    paucos enim' illos inlelliginnis, de quibus in Evan- David.id est Safyalori noslro aifscribantur^ David
    gelio Doininus ail: < Miilli eniin sunt vocali, pauci eniin manu TorJis inlerpretatur. Sed quis tairi forlis
    vero elecli (Mailk. xxi, H). > Ab his autem in judi- ulilledeqjjo dicilui : < Dominus fortis et polens,
    eio separabuntur mali, quando agni ponenlur a Dominus fortls in praelio (Psal. xxm, 8).» Hsec igi-
    dexlris, bsedi autem a sinistris. < Et supplania eos tur Filius loculus esl ad Patrern in die passionis
    i in viia ipsorum.» Prius enjm quam de hac vila suse, quando ab omnibus inimicornrn suorum insi-
    Jtidaai iraiiseani, se supplantates fuisse inlelligeni. diis liberatus est, et diabolus superatus, qui pcr
    Hoc autem erit post inoriem Anliclirisii, quando Saul significalur, eum jam ullerius persequi ces-
    cogiiila verilale.illi qai lunc crunt, ad fidem conver- sayiu
    lenlur, de quibus etiaiii scriptum est:« Gonverten- < Diligam le Domine, virtus mea, Domine firma-
    lur ail vesperam (Psal. LVIII,7); > e't alibi: < In die- < menlum meumv et refugium nieurii.» Loquilur
    Jjns salvabitur Jutla (Jer. xxxin, 16). > Poiesl et sic Filius ad Patrem, Joquilur humanitas ad divinila-
    intelUgi quod ail: < El supplaiita eos, > ac si dixis- tem.suaeque dilectionjs, et affeclum simul, et cau-
    set: Supplantari eos pcrmitle quod non tanlum im- sam oslendit: dtim suam virlntem, suuiu firmameri-
    precando, quarilum prophetando dixit; quoniam sic »8 lum, suum refugium, suum liberatorem, suum ad-
    futurum esse prsevidit. juiprein et proteciorem suum esse dicil. Hscc au-
    ' < De abscondiiis luis atlimplelus est venlcr co- ,1'emeum dixisse puto, cum ad .criicem
    duceretur,
    i rurii. > Venler, inquit, illorurh, id est paucorum, a ,-in qiia se inimicos omiies superare, et de ipsohu-
    quibus isli separaii snnl. De abscondilis tuis, idest maiii geiierishosle triumphare noh dubitaiiat. Me-
    secretis ttiis adimpleius est. Per quem sapientiaeet rilo, inquit, diligo te, semperqlie diiigam, quod
    scientiaE ihesauros intelligiinus, quos nulli altiJia- quidem ipso tantae obedieritiifi experimento facile
    bent, nisi illi qui Christi fidemBt evangelicae prae- probari polest. « Domine virtus mea, Domine firma-
    dicalioriis doclrinam suscipere merueruht. «isli « mentum meum, et refugium nveum,elliberalor
    vero ecbnlra (4S2) saluraii stint porcina. > Quaecun- < irieus, Deus meus, adjulor meus, sperabo in eum.»
    «jue in lege, et prophetis, el Evangeliorum libris a Projihetarum est subilo mutare personas.
    Domino prohibita sunt, per carnem porcinam signi- «Protector mcus, et cornu salulis mese. > Corriu
    ficantur. Quod igitur ail:« Saturati sunl porcina,» in divina pagina prb foriitudine poiiilur, sicnl in lioc
    lale est ac si diceret : Viliis omnibus et peccatis loco, ubi dicilur : < Viriea facta esl dileclo in cornu
    pTeni sunt. El qusecunque ih Scripturis sanctis Db-gn (4S5) olei (Isa. v; 1),» Sequilur J
    mirius facere inlerdjxil, ista facere non timuenmt. .< Adjulor iiieus, laiidaiis invocabo Doriiinurn, ct
    < El reliqueriint quoe"supeifuerunl paryulis stiis. * < ab inimicis nieis salvus ero. > Hoc aulem fecit in
    Earodera enim doclrlnam alque errorem, quem post illa hora qita dixi t: <Pater, in manus ttias coinmeiido
    Christi passibnem Judsei qui iuric erarit, docueruht spiritum nieiiin (Luc. xxiii, 46).» 328 Nuric aulerii
    ct lefiuerunt, tenenl isli qiii moilo sunt: tenebunt et ipsam suse passionis breviter historiam narrat.
    illiqui posteos"fiiluri siiut, usque ad eos qiii in fiiie < Circiiriidederunt me gemilus morlis.» Hoc aulerii
    "sajcuJisalvaridi sunt. factum est,-<|uando turba (ut in Evangelib legitur)
    < Ego aulearcum jusliiia apparebo in coiispeclu et qui vocabalur Jiidas, venit cini) giadiis et fiislibus
    <"ino, satiabpr;, dnm manifest.abilur gloria lua.» comprehendere eum; quando injecerunt maniis ih
    ad
    Ego, inquit, prophela, et Ecclesi.a, et sanctorum Jesiim, ct ienuerunt eurii-, et vinctum duxerunl
    omhium multitudo cum justilia, quam le jiiberite principcs sacerdotiim. In eo vero quocl geriiitus mof-
    ctistodivi et tenui, apparebo in cpnsDectu luo, et Sa^ lis _ct humanae passlofljs aJIecius sihi accessisse
    tiabor rion porcina, ut isli, sed jllis fuis deliciis dicili Verum se liominem esse ostendTt, et non phari-
    ineOahilihus., quibiis angeli uiunlur et reficiunlUr, tasticum, nt quidam haeretici praBdicaverunt, sed iii
    d.um manifeslabiiu.r gluria tua. X verilate idemipse et captus, el ligalus, et crucilixus,
    1)
    JPSALMUSXVII.' et morluus esl. « Et-lorrenles Iiiiquitatis conlurba-
    I!TVJNEM PCEROioMINODAVID'•, Qlil LOCCTCS EST AI> « vertint me.» Torrentes iniqiiitatis Judsebs vociit,
    BOMmUM VEHBA CASTICIHOJIJS^INDlE-(_HA EBIMJIT quia quasi ibireris inun.dans euni, magno iuipetu et
    -EDMDEMAKU OJISIBM JNlliICQ»tIM:EJCS,*T DEMjVi.lI
    fiirore super eum in illa nocte venerunt, unde et
    . SACL;ET-WXJT:
    \ < |n fiiiein,» iuquil, hsec rcferenda sunt adiHujn discipuli perterriti, eo reliclo, fugerunt,
    videlicet finem;, de quo Ap.ostoJ.us^it:« Fjrii.s legis < D.olores itiferni circumd.ederuiit me.»Per quod
    et intolerabiles dolpres einn
    Christus-est(Rom. x,i),* qujeliajni dCise ipso Jo- dajur iniel.iigijriagnos
    die suslinuisse. Qiiamvis enirii
    qiiiUir, dicens: «Ego sum AJpha et Ompga, priraus jn illa nocte et Jii i.llo
    et iiovissimus, initium el flnis (Apo.c. j, 17).»Jn ih polesjale jllius eral, secunduiii voluiiuucin sjiam
    - (452) Ibi nolant Maurini in quibusdam cbdicibus ut Jegitur in fPsallerio "Eccl.-Valicanae:,« Saturaji
    -jesseutiiv, latine fHiis, in aliis ufiv, porcis, ;aut utiw sunl porcjna;» quam transialiqnein secuius est
    siye se affines j3. Bjuino, eamdemque liahent inlerpreiaiioncim, el
    -.j»r,cinU, jiorci^.vqusedjciipnesj.njter
    causam |)rsebuerunl, ciir in Vuligaia translatum fue- leciionem S/Auirustiriiis et CassiodOriis.
    rit: < Saturati sunt filiis,» et in yeJuslissi_na_laJa (i$&) Cod. Ghis. filio : ila et in Vulgaia -. ;.
    PATROI.. CLXIY -, &"
    7_i7 S. BRUNONIS EPISCOPI SIGNIENSIS 7«
    iJlos ciolores sustinere et mitigare, digiiurii tamen A Fundamenta vero iiionlium Romani principes milri
    : est cjuod eos lales fuisse dicit, quaies caeleri Iioihi- esse videnlur, qui lunc temporis loliim mundiim
    rnes suslinere solent. Quare fideles ejus cognoscant portabantj regebanl et suslinebant. Omnes auleni
    , et intelligant, quanlum nos dilexerit, qui ialia tan- .isli contra sanctos Dei, et fidem Chrislianain COHIT
    taque pro riobis sua sponte suslinere voluit. moti et contrirbali sunt. Quare? < Quia iralus esiei
    -' < Praavenerunt me laquei morlis.» Laquei morlis < Deus.» Nisi eriim eis iraius fuisset, sicutalipsad
    JIH sunt, qui eaquai capiunt et tenent, et ad morlem se traliebat, ita quoque istos ad se Iraxisset. < Nenio
    trahunt. Tales laquei fuerunt Judaei, qui euin prae- enim venit -ad riie,» dicit Dorainus, < nisi Pater, qni
    - venientes, el simul cum Juda proditore super misit me, traxerit eum (Joan. vi, 44).» Unde ipsc
    "
    'eum irruentes , usque ad morlem eum non.dimise- -ait: < Ego scio quoselegerim (Joan. xin, 18).» Et
    -runt. «. .-.-•-._"" . -Apostolus : < Videte yocalionem vestram, fralres,
    « El in tribulatione mea invocavi Domiiium, et ad ^quia non multi nobiles inler vos, non raulli polen-
    -« Deum meiim cjamavi.» Et ipse quid fecit? Sequi- - tes, sed ignohilia niundi elegit Deus (I Cor, i, i8).»
    -iur: « Et exaudiyit de templo sanclo suo vocem Sciant igitur omnes homines iniqui, et qul verilafeni
    -<. meam, etclamor meus io conspectu ejtis.et in- " impiignareel Ecclesiam affligere non cessanl, quo-
    • «troivit in aures ejus.» Audivimus in Evangelio niam iratus esl eis Deus.. ",--.-
    -quitl clamaverit et quomodo Deum invocaverii. Au- « Ascendit fmnus in ira ejus, et ignis a facie ejns.
    iMvimus,etnuncipsodjcente, qtiodexauditiis fuerit, < exardescil.» Hoc esl-enim quod alibi djcil: « Do-
    . quod quidein firmissime crediraus, et nullaienus . minus iii ira sua cpnTiirbavit eos, et deyorabit epEi
    dubitamus. Quod autero ait: < De lemplo sanclo Ignis (Psctl. xx, 10).» Et illud : « Ignis siiccensus est
    =§uo.» Qtiid convenienlius quam de se ipso intelligi in furore meo, el ardebit usque ad infern.i noyissima
    -potesf? Templum namque P.ei ipse est,-in quo, sicut -(Deut. xxxii, 22). > Hic igilur ille ignis, dequoDp-
    ,Apostolus Ait, inhabitat oniriis plenittido divinilaiis niinus in judieio dictiirus esl:«Ite, maledicli, jn
    :iiorporaliter. (Coloss. u, 9). Unde et ipse dicebat: ignem. selerijum, qui .paralus est diabolo et angelis
    ,< Solyileiempluni hoc, et ego in triduo resuscitabo ejus (Matth. xxv, 41). > Si igitur ignis seiernus est,
    iilud (Joan, n, 19).» Quod slalim exponens Evangc- u.iiqiie et fumus seternus est. Uterque aulem et ignis
    Jisla, ail, Jioc autem dicebat < de templo corporis et fuiiius magnum tprmeiilum est.'.-
    sui.» In- s~e_-.ip.soigitur erat, et ille qui orabat, et < Carbones succensi sunt ab"eo. >Et qui sunt isti
    iile qui exaudiebat, nequeindigebanl colloculione, carbones, nisi homines iniqui, quales sujit iili quos
    ijiioriim una voluntas et conscienlia erat. Unde el (n modo montes et montium fiindamenta yocavii?Isti
    r=dicit:« Et clainor meus in conspectu ejus;.» quia' aulem semel succensi iiunquam amplius exstinguen-
    neque divinilas ab humanitale, neque humanitas a iur, sed semper et sine fine ardebunt.
    -:(ljvinilate liliquandp separalur. Ilucus.que poininus 329 s Ft inclinavit cce.los,et descendit, el caligo
    .siire passipnis historiam lexit, csetera quse sequun- < sub pedibus ejus. > Isli sunt illi coeji, dequibus
    lur Ecdesia loquitur de his quse posl Christi passio- dieiuir:« Ccelienarrant gloriam Dei (Psai. xvni, i),»
    fiiem in eafacla sujit. per quos appstolps inlelligimiis, quos tunc Dominus
    « Et commota est, et contremuit terra.» Postquana, inclinavit, quando eos in mundum universuni ad
    -inquit, Douiir.us ccelos asceiidil, et ubiquc genlium prsedicandum mitlens, ait:«lle, docefe omnes gea-
    ad .prsedicandum djscipulos misit, lota terra Com- tes , baiitizantes eos in npmine Patris, et Filii.,et
    Hiioja csl, aliisdefendenlibus,_aiiis impugnaniibus yeri- Spiritus sancli (Malth-. xxym, 19). > Et magha
    iatem, et.luric quidem complelum est, quod Dpminus quidem inclinatio est, quando cceliad terram,justi
    .,-ail:._.<.Nolile ptjtare qtiia veni mittere pacem in ad peccalores, filii Dei ad idololatras et dsemoniorum
    . terram; non veni vmitlere pacem, sed gladium. Ex servos niitluntur. Tales erani illi, ad quos vocaiidps,
    ,hpc, inquii, erunt qtiinque in doino una, et dup in .sanandos, lavandps , illuminandos et resuscitandps
    ires, el tres divideiitur in duos. .Filjus pugnabil 10 apostoli missi sunt. Et non solum eps inclinavit, el
    contra patrem, et filia contra matrem, et nurus con- misit, verum eliam cura illis ajbiit et descendit, Sic
    ira socrum.suahi (Matih. x_ 34).* Sic igiiur terra . enim eis promiserat, dicens : <Ecce ego vobiscum
    commota est, et sic coiitremuif,_ Timebat enim suni omnibus diebus usque ad consuinmalionem
    unusquisque suae parti, rie..in'lant6 confliciu vince- sseculi (Ma«/rr xxvnr, 20). T Sed quid est, quotl
    reUir. ait: < Et caligo sub pedibus ejus ?» De peccatoribus
    < Et ftindanienta hioniium ^conturbala "sunt, et namque Aposlblus ail: « Fuistis eniiri aliquandp
    ~< coniinpta sunt, quoniam iralus est eis Deus. » tenebraa, nunc aulem lux in Domino (Ephes. v, iO).»
    Npn soluiri, inquit, terra cbnimpla est, verum etiain Si lenebrse , et caligo. Talis igitur caligo, talesque
    ipsi morites, et ipsorum monlium fiiudamenta cori- tenebraa doclfiriaapostolorum illuminalse subChtisii
    tiirbata et cbinmola stint. Quitl enim per montes, ' pedibus se humiliare ei jacere gaudent.
    nisi poieniiores bujus niundi, pruderitiores elsapien- « Et ascendit superCherubim-, et yplavit super
    iiores inielligimus? Hoc enirii suntvilli ad honiincs -« pennas veniorurri. »"Quos nJpdo superius coalos
    inferiores, quod."-.montes simt adJpca planiora. dixcrat, nunc ventos appellat i(4S4);Tnterprelalur
    (454) Id.coJ. Ghis.- \"",«NuncGheriibini vocat,; et eos quosmcnles vocaveratnunc ventos, »:etc„ ,vt
    ta :: EXPOSlTiOlNPSALMOS.;. '750
    'enim" Cheruliim tciehtiis pleriiluilo.Et-"ubi lanla /V-hiijuslaiibiiii," tiibernaciilum Dei, id estviri reli-
    scientise plenitudo, quanta in sahcljs aposlolis, quns giosi, niajprisqtie scicntise quolidie nioranlur, ubi
    prhis Dei Filius, deinde Spirllus sancliis inslruxitet siuim iiigeiinini exercent, ibi Dei volunlatem et
    docuit? Et vide eleganiiani locutioriis in ccelisde- notitiam quscrtint, el qhserendo inyeniunt. Cum enim
    •scendere, in Chertibim ascendere dicilur. Neque Evangeliiim , vel alia qualibet: divina Scriplura in
    enim aliler cceli terrsejungi possunl, nisi se inclina- Ecclesialcgitur, el toliis populus,qiii Dei tabernacu-
    renl et descenderenl. Siiper Clierubim vero ascendit Jiim vocatur, inlenlis auribus Circum assistit, tunc
    nt, eis volantibns, pennas ventoruin siipergredialtir, quidem in circtiitu praedicti latibuli tabernaculum Dei
    Diversss qnitlem stiril raliones , ut sancli aposloli stare videmus. De quo latibiilo adhiie subdilur.:
    nunc cceli, niinc Chernbim, nunc nubes, nnnc bo- « Tenebrosa aqua in nubibus aeris. t Tenebrpsus
    ves, nunceqiii vocenlnr, et aliis nominibus, diver- enim el tenebrosa a lenebris denominanlur. Quia
    sis ex causis illis convenienlibus. Ascendit igilur igittir JatihuJuni in tenebris est, aqua quoque quae in
    -siiper Cheriihifii, id est super apostolos suos , qui- laiibulo est, noiiimmerito tenebrosa vocalur (|57)..
    I)Hs,sicul ipsejiit, dederatoset sapientiam, cui non De quihus videlicet nubibiis, quod in sequentihus
    .possent rcsistere omnesejos adversarii. <Ascendit,» dicilur, audiamus:
    inquit, < el vGlavit.*TJbi?<Supra pennasyenlorum.» < Prsefnlgprein conspectuejiis.pubes transieruni.*
    Bene aiilem Apostolus volasse dixit, ut eorum cele- PraeTuJgore Jjoc,in locp una pars est; tale esi_, ac si
    i-italem ostenderfct , qui brevissimo lempore totiiiu diceret : Rrae fulgore. id est praBclaraeet.splendidse
    niundiini sua prsedicalione repleyerunt, Sicutenim 330 nijbes,per quas aposlolos sigiii(icari.d'xirausj
    aJibiJicitur: <In omnem lerrara exiyitsonus eorum, transieriint. ln quorum-iransiiii grando, etcarbones
    el in fines orbis terrse verba eorum (Psal. xvni, 4) ignis facti.sunt, undecunque.transierunt. In-eovero,
    _J_453). Per ventos enim, sicut diximus, reges et prjn- qupd eos iransisse dieit, quanlam in praedicalione
    cipes, cselerique Imjus sseculi potentes sigiiificanliir, solHcitudineni habuerinl , aperiissime manifeslat-
    qul hoc mare magnum et spaliosuni, id est miindiim Npn diutius mora.banlur in iino loco, sedsemper de
    islum venlilant et perttirbant, et vix aliquando loco iransibani adalium]ocum..Quid
    veroper gran-
    qdescere sinunt. Soli enim venti mari dominantiir, dinem elcarbones ignis, nisi eorum verba et ser-
    ii-ique maxinie suam potestatem pstenduiit. Super niones iniell.igimus , quibus peccaloribus, nisi con-
    lales igilur Domiiuis volasse.dieitur, quia ejus vi.iivs .yertereiitur et pcenitenliam agerenl, omnium lor-
    -atque polestas omnes mundi hnjus poteslates snper- menlorum grandinem , aelemi ignis llanimas et
    grediiur, et nihil esl quod ejus imiierio non subjicia- Q incenditim minabanlur ? Hanc enim grandinem et
    iur, Sive ctiam super eos volayit, quia habitationis Jios carbones ignis beatus Jpaiines Baplisia. spar-
    locuni in eisnon accepit, sed desuper volansadalios gebal, cum dicerel: < Pojniienliani agiie: appropin-
    fesUnayit. quavit enim regnum ccelorum, Jam securis ad radi-
    « Et posuit tenebras lalibulum suum (456). » cem arboris posita est. Qniriis arbor, quse non.facit
    .Quasi aliquisdiceret; Sic ita volavit, et super pen- ..fruclum bpn^.ni, excidetur, et in ignem mittetur
    nas yentorum volavit, ubi eum qnseremus ? Ubi re- (Luc. x, 9). » Bene autem dixit.< in conspecUi
    .periemus? Cui respondelur , « et posuit tenebras ejus, » qiiia sempereos respicit Deus , et nnnquam
    latibulum suum, » Dico ergo : « Si Deus lux esl, et eprum oliliyiscitur.
    lenebrsein.eononsunt ullse (Joan. i, 5), » qupmodo « El intonuit de coslo Dominus , et Altissimus
    iii tenebris Jucel? An forlasse, quia sicnt scriptum
    L< dedit vocera suam. > Hic versus supcrioris versus
    •cst,< Deum nemo vidil unquam^.lJiiid.jJS.) Satis in
    lenebris est id, quod videri non potes.t. Aiiter tamen expositio esse videlur. Sive enirii cceli, sive nnbes ,
    in tenebris lalet Dorainus , ubi ab his, qui jjio desi- sive Cherubim apbsloli dicantur _ eadeiri significalio
    Altissimus
    derio eum qnaeriinl, facile reperithr.. Tenebrse enim ^est. < Inioiitiii igitur de<:oeloDominus, et
    vocem suam , v quando per ora apostolorura ,
    _dicunltir ulriusque TestamenU sCriplnrsc , quia fj.-dedil - qnos modo stiperius riubes vocavit, quis ignis , quse
    obscurse sunt,,el non ab aliis qtiani a fidelibus pene-
    ;trari possunt. Qui igilur Deum qnserit, el eum co- ^grando, qnaJl.scruciatus el quahla torriienia pecca-
    et videre dcsiderat, has lenebras ingre- lores exspeciani , nianifestavil. IJnde adJiuc subdi-
    gnoscere "-..--
    etibi inveniet illam lucem quae iiluminat =ivir:
    diatur,
    < Misit sagittas suas, el dissipavit eos , fulgura
    .omnem bominem venientem in Iiunc muriduni. Hoc
    »
    enim significavit Moyses , qui in monte Sinai , ut t muliiplicavit, e"tconlurbavit eos. EcCe iterurii,
    modo
    ciim Domiiio loqtieretur, nebulam et caliginein in- quse gralidinem et carbones igriis clixerat,-
    dicitur. : sagitlas el fulgura vocat. Tales sagiltas etiali.a ful-
    .trassc Sequilur
    < In circuilu ejus labernaculum ejns , tenebrosa giira illi duo fratres miltere et jaculari sblebaiit,qui
    vocan-
    '(.- aqiia iii nubibus aeris. » ln circuilu , inquit , Boanerges, id est filii ionilrui Iri EvaiigeHb.
    ""'" ubi Jaleret ipse, non eps deserens.»
    (455) Id. cod.: < Sed quid est quod-aii, super pen- dentium, Id. cod.: < lstac nubes, apostoli et prppheli»,
    tias venlorum ? » (457) obscursE
    (450) Brevior Augiisliuus: « Et posiiit obscurita- eorum Scripturae inteliigunlur, quaecum '''-
    lem sacramentorum etocciillam.speni in corde cre- sinl, lenebrosae esse dicunlur.».... : .
    751 S. BRUNONIS EPISCQPI SIGNIENSIS 752
    lur , Jacobus (458) ct Joannes. « Oissipavit aulem A « Prsevenerunl me in die affliclionis meac. > Praeve-
    cos, el conlurbavil,» conlra quos has sagitlasel fuU nerunt me, inquit, et quasi incautc praeoccupaverunt
    gura mitlebat, non secundum subslanliam , sed sc- cum magna ira , et furore super me irruenles , ad
    «undum maliliam. Sic enim dissipare el conlurbare reges el prasides atlrahenles, ilagellantes, multisque
    eos Dominus volebat, quibus dicebat : t Qui vult niodisinsultanles.SedquidfecitDominus? «Elfac.us
    venire post me, abnegetsemelipsum (Luc. ix,45). » « est,: inquit, Dominus prolector meus, et ednxit
    SieApostolus se ipsum dissipatum et conlurbaluni « me in latiludinem , salvum me fecil quoniam
    ftsse oslendit, ubi ait : « Vivo ego, jam non cgo , « voluit. > Quia, inquit, me dilexil, el voluit, et
    vivilveToin meChristus(GafaMi, 20). » 0 ulinam amiltere noluil, demaguis tribulaiioHibus, et angu-
    «:l nos ila dissipari et conlurbari mereamur! Et sliis rae traxit, et in laiitudinem adduxit. Per lati-
    prius quidcm pauci sagittarii el fulguralores fue- tudinem auleni, gaudium, et exsultationem, et secu-
    i'unl, sed boni; posiea vero erescenle numero ele- riiatem significat.
    ctorum mulliplicali sunt super numerum. El lunc « Et reliibuet mihi Dominus secundum justitiain
    ^uidem faclum est quod sequitur: « meam, etsecunduminnoc«niiam manuuin mearuni
    < Et apparuerunt fonles aquarum, et revelala sunt « retribuet33I *nlhi.> Etdetribulationibus, inquil,
    * fuhdamenta (459) lerrse. Ab increpalione lua, Do- B mc liberavil, el adhuc «Je servitio relributionem
    « mine, ab inspiratione spiritus irse tnao. » Tot sunt ^t mercedem cxspecto : quia juslus est , et reddet
    fonles aquarum , quot sunt prophelse et aposioli, tiiiictiiqne secundum opera sua. Unde el subditur :
    omnesque sancti prsedicalores , eorumque librorum « Quia custodivi vias Domini, nec impie gessi a
    i/olumina. llli quoque digne salis fundamenla orbis « Deomeo. > Hoc est itaque, unde adhuc retributi»-
    terrse dicunlur, qnia super eos lotaEcclesia fundala nem exspectat. Quid est aulem vias Domini custo-
    esl. Uride Apostotus ait: « SupersediGcati super dire, nisi ejus mandata observare? lmpie autem a
    •fundamentum apostolorum et prophelarum (Ephes. Deo agit, qui aliqno easu ab eo separaiur.
    t, 20). >Tsti aulem foutes, ul ha;c fundamenla mnc « Ouoniam omnia judicia ejus in conspecln mco
    apparuerunt et revelala sunt, quandoEcclesioe docto- « sunl semper, et justitiam ejus non repuTi a me. »
    res jam super multipiicali, ubique genirum praedi- Magna; namque (460) causai sunt isioeexspeclandic
    «are, peccalores increpare, Scripturas exponerc, et Teiributionis. Qui enim viasDomini cuslodil, et nullo
    iii ipsis Scripturis ostendere irain Dei, et indigna- casu ab eo recedit, jndicia ejus observat, et tenet,
    iionem, el tormenlorum omntum inundalionem, cos el nunquam justitiam ejus a se rcpellit, quid amplius
    exs^icctare, qui in peccatis snis perseverant, et poe- _ facere polesl? Et quasi aliquis dicerel: Ecce bene
    nitenliam agere recusant. TIuc usque S. Ecclesia bodie (4fM) h;ecomnia fecisti j sed tiefaClurnm esse
    de aposlolorumpraedicatione et gentium conversione nondum promisti. Ad quod ipsa.
    locuia est. Hinc vero lyrannorum perseculiones « El ero immacuhtus coiam co, el obscrvabo me
    'quaspassa est, et magnas Dei misericordias, quas « abiniquitate mea. » El feci, inquil, et faciam, ct
    in ipsis pcrseculionibus et inter ipsa tormenta ex- ad antiquse conversationis pravilalem el iiiiquilateni
    perta est, narrare incipit. nunquam reverlar. Unde certa sum (dicil Ecclesia,
    « Misil de summo, et accepit me el assumpsit vel queecunque fidelis anima) « quia retribuel mihi
    « ine de muliiludine aquarum : eripuil me de ini- < Dominus secundum jusiiliam meam, et secundum
    « micis meis forlissimis, elab his, qui oderunl me, « innocentiam manuum mearum in conspeclu octi-
    « quoniam confortali sunt super me. > Dicit quia « lorum ejus. > Qnia mahil.us opera fiuht, omnia
    de summo ad se liberandam : sed quid iniserii, opera quocunque rnodo lisht per manus significari
    bic quidem non dicit; alibi vero dicit, ubi ait r possunt, et est causa pro effectu: Quod atiiem dicit :
    « Misit Deus miserieordiam suain et veriiatcm « in conspectuoculorumejus; t;:lia sua operaoslen-
    ftuam, animam meain eripuit de medio catulorum dit, quce Deo placeani, el ejus visionem merean-
    Heonum (Psal. LVI, 5). » Quos igitur.ibi calulos "Dlur. Nunc auiem mutal personam, el ad ipsnm Do-
    ieoniun dicit, hoc in locoaquas muHas , et forlissi- mintim suaeloculionis sermonem dirigit.
    mos iniinicos vocat. De lalibusautem saiicla Ecclesia « Cum sancto sanctus eris, el cum viro innocenle
    srepe liberala est, sola Dei misericordia et veiiiale « innocens eris, etctim electo electus eris, et cum
    quam prsedieabal opilulanle. Misit aulem de siimmo, « perverso subverleris. > IIoc aulem his verliis di-
    de se ipso, quem suiiimum bonum de sua> divinitalis cere videlur; quia DonVinnssanclus est, sanctos hon;
    allissimo secreto; unde veniunt omnia bona, sicut deseret, et quia innoccns esi, innocens non nocebit,
    -F.criptum esl: < Omne daltim opiimum , et omne et quiapopulo suo electus est, et eieclum suum non
    ilionum perfectum desursum esl, descendens a Patre derelinquel.Qiiodanleinsequiiur : <El cumperverso
    iuminum (Jacob. I, 17).» Sic legilur de talibns; -a subverleris,» sicesiaccipiendum,siculelmufla alia,
    fteo liberala esl, ac si de aquarum multa profundi- quse quamvis ipse hon facial, faceretamen dicilur,
    i.ate vel de leonum faucibusaltrnherelur. quia facientes quodammodo imilari videtur. Cwja.
    (458) M. cod., videliiet. (460) ld. cod., el dicinau
    (-150) kl. cod.„oriis.. (461) Id. cod., usque hodie.
    733 EXPOSITIO IN PSALMOS. 754
    enim nunquam pceniteal vel nascMtir, et peehitcre A < Deus pncter Deum «ostruin? ^ Unde 332 et
    tamen el irasc. dicilur, cum pcenitenlis et irascentis alibi dicitur : « Omnes dii genlium dacmonia, Do
    affeclum oslendil. Sic igilur cum idem semper, el miniis autem coelos fecit (Psal. xcy, 3). > / .
    immulabilis sit, subverli tamen, et a propria volun- « Deus qui praecinxit me yirlule, et posuit imma-
    lale mutari videlur, cum eum quem prius dilexerat, < ciilatam viani meani< » Tanla yirtute praecincla.
    postea propier suani perversitatem a se repellit, esl Ecclesia, ut tunc quoque vincat, quandb vincta
    Unde et sequilur: esse pulatur. NuIIa sibi major vicloria est, nullus
    < Quoniamtu populum hiimilemsalvum faeies, et iriumphus major, quam tormentis non succumbere,.
    « oculos superborum hamiliabis. >In populo nam- et (462) paliendo palienliam non amitlere. Unde et
    que htimili, quem Dominus salvum faciel, bmnes yiam suam immaculalam esse dicit, quia inler ipsa;
    quos modo superius dixit, el sancti, et innocenles, tormenla iidem custodivit, ct reclo et inviolato iti-
    et elecli conlinenfur. Per snperbos vero, qui humi- neread Deum ivit.
    liandi sunt, soli perversi signiOcanlur.j « Qui perfecit. pedes meos tanquam cervi, ct su-
    « Quqniam tu illuminas lucernam meam Domine « per excelsa slatuit me, » Pedes animae bona
    t Deus, illumina tenebras meas. >Lucerna Ecclesiaj opera sunt, virlutes et mores bonesti, quibus in via.
    cpiscopi sunt, et sacerdoles, omnesque alii quorum v? mandatorum cnrrit, quibus suslinetur atqtie por-
    ^erbis el exemplis caetera multiludb illuminatur. De lalur, et super excelsa ccelorum slaluilur et exalta-
    lenebris autem Aposlolus dicit: « Fuislis aliquando lur. Ipsi aulem pedes cervorum pedibus comparan-
    ienebrae, nunc autem lux in Dominp (Ephes. v, 10). > lur, quia cito facilique cursu ad slalulum loctim ,am-
    Incorpore aulem ecclesiaslico, etboni, et mali, et perducunt.
    usii, et peccalores, et perfecti, et imperfeclj, et sa- « Qui docet manus meas ad praelium, et posuit «t-
    pientes, et insipienles continenlur. Inler hos aulem « arcum aereum bracbia mea. » Per manus et bra--
    m-illi sunt, qui lenebrae vocanlur. Si.enini boni idco chia bonus inteUeclus et bona intenlio significan-
    .iicerna dicunlur, quia alios illuminant; quare et tur, qui sapienter a Domino edocti contra omnes
    mali tenebrse non dicantur, qui verbis et exemplis iniquorum insidias viriliter praeliantur.
    alibs exca;cant? Pro lulibus igitur orat Ecclesia, ut « Et dedisii (463) prolectionem saiutis tuse, et
    illuminentur, ne lenebrarum principem sequentes « dextera tua suscepit me, et disciplina tua ipse me
    in majores lenebras demergahtiir. Nam et ipse inde « docebit. t Securusadprcelium vadit, qui lalipro-
    lenebrarum princeps dicitur, qui iniquorum Inmi- teclione salvatur, tali dexlera suscipilur, et tali
    num princeps est, qui lenebrae dicunlur. r disciplina docelur.
    P
    « Quoniam a te eripiar a lenlalidne, et i,n Deb < Dilatasti gressus meos subtus rue, et non sunit
    « meo transgrediar murum. > Ideo, inquit, rogavi < infirmata vesligia mea. > Sive, inquit, fqgere, sive
    te, ut illumihes lenebras meas, qui magnam in illis bostes persequi volui, validos et veloces gressus, et
    patibr leiitaiiohem, a qua videlicet, nisi a te et per vestigia habui. Utrumqiie enim utile est et fugere et
    ie iiberari non possum.Tu igilur et meis preeibus, pugnare, ubi necesse est. Fugiunl illi, qui peccandi
    et tua benignitate eos illuminabis, et a suis tenta- timore ubicunque se abscondunt, velqui peccandi
    tionibus liberabis; el egoin ie Deomeo elproteclore inslrumentaaserepellunt.ini yero persequuntur, qui
    meo transgrediarmurum. Magnus inter nos, ct Deum dura pcenilentia vilia superant, et qui orationibus-
    murus positus est, quem nisi divino adjutorio el jejuniis ipsos malignos spiritus a se repelltjnti
    transire noh possumus. Per hunc autem murum Sed qui boc non inlelligit, marlyrum agones et
    malignoram spirituum incilamenta, et vitiorum beatorum Behe.dicti, Anlonii et Hilarionis historias;
    omnitini impedimenta intelligimus. Nttnc ilerum lcga'-
    routat personam, et laudes Domini, cui loquebatur, < Persequar inimicos meos,etcqinprehendami'los,.
    quasi exaudila prsedicat et exlollit, « et non convertar, donec deDciant. Affligam illos,
    « Deus meus, impolluta via cjus. > Qualis, inquit, D] « nec pqterunl slare. > Qui sic loquilur non limet
    est hic Deus meus, quam clemens, quani benignus, inimicos, nec fugere, sed pugnare desiderat. Beati
    quani verax; qui nulli menlitur, et nuuquam dese- illi, qui sic pugnant, <jui qmnia vilia, oninesqiie vo-
    ril sperantes in se. < Impolluia via ejus. > Omnia luptates, carnisque cqncupiscenlias in seinierliciuiu.
    bpera ejus pura et sancta, etomnes vise ejus miseri- Hoc enim significavit Domlnus per Mqysen, ubi
    cordia et veritas : « Eloquia Domini igne cxaminala omnes gentes, quae.t.erram promissionis posside-
    protecior est omnium speraniium in se (Psal. xvn, bant, usque adihiernecionem interflcerejussit.
    31). » Eloquia, inquil, Domini igne sunt exaniinata, « Cadent .subtus pedes meos. > Quod per pedes,
    et in tribuialionibus, et angusliis, omnium lormen-r yirtutes et bqna opera significenlur, modo superius
    torum incendiis a fidelibusprobaia,quia qusecunquei diximus, quibus videlicet omnis viiiorum exercitus.
    illis promisit, fldeliler adimplevit. £t hoc est, quod -vincitur et cohcultatur. Ecce -iteriim Ecclesia nni-
    «licit: « Prbleclor est omnium sperantium in se. » tal personam, et ad ipsum Domihum susc loculionis
    t Quoniaiu quis Deus prseter Dominum? aul quisi verba convertil.
    -' " (4C3) Id- 'c'o'd'.vmiltf.
    (462) Id. eod., moriendo.
    755 S- BRUNONIS EPISCOPI SIGNIENSIS- 756
    <"El praecinxisii nie virtute ad belfum (464). > lri-jA vivit, et dLedivit. Econtra vero (468) < filii alieni
    Iwc prselio, de qtto Ecelesia modo Ioqui incipit, noh nienliti sunt niibi, > quos ego semper usque ad meaj
    solum contra vitia el malignos spirilus, verum etiam passionis tempora, ut proprios el charissiinos Jilios
    contra lyrannos, Judseos et hserelicos se pngnasse custodivi. < Filii alieni invelerati suni > in pecealq
    osiendil. < Et prsecinxisii ihe virlute ad belluili. > inqbedienliae suae, si.ve etiam quia solius liiterseye-
    Tauta enim virtute prsecinxit Dominus sanclos suos luslatem sequentes novam doctrinam suscipere rio-
    alque munivil, til ntillo lormenloruni genere, nulla lueruiit. Quod autem ajl,: < Et claudicaverunt a
    philosophoruiri dispulaiione vinci potuissent. semilis luis, » ab inlelligenlia legis et prophetar
    « Supplantasli bmnes nisurgenles in me subtus" ruin, per quam incedere debebant, eos declinasse et
    rae > Quid est supplantastr," riisi cadere fecisli? aberrasse significat. IIuc usque Domiuus. Hinc
    Unde et modb dixit : < Caderit sulilus pedes meos. > vero Ecclesia, sicut ceeperat, suam conliiiual ora-
    Hoc autemde Judaeis specialiler dicere videtur, qui tionein. - . ,.
    uhique Chrislianis subjecii sunt.et nequearniis, i Vivil Dominus, el benedictus Deus meus, et
    heque rationibus eis resistere possunt. Unde et « exalteturDeus salutis meae. ».Vivii, inqtiit, Dominus
    subdilur. < Et iiiimicorum meorum dedisli niilii cujtis resurrectioni Judaei conlradicunt, et ipse sit
    • dorsum (465). > Nam elubique gentium dispersi "' per omnia benediclus, ipse exaltetur super omnes
    et perdili sunl (460), etnon faeiem ad resistendtim iniinicos stios, qui sua morle nie salvavil, el de
    habent, sed et solum dorsum ad flagella paralum. cunctis periculis liberavil. Sequilur :
    -De quibus adhuc subdilur. « Deus, qui das vindictani„mihi, et subdidisli po-
    « Clamaverunt, nec erat qui salvos facerel, ad « pulos stib me. Liberator ineus, Doniine, de geiifi-
    « Dominum, nec exaudivit eos. > Magnum argu- < bus iracundis, et ab insurgcrtibus In me exaha-
    mciilum esl, eos a Deo reprobatos. esse, quia lem- < bis me; a viio iniquo eripies;me. > Deus. inquil,
    pore stise obsidionis, quando a Romanis capti suni, qui das viiidictam milii, et in Iioc sseculo ex parte,
    Jani per mille annos (467), et amplius ad Dominum et ex futuro ex toto, et subdidisti populos sub nie,
    clamare noncessanl, nec lamen exauditi sunt, cum quosdam videlicel sua sponte ad obediendujn, ea>
    prius quidem in omnibus suis aiflictibriibus parvo teros vero resislere rion valeutes; tu, inquain, q"u|!
    lempore casligati semper a Deo exaudiii el liberali liberatores meus de gentibus iracundis, per quas
    fueriut. Judoeos, bsereticos, Ct lyrannos iiileliigihius, sperq,
    < Elcomniiriuaiii illbs, ut pulverem anle faciem et confldo, dicit Ecctesia, el certa surii, quia sicut
    « venli, ut lutum plaiearum delebo eos. >Hoc aii- ^ semper fecisti, sic semper mihi faciest Quid?
    teui loco digne satis Domini persona inlroducitur . < Et ab insurgentibus in me exaltabis me, et a
    ad verba Ecclesiae respondenlis. Dixerat eniin modo < virb iniquo eripies me. > Vir iste i.niquus, ctis.li
    Ecclesia, quia clamaverunt Judaei ad Dominhm, nec insurgenles, Anlicbrislus cum onini suo exercitu
    exaudivit ebs. Cul ipse, nec exaudivi, iiiquit, nec couvenienler inlelligi potest. Dicit igilur, qtiia sicuf
    exaudiam, sed < comminuam illos ul pulvereni ante a priniis suis persecutoribus liberala est, ita et ab
    faciem venli, et tit luluiii plalearum delebo eos. » ullimis cuniDei adjutorio Iiberabilur.
    Et lioc qiiidem ex riiaxinia parte jam factum esi, et « Propferea confltebcr tibi in pbpulis, Domine,
    iidriuc in judicio futurum est. Sed, quia de Jmloeis < el noniini tuqpsalmuin dionm. » Promiltit se orcni
    loqui coeperal, ad Patreiii conversus de illorum tempoie in populis, qui ubique genlium dispersi
    coiiquerilur infidefitale. Et lioc est, qnod dicit: sunt, Deuin laudare, ejusque "riomiiii jubilare, qtii
    « Eripies niC de coniradiclionibus populi, consli- sic semper et ubique a"d eam exaudiendam, el libe-
    « tues me in caput gculium. Populus, quem noh randain prseslo cst.
    < cogiibvi, seivivit milii, ab auditu auris obedivit « Magniflcans saluiare regis ipsius, et faciens mXr
    « inibi. Filii alieni inentiii sunl mibi, filii alieni < sericordiam Christo suo David, el semini ejtts
    t inveteraverunt, et claiidicaveruiita seinilis tuis. > », , « 'usque in sseculum. » Tibi, inquil, confilebor, qui
    Eripies me, inquit, o Pater,- de coriiradiciionibus niagniflcans magniiicasli salulare regis ipsius. Cui'
    liujus.populi, qui seniper mihi et contiadixii 333 ipsius? Ipsiiis videlicet populi, de quo modo Domi-
    et conlradicit, et meam dqclrinam suscipere nbluil. nus siiperius ait:'« Populus, qtterii ribu cognovi,
    < Et cbnslilues me in caput gcnlium,'"> quas ego servivit mihi. > Hujus enim regis saluiem iia inagiit»
    pro Judaeis in haereditatem suscepi. Quia quasi di- ficavit Deus, ut non soliini ipsum, verum etiaiii
    cat; populus genlium, quem egb prius non cognovi, omiies illos salvaret, qui creduui in ipso. Unde et
    etmeae gratiae, elbehevolenliae aliehum, el exira- subditur : « El faciens fecisli misericordiaiii Chr.is.lo
    neum feci, audito meo iiomirie, protinus mihi et ser- « suo Davjd, et semini ejus usque in sseculum. > Hiq
    (464) Ex cod. Vallicellano', quo suppletur ediiio, menlaria scripsil. .. - :'
    (465) ld cqd., et odienles me disperdidisli. Alio niodq (468) < Israelilce, seu filii exleri, ei spurii, men,-
    interpreiaiur Augustihiis : « El inimicos mcos con- tili suiil niilii, proinissam fidem mihi negaiites :qtii
    verlisti, el dorsum mihi eos esse fecisli, id est ut filii exieti, et spurii inveierali remanserunl in veteri
    sequerentur me. > statu Iegis aniiquae, el claudicantes deviaverunt a
    (466) Ejusdem codicis Yallicell. supplementum. seinilis. sibi proescripiis a lege et prophetis. nern_uas
    (467) Designalur a3tas S. Brunoriis, qua haecconi- veniendum erat atl me. > Card. TJIO.M;
    757. EXPOSITIO 1MPSALMOS, . 758
    autem modus locutionis in divina pagina ssepe re-1A « iines orbis terrae verba eorum. >Et quid dicebant?
    pcritur : ut exspeclans exspeciavi: el euntes ibant; et Sequilur :
    venienles venient, et gaudens gaudebo, et faciens fa- < fn sole posuit tabernaculum suum, elipsean-
    cies, et similia. « quam sponsus procedens de thalamo suq.Ex-
    PSALMUS XVIII. « sultavit ut gigas ad currendam viam : a summo;
    INFIKEJIPSALUUS DAVID. i ccelo egressio ejus. Et occursus ejus usquead:
    lste psalmus David ad finem, ad Chrislum, ad « stimmum ejus, nec est quise abscondat acalqre \
    Scclesiam, et ad illos referatur, qui dicunt: < Nos t ejtis. » Haecest priina prsedicalio apostolorum, in,
    uriins ad quos fines deyenertiut (I Cor.x, II). ».- qua Ghrisli nativiias, ascensio,..etuUimumjiidiciiuiv
    «Cceli enaixant gloriam Dei, et opera nianuiun ejus brevissiine cqniinentur. Tabernaculum Christi ipsa,
    < aiiiiunliat firmamenlum. » Multis ex causis SS. ejus humanllas est, iiiqua.utApostolus ail, inbabi.iai '
    apostoli Coelidici possunt, sive quia in tola Ecclesia omnis plenitudo divinitatis corporaliter (Col. ii,.-9).
    exeeHeniiores et majores sunt, sive quia in^ini.biiu Hocaulem pos.uit Dominus in sole,.. quia cunclis
    sui principatus universa concludunt; sive quiadi- .gentibus revelavit. Quod enim in sole.non esl, ii.i
    viua secrela celanl et conlinenl; sive quia lemplum tenebris esl et videri non pqlest. Sola igilur illa in.
    Dei sunt, et Spirilus Dei visibililer eis dalus ple- " sble stinl, quoe videri possunt, et in lenebris non.
    nissime habilat in ipsis; sive quia ad ccelisimilitu- sunl. Un,Je et. alibi dicit: < Notum fecil Dominus
    dinem cunclis virtulibus, quasi quibusdam clarissi- salutare suum, anle conspeclum geniium revelavit'
    nris stellis caelati et variati sunt. Isli enarrant juslitiam sttani (Psal. xcvn, 2). > Secundum huma-,
    gloriam Dei.isli annunlianl opera manuum ejus. Qui nitatem igiiur Salvator noster in sole est, secundunx
    non immerito firmamentum vocanlur, quoniam in diviiiilalem super solem; quia secundum iiumanila-
    illorum fidem lola Ecclesla et firmata, el fundaia est. lem videri poiuit, secundum diy.initalem yideri nou.
    Unde el Aposlolus dicit: < Supersediflcali super fun- poluit. Procedcns aulem tanquam spqnsus de Uia-.
    damenlum apostolorum et prophelarum. (Ephes. i, lamo suo, id est de ulero virginali, jubi illud conju--
    20), > Tales igittir digni fueruht, qui ad gloriam gium ineffabile factum est, ubi divinitas humanitati
    Dei praedicandam in lolum mundum iuiiierenlur. ineJTabitiler conjuncta ett. < Exsuliavit utgigasad.
    Neque digniori nomine, propheta, qui in hoc psalmo currendani viam. > Hoc eslaulem. illa.yia de qua
    loquilur, ebs vocare potuit, quam ccelum et firma- alibi dicit : « De torrenle in via bibit, prqplerea.
    mentum. exaltavil caput (469) (Psal. cix, 8). >.In quo maiii-
    Pies dici eruclal veibum, et nox nocli indicat („ feste ostenditur, quia.omnes, qusede eo scribuniur,
    i scienliam. >"Hocipsuin significat dies diei eriictat sua sponte susiinuit passiones. Via igilur illiuj "uit
    verbum, qtiod signifieal: < Cceli enarrant gloriam de.virgine nasci, miracula facere, mori, resurgere
    Dei. > Quos enim modo ccelos dixeral hunc dies et tandeiii post omnia ccelos ascendere. Sed quare
    "vbcat, quos ipse Filius Dei in Evarigelio Iucem no- diciiur, < ulgigas? > Ut gigas enimfactus esl.Domi-
    minat, dicens: <Vosestis lux mundi (Matth.y, 14). > nus, qttia fortis el insuperabilis.Insuper autem et gi-
    Nani el hoc nbmen honoris est, et dignilalis 334- ganies geminse nalurae esse pulabanlur. Sic enini
    Eructal igi lur dies verbuni diei, quando sancli apostqli in Genesi scriplum est, quia « videnles ftlii Dei
    populo Chrisiiano, qui et ipse dies est, vero lumine filias hominum, quod essent pulchrae, acceperunii
    illuminaiis evangelicaepradicationis verbum annun- sibiuxores, ex omnibus quas elegerant (Geh. vi, 2); >.
    tiant. Sed o scelus, et malum intolerabile! quiasicut dequibus postea gigantes ua.ti esse narranlur. Et.
    eruclat dies verbum Dei, ita et nox nocli scienliam hoc diclum sil secunduni opinioneih homjnum (470)..
    indicat. Si enim apostoli el omnes fideles dies vb- Fuit aulem < a summo coeloegressio ejus, et occur--
    cantur : quare hserelici omnesque infldeles nox non < sus ejus usque ad sumiuum ejus, » quia sicut ip?e-
    dicanlur? Quando igitur isti suum erroreni, suam- ail: < Exiyi a Patre, et veni in mundum, iteruni re-
    que caecilalem suis audiloribus prsedicant, tum pro- D ] linquo munduiii,.et vado adPatrem.(/oan. xvi, 28)...»..
    cul dubio el nox nocti suam scienfiam indicat.: Per summum itaque ccelum Deum Patreui intelliga-
    . < Nonsunt loquelse.iiequesermones, quorum noii lhus, qui.super onmia est, el supra quem nihil esi,
    '< audianlur voces eorum. > IIoc esl eniin, quod. A sunimo ergb usque ad summum dicere ni.bil aliud
    alibi dicitur : < Lof]uebahlur variis linguis aposloli est, qnain dicere,..per oninia Palri sequalis est. Quod
    magualia Dei (Act. n, 11), > Omnibus Iingn.isloque- autem dicit: < JNQii.estqui se abscondat a co.lore
    b :nlur, et pleni Spiritu sanclo lolius sapienliu! et. ejus, » dupliciter iiilelligi potest, ut vel decalore
    scientiaesermones resonare faciel anl. \]\;i? Spirilus saricli, vel de calore aelerni incendii inielli-
    « ln omnem lerrani exiyit sonus eorum, et in galur. Neque eniin lieri potest, ut unum istorum

    (469) ln prseterilo usurpavit S: Bruno illa verha : uluntur.


    invia hibit, proplerea exallavil caput, quae in futiiro (470) Fuit illa iionnulloruni auctorum opinio ab
    enunliantur in Vulgata : bibel, exallabil; ex leelione usque remotiqri anliquitate, erula ex libro Henocli.
    anliquissimorum codicuni, tibi i, prq e, et v, pro b. apocrypho, existimantium perperam sane, angelos
    '
    scriptum esl. Sed fortasse. ita iniellexitv qiiia praevaricatores conjugiuin cum flliabus nohiin.mii»
    plerumque propbeta; pranerko verbo, pro iultiro iniisse, ct gigantes hinc gemlos. Gen-.c vi.
    759 S. BRUNONIS EPISCOPi SIGNIENSIS 760
    homo non sentiat. Qui igitur in hac vita Spiritus A < Nam et servus luus custodit ea, !n cuslodiendo
    sancii calore inflatrmialtir illius caloris incenilitim < ifla retributio mulla. > Ideo , inquit, servus luus
    non suslinebit. Finita autem Iiac prima apostolorum legem luam et jndicia iua diligit el custodit, ideo
    prxdicatione, securidani videamus, in qua de lege super omnia quseeunque sunt , dulciora et desidera-
    Domtni et jnsiitia, de limbre et dcjudiciis ejusple- biliora habet, quia in ciislodienilo illa multani se
    liissime disputat. retribulionem habere non dubitat.
    « Lex Domini irreprehensibilis, convertens ani- < Delicla quis inlelligit ? Ab occuliis meis munda
    « mas, tesitmoniutri Domine fidele, sapientiam prae- < me, Domine, et ab alienis parce servo luo. > Qui-
    « stansparvulis. > Audile, iriquiunt apbstoli, intelli- cunque, inquil, iulclligil delicta sua, quicUnque co-
    gile, pereipitelegemDomini quia lex Dominisancta gnoscit peccaia sua , dicat inecuni: « Ab occullis
    et irreprehensibilis est, non subverleiis, non deci- iheismurida ine, Doniine. > Hocenim ipse fecil, quan-
    picns, neque inlerftciens animaS, sed potiuscon- do chm Bersabea peecavit', el Uriain interfecit. Mul-
    verlens, et salvans, et ad beatitudinem perducens. tum enim valet, sicul scripium esl, deprccatio justi
    Uhde*8ubdiiur: « tesliinonium Doiriinifidelc. > Fi-~" assidua. De alienis atilein peecatis Aposlolus ait:
    dele quitiem, ijuia lieitiinetvidecipit, iiiilli meniitur, « Nemini cito irianum ihiposucris, neque commu-
    scdomnibus verilaieiii dicil, ei ipsis« pafvulis sa- B nices peccalis aliehis (1 tim. v, 22); > et slultum est
    pientiam praesiat. > Per legein aulem,et per testi- aliena fovere peccata, cui nbn suflicit plangere sua.
    riibiiiuiri untini aiqtle idcin significatur. Possumus; i Si mei rioh fueriril doriiiiiati, iuiic iriiniaciilatus
    auterii per parvulbs illos iiilelligere, de quibus Do- < crb, Cteiriiiridaboradeliclomaximo. >Hoceslauicm
    riiihus ait:< Nisi cohversi fuerilis, ei efliciaininisi- qiiodAposloIusdic.il: <Non regneipeccalum in vestro
    ctil parvuli, iiori irilfabilis iri regntim ccelorum. i inoriali corpore (Rom. vi, 12). > In illis eniiu regnat
    (Muuli. xvin. 3). > Sbd qualiler pafvuli esse debea- peccatum 61 dbminatur, qui iiori solum cogilaut et
    lrius, ApbstoluSdbcet : « Nolite, inqiiii, parvuli efflcii faciunt; verum etiam in ipso perseverant. Qui si
    Seiisibus, sed riialitia pafvuli eslote (1 Cor. xiv, 20). > Cbriveitanlur Cl ad poenilentiatiiredcaiit, "iiincimnir.-
    « Justiiiae Dbhiihi reciae, Isetificahtescbrda; prae- culaii erunt, sicut scriplum est : « Quacunque libra
    * cepltim Doriiini luciduin, iliuhiiharisoculos. > Ecce> peccalor conversus fuerit, et ingemuerit, vita vivet,
    iterum aliisnomiriibijseaniJemlegem Doinini vocal. ct noh morielur {Etech, xxxin, 11). > Et Itinc qui-
    Omnis criiin scripiura qusc riialurii interdicit, et bo- dein emundabitur a deliclo inaximo, per quod nul-
    iiuiii 335 ageYeprtecipit, lex Dohiini esl. Cui vide- lum aliud convenieniius intcltigitur, quam perseve-
    licel legi qiiicunqufe obedil, et credit, secundumi ranlia in peccato. Hoc est enim illud peccatum quod
    nlteribrem iioinitiem, ei keliiicalur, el hilaratur.. C nori dimilteiur hoiiiinibus neque in hoc saecitlo,neque
    SicHte coritra qui aliter agit, csectis est, et in te- in fuluro ; de quo et Aposlolus ait: < Secundum
    riebris airibtilai, et iriagiius mceror, et trislitia eumI duriliain tuam , et cor impo^nilens thesaurizas tibi
    eispeetitt. iram in die irse, et revelalionis jusli judicii Dei
    « Tiiiibr Dbmini saiieius permanens in ssccultim l (Rom. ii. 5). » Merilo igitur hoc peccalum maximum
    i saectili.> De hbc iimbre alibi dicitur: « Iniliumi dicitnr, si quidein nunquam a Domiuo dimiltilur. Si
    ^apieriiise iiriVbrboihiiii (Eccli. I, 16). > Nenioigilurr auterh legatur (ut qnidam codices babent) si mei
    ad hujiis legis riblkiahi pervenire , et eam , qiise inw non fuerinl dominiiti, de malignis spiritibus intelli-
    ipsa eViriiirieiur,sapieritiani habere potest, nisi priuss geiur, qui ianto tempore hdniinibus dominanlur, et
    iti Diiiiri credal, ipsurii iinieat et adbret. Esl autema rion ainpliiis, quanlo lempore in peccatb perseverant.
    tiirior DorriirilsarictQset selerhiis,"qu1aeos, iri quibuss Seqiiilur :
    est, sbnCtoscliEteinos facil. «Judicia Dei verajusti- « Et erunt, ul cbmplaceanl eloquia oris mei, et
    « iicata iii seriieiipsa|» sivelegerii, siyepraeeeptum,i, « riiediialiq cordis mei in cbnspeclu iuo semper. >
    sive lestimoriitiih, sive jtislitias, sive jiidicia dicas ,', Si aiiiem ab hbe niaxinio peccato niundalus fuero ,
    niilla dillereiitia esL Siint auteiri jiidicia Dei vera el;l tiuic et verba mea et cogilaiiones mese libi place-
    iiaturaliter Vera, iioii aiiunde, nisi in semeiipsaa ^ bunt, ct tiia visibrie digha in conspect.i luo semper
    justificata, neque iiidigenl probalibne, quia naiiiralili 6ruht. Tanta est rhisericordia Creatoris nostri , ut
    veiitate niuniuntur. una eadeinque liora fiat el pcenitentia , et remissio.
    « Desiderabilia supCraurum,etla'pidem prclibsiiin n « Domine adjutor meus , el redemplor meus. >
    « multum , et dulciora super mel el favtirii. » Quid d Ipse qui redemit, ipse adjuval, ne in servilulem
    enim tairi desiderabile , ul sapientia , utjustilia, util iterum redeamus. Quod nisi fecissel, illa lanli prelii
    veritas , ut ipsa sui Cieatoris agnitio. Omnia enim n redempliouihil profuisset.
    lisec , et qusccunque alia viri justi el timenlis Dettni n PSALMUS XIX.
    desiderare possunt quse in lege Domini continenlur.:. IN FINEMPSALHUS DAVID.
    Unde et primo psalmo de"viro jusio dicitur : quiaa In finem quidcm hsec referuniur, id ert ad Chri-
    < meditabilur iri lege Domini die ac riocie. >El ihde le slurri, Ct ad iempora Ghristi. Ipsius tahieri Propheia?
    apparei qriia dulcior sib.i est super hiel et favum , vox est, qui ista scripsit. Unde et bene dieiiur psal-
    quiejus caplusamore liullotetnpore ab ea separalur.r. inus David (471).
    (471) < lstum psaliiium Propheta in persona Ecdesiae canit de Christo. > S. HIERO.N,
    761 EXPOSITIO IN PSALMOS. 762
    < Esaudial te Domiiuis in die tribulaiionis , pro- A corisilium et desiderium , sicul anle ihulluiii tempiis
    < legat te nomen Dei Jacob. >Chfisto Doihino iioslro Prophcta oraverat, ipso Dbuiino volente et dispo-"
    Propheta loquilur , el ipsam illius divinitatem pro nehiejam complelum esi.
    ejusdem ipsius humanilale interpellat. Exaudiat, <Lsetabimiirin saluiaiiluo.eiiii nomineDei nosiri
    ihquil, Dominus , qui in te esl, qui secundutri hii- « hiaguificabitiir. > IdCb, iiiquil, haec oraiiius el pre-
    maniiaiein tnam tibi Dominus est. Quando? < In die camur, quia de saluie lua laelabimur, sive tibi a Do-
    tribulalionis,»hoc est in lempbre passionls »prolegat niinb data, sive riobis a ie coricessa. El iri noiiiine
    tenomen Dei Jacob.> Qui modo indigne saiis lanlani Domini Dei hoslri, id estin hoinirie sahclb luo , qiib
    persecuiionempaleris a filiis Jacob. Non cognoscunt Chfistiani vocabimur, erit niagnificalio, exaUalio.ijt
    uonieu tuuni, 336 non creduhl te illuin esse, qui glorialio noslra. Unde adhuc id ipsuin braiitcs , ei
    quondam Mbysiinlerrqganli, quod libi iiomen csset, deprecantes universaliier dlcimus.
    re^pondit: <Ego suiri Deus Abrahani , Deus lsaac , «luipleat Dominus omnes petiliories luas. > Hoc
    ci Deus Jacob, hoc esl nomen nieuni (Exod. m, 6).» autem cum Prophela dixisset, suasque oratiories per
    llle igitur te prolegat, ctijtis iioinen hoc esl. Qubd Spiritutu sanctum exauditas esse cbghosceret, cogi^
    nihil aliud esl dicerc, nisi tu ipse protcge le ipsnm , tabundusait: iNunc cognbvi quoniam salvtim faciet
    quqniam tu ipse , qui securiduiii diviiiiialeni es Deus B< Doininus Chrislum suum. > Quid apertius ? Quid
    Jacob , modo sectindutn huiiiuniiaieiii iriterficeiis a maiiifesliiis? Miseri Judaei vel niiric cognoscite de
    (iliis Jacob. Clirislo hxc proiiqiitiala fuisse. « El exaudiel illum
    < Mittat tibi auxilium de sancto. > De quo sanclo ? « de ccelo sancto suo. > Quod sicul siiperius expo-
    De le ipso; tu enim esSanclus saiictbiuiri , iii cujus suimus , ile se ipso inielligamus : < In poieuiatibus
    advenlu cessavit unctio. Unde nbn aliunde quaeras salus dexierae ejus; > vere in poteiiiaiibus, "quia
    auxiliuih, quia iri tccsi, qiii-ci libi, et oiiuiibus nobis hullus alius unquam ctim lania gloria, lanto hbnore,
    auxilium praeslat. lalique iriumpho iniinicos superavit.
    « Et de Sion liieaitir te. > Polest autem per Sion < Hi in curribus et hi in eijuis, nos atilem in nomiue
    ipse Salvalor noster intelligi. Nam et 'pse nions, esi, « DoininiDei nostri inagniflLabiinur. > Caeieri,inqiiit,
    et non qualiscuiiqiie , sed oniiiibus aliis subliniior : in Curribus el equis glorieiilur, prxlienlur et magrii-
    « Mons Dei moiis coagulatus, mqns pinguis, in quq ficeutur, nobisaulem lioc solum suificit, ut in nostris
    beneplacilum esl Deo habiiare (Psat. LXVII,16). > necessilatibus numen Domiiii invqcemus; quoniaui
    IJem significal:.« de Sion lueatur te, » qiiod signifi- « oiniiis qui iuvocaveril noinen Domini salvus eril
    cat: < initiat lihi auxilium de sanclo. » Si atitein et „(11 Tim. ii,19).: >
    sic dicatur : « de Sion liieaiur le, > id cst ab his qui « Ipsi obligati sunl et cecidcruht, nos vero Sur-
    habilant in hac deslruenda Sion , ie protegat et de- « rexiinus et erecti sumus. > Docet nos Propbeta ,
    fendat; rion erit inconyeniens , quia ipsi siint quf quia illi, qui dereliclo divino adjuioriq , in saecu-
    euni occideruni. lariblis adjutoriis spcm suam ponuiit, indeobligati et
    « Memqr sit Doniinus omnis sacrificii tui, et boio- impedili cilius cadunt, unde vicioriain cxspectanl.
    « causium luum pinguc fiat. > Ipse est enim sacer- Sancti vero in Deo solo spem habcnles, nunquam
    dos niagnus sccuudiim ordinem Melcbisedech , qui ejus auxilio et consolatione desliiuentur.
    admirabili poJ.euiiapauem et vinum in sui corporis < Domine, salyum fac regem, el exaudi uos in die
    ei sanguinis siibslanlia.il verlil, suisque iliscipulis « qua invocaverinius te. > Quanluiii rex el prophela
    dedil, dicens ei.s : « Accipile, ei cojuedile : hqc est David hnnc nepotem , seu potius filiuni suiim (sic
    corpus meum : et hic est calix uovi testameiHi in iu pluribus locis vocatur boniinus) semper dilexerit,
    meo sanguine (Mnilh. xxvi, 26). > Aliera vcro die in eo manifesiissime oslendit, quod pro eo eiiani
    postquani hoc fecit, se ipsum in ara (rucis -pro cxauditus orare non cessat.« Et exaudi nos, iiiquit,
    nqbis iminolayil; et liinc quidem fecit iilud pingue in die qua iiivocaverimus te > in noniine ipsius,
    et suave, ct Deo acceplabile holocaustum, quo pri- D quatenus adimpleatur iil qtiod suis discipulis prb-
    nium , et origiiiale peccaiuni deletumost, et huma- inisit, dicens:'< Siquidpeiicrilis Palrem iu nomine
    num gcntis gratioe Dei reconciliatum esi. llujus ineo, dabil vobis (Joun. xvi, 25). »
    autein holocausti odorc suavissimo et coeltim, et 337 PSALMUS XX.
    ierra repleta est, ut merilo de ipso dicalur : « Odo- IN FINEMPSALMUS DAVID.
    ratus esl Doniinusodorem suavitatis (Gcn. viii,2I).> - Hic littilus, et superior eamdcm liabent exposilio-
    Et bocquidem bolocaustum omnia illa Jiolocausta nem, el sicutin illo, ita et in islo Propheia loquitur
    significabaiit, qua3 a patriarchis et prophelis ab ipso de Cbiisto.
    muiidi inilio iimholata sunt. « Doinine, in virlule lua laelabitur rex, cl snper-sa-
    « Tribuat libi Domiuus secundum cor luuin , et «luiare tuum exsultabit veliemeiiler. » Ecce ilerun»
    i omne consilium tuuni cbntlfihei.»Desiderium nam- ainorcm suum el sollicitudincm Prophela oslendit,
    que cordis ejus, eiconsiliuih hoc fuit, ul prb salule qtiain de Salvatoris noslri humaniiale corde gesta-
    nostra moreretur, el resurgerel, ccelos asccnderet, bat, Atque a fine superiqris psalmi incipere videtur. j
    et Spiritum Paracletum suis discipulis mitteret, ijtio Dixerat enim : « Doinine salvum fac rcgem; > nunc >,
    niundum i!!uminaret,el adse converteret. Hbc auiein autem de eodem rege dicit:« Domiue, in virttue lua
    703 S. PRUNONIS EPISCOPI SIGNIENSIS 764
    < lselabitur rex, ei de salute lua exsullabil veiie- A ipsi divinilali Propbeta coniniendat. Huc usque de
    « meuler. » ln quibus verbis et suam. .oraiionein- Chrisii biimanitalis commeiulaiiqne; nunc aritem
    exaudilain esse, et Christi salvalioneni, et victoriam contra illos iuvehUur, qui Salvalorem nostrum.
    apertissime ostendil. Neque cnim aliter laelari et usquc ad niorlem persecuti sunl.
    exaltari poluisset, nisi ejus volunlas el desiderium « liivenialur manus lua omnibus inimicis luis. >:
    adimpletum fuisset. Unde el subditur : Hoc autem exponit: « Et dexlera lua invenial orii-
    « Desiderium animse ejus tribuisli ei, el voluntaie iies qui le oderuiit. > Sive cnim inveniant, sive
    < labiorum cjus non fraudasti eum. > Quamvis enim iiivcniantur, vse illis eril, quia haric tanlse fortittidi-
    volunlas non in labiis, sed in corde sit, labiorum nis dexlerain nec effugere nec susiinere valebunl,
    tamen voluntas esse dicilur, qtiia quse volunlas in qiiia seme! confracli, velut vasa figuli, jam ulterius'
    corde sii, in labiis ostenditur. Tciiiiegrari non polerunt.
    « Qiioniam prsevenisli eum in benediclione dulce- < Pone eos ut clibaiium ignis. > Quaiido? < In
    « dinis. > Prius enini quam Salvator nosler de vir- < lcinpore vultus tui,> Et Doniinus quid. faciet?"
    gine nascerelur, omnes patriarchae et prophclae < Dominus in ira sua conlurbabit eos. > El ignis
    eum benediclionc dulcediiiis benedixerunt. quid? « Et devorabil eos ignis. > 0 duracompara-
    « Posuisli in capite ejus coronam de lapide pretio- lio! si clibanus eruni, interius succensi in se ipsis"
    «so.> — «Nemocoronabilur (dicit Apostolus)nisi qui semper ardebunt, et exstingui non poterunl. E<
    legitime certaverit (II Tim. n, 5). > Dignunv ergo bsec quidem lanta mala lunc lemporis supcr eos ve-
    fuit, utSalvalor noster coronarelur, cujus praeliuni nient, quaudo anlc conspeclum Domini sui venicn-
    elvicloria tamfanios.issiina narratur. Coroiia Christi les bona sperare debueraul.
    Ecclcsia est, quar lola de lapidibus preiiosis con- « Fruclum eorum de lerra perdes cl semen eo-
    «tructa et fabricata est. Sic enim et Aposlolus illis, < ruin a flliis hominum, > In hoc enim, el ipso.s, ct
    quos ad fidem converterat, ait : « Fratres mei, gau- bona ipsoruni, et opera, e! fllios eorum, per quos
    dium meum et corona mea, sic slale in Doniino eoruiii imilaiores iiitelliginius, simal omnia peiire
    charissimi (Phil. iv, 1). > Hoc igilur modo locu- significal. Et hoc merito.
    tionis illi, qui sunt causa coronse, accipiunmr pro 1 « Quoniam declinaverunl in le mala, cogilaveiunt
    ipsa corona. Possumus autem per coronam ipsam u consilium, quod non poluerunt stabilire. > De-
    victoriam inlelligere, quse videlicet ipsius cbronae slructum est consilium Judaeorum, quo Cbristi '.«>-
    caosa est, quse, si justa et raiionabilis fuerit, ttinc' men cmnino delere conaii sunt. -
    de lapide pretioso facla esl. Unde e contrario dici- n « Quoniam pones cos dorsum. > Hqc in divina pa-
    lur : « Vse coronse superbiae ebriis Ephraim (Js«. gina inultolies Dominus facerc dicilur, qnod prohi-
    xxvni, 1). > bere potest el ficri pcraiiuii; sicut illud: < Quia.
    « Vilam petiil a le. > Peliit quidem, quando induravit Dominus cor Pharaonis (Exod. IX,11). »
    dixit: «'Paler, si possibile est, transeat a me calix Similitcr autem et liic : < Quoniam pones eos dor-
    '
    istc (Malth. "xxvi, 39). > Et tu quid fecisti? « Et < sum. jDorsumSSSctfon^ci^^J1"!*'051^1^1^1111'»
    « tribuisli ei loiigiludineni dierum in sseculum ssc- quia usque hodie semper Christum fugiunl, cl ojus
    « culi. > Plus, inquil, fecisli, quain ipse rogabai, miscricbrdiain non requiriiiit. El quoniam laiessujif,
    quoniam ipse paucorum dierum vitam postulabat; lion isti, sed illi salvandi sunt, qni in fine sscciil;fti-
    tu vero « tribuisli ei longitudinem dieriim in ssecu- luri stint, quos digne salis reliquias Domini vocat.
    luni sseculi. > De quibtis scriptum esl: < Si fucril numeriis filio-
    « Magna estgloria ejus in salulari tuo, glofiam ei rtim Israel sicut arena maris, reliquiae convefien-
    < magnum decorem impones super eum.» Quomodo? tur ( Rom. ix, 27). > Iili igilur sunt, qtierum vultum
    « Quoniam dabis eum in lienedicilonein in SSBCU- Deus prieparavit, quorum faciem illustravil et ad
    « luiri sseculi. » Et stiper hsec omnia, « lsetificabis se videnduni iltuminavil.
    « euni in gaudio cuin vullu luo. > Haecomnia valde D < Exaliare, Domine, in virtute tua, cantabimus,
    potiora sunt, quam hsec vila prasens ; quojiiam hsec < el psallenius virtules luas. » Exaltare, inquit, Do-
    6mnia seterna sunt; prsesens vero vita cum omni- riiine; salis inter impios conversalus es, vicli surit
    bus bonis suis caduca est et cito Iransiens. inimici, coronatus es corona de lapide prelioso,;
    « Quoniam rex speravil in Domino, et in miseri- exaltare igilur, el sic (472) coelos ascende. Nos
    < cordia Allissimi non commovebitur. > Merito, in- autem canlabimus, et ubique geniium" prsedica-
    quil, Domine, omnia hsccsibi fecisti, et si necesse', bimus virtules tuas. Hinc esl enim, quod in Canlicis.
    fuerilmajora facies; quoniam in te seiiiper speraviit canticorum dicilur : « Fuge, dilecle mi, assiniilare
    et non in se, sed in tua misericordia confldit. Undei caprcse, binnuloque cervorum super montes aro-
    et mullum tibi sit commendalus, quia nihil est, ve.l matiim (Cant. vm, 14). >
    eril, quod eum a le coinniovere el separare valeai' PSALMUS XXI.
    in nuernum. Ssepe jam diximus, quia qubiies dt' 1NFISEMPR0 SUSCEPTIONE MATUTINA PSALMDS irSI
    Christo talia scribunlur, omnia ad humanilatemre- DAVID.
    ferenda sunt, quam inodo tam diligenter el curiosc! Quid signiflcetin finein, satis dictum est. Susce--
    (472) ld. cod., coronatus calos.
    765 EXPOSITIO1N PSALMOS. 7CS
    plio malurtna Cbrisli rcsnrrectio esl, qui die lertia A me exaudis, qucni laudal et pra>dicat,lsrael, Clamat
    primo mane a morlalilale ad aclernam immoiialita- tauien Dominus aliquando eliani pro se, iionut ei
    tem susccptus est. Bene autctn iu hoc psalmo resur- claniare necessarium sit, sedut nos ipsiiis-coiisillunv..
    reclionem prsemisil, qui desola passione loculurus el yoluntaleni in ejus clamoie cognoscaiiius. Hoc
    erat, ul illi, qui pbr lolum psalmuni de Chrisii pas- aulcrn sequenlia manifestabunt.
    sione coiilrislanliir, ipsa lituli inscriplione couso- . « In te speraverunl palrcs noslii, sjicravenutl, et
    lentur, ncque dubilent resuircciuium, cum mor- < Iiberasti eos. Ad le clamavcrunt, ct salvi facti
    tuuni esse cognqveri.nl. « suni, in le speraveruni, el iioii sunt confusi. >
    i Deus Deus meus, respice in me, qnare mc de- Semper, inquil, clamanduin esl et nunquam ,a clar
    < reliqiiisli longe a salule inea? > S;cpe jam dixi- more cessandum esl, et si non. illico.exaudiannir, a
    nius quia Salvator nosler Dcus el homo esl, et al-, clamore .lamen cessare npn debenius. Clamor. isle;
    tera pars in eo clamai, altera vcro claniantem non oris, sed cordis.est, quamvis et oris claniqr;
    exaudil. Uumanitas quoque qu;indo clainat nontaii- valde utilis est, si et corda, el ora siniul cqnve-
    luni pro se, quanluiii jiro- nobis damat, quia divi- n.ianl. Hoc auteni fecerunt patres nqslri, hoc pa-
    nitaii iiieffabiliter c.onjiincla, nihil est quod pro se triarcbse el.prophe.lac.fecerunt. Hos"fecit et isle, qui
    limere debeat (475). Sic autein el lingua loquiliir " liunc psalmum scribil. E.t quia firmiler credide-.
    pro oinnibus membris, el ciim in se nihil patiaiur," deruni, 339 et speraverunt,- ideo exaudili sunt.,
    in unoquoqiie lauien meinbro se pati osiendil. Per- et iion siint confusi. Ilinc aulem lolam suam passi>-
    cuiilur octiliis, manus, vel |>es, el dicit lingua, nem cx qidine nairat, el eao,use post tanlujii lem-
    cur me perculis? non pro se, videlicel, sed pro aliis poris fiiiuia efanl, quasi jain facla fuissent cunctis-
    loquens, ct aliorum passiones suas esse oslendens. genlibus manifesiat, ul qui apqsiclis credere noluiit,
    Hoc igiiur inodo locuiioiiis Salvaior nosler secun- v.elhunc psalnium lcgenles, el audienles credant,
    duin hiimauilaiem sic loquilur, dicens : t Deus et vcra esse cognoscant. < Ego atilem sum yermis,:
    « Deusnieus, respice in me, quareine dercliquisli?) < et nori boino, opprobriuni bomiiitim, et abjecliq
    Et quasi. ipsa divinilas causam clamoris quscrcrel, < plebis (474). Oiiincs., qui videbaut me, aspernar
    qua prxsenie, neque claiuare neque liinere debuis- < banUir.me, .locuii.sunt labiis,"cl mqverunl caput,
    sel, subdidit, dicens : « Longe a salute mea. > Non, « Speravit" iu Dornino, eripiai euni, salvum faciat
    iuquil, pro me clamo, caput sum, lingua sum, pro < etiiii, quoniam vult. euui. Palres , iiiquii , noslri
    menibris m.eis clamo, quse jam per loluni mundum < spcraverunl in le, el liberati sunl. Speravcru.rit.et
    pro meq noniiiie lam dura tormenta pati conspicio; r' i non sunt coiiftisi. > Mihi auteiii hoc ipsuiii imjirq-
    Mea nanique passio causa illis eril, iiiilla omnia. peratur, quod in. le spero, et quasi spes niea vanai
    paliantur. Insuper autem, etpro illis clamb, qtii sit, el nibil mihi proftitufa sit. Sic enim et hic, ct iri
    lanlo mei sanguinis prelio redeinpli peccare non Evangelio scripluni habemus , et quidein dicitur:
    cessanl, el in suis iniquitatibus pcrseverani, pro < Speravil in Domino, efipiat etini, salvurii faciat
    quibus nimiriiin et nunCj ct semper me ad le cla- eum, qiioniam vult eum. > Ibi vero : < Filius Dei esf;
    mare nccesse eril^ Et hoc est, quod ail: desceiidat liiinc de cruce, et credimus ei, confidii in
    : « Verba dcliclorum meoruni. > Hscc verba non Dotnino, liberet curn , si vult (Maith. xxyii, 42). >
    siint niea, non ad me pertineiit, verba-suiit delieto- Quod hic diciiur : i.Speravit in Domino; > ibi;
    rum, infirniitaluni et passionum fideliuni meorum. « cohfidil in Deo. > El quod hic dicilur : « Salvuni
    « Deus meus, clamabo per diem, iiec exaudies, et faciat eum, quoniam vult eum : > ibi dicitur : < libe-
    * nocie, et non ad insipientiam mihi. >Per diem, ret eum si vult. > Vide igiturquam bene sibi convei .
    et noctem omne lempus inlelligamus, quia sicul iiiant verba Prophclse et verba Evangelii. Nunc au-
    Apostolus aii: < Quolidie interpellat pro nobis lem sigriificalionem videamus. < Egq, inquit, suih
    (Rom. vm, 54). > Possumus lainen per diein, et vermis, et non homo; > ac si dical: Sicut iuler
    jioctem, el prospera, et adversa inlelligere. Dical D aiiimalia vcrmis vilissimus esl, sie nie inler homiiies
    igitur Salvalot lioslcr, dicat Jiumanilas diviiiilati, abjecluin et peccalorem deputaiil.. Uude et pro-_
    omni tempore clamabo, nunquaiii te orare dcsi- phela in persona illoruih loquilur, dicens: « Nos au-
    slam, einon iiiihi iinputeiur ad insipientiani, -qnia icm repulavinius cum quasi leprosum, el abjeclum
    e;si mibi clamor iste uecessarius noii est, illis ia- a Deo, cl huinilialum (Isd. LI, 1). > Esl aulem Sal-
    hicn, pro quibiis clamo, seniper nccessarius est. valor iiosler aliquo mbdo vCrmis, quia de sola vir-
    < Tu auiem in sanclo habilas, laus in jlsrael. » gine sine aliqua virili coniiiiisiione iialus est. Svc
    Pio ine, inquit, clamare idco necesse iion halieo, eniin uascunlur vermes, aui de sololigno, auVde sola
    quialuiu me habilas et iiiecum es, siue claniore lerra, nulla diversorum sexuum coiinnisiione (475).
    (475) S, Maxiinum Taurin. bac in exposiiione se- (474) j Ego aulem jam nori ex persona Adamlb-
    cutus videlur S. Bruno; ille eiiim homil. 45, edii. qiicns, sed ego proprie Jesus Chrisins, siire seniirie
    -Rom. 1784, p. 138, aii : < Hicc aulem dicil, ul ma- in carne naius siini, ulessem in bo.mine ullra bonii-
    nifeslarel propternos esse derclicium, quoruin pcc- ries; iil vel sic (ligiiarelur imilari huinaria superbia
    cata pbiiabal, ac videntes discerenius et nos prb humililaleni mcam. > S. Auc. in litiric locuni enarr.
    ipso saiicto, ct juslo mori, cum pro peccaloribus cl (475)Ilaec diclasiinl juxta ohsolelani Peripatetico-
    ille moreretur. > ruiu opinioncm, admiuentiuhi gciicralionemcxpuiri*
    767 S. I3RUN0N1SEPISCOPI SIGAIENSIS 7t8
    Ego, inqtiit, quem ipsi inier impios et |ieccaiorcs A A bra ecclesiastici corpoiis lirniiores el forliores fue-
    deputanl, non sum genitus, neque lialus ut ereleri runt. De quibus adluic subditur :
    homines qui in iniquiiatibus concepti et in peccalis < Et faclum est cor meum lanqiiam ccra liquc-
    nati sunt» Faclus sum tamen opprobrium , et ahjc- scens, in nicdio ventris mei. > Cor Christi, apostoli
    ciio plebis, qui me spernentes, laironem elegerun',- stint, in quibus volunlas , 340 consilia et inajora
    diceules : « Nolumus hunc, sed Barabbam (Joan. sccrela Domiiii continentur. Per venirem vero illos
    xx, 40). > intelligere possuums, qui molliores el imperfectiores
    in Ecclesia sunt, qtiales illi erant, qui tunc tempo-
    « Quoiiiam tu es, qui abslraxisli me de venlre,
    ris iiondum pcrfecle credebant. Eral enini turha
    « sjies mea ab ubefibus malris mese, in (ejaclalus
    ad diem festum, credula qui-
    « sum ex ulcro, de venlre mairis mese, Detis meus intilta, quse convenerat
    « es lu. >Quod enim ait: <Abstraxisti me de ventre, > dem, sed non perfecte. Cujuseliam timore principcs
    dicebanl : < Non in die festo, ne foiie
    ad id respondere vidclur, quod niodo dixerat: < Ego saccrdolum
    fieret in populo (Matth. xxvi, 5). > In nic-
    stim verinis, et non homo; > ut per hoc contra tiimultus
    dio igiltir (alium sancti apostoli facti sunl, lanquam
    1 gem naturse (476), et non sicuV alios homines
    ccra liquescens, quia nimio terrore pertcrriti, ueqtie
    ciiin nattim csse inielligaiuus. Quod verosequitur : B j sibi ipsis, neque illis aliquam consolationem dede-
    < Spcs mea ab uberibus malris niea?, in le jaclaius
    riint.
    suin cx utero, et de ventre matris meseDeus meus < Exaruit velut testa virlus mea. > Scimus quia
    >
    es tu; sic est inlelligcndum, ut anlequam car-
    Huic igilur
    nem suscipcret, et de Virgine nasccrelur, quoniam tcsla fragilis esl, cl exiguse firmitatis.
    virlulem suam Salvator noster comparai, quia lein-
    Palri per omnia sequalis erat, nec eum in aliquem
    pore passionis suse fragilem se el sine fortiludiuc
    sperasse, nec Detim, vel Dominum, vel majorem ha- ostendere volttit. Uude et Petro
    buisse firmissime credamus. Omnia igitur hsec, ilt pugnare volenli, sic
    ait : i An pulas, quia non possum rogare Patrem
    jam ssepe diximus , ct caelera quse sequuntur, ad
    liumanitatem referenda sunt. meuin, et exhibebit mihi inodo plusquam duodecim
    Scri-
    < Ne disccsseris a nie, quoniam liibulaiio proxima legiones angelorum? Quomodo iinplebunlur
    sic oportet fieri (Malth. xxvi, 53) ? >
    < est, ct non est, qui adjuvet. > Sic enim Chrisli di- plurae, quia
    Haecest itaque causa, qtiare sicut testa virlus ejus
    vinitas litiinanilaii conjuncla est ut nunquam ab ea
    exaruit. <Et lingtia mea adlisesit faucibns meis. >
    discedere possit, el sic eam in omnibus adjuvare
    Uoc est aulem quod propheta ait: « Sicul agnus ad
    taleat ut nullius alterius adjutorio egeat; sed pro-
    _ victimam duclus est, el non aperuit os suum (Isa.
    pier nos talia loquilur, ut noslram naluram in Clui- (
    in >
    sloesse sciamus, et yeruin hominem esse credamus, LIM,7).>—«Et pulverem mortis deduxcrunt me.
    Affcctu videlicel, et dcsiderio suo, non quod caro
    et qualiter omnia facla fucrint, cognoscamus.
    cjus, ut in alio psalmo dicitur, videret corruplio-
    « Circumdcderunt me vituli multi : lauri pingues nem.. .
    < obsederunt me. > Tauri pingucs, principes sacer- « Quoniam circumdederunt me canes mulli, con-
    dotum, Scribie el PJiarisaeiomni malitia et nequiiia « cilium malignantitini obsedil me. > Canes et con-
    incrassali et pleni inlelligunlur. Viluli vero reliqua ciliuin iiialignaiitium Judscos vocat, coutra eum sine
    populi multitudo, qute quasi duclores, et rnagistros causa et ralioue lalrantes.
    eos sequeJialur. < Fodertint nianus meas, et pedes meos. > Iloc
    « Aperuerunt super me os suum, sicut leo rapiens aulem tam planuin est ul expositione non egeaU
    4 et rugiens. > Aperueriint, inquil, super me os Quod quidem exemplum ad Judaeos refellendos vali-
    suum, simul omnes uria voce clamanles : «Cruci- dissimuui est, quia de ntillo alio, nisi de Christo hoc
    fige :.et, Secundum legem debet mori, quia Filimn intelligere possunl, cujtis manus, et pedes crudelis-
    Dei se fecit (Joan. xix, 7). > Quorum voces propter simis ciivis confixerunt.
    iiimiain crudelitatem Jeoni rugienli comparanlur. D < Diiiuiiieraverunt oninia ossa mea. > Nullus cst,
    « Sicut aqua effusus sum.^t dispersa sunt omnia cujus ossa sic numerari et separatim videri valeanl,
    * ossa inea. > Sicut aqua cffusus est Dominus, aliis sicul illius, qui in cruce cxlenditur. Quod igilur aii,
    quidem ad salulem, el emundalionem, aliis vero ad i dinumeraverunt, > tale esl ac si dixisscl: dinu-
    ruinam, et perditiohem. Sic enim de se ipso scri- nierabilia fecerunt. Possumus autem per ossa, sicut
    ptum esl : « Ecce positus est hic in ruinani, el ini jam supra dixiraus, ipsos aposlolos inlelligerc; qui
    resurrectionem mullorum in Israel (Luc. n, 54). > ideo forlasse numerali sunt, ne aliquis eorum cva-
    Ubi enim fundilur aqua,facile homines ruere solent. dere potuisset.
    Quod auleiii ait:« Etdispersa suut omnia ossaniea, > < Ipsi vero consideraverunt, et conspexerunt ine;
    discipulorum fugam significare videlur. Qui non im- < diviserunt sibi vestimenla mca, et super vesiem
    inefito ossa vocantur, quoniam inler binnia mem-. < meam miserunt sortem. > Hoc auteni pro|iheta in

    (476) Sumil S. Biuno conira prq prwter. Quid-> tradicerel; quidqttid enim ipse agit, debet esse na- ,
    quid enim esl praeter naluram, id nobis yideliir esse lurse couseiitaneum, ne auclori supremo repugnet;
    xoutra ipsius leges; cum Deus recie loquendo nihil[ licet uipote cxiraordinariiim nobis videatur naturs
    .agat, nccagere conlranaturae leges poss.il, sibi con- legibus conlrarium.
    7r.a EXPOSITIO IN PSALMOS. "0
    spiritu el cvangelislse suis oculis inspiciehies, 'uiio A A Vota sua, sui corporis el sanguiiiis sncramenta tllcere'
    siinilique modo dixcriml. Crcdat igitur prophetis qui videtiir, propter id, quod sequiiur :
    non vull credere evangelislis. Una auiem illa vestis, < Eilenl pauperes , et saturabunlur...» Et isec
    qinc divisa non est, illa est, de qua milites dixerunl: quidem vota jure dicuritur, quia anle ssecula pro
    < Nqn sciiidamus eam, sed iiiillamus sortem cujtis salute nostra Deo Palri offerre 341 disposuit.
    sii (Joan. xix, 24), > m h;ec Scriptura adimpleretur, Ipstim nainqiie disponere, vovere fuii. Haic autein
    sicttt Joannes apostolus aii. vbta quolidie reddunlnr, et offeruntur coram fideli-
    « Tu aulem, Domine, ne longe facias auxiliuin bus suis, el tiinenlibiis eum. < Edenl paupcres, et
    < luum a me, ad defensionem meam aspice. Erue a < saturabuntur, laudabiint Dominiim qui rcquirutit
    < framea animam nieam , de manu canis uiiicam < etim. > lili, inquil, paupcrcs, qui non mundi ho-
    < meam. » Quid enim per frameam, nisi diabolicam nores, divitias et dignilaics, sed Dominum requi-
    decepiionem inlelligimus , qua omues pereuntium el runl, quibus ipsa paupertas pro Domino placel,
    damnaiorum animse decollantur? Canis autem idem edenl ciijum illuin incffabllem , et salurabunlur se-
    cundiiui inleriorcm hominem , el laudanunt Domi-
    ipse diabolus est, qui cum oinni exercilu suo conlra
    sanclos lalrare, et irrationabililer Joqui nqn cessat. „" ntim de tanto beneficio sibi attribulo. « Qui enim
    De quo subditur: lhanducat hunc pariem, dicit Dominus, vivet in
    feiernum (Joan.y\, 59). > Unde el subdiliir :
    « Libera me de ore leonis, et a cornibus unicor-
    « YivCicor corum in sseculum sscculi, reminiscen-
    « nium humililalem meam. > Leo isle diabolus est,
    < tiir, el convcrtcntur ad Doniiuum uniyersi fines
    de quo alibi dicilur : < Qtiia inimicus nosler diabo-
    « terraj. > ln eo enim, quod dicit, « reniiniscenlur,.>
    lus, lanquam leo rugiens, circuil quserens queni de-
    oblitos ebs fuisse ostendit. El revera aniequam apo-
    vorel (I Petr. v, 8). » At vero per unicornes Judaeos
    sloli pra;dicarent, in lahtani et Dei, et sui oblivio-
    significal, qui soli inler omnes genliles uno cornii
    iiem venerant liomines, ut perpauci inveiiireiiliir,
    rauniebanlur, per qnod videlicet cornu legem inlelli-
    sibi in siu- qui verilalem cognosccrent. Prxdicaiilibus igiltir
    giiiius per Moysen diyinitus datam, qua aposlolis , rccordati sunt illius bealiludiuis, quam
    gulariter gloriabaniur. Fiuita historia suaepassionis, in primo homine amiscrunt, el conversi sunt ad Do-
    nunc de Ecclesia incipil loqui,
    miiiutii univcrsi fines teirae. El hoc esl, quod sub-
    « Narrabo nomen luum fratribus meis, in mcdio dilnr :
    < Ecclesiselaudabo le. > Fralres suos apostolos dicit, « Et adorabiinl in conspeclu cjus omnes pairise
    .quibus et per se ipsum posl passionem suam, el Spi- r < genlium. > Et lioc merilo; < quoniaiu Dqmini est
    ritum sanclum , quem eis misit, nomen el gloriam «
    regnuin, et ipse dominabilur gentium. > Prius dia-
    paternse majeslaiis oslendit, qtibrum officio Eccle- TJOIIISregnabal, et iibique geulium dominabatur ;
    siam regcret, et doceret, el nbiqiie gcntium Dei ina- sed in Chfisli el regiium, et poiestalcrn
    passione
    gnalia pracdicarel. < Qui timclis Dominum laudatc "amisit.
    i cum , universum semen Jacob magnificale eum. « Manducaverunt, ct adoraverunt omnes divitcs
    « Tinieat^iini onnie scnien Israel, quoiiiam non spre- < terrse. >
    Egregie modo divitcs dicit, quos paulo
    .« vit, neque despexit preces paiiperum, neque aver- ante
    pauperes vocaveral; quoniam el si cadncis, ct
    « lit faciem suam a me, ef dum clarnarem ad eum iransitoriis divitiis
    pauperes sinl, seiernis laiiien ct
    < exaudivil me. > Quotidie in Ecclesia Dominus prae-
    spiritualibus bonis divites sunt. «In conspectu ejus
    dical, quia cjus verba quotidie in Ecclesia prae- « procident universi, qui descendunl in terram. >
    dicanlur; ipsius eniru verha" sunl qtiteciinque in Sic videlur niihi esse dietuiji, < qui desceiidiiul in
    nlroqne Tesiamento scripta stihl. Ipse esl igiiur qui terram, > sicut illud iri Evangelio : < Qui illuminai
    iioccl, ipsc cst qui prsedical. Unde et discipulis ail: oniiiem hoininem venientem in liunc muniluin (Joan.
    « Non eiiiin vos eslis, qui loquimini, setl Spirilus i, 8), > ul in lerram descendere, et in inundum ve-
    Palris veslri, quiioquitur in vobis (Matth. x. 20). > D j uirc idem significet. Omnes igilur, qui in mundvnit
    Semen vero Jacob et Israel nos sumus , qui Domi- veniunl, onines, qtii in lcrram descendunl,.prqcident
    num el Salvatorem nostrum Pairem habemus, qui1 ante Deum, sicul scripium est: « Viyo ego, dicit
    per Jacob et Israel significaliir. Et ipse quiilem est1 Dominus, quia niihi curvabiltir oinne genu, et cqiifi-
    Jacbb , quia diabolum vicil et supplantavit. Ipse cslL lebitur omnis lingua (lsa. XLIII, 25). >
    Jsrael, cui tola palernse majeslatis glbria revelalnr^ ! « Et anima mea ipsi viyel, et semen meum ser-
    unde«l scriplum est: « Deum ncmo vidil unqiiam ;» i "vielilli. > Non csl ilaque Christi illa aiiuua.i q-ise
    nnigenitus Filius, qui est in sinu Patris ipse narra- Deo non vivii, neque iEIud semen, quod Deo iio»
    vril (Joan. i, 18). > seivit.
    « Apud te est laus mihi in Ecclesia magna. > Quod1 « Annuiitiabilur Dco generatio venlura, el aimu.n-
    aiilem ail, « apud le; > tale est ac si diccrel de se,, < liabunt cceli jusiitiam ejus populo, qui nasceiur,
    «Juia omnis laus Filii ad Patrem referliir. Ecclesiai « qneiii fecil Dominus. > Generatio ventura, etpopu-
    vero resgna, Ecclesia calholica, el universalis esl,, lus qui nasceiur, unuiii tnilii Significare vjdenltir.
    iion iu una muiidi parle, sed in loio mundo difftisa.. H;ec aiiteni generatio populus gentium esl, qui, re-
    «. Vota mea Domino reddam coram limcntibtis euiii.»i pulsa Syuagqga , |llis diebus prscdicaiidus ct vocanf-
    '
    774 S. BKUNONIS EPISCOPl SIGNIENSIS 772
    dus eral. Unde el Aposroius Judseis verbuni Dei au- .A Et contia cos quidem, qni mintis delinquunt, bacu-
    dire nolenlibus ait: « Vohis prinium oportnit prsedi- luiii porlas. Sive etiam, qttia in hac vila virga per-
    cari veibtim Dei, sed qnia repulislis illud, el indignos culis, in futura vero non virga, sed baculo. Hsec est
    vos fecislis selernaevitse, ccce conveftiniur ad gentes igitur consolalio mea, quia te ultorem esse cognosco,
    Aci. xin, 46). > Bene igilnr hjc dicilur: « Populus qui inimicos meos sine pcena transire non patieris.
    qui nascetur, quein fccil Dominus, > quoniam ille « Parasli in conspectu meo mensam adversus eos,
    populus tunc a Dominq factus est, quando per aqtiam < qtii Iribulanl me. > Ecce ilerum alia consolaliq, u'l
    bapiisinalis regeneralus cst. luos inimicos limcre non debeas. Mensam anle se
    PSALMUS.XXII. paralam esse dicit, cujus cibi el polus immoriales
    '
    PSALSIUS DAVID. faciunl, et ab omni hscretica prafilaie se ea uienles
    "Qtifcresuperius. (Icfendunl. Il:cc mcnsa divina Scrqiiura, et ulritis-
    « Doininiis regii me, et nihil niihi deeril, in loco que Teslamenti scicnlia inlelligilur, qua viri eccle-
    < pascnac ibi me collocavit. rPopulus gcnliuin no- siasticl rcfecli hscrelicorum non tiineni versutias.
    viier regeneratus, et ad (idem vocalus loquitur in « Iinpiiiguasli in oleb caput meum. >' Quasi ei
    hoc psalmo. Hic est ille populus, de quo modo in aliquis diceret: Quid iibi haec mensa faciet, si in-
    fine superioiis psalini dicilur : < Popttlus qtii na- B ' lelligenlia desit? Ad quod ipse et mensam, et inlel-
    Scetur, qiieni fecit Doininus. > Qui ideo a Doniino ligcntiam se habere oslendit, duhi captil suum in
    faclus esse perbibeliir, qiiouiam ab antiqua veiu- olco iinpingiialum esse dicit. Quid euim per caput
    siaie in novam crealtifani per aquam baptismatis nisi mcritem ? Quid per oleum nisi sancli Spiriins
    reformatus est. Dicat igitur populus isle : Dominus gratias intelligimus? Tali oleo Salvalor nosier inun-
    rcgit me, jamnihil liineo, bonum rectorem et pa- "i.lus dicebat : < Spirilus Domini super me , propler
    stofem habeb, qrii nic in loco pascusecollocavit,*el quoil unx.it"me (Isa. LXI,1).» Unde et alibi dicilur :
    sanclorum suorum Ecclesise associavil, Ubicunqite « Unxit le Deus Deus tuus oleo Iseiilke pro partici-
    sunt Novi et Veteris Teslamenli volumina, ibi est et pibns tuis (Psal. XLIV,8). »
    pascuse locus, ibi siint illi cibi, quibus anima refici- « Et poculuin luuni inebrians qitam prseclarum
    Mr et^sanatur. De quibus subditur: « est! > Hoc poculum dehacniensa suscipilur, quo
    < Super aquam refcciionis educavit me.animam sancti inebriali lerrenorum oblivisCunlnr, ct ipsas
    « meam - convertit. > Oninis divina Scriptura , et suas injurias non cognoscunl. Prseclarniii e>l atilem
    evangelica prsedicalio aqna refeciionis esl. Hsec cst boc pociiluin, quia nihil in se continct nebubsum,
    illa aqua , de quadicitur : < Sitientes , venile ad P nihil nisiilulce, el suave, el veritatis fulgore illumi-
    aqiias (lsa. LV, I). > Dicilur aulcm aqua refeclionis, naltuh.
    "quoniam qui ex ea saluralus fuerii, sicut diclt Domi- « Et misericordia tua subseqnetur me oninibus
    iuis : < Non sitiet ullra (Joan. vi, 15), > Hscc est .< diebus yilai inea?. > Hoc auleni tale est ac si di-
    aqiia tolitis Sapienliae, qiia fidelium aninisc educan- ceret: Ecce mulla bona mihi fecisli; in loco pascuae
    tur, lavantur et sanar.tur. me collocasii; supcr aqtia rcfcclionis me cducasii;
    « Deduxit me stijifir «•Jihilamjtistitise propter no- iu sciniiam justitisc me deuuxisii, in conspectu meo
    « mon suum. > Quam pulcher ordo loculionis! pri- fficnsam posuisli; poculo tuo me ineuriasti : uiiiim
    mnm ad pascuse Iocuin, deindead aquas refeclionis, soltini mihi reslal, quod si babuero suflicit mihi, si
    (leirium ad seniitairi jtistitise narrat se esse dediicttim, non habuero, nihil sum. Hoc est igilur, quod peto,
    Pcr semilam justitiie. incedit, qui ad errorem non ul misericordia lua quasi pedagogus et magisler
    deelinat, el a veritate nbn recedit. Haric seniilam siibsequatur me, qiias.a reclo itinere me deviare non
    nesciunl Judael, ha;reiici el pagani. Hsec soliininiodo ;paiiaiur omnibus diebus viiae meae, uthac vitafiniia
    Christianoruni esl; quia ipsi soli"vefilaieni sequun- babitem in domo Domini, in illa videlicet ccelesli
    liir et lcnent, ipsi soli nomen Jioinini suscipere Jerusalem in longilndineni dierum. Neino igitur ex
    liieruerunt, et lanio palrOnymico digni a Chrislo ;D opcribtis suis sine Dei miscricordia salvari posse
    Chrisliani vocanttir. xonfidal.
    . « Nain, si ambuiavero in medio iinibrse moriis, PSALMUS XXIII.
    « hon tiincbo niala, qiioniam tu iiiccum es. » Cur PSALMUS DAYID PRIMASABBATl.
    enim linieai, queni Doininus deducii; et per talein Prima Sabbali dies Doniinicus inlelligittir. In ipso
    semilam incedil? Umbra morlis bscrelici sunt, otn- die fecii Deus cceluin et terfam; in ipso die a nior-
    nesque alii seduclores. In umbra enim illius ftgura luis rcsurrexit; in ipso die Spiiitiim saucluin apo-
    342 ct simililudo naturaliter exprimilur, ciqus cst slolis deriit; et in ipso.dic iiliima rcsurreclio fiet,
    ipsa umbra.Sunligitur isli tales umbrainorlis; quia, qiiamio ad judicandum vivos el.mortuos Doihinus
    sicut mors occidil corpora, iia et isli animas inler- veniet.
    "ficiunt. Per mcdiuni auieni istorum viri sancli am- < Domini esl lerTa, et plenitudo ej"us, orbis ler-
    bularenon tinienl, qiioniani ipsuin Deum proiectorem < rartiin, el universi, qui habilanl in eo. > Videns
    "Jiabent, qui eos superafi et decipi non permittit. Propheia per Spiiitum sancluni in illa ullima, ct
    < Virga lua, et bacultts tuus ipsa nie cousolat.i prima die, una enim cst prima, el ullima. Oumes
    '« siint; * Seio, inquil, te virgam habcrc et baculuin. ei bonos cl malos , qtticuiiqiie fuerunt, et sunt, et
    773 EXPOSITIO 1N PSALMOS 774
    erunt pariter asiare ante tribunal Christi, nullo jarh --, A^erans, ad eamdem, quam prius habiieral, deformi-
    liliganle, nullo jam sibi aliquid vindicante, scd uhb- talein redirc coriipellit. < Nec juravit in dolo proxi-
    qhoqiie judieiuin exspectanle dicit : « Doinini eslt mo suo. > Noii proliibet Propheta jurare, sed in dolo
    lerra el pleniliido ejtis. > Ubi tuiic reges? Ubi prin-- jurare prohibel. In dolo igilur jurat, qni id, quod
    cipcs? Ubi sx-culi polenies? Ubi illi, quinunc terrariii jtiral sua sponte, non observat. Sequilur :
    fraiidulenter dividunt, et ipsis suls fralribus parlesi « llic accipieibcnedictionem a Domino, et mise-
    suas aufetunt? Unusquisque se abscondel, ncmo la- < ricordiam a Deo salutari suo. » Hic inqtiil, qui
    £men se abscondere polerit: « Tunc dicent moiiti- lalis esl, bic vocabiiur, hic asccndet, hic modo be-
    bus : Cadiie super nos; et collibns : Abscondite nos, neJiciioiiem suscipict; illam utique benedicliohem,
    (Lvc. XXIH,50). » Eiluhc quideui nianifesluin eril, quani suis fldciibus sc duiurum Dominusesse pro-
    quia Domini, et solius Doiiiini estierra, et plenitudo mitlit :•« Venile, inquit, benedicli Palris mei, per-
    ejus, orbis lerrarum et universi qiii habitanl in ea. cipite regnuni, quod vobis paralum est ab origice
    Cujus enim esse debei, nisi illius, qui eam fecil? Et mundi(Malth. xv, 54).> Et hoc quidcrii liahebunt sah-
    quaudo eam fecil? prima Sabbati. Et quando eam ctiiion ex suis merilis, sed misericordia Salvatoris sui.
    icsuperabit? prima Sabbati. « Hajc generaiio qusereniiiim Doiniiium, qusc-
    • Ipse super maria fundavil eam, el super flumiiia'" « renlium faciein Dei Jacob. > Oiiines, inquit, isli,
    < prseparavit illarii. > Dispiileiit-philosophi, et quse- qui coelos asccnduni, qui bencdicunlur et salvanlur,
    rnnl inter se quomodo super liqnidum elemeiitiim collecti suiit de illa iiiiiversorum hominum genera-
    terra slare possil; Mihi ianien non yidelur hiirabi- lione, qux Deum quscril, et ejus faciem videre desi-
    lius ab aqnis, quam ab aere sustineri; si lamen vel tlefat. - -'
    '
    ab aquis, vel ab a ire suslineatur. Ego auterri ad « ToIIite portas, principes veslras; el elevamini,
    faciliorem mc transfero iiitelligenliam, quia super, « portse a^iernalcs, et inlroibil rex gloriae. > Habcnt
    pro juxta, frequenter dicere solenius. Yeluti cuni maligiii.spiriiiis suas porlasj perquas Judseos, hae-
    dicimus illa talis civilas super mare, veisnper Tibe- relicos etiyrannos, oinnesque seduclores, insuper
    rim sita est : quod utique non stipra aquam , sed vitia ct peccaia, oiiiiieiiiqiie illorum doclriuam et
    jtixia intelligimus. Sic igilur orrinis tefra, vel siipra seductionem intelligere possiimus. Prsucipit igilur
    maria vel siiper flumina posita est, ul ejus terniini Propheta malignis spiritibus, quos principes vocat,
    nusquani alibi, nisi super maria vei super flumiria has suas poiias lolierc, et ipsis suis lornienljs sccuiu
    esse ."ossint. habere. Hoc esl enim, quodin judicio diciurus esi
    : < Ite, maledicti, in ignem scternum, qui
    < Quis ascendet' in moritem Dbniini, aul quis f, j Dominus
    < stabil in locosaneto ejus ? > Video , inquit, anle paralus esl diabolo, el angclis ejus. (Matlk. xxv,
    Jadiceiii aslare onines; video ibi divites et paupe- 41). > Porlae vero octernalcs asposloli sunt el do-
    res. Quis horum vocabitur ? Quis borum ascen- -clores, per quos, quasi per quasdam porlas intrabilur
    del in nionieni Domini? Nunqnid soli diviles? Nun- in cfflelestemJerusalem. Dicil ergo Prophela, ul facto
    quid soli potentes ? Isti enim sunl qiii vocari, j'udicio elevenlur, el aperientur, et per eos omnes
    343 el honorari soliti crant. Pef monlein Dqmini, -fldeles in palriam iniroducantur. Quod aulcin ait:
    et per locum.sanctuin ejus, hoc in loco terra viveri- < Et iulroibit rex gloriae. J:Salvaloris nostri littma-
    tium significaiur. Vis audire quis ascendet, et quis nitaiein ad jiiJicium venisse oslendit. Ipse enim ju-
    ibi slabit? xB dicabil, quia < Paier non judicat quemquam , sed
    < Innocens rhanibus, et mundo corde, qui non ac- omne judicium dedil Filio (Joan. y, 22). > Dignuin
    ^ ccpil in vano aniriiam suam, nec jnravil in dolo enlm esl, ut ille judicet, qui judicalus est. Unde
    « proximo suo. > His paucis verbis docet Propheta, in'alio psalmo dicitur : < Deus, jiidicium ttitiin rcgi
    <]uis ibi ascendet, el quis ibi stabit. Perfeclus mihi da (Psal. xxxi, 1). > Quja-jgilur humanilas Salva-
    esse videlur, qui et manibus et hiundo corde inno- toris localis esl, peraclo judicio illuc reyerlclur,
    cens-esl. Per quem videlicet illi signiflCantur, qui D I ubi nuiie esl, ideo inqdo djcilur :« Et intrqibit rex
    -neque faclo, neque consilio aliis noccnl, et lales .gloriae. >
    quidem raro iiiveniiinluri Ego semper in his angu- < Quis esl isle rex glorise? > Tuipse dic, (Je cu-
    sliis et diflicultatibtis ad illa verba Propheise rccurro, jus progenie naius esl, et lu qui nielius eum cogno-
    quibus ipse dicit: < Peccalor, quaCunque hbra con- scis. « Dotninus fortis, ct polcns, Domintis polens in
    *versus fuerit^et
    ingemuerit., vita vivet, et non mo- >t prselio (477). >.De hoc prselio ipse Doiniiius ait.:
    rietur (Ezech. xxxiii, 11).> Et post haricialem con- « Cum forlis armatus custodit airium suum, in pace
    versionem inter innocenles peccatorem, jam non sunt oinnia, qusc possidet. Si autem foriior eo su-
    esse peccatorem conlido. < Qui non accepit in vano perveiierit, univcrsa arriia ejusauferet, in quibus
    "animam suam. > llle enim animamsiiam ab aquis confidebat, ct spolia ejus dislribuel (Luc. xi, 21). >
    bnplisini purificatam eirenovatam in vano accipit, « Tollite portas, principes ycslras, el elevamini,
    qui poslea peccare non timens, et in peccalis perse- portse selernales, ct inlroibit rex glorisc. Quis est
    (477) < Ideo ergo potens , quia foriis. Et ita rc- stit. > S. MAXIM. TAURIN.,serm. 46, ed. Rom. 17,01,
    vera esl praxJicanda polentia, qme non alienis fnlla p. 518.
    virtulibus : sed sua sibi per oninia poieslaie subsi-
    775 S. BRUNONIS EPISCQPI SIGNIENSIS 776
    isle rex glorix? Doininus virtutum ipse cst rex glo- A perdiiionem. Itogal ilaqne Ecclesia Doniinum ut suas
    risc; » Non fuil ei sulTiciens, semel dicere, ad qiiqd vias et semitas eaip edoceat, ne forte in illani am-
    niullum videre desiderabat, el in quo pliirimum plam yiam declinet, qriae inde ampla dicitur, quia
    deleclahatur. Videbat enim jam tnnc sancloruin inaximaelinfiiuta muliitudqpeream ingreditur.Unde
    oniiiium gloriam, irtter quos se ipsuni quoque stare et subdilur :
    videbat. Vidcbat£t itiiquoruiii omnium damnationem « Dirige nie in veritale lua, et doce mc, quia tti
    el perdilionem. Videbat portas aclernales aperlas et « es Deus saluiaris nieus, et le susiinui tola die. >
    elevalasel ad suscipiendum tanlam fidelium mul.ti- —« Ego, inquit Doniinus, sum yia, vefilas, et vila
    tudinem praeparatas. Videbal et porlas infernales (Joan. xiv, 6); >— i Memo venit ad Patrem nisi per
    dausas, jet seternis inccndiis destinalas. El bonas me (fbid.). 11Hscc est igitnr illa vja ad quam orat-ut
    quidcm poiiashorlaiur, ulsnrsum ndcoelesiia asceu- dirigalur, quia jier ntillam aliani ad beatiludinem,
    dant; nialis autcin principibus dicil, ut suas por.las quo fesiinat, perveuirepolesi. Errat iuaque, el prav.o
    lollant, et claiidani, et in infermiin (lesceiidaiii, el iiinere ad morieni tendit quicuuque per yia.m verita-
    iiinc quidem clausse erunl portae moriis, quia «emo tis non incedii.
    per illas iransibit ad morlenii « Reininiscere miserationum luarum, Poniine',
    344 PSALMUS XXIV, C < fil misericordise tuae, quaca saeculo sunl, > Nbn est,
    JN-FIXEM PSALMUS DAVID. inquit, novuin libi, el inusitalum misericordias fa-
    in hoc psalmo loquitur Ecclesia, el ideo in -iijifm cere, et fideles luos exaudire. Hoc enjm jam ab j|lb
    liiulalur; qiioniam ipsa csl.sicul ait:Apostolus, in sseculq faccre cccpisli, qiiandq illam niaximam et
    quam fines ssecnlorum deveiierunl(/ Cor. x, 11). ineirabilem misericordiam facere voluisli. Nam ct
    < Ad te, Domine, levavi aniinam meam { Deus si pritis mulias inisericordias Doniiniis fecerit; la-
    -« meus in ie confido, non embescam. » Ad ie, in- nien a lempore suaepassionis, iioslraequeredemplio-
    quil, Domine, lcyavi aniiham incain, qiiae sub niaguo jiis inajorcm suae niisericordiae copiam .ostendil :
    vilibrum poridcre prius opprcssa jacebat. De hoc «jula iion unum popuiuni, sed qmnes geiites suo san-
    autem pondcrc alilii dicitur : « QuoniaKi iniquilales guine redemil. Unde est illud : i Laudale Dominum,
    nicse superposucriiiit caput meuni, et sieut ontis omnes genles, Iaudale euni, omnes populi. > ftuare?
    grave gravalse siint sujicr ine (Psal. xxxvu, 5). > « Quoniam confirmala esl super nos misericordia
    -Tali pondere oneratis Doininiisail : < Venite ad mc ejtis (Psfl/. cxvi, 1), > De qua videlicet niiscricordia
    omrics qui laboratis, cl onerati estis, et ego reficiam «cqiiitur :
    vos (Matth. xi, 8).»—« Deus nieus in le confido, non , « Deliclajuvenluijsmese, et ignoranliae mese (479),
    eriibescam. > Qti.odlalc esl ac si diccrel. Quia in ic « ue memiiicris, scciintluin niagnam iiiisericordiani
    confido, non sil vana cl inutilis fiducia mea : non < tiiam niemor eslo mei, Deus. > Jiogat igitur Ecclc-
    urxvaleanl iuimici iisei, ct.« nequando dical inimj- sia Doiiiiniim, ut lam jhagnae rnisericoidia; suae me-
    « cusnieus: Prsevaiui adversus etim. > £t lioc esl, morsil, qusc lam valido argumento super nos con-
    quod ail: firiuata esi.Dclicta verq juventulis et ignorantiae ilia-
    < Neque irridcant me inimici mei: » per qnos Jise- inlelligere possuinus, qnae ante conversionejn fccc-
    relicos, etlyrannoSjCl ipsos malignosspiriius intel- rat, cu.niadhue ignorauiise ienebris teuereiur. .
    ligimus. ""' < Propier boniialeni iuam, Doniine, >Hqc inqiiit,
    ' « Elenim universiiijui le exspectanl, nonconfun- quod postulo, itleo posttiln, quod tanlo tuo bencficio
    < denliir. >Divinuin uliqiie, elnoniiuinanum auxilium dignasim; sed propier Jionilatein ttiam, Doniine,
    in niagnis iiostris riecessiiaiibus sperare clexspectare quani facere solilus os speranlibus in le-- « Dulcis,
    <1ebemus. Et si foriasse «on, siciit volumnns , tam « et reclns Dquiinus, propler Jioc legem staiuit de-
    €ito veiiiat, exspcctandum est, cl niiHaieiius despc- < liuqiienlibus in via. j Hsec .esl via mandaioruni
    randum. Dei, de qua diciltir : .< JJeati immaculati in yia qui
    « Confiindaiitur iuiqiii facienles <478) mala. » llli, D .<.aiHbiilant in lege Doinini (Psal. cxviii, 1). > Et
    inquit, qui le exspectant non sunl digni confusibnc, ilhid ,: i Viai» inandaloium tuonuii cucurri (lbid.
    "sed poliussifiiqui confiindaiitur, qui vana faeiunt cl xvin). » Ijj liac au.tejii via mulli dclinqnunt, et ;iioii
    eperanttir. Quamvis enim nomine vauitatis orane ea puriiate ,el diligeniia, qtia debent, per eam ince-
    inaluiii, omnisque sliiltilia inieHigi possit; illi tanieii duiit. Sed qiiia dulcis ijsl Doiniiius, el facilis ad mi-
    V.ilinoinine vocari videntur, ijui idola laciebant cl screnduin,-« qui nqn vult mqriem peccaloris, sed
    cqlebanl. polius Mt couverjaltir, el vivat (Ezech. xxxiu, 11); >
    « Vias luas, Domirie, rioias fac mihi, ct semilas propier hoc .« legem statuil deliiiqi.ienlibus.iri via.
    - < iuas edoce me. »; Hoc iiiieresl inter vias «t semi - JStTquamJcgem? Etquialegilur-; t Peccasti, qiiiesce,
    tas, qnod interest inier amplas et angusias vias; el declina a nialo, ct Jac boiuim (Isa. j, 16) : » qdacuu-
    angusia quideni via ducitad viiam, -anipla vefo ad que liora couversus fueris, omnium iniquitaluin lua-

    (478) Cod. Gis., Vana : ita etiam ajiud Augusi. vana. In Vulgata autem, confundantur omnes iniqii^
    irnarr.in hunc Psalmuni xxiv. Leclio auiem basilica: agemes usqneauaque.
    Valic. esl: Confundanlur iniquu facicntes vane. Apud (479) Eadeiu Jeciio est apud Auguslifium el aputl
    Gassio;!«i!itirnlegitnr : Confitndaniur iniqui facientes Cassiodorufli.
    7jV . EXPOSITIO IN PSALMOSi -113
    rum oon recordabbr.Nusquamlocusesldesperaiioni, A Magita omnipoierilis Dei riiisericbrdia ih hoc-vifsi
    quia diilcissimus Doihinus dulcissimam nobis siatuit culo pfsedicatiir, et magna spes pdenilentibus datnr.
    legem. Etcertepauci vel milli salvari poluisseiit, nisi < Firmanientum est Doniirius timehlibus euiii, et
    « testamentum ipsius, ut manifesteiur iHis. * Et
    345 banc dulcissimam legem Dominus slatuisset.
    'Bene auletri -subdilur : « Et fecius ; > quia quamvis Dbmintits, inquit, et testanientum Domini firmameh-
    duicis sit- nunquam lamen a reciitudine recedit. tum est omnibus timerilibus eumi Hoc aulem lesta-
    De quo scriplum est: quia < reddel unieuiqiie se- menttini ad libc nbbisdatnm esi; ut per ipstim, ct
    curidum opera sua (Matlh. xvi, 27). > Dulcis igittir in Ipso llle nobis manifesletur, qoi ipsius testa--
    est, sedpbaiiilenlibus; reclus vero in malilia perse- mehli auclor esl. Magnum habeniiis hlmameitium
    vefantibus. elcorisolaliqnem, utspes nostra firma sii-,oumDei
    « Diriget mites in judicio, docebit mansuetbs Vias notiiiam iiabeamus. Firma enini et stabilis est llla
    « suas. > Miteset marisueli idem sigriificaiit. Graves dornus, qiiae super lalem petfam fundaia est. -
    enim etniaturi homines miles vocanlur. De quibus < Oculi mei seniper ad Dbmiiniin. >El quasiali-
    tiicitur : < In popiilo gravi laudabo le (Psal. xxxiv, quis dieerei--. Buni sempef octilis ad «tim intendis,
    18). » Mansueli vero quasi mariu assiieli dicurilur. " cavendum libi est, ne quasi incaute in Jaqueuih pe-
    "Unde el coiitrario illa animalia prava vocamus, quae Bdem millas; adquod ipse : « Quoniaih ipse eveilet
    manus refugiunt, et langi non patiuiitur. Dirigit igi- « de laqueb pedes meos. > Hoc aulem sanclis mar-
    (ur Deus irijudicio, et doeetmahsuelos vias suas, tyribus multbties accidisse legimus, qui dum soliim
    quis hos tales homines a via justiliae, et sequiiatis Deum qusererent, et videre et habere desiderarent,
    errare nori permiiiit. Soti enim illiboni judicessuiil in Ipsis suis verbis et actionibus cogniti, quod Ghfi.
    et bene judieaiit, qui mala repellhnt etiiona eligunt. -sliani esSent, mox capti, ligali et illaqiieali ad
    Sed quse suiil viseDorniiii? « Universae vise Doinini suppiicia trahebanlur. Sed Domihus, qui nunquani
    « misericordia, et veritas. > Et quibusiiac viaeprsc- deserit speranles iu se, tantam illis conslanliam da-
    "paratae sunl? < Requirentibus testariienlum ejns, et bal, ut moriendo ipsos Subs vincerent inimicos et
    « leslimonia e]us> > Per lias ipse incediti per has et riullis tbrmenlis vihci poluissen*
    nos incedamus, utel ipse ad iios, ei nos-ad ipsiim « Uespice in mbj et miserere mei, quia unicus et
    pervenire valeamus. Per lias attteniilli ihcedunti « pauper sum ego.. > Unicam et pauperem Ecclesia
    ijuiutriusque Teslameriii tesliinoiiia diligunt, requi- seossedicit, quia ipsa sola esl ex omnibus mundi
    ru.nt et custodiunL -liujus-nati.onibusj quse lintim et verum Deiim vene-
    - « Propler noinen liitith, Domirie, propiliabefis . raiur et cblit. Est aulem et pauper, illis videlicet
    * peccatomeo, copiosrim esioniin. > Sed qttod est ^ divillis quibus alii homines diviles fiunt. Quando
    nomen Doniini? Nomen Douiini est Jesus. Jesus au- S. Ecclesia Joquitur , aliquando perfeciorum, cli-
    !em Salvaior interprelalur; Sic enim ad B. Mariam quando veroimperfeclorum -personam in loquenilo
    arigelus ait: < Ecce coneipies, et paries filiuni, et suscipit, slcut in hocioco, «bi ejus Verha solis per-
    vbcabis nomen ejtis Jesum [Litc. i, 31). > Qnare? •fectoribus convenire videntur.
    "
    Quia «ipse salvum faciet populimi suum a peceatis < Tribulationes (480) irieae dilatatsesiint; de nC*
    eorum (ilatlh, i, 21). > Salvai igitur Doininus, pro- « cessilatibus meis eripe me. > Tempora quoque
    pitiatur el inisereitir ifidelibus suis propter nomen distingueiida sunt, quia nori oirinia,qusedicit,om-
    suum , id est secutidum signlficalionem nominis sui, iiibus temporibtis aplari possiinl, quoniam aliler
    quoniain ideo Salvaiqr vocatus esl, ul salvaret, et se Joquitur iii prosperis, et aliier in adversis. Ecce
    invocaniibus niisencordiam prseslaret. Copiosum enim modo Iribiilationes cordis sui dilalaias esso
    aulem peecaium suum esse improprie dixit, ut yalde dicit, cum a tyrannis et hscfelicis persecutioneii:
    "
    magnum esse osieiiderel. patialiir. TJinJeet stibditur -:
    « Quis est homo, qui limet Domiiium? Legem « Videhumiiitatemmeam el laborem meura, et
    < slaluit eiin via, quam elegit.» Quis«st, inquit, _« dimillD bhinia peccata mea. Respice iniiriicos
    . lioino, tjul limeat Doininiim? Niliii tiineat, si pec- « meos, quoniam multiplicali sunt, et odio iriiqiio
    «avit; pfBiiileat, laetelur «t ^gaudeat, quia legem «'oderiint me. > Mnltum se ab inimicis humiliatam
    isibi statiiit Dbminus in via, qtiam elegit. Per viahi, ellaboribus fatigalam'esse ostendit, suosque iiiihii-
    inqiiit,- •veriralis incedere elegit; si fortasse ab ea cos multiplicatos el iniquo odio succensbs esse coh-
    declinavit, recordelur qtiiaiex sibi posita est, agat queriitir. Unde j"amhon prsesChlem viiam, sed solani
    taniumniodo poehilentiam,etdimitielur sibi. snoruin peCcatorum femissibiiem et veiiiam pbstu-
    « Anima ejus in nonls demorabitur; ei setnen lat. Sjc enim et Aposlolus ait: « Nblb vos ignofare,
    « ejus possidebil terram. >T^nlum polesl lex, quaj a 346 fratres, de tribulatione noslra, quse facia cst
    Domino peccaloriritis consiiliiia est, ut quicunqiie nobis in Asia, quoniam supra inodiimgravati siltnus
    -eaih cusibdierint etde peccatis suis poehilenliam supra virtuteiii, ita ul tsederet*nos eliamvivefe
    '-'-'-
    egerint, bbnis aeternis non priventur, sed ipsl, et (JGof,i;8). >
    sehien eorum, per quod eorum imitatores inteiligi- < CuslOdi smimam meam, et eripe me.Dbinine,
    lhus, lerram viveniium in lisfedilaterii possidebunt. « nonconfiindar, quoniam invocavi tbi > Hoc-avteiti
    (480) Id. cod. tihi.s. cordis mei.
    PATBOL. GLXIV.
    ?79 S. BRUNONIS EPISCOPI SIGNIENSIS m
    tale est ac si dicerel: Nqn pro corpore rogo, neque A enim est, qui solo intuitu probal et lenlat, inier-
    liaiic vilam, (juae non est mibi nisi labori, (481) lon- rogat et cognoscit quid in renibus et. quid in corde
    gam habere desidero; animam solam cuslodi et habcamus, et inlenlionem nostram bouam esse vi-
    eripe; et sulTicit niihi. < Domine, non confuiidar, det et poenitcntiani frucluosam; si vero quid ru-
    quoniam invocavi te. > Sed intelligant isli. tandem Jiiginis, el reliquiarum adhuc ibi est, uril et sanat.
    aliquando,: quia te invocarc non est confusio. Sic Unde ipse aii: <Si oculus luus fuerit simpiex, lotum
    onim scriplum est, quia«Slabunt jusli in magna corpus tuum lucidum eril (Luc. xi, 36). >
    eonslanlia adversus eos qui se angustiaverunt (Sap. « Qiioniam misericordia lua ante oculos meos est
    v, 1). >Et lunc quidem sanctosDei sapientes esse « -el complacui in veritate tua. > Hoc aulem tale
    cognoscent, quos slultos et faluos essc putabant. est ac si diceret: Si misericordiam tuam ante beu-
    < Innocenles, et recli adhseseruni niihi, quoniam los non habuissem ei me po3P.itenlemper luam mi-
    < susljnui te, Domine. > Ecce quales sunt pro qui- sericordiam a peccatis absolutum esse non cogno-
    bus nunc rogo, innocentes sunt, recli sunl, lales vissem, nunquam ul me!j.udicares et probares, la
    sunt, qui tua gralia el misericordia digni sunt. Qui rogassem. Bene aulem ait: « Et complacui in veri-
    «lihiadhaeserunl, non carnali amore neque caruali tale tua, > quia in hac quoque vila mugnificalur,
    -affectione; non adhseserunl mihi propter me, sed B quia poanilenlibus misericordiam facit, sicut se
    quoniam sustinui le. fsclurum esse promiserat.. - .
    <Red|me, Deus Israel, ex omnibus angustiis « Non sedi in consilio vanilalis, et cum iniqua
    .« meis. > Tunc enim.S. Ecclesia ex onmibus an- « gerenlibus non inlroibo. Odivi congregationes
    gustiis suis redimelur et Hberabitur, quando lola « malignorum, et cum impiis uon sedebu. > Isli duo
    plena et inlegra cum omnibus suis meuibris super versus unum alque idem dicere videnlur. PerfcCii
    cosiosexaltabitur. aulem sunl quicunque. sive ante poeiiitenliam sive
    post .pcenilenliam liaec veraciter dicere possunl.
    PSALMUS XXV. Quid enim perfectius quam vanitali non acquie-
    ,'SALMUS DAVID. visse et hoc ipsum in posterum se faclurum esse
    In hoc psalniq loquilur ipse David, el simul cutn promiitere? De lalibus enim Apostolus ail quia
    co omnes alii, quiejusdem perfeclionis sunt. « ubi abundavit delictum, superabund.avit et gratia
    < Jtidica me, Domine, quoniam cgo in innocenlia (Rom. v, 20). > Unde et in alio psalmo dicilur:
    « mea ingresstts stim, et in Domjno sperans non « Beatiquorum remissse sunt iniquitales, el quoruai
    . t infirmabor. > Judicari se rogal prophela, qiioniani iecta sunt peccata, Beatus vir, cui nqn impulavit
    ^
    -.jiislam causam se habere cognoscit, quod ulique Dominuspeccalum (Psal. xxxi, 1,2). >
    • non fecisset, si injustam causam se haberecogno- « Lavabo inler innocentes manus ineas, el cir-
    visset. Innoceniem aulem se dieit esse ingressum, « cuindabo allare luum, Doiriine. > Non posstinius
    quoniam et si.peccavit, non tamen in malitia per- hoc ad lilleram intelligere^ ut rex et propheta Da-
    severavit. Scimtts eniin, quia neque innocenter ad vid cum solis justis et innocenlibus conversari po-
    . Bersabeam ingressus est, neque innocenler Uriam tuissel; nisi forle sic intelligamus, quia mente et
    - interfecit. Sed quoniam digne pceniluit, et per pro- volunlale cum talibus conyersabalur, cum 347 c;e-
    phetam a Domino audire nieruit: « Diniissuni est teris autem solo corpqrehabitabat. Sic euim et abscn-
    . tibi peccaium luum (11 Rea. xn, 14), > ac si uon les et praesenles simul esse possumus. Absenies
    peccasset, 'hnoceiilem et justuni se esse oslendit. videlicet itb lits cum qnibiis sumus, et praesenles cutn
    . Quia in re magna peccatoribus consolatio dalur, ut his cum quibus non suinus. Si enim non placet mibi
    post poenitentiam ita se intelliganl a peccatis esse coiisiliuiii illius, qui liiecuni est, absens ab eo sum;
    salvalos,ac si ea nunquam coinmisissent. Et mibi si vero placet cousilium illius, qui mecum non esi,
    videlur ideo prophetam ista dixisse et scripsisse, ut ubicunque est, praesens illi siim. Sic enim et Ap;;-
    exemplo sui ad hanc lantam spem caeteros provo- _ siqlus: « Nostra conversatio in coelisesl (Philip. w,
    caret. 20). > Sic et Corinihiis, et absentem, et praesentciu
    • « Et iti Domiiio sperans non inflnnabor. > Quid se esse dicebal. Lavat igitur manus suas inler ininj-
    , esl nou inflrmabor, nisi hanc, quam nunc habco cenies, quia ad simililudinera illorum, cum quibus
    innocenliaiii, el animse sanitatem non aniitlam? Hcc et inter quos nieiite et animo conversatur, omnia
    .tamen non suis viribus, sed sola Dei niisericordia opera sua, quse per inanus siguificanlur, purificat
    se complere posse confidii. Dat autem eliam in hoc et sanctifical. « Et circumdabo allare tuum, Do-
    diclo caeteris exemplum, ul posl poenitcutiam ad mine. > Quare ?
    "
    peccata non reveiiariiur. « Ut audiam vocem laudis tuse, et enarrcjn
    « Prbba me, Domiiie, et lenta ine, ure renes meos, t universa. mirabilia lua. > JNundum templum St-
    .« et cormenm. » Nam et si Prophela hoc non di- bricatum eral, sed tabernaculum, quod fecerat
    sisset, Dei tamen est, etad ipsura solum pertinet Moyses, et arca lestamenii, et altare aureum ibi
    scraidri renes et cordaiUnde non tantum rqgandb, erat. Hoc igitur altare se circuire, et ea quce lege-
    quaritujn ariiuiniiando -'lfiec. dixisse videtur. Ipse baiuur, se audire piomittit. Soluin eiiiin Heptati-
    (481) Id. cod. et doloil^
    781 : EXPOSITIO IN PSALMOS; 18%
    c.im4482) tunc ibi legebatur, quoniam prophetarum A « Dominus illuminatib riiea; et saliis mea. Qncm
    libri noridum coniposiii erant. Audiebat ilaqtie ibi « timebo? > Videlur miiii quandb Propheta .hsec
    laudes Doinini, et omnia mirabilia ejus, quse ih illis scribebat, qtiia el Saiilis morlemj el se in prbrmi
    Jibris plenissime continchtur; quae sicut modo se regem constituendura per Spiritum sanctum pnc-
    facerc promitlit, postea in omriibus islis psalmis Videbat. Uude et iene in iitiilo dicitur : « Psalmus
    cnarravit cl prsedicavit 1 DaVid, priusqiiam linirelur. > Dominhs, inqtiii, il-
    « Dominc, dilexi decoreni dotiius tuae. > tloc au- liiminatio mea est, qui sic hie illuminare, 6t. suti
    tem exponit : < Et locum tabernaculi glorise luae. > secrela, el futifra mysleria reveiare dignaluri qui
    His aulem verbis domum illam, el locnm illuni mul- ihihi per Spirilum suum in me loqtienlem, et.salit-
    liini se frequentasse oslendit, ih qub supfadictum tem el defensionem se dalurum esse promittit;et
    labernaculum, et e.i ijuse in ipso erant, cbntine- Cgo<quem limebo? >Neminem, quasi dicat,' timebo,
    liantur. Et lioc quidem faciebat,.sicut riiodo dixil, ut lanto adjulore et defensore proteclus; unde et sub-
    audirel vocem laudis Domini el enarraret universa dilhr :
    mirabilia ejtis. Quanlum autem decorem domus Db- « Dominiis defensbr vilje meae: a quo trepidabo.
    mini, et locum tabcrriaculi ejiis dilexerit, ex eo sa- « Dum appropiant super me nocentesi ut edant
    tis intclligere possuinus quia tenipluhi ejus ihagno B « carnes meas? >A quo, inquit, Irepidabo, dum ap-
    «lesiderio facefe voluit; omnesque cxpensas ibi ne- propiant nocentes, etsuper me irruere meditaniuft
    cessarias prscparavit quibus postea Salomon filius Ul edant carhes riieas? In lioc enimi quod dicit :
    ejus, vice illius lemplura Domini coiislruxit. « ul edant carnes meas, > quanto odio eum perse-
    » Ne perdas cum iinpiis animairi meam, et curii querenlur, manifeste ostendit.
    « viris sarigiiinmrivilani meam, in qubrum manibus « Qui Iribulatit me inimiCi mei,ipsi infirmali suiit"
    < iniquitatcs stint. > Ne perdas, inquit, crim impiis « et ceciderunt. > His verbis^ Sanlis mortem, et
    animam meam, iieqtie me in poenis illis associes, aliortim, qui in praelio 348 ceciderunt, signiflcassu
    qiiorum concilia et congregalibnes iriiquas ego videtiif.
    semper odib liabiii, sed poiius porie me cum iiinb- « Si cbnsislant advefsiim irie casira, non limebit
    Ceniibus, inler quos mehte et animo cbnversatns « cor nietttii, si insurgat in me proelium, in hdc ego
    suin. « sperabb. > Talem, inauit, adjulorcm et defenso-
    « Dextera eorum replela est muneribtis. > Hoc fcm habeo ul nulla adversaniium caslra, nulloj
    esl Criim,quod modo dixit: « In quorura fnanibus inimicbrum exercilusj et nulla insurgentiiim pralia
    liiiqtiilales sunl. > lllorum namque manus miiiieii- timeam.
    bus, et iniquilatibus plenas esse dicit, quia ad hoc C « Unam pbtii a Dbmino, hanc requiram. > Unam,
    munera darit, vel suseipiunl, ut innocerites el sirti- inquit, rem petii a Domino, hanc semper requiram»
    plices homines perdanl et affligaril. lianc omnibus aliis praeferam, quam si mihi dederit,
    «/Egoauteniin irinocentia mea ingressus siim; dives sum; si vero non dederit; omnia alia pro ni-
    t redime tne, et miserere mei. > Ego.inquii, iri liilo duco. Et quse esl illa ? < Ut inhabitem in
    jnnocenlia niea ingressus sum, et idcirco in illa tua < domo Domini omnibus diebus vitse mese. > Hoc
    beatiludine siniril cttm innocenlibus me csse cbn- non dicunt bujus sseculi potentes, qui si honores.
    fido. Qtiantsripuritatis et perieclionis vir iste fuerit, dignitates et divilias habeant, et eorum inimici eis
    ipsa ej'us verba aperiissime manifeslant.Nam el ipse resislere non valeant (lotum enim hoc habebat Da-
    Dominus hoc ijisiim oslehdit, qni pluribus in locis vid), hanc talem pctilionem facere non curant,
    Valde eum commehdat. qiiia non aeterua, sed transitoria diligunt. Domum
    « Pes enihi meiis stetit in via recta, in ecfclesiis Domini coalestemdicit JerusalcmjCujus habitaiiouem
    < benedicam Dominum. > Hoc autem videtur esse bmnibus divitiis prseferebat. Et quasi aliquis dice*
    expositio ebrum, qtise mOdo dixit: < Ego autcm ih ret: Quare in illa domo tanlopere habitare deside-
    «innocehtia mea ingressus sum. >Nequfeenirii dubi- ras? Ait:
    tandum est, eofurn pedes stare ih via recta, qui inno- D < Ut videam: volunlatem Domini i et protegar a
    center ingrcdiunlur. Quod autem ait : « in ecclesiis < lemplo sanclo ejus; > Nemo ih hac vita Dei vo-
    beriedicam Dominum; > islbnim oihnium psalmo- lunlates et cohsilia plene cognoscere valel; unde
    rum commendatib est.in quibus per bmnes Ecclesias ct multolies hbbis disjilicet; cum iniquis prospera,
    iibiqne diftusas qtiotidie Deiis laudalur et benedi- el bonis adversa contingere videmus. Desiderat ita-
    titur. .-".' <jnePropheta ibi esse; ubi omnem veritatem cogno-
    PSALMUS XXVI; scal et nullas inimicorum insidias limeal.
    PSiLMCS DAVI»ERHisqijAM LINIRETUit. < Quoniam abscondit me in labernaculo suo, in
    Di illa iinciione dicit, quse facta est sibi in Hebron < die malorum prolexit me in abscondito taberna-
    post mbrtem Saul, qriando fex constitutus esU Unde < cull sui, in pelra exaliavlt me. Nunc autem exal •
    apparet illis diebus hunc psalnium factum fuissc, « tavit caput meum super inimicos meqs, circuibo,
    -qtiibas Saul interfectus est, qui eiim iniquo bdio i et immolabo in tabernamrio ejus hostiam jubi|a-
    persequebalur. « lionis, canlabo, et psalmunl dicam Domino. »
    (432) Yolumeiiscilicel primos septem Veleris Testamenti litiros complectens.
    733 . S. BRUNONIS EPISCOPI SIGNIENSIS 7S4
    Ideo, inquil, circuibo, et iinmolabo, cl-.psalmum ,\ vtiltuni luum,yuiium luiirii, Doiriine,rcquiram. > QniJ
    dicam Domino, quoniani abscondil me in laberna- est cnini vuliurii lutiin, Domihe.reqnirani, nisi Griaiii
    culo sub, ei caelera quse sequunlur. .Nuhc.sigiiifiea- pelii a Doiiiinq, hanc requirahi? Et qtiis potest vi-
    tibriem videaimis. Poliieriuil, qtiasi dicat Saul et dere vultunt Dmnini, nisi rlje qtii iiabltat in tVinq
    omnes alii inimici mei, ejicere me, et mcos de donto Doniini? (485) 0 rex sapieriiissimus et aiiofum on>-
    roea et de iabernaculo ineo:; scd dc amplissimo ta- liittrii religiosissimus, .qui regiunn, qnodillis dieluis
    bernaculq Dei me ftigare et ej'icere lion poiueruht. aeceperV.l, relinquerc, ei ccele&iia^audia lotoxonle
    Tabernaculum Dei inundum istuin inlelligii, qni ad dcsiderabai? < Ne avcrias faciein luaiu ame,rffi
    labernaculi sim.iiitudineni cceli yclainiiie teetiisest. < depliii.esin ira a servo.iuo. Adjutor meus esio, na
    In hoe*auieiu tabernacuJq iia Doiuinus eum abs- < derelinqitas nfe, neqite despicias. me, Deus saiinr.r'
    «ondit et ...cu.stod.iyil-,ut.omnes cjus iniiiiici ne- « ri.s mens. » Sic loqiiit.ur iPrqpbela , ac si iaaient
    que capere, neque invenire euiii uotuissenl.' Dies snat» ab eo D&minus averlissel_, eiqtie se irflum
    autem malorum illi siinl, in qiiibus maii -domiii.an- oslcndissel, alque dixissel : Iinpossihile peiis; ei
    tur etsuas faciunt yolunlates. Quqii auiem ait,: quae postulas, modo impeirare non poles : dabunltir
    < Nunc autem exaltavil caput nieuin super inimicos iibi in lempore suo, et noli limere quia le noii ""bV-
    .meos;; »lale-fuit-, ac si dixissei: Nunc autem.quando B seram 349 • neque derelinquani. Hoc autem se-
    Satil et caeteri iuiinici morlui sunt, et super pqpu- qitcntia signiiieare videnltir.
    lum suiim regem me Dominus equslitiiere voluii ; t Quoiiiani paier hieus, et mater mea dereliquff-
    nunc, in-juam, exaltavil-Dominus caput nieiim, id est .«..runt me, Dominus auteiu assumpsit me. > Quia
    virtulem et forliiudiiiem meam sup.er oirincs iiiiriii- esl iste paier, nisi mundus de quo Dominus ait:
    cos meos. Sicutenim iu libris Reguin legilur, nuili - t Filii hujiis inuntli prudenliores filiis lucis sunt
    tunc teinpoiis in. iMis-partibus fuermit, qui ejus Vir- in generatione sua (Luc. Xvi, 8): > deqiia et Jefe-
    luli et forliltidini resisiere potuissent. Et prolanlq lnias : < Maledielus yir, inquil, qui nuntiavit p:ari
    a Deo:sibi collato, benelicio nunc quidem non iin- .nieo, .dicens : Natus"est tibi iiiius masculus (Jer.
    merilo dicit ,:-< Ciretiibo, «t immolabo in taberria- xx, 15); > inater vero iniquitas est, sicut idem Pro-
    eulo ejus bostiam jubilatiqnis,» De hoc au.tem taber- pbeta tesiatur, ubi ait : « Quoniahi in iniquiiaiibus-
    nactiio in. superiori psalmo satis tocuius est. Ho.c conceplus sum (Psal. L, 7).» Dicitur autem elde dia-
    est enim illud labernaculuin, quod feeerat Moyses, JjoJ-o,quia omne sublime videt,, el quia ipse est
    de qub et Apostolus dicit :-<Tabernacuhim faelum est rex super omnes filios superbise. Qua in re omniuni
    prinfuin , in quo -eral candelabiMtiii,.et arca lesta-. ; iniquortim superbia mater esse ostenditur. Illi igliu«f
    nienli, et mensa proposilionis, qiiod.dicitur sancia G soli a Domino suscipiuntur, quos isie pater, eljisoit
    (liebr,. ix, 2), > Et hoc quideni illis diebus in illa niaiei' derelinqtiit.
    lerra eraf * ad quod videlicet David toto tempore < Legem mihi conslilue, Domiiie, in viaiua, et
    suse •persectuioiiis accedere non pottiil. Nunc au- '« dirige me in semilairi rectam (4Sij propter inimr-'
    teih,, paee sibi concessa, se illuc ire.promiliil, vota « cos meos. > Quia, inquit,peliiio mea modo e&ui-
    sua reddere j-el laudis et jtibilaiionis hoslias humq- diri nonpoiest, et riie adhuc in lioc mundo inter
    lare et 1n psalmis Deo caiitare. Sequittir: . inimicqruni meorum insifJias babilaie jubes, eain-
    "«tExaudi, Domine^ vocein meam, qua clamavi ad dem hiihi legem coristitue inVia Itta, quam el aliis.
    « tc:; niiserere nie.i el examli nie. cqrisliiuisii. Dehae aulem;lege in aKo psalnio diei.lur:
    « Tibi dixil cor meum: i- Qusesivi vulluin luum , « Qms est bomb, qui limet boniinum (485)? legeiri
    < viiltum luum, Domine, requiram. lamit ei in via quam clegil (Psat. xxiv, 12). >-Et
    « Ne avciias faciem luam a me, el ue declines quare illain lcgem sibi constilui dicil,-quam omnibus
    « in ira a servq luq. » hominibus consliititames.se cqgnoscit, nisi quiajiliis
    Sic loquitur Propbeta,ac si jam ad labernacultim eseteris se peccare timei.,' si fqrte a via. jiisiitire
    Dominl venisset;, ubi se cantare et jubilalionis' aliqua occasione declinaverit? Unde etDominus a'i:
    bostias iniinolaie piomiserat. .Et laleesl ae si dice^ « Servus sciens voluntalem Doriiini sui, et non fa-
    ret: Ecce, Domine,-quod semper. desideravi, ad (a- ciens, digna vapulabit muhis;qui verb.nescit, et
    «ernaculurii luuin veni et ante eonspeclum tuum non fecil, vapulabit paucis (Luc. xn,47). >
    assisto. Ntiiic igilur exaudi orationem meam, qua i Ne tradideris me in aninias persequenlium
    claniavi ad te; • nune miserere mei et exaudi me? « me. s (486) Per hos autem inaliguos spiritus jn-
    Unde? De boc videlicet, qttod superius dixit:« Unam tclligimus, quortmi desiderium--e.st maxime,ui viros
    petiia Doinino,hanc requiram,ui inliabiiem in domo jnstos a recto ilinere declinare el in peccata
    Domiiii oniiiibusdiebus vitsemew(Psai. xxii, 6).-> Hoc ruere-faciant. Sunl enim, sicul scriptum esl. esc.e
    estenim, quodaii i --«Tibi dixii eor iiienm : Ouaesivi ejiis.eleGl;u,.dequibus subdilur: <Quoniam insurrexc-
    -'"" -
    (485) Addalur ex S. Maxiihb Tatirin. Nique enim 'p.-S2"0." ".."';
    tola humanilalis!Clirisli sanelissiriia cUipeitsatiduihal : (484) Cod, -Vallicel, fropler nonmi iiium. Cq;I.
    inleiiditi,'aliud exigil, nisi -ail!-.siiperna. nos dirigat, Ghis. propier inimicos meos.
    qntilenus expleto morlalilatjs noslra; tempore.ad sui . (485) Id. Cq"d. Vallicel. timens Ddiniititm. C6>.i
    »nniifesiam perducai visio~nem, aiqxte'a)lerna viU- fJliis. limei Deum. ..'= ;
    tas svj aloria noi satiet. Senii. 48, edit. Ronv. (486) Sccundum- liistoriam potesl iuielligi de
    7f5 EiPOSlTIO LN PSALJIOS. .. 7.8a
    « rtinl in me tcsles iiiiqui, ct m.ciiliia est iniqtiilas, A « Da -illis, Doniine , secundtim opcra coruni, ct
    < sibi. »Ist.i en.imsuut, qtii heatuinJobacciisayeiuiit, « secundu.in nequiliam siudioruni ipsonim retribue
    cl falsuni lestiiiioniuiii eontra etiui rcddiderunt, el « illis. Redde retiibiilioneiii eoruni 350 ipsis, >
    a;iie cojispectiim Dci saiictos cjus aceusare non ccs- lllani yi.deli.celrelribulionem, qua digni sunt.
    saut die ac nocte. Sed menlita est iniquiias sibi. < Qiioiiiaiii liqn iiiteljexeiuiit qpera Doinini, ct
    Unde.et inalio psalino lcgilur : < Conveiteliir dolor « in qj«.;;a iii,aiuuini cjus non consideravcrunt. ».
    cjus.in caputejus, el iniqtiiias ejusin veiliceiii ejus Oinnia opera Qoniioi bqna; qiiia < yidit Deus ciincia,,
    tlescendel (Psal. vu, 17). > qusc fecerat, et eraut valde bona (Gen.i, 31). >:
    < Credo yideic bon.a Doniiiii in lerra vive.ntiuiii. > A.d
    l.an.li-igilur qperatoris exemplum, qniiiia qpera,
    Quamvis, intjuil, falsi lesles insurgaiit cqjilra.iiie;. BOStradi.i-igere d.ebeiiius, ul i.n iiqslris quoque opc-
    cgo lamen oredo et nullaleiius dubitq , qui.a pctiiio ribus norj.-liisiboiitii.iiiuyeiiialur. Istir autcin econlra
    niea exandita est et video bona Qami.iii In tci ra
    .-fecer.iini, et nil «isi iiialtini in suis qperibus essq
    vivenliuni. Audio enim ipsum Doinirium in me lo- vqlucru.nl, Ei ideq, lial i.llis quqd sequitur:
    qiieiilcm ; audio Spirilum saiicltitu me. cqiisqlanlei.n, < Deslrue illos, nee sedificabis eos. > Utilis de-
    et dicentem : « Exspecla Domiuum, e.l virijiler age,
    « et confoiiei.ur cqr luti.m, et st.istiiie. Doiiiinuni. > striiciio esl, quarii boria aidificalio seqi.iiuir. Tali-
    "ler Aj.oslblus deslrticius et rcsediflcatiis dicebal :•:
    JJinc esl crj.ini,quqd ajibj ait : « Audiainqiiid in n.ic-
    « Vivo ego, jam non egoi vivil vero in me Chrislus
    Joqtialur DouiinusDeus (PsaL LXXXJV, 9). >
    (Gat. ii, 20). > l.stiauienisic deslruenlur, siciit illi,;
    PSALMUS XXVII. de qiiibus iiicitur : « Eliaiiquam vas iiguli confritl-'
    rsALaps lPsi PAVIP. ges cos. Dcncdicliis Doiiiinus, quoniam exaudivit-
    yoceni deprecatioiiis niese (Psal. n , 9). » Gfalias
    Istc litiilus lioc djcere yidelii.r, quod ipse iJavm
    agit Deb, quia videt coiiipletum iblum id; qiiod su-;
    loqualur ea, quse.in boc -psa.liiio-..conlineiilur.Ipsi periniqnos et prodiiores iiriprecatus fuerat. Spirilus
    sJavid, id csl Cliristo Doniniq Salyatori nqstro, , eniiii, qui iii co loquebatur subito , et iri momciltb;
    « Ad te, Domir.e, clamavi; Deus nieus, ne silcas;
    qood futurum eral, qua^i jam factum essei, sibfc
    «, a nic, el ero similis descendentibus in lacum. » oslendebat. :
    lisec vox <&ii est solummodo David, scd qnuiiuiii
    « Dqniinus adjutor meus, et pfolecior i«ietis, et in-
    .•llioruni,qiij eaiiiilem (idem habenl.quam hab.etDa-; «
    viiki Ad jq,inquii, Dqniine, clamavi; ne sileas a me.» ipso speravit cqr meum, el adjulus stiiii. » Despi-
    cit jain conlra eqs aiiiplius loqui, qtttis tam mise-*
    Qtiid esl < ne sil.eas a. rae, » nisi responde mihi ? „ fabilitcr (Jesirucios vidct. iiique daiiinaios. Sed lse-
    Et quid esl- responde niibi, nisi exaudi oralionem,'
    tatttr, et sicul cceperat in agcudo gratias perseve-
    nieam? Si.enini boc rion feceris, « ero siinilis de-
    rat, de adjutorio ct pioleciiqne sibi divinilus con-
    scendentibus in laoum. > Dequb alibi dieit.: < La- cessa.
    cuni apcniitj el effodil eum, incidil in fovcam qtiam
    feeil (Psat. v:i, 6).> '.< Et refloritiicaro mea, el ex vqlunlale mea con-
    < Exaiuli vocem deprecationis mese, dum oro ad; « filebor illi. > Hoc aineni ct tle pceiiileiitia,.ei ilq
    « te, et dum exlollo manus meas ad lcniplum san-- baplismo iiileliigi polest, quibus tolus honio. juvc-
    <_-clnm tuum. > Uinc est, quod alibi ait: < In nocli- nescil e.l. renqvaiiir. Qn.odaulem ait : < El ex vo-
    i»is exlollite manusrvestras in sancta (Psalt cxxxiti, lunlaie iiica confitcbqr. illi; » illain c.oniessipneni
    latulabilem esse ostendii, qux non coacla, sed spqn-
    1). > Idem cnim significal t in sanela, > quod ad
    tanea esl, quamdiaritas.et anior, et dileciiq facil.
    templuui sanclum luuni. Quotiescunque igilur iu
    oralionibus nostris manus exlolliuius, ad templum « Dominus fqriiludo plebis suse. > llocesl.enini,
    sancluin Dei eas extollimus, quoniam elsi Ideni quod alibi aii : « Hi in curribus, et bi incquis, nos.
    templiim noii videamus, cordis tanien inlcnlionc autem in nOmhie Domini Dci nostii niagnificabiiniir
    dirigunlur. (Psal. xlx, 8). > Ipse est fqrtiludo noslra, qni suis.
    « Ne simul trahas ine cuiii peccaloribus, ct ctim D I discipulis ail : < Sine me niliil poleslis faqerc (Joan.
    < operanlibus iniquilatetn ne perdas mc. > Pttia' xv, S). Et : i Proleclor salvalionum Cbrisli sni.est. >
    oraiio esi, nec indiget expositione, qiioniam facilis' Uoc auleni tale est ac si dicerel : Quos Filitis
    cst ad iiilelligenddm. - salvavil et suq- sanguine rcdemil, cos Paler protc-
    < Cum his, qui loquunlur pacein cum proxiino git et defendii, ut per saluiaiia oos j qui salvaii
    < suo; niala aulcm su.nl in cordihus eorum. > IIoc sunt, iritelligarirus. Nune Propheta ad Deum coii--
    fecil Judas proditor, qui Salvalorem -noslriinr ver- verlitur, ut popiiliun ct liaercdiialeni suam sal-
    Jiis pacificis, et dolo (487) tradidit.; cum quo se par- vei, behedicat, regat el exlollai , et orat} dicens.:
    teiii haberenon ilubiteni.quicuhqueeum in lali facio < Salvhni fac pbpuliim tiuini, Doiniiie, et beriedic
    imitati fuerint. Hoc est eiiiin quod eis Prophela in < bsereditalem tuani , ciexiolle illos usque iu s;e-
    seqiieniibusimprecatur.; «' culuiii. > ..-.-•

    Saulc, qui eum acerriino o.Iio persequebaltir. SeJ bebat, aple immerus pluralis liic posilus est..
    qiioni.am rex erat, nec solits poteral agerc quod j,u- (4.87) Cotl. Gliis.ei pscido.
    787 S, BRUNONISEPISCOPI SIGNIENSIS 7*8
    PSALMUS XXVI.H. fi que aquaa intelligere, super quas vox Dei beHeili-
    PSALMUS DAVID13 CONSiJMMATIOSE TABERNACULI. ceniis per ora sacerdotum quotitli.eautlitur. Et qua-'
    Hoc labcrnaculum sancta Ecclesia est. Quod quw si aliquis diceret: Unde hoc probas, quod haecvox
    deni luiic ct perfeclum, et consummatum est, quando Qoraini sit, quse intonuit super aquas mulias ? stib-
    Salvator nosler in cruce positus spirilum emisit. didit, dicens:
    Ciim autem dedissent ei acetum cum felle mislum, <Vox Qomini in virtule : vox Domini in magnifl-
    el ille guslasset, etbibcre noluissel, ait: «Consum- < centia. > Nisi, iuquit, vox Domini essei, lianc
    niatuin est, cl inclinato capitetradiditspiritum (Joah. tantam virtulem et eflicaciam non haberel. Qnid
    xix, 30). > Consummatum , inquit, et perfectum est enirii mirabilius, quid gloriosius, quam caecos illti •
    tabcrnaculuni, in qub tempore nieai incarnalionis miiiare, leprosos mundare, morluos susciiare, et
    usque ad hanc horam laborare non desliii. impios el peccatores tam subito aquis baptismatis'
    « Aflerte Ooiniiio, filii Dei, afferie Domino filios sanctiflcare ? Ha;c vox destruxit templa deorum,
    « arielum. > Filii Dei illi sunl, de quibus Evango- confiegil idola, fugavil dsemones, etmajoreslinjus
    lista ak : « Quotquoi autem receperunt eum, dedit mundi pqlestates aballitudiiie sux superbise humi-'
    eis polqstatem fllias Dei fleri, his qui credunt in liavit, el ad Chrisli fldem convertil. Unde et in se-
    noniine ejus (Joan. i, 12). >Et in alio loco . < Cha- queiilibus dicilur; quia confreglt cedros , flammas.
    rissimi filli Dei sumus, et nondum apparuii qtiod divisii, solitudines concussit, cervos praeparavit eV
    erimus (1 Joan. m, 2). > Arieles vero aposloli, et condcnsa rcvelavit. Probatum est igitur, quia hsec
    dqclores, qui in loto grege ecclesiastico majores vox Doinini cst, quaelanta virtuie, tanlaquc majgni-
    auni, et principatum tenent, et aqua el Spirilu ficculia declaraiur. Sed cujus Domini ?.
    sancto non hsedos, sed agnos Domino generant. Oi- < Vox Doniini confringenlis cedros, el confringet
    cal igitur Propheta, et simul cum eo quilibet fide- « Dominus cedros Libaui, ei comminuel eas laii-
    lis : Ecce tabernaculum consummaluni est, et valde « ijuam vitulum Libani, el diieclus sicut filius unii
    dignum, ut in cjus consummatione Qeo noslro mu- « cornium. > Per cadros autem divites el polentes-
    nera offeramus. Sed quae munera? « Filios arie- hujus sseculi intelligere debeinus , quarum quidem
    tum. > Qiiid vero per filios arietum , nisi agnos, aliae sua sponie confringuntur et sub Chrisli jugurri
    id est innocenies, simplices et mansuetos in- humiliantur, sed talis cqnfraclio bona est; alisevero
    telligamus? Talia igiiur munera fllii Dei, id est in nimiam alliludinein superbiae elevalae exciden-
    episcqpi et sacerdol.es quotidie offerunt Deo. Hine tur, coiifringentur et in ignem rnillentur; sicut
    est enim, quod Dominus ait : < Reddite quse sunt g scriptum est : « Oinnis arbor, quae non facit fru-.
    Csesaris Gaesari, et qttse sunt Dei Deo (Luc. xx, ctum bonum , excidelur, et in ignem millelur, El
    25). > confringet Dominus cedros Libani (MaHh. m,'-!©).--»
    < A.fferleDomino gloriam, et honorem : afferte Per Libaiium et cedros Libani Hierusaleni el habi-
    i Domino gloriarn nomini ejus. > Gloriam et bono- talores ejus signiflcaniur , quoniam illa civitas inter
    rem illi offerunt, qui verbis et operatipne illum prae- alias civitatcs aliquando nobilissima fuit, ejtisqtie
    ilicant et laiidant. Offerunt auiem et illi gloriam liabitatores, et divites, et potentes, et sapientes
    nominis ejus, qui de salute, quam in nobis operalus fuerunt. Hos autem j'am ex niaxima parte confra-.
    esl ei gratias agunl, eum magnificanl el benedicuut: cios , et comminulos esse videnius, quos tamen
    Nomen namque illius esl Jesus, quqd Salvator iniej- adbuc maj'orcm in judicio poenamhabiturosesse pu~
    pretaiur. iaintis; unde et in.Zacharia propheta loquitur:
    < Adorale Doniiiium in aula sancta ejus. > Ecce, t Aperi, Libane, porlas luas, et devoret ignis ce-
    inquil, tabernaculum conslructum est, et aula Dei, dros luas (Zvch. xi, 1). > Et hoc quidem tempore
    per quam Ecclesiaintelligitur, consummala est; ibi Titi et Vespasiani complelum est, quando capta
    eiim adorale, ibi eum prsedicate et magnificale. Cum urbe, et simul cum illo teniplo nobilissimo lola stic-,
    auiem heec dieeret Propheta, vidil in spiritu apo- D censa, ej'us habilalores igne cl fame, et aliis poenis.
    slolos, et prsedicalores ubique gentium Deum lau- miserabiliter perierunij praeler illos, qni in capiivi-
    dare et praedicare, ct infinilam multiludi.nem ad talcm et in serviitilem ab hoslibus ducti fuerunt..
    lidem Christi et ad Ecclesiam feslinare. Unde nimia De quibus adhuc.subdiiur :. t
    betitja commolus ait:«. VoxDoinitii stiper aquas, Deus t Et coiiiruinuet eos lanquam vitulum Libani. >.
    « majestatjs> (subauditur inlonuit) < super aquas, et Deillo vilulo dicit, de qtio in Exodo| et in Levitico
    < Domiuus iutonqit super aquas multas. >Aquse mul- scriplum esl; qui immolandus prius. tolus in frusla
    lse351 sicut scriptum est,populimulii. (488) Super concidebatur et super slruem lignorum compone-.
    aquas igitur vox Domini sonat et intonat, quando baiur. Et tunc dem.uin, igne supposito, tptus incen-
    sancti praedicatores verbum Dei in Ecclesia pracdi- debatur. Ad ciijus videlicet simililudinein has ce-
    cant. Et quia non ipsi sujit, qu.i loquuntur, sed Spi- dros superbissimas. comminuendas esse mina.lur. -
    ritus sanclus loquitur in eis, bene hic dicitur, quia « Et dileclus sicul filius unicomium. > De boc.
    < Qeus majeslatis intomiit super aquas mullas. > dilecto Dominus ail: « flic est Filius meus dilecius,
    Posstimus auteiii per aquas multas. baptisraatis quo- in quo mihi bene complacui (Matth. XH•18V > D#.
    (488). Cod. G.bls.Suver lias igitur aauas.
    781; EXPOSITIO IN PSALMOS. 790
    qtio in Canticis canlicorum Ecclesia dicil: « Oile-.A« Et revelavit condensa. > Per hos enlm Doroiriug
    ottis nieus candidus et rubicundus, et electus ex revelabit condensa, mullumque obscura ulriusque
    u.illibus (Canf. v, 10). > llemque; « Fuge, dilecle Testamenli sacranienla. Unde el Joaniies apostoius
    n;i, assimilare capreae, hinntiloque cervorum super cumbscc condcnsa videret-, et librum scptem si-
    laoules aroniatum {ibid., viii, 14). > Hic igittir di- gillissignalum conspiceret; multuniqueflerei, quod
    lecius coniraiiiuet, confringet et dissipabit illunv nullus ad librum aperiendura idoneus inveniretur,
    sibi ut non « 5
    jiopiikim impium et ingratum, sicut filius unicor- dictum est, fleret, quia vicit leo de
    ' iHtim,-
    qui oninia sibi irato occurreiuia pr-osternil tribu Jtida, radix David, aperire Jibrum, etsolvere
    atque. coniniiiiuii. Hoc autem animal rhinoceros seplem signacula ejus (Apoc. v, 5). > Sic igitur Do-
    grsece vocaiur, cuisuper nasum unum soluminodo niinus prius aposlolis, el per apostolos nobis II.TC
    cornu esl lanlse valelutliiiis, ul iiiilliini sibi animal condensa revelaredigiiaius estv « Ei-in templo ejus
    resistere possit. Egregie igitur rhinoccroti SaJvutor oniiies dicenl glofiam ; > quod uliquenbn fecis-
    nosicr coiiij).iralur, de quo scriplum est: < Dominus sent, nisi liber apertus, el condensa revelata fuis-
    jtidicabit fiues terra>., ctdabit imperium regi suo, et s«nt.
    stiblimabit cornu Cltristi sui (7 Reg. n, 10). > (489) < Dominus dibiviuin inhabilabit, el-sedebit
    < Vox Domini intercidentis flammam ignis : vox B < Dominus i-ex- in seleruum. > Et supeiins quidcm-
    «- Donlini concnlientis solitudinem, et commqvebit aquas multas posuit, iiunc auiom non multas aqttas,
    c Dominus deserlum Cades. > Mngna flamma erat sed ipsuni dilttvUim ponit, in quo nulla defuit aqua;
    inter Judseoset gentiles, quia uterque poptilns suoe ul per hoc ijilelligainus uriiversum mundum anle-
    legis etreligionis igne succensus, nullam ad invicem saeculi coiisunimaiioiiem adlideni Chrisii conver-
    coaimtinionem liabere volebanl. Undeel bealusPe- tendumesse; unde el subditur: quia < sedebit-Do-
    '
    trtisa Jjidrcis redarguilur, qriotl ad honiinem prse- minus rex in, aelernuin. > Cum enim omnia ei sulr-
    puliiim habenlem iniraveril. Qui nimirum reddila jecta fucrinl, omnesque mundi hujus nationes ejus
    raiione omnem illam (lainmam, et indignationem, fidem susceperini; lunc ohinibus manifestum erit,,
    quse in illoium cortlibus versabaiur, exslinxit. In quo quia solus rex, et Doiuinus regnat in seternum.
    vjdelieet excmplo. inanifeste apparel, quomodo vox- < Dominus. virlulem populo- suo dabit.- > Dedit-
    Domini flainniam ignis intercidil. Unde et subditur :- enim jam, sed maj'orom adhuc dalurus est, quia to-
    (juia < vox Domini concussit soliludinem > (id esi lus mundus per ipsum, et ab ipso judicabilur. Unde
    gentiles), < et connnovebit deserium Cadcs, > id est Ct Aposlolusdicit : < An nescilis quia mundum judi-
    Judteos. Nam isti el illi, audito verbo praedicationis, p cabilis? Si ergoper vos iiiundus judicabitur, iridigni
    limore fuluri judicii concussi el cominoii ad fidem estis, qui de minimis judicetis (1 Cor. vi, 1). >Et-
    Christi conversi su.nt et poenileniiam agere coepe- luncquidem «benedicet populo suo iu pace. > Quici
    liint. Quibus inlerroganlibus bealus Joannes prse- esl in paee ? In seipso. « Ipse eiiiin est pax vesira,
    cursor Domini respondisse legilur : « Ego sum vox qui fecit utraque unum (Ephes. n, 14), > Qui igiiur-
    ciamaniis in deserto, parale viahi Qomino (Luc. iu, illam benediciionem.suseipient, simul ciimeosusci-
    4). « Iiemque: « Poenitenliam agite, appropinquavit pient vitam aeternam.
    eniiii rcgnum coqloruiu (ibid.). > Et Judseis quidem PSALMUS XXIX.
    dicebat: < Qui babel duas lunicas, del non habenli PSALVUS CANTICI1K DEDICATIONE DOJjUS DAVID. ,''-"'
    (ibid., II-).-,> mililibits vero, qtti ex gentibus erant: Domus David Ecclesia esl, quse quotidie sedifica-
    < Neminem conculiatis, nemini caliininiam facialis. lur et sanclificatur. Quoiidie igilur iste psalmus
    Eslote conlenli siipendiis veslris (ibid., 14). > Sic canlandus est; si quidein in dedicalione- domus
    jiaque rox Domini el solitudinem concuiiebai et David cantari jubetur. Et consummatio quidem
    (lesertum commovebat. Sed quod deserlum? Deser-. brevi tempore fuit; dedicatio vero lohgo lempore-
    lum Cades. 352 Gades enim inierprelalur sancta, perseverat: quoniam et si brevi tcmpore bapli/.altir
    per quod salis convenienler ille populus figuraiur, D liomo, et Christianus eflicitur, quantb lainen teni-
    qui ex cuiiclis gentibtis a Dco el.eclus, el. sanclifi- pore vivit dedicandus, (49.0) purilicandus et sancli-
    calus fuerat. . ficandus est. Unde et de- sacerdolibus per Moysen a
    < Vox. Doinini praeparantis cervos, et revelabit Deo praecipitur, ul post consecrationem suara adliuc
    « cqndeiis.a^elin lemp.loejus omnes4icent gloriam.» septem diebus nianus ejus unganlur. Omni namque-
    Qnid pcr cervos nisi apostolas intelligamus, ad cur- leropore fit, quod septem dicbus fit, quia non sunt,
    reuduin agiies, ad praedicandum veloces, serpentes . dies nisi septem.
    iijierficieiites, venenum nan tiiiienlcs et ad fonles < Exaltabo te, Domine, quoniam suscepisti me,
    aquJrum desideranlcs ? Hos autem prseparavit Do- « nec delectasti inimicos ineos super me. > lpsa-
    ininis ad Evangelium praedicauduni, et ad Scripiu- Ecclesia loquitur haec verba in dedication« sua et
    ras rev.ela.ndasel expunendas. Undecl subdiiur. in dedicatione filiorum suorum. Exaliabo te, inqtiii,

    (489) Vulgata legil: Opminus diluviuii}bihabilare ubique iu noslrum Dombmm baplizantur, ei.ita fii
    facit. Quodegregie a S. Maximb Taurin. exponitur : ut non tina aqua, sed quodammodofil diluvium b;ipiir-
    Cnnsidcremus lotum ojbem, respiciamus barbaras zalorum. Serm. 10. edii. Rwi. p. 40S'.
    oalipjm , Romannm qjwque hisircmus imperium,_ .'(490)..Id.-Gotl,.GJiis. lavav.dus.. .'••
    m S. BRUNONISEPISCOPI SJGNIENSiS 792
    o Bomine, laudabo, el magnificabo nomen tuum. Et A habebil laelitiam. « Nolite ilaqiie limere eos, qui
    t.erle Deus exallari non potest, quia super omnia occidunl corpns, quonLamanimam non possunl oc-
    excelsus csl. < et magiiiiudinis ejus non est finis cidere (Matth. x, 8). > Per yesperum ergo, qtiod
    (Psal. CXLIV,3). > Exaltari. tamen dicilur a nqbis, diei finis csl, morlem hanc teinporalem intelliga-
    quando ejus magniludinem, potenliam et gloriam- mus, qtiae et ipsa vitx noslrse lerniinusest, quo vi-
    prsedicamus, et his, qui eum ignorant, annunliamus. delicel termino. omuis fletus sanclorum, et trislitia
    Quoi aulem ail: « Quoniam suscepisti me; > lale cessat, el, eoiifeslim ad maiuiinum, id est ad illius
    esi a« si diceret: Mulium le offendi, longe.a te re- diei initiuni veniuni, de quo scriplum esl: « Qiiia-
    cessi : .< lqnge >. est enim < a peccatoribus salus nielior est dies una in alriis tuis super millia (Psat.-
    (Psal. exviii, 135). > Abii, quod nqn debui, in re- Lxxxiii, 11). > Poss,u.musaulcm per vesperuin bujus
    gioiieiii long.inquam, porcqs pavi, egere ccepi, et in inuntli finem, per maluiiuuiii vero altcrius viiae
    ine landem reversa, tusequedulcedinisrecordala, ad iiiiiium inlelligere, quando saucti de liujiis vitae le-
    te per paenileiiliam redii. Tu vero quid fecisli ? nebris exeuntes in seiemse lucis bcatiiudinem inira-
    Suscepisti ine, ornasli, decorasti, ad conviviinii bunt. Quam egregie sancia liialer Ecclesia menibra
    tuum me vocasti.ei tui eorporis, et sariguinis deliciis sua, et filios suos consqlatur iri teinpore dedicaliq-
    satiasli, el idcircq taniis luis beneficiis nienior nis suae !
    exallabo le. « Nec deleciasii iniraicqs meqs super « Ego auiern dixi in mea abundantia, non mo-
    nic. > Lacianlur inimici nostri majigni spiritus, « vebqr in asiernum. >, Diies, inquit, sum, omnibus
    qtiando peccamus, deleclanlur verq et jucundantur, bonis abiindo : « Doniihus regil me, et nihil niilii
    qttando in peccaiis perseyeramus. Hoc igiturdicere deesl (Psul. xxii, 1).:> In hac aulem niea abundaniia
    et cantare polest illa aiiiina, quam cito. pceuiiet et et dixi, el dico, non movebor in seiernum : « Neque
    .»ou. diu in jicccalo perseveral. Unde ei subditur : liiors, neque vita, neque sublimitas, ncque profun-
    « Doniine Deus ineus, clamavi ad le, .et.sana.sti dum, neque praesentia, neque fulura, neque aliqua,;
    «,me; Qoinine, abstraxisti ab inferis aniinatn creatura p.oterit me separare a cbaritate Dei, quae
    ^ meani, sanasti me a descendeniibus in lacum. » est in Chrislo Jesu (Rom. vni, 39). > Saeviant ini-
    Multum, inquit, anima niea 353 Jara inflrmabatur, mici quanluin velinl, minentur flammas, et cruces,
    ct j'am inter morluos computabalur, el cum descen- et oihnia lormenlorum genera, supra firmam pe-
    deuljbus in lacuni a malignis spirijibus ad ihferos tram firmala sum, hon raovebor in aUernum.
    tnihebatur ; quando ego et mei, el lui recordaia cla- « Domine, in bona volunlale prscstitisli decori
    inavi ud tc, et quod egq digna non eram, exaudisti p « meo virlulem. > El decorem, inqtiii, mihi dedi-
    wie, sanasli, et aJj, inferis absiraxisti, et a descen- sli, et super decorem , hanc quam habeo viriutctir
    «jeniibus in Jacum ine lua sqla piqlate cl -miserieqr- addidistj. Hoc auiem nulli.s prsecedentibus merilis,
    <lia salvasli. Non.ne vides quam bene oninia liasc sed ex-bona volunlate lua. Hinc est enini, quod,
    jpcclesisededicalioni convenianl ? Aposlolus ail: «Non est volentis, neque currentis,
    « Psall.iteDomino, sancli ejus, el corifilemini mc- sed miserentis est Dei. Quid enim habes, quod non
    « luorise sanciitalis ejus. > Psallite, inquit Ecelesia, accepiSli? J (Rom. ix, 16.) Omiiis igilttr virlus, con-
    Qoinino, omnes sancii ejus, laudale, prsedicate et sianlja et fortiludo sanctorum non ipsorutn , sed^
    iiiagnificate eum in hac mea et veslra dedicatione, Dei est. Unde elsubditur:
    qui sic nos diligit, sic iias mundat, sic sanal, sie la-, < Avertisii faciem tuam a me, el facius sum con-
    yat, sic ab qmni peccaloruin nostrorum sortle puri^ «-turbalus. >El Domiuus quidem a sauclis suis fa-
    ficat et sanclificat:« Et coiifiieniiiii meinoriae san- ciem suam uon avertit, sed ut probeniur el manife-
    ctitalis ejus; >.sicut. ct ipse noslri semper memo- sli fiant, eos aliquando alfligipermittit, el lunc qun.
    riara habet, et fidelium suoruro hunquain obiivisci- dem faciem suam averlisse videlur. Sed si coniur-
    tnr. El stiper ljsec ojnnia ita facere yalde necesse baut,ur, et ipsa tormenta sustinere non valent, subito.
    esl. Undehoc? P. ad prolegeiidum et consolandum prsesio est, ut fa-
    « Quqniam ira in indiguaiione ej'us, et vita in, cile intelligant se suis viribus iiugtiare nou posse;
    « volunlate ipsius. > Conlendite, inquil, ut eum unde et alibi di.cunt : < ln Deo faciemus viiiuleni,
    placare, et ejus bonam vqJunlalem habere valealis, el ipse ad nibilum deducet ini.micos nosiros (Psal.
    et nolile eum ad indigiiationem et iracundiam pro- LIX,14J. >^Sed quid debent facere sancti, quarido
    vocare, quoniani ira intolerabilis est in indignaiione se inter ipsa lornienla conlurbalos, esse coguoscuni?
    ejus, et vita aeterna est in illius bona voluntale. Seqtiitur •.
    Et quasi aliquis diceret: Tu nos psallere et praedi- < Ad te, Doniine, clamabo, et ad Dcum ineum
    cara jubes, et inimicorum insidias hon consideras, < deprecabor- i Ecce quoinodii, et quibus armis pia
    qui ad rapiendum, el tenendum, et interficiendum maier ad pugiiaiiduni insltuit liljos suos. Nam et
    parjti sunt. Ad quod ipsa: Salvatoreni nostrtim discipulos s.uos tempore pas-.
    « Ad vesperum deniorabitur fletus, et ad matu- sionis suse admonuisse legimus :.< Oraie, inquit, ne
    « tinum laeiiiia. > Haec, inquii, persecuiio ciio intretis in lentaiionem : spiritus eriihi proinplus...
    transiel, cito haec tristilia verletur in gaudium ;.qui esl, caro aulem infirma (Malth. xxvi, S9). > Orant
    tis_tJuead vesperum habebii trislitiam, in nialutino igitttr sancti ul non morleni evadanl, sed ne in tor»
    763 EXPOSITIOIN PSALMOS 794
    rneniis conlra Deura aAquid agant. Uiide et subdi- A loqtiaiur, -rion eril inconveniens, tjuia vet capul pars
    tur :« Quaj uliliias in sanguine meo, dum descendo corporis est, et ipsa maxima .et.priiicipalis., Unde,'.-
    « in corruptionem? > Hoc autem tale est.ac si dice- el in superiori psalmo dicit.: « Quae utjlitas iii saiiT.
    Tet: Quid prodesl milii sanguinem fudisse, el tol.et guine meo ? >"id est ih sanguine, quem pro mo ftir
    ianta ibrmenla susljnuisse, si modo me ininiici mei disli.'.." ..';]
    nie corrumpere et decipere poterunt? Pbssumus < Iii te Domine, speravi, non cqnfiindar In setec?
    autem ei de Cbrisli sanguine hoc inlelligere, quem « num, in lua justiiia libera me, et eripe me. Iri-:
    ideo EccJesia suum esse diciti quoniani pro. ipsa « clinaad meaurem tnara, accelera, ui eripias me.
    soloinmodo effusus est. * Eslo rnihi in Deum proleelorem, cl in lociiin re-
    . < Nunquid cqnfilebilur tibi pulvis, aut annuntiabit « fugii, ul salvura me facias. > Docet nos inater:
    < verilaiem luara? > Hic est Ille pulvis, de quo noslra S. Ecclesia, quanla inslanlia oralioni inqu.n^T-''
    alibi dicilur : < Quem projicit venius a facie terrse bere et jnsistere debeamus, ex eo quod. id ipsum
    (Psal. i, 4). s Si igitur sancti peribunt, el lormenio- lam saepe repetit. Nam el Aposlolus hoc dicil;.
    r.umtimqre, et suaefideisiiiceritaie corrupti fiierint, - « Sine intermissiohe orate (/ TAess.v,.17). » E$
    quis confitebilur Domirio? Quis veritaleni ejus ara- Domiiius in Eyangelio ; «Petile,-inquit, et accipie-.
    plius pr^edicabit el annuntiabit? Sequitui": B tis, quserite,/et.invenietis, ipulsate, et aperietup
    «. Audivit Doniiiius, et misertus est mihi: Oomi- (MaH/i. VJI, 7)..> Dat eliam simililudirieni de illp,
    « nus facius esl. mihi adjulor. >. Hsec aulein verba, qtti ab amico suq tres panes peiebal (Luc. xi, 5).;.
    quae Ecclesiaryel SS. mariyres tempore suse aifli- cunique ille per tolam noctem surgere nqluisset»
    ciionis diccbani, sive potitis mente tractabani, aur et ipse econira iola nqcte peiilioni.instaret; lan-
    divit Dominus 354 afllictorum qmnium consolalbr, dem illius improbilate faiigalus, surrexil, el dediv
    et dignahi eis, atque necessariam irilmit coiisolatio^ illi qubtquol iiabebat necessarios, t ln le, inquit,,
    nem. Unde et subdilur : . Domine,.speravi, > etc., quia in.te speravi, nqn
    «. Cqriverlisti planeium meum in gaudium mi.hi. > confun.dar in aeterinim. Unde ot Apostolus: « Spes,
    Hpe auteni faciebat Qoniinus, quando vel a tormen- iiiquit, non cqnfiiii.dil (Rom. y, 5). > Confiinderet
    tis liberabat saftctps suos, vel tolerandi fortiiiidinem enim si semper speraret, et sperata nunquani reci-,
    el conslahtiam dabat. perel. Sicui desperatione uihil est deterius, ila firnia
    < Censcidisli sacciim meum, et prsecinxisti me spe flihii est melius, Quod autem ait: « in iua jusli-.
    « iseliiia. i Quid per saccuro, nisi corpus morlale tia libera ine, et erijie me;> laleost ac si dicerett,
    et corrupiibile, in quo quas.i. in viljssinio sacco (491) lfa .fec, ut justilia ,lua dicial. Caetera ver%>,
    anima clauditur el conlirietur, iiiieUigamus ? Hoc C quae sequunlur, idem sigriilicaril. J
    atitem nisi coiiscissum fuerit, et aniina libera inde «. Quqnlam firiiiamenium me.um, el refugluiji,
    evolaverit, plenam lseliliam sancti Dei habere non «; meum es lu. > Ideo, inquil, dixi,: « Eslp milii in
    possunt. « Ut canlet libi gloria mea, etnon com- « Deum proteciorem, et iu iqcum.refugii, > quo-
    « pungar. > Hsec, inquit, Ooiriine, qui gloria raea niam alium proteeiorem,; aliud firmauientuin et.
    es, Hiihi praesiitisii, planeliim ineum iii gaudium ajiud refugium praeter te e.go uon Jiabeo. Scio eiiinv
    convertisii, saccum meum conscidisli, lsciitia me (Juia maledictus esl oinriis, qui speral i.ri hoiniiie,,
    praecinxisii, ut amodp secura et sine qmni sollici- et ponil. spem suam in bracbitim sutim, el a-.Qea.;.
    liidine iibi cantero caniicuni laeiiliabet exsullationis, recedit Cor ejtis. « El prnptcr nouien luinn dux:ri)ibi.
    ei rion compungar. Ibi conipunctio.nuila est,.ubi «..eris, el emitries ine, y NonienDqmiiiiest Jesus:
    neque peccatum, neque pqccati tjmo.r ullus est, , Jesiis aulem Sqlvalor_.-iiilerpreialur. Magna igitcr.
    « Donilne Dens, confiiebqr libi, > Cqnfessio Isla, ; ratio est, utpropiey noiiien suum, salvet, prolegaij,
    sicut pltiribusin lqcis pro laudeponitur, qua simul ducat 6i outrial fideles suos, qui ideqsic.vqnatn.s_,
    ciim angelis in coelesli Jerusalem sancti ouines in- estin :sta faceret, el nisi hsc facturus esset, sic
    cffabili gaudio et Jselilia Doraino jubilanl. vbcalus nori fuisiel, . -,.•,-....
    PSALMUS' XXX. , « Et ediices nis! de laqueo istq, quem.occuUave-.
    iN FINESIPSALMUS PAVJD.... t rnnl (49?) mil.i; qubniatn tu es protecior-irie.tj.s,..
    Ssepe jam diximus qnid significet in ilnem, et <..Qoinine.-> Quis enuinerare valeat oihhes laqiie.os,
    quid signiflcci-psaliiitis. Dayid,. « Nos eiiim. sunnis , quos lyrarini, hserelici et.maligni spiriiiis pcculta-.
    dicit Apostqlus, jn quos (ines ssecuiorujn devenpr verunt sanctis .a-fidelib.us Cbiisti? Quid.esl igitui\
    runt (lCor.x, 11). > Ecclesia ltaque lqquilur in quod singulariler bic. dicitur, de laqueo isto,- uisi...
    lioc psalmo, m qua quia oriin.es cqntiiientur; omniuni quja, cum deceptio ,in genere una sil, iimllap lainen
    siiscipit' persona.s, Nunc prq. ipsis a.posiolis, csete- sunt. species deceplioiiis? Unde et alibi diciltu-:.
    risque Ecclesiae doctoribus, nunc pro.marlyribus, « Anima mea sieh.t passei- erepia cst de l.aqueo yc-i.
    •luinc pro confessoribus,. nunc pro perfeclis, nunc nantiiim (Ps.at. cxxin, 7), > Et illud ; « Quoniaia;
    pro imperfeclis, nunc pro quibusdam, nunc pro ipse liberavit me de laqiieq venanlium, et a veibo,
    qiunibiis; quae si etiaiii prb ipso capite aliquarido aspero (Psai. xc, 3). > — « Qtioiiiam lu es qrolecibi'-
    (491) Id. cod. Ghis., quia juslus es. -.- conderunli e.tc. God.;Ghis. Educesmedelaqueo isiM,-
    (492) Cod. Vallic. Educes me 4e laaueo, quem abs- .ijv.emocmliavcri^t..- -. - ,
    79S S. BRUNONIS EPISCOPI SIGNIENSIS 7DG"
    < nieus, Domine, in manus luas commendo spiri- A inde aiiiplius dilalala sum, unde mc angtistalani, et
    « tum meum. "»Timeo, inqiiit, inimicorurh laqueiim, ad nihiliiiii redaclara esse credebant. Nullo nainqne
    timeo ebrum occultas et cailidas deceptiones; fa- teinpbr-e lantum crevil Ecclesia, laulumque dilatata
    ciarit de corpore meo quidquid velint, spiritum est, quantuin lempore persecuiionis. Oeeidebalur
    vero libi commendo. llbc enim et de beato Job unris, el ejtis fide et constaulia niulii alii ad fidera
    355 legitur, qiiia Domiiius cum dedisset polestatem cohverlebautur.
    Satan super einii, animam autem conservare praece- « Miserere mihi, Dominc, quoniam tribulor. >=
    pit (Job ii, 6). Nam et ipse Salvator nosler in eriice Unde? < Coirturbatus est in iraoculus meus, anima
    posilus spirilnin suum Domino commendavit (495); < mea, et ventcr meiis. > Quod Ecdesia modo s&-
    qualenus nos doceret, quid in tali eventu facere Iaelamct exauditam, et de oinnibus suis angusliis, ct
    d.ebeamiis. necessitatibtis liberalam esse dich , modo vero con-
    « Redemisti me, Doiriine Deus veritatis. > Tilii, turbalam, nlHictam , corilristalani el.mullis iujuriis;
    iuquit, spiritum meum commendo, qui slipra mo- circiimventam, conquerilur; ad diversa lemporai
    diun me direxisti, dum tui sanguinis pretio nie re- Teferendum est. Quoniam (494) de pace sibi divirii-
    deraistijj et hoc qiiidem ne spiritus meus periret^ lus coucessa gaudebant sancii, aliquando vero tantis'
    fecisll. In eo vero qubd Deun verilatis eum Vocal, B angusiiis ailiciebanlur ut tsederel eos eliam vivere-
    majorem se securitatem inde hahere oslendit, quia (11 Cor. i, 8), sicut Apostolus ait. Unde et modo
    noii potest non facere, quod promisit. Dixerat enim : dicil: < Miserere mihi, Oomine, quoniam tribulor. >;
    c Non vos deseram, neque derelinquam (Joan. xiv, Et mox ipsius trihulationis causam ostendens, sub-
    18). >Et: « Ecce ego vobiscum sum omnibus diebus jungil, dicens :« Conlurbatus esl iu ira oculus meus,
    usquead consummalionem sseculi (Matth. sxviu, anima mea, et ventermeus. > Sed quid per oculuin
    ?0). > Iteniqne : « Nolite tiinere eos qui occidunt Ecclesise, iiisi aposlolos ct docfores inielligamusf
    corpus, aniniarti aiilein non possunt occidere (Mallh. Isli sunt enini, qui csetcros illuminant, et v.Iam ve-
    x, 8). > — « Odisti observantes vanitatem super- ritaiis ostendunt, et in viam niandaiorum Dei diri-
    f vacue. > De vanitate dicil Salomon : < Vanitas gunt, et errare non periniituiit. Per animam auteni.
    vahilatum, e( oninia vaniias (Eccle.i, 1). > Et Apo- iidem ipsi sigiiificaniur, qui et aliis vitara praeslaut.
    stolus : < Vanilati enim creatura subjecta cst non Et sic sunt in Ecclesia, ut anima iu corpore. Venter
    vblens (Rom. vm, 20). > Et hic idem Propbela : autem illi sunt, qui omnibus aliis moJliores ei i«i-
    < Veiurntamen universa vanitas omnis homo vivens perfectiores sunt. In his autem lota Ecclesla cbn-
    <Psat. xxxVin, 6). > Cum igitur nemp sit sine vani- sislil. In ira autem el furore iniquorinn liomi*Lni-
    p
    late, Iiene liic additum <
    esl, supervacue, > ut illos loiain se Ecelcsia contu.rbatam esse ostendit, dum
    s»los odio babere inlelligamus, qui supervacue va- et oculum, ct aiiimaiu, et venlreni conturbatum sibi.
    nitaleni faciunl, et observant, non attlem eos, qui esse dicit.
    eiiam nolenles, ut Apostolus docet, vanitati subjecti < Quoniam defecit.in dplore vita mea, et anni mer
    sinil (Rom. vm, 20). Illi ilaque supervacue subjecti < iri gemitibtis. > Hsec cst igilur causa quure sic
    stmt vanitali, quibus ipsa vanitas ita placel, ut niin- Ecclesia cpnlurbata est, quoniam omnes dies vitse
    quairi cessent a vanitate. Per quos videlicet illos in- illius in dolore, et gemilibus fiunt, et flniunt. < Infir*
    lelligiihus, qui usque in finera in sua malilia perse- < mata esl in pauperlale virtus mea, et ossa mea
    verant. « conturbata stint. > Maj'or est paupertas hominiim
    < Ego atitera in Oomino sperabo, et exsultabo, et quam diyitiarum. Unde et pauperem se Ecclesia di-
    « lsctabor in lua niisericordia. > Qui iia loquitur cily quando aliqua occasione filios amiftil. Tali igi-
    apcrle oslendit, se non esse de illis, qui supervacue tur paupertate infirmalur, quia is deficienlibus, nori
    vanilatem observanl. esl, qui veritatem defendere valeal. Unde ipsa quor
    « Quia respexisti humilitatem meain, satvaro fe- que ossa sua conlurbata essedicit, per quoeibriiqres
    « cisti de necessitatibus animam mcam nec conclu- U quosque intelligimus, qui caelera membra porlare et
    < sisti riie"in manus iniroici. Staluisli iu loco spatioso suslinere solebant.
    t pedes meos. > Ideo, inquit, exsultabo el tetabor «"Super omnes inimicos meos factus sum oppro-
    ofi tua inisericordia, quia maximam el inaestimabilem « brium vicinis meis iiimiuiri, et timor notis meis. >
    iiiisericbrdiain luam super me esse cognosoo. Oe Ftiit enim aliquando ut ipsi vicini, et propinqui plus
    Iibc videlicet, qubd in tempore pCrseculionis respe- sanclos aflligerenl el iTriderent, quam cseleri eorum
    xisli hurailitatem meam, et salvain fecisti dc niultis inimici. Quod quidem et liealO Job amicos ojim fe-
    iiecesshatibus aniiuam meam, et cum inimicus raeus cisse cognovimus. Erant autem el tinior noiis suis,
    captam, et deceptam, et penitus superatam esse pu- illis videlicet, qui ejusdem erant religionis,;sed non
    taret, liberasli tne Ct non conclusisti in manus ini- cjusdein 356 perfcclionis, quia ad ipsos mulioiies
    liiici, sed statuisli in loco spatioso pedes mcos, quia accedere iiraebant, ne forte cum illis caperentur et
    (493) « Consideremus cer hic serniones ipsi sint hic ccgnqsceres fuisse loculura, qui post tot ssecma.
    positi, quos Evangelii textus eloquilur? Nam et ibi eadem erat-in cruce posilus ve-ba diclurus. i C.\s;icpA
    . sie ait :In manus luas commeiido spiritum meum : (494^ Itl. God. atiqiiando.
    €t inclinato capito, reddidit spirkum; scilicci ut ct.
    707 . EXPOSITIOTN PSALMOS. 798
    lcneienlur. Hpc eniro faciebat et Nicodettius, qni \ « quani abscoiidistitimcnlibus fc, ct perfecisli eani
    non in die, sed In nocie veniebat ad Jesuni (Joart. < speranlibiis in te in conspectu liliorum lioiuinuin. »
    III, 1). Gtule el seqnitur : Eoderii, inquii, teniporC, qnb iriipii ernbesceiii, et iri
    « Qui videbant nie foras fugiebarit a rae, excidi infernuro (leducentur, cognoscent sancti, el ipso ex-
    < lanquam morliius a corde (495). > Qui, iriquit, perinienlo irilelligent qiianta sil multitudo dulcedi-
    videbant me, id esl qui me videre deslderabant, nis Dei, quae adhuc eis abscondiia est. Quod auterii
    illico til nie videbaril, propter causam meam, modo ait : < El pcrfecisti eam speranlibus in te iri cori-
    superius diclain, ftigiebant. Unde factum est ut mei speciii filiorura Iiominum; > hoa est, quod in EvaiW
    penilus obliviscerenlur. Et hbe esl, quod dicil : gelio Dominus ait: < Qui me confessus fuerh coram
    « Excidi. laiiquam robiiuus a corde, et a meraoria hominibiis, confitebor et "ego.etini coram Palre riieo,
    eorum. Et faclus sum sicul vas perditum; > quo- qui in coelis est (Maith, x,52). > Poslquam au.iein
    iiiani sic liie habueruul quasi impluin, el perdilibni Iianc suse dulcedinis imiliiltidincni sanctis siiis Do^'
    obnOiium. Uniie in Evangelib Dominus aii: < Vehiet riiinus revelaverit, quid deinde illis faciat, audiaipiis.
    bora, ul oniqis, qui inlerficiet vos, arbilretur bb- < Abscondes eos, inquit, in abdito vultustui a.
    scquitim se prsestare Deo (Joan. xvi, 2). > Usita- « coiiturbatione hominum; prbleges eos in taberna-
    lissiiiiuni est in divino eloquib per vasa hominem '.B < culoiho a contradiclione lingiiarurii. > Taliernacu-t
    significari; unde et vas electionis Paultis apostolus lum Dei, el illud abditum, in quo videri polest viilius
    vocatur. Hoc aulem et in persona Salvaloris nostri et facies Dei, idem significal. Pcr quod videlicet,
    niater EcClesiadicere pbtest, qui sicut vas perdituni quid aliud quain ccelestis regni [lalalium intelliga-
    facius est; quoniam < inter iniquos deputalus est mus? Ibi autem sancti Dei, qtii sic in hoc sseciilo
    (Luc. xxii, 37). > Qul et ipse audivit vituperalionem coniurbantur elfaligantur, siue aliqtia corilurbalione
    niultorum circum habilanlium, quando genuflexo el coniradiclione siroul cum Deb ereatore suo sin.e
    iirudebant ei, dicenles: < Vah! qui dcstruis lemplura fine gaudebunt. Unde et Ecclesia Dominum beiie-
    Dei, et in iriduo resedificas illud (Matth. xxvn,40), > dicit, qui in illa civilate munitissima misericordiarn
    - - "
    et mulia alia. suairi sanctis suis laro magnifice miriflcavili Et iioo.
    « In eo dum congrcgarenlur ohmes siniul adver- est, quod dicit:
    < suin mc, iit acciperent animara meam consiliati < Benedicliis Dominus, qui miiiilcavit mise.ricor-
    « sunt. > Hoc enliri erat iniqiiorura consilium, et < diam suaro in civilate circumstaiitiae. > Quod au^'
    hac de causa congregabantur, ul mala morie sanclps (cm hic diciiur in civitale circumslanlise, iri alia
    perderent, el occiderent, et^duris lormentis eorum ,.J trauslatiorie dicilur iri civitate miinita. Et bcne quW
    animas extorquerent. Illi autem quid faciebant? dem civitas circumslaullse dicilur, quse lanlis sai.-
    Dical Ecclesia: ctis ei tlefeiisoribits muuiiur.
    « Ego vero, inquit, in le spcravi, Domine, dixi* lii < Ego atitem dixi in pavore meo (496). Projecins
    « es Deus meus in manibus luis lempora roea. Libera < stuh a vultti octtloruro luoruni. > Ego, Inqtiil Ec-
    « me, et eripe me de mahibus ihimicorunl nieorum, clesia, in pavore meo, in tempore dojoris et into-l
    « el a persequentibus me. Illtimina faciem tiiam sti-- lerabilis aflliclionis mcse dixi, quod dicere debui,
    « perservum tuum, et salvuro me facin ttia miscri-: Quid? <:Projeclus suni a vultu bculoriim luorum. >
    < cordia. Oomine, non confundar, qubniam invo- < Ideb exaudisli vocem deprecationis mete, durii
    « cavi. > Haecsunt arriia sanctorurii, sic se dcfendanl, « clamarem ad te. > Ideo, inqiiit, ut ostenderesi «t
    non gladiis, scd oralionibus pugiient. Sunt autem in me cerlissime inlelligere faceres, quia non eraiii"
    manibus Oei tempora nostra, quia secunduni ejus projecta a vultu oculorum luorum, illico durii cla^
    arbitrium et vivere, et mori necesse Jiabemus. Illu- niarem ad le, exaudisfi yocem deprecalionis meaV
    iiiinat vero faciem suam super nos, quando se nobis Hinc auleih Ecclesia hortatiir suos, ut Dcum; diK-?
    placabilem ostendil, nostrasque orationes exandit. gant, virililer aganl, ei in Domino conforteiitur.
    < Erubescant impii, et deducahtur in infernum, Q Hoc est enim quod ait:
    < mula efficianlur labia-dolosa, quae loquuntur ad- « Diligile Dominum, omncs sancli ejns, quoniam
    < versus jusium iniquilalem in superbia, el con- « veriiatem requiret Dominus, et 357 relribuet
    « teiiipiu. > Hoc atitero^rii in judicio, quando impii i his, qui abundanter faciunt superbiam. Viriliter
    et peccatores se errasse cognosceht, el cognoscendo « agite, et confortetur cor veslrura omnes, qui: spe-i
    erubescent, et ita confusi in infernum deniergentur. « ratis in Dqmino. »
    Et tunc demum muta efflcientur labia dolosa, qtise PSALMUS XXXI.
    modo loquunlur adversus justuni et calholicum vir. HDICDAVID INTELLECTCS.
    ruin in superbia et contemplu. De seipso loquitur Prophela , et intellectum istius
    « Quam magna roultitudo dulcedinis luse, OOmine, psalmi divinitus sibi datum esse dicit. Est enira de

    (495) Vtilgala habet^oblmoni datus sum, lanquam perculsus, in payore, ac slupore magno essem,- et
    mortuus a corde. pene jani excessissem ex lncnte, dixi ila : Plane de
    (496)i Vulgata leclio. est : Ego aulem dixi in ex- favente qculoruiii luoruui conspcctu projectus sviiii,
    crssu mentis mea;, eic, quam Ita cxponit card. Tbo- o Dohiiii.e, > .".-' •
    i;;;;j-ius. < Cacteruin, cuin ojim eir.o maxiniis maljs
    70tt ;" .. J3. BRUNONIS EPISCOPI SIGNIENSIS SO»
    laude pdeniieiitisEel confessionis, peccatorum. Poc-- A _ Dpmirii giavatur, el queni Qominus prq peccaiis suis
    jiiientia igilur, et confessione Deo se reconcilialuroi aflligere, el visitare digtialur (497), « Flagellat enim,;
    jntclligii, qui peccaio in Uriarri, et Bersabee a DeqDi sicut scriplum est, bmnem (ilium quem recipii
    recessit. (Hebr. xii, 6). > Econtra vero peccanti populq di-
    < Beati quqruni remissae sunt iniquitates, el quo-- cit: « Non irascar libi amplius, ..Cqnyersus s.iii.niu
    < rum tepla sunt peccala. > Vox Prqphelse est ett sernhina roea diinJ: cbrijfi^iiur spina (ha. LIV,9). ->_,
    aljbrum, qui. se peocasse intelligunt, etper coiifes-. Ecce qtjaiilum sibi profuit quod super eum maiitis.
    iioneni et pceniieniiam peccalorum vcniarn s_e ha-. Domini gravala est, et quod spina correclionis
    bere confidunt et gaudent. Quid eriim prodesi pcetii-. coniptinclus, el vulneralus esi, quia in hacseruriiiia,
    tentiairi agere, nisi poslpoeiiilentiarn peccatuin sibii et aiHiclione ad p.ceiiiteiiiiaiii couversus est. U.iide
    dimissurh esse confidat? Quis non credal yej prp- et subdittir' .
    phelae diceiili: « Peccalor qtiacunque hpra convcr-, «iteii.ctum meum cogplttim tibi feci, et inj'ustiiias
    sus fuerii, el ingemueril, vita-vivei, el non inorier.- ( meas npn pper.ui. > Niliil abscpndilur Deo, oinnja-
    tur? > (Ezkch, xxxiii, \\.) Illos igilur Propbeta i videt, ipse esl, qui seruialur renes et corda. IpsiV
    beatps essc dicit, quorurn iriiqiiilat.es et peccalai tameu tunc delicla ct injustitias nostras manifesla-s
    per confessionem et pceuitenli.aii, diroissa et teciai IBnius, quandq dura poeiiiteniia, lacrymis et cordis -
    surii. < Chariias enim, sicut scriplutn est,- operitt con.trilione p.eccasse:osiendiirius.. ... \
    lnulii.tudiiieni peccatorum (7 Peir. iv, 8).» « Qixi prpuuntla.bq adversuni me omnes iiijusliiias.
    « Qeatiis vir, cui non imputavil Doniinus peccaT « meas Oo.niino, el tti remisisti impietatemcordis.
    « lum, nec esi in spiriiu ejus dolug. > Hoc esl eiiimi «inei. > Hoc omniS: hojpo debet dicere et Statuere
    quod per prophetara Dominus ait: < Quacunque Iiorai in corde suo quod peccala sua non abscondat, neque
    peecatorpp3nileiiiianiegeril,omiiiuminiquitatumej'us i fpveat; sed conlra seipsum pronuntict el mani-.
    jiqn recqrdabor (Ezech. xyi.i, 22),; > Constat enini,, festet; :et boc Qoiiiinq (498)..« Et tu remisisti iin-.
    quiaribn impiiiabit, si non recordabitur. Qubd aulemi pielatein cordis mei. >...Hoc est enini qti.od alibi
    ail: < Non es.t inore ejtis dolus, > ad purani poeni-. dieilur: < Dic lu prius peccala lua , ut jusliliceris. t;
    lenliain et nudaiii coiifessionem spectare yidelur; ; El: « Juslus in priucipio accusalor est-.sui (Prqv^
    iiiide e.t aijbi iliciltir : < Eflimdile coram illo cordai xviu, 17), > Et Aposlolus: « Si, inqiiit, nosihetipsps^
    veslra (Psal. LXI, 9); > el illud : « Canve.rlim.iniad1 judicareinus, non utiquc judicarerour (/ Cor. xi,3l), >,
    me in loto corde yestro (Joel ii, 12); > itemque :-" : Qui enim seipsutn judicat, jlle injustilias suas ad^-
    « Scindiie corda vesira, el npri veslimenla vestrai yersus seipsimi ;
    prqnunlial.
    (iK(/0>: ";. . £
    £»" < Prq bac qrabit ad te pinuis sanctus in lenipqre;
    t Quoniam lacui inyeteraverunl oronia ossa mea.i. < opportuno. > Pro hac causa videlicet, ut reniitlas..
    c duin clamarem tota die. > Hpc silentium ma-- ei inipieiaieni cordjs sui, qrabit ad le oninis^saji^
    gjs in corde quam iii_preesi; iiain si cor taceat ett ctus, Nemo enim sancloruni est, qui qiibtidie Qori
    ps loquatur, nihil prodest. Non ad os, sed ad cqrf niino iiqn dicat: « pimitle nqbis debiia noslra, sicm
    respicjl Deus. In corde igimr est pcenitenlia,. in; i: et nos dimiitimus debitoribus noslris. (Matih.-yi, 12). >,
    corde est verA cqiifessiq, seciindum ilhid : « GqrP Quod. auteni aii, «".in leinpore qppqriunqj > liane
    cohlrilum , 'et.haniiliatui.il Deus non speriiit (Psal. , praesenlcin vitam signifi.cal, quse quidem 358 pos--
    L, 19). > Corde igilur claniat, qui de peccati per^- nileiitise, et^oralioni, el satisfactioni opportuna esi,
    petraiioneinlus allligityr, et ex iolo cqrde.pebca-- sjcut Appslolus ait: « Ecce nunc leropus accepia-
    tJim, in quoprius deleclabalur, a se repell.it. .«.QiiOf.;-,:. bil.e, ecce nu.nc d.ies salulis (/1 Co.r, vi, 2), > Hsec
    < niam, inquit, (acui inveieraverunt qmnia ossai autcm posl banc v|tam lociiin non liatebuni, -
    «.mea. > Quoi aulera irivelerasqit et senescit, dicitt; « Verunita.ra.cn in diluvip aqtiaruiii niultarum ad,
    Ajioslolus, prope ihteritum est'. Qmnis igitnr yirtus,, « eijiii non approxjmabiiiu. > Orat quoiidie yir san-
    piDiiisque animse vigor et fprlitudp, quse per ossaj - Qlus pio peccalis suis, quamvis ad eum peccata ap-
    significantur, dqficiuut et pereunt, quandq homo ini prqpinquare iion valeant, utpqte in tiil.uvio-aquarum.
    peccatis dejectatur, el cqr silentium lenet, neque; liiultarum positum et coiislifutum, Unde enira quasi
    clamal,jieque pcenitet, nequese pecca§s.ecqnfil.elur., dicat, peccaloruro sqrdes transiie (499) valeanl, qnj.
    Sed qi.iid.est, quod ait:.« D.um«la.ni.are.intoia die? >i lanla.rum aquarum diluvip undique inuniuiitur? Hinc;
    Si enim lacebal, quompdo clamabat? Hoc est igilur,-f Novum, hin.c Veius-Testanieniuni, binc prophetarum
    qtiod niodo diximus, quia gi t;or taceal, clamor oriss ljbri, binc apostolorum omninrnque dqqloritm scri-.-
    niliil valet. Clajnel ore,, clamet corde, et plus cordea pturae, hinc lacrymaniro afDueiitia, hinc confessiq,
    quamore qui e.xaudiri desiderat. et pcenitentia. Denique quidquid est, quo peccala
    « Quoniam die ac nocle gravata. es.t ^uper roe, a abluanl.ur et exierganlur inter aquas coinpu.lari.
    « lnaiiiis lua, coiiversus sum in serumna mea, duml potesi.
    «. configiiur spina. * Beatus ille, super qriem manuss : « Tu es mibi refugiiuu a pressura, quse-circum-
    (497) < Divinilas non nianibus aliquid agit, sedI (498) id. coO., ipse auiem quid faciel?jtquhvr;, -
    voluntaiis suae virlule oinnia disponit et perficil. »» (499) Id, cod, transire.
    ,C'A.SS!OX>, .
    S0£ . . EXPOSITlO IN PSALM03. gflS
    « deilil me, exstiliatio mea, redime me a circuiu- A habet auciorilalem qui taiiti viri lestimonio.roiifir-
    <_dantibus nie. > Orat, inquit, sanclus, ut siiperius malur..
    dictuni esl. Sed quidorat? Hqc, quod mpdo dixi- . « Gaudete jusli in Domino, recios decetcollauda-
    niiis : Tu es roihi_refiigium. lu es mihi exsultalio, tu « tio. > Gaudean.t, iriquit, alii iniiiundi hujus liou.c~.
    redime me a circunidanlibus me. Quam egregie di- ribus et dignitatibus, in faliacibus divitiis et suavi-
    clum esi, « a circumdantibus me. > Stal virsanclus taiibus, quorum quidem gaudium cito fiiiem habebit;
    iii medio . aquarum supradictaruin, videl vitia et yos autem justi gaudete in Domino, quia aeiernus
    peccala, omnesque inimicos circumslanles. el ad est Dominus,.et vestrum gaudium seiernum erit.
    euni (500) venire desideranles, et orat, atque orando Unde el in JEvangelioDominus discipulis ait: « lie-'
    a.se repellil; Si ergo vir snnclus orat, ne i,nvadalur rum yidebp yos.et gaudebit cor veslrum, et gattdium
    et capialur, quanto magis ille qui jam capiivus de-: veslrum nenio tqllet a vobis (Joan. .xvi, 22).-> -r-;
    liftelur, orare debet ul Ijberettir? « Rectos aulem decet collauijatio, > quia non est
    : « Intelleclum libi dabo, el instruam le in via bac, preliosa laus in ore peccatoris. « Peccatori eniiij
    * qua ingredieris, firroabo super le oeirlos meos. >, dixitDeus: Quare_lu enarrasjusiitias meas? > (Psal.'
    Hic est ille intelleclus, qui, sicul iu litulo dicilitr, XLIX,16.) Uli igitur laudenl, qui eiini diliguiit, et
    datus est David. Et liie quidem-modo proniiltitur B qui reclj sunt, qui stirsuin cor et oculos babcnl. Sed
    yiro sanclo, solummodo praevideat et cuslodial se, qupiiiodo laudabuiit? In ciibara, inqiiit, et in psal-
    EC dalum.sibi inlelleclum amitlai, et fiat sicul terio. El boc esl, quod ait'.':
    equus et mulus, in quibus noh est intellecius. Quid .« Confiieinini Domino in cilbara, in psalterio de-
    per equum et niuhini, nisi superbos homines, po-. « cein cordarum.psalliie ei. > ln ciliiara cantabat
    tentes et luxuriosos intelligamus? Hi autcni si hunc David, el Sanlis furorem placabat, 359 el dseroo«
    inlellectum, quo lricpsalnius liiulaiiir, et pcenitenli- . iiiuiu qtio vexabalur, ab ep.peUebat. t.alis ciihare- .
    bus datur, habuisscnt, non se tam facili cursu in dus eiat Aposlolus in cujus verbis ipsi pliilosoplii
    lanta flagilia praecipilasseiit, Quid aulein vir sanclus" delectabantHr. At vero in psalterio decero cortiartini'--
    et religiosus conlra lales facere debeat, aiidianius. illi cantant, qui decem Iegis roandata custodiuiii;;'-'-
    <Jii caiiiq, inquit, el freuo maxillas eorum con-r Sed hoc ad Veius Teslainenlum pertinet, nunc auieiri'"
    < fiinges, qui non approximanl ad le. > Si, inquil, de Novo.audiamus.
    isti equi, et muli a le fugeriut, el libi approxiinare, < Cantale, inquit, ei canticum npvum, ben", ps;.i-
    etad poenitentiam.redire nolucruiit, in freno et canio < lile ei in jubilalione. > Novum Tesiairienl.um nqii
    maxillas eqrum confringes. Per fienuiii et camum indiget ligneis instrumentis ;. vocem, humanani,
    nihil convenienlius intelligere possumiis, quani ma- " quseril, et Iinguam rationabilem. Novuin .aulein can-
    ledicliones, inlerdicliones et excominuiiicationes, et Ijcum esl canlicum Christi nativilatis, passionis. re-
    quascunque a ftdelibus separaliones. Hsec sunl enim surrectionis, et ascensionis. llli auiein bene psal-
    illa relinacula, quibus refrenati, et quamvis nolen- lunt, et in jubilatione psallunt, qui cbrtle et ore
    tes, el recalcilranfes ad intcllecluin, et pceiiiieiitiam Oeum laudant, et bona, quae dicunt, opere eom-
    talcs equi et muli-reduci soleul. plenl. Unde eLsubditur:
    « Multa flagella pcccalorum.; sperantes autem in .« Quoniam reclus est sermp Dbmini, el oinnia
    < Doniino misericordia circumdabit. > Scianlpecca- «opera ejus.in fide. >Rectus sermq,-recium quserit
    tores, dicil Doniinus, cujus yerba hsec sttiit, quia nisi praedicatorem, et qnia omnia opera ejtis fidelia surit,
    resipuerim et poehitentiam egerin.t-,.mulla flagella, bene et ifideliter nuntiari 'Scbeiit,-
    mulla lornicnla, mulii magnique crticiaius eos exr « Diligit misericordiam, el judicium; misei icor;'i;i
    spectant. Si vero conversi-fiiermt, etin Dei miseri- « Domiiii piena esl terra. > Hqc est igitur, qtial
    cordia speraveript,.credanl, et nullaieniis dubilent, cantare debemus, hoc omnibus nuntiaridum est, ot
    nuia sperantes in Domino misericordia circumdabiu quod Dominus diligit, hoc diligamus, et misericor-
    Bcce qiianliim yalet pceniiemia, et vera cohfessio r, Jiam et.jusiitiam faciahnis, el praecipuse inisericor-
    pcccaloriiro (501); Nunc auietn ad eos convertiiur diae iniendamus, quia et ipse exaltat miscricortli nn
    Qoinintis, qui confessione cl pcenitenlia justificati judicib; siquidem niisericordia Domiiii plena esi
    sunt, el hortatur eos ui jseleiiiur, et. exsiiiieiiti et terra.'Misericordia utique esl, et boiiis, et roaljs
    fdorieniur. Hoc auiem ih; Domino, in quo, el per miseretur Deus. Et quasi dicpre.t: Considera si po-
    quem omnes suos yicerunt iuimicos. Et hoc est, quod "tes, tjualiset quantus est irte Dominus, eujiisriiise-
    dicit: «JLaelaminiin Doniino, et exsullate, jusli, et ricordia pleu.a esl terra, subdit, dicens :
    '•«gloriamiiriomnesreciieorde.n -« Verbo Domini cqeli firmali suiif, et spiritu oris
    PSALMI3S XXXII. : 1 cjus ornriisvirlus eoruni. l.Unde.et stalim in se-
    ,quen'tibus aii:
    PSALMUSi-DAVli)..'
    _ t Quoniam ipse dixit, etTacla.sunt, ipseihanda-
    IpseDavid, qui liunc psalmiim ^didit, ipse in eo t vit. et creala sunt. > Si eniro <iixit, Verbo dixil.
    loqiiitui, et ejtts esse dlciiiir. Nbii ririodicaniigitur 'Qicere autem, vbluisse fuit. Verlium auiem Dei, et
    ; (500J Id.-cod.-Ghis. ad eum. •mabilis medicina, quse non solum.a peccaiis alisoj-
    (501) « 0 pccniieiilia, inqiiiiCassiodoiiis i inscsli- vil, sed eiiam sanclorum prsemia beata cbncedit. »
    80$ S. BRUNONIS EPISCOPl SIGNIENSIS 804
    vtliinlas Dei ipse Filius cst. Breviter in hoc versi- J_ A t orbem. > iNjn csl enim, nt ait Aposiolus, perso-
    cul-j Trinilatis mystcrium.declaralur. Quid est enim narum acceplor Deus (Acl. x, 54); sed in'oiimibus:
    Dominus et Verbum ejus, et Spirilus ejus , nisi Pa- gentibus, qui lenet etim, et operatur justiiiai», ac-
    ler, etFilius, el Spiritus sanclus? Unus igilur est ceptus est illi, et mare, et abyssos, et grandines.
    IVeus, ciijtis voluiilaie cceli Facli sunl (502). Uude et nives iti thesauris suis reponit. Timeat igiiur etun
    ct alibi "(iicilur: < tn Voluntaie iua universa smit omriis terra, nullum alium limcat, quia nullus alius
    < pbsiia, et non esl, qui possit resistere voluntati timendus el colendus est: ab ipso comrooveantur,
    « inse; tu enim fecisli orania, cceluih, et lerram, et ad ipsum fugtant oriines liabiialoresieira', qu:-s
    < el universa, quae cceli ambilti conlinentur. > Si enim limendus est, nisi ille qui omnia fecil? Hoc
    aulem per ccelos apostblos intelligamus, manifcslnm esl eniiri quod ait:
    est, quia vefbo Doniiiii, per quod Salvatorem no- * Qiioniam ipse dixit, et facla sunt, Ipse maiitia-
    struiii iiiielligiihus, et facti, et firmati, el redenipti « vil, et creata sunt. Dominus dissipat consilia
    sunl, el Spiritus sancli," seciinduiii ejusdehi promls- « gentium, reprobal auiem cogitationes populoriim,
    siohcm, virlutehi el forlitutlinem susceperunl. < et reprobat consilia principum. > Nulltiin, inquit
    » Congregans Sicut in ulre aquas roaris, pbnehs Propheta, iimealis, quia Dominus vobiscum est, quf
    « iii iliesauris abyssos. > De lioc irtodo locnlionis B * omuitim cbnsilia et cogilationes conira vos iristir-
    jain in alio psalmo locuti sumus, ubi dicilur : t Ma- gentium reprobatet dissipat. Consilium vcro Domiiii
    gnilicaiis salulem regis ejus (Psal. xvii, 51). » Sicut nianet in oeternuhi, cogilationCs cordis cjus in sse-
    enim ibi dicitur: < Magnificans magnilicat, > sic in Culum sseculi. Sicut ipse disposuit, et aiite lempoia
    lioc loco': < Congregans congregat, et poncris poriit, prsefinivit, sic et non aliter fieri oportet. Et nialb-
    iiiquit, Doininus congrcgans sicul ih tilre aquas rum pbena, et veslra gloria sic disposita 360 «sl»
    maris. > Quid p6r aquas roaris nisi omnes mundi ut omnino immutari rion possit. Beaii igitur illi,
    liujus naliones iutetligamtis ? Has auleni quasi in qui.in illrini credunt, et qui ab ipso prscelccti, et
    titrem, sic in tinam catholicam, ei nniversalem Ec- prsedesiinali surit. quia nullo modo prsedestinaia
    ilesiimi congregavit Deus, Magnus est hic uler, et Sibi beatiludine carebunti Etlioc esl, qubd ail:
    liiullas in se coiiliuet aquas. Hunc SS. aposloli im- < Beala gens, cujus est Doihinus Deus eorum:
    pleverunt el in thesauros Dei delati sunt. Unde et « populus, quem elegit Dominus in haeredilalem
    subditur : <Ponens in thesauris aliyssbs. > Id ipsum « sibi. > Hic autem subdit, et ponit ordinein ipsitts
    Cnim et per mare, et per abyssos sigriificalur. Unde electioriis.
    Bnim riisi de abyssb lanlh aqiiaruni abundantia r- < De ccelo prospexit Domirius, ct vidit oinnes
    fuiiditur? De lliesauris autftm in Evahgelio Domiims « filios hominum. > De coelb, inquit,de illb stise
    ait'.« Thesaurizate vobis thesauros in coelis (Mhtih. majesialis profundissimo secretb prospexit, et vidii,
    VI, 20). > Et:«Ubiesl iliesaurUs tuus, ibi est et et cogipvit oinnes filios hominum, et alios quidem
    cor luum (ibid., 21). > Et : « Siinile est rcgnuni praedestinavit ad gloriam; alios vero ad;suppliciuhr.
    ccelorum thesaurb abscoiidi!o ih agro"-'(JlfartA.xiu, .Uiide Apostolus all: « Nunquid non babet polcsta-
    M). > Et: « Veiide omnia, qux habes, et <la paupe- tem figulus luti; facere aliud vas in bonorem, et
    ribus, el habebis liiesaurum iu coelo (Matih. xix^ aliud in contuiiieliam ? > (Rom. xix, 21.) Unde et
    21). > Inter hos igllur thesatiros ponit Doiuinus et Domiritis ih judicio "dicturtis est bonis quidein, ut
    iibyssbs, et aquas inaris. De quibits etiani beato Job suscipianl regnura, quod sibi paratum esl ab origine
    a Dbminn dicitur: t Nlinqtliii ingrcssus es ttiesauros niundi; malis vero, ut eahl in ignem aeternum, qui
    tiivis , aut ibesauros grandiiiis aspexisti? > (Jhb paralus est diabolo et angelis ejus. Nota quodait:
    Xxxviii, t4.) El illis paratum esse regnum, et illis paralum esse
    < Tiiiieal boiiiiniiiiroiiihis terra, ab ipso aulem supplicium (503). Unde mahifestum est, quia nemo
    « cPiiinioVeaiilur universi, et omiies qui habitant ad malum, vel ad peccalum agendum praedestiuaiur,
    ~
    (502| Id. cod. Giiis. « et ctijtts inspiratione con- DE providenlia sicut ab aeleruo bbrios destinavit Iiscre- .
    . liiinati sunl. >—Eadem exposiiio estapudCassiodo- des, et consortes facere regui sui^ ita ab selerno
    Tum. « Si diligenler perscruieriiur, et sauclam hic consliiuil malos perpetuo inferni igne aflicienilos.
    -significat Trinitateiii. Dicendo enim Verbo, Filium -Eadeiii eslS. Fulgentii doclrina, qui lib. i ad Moui-
    dcclaral: adjungendo Doniini, Patrera dicil: Spiritu iiiuni, circa finem, inquil: « Tales ad interiliiin
    oris ejus, ulique et Spiritum sancliim vull inieiligi, proedcsiiiiavit, quia lalibus jtistse puniiiouis suppli-
    qui anfe tempora de Palre-prOcessit. Et ut in Iribus cinm prscparavit. Quod ulique manifeslo -Doininus
    -personis manifestam inlelligeres urtitatem, ejus dici- ipse seriiioiie perdocuil, in eo quoda seosleudii pa-
    lur, noii eorum. > ratum non soluni rcgnum, libi Isetentttr boni, setl ct
    (503) Quod hic S. Brunb dical, quod Deus cb- ignem seterrium, ubi cruCieniur iuali. Bonis eteniin
    gnbscens omnes filios hominum, <alios quidem prae- diclurus est: Veniie, benedicti Patris mei, percipile
    destinavit ad gloriam, alios vero ad supplicitim, > regnum vobis paralum a constilutione mundi. Malis
    non est inlelligendum nisi de volunlale salyandi me- aulem dicturus esl : Ite, ttidledicli, in ignem mter-
    ' rentes, et dainnaudi immerentes. Cum enira, ul ait num, qui paratus esl diabolo, et angelis ejusi Ecce ad
    Psalmisia psal. cxvm, <justus sii Dmninns, et rectum quid Doininus iniquOs et iropios prsedestiiiavit, id-
    judicium ejus >, non decrevit praciuiiini, et gloriam esl ad supplicium justum, non ad aliquod opusin-
    nisi mereniibus; queraadnioduin n.on slatuit damna- jtistum, ad poeiiam, nonad culpam. > Iri salvaiidis
    lionem, et supplici.um nisi pro iis, qui suis culpis igitur relucet praedestinatio, ul in daiiinandis appa-
    "ejus iiid.igiiatioiieriisibi provbcaverint. Divi.na ergo ret rcprobaiio; sed utraque relative se Jiabet ad iue^
    505 EXPOSITIO IN PSALMOS. ; «06
    sed vcl a3 gloiiam, vel ad supplicium praedestinali iA sunt, quia semper eos Doininus respicit, et eos
    sunt omues. Sequitur; errare, .et perire non permiliit; alil. eniin eos cibis
    < De prseparalo habitaculo suo respexit super spirilualibus in fame, quam iniqui bomines in boi
    < bmnes qui habilant orbem. > Repelitiq videtur sscculo paliuntur; de qua videlicet. per prophelam
    eorum, quae dicta sunt. dicilur: < Immittam in eos non fametn panis, neque
    < Qui finxit sigillatim corda eorum, qui intelligit sitim aquae, sed audiendi verbum Oei (Amos vm,
    « in otnnia opera eorum. > Sigillatim omnium .11), > Potest tamen de illa fame hoc intelligi ,;qua
    corda fecit Deus, quia neque omnibus omnem, ne- in.inferiio mali crucianlur. "Unde^et.dives ille dice-
    que aequalem omnibus sapienliam et.inielligenliam bat Abrahse : < Paler Abraliam, mitle Lazarum, ut
    dedit. < Qui inielligit in omnia opera eorum, > ct intihgat extremum digili stti in aquam, el refrige-
    quia omiiium opera inlelligit, unicuique secundum ret linguam meani, quia erucior Ji.i bac Ilaiiiiua
    sua merila retribu.il. Ab eo loco, ubi diciiur : de (Luc. xvi, 24). >
    ccelo prospexitDoinirius, usque ad hunc locum.ie- < Aninia autem noslra suslinet Qominuni, quia
    nor scnieniiae pendel; et hic landem subaudieiidum < adjuior, etprolcctor nosler est. Et in ipso Iae;a-
    «3t id quod superius diximus, < bilur cor nostrum,. et in nomine sancio ej'us sper
    . « Non salvabitur rex per mullam virtulem snam, B ' « ravimus. > Iloriatur seipsum el animaro suain,
    < neque gigas salvus eril in riiullitudine fortiludinis el inseipso omnes alios,ut securi sint et palicnter
    « sua;. > Soli, inquit, illi salvabunlur, qui Deum exspecteni, quia et boniim habent; prjeceptorem, et
    liinent, ejusque mandata cuslodiunt, el ad vjtain ea, quse sperant cl cxspectant.sinc ulla dubilatione
    scternam praedestinali sunt. Caeleri vero non confi- suscipieiil. Et hoc est, quod dicit:
    dantin muliiludine forliludinis suae, quia neque « Fial, Oomine, inisericordia lua super nos, sicut
    rex polerit salvari per yiriuteiii suam, neque gigas _< speravinius in le. > Magna est virlus spei, quae
    • per fortiludinem suara. per orones psalmos lanluni commendalur. Hanc
    < Falsus equus ad salulem. in abundanlia auteni anlein maljgni spiritus amiserunt, et snmmo siudio
    « viriulis suse non erit sailvus. > llis ainein verbis labqraut, ut eos quos decipiunt ad desperationem
    nibil aliud significare videtur, nisi qula sola D.ei perducant. Hoc esl illud peccatum, ijuod non mV
    misericordia esl, qtise horoiuem salvare el pcenis niittetur hominibus neque ih hoc saeculo, neque in
    eripere polesl. Nerao confidat in eqiii.velocilate, fuluro. Bene aulem pluraliler posuil, < anima no-
    quia sacpe menlilur, et subito cadei.is, neque se- slra, > quia sicut in Actibus aposlblorum legilur:
    ipstmi, neque sessorem salvare valet. Quod autem < Omnibus est cor unum, et anima una (;lci. iv,
    de rege, de gigante el equo dicitur, de oranibus " 32); > unde, et alibl dicilur:« Anima nostra sicut
    quoqtie aliis rebus inlelligatur. « p.asser erepia estile laqueo venaniium. >
    « Ecce oculi Domini super timentes eum, spe- 361 PSALMUS XXXIII.
    < rantes autcm in misericordia ejus, ut eripiat PSALMUS DAVlDCUM1MMUTARET COIIAMABIMELECH
    < a morle animas eorum, et alat eos in fame. > ; VULTDM SiJUM, ET DIMISITEUM,ET ABllT(504).
    Hoc autem tale est ac si diceret:_ Illi, qui in se- Non legitur quod Oavid iiniriutasset vulfum suuni
    ipsis, et in sua forliludine, ct virlule- confidunt, coram Abimeleeb, sqd poliuscoram Achis rcge
    non salvabuntur; illi Vero, qui Deum liment, et jn Gcth, quando se furiosum esse simulavil; timens ne
    sola ejus miserico.dia sperant et confidunt. securi abco occideretur, de cujus regno multos interfece-
    rita et demerita, ut prior scilicet praedestinalio dum essel invidia facienle suspeclus, industriose mu-
    effeclivam conneciai bouitalem, altera vero, id ^st tavil iuttum sUutn, ita ul salivis ora eompterei;
    reprobaiio, supponal. opere complelain piaviialem. quatenus mnergumenus astimalus, miseraiione /'«*
    Ita docet S.Th. q. 23. arl. 3 : < Sicut pra^dc.siiiiatio, ciente dimilterelur illtvsus. David crgo Chrislus esr.
    . aii, esl p.ars provideniise respeclu eoruni qui ilivihi- Achis popuius Judworum : intjuo itte incamalus, sed
    lus ordinaulur in aeteruam saititem, ita repiobaiio Invidenlibus non agnoscendus apparuilynnde ct Achis
    est pars providenliserespectu illoruin qui ab hoc flne Q interpretari dicitur, quoftiodb cst! Quod est verbunt
    decidunt. jUnde reprobatio non noiniiiui prscscien- mirantiSj el non agnocenlis ; quia Judati vimties
    liam taiitum, sed aliquld addit secunduni ratioiiein, Christi admiranies,jpsum Deum minime esse agnove-?
    stcul ei providenlia, ut supra dictiim est. Sicut enim funt. Et bene David vultu mulaliis salivas dimisit in
    prsedesiinaiio includil voluntatem conferehdi gra- barbam; saliva quippe infirmitatem, barba auleiii
    tiani, et gloriam, ila reprobatio includit volunlatem tirtulem designal; quia Christus, eum in forma Dei
    permitiendi aljquem cadere in culpani, ei.inferendi essel,seipsum exinanivil, formam servi accipiens
    >
    dairinatiohis pcenaiii pro culpa. Quod hsec fuerit (Phitipp. n). Nec in nomine regis error esi; cum ex
    S. Brunouis niens, et non alia, ex sequentibus eiiam paire tege haius potuerii eliam Abimelech dici, qui
    luculentius patet. inlerpretatur pater meusrexfsitiepalris inei reguum;
    (504) Titulus Psalmo liuic a Brunone praefixus sed el mysterii sensus arridel; quia Judai patrem
    idem estapud S. Aiigustinum. In Vulgata aulein di- regem habuerunt, de quibus dicilw ; filii auteiu regni
    citur, Davidem vultum immutasse coram Acliiuie- ejicieritur in lenebras exteriores. Oiroisil, autem eiiin,
    lccb. Sed in libro 1 Reg., cap. xxi, v. 13 Jegimus et abiit: diroisit Judwos, et abiit credehdus a'gen-
    lioe factum esse coram Achis regem.Geth el servis lilibus. Polest ct ila dici, quiacoram Abimelech s«-
    ejiis. Hanc (antam diversiiaiein longa dissertatiorie cerdote mutaveril vullum, quando,ut armu,pdiiesque
    cqnciliat S.AugtistinuS. Sed breviorem Bedse praefe- sibi, et sociis perciperei, a Saule se missum timuia-
    riinus, quam etiam afferl Card. Thoin.: <Cum Saul vii. > Iisdempene verbis eademinlerpretatib lejitur
    persequereturDdvkt, tunc fugitad Achisregem.; ubi in Cassiodoio, ;
    607 S. BRUNONIS EPISCOPI SIGNIENSIS 808
    rat. Vocatigilur Achis Abimelech, quia in saiva-_ - A approplnquanl pedibus ejns, accipieril de docirina
    tione sua qualis fuil Aehis, talis ftiif et Abimelech,, illius (Deui. xxxm, 3). > Et cerledoclrinailliusinte-
    qiibniain uterqhe lilsesuih eumabire permisiL El sit>- rioris hoiniiiis iHiistratio est. 'Qui auterti sic illumi-
    iil Achis, ita et Abimelech vultum,"id est animiritii riafl fiieiini, in judicio non conrunderitur; unoe et
    el vblunlatem, Oavideo teinpore iion cognbvit. iiideii hic dicilur : < El vullus veslri TIOIIerubescenl. > '
    enim Abiinelech postea cuih onriiibus suis a Saiilee . « Iihihitiet ahgeluni Itoimntts liicirciiiiuiircen-
    inierfectus est, quia hon lehiiit David, el euro abire3 «liurii eum, et eripiet eos." >UndeetApbstolus iit:
    perniisit. Sic igilur verum est, quia David imrnuta- qiiiai Angeli sunt admltiistratores -spiriiiis, in nil-
    Tvilvultum suuui, et coram Achis el -corani Abiuie-- iiisteTiuiii missi.propier cos, qul Iia.reditatem cii-
    1ecb. El coratn Acliis quideui, tjrii sefirriostrm esSe3 pitihlsaiutls (llebr. i, Ai). > '•--;-.
    simulavii. corani Abimeleeli yeio, quiactiin abeb) « Giisiate, elTidele-qtioniam suavis est Oominirs;
    interrogarelur cur solus venisset, respondii : Itexc * bealus vir, qui sperat in «o. > Isle-qtii lioc dicil,
    praccepit mihi sermoneiii, et nOn vull ut aliqttis5 jam ejus deguslaveral .suavitatem. El foilasse in eo
    jsciat. lu-qiia re 'maiiifesic; sighificat se iti domb Abi- loco, ubi ait : « Quam dulcia faucibtis hieis eloquia
    Wiclechseeurum iibn ftiisSc. Uiide in ltoc psaluio> lua,Domine,super nielelfavuniOriiiieb(Psa/.cxvin,
    Deuiii laudat, ei beneilicii, qiii et In dorrio Abiriie*• lt
    ] 105). > Sed quse suiil ilkf eloqtiia, quae laulani
    lech, etiniloino Aclils ctiiiiciisiodiviti sanclis dulcedineni prsestanl? Lege m Evangelio, et
    ""« Benedicam Doiirihunnii bnuti iempore, sentper iriveriiesi:.« Cum exaltatus fuerb a terris, omnia
    « laus ejtrs ih trre Tneo. > Dueet tios pToplieia quali-• traham ad meipsum (han. xii, 32). >--« Qui credit
    -ier nos Deuro benedieere ei Jaudare debeamus; noni in me habel vitam selernam (ibid.vi, 47). ;>^-« Ubi
    od liorani, sed omni feiiipore, et in prosperis. -et ini ego sum, ibi et iriiriister meris erit (ibid. su,26). >
    ' • — < Quiscrediilerii, et liaptizatus fuerit, salvus efit.
    adversis.;
    « In Qoniiitblatidabiliir aiiima rnea, atiilianl mah- Qui venil ad me,non ejiciam fbras (MorePxvi, 16). r^-r
    i sueti, et laetCirtur. » Jdeo, iiiquii, bnnii lemporei < Ciaudeie, qiiia nomiha vestra-scripla suhl in ccelis
    laudabo Donrinum, quia tjuidquid stim ab eo suni, (Maith. V, 12). > Haec suut et similia', quse iios
    niiiil inihelaudabile tnveiiiiur, qttodmecrihi sit. AdI gustare persuadel; quateiius ih his -videariius, et
    ipsiini igiiur reTeraiur virtus. el forliiudo mea, hu- cognbscanms qtiani dulcis est Bominus, et quani
    militas, sapienlia et patiehlia inea, et quidquid borii suovis. « Beatus vir. qui sperat in eb. > Unde et
    iiiVeniri poiesl in anlma niea. Hoc audiani humilesi alibi dicit : < Sperate in eo, biniiis conyenlus plebis,
    et mahsueti, cllscleniur mccuiii.nequepceriilealcos i ct eflundile corani illo corda veslra; quia Deos
    humilcs semper fuisse, el mausuetos. Sic el alibi.C ;C adjutbr est in scterhum (Psdl^-Lxi, :9). > Bealus
    dicil! « Meroenlo, Doniine, Daviil. el oranis inan- enim.ille est, cujus Deus iri aeternuni adjiirbi*
    suetmlinis ejns (Psal. cxxxi, f). > est. ;
    ,."'."..
    « Magnificate Doniinuni mcci.im, et exallemusiio? < Tiroete Ooniinum, omnes sancii ejus, quoniani
    «. meri ejiisiii ihvieein. » Beiievdliis est Prophela, « niliil dcest liriientibus eiiin; > Hinc esi quod Salo-
    socios quscrit, 'hoTtatiiT alios ad laudein Dei, et qui- rnonjail : « Time Deum, et niandata ejus ciistodi
    cuiique seeuni ftierihi in Ijritlibtis Ct in magni- (Eccte.xn, 13).«Propler hobfaclusestoiimis homo,
    ficatione, sint qtioque participes in remunera- nt Deiim liineat et mandata ejiis cnstodiat. Qui
    tibrie. Deuro tiiiiei.niliil riegligit.Hocest enirii qiiod dicft:
    « luquisivi Dorainum, el exaudivit me, et ex < Tiiheie Doininuro, omnes sancli ejus, > Universa
    « oihnibus. iribiilalibiiibus meis eripiiii nie. >Tniibc legis el prophelarum mandata coinprchendil.r-et
    quoque suoebenevoientiaj afleeluni satis nobis mani- iiihil fuit qubd ampiius dicere polufeset. Qui enihi
    feste oslendil,- ilHin ad exenipiiiiii sui nos docel, quid ex auiore Dei liuiet, omnia facere desideral qjiae
    in iiostris tribiilatioiiibtls iiOSagere debeamus; ideo ipsi prsecipit, et omnia fugere, quae interdicit;
    iu suis iribulatioiiibus se Dominum inquisivisse et - nihilque illi deesl ad perfcciiohem,-qui ad banc
    exaudiium esse dicit, ut el )ibs similiier facianius , D I peryenire poluit dileclionerii. Unde et subditur :
    et siiiiililer exaudiamur. Hoc est ehim quod « Quoniain iiiliil deesiiiniehiibus eiim.^ — < lnilium
    djcit; sapieiilice linior Domini (£ccii.;i, 1(5),.»-.- 4
    « AGcedite ad eum, et illumiiiamini, et vultus; < Diviies;eguefunt, et esurierunt; inquirehies
    « vestri non erubcsceiil. > Uude .hoc? < Quia isle < aulem Dominiiro non minueiitur orani bono. >
    « pauper clainavii, el Doroinus exaudivit eum, ,et Quanla suiil, qiiibus divitcs figeni, ei- quam mtllia
    « ex oiniiibus iribulationibus liberavit eum. > Se* unde penuriam patiunlur? Sancii vero omnla ha-
    ipsiim pauperein -dicit, quia quamvis dives esset, in bent, qusecunqhe haljcre cbncupisciini. :Nam et Isi
    divitiis lameii spem hoii habebai,.el imindi htijits di- nqndiim babeant iu re, omnia lamcn Jiabenl in spc.
    vilias pro iiihilo diicebat. < Accediie,, > inqiiil, per Neque^eirinibeall esse poluisscnl, sl eis aliquid de-
    poeiiiteiitiam,qui ab eoreeessislisper inbbedienliarn, fuissel.'Unde el Apostolus dicil :« Tanquainhiiiil
    < et illtiniiiianiini. > 362 Jpse.eiiiin « esliux vera, habentes, ct omhia possidenies (// Cor. vi, 10), >
    qu;e illuiiiiiiai qmiiem lionimcm venienieni in, hunC:,. ,. Quqmbdb aliquidTnlnus pqterunl habcrc, qui si/aul
    CBiiduni (foan. i,9), >Qequo et Moyses^Hlicil:« Qiii iiiQeo oihnra po.ssidebaiit? "- rZ
    809 EXPOSITIO IN PSALMOS. SiO
    « Yenite, filii, audiieme, tiinorem Domini docebo A dicitur (Psal. cxx, 7): « Dominus cuslodil te ab orcni
    < vos. > Dixit superius ut Demn tiroeant, nunc malo; > et slatim quomodo intelligi debeat osien-
    auiem quomodo limere debcant oslendit. "Venile, dit,dicens : «Cuslodiet animam luara Domintis, > sie
    inquit, et redile ad me, quia peccando recessistis a et in hoc loco non ossa corporis, sed ossa animae
    me. Nunc autem colleclis et in unum congregaiis intelligere debemus. Ossaanimae Udes, spes, charUas,
    ait: humilitas et misericordia, caeterseque virtules iu-
    < Quis esl bomo qui vull vilam. el cupit videre telliguniur, sine quibus debilis est, et in via manda-
    < dies bonos? >Et quasi aliquis respondeal: Ego; loruin Dei currere non poiest. Hsec"surit iila ossa,
    subdidil dicens : < Cohibe linguam tuarii a malo, et quse Domiuus custodit, et ex quibus nec unuin fraugi
    < labia lua ne ioquanltir doluni. Diverte a malo, et pcrinittii : < Qui enira offendil ih uno, Jaclus asX
    « fac boiiuro; inquire pacem, et persequereeain. > omriium reus (Jac. n, 10). >
    In his paucis verbis plena iiislructio es.t timoris Do- « Mors peccatorum pessima, el qui oderunt ju-
    niini,et perfecladoclrina Christiansereligionis(505). < stum delinquent. > Pessima quidem esl illa mors,
    Totum hie dicitttr, et quid efliigere, et quid agere quse el corjius elanimam perdil. < Et qui oderurit
    debeamus. « Qui >enim < in veibo non offendil, hic justum delinquent. > Si in alio nbn delinquerent
    perfeclus est vir (Jac. iu, 1); > et: < Qui cuslodit B mali, nisi in eo quod justos sine causa odio iiabcni,
    lingtiam suam, custodil animam suam {Prov. xin, sufliceret iliis ad perditionCm. Possumus autem per
    5). > Pacem vero qttaerit et sequitur qui oihnes di- justum Salvatorem noslrum inlelligere, qui de se-
    ligil, el neniinerii odil. Unde et Apostolus dicit : ipso, suisque adversaiiis in Evangelio dicit: < Quia
    « Si fieri potest, qnod. ex vbbis est, ctim omnibiis odio habuerunt me graiis (Joan. xv, 25). > De qui-
    homiiiibus pacem habentes (iiom.xn, 18). >Elalibi: bus bene diciiur, quia deiinqueni, quia usqtte bodie
    « Cum his qui oderunt pacem eram pacificiis ; Cum conira Christum peccare non cessant, neque cessa-
    ioquebar illis, imptignabanl me gratis (Psal. c.xix, bunt usque ad consummationeni sseculi.
    « Redimet Dominus animas servoruni suorum, et
    a Oculi Domini super justos, et aures ejiis ad « non derelinquet omnes qui sperant in eo. > De
    « preces corum. "Vultusauleiii Domini super facleri- illa redemptione satis cohveiiienter intelligere' pos-
    « les mala, ut perdat de lerra inemoiiain eorum. > sunius, quatn sui sanguinis effusione Doniinus fecit,
    Dixit quid facere, et quid non facere debeamus; neque credibile esl ul eos derelinquat, quos lanto
    nuiic dicil inspectorem Deuiii desuper esse, qtii pretib redcmil.
    uniuscujusque facta consideral; et juslos quiderii PSALMUS XXXIV.
    ad boc respicit, ut exatidial; ihjustos vero, ut de 'C lPSI DAVID,
    lerra viventium perdal. Unde et sequitur : Dicit rex et propbela David lil iste psalmus ad-
    « Clamaverunl jusli, et Dominus exaudivit eos, et scribatur ipsi David, id est Salvalori noslrb, qui i-e-
    « ex oninibtis tribulaiiopibus eorutn liberavit eos. > vera mantt forlis vocatur. Loquitur auiem in hbc
    Sed quid mirum, si eos audivii, et de tribulationi- psalroo Salvator nosler, sed, sictil ssepe diximus, se-
    bus libcravil, qui senipercum iilis est, el liuiiquain cundum liumanitalem (506). -
    ab eis separatur? El hoc est quqd dixit : « Judica, Domine, nocentes me, expugna impu-
    « Juxla eslDominus qui iribulalo siinl corde, el hu- « gnantes me. > Jttdica, inquit, Domiue, nocenles
    « miies spiritu salvabit. >Cor contritum eihumilia- roe, et redde illis, sicut digui sunt; el expugria im-
    luin DcusnonspeiTiii (Psal. L): huinilcsaulenispirilii pugnanles ine/.ut suis non valeant resisiere initnicis.
    a'd disiinciionem illorum inilii dicere videlur, qui Hoc autem conira illos dicium esse inlelligere debe-
    lorpore huiniles suiil,, id esl, qui huiiiililatem foris iiius, qui incqnverlibiles fuerint, elusque in fineiii
    osieiiduni, quaro inieiius non hahenl. Et lales qui- in sua malilia persliterunt. Namque pro aliis iu
    ileni facil. ltypocrisis : humiles vero spirilu sola cruce positus oravit Qominus, eldixit:«Pater, igno-
    . saucii spinius graiia facit. Tales auteni humiles sce. illis, quia nesciunt quid faciuiit (Luc. xxiu,
    sulvaliil Doininus; de ali.is vero dicit : « Longe a O 14). > Non est igiliir inconveniens si nunc pro eis,
    pcccatoribus saltis (Psal. cxvin.loa). » nuric coiitra ebs orare videalur; qiiia alii sunl pi i
    < Jltilise-tribulationes 5ustoiuiu, et de his 363 quibus brai, et alii contra quos oral.
    < onniibus liberavit eos Dorainus. > Jaro liberatoseos « Apprehende arroa, et scutum, et exsurge in ad-
    esse dicit, quos ceriissime liberandos esse cb- «jutorium mibi. > His armaturis non eget Dbminus,
    gnoscit. quisolo nulu omnes suospotest deslrucre. inimicos.
    < Dominusciistoditomhia ossa eorum; unuin ex Rogat taroeu ut arniis gens illa disperdalur, quo-
    < eis non couteretur._ > Ossa sanClbrum iiiullolics niarn ita dispositum erat. Etboc suum adjutoriuni
    confracia fnissc legimus, et non soltim confracta, sed esse dicit, quia ad Judseos expugnandos his armis
    coiuliusta,- et in pulverem redacla. Sed sicut alibi uti voluit. Unde etsub.ditur :
    "
    (565) Vid. S. Maximum Taurin. hom. 100, edil. ait:Oavid, scilicetClirislus.interpretalurforiismflMu,
    - rom. de Custodia linguse copiose \el~desiderabilis; qnod hic explicai: « In hoc enim,
    p. 551, qtiaula
    et elcganler doceai. imjtiit, manu forlis, qui morlem nostram vicil; in
    (500; Persscpe, ut aticlor noslcr, S. Augustinus \\oc desiderabilis, quod vilam seternaiii promisit. >
    PATKOL, CLX.IV- - 26
    811 S. BRUNONIS EPISCOPI SIGNIENSIS 812
    « EiTnndeframeam, et conclude adveisus eos qttii A enini" angclis alibi dicinir : « Iroroisit in eos irain
    t nie pcrsequunlur.; dic auimse mcaj: Saltis lua ego-, indignalioiiis suse, indigiialionem el iram, immis-
    i stitn. >-Per frameam Tituin, et Yespasianum, etl sionem per angelos malos (Psal. LXXVII,49). >
    liomanum exercilum iiilolligimus, a quibus Judseo- « Fiant vise eorum tenebrse, et lubricuiu , et an-
    iiim pop.ulus niullis modis interemptus el perdiluss « gelusDomini persequens eos. > Tales vias signifi.-
    t;st. i Effuiide, inquil, fiamcam adversus cosqiti mee cabat eis Dominus, cum dicerel: < Videie ne fuga
    persequunlur, etconclude >eos in civitateJerusalemii vcsira fiai in hieme, vel Sabbato (Matth. xxiv, 10.>
    (507). Sie enim legilur, quod in Paschali festivilale,, Si autem allegorice inlerroganius, quid aliud sunl
    euni secundum consueludineiii lolus populus ini Judsei, nisi pulvis, qui oimiium pedibus concnlcatur,
    unum convenisset, repenle exercitus snpervenienss et quem projicit ventus a facie terrae ? Omnes auiein
    eqs conclusit, ut nullus evadere potuissel; et justo0 illorum vise tenebrosae el lubricre sunt, qui a sua
    judicio Oei facluin est ut illis diebus obsiderenlur, , malilia excsecati semper in erroresunt, et ad lene-
    in quibus in Cbrislum Doniinum nostrum manuss bras el perdilionem feslinant, semperqne cadenies,
    niiticre non timuerunt. Sed mira Dei potentia, quii -et in omnibns delinquenles, ad bonum aliquod agcn-
    per quadraginta duos annos exspectaverat, ut eiss dum surgerenon valent. Sed quid mirum Cmiian-
    "
    p.ircerel, si pcenitere voluissent (508). Quia vero in1 gelus Domini malus eos persequaiur, qui nunquani
    sua malilia perstilerunl, plurimis fame el sili, gladiis5 nisi ad raalum eos horlalttr!
    et incendiis interemptis, caeteri in opprobrium el ser- < Quoniam gratis absconderunl mihi inleritiim la-
    vilulem cunclis genlibus tradili suul. < Dic aniinai <
    - ineae : Salus tua ego sum; > de qua ipsi menlientes' quei sui, vanc exprobraverunt animam roeani. >
    Gralis, inquit, el sine causa absconderunt niihi ir-
    dicebaiit: <Non estsalus illi in Dco ejus (Psat. leritum laquei et dcceplionis suae, per quem videlicet
    m, 3). > Judam proditorem inleliigere possumus,
    < Coufiindanlflr, el revereaniur inimici 364 hiei,' laqueum
    .< qui quserunt aiiimam nieam. Avciianuir retror- qui siraulalae pacis osculo eum illaqueavil el leriuit.
    Vaneaulem exprobraverunt illam sanciissiniam ani-
    i stnn et crubescant, qtti cogilanl mihi mala. > Hacc '
    mam t.509), inler impios et peccalores eam repulan-
    si ad liltcram inlelliganiur, plana stiut; tamen ut
    ad lilleram inlelliganlnr ipsa ratio cogit, quoniam tes; sicut deeo scripliiro esl: < Imer iniquos depu-
    tatus esl (Luc. xxn, 57); > unde et ei exprobrando
    secuiidum lilieram complela esse videntur. Si_enim
    dicebanl: « Reus est mortis, et nisi malefaclor esset,
    in lempore passionis Christi Judaci pceiiiluiSsenl, ct
    non libi iradidissemus eum : et secunduni legcm
    de hoc quod facere volebant erubuissem, el ab illa /C debet
    sua prava inlentione retro conversi fuissent, el Sal- mori, quia Filiuni Dci se fecil (Joan. xvm,
    50). > -
    vatoreiii nosirum non crucifixissent, isti duo versus
    in bonam partein exponi poluissenl. Eorum auleni, < Veuiai illis laqueus, quem ignorant: ct caplio,
    qtiae in hoc Psalnio dicunlur , qusedara ante passio- « quam occullaverunl, apprebendat eos, et in la-
    liem, quuedam in ipsa passione , qusedam vero post • qtietim suuin incidaut in idipsuin. > Sicutscriplum
    passionem dicta esse videntur. Quod quidem nulli esi: < Qui fralri suo foveam parat, ipse priits cadet
    ineonveniens videri debet; quia ille, qui loqueba- in eam (Eccli. xxvn, 29); > et: < Eadem roensura,
    tur, et ille cui loquebanlur, praeteriia et fuiura prae- qna mensi fueritis, remetietur vobis (Malth. iv,24).»
    senlia babet, neque alitcr videns ca quse sunt, quam Sic enini Judseis factum est, et laqueus, quem igno-
    eaquac futura sunt. rabant, venit super eos. Sic enim in Evangelio legi-
    « Fianl tanquam pulvis anle faciem venli; et an- iur: < Qnia cum appropinquaret Dominus Jerusa-
    « gelus Domini aflligeiis cos. > Sicut enim pulvis lem, videns civitatem, flevit super illam, dicens :
    vento resistere non potesl, sed ubique spargitur, Quia si c.ognovisses(subauditur, fleres); nunc aulem
    raptatur et ventilalur; sic et populus ille inimicorum abscondita sunt ab oculis luis (Luc. xxi, 1). > Abs-
    impetum sustinere non valens, ubique geritium di- „p condita quidem, quia, sicut hicdicilur : < Laqueus,
    spersus esl. Possumus aulem per angelum Domini, quem ignorabant, vertit super eos, el captio, quam
    qui cos aflligil, vel oinnes eorum inimicos inlelligere, occullaverunt, apprebendit eos. Et in laqiieum
    qui in hoc Domino serviunl, vel aliquem angeluro suum inciderunt in idipsum. > Id esl simul, et cotr,-
    adeorum aflUolicnemcEse censliiutum. De talibus muniler omnes. His verbis satis manifesieoslendiiur

    (507) Jerusalem per Titum et Vespasianum fundi- aucioris noslri in aniiorum compulalione accuralio.
    tus eversa, lolusque Hebrseorum popnltis ab ensibus ldem sensil clar. Lazzeri in not. ad Coinincnt. S.
    Romanis aul caesus, aui in caplivilatcni ductusest; Briirionis in Malth. pag. 586,el in Comiiient. inLuc.
    qucmadmoduin etiam enarrat Josephus De bello Ju- p. 265. Ejusdein sententise fuil sanctns Paiilimis
    daico 1. vi el vii. Nolanus, ut adnolat celebris Muralorius in diss. 21
    (508) Cum conslet Jerosoiymam captam, atque ad Carmina ejusdein S. Patris, aliique plurimi.
    eversani anno vulg. aer. 70, hinc reiiocedeudo per (509) Vane cxprobraverunt atiimam meain. < Si-
    aniios 4-2, prjeveniennis ad aiinuin 28, qui ex nia- gnilicat false accusavsrunt, qtiando Jndaiciis populus
    xime recepta Chronologorum scnteiitia'prsecessil JJoinino Salvaiori tlicla veiaci» quasi crinicn uliquod
    aritiuin Christi morlis, quaudo Doniinuni baec pro- ' iinpiilabani. Clamabanl cnim vesani n;endaciier : Hic
    iiuiltiasse, cqnstiliiere iacile posssinius, tit mira sit cst qui dicebat: Dcstruam tcmplumDeij >clc. CASSIOD.
    S!3 EXPOSITIO IN PSALMOS. 814
    quia sola passio Christi causa fuil-ruinse et perdilio- A i caior el cilicib dignus Gesiiniabatur. Solum igitar
    nis coriim. cilicium in tempore suaepassionis oslendere vbluil,
    < Anima autem mea exsultabit in Domino, et de- quia divinitatis poienliani, quse sub illo cilicio Ia-
    < lectabitur super salutare ejus. >-Suse resurreclio- tebat, non manifestavil. Humiliavit aulem in jejiinio
    nis lselitiam praeuunliat, quse slalim die lertia facta animam suam, quia,;quamvis pro illis orasset, suo-
    esl; inferno ab ipsaSalvaloris aniina exspolialo, et que corpori ingerere voluissei, paucos laine» iliis
    corpore de sepulcro resuscitalo. diebus sibi--conjunxil et incorporavit (512). Tale
    < Omnia ossa mea diccnl: Doraine, quis similis auiem jejimium patiebatur beatus Petrus, quantlo e1
    «-libi? JEripiesinopein demanu fbnioris ejiis, ege- a Dornino dictitro est: « Macla, ei manduca (Act.
    « num et pauperem a rapientibus euro. > Per ossa x,-18); > Quod enim manducanius, sic in nosiram
    Chrisli apostolos inlelligiinus, omnesque alios qui substantiam transfertnr, utunum idemquenobiscuni
    in Ecclesia forliores sunt, et a quibus totum corpus sit. Uude et Dbminus ait : «Qui nianducat ineain
    ecclesiaslicum portattir et suslinetur. Isti aulem carriem, el -bibit nieum sanguinem, in me hiaiiel,
    omnes laudanl et magnificanl Deura, qui Salvatoreni et ego in ipso (Joan. vi, 56). > Oremus igitur ut
    noslrum cuin lanto iriumpho de manibus inimico- ipse nos comedat, et in sni corporis subslanliam
    rum ejus liberavit, qui fortiores illo et poienliores B I convertat, utnunquamabeoseparari valeamus. Quod
    esse videbanluT. Qui ideoinops, egenus, et pauper aiuem ail: « Ei oratio mea in sinu meo convcrleba-
    dicilurvquia intempore suaepassionis, quandoamici ttir, > aperte insinuat, quia pro ipsis suis inimicis,
    el adj'utores magis necessarii videbantur, nemo fuit -ut-non perirenl, in corde suo orabat. Et cerle hsec
    qui eum aujuvaret.- oralio omr.es illos salvavit, quicunque de illo populo
    < Exsurgenles testes iniqui quae ignorabam inter- salvati stint. Ego autem illara orationem, quae in
    « TOgahant me.-el relribuebant mala pro bonis, et Cbrisli pcctore convertebalur, sicinodificalam fuisse
    < stcriliiaiem animoeniese. > 365 (StO) Venerunt pulo, ut illis omnibus ejus mors non impularetur,
    enini, sicul in Evangelio legilur, mulli falsi testes quicunque ex illo populo converlerenlur; qui vero
    ante ipsuni, quorum lestimonia convenienlia non in sna malilia perseverarent, et in hac vila, et" in
    eraut. El novissime venerunt quidani, qui interro- alia punientur.
    ganlcs eiim, dicebahl: Nonne lu dixisti, quia de- « Sicul proxinniin, et sicul fratrem noslrum ila
    slrueres hoc tcihplum manufactum, et in tribus die- « complacebam, tanquam lugcns, et' coniristaius"
    bus illud reaedificares ? Hoc eiiim evangelista in « ila humiliabar. > Sic, inqtiil, coinpiacebairi milii,
    tertia persona narrat, quod etiam in lerlia et in se- el delectabariri illo popnlo, sicul in proximo, et
    cunda dicluro fuisse dubitare non debemus. Sed -( ^ fralre meor Ila enim granimalice resolvi polest,
    quoniam isii mentiebanlur, meiidacium autem Dcus quse aliler non procedit. E conlra vero « laiiquarit
    ignorat, bene hoc dicilur : « Quse ignorabam inter- lugens, et contristatus ab eo liumiliabar. > Hoc" est
    rogabant me. > Retribiiebant autem illi niala pro enim quod alibi dicitur : « Qui retribuebant niihi
    bonis; sicut ipse Oominus ail: < Mtilta boiia opera mala pro boriis, delrabebani hiihi (Psal. xxxvn, 21).>
    operatus sum vobis, propter quod Iioruni vullis me < Adversus mclselali sunt, et convenerunt, con-
    occidere (Joan. x,25). > Itemque :-« Si male loculus
    < gregaverriiil in me flagella, et ignoraverunt. >
    sum, leslimoniurii perhibe de malo; si aulem bcne, Toium-hoc ad Jitteram corapleluin est. Quodaulem
    cur mecsedis?» (Joan. xvm, 25.) Reddebant auiem
    « > Apostolus exponens ait:
    illi steriliiatero, quia sicut arbores nialae et infru- ail : cl ignoraverunl;
    « Si enim cognovissent, nunquam Dominuni glorise
    ctuosse nullum oonum fruclum reddiderunt. Hsec cst
    crucifixissent (/ Cor., n. 3); » ignoraverunt prseier-
    illa vineaelecta, quoepro vino dedit aceiiim, etcum
    ea causam ct rationem cur hoe faccre debuissent.
    debtiisset facere uvas, fecit labruscas (Isa. v).
    « Ego autem dum mihi molesti essent, indueham « Dissoluti sunt, nec compuncti sunl; tentaverunt
    « me cilicio, elhumiliab.amiiijejuiiioaiiimaiiimeam; .-« me, et deriser.uht me, striderunt in riie denlibus
    < et oraiio mea in sinu meo converiebatur. > De hoc « suis. > Dissoluti, inquit, suht, riullo legis vinctilo.
    cilicio dicit Apostolus, quia < apparuitin similitu- teiientur; quod volunl, hoc faciuiii, et sui cordis
    dihe caruis peccati, ut de peccalo damnaret pecca- desideria sequuntui; hec cornpuncti suhl de hoc
    lum incarne (Rom. VIII, 5). > Carnem igitur Cbrisli tanio scelere, quod in mea morte cbnimiserunl; ine
    cilicium intelligaraus (511); qua ipse iiidulus, pec- lentanles, rne irridentes, super irie deniibtis striden-

    (510) Vulgala hsec babet : < Quacrebant falsum Jerosolymilano, sed de iiumano corpore suo, til ipse
    iestimoiiiuin conlra Jesum, ut-eum morli irade- S. Joannes in eodein secundo capiie v. 21 declar.it:
    renl; el non inveueruiit, cinn mulli falsi tesies ac- < Ille autem dicebal de lehiplo corporis sui. >
    cessisseiil. Novissime autem venerunt dub falsi le- (511) < Duro Jud;ei per contumelias et insidias
    stes, et dixerunt : Hic dixit : Possum destruere essent molesti, ille divinilatem stiam carnis velainine
    lemplum Dei, el posl Iridutiin resedificare illud. > leriebrosis mentibus occultabat, quia rion mereban-
    (Malth. xxvi, 60). Chrislus Dominiis noster profecto tur agnoscere quem lali impietate tractabani. >
    dixil apud Joannem cap. n, v. 19 : < Solvite lem- CASSIOD.
    plum hoc, et in tribtis diebus excitabo illud. > Hsee (512) <Jejunavil ergoDomintts, quia seei incredula
    autem Jesus proiiunliavit noii de teniplo maleriali iurba subliaxerat. i Cissio».
    813 S. BRUNONIS EPISCQPI SIGNIENSIS 810
    1 . « viderunl oculi noslri; > lale fuit ac si diceret :
    es. Oiiinia eniiiv hsec, ei alia mala "Judseoscontra A
    Christum fecisse non dtibium est. Tandem vidimus, et cognovimus, qualis ille erat,
    < Doroine, quando respicies? restilues animam> qui suis illusiouibus populuro stium decipiebat, et
    « racam a malefactis eorum, et alconibus unicami Dei Filium se esse dicebat: ecce morluus esl, et se-
    « meam?> Domine, inquit, quando respicies? Quan- ipsum a morte liberare non potuit (514). Hsec ilji
    db me vindicare venies, quando a malefaclis eoruin dixeruul. Tu vero, Domine, qui hanc illorum super-
    reslitues aniraaro meam , et ab his leonibus, tami biam audisli, e.l vidisti, ne sileas, sed responde
    crudeliter saevienlibus, unicam meam? Adhuc nie, stullis secunduin stultitiain suam..« Domine, nc dis-
    quasi dical, persequi non cessanl; adhuc me. blas- cedasamc;> sed esto inihi in adjulqriuro, -.ct di-
    pbemiis el injuriis persequuntur, adhuc quaiiiuini sperge illos in virlule lua, ct destrue eos, protector
    in ipsis est aniraam mcam interficiunt, quoniam mc; nieus Doniine.
    resurrexisse negant. Nondum enim credunl Jtidaiii « Exsurge, Domine, et intende judicium meum,
    Christo Domiuo nostro animam suam reslitulam essc. « Deus meiis, et DominUsmeus in causam nieam. >
    < Confilebor libi, Doroine, iu Ecclesia niagna; ini Inlentle, inquit, jam imnc. ct inli a injudicitini meum,
    « populo gravi laudabo te. > Ecce, inquil, reliquii jetin causam meam.et incipe judicare (515), quam
    « Synagogam, reliqui Judseorum siulliliam e.l levi-• " injusle judicatus, et condemnatus sum, etprsecipue
    tatem; amodo confitebor libi, el laudabo te per fi- a populo meo, quera ego tanlum dilexi, cui tanla
    deles meos in Ecclesia magna, in Ecclesia catholica, bona prscstiti, quein de jEgypUaca servitute liberavi,
    et per universuro mundum diffusa. El in populo> cui mare Rubrum aperui, quem per quadraginta
    gravi laudabo le, quem vcntus superbise ct vanita- annos manna pavi, in lerram promissionis introduxi,
    tis non exlollit. et landem pro eis in mundura veni, et carneni as-
    < Ul non exsultent in mc qui adversanlur mihi sttmpsi. Sic enirn ipse dixil : < Non sum missus.nisi
    t inique, qui oderunt nie gralis, etannuebant ocu- ad oves quae perierunl domuslsrael (Matlh. xv, 24). >
    « lis. > Quia enim jam lotus mundus credit in Chri- i Judica ine secundum magnarn misericorciam
    slum, ideo Judsei neque possunt, neque audenlinsul- .< tuam, Dominc Dcus nieus, ut nou insultenl in mq
    tare Chrislo. Illi autera annuunt oculis, malitiani .< iuimici mei; nec dicanl in cordibus suis : Euge,
    celant in corde, et in vtiltu, et in oculis 366 bene- i euge, aniniae nostrae; nec dicant : Absorbuimus
    volentiam ostendunt. Iloc eniin faciebant Judaci, qui cum.) Judica me, inquil, secunduni magnara miseti-
    Salvatoris nostri doctrinam multoties laudabant, et rordiam iuam, quse tanltim dilalata esl, ul mundum
    oculis, et lota facie ejus verbis annuebani, et quo- , universum impleret, nulluiiique relinquerei miscri-
    lmvlo in sermonibus ejus caperent, cogilabant. Et cordia dignuni, cui de adversario suo justitiam fa-
    subditur: cerel. Judica me, inquil, retractetnr jtidicium , et in ,
    « Quoniam milii quidem pacifice loquebaulur, ei .ipsa illorum dcstruciione el penlitione Coguoscatur
    « super iram dolose cogitabant. > Irara, quam iu :eos meiilo esse damnaios. Non insultent in me, ne-
    corde habebant, sed osiendere limebant. Nec tamen que dicani, quod dicere soliii sunt : Euge, euge
    ira sufliciebat eis; sed super iram dolos quoque co- beatae animae noslrae, cum gladios luae ulliouis suis
    gilabahl, quibus eum inlerficerent (515). cervicibus iniiiiinere prospexerim.
    « Dilalavertint in me os suuro; dixerunl : Euge, < Erubescant, et revereantur siraul qui giamlar.-
    « euge, viderunt oculi nosiri. Yidisti, Doniine, ne < tur malis meis, induantur pudore et reverentia
    « sileas; Doinine, nediscedasa nie. > Dilataveruni- . < qui maligna loquunlur adversus me. > Et hoc qui-
    enim Judsei os suum, niniiumque superbe conlra Do- dem jain loluni coroplelum esl, tolumque in judicio
    niinuiii loculi sunl, postquani eum spiriluro emisissc compleiidiim esl.
    cognoverunt; el ad Pilaluin accedenles dixerunt : < Exsullent, eilaetentur quivoluntjuslitiainmeam,
    « Doniine, scimus quia seduclor ille dixii adhuc vi- , < et dicanl semper : Magnificctnr Dominus, qui
    vens : Posl tres dies resurgam. Jube ergo cuslodiri __)< voluiit pacem servi ejus. > Egicgie saiis post ini-
    sepulcrum, ne forle veniantdiscipuli ejtts, et furen- . quoruin destructionem, el confusionem eos exsul-
    iureiiro,et dicantplebi quia surrexil. et erit no- tare, et lsetari praecipit, quos de sua j"uslitia Isetos
    vissinius error pejor p.riore (Matth. xxvn, 65). > Sic; esse cognoscil. Et illi semper magnificent Dominuni,
    igittir dilataverunl Judaei os suuin, seducloreni euni1 qui Christi pacem habere, et lenere desiderant, quia
    vocanles, et quod liunquam resurgeret prxdicantes. sine pace inipossibile est placere Deo.
    El lunc quidem dixerunl : « Euge, euge, > quodI « Sed et lingua mea > (dicit humanitas Salvatoris
    unaquseque gens, secundum suse linguae proprieta- noslri) < medilabitur justitiam tuam, tola die lau-
    tem, post vicloriam dicere solet. Quod autero ait : . < dem luam. > Meditari autem Dei jusliiiam, ct
    (513) « Praedicitur Judaeorum nefanda dolositas , desccndere de crucis palibulo, qui morluus die ler-
    quae non noslris, sed verbis evangelicis indicitur. lia resurgere poluit de sepulcro? Sed nqn conveuie-
    Pacifice loqui videbaninr, quando dicebani : Magl- .bal divinaevirtuti ad yerba insuliantiuni commoveri,
    -ster, scirnus quia verax es, el viam Dei in verilale do- ut amplius erubescerenl, dum oinnia praetlicla con-
    ces, licet iribuiumdare Caisari, an n'in?' (Mattlt. xxn, starenl. > CASSIOD-
    *!).)> C.ASsioDort. (515) Cod. Glii^., ef cunclis gentibus revelare,
    (514) « Nujquid HOIIva.luil ad confundcndos vivus
    £17 EXPOSITIO IN PSALMOS. 813;
    laiidem se dicit, quia semper in memoria cas habet,l, A _\ aliud poterii,nisi Miscricordia me adduxil. liene
    el nuiiquani ohliviscilur. igitur hicdicilur: < Dotiiirie, in ccelb misericordia
    PSALMUSXXXV. tua. > Sequitur, <ei veritas tua usque ad ntibes. >
    1_KFLNEM PUEROD0M1NI Si, inquit, misericordia in ccelo esl, in coeloinveui-
    PSALMUS DAVID (515*). tur, et cogiioscilur, verilas ubi ^st? Vis audiie ubi?
    Hic cst ille puer, de qup scriptum est: « Puer-iia- In nubibus. Per nubes enim propbelae el apostoli, -
    lus esl nobis, el lilius datus est hobis > (fsa. Ix, 6). episcopi et sacerdoles, omnesqtie Ecciesise dqelti-
    Iluic igilur puero DomiriiDavid dicil in hoc psalmo0 res significantur. lsii euim sunt, qui super Eccle-
    rex etproplietaDavid: <Hominesetjuineiitasalvabis, , siam pluunt, et pluyiis doctrinae spirilualis totani.
    Domine.iQuid significet < iri linem.t et qttid siguifi- terrain irrigani. Usque adlioc igittir pervenil vcri-
    cel < Psalraus David, > ssepejam diximus. las Dei, quia'isti sunt, qui sanctaruin Scripturarunv
    367 ' Dixit injustus, ut delinquat in seraet- iulelligenliam percipere meruerunt. '
    < ipso : Non est limorDei ante oculos ejus. > Hoe,, " ; Justiiiatua sicut mqntes Dei (516), et judicia.
    inquit, dixil injtisttis in semeiipso, hoc cogilavit ini < lua abyssus mulla. > Si dixisset : Justilia Itta sic-
    corde suo, hoc disposuil in mente sua, ul delinquat. ut montes lui, planius esset. Sed hic modus locu-
    Quid cst < ut delinqual? > Utfurelur, utoccidat, el1 B tionis in divina pagina frequenter invenilur. In aliis
    fornicelur, ul perjurium et perdillonem facial; utt vero scripturis aut raro, aui nunquam. Tale auleui
    Itatrem suum decipiat, et alia opera iniquitatis exer- esl et illud : <Deus, judicium luum regi da, el jusii-
    ce:u. Et hoc ideo, qtiia < non est timor Dei anle> tiaiii luani filio regis (Psal. LXXI,2). > Debuerat
    cculos ejus. > Si enim Deuni limuissel, talia facere. enimdixisse :Filioluo.qniaipse eral ille rex, cui lo-
    noii desiderarei. quebatur. Dixeral supeiius quia «veritas Dei usque
    . < Qiioniamdolose egit in conspectu ejus, lil inve- ad nubes, > nunc aulcm reddil causam quare
    < niret iriiquilatem suam et odium. > Inde, inquit, usque ad nubes, et non amplitis venit. Ideo quasi
    coguosceiur, quod non est liinor Oei anle oculosi dicat: Verilas Dei ad inferiora non descendit, quia
    (jiis, quoiiiam dolose egil in corispectu ejus, et noni juslilia Dei, et judicia Dei, quae verilale muniuntur,
    soium dixit in corde, verum eliam in opere. Et1 et consisIunl,altissima sunt (516*), ad quae accedere
    i:'cii'co dignum est ttt inveniat iniquilalem suam et; difficileest; el allissima quidem smil, sicul roontes
    odium. Eadem cnim mensura, qua merisus esl, re- Dei, profundissima vero, ut aliyssus mulla. Ideni
    meiielur sibi. aulem et per moutes Dei, el per abyssum siguilica-
    < Verba oris ejus iniquitas et dolus; noluit intel- lur. Isli sunl illi moiiles,de quibus dicitur : < Levavi
    < l.gere, ut bene ageret. Iniquitalem medilatus est; C ^* octilos meos in nioiiies, unde veniel auxilium mihi
    < in cubili suo.asiiut otuni visenoii bonse,maliliam (Psal. cxx, 1). >
    « autem noriodivit. >Vero noinine iiijuslus VOiaiur, < Abyssus abyssum invocat in voce cataractarum
    qui talia operaliir. Plana sunt hsec, nec indigentex- < tuaruni. > Per moiiles igitur, el per abyssuni,
    positione. uiriusque Tesiamenti voluniina inlcliigimus. Qu;e
    < Doriline, in coelomisericordia lua, et verilas quidem lam alla et profunda stint, ut ad eorum uo-
    < tua usque ad nubes. > Miralur propheta de tam liliam valde pauci valeantpervenire. Ih quibus vide-
    variis cl diversis voluntalibus bominum; cum alii licet voluiiiiiiibus, quia justilia el judicia Dei conti-
    lanlo desiderio sequantur vilia; alii vero tanto stu- neniur, ejusdero alliludinis el profunditalis esse
    dio imilenlur virtules; et nemihem nisi per super- dicunliir. Apparet igilur quia veritas Dei, ct jiist.i-
    biam perire; neminem, nisi per raisericordiam sal- tia, et judicia Dei,el utriusque Testamenli voluiiiina
    vari oslendit. Doroine, ihqilii, non in lerra ad ple- inscrulabilia sunl, cl huiuano ingenio iiivesligaii
    iium, sed in ccelo perfecie, et ex toto cognoscilur noii possiuil. Unde Apostolus ail : < 0 allitudo divi-
    inisericordia tua. Oirines cnini, qiii ibi sunt, sola tiaruro sapientiae, et scieuiise Oei, quam inconipre-
    iiiisericotdiaDeisalvalisunt: « Cuni enim, > ut Apo- #» ^ hensibilia sunl jtidieia ejus, ct iuvesligabilcs vise
    stolusail, « omnespeccalorescssemus, Cbrislus pro ejus! > (Rom. i, 53;) Gaudeamus, quod veritas Dei
    nobis mortuus esl (Rom. v, iii). > El hOcquidem sola usque ad nubes descendil, quia de his, qua1.in im -
    niiseiicortlia fecit. Unde et bene dicitur": « Suavis bibiis suut, ad nos quoque aliquid dislillabil. Miseri
    Dominusuniversis,el miserationes ejus super omnia Jtidsei a qnibus nubes istac, ne super eos pluaiil,.
    bpera ejus (Psal. cxiv, 9). > Si eniro unusqtiisque prohibiise sunt : « Mandabo, inquit Dominiis, ritibi-
    saiicloruiii, quiajatn in ccelis est, vcl posljud c iim bus meis, ne pluant sttper eos imbrem (Isa. v, 6). >
    futiirus est, singulariter inlerrogettir, Qtiomodb huc « Humines et jiiineiila salvos facies , Doniiiic,
    venisii, vel Quomodo huc ihlrasli? quld respondere « qtieniadnioduni niulliplicasti inisericbrdias luas

    Dehoc " -
    (515) titulo riibil habei S. Augustimis. In tiilumijiscripsit.
    Vulg. auiem esl: In Hnem : Servo Domini, ipsi Da- (516) < Quainvis.usus habeal : Juslitia lua sicul
    rW."ApudlsidoriuroClaiiurolegilurlitulus : Vinrenti montes Dei; mtilio absolutior esi Ilieronyroi fide.
    servo DominiDuvid. Cur pueruni pro servo dixe ii, iranslaiio, qihe Domiiii inagis qtiaui Dei posuit. »,
    quodnomeii aliquandoproeodeiiiusurpalurjS Brtino 'CASSIOD.
    uon reiidilrationen.C.assiodoi'us juxia Vulgalatu li- (516*)ld. Cod.Gliis., et yrofundissuna.
    819 S. BRUNONIS EPISCOPI SIGNIENSIS 820
    < Deus. > Quid enim per homines, nisi sapienles. ,A « torum non moveal me. > Misericordia, inqnil, tua,
    raiionabiles et viros juslos inlelligamus? Quidvero eljustilia tua ipsa me ducal, el pes superbiae nie
    per jtimenla, nisi slultos, faluos, Jibidinosos, et portet, neque manus peccatorum me trahat. Non
    carnis voluplatibus deditos? Quanlum homiiies a superbia sit milii pes, quia in hoc pede ceciderunt
    jumenlis, tanlumisti inter se differre videntur. Ta- omnes qui operantur iuiquiialem. Hoc pede porta-
    men hos et illos salvat Dorainus, qui non yeni.t batur diabolus, quando dicebal : «Jn ccelum ascen-
    368 vocare justos, sed peccatores ad poenitentiam dam super astra Dei, et scdificabo solium meum,
    (Luc. v, 12). Mullos eniin vidimus sanclam et reli- sedebo in monte leslamenli, el similis ero Altissimo
    giosamvitam in monasteriis ducere,qui prius fuerunt {Isa. xiv, 13). > Merilo igilur de illa ccelesli beati-
    sicut equus, et mulus, quibus non es.t intelleclus. De tudine expulsi sunt, nec poluerunt stare, quia
    lia.c autem tania Dei misericordia prophela adroira- tam iniquas manus habebant, el tali pede porta-
    tur, et dicil : Quemadmodum ad quani mensuram, Jjantur.
    ad quantara superabundantiaiii mulliplicasti miseri- PSALMUS XXXVI.
    cordias tuas, Deus? PSALMOS IPSI DAVID.
    « Filii autem hominum in proteclione alaram Ipsi David, qui euro scripsit hic psalmus adscriba-
    « tuarum sperabunt. > AlseDei misericordia et veri- " lur, et ipse in eo loqualur (517).
    tas, fides, spes et charilas, caetcraequevirtutes, sine « Noli aemulari inter raalignanles, neque aemula-
    quibus neque ipse vcnit ad nos, neque nos ad ipsum « lus fueris facieutes iniquitatein. > Non semularis,
    volare possumus. Quis enim eum adrluxil ad nos, inquit, non imileris, non tibi placeat habitare inler
    nisi charilas et misericordia? In istarum igilurpro- malignantes, neque oemulalus fheris facientes ini-
    tectione sperenl Chrisliani, quibus nibil aliud est, quitates, ut similia doceas (517*), el similia concu-
    qtio se a vitiis el malignis spiritibus defendere va- piscas.
    leant. Hos autem vocat filios hominum, ad illorum « Quoniam tanquam fenum velociler arescent, et
    forlasse dislinclionem, quos jumenta vocaverat. « sicul olera herbarura cilo cadent. > Videnlur,
    * lnebriabuntur ab ubertate domus tuoe, et torrenle quasi dicai, isii lales ad tempus llorere, et in suis
    < voluplatis tuse polabis eos. > El hic modo in Ec- iriiquitatibus prosperari. Sed lanquam fenum, qnbd
    clesia, el postraodum in illa ccelesti Jerusalem in- hodie est, el cras in clibanum miltitur, velociter
    ebriabunlur sancli ab uberiate tanlarum deliciarum, arescent, et sicut olera, et viridilas lterbarum cito
    quae el hic et ibi abundant. Sic cniin sancli apostoli cadenl.el iia eadent, ut ulterius surgere r.on
    ebrii erant, qui quia linguis oronibus loquebanlur, r, valeanl; quia non erit eis post hsec pcenitentiae
    non Spiritu sancto, sed vino. polius a Judseis ebrii locus.
    pulabantur. « Spera in Deo, el facbonilatem, et inhabiia ler-
    • Quoniam apud leest fons vita?, et in lumine luo < ram, et pasceris in divitiis ejus. >—« Spera, > in-
    « videbimus lumen. > Non solum, inquil, inebriabun- quit, < in Domino, > non in viribus luis, non.in in-
    lur, verum etiara illuminabuntur, quia apud te esl certo diviliarum, et < fac bonitatera, > fac eleemo-
    fons vilae, et lumen vitae. Lumen namque vitae, et synas, fac misericordiara et pietatera, ul ipse mise-
    fons vilsc Chrislus est, qui fideles suos illuminat, et ricordiam invenias, < et inhabita lerrara : > domi-
    reficit. De hoc fonte, qui biberit, non siliet ultra. nare carni tuse, Ecclesiam Dei non derelinquas; Ibi
    Et hoc esl illud lumen.quod illuminat omnem homi- mane.ibi disce, ibi mores luos instilue, ibi totani
    nein venienieni in hunc mundum (Joan. l). Est au- vilam luam ad illius exemplum informa. <.Et pascer
    tem el Paler luraen, non duo lamen, sed unum lu- ris in divitiis ejus; >per q_ustsulriusque Testamenii
    men. Undeet hic dicilur : < Et in lumine luo vide- legem, sive eliam Christi corpuset sanguinem in-
    bimus lumeii; > quia nisi per le ad illud Iunien telligimus. Et istae quidem divitise omnibus mundi
    venire non possumus. Sic enim ipse Doroinus ait: hujus divitiis praeferendse sunt.
    -«.Ego aum via, veritas, et vita : nemo venil ad Pa- D '. < Delectare in Domino, et dabit tibi peti-
    irem nisi per me (Joan. xiv, 6). > < liones cordis tui. > Non delecleris, inquit,
    « Prselende misericordiam tiiam scicutibus te, et in mundo, neque in vanitatibus et concupiscenliis
    < justitiam luam bisqui recto sunt corde. > Hoc au- mundi; 369 m|oniani mundus transit et coiicu-
    lein lale eslac si dicerel: Ut ad illud luiiien venire pisceutia ejus, sed p.otius delectare in Domino.;
    valeamus, ihilte misericordiam luam scientibus le, ipse sit onine bonura luuui, omnisque deleclaiio lua,-
    quse nos regat, ct ducat, et ad illius luminis clarita- el dabit libi quidquid desideral anima lua. Qui enim
    tem inlroducat. Mitte eiiam justiliam ttiam his qui iu Domino deleclatur, semper cum Qoniino esse, et
    recto sunt cordc, quia jusliim est ul a justiiia dttcan- babitare desiderat. Hoc aulem dabilur sanclis, quia
    tur, qui justitiae mandata custodierunt. simul cum eo sine line maiiebunt.
    « Non veniat mihi pes superbiae, ct inaniis pecca- < Revela Dqroino viam tuara, et spera in eo, ei
    , (517) « Totus Psalmtis ad mores pertinet corri- malos poena deterrensbonis prxmiaconiproniillenf.i
    gendos. (nstruit quippe E.cclesia, quse nunc inlro- CASSICD.
    ilticiiiirad loqiienduiu; praiceplis salularibus gemis (517*) Cod. Ghis,, similia facias.
    liuiiiaiiuin, iie niortiferis erroribus miscealitr :
    821 EXPOSITIO 1N PSALMOS.. S22
    < ipse faciel. > Quomoilo revelalio qiiod ipse scil, A < Pusilluin adhuc, et non eiit peccalor, cl quseres
    cl inelius me iiilelligit? Ipse eriim scil cogitatioties < locnni ejus, eltion invenies. >Brevis estvila honii-
    boiiiiimm, et scrutalur renes et corda. Revelatmis nis, et cito de hac vita Iranseuni ipsi quoque qui
    igitur ei vias noslras, si non abscondirous pcccaia eam (iiligunt, et Iranseurido simul cuin.ea ciincia
    noslra; et lunc quitlem non abscOndimus , quaiidb amittunt. Posiea vero si locus eorum quseralur, quia
    lacryniis el peenileiilia delemus. Sive.eiiam < rcvela in hoc sscculoiocum habenl, inveniri non poterit.
    Dominoviam luam : > Siest aliquid boni desiderii ;n « Mansueti autenl possidebunt terram, et delecla-
    corde tuo, noli tardare, et bonum quod desidcras «buntur in mulliludine pacis. > Hoc enim in Evan-
    agcre incipe; spera tanlummodo in eo, ,ct ipse fa- gelio Dominusail: < Beati mites, quoniam ipsi pos^-
    ciet (518), ipse ad bonuni effeclum perdttcel quod sidebunl lerram (Mallh. v, 5). > Et lunc quidero
    tu incipere limes et dubitas. deleclabuniur in mulliiudine pacis, qtiam quidero in
    « Ei educel lanquain lumen justitiam luam, el hoc niundoplenain et perfeciam vix aliquis habere
    < jiidicium tuiim siciit meridiem. > Spera, iiiquit, in potest; cum spiriius cbncupiscal advcrsus carneni,
    eo, sequere eum; ipse diriget viani uiani, et stiocla- el caro adversus spiritum (Gal. v).
    rissimo lumine illiiminabit, neque leerrare permit- < Qbservabit peccator juslura, et fremet super
    let. Etjustitiam.quamagerecupis, etjudicium luum, 3 < eum denlibns suis : Dominus aulem irridebit etini,
    quo leipsumjudicare dispohis, et angelis, et liomi- < quoniam prospicit quod veniet dies ej'us. > Hoc
    nibus revelabit, et tanquara lumen, et sicui meri- autem de martyribus inlelligitur, quosiniqui bomi-
    diem splendescere faciet. nes insidiando observabant, et rapientes ad supplicia
    < Subdiius esto Domino, et obsecra eiim. > Hoc trahebanl, et super eos dentibus fremenies, duris
    scium, quasi dical: Tibi est necessarium -ul soli et exquisilis lormenlis eos interficiebant. Sed Domi-
    Eco subditus sis, et si quid advcrsi libi acciderit, HHSirridebal eos, id est irrisione dignos judicabat;
    eurri orare non obliviscaris. Quam egregie et per- qui tempus, et diem sanctorum, et ilJoruni perdilio-r
    suasciie exhorlalur nos ad serviiium Dei, et melio- nis praevidebat. .
    vis vitae-conversationem. < Ne semulatus fueris euin < Gladium evaginaveninl peccalores, telenderunfr
    < qui prospcratur in via sua : > hoc autem exponit « arcum suum, ut decipianl irtopem, et trucident
    « in honiine faciente iniquitatem. > lilum, inquii, « rectos corde. > Et hsec quidem de lyrannis et mar-
    qtti prosperatur in via Dei, qui sedulus esi in servi- tyribus manifestissiroa prophetia est; quamvis hoc
    iio Dei, non aulem illum qui prosperalur in via sua, etiam de haereiicis intelligi possit. Nain et illi male-
    iil esi iniquitate stta. Siqtidem iniquorum via ipsa . rialibus armis, et isli suarum deceplionum gladiis
    iniquilas est. Et cejie mullos tales videmus qui, Il mullos sanctorum interfecerunt. Possumus autcru
    Bialeagendoinhac vRa,ad tempus multum crcscuul, per gladios manifeslam persecutioiiem, el per arcnjs
    quos perituros esse non dubitamus. occultam deeeptionem intelligere. Unde adhuc sub-
    • < Desine ab ira, et derelinque furorem, ne aemu- ditur :
    « leris, ut nequiter facias. > Est autera ira brevis « Gladius eorum intret in cor ipsorum, et ar.cns
    cpmmolio animi, furor vero ira inveterata. Ulraque « eorum confringatur. > Inlranl enim gladii tyranr
    aulem fugienda sunt, quid frequenter irasci peccalum norum in corda eorum, quia ipsi sui gladii, quibus
    est, quia sine scandalo fralrum fieri non potest. De sanctos inlerfeceruiii, smil eis causa inorlis et per-
    lurore vero quid dicam, cum nihil vel parum ab ditionis. Arcus vero hserelicorum jam 370 contri-
    odio differat? « Ne sernuleris, ut nequiter facias. > liisesl, quia omnis eoruro haeresis, et decepliq iu
    JEniulare.inquit, alios in bonura, in maluro auleni niullis conciliis danmata esl.
    rieminem semulcris. .« Melius est modicum juslosuper divilias peccato-
    t Quoniam qui nequiter agunt exterminabunlur.i « rara multas, > Hoc aulein tale est ac si dicerel:
    Exterrainari aulem quid aliud est, quam extra ter- Pauperes sunt sancli, et suis diviliis et honoribus
    minos fieri? Qui autem exlra terminos erunt, in pro- prb Ciirisli nomine exspoliati; sed melius modieum,
    missam sanctis baereditatem 110.11 intrabunl, De qua ' ^quod habent, super multas divilias, quas possident
    hseredilale subdiiur: peccalores. Isti enim parva habentr et suflicil eis.
    « Qui vero exspeclant Dnnii.nuni, ipsi hseredilalc llli vero multa, el babendi cupiditate,.et avarilia tor-
    < possidebunl lerram.j Hlam videlicel terram,.de quentur.
    qu.i alibi dicitiir: < Credo videre bona Domini in < Quoniam brachia peccaiorum contereiviur;. cohjj
    lerra vivenlium (Psal. xxxvn, 20). > Quomodo < firmat. auiem justos Doroinus. > Per, brachia pec-
    aulem Domiiium exspectare debeamus. ipse nos calorura omnium illorum fortiludinem inlelligimus,
    docet: < Vigi!a'e, inquil, quia nescilis qua hora .quam quidem in diviiiis maxiroe constare vidcmus,
    Doniinus vester venlurus esl. (Matih.xxy, 15). > Vi- quas si aliquo casu amiserint, protinus eos oronem
    gilare igilur eum oportet, qui Dominum exspectat; foriitiidinem siniul cum eis amisisse videnius. Con->
    vigilat autem qui in bonis operibus-perscverai. finnat aulcm justos Donimus, quoniam lemporalium
    '
    (518) Cum quse supra exposuit S. Bruno, airipliori jpse qul niaiin foriis esl : ipse revera cujus jussio-
    niodo dixeril CassiodoruSj baccab eo addi posstint : ntbus oroniasiibseciiiidant. >
    < Aiijecilj ei ipse .faciet; ipse, qui oinnipotciis e.sl,
    S£5 S. BRUNONISEPISCOPI SIGNIENSIS 8-24
    rertim atiiissione diliores et forlioresfiuut; siquidem ADitsbic
    Al dicilur : « Maledicehles aulem ei disper-
    piopter hoc cenluplum.accipiunl, et vitam sclernam ibunt. i >Apostolus quibusbam male agentibus dicit:
    suscipinnt. «t Yos estis propier (juos nomen Dei blasphematiir
    < Novil Dominus vias iininaculaloriim, el baeredi- interi gentes (Rom. n, 24). > Isti igitur snnl, qui
    i taseoruminselernumerit. > Ideo, inquil.conflrmat 1Dominiiro maiedicunt. Hoc lamen et de Judaeis spe-
    jusios Dominus, quoniam ipse no.vilvias eorum. Ipsi cialiter ' inlelligi potest, de quibus dicitttr : « Malc-
    eniiii sunt, de quibus dicilur : <Beaii immaculati in dicent < illi, et tu ben.edices, qui insurgunt in me,
    via, quiambulanljinlege Domini (Psa/. cxvm, 1),> Qui 'confundaulur (Psal. cxvm, 26). >
    enim sic arabulant, digni sunt, quibus Dominus auxi- i A Domino [gressus hoininis dirigunlur, etviam
    lietur. < Et bseredilas eorum in seternum erit. > Hic « cjus cupit nimis. > Qui a Domino dirigitur; se-
    quasidicat: Pauperes fuerunt, et suas haereditaies curus * incedere potesl. A Domino autem illi dirigun-
    pro Christi nomiue perdiderunl; sed hacredilas 'lur, qui de via mandatorum ejus non receduiil. Hanc
    eorum et maj'or el melior erit in seternum. ;
    autem viam diligil Dominus. Per hanc viara ille se
    « Non confundentur in tempore nialo. > Quid est cucurrisse' alibi dicit : « Viam inandaiorum luo-
    enim in tempore niato? In tempore malis prsepa- rum cucurri, cum dilatares cor mcum (Psal. civm,
    B ' -
    ralo, id est in die judicii, quando mali suscipieiu 52). >
    ajtcrna mala. « Cum cccideril justus non conturbabitur, quia.
    - < Ei iu diebus farois salurabuntur. > Et in diebus «' Dominus firmat manum iijus. > Non
    polesi fieri ul
    1'aniis quid esl* Id ipsum lempus, de quo modo dixi- homo 1 in longoitiiiere non offendat, et sine peccato in
    nius; quia sancli non esurienl, sicut scripiura esl, hac 1 vila nemo vivere potest. Seplies naraque eadit
    iieque sitient ultra (Apoc. vii, 16); niali vero onmeni justusj (Prov. xxiv), el resurgit; elideo < non contur-
    famem, omnenique penuriam palientur. Unde et ]babilur,quia Doroinus firraal inaDum cjus.i Quid est
    subditur : « Quoniam peccatores peribunl. > Per- i
    firmat maiium cj'iis?"nisi cadcnleni sustinel, et-ite-
    ibunlquidem non solum famis afflictione, veruro etiam rnm ad bonuni opus prseparat et accingit.
    oinni genere lormeiitorum. Et hoc probat. i Junior fui, el senui, et non vidi juslum dereli-
    « Ininiici aulem Domini mox ut honorati el exal- i ctuin, nec scmen ej'usegenspane. > Hoc aulemPro-
    « taii fueriiit, deflcieutes, ut fuinus deflcient. > Quod phcla roibi his verbis dicere videtur: Ab hoc tempore
    .tulem dixit, mox, non ilixil, ul slaliin fial, sed quia meae juveniuiis, quo mihi hscc Deiis revelare digna-
    ciio, et poslmoduin fiet. Deficienl autem ut fumus, tus est^ usque ad saeculi coiisummationem per «in-
    qttia se in superbiam exaltando, et elevando defi- rp gula saecula, Spirilu sancto medocenle, cunciacr.n-
    eienl. Hsce esl enim nalura fumi, utse a lerris ele- sideravi, et non vidi justum derelictum, nec semen,
    vando deficial. id est filios et imilalores ejus, fame perire. llli nam^
    « Mtiluatur peccalor, el non solviti justus aiilero que pereunt fame, qui cibis spirituallbus non nu-
    « mfseretur el commodat. > Et hsec quidein; justa Irjuniurv
    causa est, ul pereant mali; quia nolunt solvere quod < Tota dit! miseretur el commodal, el semen ej^tis
    iiiuluanlur. Quid enim haberous, nisi quod muluo < in benediclione erit. > Si enim egeret, aliis sub-
    :icccpimus?Sic elApostolus dicit: < Quid enim habes, veniie non posscl. In hoc autero abundare probatur,
    ttuod non accepisti; quid gloriaris, quasi nonacce- qtind aliis 371 niiserelur et commodat, el spiritua-
    pcris? > (1 Cor. iv, 7.) Dicitur auieui muluum quasi lia et temporalia quaehabet ciim aliis partitur. Elideo
    uieuni luum. Quod enim muiuo datur, non ex lolo seincn ojus in benediciiohe erii, quia semper crescet,
    dalur, quia aliquid inde exspeclatur^ Scd quidOo- el in melius proficiet,
    niinus ex.cpectat a nobis de his, quae dedil nobis? i Declina a malo, el fac bonum , et inbabila ia
    Audi ipsuro dicehtem : < Quod uni ex minimis meis'< t saeculum sseculi. > Iloc consilium suflicit omnibus.
    fecistis , mihi fecistis (Mattli. xxv, 40). > QuodI ad salulem. Haecesl regula perfeciionis, mala
    iiaquc minimis suis damus, sibi damus, imo non D fugere, et bona agerC ,. et ab Ecclesise ,el fidelium
    ilamus, sed reddimus. < Justus autem miseretur et socieiate non reccdere.
    «commodat. > Peccator, inquit, non vull solvere quae : Qtioniara Doniiuus aroal judicium, et non dere-
    Tiiutuo accepit; juslus econtra et aliena solvil,et-<- < linquet sanctos suos; in selernum conserva-
    propria largitur, et commodat. < buntiir. >.Declina, inquil, a roalo, et fac boiiuni.
    ": «
    Quoniani benedicentes eum possidebunt terram, , Quare? Quia Dominus anial judicium, ei reddet
    < maledicentes autem ei disperibunt. > Facile, in- unicuique secundum opera sria, el non derelinquet
    (jiiit, aliquis in his omnibus, quaesuperius dicla sunt,, eos qui a malo declinant, el bona agtint, sed -in
    intclligere polerit, quia benedicenles eura posside- seternum eos. conservabit. De malis auteni qttid fiet?
    bjntierram. Noii solum aulem homines, verum eliarai Sequitur : -
    omiiis creatura benedicil Dominuni. Nisi euim omnis; i Injusti autem punientur, et scmen impiorum
    creatura benediceretDominum, non dicerent illi tres> « peribit. Jtislivero haeredilale possidebunt terram,
    pueriin camino positi : « Benedicile, omnia operai « ei inhabilabunlin sseculumsscculisuper eam. > Hoc-
    Domini, Dominum (Dan. in, 1). > Quod si omnis> autem de pr.esemi Ecclesia, el de lerra viveiiliuni
    crcalura benedicit Dominuni, qui sunt illi, de qtti- iulcjlrgi polesl. Sed quia dicil linsscculum sseeuli,.>.
    825 EXPOSITIO 1N PSALMOS. 826
    cqnveiiienlius de illa tcrra inlelligitur, quae nullo A ejus, quoiiiani alii onniia- occnpaverunl, qui nullas
    inodo auferri potest, quam et in acternum possi- inde sibi graiias agebunl.
    debunt. < Cuslodi verilaieni, etvide nequitalem, quoniaro .
    « Os justi meditabitur sapienliam et lingua ej.is < sunl reliquiae honiini pacifico (518*). > Vide locu-
    « loqueturjudicium.j Justum enim esl ut selernain tionis eleganliam,. qtiotnodo allernatiin jusioruni
    possideai'baereditatem, qui in hoc saeculo positus praeuiia, et iniquorum perdilionem describit, qua-.
    soli sapientise opelam dedil, et non recessit a ve- lenus hinc auditores provocet ad bonnm, inde ve.ro
    ritale. Quid est enim judicium ioqui, nisi veritatem retrahat a maIo.i-Cus(odi, iiiquil, veritaiem, et-viiie
    dicere et lenere ? Unde et subditur: aiqiiitatero, et noli sci.iiulariiiiler malignanlcs; ncqiie
    i Lex Dei ejus in corde ipsius. > Qtiomodo enim imiieris illos, qui sic exaltali et elevati lani ciio
    a veritaleTecedere potest, qui secundum legemi Dei cadunl et deficiunt, quoniam sunt rcliqtiise boraini
    judicat, et sliam legero ignaral ? < Et ideo non pacihco. Illi, quasi dicat, et seipsos , et uuaecunque
    « stipplanlabunlur gressus ejus. > Illi supplantantur, liabent subito amillunt; sancti vero de hoc sacculo
    qui ad errorem trahunlur, eta veritate separanlur. exeuutes ditiores fiunt; nihilquc fuii, qtiod in hac
    Hoc autem illi non limerit, qui legem Doroini in yita liabuisse visi sunt, ad comparationcm reliquia-
    memoria et in corde habent, et in ea assidue me- ^ rum, qttae illis jn alia vila rcservanlur.
    dilantur.. <Injiisti autein dispcribunl, simiil reliquiae impio-
    < Considerat peccalcr jus.um, et quserit perdere < ruin peribunl. > Conlrariis suo.more coniraria
    < eum. > Considerai, inquit, observat, el insidiatur ponit, quia ea, qusc boni habcbunl, mali habcre non
    ei, et quaeril quomodo eum perdere et decipere poierun!.
    possit. Dominus autem, qui nunquam descrit . < Salus aulem jtistoruni a Dornino est; > quia
    sperantes in se, non dcrelinquet eum in raanibus nibil de suis viribus praesuropseruiit, et protector
    suis. Istepeccator diabolus est, peccalorura omr.iura eorum esl in lempore Iribulalionis ; el idco ab ini-
    maxiraus, qui semper sanclis insidialur, eosque micis superari non poluerunt.
    accusare non cessat. Scquilur : < Nec damnabit < Et adjuvabit eos Doninus , et liberabit 372
    < cum, cum judicabiiur illi. > Non dixil, cum judi- < eos, el eripieteos a peccaloribus, et salvos fa-
    cpbit illuro ; sed cum judicabitur illi, quoniam illud < cieleos.qiioniamsperaveruntin cum. >Talisautcm
    districtura judicium ad malorum damnationem, et ejusdem rci repelitio, et inctilcatio firmiorem facere
    ad bcnorum vindictaro cl gloriam fecit. debet promissionem ; scniperque notanduro quanla
    < Exspecta Qominum.et cuslodi vias ejus.etexal- sit virtus spei, quse sic ubique commendatur.
    < labit te, ut inhabites terram. > Exspecla. inquit, C PSALMUS XXXVII. .
    Qominum, securus esto et nihil limeas, qui non le, PSALMUSDAVIDIN COMMEMOUATIOSE DE SADBATO.
    sed libi judicalurus veniet, et cuslodi vias ejtis, de Sabbatuni requies interpretalur, per quain vidc-
    quibtrs le inimicus trahere, et in vias suas inducere licet.requiem, ailernae beatitudiiiis quielem intelli-
    conaiur. Et exaliabit le ad illam superiiara beatitu- giinus, unde Aposlolus dicit:.«Quia relinquitSabba-
    dinem, utinhabiles illam lcrram, in qua nec raor- lismun populo Qei (Hebr.iy, 9). > Hnjus igilur
    tein nec iniroicorum insidias limeas. < Cum perie- quietis Ecclesise lilii memores duram de peccatls
    < riiit peccatores, videbis, > Magna consolalio est suis in hoc psalmo pcenitenliam agtint.
    inimicorum pcenas el perditionem videre. « Doraine, ne in furore luo arguas me, neque in
    ... < Vidi impium superexaltatum, et elevatum supra < ira tua corripias nie. > Islse affectiones, sicut
    < cedros Libani. Transivi, et ecce non erat; quaesivi jara in alio psalrao dixiinus, in Deo non sunt. In eo
    « eum,et non est inyenlus loctts ejus. > Libanus.qui lamen esse videntur, quando ea facil quse irati
    candidatio interpretatur, sanclam Ecclesiam signifi- homines facere soleftt. Vox pcenilenlis esl, judiciuni
    rat, quaebaptismatis aqua mundala et lavata, el super Dei timenlis, et misericordiam Dei imploranlis. Et
    nivem dealbata est. Per cedros aulem illos intelli- taie eSt ac si dicat: Multum peccavi; el dum judicii
    giraus, qui sapientia, sanclitate et virlutibus alliores ulem et lormenta, malis praeparata lego et considero,
    et foiiiores in Ecciesia stint. Super hos autem nimioterrore et limoreconficior. Sed lu, Oomine,
    cxaltalos et elevalos multolies impios videmus, et in illo tremendi judicii die fac misericordiam cum
    qtiasi humitlima fruteta eos conculcant et despi- servo luo, et ne in furorc arguas me, neqtte in ira
    ciuni. Quod auiem dicit: < Transivi, et ecce non corripias me : <Si > enim < iniquilalesobseryaveris,
    «erat; > tale est aesi dicerel :Poslquam vidi impium Qomine, quissuslinebil? (Psal. cxxix).> — Nqu >crgo
    sic exallalum et elevatum ad ea quse sibi post mo- < inlres in judiciutn cum servo luo.(Psa/.cxLii,2). >
    dicum leinpus fotura erant, mente et cogilatione i Quoniam sagiltac tuaeinfixoesunt iriihi, et confir-
    transiyi, et ecce nou erat; ibi videlicet, ubi prius < masti super nfe manum tuam. > Sagitiae Qei illa.
    csse solebat; quaesivi eum inter illa suarum domo- senlenliae sunt, quae in utroquc Te.stanieiHo conirii
    rum superstitiosa fastigia, et non est invenlus locns peccalorCs mlitunlur. Tales aulem in superiori
    (518*)Quomodo siitil reliquim homini pacifico. «In- ejus Oomini remuneralione peragiiur. Reliqiiuni esl
    tendamus quemadmodtim lnnic sermonem inlcliigcre enimut, posihancvilam.fjclciiisebcaliiudinis prsemia
    deijeam.us; Reliquim homini pacifico, quandd spcs coiiscqualur. >IJASSIOD.
    827 S. BRUNONIS EPISCOl'1 SICNIENSIS 828
    p almo niulias modo audivimus, ei i;-i Evangcliis A i « Ei non est sanilas iri tanic mea, > vel jejunio-
    cse:crisque Seripluris divinis roiillas reperinius. rtini, vel aflliclioiuim cansa infirmataro, vel luxuriis,
    Qualis cst illa : <Jam sccuris ad radicem arborum et voliiplatibus, aliisque corruplionibus vioiatam
    pnsiia esi. Omnis arbor, quae non facil fructuin esse ostendil.
    bohum, excidetur, cl in jgnein mittetiir (Mcl.li. 111, 373' Incurvatus sum, et hurtiiliatns sum usque-
    10). > Et Aposiolus: < Secundtun duruiam tuain, . « quaque.» Mulli pcenileutes incurvaiitur et humi.lian-
    inquit, et iropcenitcns cor luum, thefauiizas tibi lur, sed non usquequaque : quia, etsi duram pceni-
    irain in die irae et revelaiionis jusii judicii Dei, lentiam agant, in aliquibus tamen peccare nori
    qui reddel ituhuique secundura opera sua.-(ftom. cessanl. « Rugiebam a gemitu cordis mei. > Nihil
    n, 5). > Has- :.u!ein sagiltas sibi iulixas csse dicit, esl pcenitenti homini frucluosius, quam hic talis
    fluia his et sim 1 bus ejus animus vuiueratus niinio compuiictionis gemilus atque rugitus. Undect alibi
    terrore conculiiur. Hoc est enim quod aii : < Et diciur: « Cor conlritum et humilialuiii, Deus, nou
    « confirmasti super me inanuni tuam. > Beati illi, despicies (Psal. L, 50).>—<Et ante te esl omuedesi-
    qui hanc lnanum sentiunt, et his sagillis se viiliieraios « derium mcuiii, et gemiius meus a te nori est
    esse cognoscunt. Qui enim de peccatis non doleut, < absconditus. > Qualiscunque, quasi dicat, ali-
    maiium Dei snper se imroinentem, et-ad fcriendum B qiiando fuerim, et in quibuscunqiie rcbus deside-
    prscparalam non inlclliguul. Unde adhuc subdilur : riuni mcuin occupalum Tuerit, lu lamen vidcs quale
    <Qtioniamimquitatcs nieoeposuerurrlsesupercapul nuiic sit desideriuro raeum. Et haec pceniteniia mea,
    -< meum, sicui onus grave gravatae sunt super me. > islae lacrymac, et hic gemilus meus a le abscondi
    Ecce causa loiius afflictionis in hoc versu revelatur. non potesl.
    Ideo, inquit, sic inlirroalus sura, quoniam iniquilates < Cor meuin conlurbalum est in nie, ;t deseruit
    nierje posucrimt se et quodanimodo sedeui sibi < mc foiiiltido mea. > Non potest dubitari valde
    fecerunt super capul mcuni, per quod nicnlcni interius esse coiiturbalum.qui tam dura pcenitenlia
    inielliginius, quo videlicet capile subjugato , nihil exterius satisfacit. Talis autcin conuirbatio bona
    erit quod eis resistere valeat. < Et sicut omis grave esl, qitia tali conlurbalione oinnes rtiali huniores
    « gravaise suut supCr me : > et jara ulicrius carum rcjiciunliir, et anima ihfirnia sanalur. « El dcstruit
    pondiis suslinere non valco. Hoc nulli alii dicere « rae virtus raea. > Si autera forlitudo, qua; propric
    po.sstinl, nisi illi soli quidigiiam pcciiitcntiain agunt, el naturaliler hoininis est, etim non deseruissel,
    qiioniani caeleris oninihus non gravia, sed valde uequaquain a vitiis superalus fuisset. Tandiu igititr
    levia, et deleciabilia sua peccata viilentur. Ad hoc lacrymis et orationibtts insisiendem est, doitec
    eniro Propheta hunc unuro pcenitenlein posuit, ut' C amissa foriiludo redeai, et mensa sui fervoris con-
    in ejus verbis orones alii discaiil qualiter pooiiilen- turbalione quiescat. « Et lumen oculorum nort est
    iiam agere debeant. « meeum. >Lumen oculorum suorum Deum ipsum
    '« Computruerunl, et deterioraverunt (519) omncs esse dicit, quem propter peccala, quae commiserat,
    « cicatiices mese a facie insipientise meae. > Ubi- digne satis a se recessisse conqueritur et dolet. Huc
    cunqiic sunt cicatrices, ibi viiluera, vel ulcera fuisse usque clamorem prenilenlis audivimus ; hinc auiem
    non dubium est. Quod igitur sua incuria , et insi- Salvaiorem nostrum de sua passione loquenlem au>
    pieniia cicalrices suas deleriorasse et compulruisse diamus. Et certe Salvator rtoster pro peccaloribus
    (licit, se jampridcm ab infirinilate sanatuin, etiteruis passus est, qtii idcirco hoc in loco passionem suara
    iiifirmaluni se esse ostcndit. Iloc auiero illis contigit, narrare videtur, quatenus huic lara digne pcenilenll
    qui, pcracla pcenilenlia, ad pcccata iieruin redeunt. consolaiio detur.
    Sananlur auiein misericordia eiiain isti, sed lales i Amici mei, et proximi mei adversum me appro-
    cicatrices diflicilius ad salutero perveniunt (520). « pinquaverunt, et slelerunt. >Nilii! est, inquii, o
    < Miseriis alflictus suin usque infinem, tota die hoiiio, qubd quereiis; nihil est quod de tuis niiseriis
    < (Ontristalus iiigrediebar. > Pro lalibus, inqiiil, lamenteris; vide me afllictum, videme crucifixum,
    tanlisqiic delictis usque in finein, id esl pciiilus, cl D vide me peccata tita portantem, vide me mundi
    ex toio ntUictus, turLatus el contristalus snni. miserias ferentem et auferenlem. Consolare igimr ,
    < Quoniain auima mea completa esl illusionibus, speni h?beto, non frangaris adversis. Non libi noluhi
    < et non esl sanilas in carne mea. > Mullas illu- esl quoroodo < Amici mei, > Judoei (ironia est) (sic
    sioncs patilur aninia (521), cui peccata doininantur, eiiiiii et Jtidam amicum vocavil: :< Amice, ad quid
    (.u.iiiiaro posl inultas et iniquas cogilationes ad dc- venisli ?, > [Matlh. xxvi, 50] c-um ulique aniicus
    sperationein aliquando perducitur. Quod vero ail: non esset), < ct proximi mei (secundura carnem)
    (519) Est idem ac deleriores faclce sunt. Vulgaia aliquando vix orare permitlimur. De corporibtis
    leg t: Putruerunt, el corrupla: sunl cicatrices mem. cogilare noii novirous nisi jniagines, et saepe irriuinl
    Ex Hebraeo Mazochius Vertil: Rubueruni, el tnbue- quas iion quseriinus, et volumus ex hac in-lianc ire,
    runl livoies mei. Spicil. inpsal. xxxvn. Eadcm leclioi et ab illa in illaro iransire, el aliquando vis redire
    est iii Atigtislirioenarr. in hunc psal. xxxvn. ad id quod cogiiabas, et diniillere uiide cogitas, et
    (520) Vide Ainbros. enarr. psal. xxxvn, n. 50. ajiud ubi occuriit, vis recordari, quod qbliius eras,
    (521) Non s.tiul oiuiiieiida qute iii biinc locurii ci, non venii iu iiiciilcii),ct vcnit polius aliud .quoti
    afliri Auguslinus : « A 1'acie.i.psaruni illusionuin, nolcbas. >.. -
    82D - EXPOSITIO IN PSALMOS. P30
    adversiim me appropinquaveruni, ct sleierunl. > A II esl in affcctu et volunlale Judseorum, til faci:,ni
    Non enim appropinquaverunt ut crederenl, sed po- in euni quod voluerinl. Pqst passioncnj yero et
    tiusut occiderenl.:< Et proximi raei a longe stete-_ resurieclioiiera nequaqiiara ei Judsei insullarc po-
    runl. > Hoc auiem de discipulis intelligilur, qui, lucrunl; cuni et ipsi propter hoc pcccalum ubiqtie
    « ebrelicio,> sicut in Evangelio legiur, < fugerunt dispersi siuit, ei Chrisii nomen el gloria ubiqtic
    omnes (Maiih. xxvi, 56). > prscdicetur. < Et dum comnioverenlurpedes mei,in
    -, . <Et virafaciebanl.qui quserebant aniraammeam.>. < me magna loculi sunl. > Pedes Dei, aposloli sunl,
    Vim quidem faciebant, quia et ipsum violenter 374 'lii eJus Evangelium in oinnem terram dctu-
    post se trahebant, et discipulos, ut modo diximus, lerunt. De quibus dicitur: < Quain pulchri pedes
    fugere eoegerunt. < Elqui inquirebaht mala mihi, evaiigelizantium pacem , evangelizantium liona
    < loculi sunl vanilaiem. > Et quid aliud, nisi vaiii- (Rom. x,:l^). > Isli aulcm pedes lunc iiioli suiit,
    latem loculi sunt Jttdsei, conlra eura frementes, quando Oominiis ait:,< Si rae quscritis, sinite hos
    insai)ienles,€rucifige clamanles, ialsos lesles produ- abire (Joqn. xvni, 8). > Dcinde vero impii Judsei
    cenles,et multis opprobriis et blaspheniiis ei illu- et niagiia, el roala, el sttilia, et nefanda, sicut in
    dentes? < Et dqlos lola die mcdilabantur. > Qiiia ejus passione legilur, conlra Dominum locuti sunt.
    enira, sicut scriptum est, nullam causam moriis B < Quoniatii ego ad flagella paratus suro, et dolor
    inveniebantineum, ideo tota die dolos meditabanlur, < meusanle me esl senipcr. > Non me, inqu'it,prse-
    quibus eum accnsarenl el intcrficeren!.. . paravi ad resislendum, sed ad flagella suscipienduui.
    < Ego aulem velut surdus non audiebam. > Non Poleral enim rcsistere, facileque omnes EUOS pqrdere
    audisse sese dicit, quia eorum blaspheiniis et iiiin^cos, si voluisset; sicut bealo Peiro pugrianli,
    interrogationibus respondere noluit. Usitata locutio el gladio eum defendere volenti ait: < Milte gladiuin
    est, ut ea nos non audire dicamus, ad quae respon- luum in locum suum. An putas, quia nonpossum
    dere non curamus. Unde et quidam illorum dice- rogare Patrem nieum, et cxhibebil niihi modo plus-
    bant: < Nonne audis, quanta isti adversus te tesli- quam duodecim legiones angelorum ? Quomodoergo
    ficanlur? > (Matth. xxvi, 62.) < El sicut mutus non implebuntur Scriplurae, quia sic opoiict iieri? >
    aperiens os suum. > Ip,se est enim de quo scriptum (Matlh. xxvi, J>2.) Et quasi dicat : Ni.si hoc fi.il,
    esi: < Tanquam ovis ad viciiinam duclus est, et ego a dolore, quem liabeo de diaboli potestaie, et
    sicut mulus non aperuit os suum (Isa. LIII, 7 ), > humani generis perdiiione liberari non possum. Et
    Unde et subditur: boc est quod ail: < Et dolor meus anle rocesl sein-
    < El factus sum ut bomo non audiens, e( non - per. > Semper quidein, donec -moriendo yincam,
    «.habens in ore suo incrcpaliones. >Tanta naraque ^ ct eos, qui capiivi lcnenltir, eripiam.
    palientia eorura verba susiinebai, ac si niliil haberet < Quoniani iniquiCatemmeamego pronunliabq, el
    ^quqd eis responderel, vel unde cos increpare po- < cogitabo pro peccato meo. > Hoc tale est ac si
    tuisset,quiomiiiumsccreia vid.ebai,eiunuinquemque diceret : Quasi iniquum et peccatorera, et in
    de ouiriibus,quse male egeral, reprebcndere poterat, Ocumblasphemanlem (522),me damnant eijudicanl;
    « Quoniam in le, Doniine, speravi, dixi : Tu sed ego ipse pronuntio cl noluni facio quse sit ini-
    < exatulies me, Domine Deus meus. > Ideo, iuquit, quilas inea, ct quod sit peccalum meum. Volui
    neque illos redarguere, neque me in aliquo dcfendere mundum esse salvum, et genus Iiumanum de diaholi
    volui: quia non in me, sed inDoininosperavi, cujus eripere pqleslate, ei hoc est peccatom mcum , pro
    virlulem el potcstatem super illos et super oniiiia hoc, si necesse fuerit, ego ipse cogitabo.
    esse sciebaro, qui me suilicienlcr defendere polerat. < lniroici aulem mei vivunt, el conforlati sunt
    « Dixi:Tuexaudies me, DomiueDeus meus.> Et hoc, .« super me, et multiplicali sunt qui oderunt me
    quasi dicat : Sufljcicns mihi erat, qui secundura < inique.i Hsec aulem sub iiiterrogatione, cum qua-
    ineain voluiiiatcin exaudiendiiro ine esse sciebain. daiu indignatione legenda sunt. < Inimici, inquit,
    Cur enim in loquendo, vel respondendo, veialiqtto mei vivunt? > Non vivent, sed morte nibrientur,
    alio modq se faligaret, cui sola voluulas el cordis et lemporali yidelicet et seterna. < Et coiifortali
    oraiio sufBciebal? . sunt super me? > Noh conforlali, sed humiliati et
    « Quia dixi : Ne aliquando insul.teiit iiime inimici dissipali. < Et mulliplicati sunt, qtti bdcrunl nie
    « mei. > Hsec igilur voluntas illius, baecoralib ver- iniqiie? > Non mulliplicali, scd, sicut digni sunt,
    sabatur in cordc ejus, ne inimici ejus insultare modis omnibus minorati. Et cerle, sicut videmus,
    poluissenl. Qnod autem ait, « Ne aliquando, > in- gens illa modo npn crescil; quaeanleChrisli passio-
    lelligendum est posi passiouem cl resurrectionem, nem quasi herba (523) crescebat el pullulabat. .
    siqriidem illis tribus diebus data est illis poteslas < Qtiiretribuelianl mibi raaia pro bonis, detrahe-
    facere in eum quod facere voluisseni. Unde et ipse < banl mibi. > Quod enim Judsei mala pro.bonis ei
    dixit: « Hsecest hora veslra, el potestas lenebrarum relribuererit, ipse Dominus psleridit, dicens : <Miilia
    ('Luc. xxn, 35). > Et alibi : « Sicut fuit Jonas in bona opera operatus.sum vobis, prqpter quod horuin
    yentre ceti tribus diebus el fribus hoctlbus; itaerit nievultisoccidere? r(Joan.x, 32.) Delractioncs yero
    Filius hominis in corde lerrse (Mallli. XII, 40). > illoriim, quia saiis nblx sunt, nolils exponere non
    (52ilCod Gliis., ei coulra leg-m-.rge.nlem.' (5-23)Id. cod ,teme-.-- -
    m S. BRUNONIS EPISCOPI SIGNIENSIS 852
    esl necesse, quoniahi subseeuli siinl justiliani. A non possem. El sihn a bonis, qtiia ipsa vcrba sancia
    « Non derelinquas me, Doniine Deus meus.ne et caibolica inler porcos seminare et spargcre ces-
    < discesseris a me, inlcude in atljutorium nieura, savi. Hoc enim fecit et Aposlolus, cui, cum Judaei
    « DoiiV.neDeus salulis raese. > Oocei nos Salvaior acquiescerc noluissent, ait: « Vobis primum opor-
    noster, quod illi qui justitiatn habenl, confidcnler tuerat praedicari verbum Dei, sedquia repulistis illud,
    Dei adjutorium quserere rosfunt. in co quod se ipsuin et Indigrios vos fecislis aelernaeviue, sariguis vestcr
    in exeniplum ponit.et quia justitiam subseculus est, super caput veslrum, ecCe convertiraur ad geiites
    a Domino non relinqualur. (Act. xin, 46). > — «Et dolor meus renovalus esl. >
    PSALMUS XXXVIII. Snpcf illorum videlicct perdilione, qui lam obslinaii
    PROIDITHUM CANTICUM DAVID. vcriiati resistebant, et suae salulis medicinamreci-
    Idithuni (524) tramiliens eos inlerpretalur. Huuc pere nolebant -
    iiaqtie psalmum canlat David in laudibus illorum « Concaluit cor rneum intra me, et in medilalione
    qiii eos transiliiinl, et qi-aii nqn atitlienles prseter- < mea exardescet ignis. > Concaluil, inquil, cor
    etint, qui contra eos vanitaies loquiiniur. elqualibel metiui iritra me, sancli Spiritus inflaihmatione, ci
    fatuitate ad indignationem provocare nilunlur. Per in ipsa mea medilatione ignis cbarilalis el ambris
    hos aulein perfecliores quosque inlelligereposstimus, * ardere ccepit, et adhuc pro illis orarem, qiiatenus
    qui silenliiim c!egerunt,ne velverbi lcviiatepeccareiit. eorum cbrda Deus molliret, et ad sui notitiam et
    De ialilius e.iiiro Jereniias ait: < Bonum est homini, veritatis viam eos revocaret.
    cura porUverit jtigem ab adolescentia sua : sedebit < Locuttis sum in lingua mca; notum fac mihi,
    soliiarius, el lacebit (Thren. III, 27). > < Doniine, fineni meum, ei numerurn dierum nieo-
    « D'x! iCusiodiam vias meas, ul non delinquamin < rum, quis est, ut sciam quid desil mihi. > Nou
    < lingua mea. > Oixi, iuquit, mente proposui, et pro se, sed pro aliis viri sancli el perfecli, qul in
    cbrde stabilivi, firmilerque finnavi in lanluin cuslo- hoc psalnio loquuntur, in hac viia esse cupitiiil. Uride
    dire vias meas et opera mea, ui non delinquam in quia aliis proficere non possunl, pro seipsis or.tni,
    lir.gua mca. Hoc enim valde diflicilc est ut lirigua ul landem in illam bealiludinem suscipianiur. <Lo-
    iiomo non pcccct. < Qui enim in verbo non offcndit, < culus sum, inquit, in lingua raea : > in lingua in-
    i'icii. Scriplt;ra, hic perfectus est vir (Jac. m,2). > terioris lioininis (e rogavi ut fineni meum riiihi
    Et : < Qui custodit liiiguam suam, cuslodit animain nolum faceres. Quanto tempore in bac vila sunius,
    375s,,anlC>m'- xin. 3). >Et: <Mors elvila in nia- atl qucm finem perveniamus cerli non sumus. Qui-
    nus linguae(Prov. xvm, 21). >—<Qui enim pulalsc Q .
    cunque igtur, ut Apostolus, ait: < Cupio dissolvi,
    religiosum cssc, non relrenans linguam suam, sed et esse cum Chrislo (Philip. i, 23); > ille procul
    sec!ucenscbrsiium,hiij'tis vanaest religio(JHC.I,26).> dubio sutiro finem videre desiderat. Cupit prxlerea
    < Posui ori meo custodiaro, ctim consisterei pec^ videre et numerum dierttm suorum, illuin videlicet
    < cator adversum me. > Hoc est enim quod alibi numerum, qui est, et seroperest, el flneronon babei.
    dicilur: < Sepi aures <uas sninis (525), et fac ori lsli eniin dies non liabent numerum, quia quanJo
    tuo oslinm et spinas. > Et hoc qiiidein debent fa- unus est, alter iam transiit, et aller nondura est.
    cere viri sancti, qttando eorum verba magis gene- Qiiando aulem non esi, quomodo iiuinerari poiesl?
    rant scandalum quam ulilitatcin. Unde el Domitius Potesl euiin dici, quia fuii vel fuliinira est; sed non
    aii: i Nolite sancliim dare canibus, neque spargere potest dici, quoniam est. « Ut sciara quid dcsil milii.i
    margariias anle porcos (Matth.' \u,G).y Fugianius Qiiicuiique ad illain bcalituiliiiem pervcnerit, pro
    igitur habere serinonem cum illis, qui verbis uoslris cerlo cognoscel quanltim iri hac vila sibi defueril.
    non acdificaniur; sed potius ad blasphehlias et op- Erit enira Dctts omnia in omnibus, etiiullus aliquo
    probria concitantur. Unde et subditur : indigeliii.
    « Obmutui, et humiliatus sum, ct silui a bonis, et « Ecce veleres posuisii dies meos, ei subslanlia
    « dolor meus renovatus est. > Quia, inqiiit, peccator D] « mea tanquam nihil ante te es(. >—« Quod enini
    ad resistendum, et veritatem impugiiandam siabat inveterascit, dicit Aposlolus, et senescit, prope In-
    cohira mc, et ego inielligebam neque sibi lunc, ne- terilum est (Hebr.-viu, 13). > Unde et dies suos
    quealiis verba mea proficere posse, obmutui, et s:c jam ad finetn venissc osiendit, dum eos inveleratos
    liumilitatiis sum, ac si illius insipientisc respondere esse dicit. Subslantia vero isla nostra teinporalis,
    (524) Per hujus Hebraici noniinis, nempe Iililhuni, « Quem psahnun DaviJ scripsit, et Idiihum viro
    seu ldilhun translaiione in lingiiam lalinaiii S. disciplinis leviticis' et sacerdotalibus erudiio ca-
    Augusl. psalmun hunc exponens, ita inquit : « Sicut iieridum tledit, qui ante arcain Doniiiii psalrrioruni
    inquirenies reperire potuimus in eis nominihiri, jpirc scriem pangendi solerlissiriius prsecinebai. Ergoquia
    nobis a sludiosis divinaruin litierarum ex IJebrseo non Idithuui scripsit imnc psalmun, scd prephe'..!
    eloquiq in Lalinum inlerpretaia suni, Idiiliinn inler- David , - el Iditbum viro cancndi pcrilo psa!len(liini
    prelalur transiliens eos. Nunc vero hanc vocem alii dedit; ideo sicinscripius csttilulus. i AMBROS. enarr.
    aliter, nenipe lex ejus. aut laudem dans interpre- in psalm. xxxviu. Vid. Calniet. Dict. v. Jdiihvm.
    lantur. > Quod videre liceliuversione iuterali nonii- (525) Vulgala, Eccli. cap. xxviu, 28, iia habei :
    nuni Hebraicoriim, elc, adcalcem dictioiiarii BibHci Sepi aures tuas spinis, linguam nequan: noli audir'eh
    a (loclissimqCalineliocohcinnali.Cscteiumaiidic.iidus> el ori luo facito ostia et seras,
    cst sanctus Ambrqsius in hunc 'r.salinumitascribcns,-
    833 EXPGSITIO IN PSALMOS. 834
    tanqitam nihil csl aiue Deiim,-quia npn solum hoc, \ fccit, quod omnem suani diligal creaturam credere
    ycrtiin etiam sicui propheta ait: < Omnes gehlcs, debemus? El.si omucm diligii, praecipue iijani diligit,
    .<ouasi non sinl, sic siinl coram ep (lsa.xi., 17); > quse caeteris nielior esse vldclur. « Amove a me, in-
    Qttia eiiiin Oeus seiernus est, et omnia ante; eum quil, plagas luas..» Istae, quasi dical, plagae tutc
    sclerna sunt, temporalia et iraiisitoria-ante eum pro s/.iiil; tu niihi eas facis, lu, inquain, qui facis immis-
    riHiilo conipulautur. siones per angelos malos : qui Job ad ilageian u.n
    « Yoruinlamen universa vanilas omnis hoiiio vi- Salana. iradidisti, et maligiios spi itus in porcos
    < vens. Quanquam in iniagine Oei ambulal Iioino, misisti : cui non immerilo quotidie dicimus : « Ne
    « lamcn vane conlurbabiliir. >Quamvis, Inquil, hsec nos inducas in leniaiioiiem, sed libera nos a nialo
    noslra substantia iiibil sit, horoo laiiien fatutis el (Luc. xi, 4). > A forlitudine manus luoe, quae mc
    vanus in ea laboral et conluibatur. Universa nam- lam graviter aflligi permitlil, egq defeci in increpa-
    que vaniias est liomo quanto lempore vivit; quia tionibns el castigalionibus tuis. Scio eniin quia cor-
    nisi prius mnndq, carnisque concupiscenliis moria- rigis et castigas omnem filium quem recipis, el quia
    lur, a vaiiitatibus nou recedit. Bonum esl liomini sine causa nihil facis. El hoc est quod dicit:
    sic niori, qupniam qui sic morilur, melius vivit. Et « Propler iniquilateth corripuisli liominern, et la-
    valdequidero inconveniens csl, uthnnioad imaginem ™« besceie fecisli sicut araneam aiiimain nieam.i Sic
    Dei factus, circa hacc tam vana ct inulilia occupe- esl humaiia i;aura in priii.o"liomine violata, ut nul-
    tur et coniurbelur. Oebel (526-27) cniin ad illuirire- lus liominum sit, qui quanlum in se est, flagelis
    spicere, ad cujus imaginero facms est; quam quidem dignus non sil. Q;:i igitur uon flagellatur, non tis
    inia^iiiem lenere et custodire si pqluissel, nihiluni merifis, sed soli Dei misericordiae impulare ile! e!.
    quam sibi de^sset. Ar.aneavero in hoc lbco bonam videiur habere t-i__.ni-
    . < Tbesaurizat, el ignorat cni congregabit ea. > ficationem. llla itaqne aiiima sicul aranea tabescit,
    Laboral, inquil, faiigatur (528), ut has cito SCCUIHJquse in inslaiilia operis divinitus sibi injuncli se quo-
    . perituias divitias congregare valeal, et ignorat cui lidie aflligere nqn cessat. Hoc aulem de illis conve-
    .cniigregal e;is, quia quas filiis el nepotibus se re- nienler intelligere possiimus, qui vigiliis, jejuniis ef
    liiiquere speral, suis poiius adversariis et iniroicis oralionibus dediii in lcge Doniini medilaulur die ac
    dcrelinquit. nocle.
    « Et nunc quae est exspeclatio mea? Nonne.Oo- « Verumtainen universa vanitas omnis hoino vi-
    < minus? et stibslantiamea lajiquam nibilum aute ie « vens. > Iloc aulemin aliatranslaiione non habctur;
    . <csl. > llli, inquit, facianl quod vclini. babeant bas el lale videtur esse ac si diceret: Quainyis in Dci
    . divitias, quaesibi placent: niilii vero non placenl; (J"servitip boui quotidie laborautes seipsos mrcreiit
    : quoiiiam oninis substanlia mca, onines divilise et ex-< et afliiganl; niali auleni nulluni inde bonum exem-
    . speclatio mea Dqminus est; quem si habuero, salis pluni capientes in sua niliiloniinus vaniatc pe;si-
    niihi esl, onineniqiie 376 njeain substanliam pro siu.nl.
    nihilo duco, quoniam substantia mea, ul modo dixi- < Exaudi, Deus, oralionem meam, et deprecafo-
    itius, tanquani nihiluui anle te esl. Quo;l auteni tan- < nem meam, auribus pcrcipe lacrymas meas, ne. si-
    - quam niliilum ante le csl, anlc me quoque lanquam < leas a me. > Quatuor. oraiiones in hoc uno ycrbo
    nihil esl. continerilur, quibus pene unum et iilem signiiicalur,
    < Ab omnibus iniquilaiibus cripe roe, opprobrium in quibus niiniruni docemur qitanla inslamia Deuin
    < insipienti dedisti nie. >.Aliis, inquit, sicut tibi pla- qraredebeamus.
    : cet, has tales diyilias iribue; mihi vero boc soliun « Quoniam incola ego sum in ierra, et peregrinns
    , prxsla ut ab omnibus nieis iiiiqtiitatibus me eripins, < sicut omnes patres niei. > Qignus est ut exautii;-
    el ad faluos et insipiehles me ulterius non mjuas. irir qui in terra incola est, et mcnie et spir't i apud
    Et hoc est quod dicit: « Opprobri.m insipiemi de- Deum est. lncbla aulem dicilur, qni non prop;iim, '
    disti me. > UntJe ct ego submuiui, et non aperci sed alicnam teiram colit. Tiilcs erant illi, qui dice-
    w
    ,:"osmeum. Curenim eis loqucrer, qui me audire nc- banl: « Non habenius hic permanenicm civitatem,
    lebant, qui te blasplieinabanl, el me veiberab;in!, sed futurara inquiiimus (Ihbr. x»t,\i). >Esl uutcin
    niihi illtiilebant, et te raaledicebaiit.. . et peregrinus, qiioriiam a pairia longe esl, el ad pa-
    « Obmului, et non aperui os nieum; quoniaro tti iriani redire festinal. Hincantem est quod paliiar-
    .< fecisti me; amove a me plagas tnas; a fortiludine chsc elprophelse -pcregrinns se.esse dicebanl, quq-
    < enira; mauus tuse ego defeci in increpalionibus. > •n.iam ad hserediiaiem silii promissam properabaiil,
    Piilchre aulem dixil : < Quqniam tu fecisli me, i.ut per quani nqsiram quoque hserediialem significa-
    lioc facilius in adjiitqrium movealur, qttodfactoriet baut. ._..........
    Crealor niemoratur. Si enim iio;iiines et cuncta ani • Remiiie niihi ut refrigerer priusquam abeam,. cl
    malia inde filios suos in tantum diligunt, qtiia eos « ainplius iionero (529). > In iilam hse^elitalein sive
    genuerunt; qitanto magis eum, qui omnia creavil et civilalem, sIcutscripiuinest^A/JOf. xxi), nbnintrabit
    (526-27) Cod. G\i\s.,:Deberet. quOdsciebal nonesseiis,quisecundum Aaron erant,
    (528) ld. cod., el xonturbalur. sacerdotibus atlributum; sed Evangelio rcservalum.>
    (529) « Merito .ergo David remiUi sibi poslulai, "D. AM.BROS.. in buiic locum,"
    855 - S. BRUNONISEPISCOPISIGNIENSIS S3G
    aliquis coinquiiiatus et imrouhdns. Unde priusquami A < Fundanienluni auleni aliud nerao polesl ponere,
    illuc eal, onmia vitia et peccala, quibus anima uri- prseter id quod positum est, qnod est Christus Jesus
    tur, sibi a Domino reinitti exoral. llla vero aniiiiai (I Cor.m, II). > Ecce snper petram pedes ttios
    refrigerium sentit, qtise se a viliorum rcstu carnisque i posuil. et quid postea fecit? i El dircxil gressus
    concupiscentiis liberalam esse cognoscit. Quod au- meos; > fecil tibi aliud? < Et imhiisit in os meum
    terii ail: « El amplius non ero, > hoc esl inlelligere: canticum iiovum. >Ad quid? <Hymnuni Deo noslro.i
    Nisi priusquam eam, id est de corpore excaro, pCc- Pulcher ordo locmionis : pedes firmavii, gressus
    caia mea mihi remiseril, amplius ibi cuni' electisi direxit, canticum docuit, et soli Deo cantare prse-
    luis esse nonpolero. In bac igilur viia iiis qui sal- cepil. Canticum novum, canlicuni piius inauditum,
    vaiidi sunt oinne peecalum reinilliliir; sed HOHoro- evangelica praedicalio est, in qua Clnisli nativitas,
    iiibusremitlilur poena peccaii. passio, resurreciio, et ascensio declaraiur. De quo
    PSALMUS XXXIX. et alibi diciiur : « Dominus prsecepil caniare canti-
    1NFlNEMPSALMUS DAVID. cuin novum, > et Jttdaei infelices nolunt cantare nisi
    Iste lilulus superius exposilus esl. canlicum vclus. Canlicum velus cantareest in veiri-
    « Exspecians ex.spectavi Dominum, elrespexitme, r slate litlerae, ct non in noviiale spiiitus ambulare.
    « el exaudivit deprecaiionem meain, et eduxit me. B Velus igitur caiiticum cantant, qui juxta liileram
    «'!!• lacu miserise, cl de lulo faecis. > Ecclesiai legem inlelligunt.
    loquitur in hoc Psaiino, cujus mcmbra surit omnesi « Videbunt multi, et timebunt, et sperabunt in
    qui ad vilam prsedesiinati suul, a primo homine. « Doniiiio. > Mulii enini cseci eranl, el in erroris
    377 nsque ad finem sseculi. « Exspectans, inquit,p tenebris sedebanl, qui, audila prsedicaiioue, ei in
    exspcciavi Dominum. > Omnes enim palriarchx eti noniine Doraini bajitizali, illuminati siint. Et Deum
    proplielse, aliique omnes, quos S. Spiritus illuroi- timere e.tiii ipso solo -spem haliere cceperunt, qui
    navit, Christi adventum cuni niagno desiderio exspe- pritis falsos deos oflendere limebanl, et in incerto
    clabani. Unde et ipse Dbininus ait: « Multi pro- diviliariim spem babebant. Dc lalibus ad Timo-
    pheiae et reges voluertinl videre quse vos videlis, et. thcum Aposlolus ait : « Praecipe divilibus hujus
    iion vidertint, et audire quse auditis, et non attdie- sseculi, non superbe sapere, liec spcrare in inceiio
    rtiiit (Matlh. xm, 17). > Seiebanl eniiu quia , nisii diviliarum (7 Tim. vi, 17). >
    ipsc vcniret, a peccato priini lioniiiiis libcrari non, Beatus vir, cujus esl nomen Domini spes cjits,
    poierant. De his eral vir ille j'ttslus Siroeon, < quij « el non respexit in vanitalem et insanias falsas. >
    rcsponsmn acceperal a Spirilu sanclo, non vjsuruiiii . Sit igilur noinen Domini spes nostra, et in ciinclis
    sc niorleni, nisi viderel Cbrisliiin Domini (Luc. ii,} " noslris necessilalibus ipsuminvocemus (530); quia,
    26). > Ilimc autem illi exspectabant, et Oomiiiusi sieui Aposiolus ait: « Quicunque invocaveril nomen
    respexit eos, el exaudivil deprecationem illorum, Domini, salvus erit (Acl. n, 21). > llli aulem respi-
    milieus eis in lempore prscfinito, quem tanlo teni- ciebant in vanilatem el insanias falsas, qui idola
    pbre exspeciaveriinl. Uude et Apostoius ail : < Cum, vana, muta el surda colebant, el falsos deos adOra-
    auieiii venit pleniludo temporis, misii Detis Filiumi bant. Possumus autem per insanias falsas eiiam
    siiuni, nalum de niuliere, facturo sub lege, ut eosi arreptilias inlelligere, a quibus miseri homines
    qiii sub lege erant redinieret (Galat. iv,,&). > Et; responsa poscebanl. < Multa fecisli tu', Domine Deus
    edtixit eos de lacu miserise; per quem infernumi < mcus, mirabilia tua, el cogitationihus luis -'-noii
    inlclligimus, in quo omnes sanclorum animac usque; < est qui siroilis sil libi. > Quis mirabilia Dci cnu-
    ad id lemporis caplivsc tenebaniur. Et de luto, inerarc valebit? Nihil fecit Deus quod roirabile non
    fsecis; per quod pravam et erronearo Judscoriim! sit. Sed illud mirabilius, quod tanturo se humiliavit,
    doclrinani significat. Quid ertiro est lultnri fiecis,p quod carnem nostram suscepit, quod misCrias rio-
    nisi vini purgainenlum? Non est igilur vinum haec; stras suslinere vohiit. Sed ei illud valde mirabile
    doctrina, qiiam Judaei habenl; sed vini potius fscx;.j) JJ est, quod laliter et per tales miindum converlii, el
    et purgamenlum vini, videlicet legis ei prophetarum, ab aiitiqua sua supersliiione separavit. Quis lalia
    quod quidem illi soli bibunl, qui nonad lillcram, unquam cogitare potuit? Qttis lantara misericordiahi
    sed spirilualiter Scripluras intelligunt. Dchocigitur menie concepit? Quis, non dicam pro nialis servis,
    liito cducli sunt, qui illoruin inlelligenliani el crio- sed pro filiis charissirois, sic se hurailiavil? Dicat
    rem non sequunlur. ergo Ecclesia, dicant aposioli : « Multa fecisti, tu
    < Et siaiuit supra pelrani pedes meos, et direxit Doniine Deus raeus, mirabilia lua, > qui nobis ad
    i gressus nieos, et immisit in os roeuni canticum cvangelizandum tantara eflicaciam virlutemque de
    < iiovum, hyinnum Deo noslro. > Ecclesiae pedcs, disti, et tam fragili niiiiisterio tibi omnia subjii-
    oculi, manus, et lingua SS. apostoli sunl, eorumquei gasli, et hoc est quod dicit:
    successores. Hos auicni slaluit Dominus super Illami i Annuntiavi, et locutus sum, mulliplicati auni
    petrani, de qua Aposlolus ait : < Pctra autem erat < super numerum. > Annuntianlibus aposlolis et
    Christus (1 Cor. x, i). > Unde el alibi dicitur: fidem Christi prsedicanlibus, mulliplicati sunl fidc-
    i530) < Nomen Doniini inler cxtera Salvalor qui sc npn. suis nieritis, sed ab eo per ejus graliara
    aucinus est: et illespera suaniponit iii ejusiioiiiine, credii esse salvandum. CASSIOD.
    S3i '. - - EXPOSITiOlNPSALMOS. 838
    les, lantaque fuit credentium muliitudo ut, sicut _\ \ < gna. Ecce labia mea hoii prohibebo. > Dixcrat
    stellse, numerari 11011possit. Sunt eliam in hoc niodo superius Ecclcsia sive apostolorrim ccetus;
    multiplicali super liumerum, quia; valde niajor esl t AnnuDtiavi, el-Ipculiis suin, rouliiplicati sunf
    numerus baplizatorum.quemsil nunieruselectoruin; supernumerum; > iitinc aniein noii sbluriiiiiiiiiiassc,
    nride et Dominus iti Evaiigelio ait : Quia « mulli sed beiie nuiitiasse dicil. < Bene, iiiquil,iitiiiiiavi. >
    sunt vocali, pauci vero electi (Matth. xx, 16)»> quia quse.verbo dixi. opere complevi . < bene iiuii-
    — « Sacrificium et oblalionem noluisli, tioipus au- tiavi, > quia personaiu horainis non accepi. IJiic
    « tem perfccisti mihi. >—- « Finis aulem.Iegis, ul autem in Ecclesia magna, ih Ecclesia catbol.ca, el
    Apostolus ait, Chrisius esl,:ad juslitiam oinni cre- per totum mundum diftusa.-* Ecce labia inea nori
    deiui (Rgm. x, i). > lri Evangelio quoqub dicilur : probibebo, > Ego, quasi dicat, in prsedicatioue nihil
    378 * Lex et prophetse usque ad Joannem (Luc. habeo, nisi.iabiasola, csetera tua sunt; iu inihi
    xvi, 16). i Sacrificia ilaque el oblaliones usque ad dixisti: < Aperi os luiim, et ego ailiinplebo .<ilhid
    Christum suum tempus habuerunt, quia C/irisli pas- (Psat. LXXX,II), > Tu niihi praecepisli ut quod
    siouera significabanl. Deinde vero necessaria non dicereni non cogiiarem; nou enim nos suintis, qui
    fueriint, quia debuit cessare urobra, veniente veri- Joquimur, sed Spirilus tuus, qui loqtiitur in nobis
    tatc. Bene igitur hicdicitur : « Sacrificium et obla-1$(Malth. x, 20),. Tn igitur loqueie, quia ego ad
    lionem noluisti, > quia quod prius in significalione loquendum labia mea non prohibebo, el quaccunqne
    erat, in verilale agere coepil. Et hoc est quod ait: nrilii inspiraveris, dicere non liraebo.
    « Corpus aniemperfecisti mihi. > Quod. tale est ac * Doinine, tti cognovisli; juSliliam tuaih non al;s_-
    si diceret: Pro illis omnibus sacrificiis, quse usque < condi incorde meo : verilalem tuam. et salutare
    ad id lemporis fiebant, corpus luura el sanguiiieni < tuuro dixi. Non celavi misciicordian] tuain, et
    tuum mihi dedisli. « verilalein luain a Synagoga multa. > Ecce salis
    - « Holocausta etiam pro peccato non postulasli, > prbbatum est, quia bene iiuniiavit jiisiitiam Dei ift
    Uf quid eniin poslularet holocausta ulterius pro Ecclesia magna; et inde Deum teslem irivocat, qnia
    pecealo, qui suo sanguine orania peccata delevil? jiistiliam non abscondil, veritalis et salulis veiba
    Qicil autem hoiocaustum loliiininceiisum, quia hsec dixiit, inisericordiarii et verilateni non celavit. Qui
    lalis hoslia tota Oomino inceiidebaiur.t Tuncdixi: eiiim sic ahnunlial. bene annuntiat, etmeliusannuii-
    « Ecce vcnio. > Huc usque Ecclesia locutaj esl; nunc liare non polest. - -
    autern loquilur Salvator noster, et ad primum hujus < Tu autem,-Domine, ne longe facias misericbr-.
    psalmi versum respondet; el lale est ac si dicat.: _ < dias tuas a me. > Sed, sicul solitus es, seniper in
    Tu exspectans exspectasti ine, et meum adveniuin loquendo adjuva me, et abiiisurgenlihus adversariis
    desiderasti, et ego tunc-dixi : Ecce venio, carncm protege me. Promiserat eniro qiiod labia ad loque.;-
    suscipio, et ad te liberandum feslino.. dum lion prohlberet. el quia iion dubitatpost verba,
    «In capile libri scriptum est (le me, ul faciam verbera sibi essc paraia, rogal ut inisericorJia
    "
    i volunlalem luara, Oeus roeus.yoiui, et legemtuani praeslosil et nort longiiis recedal. Quod aiitcm aii :
    « jn medio cordis mei. >Dixit niotlo Salvalor nostcr « Miseripordia. iua el veritas lua semper suscepe-
    sccundum divinitalera : Ecce venio (551); nuiic « rUnt rhe :'» inde.se lianc loquendi aiidacjam.siye
    autera humauitas divinilali conjuncta obscquiuni potius fiduciani habuisse ostendit, quod Dei miseri-
    sibi, et Pbedieiiliam proihitlit dicens: « In capite cordia el Verilas niinquam euro dereliquit. Sic enim
    liuri hujus_ Scriptuin esl de me, ut faciam voluu- ipse Qpminus^is promiserat: « .Non vos deseram,
    tajem luani; ego. autem Qeus meus, J sumiiio neque derclinquam (Joan. xiv, 18): > — « Et ecce
    quasi dicat desiderio: «Hoc volui, > el volo, et qiiod yobiscuin stnn usque ad consuinroalioiieni sseculi
    raibi praeceperis per omnia et in omnibus facere (Mntili. xvni, 20). i — « Quonianj circurodeder.ui,il
    parala sum. Qtiod aulem in capite hujus iibri dici- « me mala, ijuorum non cst ntiraerus. > IJoc .cst
    tur: Sed in.lege.Doinini fuit volunlas ej.us; hoc D ] enim quod Apo.slolusail: « Nolo vos ignorare, fra-
    est quod hic.dicit, -« ui faciarii yoluntateiri tuam. > tres, de iribujalione noslra, quse facta est nobis in
    Et hoc quod dicilur : Iu lege ejus meditabitur Asia. Quoniam supra modum gravati sumus, su-
    die ac nocte; hoc est quod hic dicit ;: «legem p.ra virtulem , ita ul. txderet nos eliam vivere
    tuam in medio cordis mei. > Et Jisec quideni salis (UCor. l, 8). >
    . convenienlia sunt. Haec pauca verba ad nostram < Comprebendcriint me iniquilates mese. > Justis
    consolationero Salvaloris nostri divinitas et hunia- in principio acciisator est sui_.Hoc sanclbriim pro-
    nitas inter se dixenol -, et illa veniendo quod pro- priiim esi, ul mala quse sibi aeciduni, sibi, et IIWI
    miserat implevii; et haec obediendo, ejus voluiita- iaiiis iinpulent, et pro suis peccatis sibi acciiiise
    latem faciendo, nos moriendo redejnit. Nunc aulein dicaiit. « Et non potui, ul viderem. > Nori potiii,
    ad verba apostolorum redeamus, et quid aroodo inquit, circumspicere, nl Viderem afiquein adesse,
    veliut audiemus. nisi hostein et iniiiiicum. Uiide adhucsubditur :
    « Bene nuhtiavi jusliiiam tuani in Ecclesia ina- i-Multiplicali sunt stiper capillos capilis mei, et
    (531) « Scripiiim profecto de Chrislo est in prin- in Tedcniptione boniiiroro D.ei Pairis facerei voiiin-
    cipio Yeteris Testamenti, quod;Veniurus esset, ut tatcra. > Q. Ainbros. iu -hnuc,loeuiu. _" .<
    839 S". BRUNONIS EPISCOPI SIGNIENSIS 840
    « corroeum dereliquit mC. ».*IIicmodus locutibnis A PSALMUS XL.
    a grammaticis hyperbole dicilur, et non solum in IN FINEMPSALMCS DAVID.
    paganorurojibris, 379 s£d in divina quoque pagina In finem psalmus i.ste referendus est, qui de Chri-
    ferquenter inveniiur. «Et cor meum dereliquit me. > sto loquitur, qui inilium ei finis est. Av
    Cor iioslrum lunc.nos dereliquisse dicimus, quando « Beatus qui iiiteliigil super egenum, elpauperem. >
    timoris immensitateextra iiossumus,elsolili vigoris Ego, inquit Prophela, psalmos componq, de me la-
    diininulionem paiiniur. Possumus lamen per cor iiien intelligendi non sunl. Bealus aulem iile esl, qui
    nostrum amicos et .propinquos nostros intelligere. super egenum et pauperem, et psalmos, et alias
    Oe lalibus enim diciiur : Quia « in oinnibus erat Scripluras inlelligit.-.Sic enim ipse Dpminus -ait:
    cor unum, et anima una (Act. IV, 52). > Quando isti « Oportet impleri omniaqusecunqiie scripia sunl iii
    taies ab invicem separarilur, unusquisque dicere lege, et prppheiis, etpsalmisdeme (Luc. xxiv, 41). >
    potest: « Cor nieum dereliquit me. > Saltem hoc Judaii aliendere debuissenl, quod psal-
    < Cbmplaceat libi, Oomine, ut eripias me : Do- -roi in fiheni lilulaiilur (533). Si enim.de se Prophela
    mihe, In aiixilium roeuni respice. > Complaceai, in- inlelligere voluisset, in fiuem nequaquam dixisset.
    et rtiihi ul Egenum et paupevem Salvatorem.nosirum dicil, qui
    quit, tibi, qriia jam placuit, eripias me,
    B jdeo pauper factus est, ut fideles suos diviies face-
    quia sine tuo adjutorio liberari nou valeo.
    ret. Nam«lTJiscipulqs.suos ad.exerapluni sui pau-
    « Confiindanlur et revereaniur inimici mei, qtti
    > Hoc peres esse voluit, quibris ipse ait: < Qui non ireli-
    < quseruni animam meain, ut auferant eam. oniriia quae possidei, non potest meus.osse
    querit
    /aciu.hl maligni spirilus, hoc facimit hseretici et ly- discipuius (Luc. xn, 4i). > ldeoque < relictis oinfli-
    ranni, qui magis animarii quam corpus occ.idere el bus, secuti -sunl- eum (Matih. IV, 24). >;Sequilur.:
    periinere (532) cnpiunt. Potest atiiem lioc et ad bo- < In die mala liberabit eum Doroinus. > Dies judicii
    naii.i partem. inielligi, ut de peccatis erube.scanl, et dicitur dies nialiis, qnia in ipso puiiiendisuntmali.
    ?.d Doininuni convertanlur. Unde et subditur : . In illailie iili securi erttnt, qui fidem Cbrisli sus-
    < Avertanlur rcirorsum, eterubescaut, qui cogi- ceperiint, et prophetis, et apostolis crediderunt,' ct
    < tant niilii niala. > Ayerlanlur a praya sua inten- de Christo (534) Scripluras sanclas inlellexerunl.
    lione, qua ad malum currere fesiinant; sicut Aposlo- De qtio ei subdilur: - , =.-.-.
    lus ait : < Qiiem ergb fructura habuistis in his, |n < Dominus conservel euro, et vivificel euro, et
    qttibus modo erubescitis? > (Rom. vi, 21). Sic eniirt < beatuin facial euin, el emundet in ierra aiiiriiam
    ertibescere, laudabile esi. » Feranl confestim confu- P « ejus, ctnoii tradat euro in roanus iniroici ejus. >
    < sionein suam, qui dictint mihi: Euge, euge. > Haee Videns
    Prophela per Spiriiuui saacluro Salvaloreni
    vox insultaiitlumest, elde vicioria glorianliuin. Sed noslruro passioni appropinqiiantem, el Judscosad-
    lioc quoque, sicut elsuperiora, et ad honain et ad versus eum undique cbnlluentes, islam,
    quam nuric
    nialam parleniiaccipi polest. aiidiinus, facit pro eo qraiionein : < Domiiius, >
    < Exsultent et Isetentiir, qui quaerunt le, Domine, inquii, < conservet eum > ab oronibus pericillis,
    -i et dicant seinper : Magnificetur Doroinus, qui dili- atqne insidiis inimieorum suoruin, < et vivificel
    < gurii salulare luum. > Sicuieriiiii mceror el tristi- euro >.die tertia. Hoe autem non dixisset, nlsi eum
    lia exspectat malos, ila gaudiuro et attetna lsetiiia praevidisset et morinnuiii, quia nihil vivificatur, nisi
    cxspectat bonos, qtii Christum Doininum nostrum prius moriaiur. < Et beatum facial, > super sedem
    diligunt, et quantum posstiiil exloUunl el magui- suain, ad dexteram suam collocando, sicut Aposloltis
    -ficanl. ait: < Qui cum sitsplendor gloriae,'ei;figura subslan-
    < Ego yero egenns, et pauper siim, Dominus cu- tise ejus, sedet ad dexteram maj'esfatis in-excelso
    < ram habet mei. > Egeni et pauperes erant saiicii, (llebr. i, 3). > — < Et emuiidel in terra animaiii
    quia noii soluro rebus necessariis, sed omniquoque ejus. > Hbc iu alia iranslatione nbn habetur. Scd
    "humaho auxilio et fortitudine deslituti sunt. Et boc D unde emundaripoiest anima Chrisli, nisi forle afaisa
    quidem propler Chrislum, quia ctiiriipse omniuni -suspicioue Jtidaeorrimqui eum 380 sedtictoreni es.;e
    « dives essei, pro nobispauper faetiis "e"st(f!"Cor.vni, dicebaiii?-« Et noii tradat eum in mahus inimici ej'us. >
    9). > Sftd Dominus.eoruth curam habet, qui < dives Iste autem ininiicus diabolus inlelligitur, de quo ipse
    < est in omnibus, qui invocant eum. > Dominus ait: <Venit enim princepsmuiidihujiis, ct
    habet quidquam (Matth. xiv.; 30). > In
    < Adjutor meus, et liberator.meus estp, Doroine, inme.non
    .< rie tardaveris. > Oral Dorainum, ne lardet venire, cujus manus si Doniirius traditus fuissel, nequa-
    quani euin alligare potuiSiCi. - ^;
    et ne moras faciai, sed ciio ad judicium venial, et
    sanctos suos adjuvel et liberet, ne lantas mundi < Dbniinus openi ferat illi stiper lectuin dbloris
    « ejus, liniversuro siraluin ejus versasti ih infirnii-
    liujtis calamitates alterius patianlur.

    (552) Cqd. Gbis., etperdere. q.u.i mcipis sacrainenia Dominicte cognoscere pas-
    (533) Totus hic psalmus est valicinium de passio- sionis. Ideo iibi dicitur : Qui habel aures dudiendi,
    -fl"3Christi, mrelala evangelisiaruiri tesiiiiioiiiaosten- audiat. >
    dunt; unde Ambrosius dix.it: < Aperi aures tuas, (534) hl. coa., supcr Chrjstum. -•'.
    SJI EXPOSITIOIN PSALMOS. 812
    f.iate ejus. > Isie lectus,«l lioc'-stfatum Salvatoris A. eum occidere voluisseht, etquid invencriint? t Vana
    noslri carnem significal, in qua velul in leclo nobi- locutum est cqr eorum; > vana quidern, qtiia et ip-
    lissiino ejus sanclissima anima simul cum divinitate sum occidere, et ejus nomen penitus delere cogita-
    quiescebat. Hanc igitur modo dicil lectum doloris, bant. Unde, « congregayerunl iniquilatein sibi, >
    qnia pio nobis doluit; et omnes illas in sola came quia.iiiiquilas illorum in capita eorum conversa est.
    «ustinuil passiones. Qubd aulem universum stralum < El egpediebanlur foras, et loqiiebantur. >, Sic,
    •ejus in infirmitate versalum essedicit, lolumcorpus inquit, jnstrucli. lotoque malorum consilio cognilo,
    «jus a planta pedis usque ad verlicem aulicluro et egrediebanlur foras, el caeleri", qui ejusdem prodi-
    «onlurbatum esse oslendit. TJnde el crucis passio lionis et iniquitatis parlicipes erant, et qux in.tus
    inler alias passiones durissima esse monstratur. cognoverant loquebaritiir. Et illi quid faciebaiH? Si-
    < Ego dixi : Domine, miserere mei, sana anlmam mulin unum susurrabant. Satis hic manifesle osten-
    •« nieam, quia peccavi libi. > Tibi, inquit, sic affli- dit, quam concordes oinnes fuerint in nece Salva-
    -clo, sic morte lurpissima condemnalo, dixi ego, et toris; unde et subditur : « Omnes inimici niei ailver-
    dico : Domine, miserere mei, sana animara meam, sum me cogitabant mala mihi. > Nullus erat qtu
    qiise ntillo alio medicamine, nisi isla quam nunc conlradiceret, omnibus placebat,. ,una voluntas
    -paleris passione sanari poluit. Sana, inquam, quia B I erat omnium, tit salus mundi occiderelur. Hoc
    peccavi libi, hoc est enim quod alibi ail: < Tibi soli igitur ordine Salvator noster captus, ligatus, fla-
    peccavi (Psal. L, 6). > Et hoc fuit illud peccatum gellalus, judicatus, dainnaliis, spinis coronatus, a.d
    quod commisil in Uria el Bersabee, pro quo videli- «rucis palibulum duclusesl. <Verbum iniquuiri man-
    «et scripsit illum psalmuin, cujus initium est (535): < daveruntadversum me. >Verbum iniqunni illudfuil,
    < Miserere mei, Deus (ibid., 1), > unde et hic dicil: quo omiiesuna et consona vocecrucifigeclamaverurtl.
    <;Ego dixi: Domine, miserere mei. > Ego, inqhit, <-Sed nunquid qui dormit, non adjiciet, ul resur-
    dixi, el luhc dixi: Domine, riiiserere mei. Huc < gal? > Hoc est enim quod alibi ait (536) : < Ego
    usque Propheta, nunc autem Joquilur Dominus. dormivi, eisomnum cepi, et resurrexi (Psal. m, 6).»
    i lnimici mei dixerunl mala roihi: Quando morietur Mors Christi dormiiio fuit: dormivit quanliim vo-
    < et peribit nomen ejus? > Similiter dicitur et in luit, surrexit quando voluit; qui si noluisset, nun-
    alio psalmo, ubi Salvaloris nostri persona iritrodu- quara obdornnssei (537). < Eteniin homo pacis mex,
    •cilur : < Amici mei, et proximi mei adversum me < in quo sperabam, qui edebat panes meos, ainplia-
    appropinquaverurit (Psal. xxxvu, 12). > Qui hic < vit adyersum mesupplanlalionein.* Vaelibi, Jndas,
    vero nomiire vocanlur inimici, ibi dicunttir amici, contra qnem ista dicuiiliir, qui Dominum el Magi-
    «ed per contrarium : inimici, inquit, mei dixerunl slrnm pacis oseulo trndidisli, qui-de-le bonam spero
    mala mihi inier se iractantes quoriiodo me occide- prius habebat, eile sicul alios diligebat, suis panibtis
    rent. Sic enim scriptum est^ Quia « collegenint ct spiriiualibus et corporalibusnutriebat, et per le
    pontifices et Pbarissei concilium, quomodo Jesum quoque baptizabat et miracula faciebat. Tu niiser
    dolo tenerent el occidererit {Joan. xi, 47). > Unde ampliasli adversumeum supplantationem; tu sponte
    «t uuus illoruin _Caiphas noraine dicebat : « Vos tua te oblulisti ad tradilionem; tu dixisti : < Quid
    Tiescitisquidquam, nec cogitatis quia expedit vobis vullis mihi dare, ot ego vobis eum tradam (Matlh.
    ui unus morialur homo pro populq, et non .(ota gens xxvi, 15)?» cum nemoad tradendum nisi diabolus,
    pereat (ibid., 50). > Et hoc est quod hic dicitur: et avarilia lua le soilicitaret.
    -t Quando morietur, et peribit nomen ejus? > — < Tu aulem, Domine, rriiserere mei, et resuscila
    < Ab illa namque die, dicit evangelista, cogitave- «381 me> el retribuain illis. > Haecoraiio Chrisli
    Tiint interficere -euro (ibid., 53). > Qtiod enim eum bumanitalis inius fuit, in corde fuit, in sola volun-
    occidere eogilabant, hoc eral dicere- < Quandomo- lale fuit, ctti ad precandum verba necessaria non
    rielur el peribit nomen ejiis. > erant, qui secundum voluntatem suam orania haber
    < El ingrediebanlur ul viderenl; vana locutuin __j j bat. Propter nos igitur liaec scripta sunt; quse si
    < est cor eorum, congregaveruniiniquilaiem sibi. > scripta non fuisseut, ad noslram noiitiani non per-
    Describit Salvator nosler qualiler facta fuerit pro- venissent. Valde autem nccessariiim fnit, ut hsec,
    dilio stta. Neque dubitandum esl eo ordine factarii et alia multa , et his similia a proplielis prsedice-
    fuisse, ^quohic narratur, El-ingrediebantur, inquit, rentur, ut cuni facla et adimplela essent, facilius
    alii ut viderenl quid principes sacerdolum et cseieri crederenlur, el Judaei, el hsereiici inde viiicereii.tur.
    niajores ordinassenl, et consiiluissciit, et qua morie €redatil Judsei, vel ex hoc Christi resurrectionem,

    (535) Cod. Ghis., quando illum psalmum edidit, liislral: « Ut, inquit, quid dormivit? Quia Adam
    tujiis initium est Miserere mei. fornia erat /uturi.: et Adani dormivit, quaudo tle
    (556) « Adjeclionein accepit caro, quasi sumpta laicre ejtts Eya facta est. Adam in fignra Christi,
    de homine, suscepta de Virgine : sed quasi Deus ad- Eva in figura Ecclesise; uiide est appellata maier
    ieclioueiri ipsam operalus est; qui virlute propria vivorum. Quando fabricala esl Eva? Duin dormiret
    resurrexit, ut essct s.usercstirrcclionis operatqr. > Atlam. Qttando de latere Chrisii sacramenta Eccle-
    Auurtos. sisc .prolluxertiul? Guin dorroirel in cruee. >
    (557j S. Angasl. auicin egregie Iiunc locum il-
    PiTROL, CLXiV." 27
    m S. BllUNONTSEPISCOPI SJGNiENSIS 844
    rio sitim, caloremque exstinguanl. Venenum autein
    quod vident se jam suscepisse suam retribulionem.., A
    « In hoc cognovi quoniaru voluisli me, quia non animae est omne viiium et peccatum. His auiem
    « gaudebit inimicus meus super me. > Quid est, iri carere non valemus, nisi ad Deum accedamus, et.ad
    IioOcpgnovi, nisi in hoc eos qui haec lecturi elau- ipsum eonfugiamus, et ejus aquas bibamus, de qui-
    diluri sunl, cognoscere feci? Tale esl autem el il- bus Doiuinus ait: < Qui iiberit ex aqua quam ego
    lud quod dicilur Abrahse : « Nunc cognovi, quod dabo ei, non sitiet unquam (Joan. ix, 14). >
    tiroeas Deuin (Genes. xxn, 12). > Iste auiem initui- « Silivit anima mea ad Deum vivum. > Hanc si-
    «us, vel diabolus, vel Judseorum populus intelligiiur, liin patiebalur ille qui dicebat.: «Cupio dissolvi, et
    esse cum Cbrislo (Philip.i, 23). > Siiniliter auletii
    <quide Chrisii morle gaudere noil potuerunt, quia
    cam, quam habebaiil, virtutem et ppiesiaiem, ambo et Isaias, qui ail: < Utinara disrumperes ccelbs, et
    amisertint. descenderes (Isa. LXIV,1). > Hanc et niulli alii,
    -
    « "Propier iniiocentiam autem meam suscepi- quibus hsec vita oneri erat, el ad illam totis viribus
    «-sii me, et coiifrrmasti me in conspeelu luo in anbelabant. < Sitivit aniiua niea adDeum vivum; »
    « aelernuro. > Magna est virtus innocenliae, quam el sitiendo dixit : < Quando veniam, et apparebo
    > Meriio Deus vivens dicitur
    ipse Dominus taiitiiui commendat, ut ipsam suara < anle faciem Dei?
    sliuroanitalem per innoceiitiam Deo placuisse oslen- B 1 Dominus, quoniaro in ipso est omnis vita, et in ipso
    dat. talis enimilla liumanitas facta est, in qua vivunl orouia, et sine quo niliil vivere polest.
    mlluni locura habere poluisset raacula peccati. Si «Fuerunt mihi lacrymae mese panes die ac nocte :
    chini lalis iion fuisset, eur prae cseteris Deoplacuis- « dum dicitur mihi quotidie: Ubiest Deus tiius? >
    sei? His igilur verbis-nos quoque' ad innOcenliam Solebanl pagani insullando dicere Chrisiianis : Ubi
    Domihus provocat, el illisaliis, quibttsin Evanger esl Deus vesler? Exsurgatnunc si potest, et a.Jjuyet
    -lio discipulis ait,- « Nisi conversi fueritis, et efficia- yos; el si Deus est, liberet vos de manibus noslris.
    iiiini sicut parvuli, non intrabilis in regnum ccelo- . Sicet Nabuchodonosor tribusillis pueris dicebat:
    Tum (Matth. xvin, 5). > < Elquis est Deus, qui eripiat vos demanibtis nieis?»
    « Benedictus Doiniiius Deus Israel a sseculo, et (Dan. ni, 15.) Cui Hii sapientissime respondenles
    « usque iu sseculum: fiat, fiat. > Dignura fuit ut Sal- dixerunt: < Polens esl Deus, si vult, de liianibus
    vator noslerDeus benediceret propter, suse huniani- tuis nosliberare; quod si nbliierit, scias.(541) quia
    laiis resurreclionem, et in coelis susceptionem, el deos luos non colimus, et statuam auream quam
    ad Palris dexteram confirinaiionem. Israel au- erexisti non adoramus (ibid., 18). > Sed quid facie-
    tero, qui t"i' videns interpretalur (558), non Judseos, r bant sancti, quando eis lalia dieebanlur? Flebant et
    sed €hrisiianbs significat, quoniam illi.excsecati, qrabant, el ipsis suis Jacrymis pascebantur. 382
    isli vero ad vldendum et cognoscendum -illumiuati Non est oninium bujus lalis refeciionis declaratio;
    suni. Uude et Dnminus ail: « In iudicium ego veni perfeclorum est quibus sola Dei contemplatio placeu
    iri huiic mundum, ut quinon vident videant, el qui < Haecrecordatus sum, et effudi in.roe animam
    vidertt cseci fianl (Joan. ix, 59).' > < raeam. > Cum mihi, inquit, ab infidelibus lalia
    PSALMCS XLI. dicerentur, recordaius sum < quoniam ingrediar iu
    1NFINEMlNTELLECTCS TILJISCOUE(539). locum labernaculi admirabilis, et peryeniam usque
    Gore Ca/i«n'«! inlerpretatur. In Calvarise autesn ad domum Dei; > ei tunc qtiidem videbo Deuro'
    loco Dominus nosler crucifixus esl: ibique Eccle- nieum Salvalorem meum, dequo isti mihi niodo
    siam sibi genuit et redemit. Hujus igiturrpsalmi dicunt: < Ubi est Deus tuus ? > Videbunt namque
    intelligeiitia filiis Core allribuatur (540); id est po- sancli, cum ad illam beatitudinem pervenerim, et
    pulo Christiaiio, quiin hoc psalmo dicit: <Quorsiain corporeis oculis Christi humaiiitalem, et spirituali-
    ingrediar in loctim labernaculi adniirabi.lis usque ad bus oculis ejus divinitalem; ut uterque visus ulilis
    doihum Dei. > sit, et non maneat otiosus. Unde et Jqannes aposto-
    « Sicut cervus desiderat ad fontes aquarum : ita jD lus de Domino ait: « Stimus quoniam cum aipi-
    « de> derat anima mea ad le, Deus. > Desiderant rucrit, similes ei erimus, qttia viJebimus euiu sic-
    icervi ad fonies aquarum, sed non seroper. Quando uti est (Joflii. in, 2). > Haec, inquit, recordatiis
    «riihi stioiiiore scrpentes devorani, et crassaintis iu sum, el effudi in roe aniniam meam, et quasi fu-
    se veneni assluationem nimiam patiuiitur, lunc ad gientem relinui et ad.pristini vigoris foriiiudineui
    fonles aquarum vcnire desideranl; ulaquae rcfrige- revocavi.

    (538) Fir vidcus Isracl juxta Hebraeos, et Hllera- talur.


    Tum fidem, tesleS. Hieronymo in cap. XLIVIsaiae, ex- j539) Prseclare disserit S. Au^. de lituli luijtis
    poriitur reclusDei: quain inlerprelationero ipseS. dp- exuositioue, in quain convenii S. BrunO; at S. do-
    ctor etiani in cap. n Malacb. prseferl ei juxta quatri, ciore muli_obrevior.
    Secundum aliquos Israel, ideni valel quod vir videhs (540) Niiniruni levitis cantoribtts de progenie
    Deum. Praeierea alii iiiierpietantur dominans, vel Core, de quo in libro I Paralipouienon pluries, e.t
    prcevalens Deo, id esi angelo luclanti cum patriarclia alibi roeiilio pccurriti
    Jacob : ;atque hsec seutenliafaciie non est rejicien- (541) Vulgata lcgit: nolum sil tibi, rex.
    da.cuui divinse Scriplurse, (Gen. xxxn, 28), inui-
    815 EXPOSITIO IN PSALMOS; 81«
    «In voce exsultalionis el confessionis sonus epulan- A « tuarum. Omnia exeelsa lua, el fluctus tui super
    «tis.> Ingrediar, inquit, in Ipcum labernaculi aJmi- « me transierunt. > Ecclesia loquitur ~iij persona
    ranilis. Sed quomodo ingrediar? « In voce exsui- marlyrum, et taie est ac.si dical : Omnia excelsa
    tationis et cbnfessionis. > Docet nos Proplieta sapientiae et scientiae tuae super rae iransierunt,
    cum quanto gaudio et laetitia sanclorum-anima? in quoniam abyssus inyocat abyssum in voce calara-
    illa beatitudiiie suscipiantur. Unde et subditur: claruni luarura. Haec est igitur caiisa, quod nequq
    < souus epulantis. > llla, inquit, vox exsultalionis tqrmentis, neque ipsa niorte ab amore. Dei separari
    et confessionis sic erit, ul sonus epulanlis, nihilo potest, iruqniam.utriusqiie Testamehti doctrina, quse
    indigentis, plaudentis, el gaudentis, et deliciis inef- sibi per aposlolos nttntiata est, Ct eahi conlirnlat
    fabilibus se reficientis. Non poluit invenire apliorem atque corroborat; abyssum enira vocai utrumque
    sirailitudinem, qua suse receptionis duleedinem et Testamentum propter sapie-nliaeet scienlise profun-
    jucunditatem ostenderet. ditatem. Dei vero cataractae, sive fenestrae,aposioli
    « Quare trislis es, anima mea, et quare conturbas sunt, a quibus tola donius lotaque Ecclesia illuriii-
    < me?-Sperain Deo, roioniam confitefior illi. > In natur. In voce itaque cataraclarum Dei abyssus in-
    eo quod seipsum hortatur et eonsolalur, magnum vocal abyssum, quia vpce et praedicalione aposlqiq-
    siiis audiloribus praestat exeniplum, qualiter se h.a- B rtim uiruiiique sibi respondet el concordai Testa-
    bere debeanf, quando magnis iniquorum opprobriis menturo. '
    et-injuriis faliganlur. < Quare lrislis.es, anima «In die mandavil Dominus misericbrdiam suam ,.
    roea? > Sustine palienler, et non conturberh, quo- < et nocle deelarabit (543). > Non abscondiiur.quod
    niarii hsec oinriia cito transibunl; sed potius spera in die fit, neque quod in nocte sine luroine.declara-
    in Deo, qtii nunquam deseril sperantes In se : sse- tur. Mandavit igitur Dominus in die misericordiani
    viant adyersarii quanlum velint, mineniuret infe- suam, quia cunctis gentibus eam revelavit; dum
    rauinioriein, etsupplicia quae veliut, quohiam ego « proprio filio nori pepercit, sedpro nobis oinnitus
    confitebor illi-.et nunquam timore mortis negabo tradidit illinn (.Rom.vin, 32). > Declaravit auteni et
    Deuin meum. Dicunt illi:« Ubi est Deus ,luus? >Dico manifeslam fecif eamdem suam inisericordiam in
    ego quia praesto «st, et statitn exeuntem animatn nqcte, et quotidie declarat et manifestat, duro de
    meaui (542) ad se suseipiet. Nunc aulem ad ipsum niagnis periculis et tribulalionibus fideles suos libe-
    Dqminuin convertilur, sibique loquitur, et eas, quas rat et eripit. Tanti ergobeneficii nierabr vir san.ctus
    in se ipso fltictualiones palitur, confiletur. 0 « sa- dicit animae suse: * Spera in Deo, quoniam confite-
    < lutare vultus mei, el Deus meus, ad meipsum n bor illi. >
    < anima mea conturbata est; proplerea, > ut eam « Apud me oralio (544) vitae mese, dicam Deo .
    consoleris, « memor erq tui, Doroine, de terra Jor- « Susceptor meus es. » Apudme, inquit, el in corde
    < danis et Hermonis a monle inotlico. > Salvalorem meo est oralio, quam dicere volo 383 De° vilsemea;.
    vultus sui eum esse dicil, quia vultum eiimaginem Deris vitae mese ille esl, qui nobis vilam iiedit et
    Dei ad quam facti sunius, neroo est qui retinere va- dalam cuslodit, qui iitspiravil in faciein prinii ho-
    leat, nisi ipse eam cuslodiat et salvet. Unde et minis et dedit ei spiracuium vitae. Sed quae est illa
    ipsam animam suam, in qua praeciptte Dei similitudo oralio? Sequitur : « Dicam Deo : Susceptor meus es,
    et imago exprimitur, conturbatam et a sua ptilchri- « quare mei oblitus es,.et quare me repulisti, et
    ludine deformatara esse fatetur. Perdit enim homo « quare tristis incedo, dum alfiigit me inimicus? Dum
    yullum el imaginem Dei, quando aliquo peccato « confiinguntur ossa niea.exprObraverunt mequi
    separalur a Deo, atque ejus vultum et imagihein « tribulant me, dutn dicitur. milii per singulos dies:
    susciprt, cui se peccando conjungit. Tale est igilur « Ubi est Oeus tuus? > Huc usque.iila oratiq exien-
    ac si dicat: Conserva in me, Domine,'imaginein dilur, quam apud _sehabere, et Deo se dicere pro-
    tuain, quani-mei luiqiie inimici auferre conaiHur. misit. In principio oralionis hujus benevolenlianj
    Quid significat terra Jordanis et Hernionis, jpse ex- 9 captat et susceptqrem suuni Deum esse dicit. Sus-
    ponit dum dicit.: c A raonte modico, » Terra enim ceptor nosler non sine causa.dicitur Deus, qui nos
    Jordanis plana est. Hermon quoque, sicut bic dici- suscipit nascentes, suscipil ad Ecclesiam et ad fldem
    lur, monsmodic.us est. Per terram igitur Jordaniset yenientes, snscipilad se per poeiiitentiamrevertcntes,
    Hermonis bumiles et mansuetos intelligimus, In suscipit debac vjta exeuntes, eliandem in prqmissam
    lali igitur lerra el in tali moiite esl qtii hic loquitur palriam redeumes, « Quare mei obliius es, et quare
    sedens, et habitans in liuniiliiaie et mansuetudine me repulisli?>_Conlraria his quse modo dicta sunl, di-
    Deo se servire proraitlit. Tales enim diligit Deus, cere videlur. Si enim suscepit, qtioniodo oblilus est,
    de quo scriplum est : quia depoiiit polenles de velqiiomodoTepulii?lpsam.audiainus.Et «qnare.ijn-
    sede, et exaltat humjles (Luc. i, 52). quil, si menon repulil,«trisils incedo, dum affligit me
    « Abyssus aliyssum invocat in voce calaraclarurn iniroicus?) Sime,inquii,non repulisset, inalfliciioni-

    (542) Cod. Ghis., de corpore. (544)ld. cod., Deo; ila cum Vulgala' versione atii
    (545) lta cod: Valic. queniadmqilum Jnadnolavii qtioque codices Psallerium juxta lialam praefereri-
    card. Tlioinassitts, et apud S. August. Vulgata lcs. \ , ,
    babetur: Et iwcle canlicnm ejus.
    •$47 S. BRUNONIS EPISCOPl SIGNIENSIS 8'18
    bus meis gavisa fuissem et palienler cuncta susti- A es Deus et forliiudo mea, quia alia arma niihi non
    liiiissem. Multos sanctorum legimus, qui inter ipsa sunt, et aliuin adjulorera non habeo, et ideq si rae
    sua tormenta gaudebant et majora sibi interri desi- . reliqueris, nemo erit qui me subveniat. Sed < quare
    (lerabanl. Dolel igitur roaler Ecclesia pro illis, qui me rcpulisti? > El quasi diceret : Non te Tepuli,
    ad hanc lantam perfectionem pertingere non me- subdidit, dicens : < Quare ergo trislis incedo dum
    ruerunt. Seqnitur de eadem oralione : < Et quare affligit roe inimicus? > In hocenim sancti se esse
    irislis incedo, dumconfringuntur oronia ossa me.i? > repulsos et graliam Dei amisisse limeni, qtiod
    Nbn dolet de ossibus, quia confracla sunl, sed hoc plenam paticntiam in suis injtiriis non habuerunt,
    potitis dolcl, quia trislis erat, cum frangereiilur. Per et conlrislali se vindicari optavcrunl. Unde et sub-
    fcanc igilur ossinm confractionero , quae uiique gra- ditur:
    ' i Einilte lucem
    vissima aflliclio est, alias omnes sanctorum passio- tiiam, et veritatem luam : ipsa me
    nes inlelligainus, quais quamyis sancii cura dolore < dcduxerunl et adduxerunl in nionlem sanclurn
    susiiiiebant, se lamen pro Christi noniine sustinuisse < luum cl in tabernacula tua. > Ut lale aliquid,
    gaudebant. Seqtiitur adhuc : « Et quare trislis qttasi dicat, ullerius non conlinga!, et de inimicis
    incedo, quia exprobraverunt nie, qui tribulanl me, meis me vindicare non c.upiam; et pro injuriisinilii
    (lura ab eis dicitur milii per singulos dies : Ubi est " illalis contrisiatus non incedam, eroilte mihi lucem
    Deus luus? > Docet nos ut illatas nobis injurias in tuain (545). Quia enim eam qtiam debuit palicntiam
    corde iion habeamus, sed quidquid pro Chrisli fide non habuit, et lucem et veritatem se -amisis.se per-
    susiiiiuinnis, nos suslinuisse gaudearous. Unde et limescit. Sic sibi ad invicem lex et veriias -con-
    subdittir: junctae 384 sun'. ulsine seesse nonpossint. Nam
    < Quare trislises,anima mea, et qiiare coniurbas et qui videt, non errat, et qui errat, non videt.
    « me? > Cesset, inqitil, omnis trisiitia : cuncta ciim < Eniilte mihi, inquit, lttceni luam, et verilalem
    gaudio perferamus, quia < noii sunt condignae pas- tuara, > et sic mese rtientis oculos illumina et ine
    siones hujtis vilsc ad fuluram gloriarii, quae revela- tolum in lua veritale confirma, ul nihil quod libi
    liilur in nobis (Rom. vni, 18). > — < Spera in Deo, displiceat agere valearo. « Ipsa me deduxerttut et
    quoniam confitebor illi: salutare vullusmei,et Deus adduxerunt in monlem sanctum luum et in laber-
    fneus. > Spera, inquii, >u Deo, dici.t sibi ipsi et nacula tua. « Quid per montem sanclum Dei et
    animre suse, el quia ea quoeegirous minus perfecte per labernacula Dei, nisi Ecclesiam Dei irilelliga-
    egimus, doleamus ; spem taroen bbnam "irihoc ha- mus, unarti videliccl per fidein, uiiillas vero secun-
    beamus, quia semper confttebirour illi, et « neque p dum locoruin diversitaies? In banc auiem, sive iri
    inors, neque vita poterii nos separare a cbaritate has orones inlroducti sumus pci iucein et-veritaient,
    Dei, qtta? est in Chrislo Jesu (ibid., 39), > qui est et qui nondtim in sanctain Ecclcsiain 'intiaverunt,
    Salulare vultiis nostri el Deus nosler. adhuc in tenebris, et in errore sunt et iioinluro ad
    PSALMUS XLU. Jticeni et veritaieni perveneruni.
    INFlSEMTSALSIUS DAV1D. « Inlroibo ad allare Dei, ad Deuin qui laelifieat
    Quid significct in finem, et psalmus David, ssepe «juventutein meam. > Hac,inquil, luce et verilalfr,
    jam diximus. qua in Ecclesiam inlrotltictus sum, eadem ipsa me
    « Judica me, Deus, et discerne causam meara, > regenle et ducente, inlroibo ad altare Dei, ad Deum
    Vox alicujus fidelis est, Dei adjutorium imploranlls. qui lsetificat j'uvenlutem meam. Hoc altare in ccelis
    t Jmlica, inquit, me, Deus;> hoc auiein exponil, est, boc altare Salvatoris noslri liuinaniias esl.
    < etdiscerne causani meam. >Non videtur hic alittd Allareenim ab alliludine dieiiur;Chrisii vero hunia=.
    jiidicium quscrere, nisi ul inter se et adversarios niias omrii creatura suhlimior et aliior esl. Unde«t
    suos causa discernalur. Scit eniiri quia nihil conlra non immerito altare vocaiur. Bene aulem dixil :
    eos fecit, ul sic eum affligere debuissenl. Unde qui < ad Deum qtii lsetificat j'uvenuiiem meam, > quia
    jusliliain se habere conlidii, ut catisa sua discer- D onines bominesin bac aeiate resurgere habeni. Unde
    nalur exorat. Koe autem etiam ntinc mullolies ficri et Apostolus ait: Quia < omnes occurrerous Deo irt
    videmus, ut ab ipsis qui Christiani esse pulaiitur, virtini .perfectum, in inensuram sclaiis plenitudinis
    viri catholici lanlas injurias paliantur, ut contra eos Cbrisii (Ephes. iv, 13). > In bacenimaelate Christus
    Dei adjutoriuni implorent, el cum pro eis orare Dominus a mortuis resurrexil. .-.'-•"-
    debuissent, adversus eos orare coganlur. Sic enim < Coufitebor* libi in cilhara.Deus, Deus meus. >
    ipse bominus ait: « Orale pro persequeiitibiis, et Inierim, inquil, et priusquam ad iilud altare perve-
    calumnianlibus xos (Matlh. nt, 44).> Sequilur: « De niam, confitebor-tibi el laudabo te in hac Ecclesia
    «gentenon sanela, ab boroirie iniquo et doloso eripe tua ei in monte sancto iuo. Quomodo? In citbara
    < me. >El iste quidem non contra nos, sed pro se et in suavi modulaiione, in evangeiica prsedicaiione,
    tantum orare videlur, sibique hoc sblum sufficere qua et phreneiici placantur et dsemOnia fugantur.
    oslendit, si ipse soluinmodo liberelur, etiatn si de Nam cilharse a furiis mentcm placaruni Saulis.
    iilis vindicla non capialur. < Quia tuos Dcus meus, Hinc aulem ad seipstim. el ad aurem suam conyer-
    e el fortiludo mea. • Tu, inquit, eripe me, qui solus titur, muliuroque animam suam reprcbendjl, quod^
    (545) Cod. Gbis., el milatem tuata..
    S49 EXPOSITIO 1N PSALMOS. 8bVr
    pro aliqua nnindi httjus adversitate se conlristavit, A ei fortitudo tua gcnles disperdid.it, et planlasii, et.
    aHlixit ct conturbavii. Et boc est quod .dicit: habitare fecisti 385 palres noslros in promissa
    < Quare trislis es, anima mea, et quare conlurbas sibi hsereditale. Afflixisti .populos et expulisti
    Tiie? > Non"est tinde contristari debeat, qui-tanta in eos > qui eam prius possidebant. Tu ulique hoc
    -coeleslibusbbna exspectat, < Spera in Deo, quoniaiii fecisli, quia illi hoc facere non poiuissent; non
    confitebor illi, > qui est «salulare vultus mei, et Deus enim in gladio suo possederuiil lerram, et bra-
    irieus. > -chium. el forlltudo illorum non salvavit ebs. Quis
    PSALMUS XLIH. igilur?
    IX FI»iEMTILU COREADINTELLECTTJM. « Sed dexlera tua. elbraehiuni luum.elillumina-
    Core, ut jam diximus, Calvaria; inlerprelalur. < tio Vullus tui,'quoniam complacuit libi in iliis.iDe
    Calvarise aulem mons parvulus est, extra porttis h.ac dexlera scriptum est : « Dexlera Dothini fecit -
    Jerusalem, ubi Judsei crucifixerunl Jesum. El caeteri virluiem (Psal. cxvn, 16). > De hot: bracbio dicilur:
    quidem Judsei vocantur filii Siori et filii Jertisaleiri, « El brachium Domiiii cui revelatum est (Joah. xii,
    isii autem Calvariae fili.ivocari elegerunt, maj'orisque 38). » De hac Patris illuminatione Aposlolus dicit:
    lionoris et dignitalis visus est illis Calvariae monti- ™ < Qui cura sil splendor glorise, et figura substantise
    culus, quam lolaaltiludoert forliludo mbnlis Siori et " ejus (Hebr. i, 12). > Christus igiliir Dominus nosler
    Jerusalem, Bene auiemdictum est <ad intellectu»i,> eos salvavii, el ab hosiibus liberavit, quem si ad-
    quia quanium ad usum non magnuin est, ut illius huc coluisseiit; el in eura credidissent, nec terram
    moiitis fiiius aliquis vocetur." nec genlcin amisissent. Quid est" autem qiiouiain
    <Deus, auribus nostris audivimus, et paires noslri complacuit libi in illis, nisi quia illi placueruiit libi ?
    « annuntiaverunt nobis opus quod operalus es in < Tu es ipse rex meus, et Deus meus, qui mandas
    < diebus eorum, et in diebus antiquis. > In hbc. < salulem, Jacob. » Tu, inquit, qui illos salvasli, a.b
    psalmo loquuntur filii Core per quos sauclos mar- hoslibus liberasti etomnes eorura inimicos eis sub-
    tyres inielligimus, et nonsua nobis narrant, sed ea jugasli: < Tu ipse es rex meus, et Dehs meus, qui
    qttae a patribus suis audieriint, et quac Doniinus niandas saltttem Jacob; > per quem Clirisiianura po-
    operatas est in diebus antiquis (546). Loquilur puJura inleHigimus, qui depeccatis suis poenitentiam
    Moyses in libris suis, quomodo Dominus Pbaraonem agendo malignos spiriius quoiidie supplanlal; Jacob
    et jEgyplum ilagellavil, quomodo de ejus impia ser- enim supplantalor interprelatur.
    Vitute Hebrceos liberavit, quoraodo mare Rubrum < In le iiiiniicos noslros venlilabimus cornu (547),
    eis aperuit el per medium ejus siccis pedibus eps C (- < el in iiomiue tuo spernemus insurgenles in nos. >
    transire fecll, qubmodo eos quadraginla anhis in
    Quia te, inquit, coadjulorem habenius, cujus forti-
    deserto manna pavit, el quomodo eis in monte Sina tudini nemo-resislere
    valet, seciiri sumus; quia in
    legeni riedit et labernaculum testimonii fieri prae- te el in fortitudine tua
    ventilabimus, et quasi magno
    cepil. Deinde aulein Josue el cseleri post ipsum mira
    venlorum lurbine pelleraus elfugabimus inimicosno-
    et stupenda narrant, quae pro illo populo Dominus
    slros, in noraine luo quod invocabimus, spernemus
    operalus est. « Deus, > inq.tiiunt filii Core, < auribus omnes
    noslris audivimus; >a quibus « patres nostri annun- insurgentes in nos. < Oranis enini quicunque
    ..invocaver.il liomen Domini.salvus eril (Act. n, 21).»
    liavertinl nobis. >Quid ahnunliaverunl nobis?<Opus, « Non enim in arcu meo sperabq, el gladius meus
    quod operatus es in diebtts ebrum , et in diebus1 : « non salvabit rae. >Omnis,inquit, spes mea et omnis
    anliquis. > Et quid fuit illud ? forlitndo raea lu es, neque in arcu, neque in gladio
    « Manus tua gentes disperdidit, et plantasli eos,
    confido, qtiia neque arcus, neque gladius sine luo
    < affiixisii populos et expulisti eos. > Evsei namque,
    adj'titorio me salvare polesl. Per arcum et gladium
    Jebusaei, Ethaei, Jerezaei, et aliae genles, quae forlis- oinnem humanam fortiludinein et defensiqnem In-
    sinise membrantur, illani terram lenebaiit et possi-"
    ,.1 telligimus.
    debant, quando filii Israel ex prsecepto Domini eami D
    i Liberasli enim nos ex aflligentibus nbs, et eos
    ingressi sunl. Sed quia manus Doniini pttgnabal pro
    islis conlra eos, non potnerunl illis lesistere, sed[ « qui nos oderunt confudisli..» Jain, inquit, experli
    . - sumus adjuioriuin luum, nihil diibitamus de polenlia
    dispersi et deleti sunt omnes. Isise autem gentes
    vitia sunt el maligni spiritus, quos uosiris viribus. tua, quiajam ssepe «liherasti hcs ex alfligeiiiibus
    sine Dei adjuiorio superare 11011 nos, el eos qui nos bderuiit confudisli, > ut te au^
    possumus. Supe-
    rare aut.emnecesse esl, si lerrarn etcariiem nosiram, xiliante nobis resistere non valererit.
    quietam habere et lenere volumus. Semper igiturr « Tn Deo Iaudabimur tota die, et in nornine tuo
    pugnandum est, el nunquam pax cum eis habendai « conliiebihitir in ssccula. > Laus, inquit, noslra Dei
    «st, donec vincantur et expeliantur. esl, non riosira, quia quod vinciinusj quod hostes
    < Non euim ift gladio suo possederunt lerram, ett superamus, Deus hoc facit, qui per nbs el iu nbbis
    < brachium eorum non salvavit eos. >Marius, inquit,, pugnal e't vincit,ct.-in noraine tuo quo Chrislian 1
    (546) Cassiodorus etiam totum hunc psalmumi (547) Vocabulum cornu legitur quidera in ver-
    . ad sanctos marlyres, qtti gloriosa pro fide Christii sione Vulgata, sed abest ab lialse exemplaribus.r
    sustinuerunt certamina, traducit.
    m S. BRUNONIS EPISCOPl SIGNIENSIS 852
    vocamur el snmus, confitebimur (548) et laudabi- A rentur, sed ut majori et exquisilo supplicio puniren-
    mus per omnia ssecula. Quae enim tanla laus, tanta- tur. In gentibus autem dispergebaniur, quia longe a
    c,ue gloria nobis esse polest, quanta ut Chrisliani palria in exsiliura niiitebaniur.
    vqceraur et sirtius ? Huc.usque illi filii Ecclesise lo- « Vendidisti populum luuin sine;pretio, el non fuit
    cuti sunt, qui in prosperitale fuerant; unde et Deo « multitudoin commutalionibus eorum.iVendidisti,
    gratias cgerunt, quia ad simililudinera anliquoriira improprie diclum esl, quia emptio el venditio sine
    patrum, seraper a Deo protecti, nullas inimicorum pretio esse non polest. Idem igitur esl, vendidisli,
    insidias tiinucrunl. Nunc auiem sancti marlyres Io- ac si diceret tradidisli. Multoiies sancli sine prelio
    quiinlur, et illi prseciptie qui majora lormenta, ma- dali sunt, et nulla pretii multiludo fuil in corarauia-
    joiesque passiones sustinueriint, quales lempore tionibus eorum (549). Aliquando autem non sine
    Decii, et Diocletiaui, et Maximiani fuisse leginius. pretio dabanlur, quia roulti videntes eorum cousiau-
    < Nunc autem repulisti et confudisli nos, et non liam, et miracula quae per ipsos fiebant, ad Cbristi
    « egredieris Deus in virtutibus nostris.> Superioribus fidciii convertebantur.
    i-cspondet, ubi dicilur: <Liberasti enlm nos ex af- «Posuisli nos in opprobrium vicinis nostris, in de-
    Sigcnlibus nos,el eos qui nos oderunt confudisti. > « risum et conlemplum his qui in circuilu noslro
    cuiic autero < repulisli et confudisti nos. > Ecclesia " t sunt. > Hoc aulem, sicut dicitnr, factum fuisse
    una est, quse.pro temporum diversitate nunc loqui- nemo dubiiare potest, qui sanclorum passiones el
    Uir pro illis qui fuerunt in prosperis.et nunc loquitur viias audivit.
    pro illis quf fuerunt in advcrsis. < Nunc, > inquit, « Posuisti nos in siinililudiiiem genlibus, coramo-
    Iic» lempore tanlse persecuiionis < repulisti et con- « tionera capilis in plebibus. > Fuit aliquando, ut
    fudisli nos. > Deus nunquain repellit sanclos suos, qui inimico suo maledicere voluisset, de Ciirisliaiiis
    etnunquam eos confundit: repellere lantum et con- siinililudinern traherel alque diceret: "Utinaratalem
    fiindere videtur, qijando eos oranles non exaudivil, te videam, qualera illum vel illum Clirislianum vidi 1
    et quandoin magnis aiflictionibus eis non subvenil. Erant aulemel in comniolionem capitis in plebibus,
    Sed ne aliquis. ex impolentia hsec contingere arbi- quia quando nudi, calenati, undique verberibus cir-
    tretur, legalsuperiora.et Dei oninipoienliam cogno- cumveiili ad supplicia trahebantur, quicunque eos
    scere poterit. Et fortasse ideo illa praemissa sunt, ut videbaiil, capita sua super eos agilantes, vanoset
    aliquis haec audiens non conturbelur. Quod autehi fatuos eos esse dicebanl. ldipsum aulem legimus
    ait: <Et non egredieris, Deus, in virlutibus noslris,» el de Judseis, quia super Salvatorcm noslrum mo-
    non afliiTiialive, sed suspensive legeiulum est. Egre- p venles capita sua, illudenles dicebant: < Vah I qui
    dilur auiem Deus in virlutibus saiiclorum suorum, destruis lemplum Dei (Maiih. xxvn, 40). >
    quando eos adjuvat et inimicos vincere facit. Vin- < Tola die verecundia mea contra me est, el con-
    cunlur eiiim, si eorum voluntalibus etiam nioriendo < fusio vulitis niei operuit me. > Unde ? < A voce
    >:on acqtiiescunt. « exprobrantis el obloquenlis, a facie inimici et per-
    « Averiisli rtos retrorsum propterinimicos nbstros, < sequentis. > Hscc plaiia sunt, ut expositione. non
    < el eos qui nos oderunl diripiebant sibi. > llocau- egeant, et facile alienam quoque verecundiaro unus-
    tem in alia translaiione ila legitur : < Averlisii nos quisque in seipso perpendere polest.
    relrorsum prae inimicis noslris, el qui oderunt nos i Haec omnia venerunt super nos, nec oblili
    drrrpicbant sibi. > El boc quidem planum est ad < sumus te, et iiiique non egimus in Testamento
    intelligendum; < averlisli, inquit, nos relrorsuin prse < luo ; et non recessit relro cor noslruni. >Hseclalis
    inimicis noslris;> id est plus qnam iniroicos nostros, sermocinalio, non ostenlaiio est, sed magis gratia-
    in quo se quiderii fugisse, illos verO campura lenuisse rum actio esse videtur. Quamvis, inquit, haec omnia
    osiendit. Hos autem- ininiicos malignos spirilus in- quse superius dicta sunt venissent super nos, tamen
    telligainus, proplerea quse sequuntur : < Et eos qui nos le obliti non sumus, sed potius nosipsos pro-
    rios oderunt diripiebantsibi. >lstiautemsunt Judsei, D pter le obliii sumus. < Et inique non egimus. in
    hserelicieipagani. Tale est igittir ac si dicerel: Cum Teslamenlo luo, > quia omnia prsecepla lua fideliter
    inimici noslri maligni spiritus nos lenere, et sibi cuslodivimus. < El non recessit retro cor noslrum;>
    penitus subjiigare non poluissent, cos qui nos ode- sed seniper ad ea quaesunt ante nos extendimus.ad
    Tuiil, Judseos videlicet, hserelicos, paganos sibi d'u'i- proroissum braviuni feslinanles.
    pere 386- coeperuni, ui^ quia nos habere non pole- < Et declinasti semilas nostras a via lua. > Hcc
    ranl, salleni illos non amiltereiil. auteni tale est ac si dicecet: Quia seniilse noslraj
    « Dedisti nos laiiqiiaro oves escarum, et ingenii- prius bonae non erant, a via tua eas separasti et nos
    « bus pcrdidisli nos. > Sic eniin eranl aliquando pcr viam luani solumniodo. inCedere docuisii, et
    uiariyres, ul oves escarum, et soli morli destinali, ideo errare non possuraus, quia non per seroiias ho-
    qjiia.noii ad boc In carcere servabanlur ul dimilte- slras, sed per viam luam ambulavimiis el ambula-
    ''
    "(548) Cod. Gliis. « Passive aulcm dictum esl con- sliarmm. Quod fil frequcnter occullo judicio, au','ad
    >
    (iicbimur, qiiod raro quidem iuveniltir. vendil probationis incrilum, aut ad correclionis cflccttni,»
    (549) < Timc auiein quasi sine prelio Deus, CASSIOU.
    sruando alicnigenis auligendtun lradit populum Chri-
    853 EXPOSITIO IN PSALMOS. 854;
    nius. < Qiioniam humiliasti nos ih loco alllictionis,, A quem projicii venttis; a facie terrse. Humiiialur-quo-
    « el operuil nos umbra morlis. quei.n pulvere anima, quando venler in orationibus
    « Si obliii sumus nomen Dei noslri, et«i expan- adhaeret terrae, et talis bumilialio bona est. Possu-
    « dimus manus nostras ad deum alienum, norine! mus aulem per venlrem eos ihtelligere, qui in Ec-
    * Deus requirel isia ? > Non sumus, inquil, obliti1 clesia molliores.et imperrectiores sunt, etqui magis
    iioiiien Dei nostri, ncque exlendimiis nianus noslras1 terrenis, quam coeJeslibus adhserent. Pro lalibus-
    ad deumi alienum, scientes quod Deus ipse requirit, aulem orandum est, quia perseculionis lempore
    neque nbbis afiquid prodesset,quod humiliati fuimus1 Tacile decipiunlur, quia lerrena el trarisiloria amii-
    inloco afllictionis, et operuit nos umbra mortis; tere timent. < Exsurge igitur, Domine, in auxnium
    « Neni >eiiim mitlens manus suas ad aralrum, si nostrum, quoniam humiliata esl in pulvere artima
    respiciai retro, aptus eril regno.Dei (Luc.ix, 62). > nosira. >
    Umbrae"rooriis, ei linpii horaines, et ipsa lormenta PSALMUS XLIV.
    inlcliigi possunt. Sicut enim per unibram corpus IN FISEMi PROBIS QUlCOMMtrrABUIJTtJR. FILIISCORE
    adesse coguovimus, ila ubi ista sunt, inortem adesse ADTNTELLECTUM CANTICUM PRODILECTO.
    inlelligimus. Sequitur: «Ipse enira novil abscondila Hic, inquit, psalmusfaclus est pro filiis Core, non
    * cordis. > Ideo, inquit, isia requirei, quia nihil eura tamen pro omnibus, sed pro his tahium qui commu-
    laiet el omnia videt, quidquid in cordcesl, quidquid tabunluradiiiiellecluin. Quainremartifcsie osiendit
    ubicunque est, ejus ociilis occullari non polest. etiam inter filios Core fuisse aliquos qui ad spiri-
    < Quoniam propler te morte afilcimur tola die, tualem inlelligentiam mutali sunt : Cantant hoc
    « Eestimatisumus slcul oves occlsiorils (S50). > Nori-; canticum pro dilecto, pro illo videlicet dileclo, de-
    duro morluus esl, qui morle aflicitur ; niortis affe- qtio Dominus ail : < Hic est Filius meus dilcctus
    clio, ipsa passio esl, el tandiu afficilur homo, quan - (Maiih. m,17); > cui eliam in hoc psalroo dicilur-:;
    dju lormenlis exagitalur, Oves auleih Occisionis illae < Specios.us forma prae filiis homihum, diffusa est-
    sunt quaead niliilaliud, nisi ad morlem reservantur. gratia in lablis tuis, propterea benedixil le Deus,
    Similiter autera et sancli longo lempoTe in carcere iu seternum. »
    lenebantur, non ad remissionem, sed potius ad in- - < Eruelaviicor meum verbum bonum : dico ego
    terriecionem. < opera mea regi. > Dicit Prophela, dicii aliquis
    «Exsurge, quare obdormis, Domine 1 Exsurge, filiorum Gbre : < Eructavil cor meum verbum bo-
    « et non repellas in finem, Non enim dormitabit, num. > Verbum bohum, bunc per psalmuni dicit,
    < neque dormiet, qui cuslodit Israel. > Dormire au- .r quem non ore cantasse, sed de cordis secrctario
    tem dicilur, quando sanctos suos quasi non senliens se eruclasse falelur. Ui per lioa irilelligamus quam
    affligipermittit. In finem ille repellitur, qui ex toto firmum e.l stabile, et quantse" aucloritatis sit ibluni
    a Deo separatur. hoc quod in hoc psalnio continetur. < Dico ego
    < Quare faciem luam avertis ? > Qui faciem aver- opera mea regi. > Jsle esl ille rex qui alibi dicit-i:-.
    tit, non vult videre illum, a quo faciein aver- « Ego aulem coristilulus sum rex ab eo (Psal. H,
    lit. Facicm igitur Dominura avertere, est fideles 6). > Huic aijtem regi dicit Propheta opera sua, quse-
    suos in afflictionibus non videre. Unde subdilur: modo eruclavii de arcanoeordis sui.
    « Obliviscerisinoj)iam noslram et liibuiationem no- «Lingua nieacalamusscribaevelociler scribentis.>
    « siram?> Neque dormitio.neque oblivio, neque ira, Sic est, inquit, lingua mea, sicut calamus scriptqrius,
    neque indignatio, neqne aliquid tale potest esse in qui velociter scribit; qua in re subilo et sub bie-
    Deo; in eo 387 lamen esse dicunlur; et quare vissiroo lempore rnuha se vidisse et prophetasse
    esse dicuntur, saepejam diximus. ostendit.
    < Quoniam humiliata est in pulvere anima no- « Speciosus fbrma praB filiis hominum, diffttsa
    « sira: adhaesit in lerra venter noster. Exsurge, « est graliain labiis tuis. >Eccenunc inqipil dicere
    « Domine, adjuva nos, et libera nos propter noinen D I opera sua regi, quem super omnes filios hominum
    « tunm. > Exsurge, inqtiit, Domine, nobis in adju- forma speciosum esse dicit (551), Quis enim ila
    lorium, e.t libera nos ab bis lamis tribulaiionibus,. . speciosus, sicul ille, « qui peccatum non fecil, nec
    propler nomen tuum, quod invocamus et quo dolus invenlus est in ore ejus?> (Petr. n, 22._;Ipse
    Chrisiiani vocamur, quoniam < humiliata est in enim solus sine peccalo nalus est, et in Ipso solo
    pulvere anima nostra. > Caro eniin quse cqrrumpilur liiimana natura formam suam el pulchriludinem non
    aggraval animam, el deprimit lerrena habitalio sen* amisil. Tanta aulera gratia eral in labiis ejus, ut
    sum multa cogitantein (Sav. IX, 16). > Sive eliam facile et sine ullo impedimeiito diceret, quaecunque
    in pulvere bumiliata est, quia iniquorura liominuin -voluissel. Unde in Evangeliodicilur : Quia «mira-
    conversalione deleribr facta esi. Iste est ille pulyis, bahlur omnes de his quse procedebant de ore ejus

    (550) Hoc psalmi loco usus esl D. Paulus ad praeriiinuit: sed veraciler biimano genere pulchrior
    Rom. VII, 56, ut exprimeret in quantis tribula- fnit, quia pcccata non habuit. Illud enim recfe spe-
    tionibus propter Christuin versaretur. ciosum dickur, quod gratia mundissimse purilatis
    (551) < Non quia fortiia ejus decore laclei coloris oriiaiur: quamvis Pater Augustiiius speciemcorporis
    eluT.il, aut flavo crine lampavit, aul insigni statuia ejus dicat fuisse laudabilem. > CASSIOD.
    855 S. BRUNONIS EPISCOPI SIGNIENSIS 856:
    {Luc. IV, 22).'•>;Ei alibi dicilur : Quia < mirabanlur A < Sagittae luse aculse, polentissime, populi sub le
    otunes in doclriha ejus (j)fait7i.xxii,53). > Hseclabia < cadent in corda inimicorum regis. > Quia onim
    Ioquehlia erudierant Moysen.quando se impeditioris populus collectivum nomen est, sic polest dici
    et tardioris lingnae esse dixerat. polenlissimus populi, sicut potenlissimuspopulorum.
    < Propterea benedixit te.Deus in aeternum.) Pro- Suht autem sagittse Domini.aculae, quia sicut Apo-
    plerea, inquit, quia priecunciis speciosioret eloquen- slolus ait: < Vivus est sermo Dei elficax et pene-
    .lior es, benedixit le Deus in selernum. Omnes . trabilior orani gladio ancipiii (Hebr^ iv, 12). >
    honiines quando bapiizanlur benedicuntur : multi Sagittae igitur ehrisli onines illse sentenlise sunt,
    lamen postea peccando benedicliones amiUunl, quo- qusecunque ad convincendos inimicos de ulriusque
    rara quidero benediclio non niaiiet in selernum. -Teslamenti pharelra educunlnr. Dicaiur ergo* «Sa-
    < Accingere gladio luo super femur luum, polen- giltae luse acutse, potenlissinie.populi sub ie cadent?>
    « lissime. > Tu,*inquil, poteiitissime, qui talis es, Ubi? < in corde inimicorum regis (552). > Si dixissct
    accingere ciica femur gladio luo et prapara le ad in corde iniroicorum luorum, planius esset. Uic
    prxliandum, quia mulia el durissima prselia acturus autem modus in Veleri Testamento, sicut jam alibi
    ,es, et de diabolo omnique exercilu ejus triurophatu- diximus, frequenier invenitur, in aliis autem scri-
    rus.Nosquoq.ue gladio caslitatis semper circafcmur " pturis, si inveniatur, nescio. Egregie autera dixii :
    . accincii esse debemus, quoetcontra bostes pugna- < sub te cadent, > quia super euro nihil cadere
    -.]£, el carnales molus qui in lurobis et femore doroi- potest, quia enim omnia sub ipso sunt, nerainein
    . nanlur et superare vaieamus. Unde et Dominus ail": nisi sub se ferire polest. Hse aulem sagitise ubicun-
    < Sinl lunibi vestri praecincti (Luc.xu, 55). > — ;que cadant, modo quidera uliliter cadere possuni,
    « Spgeie tua, et piilchriludine tua intende, et pro- quia eontm lerrore fuganlur inimici, cl lotus vitio-
    :« spere proeede, etregna. > Quia, inquit, speciosis- rum exercitus dissipatur. In judieiovero in quoscuti-
    . simus es, in specie lua et puichritudine lua intende que ceciderinl, miseri erunt, quia scmel vuln.eraii
    et ad hoc exemplar fideles tuqs et Ecclesiam tuam jam ullerius sanari non polerunt, ex bis [salis iniei-
    reforma, ut ipsa quoque speciosa 388 s'l> non ligimus quoeerunlillse sagitlse, quse malos in judicio
    , habens niaculam neque rugam, unde et Aposiolus sagittabunt.
    ait: « Filioli inei, quos iterum parlurio, donec Cbri- « Sedes lua.Deus, in sxculum saeculi, virga recia
    . atus formelur in vobis (Galat. iv, 19). > In illis enini « est, virga regni tui. > Qtieni in litulo dilectum, ct
    fqrmalttr Cbrislus, qui ad ej'us pulchritudinein nunc in hoc psalmo regein dixit, niodo apertius ct
    , reformaiilur. Prospere autem procedit Dominus, et (- manifeslius Deum vocat, quatenus Judaei Scrip.u
    . abique regnat, quia sicut de eb alibi dicilur : « Om- rarum depravalores, neque de Saloraone, neqiic .de
    nia qusecunque faciet prosperabunlur (Psal. i, 5).; > alio quolibet praeter Cbrisfuiii exponere valenl. Et.t
    et: « Poleslas ejus, potestas selerna, qtisenon aufe- aulem sedes Chiisti in sseculiim sxeali, quia rtgui
    : relur, el regnum ejus, quod non corrumpelur (Dan, ejus non erit finis. < Virga recia est, virga regni
    vii, \i). > lui (555). > Virga, inquil, et sceptrtim regni lui
    « Propter veritatera, et mansueludinem, ei jusli- reclum esl, et a jusliiia et aequitale non recedit.
    « liam, el deducet te inirabiliter dexlera tua. > Tu. Neiiiiiiem sine causa virga percutis, neminem qui
    ; inquit, procede,,et dextera lua, virlus et fortiludo flagellis dignus sit impunitum abire permitlis. Unde
    tua, mirabiliter le deducet, quia nullo alieuo eges el subdilur :
    . auxilio, cttjus forliludini nemo resislere valel. Rene < Dilexisli j'usiiliam, et odisli iniquilatein. > Inde
    autem dixit, mirabiliter, quia miraculis mtuidum eniro virgaecorreciionis illius reclse esse probantur,
    converlit, palienlia vicit, et per simplices homines, quia juslitiam diligii, et odit iniquilatem. « Propler-
    et iljiileratos omnem mundanam el philosophicain « ea unxil te Dcus, Detts luus, oleo lsetitise pise
    sapienliain. destruxit. Et boc quiuem « proplcr « consorlibus luis (554). > Hoc est enim, quod per
    verilatem, el mansueludinem et justitiam. > Decet D Propheiam ipseDominusail: «SpirilusDoniini supcr
    eniin lnultumqtie eonvenil regem veracem esse, ei ine, proplerquod uiixitme.evaugelizarepauperibus
    uiansuetum elj'ustuni, et qui hsecnon babueiit, non roisit. me (Luc. IV, 18). > Aliis ad niensuram dalnr
    , rex, sed tyrannus vocari debeL Spirilus (Ephes. iv), in ipso vero requiescit oirinis
    tabulario exstal claiiss.
    (552) Iri templi Vaiicanimss.liiulo in corde, quod et Faber agnoscii^ et Valic, nenipe
    Lucae Holstenii lucubratio hoc prsenoiata : celeberrimus bililiotbeese Vaiic. codex Gracam ver-
    Cotlationes quwdam Psallerii Romani, quo sacroscm- siorierii Septuaginia inlerprciuui referens, et "aimo
    elu busitica Valicana ulilt.r, cumduobus manuscriplis 1587 Rqmse lypis vulgatus.
    ejusdem basilica', et aliis duobus, altero Florenlino, (555) Virga directionis esl in Vulgaia, et in textn
    el alteiv Casinensi,uti eiiam cum versioneGrtxcuLXX Auguslini, stiper quam leciionem ail : < Direciiouls
    editionis Six-tindi,et.Complutensi; item cum Breviurio virga esl, quoedirigit homines. >
    Ambrosiano, cl Cajelano. Inbac liicubralione Holsle- (554) «Unxilrac. Videleqiiod ad Deum loquens di-
    iiius disseiens, qui juxla Dreviarium llomanuni in cebat ci : Unxil le Dcus, Deus luus, idest,te FHium
    ieiiali olficiuni maiuiinali reciiari debeut ad psahn. unxil Pater luus illo unguenlo celernm Iwlilim, tsterm
    Ai.iv, 6, ita animadveriil. In corde ros. inelior sacramemi, caileslis myslerii, > eic. S. MAX.TAURIK*
    jioster (id cst S';tticanse.basilicac), seti Cajelanus in tracl. conlra Judscos, p. 757.
    oSrde^-sic:ut V.ulgaia, ctS. Brunq. Al LSX, ivV.a_?"S£a,
    857 EXPOSITIOIN PSALMOS. 853
    pleniludo divinitatis corporatiter (Col. n) Consorlesj A . H;inc vestem aniisil priinus horoo, quando peccavii,
    ejus aposloli sunt.omnssque alii, qui non suismeii- carnis vidclicet immorlalilatera. Unde se nuduni
    tis, sedejus adoplioneadhaeredilalero participandami inte.lligeris,ail.: < Audivi, Douiine, vocem luam, et
    -eleelisiinl.Beiie autem hoc oleuiii,l3ei.iiiseoleumdici- abscqndi me, eo quod nudus esselii (Gen. in, 10). >
    tur, quia oinnibus qui unguntiir, si lamen unclio- Hsccatileiii vestis variata dicilur, qtiia omnilms cst.
    nem iion amiltant, gaudium et lseliiiam prsestat.De3 intexia viiiutibus'. Est autcni eitleaiirata, quia sa-
    hac unctione scriplum est : « El unclio ejus docebitt pienler composita esl : aurum eniin pro sapienlia-
    vos de omnibus (1 Joun.ii, 27). > ponitur, quia sic est sapienlia inter alias viiiules,
    « Myrrha, et guita, et casia a vestimentis ejus.>i sicut esl auruiii inler alia melalla. Oranis namque
    Per bas tres species'oranes alias inlelligimus, ett virlus falua est, quse auro sapiftnliacnon deaiiralur.
    lnyrrha quidem iuler alias aniarissima est : casiai Habent et alii-liomines virlules,. sed sqlsc viriutes
    vero, quse et fistula dicilur, dulcissima est. Al vero) Chrislianorum deauralas sunt. Quid prpdesl Judseo
    gulla, quaeanioniaeum nominatur, mullis et magnisi castitas?quid prqdesl pagano liuiniliias? cuiii el ille
    iiifirmitaiibus medetur. Fluebanl igilur boecet aliai pereal cum sua caslitate, et. isle pereat cuin sua
    omnia remedia inlirroitatum a veslimentis Cbrisli,i humilitate.
    quia « quicunque, > sicut in Evangelio. legilur,, 'B i Attdi, filia, et vide.et inclina aurem luam. »
    euin tangebant, sani fiebant a qttacunque infirmi-- Quanivjs hoc de lola calliolica eluniversali Ecclesia'
    tatedelinebanlur (Matlh. xiv, 56). > Vestimeniumi convenienter intelligi possit, ego lairien de beala
    Cbrisii, ipsa ejus huiiiariilas.est; qua videlicet veslej Virgine JMaria singulariter exponara, quse lotitis
    preliosa divinitflsindiila ab hominibus videri noii po- Ecclesiae,sicul jam dixi, doniina est. Videns igiiur
    lerat. Naro et ipsse firabriaevesltmenti ej'us muliosj Propbela per Spiritum sanclum Gabrielem arehan-
    infirmos 389 sanasse leguntur. Non erat igitur• .gelum cutn ca loquenlenv.et Christi incarnalioiiem
    illis necessariiim niedicamina suscipere, qiii ad| sibi annuntianlem, loqnitur ei, efdicit: «Audi, lijia,
    "Christi vestimenla accedere poterant, siquidem noni et vide :> audi, inquii, filia mea, de genere meo, de
    soluin species apta sanilati, sed ipsa quoque sanilasj progenie mea, nobilitas et gloria generis mei, audi
    nbejus vestibus defluebaL Sequitur : « A gradibusi qnae angelus loquilHr, qu;e cceleslis nunlius lihii
    «eburneis.i Simililer, inqtiil, el a gradibus eburneis, proinitlit : eslo casta, eslo sollicil.a,diligenter ati~
    niyrrha, ei gulla, el casia defluebant, per quosj sculta, qttia magna valde suiit quae libi iiuniiantiir..
    videliceigradus illos inlelligimus, de quibus Dominusj Vide ergo etinlellige, inclina aurem luam, et suscipe
    ilixeral: < Qui credit in me, opera quse ego facio ett .., yerbiun in corde et in ulero tuo : virgo concipies,
    ijise faciet, et majora horum faciel; quia ego adl etvirgo paries.lnclina atireiii,quiaper ..aurem.jngre.--
    Patrem vado tJoan. xiv, 2).> Non soluro enim taclui dietur in le qui nasceiur cx te.Veibum enim est, ct
    yeslium, sed ipsa corporis unibra multos apostolii via verbi auris esl. JNonaliter concepit beata Maria
    sariasse leguntur. Unile scriptum esl : quia < ini nisi audiendo et credendo, si non audivisset, non
    plateis poiiebanturinfiriiii,. ui, veiiienlePetro,saItero i credidissel; audivilelcredidit, elcredendo conccpil.
    uinbia illius obuiubraret quemquam illorum (Acl. v, < El obliviscere populuro luuro, ei dohiuro patris.
    15). > Sed quare cburnei isti dicunlur, nisi quia < lui. > Necesse babtiit Maria illum populum obli-
    candidi, fortes et castissimi eranl. Ebur namque os: visci, qui filium sutim interfecii, el euiiideui ipsum
    elephantis est : elephanles vero castissima arjimalia yalde ct super oinnia odio babel. ... -
    sunt, el non coeuut nisi seroel. Meriio aulem gradus; i Quoniam conctipivil rex specieni tuam. > Yalde-
    dicunluraposloli, quia per ipsos ascenditur ad sedero enim pulchra eral, quse una el sola ex omnibus.
    Dei; urideet subdiiur: <Ex quibus te delectavertint mulieribus elecia ad anioreni sui Dominuni ipsum
    « filiae regura in honore luo. J Ex quibus,'inqiiit, provbcare potuit. De qua pulcbriiudine quid intclligL
    id est perqttos filiaereguraascendenlesdeleciaveruiii debeat, jam superius audivimus, et adhuc in sequeii-
    te, cantanles, subaudiiur, et psajlenles in honore ,-. . tibtts diciuri sunius. « Quia ipse esl Dominus Detisr
    iuo. Filise negum, singulaeEcclesise sunt, ubicunque « luus, > quem libi de le nascilurum esse pro--
    sunt, quas sancti nposloli Domino genuerunt. Isti niiltit. .
    sunl illi regcs de quibus dicitur : « A templo lu.o « Et adorabunt eum filise Tyri in muneribus. y
    in Jerusalero libi offerenl reges raunera (Psni. LXVJI, Yide, inquit, quanlus erit bic filius Itius, quem filjse
    '
    '30).> . Tyri, inter alias mulieres uobilissiinae, cum niune-
    « Astitil regina a dcxiris tuis in vestilu deauralo, ribus adorabunl. Sed quia Tyrus angnstia inlerpre-
    < circumamicla varieiate. > Multaj sunt filise re- laiur, per filiasTyri, eas auinias inlelliginius qusese.
    gtim, sed regina una cst, per quain catholicain in hoc muudo, in carcere el angusliis esse cogno-
    Ecclesiam,velbeatamVtrgineni Maiiam iiilelligirous, scunl, el ad cceliampliludineni totis desideriis traus-
    quseipsius quoqtie Ecclesiaect rcgina et doniina cst. ire-desideranl. Munera vero, quoe sancii Deoofle-
    Haecautem sietii a dextris Dei,qnia ipsa plus qtiam rtint, virluies et bona opera inielligimus.
    -ouine cieaium honoralyr a Deo (555). Sed qnoinodo' «Yu]lumtuumdcprecabunturomnesdivitesplebis.>
    slat? < In vesiitu deaurato, circumdata varielale. > Non solum, inquil, filitimlutim adorabunt filiseTyri,
    (555) Cod. Yallic. t qtiia ipsa esi, quaeplus onmi crealura honoraLur a Dco, > Iiem cod. Ghis.
    859 S. BIUINONISEPISCOPI SIGNIENSIS 800
    sed te quoquedeprecabunlui', tibique vota persolvent, A « progenie et generatione. > Nara el ipsi in suis
    Nara et si ejus vultumet imaginem inleHigamus, uon scripturis roeniores sunt, et per omiics quicunque
    erit incoiiveniens,cuni sit eam ubicunque depingilur, illorum doctrina el praedicalione crediderunt, aeter-
    ab oronibus venerarl videamus (556). Deprecanlur nam Chrisii noiniuis memoriam faciunt. Uude et
    autcm et aliomodo vultum et pulchritudincm beatae subdilur :
    Yirginis Mariae oiiines divites plebis, quia nemo est « Proplerea populi confitebuntur tibi in aeternura,
    qui ejus pulcliritudinem el saiiclitatem habcre non « el in saeculuin saeculi.> Hoc igitur fecit apostolica
    390 desiderat. Diviles autem plebis illse aiiimse prsedicatio, ut omnes populi omni tempore Domino
    sunt quje non lemroralihus, sed spiritualibus divitis confitcanlur.
    abur.daut.« Omnis gloria ejus liliaeregis ab intus. > PSALMUS XLV.
    Nolite, inquit, ad exleriorem pulchriiudinem alleh- INFINEMFILIISCORE: PROARCANIS, PSALMUS.
    dere, illam qtiae interius est considerale, quia Psahnus isle, quem canlanl Dlii Core, ideo pro
    oiniiis gloria ejus ab intus est. Nam et si virginitas arcanis titulalur, quia Chrisii incarnaiio in eo con-
    carnis foris luceat, ea lamen quae inlus esl simul linelur, quam Judseicredere nolunt; etusque hodie
    cuni aliis o.iinibus virlutibus magis cominendalur. illis arcaua el occulta esl. De Chrisli namque incar-
    Sel vis audire ipsam Yirginem boatam inagis de " nalione dicitiir hic : (Dominus virlutum nobiseum ; >
    humilitale, quam de virginitaiegloiianlero. « Exsul- ipsc esl enim Eraroanuel, qui nobiscum Deus inler-
    tavit, inquii, spirilus meus in Deo salulari meo, preiatur.
    quia respexit liuniiliiaiem anciihe suse (Luc. i, 48).> i Deusnoster refugiura et virtus, adjulor in Iri-
    < In fitnbriis aureis circumamicla varietate. > . « bulationibus, quse invenerunl nos nirais. > Vox
    Varietas isla non coloruro, sed virtulum esl, qusein Propheise est, et aliorum ejusdem fidei anie Christi
    se oroiiiura Virlutum abuiidautiam habuisse signi- incamaiionein. Deus noster, tlicunt isli, refugiura
    ficat. Fimbriae vero, quae lerram contingunt, ejus in noslrum est, et virtus el adjuloritini in iribulano-
    lioc niunilo conversationem praeclaram, sanclaro et iiibus miiltis, quas passi sumus,ei nuuquam deseruit
    sapicntia?plenaro ostendunt. Unde et nierilo aureae nos, quamvis inimici nostri niulio plures et forliores
    dicunlur, quia auruni in divino eloquio sapienliara nobis fuissent. Quare igilur linieannis tanli adjuloris
    designat, secundum illud : « Tliesanrus desidera- munili prsesidio? Et hoc est quod dicil:
    bilis requiescit in ore sapientis (Prou. xxi, 27). > « Proplerea nontimebimijs,dura turbabitur lerra,
    « Adduceutur regi virginespost eain.ilsla, inquit, < et transferentur moiitesin cor maris.i Propierea,
    sicut regina et domina, anteibit el prsecedet, aliae inquit-, neqite nos limebimus, neque illi qui lunc
    f,
    vero omnes eam sequentur, el post eara regi Chrislo temporis erunt, dmn lota lerra contra Ecclesiam
    Domino adducenlur. < Proximae ejus afferentttr libi eonturbabitur, et in sanclorum mortem omnes ho-
    < in laelitia et exsullatione. > Proximae autem illae niines iniqui conspirabunt. Sed quid est, quodait :
    dicuntur, quae mente et spirilu eam imitantur, et < et transferenlur montes in cor maris? >Montes
    bene vivendo ei similes sunt. Omnes autem istae aposioli sunt el doctores, al vero cor maris Romani
    siraul cum ea in laeliiia et exsultaiioneDomino offe- principes sunt, el alii liujus sseculi potenliores,
    rentur, et in lemplum regis adduceutur. quorum consilium et voluntalem omnes alii seque-
    < Pro palribus tuis nafi sunl libi filii. > Duodecim bantur. Tunc igitur montes transferebantur in cor
    filios quos palriarchas vocamus habuil Jacob, ex ntaris, quando aposloli et doclores ante reges et
    quibus omnis Judaeorum multiludo originero duxit, principes ducebaulur. Sed quid poslea?
    qui ideo Salvaloris nostri patres dicuniur, quia « Sonuerunt, ei lurbatae sunt aquaeejus.> Sonue-
    secundum carnem de illorum progenie naius est runt quidemaquse mariset lurbatse sunt, quia omnes
    (557). Simililer et Chrislus duodccim discipulos populi et naiiones, quse per aquas significantur,
    habuit, ex quibus omnis ecclesiaslica multitudo nimia ira commoli, et contra sanclos ut inlerfice-
    genita est. "Habuit igiiur Dominuspropalribus filios D reniur clamare cceperunt. Sancti veroquid fecerunt?
    quos, securidum numerum praediclorum patrum, « Conturbali sunl montes in forliludine ejus. >Con-
    lilios sibi, id esl sanctos aposlolos eligere voluit. De turbati enim sunl, cum in carcere concludebantur,
    quibiis subditur: < Conslilues eos principes super cum catenis ligali traherenlur , cum flagellis
    omnem tcrram (Psat. XLIV,17). > Isli enim sunt de ei scorpionibus csedereniur, cum igne supposito
    quibus Dominus ait : « Curo sederit Filius boniinis urerenlur (558). Sed quis omnia lormenio-
    insede majesiatls suae, sedebitis ei vos super sedes riiin 391 genera enuraerare potest, quibus sancli
    duodeciin, judicantes duodecim Iribus lsrael (Maith. Dei ab impiis alfligebantur"-?Hane enini conlurba-
    xix, 28). > liouem Salvator noster significabal, cum suse pas-
    « Mehiores erunt nominis lui, Domiue, in oinni siouis tempore, usque ad mortem se conlurbatum

    (556) Piclse B. M. Virginis imagines in verieraiione tbseum. cap. i, v. 2, et Lucam cap. m, v, 33,nar-
    h tiiendae, earumque cultus valde anliquus est in ralttr.
    Eccesia. (558) Cod. Gbis., < cum ungulis raderentur, cum
    (557) Ex Juda Jacobi filio Christus Dominiis se- in calasla exardesccrent. >
    cunduin carncni recta linca prognaius apud Mat-
    881 EXPOSITIO IN PSALMOS. 802
    esse dicebal. Et illae guttse sangtiinis, quae de lolo» ANunc
    . autem « Dominus virlutum nobiscum > esi,
    ejus corpore sudabant, hasdiversas saiiclorum inar- .Dominusfortis et potens, Dominus poteus in praelib,
    lyrnm passiones significabanl. cui uulla crealura resisteie polest, qui tara subilo,
    < Fliiminis impelus lEClificalcivilatem Dei. > Exte- lamque mirabilitertolumad.se mundum convertit.
    rius, iuquil, in corpore, et ad tempus conlurbalur « Susceptor nosler Deus Jacob. > Quia expulsis ixt-.
    Ecclesia de sanctorum aJHiciioiie;inlerius vero con- dseis, nos gentiles in haeredilalem suscepit.
    solatur et laeiillcalur de sancli Spiritus inunda- « Yenile, et videte opera Domini, qttseposuit pro-
    lione (559). Sic enira Spirilus sanctus, quasi quod- « digia super terram, aufereris bella usque ad firies
    daro magnumflumen, de quo septein graliae, quasii « terrae. > Lselantur sancli",et admiranlur de lanla
    septem rivi procedentes totam civitatem Dei, quae: pace, tam subiio sibi divinilus concessa. « Yenite,
    -esl Ecclesia,irrigant, saliant.lsetificant et fecundanl. inquiunt, et videteopera Domini. >Et revera, et spe-
    « Sauclificavil labernaculutn suum Altissimus.jllu- cialiler opcra Domirii, et quse nuUus alius nisi ipse
    jus, inquit, flumiiiis aqttis sanclilicavit Allissirous, solus facere poluisset, ac per hoc ea quse modo facia
    niundavit ct purificavil tabernaculum suum, ul, quia sunl prodigia el magna miracula esse dicunlur. Sed
    ipse sanctus esl, sanclum sit eliabernaculum ej'us. quse sunt illa ? «Auferens bellausque ad fines lerra?.""»--
    Sieenim ipseait : < Sancti eslote, quia et ego san-i1> Cum enim paulo arite pacein Ecclesia nusquam ha-.
    ctus sum Dominus Deus vester (Levit. xi. 4i). > — buisset, subito per Dei misericordiam factum est,
    < Deus in medio ejus non commovebilur. > Secura ut iisque ad fines leirae nemo contra eam loqui aude-
    cst illa domus quse talem habel liabitatorero , qui,, rel. Dequa videlicet pace adhuc subditur : « Arcuiri
    quoniam nunquam ab ea commovelur.el separalur « conieret, et confringet arma, el scula comboret
    ideo nunquam ab inimicis penitus superalur. De « igni. > Hoc autem contra Arianos dicere videtur,
    ipsa enim dicturo esl: Quia « porlae inferi non prae- quorum imjiia hseresisin Nicaenoconcilio simul curo
    valebunt adversus eara (Malth. xvi, 18). > Unde et; principe suo eodem tempore damnala esi. El quam-
    subdilur : vis omnis illorum arroatura dissipata sit, adliuc ia-
    « Adj'uvabiteam Deusvultu suo. > Quid est autem, roen el arma, el bellalores ignis perpeluus exspe-
    « adjuvabit earo vullu suo , > nisi illustratione et ctal.
    laetiiia faciei suse ? Hirrceriim est quod alihi dicitur: < Yacale el videte, quoniam egq sum Deus, ex-
    «Illuininei Dominus vulium suuni super nos, et « altabor in genlibus, el exallabor in terra. >Yenite,
    misercalur noslri (Psal. LXVT,1). > Quando eniin inquit, es videle opera Douiini, et aganius^i gralias,
    Dominus nbs adj'uval, Isetam faciem, et quando non t qui data pace nos liorlatur, dicens : « Yacale, et
    adjuval, iratam faciem liabere describilur. videle. > Yacaie, inquit, leclioui, et oralioni et
    « Conturbatse sunl genles, et inclinata sunt regna, onini spiriluali operatioui. Et videte , cognosciie et
    « dedit vocem suani Allissiirius, etmoia est terra.> inlelligiie quoniam ego sura Deus, cujus virtulein el
    Isla conmrbaiio bona est; ecce genles, qtiaesuperius potentiam nunc lanlo opere admiraniini. Et exalla-
    conlra sanctos et contra Ecclesiam conlurbalae erant, bor.quasi dicat, iu cunclis genlibus el in omni lerra,
    modocontra seipsas conlurbalae esse dicunlur. Ilem quse usque ad liaec tempora |mihi adyersari videba-
    incipiunl aboininari ea qttaediligebant, et ea diligere tur.
    quse odio babebanl. < Et inclinala" sunl regna. > « Doiriinus virlutum nobiscum, susceptor noslqr .
    Quia ipsi quoque imperaloies sub jugo Chrisli se « Dcus Jacob. > Idipsum repeluni quod superius
    huniiliaveruut, el fidem, quam iropiignabaiii, cuiii dixerat, el graiulabundi Verum per omnia esse con-
    gaudio susceperunl. Hoc autein- sub teiupore Con- firmap.t, quia Doniinus virtutum nobiscum est, quo-
    staniini iniperatoris convenienler inielligi potest, niam nisi fortis el potens esset ea. quae superius
    quando, sanctis onmibus a vinculis absolutis, ec- dicta suat, nullatehus facere potuissel.
    clesia>apertse sunl, et nemo fuil qui conlra Christia- 392 PSALMUS XLYl.
    nam fidem insurgere auderel. Etnuncquidemoiuni-1 D JNFINEM,PROFILIISCORE.PSALMUS.
    bus libere praedicantibus, tolus muudus pene ad Psalmus is.ie factus est pro filiis Core, id est pro
    fidem conversus esi. Unde el subditur :"< Dedil vo- apostolis, qui in sola Christi pa->sione etcruceglo-
    < cem suam Altissimiis, el mota est terra. > Dedit rianlur. Unde Apbslolus ait: « Mihi absit gloriari,
    enira Altissiraus vocem suath per ora episcoporum nisi in cruce Doroini nostri Jesu Christi I > (Galat.
    et doclorum, el mota esl terra ab infideliiate ad fi- vi, 14.) Deiiisautem in.hoc psalino dicitur: < Prin-
    dem, a tenebris ad lur.ern, a diabolo ad Detim. Sed cipes populorum convenerunt cum Deo Abraliam,
    qtiid dicebat lerra in lania illa stia coraniolione ? quoniam dii fories lerrae nimittm elevali sunl. >
    Sequilur: «Omnes genles, plaudite roanibus, jubilate Deoin
    < Doiniuusvirlulum nobiscuro, susceplor nosler « voce exsullationis. > Hanc consueiudinem habue-
    « Deus Jacob. > Hoc tale est ac si diceret: Vicli runl anliqui, ut prse lsetitia manibus plauderent. Unde
    sunidii nostri, quia falsi, niiseri el sine viribus erant. estillud:«Plaudite,Roinani,ego Caliopiusrecensui.»
    (559) « Lseiificaliir enim civitas Cbristi, cuni in aula ejus commercio sanclitatis.|> S. MAX.TAURIN.,
    ea doctrinse evangclicse cursti poptilus puriiicatur, scrm. 14, edil. Iloin., p. 454.
    1
    invehhur, et auodain prsedicalionis innictu repletu.
    865 S. BRUNQ.NISEPISCOPI SIGNJENSIS 864
    llorlalur igilur Ecclesia omiiesgentes ut ineffabili- A cattim esse puto quod bic dicitur : < In
    j'ubilatione
    ler gauileant cl laetenlur, qnoniam Salvaior. nosler et in voce tubae. > - ,
    ccelos asceiidil : maiiibus uanlque plaudeie, niajo-
    < Psallite Deo noslro, psallile, psallite, regi.no-
    rem laetitiam significat, qnam verhis explicari va-
    < siro psalliie. > Quanto jubilo cor istius bominis,
    leal. Et illi quidein bene manibus plaudiini, qui eam
    de Domino plemim eral, qui tolies el cum tanla frcquentatioue
    laetiliam, qtiani h.abeni, bene operando nos
    ostenduiit, siquidem manibus opera fmni. Jiibilalio psallerepiaecipit; yidetnr inihi his verbis dicere
    el incessanter psallile, ne vos an-
    vero in voce exsultaiionis , ineflabile •gaudiuih est, psallite, psallite,
    geli psallendq vincant; sed qnod ipsi in ccc'is fa-
    quod mngis in corde quam in ore modulalur.
    « Quoniaro Deus summus, terribilis, et rex ma- ciunt, el vos iu lerra faciatis. Et ne forlasse aliquis
    < gnus super omiies deos, subjecil populos nobis, sic admonitus el exhortalus prae nimia laelitia, ut
    ad motus corporis el ad salutaliones sur-
    < et genles sub pedibus noslris :, elegit nos in hsere- quotidain
    « ditateni sibi, speciein JacOb, quam dilexit. > Du- gere voluisse pulet, subdidit diccns : « Psallile sa-
    causam pieiiier. > Et hocqiiare? « qtioniam rex omnis lerrae
    plicem redtlit, quare nianibus plaudere et <Deus.> Non est iste
    qualiscunquerex,cui psallitis;
    jubilare debemus : alleram quidem noslram, et al- r. el potens cst, et omnis terrae rex et domi-
    ' niagnus
    teram Salvaloris jiostri, Noslram autem, pro lanlo nusest.
    Et unde hoc probat, vis audire?
    beneficio, quia nobis populos subjecil, 'et nqs sibi in
    haereditatehi. elegit. Plaudile, inquil. Quare ? Quo- < Reguabit Doniinus super oinnes genles. > Yicli,
    niam Dorainus, qui modo pauper et humilis appa- inquit, stint inimici, ei regnum, ei poiesiatem dia-
    boltts aroisit, non Judseorum tanlurn, iriio elgenliiim.
    ruit, nunc sumrous ei terribilis, et rex magnus super
    oranes deos esse probatur. Summiis quidem, qttia Non regiiet amplius peccatuin in vestro morlali cor-
    onwia ei subjecta sunt, quaecuiique inccelo vel in pbre, quia solus Christus rCx est et ubique regiiat.
    terra suhl. Terribilis vero, quia reddet unicuiqne El ubi esl ? « Deus sedet" sttper sedem sanclain
    « suam ; > sicul scripium esl: i Dixil Doininus Do-
    sectindum.opera sua.Et ipse quidem est.rex magnus Biino raeo: Sedea
    dexlris raeis (Psal. mx, 1). >'Et
    super oniiies deos, «Quoniam omnes dii genlium dae-
    nionia: Doniintis aulem ccelos fecil (Psal. xcv, 5). > alibl':"-«' Dominus, in ccelo seies ejus (Psal. x, 4). >
    « Subjecit popttlos nobis, el genles sub pcdibtts Sed ne longe esse videantur, audi Aposlolum di-
    noslris. » Nulla namque gens, vel populus esi, de cenlein : « Nescitis quia lemplurii Dei eslis vos, et
    (juibus aliqiii sanctorumpedibus se noii humiliassent. Spiritus sanclus habilal in vobis (I Cor. m, 16). >
    Ariima namque justi sedes est sapiehtise, nam super
    Quod autem ail : « Elegit nos in hsereditalem sibi, > (C
    lioc est quod Dominus~alibi dicit: < Funes cecide- aselluin sedere non est Dominus dedignalus.
    runlmihi in prseclaris, etenim haerediias mea prae- < Priiicipespopiiloriimcoiiverierunt cuni393Dco
    clara esl mihi (Psdl. xv, 6). > Yocat autem eamdemi < Abrahain , quoniam dii fortes terrse niraium
    hseredkalem, id esl sanctam Ecclesiatn, speciemi < elevali sunt. > Inlerrogavit Moyses Doffiinum
    Jacob, quia ipsa est de qua Aposlolus ait: < Elegitt. quod esset nomen ejus? cui Doniinus respondens
    sibi gloriosam Ecclesiam, non habenleni maculam, ait: < Ego sum Deus Abrahain, et Deus Isaac, et-
    nsque rugain (Ephes. v, 17). > Quod vero sequitur: : Deus Jacob (Exod. nr, 6). > Hic est itaque ille Deus
    « quam dilexii ; > hoc est quod alibi Dominus ait: ; et Domiiius, ctun qno in die Asceiisionis convenerunt
    « Jacob dilexi, Esau auieni odio habui (Rom. ix, 13).>i principes populi, sancti videlicet aposlbli, atque in
    - i Ascendit Deus in
    jubililione, el Dominus in voce> ijisa die maiidalum acceperunl ul irent in universuro
    « lubse. > llerura, inquit, piaudile, el -amplins plau- ihunduni el prsedicarenlEvangelium oniiii creaturae
    dite, quia « ascendit Detis in jubilatione, ei Doroi- (Marc. xvi, 16); el lunc quidem tot dii foiies terrae
    nus in voce lubse. > ln jubilatione ascendit Dominus, a Domino constituti sttiit, sicut e.t. Moyses, cum ad
    id es.l in rnaximo gaudio el laelitia aposiolorum, quii . Pbaraonein niitteretur, diclum esi ei a Dominq :
    ' euin in tanta
    gloria ianlaque virtuie ascendere vi-. D « Ecce posui te Deum Pharaonis (Exod. vu,7).>
    debant. Sive enim in jubilatione angeloruro, quos3 Fortes aulem dii fuerunt isli, et aliis omnibus" for-
    - oinnes cum suroma exsultatione obviairt ei venisse_ liores, quoniam uon solutn in terra, sed in ccelo
    dubitare non debemus, quorum yoces et la.udes,' quoque potestaiein acceperunt, el claudere el aperire
    quse excellentissiinse erani, quamvis nesciamusqua- quibiiscunque voluerint; unde el bealo Petro Donii-
    les erani, per vocem ttibse iiitelligerc possurous. Ett nus ait: « Quodcunque ligSveris super terrara, erit
    quis unqiiam ditere ve! cogitare valeat quauta lunc;. ligauim et in ccelis; et quodcunque solveris super
    laeiiiia in coelis fuerit, quando Cliiistiis Dominus_ lerram, eril solulum et in ccelis (Maiih. xvi, 19). >
    ccelos ascendii? Yideor videre oinnes angelos ett Ideoque hic dicitur: <Nimium elevati sunt. >Nimiutn
    archangelos illam Sajvatoris noslri gloriosissiinaml qtiideni quantum ad humanam opinionem. In alia
    lmmanilaiera bttmililer adorantes, et pro tanlai aulem iranslatione hon dicitur nimium, sed valde
    talique vicloria de hoste snperbissimo sic superato) elevati sunt, quod salis conveiiierilius sqnare vide-
    gralias agentes. Et hoc lotum in his verbis signifi-- lur (5G0J.
    (560) S. Augustinus, el Psallerittm qtiod sttprai valde, plura.vero Ilalae yersionis exemplaria Iegcnt
    Jaudavimus, a Josepho Blarichino edilura habcntt tiimium.
    865 EXPOSITIO 1N TSALMOS. 885
    PSALMUS XLVII. A rusalem (Isa. u, 3). > Inde enim venerunl apostoli,
    PSALMUS CASTICI : riLHS CORE.SECUNDA SABBATI. inde fides et doctrina Christi, inde isti psalmi; inde
    Filii Core illi sunt qtti in Calvarise loco Cbrisltim omnis Isetitia et exsulialjo, quibus Ecclesia gratula-
    crueifixum, diabolum victuih, originale peccalum lur, et per universum mundum dilalata est.
    deletum, et humamim genus Chrisli sanguine re- « Deus in gradibus ejus digiioscelur, dum suscipiet
    demptura esse non dubitanl. Quod vero ait: Secunda « eam. > Yenit, inquit, Dominus ad hanc civitatem
    Sabbali, sic est inlelligere. Priina nanique Sabbali suam, sed nondurii suam, quia nondum suo sangttine
    resurrexil Dominus, suisque discipulis se manifesla- redemptam, el neque cognittis, neque susceplus est:
    vil. Secunda vero de ej'us resurrectione cerlissimi « In propria venit, et sui eum non resceperunt
    facii, inler se Iractare cceperunt, quod ejus resurre- (Joan. i, 11). > Sed duin suscipiet earri, in gradibus
    ctionero raanifestareni, el ejus gloriarii prsedicarent. ejus dignoscelurJ Hoc aulem erit in judicio, qttando
    At vero aposlolorum praedicatio,quid aliud esl quam el boni ctmali aslabunt ante IribunaiCbristi (562);
    Ecclesiseconstructio? De Ecclesise aulem constru- Isli aulem sunl illi gradus, tle quibiis superius 394
    clione lotushic psalmus cOmposilus est. dicitur : <a gradibus eburneis. > Gradus Ecclesiaj
    « Magnus Dominus, et laudabilis nimis in civilate aposloli sunt, quia ipsiHos portant et suslineiit, et
    < Dei noslri in monte sancto ejus. > Magnus quidem, per illos oranes ascendimus. In illis aulem cognosci-
    quia omnia coritinet et ubique est. Est aulem et tur Dominiis, qtii in illis et per ipsos bninia j'udica-
    laudabilis riimis, quia quanlum laudari debet, lau- bit. Et bene quidem in discipulis cognoscelur niagi-
    dari non potest. Sed ubi laudabilis esl, uisi iri civi- sler, quia si ipsi sapientes sunt, jain de magistro
    tate sua et monte sancio suo? Civitas ejus et mons non dubiietur.
    sanctus ejus Ecc.lesiaest, quseper Sion ei.Jcrusalem i Quia ecce reges terrae congregali sunl el conve-
    signilicatur. Alibi Dominus laudari non dignalur, < nerunt in unum,>Hocest aulem quod in litulo
    hisi in civitate sua el in monie sanclo suo, id esl dicilur : < Secunda Sabbati :'» secunda namque
    in nionle Sion, de quo sequitur : Sabbati postqtiain liominus a mortuis rcsurrexit,
    < Dilatans exsuliationes universae terrse mons congregali stint discipuli et convenerunt in uniiiii,
    < Sion, lalera aquilonis civitas regis inagni (561). > simulque, ut in Evangelio legilur, clattsi manebant
    Qubniam ex Judaeiset geiiiilibus facla esf Ecclesia, proplcr meium Juilseorum, intcr qnos et semel et
    ut per Sidn Judxos, per lateia vero aquilonis geri- jleriiiii Christus apparuii, et dixil eis . < Pax vobis:
    liles inlelligamus. Hinc est enim-quod Doniinus di- ego suin, nolite liroere. Gavisi sunt ergo discipitli,
    cilur lapis angularis, conj'ungens diios parieles, r viso Doriiino (Joan. xx, 21). » Et hoc esl quod
    unum ex prseputio, alterum ex circunicisione. Ex ail:
    his duobus parietibus Ecclesia lola coiisislit. Undo < Ipsi videntes lunc admirali siinl. >Bene autem
    el in Evangelio Dominusait: < Et alias oves babeo dixit, lunc, quia in ipso principio nbii niiiurri, sl
    quae noii sunt ex hoc ovili, et illas opbrtet me ad- admirabuntur de lanli miraculi noviiate. Non lameii
    ducere, el liet unum ovile el unus paslor (Joan, x, mirari debueraiit quod ille a morluis rcsurrexit qni
    16). > Latera autem aquilonis, omhes iili intelligun- ipsis prsescniibus et videntibus alios resuscitavit, ct
    gunlur quos di;i;<xlii3perflal el vemilat; ibi enim adhue omnes resuscitare habet (503). Nunc atilcm
    fuit sedes ejus, sicul ipse ait: < Ponarn sedem nieam Propheta ad ea visum altendit, qoseaposioli passi
    ad aquilonem,et ero similis Allissinio"(/so.xiv, 14).> sunl, poslquam ad invicem divisi ubique genliuin
    TJndeet alibi dicilur : < Ab aquilone pandetur roa- prscdicare cceperunl. Neque enim alia dicere poteial,
    larii super omnes qui habitant lerram (Jer. i, 14). > riisi ea qtise sibi intus ostendebariiur. Undeet ipse
    De taiibus igiiur sancla Ecclesia fabricala est, quia alibi aiiytAudiam quid Ioquaiur in me Doniinus
    non venit Dominusvocare juslos," sed peecaiores ad Deus (Psal. LXXXIV, 8).> Et indcfitut prophetae ma-
    pceniteuliam (Malth. IX, 13). Quod autera ali," < di- leriae coniinuaiionem et ordinem non teneant, setl
    Jalans exsultaliones universae terrse, > lale esl ac si D rriodo ad hsec, modo ad illa subiio iransferanliir,
    diceret : Mons Sion eivitas esf regis niagni dilalans et sajpissime prius ea dicunt, quse poslea' facla
    exsullaliones universse lerrae.«De Sioii > enira, sicut snnt.
    scriptum esl, « exibit Iex et verbum Doiniiii de Je- i Conlurbali suntmontes, elcommbti suni, tremor
    (561) In Yulgala legitur : Eundalur ex&utlatione illi beatos viros afferre ipso largienle monstrabitiir :
    tiniversmlerrm mons Sion, elc. Textus aulein Aiigu- dum secundiim gradus inerilorum sancia plebs ad
    slini ita se habet : Dilatqns exsultuliones universm dexterain collocatur. > CASSIOD.
    lerrm, monles Sion, etc. Concnnlat leciio Brunonis (565) S. Bruno qui omnia Veleris Testanienli fa-
    usqiie ad verba, universm terrm, scd in reliquo est cla, figuras el propbelias ad Nqvi significalioncni
    cuin Vulgata, ntons Sion, latera aquitonis, elc. Expo- ^Testainenti traducere conalus esl, versus bujus ae
    uil vero S. Aug. cur niomes, el non uions legatur, superioris verba quseplane de regibus lerra? loquiin-
    quani illuslratiorieinbmiiliii'ius,iiic non uecessariam; ttir ad Chrisli discipulosab obvio sensu niinis alie-
    tanto roagis, quod in eam eonvenil commeiiiaior no- nos converlii, ul eorum siuporem ei adniirationein,
    ster. Cqnformaiur versio, qua ustis est Cassiodorus, audila Christi resurrectione, exponerel. Nil id officit
    lextui Brunonis in omnibus. Scriplurae veriiati, neque a iuystica inierpreiatioiis
    (562) «Turic cniro-Deus dignoscetur, id est po- absonum habenduro esl.
    leotia ipsiusvirlusque declarabilur, quandoEeclesia
    867 S. BRUNONIS EPISCOPl SIGNIENSIS 858
    < apprebendil eos; ibi dolorcs, ut parlurientis, in A , < Suscepimus misericordiam tuam in medio templi
    < spiritu vejiementi conteres navis.Tharsis. > Post- < lui (564). > Quicunque misericordiara invenire et
    quam, inquit, aposloli praedicare cceperunl, el deo- a peccaiis liberari desiderat, veniat ad templum
    rum cultum falsuni esse ceiiissima ralione oslen- Dei, veniat ad Ecclesiam Dei, quia nusquam alibi est
    derunt, et terrorem futuri judicii nunliaveruni, et reniissio peccatorum.
    signis mullis alque niiraculis suara doclrinam con- < Secundum nomen luum, Deus, ita etlaus tua ia
    firmaverunt, conturbati suni omnes qui eos autlie- < fines terrse. > Sicut, inquit, nqnien luum ubique
    bant, et commoii sunt, tremor apprehciidil eos. auditum est, neque estaliqua gens, qua. nomen luttm
    Conlurbali quidem sunt, alii bene, alii non bene. ignoret; ita fac ul laus quoqtie lua ubique dilalelur,
    Sed nos modo de his qui bene conlurbati et coramoii 395 et exlendatur, el nulla gens sit usque ad fines
    suni, dicere volumus. Bene aniem conlurbatur qrii terra;, quaele non laudel alqueroagnificet. Eibeati illi,
    conlra seipsum, si male vixit, credidit et contra qui telaudabunl, roiseri vero , qui le non laudabunt.
    prislinam suam conversationem conlurbalur. Com- Unde hoc? Quia <justilia plena esl dextera tua , »
    inoli sunt auiem ab infideritate ad fidem, a tenebris qtise < reddet unicuique secundum opera sua (Mallh.
    ad lucenr, a falsitaie ad verilatem transeuntes. Et xvi, 27). i
    hoc ideo, quia tremor fuluri j"udiciiel pcenarum quae B < Laeleiur igitur mons Sion , > qui te quotidie
    incredulos exspeclanl, apprehendit eos. « Ibi dolo- laudare non cessat, < et exsultent filiaeJudte, > id
    res sicul parturieiitis. > Boni isti dolores suut, quia est animse confessorum , quse et ipsse in luis lau-
    cilo in gaudium convertuntur; unde et Doniinus dibus perseverant. Judas enini confessor interprela-
    ait : < Mulier cttm paril, tristitiam habet, qnia venil tur, seu laudans Domiuum. t Propler judicia ttta ,
    liora ejus: cum auiem peperit filium, jara non me- <Domine. > Taliaeniin sunljudicia tua, qttaebeatos
    minit pressurse, propler gaudium, quia.natus est facient, ei Ixlificabunlur oinnes fideles luos. Nunc
    liomo in mundo (Joan. xvi, 21). > Tales igitur dolo- aiilein apostrophem ad ipsos aposlolos facil, eosque
    res habebant illi qui ad fidem veniebanl, et pro pec- horlalur ulhujus montis sollicili sint, el omnidili-
    catis suis dolebanl el flebant. gentia eum niunianl ct cuslodiant. Et boc esl quod
    .« In spirilu vehementi conleres naves Tharsis. > dicil:
    Nonne videsquam subilohicmulaliirpei'sona?Quaere < Circuradale Sion, et compleclimini eam, el nar-
    a principio psalini huc usque, et iion invenies pro- < rate in lurribus ejus : ponite corda veslra in vir-
    phelain, nisi hic ad secundam loqui personam. Hoc < lute ejus, et distribuiie gradus ejus , ut enarrelis
    autem ideo dixi, ul non qiiaeramrisonniia in prophe- « in progeniealtera.> Circumdale, inquil, Sion, vos
    p
    tis, qusein aliis Scripturis quaerere solenius. «ln spi- qui cuslodes et speculatores estis , veslrisque eam
    ritu,> inquit, «vebementi, > o Domine,> conteres na- Uiniique muiiite prsesidiis. Et compleciimini eam
    ves Tharsis. > Hic est ille spiriius dcquo iii Actibus uluis amoris ci charilatis , ne forle ab aliis amalo-
    aposlolorum legilur :« Factus est repenle de ccelo ribus diripialur. « Narrale, > ei praedicale < in lur-
    sonus tanquam advenieniis spirilus vehemeniis, et ribus ejus,> per quas singulas Ecclesias, nonnienie,
    replevil lolam domum.ubi erant sedentcs (Act. n, sed locis a se diversis inlelligimus. < Pouite corda
    2). > Hic igilur spiritus contriyil naves Tbarsis, vcstra in virlule ejus ; > id est loto corde, totaque
    quia innuhierabiles hujus mundi civilales, oppida, intentione intendite i.n virlute el foriitudine ejus.
    castella et villas quae per naves significanlur, secun- < Ei dislribuile gradus ejus : >ordinanlcs episcopos,
    dtiro priorem staliim eoiilrivit, el in melius conimu- presbyieros, aliosque gradus ecclesiaslicos per sin-
    lavit. Bene aulem Tharsis roundum significal, quae gulas civitates; < ut enarreiis in progenie aliera. t
    in mari posita, solis navigiis, negotiationibus el de- Hoc est enim quod Apostolus ait :< Plures faeti sunt
    ceptionibus dedila fuit. sacerdoles secundum legem (565), eo qttod morle
    < Sieut audivimus, ita et vidimus in civitate Do- prohiberentur perraanere (llebr. vn, 23).> Si enim
    < mini virlutum, in civilate Dei nostri; Deus funda- D semper viverent, ipsi soli sufljcerent, et alii ordi-
    « vil eam in aelernum.» Pouil se Propheta cum nandi non essent; nune aulem aliis obeunlibus, alics
    omnibus aliis qui adinirantur de lain subita omniurn succedere necesse est, per quos doctiina aposiolica
    genliura cqnversione. Sicul audivimus, inquit, a pa- enarretur in progenie allera. Sed quid narrabitur
    triarcbis et prqphetis; ita el vidimus in civitale iu progenie allera?
    Oomini virlutum, per quam Ecclesia significaltir. t Quoniam hic eslDeus noster in selernum, ei in
    Dominus virlutum dicilur Salvalor noster, quia ipse isaeculum saeculi.el ipseregetnosin ssecula.i Sufficit
    est, qui per se et per suos tantas ubique virtuies igiiur nobis boc in Ecclesia praedicare ; quia Christus
    operatur. Pulchre auiem dixit: < Deus fundavit eam Deus, el rex noster est in auemum, el quia ipse nos
    in seternuiii; > quia fiindamenlum ejus rooveri non regil et diligii, nunquam de ejus regimiiie receda-
    polest; unde el Dominus ait : <El portse inferi• noh rous, nequeunquam ad aliam doctrinamtranseainus,
    -
    praevalebunt adversus eam (Matth. xvi, 18). > et quaecunquepraecipil buinililerfaciamus, cl nullum
    (564) < Hoc est Verbum quod caro factum est, et (565) Yerba secundum legem non habet textus
    habitavit in nobis. Sicut enim redemplio Chrislus, Graecus , babebat aulein Vulgala Lalina anlequam
    ita et misericerdia. > S. AjiBitqs. recoguoscerclur. ,"
    869 EXPOSITIOIN PSALMOS. 870
    alium reclorem suscipiamus, el stiflicil hobis. A quos poriant suslincre non polerunt. Et unde hoc
    probal? -
    PSALMUS XLVIII.
    « Frater non redimit, redimet liomo. > Quis est
    1NFINEM : TILIISCORE. P SALMDS. iste frater ctijtis redemplio lam nccessaria est (566) ?
    Isle litulus satis jara exjiOsilus est. Hic est ille , qui alibi ait : « Narrabo noroen luum
    « Audile hsec, omnes gentes , auribus percipite , fratribus meis (Psal. xxi, 25). > Ipse est igiliir
    « qui habitatis orbem , quiqtte lerrigense , et filii Salvator noster, qui eos ulique non Tediniit,
    « hominum, simul in unum dives et pauper. > Magna «
    qui confidunt iri virlute sua, et qui gloriantur
    se in hoc psalmo Prophela Joculurum esse ostendit, in diviliis suis > Et si ille eos non redimil,
    cum tantani omnium gentium faciat vocalionem , qui et Deus est, et horoO nunquid aliquis eos
    neminem dimiltit, omnesvocat, el diviles et paupe- redimet hOmo?Poierilnesacerdos vel Ievita sanare
    res audire jubel.
    quos non sanavil Saniarilanus ? « Non dabit Deo
    < Os meum loquelur sapienliam.etmeditatiocor- « pelilionem suam (567), nec preiium redemptioiiis
    « dis mei prudentiam. > Simul nos ot altentos el « animsc suse. > Ideo, inqttil, non redimetur , quia
    ibenevolesfacit, dum se sapieniiam et prudentiam ejus petiliones Deus nbn audit , etuuia prelium re-
    locuturum esse promiltit. Et reverasumma sapien- B demptionis animaesusenOnreddit. Illorum pelitiones
    tia hsec est, ut homo in virlute sua non cOnfirlat , et oralibnes suscipit Dcus,-qui bonam inlenlionem
    neque in divitiis suis glorietur , ul niisericoriiiam habcnt et mundo corde eum deprecanlur. Illi vero
    diligat, seipsum cognoscat, et carnem suam Juxuriis •redinmnt animas suas qui eleemosynis el aliis pie-
    et voluptalibus non subjiciat. iatis et misericordiae operibus peccalis suis satisfa-
    «Inclinabo ad simililudinem aurem raeam > In eo ciunt. t Laborabil in selerrium , etvivet in finem; >
    quod ad similitudinein aurem suam inclinare se Quia, inquit, mali, tales el lales suut, ideo in seler-
    dicii, elper siroililudinein se loqui, et non sua, sed rium laboraburit.el ad quietem iiuriquam pervenient.
    aliena se dicere ostendil. Et hoc est quod alibi ait: Et vivent usqne in finem , sed nunqtiam pcrvenient
    «Audiaro quid loqtiatur in me Dbminus Deus (Psal. ad finera, vellenl enim iiiori, et ad fineni pervenire
    LXXXIV, 9). >—< Aperiam in psalterio proposilionem si possent.
    Mieam. Psalterium instrumeniuro esl musicae artis, « Quoniam non vidcbil inlerilum, cum viderit
    quod decem chordas, et non aniplius habet. Decem « sapientes morienles. > Ideo , inquil, homines ini-
    aulem sunt verba legis.l in quibus praecepla. omnia qtti in tormentis et doloribus vivenl usque in fineni,
    cqntinenlur. Ille igilur in Psallerio cantat, qui legis quia non inlelligunt neque consideranl quam jtiste
    mandata cuslodit et operalur.. el quam sancie sapientes mbriuniur : « Preliosa in
    « Ut quid timebo in die mala ? > Nunc in simili- conspecluDomini mors sanelorum ejus (Psal. cxv,
    •tudineloqui incipil, et seipsum.aliis in similitudi- 5). >Isii vero cogiiant, et in cordibus suis dictint :
    nem ponit, ut quod ipse dicil de se , hoc unusquis- uha cotidilio esi omnium, ctiioni el mali.ot justi ct
    -que intelligat in^e. Dies autem mala , diesjudicii peccaibres, et sapientes et insipienies, ei omnes pa-
    . est, quae ad sola mala suscipienda malis Iiominibus riiermorinntur et in pulverem resolvunlur , nulla
    praeparata est. Ut quid liroebo, inquit, in die mala ? differentia est; gaudeamus in bae viia , quia nesci-
    «Tniquitascalcanei mei circumdabii me.i Iniquusest mus ijtiid futurum sit in alia vila. Talis aulem
    ille calcaneus, qui firmus non slat ,-et l'ot'umhomi- cogitaiio iniqua esl el desperalione plena ; quapro-
    nem ruere facit. Mullos calcaneos habemus el plu- pier « simul insipiens"el stulius peribunl. » Hicest
    res inlus , quam foris habemus. Omtiia opera nostra ille insipiens, < qui dixil in cordo suo : Non est Deus
    calcanei uobis sunt; boni quidem calcanei, sl bona (Psal. xni, 1); i per quem infideles horaiIles, intel-
    sunt; mali vcro, si raala sunt; in his enim aut ca- ligimusi Stultusvero est, qui sola lerrena ettrans-
    diraus aul slamus. Ille igitur non timebit iu die itoria diiigit, qtise laih cito et tam facile amittun-
    roala, qui bonum, dum vixit, calcanOum habuit: jQ tur. Uno igilur el simili modo isli peribunt , quia
    « Qui conGdunl in virtute sua , quique in abun- talis lidelis aut parum , aut nibildifferl ab infideli.
    « dantia diviliarum suarum gloriantur. >Illi, inquit, Talis aiiiem slullus erat ille , ciii Doroinus ait:
    limeant in die malo , qui eonfiilunt in virtute sua «Stulie, hac nocle anitiiam tuam repetent a te (568):
    et qui glorianlur iri mullis diviliis suis. El ideo li- quse autem parasti, ciijuserunl?>(L)ic.xii,'10.) Unde
    meant, qui calcaneos iniqiios habenl; lales enim el subdilur :
    396 calcanei iniqui sunt, quia cito deficienl, eteos < El reliiiquent alienis divitias suus. > Hoc est

    (566)« Per hominem Dominum Jesuni iiitelligamiis .Thom. adnotal : < Ncc quisquam illortim sive for-
    qui suscepit hominis condilionem , ul in carue sua tium, sive diviium dabit pro se qnidquam, qtio Deuin
    peccatum omnium criiciligeret, et chirogaphum sibi ipse placaluin reddat. > Similia habel Clarius.
    universorum stto cruore deleret. > S. AMDROS. Cassiodorus vero, qui parilerhabet, NQIIdabil Deo
    (567) Tam in Vulgata versione , quam edidit et placalionem suam, ila exponil : Noti dabil, nc-
    illustravit lsidorus Clarius juxta Venet. edilioncin , gariiis cst, qtiia ntilla oblaiio, nulla placalio potest
    anno 1542, quaro in Psallerio a Ven. cardin. 'f hom- coropensare, quod nos Divinilasesi dignata redi-
    masioiium notis publicaloRomscan. 1741, legitur : mere.
    Non dabit Deo placaiioncm suam. > Ubi card. (568) Cod. {J.his., animatua rapietur
    871 S. BRUNONIS EPISCOPI SIGNlENSiS 87i
    quo 1iu aljo psalmo dicilur ; i'Thesaurizanl,el igno- A . Et hoc in ore suo , pcr quoi cogiiationero convc-
    raiiicui congrcgent ea (Psal. xxxvin, 7). » — i Et nientius, quam verba inlelligere possurous.
    < sepulcra eortini domus eorum in aeternum.» Post- « Sicul oves in inferno positi sunt. > Ovibus roodo
    quain in sepiilcris habitare CGeperunt,nunquam alias assiroilantur, non propler aliiid , nisi quia nulla ra-
    iloiuos iilterius hahebiinl, namet infemus sepulcrum lione se defendent, sed omni virtute et fortitudine
    «sl, el ipsa eorum corpora sepulcra stitit, fetida privali,' qnasi vilissima aninialia ad mortem tra-
    quidem et pulredine plena. bciHur.El morsquidfaciet?< Etmors depascet eos:>
    < Tabernacula eorum in omni generalione, et pro- non dixil devorabit, sed depascel eos, ut posl hoc,
    « ^enie : invocabunt noihina eorum in lerris ipso- rriortcm ipsam indeficientem semperque redivivain
    < ruin (560). >Sicul enim in ccelesli Jerusalem raan- inlelligamus.
    siones mullae smit; ila et in inferno multa laberna- < El obliuebunt eos jitsli in malulino (570). »
    «nla , el pcenarum receplacula sunt. Et sicul ibi alii Unde oblinebunt eos , quia jiisli jacebanl , el nil.il
    abaliis differiiut in gloria ; ila el ibi alii ab aliis dif- poterunt conlra eos. Hoc autem erit in malulino ,
    fcrtint in iormenlis. < Tabernacttla J igilur« eorutn,> qtiando bac nocle longissima traiisacla, orielur justis
    id est maligni spiritus, qui simul cum eis in ipsis ta- sol jusiilise. < Etauxilium eortim velerascel.iii.in_-
    R
    -bernaculishabiiabunt, « inoinni generatione et pro- <ferno;» ubiipsiertinl, ibi erit auxilium.eorum; per
    genie, > per quod iiifinilum tempus desigualur. Inter quod videlicel omnes eoruro amicos et propinquos ,
    ipsa lormenla qtiibtis eos cruciabunl, noniina eoruro qtii eis auxiliari solebanl, inielligere deberous. lsti
    lurpissima invocabtiiit, ul-hoc ipsuin sii eisad ma-. auiein velerascent in inferno, quia non modico tem-
    jorem pcenam alqtie tiisliliam , quod talibus nomi- pore ibi habitabunt, < et a gloria sua expulsi sunt.»
    nibtts vocabunlur. lnlelligeiidum est itaque quod Hoc si inilio dixisset, couveiiientius videretur, quia
    -inler ipsa flagella, adulteios , fornicalores, sacrile- quando morlui sunt, tunc quidcni a gloria sua ex-
    gos, fures, lalrones, pcrjuros, homicidas, sodoinilas, pulsi sunt. Sed hsecin propbetis quserenda non sunt,
    praedatores , et aliis noininibus ,-qnae ipsi nielius in quia quocunque vadit spirilus, illuc el roiae sequun-
    ;nienioria habcnl maligni spirilus, cos in perpeluum tur.
    vocabunl. Et ille qiiidcm terrae -populus erunt terrse < Yerumiamcn Deus Jiberabit animam meam de
    -ipsorum , in quibus in teteritum Iiabilahuii.1. < manu inferi, dum accepeiit me. > Quasi ei aliquis
    « Ethonio cuiii in honore esset, non iiilellexil.,
    « coinparaius esl jtinienlis insipieniibus , et siriiilis dicerel: Sic loqueris ttt de aliis , quasi lu quoque
    « faclus est illis. > Hsec est catisa quare bomines .f- iti infernum dcscendere et ibihabilare non debeas?
    Ad quod ipse: Sciq quia descendam , veriimiahien
    iniqui quaesuperius dicia sunlpatianltir , quia cum Deus liberabit animam meam _de mariu inferi.
    in honore essent et ad Dei imagineni el siuiilitudi-
    ni-
    nem facli csseut, non inlcllexeiunt ad cujus iina- "Quiindo? duni acceperit ine. Felix illa dies , et
    iiiiuin fclix, qua Salvator nOster illttc descendit, et
    . ginem facti eranl; sed potius luxuriose itirpilerque
    saricioruni animas, quse ibicaptivse tenebantur, eri-
    viventes, juiiientis insipieniibus similes esse volue-
    Hinc est quod hic ipsealibi ait: < Auditui meo
    runt. Brtila igitur facli sun-t ; qtii si voluissent, dii puii.
    dabis gaudium ei iseiitiain , ei exsuliabunt ogsa liu-
    esse poterant. Sic eniin scriplum esl: « Ego dixi :
    niiliata (Psal. L, 10). »
    Dii eslis, ct filii Excelsi omiies (Psal. LXXXI , 6). >
    -« Haecvia illoruni scaiidalum ipsis. > Qiiisdiccre va- < Ne limueris , curn dives faclus ftteril homo , et
    ieal quania haec via iniquorum , et in hac vita « multiplicala fuerit gloriadomus ejus. > Non ll-
    el in alia scaijdala illis et pericula parial ? Hxe mueris , inquit, neque divitem , neque pauperem ,
    -via facit, ul nunqttam paeem babeant , et se quia et divites cito pauperes fitint, et sancionim
    divilias conimutalur. Timent mul-
    397 vicissim inlerficianl, el ul alter alterum iuiqito pauperias cito in
    odio prosequalur. < Et poslea iu ore suo benedi- toiies viri religlosi,quando viros impios et stiperbos,
    « cent. > Potest autem boc intelligi, ut post scan- D qui cos odio habent ih poientia et diviliis crescere
    dala et conieniion.es, isti iales , se invicem, non in vident; quos modo Propheta consolalur et horlatur
    corde, sed inore suo se benedicanl; quod ad fictain ne limeaiit quoniam hi tales cito deficiunt.
    pacem perlinere videlur. Si aulem post hanc vitam r Quoniam cum mqrietur, non accipiet orania ,
    Iroc intelligiams, quid eritaliud : « postea in ore suo « neque simul cum eo descendet gloria domus ejus.>
    benedicenl, i nisi postea benedixisse desider.ibunt ? De talibus quidein dolendum esl, quia pereuni, sed

    (569) « Quia opera eorum eorruptibilia atque tcr- pascet eosmors.... Qttibus licet in hacvita sludinm
    rena, et ideo sciibuntur.eortiro. noniina , ttbi vivere poieiitiae fuerit , et divitiarmn, ut aliis domiuaren-
    hiahierunt. Quia.auiein clcvayerunl opera sua., iis tur ; sed in resiiireciioue erit-serviius , cum ju.siis
    -dicilur : Nolite gaudere , quia daimonia vobis sub- malulinits splcndor illuxerit : quortim figura est,
    jeclu sunt; sed gaudele , quia nomina vesira scripla quod Jacob Doniinus praeponitur fralri. Miserabllis
    sunl in ccelo(Luc. x,-20). >S.. AMBROS. ilitque servilus, ui eo lempore , quo alii vocaiuurin
    (570)LectiqVuIgatse ea: «Eidoroinabunlur cornm gloiiaro splendoris et luniinis ; lioruin gloria vete-
    Jnsti in matutino , et auxiliuin eorum velerascel iu rascai, el consumaltir in lenebris infcroruin. >
    iiiferno a gloria eoruni. > Super quse ita S. Ambro- Leclionem Vulgaiacliic sequilur ciiain Cassiodorus;
    sius: < Qui noluerunt, ut pascerel eos Chrislus, de- ciijus -interpreta.ioni conscntjt S. Ambrositis.
    873 EXPOSITIO IN PSALMOS. , "«74
    Judaeorum Deus tanlurii, imo"et geiillum; quoniani
    gaudendum est, quia suse iniquitales merita reci- A
    piunl.- unus est Deus, quijusiificat circumcisionem ex fide,
    .-; < Quoniam anlma ejus in viia ipsius benedicelur. > el praepuiiuin per fidem (Rom. in, 29). > Hinc es«
    • Ih vita sua lantum benedicelur'iropiiis , sed ab adu- enim qiibd alibi dicilur : « In omnera terram exivit
    latoribus sibique similibus. Poslqtiam aulem mor- sonus eoruro , et in fines orbis lerrse verba eoruni
    tuus fuerit^seternam exspectat^maledlciionem, < Et (Psal. xvin,. if. > — « Ex Siori species decoris
    i confitebilur libi cum beoe feceris ei. >Yidemus « ejus. > Omnes . inquit, ab oriente usque in occi-
    istos tales „ quando eis securidura siratn vblun(a(em dentero vocaii sunl; Sion vero, el Jerusalem in nje-
    diO cst, seetihduiii illud : « Deus aulem rex nosier
    prospera aceidunt, dum mullolies benedicere ei lau-
    «lare, nec iamen ab iriiquilale discedunt, sed ipsis aniesaecfila operaius esl sakitera in ihedio ierrse
    suis prosperitatibus deleiiores fiiitit. -'"-.. (Psal. LSXIH,12). >Egregie itaque dictum eit quod
    <Et introibit usqueln progeiiiem patrum suorura illa civitas in ntedio sita: est, ex qilaomnia in cir-,
    « (571). > Hoc enirii ipsi qiiasi luilenies djcere so- criitti, fidem et doctrinam , speciem et puidiiitudi-
    leni, quia ibi esse el habitare volunl, ubi sunt pa- nem suscipere debebant. In Siori jiamqhe sahguisjlle
    renles eorum. Paronles autem illorum illi sunl, fusus est, qub tolus munclus pUrificalus aiitiquam
    B
    qubrum opera imitantur. Cura illis igilur^erunt in pulchriludinem decorenique recepil. Et haec quideni
    poeriis , a quibus noh differunt iri operibus. Unde.et de-primo Cbristiadvehlu diciasuril:" nunc de se-
    Bubdilur: < El usque iri aelernum non videbit lii- cundo audiamus.
    . « nien ; » quia de leuebris caeeiiaiis et errbris iburit < Deris manifestus veniet, Detis hoster, el non si-
    mienebras exleriores ; Ibi erit flelus el slridor « lebit. > Veniet eriira in priino advenlli suo occul-
    dentium. tus, et iri fbrma servi, et ideo cognitus non est, « Si
    < Et Iiomo cum iri Iionore esset, nbn inlellexit, «niiri, » ut Apostqlus ait, «cogriovissent, huhquam
    < coniparaliis est juroehlis inslplenlibus , et similis Dominiira glbrise crucifixisseiit (/ CoK n, 8). >Vehiel
    « factus est lllis. > Hoc aulem j'airi superius dixerat, "aulem manifesius, ifon judicandus ; sed judicalurus.
    sed in eo, ~quod iterum repetit. eqs in sua malitia ^Undeet-ipse aii : < Cunj veneiit Fiiins hominis iii
    perseverasse oslendit. roajestaie sua lune congregabunlur ante eura omnes
    398 PSALMUS XLIX. gentes (Matih.xxv, 32). > Unde hoc dicilur : « Coii-
    PSALMUS ASAPn(572).- « gregate illi sanclosejiis. > Etqtiidem non silebit,
    Asapb Synagoga, id est eongregalio, inierpretalur, qui prius qtiidera « latiquain ovis ad occisibnetn
    Ipsa igitur in hoc psalnio cl dicil se a bominb hoc „ ductusesl, et nbh aperuit bs;siiuni (Isai. LMI,7).^
    mandalum accepisse , ul cesset a saciificiis roiac Tacuit enini, sicut scripiiim est, sednon seniper
    bfferre consueverat, el offerat Deb sacrificium laudis lacebit; tacere el judicare inconveiiieiHia suiit.
    etj'ubilationis. < Ignis in conspectu ejus ardeljit, et in cireuilu
    .« Deus deorum Doniinus loctiius est, et vocavit < ejus- tempestas valida. » Ideo proplieiiae gfiives
    -< terrain, a solisortuel occasu ex Sion species de- sunt, qtiia pluribus iri locis', neque lerripus , neque
    < coris ejtls. > Dicil Evangelisla de bis, qui Chri- • ordinem servant. Isle eiiim versus posiea diceridus
    sium receperuiit, quia idedit eis potestatern filios essel,quia ea quae sequunturpriusfient quamea qiiae
    Dei lieTi", bis quicreduiitin noniine ejus (Joan. i, hoc versu riarrantur. Prius eniiri vocabiiur ct cce«
    12). > TJmnes IgilUr fideles e"ldii suni ,'el filii Dei ,- lutn',- et terra sursuin ,'et popiilus a pbpulb diseer-
    de quibtis el Domlhtis ait :'« Ego dixi : Dii,esiis netur , et omnes sancti anle judicemcongregaburt-
    (575), ei filiiExcelsi btanes (Psal, LXXXI,6). » Deris lur", el priuscceli seilteiitiam dabunt, el juslitiani
    itaque , qrii deorum, id esl sahelorum oranium spe- aiinuniiabunt; et sic tandem in conspeclu ejus ar-
    cialiler Domiuus est (ipsi enini sunt, qui ei serviunt debit, « eiin circuiiu ejus leropesias valida. .»'Sic
    . et obeuiunt) locutus est, et per seipsum etnper apo- enim sehabel ordo, et hoc est quod ail:
    slolos suos. « Et vocavit terraro. > Quara terrain? D t Advocavil ccelum (571) stirsuin, utlerrain dis-.
    < A solis ortu usaue ad occasurri ; > — < nbn enira « cerneret populuin sutim. > Prophetarum est pro
    (571) lia cod. Ghis. et Vallic. Ihlroibil in proge- credidit, e.t Venienteni libeniissirae suscepit. Sci.en-
    nies. Plures suiil codices , qui-habeiil in progenies ,- durti plane , quqdhic psalmus utrumque Douiini
    eademque lectio est in lexiii quo. usisunl Clarius ailveuluiii propheiei. > BEDi>
    eiThororoasius supra citati. Sed in progeniem , ut (575).« D.iidicunttir homines qui bonis conver-
    tradilS. Briino , legtinl Cassiodorus, codd. Casin. saiiojiibiis. gratiaui supernae roajeslalis accjpjurit;
    eiFlor., quemadmodum notat etiam inhuncjocum siculiri alio psalnio LXXXJ,6, ail egp dixi, etc. Ita
    Lucas-Ublsieiiius!; ergo filii dicuiiitfr", sicut'*"el dii : quia ulrumque
    (572) < Asaph fuit filius Baruchise de familia gralia prastal, utique non riatura, Deus autein
    ^Jersqn filii Levi, qui in lib. I.Paralip. c. vi, legiiur deorum-e&i-.Dorainus Chrislus; ipse eninj cum-Pa.tre
    electus inter quatuor cantorlimmagistros, ut instru- . et Spirilu sancto vere dicilui Deus deoruin ; quod
    nieniis niusicis Domirio psalnios resonaret, qui nbn nomen hon oiiiiiino divinilalis est jpropriuiii ; sed
    auclor psalmi hiijus, sicul de ajiis dictum est, sed liiimaiialirigua, s.iciHjam diximus, suraniilatem ejus
    jnusicus egTegiiis.existens , in lioc tamen.'litulo nie- ultra hoc noii poteslin.dicare. > CASS.OD,
    riiil ob significaiionetii siii nominis adhibeii; inier- (574) Advqcavil- cmlum. Quod hic ait S. JJruno ,
    pretatur enirii Stjnagogd. Sed bic illa Syriagbga fide- propheias ssepe prb fuiuris praelerita ponere veruui
    lis loqui inielligenda est quse el venturuni Ciirislum quiuein est. Sed hu.usmodi ratio hic non videlur
    PiTROL. CLXIV :'"' 28
    875 S. BRUNONIS EPISCOPl SIGNIENSIS 8T<_
    jfuluris prseterila ponere , quia sic videni ea quse A judicio hoc ordine completo, tunc sequetur quod
    futura sunt, ac si jam facla fuissent. Per ccelum et supeiius dixit : <Ignis in conspectu ejus ardebit, et
    terram omnis bonorum et malorum muliiludo signi- in circuitu ejus lenipeslas valida. > Hsecaulem magis
    ficatur. Etmerilo boni coeli vocanlur,.quia illuc itttri limenda qium exponenda, et. magis cura iimore
    :sunt, el qtiia seinper coeleslia dilexerunt. Mali vero cogilanda quam Iiugua proferenda sunt. Huc usque
    noii immerito lerra dicunliir, quia sola lerrena et Asaph (per quem omnes lialriarchas el prophelas
    iransiloria diligunt, el ad inferiora lerrae irahendi intelligimus) deulroqueChristi adventu loculus esti
    sitiit, Advocabit igitur Dominus et ccelum et lerram Niinc aulem ad ea quse locutus est respondere in-
    .sursum , quoniam et bonos et nialos , ut Apostolus -cipil
    ait: J Omnes astare oportet ante tribunal Chrisii, « Audi, populus meus, et loquar Israel, et teslili-
    iil reddat tinusquisque ra.ionem de peccalis suis « cabortibi,quoniamDeusDeustutisego sum. > Satis,
    (II Cor. v, 19). > Quod atitem "ait sursum aperle quasi dicat, locutus es, audi nunc, ei ego loquar,
    qstendit, non in lerra , sed sursum in aere judicium ct sub lesiificaiione" dicam libi, ut ea quse dicara
    esse fulurum. Sed quare advocayil? « Ui discerne- firmissime teneas, el nullaienus niutare prsesumas :
    « rel populum suuni. > Sic enira in Evangelio scii- < Quoniam ego sum Deus Deus tuus, > qui te, nisi
    ptum est, quia « Separabit bonos a malis, sicut pastor niihi obediens fueris, iropuuitum abire non patiar.
    separat agnos ab hsedis , et staluet agnos quidem a Quem enim sic audire, et cui sic obedire debemus,
    dextris, hsedos aulem a sinislris (Mutlh. xxiv, 55). > sicul Deo noslro et Domino-nostrc ? Longe hoc infe-
    399Salisauteminipsasuapositioneintelligerepote- rius poslium est, quod alteniissiine audire jubet, et
    Ttinl, quibus gloria, et qtiibuspcena sit praeparala. se locuturum esse proniittit, ibi videlicet ubi dicL-
    « CongTegate illi sanclos ejus, qui ordinaverunt tur : « lminola Deo sacrificium laudis , et redde A-l-
    ,«. Teslamenlum ejus super sacrificia. > Yos, inqtiit, « tissimo vola lua. > El in fine Psalroi:« Sacrifieiura
    angeli, quorum ofiicium esl, corigregale illi sanctos « laudis honorificabit mc, et illic iter esl in.quo
    ejus, per qttos episcopos et sacerdotes, omnesqus « ostendam illi salutare Dei. > Et lale est ac si dice-
    ecclesiastici ordinis. El digrie quidem non simui cttin ret: Tu ipse superius laudasti, et socios vocasli,
    aliis, sed separatim per. se isli congregantur. Post qui ordinaverunt Testamenturo Dei super sacrificbt;
    lios autem veniunt apostoli, de quibus subditur: vide ergo ut non secundum lilierain, sed secundttm
    i Annuntiabunt cqeli jtistitiam ejus. > Deinde vero spirilualem scnsum Scripturas inlelligas. Quod si
    ponitur ipse Dominus el Salvalor.nosler, de quo hic feceris, lunc inihi placebun; sacrificia lua, quae qui-
    dicilur : < Quoniam Deus judex est. > Ordinaverunl r dem aliter intcilecta vanissima sunl. Et hoc est quod
    autetn episcopi et sacerdolesTestamenlum Dei super dicil: .
    sacrificia; qnia iu ipsis Judaeorum sacrificiis expq- < Non snper sacrificia arguam te, bolocausta aii-
    sueiunl el ostenderunl Novum Testanienlum signi- < lem lua in eonspectu meo sunt semper. > Non,
    ficaium esse. Cum enim uirtimque. Testaraeiilttin inquil, super sacrificia tua arguara le, quia sic facta
    Dei sit, illud lanlummodo ejus esse dicitur, quod el sic intellecla non redarguenda, sed laudanda sunt,
    spiiitualiter inlelligilur. Quod enim in ulroque Te- Talia eniin holoeausta placent Deo, semperque sunt
    ;sta.nienlo ad litteram intelligilur, Velus esl: ei quod in conspectu ejus. Sic enim Iegitur de sacrificio
    spiriiualiler inlelligilur, Novum est. Iuter nos igitur Abel: <Quia respexit Dominus ad Abel et ad munera
    et Judaeos sola liltera differeniiain facit, quam si ejus;ad Cain vero, el ad muncra ejus non respexit
    illi non sequereniur, bodie nobiscum oranes Chri- (Gen. iv, i). > Unie liianifeslum jest quia sancti pa-
    -sliahi essenl; sed litlera occidil, sicut spiritiialis triarchaeel proiihelse, et alii omnes in quibus eral
    inlelligentia Ecclesiam vivificat. Noviim ilaque Te- Spirilus sanctus, ipsa sacrificia quse faciebanl, spi-
    slanientum expositio esl Veteris Testamenii. Imroo- rimaliter intelligebanl. QuoJ in lioc Psalrno mani-
    lat Judaeus agnum, el hsedum, el taurum; et ego festissime probatur, in quo David propheta laliler
    dico Cliiisluni in his esse significatum : hoc quid D el talia de sacrifieiis loquilur :
    aliud esl, nisi Testanieiitum super sacrificia ordi- < Non accipiam de dorao lua vilulos, neque de
    nare? t gregibus iuis hircos. > Hsec verba superioribus
    « Annunliaverunt cceli justiliam ejus, quouiam conlraria esse videntur; sed non sunt. Suul hirci el
    « Deus judex esl. > Annuiiliabunt, inquit, noh suam vituli quos suscipit Dominus, et sunt birci et viltili
    .justiliam, sed judicium Dei, « quoniara Deusj'udcx quos Doininus non suscipit. Hircus esl homo luxu-
    est, >-cujusjustitiam et judiciura caeteri nunliabunl. riosus, vitulu.s vir superbus; qui si ad pceniien-
    Non enim solummodo apostoli, sed regina quoque liain redeant, el carnera suam immolare et aflligere
    Austri, el Ninivilse in illo judicio judicabuiii; sed iiicipianl, lalis hircus et talis vilulus suscipiuntur a
    orones isli jiidicabunt sicul discipuli, Chrislusautcra Dotiiiiio.Hinc e.;t enim quod Apostoliis ait: <Obsecro
    sicut Dominus et inagister. Daia criim senlentia, el vos per niisericordiam Dei, ul exhibcatis cOrnora
    babere locum, cum versib Vulgala legat advocabit , et Clarius, qui his verbis nolam apponit. « Tam cce-
    et consonet lexlui Hebraico , nec non Graeco LXX lesies mentcs, quam mortales in boc sxculb servire
    interpreiuni. S. Gregorius qtieraadmoduni S. Bruno fccil ad auferchdam Salari_e tyrannidein. 1
    qniiiqtties citat hunclocuiii, scilicet advocavil cmlum;
    £•77 EXPOSITIO IN PSALMOS. 878
    veslra hosiiam vivcnlera, sanctam, DSb placenlem, A nomini <jus (Rom. XIH, 15),;> Talia sacrificia diu
    raiionabile obsequium vestrum (fl.om.xii, 1). > Alios nocluque facit Ecclesia, quae cantando, et psallendo,
    autera vitulos et hircos Deus non curai. Sustipiebat et praedicando totum lempus expendit. Debemus
    lamcn illos aliquando propler significationem, non ergo Ahissimo reddere vota nostra, ut bona deside-
    proptei» sui sanguinis effusionem. ria, quae in corde habemus. reddere non differa-
    < < .Quoniam meae sunt omnes fcrse silvarum, ju- mus. .-.
    < menla iu nionlibus, et boves. > Ut quid enim vitu- .< Invoca me in die tribulationis, eripiam te, et
    los el hircqs repellit, qui bqves suscipit el jumertla ? tmagnificabis me.» Dixit nobis quid facere debea-.
    Non «nimalia, sed sacrificia repellit, quia et liacc mus, promiiiii et remuneralionis praemiuin, si ea,
    bona stint, sicut illa; nam et illa sacrificia prq sua . faciamus. Sed sicut in faciendo, ita etiam in pelendo
    significalione aliqtiando Doniiiio placueruiit, quae si desides sumus.
    ipodo fierent, pro sacrilegio habereniur. Sed quid < Peccatori aulem dixit Deus, quarc tu enarras
    per Jeras silvaruni, nisi fcroces hoinines et i'apinae < justiiias meas?» Non est preliosa laus in ore pee-
    deditos iiHelligimus? El isii quidem Doniini sunr, ealoris. Sed quis est sine peccalo? t Si enim dixeri-
    quia mulloties in melitif commulali Domino serviunl. mus qnia peccatum non babemus, ipsi nos seduci-
    " mus, el veritas in nobis non esl
    " Jumenta vero, 4O0el boves, quia i'n montibus sunl, (/ Joan. i, 8). > De
    bonam significaiioiiem habere videntur. Sunl igilur quo ergq peccatore hoc iiitelligiinus, niside illo qui
    jumenta, sed bona, quia aliena opera ferunt. De in peccato perseverat et ad pcenitenliam redire
    quibus Aposlolus ait: < Alter alterius onera porlale, contemnit? Qnid enini pcrtinel ad illum justilias Dei
    et sic adiniplebilis legem Cbristi (Galat. .yi,ri). > prsedicare, qui ipsi jusiitiae contraritis est? De taHbus
    Boves yerb episcopi sunt el sacerdotes, qui vornere enim Apostqlus ait : « Qui praedicas non furandum,
    linguae agrura Dei assidue colunl; et isti quidem iu furaris, qui doces non moecliandum, moeeharis, qui
    montibus sunl, per quos Ecclesias intelligimus. abominaris. idola, .sacrificium facis ,(Bom. u, 21). >.
    .« Cognovi oronia volatilia cceli, et species.agri — < Et assuniis Tesiamentii-m raeuro per os luuin. >
    < mecum est. >Per vblatilia cceli omiies illos Signi- Bepelitio est eorum quae dicta sunt, quia.Tesiainoii-
    ficat, qui sapienliorcs in Ecclesia sunt el altius vo- lum, quod sanclura est lam pollulo ore prsedicari
    Janl. Talis fuit bealus Joanues, qui speciemaquilae non debet. Possumus aulem et per Testamenlum
    Ijabere deseribitur. Talis et beatus Patilus, qui adl Christi corpus et sanguineni intelligere; unde et .
    iertium ccelum raptum se esse dicit. Tales sunt et; Dominus ~ait: < Hic est calix Novi Testanientj; qui
    qnroes alii, qui iri Scripturis int.elligendis et expo-• Q /-. pro vobis et pro multis effttndetur irj rertiissiqnein,
    hendis die ac nocte mediianiur. Speeiem verq agrii peccatorum (Marc. xiv, 24). >
    yirginum choros utriusque sexus iiitelligimus, quosi < Tu vero qdisti disciplinam. > Et praedicas illam?
    secum seDominus habere dici.l, quia in talibus de- < Et pr.ojecisti seraiones meos pqst te; > et annun-. -
    leciaiur; uhde et Ipse in Canticis canticorum dicit: tias illos? Ille projicit serniones Dei post se, qui sua
    « Ego flos campi, et lilium convalliiim (Cant. n, , sponle conlia eqs facit, et ad eos respicere dedi-
    .1).. . giiaiur.
    «.Si esurieroj non dicam libi-> Hoc atilem tale < Si videbas furem, simul currebas cum eo.> Cum
    est ac si diceret : Si lale sacrificitnn ullerius niihii fure currit, qui faciendb vel consenliendq lalia ope-!
    offerre volueris, et me tali cibo delectari arbiliaius i ratur. « Et cum adulteris poriioiieui tuam ponebas. >
    fueris, nolo le habere coquuin, nolo te habeie mi- . Hoc est enim qttod Apostolus aii : « Qui adhaeret
    nislriim, nolo te liabere mebruin ciboruin consilia-. 'nierelrici, unum corpus efficiiur (I Cor. vi, 16J.
    1'itiniet irifertorem. Quarelioe?« Meus est eniin.or- « Os luum ab.uhdavit^nequilia, et lingua tna-con-
    « bis lerrae, et pleniludo ejus. > Sufliciant isli mibi,_, < cinnavit dblum. > ln boc versu haeretici, et prae-.
    si me Jiidaeiaudire iiolunl, ct lincrani quae eos occi-; dicalores dolosi et fallaces, et oinnes. deceptores, et
    dit tenere volunt. DI adulaiores nolanlur,
    « Ntinquid manducabe carnes laurbrum, aut san* < Sederis adversum fratrem luum delrabebas, et
    «""guineinhircorum potabo?> Irridendobsec dicit,, < adversus filium raalris tuse pohebas scandalura. >
    et Judacorum sacrificia se per omnia abomiriarii Fraler noster et filius raalris riostrae omnis Christia-
    osiendit'..lu Christi namque passione omnia illa sa- nus esl. Sedere autem perseverare est: deillo lo-
    crificia complela suhl. Unum sacrificium habemus,t qititur, qui usque in finem in sua roaiitia perseverai.
    "etipsum aeleriium secundtim ordinem Meicbisedech. Tales autem quomodo praedicare non erubescunf?
    « Fiiiis legis Cbrislus est ad juslitiani oroni cre- Hinc esiijuod Moyses hqminera Jeprqsum, os semper
    denii (fiom. x, 4).> Habemus aulern et alia sacri- clausuni et eoopertum habere praecipit.
    ficia, iaudis videlicet et jubila"iionis_; uiide et sub- < Haecaulem fecisli, el tacui; existimasli inique.
    - ditur: " < quod ero lui similis. > Hsec, inquit, omnia quse
    «imraOla Deo sacrificium laudis, et redde Altis-- superius dicla suiit fecisli : vitli, cognovi et tacui.
    « sinio vola iua. > Hoc est illud saerificiuni de quo_ Non aiiiein semper lacebo, sed dignis correctionibus
    dickur : < Per ipsum ergo offeramus hosliam laudiss libi respondebo, alioquin libi similis essero. Parum
    seinper Deo; jd est vitulos labiorum coiifitcnMum ii ejiiin in scelere differuiil cf facientes £t couseiilien-
    879 S. BRUNONIS EPISCOPI SIGNTENSIS 880
    les. Si hoc existimasti, magnam fecisti iniquitalem, A inimensa et inaestimabilis esse. Illud aulem pecca-
    el magtium peccatum prioribus addidisti. tnm iniquilaiem suam esse dicit, quia communis
    • < Arguam te, etslattiam ilta contra faciem luam. > fuit omnium, unde Ct pariter interfecil ei aulixit
    Non, inquit, lacebo, sed sicut dignus es, arguam te, omnes. Nunc autem de proprio suo peccato loqui-
    el oihnia Hla mala quac commisisii, et quse me putas tur, ct super communem omnium remissionem haiic
    esse oblitum, staluam conlra faciem luam, ttt de sibi amplius, et specialiler fieri poslttlaUEt hoc est
    singulis respondeas, et dignam pro unoquoque re- quod dicit:
    tiibulionein suscipias. « Inlelligite bsec omnes qui < Amplius lava me ab injustilia mea, et a delicto
    « obliviscimirii Dominum, ne quando rapiat et non sit < meo rounda me. >Multi enim ab originali peccato
    « qui 401 eripiat.tNon uniushominis, sed commu- liberati suiil, quia, nisi amplius laventur, non suflicit
    nis et universalis comminatio est, et quod uni pec- eis. El illud quidem non potuit diroilti, nisi per illani
    eatbri videlur esse dictum, el oriines, el singuli sibi niagnam misericordiam , de qtia modo diximus, per
    dictum inlelligere dcbenl. Quare? « Ne -quando ra- quaro videlicet Chrisli passionem inlelligirous. Cae-
    piat, > ille videlicet qui rapere solet. «Etnon sit tera vero. orania et antea et poslea sine Christi San-
    qui eripiat. > Quis eniin iMuni eripiat, cui ipse guine diroitti non polueruut. Tale est igilitr ac si
    Dens iratus esse cognoscitur? -B diceret: Scio el certus sum quia.
    < Sacrificium laudis hbnorificabit me. >.Hic ver- « Asperges me hyssopo, el mundabor, lavabis
    shs, sicul jarii diximus, superioribus continualur, et « nie, et supernivern dealbabor, > Sed et roodc*
    ideo ad ista qtise inodo dicttntur perlinere non vide- « aroplius lava me ab hac injustiiia mea, et ab hoc
    lur.« Et illic iter est, in quo ostendam illi salutare « delicio munda me. > Et illa quidem ablulio et re-
    « Dei. > Illic, inquit, lioe est in sacriftcio iaudis cst missio communis erit omnium, hanc autem aroplius
    . iter, inquo qni ambulavcrit et in eo perseveraverit, sttper illam mihi ex toto corde pcenitenti specialiter
    iostendam illi salutare Dei. Salulare, sive salus quam tribue. E.t hoc eslquodait:
    Deus dabit, non temporalis, sed selerna erit, quam « Quoniam iniquitatem roeam ego cognosco, et
    qui susceperit, neque infirriiitatem neque moiiem < delictum meum contra me est semper. > Dignam
    ultcrius liniebil. se pcenilentiam agere ostendit, dum se iniquitatem
    PSALMUS L. suam cognoscere, et delictum suum seroper se ante
    'Bi/FIflEM : PSALMUS DAVID.CUMVENITADEUMNATIIiSi oculos babere dicit. Et taliter quidem pe&iiilerilibus
    PROPHETA. QUANDO INTRAVIT ADBERSABEE. mullis in locis veniam se Dominus datuium esse pro-
    Hunc psalniumscripsitDavid pro illo peccato quod „ mitlit. Dat propterea nobis exemplum, qualiter nos
    eommisit in Uiiam et Bersabee, dans exemplum quoque pceniiere debeainus.
    aliis peccatoribus qualiter pcenitere debeant, et ut «Tibi soli peccavi, et malum coram te feci. « Rex
    peccata sua manifestare non erubescant. Satis dignai erat David, et in suo lempore polentissimus, et
    pceiiilcntia ftiil, quae tam cilo Dominum ad miseri- praeler Deum neminemtimebat, ideoquedicit: « Ti-
    cbrdiamcbmmovit.Scripluni estenim, quia «venit ad bi soli peccavi; > tibi" soli ralionem redditurus,,
    cum Nalban prophela, et dixit ei: Dimissum est quia nemo aliusest qui ine de peccato modo repre-
    libi peccaium luuro (11 Reg.. xii, 15). >Sed quare hendere atideal. Neque me tibi abscondere possum»
    dixii, in finem, cum ad ipsum Psalmus iste perti- quia qtiod feci, coram te feci, qui omnia vides et
    nCat, nisi quia Salvalori nostro loquitur, per quem qnem nullum latet seeretum. « Ut justificerisin.
    se a peccato liberari spei'al?; « sermonibus luis, et vincas, cum judicaris. > Ecce
    < Miserere mei, Deus, secundum magnam miseri- cogilat Dominus dimittere peccatum, si sermones
    < cordiamiuam. > Mtiltas "misericbrdias fecit Deus siios justos defendere velit. Sciebal David sermoiies-.
    semper, et faciet; sed illa misericordia super om- Doinini, ulpote ille, sicut ipse dicil, iii quo Domi-.
    nes alias magna fuit, qua niundum redemit, el pro- nus loquebatur, et tantani in Deo et in sermonibus
    prio sanguine peccalum originale delevit. Hjec est 1>ejus coiistanliam et firmitaieni esse cognoverat, ut
    illariiisericordia, de qua et "alibi dicit: < Quoniam quod promiseral penitus negare non posset. Dura
    confirmata est super me misericordia ejtis (Psal^ igitur atlenderet, et pcenitenliara cordis sui el402
    GXVI , 2). > Confirroala quidein, quia ibi probalum scrmones Domini, quibus digne peenilenlibus venia
    esl quaiiiam raisericordiam liabuerit. Hanc itaque - promiililur nulla ratione de miscricordia, et venia
    misericordiani piirauni sibi fieri postulai, quia illud sibi concedenda dubitare polerat. Judicabat igitur
    peccatuih super omnia peccata esse cognoveral. Et e_tse ipsum in pceiiilenlia sua, et Deum in sermo-
    niagnam spem habet, quod minca peccala dimitlat, nibus ejus, et uiraquc sibi eonvenire videbal. Dice-
    qui tam sponlaneus es: ad tam magnum" solvcntlum bat enim in corde suo: Dimitte mibi pcccatuin
    peccalurti. . roeura, « ul justificeris in sermoiiibus tuis, >id esl,
    « El secundiim rriullifudinem miserationum lua- tit jtisii el sine reprehensione iiivenianlur sermonef
    « rum dele ir.iquitaleiii. meam. > Qiiain siiigulariler lui. < Et vincas cum jiidicaris. > Si enim sermonef
    magnam inisericordiam dixersil, iittnc pluraliter Deiveii no;i esseni, non vinceret Deus, sed.potiuf
    miserationum nitiltititdinero dicit, ut perhoe qtioque vincereiur. Yincilur eniin in judicio, cuj"ussermones
    intelligatur illa misericcrdianoii solum magna, sed ; reprehensibiles inveniunlur. Yicit igiiur Deus,'di-"
    S81 EXPOSITIO IN PSALMOS, , $&$
    uiiltendo peccaium,n.uiasicul prqmiserat, ita faelum A boniet mali, ibi vitia .oiiunlur, ibi ratliees -figuni,
    est, et sermones illius.veri facti suul. His verbis quse nisi cito evulsa fuerint, supra modum in ini*
    inslruuniur omnes qui digiie peenitentiam agunt, ul roensum crescunt. <Ex eorde eniro exeunt cogita-
    "nullo modo diflidanl de inisericordia Dei- quia quod liones roalae, furta, adiilte.i'ia,vpei'juria, homicidia,
    proraisit, firraum et stabile est. Sequitur : falsa teslimoiiia, ,et; similia, qtiae cqinquinant ho-
    « Ecceenim in iniquitatjbus conceptus sum, et in minem (Mqtth, xv, 19). > Uijde scriplum est-:
    « deliclis peperit me mater mea. > Reddit; aliam < Omni custodia sei"va cor tuum, quia ex ipso vila
    eausam, quare Dominusad miserrcordiam faciendam procedit {PWU.TV, 23). J
    sibi se incliuare deberet, quoniain in iniquitalibus < Etspiritum.rectuminnova in visceribus meis. >
    conceptus et natus sit, et ab ipsa radice hoc habe- Spiritus sanctus, qui reclus est, ol reclos facit, in-
    bal, ut-carnis voluplatibus subjaceret. novari hon potest: iiinovari tamen dicitur, qtiandb
    « Ecce enim yerilalera dilexisli.;» Tu, inquit, ye- domum, quani pro suis offensis reliquerat, noviter
    rilatem diligis, et ea quse dico vera esse cognoscis, iterum habilare incipit,
    "elideo confidenter talia loquor, quia nie yerilatem «Neprojicias me afacie lua, et Spiritum sancluiri
    " ~
    dicere scio. Unde et subdiiur : « iuum neauferas a me. > Hisienim iverbis, aute-
    «lncertaet occulta sapieniise luse rnanifestasti-l quam pcenilenliam egisset, Deum sibifuisseindigna-
    * milii. »"Mulla enim per Spirilum saiictum et de tum, et Spirilum sanctum a se recessisseoslendit.
    praesentibus et de fuluris Prophela cognbverat, quse Oral igitur ut Spiritus sanclus sibi reddatur, cujtts
    aliis bominibus incerta et oeculta erant, el qua^ sicui prius illuslraiione consolatur.
    jiisi per Spiritum sanctum sciri nbn poleraiii. Tale « Redde mihi lsetiliam. salutaris tui, etSpirilu
    aulem et illud qiiod subihfertur. « principali confirma rae. >,Spiritus rectus, etSpirir
    . < Asperges me hyssopo, et mundabor, Javabis tus sanclus, «;l Spiritus pjincipalis, unus ide.mque
    < nie, et super nivem dealbabor. > Hyssopus modo est, et nulla differentia in eo est, Yocalur autem et
    pro sanguine pbnilur, quoniam hyssopo sanguis aliis nqminibus Spiritus sanclus secundum differen-
    agni qui immolalus fuerat aspergebatur. Quid est tiam gratiaruro. Quando igilur rectos facil..Spiriluji
    igiiur: <Asperges mehyssopo,» nisi asperges roe san- .rectus, ei quando sanctos facit Spjritus sanctus, e.t
    guiiiePilii tui? Cum euim dicat: .asperges me, et quando ad principalurti, aut honorem suura aliquem
    ponal hyssopum, cum quo aspersio fial, nec lamen revocat, Spirilus principalisab honiinibus ;di.ci po- '
    dicat quid sitillud quod aspergalur, quid aliud inr lesl. Sicut dicitur Spiritus sapientiae, Spiriius inlel-
    telligere possumus, nisi quod cum hyssopo ex prae- Q ^ leclus, Spiritus consilii, el Spirilus fortiludinis.
    "
    c-epio Dqraini olim aspergebatur? Hoc autera eral Quodaulem dicit:
    sanguis illius agni, qtii iliura agnum significabat, . « Redde rriilii laetiliahi salutaris lui,, > videtur
    qui lollii peccala raundi, cujus sanguine aspersi a riiihi quod illud niagnura gaudium, quod de incarr
    peccato originali muiidali sumus. « Qui dilexitnos, > nalione Salvatoris iiostri habere solebat, iunc ami-
    ul Apostolus ait, « et Iavit nos a peccatis nostris in serat, et sicut prius yidere hon polerat.
    * sanguiiie sub (Appc. i, 5). > Nihil nive candidius < Doceboiniquos vias luas, etimpii ad te coiiver-
    invenitur, uive tamen candidiorem se futuruni esse « tentur. > Fac, inquit, quod te facere rqgo, ut do-
    dicit, per quod videlicel sanctorum clarificalionem ceam iniquos vias luas, 40ij ut m eo exehiplo in-
    iiiaestihiabilem significat. slruanlur, et per iflas vias, pe"r quas me;adteve-
    « Audilui raeo dabis gaiiditim el laetitiam. » Hoc nire, et gratiae luae recoiiciliaiurii esse cogiioscunl,
    autem gaudiuin lunccoraplelura est, quandq Salvalor' ipsi quoque per easdero vias veniant ad le, et gra-
    nosier.in infernum descendit, et istum cuih omnibus> tiae luserecoticilientur. Etnon solura iniqui, sed iin-
    ajiis sanctis, de locis illis lenebrosis eripuit. Unde' pii quoque-roeo exemplo ad le convertantur. ;'
    scriptuin est:'«-0 mors, ero mors tua, morsus luus' ,« Libera: me de sanguinibus Deus, Deus salulis
    ero, inferne (_Ose.xm, 14). >—« El exsuJtabunt; D « mese, et exsultabit lingua me.a justiiiara tttam. >
    < ossa humiliala. > Creditur enim quod David unqs> .< Caro et: sangitis regnum Dei non .possidebuiit
    de illis fuerit qui siraul cum Dornirio surrexerunt; i (Matth. xvi', .17). > Quamvis enim in. sanguinibus
    unde et ossa sua non immerito exsultare dicit, -omnia peccata intelligi possunl, de ca.rnis tamen
    ^use tanlo tempore in pulvere hurailiala fuerurit. .voluptatibus, el ejus concupisceiiliis specialiter
    < Averte Jaciem tuam a peccalis meis, et qm- dicere vidctur. De quibuset Apostqlus ait: « Noniii
    « nes iniquitates meas dele. > Averle, inquit, j'ariii cubiculis et impudicitiis, sed induiniini Dominum
    nunc faciem tuaraa peccaiis riieis, et obllviscere' Jesuin Christum (Rom. xin, 15); > toliuS videli-
    eoium, et ulteriiis ea hon aspicias, et miserere mei,, cet pudiciiise amaioreni, « et" caiTiis curam nb
    queiri in tanta gloria suscepturus, et aiiie alios yo-• fecerilis irt desideriis vestris (ibid., 14). >—^« Et
    caturus es. Neque eniin decet ui maculaium Iiic esseJ exsullabit lingua meajustitiam.tuam. iLingua inte-
    permittas, cui laiHani in alia vitagloriam paras. iioris hohiinis, lingoaquse Joqui-tur libi jn corde
    < Cor Thunduriicrea in rae, Deu?, > et expelle oin-- rheo de justilia tua, quia valde juslus ,es, ul libi
    nem vanilatein, omnem stulliliam, et roalaro cqgi- viiidices. creaturani tuam, et ininiictim ttium ei do-
    tationera de corde riieo; ibi est enim fons, el origo> iniiiaii non bermittas -''-
    883 S. BnUNONlSTEPISCOPrsiGNlENSIS «jjft
    « Domine",labia mea aperies, et os meum annun- A omnessancti justi dicunlur, quia jiisliiiam faciunt,
    « tiabit laudem luam. > Domine, inquit, labia mea prsedicarit et ctistodiuut. Ideo enira usque hodie
    aperies, qusc usque liodie clausa fuerunt, et con- perseculiohes patiuntur sanctl, quia jusiiii.arn prie-
    seienlia peccati in (nis iaudibus aperire tiniui. Sed dicant et defendunt, qiiorum videlicet afflictioet
    quia peccatum meum per gratiain et misericordiam persecutio, quid aliud esl qttam sacrificiuni gratum
    Uiam mihi dithissum esl, amodo' non lacebo, sed Deo et acceptabile ? De tali enim sacrificio veraciler
    os raeum annuiitiabit laudero tuam. dicilur, quia odoratus est Dominus odorem suavi-
    « Quoniam si voluisses sacrificiuro, dedissero iatis (Genes. viii, 21). < Tunc imponent siiper allare
    < utique. > Neque erubescerem hirctim offerre pro tuiim vitulos. > Yitulos uiique Iabiorum "confiten-
    peccato, sicntfaniulus ttius Moyses, el mihi, et mei tium nomini ejtts. Sed qui sunt viluli labiorum,
    similibus oflerre praecepil. Utique < holocauslis nisi sacrifrcium laudis el jubilalioiiis? Tales vltulos
    « non deleclabcris. > Satis, inqnil, milii noiurti est offerunt episcopi et sacerdotes, quando laudes Dei
    quia hujusmodi sacrilicia tibi rion placent, nisi pro in Ecclesia praedicanl, quando utriusque Testamenli
    solasignificaiioneea reeipias. Et quasi aliquis dicat: senlentias exponunt, et super altare cordium nostro-
    Si hoc sacriiicium Deus non siiscipit, quod aliud rum offerunt et ponunt ; nani el corda nostra
    «aerificium suscipere habet ? Ad qnod ipse :- altaria sunt, In quibus laudis et jubilationis vera
    - « Saerificium Deo spirilus contribulatus : cor con-
    quoiidie sacrificia fiiiiit.
    < trilura el IranilHatum Deus non spernit. > Et hoc
    PSALMUSLI
    quidein sacrificiura illorum est, qui de peecaiis suis
    404 ,N FISEM,INTELLECTUS DAVID, CUMVEXITD0ECB
    pcenitentiam agtint. Quod qiridein omnibus illis ET ANNCNTIAVIT
    IDUM.EUS, SAULI,ET DIXITEli
    sacrificiis signilicabatur, quae Moyses pro peccato VENITDAVID INDOMUM ABIMELECH (575).
    offerri prsecepil. Valde namque coiivenieniitts est, In finem, inquit, hnjiis saeculi psalmus iste refe-
    111homo seipsum immolet, et alTligai, et oflerat rendtis est, secttndum iuiellectum David, qui in
    Deo, quam ut vice sua hircum, vel capram, vel eo conqucritur dehis quae lunc temporis facla sunf,
    animalia inlerficiat; illa eniin iiilerfectio hanc cum' Doech ldumseus venit ad Saul, eique nunliavit
    contritioncm^ afflictiohem, ei liurailialionera signi- qttod Daviil venlsset in domum Abinielech. Tunc
    ficabat. eiiim, sicut scriplum est, idem Doech ex prsecepio
    « Benigiie fac, Domine, in bona voluiilale lua, ISanlis interrecil Abimelecb sacerdoiem, omnesque
    « Sion.ul oedificenlurmuri Jerusalem. > Sion spe- alios sacerdoles de faroilia ej'us. Bene aulem Doech
    -cutatio interpretaiur, cuj'us fortitudine Jerusalem Q ldumaeus UIOYMS sanguineus iiilerpretatur, qui lam
    custodiebalur et defendebalur, per qtiain niniirum facile moveri potuit ad Doniini sacerdoles inter-
    Ecclesiac cusiodes et speculalores, Id est apostolos, ficiendum, tanlumque saiiguinem effundendum.
    el episcopos,- et sacerdotes intelligiinus. Prophela Significat autcni Antichristum (576), qui et ipse ad
    itaque qui usqne nunc oravil, nunc exaudilus, sanclornm sariguinem effuudenduni paralissimus
    more solilo de Ecclesia loqui, et pro ea orare inci- eiit. Abimelech autera patris mei regnum interpre-
    plt. Oral igitur pro ilJis qui muros ejus consiruunt tatur, per quod Ecclesiam iniclligimiis, quae gens
    et aedificant, per quos, sicut diximus, episeopi el sancla, et regula sacerdotum vocafur, cuj'ussacerdb-
    sacerdoles significantur, sine quibus heque muri tes ideo Anticlirisius interficiet, quia Clirisluni
    xtlificari, neque lapides dolari possunt. Quol sunt Dominum nostrum snsceperunt.
    Chrisliani, tol sunl lapides hujus civitalis, qui bitu- « Qnid gloriaris in roalitia, qui potens es in ini-
    niine cbaritaiis conjuncti, firmlet slabiles perse- < quiiaie?! Tantaerit maliliaetpoientia Anlichristf,
    verant. quod nisi, iit in Evangeliolegilur (Matih. xxiv, 22),
    « Tunc acceptabis sacrificium juslitiae, oblatio- Dominus abbreviassel dies ejus, non esset salva
    « nes et holocausla, tunc imponent super altare omnis caro . sed propter eJcclos breviabuniur dies
    « luum viuilos. > Tunc, inquit, quando Jerusalem, id © illi. < Ilegnabit eiiini, sicul scriptum esl, per tem-
    est sancta Ecelesia sedificabitur, el muri ejtts con- pus, el tempora, et dimidium leropbris (Apoc.xu,
    strtientur, acceplabis,- id esl gratum et acceptabile 15), > id est per tres annos, et dimidium, etnon
    liabebis sacrificium jusliliae, non lauroTiim, aut amplius, in quibus mundum pene totum, el per se
    '.liireoriim, ut qrtondarii ; sed oblaiiones- el bolo- et per discipulos suos ad se couvertei. Uride scri-
    causla, subaudiiur ejusdem justitiae. Inde eiiim ptum est quia omnes homines ad se trabei, et
    (S7S) Jtixta LXX Inlerpreies ita hoc nomen usnr- binomii, veiquiaDavid profugus ab utroque san-
    palur quibus consonanl mulia Latina Psalteria, clos panes accepil. ldem tiiulus in Jiunc. psalmuui
    Cassiodorius et editib Roraana. Yeriim lextus JJe- esl apud S. A.ug. qui pulal propler similitudinem
    braicus legit Achimelech, quem stquitiir Vulgata nomiiiis, et nnius syllabaediffcrentiam variaios esse
    tum iri lntjus psalmi liiulo, lum lib. I Reg. cap. xxi litulosi unde.in aliquibus mss. legitur Achimelech.
    .et xxn, ubi narralur historia occisionis Abitiielech. in aliis Abimelech.
    Idcm sacerdos erga Davidem benignus, apud S. '(57.U)Huiiismodi interprelalionem proseculus est
    Marcum cap. n, 26, Abiathar appellatur, non cardirialis Thommrisius, et ante ipsum Cassiodo-
    Acbimelech, seu Abimelech, forlassis quia tam riti».
    Achimelech pater, quam hitjus filius Abiathar eraiit
    885 EXPOSITIO IN PSALMOS. 886
    *nte se iunuraerabiles. Hic igiturin sola malitia A nbn ' sit, sed ut in honore nullo sii, et in miseriis,
    gloriabitur, qtii dixit in corde suo : < Non movebor et i in angusiiis omnibus sil. Et evellel te de bujus
    ji generatione in generalionem sine malo (Psal. x, :
    mundi habitatione, in quo lanlam homiiium multi-
    'gj. , — ( cujus os maledictione et aniaritudine ludinem decepisii et perdidisti. El eraigrare le
    plenum esi, el dolo (Psal. XIII, o). > Cui nunc Pro- faciet de labernaculo tuo, id est de corpore illo
    pbela non absque indignalione dicil: < Quid glo-_ nefandissimo, in quo omnis pleniliido iniquilatis,
    riaris in malilia? > Quseest isla, o oraniuni hominum plusquahi in aliquo alio homine habilavit, « Et ra-
    lurpissime el nequissiroe, gloria lua ? Quse est isla dicem tuam de terra vivenlium ; > ul oranis vita
    polentia tua, quae nihil aliud ni=i malitiam et ini- tua semper sit in terra morienlium, et nunquam
    quilatem operatur ? Nort sulficit libi male agere, in malo deficientium.
    sed insnper in scelere gloriaris, qui laelaris' cuin « Videbunl jusli, et limebuut, et super eu.ra ridc-
    mala feceris, el exsulias in rebus pessirais (Prov. « bitnt, et dicent. > Videbunt, inquit,justi. Sed quid
    II,14). videbunt ? Interilum, et perditionem, et illam ter-
    < Tola die injusliliam cogilavil lingua tua. > ribilem prsccipilatioiicm hominis hujus nefandis-
    Tola, inquit, die, tolo lempore vitse suae hoc cogi simi. Et quid tiinebuiil ? Dominum et Crealorem
    tabit et menle traclabit, quomodo inj'ustitiam el, gB suura, cujus omnipotentiam et snper bunc iii hoc
    iniquitatem opereiur, quomodo sanclos interficiat saeculo polentissimum, et super omnes alios esse
    et decipial, quomodo. miseros hominesad se cou- videbunt. Et super htinc ridebunl. Ridere enirn
    yertat et secum ad perditionem trahal. gaudere est, quia risns gaudium est.
    < Sicul novacula aeula fecisli doluni. > Saipe. « Ecce homo, qui non posuit Deum adjutorem
    enim novacula acula, dum pilos radere debet, car- < sutim, sed speravit in liiulliludine divitiarum
    nem vulnerat; sic ille ncquissimus, duni se jusli- « suarum, et praevaluit in vanilate sua. > Appa-
    tiam defendere, ct malos homines perdere simula- rel quam iniquus erit honio ille, de cujus interitu
    bil, eonlra sanclos arma converlel, et eos digne, omnes justi videbunt, et gaudebunl, el conlra quem
    sa(is inlerficiendos esse praedicabit. < Et tunc qui- lale tesliraonium pcrhibebunt. Ecce, inquit, homo,
    demsrit tribulalio lalis, qualis non fuit ab inilio, omnium hominum perditissimus qui Dei adjuloritim
    sjeculi, usque nunc, neque fiel (Malth. xxlv, 21). >; nunquam quaesivit, qui totuni se ad serviendum dja-
    El pauci quidem eruut, qui ejiis dolis et deceptio- bolo tradidit, et a sua iniquitale noraen accepit, ut
    iiibiis non seducentur, cura euin potenlissimum, quia Christo Domino per omnia contrarius fulurus
    sapieiiiissimum, etniiraculis coruseare viderint. eral, Anlichrislus diceretur. « Qui speravil in miilli-
    - < Dilexisti maiiiiain super
    beiilgniiaierri,.iniquita- _CC « ludine divitiarum suaruin, > quia cum omnibus
    < lem magis qiiani loqui aequitatem. > De ejiis ma- mundi hujus diviliis superabundaret, et omnibus,
    Jitia ct iniijuit^ie Aposlolus loqiiittii', dicens : < Qtiiat quae ad lseliliam ct jucuridiialcm pcrlincnt, ahTuen7
    .' jiisi. vencril (fiscessioprimum, et revelalus fueritt lissime frueremr, Detim se esse di.vil, et sicut Deum
    ."•'Jjprrio iniquus, tfilius perdrlipnis, qni elevabitur ett. se adorari prsecepit.«Et praevaluit in vanitate sua. >
    exlolle.l se supra omne quod dicitur Deus, autt Quia sicut voluit, ita factum est. Haec est enim illa
    fluodcolitur, iia ut in templo Dei sedeat, et osten- bestia, de qua in Apocalypsi legilur : « Quia dala
    dai se lanquam sit Deus (// Tlies. n, 3) ; « Undc, csl ei potestas iu oninera tribum, et populum, et
    elsubditur: linguam, et gentem, et adoraverunl eam omnes qui
    « Dilexisti.orania verba praecipitationis in lingita_, habitahl lerrara, quorum nomina non sunt scripta
    « dolosa (577). > El quis esl cui hsec verba quse _, in libro vilae, et agni (Apoc. xm, 8). > Sic igiiur
    inodo dicla sun( praecipilalionis et dolosa non, hoiuo iste praevaluit in vanilale sua, faciens omnia
    videantur ? Et quis unquam lanta praecipilatiohe_, secundum desideria iniqua cordjs sui.
    tantaque barathri submersione diguus est, qtianta_, « Ego aulein sicut oliva fruciifera in domo Do-
    ille ctijus iingua dolosa lantas blasphemias loquii « mini speravi in misericordia Dei mei in selernum,
    non perlimescil? De eo namque dieit Apostolus, 0 « et in saeculumsseculi. > Ille, inquit, de quo nsque
    quod < Dominus Jesus inlerficiet eum spirilu oriss nunc locnti sumus speravit in multitudine divitia-
    sui, et auferel illustratione adventus sui (ibid., 8). ,> rum suarum ; egoaulem speravi in sola misericor-
    Nectanien dubiura est quin major euni adhucin a dia Dei mei, et sperabo in seternum et in saecu-
    judicio prxcipitatio exspeclet; uiide subdilur : lum sseculi. Fuit aulem David sicut oliva fructifera
    « Propierea destruet le Deus in finem, evellet te, in domo Domini, quia Spiritus sancli oleo inunclus,
    « el emigrabit le de labernaculo luo, et radicemn et plenus miillos alios iiluminavit, el sanavii, et
    « iuam de terra viventium. > 405 Proplerea, misericordise pinguedine lsclilicavit. Haec est illa
    inquit, quia tam nequara es, lam superbus, tamfi oliva de radice Jesse, de qua illa yirga egressa est,
    '
    iniquus et dolosus, destruet te Deus in finem. Quidi in cujus flore « requiescit Spiritus sapienliae et
    est infinem ? nenilus et ex tolo, non sic tanlum, utt intelleclus, Spiritus consilii et foitiludinis, Spiritus
    (577) Apud S. Aug. legiiur: « Dilexisti omniai esl lingua dolosa, aliud in corde gestantiurn, aliud
    yerba submersionis, liuguam dolosam. > Super quse e ore promenliiim. Sed in his subversio, in "hissub-
    liaecait. < Quid est lingua dolosa ? Minislra fallaciae e mcrsio. >
    8S7 S. BRUNONIS EPISCOPI SIGNIENSIS 8SS
    scieniia; etpietatis, etSpirilus iimorisDomini(7sa.xr, A « est usque ad unttni. > Quia, inquil, tafes stint, ct
    2), >de quo.alibi dicilur : «Uirxil le Deus, Dcus tuus, a sanctorum Patrum fide recesserunt, non est inler
    oleo lsetiti* prx consorlibus luis (Psal. XLIV,8). > eos aliquis qui faciat bonunr, quia qtrod ex fide non
    «Confilebor libi, Domine, in ssecula, quia fecisti. > esl, malum est. Nam ipse quoque oraliones eorum,
    Dixil quia fecisti, et non dixil quid ieceril, ul per sicul scriptum est (Psal. cvm, 7), fiunl eis in pec-
    boc cum omnia fccisse intelliganius. Et quis alius catura. Non est igitur in eis qui faciai bontim,-at
    Jaudandus cst, nisi ille qui oronia fecit? < Et ev- vero neC in aliis oronibus usque ad unum. Unus
    < spcclabo noroen tuuiii, quoniam bonum esl, anie igitttr populus, clipsesolus, qui faciat bonum, per
    coiispcctura sancloruin luoruro. » Ifbc cst illud quem populus Chrisliainis significatur. Nulla enim
    nomen, de q.uo propbela ail : < Eccenomcn Domini alic fides cst qtise salvare possil, nisi sola fideis.
    < venit de longinquo, ardens furor ejus, el gravis Chrisiianorum. Et hoc quidem sequenlia mani-
    ad portandum (lsai. xxx, 27). > Nomeii Doraini, fcstam.
    verbum Domini, sermo Domini, ct sapientia Domiiii < Dominus de ccelo prospexil super filios hoini-
    Chrislus esl, qui in advenlu suo, ct jucundus bonis, < num, ul videal si est inlelligens, aut requirens
    et iratusmalis apparcbit. Undc et bene dicitur : <Detini. > Ecce quales eos venil. Seqttitur :
    < Anle conspcctum sanctoruin luorum. > 3onum, B < Ouines declinaverunt, simul inutites facti sunt^
    inquil, suave et ad videndum delectabile cst nraien < noti cslqui lacial boiium, noii est usquead unum. >
    tuum. Sed ubi ? anle conspccliim sanctorum tuo- Probaluin est igilur a divina auctorilate quia non
    rum. Hlis quidem quale est, lale apparebil, cseteris esl qui facial bonum, non est usque ad uiiuni. Ad
    vero quale modo superijs dicium est, ardens furor ilium videlicel unum, per quem, ut modo diximus,
    ejus, et gravis ad portandum. populus Chrislianus.significatur. Ipse enim soltis
    PSALMUS LII. esl, qui eam inielligeniiam habet, de quo in tiiitlo
    INFINEMPRO AMELECH l.NTELLICENTIA DAVHI(578). liujus psalnii dicilur : f Inlelligenlia Davtd ; ipse
    Amelech populus brulus intcrpretaiur, dequo ini- solus requirit Deuro, quia ipse solus habet eatn
    lio hiijus psalmi dicimr : < Dixit iiisiplens in corde fidein quae ducil ad Deum. Caeleri vero omnes
    suo : Noirest Deus. » Et revera siiiltus, brutns, ct declinaveruiit. Unde, ei quo? a veritate ad errorem,.
    Insipiens est, qui boc dicit. Et hsec qnideni est in- a luce ad lenebras, a bono ad malum. Et hoc fece-
    telligentia David, el alior.um omnium qui Deum esse liinl simul el sequaliter omnes, ideoque intililes et
    credtmt. vani facti suni omnes. Inutiles quiden., quia neque
    < 406 Oixii insipiens in corde suo : Non est _ sibi ipsi, ueqtie aliis prodesse possunl.
    « Deus > Qtiamvis gcneraliier de cunclis gentibus < Noiine cognoscent omnes, qui operanlur ini-
    quae Dciirn ignbrant boc intcliigi possii, specialiter « quiiaiera, qui devoraiil plebem liieam, sicut
    tamen de Judaeis inlelligiiur, qui videntcs Salvaio- « escam panis ? Deum non invocaverunt, illic tre-
    rcm nostrum htimana carnc vestitum, iiomiuein < pidaverunl limore, ubi non erat limor. Quoniam.
    lanluiii, et non Deum essc crediderun'., unde etiam « Deusdissipat ossa horainum sibi placentium. Con-
    dicebant: ; Sceundum Icgcro debet mori, quia « fusi sunt, quoniam Deus sprevit eos. > Noiine,
    Filium Dei se fecit (Joan. xix, 7). > E cbnlra vero inquit, aliquando cognoscenl et. inlelligent onnies
    Aposlolus : < Non rapinani, inquit, arbitralns est qui liinc et illa operaiilur quoniam Deus dissipat
    esse se aeqnalem Dco (Philip. n, C). > Similiter ossa eorum, qui. sibi ipsis, et non Deo placere con-
    aiitemetipse Doniinus : t Si milii, inquit, nor. cre- tendunl? Quid cnim per ossa, nisi oinnem illorum
    dilis, operibus credile (Joan. x, 58). > Et alibi : virtuleni el fortiludinem inlelligamus ? Hsec auteiu
    < Si opera non fecissem in eis qure ucmo alius Jiiaxima ex parle jaro dissipala suut, et laiidein
    fecil, peccaluui non haberenl, iiunc auteni excusa- omnino disslpabunlur. Per hoc autera non soluin
    iionem non liabent de peccato suo (Joan. xv, 22). > Judacos, sed tyrannos quoque et liaereticos inielli-
    - < Corrupii sunt, et abominabiles facti stint iu j) gere debemus. Omnes enira isli et iniquilalem pa-
    « volunlatibus suis.'> Corrupti, inquit, sniil a fide riter operanlur, et plebera Dei devoranl, sicut
    patriarcharum et prophetarutn, quia quem ipsi escam panis. De talibus namque dicitur : i Quia
    Deum esse negant, hiiiic palriarcbse el propheiae comederunt Jacob, eiiocum ejus desolaverunl (Psal.
    adoraverunt et coluerunt, et ideo digne saiis, et Lxxvni, 7). > Per quod nimirum apertissime signi-
    Deo et liominibus abominabiles facti stinl in pra- ficalur, cum quanla avidiiale sanctos Dei homines
    vis voluntatibus. « Non esl qui faciat Jjonuin, non isti flagitiosi interfecerunt. Isti autem suiit, de qui-

    (578) In edilione Psallerii card. Thoiiimasii tilu- jam ambiendo quasi lambere videntur; pro horuni
    lus psalmi hujus ila inscribilur : In finem, pro Mae- ergo conversione vel punitioiie psalinus isle fonna.-
    leth, inielligentia David. In edit. Rom. Pro Amalecli, tur. Ita Reda :"ubi vero pro Amelech babetur Mae-
    intellectus Duvid. Aliler babet edilio Isidori,' Clarii. lech, ut iri S. Aiiguslino ei Vtilgata, nomen illttd
    .Fincentt in Machalach, inielligenlia Duvid, Historia ililerpretatur parluriens, sive dolens: Secundum S:
    Arnalecli referlur I Reg. cap. xxx, de qua scribit Hieronymum hic psalmus vocem continet IVophela:,
    Beda in hoe titulo. Varia eiiatn est noniinis Ama- peccatores atque impios increpanlis ; eumque se-
    I.icli iiilerpretatio. Amalech interpretalur povulus cuttis est S. Bruno in cjns exposilione, _Judaeoruni
    lambens, quia qui terrena niinium desideraiit, ea perfidiam depir.gens.
    889 EXPOSITIO IN PSALMOS. .890
    bus Aposlolus ait: « Quia cuin cognovissent Deum, A bant. Etislj quidem siml, qui "terra; principibus
    non sicut Deum adoraverunt, sed eyanuernnt in Salvatorerii nostrum ad mortem ii-adiderunt.
    cogitalionibus suis : et dicenles seesse sapientes, « Deus, in nomine ttto salyum me fac, ct in yir-
    slulti facti sunl. Et muiaverunt gloriam incorrupli- .< Ittte tua.lib.era roe. > Deus, inquil, in nomine tuo,
    bilis Dei in simililudinerii corruplibilis lioininis, id est per invocationeni nominis iui,salvum nie fac.
    volucrum et serpenlium -(Rom. i, 21). > Unde et Jnvocavil enim Filius Patrem ex noiiiiiie, quaudo
    subdilur ; « illic trepidaveriinl ubi noneral liftior; > ait: « Paler, in manus luas commendo spiiiiuui
    neque enim Jisee talia limenda erant, quaeipsi sua jneum (Lut. xxm, 46), > Hoc eriimnonien 'ppbprium
    malilia exesecali, quasi Deum liinebaiH et venera- illius esl, qtti omnium reruui paterest; sed Filii
    bantur, qui Chrislum non interfecissent, ,nisi et quidem naluraliler Paler esl; aliorum vero vel
    locum, et geniem amittere limuisseni; dicentes: adoplione, vel. crealione El in virluie lua libcra
    « Si dimiliimus eum sic, venieni Romani, et tol- ine, > quse tauta esl, u.l ei nemo (i>80)resistere pos-
    lent nobis ellocum, et gentem. Confusi sunt, quo- _sit. Haec sola virlus retinet roalignos spiriius, ut
    niam Deus sprevit eos (Joan. xi, 48). > Et merito suam ubique voluriialem facere non valeant; qnaesi
    quidein sprevit illos Deus, et in eoruni locuo gen- eis opposita non fuisset, nihil aliud cst, quod eis re-
    tcselegil, quoniam el ipsi spreverunl Detiro, di- B sistere poluisset. Uude et de principe eorum scri-
    «enies ; « Non babenius regem, nisi Crcsarem : et ptiim est: « quia nOn esl potestas supcr lerrara (581)
    nolumus iuric regnare super nos (Joan. xix, 15); J quacei comparari possit, qui facius esl iit rieniinero
    et Christo Doroino latronem praetulerunt. timeat. > Veruinlamen sic Dei virlute liganlur, ut
    «.Quis dahil ex Siori salularelsrael, duni avertet nec in porcos habeanipolestaleih.
    « Doininus eaplivitaiem plebis suae ? > Legitur in < Deus, exattdi oraiionem jiiearo, auribus percipe
    Prophetarum libris, quia « de Sion veniei, qui < verbaoris niei. > Non ei orare, necessarium crat,
    atiferei, et avertet caplivitaiem a Jacob (Sophon. ciii volunlas sola sufficiebal. Oratigilur, nbn pro se^
    -II, 7). > Ipseest Salvalor nosler, qui in medio lerrae, scd pro nobis, ut ejus exeniplo, et magisterio do-
    id estin civitale' Jerusale,ra salutem operatus, oni- ceamur, quid iii lali eveiitii agere debeamus.
    ncs suosfidelesdediabolicaplivitale liberavit. Eru- « Quoniam alieni insurrexerunl in me, el forles
    stra igilur Judsei alium exspectani, qui eos de capti- « qnaesierunt animam ineani,.et non proposuerunt
    vita,te eripiai. « Exsuliabit Jacob, et lselabitur « Deum anle conspeclum suum. > Ut superitis
    '.srael. > In hoc, inquil, et non in alio exsul- qtiidem Ziphaei, roodo autera alieni dicuntur Judaei,
    tabit Jacob, ille videlicet qtii malignos spirilus quoniain et si carne propinqui erant, nieiiie tamen
    et vitia supplanlal. Et lsetabilur Israe), quando el mala volunlale alienos se faciebanl, dum lanlb
    facie ad faciem Deum videbit. Cum enim idem sit -odioin euin insiirgebant. Isii snni, de quibus alilii
    Jacob el Israel, secundum alittd taraen dicitur dicilur : « Filii alieni meiititi sunt niihi (Psa'.. xvu,
    Jacob, et secundura aliud dicilur Israel; et Jacob .46). >Fortes autem erant, noiiviri.bus, sed iniqui-
    ,407 quidemdicitur in hac vita, Israel vero iii alia talisel malitiae superabundaiiiia. Talein .fbrli.udi-
    vita, quia in hac vila supplantator esl, jn alia vero nem illi habent. « El.non. proposuerunt Deum anle
    Deuin videbit, sicut Joannes appstolus ait: «,Nunc conspccluni suum. > Si eiiim ante meniis oculos
    lilii Dei sumus, el nondum apparuit quid erimus; Deuns habuissent, taro impie el laiivcrtuleliler agere
    scimus enira quoniam, curo apparuerit, similcs ei nequaquam potuisseiH; sed excaecavit iljos malitia
    eriraus, quia videbimus eum sicuti est (72Joan. torur 1, et quid facereiit, non consideraveniiit.
    in,2). > - . « fcc:e eiiim Deus adjuvat me, et XJominus siis-
    PSALMUS LHI. « ceptorest animse meae. > Tanium adjuvit Pater
    IN FINEM IN CAnMINlBUS INTELLECTUS DAVID.CUM Filium, qttantum ipse Filius volu.it, ad hoc"enim ve-
    VENISSEST ZIPU^I, ET DIXISSENT ADSAUL:KONNE nerat ut moreretur; qui si mori noluisset, liullate-
    D^VIDABSCONDITUS ESTAPDD NOS(579)?
    j\ nus occidi poluissel. Sed quid nasci profuisset, si
    Ubicunqtie David intellectum suum ponit, non ad morlutisnon fuisset? In hoc igilur eumPateradjuvit,:
    litteraro, sed spiritualiter intelli^enda esse ostendit in quo omne ejus desitlerium adiinptevit, moiieni
    quse dicit. Quisenim baec ad lilleram inlelligere non deslruendo, diaboluni vincendo et hoinineni libe-
    poterat, quae in hoc lilulo narrantur? bed aliter rando. Unde et illud dicitur : < Desideriuiii anim*
    .ipse, et alitcr alii intelligebant. Neque siroplex hic « cjtis Irijiuisti ei. El Dominus susceplor esl ariimse
    narratur historia, quodZiphsei, qui/jreirainanresinter- « suae (582). > Quis enim alius eani suscipere debttit,
    prelantur, venisse dieiiniur ad Saul, qttatenus ei nisi divinitas ipsa.qusc ei ineffabiliie.r.coujunctaerat?
    traderent David. Per Ziphaeosiiaque Judsei iiilelli- Statim eniin ut Salvalor ;nbster spirilum einisit,
    ganlur, qui diyitiarum el filiorum germine abunda- siroul cum diviuilale illa sanctissima aniiiia inferni
    (579) Psalmi hujus lilultis aptid omnes" Psalterii florenles, apud 'Bnmnneni noslrum germinanles.\_)&&
    exposilores eodem modo deseribitur. Coinpleciiltir atiieni a sensu litierali niysiicuiii
    ' sensum eruil ei
    aulem hisioriam proditionis Davidis a Ziphseisactse, explanat. ."
    ut babeiur J Reg. cap. xxvi. Canit ergo per lotuiii (580) Cod. Ghis., nihil.
    psalinum suani Propbeta liberaiionem, alque pro ea (581) Id. cod. Gh\s.,.sub cwloi
    gralias Deo agil. ApudBedam Ziphsei iiilerpritantur (58,2) Cod. Ghis., mem. • . .
    801 S. BRUNONJSEPISCOPl SIGNIENSIS 85__
    clauslra penelravil, etinferno cxspolialo, sanciorum A _ hosler habttisset, -yertis homo fuisse non crede-
    ^ninias, quse ibi capiivse lenebantur secum eduxit. retur. Necesse igitttr fuit, ul eas se habuisse oslen-
    FoNior igitur ille fuil, qui suscepit animam Clirisli, deret, el bsereticos alitcr credentes et prsedicantes
    quaro illi, qtii malitiose quserebant animam Cbristi. convinceret, Habiiil igllur Dominus has affectioues,
    De quibus subditur: sed sicut voluit, ita eas habuit, quantum voluit
    « Averte mala inimicis meis. > Illa, inquil, rnala conlrislatus est, et quanlura voluit conturbatus
    aveiie iniroicis meis, quae ipsi mihi facere volue- esl. Sic in Evangelio legilur (Joan. xi,"55) : quia
    ruiit. Voluerunl eiiim si poluissenl auferre memo- morte Lazari infremuit spirilu, et conturbavit
    ilani ejus de terra, quoruro noroina nierilo deleta seipsum. Sed quid est quod ail;. < in exerciiatione
    sunl de libro vitse." mea? > Quaeest ista exercitalio Chrisli? Non erat
    < El iu veriiate lua disperde illos. > Tale est hoc otiosus Salvator noster; quolidie prsedicationi insia-
    quo I mor^oriicilur : «in veriiale tua disperde illos; > bal, et miraculis, et sermonibus suis auditores ad
    quale illud, qtioil alibi ait: < ul juslificcris in ser- viam veritatis provocabat. Sed in bac sua cxercita-
    liioiiibus tuis (Psal. L, 6). > Mullis enim in locis lionenonnunquamconliislatus est, magis uuideui de
    iiiiiialiir Dominus morlem, et percliiionem populo illorum infideliiate, quam de illatis sibi injttriis ab
    Judseorum, 4Qg si ab ejus fide el cultura recedai. "' illorum perversitate.
    Necesseest igitur ut disperdanlur et confundantur, < Quoniam declinaverunt in me iniquilale£. >
    quatenus Deus verax sil, et ejus sermones adiui» ldeo, inquil, < conturbalus sum a voceinimici, e£ a
    •pleanlur. < tribulatione peccatoris, quoniain declinaverunt in
    < Voluntarie sacrificabo tibi, el confiiebor uoroini < ine iniqtiitates; > id est quas iniqui et impii in
    t tuo, Douiine, qiioniain bonum est. > Ipsi, inquit, mea passione ostenderuiit, easque in me converten-
    -instirgunl adversum me, elquaerunl perdere animani les et declinanles mauifestarunt (583). Dicendo
    -.iiieam, et quod cgo mea sponte facturus sum, ad aulem inimicum et peccatorem, singularem nurae-
    hoc quasi invituin me cogere volrinl. Ego tamen rum pro plurali posuit, quod quidem et in divinis, et
    voluniarie sacrificabo libi, el meipsum offeram, ut in ssecularibus liileris usilaiissimum est. < El in ira
    eos qui in me credituri sunt hac niea rnorle ab < molesti eranlniihi. >Yalel (584)dicere,quanlasmo-
    sctcrna niorie eripiam. < El confilcbor nomini tno. > leslias horoines illi super omnes scelestissimiflagelr
    ;-El pcr discipulos, fidelesque meos, ubique geniiura lando, conspi,endo, alapis caedendo, el similia fa-
    laudabo nomen luum. Qiioniam hoc bonum est, hoc ciendo Salvalori noslro inlulerunt.
    ssnctum et juslum est, ut nomen tttuni ubique ,r' < Cormeum coniarbatum esl in me, et formido
    lautle ur ct praedicelur. -t mortis cccidit super rae. > Cito transiit illa con-
    < Quoniaraex omni tribulalione eripuisti me. > turbalio; et illa formido super eum cadere quidero
    In polestale illius crai, et iniinicos compescere, et potuit, manere non poluit. Si enim in illa lanla
    iriljtilaiiones raiiigare, et quidquideral in volunlate, teinpestale aliquo modo non conlurbarettir, nostrae
    lotuiii erat e', in potestate. Unde et ipse ait : < Po- nalurae particeps fuisse non putarctur (585). Undc
    tesialem habeo ponendi aiiiiuam meam, et ilerum et subditur :
    ^sumendi eara (Joan. x, 18). >— t El super iniraicos < Tiiiior el tremor venerunl super me, et cori-
    .< meosrespexitoculusluus. > Respexii titique, yidit, < texerunl roe lenebrae. > Venerunt qnideni limor
    d cognovit, et pcenitentes misericbrdilcr suscepit, el Irehior super eum, sed nibil potuerunt in eum.
    iii maliiia yero perseverantes perdidil, et nunqu.im Cum eniin Judaeis ad se Capiendum venieiilibus,
    eoriim amplius- miserebitur. obviam perrexisset, otunesque uno verbo in lerram
    PSALMUS LIY. slravisset, salis manifeslc ostendit, et senon liniere,
    IN FINEMIN CARMINIBUS INTELLECTUS DAVJD.. et quidquid volebat in potestate habere.Ubi enim
    Ubi iiiieileclus ponitur, liilera excluditur, ct major lanta polentia esl, ibi liraor locum habere noh po-
    iritelligeniia quseriltir. D test. Per lenebras auiem, quae eum contexerunt,
    «Exaudi.Deus, oralionem ineani, et ne despexeris illam iiiiqtiorum saevieiiiium mulliludinem inlelligi-
    . <deprecaiionem meam, iniende in me,etexauxli me. > iiius, de qua Joannes apostolus ail : quia < lux iii
    ' Docet nos Salvaior noster
    quanla instantia orare lenebris lucel, et tenebrse eara non comprehende-
    debcamus, dum unum'aiqtte idem tolies .repetlt. runt (Joun. i, 5). > Quod enim peccalores lenebrse
    Saepejamdixinius, quiaistse orationesilli necessarise dicaiilur, audi Apostoltim dicentem : «Fuislis ali-
    non sunl, in cujus volunlate et potestate tinivetsa quaiido tenebrse, nunc autem luxin Domino (Eplies.
    posila sunt. Sed si Christi humanitas hoc in corde v, 10). >
    dicebat, piacstoerat divinitas quse exaudiebat. «El dixi: Quisdabit mibi pennas sicutcolombae,et
    < Conlristattis sum in exercitatione mea, el con- «volabo et rcquiescam?>Hocaulemlalees(acsidice-
    < turbalus suin-.a voce iuimici, et a liibulatione ret: Jam lscdet[inehoruin conversaiio, jam tss^et me
    < pecealoris. > Isije affliciiones omnium hominum 409 hujus loci habitalio, alias transeundutr. est, et
    communes ei naturales sunt, quas nisi Salvator alius populus,quime obediat, quoerendusest. Hocest
    (585) Cod. Gliis., omncsque suas iniquilalcs. (585) Ex cod. Ghis, cdilio erocndalur.
    (581) Id. cod^ pudet.
    893 EXPOSJTIO IN PSALMOS, S9i
    enim quod alibi ait« relinqnelur vobts domus veslra AK caeterosque alios qui munimeintim populi esse vide-
    t^eserta (Afflii/i.xxin, 58). > Et angelornm voces, ut banlur, inlelligere debeamus? Qui quanto sapienlio-
    Josephus refert, in lertiplo auditse sunt. < Relin- res erant, ianto amplius omni iniquilaieet malilia
    quamus has ajdes. > Assumpsit igitur Dominus abundabant.
    pennas, sicut columbse, et relicta Judscorum lerra « Et non defecit de plateis ejus usura el dolus. >
    volavitad genles, ibique requievil, qui in Judaea Si-in plateis eral usura etdolus, quid in locisabdi-
    reqttiem non invenit. Unde ipse ail : < Super quem tis et occultis fuisse putarous? Si palam lalia iie-
    reqniescel Spiritus meus,- nisi super humilem, et bant, multo deleriora in abscondito fieri non dubi-
    -quicluin, et tremenleni sennones nieos?) (Isa.txvi, tamus.
    2.) Bene auiem columbse pennas Dominus as- « Quoniam si iiiimicus meus maledixissel mihi,
    sumpsit; iilius vidclicet columbse, quae super eum « supporiassem utique, et si is qui oderat mesuper
    descendisse legilur, quando vox Patris audita esl: « me magna locutus fuissei, abscondissem ine uti-
    < Hic est Filins meus dilectus, in quo mihi bene « <jue ab eo : tu vero homo unaiiirois, dux meus, ct
    complacui (Mallh. xvn. 5). * « noliis meus, qui siinul mectnn dtilces capiebas
    < Ecce elonffavi fugiens, el roansi in soliludine. > R « cibos, in domo Domini ambtilavimus c«m cou-
    " «
    Quaesivii pennas, et invenit; ipse enim eas habebat, sensu, > illoruni subaudiiur, malis consiliis aCquie-
    volavit et in solitudine quievit. Soliludo dicitur ubi scens, me ad mprtem tradidisli. < Veniat mors su-
    liomirtum habiiatio nori est. Talis aulem prius erat per illos, > qui le in boc facinus induxerunt. Nunc
    populus genliuin, quia quasi brula aninialia vo- auteni signlticationera videamus. Vulgare est ut
    -luptali dedilus erat, el Dei cogniiioneni non liabe- inimicus inimicum maledical et persequatur, et de
    iial. El quasi aliquis diceret : Utiham hoc a prin- eo mala loqiialur. Sed ut amicus dominuin et ma-
    cipio fecisset, neque tanlo tempore curoilla gente gistrum aliquis tradat, pcrsequatur el maledicat,
    iinpia ct iugrala permansissel I Ait : « Exspectabain omiiino absurdum, iiicoiiveniens, extraneum eiiin-
    -< euin, qui me salvum facerel a pusillo animo, et portabile est. Quis eiiini a lali homine se abscon-
    « lempeslaie. > Sic, inquit, docebal, ut oninia suo dere, lalisque boininis iusidias effugere valeat? Erat
    ordine fierenl, el ego divinilaiis disposiiionem aulein Judiis usqtte ad id teinporis unanimis cui»
    exspeelarehi, quae (586) in omnibus regebai, eta Domino, sibique familiaris, ejusque secrelorum et
    -pusillo animo, et lempestale salvum faciebai, Natu^- consilii particeps, quem sicul caeleros Dominus di-
    esse
    raliier Judaeos pusillos animo csse facile Jutelligere ligebat', quamvis talem aliquandb fuluiuhi
    potcrit, quicunque eorum historias legerit. Un^e et pG sciebal. Solapraeseiiiia judicatDominus.necpraeler- _
    rebeiles et increduli saepe dicuntur.' lla, nec fulura intueittr; qualiscunque fueris, si
    < rraecipila, Doniine, el divide .lihguas eoruin, bonus es, secunts esio : « Peccator quacunque hora
    < quoniam vidi iniquilatem et cohtradictioiieni in conversus -fnerit, dicit Doniiiius, omnium iriiquila-
    < -eivilale die ac nocte. > Praecipitati sunt Judsei, liim ejus non recOrdabor (Ezech. xxxm, 15); > setl
    quia ubique gentium violenter tracti et serviluti vigilandum est semper, quia nescimus diehi, neque
    subjugati sunt. Divisse aulem suni linguae eoruin iibram. « Tu verO, inquit, lioroo unaniniis, dux
    qnia hoir uua lingua Joquunlur, ul prius, sed alii meus, > i.dest dux et aposloltis, "sicul cseterl om-
    Grsece, alii Latine, alii vero barbarice loquurilur, nitim aliorura a me constittiti. « Elnolus meus, >
    secttndutn provincias, et loca iii qtiibus habitant. quem inler primos magisque 'familiares discipujos
    Qua in re eOsdividendos et in otnnes mundi partes habebam.
    dispergendos j'ani ex tunc sighificabat. Et merito « Qui siraul mecum dulces capiebas cibos,-> et
    quidem sic dividunlur et ab invicem separanlur, spiriluales videlicet et corporales, secundum illud :
    ut vel ipsa paucitale dcficiant et quiescant, qui die «-Qui iniingit mecum roanuhi in paropslde, hic
    a.c nocte ad litigandum et ad Coiitradicendum parati me iradet (Matih. xxvi, 23). > Nara et ipse de illrs
    sunt. Usque Iiodie namque Judaei, ubicunque sunt,- ^* E uhus erat, quibus Dominus dixerat: <Yobisdalum
    coiilra veritalem loquietpugnarenon cessant. Hanc est nosse mysterium regni Dei, cseteris aulein in
    autem illorum iniqullatem. et contradictionem per parabolis {Marc. iv, 11). > Et isti quidera erantilli
    singulas civitatcs, et praecipue in civilate Jerusalem cibi dulcissimi, quos siraul cura Doniiiio capiebat;
    se vidisse Dominus hoc in loco" teslalur, dicens : < in domO Domini ahibulavirous cum consensu; >
    « Quoniam vidi iniquilatem et cohtradictioneni in Ssepe enim in templum. Salonionis 410 cum con-
    civilate die ac nocle. » seiisu et reverehtia Dominum secutus,, se ei coram
    .< Cireumdabit eamsuper rouros ejus iniquitas, orani popttlo et araicum, et discipulum esse oslendit.
    « el laborin roedio ejus, et injustilia. > Iniquitas, Unde si Deuin non timebat, vel faGiem hominuro
    inquil, ei labbr, et injustilia, radicata el fundala in erubescere debuerat.
    nvedio ejiis, circumdabit eam super muros ejus. Sic < Yenietmors super illbs. > Super illos qui lui
    enim se habelordo : misera illa civiias, quae in cir- consilii parlicipes fuerunt, qui libi pecuniatn dede
    cuitu ei medio ej"us talibus niuniturprapsidiis. Quid runl, et tanti sceleris. conscii fuerunt. < Et descero
    autero per muros ejus, nisi Scribas et sacerdoies « deiii in iiifcrniini viventes. > Ecce isti jam judi-
    (586) Cod. Ghis., qua me ubiqtte, elc.
    895 ," S. BRUNONIS EPISCOPI SIGNIENSIS 896
    caii et damnali sunl, et sentenlia morlis jam venict,AA « Exaudiel Deus, el huiniliabil eos qui cst ante
    super eos : nihil aliud restat, nisi utfacta resurre- < saecttla_elroanel in aeleriiuin. > Exaudiet, inquil,
    ciiono, descendant in infernuni viventes, qui modo> Deus, el absque dtibio audiet ea quse Jtidaei contra
    in anima ibi sunt tormcnta palienies. eiini male et indecenter loquunlur, et liuroiliabit
    « Q.iioniamnequilia in hospiiiis eorum, in medio) cos, ttt, sicul aliquando excelsiores fuerunt cunctis
    < eorum. > Nisi eniro liequiiia in cordibus eorum( genlibus, ila econira pro suis iniquilalibus subji-
    essel, quae per hospilia iiiielligimus, nunquara tan- cianlur omnibus genlibus.
    tuin scelus agere poiuisscnt. « •Qui.-est.atite ssecula, el manet in seternum. >
    < Ego autem ad Deuiii clamavi, et Dominus exau- Cui illi insultando dicebant (Joan, vm, 57) : « Nunc
    < divit me. > Iste clamor non oris, sed soliiis.vo-. .cognovimus quia daemoniuin babes; quiiiquagiiita
    lunlalis fuil. Magiius est clamor voluntalis ejus, ett annos iiondum habes, el Abrabam vidisli? > Quibus
    clarissime resonat in auribus divinilalis, et nulla[ ipse : « Ante, inquit, quaro Abraham ficiet. ego
    morse disianlia esl inier orationem et exaudJtionein. sttm. > .
    Nam et Moyses longe Chrislo inferior in corde cla- < Non est illis coinmulatio, et non liinueriint'
    mabal, et tamen dictum est a Doinino (587): .<QuidI < Detim. > Non esl, inquit, illis comrauiatio, ulpote
    clainas ad me? > {Exod. xiv, 15.) ' "M illis
    qui Deuin non litneiil, ul a malilia sua per
    < Vespere, et uiane et nieridie narrabo, el annun-... pcenilenliain comniuleiilur et saiienlur. Unde et
    « liabo, ei exaudiet voceni iiicaiii. > Noianduiii quia! per prophelam Doininus. ail : < Excaeca corpopuli
    ordine cominuiato, pritts vcspere, deinde inaiie,( Iiujus, ne forte converlantur, et sanem eos (Isa. vi,
    poslinoduni vero meridie posuit. Promiiiit igitur 10). >Et ideo non iriimerito.« exteuditDominus ma-
    Salvator noster se narrare el annuntiare per disci- < num suara in retribuendo illis. i
    pulos et fideles suos ea quse vespere, ea quae mane. « Coutaminaverunt lesiamenlum ejus. > Testa-
    el ea quae meridie sibi facta siuil; quoniaro memoria{ liieiituro Dei Judaei coniinaculanl, quia perverse et
    dignissima sunt, et eo quo ponunlur ordine facta[ contra fideni illud exponunt, el eaquae de Christo
    sunl. Vespere namque in cruce posilus spirilum, dicta suut, illi de Antichrisio dicla esse prsedicant.
    eroisit. Unde est illud : < Elevatio manuuiii mearuiii, Quo circa digne saiis divisi et dispersi sunt pet
    sacrificium vespertinum (Psal. CXL,2). > Mane yero, uiiiversum munduro. < Ab ira vultus ej'us. > Egre-
    die tertia resurrexit: rneridieccelos ascendit. Narrat ; gie aiiteiii dixil : « ab ira vullus ejus, > quia-ci-
    igitur Ecciesia ea quse facla sunt vespere et mane, tissiinc in, yullu ira cognoscilur. Et appropiavit
    _et meridie, quia. Christi passioneni, el resurrectio- . r_ eor ejus. > Longe erat prius a Judaeis cor ct volun-
    nem, et ascensionem quotidie canlare el pracdicare. tas Dei; quia ejus^volttnlatein cbgnoseere non pn-
    nor. ccssal Et hanc quidem vocem exaudil Deus, lcrant, niinc aulero de palriaejecti,el lauio «einpoie
    quia iiulla laus et jubilalio est in qua magis de- exsiliati cognoscere (590), el Detini sibi iratum esse
    lectetur. inleHigerepossunt. Appropinquavil auteio el aliter
    . < Liberabit in pace aniraani raeara ab his quij Jiidaeis cor elsapienlia Dei, quaiidoiiiler eos Salva-
    < appropiant (588) niihi,quoniam inler mulips erant[ tor nosler praedicare co;pit.
    « inecum. > Qui sunl isiiqul appropinquant Domino, < Mollierunt sermones suos super oleuro, et ipsi
    et quos inler multos alios seciim fuisse dicit, a! < sunljacula. > Hoc attlein faciebaiit Judaei, cum
    qiiibus, ut lamen pacem habeat aniroam suam libe- dicerent: < Magisier, scimus quia verax es, et viatn
    rari petiil? Quomodo enim secum erant, si ab eis; Dei in verjiaie 411 doces, et non est libi cura de
    animain suam liberari desiderat? Egoputo aiiquos. aliquo : non eniiii respicis personam hominis (Marc.
    fuisse, qui ipso temporc passionis ei ad cuslodiam, XII, \i). >Nonne tibi isti sermones satis molles et
    daii fuerant, ne effugere potuissei. Unde et alibi di- dulces esse videiitur? Ipsi lamen sunl jacula qui-
    cit : « Periil fuga a me, et non est qui requiiat ani- bus eiini ferire el vulneiare nilebantur. Hoc eniin
    niaro meara {Psal. CXLI,6). > Ul enini exemplo, J1 U ideo dicebanl, sicul iit Evangelio legitur, ut cape-
    faeilius hoc intelligamus, mihi quoque hoc accidisse, rent eum in seriiionibus. Sed Jesus cognita nequi-
    scio, qui cum aliquando captus fuissem, mihi qui-. tia eorum ait:« Quid me tentalis, bypocritai?) (Matih.
    dam ad cuslodiam aati sunt, qui praj caeleris roe odio> xxjv, 18).
    habebant, et ipsi quidem seinper eranl mecum, < Jacla in Deum cogitatum tuura, el ipse le enu-
    juxla me sedebanl, sine quibus nihil agere poterara. .< lriet..j Tu, inquit, vir Christiane et fidelis, fuge
    Erant igitur mecum, sed non pro bono, neque meae _ Judaeorum consortium, quia sicul Aposlolus ait:
    yoluulaiis liieciiin erant. Piito quod exeinplo facile_ i Sermo illorum ul cancer serpit (II Tim.xi, 17),>
    intelliguntur, qualiter cuin Doniino illi fueiinl, quoss el facile suos decipiunt audilorcs. < Jacta in Doroi-
    secum inlermullos fuisse dicit. Hucusque Salvalorr - nura cogitaium tuuro, > et ipse le docebil. Ipse tf
    nosler iocutus est, caetera quse sequuiiiuri'1'opbeia_. cuulriet. doctrina caibolica et spiriluali. Hoc es<
    loquiiur (589). euim quod Jacobus apostolus ait: « Si quis indige'
    (587) Id. cod., et labia non movebai. (589) Cod. Ghis., suppleiur ediiio.
    (588) ln Yulgata legitur appropinquant: ila inii (590) Cod. Gliis., aliisque calamitalibus oppretsi
    C.issiodoro. facile Dci volunlalem coqrwsccre, -
    897 EXPOSITIO 1N PSALMOS. 898
    sapienlia, poslulel a Deo, qui dalomnibus atfltienter• A _ « Conculcaverunt me inimici mei tota die. > Non
    el dabitur ei (Jac. 1, 5). > solttm, inquit, homo, non solnm ille populus, qui
    < Non dabitin selernuin fluctuationem juslo. > IUes •cum prope essel, longea sanclis faetus est in liluli
    dat flucluaiionem, quando ponit liominem in hisi -inscriplioile, verum etiam omries alii inimici inei
    eontra lenlationem; < Oeus aulem neiniriem lerilat; conciilcaverunt me, et adhuc quidem conculcare noh
    (ibid., 12). > Quando igilur homo tentalur in his; cessant,'quia nondum conculcalionis finitus est dies.
    quse eonlra fidem esse videntur, cito ad se redeat, Sed dic niihi quando isia tua conculcatio ccepit:
    el hanc talem cogitationem, sive poiius leniaiiorieirii « ab altitudine diei. > Dies isieCbrisiits est, qui de
    a Deo non esse cognoscat. <Tu vero, Deus, deduces, se ipso ait: « Ego sum lux raundi, qui sequilur nie",
    < cos in ptileum interitus. > llli, inquit, fideles tuosi non amb.ilat in lenebris (Joan. vm, 12). > Ex qub
    in puteum erroris prsecipilare nituntur, sed quodI autem dies iste siiperccelos exaltaitis et elevatus es:,
    illis infclicius erit, in puleuni interitus et perdilio- -ex lunc sancta Ecclesia etallligi et conculcari ccepit.
    nis eos deducet. Hoc eniin ipse Dominus discipulis suis procdixerat.
    « Yiri sanguinum, et dolosi non diraidiabunl diesi < Vetiiet, inquil, fiora, ut omuis qui inlerficit vos
    < suos. > Universalis comminatio est coiitra homici- arbitretur obsequium se praestare Deb (Joan. xvi,
    daSj.Judseos,hsereticos, ohinesque dolosos, el dece- B2). >
    piores, cl animarum interfeclores. Isli aulem honi < <3uoniam,mulii, qui debel.lant me, limebnnt,
    dimidiabunt dies suos, quia non lanlum vivenl qrian- < ego vero in te sperabo, Domine. > Seipsara conso-
    "-tum se vivere sperant. Unde et bene subditur : latur Ecclesia, considerans qtisepoena sit praeparata
    . < Ego vero in le sperabo, Domine, > neqtie mibi adversariis stiis, et quse gloria sit prseparala pro
    lougos hujus viloe dies conslituam, sed quacun~que .afllictionibus suis. Illi, inquit, qui me debellaiit, in
    Iiora libi placuerit, et ine vocare volueris, paralus , judicio tiniebuiit, ego vero, quia in te sperabo, nihil
    ero. Rene autem dixil dies suos, quia aliler Deus, limcbo. Mea igilurtrislilia verlelur in gaudium; lio-
    aliter ipsi dies suos ordiuanl alque disponunt, ne- rum vero gaudium in Irisiitiam convertetur.
    queatlendunt quod alibi dicitur : « Constiluisti ter- < In Deo laudabo sermones meos, lota dic in Deo
    mirios ejus, qui prseleriri non polerunl (Job xiv, « spera' o, non limebo qtiid faciat niihi homo. >
    5)..- La.udet igitnr unusquisque sermones suos, se:l non
    PSALMUS LY. itlci) qnia sui sunt, sed potius quia de Deo loquuri-
    lNflNEMPROPOPULO, QUl A SANCTJS LONGEFACTUS tur, 412 ei de Deo suut. Laudabiles sunt sermones
    EST, DAVID IN TITUI.llNSCRIPTIONEM, CUMTENUE-rf nostri, si a verilate non recedanl, si tempori loeo-
    BUNT EUMALLOPHYLI INGETH. . . *- que conveiiiant. Tales enim conscienlia nbslra lau-
    Populus ille, qui a sanclis et fidelibus Davidlonge dare poiest, aliler vero lauilare non potest, « Tola
    faclus est, Judsei suiit. Sed quando facium est hoc? die,.> oroni teiiipore vilae mes;, quidquid mihi
    ln tituli inscriptione, quando Chrislum situtn regem coniingat, sive prospera sint sive adversa, « in Do-
    esse negaverunt, dicenies Pilato : « Noli scribere mino sperabo; > et ideo «ilon timebb quid faciat
    regem Judseorum, sed qttia ipse dixil: Rex sura Ju- mihi bomo. >
    dseorinn (Joun. xix, 21), P EI lunc quidem lenue- «Tota die verba mea exsecrabantur adversum me.»
    runl eum allophyli in Geth (591). Allophyli sine ca- Ego, inqu.il, in Deo laudabara sermones meos, ei fi-
    pite inlerpretaiilur; per quos eosdem ipsos Jtidacos deles, et calbolicos csse dicebara; illi e cbntra ad-
    iutelligimiis, quidecollali Sunl, el sine capite, nullum versum me dis.pntantes exercebantur, el blasphema-
    de genie sua regem Iiabenles, nec saeerdotem. Geth li.aiilomnia yerba mea, ei snis rationibus ea infir-
    verb torcular dicitur. Significat autem civitateih Je- mare et deslruere conabaniur. Unde et subditur r
    rusalem, in qua velut uvaein lorculari, sic totus po- «Omnia coiisilia eorum in malum. >iii maltlra nam-
    pulus ille Compressus, tolam lerram illara proprio que sunt omnia Jtidseorum et bsei^eiicoriiiricon-
    sariguine perfudil, el cruentavii. Sic ilaque Jerusa- j) i silia, quse et aninias inierficiunl, elsimplices quos-
    lem non solum sanclorum, qui in ea inle.rfecti Sunt, que a via veriiatisdeviare faciunl. - - - -.
    sed suscquoque genlis lorcular facla est. « Inhabilabunt et abscondfitl. ipsi caliearieumi
    < Miserere mihi, Domine, quqniatn conculcavit « meum observabuiit. > Tales eiant illi de quibiis
    < me homo, tota die bellans contribulavit roe. > in Evahgelio dicilur :. quia < cum intrassei Jestis in
    Ecclesia loquitur conlra illos qui a sanclis longe doiiiiim cujusdam principis Pharisseorum .Sabbatp>
    facti sunl. Multis modis roali honiines, Judsei vide- man.ducare panein, el ipsi observabKril.euro (Luc.
    licet, IiKrelici et lyranni sanctam Ecclesiam olim - xiv, 1). > Unde et Apostolus conqueritur, de _qui-
    conculcaverunt et aiflixertini, et adhuc etiarn falsi busdam faisis fratribus qtii subiniroieriint, ul ex-
    Clirisliani cain aflligere et concutcare non cessahU plorarentconscieiitiaS eorttni, de quibus ipse quoqtie
    Unde ei valde coiivenieniei' dixit, tota die; qiiia.hsec Dpminus ait: < Allendiie a falsis prophetis, qui ve-
    affiiciioet conculcatio non cessabit, nisi cum die." niunt ad vos in vestiraentis oviurii, inirinsecus au-
    (591) Allophyli est gracca vox ex KW.O'_)U).O; quae: glmiis; ac propterea sese suslinere potcst inlerpre-
    significal virum alleriustribus vel generis, vel na- taiio S.Bruiiohis, ut paululum attendenti persp-i-
    '
    tionis, quamobrem ex eo nomine extraneos intelli- cuum fiel. -;.
    899 S. BRTJNONISEPISCOPI SIGNIENSIS S00
    tetn suiit lupi rapaces (Matih. VII, 15). > El isti A i pauper sil, unusquisque in se ipso el in corde suo
    titiidem inter sanctos dolose habilanles, et cordis habet quod Deo vovere et reddere potest. Non ha-
    maliiiam abscondcnies Cbiislianos se esse lingebant, bes aurum, non habes argentuiii, non babes pecu-
    ot quoscunque polerant vcl accusabant, veLdecipie- niam quam Deo offeras- neque ipse hoc exigit a te :
    banl; observabanl auieni calcaneos eorum, qui si audi ipsum dicentem : « Reddite quae sunt Caesaris
    in aliquo cos offendere, vel cadere, vel conlra legeni Caesari, el quae sunt Dei Deo (Matth. xxji, 21). >
    facere cogiiovisscnl, boc rnemorise ComniendabaiH, Hoc sit seroper in volo tuo ei in dcsidcrio luo, ut
    et opporltino tempore eos acctisando objiciebant. eum seniper laudes el benedicas, et ab omni iniqui-
    Galcaneus enim pro casu ponitur, quia qui cadit, tale quiescas; et suflicil libi. Hinc est enim quod
    calcaneo cadit. Sequitur : loties in his psalmis dicilur : Laudale Dominum, be-
    « Exspectavil anima mea, pro nibilo salvos facies nedicile Dominum, confilemini Domino, psallile Do-
    « cos. > Desiderium sanctoruin esl, et hoc cxspe- mino, etc. Hxc eliain lacendo solverc poles, si cor
    cianl ut, sicul digni sunl, impii punianlur, nisi ab rouiiditm habeas, el in eo qui le fecit delecteris et
    impietate stia ad Deum converlanlur. Quod aiilein gaudeas. Unde et alibi dicilur : « Deleclare in Do-
    ail: « pro nihilo salvos facies eos, > tale est ac si niino, et dabit libi petitiones cordis lui (Psal. xxxvi^
    diceret: Niliil in cis est, pro quo salvari debeant. **4). > El Aposlolus :.« Gaudeie, inquit, in Doiiiino
    Uiide et subditur : « in ira populos confringes. > Hoc seniper , ilerum dico gaudeie (Philip. iv, i). > Et
    .. eril in judicio, quando Deum iralum sibi esse intel- hoc quidem cst illud sacrificium laudis, quod Deo
    Iigenlesin ignem mitlenlur seiernum. quotidie immolare debeinus.
    « Deus vilam raeara nunliavi libi, posui lacrymas < Quoniam eripuisli animam ineam de morle; >
    < meas in conspectu tuo. > Felix illius hominis con- non qualicunque prelio, sed proprio sanguine"luo.
    scienlia qui de vila sua lanliim conlidil, el laciyinas Unde Apostolus ait: < Einpti eniin estis pretio ma-
    -suas anle Deum ponil. Omnia videt Deus, et ipsa gno, glorificate, el porlaie Deum in corpore veslro
    corda noslra illi loquunlur, el quidquid in eis esl sibi (1 Coi. vi, 20). > — « Oculos meOs a lacrymis, >
    -anniiiiiianl. quas vel fumus, vel dolo, vel aliqua molestia excu-
    - « Sicutin
    repromissione lua converlenlur inimici lere solet. Qui enira in igneeruul.sine fumo et413
    < mei retrorsum, in quaCunque die invocavero le. > molesiia esse non polerunt. Hanc autem molestiaro
    •Sicui, inquit, lu proroisisti, in quacunque die le in- illi non scniient de quibus dicilur: <AbstergetDeus
    vocavero, converlanlur relrorsuin, ut niihi resistere omnein lacryinain ab oculis sancloruni, et mors non
    nou valeanl iniraici niei. Promissio namque illius r( eril ultra, neque luctus, neque clanior, sed nec ullus
    hacc est : « Non vos deseram, neque derelinquam dolor, quia prima abierurit, el facla sunt oninia
    {Joan.xiv, 18). > El : « Ecce vobiscum sum omnibtis nova (Apoc. xxi, i). > — < Pedcs roeos a lapsu. >
    diebus usque ad consumiiialionem saeculi (Mailh. Quid igitur illis profuit de quibus superius dicitur :
    xxiv, 20). > Iiemque: < Ego dabo vobis os el sa- < Ipsi calceaiiientum observabunt (Psal. LV, 7). >
    pientiam, cui non poterunt resislere et coniradicere < Vse soli, qtiia cuni ceciderit, non esl qtti sublevet
    orones adversarii vestri (Luc. xxi, 15). > — « Ecce cuiii (Eccle.. iv, 10). > Sancli vero soli non sunl,
    i cognovi quoniain Deus roeus es tu. > Ecce, inquit, quia semper cura Doniino sunl, el dicunl: < Tenuisli
    cognovi quoniam Deus meus es lu, qui nunquain de- « maniiin dexlerani meam, ut placeam coram Domiuo
    seris sperantes in le, et ecce quse roihi futura suni, « in lumine vivenlium. >Ideo, iiiqttil: < Eripuisii anW
    laihi lam subito inlus revelare dignaris. Subito enini mam meam de mone, oculosmeos a lacrymis, pedc*
    dum loqiierenlur sancti, plerumque spiritu prophe- meos a lapsu, ui placeam Domino in Iumine vivcn-
    tiaedehis quse illis fuiura erani insiruebantur. liuni, > quia aliier ibi neque esse,' ueqtie placere
    . « In.Deo laudabo verbura, et in DoniiiioIaudabo Domino poiuissem. Et bene qtiidem dixit <in liimi.ne
    « sermonem, in Deo sperabo, non liinebo quid fa- viveriliuiii, > quia illi soli in luniine erunl, illi soli
    -< ciat roilii horoo (592). > Quoniam, inqtiii, Deus D vilam habebuni. Illa enim vita quae sehiper in lor-
    nieus lu -es, in le laudabo verburo, et in le lauilabo menlis cst poiius mors quam vita dicenda esl
    sermonem, et fidem tuara quam prsedicavi, et do- PSALMUS LVl.
    clrinam luara quam annuniiavi; nullo roodo negabo, 1NFINEM". NE DISPERUAS' DAVID,IN TiTULIINSCItl-
    sed iisqtie admoriem confirmabo. Et quoiiiara in te PTIONE,CUMFUGERET AFACIE SAULINSPELUNCAM.
    sperabo, non timebo quid facial niihi homo. Nibil Qnando dictum esl, « ne disperdas? > lrr tiluli
    enim potest liuroana forlitudo conlra Dei polenliam iiiscriplioiie. Quando fuit illa inscripiio? Cum David
    et voluntatem. fugeret a facie Saul in speluncaro. Hoc autem secun-
    « ln mesuni, Deus, vola, quse reddain. Jaudaiiones dum lilteram nunquani factuin est, el itleo in fineni
    x libi. > Nemo se excusare polest, sive dives sive referendum est, In liltili namque inscriptione, de
    (592) Ab Ecclesia orlhodoxa hcec dicta inlelligit liipolcritein Filium sine dubio confiiemur. Unum est
    Cassiodorus : « In Patre enim se proniittii Filium in utroque piaeconiiini; quoniam una iyirtus ambo-
    laudaluram; ul quidquitl de illo dicittir, de islo pa- rum, individua gloria, quando indivisibilis esl na-
    riliier senlialur. Nam cum praedicainus seternuiii tura, > etc.
    aique oiiinipoientem' Palrem. ac-terniiriiaique om-
    93i EXPOSITIO 1N PSALMOS. 902
    qua jam superius diximus, eum.Judsei dixissent Pi- ,\ potitis propter excellenliae magniludinem, miseri-
    Jalo : « Noli scribere regem Judscorum; > respondit cordiain et veritatem eum vocavit.
    'Jlis : « Quod scripsi scripsi (Joan. xix, 22). > Hoc « Animam mearii eripoit de mediocalulorum leo-
    aulem tantum vaiuitquanlum si dixisset: nedisper- « nura, i per quOs iniraicos lioniincs et raalignos
    das. Servata esl ilaque Scriplura, el, velint nolint spirilus intelligimus : quia jam ad devorandum pa-
    Judaei, Tex Judseorum esl Christus. El tunc quidem rali erant; iuler qttos dormivi Jongo lempore, sed
    fugil David, id est Salvaior nosler, in speluncam se- conturbatus dorroivi; non erat ille soiniiiis quielis
    pulcri, a facie Saul, per quem Judscorum principes et pacis, sed conlurbalionis et oblivionis. Sic-phre-^
    inielligimus. Deneaulem dixil, fugit, quia quasi tur- netici dormire solent, et qui boriibilia in soinnis vi-
    tive ei sub celerilate cjus corpus scpullurae tradi- dent. Saepe eiiiin somniis perterrili ct conlurbaii
    tuni esi (595). iterum dormire tiinent, ne his slmilia videre contin-
    « Misereremei, Deus, miserere niei, quoniani in gat.
    « le confidit anima mea. > Confidenler boc Ecclesia 414 Filii horainum, deiites eorum arma, el sa-
    dicere potest, quia adhuc moiiuus est, ul ejus mi- « gitte,etlinguaeoitim machseraacula esi.>Non mi-
    sererelur. In te, inquit, confidit anima mea,' qui rum.inquii, siinlei'lalcscoiiliti'batiisdormivi,meiqtie
    lanlum me dilexisli, ut animam luam ponercs pro obliius pacem intereos, et quietem habere non po-
    ariiuia mea.« Majorem enini hac dilectionem nemo tui, quorum dentes arma et sagitlae sunt, quorum
    habet, quam ut animam suam ponat quis pro ami- lihguac machaersc acutse semper ad disptilaiidum, ad
    cis suis (Joan. xv, 15). > Jitigandum, ad blasphemandtira, ad maledieendum,
    < Et in umbra alarum tuarum sperabo, donec ad decipiendum et contradicendum paratae sunt.
    « transeat iniquitas. > Vidi le, inqiiil, qtiasi dicat, « Exallare super ceelos. Deus, et super omnem
    in cruce modo pendentem, nianus, cl brachia, velut < terram gloria tua. > Dixit modo stiperius, misit,
    alas.extendenlem; sub umbra isiaruin alarura pro- Deus misericordiam suam, et veriiatem suam, id est
    lege me, quia ego in umbra alarum tuarum spero. Salvaloreiiiiioslrum, de quo in lilulo dicilur quod
    Omnis enim spes Chrisiianorum, crux et passio Do- in spelunca sepulcri latuerit; nunc autem etim ro-
    mini est. Hanc autem spem -habet Ecclesia, donec gal ut super ccelos ascendat, et cunclis geniibiis
    niundus irauseal cum iniquiiatibus suis; deinde vero suam gloriam manifeslet. Quo expleto ad narratio-
    jam spes non erit, susceplis onlnibus quae sperari hera reddil, et ea quaeccepit ex ordine narrat.
    possunt. Unde ApostOlus ait: « Nunc aiitein inanent < Laqueum paraverunt pedibus meis, et incurva--
    iides, spes, charilas, major aufem horurti esl chari-
    P < verunl aniroam meam. > Mulli simt Jaquei,. e't
    tas (/ Cor xui, 15); > qiiiasemper erit. niiiliEesunl deceptiones, quas homihes iniqui san-
    < Clamabo ad Deum allissirouin, el ad Domiimm
    ctis opponunl, quibus eos capiunl, et cadere 1'aciunU
    < qui benefccit roibi. > Clamabo, inquit, donec trans- Anima
    aulem, quae erecta stal, ccelestia conlempla-
    eat iniquitas, postea veroclamare necesse non erit. vero incurvala esl, sola terrena et transi-
    Sed ad qtiem clamabo? ad Domiiuiro aliissiinuro, et tiii;quse
    toria inluetur. Qtii igitur sola lerrena et iransUoria
    ad suinmum bonum; ad illtim clamabo, a quo bona
    quserit, animam suam incurvatam esse dubilare noii
    _'eunclaprocedunl; ad Dominum, quibenefecil niilii. (iebet.
    Compula nunc, si vales, quanta bona fecerit libi « Foderunt anle faciein meam fo^flam, et.ipsi
    Deus. Cuin non esses le creavii el fecil, et non sohiin
    in eam. > Sicenim alibi seriplum esl:
    fecit, sed ad imaginem elsimilitudinem suara te fe- <-.inciderunl
    < Qui fratri suo foveam paral, ipse prius cadit in
    cil, vilam et misericordiam; tribuil libi : « Proprio >
    -Filiosuo non pepercil, sed pro nobls omnibus tradi- eara (Eccle.x, 8). Fovea.ilaque doliis.ei deceplio
    iJit ilIunI(fiom.vin, 32).> Sed audiamus adhuc quo- esl, quam .quicunqtie fa.cit, sibi ipsi foveam'par,ai,
    iiibdo Dominus nobis benefecerit. iioii lanlum deceptionis, sed morlis quoque et per-
    «--Misilde ccelo,-"etliberavil me, dedit in oppro- ^ ditionis. De qua videlicet foyea Dominus ait: « Si
    «; briuni conculcantes me. y Misil, inquit, de ccelo, csecus caccum diixerit, ambo in foveam cadunt
    de seipso, de sinu suo, et de «orde suo, et li- {Malth. xv, \i). >
    lieravitme. « Dedit in opprobrium coiiculcanles me.> « Paralum cor meura, Deus, paralum cor meum;;
    Malignos nempe spiritus, Judaeos, hacreticos et ly- < cantabo, et psaJlam Domino (594). > Faciant iU.i
    rahnos. Qhines isli in opprobriura dati suiii, quia quidquid velinl, dicanlquod velint, laudent dcgmata-
    slatim dehac vila cxeunt, intenebras demergunlur. sua, yitupereiii nostra, cor raeuin lamen scmper
    'Misit igilur deccelo; sed quid misit? paratum Cst ad cantandum, ad jubilanduro, ad lau-
    - .t Misit Deus misericordiam sttam et veritaiem dandurn et praedicandum verbum vilae et salutis,
    « suam; > id esl Jesum Chrisium, Filium suiini. cunclis gentibus nuniiandum. Et lioc est quod di-
    Egregie, cum non misericordem neque veracem, sed -cit: « Cantabo, el psalmum dicatn Dotnino. > Setl
    (593) Aliter exponit Cassibdorius illa lituli verba : intra templum corporis sui Judaeis perfidis fuisse
    Cum (ugerel a facie Saul in speluncam. « Aclus isle, probalur abscondita. Sic singula, quse de David et
    inqnit, el Davidi, el Domino muluini videtur esse Cbristo provcnetunt facta, iili sunt sub hac allu-
    cmisiniilis. Nani sictil David Saulein fugiens in spe- sione.conimitnia, > elc.
    linicam se abscondit, ita el Domini Salvatoris deilas 1594) Cod. Ghis., el psalmiim di-am Domino.
    903 S. RRUNONIS EPISCOPI SIGNIENSIS 904
    ubi? In psalterio et cithara. Hoc est enim quod se- A ^
    I. PSALMUS LVII.
    quilur : 415 1NFlSEM: NE DISPEBDAS DAVID: 1?^ TITULI
    .« Exsurge gloria mca, Cxsurge psalterium ei-ci- INSCRIPTIONE.
    « tbara, exsurgam diluculo. > Quid per psalleriurn Hoc praecipit David, ut neque Pilattis, neque
    et citharam, nisi Velus el Novuro Testamenlum in- Judaei disperdere audeant,
    quae posita sunt in tjtuli
    telligarous? Decein chordas habct psalterium, quia itiscripiione. Erat enim ibi positum Hebraice,
    deccm sunt verba legis. In cithara vero tres, vel Graece, eiLafme : « Hic est Jesus Nazarenus Rexlu-
    quatuor sufliciunt. Et tres quidcm myslerium Trini- dscorum (596), > Ergo et Hebraei, et Graeci, etLa-
    talis, quatuor vero lotldem Evangeliorum libros de- tini lestes sunt quod infelices Judaei regein suum
    signanl. Canlant igitur sancti, vel in psalterio, vel et doininura suum crucifixerunt.
    in cithara, qttia alium canturo et cithararo non ha-
    « Si vere utique justitiam loquimini, juste judi-
    bent, nisi Vetus et Novum Testamentum. Si igilur « cate filii honiinuin. > Ipse Propheta loquitur, et
    psalterium et cilbara ab Ecclesia lollantur, quitl di- Judxos
    cal, quid canlel, et quid prsedicet non habebit. Est redarguit de iniquilate sua. Si vere, inquil,
    quod utique facilis, jusiiiiam loquiroini, quare noii
    igitur omnis gloria ejtis in psalterio elcilhara, quia
    sine cantu, sine doclrina et scientia nullam gloriam JJ I jusle judicalis, nisi quia filii hominura estis? « Est
    cnim omnis homo mendax, Deus aulera vcrax
    habcre polest. Et quainyis oirinis raodulatio psalte-
    rii et citharse suavis sit et dulcis ad audicnduni, (Rom. in, i). > Sicut legitur, filii honiinum menda •
    illa tamen dtilcissima est, qtise iribus chordis in ci- ces sunt; ila et filii Dei veraces sunt. « Quotquot
    atitcni receperunt enm, dedit eis poieslatem filios
    thara modtilalur. Et lalis quidein esl ille cantus
    Dei fieri, his qui credunl in noniine ejus (Joan. i,
    quem, sicul Isaias propheta, ct Joannes evangelisla >
    dicit: < Seraphim et qualuor auimalia cantare non 12). So.Ii namque Chrisliani veraces suul; siqui-
    cessant : Sauctus, sanclus, sanclus Dominus Deus dem soli [Christiani filii Dei sunt. Vocalis, inquit,
    Christum magislrum bonum : dicilis quia viam Dei
    omnipotens, plena est oinnis terra gloria ejus (Apoc.
    in veritate docet: dicitis quia sibi non esl cura de
    iv, 8). > Merito igilur dicitEcclesia : < Exsnrgeglo-
    el
    ri.a mea, exsurge psalterium el cilhara; > el ego aliqtio, quia non respicit personani homiuis.-;ve-
    rttin dicifis, justiliam loquiminl, quia iia est ut di-
    quidem exsurgam diluctllo. Tu, inquit, psalterium
    et citbara seroper esto perfecta (595), ut nullura citis. Quare ergo non juste judicatis ? Quare eum
    niilii impedimenlum velmorasfacialis, quiaegoqui- morie conderonalis? Quare adversus eum crucifige
    dem ad cantandum exsnrgam valde diluculo. In hoc clanialis? El quasi malefactorem accusaiis?
    aUlem se per lolurii diem a mane usquC ad vespe- G * « Etenim in corde iniquilales operamini inlerra,
    mn>",id est omni lempore vitae suae, se cantare et «iniquilalesmamis veslrae concinnaiil.>^-«Excordc,
    jubilare promiltit, quod se diluculo exsurgere dicit. dicil Domiuus, exeunt cogilaliones malse , ftiria,
    < -<Confitebortibi in populis, Doinine, et jisalmtwB boiiiicidia, perjuria, falsa lestimonia, el similia
    < dicani libi inler genles. • Paralus', ihquit, sum, (Maltli. vn, 21). >Hsec sui.il igitur, quaemali et iniqui
    psalterium habeo, ciibaram habeo, ei in psalterio homines operanlur in corde suo, id est in terra,
    et in citharaconfiiebor tibi, eilaudabo te in populis, quia lale cor terra est, falutim cst, grave et ad infc-
    Doniine, et psalmuni dicam tibi inter.genles. Quia riora trahens. lllorum aulem manus iniquiiales cori-
    cnim Judaei nolunt, psalnios se inter gCntes cantare cinnani, quoruin opera in malilia el iniquitate con-
    - cordant.
    prontillit. Psalmos cantare est verbis et aclione legis
    inandata adimpjere « Alienati sunt peceatores ab utero, erraverunt a
    < Quoniairi niagnificata est usque ad ccelos mise- « ventre, loeuti sunl falsa. > Isli*-suntilli peccaloree,
    « ricordia tua, et usquead nubes verilas lua. > Mi- de qtiibus alibi dicilur : < Filii alieni mentiii sunt
    scricordia Dei et veritas Dei Salvator uosler est, mihi (Psal. xvn, 46). > Itemque_< quoniani alieni
    quia orinii misericordia et veritaie plenus est, et in n, insurrexerunt in me (Psal. LIII, 5).> Alieni faetj sunt
    ipso-et per ipsum Patris misericordia et veritas qui proximi eranl, el econlra proxirai facli stint qui
    cuiictis gentibus revelala est. Hoc, inqttil, confite- alieni erant. Unde etscripluro -esl_: « Vocabo non
    boi1, hoc praedicabo, hoc in omnibus gentilms nun- plebem meain.plebem 'niearo, et non riiisericordiam
    liabo; quoniam usque ad ccelos et usque ad nubes, conseculam, misericordiam conseculam (Rom.
    imo super omnes coelos et super omnes nubes mise- JX, 25). > Illis autem dicilur : non populus meus
    ricordia lua el veritas lua magnificata el exaltala vos.Isti atilem etraverunl ab ulero, quia ex quoriali
    est. Sed ut vera sit lisec praedicatio mea, jam nunc sunt, veritaiemrecipere noluerunl, etideo a ventre
    exi de speltinca, egiedere de sepulcro; el exaltare Joculi sunl falsa. Qttid enim ille qui errat, nisi fals'-
    '
    Dous super ccelos et super omneiii lerram gloria tua tatem dicere potcst?
    lnanifestetur. « Exaltare super ccelos Deusetsuper « Ira illjs secundiini sirailitudinein serpentis. >
    . omnem lerraiii gloria tua. i Sed ciijus serpentis? « Sicut aspidis sttrdae el-obtu-

    (593)"Cod. Ghis., parala. rex Judmorum. Joannes aulein c. xix, 19 : Erat au-
    (59G Matlh, c. xxvn, v. 37, liabct: Hic esl Jestts, lem seriptum : Jcsus Nazarenus rex Judmorum.
    933 JiXPOSITIO 1N PSALMQS. 908
    i rantisaures suas, quse non cxaudiet vocera incau- A momenlum eum videnunt, propter illttd quod scrip-
    < tanliuro, et venelicia quae incantanlur a sa- tuin est, quia « videbit eum omhis oculus (Apoc. i):»
    < pienle (597). > Crudelissimum genus serpenlis esl, subito tamen inde auferenlur, ethoc ipsum erit eis
    aspis, de qua scriptitm esl quia < vencnum aspidiiro ad tornienluro , quod eum videre desiderabunt,
    insanabile (Deut. xxxn, 35), > contra quam nulla el videre non poterunt. < Priusquam producal sci-
    incantatio polesl, nisi suas ipsa audiat incarilalio- < nas vesler rhamnus (599), sicul viventes, sic
    nes; obturatenira aures cauda quando incantatur, < in ira absorbet eos. > Rhamnus quidem genus'
    ei sic omries incantaliones pro nihilo ducit. Talcs spinarum est, quod et florem gralissimura Ct spinas
    sunt Judaei, qui induralo corde Clirislianse religioni acutissimas habet. Siguificat aulem Salvatorem
    seraper adversantur, evangelicam prsedicationero nostrum, florem pulclierrimum de radice Jesse, qui
    neque audire, neque recipere volunt. Incanlotores de seipso loquitur, dicens : < Ego Uos campi, et
    sancti praedicalores sunt, qui, quamvis sapienler eos lilium convalliuni (Cant. n, 1). > Hic atttem rhamniis
    incantent, ipsi tamcn eorurri sermonesd incanla- modoquidera flores <Iat, quorum^jdoreet sttavitale
    tiones audire despiciuut, magisque se prseparant ad mentes noslrse reficiuniur et deleclanlur. Per quos
    conlradicendum el maledicendum, quara ad audien- videlicet flores, ejus verba odorifera et suavissima
    dum el credenduro. Sed eorum dispulationeset argu- B •* intelligimus. Spinas autem nondum ostendit, sed
    aienlatioiies facile vincunlur el dissipantur. Unde el cum magna patienlia peccalores exspectat : < Non
    subditur : enira vult mortem peccatoris, sed ul convertatur,
    « Deus comeret dentes eoruin inore ipsorum, et vivat (Ezech. xxxm, H). » Spinosus et lerribilis
    « roolas leonum confringet Dominus. > Quid enim in judicio apparebit, sed peccatoribus, qui ejus
    per denles el molas eorura intelligamus, nisi eorum vulnera el aculeos suslinere non polerunt. Sed
    argumenla, syllogismos, et Scripturarum difliculta- priusquam rhamnus iste vester, o sancli et fideles
    tes, quibus nos vulnerare et decipere conantur? Dei, spinas producat, et suse severitatis aculeos
    Saepe enim dum loquimur cum illis, ita subilooni- oslendal,siciitviventes,siciniraabsorbebiteosignis.
    nes illorum rationes contritas et confraclas esse vi- Nonduhi enim ad judicium Dominus venit, j'ahi la-
    demus, ut penilus nibil habeant quod respondere nien omnium iniquoruro et daninalorum animae igne
    valeant. Unde el subdilur: sorbentur et cruciantur. Ante judicium igitur solae
    « Ad nihilum.devenient, velul aqusi decurrens. > animse, posl judicium vero et corpora simul cru-
    Fit enim mullolies ut ille qui quasi lorrens inun- ciabuntur et animae. El tunc quidem « lseiabilur
    danspatilo ante exemplis et rationibus abundare vi- "L < j'ustus_ cnm viderit vindiclam impiorum. » Jnte-
    debatur,mox desiccalus et rationibus desiiluliis.om- rim autem « lavabil manus suas in sanguine pecca-
    nino quid dicat invenire non vajeat. Quod qui non « torum. > Et peccata quidem sanguinem non lia-
    intelligil, illam disputalionem legat, quam siinul ciim bent, sed per sanguinem morlem inlelligimus, quia
    Judseis beatus Silvester habuisse narratur (598). Et in sanguinis effusione mortem esse cognoscimus.
    hocquidem ideofit, quia Dominus « intendit ai'cura JNunquam rijelius manus suas etopera sua (quaeper
    « suum donec infirmenlur.» Arcus Dei, apostoli sunt manus significanlur) sancti Dei lavare possunt, quam
    et doctores, per quos sagittas suas et Scripturarurn peccata inlerfieiendo, quorum cohiagiohe fuerunt
    cerlissimas raliones conlra eos Dominus immitlit, , maculalse.
    donec infirmali et victi conquiescanl. Hinc est enim1 « Et dieel homo : Si ulique est fructus justo, uti-
    quod suis discipulis 416 Dominus ait : « Ego dabo» « que est P»5us judicans eos in terra. > Contraria
    vobisoset sapieniiam, cui nbn poterunt resislere ' conlrariis conveniunt, el tale est ac si dicerel: Di-
    el contradicere omnes adversarii vestri (Luc. xxi, cat, sciat et intelligat omnis honjo, quia si 'joni
    15).'» t babebunt fruclum et retribulionem de bonitate sua :
    ',-
    « Sicut cera liquefacta auferentur. >Hoc aulem1 mali quoque sustinebunt judicium, e.t pcen_am de
    eril iri judicio, et posljudicium, qitando siraul cum1D j- malitia sua. Sed ubi est.Deus? Ubique. Estigilur
    principe suo mitientur in igaem. Unde et subditur: in terra, videt itaque et judicat omnia quae sunt in
    « Super eos cecidit igriis, et non videruntsolem. >1 terra.
    Prseleritum pro fuluro suo more posuit. In judicio, PSALMUS LVIU.
    inqiiit, mox ut illa serileritia lerribilis data fuerit,' 1NTlNEM: NE DISPEBDAS, DAVIDIN TITULIINSe.ItlP-
    qtiasi cera liquefacla auferenlur, quia lanlse violen- TIONE,QUANDO MISITSAUL,ETCUSTOhlVITDOMlJM
    tise resistere non valebunt. Et lunc quidem ignis ille! _
    EJIJS,UT EUMINTERFICERET.
    '
    quo tolus mundus succendetur cadet super illos,' - '
    atque iia de igne transibit ini'gnem. « El non vide- Ncmo disperdere polerit quae Spirkus sanctus
    ijuntsolem; > quiasicutscriptuin esf: Tollenlurimpii, _, disperdere inlerdixil. -Hoc aulem principes sacer-
    ne videant gloriaui Dei (Isa. xxvi, 10). Nani et si ad1 dotuni, cseterique Judaei, qui per Saul significantur,
    ;(597) Vulgala legil: el veiiifici incanlanles sdpien- stratNatalisAlexanderllislor. Eccl. saec. iv,diss, 25;
    ler. De bapiismo Go.uslantini iniperatoris.
    (598) Ex aclis b. Silveslri, quae vuigo ferebanlur, , (599) Alia leclio Vulgalse: Priusquam intelligerent-
    hsccdesumpsilS. Riuno; apocrypha aulem demou- soinai vestrm rhamnum.
    P.ATO9L. CLXIY. 29
    907 S. BRUNONIS EPlSCOFI SIGNIENSIS 908
    facere voluerunt; sed quia hoc non potucrnnt, mi- A huraanitali ineffabililerconjuncla, oronino eam muii-
    scrunt custodes ut cj'us sepulcrum custodirent el dissimam el irreprehensibilem esse sciebal. Non e&t
    eum.inlerficercnt. Sed inler- tamen inconveniens, si hoc quod dixit de conscientia
    * quomodo eum iterum
    ficere polerant, qui adhuc in sepulcro morluus Christi, ad iniqtios homines convihcendos scribere
    quiescebat? In hoc enim eum interficere volebant, voluit propheta Christi. Mulla enim intus dicit Deo
    in quo ejus Tesurrectionem impedire conabantur. conscientia nostra quae foris non ioqiiitur lingua
    Sunt enim usquehodie qui, quaiiiuro in eisesl, eum noslra. < Exsurge in occursum railii, et vide. > Volo,
    inlerficiunt, duro ejus resurreclioni contradicunt. inquit, ut in occursum mihi ct in adjulorium venias
    « Eripe tno de inimicis raeis, Deus meus, et ab et isloruin volunlaiibus resistas, ut conlra permis-
    « iiisurgenlibus in me libera rac. > Saepejam dixi- sionem mese volunlalis nullam in rac habeanl po-
    iiius quia, quolies Chrislus aliquid pelit, aliquid teslatem. Hoc esl, enim qnod Pilato Dominus dixe-
    orat, et aliqua re se indigere ostendit, quod non ad rat: < Non habcres in me potestalern ullam, nisi
    divinitatem, sed ad solam hunianitaleni omnia desuper libi datum fuissel (Joan. xix, 11). > —< Et
    spectant. Ipsa quoque humanitas nec locutione, nec vide. > Quid ? illorum impiam voluntatem et pra-
    deprecalione indigebat, quae in sola voluntate omnia vam inleniionera, quod non solurn nie interficere
    habebat cl possidebat. Orania aulera complela sunt, " volunl (quodet mibi placel el libi), veruni etiamno-
    quse in Chrisli voluntale eranl, quse et Prophela men meura et memoriam nominis mei oninino de
    ideo scribit, ul nos quoque ea sciamus quaequidcm, lerra auferre conantur.
    nisi scripla fuissent, ad noslram nolitiam non per- «Etlii, Doniine Deus virltitum, Deus Israel, in-
    venissenl. Hoc igitur sola voluntate impetrabal hu- « (ende ad visitandas omnes geiites. > llle.est Detis
    inanilas Christi, quod precibus el oralionibus alii viiiuluiii, in cnjiis nianu et polcslale sunt omiics
    Jiomines inipeirare soleni. Orat autem eiiam (G00) virtuies, qui eas tribuit cui vult et ad se trahil quos-
    voce Salvator noster non pro sc, sed pro nobis, ul cunque vult (602). Ipse est Deus Israel, per queni
    nos orando doceat, iiislruat el suam volunlatem et eos omnes inielligaratis, qui in eum credunt, eum
    noslraniulililatemcognoscerefacial. Quod igitur bic diligunt el cognoscunl. < Tu, inqti.il",Domine Deus
    4,17 dicittir : Eripe me, etlibera me, et salvame; virtuluin, Deus Israel, intende ad visitamlas omnes
    lale^est ac.si dicerel Yolo ut eripias me : « de ope- gentcs, » quia illi ad (juos missus sum me riecipere
    < ramibus iniquiiatem et de viris sanguinum > sal- liolueruiit. Hoc autein jam completuro esl, quia om-
    ves me. Sic enim loquilur, et sic orat volunlas nes gentes per discipulos suos Doininus visiiavit, et
    Chrisli, non rogando, sed volendo loquiiur. Sic et n ad fidem vocavil, dicens eis : « Ite in uiiiversuin
    nos dicere.solcmus deomnibus rcbus quas in nostra munduni , praedicate Evangelium onnii creaiurse
    volunlale et potestale cerlissime constare cognosciT (Marc. xv, 11). >— < Non miserearis omnibus qui
    inus. < eperanlur iniquitalem. > Oinnes quideni vocali
    « Quia ecce bccupaveruiH aiiimara .mearn, ir- sunl, non omnes autem electi stint. Qui enim.ini-
    « ruerunt in me fories; neque iniquilas mea, neque quitatem oporanlur, el induralo corde in maf tia
    « peccalura meum, Doniine. > Salvator nosler non nsque in finem perseverant, eiiam si baplizati SUHI
    habuit necesse isladicerc; sed nos habuimus ne- el fidem Christi. susceperuni, non lamen illorum
    cesse ista audire ; atlamen si dixit, inttis dixit, et miserebitur Deus.
    in corde dixil: hoc Propheta, Spiritu sancto eiim < Conver(enlur ad Vesperain, et famem patienlur
    docente", audivit et scripsit. Occupaverunt autero i ut canes, et cireuiburil civitatem. > Isli, inquit,
    Judaei animara Christi 11011lanlum in re, sed deside- Judsei, qui modo sunt, inconverlibiles sriiil; illi
    rio et spe. Usilalissimus est iste locutionis modus, vero qui fuluri sunl, ad letandein converienlur(60o),
    ut id nos habere dicamus quod cerlissime nos ha- sicut scriplum est: « In diebus illis salvabilurJuda,'
    bituros esse speramus. < Irruerunl in me forles. > et Israel habilabit confidenter (Jerem. xxm, 6). >
    Fories enim ideb dicunlur, quia id quod de Chrisli D Et alibi : < Si fuerit numerus filiorum Israel sictil
    niorie voluerunt ad afleclum usque perduxerunt. arena maris, convertenlur (Isu.x, 21). > — < Et
    Uiiusquisque enim in ea re fortis est, iri qua suanl famem palienlnr uicanes. » Modo, inquil, storaa-
    intentiqnem adimplere valet. < Neque iniquiias mea, chati, et sui erroris el malilise pleni, verbuin viire
    neque peccalum meum, Domine. > credere faslidiunl, sed lunc quidem quasi canes
    < Sine iniquiiale cucurri, el dirigebar(601). >Et valdefaraelici, ad cibos ecclesiaslicos et spiriiuales
    •quis ignorat? Quae est isla excusalio? Quae est isla suscipiendos imporlune se ingerenl, et longam fa-
    defensio? Nunquid hoc divinitas ignorabat? Qnse mem se sustinuisseosiendenl (604). Ciideet subdilur:
    (600) Id cod., aiiquando. quem vnlt indural. > Rom. ix, 15.
    (601) Vulgaia habet direxi.. ('605)ld. cod. : < Sed quando? ad yesperum. Finila
    (602) ld. cod. iJhis., dispensnt quomodo vult, re- liaecvitia erunt. Ttuic miindus iste veniet >ad vespe-
    peltii a se quos vult. Hsec S. Bruno juxla menlem rum, et nuncquidem Judsei converteniur.
    Apostoli, docenlis liberam absolulamque- Dei ele- (604) Eamdem loci hujus inlerprelationem redilit
    ctionem ad gloriam, et qui indnralionein in pecca.io Cassiodorus, qui posiquam attulerit. Apostolum di-
    permiltil : <Non est volenlis, neque curreniis, sed centem.ad Romanos c. xi, 25 : Nolo vosignorare,
    iniserenlis est Iiei. Ergo cujtis vult. iniseretur, et fratres, myuerium Iwc, nt iwn silis vobis ipsis sa-
    909 EXI^OSITIO IN PSALMOS. 910
    « Et eircuibunt civitaleMi, > sanctse videlicet Eccle- A que periret ci oblivioni traderetur, cuni herao
    sias, ul ejus cibis spirilualibus alanlur, quos prius essei qui eam doceret (605).
    allingcre nolebant, el canuro sollicitudine fideliter < Disperge illos in virlutelua, el destrue eos, pro-
    eam cuslodiunt. < teclor meus. > Domine, ne, inquit, occidas eos
    « Ecce ipsi loquunlur in ore stio, etgladius esl in in hac arctissima qua simul clauduntur ohsidione;
    « labiis eorum. > Ecce, inquit, ipsi Judsei, qui sed dispergeillos in omnes genies, et populos,et
    niodo sunl et qui fidem recipere nolunt, Ioquentur nationes in virtule tua, cui nemo resistere valet. Et
    conlra apostolos Ecclesiseque doctores.«Inore suo,> destrue eos, nbn ut occidantur, sed potitis ut a
    in ore perverso, et ad liligandum et.conlradicendum prislina dignilale, honore et gloria deponanlur
    paralo. Hoc est enim quod dicit: < Et gladius in (606). Ecce dispersi sunt judices, et.nos legera ha-
    labiis. eorum. > Sicul enim gladius spiritus est bemus, el ipsi roorlui non sunt; sine lege tamen,
    verbumDei, iiagladius raortis el perdilionis sunt elsacerdolio, elsinelioiiore sunl ubique.
    verba Judaeorum. < Delicia oris eorum sermo labiorum ipsorum,
    < Quoniam quis audivil ? > Hoc dicebant Judsei « et coniprehendanlur in superbia stiii. > Delicla,
    conlra aposlolos, et boc usque hodiedicuntcontra " inquil, oris eorum est sermo labiorum ipsorum,
    Ecclesiae doctores. 418 * Quoniam quis audivil?> quibus himiura superbe contra Oeum loeuti sunt.
    Fecerunlilli omnia hscc mala quse superius enun-
    Quisprophelarumhanc novam, quam vos praedicatis, tiata
    doctrinam annuntiavil? Elhoc quidcm dicunt, quia sunl, et ideo dignum est ut conipreheridaniur
    Jillera eos occidit, et ad spirilualem intelligenliam in superbia sua, ut tandem aliquando cognoscant
    accedere nequeunt; quoniam excsecavit eos malitia et intelligant slultitiam suam. Hsec auiem de illis
    eorum. Et non solum ipsi, sed aliae quoque gentes . Judseis intelligunlur qui usque hodie suni; cselera
    similia senliebant. Unde elsubdilur: < El lii, Do- quae sequunlur de illis intelliguniur qui in finessc-
    < niine, deridebis eos, el Dominus subsannabit eos.i culi futuri sunt. De quibus nunc subdilur : « Et de
    Pronihilo vero habetDominus omnes gentes, quia, « exsecralione Ct mendacio compcllaritur in ira
    « consumraationis, el non erunU > Illi, inquit, di-
    sicut propbcia ail: < Omnes genles, qiiasi non sint,
    sic sunt corain eo, et quasi nihilura et inane repu- spersi et destrucli sunt, el in Superbia sua et
    lati suntei (Isa. XL, 17). > phrenesi sunt. Illi vero qui in ira consummaiionis
    futuri sunt et coganlur a sanctis de
    < Forliludineni niearo ad.te custodiaro, quia lu, exsecratiohe compellanlur et mendacio. respondere el pcenilen-
    >
    < Deus, susceplor raeus es. Tu, inquit, pro niliilo tiam habere. « Et non ertinl, > subaudilur, in ira
    habes omnes genles quas el ego simililer haberera, p
    consumnialionis; sed erunt simul cum sanctis in
    si voluissem; sed forlitudinem meam oslendere domo ccelestis babitatioiiis. Ira consummationis a
    nolo, quam videlicet fortitudiiiero totam ad le re- morte Aiitichrisli
    et ad te et viribus incipit, quoniam certissima signa
    feram, cuslodiam, quasi propriis fttturi j'udicii apparebunt, el.Judaei cognila.verilale
    desiilulus, a lc semper defensionem et auxillum
    ad Ecclesiam confugicnles de blasphemiis et de
    cxspcciabo. <Quia tti, Deus, susceptorineuses,> qui mendaciis pcenitentiam agerit. •
    juxta mesevolunlatis arbilrium mihi omnia submi-
    « Etscieuiquia Deus dominaliilur Jacob et finium
    nistras. < lerrae. > Isti, inquit, hoc ignoranl, sed illi scient
    < Deus meus, misericordia ejus praeveniel me. > el inlelligent; quia ille Dcus et Dominus, quem pa-
    Secundum honiinem loquitur, el ideo.Deum se ha- renies illorum crucifixerunl, dorainabitur Jacob, id
    bere dicil, ct misericordiam aliuhde exspectal, quse est populi Judseorum , qui inde originem dncil.
    .misericordia lam praeslo est, ut eum seroper prae- « Et finium lerrse; > Iiocestomniumgentiuni.
    veniai si vocauda est. « Convertenliir ad vesperam, et famem patienlur,
    < Deus meus, oslende mihi bbna inter inimicos « ut canes. > Iste versus jara superius expositus
    « meos. > Quae bona ? « Ne bccidas eos. > Quare? j) est.
    « Ne quando obliviseantur legis luae. > Hoc enim « Ecce ipsi dispergeritur ad manducandum, et-si
    non de Judaeis, sed de Chrislianis dicit, ne obli- « non fueririt salurali murmurabunt. > Dispergen-
    viscantur legis-suse. Unde el in alia translalione, lur quidem per singulas Ecclesias, et ubicunque
    hon « legis luae, > sed « populi mei >habetur. Haec Chrisiianse rerrgibnis suscipientem aliquem csse
    igiiur misericordia, ideo Judaeis faclaest, ne pe- cognovcrinl, tantus erit amor discendi et divini spi-
    nilusocciderenltir, ne forle siiriul cum eis lex quo- ritualisque cibi percipiendi; « et si non fuerint sa-
    pienles: quia cmcilasex parle in Israel coniigit, donec versaiioriis provOcarentur studia (seu, sicut qiiidam
    .plenitudogenl.iuminlroiret, el sic omnis lsrael salvus volunt), ul inter conlentiones hsereticoruin ab ini-
    fierel, etc. < Vides, inquil, el ibi promissum esse, micis suis, veieris legis paratum lraberet Ecclesia
    ul, quamvis sera, (ainen aliquando salulifera cort- iestimonium, dum illudindubilanler crediiur, quod
    versione salveiiltir; el ideo ad siroilitudinem diei, advcrsario suffragante firroatur. > CASSIOD.
    finis mundi vespera cbrhpcleriler edicitur, > etc. (606)Seqneniiapsalmi liuj'us in editiorieMarclie-
    .Reliqna etiain cororiieiitationi ejtisdenl Cassiodoii sii desunl et supplenlur ex cqdice Vallicellano su-
    sjint consenlanea. pra adribtalo. Etiam i'n codice Gbisiano cadeqi ds-
    (605) < Dispersiergo sunl Jiidaei, sive ut ad con- sideraniur
    911 S. BRUNONIS EPISCOPI SIGNIENSIS 912.
    lurati, murniurabuiil. » Propritim csl illius genlis _\ prclalur cnim Mesopoiainia ^eievaiio,Syria sublimi-
    munnurare, el vix aliquando sine murmuralioiie tas, Sobal iinna velustas; scilicel converlit se Joab
    fuit. Murmurabunt itaque, si saturali non ftierinl, dux, el princeps cxcrcitus David super eos qui sibi
    etsi episcopi, et saceidoles, ca-.lerique Chrisiianac adversabantur; el percussil Edom in yalle Salinaruni
    legis prscdicalores, qui lunc (emporis erunl, ad 0111- duodecim hiillia. Joab inlerprelalur inimicus. lpse
    nia unde.inlerrogaii sunl eis non satisfccerinl. Uii- est de quo Dominus in Evangelio ait : < Eslo con-^t.
    liaiu hsec scripia noslra invenianlur, qiiatentts vclut seniiens ailversario liio cito, dum es in via ctim eo
    sic eiubescani, et a sua murmuraiione quiescant.! (Matth. v, 25). >Adversarius noster est sermo divi- .
    Quis enim de oronibus ad plenum seusuin valeat nus, et ipse quidem est roaxiinus jprinceps, maj"or-
    reddere quod in sacris voiuminius conlinetiii'?. que hostium debeilator in toto exersilu David, cui
    < Egoautemcantabo virlutem luain, et exaltabq quicunque non consenserit peribit. Iste igitur per-
    < tnane niisoricordiam luara. > Illis igiuir interro- cussit de Eilom, qui slrcnuus inlerpretalur, duodecira
    ganlibus, ct omnia scire volenlibus, et oronibns niillia. Omnes homines lerra sunt, quia de lerra fa -
    qusestionem faeieiitibus, per fideles meos, per epi- cti, sed illi soli beali qui gladio Joab interficiuniur.
    scopos .et saccrdbles meos , cantabo et. prsedi- Bonus gladius, el bona niors, quae inlerficieiido vi-
    cabo 419 viituleni luain, et exaltabo mane mise- B vilical. Sed quid pcr vallemSalinarum, nisi saiictani
    ricordiaiii tuaro. Quando quibtis erit vespera, sed Ecclesiam iiilelligiinus ? Ibi esl iile sal de quo stiis
    ad fidem vcnientibus erit niane; quia lunc de nocie discipulisDoniinus ail: « Vos eslis sal lerrae [Maltli.
    exibunt, et aquis baptisiitalis renovati ad verura lu- v, 15). > lu hac igitur valle gladius Joab principa-
    cis et claritatis diein pervenieht; et lunc tandem. tttni tenet; qttia neino est, qui ei contradicere. au-
    Dei virluieiti et misericordiam recognoscenl. deal. Sic iiaque in prseiiis el vicloriis David Salva-
    « Quia factus es suscepior meii.s el refugium meum loris noslri prselia el vicloriae significaue sunt.
    < iu die tribulalionis meae. Adjulor raeus libi psal- « Deus, repulisti nos, el dest.ruxisti nos, et roiser-
    1 lam, quia Deus susceptor meus es : Deus metts < tus es no.slri".> Repulit Domiinis, el a se separa.vit
    < misericordia mea. > Quanio affectu Christi huma- oniue humanum genus, quando prinios parentes no-
    nitas ejtts divinitali se humilial, eiqiie se psallere et stros de paradiso ejecil. Destruxisti autem, quoniain
    obedire promillit, ijuia lani prsesto illi fuit, oranes- de tantagloria, de lanla sublimilate, de lanta forli-
    qtte ejus voluntales lam eflicaciler adimplevit. Et ludine et incolumitate et de ipsa qua praediti eraiit
    merito niinc susceplorem suum el setnel el iterum iiiiniortalitale roortis legibus subjecit. Iralus nobis
    Tefugiumsuiini, et roisericordiam suam esse dicit, esl, quando dixit: < Maledicla terra in opere luo;
    quoniain simul cum membris suisab ea suscipitur, C cuni operatus fueris cam, non dabit Irucluin sutim,
    el ad aelcrnse beatiludinis gloriam sublevalur. Tunc . sed spinas et iribulos genniuabil libi (Genes. m,
    igitur coinplebunlur omnia quae iii hoc psalroo con- 17). > Sed misertus esl nobis, quia non penitus rios
    lincniur, quaiido, peraclo judicio, Salvator nosler abjecit et inier-fccit. Sic eniin judices illorum mise-
    siniul cuin sauctis omnibus ccclos ascendet. reri soler.t, quos, postquaro a"droortein damnati sunt,'
    PSALMUS LIX. ^raviter verberantes, vel aliquo meuibro (liminutos
    -(607) 1NFINEM,PRO1I1SQUIIMMUTABUNTUn, JNTITULI vitsereservaiit, et ablre permiiluni.
    IN5CRIPTIONEM IPSIDAVID IN nOCTIlINAM, CUMSUCCEN- i Commovisti lerram, et conturbasli eam, sana
    DITMESOPOTAMIAM SyRLMS,ET SOBAL, ET CONVEltTlT « contritiones ejus, quia commota esl. > Tempus
    JOAB,ETrERCUSSlT EDOM 1NVALLE SALJNARUM DUO- enim slabilituin erai, et conturbari non poleralterra
    DECIM MILLIA(608). noslra, quia nullas molestias, nullas infirmitaies, vel
    ln fiuem, inquit, isla referuntur, et secundiinl Iit- incommoditaies limebat, et illaro terram habitabat.
    leram non intelligantur; sed polius intelligantnr de ijuse omnibus aliis melior el suavior erat. Nune au-
    his qtti audita lituli inscriplione in novura honii- lein omnibus.niodis commota et conturbata, infir-
    ncm immuiabunlur, el suum regera, et dominum. inala el dissipatamulta indiget coiisolatione, quia
    Christum esse cognosceut. Hahe iiiimulalioiieiii fecit D innurocrabiles patitur alflictiones. Et hoc est quoj
    David, id-est Salvatornoster, veniens maiiu forlis in ait: « Sana coiiiritiones ejus, quia commota est. >
    doctrina sua; quoniam per mililes, seu discipulos . 420 ' Ostendisii populo lua duia, potasti nos
    suos, omnem elevalionem, etsubliinilalem, et vanain •-«-.vinocoropunciionis. > Hic estillepopulus derquo
    hujus sseculi vetuilaiem succendit et deslruxil. Sic alibi diciiur. « Nos a.utem populus ejus etbvesjia-
    eftim ipse ait: « Ignem veni mittere in terram, et scuse ejus (Psal. xciv, 7). > Quamvis enim omnes
    quid volo,nisi ul accendatur? > (Luc. xn, 49.) liiler- populi ipsius sint, ille tamen specialiter proprius ejus

    (607) Deest in Marchesio, et in cod. Gliisiano hic Apud Claiium ita se habet titulus psalmi David : « Vin-
    psalinuscum quinque sequentibus, quos ex cod. Val- centi.pro iis qui imroulabuiitur insignia in
    licel. supplevimus. doctrinam, cum succendil Syriam Mesopotainiae, et
    (608) Hujusniodi lilujus idem est. in Romana edi- Syriam Soba, el convertit Joab, et percussil Idu-
    lione; in Psalterio acardinali Thommasio edito dii- 'itiseamin valleSalinaiuih diiodecim millia. >IIin Reg
    ferunt aliqua. Inquit eniiii, < succendit Mesopoia- viii et x; I Pai-aiip. xvni. Eliam Ven. Bcda per-
    iniain Syriae, et Sobal, et convcrlil Joab, et percussit sona David Cliristum hic cognoscendum esse docuit;
    Iduniaeam in valle' Saliharum, duodecim miliia.» iutuirique psalmuni de eo loqui.
    *
    913 EXPOSITIO 1N PSALMOS. • 914
    dicilur, qai in utroque Tcslainento in eum credidit, A sttbs ornalos baberH, ut alios omnes sapienter ct for-
    el ejus volunlaiem facit et fecil. Et hic esl cui Do- liler porlent. Ipsi enim sunt, quibus Domiiius ail .
    ininus duriora semper oslendit, et gravioribus peri- < Tollile jugum meura super vos, et discile a nie
    culis aflligi permittit. El ideo fortasse ne mundi qttia xnitis suin et humilis corde (Matth. xi, 29). >
    blandiliis et voluplatibus decipi potuisseril, et magis Hos igilur dimisit Domintis, et lotam vallem taber-
    lerrena quam coelestia qurererenl el diligerent, vi- naculoruminlereosparliiusest.Corivallis tabernacu-
    num compuiiciionis, cujuscunque doloris ei afflicllo- lorum totus iste mundus intelligitur, iu quo laberna-
    nis calix et polio intelligi potest. Est aulem et alia cula Dei posila sunl, perquse oinnes Ecclesiae signi-
    compunclio bona, qua suis lacrymis reficiuntur san- ficanlur, de quibus subditur :
    cti, de qua scripliim est: < Fuerunl mihi lacrymae < Meus eslGaalad, etmeusestManasses, elEphra-
    mese panes die ac nbcte (Psal. XLI, 4). > El alibi: « imfortitudo capitis mei. Judarexmeus, Moab olla
    < Cibabiseos pane lacryinarum, etpanem dabisno- .« spei inese; in Iduroaeam exlendam calceamenlum
    bis lacrymarum in mensura (Psal. LV,9). > « liieum : roihi alienigenae snbdili facti sunt. > Ecce
    < Dedisti metuenlibus le significaiionem, ui fu- otitnia suasuiil. Oninia baec ad Ecclesiam peitineiit,
    < giant a facie arcus ot libereulur elecli tui. > Hic et iia sancla mater Ecclesia ubique gerilium magni-
    est ille arcus de quo alibi dicitur : « Quoniam ecce B ficaia et dilatata est. Sed quid per Galaad, quod
    peccalores telendcrunl arcttm, paraverunt sagilias per accrvum teslimonii iiiterprelaiur, nisi Ecclesise
    suas in pharetra (Psal, xx, 2), > etc. Dedit auteni Dor- doclores et magistros intelligamus ? lpsi enim sunl,
    ntinus metuentibus se significationem, quomodo ar- iii quibus utriusque Tesianienti teslimonia coaccr-
    cum, elhos sagiltarios effugere et evilare valeant? vata sunl, quibus et seipsos, el omnes alios defen-
    Perhos enim sagiilarios orones Ecelesise adversarios, dere debent, El merito prirai ponuntur, qui inter
    et prsccipue Judaeos et baerelicos inlelligere debe- oinnes alios oblinent principatum. Manasses vero
    nius. Habemus autem significationem conlra islos, i.nterprelalur oblivio, per qtiam liinijrum illi signifi-
    et sanclorura oraniura auctoritates. Sed vis audire canlur, qui sancli Spiriius calice inebriati terreno-
    niaiiifeslam significationem ? Audi ipsuni Doroinuhi rum omniiim obliviscuntur, et sola ccele.stia cohcu-
    (liceiitero : c Atlendite a falsis prophelis, quoniaro piscunl. Tales erant illi de quibus in Actibus apbsto-
    veriiunt ad vos in veslimentis ovium, inlrinsccus lorum dicitur, quia < omnibus erat cor unum, et
    auiem sunt lupi rapaces : aiructibus eorum cogno- anima una, et nemo dicebai aliquid esse suum, sed
    scelis eos (Matth. vn, 17). > erant illis omnia commuiiia (Acl. iv, 32). > Iriter
    « Salvum mc fac dexlera tua, el exaudi nie; > hosaulem monachi quoque el eremitse converiiant.
    dicit Ecclesia, « ut liberentur electi tui. > Salvum ^ At vcro per Ephraim, qui fntgifer dicltur, omnes iK
    mc fac dextera el forlitudine tua, etexaudi me. Sa- los intelligere debemus, qui boni opetis fructum Do-
    lus hiijus piissiinae raatris omniuro filiorutn liberalio mino reddunt. In liis aulem et clerici, el laici, et
    cst. masculi, etfemiiKe, et divites, et pauperes, el libeli,
    « Dcus Iocutus est in sanclo suo, laetabor, el divi- cl servi, et omnes alii, ([ui otiosi nbn suht, sed in
    « dam spolia (609), et convallem tabernaculo- vinea Dei fideliter laborant.intelligunlur. Quod au-
    « runi melibor. > Proiihela Joquitur modo, et Ec- tein ait, « forliludo eapitis roei, > lale est ac si dice-
    clesia consolatur, quae de bumani generis cala- ret forliludo mea. Ad banc auiera significationem
    niilaiibus ab ipsa origine incipiens lamenlabaiur. boves noslros et pperarios forlitudinem nostramdi-
    qua? tamen de signifiealione gaudebat, quod fu- cere solemus. « Juda rex meus. > Juda confessio in-
    gere poterat a facie arcus. < Deus locutus est in lerprelalur. Isli autem sunt, qui pro aliis ptignant,
    sanclo suo, > id esl in dileclo Filio suo,. el ea locu- elDeum assidue laudant, 421et benedicunt, iriter
    lus est quae Iaetiliam libi dabunl et exsultationem ipsa torinenla sua Dominuni, el Crealorem suuin
    (610); quoniam usque ad finera lerrae le dilatabil, et Clirisium esse coniitentur. El tales quidem digni
    totam terram, quam dimensus est el per suas par- sunt, ut reges a Domino confiteantur. « Moab blla
    tes divisit, libi dabit. < Laelabor, inquit, et diyidam '5 spei meae. > Bene post confessionem ollam posuit,
    spolia. > Egregie Dominus a Isetitia incipit, quia ej'us ijuia sola confessio sanctorum carnibus ollam imple-
    laeiitia omnibtis fidelibus suis gaudium porlat. Unde bal, el ad.ignem et ad alia lormenla ducebal! Per
    el in ejus nativitale gaudium annuntians pastoribus, ollam enim hoc in loco lormeniorum omniuro geiiera
    angelus ait : < Ecce annuntio vobis gludium mag- significanlur. Interpreiatur autem Moab ex patre,
    nuin, quod erit omni populo, quia nalus esl vobis perquem illosintelligimus.quibus Dominus inEvan-
    bodie Salvalor, quiesl Cbrislus Jesus, in Belhleheiii gelio ail: « Vos ex patre diabolo eslis (Jouh. Vm,
    civilale David (Luc. n,T0). > Sichimamhumeri inler- .44). > Demum vero fidelibus suis ollam se Dominus
    "
    pretatur, et signiticai super humerale, quod in Exo- baberc sperabai. Sperabal quidem quia libenter et
    do pohtifex ferre jubctur. Ipsi autem sunt sancti sua sponte sustinuit passionem. «In Iduroaeam ex-
    aposloli, episcopi et sacerdotes, qui illo humeros lendara calceartienlum ineuin, > id-est calcaneos
    (609) Leclio Vaticana habcl dividam Sichimam. niundi Salvalo.r appariiit. Loculus est autem, signi-
    (610) < Deus Pater lociitus: esl in sauclo suo, id lical eyaiigelicam veriiateih, per quam veriit redem-
    cst ;n Chrislo. quando Vcrbum caro facluni cst, et plio fideliura el bcatitudo sanctbruin. »CASSIOD.
    *
    9'IS S BRUNONIS EPISCOPI SIGNIENSIS 916
    roeos, per quos aposlolos significat, qui sieul scri- A PSALMUS LX.
    ptum est, calceati erant in prseparalionem Evangelii IN FINEM,1N HTMNIS DAVID.
    pacis-(Ep/i<!s.vi, 18). Hos aulein extendit Dominus, Prsecipil David inhyranis et laudibus hiec cantare,
    et misil in Idumaeam, quse sanguinea inlerprelatur; ubi Iseta el prospera nuiiliantur.
    quidem significat manifestissimam esse. « Mihi Allo- < Exaudi, Deus, deprecaliouem meam, inlende
    « phyli subdili sunt. > Per Allophylos, qui «»1«capite < orationi mese. A finibus terr;e ad le clamavi.. >Ca-
    inlerprelanlur, iiniversales omnes infideles, et qui tholicseel universalisEcclesiae vox est, quaea finibus
    cogitationem non habeiit, inlelligere deberaus. Quo- terrae, id est ex omnibus mundi partibtts se clamare
    modo enim caput babebant, qui cseci et surdi; et au- dicit. Clamatauiero el illea finibus lerrae, qui carnis
    res et oculos non habebant? Si enim oculos habuis- voluplatibus et concupiscenliis in se tinilis et supe-
    senl, neqiiaquani ligna et lapides debs esse dixis- raiis, laetus ad Doniinuin clamai, el gratias agit.
    senl. Isli enira aposlolica praedicatiorie Saivatori 110- « Duin anxiaretur cor meum, in pelra exallasli
    slro subdili sunt, quia de talibus Ecciesise jnuri fa- < nie. > Cor Ecclesiae apostoli sunt, episcopi et
    bricali sunt. Isli enim sunt illi lapides impoliti et doclores, quoniam in illis et sapientia, et volunlas,
    incircumcisi, quos ferrum non letigit, quia de tali- et consilium Ecclesiae contineiur. Quandoisti anxia-
    bus altare sibi Dorainus inslituit. lluc usque Do- ^ banlur, aflligebariliir, et duris-suppliciis torqueban-
    minus Ioculus est, nunc auiera Ecclesia suae narra- tur el occidebantur, aliameii a Christi fide separari
    lionis ordinem servat. non potcranl; lunc lota Ecclesia, oronisque fidelium
    « Quis deducel rae in civilalem munitath? quis muliitudo in petra exallabatur el altis Ddei radiew
    .«deducetme usquein Idumoeam?> Quis igitur dedu- bus firmabalur. < Pelra aulem, >ut dicil Aposlolus,
    cet me in civitatein rauniiam, id est coslestem Jeru- < eratChristus(/Cor.x,4),> in cujtts fide qui firmiler
    salem, ubi neque ollas Moab, de quibus modo locu- fundati stint, ventoruro iropelus vincunl. Et mullum
    tus est, neque sanclorum sanguine cruentatos Idu- quidem S. Ecelesia 422 in Chrisli fide .firinaba
    maeoruin gladios limeara ? Aul si in Idumaeam ex- lur, quoniam suorum prsedicalorum tantam conslan-
    tendere vis, quis. esl qtii me deducat, et itineris liam inluebatur.
    viarn ostendai, el eu.ntem el redeuntera cuslo- < Deduxisli nie, quia-faclus es spes raea : turris
    Jiai? -,"-''-- < forlitudinis a facie inimici. > Quoiidie Ecclesia de-
    « Nonne lu, Deus, qui repulisli nos et destruxisti ducilur; quotidie enim jusli, qui de hac vita exeunt,
    « nos, iralus es et raiserius es nobis, et non egre- adcceleslia transferuiitur. Sic sunl populi in Eccle-
    « dieris, Deus, in virtultbus noslris? > Egredierisuli- sia, quasi in fluinine; unde alii proeceduni, alii se-
    u
    qtte, quia sic proniisisti iiQbis, et sic le facturum quuiilur, nullique diulius in ea permanere possunl,
    sperjraus. H.oc est enim quod Dominus in Evange- et raeliorem suse habitalionis loeum inveiiiiiiil; qiio-
    lio ait: « Qui credjl iii me, opera quae ego facio et niam Dominus ipse sil fons unde pioceduiil. Habent
    ipse faciet, et niaiora iiornm faciet, quia ego ad Pa- ibi turrem munitam et fortem, adquam nulli bostes
    treinvado (Joan. xiv, 12). > liemque : «Sigha au- accedere possunt (612); unde et subditur :
    tem eos qui crediderint haec sequemnr: In iioraine «Inliabitabo in tabernaculo luo in ssecula : prote- -
    meo daemonia ejicieni, linguis loquentur novis, ser- « gar in velamenlb alarum tuarum, >Hicqua.si dical:
    penles toflent, super segros inantis imporienl, ei bene Longo lempore esse non possum; el snpcr hoc, quo-
    habebunl (Marc. xvi, 17). > Da nobis auxilium de niara hic secura non stim, ibi habitabo per oniuia
    iribulatione, quia nqs aliunde non speramus; et saecula, et alarum luarum prolectione nibil eril:
    vana esl saltis hominis; siquidem < uhiversa vanilas quod riie limere oporteal. Deus alas non habei, sed.
    esl ipae omnishonio (Psat. xxxvni, 6). > per ejus alas omnis illius prolectio metaphorice signi-
    < In Deo faciemus virlulero, et ipse ad nihilum ficalur.
    < deducel tribulantes nos. > lnDeb, inquit,facietnus « Quoniaro tu, Deus riieus, exaudisti orationem
    virtutein, et ipse ingredietur in virditibus noslrisj _. « riieam : dedisti hseredilalera limeniibus nqmen
    quia, sicut ipse dixii, nihil sine eo facere possumus. < tuum: > Hoe erat, inquit, quod ego orabanr»,hoc
    < Ei ipse ad nihilu.m deducel iribulantes nos. > Tale erat uride exaudiri desiderabam, ut-ad illa laberna-
    est illud quod alibi diciiur : « Ad nihilum deveniei, eula pervenircm; et jllam bsereditaiem susciperem.
    sicut aqua decurreiis (Psal. Lvit, 8). > Ad niliiliim Ecce, Deo gratias, exattdita sum, quia dedisti hscre-
    deducitur, cujus inlenlio non adiiriplelur. Est euira diiatcm tiineniibus noroen luum-. Idem igilur elper
    usitalissiraus lnodus i.ste locuiionis, utniliil eum fe- labernacula etper hseredilatem significatur.
    cisse dicamus, qui id quod cuepil facere non potuit. « Dies superdiesregisadjicies.: annosejususque
    Sic igitur ad niliilum deveheruht qui voliinlates < in diem generalionis et generalionis. > Rex 110-
    tuas ad effectura perducere noii poluerunt (611). ster Christus est, qui secundum divinilateni aeternus
    (611), Suam exposilionem, a qua non Ionge distat quoniam delet eos de libro viveutiura, ubi scripti
    Bruno noster, ita concliidilCassiodoiius. < Quid tibi, videbDiiiur elati. >
    fldelissime, opus sunt-arma, qui habere ialia pro- (612) « Ipse enini Chrislus est lurris, inquit A11-
    baris auxilia ?.Ipse enim pro le pugn.at, cui null.iis giistirius; ipse nobisfaclus est-lurris a facie iiiimici,
    •-esisiit; ips_einseqtiiliir, qtieiii nulltis declinat. Ad qui esl cx pelra, super quam aedificala eft Eccle-
    quippe perdticif ihihiicos fidelium suoruui : sia. > S, "Atig.Enar." in "Ps. L-X,V. 5. .
    ujhiinro
    9.7 EXPOSITIO IN PSALMOS. 918
    est; sectiridum hunianilatem vero lemporalis, et \ salus mea, qui me suo sangitiiie salvavit, el a morle;
    paucorum annorum. Scd quia humanilas quando jierpelua liberavit. Illi soli hie obedire" opOrtei,
    suos dies et suos annos babet, dies sibi super dies, qui nobis qublidle_/in Evangelio dicit: « Nolite
    et anni super annos addili sunl, id est lemporales limere eos qui occidunt corpus, aniroam auteiii
    addiii sunt super seternos, ut siinul sinl lemporales 423 n°n possunt occidere ; sed potitts eum ti-
    ei seterni. Sed secundum aliud teiiiporales, et secun- liiete qui polest corpus et animam perdere in
    dum aliud aelerni. JElerui quidem neque initium, geheiinain (Malth. x, 28)i > Hunc igilur tiniebo,
    neque finein babeni; lemporales vero initium qui- lmicper oraiiia subdita ero, et amplius ab eo non
    dem habenl, sed non finem. Hsec, til opinor, ad movehor cu.i fide et charitalis vinculis incessabiliter
    evinrendos hserelicos Piophela dicere voluil, qui deyincta sum. Et hoc est quod dicit:
    Chtisli divinilatem el liuiiianitatem male dislingncre « Etenira ipse est Deus meus, et salutaris meus,
    liovernnl: quales Neslorius el Eulycbes fuisse dicun- « adjutbr meus, non movebor amplius. > Semel,
    lur. Dics igilur super dies regis, et annos super an- inquit, mota sum el bene mota, quia de tertebris
    nos ej'us adjicies, usque in diem sseculi, et usque in transivi ad luceni, el de erroribiis ad verilalem.
    aHerna ssectila. Diabolum dereliqui, veni ad Chrislum : ipse enim
    « Et ipse permanebii in conspeclu ejus, el sedebil B est Deusmeus, qui suo sariguine raesalvavit. « Ad-
    « a dextris ejus. > Non Deus iantum, nec bomb jutor meus > in tempbre tribulationis, « non mb-
    lantum, sed siroul Deus et homo, et ajiernus, et tem- vebor amplius. > Cessale igitur, quoniam in >a-
    poralis, per oinnia saecula. num Iaboratis, qtii meab illo divellere el separare
    «; Misericbrdiam et verilatem quis requiret eo- putalis.
    « runi (615)? > Dixit niodo superius quia dedit hae- « Quousque irruitis in. bomines?. > Hpmines,
    reditalem tiraeniibus nomen suurti. Modo oslendit, inquit, sunt in quos irruilis, ralionem haberit, ve-
    quia cttiii hsereditatededit eis felicitalem. Ellioc est rilaleiu agnoscunt. Vos autem caeci estis, qtti ligna
    quod dicilur, « misericordiam et verilatem quis re- et lapides pro Deo adoralis. Quousque irruitis In
    quiret eorum ? > Nerao esl in liac viia qui liis dua- cos <tanquamparieti inclinato el maceriaedepulsse?)
    btis non indigeal, el has seniper non requirat. Cui Non sunt isti quales esse putatis; firmi sunt, stabiles
    cnim misericordia necessaria non est, ut quis de siint; occidi quidem possunt, sed moveri non pos-
    oinnibus veriiaiera cognoscere possil? curo Aposio- sunt, el ideo interficilis universos; quia heminem
    lus dical : « Videmus liunc per speculum in aroi- illorum a-Ciiristi fide et dileclione separare valelis,
    guiaie; tuncaulcm facie ad faciem (I Cor. xni, 12). > De islis eral ille qui dicebat: < Certus sum auteih,
    « Sicpsailam noniiiii tuo, ut reddam vota mea de quia neque mors, neque vila, neque altiliido, nequc
    « die in diem. > In hymnis litulatur psalraus isle, in profundum, neque creatura aliqua poteril me se-
    byirinis finilur. Sic psallara, inquil, noinini luo, Deus, parare a charitate Dei, quse est in Christb Jesu
    bmni lerapore; sic canlabo, elsic te laudabo, ut pcr (llom. VIII,59). >
    singttlosdies reddain vota mea, et quotidie in hymriis, < Verurotamen'hoiiorem mcum cogitavernnt re-
    et psalmis el caniicis spiritualibus compleam desi- < pellere; cucurri iii sili. > Quanivis, inqiiil, iales
    deriacordis mei. esseni, illi iamen eos lentare nori cessabant.et ebs
    PSALMUS LXI. se posse decipere slullissime cogitabant. Hbnor
    INFINEMPROIDITUUM PSALMUS DAVl».' sanclorum martyrum erat ipsa vicloria, qula, si
    Quid per Idithum, quod transiliens eos inlerpre- vicli fuissenl, omnem boiiorenf amisissenf. Sed illi
    tatur, nisi perfectiores quosque in Ecclesia intelli- lunc lanto desideriocurrebant ad morlem, quanlo
    gere debeamus, qui sapienlia, conslaritia.el fOrti- itliquis valde silienscurrit ad aquaru.m fbntem. Et
    tudine et religioite alios iranscendunt'? Isli sunt, hoc est quod diciiur. < cu.curri in siti. > Mori silie-
    qui se Deo subjeclos aflirmant, qui non sunl parietes banl, quja se per moriem ad aeternara vitara venire
    inclinali, sed quasi turris forlissiriia contra onines _ sciebant-.< Gre suo benedicebaut, el corde suo ma^
    adversilates. '« Jedicebanl. > Adulatorura et deceptorum hominiim
    < Nonne Deo subjecta erit aniina mea ? ab ipso proptitim esl aliud in re, et aliud in corde habere.
    < eiiinisaluiaremcum. > GonlraJudscos,.haerelicos et Unde el quidam ait : aliud in cordc.aliud in lirigua
    lyrajinos loquitur Ecclesia hi pcrsona perfectoruni, promptuin habebaht.
    quieam blanditiis el persuasionibus, syllogismis ct « Vernmlameh Deo subjecla eritan.ma-mea, qtio-^
    Prgumcnlalioiiibus, minis et terroribus a Deo sepa- i niam ab ipso patienlia mea. > Dicant quidquid
    rare nituntur. Ipsa vero seipsam consolatur, et in velinl, cogilent etfaciantquodvelint; maledicant et
    secreto cordis loquilur, dicens : «.Nonne Deo sttb- benedicanl; quia eoruirt maledictiones et beriedi-
    jecta eril anima mea? > quialstimalitiosi suis earo cliones prb niliilo duco ;: quoniam nullo ingenio,
    erroribus subdere volunt. Ab ipso cnim esl oroiiis nulla callidilate animam meam a Deo separare va-
    : (613).AIja,leclio est apud Augustinum loc. cij» inisericordiam ej'us et veritatem discere in Ji.bris
    Misericordiam, ait, el veriialem ejus,. quis rcquiret ejus, et cum didicerini, sibi vivunt, et.non.ilji, sua
    ci? ubi hsechabet: < Quid estei ? suliicere qiiis re- quserunt, elnonquae Jesu Chrisli. > In VuJgala deest
    quirct: quare addidit ei, nisi quia multi quserunt lani ei qiiara eorum.
    919 -S. BRUNONIS EPISCOPI SIGNIENSIS 920
    lebunl. El hoc ideo, quoniam « ab ipsoest patientia A \. rtint. Unde et subililiir, < de vanitate sua in id-
    mea. > Nequeenimaliiersaiictiioltaiitaquetoriiienla ipsum. >
    pati poluissent, nisi eis lolerandi foriitudinem et < Nolile sperare in iniquiiatc. El rapinas nolite
    palieuliam Deus dedisset. < concupiscere. > Hoc autem exponit : < Divitiae si
    « Eteniro ipse est Deus meus, et salutaris nieus, alfluant, nolite cor appbnere. > Nam et Aposiolus
    « adjuior meus, non eroigrabo. > Hoc autem jam hoc dicit: < Praecipe divitibus hujus sseculi hon
    superius expositum esl, quod ideo quoque repeli- superbe sapere, 'nec sperare in incerto divitiarum
    tur, ut firmissime credalur. (lTim.vi, 17). > Undeet Dbminusail: <Facitevobis
    « In Deo salulare meum et gloria mea : Deus au- amicos de mahimona iniquitalis (Luc. xvi, 9); >
    « xilii mei, et spes mea in Deoest. > Ideo,inquit, ostende tales divitias iniquas "esse, praeserlim si de
    salus mea, qnia ipse me liberal, el salvat de omni- rapinis 424 el deceplionibus coinquinentur.
    bus angusliis meis. Unde et alibi ail: « In Deo fa- < Semel locutus eslDetts. Duo baec audivi: quia
    ciemus viriutem, et ipse ad nihiluin deducet inimi- < polestas.Dei est, el libi, Domine, misericordia,
    cos noslros (Psal. L\X,13). > — « Deus auxilii mei, < quialureddesunicuiqiiesecundumoperasua(61.4).>
    el spes mea in Deoest. > lpse, inquit, et Domi- Semel loculus est Deus , et secundo id ipsum non
    nus, et auctor esl auxilli mei, quia ego aliunde auxi- " repetit. Ille semel loquitur, cujus verbum firmum,
    lium non exspecio. « Auxilium meum a Domino, slabile et immulabile est. Scilicet conlra fallaces
    qui fecit ccelum el ierram (Psal, cxx, 2), et omnis homines est qui semper suos varianl sermones, ut
    spes mea in Deo est. > — < Spes autero non con- quod polissimum quis dixerit, non facile interpre-
    fundit (Rom. v, S). > — « Beali omnes qui sperant tari valeat. Semel igitur loeutus esl Deus , quia sic
    in eo (Psal. xxvni, 9). > — « Sperale ilaque in eo, ut ipse ait : < Ccelum et terra transibunt, verba
    « omnis conventus plebis; effundite coram illo autem mea non transibunt (Luc. xxi, 33). >Illo
    « corda vestra : Deus adjulor nosier in aelernuirt. > igilnr loquenle, dicit Prophela, sive Ecclesia : ego
    Omnis fidelium multi.tudo, el quicunque in cenlro qtiidem duo hsec audivi quia potestas et misericor-
    divitiarumspem no.n habeiis, effundite coram.illo dia Dei est. tiuse potestas ? dicat ipse. < Poleslalem,
    cordaveslra id est quidquid in corde babeiis, illi inquit, habeo ponendi animam meain, et ilerum su-
    revelate el manifeslate. Et sicut scriplurri est : mendi eam (Joan. x, 18). > Hanc polesialem nullus
    « Cbnfilemini alieiiilrum peccala veslra, et orate alius habuit, ut poneret aniniam suam quando vel-
    pro invicem, ut salvemini (Jac. v, 16). > Deo enim let, et susciperet quando vellet. De roisericqrdia
    confiteris, quod ejus vicariis, id est episcopis et sa- _ vero quod atlinet dicere ? Si liimirum raiscricordiam
    cerdoiibus, confiteris. Celat aittein Dco peccatum non habuisset, pro nobis morluus non fuisset. Cura
    siium. ille qui nulluni pcenilentise signum oslendil. cniin aliquando dixisset discipulis suis quia opcr-
    Maximum auiem signuni poeiiiieniise dolor et la- leret eum iradi et cruciligi; el bealus Pelrus respon-
    crymse sunl, et cordis compunctio, quia cor contri- deret : « Absitale, Domine,non fielistud! > ut hanc
    tum el humilialum Deus non spernit. Effundanuis misericordiam se babere ostenderet respondit, di-
    igilur coram co corda noslra» quia Deus adjulor cens : « Vade post me, Satanas, quia non sapis quie
    noster est. Quia jacentes erigunlur; vulnera ligat et Dei sutit, scd quse hominis (Malih. xvi, 23). >
    sanal, etovem perditam etinyentam super humeros Hsecsunt illa dtto excellenlissima quse, Doroino lo-
    ipse ponit et reducit ad pascua. qnente, Propbeta se audivisse dicii. Quod aiitero se-
    « Veruiatamen vani filii hominum mendaces filii quilur, quia lu reddes singulis seciiijduiiv opera
    « liominum in stateris, ut decipiant ipsi de vanitate eorum, ad poteslaiem refenur, ut qui bene lantam
    < sua in idipsum. > Quamvis itaque Deus sua pie- misericordiaiii babuil,potestalem illam quoque ha--
    tale elbonitaie omnium in se speranlium adjuior buisse dubilari non possil. Nullus enim alius esl
    sit; lainen filii liominum hoc non considerant, et de qui reddere possit unicuique secundum Opera sua,
    tanti adjuloris inisericordia diflidunl; qui nunquam !_, j nisi solus Deus Paler, et Filius, et Spiritus sanclus.
    deserit sperantes in se, el in sua vanitate persislunl, Ilabuit igitur polestatem sicul voluil el pouendi
    mendaciis et deceplionibus furlim, et per lalrocinia el sumendi animam suam, qui habet poieslaieni
    solalerrena et transitoria quaerunt. Ethoc est quod reddere singulis secundum opera sna.
    ait: « Mendaces filii bominum in siateris. > Et meii- PSALMUS LXil.
    sura, pondus et staiera corum dolosa dicilur a PSALMUS DAVID,CUMESSET1N DESERTO IDUM^*
    Scriplura. AJjominabiiis est dolus. Hli quoquein (I Reg. xxn, 25).
    slateris mendaces sunt qui initisle judicanles per- Idtimaea lerrena et sanguinea inieiprelalur. Signi-
    sonaro aliendunl. Sive etiam in deeeplionibus idem Jicat autem iiiunduin islum, qtti maxima ex parle a
    sunt, ct ipsi qui.in deccpiionis magislerio non diffe- tcrrenis et sanguineis habitattir. Ex eo igitur lem-

    (614) Lectio Valicana : « Quia lu reddcs singulis facla sunt omnia, el in quo simul stinl oninia, > etc.
    secundum opera eorum. > Hunc loctim D. Augusli- Prolixior est Cassiodorus de icierna generalionc
    htis de generatione Vcrbi 'inierpretalur. < Et vidilt Vcibi
    ' bic (iisscrens.
    - ' ' "" "' '
    quia seinel loculus esl Deus. vidit Verburo, per quodi ; . .
    931 . EXPOSITIO IN PSALMOS. 022
    pore psalmus iste canlalur, et clare resorial in Ec- A iste, priusquam Dominus veiurel, Jesertus et adeo
    clesia, ex quo Salvator noster ccepit esse in deserto derelictus, et sine viaquae ad patriam ducerel.etsine
    Idumaeae, id'est in hoc niundo, vel in Judaea. De hoc aqua sapienlise, quae nos lavaret et sanaret. Omnia
    deserlo dicit Joannes Baptisia : « Ego sum vox cla- aiiiem haec, ut non ex suis meritis, sedcxsola Dei
    nrantis in deserto (Joaii. i, 25). > misericordia seliabuisse bslenderet, subdidit, dicens:
    < Deus, Deus meus, ad te de luce vigiio (615). > « Quia melibr est misericordia tua super vitas,
    « Nox, inquil, praecessit, dies autem appropinqua- « labia mea laudaburit le. > Melior est misericordia
    vil (Rom. vin, 12). » — « Yenit lux vera, quae illu- Dei quam vita, quia et vilam dat, el multa alia super
    rninat omnem hbminem venientem in llunc mundum ipsam vitam, sine quibus misera est omnis humaua
    (Joan. i, 8). > — « Surge ilaque, illuminare, Jerusa- vila. Unde et merito ab omnibus fidelibus suis lau-
    lem, quia venil lumen tuum, et gioria Domini su- dandus est seniper et glorificandus.
    perleorla est (Isa. tx, 1). > — « Populus enim, « Sic benedicam te in vita mea, el in nomine roeo
    qui sedebalin tenebris vidit lucem magnara (Isa. ix, « lavabo manusmeas; sicut adipe et pinguedinere-
    2). > A lemporeilaque hujns lucis et hujus diei vi- « pleatur anima mea. > Bonus adeps et hona pin-
    gilal Ecdesia, secundum hoc quod Aposlolus vigilare guedo quibus anima impingualur, per quae videlicet
    praecepit. « Vigilate, inquil, ef orate, state in fide, ^ fides, spes, et cbaritas, et caetersevirliiies significan-
    virililer agite, conforlamini in Domino; oihnia ve- lur,sine quibris omnis anima lenuis et debilis misera
    slra in charitale fiant (7 Cor. xvi, 13). > Hic est est, et a ^uis adversariis se defendere non potest.
    modus vigiliarum. Sic et Dominus nos vigilare jubet, Ut igitur tali adipe et tali pinguedine repleatur aniraa
    quia nescimus diem neque horant. nostra, benedicamus et glorificemus Deum in tota
    « Sitivit in leanima mea, quam mullipliciler libi vila noslra, et ad bonum opus faciendum levemus
    « caro roea. > — < Beali qui esuriunt et sitiunt manus noslras, el quidquid facimus, in nomine Do-
    juslitiam, quoniaro ipsi salurabunlur (Matih. v, 6).> mini faciamus. « El labia exsultationis laudabunt
    Sitivit in te anirtia mea, id est amore et desiderio nomen luum. > Sola Jabia sanctoriim suiit labia ex-
    tui, te videre, ad te venire, tecura esse desiderans. sultalionis; quia quidquid dicunt, quidquid caniant
    Et banc sitim palitur anima mea,. caro vero multo el praedicant, etsibi ipsis, et credentibus et obedien-
    majorem, utpoie quse majoribus angustiis ef iribu- libus gaudium pariunt, etexsullationem. Cseieravero
    lalioiii.bns premilur. Et hoc est quod ait : < Quam labia non sunt exsultationis, sed polius tristiliae et
    niultipliciler tibi caro mea. > Hinc est enim quod riiceroris, quse non docent nisi vanitalem, immundi-
    Apostolus ait: < Vanitati enim crealura subjecta „ tiam et iniquiiatem.
    esl non volens, sedpropler eum qui subjecit eam < Sic memor fui lui super stralum meum, in ma-»
    in spe; quia ipsa creatura liberabiiur a servi- < lutinis meditabor in te. > Sic itaque memor fui tul
    tute corruptionis in libertaiem glorise filioriini Dci usqiie nunc super stralum in roatutinis, in omnl
    (Rom. vin, 10). > lemporemeditaborin te, ut adipe et pinguedine re-
    « In deserlo, el invio, et. inaquoso, sic in santlo pleatur anima mea. Impii homiiies et peccatores in
    < Hppatui libi, ul viderem virlutem tuam et gloriam nocie el in (enebris sunt. Sancli vero in matulinis,
    « tuam. >Tlaecest igilur causa lanlae sitis lantique ulpote qui veritatis lumen vident et soli j'ustitiaeapr
    .desiderii. Quia sicut Aposlolus ait: < Cum adhuc propinquant. « Quia factus es adjutor meus (615*). >
    . peccalores essemus, Chrislus pro impiis morluus . Merilo ilaque lui semper memor fui, et meniorero^
    cs.l (Rom. v, 8). > Si enim pro impiis morluus quia ubique et in oninibus necessilatibus meis faclus
    est, per eum. item juslificali esse pulamus. Sic cs semper adj'ulor meus.
    igitur apparui tibi. in deserto, et (ale me libi ma- « Et in velamento alarum tuarum exsultabo, ad-
    nifestavi inler impios et peccalores, nt virlulem « hsesit anima mea post te : me suscepil dextera!
    -luam et gloriam luam videre inerear. Hanc viriu- « tua. > Quid per alas Dei, nisi perfeciiones intelli-
    tehi et lranc.gloriam soli Christiani adbuc in hoc fj gamus? Tot sunl alse, quot sunt angeli et yir.uies,
    425 mundo positi in speculo, id esl per speculum sacrarum Seriplurarum teslimonia, quibus fideles
    et videre et cbgnoscere possunl. Caeteri yero non suos prolegil alque defendit. Inter has autem alas, •
    possunl. Isturo speculum, imo speculum speculorum charilas, pietas et misericordia mihi praecipue esse
    Salvalor nosler est, qui lales nos fecit, et sic meniis videntur. « Adhaesil anima mea post t'e, me susce-
    nostrae oculos illuminavit et purificavit, ut ejus vir- pit dexlera lua. > Non despexisli quid dicat anima
    iulein et gloriam inlelligere valeamus. Hanc autein mea, quse per lidem et dilectionem libi adhaerebai,
    viitutem et gloriam Petrus, Jacobus et Joannes prse el jjost ie lui amorls desiderio capta currebat; sed
    caeieris videre meruerant, guieum in monte transfi- extendisti dexterara luam, et suscepisli me, et de
    guralum viderunt (Malth. xVn). Erataulem inundus lulo profundi extraxisti mc.

    (615) i Bonussomnus corporis, inqnit Auguslinus, (61S*) < Nisi Deus adj'uvet bona opera noslra, iin-
    quo reparatur valeiudo corporis. Somnus aulem pleri a nobis non possunt: ct digne debemus ope-
    aniraaeesl obliyisci Deum suum. Qusecunqtie aniroa. rari, id est lanquain in luce, quando Christo demon-
    obliia fuerit Deufn suuiri, dormil, > elc. Enar. in slranle operaniiir. > Idem AUGUST. Enar. cadent.
    psal.Lxii.
    t.23-". S. BRUNONIS EP.ISCOPISIGNIENSIS . ".9-24.
    < Ipsi vero iu-vanuin quoesierunl aiiimain nieain, A , eslin ejus voluiilatc, hoc esl el in ejiispoleslale. Ip-
    < iiiiroibunt in inferiora lerrae, tradeniur in mantts sum igitur orasse, voluissc fuit. Scd nos cjus volun-
    < gladii,paiiesvulpiumerunt.> Iiivanumquidem,quia lalem scire non possumus, nisi per oralioncm, quia
    tuearo dextera lenebas,et defendebas etsub vclanienlo neque noslras 'vicissim cognoscere' possumus, nisi
    alaruni luarurnprotegebas. Ipsi, inquit,qttos mel.ius lu per alloculioneni, Neccsse ilaquC babuinius ul ejus
    nosti, inimici ntei < in vanutn quaesierunt animam voluntas diceretur nobis, quia aliier eam intelligeie .
    iiieam, intrOibunt in inferiora. lerrse : tradenlur in noii poleramus. Esl igilur Propheta internuntitis in-
    maiius gladii, parles vulpiunierunl. > Inferiora tcrrae ler nos et volunlaiem Christi, quia quod ibi videt
    loca poroarum sunt, ubi impii crucianlur. Sed per nobis aniiiintiat, atqtte jpsani voluntalem orantem
    inatuis gladii quid, nisi omnia toriiientorum gcnera iniroducil..CIaiiiei igitur, et iieruin claniet volunlas
    sigiiificanltir? Vulpes vero iiialigni spiriluf sum, Chiisti, elPiopheia nobis annuntiet hoc, quod vidit
    frauduienti scmper, et dcceplores, qui islos quidem et audierit in voluntate Christi. < Exaudi, inquit,
    in parles suscipient; quoniam agni ab bsedis, et jtisii Dcus, oraiioncm meam, > el roodo exaudi, quia modo
    a peccatoribus dividenttir. tribulor, et a timore iniinici cripe antmam mearo.
    « Rex vcro laeiabilur in Deo, laudabunlur omnes Inimicus isle diabolus, et popttliis Judaicus inlclli-
    « qui jurant in co, quia obslructum esl os loquen- B gitur, qui Chrisli animam auferre conabalur
    t liuin iniqtia. > Judicaluf est Christus, et danina- . < Prolexisli nie a conventu roa.lignaniium, et a
    lus, et crucifixus, scd secuadum bumaiiiiatem. Judi- < mullitudine operantium iniquiiatem. > Non ha-
    cabit.igiiur Chrisiiis, sed secundum huroanilateiii bebat necesse diu orare, ctyus voluntas lam subilo
    judicabit. < Paler enini non j'udicalqiiemquain, sed exaudiebatur. Siiniliter eniin in ipso eranl et volun-
    oiunej'udicium dedit Filio (Joan. v, 22). > Ulej"udi- las el voluntatis effectus ; neque prius velle aliquid
    cabit, quibtis politur, quia i in iiomine Jesu omne poisral, quam habere quod vellet. Quid enim est in-
    geini fleeteiur ccelesiiuni, lerresirium el inferriorum ter pelitioiiem et exauditionem, riisi quia ulrumque
    (Philipp. 11, 10). > Ille judicabil de qtto dicilur.: simtil dici iion polest? Staiira enim, ut dixit, < a ti-
    < Et videbit euni omnis oculus, el qui eum confixe- more iniroici eripe aniroaro raeain; > illico se exau-
    ruiil (Zac. xn, 10; Joan. xix, 57). > Neque eiiiin ditum esse oslendens, subdiilil, dicens : « Proiexisli
    diviiitatem ipsam impii vidcre poterunl, qui vix ip- me a convenlu nialignaiHiura. > Poleral itaqiie
    sitin humanilatem super solisradio glorificalani vide- Chrisii voluntas praecedere oratibnem, sed non prae-
    biinl; quibus el dicetur : < Tbllantur impii, ne vi- cedere exaudilionem. Ille igiitir qui antequara pe-
    deant gloriam Dei (Isa. xxvi, 10). > Sedcbil igitur leret exaudilus erat, qttid ci pelere vel brare ne-
    Christus in judicio cum senatoribus lerrse, et cum ^ cesse erat? « Prolexisli me, inquit, a conveniu iria-
    priricipibus populi sui, eliunc quidem laetabitur In lignantium, et a muitiludine operantiura iriiquita-
    Domino de tantagloria divinilalissibiconcessa;quia, tem; > quia nisi ego voluissem, niillam in nie po-
    sicut alibi dicilur : < Magtia est gloria ej'us in saecu- teslatem habere potuissent. Etego quidem.niliil
    lum saeculi, > tecum quoque Iaudabuiilur omnes, passus sum, nisi quod volebam; quahivis illr mulia,
    qui jurant in eo. Quomodo iaudabunlur? < Esurivi, fecerunt in me, quaefacere non debuisseiH. Quaesiiit
    inquil Dominus, et dedistis niihi manducare; silivi, aulem illa, Prophcla harranle, audiamus.
    et dedislis mihi bibere; hospes fui, et collegislis rae; « Quia exacuerunl ut gladium linguas suas, inten-
    infirmus, el visitaslis me (Matih. xxv, 3S). > Et is- « derunt arcum, rera amaram, ut sagiltenl iri bccul-
    tse quidem sanctorum laudes in Evangelio scriptae « lis immaculaluni. > Prophela Ioquitur, et Chrisli
    sunl; sed alias 426 futuras non dubilanms. Omnes passionehi per ordinem narrat. < Exacuerunt, in-
    aiitem Cbrisliaiii in Poroino jiiranl, et sine juramenio quit, Jttdsei, ut giadium linguas suas, > quoniam
    ad fidcm nemo suscipitur.' Quoniouoauiem juhnt, et coromuiiicalo consilio ad Salvatoris nostri accusa-
    (iuid juient, nolissimuiri esi, et expositioiie non egel. ' lionem pariter se prseparaverunl. Jntenderunl vero
    < Quia obstiuctuni est os loqueiitium iiiiqua. > Boni, arcum, ut sagittehl in occultis iiTimacuIaluni; qub-
    inqttit, laulabuniur a Dominb; mali vero a nullo niam inlerse constituerunt, tti sirauloranes una voce
    laudabunlur; quianemo erit, qui ad laudandum, vel clamarent. De doloso arcu dolosse- ei iniquse
    cxcusandum vel defendendum os aperire audeat. sagiltse j'aculantur. De cordc impio et iniqrio, impia
    PSALMUS LXIII. et ainara sententia procedit. Maledictse liriguse,
    IN FINEM,PSALMUS DAVID. maledicla manus, nialediclae sagitlae, quae tanluhi
    Hic, inquit, psalmus referatur in finem, idestad scelus facere non timuerunt. Quare quidem tcnliis
    Christum, in quo ipsius passionis myslerium cooli- esl, quia consiliumjillud iuiquuro perditionis et de-
    netur. pravalionis iri sccreto iiivcnluro est. Sagittae vero in
    < Exaudi, Deus, orationem meam, cum tribulor, a manifesto missae sunt, quia palam, et cuhctis atidien-
    < timore iniraici eripe aniraam meam. > Saepejam libus et semel et iteriim Crucifige acclamaltim
    diximus quia, quando Salvatqr noster aliquid orat, est. Quot fiierint voces clamanlium, loi fuerttnt ct
    aliquid petit el aliqua re indigere videlur, Ipluin ad sagitlarii sagittas illas niortiferas jaculantes. Scd
    humanilatem refereiiduro esse. Ipsa quoque huma- niclius sequentia inanifeslabtint.
    nitas lion pro se orat, scd pro nobis; quia quidquid < Subilo sagillabunt eum, ct non tiincbunt: fir-
    S28 EXPOSITJOIN PSALMOS. 026
    «.niaveruiil sibi sermorieni ncquain. > Sttbilo sagit- A Sic eniih dicit evangelisia , quia cum multi falsi te-
    tabunt eura, el quideni subito. Cum eniin Pilatus slcs accessissenl adversus euin, novissime veneftirtl
    dixisset, « quem vultis vobis de duobus dimiui, Ba- dtto falsi leslcs, dicenles : Hic dixit : POssuiii
    rahbain an Jesum, qui dicilur Chrislus? > respon- destruere hbc lemplum manufactum, et in tritluo
    deruntJudoei dicentes, « Barabbam. > Ctimque ille excitnbo alittd non manufaetiim (Matth. xxyi,61).
    dixiSsel : « Quid igiiur faciam de Jesu , qui di- « Et non erat, inquit, conveniens ieslinioniuni illo-
    ciiur Clirisliis? > illi subiio sine consilio, sirie ralione. « rura; > et sic qttidem deficiebant onnies scrutanles
    sine criiiiinaiione, sine judicio, et.lcgis senienlia, el' scrulinio. Praevaluerunt tamen, et fallendo, men-
    volunlale, qtiasi plirenetici. el insani clamaverunt, tiendo, decipiendo, damnando, Crucifige. claraan-
    dicenles, < CruciIigatur.(Jl/a///(.xxvn). > Hoc esl igi- do, landem ad niortem et ad ci^ucem eiim traxe-
    lur quod ait, subito sagiltabunt enm, quia non so- riinl. Et boceslquod dicilur : « Accedet, inquii,
    ltini-sagiliaverunl; sed sicul modo dixirous, subilo t homo-ad cor altum, et exaltabitiir Deus. > Accedii,
    el ante audientiam sagiltaverunt eum. « Et non li- inquit, honio ad crucem, et oplime dixirous : acce-
    mebunt. > Miralur Propbela, non tantum iiuia hoc delhomb, quia, cum simul Deus esset el homo, sd-
    fecerunt, verum eliam quia facere non tirouerunt. liis laraen liomo crucifixus est. Accessit igitur
    "
    Et pejus quidem est peccare cum audacta, quam homo, sed non -qualiscunque homo , sed cor altum,
    cumiimore. Et mirum valde, qtiod isli rion lime- sublime e! profundum, omnisque sapieiitiaeet scien-
    bantqui lalem lantumque Iiomincm morli condem- tise pleiiuni, de quo Apostolus ait, quia in ipso.re-
    nabant, quem immaeulatuni, sanctum et jiisluni quiescit omnis pleniludo divinitalis corporal.iier
    nori dubitabanl. Quem ilJis ipsis diebusviderant La- (Coloss. ii, 9). Hic est ille flos de quo Isaias aii;
    zaruin j'am quatriduanum a morte resurrexisse. Qui, quia < in ipso requiescet spiritus Dbmiiii, spirittis
    ipsis videnlibus, caecos illuni.inavit, leprosos 427 sapientiae et inleliecius, spiritus consilii e.l fortitudi-
    muhdavit, paralyticos cuiavit, <la:moiiia fuga- nis, spirilus scienliae et pietatis, et replebit eum
    vit, et alia mulia el stupenda inter eos bperatus spiritus limoris Doniini (Isa.- xi, 2).> —< Et exalta-
    csl quse sicul ipse nemo alius fecit. Quomodo ergo < biturDeus. > Hoc estenim quod ipse Doininrisail :
    non limuerunt; « quia firniavetunt sibi verbum ma- < SicutMoyses exaltavit serpentem in deserlo; ita
    lum. > Multa videral Ptopheta de Cbristi passione, exallari oporiet Filius liominis (Joan. ni, 14). >
    etde Judseoruiu impia niachinatione, quseipsi qu«- Quod Judsei inteiligenl.es, dixerunt : < Qnis est islc
    que evangelislae non narrant. Oslendit enim in iis FUius hominis ? nbs audivirous ex lege, quiaChrisltu
    verbis quia Judsei hoc verbum malum inler se fir- manet in sclernuro. Quomodo ergo lu dicis quliv
    niaverant et j'iiraverant, quod Doniinum el Salva- oportet exaltari Filium hominis? > (Joan. xn, 34.)
    torem nosirtim sine ulla retractatione interfecis- Exallalus est igitur in cruce Dominus, ut, sicut
    Serit. Et ideo forlasse non limebant, quia si vicis- ipseait, omriia traheret ad seipsum. Qiiidam codi-
    sim hoc perficere hortabantur, unde el siroul consi- ces habent: < Accessit homo ad cor altum, > per
    liati erant. quod intelligiinus quia posl Christi passionem liber
    « Disputaverunt ul abscondcrent laqueos : dixe- apertus est qui seplem sigillis signatus erat (Apoc.
    « runt: Quisvidebit eos? > Disputaverunl, inquit, et v, 5). Accessil homo ad corallum, id esl ad majo»
    inler se ditilius tractaverunt quo eum dolo el fal- : rem et spiritualem intelligeniiam. Et Detis exallaiu*
    sis aserlionibus convincere possent. Conjurali om- est in cordibus illorum, qui ad cor accedere mertie-
    nibus modis praevalere nitebantur conlra quem in- runl. In illorum corde exaltatur Deus qui, ejus alli-
    justam causani se habere sciebanl. Quid enim nisi tudinem et niagnificenliam bene et catholice intelfi-
    laquei eranl omnes illse deceptiones, quas coiitra gentes, eiira sicut dignum magnificant et exaltarit.
    Salvalorem nosiruniin abscondito machinabantur ? Exallatur auiem et aliter Deus, quia tanlo subli-
    Quas quidem tanj sapienter, tara callide el astuie mius mentis nostrae inluilum fugit, quanto de eo
    facere arbilrabanlur, ul nemo prscter se-cognos<:cre sublilius cogilamus , et interioribus oculis ettra vi-
    et intelligere posset. Et hoc cst quod sequilur : dere desideramiis. Unde et in Canticis cahticorum
    « Dixcrunl: Qnis videbiteos? >Elsgo e conlra dico : Ecclesisedicittir : < Averle oculos luos, quia ipsi me
    t_u\s ibi erat tam irisipiens qui eos non cognosceiet, avolare facerunl (Cant.vi, i). > Et Saloraon dicit :
    et non videret qttod omnia qiiaecunque faciebant < Tentavi sapientiam (616), et ipsa longius recedet
    dolose fraudulenterque agebanl? a me (Eccle.vu, 24). > Moysiquectim Dei.faciein et
    « Scrulati snnt iniquilatcm , et dcfcceruiil scru- niajeslalem videre oplaret, dicium est-.'« Non vi-
    < lanles scrutiuio. > Scrulati, inquil, sunl, niul- debil me iiomo, et vivet (Exod. xxxm, 20). >
    turiique iu hoc laboraverunt, ut aliquam iniquilaiein < Sagiitse parvulorum factae.sunt plagae ebrum,
    invcuire poluissent quae deceptibni et accusniioni « et pro nibilo habuerunt. > Sagittse parvulorum,
    i pta esse viderelur. Et scrutanles dcfecerunt, quia quia levi impetu feriunt, autinullas, aul parvissi-
    nihil tale in illo suo scruliiiio invenire polueriint. . mas plagas faeere possunt f.617). Talia autein cohi-
    . (616)Lociis ita sehabet in Vttlgala : < Cuncla len- (617) Cassiodoins, qni per tolum hunc psalmum
    tavi in.sapientia. Dixi : Sapiens efliciar, el ipsa lon- dc passione Chrisil Domihi a Piophela prsenuiiiaia
    gius recessil a me. > disseruit, ut S. Bruno, bsecdc inanibus Judaebrum
    927 S. BRUNONTSEPlSCOri SIGNIENSIS 928
    pulanlur a Doniiiio oinnia illa verba et inskiise Ju-- A _i illi pravum cor habcnl, qui illum sequunlur, de quo
    daeoruro, quia quaiiiiim ipse voluit ei ipse pfirmisit, , - scriptuni est :.< Quia ab initio mendax fuit, el in
    iantiim el iion amplius adversus etim potueruni. Prb) veritate non stetil (Joan. vm, 44). >
    nihilo igitur inutiliter et slne causa lales sagillas
    Judsei liabueruhl, qttibus contra Dei voluntateni ijihil| PSALMUS LXIV.
    faceie valuernrit; sed potius semeiipsos suis sagitlisj (618) ;JN FINEM, FSALMCS DAVID. CANTICUM JEREMI.-E
    vuinerarunt. Et- hoc esl quod ail :; < Contra eos_ ET EZECHIELDE VERBOPEREGRJNATIONIS . QUAND0
    < lihguse ipsorum. > JNCiPiEBANT rncFicisci (IV Reg. xxiv, 14).
    < Coniurbati sunt omnes, qui videbant eos, etl Hiinc psalmuin scripsit David de Babylonis capli-
    < timuit oinnis homo. > lsti" sunt de 428 quibusi vitate, et dicit liiiiic essecaiilicum Jeremiae el-Eze-
    in Evangelio dicilur quia < Oinnis lurba eorurai cbicl, quoniam eiipsi de eadem capiivitate scripse-
    qui simul aderanl ad speclaculum islud, ei videbantL runl, et in ea fuerunt. Quod autem David prophe-
    ea qtise fiebant, perculientes pectora sua reverle- tavit Ct scripsit, hoc Jeremias siinul ciim Ezechiele,
    bantur (Luc. xxni, 48). > lnler quos et centurio glo- siisiinuit el vidit. Isli eniin duo prophetae siniul cuni
    rificabat Deiim, dicens : < Vere juslus erat honioi aliis in captivilalem ducli suut, eosque consolaban-
    iste (Ibid.,i1). i — < Siabahi aulcm justi et noti ejus. III tur, et sequo atiimo esse admonebant, et dicebanl,
    a longe, et mulieres quse secutse erant euiri a Gali- post annos sepluagiiiia duos in patriam eos reditu-
    «IaiahaecvideiHes(i<Jid.,49). >—« Omnesigilur cori- ros esse, el interim civiialem restaurandam, et tenir
    lurbali sunt, > videnles eos lam crudeliler et iinpie: plum resedificandum, et hyronos el psahnos ibi.ca-
    agere. « Et limuit omnis homo; > el qui non liinuiti nendos esse prMdicabaril. Hoc aulem faciiint quotide
    et de tarita crttdelitate non doluit, diabolus fuit, etL episcopi et saccrdotes in Ecclesia,. qui per duos illos
    non homo. Et haec quidcm de Salvatoris nostri pas- prophelas sigiiilicanlur, et posl annos sepiuaginta ,
    sione dicta sint. Hic aulera quid aposldlr demumi omnes sanctos, qui in liujtisiijodi captiviiale lenen-
    feceririt audianius. tnr, ad palriam ccelesiis Jcrtisaleiu redituros" esse
    «AnniinliaveruntoperaDei,elfacta"ej'iis inlellexe- coiifirmaiit. Qnid euini per annos sepiuaginla , nisi
    runt. > Hoceslenim quod in Evangelio dicilur : quiai lotam hanc vitam prsesenteiii inlelligainus? Septies
    « prOfecti" prsedicaverunt ubique, Doniino cbope- iianiqiie decein , vel decies septem, septuaginta fa-
    rante, ei sermoriem coiifirmanle, sequentibus si-. citinl. Sed uierque ille nunieiiis universilalein sigiji-
    gnis (jtfarc. xvr, 20). > Jpsi, inquit, annunliaveruiil ; llcat; quoniam et in dccero omnes numeri, cl id se-
    opera Dei et roirabilia ejus, quaeper seipsum et fidelesi piem onines dics"coniineiitur.
    suosbperalusesl.El oronespopuli, tribus ellinguaeea G ^ , Te decet hyHinus, Detts, inSion,^t libi reddetur
    audientes facla ej'us inlellexerunl, el a sua infidelitale: « voium in Jerusalcin. i Utei'(|uepopulu_sloquiturdc
    ad fideiii conversi in Cbristuin DoiiiiiiumCrediderunl. caplivilate liberalus : alier Babyloniorum , aller dae-
    « Lafilabitur jusltis in Doroino et sperabit in eo, nioniorum. Quanlo leropore (quasi dicat jiopulus
    « et gloriabuniur orones recli corde. > Amodo ergoi ille) in caplivilaie fui, non polui le laudare, qufa
    laelabitur jusltts in Domino, qui prius in niundi hu- et dura captivilate coinpriiiicbar, neque conveniens
    j'us vanitatibus et voluptatibus laetabatur. Et spera- liiilii videbatur ul cantarem caiilicu.niDominiiiilerra
    bit in eo, qui anlea sperabal in incerto divitia- aliena.NuJicaulem quialiberalisumus,mullumdecet
    rum. « Et laudabunlur oniiies recli corde, > Sicull ullaudes luas etbymnos tuos canlemus, etclarissime
    omnes recli corde laudandi sunl; ita subdoli et; rcsonemus libi in Sion, el vota nostra,. quae libi vo-
    fallaces reprobandi. Reclum cor ille habet qtii ai vinms in caplivitate, iiunc reversi, rcddamus libi in
    veritate et icciitudine non recedit; sicut e conlra, Jcrusalem. Hoc ipsum diccre possunl illi quooue

    conalibus perdendi Chrislum habel: < Parvuloriim Iiistoiiani congruit, eorum iiomine praelilulaiur,
    sagillse inania tela stint, qui ludendi sludio fragiles; ni-, ab Esdra factuin plures auctores asseveranl;
    cannas in sagiliaruin coiisiieiudinem jacere corisue- quoil dicenles eum Psalmis oronibus litulos intlidisse;
    vcrunt. Sic Jiidscoiutii vola inefficaci malignitaie eatenus incompositos, el pro auctoritale ac
    saevissima non inlulcrunl flendam niortem, sed po- eosque diversilaie dispersos , in volumcn iniiim
    tius gloriosissimam passionem, talesque plagas de- temporis Spiriiualiier atitein popultis, qni Babylo-.
    derunt qiiibus mors ipsa moreretur, et proinissai "- collegisse.niani deserens, posl captiviiateni, ad Jerusalem fe-
    mundi sospitas'velociler iniplerelur. > slinabal, illos respicil qui post peccaia priora
    (618) In paucis diifeit bic titulus, ut legitttr ini miiiiili hujus confusioiie damnata, ad Ecclesiam
    Psalterio a cardinali Thotnasio. expositp. Iia csl: Chiisli venire conlendunt, quibus aucloritate Pa-
    « In linem psalmus David : Canticutn Jereiniae et truni lolus isle psalrrius aptandus «st. >"Aliler pri-
    Ezechielis, populo transmigralionis, ciim incipeient deni coucinnavil hunc tiluluni Cassiodorius animad-
    exire. > Ven. Bedau illustralioneni in liunc tituluriii veiiens quod Jcreroias et Ezechiel anle rediliim
    subjiciam : < Quia principia tituli jam.nota sunt, sc- ' Judaioruiii in Jerusalem obierant. Enm-ergo iia
    quentia paucis exponenius verbis. Traiisroigralo in dispbiiil : « ln finera, psalnius David, cantieiini
    Chaldaeain pbpulo Israef, pioplietae meniorati prae- de populo iransinigraiioiiis, per proplieliam Je-
    dixerunl eos post se.piuaginia annos ad.patiiara i reniiac et Ezechiel, cum iiicipereiit proficisci. >
    redituros, eversaraque ab hoslibiis Jcrirsalem me- Sic recie intelligitur, ut verba magis ad popu-
    liori stalu reparaturos. Non ergo Jcrcinias et Eze- ltiiii, qiiam ad Jereniiain - cl Ezecbicl periinere
    cliicl psalmuiii fecerunt : sedquorum tcnipori juxta i vidcaiitui'.
    929 EXPOSITIO IN PSALMOS. 930
    qui per pQenilentiani 429 Slln' liberali, el sacra- A Dcus salutaris nosler, cujus sanguine salvaii ct re-
    nientis Ecclesise reconciliati. dempii sumus, in quo sperant, et per quein se ah
    < Exaudi orationem meam, ad te onrois caro ve- omni hialo liberari conlidtini onines fines tenve, per
    < niet. > Exaudi, inquit, orationem meam, ut tolus qups toia universalis et calholica Ecclesia siguifi-
    mundus et purificatus veni.am ad le, qui ex lioc mul- catur. Per eos vero, qui suiil in mari longe Scptos
    lis modis me maculaium esse confiteor, et cognosco, et Britanuos, el alias niaris insulas inielligcre pos-
    qiiod lanto teropore iitlcr boniii.es iniquos, elinter sunms.
    vitia el peccala conversalus suni.Scio eiiiin et cCr- < Praeparans monles in virtute tua, accincluspo-
    ius sum quia omnis caro ad te venie.l. Hoc est enini < lenlia, qui conlurlias fundum maris, sonum autem
    rjuod per propbelam Dominus ail : < Vivo ego, dicit < fluciuuro ejus quis sustinebit? > Tu, inquit, exaudi
    Dominus, quia raihi curvabittir oiiine gcnii el con- nos, qui prseparas montes in virtute lua, per quos
    filebilur omnis lingua (Isa. XLV,25). > Unde et apostolos et doclores ihtelligimus , • qui sapientia;
    Apostolus ail : < Oiunes enim sive boni, sive mali sermone etreligione onmibus aliis sublimiores
    astabiinus anle tribunal Christi (Rom. xiv, 10). > sunl (620). Hos autem praeparavil Doniintis ad ptt-
    -t Yerba iniquorum prsevalueruiil super nos, et gnandtim et ad pisedicanduiii, adhaereticos convin-
    < iihpictalibus noslris lu propiliaberis. > Ideo cnira B cendum el totuni populura gubernaiidum et regeii-
    niulla indigel purilicatione mullaqtte misericordia, dum. Est aulem Dominus accinclus polenlia, et
    quia verba iniquorum praevalticrunt supereum, et tanla lalique potentia, ut nemo sibi resistere valea.t.
    r.iaculaverunt eum. Sed bonain spem habe, quia Unde cl alibi dicilur : « Acciiigcre giadio tuo super
    Doraitius miserebitur ejus. femur luuro (Psal. XLIV,4). > De talibus autemjgla-
    < fieaius quein elegisii et assumpsisli (619), inha- diis scriplnra est : .« Et gladii ancipites in manibus
    < bitabit in alriisluis. > — < Multi sunt vocati, pauci eorum (Psal. CXLIX,6). > Uiide et Apostolus aii:
    vero electi (Joan. xiv, 2). > Sed beatus iile, queui « Vivus est sernio Dei,, et elficax,-etpenelrabilior
    Dominus sua pietale elegit, et de tanla lioininum omni gladio ancipili (Ilebr. iv, 12). > lile igitur est
    niultitudine sibi assumpsit : isle enim perire non accinctus potentia, qui laji gladio arrnalus esl. Con-
    poterii, sed absqueitlla dubilalione bona sibi prsc- turbat quoque Doiiiinus fundiira inaris , sicut ipse
    destinata percipiet. Et iste quideni -habitabii iu la- perlsaiam dicil: < Ego Doniiniis qui conlurbo mare,
    bernaculis ejus, et de quibus ipse Dominus-ail: < In et inlumescunt fluctus ejus (lsa. LI, 15). > Quid per
    domoPalrisraeimansiOiiesmullaesuiH(Joan. xiv, 2).> mare nisi mundus iste significatur? De quo alibi di-
    < Replebiraur in •bonis domus luae, sanclum est citur : < Hoc roare inagiiuni ct spatiosum, illic re-
    « temphim tuura, raiiabile in rcquitate. > Prius, in- ptilia, quorum non est numerus (Psal. CIII, 25). »
    qtiit, quaiii veniamus ad illa labernacula ttia, atl Audiamus ergo quomodo hoc mare corilurbatur a
    qu;e utinam aliquando pervenire valeamus! replebi- Domino : « Veni, inquil, ignem niillere in terram;
    liiiir bic in bonis doiniis tuse, per quara S. Ecclesia et quidvolo, nisi ut accendatur? > (Luc. xn, 49r)
    significatur. Sed quis enumerare valeat quaj et « Non veni pacem niittere, sed gladiuni (Matth. x,
    quantabona sunt ih Ecclesia Dei, qnlbus quotide 54). >—«Ex hoc erunt quinque in doroo una, duoiii
    fideies satiantur et implenlur? Hic babemus orancs tres, et tres.dividenlur in duos (Luc. xii, 52;. > Sic
    libros iitriusque Teslamenli : hic habemus, et inul- igiiur conlurbat Doniinus fundum niaris, quando
    los alios, quos SS. Patres edideroiii nobis : hicha- ..bonos separat a nialis, el alios contra alios insur-
    bemns Christi corporis el sanguuiis divitias el deli- gerefacit; dum alii justitiam inipugnani, el alii us-
    cias iiietiarrabiles. Haec sunt igitur illa bona de que ad mortem projustilia pugnant. « Sonilum flu-
    quibus hic dicit : < Replebimur iu bonis donius ctuum cjus quis suslinebit? > Habei hoc mare et
    luae, > de qua videlicet domo subdilur : <-Sancuim bonos et malos fluctus. Boni fluctus boni boini-
    est lempluni luum, mirabile in aequitale. i.Non-so- nes suni, mali autem fluclns raali horaines. Claraant
    Itim, inquit, illa superna tabernacula sancla sunt, ryisti el illi, et laiiium sonum mulloiies reddunl, ut
    quibtis utique nulla alia tabernacula comparari pos- se vicissim sustinere non valeanl, nCc.isti, nec illi.
    sunt. Sed etiam hoc lemplum Dei, quod in lerris est Nam neque boni audire volunt fa.tuitates malorum,
    sariclum el venerabile est. « Et mirabile in aequi- neque mali susiinere et recipere volunt saluliferas
    tale_.>Vides, quia de acquilatelaiidalur Ecclesia; sed voces bonpruro. 430 F' 1 autem hiultoties, ul illi.
    pauci stint illi, ad quos Iaus ista pervenire videtur. qui sanctorum voces audire dedignantur, visis si-
    Sic enira de ea dicilur, quia < nori habet niaciilairi gnis et miraculis, converlantur. Unde et subditur:
    neque rugain (Ephes. v, 27), > quod qnidein si ad « Tnrbabtinlur genles, et tiraebunt orones qui
    uriiversilatem referattir, slare noii polest. «.habitant fines lerrae a signisiuis, > Videnles enira
    < Exaudinos, Deus salularis hoster, spes omnium signa quae sancli aposloli faciebant, iidem ipsi qtti
    c finium lerrae, el in roari longc>Exaudi, inquit, ncs, prius eorum praedicalionem deriserunl, mox contur-

    {6I9)De humanitate a Verbo Dei assumpta inter- riam decenter acccpiinus, qui ad vernum pracdica-
    pretalur hunc psalmi locum S. Auguslinus, Eriarrat. tionis electi stint, foriiu.idinem babentes Jidei et
    in Psal. altiiudinein sanctilatis, huiniles conversalione, sed
    (620) < Praparalos raoiHes, apostolosper allego- nieiiio celsiores.ii CASSIODORUSV
    931 S BRUNONIS EPISGOPI SIGNIENSIS 952
    tiali el in adniirationem conversi, Clirisiuiii tiineree A parasli hanc aquam ciburo illorum, rivos cjus i; -
    iiicipiebanl; in cujus nomine lam mira et stupendai ebrians, el multiplieans generationes ejus, quod uti-
    fieri videbaiH. que iion fecisses, nisi ejus rivos inebriasses, elejiis
    < Exilus malutini, et vespere deleclabis. > Bonuss geheraiiones nmliiplicasses. Si enim in rivis non
    exitus, in quo Dominus deleclatur. Et alius quideml inveniretur, ubi haec aqua quaererciur? Sed qtiia
    fuil exitus Israel de ^Egyplo , et doimis Jacob dei rivi ebrii sunl, quicunque eam quserunl,
    paratani
    populo barbaro. Deleclatur itaque Dominus exiius. inveiiiunl. Multiplicat autem Dominus hujus aquae
    illorum qui exeunt et fugiunt de cceiu nialoniro. generaiiones, quia iimlii et innunierabiles sunt, qui
    Malulinus est ille exitus qui cito vel in priinsevai quolidie ex ea renascuiitiir, nullus enim iri Ecclesja
    selaie fil : vespere aulem qui sero vel iiliima aeiaie_ est qui inter ejus gcnerationes non compuletur. Et
    fit. Onines lamen recipit Deus, et prirois et novissi- diviles, et pauperes, el quicunqiie in Ecclesia stinl,
    rais denarium tribuit. Recordare illius Evangclii, _'.• omncs ejus filii stini. < Nisi enim quis renatus fue-
    in quo paierfamilias conducil operaribs in vineam! rit cx aqua et Spiritu sanclo, non intrabitin regnum
    suam (Matth. xx, 1). > Dei (Joan.-m, 5). > Aqua igiiiir esl quae foris, et
    < Visilastl lerraro, et inebriasii eain, niultiplicaslfi aqiia qtiae inlus -liomines lavat : sed altera videii
    < iocuplelare eam. > Miratur Propheta de lam subiia B i poiest, altera vero videri non poiest. < In slillicidiis
    bmniuin genlium conversione, et de tarito populoi suis hetabilur, dura exorilur. > Statim, inquil, ut
    undique ad Ecclesiaiii confluente. Atquein bocnon i b;ec aqua a fluiuiiie suborilur et derivalur, in stil-
    iromerito lerrain a Deo visilatam esse dicit. Untie, licidiis suis Isetaiur.Eos quos rivos superius dixeral,
    esl eiiain illud : « Benediclus Dominus Deits Isracl, nunc siillicidia vocat. Quarovis per stillicidia illi qui
    qiiia visilavit, et fecit redemptionera plebis suie, rivis inferiores el minoiis ineiiii sunt convenienter
    (Luc.x, 68). > Inebiiavit autem Deus terram ab inlclligi possunt. Quicunque igiiur ill.e est in quem
    uberlate domus suse, et torrente voluptaiis suae po- defluit aqtta Spiritus sancli, statim in ioso exorui
    lavit eam , per quod iiimirum S. Spiritus gralias i spiiiiuali Iaclilialoetificalur.
    iinelligimus, quibus Ecclesia inebriata omnibus lin- < Bencdicens coronse anni benignilatis tuse, et
    guis loquitur, et omnes Scripturas exponit, et ter- < cainpi tui replcbuntur uberlate. > El lioc quidem
    renorum bmnium oblita a sluliis hoiniiiibus, noni superioribusjungilur, et lale esl ac si diceret : Tu
    ebria tanlum, sed cliani insana esse putalur. Bona (piideni rivos ejus inebrians, et generationes multi-
    ebrietas quae "sic homiiies convertere posest. Sed[ -.plicans, et coronam benedicens , facis ea quse supe-
    quid cst:"«Muliiplicasli locupletare eam >, nisi rnul- rius dicta sunl. Annus aulem benignitatis Dei ex eo
    ^ leinpore ccepii, ex quo Salvalor nosler in liunc
    iipliciler locupletasli eam? Multipliciter quideni;
    quia sapieiitia et scientia , fortitudine el pietate , jnuiidum venit. De quo anno ipse Dominus ail :
    Virtulibus et bonestate, gloria et honore, et oroiii- < Spirilus Domini superme, propier quod unxit
    . bus bonis qnae a viro jtisto desiderari possunl. me, evangelizare pauperibus niisit me, praedicare
    « Fltimen Dei repletum est aqua; parasli cibiim captivis remissionerii, caecis visuro, el annuro acce-
    i illoruin, quia iia est praeparatiO ejus. > Quid uii- . ptabilera Domino (iuc.iv, 18). > De quo el Aposlo-
    rum, inquit, si lerra inebriata cst, quse lanlo fluminc lus dicit: < Ecce nunc tempus acceptabile, ecce nunc
    irrigalur? Hocesl illud fluraen de quo afibi dicitur : dies salulis (I Cor. vi, 2), > Totus autein bic annus
    « Fiuminis iropelus laelificat civitaiem Dei (Psal. coronatus est, quia quolidie fideles conlra vitia et
    XLV,4). > El boc quidem flumen replelum esl aqua, malignos spiriius praeliantur, -vincunt et coronan-
    qttia seplem surit gi-aliaeSpiritus sancti, de hoc uno 431 lur- * Nemo autem,- dicit Apostolus, corona-
    flumine procedentes, quibus orones habilanles in bittir, nisi legilime certaveri.t (11Tim. jj, 5). > Om-
    terra reficiunlur el saliantur. Unde et subditur : nes autem anni usque ad hunc annum sub nialedi-
    « Parasli cibum illoruiu, quia ita est praeparalio c.iione fuerunl; sed isle aiin.us, et corona lmjus anni
    ejus. > Haec aqua, et cibus , el tota refeetio est. Et JJ Q Christi benedictionem suscipere meruit. Nolandum
    huiic prxparavit Domiiius cibutn sanclbrum suo- lamen quod uoii annum, sed anni coronam Dominus
    iuni, qtiia sine hoc cibo ad lantuni laborem tole- bic benedicere dicitur, per hoc solos pugnai.ores ct
    randunj praeparari non possenl. viclores hanc benedictionem babere inteliigamus.
    "<Rivos ej'usinebrians, multiplicans generaliones « Et caihpi tui replebunlur uberiate. > GampiDei,
    « ejus , in stillicidiis suis laetabitur, dum exori- singulse Ecclesisc sunt utriusque Testamenii fecundi-
    « lur (621). > Habet et bacc aqua suos rivos per laie, et sancli Spiritus ubertate omniumque virlu-
    qu.os assidue currit.et fluil. lsti autem sunl epi- : turo abundaiitia replelae. Slerilis eral omnis lerra
    scopi et sacerdotes qui omriibus aliis necessaria quse in primo homine maledicla fuerat; sedin Sal-
    subrainistranl, et ad quos, quasi ad rivos, sua vas- v.ilore nostro benediciionein simul et fecundilaiem
    cula deferentes, alii plus, abi riiinus, pro sensus ca- acccpit.
    pacitale,indesuscipiuiit.Dicatur ergo : Ttt, Doiniiie, « Piiigucscent fines deserli, et exstiltatione colles

    (621) Textus Vulgalse : « Rivos ejus inebria, ejtis incbrias, compritnis glebas cjns , slillicidiis li-
    mtilliplica genimina ejus. in stibici iiis suis Iaela- qucfactis cam el geimini ejus bencdicis. >,' .
    bitur geriniiians. >'Aliler.apud Clariimi : « Sulcos
    933 : '"""_- : EXPOSITIO 1N PSALMOS. 934
    < acoirigeiiiur. > Per fines dcserli illos intelligimus ^ psallerio crtnlaro. fn psallerio vero ille cantal, qui
    qui, quamvis deserlopropinqiiiSinijiri dcserto iameii . dccem cordassonal et tangit, 'id.est, deceni legis
    nbn suril; quoniam-el si inter alios conversaiilur, mandala i-.ustodin < Jubilate, .inquit. Deo, oiiinis
    malos tamcn non imilantur. Isli aulem pinguesceni, lerra; > ipse sit gaudium veslriim, ef.vita veslra : ',
    illa videiicel pihguedinede qua inalio psalrao diciltir: < PsalmUiii diciieliomini ejus, > ul quaecunque fa-
    < Sictil adipe el pinguedine replealur anima raea citis, iu ejtis nomine facjatis. Dale;gloriam nomiiii
    (PsaU LXU,6)..> Et illi quidem fines, qui sic pingues ejus, ut jiibilalio.-vestra, et cantalio veslra glonosa
    suni, omnis boni operis fruclificatione uberes sunt. et laudabilis fiat. Petim laudare quilibel potesl, sctl
    «. Et exsultatione colles accingenlur, > per quos om- laudi.gloriam dare; perfecloriim es.t,.qui ca q^ae can-
    nesillos intelligere debemus, quos religione, virtuie tarit opere compleanl. Et.lales quideni bcne psalmos
    et sauctitate excelleiiliores in Ecclesia esse videmns.. dictuii, el bene in psalterio cantant, dulcemque et
    Isliautemaccincti suntexsiiltatione,quiaoplimosgla- beneconyenientemoinniumchordaruni sonitum red-
    dios babent, quibtis suos jugulant inimicos. Beati dunt.
    qui lalibus gladiis sunt accincli, taliterque ad prae- « Diciie Deo ; Quam terribilia.sunl opera tua : in
    liandum parali. « inultiltidine viriuiis luae m.entienltir libi inimici
    - < -Induli sunt arietes ovium (622), ct convalles B < tui. > Hoc est enim quod Aposiolus ait: < Niur
    < abundabuiil frtimento; etenim hymnuro dicent. > quid dicit figmentum ei, gtii se fi.n.xit,cur mefecisii
    Videtur hoc in loco illos arietes excludere, quiste- sie? An.non habet potestatem figulus luti aliud fa-.
    riles surit, el ovibus ad filiorum progenieni otiles non cere vas in honqrem, el iiliud in coiiiuroeliam?»
    sunl. lili igitur arietes, illi lolius gregis doclores, et (Ro»i.ix,20.) <Oaliituilodiviiianim sapien.ii.ae.432
    principes gloria elhonore, vestenupliali et slola im- elscienliae Dei, qriam incompreliensibiiia sunt jttdicia
    mbrtaliialis induli-sunt, qui verb.opraedicatio.nis in- ejus, et.inyesligabiles-vise ejus! y(Rom. xi, 55.) Hoc
    sislunt, niullosque lilios Doniino gerieraiH. , ... nobis sufliciat, adniireniur opera et judicia Oei,
    < Ei convallesabundabuiit fruraento. > Quid enim non iea disculiarous quae supra nos stint npsiinin-
    per convalles, nisi humiles, miles, simplices, maiir que.scienliam excedunt. .< In .mullitudinu virlMis
    suelos el lolam fidelium iiiull.itudinem inielligamus? ttise meiHientur iibi inimici.tui..) Hoc auiem lale
    Qui aliimde, id esi ab Ecelesiae cultoribus, episcopis ac si.dicerel: Pfopter.rnultiliidinein yirtnlis et for-
    videlicet el sacerdolibus, verbi Dei senie.nlem susci- titudinis tuae, non dimittent, quin tibj meiitianliir
    pientes, frumehlam boni operis, laudis et jubilaiio- inimici iui.
    liis abundanler Diiiiino reddunt. Unde el subditur : < Omnis.terra adoret le, el psallaitibi, psalmuiii
    < Elenira clamabunt, et bymnum.dicent. > Hoc esl .< dicat noniinii.luo, Allissime. > JDigjiiiinest ut oni-
    ergo frurocntum quod conyalles.Dominoreddunt, et nis creatura euro adoret a quo fatia esl. t- Scri-
    hic est fructus labiorum confilenliuin nomini ejiis. ptura est enim: Dominum Deum tuum adorabis, ei illi
    Nihil eniin esl in quo Deus ampHus delectetur.^juam. soli servies (Muttli, iv, 9). > Quid sit autero psallcre,
    in sacrificio laudis et jubilationiSi. etpsalinum dicere, superiiisdiximus.
    PSALMUS LXV. < Veniie, et videte opera Doniiiii, quam terrib.ilis
    1NFlNEM : PSALMUS DAV1D. CANTICUM RESURRECTIONIS. < in consiliis supra filios lioiiiinum. > Venile, inquii,
    De illa resurrectione loquitur de qua Apostolus etyjdele opera Domini,;qtisc inferius in Jioc psalmo
    dicii:« Si consurrexistis cuni Chrislo, quae sursum conlinentur, et corisiderale quam lerribilis el quain
    stiul quaeriie, ubi Chrislus esl in-dexlera Dei sedens metuendus es.t in cqnsiliis et in yqluiuaiibus suis, de
    (Coloss. iii, 1). > Qui vult.resurgere, ut prius nio- pninibus qiiaeagil siip.ra filios bomiiiuni. Et quia ea
    lialur, necesse est. Unde el Aposiolns att: « Moi- comprehenderfi non valemus, sint tantum nobis in
    luus suiii niundo (Rom. vn, 10). >.Ipse auleni seip- adniiratione etgratiarum actione.
    sum resurrexisse, ail :< Vivoego, jam non ego, vivil . _ < Qui converlit mare in aridam, et flumina pede
    vere-in me Cliristus-(-GalflJ.JI, 20). »_JEtalibi-: « In- _.< pertransibuni, ibi lseiabiniur in itjipsum (625). >
    sipiens, inquii, tuijubd seminas non vivificaiur, nisi Per mare niundum, pcr aridam vero Ecclesiani in-
    pritts morialur (1 Cor, xv, 56)..,» Bene igitur resur- telligamus. Illud pro.cellis et lemposi-atibus£rigilur ;
    git, qui vivusmoritur, et Deo vivii, quales isti stnit lisec firma semperel slabilis manei. Converlit anlcro
    qtti in hoc psalmo jubilant et psallunt. marein aridam, quando gentiles ei idololatrse ad Ec-
    .< Jttbilate De.o, omnis lerra, psalmum diciie np- clesiatn transeunt et Christianorumfideiiisuscipiunt.
    .« liiinlejus, date gloriaro laudi. ejus. > Ecclesia lo- Perflumlna yero, quia aquse niultae, populi mulli,
    quilur,eihorialur oinnem terram adlaudem Deiet jtt- diversae hujus -roundi genies et naliones significan- '
    bilalioneni. Jubilalio ineffabile gaudium est quod rie . tur. Quse auiem fluinina pede transire possumus, ea
    amore Dei in roente habetur. Psalhium dicere esl in ingredi non timenms. Qtiando igitur sancti prsedica-
    - (622) « Sttbaudiendum, exsultatione. Qua enim gens Judata per maria. transivit, sequens Xil.irisli ba-
    . exsultaiioiie colles accingenlur, hac inducuutur ptisma nunliabal. Quod ilumina siue allitudinis peri-
    arietes ovittni, > AUGUST. culo siccis pedibiis transineavii, riiuiidi iiujus signi-
    (625) « Ilic jam sacramenla illorum operurii fesli- ficabalfluenia secure posse trausire, el ad pceiiiten-
    naiostcndere; quia in eorum praefiguratione veraci- lise tutissiiiia peryenire, > eic. CASSIOD.
    terpost Jaelalus est populus Chrisiianus. Nam quod
    »:>S S. BRUNONIS EPISCOPI SIGJNIENSIS ' • 936
    lores, episcopi et sacerdolcs secure et -sine liinoro A , < nasii, sicul igne examinalur argenlum. >El in hac
    in populis praedicant, tuncdicere possumus quiaper quidem exaraiiiatione qualcs isli pedcs fuerinl, satis
    fluroiua pede transeunt. < Ibiisetabimurinidipsum. > proiiafura esl; iiisi eniih finm fuisseni, in tanlo dis-
    Ubl prius erat timor, ibi laetilia nunlialur. Lbiergo, crimine slare non potuisserii. In igiie igilur quasi
    id-est in populis qui per flumina significanlur, lae- argenium examinali sunt sancli, per quem videlicel
    tantur modo sancti in idipsum, id esl simul et cora- igiiem omitia lorinenloruin genere sigiiificantur.
    niuiiiler omnes. Oinniura coniraunis laelitiaest, quia < Induxisti nos in laqueum, posuisli tribula-
    una fides omnium est, nulius nulli contradicit, sed < liones 433 i" dorso nosiro , iinposuisii lio-
    ouines pariter Christum laudant et benedicunt. De « mines super capila nostra. » Hoc facere ilicilur
    quo subdilur. Dominus, quodcum probibere possit, fieri permiiiil.
    < Quia dominatur in virlute sua in aeternum; oculi Unde, et quoiidie dicimus : « Et ne nos inducas in
    < ejns super genlesrespiciunt: qui in ira provocant, tenlalionem (Matth. vi, 15) : > non quod ipse indu-
    « non exalieiilur in semeiipsis. > Solus Deus pro- cal, sed quia induci non prohibet. Laqueus iniquo-
    pria virlute dominatur, quia omnipolens est et nul- ruin, omnis illorum frauduienla deceptio et violen-
    lius eget auxilio. Unde et alibi dicitur : « Dixi Do- lia csl quibus viros justos capiunl et teneiit stise-
    liiino : Deus nieus es in, qtiouiani bonoruni ineoruin que subjiciunt potestali. Iroposuit autera tribulaiio-
    noii eges (Psal. xxv,2). i Dominalur autem iri aeler- ncs super dorsa illorum, quia et verberibus eos et
    lium, quia « regni ej'us non eril finis (Luc. i, 34). > inultis modis affligi permitlit, Unde et Apostolus
    « Oculi ejus super gentes respiciuut, > ut eas cuslo- de seipso dicit : < Ter virgiscaesus sum, et a Jn-
    diai, ei ab oninium iiiiniicortim defcndal insidiis. De daeis quinquies quadragenas uiia minus accepi (7f
    Jiukeis autem quid dicis? « Qui in ira provoCanl, Cor. n,2S). > Super capita vero eorum homines im-
    iioii exaltenlur in semetipsis. > Haec est illa domus posuit, vel spiculalores ad decollandum, vel qui
    cxasperans, pro qua Prophela orare prohibetur. Vi- quolibet alio modo eorum capitum haberent pote-
    deant igilur isli furihundi provocatores et prsevarica- staiera.
    tores, ut non exaltentur in semetipsis, id esl in vir- « Trahsiviraus per ignem el aquam, et iuduxisii
    (ute et fortiiudine sua, quia sublata est illis omnis « nos in refrigeriura. > Omnia, sicut diximus, lor-
    fortitudo eorum etgloria. Videmus itaque quia Ju- inenlorum genera perignem et aquain significantur.
    dsei abjicitmlur, el geriles eligunlur, ut adimplealur Sed inducli sunt in refrigeriura, quia siatiro ut eo-
    quod scriplum est: « Vocabo non plebem meam ple- ruro aniinse, quse de corpore exibant, in supernee
    bcm raeam, et non dilectam dilectam, et non mise- _ beatitudinis gloriam inlroducebantur.
    ricordiam conseculani niisericordiain conseculara < Introibo in doroum tuam, in holocaustis; reddam
    (Rom. ix, 2S); > elquibus diclum ftierat, < iion po- « tibivola, quse distinxerunt labia mea. > Holocau-
    pulits meus vos, > illivocanlur filii Dei vivi. Et hoc sta, inquit, offeram, alque per ipsa in domum luam
    est quod superius dixerat: < Venite, el videle opera introibo. Holocauslum autem lotum incensum inier-
    Domini, quam lerribilis in consiliis stiper filios bo- prelalur. Ille igitur offert holocauslum qui seipsum
    minuiii. > lotum Domino immolat, paratus per oninia ejus fa-
    < Benedicite, gentes, Deum nobtrum, et obaudiie cere volunlatem.
    < vbcem laudir. ejits. > Vos, inquit; gentes, quse a < Reddaui tibi vota mea, quse distinxerunt labia
    Domino elecise eiin haereditalem vocalae eslis, < be- < niea. > Quaecunque, inquit, ini?orde meo facere
    iiedieite Dominum Deum nostrum, et atiditam facile disposui de luo servilio, omnia reddam, et nihil
    voccm laudis ejus. > Sic enim in alia translatione prselermittam.
    habelur. Quid esl autem auditam facile vocem laudis < Hsec loculura est bs meum in tribulatione mea.
    ejus, nisi ea proedicare, et aununtiaie ca quae perti- < Uolocausta medullata offeram libi cum incenso et
    neni ad gloriarri ejus? Quod aulem hicdicilur: « ob- < arietibus, offeram tibi boves cum bircis. > Solent
    audite vocem Iaudis ejus, > sic videtur esse dictum, __ lioiuines in angustiis et iribulationibus positi et .
    ac si dixisset: Quando laus ejus annuiitiatur, vos e plura et majora vota vovere. Hdec, inquit, vota libi
    conlra ad audiendum el obediendum eslole paraii. persolvam, quae locutus est os meura. Os inlepioris
    Uride obedire, quasi obaudireiliciiur; hominis, illud os est quod libi soli loquilur, et ate
    « Qui posuit animaro meam ad vilam, et nori de- soio sub sileulio auditur. Holocausia mediillata, in-
    « dil commoveri pedes meos (624). > Ecclesia una quit, holocausla plena, integra, Jaeta etpirtguia.etin
    est, et ipsa pro oinriibus loquitur. Vivunl igilur orii- nullo diminuta offeram tibi. Talis est illa hoslia de
    nium fidelium aniinse, si Ecclesiae anima vitam ha- qua Aposlolus ait:« Obsecro vos per misericordiain
    bet. Pedes quoque oninium fidelium firmi slaril. si Dei ut exhibealis corpora vestra hosliam vivenlem,
    'Ecclesiac pedesnon movenliir. Pedesautein ej'us sunt sanciam, Deo placenlem, raiioiiabile obsequium.ve-
    fides, bonstaii.ia, et bona inienlio. strum (Rom. xn, 1. > Offerlur autem bolocaustum
    < Quoniam probasti nos, Deus, igne nos exami- cum incenso in odorem siiavilalis, ut Dorainb pla-
    (624) < Ipse (Dominus) posuil animani in vitam, que in finem, ut in aeternuro Vivamus. > AUGUST.
    ipse regit pedes, nemuleni, ne rooveaiilur eldemur Euarr. in hiinc psalm.
    in inoiuro; ipse uos facit vivere, ipse persevcrare us-
    917 - EXPOSITIGi 1N PSALM03. 958
    ceat. Sicut-" illa de quibus legitur :-« Odoralusquc A ncnt, exatidiyit nie Deus, ct fecil 2_j,34"m''" secun'
    esi Doroinus odoretii suaviiatis (Gen. vui, 21). > HoC- dum desideria cordis jnei.
    ihcerisiim offerebat Zacharias paler Joannis Bapii- « Benedictus Doniinus,- qui nbn anibyit depreca-;
    stac , de quo legitur : « Qui sorle exiH, ut incehsum « lionem meain (-ubautlitur a scj.et niiscricofdiaui a
    poneret in ordine vicis suae (Luc. i,.9). > Undeet iu « nie.
    ' >^Si aroovissci, non exaudivissel (627).
    !
    Apocalypsi dicituri < Quia sletil angelus juxla-aram, rSALMU-S LXVI. . ;.'.'. '"'
    lempli, el daiasuiit ei inceiisa inulta, ut adoloret 1NFINEMiN IIVMNIS PSAI.MUS CANTICI 'Dil.Vl.l_f.,
    ea ante allare aureiim.quod est ante conspeclum. In finero liic psitlinus; ieferalur, in Iiymnis et
    Domini (Apoc. VHI,5).. > QfleriiiHiir autem et arieles laudibus catHetiir. Psalinus cum camico operaiio-
    in boc holocausto, pcr quos aposlolos [intelligiimis nem ctini laude significal. Multi liaberit canticiini,.
    totius ecclesiastici gregis palres, el ductores-et qni psalmura iion habenl, quia latidem hsbeiit sirie
    principes (62S).Offeruniur autem et boves, episeopb operatione.
    videlicet et sacerdotes, a quibus ager Dei colitur, < Detismisereatur riobis.el benedicat itos, illumi-'
    et araiur el ad verbura yilai suscipiendum praepara- < iict vultnm.siiumrsuper roi, etm'.ser atiUMiostii >
    tur. Tlirci qtioque in hoc bolocausto-Domino., offe- EcCe, iiiquil, sicul in seqtieniiiius legitiir, i terra
    mniur, per qubspeecaioi'es-signiHcaiitur, dura pce-.B B.' noslra dediifrucluin suuiii. > Et "Virgomaler pe-
    niterilia mundati el sanclificali. Valde niedullaium perit Sa.lvatorem. El ideo < benedicat_ nos. Dcus,
    esl illud bolocaustum, in quo lalia e.l. tania offeruii- < Deus nosier, benedicat, nos.:Deus...» Ter in loco
    lur. Cttiu lali itaque hotocausio roater noslra saileta dicitur Detis, quia Deus est Pater, Deus est VEilius,
    Ecclesia Jn doiiiuro Dei se iiitraiuram esse proinil- Deus est Spirilus sanctus, el ideo non. pluialitcr,
    til, quoniani.onines islos in gaudio et exsultaiione sed siugulariier dicitur, «.b.cnedicat, nos Deus. >'
    Doinino praeseulabil.* Hoc, significavit saciificium Tottts niundus sub maledielo erat, sed veniente
    Noe, in quo de biiinibus animalibus raundis aliquod Cbristo bcnedictionem accipere meruil. Ipsc cst
    '
    ihiroolalum est. ;.- . enim, de quo ad Abrahani Dominus ail: <lnseminc
    « Veriite, etaudile nie. einarrabovobis, omhes luo benediceniur omnes gentes (Act. ui, 2S);-> Ei
    « qui limeJs Demn, quanla fecit aninise meae (626). > Aposlolus: < Cbristus, inquit, Jesus nos redemll de
    Oiiroes ad audienduni iriviiat, ulexempio suiad Dei Kialedictoiegis, factus pro nobis maledicturo (Gal.
    auiorem provocel et ineeiidat, qiii tahta bona fecit jn, 15). > Iliiic cst itaque quod jnodo Ecclesia di-
    " cil: < benedicai nos Deus,Deus noster, benedicat
    diligentibus se. -. :
    _«Ad meipsum ore meb clamavi, et exsultavi sub C jios Deus. > Behe aulem dixii Deus nosier, quianon
    p
    i l':ngua__mea.> Ore, inquil, meb, ore cordis, ore Judseorum Deus lantum., sed oninium geiititim, et
    est. Utide ct coriveniau-"-
    jEttrioris iiominis clamavi ad"Doihiniim; et exsul- Deus, el Domirius et Salvator
    : < El meluanl eum oni.ncs fines lerrce. >
    tavi sub liitgua mea; id esl in silehiio cbrdis riiei, ler subdilur
    Hic igitur Deus noster roisereatur nobis et beiiedi-
    ciijus exsultalio inlus esl, heque vbee maniiesiaiur.
    cat nps, qui ad hoc veoit, ut misericordiam facial,
    Qtiaeeiiira 'exsuHaiio'sub liiigua esl, in "corde latet, et nee dicere, ncc
    vero in foris auditur. iaiHahi.misericordiaiii, qtianlam
    qttae Jingua esl, valeintis. Unde el alibi dicitur : « Miseri-
    - < Iniquitatem si aspexi iu corde roeo,.non exau- cogitare
    cordia Domini plena. esl lerra._(Psa/. xxxn, 5).. > —
    .< diel Detis. > Hoc auiera.lalc esl ac.si dicerel: Si « Uluminet vultuin sutim
    super nos, et miserealur'
    vis exaudiri, sit iuunda et pura. oralio tua, el de his « nobis. > Vullum, inquil. suuni super nos illumiiict,
    elpro his oia quae speeiant ad salttiem aniroae tuse h.ilarem et lselain faciein nobis os.lendiil, til pcr hoc
    Hoc esl enim quod in Evangclio Domiiius ait': < Si ..omnem iram-el indigiiaiionem fugatam esse intelli-
    quidpetieritis Patrehl in noiniiie jneo , dabiivobis gamus, ei ejus graiiain, ei bonam volunlalem nos
    >
    (Joan. xiv, 15). Qui autein aliier peiuni,. etsi habere sciamus. Sive eliara , < illiiminet ..vuJtuta
    -raultoiies accipiant quod petunt, iioiilamen.exau- suum super. nos; > ut qui ad ejus iinaginem et si-
    diuiHur a Doiiiino, quia Dominus.nescitdare, nisi-Cn
    '. niililudijiem.r-cformeinur. iluc usque in tertia per-
    liona da.ta filiis horainura. sona locutus, nuiic atl ipsum Palreiu apostrophem
    " «
    Proplerea exaudivii "nve-Deus, ct inlendit voci ,lacit, el csete.ra-qubesequuniur ad secundam perso-
    « deprecaiiouis niese. > Propicrea, inquii, quia non "':nam loquilur. - -/
    aspexi iniquiiatem ih cbrde meo, ut ea milii concedi < Ul cognoscamus in terra viaro uiarii,in oriiiiibtis
    '
    peiererii et deslderarem quse ad iiiiquitalem perti- .< geiitibus salulare.tuura.) Ipse,'5inquii, qusro lerra

    ' N ' >'


    (62o) Ex Auguslino, ut plurirhas-alias, S. Britrio "irenabis, > elc.
    bahc expositiouem usurpavit. Jnqtiit enim sanetus (626) inielligil Augtistinus locum liunc de con-
    - Doctor : < Arieles d.uces Ecclesise : tolum corpus versione nostra e\ geiiiiljiaie ad cogniiionem veri
    Chrisii loquilur : hocest quod offert Deo. Incensuni Dei, et Domini-iiostri Jesu Christi; et deiautis" dbnis
    ijiiitl esl?. oralio. Maxiine eninv arietes oraiil pro nobis collalis.
    . gregibtts. Offeram lilii bovcs cum bircis. Boves in- .. (627) Addit Augtisl. <Ciira videris non a ie airio-"
    :.:5raninius!trititranies, et ipsi offeruntiir Deo. Aposto- tara deprecatioriera tuam, securus estOj guia nonest
    , " 1'is'de aiiininfiantibus Evangelium _dixil intelligen- a teaiuota misericordia ejus.;> :
    -
    .d-:ai quod'Scriplutn t-sl; bovi triiuraiili os nbn in- , "" '
    J?A?B.ot. CLXIY,"" """-." "'..', "':. W '".
    939' S. BRUNONIS EPISCOPI SIGNIENSIS 940
    nostra dedit et quem virgo Maria genuit., ipse mi- A < Exsurgat Deus, et dissipentur ininiici ejus et
    serealur nobis el benedicat nos, ut eunidem ipsura < fugiant a facie ejus quijOdernnieum. > Exsurgat,
    cognoscere valeamus, qui vila noslra esl et salulare inqtiit, Deus, in adjuloriuro fidelibus suis, exsurgat
    noslrum. Hunc enim soli Chrisliani cognoscunt, et el Christus a morluis, quem Judsei slulti et vani,
    quanlse bonilatis et misericordise sit, soli Chrisliani quasi euro relinere valeant, clausum in sepulcro
    jntelligunt. Est autero Chrisius via Patris, quia per custodiunt (629). Et dissipentur inimici ejus, per
    ipsum venitur ad Patrem. Unde ipse ait : <Ego stim qttos Judseos et malignos spirilus inielligimus. Isli
    via, veriias el vita. Nemo venit ad Patrem, nisi per sunt de quibtts alibi dicilur : t Djssipati sunt, nec.
    me (Joan. xiv, 6). > Est auieni et saluiare, quia per compuncti (Psal. xxxiv, 16). t—< Et fugiant a facie
    jpsnm ubique genlium salutem operatur. Hoc est ejus , qui oderunt eum. > Quis dubitat malignos
    eniin salutare de quo alibi dicitur : < Nolum fecit spiritus lunc fugisse (si lamen fugere polueruni)
    Dominus salutare suum (Psal. xcvn , 2). >El Jacob quando Christus DbmiiHis ^d inferos descendit, -et
    patriarcha : < Salutare, inquit, tuuin exspeclabo, sanctorum animas, qiia? ibi capiivse delinebantur,
    Doinine (Geii. XLIX,18). > De quo inodo hic dici- eripuil ? Fugiunt Judsei usque hodie a fac.ie ejus,
    tur : « In omnibus gentibus cognosealur, et mani- quia a stta malitia excsecati, neque videre -etim,
    < fcstelur nomen luura (627*). > Sed quare dicilur B neque cognoscere volunf. Sed hsec in judicio pleuius
    « interra, > nisi quia in lerra et in.carne cognilus fient, quando a facie ejus cum dedecore expulsi,
    est, qui in sitse divinilatis polentia yideri non pote- niiltenlur in igiiemselernutii. -
    Tat? Et Jiidsei quidem euln videnies noii cognoverunt, < Sictit deficit fumus, deficiant : sicut fluit cera
    quia solam terrain viderunt. < a facie ignis, sic pereant peccalores a facie Dei. ;>
    « Confiteantur libi populi, Deus , confiteantur libi Delicil furous, dum a -terra exallatur el allius ele-
    i populi omnes. > Quia, inquit, in omhibus populis valur; sic Judsci el omnes superbi in sua exaltar
    el in cunctis gentibus apostolica prsedicatione et lione deficiunt et pereurit. < Sicutfluii cera "afacie
    miraculorum adniiralione saluiare luuni, Domine, ignis, > etc. Sic pereanl, ut semper ardeanl, et sui-
    manifestalum est;, amodo Confiteantur tibi populi, ipsius illi aHerno el inexslinguibili igni nutrimenuim
    Deus, conflteanlur libi populi omnes, quem soli prsebeani.
    -Judsei usque nunc confileri et laudare "solebant; sl- < Et justi epulentur, et exsulient in conspecia
    quidemi riolus iri Judsea Deus, in Israel magnuin < Dei, el deleclenlttr in lselilia. > Epulemur, inquii,
    Tiomen ejus (Psal. LXXV.2).> Nunc autem illissolis jtisti nuiicquidem in azymis sineeritatis et verita-
    a iaude et confessione cessantibus, omnes genles et tis; posiea vcro deliciis iiieffabilis salielalis el feli-"
    -omnes populi te coiifitentur. " cilaiis. Ipsa contemplalio divinsemajeslatis, et rcfe-
    «Lseleiitur et exsultenl genles, quoniam judicas clio illis esl insestimabilis, el lanilia inenarrabilis.
    « populos in sequitate, et gentes in terra dirigis. > « Cantale Dco, psalmum dicile nomiui ejus, itcr
    Lselentur, inqtiit, el exsulteut geules, quia bonum « faciie ei, qui ascendit super occasum, Doniiiius
    iudiceni haberit, qui non quserit occasiones, ut eas « noiiien est ei. > Canlare ad voeem, psalniura vero
    damnel et perdat (boc eniin judex illoruro humani diccre ad opcraiionera spectat. El cahtare igitur,
    generis inimicus facere solebal), sed potius hoc el psalinum dicere debemus ut _ea qtise cantamus
    quserit ut eis misereathr et ul eas dirigat in via - opcre coinplearous. Hoc enim esl psalmum dicere
    veritatis. jiomini ejtis, quia Dominus noraen est ei. Qui illurri
    < Confileaniur tibi pbpuli, Deus, confileantur iibi Dotiiinuni, et se servuin esse intelligit, et'sa diligentia
    < populi omnes. >Pauci sunt, inquit, quos araisisti, et reverenlia ei servil-, qiia boritim servuni suo
    el iiinumerabiles sunt quos filii lui sanguine acqur- Doinino servire oportet, isle bene canlai, et bcne
    sisti ct redemisti. Pauci stini Judai-ad omnium gen- psallil el bene ejus noininl psalihum dicit, quia sic
    '
    tiiim comparalionem ; roulti sunt quiubique se prse- eiiin dicit, sicut bonus Servus suo domirio dieere
    pardnl ad laudes tuas et ad gratiarura aciionem. " debel. Iier vero illi faciunt, qui ad se veiiiendi.viam
    Taceant igitur Judsei, quia el pauci etindigni sunl qui sibi pararit, secuudum quod scripliira esf.: « Paralc
    laiitles libi dicere debeanl, ei«conliteanlur libi435 yiam Doraino, rectas facile semilas Dei noslri (Marc
    populi, Deus,confiieanlur libi populi omnes (628). > n, 3). > Si habes liumililatera, viam prseparasli
    (Retiqua psalmi hujus desuni lum in editione cum per quam ad le venial. Si Jiabes T_atienliamel cha-
    in mss.\ rilatem, el hse vise sunl per quas ambulare delecta-
    PSALMUS LXVH. tur. -Quol virlutesbabes et quot opera bona feci-
    IN FINEMrSALMUS CANTICI DAVID. sli, lot vias quibus ad le venial Dominus prsepara-
    ln hoc psalino canlat ipse propheta David; sed sti. El ipse quidem est qui ascendit super occasum,
    "quoiiiain de"Chrislo et deEcclesialoq.uilur, ideo <in quia mor.lem ipsam moriendo calcavit, dejecil et
    linem > prseposuit. superavit. Asccndit autetu eliam io boc super^bcca-
    (627') Cod. Ghis. Salutare luum. - dispersi sunt inimici ejus per omnes gentes, Judsei,
    (628) Vide quanta proferat S. August. Enarrat in eo ipso loco, ubi inimicitias exercuerunt,. aique
    in hunc psalniuin. inde per cuncta dispersi, > elc. August. Enarr. ia
    (629) < Jam factura est, exsurrexilChristus, qui hunc psalmum.
    -est super omnia Deus benediclus in sa;cula.: et _
    341 EXPOSITIO.ia PSALMOS. 942
    sum, quia unde cecidisse putabatur, inde excelsus _A fuit polentius iltas aniraas de inferno eripere, quam
    et maximus Iriurophalorapparuit. istas, quse in hoc niuiido sunt, de:sepulcris, iaqiii-.-
    < Gaudele in corispeclu cjus. > Yos, inqiiil, qui. lius morluae jacenl, resuscitare; Etillae quidem sub-
    el cantatis ei in conspeclu ejus adsiat.is gaudeie ito et in una hora liberatse sunt; istse aulerii quo-
    et exsultale, qtiia digna vos vestri servilii reliibuiio tidie liberahtur el resiiscitaiiiur. Sepulcra dicunlur
    exspectai. < Quoniani octtli ejus super justos, ei peccatores, fbris dealbata, inius fetore et putredine
    < aures ejus ad preces eoruin. > De aliis autein plena. Sed qiii sunt illi qui in ira provocant-., hisi
    quid dicis? < Turbabuiilur a facje ejus; > qui enim illi qui quolidie peccanl et .ad pcehiieniiam redire
    ihodo ei non cantant, uon psallunt, non obediunt et conteniiiiiiil? Isti auleni « secundum duriliain cor-,
    ejusi nonien nou cognoscunt, jlli quidero lurbaburi- dis sui, sicut Apostolus ait, tbesaurizant s.bi iram
    lur a facie ejus, quia in judicio tollen.lur ei iii in die irse {Rom. li, 5); > quibus si hoc iiiodo (3e
    ignem mitlciitur ut rion videaiil gloriarii ejiis. Sed vila exieriut, nuiiqtiani eis amplius placabitur Deus.-
    vis audire cujus ejus? < Patris orpbanoruni eVju- T<Deus dum egredieris coram populo tuo. ctim
    < dicis viduarum. >. Jsli illi brphani, quorum pater « pertransieris iri deserto, lerrai moia esl. > Ilsec.
    aliquando diabolus fuit: isti suut illse viduse, quse atiiem non secundu-ra lilteiara de raonle Sina, sfcd
    aliquando turpiinatrinioniocoiijuiiclijcfuerunl; moilo B spiritualiter de sancta Ecclesia inlelligenda sunt.
    auieia quja roaritus ilioriuusest et invilus ab eis Quando enim SS. aposloli per lotum rounduhi ad
    separalus, Salvaloris nostri iutelam eldefensionem prsedicandum missi sunl, lunc quidenl coram pbpulo
    se habeie gaudent. Sicut enim boni gaudebunt ih suo Dorainus egrediebalur, el per lerras iuvias_ et
    cbhspeclu ejus, ita et niali turbabuiHur ante Taciem deserlas transgrcdiebaluri Et ttinc liimiruni tei-ra
    cjus, qui pater orpbanoruih et judex viduarum est.. motaest, quia iiifiiiiia omniuni gentium multitudo
    « DeuS in loco sanclo suo, Deus. qui iiihabilare ad fidein conversa est. In hoc deserto clamabat bea-
    -t facitunanimes iu donio (630). > Hic, inquit, est tus Joannes Baptista, quantlo dicebal; < Ego vOxcla-
    ille Deus qui un;tniines"in-una domo babilare lacit,- mantis in deserto (Joan. i, 23). > .
    id est in loco sancto. Per quera videlicet locuin < Etenim cceli disiiilaverunt aifacie Dei,"a facie
    sancia Ecclesia significalur. Isii sunt de quibus in « Dei Israel. > Cceli apostoli suot, de quibus diciiur:
    Actibus aposlolorum scribilur : quia « Mulliludinis « Cceli enarrarit glbriam Dei (Psal, xvm, 1). » Isii
    credentium erat cbr unum el aninia una, et nemo auterii dislillaveruut afacieDei.qtiia illa pluvia eiilla
    dicebat aliquid 436 esse suum, sed erant illis- doclrina, quam prsedicabani el ellundebanj, uon i'lo-
    oiniiia coiiimuhia (Act. iv,- 52). > Tales sunt lisque r.iim sed Dei erat. Unde eiDomiuusait: < Nou eiiiiu
    '
    C '.
    hodie, qui in locis religiosis el regularibus habiiant, vos eslis qui loquiniiiii, sed Spjritus Pairis..qui
    de qnibus non imnierito dicitur : « Ecce quam ho~» loquiiur in vobis (Mallh. x,20). > Disliilavcrunligi-.
    iium et.quain jucundum habitare fratresin unura! > tur.a facie Dei.Sed cujus Dei? < ATacie Dei Israel. >;.
    - -
    (Psdt.; cxxxi, 1.) , Tjnus est igilur Dcus utritisque Tcslamenli, et una-,
    t Qui educil vinctos in forlitudine, siniiliter et doctrina -esl, quam et Moyses et apostoli prsedicave.-
    « eos qui in ira provocant,.qui habitani in sepul- ruiH. In boc autcra Manicliaei repi'obantur qui
    « cris. > Per hos autem patriarclias, et propbetas aliuni Deum Yeteris Teslaiiienti,_et aliuin Noyi di-
    oiniiesqne sanclbrum aniroas, quse captivse iti in- cebant. -Simililer autem et mous Siua dislillayit
    fernb lenebaiiUir, inielligere pbssumus ;63.1). De afacieDei; non soiura eiiini ceeli, id est apostolir
    qtiibus alibi dicilur: < Et eduxii eos-dc lenebris et veruin eliain Ibta Ecclesia, qusc per liionleiii Sina
    uiiibra raorlis, el vincula eoruiii disrupil (Psdl. cvi_ significatur, hanc eamdein pluiiam effundil et
    14). > Hos attlera in quanta fortitudiue Domiiius haiic eamdem dbctriuara auuuiilial. jji monie Sina
    eduxerit, quid allinet diccre, cum tanturo pro eis data estlex; etin monteSion Evangelium datum est.
    educendis el -liberandis laborem Susceperit ? Qii.e « Ego, inquit Dominus, constituius sttin rex ab eo
    enim-alia causa fuit, quod ih raundum venit, qnod D super Sion inoiitera sanelura cjus praidicans prsece-
    Carnem assumpsil, quod crucis passionem sustinere plum Donilni (Psal. ii, 6). >
    voluit; uisi ut bmrie genus Iiuiuanurii de diaboli la- < Piuviam volunlariani segregabis Deus hseradilati
    queis et vinculis liberarel? < .SiiniJIler et eos qui < trise, eieiiiiii infirraata esl, tu vero .peifecisli
    iu ira provocanr, qui habitani- iri sepulcris. > Nbn < cara (632). > Non, inquit, cceli, non Ecclcsia, sed

    (630) Secundum aliam leclionera : « Qui babitare voluntariam segregans. Deus hmreditati sum; quia
    facis uuitis rooris in domo, > Aiigusliiius a.i.l: < Quis noiifecil ujli genti, etjudicia sua nbn raaiiifcslavit
    esi locus isle ? lpse Deus ettm slbi facit. De.usenim cis. Segregavit ilaque pluviam hanc voluiiiariaiii
    babitare facii uuius moris in domo : liic est locus Deus hser.editali sua», quod legeni dedit. Et Infir-
    .sanetus.ejus. > Cassiodorius. .etiam legit, < qui maia est vel.ipsa-.lex,-vel ipsa- hsereditas. Lex iii-
    babitare facil unaniroes in domo. > iirmala Sic accipi potest, eo quod iion iuiplerelui,
    (651) Eadem de iriuiiiphanle Christo per mor- noh quod ipsa infirma sil, sed quoditifirmos facit,
    lem suarii expressit clarius apostolus Paulus ad initiamlo poenaiu, noii adjuvando per .graliam',-eiC'.
    Coloss. li, 15. -Exspqlians, ait, principalus et. . Tu vero perfecisli eam, quia plenitudo legis esi
    poiesiates traduxit. eohfidenter, palam iriumphans charitas ; et charitas Dei diffusa. est in cordibus
    iUosrin semelipso. — . -':- nosiris, uon...pernosipsos, sed per Spiiitum.sau-
    (632) Non pigeal audire Augustinum. tPluviam ciujn ijui datus est nobis. ». - ,
    4)43 S. BRUNONIS EPISCOPl SIGNIENSIS 944
    tu Deus fecisti omnia hsec, segregans pluviam vo- A habenl; hoc erit intelligere, qui prsedicabant Clui-
    lunlariam luse hscredilali. Nori est hsec pluvia coa- slum, Dei virtutem et Dei sapientiani. Poiesi aulein
    Cla, sed voluntaria, quia et sponte dalur et sponte per conversioncm sic inlelligi. Doininus dabil vir-
    suscipilur. Hanc aulem quia Judsei suscipere nolue- lutem mullani evangelizantibus ct prsedicaniibtis
    runt, segregavit Dominus hseredilati suse. Unde el veibuni.
    dc illa vinea, quse in amariiudinem conversa esi, < Rex virlulutn dilccti (634) et speciei domus
    a Domino dicitur : <Mandabo nubibus meis , ne « dividcre spolia. > Supplendx sunt Scriplurse, ubi
    pluant super eam irabrem (Isa. v, 6). > Etalibi: ad intelligenduin aliquid deest. Rex viriutum Deus
    «Pluain super unam civilalem, et super alleraiii Pater est qui, volens aposlolps dividere spoba dile-
    non pluam (Amos, iv,.7). > — < (633) Hscc pluvia cti filii sui, et domus speciei, occulta inspiralione
    scgregata est hsereditali Dei, qusc eara inlegrarei, eis pr^eccpit ui inler medios cleros dorniircnt et
    fecundaret et sanaret. Eteiiim infirmala est, sed q^uiescereiH.Et boc quidem secundum-Iitteram ha>c
    statim uthanc pluviara suscepil, sanata est; et hoc verba significanl. Nunc autem significationem vi-
    est quod dicil: < tu vero perfecisti eam : > qui igi- deamus. Per virlutcs hoc in loco non solum virlu-
    tiir inlirinus est,. perfeclus non est. Sanatus ilaque, tes, sed el angelosquoque, archang los.principaius,
    ebntinuo perfeelus est. > et polestates et cseteros ordines intelligere debe-
    < Aniraalia lua habitabunt in ea, parasli in dul- niits, quia nullus ordo sine virlute esse potesi.
    < cedine lua pauperi, Deus. > Animalia Dei omnes Spolia dilecti et domus speciei idem significat.
    lideles inteUigtinlur, cujuscunque sexus, cujuscun- Significat autem omnes Ecclesias per lotum mun-
    que selalis, ordinis el condilionis. Multa el diversa dum constitiitas, quse tamen unius, et univeisalis
    sunl hsec animalia, quse in bac Domini hsereditate et caiholicse Eeclesise membra suiil. Et hsec quidera
    nutriunlur et manent. llajc aulcm significata sunl in sunt spolia dilccli, illius videlicet de qno Dominus
    arca Noe, quae omnia animalia nmnda el immunda ait: « Hic est Filius metis dilectus in quo mihi bene
    suscepit. Sed qui sunl isti pauperes quos in dulce- coroplacui.: ipsuin audite (MalCh. xvn, 5). > Hsec
    dine sua Domiiius paravil. lsti sunt de quibus in autem sunt illa spolia, de quibus per propbelam
    lf.vangelio ail: « Beati pauperes 437 -spiriui, quo- dicilur : « Sicul exsultant viclores capla prajda,
    liiaro ipsorura esl regnum ccelorum (Malth. v, i). > quando dividuiil spolia (Isa. ix, 3). > De quibu3
    De quibus el Aposlolus dicit:« Sicui egeules, raul- spoliis ipse quoqtte Salvator nosler ait:« Cum fortis
    los autem locuplclanles, lantpjam nihil habenles, armatus custodit alrium suum, in pace sunl ea quai
    el omnia possidenles (11 Cor. vi, 10). > Hos aulera „ possidet; si atitem forlior illo supervenerit (655),
    prseparavil Doniinus in dulcedine sua, qnainlo ait: vincil eum, universa arma ejus aufercl in quibus
    « Estole misericordes, sicut et Paler vcster miseii- coiifidcbal et spolia ejus distribuet (Luc. xi, 21). >
    cors esl (Luc. vi, 56) : > — « Nolile judicare, et non Hsec autem spolia, et has domos speciei et pulchri-
    jiidicabiiiiini, nolite conderanare, et 11011condemna- liidinis lunc Dominus divisit, quaudo per singulas
    biiriirii (Mallh. vii, 1). > Ad stiam dulceilinem eos provincias, per singulas gentes et nationes aposlolos
    inlormavil, ut omnes diligerent et sanarent, et ad ad prsedicandum ire dispostiil. De quibtts diciiur:
    jDcalitudineni invitareiH.. Pattper Dominus pauperes « Quia in omncm lerram exivit sonus eorum, et in
    discipulos iilegit, quia < cuin omniuni dives essct fines orbis lerrse vcrba eorum (Psal. xvm, 4). >
    pro nobis pauper faclus est (II Cor. vni, 7). > < Si dormialis inter medios cleros pennse coltirobse
    < Dominus dabit verbttni cvangelizanl.ibtis viriule < dcaigeniatae(636). > Et hsec qtikiem oraiio 'imper-
    «-lnulla. > Dominus, inquil, dabil vcibum pauperi- fccia esl, nisi ei aliquid addalur. Si dormiatis, in-
    bus suis evangelizantibus virlute multa. Sic eniin quit, inler medios cleros, erilis peiinae cbluinbse
    ipse in Evangelio ail: «Ponile iiucordibus veslris, (leargentalae. El postetiora dorsi ejus sequentur
    non prsemeditari qualiler respondeatis; ego enim vos in spccie auri. His autem sic positis, facilis est
    dabo vobis os et sapienliam cui non polerttnl resi- D iiiicUigenlia. Pcr duos cleros, duo Teslamenla, sive
    stere et conlradicere omnes adversarii vcstri (Luc. activa et conlemplaliva vjla significantur. Clertis
    xxi, 15). > Quod igiltir liic < vcrbum, > ibi < os et autem sors vel hmrcditas iulerprclaiur. Dorinianl
    sapientia > dicilur. Evangelizabant autem apostoli igitur inler duos cleros sancti aposloli, ibi donniant
    virlule multa, sicul scriptum est: < Doinino coope- omties Ecclesiae doclores, ibi dorniiant episcopi et
    rante ct sermonem conlirmaiiie, sequenlibus signis sacerdoies, ibi quiescant, ibi delecleulur, ibi die
    (Marc. xvi, 20). > El iri Actibus appslolorum dicitur: ac nocte mediteiitur, sicut de viro juslo in primo
    « Virlute magna reddebanl aposloli tesiinioiiium psalmo dicitur : quia « in lege ejus meditabitur die,
    resurrectionis Oomini nostri Jesu Chrisli, el graiia ac nocte (Psal. 1, 2); > sic dorraire delec.tabile est;.
    magna erat in oninibus illis (Act. iv, 33). > Si atilem qui ita qviiescil, non esl oliostis. Dorraianl itaquc
    legamus virlulera multam, sicttt quidam codices inler duos cleros, hincNovum, inde Yelus Iiabeant
    (635) Cod. Ghis., superveniens vicerit. .
    ' S(635)Additio ex cod. Ghis.
    '(654) < Paier ergo esl rex virtulum filii. Dilectus (656) Vide Auguslinuro, qiiam copiqsus. esl in
    enim, quando non poniliir quis dilecius, per. anlo- hac inlerprelatione, de qua ccrte Bruno suam
    nomasiam_FiIius unicus inlelligitur. > AUGUST. liausisse videlur expositioneni.
    9-15 EXPOSITIO IN PSALMOS, 9.6-
    Teslamentum, inde siiscipiant qtiod aliis prsedicent;; A / fiol, veslimeiita au tetn ejus facla sunt alba sicut nix
    ifltle oibum sumaiit quo alios nutriant. Non sitt (Matlh. xvn, 2). > Et quasi aliquis inierrogaret Pro-
    eoruhi praedicalio nova et peregrina, sed firmasit t pbetam, quid dicerei esse Selinqn ? Respoudit:
    e.t auclorilale plena. A.udjanl Aposlolum dicenlem:: <Montes Dei, montes uberes (638). > Selmon iste,
    .«Doclrinis variis el peregriuis uolite abduci (Hebr. de qup inlerrogas, « mons coagulalus, mons pinguis
    xin, 9). > Si auiem boc fccerinl, erttnt pennse co- <esl. > .Vere monles Dci, el monles uberes, quia et
    lumnse deargentalin, quibus elevalse, Ievi ac ceicri,, solus Deus ibi regnat, et lania bonorum. omnium
    fncilique cursu ad ccelestia iransvolabunt'. Ilsec estt est ibi ubcrtas, quanlam neque cogitare, neque
    illa columba, de qua in Canlicis cauticortim Dorni-- dicere lingtia sufficial; sicu.t Aposlolus ait : « Quse
    nus dicit : «.Dna est columba niea, perfecta mea,, octilus non vidil, nec auris audivit. necin corhomi-.
    immaculata mca (Caniic. vi, 8). > Tota sancta Ec-- nis ascendit, quse prseparavit Deus diligenlibus se
    clesia columba vocatur, qitia sintplex el innoccns. s (/ Cor. ii, 6). > Esl autem mons ille coaguTalus.
    esl. Unde in Evangelio Dominus ail: « Estote prn- quia nemo ibi indigel lacte, nullus ibi habet im-
    dentes sicut serpenles, el simplices sicut coluiiibse3 perfectam scieniiain qtise in lacte signlficatur. Unde
    (Matth. x, 10). > Sed quare deargentatse dicitur?_ el quibusdam Apostolus ait : « Faeti estis, quibus
    riisi quia ejus eloquia yera sunt, et pura, et quasii Q i lacle opus sil, nou solido cibo (llebr. v, 12). >
    argentum igne examinata, et nttlla erroris falsilaie. Omnis eiiini qui iaclis est particeps, expers est ser-
    corrupla ? Talia sunt ejus eloquia, quia talia siiiil_ monis jusiitise, parvulus eiiiro cst. Ibi vero perfecti
    eloquia Doraiiii, sicul sc-riptum esl: < Eloquia Do- sunt oranes, et nbn facte, sed solido cibo uluhtur
    mini eloquia casta, argenliim igne examinaium, oinnes, quoriiam non per speculum ct in a.roigiriale,
    lerrae, probaium seplulum (Psal. xi, 7). > — < Ett sed facie ad faciem omnia videnl onines. Pinguis
    « posleriora dorsi ejusin pallore auri. > Si non ha- quoqtte est ille inons, imo pinguissimus, quia lotus
    beret 433 'sla columba anteriora, non haberet,t iu Spiritus sancti oleo natat, ct nenio ibi est qui
    omnes sancti non habeat. -
    posieriora. Sed qttia -anteriora habet, posieriora.t Spiritus gralias
    quoque habere necesse esl. Capui EeelesioeChrisius; . < Utquid suspicamini montcs uberes (659) ? Mons
    esl; primi vero, posl caput, apostoli stinl, episcopii < in quo betieplacilum est D~eo Iiabilare, in eo enim
    et sacerdolcs; isti prsecedunt, isti in iota Ecclesia( < Dominushabitabit usqtie in finem. > Huc usquede
    principes a Domino constituti sunt, orones vero_ illo monte cdelesii IociHus est. Nunc aulem de
    alii istos sequuntur et imitanlur. Et isti quidemi aliis montibus dicere incipit, de Chrislo videiicet et
    suril illi posteriores -qui eos sequunlur in specie! de Joanne Baptisla. Sicut enim in Evangelio legitur:
    attri. Sed quare in specie auri ? Nisi quia .omnes- i C < Omnes puiDbant Joannem esse Chrisliim ; erat
    splendidi, omnes mundi el puri, oranes baptizati et enim lucerna Ittcens et ardens, sed non erat ipse lu.v,
    super nivem dealbaii, oirihes spiril.ualis sapienliai, sed ut testiraoiiium perliiberet de luniiiie (Joah.
    luce fulgentes, et in vestitu deaurato Doniino pla- v, 53). > Ctim eniro venissent ad eum saceidoles
    centes. Sequilur : et leyitse, e.t inlerrogareht euro, si ipse esset Chri-
    -« Dum discernit cceleslis reges super eam (657), slus respondit : <Non surii ego Chrislus (Joan. i.
    « nive dealbabuntur-in Selmon. > Tunc, inquit, rex 21): > — < fortior me ille est, cujus ego noh siim di-
    virlulum, rex ccelesiis prsecepit apostolis Ecclesise- gnussolvere corrigiam calceameiili (Marc. i, 7). i
    que docloribus, ut dorroirenl inler medios cleros, Magnus igiiiir mons, et valile .iiber et plenus erat
    quando eos super Ecclesiam reges constituit et bealus Joannes, sed major _el altior erat ille
    ordinayit; < nive dealbabunliir in Selroon > omnes cui ipse testirooniitm perhibebal. Utquid, inqiiit,
    isli reges, el quicunque eos imilali fuerinl, nive suspicitis monies nberes ? Qtiare Joannem ad-
    dealbabunlur in Selmon. Selmon umbra intcrpreta- niirarcini ? Quare Chrislum esse ptitatis ? Coritra
    tur; significat autem illam ccelestem Jer.usaJein, ad eosloquitur, eosque red.irguit, qui ad..Joanheiii
    ipiani quicunque pervenerit, in uinbra et rgfrige-rjrj veniebant et Chrislum eum esse piitabaiit. Urideet
    rio eril. Hancaulenj unibram desiderabat qtii dice- subditur: Anputaiis quod Joannes sil ille nioiis ih
    bal : < Sub unibra alarum tuarum prolege roe a quo beneplacilum est Deo habilare ? Magnus quidem
    facie impiorum, qui-me afflixcruni (Psal. xvi, 8). » nions Joannes, ciii ipse Dominus teslinioi.iium per-
    Et nive quidem dealbabtmtur sancti in Selmon, qtiia hibet, dicens: < Intcr natos mulieriiiii hon surre-
    ibi suscipient vestes candidas, Vestes1 splendidas et xit major Joanne Baptisla (Matth. xi, 11). >Sed
    niiptiales, el taies vesles ibi omnes habebunt", qua- altioris dignitatis est ille in quo benepla.citum est
    . les Dominustribus discipulis manifeslavit, quando Deo liabilare. Ipsum Joannem interrogate, el ipse
    se coram eis in monle tTansGguravii. Sic enim scri- dicet vobis qttanla sil differeutia inter se et illum.
    plum esl: < Apparuit facies ejus splendida sicut. Sed dicat ipse Christus quomodo beneplacilujif sit

    (657) Lectio Brunotiis est jtixla Yiilgalam.; dif- pinguis. :..


    ferlautem Cassiodoritis, qui habet super lerram.; (639) ld, cod. suspiciih ; ita Icclio Vatic. qiige.
    eonvenit lamen in exposilione. etiam.habet montcm ulierem. S. Bruiionis conteir-
    (658) Leclio Valic, moiitem Dei monlem uberem-; tus hic cum Vulgaia concordat: Cassiodorius babci,
    it? Cassiodorius. Vulgata habel nions Dd, mons ul ouid suscevisli monicsuberes? :.'
    . .'_
    M7 S. BRtNONlS EPISCOPI SIGNIENSIS 948
    Dco habilare in eo. < Ego, inquit, sum in Paire, et. A his qui" suscipiunt et cristodittnt mandaliim ejus.
    Pater in me est, qui videt irie, videt et Patrem. Et Est iiaque Dominus in illis.in Sina sanclo,id esl pcr
    egoetPaierunum sumus (Joan. xiv, 9). > Hoc ne- mandalum sancttim (640).
    quc Joannes, neque.ullus alius dicere p.otest. Habi- « Ascehdens in altum captivam duxit eaptivila-
    tal enirn Deus in Joaune, sed iit in alio : habiiat « lem, dedit dona hominibus (611);. > Hic, inquit,
    Fater in Filio, ut idem in eodem. Qtiamvis enim Detts et Dominas nosler ascendens in altitm, prius
    alius sit Pater, et alius Filius, non est tamen aliud quidem in crucem, deinde in ccelura, captivam duxlt
    Paler, el aliud Filius. i Eteuim Dominus habitabit captiviiatem, sicut scriptum est : < Cum exaltalus
    in cbusque iri finem. > Quid est usqiie in finem, fuero a lerris, omnia trabam ad nieipsum (Joan.
    ntsi penitus.etextoto? Sic enim dicitur et illud : sn, 32). > Captivi diaboli erant omnes, sed captivi
    f Palientia pauperurn non peribit in finem (Psal. ix, Cbristi faclj 7 sunt plunes, non omnes; mulli enim
    19). > Habitabil igilur Pater in Fitiousque in finem, adhuc in captiv.ilale detinenlur qtii,.si yoiuissentyin
    el qtiia neque Paler, neque Filitts habebit finem, captivilale non essent.Dediiattlem dona hominibus
    ideo neque ista liabilalio habebit fincm. Semper igi- et maxima dona, qnando Spirittim sanclnm aposto-,
    tur 439 in Filio Patcr,et sempcr in.PalFe Filius, lis niisit, et lanlani gratiam illis dedil, iil linguis
    ' ''B
    cl in nlroqtie Spirilus sanclus. («iTKiiuni loqiiercniur, etomnes languores et infirmiT
    < Currus Dei dccem railliiini.niuliiplex,. millia lic- Oates sanarent.
    < tontiiim. i Ecce, dicet aliqttis, audivimus dc Chri- « Elenim qui non eredunt inJiabilare (641*), Do-
    slb quis sit et qiiomodo Pater babifet in co; de « mintis Deus benedicttis: benediclus Dominus de die
    aliis auiera qttid dicil?.quid sunl? el q.uomodo Dctts « iiidicm. >Ab'a vero translatio liahel. « Eienim nbn
    est in eis? Curriis, inquit, Dei sunl.ct sicnt in ctrrni « credenles inhabitare Donlinum Deum, benedictus
    sno sedet in cis, quando vult ascendit, qtiando vitit < Dominus de die in diem. > Hoc autem tale est ac si
    descehdit,, quando vttll currcre facit, ei quando vult dicerel:IHi qni prius non credebanl Doniimim Deum
    quicscere focit. Sed non qttrcras dc numero, qttia carnerii suscepisse, et ciirii homiiitbiis habitasse
    infinilus cst, ct quia decem milliiim multiplex est, - et conversalum fuisse, modo per Spiritum sanclum
    ct quia infinilft millia Isetanliuhi sunlin hoc cttrrti. ad fidcm conversi, clamanl et dicunt :; Benedictus
    Tanlurh significat decera millia, quanturo si dixis- sit Dominus per singnlos dies. In hac autem.trans-
    set iiiftiiita millia,, quoniam omnis nurncrns In eo lalione sic ipsa grammaiica confusa esse videlur, ut
    numer.o conl'melur..Sic eiiim etin Apocalypsl dicT- vix eam intclligere valeamus; lamen, qnia utraque
    lur de sanclis quia habebunt iribulatioiiem diebus translalio idem signilicare debet, per eani quse raa-
    (lecem. (Apoc. u, 10), quod tale est ac si dixisset die- mreslior est obscuriorem exponere debemus. Sic
    bus omnibus. Iu hoc qtio.quemanirestttmest eum fihi- igitur dislinguamus. Eienihi qui prius non creduni
    tiim numcrum pro. irifitiito posuisse, quia cum prius ihhabitare;; postea per Spirilum sanctum iUuminali
    (lixisset« deccm niillia , > poslea sirapliciter et inde dicunt, DominusDeus sil benedictus, benediGtus sit
    terniinate postiit.« millia. > Sunt igilur currus isti Doininus Deus; et .hoc de die in diera, id esl per
    iuilniti, et omnes Ixtantes et in Domiho glbriantes. omnes eisihgulos dies;
    « Dominus in illis in Sina ih sancto. > Et hoc < Prosperum iler faciel nobis Deus Salutaris-no-
    quidem.ad ipsius gloriam speclat, qubdcum currtis < sler, Deus nbster, Deus salvos faciendi, et Domini
    jsti iniiijroerabiles.siiH, oninesque perse divisi, si- < exitus morlis. > Hoc dixertint aposloli stiscepto
    mul tameii el in singnlis el ih.omnibus Dbminus SpiriHi sancto, qtiando per universum mundum ad
    csl. Et lioc ideo, qnia ubique est, qiicd sibl pro- prseilicatidum ire cceperuut. El rcvera prosperiira
    priuin esse videtur. Dominus, inqtiit, esl in itlis, sed iter babtierniit, qttia et omnes gcntes ad finem ,'cori-
    ju Sina, hoc esl, per Sina in illis. Sed quid est in vertcrunt, el coronas viclorise susciperet meruc-
    Sina,i.isi in sancto, id estper sancttim ? Sina enim 'riint. < Prosperum, inqtiit, iler faciet nobis Deus
    mandalum inlerpretatur. De mantiato vero dicit j> ] Saltttaris noster, > per qtietn speeiaUler Dei Filiuro
    AposloJus.: « Sciratis quia Iex quidem sancla est, inlclligere- possumus, qui nos stta morte salvavit.
    el raahdalum sanclum, et.justum, ct bonum (Rom. Et ipse est Deus noster, quia quamvis sil Deus om-
    yii, 12). > In nullp igilur alio habitat Deus, nisi in nium,-proprie taroen Cbrisiianorum-Deus est. Ipse

    (640) Opporiune bunc IbctiroillustratAtigustinus. (641*) Hnnc locum iia illustrat Cassiodoritis.
    < Scd quid prodessel, ail,.mandalum? nisi Dominus < EteiiLn qui non credunt inhabilare, Dominus
    tbi esset, de quo dciliir : Peus enim est qni opera- Deus. Hic subaudieridum esl, eos convertit, nt riobis
    tii.r in nobis et velle et operari pro horia yoliintaie? possit verbis integris constare seiitent.ia. N-iim qui
    INaiii-mandaliim siiie Dei ajulorio liilera est occi- twn credtint inhabiiare , id est, qui ad Domini pene-
    «lens. > iralia negligjint pervcntre , ulin dbmo ejus cutii
    (641) Alia leclVo inPsalterio a card. Tliomasio fideiibus- habitare prsevaleaut, Domintis Deus eos
    illustralo. Ascendisli in allum, cepisli caplivitalem, convertit, qtti fidem suam huniano generi miseraius
    _cc.?episti donu in hominibus; quse iia exponii : "indtilget. >'Et ad .niajbremiiilclljgenllam pnssumus
    '< Tir, Dornine, ascentlisil ih' exeelsum; capiivam addere ctim Atigustino.i <.Nam-fides eos inde li.be-
    t.ihi djtxisli captivil.item, hostesque tuos libi subje- ravit , ut jam credcntes inh.ibilcnl in domo Dei,
    cisti ei eaptivasii : accepisli dona lua ut ea dares
    ' ' .fa.cti ei ipsi domus Dei, ei currtis Dci roilliiira Isc-
    liominibus. » taiHium.,) ; :-
    94» EXPOSITIO IN PSALMOS. . 950
    quoque est« Deus salvos factendi;, > qtiia ad hoc A et ego respohdi : exspecta paulisper, donec 'inlini
    venii ut muudum redimeret etr salvaret. Et ipse est galttr pes tuus insanguihe. Neque enim converiie-
    « D"eusDomini exiius mortis. > Per quod intehigiiur bat ut ante passionem Judseam relinqueret qul a
    qitia esl Deus etiam suiipsius. Qnia enim simul est Jiiriseiscrucifigendus eral. In sanguine aulem pedes
    Deus el homo; secundum huroanilatero tniidem ser- Chrisli lincli siinl, quia cruci clavis affixi, prqprib.
    vus est, et creatura est, el suiipsitts creatura , et sangulne crueritali sunt.
    servits est. Sed iste servus Doihinus noster 440 < Liiigua caniim tuorum ex inimicis. > Bohl simt
    est. El ipse quidem est exilus niorlis , quia sicui in isli canes qui Dei esse dicunlur, qui ex inimicis
    Adam omnes mortiii sunt, ita et in Christo omnes aniici facli sunt. Ex ijlis videlicet inimicis de qui-
    vivificaii sunt, ipse esl iulroiltis vitac, ipse est et bus modo superius dixerat : < Verumtameri con-
    cxiiits morlis, quia per ipstim mors recessit, el per ntiassabit capita inimicorum suorum {Psal. cix, 6). >
    ipsuni vita accessit (642). Isiorurc auterti Carium sola lingua nobis necessaria
    .« Verunitamen Deus conquassabit capila ininii- fuii, quse nos doceret, et prsedicaret, atque lingendo
    « ccrtim suorum verticem capilli perarobulantium vulnera nostra sanaret. Boni canes qui oves-Dei
    « iu deliclis suis. > Quamvis , inquit, ipse sit cnstodiunl et a luporiim insidiis et rapacitaie custb-
    exilus morlisj multos iamen inierficiel, qui digni B diiint. < Ab ipsb visi sunt gressus lui Deus; ingres-
    sttni morte. Inimici aulem ejus, el in delictissuis <"susDci iriei, qui est in sancio ipsius. > Ab ipso,
    perambulaiites, Judsei stint, qui in sua malilia per- inqtiii, pede, qtii in sanghine tihctus est, ab ipso
    severaiiles, a via iniquitatis non rccednnl. Hortun visi el cogniti stint gressus tui, Deus, quia ipse pes
    aulem capitaj et verticem capilli, boriim stiper- docuit nos per.-vias luas incedere et a via pielatis
    biam, aliilutlinem et sublimitalem Dominus coii- el misericordisenon declinarc. < Ingressus Dei mei,
    quassabit, quando eos in ignero seiernum prse- et regts mei, qui est iri sancto ipsius; >'id est qui
    cipitabit. De.. isia autem conquassatione in alib habilal in bumaniiate, quam ipse suscipit et "fecit,
    psalmo diciliir: < Judicabil in nationibtts, Implebil visi sunt in illo sanctissimo pede.
    ruinas, conquassabit capita inulla in terra copiosa < Prsevenerunt principes conjuncli psallcriliiius
    (Psal. cix, 6). > < in mediojuvenum tyriipanislriaruhi (644). > Eos-
    «DixitDoaiinus: Ex Basan cohveriam, convertam in dem ipsos, qubs canes dixerat, nunc principes; vb-
    i profundiimmaris (645). >Quando Dominitshoc dixe- cal. Et isti quidem conjuncli psalleniibus, toli vide-
    rit, Propheia sciebal quod eum in seipso loqHerilem licet Ecclesise multitudini, siciit principes et inagi-,
    atidiebal, sicut ipse dicit: <Autiiam quid loquatur in slri in psailerido,in cantando, iri prsedicaiido, in mi-
    ine DoKitius Deus (Psal. LXXXIV, 8). > Basan confu- racula operando, omnes alios prsjvenerunt. Cantan-
    sig iiilerpretatur; significat autem Judseorum ier- tes.et pisedieantes in medio juvehum tympanistria-
    ram, quse propter peccata eoriim in ^conftisioneiri Turh. Islse juvenes lympanistrise Ecclesise priniilivse
    venit -et dispersionem, Mare vero mundus iste est, " ftjerunt, quas sancli apostoli per seipsos docuerunt
    cujus profundum, majores poleslales el nequiores " et prsedicaverunl. Bene aulem lympanistrise dicun-
    homines inlelligunlur. Ex Basan igilur in profun- tur, quia omnes saricli tuhc lemporis lympana fe-
    dum maris conversus esl Dominus, quia ex Judsea rebant et ad verbera suscipiendaparati eranl. Tyin-
    iransivit adgentes.et iibi erat maris profunditas, pana enim ex corio sicco et exlenso fiunt, quse yer-
    ibi constilultim cst Ecclesise caput. alque subli- beribus percussa longius resonant. Tympana tunc
    roitas. Hinc est enim quod alibi ait : < Ecce elon- ferebant apostoli, quando, ut in Aclibus aposlolo-
    gayi fugiens, el mansi in solitudine (Psal. tiv, 8). > rum lcgitur, grayissiine verberali, t ibanl gaudentes
    El Aposlolus : < Vobis, inquit, primum oporiueral a conspeclu concilii, quoniam digni habili sunt pro
    prscdicare verbum Dei, sed quia '_repulistis illnd, et nomine Jesu conlunieliam pati (Act. v, 41). >
    Indignos vosiecislis seternse vilse, ecce cnnvertimttr <In Ecclesiis benedicile Doniinura, Deum de fon-
    "ad genies [Act. xm, 46). >—< Doncc iniingalur pes p < tibus Israel. Ibi Benjamin adolescenlior in pavore.
    < tuus in sangitine; > ac si dical : Dominus dixit < Principes Jttdse dttces eorum, principes Zabulon,
    ijuod ex Basan se converlerei in profundum maris, < principes Nephlhalim. > Prsecipil Proplieita prcedi-

    (642) Koii prastcrettnda esi Cassiodorii expositio. Dominb inlerfecionim. Secundnni aliam translatio-
    < Exiius morlis esl Domini, hoc esi resurreclio.vo- ncm |iro coriverlain legitiir cmiverlar.in profiindum
    liva fideiium. Bevera exiius ille singularis ac mira- maris, sive de profundis, ubi ait Aiigiistinus hoc
    bilis fuil; quia et ipse ab iuferis egressus esl _,et dixisse Dbniiniim nostriim, quod sua misericordia
    nos inde prseslitil suo mnnere "exire. > llac ip ex- coiiverieieturetiam in profundnm maris,ad eos quo-
    posilione luni sacrse doclriuse profuriditas , ciim que iiberandos qni essenl ctiani desperatissiini poc-
    nientis interprelantis perspicacitas clucel. caiores. > Ead. enarr. in ps. Lxyn.
    (645) Sensum liilcralem Tta exponil Clarins. (644) < Jtivcnum lypanistriarum, id esl juvencula-
    -* Ex Basan convertdm, etc. Hoc est liberabo po- riim prima aitaie florcntium, quse tympana sua, boc
    -pirlum meum, siput olim liberavi de manti Og est corporis lensionero ad Doroini laudes gloriitm-
    regis Basan, alque de manu regis jEgypti in mari que verterunl, macerantes se jejuniis, carnisque
    Bubro, quos sic contri,vi ctnh populis suis , iit pe- magis maceraiibne gatidenles; qttod bodieqtte in
    des Israelis poluerinl lingi in sanguine' ebruin , mulii's:virgihibus diviua viittts operalur. > CASSIO-
    -61 lii.gua canum sangtiincm iniroicoriim lajnberel a conius. -'"'".,
    351 S.BRUNONIS EPISCOPI SIGNIENSIS 952
    clis principibus, qtti venerunt de fotitibus Israel, ut. A vero sancluni, quod iu ea cst, Salvatoris humanitas
    Iienedicant Salyaioiem noslrum qui et ipse secun- intelligitur, in quo videlicet lemplo requiescit bmnis
    diini caruem de eisdem fontibus origineni dttcil. lbi, pieniludo divinitalis corporaliler. RegCs"vero apo-
    inqnit, inter illosprineipcsexcellenliisimeet sapien- stoli suni, el omnes alii qui seipsos el alios sapien-
    lissiine caniat Bcnjamin adolesccnlioi', id est bea- ter regunt. Isli vero reges de hoc templo suscipiunt'
    tus 441 Paulus apostolus, qui de seipso ait: <Nam omnia oiunera, quse Doriiino offeruni, el ea munera
    elego Israelila sttni. de seroine Abrabam, et de qtise.de lioc templo non siiscipiunltir, Domino offerri
    iribu Benjamin (Rom. xi, 1). > De qtto cl iu Aclibus non possunt.Qiiod auiem boc templum sil Ecclesia,
    aposlolorum dicitur; qttod < tesies deposuerunt ipse Doiiiiims osiendii, dicens : «Ecce ego yobisctroi
    ycslimenta sua secus pedcs adolesccnlis (645), qui sum om.nibus tliebus ttsqiie ad consttromalionem " sse-
    yocabaltir Saulus (Act. vn, 58). > Quod autem hic ctili (Malllt. xxvm, 20). > -
    dicilur in pavor.e, in alia vcrsione diciltir, < in.men- « Increpa feras sylvarum, concilium lauroruni iri-
    lis excessu ; > alque utrunique ic'c>iii significat; raro < tcr vaccas populorum, ul exclutlanlur hi qtti pro-
    cniiii mciHis cxcesstis sine pavore iieri solet. Unde < bali.sunt argcnlo. >Ferse silvarum hscrelici suiil;
    etDaniel posl nieniis excessum, niultis diebus se fersc quidem, qttia crudeles, iromiles, et animas ho-
    irgrotasse dieil (Ztan. vni, 27). Sed parvus non fuit B minum occidere et devorare eupienles. Silvarum
    hic roeniis excessus, qtii longe anlea fuerat pro- yero, quia ccclesiastiearii fugiunt convcrs.tiionero,
    phelat.us; audivit enim verba, qua; non licet homini et solilario cxlrancoqiie cibo deleclantur. Tales au-
    loqtti. Per « principes auleni Judse, Zabulon, el Ne- tem increpct Dbroinus et asua feriiaie. compescaf,
    phlhiiiim, > qtii aliorura duces memorantur, Pelrus ne simplices animas decipiant et perdant. < Conci-
    ct Andreas, Jacobus el Joanncs specialiter inlelligun- lium lauroruminler vaccas populorum. >Mali tauri,
    -Ui.r.Utidc scr-iplum est : « Primo tempore-alleviala malse vaccsn, maluin concifitim faciunt, qtti ad lioc
    esl lcr.-a Zabiilou, el lerra Neplilhalim (Isa.ix, 1), > conveniunt.ut sancli ab Ecclesla excludantur(646).
    intlc eniin nposloli vocati sunl, unde el yiii Galilsei Tale fttit concilium Arimineiise; lale coricilium
    (liciinltir. Arianorum, tale et Epbesiriiiro, in quibus onines ca-
    .'•<:«Manda Detis virtulem tuam. > Rogat Proplteta tholici episcopi damnati siint et exsilio desliriali,
    Oomiiium,ul virtulem suaui mandet principibus sitis, Miserse illse vaccse, miserse iilse animse, quse de tali-
    qua corroborali neroinem tiraeant.ut opus sibi in- bus lauris impregnanturet de talibus filios pari;:nt.
    -jnhcluni fiiiclilcr sapicnlerque perficianl. Unde et Quod autem ait : < qui probaii sunt argento, > 'icc
    . siibdiiur : « Co.nfirmahoc,Deus,,quod operaluses in est intelligere quod ad siinilitiidiiiem argenti raiilia-
    « nobis. > Mcrilo se inier illos enunierat, qui eodem C rum afllictionuni igne examiiiatrsunt.
    spirilu siroitl cuiii illis instruclus el plenus erat. Et < Dissipa genles quse bella volunt. Venientlegati
    Jioc illis confirroaiis oral, sine quo nibil eos posse < ex _£gyplo, ^Ethiopia prseveniet manus ejusDeo. >
    non dubilal. « A templo sancto ttto, qnod es.t in Je- Hoc aulem quamvis de omnibus genlibus, quse con-
    « rusalcin, libi "fiercnl rcges" munera. > Non dicit tra sanctam Ecclesiam pugnaht, inlelligatur desu-
    tpiod in teroplo-offerent niuiiera; sed poliushoc di- pradiclis hccrelicrs, quos tauros vocaveral, speciali-
    cere videlur.quod de teroplo suscipienl munera quse ler intelligi debet. ^Egyptus tenebrm Inlerpretatur,
    ofierenl. Jerusalcm igitur Ecclesia csl. Templum ^Eibiopes vero naluraliter nigri sunt. Per hos ergo

    ..(645) Eadem iuierprctaiio est apudGassiodorium, pulat, scrinia publica scrutelur. Plenoe snnt cerle
    ' qtii.ad illa vcrba adoiescenlior in pavore ail : Ado- Ecclesiarurn arcse, el rccens adhuc rei menioriaest.
    lescenlior exslilit in pavore. quando ad vocem Domini SupersuiH Jiomines, qui illi synodo inlerfuerunt : et
    .covruil, qui e\ miserqlus intonuil. Saule, Saule, quid qtiod verilalem .firniel, ipsi. Ariani haec ita,ut
    me persecnteris? (Act. jx, 5.) dixirous, gesla non ilenegnnt. >Hic est idem Hiero-
    (616) Loiiga esl concilii Arintinensis hisloria, in nymus, qui byperbolicc dixit,lnquens dedeceptione
    quo oninia pcr fratidcm et vim Arianoruin acia sniil, Arianorum eiidcrii iti synodo, iiigerouisse totum.or-
    lit pluics cpiscopi 'caiholici a fi.ileNicicna tlefecisse p. beiii, et se Arianum faclura iniiaium esse. Hae ctim
    videreniur. Tics fuere co in concilio exhibilse for- decjaraiione accipien:!a suiil, quseS. Bruno prolulit
    mtilce fitlci; quaruin prima et tcrtia r.iilluin errorein de coucilio Ariroinensi. At jure meritoque alterum
    'conlinebanl., el in hoc solttm peccabant, quod vox coneilium'Arianorum vocavil, quod fuit Seleuci;e
    consubslaniialis of.o-Jc-tofa Nicicnis Palribus tlc congregatiira arino5o9,ciijiis episcopi juxla S. Aiha-
    Fi.lio.Dei siabiliia, tii itleiititas natiirse cura Palre nasiiim fe.re onines A.riani fuere. ln majorem adliite
    «leclararelur, deerat, et pro ca Mlins Palri per om- praviiateni lapsuiiiest conciliuni Ephesinum.vel po-
    nia siiuilis dicebalur, lioc csl ip.ov<no;. Ilis forinu- lius Lalrociuiiim, iti qno a Dioscoro palriarcha
    . lis subscripsere episcopi cailiolici, pacis aniore; sed Alexandrino, et cpiscopis ejus asseclis asseiia et
    :ib Arianis deeepli, qui iisdcm yocibus abuiebantur, propugiiata est Nestoriana hseresis, dainnatusque
    -a!i'ini sensuin iiiieutUMiles,oniniiiindain scilicet si- S, Flavianus archiep. Coiislantinopolilaniis, calbo-
    hiililuilineii) inier Pairem ci-Filium admittebant, lic;» veriiatis acerrinius viudex. De concil. Ariniin.
    coiisubstaiiiinliuiiem laincii negaliant. Oiiini ex- vid. Theodor. Ii'b. n, cap. 17, qtii refert Epistolam
    -ceplione niajus est..lesiirooniuni S. Hierohymi in Rom. synod. babilse sub Damaso Roni. ponlifice. -
    Dialog. adversus Lucifcr. n. 18 edit. Vallars."< Non De eod.em copiosissime egil erudilissiinus Jo. Vin-
    craUrinqiiit, curx episcopis de vocabulo, cum sen- centius. Bolgcnitts in dissert. de factis doginalicis
    stts esset in tttio... In boc vero cuncii episcopi. et Brixiie, pag. 109 edil. amio proxinte elapso 1788.
    (oia sinitil Ecclesia p.lausu quotlam, cl lrip;;dio Va- Vid. etiani' vol.l, observ. in Hislor. FlcTii'y,p.ag:229
    "
    leiilis voccin exccperiint.Qiiudsi quis a nobis ficiiroi ct se.q'q.. - "
    .
    * '
    953. . EXPOSITIO IN PSALMOS. _ . 9M
    omnes Ilios inleliigere possumus, qui a" catholicas.,A nubibus sciiplum est: < Quisiiiit isti qui ut nubes
    Ecclesise fide et unitale se dividenles, in erroris le- voianl? > (Isa. LX. 8.) Ilis nubibus tota terra irri- .
    nebras et caliginemdemersi sunl; scd postea co- gata et ieciindata esl, quse. prius sicca et arida .
    gnila veritale, de fide et unitale legalos miscrunl, erat.
    veniam 442 qusesierunt et obedientiarii proniise- -« Mirabilis Deus.iii sancliSvStiis, Deus.Israel; ipse
    runt. Lcge "concilia, et hoc modo rcconciJiatps inve- « dabit -virliitein ei fortitudiiiem plcbi susc, bener
    nieselArianos, et NestorianosetDonaiistas,qiioi'iiro « dictiis Dctts. > Mirabilis, inquit, Deusin sanctis
    episcopi el presbyleri, prseter Jireresiarchas pro- suis, per quos "ialia et lani tiiagnifica.operatur Deris
    priis ordinibus reservatis, misericordiler ab Ectlesia ' 'Isracli Illius yitielicet Israel, de qno inotlo sup.eri.tisT
    susccpti suiit. Nam et juxta litleram, et de JE.gyp.iQ. dixi. < Stiper.Israel niagnificenlia ejus. > IpsC dabit
    et dejEiliiopia niullos venissenon dtibium es.t. Spi- virinlero quam in'nnbibusnunc .esse-dicit. Et forii-
    iitiuililer aiiiem,nndccuiiquc veiierunt, de iEgyplo tudinero plebi suse quse onmes suos superel inimi-
    ct de ^tbiopia venissePropheta significal. Sic enim cos (647j; unde einos omnes graiias^ageiiies dica-
    salis convenienler dicere possuiiuis.quando.aliqtiem mus : Beuedictus Dcus.
    honiinem Ecclesise reconciliari videmus; de /Egypto -
    vel de jEthiopia venit isle. Veniunt igitur legaii de B PSALMUS-LXVIII.
    ^Egyplo, quando peccaiores pacem quserunj et obe- IK""""-• FINEM: rno. nis:' oui COMIHUTABUNTUR
    ' -'-.----. : PSAHICS.
    dienliam pioriiiilunt. Quod aittem ait ^Etbiopia prsc- DXVID.
    veniet, reconciliaiionis celerilatem et desiderium Pio hiscnim qui co.mmulabunliir,ei qui ab infidc-
    bsiendit. Manus cjus Deo, subauditur, ad obedicn- . litaie ad fidem trarisient, oral Doininus in hoc
    duro, ad subscribcnduro. ad jurandnm et ;ad ser- psalroo, dicens: < Non erubescant in me, qjii te
    vieridum prseparala est. exspectant, Doroine Deus virtuluro,(648). >
    < Regna terrse canlate Deo, psallite Domino. > < SaLvum me fac,. Oeus, qtioniam intravernnt
    Quia, inquit, lota Ecciesia unila esi.etde lot.etia.n- <aqttse usque ad an.imam nieani. > Ssepejam dixinms,
    lis, lamque divcrsissen_tenliisin.una.nl fidem catho- et ssepe dicendum est quia, quoties Salvator nosiet'
    licam -et aposlolicanj coiiveneriiiil omnes. Cantale, aliquid poslul.al.et aliqua re iridigere yidelur, liibil
    jubilale" el psallile de tanla lsctiiia cohcessa. < Psal- addiviriitalem,scdomnia ad iiiimaniiateni referenda
    < liie Deo, qui aseep.dii super ccelos ccelorum ad sunt. Sed neque ipsa biinianilas oraiione indigebal,
    < orieiiteiT).> Hoc atiera de Salvatore noslto dicilur, cui omnia qtite yojehat in poleslate eranl. Quse att-
    qni videnlibus discipulis. et ailiiiir.antibtis, sriper om- tem Clirisli humanitas vel voluit, yel noluil, jta
    nes ccelqs ascendit, et oranes angelorum ordines ^ Prppheta ea scribit, ac si ea iocula fuisset, aique
    transcendii,et pervenit ad oiienleni,per quem Paier eamdeni ipsam loquenlem introducil. Valde pattca
    significalur, ex quo omnia qriuntitr. suse passionis teuipore locutus est Dominus, quse
    < Ecce dabit voceni siiaiii,vocem virlulis stisc,dale nobis evaiigelisise diligenler . narraiit. Mulla au-
    < bonorem Deo. >DalquolidicDbminus vocenl suain, lem el iu hoc psabiio et in aliis dicit Prophela
    voccra virtulis suse,.per Evangelia, per legem , per Dominum locuiuni fuisse, quse in Eyangeliis nori
    prophelas, per clericos, per laicos et per lotain si- invcniuniur {649). Unde nianifestum est quia
    mul Ecclesiam, qtii euui die.ac nocte latidare, hq- similiter scribit Proplieta ea quoe' Domihiis lbcu-
    norare, benediccre non cessar.t. Et non dubito banc tus es.l.corde, sictit ea Ipcuius est ore. Uiraqtie
    jiiliilalionciri et latidalionein, qtise nunc ubiqiie gen- '- enini simili roodo et audiebal , et videbat.,
    liuni in lota EccIesiaTit, lunc lempbris Proplielani 4>43 ctqiirc Doriiiiius loquebatur, et quse Doininus
    prsevidisse, quando ista scribebat et caritare jtt- volcbat vel cogiiabat. Sed dicet aliqnis : Si Domi-
    beb;it. nus ea voluit.qtisc i.n hoc psalmo et in aliis qiiibus-
    < Super lsrael magnificcnlia ejus, el virltis ejns dam conlinenlur, el quse ipse pelere videlur, quare
    < in nubibus. > Quid per Israel nisi Ecclesiam ct scciindiroi eius volunlalem faclum nou esl, cuni om-i
    poptiluni Cbrislianum inlelligamus? Iste enim solus nia in cjus yolurilaie posila esseiil? L_egein Evan-
    ex cunclis gentibus Deuiii videre et cognoscere me- gelio, ei.invcni.es cum.idem vpluisse et.noluisse. Cuni
    -
    ruil.-Inlerpretatiir Israel vir videns Deum. Est igiltir eni.m dixissel: < Pater, si possibile csl, •transeal a
    sttper huncinagiiificenlia ejus, quia iste solus eslqui me calix iste (Matth. xxvi, 59); > illico subjunxit:
    ab eo. magnificatur, glorificatur et honoratur..< Ei < vcruniiameii n.on mea, sedlua vphinla.s fiat (ibid.), >
    virtus ejus in uubibus. >Nubes aposloli snnl Eccle- Yolcbat cnim procul dubio, quod; petebat; sed sic-
    siseque doelorcs, in qttibus ttist virlus Dei essel, ne- volebiit, si Paler qitoqueidjpsum voluissel. Si igitur
    qttaquam ea qurc faciebant facere poluissenl. De bis; aliquid peiat, el quotl petil non accipiat, nerao pro-
    (647)"» Nc qttis de bnmana fragililale 'diffidcrel. isla coroirnilaiio facta cst.nisi ex passione Chri-
    nec seercderei ad larila pnemia pervenire, veraci sli? >. .,' -
    promissione. firnialur, quia Doininus. dabii fitic- - (649) Opiime animadverlil S. Bruno Christnm
    libus suis virliiiem paliciiiiae et fulei forlitutli- jDoininuui in stta passione pauca loctiltim fuisse
    nerii, ut possinl ad selerna proemia perveitire. > ore suo, qu;» diligcnter ab evangelisiis scripto
    CASSIOD. tradita suiil; scd iiiiilia in_ corde Davitl posuisse,
    (6.48)Apposite liic S. Aiigiislimis. < Unde aittcmi perqucii) verba ipsius Domiiii accipere debemus.
    955 S. BRUNONIS EPISCOPI SIGNIENSIS 356
    pterhocejus vbliintatem non esse coriiplelam dicere5 A . lemporis erant, sed isti quoque qui nunc sunt, ct
    attdeat. Neqtic est iriGonveniens, si riatura mutabilis,' costeri qui futuri suhl, in eodem odio sunt. Et hoc
    mulabilem habeat volunl;;tem. Omnia enim qnseno- fortasse fecit illa maledictio "eorum, quam super se->
    stra sunt, prselerpeccaturo, euni susccpisse dubitare> ipsos et supcr filios suos imprecati sunt, dicenies : '
    non debemus. Quod anlem ait : < Salvum me Tac,, « Sanguis ejus super nos et super filios nostros
    « Deus, quoniam intraverunt aqiiseusque ad animami (Matth. XXVII,25). >
    « nieam, > et mnlta alia quae "senuunlur, non ore,, « Coiiforiali sunt super me qui me persequuntur
    scd cordis inlentione locutus est Doniinns : « Aquse. « inimici raei injusle. > Confortati quidem, qriia tan-
    lYiuItrje,dicil Scriptura, populi multi (Apoc. xvn, , tum fortiores apparuerunt, ut in eum facerentquou
    15). > Istse aqua? undique inundanles, et supereum i facere optaverunl. « Qtise non rapui, tunc exsolve-
    '
    jmpeluose iiifluentes, Judsei sunt, qui usque ad ejusi. < bam. > Hsec enim, ut ipsi oslendebant, maxima
    sinimam intrasse dicuntur,' quia usque ad mortemi causa fuit inlerfeelionis illius, quia filium Dei se
    eum persequi non cessarunt. - esse dixii. Unde eiclaifiantes dicebant:« Secundiini
    1 < Inlixtis sum in limo profundi, et non est sub- legem debet mori, qtiia filium Deiseieeii (Joan.xix,
    € slaiitia. -» In proedictas prpfundissimas aquas ca- 7). > Qttse quidem magna rapina fuisset, si Salva-
    dens, ad limum tisque pervenit, per qtiem videlicet; B ' tor vefilalem non dixissel. Sed audi quid Aposlolus
    lifnuro, Jiidseorum nequissimam voluntaiem intell|- -' dicat: < Non rapi.narii arbiiraius est, esse se seqna-
    gimus. Dedit en.im eis poteslalem ut illis tribus die- lem Deo (Philip. n, 6). > Exsolvit igittir qnse iion
    bus suam adversus eum coroplerent voluntatem. rapuit, qtiia inde poenas persolvit, quod illud qued
    Unde et ipse ih Evangelib ail: < Sicut fuit Jonas iri eral se esse dixit. Exsolvii et aliler quod non rapuit,
    venlre celi tribus diebiis et Iribus noclibus; iia qriia rapina primi hominis fecit ul ipse pro nobis
    eril Filius hoininis iri corde leme(ilfaii/i.xii,40). > moreretur.
    Non eiat igiiur substantia qiise de illo limo earo ex- « Deus tu scis insipientiam meam, ct deliela mea
    irahere voluisset, quoniam hoc erat in volunlate '. « a le non sunt abscondita. > Magna iiisipientia
    ipsius, ut sic teneri potuissel. unde et Pilalo dicebat: ;.'' slttltis ct ihfidelibus hoec csse videlur, ul Deus tan-
    < Non haberes in me poiestatem, nisi daliim libii lum se humiliaret et pro hominibus mbi-erelur-
    esset dcsuper (Joan. xix, 11). > Judsei quoqne magtium hoc peccattim ei impii.labant,
    < VCni in altiiudinem iriaris, et tempestas demer- qnod in Sabbalo curarei ct Dei Filiura se esse tesla-
    < sit me. > Hoc significatur per altiludinem maris, batur. Sed boc peccatum el banc insipicnliam iHe
    quod significatur per limura profundi. Tempestas i r. sciebai, in cujus obedienliam Salvaior nosler hsec
    aulero quse e.um demersit, Judseorum sseviens niul- ohinia sustinuit.
    tiiudo fuil, qtise cum cepit, ligavit, tenuil. « Non erubescant in me qui te exspectaril, Do-
    < Laboravi clamans, raucse factx sunt fauccs mese, « mine Deus viriuium, non revereani.ur
    super aie'
    < defeceruii.l oculi mei, dnm spero in Deum meum.> « qui requirunt le, Deus Israel. > Erubesccrcnl enini
    Iloc autem tale est ac si djceret : Nil profuil quod'. si non resurrexisset, et si hoc quod se faclLruro
    tantrim ineis laboravi, qnod lantum prsedicando cla- esse promiserat non fecissel. Et sancii quiderii cx-.
    mavi; unde sic raucse factse sunt fauces mese, ut; speclant et iequiruht Dominum, quia in ejus s.d-'
    -quasi mutus etloqui non valcns, non responderem ventu sebeatos fore non dubilanl.
    eis. Ilihc est enira quod dicitur : < Sicut agnus ad
    vlclimain ductus est, non aperiens os suum 444 ' Qtioniani propter le sustiriui improperiuniii
    Magnuni improperiura fuit quod filius Psiris obe»
    >
    (rsa. Liiij, 7). Oculi atilem ejus, qui defecenint, diendo sustinuit. Unde et subditur. < Operiiil reve-
    apostoli mihi esse vidcnlur, qui lunc quidem defe- < renliafaciem meam.>
    certiiit, quando eOrelicto fitgerunl. Eilioc ideo, qtiia
    noii in eorum, sed in solo Dei adjutorio spem habe- < Exlraneus faclus sum fratribus meis el hospes
    bhnt. Unde et Petro pugnare volenli ait : < M.itie T < filiis mairis mesc. > Per hos autem Judscos intelli-
    " gimtts, qui ejusdcm Synagogse cujus et ipse filius
    glailium tuum in locum suiim. An pulas quia non
    possum rogare Patrem, et exbibebit mihi modo erat. His aulem extraneus Dominus, etpeTegririiis"
    plus quain duodeciih legiones angelorura? Qtiomodo faclus est, quia etim spernenles dixerunt: < Nolu-
    eigo iinplebunlur Scriplurse, quiasic oporlel fieri mus lmn& regnare supCr nos. Et nolumus huiic,
    sed Barrabara. Et non liaberaus regem nisi Cse-
    (Malih. xxvi, 52). > Octiii autem ejus, ideo apo-
    sioii dicuiilur, qiiia per illos alios illunilnat, et per sarem (Luc. xix, 14). >
    illos omnes alios recto iiinere ad patriam diir.it. < Quoniam zelus dbmus luse comedit me, et op-
    < Mulliplicati snnt super capillos eapiiis mei qtii < probria exprobrantium libi ceciderunt super me. >
    < Oiieruiii me graiis. > Cralis cnirii, et sine causa Domus Dei Ecelesia esl, cujus amor Chrisiura -cbme-
    odenintJudici Doiiiinum , siculipse quoque in Evan- ,. dit, ct jnseparabiliter sibi conjunxit. Qnse enim
    gelio ait: « Qtiia^otliobaljuerutit me graiis (Joan. xv, comedimus sic seCuridum aliquarA pariem sui in
    i^). > Quod aulcrn super capillos capiiis sui nitil- noslram subslanliam Iransfcrunlur, ul ab ea sepa-
    (jplicalos eos csse dicil, iiifniiios eos et inniimera- rari non valeant. Ceciderunt aulem super filiuni.
    diics essc- osleiidit. Non: soltun eniro illi qtti iuuc bppiobria exprobraiiiiiim Patrem. quia Pater op-
    957t EIPOSITIO IN PSALMOS! {»58
    probria.tantura, Filius vcro ei npprobria suslimiit et _A < ex odienlibus nie et deprofiindo aqitarum, nonme
    passionem. < demergai lempestas aquse. > Diclum est superius:
    <Et operui in jejnnib antmair. niearo. cl faclum quid perliiltlm sive limum , ct quid per profundiim
    « cst mibi inopprobrium. > Voleham, iriqjiii, Jmlseos maiis et aqnaTum tempestalehi inlelligere debea-
    mihi conjungere. el mco corpori, auod est Ecclesia, mns. Et superius quidem in lihio piofundj infixura "
    incarnare et sociare, sed jejuims sum, neqiie.hune. el tempeslaie submersum se esse dicil. Hic aulcm ut
    cibuni suscipere valui. Talis erat iiie cibus, qui beato eripiatnr exorat; quia, ut diximus, usque in terlium
    Petro in linleo ostensus est, quando ei a Domino di- diem potestatem in ^o habueruut; poslea verb de
    ctum esl: « Macia, eimariduca (Acl. "x, 15;. > Ope- eorum poleslate ereptus, nihil ulterius adversus eum
    ruil auiein Dbniinus in boc Jejuiiio animam snam, farere potueruni. Sed quare hic dicil : < Non me
    qiiia et desiderium suum cis celavii, el virtuiem, < demergat tempestas aquse; > crim superius dical :
    "quse inliis crat, 11011 manifesiavil. El hoc qtiidem ei « et tempcstas demersit me? > nisi ulinlelligamus
    in opprobrium faclitnv csl, qiiia inde majorem au- eum pro sola anima orare, ut nullam iii eam llabeant
    daeiani habneruni, unde eum iiumiliatum, el quasl poiestalem. Sic enim et de bealo Job, citm Satan ei
    sine viribus esse videruni. dctraheret, a Domino diclum esse legitur : « Ecce
    c-El posui vestinicnluro meum cilicitirn, el faetus J3 | in manu tua est; verumtaraen animain illius
    « sumillis in parabolam. > Animam quidem, id est serva (Job n, 6). >
    virttilem et fortiUidinero, quse in aniroa est, operuit < Neque.absorbeat me profundum, neqtie urgeat
    Dominus.alque celavit. Cilicluni yero corum ocufis < stiper me puleus os sutim. > Hic atilem manifesle
    aiiieposuil, per quotl caro significatur; talem se ostendilur quia hsec oratio, non ad corpus, sed ad
    iilis osiendit, qualcm ettm esse putabant. Unde ct animam pertinel: sola cnim Salvaloris nosiri aniriia;
    Prophela in eorum persona dicit : < El nos putavi- in infernum descendit, qui per lniBe pulcum pro-
    " mus etnn
    quasi leprbsuin, percussum a Deo, et fundum significaluT. Et ipse quidcm ibi leneri "noit
    numilialum (Isa. LI, 4). > Cillcium ergo videruut, poluit, sed Iigalo diabolo et iufemo exspoliato, cum
    hominem scilicet liumiliaium in siiiiiliiudinem car- niagna vicloria iiide asccndit.
    his peccati, nnllaiii viiiutem. et forlittidinem osten- < Exaudime, Domine, qnoniam benigna esl mise-
    dentem. Unde et Pilato dicebant : < Nisi esset hic « ricordia tua : secundum mullitudinem miseraiio-
    mtlefaclpr, non libi tr.adidissemus.eum(/on*i.xyni, « nuio luaruni respice mc; ne avenasfaciem luam
    30). > Si enim animse et divinitatis similitudirieni « a puero luo; quoniam tribulor, velociter exatidi
    Doroinus ostendissel, quis ei resislere potuisset? « me. > Satis velociter exauditus est, (juia jpsa hor*
    Qttia igilur posuit et oslendil vestimentum siiuin C I qua voluit, el sicul ipse cunj Patre disposuit, a inor-
    cilicium, ideo faclus est illis in parabolam, ut deri- liiis restirrexit. .- -_-
    sorie et parabolice de eo loquerentur. 445 * Ihtende animse mcse in adjuiorium, ct li-
    < Adversum rr.e exercebaiHur qni scdebant in «.Iiera eam. propter iniinicos meos, eripe me ilt non
    < porta,. el in me psallebant qui bibebaul vinum. > «gaudeanl de me inimici mei > Hicc autera plana
    Toia ilia nox, qna Salvalor nosler ct,pius esl, luden- '.sunl. el exposilionern non indigenl» DixirauS snpe-
    li.mi exerciiium, sallaiio et ebrielas fuit. Sedebant rius qualiter has Salvaioris noslri brationes inlelli-
    aiilcm in porla templi. sive potius in porta roortis, gere debeamus.
    ubi lalia conveiiliculafieri solent. « Tu enim scis improperiHm metim, confusioneni
    « Ego vero oralionero meam ad te.Dbmine. > Illi, < ct vereeuiidiam meam. > Omnia hsecidem signi-
    inquit, hoc faciebanl; ego yero orabam in corde ficaiil: quse ideo Patrcm sciTe dieit, qttia inde eum
    meo, et oralioncm meam ad te, Domine, dirigcbsim. magnam ultionem accepturum csse hon dubilat.
    Sed quid orabat Dominus?. Audi quid scquilur: « Jri conspectu luo suut seniper qui Iribulanl me. >
    < Tempus beneplaciii Deus.; > siibauditur : < ecce Tu eos vides, lu eos cbgnoscis, le fugere 11011 pote-
    < advenit. > Et quig esl iste beneplacilus? dicai ipss runt; tibi de bis oiiinibus ralioncin eos• rcddcre
    Paier: < IJic esl filins meus dileelns, iu quo inilii D ' oporlci. Miseri, et pcr omnia infeliccs, quibiis lain
    1ene complacui (Matlh. xn, 18)» > Tcmpus atttcm dtira accusatio ct l.im lcrribile judicium irouiinci !
    Christi, quamvis omne lempus suse iiicarriationis in- «Improperium exspectavilcormciiin cl misciiam. >
    lelligi possit, - illnd lanien prsecipue intelligiUir, in Sciebat Salvalor nostcr, quandb Judtcis prxdicabat,
    quo niajorein misericordiam r.peratM.sesi,. lcmpus cl coriim;infirmos sanabal ct niortuos rcsusciiabaf,
    videlicel susepassionis. Unde et subdilui : bnniia haecsibi csse vcnliira, et dc lali vinca aliara
    .'.« In multiitidir.e niisericordise luse cxaudi me in vimlcmiain cxspeclarc non debtiit.
    < vcritale salulis ntese. > Mulla, qtiasi dicat, sit ista « Sustlnui, qui simul mccuro cQntristarct.ur;, et
    misericoidia tna, et vero sitIsla salus nia, qiiam pcr « non fiiit, consolaiitcronie quxsivi. el non iiiveni.»
    me modo operaris, qualemts et mtilti s.ilvi lianl, ct El iniriitri cerle cuni lot niillia ibi csscnt, qui cuni
    vera salutesalvi fiant. Yera eriimsaljis illa esl cni nc- cogiiovcrant, pfnetlieantcroaiidivcrant, ct lam nmlta
    que infirniius nequemoissuccederc potcst; ni.ixinia cji.is iiiiraculavidcraril, qtiod neiho ad ctim acccssil
    mcdicina est ipia mortis aculetts fraclus csi, iit conipalcretiir, et rjui euro consolareiur; lantus
    < Eiipc me tic liiio. ul noh inhrrroam, libcrh roc lciior iiivascrat omricslimios, ct sic diahohis ad*er-
    S59 S. BRUNONIS EPISCoPl SIGNIENSIS 360
    sus eum coiicilaverat; et inflammaveral omnes"nia- A \ iniquitate, meriluni iniquitalis intelligere debemiis.
    los, ut el illi essent extra se, el quod facerent, igno- Ponil igilur Dominus iniquitatem super iniquitatem,
    rarent. Nam et ipsi discipuli, reliclo co, fiigernni quia omnes ill.orum enttmerat iniquitales, ut nulla
    oiniies; et ipse, qui Inler eos maxinius eral, et.qui prxlcrmillatar,. pro qtta pcenam non suscipiant.
    alios, sicul el maiulatum fuer-at, confirmare_.debcbal, < El noii intrent in tuam justiliam. > Quid est
    timore perterriius, ler errui negavit. Et hinc est quo.d enim in tuam justitiam, nisi in locum inquo jusii
    Doniinus dixerat: < Hjec esl bora vestra, et potestas et' jusiilia habilai?per quem utique illa habilatio
    tenebrarum (Luc. xxir, 55). > supernse felicitatis significalur. ;
    < Et dederunt in escam mcam fel, el in sili niea < Dcleantur de libro viventium. > Hoc aulem ex-
    « potaveruni me aceto. > Hoc autem el Evangelisla poiiit': < el cum jusiis non scribanlur. > Mali autera'
    siniiliier narial : < Quia dederunl ci acetum cum in illo libro scripti non suul; sed ideo ex eo delen-
    fellb mistur/i (Muiilt. xxvn, 54). > tiir, quod in eo scribi non permiiluniur. Liber :III-
    <Fial mensa eormn coram ipsis in laqueum, elin tem ilic, quid aliud est, nisi memoria omtiipolentis
    < retribulionem et in scantlalttm. > Ilanc atttcm Dei, in qua simul omnia, et piima et novissinia con-
    maledictionem el alias oiiines- quse sequunlur quo- linentur?
    tidie Jttdsei Jegciiles ct non inlelligcntcs scipsos B 13 < Patiper et dolens' cgo suni, el salus viillus lui
    excomraunicant et maledicunl; quod uiique nou < Dctis susccpilme. > IIKSUIH,qtiasi dicat ilke gra-
    fecisscnt, nisi eas Propbcta scripsisset. Eamdem lise quas ab illo populo suscipio, quia cum oninium
    cscara spiritualein liabenl Jttdsei, quam ctnos habe- dives essero, pauper et dolens pro eo factus sum.
    nius, legem videlieet, el prophelas el alias Sctiptu- Unde et alibidicitur : < Vere languores noslros ipse
    ras quibus aniiiise uutriuntur, scd non est inler eos tulil, et dolores noslros ipse portavit (Isa. LIII, 4):>
    qui panein fiangal ct Scripmras eis exponai; sicut — «El salus bonsevoluniatis uiseDeus stiscepil me, >"
    scriplum est: < Parvuli pelierunl pauem, et non qtii, ut alios sanaieni, infirmari voltti. Yultus pro v3-
    erat qui frangerel eis (Thren. iv. 4) >. Sequunlur luntale poiiilur, qttia in vullu volunlas cognoscilur.
    igitur litteram, el, sicut Aposiolus ait, ipsa littera < Laudabo nomen Dci roei cnm canlico, et nia-
    eos occidit, aiquc co nioiio fil eis in laquetim quo < gnificabo ettiii inlaude. > Hocest enim illud nomen,
    decipianlur et occidanlur. Et hanc letribulioners de quo ipse Dominus per 446 Proplielam dicii:
    et hoc scandalum inde habebunt, quod solain lilte- < Ego Dominus, boc cslrioiiien nieum, gloriam nieam
    i-am sequunttir et spiriiualem inielligenliam non altcri iion dabo (Isa. XLII, 8). > Hoc atitem iionieii
    quserunt. Undc el subdilur : ille laudat, et cum cantico latidal, qui et se servum,
    « Obsctirenlur oculi eorum ne videant. > Hoe esl C et ipsum Dominuni esse cognosceus, sic ei servit, el
    cnira quod per proplietam tiiciiiir : < Excseea cor sic ei obedil, sictil bonum servum bono Dumino set-
    populi hujus, ul. vjdenlc.s non videanl, et audienles vire oportet.
    non inlell.iganl (Isa. vi, 10). > .< El placcbil Deo super Viltilum novellum cbrr.ua
    < Eldorsuni eorum semper incurva. >Incitrvalum < producenteroetungiilas. > Hicest illevilulussagina-
    esl dorsuni Judx'oruiii, et non ad ea respiciunl qtue lus, dequo in Evangelio dicitttr: <Occidile-inihi vitn-
    suisuni suni, sed ad ea quse infeiius lalent; teinpo- lum saginaiuin, ul epulenmr et satiemur (Ltic. xv,
    ralia quscrunl, et non seierna : non horiiines, sed 25). >Novellusesl ipse vitulus, quia ininquam aroplius
    bcstisc facti sunt. lalis vilulus imiiiolatus iiiit. Ac per hoc bene placuit
    < EfTundesuper eos iram luaro, et indignalioirsc Deo super vitulura islurii, neque in aliquo alio sic
    < tuse apprchendal eos. > Hoc jain ex parte faclnni aliquando delectains esl, ul nierito de eo dicauir :
    esl; sed abundantius in judicio exspecialttr. Quia < odoraliisesl Doiniriiis odorcra suaviiatis (Ce-
    < Fiat habitatio epruni deserta, el in tabernaculis nes. vni, 21). J Produxil aiiieru iste viiiilus et sibi
    < eoruin non sit qui inhabitet. > Habitatur quidem et nobis cornua ei uiigulas quibus inimicos su-
    usqtte hodie Jtidsea, sed non a Judseis, quoniam ab perare et sub pedibus conculcare valemus. Untle
    eis derelicta el deserta est, et nulltis est ex eis qui ' Aposloltts ail: < Dominttsconterct Satanam sub pe-
    quasi in hseiedilale sua habilel in ca. Sed quare riibus vestris velociter (Rom. xvi, 20). >Omnia nian-
    boc? dala utri.iisque Teslamenti et arroa"nobis et cornua
    < Quoniam quem lu percussisti, ipsi persectiit suut.ad superandos inimicos.
    < sunt me, et dolorem vuliierum incorum atklide- < Videaut patiperes el lseteniur,qiia?.riieDominu"m-,
    < runt. » Hoc est enini quod alibi scrip.um est : < et vivct anima vestra. > Jsti sunt illi patiperes,
    < Percutiani pasloreni, et dispergcntur oves gregis, qui magistri exempla secttti, sua sponle pauperes
    (Zach. xiii. 7). > Addiderunl autem et aliuni do- facti sunl. Et de Judseis quidem dicilur superius,
    lorem vulneruin ejus, quia non fuit-ei sufiicier.s, « obscurcntur octtli eorum ne videanl: > de bis au-
    quod Doniinum occidercnt, nisi et servos intcifice- lem dicitur, < videant pauperes, et Iseiemur."> Ut
    rent. Hscc quidem. adbuc ftilura eraul;sicde eis adimpleattir illud quod in Evangelio Dominus ail:
    loquitur, ac sijam transacla fuisscnl. "«In judiciunl ego veni in liuiic ratindum, tit quiiiOii
    <Apponciniqiiitalemsuper iniqiiilatem ipsorum.> vident, videant; et videntes cseci fianl (Matlh. xiii,
    Dpminus iiiiqtiitalem facerc uon polest, sed pro \o.Jy Lsctentur ilaque paupcres, quorura oculi apeiii
    "
    961 EXPOSITIO 1N.PSALMOS. 98-2
    sunt, et ad yidenda et intelligenda omnia-divina my- A _ rium metim intende, > et non poteiit facere quod
    sleria illuminaii. « Quserite Dominunj, > quia ad hoc,; faccre cupit. Feslinet igitur Dominus in arljutorium
    illuminali estis.uleum quseratis eiinveuiaiis; quein bonis, ut faciant quod volunt; festinet el malis in
    ideo Judsei invenire non possunl, quia cseci siinl et,'" atljulorium, ne faciant qttod, volunl.
    in lenebris "ambulanl. Vivuul autero qni Doiniiiura < Confiindaiiiur el revereantur iiiimici mei, qui
    quLerunl,.quia iri ipso viiain iiivenerunt. < quserunt aiiiinam meam. > Hsec oratio et contra
    vQuoniam exaudivilpauperes Dominus, et vinclos iiiiiiiicosiit et pro inimicis. Pro inimicis quidem si
    « suos non sprevit. > Digrium, inquit, est, ul Doini- resipiscuiH : coiilra eos auteiri, si in malitia pcrse-
    liuni pauperes quserant, ,qui eortiro jtista desideria veranl. Bene autcm confunditur et eiubescil qtti
    semper exaudit. Vincli autem Domini iili sunl qui pcccata sua recognoscens, ab iniquitate quiescit et
    quasi v.inculis colligati seipsos coropescuiH, utad il- eum diligere incipit, quein occidere desiderabal. Unde
    licila non accedant. Oinnia diviiia .mandata vinctila et seqtiitur :
    qusedam sunt, quibus relineri debemus. 447 ' Avertanliir retrorsiim et erubescant qni
    « Laudenl illum ctcii Cl lerra, rnare cl omnia qnse « cogiiant milii mala. > Averiitniur, inqnii, retror-
    « hi eis sunt. > Si hsec oniniaDoroiiium laudanl, ni- suiii ab iiiiqua sua iiileiilione, el ad pceniieniiam
    bil reliuquilur quod ejus Iaudibus idoneiiiiisil. Qtto- B ' redcant cuni salisfaclioiie, Et crubescaiii ea eriibe-
    niam, sicut scripluni est: < In inferno auleiii quis scciilia, de qua Aposlolus loquitur, dicens : « Qnem
    confitebittir libi? > (Psal. vi, 6.)—«Quomam Deus ergo frucium habuisiisiunc inillis ih quibus modo
    < salvam faciel Sion, etsedificabunlurcivitalcs Juda.> erubescilis ? »(Rom. vi, 21.)
    Sioti S. Ecclesia est, eujus speculatores prsedicli pati- « Averianlur siaiirii el erubescant qui dicunt
    peres sunl, quibus ideo dictum est ut videanl, quo- « mihi euge, euge. > Cilo, iiiquii, averlantur, et non
    niam ad hoc superspeculuni positi sunt, ul civitate.in lardenl converli ad Dominum, neqtje differaiit de
    euslodiant, et a longe yideant. Tanta csl antero lse- dic in diem : et erubescentes converlaiiiur, ne _et
    lilia de salute Sion, ut ex hoc omnis crealura Deum ipsi audianl quod per prophetam dicilur : « Facies
    -laudare et bencdicere debeal. Civilaies vero Juda, mcrclricis facta esl tibi: nescis erubescere (Jer.m,
    singulse Ecclesise surit qusc, pcrloium miiiiduro ab 3). > Qiiod aulcm ait e.uye,euge,insultaiio esi.,quau»
    apostolis ajdificalse, non Judaeos, sed Cbrislianos jniqui honiiiies. eonlra sanclos, quasi jam ab eis su-
    habilaiores habent. .peratos, faceie soiebanl.
    _«Et lisereditate acquirent eain, et semen servo- « Exsultenl el lsctentur qui quseruirt te, Domine.»
    «Tiiin ejus possidebit.eam, et qui diligunt iionicn Qiialescunqtie fiieriiit, dicunt roartyres, et quomo-
    < ejus habilabunt in ea. > Hanc, inquit, hseretliia- docunque nos afflixeriiil, si le qusesieiinl et ad le
    lem semen, el iilii aposlolorum possidebtiiil. Et conveisi fuerinl, rogamus ul eamdem nobiscum laeii-
    onmes qiiidiliguiit iioroen ejus, gt qui se gerunt ut liain el exstiltalioiierii habeant. Boni discipuli qui,
    servos ejus, habilabuniiii ea. : magislri exenipla secuti, pro persequentibus el ca-
    PSALMUS LXIX. liiiiiiiianiibus orant. Sic eiiini ipse Dorainus prosuis
    IN FlNEMPSAIMUS DAVID : IH REMEMOKATIONEM ;- crucilixoribus oravit, d.icens : « Paler ignosce-illis,
    .IDEO_QUIA SALVUM EUMFECITUOJUNUS. quia nesciunt quid faciuiit (Luc. xxm, 34). >—« Et
    In fincm, inquit, bsec refcranlur,-ct ad Cbiisluui « (Ucanl semper, iiiagiiificelur Doniiuus, qui tlili-
    diriganlur, el ab ipso adjutoiium quscratur el cx- < gunt salttlare luuiii. > Qui,-Filiui'n d liguit,
    spcclelur, quseego quasi dicat in reroerooratioricrii tiiligiuH et Patrero, et simtil cura Filio giorificar.t
    '
    scripsi, idco qttoil Dominus salvum ine fecil. Ihec Patiem.
    aulem in cunclis nosiris. neccssitalibus dicanius ei « Ego vero egenus et pauper suni,Deus, adjnva
    onniibus nostris aciionibus pisepoiiaiiuis, qua; ad sui « nie. > Egeiii et pauperes eranl sancli et huinano
    exerapluin Propbela itos dicere voluit. ~ atixilio desiiluti, quia prseter Deuro, nenio erat qui
    t. Domine Deus, in adjuloriummeiiin inlende, Do- iv eis auxiliu.ro prscsiare auderet. Unde el unusquisque
    « niine, ad adjuvandtim nie feslina. > Ilsec oraiio illbruin Dpmiuo dicil: « Deus, adjuva me, >el, illud
    sufficit nobis iti omnibu1!quaeposfularous, prsescriiin quod. sc.qtiitur : s adjulor meus ct liberalur lneus
    si ab inimicis.et adversariis afiligimur. Ubiqtie et |n < es tu. > In inagiia afflictione se esse siguilicanl,
    oranibus Dei adjulorium quierendum esl,.quia ubi- dum lanta inslautia atljuloiium postulaui: Unde et
    que el in omnibus necessariuni est; quoniaiii sine subdimr : < ne tai.daveris ; >; cilo , inquiunt,
    cjus adjulorio iiiliil facere possumus. Si bona agere succurre : jam vires dcficiunt et resislere rion va-
    volumus, bene el uliliier oremus; et si quod hon lenius.
    debemus, iuale agere volumus, bene ct utiliter ora- PSALMUS LXX.
    mus; inagnuni Dei adjutorium est, si malis deside- PSALMUS DAVID FILiORUM JONADAB (650), ET PKIORCM
    rihvTesislat et fieri nOripermiltal. Qui igitur malum CAPTivbitUM (Jerem. xxxv, 6)
    aliquod facere cupil. dicat prius : < Deus imadjuto* Iste esl ille.Joriadab qui prajcepil filiis suis ut vi-
    (6S0) «Jeremias propheta refert Jonadab fuisse Iiilare, eosque magnani obedientise huius aoud Do-
    Dei saeerdolem: qui filiis suis prscceperat iion bi- niinuro gratiaro coinperisse; qjii nunc pro fidelibus
    bere vinum, ncqtte in domibus, sed in tentoriis lia- ac devolis ponuiHur; undc cl Jonadab intei-pretatur
    963 S. BRUNOMS EPISCOPI SIGNIENSIS "984
    iiiim non biberent et iu lioc imin.dohserediiaiem noo .\ < In te conDrmalus sum ex utero, de ventre tua-
    •
    haberent, qtiibns Jeremias vimiiiTante posuit el bi- « iris inesctu es proleclor nieus iri te cantalio mea
    bere prsecepit. llli vero bibere noiuerunl, dicen-es « semper. Dixi, inquit, quia lu es paiieulia mea, et
    sibi ho*',a palre suo interdictum fuisse. Unde et per « spes inea a jiiveiHute rnea ; > qui ulique ad ipsam
    eumdem prophetani Doiiiinus ait:< Prsevaluitscrroo juveniulem pervCiiire non potuissem, nisi tu nie
    Jonadab sermonibus ineis, et magis (ilii Jonad.ib confiiriiasses, educasses, docuisses et provexisses.
    cbediunt patri, quara filii Israel obediunt mihi Totum igitur qubd sum, gralia lua sum.Et in le erit
    (Jerem. xxxv, 18). > Isti itaque ei omnes alii qui decanialio mea semper, quia oiiini lcinpore lili.can-
    in illa captivitate majores melioresque fuerunt, et tabo ei jubilabo.
    cseleri omues qui per illos signifieaii sunt, in hrje « Tanquaih prodigium faclus sum mullis : et tu
    psalrao niodo ioquunlur et Dei adjulorium implo- «-adjulor forlis." > Esl aulem prodigium uovuni ali-
    ranl. Non est igilur isle Psalmus lolius caplivjlaiis, qiioi! el inusitaliiro. Et dicilur prodigium, quasi pro
    sed illorum soluniroodo qui nieliores suiit el in isla digilo; eo quod longe osiendalur digito (651). Eiant
    ti in.illa captivitate. igilur saucli prodigium inullis, qtii -cerneniesdiir-is-
    « Deus iu te speravi, Dorriine, non confundar in sitna loriiienla qiise pro fide Chiisti paliebaiilur
    < setenium, in luajustitia libera roe, et cripe me. > ^ digitoeos ostendenles, slupcbant ei adiuirabantiir.
    Dicuiilseiii Dbiuino spcrasse. DiCil Aposlblus: quia Et tunc quideiri Doininus aderat adjulor foiiis in
    < spes iioii coufuiidii (Rom.v, 5). >Deusaulero justus oppoilunitaiibus, iu tribulaliohe.
    est, ideoque liberantur eteiipiunlur de omnibus an- < Rcpleaiur os raeuni laude iua,ttt possira canlare
    gusliis suis. < laudeui luain, tota die inagiiificeiiliain liiaui. >
    < Inclina ad roe anrein tuam, et libera me. > Au- Quia,"inquit, factus es raihi adjutor foiiis, iligiiuin
    rcm ad aliquem Dominum inclinare, quid aliud est ut os meuiii impleatur laude tua, et abundauler
    est, quam exaudire? Sicut e converso a voce alicu- iroplcalur, ut loia die oiiini lenipore possiro cautare
    jus aurem avertere, nihil aliud est quam audire gloriain tuam el maguificcnliain tuain, qui laromi-
    noHc. rabilis es in sauclis luis, et lam fortes el po-
    « Eslo mihi in Dcum proleclorem, et ~in locum tcnles eos facis ad pugnandum conlra inimlcos
    « nitiniium ut salvuro roe facias. > Et proleclor et tuos.
    «ocusmuniiissirous est Deus Adelibus suis,quia cbn- < Ne projicias me in lempore scnectulis. > Quid
    tra eum quenr ipse vult defeudere nullse inimico- cst in lempore seneclutis? ( Cuiri defeccrit viiiiis
    rum valebunt iusidise. Unde et subdilur : p " < mea, Deus, ne derelinquas ine. > Cujuscunque
    «Quoiiiani iirihainenluni et refugium meiim es iu. > aetaiis sit hoino.viiiule et conslaniia in eo deiicisn-
    Firmamenlum quidem, quia sineie nulla esl forli- le, iuter senes rcputattir; sicuiecoiilra supeiius de
    ludo"; rcliigiura vero, quia ad te conftigieiHibus prse- juventine dixiinus, quse inagis pttgnandi robore,
    sidiuro es el bealiludo. qtiam selalis tempore coiisidcrattir. Rogal itaque u(,
    « Deus nieus eripe me de manii peccaloris, et de si quatido virlus in eo defecerit, niore solito Deus
    < riiaiiti contra legem agentis eliniqui. >Peecatores adsil el nunquam ab co dcrciinquaiur (652).
    iuiqiii, elcoutra legem agentes, juilsei, liseietici et < Qtiia dixerunl iiiiinici niei niihi mala, el -qni
    tyraniii suiil, a quibus omiies sancli, ut cripiantur, i custodiebant aiiiniam nicam coiisiliuui leccruiit
    Domiinnn oranl. < in uiium, dicentes : Deus dereliquit cuin, perse-
    < Qtioriiam lu es palietilia mea, Domine, spes < quimiiii et coinprchcndiie eum : quia noii est qui
    « mca a juveniuie niea. > Tu scis, inpuit, quia lan- < cripial cuin. > Nou niiruin si adjuioriuiii postu-
    los eoruui iujurias suslineo, quod nisi patieiiiiara lal, conlra queiu tam pravitm et lani iiiiquuiti coii-
    dedisses, jam pcnitus succubuissera. Sed tu es pa- siliuiii iriiitiici iniveruut.Ilxc autein el alia qusedam
    tienlia raea el spes niea ajuveiiluie niea ; ab illa quse in hoc psalmo dicuutur etiam de SaIvaio;e
    vidclicet aHate, qua conlia diaboluui arnia suscepi. r» lioslro couveiiieiiter intelligi possuiit. Mullolies eiiun
    In hac auiem setate sutii el pueri, et adolesccntes, honiines iniqui inde sanctos Dei gravius afUigebani,
    el sencs cl quicuuque 448 at~ pugnanduin idonci el a Deo dereliclos csse pulabanl, el quasi impios
    sunt: est auiem juveulus flos seiaiis.in qua iiiniiruin el sacrilcgos judicabant, quia Deus auxiliura diffc-
    a;tate onines inortui resurgent, in qua el Salvator rebat et eis lara cilo non subvcniebat. Unde
    iioster resurrexit. Quicunqtie igittir viriliter sehabet subiiitur :
    el viriliter pugnat, cttjuscuiiquc aialis sit, iiiicr ju- < Deus ue elongeris a me, Deus meus in auxilium
    venes coinpulari debcl. i liieura respice. > Ul eorum consilium vanum ei
    Domini spontaneus; qui dicere poiesl, voluntarie sa- modum erogare. Quamobrem diei etiam potesl pro-
    crificabo libi. Cum quibus et piiorcs captivi si.mul digere esse prseler inoduni coinrounero agcre, '.n quo
    lacrynias fundunt; id esi,qni prius captivari, poslea niiiaculi natura indicatur.
    rediini liieruerunl : qui pcecaudo captivi, scd pceni- (652)Egregie Augusiinus inhiinclbcum. <Respon-
    tendo redenipti, aiunl: ct de ubyssis terrm ilerum det hic libi Deus : imo vero deficiat virtusilua, ut in
    reduxisti me. > 13EDA. tctnaneal mea; ut dicas curo Aposlolo : quaudo ia-
    (651) Yossiusin Etyniolog. ahprodigere cssc a pro firntor, tunc potens sum. >
    scu JJOITOagere; cst enim, addit, prodigere prseier
    865 EXPOSITIO IN PSALMOS. 965
    inulile invenialur; cum te e; pracsentialiter adesse: _\
    J < nunc proiiunliabo inirabi.lta tua. J Non videtur
    etadjuiorem essecognoverint. - sufficiensusque nunc, si simplicit.eriiileliigatur uunc,
    « Confundantur et deficiant detrahentes aninise! sed quia nuiic prsesens leinpus siguilical, ille qui.d.erii
    « rueas, operianlur. coufiisione et pudore qui qnse- videmr pronuiiliare jusliliam Dei usqtie nunc, qui
    < runt mala mihi. > -Contiat enim quia. si confuu- onnii lempoie eam pronunliat. « El usque in sene-
    derentur et erubescerent, el ab iniquitate sua defi- ctam el seiiiuin, Deus , ne derelinqiias rae (655). »
    cerenl et quiescerent, quia sauctoruin orationibus,, Quid per seneclum et seiiiuiii, nisi uliiinani seue-
    quos interficiunt, adbuc veniam impetrare possent. cluieinet vitse lerminuin inlelligiiuus ? Tale esl igi-
    Quod si in malitia perseveraverint, seterna confu- turac si dicat : Ego quideni oiniii lempore pronun-
    sione confundenlur, . deficient et peribunl. Facilius; tiabo mirabilia tua ; ct tu omni lcmpore mihi adeslo
    ad misericordiam flectitur judex, si ille qui inju- adversus eos qui-audire iiolunt inirabjlia lua. -
    riaiii passus esl pro reo orare incipiat. . « Doneci anuuniiein bracbiuni luuro geiierationi
    « Ego aulem semper in te sperabo, Domine, ett « oinni, quse venlura esl. Poleiitiam tuam, el jusli-
    « adjiciani super oinnein laudera tiiam. > Faciantt < liaui tuain Dcus usque in aliissiraa quse fecisti
    illi, inqnit, quod volunl, ef quod hoinines iniqui fa- < magtialia. >(Hoc est illud bracbiuni de quo dici-
    cere solent, quia. spem nieam nunquam mihi auferre> B I lur : < Et biachiuin Doroini c.ui revelaluro esl (Isa.
    polerunt, sed seroper et in prosperis et in adversisi Lin, I)- > Pcr quod Salvator no.ster intelligitur, per
    in te sperabo, Domine, et super omncm laudem adji- quem oiiiuia facta sunt, el sine quo faclum est nihil.
    ciara laudeni luam. Quid est eiiim super omiiem Jau- Hoc.auleni brachium nuntianl sancli, qui Palrem
    dem adjicere laudem, nisi semper laudare, et a lau- Oiiinia per Filiuin dicunt esse operaturo. El hsec
    dibus nunquam cessare? Unde et subdiiur : qiiidciu illorum prajdicalio exienditur in onuieiu-
    «. Os meum pronuniiabil jusliliam tuatn, tota die geiieraiioilcin quse venlura esu NunliaiH aulcm et
    « salutare luum. > Et certe ad maximara Iaudem poteiiiiam et justiiiam Dei, el eum oranipolciHcm
    Dei pertinel ejus justiliam nuutiare. Salulare Dci et justissimum esse anuuniiaiH. Nuiitiant prseierea
    Cbristus est, quera tota dieet omni temporelaudare et allissinia magualia quse Dohiinus fecit, per quse,
    et praedicare debeinus. non mundi creaiioucm, non diluvii iiiundatioricm,
    <_Quia npn cognovi negolialiones, introibo _in lion maris Rubri divisiones, non Pharaonis inleri-
    « potentias Domini (653). > Non est cbnye- lum, non multa alia quse aliissima esse videntur in-
    iiiens ut negotiatores nunlient jiisiiliaiu Doroiui telligimus ; sed illa qusesuper bronia altissiraa suni,
    ct salulare Domini, neque conveniens est ut in- Christi videlicel iiicariialioiiero, passionem, resur-
    trent iri*potentias Domini. Et boc quidera de, C *- leciionera et ascensionera. Unde niinia admiratione
    Siiiioniacis specialiter inlelligi debet qui , quo- comraotus exclamal: « Deus, quis similis libi ? >
    niani de icmplo ab ipso-Doiniiio ejecti sunt, uii- « Quaiitas ostendisti niihi iribulaiiones? > Yis au-
    que et prsedicare et in poteulias Doiniiii in- dire quanlas ? « raultas; > el quales? « malas. >
    tare449 pi'olilbili sunt (654). Quid aulem pcr po- -Quis eniin enuinerare valeal quanlas et quam irialas
    tentias Domini, nisi- ec.clesiasiicasdigniiaies iniel- iribulationespio Chrisli iiomine sancli susiiuueruni ?
    ligere debemus ? Illi igilur iiitrenl in poieniias D«- Yix eniiii beati Pauli Iribulaiiones enumerare suCQ-
    miui, illi dignitates Ecclesise suscipiant, qui lales cimus.
    iiegotiationes non cognoverunl. Onroes aiiiem ne- « El conversus vivificasli me, ;et de abyssis terrse
    gotiaiiones malse sunt, quaecurofraude et decepiione « iteruui rcduxisii me. > Nisi prius aversus fuis-
    liuul. sct, nou diceretur quia conversus, vivificasii me.
    <Domine,memoraborjusiiiise tusesolius.) Nullam, Avcrstts nobis et iratus, et nos mortui eraiiiiis,
    inquit, aliam juslitiara pronuntiabo, uullaih aliara quia morlis priiiccps nobis doiniiiabalur. Convei&us.
    jusiiliam praedicabo, nisi justitiara tuam; illani vi- est ad IIOS,et ipse, qui vita esl, vivificavil nos et
    delicet jusiiiiaro, quam lu Deus docuisti meajuven- p de abyssis lerrse iteruin reduxil nos. Reduxil, quando
    tute mea. Hsecest donieslica illa juslitia, quse in iiifernuro exspoliavit ; reduxii, quando de roundi
    ulroque Teslaroenlo invenilur, qua homines justi- hiijiis coiiversaiioiie et vana supersiiiione eriput,
    hcantur, et niisericordiier jiidicaiiiiir. Juvenum et Reducet in judicio, quando orones fideles suos ad se
    perfectorum justilia esl, secundum legem judicare, vocabit; quod,quia sine dubio futurura est, nou in-
    el a mandatis Domini non declinare. < El nsque coiiveiiicnler factum csse dicit.

    (653) In Yulgata babclur : Quoniam non cbgnovi jusiitim Dei non sunt subjecti. Conira quam dicit
    liileraturain, quod expjicaf Augustinus. |« Qu;era- Apostolus : iioii exsoperibus, ne foite.quis extotia-r
    Jhtis ergo liiteraluram, quam non cognovit iste, in tur. Quoniodo erigo? niiiiquid non operabirnur? Ojie-
    cujus ore lola die laus Dei esi. Esl quredaiii lillera- rabiriiur, scd ipso in iiobis opeianie. lptius eniin
    lura Judaeorum : ad illos eniniet lioc refeiamus, ibi figmentuih siiinus creati in operibus bonis,. eic
    iiiveniennts quod dictiim est; quomodo eum de ne- Eph. ii, 9i >
    gotiaioribus qusereremus, propter aclus et opera, tr (654) Yide quse supra in ps. LXVIIdix.it db epi-
    invenimus illam dici negoliaiibuem , deieslandani, scopis,hserelicis ad Ecclesiam reJcuotilnis. eic.
    qnam notavit Aposlolus Roin. x^S, dieens : lgnoruh- (655) Ad Ecclesiam cuiu liaeeacconiinodct Cassio-
    tes enim Dei justuiam, f/ suahi volentes cohslituere. dorius iion injucunJum erit eum audivc. %lave^ius.
    Si7 S. BRUNONTSEPISCOPI SIGNIENSIS 063
    « Multiplicasti jtistifiiim luam. > Multiplicavilqui- A
    1 est pax uoslra, qui fecit utraqne unurii (Ephes. u,
    dem justltiam suam Dominus, qiimiiaiii, quibus 14). > Hic est ille rex pacificus, cujus vulium desi-
    multas Ct malas iribulaliones ostendit, cos ct vivi- dei-aluniversaterra (111Reg. x",-24).Et ipsequidem
    ficavit, el de aljyssis lerrse ilerum itcrumqiie redu- ('ouiinaiur a inari usqiie ad mare: et adorabunt eura
    xil. « Ei coiiversus exhorlalus es roe. > Exliorlatus onines reges terroe, onines gentes servient ei • Quod
    cslOominus tideies suos per leges, per prophclas, 'qtiidcro si de priino Saloinone inieiligatur, non est
    pcr evangclistas, per apbstolos, ei quotidie hoilatur vcrum (636).
    nos et docel qttid agere debearous. < Et ego conlite- < Deus, judicium luuin regi da, et juslitiara luam
    « bor libi in vasis psalmorum. >Yasa psabnoruin in- < filio regis. > Hoc atitem de Salvatore noslro dicit
    slrumerila sunt rousicse artis, quse decem choidas Propbela qui de seipso loquiiur, dieoiis : <"Paier
    ct non amplius babcnt, in quibus illebene el sua- lionjiidical qiiemquain ; sed onnie judiciurn dedit
    viter Doroino caiitat, qui legis deccra rnaiidata' ob- filio (Joan. v, 22). > Jpse enim ei rex esi, et iiiius
    servat. regis, qtii judicabil orbeni lerraj in seqiiiiale, et po-
    « Yerilatem tuam psaUam libi in citbara, Deus pulos in jusiitia. Ipse igiiur judicluiu leneai, ibse
    « sanctus Israel. > Cithara, ul jam alibi dixiiniis, jusliiiani. faciat, qui rioir respicit persoriain licnii-
    ad Novum pertinet Testaiiienlum ; cui vcl tres vel B } nis, et potens est unicuique redUere secundum opera
    qtialtior cordse sufficiunt, quoniatn Novuin Testa- sua.
    hientuih in quatuor evangeliis contineiur, in quibtis < Judicare popttluro luuiu in jusiitia, et pattperes
    clarissiine et suaviler resonat mysleriuni Triniiatis. * luos in judicio. > Da, inqiiii, Doinine, jiidiciuiri
    Maxirae aulem verilas Dei in cithara canitur, per luum lilio regis, id est filio luo. Hic euiin locuiioiiis
    qiiam Clirisluin intelligimus, qui de seipso lo jtti- mOius iii libris Yeleris TeslameiHi fiequeiiiissimus
    lur, tlicens : « Ego sura via, verilas et vila (Joan. esl. Judicare, boc est ad judicaiiduin'-populuro tuum
    xiv, 6). > in lua justiiia, et pauperes luos in luo judii-io. Iste,
    « Gaudebunl labia mea, dum cantavero tibi, et quasi dical, atua justilia et a tuojudicio niinquam
    < aniraa mea quam redemisli. > Gaudebunl, inqtiit, recedet, quia iioii diffcrt a le in jusiilia,- qui a ie
    labia mea, labia inlerioris hoininis, Iabia qusc libi lion diifert in subslantia. Pauperes Dei illi stiiit. qui
    ir. silenlio loqtiuntur, et a te solo audiuhlur : illa sua sponte paiiperessuul, et non leiieiia, sed cccle-
    labia gaudebunl, duni caniavero libi, quia non roo- slia quscruHt.
    (licuin de caniatione sua niercedem exspeclabunl. < Suscipianl monles pacem popnlo, el colles ju-
    Et anima roea, quani redcmisti, similiter faciet. « stiiiam. > Siiscipiani, inqiiil, e't monles et collcs
    « Sed Cl lingua mea raedilabiltir juslitiam titani.) Ci banc paccm el hanc jusiitiaiu, quain lumodo das
    ldipsum per liiigiiain el per labia 'significatur, quia populoino, qttod niliil alitid est diccre vel iiilelligere,
    meditatio noh oris, 450 sctl cordis est; unde totus Jiisi susci, iant lilitim luuin : < lpse euini e^t pax
    illdcanlus, non oris taiitum, sed cordis polius csse nostra (Ephes.ii, li), J sicut Aposiolus aii, ipsc cst
    inonstralur. juslitia, sine qna "neino jusiilicalur. Scd quid pcr
    « Dum confusi, et revcriti fiicrinl qtti quscrunl monies cl colles, i-isiaposlolos et doclores, vel
    « mala mihi. > Meditautur saricli juslitiam Dei, el Ecclcsias ct civit.ites intellitiainus (657) ? Isii enim
    tuiic prsecipue roeditanlui, cl laudant, quando iui- intcr alios alliores sunl, et quasi montes aliis pise-
    micos suos confusos esse vident : sive bona confu- emiiieni.
    Sione, ut de peccatis eruljescanl, sive ULin sua < In sua jitsfiia judicabit pauperes bnjtis populi,
    maliiia perseveraules in selernum confuridaniur et < el salvos faciet lilios pauperum. > Hic inquif, fi-
    pereanl. E-t tunc quidem liiagnam sibi jusliiiani fa- lius regis iii sua juslilia, quam naturaliier el sub-
    ctani esse gatidenl, quatido eos erubcscenles, ct de; stantiiiliter habet, ct quam aliunde noh recepit,
    Iiis quse conira jusliliatn fecerunl,' poenilciites esse judicabit populos hujus sseculi (658); de quo inodo
    " ''
    jnlelligunt. dixit: < judicarc populiim luura. > Pauperei qui-
    PSALMUS LXXI. v dera ipse judicabil, quia diviies a tliabolo judican-
    KALMUS : IN SALOMONEM. lur. < Et salvos faciel filios panperum. >-.Pauperes
    Salomon interprcialur pacificus. Significat aulem el filii paupeiii;)! apostoli sunl, ei eorum iinilatoics.
    Salvatorein nostruin, de quo Aposlolus ait : « Ipse lsii sunt illi pauperes qui < reliciis otiiiiibussecuii
    fuit Ecclesise, quando Dominus crucifixus est Chri- possuiit illi Salonioni TcgiIsrael "sccunduin carneni,
    slus, quando mariyrum turba dimicavit, el morien- juxtacaqtise d.e illo S. Scriptura loquitur, conve-
    libus lidelibus Ecclesise virius appartiit. Senectain nire : Doinino auieni Cluislo. aplissinie tribiii pps^
    vero dicimus setatem, quse nunc agilur pioxinia lini, s.unl. Unde iiilelligilur eliam ipsum vocabuluin Sa-
    quando proficil fides, el per uiiiversas Ecclcsias loinonis ad figuraiainsignificaiioiieiri adhibilum, ul
    populus augetur, cum roundi islius lempora fiigitiva- in eo Christus accipiatur. > D. Augusl. in huiic ti-
    decrescant. Seriium autera lemptis illud occiiluuin luluin.
    iiilelligendura pulo, quando et ssevus ille lyrannus" (657) i Per roontes signiflcari frequenter diximus
    adveniet, e.l lurba niaiiyruiu hanc vitam optato liiie aposiolos et propheias," qiii ad supcriia firuiUer
    concludet. > elevaii ccclcsti gratise pi-oximantur. > CASSIOD.
    (656) < ln Salomonem qtiidem psalmi hujtis ti- (658) Co;l. Ghis. paupcres hujus populi,.
    lulus pra;noiatur; sed liscc in co d.cttiitur, quse nou
    " 970
    969 EXPOSITIO IN PSALMdS.
    sunl Dominum (Luc. v, li) > Hos autem saivabil _^ paceraque ciistbdiuiit. Nairi et sectiiidumliiteram ,
    Do.niiniis, el in sua justilia judicabil. quando Dominus natus esi, maxiriia pax ubique erat;"
    « Et humiliabii "calumiiiatorem. > Per quem dia- tolb mundo sub Romano irriperio cohstittito. Unde
    Jioltis sigiiificalur, qui populum Dei calumiiiari et" ei digne satis in ejos nativltate angelbrurrivoces au--'
    accusare nori cessat. Hic autero, quia supra modum dit* sunt, clamahtiiim et diccniiumr < Gforia in
    se exaltavit, oninl poena comprihieiur et humiliabi- excelsis Deo, el in terra pax hbminibus bonae volun-
    lur.t-Et permanebit cum sole, et ante ltinarn in sseCu- tatis (Luc. ii, \i). > Efhsec quidem pax, ei.'juslitia'"
    < lum sseculi, > Permanebit. inqiiit, iri sseculurosseculi nori auferetur a sanctis el a"bEcc.esia-Chrisli, do-
    chm sole, qtii ante luharo fuil el ariie splem; siqui- riec ipsa elevelur et super ccelos extollatur; qusc
    dem ipse fecit solem el lunam. Anle lunam fuisse, mbdo hoc ih Ibco per lunam significalur. Et luiia a
    ariqtiid est, sed cum sole mahere. quid est? Dlcitur _ sole . el Ecclesia a Christo , suse «ilaritalis lumen-
    atiieih de eo alioin loco : <Et sedes ejussicuf soliri suscipiiinl.
    «jonspectu meb, et sicut Iuna p.erfecla in seternum « Et dbminabilur a mari usqiie ad mare, et a
    {Psal. txxxviir, 18): t PossoihuS igitur per solem « flumine usqiie ad terminos orbisHerrse. > Ubique
    claritatem intelligere, ut sicut dicilur lumen de lu- dominaiur Christus; nulla gens est, quse ejus fton"sit
    mine, sic eliam dicalur sol de sole, ef claritas de B subdita poteslati. Ipse enim est, « quisolem srium
    'claritate. Pennanet itaque cum sole in sseculuoi oriri facit siiper bbiios et riialos, "et pluit superju-
    SKculi, quia ;uuiiquam recedit a Patre,;semperque stos et injustbs (Maith. y, 45). > Quod atitetn'slgni-
    iti eadein gloria et claritate manet cuni Palre, ficat a nrari usque ad niare, hoc sigriificaf a flumihe
    Maiiet autem et anle lunaroi, qttia sicul suo Do- magno Eupliraiis usque ad lermitios brbis lerrse.
    mino tota sibi servil Ecclesia (659).-in eo autem, « Corara illo procidenl JEihibpes, e'l iniiiiici ejus
    451 quod ante eam manet, dilectionis affectio de-~ < ferrain liiigenl. > PeriEihiop'es;'qui naturaiiter ni-
    signatur. gri sunt,-omries peccalores significantur. Procidunf
    « Et deseendetsicut piuvia in vellus, et sicul slil- igiiur ^Elliiopes corant illo, qtiia peccatores iiomi-
    « licidia sfillautia super teiram. > Nbla est hisloria nes, qui ahliquitus siiam pulchritudinem amiseriint,
    Gedeonis, qui aliquando ad prselium iluriis, et citni ad fidem coriversi, eiim cblunt, adbrant et veneraii- -
    hostibus pugnaiurus, fioc signuiri victbriae a Doinino" tur. Iniihici vero ejus Judsei sunt; qui usque ad ihor-
    accepii, ut velltts in area. poneret.-Posuil iiaque ei tem iniquo eum odio perseculi sunl (66l).Tsli alr-
    semeret iterum, et prius quidem v.ellus-madiduih , teniHerram linguiit, .qui sola lerrena ei transilbria
    ferTa vero sieca apparult; deinde aulemvellus sic- - qnaVriirit.Et quanlo "amore terraiii diligniH , iir eo
    cum,.terra verb madida apparuit (Judic. vi, 36). oslenditur, quod eam lihgere dicurilur. Possuriius
    Hi.ecsiiriilitudo in Christi incarnaliohe servata est. atilem per istos ihimicos eliam prsedictos iEthiopes
    YeJltis in meclii arese, Judsea est in iriedio terrse. intelligere,"qui quarnvis prius inimici fuisseiit, nriifc
    Sicul pluvia prius in vellus; ila et Chrisltis prius autem cbgnila verilale, euhi suppliciter CoJuiif,"ve-r
    >u Judseam descendit. Sedposiea siccato vellere, heranlur, et cum magna humilitate p.ro ejus amore
    slilliciriia super terram stillarunt; quia , relicla Ju- ipsaiii terraiii oscuiaiitur.
    Usea, Dominus ,.e.t doclriria Domini in oriines lerras « Reges Tbarsis, et insulse munera bfferent^ reges
    e.i ia omnes genles periransiit. Hoc autera lunc fa- « Arabuhi, et Saba donaadducehl: > Tharsis, exptbra-
    ctum esi, quando « iir oraneni lerram exivii sonus tio tmlitim; Arabia, insidim; Saba verO cdpiivitas
    aposlolorura, et in (ines orbis terrse verba eorum interprelatur. El iHiigiliir, qui solamisetitiam explo-
    (Psal. xviii, 4). > Isii fiierttnl illse nubes, quibus rantes volupf.tii dedili erarit. et illi-qui aliis insidia-
    totus irrigatus esl muntlus. bantur, bt perdere et decipeie conabaritur, et illi
    ? Orielur in diebus ejus justiiia, elabundahtia pa- qoi quasi servi captivi a diabolo tenebanlur; poslea
    « cis, donecexioitatur luna (6*60).> Hsecpax, el bsec baptizaii,et Chrisiifidem suseipiehles, et munera
    justilia inter sanctos, et in Ecclesia a diebus Salva- •r, sua , et seipsos Domirio bfferuni (662). Iloc; ipsttm
    tbris rioslri Orta est, quia ipsi sunt, qui 'juslitiam faciljnfel insulse, quse in niari posilse singulas qrias-

    1659) De Ecclesiae duralione exponit hunc Iocum ClioniS cum illo regnalura, qui eam in liac gloria
    S. Augiisiiiitis. <Quid aulem hiagnuin est perrnanere priinogenitiis a' mbrluis anlecessit, ul sCderet ad
    cuin sole ei pei' quem factd sunt omnid. ei sine quo dexterara Patris : itacum sole permanens ante iu-
    facium esi niltil, "nisiquia hsec propheiia propier eos naro, qui poslea extollerelur uf luna, »
    prscmjssa est, qui putant religioriem Chrisliaiii no- (661) Eadem est Cassiodorii expositio.
    injnisusque ad ceriuui lenipus in hoc sseculo vi- (662) Non oiniltenda videtur S. Augustini super
    cluram, el postea non fulurarii ?'Pe'riria"riebit-" ergo illa verba, ddna adducent; .exposilio. « Nunquid nam
    cum soie, quandiu sbl orittir, et occidit;: hoc est, de inimolaridis vicliiujs dici potuii? Absit, nl talis
    .qiiaudiu icrop.oia ist< volvHiitur, jion deerit Ecclesia oriatur |n tliebus ejus justitia. Sed ista doua, quse
    Dei.id est corpus Chrisii in teriis. > addticcnda priEdicta suut. hoiriiries riiilii videniur-si-
    (660) ln aliquibus exemplaribus legiltir lollaiur, guilicare, quos in socielalera Ecclesisc regum adducit
    iri aliis auferatur. Cuilibel yerbo occurril Atigusiini atictorilas : quamvis eliatij reges perseculores dbna
    exposilio. Sed Bruno eam qiia cle Ecdesia loquilur, addiixerint, nbn scieriies quid facererit, SS. mar.-
    prseelegii: i Doilec extollat.ur lunu, id est ihqtiit san- iyies imroolaiido. > .. ':*
    clus Doctor, elcvetur Ecclesia per gloriam resuire
    '
    PATnoL. CLXIV. 3t
    371 S. BRUNONIS EPISCOPI SIGNIENSI? 372
    que Ecclesias significant, quse m iiujus miindi pro- jA jam exlunc in spiritu ibi eral Propheta , et in hac
    cellosa amplitudine conlinentur. lam pulchra et compeudiosa oralione deleclabatur.
    .« Et adorabunl euin omnes reges terrse , omnes « Tota die benedicenl eum. > Sicut enim tota dic
    < genles servient ei- > Hocest enim quod.Apostolus oramus; ita etiam lola die Dominum benediciimis.
    ait : < In nomine Jesu omne genu flectatur coele- Hoc enim Apostolus dicit :. « Sine inlermissione
    stiuin, lerreslrium, et iiifernorum (Phil. n, 10). > brale (Thess. v, 17). > Quod si ore facere nori pos-
    Uitde efalibi: < Vivo ego, dicit-Dominus, quia mihi sumus, desiderio lamen , el oona intentione facere
    curvabitur orane genu, et confilebilur omnis lin- possumus. Si enim desiderium non oral, nequaquam
    ^ua (jfso.xLV, 25). > diceretur:« Desideria cordis eorum audivit auris tua
    <«Quia liberabit pauperem a potente, et jnopeni (Psal. xx, 3.. >
    «-cui non erat adjulor. > fjuotidie Dominus liberat « Et erii firmamenturo in terra. > fjuid esl enim
    pauperem a polenle, quotidie deponil potenles de. fii-mamenlumerit in lerra, nisi-ccelum eril in teria?
    •seoe, el exaltaf humiles. Quanivis per polentesdia- Hoc enim dicit Moyses : quia « vocavil Doininus fir-
    bolus inlelligi possil; per pauperem vero et inopem, mamentiim ccelum (Gcn. i, 8). > Bene autcra firiiia-
    Tjuilibel peccalor ad pceiiilenfiam conversus. Yalde menlum vocalur Dominus', qiiia in ipso est et "sol,~"
    namque .pauper est, qui diabolo servit : sicul econ- 'Betluna, el stellarurri omniuin pulchriludo. Et ipse
    tra illi soli divites sunt, qui Domino serviunt quidem est lirmaineniuni in lerra, quia in ipso fir-
    ;« Parcet pauperi et inopi, et animas pauperum mata et fundata est Ecclesia; sicut Apostolus ait:
    t salvas faciet. > Hoc est criirri, quod alibi dicitur,: « Fundamentum aliud nemo potest ponere. prseter
    « Peccator quacunque hora conversus fuerit, el in-- id quod posilum esi, quod est Christus Jesus (I Cor.
    gemuerit, vivet, et non morielur (Ezech. ccxxxm , m, 11). >— < In sumiiiismontium superexiolletur. >
    11). > Diximus enim per pauperem peccalorem si- Nullus mons tam allus, iiulla potestas lam excelsa ,
    gnificari; qui ideo quidern pauper eral, qui veras quse el non subjicialur, et inferior non sit. Unde ct
    diviiias noii habebal. in alio psalmo dicil : < Ul quid suspicitis monles
    « Ex usuris et iniquitate liberabit aninias eorumi > uberes? mons in quo beneplacitum est Deo habitare
    Non poierant diyites esse, qui quoiidie usuras per- (Psal. LXVII,17).>— <Super Libanum fluctus ejus. >
    solvebant; sed cui , nisi diabolo , tisuras dabanl? Per Libanum , (jui candidaiio inlerpretalur, Jerusa-
    crudeli videlicet, 452 et avarissinio feneratori. Dat Iem intelligitur, quse inler alias eivilates piilclier-
    enim et ipse pecuniam suam ad mensam, ut veniens rima el nobilissima fuil. De qua Zacharias prophela
    cuin usuris eam recipiat. Pecunia diaboli omnerna- ait : < Aperi, Libane, porlas ltias, el devoret ignis
    lura est: pecunia ejus peccatum est, cujus usura cedros luas (Zach.xi, 1). > Quia igitur isle mons iu
    ipsa anima.est. Quicunque hanc pecuniam suscipit supeibia sua sletit, el sicut caeteri montes Salvaiori
    et tenet, .animam sibi pro usura reddere oporlet. noslro humiliare se' noluii, ideo super Libanum flu-
    Reddatur igilur sibi pecunia sua, ut ab ejus usuris cius , tempesiates, inundal.iones , ira el indignatio
    aiijroa liberari valeal. Hoc autem, quia sine Dei ad- Dei desccndit, el descendel. < El florebunt de civi-
    juiorio fieri non polesl; ideo hic dicitur : « Ex usu- < late sicut fenum ierrse. > Ipse Prophela sua verba
    , « ris, et iniquilaieliberabil animas eorum. Eiprse- exponii', el quem moulem dixerat, civiiatem vocaf.
    J clarum nomen coram ipso, > Prseclarum nomen Et florcburil, inquit, de civjtate tnrpiter expulsi ct
    est, quod Dominiis ait: « Jam non dicam vos servos, violenter extracli, sicul fciiiim terrae, qtiod hodie
    sed amicos : et vos eslis lux mundi; vos eslis sal est, et cras mitlitur in clibanum.
    lerroe (Joan. xv, 14). > Vocantur aufem et aliis no- < El crit nornen ejus benediciumin ssccula. > Le-
    niinibus prseclaris valde, sibique convenienlibus. ganms in Evangelio , el audiamus benedictionem
    « Et vivet, et dabitur ei de auro Arabise. > Yivet, matris el Filii, < Benedicla tii, inquil, inter mulie-
    inquil, non ad tempus, ul cseteri reges, sed in seter- rcs, el benedicius frucius ventris lui (Luc. n, i%)..t
    nuro et in sseculum sseculi. « Ei dabilur ei de auro ]rj Hse.cbenediclio non habebil finem , sed permanebii
    Arabise. > Hoc in magis completum cst^ qui inde in seterna ssecula. i El anle solem permanebit iio-
    venienles aurum, tlius et myrrham Domino altulc- < men ejus, el anie lunam sedes ejus (664). > Sianle
    runt. Atirum Arabite optimum est, quod illi quidem lioc in loco lempus significat, non magnum esl,
    silare videniur, qui pure et sapienter Deo serviunl; ijuod dicitur; cum arbores el herbas anie solem
    siquidem aurum pro sapientia ponitur. « Etorabunt fuisse legamus. Sic igilur inlelligatur, ut sujerius
    t de ipso semper (665). > Ipse docttit nos orare; ab dicitur. « Et permanebit cum sole, et ante Iunam in
    ipso habemtts illam opiimam et plenissimam oratio- ssecttlum sseculi. > UbiChrislus, ibi et nomen Cliri-
    nem, quani quoiidie facirous : « Paler nosler, quies sti. Est igitur nomen ejus cum sole, et ante solem ,
    in co?iis.(Jtffl<t/i.vi, 9), > etc. Quando Salvator nostcr id est cum Patre et ante Palrem, hoc est in conspe-
    ±anc orationem discipulos suos docebal, credo quia clu Patiis; quiaPater el Filius relaliva sunt, el sine

    (665) S. Augustinns liunc locttm habet, et adora- eo. Qtiid est aiitem de ipso, riisi forte quod Oramus,
    .buni de ipso semper, ul in Vulgata legitur, et orabunt dicei.ites, adveniai regmtm tuuni,, etc.
    de ipso semper. iQtiod habet Gisecus ixph «0-roO,ali- (66i) Leclio Yatic. « Anle solem permanebil no-
    <jui iiilerpreiati sunt de ipso, aliqtii pro ipso, vcl pro men ejtts et antelunain sedcsejtis. >
    g'75 '' EXPOSiTIO IN PSALMOS. 974
    se esse nonpossuiH. Est aulem et ante lunam sedes A est Deus Israel; sed illis prsecipue, quj rccta et ca-
    ejus, per quam Chrisliliumanitas significalur, quem tholica cogllant, et ad faJsas cogitaiiones et-.pericu-
    omnes sahcti semper videre, et ante oculos habere losas disputationes noii transeuni. Torqnentur nam^
    desideranl.De hac aulem sede dicitur : < Ccelum. que corda bominuni, quando aliter.quam debent,
    mihi sedes est, terra aulem scabellum pedum meo- velTde ipso Deb ,wl de ejus dispositioiie. vel de re-
    - rumveritaie.sentiuiit. Unde et subditur :
    riim (Isa. LXVI,1). >
    ; < Et beriedieentur iri eo.omnes tribus terrse.> Ipse « Mei-aiilem pene mofi sunl pedes, pene effusi
    eriim est de quo ~adAbraliam Dominus ait: « ln se- « suiit gressus mei, quia zelayi in peccatoribus,
    mine tuo benedicenlui omnes geriies (Gen. xxvi, « pacem peccaioruni videiis. > De Cbrdis, et ahimae
    4).> Qubd Apostolus exponit. « Non in seminibus pedibus. et gressibus loquilur, qui tunc qtiideni JIIO .
    dixit, quasi in mtillis , sed quasiiii ii.no, et semini veniur-et cadtint, quando homo conlra Deum pro
    luo, qui est Ghristus (Galat. in, 16). >y— < Omnes aliqua reriiurniurat, vel scandaliz.atur.Viditiste, qui
    «gentes magnificabuht eum; > secundum illud : hsec loquitur, horoines iniquos et peccatores, paceni
    « Laudate Dbminum, omnes gentes, Jaudale eurii", et prosperiialemhabere, et mundi hujus gloria et
    onines populi (Psai. cxvi, 1). > Sed quomodo nia- diviiiis abundare; seipsum aulem et alios Domino
    gnificabunt? B servientes penuriam nali, muliisque adversitatibiis
    « Benediclus Dorainus "Deus, qui facit mirabilia torqueri; et ccepif illis invidere et similia deside-
    "i magna sblus. > TAh omnibus igitur niagnificalur rare. Neqtie hoc sibi justum esse videbatur,
    Chrislus, a quibus psalmusiste cantatur; ipse solus malis: prospera, bonis vero adversa-coiilirigerent>'
    facit mirabilia , qula et Paler, et ipse . et Spirilus aique ex hociiieam, quara liic narrat, corruit ten-
    sahclus, unus et solusDeus est, qui onmist operatur : taiionem (667J.-Sed in se.reversus,.considerans quse
    c Et benedictum nonien majestatis ejusin xlemiiiii, bonis prsemia sint prseparata, et quse pcena; sit prae-
    * el in sseculum sseculi. > Quid est enim nomenhia- parata malis, seipsum consolatus est, eipedes siios
    jestatis ejus, nisi laus et fama, gloria et poteniia jam molos, el cadentes firmavit e.l stabilivit. Unde
    cjus ? per quam videlicet laudem evangelica prsedi- et subditur i
    catio inlelligi pblest. « Et replebitur 453 maje- « Quia non est declinatib. morli ebrum, nec firma-
    i state ejns omnis terra. > Hic est ille lapis abscis- « menl.um in plaga eorum. > Ihde ergo pacem et
    SHSde mofiie siiie maiiibus. quem Daniel tanium prosperitatem, quasi dicat, abominatus est, et sure
    crevisse dicit (Dan. W, 55), ulimpleret universam sibi indigentiaj placuit, quia riu.lla via illis est, qna
    lerram. fto.c aiitem quia Propheta fulurum adhuc mortem selerriam declinare et effugere valeant, et
    osse videbai, rogat ut cito fiaf, el prte nimia Isetilia sic plagaii et vulneraii sunt, uf niilla eis mediciha
    bis dicit, < fiai, fiat. > subveniat,-Firhiamentuiii pro medicamihe posuit,
    PSALMUS LXXII. quia qui infirroi stint, ihde firmantur et sanantur.
    « In laboribus hominum non sunt, et cuin hcmi-
    BEFECEIVCNT LAUDESJ)A.VID FILII JESSE.fSALMUS
    A.SAPH « nibus non flagellabunlur, > Ideo, inquit, non est.
    (665).
    Hoc qubd dieif : « Defecerunt Iaudes David filii declinatio morti eonim, quia in laboribus hominuin
    Jesse, > ad superiorem psalmum periinet. Quod au- non sunt. Boni labores, qui immortales homlnesfa^
    tem seqttitur; < Psalmus Asaph, > sequentis psalmi ciunt; et boni homiiies, qui sic laborant ut iroriior-
    titulus est. Sufliciat vbbis (quasi dical), usque nunc tales fiant. Hoc ipsum et :de flagellis intelligamns,
    laudasse David filium Jesse ; ambdo autem laudate quibus apostolif flagellatiibant gaudenles. a cbh-
    David filium Dei. Ecce natus est; "nativitatem ejris spectu concilii, quoniam digni habili surit pro no-
    secundum carneni, et laudes ejris magnas et prsecla- mine Jcsti conluroeliam pa.ii {Aci. v, 41). > Nam et
    ras in superiori psalmo prophetavimus, et prsedica- illa flagella bona sunt, quibus Oominus flagellat om-
    vimus. Restat nunc, ut oinni tempore dicamiis : nem filium , quem recipit.
    » Benedicllis Doihinus Deus Israel, qui facit mira- ,j) < Ideo tenuit eos superbia eorutn. > Siinul enim
    bilia magna solus, et benedictum nonicn majesfatis cuih divitiis, pace et prosperitale crescit superbia.
    in ieternum, et in sseculum sscculi. Psalmtts Asaph.) < Operii suul itiiquitate et impieiale sua, > Miseri,
    tales vestes et talia ornaroenta liabent; ist.i in
    Asaph congregatio interpretatur, per quem Ecclesia qui
    inielligitur, de omriibus mundi hujus geritibus coii- convivio Dei esse non possunl, et quales stint, lales
    gregata (666)-,de qua hoc iu psalrao dicilur : « Do- in judicio apparebunt, et ipsa sua veslimenla eos
    miue,in civitale luaima^ines eorttmad niliilum re- abominabiles facient.
    > . « Prodiit quasi ex adipe iniquilas eorum,> —
    diges.
    « Quam bonus Israel Deus his qui reclo sunt < Ex abundahtia cordis os lbquitur (Luc.vi, M); >
    « corde, > Yox Prophetse est, vcl Ecclesise Dei boiii- non est vacuura cor jllud, unde lania iniquitas pro-
    tateiii et polenliam admiranlis. Quam bonus, inquit, cedit: diabolus Ibi habilat. fons , et origo totius ini-

    (665) Hic Crat levita ex tribus primariis Cantori- psalmi seeuliis est Bruno. -.,: .' .
    bus consl.itutis a Davide in domo Domini. (667) Querimonias refert eorum, qui deDei pro--
    (666) Haud aliler inlerprelatus esl Cassiodbrus videnlia lamehtanliir. - ; -
    huuc lilulurn-. cnjus meniem etiam in exposiiipne
    <J73 S. BRUNONISEPISCOPI SIGNIENSIS 971
    quiuilis. Untle et subdilur : < Transieruiit in dispo- A disputalio, efcogitatio malaesl, c' Chrisiianse reli-
    «sitionem cordis. » Adea, inquit, facere iransierunt, gioui inulium coulraria. Unde el subdittir :
    quse in corde a diabolo ilisuosila 454 fueiunl. Et « Et dixi : ergo sine causa juslilicavi cor inenm,
    hoc exponit. « ct lavi inter innocenles manus meas, elsine causa
    < Cogitaverunt, et locuii sunt nequitias. > lllud « fui flagellatus lota die, el judex meus in roalutiuo
    peccatttm majus est, quod meditalione et consilio Dolet mater Ecclesia de illis qui ea in cogitatione et
    fit. < liiiquilatem in excclso loculi suni. > Istisunt dispulaiione fuf.runt. Si, inquit, illa dispulalio vera
    de quibus dicilur : « Peccalum suum quasi Sodoma esset, el si in ex.celsoscientia non fuisset, quid mihi
    prsedicaverunt (lsa, ui-, 9). > In excelso aulcm illi prodessel tot et tanla pro Doihino suslinuisse ? Ergo
    prsecipue loqtiunlur, qui Deum blasphcmant; eiqne sine causajustiiicavi cor mcum, qttod non solum opere,
    delrahere non liment. Sicut ille insipiens, < qtti dixit sed ipsa quoque cogitatione offendere limebara; et
    iii cor.de sub: Non csl Deus (Psal. xni, 1); > et ut sine causa peccaioruiii consorlia fugi, et inter inno-
    orasies illi, qui idola colebanl, falsosque dcos adoia- cenies manus meas el opera niea purificare studui,
    bant, de quibus adliucsubdilur : et sine causa ab iropiis hominibus lot ef lanla fla-
    -. < Posuerunl in cceluin os snttin. > Os suum poncre gella suslinui, el sine causa judex meus, et durissi-
    inccelura, esl contra ipsam divinitaleni loqtti. Qttod B mus atque nequissimiis .inagister meus in niatutino
    gentiles quidem facjebani, qui non in ccelo, scd in incipicns lola die quasi malum discipuluro me ver-
    staiuis aureis et argenteis -divinitalem quserebani. berabat, el ad suum errorem me trahere conabalur.
    Hscrelici quoque ct Ariani in ccelum os suum posue- « Si dicebarn, narrabo sic. > Ordo esl: Dicebara -
    runt, qui de ipsa divinitate male disputantes, Filium si narrabo sic, sicul isti, de quibus superius dictuni
    a Patre dividere conati siuit. «Et lingtia eortiro trans- cst: ecce, subaudilur, periil nalio filiorum tuorunij
    «_Ivi.t super terrain. > Si super terram transiil, qtio qtiibns i.sla dicere disposui.
    ivit, nis>quia in coelosascendil? Unum igitur idem- « Existiroabam ttt cognoscerem hoc, labor est anle
    quc sighifieal: « Et posuerunt in coelumos suum, et « roe.> Eccepopulus ejus, quj deviaverat, ad Eccle-
    lingua corum transiil super lerram (668). > siam reversus esf, de quo niodo superius dixerat.
    < Ideb reverieiur huc populus meus. > Iverant isti « Ideo converletiir populus raeus huc. > Nuhc auiein
    quo non debuerant, et cogitaverunt quse cogitanda contra eos loquiiur, a quibus revenilur, et quoruro
    noh craiil, quando zelanles in peccatoribus, eorum persuasionibus in illam dispulalionem populus ille
    pedes motisuiit; sed quia npn est declinatio morti indticlus fuerat. Et c.erte hsec talis disputalio non
    eor.um, ideo revertetur popultis meus huc. Quid est iiiodicum ipsos quoque philosopbos sollicitavit: Unde
    huc? Ad sanam inielligentiam de qua modo loqui- k et qitidam inter eos sapicns ail: Si Deus non esf,
    mur. Magis eligemus nobis labores el indigenliam unde bona? Si vero est, unde mala (669)? < Existi-
    et afflitenliam malorum. -«Et .mabani, inquit, ut cognosceretn. > Quid? < Quia non
    " bonorum, quam pacem
    « dies pleni iiivenientiir in eis. > Dies pleni ill.isunt, < esl dcclinaiio morti eorum, nec firroaroeutuni in
    Tjiiibonis omnibus abundani. Et lales posthanc vilam < plagaeorum. > iloc autera ipsum cognoscere, lubor
    liabebunl sancii, qitando bonis omnibus in illa beati- est anie me, el nisi ad novissiraa eorum menlis ocu-
    tridine superabuiidabuiil. lum intenderem, ntillatcnus hoc cognoscere valerem.
    « Et dixerunt: Quoroodo scit Deus, ei si est scien- Et boc est, qtiod dicit : « Donec intrem in sanclua-
    < li.a in excelso? Ecce ipsi peccalores, ei abundanies < rium Dei, et intellijgaronovissima eorum. > De hoc
    < iu sseculo oblinueruiit divilias. > HoC esl enim , sancluario Dominusail: < Inlrain cubiculum tuum, et
    (juod modo dicebal: < Ideo reverlelur populus meus clauso oslio, ora Pairem tuum"(JtfoH/i.vi).; >perqiiod
    <Jiuc. >MulluHiciiim alienati erant, quando bsecco- videlicel cordis secretum inlelligimus. Quis enim vi-
    ^iiabanl et dicebaul. Nonne audis, quia hoc dice- dcat polenles hujus sscculi bonis omnibus abundare,
    -iiant : < Ecce ipsi peccatores , el abundantes in sa;- eosque nqn judicel esse felices? Soleni enim boroines
    -£ulo, > quomodo oblintteruiiltanias divitias? Si Deus r. dicere, 4551u°d lales a Domino diliganiur, et alio
    Jioc scivit, el si liujus rei scienlia apud Deum esl? modo illa taiita bona habere el possidere non pos-
    libc ehiin tale erat ac si dicerent: Nescit Deusquse sent. Ac per hoc.sola eorum novissima cqnsideranda
    au hoc mundo fiunt : quoniara si sciret, hoc tam sunl. Uude et sequitur :
    lriagniim malum fieri non permitleret. Talis attleiii « Yerumlamen.propler. dolos disposuisli eis mala :>
    (668) Videnda esl Augustini inlerprctatio , quam ipsa eniin natura procedit, quse non est summe bona,
    bene hoiiiines de se jactanies et superlie minaiucs ut esseinia diviua per se indefeclibiiis el immuiabi-
    -conlundai. < Non secogilal, inquit, boiiiinem suhiio lis. Sed infiiiita Dei sapienlia per suam omnipofen-
    anori-posse-, cuni loquilur : quasi seroper viclurus, liain iiialiiiii converlit in bonum. < Neqtte eiiim ,
    miiiatur; traiisceiidit cogilaiio illius terrenaro fra- inqitit Augustinus, Deus omnipotens, quod ctiam
    giliiateni : nescit quali vase cooperius est, > etc, inlidelcs fatcnlur, rerum cui sumnia poleslas, cuin
    (669) Deum esse creaiursc ouroes, quse secuiidum suronie bontis sit, ullo inodo sineret mali aliquid^sse
    dispositioiiera universi ordinis bon:e sunt, eoucla- in opeiibus suis, nisi usque adeo esset oiiinipotens,
    niaiit. Nulla aulera ex sua naiura inala est; liain et boims, ut bene faceret et de malo. > Encbii':d.
    Deus, inquit Moyses, vidit-cuncia, qum fecerat, et cap. i. Yid. etiam De Civilal. Dei lib. ni^ cap. 3
    erant valde bona. Neque oificil, quod aliqua creata el 4.
    patiantur defeciura , hoc esl privaiioiieni boui; ex
    977 EXi"0SlT10 IN PSALMOS. 978
    quse mala ? «dejecisti eos-dum allevarenfnr. > Sttb- A \ polesl, vel dare-: dcxtcra ille tlal, qtii bona inteiB
    ito eniin dum in majoribus prosperilaiibtis isti lales tione el in abscondito dat,nt a Dco videatur; sini-
    Bsse videnlur, cadunl et moriuntur, ei sinc-ullo nii- stra dat, qui mala iritenlione etpro vana gloriadat,
    sericordise respeclu ad pcenas trahuntur. < Moiiuus ut viJeafur ab hominibus4 de quibus Domiiius aili
    est dives, elsepultus esl in infernb (Luc. xvi, 22).> quia « reeeperurit mercedeni suam (ibid., 16).> Dex-
    Nemo igitur anle finein hsec (alia cognoscere polest. tera igitur, et non sinislra operatur Ecclesia.et ideo-
    Sed ipse finis omnia raanifestat. non iminerito per dexteram a Domioo tenetur, de-
    « Qnoiuodo facli sunt in desolationern, snbito de- ducitur cl com gloria assumilur. Prophetaruin est
    « fecerunt; perierunt propler iniquitales suas, veluf sic dejuturis loqui, ac si Jarii facia sint, quia quse-
    «i^omniuin exsurgehlis.i Cilo iraiiseunloiniiia, quse cuiique vidcni, sine dubio venlura esse cognoscunl.
    in boc sseculosunt, elsi louge esse videanlur ; ei « Quid eiiirii iiiihl reslat in ccelo, et a te quid vo-
    sic sunt quasi somnium exsurgentis, qui aniequam « lui super terram?> Seipsuro reprehendit, qiiiii
    -a sonroo eyigilaret, magnas divitias se in somno-ha- aliquid in terra habere voluii, cui tania in ccelo
    bere videbat; exsurgens auiem niliil invenit. Sic gloiia parabatiir. Nulla stiiif quse in terra habehlur,
    auleni el diviles, niortis somno dorniieiites, quando ad comparalioiiem illorum quse in ccelopossidentur.
    evigilaveriiii, et resurrexerinl, de illis suis tautis B < Defecil cor meum, et caro mea. > Eorum,quasi
    diviliis iiiliiireperient. dicat, desiderio, qu;c niilii in coelo parantur. Jain
    «. Domine. iu civitatetua imagineseorum ad nihi- corraeum et caro mea secundum priorem statuiii
    < Juro rediges. > Civitas Dei Ecclesia-est, in qua hse defecerunt, et non lerrena, sed cceleslia qiiserunt,
    divilise imaginarise pro. nihilo reputautur, quoniara Unde el subdiiur : < Deus cordis.mei, el pars mea
    ad veras divitias festinal. « Quia deleclalumesl cor Deus inssecula. > Nullani,inquit, aiiain pariem volo.
    < meum. >Delectatum quidem, hon in divitiis supqj- nttllani aliara de ornnibus qusecunque sunl, partehi
    dictis, sed in te, in amore tuo, in divitiis spirituali- requiro; Deus sil pars mea, et parscbrdis, et 10-
    bus. « Etrenes mei resoluli suiil, > Uenes, inquit, tius desiderii roei peromnja ssecula. • -
    mci igne .luo, quasi cera resoluli stint, eiuullam in < Quia ecce qui eloiigarit se a te, peribunl, > Soli,
    eis inimicus viriutem habet et poteslatem. Dequo illi vivent, qui te partem liabenl et tibi ad-
    alibi dicilur;: < Yirius ejus in lumbis ejus, et foiti- inquit.
    liserent; qui vero te fugiunl, sirie dqbio peribuut.
    iudo illius in umbilico venlris ejus (Job XL,H). > <
    Perdes orane.s, qui foniicanlur abs te. > Qui sunt
    « Etego ad niliilnm redactus sum, > secundum
    foniicanlur abs le, nisi illi qui se oloii-
    Jiialorum hominum opinionem, qui me quasi raor- enim,a qui
    ^ gant te? Isti enini alios amatores quseriint, quibiis
    luum et huic mundo inulilem per omnia esse judi- C
    se illicite cbnjungunl. Unde scriplum est : < Forni-
    «
    _cant. Et nescivi. > 4Juid esl nescivi ? stultum. et catus esl Israel
    post deos gentium (Judic. viii,27.).V
    insipientem me oslendi, secundum hoc quod Apo- Magna fornicatio est, diabolo consentire, el de ipso
    stolus ait:« Si quis videlur sapiensinfer vos, stulttis filios habere. Omnia vitia et omnia diaboli
    peccata,
    fiat, ul sit sapiens {1 Cor. m, 18). > Pro stulto ab et semina sunt.
    progenies
    insipieniibus babetur, qui mundi honores et divitias < Mihi autem adhserere Deo bonuni est, ponere
    spernll, et carnis voliiptatibus non obedil.
    « Ut jumenlum factus sum apud le. > Qtii me ad < in Deo meo spem meam. > Ego, quasi dicat, nqn
    hoc ouieiura constituisli,-ut aliis servirem, el"alio- me elongabo a Deo, 11011 eum fugiam, 11011aliuin
    -rum onera ferrem. Unde Apostolus aii: « Alter al- amalorem suscipiam, ei soli adhserebo, eique ser-
    terius onera portate, efsic adimplebiiis legem Chri- viam, et omnem spem.et amorem meum in Domino-
    sti (Galat. yi, 2): > Nam et Salvaior noster, ut ponam.
    jumenlum. fieri dignatus esl, qui overo perditam su- « UtannulHiem omiies laudes tuas inporlis-filise-
    per humeros posuil, et ad pascua reporlavit. « Ett .< Sion. >Ecclesia est qtise loquitur (I57D),et sic.de
    ego semper lecura. > Semper cura Deo est, elsi in, D I ipsa Ecclesia, quasi de alio loquitur. Ipsa est eniim
    hoc mundo s_if,qui ab ejus fide et dilectione non re-. filia Sion,de qua 456. ali'}1 dicilur : « Exsulla sa-
    -cedit. . tis, filia S.ion,jubila, filia Jcrusalem (Zach. ix, 9). >.
    ^ < Tenuisti manum dexteram meara, ct in volun-. Si enim dixisset ttt aimuntiem otnnes laudaliones
    • « tale tua dednxisti me, ct cum
    gloria suscepislii tuas in porlis meis, planius esset. Sed, sicut jani
    « iue. > Quseest ista dextera, qua Ecclesia tenelur, ssepe diximiis, isle modus locutionis apud veleies
    ; et duciturTel cum gloria assumiluT ? Dextera noslra. frequenlissimus est. T_ale.es»,enim "el illud : < Deus,.
    bona inieiiiio est; sinislra vero inlentio niala.. judlcium tuum regi da (Psal. LXXI,.1),_>ubi cum dir-
    Uude et in.Evaiigelio Dbrninus ait: < Nesciat siui-. cere debuissel; < etjustitiam tuam filio ttio; * nom
    stra tua quid faciat dexlera tua (Mauh. vi^ 5).> Quii tamen filio tuo dixil, sed « filio regis. > Sedquitl
    eleemosynam facit, et dexicra, et sinislra eam facere3 per portas, nisi aures intelligamus ?;ipsse enim sunt*

    (670) Mire Augusiitius, ejusque cOmmenlaiJohisce>. des ejus. In atriis filiseSion anjiuntia. Ad unitaleni,
    diebus opporluna. In alriis filise Sion ; « qiiia.prse-- tende, noli dividere populuin ; sed rape ad unuiii,
    v
    dicalio Dei, inquit, preeler Ecclesiam iuanis esf.. et facunum, K
    Parum est laudare Dcuin, elarinuntiaie omncslaur
    »'» S. BRUNOWS EPISCOPI SIGNIENSIS 980
    quse laudes Dei siiscipiiint el audiunt, el quibus lau^ A « dioatrio tuo. > Multi sancti. et boni iunc'~lempo«i-
    des Dei annuniianiur. ris ducti sunt in caplivitalem, quamvis valde pauci
    PSALMUS LXXIJI. essent ad malorum cemparationera. Quomodo au-
    INTELLECTUS ASAPH. tem contra sanclos malifenati sunt, et quomodo in
    Asaph (671), ut supra diclum est,Symtgoga in- iriediis atriis gloriati, sequentia maoifeslant.
    tcrpretatur, el ipsa quidem est, quae loquitur in hoc « Posueruut signa sua, signa : el non cognove-
    psabno, et conqueritur, et plaiiglt desiruclionem « riint sicut in via super summum. > Quod auiem
    Jerusalem.quse lempore Nabuchodonosor regis faeta bis dicunt signa sua signa, magui doloris indicium
    est (672). esl. Posuerunt, inquinnl, signa sua, sigoa. Sed ubi
    « Ut quid repulisti nos Deus in finem. > Multo-
    posuerunt ? supra summum. Hoe ejiim el hodie vi-
    iies quasi dicant, repulisti et afflixisli nos propler clores faciunt, et caplis urbibus, supra su-mmum,
    peccaia nosira; sed nunquain sicut niodo repulisii id est in lurribus et locis sublimioribus signa sua
    iio.s. Quid est enim repellere in finera, nisi ex io';o. ponere videmus. Qua in re- et illorum
    glqria, el loci
    repellere.et usquein finein ? « Iratus estfu.ror tuus. calamilas aperiissirae demonstralur,
    < super oves gregis tui. > Quibus irasceris ? Quibus « Et non cognoverunl,-sicut in via (674). > Hsec
    tanlam iram et indignaiionem osiendis ? De grege B "
    est illa via quam Dominus fecit in mari Rubro, ii»
    luo sumus oves et simplices, et iinbelles, et sine
    qua periil Pharao cum orani exercilu suo, qui po-.
    forliiudine sumus, et sine luo adju.lbrio laulse po-
    pulura Dei per lalem viam stuliissime persequebatur.
    tenlise xesistere noii valemus. El ipsi quidem cognoverunl. Quid cognoverunt ? Dei
    « Memeiito congregationis tua_, quam creasii ab et suam fatuilalem. Sed €haldsei
    « initio. > ,Ab inilio enim simul cum aliis homini- omnipotentiam,
    nihil tale cognoverunt, nullum signum viderunt; sed
    bus etiam hos creavit Dqrainus. Quamvis ab initio, audacter et secure fecerunt. facere vor
    qusecunque
    a.tempqribus Abrahse convenienter intelligi possit, luerunt.
    Ab eo enim Judseoruni jiopulus et fidem , et cir-
    « Quasiinsilva iignorum securibusexeideruntja-,
    cuiucisionero accepit, ut Dei populus specialiter vq- * nuas
    ejus in idipsura, bipenni, et ascia dejecerunt
    curetur. « eas,-> In hoc os.iendit secure eos sine revereritia
    « Liberasli virgam haereditatis luse. > Quid per
    eirca sanctuarium se babuisse, dum ipsius tempH
    virgam, nisi f ceptrum et correctionem ? Quid vcro valvas, quasi alia Jigna securibtis et aliis ferramenlis
    - per hsereditatem, nisi euindcm Jndseortim populum
    exciderunt. Quod autem dicit, in idipsum, unam
    iiitelligamus ? lnde esl quod per prbpbetam dicitur : r earodemque voluiitalem in 457 noc opcre tam ne-.
    « Ne Iseteris PliilisjLbsr-abmnis tii, quia comminaia *
    fario habuisse oslendit.
    est virga percussoris tui (Isa. xiy, 29). > Et alibi: « Incenderunt igni sanctuarium luum, in terra
    « Yae Assur virga furoris mei (Joan. x, 5). > Fuit « tabernaculum nominis tui. » Omnia
    polluerunt
    aliquando ille populus quasi virgain manu Dei, quia hsec secundum lilteram faciasunt, quse lanjen et
    per ipsuro omnes gentes in circuitu flagellavit et spiritualiler intelligi possmit.
    oastigavit. Hunc auiem mulloties liberavil Dominus, < Dixerunl in corde suo eognatio. eorum inler se :
    prius" qiiideni de 45gyp!ia serviiule, postea yero de. « Yenile, comprimamus omnes dics feslos Doniini a
    "imilas angusliis. < Mons Siou, in quo habilas. > « lerra. > Hsec una cogilatio, et voluntas omaium.
    Hsec inquiunl, hsereditas lua est, mqns Sion, in quo fiiit, ut sicomnia destruerenlur (675), uinunquani
    te habitare proroisisti, secunduro illud. t Et facius solemnitales ibi amplius fierent, nec dies fesii cole-
    bst in pace loCus ejos.et habitaiio ejttS inSion (Psal. renlur.
    Lxxy, 5). > Quod autero ait: « in idipsum, > sic po- < Signa nostra non vidimus. > Sicul ab anliquis,
    tesl intelligi, ut simul et communiler in eo habitet tempotibus in lali everilu videre soliti sumus. < Jaiii
    cum aliis omnibus, qui cuin eo sunt, ut per hoc < noii est propheta >inter nos, qui veritatem. dicere,
    et locuin, et gentem quadara ratione defendere co-. l>audeat.
    [ Ibi eiiim erat Jeremias, qui ideo in lacum
    g^tur. missusest, quia verilatera eis nuiiliabat. < Etnos,
    «, Eleva manum luam in superbianl eorum in fi- < non cognoscel amplius. >Sic miseri homines dicere
    « nero. > Si.c in hoc intelligitur in finero, sicut et solenl, quando in magnas veniunt calaroitates, et
    a Doraino
    snperius, « ulqiiid reprilisti nos Deus in finem. > quasi desperantes, penitus derelictos se
    « Quaiita. malignatus est iniinicus in Sancli.s esse dicunf.
    « tuis (673), elgloriati suni, qui leOderuiH in me- < Usquequo Deus iroproperabit inimicus?.irrilat

    (671) « Asaph Laliiie congregalio, Grsece Synagaga niini. - ,-.,,..


    dieitur. > Aug. in h.unt lilulum. (675) Eliam contextus apud S. Aug. habel, tnsan-
    (672) Yaria est, ut admonet Yen. Beda super ctis tuis. \rulgata aiiiem, in sanclo. Coiifortnes vero
    linnc psaimum interpretum opinio. « Hieronyirius stinlinhis.- < Et gloriati suni, qui oderunl te.m
    contra Cbaldseos canlaluro putat; Cassiqdorius con- . mctlio solemnilalis luse. >
    tra.Romanos, Arnobius contra Philislhiim, quandoi (674) Cod. tiliis. < Hsec via semper, et meroora-
    Opiroi et Phinees sacerdotibus inlerfectis, arca Deii bilis est. > ..,,,. dedncer.entur.
    valiciriitiiri esse; ld cod. El ad mhilum
    capta est. > Alii putaiit psalniuni (67S)
    ?vei»ibnis Jerusaiem in pcenam necis Chrisli Do-
    981 .-'-.. EXPOSITIOTN PSALMOSi 982.
    « adversarius iiomen luuin in fineni? > Quando in A habuil caput, quod magno malfeo coinerendutri fuii.
    finem dicunt, magnas et niultas .blasphemias eos < Dedisli eum iu escani populoyEtbiopuni, >ut yice
    contra Dominum loculqs fuisse osiendunt. Neqtie versa ab illis devoretur, quos ipse prius devorare
    credendum est verbis pepercisse, qui manibus talia solebat. Deyorare autem superare est. jPer jEthib-
    operabantur. pes naiuraljter nigrqs, peccatores significaritiir, qui
    «Ut quid aveiiis faciem liiam. > Et lantas populi aqttis baptisniatis regenerati e't super riivem deal-
    alllictioiies iiou respicis? < Et dexteram tuam de bali sutil (676).
    t medio sinu luo in finem?-> Siuus Dei illa civitas. < Tu dirupisli fonles, et torrentes. > Fonles et
    fuit, in qua priusquam Deum offenderet, lolius sa- torrentes, legis et prophelarum, etutriusque Tesla-
    pienlise et scientise thesauri reconditi. in iege et menli volumina iiitelligunlur; qui yidelicet fonles
    Propbelis coiilinebantur. Ibi eranl, et dexlera Dei, prius clausi et obturati erant. Sed eorum venas
    laniaque ejus virtus et fortiiudo, ut otunes in cir- Doininus aperuit, et arctissima vincula qtiibus clau-
    cuitu vinceret iniraicos. tlebantur dirupit et aqttarum ex eis alfluenti.am
    < Deus autera rex noster anle ssecula operalus est emanare jussit. Hine est enim, quod Joannes apo-
    « siilulem in medio terrse. > Huc usque Synagoga et slolus, cum yideret librum septem sigillis signa-
    ? tum, multuraque ileret, eo quod niillus dignus ad
    popwlus Judseorum locutus est, suas deflens.mise-
    dictum est ei: < Ne
    rias-et calamilates. Hinc Ecclesia loquitur, et de librum aperiendum invenirelur,
    sua exsultat felicitale. Dcus, inquit, rex noster fleveris, quia ecce vcnil leo de trlbu Juda, radix
    riiodo quidem noster. et specialiter noster, sed Deus David aperire librum, et solvere sepleni signacul;i
    oniniuni antessecula operatus esfsalulem in diebus ejus (Apoc. y, 5). > Aperire igilur iibrura, quid.aliud
    nostris in inedio terra;. Quid est in medio ferrse? ln fuit, riislid quod hic dicitur. « Tu dirupisli fonles
    civitate Jerusalem. quae in medio gentium sila esl, et lorrenles. Tu siccasti fluvios Etbarj. > Eili.aii
    sive in medio lerrse, in utero virgints; sive in inedio fortis interprelatur, per querir diaboltts iniclligilur,
    lcrrse, in assurop.tahumaiiitaie; sive in medio terrse de quo IIT Evangelio Dominus ait : < Cum fortis
    salulein operatus est, quia non unius genlis, sed arraatus custodit atrium.suum , in pace surit 458
    oiiiniuin genlium hanc salutem voluit esse commu- ea, quse possidet (£uc"._xi,21). > Sed quid per flu-
    ncm. Nunc ad ipsum Salvatorem converlilur, eique vios ejus, nisi omnes hserelicorum libros, et omnia
    loquilur csetera quse sequuntur. dogmaia impietatis intelligun.turT Hos autem desic-
    cavit Domiriiis, qui ih mullis conciliis, per Ecclesise
    « Tu cohfirmasli in virtule tua mare. > IIoc est „
    dqctores, onines hsereses destnixit. Et bene quiderii
    illudmare de quo dicilur : « Hoc mare magnum, et conveniens
    > mundus |fuil, iit fliivios"Eihan desiccaret, qui
    spatiosum (PsaL cm, 25), per quod isfe; Ecclesisefonles et lorrentes
    aperuit..
    sigiiiticaiur. Hoc aiitcm confirriiavit Dominus in < Tuus est dies, et lua est nox._ > Legiiur in
    ut el
    virlule sua, jaro iion fluctuet, sicut prius, quie-
    turo nianeaf, et super se Domino gaudenli, Domino Genesi,liicem quia « divisit Oeus lucem a tenebris , voca-
    vilqtie diem, ettenebras noclem (Gen. i, 5). i
    giadienli sepalpabile et calcabile prsebeal. Mare ab —«Elfc-citluncduo magnaJuroinaria,solem sciiicet
    amaritudihe dicitur; sed Spiritns saricli gralia con- et
    lunam; luminare majus, ut prseesset diei-, et
    firmatum et inuuclum est, omnem 'amaritudinem himiuare
    minus, ut prseesset nocti (ibid., 16). >
    in dulcedinem convertit.
    Diesigitur Christiaiios, el nox Judajos significat. Et
    « Tu contribulasli capitadraconum superaquas. > quidem diei prseesl lunrinare majus, nocti veromi-
    Capita draconum vitia sunfetpecca_ta,quse, si succisa nus. LumiuaTe aulem majus Novum Teslamentum.
    fuerint, maligni spiritus, qui per dracones signifi- esl, cujus claritas et doctrina, ad solis similitudi-
    cantur, quasi morlui et dccollati nihil possunt. Hsec nero, lo.tum mundum illuniinavit. Minus vero luini-
    aniem capila corilribulavit Dominus super aquas, nare, Yettis Testamenluin est, quod quasi in nocie-
    quia Omniavitia et peccala in bapiismate delevit. D sic super Judijcos pallescif et lenebrescit.Unde et
    < Tu confregisli capita draconis magni. > Hic est Apnslolus ait : '« Nam neque clarificaturii est, quod,
    ille magnus draco, qui in paradiso cum miiliere claruil in Jiac parte"'propter excellenlem gloriam
    . loculus, eara seduxit, et de ligno vetitq comedere (II Cor. ni, 10). > Tanta est enim clariias Novi
    fecit, ac pei- hoc peccatum inlravit in mundura, et Teslanienti, ut Yelcris Teslamenti clarilas pro,
    per peccalura roors, quia « invidia diaboli iiiors " tenebris babeattir. Ulrumque tamen Testamentum
    intravit in orbem terrarum (Sap. i.i, 24). > Sed umjm est, ef utruniqiie cJarum ct splendidum est, si
    hujus magni draconis caput, per quod originale spiritualiter inteliigatnr : Quod igitur ait:_«-tuus est
    peccaium signilicalur, Christi morte cohfruClumest, . dies, et lua est nox.; > tale est, ac si diceret, et
    ejusque sanguine deleluna. Magnus draco, magnunj - Chrisliani et Jndsei, et iiluminaii et cseci, etboni et

    (676) Post hanc exposilioneni, quse eadem est fuertnH;'qiiia tunc promiitebantur, non reddebaii-
    ^apud sanctum Auguslinum hsec opporlune admohet tur : nunc vero qua voluplafe, afliciniur, cum ea^
    S. Docfor.«Fratres, obsecrb, intendite : cum magna qttre proedicia lefimus iu libro, conipleri videmus int
    yoluplate audiuntur, quse audilse etiam in orbe ter- mUndo? > . • -
    ; -
    Taruni cbgiioscuiitur. Hsec qtiando dicebaiiUir,.jion.-
    m S. BRUNONIS EPISCOPI SIGNIENSIS 984
    mali tui sunl, quia lu fecisti omnes; ei uno rectoque _A siara inielllgirous, q.ua ipsum Teslamenium strsci-
    judicio judicabis omnes. pere merurit, et propter ipsum multas palitur tribu-
    « Tu fecisti^solem el lunara. > Dictum est modo la.iiones. Et valde q_tiidem necessariuro esl ut. eam
    quid pcr solem et quid per Juriain significelur. respicias. Quare? < Quia repleti sunl, qui obseuraii
    MiseriManichsei, qui alium Deum Novi Tesiameuli, snnt lerrse doroorum iniqiiilaluni. > Non fnil eis
    ,et alium Yeleris esse dicebant. Ecce enim Salvaior siifficiens, ut iniquiiaturo pleni esseni, nisi ipsas.
    nosler utrumque Testamentum boc in Ioco fecisse iuiquiialitm domos in se suscepissent. Domus inir
    dieitur. quitatum maligni spirilus sun.t, qriia omni maliiia
    « Tu feeisti omnes lerminos terrse, aestatem et et iniquitaie pleni sunt. Repleti suni igitur domorum
    « ver, lu fecisliea. > Nihil esl ,'enim quod Chrjslus iniqiiitatnm illi, qui obscurati sunt caligine terise,
    non fecerit, quia ipse est per quem omnia facta per quos Judsei et hseretici, omnes honiiries iniqui
    »unt, et sine quo factum esi niliil. Plac.uit lamen significantiir, qui lerreni erroris caligjne obscuratt
    Ecclesise sive Proplieise hscc siugulariter ennme- et excsecali sttnt, ut veiitatis luinei) videre non
    rare, ut in his ita expositis, ejus onmipolentiam valeant. Respice itaque in Testamento ttto, quia.
    cxaltaret. Possumus tamen per seslatem et ver per- omnes is.li ad hoc iutendunt, ut illud deleant, et
    fectos el imperfectqs inieHigere , quorum alleri fer- 1B destruanl.
    veutissimo Spiritus sancli igne succensi sunt; alleri. . «.Ne ayertalur humilis faclus confusus. > Iste,
    vcro eidem igni apprqpinquaiH, et jam proxiini liumilis unusquisque fidelis est,
    qu.i turic quidem
    sunt. fugaretur et averterelur, si Testamehturo sibi datuin
    « Jrlemor esto htijus creaturse luse. > Divinitati defendere non valeret; quod nimirum, quodabsit.
    loqui videtur, et eam quam assurapsit humaniiatem ad magnam confusionem sibi contingeret. < Pauper
    ei commendat, quam ideo creaturam vocat, ut < et inops laudabunl nomen tuum. > Per pauperem
    vertis Deus et yerus hojno Salyator nosier esse cre- et itiopein, eumdem ipsum humilera significnt. Et
    datur. Et valde conveniens erai, ut qui tanta ile pauper qui.dem est, 459 1u' hihi.I habel; inops
    poteulia divinilatis ejus usqne nunc locuius fuerai, vero qui quamvis sine opibus sit, pro nalurse lamen.
    «le humanilale quoque aliquid diceret, atque illis necessilale aliquid habet. -
    hsereticis qccasionem lolleret, qui enm non homi- « ExsurgeDeus, judicacausam tuam. > Exsnrge,
    jiein, sed Detiui lanltim esse. credebanl (677). < Irij- inquit, Deus in adjutorium seryis tuis, et lu ipse.
    < micus improperayit Doniino , et populus insipiens defende, el judica causam tuam, quaro isti nia!i»josi
    « ex.acerliavil nomen tnuni.- > ldeo, inquil, lnijiis , suis argumeiilationibus destruere coiianlur. «. Me-
    ereatiiise tuse mernqr esio, quia bumaiii gencris i mor eslo improperioruni tuorum, eoruni dico,
    iniroicus diabolus, et sinitil ciiin eo Judseorum po- « quse ab insipiente sunl tola die. > Quania mala, et
    pulus insipiens multuni ei adversabitur. Projiheta- qua.m nefandaJudsei et hserelici dichnt conlra Chri-,
    rum aiitera est, prb fuluris pra.teriia ponere, multa -Stuni, si tamen esl locus, ubi dicere.audesnl.
    eiiiro inipropria boiiiino isti in Evangeli.uininiulisse « Ne obliviscaris vqcero quserentiuro te. >Ne obli-
    Ojipoiiimt. Nam et ipse diabolus ad hoc usque ten- yiscaris, inquit, voces «orum. qui le quserunt, sed
    tanilo pervenil, ul ad se adorainium ettm invitaret. exaudi et libera eos de omnibus angusiiis siiis,
    . i Ne Iradas besliis animas coulilentes tibi; et sicul digiii sunl. Siniiljter atitem et superbia eor.uni
    « aiiimaspauperum luortim neobl.iviscarisiii(inem.> ascendat semper ad le, ut eam semper vjdeas, seni-
    ISuiic autem pro illis oriinibus orat, contra quqs per de eis. vindictam suscipias, et iiunquam lalis,
    post Cliristi passiqnem qmnes beslias insurgere mali obliviscaris.
    eonspirit. Per beslias atilein malignos spiriltis, PSALMUSLXXIY.
    h3creiicos,.el tyrannos iiitelligere debemus. Dequi- IN FlKEM NECOItHUMPAS.-PSALMUS CANTrCI ASAPH {678}.
    bus Aposiolus ait :. < Quid niihi pyodest quotl ad Ad fiiiem referalur iste psalmus, id est ad Chri-
    laestias pugnavi Epbesi, si moJtui non resurgunt? » DSluro;
    ] quod autem dicilur ne cqrrumpas, multis
    (ISlor. xy, 32), El revera crudelissimse besliic oiiines nioilis intelligi poiest. Yeluti ne corrurapas tiluliin-
    isli sunl, qui noii solum corpora, sed animas quo- scripiionem; vel ne corruropas aliquani Scripturam,
    que pcrdere niiuntur. Qtiid significet < in fineiu » qtiod Judsei facere solent. Yelnecorrunipas telpsuiu,
    ssepe jani dixinius. sive rie facias aliquam illicilam corruplionem. Asaph
    . « Respice i.n Testamento tuo, qttia replcti sunl, ainera Synqgoga inierpretatur. Bpha Syiiagoga est
    < qui obscuraii sunl lerrse domorum iniquilaliira. > is.ia quoe Deum laudai, ejusque mirabilia narrat.
    .iiespjce, inquit, in Teslamenlo luo, per quod Eccle- « Confilebimur tibi, Deus, confitebimur libi, et

    677) hseretici asserentes Yerbum divinum specie. Synagoga : illa, quse ulique credidit, non qtueDoniini obsii;
    - tenus assiiropsisse naluram hiimanam fueriutl Mar- iiaia permansit: iiain post resurrectionem
    cionilse, Mai:ich»i, Priscilliaiiislse, el anfe eos Simon conlessa legimus niultamillia Judseoruni, quosAs*ph
    Jlagiis, et ejus discipuli, quos peislringit S. Ju.-i,' isle liunc admonet, ne.fidem suam. corrumpant in
    Ep. c. -4, eosque solyenies Christiiin, id est scpa- '.finem.id est in Dominuro Siilvalorem. > Betla.Haud
    .ranles iiaiul-am liuiilauam a divina, aiiiicliristos liliter"sensit de lituli iinjus intp.rpreiaiione Cassiodo-
    vocai.
    '' liiis, ciijus eliain verbaustupavit Betia.
    (6.78) < Asaph, ut siepe dixirous, interpretaiur
    «_.85 EXPOSITIO 1N PSALMOS. .386
    « invocabimusno.in.cn liium. > Proniiilit Synagoga A adyersus Deum iniquitatem loctiti sunt, qnando con-
    el universaliter in omnibus, et singiilariler in uho- ira Salvatorem « Crucifige >cJainarunt.
    guoque Salvatorem nostrubi sc laudare, cjusque rio- 460' Quia neque ab orienle, neque ab occi-
    men invocare, ac oninia ejus mirabilia percensere. < denle, neque a deserlis monlibus, > esl vobis,
    Sic enim ef Moysiquondani popjilumilixisselegitur: subauditur, via evadendi. Omnes.mundi tenninos
    « Omnia qusecunque prsecep.itnobis Dominus, facie- posuil, quia per montes deserlos et inhabitabiles,
    mus (Exod. xix, 8); >et tamen nqn fecerunt. Sed australis el septentriorialis plaga designaiur; nemo.
    non videiilur offendere, qui isla promillunt, quo- eniiii effngere poterit judiciutn Dei. De quo et sttbr
    niam seciiridufi suam inleniionem alios jndicant, et diliir : < Quoniam Deus judex esl. > Sed qtiomodo
    lioc est in eorum volunlate, ut omnes alii simililer judicat. < IIuiic huroiliat, el hiinc exallat. > Depouil
    faciant. Bonara enim voluntatem habebant "illi, quj polentes de sede el exaltat humiles : eos huiriiliat,
    dicebant:« Hosanna filio David.benediclustiiii venit qui jusie humiliandi sunt; eos exaltat, - qui merito
    in nomine Domini, rex Israel, bosanna in excelsis cxaltandi srinl.iupoleslale illius esi, el hmriiliare et
    (Malth. xxi, 9). > Et lioc erat in desiderio illorum, ex.altare quos vult; liahp. aulem poiestaleui. nuljus
    Ht alii quoque eum laudarent et benedicerenl. Ntinc alitts habel. Et lioc ideo, qjiia :
    "autem seqtientia videanlus.. " « Calix in lnanu Domini vini nieri plenus est nii-
    .« Cuin accepero ternpus, ego justiliam judicabo. > « slo, cliricliriav.it ex liocln lipc, veruiiilameii faex
    HSP.C autem loquilur Salvalor noster, et ad supcriora « ejus nonest exinarii.la. > Calix iste in manu Doinini
    respoiidet. Ego, inquil, cum accepcro teinpus justi- mensura relributionis est. E.t bens in, mahu Domini
    liam judicabo, et unicurque' secHiidum merila dabo, esse dicilur, quia in inajiu et poleslate. ifilus est,
    et eOs qui me confiienlur, et meum nomen invocant, reddere unicuique sccundum operasua. In hqc auiera •
    et mirabilia mea prsQdicanl,dignis muneribus reniu-j caliceiherum et puniin vinum, elmisttiro vinuin siiiiui,
    "iierabo. Hoc aulem eritin judicio, quando et boni, cum fsececotitiiietiir. Etalii quidcin merum vinura,
    et mali omhes astabunf anie tribunal Cbristi. E.t ibi alii mislum, alii vero fsecem de hoc calice bibunt,_
    qnidein erit Asapb, ibi erii lota Synagoga, ibiquea "Dicendum est igitiir, qui suul illi qui merum, etqui
    se divideiiiur, et qui Christum cotifessi sunl et lau- mislum, et qui fseceinbibunt. Merum auteni illi bi-
    dayerunt, el qui euro negaverunt. biiiit, qui dehac vita exeuntes, nihil in se Jiabent
    «. Liquefaeta est lerra, et omnes.inhabitantes in quod punialur. Mislum vero illi peccalores, qui pos-
    < ;ea. > In eo quod lerra, ejusque habitatores Tique- nileiitiam ex corde suscipiuiit. Uude scriptuni est:.
    f»cti esse dicuiilur, sine. viribus, sjne foriiiudine, __-. « Peccalor quacunqueliora coriyersus ruerit, et In-
    sirie propria ligura et pulchritudine esse monstran- 'geniueril, vita vivel, etnon roorielur (Ezecli. xxxm,
    tur. « Ego coiifirmavi coltimnas ejus. >. Coluninse U). > Isti eriim, ul Apostolus ait,. salyabunlur qtii-
    tqiius terrse apostoli sunt et doclqres : Has autcni dem,sic lamen « quasi per ignehi. > Salvali aulem.
    columnas confirmabai Doniihus quarido dicebat: perignein, quid est, nisi bibere vinum iiiistunj? Fse-,
    <.Nolite timere eos qui occiduiit corpus, aiiiniani eem auieni illi peccatores bibunt, qui usque in.
    autem nonpossnnt qccidere (Matlh. x, 28). >"El: - fii)enl in sua malitia perseverant. De quibus Apostp-
    «. Estote forles iii. belio.ei pugnate cinn aritiquo ser- lns ait: « Secundum duriliam aulein tuam, et cor.
    pente (11 Reg. x, 12). > Et : < EgO dabo vbbis.osct iriipceiiileris tbesaurizas libi iram in dieirae, et re-.
    sapieniiam, cui non poterunt resistere ei contradi- velalionis jusli judicii Dei, qui reddet iinicuiqiie
    cere omnes adversarii vestri (Luc.xxi, 15). > Bene secundum opera sua (Rem.-u ,' S). > Quod auiem
    confirmatse sunl istse cbluraiise, totam lerram porla- ail:«, El iiiclinavit ex iioc in hOc; > ad magnain
    re, el suslinere valent; multi tamen sunf qui s.uper Dei miserjcbrdiam speClat, qui de vino niero in nii-.
    eas ascendere nolunt. slumyinum tanlura iriclinat, ul bibentes non pereant,
    « Dixi iniquis : Nolite inique agere, et delinquen- et pceniteriliaeremeditim et poenam lolerare valeant.
    « libus : Noiite exallare cornu. > Hoc enim dixit j) Fsex aulein non rainuitur, quia valde plures suntilll
    Dominus per legem, per propheias, lsjaiam nempe, qui fsecem bibuni, quam sint omnes illj, qui merum
    ' Jeremiam elEzechielem, pcr ipsos psalrijos, et per . vinum bibunfel roislum. Unde et subditur:
    .ufriusque.Teslamenli Scrlpturas. Hoc et per apo- « BibeiH ohines peccatoresierrse. >,Faecerri Vitle-
    Slolos dixit, et per episcbpos, et sacerdotes qtiolidie licet, quse semper sic abundat, ut non minualur^
    dicit; allamen iuipii inique agere non cessant, e.t per quod inlelligilur quja pqena raalorum nuiluni ii-.
    deiinquenles suse ppteslatis el iniquitalis cornua nein habebif. Siq eiiim in alia iranslatiorie" legituiv..
    exaltant. Per cornua iniquorum omnis.eorujn virlus Qtiqd vero in isla dicilur, < ex eo, > de calice in-
    el forliludo.Iigiiraliir. telli_gitur. De calice vero peccatores in sua nialiliak
    « Nob'te extollereiiialtum cornu vestrurii. > Hoc perseveianles, sicut superius dixiinus, niliil aliud,
    "
    iutera exponil :. « El iiolile loqui adversus Deuin nisifsecem bibenl.
    « iriiquilatem. > Advefsus Deum iniquitatem ilji lo- « Ego ariteiii In sa^cula gaudebo, cantabo DeoJa-
    quuntur, qui de ipsa diyinilate disputantcs perversa « cob. > Illi, quasi dical, neque gaudere, hequecan-
    dogroata iritroducunt. Hoc fecit Arius, lioc Mani- iare, pqierunt, qui omiiium tormeiitorum fsecem
    chsei, miiltiqiie alii pcrdilionis filii. Nara et Judsei indeficienler, quolidie et sine" fine bibent. Egq au^
    987 S. BRUNONISEPISCOPl SIGNTENSIS 988
    tfeinef fidelesmei in ssecula gaudebo, et canlabo Deo A , qusecunque alia sunt, qtiibus se .conlra veritatem
    Jacob, et incfTabilis suavitatis dulcedine eos ine- dcfendunt. Per gladium aiilein illos inlelligimus, qui
    lniabo. Hinc est enim, quod alibi dicitur: < liiebria- manifesta persecuiione contra Ecclesiam sseviunf.
    liuntiir ab uberlate domus tuae, el torrente voliiplatis « Ill.uiuinaiis tu mirabiliter. > Tu,-iiiquil, mirabili-
    luse pbiabis eos (Psal. xxxv, 7). > ter illuminans Ecclesiam luam, confregisli in ea
    . < El oiiinia cornua peccatorum confringam, et omnia illa quse superius dicla sunt. Mirabilis illu-
    .« cxstillabuiiiur carnua jusii. > Diclmus per cornua minatio esl, quam Spiritus sanclus operatur. Hoc
    poientiam et forlitudinem significari; quoniam boni aulem aposloli probaveruni, qui tam subiio tales
    tunc fortes erunt atque poientes, mali vero miseii facli sunt, quibusipsi philosopbi resislere non yale-
    erunt, et per orania infelices. rent. Unde. ipse Dominus ail : < Ego dabo vobis os
    PSALMUS LXXY. ct sapientiam, cui non polerunt resistere, el cohlra-
    H.FINEM1P LAUDIBUS PSALHU.S ASAPH,CANTICUM AD dicere oinnes adversarii veslri (Luc. xxi, 15). >
    Assyriios (IV Reg. xix). —« A roonlibus seterhis turbali sunl oinnes insipien-
    Legitur de Sennaclierib rege Assyriorum, cuin les corde. > yElerni montes apostoli sunlel doctores.
    y.euisset ad obsidcndain Jerusalem, quod angelus Ab his autem conturbati suiit philosophi, hserelici,
    Doraini una nocte percussit de Assyriis ceiilum octo- B ' oronesque alii ore et garrulitate sapientes; cqrile
    ginfa quiuque millia. In laudibus igilur lanlse victo- vero insipicntes, curii eoruin sapientise et ralionibus
    rise canlal Asaph canlicum islud ad Assyrios, id cst respondere non possenl.
    contra Assyrios. Sed qnia dixit in (inem, ea quae « Dormierunt soninum suuui, et nihiliiivenerunt
    secundum liiteram facta sunt, ad Ecclesiam spiri- « omnes viri divitiarum in manibus suis. > Scd
    tualiier referenda esse ostendit, unde iste tam validus somnus ? « A.b increpationa
    « Nolus in Judsea Deus, i_nIsrael roagnum nomen « tua, Deus Jacob, dorinitaverunt, quiascenderuut
    t ejus. > Tqtus eiiim muudus erat in errore, elido- « equos. > Si de Assyriis inielligaiur, manifestum
    lis serviebat, quando sola Judsea verLDei cognitioiiem est quia et seipsos et omiiia sua subilo ainiserunt,
    liabebat. Unde et merito lii.c dicitur: « Notus in gravissimo somno dormieutes, et nunquam postea
    . Judsea Deus, in lsracl magnum noinen ejns. > Sed evigilantes. Illi quoque qui per; eos signilicati suni,
    quia Judsea confessio, Jsrael vero vir videns Deum et qtii simililer populuin Dei efsanctam Ecclesiara
    iiilerpretatur; per Judseam Ecclesia significatur, peisequunlur, quolidie dormientes el morienles, et
    quse sola ex cunctis gentibus Deum confiiemr et seipsos eisua oinnia periiiint, el nihil suarum divi-
    laudai. Per Israel vero, populus Chiislianus, qui r, liaruin invenieni. Hoc autem fit ab increpalione Dei..
    soliiin veruro Deum cognoseit et adorat. qitt unicui.que illorum assidue in Evangelio dicit:
    « Et factus est in pace locus ejus, et habilatio « Stulte, hac nocle anima ttia rapielur a le, quse ati-
    « ejus in Sion. > Jerusalem visio pacis interpreta- lem parasti cujus erunt? > (Luc. xn, 10). Per equos
    itir, et est ille locus de quo modo dicitur : < Factus auteni oninia illa significatilur, quibus potentiores
    est in pace locus ejus, > quoriiam ibi a Salomone et fortiores horoines fiunt. Sic dicere solerous, super
    ajdificalum est lemplum. DilTeiuiitaiiiein Sion et Je- bonum equum aliquem sedere, quem vel divitiis, vel
    rusalem, quod Jerusalem lola civilas, Sion vero sola honore, vel aliqua magna re prseditum videmus.
    arx et forliludo vocata esl. De qua diciltir : < Cepif « Tu terribilis es, et quis resistel libi, exiunc ab,
    David arcem Sion (/ Par'. xi, 5). > Utraque atilem « ira lua? > Ideo, inquit, ab increpalione lua dor-
    sanclam Ecclesiam significat, in qua Salvalor noster raierunt, qui ascenderunl equos, quia lu lerribilis-
    rex et ponlifex a Doniino conslilutusail:461 ' Eg° es, et nemb tuse voluntali resistere valel extunc ab
    autem conslilulus sum rex ab eo supcr Sioti inon- ira tua. Quod ipse dixit extuuc, hoc exposuit diceh-
    itra sancluii) ejus, prsedicans prseceptum Domini do ab ira tua. Slalim enim ut irascilur, necCsseest,
    {Psal. xi, 6): » ut oninesilli superentur et cadant, contra quos ipse
    « Ibi confregit cornu, arcuni (679), scutum, gla-; D irascilur. Unde et subdilur : >
    < diuni, etbellum. > Hoc aulem secundum liileram « De ccelo judiciuro jaculatum est, et confeslim
    illud est quodmodqdixiinus, quia percussit augelus < tcrra tremuit, el quievil (680). > Stalim, inquit,
    Domiiii de Sennacberib centutn octoginta quinque ut judicium de ccelo jaculalum est, et sententia a
    millia. Et tunc quideiu lolum illoruin bellum confra- sede lua processit, statim facluro est quod fieri jus-
    ctum etdissipatum est. Hoc quoqnein Ecclesiaquo- sisti. Securi, inquil, Assyrii erant, et itibil limebant»
    lidie' fit, et oinnia arina diabolicse artis, toluroque et subito in ccelis dala est sententia , et statim om-
    %
    ejus bellum quotidie a pluribus franguntur et dissi-' nes ab angelo interfecti sunt. Et hoc est quod dicit:
    pantur. Cornua diaboli illa suul quse alios vocanl, et « Terra tremuit et quievit. > Terram vero eos vocat,
    ad prselia concitant. Arcus autem, hserelici et frau- qui sub una horaet tremueruntet quieyerunt. Qua
    dulenti, qui bonqsin occultis sagilfanl et vulnerant. in re lam repentinam cladem illam fuisse osteridit,
    Scuia vero orones illorum arguroenlationes, vel ul vix eis limere et dolere licuisset. Sic faclum esl
    (679) hi Yulgata lsgitur «polentias arcuuin, > apud judicium : terra iremuit, el quievit. > Alia est apud
    Augustirium « forliiudines arcuum. > Augusiinum, « Deccelojaculatus est judiciuni: terra
    (680) Lectio Vulgatse : « Decoelo audituro fecisf irenntii, i etc
    989 EXPOSITIO IN PSALMOS. 990
    et in Pharaone, qui cum.secure.per mediuin maris A cuiidum lilterarii vera sunl, quse ad spiriHialem in^
    Rubri Dei populum persequerelur, judicium de ccelo telligenliam facillime et converiienler trahi possunt.
    jaculalum est, et slaiiro cum omni exercilu suo ih Sed nos titulum secuti sumus, qui ad Assyrios scri-*
    profundum demersus cst. Et mulla ajia in divinis ptus est. . .
    Scripiuris reperire polerii, qui ea quserere volueril. PSALIiiTJSLXXYI.
    < Duin exsurgeret i.n judicjum Deus, ul salvos face-, IN FJNEM : PR0 IDITHUN.PSALMUS ASAPH (682).
    « ret onnies quielos terrse (681). > Tunc, inquil,con-. Perfeclorum sunl 1111 psalmi, qiioruin titulus pd-
    tra Assyrios fecit ea Deus qusemododicla sunt, dum nitur Iditliuii, qui transiliens cmteros iiiterprelatur.
    exsurgeret in judicium adversus eos, qui longq lem- El hoc quidem jam in aliis psalmis exposilum est.
    pore superbisjm eorum suslinuerat. Surrexit tan- « Yoce mea ad Doiriirium clamavi,""voce mea act
    dem, ut salvos faceret omnes quietos terrse, perquos > « Deum, et iritendit mihi. > Tbce, inquii, rnea, per
    omnes illos iutelligimus.qui in Jerusalem clausile- meipsum yoce interioris honiinis, lota Thenlif ihteh-
    nebantur. lbi enim lunc eral lsaias proplieta, et rex tione clamavi ad Domirium, vox n;ea ad Doniiiiuni
    Ezechias, et multi alii viri religiosi. Audiamus ita- ivil, et in aures ejus iulroivii, sictil alibi dicitur :
    queApostolum dicenlem : «Hsec autera omnia in « Et claroor rrieus in cOnspectuejus introiyitinaures-
    figura contingebarit illis.Scripta sunt autem ad cor- B ejus (Psal, xvi.i, 7). > Et Dominus intCndif mihi.
    reeiionem noslram (I Cor. x, 11). > Redeanl peeca- Quid est autem ef inlendil mihi, nisi exaudivitmet.
    - -
    lores ad pcenitenliam, et ne Tardent •converti ad Sic igilur oret, qui exaudiri desiderau
    Dominum, ne jiidiciurade ccelojacuietur, quia jara .« In die tribulalibnis mese,Deum exquisivi njani-
    ecuris ad radicem arborum posita est. Gaudeant et « bus meis. >ln die, inquit, iribulalioriis mese, ex-
    quieti terrse, quia ad hoc surgit Dominusquolidiein quisivi Dominum, qui adjulor est in opporiunifati-
    judicio, ut salvos faciat omnes. quietos lerrae, De bus, in tribulalione. Sedquoiriodoqutesivi?« manibus
    q-jibus siibdilur : < Quia cogitalio hominis confite- meis. > Plus est manibus Dominum quserere, quani
    « bittir tibi. > Ideo, inquit, salvat Dominus quielos ore. illi maiiibus Dominum quserunt, qui bene ope"
    lerrse, quia cogilatio quieti hominis eum laudaf et rando ad eum venire coniendunt. ."
    cotifiielur. Unde ipse ait: « Super qiiem requiescet « Nocle coram eo, et non sum deceplus. > Non
    Spiritus meus, nisi super huiriilem, et quielum, et decipiuntur qui nqcle Doraiiiuni.quserunl, et in iri-
    liemenlem sermones meos (Isa. LXVI,2).;> — < Et bulatiouibus quserunt : «-Quiajuxta est Doiitiniishis,
    t reJiquisecogilationum diem festum agen» iibi» > qui tribulato sunt corde (Psal. xxxui, 19) >—« Mtil-
    Riliquise cogilatiqimin, 462 bonsecogilati^nes in- r tae tribulaliones justorum, et deiris..oinn.ibns libera-.
    lelligi possuut, quse aliis bonis cogitationibus sine bit eos Domi.nus.(Ps.ai. vii, 20). > Nahi et Propliela
    inlerniissione succedunt. Et hse quidem agunt Do- nocte se Oeura qusesivisse osteiidil : « Medisinbcle
    mir.o diem festum, quia sine his nulla festivilas Deo surgebam ad cqnfilendum libi (Psal. cxvin, 62). >
    acceptabilis est. De bonis namque cogilalionibus lieroque ; «In noctibus extolliie inaiius vestras in
    boua opera origiriem Iiabenl; sjcul ecqntrademalis sancla, et benedicite Do.minum (Psal. cxxxin, 1). >
    mala opera oriuntur. « Noluit consolari anima mea. > Curo, iriqiiit, in
    «. Vovete,.et reddite Doniiijo Deo vestro, omnes tribulationibu.s essem, multos habui cOnsblalores,
    jt qui in circujlu ejus affertis munera. > Yos, inquit, . quqruin copsojatioiies noluit recipere aniina mea.
    quiin civitale clausi eslis, et.circa templuin habita- Sic bealus Job suis coiisolatoribus. ait : < Corisolato-
    tis; in quo eum esse hon dubitalis^ ejt.qui quotidie . res onerosi om.nesvos (Job. xn, 2). >.Sic et < Sa-
    ei sacrificia et muftera offertiSj ut vobis eum pro- chel plorans, filios suos noluil cohsolari, quia non
    piliura et placabilein faciatis, vovete.vota veslra, et. sunt (Mqtth. u, 18). > Camaiis igilur erat ista coii-
    reddite ea Domino Deovestro. Qui in ali.quopeccalo solafio, quam vir iste sanctus iecipere jiofu.it-: <Me-
    est, dimittat illud, et voyeal ess.e bene faclumm. mor fui Dei, et delectattis sum (Psal. LXXVI,1). >
    ^Vobiscum est prophetarum maximus lsaias , auijile rj Memoj.,inquit, fui Dei, qui < scipsum exinauivit
    eura dicentem : < Quieseile agere pervers.e, disciie formam servi-accipiens (Philip. n, 7), > el fanias
    lenefacere, quserite judicium, subvenile qppresso, . pro nqbis omnibus.stislinuii tribulationes; et...'dele-
    judicate pupillo, et defendite.viduam (lsa. I, 17). >, ctatus sum in iribulationibus meis : < Non enirosuut
    « Terribjli el ei,qui aufert spiritum prjncip.um, condigrisepassiohes hujus iemporis ad futttram glo-
    € terribili apud reges lerrse. > Yoyete, inquit, Do- riam, quserevelal)itur in n.obis(Rom. vin,T8). >
    mi.no Deo vestro, Domino forti, atqiie terri.bjli, qui « Exercitatus sum , e.t defccit paulisper spiriius
    tam subilq au.fert spi.rilum principum, el qui tara « ineus. >Tntali exercilio ftierat Aposiolus, qui ait:
    terribiljs esl apud regesterrae. Neque dubium est in « INoloVOSignbrare, fratres, de tribulatione noslra,
    illo exerciiu niultos reges, ac principes fuisse, si- quse facta est nobis ih Asia, quia.supra modum gra-
    mulque.cumaliisp.eriis.se." Hsec autem omnia se- yali sumus, supra virtqlem, ila ut tsederet.nos etiara
    . _(681).Alia leclio, in Yulgataqmnfismansuelos terr.m;. nem.-qui esl Chrlslus Jesus; Quse sint igiiur transi-
    --alia aptid Augusiirium omnesmiies corde. lienda, tit ad illuni lineii) pervenire p.ossirous, psalroi
    (682) «.Asaph inlerprelafur congregalio. Lequitur textus ipse deinonstrat. > S. Aug.
    hic ergocoiigregatio transiliens, utperyen:at a"d'fi-.
    991 S. BUUNONISEPISCOPI SIGNTENSIS 999
    yivere (/ Cor. i. 8). > Defeceral uliqtie paulisper A A sauclos suos. ln prseteriiis, quasi dicat, cognosciltir,
    spirilus ejus, quero tsedebat eliam vivere. Sic igitur quid in his quse fuiura suhl facttirus esl Doiiiiiius.
    sahc.ii marlyres in agone suo inulloties exercitaban- El boc est" quod ail: < Hsec est mulalio ^lexicra1
    lur, uispiritupaulisperdeficienle, de hac vita exire - « excelsi. >Quse?« Qnia meiiior fui operum Domini,
    optarenl. < el quia meroor ero ab initio inirabilium tuoruro,
    < Anticipaverunt vigilias oculi mei. > Mirum hon < et quia meditatus suro in oiiinibus operibus luis,
    erat, sidormire non poterat, qui i.n tali exercitio « et quia in observalioiiibus luisme exercebo. > To-
    erai, prseseriira cum Dominus dicat: «.Yigilate, quia "luin hoc, inquit, esl iminiiiatio dexlerse cxcelsi; ei
    nescilis diem, neque horam (Matih. xxv, 15). > Yi- lotiim hoc operalur dexlera Domini, ul homo sic.
    gilabat ulique el moriem pbtius quam yitam optabat, muteiur de primis in nbvissiina, et de hovissimis in
    quia satis ipsa morte duriora erant tormenta, quse p.rima, el sic memor liat et recordelur operutn -
    sustinebat. Unde et subdilur : 463 8 Turbaliis suni, Doroini et mirabilium ejus.Tn hac enim tali corarau.
    el non suiu loculus. > Quomodo enlni turbari rion tatione elraedilaiione cognoscunt sancli elbonorum
    poterat, tot lantisque angusliis undique circumse- prsemia et malorum supplicia; et hoc quidem tribuii
    ptus? Sed in hoc ejus perfectio cbmprobatur, quia eis non modicam consolallonehi. Nota hic, quomodo
    locutus non est, etpatienier omnia sustinuit, Salva- " inter se comniulat prseierita et fultira. Memor fui,
    toris nostri exempla secutus, qui < sicul agnus ad inquil, et memor ero : et meditatus sum et medir
    victimain ductus non operuil os suurii (Isa. LIII, "?).> labor. Seniper mirabilia Dei in merooria Jiabenda
    « Cogilavi dies aniiquos, et annos reternos ih sunt, seroper ejus opera meditanda sunt el sempcr
    « menle habui. > — « Cogilavi, iriquit, dies anti- in ejus raandalis el observalionibus nos exercere
    qnos, > et iriyeni quod omnes, qui pie volunl vivere debemus.
    in Christo, necesse est ut persecutionem patiantiir «Deus in sanclo via lua, quis Deus magnus sicul
    (II Tim. m, 12) ab impiis et his similibus. Sic « Deus nosler?Tu es Deus, qtti facis mirabilia soJus.>
    Abel, sic Abraham, sic Moyses, sic David et sic Ntinc Dei mirabilia narrare incipit, sicut modo supe-
    a!ii sancti.sustinuerunl. «Et annos selernos in menie rius se faclurum esse promisit, dicens : « Quia me-
    habui (683). > El cognovi, et vidi quia saneloruni "« mor ero ab initio mirabilium tuorum. > Omnis via
    gloria eri.i in selernuin, et maloium tormenia fincm Dei esl in sancto, quia nunquam a sanciiiate et
    non habebunt. Hanc.considerationem debent habeic justiiia recedit. Possumus aulero per sanctuni ipsuin
    omnes boui, elbancin suis angusliis suscipere con- Dei Filium inlelligere, qui de seipso ait : « Ego
    solationem. Uride adbuc subdilur : j.Q sum via, veritas, ct vita (Joan. xiv,-6). > Et in
    « El meditatus sum nocte cum cbrde meo, exer- ipso quidem est via Dei, quia « omnia per ipsum
    « cHabar, el venlilabam in nie spiritum mciiiu. > facla sunt, et sine ipso factum csl nihil(/o<M. i, 5).>
    ll:ec, iuquit, in nocte cogitabam, hsec in corde meo « Quis Deus maguus sictil Deus noster ? oiniies
    traciabain, hoc erat exercitium, et studiuin raeura, « dii genliuro dseinoriia.Domiiiusautemcoelbs fec.it.>
    ct in hac tam nobili medilaiione vehlilabam spiri- Ef ipse solus facit mirabilia, qttia qiisccuuque oinnef
    tum meum. Egregie dictum est, venillabani, nt spi- alii faciunt, si lamen bona sunl, qux faciunt, non a
    lilus ejus, qui ex indignatione succensus fuerat, ex se, sed ab ipso faciunt,
    liac nieditalione lara delectabili refrigerium ca- « Nolam fecisti in populis virtiitera tuaro. > Quam
    peret. virlutem ? « Liberasli in brachio luo populuni
    Et dixi : <Nunquid in aiiernum projiciet Deus? aut « tuum filios Israel, et Joseph. >- Haeccst virlus
    < non apponet, ut beneplaeitum sit ei adhuc? autin i qua de -«Egyplia Serviiule populura suuin Donii-
    « finem roisericordiam suaro absciridet a sseculoet ge-• lius liberavit; cunclis populis et naiiouibus uota
    « neraiiorie?Nunquidoblivisceturmisereri Deus, aut-t- facta est, quia valde gloriosa et sirie .fine ine-
    < corilin.ebil in ira misericordiam suam? > Ecce quii morabilis est. Sed non minus illa quoque latida-
    ab aliis nqluit consolari, modo seipsuro ipse conso-. D I bilis cst, qua in brachio suo, id est per filiutn suiini
    latur, et sub interrogalione ea confirmat quse quasii onine bominum genus de diaboli serviiute Doiiiinus
    negalive dicere videlur. Et lale est ac si diceret: : liberavit; lisec enim in illa significata esl, et uno
    Piilaut stulti quod nos Dqminus projecerit, et quodI eodemque brachio hsecetilla facta esl. Quod aulcni
    nimirum iratus ulterius nobis non miserebilur. SedI dicit « filios Israel, et filios Joseph, > sic videlur
    .. non est ita. Cilo se placabilem oslcndet, qui nuhc: esse diclum, sicui illud iu Evangelio : _«Jte^ diciie
    implacabilis esse videtur; neque ut ipsi pulant, , discipulis ejus, et Peiro (Marc. xvi, 7). i Nam et
    abscindet miscricordiam suam usque in finera.et i Petrus nntis de discipulis eral, sicut et Joseph uuus
    ab boc sseculo, usque ad futuram generationehi. fuil de filiis Israel. De Pelro quidem manifesia ralio
    Undeet subdiiur : est, quare nomine vocatus fuerii. Oe Joseph vero
    < Ei dixi: Nunccoepi. > Quid esf nuneccepi? Ntincc quid aliud inlelligere debemus.jiiisi quia omnes alii
    cognovi et intellexi, quia nunquam Deus deserett gratia Palris liberali sunt,. Josepb vero quia sui*-
    (683) i Quisiinlaiwi seterni? inquit Auguslinus,, omni huinanarum rerum tuinulUi intus> requiescat,.
    magna cogilalio.'Yidele, si vitlt isla cbgitalio nisii qui - cogitare vull annos islbs iEternos. -
    magtiuii) silentiuml.Ab oinni. fqr;iiisecusslrepilu, abi - ---.- .-
    595 EXPOSlTlo iN PSALMOS. . D<U
    ipsius merilo liberalus esl? Per hos aulem, omnes iA quse per apqslolos ubique (iebant. Ilspc.aulem vidit
    Chrislianos intelligere debemus,. unum . Deum vi- lerra el commota esl, qnia niaxime proptersigna et
    denles el cognoscentes, et in tide et in. bonitale miracula, quse fiebant, omnes infidelcs et increduli
    464 cordis crescenles. Inierprelalur enira Israel ad fidem coiivertebariiuri Unde et in Evangelio de
    vir videns Deum; Joseph vero augmenlum, sive apostolis dicitur : qnia .« profccti prsedicaverunt,
    accrescens. iibique, Dorainq cooperanie, et serinonem cqnfir-i.
    i Yitlerunt te aquse Deus, viderunl le aquse, et niante sequentibus signis (Marc. xvi, 20). >
    <.timuerunl, tiirbatse stiiii abyssi. > Polesl rhoc <In jnari via tua, et semilse tuae. in aquis mullis,
    juleiligi juxta Iitteram, quando filii Israel per niare « et vesligia tua non .cognoscenlur. > Hoc de Salva--.
    Rubrum siccis pedibns transierujil, aqtiis utrinque lore fiosiro- adTilteram intelligi polest, qui super;
    recedenlibus, quod quidem inter maxiina et praclara aquas maris siccis pedibus ambulavil, ubi liuinana
    Dei miracula coiiinimeraiiduin eral. Secundum spir vestigia inveniri non possunf. Spiritualiter aulem
    rilualem intelligentiam, « aquse multse, populi mare mundum significal, sicut jam ssepe in aliis
    niulli, > qui poslquani Dominus populum siiura libc- psalmis dicfum esl. < Aquse verq multse, populi
    ravifin bracbio suo, ab infidelilate :ad fidenj con- multi > sunt, et lioc quidem. jam sscpe dixirous.
    versi, in eiini cretiiderunl, euro viderunt, et timuc- B Fecit igilur Dominus vjam sibiin mari, el semilas
    runl. Abyssi vero lurliatse sunt; per quas htijiis in aquis multiSj quoniam ex quo mundus isle ad_
    sseculi poleniiores inlelligiinus, qui sicsunt in boc fidem ejus conversus est, per eum invisibiliter am-.
    rouudo, sictil abyssi in medio maris. Unde- Aposto- bulare, et Ecclesias suas ubique visilare non cessat.
    lus ait: < Yjdele vocationem veslram, fratrcs, quia Sicut ipse suis discipulis ait: «Ecce ego vobiscum.
    non mult.i potentes inter vos, non iriulli nobiles, sum omnibus diebus usque ad consummationem..
    non muiii sapientes, sed quse suiit sttilta uiundi sseculi(Matth. xxvni, 20). > Yesligia.vero ejus non
    eiegil Deus, ul perdal sapienliam, etiquse infirnia cogiiosciiiHur, yel quia hoc invisibiliter agil, vel
    stinl elegit Deus, ul conftindal forlia, ct eaqtise non qu.ia pauci sunl, ad raalorum comparalionem, qni
    sunt, ut ea qnaesunt deslrueret (/ Cor. i, 26).- > Isti ejus vesiigia iniilantur.Sic enim el deSpiritu saticlo,
    aiitem conlurbali sunt, el cuin roagno furore conlra qni similiterinvisibilis esl, ipse.'Dqmi.nusait;: «.Spi-
    sauclos iiisurrexeruiit. Hos aiitem secuta csl infiiiita rilus ubi vult spirat, et vocem ejus audi.s, el nescis
    iniquorum hoininum, el. procellosa niultitudo. De tiii.deveuiat,,aut qtio yadat (Joan. m, 8). > Unde
    qua el subdilur : < Mullitudo sonilus aquarum. > ejus quoqiie vestigia invisibilia esse riioiisiranlur.
    Quid niirum si.de abyss.i perturbatione niiillartitn C Si anlem et secundum litteram de filiis lsrael - hax.
    .Tqiiaruinsonitus exiit? Quid niirum, si de sseviiia intelligaiilur, non erit. inconveniens, qm et ni man
    divilum ei poleiitum populi slulti, et indisciplinati Uiibro, et in Jordaue vias el semitas liabueruii!,
    contra sanctos clanior enipii? Quis enim conlra sicut sacra narrat historia. Ui.ideet subdilur :
    Salvalorem nqstrum omnem illam mullitudinem « Deduxisti sicul oves populum tuum inmanu
    concilavii, ut omnes nna voce < crucifige > clama- « Mbysi et Aaron. > lnielliguntur aut perMoysen ef
    reut, nisi principes ei sacerdotes? Sic igitur ex Aaron episcopi el sacerdoies, qui populum Chrisliar
    abyssi conturbaiione facltis esl sonilus aquarum niiin (ipse est eninr .populus Dei) regiuit, et ducunl,
    i'..iiltanim. Sed non idcirco: aposloli et doclores et in teiramviveniiuiii, qttseper lerram promissiOT
    lactierunl, et a Chrisliprsedicatione cessaruut. Unde nis signilicalur, recto iiinere iinroducttiit.
    cl subditur: 465 PSALMUS LXXVH.
    « Yocem dederuiit nubes,: elenim sagiitse tuse 1NTELLECTUS ASAPH. .%
    < transieruiil, vox tonitrtii tui inrota. > Yalde ma- . V.ultAsapb ut iste psalmus; secuniluin snam in-
    jores et lerribiliores siinl voces nubium, quam voccs lelligenliam exponaiur, et ideo ait : « Aperiam in;
    aquarum et valde magiium timorein et terrorem parabolis os roeuro, > ut non-secundiim litieram,
    faciunl illse sagiltse, quse de nubibus exeunt; prse- D setl parabolicie intelligaltir (685). -
    sertiiu cum vox tanli louilrui sit in.rola, etaposio- < Attendite, popule meus, legein meam, inclinale
    lica prscdicaiio non unarii parleni teneat, sed Iiiii- « aurem veslram.in verba oris mei. > Iilhoc psal-
    versuro inundum (684). Nubes eiiim, et aposloli et mo loquitur Propheta,: et apostoli, Ecclesiseque db-
    doctores sunt, quoruro doctrina tola Ecclesia irri- ciores, quibus lotus populus a Domino cominissus
    galur el fecundatur. Sagiitaj viero, eoium senlcntise est. Dicat igitur ccelus aposiolicus: Altendite popule
    inielligunlur, quibus vitiorum et spirituuro iniquo- meus, mihi ad regenduni co;nmissus, legerri nieain,
    ruin fugatur exercilus. '...-, legero quani ego prsedico et cuslodio, Iegera.qua
    -1 llluxerunt coruscaliones- luse orbi terrse, el vivoet proqua, si necesse ftierit, mori non liineo.
    < commofaest terra. > Coruscationes istse, quse de « Inclinate aiirem vestrani, > aurem videlicet cordis'-'
    nubibuset tonitruis exeunt, signa et miracula suiit, vestri, ut qui habet aures audiendi audiat; « in

    (684) Cod. Ghis., in circuitu compleat. populi Dei, unde neqnaquam - nos alienare debe-
    (68S)-< Yerba ista iutelleciiussunt; id est inlelli- inus, > eic. S. Augustiniis. Hsec pslendunt Bruno-
    geritia; suHl, qure dala est ipsi Asapb : quod 11011 nem iioslrum, S. doctoris menlem, sicut. in aliis
    uni Jiomihj, sed melius acCepimus congregalioiii interpretatiohibus. secuium fuisse.
    998 S. DRUNONTS EPISCOPI SIGNIENSIS C9C
    verba oiis rriei, i qubniam ea qure dicthrus $um, A palrcs ebruni ? Audi quod scqriitur. Genus praviim
    allioris qiiam putanlur inlelligeniise sunt. Unde et el peramarum, de quibus ipse Dominus ait: « Ge-
    sttbditiir: neratio prava atque perversa signum quserit (Matlh.
    < Aperiam in parabolis os raeum, loquar propo^- xn, 59). > — « Genus, quod noii direxit cor suum. >
    « sitiones ab initio sseculi. "> Est aulem parabola Non direxit ad bonum . nbn direxit ad juslitiarii vei
    alicujus rei slmililudo, cum aliud dicitur et aliud sanam inlelligenliam, sedpolius retorsit et refiexit ad
    intelligitur. Quales sunl, quse dicuiilur parabolse omnem iniquifalem. « Et noh esl credilus cum Deo
    Salomonis, Tpiales et illse, quibus frequentissime in « spirilusejus. > Si Deo se nou credidii, el cum Deo
    Evangeliis Domihus loquilur. Idera aulem hoc in esse nOluit, cui se credidit, et cum quo fuit? Cum
    loco et parabolse et proposiliones significant. illis utique quibus filios et filias immolavit, sicut
    « Quanla audivimus, et cognovimus ea, etpalres scriptum est: « Elimmolaveruni filios, etfiliassuas
    «iiostri narraverunl nobis. > Multa sunl, quasi dicat,' dsemoniis (Psal. cv,"3i). > Et hoc quidem probat
    qiiseaudivimus e.t audiendo cognovimus, ef quse pa- per filics Ephraim, quia spiritus et volunlas eorum
    Ires noslri narraveruht nobis, quse nbs quoque mo- non fuit cura Deo. -- " '
    do vobis In parabolis nunliamus. « Filii Ephrem intendentes arcum, et mlitenles
    « Noh sunt occultata a filiis eortim in generatio- B « sagitlas suas, conversi sunt in die belli. > Jloc
    «Tieallera. >-Nos, inquit, eorum filii non occulta- aulem, sicut in Isaia legitur, 466 factum est in
    nihs, quae a palribus audivimus, sed in altera gene-~ rliebus Aehaz regis Juda, quando Ephraim, xruifra-
    ratiohe ea prsedicamus, per quam videlicet gentilem tressuos adjiivare debuerat, se conjunxit gentibus
    populum inielligiirius, quoniam « qui abscondit fru- ad expugnandam Jerusalem {Isa. ix, 9). Sed quia in
    merituriimaledicetur in populis (Prov. xi, 26). > parabolis ista dicuntur, bsec ad Clirislianoruni tem-
    « Narranies laudes Domini, ei vinules Domini, pora referenda sunt. Ssepe enim hoc in Ecclesia fieri
    « etmirabilia ejus quae fecit. > Palres, inquil, Jiostri videmus, ut illi, de qnibus maxima spes habetur;
    omriia harraverunt nobis, et laudes Domini, et vir- et qui paratiores ad prseliandum esse videnlur, lem-
    lules, et mirabilia Doraini. Lege in libris Moysi, et pore nccessitalis arma deponant, el lurpiier se in
    ih aliis libris Veteris Testamenli, etomnia luec in- dedilionem hoslibus tradarit. Dequibus bene sub-
    - ditur :
    venirepoteris.
    « Et suscitavit testimonium in Jacob, et legcm « Non custodierunt Teslamentum Dei sui, efin
    « posuitin Israel. >Israel, et Jaeob, elieslimonium, < lege ejus noluerunt ambulare. > Hoc autem de
    idem significant. Hsecest illa lex quseper Moysenin filiis Ephraim manifeslura est, quia in diebus Jero-
    monlc Sinai filiis lsrael a Domino dala est. De qua " boam legem Domini abjicientes, vitulos aureos ado-
    elsubdilur: raverunl, el penitus se ad idololalriamlranslulerunt.
    < Quanla mandavii patribusnostris? > Ad quid? Similiter autem el Chrisliani multoties lisereiici
    ut nola facerent ea filiis suis. Et hoc quare ? < Ut fiunt, et legem Dei violare non timent.
    < cognoscat gencraiio altera. > Non debel itaque ne- « Et obliti sunt benefactorum ejus, et mirabilium
    qiie lex, neqne aliqua scienlia occultari, quse ad hoc < ejus, qui ostendit eis. > Ingrali filii sunt et merito
    data est, ut ab aliis in alios transirel, et transeiindo exliseredandi. qui patris benefaclorum oblili, ejus
    pluribus proficiat. Sic enim lex, quse Judseis data iniraicis ad ipsum palrem suum expugnandum se
    fuerat, ad genliles usque pervenil, et magis in hoc sociare non meluunl; praesertim illius palris, cujus
    populo, quam in i.llo operala est, et quotidie ope- fidem et doctrinam signis, et miraculis probalam
    ratur. esse cogrioscurit. Sed nos, dicet aliquis, mirabilia
    . < Filii qui nascenlur, exsurgent, et narrabunteam noii vidimus, Ad quod ipse : « Coram patribus eo-
    < filiis suis. > Filii, inqiiit, qui nascentur, et nova < rum fecit mirabilia in lerra jEgypti, in campo Ta-
    geiieratione, per aquam el spiritum renascenturj non « neos. > Si lu, inquit, non vidisti, at palres lui
    eruiit otiosi, nou erunt pigri, vel fastidiosi, sed ex- p viderunt, quibus non minus, quam tibiipsi credere
    surgcnt, et ad prsedicandum se viriliter prsepara- debes. Et lestes tibi dedit, qui mirabilia viderunt, et
    bunt, et narrabunt eara iiliis suis. Hoc autem ad- regnum, in quo facta suiit, el ipsum locum, ubi facta
    iraplelum est 'm apostolis apostolorumque succes- suht, ut nullatenus inde dubitare debeas. Nec vero
    soribus. minora miracula postea per apostolos aliosque san-
    . < Ut ponaiit in-Deo spem suam, et non oblrviscan- ctos per lotunj mundum facta sunt, quse fuerunt
    < lur operuin Dei sui, el mandala ejus cxquiranl. > illa quse lunc temporis per Moysen in iEgypto facla
    H.oc, inquit, filii, qui nascenlur, horlabuntur filios leguntur. Et illa quidem miracula nihil ^Egypliis
    suos ut ponanl in Deo spem suam, el non in incer- profuerunt : hsec aulem mundum pene tolum. ad
    .10diviliarum, noii in cultura, vel responsis falsorum fidem converterunt. Hsec autem contra illos dicta
    ileorum, neque iii aliqua alia superslitioiie. < Et non sunt, qui Testamentum Dei non custodierunt, et iu
    obliviscanlur operumDei sui, > qui tam mirabililer lege ejus ambulare noluerunt. _ "
    de taniis pcriculis eos libcravit, < et mandata ejus « Interrupit mare, et perduxit eos, el staluit aquas
    cxquirant, > et die ac nocle mediientur in eis. «"quasi in utre. >Et hsec parabola est, etallegorir;
    « Ne fiant sicul patres eorum. > El quales fueiiint cam quscrit exposilionera. Ssepe jam dixiraus, quia
    957 EXPOSITIO IN PSALMOS. 098
    maremundum slgnifical: aquse vcro raultse, popttli A _ e.t torrenle» lnundaverunt, cerii sumus etnullatenus
    mullisunt. Quse vero aqua. in utre claudunlur, iiisi dubiiamus quia ille, qui aquas lam affluenter dedit,
    permissione erumpere non valent, Modo igitur om- ctiam panes nobis abimdaiitissinie ministrabil? Ne- -
    nes aquse in utre clausse sunt, et quocunque voluhl, que enini diflicilius est Deo, 'de ccelodare paucs,"
    secure vadunt Christiani, neque tiraenl ullas maris quanj de pelra producere aquas. lii his autein et si-
    inundationes et lyrannorum perseculiones. milibus admonendi sumus, ne sirriilia faciainus. Et
    ,« Eteduxil eos in nube diei, et tola nocte in ilr talis expositio sufficial nobis.
    «luminatione igriis. > Hoc esi enim quod apostolus i Ideo audivit Dominus, et dislulit, et 467 s">
    ail: « Quia omnes mare transierunt, et qnines iri « perposuit. > Quid distulit Ooininus, et quid facere
    Moyse oaplizaii Sunt in nube, et in mari (I Cor. x, superposuit? Hoc videlicef, quod in seqnenlibtis
    2). > Nubes autem, qua?eos prseibat, duplex beneli- legilur. < Adhuc escseeoruin erant iJi ore ipsbrum,
    cium prsestabat; indie obumbralldo, et in riocte < et ira Dei ascendit super eos; > Distulit iraiii, et
    illuminando. Hsec igilur nubes Spiritus sanclus esl: cbmplevit petitiohein, ut prius Del omiiipolcnliam,
    Jisecriubes obumbrat populum Dei, ne carnis concu - dcinde suam infideliiaienrfet malitiam agnbscerent.
    piscenlias, el vitiorum seslnm senlial. Unde et B- Unde et subditur : < El ignis accensns est in Jacob,
    Marise ab angelo dicilur : « Spirilus sanctus stiper- BI « el ira ascendit iri Israel, >
    veniet in te, et virlus Altissimi obumbrabil tibi « Qui rion crediderunt in Deum sutim, nec spera-.
    (Luc. i, 55). > Hseceum jlluminat, el in via manda- « verunl iri salulare ejus. i ldeo, inquit, ignis irse
    lorurii Dei errare non sinil. et indignationis Dei accensus est contra Jacob, el
    «Iiiterrupit in eremo petram.et adaquavifeos vel- ascendit super filios Israef, quia neque credideruii;
    «ut aliyssus multa. >Hsecest illa petra de qua Aposlo- neque speraverurit, sicut credere et sperare debue-"
    lus ait: « Petra autem eral Chrislus (1 Cor. x,4). > runt. Cum enim iot lantaque signa et mirabilia vi-
    Haec petra prius arundine, deinde lancea percussa dlssent, nullatenus de Dei omnipotenlia dubitaic
    et vulnerata est, i et contimio exivit sanguis, et debuissent. Hsec autem per anticipationem dieta
    aqua [JSM. XH, 34). > Nam el de illa alia dicitur, sunl, quia ea quse scquuntur priusquara ista facta
    quori percussa 'Jas fuerit. Tanta autem aquarum sttnt.
    aJJJttentiaex hac _ar_/.nprofluxit, ut niunduni toium < Et mahdavit nubibus desuper, el ianuas ccel»
    lavarct, ct satiaret, et peccatorum coolagione niun- < aperuit, el pluit illis manna manducare. > Habue-
    daret. Unde et subditur : . nint iIII suas nubes, suos coelos etsuum manna;
    « Et eduxit aquara de petra, et eduxit tanquam babemus ef nos nostras nubes, iiosiros coelqs ct
    < Oumina aquas, > Qualuor hiagna ilumina de hac noslrum manna; valde quidem "majbrisdigniorisqu«>
    _»etra exierant, quibus sancla Ecclesia irrigatur. naturse. Nostrse nubes et nosiii coeli, apostoli sunt
    « Et apposuerunt adhuc peccare ei, in ira conci- el doctores; nbstrum manna, litriiisque Testamenti
    < tpveruni excelsum in siccitatc. >Non fuit eis suffi- (Joclrina et spiriiualis intelligehlia est. Et talis qui-.
    c/ens in aqtta peccasse, nisi in esca quoque simili- dem cibus descendil a niibibus riostris, lalemque
    ler dcliquisseni. Apposuerunl itaque peccatum supra panem pluunt nobis cceli nostri. Possumus et per
    peccatum; utpote qui omni bonilale sicci crant, et hunc panem Christi corpris intejligere, de quo ni-
    in lerra sicca lunc lerapOris morabantur. miruin quotidie dicimus : < Panem noslruni qiioii-
    <Et tentav.erunlDeuraincordibus suis.ulpelerent dianurii da nbbis hodie (Malth. vi, 11). > De quq
    < escas animabus suis. > Yakle amplius peccabanl, _pane subditur adhtic : ..__
    in cordibus uiffidendo, quam ore "clamando, el escas « Panem cceli dedit eis, panem angplortim man-
    pelendo. Nam ipsi quoque eorum duces Moyses, et « ducavit homo, frunienlationein misit eis in abun-
    Aaron ad aquas contradictionis simililer peccasse < dantia. > Panis ccelestis est corpus Chrisli.';'_panis"
    leguntur. Unde etiam prohibiti sunt, ne in terram ccelestis est inlelligentia et scientia spiritiialis. Tali
    promissionis iiitrarent. Magnum igitur peccaium fQ cibo; reficiuntur angeli, et tali pane omnia super-
    est diffldentia, et iri his quse petuntur a Dbroino, ccelestia vivunt. Talem et motlo homines mandu-
    speni non habere. cant, et lalem frumentationem in Ecclesia"suscipiimt.
    < Et male locuii sunt de Deo, et dixeruht: Nuii- Hsec autem frumentatio de illo liumento fit, de quo
    < quid poterit Deus parare mensam in deserlo? > in Evangelio Dominus ait: < Nisi granum frumenti
    Ilaec sttnt illaverba, quse inlus dicebant, et quibus cadens in lerram mortuum fuerit^ niillum fructum
    in cordibus suis Deum tentabant, et ore quidera affert; si autem mbriuum fuerit, multiim frucf.tiiii
    quserebant escas, in cordibus verq dicebarit: nun- affert (Joan. xn, 24). >
    quid in deserlo dare nobis.poterit escas? El hbc est, < Et excilavit Austrum de ccelo, et induxil in vir-
    qubd ait: « tule sua Africum. > Ausler et Africus idem sunt.
    « Quoniam percussit petram, et fluxerunt aquse, De quo yidelicet Austro alibi dicilur : « Deus ab
    « et torrentes inundaverunt. JSiinquidet panem po- Auslro veniet (Habac. m, 5). > Htinc autem com-
    « teritdare, aut parare niensani populo suo?> Sml- movit Dominus, et secundum suse virtutis potentiam
    iissimi et insipientes, rionne convenientins eraf di» excilavit. Et ille quid fecit?
    cere; quoniam percussit pelrara, et fluxerunt aquse, « Ef pluif super eos sicut pulverem carnes, et
    $9 S. BRUNONIS EPISCOPI SIGNIENSIS, I0o0
    < sicti.t arenam maris volalilia pennata. > Prius A per Prophetain Dbrainus"ail : < Popuios liic labiis
    aquas, deinde pahes, postea vero carnes qusesierunl, me hoiiorai, cor autem eoniiii longe est a me (Marc.
    niliil est negatum eis; sed omnia abundanter eis VII,6). > Quid est auleni, < nec fldes babila est iilis
    toncessil, « qui dives esfin omnibus, qui invocanl in testameiito ejus? > Nisi quia non crcdiderunl, uec
    eum (Rom. x, 12). > Super nos quoque excitatur fidem habuerunt in Tesiamentb ejus. Omiiia autero
    Ausler, qui Aquilonis frigus, et desidiam pelkit, et hsec in parabolis 468 dicuntur, ut neiiio eos iiui-
    corda nostra calefaciat, et nimii frigoris immensitate tetur, qui similia pati formidat. Qui enim siroilia
    jam pene emortua reviviscere faciat. Sed quid per agiint, dignum est ut similia paiianlur, ln his aulem
    carnes, uisi camalis inlelligenlia ? El quid pcr vola- Dei quoque misericbrdia considerari debel, qui, siciit
    tiiia-peiinata, nisi spiriiualis iiilelligenlia designalui? diflicilis est in peccatis perseverantibus, ita facilis et
    Utramque Dominus nobis abundanter dedil, quia misericors est conversis e.l pceiiitentibus. Unde et
    uiroque modo Scripturas intelligimus et exponinius. subdilur :
    Cnde et subditur: < Ipse autem esl misericors, et propitiusfiet peci
    .« Et ceciderunt in medjo caslroruin eorum, «irca < catis eorum, et non disperdet eos. > Peccalor enini
    t tabernacula eorum. > Cadunt aulem hsec et in quatunque hora conversus fuerit et iiigeniuerit, vita
    mcdio etcirca castra Christianorum, qttia sapientes ^ vivet, el non niorietur.
    «t iiisipieiiles hic quotidie saiiantur. El hoc est, < Et niuliiplicavii, ut averteret irairi suara ab eis.i
    quod dicit : Quid inulliplicavilDominus. nisi raisericordiam, iir-
    < Ei manducaverunt, el saturati siint nimis, et dulgentiam et pietaten^? Quia euiro bis abundabai.
    t desiderium eorum altulil eis, el noiisunt fraudati el plcmis erat, ideo < non accendit oninero iram
    * a.desideriosuo. > Non majori appelitu qiisesierunt suani, >ut eos confestiin occiderei pro lanlis bffei:-
    iili tunc lenipbris illas escas carnales, qttam Chri- sis ei necessitatibus suis.
    sliani inodo quaerunt escas spiriliiales; sed aliter illi < Et memoratus eslquia caro stint; > qusesemper
    qusesterunt, et aliter isli modo quserunt, et ideo nori Spiritui resistit, et sicut Apostolus ait, adversus
    eadero, neque aeqnalia raerila recipiunt. Et de illis spiritum concupiscit: < Spiritus vadcns, ei non re-
    propler infideliialem dictum est, quod sequitur : diens (Psal. LXXVJI, 34). > Quasi aliquis diceret :
    « Adhuc escseeorum eraiit in ore ipsorum, et ira El si caro interficeretur, spiritus quid faceret? Ad
    « Dei ascendit super eos, et qccidit plurimos eorum, quod ipse : Yadens, inquil, vaderel, neque rediens.
    t et electos Israel impedivit. > Non qualescunque, redirel. Postquam enim a corpore separatur aiiima,
    sed majores e( fortiores murmurasse oslendit, ditm _ nisi divino oracuio, usque ad lempus oinnibus con-
    electos.Israel impeditos dicil. stiluluin, nuiiquani ad illud reverletur amplius.
    « In omnibus his peccaverunl adhuc, et non cre- < Qtioties exacerbaveruni eum in deseito, in iram
    t diderunt in mirabjlibus ejus. > Quarn stulti, quam « concilaverunt eum in lerrasine aqua. > Usque ho.
    .increduli el iniqui fuerint, in eo ostendilur, quod die qui in deserto sunl, et ab Ecclesia longe Sunf,
    neque miracula, neque flagella eos corrigere et di- et aquis spirilualibus hon irriganlur, eutn exacer-
    rigere poluerunl. Unde el subditur : bare et coneitare non cessaiH.
    « Et defecerunt in vanilate dies eorum, et anni < El conversi sunt. > Unde, el quo? A bono atl
    * eoruin cum festinatione. > Quid sit auiem cum maluro. < Et tenlaverunl Deuro, et sanclum Israel
    festinaiiotie deficere, sequenlia roamfestant. < exacerbaverunt. > Decie.s tuiic Judsei Dominum
    < Cuih occideret eos, lunc iuquirebant eum, et tentasse legunlur. Piima tentalio fuil in mari Ru-
    « convertebantur anle lucem, et veniebanl ad eum.> bro, de qua scriptum est: < El irrilaverunt ascen-
    Qui enim sic occiduntur, utique cura feslinatione dentes in mare, mare Rubrum (Psal. cv, 7). > Se-
    deficiunt et moriuhtur. Quia vero anle Iueem .sla- cunda, de viluli creatione. Tertia, quando murmu-
    foant, et sui cordis maliliaro abscondere non pole- ranles dixerunt : < Quare eduxisti nos de terra
    rant, ideo coiiverlebaniiir, sed non ex corde cOn- D ^Egypti? anima nostra nauseat super cibo isto le-
    vertebanlur. Et veniebanl ad eum, non corde taraen, vissimo (Num. xxi, 5); > et misit in eos ignitos
    sed fac.ieet simulalione veniebant. serpentes. Quarla, et quinta, ad aquas contradictio-
    < £t niemorali sunt/quia Deus adjutor eorum est, nis!; una anle mortem Marise, altera post morlera
    * et Deus excelsus liberalor eorum est. > Si oblili ejus, Sexta, quando raanua computruit. Septihiaet
    iioii fuissent, non diceretur, < et memorati stinl. > octava de coturnicibus. Nona de Core. DeCima de
    Tale est illud quod alibi dicitur : < Confitebitur tibi, exploratoribus (686).
    cttra benefeceris ei (Psal. XLIX,19). > « Non sunt recordati manus ejus, qua die libera-
    < El dilexerunt eum in ore suo, et lingua sua < vit eos de manu trlbulationis. >Hsec omnia in pa-
    « mentiti sunt ei; cor aulem eorum non erat re- rabolis dicunfir nobis, qui multolies laniae Dei oin-
    « clum cum eo, nec (ides habita est-illisin Testa- nipotentise obliti, eam fidem "non habemus, quam
    < menlo ejus. > Hoc est enim quod iri Evangclio et habere debemus.

    (686). Quse desunt de hoc psalmo in edilione Marchesii supplentiir ex cod. G. XII. Vallicell.: desunt
    iHiaiii in cod. Ghis.
    t*}ul EXPOSiTSO IN PSALMOS. 1003
    « Sicut posu.it in --Egyplo signa sua, el prodigia j\ 16). » Per grahdinem igilur el pminam 4©9 omr
    « sua in eanipo Taneos, » Hic autem enarrare inci- niuiii lormentorum genera significaniur, quibus illi
    pit. < Coiivertirin sanguinem flumina eorum, el plu- occidendi et flagellaiidi sunl, qui Dei volunlati re-
    « vbles aquas, ne biberent..» Islae plagae, quibtis sistunt,.el populum ejus affligunl. Unde el subdilurs
    timc Jigyplii percussi sunl, illas plagas signilica- t Et tradidii grandini junienta eorum, el posses--
    bant, quibus ubique gentium omnes illi flagellantiir, i sioneni eorum igni. » Per juiiienta el possessioness
    q;ii J5g}'ptios imilantur. Bibebant JSgyptii iion corpora eorum intelligere^possumus, qui quasi- ju-
    aquas, sed sanguinem, quas tamen non sanguinein, nienta habueriiiit, et in slercore suo se conipiitrue
    sed aquas esse putabanl. Sed Moyses aperuit eis runt, quia iniquos possessores habuerunt. Ha;c au-'
    oculos, et qiiod bibebant ihtelligere fecit. JEgyplus lem grandini tradentur et igiii,.quia tormentis cru-
    eriim, quse leiwbrce interpreialur , mundum si- ciabuntur a^terriis. Uride et convenienter subditur
    gnificat, qui ante advenium Salvaioris nostri, qui i linraisit in eos iram indignatioriis suoe, iii-
    |icr Moysen signaius est, in lenebris sedebat el um- i"dignaii'onem,'irani, et trilmlatioriem, immissiones
    bra mortis. Unde seriptum est: « Populus qui se- « per angelosmalos (689). » Tolus iste versus magis
    debal in lenebris, vidil lucem niagnam (Tsa. )x,2).» ad judicii diem quam ad lempora jEgyptiorumper-
    Aquae vero JSgypti oinnertiscieiitiam et doctrinam '" liriere videlur, quia tuilc majores erunt indignatio-
    philosophorum, pbelarum, el liairelicorum significa- nes, majores ira.et tribulationes, pluresque imniis-
    bant, quse videlicet aquae in sanguiuem versai sunt, BJones.per angelos malos.
    quia « slultam fecil Deus sapienliam hujus niundi i "Viamfecit seniitoe sua;. * Hoc autem exponii:
    (ICor.i, 10),'-» el quasi sanguis, el peccalum a t Et non pepercit a rnorle animabus eorum.» Quan*
    Cbrisli fidelibtis abhorrealur, quae priussana el uli- imu Iisec est ariipla via, et aperta semila, tantum
    lis esse pulabatur. isla est novissima. Janua Dei, quae prius parva erat,
    c Imniisit in eos muscam caninam, et comedit el quasi per semilam gradiebatur, postea in immen-
    < eos,» Per inuscam caniham, quse JEgyptios co- sum crevit, et per amplam viam currere coepit. Unde
    BieJVt,luxuriam ei carnis voluptaies intelligimus, et stibditiir:
    •quse adultos el fornicalores persequilur, qui per- -« Et iioii pepercit a morte animabus eorum, et
    jEgyptios significantur. e lUinaiii, et exierminavit < jumenta eorum in morle coriclusit. Et percussit
    t eos (687). » Quid per rariam, nisi harelicos sola; c «mne priinogenitum iri lerra ^Egypti : prhnitias
    voee, et garrulilale fones (688). Isti surii, qui om- « omnis laboris eorum in labernaculis Cham. » Pii-
    «es illos exierminant, et ab unilale Ecclesiae sepa- >, mogenita nostra originalia peecata fuerunt. Ha;c
    rani, quicunqne eorum canlu, et doclriira deleclan- autem in passiorie sua percussit Dominus non solum
    tur. -"' in iEgypto, sed per totum niundum, el ubicunqim
    i Et dedit aerngini frucliis eorum, et labores eo- erant labernactila Cbam, per qiiem diabolum intelii-
    « rum locusiav > De serugine in Evangelio Dominus gimus; quia pei- Cham calliditas inlerpretatur (.6901
    ait: t Thesaurizale vobis thesauros in coslo, ubi < El abstulit sicut oves populum suum, et per-
    nequeserugo, neque linea demoliiur (Maiih, vi,20).» t-duxit eos tanquam gregem iri deserto. r Moriuis
    Per oeruginem ilaque, quoe toiuin illud cui inhaeserit primogeriitis, et destructo originali pecealo, abstnlit
    corrumpit et dissipal, odium, invidiam et vaiuim Doniinuspopiilum de diaboli potestate, et elougavit
    gloriam inlelligimus, quae omnes fructus aniniae dis- a civitalibus Pharaonis, et in loco paseua? eum col-
    iSipantet perdunt. Tales igilur xrugines a se excu- Jocavit. In ferra enim, quae prius deserla fuerat,,ibi
    lial, qui animaefrnctus diligit, ac bonas «perationes oves Dei nunc prsecipue nutriuntur.
    amitiere timet. At- vero per lociisiam superbia si- - « Deduxit eos in
    spe, et non timueiuni. > Kon
    gnificalur, quae quoniam vitiorum nialer et domina enim in mare introiissent, nisi inaximarii spem iu
    est, semper cum exercilu et muititudine graditur, Deo habuissent; cum aquas maris niuruin ex utra-
    quod propiium Iocustaru'.n esse videiur. Allius ta- 0 queparte slare conspexissent. « Et inimicos eoruni
    men locusta se elevare non valet; quia desuper est t operult mare: » Hos autem non spes, sad diabolus.
    Dominus, qui superbos bumilial, el diu regnarc non ducebat,,qui corum oculos exc.ecaveral, utquid. fa-
    paiitur. Hanc igitur locustam a nobis reoellflmus, ne cerenl ignorarent. Similiter autem et nunc Pharao,
    labores noslros amittamus. per quem diabotus significatur, cum omni exercilu
    " c Et occidit in
    grandine vineas eorum, el moros suo, usque ad baptismalis aquas, persequitur popu-
    « eorum in pruina. » — c Qui timent pruinam, » lum Dei,ibjque in abyssu.n praacipit.it etperdit:
    sicut scriptum est, t veniet super eos nix (Job\i, « Et iinjuxit eos iu nionierii sanclificationis suav.
    (687) Nimirum S. Bruno hic loquitur juxla lia?- (689) t Uiilur ergo Deus angelis ;na!is, non solum
    braicam plirasim, qua dicitur Deus illud facere, quod ad puniendos nlalos, sicut iii isUsomriibiis, de quibtis'
    ipse ex Provideniim legibus permiliiu Sic inOra- loqiiitur-psalnius, sicut iii regeAcbab, quem-falhicia^
    lione Dominica ita orare Christus nos docuit :.El ne spiritus ex Dei voluriiate seduxil, ut caderel in bello,
    iws inducas in tentationem. - verum eliam*ai! probandos et inanifesiandos bonos,
    (688) Ila et S."Vincentius Lirinensis In Commoni- sicut fecit in Job.» ADGUST.
    lorio § 14, ranasel cyniphes, gl riiuscas moriluras ap- (690) AtKSoAoj eiiim caliiinnialorem, criminosum si-
    peilat ba?.reiicos. - - . . .. -.
    giiifical, :
    PATUOL.CLXiy. •- - - 32
    ' S. BRUNONIS EPISCOPI SIGNIENSIS 1004
    1003.
    < monlem liunc, quem acquisivil dextera ejus. » Hic A militer1 cum arca Dei capti sitnl qui fortiores, pul •
    est riroiis Sion, et civilas Jemsalem, per quem S. chriores et nobiliores in illo populo esse videban-
    Ecclesia intelligitur. Unde el alibi dicitur : « Yenile, tur. Narn et filii Heli, Oplini -, et Phynees sacer-
    ascendamus in montem Domini, et ad domum Dei dotes in illo prajlio cecidisse leguntur. Qnamvisper
    Israel (Isa. ii, 5). > Hujus auleni montis rex, el forliludines et pulchriiudines eorum ipsam arcam
    Dominus ait: « Ego auiem consliitilus sum rcx ab convenienter-intelligerepossumus; in qua omnis vir-
    eo super Sion montem sanctum ejus>prgedicans pne- tus eorum el pulchrilcdo continebatur.
    ceptum Domini (Psal. -n, 6). > i El conclusil in.gladio populum sutim-, et haere-
    - t Et ejecit a facie eorum genles, el soite divisil,. « ditatem suam sprevit. »-Patieiis qttidem esl Domi-
    « cis lerram in funiculo distributionis.J Siinililerau- nus, et misericors, el diu peccalores-, ul convertan-
    lem a facie hairetiCorum, .scbisniaticorum, el vi- lur, exspeclat. Sed postquam irascitur, sictit Apo-
    tiorum genles Dominus ejecit, el lolam -terram per_- stolus ait: t Horribile est incidere in manus Dei
    partes divisit. viventis (Hcbr. x, 51). » Unde adbuc subdiiur :
    c El habilavil in tabernaculis eorum tribusIsrael.» c Juvenes eoriim comedil ignis, el virgines eorum.
    Ubique habitant modo filii Israel, non cariialjs lan- non sunt-lamentalse. > Tanta erat hosiium crudeli-
    " las, lanltts crat timor miserorum, ut juvenura suo-
    tum, sed spiritualis Israel, quia facla esl omnis lerra
    possessio ejus. -..'-- rum morlein durissimam ilere et lamentari noti
    « El leniavoruni, el exacerbaverunt Deum excet- auderent.
    < sum, et lestimonia ejus non cuslodiernnt. > De- t Sacerdoles eorum in gladio ceciderunt, et viduse
    bueranl jam lunc cessare a lentalione, posliiuam t eorum non plorabantur. » Hoc Eulem non solum
    ingressi sunl terram repromissionis. Sed haec ideo de filiis Ileli, qui in prselio ceciderunl; sed de aliis
    hairantur nobis, ne et nos similia faciamus, el le- quoque cjusdem populi sacerdotibus inlelligi potesti
    gem Domini cuslodiamus. Ilinc est autem qiiod per similitudinem Apostoltis
    t Et averterunl se, el non observaverunlpactum-. > ait: Quia non parcet «leastro, qui olivae non pe-
    Et averlerunt se, inquit, a Deo, el non observaverunt percil (Rom.xi). -
    Eiandaia et testimonia ejus. Sed » quemadmodurn i.-El excilatus est iaBquam [dormiens Dominus,
    < pafres eorum, » illi videlicet patres, quorum ipsi i quasi polens crapulatus a vino. » Quasi dormire
    sunt imilatores, « couversi sunl in arcum perver- videtur Dominus, cum suos non adjuval, el affligi
    • sum. > Perversus atcus ille est, qui contra amicos perinittit. Unde el alibi dicilur : t Exsurge, quare
    sagillas dirigit, et ea impii£tial quoe defendere de- ro obdorniis, Domine, et ne repellas iu linem (Psal.
    bnisset. XLiii, 25). » Lege Jibrum Judicum, et videbis Ju-
    « In iramconcilaverunt euni in collibus suis. > In, dseos, nunc propter peccala sua miserabiliter hosti-
    collibus Videlicet, ubi doemoniis immolabant. Unde, bus traditos; nunc ad poenitentiam conversos, mi-
    aiibi dicitur ; «'JmmolaveruiU dannbniis, elnon Deo, rabililer a Domino liberatos. Sic enim quando arca
    dum quaerebant illum (Pscl. cm, 57). » Hoc esl au- capta esl, qui prius dormire videbatur, quin nullum
    lem quod ait: cEt in sculptilibus semulali sunteum.» eis praestaret aiixiliuni,-prolinus quasi ebrius, el vi-
    Quid est autem i aemulati sunt eum,» nisi quia ad -in- nolenlus a somno excilatus contra Philisthoeos sae-
    «iignationem provocaverunt eum? - vire, et durissimeeos affligere coepil. Unde el subr
    < Audivit Dominus et sprevit, et ad nihilum re- dilur :
    < duxit riimis Israel. » Nihil se Deo occultare po* « Et percnssil inimicos suos in posteriora, oppro-
    luerunt, cum ipsoe cogilaliones loquantur, el valde» « brium sempiternum dedit eis. > Nota est historia,
    eos ad niliilum redigil, quia ad ipsius injuriam suo, quadicitur quia percussit eosDominus in secreliore
    serviunl inimico. parte nalium, elcompulruerunlproeminentesexiales
    < Et repulit tabernaculum Silo, tabernaculum ! eorum (691).. Possunt autein hsee spirilualia signi-
    < suunr, In quo babilavii inter bomines. i Lege ini D ficare, quia eo tempore, quo Salvater noster repulit
    libris Regum, el invenies arcam Dei caplam fuisse» tabernaculiim suum, el Synagogam reprobavit, quasr
    propler insolemiam filioruni Heli, qui suo sacerdotio, potens a vino ci-apulatus, a somno riiortis excitams
    iibiileliantur, ct quia ipse Heli eos, sicut debuit, exsurgeus inimicos suos Judaeos jiercusseril, el in
    corrigere neglexit (I Reg. ly). Non parvum peccatumj opprobrium sempitcrnum eos tradideril. Nam el ipsi
    fuit, pro quo ipsum tabernaculum suuni Dominus- in posleriora percussi sunt, non lamen corporis,
    repulisse narralur. £70 ^oc audiant Domini sa- sed aualis. In ultima namque selale lam valide eos
    cerrfotes, et. viriliter sc habeant, neque populum sibii percussit, ut toto subsequenti tempore usque in
    commissum corrigere negliganl. finem sanari non possinl.
    < Et tradiditeos in captivitalem, virtulem eorumi t Et repulii tabernaculum Joseph, el iribum
    « et pulchritudinem eorum in nianus inimici. » Si- t Ephraim non elegit. > Undecim tribtis seculse Je-

    (691)« Circumduxerunl arcam Dei Israel. Illis au- perculiebal viros uiiiuscujusque urbis a parvo usque
    lem ciicuniducentibus eam, fiebat marius Domiisisu- ad majoreni, et comptitrescebaiil pioeminenies
    ' exta-?
    '
    per singulas civitales inlerfectionis magnae nimis, ett les eorum. » l.Reg. 9. _
    ' . EXPOSITIO 1N PSALMOS. 1006
    iOOg
    roboam, qui fuit de tribu Joseph et Ephraim, qui /& < Oves me« vocein meam audinnt, et sequunlur
    omnes.idololalria, dediti vitulos anreos adofaverunt. me; etego Domiiuis agnosco eas (Joan. x^ 27). »,
    Hos igiiur repulit Dominus, ei a suis fidelibus sepa> < Et pavit eos in iniioccntia cordis sui. » Cujus
    ravit. sui? Populi stipradicli, de quo modo dixit: < Pasce-
    di- re Jacob populum suum. » Populum quidem pavit,
    | « Sed elegit ttibum Juda roonlem Sion, qucm
    t lexit. » Judas coiifessio inlerprelalur, et signifieai et cibis spirittialibus edncavit, malitiam cordis il-
    illos, qui intef ipsa tormerita Deum. confilcntes, po- lius non nutrivit, sed viriliter sapienterque exstir-
    titts occidi possunl, quam vitici, De quibus in Evaiw pavit. Unde Apostolusadllmolhcum : « Testilicor,
    gelio Dominus ait: » Qui me conlessus fuerit coram inquil, coram Deo, et Cbristo Jesu, qui judicaturus
    lioniinibus, confitebof et ego etim coram Patre meo est vivos et mortuos, praedica verbum, insla oppor-
    (Matth, x, 32). » Id ipsum significat el mons Sion, lune, importune, increpa in omni palienlia, et do-
    qui speculatio inlerpretalur. Boni speculalores, qui ctrina (11 Tim. JV, 1). » — c Et in sensu nianuum
    assidue vigilanl, «e quasi iiicauti ab liostibus ca- « suarum deduxiteps (695). > Sensus manuum opti-
    piantur. musest, quem non cogitando^ vel loquendo, sed
    t Et seditlcavit sicut unicorniuni saiiclificalionem. operando perficiunt. Nec est ullus sensus, quo faci-
    < inlerra, fundavil eam in ssecula (692). » Saocti- ' lius ad illam supernam bealiludinem homines du-
    ficatio Dei Ecclesia est de solis unicornibus aedi- canlur atque trabantur, quam sensus manuum, qui
    ficala. Sed ubi sedificata est, nisi in lerra, qtiae firma de quinque sensibus unus est.
    semper et iinmobilis mauei? Firmum habet Ecclesia. - (694) PSALMUS LXXVIII.
    fundamcntum; ideoque nee pluvias timet, nec flu^ -.- : PSALMUS ASAPH.
    mina, nec ventum. Oinnes Cbristiani sunt unicor- Quid significat psalmus Asaph, saepejam diclum
    nes, quia os unum el unam fidem habenl, cui non esl. In hoc aiilem Psalmo Synagoga fidelium, qnae
    possunt resistere el contradicere omnes adversarii per Asaph significatuf, suas deflel calamitajes., in
    eorum. Cnde el subdilur : < Fundavit eam in sae- quibus Ecclesiae quoque perseculiones mullaa el
    cula. > In omnia saecula fundata est Ecclesia, quia innumerabiles significantur (695).
    ejus fundamentum Chrislus est; de quo Apostolus « Deus, venerunt gentes in haereditalem luam,
    ait : < Fundamentum aliud nemo potest ponere, «.eoinquinaverunt templura sanclum tuum (693). »
    prceler id quod posilum est, quod est Chrislus Jesus Multas persecutiones passa esl Synagoga, et mullo-
    (/ Cor. in, 11). i ti.es.caplivata est: prius iiuidem ab Assyriis et€hal-
    < Et elegil David servum siuim, el sustulit eum ^C daeis, deiade a Graecis el Romanis. Sed illae tantae
    < de gregibus ovium, el de post -fetanles accepit perseculiones niullo majores Ecclesia3 afflicliones
    < euin,'pascere Jacob servura suum, etIsraelha.- significabaut. Hsereditas namque Dei, templum Dei,
    < reditatem suam, > iEdificavit, inquit, sanctifi- et civitasDei S.Ecclesia est, cujus persecutiones,
    calionem, ad quam regendam j et gubemandam qui scire desiderant, SS. martyrum passiones le-
    non qualemcunque hominem elegit, ~sed: ipsum gant. Possumus aulem et per Graecos vitia et ma-
    David servum suum. Et sustulit eum non de pa- lignos spiritus intelligere, a quibus hsereditas et po-
    laliis regum, non de schola phllosophonim, sed pulus Dei.multis modis polluilur el violatur.
    de gregibus ovium, el de post felanles accepit i Posueruiit Jerusalem velut pomorum cuslodia-
    eum., Bonas oves habebat David, non stefiles < rium (697), » inquo Illi manere solebant- quj
    et inanci, sed felanies erant. Tales sunl illse de poma custodiebanl. Sic etmuriet ruinae Jerusalciri,
    471 quibus dicitur : c Dentes luisiciil greges ton- habilaioribus omnibus in. eapiivitalem deduclrs.
    sarum ovium, quse ascenderant de lavacro: omnes Nam et In Ecclesia mulloties, in quibusdam locis,
    gemellis felibus, et slerilis non crat in eis (Cant. tanta Christianorum strages facla fuisse legitur,' ut
    iv, 2). > Tales et illae de quibus Dominus ail: vix aliqui inveniri poluissent.
    - D I
    (692) Apud S. Augusl. legilur: «Et mdificavil sicnt quando Tilus vi urbem et tehiplum Jemsalem ce-
    umcofnuorum sanctificationem suam; vel sicut:ali.qui pit, populo omni partini ensibus coeso,parlim capti-
    inlerpreles verbum novum fecerunt. sanctificium vo faclo , sacrisqno asdibus dirutis penitus, so-
    suum. » Qtiaeeoneimie exponil card. Tbommasius : loqtie aequalis; leriia.m reperire licebit in Ecclesia
    « El in co monie a?dilicavit sancluarium snum, ex- snb tot tantisque bostilms a primis usque tempori-
    celsuni, forte, ac tinicum, in siriiililudine unici cornu busvastata, et affficta. ln hac praecipue veisalur
    unicornjmii. > S, Bruno, et quoe de Jernsalem et Synagogae per-
    (C95) In inleileciibus habet Vulgala, In versione ditionepraedicta sunt, ad Ecclesiae labores etpefse-
    atttem qua usus est S. Auguslirius bic legilur: in cuiiones traducit.
    intellectu manuum suarum. Exposilio lamen eadem (695) Sequuntur Psalmi ex eodem Cod. 5TalIice!.
    esl. c. xn.
    (694) Triplicem inlerprelalionem suscipere posse (696) De rege Antioeho babelur lib. I Machab. i:
    Iiunc psalnium docet S. Auguslinus! Prima scilicet Jussit coinqninarisancta, el sanclnm populum I srael,
    si referalur valicinium ad Assyrios, qui Hebraeos, jussil wdificari hras ei templd, eLidold, el immdlave-
    Dei populum captivum Babylonem duxerunt, et sanr runl carnes suillas.
    etum templum profanarunt et everlerunt; secunda (697) Tairi Vulgala, quam textus apttd S. iugu-
    plene inspicilur in ultima Romaiiorum obsidione, sliiHim, habeni, custoiiam, '.'
    1607 S. BRUNONIS EPISCOPI SIGNIENSIS 1008
    :< Posueruiit morialia (698) scrvorum luorumescas A videlicet misericofdia ttinc eos anticipat, quando
    «bestiis lerr*. t Hocautem et in Synagoga, et inEccle; non solum a periculis eripit, verum eiiarii ipsa pe-
    sia juxla iilleram accidisse nori ignoraihus; quoniam ricula sentire non perinitlit-.
    sanctorum corpora, quae sola in eis mortaliaeranl, 3 Adjuva nos, Deus salutaris noster; > quia aliurri
    riiullolies besliis et volueribus coeli iradiiasurit, pro pfaetef le adjiitorem non babemus. « Et propter
    qtiibus maligni spifitus intclligi possuiil, qtiibiis ad t honorem nominis lui, Domine, libera nos. > Ma-
    devorandiim tradeban.lur, qiii duris lormenlis Chri- gnus honor est nomihi ejus, qir^ndo dicltur : Isti
    sli fidein nogare cogebaiilur. homines servj sunt illius Dei, qui nunquam deserit
    « Efiiidertinl sanguineni eoriim in circuitu Je- sperantes in se, sed iri omnibus siiis necessitalibus
    « rusalem, et non erat qui sepeliret, » El hoc qul- potejiler et mirabiliter eos exaudil.
    dem in cifcuitu Jerusaletn, et in circuitu Ecclesiaj < Et propilius esto peccatis nostris propter no-
    securidum litleram factuin fuisse rioii dubiuni est. t men tuum; > u't omiies iiiielligani rion esse sine
    Nam etsi erant, qui eos sepelire voluissent, sepelife eausa, quod Jesus dicaris, et salutaris. Nam et Apo-
    lameft eos non audebanl. Slolus hoc dicit, quia t omnis quicu.nque invdcave-
    c Facti suiiius in oppfobrlum vicinis nostris, de- rit riomen Doraini salvus erit'(floin. x, 13). »
    t risio et rotilunielia iis qui iii circuitu nostro B « Ne quando dicant "gentes: Ubi est Deus eorum?»"
    « sunt. > Hinc eslenim quod in Evangelio dicltur; HoCenim et conlra Judaeos, et cotitra Christianos
    quia « insurgent pareiiles in filios, el filii in paren- genliles aliquando diCere solebant, cum eos sine
    tes, et eiitis odio omnibus propter nomen meum Dei adjulorio miserabiliter perire videbaiil, quos
    (Mattli. x, 22). » Itemque : « Veniel hora, ut om- pritiS" a cunctis adversilaiibus Dominus lam mira-
    nis, qtii inlerficil vos, arbilrelur obsequium se prae- biiiler defendere coiisueVerat.
    stare Oeo (Joan. xvi, 2).» In utroque itaque Tesla- c Et innolescat in nalionibus coram oculis no-
    niento opprobrio et derisioni boni a malis habiti « stris; > siibauditur, qnod raox dicluri sumtis.
    ' -
    stint. Quaedam iiobis consolatio est, si eos misCros videa-
    t Usquequo, Domine, irasceris in finerii? i Hoc mus, qui mlseros nos esse fecerunt (699).
    auterii exponil: cAcceiidituf velul ignis zelus tuus. > i Vindica sanguinem servortim luoruin, qui CJTII-
    ln finem enihi ex lolo servis suis Domirius iratus « sus est. Intrei in conspectu tuo geinituS compedi-
    esse videbamr, qnando eos sic affligi'pefmlllebat, t lorum, » el caetera, quae sequuniur. Vindica, in-
    el rtullatenus eis suliveniebal. -""- quil, Doinine, nobis videntibus et proesentibus, san-
    t Ettiiiule iram tuam in gentes, quae lenon no- giiinem servorum ttiorum, qui pro luo nomine
    « verunt, et in regna, quae nomen tuum non invo- effusus esl. Hanc autem vindiclam sanguinis sui, el-
    < caverunl. » Ne effundas, inquit, iram luain et si non modo, iu judicio lamen "omnes sancti visuri>
    indignaiionem tuam contra servos tuos, sed potiti*, surit. Intret in conspectu luo gemitus illorum, qui
    sicut dignum 472 esl» cohtragentes, quae te non propier te durissimis vinculis compediti eL ligati in
    noveruni, et noiuen luuin non iuvocaverunt; sed Obscuris carceribus coneludunlur.
    sicut fatui et stulti falsa numina venerati suiit. i Sccundum inagnitudinem bnacliii lui posside
    < Quia comederunt J-acob. > Quomodo aulem come- t uiios morlificaloruni. > Hoc autem tale esl ac si
    derunl? subsequenter exponit dicens: < El locum diceret : liogainus ne filios interfieiant, quiduraet
    * ejus desolaverunt. > Usitata loculio est, ut vasta- cfudeli morte parentes occiderunt: Posside vel filios
    tores, devoratores dicamus. • - " .
    iii.iiiagniludine brachii tui, qui iiiimicorummanibtis
    . « Ne memineiis iniquiiates nostras aiiiiquas. > eorum parentes tradi permisisli. Neque possidearit
    Quae siiitt iniquitaies noslrae antiquae, nisi illaequas lilios, qui parentes possedeiuiil, et laiilo tempore
    patres nostri fecertinl, vcl quas nos ipsi a pueritia caplivos lenuerunt. --,-.
    fecimus? Yindical erimi Doniinus, sicul scriptum t Redde vicinis noslris septuplum. » Non solum
    est, peccata patrum in filios usque in tertiam et jj Judaei, sed vieini quoque eorum, qui in circuitu ita
    quariain gencralionem. Si lanien filii lales sunt, qui babitabanl in caplivitatem ducli suni;. qui. quidem
    patresimitentur, et ab eorum malitia non recedaui": majori poana digui fuerunt, quia de Judaeorum per-
    alioquin « filius non portabil iniiiuilaiem. patris, dilione gavisi sunt; de quibus siculi sociis el amicis
    el aninaa quae peccaveritipsa morielur (Exccli. xvui, dolere debuissenl. Septuplum aulem plenam et inte-
    20). » gram pcinam significat; quia hic.numerus perfectus
    « Cito anticipet nos misericofdia lua, quia paupe- est, omnesque in se numeros continet. Unde et il-
    « res facti sumus nimis. » Patiperes eranl isli,iion lud : « Septupiam ukio dabitur de Cain : de La-
    ianturo peiiuria rerum, sed huinano auxilio desli- mech vero, s*ptuagies septies (Genes. iv, 24). J
    tuli, in sola Dei misericordia spem halienles. Quae « Impropeyium ipsorum, quod exprobraverunl

    13bi' haJc 1 Quod quidem malum est, si.de tioc conso-


    (698) Viilgata habet morlicina. docet (699)
    S. Aiigust: c Melius saiie inlerpretali sunt, qui mor- lelur horiio lantum ex proprio aniore; vir.tus vero?
    t.icina posuerunt, quam.sicul quid-am, moridlia. si ex amore divihitejusiiiiae. Ex boc in Apocalypsi
    Morticina enihi non dicunlur nisi mortubrum, mor animae interfeclornm clamabant : Vindica, DomineT
    sdnguinem irosJrai»,-c. xvi, 10. : „ •--
    talia vero etiara vivorum corporuai iioinen esl. >
    fcOOfr- EXPOSITIO IN PSALMOS. 1010
    t libi, Doniine. > Ilis aulem verbis manifeste oslen- A , descendat, el humanitale assuropta htiic innndo visi—
    dilur eos non soltim gavisos fuisse, verum eliam ini bilis appareai. coram Ephraim, Benjamin et Manasse.
    Deum blasphemasse, quasi qui populum suum de- Isti tres perlinent ad Joseph,'el in meiiio lilibrum.
    fendere non potuisset. Hoc auleni impraperium sitt ponitur, qui ejus frater exslitit. De tribu Ephraimi
    iii sinu et in corde ipsorum, quaterius in illius me- fuil Jeroboam, qui peccare fecit Israel; et de iribu
    moria vel affligantur vel corrigantur, ut ipsi quoque! Benjaniin fuit Satilus, qui vehemenier. Ecclcsiam in
    dicere possint: <-El peccatum irieiim contra me estl suo principio perseculus est» Per hos igiltir qtios-
    semper (Psal. L, 5)..». cunqtie iiequissimos homines inteiligamus; ipsum
    t Nos autem populus tuus, el oves gregis tui, con- Doriiinum dicentcm audiamus : « Non veni vocare
    <".litebimur libi, Deus, in saecnla, et iri saeciilumsae- justos, sed pecCatores ad^pcenilentiam (Mattli. ix,
    i culi narrabiniusiaudem tuam. »'IIoc dicit Asaph,, 15).» — t Non enim iridigent quisani sunt roedico,
    lioc dicit Synagoga, quia quociinque niodo res se» sed male habentes (Lu'c, v, 51).» Saulum suscipio
    habeal, sive adversa sive pro;pera eis contingaiil,( perseculorem, neque abjicio Epbraim, qui ad meam
    nunquam tamen a Deo recedent. Semper populus; iiijuriam vitulos auveos fabrioalus est, de qiio-per
    ejtis, el ovesgregis cjus erunt, semper eum confite-- ™Isaiamdicittir :t Va?cofonaesuperbiae, elifiis Ephraim
    bunluret Iaudabunt, semper ejiis mirabilia laudes-. (Isa. XXVIII,i). » Apparet in hoc psalmo, qula de
    que narrabunl. Omnia autem non solum de Judoeis,, bonis parenlibus niali filii ofiunlur. Valde bontis fuif
    sed de marlyribus qnoque intelligi debent, qui noni Jacob sive Israel, valde bonus fuit et Joseph; sed
    liiinora et leviora, imo vero majora el graviora tor- valde rnali fuerunt, qui de illo orti sunt. Nolandum
    tnenla passi sunl a perseculoribus suis, quam illii quia de malis filiis locuturiis, bonos parentes Pro-
    susiinuerunl ab Assyriis. pbeta praemisit, ut eorum gratia facilius Dominus
    ad misericordiam flecteretur.
    PSALMUS LXXIX.
    : PltOHIS QUIC0J1MUTABUNTUH « Excita polenliam luam, el veni, ul salvos nos
    473 1NFINEM TESTI-
    MOXIUSI ASAPH. PSALMUS. « facias. > Videtur Dominus in primo adventu non
    sed posuisse potentiam siiani, quia humiT
    Quando poniluf in finem, ea quae dicuntur, etsi excitasse,
    intra liileram ad Synagogaih pertinere videantur, Jiter venit, et-in forma servi. In secundo vero po-
    de Chrislo tamen et de Ecclesia spirjtualitef intelli- lentiam suam excilabit, quia in majestale divinila.tis
    est, talis apparebit. Salvavit nos \\\
    genda suiit. Dat aulem Asaph inSynagoga fidelium veniens, qualis de diaboli polestate eripuit. Salvabit et
    hoc iestimonium pro iis qui ab infidelitale miitabun--.G pr.imOjquia
    tur ad lidem, et a liltera ad spirilualem intelllgen- iri secundo, quia de omiiibus miseriis liberabit, ac
    liam Iransibunl. Isli enim sunt illa viiiea,.qnae hoc ini aeterna bealiludine• laetiftcabit;
    psalmo de iEgypto in terram promissionis translalai i Domirie, Deus virtutum, converle nos. » Orat
    et commulata refertur. -Propheta pro Judaeis, ut quia in primo adventu in-
    c Qui regis lsrael, intende (700), qui deducis velut. convertibiles exsliterunt, saltein in secundo ad fidem
    c ovein J.oseph.> Dominus et Salvator nosler ipse. conveiianlur : < Convertenlur ad vesperam (Psal.
    ea qui regit Israel, per quem omnes illos inlelligi-. Lvni:, 7);> el : t In diebus illis salvabilur Juda
    nius, qui eum cognoscunt et in eum credunt. Ipse. (Jer, xxni, 6);> et: « Si fueril numerus filiorum
    quoque deducit velut ovem Josepli, per quem illii Israel sicui arena maris, reliquiae converlentur
    significantur qui humilitaie et palientia praediti bo-. (Rom. tx, 27). >Et: < Ostende faciem tuam, et salvi
    norum operuin fetu fructificant. Joseph riamque, < erinius. > El prins quidem oslendit, sed noii omni-
    augmentum sive accrescens interpretatur. El caeteri[ bus, quia < in propria venil, et sui eum non recepe-
    quidem fralres patris noniine vocanlur Isracl; Joseph runi(Joan. i, 11)^>Undeet ipsedicebat: i Multi pro-
    vero proprio noinine designalur, quoriiam iion suo, phelae et reges yoluerunt videre quae vos videtis, et
    sed patris nomine a Domino reguntur el ducuntur; _j non.viderunt (Matlh. xm, 17).» Unde et Apostolus
    Iste vero sua propria bonilate regitur, ducilur et di- dicit quia « si cognovissent, nunqiiam Doininum
    ligilur. gloriae crucifixissent (/ Cor. n, 8). » Soli autem illi
    tQuisedes superCherubim.appare cOranrEphraim, vident faciem el gloriam. Dei, qui in eum calholice
    < Benjamin etManasse.» Quia Dominus et Salvator credunt.
    noster fons et orjgo est lotius sapienlise; siquidem < Domine, Deus virlutum, quousque irasceris in
    t oniiiis sapientia ab ipso est, et cuiri eo fuit semper, t oraiionem servi lui (701)?» lrasci quidem videlur
    el esl ante aevum(Eccli. i, 1);»ideo super Cheriibim Dominus conlra orationes noslras, quando post
    sedere deseribiluf, quod scieniia}pleniludd inierpre- multas preces et supplicationes nos non exa.udit.
    tatur. Sibi ergo loquitur Propheta, el Chrislumro- Ber.e autem sibi convenit hoc nomen, ut dicatur
    gat ut de Illa suae majesiatis excelientissima sede Dominus Deus virtulum, quia non solum terreslrium
    (700)Apud S.August. legitur : iQui pascis Israel, niat. »
    intende.>Et continuoail: tQuidesl:<QuipascisIsrael, (701)«Ita planc irasceris, ut pater corrigens, noa
    ihieride, qui deducisTelut oves JosephV » Invocattir ut judcx damnans. > AUGUST.
    ut vcnial, exspcclalui ut veniat,-desidenilur ut vc-
    1011 S. Bivl-NQMS EPISCOPI SIGNIENSIS 101*
    omnium ipse soltis fortis el polens esl, cunciisquee A aposlolos et prophetas intelligaiiius? Hos aHteiu
    virlu.tibns praiclarus et admirabilis est. operuit vinea et arbusta ejus, quia super eos loia
    < Cibabis nos pane lacrymarum, et polum dabiss Ecclesia fuiulala est. Sicul Aposlolus ait: t Super-
    < nobis in lacryniisMn mensiira?» Panis et poluss sedificali super fuiulamenliim aposlolorum et pro-.
    lacrymarum oninis carnalis afflictio el tribulatio in- phelarum, ipso angulari lapide Chrislo Jesu (Ephes,
    telligitur, Tali aulem 474 ciboet potu longo lem- ii, 20).»— t Fundamenla ejus in monlibus sanctis.
    pore saliati sunl omnes fideles ulriusque Teslanientii (P*O/.LXXXVI,1.) »Cedrienim dicuntur apostoli propter
    in mensura; secundum hoc quod Aposlolus ait : vilaeexcellenliam et purilalem. Siquidem cedrus pro-
    « Fidelis aulem Deus, qui non patietur vos lentarii ;f «t arbor est et imputribilis, redolenljsque natura.
    supra id quod potestis, sed faciet eliam cum tcnla « Extendisli palmites ejus usque ad mare,et usqiie
    tione proventum, ut possilis susiinere (I Cor. x,, t ad flumen propagines ejus. »isti sunl illi palmiles
    15). > Unde el alibi in pondere, et numero.jsl-men- el ill.e propagi.nes, de quibus in Evangelio Djiminus
    sura Deus omiiia fecisse narraiur. Ei ipse qu-idem (j ail: < Ego su.in vil.is.,el vos paimiles : qui maiiel ui
    boc facere dicit, quia fieri permittit quod si no- inje, et ego. in eo, hic fruciujn^mullum facit, qnjii
    laisset fieri non posset. sine me nibil polestis facere : sicul palmes non pn-
    t Posuisli nos incontradictionem viciivis nostris,, "' tesl facere/rucUim a semetipso.nisimanseril in vitf,.
    .« et initnici nostri deriserunt nos. > Quaniiim, qui- ita et vos, uisi in me manseritis (Joan. xv, 1,4, $).>.
    busqtie modis iniiiiiei el vicini eprum eis coiilradix.e- llos auiem exiendit Domiiius usque ad mare : quia
    vinl, oosque opprobrio f.t derisioni babueririt, quidI t in oniricm lerram cxjviisonus eorum, ct in. fincs
    attinei dicere? Unde, sicut scriptum esl, in judicio) orbis tcrrae verba eoriim(Psa/.xv.iii,5).»,DeSy.nag<fga
    _ dolenles ei pcenitentes dicturi sunl: t Isti sunl quos; vei'oiioiidicilur,quiausqiieadinareoccidenlale,elu^
    aliquando habuimiis in derisum, el in siniilitudiiien i queadflumcn uiagnum Euphraiem^runl tcrmini cjus,
    iroproperii (Sap. v, 5).» i Ut quid deposuisti raaceriam ejus, el.viudemiant
    « Domine, Deus virtutum, converte nos.» Bene; < eaiiiomncs qui transeuntviam?->»Maceria Ecclesise
    iterum repetit, quod valde difilcile esse videbat, Ju- apostoli sunt ei doclores, omnesque cpiscopi el sa-
    daeorum scilicet conversionem. Ad hoc enim venerati cerdotes. Uis aulem deposilis et iuterfectis, nemp esj
    Dominus, ut eos converteret, si ei obedire vohiis- qui eam defendat, et latronum el hgereiicoruiii insi-
    sent. Bnde ipse ait: « Non sum missus nisi ad ovesi dias ab ea repelbtt. Vindemiatur itaque el eonculca-
    quae perierant domus Israel (Matih. xv, 11).» Et tur ab iis qui viain Iranseutit, el per viam recli.lu.d>
    alibi ad Jjrusalera : t Quoliescunque volui congrc- nis non ambulant; unde et subdilur:
    gare filios luos, stcut gallina congregat pullos suosi t Externiinavit eam aper de siiva, et singnlarij?
    sub alas, et noluisli?»(Matth. xxm, 57.) Et Aposlo- t ferus depastus est eam.». Isle aper, ei ferus sin-
    liis : Vobis ilaque primum oportuerat praedicarii gularis quilibel haereticus esl,. veluli Aritis. et Simoti
    verbum et regnum Domini sancti; sed qnia repulistis. Magus, per quem. el lyrannos uihiloiviimis inielligere
    illud, indignos vos fecistis ejus verbiet agnitionis gra- possumus. Qui benede siiva venire dicuntur; quo-
    tiae (Act. xm, 46). c Ostende fatiem tuam, et salvi niam silveslres el exlranei sunt, neque domeslicam
    « efimus.» Hoc auicm jain superius cxpositum est. ferurit doctrinam. Domestici vero illi sunt, de qui-
    t Vmeam ex ^Egypto translulisli.» Haec ilaque bus dicitur : t Jam non estis hospites et advenae, seil
    est illa vinea quam lu de jEgypto transtulisti, de qua estis cives sanctorum et domeslici Dei (Vyhes, n,
    etpropheta loquitur, dicens : t Vinca facla est di- 19).» Et isli quidem depascunl vineam D.ei, quia et
    lecto meo iii capite filiorum olei (Isa. v, l). > Vinea corporaliter et spiritua,liter Eccl.esiam Dei dissipara
    enim domus Dei Sabaolh dicilur. . non cessan.t.
    « Ejecisli gentes, et projecisli eas.» Ejecit enim i Domine,Deus virlutum, convertere»nunc; quo-
    Doriiinus gentes de terra promissionis quam prius niam vinea tua vindemialur, exterminalur et con-
    liabitabant, et in earum civitatibus filios fsracl ha- culcalur. Nunc converlere; quia <ecce nunc.lcmpus
    bitare fecit. " acceptabile, ecce nunc dies salulis (// Cor. vi, 2).»
    •D
    t Viam fecisti in conspeclu ejus;» qnia mare Ru- Et quia Judxi inconvertibil.es sunt, vel genliles con-
    kruin et aquam Jordanis eis aperuit, el per medium vertantui 1ad fidem.
    corum siccis pedibus transvexit. Talem aulem viam i Respice de ccelo ;» de illo lua; divinitalis ex-
    iuillus alius facere potuissel; et ideo non immeriio cellentissimo ciarissimoque seereto, < et vide» mise-
    seniper memorabile est. ricorditer, tet visita» potentialiter < vineam islam; >
    t Et planlasli. radiees ejus, et replela est lerra. » et dirige eam ad te, neque errare permittas post
    Sic de populo, quasi de vinea loquilur, quia raela- greges haereticofum. t Qiiam planlavil dextera tua. »
    phoram vineaa sequitur. Hac autem vinea sancta Et ubi planUvil? < Super filiuni Iioiiiiiii.s.qiiem coii-
    Ecclesia significabatur; quae tuiic quidem in nionti- t firmasti libi. > Salvator noster esl, qtii de se ipso
    bus Israel, postea vero nobiliorem babuil plantalio- ail : c Videbilis angelos ascendenies el descen-
    nem. Unde et subdittii': . denles snper Filium hominis (Joan. i, 51).»
    « Operuit niontes umbra ejtis, el arbusta ejus ce- 475 Super IIUIIGautcm planlaia est Ecclcsia, quia
    < dros'Dei.». Quid per moiiles ct cedros Ddj nki sicut Aposlolus ait : < Ftintiaiiientum aliud nemo
    *QI3: EXFOSITIO IN PSALMOS. 1014:
    i^oiest" ponere, praeter idquod est Christus Jesus A A inquibusvinumnovum su.scjpitur,.'pmiies.qaeutriusque
    (ICor. m, 11).» Quod auletn ait: «quem confirmasti Testaiiienti racemi exprimuntur et exponuntur ,^
    tihi, > hoc est qnod alibi dicitur : « Ponam in quibusarchilricrmus e.l apos.toliinebrianlur, et nova.:
    *, salulari, frduciaiiter agam in eo (Psal, xi, 6),_» --et vetera mirabiliter inlerpretantur.
    Ipsum enim digne-saiis conlirmavit Doniinus priiir «Exsullate Deoadjutori noslro, jubilateDeo Jacob.»
    cipem inililiae suae ad laudem et gloriam nominis sui. VQS,.inqiiiiProphela, qui in lorcularibus estis, et
    « Incensa igni, el effossa manu, ab incrcpaliorie novum et admirabile -yinum novo magislerio conli-
    tvullus tuiperjbunl. » Vide, inquit, et visita v-ineam ciiis el propinatis,ex.sultale Deoadjutori nostro,quia
    istam.ne fofle-ab impiis incendatur, et eflbdiatur ; haec sola exsultalio ulilis est, laudabilis, et a?lerna
    qnia omnia quaeincensa fuerint igni, eleffossamanu, csl, « Jubilate Deo Jacob. » Iste, quasi dicat, qui
    ab increpalione vultus tui peribunt. Haec increpalio modo venit in adjutorium nostrum, el de diaboli
    erit in judicio, quando dieetur, lollanlur impii, ne poleslale nos liberavit, ipse Deus Jacob, ipse est
    yideant gloriam Ddi.el converlantur peccaloresiniii- Deus ulriusque T.estamenli. Illi igilur jubilale et
    Ternum (Isa. xxvi.). Et: « Ile maiedicti in ignem cantale;.illum_solu.m colile et,adorale. Quomodo?
    seternum (Mitttli. x-xv, 41). >' Ignis est onine pecc.a- t.Sumite,»salmiim, e.l dale lympaniim, psallerium
    luin qtio anima.incendiiiir ,.eSo<!itur, et a.suae sta-, " tjuctiodum ciun cith.ara,»Qriisuntill.i,q!ii psalmum
    Lilitatisfundamento avulsa separattm suniunt, nisi illi qui cor.de et voee D.ettmlaudanl et
    t Fiat manus lua super virum dexlerae luae, eL benedicunt?Tales aulem persecutiotiisr,tempore lym-
    « super ftlium hominis,, quem conlirmasti tibi, et paiia dabant, quia statiin postpraedical.ioijem verbera
    < non discedimus a le. » Rogat Propheta in persona sustinebant. Tympana enira nisi verberata non so-
    omnium fiddium, nl liiinc virurii dexterae suae, liunc nant f705). Preliosum tyinpamim bealus Paulus* qui
    Filium Virgims, Salvatoremnoslrtini,mani; polentiae a Judajis quinqttics quadragenas , una mirius accepit "
    suae Doiniiius protegal et defendat, qiii nos regat (IlCor.xi).Datum autem eslillistympanum,qui cum
    et posl se trahat, et, eo duce el praevio, non disce- vitiis et concupjscentiis carnem affligunt. t Pialte--
    damtis ab eo. Bene aulem eum vocat virura dexterae rinm jucundum cum cilbara. >. Sumite , inquit,
    siiaejquialnspirilu elevaium sedere videl.addexjerara. psalroun, eanlate,.et, praedicate. Hoc aute.m in psalte-
    saaiii. . rio et clthara. P^altcrium ad Yetus,cilhara-ad Novutij!
    t.Vivificasli nos.,. et-uomeri luum iovoeabimus, » pertinetTestamenium.Quiapsalteriumdecemcliordas
    Mortui, inquit; siimus, quia in primo hoinine immor- habet, et Velus Testamentum in decein inandatis
    talitalem et vitam amisiurus ; sed lu, o.Chfisle, tua rP coniinetur. Cilharaa v,ero qualuor, vel tres chordae
    morle vivificasli nos, et iiomen tuum sernper et sufliciunl, el Novum Teslamentum iiiquatuofEvan-
    Uiiqiie in omnibus nostris necessitatibus invoca- geliis concluditur, in quibus mysterium Trinitatis
    Liinus : t.Omnis.enim , dicit Ap,oslolus^ quScuxrqiie- .. clarissime pracdicatur.476 H°c a"lem mysleiium-;
    invoeaverit nomen Dominisalvus eril(Rom. x,13). » Jtidiei ignoranl, el ideo in citbara cantare neseiiinU
    t Domine, Deus virtulum, converte nos, et oslende> Chrisliani vero et in cilhara, el in psalterio canlant,
    "
    < faciem luam, el salvi erimus. > Videl Propheta > quia ulruinque Testanienturii suscipiuiit et prae-
    quia iiemo potest salvari nisi per Christum ; nemo» dicaot. Estaulem psallerium jucundum cum cithara,-
    salvari polesl, nisi qui credalin Christum, et ideo> qiioniain in sermonibus nostris alteruiii Teslamenluai
    . toliesrepelil ut veniat, et faciemostendat, elmundumi altero confirmatur.
    ad se conver.tat, et salvi erimus. < -Caniie in initio mensls lub.a, in die insignis
    t solemnilaiis.veslroe. > Hoc autem initium mensis,
    PSALMUS LXXX. et bic dies insignis solemnitalis ccepit a quinta
    IX. FINEM,PBO. TORCULAIUBUS A.S4PH, QOINTA Sabbati, de qua in litulo loculi sumus, et pefse-
    SABBATI ( 702).. verabil usque ad primam Sabbati, quando ad judi-
    I caridum Poininus.veniel. Et Judaei quideni per sin-
    Psalmus istepro torcularibus referatur in finern.. D
    Finisau'emfiiitinqurataSabbali;quandoveleralrans: i: gulos menses boc faciebant; ilem, quoties luna.nova
    ierunt, ct facla surit omnia nova. ISle riamque diess apparebat. Unde et in alia iranslalione non iuiiium
    firiis fuit Veteris, et inilium Novi Teslaraenti, quai mensis, sed neomeriia habetur, per quod riova luna
    die reprobatum est. sacrificium Aa.ron, el eonfir- significatur. Tunc igitur cantare etprajdicare inslan-
    matuin est sacrificiura secundum. ordinem Melcbi-. .. lissime. oporlebat, quando-luna adhuc nova erat.
    sedech. Torcularia vero lot sunt,quot sunlEcclesiac,, Quod auiem luna Ecclesiam significet, maiiireslissi-

    (702) Ad clariorem tiluli hujus intelligenliam , pro torcularibus, Ecclesiam perseculionibus exami-
    quomodo exponattir a "Venerabili Betla, ejus veibaa iialairi*, Asapb, congregationem; Quinta Sabbati;
    subjiciam: < Qninta Sabbali est quinia dies a Sabbdlo,, baplismum : unde colligitur Psalniumjri Ecclesia
    quae a geniilibus dies Jovis, a nobjs quinta feriai Domini de regenerala congregalione esselociiturum.
    vocatur, in qna Deus djxit: Producanl aqiue reptiliad liinc enim et Asaph juxla bistoriam quidem loqiiHui;
    animarum vivarum, et volanlia super firmamentum*. Judaeisrsed meliusintelligitur a populoChristiano.>.
    cazli; myslice significans diversae virlutis "ex aquiss' (705) Ex Cassiodoro videlur Bruno hanc inlerpf e-
    ' hausisse, quem eliam in reliquis seGtilu^
    baptisnialis essenasciiuros. Tiluli ergoh.ujusinienlioi) tationcm
    taliscslj.ut iii finerii desiguel Doiiiinum Christtim;; est, . .' ..
    3013 S. BRUNONi3EPISCCPiS!GNIENSIS 10!«
    murii est. Tuba. autemeaiUare, est clara ct allavoce 4 quare affligeretur, omnino ignorabat. Talcm. cl SS.
    Deum laudare et pradicare. marlyres passi sunl, el moriendo exaudili sunl ;
    < Quia proeccpuini in Israel est, eljudicium Deo qnia hoc erat iri desiderio eorum, ul inter ip.sa
    «. Jacob. > Hoc igitur praecepium in Israel esl,. et tormenta deficerenl; unde el contra ipsos duris
    lioc judicium datum esl Deo Jacob.; ut sic in nova, verbis tyrannos provocabant, neque eos propitios
    luna, el in J.ac prima festivitate cantare debealis, habere yolebant.
    isi qua vetefa traiisienint, et facta sunlomnia nova. i Probavi i.e apud aquaro.contradictionis. > Quid
    <Testiihonium in Joseph posuit illud, dum exiret per aquain contradietionis, nisi evangelicam prastli-
    ? de terra iEgypli. » Et boc testiiiioniiininon soluin caiionem inlelligamus ? Ilis enini aquiset Judaei,.ct
    in lsrael, sed el in Joseph quoqne posuit Dominus. Iixrelici omnesque infideles coni,lanlissime contra-
    Quare aulemper se Israel, et per se ponalur Josepb, diciinl. Et hicj]iiidem'probaniiir sancti: quiaoccidj
    jam in aliis psalmis dieium csl, quidem possunl, sed a praedieatione comprkni iwia
    Qui |dum exiret de lerra /Egypti, «:iiiiguam > pOSS4|lll.
    i qtiam non noverat, audivit. > Quod aulem jrihnc c Audi el lu, populus meiis, ct loquar Isi'ael,<vi
    (ranslatione dicitur, « posuil eum , » nihil cs'. cm < tcslificabor tibi. >NuncSalvator nosler specialiicr
    Jioc prononien rcferre valeamus, nisi fortA su obm ;B Judxis loqnitur, qui curii praecipueperseqiicbaiiiur,
    insignis solemn.Ualis. Posuil igitur Domimss i.itim quod se Filium Dei esse dicebat. Docct itaq.ue iilos
    iliem lestinionium Joseplv; quia ilie dies dat eis les- et sub testificaiione praecipil, ul emn- audiant, ct
    limonium, quanta diligenlia et soliicitudine Domino iniclliganl, cl ejus doctrinae acquiescaiil. El hoc est-
    serviat, elejiis celebretfestivitates. Josepb eriim hoc qttod ait;
    in loco omnes illos sigiiilicat, qui ad siroilitudinem < Isracl.si me audieris, non erit in le deusrecens.,
    novae lunae, usqtie ad peiiectiouis plenitudinem < ucqiie adorabis deum alienum. Ego enim sum.
    quotidie crescunt, ct in melius proficiunt. Siquidem t DominusDeus tuus, qui eduxilede -lerraiEgypti. »
    Josoph accrcscens inlerprctalur. Isti aulem dum Ego ilaque surii" Dominns Deus In.is. Non sum ego.
    «vxireiilde lerra jEgypti, et de ignorantise tenebris alius, et alius ille, qui eduxil le de lerra jEgypti ;,
    ad fidcm transirenl, linguam, quani prius non sed < ego ipse, qni loquebar, ecce adsum (Isa.
    iioverant, audierunt, ei ulriusque Testamenti scien- i.ii,6): »"cl propter te homo factus sum, ad te
    tiam didicerunt, alque in neomeriia, hoc est in docendum, libcr.andiim ct salvandum vcni. Si roe:
    principio nasceinisEcclesioe,conslaiitissiriie praedica- audieris, si in me credideris, non eril in le detis
    verunl. Hoc autein leslaluripse dies, hoe confirniat rfccens, neque adoiabis deum a.Ueniim.: « Ego stim.
    ipsa insignis solemnitas, quoniam ipsi interfecti sunt ' in Palre, cl Paler in me est; ct ego, ct Paler unura
    jsi-Oj>ter Chfisli Iidem,et nomen quod aiinuiitiabanl. sumiis (Joan. x, 50):. >
    Primus atilem Joscpb, non quando exivil,sed quando i Dilaia os liium,ci ego adimplcha illud. > Voitiit-
    iritTavilin lerram jEgypii, linguam quamiionnoverat Domiiius Judaoosdoccre, fovere, 477 el c''''s spiri-
    audivil. lualibiis adiinplere ; sed iioiuertiiii. El hocest quod
    t Diverlil ab oncribus dorsuni ejus, nianus ejus ait : . .
    « in. cophino- servierunt. » Quia de JosephIoqui < Et lioo aiidtvit populus meus vocem nieam , et,
    cocperat, ejus metaphoram sequitur, quicum prius <Israel non intciidilmihi.jUndeipsequoqiicDomiiiiis,
    siiis humeris onera fcrret, poslea princeps populi a ail: «Loquebarelnon credidistis(Joflii.x);» ilcmqu.c:.
    Pl-.araone cons.tilulus in cophinis servivit, quibus < Qni cx Deo esl, verba Deiaudii; propterea vos
    graiium mensuratur et fertur. Simililer autem el lion audliis, qiiia ex Deo noit eslis (Jocin. VJ,i~). »
    sanctorum dorsum ab oneribus Dominus divertil; El alibi: c ISi non venisseni, el loculus cis fuisscm,
    quando ait: < Venite ad me^oranes qui laboratis, cl peccalum non baberent; nunc aiilem cxcusatioucm
    onerali estis, et ego reficiam vos (Matth. xi,28),» noii habent de peccalo suo (Jqan. xv, 22). >
    ln cophinis vero servieruiit, ppstquam annoiiam r, <El diinisi cos secundum desideria cordis eoruni. >
    veibi Dei populis roinistrafe, elproedicare cceperunt. Sliscr ille qui a Domino. dimillilur, ut cordis' suV
    Hoc aulem sigiiificaveriiiii illi cophini, quos de ilesideiia faciat.. Sic enim Pharaoncm liimiserat
    reliquiis panum apnsloli rcpleveruut (ilaith. xiv). Dominus, ut usque ad moiiem cordis sui dcsidcria
    Jii eophino igittir servinnt qui paneni evangelicae sequefetur.
    doclrinae aliis niinislraVit. <Elibu!itinvolunlalibussiiis(704).> Quienimibitut
    « In tribulatione lrivocasti me, et liberavi te. > in volunlalibus suis , nisi qtiia eos uuiiqiiam poe.ni-.
    Hoc aulem et de Joseph , elde sanctis qui pcr eum tcbit, scd usque in fiiieinsuis in malitiis pcrscvera-
    signiScaiilur, convenicntef intelligilur.; quia el ille bunt? N
    ct illi in suis tribulalionibus invocanies Dominum , i Si plebs mea audiisset me, Israel si in viis meis
    exaudili et liberali sunt. Unde et subditur": <ambulassci;adnihiIu'n>inimicos'eo'rumhuiuiIiasse:n,
    « Et exaudivi te in abscbndito tempeslalis: > \i < elsupcr trihulanleseosexleiidisscmmanumineairi.»
    est in reDeniinaet improvisa supervenieiilecalamiiaie. Magnam consolalioncrii danl ba'c vcrba oiiinibus
    Ta.Itsaute.m lempeslas venit super bcatum Job , qui illis, qui ve.iba Dci audiun.lct cuslodiunt,iic per vias
    (704) Lectvo 'Viilgatffi,in adinventiouibussuis.
    Wn Exposmo-.m PSALMQS. IOH-
    -inaiidatofuniiiiceduni;sicuiienimsuiit,elnuIIaieiiiis A a Deo, qui Sabbatum non custodit(JdBH.ixI,'>), »Dice-
    dubilare possuul, quin tie suis inimicis aliquando- ml aulemillis : t Cojus veslrurii asinus, aui bos, in
    viudiclam suscipiant (705). Hanc autcin ullionein puleum cadet,.elnon.CQiitiniioex;trabeleum iii-dielSal>-
    perdiderunt Judaei, quia verba Dei audirenoluerunt; bati?» (£«i;.xiv,5.) tQuousquejudicaiisiniquitalcrii?)
    de quibus subdilur : -- - t Quare transgredimiiii proeccpiuin Dei propter,
    « Inimici Domini meiititi sunl ei, et erit lenipus-• tradilionem veslram ? Nam dixit: Honpra patrero,
    « eorum in oeternum. > Nunc Prophela loquilur, el malrem ; et yos diciiis :Munus quodcurique ex
    el aelernam pceriam Judaeis minatur ; dum tempus me est, libi proderit (Matlh. xv, 5-5). > Hoc auiem
    eorum, tempus videlicet mortis etperditionis, in .-. iniquitas est, el contra mandalum Dei est. Facies
    aeternum esse dicit. Ipsi siinl inimici Dominl, ipsi aulem peccanlium sumiint, qui in jtidiciopersonam-
    « '
    sunt, de quibus ipse Dominus dicil: Quia odio' respiciunt, si.vc. etiani qui judicarido pcccalores
    hal)ueruntinegiaiis(Jo«H. xv, 25), >Et ipsi quidem similes fiunt. Facies enira: a. faciendo dicilur.
    menlili sunl ei, qtiia « inpropria venit,- et-sukcum Eamdem igitur faciem habel cum peccatoribus, qui
    non receperunt (Joan. i, 10); > curo olim Moysi idem facilquod peccalores.faciunt.
    promisissenl"": « Qtiidquid proecepil nobis Dominus <Judicale ^iupillo et egend, bumilem el pauperem -
    iaciemus (Exod.xix,-8). ..».-- _B< justificale.» Si, inquil, pupillus et egerius, huroilis"
    >
    c Cibavit eos ex adipe friimerili, et.de petramelle et pauper justam "catisam habuerit, illos judicate ;
    < saturavii eos. » Impfoperalio esl u.dversus eos, illis justiliam.et victoriam date, neque ad personam,'
    qui mala pro bonis reddere nou erubueruiiU t Ck-: sed ad causam rcspicialis ; unde el subdiluf:
    bavit, inquit, eos Dominiis ex adipe fruraenli-» 478 *"'ErTpile rjauperem, et egeiium de rnainf
    el temporalibus, el spiritualibus .epulis eos sa- < peccaloris liberate. > Non terrcamini divilis ct
    tiavit. De boc aulem adipe alibi dicitur : : Sicut peccatofis poleniiai sed coiistanter causam pauperis,
    adipe.et pinguedine repleatur anima mea{Psa/. ixn, '- si justa fuerit, jiislam esse oslendaiis. '"
    &V.t Divina Scriptura frumenlum esi, quod vide-:. < Nescierunt, neque inteliexerurit. » Nescierunt;
    licel frumeriium aliis asperiini, aliis deliealunvpanem iriqiiit, P-fopheta , et verba tam salutafia, quae eis'
    lninisfrat. Mel vero de pelra. susceperunt, qui de. Dominus loquebaliir, neque; inieiligere voluerunt,-
    pectore Salvatoris verba vilae audire meruerunt. De ideoqiie t in tenebrisanibulant. > Iirieiiebris uliqiie
    quibus dicilur-:-€ Quam dulcia faiicibus meis eloquia coecitaiiset erroris,quia csecisunt et duces coecortim:
    tua.super mel et favum ori meo!»(Ps«/. cxviu, 105.) « Movebuntur omriia fundamerila terrae. > Coiitra-
    PSALMUS LXXXi: < bos, iiiqmi, judices iniquos moyebiiriiuf oriiniaiuri.-'
    Q
    damenta terrae, per quac aposlolos intelligimus, \>V
    PSALMUS . ASAPH. .
    eos juste jiidicent et damnent", qtii "alios iiijuste
    Soepejain diximus quid significet psalmiis Asapb,. judicare el daninarenion lim.uerurii. Hoc aulemcfif
    Ecce Asaph, qui synagoga interpreialuiy per querii, in judiciovquoiiiam , sicut
    scriptum est, aposioli
    bonorum omnium congregatio inlelligiiuri De « sedebunl
    super sedes duodecim, jiiditariles
    synagoga loquilur malignanlium, eamque rcpre- duodecim tribus Isracl (Matth. xx, 28). » Huiic
    liendil, quia Salvalofi nostro per se ipsaih sibi," atitem versiim interposuit Propbeta. Hinc vero suae
    loqtienli credere noluil. --...-... • - orationis Salvator iiostef ordiriem tciiel.
    < Deus stetilin synagoga deoruro, ih medidauteiiv
    dixi: tDii eslis, et filii Excelsi omnes. »:Hoc.
    «:deos discefnil. » Cbicunque sunl viri fortes, viri' estEgo cnim quod in Evangelio dicitur: <. Quotqubt
    sapieutcs, el Viloemerito caetefisproeemiifentes, ibi aulem receperurit eum, dedit eis ppieslaiem-filios
    esl synagoga deorum. Sic aiitem de fuliiris quidem Dei
    fieri, his qui credunt in npinine ejus (Joan. i,,
    ct proesentibus loquituf Propliela 1; el iu , qiiod post- > .Sunl siquidem dii, snnt filii Dei.Hoc Doniini.is
    inultiim temporis fuluruiii crat, id faelurii esse li), dixit. hoc coristituil, Hanc poteslaiem. hominibus
    ostendii.S:elil enim Boriiiiuis el Salvator nosler iri ] "
    dedit; sed illis hominibtis, qui receperunt.eum, qui
    synagoga deorum. seu poliusJudoeorumelimpiorum, crediderunt in eum, et qui m.andala cfus custodie-
    et non -soluui de faclis, verurii etiam <Iepcrversis riiiil. Caeieris auiem qnid ?.<Vos atilem sicut liomines.
    cogitalionibus suis iia qna decebai auciorilale cos < morie.mini, et sicnl linus de principibus cadelis, >.,
    reprebcndiiet judicavit. Uiideelin Evangeliodicilur, Noluisiis, inquif, esse dii, noluisiis immortaies fleri,-.
    quia non loquebatur sicut Pharisoei, sed quasi potes- noluistis fursuin ad coelestia co.iisceiidere ; idcoque
    laiem liabeiis. Hac enim. ipsi quoqiie teslantur, 1 stcullibitiihes
    morieniini, ei sJcul tinus de priiicipibiis
    dicentes : e Mitgisier, sciinus qtiiaVverax es:, PI viani
    ^adelis. .Moriunlur ut bomines ,^ qui el corpore et
    Dei iri veritale doces, cl tibiiion est cura de aliquo; anima moriunlur ; cadent verosicut unus de priu-
    non eivim respicis personairi lioininis (Matih. xxu,
    cipibus, per quem'di.abolus significatur,-Siiriiiiter
    6).» Sed et
    qtioniodo discernit judic3l-eos?Seqliilur: cadent et" isli, et.ilje, qui rino mpdoet una hora.
    t Qtidusque judicatis iniquLtaiem, elfacies pecca- ": sjmul niifleiituf in
    ignem. Huc iisque Domirius,.
    t.lorum sumitis? » Dicebant itii; <Ilic homo non est caitera vero ioquiturProphe,'" "
    " ' '
    (705) Yidentur incouice aliqua- dcessCj tinde seifsus iniperfcctus zsli ' '"'
    '"''; "v '""
    4019 S. DIVtJNONISEPISCOPI SIGNIENSIS 102.0;
    (7GG}iE.vsurge,Deus,judicaleri'aiit.>Exsurgc,iiiquif, A acciderunt, parabolicc ad Ecclesiam traiisferamus.
    Deus, quem ad Patris dcxleram sedere conspicio; Sicut in hoc loco, ubi Israel pro Eccleslaapcrseculoribus.
    veni ad judicium, et judica terram : damna impios accipiuulur.Hoc enimEccelsioe adversarii non solum.
    el peccalores, et sicut unus de principibus cadant 479 cogitayerunt et dixerunt;-verum etiam faeere-
    qui non surstiin aspiciunt, sed sola tcrrena el trans- conaiisunl, ul Chrislianorum noraen omnino de.
    itoria quaerunt. Stifficianl tibi. tui, iHos honora, memoria hominum lolleretur. Unde el subdilur :
    el glorifica ; < quoniam lu hoeredilabis in omuibus « Quoniam cogitaverunt consensum in unum. »
    gentibiis. > Nulla euim gens est in qua Domiuus Cogitaverunt, inquil, et conveiierunt in unum con-
    non lioercditaverit, et in sorlem sibi aliquos elegcril; sensum; malum ulique atque perversum, ut Eccle-.
    qtiia, sieui scriptum est, < omnes gentes servient siain deslriierent, et sanclos Dei inlerlicerent, et.
    ei (Psal.u, 11). > fulem catholicam omnino delerent.
    PSALMUS LXXXIh , < Adversum te tcslamcntum disposuerunt.» Qui ?:
    CAjmCUMPSALMIASAPH, t Tabernacula Idumoeorum, el Ismaelitae, Moab ct-
    Vull Asaph ut isle psalmtis cum cantico, et t Agareni, Gebal.et Anvmon, et Amalech, et alieni-.
    laudibus dicatur, in quo Dei virtus et magnifiGentia, t genopcum.babilaiiiiljus Tyruni,» et coelera quae se^
    el iniquorum exiermiiiiuin et perditio praulicalur. "quunlur. Per hos aulein qui Judoeorum' populum
    « Deus, quis similis erii tibi? (707) Ne.laceasj quondam gfavilcr perseculi sunt, eos inlelligiinus qui
    « neque compescaris, Deus. >Cuiii venoris, iiiquit, o- Ecclesiam Dei usque bodie persequuntur. Nam et>
    Deus, judicare lerram, sicul in finesupeFiorispsalnii Judoei male legem iuterpreiantes, ct hxrelici, et pa-.
    lcgitiir, quis erit similis tibi ? Venisti quondam, sed gani advcrsus Dpminum suum leslamenium dispo-
    bnmilis, et in fonna servj; vidimus te non habenlem .. Suerunt, omnesque alii qui novam doclrinam intro-
    speciem, neque decorem ; venies autem clarissimus, dticunl, adversus Dominum aliuj testamcnuini.
    et polentissimus in scde majeslatis luac,-ct qujs. facerc disponunl. Sed videamus modo qui sunt isii
    similis libi ? Quis lc non limeHj., Domijie ? Qqis qui sanctiiin Scclesiam persequunlur. Priinum qui-
    similis Deo inte.r filios Dei? <Ne laceas, iipque com- dem < labernaciila Iduinoeorum, > qui lerreni inter-
    pescaris, Deus. > Tacuisti, et sicut agnus sine voce prelanlur (.709); per qnos omnes illos intelligimus,
    ad viciimani ductusj, os non aperuisti; redde eis qui noii animoe, sed corpori serviunl, el sola lerrena.
    vicem, Dominc. Locuti sunt illi, cl lilmis superbc, ac iransiloria dilignnt; a qujbus non.diiferunls Ismae-
    loculi sunl in iempore suo, loqtiere et tu tempore lilae,» qiii sibi obedientes inlcrprclaiitur. Sibi iutem,
    tuo; cognoscant le excelsura, qui humilem agnoscer.e .P obedientcs sunt, qui c.ordis sui desideria sequunliir,
    nolueriint. 'el qiioconque volunlas eos duxerit ire non eru-
    . < Qnoniam ccce intmici tui sotuicrunt.» Swuerun^ Lesctmt. < Moab » vero, qui ex parte intcrpretaitir,
    quidem, et stulte, crudeliler, et sine tcnlalione, fur-tiva et illicita conjunciione in ebrietate conceptus,
    Crucifige clamaverunl (Luc. xxm). < El qui oderunlte eos significat qui Ecclesiae saerainenlis ab hoerelicisl -
    <.extulcruntcapui,> SicenimiiiEvange!iodicitur:quia. geiieranlur; tales enim bonos parentes habere vi-
    «illtiJebant ei moveules capita sua (Matth. xx.vu,59),.» denlur, sed ex patre diabolo esse probantur (710).
    Capul autem levare contra Dooinum, superbire est. Sed quid per « Agarenos, » qui; extranei dicuntur,
    i lu plebem luain astute eogilaverunt consilium, nisi eos intelligamus qui ab Ecclesia lorige sunt, et,
    < (708), et cogilaverunl adversus sanctos luos,» Npn sanclorum fidem et doclrinam recipere nolunt?
    solum, inquil, conlra le, sed el conlra plebem luam, < Gebal > verp vallis vana dicitur, per quam sleriles.
    et cpnlra Ecclesiam luam, et Jtidoei, el omnes alii," e.t infructu.psi, falsamque liumilitaiem siniulanles,
    de quibus modo dicturi sunius, cogilaveruiit malum significantur. At vero t.Ammon, > qui populus lurbi,
    "corisiliuin. El hoc aslute, dolose et frauduienter. dminterpretaluf, haerelicos designat, sicut et fraler.
    t Et cogitavefunt adversus sanctos tuos ; » et quld e}us < Moab,» dequo superius diximus. Sunt autem
    cogitavefunt, audiamus-: ]Q el ebrictatis et fornicatiouis.filii, utpote insani et in
    t Dixerunt: Venite, et disperdamus eos de gente, eri'ore generali. Per i Araalech» aulem, qui populus^.
    cl hon memorabitur nomen Israel ainptlus, » Notan- biutus dicitur, homines slultos et injisciplinatos iu-
    diim quia ubicunqueloquilurAsapb, seinperde veleri telligimus,qui voluptalem summum bonuin pulantcs,
    historiu parabolas ponil, tit ea quoe anliquis patribus simul aniiriam cum corppre m.ori arbitranlur. t Alie-.
    (706) Omnes superiores psalmi desunt in cod. inlerpfelatio.
    Cbisiano, cl in Marchesio : hic auiem prosequituf (710) Hic innuere videlur S. Bruno quod supra
    cditio, et codex Ghisianus. in exposilione psalm. LXVH, pag. ii% dixerat^
    (707) De Chrislo Domino liic loqni Prophetam nempe ofdinalos ab Arianis, NestorianiseiDonatistis
    ctiam Aiigiislinus exponit: t Quid eniiu magnum episcopis ad Ecclesiariv calliolicam revertentes, ser-
    dicilnr, cuin Deodicitur: Quis similis eril tibi? nisi illi vatis propriis ordinibus misericorditei' fuisse rece-
    <!icatur,qui similiscsse hpminibusvoliiil,fbrmnm servi plos, quod factum referens, validas admiiiii eoniin
    liaipiensin similitudincm hominum factus, et habitu ordinaiiones non laineii licilas, quibus benigne in-
    inrentus ut homo, » etc. Phi ipp. n, 7. dulsil Eeclesia. Qtiolies vero suis erroribus non re-
    (708) Haecaltera leclio apiid Augusiinum ctCassio^ miiiliciii, elsi vere sacranienia .receperirit, etiabolum
    dorum inveuiiiir. lainen pareiitciu habent. Quid vero senlial S. Bruno
    (709) Perfecte convcnit cum Augiistinp hujusmodi de Siiuoniacis suo loco diccnius, ,
    1021 EXPOSlflO IN PSALMOS. 1022
    iii,;eiioe>vero illi sunl qui idola colentes iiullain.Dei A ficiendo; quotidie ei nbique immolaniur. At vero
    cognitiotiem habent. < Tyri > autem habitalorcs na- t Sabnana» hypocritas designat, qui nihil aliud
    vigiis et negolialioiiibus dedili fueriint, quos Pro- sunt iiisi umbra, et simulatio, et mulloties ea qu:e
    pheta, quam divites fuisse describit, iit aliarum probibere videulur vehementer fieri optanf, Ad ho-
    eivitaluni principes esse poluissenl. Scribil eliam riiro igitur similitudinem omnes illos perituros- esse
    de rege Tyri, qu.em omni lapide pretioso decoratum dubiura non est, qiiiciinque sancluarium Dei, Dei
    o?se dicit; sed ideocecidit, quia iri magnam super- haereditatcm aggredi non liment, et id quod divini
    biam se erexit. t Tyrus» igilur mundum significal; juris est sibi vindicare non fonnidaiit. Et merito
    ejus vero habitatores, divites el pptentes bnjus horum talium principes hoc in loco specialiter male-
    mundi intelliguntur. Qttod itaque adversus Testa- dicunttir; sive quia sup malo exemplo ad hoc scelus
    menlum Dei supradiclas gentes, siinul-< cum habi- eoeteros impcllunt, sive quia in eos per potentiam
    lantibus Tyrnra,» venisse dicit, hoc est intellfgere, non repellunt.
    qnia non solum multae provinciae et nationes, sed < Deus meus, pone illos ul rotam;» ul celerrimo
    totns mundus generaliler cwilra Ecclesiam conjura- et
    praccipili cursu subilo ad inferiora lerfoe devol-
    vit. Sed quid mirum? cum ipse diabolus eorurii vautuf.
    j»
    princeps eos regeret, et secundum stiam voluntaleni t El sicul stipulam ante faciem Venti; > quatemis
    dirigeret. Hoc esl e:iim quod sequilur :
    t Elenim Assursimul venit cum illis.» Assttr, violenlo malignorum spirituum turbine, ad.perdi-
    mortemque trahantur. t Et sicut ignis qui
    quippe dirigens inlerprelatiir. Nullos auterri alios tipnem
    diabolus ad se dirigit, nisi eos quos a via verilatis t comburit silvas, velut si flamma inccudat montcs:
    < ila persequeris eos in tempestate tua, el in ira
    relorqiiet et aberrare facit. t Facli sunl in susce-
    t plionem fiiiisLo.lh.» Qmnes, inquit, isti, dequibus t lua conlurbabis eos. > Bene autem silvis conipa-
    rantur quia mutti sunt, et mpnlibus, quia snpeiiiiae
    siiperius locuti sumus, facti suiil in susceptionem et
    in adjuloriurofiliis Lolli, per quos haerelicos signi- spirilu lumidi surit, quibus, utin Evangelio Iegilur,
    ficari diximus. Ecclesiae inimici niaxiroi et principa- ignis aelernus, et ilamma inexslinguibilis pracpa-
    les haerelici sunt, et idcirco quicunque Ecclesiam rata est.
    < Imple faciem eorum ignominia. t El revera igno-
    perseqtuiiiliiT, haDreticorurii adjutores snnt; nunc
    ifulem eos excommunic.at,et magnis imprccationibus niiiiia et talibus maledictionibus digni sunt, qui
    eis maledicit, . sancUiarium Dei ejusque minislros ila conculcant,
    < Fac illis slcut Madian et Sisaroe, et sicul Jabin sibique subjiciunt, et tanlis contumeliis afliciunt.
    C
    « in torrentedsson. Omnes isti disperierunl in En- Lege omnes divinas Srcripturas, el nullos alios inve-
    « dor, facti suiil sicnt stercus terroe. »—<Madian» nies ita excommunicaios et maledictos, sicul illos
    et qui cogitare et dicere non
    'Blerprelatur de judicio ; t Sisara > gaudii exdusio ; qui Ecclesias affligunt,
    < Jabin > sapiens, sed iste mundanus ; < Cisson, > inetuunt : < Haereditale possideamus saiictuariiiin
    duriiia eorum ; t Endor » vero generulionis (711). Dei. » Omnes enim isii sacrilegi stiut; et nos sci-
    < Madian > itaque eos significat qui de judicio mus quia omnes sacrilegi excommunicali, et male-
    uiiseri exibunt. < Sisara > vero cos significat quibus dicli, et damnali sunt. Hocest enini quod hic dici-
    Omne gavidium excludetur, et semper in doloribus lur : t Imple facies eorum ignominia;» et qiiando
    eriuit. Al vero < Jabin > sapientes hujus socculi isli quacrent nomen tuum, dicentes: Doniine, Doinine,
    aslendil, qui apud Deum stulli esse dicuniur. Oranes tunc confundantur oeterna confusione, el conturben-
    isti peribunt in t Cissori et in Endorj > id est iri du- tur, non ad horam, sed in saeculumsoeculi. t El re-
    ritia sua. Et in ipso fonte suae generationis, per quod « vereanlur, et pereant; et» lunc landem « cognp-
    peccalum originale inlelligimus, a quo qui Chrisli < scant, quoiiiam lioinen libi Dominus, > qucinsub
    sanguine liberatus non fuerit, procul dubio in oeler- lantis iiilerdiciis, tanlis prohibitionibus, taniis ex-
    nurii peribil, Hoc bellum sub Baracii el Debbora JJ communicatioiiibus et malediclionibus offendere npfl
    uxore ejus facluin est. timuerunt.
    < Pone piincipes eorura sicut Oreb, et Zeb, et t Tu solus Allissimus super omnem lerram.»
    tZebee, et Salmana : omnes principes eorum, qui Tunc, inquit, quando ad judicium yenies Dominus,
    «dixcriinl:HaereditalepossideamussanctuariumDei. i oranes amici et inimici < cognoscant, quoniam tibl
    Ili quatuor reges sub Gedeone mirabili proelio su- nomcn Dominus, > et quoriiam t tu solus Aliissiiiius
    perati sunt. 480 Interprelatnf autein t Oreb, > fo- siiper oninem lerram.> Et tunc, o Deus, tquis similis
    ramen; t Zeb, » lupus; t Zebee,» viclima; t.Sal- erit libi? Ne taceas, neque compescaris, Deus, quo-
    niaiia,» umbra prohibendi. Per < Oreb» eos inlelligi- niain ecce inimici tui sonuerunt, ct qui tc odcrunt
    nms qui imdique perfprati, nullum vitiis et malignis extulerunt caput. > Tu quidem Altissimus es, ipsi.
    spiritibus ingrcdieiidi obstaculum opponunl. t Zeb ». tamcn malo suo caput exlollere non limuerunl.
    'tutein rapaces et preedalores significat. < Zebee >
    Tero diaboli marlyres sunl, qui se vicissiin inter-

    (711) Jh h.isce iiilerprelalioiiibiis S. Bruno ducem liabuit Cassiodorutii.


    S. BRUNONIS EPISCOPI SIGNlENSiS 102i
    1023
    PSALMUS LXXXIIl. A et habitare cupiunl, quia sciunt cos esse beatos.qui
    FILHSGOJIE habilant in domo lua. Unde el hic idem Propbeta
    1N FINEH PRO TORCCLABIBUS (712).
    ad Christum vi- . alibi dicit: t Unam petii a Doraino, hanc requiram,
    Inflnem referatur iste psalmns,
    t Et in faciem ul inhabitem in domo Domini omnibus diebus vitae
    delicet, de quo hic dicitur: respice meae(Psal. xxvi, 6), > Unde auteni sit illa beatittido,
    Christl tui. >Est autem pro tbrcularibus, quorum audiamus : t in sacculum socculi laudabuut ie. » Ab
    suavi novoque vino sancti ineliriati oinnium terre- omnibus itaque occupalionibus , et fatigationibus
    norum obliviscunlur, solaque Dei tabcrnacula vidcre expediti, solis Dei laudibus et jubilaiionibus vaca-
    et intrare concupiscunt. Detur aulem ad eantandum bimt. Et hoc est quod ipsi desiderant, ut Deura omni
    filiis Core, id esl populo Christiano, qui roagis glo- lempore et sine interraissione laudare el benedicere
    rialur de Calvariac loco, quam de lola Jerusalem. valirani. Qui aiitem habet quod desiderat, beatus
    Core iiempe Caivaria ihlerpreiaUir. Alii aulein di- est. Et lioc quidera iri hac vita nullus honiiiuira ha-
    cantur filii Sion : nos aulem filii Calvarioe nomina- bere polest.
    mur el sumus, t Beatus vir cujus est auxillumabs le, Domine;»
    « Quam. amabil.ia sunt labernacula lua, Domine beatus , inquit, est ille vir, cui i« hac vitasic-
    t virlulnni (715): concupiscit et deficil aniroa mea in B aiixiliaris, til ad illanl domuiri luo adjutorio conscen-
    t atria Domini. > Haec sunl illa tabernacula, de qui- derepossit. Nemo enim venit ad te, nisi lu traxeris
    bus Dominus ail: « ln domo Patris mei mansiones cum. tAscensus in cordecjus dcposuit.». Ubi?<Invaile
    sunt niullae (Joqn. xiv, 2). > Unde Apostolus dicit: t iacrymarumi el in loco queiii disposuisli ei (715). »
    t Chrisliis assislens ponlifex fulurorum bonorum Convallis lacrimaruro, el locuslaboris et ceiianiinis a
    per amplius et perfectius tabernaculum, non manu- Keo nobis dispositus, hic mundus est. Hic igitur pfo
    factuin, > etc. (Hebr.\\,\\.) Siin.l igitur labernacula peccalis plorandiiin est, quia < bcali qui lugent ,
    ei muiia, el unum.quia el multae mansiones in una qiioniam ipsi consolabunlur (Matlh , v. 5). » Hic iu
    domo coniiiientur. Ad haec auiem labcrnacula, ot vinea Dei laborandum esl; qtiia qui laboraverit ,
    liorum labernaculorum atria sancii Bei venire cu- mercedem recipiel. llie conlra vitia el malignos
    pienles, nimio desiderio deficiuct. Scd quibus da- spirilus lotis viribus ccrtandum esl; quia e nemo
    ficiunt ? 481 Omnibus mundi liujus voluptatibus, coronabilur, nisi qui legilime certaveril (II Tim.
    ct quaecuiique in hoc mundo haberi ei dgsiderari n, 5). » Dispbnamus et ordinemus ascensiones in
    possunt. corde noslro , el quosdam gradus nobis faciamus ,
    - t Cor meum, el caro mea exsultaverunt in Deum
    per quos de hac valle in illuin moiitem ubi esl illa
    t vivum. > Optimaspes resurreclionis, quod animani Z domus ascendere valeamus. Si disposuisli jejunare ,
    suam,.quae pcr cor signiQcatur , etcarnem suam in unum gradum fecisti ; si disposuisli elecmosynani
    Deum vivum exsultasse dicit; quoniam ad ipsuin , dafe, allerum fecisti; si disposuisli dcliitdribns ttiis
    et ad ejus. tabeniacula se venire confidiint. Sed debila dimitlere , et omnibus in le peccantibus in-
    qiiid miruni si.viri sancli, et Leo amabilcs ad illa dulgere , el hic gradusesi, lslo igjiur inotlo illa
    tabernacula feslinant, cum passer et lurlur, paiya scala conficilur, qua de bac valle proftindissinia in.
    animalia, domos el nidos sibi quaeranl et inveniant ? coelum ascenditur. Qui aiitem hoc fecerit , beatus
    Hpc esi enim, quod dicil: erit Unde hoc? Sequiiur :
    < Etenim passer invenit sibi donium , et lurlni i Ecce enim benedictionem dabil , qui legem de-V
    « nidum, ubi reponat pullossuos (711). Altaiia lua, - < dit; anibulabunt de virlule in vinlulem, videbiitiT-
    t Domine yiiiutum.rex meus, et Deus meus, > non t Deus deorum in Sion. x Qui, inquit, hanc legem-
    invenient sibi, subauditur domum et tabernaculum, dedit, el bunc ad sibi servieuduni focum disposuii,.
    nbi ponantur et slabiliantur ? Altaria Dei dicunlur ipse dabil et benediclionem , qua ad bealiiudiuem-
    sancti , quia Deoconsecrati sunt. cl in eis habilat perducamur. < Yenile, inquit, benedicti Palris inei,.
    Deus , in eis quolidie fmiti holocausia et sacrilicia percipile regnum qnod vobis paraium est ab origine
    Dei. Qnde Apostoltis ait: < Obseero vos per roise- 0 niundi (Matth. xxv, 3i). » Et tttnc quidein < videbi-
    ricordiam Dei, ut cxhibeatis corpora veslra hostiam lur Deus deorum in Sion ; > in illa vidclicel Sion ,
    viveiilem , saiiclam, Deo placentem , rationabile quae digne salis speculatio intefpretatur. Sed a qui-.
    oi-.sequiuiiivestruin (Rom. xu, 1). > bus videbiliif ? Ab illis qui ambulabunl de virtutein
    < Beati qui babilanl in domo tua, Domine.» Ideo, virtutem, elqui per illam scalam ascendent, de qua
    inquit.iaiitp desiderio indomum tuam sancti venire modo superius diximus. Pulchra via est, de virlute
    (712) < Filios Core inlerprelatos nabeiiius filios S. Maxinu Taurin. conlra Judaeos, p. 745, edit.
    Calvi, sive aliquid aliud quod nos forsilan latel: Roni., lectio conformis est textuiBrunonis : Quam
    inierim quod occurrit, videle, quia plcuum es.t sa- amabilia sunl tqbernacida, elc.
    crainento. Filii Core, filii Chrisli. Nam-et filios suos (714) Hiijnsce similitiidinis docta et copiosa habe-
    dicit sponsus, cuuvait, Matth. ix, 15 : Noii possunt tur apud Auguslinurii expositio.
    filii sponsi jejunare, quaniliu cum iilis esl sponsus. (715) Eadem versione usus esl Angustinus , qui
    Christianomiii ergo sunt illa lorcularia. > S. AUCUST. ait : < Unde ploramus? Nisi inde se miserum excla-
    in Imnc liitiluiit. niabal Apostolus , Rom. vn, 25 , quia vidcbat aliani
    (713) AliaJeclio apud Atigusl.: (uam dilectissima legero in mcmbiis suis repugnaiitem legi menlis
    sunt tahernacula lua, Dominelirlutum. In traelalu "Suae.Et uiidc hoc nobis? Ex poena pcccati. >
    1025 EXPQSITIO 1N PSALMOS. 1026
    in virtutein ambulare, de fideiu spem, de spe in cha- ft, t laiites in iiiiioceiiiia. Dominb, Deus virluiuin i
    riiaiem, de charitate in humililalem, de buniililaie t beatus Iiomo, qui sperat in le. > Tales aulem non
    iii paiientiani, de patientia in obedientiam, dc obe- privabuiilur bonis , sed selernis cum Domiriodeliciis
    dientia in coiitiiieiiliam , el sic transire de virtute perfrueiitur. El ideo-bealus , qui in^domotua habi-
    in virtuiero , donec veniatur ad suminam virtuteiii, labit. Ipse estenim, cui dicilur: < Spera in Doniiiip,
    id est ad Salvalorem nosirtiin, qui est Dei viiius ei el dabit libi petilipnes cordis iui (Psal. xxxvi, 4). >
    ^ Dei sapientia. -._._. PSALMUS LXXXIV.
    I < Domiiie, Deus virlulum, exaudi precem.meam, JN FISEMFILIISCORE,PSALMUS.
    tauribus percipe, Deus Jacob. >Iloc autem lale est ac Miilta bona in hocpsalinopromiiiiintur et daniur
    si dicerel : Ul quolibel niodo ad ie coiiscendere va- filiis Core, quiajpsi soli suiil quibiis Christi incar-
    leam , exaudi oralionem meam , quia aliler ad te iia.lip et passio fructiiosa fnit. Ipse David loquiiur
    venire non possum. Per Jacob illi intelligurilur qui in hoc psalmo , el sic de futuris, quasi de prasteritis
    v;tia superant,. malignos spiritus,supplaiilant, el.ta- lpquitur, el dicil Dominum in advetiiu Filii sul
    les quidem in Dei militia non immerito computan- terram suam benedixisse , et de diaboli potesiate
    lur, liberasse. .,
    < Protector rioster. aspi.ce, Deus,> et porrige rna- B «Ben dixisli, Domine, (erram luam: > In advenlu,
    num ad te venientibus ; quia nisi lu traxeris nps in inquit.Filii lui benedixisli, Domine, lerram liiani, qiioe
    boc iiinere lam arduo , sine dubio deficiemus. < Et adbuc sub maledictione illa jacebat, qua primoho-
    « respke in facieroChrisli lui;» qui ideo homo factus mini dicliim fuerat : t Maledicta lerra in opere tuo
    est, idconoslra. huinanitalis formariv suscepit, ut (Genes. in, 17). > Tuam, inquit, terram benedixisti,
    ubi ipse est, et nos simus, el regem noslrum, npstrae- illain videlicet quoein te crcdit, libique-servil; alia
    que humanitalis parlicipem sempervideamus , et yero adhuc sub anliqua malediclione manel.
    videndo gaudeamus. t Avcrtisti capiivilatem Jacob. > lllius iilique
    t Quiamelior est dies una in atriis luis super millia.» Jacob ,,qui palris beriedictionem accipere nieruit,
    Ideo, iiiqmi.in illam donium,velin arcam illiiis dOr per quem populus Christianus significatur , qui
    iniis lantodesiderio inlrare feslino , quia melioresl Christi sanguine et aqui baptishialis de diaboli po-
    4S2 ^ies iina, una quidem , qui finem non habet: leslate liberalus es.t.
    11% enini,' siculscripium est, <non erit \\\\c(Apoc. i Reniisisti iniquitatem plebis tuae, operuisli om-
    xxi, 25). » Melior, inquit, esl dies una , non dicam t nia peccata eoruin. »:De populo Glvristiauo loqui-
    in donio lua., sed foris in alriis domus luoe , super tur, cui simul cum originali peccato omiiia peccata
    niiilia_ ubiciinque fuerinl. Nihil igiiur sunt omnia , J in baptismo remlttutitur (716). Undc et alibi dicitur:
    (jtuecunquesunl, et ubicunque stinl, ad illiris beati- .< Beati, quorum reinissoesunl iniquitales , et.quo-
    -lud.iniscomparalipuem. ,. . rum tecta sunl peccata (Psal. xxxi, 1). >
    < Elegi abjectus esse in domo Domini magis.quam t Miiigasli ojnnem irain tuam. > Tanta erat ifa
    < babiiare in tabei-naculis peccalorum, » Quamvis el indignatio Dei, usque ad id temporis, ulipsi quo-
    .stella ibi differai a stella i.nclaritate, nenio lamen ibi que patriarcbae el propbelae necessario in in.fernuni
    abjectus erit; sed magis iste ibi desiderat miniinus descenilereiit.
    ,esse , quam in hoc mundopotentissiinus esse , ubi t Avertisti ab ira iiidigiialionis.luae./> Avertisli ,
    non sunt nisi tabeniacula peccaiorum ; siquidem inquit, te ab ira indigiiaiionis luoc, et quos pfius
    sanctonini conversatio in coelis est (Philip,). iii). . videre nolebas , nuiic quasi (ijios charissinios ani-
    < Quoniam miseiicordiain el veritaiem diligil Do- plexaris.
    « niinus , gratiam et gloriam dabi.l Deus. »-:Etgra- . « Converle nos, Deus salutaris noster.» Quoniant
    tiam quidem peccaloribus dabil, quia misericors .qiiidem.inquil, tu gratuita boiiitale tua conversiis e.s
    est, gloriam vero pa.niteiilil.us sibique servientibus, ad noset eos, qui mullum le offenderiinl, respiccie
    quia verax est.. Ulisola misericordia salvantur, isli dignaris, .converle nos quoque ad. le, quia vioenostra?
    pro yictoria coronanlur; aliler aiitem neque miseii- pravae-suiil, per qiias incedere soliti sumus. Tu eniiiv
    ; cors, neqne verax dici poluissel. es Deus Salvator noster, elin te solo consistit tola
    < Domiiuisnon privabil bonis ambiilanles in inno- salns no.stra.« Et aveiie.iram luam a nobis, ut nor»
    < ceniia.» Illi ambulantes sunl in iiinoccntia , qui- « in aelernum irascaris nobis. t Sic , inquit, con-
    bus Aposlolus dicil: <Non vosmeiipsos defendenles, verte nos ad le , el sic avcrtas iram tuam a nobis ,
    cbarissimi, sed date locuni inc (Rom. xn , 19). > Et ut nuriquam amplius irascaris nobis. Nunquam enim
    quidem Dominusait: < Si vos peisccuti fuerint in :fil quod in seternum non fil. Unde et subdilur ;"
    una civitate , fugile in aliam (Matth. x, 23). » Et: -- t Neque exlendas iram tuam a.progenie in pro-
    < Diligite inimicos yeslros,l.eiiefaciie his qui oderunt t genies. » Fiiisti, quasi dical; iralus piimis, rpga-
    . vos (Malth. v, .44). » Cui enim nocebit, qtii ipsps nitis le ne irascaris novissimis. Satis libi sit quod
    - suos
    diligit inimicos? < Non privabil-bonis ambu- praecedensprogenies sensit irarn luani , amodo ea

    (716) iRemittere, est debiium relaxare non catisae nus^remisit.ciilpam , diim


    ' ' ' pervenire '"fecil ad
    reos,
    alicuius iuieiveniu, sed pietatis iuluiiu, Sic Domi- Vei;iajn,">elc.CAssioD.' -".
    mi- S. BUUNONISEPISCOPl SIGNIENSIS iviS
    progenics, quae secutura csl, iiivcniatmisericordiam A populi Dei Filimn rccipere noluit; < verumtameii
    luam (717). prope esl timeniibus ciim salutare ipsius. > Neque
    483< Deus, lu cohversus vivificabis nos,» quinc- eJiim juslum esset, ntpiopter malosbonos abjecerit-,
    quaquam, nisiconverteres, vivificaresnos.Nemo cnim et propler inimicos, amiciet limentes eum perirent.
    vivificabilur, nisiquiaprimaconversalione conversus Propter igitur islos paucos eum timentes et in eum
    fueril. t Et plebs lua loelabilur in le, » loia penilus credentes factum est, < ut iuhabitei gloria in terra
    a via mala conversa ad le. Et quia liaec lanla con- < noslra. > Inde enim beaiissiina Virgo Maria, inde
    versio, et innnulalio nisi per adventum Filii lui fieri et apostoli fuerunt, de quorum maxiraa el principali
    non potest, venial jani diu desideratuS, lantoque gloria lota Iaelalur Ecclesia. Hinc esl enim quod per
    teinpore exspeclatus. Et hoc esl quod ail : prophtlam dicilur. « Nisi Dominus Sabaoth reli-
    t Ostende nobis, Domine, misericordiam luam, quisset nobis semen, Velul Sodoma essemus, el velut
    t et salutare luum da nobis (718). > In eo enim Gomorrha similes fuissemus (Isa. i, 9). >
    oslendit Doniinus misericordiam suam, quia dedit • MiscricPrdia et veritas obvlaverunl sibi,juslilia
    nobis salulare silum. Hacc misericordia omnes alias < el pax complexae sunt se. > In Cliristi namque
    superavit, qnia t proprjo Filio non pepercit, et pro nativitate, et in ejus gloriosissima humanitate eve-
    nobis omnibus tradidit illum (Rom. vtit, 32). t B nerunt, seseque vicissim complectentes, quia nihil
    Oslendit quam misericors esset, durri modum mise- fuit boriitalis, nihil fuit virttilis et honeslatis, quod
    ricordioe superascendit. Cura autem bacc Propheta in ipso non fuefit> Quoniam, sicul Apostolus ait:
    traclarei, subilo sensit Dominum in se loqtienlem, i In ipso requievit omnis plenilndo divinitatis cor-
    suaeque pelitioni respondenlem, et ait: poraliter (Coloss. II^ 9).» Ipsedenique est misericor-
    f Audiam quid loqualur in me Dominus Deus. > dia, ipse csl verilas ct justitia, ipsc est pax nostra,
    Dominus ergo cst qui loquilur in pfopheiis, ct ea quae fecil utraque unum (Ephes. n). Et h-«c quidem :
    quoe propheloe dicunt, non sunt prophetarum, sed t Verilas de lerra orta esl, el justitia ae coelo
    Dei (719). Unde et discipulis Dominus ait : < Non < prospexil.» Beata Virgo Maria et lerra vocatur et
    eiiim vos cslis qiii loquimini, sed spirilus Palris ccelum : lerra per itaturam, coeluro pcr gratiam;
    mei, qui loquitur in yobis (Malth. x, 20). > terra, quia de terra facla est, ccelum, quia Dei
    t Quoniam loquelur pacem in plebem suam, et habitatio est. < Verilas igilur de terrs orta est, > qtiia
    t super sanclos suos, et in eos qui converluntur ad Salvator nosler de Virgine nalus est; ipse enim et via
    « ipsum.» Quid cst aulem, «loquclur pacem in ple- est, et verilas.el vila(/oan. xiv). <Etjusiitia deccelo
    bcm suaro,» nisi, quia dabil pacem populo suo, et prospexit, » quia idem Dominus Salvalor nosler, qui
    sanclis suis? Inde eriim in Christi nativilate voces C de ea natus est, quae et coelum vocatur et terra,
    angelorum audilae sunt, dicentium : < Gloria in inundum istum misericordiler respicere, et impios,
    excelsis Deo, el in lerra pax hominibus bonoevolun- •et peccatores justiilcare dignatus est. Bene aulem
    talis (Luc. II, 14). > Quod enim dicitur < hominibus coclum dixil, quam lerram vocaverat, ne tantoe
    bonae voluntatis, > hoc est quod dicilur, « et in eos, pcrsonae injuriam lali notnine fecisse viderelur.
    qui convcrtuntiir ad ipsum. >Aliis enim non dalui < Etenim Dominus dabit benignitalcm, ct terra
    liaec pax, riisi his qui bonam volunlatem habent, et t noslra dabit ffuctum suum. > Ccrtissime, inquil,
    qui ad ipsuin converlunlur, per quos videlicet soli credite, et niillatenus dubitare velitis, quia revera
    Chrisliani significantur. Quid ergo de Judaeis fiel, Dotninus dabit benignilatcm,ct sicut per me ipsuin,
    qui ad ipsum converti nolueruni? Audi Apostolum et per alios prophelas promisil, in lempore proBfinito
    dicenlem : t Caecitas ex parte conligit in Israel miltet nobis Filinra suum, et lerra nostra, sicut
    (Rom. xi, 25). » — t Non enim rcpulit Deus plebem modo dixi, dabit fructum stium. Felix terra, quae
    suam,quam praescivit(i6irf.2,).» Ex parlc populus ille lalem fruclum dedil 1 felictssima Virgo, quae lalem
    inconvertibilis fuit; raulli tamcn ex eis in Christum Filium genuit!
    credidcrunt, quorum gratia el inter eos nasci, et i Justitia anle eum ambulabit. » Juslilia, inquit,
    prins ad eos venire, et prius cis praedicare Dominus ante eum ambulabit: quia in omnihus justiiiam
    Voluit. De quibus subditur : sequeliir, et in nullo a justitia deviabit. < Et ponel
    < Verumiamen prope est limenlibus eum salularc <in via gressus suos.i ln via namque juslilioe gressus
    < ipsius. > Quaravis, inquit, maxima pars illius suos ponunt, qui per viam justitiae iiicedunt. De

    (717) Quoecompendiose dixit Brtino, per amplio- dibus desideral expiari. »


    rein Cassiodori exposilionem declarantnr : < Per- {718) iDanobi»,» id est concede <saliilareluum;>
    scrulaiidttm esl aiiiem quod duas progenies posuit: quasi amplectendum, quasi possidendum, quasi mu-
    prinia est enim (ul quibusdam placel) ab Adam nere aeternae gloriae perfruendum. Perfidis laiiiuin
    usque ad Chrislumj secunda, qttaeper graliam bap- apparuit, noii etiam datus. > CASSIOD.
    tismatis usque ad finein saeculi perducta concludi- (719) Ex quo ipse Spiritus sancttis, qui loquittir
    tur. Petiit ergo ut, qnia priori generalioni pro per- in piopbelis, dc se dicit esse Deuni , binc arguit
    tinacian suae qtialilale jusie iralus esl Domimis, ne Cassiodorus, ejus cuni Patre, el Filio, a quibus prc-
    secundae generalioni velit irasci : quae el si a pec- cedit, ;eqiialitateni, eanidenique iiaiuram, atqiie sub-
    calo immunis esse noii polesl, lainen per gratiam staniiam.
    bapiismatis, e( salisfaclionein culparum suarum sor-
    1029 EXPOSITIO 1N PSALMGS. 1050
    quibus Doininusail : < Beati, qui csuriuniet siiiunl A i. Laelificaauimaiii seivi tui, quia a 1 le, Domine,
    jiisliiiam, qiioiiiain ipsi salurabuntur (Matth. v, t leyavi animam nieam. > Digna est illa animalaeti-
    6).> ficari, quae Dmiiio offertur el preesent.ilur. Bonis
    484 PSALMUS LXXXV. aclionibus levatiir anima a.dDeum, sicut malis mer-
    ORATI0IPSlDAVID(720). gilur in infefiiuin.
    David prophelain persona loticsEcclesiae loquittir i Quoniam tu, Domine, suavis el milis es, et
    ipsi David, qui vefaeiter Dav,d vocatur, id est t copiosus in misericordiaomnibus irivocantibus le.
    manu forlis, De quo alibi dicitur : « Dominus forlis t Aurjbus percipe, Domine, orationem mearii, et
    ct potens, Dominus polens in praclio (Psal. xxin, « inlende voci dcprecaiionis meoe. » Jam uon quoerit
    8). > . ' -. ut cx suis factis, sed ex sola Dei bonilateexaudialur,
    Iiiclina, Domine, aurem liiani ad nie, et exaudi Exaudi, inqnit, orationern mcam, ef depreealionem
    « me, qtioniam egenus et pauper sum ego. > Isle meam. Quare? Quia suavis es, quia miiis cs, et
    psalmus plaiius esl, elioius deprecalionibus plenus, peccaloribus ad le conversis benignus es; insuper
    neqtie cgel multa expositione. Sed tbeati pauperes, etcopiosus es in misericordia cmnibus iiivocanlibus
    quoniani ipsorura esl regnum coelorum (MaUh. v, le. Multi siint invocanles et niisericordiam postu-
    5). > Diviiibus autem quid diciliir? < Vae vobis, B lanles, sed misericordia tua cppiosior est, quam dici
    divites, qui habetis consolalioiiem vesfrain (Luc. vi, et-cogitari-possit.
    24). » Ecce enim iste, qui bic Ipquilur,. qiipniam t In die iribulalionis meae cbimavi ad tc, quoiiiam
    egenus el pauper esl, inde praecipue se exaiidiri < exaudisli me. » In muliis, inquit, tribul.itionibus
    speral. Hinc es.t enim quod Apostolus ait -: t Proer meis experlus sura benignitatem tuam, quia in die
    cipe divilihus htijus sacculi, non superbe sapere, nec tribulationis mea3 semper clamavi ad le, et conli-
    sperare in incerlo diviiiaruin (I Tim. vi, 17). » deiiler clariiavi, quoniam semper cxaudisti me. Hoe
    Quam enim spem in Deo habere possunl, qui in autem dii genlium facere hon possunt, neque in siiis
    incerto diviiiarum spem suam ponunt? Pauperes tribulalioiiibus ad se clan.antes exaudire valerit, Et
    sunt, qui nihil habent. De. quibus Aposlolus ail : hoc est quod a.it: . .
    « Tanquam niliil habenles, et omnia possidenles i Non esl siniilis tibi in diis, Domine, el non est
    (IICor. vi, 10).> Egeni vero.illi dicuntur, qui et multis '< qui facere possit secunduin opera lua. Qiioniain
    egent, el paucis el minimis contenti suiit, De iilis « dii genihim daemonia,Don)iniis autem ccelos fecil.»
    itaque hacc intelligamus, qui sua sponte egeni el Ideoque t omnes gentes, .qiiascuuqiie fecisl:, » re-
    pauperes s.unt. _ lictis diis suis, el qui eosadjuvare, et de irib dalio-
    t Cuslodi animam meam, quoniam sanclus sum.i C i nibus liberare non possunl, < venienl ad te, et
    Qui sanclus est, dignus esl, qui a Domino cuslodia- < adorabunl coram le, Domine, et honoiiiicabunt
    tur. Sed ego omnes illos sanctos intelligo, qui sacra_: t noinen luum. > Hoc auiem inaxima ex parte.jam
    mentis Ecclesiae saiiclificaii fidem tcnent, et ab factuiri est, el adhiic circa fiaem saeculi fiitiirum
    Ecclesia non recedunt, quamvis peccatores esse esl, qtiando plenitudo gcniiuro inlrabit, et quando
    videantur. Sicenim elin legibus habeliir, de locis Israel salvus liel (Rom. xi). Ei hoc nierilo.
    Domino dedicatis, si destruantur, sacer lamen pei- t Quoniam magnus es lu el faciens niirabilia, ta
    rnanet locus. fSalvum fac servum tuum, Deus meus, t esDeus solus.» Si illi, inquit, diiessent, adorantli
    t speranlem in te. > Et hic siniilitef ratio reddilur, cl honorandi esseht; sed qttia lii solus Deus es,,i'u
    cur eum Dominus salvare debeat, dumdicit: < spe- solus honorandus et adorandus es.
    rantem in le. > Certum est enim, quia t spes non t Deduc me, Doroine, in via tiia, et aaibulabo
    confiindit (Rom. v, 5). > et quia nunquam deserit < in veritate lua, » In vja Dei sunl omnes fidelcs,
    Dorainus speranles in se. sicut in via diaboli srint oinnes infideles. Indigent
    <. Miserere mibi, Domine, Cjuoniamad le clamavi lamen ut a Doniino 485 dedticanlur, et ejits
    f tola die. > LongO lempore se claroasse ostendit, auxilio susiineanlur, qiiaienus in veritale ambnlare
    in eo qr.od tota die se clam.asse dicit. Ilinc est enim D valeant, el nullatenus in cTrorem trahantiir.
    quod Apostolus ait : t Sine inlermissiOne Orate < Lactetur cor meum, ul timeat noinen tntim. >
    (I Thess. v, 17) > El Dominus inEvangelio :« Petite, — t Initium sapienli8etimorDomini(Psfl/. cx, 10).»
    inqnil, et dabitur vobis, quoerife, et invenielis, Unde ei alibi dicitur: < Time Deum, ei observa
    pulsale, el aperielur vobis; omnis qui pelit, accipit, mandata ejus, hoc est enim omnis homo (Eccle. xn,
    et qui quaerit, invenil, el pulsanti aperielur (Malth, 13). »IUa corda timent Deum, quae spirituali snut
    vn, 7,8). > Etalibi dicilur, quia < Regnum coelorum loDtifia perfusa : qtiae vero spiriliiali Isetitia perfusa
    vim palitur, et violenli diripiunt illud (Mailli. xi, sunt, jam non terreria, sed cceleslia diligunt, et
    12). > Apparet igitur in his verbis quanlum polest sperant. Quid" est^igitiir, i laelelnr cor meum, nt
    yiolenta et diulurna oralio. timeat nonien tuum? > riisi da mihi crr perreclum,

    (720) Oratio David. < Qnia Dominus noster secun- et anle Adam ex quo omnes homines, sed cl ante
    dum carnem lilius David, seeundum verodivinitalem coeliim, el lerriin in-quo orivniscreatura est. > S.
    -
    Dominus David et creator David-j et non solum ACGCST.
    arite David, sed et ante Abraham ex quo David, sed
    1031 S. BRUNONISEPISCOPI SlGNIENSiS 1032
    ' elliii amoris loetilia
    plenuiii? Hoc auieni si feceris, A , qui me oderuiit et confundantur, cl inde confundan-
    el-talc cor si mibi dederis, « confitebor tibi, Domine tiir, < quoniam lu, Domine, adjuvisli me, et conso-
    Deus, in iolo corde meo, et bonorificabo noiiieri t latus es me. >
    (uiiiii in auernuin. > Et hoc meriio. tiiide hoc? PSALMUS LXXXVI.
    t Quia misericordia tna magna est supcr me, ct FILIISCOBEPSALMtJS CAKT3CI
    t eripuisli aiiimani mcam ex infernp Inferiori (721). > '•IIuiic psaliiiuin cantant lilii Core, laeli, quia prius
    Magiia qiiidcm cst niisericordia, quae ex inferno iu Calvariae loco Ecclesia aedificalur, de qtia hic
    inferiori animam liberat. Sicut in illa siiperna bea- dicitur :"<-Fundainenla ejus in nionlibus sanctis. »
    titudine alii ab aliis differunt in gloria; ila in inferno Quia vero hic Psalmus Caniici est, non legendus,
    alii ab aliis differunt in tonnentis. lllae igitur animse sed canlandus esl, ul in eo majori laelitia plenuin
    liberaiilur ex infenioinferiori, quae ex rnajoribuset esse inielliganius, quia non legi, sei cantari jube-
    gravioribus tormenlis liberanlur, non quod ibi ali- tur.
    quando fuerint, sed quia ibi futurse essenl, nisi t Fundamenla ejus in montibus sanctis. » Funda-
    gratia Dei liberatae fuissent. incnla, iiiquif. ejus in montibns sanclis; < diligit
    < Deus, injusti insurrexerunt in me, et synagoga t Dominus portas Sipn super orania -tabernacula
    i potentiiini quaesieruiit aniiiiam meam, et noii "? < Jacob.» Jam superius de fniidameniis dictum est.
    < posuerunl le aiileconspeclum suum.» Sive David, < Fuiidaroeiitum aliud, ait Aposiolus, nemo pplest
    sive Ecclesia conqueritur hic de advefsariis suis. ponere, proeter id quod posilum esl, quod est Chri-
    Vcrum est "qttoddiciinl, quia et injusli irisurrexerunt slus Jesus (I Cor. ni, 11). » De quo et beato Pelro
    adversus eos, et sine Dei respectu et timore animas Dominus ait: < Tu es Pelrus, et supef banc pelram
    eorum perderequoesierunt. Nam et David a Saule, oedificabo EcClesiam meani (Matth. xvi, 1S). > Fun-
    et aliis iuiqiiis, qui cum ep erarii, et Ecclesia a dameiiluin igilur fundaroentortim Cbrislus est;
    tyrannis el hacrelicis multas persecutiones passa siquidem et apostoli et prophetae fundamenla sunt.
    est. Quoe igitur civitas super tales morites fundata est,
    < Et tu, Doroine Dcus meus, miseralor et mise- merito 486 de ea dicitur: < Fundamenta ejus in
    "t ricors, patiens et inultum misericors, el verax, montibus sanctis. Diligit Dominus porlas Sion super
    « respice -in nie, et iniserere mei; da poteslatem omnia tabernacttla Jacob. > Si soias poiias tarilum
    « puero tiio, el salvum fac filium ancillae luae. > diligit, dic niihi, quaeso, qtiaTiiuni loiam diligil civi-
    Ilaec tanla verborum inculcalio magnae subjeclionis, talero? Tabernacula Jacob, isti Judaei iiilelligunuir,
    inagnique anioris significatio est; multumque ei qui a Domino recedentes ubique gentium dispersi
    placere desideral, quem lam laudabili, ut ila dixe- sunt.
    rim, allbquitur adulatione. Dedit autem potestalem < Glofiosa dicla sunt de le, civilas Dei. > Sedquae
    puero suo David, eliam in hac vita, quia regem glonosa dicta sunt? Forsitan illa, qiiod lota ex auro,
    vaide polentem eura consiiluii, e.l ab omnibus inimi- eimargariiis.et lapidibus preliosis aedificari dicitur?
    cis suis euin salvavil. Similiter eliam et Ecclesiae Hoecutique gloriosa stilit. Alia tainen illa quoe de ea
    filiis,quae in hoc loco ejus anciliae vocantur, magnam dicla sunl. Sedvis audire quae? t Meraor ero Raab
    ^uper serpenles et scoipiones, et super oiniicin t et Babylonis scieiilium me; > Et rcvera gloriosa,
    .virlulerai.il imici, potestatem Dominus tribuit. et pltisquara gloriosa sunt haic. Cdnsidera riiodo
    < Fae mecum, Domine, signum iii bonum, ut quid viri jusli de Dei misei-icordia sperare et proesu-
    t videant qui me oderunl, et confundanmr. > Mulla inere valeanl, si cliain R.tab et Babyloais Dominus
    signa iecil Dominus cum sanctis suis, et pmnia in "iiieiuor erit? Altera roeretrix fuit; altera Dei popu-
    bonum, quia maxiinc propter signa quae fiebant, ad lum caplivaliini suslinuit. Et illa quidem explofa-
    iidenv geniiles coiivertebaiitiir, Quoeqtiidem inaligni lores, ne occiderenlur?abscondit;h3Bc vero popiilum
    spiritus, et alii eoruui iuimici videnles, conftindc- praevaricantem aliquanto tempore ex Dei proscep:o
    banlur, maguoque dolore el in-vidia torquebantur. n in servilutedetinuit. Taliuiri igiltir Dominus meiiior
    Faeil atitero Doniinus cuin pcccatoribus signum in erit, qui nieinor est oninium scicniium eiim ; neque
    bontim, quando cos divina inspiratione ad se con- -enim aliler istarum memor esscl, iiisi quia etun
    vertit, et duram poenitentiam agere facit. El fit scirenl, et qtiamvis post multa fiagilia, in eum tau-
    multoties i.licujus jmpii et scelerati houiinis lara dem credere nieiuerunt? Vaide enim noiandiim est
    sjtbita commuiatio in bonum, ut pro signo et mira- qtiod ait : t scienlium me. i Qualiscunque igilur
    culohabcatur. tJnde bene per prophetani dicilur : prius fuerit, sive meretrix, sive sanctorum perse-
    « Converietur Libanus in Carmel (Isa. xxix, 17).» . culor, si tandem conversus fueril, et Doiiiinum
    .Dicatitaque quilibelpeccalor: Fac mecum, Domine, . cognoveril, salvus erit. Unde et ipse Dominus aii :
    signum ih bonum, quatenus omnes boni admirenlur, t Haec est vita selerna, ut cognoscant te vertim
    et gratias tibi agantdemea conversione; et videant Deum, ct qucm misisli, Jesuiti Christum (Joan. xvii,
    (721) DeJuplici inferno, superiofe et jnferiore, et alterum in quo iile infelix cruciabalur. t Eruisjio
    mtiltis disseril bac in en-rralione Augustinus. Probat - -Detini aniniain siiam ab infsripre diyil.(David), quia
    auteiii dari superius infernum pro animabus justis, -libcravit sea lalibaspeceaiis.per quoe,posset, iieduci
    in quo impittsdives Abraham et Lazarura suspexit, _ ad loniienla iiifefiii infeiioris. >
    1033 EXPOSITIO LNPSALMOS. 1054
    5). > Audiamus nunc el alia gloriosa, quae dicuntur• A civitate isla; sed hoc quod modo dicitur, omni
    de civilate Dei. gloria gloriosius est, nulla gloria huic glona; coro-
    t Ecce, inquit, alienigenae, et Tyrus, et populusi parari potest. lpse Allissimus, qui fundavit cl fecit
    t jEihiopiim, hi fuerunt in ea. > Hoc est enim quodI eam, ipse homo faclus est, el nalus est in ea. Et
    Apostolus ail : < Nunquid JiidacoruroDeus laniiini?! unde hocprobas? Vis audire unde?
    Imo elgentium (Rom. n, 19). » Simililer autem ett < Dominus narravit in scripluris populofum suo-
    aposiohts Pelrus : « In verilale, inquit, comperi,, rum, et principum cortim, qui fuerunt in ea.» In-
    quia npn est personarum acceplor Deus.sed.iii oronii lerroga patres tuos, el annunliabunt tibi, nvajoresluos,
    genle.qui liiuel eiini, et operatur justiiiam.aecepius i el dicent tibi (Deul. xxxn, 7; Psal. XLIII,2). Lege
    est illi (Act. x, 34). >Quicunque igitur Deum limet,, scripturasoinnium populorum, prophelarum scilicet
    et jusliliam operalur, undccunque veniat, ab. hac_ et apostolorum, quoe omnes communes sunt, quse
    piissima civitale .suseipiiur, et non. quasi alienigena,, ad nostram et omnium doctrinara scripla sunt, ct
    sed qnasi civis el indigena habelur. lta Corjielius. docebunt te. Legc Moyseri,Isaiara et Jereiniam, et
    centurio susccptus est, qui primus de gentibus Ec- invenies. Lege Evangelia, quoe no.n sunt minori»
    clesioefilius factus est. Iloc et illud vas signilicabat,, auctoritalis, quam illa. Lege Paulum servum Jesu
    'B Cbristi «
    quod immundis animalibus plentim eral, quando > qui vocatus est apostolus, et segregalus
    Aposloio dicttim esl, < macla et manduca (Acl. x,t'_ in Evangelium Dei, quod ante proniiseral per pro-
    13). » Hoc ct illae simiae signifieaniur, quoe simul1 phelas suos in Scripturis sanclis de Filio suo, qui
    cum pavonibus Salonioni afferunlur. Quid siroia\ . factus est ex semine David secundum carnem (Rom.
    turpius? Quid pavone pulchrius ? In tabernaculo) I, 1). Probatum est igitur quia hpnio natus est iu
    Doinini eranl et cilicia, et pili «iprarum; neque; ea, ct ipse fundavit eam Allissiraus. Restai uiium
    hircum in holocauslum Dominus respuit, cui laurii gloriosum adhuc, quod de 487 nac civilate dicttim
    fct agiii offerebantur, aurum, et lapides, et ligna, esl, et ipsuni audiaraus :
    capleraque, quibus lemplum DOminiconstruclumest, < Sicul ketantiutn omnium nostrum habilalio cst
    non ibi nata, sed aliunde allala sunl. Sic igilur etl < in le. »-Naraet hoc valde gloriosum est , quod
    Ecclesia Dei Cx oinn.ibus |.ei]libus-oedificaia omnes3 biijiis civitatis habitalores perpeluam lajliliam habe-
    geiitesrecipil, neiuinem ad se venienlem repellit.«Et t bunt, et miseriam nullam sentient: ubi enim mi-
    Tyrus, et populus jElhiopum, hi fuerunl in ea. », seria est, ibi Jaetilialocum ripn habet, Iloecautem
    Gloriosa sunt hxc quae et juslis et peccaloribuss laetiiia spiritualis est, hoc gaudium, non festum tem-
    -
    speni magiKimdare possunl, et immensam afferre» poraneum , sed aelernx felicitatis est. De qtia Apo-
    loetitiam.Yis in Ecclesiam suscipi? Tyrios imitare,, G C stolus ait: < Non suitt condigrioepassioiies liujus
    quorum opera et auxilio teniplum Dominioedificatum i . tcmporis ad fuluram gloriam , quae revelabitur in
    est. Imitare et centurionem, qui Synagogam Judoeis s nobis{flom. viu, 18). » — t Laelamini.ergp in Do-
    scdificavit. Moyses, sicut legilur, jEthiopissam duxitt mino, et exsultate jusli, et gloriamini omnes rccli
    -uxorem, pro qua Mariasoror ejus, quia murmuravil,, corde (Psal. xxxi, 11). > — « Gaudele in Domino
    lepra a Doniino percussa extra caslra ejecta esl.. seuiper, ilerum dico, gaiuletc (Philip. iv , 4). >
    Htijus iEtliiopissaefilii siinl JHthiopes isii.de quibuss PSALMUS LXXXVII.
    scnc dicitur : «Et populus ^Ethiopum, lii fueninl in1 CAKTICCM PSALUI FILIISCORE 1NFISEMPROJIACHELETU
    ea. > Haecest illa JSiiiiopissa, qnae in Canticis can- AS RESPONDESDU.M, ISTELLECTUS XMANEZKAIHT.-E
    ticoTumloquilur, dicens : < Nigra sum. sed formosa, (722).
    filiae Jerusalem (Cant. i, 4). > Hanc aiitera, quiat Si canlicum psalmi est, et canlandum parilcrrei
    Synagoga odio habet, ideo lepra; percussa est, et_ legendum est. In hoc enim psalmo Christi passie
    usque ad susculi consuiiimationein intra Ecclesioe . praedicatur, quaanobis el laclitiamsimul el tiistitiam
    castfa rion suscipielur. Haec igilur gloriosa, iino, facit. Quis enim de salule sua non loetetur? Quis
    gloriosissima sufil, quoe dicunlur decivitate Dei, ini de passione Chrisli Jion contristetur ? Cantemus
    qua servi liberi-fiunl, ignobiles gloriosi; et ibi, non,' " igitur hunc psalmum de redemptione nostra gau-
    nos enim sumus filii Core, a quibus cantari
    " alibi esl illa aqua, quae iElhiopum possit iminutarej dendo:
    colorem. El hoecquidem tantam oinnium hominumi jubetur. Et eumdempsalmum legainus, Cliristi pas'
    curamel diligenliamhahei, ul non immeriloomniumi sioni t;ompatieiido. Referatur autem in finem, id es'
    nvaler esse dicalur. Unde et subditur : ad Chrislum , qtiia < tinis legis Chrislus est (Rom
    < Mater Sion dicet bomo, » Ac si dicat.: Haecestl x, 4). > — « Ipse est alpha et omega, inilium e»
    matef et revera mater.quae pielalis sinum omnibusi finis (Apoc. l, 17). > Isle autcm intellectus Eroan
    aperit, nullis malerna visccra claudit, omnes susci- Ezrahitae est, quia Eman Ezrahiles islo modo hiinr
    pit, omnes ex affeclu fovet et nutrit. Seqivilur: « Et titulum intellexit. Interpreiatur antein Eman forti
    < horao natus est in ea, et ipse fundavit eam Altis- tudo eorum: Ezrahiles vero , semenDei. Per hunc
    < simus. > Multa superius gloriosa dicta sunt de igitur aposlolos intelligamus ; qui Judoeorum for-
    (722) « Machelelh, vel Amalech.inlerpretatur cho- chorum respondisse solemniter ^ mystice innuens
    rus divina verba decantans , et quod addilur ad re- Domini passioiiem , quae hoc psaiina eantatur. »
    spondendum, signilicat organa musica procvcnisse,et BEDA. '
    PATROI,. GLXIY. 33
    iDS3 S. BRUNONIS EPISCOPl SIGNIENSIS 1036
    mido siint, quoniam ipsi eos judicaburit et damna- A < factus sum sicut homo sine adjulorio (723). > Ego
    bunl. Qui et ipsi suiit semen Dei, de quibus per pro- aulcm liber inter mortuos fui, 488 n°que aliquod
    phetain dicilur': « Oinnes, qui vident eos, dicent ibi iinpedimenluin inveni. Factus est igilur Doininus
    quia isti sunt semen , cui benedixit Dominus (Isa. liomo sine adjutorio , et sicul alii homincs , qui in
    LXI,9). » De hoc autem parvo seinine per universum infernunv desceiideruni, non aulcm secundum rci
    mundum a Domino seminato, tola Ecclesiae inulti- veritalem, sed sccundum slultam Judxorum opinio-
    tudo pullulavit. Cui enim dtiodecim grana frumenli nem. Seciinduin eamdem acstiinaiioncin, ea , qua? :
    parvum semen non videatur? supcrius dicta sunt, intelligi possiinl.
    « Domine Deus salulis meae. » Filius secundum <Sicut vulneraiidormiciilcs projecti in moniimen-
    humanilalcm loquilur ad Patrem , el de Judoeorum < lis, qiionini non mcminisii amplius ; ct qiiiilcm
    perfidia conquerilur, qui lam inhoneste et tam " t ipsi de niaiiu tua ropubi sunt; posiicruni mc in
    crudeliler eum traclaverunt. Menliunlur Judaci, qui t lacu inferiori, in tcncbris ct in- unibra mortis. »
    dicunt: <Non est saliis ipsi in Deo ejus (Psal. m, 3),» Sic , inquii,, sccuiidum ocstimalionem ct judicium
    quem ipse suoe salutis Deum et Dominum esse dicit. suum posuerunl mc Judaei in lencbris cl iii umbra
    i In die clainavi el nocte coram te. >In die nanique et lnorlis , sicut ibi ponuntur vulnerati dormienics,
    in nocte, in prosperis et in adversis clamavit Domi- B projecti in monurocnlis. Pcr hos autem homiiics
    nus, et palam praedicavit in Synagogis Judoeoru.m, iniqui siguilicaiilur , diabolicis sagitlis vulncrati ct
    ut eos ab errore converteret, elverilatem cognoscere inlerfecti , et infcrnalibus monumenlis dcmcrsl ct
    faceret. Unde et Palrem suum tesleni invocat, dum projecli. Qui longe a memoria Dci facti sunt, in
    lioc coram eo se fecisse dicit. Hlnc est enim quod pcenis dorinientcs , scmperque et sine fine rooiieu-
    ipse in Evangelio dicit: < Ego palain loculus sum les. El liocideo quia propier scclera sua in loca illa
    mundo, et in abscondilo locutus sum nihil, el.sem- poenalia de maiiu Dci expulsi sunl. Intcr hos autum
    per docui in Synagogis Judaeorum , ubi omnes Judoei slullissima Judocorum aesliniatio , et opinio Salvato-
    convenerarit (Joan. xvin,20). > Qui <si non venissem rem nostrum ponere noniimiiit.
    ei lociitus eis fuissem, peccatum non haberent, nuhc « In me confirmata cstira lua, el omncs elaiiones
    autem excnsalionem non babent de peccalo suo < luas supcf nie induxisti. > Ubique subaiidiendiiiii
    (Jcaiu xv, 22). > est , sccundum corum judiciuin , ct acsliniatioiiem.
    < Intret oratio in conspectu tuo , inclina aurera Pulabanl enim Dcum sibi iraluiri fuisse ,. el ouiiiia
    < luain ad precem meam, Domine. > Usque nuiic, illa mala, quae sibi iiifcrcbant, uieriio accidissc. Bcne
    quasi dicat, clamavi el pi-azdicavi, sed paruro nie autem pcenoeilloe clationcs vocantur , ct saevientis
    clamasse el praedicasse profuil; quia irieis verbis de- inaris tempcstalibus comparanlur (724). .
    teriores facti sunt, qui mihi credere et obedire de- < Longe fccisti notos incos a mc. »_Notos suos
    iuisseni.Nuiic itaqueiion illos prsedico, sed tepotius aposlolos dicit, qui limore perlcrriti eo relicto fuge-
    ord, ut " ab eofum impietale me defendas: Qnare runl omnes; de quibus in Evangelio legitur quia
    '
    boe? < slabant noli ejus a longe, ut vidcrcnl lirie.ro(Luc.
    < Quia repleta esl malis anima mea. > Si enim xxin,49). » — « Posuerunt ine in abominatiprciii
    sponte sua passus est Dominus, ulique et sponte sua « sibi. > 1111qui in lacu iufcriori, ul supra diximus,
    repleta est malis anima sua, neque potuit conlra vo- eum posuerunl, etiam abominabilcin haberc non li-
    lunialem suam aliquid maii accidere animae su,e , mtier nt.
    unde et alibi dicilur : < Oblatus est, qnia ipse vo- t Traditus sum, et non.egrcdiebar. >Quid necessc
    luii, et non aperuit os suum (Isa. LIII, 7). > —< El fuil ut prodilionc caperctur, qui inler eos conver-
    « vita mea inferno appropinquavit. > Bene dicil ani- sabalur, et nusquam egrcdiebatur? Non fugit Domi-
    niain suaro inferno appropinquasse, quia, qiiamvis nus, scd econira illis venienlibus sua spontc obviam
    ibi fuisset, nullas tahien ejusiiicoirimodilates susti- ivit.ct insc irrueiitibus ait ; t Quemquocrilis?» lllis
    iiuit, quando euiri exspoliavit. Sic igilur et longe pj autem.respondciilibus, < Jesum Nazarenum,» dicit:
    fuit a torroerilis,et tormentis appropinquaril.Secun- <Si mequaeriiis,sinitehos abire (Jonn. XVIII,7,8),»
    dimi Judaeorum aestimalioiiein loquiliir , qui uihil de discipulis-suis loquens, de quibus siibdiiur :
    eum in perferendis tormeritis ab aliis hoininibus < Oculi mei infirmati sunt proe inopia. » Oculos
    differre pulabanl. Undc e.t subditur : suos aposlolos vocal (725), ob nimiam dilcclionem ,
    jEsliraatus stira cum desceridentihus iniacum , qua eos diiigebat. Unde cl ipse ail: < Sicuidilexil
    (723) < Faclus sum sicul homo sine adjutorio , neganlcm hanc eos docuisse sentenliam.
    interiiioiiupsliber. >iia Vulgaia, eademque lectioest (724) < ElomneselatiBiies luassuper me induxistj. >
    apud S. Augiisliiiuin ; quem locuin sic illuslrat: <ln IIoc adhuc dicilur quanluin ad delibeiaiionein p.er-
    his verbis maxjiiie persona Domiiii apparel. Quis tinuit nefariam Judaeorum. Credebatur Deus In-
    enim alius inter morttios libcr , iiisi in simililudine duxisse stiper Chrislum elationes, id est ainplissiinas
    carriis pecc.ali inter peccalores solus sine peccalo? indignaiiones , quando eiiin pertjilil crucifigi; mor-
    Hie ergo ititermorluosiiber, qni in poleslalc babe- te.m illaro putanles poeiialeiii, cum dispeusalionis
    bat pouere aiiiniani suam, el iteriim siiniere eaiu : a c]'is gloriam nou videreiit. >CASSIOD. :
    quo eam nenio tollebat, sed eain ipse vpliiniaie po- OiS) Pio oculis, apostOlosinielligit eliam Cassio-
    ncbat. > Conseni.iuht Origenes , Ambrosius, Hiero- dorus, qui ait infirniato.s proe inopia ; < quia needum
    nymus, aliique Patres ; tit niiruin sit aliquem esse acceperanl Spirilum sanclu-.n, quo cortforlati postea
    1057 EXPOSITIO IN PSALMOS. 103$
    me Paler , et ego dilexi vos (Joan. xv, 9 ). > Hac A t et justilia tua in terra oblivionis? > Isli, inqtiit,
    autem significatione idera ipse alibi ail: < Si oculus tenebrae sunt, terra oblivionis, in qiioruin memoria
    luus scandalizat le, erue eiim , et projice abs le _nib.ilboni est, cum omnino sint ierrOris tenebfis pb-
    (Matth. xvin, 9). > Per oculum eos videlicel signiti- vo-ltiii. Talibus ftaque mirabilia Dei facere, et ejus
    cans qiios charissimos habemus , et quasi oculos justitiam praedicare superiluum et inutile est. -
    amamus.Isli autem passionis tempore, mortis liinore < El ego, ad te, Domine, clamavi. » Sed nonpro
    adeo infirmati sunt, ul ipse qui intereos fortior ha- liis clamavi ad le : f Egb enim scio quos elegeriiri
    bebalur, ler enm negaret. El hoc qiiidem prae ino- (Jvan. xin, 18).» Pro quibus igilur clahiavil Domi-
    pia ; copia etinopia contraria sunt. Copia aposlplo- nus? Utique pro discipulis suis, et proomnibus aliis,
    rum Christus erat, quia virlutem , conslariliam el qui per verba illorum crediluri erant in eum. Lege
    Ibrtiiudinem, et quaecunque eis necessaria eraniin in Evangelio, et sic euin fecisse inveriies. Et proia-
    ipso habebaul et possidebant. Quia igilur copiam libus quidem illico a Palre exaudilus "cst. Hoc est •
    fiigerunl omnium bonorum inopiam liabuerunt. enim quod ait: <Et mane oralic mea procvehict te. »
    t Clamavi ad le, Domine, lola die expandi manus Mane autem fteri dicilur, quod subito fil et sineulla
    < nieas ad te. > Clamavit auleni, sicul in Evangelio dilalione; siculi ccpnlra quod tarde fit sero fieri
    legilur, vocemagna, dicens : t Pater, in manus tuas B dicitur.
    commendp spiritum meum, et inclinalo capite emi- < Dl quid, Dominc, rcpeilis orationcin mcam,
    sit spirituro (Joan. xvni, 30). > Expandit verp in t avertis faciem luaina me? i Ilaec sentcntia supe-
    cruce positus nianus suas lota die , sicut per pro- riori videlur esse conlraria; dum dicit sc exaiidi-
    phetatn dicilur : < Tola die expandi inanus meas ad tum, et slalim dicit oralionem suam esse repulsam.
    populum non credenlem , et contradicenlem niibi Quomodo enim exauditus est, si ejus oratio repulsa
    (liom. x, 21; Isa. LXV,2). » Hac benigna manuum est? Determinandum est itaque.utsecunduiii di-
    suarura extensione totum mundum Dominus com- versa tcmp_ora,vel secundum diversas pcrsonas hoc
    plexatus esl, omnesque credentes ad selraxil. intclligatur. Nunquariv cniin Paler ejtis repulit orii-
    < Nunquid morliiis facies mirabilia, aul medici lioncrii, nuiiquam faciera suam ab eo avertit; rc-
    t resuscitabunt, et confitebunlur libi ? » Glamavit pjilisse lanien el averlisse dicitur, quod sanclos iu
    DOmin.us in cruce, et quid clamaveril Propheta magnis affliclionibus positos non lam subilo iiberat
    iviani'eslat. Sed liaee.verba solus Pater audivit, cui et exaudit, sed aliquandiui aflligi permiltit (727).
    soli Filius Ioquebalur. Caetera vero , quee non cofde Non repcllilur igiluroratio Christi, quamvis inaliis
    tantum, sed ore loculus est, omnes qui aderanl au- manc, cl in aliis scro exauJiatur; ostendil auterii
    dire poluerunt. Veluti quaiidodixil;< Pater, ignosce qiiantam compasslonem iri servis suis habeat, curii
    illis , quijiesciunt quid faciunl (Luc. xxnt, 54). » ' eos diulius allligi non patiatur.
    Clamavil igilur Salvalor nosler, et pro illis qiii iiinc t Egenus snm ego, etin laboribus a jtiveiitute
    ieniporis in eum credebant, et pro omnibus aliis ,. t riiea. » Prb islis, inquit, de quOriim inldleraiidis
    qui in loto mundo crediluri erant. Alios vero omnes doleo passionibus, ciiin omriium dives cssem, egc-
    morluos et tenebras yocat, quos neque verbis , ne- nus et pauper faclus sum, prb bis quoque in lahofi-
    que miraculis credituros esse cognoverat. Et hoc bus et faiigationibus surii a juvenlule mea. Ex qiio
    est quod dicit : < Niinquid raorluis facies mirabi- in Judaea praedicare ccepi, pro his exallalus sum iri
    lia? > Multa mirabilia fecit Dominus per sanclos cruce, humiliatiis In sepulcro, et; confusus sum,
    sups coram impiis et peccatoribus , quos moituos igiioiiiinla crucis et morle lurpissinia ab iiiipiis cori-
    dicil,quae ipsinon diviua virlute,sed rivagicisarlibus demnalus.
    facla esse dicebant :.« Aul medici resuscilabunl, el t-In me pertransierunt irae tuoe, et lerrores lui
    contitebuniur tibi, > et laudabunt te ? Sic , inquit, <<conlurbaverunl rae. > Hoc est enim qiiod "alibi
    mortui surit, el insensibiles facti,_ut neque verbis , dicitur : i Quod non rapui, lunc exsolvebariv(Psql.
    . neque miraculis , neque medicinis resuscilari va- D LXVJII,5). » Omnesirae Dei, quoepeccaloribus debe-
    leant. Medici Dei, apostoli el doctpres sunt, qui et bantur, in Christum transierunt, quia pro oiririibus
    inorluos resuscitabant, et omnes languores eiiiifir- moriens, omnes Dei iras et, indignaliones miiigavit.
    milales sanabant,- _ . Terrores quoque Dei conlurbaverunt eum, quia, "
    < Nunquid enarrabil aliquis in sepulcro misericor- sicut ipse ait, nullam in eum poleslatem habereiil,
    t diam luam , aul veritatem luam inperditione ? > nisi desuper dalum eis fuissel.
    Tales , quasi dicat, non solum 489 niorlui sunt, < Circumdederuni me sicul aqua tota dic, circuiii-
    verum etiam jam feiidi etperditioni traditiin sepul- < dederunl mesinnil. » His aulem verbis eta iniil-
    eris dealbalis putrescuhl: qui igitur eis Dei miseri- lis, el cum magna inslantia etdiligentia ne evadere
    cordiam et veritalem praedicare valeat ? (726) pbluisset, se a Judeeis circumveiilum el cuslodituni
    « Nunquid cognoscenlur in tenebris mirabilia tua, fuisse ostendit.
    nullatenus humana tormenta limuernnt. > » CASSIOD.---
    percipere.
    (726) « lllos.viilt inlelligi, qui non sunt Domino (727) Eamdem exposilionem affert D. Augusii-
    crediliiri : quia nullus eis misericOrdiam Domini nus. ,
    videtur narrasse, quem non voluerunt devola meiite
    tOS9 S. BRUNONISEPISCOPI SiGNIENSlS 1040
    Elongasli a me amieumet proximum, et notos A quidem nullo modo immiitari potest. < Usque ii)
    •«meos a miseria. » Per hosaulem aposlolos intel- aeternum, inqiiil, praeparabo semen luum, » q.via
    ligimus, qui eo reliclo omnes.fugerunt, et ipso vo- nunqiiani deficienl verba lua, nunquam filii lui dff-
    lente et jubente leneri non potuerunt; sic cnim ipse ficienl. Et in s*culum saeculioedificabilur sedes tua,
    ait: i Si me quoerilis, sinite lios abire (Joan. xvm, quia de te nascetur, cujiis sedes el cujus regnum in
    8), > ul adimplealur sermo qui dixerat: t Pater, anernum mancbit. Canial igimr David, sicul jam
    quos dedisti roihi, noii perdidi ex eis quemquam diximus, misericordias Donuni in aelerntim; siqui-
    (Joan. xni, 9). » dem semen ejus et doctrina ejus manet in oeter-
    PSALMUS LXXXVIII. num.
    INTELLECTUS ETHANEZRAH1T.E (728). < Confilebiinlur cceli mirabilia tua, Domine, ct
    « veritatem luam in Ecclesia sanclorum. > llli, in-
    (729) Elhan robuslus, et Ezrahiles semen Dei in-
    terprelalur. Robusloruin igilur et fiUorum Dei in^ quif, coeli, in quibus misericordia lua et veritas tua
    telligentiam, per quos aposloli et martyres signifi- in xlernum praeparala est, confitehnntiir cllaudabunt
    cantur in hoc psalmo sequi et leiiere debemus. E.st mirabilia tua, et verilatem luam in Ecclesia sanclo-
    aulem bic psalmus Ecclesioc Tesiamenium, ul fir- rum. Rationabiles sunt isti coeli, qui Deum iaudant
    missime credat, et nullatenus dubitet de omnibus, B et praedicare didicefunt. Quicunque aulem evange-
    liura pfaedicaul, mulla quidem mirabilia, et verila-
    quae per hanc chartulam donalionis sibi promil-
    t/jnlur. le'm sine dubio praidicant.
    « Misericordias (730) luas, Domine, in selernum < Quoniam quis in nubibus oequabitur Domino?
    < cantabo, in generationem ct generaiionem pror t Aut quis similis eril Deo inter filios Dei? » Et
    « nuntiabo veritalem tuam in ore meo. > Proroittil hoc quidem proedicant coeli, et quod pnedicarifve-
    Propbeta se in aclernum cantare misericordias Dei, rum esl, quoniam nulla creatura, quamvis inagni
    et in omnes generalioiies se pronunliare verilalem merili sit, Filio Dei cpmparari potesl; Et ipse qiii-
    tjus. El reddit rationero., quare hoc faciat. dem solus Dei Filius est per naturam, alii veroom-
    < Quoniam dixisli : In oeternum misericordia ocdi- nes per gratiam el adoptionetn. Quando aulem bo-
    < ficabitur in coelo, qupniam dixisti 490 Q_u>a >n miiies videntes mirabilia, quoeper aposlolos fiebant,
    < jBteriium pfaroarabilur veritas tua in eis (731). > eos quasi deos adorare volebant, tunc nimirum heec
    Coeli dicuntur omnes sancti, sicut econtra lerra aposloli dicere cogebantur : < Quoniam quis in -nu-
    omues pecca.lores vocantur. Unde et primo homini bibus aequabitur Domino? Aut quis'similis eril Deo
    dictum est; < Terra es, et in lerram ibis (Gen. p inler jQlius Dei? » Nos, quasi dicant, horiiines su-
    111,19). » Quoniam aulem sancti oeterni sunt, aeter- RIUS,el illius servi sunius qiiem vos iijsipienter non
    na miseric.ordia es(, elveritas, qua salvali srint (732). esse pulatis. Isfi sunt illaenubcs de quibus dicitur :
    Si vero aeterna est, et ut Deum laudent in acternum, i Qui sunlisli, qui ulnubes volanl? t (Isa. LX, 8.)
    necesse est, quoniam omne optimum opus seiiiper Dabanl autem pluvias islre nubes, non tamen a se,
    suum laudat factofem. Semper igitur laudabunt mi- sed quas de illo fonle clarissiino suscipiebant.
    sericordias Domini, quicunque salvati sunl per mi- t Deus, qui gloriatur in consilio sanctoriim. >•
    sericordias Domini. Ilic est, inquit, ille Deus qui ab omuibus sanctis
    < Disposui Testaroenturo electis meis. > Alia glorificatur el magnificatur. < Magnus, et nveluen-
    causa, quare in aBlernum cantet misericordias Do- t dus super omnes, qui in circuilu ejus siint. > Uli
    mini : < quia dixisti, inquit, disposui Teslamentum sunl in circuilu ejus el appropinquant sedi eju.vqui
    electis meis, > et coelera quae sequuntur, fidelibus magis familiarcs sibi sunt ct amplius ab eo diligun-
    tuis dare promisisti ideo el per meipsum, et per eos, tur. Unde in Apocalypsi Joannes aposlolus dicit se
    qui haec verba niea suscipient, misericordias luas vidisse sedenleni ih sede, et in circuitu sedis viginti
    in acternum canlabo. quatuor seniores (Apoc. v, 8). Omnes isli et magni
    < Juravi David servo meo : Usque in telernum D et mcluendi sunt, sed ille major esl ct magis iue-
    < prseparabo semen luum, el aedificabo in saeculum tuendus est. Unde et subditur :
    t saeculi sedem luam. » Hoc est itaque illud Testa- i DomineDeus virtutum, quis similis tibi? Potens
    mentum, quod se Doniinus electis suisdare dispo- t es, Domine, et veritas tua in circuitu tuo. > Mo-
    suit. Qiiodaulem se Dominus jurasse dicit, sui ser- do nosdocel Prophela, qui suiu illi qui in circuitu
    nionis fiimitalem oslenSi.t, quia omneqriodpromitrn, cjus sunt, el quibus omnibus ipse foiiior et poten-
    quasi juraraenium et plusquam juramenlum est; si- lior est, utpole Deus virtulum, et cui neino siniilis

    (728) Hic tiiulus esl juxla Vulgalam. Apud Augu- (730) Ita eliam apud S. August. legilur. t Mise-
    siinum lfegitur: InlclleclusMihan Israelitm. jEthan, ricordias luas, Domine. > lu Vulgata tuas omittiiur.
    el .Eman filii Zaiae ul Paralip. n, 6. Ex quo forsan (731)Lectio Vatic: tQuoniam dixisii : Inaeieiinini
    Zaritffi, vel Ezrahiloe. misericordia aedificabitur, iiicoelis praeparabitur ve-
    ritas tua. > .
    (•729) Tituli hujus interpretalio, quam S. Brii.no
    iradidiiexBedadesumpta esl, quemadmodum fere (732) Super quae egregie S. Aug. : < Neque enim
    omnes aliae, ul legentibus animadversioiies cardina- exliibereiur veritas in implelione promissoriini, nisi
    lis Thommasii coustabit, eumdcinque Bedaii), secu- ;." piajcederet uiiseiicordia in ri'iJj__.7sioje pecealo-
    lus est in seiisusiiiyslici expositipne. ruin. >
    1041 EXPOSITIO IN PSALMOS. 1042
    est. «"Verilas enim tna in circuitu luo. » Uli, quasi. A ail : < Ecce Bebemotb, quem feci lecum (Job. XL,
    dicat, sunt in circuilu tuo el faroiliarius libi adhae- 10), > ostendens quia sicut fecil Job; sic fecitet
    rent, qul praedicaverunt et docuerunt veritalem Behemoth.
    tuam, per qiios patriarchas, aposlolos et doclores t Thabor el Hermon in nomine. tuo exsullabunt.»
    inlelligimus. MerilO atilera vocanlur isti yeritasDei, lnterpretatur autem f Thabor » lumen veniens;
    quia in verbis istorum muliis asseftionibus proba- t Hernvon > yero anathema ejus. Isli duo monles,
    tum esl, qtiamverax esfDeus. apostolos et Ecclesiam signilicant, qui-el ipsi multis
    f Tu dominaris poteslali maris. »' HOc est illud iu locis monies vocantur. Sur.t enim.apostoli lumen:
    mare de quo dicilur : < Hoc mare magnuin et spa- veniens, qui non otio dediti, sed sollicite ubiquc
    tiosurii (Psal. cm, 25), >per qiiod mundus iste si- discurrentes lolum mundum sua doclrina illumina-
    gnificalur, cujus princeps et poteslas diabolus exsti- verunt. Ecclesia vero anathema ejiis, qucm nomi^
    lit, ie quo Dominus ait: < Venil enim princeps nare faslidiosuin ct lurpe esl, semper iri ore liabet,
    hujus mundi.el in me non habel quidquam (Joan. quia enm excommunicare, cxsufflare et malediccce
    . xvi, 11). > Unde et Apostolus : < Non est, inquit, non cessat. Hoc auteni prpbare poleris, si sacerdotes
    nobis colluctatio adversus carnem et sanguinein, audieris, quando scriilinia Jaeiunl (755), El isli qui-
    sed adversus principes et pot.estales, adversus mundi B dem in nomine ejus semper cxsullant, quia et dici
    reclores lenebrarum harum, conlra spirilualia ne- et esse Christiani vehcmentissimc gaudcnt. t Tuum
    quilioe in ccelestibus (Ephes. vi, 12). » Huic autem t brachium cunv potcnlia. >Brachium patris filius
    polestaii, sive polius potestatibus (multi enimsunl) csl, et brachium filii aposloli sunl. Tarita autem jn
    dominalur Dominus, et secundum suam voluntatem aposlolis polentia fuil. ut daemohia fugarciil,-onines
    eos coercet, ut uon quantum volurit, mare islud per- suos inimicos superarent, omnesquc lauguorcs el in-
    lurbare valeant. Ef hoc est quod dicit: t motum firmiiales sanarerit.
    f auiem ffuctuum ejus lu riiitigas. » Tanla estenim « Firineturmanus tua, el exallelur dcxlera tua. ^
    diaboli sufflatio, ejusque malignilalis inspiralio, nisi Etbraehium, el manus, etdcxtcra idem significant.
    iras hominum qui ejus veneno assidue inficiuntur Haecautem manus, ct haec dcxlera tam fifmala c*
    Doroinus miligasset; Omries se vicissim homiues exallata est, qtiando Spiritum sanctum aposloli
    intefficerenl. susceperunt, quoniam lunc et sacerdotes, el excel-
    < Tu humiliasli sicut vulneralum superbum. » lenliores omnibus horoinibus facli sunl; unde et
    Ipse enim non solum superbus est, sed rex super eisdem ipse Dominus ait: « Ego dabo vobis cs et
    omnes superbiaefiiios alibi dicitur. 491 Hunc autem ' sapientiam, cui non potcfunt rcsislere, el conlrar
    qiiasi vulneraluin humiliavil Dominus, qtiia poleiiler dicere omnes advcrsarii veslfi (LHC.XII, M)-»
    enm iigavit, ei domum ejus exspoliavit. Qui autem t Firmeiur, inquit, inanus lua, ct cxallelur dextera
    post mille annos solvendus esse narratur. < Et in lua. » Ad quid? ad conslrucndani et praeparandain
    < virtute brachii tui dispersisti"iiiimicos luos. » Pcr sedemluam. Quibus inslfiimerilis? t Justilia elju-
    Jios inimicos, Judaeos inlelligere possumus, qiii de « diciuin praeparalio scdis tuac. » Sedes Dei Ecclesia
    patria ejecli in universum mundiim dispersi sunt esi, in qua Salvator nostcr maxinuis Ponlifex or-
    "in Salvaloris noslri virtute atque potenlia. dinatus est. Hinc csl ciiiin quod onines cpiscopi
    t Tui sunt cceli, et lua est terra, orbem terrarum Ecclesias,in.quibus ordinati simt, sedcssuas vocenl.
    < et plenitudinem ejus lu fundasti. » Tu, inquit, Proeparatur aulcnv in justilia ct judicio scdcs Dci,
    quem Judaei crucifixeruul, el coeliet terrae Dominus qtiia nulla pulchritudo ibi cst, ubi justiiia cl judi-
    .. es, tu ipse fundasti orbeni lerrarum, el onmia quae cium.non est. Quid igitur miscricordia ? Nunquid ct
    in eo sunt, tu feeisli, cujus fundamenlum, qiiaie sit, ipsahuic praeparationi necessaria nonesl? Ad quod
    nisi tua revelalione, nullus liominum scire potest. ipse :
    t Aquilonem el mare tu creasli. » Magha-laus, t Misericordia et veritas praeibunt antc faciem
    et magna gloria est Salvaloris rioslri, dum omnium p t luam. > Hoc esl enim quod alibi dicit: « Mise-
    rerum creator essedeseribitur. Possumus autem per ricordia et verilas complexoe sunt se (Psal. LXXXIV,
    aquilonem, illum inlelligerf de quodicitur :« Ab 11); > junclae sibi in Chrislo sunt misericordia, et
    aquilone pandentuf mala stiper onines-habitatores veritas, quaeet justitia_\ocaiur,ei naiuralilerjunctoe,
    terrae (Jef. i, 14). > Per mafe vero ejus ministros quia et jusliliam faciendo misericors est, et miseri-
    sibique obedientes, siquidem soli venti mari do- cordiam faciendo jiistus cst. Praecedunl. igiltir lioe/
    minaiilur. Dei igitur crealura esl diabolus, quamvis duaevirlutes anle faciem Chrisli, quia in omnibus
    nimia siiperbia elevatus dicefe ausus fuerit, quod suis actionibus eas sequiluf, et a misericordia et
    Altissimo similis fieret. Unde et beato Job Domiiuis justitia riunquam recedit. Unde et irierito alibi di-

    (733) Hoc _exloco testimonium habemus adhue tenerentin Dominicislct 5 Quadragesima abepi-
    saeculoxi, in quo sanctus Bruno floruii servari in scopis, vel pasloribus liabebanlur;:quo tempore fie-
    :Ecc|esia veiuslissiniam consuetiidineiri faciendiscru- bant etiam jsuper baptiiandos exorcisnii ad expel-
    liriia dehis.qui in Sabbato sancto soleiniiiler bapli- lendos daemones; et riovi fideles ad Baptismi-saCra-.
    zandi erant, quae scrutinia, probaliones scilicet, an mentuni praeparabantur. Vid. Chafdon De sacram. .
    syinboluni, orationem Domiiiicalem elc, meinorUer iib". i, cap. 7.TrombelliuniDesacrara. Baptismi, etc.
    1043 S. BRUNONIS EPISCOPISIGNIENSIS 1044
    xitur-: t Universoe viae Domini misericordia et ve-- A . scripla sunt, sive in his: psalmis, sive in lege et
    ritas (Psal. xxiv, 10). »— t Beatuspopulus >Cbrislia- prophetisrsive in aliis scripluris. Undeel inaspeclu
    norum, t qui solus scit jubilalionera, » Jubilatiej locutum esse dicif, hoc est palam et manifeste, quae
    gaudium ineffabileesl, quod intus in secreto cordis de3 prius in occulto et obseure loqui consueverat. Nunc
    ^ieo habeiur, qtiod quidem neque verbis, neque_ igilur ea- audiamus quav de ujiigenilo Filip suo lo-
    litteris exponi potesl. Hoc autem ideo dixitPro- cufus est Dominus filiis suis sive per prophetas sive
    pheta."quia haec verba, quae-modoloquitur, gaudiumi per apostolos, sive per alios quoscunque praedica-
    eljubilatipnem in omnibus fidelibus exeitare de- tores."'« Posui, inquit,. adj.ulorium super poleatem,
    bent(734). el exajtavi electum de plebe mea. » Quando ista dl-
    - «
    Domine, ih luraine vulius tui ambulabunt. > cuntur, non ad divinilatem, sed ad solam liumanita-
    Domine, inqtiit, in Iumine vultus tur ambulalmnt tem respicere debemus. Posuit enim Dominus adju-
    Chrisiiani tui, quia eris ocuhis illbrum, et ad tuonim lorium redemplionis et salutis nostrae super polen-
    liiminum simiJitudinem eomm oculos rlluminabis. tem, imo vero super omnipoleiilem, de quo alibf
    Soli igilur Chfistiani iliuminati stint, alii vero om- ail: <Ponam in salutare, fiducialiter agam in eo
    -nos caeei sunt, el tn tenebris ambulanl. « Et in m>- (PsaL 11, 6)» » — « Ego auiem constiluliis snm rex
    < mine luo exsultabmvt tota die; » de tanto videlicet, B' ab eo super Sion monle.m sanctum ejus, ^raedl-
    palroniniico glorianlur, quia a Christo Christiani cans praeceplum Doraini (Psal.u, 6). »
    Vocautur. < Et iri tua justitia exaltabuntur. » Si « Inveni David servum meum. > Inyeni, inquif,
    Salvator noster laniain justitiam non baberel. noii David servnm meum, homincm forlem, sapienlem,
    «xaltarcntur, qui pro eo moriunlnr, sed potius illi sine peccalo, et sine carnis concupiscentia natum.
    qui de eo male loqiniiitur. Servus aulem pro parte carnis,-Chrislus vocalur.
    492 * Qhoniam gloria virtulis eoriim lu es. > < Oleo sancto meo unxi eunv; » de qno videlicct
    Tu, inquil, es ^loria, tu es praemium et corona ajibi dicitur : < Propte.rea unxitteDeus, Deus tuus,
    Tirlutis eormn. Unde non laiitum tola die, sed onini oleoloetitiaepraeparticipibus luis (Psal. XLIV,8). »•—
    tempore et gauderei et exsultare possunt. Magnam < Iu ipsoenim, sicut scriplum est, requiescit omnis
    gloriam SHScipit de virtule suar qui Deum ipsum plenitudo divinilatis corporaliler (Coloss. n, 9). >
    liabere merelur . pro. victoria virlutis suae. < Et ia Qui de seipso alibi dicil : < Spiritus Domini super
    < beneplacilo tuo exaltabilur cornu noslrum. » Si me, propter quod unxit me, evangelizare pauperibus
    quaeratur a te de eornu Chrislianorum, quomodo misit me (Luc. iv, 18).»
    scilicet virtus ct polestas eorum lanttim cxaltala < Manus ewm mca auxiliabitur ei, et bracJiiiini
    " '
    sil? Resporide, quia sic placuil Deo, et in benepla- C t meiim confortabii eum. > Manus, et brachium
    cito ejus, nullis praecedentibus aierilis, sic-exaltati Patris virlus, elfortiludo est, quoe,,quanlumChrisl.us
    et sublimat' sunl. Toluit, auxiliala est.
    - « Quoniam Domini est assumplio (755) el saricti f Nihil proficiel inimicus in eo,. et lilius iriiquita-
    < Israel regis noslri. >De assumptione carnis nOstrae i tis. non nocebit ei. » Hic est ille iiiimicus, filius
    Joquiturr quafti non angelus, non archangelus, sed iniquilalis, de quo ipse Dominus in EVangelio.ait »
    ipse per seipsnm -Filius D.ei, ut nos redimeret et t Venit enim princeps hujus roundi, etin meiion
    exaltaret assttmere-: dignattts est. In hac igitur habel quidquam (Joqn. xvi, 11). > Nullus alius ia
    assumptioneest omnis virliis et fortitudo, gloria et Jvoc mundo praeler Chrisluni, nalus esl, in quo s&-
    polestas, et omnis. bealiludo. nostra.. Aposlrophe ad quidde suo diabolus non invenerit, ipse enim solus
    Patrem. sine peccalo natus est;,.ipse est, < qui peceatum non
    - « Tunc loculus esin aspeclu fillis, ttiis, et dixisti fecitrnecdolusinventuseslin.oreejus(7P<!/r,ii,22).> _
    t (756) : Posui adjutorem^super polentem, et exal- Non quaerit itaqtte diabolus in Iiomine, nisi ea quae
    < tayi electum de plebe mea. > Sicde fuluris,quasi su'a~sunt_.elinquoaliqujd de suo non invenefit, nihil
    <Iepraeteritis loquitur, seeundum prophetarnm con- jp ei suis accusationibus nocere polerit. Quoniodo igi-
    suetudinem. Tunc, inquit, quando Salvator noster lur Salvatori nostro nocere potuit, ad quem, _si.vo,-
    earnem assumpsit, locutus est Dominus filiis suis, luisset, nunquam accedere valuissel...Unde el sulw
    per quos.omnes inundi nationes intelligimus, om- dilur:
    nesque suos fideles intelligere fecit ea quae de t Et concidam. inimicos ejus. a iacie ipsius, et
    Cliristi passione, resurrectione ct ascensione -t odienles. eum in. fugam converlam. ».Hoc auleivv

    , (734) Cod. Gbis., omnibus fidelibus facere debent.. l.oeutus es-eisin aspeclu, id estin reveIalione,unde
    (735) Quia in textu Augiisiini lectio est :t Quoniam prophetae videntes dicebanlur. » Haec subjicit S.
    Doinirii est suscepiio; » ideo haec apposile subjicil. docior. Eliam Cassiodorus habet 'i»- aspectu; \n.
    « Ipse susceptio, ipse le illtiminat: in ejus lumine Vulgala auleiii legitur : in visione. Ejusdem Cassio-
    tiiliiscs, in ejus luinine ambulas, juslkia ejusexal- dori bujus loci egregiam exposilionem subjiciain-.
    fciris. Ipse le suscepit, infirmiiatem luam ipse custo- < Per hoc verbum, ait, illud oslendilur ; quio, qui.d-
    dii,.ipsefacit.robusium de se, non de le. » quid prophetae dixerurit, nofi ignoranler locuti sunl:
    . (.756) Eadem lectio est apud Augiistinum. Tunc sed in contemplalione certissinva consliltui, vide-
    locutusesih aspectu filiistuis, ct dixistL.t Lbciitus runt qttod ore praedicaverunt.
    " »
    "es in aspeclu iuo, revelasti hoc. pfoplietis tuis, ideo .- . -" .--i'
    1.145 EXPOSITiOIN PSALMOS. 1016-
    de malignis spiritibus el de omnibus aliis inimicis _. A (Dan. vii, 14);; > unde et siibdilur :« et llrromis
    intelligi potest. Quod lamen si ad judiciura refera- « ejus siculdies coeli. » Dies terrae corporales sunt,
    Itir, non erit inconveniens. et aliquando.fi nem habebunt; dies vero cceli selerni
    -"t Et veritas mea,- et misericordia mea cum ipso.,-» sunt, et nunqiiam finem habebunt. Erit igitur thro-
    Per verilatem et misericordiam Patris, quae cum ' nus ejus sicut dies cceli, quia oelernus erit, et.finem
    IpsO et in ipso erat, ipsam ejus divinitatem inlelli- non babebit. Caelera quae sequunlur ad Ecclesiam
    gere possumus quaesemper eiim in omnibus el re- perlinent, et ineffabilem Dei misericofdiam super
    gebat, et fovebat. Unde et subditur : <Et in nomine eam oslendunt. .-.-'"
    t meo exaltabitur comu ejus. » Unum nomen est i Si, inquit, dereliqueririt lilii raei legem meanr,
    elPatris el Filii, quia sicut Pater, et Filius Deus t et ifl jiidiciis meis non arabulaverint, si justifi-
    vocatur. Exallatus cst igilur Salvator in nomine < cationes. meas profanaverint, et mandaia mea
    Palris, quia humaniias neque in no.mine suo, neque i non cuslodicrint. » Quid faciam illis? ^is audire
    in; virlute sua exaltata est, sed in nomine divini- quid?
    talis. t Visitabo ih virga iniqujlates eorum, et in ver-
    « Et ponam in mari manumejus, et in fluminibus t beribus peccala eorum. » Etquid amplius?/ Mi-
    f dexteram ejus. » Per mare el flumina nmndus B 1 t sericordiam auleni meam^non dispergam ab eo,
    iste significatur; siqiiidem t aquae mullae populi < neque nocebo ei.in verilale mea, neque profanabo
    mulii. > Est igittir nianus 493 Domini in mari, et f Teslamentum meum, el quaeprocedunl de labiis
    iri fiuminibus, quia ejus virlus el potenlia ubique f meis nOn faciain irrila. > Qnid majus, vel quid
    genlium narratur (737). aequaleDominusservis suispromittere poluit? Nullus
    t Ipse invocabit me, Paler meus es.lu,Deus locus desperalioiii relinquitur, quoniam omnibus
    t meus, el susceplor salutis meae. >-Pater meus cs misericordiam facit, oranibus quidem, qui ad poeni-
    lii, ad divinitatera spectat, caelera vero ad humani- tenliam converlunlur; aliis auiem non fil isla prp-
    talem. Lege in Evangelio, etinvenies cum multis in missio; sicut enira ipse Dominus ajt: < Peccator,
    locis Patrem suum Deum vocasse. Unde et Judxi quacunque hora conversus fuerit, et ingemuerit,
    Pilato dicebant : t Secundum legem debel nvori, omnium iniquitalum ejus non recordabor (Ezech.
    quia Filium Dei se fecil (Joan. xix, 7). > xxxm). > Quid est omnium iniquilatum? Hoc vi-
    t Et cgo primogenitum ponam illum, excelsum delicet quod hic dicitur.
    t proe vegibus lerrae; »Ipse enim secundum divini- t Si dereliquerint filii mei legem irieam, si in viis
    tatem el primogenilus et uiiigenilus est Patris.et t jneis non ambulaverint, si juslificationes meas
    secundum humanilatem etprimogenilus et unigeni- '' f profanaverint, et mandata meanon cuslpdierint. >
    ius est malris. Posuil tamen eum Pater secundum Per juslificationes Dei, omnia ecclesiaslica sacra-
    liumanilatem,quomodo primogenitum omnium,quia menta intelligere debemus. t Visilabo in virga ini-
    constiluii eum babere primogeniti honorem et di- t quilates eorum, et in verberibus peccala eo--
    gnitatem inlcr omnes. Hunc honorem perdidit Esau, t rum (758). > Visital auteni Dominus.in virga ini—
    qui pro lenlis edulio vendidil priinogenita sua. Et quitates noslras, et in verberibus peccata nostra,.
    non solum primogenilum, sed etiam prae cunclis re«. quando pro peccatis liostris, quoe gravissimis poe-
    gibus excelsum fecit eum. nis, vel etiaro ipsa morte multanda essent, facili nos
    « In aeternum servabo-illi misericordiam meam. » correctione castigat, sive in hac vila, sive In alia
    Foit ei aliquando, secundum humanitalein, ne- nos misericorditer affligere el castigare dignatur.
    cessaria misericordia Patris, quia. et ipse, sicut < Misericofdiara autem meam non dispergam ai>
    caeleri homines indigentiam patiebatur. Hoc autem < eo, ueque nocebo ei in veritale mea, neqne profar
    probalur; cum faiigatus siliret, a muliere Samari- t nabo.Testameritum meum, etquaeprocedunt de la-
    lana bibere petiit. Sed modo ei necessaria non esl; t biis meis noii faciam irrita (759). » El hoc quidem
    nobis vero semper necessaria est. ,Propter nos igi- jjpromittit
    i Dominus in veriiale sria, ut firmissime ei
    tur dicilur t in aeterniMn,> quia sola Dei misericordia credalur, in quo seniper verilas est, et qui mentiri
    salvali sumus. t Et Teslamenlura meum fidele nunquam potest. Profanarel autem Dominus Testa-
    t ipsi. >Fidele ulique Testamentumest.quia firmum menlum suum.et irrita facerel verba sua, si ea quse
    et sfabile est, et nibil ex his quoeprpniitiil evacuari dicit non adimpleret, elconlra. ea aliquid faceret.
    poiest. '_""""" Quod autem singulariler ait : < Non dispergam ab
    t El ponam in saeculum saeculisedcm ejus. > Hoc eo, neque iipcebo ei; > tanlumdem valet, ac si plu-
    est quod bealissimoe Mariae ab angelo dicitur: raliter dixissel eis, quoniam ipse caput nostrum
    t Dabit illi Dominus sedem David Palris ejus, et esl, et nos membra ejus sumus; de qiiibus ipse ad
    regnabil in domo Jacob in aelernum (Luc. i, 32). > Patreih ait: < Paler, volo, ut sicut tu, et ego unum
    Et alibi : t Potestas ejus, potestas oelerna, qliajnon suinus,itaet ipsiin nobisuhuin sint (Joan,xvn, 24). >
    aufcretur,. et regnum ejas, quod non corrumpetur < Semel juravi in sancto mep, si David mentiar. >

    (757) Cod. Ghis., dominalur. (739) Hacc itcrum dcsunt, et lexlus mutilalus re-
    (738) Uic versus deesl in cdit.. peritut.
    1017 S. BRUNQNIS EPISCOPI SIGNIENSIS 4048
    Sic enim et alibi dicitur, quia Semel loquitiir Doini- .A sanciitaiem In terra profanalam e-sse"d!cit,porcinas
    nus, et secundo idipsum lipri repetil (740j, quoniam carnes supcr aliare iromolalas csse signiGcal.
    omne quOd dicit, firmum et s.labile est, nullaque in- (743) « Destriixisli omnes riiacerias-ejus, posuisti
    diget reiteralione. Firmiter igilur juravit Dominus « munitiones ejus" in fofmidinem. > Nulla, -qiiasi
    io sancto suo, id est in dilecto filiosuo, quod r.un- dicat, fuit forlitudo, quae eos defendere potuisset :
    (jiiam ei meiiiiatur. Per ipsum Filium sibiipsi ju- niuri forlissimi quasi maceriae deslrucli sunt. Yicini
    ravit, quia non habuit majus, per quod jufare po- quoqne illorum, el qui prius eos limere solebant,
    luisset. nunc bostibus jitncti, in opprobrium eos liabebiiul.
    Sed quid juravit? < Semen ejus in selernum ma- « Diripuerunt eum omnes traiiscunles viam, factus
    < nebit, et sedes ejus sicut sol in conspeclti meo, el « est in opprobrium vicinis suis. > Quidquid conlra -
    < siculhina.perfecia in 494 seternum, et teslis in iiluin populum fit, sibi David .dicit, esse faclum. Et
    t eoclo fidelis (741). > Semen igitur ejus, doctrina illi quidem diripiunt populiim Dei, qui viam tranfc
    ejiis.etfilil ejus manebunt in aeternum. Sedes au- eunt, et per viam jeclilutiiiiis incedere nesciunt..
    terii ejus Ecclcsia est, sive unaquaeque anima fidelis, (744). Vicini quoque illorum, el qui prius eos timere
    quoniam aniir.a jrisii sedes est sapientioe. Haecauiem solebant, "nunc hosfibus junctl, in ppprobrium eos
    erit sicut sol in conspectu' ejus, quia, sicutipse Do- " habebunt,
    niiims ait: < Fulgebuni sancli sicut sol in regno t Exaltasli dexteram inimicorum ejus, Joeiificasii
    Dei, et sicui luna perfecta in aUernum (Matth. xiu, < omnes inimicos ejus. Avertisti adjuiorium gladii
    43); > quia nunquam ar.iplius decrescct, sed in sua < t-jns, el non es auxiliatus ei in bello. > Haecad
    perfectione et pleniludina manebit inaierniim. Et litleram vera sunl, si ad Cbaldaeorum lempora re-
    ex omriibus his quaejuravi el promisi, lestis est vb- ferantur. Nam et coetera quae sequunlur secmidum
    bis in coelo fidelis Saivaior riostcr, qui pro nobis lo- litteram intelligenda sunt.
    quitur, qui causam noslram agit, etpro nobis quo- < Dissolvisli eum ab emundr.'ione,;et sedem ejiis
    tidie inlerpellat. Huc usque .'Dominus locutus est, « in terram collisisti. > Haecautem completa sunt,
    nunc Propheta Ioquilur et conqueriiur de Tesla- quando sacrificia- perdiderunt, quibus secunduuv
    meiito suo a Doiniij.o reorobato. Et hoc esl quod Iegem emundari solebant. Non enim licel Judaeis
    ail. extra patriam sacrificare.
    « Tu vero repiiiisti, et sprevisti, et dislnlisii < Minorasli dies temporum ejus, perfudisli eum
    « Clnistiim tuum, averlisti testamenlum servi liii, « confusione. > Minorati sunt dies illi, quibus ille
    < profanasti in terra sanciuariiim ejus (742). > Tu r. populus se fegnare, et terram illam possidere spe-
    vero, iiiquil, teslamehtnm filii lui David In oeiernum rabat. Unde etiam dicere solebant, «leriiplumlio-
    confirmasli, el lestameiilnm servi lui David repu- mini, tcmplum Domini est. > In illo videlicel lemplo
    listi, sprevisli et averiisli. Et hoc idco quia dislli- spem habentes, et illam civitatem insuperabilenv
    lisli. Chrislum tiiiiin. Si enim nobis eum misisscs, esse credenles. Huc usque Propheta. Amodo vero
    riPn diceretur deiiobis, quod de illis dicilur, ad quos Ecclesia loquilur, crijus immensas afBiciiones cl-lfi-
    missiis esl: < In propria venil, et sui etim non bulationes istae persecutiones significabant, quas.
    receperunt {Joan. i, 11). > In hoc eiiini dieruin iiiinc usqueJudaeorum populum sustinuisse Piopheta
    spalio, quOd fuil a David usque ad Chrisluin, mul- narravit. Bene iiaqnepostillas, istas ponere voluit,:
    tas el magnas persecuiiones passa est SyriagOga, quia eiinpluribus consimiles sunl, et sicul diximus,
    Priiriinn quideni ab Assyriis tempore Isaiae; deinde in islis significatoe sunt. Dical igitnr Ecclesia, et"
    a Chaldoeisleinpore Jereniiae; poslea vero a Graecis inter' ipsa formenta, quae patilur, misericordias
    iemporeMat habocorum.Nani et leinpluin deslructum* sibi promissas, ad memoriam Donvini-reduc.it. Pio-
    est, et civitas desolata, multique Judacorum ad gen- ihiserat enim Domlnus, quod in virga quidem eam
    tilem riliini a patriis legibus translati stint. Hoc igi- visitaret, misericordiam vero suam ab ea noii sepa-
    iur esl quod Propheta plangii,"et lestaroenltiro sibi D faret. Sed forlasse apud Deum virga esl, quod ipsa
    datum profanaluni esse sibi conqueriiur. Qudd vero pnlat esse lormenta.

    (740) « Unam jurationem pro vita nostra habnit, balur afiliclus. Ipse etiam Cbrislus appellatur, quod
    qui prp nobis ad morlein unicura Filiuiii suum mi- unctus fuil; repulsns_vero David apparet a digii.iiaie
    sit. I.AUGUSTINCS, regia ex senleutia Deiper Nathan proplietam
    »
    propter -
    (741) Hoc testimonio S, Augiist. invicle probat, ct peccalum.ciim Bersabca commissum.
    con firinal dogma catholicum de carnis resurreciione, (743) Vvilg. legit. Destruxisti omnes sepes ejus :
    cni apertissime cohiradicebanl eliam illi philosophi posuisli firmamenlum ejus formidiuem.
    gentiles, qui. anijnae immortalilatem admiilebanl; (744) < Stalus ille, inquil Cassiodorus, regui JII-
    •Mcenles, « fieri non posse, ul caro i.sla terrena daici et fide noscitur direptus, el opibus, Nam per
    possjt in cceluni ascendere. > eiiin transeunies sublatis facultatibns ejus religionts
    (742)Nequae hicloquitur Prophela, superioribus copias ad se violenlissime lransiuleriint;illis magis
    Jaudibus conlraria videanlui', juxla S. Augiislinum credeotes ad quos Doniinus corporaliter non vencral
    et Cassiodorum, distinguendae sunt persome. < Ce- coininonendos; sicut ipse dixit ps. xvn, 45. Populus
    Jebratnr ante Chiisli fegnuro, cujtts gloria et slabi- quem non cognovi servhit mihi: in audiiu auris -obc--. '
    litiis in oeternnni duratura prominitur : hic aiiterii divit milii. »
    de Davide serrooest, qui inultis calainitalibus pro-
    ^049 EXPOSITIOIN PSALMOS. 1050
    « Usquequo, inquii, Domine, irasceris? >An inn -iA lil, sicul Domiiioplacuit, faclum e$1, sil nomen I)o-.
    finem? Cessetjam nunc indignalio lua, et niisereree mini benediciuro (Job. i,2I). »
    populo tuo. < Usquequo exardcscel sicul ignis iraa PSALMUSLXXXIX.
    < uia?> Qua?sicloquiiur,non virgam.sedscorpionesS ORATIO MOYSI IIOMINIS -DEI(745).
    sc senlire significal. In libris Moysi isle psalinus non inveiiitur : quod
    t Memorare, Doroine, quae mea.est subslantia. »i lamcii Moyses dicit esse principium, in quo Deus
    « Non enini fortitudo lapidum, foiiiludo mea, necE creavit coeliim.et terranv, ipse est, de qno hicdici^
    caro mea oeneacst (Job. vi, H) : > lerra Sum, fra-- tur : < Priusquam fierenl montes, aul forniaretiir
    giiis sum, ethaec tam dura torinenta', 495 qu3e m1 orbis lerroe, a saeculo et usque in saeculumlu es
    pro virga habes, suslinere non possum. < Non eniiri1 Deus. » Honiinis quoque defectio in hoc psalmo
    < vane constiluisli filios hominum; > quos utique3 narratur, cujus crealio in illis libris continetur. Et
    in vanum constittiisses, si supra id, quod possunl,, conveniens fuil ut idem ipse, qui scripsit-crealio-,'
    eos teutari permisisses, et de iantis afflictionibus 3 nem, scriberel qiioque honiinis defeclionein.
    iion eripuisses. <Domine, rcfiigitim factus es nobis a generalione
    < Quis esl homo, qui vivil, el non videbil mortem,, t et progenie. » Ecclesia loquiiur de adventu Sal-
    « aul eruet nianuni suam de maiiu inferi? > Hoc; "B vatoiis noslri, quia oplimum se cogrioseit uiinc ha-.
    aulem tale est ae si dicerel: Quiaiiisi sanciis suis ini bere refugium, quaeanlc hoc lempiis iuillum habnit
    lormentis positis Dominus subvenisset, omnes limo- adjutorem; Doroine, inquit, refu_gium factus cs no-
    re mortis eum negarent, et mortenv fugienles tenv- bis ab hac geneiatione et progenie luoeincarnatio-
    poralem, inotiem atiernain viderent, et suslinerenl,i nis.-Ad le fugicntes securi sumtis, qui nttlliim refur
    et animas suas ab inferi crucialibus eripere non va- giuin prius habtiimus. Neque dicant libi Jtidaei:
    lerent. < Quiiiqiiaginia annos iioiidum habes (Jqan. viii,
    < Ubi sunt roisericordiae tuae antiquoe, Doinine, bl), » quia non solum anle Abrabam, vcruin eliaTii
    < siculjurasli David in veritaie lua? » Tu, inquil, anle ccelum et lerram la es. -_Et lioc est quod
    promisisti David, non prophetae David, sed filio luoi dicit :
    David, quod misericordias tiias non auferres abeo, « Priusqiiam fierent mpntcs, el formaretur orbis
    et non soltmvjiromisisii, vefum eljam iri vefitate tua t lerrae, a sa>ciiloetnsque in saeeiduintu cs Deus. »
    jurasti, quia omnis promissio lua jtiramenium est. El Deus.inquit, eset aeiernnses, et necine inilimiv,
    Ubi igitur modo siint illaelanlae miscricofdiaeluae? neqtie finem babes, qui modo propter nos, el ad re-
    < Memoreslo opprobrii servoruiiv tuorum, quod p_ fugiiim noslruni, honio factus cs.
    « coiitinui in siiiu meo, nniltarum gentium. > Memor" < Ne aveiias hominem in biiiniliialcm.» Quid eri
    esto, Jnquil, illitts opprobrii, quod non solum a Ju- in huniilitatem? Esl eniin liuinililas boua, quam
    daeis, sed ab aliis quoque multis gentibus servi tui Ulinam omncs habeamus, et huiniliias uiaj.i, qtia
    lacerali sunt, cujus ego, dicil Ecclesia, oblita noh viiiis e.l malignis spirilibus homo subjugatur, Hine
    snm, et quod in sinu meo, et in corde riieo firniiter igitur Immililaiem timet iste, ethaiic \ciurc formi-
    continui, ei memoriaecommendavi. Et quid est il- dal. « Et dixisti: Convertiroini,. lilii homiiiiiii). »
    l.ud?Sequitur: Et refugium, inquit, nobis factus cs, et pcr prophc-
    -<
    Quod exprobraverunt inimici lui, Domine. quod las, et per aposlplos tuos, aliosqiie praedicatores
    « cxprobraverunl commutalionem Christi lui. » nobis dixisli. : « Coiiverlimini, lilii bominuin. »
    Hoc est enim quod Judaeiet alii infidelescontra nOs Et hoc quidem consilium luum bonuiii est, ct cum
    ad magnam iiijuriam noslram dicere solerit iquia ..magnpdesiderio facere debemus. Quare?
    bominem crucifixiim et inorle turpissima condem- t Quoniam mille aiirii arite oculos luos sicul dies
    naium adoramus. Ecclesia tamen honeste commula- < heslevna,.quoe-prxteriil, el sicut custodia in rio-
    lionem dicere voluit,"quaniipsi mortem lurpissimam t Cte, qviaepro nihilo habelur. » Sic, suba udiluT,
    dixerunt. Et revera magis commiitaiio, quam mors pD 5unl : anni eorum: 496 * Manesicut bcrba, iraiis-
    dici debct, per quarii a tenebris Iransilur ad iucem, < eat. mane lloreat, et perlfanseal, vespere decidai,
    et a miseriis ad gloriam summamque felicilalem. < induret, el arescat. » Tota, quasi dicat, boecpfae-
    - « BencdictusDominusin auernum :
    fial, iiat.» Puto sens vil_anihil est, eliamsi milleannisviveret homo;
    quod Dei misericordias subilo Ecclesia advenisse quoniain niille anni anle octtlos luos sic surit, siciil
    sensil, quando inter suas querelas hanc benedi- dies praeterita, quoefuil, et nonesl. <Et sicut ciisto-
    ctionemet gratiarum actionem lamcelefiier inseruit. dia in nocte,.» quoesua hreviiate pro riihilo habetiir,
    Nam et Job gravissime affliclus simile quid dixisse . sic sunt anniomnium hominum, cum homo infelix
    Hdelur. « Doroinus, inatiit, dedit Douiinus abslu- t mane sicul herba transeal. » Mane et sero oppo-

    (745) Ad psalmi liujus dilucidationem docel Ven. fuil.quaro Novi prnpheta Testamenti? Qiiod etiam
    ;asseril
    ; S. Augiisl. referens illtid Apostoli : Omhia
    Bedatitulum huric illi apposituin fuisse; quippe vel
    ceciuit David quae de universa rerum crealione ' figiird contingebaht ililis; sctriptasunt autenv-ad
    in
    scripsit Moyses, vel Cum apud Deumpro suo populo 'correctionem nostram, in quoi finis sceculorum ob-
    deprecanlem imiiari voluil, eique orationem haiic '
    venit.
    tribuit. MoyscsIJOIIlatn Vctetis Tcslameuli niiiiister
    1051 S. BRUNONIS EPISCOPI SIGNIENSIS 1054
    sita sunt, et sicut sero larde, itaetmane cito signi- A . plativam, quia oclava dies allerius hebdomadae
    ficat. Mane itaque sicut herba transil hoino, quia imiium est, per quam videlicel hebdomadam illa
    cito suaepiilchriludiuis floremamiliil cl hoc csl quod altera vita significatur. Uli aulem ad bonamsenectu-
    ait: t Manefloreat et perlranseal. > Maneesl homi- tem perveniuiil, qui vel activae vel coiiteniplaiivaj
    nis, ipiando in juventuie est; unde et ilos aetatis di- vilae deserviunt. Unde el alibi dicilur : < Da parteni
    cituressejuveiilus. t Vcspere decidal. > Quid esl ve- t septem, necnon et oclo (Eccle. xi, 2). » ld est, da"
    spere decidat, nisi in senectute nioriatur, et cadat? partem activae, el parlem conlemplativoe; quatenus
    esleiiim senectus occasusviiae; t induretetarescat, > sic transcamiis per bona lemporalia, ut non amit-
    quod esl inlelligere, pulvis in pulverem revertalur, tamus aeterna. Quod autem ultra est, et ab hac
    et sola ossa arida et sicca de illo flore, et illa pul- utraque vita recedit, el labor el dolor est.
    chritudine remaneanl. Apparet his in verbis, quod < Quoniam supervenit super nos mansueludo, e.t
    Moyses in hac sua oraiione, non diligenlius creatio- < corripieniur. > Illis, inquil, senibus, qui ad boriarii
    iiero, quara defecltonem hominis descripsit. Sequi- senectutem perveniunt, supervenit mansiieiudo,
    tur: omni superbia el pravitale fugata et superata. Et
    t Quia defecimus in ira lua, el in furorc tuo con- corripiunlur, quia lota eorum vila ih mclius com-
    < turbali sumus. > El quia ? < Posuisii iniqilitates B mulala, jam in ultima hora in vinea Dei laborare
    t nosiras in conspecfu tuo, et saeculumnoslrum in iiicipiiinl.
    t illuininalione vultus tui. El quoniam omnes dies f Quis novit poteslalem iroe tnae. > Ille ijliqiie,
    t nostri defecerunt, et nos in ira lua dcfecimus. » qui eum offendere tiniet. Ille vero, quicum offendere
    LIco t anni noslri sicut aranea medilabuntur. > uon timct, nondum eognovit quam horribile sit in-
    Ideo, iuquit, anni noslri mutabiles, fragiles, breves ciderein raanus Dei viventis (Hebr. x, 31). < Aut
    et vani, sicul aranca mcdilabunlur et computabun- t prae limore iram luam dinumerare? > Subauditur,
    tur, quia sicul stiperius diclunv cst, defecimus in ira quis novit ? Ille proe timore iram Dei dinumerat, qui
    tua, el in furore luo conturbati siimus. El hoc qui- digna pcenitenlia conversus secuni in corde repttlat,
    dein proplcr peccaturo primi parentis. Posuit autem quolies, et quibus modis offenderit Deum.
    Dominus iniquitales noslras in conspcctu suo, quia f Dexteram tuam, Domine, nolam facmibi. > Po-
    ison esl oblitus earum, neque sine vindicla eas abire lcstautcm hoc inlelligi, ul suae correclionis dexte-
    permitlit; et bocestquoddicit < saeculumnostrumin ram nos in hac vita seniire faciat, ne in allera vita
    illiiminalione vultus lui. » Saeeulum nostrum, vilam nos durius aflligat. Possumus aulem per dexleram
    noslram, el pravam conversalionem significat. Ecce Dei, Salvalorem noslrura inlelligere, pro eo quod
    audivimus causam, ctir anni nostri sicut aranea C .subdjlur :
    medilabuntur. Sequitur: t Et eruditos corde in sapientia. » El tale est ac
    < Dics annofum noslrorum pauci sunt, in ipsis si dicerel: llt iram luara cognoscere valeamus, noti-
    t aliqnando septuaginta anni » curo bona vaietudine fica nobis Filiura luum, et prophetas, et apostolos
    sunl; el hoc in pluribus conlingit; pauci vero eiiani tuos, qui sapienter eriidili sunt, et q.iorum verba
    usque adocloginla aliquandoperveniunl; sed hoc est obscura valde el difficilia sunt. Qui enim islos co-
    in potenlatibus. Esl aulem homo in bona valetudine gnoscil, nihilei deest ad veraescientiae pleniludinem.
    quando omnibus membris sua officia sana et inlegra . Et iste quidem cognoscit dexleram viam, quoe ducit
    reservanlur. Sicuti. illi qui sanalivi dicuntur, et ra- ad vitam, ul sinisirain respuil, quoe ducit ad mor-
    rissime infirmanlur; el isti quidem in poleritalibus lem.
    suni, quia sani et incolumes polenter se habent. Vi- Jj_97 t Converlerc , Domine , aliquaniulum. »
    derous aulem alios in minori aelate visum, et audi- Convertere, inquit, aliquanlulum ab indignalioue .
    tum, et aliorummembrorum ofticia maxima ex parle tua 4 < et deprecabilis et exorabilis eslo super servos
    amisisse; et in hac oetale, quae pene tillima est, t luos, > quos laiitum dilexisti, ut eis milleres Fi-
    quosdampotenterse habere, sed pluriniorum labor D ! lium tiinm.
    est, et dolor (746). Usque ad hanc, inquit, oetalem < Bcpleli sumiis mane misericordia tua, etexsnl-
    bene valentesaliquipervenirepossunt, ulterius vero < tavimus, et delectali sumus omnibtis diebus no-
    transire labor et dolor est; lussis, et anxietas, an- < slris. > Nato Domino, nox praecessil et finita est,
    gustiae et miseriae; proeserlim cura ipsa senectus et factum est mane hujus ultimae aelalis. Ab hac
    infirmitas sit. Quae aulem suavilas, vel vilee hujus igilur mane fepleli sumus misericordia tua, Domi-
    deleclalio illi esse potest, qui neque videt, neque ne, et exsultavimus et delectali sumus omnibus die-
    audi.t, qui amissis denlibus cibuin molere non valet, bus noslris. Quid ergo de_ illis dicilis, in quibus
    et quasi lapis tolo die quasi uno in loco fixus, parum lantis tormentis afflicli ethunviliali e«lis? Seqtuiur:
    quid a niorluo differre videtur? Possumus aulem t Deleclali sumuspro diebus, in quibus noshu-
    per annos sepluagitita el octoginia, activam et con- t miliasti, el pro annis, >n quibus vidimus mala. >
    templativam vitam intelligere, ut per septp-m acti- Magis, quasi dicat, in illis delectati sumus et dele-
    vam inlelligamus, quia lioec lota proesens vita in ciamur, quia majorem pro illis honorem el gloriam.
    seplein diebus conlinelur; per octo vero, contem- exspeclamus.
    (746) A Cod. Vallicel»crrata editionis cmendantur.
    1053 EXPOSITIO IN PSALMOS. 1054
    < Respice in servos tuos, et in opera lua, Doniirie, A Yenalores isti malignispiiitus sunt, In qtiorum re-
    < et dirige filios eorum. > Servi ejus opera ejus tibus peccalorcs capiuntur. Quol sunt vitio, lot sunt
    Eunt, quia ipse eos creavit cl fccit.super qnos tunc et laquei qtiibus.miserps homines ligant et lenent.
    q-.iideni /espicit, quando eos errare et peccare non Verbum asperumillud esl quod Dominus in jiidicio
    perniitlit. Filii vero eornm sunt, qtti in fide, opere dicturus est: « Ile, matedicti, in ignem octernnin
    el docirina eos iniitaiilur. -< Et sit splendor Domini (Mallh. xxv, 41). > Nunc ad ipstim Christum verba
    « Dei super nos; » ut a-dcujtis iraaginem facti su- sua Propheta converiit.
    nius, ad ejusdem imaginem leformemur. Fulgebuiit . « Scapulis suis oburiibrabit libir et sub pennis
    euiro sancti sicut sol in regno Dei. Unde el Joannes t ejus spcrabis. > Deus enim neque scapulas, iieque
    aposiolus ait: < Charissimi, filii Dei snmus, . ct pennas habet -Tsed roetaphorice loquitur, ut per
    lioiiditm apparuit quod erimus. Scimus enim quo- scapulas et pennas omiicm ejus proleclioneiiv et
    niani cuni apparuerii, similes ei erimus^quia vide- dcfeusionem intelligamus.
    bimus eum. sicuti est (Joan. III, 2). > — <Et opera t Scuto circiimdabitle veritas ejus. » Magnniriet
    « roanuum nostrarum dirige super.nos, > ut nihil insuperabile scutumesl veritas, ad fallaces et iniquos
    in operibus nostris pravum, et perversum, el disior- - Jiomiues. cotivincendos. Hoc scuto superali sunt
    tum inveniatur, sicul in operibus illorunvde quibus ".Judoei, quia ni-hil in verbis Chiisii digue reprehen-
    dicilur : iNonenira eogilaiiones veslrae cogitationes derc poluerunt: « Non limebisa limore nocturno. »
    nieoe, neque viae veslrae vioe meoe, dicit Dominus; Timorem noclurnum illum dicit.quando ipsa riocle,
    quia sicul exallati siint eoelia terra, sic exalfaloe qua .traditus est, Judoei siinul cum Juda traditorei
    stini vioemeae a viis vestris, el cogitaliones meaea c.uni gladiis el fustibus irmerunt in euni; qui siti-
    cogilationiljus vesiris (Isa. LV, 8). > muisset, polius fugisset, quam eis pbviam essel:
    PSALMUS XC. t A.sagilta volanle per diem. > In nocte cOmpre-
    LAESCANTICI DAVID. hensus est Dominiis, cl iri die sagiltalus. Tunc eriim
    Laus eaniici David continetur jn boc psalmo; Juddci eura sagiiiariint, quando Crucifige clatnave-
    illius videiicet David, de quo dicitur : < Cadent a riin.l. Sed sagitiae parvulorum factae sunt plagae
    lalere tuo mille, et decem millia a dextris tuis, libi eorum. t A negotio peranibulanle in tenebris. (Psal.
    aulcm non apprppinquabunl. Et. super aspidem, et LXUI,9). > 498 Negotium illud, quod in teriebris
    basiliseuin ambulabis,. et eonculcabis leonera et ambulabat,illudconsilium inlelligitur, quoddemorle
    draconem. > -.-".-- Salvatoris in cordibus Scribarum et Phafisaeorurii
    < Qui babil.it in adjulorio Allissimi in proleclione r versabatur. Ipsi enim digne salis hoc in loco leiiebrae
    f Dei coclicommorabilur. » Contra Judoeos et ma- vocanlur, quia caeci sunt el duces caecorum.
    1'gnos spiritus loquitur Propbeta, adversum Salva- t A ruina et deemonio meridiano.» Poslquam
    lorem nostrum insidias poneiiles, et nefaria de eo Pilatus eum defei.dere non poluit, et lotis manibus
    cogitantes. Qui habilat, inquit, ubicunque habitat, injudaeorum poteslalem crucifigenduro eum tradi--
    cliamsi inter inimicos suos, et adversarios, habitat dif; tunc ista ruina facla est, lunc besliarum saevU
    in adjulorio Altissinii, < non timebil a limbre no- ^tia, el crudelitate in eum irruentes ad crucem cum
    < clurno, nequea sagitta volante per diem, neque traxerunt: t Erat aulemhorasexta, et crucifixerunt
    f a negotio perambulanle in tenebris, neque a eum (Warc.xix, 33 ; Joan. xix,18).» Undeethicdi-
    t ruina, el daemoniomeridiano. » Et ideo non li- cilur: ta daemonipmeridiano:>nisieiiinsillepopulus
    inebit, quia in protectione Dei coeii commorabilur. iniquissimus a daemonioducerelur el vexaretur, hoc
    Qnid enim timeret, quem omnipotens Pater, el ipsa malum lain magnuin facere non potuisset. < Cadent
    diviniias, quae in eo esl, semper et ubique prolegit -t a laiere tuo nville, et decem milliaa dexlris tu;s.»
    ctdefendit? Per inille el decem roillia oroiiia maligiiOTum spiri-
    < Dicet Domino : Susceptor meus es lu, et refii- tuum millia intelligere debemus, quae quidein in
    < gium meum, Deus meus. > Hoc dixil Salvator D Chrisli passione omnia ceciderunt, omneroque pb-
    nosler secundum humanilatem, quia nihil liorum -lestalem el forliludinem amisernnt. Tunc enim dia-
    ' habet secundum
    divinitalem. Ipse, inquit, si quando . bolus ligatus_est, et qui post mille annos solvendus
    ei necesse fucrit, hoc dicel. Et hocipso dicenle, esse dicitur. Polerat hoc inielligi de fnturo judicio,
    sive potitis, cogiianie et volenle, slalim voluntas nisi a dexirisposuisset; tuncnulhis ex eis a dextris ,
    eju&adiinplebitur. Qtiid igitur facierit coritra eum, erit, sed a sinislris ferienlur et cadeiit. < Tibi autem
    qui insipienter insurgunt in eum? Et ego quidem, « -non appropinquabunt. » Cadeiit quidem, et po-
    dicit Propheta, « sperabo in eum. » Si seipsum testalem amilteni, et quamvis ad nocendum oinnes
    Christus Dominus defendere non potuisset, sperare in unum Consiliuinetpravam voluntatem conveniant;
    in eum, vanum el inulile fuisset., Probatura est uli- tanien ad Salvatorem noslrum appropinquare non
    qiie eum neminem timuisse, qui aliorum omnium audent. .
    unica spes et defensio est. t Yerumtamen oculis tuis" considerabis, et retri-
    t Quoniam ipse liberavil medelaqueo venantiiim, « buiionem peccaiorum videbis. » Oiiinia, quasi
    « ct averbo aspero. > Ideo, inquit, sperabo in eum, dicat, patieniersiistiiiebis, elcum te statim viridicare-.
    «juiaipse me liberabit dc omnJbu.')angusttis meis.. possis, non tanicti le proliiius viHdicabis.VertiBUa-
    1055 S. BKUNONISEPISCOPI SIGNIENSIS 1S5G
    inen qualilcr punicmli sint, considerabis,et retribu- ,A f dereliquisti? > Subdidil mox diccns :« Longe a'
    tionem peccalorum vid.ebis , ut suo tempore de eis salule mea (Psal. xxi,2). >
    viniiclam stiscipias, et facias iiliionem. t Eripiam cum, et glorificabo eum; longiliidine
    < Qu uiiam tu es, Doinine, spes mea, altissimum t dierum adimplebo eum, ct oslendam illi salulare
    ; < posuisti refugium lunm. Non accedeiit ad te niala, t meum. > Ego, inquit, eripiam euin de omnibus
    < ei llagellnin non appropiaquabil labernaculo luo.> angiisliisetnecessilaiibus suis; t elglorificaboeum,>
    Siugula singulis respoudeiil, quod enim hic dicilur: ciillocando ad dexleram lneam. < Longiludine die-
    < Quoniam lu es, Doniine, spes niea ; > hoc est, run adimplebo euro, > quia regnabil in aelcrnum,
    ;" quoi snperius ail: < Sperabo in eum. » El quod hic ei in sxciiluin soeculi, et regni ejus non erit finis.
    dicitur : < Allissimuin posuisli refugiuro tinini; > hoc < El ostendaui illi salutare meuin, > per quod salu-
    est, qnod superius dixit: < Qui habitat in adjulorio tera seternam et incommiiiabilem intelligimus.
    Altissimi. > Dicatur ergo, quoniam lu cs, Dominc, PSALMUS XCI.
    spes niea, ideo ccrttis snm quia flagcllum non appro- 499 PSALMUS CANTICI IN DIE SABBATI.
    piiiquahit tabernaculo luo, id est mihi, quoniam ego Ilic pKiImiis in die Sabbali cantari debet. Prima
    sum labcfnaculum liium. Unde alibi dicitur: t Tu festivitasSabbatum est, qu.necoIilurdivinOpraeceplo.
    autem in sanctis habilas, rex Israel (Psal. xxi,4); > B Unde et bene requies interpretatur. Hancdiein bene-
    ct quoniam allissimum posnisti refugitim luiiin, ideo dixit Deus, et omne opusservile in ea.fieri interdi-
    non accedent ad le mala ; non eniro possibile esl in xit. Esl antein opus servile, non quodservi faciunt,
    tantam altiludiuem malum asccndere. sed quod etiam homines liberos servos facit. Omnc
    « Quonianvaiigclis suis mandavit de le, ut cuslo- igittir peccalum est opus servile, quia quicunque
    < diant le in omnibus vils (uis. In roaiiibus porla- facit peccatum,servusest peccali. Bene itaque cele-
    « bunl le, ne ur.quaro offendas ad lapide.n pedem branl Sabbalum ,qui uiala fugiuni,et bona agunl.Tales
    < tiiuin. » Ideo, inquii, ab angelis portaberis, ne in igitur in psallerio decachordocum canlieo,et citbara
    lapidem pedem offendas, quia sic eis a Domino mah- hunc psalmura canlent.
    datcin est. Non eniin dubitandiim est aiigelos ei ad t Boniim estconfiieri Domino, el psallere nomini
    sei vieiidum ct obediendum seroper praesto fuisse, t luo, Allissime.Ad annuntiandum mane misericor-
    cisih de aliis quoque dicalur : quia t angeli eorurrt t diam tuam,el verilaiem tuampernoctem. In deca-
    semper videnl faciem Palris (Matth. xvm, 10). » < chordo psalterio cumcantico,et cithara: quia delec-
    Unde et alibi dicitur quia < angeli accesserunt, Ct < lasltinc, Douiinc, infactiira tua (747), > ideobonum
    miuistralianl ei (Matth. iv, II). » Angeli itaque eum mihi eslconfiteri Domino. Ecclesia loquitur, in fa-
    C
    cuslodiebant, rie forle lapides loedercpotuissent, per ctura Doroini, el in cunciis suis operibus nimium
    qnos Judaeos et alios iniqiios intelligere possumus. deiectafa, quae per dies sex usque ad Sabbatum
    Omnia autem boecad bunianiiatcm refercnda sunt. Deus operatus est. Vullilaqueln ipso Sabbato Do-
    < Super aspidem et basiliscum ambulabis, et con- riiiriiim laiidare, benedicere el praedicare, qualenus
    « cttlcabis leouem ct draconem. > Per aspidem et nec ipsum Sabbatum sine gloria sit, cum onvnesalii
    basiliscuin, leonem et draconcm, diaboluin intclli- de suis actionibus sint gloriosi. Magna laus csl, et •
    gimus, ilt aspis quidem est, quia cjus venenuni in- iri immeiisum crescit, si singula, quae illis diebus
    sanabile est; basiliscus autem, quia rcx est tolius facla sunt enarrare velimus. Neque in lanlis laudibus
    iniquilatis; Ico vero, quia semper circuit quaerens Sabbatunv nobis suflicere polesi, nisi aliler, quam
    qiieni devoret; draco, quia lortiiosus, el niinquam jtidsei Sabbalum inlelligamus. < Bonuin esl, inquit,
    "recta incedens vi?.. Super hunc aulem ambitlai Do- couliieri Doinino, » el psallere, et laudare nomen
    liiinus , pedibtisqiic conculcat, quia omnes ejus ver- tuum, Allissime, ut ab oninibus audialur. Undc et
    snlias dcstruil et superat. Huc usque Propheta. alibi dicitur : < Claina, ne cesses, quasi tuba exalta.
    Nunc aulem ipse Pater de Filio loquilur, cl hoc qui- vocein tuam (Isa. LVIII,1). » Itemque : f Exalla in
    dem secundum humaiiitatem. JJ altiludine vocem tuam, qui evangelizas Jerusalem
    < Quoniam in me sperabit/, liberabo eum. i Hinc (Isa. XL, 9). > Et non solum dehis, sed de misericor-
    est quod ipse ail: t Conserva me, Doinine, quoiiiam dia quoque et veritale tua, teomni lempore et lau-
    in le speravi (Psa/.xv, 1). »— t Prolegam eum, dare et proedicare debemus. Et hocest qnod dicit:
    t quoniam cognovit nomen meum. » El boc est < Ad annuntiandum niane misericordiam luam, cl
    quod ibi dicitur : < Dixi Domino : Deus meus es lu veriialem tuani per noctem. i Hoc est enim mane
    {ibid., 2). » UbiqueFilius secundtim humanitatein, el-noctc, quod est omni lempore, ui pcr niane, quod
    ct Deum suura, et Domirium et regem suum Patrcm initium diei esl, totum diem inlelligamus. Non enim
    vocat : « Invocabil me, et ego exaudiani eum. > majus fuit mundum facere quam redimere, neque
    Hoc enim ipse Dominus ait: < Paler, gratias ago inagis Deuni laudare debemus de creatione, quain
    tibi, quoniam exaudisti me; egoenim sciebam, quia de redemplione, quae sola Dei misericordia el veri
    semper me audis (Joan. xi, 41). » —« Giim ipso tate nobis facta est. Bonum est itaque laudare, prtc-
    t siini in tribulatione. » Nonenim Pater Filiura dere- dicare el annuntiare. Sedquomodo?
    linquit. Uiide et cum alibi dixissct: t Quare me t ln decachordo psalterio, cum canlico el cithara.»
    (747) Hascin cdilione desunt.
    10S7 EXPOSITIO 1N PSALMOS. 1058
    Decera chordas babel psallefium, per quas decem .V < Et seneclus mea in misericordia uberi. » Hin™
    verba legis significanliir. In ciihara vcro vel tres esl enini quod dicitiir : t Et ingredieiis in abunda-
    vel quatuor chordae suffieiunl, et lioc quidem jam dantia sepulcriim (Job t.',26). » Senecltis Ecclcsi.TC.
    saepe diximus.Pef psaltcriuin igitur VelusTeslamen- hiijus saeculiconstiiiimatio esl, in qua lam uberern
    tuiri,.Novtim vero per cilharam inlelligamus. HOPC inisericordiaiii suscipiet, ut nulla iillerius niiseiicoi-
    aiilem duo instrumenta nobis sufliciunt ad Dei ma- dia indigeal. Satis magna miscricordia, qu;e omnes
    gnalia praedicanda. Sed, qttia -ciiin- cantico fieri misericorlias excludit: < El respexit ocuius tuus
    debet, lselitiam in lali sermone adesse- significai. < inimicos meos, el insurgentes in me nialigiianlcs
    < Quia delectasti me, Domine, in faclura lua. i Hoc < audiyit auris tua. > Non esl, quasi dicat, niilii
    jam superius expositum esl, et huc usque sermonis necesse oslendere tibi, nec accusare inimicos meos;
    continuaiio descendit : < Et in operibus manuum lu eos vidisli.el audisii, tu eos opiime agnoscis,
    i luaruin exsullabo. > Et hocmerilo; i non eiiiin quam vindiclam de eis suscipere debeas. .
    qui coeperil, sed qui perseveraveril usque iii fiuem, t Justus ut pa.lma flofebit. > Egregie vir jiistiis
    hicsalvus erit (Malth. x, 22). > palmae comparalur, quoniain in divina Scriptura
    < Quam magnificala sunl opera iua, Domine ! > _ palnia yicloiiam. sigiiilical. Unde Moyses ait: « Si
    Digna exciamatio, et non modiciiuiraculi riobilis fuerit causa inler aliquos, el judices inierpellaverint,
    admiratio ! Hinc est enim, quodalibi dicilur. < Mira- quein jiistum esse prospexeriul, illius justiliae pal-
    bilis facta est scienlia lua ex me, conforlala inain dabunl: qtiero impiiim condeinnabunl impieta-
    estel non potero ad eam (Psal. cxxxvm , 6). » — lh(Deut, xxv, 1). > El nota quodipsi vicloriae jus-
    « Nirois profundoesunt cogitaliones tdoe. >*Cuf aliud luiii coroparavil, ul ejus Iaudeni aniplius exiolleret.
    vas in honorem fiat, el aliud in contumeliam; cur, Florel igilur, clarescil, el gloriatur quasi palroa
    anlequain nascantur, Jacob eligalur_, el Esau jusliis, quia de om.nibus stiis triunipbal inimicis.
    reprobelur, solvat, qui polest. Unde et digne saiis < Nemo cnim coronalur, nisi qui legilime cerlaverit
    Aposlohis exclamans ait: < 0 altiiudo diviliarutn (.17Tim. u,3). >— <El sicul cedrus Libani muliipli-
    sapienliae ct scieiitioe Dei, quam incomprehensibi- < cabilur,.) quae super alias arbores ptilchrioi',
    lia suril judicia ejus, ct investigabiles viaeejus ! » inajor et excellenlior esi. Quales igitur sunt cedri
    (Rom. xi, 55.) Invesligabiles quidem; quia nimis inler alias arbores, lales sunt viri justi inler alios
    profundae. '-.•'" boinines. Sed quibus rebus hi tales mulliplicantur,
    < Vir insipiens non cognoscit, el slullus nohin- nisi scientia, misericordia, pielale, omnibiisqiie divi-
    < lelligil ea. » Vir, inquil, insipiens, et slnllus Q liis spiritualibus? De quibus adbuc siibdilur :
    neqtie cogrioscil, neque inlelligit opera Dei, illa vi- . f Planlali i.n domo Domini, in atriis domiis Dei
    delicet opera qu;e modo magnificala esse dixil. Sed f r.oslri floiebunt. > Domus Dei Ecclesia est, in
    quae suril illa? ut peccalores iiitereant iii soeculum cojus atriis viri jusli plantali, et fundali sunt, u£
    soeculi. Et boc est, quod dicii. sernper ab oranibus videanlur Ibi doctrina et ju-
    t Cum exorienlur peccalores sicut Tentim , et slitia floreni, el sui pdoris suavitale alios satiant.
    t apparuerinl omnes, qui operanlur iiiiquilalem, ut Unde Apostolus ait: t Chrisli boiius odor sumus in
    < intereant in sacculumsaeculi.f»Exoriuntur pecca- omni loco (II Cor. n, 15). > Nam et cedrus odoriferas
    tores sicul fenum, quod hodie esi, sicul boininus , nalurae esse jverhibc.ur.
    ait, el crasmitlitur in clibaiuim.J Apparent autem f Adliuc multiplicabunlur iii: senecla uberi. _»
    et clariores interalios inceduiu, nec tamen ab ini- Adhuc,_inquit, cl quanto lempore niuiidus iste erit,
    quilate recedunt, non ad aliud nisi ut nvoriantur et niulliplicabuiilur iiiullorum propagine lil.oniiii ct
    pereant. Hoc autem si vir insipiens el stultus inlel- virtu.lum_omniu.nl abundantia. ln senectute. uberi
    lexisset, ab illa sua iniquilale forlasse quievisset. : senes sunt sancli, ciijuscnnque aetatis esse yideantuf;
    t Tu aulem altissirous in oeternum, Domine, » _ maiura esl eorum vila, et ab pnini levitate etvani-
    suhaudilur, eos punies, et ipsas eorum iniquitates tate alieiia. « Eiljenepaiientes erunt. > Nam et.latro-
    cognoscere facies, unde et viro sfulto alibi dicitur : nes, 6t adulleri, el mulli alii muiioties patienles
    . < Arguam te, el staluam conlra faciem luam (Psal, sunt, et multjs el variis lormentis prae suis iniqui-
    SLIX,21). > El boc est quod ail: latihus crucianlur, sed non bene palientes sunl,
    t Quoniam ecce inimici tui, Domine, peribunt, .quia -i_.uHain--.dehac sua palieniia inercedem re-
    t et dispergenlur omnes qui operanluriniquitatem. cipiunt. Sancti vere patientes erunl,ui aiinuntieni.
    ( Et exaltabilur siculunicornis 500 cornu meuin: > Quid?
    Cornu Ecclesiae,virtus, et poiestas, el fides, et do- t Quoniam justus Dpininus Deus noster, et non
    ctrina sic exaltaia est, ut nullus ei resistere valeat. t esl iniquitas in eo. >Haecfuil roaxiroa el principalis
    Unde et ipse Domious ait: < Egp dabo vobis os, et causa ut sancli inlcrficcrenlur, quouiam onines
    sapienliam,. cuLnori polerunl resislere, elcohlfadi- Deos gentiunv daemoniaesse dicebani, et solum Do-
    cere omnes adversarii veslri (Luc. xxi, 15). > Sic miniim nostrum jusium, el verunv Deum esse fate-
    enim dicitur de unicornu, quod ntillum animal ejus bantur, qui reddcret unicuique. secundum opera
    iinpetura suslinere valeal. sua.
    im S. BRUNONIS EPISfjQPl SIGNIENSIS 1060
    PSALMUSXCH. APoslquam haec sedes parata fuit, et praedicatores.
    LAUSCANTICl IPSIDAVID INDIEANTESABBATDM, QUANDOquos Gliristus suos vicarios et episcopos super e_am
    FUNDA.TA £ST TEIUIA (748). ordinavit, praedicare cceperunt, lunc elevaverunt
    Laus, inqiiil, hujus eanlici canlelur, eljubile- flumina voces suas Domino, eum laudanles, el be-
    tur ipsi David. Cui ipsi, nisi Salvalori noslro, qui. nedicenles, de sua conversione el juslificaiionegra-
    reveraesl ipse David, id esl manu forlis? canlelur lias agentes. Per flumina enim populi figuranlur,
    aulem in die anle Sabbatum, quia de his quae in illa quia, ut scriptum est, < aqtiae muliae, popiili roulli.»
    die operalus est, a cunctis genlibus lau.dandiis et El bene flumina pnpulos significanl, quia sicul in
    glorificandus est. In illa enim die, quae ante Sabba- fliiminibus undae sibi succedunt adinferiora laben-
    lum est, Salvator noslcr crucifixtis esl, cl diabolus tes, ita et in populis alii aiiis succedttnt ad morleni
    superalus esl, et de ejus impia poleslate humanum festinantes.
    f Mirabiles elationes maris, mirabilis in excelsis
    ,genus liberalum esl, et originale peccatum delelum
    est_ et ipsa die fundata esl lerra. De qua dicitur • t Domiiuis. > A vocibtts, inquit, aquarum muliarum,
    « Eteniro firmavit orbem terrae, qui non commove- mirabiles elaliones maris factae sunt, quia conlra
    biuiF. > Ipsa enim die fundata est Ecclesia, qua ipse voces sanctorum proedicanliuin el fidelium populo-
    nos lavit a peccatis noslris in sanguine suo. C riim Deum laudaniium lolus inundus coniurbaius et
    « Doriviuus regnavit, decorem induit. > Laelalur conimotus est. Ecce mare epntia flumina' pugnat,
    Propheta de his, quoein die anle Sabbatum facta conlra pauperes divites, conlra humiles superbi, et
    sunl. Quia ipsa die princepsliujusmundi judicatus et potenies bujus mundi conlra eos qui se defendere
    dariinatus est, et Salvator noster victor ei triumpha- riolunt. Ncmo igitur tanfi maris elafiones et impe-
    tor regnum suscepit, alque 501(,e eJus violenla do- lus ferre poluissel, nisi virtus Dei adessel, qui lanli
    minatione- gehus humanum liberavit. Sed qualem furoris iras miligasset. Setl audiamus quod sequitur.
    decorem in sua resurrectione induisse putamus, < Mirabilis in excelsis Dominus. > El cerie conve-
    cum ih faciem ipsius transfigurati, prac nimio splen- niens erat, ul contra mirabiles mirabilis poneretur :
    et mirabilior est ille, qui conlra mirabiles piignat,
    dore, discipuli inlendere non potuissent?
    qiiain sinl maris elaliones, quae s.inclos impugnant.
    < Induit Donvinus fotiiludinem, et proecinxit se Et vere roirabilis in excelsis
    esl, tam stnpenda, cun-
    < virlute. » Taniam virlutem el forlitudinem babe-
    ctisque adroiranda miruLilia faciens. Uude et subdi-
    bunt sancti posl resurreciioiiem, ul nulla creatura tur:
    eos in aliquo laedere possil. Quid igitur de Salvalo- < Tesiinionia lua, Domine, credibilia facla sunt
    ris nostri forlitiidine et virtute dicere auinei? '
    V.tnimis. > Testimonia boc in loco omnes ejuspro-
    < Etenini firniavit orbcm lerrae, qui non commo- missiones dicit. Promiserat enim Dominus
    « vebitur. > Tbi coniinuaiur, ubi in litulo diciluf, discipulis
    suis, quod eos non desereret, neque'derelinqueret,
    quando terra fundata est. 'Per terram enim Eccle- et quia opera, quae ipse faciebat, ipsi siroiliter face-
    sia significatur, quae tunc quidero fuudala esl et renl. Quia sicul promiserat, ita factum est,
    igitur
    iirmata, quando pro ejus redemptiorie Salvalor no- ejus lestimonia nimis credibilia facta teslatur.
    ster crucero subire et mori digiiaius est; et ipsa < Doiiiiini luain decent sancla, Doihine, in longi-
    quidem iion commovebitur, laiilique benelicii ine- t tudinero dierum. > Hoc esl enim quod Domintis
    nior nunquam ab ejus fide et dileciione sepafabilur. ait : t Sancti eslote, quoniam sanclussum Domitius
    De qua et subditur : Deus vester (Levil. xi, 41). > Omnia igilur sancta
    < Parala sedes lua, Deus, exlunc : a saeculo lu et bona omnia
    religioneet veneratione praeclara de-
    >
    < es. Eadem ipsaesl sedes Dei, quia in ipsa sedel, cent Ecclesiam Dei,
    quae pe.f domum signilicalur. Et
    et judical Deus, el sicul scriptum est, aiiiina justi li.oc
    quidem non ad tempiis, sed in longiludinem die-
    sedes est sapienlioe. Sed exlunc ista sedes parala rum, per quod inlelligilur in oelernum, el in saecu-
    est, et tanli sessoris digna lacla est, ex quo ejus U lum soeculi.
    sanguine lota et mundata est. Et sedes quidem ejtis PSALMUS XCIH.
    extunc parata est; ipse autem non extunc, sed a PSALMUS IPSIDAViD QBARTA SABBATI (749).
    soeculo est, idem aulcin signilical a sa?culoesl ac si Diclum est quid signilicel ipsi David. Quarta Sab-
    diceretur, semper est. bali illuminatus est mundus; illa namque die fecit
    « Elevaverunt flumina, Domine, elevaverunt flu- Deus solem, lunam el slellas, quibus lolus inunJtis
    « mina vocein suaro a vocibus aquaruin multaruro.i illuminalur. llujtis diei immemores suni, qui Deuriv
    (748) Non iiiopporlunum eri.t hic elianv Bedae in- malus est : tunc enim lerra fundala est, quando in
    lerpre.lalionem addere. « Canlicum ad laudem eo bumani generis firmata esl creduliias; et ideo
    diviiiilaiis : ipsi David ad Chrisluin couvenienier laus sanctaeincarnatjonis ejus, psaliniislius contex-
    aptatur. Quoerilui' autem, quomodo in die ante Sab- tipne cantatur. >
    batum, id esl sexla feria terram dical fundatam ; (749) Quarla Sabbali est a Sabbalo quarta feria :
    cum legalurin Genesi lerlio die aridam apparuisse ? t Qua die Deus ltnninaria coeli creavit. Hoc apian-
    Sedliic lerram ,- boroinein debemus accipere, cui duro est sanctis viris, coelesli in terra. conversa-
    dicilur lerra es, el in terram ibis. Qui sicut a Crea- tione lucentibus, de quibus est psalmus iste diciu-
    lore Deo sexta die factus est, ita et sexta'aetaie soe- rus.j BEDA.
    culi ab eodem Deo ex semine David a Creatore for-
    1061 [EXPOSITIO IN PSALMOS. luMi
    cceli nescire, et omnia non videre, dicere audcnl; ,\ canlur , qtii simpliciores sunt, el quasi infantes fa- -
    sicul illi, qui in hoc psalroo dicunt :_t Non videbit cile decipiuntuf. Et isti quidem sunl, quos Ecclesioe
    Doiuinus, neque InleUigel Deus Jacob, i Et quiliu- persecutores inlerfecisse dicuiitur.
    jus mundi clarissima luinina exstinguere coiianiur, t;Et dixerunt: Non videbit Dominus, neque intelli-
    quae jn-illis significata sunl , quae qtiarla Sabbati i gcl Deus Jacdb. > Ilanc tantam blaspheiriiairi illi
    Dominus fecil : qtiibus ipse Dominus ail-: f Yos dicere poiueruni, qui Deum Jacob non esse crede-
    estis lux mundi (Mailh. v, 11). » Filigilur iste psal- baiit. Si eninv Deus est, et videre eum, el intciiigere
    inus contra Ecclesioepersecutores, qui, qnoniam in omriia necesse est. Unde el deos gemiuni Propheta
    tenebris sunl, lucero videre non possunt. t Oninis deridens, ait : t Dicile raihi quaepfima fuerunt;, et
    enim qui male agit, fugit lucem (Joan. m, 20). » < ullima quaefutura suiit, et dicam quia dii estis vos >
    t Deus ultionum Dominus, Deus uliionum libere < Intelligite nunc, qui insipientes estis in populo,
    t egit. >Ecclesia loquitur, el lyrannos, haerelicos, < etslulli aliquando sapite. > Yel nunc, quasi dicat,
    aliosque liomines iniquos redarguit, qui lantopere intelligile, quando tol signa elmiracula in ejus rio-
    verilatem 502 impuguant, el errorem defendere mine fieri videtis, et Deum esse credite, el omnia
    niluntur. El quasi dical: Deus, qui ultionum Do- videre et inlelligere cognoscile. Quis enim nisi Deus
    minus est, el qui nihil inullum relinquit, sed omni- :B hominera fecit ? Quis ei aiireset oculos dedit?Quod
    bus injuriam patienlibus jusliliam facit, libere egit, si ipse omnia fecit, qua praesunipiione hoec dicefe
    Mbertatem fecit, de diaboli serviiule.mundum rede- audetis? Et hoc esi, quod ail:
    mit; el vos econtra populum Dei in errorem, et « Qui plantavit aurem, non audiet? Qui finxit
    . diaboli servilulem trabere conamini? Cessate jam « ocuium , non consideral? > Qui enim poluit quod
    nunc, tessate, el ad ultorem et liberatorem ocu|os majus est, el illud polest quod niinus est. Non enim
    erigite. Si non cessaveritis, ultor est: si cessaveri- sine visu, et audiiu esse poiest, qui omnibus aliis et
    ils, liberator cst. visum et audituni iribuii. Sed quia dixit non con-
    « Exaltare, qui judicas lerram_ redde retributio- sideral, polius de sensibus inlerioribus significare
    « nem superbis. > Inconveriibiles eos esse cogno- -videtur.
    scit, ideoque ad Dpminum conversus eum rogat, ut « Qui corripit gerites, rion arguet? Qui docet ho-
    in sua superbia persislentibus relribulionem reddat, t niineni scientiam. » llle, inquit, qui corripit onines
    qualenus tiliprera cognoscant, quia liberalorein ha- gentes, et desuis praVilal.ibus castigat, A'os solosde
    bere noluerunt. Exaltalur aulem Dominus , el vestra insipienti el' stultitia non arguet? Et ille,
    conlra superbos elevatur, quando se eis iralum qtii docet omnem horainem' scientiam, ita suam
    oslendit. scientiam amisit, ut veslras iniquitales non videat,
    < Usqiiequopeccatores, Doniine, usquequo pecca- neque inlelligal?
    < lores gloriabuntur? > ExspeciaiDominus peccato- « Dpminus novil cogitaliones hoininiim, quoniam
    res, el non statim punit, si forte coiiverianl.ur et t vanae sunt. > Omriia igitur vidct, cui ncqueipsae
    »aiienlur..Illi autein non solum pcccare non cessant, cogilationes abscoridi possunt. Taceant itaque insi-
    sed , quod nequius est, in ipsis iniquilatibus glo- pientes in populo, et stulti aliquando quiescani, et
    rianlur.- h;ec ulterius nec eogilare iiec dicere aiidcant.
    < Usqaequo proiiiiriliabtinl, e.t loquentur iniquila- f Beatus bomo queui lu erudieris, Domine, et de
    < lem?Loqueiiiuronines,quiopei'ai)lur iiiiqiiiiatcin ?> < lege lua docueris eura. > llli soli beati sunt, qui a
    ISon sufficit eis inaluin agere , nisi et alios agcrc Deo et de lege Dei eruditi sunt : sicut econlra illi
    doceanl.Talesenim sunt, qui in cathedra pestjlentiae miseri srinl, qui sapienliam liujus muiuli, quae apud
    sedent, quia _pronuiiliare et loqni ad docliinam Deum sinltiiia est, a philosopliis, et haereiicis, aliis-
    perlinet^ que magislris perversorum dogmatum drdiceruiit.
    . < Popnlum ttium, Domine, hiiroiliaverunl. > Hu- t Ut niiliges euni a diebtis malis , dohec fodiatur
    miliaverunt enim-ajios quidein lornieulis, alios blan- :0 i peccalori fovea. > Illos roiligat Deus a diebus hialis_,
    diiiis et proniissionibus, alios vero falsae doctriuae quosin sua miscricordia custodit, ut eliam inlerini-
    pcrsuasionibus. Quid esl eiiiin huniiliaveruiu, nisi quos fideliter vivere el conservari possinl. Unde
    suoe voluniaij subdiderunt? t Et haeredilaiein tnam Apostolus ail:'« Redimenles tcmpus, quoniam dies
    < vexavcrunt. i Tales homines doemoniasuni, etidco mali suiit (Ephes. v, 16).»— « Donec fodiatuf pecca-
    -J.tios invadunt, vexare dicunlur. Magna vexatio est tori fovea. » Quotidie fouitur peccatori fovea. quia
    isla, de qua modo superius dixirous. qtianto plus peccat, lanlo sibi profundiof fovea'pa-
    t Viduam et advenam inlerlecerunt, et pnpillos ratur. - - :
    t. occiderunt. > floc autem secunduni litteram verum « Quia non repellet Dominus plebem suam, ct
    esse non dubium est. Allegorice aulem per viduam « hae.reditatemsuam nOn derelinquet, qiioadusque
    illa aniina significalur, quae a Deo divisa esl, el eo- « justitia converlatur in judicium : el qui teiient
    Tom erroribus sociata. Dicitur enimvidua, quasia « eam onines, qui recto suiit corde. J Mitigabit
    viro divisa. Advenae vero illi sunl, qui Ecclesiam eiiim Dominus sanctos suos a diebus malis, sive in
    relinqueiites, ad eos venerunt, et ctim eis-essc et liac vita, sive in alia"; ne hic, neque ibi dies malos
    iiabilare elegerunt. Per pupiilos auiein illi siguifi- habeant. Et inde manifestum est quia non repelleJ
    1063 S. BRUNONISEPISCOPI SIGNIENSIS 1031
    Doiniiuis plebem suam, et haereditatem suam non A qualiir me (Matth. xvi, 24). » Non placel igilur el
    derelinquct; sicut ipse ail: < Non vos deserain, iniquitas, qui lantam justiliani diligit et ocquitaiein.
    ncque derclinquam (Joan. xiv,18).»Et: « Eccc ego vo- « Captabunt in aniniam jusli, ct sanguinem inno-
    biscum siiro omnibus diebus, usque ad consumina- < ceniein condenuiabuntr » Docet nos quod pcr se-
    lioneni 503 soeculi (Malth. xxvm, 20). > Et tuiic dem iniquitatis homincs iniquos intelligere debe-
    quidetii jiistiiia convertetui' in judiciuin, quia lunc iniis ; ipsi enira suntqui captant in ahimam jusli, et
    de singuiis, et de oiiinibus traclabitur el judicabi- sanguinein iniiocenteni morli condemnanl, Sed qtiid
    tur, utruni juslitiani vel injusliliaro habeant. El qui est in animam jusli captare, nisi magiio desiderio in
    .sunt illi, qui vcl nunc eam teneiit, vel tunc eam ha- ejus perdilionein inhiare ?
    bebunt? Omnes, qui recto sunl corde. Hoc est eiiim t Et faclusest mihi Dominus in refugium, elDeus
    quod alibi dicitur ; « Quam bonus Israel Deus his t meus in auxilium spei meae. » Non mulium ei li-
    qui recto sunt cortle ! > (Psal. LXXH,1.) Rectum cor mere necesse est iniquorum honiiiiuro insidias et
    illi Iiabenl, qui via rccta incedentes, ad falsitatem persecutiones, qui ipsuin Domiiiuin iu refugium et
    el iniquitalem non ficcluntiir. adjulorium firmissime habere speral; sicnt ille ait:
    « Quis exsurget mihi adversus nialignanles? Aut « Fial miserieordia tua , Domine, super nos, quein-
    < quis stabit inecuin adversus operanles iniqnila- B « admodum speravinius in le.» Hoc enira ille non
    < tem? > Hinc probatur quod bsereditatem suam, et dixisset, nisifirmam spera in Deuin habuisset.
    Ecclesiam suam Dominus non derelinquet, quia ipse « Et reddel illis Donvinus iniquilates ipsorum, et
    est, qui exsurgit ei in adjutorium adversus mali- t in malitiam eorum disperdet illos Doniiiius Dcus
    gnantcs, et qui slat secum ad pugnandum coiitra t noster. » Iloc autem erit in judicio, quando pro
    eos, qui operantur iniquitateni. suis iniqnitatibus, et maxime quia Ecelesiain Dei
    t Nisi quia Doroinus adjuvassel me, paulo niiiius tanlo odio persecuti sunt, in ignem miltenltir aeler-
    < habilassel in inferno aniroa roea. > Nisi, inquit, num. Tteddere aulem iniquilales, nihil aliud esl,
    lioc fuisset, quia Donvinus adjuvasset me, lanlis quam reddere mercedem de iniquitatibus.
    liiullotiescalamitalibus oppressa fui, ut pauloroinus PSALMUS XCIV.
    succubuissem; ac per hochabitasset in inferno ani- LAUSCASTICIIPSI DAVID.
    ma mea, sed tu seroper procslo mihi aderas optimus Non omne canticum Iaudabilo esl, sed illud canti-
    auxiliator. Hoc esl eniin quod ail: cum esl dignum laude, quod non solum voce, sed
    < Si dicebam : Molus eslpes nieus, misericordia nienlis quoque intenlione Cbristo cauiatur; hoc est
    « lua,. Domine, adjuvabat nie (750). > Pes aulem enim, ipsi David.
    " « Venite, exsultemus Domino, jubileinus Dco sa-
    movelur, quando mens a sua stabiliiate fleciitur, et
    prae timore quid ei agendum sil, dubitare incipit. t lutari nostro.» Invitalnos Prophela iitconveniainus
    < Secundum niullitudinem dolorum nicorum in et Domino exsulterous, jubilemus. cantemus, plore-
    < corde meo, cor.solaiioncs lua:, Domiiie, Iaetifica- mus, adoremus, et ipsum benedicamus, ct ante fa-
    "<
    verunt animam meam. > Hoc est enim qtiod Apo- ciem ejus procidamus.
    stolus ait: « Sicut abundant passiones Ciiristi in t Ipse enim cst Dominus Deus noster, nos autcm
    nobis; ita el per Christum abundal consolatio nostra « populus ejus, et oves pascuee ejus; » ct idco di-
    (// Cor. i, 5); » Neque enim aliter mundi hujiis gimm est ut ei serviamus, et per oinnia, et in oro-
    adversitales Ecclesia Dei suslinere possel, nisi ei nibusei obediarous. Deo autenv exsultare et jubi-
    in suis niagnis necessilaiibus lam misericorditer lare, est ei immenso amore intus et extra, in cordc
    Dominussubvenissel. Sed probatumeslquia, quando et inoredignislaudibus personare. Quod autem in
    buinanoauxilio penitus destiluiliir, lunc in pfoximo litulo dicitur : t Laus canlici 504 ipst David, :
    ei divinum adest auxilium. hoc est quod hic dicilur : t Jubilemus Deo salutari
    « Nunquid adhoerct tibi sedes iniquitatis, qui fin- noslro, > quia salutare nostrum Chrislus csl, qui
    «gis laborem in praecepto?» Hoc est enim quod alibi • per David significattir.
    dicitur : « Quia non habitabil juxta te malignus, « Praeoccupcmus faciem ejus in confessicie. »
    neque permanebunt injusti ante oculos tuos (Psal. Venturus esl Dominus ad judiciuiri, el videbil euni
    v, 6). » Bene autem hic dicitur. Quia non adhaere- omnis oculus, sicut scriptum esi, quia « vidcbit
    bil ei sedes iniquitatis, de quo supra dixit : « quia pmnis caro salutare Dei (Luc. ni, 6). > Praeoccupe-
    « bacrcditateni suani non derclinquet.» Convcniens mus igilur faciem ejus in confessione, ut, cum ve-
    enim est ut qui bonos sibi associat, malos quoque a . nerit, non quasi exlraneos ct ignotos nos respicial,
    se repellal. Sedes aulem iniquilalis homines dicun- sed laeta facie nobis occurrat, et illuminet vultnm
    tur iniqui, quia in eis iniquilas sedet et habilat. stium super nos, cl niiserealuf nostri. < Et in psal-
    Fingit aulcm Dominus dolorem in proeccpto, quia < mis jubilemus ei. > Hinc fortasse Ecclesia ubique
    sine labore el dolore ejtis proecepta servari non pos- genlium consueludinem accepit, ut die acnocte in
    sunt. Unde ipse ail: « Qui vult venire post me, psalmis Deo jubilare non cesset. ln psalmis aiitem
    abneget semetipsum, el tollal crucem suam, et se- cantare, est decem legis praecepta servare, quoiiianj
    (750)« Mirum est quomodoprobat Deushomines; ipsa pericula nostra dulciofero nobis faciunl Jibe-
    rantem. > AIGCSTI.MS,Enarrat. in htinc psalmum.
    ~
    1065 EXPOSITIO 1N PSALMOS.. lOGG
    jisaliiii a psalterio uiemUiir, ciijus decem cliorda?., Adicamur. Nos siiroiii ille populus de qtut dicilur:
    dcccmlegisnvandala significanl.. :<-Populus, quem non cognovi, servivit mihi. iit
    < Quoniam Deus magnus Dominnsi elvex magnus auditu auris obedivit mihi (Psal. xvn, 44)v > Oves
    t stiper omnes deos."> Ideo, inquit-, et canlare et autem ejus surotis, si humilitatein et patienliain ha-
    iubilaredebemus, qu.oniain ipse.est elraagnus Deus, licamus, et si iii ejus pascuis deleciemur:, per quae
    et nvagnus Doininus, ct rex magnus super omnes ulriusqueTestameiiii volumina sjgnificantiir, si ejus
    deos. Hoc est enim qtiod alibi.ail: < Magnus Dorivi- vocem audianius..Sicul ipseait: t Oves roeoevocem
    rius c-llaudabilis nimis, et magnitudinis ejns non est meam audiunt, el ego Domirius agnosco cas,. Ct vi-
    finis (Psal. xcv, 4). > Reiinquantur igitur coetefi ._lam octernain do eis; et seqnunlur nie (Joqit. x,
    dii, et ipse solus adorelur, qul maximus el poten- 27). > Et ipse qiiidein est, qui nos quolidieadmonei.
    lissimus-esl in universa tcrra. dicens_:
    '"< Quoniam non repellet DPminus plebeni suam, < Hodje si vocem ejus.audierifis, nolileflbdurart
    « quia in manu ejus stinl omnes fines lerrae, et aiti- < cprda Veslra_, sicul in exacerbalioiie secundum
    « ludines montium.ipseconspicit. > Plebs illius _nos < diem lcntalionis in deseiio. > Ilodic-, inquit, si
    sumus,-et ideo eiiin laudare debemus, quia non re- vocem ejus audieri.iis. cujiis oves et populiis cstis,
    pellel nos, lieqtie a se ipso, neque a laudibus suis :_B nolite facere sicul fecernnl palres vesiru ,qiionini
    « Quia in manu ejus suril oirines fmes terrae. > Hoc " ulique.filii eslis, si'-eos.in eadem peifid.ia imi.tamitii.
    •auleni ad illud respondet quod ait : t Quoniani Hoc aulem de illis dicit qui.qnoties enin in.deserlo.
    Deus iiiagnus Dominus. » Magnus enini est, in ienlaveriint, ad iracundiain pfovocaverniil, i:iobe-
    eiijus manuomnia coneludunlur.. Manu.s.atileinDei dientes exstiteruni-, etideo in teiiam sibi promissam
    ejusvirlust e( polenlia inteHigilur. « Et altiludiues non intraveriuit. De quibus alibi dicitur : <-Quotie»
    niontiiim ipse corispicil. > Iii quo iiiliiloiiiinus et exacerbaverunt eum in deserio-, in ifairi cpricitave-
    inagnus et excelsus stiper onihes esse inoiistratiir. runt eum in lerra siiie aqua (Psal. LVXVH, 40). >
    Jluic antehi loco corivenire videlur qttod .dicilur: Dicilur.igitur nobis ne eos imitcmur, et ne adDei
    t Execlsus Domiivus, el lmmilia respicit, ei alta a . praecepla audi.enda e.l suscipienda cprda noslra in-
    longe cognoseil (Psal. cxxxvu, 6). >";Quid igiltir durerous, ne fprte et npbis similia coitiingaiit. Etilli
    per montes, iiisi hujus saoculi aliioreset poientipres quidem probavermit el viderunt. opei/a Dei, cl in
    Intelliganius? Horum auleiri alitudiiies, qriia Deo inari diviso, et in Pharaone subnierso, et in aqua
    r.on placeiil, eum a longe cognpscere dicit. Suiit depetra,et in<•niauna- de ccelo, et In mullis aliis,
    lamer. et alii monlcs, per qups aposloli significanlur, quae enumerare longuni est, et taiiien non credidc-
    '
    qasrum -aliiludines, qula bona? stnit, eas Dominum G runtyerbis ejus, nce vocem Dominfaudieriiril-,,
    Videre_ deleclal. Sanctortim -allitudiiies , virtutei i Quadraginta aiinis pioximus fui geiieraiip-
    sunl et raores boriesti. Alius eiiim huriiilitaiCj alius < ni huic, ,et dixi : Seniper hi errant corde. _>
    f-Micnlia, alitis contiiientia-, alius alia qti.alibet vir- Proxiinus cis fuit Doininus per atinos quadra-
    -iiite ei.evafur, etaliispraeeroineU giiila ad regendum e,l ciislotlieu.d.tm_.:tliqiiandocii:uh
    < Qtioniam ipsius est mare, et ipse fecil illud, et ad punienduin, et neque beneliciis-, neque ilagellis
    < aridani ftindaverunt manus ejus. > Et in hoC si- 505 cordis sui duriliam .amiscriiiii. Unde et.-sub-
    riiililer magnus Domiiiusesse oslendilitr,- quod mare ditur : < Et dixi: Semper hi erranl corde.> Dicere
    •el aridam fecisse dicitur. Per mare muiidum islum-, Deij yidisse el cognoyisse fuit-,et talees.t ac si dice-
    et per aridani Ecclesiam inielligere possiimus, quae ret : Et vidi eos semper crranles, el in maliiia per-
    sic inraedio Iiujus maris a Domino Ttiiidata est, t;t severantes. Et lioc est qjiod dicil :
    iejus procellis el tempestaiibus liioveff nOn possil. i Ipsi vero non cognoverunl vias riieas. » Quid est
    Ipse autem fecit utrumque. qaia eibonos et malos vias ineas non cognpverunt, jiisi per vias nieas ain-
    ipse fccit-,et nihii est quod ipse iion fccerit. bulareripluerunl? iQuibus juravi in ira inea, si i.n=-
    « Venile, adoiemus, et procidainus aiite Deuni, •. c trpibiintirirequiem meain, > Ineoquod se.jiirassc
    t ploi-emus corain Doinino qui fecit nos, quia ipse dicit, firmum-bocet ihcomniulabile esse oslendit.'
    .« csiDominus Deus noster, nos aulem populus ejus, Qiiod autem ait: t si.inlroibunl.in requienvmeam', >
    ,-t-ct ov.es pascuocejus. » Iferuin nosjnvitat ul ve- comniinatio est-. Vocatur enim elljpsis hic inodus
    uiamiis, adofemus etplorcmus, atqueex toio nos locutionis, ubi semper aliquid dcest ad plenitudinem
    iiumilicnius ante Dcum, omniuin j-erum factorem oiationis; potesl enim subaudiri, non mihi credatur,
    -:ei efcatorem, qiii nos fecit ev fefeeit, et ad aiUiqnam vel non amplius potero, vel aliquid aliud, qnod coiir
    imaginem refofmavit. Qnod quidcm jtistissihie -fa- -venirc videaliir.
    ceredebemus, tquia ipseest Dominus Detls nosler. > PSALMUS XCV.
    SiUeo, el Doinino noslro noh servimus , oinnino QUANDO DOMLS .-EDIFICABATUR POSTCArTIVITATEM. CAX-
    TICUM HU1CDAVID(751).
    ingrali el abominabiles sumus. t Nbs autem poptilus
    ejus, el oviyj. pascuoe ejus. » Magiia gloria, et nia- Vidit David propheta quaudo domus sedificabalur
    gniis lionor ,iobis esl, iitejiispopulus 'ei ejtis oves posl caplivitatero, et ,pfaecepithbc canticumcaniari
    (751) Ipse etiani S. Augustinus lituliiiii bunc, et de lemplo niateiiali a Salomone exslruclo ihlelligen-
    psainuiin in sensu allegorico explanavU. "quippenon dnm esse docet; sed-de novo t.eroplo sptfiiualj^id " •
    PATUOL. CLXIY. ': . .'--.34...". .
    106'T S. BRLNONIS EPISCOPl SIGNIENSI5 1063
    huic David, idest Salvatori iiostro,"aquoilla domus A Qtiisenim sic magiiusi siclaudabitis- et sic lcrribiiis
    ecdificata est. Haec domus S. Ecclesia est, qitarii esl, sictil ille qui omnia fecif? A privilegio niajoris
    Salvalor noster iii jigno crucis aedificavil, post lon- partis omnium rerum ereaiorem-esse osiendiV-dum
    gam captiyitatem, in qtia totum iiumanum geims eum coejos fceisse dicii.
    diabolus possedit, et teriuit. Similiter aiilem, et stib < Confessio, et pulchritudo in coiispectu ejus. »
    Jesu sacerdoie riiagno templum Doriiini reaedilicatum. Confessio inaiiyriuni, pulchritudo vero baptisrouiiv
    esf, post Babyipnis captivilalem a qua isla, de qtia signiilcare videlur. Et de coiifesscribus qoidemDo-
    iHiiic loquimur, caplivilas significabalur. miniis ait: < Qui me confessus fuefit coram hpmi-
    « Caritate Domino canticum novum. caniate Do- iiibus,confitebor et ego.eum cbrara Palfemeo (Miiu.Ii..
    < miiio, omnis lerra. > Quod mbdo Prophela in litulo x, 52). > De baptismo vero : « Qui crediderit, et
    proecepit, hoc canlicum cantari huic David, hoc esi, baptizalus fuerit, salvus erit (Marc. xvi, l(i), » Un-
    qtiod modo dicit : < Gantalfi Doniino canticum rio- de el alibi dicitur: < Lavabis me, e_tsuper nivcm
    vum ; > quoniam perDavid ipse Dominus etSalva- dealbatiof (Psal. L, 9). > Tales igitur eruriliri
    ior rioster sigriificatur. Invitanlur enim ad carilari- conspeclu Dei, qui vel mariyrio, vel baptismo s;c
    dum non soltim Judeei,sed omnis ieri-a, quia < rioii saneiificati fuerinl. Qui vero velboc, vel illo modo
    Juilaeorum tanlunv, ut ait Apostolus, imo et geiitium " ab eo sanclificantuf, 506 et sancti et magni elfr-
    (752) triius est Deusl(Rom. III, 29). > Debenl aulem ciuntiir. Et hoc est quod ait: < Sanctitas, et magiii-
    caritare eariticum novum, carilicum nalivitatis, pas- < ficentia in sanciificatione ejus (755). » Possuirius
    "sionis, "fesiirrectioiiis, et asceiisionis. Heec eiiiiri atitem per confessionem et poenilentiam "iritelligefe,
    iiova sunl, el a prioribus inaudita. Canlatit praete- qiiia et ipsa sanctificai et libcrat a peccatls.
    rea et illi canticum novum, qui nOniittefa? vetusta- ( Afferte Domino, patriae gentium, afferte Domino
    feiii, sed Spifilualis intelligenltae iiOYttatem sequun- « gloriam el honorem, aflerte Domino
    glorianiiioiiiini
    tuf. ; . > Affeiie, inquit, Domino palriae geniiiim, et
    > ejus.
    «-Garitate Doriiino, el bpnedicite nomini ejus.
    ad quid afferre debealis, audile : < Afferte Domino glo-
    Digiium esliil seme), el-iteriim, ct multoties cari- riam el honorem. i Et quam gioriain ? Afferte Dd-
    tandum invilet, quos iion uni genti, sed cunctis gen-. roiiio
    gloriam noniini ejiis. Quid esl nomini ejus ? Ad
    tibtis, populis et nalionibuscaiitareoporiei.Cantate, honorem noniiiiis ejus, vel quoe conyeiiiat nomirii
    inquit, cl cantando benedicite nomen ejus; "id "est
    ejus. Magnum est no;iien,""inagnaficlgloria. Nomci»
    sic vivite, sic sic praedicate, ut in vobis rioffien
    agile, cjus omnia eonlinet, gloria ejus orniiia rcplcanlur. •"
    ejus benedicalur. Benedicite in Patre Filitim, in Filio. ^
    Palretri, et iri ulfoque Spiritum sanctum ; hoc est i Tollite bostias, el introiie in airia ejus, adorate
    nomen ejus, quia hi tres uniis Deus. Quis eiiim Apo- « Domiimm in atila sancla ejus. >'Aula sancta ejus
    '
    sloios Chrisli viriutes et miracula riarrare, et ejus Ecclesia esl et fidelium iiuiItitudo,_ Vult igluir; ni
    niisericordias pnedicare audiat, el non contiriuo di- liQsliasnoslras ibi offeramus, ubia pluribns videan-
    cat : Sit iiomen Domiiirbenediciuni ? < Bciie ntiii- ' lur, -ut fides fiostra nonsil occnltaj sed nianifesla.
    < liale de die in dieril salulare ejus; » Bene, inqtiit, Qui aliud non-habel quod Domlnooffeial, se ipsuni,
    constanter el sapienter"nuntiaie de die iii diem, obsequium suum, fidpm suam offerat, quia non esl
    'oriirii leiiipore, et per singulos dies eam salulem, majnS, quo.dofferre possil. Si prouiisisti casiiiaiehi,
    quaiii ubiqiie gentiumDoinirius operatusest. De qna humiliialem, palienliam, obedieiitian.i, ei his simiiia,
    alibl diciiur : < Deus autcm-rex nosier anle-sss- bpiiiim'hpetiain Dpmino obtulisti.-.Nou erubeseas
    cula ppeiatus esf salutem Iri rocdio: lerrae (Psa'1. corani multis adorare Dominu.ro, ut mulli te"videant,
    LXXIII,12). I . e.i boiiiimexempliimde te suseipianl, qiiatenus .in.te
    « Aiiiiuiniaie inter gentes opera ejus, in omnibus , ijlud ad.in.ipleatur quod scrtpluin _esl.: « Sic luceal
    « populis mirabilia ejus. > Hoc enim fecefuiit apo- iux veslra coram Iioininibtis, ut videant bona.ojiera
    •'sioli,-qiiia" sictii' scripturo est: < Profecti prjcdica- rj v_estra,.et glorificciilPalrem veslrum, qtii in coelis '
    -'"verurit ubique, Doniilio cooperaiiie et sernionem est (Mattlt. v, 16), » ,. ..... . ..
    confiriiraiile, seqiieritibus signis (Marc. xvi, ^O):;--> - < Commoveauir a ticie ejus universa tcrra. s
    ' Vos,
    Etalibi r< In omnenl terram exivit sontis eoruiii.el quasi dicat, cjtis facies, ejns iinago- et siniiliiiido
    iii iineiri oibis lerra? verba eoriun (Psal. xviii, 5), » estis, quia ad ejus iinaginem et similitudinem facti
    < QuOriiammaguus Doniinus, el laudabilis riimis, eslis. Commovealiir igitur a vobis universa lefra;
    < lefribilis est super onines deoSij Et ideo lerribilis : niliil lerrenae corruptioni.s in vobis perraaneai, -ut
    super omnes deos, quoniam omnes dii gcnlium doe- penitus ad ejus faciem et. pulchriludinem reforme-
    moiiia. Ideovero iaudabilis, qiioiiiamipse ccelosfecil. minij.ad cujus imagitiem facti estis. < Dicite inrna-

    esl Ecclesia, cujus lapides, ut inqtiil Apostolus, sunt peculari hominis sanclilateacceplt. Aitenim inhunc
    ; li.:eies, et aedificator Chrislus Doiniiius.. . locum :_« Tu jam quaerebas magnificeniiain, prjus
    _: (752) in editipn. haec desunt. .. dilige„saneiifaiem, cum sanctificalus fueris, eris et
    ' (755) Quanivis hic in sanctificaliorieprolocp sanclo riiagiiifieus. Nam si pi-oeposleie prius esse voiueiiis
    proprieiiilei igi debeai, atianieii auofor nosier niy- magiiificiis, anle cadis qiiam surgas : non enim sur-
    * siieuiu "S.-:Airgustiiii; iriiefiewiiliotieiii secutiis pro. .giSf.sed extolleris, ->etc.'.' . ..:..--.. . -... ::.', --.
    1069. . EXPOSITfO IN PSALMOS. 1070
    < iionibus, quia Dominus rcgnavit a lignc (754)..»> A raiOj mundus ei servire, et in eum credere coepit
    Qui lales sunt, lalia dicere digni sunl. A ligno.Do- Possumus autem per lerram suani, suani quoque
    minus regnare coepit, quia-per lignum regnum re- earnem intelligere, quam cum in crnce moiitiarii rc-
    demit. Non cognoscebanl prius horoines regnumi Jiquisset, die terlia viva sibi restitula est. "
    suum; sed poslquan» faclus esl principatus super < Dominus regnavit, exsultel lerra, laelehlur in-
    liumeruui ejus, cognitus esl Dominns, et regni gu- < suloe multee. » Exsullet, inquit, tcrra, gaudeat
    bernacula suscepit. < Etenim correxit o.rbem terroe,, Ecclesia, laelentur insulae multse, per quas singnlse
    « qui non commovebitur. » Ab hoc enim dicitur rex; Ecclesioesignificanlur; quae, quamvis spatio locorum
    ul regal, et corrigat et-inde eu.niesseregem probat_( divisae sint, in fide tamen et dilecticsie unum suiit
    quia rexit et correxit orbem lerrae, non totum mun-. etunam Ecclesiam faciunl. Sed unde laelentur? Quia
    dum, sed meliorem riiundi partem intelligere debe- Dominus regnavit, quia terra sua, et regnum suum
    mus, popiilum videlicet Clirisliamim, qtii sic a rege: sibi reslitutum est-. Gaudeant, quia bonum habent
    suo correclus et inslructus esl, nl nunquain ab eo> imperatorem, qiiae lanto lemporesub diaboli duris-
    separetur el comir.ovealur. < Judicabit populos. ini sima servitule.oppressee doluerunt. Qui idco, quasi
    _<oequitale. > Hoc aulem eril iri jiidicio, qua.ndo red- dicat, in advenlu sup cognitus non est, quia liumilis
    det singulis secundum opera sua. t Etgenles in irai B appafuil, el in fofina servi el riiajcslalem. suam
    < sua, > quia non fecerunt-volunlatem .suam. Unde! in primo adventu revelare noluil. Et est hoc quod
    et alibi dicitur : < Dominus in ira sua conturbavit•/ ail.
    cos, etdeyorabit eos ignis (Psal. xx, 10). >. < Nubes et caligo in circuitu ejus. > Nubcm ct
    t Laetentur cceli,el exsullel terra, moveaturmare, caliginem, carnem vocat, qua divinitas induta, et
    « et pleniludo ejus. > Haec verba taniam laeliliami eircumamicla videri non potuit. < Si eum cogno-
    sonant, quanla in hac vila haberi pole.st. Tunc igi- vissent, ut ait Aposlolus, nunquam Dominum glpriaa
    lur isla laelitia erit sanclis, quando .Dominus judica- crucifixissenl (I Cor. n_--8).'» De hac ritibc scrn
    bit populosin aequjlale. Coeli,apostoli; terra, Ecele- ptum esl: « Ecce Doininus asccndel super nubein
    sia; mare,et plenitudoejus,omnesbaplisraatis aquis levem, et ingredietur iEgypturo, el corruent omnia
    jegcnerali inlelligunltir. Tales pisces proro.itlebat simulacra cjus (Isa. xix, 1). » De hac mibe isloe
    Cominns apostohs, quando dicebat : t Vcnile posl pluviae exetint. quibus tota Ecclcsia. irrigalur. Ciim
    nve,-el faciam vos fieri piscatores hominum (Marc. autcm venerit Domiiius in sedeinajeslalis sna;, tunc
    si 17).-J hocc nubes noiv eril caliginosa; scd in lanta clari-
    f Gaudebunl campi, elomnia quae in eis sui.il. > tatc apparcbil, ul ejus splendore pbscurelur sol et
    '
    Quod per niare .ci plenitudinem ejus significalum luna perdat lumensuum. Ctijus autem sedis corrc-
    est, hoc per campos et quac in eis siinl, inlelligi po- ctio, jtistilia el;judicium erit-; et hoc esl quod dicit:
    test. < Tunc exsuliabuiu omnia ligna silvarum. > Et < In circuitu ejus juslitia, ct judiciuni corrcciip-sc-
    hoecsimiliter .significanl, quoe superiora. Diversis < dis cjus. » Totus mundus ab hac scdc judiciaria
    2iamque ex causis, et pisces maris, aninialja terrae, judicabitur et corrigetur. Sed quomodo? j^on in-
    et ligoa silvsrum bomines dici possunt. Sed quare . juste, non leinerc, sed :in jtistiiia el judicip. _
    oinnia liaec iunc gaudebunt et exsuliabuiit? Sequi- < El tunc quidem ignis aute eum pracibit, et iu,-
    tur: < Arile faciem Domini, quia venit, quoniam < flamhiabit in circuilu inimicos ejus. » Poslquam,
    .«yeniel judicare lerram. > Duplex gaudium erit: inquit, liaecsedes suoecorrectionis seiileniiaro dede-
    uiiiim, quia priusvenit rediroere et docere; altCT rit," illico iguis praeibit ante cum, < et inflammabit
    Tum, quia veniet judicare terram. Nisi eniro . in circuilu inimicos ejus, » u.t de igne lemporali,
    prius rediniere venisset, nullum de secundo-adventu quo mrindus ardebit, in ignem oeteinum transeans
    gaudium essel. Illi igilur de secundo adventu gaiide- invpii, qiii firieih non habebit. '
    buni, qui se in primo redemptos et eleclos esse in- < Illuxeruiit fulgura ejus orbi lerri», vidit, et conir
    lelligent; sive pisces roaris, sive brula camporum r. J t mota est terra. » Nunc ad primtim adventurii, de
    animalia, siveilura et infr.uctuosa silvarum ligna quo in principio psalmi loqui coeperat, revertitui,
    fiierini. Venil igilur Dominus judicare lerram. Sed et ea per ordinem narrat, quae lunc lemporis facta
    qjiomodojudicabit? - -. suni. Ipse, quasi dicat, suae .divinitatis polentiam
    . < Jtulicabil prbem lerrae in «iqniiate, etpopulos celavit, sed ftilgiira ejus.per qux apostolos el docio-
    < in verjtate. sua. » Iste versus bonis gaudium, ct res inielliginvus, manifeste cunctis il.oxerunl cl cla-
    nialis trisliliam paril. ruerunt. Hoeeaiutem fulgura, et vocis magniludine,
    507 PSALMUS XCVI. et niiraculorum spleiidpre leiribilia, totanilerram
    PSALMDS IPSIDAViD CUMTERRAEJUSRESTITUTA EST,- eoiiimoveruiil. Hoc est enim quod ail: < Vidit, et
    Tunc faclum est quod dicil isle Psalmus, cuin commola esl lerra. » Alii bene el alii male commoli
    terra restitula est ipsi David. Tunc enim.Salvalori siint. De liac autem commotione Doniinus ail-: < Nor
    nostro terra sua resiituta est, quantlo diabolo supe- lite pulare.quia veni pacem niitiere iu terram, non
    . (754) In Vulgala laulum habelur : Deminus reg- crucis coepisse regnum suum, vicloriam neriipe dia-
    navit. Hoecadditio a ligno eliain legiturapud S. Au- boii et-peccali-destrnciioneni, » -
    gustinum, ubi ail : < Christum Dominum a iigno
    1071 S BRUNONIS EPISCOPI SIGNIENSIS 1072
    veni pacem niiilere, sed gladitim. Veni enim sepa-1A lum odiohabef. Qui igitur diligitDeum, omnein cfea^
    rare filium adversus patrem suum, et filiam adversus luram Dei diligal,.non aulcm malum; quia crealura
    malrem suam, ei nurum adversus socrum suam, Dei non est. Sunt igitur et mali homines diligendi;
    fctinimici hominisdomesticieitis(3/a»/i. x, 54). > sed vitia quoc in eis sunl, quia mala sunt, diligei.da
    « Montes sicul cera fluxerunt ante faciem Domini, non-sunl. < Guslodit Dominus aninias servoruni suo-
    « a facie Domini treniuil omnis terra. > Quos modo t ruro, el de mann peccatoris liberavit eos. » Odite,
    fulgiira dixit, nunc raonles vocai. Et" merito rrionles inquit, malum , et ne timeatis hominem malum.
    •vocanturapostoli, qnia elsanclilaleelscientia orniii- < Nolite timere eos qui occidunl corpus, quia ani-
    bus aliis altiores sunt. Ipsi aulem sictit cera fluxe- mam non possunt occidere (Matih. x, 28); i et hoc
    runt, quia multos alios illuminarunl. Bene aulem est quod dicil: t Gustodit Dominus animas servo-
    dixil: < anle faciem Domini, > quia dignuin est ut rum suorum; de manu peccatoris liberavil eos(755).»
    talia candelabra, lalesque cerei ante faciera Domiiii Non in aninva, scd in solo corpore habent potesla-
    semper assislanl. f A facie Domirii treroiiit omnis lem. IJnde et alibi dicitur : t Dominus cusiodit le
    lerra. > Quid est-a facie Domini, nisi a cognitione ab oinni malo (Psai. cxx, 7). > El ne forte decor-
    veritatis? llla igitur lerra iremuit, quae Ddminum poris affliciionibus hoc intelligeres, subdidit, dicens:
    -
    cognoscere meruit, est enim < inititim sapientiaeti- 1"t CuslOdiai animam ttiam Dominus.->
    morDomini (Eccli.i, 17); » unde et subditur: t Lux orla esi juslo, et rectis corde loetilia. >Ilaec.'
    « Annuntiaverunl coelijusliliam ejus, et viderunl inquil, lux de qua huc usque locuti suriius, hic Deus
    t omnes poptili gloriam ejus. >Ecce iterunv ccelivo- noster, qui est altissimus super oninem-terram-:ii33c
    canlur aposloli, ut montibus sublimiores csse cre- loeliiia de qua Sion laetata est, et exsultavertint liliae
    danlur. Et isti sunt illi eceli, qui praedicant el nar- Jud;e, non onlnibus orla est;quianon ab oinnibus
    ranl justitiam et gloriam Dei.-Gloriam videlicel re- recepla est. Haecenim lux t in propria venit, et sui
    surreclionis el ascensionis, quam soli el omnes illi non receperiinl (Joan. i, 11). > Quibus igilurorta
    populi videnl, qui in Chrislum crediint, el Chrislia- esf Juslis et rcclis conde, per quos Chrisiianorum
    norum fidero reeipiunt. populos inielligimus. Unde el bene subditur : t Lae-
    « Confundaniur omnes qui adorant sculptilia, ct lamiui, justi, in Domiiio, > quoniam vobis nalus est
    < qui'glorianlur in simulacrissuis. > Oiniii confu- Dominus; < elconfileminimcmoritc-sanclilaiisejus;»
    sione digni sunt, qui post apostolorum. praedicatio- quia non est oblitus promissioriis suae, sed quaecun-
    nem, et tantam miraculorum virtutem et ostensio- que per legcm el propbetas promiserat, veniens, ei
    liero, adhuc idola adorare non erubescunl, et in si- P carncm suscipiens adiniplevil.
    niulacris suis glorianlur. < Adorale eum omnes an- PSALMUS XCVIL
    * geli ejus. > Possumus per angelos qui Salvatorcm PSALMUS iPSI DAVlDv
    nostnuii adorare jubentur, non solum virtutcs ange- Quid significel ipsi David, satjs maniresttim est.
    Jicas sed apostolos quoque 508 el doclores inlelli- . Iloc in islo Psalmo significat, ipsi- David, quod in
    gere, quoniam angeli nuntii interpretanttir. prioribus significat, in finem.
    < Audivii, et loetala est Sion. > Hoc est enim t Canlate Doraiuo canticum iiovum,quia mirabi-
    quod superius ait : « EAsuItel terra, et laetenlur in- t lia fecit Dotninus. > Hoc Judaui non inlelligunt, et
    -sulaemullae. > Idem igilur per Siori, et pef terram, ideo in veluslate lilterae permanentes, seipsosocci-
    ct insulas significatur. De qtiibus adliuc subditur : duril. Hoc enim et Apostolus dicit: t Lilfera occidit,
    < Et exstiltaverunt filioeJudoe, propter judicia lua, spiritus autera vivificat: finis.legis Chrislus est (II
    < Domine. » Filiac Judoe singulaeEcclesioe, vel civi- Cor. in, 6), > quia in ipso liltera finila est, el posl
    tates iiilelliguntiir, quaeinde laelantur, quia judicia 1 ipsum secundum lilteram legem intelligere magnum
    vera esse cognoscunt, in quibus de suis inimicis vin-r peccalum esl. Nos igitur cantemiis Domino cariti-
    dicandas esse non dubitanl. cum hovum, canticum nativitatis, passionis, resur-
    < Quonianv lu es Domiiitis altissiinus super onir D rectionis el ascensionis.-Haec stinl cniin mirabilia,
    « nem terram, nimis exaltatus es super omnes deos.» quae Doniinus liic fecisse dicitur. Quid mirabilius
    Omnes, inquit, le adorare debenl, qtiia lu solns Christi nativitate? Quid mirabilius ejus resurreciione
    altissimus super omnem terrani, cui omnis creatura el ascensione? Etquid mirabilius cjus passione? In
    subjecta est, secundiim illud: < Omnia subjecisii qua ipsa ejus dexlera eurii-salvavil, et mofiendo om-
    sub pedibus ejus (Psal. vm, 8). -» Nimis autemsu- ries suos inimicos superavit? Etlioc est qwod dicil r
    per omnes deos exallalus esl Dominus, quia uon i Salvavileumdextera ejns, ctbrachiuro sanctura
    soluin daomonia, sed ipsi quoque angeli oniries ei « ejus. >Non necesse babuit aliunde auxilium quae-
    subjecti sunt. rere; sufliciebat sibi dextera^na, ef fortitudo bra-
    « Qui diligilis Domiiium, odite nialum. i Nibil' chii sui. Mors Christi volunlalis fuit, non imbecilii-
    aliud odio habendum,'e'st, nisi maluin, quia ct Deus> talis. Morluus est,quia voluil, qui, si noluissel, nun-
    nostcf ornnem stiam diligit creaturam, et soluni ma- quam occidi poluisset. Hinc autera narrare incipii,
    (755) De liberatione a peccalo exponii hunc locrim subverti: sed ila illoesaseripit, qttemadhiodum."sibi
    Cassiodorus. < Liherat, inquit, de-roanu peccato- bene placitas essc cognoscit. >
    ruin animas, quando eas non sinit aliqna pravitatc
    1073 --.'.-. EXPOSITIO IN PSALMOS. 107&
    quomodo haec mirabilia faeta"fuerunl; et dicit Deum A alteram Veteris esse puto. Vultigilur utsanctipras-
    patrem hoc fecisse, qui proprio Eilio non pepercil, dicatoresufriusqueTeslameiili auclorilate confirment.
    sed pro.nobis omiiibus el incarnari, et mori consli- et proedicent raysterium Triniialis. Saepe enim jam,
    tuit. Ethpc eslquod ail: _ . diximus, quia tres, vel quatuor chordae in Ecclesia
    < Notumfecit.Doniinussalulare suum, anle cptv; .sufficiuritj quod, quid signifieet,jam saepe dictiiin est,_:
    < spectum gentiuni reveiayit jusliliam suam,,» Sa- ln voce vero psalmi, quia die, nocteque loia ubique
    lutare Dei Chiislus esl, qui de Virginenatus iri mulr Ecclesia concrepat, quid aliam expositionem quee-.
    tis argumenlis netissimus -nobis faelus est., Unde ranius?
    Aposlolus dicit: t Nihil nie judicavi scire inter vos, ;: In tubisduclilibus. et voce lubae corneae,_ jubi-
    njsi Christum Jesuni, et hunc crucilixUm-(/ Cor, fi, < late in cOnspectu regis Domini. > Et corneas, et>
    2).» Inde el beatus apostolus Pelrus ail: < Tu es argenleaslfibas habebant Judcei,. quibus populum.
    Clnistus Filius D.eivivi -(Mqtih. xvi, 17). » Qnpd au- ntinc ad proelia, nunc vero ad castra redire et qiiie-
    teni ail: t Ante conspeclura gentium revelavit jusli- scere.suadebant. Per has aulem sanclorum sermp-
    tiam suam; » 509 vel eumdem ipsum inteUigere nes to.ngps et extensos_Jucidos et claros intelligere
    debemus, yel evangelicam praedicalioiiem, qgae et possumus, quibus populum Dei docent et praedicant,
    per ipsum, et per discipulos suos nbique gentium B £i jn ednspectiJ regis sui Domino jubilant. Valde Iio-
    jnanifeslata est. Unde Aposlolus ait: i Npn erubesco nesle, suaviler, el sapienter eos jubilare opprtet;
    Evangelium.; virlus eninv D,ei esl ad justiliam omiii nihil esl enirii quod in cprispectu ejus nonsil; omnia
    credenti (Rom. i, ljB), », videt et.hihil se sibiiabscondere valet.
    « Memorfuit misericordise suae Jacob, et verita- , i Moveatur lerra, et plenitiido ejus, ofbis terra-
    t lis suoedomus Israel. > SI dicalur quod Jacob me- « rura, et.universi qui habitant in eo. > Nihil fuit
    mor ftiit misericordiae Dei, et dpmus Jsrael, planum quod ad hunc sonitum lam clartim et magnificuro
    est; sed niullum abalialranslaiionediuert.A.lia enim tubarunv et cithararum non moveretur; aliis con-
    tratislatio lioc significat: Quod < Deus nienior fuit ir.adicentibus, aliis J)eum laudantibiis el benedi-
    inisericordipe suae quam promisit Jacob, el yerilatis ceiilibus.
    sttre quam promisit domui Israel. > Ul ilaque ulfa- < Flumina 'plaudent. manibus in idipsum. > Npn
    que translalio convenial, sic dica^ur: Memor fuit possent flumina manibus plandere, nisi populps de-
    misericordiae snae, qfiam promisit filiis Jacob;. et sigoat>enl. Sed, sicut scriptum est, < aquae muUae,
    yeritalis suae,iicut promisit liliis domus Israel (756). populi.niulti, > Plaudunt igitur flumina ii.i-i.dipsum,
    Jacob et Israel idem significat, per quem populum r quia una et cpnsona voce mui'; populi in Dei laudi-
    Chrislianumihlelliglmus, qui et vitia supplanlat, et bus perseverant. t Monles exsultaverunt anle faciem
    in.eniis inluitu Deum videl. Pplest tamen iii hac vita < Doniini. > Hoc autem jain in.aliis psalinis exposi-,
    Jacob, et in alia Israel recte vpcari. Isie. autem me- tuiii est, et quod montes, aposlolos sigiiiiiceiit, saepe
    nior fuit s.emper, et eril misericordiae. et veritatis dictum esti Qui inde exsultare dicunlnr, quoniam
    Dei. Deus quoque illius noninimemor fuil, sed qupd Doinhnis et venil.et veiiturus est, primum.qnidero
    promisit, fideliler adimpIevU,, --'. . redimere. secuiidum vero judicare lerram. Quomodo
    < Videruni onin.es fines lerroe salutare Dei npstri.» -jtidicaturus sil, sequenlia manifestabunt,
    Hoc est eniro quod alibi dicilur.i < In omnem lefram « Judicabit Orbem terrse in jusiitia, etpopulos
    exivit sonus eoruin, et in iines orbis terroe verba t.in aequilate.) Iloc est enim quod alibi dicitur j
    cornm (Psal. xvm, A). t Videre aulem, cpgnoscere Quia t reddet nnieuique secunduni pperasua (Maiih..
    est. ln judieio tamen eliam oculis corporeis, et.boni xvi, 27), » -
    et inali eum videbunt. Unde scriptum est: Quja 510 PSALMUS XCVIII
    < videbit pmnis caro salti.lare Dei (Luc. m, 6). » PSALMUSDAVlD,
    < Jubilate Deo omnis terra, caniale, et.exsultate, Quid sjgnificel psalmus David, cinn roulloties di-
    « et psallite. » Magni gaudii haee yerba indicativa 0 cluuv sit, nph indiget expositione.
    sunt, quia et jubilare, et exsuliare, et cantare, el i Dominns Tegnayit," irascaniur-popiili, ^vui sede»
    psallere, nihil aliud quain gaudium et iaeliliam signi- < super Gheiiibiui, moveatur. lerfa. > Dixi semel,
    ficare videnlur. Jubilalio lamen inlus, coetera yei;o dixi iterum; nuncauienilertio dicp : < Dpminus re-
    exieriusjiunt. Quo modp aulem psalleie debeaiis; gnavit.) Et ideo dixi, ut populi irascantuf-et con-
    aiiendite. - - fundanlur, quia velint, nolint, Dominus regnavit
    « Psallite Deo nostro in cithara, el citharaT » Duas
    (757). Irascantur et boni pcpuii adversus eos qui
    citiiaras posuil, quarum-alteraro Novi Testamenti, usquenunc eos affligebiiiU, et captivos detiriebanl.
    (756) Ulramque translationemifa conciliai Gassio- •(757) Salis compendiose coinplexus esl S. Augu-
    dorius : < Et ne intellectiim noslrum Hdiversanomi- stinus,_quae hoc in psalmo contineiitur: < lnteridat
    rium dissimilitudo confundat, perscrulemiir, quare ergo nobiseum cliarilas vestra, ail, ad istum psal- '.
    addilum sit: Et veritatis suce domui Israel; iit iion irium, et quoerairius hie Christuin : utiqrie apparebit
    solum hoc datum inlelligerenvus populo, qui post quoerentibus, qui primo apparoil non quaereiuibus :
    adveiitutn Doniini dictus est eiirisiianus; sed etiam et non deserel desiderantes se, q«i redemit negli-
    illis, qui eum de Virgihe iiascilurum esse crcdide- gentes se. > '.- - • ';
    !'un_. > .".---
    . 4075 S. BllUNONlS EPISCGPl SIGNIENSIS 107G
    ' Audiani Aposiolum dicenlem : « Jani non regricl A"facta- est, quia ubique geniiura dispersiis est.
    peceatum iiivestfp corpore moiiali (Rom vt, 12). » < Exaltaie Dominura Detim noslTum. » Exallate,
    Neque decet, ut regnante Dttmino, alium super se inqiiit, proedicate, et honorate eum, quia, ui modo
    regnare p#tiantur. Sed quis Doriiiiius regnavit? llle diximus, hoiior regis judiciurodiligit, et- quicun-
    ulique, qui sedet super Cherubim. Inlerpretalur qiie eum digne praedicant, et lionoraiit in judicio
    iititem" Chenibim scienliai pienitudo,"perquos apo- mercedem el honorem suscipient. < EtadOrate sca-
    " fctolos
    iiilelligere' possumus, quos Spiritus sanclus '< belluni pedum.ejiis, qiioniam sahctumesl. » Sal-
    i.f'.ius scientioe pleniludi.ne replevil. Adiaiidem verb vatornosler el Deus, et homp est. Oinnis aiilero
    Salvatoris iiostri pertinet, sive super istos, sive su- hoino, terra est. Terra vero scabellura Dei esl: sic
    per illos alios Cherubini sedere dicatur. Nam et isli, enim ipse Dominus ail: < Coelum niihi se.'es esl,
    et iili, et omiiis creatura sibi subjecta est, el super lerra: autem scabellum pedum ^neorum (Act. vn,
    oinnes ordines angelorum et hominum ipse sedet, 49). > Debemus igitur adorare scabellum pedum
    el imperinm tenet. Quod auteni minc dicitur. < Mo- ejus, id est Salvatoris noslfi humanitalem, quoniani
    vealur terra, » hoc est quod siipra dixit, < irascan- sanclaest, sicut ad Virginem aiigelusait: < Spiri-
    tur populi. > tus sanctus-siiperveniet in te, et virtus Altissimr
    t Dominus in Sion magiius, et excelsus supef obumbrabil libi, ideoque qiiod nascetuf ex te san-
    t omnes populos. > llic", iiiquit, Doniiiius nosler, qui ctum, vocabitur Filius Dei (Luc. i, 55),» Ijise est
    a lempore suoepassionis regriare ccepit, in coelo, et enim quem adoravit Abrabam, qui cum slarel arf
    in terra, et supcr angelos, el super Omnes homines, ilicem Mambre, vidil tres vifos venientes ad se, et"
    major cl sublimior est. Sed si vis scire quam inagnus unum adoravit (Gen. xvm, 1-3). Ipse est, cui Moy-
    "esl-bominiis, vade ad Sion, pe.rge ad Ecclesiam, et ses, et Aaron servieru.nl, el cujus nonieii invpcai' " ;
    ibi cogiioscere poteris quam lriagnus est DomiriuSi veriinl. Unde subditur :
    Jbi enim ejns roagiiitudo, ejtis viiifis et fortitudo, < Moyses ei Aaron in saccrdolibus ejus, et Sa-
    cjus hoiior et gloria sine infermissione ab omnibus < niuel inter eos, qui invocant nouien cjus. i
    procdicalur. Unde et subditur : Moyses et Aaron, quanturo ad lilterairi sacerdotes;
    < Coiifiieaiitur nomini tuo magno et lCrribiii, quo- non fuerunt (759); tales lamen rcgale sacerdotiuriF
    « riiani saiictum est. » Magiium quidem eslnomen vocantur gens sancta, et populus acquisiiionis. SunV
    Clirisii, el lerribile, et sanctum, ad cujus invocatio- 511 igiluv sacerdoles, etsi saceidotis Officio nos>
    jiemiiioiltii stiscilaiilur, dseraonia fugantur, leprosi fungantur, quicunque saeerdotalein ef reiigiosam
    jiiundanUir, et oiniics languprcs et infifmiiaics sa- - vitam agunt.
    uaiiiui'; quod iiiniirum semper el laudare et praedi- < Iiivocabaut Doroinum, el ipse exaudiebal eos,-
    care debemus. El lioc quare? « Quia bonor rcgis < et iii colunma nubis loquebatur ad eos.» Isti,"
    jiidieiuin diiigit (Psal. xc-vni, i). » Honor aiilero re- inquit, ei caeleii onnies bunc Regem ei Salvaiorent
    gis laiis est et praedicalio. Qtii igitur regeni (sic iiostrum, ei non alium invocabant, el ipse, et non
    eciia inierpielatur Cbrislus) sincero aflcctu in liac alius exaudiebat eos. < Et in coluiiiria nubis loque-;
    vits Jaudaui et praedicaiit, 1111 in judicio non linie- balur ad eos. > Tunc loquebatur in columna nubrs,-
    bunl; non eniin diligerent. si tinierent. Sed quia qui postea loculurus erat in colurana carriis; prius
    -tKctum esl quia t honor regis judiciumdiligit, t con- nube, postca carne inVolulus (7fi0). Audiri quidero
    fessio igittir facit, urjudicium non iinieaihus, sed potuil, sed videri non poluit. Miseri Judaei sola Ivocc
    potius diligamtis. - vobis suflicere possent, nisi litlera vos deciperet- el"
    t Tu parasti aeijuiialem, judicium etjustitiam iii kjzddevci. Adhuc vohis nubes opposita est, ne pei;
    < Jacob lu fecisli (r58),» Tu, inquit, parasti et fecisli iliain eom videre valeatis. « Caeeiias eiiin; exparitf.
    lale judiciuni luiim, ut non solum aequiini, verum contigit iri Israel, ut videntesiion videant, elaudiciK-
    etiarii ipsa oequitas jure dici debeat. Quis igilur non les nori inlelligant (Rom. xi, 25). >
    diligil judicium Uium, si tainen bonOravit noriien ^ « CusXodiebanlteslimonia ejus. et proecepta ejtis,
    luum? Timeanl- illi qui tibi contrarii Tueiunl, et < quae dederat illis. > Ipse esl igitur, qui legem de.dh,-
    liomeii tiium blasphemaverurit. <Et.justitiam.in ipse est qui labtilas scripsit, e"l unus atque idem
    Jacob tu fecisti. > Si de carnali Jacob intelligamus, ulriusque Testamenti anclof, et Dpminus, el legis~-
    1
    qui Ghristi noriien sancium el terribile quoiidie laloi esse credatur. Doniine Deus noster, qui homo
    blaspbemare non cessat, ex parle in eum justilia factus cs, qui de Virgine nalus es, qui crucifixus es>

    (758) Vulgala legit: Tu parasti directiones. pulorum cprani Deo semper e.xbibuit, qupd ut sacerdo-.
    (759) Moyses equideni proprie sacefdos non fuit, lis officiuni esse monsliatur. Quapropter, inquit
    bene lairieii Aarori, ut habeiur Exod. cap. XXTHI, Cassiodorius, et hic sacerdos dicilur,. qui iiiagnis
    ubi legitur Deum pi'aecepisse, quibus vestibtis titi precibus, irascente Domino, pro populo supplicaviu
    deiicret in sacerdoiii ininisieiio. < Et loqueri.s (ita (7(30)• In columna nubis. In liac ergp specie. lo-
    Deus Moysi,) cunctis sapicntibuscprde, quos replevi quebalur illis Doroinus, quoE.venturain fabrieara
    spirifu priidenliae, el faciant vestes Aaron, in quibus. Ecclesiae nunliabal; Sed quia illis ttinc per nubem
    sanclificaius ministret mibi. » lta iiilellexit Augu- verba feeit, uobis per sajicnini seabelluro siiuni, id
    stintis liunc locum, qui tamen psalini aucloritaie est per Incarnaliojiem et loqtii- evidciUiiis.et. appa-
    iunixus, Moysen saccrdolcin dixit, quod vota po-' rere digiraius est. t CASSIOP. _ _-' -'. -
    1077 . EXP0.SITI0 IN PSALMOS, 10-78
    qiii a mortnis resurrexisli, ccelum ascendisii, el sca- A. i Scilote quod Dominus ipseest.Deus^ > Et unde
    licUiim fieri voluisti; lu, el iioiralius exaudiebas hoc probas ? < Quia jpse fecit nos, el non ipsi uos. »
    eos. t Deu=, tu-propiliusfuisli illis. » Quis omnes illas Solus igiiur esl Deus, qui omnia fecit, non aulem
    piopiliationes enumerare Valeal, quas; illi -populp . illi qui ab honiinibtis facli sunl. De quibus scriptum
    Dominus fecit? Vindicaviljaroen peccala illoriuii est: « Simulacfa gentiumargentum,elaurum, ope-
    Dominus in hac vila, ne cos perderel in alia.Et hoc « ra maiuittm hominum. >Neque lu feeisti filiunv
    esl quo.d ait: t Et vindicans omnia sludia epfum.. > tuum, neque te fecilpatef luus, sed solus Deus fecit
    Tonc itaque maxime illis propitius erat, quando nos, etnon ipsj fecimus nos. Quid ergo sumus? . -._..
    de eorunv praevaricaiionibus vindiclain sumebal. < Nos autem populus ejus, et oves pascuoe ejus. >
    < Exaltate Dominuni Deum nosirum, et adorate Ipse, inquit, estCeus, el Dominusv.elCrea.lor-npsler;:
    «. in nvoiitesancio ejns, quoniam sanctus csl Dominus nosaulem populus ejus sunius, ab ipso creali el fa-
    < Deus nosler. > Audistis, quasi' di.cat, quis, qualis, cti, eidepolestalediaboliqaiiberali.Suni.us 512 a«
    quanlusest Dominus Deus, nosler vos eura exallate, tem el oves pascuae ejus, quicunque audimns vpcem
    vos euni adorate, qui in roonte sancto ejus eslis, ejus., Sicenim ipse ait:: i" Oves meoevpcem_meam,
    qui eumcognoscilis etin Ecclesiahabitatis. Quoniam audiunt, et cognosco eas (Jban.x, 27). » Hoecest,
    sanctus est Dominus Deus noster, qui propler vos et B illapascua, de qua alibi ait : < In loco pascuoe ibj..
    pippier peccata vesira inter iniquos repulari voluit. rae collocavit (Psal. xxii, 1), > per quam utriusqjie
    PSALMUS XCIX. Teslamenli volumina significantur,
    PSALMOS M CONFESSIOSE. _ _ t Jnirate porlas ejus in confessione, atria ejus in
    Tolus jste psalmus ad loetitiam pertinel, et nihil < hyronis confessionum. » De portis ccelestis Jerusa-
    nisi laela et jucunda sonare videtur. Unde in con- lem dicere videlur, qnoniam eos invitat, quiinEc-
    fessione, in hymnis semper, et laudibus, et gratia- clpsia simt. Et quoniam in islas jam intravimus,
    rum actione caniari debet (761). ut in illas quoque intremus hc.rlalui'. In.illas auteiiv
    . « Jubilate Deo, omnis lerra. > Saepe jain diximus nisi in byronis el confessionibus inlrare non possu-,.
    quia jubilatio ineu*abilegaudium est, quod de super- nius, Primum ilaque necesse esl ut peccata .nostfa
    riaefelicilalis coiitemp.Iatione in mente habelur. Vult confileamur (762), etsic in hyinnis.confessionuiii
    i^itur Prophela, ut omnis terra Domino jubilet, et ad ejus atria perveniamiis. Unde scripliini esl :
    postpositis omnibus quae in mundo sunt, solitis t Confitemini alterutrum peccata veslra, et orale
    Dei amare et desiderio tenealur servire Deo in laeti- pro invicern, ut salvemini (Jac. v, 16). » Et quo-
    lia. Multi serviuiitDeo, sed non in laetitia, quia non „ niam non est pretiosa laus in ore peccaloiis, pecca-
    eponte, sed coacte id faciunl, Servire aulem in laeli- torum cbnfessip illam confessionem pracedere d.e---
    lia docet nos Apostolus, ubi ail: < Gaudete _inDo- bet. quae ad laudera perlinet et jubilatioiiem. El al-
    mino seriiper; iterumdico, gaudeto : modestia vestra lera quidem confessio, et bic el ibi erit; altera vero:
    iiota sit omiiibus horiiinibus. Dorivinusenim prope. ibi rion eril; nullus'enim ibi; peccatum coiiiitebitur,
    est (Philip. iv, i). > Similiter et Propbeta Eccle- ubi peceatum nullum eril. _;
    siam hortalur dicens : < Loetare, sterilis, quae npn < Laudate:nomeiv ejus, quoniam suavis esi Domi-
    -
    paris; erumpe, et clama, quae non parlurisj quia f rius, iri oeleriiiim misericordia ejus, ei usque iri.
    mulli filii deseiiae, magis quam ejus, qtioe habet vi- < saeculum seeculi yeriias ejus. » Islaiaus nullum,
    ruin. (Isa. LIV,1; Galat. iv, 27). > finem habebit, quia' ei in Ecelesia, quanto tempore
    t Intrate in conspectu ejus in exsultatione. > Si hic erit, postea in cpelesli Jerusalem de suavilate
    eniiri onmia quaecunquesunt, in conspeclu ejus sunt, sua, de roisericordia et veritale sua in oeternum, ei
    et nihil seab ejus oculis abscondere polest, ubierant in saeculum sseculi laudabitur Dominus. Unura iderii-,.
    isti qui in conspeclu ejus intrare jubenlur? Secun- que et laudare Dominum, et laudare nomen Domini.
    duni quemdam modum et sunt, e.t non sunt in con- PSALMUS C.
    speclu ejus. Non suni illi, de quibus Dominus dictu- D PSALMCS IPSIUAVID.
    rus est: < Anvendico vobis, nescio vos.(JI/a/t/j. xxv, Quando dicitur ipsi David, de Salvalore noslro,.
    12). i.Illi autem sunt in conspectu ejus, qui- digni inteiligi debet, cui in boc psalmo Ecclesia loqtiitur,.
    sunt visionis illius. Inirare itaque incdnspeclu ejus, et de misericordia, et veritaleeum Iaudat (765),
    - nihil aliud est, nisi hominem se proeparare, super < Misericordiam et judicium cantabo libi, Doroi-
    quem Dominus respicere dignetur. Omnia auteni in < ne, > Quinquagesimus psalmus tolius misericor-
    exsultatione, in gaudio, el laelitiaspirituali fieri debent, dioeplenus est; iste auteni, qui centesimus eslad;

    {701) S. Hieronyrous pro lilulo. liabet : Cdnticum < Difficile eslin hac vita, ut sic homo fnulelur, ut
    in gratiarum actione. Revera jtixla Cassiodorium du- riihil inveniaiur in eo quod reprehendalur. Opus.
    plicem confessionem agimus : <Una es.t qnaiido pec- esl, ut tu le reprehen.das, ne ille- reprehendat, qui
    cata nostra deplorantes, culpabiles nps, repsqtie damnattirus esl. > Enarral. in liiinc psal.
    profitemur, et misericordiam Domini concedendam (765) Ps&lmussanctam significat operalibnem.t Ipsi'
    nobis piis flelibus exoramus. Aliera cum sive nobis, David ubi ponitur, toluni Chrisli viftutibus appli-.
    beneficia collata laudamus, sive aliis praesliia cum cafur; ul nibil de isio terreno rege intelligas; sed
    inagna exsultaiione veneramur. > omnia de illo coelesti dicta fuisse imeTligas, «
    (7G2)Audianl Augustinum, qul raro conlileiiltir : CASSJOD;
    1079 S. BHUNO.NISEPISCOPl SIGNIENSIS 1O80
    judicium exallal, el iu inatuliuo omnes peccalores A ies eos inielligimus, qui nuiiqiiahi ad pcenileiitiam
    inteiiiciendoscsse dieit. Meriio igiiur Ecclesia el de redeunt, sed oinni lempore in uialo opere perseve-
    lriisericordia eiiin laudal, alqiie judicium ei praedical, rant. Tales auleni odio digni sunl, quia apud Demw
    in qno peccaiores puniendos esse cognoscit. « Psal- damnali sunl. El isti quidem cor pravuin habenl,
    lam, et intelligam in via immaculala, quando venies cor perversum el indomabile, quod sic in malitia
    < ad roe. >-r-<Be»liimmaculati in via, qui ambulant induratum est, ul verba vitae recipere iiequeai.
    in Icge Doniiiii (Psal. cxvm, 1). > Et isli quidem i Declinantes a me maligiios rion cognoscebaro. >
    benepsalliint, et voce et opere psalluitl; siquidem Maligni namque sunl, quicunque ab Ecclesiii decli-
    ambulaudo psallant. Et quod majus csl, sic se psalT naiit, etqui ejusverba salulifera recipere fiigiuiil.
    lere dicitiil, ut iiilclliganl quando Doroinus veniel Hos aulem non cognoscil Ecclesia; sed quasi infide-
    ad-eos. Illi enim qui dorniiunl, non possunl cognos- les, et penitus alienos, el exlrancos habei, neque. di-
    (•ci'0ct inlelligere quando ad eos Dominus veiiiet. vinasacrameiila cum eisparticipat-
    Qui vero vigilanl et sollicili siinl, quasi incauti proe- i Delralientem adversus proximum suum occulle,
    veniri riequeunt, Hinc esl eniin quod Dominus ait: < liunc persequebar.-i Magnuni peccaturo esl de-
    i Vigilaic, quia ncscilis qua hofa Dominns vestcr . traclio, pro quo Ecclesia lanluni coinmovclur, ul
    yeniiiius sit (Marc. xiii, 55). > Ideo cnim vigilare "ipsis detractoiibus faciat peiseculionein. Ecclesiae
    debei.t, ut judicenv venienlem a longe videant et aulem persecuiio, inlerdiclis el excommiinlcaiiowi-
    cognoscant. El hoc est quod modo dicit Ecclesia : bus fit. Qui vero occulte delralninl, noii sine odio
    pjallam, et iia psallam ut intelligam et cognoscaro suni, el lalcs quidero honiicidis adnumerantui',
    quando venies ad me. Non dormilabo, neque dor- Proximus auleni nosler omnis Christiaiius inteliigi-
    vniam, sed vigilabo et cantabo, el sollicita ero ul le tur, quia et frater nosier est, et ejusdem Patris (ilius.
    adhnc de longe veniciitein sentiam el aspiciam. Hinc Detiahere auleni est de alicujus propria bonitate di-
    aiilem vitain suam et conYersationeiii siiani in hoc iniimeve velle,
    liiundo Ecclesia narral, qiiatenus ejiis exemplo in- i Superbo oculo, et insatiabili corde, cuni hoc
    siruamur, qnaliter nos qtioque vivere debeamus. t simul non edebain. > Bene aulem siiperlios in
    < Pcrambulabam in innocentia cordis mei, in me- oculonolavil.quia nusquam sic superbia deprehendi
    < dio domus nieoe (764). > Perambulabam, inquit, polest, sicul in oculis et superciiiis elevalis. Initiurn
    inand.uorum tuorum seniilaro, curreudo, et cuslo- aulem omnis peccati superbia est.De qua alibi dici»
    (iiendo; de qua videlicct semita Apostolus ail: lur : < Non venial mihi pes supefbiac (Psal, xxxv,
    < Donuin cerlainen certavi, cursum consuitunavi, 12); > ipsa enim est, qtioeangelos ipsos ruerc fecit.
    P
    fidem servavi (II Tim. iv, 7). » Sed quomodo ambu- ln corde vero insatiabili, avari designantui', et vide-
    liibam? < In iiinocenlia cordis roei. > Si irinocenfia lur defitiiiionein pro definilo posuisse. Avarus eniiu
    fu.eril in corde, non crit malitia in opere. < Ex corde cst, qui corde insatiabilis esl. Praecepit autent Apo^
    cniiii cxeunt, dicif Doiiiinus, cogilationes niala?, h>- slolus cum ejusmodi nec cibuin suinere. Tales igilur
    micidia, perjuria, falsa leslimonia. et eSeiera quae a Christi corporejustissimeseparaniur.
    coiiiquinaiil lioniinem. (Mcilth.xv, 19). > Ubi auiem < Gculi mei super fideles lerroe, ut sedeanl bi nie-
    ainbulaveril,,iudianius. < In medio domus meae. > « cum. > lllos,quasi dicat, a me repellebam el sepa-
    Domus Dci, vel totus Clirislianorum populus, vel rabam; fideles "vero misericordiler respiciebam,
    iniindus iste intelligi pplost. Ecclesia vero, quae hic mihiquesociabani. Fideles terrae, illi sunt, quicun-
    loquilur, p.erfeclipres quique intelligi debent. Hoec quein Ecclesia fidein calbolicani teneiit, ct Udeiitei-
    autein ambiilat in innocenlia cordis sui, in medio Deb serviunl. Tales igitiir vull Ecclesia ut sedeanr
    (lonius Dei, quia bpnis el malis, fidelibus el inlide- et secum habiterit, et jiidicenl seciim. < Ambulans in
    libus bonum exempliim tribuit suae sanct;e et hone- < via immaculata, bic roihi niinislrabal. >Ministii
    sloe conversalioiiis. Unde et Dominus ait: < Sic lu- Ecclpsiae episcopi sunt et sacordotes. Ipse qiioque
    eeat lux vestra coram hominibus, ut videanl opera D Doniinus se roinistrtim esse oslendens; ait: < Noli
    vcslra bona, cl gloiificeiit Patrerii veslrum, qui in veni miiiisirari, sed ininistiare (Matih. xx, 18). >
    ccelis est (Mailh. v, 16) > Tales ergo ad ministrandum elcgil Ecclesia, qui iui—
    « Npn proppiiebam anteopulos meps remmalam.» maculati et sine crimine stint. Unde cl vasa allaris
    aliud
    Proppsuisset utique si vel ipsa faceret, vel facienli- de auro piirissimo esse jubeulur, ei hullum
    Jtiis consentiret. Sed lioc ipsa non fecit. Quid igilur vas miriistrat altari, irisi illa qttaesunt de purissimo
    leeii?513 «Facienlcs, inquil, praevaricalores pdivi. auro.
    t.-.Et npii.adliaesit roihi cor pravuni. > Pnuvaricatores < Kon habitabit in medio donius meae, qui facii
    sunt, qui legem sibi impositam transeunt. Nobis < superbiani. >In nomine superbiae omnia vitia ei-
    autem iiaeclex imposila esl, declinare a malo, etfa- peccata continenlur. Scd lioc de illasuperbia intel-
    cere bonum. Sed quis est, qui in bpc maiidato ali- ligitur, quoe ad lanlani coiilumaciani pervenit, ui
    quando non offcndat? Facientcs igitur p.raevaricalo- penltus se bumiliarc, el ad pcenileiiliam redhe con-

    ('764) Suppletur edilio quoe caret hoc versu, et cor-rigitur.


    lUSI EXPOSITIO IN PSALMOS, 1082
    teninat. H«c autein nialignoiu.ii spi.rittium propria A orare debeanius, ipsi nos "docent; duni eadein ite-
    csl; unde Aposlolus ait: « Tenlalio. ves non appre- rantes et replicanles, untini ideinqiie tolies"dicnnl.
    hendal, nisi humana (1 Cor. x, 15). i — < Quiio- Tale csse videlur, quando ilerum, ilefuroque el
    < quitur iniqua, non direxitin conspeclu oculorum niultoties dicimus < Kyiie eleison1."> Oraiiones au-
    « ineorum. » Haecautem speeialilerde haereficis di- lenv non lanluin composilione, quanlum nientis af-
    cere videtur, qui neque se ipsos, neque alios in Ec- feclu Doinino placent.
    clesiam dirigunl; sed.quoscunque possunt, ab ea < Qtiia.defeceruiit, sicul fumus, dies iriei, el ossa
    divertunt. < nicasicul in frixorio confrixa suiil(766). >linmor-
    «ln malutino irilerficiebam omnes peccatorcs ler- lalcs facti sumiis, sed propler peccatuni primi pa-
    « rx (765).-> Ideo Ecclesia, ut superius oslenstiro rentis ad lantaro dierum bi-evitatem dcvcnimtis, nl
    esl, praevaricatores superbos, avaros, malignos, Aa- diesndstri noiiimiiiei'itofuniocoiiipai'eiitnr,quoiiiam
    traclores el fallaces a se repellebat, eorumque con- lacrymis, etcaligine, omnique amaritudiiie cilodCr
    sortia fugiebat, quia omnes lales apud Dcum coi.~ ficiiinl. < El ossa mea sicut iu fiixorio confrixa
    dcmnalos esse videbat. Unde eliamonnies peccaio- siint. » Hoc eniin cl secmiduiii lillerani plerunique
    res se in malulino iiUerfecisse dicit, qtiia eos in sanctis coritingit; quia et spontanea afflictione ct ca-
    judicio damnandos et inlerficiendos esse judicavit. laniitate aliunde stipeivisniente, supra moduiiv ex»
    Sic igitur sua sententia jam -Ecclesia dainnavit el uruntur el -cruciantur. Possunius autein per ossa
    inlerfecil omnes illos, quos in judicio dainnandos Ecclesioc, ipsos aposlolos aliosqueforliores intellr-
    esse cognovil. lsle loculionis modus in divina pagina gere, qui iioiiniiiiores cruciatus passi sunl, quam si
    sxpe iiivenilur.Undeel Moyses de leprosis scribeiis, in frixPiio Confrixi fuissent.
    praecipit sacefdoti ul recludat eos seplem diebus, < Percussus suin sicut-fenum-, et afuil icor
    et si videril lepram crevisse, contamiiiabil eos' < liveuiu.> Vefe fenum esl populus, < exsiccaltiih
    (Levit. -xiu,-6). Quid est conlaminabil eos, nisi con- est fenum, et cecidil Ilos (Isa. XL,8). > Omnes ho-
    taminatos esse judicabii? MatiUinum-aulem -vocatiir niinesquasi fenum percutiuntur.et percussiinoriun-
    dies ille, quia hujus saeculilinis et allerius iniliuin tur, cl mox omni viriditale, oiniii flore el laelilia
    erit:Hoc,inquit Ecclesia, ideo faciebam,« ul disper- deslituti deficiunl, el arescunl, ei in pulverem pulvis
    « dam de civilate Domini, > id esl de coelcsti Jeru- converiilur. Curo enim ipsiinv cor, in quo toia vi'-i
    salem, « pmnes operantes iniquitaleiri, > per quos eral, arescere dicat, satis aliorum membroriim mi-
    cos inlelligiuius, qui in nialitia perseveranl. Quid seriam innolescit. Hoc auiein cur sibi conlingai, att-
    est autein, ut disperdam, nisi ut disuerdendos esse P diainns.
    ©'Jtiidaro? t Quia oblitus sum, inqiiit, comedere pancni
    514 PSALJIUS CI. i mcum. >Adhuc omnes honiiiies prinii parenlis
    ?«ATIOPADPEIIIS CUMASXIATUS FUERIT.ET CORAM exempla sequuntiir, qui,curo omnibug diviiiisabiiu-
    DOMINO SFFUDERIT PRECEM SUAM. daret, illius panis qui sibi ad edendnm fueral con-
    Hic tilulus plantis est, nOc indiget exposilionc. cessus oblitus, ad lignum vetitum accessit, et cibuiii
    Oiiiuis aiilem homo in eo pauper esi, in qtio alieno sibi Jnterdicluni comcdit. Sic ct nos ea quae nobis
    indiget servitio. Est igilur haec oraiio oronitini illo- interdicta sunl libentitis audimus el aginius, quaro
    riiiu, qui insuis necessitalibus divinum auxilium im- ea quibus animae vivunl, et sine quibus vivere ne-
    plorant. . queunl. Tunc enim panem sunm anima come-
    < Domine, exaudi oraiionem ineain, et clamor dit, quando ea facil, qtiibus ad vitam ducatur
    < meus ad te perveniat. Ne avertas faciem luain a oelernam. '- -
    « me. In quacunque die tribulor, inclina ad me au- i A vocegemitiis roeiadbaesernnt ossa mea carnt
    « remtuam; in quacUnque die invocavero te, vt*u* t nveoe.> Quid enim boino sic percussus el Vulnera-
    < ciler exaudi mc. > Pauperes isti, qui hic lyquiiii- tus, nisi dolefe cl gcmere potuit? A voce autero,
    lur, illi sunt qui sua sponte pauperes fiunt, el qui D laiui gemitus, ct ossa et caro sibi conjuncia sunf, .
    reliciis oninibussecuti sunt Domiiium. De quibus quia comuiunem dolorem utraque senserunl. Quid.
    Apostolus a|t :'< T.inquam"nihil habenles, et oninia cniin ossa Ecclesise, nisi foriiores quosque siguifi-,
    possidenles (II Cor.-vi, 10), >Quanlaauiem instan- cant?Carovero lnolliores et iniperfecliores designat.
    lia, quo roenlis affeclu, qua aniroi devotione Deum Omnesergo et peffecti et imperfecti in hocsibi con-.
    (765) Safis prolixa esl loci hujus exposilio Au- < Iri malulinis, in ipsis videlicel initiis dicit, quando
    guslini , ejusque eonelusionis parlero alTeretniis. in nobis suggesliones diabolicae velut dubia crepti-
    < Quidest, inquil, in maiuiinis? Cum dies venerit, scula cceperjni apparere,iunc oratipiiedebenl ejici:
    mortis.scilicet, nocte transacta vitae, in matutinis luiic aboiiiinabili exsecratione detriidi, ne paulatiiii
    inlerficiebamomnes peccalores lerrw. Quare eis parcit iioxia crescenles,-veluldies nobiSriebuloSissiinacoiiji-
    usquead maluiinum? Quia nox erat. Quid est, nox prebendat. >
    erat?Quia leinpus erat parcendi : parcebat, cum (766) Vulgala legit: El ossa mea sicut cremium
    corda hominuro essenl occulla, Nox est eniin, et aruerunt; quae a Cardinali Thommasio ita expo^
    oinnes tolerat Deus, quia longanimis est. Tolerat, iiuniur. « Et ossa ac membra mea aruerunl veluti
    ut converlanlurad illtim peccatores; sed qui non sc confrixa in fiixorio, ac lanquam aridum lignum fa-
    correxerinl in isto teropore niiseiicordioe, iiilerfi- cile cremaliir. > -
    f.ientur, > Alilei' Cassiodorius hunc locum exponil:
    1083 S. BRUNONISEP:SCOPI SIGNIENSIS 1084
    juhdi siinl, ^ttia in carnis passionibus, in gemitu A Dominus potentes de sede, -el exaltat humites. E'
    et dolore, elin ipsa niorte non dilTerunt, acperhoc non lantiim passcrera se esse dicit, sed unicura quo-
    alii pelicano, alii nyciicoraci, alii vero passeri sinii- que ac singtilarem, cui faroilia nulla sit, nuljosdivi,
    Ir.ssunt, ulyix tanlae infirmitati sticcurrere possinl. li;e, el qui cibo egeat quolidiano. Est autem iu
    Et hoc est quod ait : sedificio, qui ab Ecclesia non separatur (768). Aljter
    t Similis factus suni pelicano in solitudine et ai.iiem hoecexposila sunl in illa exppsilione, quam
    « factus sum sicut nyclicorax in domicilio, vigilavi, super aliani psalmorum translalionem feci, quaequi
    < et factus sura sicul passer solifarius in tecto. > audire voluerit, ibi legere et cognoscere poteril.
    Elias et Joaniies Baplisla, Anloiiius, Hilarion el < Tola dje exprobrabant me inimici mei, el qtii
    bealus Benediclus sinl nobis in exempiuni, qui, ad « roe laudabanl, adversus me jurabant. > Sempep
    pelicani simililtidinein , hominuiii .convcrsationem viri sancti inimicos et adversarios babenl; nunquam
    fugienles soliiariam vitaro elegeriuU. Pelicanus desunl qtti eis insidientur, el de eis male loquanluiu
    quoedam avis esl ad ciconiae quanlilalem , quoesoli- Et plerumque fil ul qui prius eos laudaverant, post-
    tudine niniium delcctata , lanlain cibi penuriam ea iuvidia ducti contra eos conspiranles, eos -per-
    palilur, ul vix ossibus boereal (767). Tales igilur fuc- sequanlur. Hoe eniro ipsi Salvatori noslro, et apo-
    runt isti viri -religiosi, de quibus modo diximus , 15stolis accidisse legiiims. Neque nobisdeessent exem-.
    quos lanla millia hominuin usque hodie imilan- pla, si plura ponere placuisset.
    tur,'ul muri: cceleslis Jerusalem ex his niaxime ... < Quia cinerem sicut panem nianducabani, et
    Constriii videantur. Dc lalibus autero Jeremias j potum meum cum lleiu lemperabam. > Idco,
    loquilur diceas : « Bonum eril homini ciiui inquil, exprobrabant roe iniinici mei, inibique de-
    porlaverit jugum ?!>adolescenlia sua ; 515 s°- traiiebanl, quia omnes suscipiebam et ipsos idolola-
    debit soiitarius, el lacebil (Thren. ni-, 17). > tras ad poeiiileiiliamconveisos mihi sociabam. Quod
    Potesl eiiam bonio in civilate solilarius esse, si non eniin inlcresl inler einerero et panem, hoc interest
    impliiat se negotiis soecularibus, si vigiliis, jejuniis, inter pcccatoresel sanclos. Tunc eniin beatus Pe-
    leciionibus el orationibus vacat. Nycficorax- vero, irus apostoius cinercm sicut panem mandueare ]us-.
    quae et uoclua voealur, satis nobis nota esl, quae non sus est, ...qttandolinteum immundis aniinalibus plor.
    in dic, sed in uocle apparet, iolamque noctem canlu num sjbi oslensuni est ; atque desuper Dominuni
    qualicunque et vigiliis agit. Httic aulem vir justus dicentem audivit: < Macta, el raaniliica (Act. x, 15).»
    assimilatui', qtti factus velul nyclicoiax in domicilio, Polum autera cum fletti leinperabanl, qtiia. tales
    sui videlicel corporis sublimitate se vigilasse dicit. horoines lugentes et flentes sibi in convivio socia^
    Et lale est ac dieerel: <Factus stini velmi.nyetico- baiil. Hinc esl enim quod Salvatori noslro Judiei
    rax in domicilio; > in eo videliccl, quia vigilavi. Solae detrabentes dicebant: < Quarc cum publicanis et
    igilur vigilisehane inter eos similitudinem faciinit; peecaloribus maiiducat et bibil magisler vester? i
    illius quidem vigilioe sunt in supercilio domorum, (Marc. II, 6.) Hinc est} quod Pbaiisoei pro Zachaeo
    bujiis vigiliae sunt in snpercilio oculoruro. De.tali- murmurabanl, quod ad hominem peccatorero ili-
    bus aiitein vigiliis Doroinus ait: < Vigilale, quia ne- vertissel (LMC..XIX,-.7). Simililer autem et ille qui
    sciiis dicm, neque boram (Matih. xxv.lo). »-Iiem- dicebal: « Hic si essetprophela, scirei tilique qualis
    que : < Vigilate el orate, ne intretis in leiitationcm esset haec mulicf quoetangit eum , quia peccatrix
    (Matth. xxvi,41). » Et Apostolus : < Vigilate, inquil, est (Luc. VII, 59). >
    et orate, stale in fide, virililer agite, et conforlamini - < A facie irae indignationis iuoe, quia elevans al-
    in Domino, onvnia veslra in cbaritate fianl (I Cor. t lisisti me.> Propler iram luam, quasi dicat,.el in-
    xvi, 15). > Bene igitur vigilat, qui _in bono opci'c dignalionem tuara, omnia quaesuperius dicla sunl
    perseveral. Utinam oiiines sic vigileinus, et sic no- mmi accidisse non dubito. Quia in ipso primordio
    cluis siiniles simus, ut in hujus viiae caliginosa no- meae crealionis rnullum exaltans et elevans, et ad
    clc noii dorniiamus, sed bonis operibus insislamus. D tui imaginem et similitudinem me formans, propter
    « El factus sum sicut passer unicus in sedificio.i inobedienliam meam merito allisisti me, et de im-
    Ad inagnaiu humilitaleni. speclat, quod sc passeri mortali niortis lcgibtts me subjecisti, qui ita a te
    comparari voluil. Passer enim, el corpore et pretio creatus fueraro, ut nisi peccassero, neque morteni,
    parva avis esi; sicul in Evangelio Dominus ait: neque carnis miscrias el passiones aliquando sen-
    « Nonne duo passeres veneunl dipondio?> (Maltli. sis.seni.
    x, 75.) Legeiat isle -qui tauiuin se bumilial quia . <JDiesmei sicut umbia declinaverunt, et ego sicut
    « oiiinis qui seexaltat biiniiliabitur, et qui se liu- « fenum arui. > Ab co," inquit, teinpore, ex quo
    millatexallabitur (Matih. xxm, 12). > Deponit enim elevans, allisisti me, dies mei sicut umbra declina-
    k-
    (767) Pelicanus, ut habent Hieronymus et Cas- vere ita est, lnagnam siiniliiudinem carnis Christi,
    siodorius, est avis ^Egypiia ciconiis corpo.ris gran cujos sanguiiie vivilicaii sumus. »
    dilale consimilis, qttx nalurali macie seroper affcclsi {"!$&)Altera psalmorum expositio a S. ftrunone
    esl; atque duplicis generis voluu.t,aqtialilem nempe i facta enuiuiatur, quoe cum aliis ejus sciiptisdesi-
    ftl volatilcm. Sed S. Augusliiius dubilal an vere hoc- deralur.
    eiiinial cxislal, dc quo ait: i Ilabet ergo luccavis, s i .-.-..
    4085 EXPOSITIO 1N PSALMOS. 1086
    ve.runl, et sub omni celefilate Iransieruiil, el ego A et in hoc altero populo, qui poslea creatus et bapti-
    Eicul fenum, viridilate"et floris putchriludine amissa, zalus esl.
    et arui, el factus de pulvere iri pulvcrem redii < Quoniara prospexit de excelso sanctp suo, Dp-
    Transeunt proelerea dies noslri sieul -urabra, si < minus dc coelo in terram prospexit. > Ad quid ?.
    opera uosira Verilatis tanlum similiiudinein imi- « Ul audiret geinitus vinculatorum, et solvat filios
    tentur, et non ipsara teneaht verilatem. « inlereniptorum. >. Digna causa, quare Dominum
    i Tu autem, Domine, in eeternum permanes, et laudare debemus; « quia prospexit de excelso san-
    t memofialetuum in saeculumsaeculi.i Dies, inquil, cto suo, > de illo eminenlissimo secretario inajesta-
    nostri cilo deficiunl; sed tn, Domine, manes in tis suae, et eorum gemitus audirel, qui pro ejys
    oclernum, in quo vivunl el permanenl omnia, eliam nomine ligali in carcere lenebantur, et eosdenv
    si defecisse videaniur. In te igittir firrna esl spes ipsos solverel, illorum videlicet lilios, qui pro eoin-
    noslra,et nonex tolo deficiamus, quamvis deficere lerempli sunt. El revera digiium erat.ut lantorum
    videamur. Manetitaque memoriale tuum in soeculum parcntum filii eorum gralia^olverenlur, qui si soluli
    saeculi, quia memoria tui nunqttam deficiel in sanclis non essent, quomodo noroen ejus et laus ejus in
    tuis. Sion et in Jerusalem nuniiari potuissel? Et boc ost
    < Tu exsurgens misereberis Sion, quia venit tem- " quod ait.
    < pus miserendi ejus. > Sion ipsa est qnae haec < Ut annunlietur in Sion nonien Doraini, et latis
    oronia loquilur Ecclesia 516 Dei. Quolidit euleni < ejus in Jertisalem. > Sion el Jerusalero sancta est
    exsurgit Dominus"in adjutorium, cl quotiiite mise- Ecclesia, in qua ab iis qui soluli sunt, et de laqueis
    rettir Eccleslaesuoe. « Quia venil lempus^niiserendi diaboli liberati nomen Doniirii, et laus ejus quolidie
    ejiis. > Ex quo pro ea passus est Salvalor ejus. Unde proedicalur.
    cl Apostolus-ait: t Ecce nunc lenipus acceptabile, t In convcniendo populos in unum (770), cl re-
    ecce nunc dies salutis (II Cor. vi, 2). > « gna, ut servianl Domino. > Tunc, quasi dicat,
    t Quia bene placitum habuerunl servi lui, lapides nonien Domini, et laus ejtts instantius..prfcdicanda
    t ejus, et terrae cjiis miserebuhtur. » Isti servi apo- esl, .quando nvullus populus conveivil in uniim :ii
    stoli suut, et caeieri, qui ejns civitatis muros oedifi- aiidienduin verbum, et Doraino serviendiim. Hiyc
    canl. Dignum cst ergo ul hanc civitaleni Dorainus igiUir el nos admonendi sunius : ul in magnis fe-
    diligal, ejusque miserealur, cujus muri ex iain pre- slivilalibus, quando multus populus ad ceclesi.am
    liosis lapidibus facli sunt, ut ipsius ejus opiflcibiis conveuil, Deuin laudenms, et ejiis magnatia proedi-
    . placeaht, non solum murorurii lapides, sed tota P cenius. . ........
    terra cum suis pertinentiis eis placerenionstranlur. « Respondit ei iii via virtutis suae; paucitatem
    lsti sunt illi lapides, de quibtis dicilur: < Lapides t dierum.nieoriim nunlia mihi. > Legilur in Evan-
    yivi volvuntur super terram (769). > per quos viri gelio, quia egressus de lemplo dixilJesus discipulis
    saucti et calbolici signlficanlur. suis: t Videtis has structuras, et hos magnos lapi-
    < Quoniam oedificavilDominus Sion, et videbilur des ? Amen dico vobis, non reniaiiebit bic lapis
    « in majeslate sua. > Unde aedificavit, nisi.ex lapi- super lapidem, qtii non deslrualur (Marc. xni, 1). »
    dibus, qtios ex genlibus collegerunt? Sed ubi vide- Et cum sederet in monte Oliveli, responderunt di-
    bitur in majeslate sua, nisi in hac Sion civitaie sua? scipuji ejus : < Dic nobis, quaiido hosc erunt, et
    Hic eniiri cognoscitur Dominus, et excelsus ab onmi- quod signuin advcnlus lui (Malth. xxiv, 5). ». Hoc
    bus proedicatur. est igilur qupd hoec sequens Ecclesia jam in gene-
    t Et respexit in orationes panperum, et non spre- ratione aliera loquilur de primitiva Ecclesia : cum,
    t vil preees eorum..>; Bene aulem hic dicilur, quia inquit, Domiiius essei in via virtutis suaj, et signis
    respexit Dominus in oraliones paiiperuni, quoniam niultis., alque miraculis stiam potentiani et vjrtulenv
    iste Psalmtis titulatur Oraiio pauperum. Pauperes populis rcvelarel; tunc respondil ei priroitiva Ec-
    auteni sunt oranes sancti, quia nullam speni habent ]D clesia, coetus videlicet apostolicus : t.paucitaiem
    in incerto divitiarum , sunt autem diyiles divitiis dierom meorum, Domine, iiiinlia milii; »—<etsi in
    spiritualibus, quas nemo illis subripere yalet. lempore hoc reslitues regnum Israel (Acl. i, 6), >
    « Scribanlur hoec. » Et quare scribantur? « In ne celaveris nobis. Putabant enira in il-lis verbis
    « generaiione altera. > Et hoc quare ? < Et populus Dominicis signiflcari mundi finem proxime adfutu-
    < qui creabitur laudabit Dominum.» Si enim scvi- runi. Unde et Doniinus ait: <Gum audicritis praelia
    pta non fuissent, ad hos usque non venissenl, sed et seditiones, noliie terreri, oporlet primum liaec
    jamiongo lempore oblila fuissent. Profuerunl igitur fieri, sed nondurii stalini finis (Luc, xxi, 9). >
    quaescripta sunt, quia in ipsis, el per ipsa laudattir, t Et ne revoces me in dimidio dierum meoruin,
    el praedicalur Doininus iii hac allera generatione, t in saeculum sseculi anni lui.~> Haec quoque vel

    (769) Habel Vulgala: Et salvabil eos DominusDeus pstenditur, nam quanvvis populus isle de diversis
    eortim in die illa, ut gregem populi"sui, quia lapides niundi parlibus aggrcgelur, ad uriuro tamen conve-
    sancli elevabuniur super terram ejus. Zach. ix, 10. iiiuiit, duro una fidei regula conlinelur. > Cissio».
    (7-70)i Dicendoin u»«»ioirtu'scatUolicoe verilalis.
    1087 S. BB.UNONISEPISCOPI SIGNTENSIS 1088
    dicere, vcl cogilare luftc leinporis apostoli potiicrunl, A PSALMUS CII.
    quamvis in Evangeiio non invcnianlur. Scribil enim LADSDAVIB.
    mulloiies Propheta r.on minus cogitationes hoini- Quid significel Psahnus David saepedictum est.
    num, quam locutioiies. Rogabanl igitur sive pro se < Benedic, anima nvea, Dominum, et omnia inle-
    ipsis, sive pro civitate Jcrusalem, sive pro roundo < riora mea iiomen sanctum ejus, > In iltis psalmis
    universo, ul non revocarentur in diraidio dierum horlalur David omnes alios-homiucs ut Deum lau-
    suorum, quia nondum tanlum vixerant, qiiantum denl et benedicant, nunc vero seipsum hortalur, el
    vivere sperabanl. Jili enim sunt dies nostri, quos animam suam et oinnia interiora sua. Qua in re
    non divina providenlia, sed nos ipsi nobis promilli- quanfum Dominum diligat, qiiaiitum ei adhoerere,
    nius, 517 et coiisliiuimus. Unde est illud : < Viri servire et obedire desideret, aperlissime ostendit.
    sabguinunr ei dolosi non diniidiabunl dies suos < Benedic, inquil, anima mea, Dominum, » quia- lu
    (Pso/. LIV,14). > Dicat igitur: « Ei ne revoces me es quae facta fuisli ad imaginem el similitudinem
    in dimidio dierum iiieorum ; » quia in poleslate liia ejus, quam videlicet imaginem el pulchrilndinem,
    esl, qiicmcunque volueris, lerminum constitttere; riisi per ipsum recuperare yalcs. < El omnia inte-
    qtioniam onines aniii tui snni, omnesque luaeobe- riora mea » benedicanl < nonien sancium ejtis (772).»
    djunt yolunlali. Et hoc probal, quoiiiani omnes anni B Nomeri ejus Filius est, qiiia per ipsum et Patrem
    sui sunt, el lerra, el coeli sui sunt, quia ipse oinnia agnoscimus el eunidem ipsinn. Tolle nomen, et rei
    fecit. Hoc est enim quod ait: cognitio periit. Merito igilur Filius et nomen, el «K
    < Initio teiram tu fundasli, Domine, el opera gnitio Patris dicilur, quia per ipsum cognoscilur
    « manuuro tuarum.suiu coeli. > Sive dicatur: < In Pater. <Nemo enini novil Patrem nisi Filius, et cul
    principio fecit Deus coeluili el lerram ; > sive dica- volueril Filius rcveiare (Lac. x,22). » Quando vis
    lur: « In principio fecit DetiS lerram, c-l caiiim, > cognoscere aliquero, nomen quoeris, simililer si vis.
    iiulla dilferentia est. Non euim quia prius dicitur, cognoscere Patrem, Filium respicc. Audi ipsum di-
    ideo prius vel posterius aliquid esl; quoniaro sicul centero : < Qui videl me, videt el Palrem (JDan. xiv,
    scriptum est : < qui manet in aeiefnum creavit 9).» No.shoc faciinus ut Deus habeat nomeii; quia
    onviiia simul (77l)[(Eccli. iviii, 1). > aliler eum cognoscere el invocare non possumus,
    « Ipsi peribunl, tu autem permanebis, el omnes Quod si aliter eum cognoscere non possumus, ipse
    i ut vesliinentum yelerascent. t Sic enini in Evan- est nomen ejus, per quem -eum cognoscimus. Ped
    gelio Dominiis ail: « Ccelum el terra transibtinl, per quera cognoscimus eum, nisi per verbuni, per
    verba aulem mea non lraiisibunl (Matih.-xxtn, 55).» , sermonem, per sapienliani et veritafem,?. Nihil co-
    Tiansibuiit autero, quia-de hae specie, iii qua modo '" gnoscitur nisi per haecel hoec omnia Filius esl. Pcr
    sunt, in aliam mutabunlur. Erit enim, sicut scri- Filiuni igiur cognoscimus Patrem. Et ergo Filius
    pium esl : < Cceluln uoviiin, et terra nova (Apoc. nomen Patris. De hoc autem nominc dicil modo
    xxi, 1); > el illi c«eli, qui superiores sunt, mula- Propheta, ul omnia inlCriora ejus benedicanl no.mcn.
    " sanctum ejus.
    burilur in iiielius.
    « Tu aiilem idera ipse es, et ariiii liii non defi- t Benedic, aninia mea, Dominnm, elnoli oblivisci
    t -eieiil. > Omriis, quasi dicat.crealura aliquo modo i omues retribuliones ejus. > Quaenam istae retri-
    mutabilis esl, et in eo quod inutabilis est, id quod butioncs sint, audiaraus : < Qui propitius fuit oiiini-
    Jfuerat quodammodo periisse videtur. Sed lu om- < bus iniquilatibus luis; qui sanat omnes languores
    pino jinmutabilis es, et seroper idem ipse es, nihil- < tuos, qui redimit de inlerilu yitam luam; qui sa-
    Que aliud esse potes, nisi id quod es. < Et anni tui < liat in bonis desiderium tiium; qui coronai le in
    non deficient. » Non ergo fient illi anni solari cir- < miseralione et miseralionibus, renovabitur siciit
    jEuilione,sed alio quodam modo riobisiiondum re- < aquiloejuvenlus tua. > Magnaesunt islae relribu-?
    velalo. liones et.lam magnae, ut eas nunquam oblivisci de-
    < Filii servorum tuorum inbabiiabuni ibi. > P beamus. Faclus esl enim Dominus propiiius omiii-
    pbi ? In illis coelis in melius coinmulatis. bus iniquilatibus nostris. Quia non solum originale
    < Et semen eorUnvin saeculum saeculidirigetur. > peccatum, sed simul cum eo omnia alia suo san-
    Senien el lilii ideiri signilicant, per quos omiies guine delevit. Et boc esl quod dicit: « Qui sanal
    jjlos inlelligimus, qui sanclos imitantur. Et isli 518 oranes languores noslros; > oinnes quidem,
    quidein. ideo habilabuni ibi, quia qiianto lempore quia nullum ad sanandum relinquit. Aniroae-loqui-
    i» hac vita suiit, per onmia saecula diriguhtur, et lur, et de ejusianguoribiis dicit. Redemil autem de
    Bemper in melius proficienies, et a via veritaiis intefitu vilam ejus : quod fieriiion posset, nisi prius
    Tiuiiqtiam aberranteSi eos per omnia imiiantur, ejus peccata dimisissct. Saliavit quoque in boriis
    qiiorum filii esse dicunlur. desiderium ejus, quia lirmissimam spem sibi iribiiit .

    (771) Non contradici Psalmistam el Moysen pu- eodem tempore condideril.


    laiidum esl, quod ille inilio Deuin lerram creasse (772) Etiam virlulibus, juxta Augtisliiium, beiiCT
    dixeril; hic c<ehnn primo loco posuerit 'cieaiuni, dicimiis Dominum non tam vigilaiii.es, qtiani doi-
    cuni oronia siroid a fjeo creala Saloinou asseiiierit, inientes. t Imiocciilia lua etiam in doriivieiUev«x
    id csl quod Dcus.oninium rcrum iiialcriaui cx nihilo cst aniniacluae. )
    1089 EXPOSITIO 1N PSALMOS. . 1090
    auernoe felicitatis. Unde Aposlolus ait: « Spe enim A ad immensae misericordiae declaratior.cni. Sed au-
    salvi facli sumus (Rom. ix,24). > Goronat aulem diamus modo xonipaiientis airecfum, quem lanta
    eam in niiseraiione et misericordia; quia ipse qui misericordia conserjuitur. t Quia ipse, inquit, -scit-
    dat coronam, idem ipse dedit vicloriam; neque t figinentum nostrum. > Ipse scil de qiia fragili ma-
    vincere poluisset, nisi ejns auxilium adfuissel (775). teria facti sumus ;'-quia.-t.ipse fecii nos, et non ipsi
    « Renovabilur sicut aquilae jiivenlus- iua. > De nos (Psal. xcix, 5). > Et ideo parcil piissiifius. paler
    resurrectione dicere videtur; quando adantiquam' lantaa rialoriiro -fragilitali. Uride et subdilur:
    drgnilalem homo ex loto renovabjlur. Dicitur anlem . .«'-Memento, Domine, quod pulvis stimus; bomp'
    de aquila, quia ad ullimam veniens senecltilein, ite- « sicut fenum dics ejus, et sicul fios agri, ila cfllo-
    rtim juvenescit et renovalur. Cui assertioni locns « rebit (77S). > Ecce de qua materia liorrip faclus
    iste lnaximam tribuit aucloritalem. Quod si semel esl; ecce quain labilis et fragilis esl. Quid pulvere
    aul multoties fiat, dubitari potest. - vilius? Quid flpre debilius? Sic hoitio cst, ei sic
    « Faciens misericordiara Dominus, et judicmm siinl dies ejus, sicui fenum, quod sub una hora et
    "« omnibus injuriam palientibus. Notas fecit vias floret et yiriditatem amittit. Et boc probal.
    < suas Moysi, filiis Israel volunlales suas. > Cum « Quia spiritus pertransil ab eo, el non efit, et
    enim Dominus, et riiisericordiam, el judicium faciat " i non cognoscet amplius locum stium. > Vidcmus
    omnibus qui pro ejus nomine injuriam patiunluf, enim quia sub uno- momenlo et est homo, ei non'
    maxime lamen hoc in Moyse, et filiis Israel manifc- est homo, quoniani quandiu spiritus in eo esl, bomp
    slum apparuit. Loquebatur Domihus cuin ers qnasi est-; slatini autein-ut ab eo recedil, horao non cst.
    yir cum araico suo, et tam mira et stupenda inter t Et non cognoscet aroplius locunv suuro; > imojam
    eos operalus est, utincredibilia esse videaiitur his non suum, quia cum spirilu et iPcum et caelera
    qui Deo omnia possibilia csse non crcduiit. perdit. Postquaiii homo moriiur> nihil habct ih lioc
    « Misericors el foiseralor Doininus, patiens Cl mnndo, in alio vero (de malis loquor) sOla illis lor-
    < multum misericors : non in finem irascelur, neqiie menla resiant.
    t in aelernuni indignabilur. > Magnam spem, iiia- f Misericordia autem Domini a saeculb est, et
    gnamque consolatipnem omnes peccatores ex his t usque in seeculum saeculi super timenles eum. »
    verbis percipere possunl, quibus tam immensa HoeC est tgitur quae neque post morlem deserit;
    omiiipotenlis Dei roisericofdia procdicalur. Irasce- liaecesl quam lioino, Sed bonus homo, semper ha-
    tur, qiiasi dicat,- sed non in fuiem; indignabitur, bebit.
    sed non in perpelniiui : quacunque hora peecator ,. i El jnstilia ejus snper filios filiorum, ctisiodien-
    conversus fucrit, salvus erii. t tibus testamenlum ejus, el memoria reiineii|ibus
    t Non secundum peccata nostra fecit riobis, neque < maridata;ejus, ut faciaiit. ea. > Et similiter post
    « secundiifiv iniquiiates nostras relribuit nobis. >" moriem manet oronibus illis, qui Dei teslameiUuin
    Ex praeterilis , quasi dicat, fulufa cognoscimus. et maridata cuslodiunt. Quid enim prodesl n;emoria
    Mulloties euni oflendiroiis, mullolies ad iracuiidiaiiv retinere, nisi et opere ea faciamus ? Aiii igitur sola
    eurii provocavimus, ipse aulem non secundum pec- riiisericordia, alii juStilia et nvisericordia : sine mi-
    cata noslra fecit nobis; qnod si fecisset, diu est ex sericordia Tiemosalvatur.
    quo nos funditus perdidisset. 519 < Dominus in coeloparavil sedem suam, et
    < Quiivsecundum altifudinem cceli a lefra confir- « regnuni ejus omnibus doiniiiabilur. > Post iimlias
    < mavii Dominus misericordiain suam super tiinen- nvisericordias, quas servis suis Dominus fecil. osicn-
    i tes eum. > Iniquilates vero qiianlum elohgave- dilefiani qtiPinioco siiivulcum eis habitare debeal.
    ltinl? < Quanliim distat oriens ab pccasu, elonga- Ibi enim pafavit sedem suani, ubi videiuibus discn
    vit a iiobis iniquitates nostras. > Videmus itaque, pulis gloriosus ascendil posl passionem #uam. Ofri--'
    quia el niisericordia immerisa est, cl iniqiiilales in riium:domiiiabilur regiiuin ejns, quia nnllagens est,
    immensum a nobis sejiaratae sunt. Demus igitur Ope--\D nulla poteslas; vel allitudo, quoeab Ecclesia non jii-
    ?am ul misericordia nlterius a nobis hon recedat,' dicetur;
    el iniquiiates ulterius ad nos non accedant. Tanta t Beiiedicife Doroiiiuiii, omnes angeli ejtis. poten*
    est niisericordia, ut horoineni de terra trahat iri « tes virtute, qui facitis verbum ejus ad ainlicndahir
    ccelum, sic elongatas sunl iiiiquitaies, ut ex toto « vocem sermonum ejiis. > Prius aiiimani suamiri-"
    mortuae, et pmnino noh esse credantur. Valde igi- vifavit, nunc auleih ipsos arigelos. et omriem creati;*
    lur-cavehduin est,.Tie forte pro eis alioeoriantur.' ram invitat ad laudandurn et beiiediceiidiim D'o.mi'-
    « Sicul niiseretuf pater filiis, ita misericors est num. Possumus aulein per angelos,qiii nuntii inter-
    f Dpoiinus timenlibus se(774). > Nobilis comparaijo pretantur, omhes illos ihlelligere/qui evangelizandi

    (775) « Qui in nobis vicli siinius, in illo viciinns. {775) In Vulgata etiam tum versus liujiis, cmn se^.
    Efgo coronal le, qriia dona sua cpronat, non merila queiilis alia lectio : Recordatus esl,. qnouiam pulvis-
    sua. > AUGCST. sumus. Homo sir.ul fenum dies tjiis : tan-quam flo»
    (774) Aliler legituf in Vufgata : Quomodo paler agri sic efjlofebil. Quoniam spiritus pe/lransibit jii.
    miseretur filiofum, miserlus esl Dominus timentibus illo, et nonsiibsUlet. Iri reliquis fere' oiKuibushujusce -
    se; nuoniain ipsc coqnovitfiqmentumnostrum. psalini vcrsiculis differl yulgata. , -;
    1091 S. BRUNONIS EPISCOPI SIGMENSIS 1092
    oflicitim habcnl, inler quos apostoli oblinent prin- A Piopheia, quod facile sine rilla ditTiciiltate ipsos
    cipaliim; nam et isli potenles sunl in virltue, cffilos fecerit Deus, el ad niagiiam illiuslaiidem et
    ct verburo ejus audiunt,et praedicant et fa- gloriam spectal, quod ipsum opus maxiinum ctprin-
    ciunt.: cipalc sine labore fecissc narratur. De aquis autem,
    «Benedicite Doiniimm, orones yiriules ejus , roi- qiiibus ccelum tegilur, sic in alio loco sciiptum ha-
    t nistri ejus, qui facitis volunlalem ejus. -> Et hoc bemus. « El aquae, quae super coelos sunl, laudent
    quidera sanclis convenire potest, per quos lantas nomen Doraini (Psal. CXLVIH, i). > Ilemque : < Et
    virlutes operatus esl Dpminus.ut non inimerilo ejus divisit aqtias, quaeeranl super firmamentum ab his-
    . Y-irtiiles dicantur. - - quae eranl sub firmainento (Gen. I, 7).-» Possumus
    <Benedicite Dominttm, omnia opera ejus. > Oinnia aulem per ccelos aposlolos inlelligere, quos quasi
    opera ejus benedicunt Doiiiinuin, qiioe tam sapicnter pellefi Sominus extendit, quia vinarios ulres fecit..
    elmirabililer facla stinl, ul in oinnibus benedicalur Isti sunl i!)i ulresnovi, de quibus in EvangelioBo»
    Dominus. « ln omni loco dominationis ejus benedic, mintis ait :-i NcmO ponit virium novum in utres ve-
    < auima mea, Dominum. > Setl .iiullus locus est, lercs, sed in ulres novos ponit vinuin novum
    ijiii non sit dominalionis ejus.ln omniigitur locp be- (Mattli. III, 17). > floc vino multi iiiebriati lcrrcno-
    nedic, anini.a mea, Dominum. Et sicut isle psalmus » rum oninium oblivisciinlur. Hofum vero -supcriora
    non finitur, ita et benedictio non finiatur. prophetoe sunt, qui 11011vino, sed aquis legunlur.
    PSALMUS CIII.- Beneaulein tegi dicuntur, ut nonintus istT aquae,
    PSALMUS IPSI DAVID. sedfpris esse monstreniur;quia mullolies propheiae
    : Hunc psaliiium facit David ipsi Dayid, id est Salva- nec ab ipsis prophetis intelliguntur.
    tori nostro. Jpsividelicet qui oninia fecit, qui mun- < Qui ponis nubem ascensum luuin, qui anibuias
    dum rcdemii, qui a-. mor.luis resurrexil et coelos « super pennas veniorum. > Hoc esl enim quod in_
    ascendit : « qui ponit nubem ascensum suum, et Evangelio de Domino dicitur. Quia, « videnfibus
    ambiilal super pemias vcnloruui 'v776). > discipulis elcvaius esl, et mibes- suscepil etim ab
    ,< Benedic, aiiinia nica, Dominum. > Seipsum-lipr- oculis cor-uiii (Act. i, 9). > Ambnlavil auieni snper
    latur ad beiicdicendum, ut omnes alii eum sequan- pcnnas vcntoruin, qu.ia nulli.ven.li in illam alliludi-
    ttir, el sicul ipse facit, simililer faciant. Oplimus iieiii ascendere possunt. Hic auiem nullam aliam
    liiagisler, qni non solum verbis, sed ipsa quoque expositioneni quoerere debemus, 520 ne forle biiic
    aclione discipulos instruil, « Domine Deus nieus, lam verissirore et clarissimae expositioni injuriam.
    «. magiiificatus es. veliementer. > Deus, qni naluia- x facere videamtir (777).
    lilcr magnus esl, aposlolica prsedicationc veheraenter t Qui facis angOlos tuos spiiilus, ct roinistros
    magnificatus esl, quia tanlus in Ecclesia proedicalur luos ignem urenlem. > Qitia enim angeli minlii in-
    etcredituf, quaiitus est. terprelanlur, illi qui naliiraliler spiritus stinl, angeli
    « Coiifessionem el decoiem induisti. > lnduit Dor fiiiut quando mitiuntur. Tanta est igitur potentia
    miiius confessipnein, quia 11011solum iaudatiir ab Chrisii, ul quando vull, de spirilibus angelos facial,
    omiiibus, vcrum eliam sic ipse laude veslilus et cir- et ipsos Seraphiin, qui ardentes vel incendentes in-
    r.umdaliio esl, ut ab eo separari non possit. Piilchra lerpretanlur, ad id-quod volueril niinislrandum
    vsstis et bene composila,sinequa coetera oinamenfa initlal. Hnc est enim quod dicit, < et minisfros tuos
    non placcul. Quid ciiim placerci, nisi quod laudabile ignem urentem. > Sic cuim dicit Isaias prophela :
    esl? Sed quis dicere valeat quanlum, qualemque_ quia < misit Dominus unum de Seraphim, qui cum
    decorem in sua resurrcclione inducrit Domip.us.cura. carbone tetigil labia cjus (Isa. vi, 6)...» Si auicni..
    de sanetis ejus dicatur; quia < fulgebunt sicut soi per conversationem dicamus, quod angejos, et.'mi-
    in regno Dei (Sap. m, 7). >Unde subditur, < amiclus nislros suos spiritus, et ignem urentem -Dnniinus.
    « lunien, sic.ut veslimenluiii. > Hacc sunl igitur or- faciat.non erit inconveniens. Angeli vero et ministri.
    namenta Salvaloris nostri, confessio, decor, lumen, 0 et rectoresEcclesiae sunt.qui et spirilus et ignis iioc
    cbaritas, ptilchritudo. His adde immorialitatem, po- inconvenienler dici possunt.
    tenliam, foTtitudinem, caeterasque virtutes, Et hoc « Qui fundasli lerram super slabiiitalem ejns. >
    quideui est iiiduroenlum confessionis, quo nunc in Si-a.d litleram. inteHigalur, manifcslum est. Quoe
    hoc psalmo. induilur.Dpminus. lanien sit ejus slabilitas^ nisi sola virltis elpoleuiia
    .< Extendcns ccelum sicut pellenv, qui legis iii Dei sciri non polest. <Non inclinabilur in savculum
    « aquis supcriora ejus. > In hoc autem docet nos < saeculi. > H;ec verba verissima sunt, quia ille qui

    (776) David in hoc psalmd persona tanlum lo- explanabimus. > CASSIOD.
    quentis adhibetur. < Caelerum omnia constal de (777) D. August. tainen bunc" locum allegorice
    Doroino salvalOro narranda, qui in principio fecit sumens explanavit. t.Ascendil super pennas veiuo-
    cceltim ct terram. Esl autero psalnms iste taiila rum. Diximus bene accepi liguraie ventos aninias.
    disposilione perfecius, ut aliqua liic dicta intelligas, Pennae veiitorum, pennaeaniinarum, quae.siint, nisi.a
    qu;e in libro Geneseos taciia fuisse cognoscas. Qua- qiiibus siiisuni atiolluniur? 1'cnnse erjgoanimariim
    propter quae simt apia expoiienius ad lilleram, quae viriulcs, bona oper.i, recia facla. ln duabus alis ha-
    vero fidei nostroe indicate noiitiam videntur (sicut a
    - benlpennas omnes; oinnia cnim piaccepla in duobus
    raajoribus uostris accepimus) spirituali inicIJectu. siint. »
    i095 EXPOSITIO 1N PSALMQS. WM
    _&qjiiturmenliri iion potest. Per lcrram auLem, Ec-. A.reddurit. H;e aulein irrigantui' (milibiis sanciarum
    clesiam inielligimus, cujus fundameiitum el slabililas Scriplurarum, quos inler eas Dominusmiuit, et
    Gliiistus est; et quia supra firmam pctram, si.ctit aflluenler currere facit. Et hoc est quod dicit:« 1;>
    Dominus ait, fundata esi, non iiiclinabititr in soecu-.;. ter riiedilim mpnliuiii pcriransibuiU aquoe. > ldcin
    liim seeculi. Et de hoc quidem furidamerilo dicit cnim hoc in loco monles, ct convalles, et fontes cl.
    Aposlolus : < Fundamentum aliud nemo polest.pone- aquacsignificanl.
    re, proeter id quod positum est, quod esl Chrislus < Potabunt eas omnes bcstiav silvariiiii. > Bestiae
    Jestis (/ Cor. m, 11). > '.'_. silvarum illi intelliguiiHii', qui rie gentium feritale
    . < Abyssussicut pallium amictus ejus. > Estautem ad fidem Christi coiiversisnni. Et isti quidem lias
    al;yssus aquaruir. imraensa profundilas : aqtiaevero * aquas modo bibunl, et irt cjtis polu suavissiroo dc-^
    inultae, sicutscr-iptum est, populi muiti. Terra vero lectantiiri < Exspectabunl onagri in sili sua. s Le,
    Ecclesiam significat. Sic igitur aliquando abyssus, islisonagris alibi sic a Domino dicilur < Quis dinii-.
    id est soevienspopuloruni multiludo totam Ecclesiam sii onagrum liberum, et vinctila. ejus quis solv',1?
    opeiiebal, sicut pallium lolura illud opcrit cui su- Ctti dedi in solitudine domum, el labcrnacuh \n.
    perponitur. Unde et subditur : < Super monles sla- lerra salsuginis (Job xxxix, 5). > Per.hos ergo illos
    bunt aquae. > Qnid per monles, nisi yiposlolos Ec- B"inlelligimus,-.qui_ab omnibiismundi h.ujus impedi-
    clesiaeque doclores intelligamus? Super hos aulem mentis liberi, el soluti, vel in nionasleriis, vel in lo-
    stabant aquae, quia tam proelatos-.quarii- subditos cis solitariisDoniino famulanlur.El islisimiliier has
    affligebant. Videnius enira usque. hodle non solum aquasexspectanl in siti sua, quia his quotidie refi-
    Ecc!esiam,verum etiam ipsos episcopos hanc abyssi ciunlui' in magiio desiderio suo, .
    violeiuiam sustinere. < Super eas volucres coeli babitabunt,. de-
    « Ab increpatione tua fugienl, a vocc tonitrui tui t medio petrariiin dabunt voces suas. > Per
    < formidabunt. > Fugiebant aulem multoties aqtioe 521 volucres coeli, Ecclesiae pracdicatores, per
    istae, de quibus loquimur, ab iiicrepatioiie Dei, quia pelras vero, ipsae Eeclesiae signilicantur. Dant igittir-
    siguis, et miraculis el aposlolorum pfoedicatione; volucres.cceli voces stias demedio pelrarum, quando
    populi perlerrili ad fidero Chrisli conveftebanlur. episcopi ct sacerdoles verbuin Dei preedicant in.me-
    In voce nanique lonitrui, apostolorum proedicaiio dio ecclesiaitiro,. Qui benc super aquas habilare. di-.
    significatur. cuntuf, quia a divinis voluminibus non recedunl, et
    < Ascendunt monles; et descendunt campi in lo- die ac nocte in lege Domiiii medilantur.
    < ciiiii quem fundasli eis. > Isii.su;il illiinontes de « Rigans montes de snperioribus suis. > Tu, in-
    quibus modo dixiinus : t Super monles stabunl quit, bomine, lvoecomnia. operaris, rjgans inonles
    f aquoe. -> Aqriis autem fugienlibus , isli ascendunt,, de supcrioribus suis. Hab~enl,:enim montes isti snpe-
    quia, cessanie perseculione, Ecclesiee praedicatoies. riora, qtiibus a Domino inigantur. Per superiora
    elevantur, honoraiilur, el a populis veneraulur. monlium, ulriusque Teslamenli scienliain, et sancli
    Caiupi yero descendtint,' quia omnis ecclesiastica Spiritusgralias intelligimus, quibus Ecclesiae doclo-
    multitudo sub eorum pedibus sebnrailial. Siculeiiiin rcs irriganlur cl saliantur. Unde et subdifur : « De
    campi subjacent montibus, ita episcopis el sacerdo- « fructu operum luoruni saliabilur tcrra. > Terra
    tibus onines Chrisliani subjacere debent. Hi.nc est eniin Ecclesia est, quoe de friictu operum" Dei quoli-
    enim, quod il!i praelati, et isli subjecli vocaulur. die saiiatiif, siye spiriti.ialem,.sive corporalcm saiie-
    Illi in stium locuin ascenduiil,el istiin suuiniociiin lalem intelligamus. Ipse eniin et spirilualis, ct cor-
    descendunl; quia illi priinum, et isti secunduni lo- poralis cibi et creator, el opcrator est.-< Omnis onim
    cui» in Ecclcsia leneiil: t Terminum" posuisli cis, sapieniia ab ipso est, ei cttm eo fuit semper, et.csi
    < quem non-transgredienlur,-ivec coiiveiieiilui' anle,aeyum (Eccli. i, 1), >
    t operire lerram. > Terminum postiit Ppm.i.nussu- < Prodticens fenum juinentis.et herbam servituti
    pradiclis aquis quaeel terram ei moiiles occupaye- j) < liomiivum.» A te, inquit, terra-lua satiatur; ipsa:
    ranl, quemiransgredi rion licet, quia non aiuplius vero non quasi ingrata, el ttiorum bcnelicioruni ob-
    possunt roali contra Ecclesiam, nisi quaiitomDomi^ : lita, jumenlis tuis fenum tribuit, elhominum servi-
    nus eis facere permitiil. llinc esl enim quoii alihi luti berbam producit. Juroenta Dei, episcopi suntet
    dicitur : < Quis conclusit osliis mare? > (Job sacerdotes; jumenla quidem, quia aliorum onerri
    xxxviii, 8.) < Circumdedi illud.lermihis mei.s. cl pc- ferunt. Unde est illud : < Ut juroenltiin factus siinv
    sui veciem et osiia, et dixi: Usque huc venies, et apud te, el ego semper tecum (Psal. LXXH,25).» His
    npn procedes ariiplius : el hic confriiiges lumenics autem EcclOsia minislrare debel cibum corporis a
    fluctusiuos (ibid., 10,11). > quibus nihilominus ipsa suscipit cibum cordis. Unde
    : <
    Qui emitlis fonles in corivallibus, inter medium Aposlolus ait : < Si nos vobis spirilualia seniinavi-
    t mbnlium perlransibunt aquae. > Islae sunt illae mus, rion magnum cst, si carnalia vestra metemps
    convalles de quibus alibi. dicitur : < Et convallcs (/ Cor. lx, 11). » El Dominus in Evangelio : < Di-
    abundabunt frumenlo (Psal. LXIV,14); » pef quas gijus est, inquit, operarius mercede sua (Luc.x, 7).»
    singulas Ecclesias iiilelligimus, quae in huiiiilitate ct El hoc estquod ait.:.''"
    timpiicitate ftuclum JiPhi operis abundanlerDomino "'i-''Ut ediicas panem de tcrra, et vinum. ltctificet
    1095 S. BRUNONIS EPISCOPl SIGNIENSIS 109G
    < cor liomiiiis. » Terfa est iila, terra sunt el illi: A . scd peccalores ad paiiitenlianv (Marc. n, 17). »
    dai illa frucium suuiri, ei illi similiter sutiiri: Boiiuin f Fecit Iunam in tenipofe, sol cognovit occasum
    fruotuin dat, sed meliorem suseipil; feiitim dat, sed t suura. » Uno eodemque leiiiporeeiEcclesia-, qusrj
    panem recipit. Et qualem paiiem? Panein utique vi* per lunam significatur, initium habuil; et Chrislus
    vum, qui de coelo descendil. Suscipitsiroiliter et sol jusliliae venit ad oecasum. Sicufenim.de lalere
    vintim, calicem videlicet Novi Teslameriii. Hoc au- A-damdofinientis Eva facla est-, ita de lalere Christi
    tem laelificat cor hominis, quia vitahi praeslat aeter- in cruce penderilis Ecclesia fabricata est;
    iiain. --"''-. t Posuisti tenebras, el facta esl riox, in ipsa pcf-
    < Ut exhilarel faciem in oleO, et panis cor hominis < iransibunt omnes beslioe silvafum. » Eo, iiiqtiit,
    < confirmet. > Non solnm panern et viftum , sed tempore, qno Salvalor nosler occubtiit, lenebrae fa-,_
    oleiim quoqtie suscipit Ecclesia ab apostolis. per ctae sunj, quibusel iiilus et cxtra niiserl Jiidaeisunt
    quod S. Spiritus grati.c significantur. Sine Iioc oleo excoecati. et facta est nox super eos et caligo tene^
    niilla spirilualis lielitia est. Bene auteni faciem po- brarrim. El in ipsa iiocietransieriint omnes beslioe
    suit, quia et loetitia el trislilia iii facie cognoscilur ; silvarum, per qiias omues maligni spirittis signifi-
    et qui dixerat, < qiiod viniini loelificat cOr hoininis,» cantur, qui niiniarii super illos decipieridi et apud.
    convenienter addit : < Et panis cor homiiiis conlir- ^' se trahendi 522 -habueimu potestalem. Dcquibus
    iiial.-» Hiuc esf, quod Doniiriusail:-1 Nisi mandu 1 adhuc subditur:
    caverifis carnenvFilii homiriisi ei biberilis sangui- < Catuli leonum fugienles ul rapianl, ct quserant.
    nem, nori habebitis vitam in vobis (Joan. vi, 54). » < a Deo escam sibi. > Hinc est eiiim quod alibi di^
    Ubi autem vitanon est, neque Vita. neque fortiludo citur : < Quia inimiCus .irosler diabohis lanquam leo
    esse potesfi fiigiens cifcuit quaerens quenv dev.orel (I Petr. v,
    t Satiabuntur oronia ligna silvariiro, et cedri Li- 8). > Isti aulem sine Dci pennissione neqtie fapere,
    t bani quos plaiitasti. » Bona ligna, cl bonoe cedri. - neque escarii habere possunt. Ilabet laraen lidiiciam
    qtioetali pane saliaritur. Pcr haec eniin gentium po". diabolus.quod influat Jordanis in os ejus: t Sunl
    pulus significalur, ex quibus doriius Dei coiisliliii- < enim, > sicul scriptnroest, < escaa ejus elecloe. »
    tur, Judaeorum populo fepfobato. Hasautem cedros Isle voluit Job devorare, sed noii potuit, Judam vero
    planlavit Dominus, ei ideo in tantam altitudincm ciim niultis aliis devoravit.
    crescere possunt. lnde est eniro, quod alibi ail: < Orlus est sol, el congregati sunf, et in cubili-:
    < Oinnis plantaiio, quam non plantavil Pater nieus i bus stiis collocabunliir. >Orlu.i esl enim sol, quia
    coelestis , eradicabilur (Matili. xv, 13). »•—rlllic» _ Salvator noster die lerlia a niortuis resurrexil. Et
    passeres nidificabuiit. » inhis arboribus nidilicant luiic catuli leontim congregati sunt; cl in suis cu-.
    pasSeres. quia iri isloruni ltilela el potestate servi bilibus collocali, Salvalorem noslrum lerfore niinio
    Dei mOnasieria coiistrtiunt, in quibus nocle dieqoe perterriti, dolentes etspectabanl, quem illuc.ventu-
    Doinino seiviunt. rum nori dubilabant.
    < Fulicae domus, duxesteorum (778). > Fulicae i Flxiel homo ad opiis stuini, et ad operationem
    dorofis aqua est, quoriiain haec avis in aquis vivit et t stiani usque ad vesperam. > Hoc-aulem lunc.com-
    irianel. Fulicae igilur domuspasseres dicit, qtiia sirie- pletumest. qiiandoposlresurfectionemsuam Salva*
    aquafuiiv ducatu sancli Dei ad coelestia volare non lor noster discipulis ait : t lte in - universum mun-
    poSsunt. Unde el Dominus ait: « Nisi quis fenatus dum, praedicate Evangelium orani creatnrae (Marc,-
    fxierit ex aqna, el Spirku sanclo, non, potcst iuirare xvi, 1S). > Tunc enim apostoli, qui pef hunc bomi-
    ih regrium Dei (Joan. ln, 5). > Soli igittir Christiani neihsignifieaiitiirad opus suum exieruot. et Evan-
    hancducem habent, qula ipsi soli ex afjua ei spifilu gelicam piaediCalioneiii: cunclis. gentibns nuniiare
    fcgeneranlur. < Montes excelsi ccrvis, pelra refu- coeperunt; etusque ad vesperam.id est llnem vit;e
    t giuin herinaciis. » Duos montesexcelsos habeinus, suae eonslanter et fideliler opcrationem sibi injun-
    Novum vjdeiicet el Velus Testamentum. Ad hPc au- D ] clam Operali sunt.
    leiricervi Ecclesioe fefugium haberit, pefquos apo- < Quam magnificata sunt oper.i tua. Domine,
    sioli et doctores significantur. De his eriim est ille t omnia ih sapientia fecisli, repleta est lerra cfea-
    qiii dicil : < Levavi oculos roeos ad nlontes. unde t tura tua.(779).» Non est htcc admii-atio de coeli
    Veniei auxilium mihi (Psal. cxx, 1). -t Ad hpc igitur terrocque creatione, sed de mundi linjus lam stibita
    seniper fccurrere debcuius, ubi consilium et conso- eonversione. Heri, quasi dicat, appstoli procdicare
    lationein semper iiivenimus. Petra vero est refiigium ccepcruutj et hodie nova crealurai, novoque populo
    herihaciis, per quos peccalores inielligimiis. Vilio- replcta est lcrfa. Unde omriia in sapientia Denni fe-
    fum acufeis tiridique plenos ei circiimseptosi t Pe- cisse dlcil, quia nisi per Gliristuro, haec nullo inodn
    tra auteiri, dicit Apostolus, erat Chfislus (II Cor. s,- fieri potuisseriL lpse esl enim virlus et sapieiitia
    i); » — f qui. sicut ipse ail. 11011 venil vocafejustos, Palris (780).
    . (778) '~~foiSiofGraece, Laljrie fulica, avis aqualica. tlaFilius esl. siCui dicitAposiolus : GhrisiiimDeivir'
    (779) Vulgata
    ' habct, repleta esi lerfa possessioiie
    ' iulem, ei Dei sapienliam, per quam omnia facln snnl',
    iua. . - el sine ipso faclum cstnihil. Et ut cooperalioncni
    '780)<Omnia insapientia jfecisti..tei.aigilur sapien- ejus yirtulis oslenderel, Patiis dicil operante Filio,
    1097 EXPOSITIO IN PSALMOS. 109«
    t Hoc Hiare magnum et spatiosum, illic replilia, A A minus Spiritum suum milleret qrii honiines recrea- .
    < quorura non est numerus. » De hoc mundo loqui- ret et renovar.et (781). Rogat itaque Propheta ut
    tur, qui ad maris similitudinem semper perturbalurj Spiritum suum Domtnus mittere dignelur, quo fa-
    vix aliquando valuil esse quietus, nunc autem novo cies terroe 523 recreetur et rcnovetur. Bene autem
    Christianorum populo repletus, apostolorum naves faciem dixit, quia substanlia eadeni erit, sola facie ..
    ~
    suscipit, ubique piscandum el navigandum. Ibique el pulchritudine renovala.
    niodo sectire naviganl Cbristi piscatores, ubi perire < Sit gloria Domini iniaecnlum, laelabilur Domi-
    el mergi solebani ipsi imperatores. Per i.IIa autein f nusin operibus suis. > Sit, inquit, gloria Domini
    replilia, quorum non est numerus, illi signilicanlur in operibus suis, ul tam gloriosa maneanl in soectt-
    qui toto corpore terrae conjuncli," sola terrena et Jum saeculi, sicut ab eO pulchra et gloriosa creata
    transiloria quaerunt, quorum videlicet lanta est rnul- sunt. Aliter enim non loctabilur Domintts in operi-
    litudo, ul numerari non possit. Sunt aulem in hoc bus s.uis.
    nvari alia quoque animalia pusilla et lriagna, pcr t Qui respicit terram, et facit eam tremere ; qui
    quae pauperes el potenles, bonos et fnalos, sapien- « tangit montes, et fumigabunt. > Kespicil Doroinus
    tes et insipientes inlelligere possumus. Hic quoque ™terrarii, el eam tremere facit, quando sua ihspira-
    est ille draco anliqiuis, qui est diabolus et Satanas, ^ lione peccatorem visilat, el ad poeniteriliam conver-
    qui secundttm Scripturam seducit tiniversum ofbem, til, ut in timPre et tremore sibi deserviat. Pef
    El lioc csl quod dicit: monles aulem divites et potenles -sigiiificanlur, qtii
    t Draco iste, quem formasli ad illudendum ei. > quanquam difficile iiilreiit iii regnum Dei, iacli ta-
    rostquam draco iste per suam superbiam cecidit, men Spiritu sancto, fumigare ibfis et inlus ardere
    lalem eum Dorninus formavit, et ad talem suoemino- incipiunt. Forisauiem fumigare est per lacrymas et
    ralionis formam redegit, ul non soluiviviri, sed ipsae compunctionem quotidie pcenitentiam demonstrafe.
    quoque mulieres ei illudere eumque decipere pos- Nisi enim ignis intus iirderet, fuinus exterius iion
    sinl. i Omnia a ie exspectanl, Doniine, et lu das appareret.
    t illis escam in lempore. » Omnia, inquit, animalia, < Gahlabo Doniino invila mea, psallam Deo meo
    etbona ct mala, et quoe te oflenduiit et quae tibi < quandiu ero. > Quasi diceretur sibi : Salis can"•
    serviuni, non abunde habent escam, nisi a tc; tit tasti, et salis jubilasli; jam qiiiesceiiduriv esset, et
    enim es qiii solero tuum oriri facis super bonos et canlus terminandus esset. Ad quod ipse : Et can-
    nialos, ei pltiis super justos et injusios. tavi, inquit, et cantabo, non ad horam, sed omnibus
    < Daule te illis colligenl, aperiente le manum r diebus vitoe meae. Et psailam Deo meo, iion modo
    « tuam oniuia replebunlur ubertale. > Ipse" igitur C tantum, sed quandiu ero; eL lioc soluni deprecor,
    facil ut bonis omnibus abnndemus , ipse facit iit ut placeat libi laudatio mea, quia ego semper de-
    oiiiiiiiim rerum penufiam paliamur. Unde et sub- Icctabor in eo. Hoc est enim qriod aii:
    ditiir : < Suavis sit ei laudatio roea (782); egovero de-
    t Avertenle autem te faciem tuam lurbabuntur, t Ieclabor in Doroino. Deliciant peccaiores a terra,
    t auferes spiritum eorutn, et deficient el in pulve- t et iniqiii; ita ul non sint. »Mulli in Ecclesia sunt,
    t fem suuni reverlentur. > Non oronibus qui con- quos et canlus, et leeliones, el proedicaliones audire
    lurbanlur iralus csl Doniiiius, sed oiiinibiis quibus loedet, ct non soluiii corde, sed ore quoque multo-.
    iratusest, et perire el conturbari necesse est. De lies murmuranl, quod laudes Dei non ciliiis fiiiiuii-
    quibus alibi dicitur : < Erubescant el conlurbenlur lur, qiiia magis in fabulis ct vanitalibus, quam in
    iri saeculunisoeculi, confiindanlur et percant (Psul. Dei laudibus dele.ctanittr. Quibtis: tiine Propheia lo-
    vi, 11). » Quod auiem ail : <Auferes spifitum eo- quilur, dicens : < Delicianl peccalorcs a terra. >
    rum, etdeficienl et inpulverem suum revertenlur,» Exeant faslidiosi de Ecclesia, et iiiiqui ila deficiant,
    ei bouis el roalis coramune esse vidclur. Sed aliler. ut in ea « non siul; > cum sibi ipsi nihil proficiaiit,
    boiiis auferetuf spirilus, etaliler malis. Bonis autein .i et aliis linpedimentum facianl. < Tu vero bcnedic,
    auferetur spiritus, ut ui pace quiescant, nvalis vero, < ariima mea, Doininuin, > et nunquam eorum per-
    ul labescendo deliciant, crucienlur et pereant. Et suasionihus aequiescas; sed sicul ccepisli, ih Dei
    isti quidem ex toto convertentur in pulverem suum ; laudibus onini lenipore persevera.
    . quia sicut anfe corruplihiles fuerunt, iia et posl ra- PSALMUS CIV.
    . surreciionem, et corruptibiles et passibiles erunt. . ALLELUIA.
    f t Einitte spirituni tuuni, et cieabuiiiur, et reno- Iiiterpretaiur AUeluia laudale Deum; et cerle
    < vabis faciem terrae. > Nullus hominum esset quii nisi Deo valde acceptabile, et nobis ulillimum esset
    in hunc talem pulverem non reverteretur, el qui noni laudare Domimini, liunquara tolies Propbefa Doiui-
    onuii tempore miser el corrupiibilis esset, nisi Do- num laudarc juberet (783).

    Tufecisii. Hoc etianr de Spiritti sancto idem aii luf, sicut in psalino L legilur: Cor mundum crea iu
    Appstolus: Omnia cooperalur unusalqueideinspiritus, me, Deus. > CA.SSIO».
    dividenssingulis proul vull. > CASSIOD. - (782) Yulgala habet - Jucundum sil ei cloquiut?'
    (781) t Toiies nos Doiuintis creat, quotics deyc- meum.\ -,
    tuslate.peccati iunovuui ho»iiiiein iustaurare digna- '7851 < Isle psalnius maxime Palrum feplicat lu-
    P-TROL. CLXIV.' 3$
    1099 S. BRUNONISEPISCOPI SIGNIENSIS 1100
    t Confitemini Domiiio et invocate nomen ejus, A neque filii Jacob, nisi illi qni Abraham cl Jf cob
    < annuntiate inter genles operaejus. > lllis loquilur imilaiilur. Ambo aulein isii in Cbristo credideruiii,
    Prophela qui ex genlibus ad fidem conversi siint, quoniain, sicut scriptum est, el Abraham eum _atk>-
    et anliquorum narrat bisioriam, quomodo ^Egyplios rayit, et Jacob dixisse iegitur : ^ Salulare tuuro
    mullis plagis Dominus percusseril, et de eorum du- exspectabo, Dornine (Gen. XLIX,18). » — < Ipse
    rissima servilule populum suuro gloriosissime libe- < Dominus Deus noster, in universa lerra judicia
    Taverit. Qua in re, Ecclesiae qtioque liberalio ct t cjus. > Nos, iiiquil, sumus semen ejus, et ipse est
    perseeuloruiii perditio significalur. Vos, quasi dicat, Dpminus Deus noster, cujus jtidicia non Juda:i, sed-
    qui falsos deos laudare soliti fuistis, ntinc confile- universalerrasuscep.it.
    mini etlaudale Doininum, quia ipsc.-solus, et Deus, t Memor fnit in saeculum tesiamenli sui : yerbi
    ct Dominus est. « El invocaie nomen ejus, > quia t quod mandavil in mille generationes. > DeJioc
    nullus alius invocandus cst. Aniiuntiate inter gcntes teslamento in sequeiUibuslegitur, quod promisit
    opera ejus, quatenus ea quae. vos didicislis omnes Dominus lerram Cbanaan Abrahac in haeredilaiem.
    alios doceatis, et intelligere faciatis. Mandavil aulem hoc verbum in mille geiierationes,
    t Canlate ei, et psallite ei, narrale omnia mi.ra-. quando dixit: t Sic eril scmen luum sicut sleliae
    < bilia ejus. > Ei, inquit, canlale, elpsallite, non B cceli, et sicut arena quae est in bitore maris (Gen,
    vestram, sed ejusgloriam quociite, virtutes et mi- XXII,17). i Posuit autenv finitum proinfiniio, qnia
    rabilia ejus.narrate. Hinc est enim quod Aposlolus ad stellas cceli et arenam maris comparaloe, valde
    ait :-< Non nosraetjpsos procdicainus, sed Dominum paucoe sunt' niille generaliories. Sed quia scriptuni
    Jesum [II Cor.. iv, 5). > Unde et subdilur : esl: <ln Isaac vocabilnr lihi semen (Gen. xxi, 15),»
    i Laudamini in nomine sancto ejiis. > Laus ve- magis Cliristi.anis quam Judaeis boc leslamcntum
    stra non si vestra, sed pmnis laus el.gloria ad eura faclum esse videlur. Unde Aposlolus ait: « Noh
    referalur, qui esl mirabilis in sanclis suis. Dolebant dixit ex seminibus, quasi in multis, sed quasi in
    sancli raultoties, qnando eis posl miracula magiiiis uno, ci semini luo, qtiod esl Christus (Galat. m,
    honor a populis exhibebatur. t Laetetur cor qtia"- 16). >
    renlium Dominum. > Laelclur, inquit, et nori in « Quod disposuit ad Abrahani, el juramcnli stti
    miraculorum operatione , sed in solo Doraino, t ad lsaac; et slatuit illud Jacob iu praeceptum,'et
    cor quaerentium Dorainum. Sic enim in Evange- < Isracl in testamcnluin seternum, dicens : Tibi
    iio discipuhs suis Dominus ail:_ < Noliie gaudere, t dabo lerratn Cbanaan, funieulum boeredilalis ve-
    quia doemonia subjiciuntur vobis in nomiiic meo. p < slroe. > Statuit, inquit, Doininus, et proecepit
    Sed in hoc potius gaudele, quia nomina vcslra non Esau, sed Jacob, ul ad illam hseredilalem festi-
    scripla sunt in ccelis (Luc, x, 17). > narel, quae aelerni testamenti conscripiione sibi de-.
    t Quaerite Dominum, el confirroamiiii, quoerile belur, dicens eis : < -Tibi dabo lerram Chanaan, >
    t Jaciem cjus semper. > Quocrite Dominum in Scri- el simul cum ea lolam mensuram, atque funiculum
    pturis, qtiaerite Dominum in miraculis, et cum etiin hwreditalis vestrce. Qua in re Pherezoei, Jebuzaei,
    cognoveriiis,.confiimaniini in amore cjus. < Quoerite Elbaei et cocteroegenles significantur. Hoc aulem
    faciem ejussemper-»(784) llanc aulem faciem quoo- dixit illis Doroinus, cuni adhuc paucissimi esseni et
    rebal Moyses, cum diceret: < Si inveiii gratiam in quasi incolae et. peregrini in illa terra babiiarent.
    oculis tuis, ostende faciem luam, ui videain le Sed quia firmam spem habueruiit, et verbjs Domi-
    (Exod. xxxin, 15). -» Semper enim boc quaerere de- nicis firmiier crediderunl, omnia eis adiroplela sttnt
    bemus, quomodo anteiaciem ejus securi el loetivc- qnaeciinque illis proiniserat Deiis. Haec nobis ideo
    liiamus. recilanlur, ut iios quoque ilrmain spem habeaniiis
    524 ' Mementote mirabilium ejtis qnac fecit, fideliterque credainiis, quia non privabiniur pro-
    t prodigia el judicia oris ejus. » ln his bene salis missa nobis baerediiate, si patres nostros imilati
    cogiioscitur Dominus, quia nisi Deus essel, ea nul- D fuerimus, el eorum fideni el docliinam tenucriinus,
    latenus facere poluisset. Vull igilur Propheta ut - scienies quia per~ mullas tiibulationes opoiiet nos
    ejus signa et miracula, ejus verba et judicia ubique intrare in regnum coelorum, quoe valde meliora -
    genlium praedicenlur, ut qui aliter eum cognoscere sunt qnara lefra Cbananreoruin. Unde ei snbditur :
    non possunt, saltem in virlulibus ,eum cognoscant. t Cum essenl in nttroero brevi, paucissimi, etin-
    Sed qui sunt illi qui eum cognoscere et prxdicare '< colaein ea, et peiiransiertml de genle in genlem,
    jubentur? ; < et de regno ad populum alterum. > Si ergo ilii
    t Senveri Aliraliafn servi ejus, filii Jacob electi cum lanto labore ad illam haeredilatem, quoelerii-
    < ejus. > Dicunl Judoei in Evangelio : < Semen poralis est, perveneruiit, quanto niagis ad illam.,
    Abrabae sumus (Joan. vm, 53). » E conlra Doininus quoe aeterna est, cum summo sludio festinare de-
    respondens ait: < Si semen Abraboe esselis, opera bemus!
    < Abrahaefacerelis. »Non suiit igiiursemen Abrahae, < Non permisii liominem noccre eis, el cprripuit
    storiam, sed spiritualiter inlelligi debet; omuia enim (784) < Ut non liuiciriquisilioiii, qiia significatur
    quaecontirigebani aiiliqiiiius, in figiira coiilingebant, ainor, finem praesiet inventio; sed amore
    ' crescerile
    lit nos erudiremur. i..S. HIEUONTMUS. inquisitio crescat invenii. > AuctisT.
    1101 EXPOSITIO 1N PSALMOS. 1102
    t pro eis reges. » Nam Pharaonem et Abimelech A per Prophetam dicitur : t Imniittam in vos non fa-
    proptereos correplos fuisse Scriplura commemo- mem panis, neque silim aquae,sed audiendi verbum
    rat. Quibus Domiiius praecepit, dicens : < Nolile Dei (Amos vm, 11). > Et ipse quidem peritissimus
    < tangere chrislos meos, et in prophelis meis no- est, non solum ad somnia interpretanda., vertim
    i.liie malignari. > Christos siios.eos dicil, non quod etiam ad omnia Scripfurarum profundissiroa myste-
    oleo visibili, sed quia sancli Spiiilus gralia divinilus Tia revelanda.
    injuncli fuerunl. t Et inlravil Israel in iEgyplum, et Jacob habi-
    t Et vocavii faniem super terram, et onvne fir- t tavit in terra Charii. » Degenere Cham natus est
    t mamenlum pamis contrivii. > Quare Dominus hanc Chariaan, a quo Jilgyptii originem ducunl. Si Jacob
    famem super terram esse voluerit (785), sequentia non timuit intrare in jEgyptum, cnr noslri timeant
    manifesiant. Hoec fames fuit causa ut Josepti, qui ad praedicandum invadere mundum.' cum audiant:
    in~jEgyplo vendilus fuerat, dominus lerrae consli- quia < auxil Dominus populum suum nimis, et con-
    lueretur, atque ejus providentia a farois periculo f firmavit eum super inimicos ejus. » Nam et isli et
    libefarettir. Haecfuit causa nt Jacob cuih filiis suis illi valde mulliplicali et super omnes iniinicos suos
    in jEgyptum descenderet, et filium, quem mortnum confirmati sunt.
    "
    esse pulabat, incolumem invenirei. Et hoc estquod f Converlit cor eorum, ut odirent populum ejus,'
    dicit : t el dolos facerent in servos ejus. » Quare ^Egyplii
    f Misil anle eos virum, in servum venundatus de facto reprehendantur. si corum corda Deus "con-
    < estJoseph. > Dei igilur dispositione et malitia vertit, et hoc facere voluissent? Usilalus esl iri divina
    fralrum siiorum yendilus est Joseph, ul nos intelli- pagina iste locutionjs modus, ut hoc Dominus facere
    gamusmulta in hoc roundo Dei dispositione fleri, dicatur, quod cum prohibere possel, facere perrait-
    quae maluni inilium habere videnlur. Nam et Salva- tit (786). Dat enim Dominus malis occasionem, ut
    loris riosiri passio, vendilio et tradilio, Dei dispo- eorum iniqua desideria foris manifestentur, et ma-
    sitione ad nosirani salutem facta est, quam lameri luiii, quod in corde haocnt, celari rion possit. Cum
    injuslam luisse non dubitamus. igitur jEgyptii pOpulum Dei vehementer affligerent,-
    <Humiliaverunt in compedibus pedes ejtis, ferrum ad eorum consolationem Moysen el Aaron venire
    < perlransiil aniraam ejus, donec veniret verbum proecepit.-Et hoc est quod dicit: « Misit Moysen
    < ejus; eloquium ejus inflammavil eum. »In co qu«d « servum suum, el Aaron quem elegit ipsuni. Posuit
    animam ejus ferrtim perlransisse dicit, magnos do- f in eis verba signorum suorum et prodigiorum
    lbres et angustias eum suslinuisse oslendit. Sed t siiorumin terra Chafti. » Quae autem fueruut illa
    postquam venit verbum ejus, el eloquiiim Domini " prodigia audianius.
    inflammavit ct illuminavit eum, nt somniuhv regis t Misit tenebras, et obscuravii eos qui exacerba-
    inierprelari poluisset, illico ab his lantis 525 an_ t verunt sermones ejus. » lllae tenebrae, qtiae tunc
    gustiis liberatus est; Ethoc est, quod aif: jEgyptios obscurabant, illas quas Judaei, haefelici>
    « Misit rex, et sOlvit eum , princeps populoruni, ac_pagani et turic et semper passuri sunt, sSgnifica-
    « et dimisii eum, el consliluit eum dominunvdomus bant. Isli enim sunt qui exacerbant sermpnes ejus,
    « suse, et principem omnis possessionis suae, ut et doctrinsecatholicae et apostolicaecontradicunt.
    « erudirel principes- suos sicul seipsum, et princi- « Converlil aquam eorum in sanguiiiem, et occi-
    t pes suos prudenliam docerel. > Magnain sapjcn- « dit pisces eorum. »Aquae jEgypliorum, qtiae in
    liam in Joseph Pharao cognovisse oslendiiur, quera sariguinem conversoe sunt, philosophorum el boereti-
    tolius terrae principem et dominum constituit, et ad cortini doUrinanv designabanl; quae nibil aliud esi,
    docendos majores et seniores ordinavil. Putabanl nisi venenum, saiiguis el peccalum. Pereunl igilur
    enim illam soinniorum interprelalionem, non divino qui hunc«angiiiiieni bibunt, et hanc dOctriiiam sus-
    beneficio, sed artis magislerio, ei ingenii sublimi- cipere noii roctuunt.
    taie euhi habuisse. Unde et alios, sicut se ipsum p. < Misiiin lerfa eorum ranas, et iri cubilibus re-
    hanc docirinam docere posse pulabarit. Mulia siint < gum ipsoruni. » Istae ranae, poeiae et phiJosophi,
    hoc in facto quae Salvalori noslro eohvenire pos- et Judaei et hoerelici intelligunlur, qui, de spla lo- "
    surit. Quoniam sicut Josepli vendiius est.a Juda fra- quacitale glorianles, conlra veritatem loqui non
    tresuo, ita et ipse vcnditus est a Juda discipulo stto. cessant. Et lales quidem regibus el potentibus fa-'
    Et Oronium genlium rex et dominus a Patre corisli- miliares siint, qui in eoruro vanilalibus et erroribus
    tutus, non soluro JJgyplura, sed universum mundum deleelantur.
    a fame perpelua liberavit. De qua videlicel fame i Dixil, et venit coenomia, el ciniphes in otnnibus

    (785) « Vocavit famem : intelligendum est, dixit cati auclor credendusest? Quis sapiens, et inlelliget
    ul fames csset, ut hoc sil vocare quod appellare, lioc hoec?Nain ipse esi illa mirabilis Dei bonitas, qua
    appellare quod dicere, hocdicere quod jubere. Nam Jjene tililur etianv malis, vel angeljs, vel Iioininibiis.
    ille vocavit faineni qui vocat ea quse non".sun.l, lan- Cum eniin ipsi vitio suo niali sint, ille.de irialo co-
    qnam qua3sunl. > AUGUSTIN. .' - rum bene facil. Non enini anlequam odissent poptt-
    (786) Ad majprem iiitelligeiitiain aiTeranius Augu- )um ejus boni erant, sed nialigni et impii lales erant,;.
    sijnuin. t Nunquid ergo islorum lam grayium pecca- qiii facileincolis siiis felicibus invidereiil, » etc, ,
    toruin auctor esl Deus, qui nullius vel Icvissimi pec-
    1103 S, BRUNONISEPISCOPI SlGNIENSlS 1104
    < finmiis corum. > Cocnomia geims muscaruni est A j superioribus el ab aqtiis originem liabet. Quod enini
    inrpissimnm el imporliiiiissimum. Al vero cinipbes omnia haecspirilualiter intelligenda sint, Apostolus .
    r.iVices dicuntur, qui qiianlo coeleris snnt liiinulio- nos inslruii dicens : » Omnes eamdem escam spiri- F
    res, lanlo sunt aeuleis graviores. Quid igilur per tualem manducaveruiit, et omnes cumdenv polum ?
    iiiuscam caninam et ciniplies, riisi luxuria designa- spiritualem bibebani: bibebarit aulciii de spiritnali, "::
    liif, qttse inler alia vifia turpissima et moleslissima consequente eospelra; petfa atitem erat Christus
    esse probalur. I.Ioc vitiuin, qtiia de carne est, et na- (I Cor. 5, i). > Unde el subdifur: t Et pane cocli
    turaliier carni adbreret, non sine labore el Dei adju- f saturavit eos. > Panis enim ille, qui de coelo de-
    torio vinci el fugari potesi. _. scendit, vcl Gliristi caro, vel spirilualis inielligen-
    < -Posuit piuvias eorum in grandinem, et igricrn. tia est.
    -<- comburenteni in lcrra ipsormn. Ei percussit vi- f Dirupit petram, et fluxcrunt aquoe, el abienirit
    < neaseorum, el ficulneas eorum, et cqnlrivii oraue t in sicco flumina. > Simililer de peclore Christi
    « lignuni finium eoruin. t Per grandinem el ignem qualuor magna flumina eruperuril, quibus lota terra,
    coinburentcm, et inimensam Dei iram el ftirorem qtiae prius sicca et arida erat, abundanter irrigaia
    intelligere possumus, qnibus boniines iniqui cum el satiala est. Et haec omnia quae snperiiis Iocuii
    omnibtis qtioepossidenl flagellandi el perdendi suiil. " sumus ideo fecil Doiiiinus populo suO, quia « nie-
    « Dixil, el venil locusta, ei bruchus,-cujiis :non « mor fuil verbi sancti sui, quod locutus est ad
    < cral-numcrus, e.l comedit omne fenum in lerra « Abraham pueruin suum. > Proiniserat enim Do-
    < eorum. > Loeusta el brucbus, qni quasi cum miims Abrahoe quod in semine ejus omnes gentes
    exercilu el inullitiidine semper incedunt, oronia vi- bencdicerentur, et quia sic essei semen ejus, sicut
    lioruni genera significanl: quibus omne feniim illius slelloe coeli, el sicul arcna qtioe esl in littore inaris.
    lerroe coineditur et dissipatur, per quod ipsos ho- « El eduxit populiim suum in exsiiliationa, et
    roines inlelligimus, siqtiidem per fenum popnlus si- « elccios suos in lxtifia. > Quomodo enim sine 1-cti-
    gnilicatur.. . tia et exsultaiione esse potcrant qul sic a Domino
    526 '-Et percussit omne primogciiilum in terra fovebanlur, defendebanlur et lanlis beneficiis dita-
    t iEgypti, primitias oninis laboris eorum. > Iloec banttir? t Et dedit eis regiones gentiiiin, ci.laliorcs
    plaga plus omnibus aliis terruit jEgyplios, ita ut t populorum possederunt. > Ad quid? t Utcuslo-
    Hebroeos ire rogarent et cxirc compellerent, quae t. diant jusiificaiiones ejus, ei le^em ejus exqiiirant
    -sola.inler alias bonam videlur haberc significatio- (787). > Nisi enim viclis hoslibus pacem habuissent
    neiii. Significat onim originale peccatum in omnibus, _ et terram qniete possedissent, neque justificatfoncs
    Jiominibus Cbrisli sanguine esse deletum. Huc usqtie legitime cusiodire, lieque legem diligeiiler exquirerc
    vEgyptiorum pbgas, binc vero Judacorum benelicia poluissent. . -
    divinitiis eis a Deo collala scribere incipit. PSALMUS CV.
    < Ei eduxil eos in argento et auro, et rion eral ALLELUI.V, ALLELUIA.
    « in tiibubus eoriim infixiTius.> Non solum Chrj-. Primum Alleluia pra-cedentis psalmi csl, seqnens se-
    sliani, sed alise qtioque gentes atiiunv habenl el.ar- queulis.
    gentum, virltiles et morcs honestos, el mullarum Docet nos Propbcta quania instantia Deum sem-
    aitium peritiam, quae omnia ab illis suscipcre et per laudare debeanius, qtii in laudibus desinit et in
    jiiuluare non esl peccatum. Et nol.indum quia qui laudibus incipil: quando Psaiinus finil, laudare pr;c-
    Deinn seqiiuntur non infirniantur., si tamen via cipit, et quando incipit .laudafe praecipil, ut seni-
    regia incedant el ab ea.noii recedani. per latis Dei continiia sit, ct nulla in Dei laudibus iii-
    « Laelaia esi JSgyplus in profeciione eorum, quia lerposilio fial (788).
    « cecidil timor eoruin super eos; etcxpand.it niibeni < Confilemini Doroino quoniam boinis, quoniam
    i in proteGlionem corum, el ignem, ut lueerel eis t in saeculum misericordia ejtis. > Nobilis ralio
    t per noctem. > Dc hac nube dicit Apostolus : 'D qnare Deum laudare debeamus, et quia bontis et
    « Quia orones in Moyse baptizati sunl in imbe el iii misericors est. Si enim oirine bonum latidabile est,
    niari (/ Cor. s. 2); > id esl ex aqua ei Spiritu san- el niliil laudari flebel nisi quod boimm est, quan-
    clo.ut per mare aquam, per nubem Spiritum san- tum ille laudandus est qui soltis est bonus, et a quo
    clunv inlelligaiiius. lpsc esl igilur, qni nos a calore sunl omnia bona! Legilur in Evangelio qui.a, cum
    et ciinctis Iribulationibus prolegit, qui tenebras no- quidam dixissel Doinino < Magister bone, > respon-
    stras illiiminat,.viamque veritalis ostendit. , dens ail : t Quare roe dicis bonmn, ctiin neii;o sit
    t Petierunt carnes et venit coiurnix. > Per co- bonus, nisi solus Deus? Si Deuni riic esse cretlis,
    turnices spiritualisintelligeniia significantur, quai de bene dicis^, si autein non credis, quare boc dicis? >

    (787) « Jiislificaliones autem ejus suiit, iii Deum psalmi jubilatione eanlelur. Sed inspiciamus, qnod
    toto corde diligamus, proximos tanqtiam nos habea- a stiperioribus dictis nec tiiulum nobis cognosciltir
    iniis patrcm venerenuir, liliuin cbartim babeamus, mulasse, nec causaro. Tiiulus esl enim alletuia,
    el caeier;ejustitis, quoe in diverso rerum gerierc siint catisa confessio, quoe niiro inodo ad laudes Doiuini
    proercpiie."> CASSIOD. oiiiniiio fecunda est. > CASSIOD.
    (788) « Ecce breviter prcecipiltif ul Domino totius
    HOS EXPOSITIO IN PSALMOS. HOCT

    (Matth xix, 17.) Deus eniiii a se ipso et subslaniia- A incipit praevaricaliones illius populi, qui seir.per in-
    literbonus est; coclera vero non a seipsis, neque credulus exstitit, niultisque niodis Deuiii lentavit, et
    suni, nequebona sunt, sed a Deos.untquidquidsunl. ad iracundiain pfovocavit. Similiter autem facit et
    527 Laudemus igilur Doininunv, quoniam bpnus Daniel, qui corifiteturpeccata sua et pcccata pbpiili
    : est et subslanlialiier bonus, et qui niinquam potest s.iii, ut ejus oralionjbus el stipplicationibtis tandem
    esse nisi bonus. < El quoniam in saeculum miseri- Dorainus ad misericordiam movealur. I Peccavimns
    cordia ejus, » Quod autem aii in soeculum, tatituni < cum palribus noslris, injuste egiinus, iiiiquila-
    cst ac si dixisset in aelerniim. Undeel alibi dicitiir: < tem fecimus. Patres nostri in Jigypto non inielle-
    <Misericordias Domini in oeternuni canlabp (Psat. < xeruiit mirabilia ttta, el noii fueriinlroeriiofes riii-
    " < sericordioe luoe. > lsti suiit illi paires de quibus'
    LXXXYIII, 1J. » .
    .« Quis Ioquetur polentiasDomini, anditas faciet Aposlolus ait : < Quoniam increduli fucfuni,- eoriim'
    _«-onnics laudes cjus? >Ecce quasi aliquis dieat, Iau- cadavera prostrata stint in tleserto (/ Cor.y). > De
    dare parati sumus, sed laudare noir siifficimus. Quis quibusetDoiiiinus dicit: <Noriinlroibuiit in requiem'
    eniui plene loquetur polenlias Domini? El quis lo- nieam (Hebr. iv, 6)..> Isli eiiim, si niirabilia Dei, quae;
    quendo semperque clamando audiri faciet omnes " . in.^gypto videfahl, intellexisscnl, el lanlae niisefi-
    laudes ejus ? Innumerabiles sunt, moduin excedunt: cordiae quanreis Domintis fecerat memores fuisseiil,'
    « Magnus Dominus, e_llaudabilis iiimis, etniagnitu- niiriquani contra hosles ire liiiniisseni.- Et qui priiis
    dinis ejus non esl finis (Psal, XLMI,8). >—«Beali, non tiintierani raare Hubrum intrare, poslea' contia"
    « qui custodiunl judicium, et faciunt juslitiam in Chananaeos pugnare yerili sunt. Ei foriasse ncc:
    « omni lempore. > Si illud, quasi dicat, facere npn mafe Rubruni tunc infroissenl, nisi JEgyptios super:
    '
    poles, saltem hoc faciSs, et bealus eris. Beali enim se irruentes formidasseiu.
    sunt qui cuslodiuiit judicium ejus, sed quodeslju- « Et irriiaverunlasceiidenfes in Hiibriim riiare. >
    diciumcjns? « Declina a malo, et-fac bonurii (Psal. Hinc esienim quod Moyses illis liinenlibus etdespc-
    xxxvi, 27). » Verum quidem est, quia omnes Dei rantibus ait: <\Ne linmeritis '^gyptios , quia Domi-
    Jaudes dicere nonpoles; al vero a malo declinare nus pugnabii pro vobis, et vosiaccbitis (Exod. xiv,'
    el bonum facere quis non polesl? Oinni autem tem- 14). > HaecCsl ilaque prima lentatio qua Dominuin'
    we justitiamfaciunt, qui secundum hoc quod pos- irritaverunt, postqtiam de jEgypio exiro cocperunt.
    itint mandatum cuslodiunt, quia declinare a malo < El liberavit eos, » non eoriim merilis, sed propser
    juslitia est, et boniim facere justitia est. nomensuum, quia nisi eos liberasset, magnam ]a-
    < Memento nostii, Domine, in beneplaeilo populi P clnram fecisset rioroini stio; oriines cninv dicereiit,-
    « mi, el visila nos in salulari luo. » Bene auleni quod eos liberare non potiiisset. Hoc aulein idco-fc-;
    .dixit <in beneplacifo populi tui, » quia et bonorum cit, « ut nolam faceret cis polenliani suam. > Sed'
    et malorum recordalur Dominus; bonorum quidem quid profuil, cuni ipsi eam cognoscere nolucrint?
    ad riiiserenduin, malorum vero ad piinieiidum. Sed « El increpuit marc Bulirum, el exsiccatuhi esl,
    talis recordatio bonis qtiidem placel, malis vero non « el edtixiteos in aquis miillis^sicut in" deserip, ct..
    placet. Rogavit auleiii Prppbeta ul.eos Dominus « liberavit eos de manu odienihiih, et fedeniit eos ,
    visiiarcl in salutari suo. Qtiod si de Christi incar- « de manti inimieorum, ei openiit aqua iribulanles
    .naiione intelligiiur, factum quidem esl, sed non in « eos, unus ex eis noii femansii. > Quiil per mare
    temporcsuo; ipse lamen etiam ante incarnaiionem Hubrtim, nisi, baptisinum? Quid vero per Pharaoneiu
    suam eos el visitabaf, el regebaf, el gtibernabal. etexercilum ejtis, nisi diaboluin el vitioriiin mnlti-
    « Ad videndum in bonitate electoriirii luoruni, ad (tidinem intelligainus? Islivero usque atl bapiismum
    -t Joelandumin laetitia genlis ttiae, ul lauderis cum pppulum Dei perscquuntur; sed ibi pereunt, et do-
    « boereditale lua. > Sic visita, i;iquil,ju salutaii luo, . struuiUur.
    ut videamus nosmetipsos, elparticipes siinus in illa « El crcdiderunt in verbis ejiis, el caiilaveruiii
    bonitale quain faclurus es electis tuis. Etlactemur iii t laudes ejus, cito fccerunt, ef obliti stint opcrum
    p.
    loeiiiiageniistuae, per quaiii videlicel genlein popuhts « ejus, el rion siisiiiiiieninlcoiisiliiim cjus. i Vidcu-
    Clirislhiutis significatur. Hoc est eiiim qtiod Judoeis les.inquit, mirabilia Dei quae feceral , verbis ejus
    non credenlibus Dominus ait: « Mtilti reges el pro- crcdidefuni, et laiides ejus eaniayeruril; cilo lioc"
    phetoe voluerunl videre quae vos videtis, et non vide- feceriinl, cl subilo defecertint, el obiili opertim cjn.s"
    'riinl: el aiidircqiioe auditis, el non aiidiertint (Luc. iion sustiinieruiil consilium ejus. Si eiiim consiliiiiii
    x, 24). > Omncs eniin desideiabanl advenlum Chri- cjus 52S suslinuisseul el fecissent, non perisseivf.
    sti, et omnes desiderabant connumeraii et sociari « El conciipierunt cOncupiscenlias in deserto;' et
    Ecclcsiae Christi. < Ullauderis in h;ereditale lua. > « lenlavernnl Denro in sicciiaie. » Quid islaa lenia-
    Fac nos, quasi dical, esse in laelitia gentis tuae, ut a tiones significent, Apostolus docel, ubl ait : «Neqfie
    nobis qtioque siroul Iatideris cuin bacreditate lua, el leiitenius Deum, sicut quidani eoriim leiitaveruii!, et
    fiat uiiuin ovile et unus pasfor (789). HinC riarrafe a sefpetuibus peiiefunl (/ Cor. x, 9). »— t El h;ec_-

    (789) Ex his plane "noscitiir quaiitain fiuein ct spero S.David"et'j.tisti YelerisTestamenti


    " haberer.l in ftisu-
    itniiRedeiiiplorein.' - "- .
    1107 S, BRUNONIS EPISCOPl SIGNIENSIS HOS
    inquit, omnia in figura conlingebant itiis; scriptata _A < Tunt sacrilicia mortuorum. > Nescio quid nefan-
    sunt autem ad correptionem noslram (I Cor.x, 11).>> dius unquam isti facere potuissent, qui se ipsos
    < Et dedil eis petiliones eorum, et misit saturita-i- diabolo consecrarunt, eique sacrificarunt, et deipsis
    < tem in animas eorum. > Dabat eisDominus quodd " scelestis sacriiiciis manducaverurit. Unde iraltis Do-
    pelebanl, ul vel sica murmuratione cessarent, et dee minusMoysi dixit : < Tolle cunetosprincipes populi,
    ejus omnipolentia non dubitarent. el suspende eos contra solem in patibulis, ut aufe-
    t Et irritaveruntMoysen in castris.et Aaron san- ratur furor meus ab Israel (Num. xxy, 4). »
    .« clum Doniini. Aperta est terra, et deglutivil Da- t Et irrilaverunt eum in studiis stiis, el multipli-
    « than; et operuit super Synagogam Abiron; et igniss t cata est in eis ruina. > Hoc aulem lolum descen-
    f exarsit in Synagoga eorum, et llamma combussitt dit ex consilio Balaam, qui docuitBalac ui virgines
    t peccatores. > Tali morte digni sunt, qui Dei sacer- suas Judaeis opponeret, quariim amore miseri honii-
    dotibus detrahunt, et violenter.sibi sacerdotiuro vin- nes superali, earum diis immolareni, eladboclam
    dicare conanlur. inimensum scelus devenirent. Cum magno igiiuf
    t Et fecerunt vilulum in.Oreb, et adoraveruntt sludio atque frequentia ad eas intranles, magnam
    t sculplile, et mutaverunt gloriam suam in siniilitu- iram contra se concilaverunt, donec Phinees super-
    <'dinem viluli manducanlis fenum. > Gloria noslraj " veniens cum gladio fornicaiores interfecit. Et jam
    Detis est. Hanc atitem gloriam Judoeiin vitulum com- viginii triamillia hominum ceciderant, quando Phi-
    mutaverunt, quandopro Deo vitulum adoraverunt. . nees pro eis oravil et exauditus esl. Ei hoc esl quod
    Hic aulem vitulus eos devoravit, quia fenum sunt, ail:
    fcicul scriptum est : t Vere fenum esl populus (Isa. t Stetit Phinees, et exoravit, et cessavit quassa-
    xi., 7), > fenum atitem yitulus manducat. t lio, et reputatum est illi ad jusiitiani a generatio-
    < Et oblili sunt Deum qui liberavit eos, qui fecitt « ne usque in generalionem, usque in saecnhiro. »
    « magnalia in iEgypto, mirabilia in lerra Gham,p Hunc igilur ei nos iroitari debemus, ut fornicationis
    < terribilia in mari Rubro. Et dixil ui disperderett spiritum, ubicunque esl, verbi Dei gladio confodia-
    < eosy si non Moyses eleclus ejus stetisset in confra- mus.
    < ctione in conspeclu ejus, ut averleret iram ejus,, f El irrilaverunt eum ad aqtias contradictionis,
    «. ne disperderel eos. > Hoc autem faclumesl, quan- < et vcxatus est Moyses propter eos, quia exacer-
    do considerata lerra promissionis, Josue, et Calebi < baverunl spirilum ejus, et distiiixit in iabiissuis.»
    elcaeieri qui cum eo crant reversi sunl : qui cumi Istoe sunt aquae conlradiciionis, ubi jurgati sunl filij'
    ritinliassenl ea quae videranl, territus csl populus, Q fj Israel contra Dominum, quando Moyses dixit eis :
    et se illuc transire negavit, oblitus fol et ianlorum i t Audite, rebelles et iricreduli, num de petra bac
    iniraculorum quoejam coram eis, ei in ^Egypto et: poterimus nobis prodiicere aquas?» (iVum. xx, 10.)
    in mari Rtibro, Doroinus fecerat. Undc el Dorainusi Et lunc quidem Moyses distinxit in labiis suis, per
    iratus occidere voluit, sed Moyses iram suam confre- quod significalur, qtiia cum magna supplicationede-
    gitelaveriii, ne eos oecideret et disperderet. Unde• precalus est Dominum pro eis in secreto pecloris
    ei subditur : sui (790). Illoeaulem aquoe hoec quatuor Evangelio-
    t Ef pro niliilo habuerunt terram desiderabilem.) runv liumina significabant, quae, de Christi corpore
    Pro nihiloquidem, quia se periculis pro ea tradere : emananlia, oninibus adbibendum abundanter sufli-
    noluerunt, el ideo in eam non intraverunt, quami ciunt. Qiiae non immerito aquae conlradictionis di-,
    laui immenso desiderio et videre et habere cupie-." cuntur, quia valde multi sunl qui eis contradicunt.
    ruiit. t Et nori crediderunl in verbis ejus, > quibusi Hinc autem ea enarrare incipil quaefacta sunt, post-
    Moyses, Josue et Caleb eos hoi tabantur, el ne 529 Q"ia>hJordanem transienint, et lerram pro-
    timerent conforiabant. missionis inlraverunt. Praeceperat autem illis Domi-
    i Et mnrmuraveninl in labernaculis suis, ncc nus ut omnes gentes disperderent quarum terram
    f exaudierunl voceni Domini ; el elevavit manum D possessuri eranl, quod quia non fecerunt, multa
    t stiam super eos in deserto, et ut dejiceret semen niala ab eis poslea passi su.nt. Sed qttia omnia in fi-
    t eorum in nalionibus, et disperderet eos in regio- gura contingebant illis et ad correptionem noslram
    < nibus. » Dicens Moysi : <Dimitte me, ut deleam scripta sunf, nos demus operam ut lotam vitiorum
    populum isliim, et faciam te in genlem magnatn gentem, quoe in noslra came habitat et domiiiaiur,
    (Deut. lx, 14). > Historia quidem narraiur nobis, usque ad inlernecionem inlerficiamus ei disperda-
    sed quoevalde consideranda cst et memoriae com- mus, tit nunquani amplius contra nos insurgere va-
    mendanda, ne et nos miraculorum Ghristi, et virlu- leant, ne forle de nobis quoque dicalur, quod ser
    luni ejus quae nobis quolidie leguntur obliviscamur, quitur :
    et promissam nobis haeredilateni parvi pendamus, t Non disperdiderunt gentes, quas dixeral Domi-
    sed virililer contra omnes adversarios noslros dimi- t nus illis, elcommisli sunl inter gentes, et didicer
    cemus, ut ad eara transire valeamus. t runl opefa eornm, et servierunt sculpiilibns
    < Et «onsecrati sunt Beelpbegor, et manducave- < eorum, et factunv est illis in scandalum,-el im-
    (790) < Ea tamen qna dubitayiiMoyses.sanctitaie- terram introiret promissionis, qui de Domino magno
    servala, liac tantttm nierujt ultione Dcrcclli uc in ororoiltcre non pioesumpsit.» CASSIOB.
    '
    1109 ESPOSITIO 1N PSALMOS. 1110
    < molavernnt filios suos et filias stias doemoniis, ei A eo glorientur, qtiod eiiiii UiudaVe(anlum«digiii facli
    ' - "- - - '
    < effudenml sanguiiicm -innocenlcin, sangiiiiieni fi- surit.
    « liorura suorum ei filiarum suarum, qiias sacrifi- < BenedicUisDominus Densisrael a saeculo usque
    < caverunt sculpiilibus Chanaan; et infccta est < in saeculum; fiai, fiat. > Nuiic, inquit, quia Juilaeiet
    t lerra in sanguinibus.-et contaminata estin operi- gentjles ex omnibus inundi partibus iri iirium crin-
    « bus eorum. » Simplex hic narratur hisloria; et gregati stint omnesqiie in unani fideni coiivenefunt,
    . qiiam stulti "et iniqui isti fueriril, quaiilumque a omneseiim benediciint el ejiis benedictiones confir-
    primis suis parentibus, quibus -lerra promissa' mariles dicuiit, t fiat, fiat. >
    lueral, dcgeneraverinl, apef tissiirie oslendil. Ut om-- 530 PSALMUS CVl.
    nes intelliganf, juslp Dei judicio, eis oirinia mala AI.LELUIA,
    accidisse, qnae super eos venisse narrannir. Sic Quid significet Alleluia, satts qiiidem dictiim est,
    enim lota lerra eoruin iniquitalibus violata cl con- sed satis facluni nonest. Etideo tolies nosPropbela
    laminata est, ut eatri niprilo DOus abominari de- lioTlaltir laudare Doniinuni, quia iiiinquam satis lau-
    buisset. r ::"- dare possumus..
    « Et fornicati sunl in adinveiilionibus suis, el < Confitemlni Doniino, qiioniam boiius, quOiiiain
    t iralus est Doininusin popubtm suum, el abomiiia- B < iri saeculiim misericordia ejus. > Hos niinc boi-
    < lusest hoeredilatem suain. etlradidit eos.in ma- lattir Prophela ad laudes Doniini' qni Chrisii san-
    t nus geiiliiim, eldominati sunt eorum qrii oderunt gtiihe redeiiipti sunt cl ex omnibus ronndi"partibus
    t eos, el tribulaverunl eos ininiici eofum,: ei huiiii- in unain catholicam Ecclesiam congregafi.
    « liali sunl sub nianibus corum, soepeliberavii eos.» « Dicantnunc qui redempti sunl a Doniino, qiios
    Et in hoc quidem magna Dei clemeniia declarattif, « redemit de manu inimici, el de regionibus coii-
    quia, quamvis Deum sic offendissciil, quolies lamen « gregavitcos. >Nunc, inquit, in boe lempore siiae-'
    hiimiliaii ad eum clamabanl, toties eos exaudiebat, redemptionis confiteaniur Do!iiino,-el nunc laudes'
    et de iniiniconim siiorum manibus liberabal.El hoc ejus dicanl, et praedicent Pmnes qiii redempti suht a
    qnidem praecipue lempore Jndicum faclum fuisse, Doinino; illi vid.elicet qiios Dominus redeiii.il de-
    qui leget, inveniel. niaim inimici, et depoteslatediaboli liberavit, et de-
    « Ipsi autem exacerbaverunt eum in consilio suo, oninibus nationibus in uiiam iidein congfegavit. El'
    t el huniiliati sunt in suis iniquilatibus. > Si enini bocest quod ait:
    ejus coiisilio credidissenl,ab ejus iinperio nori reces- -<A solis orlu et occasii, ab aquilone et niari. »-
    sisseni; sic in suis iniquiialibus ab adversariis suis : Mare, quod tolum circumit iiiunduro, nunc pro sola
    humiliali non fuissenti C parle anstfali ponilur. -
    i El respexit eos cum iribularentur. > Si taroen t Erraveruril in soliltidine in siccitate, et viam
    ]KBniienteseum orabant etinvocabanl. Hoc estenim, f civitalis habitalionis non invenerutit. »-Omnes,
    quod dicit ; f cum exaudiret oraiiones eofum. » inquit, isli erraverunt; scd Chrisli gratia illuiniiiati
    Qaomodo cnjm eorom orationes exaudireposscl, suiil. Sed ubi erraverunt?In soliliidine, ct non so-"
    ni.si eiim invocasseht e't orassenl ? lum in soliludine, sed in sicca solitudine. H*e cst
    t Et iueinor fuil testamciili sui, cl poeiiituil euni illa soliludo, de qua Propbela dicil : < Egoyox cla-:
    t iecundum mullitudiiiem misericordiae sux. >Deum mantis iri deserlo (Joan. i, 25). » Tottis mundus:
    iion pceiiilet,'sed poenitere videluf, quando pccni- eral solitudo, quando- Dorriinus venil, omnis terra-
    lentis iinitatur affeclura ; si euni qiiem aflligebat aridaet sterihs efal; nonduin hoiiiines illam viaro
    subiio aliquis amplecti ei hoiiofafe incipiat, poeni- invenerant qnae ducit ad civilaiem liabitalionis :-
    lerevidelur. - < Ego, inquil Dominus, sum via, veritas elvita;'
    i Et dedit eos in misericordias in conspeclu om- nemo venit ad Pairem, nisi per me (Joan. xiv, 6). »
    t nium qui ceperanl eos. » Non enini interflcicbant Haccesl igitur illa via quae ducit ad Palrem et ad;
    cos, rieque a patriis legibiis fecedere cogeljani, n civilalem bablTationis. Hla sola civitas habitalioriis,
    semperque secum prophetas habebaiit qui eos in quam quictinque intranl,oeternam habenlel feli"-
    consolabanlur et Dei misericordias eis promilte-' cem habitalionem. "
    banl. < Esurientes et aitientes, anima eOrum in ipsis
    < Salvos nos fac, Dominc Deus noster.etcongrega < defecit. s Omnes, inquit, adbuc esurientes ct si-
    < nos de nalioriibus, ut confileaniur nomini sancio lienles erarif, quia veritatis et sapientiaecibum et
    < tuo, et gloriemur in hvude tua. >De illis nunc poluhi nondum gnstaverunl, et ideo anima eoriim
    Propbeta speciafiter loquitur qui in flne saeculi-fii- faniecl siti in ipsis defeceral : t Non aulem farne
    turi sunt, de quibus alibi dicitur : < In diebus iilis' pariis,ut Propheta ait, neque sitiaquae,sed audiendi
    salvabilur Juda, et Israel haJoiiabil coiifidenter verbum Dei (AmosVIJT,H); >
    (Jer. xxxin, 16). > Itemque: « Si fuefil nuraerus < El claniaveruiil ad Domihumcum tribularcrilur,
    fHiorum Israel sicut arena rnaris, reliquiae conver- t et de necessitatibus eorum liberavit eos. >Hoc"
    tentnr (ha. x, 2J). » Pro isiis orat Propheta quos aiitem'luric facluin est, quando audiia evarigelica
    ubique genlium vidcl esse Jispefsos, ut iri unam fi- pi'aedicaiioiie, -se in errore et diaboli laqueis esse
    dem congregenlJjr, el Clirislum confiteanlur cl in cognoverunl. Sed mox ciamaiites et pcsniienfiam
    1111 S. BRUNONIS EPISCOPI SIGNIENSIS 1113
    agentes sa.lvati ct Iiberati sunl. Et tunc quidem .A prsedicalione illuminaii sunt, e( clamantcs ad Domi-. -'
    t eduxil eos Dominus in viam rectam.ul irent in ci- num de islis lanlis necessilatibus liberati sunl. Et
    < vitaicm habiiationis. i hoc esl quod dicil :
    < Confiieantur Domino misericordioeejus et mira- « Et clamaverunl ad Dominumcum tribularentur,
    < bilia ejus (iliis hominum. jEgregie autem dicitur, « et de neccssiialibus eorum liberavit eos. > Quae
    nt misericordiacet mirabilia laudenl Dominum, quia aulem fueriiit isiae necessitates, audianius :
    per nvisericordias qnas fecit, ct per mirabilia qnoe t El eduxit eos de lenebris et umbra inortis, et
    liliis hominum osiendii, laudafur ct magnificatur t vincula eorum disrupit. > El hoc quidem jam
    Dominus. Et dignum quidem esl ut eum laudent superius exposuimus, quia erroris et caecitatis
    qui ea bona suscipere nieruerunt quoe superius ex- tenebras patiebanturi
    posila sinit. t Confiteantur Dominomisericordiaeejus el niira-
    t Quia satiavit animain inaiiem, et animam esu- t bilta ejus filiis hominiim. » Et hoc simpliciler
    <• rienlem satiavit bonis. » Hoc esl enini. quod su- expositum est. Quod lamen dignum esl ut soepius
    perius dixil, quia t de neccssilatibus eorum libera- repetaiur,quiamagna Dei misericordiaest,magnaque
    t vit eos, j.qui esiirientes et silienles erant. Inancs miracula quae nobis in hoc Psalmo narraniur. Sed
    erant illaeanimoe, quae Christi fide et cognitione va-J B quae miracuia?
    cuaeeranl, Has autern satlavit Deus omnibus honis, t Quia contrivil porlas aereas, ct vectes ferreos
    quia ntriusque Testamenli dulcedinem et veritatem « confrcgit. » Valde duraet forlia esse oslendit, in
    intelligere fecil. eoquodaerea et ferrea ea esse dicil. Omnia macbi-
    < Sedentes in lenebris et in nmbra nioiiis,\jncu- namenta diaboli tam fortia sunt, ut merilo xrea et
    « li.s ligaios in inendicilate et lerro. » Subaudilur, ferrea esse dicanlur. Non est ergo mirum si verba
    liberavit eos Dominus. Hoc eniin inferius conti-. vitoe corda iniquoriim penetrare nequeuni, quae tam
    nuatnr, ubi dicilur, <de iiecessilalibus eoruni libe- fprtiter clausa et obserala sunt. Omnia vitia et
    « ravil eos. » Hic esl ille popnlus, de quo Prophekt peccata macbiiiameiita diaboli sunt, quaeverbo Dei
    ait: < Populus qui sedebat in lenebris vidit lucem o.bsistunt, ne ad cor hominis penelrare valeat. Viiicit
    inagnam, aiiibulantibus in regione umbrae mortis, lamen virtus et polenlia Dei, et quamvis miser
    lux orta est eis (Isa. ix, 2). » Sedebani isti in tene- bomo in via iniquilatis clausus el ligatus sil, inde
    liris erroris el caecitatis, et sub illius arboris unibra tamcn eum trahit, _el ad viam.veritalis revocat. Et
    '- ~
    quoenon refrigerium, sed mortem dabal. Erant au- hoc esl quod dicit: :'
    lem in vinculis ferreis, in mendicilatc, quia spiri- t Suscepit cos de via iniquitalis eoriim.'» Et
    tualibus divitiis paupercs dura diaboli catena (V.quasi aliquis diceret: Quid causae est quodsic
    slringebanlur. Ilocautem cur eis acciderit sequen- homincs a diabolo et vinci el huniiliari possunl?
    tia manifeslant. ait: « Propler injustilias eriim suas humiliati sunt; s
    < Quia exacerbaverunt eloqnium Domini, el con- quasi dicat: Hoc faciunt qui falsitatem ei iiijustitiam
    « silinm Altissimi irritaverunt. » Neque ipsi per se, diligunt, et eam quam diligere debenl verilaiem
    vel a doctoribus suis cognoscere poteraiit veriiaiem, odio habent. Et hoc est quod ail:
    neqiie his qui divino oraculo eum- praedicabanl, « Omnem escara abominala est anima eorum, et
    credere volebant, sed potius coiura divinoe legis. t idcirco appropinqitaveruntusquead porlasmortis.»
    praedicalores, errorem sttum omnibus modis.defen- Omnem, inquit, escam saluiiferam ef vivificantem,
    dere nitebantur. Et boc quidem erat elpquium Do- perquam ulriusque Testamenli doclrina significaliir,
    mini exacerbare, ejusque consiliuro irritare, Unde abominala est anima eorum , el ideo ad. porlas
    el subditur : morlis appropinquaverunf, quia boereticis ct schi-
    « Et humiliatum esl in laboribus cor eorum, et smalicis aliisque deceptoribus se sociaverunl. Isti
    « infirraali sunt, jnec fuil qui adjuvaret. » Magnus cnim sunt portae mortis, quia per islos inlraiur ad
    labor est verilatem invesligare, quam quidem nemo pj inortcro.
    suo ingenio, sine divino auxilio invenire polerit. El < El clamaverunl ad Dominiimcum tribularenliir,
    ideo omnes saeculisapientes sfulti facli siinl, el ad < e.l de necessitalibus eoruiii liberavit eos. » Hoc
    yerilatis agnitioneni pertingere non potuerunl. Cor auiem jarn superius exposilum est. Sed quoraodo
    atilem ciiin vincilexallalur, cumvincilur buroiliatur. de necessitafibus eoriim iiberavit eos , seqtiitur :
    Quod itaque hicdicilur: t Hurailiatum est inlabo- « Misil verbiim stitini, et sanavii eos et eripuit
    ribus cor corum, » tale esi ac si diceret: 531 < de inleiilu corum. » Hoc autem de Salvalore.
    (Quamvismultum die nocleque cogitando et medi- nostro inlclligiliir ,. qtii nd sanandas et iiberandas
    lando labOfassent, victum tamen el bumiliatum est omnes gentes a Deo missus cst. .
    cor et ingenium eorum, quoniain ad veritatis noti- r t Confileaiilur Doniino misericordiaeejus el mira-
    tiam suo ingenio pervenire non poluemnt, scd om- t bilia cjus filiis bominmn. > Nunc, quasi dical:
    iiino inlirmati sunt, nec fuit inler eos neque scriptu- Misericordise el mirabilia necessaria. s.uiil, q-iia
    rav nec sapiens aliquis, qui eis hoc in labore auxilium sancli pracdicatorcs ad ])f;edicandum et sacrificium
    prsr;stare valuisset. Cuniigitur sic meditando tribu- laudis iiiimolaiiduromiliiintur. Iloc esl cnim quod ail::
    lareitlur. ct affligcrciilur, audita subito.cvangclica i LUsacrificciit sacrificium laudis, ct aiitHiiitient
    1113 EXPOSITIO 1NPSALMOS. 1114
    < opera ejus in exsullalione. > De hoc sacrificio dicit A tiberavil eos. PJana sunt haec ct jucunda ad intelli-
    Aposlolus : < Per ipstim.ergo offeramn.s hostiam gendum.
    laudis seraper Deo, id est vilulos iabiorum conli- < Confileantur Domino misericordife ejus, ct
    leiUium nomini ejus (Heb. xm, 15). » Viluli nainque < mirabilia cjus filiis hominum. > El hoc quafe ?
    labiorum, laudes, sermones ct yerba sunt qiioe < Ut exaltent etim in Ecclcsia plebis, et in cathedra
    aposloli praedicare et nuntiare miiiuniur. Sed ui f seiiioriim laudenl eum. > Constal igilttr qtiia
    hpc in exsultatione facere vaieani, necesse est ul aliler eum exaliare non possunl, nisi Dei misericordiae
    lnisericordiae et mirabilia Dei cum eis vadaut. ct mirabilia adsint.Iiide est enim quod.albi dicitur:
    <"Quidescendunlmare in navibus, facientes opera- < Quia profecli praedicaverunt ubique, Domino
    < lioncs in aquis multis, ipsividerunt opera Domini Cooperante el- sermonein coiifinnante, sequentibus
    < el mirabilia ejusin profundo.»Isli qui descendunt signis (Marc. xvi, 20). > Quid esl autem in Ecclesia
    mare in navibus appstoli sunt pt doclores. Et ipsi plebis, nisi in pppnlp gentium ? Et quid est in cathe-
    qnidem fecerunt operationes in aquis mullis, quia dra seniorum, nisi in Synagoga Judaeorum? De hac
    praedicaverunt, et virlules rniiltas feCemnl in pppulis aiilero cathedfa Doriiiims ail: < Super calhedjam
    mtiltis. Et hoc est quodait: <Ipsi viderunt opera Moysi sederuiii Scribae etPharisaei (Mutth.xxin,&).>
    Doniini, ct roirabilia ejus in profundo. » Tuuc enim " t Quia posuit flumina in deserliim , el exilus
    in profundo marisapostoli mirabilia videfunt,quando « aquarum in silim ; lerram frugiferam in salsu-
    inter impios et peccalores morluos suscitabant, < gincm, a malitia inhabilantium in ea. » E eonira
    caecos illuminabant, aliaque miracnla faciebant. vero, < qui posuil deserlum in slagna aquarnm, et
    Descendit aulem unusquique in navicula corporis « collocavil illic esiirientes.et conslitueruiitciviiai^m
    siii,quaeqiiidcm fragileserant elnaufragio destinaiae; « habitalionis. » Hoc est igiiur, unde aposloli et
    sed spiritus, qui praesidebat, fortis erat, ei navigandi praedicalores" et in Ecclesia plebis et in cathedra
    perilus. Unde e.t Dominus ait: « Spiritus quidem seniorum Dominuin exaltare ct laudare debent,
    promplus est, caro autein in(irm'a'(Iua(iA.xxvi, 41).> quia deponii superbos, et exallal humiles, qi;ia con-
    t Dixil, et sietit spirilus prpcelloe, el e.xaltati Vertit in Libanum Cherincl, et Chermel iri saltiim
    < suntflu.ciusejus. >Hocesl enini quod perProphetam fepuiatur. Qnia corivertit desefium in lerraiii frucii-
    Doroinusait: < EgoDoininus, qui conlorbo mare,et feram, et lcrfam frtictiferam in deserium; ef, iit
    inlumescunt fluctus ejus (lsa. LI-,15). > Tanlum planiiis dicaiuf, quia inalitiam Jtidfeorum repnlit,
    enim et. rion amplius polerant nvali contra bonos, et geniitim simpliciiaiem elegit. Quid eiiim aliud
    quantum eis Dominus facere permittebat. t Dixit „ erat geiilililas,'nisi deserlum ef lerra sitiens el sihe
    jgi-iurDoininus (dicereautem, voluisse fuil) et stetit ;aqua? Ei ibi qnidem posuii Doiiiinus flumina, et
    spirjtus procelloe. > Et quia Dominus hoc voluifut exilus aquafum. quouiam illis aposlolos dedit, et
    spiriius procellae slaret ei mare in suo fervore et sanctaruni volumina scriplurafum. Judaea vero ferra
    tempestate perseverarel, ideo exallali sunt fluclus fruciifera quondam ftiil,sed a malilia iiihaliilanliuni
    ejus. Et quid fecerunt Uinc illi, de quibus modo in ea, in salsug;ineiri ct slerilitaiem conversa est.
    diximus, qui descendunt mare in navibns ? Quod atitcm sequitiif: <Posuil deseiium in slagnum
    < AF.cendunlusquead ccelos et descendunt usque aquae, et terrain sine aqua in exilus aqiiafiim, >:
    < ad abyssos. >Et ascenderemalum est eldescendere repetilio est. Ibi autem,id esl in terra sine aqua,
    pejus ; in ulroque 532 e".'m periculum est. Unde per quaiiv Ecclesia significaluf, collocavit Doniinus
    ei.dicit quia < anima eorum in malis labescebai; >, esurienlcs, illos vidclicet de qiiibus dicitur: < Ei
    id.esiin calaniilaium et dolorum vebenientia con- famelici salurali sunt (7 Reg. n, 5).» El isli quideriv
    stiluti,yix a yirtutenpn deficere valebant. Possumus constituerunt, compIeveriii.il, a-dificavenint, et
    autera inteliigere quod tunc ascendebarit', quando cunctis bonis abundare feceriint civilatem habiia-
    anle lyrannos ad tribunal judicii irabebanltir ; lunc lionis, per qtiara velEcclesiii, vcl cueleslis Jcrusalem
    yero descendebanl.cuni in ima carceristrudebantur. D inlelligi polest. r
    « Turbaii suni, etmoli suni sicut ebrius, eiomnis <Eiseminavernnlagros, et plaiitaverunt vincas^
    < sapientia eorum deglulila est. > Haec verba quid < el fecerunt fnuium nativitatis.»Quotidie seiriinatur
    aiiud significanl, nisi tinioris ct perturbationis ager Dei.el planiatur vinea Dei, et qttoiidie reddiint
    intolerabileni immensitatem ? Hinc est enim quod fruclurn novurri, frucium riativiiatis novaeque nali-
    Apostolus dicit : < Nolo vos ignorare, fralres, de vitatis. < Plures enini, ut Apostolus aii, facli sunt
    tribulatione noslra, quae facta est nobis in Asia, sacerdoles securidum Iegehi, idcirco quriil morte
    quoiiiam supra modum gravali sumus, supra virlu- prohiberenlur pcrriianerefj/ciir.yii, 25),» ui scmpcr
    ienl, ita ul taederel nos eliam vivere (II Cor. i,8). > aliis alii succcdant qui in agro Dei ei in' vinea Dci
    < Etclamaveruntad Dominum cum tribularenlur, laborare non desinani.
    < el de necp.ssitaiibus eorum liberavit eos. » Quo- « Et benedixit eos, el riitilliplicati sunl nimis, et
    modo aufem liberavit, audiamus.i Statuilpfocellam < jumenla eoruiiiiionmiiioravil. > Juroeiiia hoc iiv
    tejusin auram,elsiIuefurilflucltisejus,etloetali sunt loco episcOpi sunlel sacerdoles.Hoecautemirilnoraia
    < qtiod silneruril, et eduxit eos in porluin vOluntatis iion sinit, quia, sicut modo diximus, alii pro: aliis
    < eorum : > et ita quideni de necessitatibus eorum ordinaittuf; Dicuntuf autein jumeriia, quasi juv.ij-
    1115 S. BRUNONTSEPISCOPl SIGNIENSIS U16
    menla.quod norocn, qtiantum huic ordiniconvehiat, ., X _f dandurii el pracdicandum, el verbum vilae et saluiis
    quis non intelligal ? ciinciisgenlibus nuntiahdtim. Ethocesiquod dicit:
    < Pauci facli stint, et vexali a iribiilalionemalorum n" « Cantabo, et psalmum dicam Domino. > Sed ubi?
    < el dolorum. >Modo, quasidicat, jumenla rriinoralaa in psallerio et cithara.Hoc est ehini quod sequilur :
    notv sunt, quamvis persecutionisleiopore in Eeclesiaa « Exsurge, "gloria mea , exsufge, psallerium et
    proedicatores valde pauci aliquando facti sunt, s t cithara,» exsurgam dilucuio. Quid per psalteriuin ,
    muilumqiie ab iniquis hominibiis vcxati et afllicti. etcitharam, nisi Vetus el Novura Tesiamenturo '
    t Effusa est conlemptio super principes eorum, ett iiUelliganius ? Decem cbordas Iiabel psalterium,
    < seduxerunt eos in invio, et non in via (791). ». quia decem siinl verba legis. In cithara vero yel
    Inde, quasi dicat, vexati sunl sancli a maloruini tres, vel qiuluor chordae sufflciuiii; el tres quidem
    lioriiinum iribulalione ; quia super principes eorumi mysterium Trinilatis, qualuor vero lolidcm Evange-
    coniemptio elfusa est,qui eos seduxerunlin invio, ett liorum Iibros designarit. Gantant igitur saricli yel in
    non in via. Isti pfincipes hoeretici sunl, qui semper. psalterio , vel in ciihara, quia aliura cantiim el do-
    conlendere parali, et suos decipiunt, et sanclosj ctrinam non babent, nisi Veicris el Novi Teslaniehii.
    quiescere non paliuntur. Decipiunl autein eos ini Si igitur psalierium el cithara ab Ecclesia tollalrir,
    inVio, et non in via, quia nemo esl qui in omnibus_ " quid dical, quid cantei, quid praedicet non habebit.
    decipiatiir. Ubi sedncitur homo, in invio est; el ubii Est igitur omnis gloria ejus in psallerio el ciihara,
    noii seducilur, in via est. qula sine canlu, sine doctfina et scientia, nullam
    533 *'Et adjuvit pauperem de inopia, et posuitl gloriam habere potest. Et quamvis omnis modulalio
    « sicut oves familias. > De quibus inodo superius_ psallerii el citharaesuavis sil.etdulcisad audiendum;
    dixil, < pauci facli sunt, > eosdem ipsos propler!" illa lamen dulcissima est quae a tribus cbord.is iu
    Ipsam paucitaiem panperes vocal. Vicina sibi suritt cithaia modulatur. Et lalisquidem est ille cantus,
    paucitas et paupertas, et pene idem significare» qucm sicut Isaias propheta, et Joannes apostolus
    videnlur. Quomodo adjuveril pauperem de inopia, dicit : < Seraphim et quatuor animalia cantafenoii
    id est de supradicta paucitate, expohit dieens : cessant: Sanctus, sanctus, sancliis Dominus Deus
    t Et posuil sicui oves faroilias, > quoniam sicutt omnipotens, plena esl omnis lerra gloria ejus (Apoc.
    gfeges ovium, sic eos riiuJtiplicavit. Singulas atilemi iv, 9). > Merilo igitur dicit Ecclesia : < Exsurge,
    Ecclesias intelligere possumus. • gloria mea, exsurge,psalterium etciihara; > et ego
    « Videbunt recli,ellaetabuiilur, etomnis iniquilasj quidem exsurgam diluculo. Tu, inquit, psalieriinri,
    * oppilabit os suum. » Videbunt, inquil, recli ea, o et tu, cithara, semperesio parata, ut nullummilii
    quse in boc psalmo scripta sunt et laetabuiiiur, iiiipedimenlum et moram faciaiis, quia ego quidem
    quoniam tolus isle psalmus misericordia plcnus est. ad caiitandum exsurgam.valdediluculo. Inhocamem
    Iniqui vero taceant, et contra Deum ulterius non, se per totuin diem a manc usque ad vesperum, id
    loquanlur. Nullam excusalionem babere poteril, esi onini tempore vitoe suae sc cantare et jubilare
    qui post lanlam misericordiarum plenitudinem ab, promillit, qriod se dilucuio exsurgere dicit.
    iniquitate non recedit. < Confitebor libi in populis, Domine, et psalroun
    < Quis sapiens, et cuslodiet h~ec,el lunc intelligel.l < dicam tibi iriter gentes. > Parala, inqtiit, siim,
    « misericordias Donvini? » Hle, inquit, sapiens est, • psalterium et cilharam liabeo, et iii psalierio et
    qui ista custodil. El qui isla cuslodierit, illc sine, citharacanlabolibi,et laudabo te inpopu!is,Domine,
    dubio inlelliget misericordias Doiuiui. Jntelligere, el psalmum dicam inler genles. Quia eiiim Judaai
    aiitem hoc in loco suscipere. est. Neroo enim sic. audire nolunf, psalmos se inter genleS cantare
    eas iivlelliget, sicut ille qni eas suscipiet. promitlit. Psalmos autem cantare, est vefbis et
    PSALMUS CVII. actione legis mandata adimplere.
    CASTICUM PSALMI DAVID. < Quoniam magnificata est super coelos iriiseri-
    Quid est autcm canticum psalmi, nisi laus bonae D < cordia tua,et usque ad nubes verilas tua.> Miseri-
    operationis? Laudantur igitur in boc psahno opera, eordia Dei, ei veritas Dei Salvalor nosler est, qui
    bona" et qui ea operaiitur, Eloquilur conira philo- omni misericordia Cl veritate plenus est, et in ipso
    scphos et haereticos, qui suam scientiam extollentes, elper ipsum, Palris misericordra el vefilas cunclis
    sanctoTnm irrident doclrinam et simplicilalem. Sed| geiilibus Tevelala est. Hoc, inquit, confitebor, hoc
    \ir justus ea non curat, neque propter hoc divinae; praedicabo, in omnibus genlibus nunliabo, quoniam
    legis scicnliam cl doctrinam praedicare cessat. usque ad ccelos cl usque ad nubes roiscricordia lua
    « Paratuin cor meum, Deus, paralum cor meum:; et veritas tua magnificata et cxaltala est. Sedut
    « caniabo, et psalmiiro dicam Domino. » Facianti vera sit praedicatio mca, jam nunc exi de spelunca, -
    jlli quidquid velint, dicanl quod velinl, laudcnt; egredere de sepulcro, et exallare super ccelos, Deus,
    dogmata sua, vitiiperenl nostra ; cor meum semper et super" omnem terram gloria lua manifeste.
    est paratum ad canlandum, ad jubilandum, ad lau- lur. « Exaltare super coelos,Deus, el super om-
    (791) Effusus est contemptus super principes. Et: dimisit eos ininvio, et non in via ? Tradidit illos
    seduxit eos in invtOyCtnon in viq. Ila lectio apud S. Dcus in cqncupisc.(nliaseordiscorum. Hoc est cuiuij,
    Aug. Ad qucesubjicit: < Quid esl, crgo seduxil eos, scduxit: donavii illos sibi. >
    1*117 EXPOSJTfO IN PSALMOS. 1118
    ncm teiram gloria tna, utliberentur electi trii. > A f era.t cpr unuiil et anima una, et riemo dicebat
    534 * Salvtim me fac dextera tua, c~texaiidi aliquid esse suum, sed erarit illis Orniiiaconimunu
    i nie. > Dicit Ecclesia : ut liberenlur elecli lui, (Acl. lv, 32). > Inter hos aulem monachi quoque et
    salvum me (facdexlera et foriitudiiie iua, et exaudi efemitae conmimerantur. Al vero per < Ephraim ,.»
    me. Salus hujus piissimoematris, onn.iuin filiorum qui frugifer dicitur, orinies illosinlelligere debemus,
    liberalio est. qui boni operis friiclum Doriiino reddunt. ln his
    < Deus locutus esl in Sancto suo :Laelabor, ct . aiitem et; clerlci et laici, el masculi el feminae, et
    < dividj.m Sichimam, et corivallem tabernaculortim divites et paiiperes, et liberi et sefvi, el omnes alii
    < metibor. > Propheta loquilur modo, et Ecdesia qui oliosi non sunt, sed in vinea Doniini fidelitcr
    consolatur, quae de humani generis calamilatibus, laborant, iiUelliguniur. Quod autem ait, t fortitudo
    ab ipsa origine incipiens Ianientabatur, quav-tamen capilis mei; > lale est ac si diceret, forfitiido mea.
    desola significatione gaudebat, qua fugere poleral Ad hanc autem significalionem, et boves nostros, et
    afacie arcus. < Deus, inqtiit, locutus est in Sancto operarios nostros, fortitudinem nostram dicere
    Suo, > idest in dilecto Filio suo, el ea locutus est solemus. < Juda fex metts. > Juda confessioinlerpre-
    quae loetitianvlibi dabunt et exsul talionem, qnoniam tatur. Isli atiiem: sunl qui pro aliis pugnaril, et
    usque ad fines lerrae le dilatabit, el tolam terram , 13
    " Deum assidue laudanl et benedicunt, et inter ipsa
    quam dimensus est et per suas partes divisit, libi tormenla Deum suum et Creatorem suurii Christum
    dabit. « Laetabor, inquit, et dividam Sicbimam. r esse-corifilentur. Et lales quidem digni sunt qui
    EgregieDominus a laetitia iricipit, qtria ejus loetilia reges a Domino coiistituantur. t Moab olla spei
    omnibus fidelibus gaudium praestat. Unde et in ejus' meae. > Bene postconfessionem ollaiiv posuit, quia
    naiivitate gaudium pasloribus promillens angelus, sola confessio sanctorum carnibus ollam implebat,
    ail: « Ecce annuntio vobis gaudium magouin quod et eos ad ignem et ad alia tormenta ducebat. Per
    erit omni populo, quia natus est vobishodie Salyalor, ollam enim hoc in loco omnia lormenloruin genera
    qui esl Christus Doininus in civitale David (Luc. n_. sigrolicanlur.interpretatur autem <Moab->ex palre,
    10). > Sichima liumeri inlerprelatur, et significat per quem eos intelligimus quibus in Evangelio
    illos humeros qui superhiimerale in Exodo ferre Dominus ait: i Vos ex patrediabolo eslis (Joan. vin.
    jubentur. Ipsi auiem sunt SS. aposloli, episcopi et S4)i > Isti igilur sunt quosprius sibi ipsi, deinde
    sacerdoles, qui ideo humeros ornal.os habent, ut vero fidelibus suisollamse Dominus habere sperabat.
    alios omnes sapienler et forliter-porlenl. Ipsi enim Sperabatquidem, quia libenter et stia sponte susti-
    suntquibusDominus.ail: iTollitejugummeumsuper P nuil passionem. t !n Idiimaeam exteridam calceamen-
    vos, et discite a me quia miiis sum el humilis corde lum meum, > id esl calceatos roeos, per quos apo-
    (Malih.xv, 29). > Hoc igitur divisit Dominus, et slolos significat, qui, sicui scriplum.est, f calceati
    totam convallem iabernaculorum inler eos pafliius eranl in pr»parationem -Evangelii pacis (Ephcs. vi,
    est. Convallis "tabernaeulorum lolus iste mundus 18). > Hos aulenv exiendit Doroinus, et misit in
    inlelligitur, quo labernacula Dei posita sunt, per Idumaeam, quae sanguinea interpretatur, quod quid
    qiiae omnes Ecclesiae sigriificaintur, de quibus sub- significet manifcslum est. t Mihi allopbyli subditi
    ditur: sunt. » Per allophylos (795),qui sine capite interpre-
    - < Meus est Galaad, et meus est Manasses, et tantur, universaliter omnes infideles, et quicunque
    «Ephraim fOrtiludo capilis mei. Juda rexmeus, Dei cognitionem non habent, inlelligere debemuSi
    <-Moab olla spei meae. In Idumaeani extendam cal- Quomodo enim caput habebanl qui, c~cciet surdi,
    < ceamentum mcum, niihi allophyli {792) subdili aures et oculps non habebanl? Si enim oculos
    < sunt. >Ecce omnia sua sunt; omnia haec ad babuissent, ncquaqtiam ligna et lapides deos esse
    Ecclesiara pertinent, et' ita" sancta maier Ecclesia dixisseril. Isli tamen apostolica praediCationeSalvalori
    nbique gentium magnificata et dilalata est. Sedquid nostro subditi sunl, quia de lalibus Ecclesiae muri
    per« Galaad, >quae acervus testimonii inlerpretalur, jD fabricati sunl. Isli enim sunt illi lapides impoliti et
    nisi Ecclesioe doetores et magislros intelligamus? incircumcisi, 535 mios-'ferrum non letigii, qtiia
    lpsi enim sunl, inquibusulriusqueTeslameiUi lesti- de talibus allaresibiDominus liefi jussil. Huc usque
    monia coacervala stinl, quibus el seipsos oronesqtie Doiiiinus Iociiliis est. Hinc autem -Ecclesia stioe
    alios dcfendere debent. Et meriio primi ponunlur, narralionis ordinem serval.
    qui inler omnes altos obtinent principatuin. 1 - t Quis deducel me in civitatem munitam? Aht
    f Manasses > vero interpre'alur oblivio, per qiiem i quis deducet me usque in Idumaeam? » Quis, in
    pimirum illi significantur qui, S. Spirilus calice quii, deducel nve in civitalem munilam, id eslin
    inebriati, terrenorum omnium obliviscunlur et spla coeleslem Jerusalem; ubi neque ollas Moab, de qui-
    coeleslia conCupiscunt. Tales erant iili de qulbus bus hiodo loculus cs, neque sanclornm sanguine
    in Actibus aposlolorum dicitur : t Quja omnihus cruenlatosldumocorum gladios timeam?Autsi pedes

    (792) Cod. Ghis.-, alienigenw, Brunonis inlerpretalio; si nimirum intelligimiis


    (793) Allopbylus, ut alibi superius diximus, signi- houiines idoloratriae deditos, adeoque gentis diverstc
    ficalhominem altcrius iribus, sive^alterius genlis et admodum a Juda"orum nationc et religioiie.
    : natianis; atque in hoc ctiam sensu sese sustiriel S.
    111» S. BRUNONIS EPISCOPI SiGNIENSIS 1 i20
    meos in ldumaeam cxtendere vis, quis erit qui me A l vocan.lo, in oinniljus insidiando, cum falsisiesiibus.
    deducat, el itincris viam ostendat, et eunlcm el re- accus.mdo, lcgis injurias objiciendo, ipsum.lcgis
    deuntem ciistodiat? . condilorero conlra legem fecisse nienliebanliir :
    t Nonne lu Deus, qui repulisli nos et deslruxisli < Nos, inquiiint, legeni babenius.el. secniiduni legein
    « nps, Jralus es et miserius es nobis ? .El non debcl moii, quia FiliumDej sc fecit (J.oan. xix, 7), >
    « egredieris Deus in virtulibus noslris? > Egredieris Et ciini nullain causam morlis Pilatusin eum irive-
    iitique, quia sic proinisisli nobis, et sic le faelurum nire poluisset, .ic per hoc eum diinitlere voluisset,
    esse speramus. Hoc est cnim quod, Dominus in illi oinnes e conlra una voce clamayernnt : « Cruci-
    Evangelio dicit : « Qui credit iu roe, operaquaeego fige, crucjfige! >jdicentes. Ciimque ille diceret :
    facio et ipsefaciet, et majora horum faciel, qnia « Quidenim mali facil? > (lbid.) illi, nihil habenles
    ego ad Palrem vado (Joan. xiv, 12). > Itemque : quod ei respondcre potuissent, non ad interrogata
    « Signa autem eosqui crediderint h;cc sequeutur : responderunt, sed iterum « Cruciflge! >clamaverunt.
    fn nomine roeo daeroonia ejicient, linguis loquentur Et lunc quidem coniplelum esl qnod modo Donvinus
    novis, serpentes lollent, super aegros manus impo- ail: «Quia os dolosi el peccatoris super me apertum
    nenl, et bene habebunt (Marc. xvi, 17).» est. > Dicitis, Judoei., quia iegem babetis; quare
    < Da nobis auxilium de tribulaiione; » quia nos:'B ergo secundum legein npn judicalis? Quarejustum
    aliunde auxilium non exspectainus. < Et vana esl el innocentem condemnalis? Quare conlra euiri qui
    «salus hominis; » siquidem universa vanilas est neque viclus, neque confessus esl, « Crucifige, cru-
    ipse homo. cifige ! > clamatis? Sed audiaiims quid Doininus
    « In Deofaciemus virtulero. » In Deo,
    inquit, fa- dicat :
    ciemus viriulem, el ipse egredietur in virtutibus - « Loculi stint adversus me lingua dolosa, ct ser-
    nostris; quia sicut ipsedixit, sine ipso nihil'facere « monibus odii circumdcderunl roe, el expugnave-
    possumus. < Et ipse ad nihilum deducel tribiilanles « runt me graiis. > Quid dicetis ad haec? Nonne
    « nos. » Tale esl et illud quod alibi dicitur : < Ad Prophela vesier isiud praedixit? Non poiuit mentlri
    nibilum devenienl, sicut aqua decurrens (Psal. LVII, Spirilus sanclus, qui in eo loqnebalur; ipse vesira
    8). » Ad nihilum deducilur, cujus intenlio non adim- iniqua consilia, ipse vestros dolos, ipse vestros ser-
    plelur. Esl enim usitalissimus iste locutionis modus, mones odiiel mendaciiplenos, antea per lam.mulios
    ul nihil eum fecisse dicarous, qui id quodccepil fa- aunosrcvelavil, el hoc malum lam imineiisuro,qiipd
    cerenon poluit. Sic igiliir ad nihilum deveneriinl, ad perditionem veslram facturi eratis, roanifestavil.
    qui suas voluntales ad effeclum perducere non po-, _ Verum est igilur, el negare non potesfis, quia locoli
    tuerunt. estis adversuin eum lingua dolosa,. lingua f Ilaci,
    PSALMUS CVIII. lingua merito dainnanda el flainmis perpeluis cru-
    'l"f FINEMPSALMOS DAVID. cianda.jVerum, inquam, est, et negare noiipotesiis,
    Isle litulus jam mullolies exposilus est. Quando quia serinonibus eum circuindedislis;"et sicui ipse
    Prophela ponit in fincm, non vult ut de se, sed de ail, gralis eum odio babuistis, et nullam juslam cau-
    Chrislo, inlelligatiir. Et ipsequidero Ioquiturin lioc sam conlra eum invenire poluislis. Scio quia causam
    psalmo, et de Judaeis conqueritur, qui laritis ejtis veslram, quamvis iniquam, defenderetis, 538*l
    berjeCciis ingrati fuerunt et pro bonis inala rcddi- sicut scmper soliti estis coiilra veiitatem conten-
    deruiit. derelis el png^arelis, nisi Propbela vester el Rex
    « Deus, laudem meam ne lacueris. >V.uIlSalvalor vesler ista piiedixisset,.cui contiadicere non andetls.
    nosler ut tolus mundus cognoscat el praedicet mise- Sed iterum quid Dominus dicat, audiamus :
    ricordiam, forliltidinem el patienliairi ipsius, qui < Pro eo ul nie diligerent, deirabebant niihi. >;
    cum solo verbo oirines suos inimicos perdere potnis- Et lu, Doiuine, quid faciebas? < Ego aiitero orabain :
    set, quod ad forlitudinem speclat; noluit tamen, < posuerunt adversumme roala pro bonis, el odium
    ersdniniia misericordia plenus, pro eis orabaldicens: j) < pro dilectione roca. > Hoc cst enim, quod per pro.-
    « Paler, ignosce illis, quia iiesciiinl qtiid faciunt pheiam Dominus ait: « Vinea raea elecla, ego te
    (Litc. xxm,5i). >El sictit ovis ad occisiohem ductus, plantavi, quomodo coriversa es iri amaritiidinem
    cum eum irriderent, maledicerent, ligarenl, flagella- vilis alienae? >(Jer. n, 21.) Et alibi: t Populemeus,
    renl, damnafenl, spinis Coionareni et (quod dicere quid feci tibi, atit in quo conlrislavi le? responde.
    eoiitremisco) conspuerenl, el colaphizarent, crucifi- mihi ? > (Mich. yi, "i.) Longurii esset si enarrare ve--
    gerent et acelo potarent. Sed quis oronia dicere liimis qttae et quanta bencficia illi-popnlo-iniquo et
    valeal? Ipse lamen paiienler oronia susliimit. Scd ingraio Dominus fecerit :..« Non sum missus, dicii:
    melius est ut ipsuin audiaimis, et ipse nobis dical Dominus, nisi ad oves quae peiierunt domus Israef
    quidille populus stultus el insipieiis.-impius el in- (Maltli. x, 6). > Magna causa dilcctiouis csl. h;ee,
    gratus, conlra eum fecerit. «Qtiia os, inquil, pecca- muliuin hac pro causa eum diligere debuissenl,
    < loris el dolosi super mo aperlum est. > Verepec- quod ipsemetpro illis se vcnisse lestalur.Suscilaliat
    catoris, qui illud peccatuin facere r:on liinuit,'cui nioiiuos illoniiii, illuminabal caecos, curabal para-
    ''nullum peccatum unquam coroparari poiest. Vere lylicos, mundabal leprosos, sanabat hydropicos.illi
    dolosi, qui lattdando, extollcndo, magistriun boiium vero e contfa quid detrahentes dicebant? t Ilic
    4121 EXPOSITIO IN PSALMOS. 1122
    homo non csl a Deo, qtii Sabbalum non cuslodit. A peccala. Diripieiil autem alie.ni labores ejus, qiiiaj
    (Joan. ix, 16). > In hisigitur et multis aliis illi dc- quaecunque "operati sunt roalignorunv spirituum
    irahebant, cum eum potitis plurimum diligere et eruni.
    honorare debuisseiit. lpse vero prabat, et pro ipsis t Non sit illi adjulor, nec sit qui miserealur pu-
    . stiis inimicis atquepro pinnibus aliis, ul ejus passip t pillis ejus. > Jaro per niille annos, etarop.lius in
    j omnihus proficerel ad yitam aelernani. captivitale.estpopulus iste, el nullum-neque D.ei,
    < Conslilue super eiim peccatorem, et diabolus neque hominis auxilium nieruit, ut .ad propria re-
    < stei a dexlris ejus. > Digniim est tit peccatores inearei, ntillusque fuitqui velipsis, veleorum filiis,
    p;ecatorem suscipiant, el qui noluerunt suscipcre misei-icordiani proesiaret.
    Cbrislum Salvalorem, Anlichrisliiro siiscipiani de- f Fianl nati cjus in inleritiimjn una generatione
    . ccplorem. Stat autein diabolus a dextris lnijtis "po- f deleatur noineii ejus. >Hoc.aiiiein in illa obsidione
    piili, qtiia ipse posl se eos irahil, ad sinistram im- coiiipleluin fuit, de qua jaui supfa diximus. In una
    pellit.el ab itinere reclo divellil : oslendileis yiani yero geiieratione delctum iipinen ejus esl,qnia trais-
    siiiistram, dexteram claudit, et ebs per illani trans- aclis quadraginta duobus aiijiis, in quibus un;v gc-
    ire non paiitiir. neralio coroplctiir, ii.ulla.ler.fa postea nominala est
    t Cnm judicalur, exeai condemnalus. >Hoc erit B regnuro Judaeoruni. ".'...
    injudicio, quando simul cunVeo quem nunc sequi- <In niemoriaro redeal iniquifas patrumejus in
    • tur-miiiciur in ignem oeiernum. t Et oralio ejus fiat < conspectu Domini, el peccatum matris ejus non
    « in peccatum. > Qiiolidieoraiit Jtidoci, et psalmosct < delealtir, > Hoc est eiiini quod in Evangelio Do-
    propbetas legunl, sedomnis eoruin oratio in pecca- minus ail :: <Et veniat super vos '.omnis sanguis
    liim. verliiur eis, qtiia in hoc ipso Dominumoffen- justus "qui elfusus est super lerraro .(Mat.th. XXIII,
    dunt, quod ejus verba ore impio et.pollulo dicere 35); > qualenus in eos vimlicctur quidquid vel ipsi,
    praesumunl (794). yel eorum parentes comroiserunt.
    < Fiai habitatio eorum deserta , et non sil qui < Peccatum malris ejus, > vcl peccalum erus;».;
    « inliabilci in ea. > Isle versus in hoc foco super- Iem, vel priginale peccaluin hiihi esse yidetur quod
    fluus esl; et in alia translaiione nou habclui'. Sed Eva coiriinisit, omiiium viveniiiim maler, quod qui-
    fortasse addilus est, ul iiiimerus nialedictionum con- dem in nullis aliis dclelur, nisi, in illis qui Glnisii
    venjiet roimero de.iiaiiorum quibus Dpminus VCIIT sanguiiie redempti sunl.
    diuis est (795). 537 ' Fia,U cpiitra Doniinuni seinper, et dispe-,
    < Fiant dies ejus pauci. > Pauci quidem fuerunt « reat de lerr.a nierooiia eotum. > Quid cst qr.pd
    dies, qnia posl quadraginta duos annos, capla urhe C huc usque singulariier lociilus, nune yero pluraliter
    et tcmplo. destructo, omnes in captivitalcm ducti lbquilur, nisi ul iiilelligainiis unum idemqtte sigiiifi-
    sunl. Qupd si de Jiida inlclllgalur, neque inulti, ne- cari, sive siiigulaiiter, sive pluraliier ista dicuntur?
    que pauci fucrunl, quia stalira abiens laqueo se De illis Ioqiiilur q'ui in malitia perseverariles,
    suspendit. _:' niinquani adpoenileiiliam redire vohinl. Vull igitur
    < Et episcopaliini ejus accipiat alter. > El Judae ul isti lales senqier Doniino coniraria opere.niiir,
    qiiidem episcopaium accepit Matthias; Synagogain seroperque se ipsis deteriores llant; et sicul scri-
    /ero suscepit Ecciesia. ptum cst.(Apoc, xxii, II), sordidi sordescant, qua-
    < Fianl filii ejtis orphani, et ux:or ejus vidua. > lenus majora lormenta paiianlur. Dispercat igiiur.
    Quoi in illa misera captivitale miseri illius populi de terra viveiitium nieinoria eorum, et in libro vitae.
    orphan.i, et quol viduae factoe fuermit, quis diccre niin scribanftir. Et hoc, quare ?
    valoat? DeJnda aulem non legitur quod vcl uxpreni, < Pro eo, quod populus iste (796) non.est rccor-
    vel filios babuissel; sed quia Piopheta hoc dicil,. t dains facerc iiiisericordiam; > qui tot et faiifas.
    diibitari non debet- misericordias a Domiiio suscepit.
    t Cojnmoti aiiioveanlur fllii ejus, et. mendicent.... t. Et persectilus est lioiniiicin patiperem et incn-
    « et cjicianlur de liabiiationibus suis. >Et hoc ad t dicum;.) seipsuiri dicit, < qui ciim omiiiiiin.diyes
    litterarii facluin est, quia ei commoli, et ainoti, et < esset, pro nobis pauper-factus csl.(/i Cor. vni,
    mendiei, elpauperes facli, et de suis habitalionibus t 9); >—-f el compunctum corde morti tradidit..»
    ejecli suiil. Magna? crudeliiatis esl inppi ct pauperi, ct cor.'e
    < Scmtetur feneralor omnein substanliam ejus, conipuncto nou parcere. Compiinctus cprde fuisso
    < et diripiant alieni onines Iabores ejus. J Isle feiie Dominus in co osteiiditur quod et p.ro Lazaro.la-
    raior diabolus est, qui peciiiiiain suaiii dedit eis ad crymatus est, ct prp civilate Jerusalem, jam ad-
    mensani, quain sine usura iiiinquam suscipiel. Usura versus eum conspiranlc, flcyisse legitnr.
    atilcm aniroae fuciunt; pecunia vero, yilia et t Et diiexit maledictionem, et veniet ei, et n» jit

    (794) Quia nimirtim noltmt inlelligere, ntque in Hoc enihi pertinel ad innolein Hcbraicoepoeseos.nt
    sensu alieno per viin inierpretanlur quae de Ghristo eailem res diversa phrasi ad quaiiidaro eflicaciofem
    "
    , Messia praecbirissima in Scripluris habentur. significationeniexpriinalrir. ' -
    ~ (795) Qiianivis nialedictio-haecab aliis iiiterpreli-' (796) In Psali. Yatic. dcsuiu liaecvcrba poputut
    VHSomiuatur, a'. : :'" """ ""' !">'"•' u- isi°.. . '
    1125 S. BRUNQNIS EPISCOPI SIGNTENSIS 1124
    t benedictionem, et elongabilur ah eo. > Illum di- A Declinante uraora, subito solis jplendor aufertur
    lexil, cujus os malediciionc ei amaritudine pleniim a hobis.; ila- coecitatis errorisque tenebfis crescen-
    esl-ei dolb; et illum habere noluit, in quo oiuries tibus, solem justitioe et verilalis lumen Judaeividere _
    gentes benedicunlur. Qui igilur benedictionem cuin non possunt. < El excussus suirisicut locusla. > Quasi.-
    Chrislo habere noluit, maledictionem habebii cuni vaslalorein ac depraedatorem, eum a se repellere'
    Anlielirislo. -conati sunt, quia nisi lioc Tecissent, et locum et
    « Et induit maledictionem sicut veslimenlum, e"l genlem se aniittere limebanl.
    « inlravil sicut aqua interiora ejus, el sicul oleuro < Genua mea ihfirmala surit prae jejunio, et caro
    < iri ossibus ejus. > Iu his verbis ostenditnr, quia < niea immutaia esi propter oleum. > Genua' et
    sic maledietio et inlus et exlra ei adbacrel el con- caro hocin lpco dicuntur aposloli, qui alibi oculi,
    juncla esl, ut ab eo separari non possii. Qua in re pcdes, etossa el fortia quaeque vocanlur. Et hoc
    cor impoenilens et mentis induratio designatur. ideo, quia motles et timidi, facile labenles et ad
    Unde et siibditur: fiigiendum parati in Chrisli passione apparuerunt.
    < Fiat ei sicut vesiimentum quOoperitur, et sicut Sed non nlirum, quia adbncjejuni erant, et Spirilus
    « zona qua seniper praecingilur. > In eo enim sancii pleiiariam unciioriem nonduro acceperant; ot
    "
    quod « semper > dicit, conjunctionem inseparabilera ideo infirmali sunt et eo relicto fiigerunl, Susceplo
    oslendit. atilem posiea Spiriiu sancto, quaro foites fuerini,,
    « Hoc opus eorum' qui detrahurit mihi apud Do- eoruni aclus testanlnr. < Et ego facfus sum oppro-
    « minum, Ct qui loiriiunlur mala adyersus animam brium iltis; > el apostoli, inquit, jiifirinati sunl, et
    « meam. > Quotidie Judaei male de Christo loquun- ego ipse factus sura opprobrium illis. < Viderunt
    lur, el nunquam ei delrahere cessant. Unde iriani- irie, et moveriuil capila stia. > 538 Viderunl me
    festuro est, quia sicui hic dicitur, hoc ^>puscoiripo- flagcllalum, crucifixuin, spinis coroiialum, dicenles:
    nltur eis, ul omnes hujus psalmi malediciiones vc- . < Yali qui dcstruis teniplum Dei, et in triduo illud
    niant super eos. reoedificas, salva tenietipsnm (Mallh. xxvn, 40). >
    < El tu, Domine, Domine, fac mecum misericor- ;<
    Adjuva me, Domine Deus meiis, el salvum me
    < diam propter nomen tuum, quoniam suavis esl < fac propter roisericordiam luam, ul sciant quia
    < misericordia tua. > Soepejam diximus, quia quo- < manus lua haec, et lu, Domine, fecisli eam. > Hoc
    ties Salvalor aliquid pelii, el aliqua re indigere vi- esi enim quod alibi ait (Joan. xix, II) : Qui npn ha-
    delur, nihil ad divinilatem , sed omnia ad bumaiii- berenl in eum poteslalem, nisi desuper datum sibi
    talem referenda sunt. Neque vero ipsa humanitas p fuisset. Et Judaeiboc fecerunt, el Doroinushoc fecit_
    aliquo indigebat, nisi quantura indigere volebal. sed Jtidoei hoc facere non poluissent, nisi Doniinus
    Ppslulat igitur, sed pro nobis, qui lnembra illius voluisset. Et Domintis quidem hoc propler rios fecit,
    sumus; poslulat, ut nospostulare doceat in neces- ct propler salutem noslram; Judaei vero propier
    silalibus noslris, qui non arinis, sed orationibus «diuin el invidiain suaro. Dominus aulem hoc fecit,
    pugnafe debcmus. Fecit igiltir Pater miserieordiam quia, sicut scriplum esl: t Proprio Filio suO non
    pfopler homen suuiri, quod.irivocavii; cujus miseri- pepercit, sed pro nobis oronibus iradidil illum (Rom.
    cordia suavis est, quia turic adesl quando necessa- viii, 52). >
    ria est. t Maiedicent illi, et tu benedices. > QuOlidieJu-
    t Libera me, quoniam egenus et pauper sum ego. > daei male.dicunt; sed eorum maledicliones super
    Egenus quidem et pauper est qui se a suis inimicis eoruni capita convertuntur. Non possunt celare
    defendere non pptest. Talis, quantum ad se, ei-at malitiam suam, quia omnia ipsorum sacrilegia
    bunianilas Chrisli; sed quia divinitas sibi conjuncia iderii propheta manifeslat. Hoc est enim quod Isaac
    eral, nibil eraf quod ipsa rion posset. Simul itaque benedicens filiuiii, ait: i Qui maledixerit libi, sil
    el paupcr etdives erat, el egebai el non egebat. ille maledictus, ct qui benedixeril tibi, benediclio-
    t El cor meum contuibatum esl in me. > Et hoc rj nibus rcplealur (Gen. xxvn, 29). > Hinc et alibi
    quidemad humaiiitalemspeclat. Quisenim nisi hoino, ;- scriptuni est: t Maledicam benedictionibus vestfis,
    sicul de eo scriplum est, t coepit laedere el mcestus et benedicam nialedictionibus vesiris. Qui insurgunf
    esse ? (Marc. xiv, 33.) Fecit humanitas quod suiim in me, coufundaniur (Malac. n, 2). > Confusi sunt
    esl, et divinilas quod suuhi; quia nisi hoc facerel, enim, quoniam Deus sprevit eos. Sed rivajor eos
    quis eum boininera esse crederel? Si enim solius confusio exspectat, de qua el subditur:
    divinitatis naturam et polentiam oslendisset, neroo - i Induanlur qui detrahunt mihi pudore et reve-
    eum horainem esse credidisset (797). Valde ergo < rentia, et operianlur sicut diploide confusione
    nobis necessarium fuit ut has aflectiones in se esse < sua. > Qui sun.t illi qui detrahunt Salvatori no-
    Salvator noster osienderet. slro, nisi qui hominem tantiim, vel Patre miriorein
    < Sicut umbra, cunv declinat, ablatus sum. > esse dicunt? Isti induunluriion solum eonfusione,

    (797) tCor ejus, nempe Chrisli, potuit conturbari, salutari dispdsilione narranlur; utpropler fiaereltcos
    eujus caro pro nobis cognoscebattir exstingui, sicut et peiiecla nalura hoiiiinis in Chrislo Domino valeat
    ipse vicina passione professus esl : Trislis esl anima ostendi, et nos qiiemadinodura supplicemus, possi-
    mea tisque dd morlem, Mallh. xxvi, 58. Quae oiiiiiia rous edoceri.,1 CASSIOP.
    U2S EXPOSITIO 1N PSALMOS. , 1126
    sed duplici confusione, lemporali scilicet et oeterna.. A_ hodie apud Judacps indissolubilis manel; neqtie enim
    Unile et prophela alibi aii: <lndtie super eos diemii hoc •intelligere potest, nisiqui Deum et hotninem
    affliclionis, et duplici contrilione conlere eos, Do- esse Ghrisium .credit. Unde.nobis hajc qtioestipfa-
    mine Deus nosfer (Jerem. xvn, 18). > Hoc enim si-- cillima est, qui Salvatorem nostrum, et secundum
    gnificatur in diploide, per quam duplex gehus vesliss divinitalem Dominum David, et secundum liumani-
    inlelligiiur. talem filiuin esse David non dubitamus. El hoc est
    « Confitebor Domino nimis in ore meo, et in me-- quod ait: Dicit Dominus Pater Domino meo_Filio
    « dio mulloriim laudabo eum. > Magnus est enimi suo, sede a dexiris roeis. Sedere autem cunvDeo in
    Doroinus, etlaudabilis nimis. Spd solus Filitis ninvis s una sede, et a dextris sedere, aequalitatem signili-
    eum laudare potest, caeleri vero neque salis eumi eat. Judoei.vero neque Deum esse, neque Deo
    laudare possunt. Nimis ergo eum laudat ad aliorumv aequalem, neque in cceltim ascendisse, neque siinul
    cpmparatiotiem, quia nemo est qui ad hanc roen- in eadem sede a dextris ejus euni sederc credunt.
    suram lapdalionis conlingere valeat. Sed ubi eujnl Et ab.hacquidem infidelitate sua npn prius rece-
    laudal? In medio muJtorum. Quid esl in rivediomtil- dent, donec ponanlur scaDellum pedum ejus. Hoc
    lorum? In Ecclesia catliolica et per universuml aulem eril in judicio, quando, in sua majestale eum
    mundum diffusa. J videnles, ei Deum et hoininem ceflissime esse co-
    B
    < Qui astitil a dextris pauperis, ul salvam face-- gnoscent. Probat ergo Prophela ab auctbrila.e
    t rei a persequenlibus animam meam. > Stabal di-- ipsiusque Palris quia Eilius aequalis est Patri; et
    vinilas humanitali Christi a dexlris, quia ad con- quia sedet el sedebit ad dexlerani Patris, donec ini-
    solandum slabal, ad dirigendum, ad fovendum, ett mici ejus fiant scabellum pedum ejus. Postquam
    in omnibus defendendum. Stat praeiereaPaler Filio) 539 aulem hoc fuerit, jam ulterius hoc Prophetae
    a dextris, etFilius Palri sedet a dextris, ut per boe; .- lestimonium npn eiit necessariuro, quia ita esse
    secundum diviiiitalem in omnibus similes esse cre- omnes videbnnt.
    danvuo. « Tecum principium in die virtutis itiae, in splen-
    PSALMUS CIX. t doribus sanctoruiii. > Et hoc, inquil Propheta,
    PSALMUS DAVID. dicit Dominus Domino meo, quia ipse sinvulcum ep
    In hoc psalmo minor David loquilur de majorii oronium crealurarum priiicipium est (800). Qua in
    David, quem Dominum suum esse dicil et Pairii re nihilominus Palri aequalisesse osleriditur. Quod
    aequalemesse ostendit (798). autem ipse principjum sit, et ad Palris dexteram
    tDicit (799) DominusDomino meo: Sede a dextrisj sedeat, in die virtutis suae,etin splendoribus sancto-
    « meis, donec ponam inimicos luos scabellum pe^: C rum,cunclis genlibus revelabilun Dies virtutis suae
    « dum tuorura. > Prius coiilinuaiionem ponamus, ille erit, quando siraul cum sanctis suis iu splendote
    et sic poslea ad expositionem yeniamus. Loquilur• majeslaiis suae munduni judicalurus se.reyelabi.t.
    aulem Patef Filio, utProphela leslalur in his tribusi Tunc enini illum splendprem suscipienl sancli, de
    verbis: « Dicit Dominus Doroino meo, Donec po- quo diciuir : i Eulgebunt jusli sicut sol in regno Dei
    nam, elc., Tecum principium, > Loquitur yeroi (Sap. iii ,7). >
    Propheta ad Chrislum in his duobus versibus: t Ex uleio ante luciferum genui le. > Et boc si-
    < Virgam yirlutis luae, > etc, et « JuravitDominus, , militer, aitProphela, dicit Dorainus Domino ineo,
    el nou pcenitebit eum , > elc. Loquilur denique quia genui te. Unde? t Ex utero. > Quando? « Anle
    Propheia ad Patrem, « Doriiinus a dextris luis,-> t Juciferum. > NuIItim temptis .osien.di.lur, quando
    usque ad finem psalmi. Eodem ergo ordine quoi anleluciferum dicitur, quia in infiniluin ascendi-
    posiia sunt nunc exponere-incipiamus. Mempres; lur, Sed ]quid est anle luciferum, nisi antequam
    esse debeinus qriod legisperitis in Evangelio Domi--- dici, yel intelligi, vel cogitari possit? Luciferum.
    nus ail: «Qnid vobis videlur de Chrislo ? cujusi namque mibi est quidquid mihi obscurum ali-
    filius esl? Dicunt ei: David. Ail illis: QnomodoCrgoi quid pstendit ei intelligere facii. Jnde eniin dicittir
    David in spiritu vocal euin Dominum, dicens : Dicil.^ , D luciferum, co quod lucem ferat. Esl igiiur Domi-
    DominusDomino nieo, sede a dexlfis meis? Quo- nus anie luciferum geiiilus, idest antequam nienie
    modo enim Dominum vocat, si filius ejus esl? Et recipere valeamus. Quod eniin lempore non conclu-
    non poluerunt, > dicil Evangelista, t respondere eii dilur, humana menle concipi non potest (801). Sed
    yerbum (Mattli. xxii, 42, 43}. > Hoecquaestiousquei quid est-quod ait : < Ei utero? Deus enim neque
    (798) Videlnr Cassiodoro «Iiie psalmus quidami principinm , et Filius iiiiiicipium , duo principia ?
    sol fidei noslroe,speculum ccelestis arcani, armariuirii Absit. Sicut eniin Pater Dens ,'et Filius Deus,
    sanclaruro Scripturariim'; ubi toium suirimalim di- Pater auteiri et-Filius noh stint duo dii, sed tiiius
    citur qtiod ulriusque Teslanventi praedicalione nar- Deus : sic Paler principiiim, et Filius principiuiii,
    ratur. > Pater atitera et Fiiius non duo," sed unum pii;i-
    (799) ln Psalt. Val. sicut in Vulgala habelur dixit, cipium. >
    ita apud S. Aiig. (801) « Ut ostenderet incoinprehensibile nescio
    (800) Profundius dis.sefit in hunc locum S. Au- quid, dicil priiis esse geiiiiuiri , antequam illud
    \gusi. < Cum sit principium el Patef, de quo unige- exisieret quod solet veniiifum diein saeculo nun-
    nitus Filius, in quo principio' erat Verbum, quia liare, Non eriiin poiest priiicipium ^ejus cpmpie»
    Verbum erat apud Deiim. Quid ergo si el Pater hendi a qnp cuncla creala suiil. > CASSIOD," :""'
    H27 S. BRUNONIS EPISCOPI SIGNIENSIS HiS
    cor, nequc utertim habef, nequc ulla paiiiuro divisio A regna nuiiidi significabantur (Daniel. n, 54). Haec
    in illo est, qui semper et tolus est hoc quod est. aulein magna confracio erit in judicio, quando di-
    Quod igiliir ait: < Ex ulero anle lucifenim genui cclur adversariis poleslatibus : < Ife, maledicli, in
    te , > lale est ac si diceret : Ex meipso anle oninem igneiii ivlcrnum, qui paratus csl diabolo el angelis
    creaturam, et anteqfiam dici et excngitari viileat, ejus (Mutth. xxv, 41). > Uude et subditur :
    genui le (802). Huc usque Paler ad Filium ; nuiic au- < Judicabii in nalionibus.implebit rtiinas, conquas»
    fem Propheta similiter ad ipsiiro Filiuni. i sabit capiiain lcrra iiiiillorum(SOS). > 540 Tunc
    - <
    Virgarii viriiitis lnoeemitlel Doininus ex Sion.>" eiiini jiidicabit Doiniiius ouines gentes, lunc adim-
    - t Ex Sion, dicil Sciiplura, exibit lex, el verbnm plebit liiinas; quia post illam ruinani nulla unqiiam
    Domini de Jerusalero (Isa. 11,5). > Virga igittir vir- aniplius riiina fiet. Tune mulfa capita conquassabii,
    lutis Doniiui, lex , et verbiiin cjus, et ^.angclica iimltos elalos divites et superbos humiliabit. Et
    praedicalio esl, qua onines gentesfeguntur et cor- hoe in lerra copiosa, inio copiosisshiia. Ibi eiiiin
    figunlur. Hoc.aulein de Jeiusalcm tunc exivit, eruiit omiics angeli, el boni et mali; ibi erunt
    quando suis discipulis Doniiiuis ait : < Ite in univer- omnes hoinines, quicunque fuerunt, el sunt, et
    siiin munduni, proedicaie Evaiigelium oirinicreatnrae erunl; ibi erit el ipse judex omnium Doroinus, ct
    (Marc. xvi, 15), >—< Doiniiialjeris iu iiiedio inilni- " Salvator noster, qui judicabil populos in aequitate,el
    - coruni luoruni. > Oimies Judaei et gentiles usque gentes in ira sua. Qui quoniain « dctorrente in via
    ad id lemporis, ejus inimici eranl, interquos uiodo « bibil, proplerea exaltavil capul. > Per triginta et
    Dominus doininatur, el virgam, sceptrum et im- amplius annos Salvator noster, sicut coeteri horoi-
    jieiiiim lenel. nes, in via fuit, ad moitero festinavit, de torrenle
    < Juravit Doininns, et non pocnitehit eum, tu es bibit, huroaiias miserias et passiones siisiinuit, ei
    V sacerdos in ailennim secuiiduui ordineiiv Melclii- propterea exallavil caput. Neque eiiim aliter ex-
    « scdech. > Quid csl eiiiro juravil, nisi staluit fir- allari potuisset, (jui secundum divinitalem altissi-
    iiuini, aique iirmavit? Omnis serroo Dei et omnis mus est, et ubi amplius exaltari possit, nihil esf. -
    disposilio ejtts leslameiiluni est. Noh autcm poenite- PSALMUS CX.
    l>ii euiii, quia ipse csl in qno sibi pleiie coroplacuit. - AI.LELUIA,
    « Tu cs, inquil, sacerdos in aeternum, > secundum Laudale, inquit,Dominum. Hoc solum nobis sulli-
    hoc quod Apostolus ait: < flic auleni eo quod ma- cit, laudare, proedicare et benedicere Dominura.
    neal in oetcriium, sempiternum babet sacerdotiuin « Confitebor tibi, Domiue, in tolo corde meo, in
    (Hebr. vn, 24) : > non secundura ordiriein Aaron, r, t corisilio jusloruro el coiigregalione. Magna opera
    -qui jani dcslfuctus esl, sed .seciinduni ofdinero Mel- < Domini exquisita in orones volunlaies ejus. Con-
    chisedecb," cujus gcneralio, sicul scriptum esl, iie- < fessio, el magnificeniia opusejus, eljusiiiia ejus
    que iiiitiuin dieiuin , neqtie finem habet. Sacrifi- '< manel in saeculura soecuii. > Docet nos Propheia
    cium Melchisedech pariis el vinuin fuit, in quibus qualiter Dcum laudare el praedicare debeamus, duni
    Chrisli corpus el sanguis signilicabatur (803). Ma- dicit: < in loto corde nieo. > Sic enim ipse Doinintis
    gnus sacerdos magiiuro sacrificium fecit, in qup ait: < Diliges Dorainuni Deum luum ex lolo corde
    "universuro liiunduni Deo Palri recoiuiliavit. Huc tuo, et ex tofa mente lua, el ex :omnibus viribus
    Tisque Propliela ad Filium, iiunc vero ad Patrcnv lo- tuis (Mallh. xxn, 57). > Qui enim iia eiim diiigif,
    quitur diccns : ille euiniaudal in lolo corde siio,_tametsi taceat, el
    t Doiniiiiis a dextris luis {804), confringel in die lingtia non moveatur. Sed tihi euro laudarc debe-
    i iiae sme reges. > Filius , inquit, luus, Dominus inus? « In consilio juslorum et congregatione. >Iii
    metis, quero superius a dextris luis sedere dixisli, Ecclesia itaque laudaudus esl Dominus , quia ibi
    confringel in die irae suoe reges. Hic csl cniin ille soluniniodo est consilium et congregatio sancto-
    "lapis abscissus de inonie sine manibus, qni in Da- ' rum (806). Noli simul laudare cum illis qui extra
    iiiele illani statuam comraiiiuil, per quam oninia D Ecclesiaro suni, quia nulla coniniunicaiio Chrisli ad
    . (802) Ex utero. < Ex secreto, ex occulto, de sacerdos propler carnem assiimplam, propter vicii-
    meipso, de subsianiia niea; hoc est ex utero ; quia inam, quain nobis offerrel, prp nob s acceptam. i
    geueratioiiero cjus quis eharrabil?) S.AUG.lnferius (804-)« Quod Pater- dicitnr fecisse, hoc el Filium
    atilem docet idein S. doctor hoc prophetice (lictiiin el Spirilum constat operalum. lllud aulem niovere
    inlelligi posse de ulero vnginali Marioe.Iiitiuil: < Si potest, ciiin in Psalmi hiijns initio Patcr dixeiit Fi-
    cnini illa Virgo ducens propaginem decarneDavid, cx lio : Sedc a dexlris meis ; nunc ilefuiri Piopheta
    illo ulero natus Cbristus, tanquain ex titero genilusa dicit a dextris Filii, Pairis operaiam esso viriuieni.
    David. Ex uiero, qtio masculus iion accessil. F.x Quod ideo dicluni est, ut, cum h;ec vicissiludo
    utero prorsus, proprie ex utero, qtiia solus ex solo oequalis ponitur, niajus liic aul niinus aliquid nullo .
    utero. Ergo ex uicro, inquil ille, qui eni.n Dpniiiuim niodo seiuialur. > CASSIOD. .
    suum dixerat, Ex ulero anle luciferum genui le, el (805) Cassiodofus legit conquassabit capila in
    hoc ipsuro anle luciferum signale dicluni, cl pro- terra copiosa. Super quoeail : <-Terrani yero co-
    jirie dicium, et sic iuipleiuro. Nociu cnin natus piosam dicit, quae pccciuores abundanies eiiiurii,
    est Domiiius de ulero Virginis Mariae, > etc. quasi niesscin gerroenque vilioruin. > .
    (805) S. Augustin: proeclaiam iljuslraiionem non (806) Non inleiligendiis hic S. Bruno , nl dieat
    -praeteribo. < Nain secundum id quod naius est de Ecclesiain soluiiVex juslis cousiare, ciim alibi inea
    PaireDeus, coaeiernus gignenii, nuii .saccrdos; sed pccca:ores csse fateatur, sed eani coiigfegaiioiiei.ii
    «•[29 EXPOSlTiO IN PSALMOS. 1130
    Biiiul (11 Cor. vi, 15), niilla pars fidcli cuni infideli. A mcnlibiis se. Dominus ail : « Non in solo panc vivit
    Unde et propbe-ta ail : « Exile de mcdio eorura , et homo, sed in omni verbo Dei (Mailh. iv, i). > Esca
    immtindiim ne tcligeritis (Isa. LII', 11). > igitur siiut• verba Dei (808), siquidem de iliis ho-
    - < Magna opera Domini, exquisiia. > Praecepii lau- roiiies vivunt. :
    dare; dixil quomodo; dixit ubi : nunc aiuein dat <'Memof erit in saeculum Teslameiiti sui, virtti-
    materiam, qua euin laudare debeamus* Opera iilitis « leiii operum. suorum annuiitiahil popu'.o suo, _ut
    nvateria suiil/in quibus ejus laudcs inveniunlur, .,< dct iliis haerediiatem-gentium. > Meroor erii Do-
    si. lamen bene exquisita fucrinl. Non solum in ma- roiniis in srecnlum Teslamenli sui, qnia, sicut promi-
    |oi'ibus operibus suis, sed in miiioribus quoque ma- sit et Tesiaroenio -confirmavil, ila fecit -populo suo.
    giius el laudabilis esl -Doininus Deus nostcr. Non Ctti videlicet populo virtutem operum suoruih an-
    longe pelaimis exempla, dicanius cum eodem Pro- nuntiavit, el quanta virtus sil in operibus suis iii-
    pheta : <Mirabilis facla est scientia lua ex me (Psal. telligere fccil. Jlanceniro virmtem babenl opera
    CXKXVIII, C). >Sed ei Aposiolus ail: < 0 allitudo di- Dei, ul ea facictilihus vitampossinl. .praeslare eefcr-
    vitiaruni sapientioe et scienlioe Dei, quam ineom- nam ; "uiidcet subdilur : « Ut det' illis haercdilalem,
    >
    prehensibilia suul judicia ejus, et investigabiles viae gentium (809). Geiuium autein iiaercdiiaiem, coe-
    eitis (Rom. xi, 33)! > Magna igitur sunl opera Do- H lestein Jerusalem iiitclligimtis, de qua ille supcrbus
    mini., sed exquisita. ctirotol.a -gente sua -expulsus est.
    < ln omnes voluntates ejus confessio , et magnifi- < Opera manuum ejus vcrilas et _udicium. >Ipsum
    t centia. > Si quaeris, qtiasi dicat, volurilateni ejus, igitnr imiiari debemus, ut nostra quoque opera
    et si vis scire qttid Dominus requirat a nobis, scias vera eljusla sint, quibus, ut modo audivimus, vir-
    quia in oranes volunlaies ejus conveniuiit simul lutem opeiiiro suorum anniiiitiare et revelaie di-
    confessio et maguificentia : hoc euira significat gnalus esl.-«'Fidelia oinnia mandata cjus, conrirmaia
    titulus bujus psalmi, id est, < laudate Domiiium.) « in siceuliiin saeculi. > Et fidelia quidem stint, ct ab
    « Opus ejus, et justitia ejus manel in seeculum omnibiis, qui nos praccesserunl, coiiftrmaia et cof-
    «--sxculi (807). > Nunqtiam igilur eliam in nialis ex roborala, et quicunquc ea cuslodierinl, beali er-uut.
    toto peribil creatura Dei; just-iiia vero non csset « Facia in verilate et aequitale; > quia nihil fal-
    oefcrna, si vel clecti praeniiis, veldamnati carerent snm, niliil iniquuiii, vel-irapossibile in eis invenilur.
    suppiiciis. Dixerat superitis : <-Magnaopera Doiiiini, < Jugum-enim cjtis suave esl, et oims ejus leve
    > nunc autem essc ostendil in eo xi > '
    exquisila ; magiia (Mallh. , 50).
    qiiod in saeculum soeculi mansufa ostendil. Neque p < Redenipiioucm niisil populo suo. > Et qtiani rc-
    vacal quod prius pluraiiter -opera, postea vero sin- demptioneiii,' nisi sanguinem Filii sui? Unde et
    gulariter opus dicat,- "quia omuia in eo unuiii suiil, Aposlolus ait : < Empti eni-in Cslis prelio .mag.no,
    - -"-
    quod bona sunl. glorificate, et portate Deuro in corpore veslro (I
    t Memoriam fecil niiraliiliinij suorttiri "raisericors Cor. vi ,.20). :>—< Mandavit in aeternum Tesfa-
    t et iniseialor Domiiius. escam dedit tiinentibus < menluin suum. > Maridavil, inquit, Doniinus, fir—
    t se. > Quae superius opera dixerat, riunc niirabilia niiierque proecepil, ut Testamentum stium , Tesla-
    yocal. El hoc g41 uierilo, quia nihil fecit Deus, nieniuin confirmatum sanguine Filii sni maneat in
    qiiod roirabile non sit. Horuin igitur, sive operuin, -seternum. Undeei superiori psalmo dicitur : <J^iiit-
    sive niirabilium placuil Deo iiieiiioriam facere; ne vit Domisuis, el non poenilebit eum, tu es -sacerdos
    forle vetustate oblivioni traderenlur. Meinoriam in selernum secundiiro ordiricm Melebise;iecii.»—
    yero, litteras, el scientiam dicit, qiioe iii Novo "vel « Sanclum et terrihile nomen ejus. > Sanclum bo-
    Vefcri Testamenlo continenluf. Yoluit igiturDeus, nis, lerribile malis ;.imo sanciuni et terribile boiris ~
    ul Sciiplurae fierenl, ut sacra volumina scriberentur, . et roalis, quia el boni el mali venerari illud et li-
    ad suorum opeium recoTdaiionem. Hanc auiem me- mere debent, Hoc noinine sanctilicanlur omnia ; in
    Bioriaro et bune cibum spiritualem dedil escam li- D boc nomine pelluntur daemonia; qui lvocnomen noiv
    sanctorum voeat, vei qiiodipsa per se sancla est, omnem filium, qfiem recipit. Sed si jnstus vix sai-
    vel quia facit sanctos, Aul cuui Cassiodoiio dici po- vatur, peccaior etjmpitis ubi parebunt? Confessio,
    lest futura Ecclesia coiisiliiim jusioriim,' quaiido ei magnificenlia opus ejus. Quid inagnilicoiit!;is,
    Lieati cum Doinii.io resuiieciionis lempore-jttdica- quam jusiificare injpium? Scd opus fortasse homiitis
    bunt. Sed prior intcrpretaiio niagis consoua cst con- proevenit isiani magiiilicentiam Dei, ut cuiii fuerit
    lexlui S. Briinoiiis, qui hanc jusiorum congregatio- peccata confessus, jusiificafi mereaiur,.. Haec nia-
    lieiri siatim opponit iliis qui stint extra" Ecclesiam, 'gnilicenlia Domini, justilicatio peccaioris, i
    Ii;ereticis nempe et iiifidelibus. Noverat aiitcm saii- (808)"«Qiiod dixit : escam dedil limentibus se, si-
    ctus Brunp'Christianbs oinries ex:eo quod Christiarii -giiificiu ulique spiritiialem cibiim. Quis eniin escam
    siui, sanctos appeliaii a scripiprihus N._T., nemoe coimriiincm puiet fi.ielibus ad praeuiiuin datam.-,
    ob lationes in-itio a nobis intlicaias. quoeei peccatOribus uassim cogivoscitur atlribuia?->
    (807) His in cxposiiionib.us aliler connectit san- CASSIOD.
    ctus Ib'iino verba Prop!iel;c ac sese exliibent, cl il- (809) < Ajieriiit enim c-ausamquare virlu.tem ope-
    lusiraiiiur a S. Augiistiii. llai-S. Doctor : < Magna riim siioriim aniiuiitiabil poptilo suo : scilicel ut da-
    opera Domini exquisi.ia in omnes volunlales ejus; rct eis haeredUaieingciiiiiiiu ipsa-cnim.-iutenlio fn.it
    perquas nuiluin cbriuieniem dc-serai' misericordia, miraculorum, nl credercni, ei proemiacompiomissa
    '
    nullius sit iiiiquitas iiiipuiiiia; qnando flagellaieiiaiu creclentes acciperenl. i CASSIOD. -_.-"'
    PiTIJOL. CLXIV." % .36
    1131.. S. BRUNONJS EPISCOPI SIGNIENSIS» 113*
    timel,~ stultns el faluus esl; qui vefo hoc liinet , A (Joan. xiv, 2). > — « Stella ibi differl a stella in
    sapiehs esl. Unde ei subdilur. -.claritate (/ Cor. xv, 41). > Sedin quacunque illa-
    < Initium "sapienliae limor Doinini. > Recte dici- rum domo beatus vir el justtis fuerit, glofiam et
    lur quia siiiltain fecit Deus sapientiam hujiis divitias babebii.^i Et jnstitia ejus manel,-in ssecu-
    imindi (7 G'or. i, 20). < Intelleclus bonus. > Sed < Irim saeculi. > Si justus aeternus esl, et justitia
    quibus est bonus? t Omntbtis facienlibus eum. > oelerna erit r neque, maneiite justo, poterit perire
    Bei:e dicit, et bene inlelligil, qui dicit : < Initium justitia.
    sapieuiiae thnor'Doinini; > si lameii facit quod in- < Exortum esl in tenebris lumen rcctis corde.»
    lelligil, ut liiueat Dominum. Hinc est enim qnod Et quod lumen? < Misericors, et miserator, et juslus
    alibi dieitur : < Tinie Deum , et observa inandata < Domiiius. > Ex hoc igilur Iiirnine omijia quae
    ejus,ivoc esl omnis homo (Eccli. xn, 14). > dicta sunf, et quare dicenda sunt, babenl illi qui
    < Laudatio ejus-irianel in saeculum saeculi: > Lau- rccto sunt corde, quia- Christi natiyitas aliis non
    daiio, inqiiit, ejus qui ila -inlelligil et ita timet Do- profuit nisi illis qui recto corde eum sequuiitur et
    niinum manet in saeculum sseculi, quia illi soli in eum credunt.
    laudaiidi sunt qui bene inlelliguiit el bene aguiit. < Jucundus iiomo qui miserelur el coromodal. >
    542 PSALMUS CX4. B Homo , inquit. qui" niiseretur et commodat, sive
    JILLELCJA CONVERSIONIS AGG/EIET ZACHAEIJi (810). spirilualem sive temporalem substariiiam largilur,"
    --Proecipit Propheta ut laudemiis Dominum de fesiivus, jucundus et hilaris esse debel. Quia, ut
    conversione Aggoei et Zachariae, qui post longam Aposlolus ait : < Hilarem datorem diiigit Deus (11
    captivitatein in palriam reversi stint. Aggaeusfesti- Cor. ix, 7). > hemque : < Qui miseretur in bilariiate
    -t<ust-Zacharias memoria Domiiii inlerpretatur. Si_- (Rom. XII, 8). > El isle quidera versus speci.ili.ler
    -•gnificanl atitem. illos qui, festivo el soleniniter yi- Aggaeo pertinere videlur, qni festivus interpreta-
    ventes, opus servile facere fugiunt,-seinperque tur, caeierisque omnibus qui per euin significanlui'.
    Deum in memoria babeiiles, eum laudare el bene- « Disponet sermones suos in judicio, quia in
    dicere non cessanf, donec de hujus muiidi capti- < acternum non commovebitiir. > Iste, inquit, vir
    vitate ad supernam patrianv transferantur. Et de riisponet sermones suos in judicio, quia , piiusquam
    lalibus qttidem in hoc psalmo loquitur Propbela. loquitur, onmia verba sua judicabit; el cuiii tanta
    <Beatus vir qui limel-Domimiin , in raan.datis gravitale loquelur, ut pules eum in judicio senien-
    < rjus cupil nirais. > Verum esl ilaqtie quia ini- tia-m dare. El lio.c esi quod. ait: < Quia. in aeter-
    -liuui sapientiae est limor Domini, .siqiiideni beatus num non conimovebiiuf; > rieque in aliam partem
    "esiqui Doniinumtimet. De limore dileclionis lo- Ca verilaie flecletur. Tales fuerunt sancli apostoli,
    .qitilur, quia alius limor non valel ad beatiludinero. lales esse debenl Ecclesiae. rectores.
    Nam-et daemones eunv liment, sed talis tinior non < In memoria aelerna erit justus. > Similiter au-
    -beatiiiidinem , sed poenaro habei. Qtti vero casto tem et isle versus ad Zachariam perlinel, qui ine-
    ii.roore-limel Dominunv,in iriaiidatis ejus cupit nimis. uioria Domini inlerpreialur, el ad alios qui per.euni
    Dene atiiem dixil, nirois, qtiic non tantum poteslin siguiflcautur; qui, qnoniam semper Domini memo-
    niaiidalis cjus servire cf obedire, sed quantuin ei ser- res fuerunt, ipsi quoque in. Domini memoria semper
    . vire et obedire desidcrat. eriinl. < Et isti quidem ab audilu ma.lo non lime-
    . -* Polens in lerra erit semen ejtis. > Et hoc qui- bunt, > quem illi audituri sunt, quibus in judicio
    -deni; ad bealiludineni speclat. Semcn ejus.illi sunl dicelur.: t Ite, maledicti, in ignem aeternum_(.WaH/i.
    qui eum iinilantur. Terra yero, qtii alia, nisi lerra xxv, 53). >
    . -viveivliumintelligitur? Ibi igiliir potentes erunt, qui i Paralum est cor ejus sperare in Domino, 543
    -viri.-liujtis iiiiitaiione filii erunl. Unde et subdiluf : < cOnfirniatum esl cor ejus; non commovebiiur,
    < Generalio.,recloi'um benedicelur (811).; >illa vi- < donec videat inimicos suos. > lileo, iiiqifii,~.~rion
    •delicet benediclione q-ua Dominus in judicio diclu- liinebit juslus, quiaparatum est cor ejus spe a:e in
    IUS est : < Venite, benedicti Palris mei , percipile " Domino. < Spes aulem, ut ait Apostolus, nca con-
    regiiiiin quod vobis 'pai-atum esl ab brigine niundi fundit (Rom. v, 5). > Unde vir justus al.bi dicit:
    (Mallh. x-xv, 34). ? i ln te, Domine, speravi, iion confuiidar in aeter-
    < Gloria et divitiae in domo ejtis. > — < In domo num (812). > llle aulem habet cor paraium ad spem
    Patris mei, dicil Doininus, mansiones mulloe sunt qui sic Donvino servsi, ut meriio sperare debeat.
    (810) Titulus huic psalrno appositus cohvenil cum pleren.tur sub Dario, rege Babylonis, impleti sunt
    •eo qui legilur apud Auguslinmn : « Conversio , in- Spirilu sanclo hi duo propbet.e, Aggaeiis et Za-
    quil, Aggaii et Zachariai; sed alia est exposilio quae charias, el arobo posi invicein iulra unum aiiniim
    ita se habet. Nonduin erant lvi propheiae , cum isla prophetare coeperunl, quod ad reiiovationem tem-
    eanlala sunt. Namque inter tempus David el pli, sicut tanlo ante :_>raedictumesi, perliiiere vi-
    ifansmigralionem populi lsrael iu Babyloniam, qua- detur. >
    luordeciin generationes numerantur, sicut divina (811) « Generalio auiem rectorum benedicitur,
    Scriplura, maxinieque Matlhaeus evangelista lesta- non ista carnis, sed illa quee imitatione iiisipfuin>
    tur : eversi aiiiein lempli renovatio, secundunl per siinilitudinem openim uoscitu.r ~ " csse propagala.
    . S. Jereroite prophetiam , ex illa l ansinigraiioiie CASSIOD. "r_;
    post sepluagiuta annos sperabaiur : qui cuiii eom- (81v2)llyin. Ambros. iu fine
    H55 EXPOSITIO IN PSALMOS . 1134
    Unde et subditur: < Confirmatum esl cof ejns; > in A . illius esl, qui omnium Dominus est, et qui ttullum
    spe vidtiicel et dileclione. Et iiule non commovebi- habet Doroinum. Nullus enim alius est qni omiiiutri
    tur, donee videai iiiimicos suos. Quid esl dohec vi- Dominus sit, et qiii Doniiiiiim uon liabeat. Hoe a"u-
    deal inimicos suos ? Donec ad judicium venial, ubi icin noroen illi laudant, qui se servos esse cogno-
    -inimicos suos ab audilu malo liniere conspiciat. scunt. Quid esl ig:tur laudale nonien Dominl, nisi'
    « Dispersit, dedit pauperibus. > ILcc est sumroa cognoscite et conlilemini vos esse servos?Qtii eniro
    perfeclionis, sicut iii Evangclio Dominus ait: « Si aliter agit, nomen Domini ncgat et damnai. Confi-
    vis p^rfectus esse, vade, vende omnia quae lwbes, teri autem non laritutn voce, quantuni opere debe-
    - ~el da
    paupefibus, ct sequere _me,el habebis thesau- mus, ut ci sicut pio Domino fideliter serviamus.
    fiuri in coelo(JJaM/i.xix, 21). > Quod qui ila fecit, « Sil nomen Domini benedictuiiv. > Laudaie, in-
    ideo securusest; unde et subdilur : < Juslitia ejus quil, et dicite : « Sit nomen Domini benedictuni. r
    < manet in soeculum saeculi, cornu ejus exaltabitur Ex quo ei usque quo? « Ex hoc nnnc, et usque in
    t in glcria. > Et ipse quidem, el juslitia ejus, et « soeculum. > Quid est « ex hoc liunc? > Ex lioc proc-
    yirtus, et potentia ejus, quae per cornu signilican- senli iempore, quia nunc praesens leinpus ^igiiificat.
    ttir, sempererunl, et non solum seinper ertini, sed t El usque in saeculum, > quid est? Usque in prin-
    . supei' coelosexaltata semper in gloriaerunt. B cipium et usque in finein; quia ante pfineipiiim
    * -Peccator videbil, et irascelur. > Hanc, inquit, nullum saecufum est, el posl fmem, nullum. Ecce,
    jtisti exaltationem videbil peccator, per quem dia- quasi dical, audivimus ex quo el usqtie quo : sed
    bolus inielligitiir et iraseelui\ < Dcnlibus suis fre- a quo loco el usque ad quem laudare debemus
    « met, el labescet. >Per molum exteriorem inierior « A solis ortu usque ad occasum laudalb uomen
    malitia designatur, et qiiantum de saiictorum salute « Doinini. > Nam el isli lerroini boni suril, quia ul-
    diabolus doleat, in eo oslenditiir quod irasci et tra procedere non valemus. Ite igitur, praedicatores,-
    dentibus fremere describitiir. Et lunc quidero t fle- el laudate Doroinum a sblis orlu ~et occasu et de 1
    t siderium peccatorum peribii; >sivequod maligni omnibus euiri laudale, quaecuhque lacla sunt a
    spirilns habeburit de bonoruin perdilione, sive quod nitindi inilio, el quaecunque fient usque in finero.
    iniqni homines habcbunt de illorum liberaiione. El altissime eiun laudate, quoiviam Altissimus est.
    Non erit ulterius locus, neque bonis ut liroeaiit Hoc est eriim, quod ait:
    inala, nequemalis, ul sperenl bona. . « Excelsiis super omnes gentes Dominus, cl super
    PSALMUS CSII. t coelos gioria ejus. > Super omnes gentes cxcelsus
    - ALLELUIA. est Domiiras, sive qtite in coelO,sive quae in lefra
    Quid significet Alleluia, saepejam diximus. Neque sunf; in cOeloangeli, in lerra homincs, sed ipse su-
    vult Propheta, ul a Deilaudibns cessemus, qui io- per orones est, el omnium Dominus. < Et super
    lics Deiun laudare praecepil. f.oelosgloria ejus. > Magna, quasi dicat, ^loria. sibi
    « Lauda.le, pueri, Doinintini, landale nomen Do- in iioc mundo esl, sed, ad comparalionem illius
    t mini. > Pueri a ptiritale dicuniur, Isli sunt illi glorise quaj super coelos esl, ista glOria nulla est.
    pueri de quibus dicilur : t Quasi modo genili infan- < Quis sicul Dominus Detis nosler, qui in altis
    les, ralionabiles sine dolo, lae concupiscile, ut in < Jiabitat, et huinilia respicif, el alta a longe co-
    eo crescatis in salufem (II Petr. n, 2). > Non esl « gnoscit?! Ex quaiito menlis aifeclu Cl ex quanlo
    enim preliosa lans in ore peccatoris. « Peccalori cordis amore et desiderio haec verba procedunl!
    enim dixii Deus : Quare tu enarrasjusiiiias meas?> Quaniurh 554 euh~ diligit, (aiilum in ejusiaudibifs
    [Psal. XLIX,16.) Vos igiltir puri et pueri, laudate. deleclalur. Sed nolanduni quia in altis habiiat Do-
    Doiniiium, laudate nomen Domini. Quid esl laudare! niinus, quamvis sola humilia diligat, humilia respi-
    nonieii Domini ? aut quod esi nomen Doniini ? Audi cit iii ccelo, ei humilia in tefra respicit (813); quia
    quid per prophelam Dorainus dicat : < Ego Domi- hic el ibi sola humilia diligil. Superbos ihde deje-
    nus, hoc esl nonicn roeum \ gloriam meam alteri D cit, qiti quolidie superbos huroiliat, el exaltat hu-
    non dabo (Isa. XLII,8). > Hoc nomen lotius Trini- niiles. Sed quid esl in allis ? ln coclis, in angelis, in
    tatis est, quia et Paler Domirius, et FiliusDominus, apostolis, in Cbrislianis. Nam el Chrisliani satis alli
    et Spiriius sanctus Doiuiims, non tres tamen do- sufii, quia, quieunque Chrisliarii non sunt,sub eis
    mini, sed unus esl Doroinus. Hoc noriien propriumi stint.
    (813) Videlur hic S. fortmo respexisse ad vulga- preles. Eigo et versiculus ille: Quis sicut Dominus
    iani lcctionein : qui in altis liabitai,el Immilia respi- Deus noster qiii inallis habitut, elhumiliafespicit iu
    «,«i» ccelo, et in lerra. Qiii qtiideni veisus si expli- coe'0el in lerra, iia disperliendtis est: Qiiis sicut Du-
    cetur juxla indolem Haebraicoesyntaxeos, pulcherri- minus, qui in allis habilal,in cmlo; quis, sicul Deiis
    rous sane apparebit. Est •ergo-observandum quod,r nosler, qui h~umiliq_respic.il intetra; ex quo intelligi-
    juxla syniaxim-Hebraicaelirigiiae, quando de'duabus ; inus Deuro respicere humilia non in coelo, sed.in
    rebus iiidicantur proprielaies,- soleni exponi deeus- terra : quod sane magis raiioui conseiiianeum esl,
    saliro, ut aiunl. Sicubi dicittir-: Nigra sumsedfor- cum praesertim yerbuin respicere in sacris. litteris iu
    inbsa »-CMtlabemacnla Ceddf, sicui pelles Salomonisi parieni 'favorabilero accipiatur, pro diligere. Quod
    (Ccinl.l.M); Hocita accipiendtiiri est: Nigra sumsic- quidem ex sequentibus psalini versiqulis roirilice
    tit labernticula Cedar, sed fornwsa sicul pelles Salo- coiilirmaturf dicilur-eiiiin : suscitaris a lerra ino-
    --'"-
    inonit, qua de re cdnsulendisiiiU efuditiores inter- pcm, etc. :.:;'"'"
    T13S S. BKUNONIS EPISCOPI SIGNIENSIS 1136
    t Siiscifans a terra iiiopein, et de sicrcore eri- A _ statem. Quod auiem seqiutur : < Israef rcgnabit in
    t gens pauperero, ut collocet eiiin cum principibns ea, > in alia translalione non babetur. "Possuroiis
    t poptili sui. > Ecce quomodo respicit Doininiis bu- auleni per Israel, Salvaiorem noslrtiiri intelligere,
    milia iii cce.Ioet in lerra : solos humiles respicit in qui de seipso aii: < Neino novilPairenvnisi Filius,
    e-fltdo,qiija alii ibi iion sunt; sok.s Iiumilcs irabit in_ et «i.i volueril Filius revelare (Lu.e.~x,22). > Inler-
    coehim, quia alii ibi esse non possunt. El considera pretatur enini Israel vir videns Deum. P«* istos aii-
    qiianta sit Dei omiiipolenfis niisericordia : inopes. leni qui prius de .(Egyplo cxisse diciinlur, oposlolos
    el pauperes stinl isti quos de ierra suscipii, ei de Hilei.liginius caeterosque qtu in "piiifiifiva Eceiesia
    siereore et nulredine susciiai et resuscilal, et cuin fiicriinl, per qtios. postea lotus" .iiiundus ad fidem
    principihus. populi sui in coeleslibus collocat, Chrisli conversus esl. Unde et subditur :
    « Qui habitare facil sleriiem iu domo. > Non jam < Mare vidii,-el fugit; Jordanis convcrsus
    - 54§
    sterilero, sed malrein, ei feciindissimam matre.iti t est rcirorsum. > De hoc m;\ri alibi dicitur : Hoc
    iiiuliorumqiie filiorum laclauiem. Hoec.es-lilla sleri- mare roagnum et spaliosum,. per quod riiundiiTsiste
    lis de qua scrip.tum est : < Loetare, sterilis, quae non
    et- significaiur. Hoc igitur maie vidit apostolos, alios-
    paris; erumpe clama, quae non parturis, qida que priedicatores ad se vp.nienles, el
    iiiulli filii desertoe,-mtigisquain ejus quoo habet vi- J-^ cst -fngil, Qujd
    -nisi loeum cis concessil, el ad iranseiiii-,
    rtiro (Gaial. IV, 27). > Fiiii bujus sterilis sunt isli diimfiigit, viain aperuit? Talis fiiga bona esl, qnie non
    pueri qni in hoc psalmo Doiiiinum laudanl. Hoec odio,
    aiifem babilat in illa domo, imo ipsa est modo do- sed-obcdire scd.obseqtiiofit. Qtii iia ITigiiint, non.resisfere,
    iiiina et regina illius domus, in qua Synagoga el Ins parati sunl. Per Jordanem vero popur-
    biijilizatus desigiiii.tur, qui prius qoidem nr.cceps
    gciui.Iitas habitabat. Possumus auteni per. han.c do- ad inferiora ruebai, sed, Chiisii fi<ie
    iinim coelcstem paliiaro intelligere,. in qua cuni lota suscepta, adstir
    periora redire el ad ccelos conscendere ecepit.
    stia p.rogenie matcr Ecclesa habitabit.
    < Monies exsiiltaverunl ut arietes, et colles sicut
    PSALMUS' CXIIL
    t agui ovium. > Montes el colles divites et patentes
    ALLELUIA, ALLELUIA.
    designanl. Ei isii qiiidpiii, videntes sigr.a et miiabi-
    Quid signilicei Alleliiia, et sa^pe dicfiini esl et
    enira laudate lia qu.-Epef apostolos fiebanl, profinus asl lidenl
    sacpe djcendum. Significat pominum.
    lanio gaudio exsultavcrunt, ui arietes ot
    Quod quideni Propbeta non toties dixissel, nisi vahie cuiiversi
    ijccessaiiura esse cognovissel. Hoc sit igifur opus agnos esse non duV.itafes, per quos omnes el pioe-
    iri hoc et die laii et subjecli Ecclesiae signilicaniur, ac periioc
    ' Ecclesiae, opere delectetur, noeteque C dc
    ovibiiS Christi esse monsfranlnf, qnia siinul cum
    jucundelur.
    t In exilu Israel ex jEgypto, domus Jacob de po- ' aliis eadem spirilttali loetilia graltilanttir. El bene
    « pulo barbaro. Facta esl Judaca saiictilicaiio ejus, qtiidem prius mare, posfea vero nlontes et -colles
    « lsrael.poleslas ejus, Jsrael regnavit in ea (81i), > posuit : quia prius niiiiores, poslea vero majoics
    Snl) lijfura Jsraelitiei populi Cbristianuin popiilum credere coepertiiu. Unde Apostolus ait : < Videte
    yocalioncm vestram, fratfes, quia non multi potetir
    Propbela describit de diaboli poicstate et htijus
    inundi lenebris liberafum (815). Israel vcro et Jacob tes, non mulli -nohilesinter vos, sed quae-slulla sunt
    ideni significant. Quando, inquil, Israel, id est Gbri- niuiidi, elcgil- Detis, uf---'- coiifundeiet foriia (// Cor.
    slianus populiis, qui Deum cognoscit et videt, exi- 1,26). >
    vit jtle terra JEgypti, id est de hujus mundi tenebris t Quidcst libi, mare, quod ftigisti : et tu Jordanis,
    el crroribus. El- quando domus Jacob, per quani < quia reversus es retrofsum ? > Monies, qtiare
    i.icro ipse popuius significatur, exivit _de populo exsultastis sicuf arieles, el colles, velut agni oviiim?
    barbaro, pei' quein malignorum spiriluum et viiioT iioec lania admiralio ex raagnaketitia proccdit. Loe-
    riiin exercitus inlelligiiuf, tiinc facta est sanctifica- iatur enim Propheta quod undique lotuni liiundiiiri
    tio ejiis, Cujus ejus? illius quem in titulo psalmi n| coiiveiierevidet. <Quidesl, inquit, libi, 'mafe, quod
    laudare jubemur, ubi dicitur: i Laudate Domiiium,> fugisli, cl yos, moiites, quare exsuliastis? > Non est
    Jiidaca, qtiae confessio interpretalur, Ecclesia est, hoe ex vobis. Ex Deo esl baec fuga, et hsec exsullatio.
    qiiie eliam inter ipsa tormenla Domiriuin confvteri Hoc esi eriira quod ait:
    el laudare non cessal. H;ec aulenv facta esl confes- < A facie Domiiii commoia est terra, a facie Dei
    sio ejus, quia Iiatic solani ipse saiiciificavil, cl ab <-Jacoi). > Qnid eil enini a facie Domini? A cogni-
    oiijni viiioruui coiUagioive mundavit. Simiiiter au- tione vcfitatis. Nisi enimDeum vidissenl, et cogno-
    tem el Israelfactus est poiestas ejus, quia ipsein vissent verilatem, hanc-commpiioiicm taui magiiani
    poptilo Gbrisiiano reguum tenet; imperium el pote- Iiotnities nonJecissent (816). ilinc esl Deus Jacob,
    "
    (814) Haecverba in Vulgala desunt. ronndi a noslra coeperint racnle discedere.» CASSIOD.
    . (815) < Hic exiluin illuni debemus aCcipere, quahdo (816) < Aiidiie, conyersi, audite, fidelissinii CITri
    BOSa peccaiprum vinculis coiuigit exire. Tune eninv sliani, comiiiotioiieiiiSstani; id csl" pcriniiialioiiem,"
    abiEgypiioriini, id esl.a daeiiioiuirolurba liberanmr, qiisIiuiiianae tenx fcliciter evenii, iion factain ire
    quaudo barbaricae sevciilatis iiliiis jura 11011 paii- more moniiuro, sed prospera conversione pnpulo;.
    iuur; et vcro reddimur Israclitoe. cuih-pompdeiiujiis' . loriuu. > CAsSjen..
    Uo7 EXPOSITIO 1N PSALMOS. 1W
    qui poptilum suum laro sulrilodocuil diabolmn fu- A cerdotes coeieiique o.miies qui in clericali ordine
    gere, etvilia sitpplanlare. Don.ino serviunt.
    « Qui conveiiit solidarii petram in siaghum aqtioe. < Qui tiinent Dominum sperent in Domino, 540
    tel rupes in fontes aquarum. i Hic esl, iiiquit, vc- < adjuior eoruni el.protecior eorum est. > Tota lDc-
    rtis Deus, qui de sola pelra aquarn producit, et de xlesia in bis Iribus versibus coiitinetur, el omnibiis,
    siccis rupibus fontes manare faeit. Et de petra qui- qui in ea sunl adjulor et proteclor faclus esi Donii-
    dein dicit Aposlolus : t Pelra autetn erat Chrislus nus. Unde etsubditur :
    (/ Cor. x, i). > Rupes vero apostolos, et doctores t Doroinus niemor fuit noslri, ci henedixit iios. >
    desigiixuit.De qiiibus sitieuli populo fontes producil Sl nostri meroor non ftiissel, Filiiim suum ad nos re-
    salienles in vitam aeiernani. - dimendum et benediceiiduro non misisset. Ipse est
    t Non nobis, Domine, jion nobis, scd noniini luo da enim de quo scriptuin esl : < ln semiue tno bene-
    i gloriam. > Se inler alios prophelas connumeral, dicentur oinnes gentes (Gen. xxn, 1S). > Dominus
    quia et ipse rupes esl," de qu~a rion modici "fonles igilur benedixit nos. Sed quxris iortass.e quos? Be»
    erumpuiil. Haec,inqui.t, gloria tua est: isli fonles nedixit domum Israel, benedixit doroura Aaion, be-
    aquarum lui sunt, non esl npstrum quod facirous, iiedixil onines timentes se Domjnus, pusillos cuns
    quia non a nobis faciinus (817)- « Non nobis, igi- B majoribus; nullus relicltis est;. oiniies benedieii
    lur, non nobis, sed nomiiii luo da gloriam. > Lahor sunt.si lamen de doroo Israel, vel de donio Aaron,.
    noster sil gloria ttia ; sciant oranes quia sine te tii- Deum liroentibus, stiiii.
    bilfacere valemus. Hoc aulem rogamus, ut facias < AdjicialDomiiius super vos et stiper filios ve-
    ex sola misericordia et verilate tua, quia sic le fa- t stros. > Adjiciat, iuquit, Doroinus Paler ea quae
    cere promisisli. Et hoc est quod ail : dictasuni, siiper vos, cl s.iper filios et .imilatores-
    < Super misericordia et veritale tua, ne quandp vestros omiiem beivediciiOnemel bononim operum.
    t dicant genles : Ubi est Deus eorum ? > Nunqiiam sanctificationem (819).
    hoegenles dicereproesuinanl; quodsi dixerint, scianl t Beiiedicti vos a Dom.ino,qui fccit cceltim el ler-
    quia Deus nosier ubique esi, ei in ccelo ei in lcrra t fani- > Et cceluin fccilDoniiroiset lerrani, el bonos
    est, et quidquid vult ubique ppcralur (818). Hocesi ef malos, eljustos el peccalores ipse.fecit, et nihil
    quod seqttitur : estquod ipse noii fcceiil.
    < Deusaulem noslef in ccelo, sursum in coelo, et . < Ccelum coeli Domino; lerram atilem dedit filiis
    < iri lerra omnia quajcunque voliiil, fcc.it. > Caeteri t liominuni. > Coeliirodedil Domiiio coeli, quia Saf-
    vefo dii quid faciunt ? vel quid suivt ? Nibil faciunt, valori nostro ad salvandum ct regendum Ecclesiam
    ei liihilsiiui. Si tamen vis audire quod sunt, ul. per C dedil; lerram vero dedit filiis bominuin, quia super
    hoc inlelligas quia qui " hoc sunl, dii non sunt; audi peccalores alios peccatores dominaii perroisit.
    quod sequitnr: < Non morliii laudabunt le, D.oniine,-neiine oroncs
    « Simulacra genlium, argentnm ct aurum, opera < qui dcsceridunl in inferiium. Sed iios qtii viviisuis
    t .manuiini boroinuin. Os habenl, el iion loquentur; i benediciinus Dominum, ex hoc nunc cl iisque" i:i
    < oculos babeni, el non videbunl; aures habeni, ct t soeculum. i Super nos, inqttil, qui vivimus, q.iii
    '« non audienl ; nares haberil, et non odorabunt; jara non in terra, sed in ccelo sumus (coelura eninv
    < manus habeut, el non palpabiint: pedes babent, vocalur Ecelesia), supernos, inquam, effunde beue_
    « et non ambulabiml, non claniabunl in gutlure diclionem tuam, t quia hon morlui laudaburii te,
    « suo; neque enim esl spirilus i'n ore ipsofum. > Dorivine; > morlui enim sunt, qui a teseparaii snnt.
    S.ifis probatum esl quoniam, qui lalcs sunt, dii non _t Neque oriines qui descendtint in iiiferriuro, sed nos
    siiiit. « Similes illisliant qui faciunt ea, el onines qui vivimus et benediciinus Dominum ex iioc.nunc, >
    t qu.i cOHfiduniin eis. >Non conlra illos, sed pro illis id esl ex hoc tenipore quod niinc inslat, t et usque
    orare videtur, quia et anrum bonum est, ei argeii- in saeculum. t
    tum boroim est, et nihil faciunt, vel facere possfint. PSALMUS CX-IV.
    < Dorous Israel speravit in Domiho, adjutof co- D
    ALLELUIA.
    i rtiro et proleeior eorunv est. > Per bos autem Satis scllis qiiid significet Alleluia. Laudate igitur
    "
    patfiarchas, et propbeias el apostOlos intelliganius, Dominum, quia hoc significat Alleluia.
    qni pleni Spiritu sanclo prae cseleris Deiun videre el t Dilexi, quoniam exaudivit Doininus vocem ora-
    inteliigere meruerunt. Isli aulem in Doniino spera- t tionis mese. > Dilexi,~inquit, Domiiiuni, de quo in.
    veruniet speraia susc.epefuiit; hOc titulo dieitur, laudate Dominum. El mefito di,
    t DonmsAaron speravit in Doriiino, adjutor eo- lexi, quoniam exaudivit Doroiiitis vocem oralionis
    Tum et proteclor eorum esl. >Isii sunt episcopi, sa- meae. Quid amplius mihi facere debuit?

    (817) .«Cum bona largiatur imroerilis, ipsius glo- Dominns pro parie concedii; sive adjiciat nniiijCi.o
    riae probatur esse quod concedil. > CASSIOD.^ veslro populos fideles. Quotl el nbstris tenipnrihus
    <
    (8;8) Ipsa vox est tyrannoruni, jpsai geriiilium : faci.t, el usque ad fmem soeculijj-in desinit opcraii;
    Ubi est Deus eorum? Quasi non possil eriperc quos iii de"jreiuibus Ecclcsia prtcdeslinaia in uiiiini gre-
    ul coroiiet, lonnenta patitur sustinere. > CASSIOD. gem redacia congaud>ai, et unius pasloris glonoso
    (8:9) < Adjiciai duplici irio.do yidetur iuicliigi; regiuiiiie perfiuaUi:. > CASSIOD.
    s:ve benediclionen), quaiu iii hoc saecuio sanclis suis
    1)59 S. BRUNONISEPISCOPI SIGNIENSIS 1148
    t Quia nclinavil aiirem suain nvihi. >Non solum A , < humilialiis sunv nimis.Egodixi, in excessu mentis
    exaudivii, sed aurenv quoque mihi incliuavit. Excel- « roeoe: Oinnis homo mendax. > Loquilur Propheta
    sus esl ipse, huniHis ego; sed t ipse humilia respi- in persona marlyrum, et hortalur eos ad passio;;is
    cit (Psa!.c\n, 6); > el ideo t in diebusmeis invocabo caliceni; Ego, inquil, in excessu meniis nveaeel<3-
    t enm; > expertus suiiVbonitatero,non tiraeo adver- valus, a primo homine usque ad u.Uiroum, buma-.
    sitatem ; quoe si acciderit, invocabo eum omnibus nam naluram diligenfissime considefavi, et sic in
    diebus vitoe meae. omnibus eam corruplam etvilialain -invein, ut mens
    f Ciruindederunt me dolores morlis, pericula in- mea me dicere conipelIerei,« oinnis honio inendax. >
    t ferni invenerunt roe. > Et ipse, sicut in sequei ti- Esl auteni mendacium non in veibis tatiium, sed
    liuslegitur, liberavit me. Magnps dolores cl niagna etiani in rebus. Unde el denarios falsos vocamiis,
    pericula fuisse ostendit, quae moiiis el inferni fuisse etaurum, et argenlum falsum esse diciirius, el qtiid-
    dicil. Magni enini suni illi dolores, mi morlis dolo- q::id a puritate suae riaturas degeneral, riientiri non
    ribus coriiparantur, el magna sunt illa periicula, quae dubitanius. Curo igitur sic oinnes homuies coniiptos
    inferni periculis assiroilanlur. viderero, el ab hac corriipiioue, Nisi Chiisli san-
    < Tribulaiioiiem et dolorem inveni, ei nomen Do- giiine liberari rion possc cognoscerein, credidi ih
    < mini invocavi, dicens: 0 Doiniue, libera aniinam B Christuro, et quia credidi, locutus sum, et quia lo-
    < meain, roisericors Dominus et jiisius, et Deus cutus surii, humiliatus sum niiiiis. Hoc enini ipso
    < nosler miserebilur. > Non ille, qui quacritur, sed Doniiiius in Evangelioail : t Nisi crediderilis quia
    ille qui quoerit, invenire aliquid iieiluf. Quacrebat egosum,moriemlni inpeccaloyesiro(/oaH. viu,2S).>
    iste igittir tribulalionemeldolorem, quoeseinvenisse Nisi, iiiquit, credideritis quia ego suiiv JeSus, qui
    ostendit. In hoc auiem aperte monstralur, quanto Salvator iriterpretalur, sinequo salvari nemo potest,
    desiderid pro Chrisli iiomine inori sancli opiabant. moiiemini in peccalo vestro. Hoecesi igilur causa
    t Et nomen Domiiii invocavi, dicens : 0 Domiiie, quare unusquisque SS. marlyrum dical, credidi,
    Jibera animani meam. > Non pro corpore rogat, et quia credidi, locutus suro, praedicavi, et palain
    riuilam corporis mentionem fecit, sed solius aniraae cuuctisque audientibus Chrisli fidcin atinunliavi. Et
    liberatiohcm postulat. < Misericors Dominus et ju- quia hoc feci, huroilialus, alDictus sum, et mtiltis
    stus, et Deus noster miseretur. > QuOmodo? tormenlis cruciatus sum ; et in hoc nimis quidem,
    t Cuslodiens parvulos Dominus. > Unde hoc scis"? qiiantuni ad carnis fragililalem, non qiianluin ad
    Quia jam saepe < humiliatus suro, et liberavit me. > bonitatem divittse retribulionis. Unde et sulxlitur :
    Quia saepe e.umliberavit, inde cerlus est, quod adbuc < Quid. rctribuaui Donijno pro omnibus quoe rc»
    eum liberabit. < Misericors ei "ustus. > Haec euim ^1 t tribuil mihi ?» Ilinc esl enim quod bealus Job Do-
    duo siinl, quae bonis omnihus niaximam spcm dare niino ait: t Nonne sicut lac mulsisti me, et sicut ca-
    possunt, quia miserieors el juslus esl Doininus, qui seum me coagulasli, pe'.le el carnibtis veslisti nie,
    iiunquam deseril speranles in se. Humilialio boc iii ossibus et iiervis compegisti me, vilam et miseri-
    loco pro-alHiclione el Iribulalioiie pouitur. cordiam tribuisli mihi, et visilatio lua cusiodivil
    f Coiiveiiere, aninia niea, in requiem luam, quia spiritum roeuiii (Job x, 11). > Hinc et Apostolus
    « Doroinus benefecit inihi. > Quia animain suairi ait: < Non sunl condignae passiones hujiis leropo-
    Pei n.iseiicordia liberatain esse intelligit; nunceam iis ad futurani gloriam, quaj revelabitur iu nobis
    hortaiur, ut in rcqtiiein suam convertaiur, et terre- (Rom. vin, 18). >
    noruni omniunv obliviscalur, ei in sola Dei contenv- < Calicem salutavis accipiam, el nomen Domini
    platione aniodo delectetur. Bene autcm fecit Domi- c invocabo. > Quia, iuquil, niajus non babeo, quod
    nus, el valde bcne, qui de lanlis periculis euni Iibe- ei relribuere possim, ecce roeipsum otlero; caliceni
    ravil. salularis accipiara, et accipicndo rionien Domini-in-
    547 * Q"ia eripuit animam meam de morte, vocabo, et in ipsa morie eum confitebor eliatidabo.
    « oculos meos a lacryinis, pedes raeos a lapsu ; j) Scio enim, quia < pretiosa esl in coiispeelu Po-
    t placebo Doniino in rcgiotie vivorum. > Ex hoc, in- roiiii nvofss;nctorum ejus. > Vere preiiosa, qua?.vi-
    quit, credo, et nullatenus dubito, quia placebo Do- lam ineret.ur oelernam, quae aniroam de corpore
    miuo in regione viveniiuin; quia jam eripuil ant- egredienlem confeslim in oeternam bealiludiiiem
    maiii meam de morte, el omnibtis diaboli laqueis ell inlroducil.
    deceptionibus Iiberavil. Liberavit insuper et oculos> < 0 Domine, quia ego servus luus, ego servus
    nveos a lacrymis, quibus per singulas nocles leclun:l t tuus ei filius ancillae luoe. > Juslum esi, inquit,
    meuro rigare solebam, et pedes meos a lapsu, quisi ul moriarpro ie, quia servus luus ego sum, seryus,
    victus est ille, qni calcaneo meo insidiabatur. inquam,.tuus et naluralis servus,ulpote ancillae tuoe
    PSALMUS CXV. filius. Ancilla lua esl Ecclesia, cojus ftiius iste est,
    ALLELUlA, ALLELUIA. qui se Dei servum esse glorialur.
    Laudate , inquit, Doiiiinum.laudate, et praecipu.i
    e t Dirupisii, Doniine, vincula mea, tibi sacrificaiio
    |n hoc psalmo, quo oronis qtii credil Iaudare ju t hosliam laudis. > Ligatus, inquit, eruni, dura me
    J»etur. calena diabpli stringebat el irahebai; sed lif djru-
    « Credidt _propler quod locutus sum : ego auteni pisti vincula mea, tu solvisti o.rigJnale peccatum,
    "
    -1-l.il EXPOSITIO 1N PSALMOS. lMt
    qtiod nisi tuo sanguiiie solvi non poleral. Tibi ego .k caetera vero non a seipsis, sed db jpso. Laudeinus
    sacrificabo hosliam Iaudis; lihi reddam vitulos b- igitur bonilatem el misericordiam Doniini, et nune
    bioruro meoruiii; si jusseiis, calicem quoque salu- prsecipue laudemus, qnando confirmala esl mlseri-
    taris accipiaro, cordia ejus, ettam lnanifesla facla esl hoiiitasejus.
    < Vola mea Domino reddam. > Ubi ? < In alriis Unde el suhdilur :
    «jdomus Domini. > Et ubiesihoc? < In conspeclu < Dicat nniic. Israel quoniam boiuis , quoniani in
    « omnis populiejus.> Planius hoc ostende.i In medio < saeculumsaaculiniisericordia ejus. > Nttnc, i.nqiiltj,
    t iui, Jerusalem. > Vovi, inquit, firroilerque promisi hoc dicat, quia nunc niaxime dicendum est qiiando
    quia sacrificareni Domino hosliam laudis et. jubila? dextcra Doniini fecit viiiuiera dextera r)pmini exal-
    lionis. Etiioec quidera Domino reddam, non in oc- tavjt me.
    culto, npn in qualicunque loco, sed in loco celebii < Dicalnunc doraus Aaron q.ioniam bonus, quo-
    et manifeslo. In ipsis aliiis domus Domini, el iticon—- f niam in sacculum misericordia. ejus. > Dicanlnunc
    spectu oriinis populi ejtis in medio lui Jerusalem, tifji omnes, qui timenl Domiinini, quoniam boniis, quo-
    orones undique conflueutes, me videani, et ine vi- riiam in saeculum raisericordia ejiis. Omnes hoc di^
    dendo nomen Domini laudenl el glorificent. Hoc est cant, quia omhes hanc misericordiaro experti stint.
    enim qiiod Dominus ait: i Sic luceat lux veslra co- '5 El qui bpc. dicere nohierit, linjiis bonitatis et nvise-
    ram hominihus, ul videant opera vesira-bonx, el ricoi'dia~!particeps non eri.l. Sed i!li soli dieanl, qui
    glorificent Patrcm veslrum, qui in ctelis est 'Maiik Dominum liment; qui vero non limenl, eiiamsi di-
    v, 16). » '--" J cant, liihil eis dfxisse profueril. Sed quid per Israel^
    548 PSALMUSCXV qui vhiens Detim interprelatur, nisi patriarcbas et
    . ALLELUIAj ALLF.LDIA. prophetas, el aposlolos, cacterosque raagis Deo fajr
    Quid iste litul.us significet, psalmj hujus iniiium miliares inteHigamus?Quid vero per domum Aaron,
    ^declaral. nisi episcopi, et sacerdoies, coeterique ejusdem or-
    t Laudate Dominum, omnes genles, elcollaudale dinis significanlur ? Al vero per eos, qui Deum li—
    ^t enin, omnespopuli; quoniam confirmala est super menl, omnis nmkiiudo ecclesiastica designatur.
    < nos misericordia ejus, et veritas Domini roanet in « In trsbulalione invocavi Dominiim, el exaudiyil
    « aeiernuin. > Jnvitat Propheta non soluro J-udaeos, t me inJatitudinem.. >El hoc ad bonilatem et mi_-
    sed simul curo eis omnes.gentes ad laudandum Do- sericordiam, quia quoties Ecclesia in tfibulaiionibus.
    miuuni, quia. non Judaeorum lanlum, sed pinuiiim fuil, toties clamans ad Dominum exaudita est, et
    gentiuiii Domi.nus esl. Notuseniin erat prius in Ju- r non solum exandila, sed ample, et magnifiee et _iiv
    daea Deus, et in Isracl magnum nomen ejus ; nunc lalitudinem exaudita est.
    aulem quia pro omnibus passus esl, el omnes gen- « Et Dominus roihi adjulor est, non liroeboqiiiit;
    .Xessuo sanguine redemii, omnes eumlaudare et be- t faciat mihi homo. > Non esl limenda hominis for-
    liediceredebent. Nunc enim t confirmala est super titudo, ubi Dominus auxiiium praslal. Nain eisj-
    . nos roisericordia ejus, > et nunc cerlissima ralione faciat quod homines facere solent, sua lamen beaii-
    probalum esl, quanlum cleroens sjt el inisericors ; tudine non privatur. t Dominus lnihi adjutor, et
    t qui dilexilnos, etlavil nos a peccatis noslfis in f ego videbo inimicos raeos. > Ego, iuquil, videbo
    sanguine suo (Apoc. i, 5). >—t Etyeritas Doraini roa- inimicos meos, Dominus autem pugnabil pro roe,
    nel in atienium; > quia cpinplelum est qtiod proroi- cui nemo resistere valet.
    seral per prophelas suos in Scripturis sanctis de i Bonum est confidere in Doniino, quaro confi-
    liberaiione nostra.el dereslauralione popiili sui, f dere in horoine. Bonum est sp.eiare in Domino,
    secunduiii illud : i Et liberavit nos de inimicis no- f quam sperare in principibus. J Hinc est enim q*iod
    stris, el de manu omiiium qui nos oderunt (11 Reg. alibi dicitur : t Malediclus homo qui confidit in ho-
    xix, 9); >— tsicutioculus est per ossanciorum suo- mine, et ponit carnem bracuium suunv, el.a Deo re-
    rum piophelariim, qui a saeculo sunliXue. n, 70).> ]D cedil cor ejus (Jer. xvn, 5). > Non esi a.ulem pee-
    PSALMUS CXYH. calum auxilium hominum quaerere, sed iia quaerere,
    ALLELUIA. ut tolam spem in eoruni auxjlio ponat, et sine eor
    Iste tilulus laiilum htiic psalmo convenire videtur, rum ausiliis.de suis necessitalibus se Iiomo liberaji
    ac si ejus proprius esset, et npn aliorum. Unde iri posse diffidat, magnum peccatuni est. Tunc enim
    sequenlibus dicil : < Consiituite diem soleinnero in suum auxilium fidelibus suis pfocstare Dominus solet,
    confrequenlalionibus usque ad coni.u allaris. > quando de hominum auxilio desperant..
    < Confitemini Domiuo, quoniaro -b.onus, quoiiiam < Omnes gentes circumdederunt me, et. in 549
    t in ssculum misericordia cjus. > Nulla ratio con- t noniine Doroini ultus suiii eos. > ln hoc loco-. tii
    venienlior inveniri poluit, tu eum laudemus, quam proeposilio subaudienda esl, ut dicaiur in eos_, sicut
    quia bonus el misencors esl. Si enim bonus el roi- in alia translalione habolur. In Hebroeonihil horum
    . sericors non esset ; quid in eo poterat esse unde est, sed tanlum dicilur : < in. noniine Domini ulltis
    laudandus esset ?.Tolle bonitalem, «l nihil laudabile .suin. > Nulla gens esl, quae Ecclesiam.non eircurn-
    . inanel. Sed aliter Deus bonus est, et aliter oiiiriis dedisset, ct quoe persecutionero ei iioii fecisset; sed
    ejus creatura boria. Ipseenim a seip.so bonus e&t; do omiiiJius.libeiavit eairi Doniinus,.ei non SOIUIH
    i fi-3 S. BRUN0N1S EPISCOPl SIGN1ENSIS 1114
    liberavil, sed eliam ullionem fecit, quia oinncsejus At . tradidil irie. > Non loquifur de morle corp..jris
    perseculores statiiri ad tormenla ducuiUur, ut de hac quae inevitabilis est; sed polius de inoiieanimiR,
    vita exeant. quoe solummodo inoritur, cum aDco separatur.Et
    «.Circumdantes eircumdedertint me, el in nomirie hine est quod Doroinus aii : < Nolite limcre cos qui
    « Domini ulliis sum eos. > Hoc aulem nihil aliud occidunl corpus, quoniam aniroaiii non posstint AO-
    significabat, nisi magnam insiantiani affliclionis et cidere (Matth. x, 28). t Sic igittir sancti cast^aii
    perseculionis. Unde et subdilur : quidem possunl, occidi vero non possiinl.
    ~t Circumdederunl me sicut. apes.» Sicut apes qui- < Aperiteniihi portasjustitiaj.-i.Qu:ire?'«;Ingressus
    iiein, quoniam et mulli eranl, el nimio furore et in- t in eas confitcborDomino, > Quia, inquii, mortem
    dignalione succensi, eos vulnerare et affligcre non jatn non tiroeo, aperile mihi porlas juslitiin, doccie
    cessabant. De apibtts eniro dicitpoela (VIRG. Geor- me quid facere debeaiirr Doctoribus Ecclesioe loqtri-
    gic.,\\b. iv, v. 250). tnr ista.qui, habenles clave.roscientiae, coeleiis jnsti -
    Illis ira modum supra est, loesoequevenenum li;e viam ostenduiil. Et vide cum quanta- fiducia lo-
    Morsibtis inspiranl et vulnera coeca relinquunt. qiiilur : t ingressus, inquii, in cas vonfiicbor Do-
    Allixoevenis animasque in vulnere ppntinl. riiino,>"nihilerit quod me lerrere possii, ut juilitlani
    < IJt exarserunl sicul ignis in spinis. > Vere B non praedicem, et Domiiium. non couStcar. Al illi
    jgnis, et ira illorum in spinis ardebitl", ei ardendo non miilias, sed tiiiain poiiani oslcndenies, dixcniiit-
    spinas ipsas consumebat. Quid euira sunl iuiqiii bo- « II;cc est poiia Domini, jnsti iiitrabuni iu ca":H.>
    mines, nisi spinae aculeis c-t piinctionibiis pleni. Non quaeras, inquiuni, mullas porlas, quia tina csl
    « Et in nomine Doroini viiidicabor iii eis. >Quam- per quam justi ingrediuhiiir. Si qiiiste de aliqua re
    vis enim de his talibus quotidic viiidicetttr Ec- iiiterrogaverit, dic soluriiroodo, Ghrisiianus siim, et
    clesia ; majorem tanien de illis adbue vindictam suflicil tibi. Haec esl porla Domiiii, josti iiigrediun-
    exspectat. tur per earo et qui asceiiderit aliiinde fuf est et
    < Impulsus versatus suirt, ul caderem, et Domi- latro.
    « nus suscepil me. > Multis modis impellebanlur. « Confiteboriibi, Dornine, quouiani exaudisli me,
    versabaniur et lenlabanluf sancli, ul a statu suoe « et faclus es" inilii in sahiiero. > Poiiam quanv
    rectitudiiiis caderent; cadere auiein penitus non po- qtieerebat iuvcnil, et i|)sam poiiaro, ClirTsttiroessa
    terant, quos Ooininus suscipiebat, et aliquando ca- inlelligit,ciiieliain loquiiur,dicens : i Gonfiiebor libi,
    sui proximos firtnabal et stabiliebat. Unde adiiuc Dominc ; > lequocram, te laudabo, < qtioniam exau-
    subdilur: -,., disti me,-> et ab. omnibus pcriculis me liberans,
    < Foriitudo mea, et laudalio mea Doininns, cf fa- « faclus es milii in salutem. > '"-'.""
    f ctus est miiii insalulein. >Quod cgo, inqtiit, contra t Lnpidcm quem reprobaverunl oediiicanles, Jiie
    iiteii, quod pugnavi, quod viei et fortis ftii, non t factus-est in caput anguli. > Venite, inquil Eccle-
    mea foriiludo, nec mea lans est, sed tola fortiiudp sia, et videte lapidero qucm reprobaverunt oedifi-
    mea, et laus mea Domimis est, qui faclus est inilii cantcs, bic injuste abjectus ef reprobatus in caput
    in saloiem. Uude et alibi dictint viri sancli < : In Deo aiigiili faclus- esl, diios iu se conjungeiis gOO pa-
    faciemus viiiutem, "elipsead nibiluiii deducel tribu- rietes, iinumcx cireunseisioue, et alterum ex pr;e-
    lantesnos (Psal. LIX, 14). > pulio venientero, ul-"iial uiitim ovile "et linus pa-
    t V.oxla-tliiai el salutis in tabernaculis juslorum.i stor (821). Mali acdificatores, qui meliorcm lapidem
    Inde, inquil, esl vox hetitiae et salulis in faberna- reprobanl et vilissimos lapides in corislruclione
    rulis justoiuro, quia Dominus eosdefendit, et facfus dojnus Dei ponerc nituntur. Isti sunt Illi oedificatores
    est eis iu salutein. Et nisi Dominus lioc fecissei, qui Synagogam malc conslituenies, sive polius de-.
    iiulla inter eos laetitia esse possct quoniam nullo sliiientes de Salutare noslro dixcrunt : t" Noluinus
    motlo suis adversariis resislere potuisset, huncregnarc super nos (Luc. xix, 14). > Et : < Nolu-
    < Dexlera Domini fecil virtuieni, dexiera Domiiii r) ; mus huiic, sed Barabbam (Luc. xxni, 18). > Hoc
    t exaltavil nie (820).> Dextera Patris Filius est, quia lapide rep.robalo, tota corruit Synagoga; sed a Do-
    per ipsuni oronia operalur. Ilaec autem dexlera fecit niino facium est islud et est mirabile in oculis no-
    omneni hanc sancloriim virtutem, quando Salvator stris. Quis non niiretur : quod super hunc Iapidem
    uosler morte- sua diabolum superavit; ibi euini Ecclesia lota construilur queni Judaea.insipiens fe-
    onines sancti conslanlia el forlitudine super suos probavit? Hinc est, quod alibi dicitur : < Populus
    inimicos orones exaltati sunt et ab aeteiiiae moiils quem nou cognovi servivit niiht"(Psal. xvn, 15)."j
    periculo liberati. Unde el subditur : El: < Filii alieni roenlili snnt mibi (lbid., 46). >
    t Nou moriar, sed vivam, et narrabo opera Domini. Quid igitur miruin si obedientes, et mendaces ct
    t Casligans, castigavil me Dominus, et inorti non impii rcprobaniur.

    (820)«Dexlera Doinini exaltat, cumlerrenis homi- (821) Eodem loco usus esl S. Petfus .n coricione
    uibiis coelorum regna concedit. Qr.idenim poientius , quam liabtiil Hierosolymis ad populum Judoeon;m
    quam rooiialesiiiduereiminortaiiiatem, corrupiibilcs, Act. iv, 11,'et in ep. J, c. n, S.. quo ostendil prai-
    incnrrupiiouem, peccalqribus beatitiidinein, de hoste diclura fuisse Chrislumex J.udaeis,alque g^nlilibus
    fortissiiuo iufirmis dare victoriam ? > CASSIOD.' congregaUiiiTmin tiiiuiri corptis Eeclesism;
    1145 - LXPOSlTlOiN FSALMOS. -.1-14.6
    -t-Haecdies qnam fecit Dominus, exsiiltemus ct A PSALilUS CXVIII.
    ~
    t laetemurin ea. > H;ec, inquii, dies, in qua Japis 551 ALLKLlilA (822). "
    iste reprobatus est, el Ecelesia Christi sa.nguiiic re- - « Beati immaculali in via, qui ambulaiit iii lege Do-
    dempla est. Hoecesl illa dies quam ad laetiliam e.t inini. > Iste psalmus secundum ordinero Ilebraica-
    cxsullationem nostram fecit Dominus. Exsiiltenius rum lilterarum scrijilus esi, el ab unaquaqne litiera
    el helemur in ea, et dicat uiiusquisque noslruin : octo vcrstis iiicipiunl, qttarum prima esi Aleph, quae
    t -O Domine, salvnm me fac, o Domin.e, bene pro- cloclrina interprelalur; liitiina vero Tbau; qua> si-
    t sperai'e. > Nulla dies opportunior est ad postulan- gmim, vel consummatio diciltir.. Ilujtis igifur psalmi
    dam salulem et prosperi-talem, qiiam illa quse sa- doctrinaiiisequaiur, ct leocat qiiicurique ad coii-
    Iutis et prosperitaiis iniiium est, el ad sahilem et suinnialionem, perfectionem, etad siiiniiiinn boniiin
    prosperiliilem nobis dedicala est. Dicamns etiam si- venire desideraf. Signelur' aulem siguo crucis, ut ie
    iiiiil oimics : < Benedielus qtii venil in noraine Do- Chrisli miliiia csse digiioscalur. Pauce qu.idem Siint
    f niini; > ut simulab homiiiibus benedicatur, a qtio littera, id est viginii duae, in quibus taiiien oinnis
    omnia benedieuiilur. Venil Dominus in nomiiie.Do- ef divina, et buiiiana scieniia coiiiiiietuf. Qua in re
    niini, sicut ipse Judacis loqueiis, ait: < Ego veni quantae perfectioTiispsalmus.isfe sil, aperiissiine de-
    in noniine Pairis nici, ct non recepistis me; alius " cl-aralur. Quod eiiim unaquaoqtieIiltera in oclo ver-
    auiein veniet in noinine suo, et illum recipielis sibus exieiidituf, quid aliu.dsignificat, nisi quia oin-.
    (Joan. v, 45). > Quid est aulen in noinine suo ve- nis doclriiia, divina cl spiritualis, temporalia nos
    uiei,nisi a seipso el seipsuro glorificare veniet ? reliriquere cl.nctcrna qiiscrere docet? Dies cnim ocla-
    < Benediximusvos de.domo Domini : Deus nosler, va, el liiijus vit;e linisest, qu;e in seplem dicbusagi-
    « el il.hisiliiobis. > Vos, inquii, benedicite Domi- tur, et alteiius iniliuni, qtiaelineiiiiion habebit. Uride
    iium, qnia nosquoque jam in alio psalmo vos bene- et quidem psalmi pro oclava lilulanlur. Ad octa-
    dixiuius, dicenies : < Benedicti vos a Douiino, qui yam ilaque diem istoe liiterae et isti versus rios festi-
    fecil coelumet lerram (Psal. cxiu, 15) > Et banc be- nare docent, quatenus hanc postponcnles ad aliatri
    nediclionero ijon a yobis habuimus, secl de domo festiii.iiinrs (825).
    ALEPH.< Beati immaculali in- via qui ambtila.^ '»"
    Poroini, el ab ipso Doniino earo accepiuius, qtti re- i
    yera est Deiis et Doininus, el illuxil r.obis, llluxit legeDomini. > Beati, inquit, qui ainbulaiit in lege
    . sie [anien, si immaculati in hacvita fuerint;'
    quidein, quia cum a.iluic in lenebris ignoranliae el Doroini,
    csecitaiis cssemus, ipse nos illumiuavil, etjustitioe et vitam imniaculatam duxeiinl. Hoc esl enini ain-
    et veritatis poiias apernit, in cujus coromemora- P biilarein lege Domiiii,quia hoc iex Domini prsecepit
    ijone ser.iper hanc diem laiam et solemnein. agere ul ttnmaculati sinius cl viarn imniaculati inceda-
    dcbeinus. Unde et subdiiiir: irius. Unde et subdiiur ; ^
    < Beali qui scrutantur lestimonia ejus. > Sic. ta-
    < Gonslitujle dieni solenmem in. confrequenlatio-
    meri si t in lolo corde exquirunt euin. > Et illi qui-
    <_nibiis usque ad cornu altaris. » Oiinies, inqtiit, dem iri toto cordc euro cxquirunt qui se a-~macula
    converle, nemo se absenlare audeal, - lanlaque sil custodinnt. Amhularc auteminlege Domini et scru-
    muliifudo, et fi-equeniia populi, ul ipsius altaris cor- lari-teslimoiiia ejus idem significaiit. Nullus versus
    i.ua premant. Et unusqtiisque in hactanta solemni- esl in hoc in quo non inveniatur vel ver-
    tate fiducialiter dicat. < Deus-m.eus es lu, el cpnfi- psalmo
    bum, vel eIoquium,vel serroo, vel jiisfificatio, vel .
    < lebortibi, Deus nveus es lu,etexallabo te. >
    teslinioiiium, vel judicium , vel aliud quod iegem si-
    < Confiiebor tibi, Domine, quouiam cxaudisli nve, gnificare videattir. Sequilur ;
    t el factus es mibi in salulero. Confitcmini Donimo - « Non enim qui operanlur iniqiiilalcin, in viis ejust
    f quoniaro boniis, quoiiiani in soeciilummisericordia -« anibulaveruiU. > Dixit illos esse beaios quiscrulan-
    t ejus. >Isle.ultimusTcrsus superioribus non con- tur (esiimonia ejus, a qttibus (amen omncs illi-sepa-
    tinuatiir, quia psalmi hiijus iniliuin esl ; et in fine D randi siint qui operantur iniquiiatero, quoniam -hi
    ponitur, ne laus finialur,- sed quasi rola in circ-iiilu lales rieque ambulant in viis ejus, nequeiii toto cor-
    sine Dne volvatur. de exquirunl etim.
    « Tu mandasli liiaiidata tua cuslodiri ninvis. >

    (822) In edilione Marchesii omissus esl Alleluia nsseculus fucril. S. doclorem excusant PP. M:viritii
    tiluitis hiijusce psahiii, qui in Vulgala el in Cassio- quod pauci essenl tunc'lemporis inierpieies, et ipse
    dorio reperilur. De Psalmo boec pr.i.ioqiiiiur idem iiimis se fiderilPhilonis eiliymologiis liniliis erroii-
    comniei.itaior.«lrestivo psalmo et divinarum rerum bus scaientibus. Deeodeiu lapsu aliquis rigidus cen-
    virtuie pienissimp desiderabile. alkiuia proemittiltir, sor noslrum .Brunonem fortasse insimulabit; se I in
    ut nierituiii divini carminis lionore littili possit ag- cnrodem cecidisse Bedam reperiei, qtiem driceui
    liosci. Esienini .tliissinuTs profundiiaie senstiuiii, et hisce in inlerpfeiationibus, queinailnvidum in aliis
    conlexttis quasi siniilium repeiiiione "verhorum : secutus est. Setl aritiquior in earumtlem Hebraica-
    inodo profitendo.quod accepil : niodo iterum eadeni rum vocum inlerpretaiione S. Hieroiiyinus, et in
    sperando qu;e meruit. » illa lingua periiissiinus priinus oniiiiuin sua in epi-
    (825) Satis notani arbitror Dalhei censuram lib. slola ad Paulani.oli.h 1S5, mbdd 30, eas' habeiiiuei"-
    De usu Patnim pag. 244 in D.' Am'brosiuiu, quod He-- prelaliones, qtiibus S, Brtino usus csi.
    braicaruin littcrarum interpretatioiicin non feliciler
    U47 S. BRUNOMS EPISCOPI SIGNTENSIS M4f
    Niniis quidem quaiUum ad litimanani fragilitatem et A , t tui. > Doce me, inquil, jusliflcaiiones luas, quo-
    negligentiam, quia vix invenilur aliquis qui sicuii niam ei si aliis eas celavi, aliis tamen eas manife-
    debct ea custodiat. Et quia nimis cuslodienda stinl slavi, et illis quibus praetlicare dcbui, proedicavi..
    mandata -ejus : « Liinani diriganlur via; me;e et t Jn via lestimoniortim luortim delectatus suni sic-
    t opera inea ad ctislodiendas juslificaiiones luas, > t ut in omnibus divitiis. > Non soluin, inqtiil, pro-
    quae per mandata significantiir. Quia tunc non con- nuutiavi judicia or-is lui, sed pronuniiando sic dele-.
    fundar, dtnii respiciam in pinnia roandata iua; quoe Ctalus suin, sicut in oinnibus divitiis. Sunt quidain
    sicut modo diximus, nimis custoilienda esse man- qui praedicant, et per mandatorum viain non ince-
    dasii. Respicere atilera custodire esl. Ac per hoc, ut d.unt, sed alia quidem via pergunl, longe a leslimo--
    non cpnfundai' et til serviiium raeum libi aecepta- niisDei. Unde Aposiolus ait : « Doctrinis variis et
    bile sil, -t confitebor libi, Domine, in directione cor^ peregrinis nolite abduci (Hebr. xni, 9). > -
    < dis. > Qiiiil esl autem in directione conlis, risi iir « In mandalis tuis me exercebo. >Non vult iste
    direclo et mundo corde? In eo quod didici judicia r.ecedere ab illa doctvina quae in hoc psalroo conli-
    justiiiae luoe.Sic, inquii, in directo corde te la.uda- nelur et praedicare jubelur, neque obiivisciliif quo-
    bo, sicuti. judicia juslitiae luae recta esse didici el niodo prima littera inlerpreialur. Meminit insuper
    cognovi. -_ . B 1 illius versus, in quo superius dicitur : < Beati qui
    < Justificationes.tuas custodiam, > quas lu manda- scrufantur leslimonia ejus, iu lolo corde exquirunt
    sti cuslodiri nimis, et ideo < ne me-derelinquas.us- euni. >_Undesubinferens dicit
    < quequaque, > qnod esl inielligere, nunquam me « In tiiis justificatioiiibus medilabor, non obliyi-
    pciiitns dereliiiquas. « scar sermones tuos. > Bealus eiiiin illepsl qui in
    552 BETH. Quod interprelatiir domus. Domus lege Domini medilatur die ac nocte. Hic autem psal-
    Dei Ecclesia esl, cujus habiiatoics hanc dociriiuin mus -nihilaliud jubel, nisi in lege Domini roeditaii.
    leneiit el custodiuni; atque per earo hoc sepieua- mandala ejus, el lestimonia peiscrulari.
    rio finilo, ad dieni oclayam se vcni e speranl, el sic GUIMEL. Quod relributio, vel pleniiudo inlerpretatiir.
    dcinde ad summuro bonum, qtiod per ultimam lille- Hoc auiein in hac littera sigiiificatur quod ilii qtii
    ram significalur, se conscendere confidunt. lianc doclriijam, quaein hocpsalmo contiuetur, fiile--
    . < In quo corrigit juvenior viam suam? in custo- liter lenueriiit el custodierinl, plenam retribulionein
    t diendo sermones tuos. » Per primam litteram, a Domino suscipient. Prinia namqtielittera, qriae
    quae doclrina iiiierprelalur, sermones, mandala, doclrina inlerprelalUr, per omnes alias curril, do-
    eloquia, juslifiraliones, et caelera quoe jam snperiiis nec ultimae coiijungaiur. Ad qnid eniro aliud nisi ad
    d cta snnt, significanlur. llli itaque jiivencs corn- solaro doctrinam o:iines littcrae iiiveiiiaj sunt? To-
    gunlvias suas qui hanc doctrinam et hos sermo- tum atilero ad doctrinam pertinel, el. quod nuntiando
    nes custodiunt qui in hoc psalmo conlinentnr. Ne- et quod jubendo, vel operaudo dicilur.
    cessehabenl adolescenluli eijuvenes corrigere vias < Reiiibiie servo tuo, el custodiamsermoncs tuos. >
    suas, quia ipsi sunt qui facilius el saepius peccant. Nonesl parva doctrina, qitando ab aliis doieinur
    t In loto corde exquisivi te, ne repellas me a man- quomodo Deum oraie debeainus. Retribtie, inqut,
    t dalis tuis. >.Repellere videlur Doiiiinusa mandatis servo tuo quod eis relribuere promisisti" qui lua
    suis illum Iiominem cui auxiliiun non .praes.tal, Tit mandala custodiunt. Hoc enim in Evangelio Domi-
    ejus mandala custodire velitet valeal. Rogal igitur nus ait: <Si quis sermonem meum servaveril, hior-
    iste ailjutofinm, ul cuslodire possil, quia maximum lem non gusiabit in aetennim (Joan. vm, 52). > Hoc
    desideriinn habet custodieudi. Et lioc quidem signi- Igilur, quasi dicat, mibi relribue, ul in oelernumvi-
    ficat dicens : < In lolocorde meo exquisivi le. J Qui vam el custodiam sermones tuos.
    enini in toto corde Deum quaerit, multuni desideral . < Revela oculcs meos, et considerabo-mirabilia
    ejus facere volunlatem. i-de lege lua. > Nonne vides quomodo relribiitionem
    Jn corde mco abscondi eloquia lua, ut nonpec- 'rj qiixiil de his, qn;e se faclurum esse promittit? Si,~
    « cem libi. > Dilficile peccanl, qui verba Dei in jnquit, apcrueris oculos menlis nieae, ego conside-
    corde reponunt, et memoriaecominendant. Sunl au- rabo mirabilia de lege tua, el docebo et cuslodiam
    tem aliter abscondenda eloquia Dej, ueqne omnibus legem tuaro, Aliler cnini considerarequid valet?
    rcytianda, siculipse Dominusail : < Nolile sancluin t Incola ego sum in terra, non abscoudas a me
    dare canibus, et nolile margaritas spargere ante t mamJala lna. > IIoc esi eriim, quod Aposlolusiiiis
    porcos (Matth. vu, 6). > Talibus igitur eloqiiia lua t Non habemiis hic manentem civitalem, sed futu-
    manifesiare reuui, ne forle attdiendo le blasphema- ram inquiiimiis (Ilebr. xui, 14). > Aperi, inquil^
    renl, ut stilili sunl, el maledicereni; ac ego per hoc oculos meos, qtiia 553 n°ii terreiia, sed coelestia
    peccareni libi. Tu aiilenvbenedicltis es, el tales ma- videre et habere desidero, et ideo non abscondas a
    ledictiones non cuias; ego antem atidire non pos- me mandala lua. I^oce me, quasi dicat, docirinam
    sum. < Doce me jusiificationes tuas, > Hoc esl eniin tnain, quam carnales oculi vidcre et iiitelligere uoii
    qtipd superius ait: "<Ne repellas me a mandatis valent. Sic enim discipulis suis Dominusait: < Vobis
    .luis. > datuiii esi nosse mysteriura regni Dei, caeteiis autem
    t Iti labiis meis pronuntiavi omnia judicia oris in parabolis (Marc iv, II). j ; .
    1149 EXPOSITJO IN PSALMOS. 'ISO
    t Concupivit aniraa mea aesiderare justificaliones A J peccata mea tibi riuniiavi, dicens : t Adhoesii pavi-
    t luas iu omni tempore. > Non soluro, quasi dicat, roento anima mea. > Sordidata eral pulvere pavi-
    desideravi facere roandata tua, quibtis fideles liii menii aiiiina niea, cui niinium adhoeseral,-ejusque
    justifieantur, sed eliam hoc concupivi, ut semperea volupfales secuta fuerat. Hoc pavimenttun caro fst, ~
    facere desiderarem, et ul mens roea ab hoc lam cui anima conjuncta ejus pulvere peccalorum ni-
    nobili desiderio nun.quam recederet. t Increpasti miuin sordidatur. Hoc esl enira quod dicit: < el
    t superbos, maledicti qui;declinant a mandalis luis. > exaudisti me. >Amodo vero, doce me jusiificalioiies
    Quid enim superbius qtiam Domiiii sui mandala tuas, quateiius non pavimenti e! carnis volnplaiibus,"
    30ntemnere? Increpat Dominus superbos , ubi ait: sed luis raandalis obediam. Unde et subditiir.
    < Qui ex Deo est, verba Dei audit, propterea vos < Viam jiislificaiionuin luarum insinuamihi, et
    uon auditis, quia ex Deo non estis (Joan. vi, 47); > < exercebor in mirabilibus lui.s. > Hoc est igitur
    Si vero ex Deo non sunl, utique roaiedicli sunl. De quod homo post conversioiieni et poeiiiteiitiani age-
    perseverantibus loquitur, et qui ad pceiiilenliam re- re debet, ut semper in bonis perseveret, et peccato-
    dire contemnunl. Iu unoquoqtie versu doctriria bu- rum suorum recordelur. Hoc est eniiri quod sequi-
    jus psalmi se manifesfat quam ulilis onlnibus et lur
    Iiecessaria sit. B < Dorrailavit anima mea proe loedio.> De locdid
    < Aufer a me opprobrium et contemptum, quia alibi dicitur : < Taedel animam meam vitoe nieoe
    t testimonia lua exquisivi. > Exquirere mandaia (Jobx, ll). > Pfoe txdio itaqtie anima dorroilal,
    Dei, non solum legere et inlelligere siifficil, sed et quia peccaioriirn recordalione aliquando a bono
    custodire hecesse est. Qii auiein hoc faciunt, ab opere cessat, et se oinnia corrigere posse qiiodam-
    oinni opprobrio et conlemptu iniquofum hominum mddo diffidii. Ex boc aulem non immeritose accu-
    iiuerantur, et simut eum sanciis a Domino.hoiTo- sat, el ab bac riori inimodica tenlatione liberari po-
    ranlur. Quaeaiitem fuerint haec opprobria, sequen- siulat. Ei hoc est quod ail: < Confirma roeiii verbis
    -lia manifeslanl. . - tuis; > ut firmissime credam proediclaepromissioni
    < Elenim sederunl priucipes, et adversum me tuae, in qua peccaiori converso veniam pollicefis.
    < loquebantur. > Ea videlicet Ioqiiebantur, quse ad ' < Viain iniquitatis aniovCa nie. > Sic enini dor-
    viri justi opprobriuni et conleinpluin intolerabilem railare, vias iniquitatis est, quia desperationi
    pertinebant. Ille veroquid faciebal? < Servus atitero prexinia esl.
    < tuus exercebatur in tttis jiisiificalionibus. > Exer- • < El de
    lcge tua miserere mei. > Hoec est eniin
    cebalur autein niedilando, iegeiulo, cusiodiendo et _/ illa lex benignissiiiia, quani pecealoiibus Doininus
    . pro earuni cuslodia dufa torroerita patiendo. Unde posuit: ( Si dimiseriiis, inquil, boininibus peccata
    et subditur. eorum, et Paler vesier diniitiet vobis peccata ve-
    « Narn et testirooiiia tua mediiatio mea est, et stra (Malih. vi, 15). >.Tti peccasti in Deum; homo in
    t-consOlalio mea justificationes iuae sunl. > Qnia te, dimitlfi tu illi, ul el libi dimiftaiur, et ul pio.
    itlem signiiicant mandata, jusfilicalioues, eloqtiia, centiimdenariis, decem niillia talenta reddere non
    serroones, et caetera, quae superius dixiinus, ideo ..togaris, et in carcerem niittaris.
    peue ubiquCalteruro pro allero.ponilur. Exercebar, < Viairiveritatis elegi, judicia tua non 554 su'n
    iuquil, et meditabar in mandalis tuis , et hoc solum t oblilus. > Audiia, quasidicai, tanta Dei misera-
    -erat consolatio mea. Unde Apostolus aii: « Quae- tione, omnes diabolicoeliaudis lentaliones a inere-
    cunque scripfa sunt, ad noslrarh doctiinam scripia movi, et solam"verilalis viarii elegi.per quaa;, qui
    sunt, ut per patieiuiam et corisolationeni Scriplu- ambulat, errare iion potest. Ae per hoc jodlcia lua
    raruni spem habeamus (Rom. x\, i). >' hon snrii oblilus, sed firmissime memorioecoriimen-
    DALETn.Hoc atitem labula; vel januce inlerpre- davi. Qui enim eoruin oblivlscitur, pcr viani veri-
    tatur. Non soluni onines lilterse, sed iinaquaeque iatis incedere nescil. -
    per sc lantam doctrinae pulchriiudiuein habet, ut D 1 < Adbaesitesliriioniis tnis, Domiiie, noli nie con-
    SiilEcerevideatur. Hoec littera nos docel cordis ja"- < furolere. » Quid esl autem adhaesilestimoniis tuis,
    nuas buic doclriiiaetam sacroe aperire, uliii meiilis Doroine, nisi-boc, quod modo dixit: < Judicia lua
    nostrae labulis inscribalur et imprinialu-r; De his non sum oblilus? >Et lalis quidem non liabet, umle
    iabulis Aposlolus ait : « Epislola noslra vos esiis, coiifundi et eriibescere debeat.
    seripla non atramento iiVlabulis lapideis, sed Spi- « Viaro inandatoiiim tiiofum cucnrfi, cum dila-
    ritu Dei vivi in tabulis carnis (77 Hor. m, 5). > - < lares cor meum. > Ilic versus superioris expcsi-
    « Adhaesilpaviinenlo aiiima-mea, vivifica nie se- lio esl. Mulltim eniro delectari polesl in via man-
    < cunduin verbuni luum : vias meas annuniiavi, et datpfum Dei, qui, -finilo cursu, lammagnam relii-
    « exandisti me, doce me justificalioiies tuas. > Hoc bulioiieni exspectai.
    est illud vcrbuni quod per prophiiiam Doininus ait: HET. Ipsa interpretatur, ipsa , inquit, doctrina ,
    « Peccator quacuiique hora coiiversus fuerit, et in- quoeper prjmam htijus psalinnitieram significaitir,
    gemueril, vita vivel, el non mori.clur (Ezecli. xxxm, dal nobis intellectinn et deducit nos in seinitain
    12). 1 —.">Vivifica roe, inquit, secundum verbum Tiiandalorum Dei, et ipsa uiclinat cpr jiostruiu in
    tuuin, > quia ego conversus smn, et vias meas cl testitiioiiia ejtis , .e.t-ayeiiit ocnlos liostros, tie vi-
    1151 S. BRSJNONISEPISCOPI SIGNIENSIS 1!5'2
    dcant vanilaleni, ct caelera quae sequuuiiir; el lau- A saiis in Iiis quae dicta sunl stiperins osl.en.diquia
    dem dticit nos a"dThau, id est coiisummalionem et mandaia tua non solum feci, sed facere corieupivi.
    auernam felicifatem. Facere enim quilibet potest, sed cum desiderio Ta-
    t Legem pone mihi, Doroine, viani juslificalionuro cere, coelestis graliae est (S25). <In oequiiale tua vi-
    < tuarum, el exquiraiii eam semper. > Hanc. in- t vifica mc. > Quid est in aequitate lua vivifica me,
    quil, doctrinam et hanc legein pone mim , Doinine, nisi quia oequuset justus es, redde niercedero meani?
    yiam, quoe me ducit ad liias jusiilicalioiies , el ex- 555 ^Au interprelatur et ipse; ipse , inquil,
    quiraro eam semper. Qnid enim sic qnoereiidum, dedit nobis hanc doctrinam, a quo est oroiiis sapien-
    sic diligendiim et cuslodienduni est, sicul id q.uo lia, el cum eo fuit semper, ctestaiile oevumChristus
    justificaii et sanclificari sporainus? Douiinus nosler, qui esi Aleph el Thau , Alpba et
    < Da mihi inlcllectiim. > Ad quid? < Et scrulabor Oincga, id est iniliuiii ci finis.
    < legem tuam el custodiam illam in toto corde t Et veniat super nos misericordia tua, Domine ,
    < meo. > Ille habet boiuim iniellcctuni qi;i hoc f salulare tuum , secundum eloquium tuura. > Lege
    facit : qui vcro hocnon facit, el.lcgein Dpniiui non in Evahgelio , et pluribns iri locis invenies Salvalo-
    cusiodii, non habet boniim j.iicllec.uni, qtioiiiaui r>rcmiiostrum et misericordiain, et salulem, et re-
    <.iiilellcelus boiuis omnibus facicntibus euin. > T
    gnum cceloruiu, et vilam aeternam fidelibus suis pro-
    < Dediic inc in semiiani mantlatorum luoruin, niisissc. Hoc igiltir iste ppstulat, ut secundum
    < quia ipsain volui. > Jam non viain quaeiit, quae cloquium suuin donet ei niisericordiain et sahiteni.
    aroplior esl, sed semilain poslulal, quia t angusta t Et respondebo exprobraiuibus milii verburo ,
    yia est, quoe ducil ad.vitam (Maltli. vn, J4); D scit t qiiia speravi in sermonibus tuis. > Hoc, inqtiil,
    eniin quia per mtiilas tfibulationes opoiiet nos iu- verbum respondebo exprobrantibus et malediceuli_-
    trare in rcgna coeloruin, Multi enim viam incedunt, bus mihi, quia speravi in sermonihus tuis , et ila
    qui per majoruin semiiam maudaiorum inccdere non limcbo quid facial mihi homo. Tu er.im dixisli
    lieqiieuiii. Scd, sicul Apos.toliis ait : < Unusquisque uobis : t Non vos deseraro, neque dcrelinquan (Joaii
    propritim douum Iiabet ex Deo (I Cor. vn, 7). > xiy, 18), > el multa his similia,el inhis quideni ser-
    < lnclina corroeiira, Deus, in tesiinicnia tua,et non roonibus tuis multam spem habemus.
    « in avaritiam. > Non.csl soluroinodo avarifia pe- < Et nc auferas de ore meo verbuni yerilaiis
    cuniie, sed honoris quoquc et dignilatis. Sic igitur < usquequaque, quia in judiciis ttiis speravi. > Quid
    cor suuiii in legis lcsiinionia declinare dcsideral, ui esl aulem in judiciis tuis speravi, nisi quod .iiioilo
    conlra fegeni liihil facial, et omnes mundi concu- pf dixit : i quiasperavi in sernionibus luis ? > Bogat
    piscentias a se repellai. IIoc eninv scquenlia inani- autenv ul nunquarn mortis timore a verbo veriiatis
    feslanl. eum recederepatiatur. "
    <Aveiie oculos incos ne videant vanitalem, in viS < Et custodiam legem luam semper. t Quid esi
    « lua vivifica me. J Multae sunt lnuiidi vanitates, sempe.r? «.ln oeternum et in soeculuinsaec.uli.>.S.iis
    quoe neque inlerioiibiis, neqtie exlerioribus oculis legem Dei bene cuslodit qui a verbo veritatis nim-~
    videre debemus. Ille autein in via Dei vivificatur, quam recedit. Ilinc auiem quomodo prius se haboe-
    qui in bono ojiere assiduus cst, etea quae agit, non ril.elquam fidelis Domirio fuerit oslendii.'
    Jiegligenler, sed diligentcr agit. t Elambulabam in latiltidine , qui.a niandalaitia
    « Slaiue servo tuo cloquium ttium in liroore luo. > .< exquisivi. >ln laliludine ambulat qui char.ilaieiii
    Q;id .prodcsl nobis scire.ct inlelligereeloquia Dci, custodil, el Deum et proxiroum diligil. Hnc cst eniiri
    s: Deuin offendere, et eloquia non facere non liine- maximum el priinum mandalmn, de quo ali.hi dici-
    nnis? (S24) Et certe 11011 sunl pauci, qui hocvitio tiir : < lalum mandalum tuiini nimis. > Unde ei
    laborant. AiJOStolus.< Plenitiido , inquil, legis esl dileciio
    t Aniputa opprobriiim nvcitm, quod suspicalus (Rom. xin, 14). > El.quia ornnia niaiidala in hpc
    t.sum; judicia enim iua jucunda. > Ainputa, inquil, D 1 uno mandalo conlinentur, bene bic dicifur : ( quia
    hoc ojiprohriuin, el viiiuin rocurii, quod in roe esse niandala lua exqtiisivi. >
    honiines suspicaniur, sivc veruin sit, sive non sit. t Et loquebar de teslimcniis tuis in couspeclu
    ;Et si verum esl quod dicunl, aniputa,-ut non sil. ' f regum , et'non confundebar. > Breviler i;i boc
    Si verum non esl, el lioc ipsiim ainpula, ut in co- versu sapicmia niaiiyrum el paii.enlia declaratur.
    rnm opinione non sil amplitiSj quoniam hoec lalis Sapicntcs namque eranl, qui de leslimoiiiis Do-.nini
    opinip el me aliligit ot.illos occidil; jttdicia euiin loquebanmr. Foiies vero, qui anle ipses reges loqni
    lua jucunda. Quiaa jusiitia recedunl, qui bonuin noii timebani.Paticniia vcro in ep osieiiditur quod
    nialum, el malum boniim dicuiii. de ipsis stiis injuriis non erubescebant. .'
    « Ecce concupivi mandata fua. > Ecce, inquit, t Eimci.Iii.abar in mandatis tuis.qttoedjlcxinimis..'

    (824) God. Ghis., ei conlra eloquia facere:, etc, . 15. Deusest qid operalurin nobis velle el pcrficcreptu
    (825) Poteuliam bonum agendi, V. 'G., seivandi bona voluniale. Elhaec est nieiis S. IJrunonis, qiii
    Dei inandata per gratiam suITicieriteinquilibei liabeC, lianc eanideni D. Pauli seiilenliani refert, p. 635,
    sediil velil el eaperficiat, hoc ab elhcacia graii-.e cx qria concludil nihil boni sine Dei adjulorio nos
    coelestis pbiinebii, juxla illud Apostoli ad Piiilip. _ii, facere oossc, . . . _ -'.
    H55 EXPOSITIO IN PSALMOS. 1154
    NiiiTquaro, ac si di.cal, roandaiorum luorum oblivi- A < Canlabiles niilii eranl jiistificaliones tuae inioco
    scar ; sed die ac nocle mcdilahor in eis. quoe valde < incolalusmei. > In hoc qnoque nou inodicus zelus
    semper dilcxi, ut in eoruni observa.lione morli me osteiidiuir in quo Dei justilicaiiones sibi camabiles
    ifaderc noii dtibitarem. Nimis enim hoc aliquis dili- fuisse dicil: Noii eniiiTsibi cantabiles essent, riisi
    gere videtur quod plus diligil quam seipsum. Hoc magno cum ariiore et laetitia cas fecisset, umle et
    auiem secunduni hiimaiiam opiiiioiiem dicil , quia subdilur: -
    amori Dci-riecipsa vita proeferenda est. < Memof fui nonrinistui , Doniinc. iValdebene
    < £t levavi manus raeas ad mandala lua,.quoe Dci iiiandaia cuslodiebai, qui in noele, et inieripsa
    < dilexi, el vehementer exercebar in tuis juslifica- lornienta cjus nomeii confiieri non roeluebat.- < Et
    < iioniijus.) Quantum ea dilexefil, in eo quoque < custodivi logerri tnam ; > illam videlicet Icgero ,
    oslcndit quod se maiius suas ad ea elevasse dicit. qua diciinr . < Nolite liinerceos, qui occiduiil cor-
    Ille quippe ad Dei iriandaia elevat el dirigit qui non pus , iinimam aulem non possunl occidere (Matlk.
    sbh.imaudire el iutelligere, sed eiiam quanlum po- x, 28'). >
    lcst, facere conafur. Unde el vehemeiiter se in eis < Hoecinihi facta est, quia justilieaiiones luas ex-
    exercere promittit. Quid esl enim veheroeiiler nisi < quisivi. > Sola custodia maiidatoriirii Dei , illitis
    intelleciu oroni cl operalione agere ? " iiociis et.liibiiiaiioni.s causa fuit, quia, si i mandatis
    ZAIN.Inlerprelatur aulem Zain oliva, vel fomica- Dci rec.edere voluissel, illain noctem ct illa lor-
    iio. Hiec igitur litlera docetiios pacificos et fiiicii- nienta passus noh fuisset (82(J).
    feros cssc, ut siniut cum viro jtisto dicamus: < Ego IIETU.Ha;c octava litteia (quoe merito vita inier-
    auicm sictil oliva fruclifera in domo Domini (Psal. prelatur , siquideni oclava die liel resurreciio mor-
    LI,10), > semperque misericordiam diligaiims, quoe luofuin) docct nds de omnibtis quae in nvundo sunt
    oliva iiomine significalur. Autliamus praelerea Apo- sohtm Deum et vilain acternaro esse quaerendani.
    stoluni quoque dicentem: <Fiigite foniicationem (I « Portiomea, Do'm'ine,dixicustodirc legein luani.i.
    GOI-.M,18);>quare irieiilis el corpoiis fornicationenv Alii, quasi dicat, de Iiis qnae in murido suiii sibi.
    fiigianms. eligant quod illis placucrit ; inihi autem siifficit"iil
    < Meincnio yerbi lui servo tuo, iiiqiio mihi spem Dominus sit poiiiomca, possessib roea et_ oinncs
    .« dedisli.» Dicit eniin Doniinus in Evangelio: <Beaii diviti;e_roeoe.Et ut hoc obiiiiere valearii, nie legeui
    wiisericordes , ei beali pacifiei (Malih. v, 7), > qtii DoinJiiicuslodire proniilto.
    niodo per Zain litleram significanlur. Memento , in- < Deprecatus siiin facicm tuam in tofo corde meo,
    quii, verbi el prbmissioiiis tuae, In quo dedisti P < inisereie niei secundum eloquitim luum. > IJle Dei
    inaximam spem mihi servo tuo el aliis omnibus qui faciem in loto corde deprecalur qui sunimo siii.iiO
    paee.in diligunl el misericordiam, nilitiTr ad ejus imagincni refofmari; vcl qui anie
    i Haec me consolaia est in humilitale mea , quia ejits facieni venire desidcrat: sicul il.lc, qni ail :
    i eloquium luum yivilicavit me. > Haec, iriquif,-spes < Osleride nobis facieni tuam, el salvi eriiuus
    consolata est nie in bumilitale el aflQiciioiiemea, quia (Psal, LXXIX,8). >
    eloquium tutiin et proroissip lua vivificabil me. < Qnia cogitavi vias raeas, et converli pedes meos
    Uude el alibi dicit: t Huiniliatus sum usquequaque, t in lestimonia lua. > iii, inquit, peccatori couverso
    Doroine, viviGca me secundum verbuin luum.> Unde el poenitenti veniam promisisti. Miserere itaque inci
    liuniiliatus sit, oslendit. seciindum eloquiuro tuum, quia ego quidem conyer-
    t Superbi iniquc agebanl usquequaqiic. > Quam sus sum , el vias meas cogilavi, el correxi, ct pedes
    -inipie, et inique adversus ciim egerint superbi, i.ri mcos el yesligia niea ad leslimonia tua dire.xi. Et
    co oslenditur , quod eos usqtiequaque iniquc egisse bocqiiidem sponle elbona yoluiilate feci (827), quia
    dicil: <A lege autem lua non declinavi. > Et ideo non diligis coacta servitia. Hoc csl-enim nuod ait:
    quidem non deciinavi:, qiua seiuper eani ggg in < Paratus sum, elnon snm lurbalus, ul custodiani
    jnemoria babui. Et boc est quod dicit : D < mandaia ina : funes peccalorum circump^exi sunt
    < Memor fui judicior-um tuoruin a sxculo, TToiHi- < liie'.,legem aiilem luam non sum pblitus. > FIIIICS
    t ne. > Quid est enim a saeculo , nisi semper? < Et 'peccatortim lyranni et haeretici sunt, qui vi.os, ca-
    < consolatus sum. > Consolalus,"inquil, sum a judi- thojicos ad peccata traliereConanlur. Sed qiiiicgem
    ciis tuis, qulbus multa bona promitiis fidelibus luis. Dei non obliviscunlur, talibus funibus trabi non
    < Dcfeclio animi teriuil me pro peccatoribits de- posunl. ,..'_
    < relinquenlibus legem tnam. > Quaiituni zeliun in < Media atiteimiocte surgebam ad confitendum
    lege Dei custodienda habuerit , in eo mons.lratur ..< libi sup.erjudicia justitiae ttise. > Si enim legeris
    qtiod sic de peccatoribus et transgfessofibus dole' Dei oblitus esset, nequaquam ad confifendum media
    bal, ut animi incurreret defectionem. nocte sufrexissei. Possumus autem per medianv
    (820) Aliter exponit Cagsiodorius : < Htec faclaesl causa qiiare illi nox facta sil consolatio: Quiajusii-
    tnihi, subaudi consolalio. < Qnod magis deiiocle, ficaiiones tuas cxquisivi. Si enirodixissel nvcas, sitsti-
    :euaii) de lege debet intelligi ; ut quoe peccatoribus iiuisset adliuc densissimam caecitalem; sedquia dixil,
    esl cxcilas, ipsa viris sanctis ilIu.mi.naiioesse vi- -'•t-uris,mundi tenebris non poUiit obcsecari.">
    deatur. Siceniro credenies non palimmir lcnebras, '827» Cod. Giiis.,-facio.
    quauivls in hiijus inundi ciccitaie vcrsctiltir. Sequilur
    HSr, S. BRUNONIS EPISCOPI SIGNIENSIS 115«
    noflcin , saevissiniaeperseculionis tempus intellige- A J poierit »e scparare a charitale lua , et a luoruin
    re, sed vir.juslus neque sic perterrilus a Dei con- custodia mandatorum.
    fessione cessabat, sed iiiter ipsa lormeiila Christia- < Coagulatum est sicut- lac cor eorum ; > qtiia
    uuin seesseclamabat. Coufilclur aiueni super judicia mollibus, quasi dicat, verliis el blanditiis riosdeci-
    jtistitiae Bei,-qui legem Dei justitiam esse contendit. pei'e non polueruni; iiunc cor illorum conti-a nos
    Nulla legis exposiiio lali confessione planior est. induralum est ut in nullo ullerius parcant. Ego
    < Particeps ego sura limenliuro oninium te, el vero legero tuam mediiatus sum , et quod lex lua
    < custodieiuium mandaia lua. > Sola laelitia, quam me facere juberel, uon sum oblilus.
    babet de bona operatione omniuni, el de servilio Dei, < Bonum mihi quod sichtimiliasii me; ieltantis
    qiiod faeiunl olnnes, facit eum participein oronium. flagellis roe aflligi pcrniisisti , ut discerero juslifica-
    < Misericordia tua, Doniine, plena est terra, jtisli- tiones tuas , quas audiendo vel legendo discere non
    < ficaiiones tuas doce me. > Qui omnibus , quasi poiui, eas patiendo plenissiine inlellexi.
    dical, liiiseiicordiam facis, mihi quoque hanc mise- < Bonnm milii lcx oris tui , snper millia auri , et-
    ricordiam facias, ul legem et j.uslilicationes tuas me < argenfi. > Maiisuia fugitivis , el ajterna lempora-
    doceas. plena est autem oninis terra misericordia libus uon sine injuria coroparari possunl..
    Bomini, qui super justos ei injustos pluit, el solem R JOD scieiitia , vel principium irilerpfelalur. H;ec
    ^suum super omnes oriri facit (828). littera ad veram scienliam nos invital, uliion sectiri-
    557 TETH,bontim interprelaltir, et Dei boriila- dum litteiam, sicul Jtidaei, sed spiritualiter legem et
    leni, scientiam , disciplinam et justificationes nos propheias iiilelligainiis, et illud omnitim ferum prin-.
    quaereie hoiialur. In his.auiem lola doctrina Eccle- cipium esse sciarous, cujus mantis nos fecerunt el
    siaeeoiiiinetur. plasmaverunt.
    < Bonilalem fecisti"cum servo luo, Domine, se- < Manus luae fecerunt me et plasmaverunt me. »
    < cundiiin verhuni luum. > Omnes boiiilates, qtias Qtiid permanus, nisi virlus-ei poieiilia ipsius sigrii-
    fidelibiissuis Doroinus se firclurum esse promiserat, ficatur? Nihil corporeum in his vcrbisinielligalui ,
    in Christi passione complelse siini. Singulariter au- quia iion manibus operatur Deus , sed voluntate,
    tem, sieiil promisit, unicuique propriam bonilatem < Ipse eniin dixit, et facta sunt, ipse mandavii ,"et
    facii, aliam humilibus, aliam persecutionem patien- creata Sunl (Psal. xxxu, 9). > Respice ad priinam
    libtis (829), et eimiliai litleram , quee scientia irilerpretatur, -ne litiera le .
    « Bonitalem , el discipliiiam el scieniiam doce decipfil, ul haecverba secuiidum litieram intelligere
    « ni.e, quia mandatis tuis credidi.i Doce nie, inquil, ( velis. Unde et sequitur : t Da mihi iiilelleclum_,ut
    bonitatein facere, disciplinam ecclesiasticam icuere, « discam mandata tua. > Nonne audis quia et iste '
    el scieiitiam catholicam defendere, Quia non baeie- spiiitualem quacri.tintellecttini ? Quoniam sicul Apo-
    licorinn persuasionibus, non poelarum fabulis, noii stoltis ait : < Liftera occidil, spirilus aulem vivificat
    .philosophorum superstiTionibus, sed solis iuis nian- (11 Cor. III, C).">
    dalis obedivi el credidi. < Qui timent te, videbnnt me, el laeiabunlur, qnia
    t Pfitisquam humiliarer ego dcliqui. > Prius in- < in verbo luo speravi, Iloc eiit in judicio, quarido
    quit, quam sub jugo tuo, quoii snave est, btimilia- omnes qui Deum limciil, siye angeli, siye homintis,
    rer, et diaboli superbiani cl iiiflalionero a me repcl- videnies sauclam' Ecclesiam , gloriosaro et quasi
    lerem , cgo nniltis niodis deliqui , el in pluribus te. solis railios fulgtiiiteni , de illius glofia et honore.
    offendi; « propicrea -eloquium luum ego cusio'divi,~> loeiabiinlur. Sed boc habebit, quia in verbo Dei, in
    ut in me adimplerein quod scripiuin esl: < Ubii proroissionibiis ejiis-spem firmissimain posuit, et
    abundavil delicliiin, superabundavil et gratia (Rom, nulla ratione ab eo separari potuit.
    y, 20). > < Cognovi , Domiue , quia aequitas judicia iua. >
    t Bonus es tu, Domine. > Et naluraliter bonus, e'tl Omnia judicia De.ivera et aequa sunl , sive malis
    sine quo niliil esibonum. < Et in boniiate iua doce D prOspera , sive bonis adversa conlingarit; quamvis
    . < tne jusiificationes tuas ;~>quatenusbona sil, libiqiie: .super hoc eliam viri jusii aliqtiando scandalizaii
    placeat inielligentia niea. Ideo eniro haereiicoruini soleanl. Hoc aiitem Ecclesia se cognovisse.dicif, et
    doclrina prava esi, quiaiion in Dei bonitale, sed ini ideo de suis calamitatibus et alDictionibus laelafur.
    eoruni malitia esl. Unde el suhditur: <Et in veriiate lua humiliasli me.>
    < Multiplicata esl super me iniquilas superhoruin.i Yerax esl Dominus el quando exaltat et qnando
    Satis quidein iniqui eranlqui me ailligeiidoiniquiofesi luimiliat sanclos suos , quia" non niinus eos adjuvat
    facli sunt. « Ego auiem in lolo corde mco scrutabor huiniliaiido, qnam exaltando. Hocautem ideo dicere
    « inandala tua.>Faciant quidquid possunl, et adhuc: videtur , quia Dominus 558 a' 1 : * Non vcs dese-
    (850) iiiiquiores fianl, quia neque mors , neque vitai raro, neque derelinquam (Jdou. xiv, 18). > Nori est

    '
    (828)« G.umdicit_:Misericordia,tua,Domme, plena» CiSSIOD.
    esl lerra, ostendil ulique dilalalionem fidei Chrislia- (829) Cod. Gbisianus, aliam misericordiam facien*
    uae , qtiam sic misericorditer implevit, ut undiquei libus.
    noinen vanissimonsiipeisi.u;')iiis evactiasse docealur.i > (830) Cod, Gliis., el adluic, ti votnni.
    1157 EXPOSITIO 121PSALMGS, 1138
    lioc deserere , »ed probare, el aa majorero gloriam A , Boua illa defcttio , quoe ad-.tanlam refcctionem ani-
    praeparare. riiam perducit. ...
    « Fiat nunc misericordia lua ut consolelur me. > ( Defecerunt oculi inei in eloqniiiin luum. > lsii
    Gaudeo, quasi dicat, de bis qusepertuli, sed aroodo -ocnli non cariiis, sed mentis suni, qui roundi vaui-
    roihi fieri consolalionis misericordiam pelo : < Se- tates videre deficiunl el despiciiint, ul sola divina
    « cundum eloquium luum servo luo. > eloquia conleinplenlur : < dicentes : Qnando conso-
    t Veniaiit mibi miserationes tuae, et vivam, t Ve_ f labeiis m.e? > Talesoculi loqtiuntur, siculalibi di-
    niant, inquil, nunc mihiservo tuo riiiseraliones trioe, cilur : < Non Lacea.ipupillaociili tiii (Tlnen. u^ 18). >
    el vivani secundum eloquium inum , et secundum Onroia uiembra noslia loquuntur Deo, et non niinus
    proniissiones itias. Sic se habet ordo. Bene aulem - octilos, qiiam linguan. atidit. Per singula mcmbi-a-
    dicil, secundum eloquium luum;'quia in multis corporis riosifi videt Deus , el inlelligil iiitentioncm
    locis utriusque Tesiamenti promiltit Dominus roise- cordis nostri..
    ricordiam el adjulorium lidelibus suis. < Quia lex < Quia factiis sum sicut uter in pruina. > Hoc est
    t lua medilatio mea esl. > Bona ratio cur ejtis Do- igilur unde quaeril consolaiioneiii. Nulla res fuit , in
    liiinus misereatur. Quoruin enim miserebilur Do- qua sanctoriim caiamilas convenieivtius osiendi po-
    iniiius , si-illos non audit qui ejus roandaia cuslo- " tiiissel, quam in utre , in pruina coniraclio, et con-
    "ditinl? gelalio. -
    < Confuridantiir superbi, quia injusle iniquitatem < Justificaliones luas non sum oblitus. > Non idco,
    < fecernnl in me. > De hoc, inqtiit, confuudaiitur inquit, justificationesiuas oblilus sunr, qnia taniis
    superbi,-et erubescant, quia iniqtiiiatem feceruut in miseriis circumventus , quasi uter in pruina fact;s
    me. Eliioc injuste. quja ego ad viam verilalis eos suni. :
    invitabain. Bona confusio, quia non contra eOs,sed < Quotsunl dies servi tui?> quos yidelicetin liis
    pro eis orat. < Ego auiero exercebar in mandalis calamitaiibus sustinere habeO ? < Quando facies de
    t luis. > Hoc est sancloiiim studium et exercitium, < persequenlibus me jndicium? > Jam, quasi dicat,
    U_tmandala Dei semper custodiant. Maiius deficiunl , et conlra eos pugnare nou valeo.
    t Coiiveiianlur ad me, qui liiiient ie , el qui no- < Narraverunt iniqui fabulationes, > quibus roen-
    i vefunt leslirooiiia lua. > Omnes enim qui DeiM» lem mearo decipere iiiinniur.-< Sed non > iia illae
    tinienl, et qui ejus lesiinionia inlelligunl , qtiocun- sunt, < uliex tua; Doinine. > Unde hoc?< Oniifa
    que vadant, semper ad Ecclcsiam conyerlunlur et < mandala lua verilas ; > illoruni.vero fabulaiiones
    ejus proecepta sequunlur. Multi eiiiro quolidie. pec- r oiroii falsilate el errore plenae suiil.
    cando ab ea separanliir , sed ooenilendoad eam < Iniqui persecuti sunl me , siiccurre mihi, et
    reveiiuntur. < adjuva me. > Niinis duram et inlolerabilem perse-
    < Fiat cor meum immaculatum in tuis justifica- cutionem in liis verbis esse ostendit. Unde el sub-
    « lionibus, ut noi»confundar. > Confundaniur igitiir diliir :
    illi qui Dei jiistificationes corde sprdido et vnaculalo .!• f Paulo riijnus consummaveruni me in.lerra. >
    tractare praesumuni. Quod quidein baerelicorum Mala consuiiimaiio,qua huniana vila in ler/a.finiiur.
    propriuin esl, qui divinas Scripiuras corde perverso Qui enim sic finitur, ad aelernam beatiiudiiiem non
    iiiterpretantur. extendilur.t Ego vero non dereliqui mandala tua..>.
    CAPH.Uoc elementum, quod manus inlerpretatur, Quod si fecissem, penitus in lerra (852) consumroa-
    ad piignandum el ad laboranduin nos invitat, Tales lus essem.
    enim manus habel ille qui dicit : « Benedictus Do- t Secunduro misericordiam luam yivifica -me. >
    niiims Deus meus qui doeet manus meas. ad proelium Ul sicut cospi , sempei' t cuslodiam lesiimonia oiis
    ei digitos meos ad belluni (Psal. CXLIIT,1). > Et t lui. > Non sine causa viyilicari.se posllilat , qui
    Apostolus : « Dnusquisqjie laboreimanibus suis ope- quasi ulrem in prnina se esse dicit.
    rando quod bonum esl (Ephes. i\, 28). > El alibi : D 1 559LAMED. Inierprelalur aiiteni Lamed discipli-
    « Labores.mamium tuarum roanducabis(Psa/. cxxvii, na. Htijus disciplinsediscipuli sunt omnes Christiani;
    2). > ln magno namque praelio bocin Iocose(851) lianc tenent el praedjcani, hanc defeiiduiif, et.per
    Ecclesia.esse osfendii, duin dicit; « Qui.a faclus stim banc salvaji confidunt.
    sicut uler in prtiina (Psal. cxvm, 85). >Et .(252): «Paulo < In aeiernum, Doraine.permanel verbum iuum
    liiinus consummaverunt nie in terra (ibid,, 87). >. -'« in coelo. > Coelumvocari Ecclesiamomnes Scriptu-
    < Defecit in salutari tuo anima mea , et in. verba rae divinoe, et proecipue'Evangefia nos docent. In
    t ti:a speravi. >T.inlum, quasi dicat,. fuii dcside- Ecclesia igilur verbum Dei, el doclrina ulriusque
    ri.um salulis ttiae, quae aclernaest, _ut ex tolo in ani-- Teslamenti permanet in.aelernum. Unde el Domi-
    r»a niea deficeret desiderium salulis meoe, quae tem- . nus ail : « Ccehim et lerra iransibunt, verba.autem
    poralis esl. Et ideo in verbo luo et in proniissione mea non transibunt (Marc. xni, 51) (855)._
    tua speravi 1quae mihi salutem prsestat aeternam. « Et in saeculum sxculi veritas lua. r ldii)suin

    (851) Ita Cotl.-GHis,- (855) In Viilgala.Jegilur : In generalionem eige-


    ' -
    . (852) Cod. Ghis. neralionem verilas luii.
    1151) S. BRLNONIS EPISCOPI SJGNIENSIS 1160
    aute.roet pcr verbtiro Dei et pcr vcritatem Dei si- A A quitur, quoj et uniiiii est, et roulta. Audiamusigt-
    giiificalur. Omnis nainque doctrina Dei verilas esl, lur quid sequeniia dicant, et ex ipso, el ex ipsis.
    et nibil reprehensibile in ea esl. < Quomodo dilexi legem tuam, Domine ? lota die
    < Ftnrdasii tcrram,~el permanet. > Hoecterra Ec- < meditaliomea est. > Et hoc quidem non fecisset,
    clcsia esi, quara et coeluro roodo vocavit, cujus iiisi mullum eum dilexisset. < Est aulem maxiirium,
    fiiiitlanieiilum Gbristus esl, sicul Aposlolus ait : et priinum mandaliim : Diliges Deum ttium ex loto
    f Fundanienlum aliud nemo potesl poiiere, proeier corde tuo, et ex oninibus viribus \u\s {Matth. xxn,
    " - "
    id qiiod posituro esi, quod est Christus Jesus (lCor. 57), > ctc.
    ui, 11). i IIoc atiicni siniilitcr in octcriium pernia- < Super oniries inimicos meos' prudeiiiemihe feci-
    ncl, scd iioji in hoe inundo perinariet in aeteiiiuni. « sti m;;miaio luo, quia iivoeteriiuni mihi est. > Hdc,
    t Ordinaiioiic tua persevera-t dies, quoniam omiiia inquit, nvaudalum oninibiis inimicis meis pruden-
    « serviunl libi. > Procier angeluin et lioiriineni, oni- liorem ei sapientiorein me fecil, quia viiain niihi
    nia alia lenenl ordiuem sim" a Doiniuo coiislituttiro. pfacslal aieiiiam. Et hoe est quod dicit: < Quia in
    Sed boni sunl isli dies qui in Domini ordiiiatione aBiernum mihi est, > iu qtio qui offendii, faclus est
    perseverant, per quos apostolos corumque succes- omnium reus. Caelera verp quae sequuntur alio-
    sores inlclligere possuniiis. Servatlerra slahiliialcm ift fum maiidatOrum 530 surit. Ac pei' hoc inielligere
    suani, tenenl et dies ordinem sfnim. < Oinnia -> au- possurous quid significet ex quo, vel ex ipsis.
    teni <serviunl tihi.} > Merito , ir.qiiil, el lerrani fun- < Super onme.sdocentes roe intellexi, quia tesli-
    dasii el dies-ordinasii, qiiouiam pcr bscc cl-ln his < liioiila tua medilatio mea est. > Salis disclpuli
    oinnia alia serviunt libi. nielius iiitclligiinl, quani ipsi sui uiagislri, si eam
    « Nisi quod lex lua medilnlio mea csl, lunc for- ciistodiunl; quia iile beneniedilatnr in legein, qiii
    < sitan pcriisscHi iu huiniliiale mea. > Tunc, in-. - eam obscrvat. Unde Aposlolus ail: < Non eiiiin au-
    quii, quaudo hunviliabnf, quando nie impii ilagclla- difores legis jucti suiil apiid Deum, sed faclores le-
    bant el cniciabaiil, tunc -fofsitan "periisscin in gis juslificabiiiiTiir(Rom. n, 15). >
    ipsa mca hiiroiliiale et ainiciioiie; « nisi qtiod lex < Soper seuiores iiitellexi, quia iriandala tua
    tua mediiaiio mea est, » qtiaenie confortal el con- t quaesivi. » Quaesivi aulem plus agendo quam !e-
    solauir. IJiiile Apostolus ai.t.: < Ut per palieiniani, gendo. Neque magistri, neqtte seniores legem inlet-
    el cOnsolaliOiiem Scripluraruin spem habeamits ligunt, nisi faciant quotl iiUelliguut.
    {'Roiii. xv, i). > — < In aierimm non obliviscar < Ab omni via mala prohibui pedes meos, ut cu-
    < iuslificationes luas. > Et hoc ideo, < quia iu ipsis r < stodiain verbuiii iuuin. > Neqtte ciiiin alite" verbum
    t vivilicasli irie;, >'quoniam, ul niodo dixi. forsilan Dei custodire potuisset, nisi a malo declinassel, cum
    sineipsis periissem in iiumilitale mea. Dominus a nialo declinare praecipiat.
    « Tiius suin cgo, salvum me fac. >De salule ani- < Ajudiciis tuis hon tleclinavi, quia tu legem po-
    mae loquitur; qtioniain nullos alios sccundum ani- < snisti niihi; »'ui a judiciis tuis non declinarem. Si
    mam salval Doroinus, nisi illos qui ejus sunt. Cum t vis, > inqnit Domiiius, <perfectus csse, sefvanian-
    enim oinnia sua sint, soli laineii illi sui esse dicun- data (Mat.li. xix, 21). > lteriique : < Qui diligit me,
    tur qui ei sciviuiit et ineum credunl. t Quia ju- niandata mea cuslodil (Job xiv, lo). >
    t slificaliones luas exquisivi. » Multis ex causis hanc: < Quain dulcia faucibus meis cloquia tua; snper
    siioe saluiis rationeni reddili quia Doiniui mandata t roel, et favum ori meo. > IIoc illi soli dicere pos-
    «ustodil. sunt qui verba Dei ct atidire et facere cDiiciipiscuni,
    < Me exspectaverunt peecatores, ut pcrderent ; Mtilti"enim suni (ex quibus ego quoque iinus suro)
    < roe. > Et tti quid fecisti? < Testiroonia lua intel- qiiibus audire dulce est, faceie autem valde amaruin
    t.iexi, » et ideo perdere me non poiueiuiit. Neque esse videtur.
    liniui eos qui corpus occiilunt, quia ariimani noni < A mandaiis luls inlellexi. >"'Non solum qiiasi
    possunt occitlere, et hoc quide.iu iestimonium tuum D j dicat, mandata lua inlellexi, sed ab ipsis intelli-
    est. "'-' gen.di forinam., ei ipsum, quem prius non habebam,
    tOmnis consiiinroaiionis vidi fiivem, latum man- iiitellectum suscepi. < Propterea omnem vlam int-
    ..« daium luum nimis. > Vidi, inquit, probavi, et < quilaiis odio babiii; » quanv vidclieel viain ill.i
    ~
    eertissime cognovi, ialuni mandalum tutiin nimis ,, nnilltim dilignnt qui mandala tua non iulelligiiiit.
    linein esse omiiis coiisuroiiiaiioiiis et perfeclionis ;; Hoc autein quOdscquitur; < quoniain tli lcgero po-
    ct qui iliud observat, securus est, et ab iniinicis; t suisfi riiilii,"» in alia iranslaiione iion -ltahettir.
    '
    superari non polesl. Qui eniiii Deuraet proximumi ' Sed magna ratio esl ul iniqiiiiatem odio habea-
    diligit, Deum eiproximum offendere limet: laluni,, mus, quia lex jiistiiioe et oeqnitatis nobis posita esl.
    ~et iiiuiis latuiii esf hoc mandatum, quoiviarooniniai NUN. Hoc: elcroenluin , quod sempilefnum, vel
    alia in eo coiiiiiieutur. piscis inlcrprclaluf, hanc doclrinain seropiternatri
    JIEJI.Intefprelalur aiitem Me:ri ex quo, vel ex ip- csse significat et omnibus eani cusiodienlibus-viiarii
    tis. Superipribus contir.uatur, et de eodem roandato> proiniliil aeternam. Sed necesse esl ut pisces fiant,
    pritno et maxiino loquiiur adhuc. Et beiie hic ilici- et in.aquis baptismatis nateni qui pcr ea.n ad bea-
    lur, ex qito, vel ex ipsis , qnia de illo riiandaio lo- tiludiuem ycnife.desidcracl. Uiitle.el Domiuus aii:
    "
    1161" EXPOSltlO IN PSALMOS. 1162
    t ISisiquis renaius fuerii ex aqua et Spiritu sancto \ niittit, qtiia in aeternum Iisereditalemeas acquisivit.
    non potest inlrare in regnum Dei (Joan. m, 5). > 561 SAMECUadjutorium inlerpretatur; unde
    « Lucerna pedibus meis verbum tuum, Dbmine^ et hie dicittir : < Adjulor et susceptor irieris es lu.
    < et Itimen semitis meis. > Hoc, inquil, verbum Adjuva nie, ct salvus ero. ~»Et illi qnidem hoc adju-
    luum, el haec doctrina lua, lucerna , et lumen mihi torium habebunt qui hanc doctrinam et hanc
    est, ut Teclo itinere incedere valeam, quoniam qui legem custodiunt.
    hoe luroine non ducuntur, caeci sunt, et in fenebris < Iniquos odio habtii, el legem luanTdilexi. >Ille
    afabulanl. Ideoque '< juravi, ct slalui cuslodire ju- diligit, legeni qui legis mandaia observat. Preecipit
    « dicia iuslitioe tuoe.» Hoc jiiramentum Omnes illi fa- autem.tex, sicut Dominus ail: « Ul diligas amicuiii,
    ciuol, quicunque Cbrisli fidem suscipluril. Propter luum, et odio habeas inimicum tuum {Mallh.y, i~\)._>
    quod etiam ."«homilialus siim usquequaque, Po- Sed alia lex ecoiitra dicit; < Diligite inimicos ve-
    t mirie. >Hli revera bumilianlur, et ex tolo humi- t stros (ibid.). > Diligamus ergo homines iniquos
    tianlur, qui tanlo lumine et tali lucerna illUrainan- secundum naturam, sed non diligamus secundum
    tur. t Vivifica mie secundum verbum iutim. > Hoc vitium quod operaniur, ei sic utrumque facere po-
    est enim illud verbuni qiiod Dominus ait: « Oiiinis lerimus, et legem diligere et iniquos odio habere.
    qui se exaliat hiimjliahilur, et qui se liiimiiiat B « Adjutor et susceptor meus es lii, el in verbo
    esallabitur (Luc. ivfn, 14). » < tuo spOravi. > Igilur significat littera < Samech, »
    « Voluntaria oris mei berieplacila fac, Domine. > quia itlorum adjulor est Dominus qui in verbo ejus
    •Quaesunl ista votuntaria, quae sic placere Domino sperant, et promissiones firmissiroe exsfeclant.
    rogat, riisi illa jurameiila qtiaese vovisse el sta- « Declinalea riie, maligrii. > Qnare? rEiscruiabor
    tuisse modo superius dixit: < Et judicia ttia doce t mandala Deimei. > Quia illa diligo, vos auleiii
    t roe, > qura aliler e'a etiam cum juramenlo cuslo- odio habeo. Isti sunt illi iniqni de quibits modo
    dire iioii valeo. dixit: t Iniquos odio habuii > qiii,nisi ab co reces-
    t Anima mea in manibus meissemper (854)t » Si- serint eideclinaverint, legem Dei scrutari non va-
    mililer autem et beatus Job ait: t Quare lacero let: < Corrumpunt enim bonos niores colloquia pra-
    carnes meas dentibus irieis, et animam porto in va (/Cor. xv, 55)." >
    nvanibus meis?» (/oi, XIII,14,).Ille aninvam suam in < Suscipe me seciindum eloquium tuum et vi-
    jrianibus porlal, qui boiiis operibus eam Domino < vam. > — tOmriis, qui venitad me, dicit Dominus,
    reproeseniat. Semper sit anima noslra in inanibus non ejiciam foras (Joan. vi, 57). J Soli antem illi
    nostris, ut riuiiqiiara ejus obliviscamur, et nun- f, vivunlquia Donvino siiscipiuntiir. < Et ne confun-
    quain eam eadere patiamur; < el legem luairi non < das me ab exspectatione mea. > Itli confondentur
    « sum Oblitus. '* Non habent aiiimaro suam sectiro, ab exspectatione sua quibus in judicio janua clau-
    qui legera Dei obliviscunlur. Qui vero eairi pfoe ma- detur, et a Ddmino dicetur: < Amen dico vobis,
    nibus habent, legis Dei oblivisci non possunt. nescio vos (Mallh. xxv, 12). »
    f Posuerunt peccatores laqueos iriihi, et a inaa- t Adjuva me, et salvusero, el medilabor in tuis
    t datis tuis rion erravi. » Si legem Dei Obliitis fuis- jiistificalionibus semper. » Deus est, qui operaturin
    set, iniirpeccalorum laqucos, riiaridaia Dei ciisto- iiobis et velle et posse (Philip. n, 15), et sirie ejus
    dire uoii potuisset. adjutorio nihil boni facere possumus i835).
    < ILereditate acquisivi teslimbnia fua in aeter- t SpreVisti omnes discedentes a justificationibus
    t num. » Si quasi aliena, sibique accorivmodata Dei t luis, quia injusla cogitatio eof um. »Injusta et
    teslimonia habuisset, nequaquam ea in sempiter- omnino iniqua est cogilatio illorum, qui ita re.ce-
    num habere poluissel, sed quia jure hsereditario dunt a mandalis Domini, quibus hominesjiistifican- .
    acquisita sunt, ideo ea raiitere non liniet. Hiric est tur, lUulierius-ad ea per pceniteniiaiiv non rever-
    aulem, quod haec litlera, a qua isii versits iiicipiutit, fanlur.
    sempiiernum iiilerprelatur. i Quia exsultatio cordis D <Praevaricantes rOpuiaviomnes peccatores lerrae. >
    t mei sunt. » Iliis igilur testimonia Dei haereditaria OmnesliominesinAdam proevaricalores facti sunt
    sunt, qui ea cuni exsultalione ciisiodiunt, ab aliis (856); qui, legern sibi imposilam iransgfediens, ad
    vero facile dilabunlur. arborem sibi inlerdictam accessit. Iftilla ritiquc
    .f Inclinavi cor meum ad faciendas juslificaliGiies praevaricatioiie pereunt quictiriqiie Christi sariguine
    t luas in_aeternum. » Et lioc quare? propler reiri- non sunt redempii (857). Qui vero fedemptisunt,
    butionem, quam me pro hoc facto babere-non du- nisi legeni sibi datam custodiant, praevaflcatofes
    bito. In aeternurn Dei justificationes se facere pro- fiunt. Omiies igitur peccalores; praevaricatoresesse

    (854) Notat Augustinus :'.« Non nulli codices ha- D. Augustirii meniem doceiur.
    bent in manibus meis, sed plures in luis , el hoC (856) Cod.Vallicell., proevaricali sunl.
    (piidem planum est. Jusloriiin enim anima in manu (857) Infanles sine baptismo pereunl; sicut eniin
    Dei sunt. In cujus manu sunt ct nos et sermones et ipsi praevaricalores legis a Deo Adairio dalae in
    nostri. > paradiso, idcoque egent gralia Dei, nempe regene-
    (855) Necessilas graiiae Dei eliam ad initium cu- ralione baptismatis.ut salvenlur. Haecest Augusiiui
    juslibctaciionisbonaecoiilrasemipelagianos, eljuxia «eiilenlia. '
    - 37 _ -
    PATROL. €LXIV.
    1165 S. .BRUNONIS EPISCOPI SIGNIENSIS 1164
    non dubitim est. «Jdeo dilexi leslinionia lua. > Ipsa A yoluntaiem luam facere concupisco.'< Proptcreasi-
    enim sunt in quibus honiines praeva/icatores fitinl, « mililerad omnia mandata luafacienda dirigebar,>
    et perquoc a peccato prsevaricalionis liberaiitur. et propterea « omnera viam iniquitalis odiohabui.n
    « lnlige t.more. ttio carnes meas. > Ut lui limoris Bonus servus, qui Doniini sui voluntaii concordaris,
    i gladio vulneratae carnis concupiscenliisnon mo- hoc diligit quod ipse: boe odit qupd ipsum odisse
    '[ veanlur. cognosclt.
    « A mandalis enini luis limui. > Tua mandata me PIIE inlerprelatur os, de quo in sequenlibus diei-
    . docueruut el intelligere fecerunt quara magnura tur. « Os meum aperui, et attraxi spiritiim. » Docel
    peccaium sit carnis voluplaiibus agilari. nos isla_ littera ul os aperjamus, et hanc doclrinam
    -_,-Aiit fons,__.\veoculus interpretalur. Est igitur haee tam sanclam et perfectam suseipiamus, memofiae
    ' doclrina et fons
    vivus, quo animae satianlur, et commenderous el in cordis" babitaculo reponamus.
    clarissimiis oculus, "quo illuminanlur. Qui dehoc « Mirabilia teslimonia lua, Domine, ideo scrutata
    fonte noii bibunt, seniper sitiuni, e.l.qui hpc oculo e esleaanima mea.» Magnunv et perfeclum os ha-
    non illuiiiinanlur, nuiiquaivide erroris lenebris liber bti iste qui ila Ioquilur. Mirabilia quidem sririt
    raiitur. tesljmonia Dei, quiatam alta sunt, ut humano iri-
    i Feci jiidicium et jusliliam, n'e tratlas me perse- B genio inielligi non valeanl; tam vera ut nemo eis
    < quentibusme.» — «Eademmetisura, qua mensi fue- resislere possit; tantae efficaciae,ut a morte anlmaro
    ritis, diciiDominus, remetietur vobts (Matth. vn,2).> liberent,-et ad vitam perducant aeiernam. «Ideo
    Qui igitur reclum judicium et juslitiam fecit, non scruiala esl ea anima mea. > Quae' eriiin scientia
    est ei timehdum, ut.perseciitoribus siiis in judicio lam perfecta esl, ul cum magiio desiderio perscru-
    tradalur. Isti persecutores maligni spiritus sunl, tanda sit.
    quibus qui traditus fueril,non djmilleuir usque ad i Declaralio sermonum tuorum illuminat me, et
    iiovissiiriuiii quadrantero. inlellectunv dat parvulis. > Et me, InquilEcclesia,
    < Elige servum luum in bonum, ul noo calum- illumirial declaratio, et exposilio. sermonum tuortim,
    . < iiientur me superbi (858). > De iila cle<lione loqui- etparvulis, qui In me sunt, tribiiit intelleclum.' Ta-
    lurquoe in judicio fi.el, quando agni ponentur a dex- lisest igilur haec doctrina, ut. pro capaeltate utenT-
    ttis, haedi vero a sinistris. Elige,-inquit, servum titim, et majoribus, et minoribus idonea sit.
    luum. el pone me in partem bonani, ul non calum- « Os meum aperui, ei atlraxi spiriium. > Os vide-
    nienltir me illisuperbi, qui nec libiipsi aliquandp licel interioris hominis apcruit, et spirilum s~.pien-
    liuniiliari voluertiut. ," tioeet inlelleclus Domino largiente suscepit. < Quat
    < Oc.uli nvei defecerunl in salularciuum, cl jusli- < raandala cua dcsiderabam. > Illis igiluf datiirsa-
    < ficaiioncs.luas doce.me. > Hoee verba ineffabilis pienlia qui liuiiido corde eam desiderant. Unde ct
    .desiderii indicia sunt. Sed deftciunl oculi nostri in Jacobus aposiolus ait: « Si quis indigeisapieiitia.
    ulraque contemplatlone, 562 9n'a neque Salvato- postulet a Domino, qui dat oronibus alfluemer, et
    rem noslrum, ncqueejuseloquia perfecte in hacvita non impropcral, et dabilur ei (Jac. T, 5). >
    compvehend.ere valemus. t Aspice iu mc, et niiserere mei sccuiiduni judi-
    « Fac ctiin servo luo misciicordiam luam, et ju- i cium diligeiuiuui noinen- tuum. > Secuiiduro judi-
    «"slificationes tuas done me. s Hanc, inquit, mise- ciiim, inquii, el lesiimonium apostolorum et prophe-
    ricordiam hvihi facias, ut illo fonte et illo oculo, de taruro diligeiilitini te, Aspice in nie, ei. roiserere
    quibus modo. superius dixi, me reficere el illuminare mei,el illaro misericordiara mihi (acias qnam per
    digneris, _ cos niihi faeere promisisli.
    t Servus sum ego, da niihiintelteclura ei sciam < Gressus ineos dirige secundum eloquium luujn,
    « leslimonia tua.-> IUi soli debet dari intellectus, i et noti domineiur mei oronis injusiitia. > Hocest
    qui se servum esse cognoscit ei Domiui sui mandata ciiini quod alibi dicilur : t A Doniino gressus horni-
    oifendere tiniel. Si. non servaverit, damnabilis erit, ) nis dirigiuilur, el viaroejuscupiiiiiiuis (Psal. xxxvi,
    quae sine intellectu servare non polerit. 25). > Et aiibi: < llluiniriare bis qui jn ienebris
    « Tenipus faciendi, Domine, dissipaveiiiiiliegem ^sedent: ad dirigendos pedef nostros in viani pacis
    .< luam. » NuiiCjinquit, esl tempus faciendi quocl (Luc. i, 79). >Ubi auterogrcssus mentis direcli surit^
    poslulo, quia nunc maxime intelleclus necessariiis ihi in.ustliiadominari non potest.
    csl, quando contra veriialem haerelici pugnanl. Hoc t Redimeinea calumniis hominum, ulcnslodiani
    esl enim quod dicil: i dissipaverunl legem luam. > t. mandata lua. » Multoe suiil caluraniae hominum
    eldeodileximandala lua si.iperaurumeltopazioii.> quibus iriiusle sancits calumnianlur et quiescere non
    In metallis aiirum, el in gemmis topazion preliosius perniitiunl, ei ideo ea diligentia, qua debent. Det
    esl. Ideo, inquil, dilexi mandata tua super omnia, mandaia cuslodire rion possunl.
    quoe hoc in rimrido desiderari possunl.; quia < Facieoi luam illumina super servum luuin,»
    servus luus ego sum, et tibi per omnia placere, el ;Tu!'C faciero suaro super rios Dominus iiluminat,
    |S58) Vulgata babel: Suscipe servum lutmi inbq- addil S. Docfor i//i impellniu, iit cadam in matum;
    imiu.-Apud AiigiisliiniiTvlegiliif: Excipe serimm iuum _tu excipe inbonum. .. . .
    in boniim, non calumnicUur mihi snpcrbi rinlqiv»
    iiOS EXPOSITIOIN PSALMOS. .11(56
    >
    quando 1actani facicm nobis oslendit, pellendo adver- j\ subdilur: < Et lex tua vcritas. Vcritas aiitem a
    sa etprosperatiibuendo. < El doce me justihcalio- mcndacio superari lion polesl. Pro hac autcni jrisii-
    < nes luas. > Nunquam legis et mandaiorum obli- lia tua, qtiaro tanta inslantla tenere et dcfenijere
    invenerunl roe. i Et
    viscitur, sed pene in unoquoque versu legis' scien- studui, f Iribtilalio et angusliae
    tiam sibi dariexoptat, _u luquidfecisii?« Mandata auiem tua mediiaiio mca
    t Exilus aquaium transierunt oculi lriei, quia noa t est- > Si enim a sofa juslilia, quam praedicabant
    t. cuslodierunl legem luanv. > Quanta vifi perfeclio, sancti Dei cessarevoluissenl, illas tantas tribulatio-
    fuissent.
    qui iacrymarum Iiiundalione aquarum exilus se nes et anguslias pa.ssiVion
    trarisisse dicit, quia legem Domini,.. sicut voluit, « ^Equitas lestimohia tua in aeternum. > Egregie
    cuslodirc lion potuit I lestimonia Dei npn aequa esse, et ipsron potius aeqtii-
    latem esse dicit, ut se justissime, et non sine catisa
    563 SADEjusiiiia interprelalur, de qua diciiur:
    < Justitia ttia, juslitiain aetenium, et lex lua veri- pro eis pugnasse pstendat.
    las. i Haocigitur littera ad justitiam nos iiivitat, < Intellectum da mihi, el vivam. » polum intelle-
    cujus virlus non modica jn hujus psatmi doclrina ctum poslulai, ei in ipso vitam suam esse confirmat;
    contineiur. qoo videlicet inlellectu, eliestlnioriia Dei confra ini-
    < Justus es, Domine, ct rectum judicium tuum. > P micos defendere, et ipsos inimicos cxpugnare va-
    IdeoDoininusjiislitianv diligit, et ideo -nos haec iil- leat.
    tera ad]usiitiam provocat, quiajustus est, et omne . COPUinterpretatiir tiocfldo. Haec Hitera monet
    ejus judicium rectum est, quem sicut Dominum, et nos seroper vocare, et sine intermissiorie clamare ad
    ina^istruni per oniriia et in omnibus imilari debe- Domiuum, sicut scquenlia raanifestanl, tit in orani-
    imis. bus necessiiatilras noslris nobis subvenial, et a no-
    < Mandasti juslitiam lestimonia tua, et vefilatem , stris persecutoribus nos eripiat.
    < luam niniis. > Quia enini justus est Dominus, ideo « Clamavi in tolo corde meo, exaudi me, Domi-
    « ne. > Sic Igiiiir clamet qui exaudifi desideral;
    jiisliliam, et testimonia sua, et veritatem suaiii ni-
    niis cuslodirl proecepit. Nimis quidem, quia in eo- iion voce, sed corde clainel, quia non ad vocem, sed
    rum observaiione ipsa vita poslpohenda est. Dicilur ad cor respicit Deus. In vanum extolletur vox, nisi
    iiiniis, non ad jusliiiae contemplalionem, sed ad bo- ex corde procedat oratio. < jtislificalioiies luas re-
    ininumopinioriem. < quiram. > Et hoec qjiidem causa non miniina est
    ' Tabescere me fecil zelus domus]ltiae(859), quia- . cxaudiendae oraxionis.
    < obliti suni verba iua ininiici lui. > Tale est ei illud, _, < Clamavi ad te,et 'salvum roetac, ut cuslodiam
    qsjod alibi dicitur : <Zelus donius tuoe comedit me < mandata lua. > Neque enim aliter ejus mandata
    (Psal, Lxvui, 10). > Nimio doiore se defecisse custodire valemus, nisi ;pse rios protegal, et salyos
    ostendit, quia doinum Dei ab haerelicis deslrui et iaciat, et a Viiiorum et doeraoniorutii infestatione
    dissipafi conspexii. Ipsi enim sunt inimici ejus, qui defcndat.
    vefba Dei ei sanum intelleclum obliti sunt, et aliter « Praeveni in maturitale,: et clamayi, et m verbo
    Scripluras expoiiuiii, quatli ab apliquis Patribus di- « tuo speravi. > Maturitas pro congruo ppnitiir et
    .<icerunl(8i0). opportuno. « Omnia tempus liabent (Eccle. m, 1). >
    t Ignitum eloquium futira veliemenler, el servus Et de a.rbore iila nobilissima dicitur : quia « dabit
    < luus dilexil illud. > Vehemenler igriiium est elo- fructum suum in temporcsuo (Psal.j, 5). > Claraat
    qnium Dei, qiio menlis ocult illuminantiif, peccaia igilur. in maturitale, quia lunc ciamat, quando
    exuruntur. el ad Dei amorem corda fidelittm acceh- clamare oportet, et sic clamat, sicut opoiiei. Et qui
    drintur. < Et servus luus dilexit illud. > Nisi eiiim Ua claraal in verbo et promissione Dei firmissime
    dilexisset, pro eo defendendo ad mortem usque non sperare potcsl. Unde et sequitur : 564 ( Et in
    ptignassel. verbo tuo speravi. > -
    < Adolescentior sum ego, el contempliis. » Ado- D . < Proevenerunt oculi mei ad te diluculo, ut. medi-
    iescenliorein, quasi dicat, inimici niei me reputant, < tarer eloquia tua. » Diluculo, inquit, siirnroo
    ei, puerilem inlelligeriliam rne iiabere dicurit, et mane, nocle transacta, erroris cUenebrarnm obscu-
    quasi sinllus et insipienscoiilemptus sum ab eis, riiale_fugaia, veniad medilanduro eloquia lua, ut
    < Ego auterajustificaiiones luas Jion sura oblilus, >. sic ad le et ad tui cognitionem pertingere possem.
    sicul illi quoruhi me oblivio tabescere fecit. Qui Ittcem' - videre vull, de"tenebris eum exire opor-
    « Justilia lua, justitia jnoeterjjum. > Non esl la- tei.
    Jis, inquit, jusVilia tua, quae oblivioni tradendasii, t Vocem meam, exaudi, Doniine, secnndum mi-
    aaterna cssedebel, et superari non poiest. Unde et < seiicordiam tuam, et s.ecunduni judicium tuuiri
    (859)VuIgalababet: Tabescere me fecitzetus meus. quamque leclionem optimum sensum conlinere de^
    Super quse ita animadvertit S. Aug. Tabescii meze-_ monslral,.ulquilibet viderepoierit. -
    lus meus, vel sicut alii codices habent: zetus luus. (840) Proprie Novatorum est sacras Scripturas iri
    Habent nonnulli eliam domus iuai, et non Jabescit pravura sensum detorquere,- et ab interprelationibiis
    me, sed comedit me. Quod ex alip psalroo quanltim SS. Palrtmv suis efroribus adversanlibus " Ioiig«-
    mihi esse videtur pulalum est emendandum, ubi abire. , ___.
    scriplum est, zelus domus luce comedit me. Unam-
    1167 S. BRUNONIS EPISCOPI SIGNJENSIS 1108
    < vivil-ca me. > Non ex meritis, sed ex miserieordia A Itemque : < Dinitlile, el dimittetur vobis {Luc. vi,
    exaudiri se postulat, el secundum ejus judicium ju- 57). >
    Eiificari quoerit, qui solis poenilcniibus misericoi'- « Multi persequentes me,"ei tribulajitcs me. > Ego
    diam facit. - aulem, sicul ipse scis, < a leslimoniis luis noii de-
    « Appropinquarurit persequenles me iiiiquitali: clinavi, » neque inler ipsa lorineiila le coiifileri et
    < a lege aulem lua longe facti Sunl. » Mihi, inquit, laudare cessavi.
    appropinquarunt iniqui, ut me perderenl et deci- « Vidi lioii servantes pactum, et tabescebam ,
    perent, sed a lege tua longe. faeti sunt, cui per om- t quia eloquia lua non custodierunt.» Hoc de Judaeis,
    nia conlradicunf. v?l de Chrislianis limore morlis Donvinum neganti-
    « Prope es lu, Domine. > Illi, inquit, a iege tua bus dicit, quia inde muliuin dolebat el tabeseebat,
    longe surit, quia in errore el falsitale sunt; sed tu, quod pactum non observabant', et eloquia Domini
    Doroine, propees, quia ibi es, qui verilas cs. Unde non cuslodiebanl. Quibus Dbminus ail: < Nolile li-
    ct subditur : « El oninia mandala lua veriias. > Om- mere eos qui occiduiit corptis (Matilt. x, 28); > quia
    nia mandala Dei vera suut, quia ab.ipsa verilale < poslbaec non haberilultraquid faciant(La>;.xii, 5). >
    composila sunl. i Vide quia mandata lua dilexi, Domine, iii tua
    «Initio cognovi de leslimoniis tuis,'quia in oeter- t iriisericordia vivifica me. > Kolanduin csl quod
    < num fundasti ea. > luilium Chrislus est, qui de homo tantoc perfeclionis, quasi de futuris pertime-
    seipso ait : t Ego principiiim, qui Ipquor vobis scens, seinper niisericordiam pelit.
    (Joan. VIH,25). » Sed Christus hoc dicil de lesti- i Principium verbortim ttioium vefitas. > Omnia,
    moniis _suis, el de verbis suis : quia.t coelum et inquil, maudata tua dilexi,quoruro piiivcipiunvyeii-
    terra fransibunt, verba auleni mea non iransibunt tas esl, ex quo fonle ejusdem puritatis omnia dedu-
    (Luc. xxi, 55). > Ab Ipsoergo inilio cognovimiis et cunlur. Ei ideo t inselernum nianenl omnia judicia
    edocti sumiis, quia teslinionia ejus in aeterniim fun- t justitiae luee%>Sivera non essent, in oelernuroma-
    data sunl. Stulli igitur sunt, qui ea dissipare et nere non possent; cum oronia falsa cito defieiant
    deslruere conanlur. et pereatvl, uihilque diudurabile sit, quod a veiitaie
    RES caput inlerpretatiir. Hocest illud eaput sive recedit.
    princinium dc quo alibi dicitur: < In capite libri 565 SIK dentes inierpreialur. Tyraniii, et hoe-
    scriplum est de me ( Psai. xxxix, 9). > De hoc ei in retici dentes diaboli sunt, qui sanctcs decipere et
    seqtientibusdicitur. < Principium verborum luorum devorare nitunlur, de quibus alibi dicitur: i Quia co-
    verilas. > Hoc igitur principium Chrislus esl, a quo .1 mederunt Jacob, et locum ejus desolavefunt (PsaW
    Iiaec omnia mandatasuscepiuius. Haec ilaque liltera Lxxviii, 7). > Et de qttibus simililer hoc iu loco Ecr
    jubet semper ad caput respicere, et capilis reveren- clesia dicit :
    tia omuia haec mahdala fideliter cuslodire. < Principes persecuti snnt me gralis, et a verbis
    « Vide humililaiem meam, el eripe me, quia le- t luis formidavit cor meiun (841). > Gralis quidem
    t-gem nveanir.on srimobliius. » Vide, iuquil, hanc hoc faciebant, quia ntilla justa causa erat, quod hoc
    Jiumilitatero et aflliclionero meam, et eripe nic, quia • facere debuissent. Unde et Dominus Judaeisin Evan-
    miilti siini perseque.nles me et tribulahtes me. Ego gelio dicil: < Qnia odio habuerunl me gralis (Jvan.
    tamen legcm iuairi noii siim oblilus, prb qua oniiies xv, 25). > —< Et a verbis luis formidavit cor.
    lstas sustiiieo passiones eihuniiliationes. ineum. > Non illos tanluin, inquit, limebam, quan-
    <Judica judicium meum, et. redime me. > Judi- luni ne te offenderem, et liinore perterritus in verba
    einm snum, quo injuste ab iniquls jiidicatus cl dam- lua peccarem.
    natus est, jiidicari et vindicari rogat, ei se de illo- < Laetabor ego super eloquia tua, sicul qui inve-
    runr impia servitule redimi et liberari poslulat. < nitspolia multa. » Pro spoliis cotnputat eloquia
    « Pfopter eloquium tuum vivitica me. > Hoc est Dei, devictis ret.inere et defeiidcie
    « quae bostibus
    ~
    illud eloquium, quod Dohiirins ail: Si quis ser- & .
    poiuii.
    jnonem meum servabil, morlem rion videbit in aeter- < liiiqnilaiem od.iohabui, el abominatus sum, le-
    num (Joan. viii, 51). r < gem autem luanv dilexi. » Non iniquos, qui ni?
    t Longe esl a peccatoribus salus, quia justifica- crudeliter persequebantur, sed eorunv iniquitaiem
    « iiones iuas non exquisierunl. » Boni, inquit, ideo odio habui, el aboininalus suro, ut gratis, et sine
    salvanlnr et vivificantur, quia eloquia Domini ex; cansa hoc fecisse inlelligaiilur. < Legem autem tuam
    quiruiU etcuslodiunl; quod quia niali facere ncgli- dilexi, > pro qua meipsum tradere nort dubilavi:
    gunl, ideo longe est a peCcaloribiis salus. « Septies in die laudenidixi tibi. >_Finitum pro
    « Misericordiaetuoeriiuliae niinis, Domine, secun- iufiiiilo posuit, et tale esl ac si dicerei: Quoties me
    t dumjudiciiimtuumvivifica me. > Hoc esi illud ju- in die tenlavenml, loties me paraium ad latides
    diciuin misericordiaeplenuro, quo Dominus ait: < Si luas praedicandas el coiifitendas iiiveneruiil. El hoc
    dimiserilis bominibus peccata eorum, et Pater ve- esl quod dicil : < Super judicia justitiae tuae. > Ad
    stcr djroittet vobispeccata veslra (Maith. vi, 14). > quid eriinv boe laudes pertiriebani, iiisi adjudicia
    (841) Vide Augusl. quid in hunc locunv proferat. -
    UC9 EXPOSITIO IN PSALMOS.„ 1170
    jusliliae Dei? Hinc aulem consuemdo inolevil ul A < Fiat manus lua, ut salvuiiTine faciat, quia man-
    sep.ties in die Ecclesia iaudes Domino caniet. < data lua.elegi. i Ego, inqiiit, mandata lua omni-
    < Pax multa diligenlibus nomen luum, Donvine. t bus nuniiare el prxdicare elegi; tu solummodo mihi
    Multam pacem liabet, qui ipsos suos diligit inimicos. adjutoriumprjesla, nemihiproeyaleantinimici. Nemo
    Cnde Aposlolus ail: < Si fieri potest, quodinvobis enim est qui dexterae luaeresistere possil.
    est, cumomnibusbominibuspacemhabeiUes(Roni. < Cpncupivi salutare luum, Domine, et lex tu.a-
    JLII,18). »'— t Et non est illis scandalum. > — « medilatio mea est, > Non corporis, sed aniniae sa-'
    f Beaius est, ihquil Dominus,. qiii iion fueril scan- Itilem quaeril, quam Dominus suis lidelibus se proe-1
    dalizalus in me (Luc. vn,-25). > Scaridaliun esseteis cipue daturum esse promisit, dicens eis: « Nolite
    si niurmurassent, et paiienler omnia non sustinuis- litriere 566 eos 1ui occidunl corpus, animani au-
    sent (842). lenTnon possunt occidere-( Maith. x, 28). » Undeet
    « Exspeclabam salulafe luum, Domine. » Ideo, aiibi dicilur : «Doinirius tustodit te ab omni malo
    inquit, iiilef ipsa torinenla non scandalizabar, quia (PsaL cxx, 7). » Et hoc determinaiquomodo ciisio-
    salulem tuam cxspeclabam, quam mihrfuiuraui esse dil. < Custodiet ariiniam tuam Donvinus (ibid., 8). »
    ncn dubilabam. El idcirco t mandata lua dilexi; » Elboc eslquOd ail : < Vivet anima mea, et lauda-
    giioenunquam. roihi menliia sunt, eVin omnibus vera B I i bit le, et judicia lua adjuvabunt me. » Jiidicia, in-
    •
    esse probavi. Undeadhuc subdiluTi quii, lua, quae ego pfoedico, et lex iua, quae medila-
    < Cuslodivii anima mea tesiimonia lua, el dilex/l lio mea est, ipsame adjuvabunl, et a cuiictis peri-
    t ea yelieineiuer. » El hoc ipsum repetit adhuc : culis liberabunt.
    < Servavi mandala lua, el lesiimonia tua. > Quod iu t Erravi", sicut ovis qtiae perierat, quaere servum
    ipse nielins ndsli. Unde hoc! < ''uia omnes vioeiviea; < tuuin, Domine, quia mandala tua non suni obH-
    « iii eonspeclu luo. > t tus. > Loquilur Dominns in Evangelio (Luc. x\)
    TAU signum velconsummqtio, sicui in principio de hpniine, qui habeljai centuin oves, et relictis no-
    iiujus psaluii diclum est, iiUerprelaiur. Etquia ibi naginla noVem,,unain venit quaerere, quoe perieral,
    exposilura est/ut iterum exponalur necesse non Invenlam aulem super humeros imposuil, et "atl
    videtur. t Appropinquet oratio mea in conspeclu pascua reportavit; -de cujiisinvenlione maxitr.im
    tiio, Doniihe. secuiidum eloquium luum da rivihiin- laelitiam faclam.fuissenarrat. Haec attlem ovis hii-
    telleclum. > Hoc est illud eloquiuni, quod alibi di- . mana nalura esl, pro qua Doiiiiiius iu niuiidum ve-
    cit: t.Intellecium libi dabo, et iristruam le(PsaL nit, quaesivit, iuvenil, et adhuc quotidie quacril et
    xxxi, 8). > Rogat igitur, ut inlelleclum sibi det)f c0 irivenlam ad coeleslia veliit (843).
    sicut ei se daturum esse proinisit. PSALMUS CXIX.
    f Intret posiulatio mea in conspectu luo, Domine, CANTlCCM ORAOUIJM.
    secundum eioquiuin tuum eripe me. » Et hoc est Qiiirideclm psalroi sunt, qui Cdnticitm Graduum ti-
    similiter quod Doiiiinus ait: t Non vos deserani, tuiantuf (844). Prius itaque de ipsb nuiriero iraclan-
    neque defelinquam (Joan. xiv, 18). >~El; t Ecceego dum est, qtiare quindecim lanluminodo sint. Quiii-
    vobiscum sum omnibus diebus usque ad consum- que sunt Jibri Moysi qui, per Iriplicein iivtelligenliani
    malionem sseculi (Matih. sxvm, 20). > ltemque : ducli, iii quiiidecim .surgunl. "Est' auterii prinia in-
    " secuiida
    t Invoca me, inquit, In die Iribulationis tuae,eiipiam telligentia lilteralis, spiritualis, lerlia
    le, et magnificabis me (Psdl. xux, 1S). » actu.alis. Prima pccidit, seciiiida vivificat. terlia ad
    t Eruciabunl lahia mea hymnunv, cum docueris; bealittidinem homihein perducit. De tertia namqtie
    t inejusiificaiioues luas. »ldeo rogavit ut intelle- sciiplum est :« Intellectiis boniis oniriibus' facieiitir
    cliim sibi darel, quia ejus juslificatipnes plenissimei bus eum (iPsa/. cx, 10). » 'Iteir.qiie : i Non audito-
    eructare et praedicare desiderat; reslegisjusli sunt, sed factures (flom. n, 15). > Le-
    t Proriuntiabit lingua mea eloquia tua. > Et hocj gereigiiiir, et audire bonum est: spiriltiflliter vertf
    ororiibus nuntiabo, quiaomniaelpquia lua el omiiia; D inlelligere nielius est, agere aiilem quod inielligilur
    mandata tua justa, et sancla, et oequa sunt, et nilnl1 oplimunT est. Sed quis agat, quod nori intelligilT;
    erit quod ab eorum taudibus me terrerepossit. Quis intelligit quod iion audivit, riec legil? Sicigi-
    (842) Nemo scandalizari debet, juxta S. Augusli-" gralia Spiritus sancii servifutem el futiifam liberta-
    nrim, si aliqiios sanclae cujusque professlonis a lege; lera praenoscebal, et hanc et illam proedixil, illorum"
    deficere videat; sed legein dibgai, ut ex ea paceiui ulililalem procurans, et hobjs^ hinc Iiicruinairerens.
    consequatur. Verum non eadero quilihet a Psalrois gradiunn va-
    (845) D. Augustinus Hebraicafum lilterarum in- ticinalur, sed uiius quidem Calamilales, quae Daby- -
    ; terpretationem cur oroiseril, rationeni reddit. <QuodI lone ipsis accideninl, el hic fedilus laetum nuniium,
    autem, inquii-, de alphabeto Hebraeo,ubi octpni versus5 alius.autem in itinere loeiitiam, et aliriS; bella, quae
    sirigulis subjseent lilteris, atque ila lolus psalinuss • posl reversionem gesta fuere, alius iemplirestaura-
    coniexitur, nibil dixi; non sit rairuin, quoniam nihil1 tionenv, et varietas vaticinaiioriis s&iieiatenTliymno-
    qriod ad istum proprie peiiinerel inveni, > etc. rura caiililena exigjt,-Cie.lerum unusqtiisque psalmo-
    (844) Multam lucem pro bofunv psalinorum inlel- riira formalus csi in sanelorum cliorum, qui ea
    ligenlia altert Theodbretus : < Tbeodotion, inquii,, tempestale erai, qiiandoquideiiv prophelicus sefmo
    -Carinen ascensuum, sed Symmachus CtAquila inl illos, quae hic "pfoposita stint, dicehtes indiicit: av
    ascensus verterunt. Indicant ascensus sive gradtis3 quiesi priuius graduum, et-calamilaies., et div.bian>
    caplivi poptili a Babylone rcdilum, quatidoquidemI bcnevoleatiam narrai. K ?
    1171 S. BRUNONIS EPlSCoPI SIGNIENSIS ff"2
    tur de lillera spirilualis iiilclligeniia oritur, de spi- A minus all r < Qui amai palrem, aul matreni_, plus
    rituali vero inielligenlia, operaiio procedit. Iri illis quam me, norvesi me dignus (Matth. x, 57). >Et:
    «nini quiiique libris, sTisto modo IntelligatUur, om- < Qui non accipit crucem suam^ et sequitur me, nou
    nis diviria et spiritualis intelligentia plenissime con- estmedigiius (Ltic. XJV, 27). > Et: < Nisi quis reii-
    tinelur.. Quindecim igilur psalmi triplicaiam, per- querit oinnia quoepossidel, non potest nieus esse
    fectamque scieritiam ostendunt. Sed nolandiira quod discipulus (ibid,, 55). > Et -. t Si vis perfectus esse,
    non dicilur primus gradus, secundus gfadus, vel vade, vende omnia quae habes, et sequere mer et
    lertrus gradus, sed unusquisqiie vocatur Caniicum babebis thesaurum in ccelo (Mailh.x.x, 21). > Isla"
    Graduuni, quasi unusquisque lanli sil,. ut per se ad suiit illdesagiftae polenlis, imo oronipotentis; acutae
    id quo tenditur, ascendentem perducere possit(84S). cum carbonibus S. Spiritus, quibus orones insidi;e,
    Horuni autem qiiindecim psalmorum (846), ille qui et omnia macbinamenla diaboli desolantur.
    penullimus est,, sanctorum Ecclesiam confinet f Heu me (847)! quia incolatus meus prolongalus.
    psallenlium et dicentium : < Ecce quam bonnra, .< est: habitavi cum habitantibus, Cedar, roullum
    et quam jticundum habitare fratres in unum ! t(Psal. t incola fuit anima niea (848). > Sie, inquit, liberatus
    cxxxn, 1.) Tales autem erant illi de quibus dici- sumab eis : ego tamen niultum doleo, qttia tardius
    lur : t Mulliiudinis credenlium erat cor unum et ^" feci, et qui tanlo tempore cum eis conversatus suni,
    anima.una ;el neiwo,dicebal aliquid essesuum, sed Quoniam revera habitavi cum habitaiuibtis Cedar,,et
    erarit iltis omnia communia (Act. iv, 52), » Inde mullum incola, eisque consenliens fuil. anima roea.
    aulemuno gradu veiiienles ad ullimuro, seipsos hor- Cedar lenebrte iriterprelatur. Habitat igitur cumlia-
    taritur dicenles : <Ecce nunc benedicite Doiiiinum bitantibus Cedar, quicum talibiis coramoraturj.lene-
    oinnes servi Domini, qui slalis in domo Domini, brae enim sunt isti lales, et lenebrosuro principem
    ( P$al. cxxxm,l). > Narrat autem Pr.ophela, et eos- iroitaiitur..
    de.in ipsos per sihgulos psalmos loqueules inlrodu- < Cum his, qui oderunt pacem, eram pacificiis. >
    cit, quomodo mundi conversalionem reliquerint, Non tamen, quod viliis eorum et iniquitalibus con-
    qtiae iropedimenta habuerint, el quid eis veniei.do. sentirem, eisque prout poteram, mullolies non con-
    contigerit. trairem. Sed dum loquebar illis, et verbasalutisnun-,
    t Ad Dominum cum iribularer claraavi, ei exau- liabam, < Impugnabant nie gratis, >
    tdivitme. > Aliquis de illa sancia congregatione hoc PSALMUS CXX.
    dicil quod, dura in mundi bujus saeculari conversa- CANTICUM GRADUUH.
    tione mulias tribulaliones sustineret, ei Deo fami- r
    Q <Levavi o.culos meos in monies, unde veniet auxi-
    liarius adhaerere cupiens,. sui desiderii 567 ^01» < lium mibi. » Idera ipse, qui supra, loquitur adhuc.
    complere non posset; tandem intiroo corde clamavit Cum riie, inquit, cum aliler a labiis iniqtiis, et a lin-
    ad Doinihum, et exauditus esl. Quomodo aulem cia- gua dolosa defenderc possera, levavi oculos roeosin,
    maverit, atuliamus.. moiites, respexiad apostolos, el ad eorum imitalores
    t. Domine, libera animam meam a labiis iniqnis, ut eorum sentirem auxilium, quo.rum exemplum_imi—
    t et a linguadolosa. > Non solum.haereiici, qiii eum tari cupiebain. El confestim illorum, et Domini auxi-
    decipere el ad se trahere conabantur, sed ipsi sui lium suscipere merui. Ei hoc est quod dicit :
    propinqiii et amici: magnum sibi impediroentutn fa- <Auxilium meum a Domino, qui fecit ,.ccelum et
    ciebant, qui, ad saeculi voluptates et vanitates eum < terram. Non detin comrootionem pedem tuum,
    trahenios, saeeularibus implicari volebanl. Undenon t neque obdormiei qui custodil te. » Sibiipsi loqui-
    immerito eorum labia iniqua et linguam dolosanv tur, sicul et superius, ubi ail: < Quid detur libi,.aut
    esse dicil,.qui suoemenlis pioposilum tam.sanctum t quid apponatur tibi ad linguain dolosam. > Reci-
    cl.uiile mutafe_. et ad'mortis pioeeipitium trahere tai enim ea quoe sibi .conligerani;, antequam sanclo-
    nilebanUiir. Ipse veio.duro hsec scandala sus'ineret, rum: jungerclur congregalioni. Sic igitur prius ser
    sibiipsi cl aniroae suae talia Ioquebatur. f Quid de-DD ipsum consolabalur, et conforlabaf, et pedem roenlis
    t, lur tibi-, aut quid apponaturiibi ad linguam do.r suaeiirmuinslare optabat, ut ab illo suo volo,san-
    « losam?> Quod consiliunv invenirepoterisad isto- cloque proposito moveri non posset.
    rum dolos et deceptiones evilandum et repellendum. t Ecce non dormilabii, ncque obtlormiel qui cu-
    i. Sagiilae poteniis aculae cum carbonibus desola-. < stodit fsrael. > Securus, inquil, esto, quia cuslos
    « toriis. > Sagittae, inquit, polenlis dabuutur tibi; tuiis seinper vigilat, et iniiiquain stioruin obliviscituf;
    illis te defende, . itlas eis oppone : dic eis quod Do- quia nunquam dormiel ille qui custodit lsrael: per
    (.84.5)S. Hilarjus in Prologo in. Cantica de quia- rcnum, aul corporeis gressibus subeundui.ii nohis
    dcciiii. gr.adibus, quibus insciipli sunt sequenies aliquid suspicemuf, sed nientis accipiamus ascen
    |).saliiii,liaec babet : < Sed iiieininisse nos oportet sum. Ideo eniin praemissiim cst Cantimm, ut hoc
    hos eOsderopsalroos noiiidcirco oinnes corporaliier potius ad aninioe profecium applicare dcbc^n.us.
    jntelligendos, quia his corporaliuni ii.egoiioruiii;si- CASSIOD. _ - ....
    gnificalio aiitefeftiir: qnin potius oportet nos spifi- (84/) lla eliamapudS. Aug.
    tiialeni iiilclligentiaro stib hac quadam _g'encralire- (848)A'pud S. Aug. Longiiiqua facla esl pcng.ma-
    siiin gestaruni cojiiiiieinoraiioue sectaii. » tio ineu.
    (846)-{ Guiii gradus audinius iti usaluiis, JiOii.tcr-
    U73 EXPOSITIO IN PSALMOS: 1171
    quem eos inlelligamus qui ejus conlemplalione de- __ A tcrris positus dicit : < Nostra convcrsalio in coelis
    tectantur, seraperque euni videre desiderant. cst (Philip.m, 20). >
    « Doroinus custodii te, Dominus protcclio Uia su- < Jerusaleih, quae oedificaturut civitas, cujus par-
    « per manum dexlerse luae (849). > Saiis oslendif, < licipalio ejusin idipsum. > Non loquor inquit, de
    quia quibuscunque modis poterat, confortabat se- ilia Jerusalem, quae occidit prophelas; sed de illa
    ipsum, ut votum et desideiiuiri suum complere noii < quae sic aedificatiir, ut civilas, cujus participatic;
    liroerei, cum talem lanlunique haberei cuslodem, < esl in idipsum (850) ;> cujus habilalores et vohint
    prolcctorem eldefensbrem. ci noluni idem"atque ipsuni; quibus omnibus cst cor
    < Per diem sol non nret te, neque luna per no- unum, et aniina una ; de quibus non immerito dici-
    < ctein. >Nam el secundum iitferam lioc plertinique lur : :<Eccequam bonum, et quam jiicundum habi-
    liabent sancti', qui Iocuni secreinm et solilarium, tare fratres in ununi. > _>
    solique contcmplalioni idoneum sibi eligunt, ubi rie- t llluc eninv ascenderunt tribus, Iribus Domini,
    que solis, neque lunoe, neque alicujus rei patiuntur t tesiiirionium Israel, ad coiififendiiro noniini luo, -
    injuriam. Sed per solem Chrisluni intelligiinus, qui t Domine. > Quasi aliquis dicat : Qui sunt illj qni
    esl jusiiliae sol a quo omnia illuminanlur. Perlunam habilant iri hac Jerusalenv, iu quaianlam concor-
    vero illi signilicaniur qui in lota Ecclesia postsolem B I diam esse dicis ? Cui ipse : Oinnes tribtis Doriviii;,
    virtule et niiraculis sunt clariores, Et isli quidem omnes viri catholici et religipsi, pmncs inaiiyres et
    jadicatiiri sunt, quorum praeceplo onines niitlentur confessores, ct quicunque Deo fideliler serviunt, lm-.
    inignem, quicunque in judicio damnabunlur. Per jus civilatis sunt babitalorcs. I1lucascend.it etlesti-
    diemetper nocleni omne lempus 568 significatur. monium Israel. Ad quid? < Ad confilendum nomini
    Nunqnam igiturneque sol, neque luna eos exuret, luo, Doinine. » Hoc csl illiid lestinionium, quod
    qui Domini faciunl voluntatem, quia nunquam fit, filiis Israelin liioiUe Sinai aDoraiiio datum cst. IJo'c
    quod_per dicm et per noclem non fit. igilur lestiraonium non Judaei, scd Cbristiani habent.
    < Dominus custodit le-ab omni malo. > Sed he 1111lioe habenl, qui rion ad litteram, sed spiriluaiitcr
    co-poris afiliclionibus hoe inlelligere velis, audi quid illud inielliguut, el in co Dominura coiililcntuf, et
    scquitur : < Cuslddiet aniniam luam Dominus. > laudant.
    f Dominus cuslodiat inlroitum luum, >in sancto- < Quia illic sederunt sedes in judiclo, super do-
    rum congregaiionem. t Et exilum tuiim > de-hoc <~muni David. > Merito, iuquil, illuc asceiiderunt
    -iuundo ad ccelesiia feslinantem. t Ex hoc nunc, et iribus Domini; et leslimonium Donvini, quia illic se-
    < usque in saeculum. » Quid est, ex hociiunc? Ex _, deriinl et sedenl, sedes in judicib praeparalae, sedes
    boc praesenti tempore, in qito hoec facere disponis, illae, quoe distributae sunl supcr doroura David. De
    si in hac bona volunfale pefseveraveris. quibus sedibus ipse Dominus suis discipulis loquilur,:
    PSALMUS CXXi._ dicens : < Vos, qui rcliquistis omnia, et secuii estis
    nie sedes ' duodeciro
    CASTICUM GUADTJU51.: ,. sedebitis super judicantcs
    Isle quoqtie psalmus illorum graduuni esi, per duodecim fribus Israel (Mailli. xix,27). > Sicigiltir
    quos ad summum perfeclionis coiiscendilur. divisae stinl istoe sedes, et sic tola dorous David, id
    i Laetatus suni in his quoe dicta sunl nvihi, iu do- esliola Ecclesia, in eas dividiiur, ul uniisquisque
    * muni Doiiiiui ibimus. J Legeram, quasi dicat, iu aposlolus ibi suara habeal sedeni. Usquebodie unus-
    Scripturis utriusque Teslamenti, et videram ibi sa- quisque episcopus sedem suain vocal Ecclesiam
    gitas potenlisacutas, ctiin carbonibus desolatoriis, illam in qua ordinalus est.
    jier quas divinae Iegis sermones el lesliiiioiiia signi- '« Rogate quoe ad pacem stint Jerusalcm (851).»
    ficaiuur. Et vaide loelafus sura in his quoe dicta sunt Omnes,inquit, qui iri Jefusalem babitatis , el qui-
    iiiihi, et dixi : Amodo nihil dubito, et ceftus sum ciirique haec verba auditis, rogaie pro bis qtiaeper-
    quia in.doroum Doraini ibiriius, et sicutopiavirous, linent ad pacem Jerusalera; quia sine pace impossi-
    in sanctorum congregalione habitabirous. ] bile est placere Deo. El dicile : sit'« abundanlia di-
    D
    < Slanles erant pedes hosiri in atriis luis, Jeru- « ligeniibus le, » sit abundantia lotitis felicilalis, ut
    < salein. > Nondum, inquil, veneram in Jcrusalem, qtii de tua pace loelaiUur ipsi quoque perpetua pace
    id esl in illam sanclorum congregalionem, et jam perfruaiituf. Unde etsubdiiuf • - '
    " « Fial
    pedes mei spe cerla et dcsiderio ibi slabant et fir- pax in virlute:itiavetabtindaiitia in lurrl-
    niati erant. Tale cst illud quod Apostolus adhuc iu « bus luis. i-Fial, iliquil, pax in virluie tua, ul quot'

    (849) Lectio apud S. Aug. Dominus lcgumenltim quoeroinqiiaro desinil esse -qnod est, sed scroper tuic
    tiium super manum dexterai IUOJ. - _ atque endem modo est-: virtus intlefccla, poiesfas
    (850) Augustinus audiatur interpres. « Quid est incommuiahilis, substantia per se manens, oinnia
    idipsuni ? Quod seniper eodeni fnodo esl; quod nori qua-vull efficaciler polens. >
    moilo aliud, el modo aliud est. Quid estergo idipsum , (851). Inlerrogate quce ad pacem sunl Jerusatcm
    nisi-quod, esl? quid est quod esl? Quod oeterroim legilur in Augustino, quiea refert ad jiuiices seden-
    cst. > lliiic coiisoiial Cassiodorii inierpretalio. Cnjus les supef duodecim sedes, el iiilerrogahuiil judican-'
    parlicipalio ejus in idipsum; t-id est civitatis islins dos; < el quos inveneririt fecisse: mfsericordiam,
    pnrticipatio esl in Domino Salvalove, qui esl pvoprie jpsos vocabtiniad.Jefusalem, quia jpsa suut adpa-.
    iji idipsum. Lt idipsum quippejjgriificai ijcierniatciii. cem J,>;i'UbaIei>j,
    t
    1175 . S. BRUNONISEPISCOPI SIGNTENSIS 1176
    a nobis habere non possnmiis,. tuis meritis obtinea- A PSALMUS CXXIII.
    inus.Et 569 s*1 abundanlia in turribus luis; per CANTICUM GRADUUH.
    quas pastores et reclores Ecclesioe sigtiitleanlur, <NisiquiaDeus(853)era_tinnobis,dicatnuncIsraeI,
    qnibus tota civitas deferiditur et custodilur. Tanta < nisi quia Dominus erai in nobis, dum insurgerent
    abiindantia est islis necessaria, quae aliis omnibus < boniines in nos, forsitan vivos deglulissent nos. »
    -sulficereyaleat. Nimc, inquit, sancti in unum congregali,quibus est
    «Proptef fralres meos, et proximos meos,loquebar cor unura et anima una, recordentur pristiuoesooe
    « pacem de le. > lsti sunl illi Ifalres qui dicunl: conversationis, et de quanlis pericufis eos Dominus
    * « Ecce quani bonum et quam jucundum habitare liberaverit, et dicanl: Nisi qnia Dorointisliberavit
    « fralres in iiniim ! » Pro qiiibus semper orandiim nos, proxiroi fuimus morti el perditioni. Bene autem
    csl, ul in illa pace et concordia perpetuo perseve- Israel isii vocanlur qui in Dei yisfoile et t"onlem-
    rent. plalione latilo affeclu et desiderio deleetanlur. Vivi
    t Kl propler donium Domini Dei mei, > quae ex autem degluliunlurqui, nisi lemporaliter rooriantttr,
    tuis lapidibus ocdificalur,t quacsivibona libi. > Unde a Deo scparati in aeiernummorienlur. Unde adhuc
    el alibi dicitur : t Benigne fac, Doinine, in bona subditur :
    voluritate tiia. Sion, ut oedificenturmuri Jerusalero B t Dum irasceretur animus eorum adversus nos,
    (Psat.L, 20). » t forsilan yeltit aqua absorbuissent nos. > Qui ila
    PSALMUS CXXH. absorbentur, non anima, sed cofpore. pereunt. Sie
    CA-NTICTJM GRADUUM. cnini absoipti suntomnes inariyres,qui,si veritatem
    t Ad te levavi oculos mcos, qui habilas in ccelis.» negare voluissent, absorpli uliqne non fuissent. Sed
    Jlabitatio Dei, et in convenlu angelorura, et in Ec- quia Dominus pncsens aderat, sic isli liberati sunt,
    clesia est, quaeper ccelum significainr. Unde etalibi ut neque corporis, neque aiiimoe jaciuram susli-
    dicitur : <Tu atttem in sanclo habitas, laus Israel nerent.
    (Psal. xxi, i). » Ad te, inquit, levavi oculos mentis t Torrentem perlransivit anima nostra, forsiiais
    meae, ad te venire et te videre desiderans : qui in < perlransisset aniroa nostra aquam inlolerabi-
    eoelo habiias, qui turpia et inhonesla Tugis, cui pul- t tem (851). >Nola quod dicit, anima nostra, quasi
    chra el nitida placent. muliorum una sit anima, quia de illis est qiiibus est
    < Ecce. sicul oeiili servorum in manibus domino- cor ununv, ci-anima una. Torrentem se pertransisse
    « riini suorum, eisicni.oculi aneilla- in manibus do- dicit, per quem duram et repentinampassionem, sed
    i minae sijoe, ila oculi nostri ad Doininuni Deum n, lolerabilem oslendil.Quae si etiam intolerabilis fuis-
    <-noslrum donec inis.erca.iur nobis. > Resptciunt J set, ipsi tamen cum adjttlorio Dei, viriliter eam per-
    seryi ei ancillae ad manus.doiriinoriim dominarum- transissent . - ,•
    que siiaruni",ut vel necessaria suscipiant ab eis, yel < Benedicliis Dorainus qui non dedit nos in
    siflagellantur ii.berenlur ab eis, Ila et. nos ad Doini- t captionem dentibus eorum. > Et hoc ostendit.
    liti.m semper respicere debeiiius, ul et necessaria f Anima noslra sicut passer erepia 570 est <Jela-
    «jpobissubroinisiret, et a cunclis peiiculis et adver- t queo vcnantium. > El boc quomodo? t Laqucus
    silatibus
    i liberet. t coniriius esl, ei nos liberati snmus. > Cujus adju-
    < Miserere nobis, Doinine, miserere nobis,, qiiia lorio? f Adjulorium noslrum in iiomine Domini.qui
    t mnlliim repieii suinus conleroplione. >Non soluro t fecit coelum et terrain, >His verbis aperle de^
    ab aliis, sed ab ipsis quoque Chrislianis perversis el monstrat, et decepiionnm retia circumposita fuisse,
    siiperbis, servi Dei multolics conteroptui habeiitui', el se in ipsa reiia incidisse, et vel signis, vel ra-
    quia illorum vita a vita illoruni dissimilis est, et lionibus rel.ia rupisse, el ita se ciim Dei adjulorio
    quia niundi sapientiara fugiunt, qita; apud Deum evasisse. Sed nolandum quod a.posloli in mari, ma-
    stultilia est., ligni vero spirilus in aere retia ponunl. Ipsi enim
    « Ei lriullum rcplpta est anima nostra. > Unde? D siint de quibus Apostolus aii : i Quia non est no-
    t Opprobriis diviluin, et superborum despcctioni- bis colluctalio adversus carnem et sanguinem, sed
    bus (832). > Istienini sunl qui eos praecipuedespi- adversus principes el poiestates, adversus muniH
    ciunt et irrident, quoniam et. divitias fugiunt, et reclores lenebrarum harum, contra spiritualia ne-
    nimia humilitale se cunclis subjiciunt. Sed haec de- quiilae in coelestibus (Eplies. vi, 12).-»
    spectio, et hoc opprobrium relprqtiebitar ih illps, . PSALMUS CXXIY..
    quia propeestul diviles pauperes fiant,.et superbo- CANTICUM GRADUCM.
    rmn colla humiles premanl, quia sicut scripluin est: « Qui confiduiUin Doroino sicut njons Sion, non
    « Deponii Dominus polentes de sede, et exalial liu- < commovebilfir in oeternum qui habitat in Jerusa-
    jiiiles (Luc. i, 52). > t lem. > Mons Sion munilissimus fuil locus in Jeru-

    (852) Psalt. -Valic.,, opprobrium abundanlibus, et aquam sine subslanlia. Ubi inquit: < Quae est aqua
    despecliosuperbis. siiie subsianlia, nisi aqua peccaloruin sine subslan-
    lia. Peccala en.iin uon babent snbsiantiam, iiiopiaiir
    ' (853) Coii. Ghis,, Nisi quod Detts.
    (854) Alifer.-iptid S. Augiist Torrenlem perlrimsiit liaben!,.». etc.
    aiumk nosirii' ' [eftasse pertransiii anima nosir.a:
    1177 EXPOSITIO IN PSALMOS. 11.78
    salem ad totius civitalis custodiam aedificalus; per JA< facti- sumus sicut co;isoIali. > Pixdicil Proplieia
    queni apostoli el caelerl Ecclesioe custodes ei defen- in hoc psalmO, quod dixeruui Jud;ei revcrlentt sile
    sores significanlur. Sieut, inquit, mons Sion, ille captivitale sua; et hoc simililer, quod dixerunt
    videlicet mons Sion, qui habiial in Jerusalem, per Christiani, quando ipsi qupque de sua captiviiate
    quem modo aliquem sanclorum ccetum significari reversi sunt.-Diciuit Judaei : Dum converteret D.o-
    diximus; non.commovebilur, neque ab ea separabi- minus captivitatem Sion, et de Babylonioecapiivi-
    tuf in oeternum : ita et bmries illi qui confidiinl in late nos in patriam. revoearel, < facii sumus sicut
    Domino, non commovebunlur in aelernum, neque ab consolati. > El lunc quidem t repletum est gaudio
    ea sanctorura congregalione dividenlur, ubi est cOr < os noslrum, et Itngua nosira exsultatione. > Non'
    linum et anima una. Sive enim in terra, sive in cx loto consolali, sed quasi consolali facli sunt, quia
    coelo sint, omnes sinvul. erunl, omnes ejusdem civi- quanivis in patria habitarent, noiidiim laroen liber-
    tatis cives ei habitatores erunt, el oinncs sine fine lati redditi erant, sed adhuc sub Babyloniae leite-
    gaudebunt (855). baiiiur potcslate. Magno tamen gatidio et exsultatione
    < Montes in circuitu ejus. » Non .li.meai, inquif, repleti siint, cum et templuni reaedificari, elcivita-
    Jerusalem,. non. limeat sanclOrum. et paciiicorum lem restaurari viderenl, et unusquisque, qnod roril-
    . ...'. ^1
    congregatio, quia montcs sunt ln circuilu ejus, quv liim opiaverat, maneret sub vite sua et sub ficii sna.
    eam prolegtinl alque defendmU. Et npn soliim raon- Nunc aulem qtiid de Chrislianorum quoque captivi-
    les, sed ipsei Dominus vigilat in circuitu populi sui, tate Propheta dicat, audianms.
    t ex hoc nunc et usque in saecultim, » secunduin i Tunc, inqiiit, dicenl inler genlesi Magnificavit
    promissionem suam, qua suis discipulis ail: < Ego « Doniiiius facere ctim illis :.niagnificavil Dominus
    vobiscum stiin omnibus diebus usqtie ad consumma- < facere nobiscuni, facli sumus loetantes. Conveiie,
    licnem saeculi (Malih. xxvm, 20). > Securi igilur t Doroine, captivitatem nostrarii, sicul lorrens in
    nianeant, qui non solum angelorum et apostolorum, t auslro. > Usque ad lempora Constantini iiripe-
    sed ipsius quoque Dpmini cuslodia muniunlur. Et ratoris ubicunque fnter genies Chrisliani erant, sub
    unde hoc probas ? dura paganorum servitule premebanlur. Et luric qui-
    < Quia non dereliiiqiiet Doininus virgam peccaio- dcm dicebanl lioc, quod Prophela eos diciuros esse
    f rum snper sortein juslorum. > Ef hoc ideo, t ul proedixcrat. Et boceslquodsequilur : i Magnificavil
    t non extendant justi ad iniqujtalem manus suas. > Doroinus facere cum illis, » cum Judaeis videlicet,
    Sic Dominus defendit sanctos suos, et ca cuslodia quos intcr inimicos cuslodivil, et landem de capli-
    confirmat, ut quanivis miiiloiies.percalores in cor- r^ vitate liberavit. < Magniticavit'Domirius » similiter
    pore saevianl, animam laraen superare non possuiU. t facere nobiscum; > unde nos quoquet: facti sti-
    Virgam quoque ipsam Doniiniisaverlil, el non quan- mus laelanles, > el non miiius quam illi gaudio et
    lum voluiil, sanctos suos, eos ilagellare pefniiltit. exsuliatione repieii suiuus. Adlinc tantum uniini
    Sors enini jusioru.m Ecclesia dicilur, quia ipsa est, reslal, quod rogamus; el velociler fiat. El quodesl
    quam sibi in parieiri elegit. illud? Ul nostra quoque caplivitas converlalur. Et
    t Benefac, Doiviine,bonis el reclis corde. > Quid niajora quidem fecit Dominus cuin Ghristianis in.
    eii bcnefac, nisi'libera, protege, custodi, viigam captivilale sua, qiiam cum Judaeis in sua; quia
    multa signa el miracula per eos tunc operalus est,
    ' peccaiorum averte, et reline manus eorum, ne ad
    iiiiquitatem eam extendant. quod per illos fecisse nou legilur. Ausler aniein ven-
    f Decrinantes auiem adobligaiionem adducetDo- tus eslpluvialis, et lorrenlcs desiccatos aqriis im-
    « miniis curo operanlibus iniqiiifafem.. >— t Nemo plet el ciirrere facit. Sicigiiurfactum est in capti-
    inilitans Deo, dicit Apostolus, implicai se negotiis sae- vitate, quaudo magno agmine, quasi pleno fluniiiie,
    cularibus, utplaceatei, qui se probayjl (II Tim. n, omnes capiivi ad propria rcmeabanti Legimus quod
    i). > Multae smil obligationes diaboli quibus ho- tempore praedicii principis onines sancti cuui niagiio
    iiiines ligat el traliil. Et valde lirnendiim est quod j)] honore de exsilio reversi sunt.
    liic diciliif, quoniam • qui ad tales obligaliones de- < Qui seminanl in lacrymis, in gaudio metcnl :
    clinant siroul cum operantibus iniquilalem ad < eunles ibant et flebant millentes semina sua. >—
    supplicia ducenlur xlerna. Et lunc quidem ducen- t Beatl qui itigent., qupniam ipsi consolabuntur
    lur, quando pax aetema el indeficiens veniet supra (Matlh. v, 5). > Serivinabant et flebant, proedicabant
    Israel. Hoe audiant monachi et qui saeculum reli- et lugebant,et non solum pro bonis, sed pro ipsis
    querunt, et quam bpiium ef quani jucundum sit quoque perseculoribus suis plorabant et orabant.
    fralreshabiiare iniinum didicerunt, iierum ad sae- El idcirco cum gaudio melerit, quia omnes illos,
    culi negplia declinare non oplent. quosflendo etpatiendo converterunt, cum gaudio in
    571 PSALMUS CXXV. judicio Domino praesentabuiil. Undeetsubditur :
    CASTICTJM GIUDUUM. ' < Vcnienies autein venient cum ex-suliailone, por-
    « In conyerlendo Dominus captivitaiem Sion, t iantes manipulos suos. > Behe aiilem dicit, ve-.

    (855) « Sedhicquoque Jerusalem,-coelcslem pa- pacis : de qua nullus potest ullo modo cominoveri
    tTiam debemus adyeiiere, qitae significal visionera qui irieructit in ejns soliditale conslilui. > C4kSs.ios>..
    1179 S. BRUNONISEPJSCOPl SIGNIENSIS 1180
    nienl, quia in coelis sunt, et iude veniu.ri "suiit,J,^A'< ruin. > Isti cxcussi, ...electi.et expulsi, apostoli
    et quol aniinas unusimisque conycrlil, lol manipu-: siuit. Qiiibus ipsc Doniinus ait : « Si vos persecuii
    los Doniino offert. fueiint in una eiviiale, fugile iri aliaro (Malth. x,
    . PSALMUS CXXVI. 25). > Horum autem filii suiit, quicunqueeos imitau-
    CA.NTICUM GRADUUM. tur : qui vero eos iniitaritur, lales sunf, quales sa-
    < Nisi Doniiiius acdifieaveril domum, iii vaimroi giltae in manu potentis. His enira sagiltis viliorum
    < laborani, qui oedificaiit eam. Nisi Doniinus cuslo-: exercitus fugaluf, bis niuliitndo daeroomim supera-
    « dierit civitatem, in vaiiunv vigilant, qui cttsto- tur, his vincitur oinnis turba haefeticoruro.
    < diuul eam. > Hinc est enim, qiiod discipiilis siii.s; < Beatus vir qui implevit desideriuin suum cx
    Dominus ait: quia < sine-me nihil potestis farere.s t ipsis. > Et qui suiit illi qui implenl desideriuni
    (Soan. xv, 5). > Undeet Apostolus djcii : <Neque quii " suum ex ipsis, uisi illi qui libenler eos audiunl, et
    planlat est aliqujd, neqtie qui rigal, sed iqtii incre-." eorum doclrinam et mandata cuslodiurii? Tales au-
    nieiilum dat, DeuS (I Cor..m, 7). > Nihil enim pro- tem < non confundentur, quando loquentur inimicis
    ficil praedicatio. nisi Spiritus sanctus inierius.ope- < stiis in porta. > Inihiici noslri nialigni spirilus
    relur (856). .'.,-.. siint, qui injudicio adaccusandum praeparati erunt;
    f Vanuin est vobis ante Iticem surgere, surgile ; B I quando porla vitae aperietur bonis, el porta mortis-
    « postqtiam sederitis, qui manducatis pauem dolo- aperietur riralis. IUi.aulem iiuic confundenlur, qui
    t ris. > Conlra haereticos loquilur, Omnesque fals.os- eis resislere iion va.lebunt, per qifos illos intelJigi-
    praedicatofes de quibus: in Evangelio Dominus ajt : mus, qui in peccalis pefseverantes, ad poenifcntiam
    i Atiendite.a falsis prophetis, qui veniunt ad vos iii- non ledierurit.
    veslimeiilis Ovium, inlrinsecus autem sunt lupi ra- PSALMUS CXXVII.
    paces (Mallh. vii, 15). > Et Apostolus : f.Mulli, in- CANTICCM GRiDUUM.
    quit, ambulanl, de quibus dicebam vobis, nunc au- t Beali omnes qui tiriient Doniihtim, qui ambu-
    tem et flens dico,-inimicos crucis Christi, quorum t laiil inviis ejus. » Illi, inquil, suiit beati, qtii rion
    fiuis Interitus, quorum, Deus venter esi (Philip. in, morlenj, non rerum lernporaiiuift amissioneni, non,
    18). > Isti sunt, quj surgunt anle litcenv el njandit- mundi miserias, sed Domirium. timent. Hinc est
    canl panem doloris" Sed vanum es.l illis ante Iucenv eiiiro quod Dominus ait : t Nolite iimere eos qui
    surgere, quiac~eci suntet duces csccorum. Ante lu-' occidunt corpus, sed pplius eura limele qui corpus
    ceilvqiiidem surguiil, qui antequam illumineiiUir et el animam potest perderein gehennaro (Luc. x, 28),»
    doceanlur, praedicare et docere incipiunt. Unde sub^ r — t Beali qui arobulant in viis ejus, > el cuslo-
    dilur : diunl mandaia ejus, quia mandala ejus viae s>jnl,
    t Surgiie postquam sederitis. > Prius, inqult, se- per quas ad etim venire deljemus.
    dete, prras discjpuli estote, piius divinoe legis ma- < Labores-frucluum tuorum manducabis, beaius
    gistros audile, el non paiiem doloris el erroris, sed t es, et bene tibi erit. >~Inalia iranslaiionenon fru-
    cibum spiritualem, el catbolicum ab eis suscipiie. ciuum tuorum, sed maniiura. luarum habelur. Unde
    572 t Cum dederit dilpctis suis somnum, hoec et Apostolus ait: t Laborel nnusquisque manibus.
    < esl haercditas Domini, filii merces fructus yenlris.» suis,. quod bonum esl (Eplies. iv, 28). > Sed non
    Modo,quasi dicalj difficile boni discernuniiii' a inalis, ideo est homo beatus, quia de lali labore vivit. Da
    quia elilliet isli preedicanl, etillietisli altaris sacra- aniroae igifur labore inteiligi debel, quoe pro bona
    niiiUasijscipiuiiijUtriqueDenmlaudantetbenedicunt. operalione quam in hac vita operatur, in alia vit_t
    S; d lunc boereditas Doroiui et raerces filii, et fi;uclus coelesiibiis deliciis peifruetur. Haec autem fjgina
    vcrilriscogiioscetur, quandosomnum dilectissuis l)o- lujpatlage Groece vocalur, quando per contraiium
    iiiiiiusdabit.Soiiiiiushociiilocoquietemsigiiilicat. Hoc aliquid _dicitur : Non enim labores fiiicluiini,-sed -
    igitur eril in judicio, quando a vigiliis et laboribus; fruclus laborum suorum bomines manducant. Tale
    quibus servos sups Dominus vigilare praecepit, ad j) £ essel, si dicerelur, hic homo delur illi equo, cum
    soinnuin. el quicieni, et ad perpetuam felicitatem vor dici debuisset, ille equus delrir. Iiriic honiini. Tale
    cabit. Et isli qiiidem suiil merces filii,.quia hanc esl illud in Virgilio :
    uiercedem delabore suo Christus suseepit. Isti sunt ..... dare classibus austrum;
    fruclus. veniris, qtios simul omnes in uno Filio suo cuni dici debuisset: dare classes austro.
    iriiijgenito ei primogenito beaiissiina Virgo Maria < Uxor tua sicut vitis abundans in lateribus do-
    Domino peperit (857). < mus tuae. > Quid hic facient, qul nxores non ha-
    « Sicut sapittoe in inaiiu oolenlis, ita filii excusso- ben", si ad litleram hoc inlelligitur? Omnis virtus,

    . (856) Praeclare addil Augusiinus: > Nemo habel noscuntur. Et qui sini isli filii consequenier expoui-
    aliquid boni, nisi ab illo acceperit, qui spltis bomis Itiriiiieiws fructus vehlris, Hiijus fruclus vmilris, id
    est. > est uteri virginalis paftus, merces esl omnis ejus hse-
    (857) Ecce Itwreditas Domini, filii, merces fructus ' reditas, qtiae restirgens in ccelorum possessioncm
    vcutris; sic legil Ciissiodorius, et exponil: < Ecce niittitiir, ct .seleiiia cum Domino -' felicitale ga.ude-
    (uureditas Doniini, filii scilicei Ecclesiae, ex aqiia.et bil. » .. .."- "-'..-
    Spiritu Sanclo gencrati, qui i:-vre'dilas Domiui esso
    1181 EXPOSITIO 1NPSALMOS. 5182
    quam mullum diljgis et in qna multiim.delectaris, A me. Non eqtiidem exptigiiavenint, neque praevalcre
    uxor libi esl, sive sapientia, sive humiliias, sive mihi potueriint.
    roisericordia, sive obedienlia, sive quaelibel aiia siL « Super dorsuin ineum fabricavefunt peccatores,
    Haecautem quasi vilis abundans eril libi, semper < prolongavefunt. iniquilatcs suas. » Pugnaverunt
    fruciifera, suavis el juciiiida ubicuuque fueiis in bac quidem, quasi dicat, peccatores mtiltum contra me;
    amplissima doroo, quara libi el cunctis vivenlibus sed mentiuntur si dicauf quod expiignavertint me;
    Dominus pracparavit. Bona iixor quae viruni suunv fabricam et iricuderii me fecerunl, cf duris-magnis-
    non dei'elinquit, et ubicunqtie est, semper ilii proe- que malleis supra dorsum meum fabricaverunt, et
    slai loelitiam el honorem : ubique honorabilis cst nie quidemin-yas pulclierriiniim et prelidstiui con-
    qui secuni lalein ducit uxorem. vertefuiU; sibi aritem iniqtiitates prolongaverunt.
    < Filii tui sicut novelke olivarum in circuilu Unde in Apocalypsi Joannes apostolus ait: « Tera-
    <. meiisae tuae. > Filii tibi sunl quiie imitantur, pus eniin prOpe est, qui nocel noceat adhuc, et qiii
    tuanique doclrin3m teiienl el cuslodiunl. Isli autem, in sordibus esl sordcscat adbuc, et juslus jusliiice-'
    si Deura timueris, et in viis ejus arobulaveris, ta- tur adlmc (Apoc. xxn, 11). > '
    les erunt in circuilu mensae ttiee et circa doclriiiam « Dominus jtistus concidel cervices peccatorum.».
    pectcris lui, quasi olivoenovellac fructu pacis et mi- " Merito illoe cervices cOncidenlur, quoe in niiniam
    sericordioe plenae. < Ecce sic benedicetur omiiis superbiam elatae, contra ipsum Deum blaspiiemias
    t homo, qui limel Dominum. t Ecce, inquit, audisli, jaculare non lirauerunt. Hinc autem cos maledicere -
    quam bcnediclionem suscipiunt orones qui Deurii li- incipil, quia inconvertibiles et moriis obnOxios eos
    ment, quam bene vivant, qual.es uxores et /ilios ha--- esse cognoscit. < Confundarilur, inquit, et reverean-
    beant. Insuper el haec alia benedictio veniat super < lur omnes qui oderunl Sion. »
    te el maneai semper. < Fiaiit.sicut fenum oedificiorum,quod, priusquam
    573 ' Benedical te Dominus ex Siori, et videas < evellatur.Larescit. > Sic sunt iniqui homines, sic-
    t quoebona sunt in Jerusalem, omnibus diebus viioe ut fenum aedificiorum, qui, quoniariffidei et Iioni-
    t luoe,et videas filios filiorum luorum. > El sit pax tatis humorem non habent, fa<:ilesiccarilur, et igui
    aelcrna et indeficiens super Israel, illum videlicet oeterno et inexstinguibili praparanlur.
    . Isiael qui Deum cogrioscit el diligit. Hoec est illa _, t De quo non implebit marinm suam qtii metel,
    Sion de qua Douiintis alibi ait: < Ego aulem consti- < et.sinum suum qui manipulos-colliget. > Messo-
    luius sum rex ab>o super Sion inoniem sanctum res isti, arigeli stint, qiii non in manum neque iri
    cjus (Psal.n, C), > per queni Ecclesia significatur, r sirium, fenunv illud fetidum colligenl, sed sicut in
    adpiaedicandiim eldocendum praecepium ejus. Proe- Evangelioiegitur, in fasciculos ligabuni, et mii-
    dicare autero magis poniiiicum, quam regum esse tent illud incamintim ignis, ibi eril fletus el stridor
    videlur. Inde igituf,'id est de Sion rex et pontifex denlium (Malih. xm, 42).
    maximus Jesus benedicii fideles suos, ui. videant < El non dixerunt, qui praeteribanl: Benedictio
    quse bona sunt.in ccelostiJerusaiem, omnibus diebus < Domini super vos, benedixiraus vos in liOmine
    vilae suae, qui nunquam finem babebunt. Et videant « Domini. > Ego,'iiiquit,-non immerito islos roale-
    filios imitafores suos, et filiorum suorum, nori usque dico, quia sanclos apostolos et praedicatores pef se
    in teiiiarri ei quaftam generationeni, sed usque in traiiseuntes et praedicantes viderunt et audie-
    aeternuroet in soeculumsoeeuli. runt, el eortim benedicliones suscipere noii me-
    PSALMUS CXXVIII. ruerunt, quoniam eoruni yerbis credere nolue-
    CANTICUM GJUDUUM. runt. Unde noii dubiuhi cst omnes illos oelern»
    t Soepeexpiigriaverunt me a juvenlule mea, di- inorli csse destinatos, qhicunque evangelicam et
    t cal nunc Israel. Saepe expugnaverunl me a ju- aposlolicam proedicationem noij receperunt.
    t ventute niea, etenim non poluerunl niihi (858). » PSALMUS CXXIX.
    Sicut in pfaecedenti psalmo omiies boni oeterna be- D CANTlCCM GRADCUM.
    nedictioue benedicuntur; ila et in boc orones ini- < De profundis ciamavi ad te, Domine, Domine,
    qui etpeccalores aelerna nialedictione maledicunlur. < exaudi orationem nieam. > Iii eo quotl de profun-
    Qnod aulem ait: « dicat riune lsrael, > insultatio dis claroasse dicii, in niagriis angusliis se fuisse
    esl adversus eos qui populum Dei se vicisse gloiia- oslendit, eispiritualium et carnalium passionum. Illc
    baniur. Nunc, inquit, post victoriani securus el fe- quoque de profundis clamat, qui ex iniinio corde
    lix dicat lsrael, dicat populus, qui Deum cognoscit Deuiii exoral.
    . et videi: soepe expugiiaveruiil inimici mei, sicut « Fiaiii aures tuoeiiilendenies in oralionein serv'
    ipsi dicunl, a juventuie mea, saepe expngnayerunt t iui. > Sullicere poterat quoddixit :-t Exaudiora

    (Sr;8) Ecclesiam "hic loqui ex Propheta intelligil non pervenit ad seneclufem, quia non cessaverunl
    Aiigustinus, « et abexordio, nerope ab ejusjuveii- illi expugnando? Nunqnid delere poiuerunt.? Dical
    ttiiecoepla est ejus expugnaiio : Jaro modo Ecclesiae nunc lsrael: ct consolclur fe Israel Ecclesia de prce-
    scnecius expugnatur; sed non liineat: dicai : Scrpe .-ler.iliscxeniplis.el dicat: Smpe expncjnavcninl.-w.en_
    (xpugnavcruni me a jiiveniiiti~mea.;-__^_\i_x\\Aii,
    ideo . jurew.ule.mea. x -"'- , . _.
    «'85 S. BRUNONIS EPISCOPISIGNTENSIS «81
    tionem meani; > sed aures 574 eJ"1sM stiam ora- A eos alii iroitanlur, el" talia facere pciiimescant.
    lionem intentas esse postulat, per quas ejus benigni- t Domine, inqnit, non es.t exaltalum cor meum, >
    tiiiis velocissiraam exaudilionfim intelligere possu- ut de scientia, vel aliis virtulibus, quas milii- iri-
    inus. Seryum quoque se confiteiur, ul Domini cle- buisii, me extollerein et superbirem. t
    Neque elau
    inenti.im faciliusimpelrare valeat. siint oculi mei, > ih quibus superbia maxime nota.ri
    < Si iriiquitates observaveris, Domine, Domine, etdeprebendi solet (860).
    < quis sustinebil?» Si enim, non dicam.ad alias, t Neque ambulavi in magnis. > Ulin illis delc-
    sed ad solas primi hominis iniqiiilales Dominus re- clarer quae ab omnibiis magna et pretiosa esse vi-
    spexisset, nullus hominum salvari potuisset, denttir. t Neque in mirabilibus super me. > Multi
    . t Quia apud Dominum propitiatio est, el pfopter enim ideo erraverurit, quia ad ea se exlendere cc-
    t legem luam suslinuile, Dpmirie. > Non observa- nati sunt, qtiaesupra nos sunt, el bumanam inlelli-
    bit Doininus, qoasi dicat, iniquilales noslras-, quia gentiam exceduni. Talia ilaque miranda, veneranda
    magna propilialio et misericordia apud eum nalu- et credenda sunt, et uon argumentis dialecticis
    raliler est; qui non vult morteiri peccaloris, sed perlractanda (861). Inde enim Arius infelix cecidit,
    magis ut converlaiur et vivai. Unde el subdifur : " quia de Trinilaie inseparabili dialectice disputare
    < Et propler legem- tuam susiinui le, Doniirie. > haeo iion limnit. Uude et subditur :
    cst illa lex a Domino data : t Peccalor quacunque t Si non htimiliter sentiebam, sed exaltavi ani-
    hora conversus fueril, vita yivel. el non morietur t mam tiieam; sicul ablaclalus (subauditur sipeeca-
    (Etech. xxxni, 11). > Dequa adhue subdiiur : t verit) super matre sua, ila relribues in aiiiniam
    t Suslinuit aiiima mea verbum tuum, speravit t roeam. » Hoc est enim quod Aposlolus dicit :
    e anima mea in Doinino. > Et revera magnam spem t Non alla sapienles, sed humilibus consentienies
    tribiiit peccaloribus Iex isla benignissima, pielate et (Rom. xn, 16), > quia sicut scriptum est: t Deus
    uiisericordia plena. superbis resistit, luimilibus autem dat gratiam (/
    t A cuslodia mattiiina usque ad noclem sperct Pctr. v, 5). > Fidera autem calholicam non superbi,
    t Israel in Domino. > Speret, inquit, Israelin Do- sed humiles docueruni. Quam magnum autem pec-
    niino, non carnalis, sed spiriiualis lsrael; non ille calum sit non humiliter seniire, super alios se exat-
    qiii eum interfecit, sed ille qui in eura credit et fir- tare, et aliam fidem et docirinam praedicare, ac per
    missime spefat. t A ctistodia malulina, > qua ipse hoc sanctam Ecclesiam omnium Christianorum ma-
    Dominus a mortnis resurrexit, < usque ad noclem,» trem scandalizare, in eo ostenditur, quod vir iste
    qua ista dies, el haec oelas ultima finialur. Quis cniro r,
    £ catholicus dicit: t Sicut ablaclalus, > si peccaverit,
    lanlam spem liabere potest, quanlam ille populus, t super matre sua, > nonejus, sed aliara doctrinam
    pro quo Dominus mortuus est et resurrexil? praedicando, merito damnandus el excoir.municandus
    f Quia apud Dominum misericordia est, et co- est; f itaretribuesin animam meam.i lste eslilleabla^>
    t piosa apud eum rederoplio. > Haec est maxi.ma, et ctalus, de quo Propbefa dicit: t Quem docebil scien-
    probabilis ratio, quare Israel -in Domino spefet (8S9), liam? Quem intelligerefaciet audituin ?>(Isa. xxvni,9.)
    quia, qtiamvis mulluiii pecca'verit;_misericordia ta- — c Ablaclalos 575 a lacfe, avulsos ab uberibus, >
    men, et redemptio yincit. Magna rederoptio, el m- per quos ilti iutelligunlur, qui doctiinara ecclesiasti-
    mis copiosa, iil pro uno peccato Chrisli sanguis pre- cam didicerunt, et adianlam scieoliam pervenerunt,
    tiosissimus funderelur. Unde Aposlolus ail: t Em-: ul jam non Iacte egeant, ut Aposlolus ait, sed so-
    pti enini estis pretio magno, glorificale et portate Iido cibo. Talibus igitur parcendum non est, si ex-
    Deum in corpore vestro (/ Cor. vi, 20). > traneam doelrinam praedicare voluerinl.
    - t Et ipse rediinel Israel ex omnibus f Speret Israel in Doinino ex hoc nunc el usque
    iniquilalibus
    « ejus. > Agamus gratias Salvatori nostro, quiahoec < in saeculum.) Ex quo enini Israel se bumiliavit,
    rcdemplio jam facla est, quam Propheta fuiuram et fidem calholicam suscepil, et malrem-Ecclesiam
    ?sse praedixit., D
    I offendere timuit, firmissimesperareinDominopoluil;
    PSALMUS CXXX. qui si aliter fecisset, iiullam spem habere poiuisset.
    CINTICCMGRADUUM. PSALMUS CXXXl.
    < Domine, non est exaltatum cor meum, neqjie CANTICUM GILVDUCM.
    < elati siint oculi mei. > Hsec vox perfecloruni esl^ « Memeiilo, Dpminc,David,etomiiis mansueludi-
    neque ad jaclaniiam suani isla loquuntur,-sed ut < dinis ejus. > De Salvalore noslro loquitur, qui

    1859) < Red.lita est causa roirabilis quare lsrael lieiitiaro monel. >.
    debuisset sperare in Domino : quiain ejus riianu ini- (861) Cogitandum est S. Brtinonehi, virom do-
    . seticordia est, quae potesl ex perverso jusliim facere, ciissimum, reprobasse non absoluie DialecticaRTisum
    ex imbccillo immortalem, ex Carneo angelis siuiilem. quoad sacra mysteria, sed ejus scienliae excessum,
    IIoc enim ille de nobis consuevit ostendere, ad et abusuni, sicut Aposlolus non scieniiara damnaf,
    quod huroana natiira per'se nonpotesf pervenire. > sed variam scieniiani. Elsane idero S. Bruno expla-
    CASSIOD. nando psalimim reprehendit in haerelicis dialeclieas
    (860) Quid lioc in psalmo coniineatur, paucis ex- ambages, ambages deceplionum et sophisindla; non
    plicat Gassiodorus. t, Psalmus hic, inquit, bumili- atiioni rectani ratiocinandi raeiboduro. Ila infia in
    iatem quideni praedicat, tempcraiuiaui docet, pa- . csposiiiorie psal. qxxxix..
    1I8S EXPOSiTIO IN PSALMOS. HSg
    agnus mansuetus ad victiinain ductus, nonaperui A tabefnaculum esse coiisliiicttim, quod se Dominus
    os suiiui. Rogat igiiur Patreni ut Fiiii sui hutnili cousiiiieie sub juramentp proiriiserat: in quod se
    taiis, niansueludinis, paiientiae et obedieniiae ntin qiioque ctim aliis iiitrasse cl adorasse ostendit. Pe-
    quam obliviscalur (832). des ejtis aposloli siuit, qui ejus fidem et docirinani
    t Sicut juravit Doniiiio, volum vovit DeoJacob. : ubique geritium poiiaverunt. De qtiibus dtcitur :
    Et hoc siiniliter orat ul sit memof illitis j urament t Beati pedes evangelizaiiiiunVpacem, eYangelizan-
    el iilius voli, quod Doiriino juravit el vovil (863) tium bona (Rom. x, 15)'. > IIoc aulein ad litleram
    VoluntasChristi de Ecclesia aedilicanda,qtiia immttur intelligi potesi, quia in illo loco adorant Christiani
    bilisest, pro juramenio ct voto acejpiiur. "Etlioi ubi Salvalor noster suis pedibus ambulavii.
    est quod dicii: t Exsurge, Domine, in requiem liiani, lu et arca
    t Si introiero tabernaculum domus meoe, s; t sanclificationis luoe. > Ecce, quasi dical, cbmpie-
    t ascendero in lectunj strati mei, si dedero soriinuiii tum est votum; fecisti.qtiod promisisli: exsiirge
    t oculis nieis, aut palpebris meis dorniitaiionem, in reqtiiem luam, et duc tecum ipsairi arcam, quam
    t aut requiem lenippribus meis, donec inveiiiam lo- modo fecisli ;sanctificalioriis luae. Merito autem
    t cum" Domino, tabernacujuni Deo Jacob. > Tota Ecclesia arca vocatur, in qtia quaeque arcana et
    baecverboruro repetilio idem significal, quae"ideo n ineliora reposita sunl. Non potest haec arca toia
    idem lit, ut firmius eredaiur. Et tale esl ac si di- nipdo simul ascendere, 576 ascendit tamenquoii-
    cerel : Non prius iniroibo iri taberriaculum dorous die, et in jndicio lola simul ascendet.
    Tiieae,ccelesiis videlieet Jerusalenr, neque asceiidam < Sacerdotes tui iriduaiitiir juslitiani, et saricli tui
    in lectuin straii mei, per quero illa habitalio ineiifa- < exsultenl.. > Tu, inquit, exsurge.; sacerdotes vero
    Lilis quieiis significalur, donec loetim iivyeniam Do- lui, aposloli tui, eorumque successores induanlur
    niino, et labernaculum dignum sueehabiialionis. Et jtisiiiiani, ul arcam el Ecclcsiam tuara juste et sa-
    sicut ipse luihi domum in.ccelis praeparavil; ita et pienter regere valeant, et oranes sancti lui sub eo-
    ego sibi in tertis domurii praeparabo. Per soronuin rum regimine el custodia cxsultent.
    "t
    vcro, et dofjiiiliouero el requieui idipsiim signifi- Propter David servum iuuiii non averfas faciem
    catur quod. per doinuin et lectuiiv signilicari dixi- f Chrisli lui. J Ilic versus piimo hujus psalmi versu
    mus.rEt tale est ac si Salvaloris noslri humanitas jungitur, ubi dicitur : < Memenio, Domine, David. t
    dicerel: Non prius in illaro doniura aeieniaeqtiielis Rogat itaqne Dominum ut noii avertat facieni
    et bealitudinis inlrabo, quain Ecclesiam catholicarii Chrisli Filii sui, seduljiqueetin oinnibuseuiii exau-
    "inlerris oedificavero. diat^ ejusque pcr orania conipleal voluntales. Et
    Z
    « Ecce audivimus eam in Ephrata, iiiveniinus quia non estaliiis major,vel charior, pet quem eum
    t eam iu canipis silvoe(864). >In Epbrata, quae alio rogare possit, per eumdem ipsum eum deprecatur,
    iiominevoCaijir Bethlehem, natusest Dominus; ibi dicens : t Propler David servtim luum, > le exoro,
    piius visus et audilus esl, ibi primos suae Infariliae t ul non avertas facieni Chrisli lui. > Hiiic esl eniiii
    vagitus eroisit, qtiibus angeli organizanles cantave- quod Dominus ait: < Quidquid petieriils Palrem iii
    ruiit : < Cloria in excelsis Deo, et in te.rra pax ho- namiiie meo, dabit vobis (Joan. xvi, 25). > NunCau-
    minibus bonie volunfatis (Luc. n, li). > Campi silvae teni oslcndit subilo sibi reveiaium esse, quaiitum
    Judoeacsti quain Doininus per seipsumexcoluit, et Patereiim diligal, ejusque faciai volunlaiein dum
    seminavit el praedicavil, malas arbores exslirpavil dicit:.
    viiioruni el malignorum spirituum spineia eradica- « Juravil Dominus David jyeritatein , el noii fru-
    vil. Et foiiasse illa lerra inde etiam campi silvoevo- .< sirabimr earo, de fructu ventris tui poiiam siiper
    catur, quia silvae geniiiiiii, quoe in ea babitahaiil, a « sedeiu meaui. > Sicut Filius Patri, ita ei Pater
    JiliisIsrael inde succisa; el exslirpatae suiit. Ibi igitur Filio juravil, ut per iioc ejusdem potentioe et eequa-
    Ecclesia coepit, qua postea per iiriiversum fnundura litatis (865) inielligairius. Salvatoris noslii filii, et
    dilatala, labcrnaculuin Dei boc in loco vocalur. De > illius venfris fruclus. stinl apostoli, qiii.de seiiiirieet
    quo et subdilur: doctrina pectoris ejus creati el generali surit. SedOs
    « Inifoivirous in tabernaculum ejus, aiioravimus autem ejus Ecclesia est, supei' et
    ' qiiam isli reges
    •« in loco ubi steterunt pedes ejus. > Ostendit jam pontifices ordinali suni. « Si ctisfodierint filii ttii

    (862) Amplior est super liuriciocuiri Cassiodorii "iehem, in qua iiatus Dominiisex Miiria est. Teslis
    conimenlalio, qua osiendit propheticum Sermpneui /esl llobis Propheta dicens : El tu Dethlehem donms
    "de Chfislo Doniino Pinniiio esse inielligenduni. Ephrata non es miv.ima, v.isis in millibus J.uda; cx
    (865) « Neroo praesiunai viribus suis reddere quod le exiet qui erit rex Israel. Iliic eniiii primuiri Dei re-
    voyeril. Qtii horlaiuf ut voveas, ipseadjuvai, ut quies aroiilur, ubi prinnis Uriigenitns Dens corpus
    -reddas. >S. Aug. enarr. in Ps. humanae carnis habitavit; et quod in Ephrata audi-
    : (863) Singularis esl Brtino hac in leclione. Omnes lur, in campis .sily~e-in.veii.ilur. Initiumitaque Eccle-
    quos vidi SS. Patres. et exposiiores habeiit cum sieeinBethlebero auditur; esse non ccepita Cbristo,
    Vulgala : Aadiiiimns eam, id esi arcara Domini, esse sed in genlibus reperiluf, quaesunlin campis silvae,
    in Ephrata, invenimus eam in campis siivtv; scd ex lioirentibus nilidae, ex sterilibus fruciuosse, ex
    Drunoiiis interpretalio convenil cum S. Hilario. lu- ignis pabulp.vilalis cibi rcgio, ex feraruro cubilibus
    quit eniniEphratarequiein significare. Audilur ita- Dei rcquies, domiis, templuin alque possessio...>
    que in Ephrata. t Ephrata cadem esl ^tise Beth- (865) Cod.iGhis., et aquales.
    1187 S. BRUNONISEPISCOPl SIGNIENSIS 1188
    < teslameiilum meiinv el icslimonia mea haec, quoe A 57-7 PSALMUS CXXXll.
    « docebo eos, ei filii eorum usqne i:i saecnluin sae- CAMT1CU5I GRADUUM.
    t culi sedebunt super sedem meam. » Non soluin, < ccce qiiam bonum et quam jucundup.i habitare
    iuquit, fijios snosponam cgo supcr scdeni meam, < Ifatres in untim! Quoniam illuc mandavil Dominus
    sed ipsi et illii eorum, per quos eorum imitatores < benediclionem el vilanv usque in saeculum. Sicut
    significantur, sedebunt super sedero meam In saecu- t iingueiUumin capiie.quod descendilinbarbam.bar-
    lum sacculi. t Si lanven custodierint (866) filii lui t. bam Aaron.quod descendit inoramvestimenliejus,
    lestamentum meum et lesiimonia niea haee, quae < sicut ros Hermon, qui descendil in monlem Sion.i
    docebo eos; > per quaeutriusqiie Testamenii lesli- Sic enim se habet ordo, nunc autem sigiiiDcationem
    monia spirilualiter intellecta sigiiificaniur. videamus. Beati isli fratres super quos Dei bene-
    t Quoniam elegilDominus Siou, prceelegit eam in dictio et ianta gratiarum abundanlia descendit : isfi
    i liabitationem sibi. > Ideo subaudiiur, deeadixit : suiililli fratres, dequibus Dominus ait : < Nunliabo
    t hsec fequies mea in saeculura saeculi, hic liabitabo, riomen meumfralribus meis (Hebr. n, 12). > Et a.libi:
    « quoniara elegi eam. > Non est aliacausa, quod in <Omnes vos fratres estis. >El: <Palrem nolite vocare
    ea habitare debuissel, nisi quia ipse sibieam elegit vobis super lerram; umis est eniiti pater vester qui
    in habitalionem. ( Ipse enim cujus vult mise- " in caiis esl\Matili. xxin, 8,9).> Ipse eslaulein, cui
    relur, quem vult indiirat (Roin. l.x, 18). > — < Non quolidie dicimus : < Paler noster, qui es in coelis
    est volenlis, neque currenlis, sed miserentis esi Dei (Mallli. VJ,9). > El dives et pauper, nobilis et igno-
    (ibid., 16), >qui secundum voluntalem suam t Jacob bilis, dominus et servus, iraperator et mendicus,
    dilexit, Esau au.lein odio habuit (Malac. i, 5). > omnes una voce dicunt : « . Pater nosler, qui
    f Yiduam ejus benedicens benedicam, pauperes es in coelis, > ui se unius patris filios et se fratres
    « ejus salurabo pariibus. > Vidua Chrisli Ecclesia esse oslendanl. llle nobilior qui melibr. Multi suril
    est, quam niodo vocavit Sion. Sed quare viduam, hic servi qui in alia-vi.ia Domini erunt, et econlra,
    nisi quia virum suuiii videre desideral, el videre niulti hic domini, qui ibi dura servitule comprimen-
    non polest. Dicilur eniin vidua, quasi aviro divisa. tur. Boni fratres Sergiiis et Bachus, qui lanla pro
    El virum igitur habei, el vidua est, quia nondum per Chrislo tormenta passi ^unt; boni Cosmas et Damia-
    iminortalitatem viro suo conjuncia est. < Pauperes nus; boni Joannes el Paulusj boni Mauriiius et socii
    ejus saturabo panibus. > Pauperes Christi illi sunl, -cjus; bonus Dionysius curo sociis suis; boni ei roulti
    de quibus dicitur : t Beati pauperes spirilu, quo- alii qui pro Chrisli fide niorii se Iradiderunt. El
    niani ipsorum est regnum coelorum (Matth. v, 5). > « istorum quidem esl regnuni coelorum, qui contera-
    Hi aulem panibus salurati sunt, quia spiritualibus pserunl vilain mundi,cl pervenerunladproemiaregni,
    diviins abundant. et laveruol slolas stias in sanguine agni (Apoc.Mii,
    « Sacerdotes ejus induam salutari. > Per quos 14).>Tale6antemfratreshabitant inunuiii;lalihusest
    cjkcopi et sacerdotes significanlur. Hi auiem salu- cor unum et aniraa una : nemo dicit aliquid esse
    lari induti sunt, quia veritatis el sapientiae oma- suum, sed sunt illisomnia communia. Mali fratres,
    menlo vestiti sunt. Unde his Aposiolusait : t Exuile qui corpore siroul stini, scd perodium a se iuvicem
    veterem bomiuem cum actibus suis, et induile no- longi sunl. < Bonum est, > inquit, < el jucundum
    vuiii, qui seciindum Deum crealus est injuslitia et habilare fralres in uuuin. > Unde hoc? quoniam
    sanctilate veiitatis (Ephes. iv, 22). > — t Etsancli illuc, id est, inler lales fratres mandavit Doroiims
    « ejus exsullatione exsultabunt. > Et modo qiiidem benediclionem suam, et vitam quae finem non babet.
    exsultani in spe, postea aiiteni exsultabunt, in re. Quomodo mandai? s Sicut unguentum in capite,
    t Tlluc producam cornu David, paravi lucernam quod i de capite t descendit inbarbara, s de barba
    t Christo meo. > llluc eiiiro, id esi ad Sion et ad vero usque < in oram vestimenti ejus. > Et sicut ros
    Ecclesiam produxit Dominus, et anle alios praedica- Hernion, qui descendit in moniem Sion, Captit Ec-
    tores proemisit cornu David, id est Joannero Bapli- D clesiaeChrislus est, eujus membra onines nossumus,
    slam praecursoreni Filii sui, qui seipsum cornu esse De hoc aulem corpore Apostolus ait: < Sicut enim
    oslendens, ait: t Ego vox ciamaniis in deserto, pa- iu uno corporc multa membra habemus, omnia au- -
    rateyiam Domino (Joan.i, 25). > Etipse quidemcst lem membra non eumdem actum habenl; ita niulti
    quem Dominus paravit lucernam Christo suo, sicut unum corpus surous in Christo, singuli autem altcr
    .scripium esl : t Era.t enim Joannes lucerna lucens alterius membra (Rom. xn,i, 5). >Habel igiturbar-
    et ardeus, sed non eratillelux, sed ut lestimonium bam Cbristus in corpore suo, habet oculos et aures,
    perhibcrel de luimne, (Joan. \, 55). > habet manus et pedcs, et Caeteramerobra.. Barba
    < Inimicos ejus induam coiifusione, super ipsunv Chiisli.aposioli sunt. BarbaqtTidem, quia in corpore
    < aulera efflorebit sanctificalio roea. > El Christi, et sunt primi, et ipsi eapili iinili; barba, quia nibil
    Joannis inimici aeieriia confusione induantur. Super molle, nihil femineum in se habentes, viriles, et
    jpsos aulem jam eflloruit sariciificaiio; quia quales fories el masculi sunt.Unde el merito non barbati,
    sunt, tafes ab omnibus fidelibus esse Cfedunlur. sedipsa potius barba vocarilur (867). Praecipil aulem
    (866) Cod. Ghis.' Sie tamen,si cuslodierinl. >.;:;;.:.;
    '
    (807) Ex Augustino desunipia esi biijiisinodi Biiiuonis cxpositio.
    ii89 . EXPOSiTIO IN PSALMOS. "1190
    Dominns sacerdolibus ut barbam non radant, et. A et separalij Christum Domininn sccmi sunt. Undo
    comam npn nutrianl. Nutrire comas et barbam non Aposlolus ait : < Cum aulem placuil ei, qui iue
    habere mulierum esl. Sacerdotes atilem non roulie- segregavit ex ulero malris meoe,et vocavit jcr gra-
    bres, sed virijes facies habere debenl. Non solum tiam suam (Galat. i, 15), > efc, Non soium autein
    igitur aposloli, sed el sancti martyres Christi barba apostoli, veruro eiiam oiniies Christiani hOCrioniine
    yocari possunl, quia et viriliter pugnaverunt et voeari possunl. Oniries enim hoc nomeri in bapiisino
    hoslespoientissimos vicerunt. Unguenium igitur de suscipiunt, quia ibi diabolo et omnibus pompis ejus
    capite in barbam descendit, quia sancli Spiritus abrenunliantes a peccalis omnibus, ei a yiliis sepa-
    gratia de Salvaloris nostri divinitate prius in apo- rantur, et a sinislra in dexterain transeuntes, a'b
    stolos et martyres venit. De hoc enim unguenlo ipse haedis divisi, agnis et ovibus sociantur. Unde ei in
    Dominus ait: t Spiritus Domini super me, propler alio psalmo dicitur ; i'Aii meipsum aniroa mea
    quod unxit me, evangelizare pauperibus misit me turbaia cst.propterea memor ero tui,Doinine, de terra
    (Liic. iv,18). > De boc et Psalroista : t Dilexisli, Jordanis ei Hermonii (869) a monte modico (Psnl.
    inqtiit, justiliam, el odisti iniquitalem; proplerea XLI,7). > Terra Jordanis et Hermonii iili sunt qui
    unxiite Deus, Deus luus, oleo laeiitiaepraccoiisorlibus per baptisnniro a vitiis separatisunt, quonjaro per
    luis (Psal. XLIV,8).> Hoc et Ecclesia sentiens dicit : B Jordanem baptismus, et per Hermon divisio el sepa-
    t Trahe riie posl le, ct curremus in odorem ungucn- raiio significatur. Solae igitur baptizalorum animae
    iorum luorum (Cant. vm, i). > Hoc unguenlosanan- de terra Jordanis et Hermonii Dominum laudanl.
    lurinfirmi, hoc omnes languores et omnes infirmi- De quibiis el alibi dicilur : < Thabor et Hcrmon in
    tales saiiabat Jesus, boc et sacerdotes, et eeclesiae iiomine luo exsuliaburit (Psal. LXXXVHI, 15). > De
    eonsecrantur, boc chrismate e't Chrislus ipse, el monte igiiur ilermori descendit ros in montem Sibn,
    Chrisliani omnes vocantur. Hoc igitur de capite per qtiem fides, doclrina ci evangelica praedicatio
    deseendit in barbam, de Chrislo in apostolos; niliil intelligilur, quoe ab aposlolis in Ecclesiam vcnit.
    enim virlutum elgraliarura habueruiit aposlpli, quod iloc ehira rore et hac pluvia toiaEccleaia iriigatur.,
    ab ipso uon accepissent. Unde et Aposloltis ait : fecundalur, layatur alque mundalur. MaJi autein
    < Quid habes, qupd non accepisti? Si autenv acce- monles Gelboe, quibus David inalediceus ait :
    pisli, quid gloriaris, quasi non acceperis? > (/ < MontesGelboe nee ros, nec pluviacadal super vos,
    Cor. iv, 7.) < Alii enim datur per Spirilum sermp ubi cecideruntforleslsrael Saul etJonalhas (IIReg.
    sapientiae, alii scrmo scieiitioe, alii prophetia, aiii - i, 21). J Per lios enim hscretici designantur, qui Jion
    discretio spirituum, alii fides In eodem spiritii, alii rore apos.toiico, sed lurbine diabolico perfunduntur.
    gratia sanilalum, alii genera lihguarum, alii inter- Beatiilli fralres, qui lali rore, tali pluvia, lali un-
    pretatio serraonum. Haec auiem oninia operalur guenlo el lali gralia perfusi audire niertierunl :
    ucus atque idem spiritus, dividens singulis proul ;< Ecce quam bonuiii ei quam juciindum habilare
    vult (I Cor. SII, 8-12). > De aposiolis autenv haec < fiatresin uniim!Quoniain illuc maudavil Dominus
    lanla gratiarunv abundantia per lolum corpus eccle- < bejvediclionem et viiam tisque in saecjlum.»
    siaslicum in caetera merabra decurrens, usque ad PSALMUS CXXXIII
    vflsiimenti oram pervenit. Veslimerili ora,exlremi CANTICUM GF.ADUUSI.
    iili intelligunlur, qni omnium ullimi in fine saecnli < Ecce tiuiic benedicite Dominum, omnes servi
    fuluri .sunl. Yide crgo quanta sit unguenli hujus < Domlni. > Nunc, inquil, quando in unuin congre-
    abundantia, quee lam longo cursn deflual, et tanlam "gati estis, quando sciiis et intelligilis quani bonum
    genlem ungat etsanet. Hoc unguentum Simon Magns sil et quam juciindum hahilare fralres in unum,
    ab aposlolis emere voluil, uiide et merilo cunv oinni riuncb-';iiediciteDoroinum,quia vestrae benedieliohes
    pecunia sua damnalus est. Vocatur autem Salvator laudabiles sunt el'-Domino placent; nunc igilur
    noster Aaron, omnium 578 videlicet sacerdotum benedicile bominum, omiies servi Doroini, quia alio-
    primus, et maximus, cujns filii sacerdotes stint, et D rum benedictibnes non suscipit Domlnus, nisi eoruni
    qui ejus filii non sunl, sacerdoles esse non possunt. qui sunt servi.Domini. Quicunqueeyim servi Domiini
    liilerpretalur auiein Aaron JJIOHSfortiiudinis, qtioe non sunt, diaboli scrvos esse non dubium est.
    inlerprelaiio illi maxime convenire videlur; qui Do- < Qui slatis in domo Domini, in atriis domus Dei
    ininus fortis vocalur et potens, Dominus poieus in « nostri. > Qui slatis, inquit, ad obediendum, ad
    praelio.Sequilur : < Sicut ros Hermon, qui descendit. serviendum, ad orandum, ad pugnaiidum in doino
    < in monlero Sion. >—< Ilermoii, > anaihema (868), Ddmirii, vos benediciie Dominum. Qui enim cxlra-
    id esl divisio; t Sion, > speeulaiio. intcrpre.iatur. Et sunt, sub maledicto sunt, et nec benedicere, ncc
    f Hermon » quidenv aposlolps, t Sion > vero Eccle- maledicere possuiU. Sed qui sunt illi qui in atriis
    siam significal. Mcrilo autein t Hermon .»vocantur sunl, jiisiilli qui donvumcustodiunt, et alios inlro-
    aposloli, quia ipsi "primi omnium a Synagoga divisi dueunt?
    „ (868) Aliud reddit hoc-nomen apud AugusiiniTnj; -fflftimest. A-Ghristo enim ros. Nam nullum luroen
    inquit enim : < Ilermon iiomen Hebroeuni est, el exalialuni nisi Clirislus. Quoinodo exaltalum est ?
    habemus Interpreiaiior.em ab eis, qui iilam linguam Primo in cruce, postea in ccelo, > ctc. ;
    lToveruiil-Ileriuoii imerpretafi dicitur lumen exai- (369) Cod. Gbis. Hcrnwnis.
    1191 S. BRUiNONlSEPISCOPl SIGNIENSIS H92
    « In noclibus exlollite inanusvcsiras in sancta,el. A res, quos ab exlremis lerrae per oranes ritundi partes
    « bencdicite Doiriinum. > Beati, qui ad litleram et ad preedieandum DoiiiiiTtisriiisit, qubrum dociriii.33
    agunt, el inlelligunt, el media nocte ad confileiidum pluviis tota lerra satiata, irrigata et purificata es'..
    Doroino surgunt, quia boc tempus valde orationi Fulgura autera in pluviam fiebant, qnando aposlolis
    itloneum csl. Exloilunl el illi manus suas in sancta, praedicanlibus, mulla miracula pef eos Domihus fa-
    qui eas elevant ad eleemosynas faciendas. Hoc au- ciebat, et vitia et malignos spirittis ignitis Scriptu-
    lem in noele faciunt, si in abscondito faciunt, ut rarum sagittis in hoininibus inlerficiebat.
    nescial sinistra quod dexlera facial (Malih. vi, 3). < Qui pfoducil venlos de thesauris suis. > Quid
    Ei isti quidem benedicunt Dominum,quiaquicunque enim pcr veritos, qtiibus iiubes peliiiiUur et fugan-
    eas suscipiunt, Dominum benedicunt, el gralias tur, nisi tyraiirios et poteiites homines intelligainus,
    agunt. qui sanclos pfaedicaiores ubiqiie persequebantur?
    « Benedicat leDominus ex Siori, qui fecit ccelum Thesauriis autem Dei, ipsa ejus Yolunlas est, in qua
    « et terram. > Hanc benedictionem facil loia con- omnia coiitiiienluf, sictil scriptum est : t ln volun-
    gregatio simul super illuin qui noviler venil, eialiis tatc lua, Doiiiirie, universa sunt posita (Isa. XLVI,
    se sociavit. 10). >_Exeurit ergO venli de ihesauris Dei, quia ex
    57J> PSALMLS CXXXIV. B judicio Dei fil, quod mali conifa bonos iiisufgunt
    ALLELUU(870). ac saeviuiil. Liide elDominus discipulis ait: t Si ;me
    <Laudalenomen Domini, laudale, serviDomini. j persecuii sunt, et vos persequeritur (Joan. xv, 20); >
    Qnid enim aliud significal alleluia, nisi laudale Do- qui tamen ijullarii in eos habereilt poiestalem, nisi
    iniiium? Nornen doinini laudat seryus, quando et datum fuissel eis desuper.
    voce et obeiiieniia servum se esse oslendit.. t Qui percussit primogeriita ^Egypli ab liomine
    < Qui slatis in donio Doinini, in airiis dorous Dei < usque ad pecus. > In eo quod onmia ^gypti pri-
    t nostri. t Qui enini recedunt a domo Domini, et mogenila Domintis:percussit, oiiinia generalia pec-
    nvala sua cOiiversatione extranei fiunl, non sunt cala per toluni muridum in se credenlibus delerida
    digni qui Domimim laudenl. esse sigriificabat.
    « Laudale Dominuro, quoniam bcnignus est Domi- < Misit signa et prodigia iri medio tui, ^Egypte, in
    t.nus, psallite noiniui ejus, quoniam suavis est. > t Pharaoiiem et iri omnes servos ejus. > Siniiliter
    Laudarc, inquit, eum debelis, non solum quia servi autero et pef sanctos suos, Cunctis videntibus, signa
    cstis, veruni etiam quia tam benignus et suavis esl, iniilla el iniracula per lolum munduin Doroinus
    ut pro sua benignitate et suavilate sua, onuiis crea- fecit.
    tura e.uni laudare cl benedicere debeat. < Qui percussit gerileS multas, et oCcidil reges
    « Quoniam Jacob elegit sibi Dominus, Israel in forles.i Per gentes multas, et reges foftes, vitia et
    «;possessionem sibi. > Oplima raiione probalum est, maligni spirilus sigriificantuf, qtii ubiqtie gentium
    quoniam benignus esl Dominus alque suavis; siqui- percutiendi et perdetidi erant.
    dem priusqiiam Jacob nasceretur, et priusquaro t Seori regem Arobrfhseorum, el Og regem Basan,
    boni vel mali aliquid egisset, nullis praecedentibus < et omnia regna Chanaan occidit. > Inierprelaliir
    inerilis, sola bonitale sua eum elegit. Etnon soluni autem < Seon > tehlatio oculorum, t Aroorrhaei >
    ipsum, sed lotum Israel, id est lotam ejus proge- amarum, < Og > conclusio, t Basan > confusio, t Cha-
    niem, quae poslea ab ipso Israel vocata est, ele- naan >commotio. Quid igitur per t Seon, >"nisiluxii-
    git sibi Dominus in possessionem et haeredila- ria designalur? Ipsa est enlrii quae oculum lerilat, et
    lem. lurpia et inlionesta cogitare ei videfe facii; jpsa bi
    « Quia ego cognovi, quod niagnus esl Dominus et propler quain . quolidie dicimus : t Avefle oculos
    « Deus nosler prae omnibus diis. > ldeo, inquit, haec meos, rie yideani vanilalem (Psal. cxvm, 56). >Et
    dico, et benigiium el laudabilem praedico, quia cer- bene Seon Amorrboeortiro rex csse diciiuf, quia et
    lissime coguovi quod magnus est Dominus et Deus ;pj luxuria, quarovis cariii dulcls sit, aii>nieelainen ve-
    noster, magnus esl prae omnibus diis. Et unde lioc nenosa et amarissiriia est. <Og, > qui leclum vel con-
    probas ? clusio iiiterpretatuf, avafos sigriificat, qui omnia
    < Quia omnia quaecunque voluit Dominus fecil iu legunl, abscoriduntet clauduiit. Qui merito in -/Ba-
    « ccelo el in lerra, in mari et in omnibus abyssis. s san,> id e.st iri corifusione regnare perhibentur,
    Major est igiiur etomnibus angelisqui in coelo sunt, quoniam et avafi, per avariliam suam, universa con-
    et omnibiis diis gentium qui inlerra, in mari el in fundunt, fapiunt et dissipant. < Chanaan > Tero, qui
    inferno a slultis bominibus essecredunlur; siqiiidem commoiio dicilur, ipse diabolus est, vilioruiri om-
    oinnia quaecunque voluit fecil, ubicunque aliquid nium rex ct pfiriccps, qui lotum mundum periurbat
    faccre voluil. el cominovet, et nunquam quielum esse permittit.
    « Educens nubes ab exlremo terrae, fulgura in Et quia iion uriitis fegni, sicut caeteri, oblinel 580
    • pluviam fecit. > iNubesislae apostoli sunt et doclo- prineipaium, bene bic dicilur : t El omnia regna
    (870)<Posl gradualium pulcherrimam constructio- ponitura//e/«j/j; ul laudibus Dominisaiicta perfiuai;ir
    nem, quse usque ad illam perveiiit sumniiiaiem, quee Ecclesia, cui lale ^munus. iioscilttr praeparatuin. >
    in oeternuni securos eflicil et felices, congruc uirais CASSIOD.
    119$ - EXPOSITIO IN PSALMOS. HOl
    Chanaan. > Percussil igitur Dominus genies muilas, JA -.-<.Qui fecit coelos in inlellectu, qui fundavit ter-
    et occidil reges fortes, quia ipsum diabolum cnm t raui super aquas, qui fecilJumiiiaria magna solus;
    omni exercitu suo fugavit et superavit. Sed quid t solein iri peleslatem diei, lunain etslellas in po-J
    ampliiis? t iesiaiem riociis. J Vere roagna sunt haec;~et quae
    < Et deditlerram eorum haereditatem, lioeredita- ipse solus, el nemo alius fecit. Creli inteHectuales illi
    < iem Israet populo suo. > Totus mundtis successit sunt, qui his, quos videmus superiores stint, quos
    iu Ecclesioe haereditatem, cui prius diabolus impe- cogilare quidem el intelligere possuTniis, oculis au-
    rabat. lem videre non possumus. Per hos auiem pfophctae
    t Doiuine, nomen luum in oeteriium, Domine, me- etapostoli significanlur, qui in regno coeloruro, quod
    « mpriale tuum in saeculum saeculi. > Vicli-suni, in- est Ecclesia, superiores et majoris intelligenliae siinL-
    quit, iroifiici, omnes reges terrae super.ali sunt; Quod autem lerra super aquas furidata-esse-dicittir,
    < periit laemoria eorum cura sonftu (Psal. IX, 8); > nostram scientiam excedit. Mibi autem non:Videtiii":
    solummodo nomen tuuro_ ei meraoria tua manet in niirabilius; lerram stiperaquas essefiiiidaiam, quani
    tclerinim. - . " aquas, quae ejusdem ponderis sunt, super lerras in
    t Quia judicabil Dominus popjilum suum, etin aere volare (871). Possumus atilero per lerram Ec-
    * servis suis cOusolabitur. > Scimus, quasi dicat, et ™clesiam inlelligere quaesuper mtillos populos fundata
    cerli stimiis, qtiia amodo non reges supradicti, sed esl, qui per aquas sigiiificantur; si qiiidera « aquae
    solus Domiiius, qui esl juslus judex, jiidicabit po- niulta? populi niulti. J Legitur aiitein in Genesi, quia
    pulum suum. Et consolabilur in sanctis suis de lan- t fecit Deus dao magna Itiiriinaria, himiiiare majus,
    iis periculis sua gratia liberalis. Gaetera quae se-r ul praeesset diei, et luiniiiare minus, ul'proeesset
    quuntur usque -ad finero psalmi, superius exposita nocti (Gen. I,16).J Et hoc est quod hic dicitur :
    sunt. « Solem in pOteslatem diei, lunain et stellas in po-
    t Simulacra gentium argentum et aurum, opera. testatem noctis. > Per liaec duo magna luminaria, '
    _<manuum hominum. Os habenl, el non loqucntur; duo Teslamenta significantur.quorum alterum, quod
    t oculos habent, et non videbunt; aures habent, et clariusest, proeest diei, id est Cliristianis; alteriim
    <-non audienl; nares habent, et non odorabunl; ma- vero praeest Judaeis, qui semper in nocte ^sunt, el in
    < nus liabcnt, et non palpabuiit; pedes habent, et tcnebris ambulant.
    < non ambulabunl; non claniabunt in guilure suo, f Qui percussit iEgyptum cum primogenilis eo-
    t neque eniro est spiritus in ore ipsorum : similes « rum. >Jamsupra diclumest. quia jEgyplus mun-
    t illis fiant qui faciuiil ea, el oinnes qui confidunt,r diim significat, cujus primitiva, originalia peccata
    t in eis. Domus Israel, benediciie Domihum; domus fueruul. Sed hoec percussa et delela sunt.
    •» Aaron, benedicile Domiimm; doinus Levi, bene' f Et eduxit Israel de medio ejus, iu inanu forli et
    t diciie Doroinuin. Qui timeiis Doininiim,benedicite t brachio extento. > Sic et populus Chrislianus for-
    < Dominum. Benedictus Doroiiius ex Sion, qui ha- tissiraa Christi dexlera, in cruce exleuta el elevala,
    « bitat in Jerusalem. > de hujus mundi lenebris liberatus.est.
    PSALMUS CXXXV. f Qui divisit mare Rubrum in divisiories, 581 et
    ALLELUIA. i, t cduxit Israel per mediura ejus (872). > Hoc auteiiv
    Tolus iste psalmus laudibus Doroini pleriijs est, in baptisiiJOfieri videmus, quod unusquisque bapii-
    quae per alleluia significantur. randorum aperit, ex eo mundatus et sanclificaliis
    f Confitemini Doinino, qiionjam Jjorius; quoniara educilur. Ibi auiem perit diabolus cumsomni exer-r
    < in saeculummisericordia ejus. > Laiidate, inquit, ciiu suo, quod in sequeiiti versiculo declaratur. .
    Dominuiii, quoniani naturaliier bonus, et inisericors f Et excussit Pharaonein- et exercituni ejus.jn-
    est, et hoc sibi sbli propfium est, nullusque alius < mari Rtibro, qui traiisduxil populum suum per
    boc naturaliier habet. < Goiiliiemiiii Deo deorum, « .desertum. > Sancti quoque per hoc desertum, in
    < conlitemini Doroino dominofum. > Illum, inquil,; D quo clamat Joannes Baptista, ad palriam feslinan-
    laudate, semperque ef siue fine laudate, qui omnium les, ccslestis panis deliciis saiurantni'.
    deorum-, et doroinorurii Deus et Doiriinus esl, a qup < Qui eduxit aqiiam de petra rupis; > r—< Petra
    et-vos, et ohinis crealura regiliir et gubernatur, el auteni, dicit Apostolus, erat Ciiristus (/ Cor. x, 4), >
    isine quo hihil est. qui fidelibus suis in Evangelio clamat : < Si quis
    « Qui facit rairabilia magna solus. >Et quoemagna sitit, veniat ad me et bibat, de venire ejus flucnt
    mirabilia fecit ipse solus ? " aquae yivae (Jpan. vii, 37). >
    (871) Duplici modo interpretaltis est locum.hunc (872) < Priscae aucioritatis viri mare.Rubrum in
    Cassiodorus. «Terrarti dicere potuit super aquas; duodecim divisiones dixerunl esse parlilum, qiianlas
    ~ esse, etiam cum roulto spatio distarevideretur; sic tribus constat fuisse Judaeorum. Ideo enim plurali
    eiiim ei coelum diciuvus super nos, duin lamen aerisi nn.mero posiinfn est, in divisiones, ne puiareitir iriaw
    jnagna spatia inieresse noscantur. Sive scil aliis; Rubrum uno ilinere fuisse irahsinissum. Sed potest
    videtur super aquain, juxla aquain ijiielligeiidum hoc et spiriuialiter congruenter adyer.li. Rubruin
    est... vel certe spiritualiter accipiendum esl:quia mare est sarciili istius permista profunditas, quam-
    super aquam sicri baptisroatis lerra rioslra, id est niullis divisionibtis iransiiiius, qiiaiidOrConversi.,'ad
    corpus reliciiur, dum" TeligiOnis slabilitate firma- _ terram viventium Domini munere- feslinamus. >
    tur. J CAESIO». '
    PATJAOL.CLXIY, "3H
    1135 S. BRUNOJSISEPISGOPl SIGNIENSIS H96
    < Qui percussit reges magnos, et occidit reges .A dicebant: «hymnuin cantate nobis de canticis Sion.»
    < iiiirabiles : Sen regem Amorrbaeorum, et Og re- Quibusnosin cordibus nostris respondebamus.
    < gem Basan, et dedit terram eorura hacreditalem « Quomodo cantabimus canticum Domini in terra
    « israel servo suo.» Haec autem superius exposui- ( aliena? J HOCest enim quod Dominus ail: (JSolite
    miis. dare sanctum canibus, rieque spargere margaritas
    t Qui.T-inbiimililate nostra memor fuit nostri Do- ante porcos (Matlh. vn, 6). >Unde et alibi dicilur :
    e Tiihurs , el redemit nos de mann iuimicorum no- ( In corde meo abscondi eloquia tua, ut non pec-
    « strorum.) ldeo, inquil, Dominus supradictos reges cem tibi (Psal. CXVIH , 11). > Hinc est quod sancfl
    percussit, et inimicos nostros,qiii nos multum af- marlyres a tyrannis interrogati, sicut in eorum
    flixeranl et humiliaveranl, quia in ipsa liuintlitate et passionibuslegitur.inulioties respondere nolebant.
    alHictione nostra benigne, el inisericordiler memor ( Si oblitus fuero tui, Jerusalem, obliviscatur me
    fuil rioslri. ( dexlera mea. > Qui solam hanc vitam diligil, et
    « Qut dateseam omni carni.iln quo ejus niiseri- fotum sc camis voluptatibus et desideriis tradii,
    cordia maxima et ineffabilis commendatur. « Gon- ille ulique obiiviscitur ccelestis Jerusalem. Et hurie
    ttemini Deo ccell;> quia nulli alii. sed ipse soltis quidem obliviscitur dexlera sua, qttia nihil agit,quod
    laudaridus est. « Confitemini Domino dominorum., " spectal ad utililalem animae suae.
    « quoniam bontis otioniam in saeculum misericor- « Adhtereat lingua mea faucibus meis, si non me-
    i dia fjus. > t minero lui. > Oplat se mutum et elinguem in alits
    PSALMUS CXXXVt. fteri, siejus laudes, ubi opportunum fuerit, non pra>
    DAVID PSALMUS JEREMI.E.1 -
    dicavefit.
    In hoc psalmo David introducii Joieiniani loqnen- « Si non proposuero ttii Jerusalem in 582 pfin-r
    tem, qui simul cum «liis in captivilatem Babylonis « cipio loetitiaenieae. > Non enim proposuisset, si
    duclus est. plusquam eam, aliquid alitid dilexisset. Quid eiiiiu
    t Super fltimina Babylonis illic sedimus, et flevi^ sic optandum et diligendum est, sictit summum bo-
    « mus, dum recordarcmur tui, Sion. > lstepsalmus num et vila oeterna?
    et secundum iitteram intelligitwr de Judaeis, quiRa- « Memento, Domirie, filiorum Edom in die Jerri-
    byloniam in captivitaieriJ diicli sunl, et spiritualiler t salcni, qui dicunt Exinanile, exinanite usque ad
    <leChristianis, qui in mundl hujus captivitate, mulla , t fnndamenium in ea.> Edom, qui sanguineus vel
    a lyrannis et haerelicis passi sunt. Babylo», coir- ierrenus interpretatur, ofiinesEcclesioeperseciilore-',
    '•«io iiilerprelalur, cujtis flumina omnes raundi hu- ' el proecipue lyrannos et haereticos designaf. Et isti
    jus populos elnaliones significant, siquidem < aquoe qtiidem sunt, qui et corde et voce dicere non ces-
    nruilae populi multi. > Sancti igiiur memores coele- sant, ut nsque ad fund.amenlum domus Doniini
    stis Jerusalem, ad cujtis bealiludinem omnes alios deslruatur. In die aulem, qua Jerusalern glorificabi-
    sectim ducere cupiebant, quasi super altam fluminis lur, ventiiri suril isli in memoriam DoroinI,iit pent-
    ripam sedenles, et pr*cipilium metucntes, proedi- lus confundantur.
    cabanl et flebant, et nihil multolies pfoficiebant. * Filia BabylPnis roisera, beafus ^ui retribtiet libi
    Flebant igilur non tiinore; sed niroio desiderio f relribntionem tuam , quam tu retribuisti nobis.,»
    illius beatitudinis, ad quaro veriire festinabant. Filia Babylonis filia mortis et confusionis,caro noslra
    «In salicibus ili medio ejus suspendimus organa est, vere misera et roisericordiae indigna : ipsa nds
    « nostra. t Per salicem, qtvselen'acissiriia arbor est, alllixit, ipsa rios niorlis legibus, Untisque passioni-
    ei ad ligandum aliquid salis idonea, memoria signi- bus el .calamilalibiis subdidil. Hoc etnos ipsi facere
    flcaluf, quae videlicel memoria omnia qtloecunque debemus, ui ei vicem reddamus, et proeier eas qiias
    scirous, quasl in uno fasce ligata tenemus. Yidentes in vita paiitur, spontaneis passionibus et tribulatio-
    igitur praedicatores, quod verba sua ab irifidelibiis nibus afiligaraus.
    despiciebanlur, et nihil praedicarido proficielvanl, P i Bealns qui lenebit et aliidel jparvulos tuos ad
    njulti ab ipsa praedicalione aliqtiando cessabani, et < pelram, > Bealus, iiiquit, ille efit, qui parvuips
    suaj proEdicatiOni"» . organa niemorioe eommerida- Babylpiiis tenebit, ligabil, frenabil et crescere noti
    -
    bant. permiltet, pef quos moltis carnales, voluplales et
    t Quia illic ihlcrrogayeruht n6s , qtiicaplivos concupiscentiae sigiiificanlnr, quae interimi, dum
    «' duxerunt nos verba canlionum. > Non ad discen- parvae suni et teneri possunt; adullae vero, sine
    dum, sed ad repreheiidendum et irridendum eos in- magnofabore, magnaque Dei miseficordia teneri et
    terrogabanl; et ideo sancii tacebani el respondere Superari fton posstiiil. Hos ad petram allidere, est
    nolebant, quia quasi joculatores eos liahebant. Unde Clirisii memoria, forliludine el adjutorio supera-
    et subditur : < Et qiii adduxerunt nos,> irridendo re-(875).
    (873) Iderii comnienlatns esi CassiOdorus, de his in Domintim uiique Salyatorem, de quo scriptum
    parvulis intclligens yilia carnis in nobis mature re- esl: Petra atitem etal Christtis (1 Cot. x, i); ul sfa-
    frenanda aiiteqiiam adolescant. El ad illa verba, tim confracla dispei'eani,quoe nos tcterrimis n»o-
    • allidet ad petram, inquil, ut non moretur (enens, tibus iiisiigabanl. > CASSIOB.
    iie voiuntas blanda subripLat. Atlidet,s.\\,adpetrami
    1197 EXPOSITIO1N PSALMOS. 119$
    PSALMUS CXXXVH. A lia, et patienlia, alnsque virlutibus 583 Pr 0 tein"
    . JPSIHAVID. pore et hecessitate eam corfoborat.
    Ipsv, inquil, David, qui omnia fecil, qui muhduiri '.* Coiifileahlur tibi, Doiriirie, omnes reges terrac.
    redemiljCUiangeii serviurit, qui liumilia respicit, ei t quoniam audierunt omnia Verba Ofis tui, et tari-
    alla a longe cogriPscit, ioquituf Ecclesia in hoc « tent in canticis Dohiino. > llli reges terfae, qui
    psalmo, ei ex tolO corde etim laudat et benedicit. omriia verba bei exaudisse dicunlur, et qtii ad con-
    _ t Gpnfitebor tibi, Doniine, in toto corde meo. i filcridum, et ad cantandum ejtis canlica idonei suril_
    Non labiis tanlum te laudabo, sicut quidam facere episcripi et sacefdotes, oriinesque Ecclesiaereclores
    solent, sed iii toto corde nveo; quia rion ad labia, Inlelliguntuf. Tales enihi el pro offlcio, et pro fofti-
    sed ad cor te respicere scio el inlelligo. t Quoniani tudine, et pro sapientia, et coristantia eum laudare
    exaudisti omnia verba Orisroei. J Hoc aulem fecisti, et praedifcaredebent. Cantent igitur in canticis Do-
    quia labia cordi et cor labiis concordabat. Unde et mirio, t quoniam magna est glofia Domini, quoniam
    Dominus ait : « Si duo ex vobis corisenseflnt de t excelsus DomintiSi et humilia respicit_ et alta a
    omni re;.quod petetjs, fiet vobis (Mdtth. xvin, 19).» t longeeognoscit. > In his paucis verbis pene lota
    Omnia autem verba oris ejus.exaudivit, quia toltim evangelica praediealio coutinetur. Prius enim scira
    cprdis ejus desiderium adiraplevit. t Et in conspeclfi B et credere debemus, quia ubique et in omnibus glo-
    tangelorum psallam tibi.> Qui in conspectu ange^ riosus, et super omnia excelsus est Dominus-, et
    iorum psallit, sapienter eum psallere. oportet. Sa- omniaei subjecla sunt, siCulsuo Creatoriet Domino.
    pienter autem psallit, qui ptira cordis interitione Deinde vero quid velit et quid nolit scire debemusj
    Deum latidat. Per angelos atitem, non solUmvirtutes quia aliter ejus voluntatem facere non possurivus.
    coelestcs, quac nobis ad cuslOdianl dalae sunt, sed Biligit enim, sicut-bic diciturj humiles ; reurobat
    Ecclesiarum quoque reclores et cuslodes intelligere sUperbos. depOnit potentes de sede. el exaltat hu--
    debemus, miles : t lmmilia respicit, el alta a longe cbgnOscit.»
    t Adorabo ad temjihiiii sanciinriliitim, et conlitc- El illaquidem miserendo respiCit. illa Vero ptiriierido
    t.bor noraini tuo_ Domine. > Adorare ad templum agnoscit.
    et in lemplo hoc iri locd idem signiflcat. Unusquis- t Si ambulaverp iri medio tribuiationis, viviiicabis
    que aulem iioslrura adoratDeum iri leniplo sanct» « me, et snper iram inimicorum meorum exlendisti
    suo, quando etim adorat in secreto pectoris sui. t manum luam, et salvuin me feoit dextera lua.i
    Unde Apostolus ait: < Nescitis quia templum Dei Quia, quasi dicat, semper me respicis,- et respicien-
    estis, et Spirilus sanclus habilat in vobis ? Templum , do custodis, ideo nbique securus sum, neque ipsas
    enim Dei sanctum est, quod eslis vos (I Cor. ut,' J mihi illatas tribulallones peftimesco. qtiia et mor-
    .16).» Un.de el Dominus ait: < Tu aulem cura ora* tutim me suscilabis et vivificabis, et de omnibus
    veris, intra ih cubiculum tuum, et, clauso ostio, ora inimicis rneis me viudicabis.« Domine retribue pro
    Paireili tutim (Matih. \l, 6). J In corde igitur orare_ me.- J Reiribue_ inquit, Domine, inimicis meis
    el in corde Deum laridare deberans. dignainretfibutionem pro me, sic tamen. si in ha'6
    7 * Super misericordia et veriiale tua. > Laudabo. maliiia sua perseverant; Si vero conversi fuerint,- et
    inquit, te et confilebor nomini tuo. de magria mi- se peccare cognOverinl, fac eis misericordiam. • et
    sericordia el veritate tua. Conjunclae tibi sunt mise- ( opera maiiuum tuarum ne despicias; > sed mise-
    ricordia el veritas, quia misericordia fecii sicut pro- ricordia luaeliara super illos nianeat in aelernum.
    rriisil, et faciendo se veritaiem esse ostendit. PSALMUS CXXXVIIL!
    t Quoniam magniflcasti super nos nomen sanclum iX FINEMPSALMUS DAVItJ;
    t tuum. i Magnificavit autem Dorainus nomeri san- In finem Iiunc psalmum referendum esse Prophef-|
    ctum suum super nos, quia secundum sui nominis nos docet, per qoem Christum, et Ecclesiam inlel-
    inlerprefationem salvavit nos; siquidem Jesus, sa/* gimus. t Finis enimlegis Christus est (Rom. s, i).t
    vator inierpretatur. In hoc enim hoc riomen coriiple- ]j ipse esl t Alpha el Omega, pTinciptum et finis (Apod
    lum est, quia quod significat, magnifice corapletum T, 8'. i De Ecclesia quoqne dicil Aposiolus i t Nos
    est. suintis in quos fines saeculorutn devenerunt (1 Cor.
    t In quacnaque oie invocavero te, exaudi me. J x, 11).>- . ,..-.
    Quod si feceris, t mulliplicabis in aninia mea vir- t Domine, probastr mc et cognovisti me. J In hoc
    t lutem tuam. > Semper exauditur Ecclesia, etsi psalmo loquitur Bropheta, et alii ejusdem perfectio-
    non. semper exaudiri videatur, quia in nulto alio nis. Domine, inquit, t probasli me_ » et probando
    tult esaudiri a Deo, nisi in his quae placeantDeo. * cognovisti me (874). > Monqnod probatione indir
    Nam.et siejus petilio aliqiiando differatur, ,«xau'dU geat, qui novit omnia, anlequam fianl ;• probavit
    tur lamen, cum suo iempore completur. Mulliplicat igitur propter npsj et probando clariores fecit. quja
    Dominus inEcclesiayiftUlem suam, quia et; sapien- aliter cognoscere non poluimus. < Tu cognovisti
    ~
    (874) Ex persona populi:fidelis inlelligemis Bomini de ita Prophetam loquentem indncit: Domine, tu mf
    potenliam, el quod nulla eliam secrela majestatem iotum explordium, et cogniturh habes, elc, iia- iritef--
    ejus fallere possunt, juxla cardinalis Thommasii prelalum fuisse S. Brunonem ejus expositio niani^f
    ijjvsipretationem, psalmusisie componilur;ac proin- festal. -._
    _ im -..- S. BRUNO.MSEPISGOPI SIGNIENSIS 1203
    < sussim.icm meain, resurreclioneni nieam. > Quo-- Agiat; . neque eiiim bomovelocior esse p >tcsl ad poe-
    rnodo sedi, quomodo docui, quoitiodo in bono per- riiteiidum, qtiam Deus ad indiilgeuduin. Hoc enim
    severavi, cuni quanta gravitaie iiTe habui, luvidistiti . ipse ait: iQuacunquehorapeccafor conversusfuerit,
    et cognovis.fi. El si aiiquando carnis fragilitaiee omnium iniquitaium ejus Iion recordabor (Ezech.
    cecidi, qtiomodo, qpam cito el quam viriliter sur- xxxiii, 11). > Pceniteat igiiur honiinem, ei siciram
    rexi, lu oplime nosfi;unde hoc? Tu enim t inlel- Dei effugere poterit.
    « lexisli cogilaliones ineas a Ipnge. > A longee < Si stiropsero pennas meas ante lucero, et hahi-
    quidem, qui ab seierno, el ante rniindi conslitulio- < taveroin postreinomaris. > TunC, subaudiiur, iram
    iiem cognovit Doroiiius et actiones nostras ei cogi- tuam effugere potero, Suroamus ergo pennas nosiras
    tationes. Undo adttuc subdilur : < Seiiiitam meamii per quas remedia poenilentiae significantiir, sine
    <_et directionein ineam invesligasti, et oiunes viass quibtis ad niaris hujus posirema.volarenoiTpossti-
    t'.meas.-pi:i£'v-idisli. El tu scis.qnia non est dolusini) lnus, Anle lucem aulem penrias suscipimus, si pec-
    t lingua mea, J et ea, quae ilico vera sunl, pnra\ caia nostra ante Deuro, qui est yera lux, ex lolo
    el iiniiida, cl sine f allacia sunt. Oiniiia eniin viuet_ corde manifesiaiiitis. Quo.l ergodicitur ante luceni,
    Doiniiuis, el angustas, el amplas vlas, per quas a.in- lale est ac si dicereiur coram luce, vel in praesentia
    liiilaiiius, el direcliones, et correctiones, qnibns-_,.."lucis. Ei illi quidem habiiant iii postremo raaris, qiii
    cpefa nostra et itinera noslra dirigiraus et castiga- niutidi hiijiisnaulTagiael flagitia eyaserunt.Quomodo
    Jitut. Undeetsubdilur : , evaserinl, seqiieniia manifestant.
    t Ecce, Doinine, lu cognovisti oronia noyissima ctl t Etenim illiic manus lua deducet nie,.et tenebit
    « aniiqtia. > Nihil eriim fuit, yel esl, yel futurumi t me dexiera tua.> ILec dexlera ieniiit Petruro.xiji,
    eril, quod ipse non noveril. < Tu formasli me, ell cum mei'geretur,Dominus aif: <Modicaefidei, quara
    posuisti snper roe inamiro tuam. > Si quid igiliir ini dubitasti? > (Matih. xiv, 31.)
    <;o laudabile esl, 11011ipsius, sed Dei est, Tale eslI < Ei dixi ; Forsitan teiiebrae conculcabuni me. >
    illud quod alibi quoqtie a Domino dicitur : < Prius- Si, inquit, niundum relinquere el ad tc volare vo-
    quara le formarem in utero, noyi te,et an.tequanii liiero, < iorsilan lenebra conculcabuiit me. > Iloe
    exires de vcnire, sanciificavi le (Jer. i, 5). > Nonj auleni leiupore maiiyrum muliis accidisse legiuius,
    igitur se ipsos laudanl sancli, quia lales smit, sedI qni ad Ghrisli fidem coufiigienles a tenebris coii- -
    iiliim polius laudani a.quo lales formati sunt. culcati sunt, per quas ihiqui homines sighiiicaniur;
    . « Mirabilis facta est scientia tua ex me. > El tami De quibus Aposlolus ait : < Fuisiis aliquando tene-
    Tnirabilis, et s.ic conforiata ei exallata, ut ad eanii p( brx, n.uiic autem lux in Domino (Ephes. v, 10).»'
    peiiiiigere non valeam. Si crgo se ipsura inlelligere s Deqne ipsis in Evangelio dicitur: < quia iux ir
    etcognoscere noiv valel,quoroodo ea quae exlra sunt tenebris Iucet, et lenebrae eani non coniprehenderunt
    intelligere valeat? Qua fronie miser homo de Deo (Joan, i, 5).> Tales :taqtje tenebrae eos conculcabant
    dispiitare praesumit, qui de se ipso rationem reddere i el occidebanl, quos ad Chrisli fidein transire vide-
    nescil? « Mirabilis,j inquii, i faciaestscienlia tua.j bant, Sc(|uitur : < Et nox illumiuaiio inea in deliciis
    Non ex le lanliim , non ex miindi creatione, 584 i meis. > Tenebrae, inquit, conctilcabuiit me, et ad
    sed ex inc ipso, qui me ipsum videre non possum. moiiem, quae per noctetn significatur, deducenl me_,
    Miser il'e-qui te offendit, quia nusquam iram luam sed ipsa nox el ipsa mors erii illuminaiio niea. Ubi?
    effugere pptest. Et hoc esl quod ait : < In deliciis meis. » Nisi enim mors prius inlerces-
    t Quo iboa spiritu luo?et quo a facie lua fugiam?> sissel, ad illas lantas delicias pervenire non por
    Se ipsurii pro aliis ponit, ul quod de se dicit, de luisset.
    oronibus infelligatur. Quo ib.o, inq.uil,i-a spiritu irae < Quia lenebrae iiou pbscurabuntur abs le, el nox
    tuae, et quo ingiam a facie iiidignationis tuae? Qui t siciil dies illuiiiinabiiur. > Ideo, inquil, dixi, qiiia
    nbiqiie cs, et omnia vides. nox erit illuminalio mea, quia scio et certus suro,
    « Si ascendero incceluin, lu illices, si descendera D E « quod lenebrav non obscurabunmf abs le; > sed
    t' iii iijfemum, ades. > Ascendimus aulem non pe- mox ut pro tuo nom.ine interfeclns fuefo, ftigatis
    dibtis, sed precibus in ccelum, quando cos qui in tenebris, reclo et claro iiiuere, ad te perveniam. El
    ccelis sunt iri riostrura adjiilofiiini inyocamus. Inde illa nox sicut dies illuminabitur niihi, in qua de
    veio iii inferrium descendimus, quandoeosqui in hoc hnjus mnndi tenebris a.d ttiae clafiiatis glofiam ine
    fnundo sunl simililer deprecamur. Ad coeii namque Tenirecpntigerit. _ . .
    cbmpafalionem, muridus iste iiifernus ybcatur, quia t Sicut ei lenebrae ejus, ita et Iumen ejus. ». Sicut
    iride irifefnus diciiuiy eo quod rtiferipr sit. Cui cniro illius noctis lejjebr* iivuliaesunt, ita et lumen
    igilur Deus ifatus ~est, neque eorum . qui in ejusdemnoclis muitumet ineffabile eril (87§). Neque
    ccelb suiit, neqne eorum, qui sunt in lerra plus noctis et ienebrarum suscipiet caro, quam luci*
    .aOjutoritinj habere polest. Una igitur sola el^ingu- et claritatis in illa vita suscipiet aniroa.
    iaris causa.est, qua homo iraro Dei effugere poiest, t Quoniam lu, Domine, possedisli renes meos,
    ii;ec videltcel, ul fugieiis se ipsiiijv, ad :Deuni confu- t suscejjisli me de utero mairis meae : ceiifitebor -
    (875) Hic locus muiilus in editione Mareliesii, e'x cod.ct S. Citic-is Minor. in. Laurent. reiiitegraiur. Hnicj-
    eotwordal eodex Ghisianus. . .
    1201 . EXPO51T10 IN PSALMOS. J202
    « tibi, Domine, quoniam terribililer niagnificaius A t Resurrexi, et adhuc sum lccuin. > Dixit rood.o
    t es. > Ideo, inquit, confitebor libi, Domine, et superiiis : t imperfectum iiieum videruiitoculi ttii;
    laudabo te, quia possedisli renes meos, lieque luxu- nunc auiem ab illa imperfeclioiie se surrexisse, et
    rlae peccaiura, inter alia oninia peccala sordidissi-. in Domino fideliler firroiierque roansisse sc dicil, ut
    miiin mihi dominari permisisti, el quia suscepisti et ipse simul cum aliis scribaiur in libro vilae, et
    ine de utefo matris meae, el sub tuae proie."t:onis inter alios dies formetiir et glorificetui'.
    cuslodia conservasli et de lanlis periculis liberasti. t Si occideris, Deiis, peccatoics, viii sangujiiiiiii
    Insuper ex hoc quoque confitebor tibi, Domine, et t declinate a tue. > Oinncs illi occiduutur el roo-
    laudabo te, i quoniam lerribiliter raagiiificaluses.j riuntur, qui.a Deo separanlur et div.idiinlur. Si,
    Terribililer raulioiies niagnificatus est Dominus, inquit, peccatores a te repellas, et a tuo conspcctti
    multis et maxirois plagis suos cOnteiens iiijinicos , separes; et egp dicanl illis : t Viri saiiguinuni decli-
    iicut in diluvio, in niari Rubro, in Sodomis, et iri nate a rae ; > iieque illis coiiiinuuicabo,.qiios luara
    inullis aliis Iocis._< .Mira opera tua, et aninia mea gratiaro non habere cognoscam. Tunc enim peccti-
    t novit nimis. > Mullum niirabilis esi ilte, cujus. iores a Domino occiduntuf, qiiando exco.ro.iiiuiji-
    opera tam mirabilia sunL quae ille quidembene caiitur, el Ecclesiae senlentia feiiuiilur.
    cognoscil;- quia iu illis se exercel, non spliira < Quia dicilis in cogilationibus yestris : accipiciu-
    legendo, sed el agendo. i in vanitate civilales snas. > Merilo, inquil, p viri
    « Non esl occullaium os meura abs le, quod fe- sanguinum vos fugimus, el a noslro consoiiio sepa^
    « cisti in .oculto. > De ore cordis loquiltir, ciijus rannis,„quia male el inique el de Deo ipso, et de
    veriia: solus Deus cognoscit (876). 585 Qhantujn ejus Ecclesia judicatis et cogiialis. Viri saiigiiiniiiii
    aiilem isle aliis huroilior fueril, iireo osleridil quod praecipue haeretici inlellJgunlur, qui corpus et anir
    siibsianliam siiam in inferioribus terrse fuisse drcit t roam perdunl, et loluin hominem inierficiurit. Et isii
    « Imperfecfuiii meuni videnint oculi lui. > Imper- quidem dicuni de yiris sanctis el cathplicis in cogi-
    feclionem, inquit, meam tii vidisti, et qtiajitum a tationibus suis. Accipiant in vanitate civitales suas.
    plena ei coiisuinmaUi jnstilia roinus babueriro co- quia sic excsecavit eos liialitia eoruin , ul quidquid
    gnovisii. Ycrumlamen omnes fideles Uii, el aroici iii Eeclesia agilur, toluin vanutn et inutile esse
    tui, noh imperfecti, sed perfecti scribenlur in libro credant..
    fuo. Ethocest quod dicit: < Et in libro tuo omnes < Nonne qui oderuiU te Deus, Pderam illos.-el
    scribeiilur-. > Qualcs? < Dies formabunlur, el nemo < iuiroicos luos labescebam? > Merifo lales
    « iri eis. >,Liber Dei,. ipsa ejus memoTiaesf, in qua n. supef.
    pcccatores Detis occidil, et a tolo suo corpofe, quorl
    riomina saiictorum omniiim coriiineiituf. Dies autem est
    Ecclesia, repellit; qiiia ipsi suiil, qui euin odio
    forroabuntur onines, quia clari elsplendidi ;et sicut halicnt, et ei specialiier sunl inimici. Tales atl-
    qui
    scriplum esl: f fulgeliuiit justi sicut sol in regno lem el evitare debeamus, haec verba
    > et ciaritale ol quanlum fugere
    Dei, nemp ejns perfectione carebit. nos docent.
    « Mihi aulein nimis honorificali sunt amici lui,
    t Deus; nirois conforiatiis est principatus eoruhi. > < Perfecto odio odcram illos, el inimici facii sunt
    Saiis cniin et in coelo el in terra honorificati stint, < roibi. >Boniiro et perfecturo odium est, qiiando et
    naliifain diligirous, et vitiumodio habemus. t Hae-
    tjni et in ccelo et in lerra lantam potestatem liabenl,
    utet bic et ibi, quos iigant.ligeniur; et quos sol- relicuro homiiiem, dicit Apostolns, post iiriani ef
    >
    vuftl, solvantur : ibi scripti suiit in tibro vilae, ei hic secundaro correctionem devita (Tit. ni, 10). Quod
    memoria eoriiin clafissima et perpelua nianet, ct uilqiie non dixisset, nisi ejus comrouiiionem pericu-
    vere nimis confoiialus estprincipaiiis eorum, quibus losam ssse cognosceret.
    niiiiiilus non suflicit, sed s'.i]icr cpelosoblin.etil prin- t.Proba me,_Deus,et scito cor meum, el interroga
    cipatuin. < roe, et c.ognosce scniiias meas. >Bealiis ille, quein
    i Dinumerabo eos, ei super arciiaiii rouliiplica' sic sua conscicntia defendit. Adbuc probari desi-
    « buritur. > Innunierabiles, iriquit, stint, et velui D derat, qui 111.ipso prmcipio' ." .'
    psainii, se p.robatum
    arena maris numerafi non possuiit. Muliiplicanlur fuisse dicit, quoniam et cogitalione.ei operalione
    autem, el in hoc super arenara niaris, quia mullo mundiini ei.pnfum-se esss inlelligit. <Eiyidesi yia
    plures sunt Cbristiani, quam Jiidoei, qui per aieiiam i iniquUaiis. in me esl, el deduc irie in yiaiii aeter-
    sigiiiiicantur.Hinc estenim qudtl Abrabam a Doniiuo j uam. > Poslquanj, iiiquit,. |_robaveris, jnterroga-
    diciliir : <^Sic erit seroeu luum si.cul stellae coeli, et veris, et si vis, quasi dicat, igne exaininayeris, et
    sicut areiia, quae esi in litlore' maris (Ephes. xxu, cognoveris nie, el viarn iniquitatisiion inyeiieris in
    1.7); > per stelias Clifisiianos. et per arcnam, quae me, deduc me in viam seternam. In v_iii.a~ter.nailli
    pedibus conculcattir, Judaeossignilicans. sunl, qui jam ulierius ad viam peccati et morlis.
    (876) Hic S. Bruno riiinis iridulsit sludio mystici siibslaiuia mea; et habeo lamen ossum intriiisecus,
    sensus, quod os ossis, pro os oris exponit. S. enim quod formasli. > Non oroittaro coticinnam .card.
    Augnstinus ut penilus aequivocalioneih aufefret usus Tliommasii cxposiiionem. < Non esl tibi occulialurij,
    est licentia ossum appellans : < Ecce, inquit, in ijo unum qiiidem ex ossibus m.eis, quae raihi lecisti
    carne est substaiuia roea, in inferiortbus lerra est jiiabscondilo.Veniris-roatiismeae. >, -
    1203 S. BRUNQNIS EPISCOPI SIG.NIENSIS 1204
    declinare non liroent. Sed haec via in hac vita non A Domine, vocem orationis meae. > Dicit Ecclesla se
    jnvenilur. ip i!Io lanto haerelicpriim praelio clamasse ad Itar
    586 PSALMUS CXXXIX, niinum, quia omnes simplices, et illiteratos, el in
    m FINESI PSALMUS DAVID. divinis Scripluris minus exercitatos se amittere
    Quid sjgnificet in finem, et quid significet psalmus tiinebat. Tu, inquit, es Deus meus, alium non lia-
    David saepejam diximus (877). beo, te mihi isti auferre niluntur; tu me modo in
    c Eripe me, Domine, ab homine malo, a viro hoc praelio.et in hac tanta necessilate exaudi. Uude
    t iniquo libera me. > Ecclesia loquitur, et rogat aritem exaudire debeal, atidiamus.
    poroirium, ui-ab homine itiato eam eripiat, per qtiem t Doniine, Dpmine, virtus salutis me?e obunv
    diabolus et haeretici siguilicantur. Isti enim ctmal:, hrasti caput nieura in die belli. > Haec verba magia
    et iiiiqui sunt, el plus oninibus aliis Ecclesi~tmpcr- terroris significaliva suiu. Periculositis est pugnare
    lequuntur (878), cum haereticis, quam cum tyrannis, quia 5111 corpus,
    t Qtii cogitaveruijt malitias in corde. i Malilias isli vero animas inierficiunt. Domine, inquit, Do-
    enim in corde cogilant, qtiiain hoc maxime laborant, mine, virlus salutis meae, sine cujus adjutorio, el
    qupmpdo viros calho.licos decipere. et in haeresim virlule salvari non possum, « obumbrasti caput
    trahere possint. < Tota die constituebant pradia. J B meum,> caput mentis meae, t in die betti, > ut eorunj
    Tola die disputare et contendere vphint, multisque l)Iaspliemi~cad aures meas penetrare non valcant.
    argunienlationibus verilatem impugnare, et siios t Ne tradas me a desiderio meo peccalori. Quid
    errores defendere parali sunt. est peccatori ? Diabolo et membris ejus. Unde plura-
    « Acuerunt linguas suas, sicut serpentes, vene- liter subdilur: < Cogitaverunt adversusme, > quia
    t num aspidum sub labiis eorum. > Bene baeretici inuno nomipe peccatofis miilii peccalores significan-
    serpeniibus comparanlur, quia labiles, tortuosi et lur. Tunc enim, qupd abstt, suo desiderio frustrafa
    vcneno plenr sunt : veneno aulem aspidum, quod peccatoribus traderetur Ecctesia, si adversus eam
    insanabile dicitur, quia et liserelicorum dpctrina suas iniquas cogilationes adimplcre potuissen.t.
    ijiorlifera et insanabilis esl. < Ne derelinquas me, ne unquam exallantur. >
    « Cuslodi me, Domine, de manu peccatoris, et ab Considera Tnodo qitantum se haerelici exaltarenl et
    « hominibus iniquis libera me. > Peccator, diabo* vincerent, qui etia,m victi s.exaltare.et errorem suunj
    lus; iniqui, hacretici sunt : maltis magister malos defendere non erubescunt.
    dtscipulos habet. De omnibus custodiri et liberari < Caput circuitus eorum , labor labiorum ipsorum
    posltilat, quia omnium insidias perlimescit. _, « cooperiet eos. > Capul circuitus eorura, diabolus.
    < Qui cogilaverunl supplantare gressus meos. > esl, quia illos circuitus loculionum et illas arobages
    Qtiomodo? t Absconderunt superbi laqueuni mihi.> taniarum deceptionum ipse eorum magister diabo-
    £ola superbia et arrogantia haereticos facil, quia, lus eos docuit. Labor vero labiorum ipsorum ideiiv
    ilum alla sapere volunt el humilibus consentire ipse circuilus dicitur : quia, sicul illi qui verum
    uolunl, in baeresim cadutit; in.de vero cogitant, dicunt non laborant, ita econlra illos qui meiv-
    qnomodo alios supplanlare et ad suum sensum lia: tiunlur multum laborare necesse est.El iste quidem,
    bere ppssint. Abscon.dunt laqueos, fallaciler et argu- circuilus, iste eorum sermo dolosus, ila multoties.
    menlose Scripturas expomnit, et quod aucioritate eos cooperi.t, ut eorum haeresis 537 comprehendi;
    npn possunl, syllogismis. facere pituntur. Undc el iipn possit. Quae aulem pesna eos exspectet pro bac
    jjgbditiur; t,anta sua deceptione, audiamus.
    t Et funes extenderunt in laqueum pedibus meis, t Cadent super eos carbones, in ignem dejicies
    t juxta iter scandaluro posueriint mihi. > Laqueum, t eos, in roiseriis non subsistent. > Hoc est cnini
    ipsam di.s.putalipnem vocat ; funes vero, quibus a quod alibi dicit: t'Pluet super peccatores laqueos ;
    longe laqueiis traliilur, dialeclicas. amlages et so- t ignis, etsulphur, et spjrilus procellartim pars ca-
    phismata dicit; his autera siroplices homines illa- T. i licis ebrum (Psal. x, 7). > Quomodo igi.lur in mi-
    queaniur.ct decip.iuntur et in erroris fpveam trar seriis subsisterepolerunl, qui igne.sic uiidique cir-
    huntur.tJuxta iler yero scandalum ponit, qui de cuinposilo ardebunt.
    ipsa Scripiura, quoe yia npslra est, aliquid assum.it, « Vir linguosus non dirigetur super terram.> Eurn,
    quod male interprelaturo, in errprem hDminem qui super terram non dirigil.ur,_jam sub lerra posi-
    ': ducit. Sic faciebant Ariani, dtcentes : Nonne Filigs tum sola lormenla exspeclant. Inde Appslolus post
    Iioc dicit: ( Pater nia^or ftie esl? > (Joan. xiv, 28.) primam et secundam correclionem nos haerelicum
    Quomodp tu aequatem dicis, qui se minorem esse hominem evitare jubet, quia hi tales inconveriibiles
    faietur. E;t hoe simplicibus scandalum eral, quia sunl; et valde diflicile est ,ut ad lioiium dirigantur.
    quomodo solverent, nesciebant. Bene autem vir linguosus vocatur haereticus qui iri
    t Dixi Ppmino.meo : Deus metis es. tu, exaudi, spla hugua et garrulilatc confidit. De quo adhuc sub-
    (877) Per totum, liunc psalmum Ecclesia.loquilur, ad Dominum, qui solus ejus potest superare nequi-
    \lfl. Gassipdorus. tiaro, ul ab ipsius multiplici lentalione liberetur.. >,
    (878) < Sciens mater Ecclesia qnanla in roetnbris Idem Cassipd.
    su.is distboli infesiatione paterelur; solliciie clamat
    1205 EXPOSITIO 1N PSALMOS. : 120'u
    diiur.« Virum injnslum. niala capient in inieritu. > A . sunt, quibus pcenilentia impeditur, el viiia nulfiun-,
    Mala inquit," capient euin, non in cprrectione, ut' • tur. Sip ajitenj hic dicilttr: tVl non declinel cor
    salventur, sed in interitu, ut siue fine crucientur. ... nieum in ycrbura malum, > sicul alibi dicitur : < Ne
    _t Cognovi, quia faciel Doroinus judiciurn inopum, nos indiicas in tenlalionem (Maith. vi, 13). >
    t et vindictam paiiperum. >,Insuper el pauperes illi .< Cuni hominibus operanlibus iniquitatem, el noii
    sunf, qui non tcmporales, sed aeternas divitias qua.- t communicabo Cum electis eofum. > Non, comnm-
    runt. De isiorum autemjudicip, et v.indicladubitan- nicabo, inquit, neque sociabor ctini bominbiis ini-
    dum non esl; quiasicut glorja praeparata est bonis, quitatem operantibus, etin malilia perseveranlibus,
    ila et poena praeparata est malis. neque cum ipsis, neque cum electis eonum, ppr quos
    t Yerumtamen jusli confitebuntur nomini tuo. > eorum pri.rjcipes et raagislros, omnesque h>eresiai-
    Conslituant, qnasi dicat, viri injusti praelia lota diei; chas intelligirous. Isli eniin ab eis.elecli.suiil, ut cos
    cogiten.t, quomodo sanclorum gressus supplaniare sequantur, eorumqiie errpres defendaiit et lerieanL
    valeant; verumiamen justi Deum laudare, el v.erita_T . i_Gorripiet mp jnstus in,ini_3eric.ordia,ei ipcrepay
    tem prsedicare non cessant. « El habijabijnt r§cli f bit ine. >, Hoc fa,ct.uut.EccIesi~edoclQres, hpc fa,T
    « cum vultu tuo. > Quid est < cum vuljlu IUQ,> nisj ciuniepiscopiel saperdples, qui peccatorcs.quolidiq
    iu conspectu gloriae tuae. Ibi cnim-lapdabunt sancli, B 1 arguunt et; corripiunt, magnamque niisericprdiani
    i.bi in aeternum cum Domino.gaudebunt. conversis etpcenileniibuspromitluni < Oleum auteni
    PSALMUS CXL. t. peccaloris non impinguet capiilmeum. > Quid per
    PSALMCS. DAyiH. oleum peccatoris, nisi blandili.ae, adulaliones, pcfi
    . Iste tilulus jam mulloties superius exposilusest. suasiones et decepliones .signifipanl!ir?,Caput ajjtenj
    t Domine,.clamavi ad te,] exaudi me. j.Domine, pro mente ponitur, quae^talj oleo impinguata etdelb
    iiiqiiil Ecclesia, mulloiies clamavi ad le, et nunc liula, facile lrahi,lur,ad p,ecc.ala._
    quidcm, claraabo, ut exaudias me, et non soliiin. « Quoniam_adiiiic.et oraiiomea. Illi.yero in.bene-
    niinc, sed omni lempore.: dnm t clamavero ad te, t placitis eorunv abs.oEpli sunt. At vero continuali
    f inlende voci orationis meae. > Hoc aulem ideo di- < petrae judieea eocum aiulieiit verba mea. At, illj
    cit, quia futurttra esse cognoscit, ut sicut crassitiido «..quoiiiampoiiieruiit, sicut crassitudo terrae eruclaj
    lerrae ernctat super lerram, ita dissipenlur pssa ejiis < super terrain, ita dissipala. sunt ossa nosti'a secu?
    secus infernum. Qua in re maxiraa, et nimis in!or < 58^ infernuni. > Sjeeiiim se babet ordo. Nunc
    lerabilis perseculio sigiiificalur, Et.ltpc. quideni in au.lemsignificationem videaro.us.Exaudi me, iiiquit,
    sequentibus expbnilur. ^ quoniam adhuc,est, adhuc manet, el nondum fitiiu
    f Dirigalur oratjo; mea, sicut inc.ensjim in, con- est oralio mea, qua el in hujus psalmi initio rogayi^
    « spectu tuo. > Orat maier Ecclesia, ut persecur dicens : < Inlende voci oraiioriis.meae, dum clama-
    tionis lempore sic dirigantur ad Doroinum ejus ora-? vero a.d te. >1111vero, de quibus sup,erii>sdixi, CIIIT,
    r tiones, eique placeant, sicul hontis odor incensi ad liominibus operanlibus.iniquit5tteni,.et npji co.niunii
    nares nostras dirigittir, et suayis est nohis. . cabo cunv eleclis eoruin, absorpti siujt in tys qhae
    « Eteyatip roanuum moarum sac.rificinm^vesperti- bene sibi placuerunt. Bene quidem, sicut ipsi pu-
    4 nuni. > Sacrjficiuin vespertinnm, Christi. passio tant, qui in suo errore et slultilia deleclanlur. Siq
    fuil, qui circa.illam horani spirllunj emisit. Elevalio enim illi absorpti sunt, et a diabolo devorati, ut de
    vero roamiuro illa estL de qua al.ibi dicitu.r : « ln illo baralhrp jam ullerius non expediantur, At vefo
    noctjhtis exlollile manus vestras in sancta, et bene- , illi, qui pclrae continuali et. conjuncti. suiit, per quain
    dicile p.onjinum (Psg/. cxxxni, 2). > Oremus igi.lur Cbristtis sigiiificalur, audient yerlia meci, Hatjces,t
    . Doininiim, ut elevaiio nvanuum npstrartini, niunda illa petr.a, de qua, Aposiolu.s aU : t.Petra (879) au-
    t?t pura sit, Deo grata, el acceptabilis sicul sacri- tenTeratiJhristus (1 Gor. x_,i). J Huic autem petrai
    ficiiiin vespertinum.. Qinnes boni indissolubiliter continuati et conjuncti
    « Pone, Domine, custpdiam ori meo, et pstiurp j) j suiit. Et isli quidem Ecclesiaeverba audiunl et cre-r
    « circumstantiae labiis nicis. i Et hoc quarp? « Ut dunl, quae haeretici. audire fasttdiunt. Unde et slul-
    «_non.declinet cor meum in verbum malum, ad ex- tissimi esse probanlur, qui ea audire despiciunt,
    < cusandas excusationes in peccatis. >.Hoc vitiuiii a quae eorum jiidices admirantur, etin quibus plurfr
    primis parcnlibus h_abemus,_qui post peccatum a niuni deleciantur; iindc iu Canlicis carjlicorum Do,-
    Domino interrogati, prius. excusationes invenerunt. niinusait: < Quaehahilas in hortis, araici auscul-
    ^!t Adam quidem dixjt.: f_Mulier dedit mihi, el Cp- tant: fac rae andire vocem tuam (Qant. vjii, 13). >.
    medi (Gen.m, 12); > mulier vero : t Serpens decepit Judices isli non solum apostoli, sed omnes sanctj
    me. (Ibid.,\.\~)>Tales excusationesnialae sunl, et fieri intelligiinUir, inler quos et regiua Aiislri, ei NiriK
    iion debcnl, quibus peccata non niinuuhtur, sed po- vjtae compuliintur. S.cqui.tur:
    lius crescunt. Et omnes quidem excusationes malaa t Quonjam polueruptiSiput crassitudo.terra; eru^

    (879)tPropelra hic, sicutmullisiiilpcis.signilicar- niam supra petram stare non eligunt.. ?oH
    iur Christus Dominus, juxla quam slanies doctofes eriim in hac soliditalp consislnnt, qui. super arenani
    hierelici, quasi judices populi sui subjta vprapitate fragilia fiindamenta non ponunl. I.CASSIODOIIUS,
    inergunlur, qui idco corruunt in piofuiidum, quo- quem i.n reliquis. eiiam secutus ,est_S, Brunp.
    **TC S. BRUNONISEPISCOPI SIGNIENSIS 120$
    «Tctat super terram, dissipala sunl ossa nostra se- A dam. Yolo siniiliter, et oplo ut tribuiationem meam;
    tucus infernum. > Quoniam, illi, iiiquit, qiii absorpli anle ipsum pfonuniieni, quatenus me vindicare non
    sunt, aliquando potuerurit, et qtioniam in bac vita obliviscatur de his qui in sua malitia pefseverant;
    lorles, et polentes fuerunt, ideo ossa noslra, fortiora t Etiti cognovisti semitas rrieas. > Nunc ad Palrera
    •membra nostra, per qiiaeaposloli et martyres figu- loquitur, cujus consilio ei voluntaie in niundum ve-
    rantur, eorum violentia et forlitudine dissipata sunt nil, carnem suscepit, inter homines conversalus est,
    Secus inferntini, per quem tyranni et alii horoines praedicavil, ad fideihJudaeosvocavil. Et isiae qiiidem
    iniqui significanluf, a quibus et inter quos quasi in sunl semitae illins, quas Paliem non ignorare dicil:
    jnferno afflictati syjicii Dei, et cruciati, et dissipati « In via Ii3c qua ambutabam, absconderunt Ia-
    sunt. Hinc est euiin qiiod de se ipso et oninibus .« queos mihi. > Lege in EvangeMo, ei invenies Ju-~
    islis, qui ejus roerobra sunf, Dominus ait : « Ego daeos, multos laqueos, mullasque insidias Doroino
    snni vermis, et iion homo, opprobiiuni hominum, et praeparasse, sicuti de tribulo solvendo, et de Sabbaii
    iibjeclio plebis. Oiiuies videnies nie, aspernabantur observatione.
    jne (Psal. xxi, 7). > Non est ergo miriim, si viri « Considerabain a dextris, et videbam, et noa
    jiisli vermibus comparenlur, cum ipse Dei Filius < erat qui cognoscerel me. > Nihil aliud considera-
    vermis dicatur. " bat Dominus, nihil aliud mente tractabat, nisi de his
    « Quia ad le, Domine, Donvine, ocuti mei, in le quae a dextris erant, et quae oronibus 'ad salutem et
    tsperavi, ne auferas animain meam. > Ne auferas, prosperitatem fiebani. Ipsi tamen hoc non cognosce-
    inquit, Doniine, id est, ne auferri et decipi patiaris bant, et pro bonis mala reddebant.
    aiiimam meam a supradictis hominibus impiis et « Periit fuga a me. > Poleram, iiiquit, fngere si
    iriiquis, quoiiiaiii ad te levavi oeulos meos, ei in te voluissem, faciieinihi erat eorunv iram et indigna-
    speravi, et nullura aliuni adjutorem habeo. iionem declinare; sed si boc fecissem, quid huinana
    '- t Cuslodi me a laqueo quem slaluerunt inihi, et a
    generi profuissem ? Illprum satutem anleposui, meahi
    * searidalis operanlibus iniquitatem. > Multa de hoc postposui. < Et tamen non esl qui requirat animanv
    laqueo, erin bis scandalis in superioii psalroo dicta « meam, nisi ut auferal eaivv,Clamavi ad le, Do-
    sunt, per quae nihil aliud nisi lyrannorum et haere- « niine, dixi : Tu es spes mea, portio mea in terra
    iicorum astulia et deceptio significalur. « vivenlium. > Clamavit Dominus, sed intus clama-
    « Cadent in retiaculiim ejus peccalores. >-In re- vit, quia ejus voluntas magnus clamor erat tn auri-
    tiaciilum laqiiei hujus cadunt peccatores, quia ipsi bus Palris : hoc dixil, hoc proposuil, et firmavit
    sunf, qui ab haerclicis, et ab aliis iniquis hominibus n quod se non defenderet, sed in sola divinitale.spe-,
    «lecipiuntur. raiet, cujus portio non in terra morientium,. sed
    t Singujariter sum ego donec transeam. > Singu- poiitis in terra vivetitium erat (881). Non mortuos,
    lariler esl Eeclesia in hac vita, quia valde pauci sunt Doinine, sed vivos elegisti, non Synagogam, sed
    "boiii ad malorum comparaiionem, sed postquam Eeclesiam, quia « non morlui laudabiint le, Domine,
    tiausierinl, pluraliier eril : quia etsi non numero, neque omnes qni descendunt in infernum. Sed nos
    \irtule taimen.et fortitudine onin.ibus.major et po- qui vivimus benediciraiis Domino ex hoc nunc, et
    tcntior erit. usque in saeculum(Psal. cxm, 17-18). >
    589 PSALMUS CXLI. t Intende in orationera meam, quia humiliatus
    JtMELLECTlJS ilA.VJD (880) CUM. ESSETIN SPELDNCA. t sum nimis. > Quia seeundum bumanilatein loqcii-
    < Yoce mea ad Doininum clamavi, voce' mea ad tur Dominus, ideo humanos ostendil afleclus. Neque
    t Deum deprecatus sum. > Non soluro inleriori voce, enim orare necesse lvabebat, cnjus in voluntale ei
    qua semper cum Domino loquebatur, sed exteriori polesfate Pmnia eranl, sed si poteslale uli voluisset,
    qiioque voce, qtiae ab honiinibus audiebalur, saepe quis ei resistere poluissel? Ac per hoe homineiii.
    Filius clamavit ad Pairem, et sicut Yolui.tin omni-. eum esse, quis credidissel? Et revera nimium sc
    jjuS exauditus est. D humiliavil, qui de sua omtiipoteniia ad lantam im-
    « Effundam iu conspectu ejus orationem meam, el poientiara se inclinavit.
    « tribulalionem meam anie ipsum pronuntiabo. in _<Libera me a persequentibus me, quoniam con-
    « deficiendo in me spiriium menm. > Modo, inquit, < foiiali sunt super me. > — < Oblalus est > enim
    in morlis arliculo, et lempore passionis, duni spiri- Doiniuus, < quia ipse voluil (Isa. LHI, 7). > Confor-
    tus el vit.a deficit, ot anima a carne niea separatur, tati stint iniinici ejus super eum, quia ipse voluit,
    et
    ppto ut effundam in conspeclu ejus oraiionem meam, liberatus est de raanibus eorum, sicut voluit
    et ipse praesio adsil ad eam audiendam et suscipien- quando voluit.

    .. (880) t David ob Sautis insidias profugus, cum in (881) Portio mea in terra viventium. t Probat hoc
    spelunca lalerei, quod Chrislum Dominum in cor- specialiler locus ille, quando in cruce positus latroni.
    pore anle passionem suam significabal esse factu- dixit: Amen dic6 libi: hodie mecumeris in paradiso.
    rum.'Narh,Cuift huic orationi intellectus praeniittitur, Xue. xxin, 45. Paradisus est enim lerra viveniium,
    siguificaiu.r, inlellexisse David inter anguslias, et qnam soli beati feliciter inlroibuiit, qui sub aeternjf
    Tugu'.suaelatebras, quid Dominus esset a Judads pas- taie et securitate vicluri sunt. » CA,SSICP..
    SMtUs,et qjuomodoPatrem rogaturus, > BEDA;.
    1209 EXPOSITIO IN PSALMOS. 1210
    -••Educ de carcerc-animam meam, ad confitcndumi A < balum esl cor meiim. > Morlui sceculiilli sunt, qui
    "t riomini tuo, Domine. > Carccr isle infefrois cst,, a vera vita, quae Christus esl, peccando separati
    de quO non suaro lanluin, ^ed sanclorum omniumI sunt. Tales aulem in obscuro jaceni, quandiu in
    aninias, quae ibi inclusaclenebanlur, Dominns edu-' peccalo perseverant. In his aulem anxialur spiritus,
    xit: unde lota Ecclesia ejns noniini confitelur, at- quia iiimia infirmilate anima labescil. Gor vero con -
    que omnes sancli ctim laudant el benedicunt. lurbalur, quando vana et lurpia medilattir.
    < Me-exspeclanl justi, donec retribuas mihi. >i t Memor ftii dierum ariiiquortim.et meditaltis
    Omnes juslihoc exspectabanl, ula morluis Clirislusi t siim in omuibus operibusiuis. > Iloe remedium
    resurgeret (882); quia non aliter se posse resurgerei rectipefai.idai-sauitatis qjiaerere debcnins, quando nos
    sciebant,nisi ipse prius rcsurgeret, < qui esl primo- in obscuro collocalos, el: in peccaiofum lenebris ja-
    genitus morttiorum, et princeps regum lerrae (Apoc, cere seiiliroiis. Recordemur dieruin anliquortiin, et
    i, 5). J Resurgens aiitem Dominus ianli laboris di« reformemiis nosiuetipsos ad exeropla sanetprum.
    gnam retributionem suscepil; quia sicut ipse ait': Meditemur opera Dei, et tanlura liiagistruro imilari
    t Data esl ei omnis potestas iu ccelo et in terra sludeamus, in cujus operibus maluro non invenitur,
    (Mallh. xxviii, 18). > qui vidit oinnia qnaecunque fecit, et eranl valde
    590 PSALMUS CXLH. B bOna. ( Et in factis manuum tuarunv mediiabor. >;
    "OUANDO FILIUSSUUSABSALON EBMPERSEQUEBA.TUR Vilia et peccaia non suril in faclis manimro ejus, et
    (II Reg. x\, U). ideo neque cogitare, neqne facere ea debeamus;
    Hunc psalmum diclante Spiritu sancto fecil David, Mullum enim nocet mala cogitaiio, quia ipsa est
    qaando Absalon filius ejus eum persequebaiur, qnerii eausa, et origo peccali.
    , et simul cantare debemus in omnibus augustiis et < Expandi manus meas ad le. > Hoc est enim quod:
    necessilatibus nostris. alibi dicilur : <In noctibus extollite nianus veslras-.
    f Domine, exaudi oraiionera meam, auribus per- in sancta (Psal, cxxxin, 2). > — t Aniroa mea sicut:.
    t cipe obsecralionem nieiiiiin veritale tua, exaudi -<lerra sine aqua tibi.> Seipsum accusat, quod anima
    t nie in lua justilia. > Tale esl illud in Evangelio, ejus sic aliquando fueril coram Deo slerilis, et infru-
    tibi unum idemque Salvator nosler lolies repetil. ctuosa sicjit terra sicca et slerilis et iiifructiiosa esl.
    < Pelile, etaccipietis, qnaerite, et invenietis, pulsale, Uiideetvelocitef «eexaudiriexorat.qtiia displiccl sibi;
    et aperielur vobis (Maitli. vn, 7). > Unde el alibi di- quod lalis aliquaiido fuerit. <Juslus eniin, sic.utscri-
    cil: t Regnum ccelorum vim paiilur, et violenti di- plutnest,inpfincipioaccusalorestsui(Protj.xviii,17).>
    tipiunt illud (Mailh. xi, 12). > Hine-el AposlOlus _ < Dominc, defecit spiritiis meus. >Talis aliquando
    ~sineinterriiissione orare nos dpcet. i In verilate, > ~ fuit anima mea, sed adveniente Spirilu luo, quo
    inquit, t lua exaudi me, > quoniam sic mihi pro- omnia fecundantur, defecit spiritus meus, qui eam
    inisisti, et verax es, ei mentiri non potes, ut mani- dcsiccabat. Hic est ille Spiritus, de quo dicilur ;
    festetur jusiitia lua, qinBubique veritatem sequitttr, -<Beaii pauperes spiritu (Matlh. v, 3). > — .< Ne
    et sine ea ex se non valet. < aveiias facieni tiiam a me. J Quare? < Et ero si-
    < Et non intres in judicium cum servo tuo. t i milis desceiideniibtis in lacum, > Si enim fideles
    Quoniam si hoc feceris, i non justificabiiur in con- suos Deus non exaudiret, simul et ipsi cum peccato-
    t spectu tuo omnis vivens. > Sic cnim violata est ribtis in inferiium descenderent.
    humana nalura, ut nemo se defendere valeat, si < Auditam fac mihi mane misericoriliam tuam,
    simul cum Deo ad judicium veiiiat. t Omnis enim < quia in te speravi, Domine. > Toties homo exil de
    Loriio mendax (Psal. cxv, II). > Et : t Stellae non nocte, et venit ad mane, quoties peccatum derelin-.
    non sunt mundae in conspeclu ejus (Job xxv, 5). > quit.-el pcenitentiam agere incipit. Non sum, inquit,
    Et ut Joannes Aposlolus ait: t Si dixefimus, quia in nocte, in dio suro. < Npx praecessit, dics autem
    peccatum non habemus, ipsi nos seducirous, et veri- appropiiiqiiayii (Rom. xni,.12). >Fac me audire el
    las in nobis non est (I Joan.t, 8). > Unde et quotidie rp cognoscere misericordiam luam;illain videlicct mi-.
    dicimus : < Dimitte nobis debila noslra, sicut etnos sericordiam, quam illi soli habent, qui in te credunt.
    dimillimus debiloribus iws\.r\s(Matth. vi, 12). > Et -et sperant.
    boc ideo, quia < perseculus est inimicus animam - < Notam mihi fac viam, in qua ambulem,. quia ad-1 -
    f meam, humiliavit in terra vitam meam. > Hic est < te, Domine.ievavi animam meam. > Illavianobis
    iile inimicus, de quo dicilur : < Inimieus noster dia- nofa est, per quam frequenler ambulanius. Non ergo
    bolus, tanquam leo rugiens circuit quaerens quem recedamus amandatis Dei, et nola c.rit nobis 591,
    devoret (1 Petr. v, 8). > lste perscquilur aniroas via, per quam ambulare debemus, llleaulcm; levat
    nostras.easin terra liumiliat, et ccelestiacogilare non animam suam ad Domirium, qui eam a viliis.scpa-
    permitiil: isle in lerram eas conculcat, et carnis rat, et virtulum gradibus exsullans ENom~.no' oflcrt.
    yoluplalibus implicat. Unde et subditur: < Eripe me de.iniinicis meis., Domi.ne, ad le con-
    t Collocavit me in obscuro siciit morluos saeculi, « fugi. > Qui trirris foriiluduiis es^» Xacie iniiivici,
    t et anxialus est in me spirittis meus, el in me lur- « Doce me facerc volunlaiem luam, quia lu^sDetjs
    - (882) Hic locus in editioiie deficiens ex cil. cod. S. Crucis Minor,in Laufcnt. perficiltir, cui concor-
    a;it eod. Gbisiamis.
    1211 S. BRUNONIS EPISCOPI SIGNIENSlS ,1212
    ineus, > cujus tanlummodo yolunlatein et servitium A f tibus, ct similis factus est illis. > Et ideo < dies
    faceredebeb. ejus sicut umbra praelereunt, > quae cresccndo
    i Spirilus tuus bontis deducet me in viam re- deficit, et quando major esse videlur, subilo in
    (' ctam. > Quia defecilspiritus metis malns, qui me tenebrisevanescil.
    deducebaf in viam perversaro. Via recla illa est, < Domine, inclina ccelos tuos, et descende. > Ut
    qu33 ad pairiaro inducit, et a mundl impedimeniis ab hac>anitate, quasi dicat, homo liberari valeat,
    anlmam separat. t Propter nomen tuiim, Domine, > inclina Domine, ccelos tuos, et descende, quia, niii
    quod assidue invocare non cesso, t vivificabis me tu descenderis, ille ascendere non potest. Coeli
    <Tin acquitate tua. > — t Oranis enim quiGiinque apostoli sunl, quos Dominus tunc inclinavit, et
    invocaverit nomen Domini, salvus erit (Rom. x, fiimut cum eis in lacuro descendil, ut eos, qui per
    13). >IHe liomo vivificalur in sequilale, qui iniqui* toium mundum sub diaboli potestate lencbantur,
    tatem fugiens, juste et aeque vivereincipit. eriperet, quando eis dixil: < Ite in universum munT
    « Eteduces de tribnlatione animam meam. > In dum, praedicate Evangeliurn omni creaturae (Marc.
    tribulatione est anima illa, quae quamvis invita car- xvi, 15). > Magna incl.inatio est, cum cceli in ler-
    nis voluptalibus servire compellitur (883). « Et in raro, et aposlolica sublimilas adimpioset pepcalo-
    « niisericordia tua disperdes inimicos meos; > per B res praedicandos descendil. De quibus*subditur :
    quos vitia et peccata significantur, a qulbus. anima ( Tange niontes, et fumigabunt. > Omnes enim
    affligitur et tribulatur. Unde et subdilur: iahcli Spiritus unclione tangendi et miligandi
    < Et perdes omnes, qui tribulant animam meam. > sunl (884), per quos majores, el potentiores homines
    Et hoc ideo, t quia ego servus tuus sum, > cui me intelligere debemus^ Quos bene qujdem fumigare
    per oriinla servire et obedire opOrtet. dicit, qualcnns eos ad fidem conversos in ampre
    PSALMUS CXLIIL Dei ardere ostendat. Ubi eni_m fumus est, ibi et
    DAVIBADVERSUS COLIATH (I Reg. XVII,4); ignis esse monslralur. De hoc igne Doroinus ail:
    Prseiium David adversus Goliath, praelium Eecle- « Ignem veni miltere in terram, el qujd volo, nisi
    6iaeadyersusdiabolum significat, qni, quamvis poten- ul accendatur? > (Luc. xn, 40.).
    tissihius esse videatur, quotidie lamen a Cbristiano < Corusca coruscationes tuas, et dissipabis eos;
    populo prosternitur, conculcaiur et jugulatur. t emitte sagittasluas, et cpnlurbabis eos. >Quid per
    < Beiiediclus Dominus Deus meus, qui docet ma- coruscationes, nisi uiriusque Tesiamenii declaraiio,
    « nus meas ad praelium, et digitos meosad bellum.) vel 5.92 s'gna> vel miracula significanlur? His
    Propheta, et popuhis Ghrislianus omnipolenti Deo r autem gentiles, secundum priorem slatura dissipati,
    !n hoc psahno gratias agit, qui hostem superbissi- el penitus in melius commutati snnl. Simililer au-
    irium ejus adjulorio snperavit. iem et sagiltae, sanclarum Scriplurarum sententiae
    -1 Misericordia mea ct refugium meiim, susceplor inielligunlnr, de quibus alibi dicilur : t. Sagittae
    t meus et liberator meus, prolector meus, snbji- polenlis aculae cum carbonibus desolaloriis (Psal,
    ( ci'ens populos sub me, el in ipso speravi. > Sic -cxix, 4). > Talibus sagiltis, qui vulneranlur, contr^
    «nim se habet ordo. Nihil sibi imputat, omnia ad se ipsos dignissime conturbantur. Taliter aulem
    Dettin refert, et hoe ipsum, quod est, et fortis.et cpnturbatis Aposlolus ait : i Quem ergo fruclum
    sapiens est, et. quod inimicos vicit, el quod tot ac habuisiis lunc, in quibus nunc erubescitis? J (Ronu
    tantis eorum insidiis resislere potuit. Atque hoc >i,2«.)
    totum oblinuit, quoniam non in se, non in suis t Einilte manum tuam de allo, eripe me et libera
    viribus, sed lanium in eo speravit. Populos autcro ; me de aquis niultis, et de raanu filiorum alienorum.j
    sibi subjectos esse dicit, per quos lyrannos et haere- Emitte, inqnit, manum luam, virtutem et foriittT-
    ticos, vilia el malignos spiritus intelligiinus. dinem luam de alfo, de le ipso, qui snper oronia
    < Domirie, quid est homo, quia innoiuisli ei? aut allissimus es. i Et Iibera me de aquis muliis. > Per
    « Filius hominis, quia repulas eum ? > Miratur pro- p aquas multi populi significantur. ( Et de manibus
    pheta, quod hominem lam caducum, tam superbum, filiorum alienorum, > de quibus alibi dicjtur,: t Filti
    tam inobientem, el miserum sic honorel, sic diligat, alieni roentiti sunt mihi (Psal, xvn, 46j,_» per, quos
    sic reputet, et sie se ei manifeslare dignetur. Ma- omnes illos inlelligimus, qui non Dei, sed diaboli
    gnus honor homini, quod Dei cognilioiiem babet, filii esse dicunlur. Tales erant illi quibus Doniiiius
    quoniam, qui eam non habent, non inter homines, ait: ( Yos ex palre diabolo eslis (Jjoan, vui, 44). >
    sed inter bruta aniroalia computandi sunt. ( Quorum os loculum est vanitatem,. et dexlera
    « Homo vanitali similis tictusest; dies ejussicut t corum dextera iniquitatjs. > Inde manifesie alie-
    « umbra praetereunt. > Ad imaginem et sinitliludi- iioiiim filii esse probantur, qtioniam et ore vanita-
    nem Dei factus esl homo, sed, sua superbia el ino- lem loquunlur, et manibus iniquilatem operaniur.
    bedienlia, tantae vanitati similis faclus cst, tit non Per hos autera haerelici el lyraiini praecipue iiuelli-
    immerilo de eo dicatur: < Qui cumin bonore esset, guntur, quorum omnis sermo vanilas, et omuis
    « non inlellexit, comparalus est jumentis insipien- operalio iniquitas est.
    (883) Non deficit lamen illi divinum auxilium, ut (884) Cod. Ghis. t Sed illi maxiine qtii foriiorcs,.
    eas cPmpriinat, si humililer pelat. el duriores essc yidenlur. -
    *2t3 EXPOSltlfJ IN PSALMOS. *2t4
    t D«.us, eanticum novum cantaljo tHil. > Ubi? «In A f Non est riiina maeertae, neque Iraiisjtus.
    neqiie
    « psalterio decem chordafum psallam tibi. > Canti- « clamor in plateis eorum. > Bonum illis esset, si
    enm novum in psalterio cantattirel psallitur, quando maeeriam suaro nondefeiidereni. 'Bontim illis esset,
    Yetus Testamentum non secundum liiteram, sed si per plateas-stiassanctos praedicalores tfansire per-
    spiritualiter praedicatur. Habent Jndaei psalterium, riiitterent, el eorum voces et clamores audirent. \
    sednon cantant ibi canlicum novum, quia lantuin « Beatum dixerunt popiilnm, eui haecsunt. > Ho-.
    Yetus Testamentum secundum litlcram inlerpre- minesslulti et indocti, popiilum istum lalibus divitiis
    tantur. abundare cernentes, el poenas sibi paralas non-
    « Qui das salutem regibus, qui liberas David ser- intelligentes, bealum illum esse dixenmt. Sed non
    « vum tuum dc gladio maiigno. > Reges isli apostoli esl ita. Ille populus beatus, cujusest Dominus Deus
    jsunl, de quibns alibi dicitur : t A templo tuo in illorum, cujus Dominus omnium crealurarum, et
    Jerusalem libi offerent reges munera (Psal. LSVII, Deus el Dominus est. Talem atilem Deum et Domi-r
    30).'> El iste David Salvator nosier intelligitur; nnm isli non habent, qui erroris et falsitatis simu->
    gladius vero malignusdiabolicam fortitudinem signj- lacrum sibi Deiim faciunt.
    llcat. Rogat igilur Propheta, rogat et populus Chri- 593 PSALMUS CXLIV.
    slianus, ut ille, qui dal salutem regibjis, et liberat -**.-. LAUDATIO DAVID.
    David servum suum, et lilium suum de gladio nia- Inhoc psalmo magriifice,praeclare, multisque latt-
    iigno, eripiat eum et liheret eum de aquis multis et datipnibus Propheta Deum laudat, et benedicit, ut
    roanu filiorum alienorum. merito psalmus isle dicatur laudalio David, qui tau-
    t Quorum os loculum est vanilatem, et dextera lis laudalioriibiis plenus est.
    t eornm dextera iniquilalis. ">Et haec quidem modo t Exaltabo te, Deusmeus rex. J Tunc Deus exal-
    superius exposuimus. Possumus aulem per istos tatur a nobis, quando ejus exallationem, gloriam.et
    reges non solum aposiolos, sed orones quoque Chri- bonorera digneei laudahiliter praedicamus. Ipscenim
    stianos intelligere. qui seipsps ei.membra sua sapien- esl rex noster, si peccalum non regnatin. corpore
    ter nostro mortali, alioquin ille libi rex est, cui le ar}
    "" et honesle regunt. _
    t Quorum filii sicut novellaeplanlationes, stabilili 'regenduin tradidisti.
    t a juvenlute sua. > Sic sunt, inqtiit, lilii istorum « El benedicam nomen toum in aeternum, et iit
    loqnenlium vanitatem, et operantium iniquitalem, «seculum saeculi. > Hoc est illud nomen, de quo ipse
    sicut novellaejplaniationes, stabiliti et lirmati a Doininus ait: <EgoDominus, hoc csl nomen meum:
    juventute sua, quae inter alias xlates valenlior est, gloriam meam alteri non dabo (Isq. LXVUI,11). >
    pcr quod videlicel, pluririiO et jucuudo, fhclorico- C Et hoc quidem nomen illi soli beiiedicunl, qui ei
    quesermoneeos abundare significal. Sed quid per sermone et operatione servos se per omnia esse fa-
    iilios, nisi discipulos et iinitalores eorum intelliga- (enlur. Nisi eriim tu servusejus fueris, dominus tibi
    mus? ille non erit. De servis autem dicitur : <Benedicite,
    . Filiae eorum compositae, circnmornatae ut simi- servi Domini, Dorolnnm. >.
    « litudo templi. > Per has auieni eorum sentenliae < Per singulos dies benedicam te, et laudabo iio-.
    significantur multa verborum venuslate et varielate < men tuum in aelernum, et in saeculum saeculi. >
    decoratx. Bene autem similiiudini comparantur, Quomodo autem laudet, andiamus : t Magnus Donii-
    quia rei veritatem non habent, quamvis se habere t nus et laudabilis riimis, el magnitudinis ejus non
    ostentant. t est finis. >Discamus el nos hunc laudationis mo-=
    . t Promptuaria eorum plena eructantia ex lioc in dum, etitapersingulos dies eum benedicamus : ila
    i itlud. J Quid per promptuaria, nisi eorum corda in seternum, et in sacculum saeculi eum laudare non
    significantur, mullorum exeraplorum _ plenitudine desinanius. Magnus est, inquit, Dominus, el quam
    redundanlia? Unde ex hoc in illud eructare dicun^ magnus sit, protinus nobis exponit dicens : t et ma-
    tur, quoniam ex uno volumine in aliud transeuntes, gniludinis ejus non est finis. > Nemo scit igitur quam
    ubique male et perverse Scripltiras inlerpretantur. - magnus sit, quia quod finem non nabet, quaniuin
    Transeunl denique ex hoc in illiid, quia eorum sit, iiemo scire polest, Qui itaque tam magnus est,
    doctrina non habel fundamentum, sed semper vaga dicmihi, si potesl, quantum laudabilisesl?«Nimis.>
    ct iiistabilis est. Quid est nimis? Secundum multitudinem magnitu-
    < Oves eorrjn fetosae, ahundantes in itineribus dinis ejus. Hoc aulem ideo nimis est, quia nemo hoe
    < suis, boves eorum crassae, > De his ovibus haere- facere potest.
    ticorum Dominus in Evangelio ait : < Attendiie a < Generatio et generatio laudabunt opera iua, ct
    falsis prophelis, qui veniunt ad vos in vestimentis « potenliam luam proiiuntiabunl. > Et pritis qui-
    ovium, inlrinsecus autem sunt Iupi rapaces (Mailh. dam hocegit generatio Judaeorum : uunc autem hoe
    vn, 15). > Quaebene felosae dicuntur, quia isti tales agil generalio Ghristianoruiri. .
    multos diabolo filios generant. Sunt et iidem ipsi, ei;.--«- Magnificentiam majestatistuae, el sanctitatem
    boves crassae, quorum Deus venter. est, qui solai « tuam loquenlur , et mirabilia lua narrabiini. >
    lerrena el transitoria quaerunt, non laboribus, sed Ctim enim utrumque Tesiamenlum legimus ct prse-
    vpbintali et luxuriae dcdiii. dicamus, tunc nagnjfica opera Domini, quai onera-
    1215 S. J3RUN0N1SEPISCOPI SIGNIENSIS 121S
    tus est, et sanclitalcro. et mirabilia ejus et loquimur A t Fidelis Dominus in verbis suis, el sanctus in
    et narramus. t omuibus operibus suis. > Nulli menlitur Doininus,
    < Yirtutem lerribiliiim luorum dicent, et magni- ntilli injuslitiam facit, nihil in verbis falsum, nihil
    « ludinem tuain narrabunt. > Ciun enim ea, quae in iii ejus operibus invenilur injustum.
    dihivio, et in mari Rubro, el in castris Sennacherib, t AHeval Dominusoroncs qui ruunl, et erigit onr-
    et multa alia his similia nuiitiamiis; tunc procul nes elisos. > Hoc de martyribus inlelligiiur, vel de
    dubio terribiles Dei virlules, ejusque niagiiitudiiieni his qtii post graviuin peccatorum ruinanj, purocorde
    dicimus, et narramus. ad Deuro convertunlur. Et martyribus qujderii ipse
    « Memoriam abnndanliae suavitatis tuae eructa- Dominus ait : < Nolite timefe eos qui occidunl cor-
    « bunt. > Eructamus aulem abundantiam suavitatis pus; aniiiiam aiilem non possunt occidere (Mdtih.
    ipsius, quando eapfaedicamus, quae ad misericor- x, 8). J Pcenilentibus vero :•< Quacunque hora pec-
    diatn spectant, quale est illud : t Qui proprio Filio calor conversus fueril, omnium iniquitaium ejusnon
    non pepereit, sed pro nobis omnibus tradidil illum. recordabor (Ezech. XXXIII,11), >
    Et jiislilia tua oxsullabunl (Rom. vni, 32). > Exsul- < Oculiomniunv in (e sperant, Domine, et tu das
    lainiis vero dejustitia ejus, qui reddit unicuiqiiese- « escas illis in leinpore opporluno. > El hoc quidern
    cundum opera sua, bonis gloriatfi' et malis supplicia est quod in Evangelio dicitur : « Qui solem s.uum
    dcstiuavii. oriri facit super bonos el malos, et pluit siiperjustos
    i Misericors et miserator Dominus", paliens, et et injtislos (Matth.y, 45). > Possumus aiitein et de
    « niultummisericors; suavis Domirius universis, et illa esca IIOGintelligere, de qua qtiotidie Domino
    « roiseraliones ejus super oinnia opera ejus. > Nuilus dicimiis : < Panem noslrum quolidiauum da nobis .
    locus relinquitur desperalioiii, post tantam miseri- Ivodie (ibid., II). >
    cordiae repetitionem. Ille solus. desperaTe poter-t, < Aperis lu manum tuam, el imples omtie animal
    qui isla non credit, et qui, his audilis, adhnc iu sua <bencdicliotie. > Secundum ejus nainque judicium et
    malitia perseverat. De qtiibus Apostolus aii: « Se- volunlalem omnibus bonis abundamus, el omniuro
    cunduni duriliam autem tuam, et cor impoeniiens rerum peuuriam palimur. Quando largjlur aHquid,
    thesaurizas libi iram in die irae, et revelalionis jiisli manum aperire: et quando non largitur, manum Do?
    judicii Dei, qui reddet unicuique secundum opera niinus claudere dicitur.
    sua (Rom. xi, 5). > Sunt igitur miserationes ejus < Jiislus Dominus in viissuis, el sanctus in oroni--
    snpcr omnia operaejus; quia nihil esf in operibus < hus nperibus suis. > Ipsuni igitur imitari debemus,
    ejus, quod misericordiae comparari possit. Miseri- ^ iil per ejus viam incedanius,.ejusqueoperafaciamus__
    cordia eum ad terram traxit , et crucis nioneni
    ui,ipso adjuvante,ubi ipseest, illuc venire merea-
    snbire coegit: misericordia coeluui irivplevit, el an- .inur.
    UnJe el subditur :
    gelorum ruinam restauravit. t Prope est Dominus omnitms invocantibus eum in
    < Confileanlur tibi, Domine, opera tua, et sancti t veritaie. > Non est, inquit, longe via, si ad eum
    t tui benedicenl te. > Omnia opera Domini conliien- venife
    volueris, prope est, voca eum, et responde-
    tur, et laudant Dominum; quia nihil reprehensibile bil tibi; si tainen iu verilate invocaveris eura. Quid
    esl in operibus Domini:; unusquisque ariifex in ope- atitem sit invocare in
    verrtate, dical ipsa Yeritas.,
    ribus suis vel reprehendilur, vel laudatur. Non cst t Si
    quid potierilis, inquit, Patrem in noraiue roeo,
    igitur roaluiu opus Domini, quia nihil non laudabile dabit voliis (Joan. xiv, 13). i — <Volunlalem limen-.
    in eo es.t, Et, quamvis omnis crealura Doniinum bo- tiura se faciet. >.Et unde hoc
    probas? < Et orationcs
    nedical, juste lamen hic dicilnr :-1 Et sancli tui be- « juslorum exaudiel, et salvos faciet eos. » Haecest
    nedicent te, > quia eorum benedicliones magis Deo enim eorum voluntas, et si h.ociinpetraverint; sulfi-
    acceptabiles sunt. < Gloriam regni lui dicent. > San- cit eis.
    cti, inqiiil, lui dicehl gloriam regni tni, etloquenlur i Guslodit Dofflinusoinnes diligenles se, et omnes
    polenliain luara. Ad quid? t Ut noiam facianl filiis U
    > Hnc antetn coinplebitur
    t hoininuin polenliam tuaro, ct gloriain magnifi- < peccafores disperdel.
    ( cenlics regni tui. > Singula singnlis respondeiil. in judicio, qiiandoboni vocabunlur ad gloriaiii, et
    Hoc egit sanctorum praedicatio, ul totus niundus Dei mali Irahenlnrad pccnam.
    polenliam agnosceret, elquanta sil eceleslis bealilu- < Laudationem Doroini loquelur os meuni. > Isfe-
    dinis gloria, perciperet. psalmus, qui tilnlatur laudalio David, a laudibus in-
    ( Regnum tuum, Dorairie,regntira omnium soecu- cipit, et in laudibus desinii. Et se Propheta iu Dei
    « lorum, et dominaiio lua in omni generaiione el laudibus perseverare promitiit; et praecipit iiloinnia
    « progenie. > Hoc est aulem, quod 594 a'iw dici- homo siinul secum in benedictionibus el -laudib-us
    tur : « Multiplicabilur ejus iroperium, et regni ejus perscverel. Hoc esl enim quod ail : < Et bencdicat
    < omnis caro nomen sanelum ejus in ccternura, et
    non erit finis (Isa. IX, 7). > Et alibi: « Poleslasejus
    « in sseculumsaeculi.>
    poiestas aeterna, quae non auferetur,: et regnuroejus,
    ig,u6dnon corrumpelur (Dan. vn, 14). J --.^t^i:-
    \1\i - EXPOSITIO l'N PSALMOS. 1218
    '
    PSALMUS CXLV. ''_'_.Aquiex tolo corde -indulgenliam quaerunl,ei se tiisos
    ALLELliA(885) AGG.EI ET ZACHARLE. csse intelliguni. i Doiiiiiius solvit; compeditos, > iit
    < Lauda, anima mea, Dominum, laudabo Domi- iii via riiandalorum Dei reclo ilinere currere possint.
    t num in-vita mea, psallam Deo meo, quandiu ero.> t Dominus illumihat caecos, > ut de eorum tenebris
    Scipsuni Propbeta ad Dominiiaudes hortalur, etani- liberali verilalem inlelligere valeant. < Dominus di-
    mam suamiit qui alios Deura laudare praecipil, ipse ( rigit jusfos, > quia ipsius gralia est, quod a recto
    oliosus non sit, necsine laudibus inveiiiatur. <Lau- itinere non recedunt. <Domihus cuslodil advenam, >
    da, inquit, anitna mea, Dominura. >' Noli cessare, de genlilitate, vel uridequaque ad Ecclesiam venieii-
    brevis esl vila ista ;,'et ego quidem < laudabo Donvi- tero. < Pupillum el.viduam suscipiet. >'quibus malus
    iiu.ii in vita mea, psallam Deo meo quandiu ero. > paler et maritus diabolus mortuus est. Gaudeaiit
    Qtria igitur semper erunl sancli, semper. et sirie fine pupilli, qui lalem patrein arinserurit, gaudeanl ili;e
    Deum laudabunt. Discamus modp Deum laudare in viiluae, quae laiis mariti lurpia etinjusla cpnjuga
    liac vita, qui eum slne fine laudaluri sumus iri alia rcliqiiorunt.
    vita. Meriio ilaque per lolum hunc librtim ad Dei < Et viain peccatorum cxlerminabil. > Extcrnji-
    laudes nosubique Propliela invital, quas etin coelo nantur peccaiorum viae, quia malae sunl, scd non
    elin terra canlare debemus. - '1B exierminantur peccatores, si eas reliquerint, ct per
    f Nolite confidere in pfincipibiis, neque in filiis viain justifiae anibulare voluerint.
    t hominum in quibus rioriest salus. > Laudate, in- ~t
    RegnabitDominusinselernum, Deus tuus.^ion,
    quit, Dominum, sperale el confidite in ipso, ei nolile (~in saeculumsaeculi. > RegnahH. inquit, Dominus
    confidere in principibus, qui rieque vos, neque se Deus, tuus Sion in aeternum, et insaeculum saeculi,
    ipsos a morte aeterna eripere possunt. Quid alii fa- et ideo jubila, el exsulia, et noli cessare a iaudibiis
    cere poleruni? Unde et subdilur : t Neque in filiis ejus in aeterniim.eliii saeculumsaeculi. Qui regnum .
    lioiiiiniuii, in quibus non est salus. > In illo igitur habel aueriiuiii, habeat et laudes aiernas.
    sperate, qui dal salulera regibus, et qui salvat om- PSALMUS CXLVI.
    nes speranles in se. - ALLELCIA.
    t Exiet spiriuis ejus, ct reverteiurintorramsuam, Quid significal Alleluia psalmi hujus inilium in-
    « in illa die peribiuit omiies cogitaliones eorum. > dicat.
    Nune pluraliter, nui.ic Singulariter loquilur Propliela .-« LaudateDominum,quoniarobonus est psalmus.>
    et grainraaiicaeregulas" parviperidet. Exiet, inquit, llla laus vocalur psalnius, quae in psalteripfit.et
    spiritns ejns, priricipis videlicet alicujus, el caro re- sine psalterio non fit. In psalierio verp panlare non
    vertetur in terram stiam, sicut scriptum est. Quia ^1 ^ posstimus, nisi el-manus. langal. corda , et lingua
    « "rf.rfaes, el in lerram ibis (Gen. m, 19). > Sive proferat voces. Bonus igilur esrpsalmus, quia boi;a
    eiia,ia spirifus reveftetur 595 Jn terra.ni suam, in est i.lla:laus, in qua cum voco opera concordanl,
    ierrain miseriae el teiiebraruin, in lociiin et in ler- t Deo nostro jucuhda sitlaudatio. > Nos, inqujt, lau-
    raro, quam male vivendo sibi praeparavil. « Et in illa demus Dominiim,.nos agamiis quod iiostium est;
    « die pcribunl ornnes cogilaiiones eOruro. > El quae ipse vero laudationem noslrain juciindam facial 3
    fuerunt illaecogitationes? Occidere, moechari, furari, ipse gratam el aeceptabilein babeai.
    mentiri, ei siroilia. lstae cogitaliones~peribunt, quia « JEdificans Jerusalem Doroinus, et disp.ei.s'onem.
    liaeculteiius agere non poterunt. « lsrael congregans; suscipieiisniansueosDoii iiius,
    « Beatus cujus Deus Jacoh adjufor ejus, spes ejus « humiliat auleiiv peccaiores. > Sic eiTimse habet
    « in Domino Deo ipsitis, qui fecil ccelum ei ler- ordo: Domiiius, inquit, ex vivis lapidibus aedificans
    < rain, niare, et oinnia quae in eis siiiii. > Miseri, cceleslem Jerusalem, et congregans in ea dispcrsio-
    inquii, illi, qui confidunl iu principibus, illi vero nem Israel, id csl sanctam Ecclesiam, ubique gen-
    beali eruut, quorura Deus Jacob adjuior ejus, qni tium dififusam, suscipiens ibi mansuetos el humilcs
    vitia supplantant et a se f epellunt, qui yerum"Deum corde, humlliat peccatorcs usque ad terrani; ut
    venerantur el colunl, non illos qui ab hominibus adimplealur quod scriptuin csi: < Deponit poientes
    facti sunl, sed iHuinqui omnia fecit. de sede, et exaltat humiles (LMC.i,52). J
    < Qui cuslodit verilalem in saeculum, facitjudi- - ( Qui sanal contritos corde_, ei alligat conlritio-
    < ciuro injuiiam paticntibus, dat escam esuricnti- < nes eorurn. > Hoc esl quod alibi diciiur: < Cor
    « bus. > Iioc aulem alii dii facere non possuui, conlritum, et hunjilialuin Deus non spemil (Psal.
    quia onmes roendaces sunl, el non jndicaturi, sed L, 19). > Contriiiones alligat Dotninus, quoniam
    judicandi el simul ciim aliis damnandi. Escam au- omriem sanctorum trisiiliani, et cprdis contritio-
    teiii, et carnalem, ct spiiitualein solus Deus fecit liem in gaudium convertii, ;'Uiide."alibi diCitur:
    el csurieniibus dedil. < Qui seminani in lacryrois in cxsuliationc raelent
    t Doiiiinus erigit elisos; > illos videlicei .elisos, < (Psal. cxxv, .5). >

    (885) <Aggaeusfcstivus, Zacharias vero menioria memoria habeant, et semper ia Dei niemonam.ia-
    Domiiiiinlerpretatur. Tales igilur digni siini, qui beantur. Feslivi auiem illi snnt, quia a seryili qpera
    fuiuaiitiir adconsliluendos niuios coeleslis Jcrns:;- spiriiualiler vacant, et iu Dei laudibusperseveraiil.»
    leih, qui et festiviiaiem diligaut, ci Deum seuiper iri BJJBA.
    fg_9.' S. BRUNONIS EPISCOPI SIGXIENSIS- 1220.
    t Qui numeral mulliludincm stellarum, et omni-, A } convenlicula, qui quoniam Li suis vifibus conilduutt.-..
    t. bus eis nomina vocat. > Jslae sunt illae stellae, de quasi a yiribus viri dicunluf.
    quibus Aposlolus ait: f quia slella di.Oerts slelta in < Beneplacilum esl Domino super timentes eum,
    claritale (/ Cor. xm, 41). > Isiae autem humeralae < et in eis qui sperant in misericofdia ejus. > Quid
    sunt, et nulla illarum de nuniero a Doniino consti- Deo displiceat et ptaceat, in his vefbis declaratur.
    luto perire, vel minui potest. Si enini capilli capitis lili soli sibi placeht, qui Deum timent, et in ejus
    noslri omnes numerali sunt, quis de sanctorum nu- misericordia sperant.
    mero dubitare possit, quorum et nunierura, et no- PSALMUS CXLVII.
    roina ipse scit, qui orania novit? Unde et conve- ALLELUIA
    nienter subditur: Titulus iste laudabilis ad laudes Dei rios seroper
    t Magnus Dominus nosler, et magna virlus ejus, horlatur.
    « et sapieijliae ejus non est numerus. > In his, quae « Lauda, Jefusalem, Domihum.iaudaDeum tuuiii,
    modo supenus dicla sunt, et magnus, et fortis, et « Sipn. > Invitat nunc Propliela totarii Ecclesiam ad
    laudem Dei, quae per Jerusalem et Sion significatnr,-
    sapientissimus Domiuus vera ratione esse probatur.
    t Incipite Doroino in confessione, psallile jDeo Jerusalera, visio pacifica, Sion speculalio iiiterpreta-
    t noslro in cilhara. > Dixit superius, f laudaie Do- B tur. Utrumque nomen Ecclesiae convenit, quae et
    sola pacem habet, quoniam t non est pat iriipiis,
    minuro; > nunc autem admonet, ul laudare inci-
    dicii Dominus (Isa. LVII, 21}, i etplena oculis anie
    piant in confessione laudis et jubilalionis. Et quia
    ct relro omnia sibi uiilia speculalur. Et quja t in
    superius de psalterio dictum est, niinc in cilhara
    factus est locus ejus, ei habitatio ejus In Sion
    quoque laudare praecipit, ut sit psallerium juctincrum pace
    cunmilhara. Et cithara quidein ad Novum Tesla- (Psal. Lxxv, 5), > merito Sion el Jerusalem, quae
    menluni, de qua jam mulloties superius diximus. hic per pacem significatur, Dorainum laudare jube-
    jn cithara canlare est vel Novum Testameniiiin tur. ;
    vel Tririitalis t Quoniam confortavit seras portaTum tuafum,
    prajdicare, mysterium exponere, quia
    Ites vel qualuof chordae sufliciunt. t benedixitiilios tuos >n te. > Portoi Jerusalem apo-
    stoli sunl et doctores, episcopi et sacerdotes. qui
    596 t Qui operitccelum nubibus, etparat lerrae eam muniunt et claudtinl, et introeundi adilum
    « pluviam. > Coeli aposloli sunt, qui spirilualis doc-
    trinte nubibus operti, ubique illam aquam ferunt, aperiunt. Nutlus ingredilur nisi per islos, quorum.
    serae lam fortes sunt, ui a iiullo aperiri, vel claudi
    qua lota Ecclesia irrigatur, lavatnr, et saliaiur.
    Terra enim Ecclesia est, cui haec aqua paraia est.-fC-.« valeant, nisi ab ipsis. Unde et eis a Domino dicitur:
    « Qui producit in monlibus fenum, et herbam Quaecunque ligaveritis super terram, erunl ligaia
    et in et
    « servituti hominum. > Monles isli Ecclesiae docto- erunl coelis, qusecunque solverilis super lerram,
    soluta et in ccelis (Jtfati7i. xviii,18), > Bene-
    res intelligunlur, qui illo feno, el illa herba Domino dixit
    aulem Dominus filios ejus in ea, quam videli-
    largierile abundanl, quibus Dei aniraalia nulriuntiir, cet benedictioneni 1111soli habent, qui maneiit in ea,
    per quae titriusque Teslamenti scienlia designatur. et illi ainitluiit, qui separantur ab ea. Sunt igitur
    « Qui dat jumenlis escam ipsorum, et pulliscor- Ecclesiae filii benedicli, sed in ea benedicti suiit;
    t vorum invocarilibus eum. > Haecsunt illa jumenta, extra vero benedicti non sunt.
    quae tolius Ecclesiae onera ferunt, per quae apostoli ( Qui posuit fines luos pacem. J Ubi non estpax,
    et doctores significantur. Tale jumenium se virjn- ibi neque Ecclesia est, quja infra terminos pacis
    sttis essejintelligens, ait: < ut jumentum factus sum Ecclesia tota et exlra fmes pacis
    concludilur,
    aptid te," et ego semper tecum (Psal. LXXII,25). > non exiendilur.
    Isli aulem spiritualibus cibis nutriuntur, qui eis a ( Et adipe fruinenli satiat le. > De lioc frumenlo
    Domino praeparantur. De pullis vero corvorum Apo- Dominus ait: ( Nisi frumenti cadens in ter-
    granum
    stolus dicit: f fuistis aliquando tenebrae, nuuc au- ram mortuum
    fuerit, ipsum soluni manet. Si auteiii
    tem lux in Domino (Ephes. v, 10). > Unde el alibi "I mortuum fuerit, mullum fructum afiert (Joan. xu}
    dicitur : t iEthiopia praeveniel manus ejus Deo
    24). J Adipe ergo frumenli reficitur Ecclesia, quae
    (Psal. Lxvii, 32). > Tales sunt onines peccalpres et Christi sant^uine satiatur.
    toto corde ad pcenitentiam conyersi. His autem Do- i Qui emitiit eloquium suum terrae, J, per qupd
    niinura invocanlibus esca illa ministiatur, quae dat
    evangelicam praedicationem intelligimus, de qua.
    vitam mundo, Id est pariis vivus, qui de coslo de-
    ipse Doroinus ait: < Ile in universum munduin, praer
    s^ceiidit. dicaieEvangelium orani crealurae (Marc. xx, 16). >.
    «.Non in yiribus equi ypluntalejn habebil, ncqtie De quo et sribdilur : t Velociler currit sermp ejus. >.
    < in labernaculis viri L^neplacitum esl ei. > Maliis Yelociter enim, et intra paucos annos, sicut scrip-
    est isie eqtius, cujus vires Deo non placent, per lum est, t in omnem lerram exivit sonus eoium,
    querri nimirum lyranni et haerelici demonstraiur, et in fines orbis terrse verba eorum (Psal. xvm, 18,
    super quos diabplus sedpt, et cruenlis calcaribus 5).».
    stiTiiulat, aique in omnia scclera violenler ruere t Qui dat nivem sicut lanam, nebulam velul cine-
    iacit, Vjri atUem tabernacula, hrereiicorum sunt i rem spargit. > Hoc autem tale est ac si dixisset.";
    1221 EXPOSITIO 1N PSALMOS. 122-2'
    Qui dat nivehvet laham; nehulam et cinerem spar- __ An6ncarnali,sedspiritualilsrael. Unde Apostolusait:
    gil. DalDominus fidelibus suis nivem, quando bapti- « quia caecitasex parte cohligit in Israel (Rom. xi,
    zanlur : dal lanani, qua vesliahtur: spargit multo- 15). J Hoc et sequentia manifestant.
    liesa cordibus eorum nebulam et cinerem, qua ex- < Non fecit taliter omni nationi, et judicia suanon
    caecantur. Deiiac nive alibi dicilur : t Asperges me t manifestavit eis. > Solis illis manifeslavil verba et
    Jvyssopo etinundabor, lavabis me et super nivem judicia Dei, qui ea spiritualiier inlelligere merue-:
    dealbabor (Psal. h, 8). > Dalergo Dorainus nivem, runt.
    id eslcandorem et pulchriiudinehi nivis. Dat lanam, PSALMUS CXLVin.
    ex qna nobis veslimenla faciariius, ut vesliti et non ALLELUIA, ALLELUIA.
    nudi incedamus. Haecveslis incorporea est, qua la- Tltulus iste tolies repetitus gaudiiim liobis el lae-*
    men veslitur et ornalur corpus et anima. Si babes litiam praestat.
    liumilitaiem, veslimeiitum libi est, si habes patien- <Laudate Dominum de cflelis, laudaleeum in ex-
    tiaro, veslimenluin libi esl, et quicunque habet cha- < celsis. > Non sufiicil Prophela? adDei laudes solos
    rilaleui, bene veslilus est. Talia vestimenta 597ex homines invilare, angelos invitat, et omnia quae in
    ista lana conficiuntur, quam quidein nisi a Domino coelis continentur. lnvilat et terraro, et
    .quaecunque
    liahere non possumus : t Quid eninj liabes, dicit R I
    conlinerilur in ea. Neque dimittit ea quae sub>
    Apo3iolus, quod non accepisli ? * (I Cor. IV, 7.) Ex terra sunt, sed ipsas quoque abyssos laudareDomt-
    lunc quidem Domirius nebuiam et cinerem sparsit, num jubet. Omnis atitem creaiura laudai Deum,_;
    quandopopulus, qui sedebat in tenebris, vidiliucem- quia nulla est quae ei hon serviat, et ejus mandata
    magnam. Jam, Deo gratias,liberati sumus a tene- non custodiat. Laud.tte, inquit, Dominum, Vosqui n
    et
    bfis erroris, et omnis caligo nebulte cineris fu- coeli eslis,-et de coelis origlnem due"t's , et quia in
    gata es.t a nobis. xcelsis habitatis, excelsius caeleris Deum laudate.
    < Mitlit crystallum suara sicut frusta panis : ante Clariores et altiores voces habelis, quia 'omnibus
    t faciero frigoris ejus quis subsislit (886) > Vetus aliis clariores et subuiniores eslis.
    Testamentum, quod prius quidem obscurissimum « Laudaie eum, oranes angeli ejus, laudate eum,
    erat, nunc spiritualiler inlellectumr digne satis cry- t onines virirites ejus. J In nomiiieahgelorum el virtu-
    Stallus vocattir, qupniam spiritualiler intelligenlibus tum omnes bealorum spiritniim ordines contii.enlur.
    clarissimumelpenetrabilefactum,est. Quiasiculscri* Considera modo quantae. et quales laudes ibi suiif,
    plumest: «Vicitleodetribu Juda, radixDavid.aperire ubi tot et talium cantorum voees resonarii. ;
    Iibrum,el solverc septem signacula ejus (Apoc, v. 5).> C ( « Laudate eum sol etluna, laudale eum, onines
    Etquodpropter 3tiam duritiam prius comediet intel- « slellse et lumen. • Ex qiio mundus iste factus esl,
    ligi non poterat nuncquasi panis in frusla divisus , nunquam htec omnia a laudibus cessaverunt j quia.
    facilesuirotureiinlelligitur. Dehoc paneJeremias ait: sui serviiii ordinem nunquam reliquerunt. Quis enini
    t Parvuli pelierunl panem, et non erat qui frange- splem,lunam etstellas videat, e.l tanlorum luminuni
    ret eis (Tliren. iv, 4).« Anle faciem.frigoris ejus quis Creatorem non laudet et benediCat? Nihil est, in qup
    susiinebit? > Hoc aulem laleest ac si diceret. Nisi amplius, quam in his admirelur et laudelur virtus. et
    Dominushoc fecisset, nemo ante faciem frigoris ejus sapienlia Dei. Unde et npn immerilo post angelos
    subsistere potuisset. Uude etsubdilur : secundum in Dei laudibus oblinent locimi.
    « Mitiit verbum suum, et liquefacicl ea, flabit spi- « Laudale eum, coeli coelorum, et aquae, quac*uV
    « rilus ejus, elfluenl aquae.> Frigida eratlex, dura, «_per ccelos sunt.laudentnpmen Doinini. >Cceli coe-
    et sine misericordia, quia ad lilteram intellecta non lorum illi su.n.t, qui omnibus aliis superiores sunt,
    lucebat in ea Ignis cbaritatis; mprleni jubebal. Si tibi Dei divinitas et majestas clarius el maniieslius
    quis fecerit inquiens hoc vel illud, morte moriatur. revelalur. Nam et Aposlolus usque a_dleriium coe-'
    Misit ergo Dominus Verbum suum , Filiurn suum, lum raptum se fuisse coinmemorat. Aqnas antein
    Salvatorera nostrum, qui eam spirilualilerexponen- ® I super ccelos esse Moysesostendil, ubi ail..: t D.visit
    do, liquefecil, et tolerabilem et intelligibilem reddii. Deus aquas quse erant supra firinamenlura, ab h's
    Ftavit in ea Spiritus sanctus, spiriius sapienliae et qtiae erantsub firmamenlo (Gen. i, 7). >
    inlelleclus, el iluxerunt aquaespirituales, quae inclu- t Quia ipsedixit, etfaclasunt, ipse 598mandayit.
    sae cOnlinebanlur. Hoc auiem sua gratuitainiseri- t elcreatasunt. >Si dixil, Verbpdix-it.et perVerbtini
    cordia fecit Domihus, pronuntians et expoTieiisver- oninia faclijm. esse inlelligamus, ideo hoc Verbum.
    liuni suuni et legem suam Jacob; non carnali, sed posuit, quod est, dixiU Nola simu' celeritaiem et
    spiriluali Jaoob; «juslilia, et judicia stialsrael; > facilitaierii faciehdi omnia; nulla fuit mora inter fa-

    (886) Vulgata habet: Mitlil cryslallum suam sicut camqiie aptavit spirittiali iritelligenliae Veleris Te-
    buccellam,ante faciem, frigoris ejus quis susiinebit? stamenti, qua ex obscuritate ad clarissimum sensiira
    Leciio tamen haecconformis esttextui S, Atigusiini, educiiiir. Hanc vero interpreiationem sustirore po-
    a cujus decIaratio"neiion fecessit S. Bruno, aliam- tesi, qui rerum apparentia conientus esi..Cajierinri
    que exponit. « Nix, inquii Augustihus, roultorum physici hanc nivis metamprphosiii ad plura saccula
    -'aiiiioruin leinpore duralo, et serje sacculorum, cry- peiiiianenlem nunc niiuiroe admittunl. >
    sialluiii dicitur, >proprieiateniJucis ei perspicuiljiis,
    i223 S. BRUNONISEPiSCOPI SlGNlENSlif . 12SV
    cere et dicere^ sed statim, ul dixil, facta sunt om- A J niinum , quia quod Hebraice dicitur, Alleluia, Laii-
    nia. ne dicitur, laudate Dominum.
    « Statuit ea in setcrnum et in saeculum sseculi, t Cantate Doraino Canlicum novum, laudatio ejus
    i praecepiumposuit, el non praeteribil. i Oninia quae t in Ecclesia sanclorum. > Velera, inquil, trar.sie--
    superitis dicta sunt in aeternum esse sialulum cst; riiut, facta sunt omiiia nova. Canient Judaeiinvete-
    praecepiuin hoc positum est, et praeleriri non'p'o- rali dierum roaloruro canlicum vetus: vos autem
    test. aquis baptismatis innovati canlale Domino caniicura
    ( Laudale Dominum de lerra, dracones, et omnes novum, Canticum videlicet Chrisii nativitatis, pas-
    ( abyssi. > Sicul illi superiores, ita et isti inferiores sionis et asCensionis. Haecaulem laudaiio sit in Ecr.
    sunl: cselera vero, quae sequtnilur, iu medip con- clesia sanclorum, in populo Ghristianorum, non in
    sislunt. Per dracones et abyssos, eos iiiielligi.mys Synagoga Judaeorum.
    qui in iiiferno coiilinenlur; el ipsos igilurad lau- t Laetetur Israel iii'eo,qui fecil ipsum, etfilii Sion
    des Dei invital Propheta, ut ei obediani, neque con- < exsullant super rege suo.> llle, inquit, Israel, qui:
    Iraire audeant. Nulla creatura se polerit excusare, canial canlictim novum, laeiettir in eoqui fecit ip>
    quod ad Dei laudes inyitala non sit. suin, el qui se credit faclum esse ab ipso, qui cru-
    « Ignis, grando, irix>glacies.spiritus procellarum, "* cifixus est propter ipsum. Et filii Sion, filii illius
    t quae faciunt verbum ejus. > Laudantur isla, quia Jerusalem, quae surstim est, quae est maler-nosira,
    Taciuntverbtiin ejus, quoniam nonveniunt, nisi ex exsulteiit super rege suo, qui diabolo superato re^
    prseceplo ei voluntale ipsius, et statim, ulei pla- gnavil a Iig.no.
    cuerit, obedire non dilferunt; et miseri homines « Laudent nomen ejus in choro, el lympano , ct
    pene ubique inobedientes inveniiinlur. « psalleiio psallani ei. > Quid aulem sii laudate Do-
    « Monles et omnescolles, ligna fruclifera et om- minum in choro, ci lympano, et psalterio superius
    « nes cedri. besliae et universa pecora, serpenteset diclura est, et in sequenli psalmo plenius dicetur.
    « yolucres pennatae. > Omnia ista -Deum lauilani, « Quia beneplacituhi esl Domino in popuio suo, ct
    quia lam sapienter creata sunt, ut eorum factura, exaltabil mansuelos in salutem. > Dignissiroa causa,
    et pulchriludo omnibus placcat. Laus artificis est, quae eum laudare debeant, quia ipsi sunt, qui muL
    uiiiuscujusque operis laudabilis composiiio,... A
    h tuni. ei placent, et quos ipse in aeternam salutem et
    t Heges lerra et oranes populi, principes.el om- : gloriam exaltabit. Unde et subdilur :
    t nes judices lerrae, juvenes et virgines, senes cum « Exsuliabuntsancii in.gloria, laefabunlur in sub>
    «juiiioribus laudent nomen Domini. > Audiat onniis /f> < libns suis. > ln illis videlicet ctibilibus, in quibus
    rationabilis crealura, quia dracones, serpeiues, be- exallati gloriam el salulein invenient.
    stiae et universa pccora laudanl ivonien Doraini, et t Exaltationes Dei iu faiicibus eorum, el gladii
    erubescat, et confiindaiur, si toiies iuvilata non « ancipiles in manibus eorum. > Hoc aulem Crit in
    laudaveril Dominurii. Et caeterse quidem crealurae judicio , quando in inagna lactitia el exsiiltalione
    laudani Deuni per bomines^ lioinines vero per se ip- inuiiduni judicabunt, et gladiis aeterriaedamnalioiiis
    sos laudare debent. Nain el raali et iniqui homiiies, impiortini corda vulnerabunl, dicentes eis: « Ite,
    etiamsinolihl, laudant Dominum, si quandoiaudaut maledicti, in ignem aeternuin, qui 599 paratus est
    el admirantur opera Doroini. Sed haec falis laus non diabalo.etangelis e]\is(Matth. xxv). > Etboceslquod
    sutficit eis. llli bene laudanl, qui in eiiin credunt, dicit:
    qui-ei serviunt et obediunt, ejusque yolunlatem fa- • « Ad faciehdam vindiclam in lialionibus, et in-
    eiunl. « crepaliones in populis. > Tales eriini illi gladii ,
    « Quia exallalum est nomen ejus solius, confessio quibus in populisei nalionibus universalis vindicta
    t~ ejus supcr ccelum el lerrain, et exallavit cornu et increpatio fiet. Unde et ancipites dicuntur, quia
    t populi sui. > Laudetur, inquit, super coeluin, a nullo ingenio evitari poterunt.
    :'
    quia nonien ejus solius exaltafum est super omnes « Ad altigandos reges eorum iri compedibus, ct
    «oelos. Laudeiur et super tei-ram, quia nomen cjus t nobiles eoruin in vincuiis ferreis. >
    llli, inquil,
    cxallatum et nominatum est superonraes lefras. Hoc
    gladii vulnerabunl el jugulabuiil damnaburii et in-
    autem a populo stio, quia exaltavit el sublimavit cor-
    crepabunl.etipsos reges el principes ferreis dtirisque
    nu, poteiUdam et forliludinera populi sui. vinculisatligabunl.
    f Hymuus omnibus sanctis ejus, liliislsrael po- < Ul faciant in cis judicium conscriplum. > Gladii,
    t pulo appropinquanli sibi. J Isle, inquit, hymnus
    dalur ad cantandtim, et jubilandum omnibus santiis inqiiit ancipites ad tam diversa omnia pia?parati
    crunt in manibus eorum, <ul faciant in eis judicium
    ejus,: id esl filiis Israel, populo videlicet appropin- conscriplum, > judicium. firmum et iromutabile,
    quanti sibi sirailitudine, imitatione, et bona volun- quale in divinis voluminibtis scriptum inveniiur.
    laie; t Gloria liaecest oinnibus sanclis ejus. > Gloria, in-
    PSALMUS CXLIX. quit, haec communis erii pmnium, el non solum
    ALLELUIA.
    aposloli, verum eiiam omncs sancti in jllo judicio
    Quicunque legimns hunc liiulum.iaudemus Do- judicabunt.
    4225 EXPOSITIO LN PSALMOSi - 122C
    PSALMUSCL. i rum sileat vox alta lubarum; et tuba vox alta so-
    A
    ALLELUIA. nusesl laudalio sancta. Post laudandi materiam,
    Nunquaro laudes Domirii finerivhabeant, quia in consequenter insfrunienta posuit, quibus Deum lau-
    principio el in finehujus psatmi, qui ultimus est om- dare debeamus. Tuba riamque, psatterium, et ci-
    nium, Dominum nosProphetalaudarejubet.Gumenim ihara, tympana quoque, chorus et chordae, organa
    dicatin ipsofine : «Omivisspiritus laudet Dominum. > et cymbala, inslrumenta sunt musicaa artis, diviriis
    nianifesle oslehdit quia non vullut laudes finiantur, iaudibus convenientia. Non ohinium est luba canere:
    ut coniiiiuasitperseverahliainlaudibusDomini. hoc blficium episcopofum el dociorum est. lllis enim
    « Laudate Dominum iri sarictis ejus, laudate eunv diciiur : « Canite inltio mensis tuba (Psal. LXXX,4).>
    « in firmamento virlutis ejus. > Coelum etierram, Et : < Clariia, ne cesses, quasi tuba exalta vocem
    elomnes crealuras quae in eis sunt, ad laudes Dei luara (Isa.-wni, 1). > Isli sunt sepiem angeli in
    Prophetainvilaverat, nuric anteiti materiam, qua Apoealypsi luba canenles. Tubarum sonitu muri
    eum laudeht, eis minisirat. Sumat uhusquisque quod Jericho corruerunt, el ingrediendi adilum undique
    sibi placet, et quod sibi conveniens et uiile esse vi- populo Dei aperuerunt. Ttrbis Israelitae ad praeliunT
    delur. t Laudate, inquif, Dominum in sanclis ejus. > vocabantur, tubis jubilaeus annus nuniiabalur, et ad
    Hanc laudandi materiam suscipite, qnia in hulla alia U i totitis aroii solemnitalem poptilus parabatur. Hoc
    re laudabilior esse probatur. Diciie ergo : ,i Mirabi- autem lotum sacerdotum ministerio fiebat, 60©
    lis Deus in sanctis ejus, Deuslsfael, ipse dabit- vir- quia episcoporum et sacerdotum voces significabat,
    tuiem et forlitudinem plebi suae,vbenedictus Deus quibus per prophelam dicitur : « Si non annunliave-
    (Psal. LXVH,38). > Si quis enim corisiderare velit ris iniquo iniquiiatem suam, animam ejus dc manu
    sanclorum fidem, et sapientiam, et consiantiam, et tua requiiani (Ezech. m, 19). >
    palientiam, el alias virtutes quas a Deo suscipere « Laudate euni in psalterio. > Psallerium porlat
    meruerunt, facileeognoscere poterit valde in san- homo, queni nova viia reformat. Ut valeat denis
    clis stiis Deum et laudabilem et mirabilem esse. verbis irisistere legis. Qmriis chorda sonum reddat
    Unde etalibiin sua el aliofum persona iste,qui hoc bene tofta caiiornni. Caiitare in psalterio perfeclo^
    modoioquitur, ait : « Mirabilis factaesl scienlia tua rurii esl. Hoc iiisirumentum Deus ipse consliluit, et
    ex me, confortata est, et non potero ad eum (Psal. decem chordas suo digitoin eo exleridii, per quas
    CXXXVIIIj 6); > decem verba legis significantur. Vocalur autem prima'
    t Laudaieeuro in firnJamenlo yifliiiis ejus; > Pro chorda, unus Deus: « Et non habebis Deum alium
    firmamenlo Dominum laudare memetilo. Terra fide absque me (Exod. xx, 3). > Secunda vero, < Noii
    forlis, quod datiibi conditor orbis.-Hoc enim firma- " facies tibisimulacrum (ibid., i),t Terlia, < Non ac-
    mentum, quod ccelum voeatur, quod sua virlute et cipias noraen Dei tui in vanum (ibid., 7)..»' Qiiarta
    potenlia ineffabili Domirius fecit, apostolos/caeleros- verb, « Colediem Sabbatorum (ibid., 8). > Quinta,
    que sanclos significat, qui lanla virtule et clafitate t HOnora patrem et matrem (ibid., 12). > Quinque
    praediti surit, ut nulla sub coelocreatura valeat eis anlem,qua sequuntur, haec hoinjria stint.t Non oc-
    comparari. cides, nori mceehaberis, non furttim facies, non fal-
    t Laudale eum in virlntibus ejus. > Non tua vir stim leslimonium dices, nori concupisces rem pro-
    virtus, qtia pugnas, sed tibi Chrislus in cruce iloria- ximilui(ibid.:, 13-18).> InlerhaecaulemDeinTandaia,
    vit, quando niofiens superavit. Sis igitur cerlus, taiila corieordia est, ut qui offendit iri uno, neces-
    quia pugnas virfutibus (887) ejtis. Sive virtules cce- sario offendat in oninibus. Unde Jacobusaposiolus
    lbrum inielligamus, sive virlules miraculorum, quae ait: * Quicunqueobservaverit totam legenv, offeiir
    per sanctos suos operatus est Dominus, sive eliatri dat aulent in uno, factus est omnium reiis (Jdc. xt,
    sapienliam, iustitiam, foriitudinem, temperantiam, i"0)..->Aliquando in duas chofdas peccaverail David,
    coeterasquevirtuies,~ quibus "sanctos ofnatos fuisse, aduileriuhi simul et homicidiuni perpelrando; sed
    quibus et vitia, et inalignos spiritus, omnesquesuos j) postquam ei dictum esj,: Diriiissum est tibi pecca-
    adversarios eos superasse legimus, valde _.quidera tum tuuin; hiox laeiabundus ei ad psalteriuiri acce-
    conveniens est ui in ouiilibus his Deus iaudetur et dens, ait: <Exsurge, gloria mea, exsnrge, psallcrium
    glorificetur. -et cithara (Psal. LVI, 9). J Vere nvagna gloria ibi
    < Laudale eum secundum mulliludinem magnilu- est, qtii haec decem verba cusiodire polest, et qui
    « dinis ejus. J Semper laudate, quia nullo fine le- has chordas sine offensione tangit et modulauTr.
    neiur. Nescis fortasse quantum eum laudare debea- Unde Apostolus ait: < Gloria nostra hoc est, testi-
    mus; cousidera quantus est, et secundum ejus monium conscientiae nostrae (II Cor. i, 12). > Ule
    quantilalem laudes mulliplica. Nunquam igitur a enim in psalterium non delinquil, quem conscienlia
    laude quiescas, quia immensus est ille quem laudas. non accusat.
    < Laudes itaque Domini loquatur os meum, et be- t Laudate eum "in psallerio et cilhara. > In ci-
    nedicat omnis caro nonlen sanclum ejus (Psal. thara cantal, qui corda tumenlia placat. Nam ci-
    CXLIT,J21),> non ad lenvpus, sed «in saeculumsaeculi.J thara a furiis mentem solvere Saulis. Decem chor-
    « Laudate eum in sono tubae. J Nunquam noslra- das, sicut modo diximiis, habet psalterium; iri cithara
    (887) Cod. Ghis., viribus.
    PATROL. CLXIY. 39,
    -1227 S. BRUNOMS EPISGOPI SIGiMENSIS 1228
    vero tres cordsc stimciunl, per quas Trinitalis my- A fLaudateeum in choivlis. > Torqueniur sancti
    sieriuro signiiicalur. Ujide quatuor animalia, etipsi manibus, si quando lyranni: chfff.dis laudalur, nam
    Seraphim, die ac noctemodulando.dictint: ( Sanctus, cborda vocatur carnis tortura , carnis iii.l/ttlilio
    Sanclus, Sanctus Dominus Deus Sabaolh, plena est dura. Per has ergo chordas nulla alia inslrtimenla,
    o.mnis terra majestate ejus (Isa, vi, 1). >Multi autem nisi ipsa sanctorum martyrum corpora inielligimus,
    in cilhara canlant, qui psalterium ferre non valent. quac multolies in eculeo, et catasla, el in cruce ,
    Psallerium ad operalioiiem, cilhara autero ad ser- quasi quaedara chordae in psalterio extendebantur.
    monem perlinet. Qui bene pradicat et male vivit, llli ergo qui talia patiebanlur, in chordis procul du-
    citharain quidem habet, psalterium npn babet. Est bio Deum laudabant. .
    auteiu psalteriuin jucuiidum cum citbara, quando i Laudale eum in cliordis el organo. > Organa
    vox opcrationi, el operatio voci concordat, alioquin noslra Deum laudenl sine fine dierum, Organa do-
    paruni cithar;cdus proficit sibi, quamvis multis allis ctorum voces dicuntur eorum. Quas reboant lignis,
    caniando proficiat. conceplas fbllibus imis. Organa ei lympana unani
    < Laudateeum in lympano, > Tympana nos clare habent significalionem , uiraque eninv signifi.cnnt
    nioiialia moiiificatae ineinbra docent; carnis corii, carnismortificaiioneni.sive perabstinentiain,siveper
    quia suntaiiimalis. Hoc instrumenlum proprie niar- B martyrii passionem. Illae namque episcoporum praer
    lyruin est; quamvis et illorum esse videaiur, qui dicaliones in organo fiunt, quae de corpore per absti-
    CBiiiemsuam crucifigunl cum vitiis et concupiscen- nenliam dissecato et mortificato procedunt. Unde
    tiis. Tyiiipanum enim verberibus sonat, et nisiferia- Apostolus ait : f Casiigo corpus meum, ne forte
    lur eiperculialur non sonat. Est enim corium sic- dum aliis praedicavero, ipse reprobus efficiar (/ COJ-.
    cuin el extensum, quod frequenti percussione Ion ix, 27). > Illa igilur praedicatio reproba esl, quae
    gius resonat. Si autein delectat te audire vocero non de corpore casiigato et morlificato, sed de carne
    tyropani benesonaniis et laudantis, audi Aposloluro impinguala et delicata procedit. Organaenimexmor-
    dicenlem : f A Judaeis quinquies quadragenas una tuorum 601 pellibus, et siccis coriis conficitinfur.
    minus accepl; ler virgis caesus suro, semel lapidalus Unde et merito illos significant, qui mullis absii-
    siim (II Cor. xl, 24). > Beali Stepbani tympanum» nenliis alDciuntur.
    cum percuterelur et a Judaeis lapidaretur, lain raa- ( Laudale eum in cymbalis bene sonantibus, tau-
    giiiim sonum reddidit, ut ccelos aperiret, etante lliro- daleeurnincymbalis'ubilalionis. > Cymbala quippe
    JIIIUIDei sublimius audirelur. Ait ergo: < Video coelos Dei bene sonanlia sunt duo cleri. Hic novus, ille
    aperlos,.et Jesum slanlenv a dftxlris Dei (Act. vn). > „ vetus; hicPauIus, et hic hene Petrus. Olim canta-
    '1'ales ergo in tympanis Detijrilaudabani, qui carnem vit, cuni nos Judamque yoe3vit. Ille enim in cym-
    suam prius jejuniis afflictam et siccalam, tyranno- balis bene sonanlibus canit, qui verba~ sua, el ser-
    Tum verberibus et cruciatibus flagellandam irade- roonem suum utriusque Testamenti aucloritate con-
    banl. firmat. Duo namque leslamenta, duo cyrabala sunt,
    . . i Laudate.eum in tympano, el choro. > Non cho- quae lunc quidem suaviter sonant, quando alterum
    rus ullus erit, ubi clero regula desil. Ordine namque altingilur sibique vicissim respondent. Hinc est
    sedent; ergo ordine vivere debent. IUi itaque lauda- enim, quod abyssus abyssum invocat; hinc esi,
    banl in cboro, de quibus dicilur : < Multitudinis au- quod inler medios cleros non doroiiiari jubemur;.
    tein credenliuin erat cor tinum et anima una (Act. hinc est,quod duo Cherubim se vicissim respiciuntr
    jv, 32. >Illi enim clerici et monachi, qui se diligunl, el bini discipuli a Domiuo mittuntur
    qui se honorant, qui sibi vicissim obediuut et ser- i Omnis spiritus laudel Dominum. > Spiriltis om-
    viiint, qui sibi assurgunl, qui ad invicem alter alte- nis<eum benedicat nuiic, el in aevum. Laudet^
    vius onera portant, qui sub legula. et discipliua ametque, colat, quem Kachel mater adorat. Nunc
    viyutit, illi, inquam, in choro Deum laudant. Non secunda quidem, sterilis sine semine pridem. Hoc
    eiiim tantunv ad vocum consonantiam, quantum ad Paier, hocFlamen, hocFilius audiat. Amen.
    aiiimorum meniisque concordiam respicit Deus.
    1229 EXROSITIO IN MULIEREM FORTEM. 1230

    S. BRUNONIS ASTEJMSIS

    EPISCOPI SIGNIENSIS -''-'

    EXPOSITIO DE MULIERE FORTE

    602 Nemo quidemambigiihumanoe divinaeque sa- A f Quaesivit lanam, et liniiro, et operaia_ost con-
    t silio njanuum suarum. > Per lanam, et linum, in
    pienliae Salomonempraepmnibusprincipatum posse-
    disse. Multum igiiur decuit, ut fanius vir Domini sui quibus lotuhv muliebre artificium continetnr, lotam
    majora negoliaprpcuraret. Cogilal itaquealqueper- ecclesiasticam operalionem intelligimus. Habet Ec-
    currit quando, aut quo in loco muliereni forfem clesia lanam, ei linum, quo et animas veslit el cor-
    inveniat, qtiae Doniinp sup sit digna copulari. Ait pora. Cplligit linuiii circa fusum, colligit spem circa
    - . - • fidem. Non sine fuso tehdilur filum, nec Sine:fide
    enim(ProtJ. xxi) :
    _ t Mtilierem. foiiem quis iuveniel ? > Quae mulier prolalaiurspes : t Est enim fides sperandarum sub-
    lain sapieiis, lam nobilis, tam decora, latri pulchra, slantia rerum (Hebr.-xi, 1).> Noninvasit, sed quaesi-
    lam. dives, tam ornala. reperielur, quara tanlus vit;accepit, et operata est. Hoc autem consilio
    rex, laulique regis fiiius in malrimonio sibi conjun- nianuum suaruin. Manuum enim consilium oplimimi
    gat? t Procul.> Nonhqc, inquii.inlemporereperitur, est, quoniam qijaevconsiliantjirlpsae perfleiunt. Lin-
    non noslro in regno invenitur; procul est, longeest, gua autem dicere novit; quse autem dicil, facere
    non modo in Judaea esi. Est enim ab orlu solis et nescit. . . . :
    c-ecasu, ab aquilone et mari.« Et de ultimis finibus < Facta est quasi navis instlloris. J Navisquidem,
    t pretium ejus. > Non una_,inqtiil,pr.ovinciacontenta, B
    B.quoniam iii.htijus mundi fluctibus posita, muliortim
    quiniroo ex omnibus mundi parlibus; auriim, -ar- fluctuiiiii adveisitale concutilur. Inslitoris, quia Sal-
    geiUum, lapides preliosi et catera, quae ad pfelium valor nosler semper instat, ad ostium stat et pulsat:
    perlinent et.ornatum ejus, deferent. Erit enim in Mulli enira iii Ecclesia sunl inslilores, miilli em-
    vestilu deaurato circumdata varietalibus. -Erit ita- plores, et veridilores, Da fidero, suscipe vitam, Sic
    que~ex ultimis finibus preiitira ejus; quoniam post . enim inJEcclesia emplio fil. < De longe portat pa-
    hujtis saeculi finem prelium suscipiel, coronain et t nem suunii> De longe, de ccelis, a Moyse, et Elia.
    haereditateni. . Jeremia, caeterisque prophetis. Denique ex omnibus
    t Confidit in ea cor viri sui. > Non petulans, in mundi partibus panem soum,~ viciumque spiritua-
    quit, nonlasciva, non adultera erit, imo casla, so- lem ccelus apostolicus attulit. Haeretici 603 verode'
    Ijria Ct viro fidelissima. Quocirca,vir ejus confidit longe non afferuni-, a patribus non accipiuut; sed
    in ea. Non zeloiypus erit, non ejus insipientiae, ipsi in Se errorem concipiuiit. -.:•.--
    non infidelitatis limebit. Fugiant adulleri, cessent < De nocle surrexit, dediique prxdam domesticis
    Judaei, non tenlenl eain haeretici: ejus quippe tha- < suis, el cibaria ancillis suis. > De nocie qtiidem
    lamus corrumpi no.n poiest. t Et spoliis non indige- surrexit, quatenus, lampadibus accensis,: venienti
    t bit. >Non enim spoliis indigei Ecclesia, quoniani C L sponso occurreret. Domeslicis auiem praeda' dattvr;
    seinper in.iquorum praevalet raullitudini, Semper quoniam ecclesiaslica J'egimina haerelicis, Simonia-
    onimvitia supplanlat, sempermalignosspiritus fugai, cis, adulieris a clero et populo Tauferuntur, et viris
    ejusque spolia diripit, aninjas yidelicet baplismi non ignolis., nec neopbytis, sed: notis "et probatis
    furite purgaias. Quis enim nisi victor spoliis dice- atiribuuiiliir. Perhos autein dantur ancillis cibaria,
    luronustus? . .'.' quoniam ab his subjectorum animaepabulo spiriluali
    t Reddet ei bonum, et non malum omnibus die- reficiuntur.
    t bus vitaesuae. > Non asper,inquit,non durushujus < Consideravil. agrum. et emit eum. > Quid per
    sponsus erit; imo dulcis, suayis, qui uoti aliquando , agrunv, nisi patriam ccelestem inlelligimus ? Hujus
    bonum, aliquando malum, sed bonum , ef nunquam autem frucium, muliiplicalioriehv el pulcliritudinem
    reddei roalum : t Sine poeniientia enim sunt dona, Ecclesia intellexit; omnia. quaehabuit verididit et
    et yocatio ejus (Rom. xi, 29). J Nunquam enim pauperibus tribuit; hunc agrum emit.
    poeniluit dedjsse quod dedit,. fecisse quod fecil, vo- ,-t De. fructu manum suarum .plaritavii vineam. u
    cassequos Vocavit. Yix enim sine labore , et angu- Defruclu namque manuum suaruhi sifel iilein hoc
    stia aljquid vel parvum acquirii, Posiqiiam aulera ad saeculovineam plantavit, qui ea.Dpmino cooperante,
    ; vitse dies Ecclesia pervenerit,-, semper bonnm, et, P I pperalur, per quae aeierriae bealitudinis siiavilaieiti
    nunquam nialttm suscipiel. Sicul econlra mali sem- degustet. Unde Psabnisia : «Iriebriabuntur, inquil,
    per inaluni, nuiiquaniiiutem bonuiniiivenieiit. ab ubertale domus luaj (Psat. xxxv. 9). r
    1231 ;S. BRUNONIS EPISCOPI SIGNIENSIS 1232
    < Aceinxil forliludinelunibos suos. > Lumbi qui- A qualitatem diversis sanctortim ordinibus convc-
    dem cinguntur foriiludine, quando vigore castilatis niiint, ut rubcae marlyribus, albaeconfessoribus.
    impetus libidinis refraenatur. Unde Dominus in Evan- < Nobilis in poiiis vir ejus. > Nam etsi humilis,
    gelio : < Sinl, inquil, lumbi vestri praecincli (Luc. et in forma servi Cliiislns'Dominus nosler in prinio
    xn, 35). J — < Et roboravit brachiuro suum. J Quid adventu apparuisset, in secundo lamen nobilis cum'
    cst autem brachium corroborare, nisi incessan- senatoribus terrae in portis eorispicielur. Nobilis
    ter bonum opus operari ? Roboravit brachium ne quidem, quoniam in propria ei palerna claritate
    vincerelur, neve sculum et telum bajulando las- refulget. ln portis aulem, quoniam ipse, qui janua
    saretur. est, et peccaiores in infernum praecipifabit, etjusfos
    < Giisiavit, el vidit quoniam bona est negotiaiie in ccelestenv donium introducet. Cnm senatoribus
    « ejus. i Gustavil.iiiquit, tentavit, cognovit, et vidil, autem sedebit ; quoniam, sicut ipse ait, cum vcnerit
    et intellexit qtianlum bona est et titilis rccta ne- in sede majestalis suae, duodecim discipttli super
    gotialio, labor, et exercilalio ipsiiis. Vere uiique duodecini sedes sedebunt, qtii duodecim tiibus Is-
    bona, quoniamad bonum stimmum.sine fine bonum rael judicattiri stinl.
    cam perducei. < Sindoiiera, fccil el vendidil. > Sindonem, iii-
    < Non exstinguetur in nocte lucerna ejus. > Non B quit, vestem candidam, vestem puram, vesteiu nu-
    enim ex illis erit, quae ir. sui doloris lenebris, et plialem Ecclesia fecil. Hanc autem vendidit, hairc
    nocle dicluravsunt: t Dale nobis de oleo veslro, nulli sineprelio dedit, hanc filiis sanctis in bapti-
    quia lainpades noslrae exstinguunlur (Mailli. xxv, smate Iribuit.Yis hanc vestem ? Sponde fidcin, ab-
    8). > Lucerna quidem non exslingueiur, quoniam renuntia Salanae et omnibus operibus ejus. Haec
    virtutum operumque [fulgore omnibus iHucescct. «nim esl veslis: f El cingulum tradrdit Chananaeo.>
    t Manum stiam misit ad foriia. > Quid per rna- Quid per Cltananaeum, nisi gentiles ? Hi autem laxi,
    num, nisidoctores ? Narosicut corporis principalior discincti ei dissoluti erant. Hi sunt, qui sine Iege
    pars manus est , ila et doclores corporis ecclesia- vivebanl • bos succinxit, hos ad hoc opus praepa-
    slici. Hi aulem milluiiiur ad fortia, bi roajora exer- ravit.
    cent negotia. t Foiiiludo et decor indumenUim cjus. > Ilanc
    i El digilicjus apprehenderunt fustim. > Per di- enim et Christus veslem habere dicitur ; tinde Pro-
    $ilos quoscunque fideles intelligimus, qtii niinoris phela : t Dominus, inquit, reguavit, dccoreni in-
    incrili et oflicii sunt. Hi auteih fusnra apprehen- duil: indulus ^O^^fDominus forliludinem (Psat,
    dunt, qui leviora negoiia procuranl, solaque fide xci, i). >•—fScimus aulem,inquit Joaniies.qtioniam
    et spe muniunlur. Filare namque qtiseiibei mulier- ^* similes-ei eriinus (Joan. m, 2). > Forliludine iglttir
    cula potcst, credere autem ei sperare, non magnus et decore indueniur ; quia caro quam recepturi
    labor esl. Sine manibus non filaut digili, sine do- sumus, jam amplius corrumpi non poterit. Decore
    cloribus non credunt subjecii. Unde Aposlolus, auteni, quoniam sicut sol in regno Dei sancti fulge-
    fQuoinodo, inquil, audienl sineprsedicanle?) (Roin. bunt.
    x,U.) t Et ridcbit in die novissimo. >Nunc autem est
    t Manum suam aperuit inopi. > Expositio : t Et lemptis flendi, lunc erit tempus ridehdi. Risus enim
    t palmas suas extendit ad pauperem. >Non strinxit, gaudenlis esl, quoniairi ridere gauderc esi. Ride-
    inqiiit, non clausit; si manus aperuit, palmas exten- bunt igitur sancli in die iiovissiino ; si quidem et
    dit, eleemosynas pauperi dislribuit. gaudebunt. Unde et illud : < Laetabilur justus, cuni
    < Non timebit domtiisuae a frigoribus nivis. > Op- viderit vihdictam impiorum (PSOLTVH,11). >
    tiroa esldomus, bene induli sunt habitatores ; non < Os suum aperuit sapienliae. > Erant.enim tene-
    fiigus, non glaciem, non nivem, non hiemalem, non brae super faeiem aljvssi ; tecta erat, obscura erat,
    vernalem timent pruinam. Quare hoc ? Sequilur : clausa erat sapieniia. Hanc autein aperuit, banc do-
    t Omnes enim domeslici ejns vestiti sunt duplici- rj j cuit, hanc praedicavit Ecclesia. < Et lex tiemcntiae
    < bus. > Duplicibus quidem iiiduuntur familiares et t in lingua ejus. > Lex enim Mosaica, dura, gravis,
    (lomesiici Ecclesiae ; quoniam et animae et corporis ulpole in Iapidibus deformala, el aspera eral;
    puritaiem ambiunt. Hic autenv e conlra mali suae quoniam si quis conlra boc vel illud fecissel, oc-
    (•onfusionis diploide induti, duplici conlritione con- cidere eum jubebal. Ecclesiae vero lex mansueiu-
    terenlur. diiiis esi, clemenliae et misericordiae; non eriim
    .« Stragulatam veslem fecit sibi. > Slragulata occidil, sed miseretur, convcrsis omnibus vcuiam
    cnim genus veslium esl, qnod mulla varietate fit.' pro:slal.
    Siragulata esl igiiur vestis Ecclesix, quonlam multa < Consideravit semilas domiis suae. > Considera-
    varietale depingilur. lbi eniin humililas, pax, pa- vit, inquil, sapienterque inspexit, per quas domus
    tientia, pielas, niansueiiido, caeteraequelvirtutes re- suae famuli, filii et ancillaesemitas incedere debe-
    fulgent. rent. Alios per humanitalem, alios per paiienliam,
    < Bissus, et purpura indumenlunv ejus. J Multum alios per caslitatem regna coelortim scandere jussif.
    eniin decel ut lanta regina pulchris et speciosisi Nullum in via peccatorum ex domeslicis sanctis
    vestibus indualur. Hae tamen secundum colorumi slare passa est; quoniam malam et Iriutileroiiaric
    i233 EXPOSiiiO 1N CANTICACANTIG: 1234
    riain esse cognovit. lEipanem oliosa non comedil. i A & f Date ei.de fruclu manuuin suaruin. > Yos, in-
    Unde Psalmista : < Labores, inquit, manuum tua- quit, maier Ecclesia genuit, vos planlavil, vos
    ruiri, quia raanducabis (Psal. cxxvn,10).> El Apo- docuit coluii, et rigavit. Date igitur-ei de fruclu
    iiolus : < Laborel unusquisque maiiibus suis ope- liianuum veslrarum, servite ei, obedile ei, et sicut
    rando quod bonura est (Ephes. iv, 28). > matri sanclissimoe per omnia credite. Quamvis
    < Surrexerunt filii ejus. >Non jacuerunt, inquit, enim onmes .fidclcs Ecclesiae sinl; illi tamen priit-.
    non dorraierunt, imo surrexeruiU, steteTunt, ma- cipaliler hoc noniine censenlur, qui caeteros regunt
    trisque bealiiudiitem praidicaverunl. Quis enim ' et docent. His auleni serviendum.est, < Quoiiiam
    prophetarum.vel apostolorura hujus beatiludinem dignusest, inquiiDominus, operarius roeicede sua
    non piaedicavit ? t Ei-vir ejus laudabit eam; >sicut (/ Ttm. v, 18).>
    scriplum est: t Laudabuulur omncs, qui jurant iiv < Etiauderit eam in portis opera ejus. > Laudant
    eo (Paal. LXII, 1). > Sed quomddo iaudabuntur ? equidem opera sua in portisEcclesiam.quando bona^
    Visaudire quomodo.?.t Esurivi, inquit, et dedistis - quae ipsa agit, nos videntes el audientes eam laiu
    mibi manducare ; bospes fui , et collegislis inc, dibus exallamus. Cum enim apostolorum acius riar-
    nudus, el tooperuislis me (Maith. xxv, 55). > Ilaec raniur,-nonne apostolos in audilu laudant auribus-
    eiit laus Ecclesiae. Sicvir ejus laudabil eara. . rjE que fidelium, quae tanquam poiiae sunl, quibus &&.
    t Multaefiliaecongregaveruiit divilias. > Quaniuin intima cordisverba penetrant.
    cnini ad crealionem, sive boni, sive mali, onines.i Laudant itaque : -
    Dei lilii esse dicunlur. Multae filiae igitur divitiasi - Ceiiissime cognovimus
    habueiuiil. Sapienles enini fuerunl Judaei, sapienlesi Quod sermo Salonionicus
    et philosophi. t Haec aulem supergressa esl univer- Mulierein foiiissitiiam
    sas ; > quonianrnon mundanam, nec eam quae inllal, Significal Ecclesiam.
    sapientiam didicit':: .< Super senes intellexi, quia_ Ilunc Rex sapientissimus
    mandata lua quaesivi(Psal. cxvm_ 100).> Regumque potenlissimus
    < Fallax gralia, et vana est pulcliritudo. > Fallax,_ Adveniens inhomineni
    inquit, gralia, vana sapientia, inutiles diviliaeniul-_. Sibi delegil conjugem.
    toruro suut. Gratia quidem baec omnia dicunlur, In hac prophelae plurimi -
    qubuiam gralis omnibiis, el sine prelio datur. Undei Apostoli, episcopi,
    Aposlolus : < Quid enira habes, inqtiil, et non acce-_. Confessores et martyres,
    pisti ? t (I Cor. IV, 7.) Et Psalmista : <rNon esl quii Yiduaesirivulet virgines..
    se abscondat^i calore cjus (Psal. xvm, 7). > OmncssC( Cum luiamen Felicilas ' - '
    igiiur gratiarum aliquid liabenl; in pluribus taraen[i ' Filios ilaque praedicas-
    fallaces graliae inveiiiunlur. Quamvis gratis omnibuss Quaecaeteiis communla^
    a DoininOdalur : < Omnis eniin sapienlia a Dominoo Tibi yidenttir propria.
    Deo est (Eccli. j),r laroeii fallax est, si quidem iionii Tufoiiis, etforlissima
    Douiiiioservit, quaeriona viriulibus, sed a coloribuss Mulier prudenlissima -
    lil, quae non seterna, sed lransiioria esl. « Miilier r Conslaijs, el constantissima
    « limens Dominum ipsa laudabitur. > Ecclesia vide-- Feiix, ct felicissima.
    licet, quaein limore, el tremore Doriiino famulatur,', Per te laus sit irigenilo
    ipsa salvabitur. Laudabitur itaque a Deo,_Iaudabi- Gloria tinigenito
    lurab.pperibus sanctis, laudabiiur el ab homiui- CuiviSpiritti paraclito
    bus, el ab angelis. Coiisolaiore inclylo. Amen.

    S. BRUNOWIS ASTENSIS
    EPISCOPI SIGNIEiNSIS

    HPOSfflO 1 CANTICA GAMIOMM


    INCIPIT LIBEll

    SCIR HASCIRrM SEU CANTICUM CANTICORUM


    AUCTORE EODEiM

    605 CAPUT PRIMUM. Multa, inquit, mihi, coeleslis regis legali, ssepe
    * Oscuiciur me Psculo oris sui. J Yox praediclae nuiitiaslis, nmlfa de nobilitale, de diviliis, de for-
    pjulicris." litudine, de pulchritudine, multaque cteviri sapieri-
    1255 S, BRUNONISEPISCOPI SIGNIENSIS 1236.
    tia relulistis. Yidi Moysen, vidi Eliam, vidi-Jere- A non multos pepererant. Haecautem pristina vetu-
    miam, vidi David, vidi et alios, qui ipsius advenluin slate relicla, sanetoque Spirilu acceplo, Cliristum
    niihi nunliaverunt. Credo. vcrbis, amore langueo, totis viribus, onwique maieriiilatisaueciu dilexerat.
    paraia sum, cessenl legati ; jam ipse veniat, mani- Yox Ecclesiaead Clrristum :
    fesielnr, figat oscula, det amplexus, proprioque ore i Trahe me posl te. > Post se namqne Christus eos
    tmihi loqualur. (888) Aposlropha. Te, inquit, diligo, trahit, quicunque eum iinitanlur, ut qui ipsius
    et desidero, te audire, le videre concupisco. Quare iinpeiio super coelos exaltantur : < Nemo.asceiidit
    lioc ? < Quia meliora sunt ubera lua vino. » Yiinnii in coelum, iiisi qui de ccelo descendit-(Joan. iij,,
    niihi Moy-ses,vinum mihi caeteri prophetae dederunt 13). > lpse quidem per se ascendit, qui et-perfeclus
    amarum, et forte, austerum, et ad bibendum as- 60g Dens cst, et perfeclns homo. Caeteri autem,.
    pertim. Gravia enim non, solum iaclu, verumeliam quoniam per se ascendere nequeunt, ut trahaniur,,
    dictu sunl prophelarum vcrba. Nam ui dicere, et necesse est. Trahwitur igilur, sicut ipse Dominus
    pronuntiare omittam, vix in quibusdam intelligi ait: (892)<Cum a lerris exallaliisfuero.omnia iraham
    possuni. Ghristi vero praedicatio vinuni in lac con- ad me ipsum (ibid. xii, 52). > — < El currenius in
    vertit. Duo quippe ubera duo suntlestamenta,(889) < odorem unguenlorum tuonini, > id est in suavi-
    quae Christus docendo, el exponendo, lacleam, dul- B lale virtulum, praedicationum ei gi-atiarum. In ista-
    ceroque suaviiatem retraxit. Quos cnim lex occidere rum namque odorem curruul, qui earum suavitate
    videbat, ipse misericorditer sanabat. Mulierem nani- et dulcedine capli incessanter hona operanlur. Qui
    que in adulterio deprehensam Judaei lapidare vole- enim viliis fcetenl, eis quidem bsee oninia non re^
    liaiit, Christus autem, < Non ego le condemnaho dolent. Yox sponsae ad adolescentulas : < lntrodtixit
    (Joan. vii, 10), > inquil. Stinl outem haec verba vino <me rex in cellaria sua. > Mutatio personae. Jam,
    meliora. < Fragrantia ungtienlis optimis. > Quid inquil, in cellaria sna, et in selcrna labernacula
    per unguentum, nisi sepiiformis gratia Spiritus san- fide el spe me Rex regum introduxit. Posstimus
    cti ? (890) His aulem fragranl, splendenl, el redo- etiam per cellaria singnios prophetarum libros in-
    lenlei novuin et velus lestamenliim. Hunc odorem telligere, in quos Ecclesia iniroducta.spirituali v.ino
    Chrisli praedicatio inferebal; quoniani alios sapicn- inebrialur (893). Unde PsaUnista : < Inebriabuntur
    tes, alios inielligentes, alios forles, alios pios facie- ab uberlate- domus luae (Psal, xxxv, 9). > Apostro-
    bal. < Et odor ungiienlorum lnorum super omnia pha. « Exsuliabiinus, et laetabimur in le. > Cum
    < aromata. > Per aromata quidem quascunque res enim Dei laudes, el magnilicentias in sqcris volumir
    odoriferas intelljgimus. Sed quid lanli odoris, lan- nibus ecclesiaslici viri lepeiiunl, in tanto talique
    laeque suavilaiis, ut ipse spirilus esse possit, quo r viro exsultant, ei lananlur. Denique cum ad suro-
    Aposiolus repletus dicebat: «Chrisli bonus odor mam illam bealiludinem perveneiiint, summis et
    sumus Deo? > (II Cor. JT, 1S.) Vox Ecclesiaead Chri- ietemis bonis receptis, in eo solo exsultabunl. « Me-
    siiim: t Unguentum effusum(891) est nomen luiini. > ,« moresuberum luorum super vinum.>Inie, inquit,
    Tuum, inquit, nomen, quasi ungiientum eifusum exsultabimus uberum tiioruin memores super vlnum
    cunctis credenfibus praebuit sanitalem. Christus venieniiuro. Yenit. lac super vinum, venit Novum
    namque a chrismate dicilur, in quo nomine baptis- Testamenium super Yeius.; lemperatum est vinum,
    inalis aqua mundati oinnes Clirisliani vocamur.Hoc dulcis, milis, et intelligibilis facta est Iex. Consum-
    jgitur nomen super electos diirusum Spirilus sancti matum est igiiur super domum Israel, et super do-
    gratia eos conjunxit. t Ideo adolescentulaedilexerunt nium Juda Testamenluiu Novunj. (89-i) « Reges di"-
    « te. > Adolescenlulae quidera primiiivae, novaeque «.ligunt le. > Qui enim si ipsum, et alips regit, vera
    Ecclesiae intelligunlur, quae nuper Deo genitae, et dehnitione rex appellalur. Reges. enim sunt aposto-
    liapiizalae, el femineo more fragiles erant, natosque li, episcopi, el sacerdoles. Apostoli aulem nisi Chri-
    (888) Ita ex Isaiae oraculp cap. xxx.v, 22 : Donii- riaca- Yalabli, et "alipriim, uf docet Cornelius a
    nus judex noster, Dominus tegifer ndster, Dominus r. Lapide. His addimus Mallh. Cai.iiacliuzenum in
    rex nosier, ipse salvabil nos, serisit Origenes, et ciim Latiiium versum a docliss." Yinceniio Riccardo!
    eo S. Hieronym., epist.146. ad Damasuro ; S Joan. Cler. Reg. Romae an. 1624. De praestanlia nominis
    Clu-ys., hom. 8, in Symboluni, quae est de Tuiiure Jesu fnse disseruerunl sancli Patres ; uldocet super.
    Tom. V, aliique. cit. Ghislerius.
    (889) Philoncm Carpatjiium eamdeni dedisse iji- (892) < Non enim currere. quis valet per viam.
    lcrpreialionem conslat; cujus verba sunl apud iivaiidalorum Dei, iiisi per ipsanv tfahatur graliaui. >
    Gliisleiiuin. lia S. Greg. papa, Beda, Cassiod., etc.
    . (890) « Quidam,aiiGhisIerius, perChristi iiiigiieiila (893; Hnjusniodi interprelatio est juxta Cassio-
    spiritualeni illius graliam designafanj arbitranlur, doruin, et Bedam, ut apud Ghisleriiiro. Alii mysie-
    qtiae praeferalur unguentis iis quae Moysen ex pra> rioxuro d.iyinp.rurorevelalionem intelliguni. Ita Can-
    ceplo Dei composuisse legirous, quaeque figiiram taclmzenus.
    liorum exslitisse novimus : alque adeo praeferri, {894) lta leciio Riccardiani codicis : at Yulgala
    inquiunl, Clirislum ipsum , quem Paler unxit habel: Recti diligunt le. Et onines comnienlalores
    Spiritu . sancto, verbis legis ac prppheiarum, quo- hijic versioni conformanlur ; inter quos S. Grego-
    riiiiT Ecclesia (quae hic loquitur) usuro habtiil, ai-. lius ait: « Reclitudinein esse fiindaroenlum dile-
    qne lioiiiiain. > Ejusque expositionis auclores ait ctionis Dei, sicut et djleclio Dei. est perfeciio re-
    Origeiiem, Tbeodoreturo, Bedam, etc. ctiind nis ; > idemfjue docet Cassiodorus. Ricfardus
    (891) Vulgata habel: Oleum ejfusum ; sed nn- vcro ex Caiitacliiizeiiolegil : Reclimdo dilexii it
    gueuiuiii usuiiJaruiii alii e?» versione LXX; Si-
    1231 EXPOSITIO LNCANTICACANTIC. *¥»
    stura diligereni, pro eo quidem rion morerenlur,., A Quid igitur ? In yinca laboravi, agrum excolni,
    Diligunl igilur reges ef recti, a quo fiunt reges, ett vigilavi, jejunavi, sole insuper mulias adversila-
    recli. Yox synagogae: t Nigra sum, sed formosa, ii- tes perpessa decolorata sum, et fusca. Quid mi-
    « liaeJerusalem. > Nigram se dixil pro ignobilitate2 rum ? YoxSynagogae : «.Eilii-namqiie malris meav
    generis : formosani verO propter poeniteriliam ett « pugnaverunt contra me. > Mihi. inquit, quietudinis-
    fidem (895). Hoc autem gentium Ecclesia, vel apo- fuit facultas-, quoniam necessaria parare , et-
    siolieus coeius dicit. Vos, inquit, fiHaeJerusalem,, g07conlra'l0s^es pjfgnare necesse-er-at.Non enim
    liliae Libani, filiae candidatioiiis estis. Egoautemv solum barbari, verura etiam filii matris mejemihi
    filia Cedar, lilia lenebrarura, ftiia cervdrurii fui.. belltim inferebant. Foris igilur pugnae,intus iimores,
    E_;opopulus, qui sedebat in lenebris.Ego sum, cuii liinc lyrannorum gladius, hinc Judaeortim, eiJiaere-
    diclum est: « Fuistis aliquando tehebrse (Ephes. V,, ticorum dispuialio.(898). Mairem suam Judaeam, vef
    8)'. t Consentio igittir, quia nigra sum,: quoniam in'i/ synagogam intelligas. Unde Apostolus : « Cum, in-
    pecealis naia sum : secuhdum crealionem, pristi-- quit, placiiit ei qui nve segregavit ex uiero malris.
    jjamque vitam nigra ; seCundum regeneralionemi meaj (Gatat. i, 15), >etc. Possumusaulem per.hanc
    autem super nivem dealbata. t Formosa sum ; > sedI matrerti, iniquitalem inleliigerc. Unde Psalniista.:
    ubi formosa? In oculis, in auribus, orivnibusque _B ' < Quoiiiamin iniquilalibus conceplus.sum, et in
    membris. Deformes enim oculi stirit, qupd deiormiai peccatis eoneepit.me mater mea (Ps. L,-7); >inqtiit i
    et turpia videre concupiscunt; deformes atifes, quod1 < Filii mairis meae pugnaverunt in me. > Hoc est
    vauiloquia, et scurriiitalem audire delectantur. E5 impugnaverunt-me corporis passiones, carnis illece-
    contra vero « quam speciosi pedes evangelizaiiliumi brte decoloraverunt me, ideo sol juslitiae mihl hon^
    pacem, evaugelizantium bona (Rom. x, 15)!» Ni-- refulsit (899).
    gra sum exterius, pulcberrima vero, et formosa in- « Posueruiit me custodes in vineis. J Quis igiUny
    terius. Nigra videlur homini, quod videt; pulcher- nisi proarcendis furibus ponit in vineiscustodes?:
    r_Ima,qudd hominemlatet. Homp enim faeiem.Deuss Unam Deus vineam plantavit, quaequoniam in ama-
    autem corda considerat. ritudinem conversa est, mullaealiae vineae planlatoe-
    « Sicul tabernacula Cedar. > Cedar tenebra; In- sunt. Unde et illud : « Et serainaverunt agros,. et
    '
    terpretatiir. Tenebrarum vero nigredo sola luce plaiitaverunt vineas (Ps. cvi, 57). > In his apostoii
    fugatur. Erat igitur Ecclesia nigra sicut labernaculai posilt sunt cnstodes, ne eam vindemiarenl omnes
    • Cedar, quaea sole justitiae illuminata candida factai qui prseiergrediuntur viam. -t Yineam meam noiv
    est. Unde Evangelista : « Et lux, inquit, in tenebrisi < cuslodivi. > Yineam, inquit, unam reliqui, vineas.
    Jucet, et tenebraeeam non comprehenderunl (Joan., ^1 autem mullas cuslodivi (900). Multae.auiem vineae-
    i, 5). > Cedar quidem labemacula sunt, in quibusi muliaestint Ecclesiae.Una vero synagoga est. Hanc
    tenebrarum principes inhabilant. Deniqne secundumi auiem reliquerunt apostoli, sicut scriplum est :-
    carnem rion majoris pulchritudinis suiiljusti quarai « Yobls oporluerat pfimum loqui verbunv Dei, sed.
    iiijustT. « Sicut pefles Salomonis. J Nigra, inquit,, quia repulistis illud, et indignos vos fecislis aeternae
    suiii, sicut labernacula Cedar, fprinosa vero sicutt vilae, ecce converlimur ad genies (Act. xm, 46). >
    pelles Salomoiiis.Non nie igitur despiciat Salomon ;; Potest et sub inlerrogalione hoclegi. Yineam ineani
    si quidem mea pellis pelli suae conveniti Esl igituf• non custodivi? Custodivi utique. Quod autem prius
    Ecclesia JBter mulieres speciosa, atqtie formosa, pluraliler, dein vero singulaTiter vineam posuit,,
    quoiiiam quidem praedictus Salomon, < Speciosusi unilalem Ecclesiaefiguravit, qusequaravis secuivdiiiu
    esi forma prae filiis hominuni (Psal. xtiv, 3). > Yox: locorum qualitatem dividalur, in fide lamen ,et'di-
    Ectiesiae : < Nolite corisiderare quod fusca sim. > leclione rina est. Hanc. aulem cuslodiefunt. apo-
    (89G)Hoc autera in persona dicitur aposlolorura. stoli, et doclores, ne Arius, Sabellius, caeierique
    Fusca, inqnit, sum, et quantum ad exteriorem for-,. •-,. fures . aliquein dolpse raceinuin subriperent, neve
    iiiam deformis sum ; rion uncta, non crassa, iioni jr, quenique fidelem ab Ecclesia separarent. Yox Ec-
    delicata, iroo hispida, el ad videndum gravis. Haec : clesiajad Christum: «Indicamihi, quemdiligitaninia
    auteai rierao despiciat: sed quae interius sunt, subr < mea, ubi pascas, ubi cnbes in meridie(901).>Indica
    tilius cogitel. > Quia decoloravit me Sol. > (897) mihi, iriquit, fac nie scire, firmiierque cognoscere,
    -Konin uinbra qtiievi, non jn lecto meotio dedi.. o paslor, o reclor, qtieni tpta ineiile, omnibus viri •
    (895) Fusca sum (exponit -S. Ambros. ser. 2 in neliuni a Lapide, el Ghisleriuni. Placuit Brunori.
    ps. cxvm): « Per culpam, decora pef graliam,fusca Cassiodorio, etBedae adhaerere.
    per viiium, decora per lavacrum. Fusca sum, quia (898) JuxtaOrigenemfvaecdiciaintelligunliir ah Ec-
    peccavr; decora, quia jam me diligit Christus. > clesia primitiva, enarraiiie pugnas illas qiias susti-
    Coricordat August. serin. 201, de Tempore. nuii a Judaeis Cliis synagogaematris suae. (dein sen-
    (896) Ex Cariiachuz. yertit Riccardus : t Noni tit Ganlachuzenus.
    initieamini, quod nigra siiri"; quonianv non est in- (899) S. Ambros. lib. delsa.el anima, c. 4.
    uiilus mcsol. > Quibus subjicil: < Nainel si noiidiim • (900) t Ex inobedienlia erga prophetas id coiiU^-
    viiiunvillud in rae apparuit luiuen, apparebit tamen, git mali synagogae,ul nbn custodierilpropriaro vi-
    et iiliistri -glpria-perfundar. > neam - legis divinse. J AJIBROS. serm. 2. ps.cxxm,
    (897) Iri plures inlerpretalioiies super hunciocuin ,•' v. i.
    abierc i'aires,_ ut videfe est apudCalnieluiii, Cor- (90I)Caiitachuzenushis animam.divinuni sponsuujia,
    1233 S, BRUNONIS EPISCOPI SIGNIENSIS 1240
    bus dilcxi, et diligo (902); indica mihi, ubi gregera .A gumque caparrum, el hircorum vesligia seqnimur.
    pascas, quo in loco, quibusve cibis oves luas nu- < Etpasce haedos tuos juxfs labernacula pasto-
    irias. Dei namque oves In conventu praedicationis, « rum (905). > Si le, inqui.t, ignoraveris, et a roe
    el sacris voluminibus pascuntur. lllis autem epi- recesseris, agni lui mox haedi fienl. Sicut enim in
    scopis etiam indicalumest, qui canes mulinon la- bapiisinale capreae verlnntur in agnos, ila peccan-
    trare valentes, Dei animalia fame perire paliuntur. tes, et a Deo recedenles animas puras, agnosque
    « Ubi cubes in raeridie. > Quid per meridiem nisi jniiissimps in petulcos, foetidosque hircps converti-
    niinis aestuantem sanctorum affliciionem (903) ? mus. Hi autem haedi juxta paslorum tabernacula,
    Dic inqtiit, dic paslor, ubi in meridie cubas, ubi ethaereticoium conveuticula, suavi Scripturarum
    es, cum sancli affliguntur, ubi es cum a lupis agni cibofastidilo, venenosa pascunturherba, id esl prava
    lui dilanianlur? Nonne tu es illequi.utbonuspatlor, dogniala hauriunt. Yox Christi: « Equiiatui meo in
    animampro ovibus ponis?Gravis est tcstus, sitiunt « curribus Pharaonis, assimilavi te, amicamea. >Nec
    oves, uruntur calore. Duc ad portum, duc ad um- me, inquit, relinquere, nec tui oblivisci debes. Meo
    bram. Scio;dices : In le sum, in te cubo et re- enim equilalui assimilayi te in curribus Pharaonis
    quiesco. « Super quem enim requiescit spiritus Ei autera Eeclesia assimilatur, ea videlieel ratione,
    meus, nisi super huniilero, et quicium, et trenien- qua currus, et eqnites Pbaraonis populumlsraelili-
    tem. verba mea? J (Isa, LVI, 2.) Itemque: « Ner cum persecuti sunt. Sed sicut Pbarao prajdiclum
    scitis, quia templum Dei estis, et Spiritus sanctus persequens populum euin curribus, et equilibus in
    iiabital in vobis? > (Cor. m, 10.) Cur igitur tribu- mari submersus est; ita et diabolus cum vitiorunv
    lor? Scio, inquies, quoniam per mullas tribulalio- mullitudine hominum aniraabus insidians, in ba,-
    nes opoiiet nos intrare in regna ccelorum. Yera est ptismale peril. Tarilo igittir accepto beneflcio_,nemo
    responsio; jam nihil limeo; siquidem tantus hos- sui, vel Dei obliviscatur. Adolescenlulaead spon-
    pes civitatem cuslpdit. jEstum non perhorresco, sam : _
    quoniam fons vivus mecunvest. Sequitur.: «Ne va- i Pulclirae genae tuae sicul lurturis. J His autem
    « gari incipiam pergreges sodalium tuorum. > Quid quasi exprobrationis verbis audiiis, propler verba
    per sodales, nisi haerelicos, et philosophos (904)? superius dicla, verecundiae sibi attraxit ruborem.
    Sed quare sodales? Quiaet ipsi quidem et paslores Dixerat enim t ne vagari incipiam. > Yagari nam-.
    sunt, et gregem pascunl. Per istorura auiem gre- que meretrLcum est. Ilujus igitur yerbi hujusque
    ges, et conventiciila itli vaganlur, qui verae pascuae, tenieritatis recordata erubuit. Sponsus autem, Laec
    el divini prali yjamignorant. Rogemus igilur Domi- Q iit vidit, virginaleni verecundiam taudavit. Ait enim:
    iium npslrum, ut et nobis ovile indicei, et in loco t Pulchrae sunl genaetuae, > verecunda, et pudica fa-
    pascuae nos sua misericordia collocel. cies lua (906). Erubescis dicere, vel fecisse, etianv
    Item versus : turpia cogitasse. Tu enim ex illis non es, quaea
    Quid mihi tot legas, o regie sponse, prophetas?^ crimiue vires sumtint. Sed quonvodopulchrae? Sip-
    Cesseni legati lanlum dareverba parati. tvt turturis, sicut virginis, sieut -magiise castilatis
    Te volo, -te credo, le solum visere quaero. et conjugalis Qdei obseryatricis. Nou enim nisi uni
    Jam raiserere mei, jam te patiare videii. Eeclesia seryit marilo. < Collum luuni sicul moni-
    Oscula-jamque tuaBsponsaedaTesil tibi curae, .«,lia. > Sicut, inquit, ceteraevirgines monilibus; ita
    Anribus el nostris duleis inoduramina vocis. lu solius colli pulchriludine deleclaris. Quid per col-
    Jam resohet rogo te,r si quis tuus est amor in me. lum.nisi doclores? Per collura natiique yentri cibus
    Vox Christi ad Ecclesiam : < Si ignoras te, o pul- immittitur, de quo el yerba exeun.t. Ecclesia verp.
    < cherrima inter mnlieres, egredere. > Si te, inquit, a dpctoribus nuiriiur et eniditur. Colji igitur of-
    rouliciiim pulclierrima, forma speciosa, ignoras; si Uii ficium a doclpribus explelur. Pra~terea colli iiifirmi-
    oblita, tuaenobilitatis immemores,cgredci'e, abi,608 tas tolius corporis est ruina. Vox amicorum :-« Mu-
    cl vagare, uldixisti, per vesligia gregum. Sequere " t renulas aureas faciemus libi. J Murenulaequidenv
    I aereticos, imitare philosoplios. Nos- ipsos namque oinamenla sunt colli virginalis, a pisce murenaita
    ; igiioraraus, quando nostrae dignitalis, baplismatis, -jnincupaiae. Significant autem sermones propbeta-
    <:ttiovitatis oblili errori subdiinur, et vanilali.nre- runi prolixos, et dictincles, et laudabiles. Murenur
    interrogasse perhibet, ubi quiescei-ei; eiquei-espon- (905) Ut brevitali consulam unum inler plures
    disse in meridie,; i.d est in Patris ac sempiterni lu- loci hujus interpretes afferara S. Augusiinum,'
    ininis siiiu, ejusque lempus nondum advenisse, ut serm. 50. De Verb. Domini, et ep. 48. ad' Vincefl
    abep descendat, el suam faciat in homines miseri- . lium, qui docet fideles, ignoranles excellentiam ca-
    cordiam. thoiicae Ecclesiae, facile in sectas haereiicorum
    : pro-
    (902) < Bene, inquit, eum, cujus praesidium flagi- labi. :
    '
    tat dilecluin aiiimaesuae vocal; quia qup gravius esl (906) Observat Origencs, hom. 2. in Cant. apud
    periculum, de quo eripi cupii, eo amplius illum, per LXXiegi: Quatn pulchrce faclce suttl gence lutv, u<
    quero se eripieiidam novit, diligit. > BEDA, .significare.iur, priiis quidein non i.ta eas fuisse, sed
    (903) Etiani hac in exposilione siculus videtur postea qiiaro suscepil oscuia spoiisi, e'i ipsequi lo-
    Bruno Cast-iodoiiu.nl,et Bedain. quebatiii'per prophetaS, priiis adfuit, et mundavi1,
    (904) lia Augusiiniis piuribus in locis, proecipue sibi ipsi Ecclesiaro siiaro lavacro aquae; loiamqu*.
    ycro. iu scrm. 50. de Ycrbis Domini, speciosDtri,pulchramque reddidit. Yid, Ghisler.
    124L EXPOSITIO IN CANTICA CANTIC, 1242
    las uobis Moyses, Isaias, Jeremias, David , ct hic iA labat-fasciculuro, cum diceret-: « Tristis risl anima
    qiiidein, qui hoec scripsit Ecclesiastes, nobis fece- mea usque ad_ morlem? « (Matih. xxvi, 38.) Fuit
    runf. < Yerniicnlatas argenlo. > Mureiiula" qttideuT equidem fasciculus, quia el miiltos ad se traxit, et
    suni, quoniam lahiles; aureae autem, qucniam sa- niulios secura occidit. Oinnes «nim martyres pro
    pienliae luce.praefulgent; argenio vero verniiculaiac: morle.ipsius, quasi uno fasciculocolliguiitur. ».Infer.
    dicuntur, quoniam eloquii puritale dislinguuntur. « ubera mea cominorabitur.i Comnioraturenim cgre-
    .. Yersus : gius sponsus inter ubera sponsae, quoniam a raemo-
    Virgobeata, Grata meoruni ria ejus ei arnplexii non separatur. Locus naraque
    Mirificala, Discipulorum, cordis imer ubera est. Ubi auiem cor, ibi elmetno-.
    Sponsa.pudica, Paseua scito : ria. Qui igitur inler ubera coinmoralur, siquidem in
    Dulcis amica; Ilaec et adito, corde jacet, memojjam fugere nequit. Felix illa
    Te sapienler, Pax libi multa aninia, iiimiuiiique felix, cujus inter ubera.Chrislus
    Alque decenter, Omnia luta. commoraiur, cujus in corde jacet, ei quac ipsius
    . Ordine fornia. Quod placet tini, nunquam obliviscitur. < Bolrus Cypri dilectus meiis
    Moribus orta Est grave nulli. < mihi. > Cypri nainque insulae viniiin oplimum Cst
    Vox spoiisa; : « Ciim esset rex iu accubilu suo, ' (909). Arinum-auiem.Iselificat cor hoiniiiis. Esl au-._
    «nardus mea dedit odorem suuin. > Cum, inquii, rex lem Christus sautiis suis bolrus Cypri, quoniam ejus
    meus, sponsus meus,. dilectus meus essel in accu- sanguinis baustu laetificantur. Denjque si yinum lae-
    bifu, in leclulo cainis, in liinnaiiitate, qiiam ex litiam sigtiilicat, nieiito qui fuerat fasciculus myr-
    yirginali ulero assumpsil (907), t nardus mca dedit rhae moriendo , bolrus Cyprt diciiur resurgendp.
    odorem. > Hoc autem juxta litteram de Maria iniel- Unde Psalroisla : < Advesperum, inqiiit, demorabi-
    ligi poiesl, qua; tinguenti alabaslrum super caput lur fleius, ei ad nialutinuro laetitia (Psal. xxix, 6)..»
    ipsins reeurobenlis elfudit. Mox eiiim lola dorous Est igilur bolrus Cypri. Ubi? Sequitur : « In vineis
    ex unguenti odore repleta fuil. Spirittialiler autem « Erigaddi. > Engaddi/OHS hwdi hilerprelatur. Fons-
    de Ecdesia intelligilur. Priusquam eiiira in homiiiC: aulem haedi in Ecclesiis esl. Sunt aufem Ecclesiaj.
    ~SaIvaiornosler venisset, in paucis liardus odorem vineae Erigaddi. Fons enim baptismalis est in Eccle-
    dedit, quoni.ain paucorum virlutes, et oraliones Do- sia, in quem qui inlrat, haedus est; qui aulemexit,,,
    niino placebant. Poslquain autem in carnem venit, agnus.
    et lanquam sponsus de Ihalamo suo Domintis pro- Yersus Scir Hascjrim.
    cessil, mox sanctorum viiiules el oraliones odo- Q ( Omnia qui fecii, sumere carnem dignaluspominus,
    rem dederunt. Unde Apostolus : < Bonus odor, in- Moiie rederait humani generis sponte ruinain :
    quit, sumus Deo (llfior. n,i5).> EtPsalm.isla : «Di- In cruce suspenstis, cum patcretur, fasciculum myr-
    rigatur oralio mea ^icul incensuni. in conspectu [ihae
    tuo (Ps. CXL).> Hincesl, quod Joannes phialas an- Crede, fuisse. Trislis eniin dixit morle. -
    reas -odorameiiloruijT" plenas vidit (Apoc. v, 8). lusuper et Pelrus flevit amare; poslea vero dedit --
    Posl Chrisii namque inearnatlonem , et virtus Naidus odprem, ciim ccelos petit vesle cruenla.
    sanctorum, et numerus . crevit. Dedii igitiir Yox Chrisli : cEcce tu pulchra es, amica mea. J
    609. nardus odorein ChrisloDomino incarnaio. Coiifirmaiio. < Ecce lu pulchra e.s. > Pulchra, inquit,
    « Fasciculus myrrbae diieclus nieus mihi. > Myr- es, sine macula es, iiiterius exleriusque casta es.
    rham quidem pro amaritudine posuit.-Fuit enim Magnaeehjm inier Cliristum et Ecclesiam stint ami-.
    Chrislus Ecclesiae. niy.rrliae.fasciculus ; et quidera ciliae; cum el Chrislus prO Ecclesia, et Ecclesia pro
    magni doloris, magnaeque amaritudinis cplleclio. Cbristo mpri non dubitaret: < Majorem enim hac
    Qnomodo enim nisi in dolore et aroariludiue esse dileciionem nerao habet, quariv ut animani suam
    poterat, lanto lalique viduata viro ? Sic quoque dici ponat quis pro amicis suis (Joan. -xv, 15);. > Vox
    pofest: < Dileclus meus niihi. > Propter me, mei- D '. Ecclesiae: < Oculi lui columbarum: > Oculi, inquil,
    que ad uliliiatem fasciculus myrrhae faclus esi, quo- tui, .memoria^ et iutelleclus, et fatio colunibarura
    niam morii et- passionis amariludini sese pro me sunt, id est casii ei simplices. Nullalenus cnim de
    subdidit (908). Nonne myrrhae et amaritudinis por- i.iilelleciu ve) sapientia superbis. Tu enim ex illis non
    (907)"Sententia estAmbrosii, serm. 3 in ps.cxviii,: Ghislerius, qui Cyprum insulam hic pro Cypri frU-
    i, pro regis accubitu accipiendam filii Dei iiicarna- lice, vel arbosculo suave olentem florein pioduceiile
    tionera iu purissiina Yirgine, quain sibi iiiatrera, et usiirparunt. Fuerunl aulcro S. Gregorius, Cassiodo-
    sponsam elegit, atque ih se plenitiidinem graliae rius, Beda, Anselinus, et Bernardus, etc. Ex hbc
    taiiquam pretiosissjmum odoreni effiidit. flpre fii unguenliiro, seu oleuin cypriiiiimvel ligusiri-
    (908) Quamvis iu plures comraenlationes in-lranc cum appellaium.quod a Theophiasio lib.ixDe hisio-.
    locum abierint expositores", conirounis nihilominus, ria plantarum 7, iiiter odorosissima connume-
    ut docet Gbisierius, Parum Lalinoriim sensus eo ratur iingiieiiia.cap. De hac planta etiam loquiltir Plinius
    speclat, ut per haec Eeclesia, vel pia anima, vel Jib. xii, cap. 24. Cyprus in JEgyplo esl arbror Zizi-
    ctiam B. Yirgo significet se velle Gbristi passionem pbi foliis, semine Coriaudri, floie candido odoralo,
    jugiter habere in corde, iiedunv per jugem uvedila- elc. Eadein affert Riccardus in nolis ad Canlachuze-r
    tioneni, verum eliain per imitationem.
    • nuin, p. 121.
    (909) Praeter Brunoiieni, alii fucre, ut nolat
    1^.3 S.BRUNONIS EriSCOPISIGNIENSIS 1*14
    es, qui dicunl: < Labia nOsfra aiiobis sunl (Psal. A t liter autem lilium inier spinas Christus est inler JH-
    xi, 5). > Yox Ecclesiae, vel Clirisii :-« Ecce iu pul- dajos, eljusltis inter pectatores (911). A spiiiisipji-
    « cheres, ditectenii,etdecorus.>lii hoc eniin niaxima deiri opprimitur lilium, a Judaeis autem
    aflljgitur,
    litiusque concordiacpmprobatur, quoduliqueutruni- vulneratur et crucifigitur Chrislus. lnier spinas li-
    quedepulcliriludiiielaudal. Hiijusdccijrelpnlciiriu 'o liiim crescil, quoniam a ligno Christusregnat. Hoc
    necdici quidem, nec cogiiari potesi. «Lecmlus nostor aiUeniiilium in cruce suavissimum Patri dedit odo-
    «IloiiJus.) Quidpei'Ieciulum,nisi cor?Undeipse Do- reni. Unde Psalmista: < Dirigatur, inquit, oralio mea
    minus ail:«Inlra incubiculura l\ium(Matih. vi).> Hic sicut incensuni iri conspectu tuo, elevatio irianuiiiii
    autem leciulus lloridus est, viriutibuset conscienliae niearum sacrificium vespertinura (Psal. CXL,2). >
    purilate. Possnmus autem ei per hiinc lectiilum illam Primiliva vero et apostoUca Ecclesia, inter iiinume-
    sancioium bealitudinem intelligere, in qua in per- rabiies fiiias, quas genuit, hanc competelilem lenct
    pctua quiele, et otio quiescenles, sicut palma justi siiriililiidinem. Convenial modo civilasuna, fmoduae,
    florebunl. <Ligna donjoruin nostraruro cedrina, la- vel qualuor, totaque proviucia. Ih medium ponatur
    t quearia cypressina. > Ilas auteni domos Ecclesias Pelrus, dicatur Paulus adesse, nonne liliuminlerspi-
    inielligas, per hunc muiidura disperfilas. In bis au- nas, nonne flos gralissimus tibi inier tribulos esse
    tem, et culmen et ftindamenturo Chrislus est, qrio-1B videtur?
    niam aib eo sustentantur. Columnaevero et parietes Yersus :
    apostoli suril et prophelac. Ligna auiem praeposili Flos ego sum campi, decus etlaus ordimsalmi;.
    sunt cl doctores a quibus regunlui1, suslentantiir et Angelicus coeitis mihi subdilur;
    teguiitur. Laquearia vero, quae magis ad ornatum Oinnia coropleclor, ccelum irans maris cequor :-
    pertinent, quam ad uilliatem, virgines sunt et vi- Cunctoruni Dominus, Paler et Deus
    duae, ciiin monachorum ordine; Ilienim quanlo a sav- Quis nisi solus ego? Nemo, dic.o libi, nemo.
    culo dividunlur, tanto roagis et virlutibus et sancti- Yox Ecclesiie : < Sicut malunv inter ligria silva-
    taite J-efuIgenl. Hi aulem sibi prosuiit, el caeteris non < rum, sicdileclus meus inter filios (912). J Sicut
    ofliciurit. Sed quare illa cedrina, vei ista cypressiia eniin malum inter ligna infrucluosa frucluosum est;
    esse dictinlur? Cedrus namque et cypressus" immar- ita el Ghiistus inler Judaeos, aliquando et apostolos
    cessibilis, et redoienlis nalurae esi. Sancti aulem, et fuil. Hocesienim illud lignum, de quo dicilur quod
    ininioiiales sunt, et odorDomino suavissimus (910). < fructum dabit in lempore suo (Psal, i. 3). j Erant
    610 CAPUT II. enim tunc temporis apostoli sine fruclu, cum multos
    Vox Christi: t Ego flos campi. > Non equidem el iii JudaeaCbristus daret fructus. Ad-ejus auiem com-
    se piilcliruro esse, et decoruro negal, quin imo tolius paraiiouero rion soliuii sine fruclu, verum etiam sicci
    mundi fiorein, et piiluhriiiidinem, etiionorcro esse videbanlur. Cnde ipse ail.: < Si in viridi ligno hoc
    confiiiiial. Esl praeterea flos campi, id est illius faciunl, in arido quid fiet?i (Luc. ixni,3i.) Hi au-
    virginis, et iiiaratae lerra; filius , de qua scri- lein qrii prius aridi et infrucltiosi erant, hujus ligni
    piinu est: < Ei-tcfra nostra dabit fruclum SHUDI poriiis deguslaiis, saricloque Spiritu acceptb, quanta
    (Psal. LXV, 7). > Unde Ist.ias : < Egredietnr, in- fcrtililale fruclificareni, ab ipsius Salvaloris verbis
    quit, virga de radice Jesse, et flos de radice ejus pefcipilur, qui ail: « Ut eatis, el frucfura afferalis,
    asccndei (ha.xi,I). r—_ Et lilhtm convallium. > Hoc et frucltis vestef" maneal (Joan. xv, 16). J — « SHV
    enirii liliuin non montiuiri, sed convallium esl; quo- « unibra illius, qtiem desideraveram, sedi; >id est in
    liiani non superbos, sed bumiles Dominus diligit. ejus prolecliorie tandem requievi (913). Nigra nam-
    Sicui ipse aii: « Discile a me quia miiis sum etiiu- que eral Ecclesia, et vitiorum-aestu fuscala, quando
    milis corde (Matth. xi, 29). > ln convalle nascilur ad hujus arboris umbrara confugit, quando hujus
    ~
    lilium, in humilium corde habitat Salvalor. Sicut umbram cognovit, stilque caloris rcfrigerium sensii.
    <
    < liliurii inter spinas,sic amica mea inter filias.j Li- « El fruclusejus dulcisguttiiri meo. >Subumbra,
    llum liainque inter spinas pungitur et preinitur; j) ] inquil, sedi, de fruclihus arboris hujtis cognovi, ejus-
    crescil tameri, et'da'1 odoreni. Sed et Eedesia a lilia- que-in contemplaiioiie sum refecta, dulcibus et elo-
    bus, scilicel ab haereticis et schismalicis, quos in quiis satiala. De bis enim fiiictibus, et alibi Eccle-
    fonte baptismalis genuit, multoties aflligitur, oppri- sia dicil: < Quam dulcia f-iucibus meis eloquia lua,
    Jiiitnr et pungitur. IIoc aulem ad litteram. Spirilua-. supei1 mel ori.meo (Psal. cxvin, 105)! >—«Iiitrodu.xit

    (910) Toia baec exposilio curo SS. Patribus saepe pulcliriludinis, juxta ijlud Ps. XLiv,Specjosus formq
    rc.l l:s perfecle cobaerel, etbreviconimcntario, quem prce filiis hominum; fragrantiae gratiarum,,"ju.xia
    sibi proposueral S. Bruno, saiis superque est. illud : Vnguenium effusum nomeii luttm; atque rcr
    (911) S. Ainbros. lib. Insiilulioiiis virgln. cap. 14,, feclionis, quam refectioneiii ^generice suiiiuiilBemar-
    Theo-
    ait:.< Cljiisliis crat lilijim in inedio spinaruin, doretus, Ambrosius," Cassiodorus, Bcda,
    qnaiidp erat in medio Judaeornro. > Ei llupertus dus, iiec non Origenes "ho.rii.2, ex iribus, per ver.ba
    abbas Judxos pariter intelligeiis \,e_r spinas, per li- per do.cirinajn, perexempla.
    , liasputa.l sigiiiflcari haereses, quae. catholicam ve- (915) Ita seniiunt omnes S5. Patres etexposito-
    riiafem taij.quaroiilium siiffocare iviiuivtiir. res, aiunlque sub ujnbrae metaphoram designari
    (912) Circa vim encoiuii hiijtis, qiio Chrislus cele- Dei, ve! Chrisli, aiiimae. sponsi,. protectionero, ad
    braliir simililiidine inali, communis est P.ilnim quam aspirare debcntejus amatores.
    oiiiiiiuin sensus. ut laiis triulex in iliutti conferatur :
    1215 EXPOSITIOTN CANTICACANTIC. : 1246
    me re* lri celktm vtnariam. > Quid per cellam vina- A sinislra proadversilateponilur. Hac igiturlaeva, hac
    riam, nlsi Novi Veierisque Tesiaroenli doclrina? De adversitate, hac durissima inorie nostri Salvaloris
    hac enim cella dicilur : < Quia calix in manu Dc- de liroo profimdi, suromaquemiseria.elevaii siiiiius.
    niiui vitii meri plenus misto (Psal. LXXIV,9). > De Cum enim inclinalo capite spiritum cniisii, .itjmirum
    htijus namqueceliarvino Apostolus ebrius dicebat.-: ad se caput erexit. Dextera vero ipsius Eeclesiai'1.
    < Sapienliam loquimur iiiler perfectos (lCer.n, 6.).>- amplcxaia esl; quia resurgens a niortuis, .iininorta-
    ElPsalinista:«-Et calixluus, inquit, inebrians, quam 'isque facttis, dextera el fortiludiiieresumpsiiomiiia
    praeclarus csl! > (Psal.xxn, 5.) Hancaulemincellaro quaequidemiad se traxit (917). Possumus aiilem el
    Ecclesia iutroducla,; superni vini dulcedine inebria- pro laeva ea quaehuicyilaeriecessariasunt iiitelligere.
    tur, t Ordinavit in me charilalem (914). > Qupmodo Pro dcxleraaulem summani illam beatiludiiiem (918).
    in haccella charitasordinalur? Yisaudire? .«Diliges Dum enim in lioc saeculovivimus.quasi.lajyam nobis
    Doniiiiuin Deum tuura ex lolo corde tuo, eiexiota Sub capiteDominus ienet, in adversilate sustentans,
    menle lua, et ex omnibus viribus luis (Mdtth. xxn," et necessaria suppedilans. Poslquam autem hahc
    37), i Quid ullra? -t Et proximum luum sicut le yitam reliiiquemus., Dei dextera amplexali, inimor-
    ipsum (ibid., Z9). > Hic est ordo, el vera fegula- lalitateei fprliludine induli, jam nobis nihil sini- -
    cbarilalls, tit et Deum super oniiiia, et proximum -slrum, nihil adversum essepolerit. Yox Chrisli:
    sicul nos ipsos, diligamus. Ordinavit in prima cella; - < Adjuro vos, filiae Jerusalem, per capreas, cer-
    ordinavit el in ^ecunda. In prima autera 611 < vpsi|ue camporum, ne stiscitefis, neque evigilare
    quoraodo? « DHigesproximum luum, el odio habe- < faciatis dileclam, qtioad usque jpsa velit (919). >
    bis inimicum tuum(JI/£7/'/iiv^ 45). > Quid dicilur in -Quidper filias Jeriisalem, nisi omnes aniiuas bapti-
    seeunda? «Diligite iniroicos veslros, benefacite his sniatis fonte regeneralas? Quid jjercapreas etcei'vos,
    _[u\vos oderunl (ibid., 44). > Nunquid hic ordo con- nisi virtutes et bona opera, quibus etadccelum cur-:
    traritis libi esse videlur? Non utique contrarius,iroo . riinus, et serpentum daemonunjque venena supera-
    conveniens; alioquin ordo nori esset. Quod enim in mus? Quid vero per dilectam, nisi aiiimam solius
    primo deviiio, in.secundo de natura inielligilur, ut Dei contemplalioni yacantem? Hanc eniin a tanlo
    sic dicatur.: inimicuiu odio habebis; viiiuni, non soraiio excilare, a tanla quiete lanlaque bcatiludine
    nalnrariv. Diliges inimicum luum, naluram, non separare, nisi ipsa volente vel. necessitale cogenie,
    vitium. « Fuicile mefloribus, slipale me malis, quia peccaium est. Qui igitur cervos el capreas diligit,:
    « amore Iangueo; J Floribus namque et riialis gra- qui pedes, alas, forlitudinem, aequitatem amitlere
    natis fulciri sponsa desideral, ut super illa requie? r perhorrescit, huic Dei dileclae non sit inolestus.
    scat (915). Sponsi, inqnil, charilas, jam in me or- Yersus:
    dinata-.est. Diligo, amore laiigueo. Vos igitur mei. Sicut inler ligna malum, poniis el odore gralum
    famnlij tidi, clientes, conscli, familiares, fulcile me. . Sic dileclus in solo esl convenlu filiorum
    floribus, stipate me malis. Apostoli namque el do- Sub ijlius umhra sedi, refrigerio quievi.
    ctp.res fioribus Eccleslam fulciunt, ei malis quidem Dulcia gutluri meo poma suscepi ab eo.
    stipaiit. Mulloseninvflores Gregorius, riiullosAmbro Mein cellam inirodiixit, et vinum bibere jussit.
    sjus, Hieroriymus, et Augustinus Ecclesiae allulit. Dedit niihi cbarilatem,[viiiutum omnium matrem.
    Per flores sententias; per mala, credentes intelligi- Laeva caput sublevalur, dexlera caputamplexatur.
    mus. Poss.umusetianv per flores operis iniiium, per Ad hoe uisj me aaiarel, quis pro eo me ad.jurare.1?
    mala vero perfectionem inteHigere(916). Floresenim Yox Ecclesiae : t Yox_ dilecti inei. > Hsec, inquil,
    ponia. fiunl, cum auditores senienliis credunt, ct vox, hoec,quam audio,_adjuralio mei dilecti est. Nisi
    quae jcredunt, opere complent. -t:Laeva ejussub ca^ eiiiin rne dilexlsset, nequaquain pro me itaioq>iere-
    t pite meo, el dextera illius amplexabitur roe. > Cum lur.
    enini pro Eeclesia rooreretur Christus, nonne sub < Ecce iste veniei. > Sed quomodo veiiiel.T t Sa-
    ejus capite lajvam, nvanum len.ebal? Loeyacniiu et J) t liens jn montibus. J De coelis namque veniens pri-.

    (914) Ordinavit in mecharitalem. Juxlacorivmunio- (917) tlnlaeva repulat animasancla recordation.sm


    rem PP. senteiitiam, eo spectal, ut Ecclesia, aul pia illius charilalis, qua nulla rrajor est, quod animani
    aiiinja significel, se, poslquain a Deo.admissa est suam postiil pro amicis suis : in dextera yero beaiain
    in cellaro vinariam, ab eodem Deo donatam, uide- vjsionem, quam promisit amicis suis, et'gaudium
    bilo Ordihe, cliarilate prosequereiur ip.suiiinjeiDeiim, de praesianiia majestatis. > S. Bernardus inlib. De
    et proxiiiium:.lia Ghisl., cuj cpiicofdanl Cornelius diligeitdo Deo.
    a Lapide, Calmeitis, etc. '."--. -• (918) t Sinistram Dei, prosperitatem videlicci
    (9.15)ItaVertil Syinjiiacbus : Requiescereme facite vitae praesenlis, quasi sub capite posuil,quam in-
    iii [lure; id estsiernife mihi flores, ut snper illos tentione .summi amoris -premil. Dexlera vero Dci
    fequiescam; quoe interpretatio hon dispiicuit Hiero- earii amplecliliir, quia Sub ajterna ejiisbealitudine
    nynio. lota devolibne conliiietur. > S. GBEGOJRIUS.
    (916) «Quid namque sunl flores, nisi animae bo- (919) Carilachuzenus inlelligit his verbis signifi-
    niini jam bpus inchoaiUes, el desiderium cceleste cari oracula proplietaruin,. divinam M. V. materiii-
    •redoleiiles? Quid mala de floribus, nisi perfeclaejain tatem praedicentia, quae aperiendaivon erant, dPnec
    fionoruin menles, quaead fructiiin .peryeniiint boni ipsavolueiit; vcnisscl scilicet, et Jesuui.gehuisset
    pperis, de initiosaucloe propositionis? >~S/GREG. Salvatorem; .
    1247 S. BRUNONISEPISCOPI SIGMENSIS 1248
    iniim saltuin iniiloiuiii Yirginis dcdil (920). Ilic est A uiveni dealbata, sine inacula cl nig.a. Surge, inqcit,
    ille lapis, qui abscissus dicilur dc inoiite sine irouii- fac quod factura es, et ad nvelandem post inalitiaro,
    bus. Sine viri namque complexibus de Yirgine Chri- ct peraclo oflicio veni. « Jam hienis transiit, irober
    stus processit. Vides igitur quod mons Maiia voce- « abiit, el recessit. > Transiit, inquit-, hiems et
    lur. Dedit igilur saltum in monleiri, siqiiidem in imber, transiii teropus nebulosuro, aspernm etgravei
    M.irianr. Dedit ei aliuin saltum, in crucem videlicet. « Ecce nnnc tempus acceplabile, ecce nunc dies sa-
    Cmiv euim-in coelos ascendit, aliissimos in moiites lutis (II Cor. vi, 2). r-^-i Nox praecessit, dies au-
    salluiiT fecit. Montes proeterea dicuntur apostoli, tcm appropinqiiavil (Rom, xm, 12); > omnia jam
    quos Chrisius saliens habiiavit. Sed si lu, o homo, clara, oinnia jam nuda el inanifesta stiivt(923).
    lnonsfieri cupis, erige menlem, ul a terrenis cupi- « Flores apparuerunl in ierra._ > Jaraflores,iriquit,
    difaiibus 012 spes, et cor iuum exaltetur. Mox apparent in lerra ; "jam decore virtulum rulilat
    eiilm in te saliet, qui in monlibus salire dicilur. Ecclesia, jam spinis oninibus et Iribulis evulsis,
    < Truiisiliens colles; > Yere ulique colles transiliens, terra nostra germinat Salratorein.
    qiioniam et sanclos sanctitate, et potentes oinnes < Tempus pulationis advenii. > Hoc aulem est,
    poleufia tianscendit: < Quis eiiiro in nubibus oequa- quod Doininus in Evangelio discipulis aii: < Levalc
    bitur Domino? J (Psal. LXXXVUI.)— < Similis est B oculos vcslros, ct- videie regiones, quia albae sunl
    < dilcclus capreae, hinnuloque ccrvoruni. > Ac si jam ad messem (Joan.n, 55), > Nunc lerapus me^
    dicai : Ergo quia in montibus salieris, el collestran- lendi, nunc tempus in unain fidem genies colligendi,
    siliens est, capreae himiuloque cervoruin similis est.' lempus csl vilia resecandi. Amputate vineas, ul
    Hi.eniin et per moutes currunf, et oiles transiliunt. orianiuruvae ; ainpulate vilia, ulorianiur yirtutes._
    « Eiripse stat post parietem noslrum respieiens < Yox luiiuiis audiia est in lerra noslra. > Yox,
    t pcr fenestras, prospiciens per cancellos. > Quid inquil.iurturis vox casta, vox apostolica audila csl
    vero per pariclem, nisi peccatuin? Hoc enini inier- in lerra noslra : < Doniini esl terra, ei plenitudo
    posiio, Deo roiijiuigi hoii possumus. Noster autenf ejus (Psai. XXIII,1).» — <Ficusprotulitgrossossuos.>
    dicitur paries, quoniani nos ipsi etim fabricavinnis. Quid per fictim uisi Synagoga? Haec aulein prolulit
    De hoe antem, ct per Psalmistaiii diciiur r < Et in grossos suos ; dedit prirailias ficus, patriarchas' yi-
    Doiiiino roco transgrediar mnTuin (Psal. xvii, 50). > delicet el propbelas. <Yineae florentes dederiml
    Possumus atitem per parieiem et humaiiiiaiem inlel-* < odorem suum. > Yineae flbrentes Ecclesioe sunt:
    ligere. Per lmnc riaraque parietem, id est in buma- sed quare florentes, nisi quia virtutum cultoresin
    nUztc clausus a#paueis cognosci poluit (921). Stetit, illisfiunt? H;e auicm odoretii dedernnt, quoniam
    igitur post parielem nostrum, quia huniana carne virtutibus et oraiionibus Dominum obleclani vineae
    tectus cum lioriiiriibus conversalus est. Per feneslras (924); quia aliis sunt odor morlis in morlem , aliis
    respexit, quoniam quid iiosiri oculi videre, quid au- anlem odor vifocin vitam. (II Cor. n, 16). Yersus":
    res audire, quid os loqui desideret, quid corda co- Salieiisin montes, transiliens colles,venit ecce ',V£us.
    gitent, penitus ipse-cognov-it.Prospicil autetn elpcr Et Sponsus, el Deus, quem paries carnis oculis hu-
    cancellbs, qiioniam nullus in choro caiitat, cujus noii [manis
    videat voluntafem. Yidet monachum, videt cpisco- Celai, ttl Judaeus dicat. Non estDeus. Nonne vocefti,
    puin, videt qui oie, qui cordepsallal. Cognoscit enim --_.[audis?
    qui-pro amore, vil qui pro favore cantat. < Columba: Qiioeinlima corJis penelravilmei. Surge, veni, ver.i
    « iriea, formosa roea, veni. Ecce dileclus meus loqui- lliems enim transiif, imber omnis abiil, acstas ape-
    * tur mihi, dicens: Surge, propera, ainica mea(922). > . ' [rilur.
    Unde Isaias : < Manda, remanda (Isa. xxvm, 10), >, Et turtur audilur, ficns deditgrossos, dabit isla bo-
    iiiquit. Surgile apostoli, praedicate doctores, ntni-. - [tros
    liale Evangeliiiin. Columba mea sine felle, absque, Yineoequcflorent, prxstant ei odorem.
    ainariindine, iiinoceris ct simplex. Unde ipsc ait: . j) t Surge, aroica mea.' > Ne dorroias, inquit, sed;
    < Estote ergo prudentes sicul serpenies, etsiroplices3 surge, et per fidem et dileclionem bonum operare.
    sicut colurobae(Malth. x, 16). > FormOsa mCa superr t Sponsa mea ; > cui tanlae dilectionis amore con-

    (920) « Yenienilo quippe ad rederopiionem no- nasearis ,in terra, ut sis domicUium raihi,.ex te na^
    TbtrauJ,quosdam, ut ita. dixerim, saltus dedit. Dee scilTiro inorlali. Tempus enim biemisnimiiiim inft-
    coeloyeiiit iii titerum, de utero venii in pnesepe, deg iieUii-lis prwteriit, et imber afriit, idololairiae eluvies
    pnesepe venil in crucem, de cruce in sepulcruni, dee cuiii pravis pariier desiit operationibus. »
    sepulcro rediit ip cceluro. > S. GREG.M. ; (925) Ad illudJo. m, 29, haec referri.possuiit, Qui
    (921) « Quasi posl parielem iioslrum Christus in- habel sponsam. Ml, sponsus esl : amicus quiem spbiir
    carnatu stel.it, qiiia.in bumanilate assunipla divi- \_. si,quislat el auditeum, gaudio.gaudetpropiefvocem
    nitas latuit. Et tpiia ejus imroensilalero si ostende- sponsi.
    ret, infirmitas liumana ferrfnon possel, carnis ob- (924) Co.mmuiiiori Palrum sensu, ait Ghislerius,
    sTaciilnm objecil; et quidquid magni inter hpmines!S ~ significatuf Eccjesiam uriiversalem, seti Ecclesias
    operatiisest, quasi post pariiilem lalitans fecii, > etc._, pariictilarespost Christi adveiituiii flortiisse virlu-
    Ideivi S- GurG. . . - - ; tibus, ei dedisse odoreiu bonaefamoe.Ila Oj'igeties,
    (922) A tiivino VeTbo baic, nlad M. V. dicla, re-;. Nysseiius,-IIiei'oiiyijms, eic.
    fcii Cauiach' zenus. « Tempus est, o matei1, ut lu
    ^9 TiXPOSITlO 1N.CANT1CACANTIC...-. 1250
    junclus sura, uTttiam pro te cariiem sumere digna-.. -A obedio. « Qni pascitur int.er lilia. > ldcm est qui
    rer. < Etyeni, cohnnba roea. > Coltimba, inquit, inter mtiltos candidos el floiidos sanctprum et virgi-
    mea, felle, omnique amaiiiudine carens, veni postl num cboroslaeiatur et habital. In floribus eiiim de-
    me, sequereme, ducem nori Ivabeasnisi nve. « El ini lc.ctanlurvirgines. Den.ique.iil in peccaloribiis spinae,
    « foraminibus petrae,.> subauditur inorare; id cstt ita et in sanctis lilia pullulanl.'Pascilnr.igiiurjnier
    in meoecarnis.vulneribus deleelare ;iuaeque salutisi lilia, siquidem in sanctis habitat.
    haecvulnera fuisse causam agnoscas (925). Morami •-Donec aspiret dies, et inclinenliir umbroe. >
    613 namque feeerat Thonias, nec credere vo- . Unde ipse ait: < Ecce ego vobiscum sum omnibus
    lebat; quiposlea in hnj.us lapidis vuliieiibus dele- tiiebus, usque ad consummalionem soeculi (Maitli.
    clatus, inqnil.: < Dominus meiis, el Deusmeusi xxvm, 20). >Dies enim lunc aspirabit, quandp sol
    (Joan.xx, 28). > 'uslitiae orietur saiiclis, et illa incipiel,. quoe nun-
    < In caverna maceriae. >ConGrmalio est. Possu- qtiam finem liabebit. De quadicilnr: « Quia nvelior
    -mus-eiiam per.macerioe cavernam, doclorum et an- esl dies unain atriis tuis super 'miHia(Psal. LXXXHI,
    gelorum cuslodiaiii intelligere, iit nimc quasi iivfra 10). > Umbroevero inclinabuntur; quia vitoeliujus
    niaeerias posila eorunr luuniminc tuealur; quae cessantibus adversis, cum salellilibiis suis tenebra-
    .piius palam, el sine-ijTuniiione.viliorumimpeluqua- B ] rum princcps in inferiium praecipilabiiur. < Rever-
    liebatur. < Oslende mihi faciem luam (Exod. xxxm, ,< lere. J Ccelos, inqiiit, ascendisli, praelioque perr
    15). > Probetur qualis sil innoyaiio, et pulchritudoi actoadPatrenj rediisti. Sedrevertere inspice lerras_,
    tua, doce alios ut tc; nullum timeas praeter me. luorumque preces exaudi. « Sinrilis esto, dilecle mi,
    « Sonet vox tua in atiribus meis. > Me, inquit, prac- < capreoe, > quaesuper montcs appetjt, < authiniui-
    dica et confitere, ul a te el ab aliis per le Iaus mihi, .« lo cervorum, > qii.iet unibram desiderat, etmalrein
    et honor debilus reddalur. « Vox enim fua dulcis. > frequenterrevisere sludet, et persequentium oculjs
    {926)Quam audire volo, « et facies; lua decora, > sese ultro repraesenlat. Similis igitur csl caprcoe
    quam videre cupio, Praeparet se sponsa, et vestiLius ; ccelos ascendens; hinnulo vero m.atrem revisilans
    oinel, quaea tanto lalique sponso est conspicienda. ih sanciis, qui vitiorum aeslu minime exurunlur;
    Loqualnr non ficlilia, vel inhonesta, imo dulcia el, habilans, alque ilerum in secundo adventu Judoeo-
    suavia verba. Vox adversus haereses : t Capite riobis: rnm sese oculis reproeseiilans : < Yidebiinl,in quem
    t vulpes parvulas, quae demoliiintur vineas. > Quld compunxernnt (Joan. xix, 57). > — « Super nion-
    per vulpes.nisihaereficos, vil.ia et malignos spirilus? « les Bellier (928), > subauditiir in quibus habitas.
    iloecautem dum parva sunt, et in ipso suae originis .Bether namqnerfomijs Dei inlerpretalur. Slent igilur
    principio capienda, tenenda et deslruenda sunt. fj ( sancti Bether; siquidem est domus Dei. Dicilur au-
    Unde Psalnijsla: t Bealus, inquil, qui lenebil, et lem dprausBether, a quibusdam domus consurgens.,
    allidelparv.ulos suos ad petram (Psal, cxxxvi, 9). J vel doraus yigjliarum. Sancli aulem et de yirtuie in
    Vineam aulem. hanc vulpes demoliiintur, quoniam -yirtutem semper ad altiora consurguni,;eteum quasi
    ChriaiiEcclesiam deslruunt el dissipant. > Nain yi- furem in; nocte veiUurum vigilanles exspcctarii.
    t nea nostrafloruit (927), J Floruit ilaque, quoniam CAPUT III.
    vitiis aropulalis. yirttitum candore et puichritudine Vox Ecclesiee : «In leclulo ineo per nocles exqui-
    decoralur. Cusiodienda est igilur, ne a yulpibus « sjvi.quem diligil anima mea, qusesivi,et non in_-
    vaslata floribus priveiur. Versus : « veni. > Olim, inquit Ecclesia, in lectulo meo, in
    Surge, amica mea; veni, columba mea, corde et perscrulalionis oiio .quoesivi Dominum
    Vulneribus in meis, tam sana delecteris. nieiiiiv, sponsum meum, quem plus omiiibus diligit
    Tu pujchra yidearis, tu sapiens loqiiaris. auijna mea. Sed per nocles, sine fide, in tenebris,
    Nam vox tua canora, el facies decora . in humana sapienlia, nientis ceecitate. Ideoque non
    Jam vulpes capianiur, viiia deslruanlur inveni. Hoc enim hacretici, hoc philosophi quaesie-
    Ne vinearum flores pp.reant, et odores. runt;sed in nocte quaerenles suaque in sapienlia
    YoxEcclesioe sic: < Dilectus meus mihi, et ego D I confidenles, non invenerunt (929). Unde ipse Do-
    < illi. > Dileclus, inquit, meus mihi auxilium prae- miiius ait: « Confiteor tibi, Pater,-Domine :ccelief
    stat, el virlutem. Ego aulem illi servio, et per omnia terrae, quia abscondisti haec a sapienlibus, et prur
    (925) < Foramiria pelrae sont vulnera quse Chri- (927) « Id est Ecclesia, quoeper universBra mun-
    slus pro saluie nostra in cruce suscepit, figurae dum taie flores virtutum emisit. Et notandiirii cum
    namque clavorum, lanceae percussio. In liis ergo superius vineas pluraliter dixeril, roodo siiigulariter
    foraminibus columba, id est Eeclesia moralur, dicit: Vinea nostra /?on/.i',jquia de mullis Ecclesiis
    quia- lotam spem salulis suae In passione sui Re- una electa esi Ecclesia. > Auclor coiiiment. "dict.
    dempiOris conslituit. > Aucior Comment, Cassiod. Cassiod.
    atlribuli. ^ (928) In Yulgala scribitur Rether, itemque in
    (926) t Suavis est vox, quia ore confessio fit ad Hebra50lexlu.sed in Arabica versione Bethel, nioiis
    salutem, et decora facies, quia non erubescit aucto- cclebris propier visionem quam Jacob in eo habuit,
    rem, non confundiltir Redemplore. Ostendil ergo. et saepe in Scriplura sancla repetilum hoc nomen
    faciem suam signaculum cnicis praeferens, et iiisi- reperitur. ..-
    nuat vocem suara_ aiicioriiaieiii praedicationis assu- (929) Vid. comrticnl. in Canlic. sub Cassipd. :io-
    mens. > AMBROS. serm. 6, inps. cxviii, v. C. niine. -. '-.--. -.-•.-.-
    1251 S. BRUNONIS EPISCOPI SIGNIENSIS 1252
    denlibus,' et revelasti ea parvulis [Matth. xi, 25). > A In lectulo per noclcseum quaesivi; _
    — i Surgam, et cirCuibo civitalem..» Surgam, iri- Sed quoniam perjioctes non reperivi,
    quit Ecclesia. Sed quae Ecelesia? Ecclesia gentiurn, Surrexi circuire civitatem.
    populus qui sedebat -iiitenebris, somnoque dedilus, Per vicos et plaleas dum remearem,
    qtii nondum dixeral : < Deus Deus meus, ad te de Me vigiies porfarum reperierunt.
    lnce vigilo(Psal. LXII,I). i Surgam, inquil, non am- Ubi esset dilectus, mibi awerunt.
    plius dormiam, 614 circuibo chilatera, id est san- Inverii ergo illum, neque dimittam
    cloruin , aposiolorumque. congregationem; ut me Donec ih genitricis lectulum mittam,
    de Deo ea doceant quae per rne scire nequivi. < Per Id est in liujus vasis materiam secretam
    i vicos el plaieas, oinnibusque in locis quaeram Sive Judseorum plebem postremam.
    < qnem diligil aiiima mea, quaesivieuin, et nori in- Sponsus ad fideles animas: < Adjuro vos, filiaeJe-
    i veni. > Hoc autem per noctem, hoc in lectulo < rusalem per capreas, cervosque camporum', > et
    meo. Quseramigilurin die, quatenus«um ihveniam* reliqua. Per capreas, inquit, el «ervos, per apostolos
    -< Inveneruhl me vigiles, quicircumeuril civilatem. i et doctores, per virlutem et fidem,etf)onam opera-
    Siiirexi, inquil, et praediclam civilatera circuivi. tionem, quibus et ad coelum el ad promissum bra-
    Dum aulem hoc facerem, me vigilesinveneruni, qui B vium cunltis, el serpentum venena superatis; vos
    "eustodiuniciviiatein. CivilasEcclesia, vigiles atitem filiaj Jerusalem, vos quae Dei cognitionem babetis,
    ^posloii sunl. Hi aulem eos inveniunt, qui Deum adjuro ct deprecor, ut dileciam meam, sponsam
    fi.lc ct bapiisinate quxrunt. In boc eniin custodum meanVnon exciletis, nec ab eo in quo deleclalur
    cura circtimdatur, quse non ipsa eos. veruin eliam opere separetis. Alius enim in jejunio deleclatur,
    ipsi eam invenisse dicuntur. His autem invenlis, aliusin vigiiiis, alius in elecmosynis faciendis, alius
    dixi (Ecclesia deCbrislo dicit) : « Num quem"diligit in ecclesiis conslruendis. Hos a lanto somno, ab bac
    t anima mea, vidislis? i Hoc autem taleesl ac si delectaiione, ab boc sui animi proposito sejungcre
    -diceret: Vos qui Dei cognilionerii babeiis, Deuni magnum est peccatum.Diversse nainquesunt graiiae,
    'jpsiiin, veritalisqiie viam inibinionstrate. i Paiiiuloin diversaesunt volunlales,diversa3 sunt ct operaliones
    x cum perlransissem eos, inveni quein diligil:<nima.i quibus Domino servire possumus. Unusquisque ergo
    Cum, inquit, audieiulo et inteHigenilo eos perlrans- insuo sensu abundet. Synagoga de Ecclesia : < Quse
    issem , cumqiie eorum monita et praedicaiionem < esi ista, quse ascendit per desertum. > Quse, in-
    transcurrerem (hoc enim locutionis modo, (ranscur- quii, qualis, quam pulcbra, quam admiraliilis est
    ro lilirum, dicere solemus), inveni per eorum de- ista, qua3ad me de virtute in virlulem properai.do
    monstrationcin quein diligit anima mea. « Tenui " conscendit? Cujus, inquam,virtulis et audacise est,
    i illum, jiec dimiltam (930). > Inveni, inquit, et quaead hie per desertum "venit? Per deserlum nam-
    dulciter eum amplcxata sum. < Tenui. > Quomodo? que, el per liujus saeculi adversa, hon Iatronum insi-
    jnentc, ,et operatione, et flde perfecta : < nec dimit- dias, non tyrannorum gladios, non leoniim denles,
    < tam , > sed ardeniissimo amore ei inboerebo. non Judseorum et baereticorum sopbismata timens,
    « Donec introducam eum in domum matris meaj ad Dominum Ecclesia pertransivit. Sed quomodo
    € (931), > id est in bujus flctilis vasis babitaculuin, transivit? < Sicul virgula fumi facti ex aromatibus,
    quod ipse manibus suis, geniirice terra, plasmavit. < tayrrhae videlicet, et ihuris, et liniyersi fuiveris
    Siincli enim Dei sunt babitaculum. Uride ipse ait: < pigmentarii. > Ac si dicat: Sic inj hujus adventu
    < Inbabilabo in illis etinambulabo intereos (1J Cor. delector, quasi in omnium pigineiilorum odf>re et
    vi, 16). > — <Et in cubiculum genitricis mese. >Id suavitale. Per myrrham et thus, quae liic nominan-
    esl in secreiarium cordis mei. Possumus autem et lur, carnis morliQcationem et sanclorum brationes
    per banc mairem Synagogam inlelligere, a cujus intelligimus.
    domo Christus exivit, ex quo dixit: < Relinquetur Versus :
    vobis domus vestra deserta (Matlh. xxm, 38) > Qute est ista per cleserlum,
    — < Cum aulem pleniludogentium introieril, tunc jv
    Cum ccelumest apertum;
    Israel salvus fiet (Rom. xv, 25); > tunc in suse geni- Quai ascendit quasi fumus,
    tricis doihum Ecclesiam introducel. < Dileclus meus Quam non tiggravavit hunnis.
    « niilii, et ego-illi. > Non equidem moratur vel bic, Per deserium sic transivit,
    vel ibi, sea habilal cum sanctis, donec et dies aspi- Arctam viam reperivit,
    ret, et umbrarum veniant fines. Sed transivit per deserinm
    Versus: Gratum bajulans pignieiitum.
    Cui : Capreae,dixi, similis esto, Vox Ecclesiae: < En lectulum Salomonis sexa-
    Aut super monles Belher parvulo cervo^ < ginta fortes ambiunt ex forlissimis Israel. >

    (930) < Ghristum scilicet super omnia diligen- reliclura sit eum, cum in cubiculum malris suse
    dum, fluia ipse prior dilexit nos, el lavit a pecca- inlroiliixerit, id esl Synagoga ad cogniiioiiem ejus,
    lis nostris in sanguine suo, deditque animam suam el fidem vcnerit; sed donec pro sempiierno ponilur,
    pro nobis. > idem auctor. id est semper illi fidelis erit, ardeutissimoque amoie
    (931) < Non est pulandura quod lunc Ecclesia flagrabH..-•Idem auclor-
    U.S3 -EXPOSITIO IN CANTICACANTIC. ;t25i
    Salomon namquo yacificus iulerpretalur. < Ipse A caviL (Psql. xxn, 2). * In boc aulem fercnlo qni
    autem est pax noslra, qui fecil utraque unum resident, v.estes nuptiales habere oportet.IIic.au-
    (Ephes. n , 14 ) > Leclulam igilur Salomonis leih carneni suam nobis ad manducandum Christiis
    6l5 Ecclesiam .inlelligimus (932), quam sibi apposuit. Ilic panem yivum, bic ag-rjm p"afigura-
    pro amore Cbrislus sociavit, non habenlem ma- lum, taurumquesaginatum cc.ncdinvjs, Irfc calicem
    culam neque_rugam. De qua. per Prophetam ail : Novi Teslamenli polamus, bic divino et dulcissiir.o
    < Haecreqiiies mea in sseeulum saeculi; bic habitabo, vino inebriamur. De'Chrjslo dieil: < Cplumnas ejus
    quoniam elegi eam (Psal. cxxxi, 14). > Hanc aulem .< fecit argenleas. > Quid per colum::as nisi apostftips
    sexaginia forles anibiunl, hancaposlpli et doclores ct doclores; sed quare columnse, nisi quia loiiiis
    custodiunt, ne forie Judcei, baeretici, et pseudo- Ecclesiae- sunt sustentamenla? De his in Psalmis
    apostoUverbum Dei adullerantes Salomonis lecium, :<liciiur.:< Ego confirmayi columnasejus (Psal. ixxiy,
    sanclorumque conscienliam deturpent. Sed qiiare •4). > .Cur auiein argenlea?, nis.i.quia simplicitalis,
    sexaginta esse dicunlur, nisi quia sexagenarius nu- modestiaj, et sobrietatis. affeclione pallent? Hi suni
    merus ex senario et denario conficilur?Sexies .-jiam~ ilke pennae columnae, quaj deargentatse cssedicun-
    que decem, vel deeies sex sexaginta faciunl. Et tur : < Reclinalorium aureum. > Mensam, inquit,
    quoniam sex diebus opus suum peregil Deus, me- R et reclinatorium aureum fecit, quoiiiam Novum et
    .rilopersex, operum perfeclionem intelligimus. Per Vetus Teslamentum sapientise luce praefn.gent^De
    tleeemautein, Iegalia decem praecepta signamus. Qui hac autem mensa dicitur : < Parasii. in conspcctu
    igilur leclulum Salomonis, id esl sanctam Ecclesiam iheo mensam (Psal. xxn, 5). > Accedamns-igiiur ad
    cuslodiunt, el in operibus quidem perfecli, et legis hanc auream niensam, ut.divinis et spiritualibus
    documentis, et insiituiiooibus sapienlcs esse debent. - dapibus reficiamur. <Ascensum purpureum. .<Nullus
    Hi aiilem non solum forles, verum efiam ex foriissi- eniin hujus mensa; cibos comedit, nisi per purpu-
    mis Israel esse dicunlur, qupniam Ecclesiae doctorcs ream viam ascendat. Non enim Judaei biijus cibuin
    caeleris fortiores esse oporlet. < Omnes lenenies capiunl, quoniam ascensum purpureum non nove-
    < gladios. > Unde et Psalmisla : tJEtgladii ancipi- runt. Deqnibus dicilur : < Fia.l mensa eorumicoram
    tes in manibus corum (Psal. CXLIX,6). > Et Aposlo- ipsis in laqueum (Psal. LXVIII,-22). > Yia nainque
    lus : < Et gladium spiriius., quod est verbum Dei purpurea est, quam Christus proprio sanguine
    {Ephes. vi, 17). > Teneanl igilur episcopi gladios, cruenlavit. Possumusaulem per reciinalorium coe-
    quibuset viiia deslruant, £t Ecclesiain defendant. lestem illam bealiludincm inlelligere. Haec autem
    i Et ad bella dpctissimi. > Unde est illud : < JBene- aurea dicitur, qnia omnibus "pretiosior est; cujus
    aiclus Dominus Deus meiis, qui doceLmaniis.meas quies acterna, cujus ascensus purpureus. Nemo
    ad praelium, el digitos meos ad bellum (Psal. CXLHI, illuc ascendii, nisi Chrisii morle redemplus ejus
    1). > Doclissimi namquein praeliosunt, quoniain pa- sanguine deducatur. Mariyres quoqufeper viam pur-
    tiendo, non seipsos defendendojn liumilitale elpalien- puream se se illuc ascendisse graluianuir.
    tia vicerunt. <Uniuscujusque ensis superfemur suum. > < Media charilale conslravil propter filias Jeru-
    Super femur namqueenses habent, qui impeius libi- < salem. > Quomodo aulem media charilate noscon-
    t
    ' dihiscasrilalisfrenorepellunt. UndeAposlolus: Cas- slravit et cooperuit, nisi quia communi dilectione
    ligo; inquil, corpus meum, et in servilulem redigo omnes redemit? Hoc auiem propler animas simpli-
    (1 Cqr. ix, 27). >-^t Propter limores nocluriios. > ces,.quaein infernales tenebras mergebaniur (954).
    Armali, inquit, sunt doclores, et gladjis aecincli, Consiravil et media charitate", quia pro universali
    ne hseretici et maligni spirilus in nocte dolo et oc- salute crucifixus, salutem in medio lerra: operatus
    culte Salomonis leclum invadantj id .est sanelam esi.Vox Ecclesise de Chrislo dicil : < Egredimjhi
    Ecclesiam. Ecclesia. < Ferculum fecit sibi rex Sa- < et videie, fiiiae Sion, regem Salomonein. > Egre-
    t lomon de iignis Libani. > Quidper ferculuni, nisi dimini, inquit, filiaj Sion, extra porlam; exile,
    Ecclesiam ? Hoc auiem- ferculum, hoc refecloriuni. ;p filiae Jerusalem, et videle regeiri vestrum, videte
    banc sacroe epulalioiiisdomiiiTi de lignis Libani fecit Salomonem, videte Christuni vere pacificum. .<In
    Dominus, quoniam nulliis in Ecclesia habilat, qni diademate quomodo coronavit eum maler sua. i
    baptismalis aqua non sit candidatus.Libanusenim Haecaulem mater Synagoga intelligitur, quoniamex
    candidatio inlerprelatur (933). De hoc aulem ferculo Judaica 616 Scnle secundum carnem natus cst
    in Psalmis dicilur : < In loco pascuaeibi me collo- Douiinus. Hsec aulcm filium suum, dominum suum,

    '
    (932) < Lectus Salomonis, qi.iamvissupernae illius rent.
    beatitudihis requies accipi possit, ih qua Deus ciim '(.935) < Libaniis candiddtio ye\ dealbalioi inler,-
    sanctis suis reqniescit, probabilius lainen praesens prelalui'. Ligna ergo Libani suiit sancti, candidali,
    accipilur Ecclesia, in qua sancti Dei sopilis lumulli- ef dealbati in baplismb, et omnium virlutum puljenri-
    bus viiiorum amplexu Salomonis, id est veri paci- tudine exprnati.. > Idem auclor.
    iici, deleclantur. > Idem. aucior.vCanlachuzenus in (934) Hoc esl propter animas simplices, et nullius
    lectulo hoc Salomonis significan ait monUnicntiim, sibi vlrlulis COnscias,quae quanlo "magis propria!
    ln quo morluum Chrisli corpus deposilum fuit, fragilitatissunl consciae, tanto atripijus Salvatorein
    quique Judaei mililes apposueriint, ut illud ctstpdi- el Redemptorem diligere saragunt. Idem auctor.
    1255 S. BRUNOMS EPISCOPI SIGNIENSSS 1236
    regera suum coro.iavit, spineamque coronain siiper A superiiiscst. Merilocrgo capilli isii dicuntur;siquidem
    caput ejus imposnit (955). Quando ? < In die spon- secundum lempus tolius Ecclesiaesunt supefiores.
    < sionis ejus. » Id est in die quo Chrisius nuptias Sed qiiare gregi caprarum assimilantiir, nisiquia
    iecit, et Ecclesiam Palfis desponsavit, ipsiusque de carnaliier vivebaui, et luxurise carnisque voluptaii-
    lalerc dormieniis cohjugem fabricavit. Nairique sic- bus servieham? His cnim diclum fneral: «"Cresciie,
    nl dedormiente Adam, una cosia subtracla, facia et mtilliplicamini (Gcn. ix, 7). > Ex lalibus aulem
    csi Eva, ita de Chrisio dormiente* laiere Iaricea rDavid el Salomon fuisse probanlur, quorum concu-
    perforato, facla est Ecclesia. tEtindie lseiitioecor- binarum non erat numerus. Sola igitur fide isitsal-
    tdis ejus (936). i O mira pielas! moriens laelabatur, vantuf. Hi sunt, qui per fidem vicerunl regna.
    de inOrte gralu.abalur ; quoniam sic se mundum < Quse ascenderuril a monte Galaad. > Galaad nani-
    Tedimere, ct patriarchas et propbeias libcrare a que acervtu tesiimonii iiiterpreiatur. Asceriderunt
    fnorle scicbat. Quamvis enim caro trislarelur, cor igitur de moiile Galaad.-quia legis et propbetarum
    ianieh, et divinitas laetabaiur. teslimonia observanles coelorumregna scandere rne^
    Versiis . ' ' ruerunt.« D.entestui Sicut greges lonsarum ovium. >
    Eri lecluliiin Salomonisambiuht forlissimi, Denles aposloli. Sed quare denles, nisi quia proV
    Omnes gladios lenentes in bello dociissinii - B pbelarum el legis graviores seiilenlias ruminantes
    Propler limores noclurnos suiil accincli gladiis, et exponenles, Ecclesiam pascunt et nulriunt? Cur
    Quibus suis sunt lulamen, el timor extraneis. auiem greges tonsarum ov.ium, nisi quia saeciilari-
    Ferculum rex Salomoii fecil deligriis Libani, bus omriiLiusvendiiis, etpauperibus aliribulis, nudi,
    "
    Cnjus utique columnx vos estis apostoli. - lonsi, viiiis exspoliali in innocenlia ct sinipliciiale
    ' Reclinalorium ibi fabricavit aureum Domino servierunt? <Quseascenderunt de Iavacro. >
    Sanguine proprio fecit ascensum purpureum. Delavacro quidem asCenderunt, quoniam baplisma-
    Filise Sion, quidsialis, foras egredimini ? tis aqua mundaii, viliisque omnibus expulsis, ad
    - Regem vestrum coronatum spinis inluemini. '
    summum fidei et doctrinae, etad eoelos sublimaii
    Tu lamen, Virgo Maria, coronasti Filium; sunt. < Omnes gemeilis fetibus. > Gemellos quidem
    Quia carnem de le sumens ponitur in mediuni. felushabent, quoniam inter medioscleros dormienles
    Queriicliorusaposiolorum, confessorum, virginum, Novom et Vclus praedicant Testamenlum. Possumus
    ' Sic circumdat, ul coroua prudenlium miliium. antem et pergemellosfelusdoctrinam et operationem
    CAPUT IV. inielligere, sive etiam carnis et animae castitatem,
    VoxChristi: <Quam puicbra es, amica mea, quam " velDei el proximidilectionem (958). < Et sterilis non
    ': nuichra es (957)! > Curauteni bis dixitquam pul- <est > iriler617 ^< quoniam multiplici seminefrii-
    " ..
    e"i»/aes, iiisi quia in opere et sermone, iriterius et clificant.
    < Sicut vitta coccinea labia tua. > Quid per labia,
    exleriiis, in anima et corpore pulcbra est? < Ociili
    < lui columbarum, >id est iiilelleclus, ratio, intuilus nisi episcopos, ei sacerdotes, cteterosque j'qui Deum
    fuus simplex est et acutus, non ira confusus, non assidue laudant et benedicunt? Hi aulemMtta CocCi-
    furoris sanguine perlurbatus, non in superbiam ela^ nea essedicunlur. Sed quareviua?Quiaquasi mullos
    lus. « Absque eo quod inlrinsecus "latet. > Mulfa capillos, iia niultos fidelcs ihuna fide iiganl; sive
    inqiiit, de tedici possunt. Laudabilis es in.virlute, in quia multas virluies , niullasque sentenlias simiii
    conslanlia, in sapientia. Magnum est qubd videtur, adunarit; sive eliam quia cordis sui cogilaliones
    niaxiinum esl quodlalet. Magnain le fulget operaiio, coniprimunt, ne venld vanilatis per inania rapian-
    lur. Cur auiem' cocciiiea?.?Quia el igne sancti Spi-
    magna in ccelesii secreiario tibi servaiiir reiributio.
    •
    Magnus esi labor, sed riiaxima spes. Possumus etiam ritus accensi sunt, et Christi prsedicant passionein.
    et per oculos propbetas inielligere, qui ea qusefutura Coccus ignis, vel sanguinis speciem habet. « Et elo-
    erant mullo ante praeviderani. Hi coluinbapdicuntur, < quiuni tuum dulce. > Dulcia quidein sunl sanclo-
    quoiiiam iri humililaleet simpliciialc cordis Domino JJ rum eloquia, e.t auditu suavia. Unde et illud :
    «ervieruril. i Gapilli tui sicul greges caprarum. >Per < Quam dulcia" faucibus meis eloquia tua , super
    capiilos eosintelligimus, qui ab Adain usque ad Chri- mel ori meo ! > (Psal. cxyiiij 105) •—t Sicift fra-
    stum fidem servaveruiit. Capillis namque nulla pars «;gmen mali Punici, iia geriaetuae. > Genaeiiamque'

    (955) < Egrcdimini, videte, filiae Sion, in rege Sa- dmn, nihil oculis meis indignum agit.lnpra.dica-
    lomone coronam, qua coronavit eum maler sua, lione, quia ad considerandum incarnalionis mese
    spineain videlicet, quam ejus capiii imposuit. ln die mysterium, eiiam sodaIcs; tuas filias Jerusalem in-
    desponsalioiiis ejus, hoc est in die qua passus est: vitare non cessas.Idem aucldr.'
    tunc enim, lauquam sponsus .uxoreni duxil, caslam (958) Iii eamdem convenit iiiterpreiatione Canta-
    niinirum ex gentibus Ecclesiain. > Ita Caniacbuze- cbuzenus, qui de hisceovibus loijuens, ait: « Toiisae
    »1U8. enim, el lavacro lolaedivino, fecuudum jugi suoruni
    (95C) < Qui gaudebat per passionein suam redi- fiiiorum serie sacri baptismalis reddidere fontem,
    niere inunduin de diaboli potesiaie, etc. «Idem seiiiperque exstahlgemellae; praeclarani ahimi eon-
    anct. Cassiod. dicl. . tehiplationem, prajstanteinque pariter operalionem
    repeti.t, quahi pulchra es; > scilicet in
    (957_).-«.Bis esercentes. > . .
    opere, ct in piacdicatione. In opere, quia ni.bii foB*
    1257 EXPOSITIO 1N CANTICA CANTIC. 1258
    Dei marlyrcs.iiitelliguritur, qui coram et in facieni A sus de sponsa dicil: « Vailam ail monlem myrrbae. i
    Ghrislum corifidenles "pro eo mortui sunl (959). Hi Vadain, inquit, Dominus ad monlem myrrbaj, visi-
    auiein fragmen mali punici esse dicunlur, quoniam tabo lerras, carnem suscipiam. Mons namque myr-
    proprio sanguine cruenlati sunt. €enaj igitur dicun- rbae caro esl, quam assumpsit. Hic autem cst ille
    iur,quia ei de peccatis eriibescunt;. fragmen autem, mons, qui tanluni crevit, ul totam lerram comple-
    quoniam pro Chrisli nomine irucidanlur et frangun- ret. Myrrhae autem ideo diciiur, quia corriiplionemv
    lur; mali vero punici propter sanguinis effusionem. non vidil; juxta illud : < Nec dabis sanctum tuum
    < Ahsque eo, quod inirinsecus lalel. J Pulchrae, videre corruptionem (Psal. xv, 10). t Possumus au-
    inquit, sunt genae, rosea esl facies, virginalis ct lem et per hunc montem Ecclesiam intelligere, quac
    pudicus est vulliis; miilto tamen laudabiliora sunt, carneni suam cum vitiis el concupiscenliis inorlifi-
    quae nondum apparent, quae in cordelatent, quse cans, in amaritudine semper moratur.
    in coelesii thesauro tibi reservantur. t Sicut turris < Et ad colleni thuris, > id*eslad eos, quorum
    i David collum iiium. > Per collum Ecclesiae do- oraiiones me oblectant, sicut suavis odor thuris.
    ctofes inlelligimus. Per colluin namque transil ci- « Tota pulcbra es, amica mea, et macula non cst
    biis.quo venter reficilur et saluratur; per collum in le (941). > Tota namque pulcbra est, quianeque,
    quoque exeunl verba, omnisqiie doctrinae documen- B I maculam, neque rugam habet. Sponsus ad spon-
    la; colluin deniqus suslinel scnluni, quo lotum sam : <Veni de Libano, sponsa mea, veni de Libano,
    legiiur corpus. Doclores aulem Ecclesiam nutriunt, t veni. i In Libano, inquit, es, dcalbata es in virtu •
    docent, muniunl el defendunt. Practerea cum Ecclc- libus, florum sanclilale niles; nihil lenebrosum,
    sia Chrislum conjiingunl, sicut collum cu.m capite nihil nigrum, hiliil obscurum in le esseconspiciiur.
    corpns. Hi aulpm sic toiam defendunt Ecclesiam, Veni igiiur ad me, et quae semper pulchriludinem
    sicui tiirris David lolam quondam defcndebal Jeru- dilexisti, sicut sol in regno meo fulgeas in aeier-
    salem. num (942). Ter aulem dixil«yeni, i quia tria sunl,
    t Quae scdificata est cum propugriaculis suis. > Sic sine quibus non ad eum ver.ilur; id est.fides, spes,
    aulem etdoclores propugnacula habent, sapientiam et cbaritas; 618 s've quia cogilatione, locutione,
    vi^elhet et virliilem, quae niilla possunt machina operalione Domino servii. Cur autem sponsa voee-
    expugnari, liullisque inimicorum instrumenlis dos- lur, superius diclum esl : t Goronaberjs de capiie
    trui. < Mille ciypei pendent ex ea (940). > Mille « Amana.> Amaiius namque mons esl Ciliciae, qui et
    namque clypei pendeni a docloribus, quoniam per Taurus appellatur.
    "nnumerabiies senlentias el arguhienlationes ab eis t Deverlice Sanir el Hermon. » Hi auiem nipn-
    defluentes, Ecclesiam protegunl. < Omnis armalura tes in Judaea sunt. In his auiein leones et pardi ha-
    « fortium. > Nihil enim in eayinci, vel frangi po- bitant, sicut scquenlia manifesiant. < De ciibilibus
    tesl. < Duo ubera lua sicut duo hinnulli capreae ge- < leonum, de monlibus pardorum. > Per hos aiitein
    « melii. > Una enim caprea, una est Ecclesia, cujus monles, illos intelligimus, in quibus viiiorum exer-
    visus acuius, cuj*uspedes agiles, cnjus volunlas al- cilus , Ieones, et pardi, et ipsi maligni spiritus in-
    liora peiit, cnjus cursus coelos ascendil; duo babet habitant. His aulem deviciis et expulsjs, coronaiur
    ubera, quia duo suntgemelli. Duo namque ubera Ecclesia : < Nemo cnim coronabilur, nisi qui legi-
    duo Teslamenta sunl. Duo vero gemelli duos popu- lime cerlaverit (11 Tim. n, 5). i Coronatur igilur
    los designanl: Judaicum videlicet et genlilem. Hi de supradiclorum montium capitc, quia diabolo de-
    auiem gemelli dicunlur, qnoniam el gemini sunl, victo, qui illorum caput el dominus est, pro lanto
    ci geminam cbaritatein obserrant. « Qui pascuntur certamine praemium suscipit, el coronam. < Vulne-
    < in liliis, donec aspiret dies, et inclinenlur unibrae.» < rasti cor meum soror, mea sponsa. > Soror qui-
    In liliis quidem pascunlur, qui in suavibus et odo- dem, quia ejiisdem palris filia esl. Unde Apostolus
    riferis Scriplurarum senienliisdeleclanlnr. t Donec ait : t Si aulem filii et haeredes; baeredes quidcm
    aspiret dies; > illa scilicet de qua dicilur : Quia 0I Dei, cobaeredes aulein Cbristi (Rom. viu, 17). >
    < inelior est dies una in alriis tuis, super millia Sponsa vero, quia carnem noslram sumens de vir-
    ( Psal. LXXXIII,10). i -^- < Et inclineiilui umbrae. > ginali uter.o Ghristus processit. Haecautem soror et
    fugialque caligo, el lenebrarum omnium princeps . conjux sppnsi sui cor vulneravit, amore scilicet,
    cum loia mililia sua in infernum praccipitetur. Soon- mortisque timore. «In uno ocutorum tuorum. »

    (959) Eadem est supposili Cassiodori interpre- causam fuluram salutis, ad ipsam divino succensus
    tatio. spiritu exclamavit: Tota pulchra es, proxima mea,
    (940) Mille ciypei intelliguntur innumera divinoe ct macula non esl in le.
    defensionis prscsidia, quibus sancla vallatur c'1'de- (942) <.Et lertio dicit, veni; quia vult eam per-
    fenditur Ecclesia, etc. ldem auctor. Pro hac lurri, fectam esse in cogilaiione, Iocutione et opere. Vel
    sive arce, inielllgil eiiam Canlachuzenus praesigna- vocat eam primo, ut ad se venjat per fidem, vocat
    lam B. V., undique muniiione vallalam, alque prae- secundo, ul dignam cceleslium praemioruni retribu-
    sidio miinilam,.iil nullus conlra earn hostis praeva- tionem , jam liberalo corpore accipial. Vocal lertio,
    lere rrossit. . ul in die generalis resurrectionis, jam resunipio
    (941) Haecprophelicc dicta de Deipara censet idem corpore, duplici stola ornaia perpeuio gaudeat. •
    Caniachuzenus, quod sacer scriplor considcrans Idem auclor, Cassiod. supp.
    ipsam iplius prorsiis labis eirpericin, toiiiis orbis
    PATROL. CLXIVS 40
    1259 S. BKUNONIS EPISCOPI SIGNIENSIS 1200
    Mullos namque oculos habet Ecclesia, plena esl. A « sus esl soror mea sponsa (944). > Ilorlus quidem
    oculis ante et retro, undique videl, undique lalro- vocatur, quia quasi diversa florum et arborum gcr
    num propellit insidias; unum lantum ociilum splcn- nera, ita"diversi sanclorum el fideliuin ordines in ea
    didissimum habet; una Trinitatis fide illumiiuilur, contineiitur. Ibi sancli aposloli, confessores et mar-
    sine qua Deo nullus placebit. Hunc autem oculum tyres, virgines et viduae. Coriclusus autem. qufniam
    qui non liabent, caecissmt, et in tenebris amhu- viriulum et angelorum munila praesidiis (945)'. .tfulla
    lant (945). Unde Aposlolus : < Caecitas, iiiquit, ex viiiis palelporla,per quam lairones, et hosles sub-
    parte coniigit in lsrael (Rom. xi, 25). > — « El in intrent, qui furentur, el rapiant bona. < Hortus
    « uno crine colli tui. > Confirinatio est. Mulli nain- < coiicliisus, el fons signatus. > Fons quidem bapli-
    que crines mulia doclorum exempla el scnieniiaj smaiis esl in Ecclesia, quo et viliorum sordes aufe-
    sunt. Sed qiiare crines, nisi quia subliles et prolixi runtur, el animae et corporis maculaepurgahlur. Est
    suut?Unus aulem crinis, una esl serifenlia,quae apud auiem fons vivus in hprto Isto, cifjus aquam qtii
    omneseadem est, in qua Christianorum nullus dis- bibil, non siliet ullra. D'e hoc aulem Tontc diciiur :
    sidet, quam aposloli prajdicaverunt, -el pro qua < Silivit anima mea ad Deum fonlem vivum (Psal.
    jnartyres sanguinem fuderunt, quam sancli Palres XLI, 3). > Scdcur signatus, nisi quia in Triniiatis
    confirmaverunl. < Quam pulchrae sunt mammae tuae, B < nomine sanctificalur el benediciiur? Signatus est
    « soror mea sponsa! > Pulehrae-sunl mammae, pul- fons, cognoscituraqua, ad banc sancli currunt, hanc
    cliri sunt el filii. Synagogae namque mammae pul- et vitia , et maligni spiritus fugiunt. Hoc enim siguo
    chrae non sunt, quoiiiam nigro lacte, sordidissima fons iste ab aliisdiscernitur, quoniam quse isle fecit,
    laece, et erroris intelligentia filios nulrivit.. alii facereiiequeunt. « Emissiones luae paradisus m"a-
    «lorum 619 punicorum, cum pomorum fruciibus.>
    < Pulchriora sunt ubera lua vine. >Metonymia est.
    hortuin superius dixil, pafadisum hic
    •Ecce vino lac comparalur, quod ulique candidius et (946) Quem
    suavius esl. Natos suos laclat Ecclesia, adulterinos appellal; quoniam paradisus; est hortus delicia-
    rum. Vocatur igitur Ecclesia paradisus, |quoniam
    -suos inebriat Synagoga. Hi autein sapierilereducati, omnium deliciarum copiis repleta est. Hic enim est
    -celeriter crescunl; illi vero sicut ebrii, sensum
    lignum sciemiae boni et mali, Novum videlicet et
    -amillunl. De quibus ipse Dominus ait : < Et in me Velus
    Tesiamenlum, quaeet mala devitare, et bona
    psallebant, qui bibebant vinum (Psaf.Lxvm, 13).'» nos facere docent. Habemus et lignum veiitum ; rd
    — < Et odor ungueniorum tuorum, > id est virlii-
    est Chrislum, qui esl panis vivus, qui de ccero
    >-iih, sermonum et graliarum. Hsec enim oiiinia 'un-.' descendit. Quatuor paradisi fiumina,
    quatuor suiit
    -guenlum dicuiitur, quia el suaviasunt, et omnium G ( Evangelia. Sed quae sunt ejus emissiones, quae sunt
    iiifirmitalum languores sanant. < Super omnia aro- "n/unera,
    quaj sunt poma, qui s"unt flores, quos hic
    < cata, > id esl praj-cunctis Judaeorum sacrificiis. "hortus malorum
    punicoruin fructus Domino rnitlil ?
    « Favus dislilhins labia tua. > Favus enim mel esl Msla,
    inquil, punica miltit, mullosque marlyres
    in cera, per quem spirilualis intelligenlia significa- Domino mandal. Maia
    namque punica vos eslis apo-
    mr in liltera. Favum dislillanl labia Ecclesiae, id est sloli, qui pro Christi nomine
    sanguinem fudislis.
    diilcia ei suavia verba. «Mel el-lacsub lihgua lua. > < Cuin pomoTum fruclibus ; > non solum,
    inqtiit,
    Qtiibus omne genus hominum delectalur. Possumus marfyres mittit, sed cum aiiorum pomorum frucii-
    Miitemei per mel, quod dc rore cceli confieilur, spi- bus, cum Tirginibus et confessoribus mala
    punica
    ritualein et alliorein doclrinam inlelligere; de qna praesenlat. « Cypri cum nardo. Nardus et crocus,
    Apostolus ait: « Sapientiam loquimur inter perfec- < fistula ct cinnamomum.-cumuniversisIignisLJbahi,
    IOS(1 Cor.ii, 6); t per lac vero mediocrem; unde < niyrrba el aloe cum omnibus primis unguentis, >
    ipse ait : < Lac vobis polum dedi,non escain (1 Cor. subauditur, sunt in boc horto. ln liis aulem intel-
    in, 2). > — t Et odor vestimentorum tuofum sicut ligiintts, quoiiiam oinniuhi aromaluin genera in san-
    « oilor lluiris. > Habet enim Ecclesia veslimentmn, cta Ecclcsia versantur. Per cyprum namque quo
    'quod ipsa suis duxil et lexuil manibus; virliuibtis regiiim paralur unguentum, ei per nardum, qui sua-
    enim virlules conjungens, operibusque bonis hona yissimi magnique odoris est, omnes gratiae Spiritns
    opera corineclens, admirabilem sibi coniposuit ve- sancti inlelligipossunt, quse el suavilale et odore
    stem; in qua non minus deleclalur sponsus quam omnibus praeferuntur. Cyprus namque cum nardo
    in multo suavissimo thuris odore. < Horlus conclu- ponilur, quoniam qui divino et regio unguenlo Un-
    »
    (943) < In uno oculo, el in uno crine; ut per hoc pomuni, germinavit; conclusus vero, quia post par-
    linitas sancioruni do.ctorum exprimatur; unitas eiiam tum eliam virgo permansit. Cantaehiizenns.
    coslestis doctrinae, quam subjeclis impendunt. Unus 945)«Conclusus est horius isie, quia S. Ecclesia re-
    ehiin Dominus, til Apostolus ait, una fides, unum Tidemptoris, et Domini siii adjuiorio mtinila est, et
    baptisma , nna eliam devolio subjectorum fidelium. praesidio angelicarum virlittuiii vallala, nuilis jna-
    Idem Auclor. In cordibus nostris, inqtiil Canlacbu- gnoruin spirituuin patel insidiis. > Idem auctor,
    zemis, inscvisti unius irinae subsisteniiae splendorem Ciissiod. supp.
    purissimum, quo docemur, unum Deum, trinum in (946) < Gfaiia niirnrtiiii a Deoad Virginem per Ga-
    personis, ln una essentia fore adorandum. i brielem nunliuin missa : ipsa namque paradisum
    (944) Virgo, hortus concliisus a Propheta est ap- revera npbis reseravit, et delicias fructuuin illius
    pellala. iloilus quidem, quia Cbrisluin, veluti viiaj ad vcscendum apposuil. > Cantachuzenus.
    1251 EXPOSITIO 1N CANTICA CANTIC. Yi&l
    giinitir, magnns et suavissimiis odor Deo snnt. Undei A Cujiis estis oculi, vos propueiae,
    Aposlolus, < Cbrisli, inqitif, bonus odor sumus Deo> Vos denlesforiissimi^Pelre ei P.:uic, ; •
    (II Cor. ii, 15). > Percrocuin namque, fislulum elt Qui -eamreficitisassuete.
    cinnamomum, qtise brevia sunt, necallius«rescuut, , Genae semper.ruheae
    simplices et iiumiles intelligimus, quos,"quaiiivis i Martyres sunt ulique. ;
    Tulgo hominesnon venerenlur, magnaelamen/viriiitisi lmperfecli quilibei sunlcapilli, .
    et sanciilaiis sunt. In his auiem persona est humilis,, Elminoris mcrili imbecilli,
    "
    sed virtus excelsa. < Cum universis lignis Libani. > Quia sunt instabilcs sicul illi.
    Per haec autem aposlolos et prophetas inlelligas, Golluni ferens clypeos
    qui aliitudine, robore et pulchriludine tjaeleris praj- Dicimus. episcopos,
    sunt; siquidem ligna Libani magnae sunt altitudi- Qui defehdunt:fortiier.suaspvcs:
    uis. Mynha vero el aloe, qiiajpulredini, vefmi- Persequenles vitia, et leones, ._ • • .
    busque rcsislunt, caslilalem el alias virlutes signi- Serpentinas furias, ei dracories. .
    ficaui, qiia; a vitiorum contaclu elanimain et eorpus; Ilorlus esl tutissinius -
    servanl illaesa. < Cum omnibus primisi el lnaximisi Sanclorum.sanciissimus, ;
    «unguenlis,» perquaj fides, spes el charilas desi- " Quinon carei liliis neque rosis;
    gnari possunt, quae in saecula sseculoruin delincnl Nec privantur arbores suis pomis.
    principatum. < Foris horlorum, puteus aquarum Ibi fohs duicissimus est saporis,
    « viventiuin. » Hic, inquil, est fons hortorum, hic Huiic venlorum flamina, .
    suntaposloli et doctores, hic esl ilia aqua, qua to- 620 Tyrannorum agmina
    lus irrigatur mundus. Multi enim horti mulise sunt PerlurbaTil el yenlilanl cum furore;
    Ecclesiaj. £n puieus viventium aquarum, en profun- Ccelum petiint marlyres cuni lionore;
    •ditas Scripiuraruni. Una enim est doclrina aposle- Delectalur Dominus in odore.
    lornm, mortuusque error baereiicorum: hancaqiiam • i - CAPUT V.
    qui bibunt, non moriuntuf ; illarii qui bibunt, vivere Ecciesia de Christo dicit: < Venial dilectiis niens
    nequeunl. Illi tamen de fbnle bibunt, qui Scriplu- « in horiurii suuin. > Veniat, inquit, dllcclus nieus,
    raruni £-.:perficiemsiimniis lenus labiis delibant. De sponstts nleus, amiciis meus in hortum suum, in
    ptileo non suniunt profundiores aquas, id est diffi- Ecelesiam suam, in sanclorum congregaiioncm. Ad
    ciliures senlehtias non hauriuni. < Qu;e fliiunl im- quid ? <Ul comedat fruclum pomorum'suorum.> Co-
    < pelu de Libano. > Impetti, inquit, magna scilicet:.. medat, inquit, fruclum pomorum, recipial manipu-
    consiantia, viriule, et aiiluentia hae aquoe fluunl. lum, obsequiuin,.et bona opera sanclorum. Mitia
    Sed unde fluunl ? de impelu, de Libano, de monle ,• sunt poma, qualiuntur arbores, occiduntiii' marty-
    candidato. Libautts enim, ut dictuin saepe est, can- res. Jubeat igitur Dominus, nt eoriira" animaj sn
    didalio inlerprelalur. Cbrislus gralias convocai. coelesli ihesauro, et in sinu: Abrahse coiigregentnr.
    i Surge, aquilo, et veni, auster, perfla horlum meuin, Cbrislus dicit : < Veni in hortum meum, spror mea
    « et fluant aromala illius. > Dixit superius hor- sponsa. > Tu me, inquil, venire : rogas ; ego aiiiein
    tum, dixilarbores et poma, dixit fonlem el puteiim, jani vehi (948).
    quibus irrigatiir ; liunc autem praecipit venlis ut < Messui myrrham meam cum aromatibiis. > Per
    surganl, liorlum perflent, aromala venlilenl, quaie- myrrbam autem ; maftyfes,' castos et incorruptos
    nus sibi odor reddatur suavior. Venli enim in Chri- inleiligimus. Per aromata vero fragranliam boncrum
    sli hortum insurgebanl, quando lyrannoruin impe- operum. Est autem myrrba cum aromalibiis, quando
    tus et furof Ecclesiam persequendo saifctos trucida- concupiscentiis carnis devictis, cum soiis virtutibus
    hant. Tuncehim aromala fluebant, tunc niartyrum homo conversaturi Tunc incorrupta est caro, tunc
    constantia ct virlules redolebanl, lunc suavissimus virtutes redolent, tunc ad se sanctos venire Domi-
    odor ralionabilis holoeausii, et puri sacrificii ante D I nus jubel. Cum enim Aposiolus dicerel: < Cupio
    Doniini conspeclum ferebalur (947)- Possumtis la- dissolvi, et esse cum Chrislo (Philip. i, 23), >nonne
    men per aquiloneni, qtii "as[,er veritus et frigidus ut sua meterelur myrrha desiderabal ? < Coniedi
    es!,iyrannorum crudelilalem inlelligere.Per austrum i < favum meura cum melle.meo. >. Quanta dulcedine
    vero, qui serenusesl, fallacioeblandimenla designan- et delectatione sanctos suos. Deus recipiat, in his
    mr; unde dicilur: « Inimici ej'us lerram lingenti. verbis declaratur. « Comedijinquit, favum meum
    {Psal. LXX!,9).> cum melle meo, > rccepi amorem meum, suscepj
    -Versus: dulcissimos, nimisque dileclos amicos. meos. Con-
    Diximus Ecclesiam firmatio.« Bibi vinum nieum cum lacte meo. » Vi-
    Sponsam Regis regiam, num quidem vos eslis, aposioli, qui divino calice
    . (9iT_ < Novit Dominus de malis hominum bona (948)~< Desideranii Ecclesise, utad se veniatSpon-
    wiwdaifl faccre, sed.ipsam perseciitionem in sua sus, respondet sejam hocfecisse. Ego jam veni. Ve-
    po"iesiaie habet, ut non lantum saeviant, quanluiii nioad eani.ulerraiiies corrigam, infirmitaies cor-
    volunt; unde scriplum est: qui fecit ventis pondns : "roliorem, dubios confirriiein, et perfeclosdonis cceleS'
    quia videlicet flalibus perseculioniim modum ini- tibus augeam. > Ideni auctor, Cassiod. supp.
    «junil. >:ldem auclor sub Cassiodori nomine.
    1263 S. BRUNONIS'EPISCOPl SIGNIENSIS .l2Gi
    inebriati omncm periiiam liabuislis. Lac vero illi A esl: « Sicut unguentum iu capile, quo I descendit in
    sunl qui mediocri et imperfecla scientia ornanttir. barbam, barbam Aaron (Psal. cxxxu, 2) : > Vox
    Venit igitur Cbristusin horluni suum, el myrrham, fidelis aniniac. Sponsa ad scipsam : « Exspoliavi
    quam venlus perflaverat, sanclos scilicet, quos lyran- « me tunica mea, qeomodo induar illa ? > Merito,
    ntis conlristaveral, nimio secum amore devexii. inquit, me immaculalam vocasli, quoniam lunieaiii
    Christus ad apostolos dicit : « Comedile,aroici mei, meani exspoliavi, pristinam vilam fngi, velerem lio-
    « et bibile. > Apostropha ad aposiolos. Vos, inquit, minem cxui, mundique concupiscenlias, saeculicu-
    amici mei estis ; vos doctrinam fidei, el carnem ras, el vilia repuli, quibusinvohila el irrelila eram.
    meam comediie, vos sanguinem meuin bibile. < Nisi Immaculata sum.et te novo homine indtita, iii novi-
    enim manducaverilis meam carnem, et biberiiis tale vilae ambulabo, et non amplius praedicla liinica
    meum sanguinem, non habebilis vitam in vobis induar, non ad saecularia reverlar ; sed quaj incoepi,
    (Joan. vi, 54). > Comedite igilur panem vivum ; iiistanler operabor. « Lavi pedes meos, quomodo
    bibile calicem iiovi lestamenli. < El inebriamini, i inquinabo iilos ? > Pedes, inquit, lavi, et ea viiia
    « cbarissimi. > Qui enim hoc calice inebrialur, vera fugavi, in quibus humana Xragiliias frequenlius
    scienlia inebrialur. Qui enim divitias spernit, mor- offendil. Haecenim pars 621 corporis, quia terrae
    lem desideral, sui obliviscilur, negligit quaj videi, B propior est, saepius comquinalur. Sunt enim quae-
    credil quae non videt, nonne is ebriusesse videiur? dam peccala, sine qitibus vix aliquis immunis erit,
    < Ego dormio, el cor meum vigilat. > Dormivilquidem Ut elalio mentis, vana glofia, verba otiosa el vanse
    secundum carnem, quoniam morluusest et sepulius; cogiiationes. VoxEcclesiaede Chrislo: «Dileclus meus
    cor autem vigilal, quia divinitas dormire non polesl. « misit manum suam snper foramen {950). >Dileclus,
    Hoc aulem eliam in persona Ecclesise sic intelligi- inqtiit, meus misit manum suaro, doclrinam, et spi-
    lur. Ego dormio, carne devicla el subjugata; cor rilum forlitudinis suae, ipsamque suse passionis com
    autem vigilat, aniina scilicct quce in bonis pperibus merooralioneni super foraraen et porlam cordis inei,
    perseverat. Possumus aulem per cor, Chrisii apo- quae nunquara ei claudilur,.
    slolos inlelligere. Isti aulem vigilant, isti sanctam i Et venter meus iniremuit ad laciuni illius. »
    Ecclesiam die noctuque custodiunl. Ecclesia : « Vox Quis enim est, quem Dominus leligil, sancioque Spi-
    « dilecti mei pulsanlis. i Audio, inquit, vocem Do- rilu inspiravii ; quis ipsius passionem comniemo-
    niini mei; pulsal enim sanclos suos, ne dormianl, rans non conlremiscal ? Unde esl illud . « Tan|;e
    hortalurut vlgilent. Slat enim ad ostinm, et pulsat. montes, et fumigabunl (Psal. CXLIII,5). > Mitlil igi-
    Si quis aperueril, intrabit, et ccenabil cum illo. __tur Dominus manum per foramen, langii corno-
    « Aperi mihi, soror mea. i Soror quidem, quia " strum ; recordatur passionis, stringiiur adniiraunwe
    ejusdem palris ct sponsuset sponsa, filii sunl. Ule el limore cum Dominus pro servis, juslus pro in-
    naluraliter, isla vero adoplione. < Amica mea, > justis, crealor pro creatura, lalia palcreiur. i Sur-
    proqua mori non dubilavi, qua major dileclio nulla « rexi.ut aperirem dilecto. > Vocem, inquii, audivi,
    cst. < Columba mea, > felle, et amariludine carens. de leclulo meae deleclationis, surrexi, et s;cc»li
    < Immaculala mea, > quae vitiis omnibus emundala blandimenta dereliqui. Aperui dilecto, credidi ser-
    sine macula es alque ruga. Aperi, inquit, niihi cor monibus, cor meum viliis et errore mnndavi, in quo
    luum, aperi mibi porlatn, qua et tuas, et aliorum in- lanius hospes habilalurus eral. Umle per Psalmi-
    grcdiar conscienlias :« quia caput meum plenum est stam dicitur : < In aiiditu auris obedivii mibi (Psuil.
    rore. > Confirmalio.« El cinciniii mei gtillis nociium 17, 45).> — <Mantis meae distillaverunl myribam. t
    (949). > Tota, inquit, nocte cucurri, pro tuo amore Quid per manus nisi opera ? Quid vero per myrrham,
    vigilavi. « Ecce sto adoslium, et pulso (Apoc.m). > nisi incorruplionein ? Dislillant igiiur manus myr-
    Aperi mihi, soror mea. ln multis quideni adversis, rham, quoniam et corpus, et animam bona opera
    in nocte, etin ipsamoTte pro hujus dileciione fuit incorruplam faciunl. «Et digiti mei pleni sunt myrriia"
    Chrislus. Unde et illud : « lnsuper el usque ad 5 « probatissitna. > Quid eniin per digilos, nisi singn-
    noctem increpuerunt me renes mei (Pso/. xv, 7). > loruin operum discretam operationem inlelligimus?
    Ul vigilare, orare, j'ejtinare, et similia. Hajc aulein
    Injuslnin est igitur huic non aperire, el in cordis
    thalamum lanlum sponsum non accipere. Spiriluali- non immerito probalissima nvyrrha plena esse di-
    ler autem ros in capite, et ceeleslis benedictio, et cunlur ; quoniam el carnem non sine magna retri-
    et selemam praeparant incor-
    Spirilus sancti gratiain eo intelligitur. De quo dicluin ljutione lnorlificant,

    (949) < Capul Chrisli, ut Aposlolus ait, Deus est, Cum ba?c Caniaclinzeniis ad B. V. referat, ita ex-
    Cincinnivero sunt inlimse cogitationes, quse noii ponit: «Misil ex suaj volunlalis placilo, per Gabrie-
    laxeet dissoluleffnunt, sedyinculo limoris et anio- lcm, in me viriuiem ipsius obumbrantem, quam
    ris Dei colliguntur. > Idein auctor. maiium appellat. Accedente.vero ange|i voce, cum
    (950) «Dilectus manum super foramen miilil, et altissimi Dei conciperem Verbuin turbalus esl super
    ventrem langil, cum inierna conditor inspiratione eum venter meus; dixit enim : Quomodo fiet istud,
    cor visitat, et ad profectum virlulum accendit. Seu quoniam virum non cognosco? Ubi vero causam
    etiamcum nos ad memoriam operum suoruni revo- didicil, Ecce, inquit, ancilla Domini, fial mihi secun-.
    cat, ut cogitemus, quia cum esset Deus, homo pro dum ierbum tuum. 'Luc. n, 58). >
    nobis fieri dignalus est. >Idem auctor, Cass. supp.
    I2G5 EXPOSITIO IN CAiNTICACANTIC. 1268
    lnpiionem. «Pcssulumoslii mei aperui dileetoiuec.i A asceiuleruul, el eum Doniino habitant, suuin dcsi-
    Valde, ihquit, cor meum induralum erat, niullis obi- derium invenerunt. Ideoque Dei dilecta, scilicel Ec-
    cibus, ct retinaculis obseratum erat. Sed poslea- clesia, quae adbuc in hoc inundo 622 conversaitir,
    (juam Iiujus vocem audivi, et veritalis sententias eos adjurat, m suum amorem et desiderium Deo
    mente concepi, tolam cordis inleliigentiam aperui, aununlienl. Tesles enim suiil in ccelofideles.
    eniuia erroris obstacula dimovi, quibus quasi pessulo Versus :
    cor meum eratclausum(951). Aperui quidem,ul eum Quis esl liic, qtii pulsat ad ostium,
    reciperem, et quis, el qualis, et quomodo sit veris- Noclis ruinpens somnum ?
    sime, perfecle et ralionabililer inteUigerem. Sed Me vocat: O virginum pulcherrima,
    frustra. Ut quid ? Sequilur.« At ille declinaverat, Soror, conjux, gemma splendidissima.
    < alque iransierat. > Cum enim ea quaj Dei sunf, Cito surgens aperi, dulcissima:
    l.ominesperscrutari praesumunt, ipse quidem ab eis Ego sum summi Regis Filius,
    declinal alque transit; quoniam qualiler sit, nullo Primus, el novissimus,
    modo comprebendi polest. Unde est illud : « Aece- Qni de ceelo in has veni tenebras,
    det bomo ad cer allum, et exallabilur Deus (Psal. Passus mortem et mullas injurias,
    LXIII,7).>—«Aniinamealiquefaclaest,utrocutus est.> Liberare caplivoruni animaSi
    Anima, inquii, mea, quaeferro etlapide durior erat, Mox ego dereliqui leclulum,
    dulcissima voce sponsi audila, liquefacla est, et quasi Cucurri ad pessulum,
    cera emoliita, evangelicampraedicalionemin se scri- Ut dilecto domus mea paleat,
    plam recepit. Denique cum divina praecepla docto- 1 Et mcns mea plenissime videat
    res noslros prasdicantes audivimus, si forte limore Queni videre maxime desiderat :
    el aniore compuncli, oculos in lacrymas solvimus, Al ilie jam inde transierat,
    animam liqucfaetam lunc habemus. Judaeorumau- Ostiiini reliquerat.
    tem animae liquefaciaj non sunt; quoniam eorum Quid ergo, quid miserrima facerem ?
    eorda nimium indurata stilo spirilus inscribi ne- Lacrymando sum secula juvenera,
    queunt. Quod quidem lex eorum significavit in lapi- Cujus manus plasmaverunt hominem.
    uibus defprmala. i Quaesivi, et non inveni illuin. > Vigiles urbis invenerunt me,
    Quaerunt namque mulli Dbminum, quoniam etmun- Exsppliaverunt me,
    dum relinquere, et de necessiiatibus liberari, el cum Abstulerunl et dederunt pallium,
    co esse desideranl. Unde quidam ait:« Ulinam dis- r Canlaveruntmihinovuin canticum
    vumperesccelos.-etdescenderes! > (Isa. LXIV,1.) Et Quo in regis inducar palalium.
    Apostolus: «CupiOdissolvietessecumChrislo(PAi/'p. Vox Synagogae: < Qualis est dileclus tuus cx di •
    i, 25). > Quidam tamen quaerunt, et non sialim in- «lecto ? Qualis esl dileclus tuus ex dilecto, o pui-
    veniunt. < Vocavi, et non respondit mihi. i Vocant < cherrima mulierum (952) ? i Nobilior nobilium,
    enim ct clamant, rogant ul de hac carne liberenlur, et for.lior fortiuin, sapientior sapieritium. Qualis, in-
    n:iii exauditeos Bominus. «Invenerunt me cuslodes, quam, est, dic qualis est, < quia sic adjurasli nos ? >
    <|uieircumeuntcivilalem. > CivilasEcclesia, cuslodes ut tuum ei aniorcm nunliaremtis. Vox Ecclesiae:
    aposloli; cuslodes, inquara, apostoli et doclores, < Dileclus meus candidus et rubicundus. > Camlidus
    qui circum Ecclesiam vadunt, qui eam ab inimicis quidem, quia nulla viliortim inacula eum decolora-
    defendunt, « invenerunt me. Percussertint me, > vit. Rubicundus autem, quia proprio sanguinc
    videlicet gladio spirilus. « Vivus est enim sermo cruentatus est. Juxta illud : < Quis est iste, qui venit
    Dei et efficax, et penelrabilior oinni gladio anci- de Edomtinctis vestibus deBosra ?,> (Isa. LXIH,1.)
    piti (Hebr. iv, 12). > '«^ t Et vulneraverunl me, > < Elrcti'8. ex millibus, > id est ex omni lnuliitu-
    limore videlicet compunctionis, et amoris, et sen- dine .«ngelorum et bominmn. < Quis enim innubi-
    lenliis Scripliiraruni, quaequasi sagiltae acutissimx D bus «quabiiur Domino? i (Psal. LXXXVIHJ 7.) < C >-
    iiiimicoriim fugant exercilum. <Tulerunl pailitim < put ejus atirum optimum. > Quid per caput, nisi
    meum mihi custodes murorum. > Meum, inquit, "divinitas ? Unde Aposlolus : i Hominis, inquil, ca-
    pallium, pravam voluntatem et vitiorum multitudi- pnt, Christus : caput autem mulieris, vir : caput
    nem, qua involuta el cooperla eram, apostoli et Ghristi, Deus (/ Cor. xi, 3). > Hoc autem caput
    doctores mihi tulerunl, et vestimento fidei, vesle aurum optimum dicilur, quia divinitas rebos om-
    candida et nuptiali me induerunt. Apostropha. nibus prsefertur. Non enim factufa factori, crea-
    « Adjuro vos, filiae Jerusalem, si invenerilis di- tura Creatori aequiparari potest. Duse namquo na-
    < leclum- meum, ut nuntielis ei, quia amore lan- turae.sunt in Chrislo, quarum altera est aurum ,
    « gueo. > Filiie namque'Jerusalem, aposlolorum . altera vero lerra ; divinitas scilicet et hueianilas.
    animaj inielligunlur. Hae autem j"am in Jerusalem < Comaj ejus sunt elatee palmarum. > Elataenamque

    (951) < Pessulum oslii aperiunt, cum Ecclesia, vel ut Deus de Deo, lunien de Inmine. Vel etiam dlle-
    hVelis quseque anima cor advenienii condilori prae- clus ex dilecto Christus est, ex ea parle, qua dili-
    jia.al. > Idem auclor, Cassiod. supp. . gendus est, non ex ea qua timcndus. > Idem auclor,
    «
    (952) Dileclusex dilcclo, filiusesl ex'Palrc, sic- Cassiod. supp.
    126'' S. BRUNQNIS.EPISCOPI SIGNIENSIS 1268
    palmarum rami sunt producliores, seraper ad aliiofai A1 distillabant (955) tunc, quando discipulos, utfories
    lendenles, viridilalem non aniiltentes. Sunt igitur essent el nihil liirierenlradmonebat, dicens : « No-
    fidelium muliiiudines elalsepalmarum, quoniam seni- lile limere eos qui occidunl corpus, animam autem-
    peradalliora feslinant, viriditaiem non amillunt, non possunl occMere (Matth. x, 8). i Et: « Beati
    siccari e.tmori non possunl, cl de virtule in virlu- qui perseciilionem patiunturproplerj''iisiitiam(Matili.
    lem cresceiites, coelos ascendunt. De quibus dici- v, 10). > Et: « Si meperseculi sunl,ei vos perse-
    tur : « Justus ut pabna florebit, sicut cedrus Libani quentur (Joan. x.v, 20). > liemque : « Qui vult ve-
    muliiplicabiliir (Psal. xci, 13). > Hi aulem Cbristi nire posl roe, abneget scmetipsuni, et lollat crucem
    comae dicunlur, quoniani ejtts fidei, quaj omniumi suam, el sequalur me (Hlatiti. xvi, 24). y— < Ma-
    virorum caputest, firmiter inhsecent. « Nigrae qnasi < nus illius tornaiiles, plenaehyacinihis. > Cur lor-
    < corvus. > Qiiare nigrae ? Quia inaceranltir,.tribu- naliles, nisi quia regulariler, facile, recto ordine
    lantnr, aesiuin et niullas adversilales patiuniur. cuncta disponit et operalur? Optimtts csi faber,
    Unde superius dixil: < Nigra sum, sed formosa. > doclae stint manus bene pingere, bene sciilpere,.
    < Oculi ejtis sieut columbae, i id esl casti ci opiiroe vasa lornare novil. Cur aulem aurcse, nisi
    simplices, non elaii, non ira coufusi. Per oeulos r quia ipsius opera omnibus praeslanliora sunl? Sicut
    atilcm Spirilus sancli gralias inielligimiis, quibus eiiiin aiirum caeleris metallis, ila Dei operalio oinni-
    sancti illtiiiiinanlur. Unde est illud : < Vidi agniiin, bus praistat. Sed qtiare plense liyaciniliis esse dicun-
    lanquain occisum, habenfem cornua .seplem, ct tur? Ilyacinibus namquelapis esl aerei coloris.sive
    oculos sepiem, qui sunt septem spiritus Dei, missi eiiam flos purpureain specicm habens. Mamis igitur
    in omnem terram (Apoc. v, 6). > Possumus autem Doinini plense sunt byacinlhis ; sive quia ipsius
    el per oculos pairiarchas et prophelas intelligcre, operatio nos excilat ad regna cceleslia. < Invisibilia
    quibus ipse Dominus ait : < Vos eslis lux muntli enim ipsius,utait Aposlolus, a crealura mtindi per
    (Matth. v, 14). > — < Super rivos aquarum (953), > ca quseiacta sunt inlellecta conspiciuntur (,Rom. i,.
    sitbauditur, exislentes. Sunt namque aposloli el 20); > sive eliam propler clavprum sangiifnein. Saii-
    doctores super aquarum rivos, quando in Scriptu- guis enim et purpura ejusdem coloris sunt. Sunt
    rarum voluminibus exerceniur. < Quae lacle sunt eliam manus Domini plenae hyacinlhis, quia omnia
    lolae. > Aliier eniin simplices el parvuli eas bibere ejus opera admirabili distinctione fiunt. Unde ipse
    iion possunl. Ergo quia lacte sunt lolae, el sapientes, ait : Quoniam « nec Salomon in omni gloria sua
    et insipientes ets uiunlur, quoniam omnis scienliae cooperius esl, sicut unum ex istis (Matth. vi, 29J, >
    in se conlinent" priircipaluin. < Genae illius siinl p( cum de liliis loqueretur. <Venler illius eburneus. i
    areolaj.aromaiuih coiisiiac a pigmentariis. > Genae, Venler, inqiiil, illius, humanilas et caro, bomo
    candidus
    inqiiit, iilitis odoriferae stint, el ad videndum suaves. Christus de Virgine eburneus naius est,
    Sed quid pergen;is,"nisi eara, quam de Cbristo habe- est, et forlis, castus, eburneus venter Mari-.c;
    mus, notiiiam, intelligimus? Unde Apostolus ail : eburneus et Christi; ulerque candidus, uierqiie
    <El odorem notitiaj suse manifestat per nos in omni; forlis et castus.
    loco (II Cor. n, 14). > Qiiis enim odor suavior, et « Dislinctus- sapphiris. > Sapphirus naroque la-
    delectario maj'or, qiiam Christi notiliam habere ? pis est, sereni ccoli habens colorem. Erat igimr
    Simt fgHur genae Christi cognitiones, eae scilicet Cltristi venter dislinctus sapphiris; qiioniam Yer-
    quae de ipso apparent, et videri et inielligi possunt; bum caro faclum, raodo cceleslia, ul Dens, modo.
    quasi aromalum collectiones, quae a pigmeirtariis humana, ul verus bomo faciebai (956). Ergo quia
    coinposiiae-el ordinatae sunt (954). « Labia illius, venler dicitur, homo et terra intelligiiur; quia vero-
    labia distillanlia myrrham pfimam. > Liibia quidein sapphirus dicitur, quem coslicum colorem habere
    erant laiiia CBrisli, quando bapiismum prajdicando diximus, ille nimirum, qui de coelo descendit,
    dicebat : « Oportet vos uasci denuo (Joan. m, 7). > denolatur.
    Jiemque : t Nisi quis renatusfUeril ex aqua el Spi- < Crura illius coluronae marmoreae. > Per crura
    ritusancto, nonpotestvidereregnumDei (j'iW.,-5).. namque vias el ilinera intelligimus, et esl causa pro
    Haeceniin dum diceret, iilia odorem et pulchritudi- effeclu. Grura, inquit, viae et iiinCra illius non de-
    nem daliant.Myrrham autem, carnis morlificalionem bilia suul. Non arundo venio agilala; imo columnae.
    ci totius liominis incorruptionem ejus labia 623 Sed quse columnae? Marnioreae ulique, quae frangi
    (953)'« Bene columbis super rivos aquaruin com- res supra relati.
    paranlur, quia Spiritus sanctus puris el sincerisi . (956) < Per sapphiros ergo-opera divinae majesta-
    ineiiiibus deleclaiur. Non eniin siiper stagna et pa- lisintelligunlur,qii;e in carne perficiebai.Venlervero
    bides, sed super rivos aqnaruni columbaj resideni,, sponsi disiiucitis eral sapphiris ; sed ilisiinclus, ita
    quia Spirilus sanctus castas et muudas mentes sibii . videlicel, -ul inier sapphiros eboris candor appa-
    hahiiaciihim.faeit. > Ideni auclor rCreL; sic Dominus operabaiur ea quae divinitaiis
    (954) « Hae areolaea piginentariis conditaj su erant, ul nibiloniinus perficeret ca qiiaeerani lnt-
    Piginentarii siint.ProplieUc vel apostoli, quia alterii manilalis : sic ct .rursus.operabanir ea quaj erant
    f.MUiraliaec oinnia, alteri j'ain facia descripserunl.: >i diviniiatis , ut non relinqiicrel ea qii;e erani huina-
    kifin auctor. nitaiis; disiincta est eiiim jn Cbrisio operatio divi-
    (.955)Iii hanc infcrprelalionem conveniunfaucto- nilalis el bumanilatis. > ldcm auclor, Cassiod. siqiu-..
    K69'- EXPOSITIO IN CANTICACANTIC, »270/
    «ruidem,flecti autem non possunt» Chrisius namqoe A .-M-vrrliadistillat ab illis.
    occidi pouiii, aproposila vero voluntaie detorqueri Quid super addam ?
    non fuil facullas. < Quae fundatse sunt super bases Aureaesunt manus ej'us,
    * aureas: i fidem nempe de his quae nos docuit Eburneus venler ejus,
    Deiis, etsapientiae firniitalem. Chrisii namquedivi- ; Hic disiinctus est sapphiris,
    nitas humanitatem assumplam et fegebai, el susten- Illaeplense sunt byacinlhis: '.
    labat. Possumus aulem, et per iiinera, incarnatio- Omnia novit.
    n.em., passionem, rcsurreclionem et ascensioriein Marmoris sunl ej'us crura
    denotare. Quse. ideo super aureas bases fundata In siabililate sua, '.-..
    dicuntur, quia in providenlia et consilio Palris Solida nimis et dura,
    (quod nimirum aureum fundamenliim esl) ante Nullo modo niplura:
    inundi constiluiionem inhseserant. Unde ipse ail : Crediie mibi.
    « Non habcres in me polestatem, nisi desuper tibi Sicut cedrus exaltalus,
    dalum fuisset (Joan. xix, 11)- > Hoc autem lale est Ut Libaiius candidatus,
    ac si dicereL: Firmissimum inihi-est fundamentum, Maj'estate cuncta replet,
    quod nisi se volente me occidi noii palielur. « Spe- B Omnibus odorem praebet,
    tcies ejus ut Libani, electus- ut cedri. J Hicenim Deus depriim.
    moiis omnes illius lerra?.raonles altitudine transcen- Dulcia sunt ej"usverba,
    dil; Chrisli aulem monlis majeslas omnja coniplcf t Vcra semper et aperla ;
    el confinet.. Denique Libanus candidalio dicilur, Igne sunt exaniinala
    Ghrislus auiem prae filiis hominum forma est spe- Et a Patribus probata,
    ciosior. Est igitur species. ejus ut Libani, alla, et Sicut argentum.
    pulchra , et prae omnibus excellenlior. « Elec.lus ut Talis est dilectus meus
    cedri. > Cedrus nanique. arbor cst quse excelsa, Et hic esl amicus nieus,
    odoriifera, speeiosa, impulribilis naturae esse perhi- Cujus explicare laudes
    betur. HaecauieinomiiiaGliristp conveniunl. «Guttur Quia non valemus omnes,
    iilius suavis; >id esi, verbaquse ab ejus ore prodeunt Hic firiis eril.
    jucunda et suavia sunt, omnique melle dulciora.. CAPUT VI.
    Sed quid in singulis moror? < Et totus desidera- < Quo abiil dileclus luus, o pulcherrima mulie-
    « bilis. > Singularia relinquam : summalim , et bre- « rum: quodeclinavitdilectus tuus,et quaeremuseum
    viter omnia. dicam.. Quid dicam ? Totus amicus G < tecum? > Imperfecli sunt enim qui hic loquuntur :
    meus est desiderabilis,. tolus est amabilis. Diliga- idcirco ubi Deus sit, quo declinaverit, et quo in loco
    mus igitur eum non verbis,. sed opere, et verilate, moreretur, quasi ignorantes inquiruni. < Dileclus
    toio corde, lota menle, tola cordis inlenlione. « meus descendit in horlum suum. > Quid est, in-
    « Talis esl dilectus, meus,.> cui fideli annulo de- quit, quod quoeriiis? Nonne vobis nolum est quod
    sponsata sum, nimioque amore.et dilectioue con- in horlum suum dilecius meus descendil? Venit
    j'uncia; < eripse, >.et non alius ,. non Judaeus, non ulique in liorlum suum , visiiavil me sponsam et
    liaereiicus, < est amicns meus, filiae Jer.usalem. > amicara suam. Denique et dixit: non le deseram ,
    V.ere tilique amicus, quoriiam propter eam sangui- neqtie derelinquam. Ex quo igitur in mundum ve-
    uem fudit, qua major dilectio esse non poiest; nit, ex quo me,dilectionis vinculo sibi conj"unxit,
    V.ersus:. niccinn est et mecum habilat. Ad Patrem ivit, me
    Qtiis inlerrogare qualis non reliquit; ccelos ascendit, me non deseruit. N.oii
    Aliinel, cum non sil lalis, ergo dicas, o homo, quoabiil? non dicas quo decli-
    Cui Paler esf sequalis navil? Vis eum quaerere mecum? Fac ut sentias
    Et Spirilus principalis,, mecum : operare quod ego, vigila ul ego. Duc oleum
    . Deus et homp. lecum, si vis ascendere mecum. Non habeo dicis;
    Cujus caput purum aurum,. nec mecum longius ibis. Vigila igitur accensis lam-
    Lux et splendpr animarum; padibus, quatenus ei venienli laetus occurras. Cur
    Comsepalmaesunt elatae, autem Ecclesia.hortus vocelur jam superius dictum
    Mire floribus ornalae, . cst : « Ad areolam aromalis. > Ad areolam, inquit,
    Typice sancli. aromalis. Per areolam inlelligitur quaelibel auima
    Oculi non sunl elati, fidelis, quaj disciplina cceleslivexculta, et diligenter
    Sed columbsesimilati, composita, ac laterum pariliiale, id est quatuor
    Qui super rivos aquarum virtutibus prsecipuis exornala, in sanctis operatio-
    El fluenla Scriplurarum iiibus, multa aromata Deo incendenda excolit.
    : Semper moranlur. < Ut pascalur in horlis. i Vis hbrtus fieri? dicis,
    Ejus genaesunl suaves, Volo : munda igitur cor tuum,aufer spinas et twbu-
    624 Nulli ad videndum 'graves; ios; fac ut floreat aiiima lua; fac ui liliis ct rosis,
    Labia sunt pulchra nimis: - caslitatc et siriiplicilate, caeterisque.viitutibus vire^
    1271 S. BRUNONtS EPISCOPI SIGNIENSIS 1273
    scat. Tunc pascelur in horlo tuo, lunc veniet illc, .\ igiiur oculos noslros; el qui de terra est, de icrra
    qtii dixit: « Si quis aperuerit, iiitrabo, elcoenabo loqualur : iiemo qnotl iiicomprehetisiiiile est, com-
    ciim illo, et ipse mecum (Apoc. m, 20).> — «Ellilia prehendere conelur. < Quia ipsi me avolare fece-
    « colligat (957). > Semper enim Deus lilia colligil, runi a te. > Qiianlo enim allius invesligalur, tanlo
    ."cmper animas sibi conj"ungit. Scimus enim quia magis mentes honiinum divina sapienlia fugii. Fn»
    fenum est populus; fenum autem baplizatur, de quo gi( enim Deus Arium, fugit Sabellium, fiigii et 111111--
    Meus lilia colligil. Vovisti Deo servire, promisisti los alios hoerelicos, quoniam obliquis. oculis euin
    I)eo servire in castitate et bumilitate, palrentia et inspicicbant, et carnali iiituitu, humanaqiie ratione
    sobrietale; basc sunt lilia-, quse Deo praesenlas; haec de bis dispulabanl, quae nisi divina irispiralione-
    sunt lilia , quac Dominus colligit. « Ego dileclo meo, scire non possunt. < Capilli tui sicul grcges capr.i-
    J el dileclus mcus mihi. > Ego, inquit, dileclo meo t rum, qtnc ascendunl de monle Galaad. > Capilli,
    servio, et per omnia obedio, siiaeque in me habita- inquil, lui, sentenlise, et cogitationes, fidelium nmf-
    lionis prapparo locum. Et dilectus metis mihi auxi- tiludines, sicut caprarum greges, semper aliiora:
    liatur, servitulis meriia tribuit, et seipsum in ine pelunt, ccelesti cibo salurari cupiunt. Et < quotiian*
    liospileni infert. < Qui pascilur inter lilia, > id est omne datum opliininn, el omne doniim perfucluui
    in virtuium odore et animarum pulchriludine de- " desursum est, descendeiis a palre liiniinum (Jne. 1,
    lecialur. Vox sponsi: « Pulchra es, amica niea, 17); 1 lerrenum viclum fasiidienies, de ccelo sibr
    « suavis ct decora sicut Jerusalem. > Pulchra qui- venientem cibum exspectant; denique et seipsos.
    <:era, quoniam baplizata es. < Suavis autem el de- Doinino sacrificant. < Quae apparueninl de monifr
    cora sicul Jerusalem. i Jerusalem namqtie visio < Galaad. 1 Galaad namque acervus lestimonii inier--
    pncis inlerprelatur. Merito igilur sicut Jerusalem pretalur. Cur igiiur baeeduo Teslamenla Galaad di-
    suavis Ecciesia dicilur, siquidem pacera cognoscit canlur, evidfenler apparet. 1 Dentes lui sunt gre-
    ci videt, pacem sequilur, el in pacem credit (958). « ges lonsarum ovium,quaj ascenderuni de lavacio.
    Uude scriptum est : < Et faclus est in pace locus < Omnes gemellis felibus, et slerilis non esl in eis.
    ejus (Psal. LXXV,3). > Quoniam atilem superna < Sicut cortex mali punici, sic genac luae absqtie-
    Jerusalem liliaest, idcirco ejus pulchritudinem et « oculis tuis. i Laudat Doniinus sponsam suani, ct
    ilecorem habere perhibeiur; de qua Apostolus: eisdem verbis laudal, quibus et superius; iiibilque
    « Illa, inquil, quaesursum est, Jerusalem libera esl, aliud in ea reprehendit, nisi quia euni iulueiur,
    qtiae est mater noslra ( Galat. iv, 26). > — « Terri- suisque oculis ea cernere persequitur, quae huma-
    « bilis ut castrorum acies ordinala. > Terribilis qui- p nus visus videre non potest. Ideoque reelamal.
    deni, quia fide el spe, cajlerisque virluiibus armata, « Averle oculos tuos a me. 1 Non me quasi lo-
    malignoruni spiriluum fugal insidias. Terribilis nam- calem, quasi mensuralem, quasi alicnjus formse ya-
    que erat Peirus, lerribilis erat ct Paulus. Petrus tuam inluearis. ^Elernus siim , imniensus, incoin-
    uamque Ananiam cum uxore mori praecepit. Patilus prehensibilis. « Non videbit nie hoi.no, el vivet
    atiiem adullerum Salansc IradidilJTerribiles fuerunt (Exod. xxxm, 20). » — « Sexaginla sinil rcginae. >
    ct caeteri sancii, qni n)3lignos spiritus ex obsessis Quid per reginas., nisi aposlolos et doclorcs, qui
    «orporibus exire cogebanl. Sed quare ut castrorum alios regunl et docent (959) ? Sed qnare sexaginla ?
    acies ordinata csse dicitur? Castrorum nainque acies Sexagenarius enim numerus ex senario et denario-
    iia ordiiianiur, ttt unusqtiisque in suo loco positus, conficilur. Sexies namque decem vel decies sex
    locnm sibi credilum defendat. Sic aulem elin Ecclesia. sexaginta faciunt. Et quoniam sex diebus opus-
    Siatepiscopusanleporlas.iieiiipussiibinlrei.nerapiat suuin peregit Deus, non immerito per sex, operum
    oves. 625 Seu" quid niulta? Unusquisque in suo perfectioneni intelligimus; per decem autem, legalia-
    ordinepugnat. Pugnant doctores, pugnanl conlinen- decem praecepla signamus. Sic igilur Chrisli reguioe
    les , pugnaiit et conjugati. Docli sunt in praclio, sexaginla sunt; quoniam in Ecclesia rectores, et in
    vitia deslfuimt, el malignos' spirilus suppianlant. D operibus quidein perfecti, el in lcgis inslilulionibus
    « Averle oculos tuos a me, quia ipsi me a fe avolare sapienles invenlunlur. < Ocioginta concubinaj. >
    « feceruni. > Nam quoniam superius sui ostii pes- Concubinae aulem illi iiiiclligiinlur, qui sub amici-
    siilum Ecclesia aperiens, et Ghristum in se reci- tiae vullu ainici domum dissipani, bona disiraliunl,
    pere voluit, cjusque diviniiatis secreta niniium legilimaeque uxoris ihalamu-iu dolose subinirant, et
    rimari ccepil; idcirco hic dicitur : « Averte oculos avidissime violanl. Sed quare octoginla? Hic eniin
    luos a me. i Unde et Aposlolus « non plus sapere, numerus ex octo fit, aiquc decem : oclo, enim de-
    .quam oporlcl (Rom. xn, 5), > praecepit. Avertamus cem, vel decies oclo, octoginta faciunt. Praedicaiii

    (957) « Ipse eniiii bonis nostris pascitur , m tan- ma quaeque fidelis, ad siinilitiidinem i-lliusJerusalem
    tiim ut in paupcre ipse reficialur. Et IUiaxolligat, suavis esl et decora, quia illam paccm, in quantuiu
    tioc est, ut saiiclas aniinas virtutis maturilate ad per- poiest, imilalur. > ldem auctor.
    fecium caiulorem perducat, de hoc mundo ad se col- (959) «;BeKinaesunt doclores sanci-aeEcclesiae, qui
    iigal, et secum in ajlerna bealiludine gaudere fa- nierito fidei et scienli;e ihoro regis ajierni propin
    ciat. i ldem auctor, Cassiod. supp. quant, cl spirituales filios Peo pariuiit. >Pseude
    (958) » Ecclcsia, qiue adhuc in terris esl, vei ;uii- C;cisiod.
    1273 EXPOSITIO 1N CANTICACANTIC. 1274
    ni
    ig-.t.ir ct isti, legalia dcccm praeccpla, sed non cx 1H < el beaiissimam praedicavcruiil e: (l'iov. xxxi,
    c-harilaie, ul non ea quaj pra:dicanl faciant. Hi 28). >.Quis ciiiin propbeiarum , vcl aposiolorum ,.
    enim sunt, de quibus dicilur : < Alligant enini docioriimveEcclesiaebealitudinem non prsedicavil ?
    miera graviaet imporlabilia, cl iriiponuiil in hume- Quis saiicloruin feliciialem.non narravil? Subaudi-
    ros boniinum, digiio autem suo nolunt ea movere tur ntillus. < Rcginae et concubinae laiidaverunl
    (Matth. xxm, 4). > Hi sunt qui adullerant verbum < eam.iNamquect aposloli, et doclores eam lauda-
    Dei. lsii auiem in sex diebus non inveniuntur, quo- veruut. Denique et hxrelici, et pseudoapostpli eam
    liiam otio dedili in bonis operibus non exercentur, laudibtis extollebant. Mullae adhuc concubinae.muiii
    Al vero nec sabbalismum, nec requiem habebuiit, falsi praedicalores, mulli numinum, et non Dei sa-
    laudant. Ipsa enim esl, quae ex
    slqiiidem diem seplimum transierunt. Venient au- cerdoles Ecclesiam
    lein ad ociavum , in quo fiet resurrectio. < Omnes mullis conslaus fidelium personis calholicam,. id cst
    enim, sive boni sive mali, stabimus ante Iribunal universaiera cfJQciiEcclesiam.
    Cbrisli (Rom. xiv, 10). >De hac autem oclava di- Versus : :
    citur : < Cur limebo in die mala, iniquilas calcanei /ulchra cs, mea dulcis amica,
    mei circumdabil me (Psal. XLVIII, 6); >id est in Pulchris veslibus circumamicla.-
    die qua mali ajierna ingredienlur. Stint igilur ocio- B Sunt libi casira bcne armata,
    Bene ordinala, ut vinci nequeant.
    ginia concubinse, quoniani mulli legem praedicanl,
    Oculos libi geminos dedi,
    qui oclava die in judicio damnabunlur. Damnabun-
    lur igilur multi nionachi et episcopi, qui ex labiis Quibus me poteris intueri.
    oreqtte bona defluenles, inlerius viiia reservanles Non oculis baereiicorum,
    damnabuntur, injudicio ila audientes : « lte, male- Et philosopbpruni videri polero.
    dicli, in ignem ajlernum (Mailh. xxv, 41). > Hoc Sexaginla suul mihi reginaj,
    eliam monachis dicitur verbum, qui soli maneiiles, Octoginta vero concubinaj;
    boc quod habent, non recie iriipendcnlcs , absque Possunt amari, possunl laudari,
    dubio in selernum peribuiit. < Et adolescentularum Non numerari adolesccnlulae.
    « non esl uumerus. > Quid per adolcscennilas, nisi Una lamen est columba mea,
    quoscunqiie fideles baptismatis aqua regencraios Unus esl meus ainor in ea,
    (9o'0)? De qtiibus dicitur : < Renovabilur ut aquilse Qtiam el viderunl, el cognovcrunl
    juvenlus lua (Psal. cu, 5). r Horum autem nume- Et laudaverunt plurimae filiae.
    runi solus ille cognovit, qtti numerat stellas (901). < Quaeest isla, quae progreditur tanquam atn-ora
    < Una est columba mea. > Muliae, inquii, sunt re- C < consurgens? > Quae, inquil, qualis, qiiain pulcbra
    ginaj, multae sUnl et concubinae. Una laincn esl csl isla quse progredilur, non otio moratur, scu a:l
    columba mea, id est sancla et universalis Eccle- me de virtute invirtulem tfanscundo conscendii,
    sia, ciii unus Deus 626 esl> una fides, iinum ba- suaque magniludine mundum rcplei, ci ubique ler-
    piisnia, una volunlas, id esl cor, eademque anima. rafum diffunditur? < Quasi atirora consurgcns, >
    llacc auiem vere coluriiba diciiur, quia simpiex esl, virltiiibus fulgens, sereniiale nilcns, verum ct sum-
    - spirilualis, humilis et mansueta. Perfecla mea, c.ui inuni diem ctinclis gentibus deminlians. < Puichra
    senarius numerus cerlissime convenil; siquideni a ul luna, > quoniam solius fralris, et sponsi luinine
    jneis operibus non cessat. < Una est matris suae, > illuminatur (963). < Elecla ul sol. >Quod enini eligi-
    id est unica el singularis filia supernae Jernsaleui. lur, aliis praeferlur. Electa igitur Ecclesia cst, quo-
    « Elecla genitricis suaj. > Quoniam sicul illa cce- niam solis fulgorem imitatur.Denique cuin Cluisius
    Icstein ' diligit patriam, iia et coeieslis pairia eain sol, lnna auletn Ecclesia dicalur, non imnicrilo
    diligit. Sumus igitur lilii (errse secundum carnem; diciiur elecla ut sol. Sicul cnim Ecclesia solem,
    sumus aulem et filii cccli secundum animam. Hacc iia el sol j'usiiliaeChristus Doininus noslef Ecclesiani
    enim terrena, illa vero coelesiis est (962). Servia- D elegii (964). Undeesl iliud :«El cum elecio electus
    nius igitur non terrenae malfi, imo ccelesti. < Yi- eris (Psal. xvn, 17).>—« Terribilis. > Quare lerribi-
    derunt eam filiae. > id csi praedictae adolesceniulae. lis? Quiaprudens.ouia forlis,quia sapiens,
    quia « ui.

    (960) <Copulalas aulem semel laniuni Chrisio pcr Cbrisio conregnai, pervenire nititur. i Ideni sul>
    haptismum divinum, merilo adolescenlulas pra:ler Cassiod. nom.
    iiti-.nerum appellavil, ob iilarum muliitudiiiem; ac (903) < Luuam ferunt pbysici a sole illuminari;
    eiiain quia replent oiniies fines lerrse. > Caniachu- Ecclesia pulchra est ut luita, quia clarilale sponsi
    zeiius. sui Ghristi illuminaiur ui.eius gratia resplendeat. >
    (901)«Infinitus est numerus animarum in Christum Idein auclor.
    credentium, nec ab ullo liomine comprebendi po- (964) Ul valicinium de t. V. exponit Canlachu- .
    '.lesl. Caeterum Deo numerali sunt omnes elccli. > zcmis. « Siupore perculsus ab excelienlia illibacu
    ldem aucior, Cassiod. supp. Miiliis Vcrbi Dei. Quainum ista est, inqiiit, quse se
    (9G2);«HaecergoEcclesia unacsl maifissuaj, quia, infleclilul aurofa? quemadmodum eniin luminesolis
    adexemplum illius Ecclesiaequicj'ani in Christo frui- acceilente iioclurnse recedunl leneb/a;: sic ad ptirai
    lur, ipsa in hac pcregriiiaiione insliluiiur et infor- Virgiiiis s]ilendorem, peccali lecesseninl lenebrae.
    inatu:-, alque ad illam bcaiiiudincm, in qua cuui Eleclaut sol-.Nou absurduiu esl.eaiudein cl lunaui
    1275 S. BRUNO-NIS.EPISCOPl SiGNIENSIS 127-3
    < casirorum acies ordinata > csl. Seinper vigilans , A i p!cr carnem, quoniam nec homineni esse, nec ma-
    semper arihala, nunqiiani incaula csi; Dicil ergo : li-eiu habere ]iosse Dcuai dicebal. Audivil et aposto-
    < Et prajcinxisli me virtule ad belluni, ei. supplan- los pracdicare : conlurbata cst, quoniam conlra le-
    lasii insurg;ntes in me siibius me (Psal. xvn, 40). > t gein loqni videbanlur. Prandicabant eniin < Chri-
    — < Descendi in hoilum liurum. >-Quiil per liortnmi stiiui crucifixtiin, Judaeis qnideni scaudalum; genti-
    iiuciim, nisi Ecclesiam? Cur aulem Ecclesia horlnss bus autem stultiliam (1 Cor. i, 25). > Vox consola-
    vocetiir jamsnperiiis dictnm csl: sed quare niicum?? toria Ecclcsiaj: < Reverlerc , reverierc Snlamiiis ,
    Niix enim stiavem reddil odorcm. Ejns aulem liuciuss « reverlere, rcvenere, ut iniueainiir le (966). > Vox
    diiplici tegmine induitiir. Quotl atitem exlerius est, t quadrigarum, id esl apostolornni : Tu, inquii, o
    nmariim esl; secunduni autem lenax et diiriim. Quod] Synagoga, ul stulia et ii.ic.aulaenm, qui in borlum
    vero intrinsecus latel, dulce est atque suave. Sice descendil, non cognovisli, nec propler ejiis quadri-
    atilcm Ecclesia exleriorem veslem, carnem videli- garum slrepiium iuam diiritiam amisisli. Tu vero
    cet amaram , miseraui, lacrymabileni, horridam ett Sulamitis, lu populus genlium, lu Ecclesia, rever-
    hispidam habct. Sub hac autem illa forlis, candida, tere. Ubi? Ad Dominum, in patriam, in promissani
    ct unica legilur vesiis quam ipsa surs manibuss hajrediiatem. Siilamilis auiem captiva vel despecta
    lexuit: virlulesenini Virtuiibus conjiirigens, operibus-. " inierprelatur. Ecclcsia vero prius despecla , ntinc a
    que bonis bona opera conneciens, admirabilem sibij viro eleeta esl. Quod qtiidem Racbel significavii. Est
    composuit vestem; qna indula, inimicoriim spernitl autem capllva , quoniam in praelio capla , malignis
    sagillas. Sub bac autem legilur anima, mira dulce- spirilibus alilata est. Quater atileni i revertere >di-
    dine et suavilale, fellis omnisque amariludinis ex- cilur, quoniam qualiior suni Evangelia.quae «rever-
    pers. < Ut'viderem poma convalliura. > In hunc hor- lere, rcvcrtere > dicere non cessanl. Semper enim
    tum descendit Chrisius. Sed quare descendil? Ull ul reverlamur,'pcenitenliam againns, ad Dominum
    convallium poma videret, id est humilitaiem et pa- reverlamur, nos admonent. «.Ut intueamur le, > id
    ticntiam fidelium. De hac auiem valle dicitur : esl,ut in tenebras non subniergaris;. sed iu ccelesli
    < Omnis vallis iiriplehilur (Luc. m, 5). > Descendill Jcrusalcm lc nobiscuin luamque piilchritudinem in
    in hortum, vidil vallem, cognovit et elegil liunii-. aelernum videainns.
    les. < Et inspicerenr, si floruisset vinea. > Florett CAPUT VII.
    enim vinea Dei, quando ad bontim opus: se pra-pa- « Quiil vidrbis in Sulamiie, nisi choros castro-
    rant sancii.«Elgerminassenlmala punica. >Mala pu- < rmn? > Chori namque caslrorum, sicul mos esi,
    nica siint inarlyres,mala punica sunt Virgines, mala, (/-. el lajlanlur, et cantaut, eosqtie exornant, arma di-
    piinira suntomnes, qui peccalis suis efubesciinl. Ilii Iiicidanl, propngnacula muniunt, seipsos ad virlu-
    627 aulem sempef germinanl, hi non spinas ctt lem et audaciam exornant. In Ecclesia vcro laus
    tribiilos, iroo flores et virtufes generant et ntiiiiiini. exsullalionis et confessionis resonat; caroque eqttus
    < Nescivi. > Yox Synagogae: Tu, inquil, in horium, animaj intelligilur, viitiilibus ornatur, arma el Scri-
    venisti. Ego aulem nescivi, luuiii adveriium ignoravi. piiirarum sentenliaj declarantiir. alierque alicrum ad
    Qtiare hoc? Qiioniam « anima mea conltrrbavit me;>, Dci serviiium excilat. Vox Christi ad Ecclesfan :
    boc autem « proptcr quadrigas Aminadab. > Vidi, < Quam pulcliri sunt grcsstts tui in calceameniis lilia
    inquit, Aininadab, vidi et amiivi Cbrisluni. Amiiia- < principis (967)! > PuiVhii sitnt gressus, pulcher est
    dab namque sponlaneus populi SKiiiiterprctatur. Estt iiicessus, ]iulclira est et operalio. Unde Apostolns
    igitur Chrislus Aminadab, siquidem pro nobis san- ait : « Sicul in die boneste anibulemus (Rom. xin,
    guincro proprium fundere non dubiiavit (965). Ilujtts3 15). >—«In calceamenlis. > C-ilceata, inqiiit, es, ad
    aulcin quadrigas vidit Synagoga. Vidit Mariam, quae 3 iteragendumparalaes.Dixislisuperins, t lavipedcs.i-
    in ulero el in manibus cuin bajuhivit. Vidit el car- nunc auiem calceala es, ne inquineniur. Paiieniia-
    nem ipsam ih.qua Dominus latcbat. Vidit et aposto- namque pedes noslros calceat, quoiiiain saiiguinem.
    los, quos Christus regebal, ct ut bonus auriga diri-. D ' jiinocenluni fundere non dtibilavit, et noi modo pa-
    gebal. Hinc est quoi dicitur : < Qui ascendes superf litur. Possumtis , et per calceamenla , prophetarum
    cquos luos, et quadrigx tuae salvaiio (Habac. iu, 8).>) qni morlui sunt exempla inlelligere. Sic aulem regis-
    Hoc vidit Synagoga; ideoque conlurbala est. Con- filia, haec filia aelerni principis calceata esl. « Jun-
    turbala est propler Mariam, conlurbaia est ei pro- < cturae femorum luorum sicul monilia., quae fabri-

    dici, et solem. Solem quidem, en quod Dei el Pa-- vilanlis : Reverlere, o Synagoga, ab infidelilale ad
    iris susceperit Verbum : luna perfecta, el quae prse-
    :- fidem, reverlere ab odio ad dilectionem. Siitamitis
    tcr nmdiiin exubcrat, sicut est in sno corpore sol. > intcrpretatur captiva, vel despecla. Talis erat Syn-
    (965) < Aminadab abnepos fu.il Judae, per qucma agoga anie adventum Chrisli, capliva videlicelvincnlo-
    generatio Cbrisli contexilur. Interpretatur autema diaboli, el a Deo dcspecla, quia Clirisluni ad salti-
    Air.inadab populi mci sponlaneus : ideoque significatt lem siiam missiim non cognovit. > Idem auclor.
    Cliristiim, qui.populi sui spontaneus fuil; quia ciim
    n (967) < Ab hoc loco incipit sponsus exponefc lau-
    sil Deus, sponie faclus est hoino, cum essel condilor.
    r. dcs sponsae suce. Et notandum quod a gressibns
    ci Crcalor, sola benigniiate factus est poriio populi
    li incipit ej'us pulcliritudinein lexere, cl in laudes ejus
    sni. Idcin auctor, Cassiod. supp. finii, sicut supcrius-ab oculis coepcral. > ldemau.-
    (906) < Vox esl Ecclcs:je Synagogam ad fidcm in- ctor.
    "
    12T7 EXPOSITIO 1N CA:<TiCA CANTIC. 1238
    « caia sunl manu artificis. > Quid per feniora, nisi A «Collum tuuni sicut (urris eburnea. > Colh;m nam-
    filiorum generationem? In femoribus nanique fii ge- que, oculi, el nasus dicunlur appstoli. Collum qni-
    neratio. Unde super femur servum suum Abraham dem , qiioniam scutum porlanl; cl Ecclesiani iiu-
    jurare fecit, quoniam inde Chrislum exiturum esse triunt, et docirinae verba depromunl. Oculi auleni,
    sciebat, cujus nOmen, qui Deum .-timeiit, in vannm. quoniam caecos illuminanl. Nasus vero, quoniam et
    jurare non audeht.Dicatur ergo : Junclura femoruui sacra? legis virtulumque odorem,.et pravae doctrinae
    tuorum sunt libi, sicul monilia, id est conjiinciio, hicreticbfiim, vitiorumque fetorein cognosctini. Col-
    dilectio, et coneordia filiorum. Gloria namqiicma- lum igitur Ecclesise, id est quilibet proedicator, tur-.
    iris filiisunl, nullisque monilibus "pl.us.deco-; ris esse debel, refugium caelerorum, et alla dcfensio.
    ralur, quam filiis, si eos bene morigeralos lia- Unde esl jllud : « Turris forliludinis a facie inimici
    huerit. Tanloque in his major glnria habenda est,. (Psal. LX, 4). > Sit aulem el eburnea, id csf casla,
    quanlo snperioris arlificis man;i:dignior et pulchriOr caudida el forlis. < Oculi lui siculpiscinse in Hesc-
    operatio insliluitur.- < Umliilicus tiius craler- torna- « bon. >Hesebon qiiidem cingulum mceroris,\e\ civilas
    « lilis (968). > Quid pef unibilicnni nisi apostolos ? muliiiudinis inlerprelalur. Ecclesia vcro multos in
    Sed 628 1'iare umbilicus? Sictii e-nimumbilicus in ; secontinet, mullosque cingil et ligal; inultos cffemi-
    inedio venlris, ita el aposloli in medio.Ecclesise Con- ^ natos succinclis yeslibus ad virilia praeparai, mul-
    tinenl lociim. Juxta illud : « Iri medio Ecclesi.u ape- tos effrenatos el dissolutos, ne per inania vagentur,,
    riel os suum (Eccli. xv, 5). > Stint igilur aposloli; in camo el freno constringit (969). Piscinas aulem,
    umbilicus. Sed quare craler? Quoniam vjva aqua, quae in Ecclesia sunl, foniem baptismatis inlelligi-
    ccelesii nectare,et omnium Scnpluraruni iiinnda- nius. In his aulem piscalores multos pisces et le-
    lione replentur. Cur autem lornalilis? Qnod enim in vanl elcapiunt. Sunt igitur oculi Ecclesiae, id est
    lonio fit, regulam et ordinem non omillii. Sunl igi-. sancli praedicatores, el clari, et lucidi sicnt piscinse
    lur aposloli lornaliles; quoniam verilatis regulam in Hesebon; pneserlim cum corum praedicaiioncs
    semper observant, rolundi sunt, solidi sunt, non aniinarum purgalio sinl. Quae enim seroel in bapti-
    scrupulum, non dignae offensionis obslaculum in eis smale ;piirganlur, mulloties a docloribus purgari
    estreperire.« Nunquam indigens.poculis, >.quoniani: oportet. « Quae sunl in porlis filise muliiludin'*. >
    semper plenus esl, semper inundat, seriiperque salu- Filia namque mulliludinisEcclesia dicilur, qnor.am
    tis poculum sitienlibus propinat. « Venter iiius sicut fil.iorum mullitudinem quotidic parere non cessat.
    « acervus trilici. > Per ventrem namque subdito- In hujus autem pbrlis sunt islse piscirae; quoniani
    riim, iinperfectorumque multiludinem inlelligimus. in ea nemo ingredilur, nisi prius bapiizetur. Vis
    Veniri quidem omnia. corporis membra serviunt; ingredi civitalem ? descende in piscinam. Visjungi
    cure pedes porlant, denles nulriuni, oculi ducunt. Ecclesise? baptizare, et crede.
    Sic autem et sunl praedicalores.Ecclesiam suslen- « Nasus luus sicut lurris Libani. > Libanus ennn,
    tanl, nulriunt, ci illuminant. Venier igilur iniperiecli qui candidalio inlerprelalur, qni omnibus illius pro-
    dicunlur, quoniam molliores , et imperfectiores sunl. vinciiBmonlibus prajeminel, Cbristum significat. lu
    Ili antem acervo tritici comparanlur; q.uia et multi hoc aulein monte, in hujus lapidis firmilate lurris
    sunt, et ab uno processerunt. Undc. ipse Doroimis illa sita est, illa apostolorum congregalio fundata
    ail : t Nisi granum frumenli cadens in lerram nior- esl, quae lolam Ecclesiam desnper intuelur, el pro-
    tuum fuerit, ipsum solum manet; si aulem morluum legit. Unde el episcopi vocanlur, quasi supra viden-
    fiierif, multum fruclum affert (Joan. xn, 24). > Ce- les. Alla esl ergo turris, allum est et ftindamcnluni.
    cidil igitur in lerram, venit in Mariam boc frtimenli Non felorem timel, non aeris perlurbalionem perti-
    graniim, cx quo illa fidelium exorta est mulliludo, mescil. Coelestia pelit, non in vitiorum volutabris
    quae acervus tritici hoc in loco vocatur. i Vallatus j'acct. < Quae respicit contra Dainascum, > id est
    bliis; > circumdalus yiriutibus et doctorum oralio- contra diabolum et angelos ej'us. Damascus enim
    nibtis. « Duo ubera sunl duo liinnuli gemelli capreae. > jD sanguinis potus inlerpretatur. Tnrris igilur Dei re-
    Duo nanique ubera duo sunt Testamenta. Una vero spiciat conlra Dainascum, id esl contra eos, qui
    capra, una esl Ecclesia, qiiacsemper altiora pet.t, et sanclorum sanguinem siliunt. Ea enim ex paric,
    snpernum de coslestibus cibum exspeclat. Duo au- qua magis limelur, plures ponendi sunt spcculalo-
    teni hinnuli duo-sunt popnli, Jtidaicus videlicel e( res. < Capul luum sicul Carmelus (970). Quid per
    Gentilis. Quot igilur ubera, lol et lilii. Vpx Chrisli : caput, nisi cor el intci."eclus? Ut eniin caput in

    (968) Aliter et eximie hunc locum illustrat Canla- mullitudinis , qui numerositalem quotidie cplligit
    chuzenus. « Ex quo, inqiiit Salvator noster, Verbum gentiura. Hesebon autem inlerpretalur cingulum
    caro faclum est, el suum sanguinem in potum fideli- masroris, t elc. Cassiod. supp.
    bus dedit: ex eo, inquam, lempore cratcriion dcfuit (970) < Caput Ecclesise prjncipali.tas mentis fide-
    in Ecclesiis, quae sunt ubique lerrarum; quin imo liiun inlelligilur. Nam sicut capile membra reguntur,
    iriiplelur quoiidie sacris incruenlis sacrifidis , vitali, ila mente cogitationes disponunlur. Beii.eatitem ca-.
    et divino sanguine. > Ecclesise Carmelp assimilaiur, quia npvit circuin-
    • (969) « Filia auiem inultiludiiiis voealur Hesebon, pul cisionem aliquando corppraliter celebralam, niiiic se
    juxla lilleram , ob niiillilitdinem ibi conflueniiiiin' spiriiualitcr debere observare, c(c. > Idcin atictoi:.
    BODulofuui.Sic cl saaela Ecclesia reclc lilia dicixur'
    1279 S. BRUXONISEPISCOPI SIGNIENSIS 1-280
    corporc, sic et inlclleclus in aninia principaium le- A quo.l in palmam el virgincm, .n critccin ascensuriis
    nct. Carmelus auteni cogilatio circumcisionis inler- eral. Palma csl Maria, quia semper viridis cl virgo.
    pretaiur. Est igilur Ecclesiae capul sicut Carnielus ; Palma esl crux, quia victoriae instrumentum. Sem-
    inagnus est, altus cst, non bumilia, non carnalia, per crescil, scmper viret, hujus laus ajlerna, hujus
    imo coslestia el spiritualia novif. Non liticram quse virtus nunquam senescit. <Et apprehendam friiclus
    occidit, sed spiritum qui vivifical, seqttilur; non car- ejus (971). i Fructus dedit vcnler Mariae, mundi sci-
    nis, sed cordis circumcisionem didicil. <El comac licet inslauralioncm. Fruclus dedil, et Chrisli crux,
    < capitis lui, sicut purptira regis juncia canalibus. > quoniam ejus sanguine purpuraia, morluos vivere
    Si cnim capul intellecfus est, quid 629 crunt comae fecit. Vos hiijus fructus estis, aposloli, martyres et
    capitis, nisi cogilaliones inlellectui adbacrentes. Hac confessores. 0 palma! 0 victrix el admirabiiis arbor,
    auiem purpurae assimilanlur, quoniam et de peccatis quac tanlis fructibus decoraris! Ascendit Christus in
    sempererubescunl, el sanguinis pro Chrislo diligunt palmam, apprehendit fruclus, qnoniain omnia adse
    cfrusionem. Non reges magis in puipura pioriaiitur, traxit. « El erunt ubera lna sicut bolri vineae. >
    quam sancli in indumenlo laliiim cogitationiini. Haec Ubera namque Ecclesiae et vinum coniineni, et lac :
    csl vestis el purptira sanciorum ; his tegunftir, his lacle nutriunt simplices, vino inebrianl sapienles.
    oriianliir; h;e sunl jiinclaecanalibiis, liaeseniper lava- B Hoc lacie suos filios Ecclesia nutrit, hoc vino el men-
    cruni et pnrgaiionem exspeclani. Sit igitur sanclis tes et corda Iselificat. Hoc vinuin dat sapicniiam, lii
    alitis inlcllecitis, indiianlur et orncutur bonis cogiia- fecundi calices iiifantium linguas fecere diserlas.
    lionibus ; scmper animarum desiderent purgalio- « Et odores lui sicut malorum, > id esl grali ct sna-
    in m ves. Gralus est odor, jucunda sttnt poma. Dulces et
    «Quam pulchra es, el quam decora, charissiroa, in graves suiit sententiae. Vox Ecclesise : « Guttur tuum
    < tlcliciis! > Quibus dcliciis? Spirilnalis graiiaj, id « sicut vinum*oplimum, vcrba tua dulcia sunt et sua-
    e l divinse sapienliae ccelestium gaudiorum. < Sla- « via. > Vinum snnl, sed opliroum, quoniam et si
    < tura tua.i idest perfecta el alla stabiliias, <assimi- profunda sint, dulcedinem lamen et laeiitiam denun-
    < lata esl palnise, i quia firma el rccla stat, ct nun- liant, non mortem, sed vilam prajilicant. Tu cniin
    quam a venlis delorquetur, ej'us rami proceri, linjiis non vis mortem peccatoris, sed viiam. Vinum nain-
    fruclus suavis, hujus viriditas aclerna. Pahna viclo- que Moyses dabat, cum,« oculum pro octtlo, dentem
    ribtis convenil, vicloria ab Ecclesia non recedit. < Et pro dente (Deut. xix, 21), > dicebat. Hoc aulem vi-
    « ubera tua botri, i id cst doctores vel geinina Tesia- num grave videtur, et ad bibendum asperum. < Di-
    niciita, quse aliquando lac, aliquando mcrum vinum < gnum dileclo meo ad polandum. i Digniim, inquii,
    mobis propinanl. Hoc auleni vino qui incbrianlur, ^1 esl, vitale vinum , lam dulce, tam suave; dilectus
    lcrrciiorum obliviscmilui- nieus bibat; dignum est ut lam melliflua verba ab
    Versus: ipsius ore dislillenl. De hoc enim gutlure , de hoc
    Ad Deum tiium reverlere, Sularoitis, vase preliosp vinum illud exivit, quo Ecclesia in-
    Aposlolorum fidelibus crede dictis : ebrialur. Guslavil vinum , laudal ct pincernam et
    Eia revertere. vinuin. Et quasi interrogaia an boiium essel vinum,
    Sunl pedes tui pulchri in calceamenlis rcgis essc dignum respondit. < Labiisque et denlibus
    El vcrba lua propheiaruin in exeniplis , « ejus ad ruminandum. i Quid pcr labia et denles,
    Filia principis. nisi aposlolos et doclorcs? Hi stint qui prsedictum
    Quiil de junclura dicam femoruiii luorum? vinum et bibunt, el ruminant. Ili sunt qui divina
    Qua decoraris ob merila filiorum, secrela subliliter perquirunt. Vinum iiamque rmiii-
    Sicut monilibus. nare est Dei teslimonia semper el in labiis el iu
    Per iimbilicum omnes illi describunlur, corde volvere (972). Unde Apostolus ait : < Sine
    Ecclesjartim qui in medio loquuntur intermissione orate (/ Thess. v, 17). i Sponsa de
    Spirilualia. j) sponso : «Ego dileclo meo, et ad me conversio ejus.i
    Trilici accrvus luus dicitur venler, Ego, inquit, dilecto meo loquor, measque ci volunla-
    Ab uno grano, quod multiplicatur seinper, les confilcor; ipse auteni ad me converlitur, mihi
    Vallalus Iiliis. respondel, et me exaudit. « Veni, dilecie mi. i 639
    Colliim, ct nasus, et oculi sunt doctores Haecaulem vox prophetarum est,'omniumque illorum
    Qui venlrcm pascunt, pellunt noctem ct fetorcs, qui Chrisli advenlum exspectabant (975). «Veni,
    Gravis scienliae. dilccte mi, > inspice lerras, sume carnem. « Egre-
    Ghrislus vel Ecclesia : < Dixi : Ascendam in pal- diamur in agrum, > ul inde spinas et Iribulos eradi-
    tinam.i Hoc enim dixit Chrislus; hoc ante praeseivii, cemus. Colamus agruin, praedicemus gentes, exeat
    (971) < Id est, fructu bonorum operum et laho- runt, et crebra invesligant medilalione, atque invi-
    rum , quibus Ecclesia desudat, remunerabo. Vel ccm conferunl. > Idem auctor.
    ctiam seciindum eum sensum, quo per palmam crux (975) « Polest etiam haec vox esse Synagogse ex
    inlelligilur; id esl implelo passionis lriumpho, ve- persona sanciorum Pairum advenlum Chrisii desi-
    niam adgloriam resurrcclionis. i Idem auctor. deranlium, juxla illud Psalroislse LXXIX,3 : Excila
    (972) < Sancli doctores vinuin spiriluale rumi- polentiam luam, el veni: cl Isaias vi, 1 : Ulinam dis-
    nani, quando praeccpla cvangclica diligcntcr cxqui- rumperes cvclos,ct dexendercs. > Idcui auclor;
    1281 EXPOSITIO1N CANTICACANTIC. 1282
    jai> qui seminat seininare senien suum. « Commo-AA ribusqne senienliis inlclligilur. Cnslodit ulique Ec-
    rei.nir in villis (974); > id est habitenius in genlibus. clesia poma , stioque dilccto rcddil, quse maligni
    Riitici cnim eramus ct indocti. Non legem, non •spiritus furari concupiscunl.
    ju.lices, non de judiciis noveramus. Veniens atilem CAPUT VIII
    Dei Flius in inundum reliquit civilates, reliquil Je- < Quis roiiii del le fralrein meum sugenlem ubera
    rusiilem. Unde ipse ail: « Ecce elongavi fugiens, < inalris ineae. > Quis, iiiquii, hoc mihi del, quis
    el mansi in soliludine (Psal. LIV,8). > Jam legeni htinc houorcm, banc dignilalcm , hanc beatiiuilinem
    liabemus, jam urbane loquimur, quoniam rex iini- niihi tribuat, ul ui summi regis Filius earnem su-
    vcrsalis cum Jege el judicibus in villis moratur. > niens homo fias, el meus fraler appelleris, ipsequc
    « Maiie surgamus ad vineas. > — < Nox praecessii, proprio ore dicas : < Narrabo nomen tuum fratribus
    dies aulem appropinquavit (Rom. xm, 12). > Sur- meis (Psnl. xxi, 25). >Matris aulem Synagogaeubera
    ganl doclores, qnia dies esl, ne dorinianl, quia nox elicuil Chrislus, quoniam Iegis et prophelarum man-
    prajcessit. Surge tu, Paule, qui caeieros vigilare dala ipse adimplevit; sive eiiam qnia secundum car-
    adinoncs, ampula Dei vineam, praepara, et munda nem, sicul scriptum est, et < selate et sapientia pro-
    taani plantalionem. Tu eniin planlasli, Apollo riga- ficiebai coraniDeo, elhominibus(£uc. n, 52) (976).->
    vit. « Videamus si floruit vinea, > id est si jam E —«Ei iiiveniamte foris: > iiiquil, ideo dixit, teforis
    fidem et doctorum suscepil dociimeiila. Hoc enim inveniam, lc in hoinine videam, a Palre proccdas,
    ille videbal, hos flores ille dcsiderabal, cui erat in roundum venias, el geniibus manifesteris. < Et
    solliciludooiiiniumEeclesiarum. < Si flores fructus « deosculcr tc> Hoc aulem esl quod in capile liuj'us
    «partiiriunl.i Flores nainque fructus pariuriunt, cuin libri scripmm est. « Osculelur me osculo oris sui.>
    bona perveniunt ad effeclum. Sive cuni ca bona, —«Nenio nie despicial.> Tn me, inquil, dilexisti, pro
    quai incccpimus, ad fiuem usque perduciinus. « Si nie cameni assumpsisii, nemo rne despiciat; qnan-
    « florueruiil niala pttnica,) id esl si adhuc mariyres doquidem lanio viro siiin desponsala(977). « Apjire-
    prb Chrislo mori non •jubilanl. Florent denique inala < bendam le, et ducam in domum matris meaj. >
    punica, quando humiles et pauperes virlulibus el Confirmalio. « Et in cubiculum geniiritis mcae.»
    sanclitale refulgent. Esl cnim arbor mali punici bre- Apprehendit enim, quoniam pio ainore ei inhscret.
    vis aique deformis. « lbique dabo tibi ubera mea. > Duxil autem in domum malris suse, in carnem vide-
    Ubi? ln vineis, libi mea ubcra dabo, tibi nieam licet, quae de terra universali matre facta est. Pro
    casiilaiein servabo, ad tuam laudem et honorem fi- Ecclesiaenamque dileclione 631 Chrislus Dominus
    lios laciabo. Fugianl Judaei , fugiant et hseretiei, ••>.- nosler homo fieri voluit. < lbi me docebis. >In hac,
    quibtis nec^angeie hacc ubera licet. « Mandragorac inquit, domo, in hoc tabernaculo, in hoc loco dormi-
    < dederunt odorem in portis nosiris (975); > id csl lionis et morlis, me docebis, per quam viam el
    aposloli et doctores, quia aliis quidem eran! odor doctrinam ad le venire valeam. Merito anlem Cbri-
    moriis in niorlem, aliis odor viiae in vilani (II Co>\ sti hiimanitas cubiculum dicitur; siqtiidem ibi dor-
    u, 16). Hi auiem in porlis noslris, id est in amlitu inire visus est, quod secundum divinitalem nec dor-
    fidelium sui odofeinet lioliliam dedcrtint. Sed quare mire, nec mori polest. < Et dabo libi poculum ex
    inandragoraeisti dicuntur? Mandragora namque sie- < viuo condilo.i Primiliva nainque vinea in amaritu-
    rililali rcpiiguat. De aposlolis aulem, et docloribus dincm conversa, cum uvas dare debuissel, Iabruscas-
    superius dicium esl, qiioniam slerilis non esl intef fecii. Ecclesia vero vinum dat benc conditum, Dco
    cos. Prselerea bis, qui dbrroire non possunl, man- ileleclabile, el ad bibenduin suave. Sed quare con-
    dragora soniniiro praeslat. IIi auiem et oelernaevitoe dilum nisi quia Iilleraj spiritualis inlclligenlia ad-
    quietem cunciis prseslanl, et eos, qui saeculi sollici- miscei.ur. Vinum namque condiluni dabat Paulus ;
    tiidine vexabanlur, omnium terrenorum saepissime quoniam sicut in vino pigmenlalo quis delectaiur,
    oblivisci faciunt. Dant somnum et quielem , daut iia in ipsitis sana doctrina suavique 'pratdicalione
    pristinse vitae oblivionem. < Omnia poma nova ct D I deleclabatur Cbristus. Vinum naiuque conditura da-
    vetera, dilectemi, servavi tibi. » Velera quidcm , bal,quando ad Deilaudem et honorem inier perfecios
    quia patriarcbas et prophelas; uova vero, quia apo- sapicnliam prajdicabal. <,El muslum mulorum gra-
    stolos el confessores. Hoc auleni el de novis vete- <naioriimmeorum. >Muslum enim novuin csse viiiiiin

    (974) < Id esl etiam ignorantibus le paganis luam paiesnx majestalis latercl; sed foris invenltis esl,
    fideni annuutiemus, nec in iransilu ; sed coniniore- ciiin bomo facuis visibileiu se hoininibus praebuil, iu-
    mur-ibi, donec illos ex paganis calholicos, ex alienis comprebensibilis voluii coroprcbendi. > Idcm auctor.
    tibi proprios faciamus. > ldem auclor. (977) < Quasi ciiiin despecla eral Synagoga, anle-
    (975) « Mandragora herba est aroinalica , cujiis quiim Cbristtis vcniret; quia legalibus observationi-
    radix siiniliiiidiiiein babet hiimani corporis; poroa bus dcdiia, sub lypo, et figura, el non in verilaie
    ejus oplimi odoris, in similitudineni pomi marciani, advenlum Chrisli pr.cnuntiabai. Al poslqitam Chri-
    quod nostri malum lerraj vocarit. Ihec herba rebus sius apparuii, ei advenlus sui graiia imniduni illu-
    inedicinalibus apiissima est. Nam fertur cos , qtii stravit, jam nemo despexit Ecclesiam; qiiin imo ul
    incommodti vigiliarum laborant baustti .poini bujus casiroruin acies fuit hosiibus suis, quia per uuiver-
    relevari, ct posse dorniire. > Idem auctor. sum uiunduni Cbrisluin praedicavil, el niuiulaniim
    i" (976) « Id esl,iit hominem factitm in apcrlo vi- imperium sibi subiecit. > Idem aucior.
    dearo. Quasi enim inlus eral jam Deus, ciim iu sinu
    . i9S3 S. BRUNONISEPISCOPI SIGNIENSIS I28i
    iicnio dubitat; quod qnide.ra ebullire non cessat, \, « serto, deliciis afllaeiis, ei innixa super dilcciiuu
    done.c lotum purgalum fueril. Mala vcro granata « suum (978) ?"» Quae, inquit, qualis, quam pulchra,
    aposioli, cselerique marlyrcs sunl. Horum autem quam fortis est isla, quae semper ascendit, semper
    iniislum, horiiin novum canlicum fervere dislulil, ad altiora festinat, nunquam descendit, sed viriu-
    (loncc el hoereticoruin error, et paganorum infideli- itini gradibus ccelestia«pelii? Sed unde venii? « De
    las cessavil. Dabat igilur Ecclesia malorum grana- deserio,» de lerra invia ei inaquosa, el quondain a
    toriim muslum , qtiando Cbrisli marlyres el Novum Deo derelicta. Sed quomodo venit? < Affluensdcli-
    Teslamentuni prajdicabanl, et proprio sanguine in- ciis,> copiosa virlulibus, cum plenis lampadibus. Quis
    ftiiidebant. eain portal? Sequilur : « liinixa tuper tlile.t'm
    Verstts: suum, i ei conjuncla , ei adhaerens, qm m (ot i
    In palroam Cbrislus aseendit menie, cunetisque viribns dilexil, quique ]iosl se
    Ejus fructiis apprchendit eam trabere promisit. . Vox sponsi ad spousam :
    Quia cruei est affixus, « Sub arbore malo suscitavi le (979). > Moriua, in-
    Ut perirei inimicus. quit, eras, iu peccalis jaccbas; sed ego carnem
    Gloria inagna Dep! suniens sub arbore niali resusciiavi. De boc au.em
    Mtisium enim, quasi viniiin jl nialo snperius dicitur: « Sicul nralum inier ligna
    Melle plurimo condiiuin, silvarum, sic dilectus meus inter l.lios. >Hsecau-
    Hoc Aposlolus potayii, lem arbor, hajc caro noslri Salvaioris eos obum-
    Et genlibus propinavit. bral, qnos suscilavit. Potesl auiem et de cruce hoc
    Gloria niagna Deo! iuielligi, quse ob Cbristi sangiiineni htrjtis pomj co-
    Sponsa sua dixit sibi: Iprein cl speciem habuit. « Ibi co.rupia est maicr
    « Uia,j Synagoga videlicel, quse Clii-islumDoniimini
    Loquor (ibi, et tu mihi,
    Yeni, veni, mi dilecte, crucifixil: secunduni illud : < Corrupii et abomi-
    Cum villanis velis esse. nabiles facii sunl (Psal. xm, 1). > — < Ibi viol.ua
    Gloria magua Deo.' < est geniirix lua, > quia legitimuni sponsuni de-
    In vineas exeamus; reliquiL Ecclesia ad Cbrisluin dicit: < Pone roe ut
    Si j'am florenl videainus, « signaciilum super cor luiim, ul siguaculum super
    Si flores mala dedcrtint « brachium luum. i Christus enim et signaculum,
    El in fructus proruperunt. et clavis, firmumque sigilltim esl cordis sanclorura.
    Gloria magna Deo! Non possuut saiictoriim corpora frangi, 632 hon
    Tuaj Chrislo mandragor;p. C possunl eoruin secrela violari, tanlo et lam munita
    Magno redolenl odore. sigillo. Signtim fccimus, ninici recordemur. Nobis
    Poma velera et nova Cbristus fidem dedit, signum et pignus amoris.
    Levat tibi lua sponsa. Super brachium hoc signum portant, qui omnia
    Gloria magna Deo! quaefaciunt, in nomine Doinini faciunl. Siguaculum
    Ulinam sis mibi fraicr, est in corde, signaculum est in manu, quoniam
    Una nobis fial roater ! ei in cogitalionibus, et in operibus semper Cbrisli
    Tibi esl immensus Palcr incmores su.ut sancli. Sit igitur Christus noslri
    Ut non aeqtialur aller. cordis signuin et doctor, ul ejus signo, et admoni-
    Gloria magna Deo! lisini fiicile credaiuus. « Quia forlis esl ul mors di-
    < lectio (980). i—« Perfecta namque charilas foras
    < Laeva ejus sub capiic meo, el dextra illius am- mittit limorein (Joan. IV, 17). > Non limet.dileciio
    < plexabitur me. > Vox Cbrisli :-« Adjuro vos, lilise moriem, non superatur amore. Fortis est mors,
    « Jerusalem, ne suseiteiis, neque evigilarc faciatis fortis csi diiec-tio.Non (imenl Ciirisli discipuli mor-
    -« dileclam, qtioadusque ipsa velil. > Per capreas, icni, qiioniain eorum dileclio fortis esl ul mors.
    inquii, et cervos, per appslolos ct dociores, per "' Ctim niorie pugrianl, morli occttrrunl. Reconlaniur
    virlutes, el fidem, el bqnam opcraiioneni, quibus eniin, et siguaculuin habenl, qtioiiiam Domini dile-
    ad promissum braviutn curriiis, el serpenlum vo clio supcr eos firmissima fuit. Paier enirn « proprio
    nena superatis. Haec autem, quia superius exposiu Filio nou ]>epercil, sed pro noliis omnibus illiun
    sunt, ulierius iexposilione non indigenl. Synagoga niorti lra"jidit (Rom. vni, 52). > Filius aulem per
    de Ecclesia : « Quae est ista, quae ascendit de de- Prophelam dicit : « Zelus dorous tuaj comedit mc

    (978) «VoxSynagogaj admiranlis Ecclesiamde gen • et a poiestate diaboli per crucero redempia est. Ibi
    libus coiigregaiain. Quceesl, in(|iiil, istd? ld est qua- suscilala esl, quaj peccalis eral morltta. > I .cni au-
    lis, elquaoli merili, quai ascendildedeserio? Derelicia clor.
    .enim fueral a Deo propier idololatriam et vcritaiis (980) < Dilectio Chrisii forlis est, ut mors. Sicut
    ignorantiam. Ascendebat ergo viriutuni gradibus de eiiim inors animam a corpore separai, el jam nihil
    deserto, boc est de. infidelilatis errore, in quo ad concupiscere, nibil in praesenti viia liceiarobire, iia
    . teinpus derelicta fuerat. > ldem auctor. Clirisii dileclio quem vere pervaseril, toltiin sacculo
    (979) < Arborem maluin , crucem Dominicainde- huic mqrlificat, el quasi inseusibileiri reddit, soltim-
    beriius accipere, siib qua afbore suseilata est Syna- que Cbristo vivens, hiundo morluus. > ldcm auclor.
    goga, quia ipsa a praevaricalione originalis pcccati,
    1285 EXPOSITIO 1NCANTICACANTIC. 1286
    (Psal. LXVI,10). > Confirmatio: « Dura sicut infer- A . SubliniiSj ineiiarrabilis,
    < IIIISaciuulalio.> Dc hac seimilalioiieApostolus ail: : Forlis et insuperabilis.
    «jEroiilor enim vos Deiajmulatione (// Cor. xi, 2). > » Hdroo si tradiderit
    Infernus omnia domat, cbarilas omnia superal. Nonl Cuncla qiise habueril
    limci charitas infernum, non limel ejus priucipes etl Pro hac virtuie, despicilur
    habitatores. Metonyuiiaest. < Lampades ejus lampa- Charitas; quia perpenditur,
    < des ignis, atque flammarum. > Semper enim infer- Non enim pretio venditur.
    nus igne ardet inexslinguibili. Seinper charitas igiie: Christus ad Synagogam de Ecclesia : < Soro?
    accenditur insuperabili. Dehoc autcm igne Doraiiiusj noslra parva , et ubcra non habet. > Soror ista
    ait: <Ignem veni mittere in lerram (Luc. xn, 49). >, Ecclesia gentium inlelligitur (981). Dicunl ergo
    llic aulem ignis vilia exuril, et corda iliuminat. aposloli, dicunt Domini ntinlii, Iegaii sumus^ Do-
    « Aquae-muliae non potuerunt exstinguere charila- niino noslro uxorem quacrimus. Qnani igitur ei da-
    « tein. >Merilo igilur inferno charilas assiniilalur; ; biiiius? Soror nostra parva esl, nuper genita, in-
    siquidem cjus ignis, sicut illius incxslinguibilis esl. sipiens et indocla. Ubera non habet: Teslainenla
    < Nee fluinina obruent illam. > Nam sicul Apostolusj non videt, noridum parere, nondum filios enuirire
    s.il(/?oi».vni, 35), nec tribulalip, nec auguslia, nec; B poiest, virum nescit. Alloquenda est igilur, et de
    - mors, necvita,
    neque nlla persecuiio a charilale,, imptiis admonenda. Sed « quid facieraus sorori
    quae est in ChristoJesu, sanctos separare poierit. « noslrae in die, quando alloquenda csi? > Qiiibus
    < Si dederit bomo oninem substanliam domus su:e• verbis, quibusve promissis ejus animuin temperabi-
    < pro dileclione, quasi nihil despiciet eam. > Quid,, mus. Sequitur : « Si iiuirus est, scdificcmus super
    iiiquil, de cbarilate dicam? Quibus eam laudibus; « enm propiignacula argentea. > Si, inquit, muruin,
    exaltabo? Major est quam cogitari, maj'or est quami coiistantiam, fidem el foriiludinein in ea reperie-
    dici possit. Quodpreiium charilati, quaj divinaecom- mus, super eum propugnacula argeniea et divina
    paratur dilectioni,' Non despicias charilateni, non eloquia aedificemus. Propbciarum iiamque scnten-
    eam diviliis comparari posse dicas. N.;m si omnia liae, doctorumque sermones muro et fidei noslrse
    qtiaehabes, dedcris, si omncm subslanliam domus propugnacula suiil; quoniam his defendimnr, bis
    tuae pro dileclione dislribueris, et his te cliaiiiateni Vitia superamus, his hicreticis lesistiiniis. Haec
    emisse putaveris, despicis charilalem, quae vendi 633 aulera argenlea dicunlur, quoniam nihil
    *ionpotesr. In prelium ponis, cui pretium non est. plurobi, vel aeris, nihilque falsitaiis in eis reperilur,
    Omne namque pretium supercellil. Fugiunl diviliae, . « Si ostium esl, compingamiis illud labulis cedri-
    iL-nianentamici, fortuna te fallii, amici pro le mo- " < nis, > ctc. Ostium, inquil, pingarous, porfas si-
    l iunlur. Quaeramusigilur illum amicum qui nunquam gnemus, et variemus, ut Dei exercitus, virlutumque
    morilur, nunquarii amicos deserit, nunquam menli- mullitudo -inlroilum inveniani; signum recogno-
    lur, oninibusabundal; qui amiciliam laudans, in- scanl, et in decoris ornaiibus dclectentur. Sive
    cuil:« Majorem hac dileciionera neino habet, quam eliam compingamiisel claudarous, ul undique porlae
    tit animani suam ponai quis pro atuicis suis (Joan. conipacloentilla ex parle viiia iiigretli possint. Hxc
    xv, 13). > Moriens igilur pro nobis hanc coroplcvit autein cedrinis tabulis, exeinplis propheticis, iin-
    trilectionem. niarcessibilibus, aliisque senteiitiis. miinianliir. Vox
    Vcrsus: Ecclesiae: < Et ubera mea sicut lurris. > Ego, in-
    Quaeesl isla venieos-, quil, murus sum, fortis sum, constans siini, viliis
    Deliciis affluens? resisto, inimicos expugno. <Et ubera mea sietil
    Kon suis pedibus gradilur lurris. > Ubera,inquit, mea, docifina el s ipientia
    Sed viro suo trahilur. niea lurris suut. Alla est doclrina, grandis est sa-
    In cruce ftti lecum. pienlia, bene miiniia, bcne armala, non hanretico-
    Ibi susciiavi le; j ruin, non pbilosophorum sophismata timeiis. H;cc
    D
    Maier vero tua cecidit enim ubera filios nutriunt et dcfcndtini. Unde ot
    Et sictit violata ruit; turris et ubera vocantur. Sed ex quo lempore talis
    Quouiam firmamentum ftigit est forlitudo? Sequitur: t Ex quo facla esi cprani eo
    Pone super signaculum t quasi pacem reperiens; > id est ex quo Chrislus
    Super cor el bracliium. me dilexit, Patrique reconciliavit; ex quo angelica
    Omnia vincit dilectio. . luba cecinit: t Gloria in excelsis Deo, et in ierra
    Nibil limel semulatio pax hominibtisbonaj volunlatis (Luc. n, 14). > Syn-
    Cui non est operalio. agoga Ecclesiaj dicit : t Vinea fuit pacifico, quaa
    Quis non-exstinguitur, « habet populos. >Per vineani Ecclesiam ; pro paci-
    Charilas non moritur. fico vero Chnslnm inlelligaSi < Yinea enim Doniini
    Ihcc virtus esl ineffabilis , exercituuro, domus Israel est (lsa. v, 7). > — «Ipse
    (981) « Parva erat Ecclesia de gentibus congre- ubera necdum habebal; id est nequaquam praedicando
    gata snli ipsis Domini et aposlolorum lemporibus, spirituaies Deo filios gcnerare voiebai.. > Idem au-
    qttia et parvilale credentiuni parva exislebat.' et cior.
    U87 - ORDO BERCM QU.E 1N IIOC TOMO CONTINENTUR. 128.8.
    nulcin cst pax tioslra, qu;e fecit ulraque iimniii A (cris vigilant et roorinnlur. Clirisltis Eeclesiaedicii:
    {Ephes. ii, M). > llacc auiem vinea popnlos habet,, « Quae habitas in borlis, amici atisculiant. i Tu,in-
    quia Judajos el genliTcs, Grsccos el barbaros oiiines- quit, Ecclesia in hortis habilas, in liliis delectaris,
    que naiioncs in uniim coiligil. < Tradidit eain cu- inier rosas et violas jaccs, midique flores, undique
    < siodibus, > id esl apostolis et docloribus, qui eami ^rlutes, uhdjqiie doclorum seiuenliic sunl. « Fulciic
    colerent, et amptitarent, et a furibtis ciKtodi- me'floribus, ». dixisli; completa esi peiilio lua. Te
    rent (982). < Yir afferfprp.friiciu ejus,mille argen- mei amici, videHcet angeli ct apostoli, ausculiani,
    « teos.: > Miflenarius riamque: nuirierus. pirotsummai quid credas, qlf*ni spein liabeas, ad quem finem
    perleciioiie etplenitiidine ppintur. Ei'tirie*nfkac sii tendas audire desiderant. < Fac me audire vocem
    diberet': "Vir saritlus et catliolicus ul hujus vineaj> < tuam; > laudem scilicel,jubi.lalioriem,caniii'UmIat!-
    fruatiir meriio el beatiludine, omnia tribuit quse- dis et confessionis. Vox Ecclesise ad Cbrislum :
    cunque possidet. Ghrislus dicit: < Vinca mea corami « Ftige, dilecle mi, assimilare capreaa, hinnuloqiie
    « roe est. > Yinca, inqiiil, mca, hajfedilas, vel Eccle- < cervorum supcr inonles aroiiiatum. > Fuge.inquit,
    sia mea coram nic est, niihiqiie servil, et quamvisj relinqtie lerras, advola ad Patrero, ul qui le jhonii-
    cuslodibiis cam (railidisscm, scrnper laineii praesens. nem lanluin putaiit, veruniDeum esse credani (985).
    adsiim, qui earo nninio, praparo, et cnstodio. B Propler me venisti, domum meam infrasli; jam mc
    « Mille lui pacifici, > subaudilur, libi servanltir. osculaliis es; libi sum conjuncia, libi dcsponsata.
    Qnos auleni supctius argenieos dixit, pacificos hicj Reverlere igitur, trabe me posl te, redde vicem, in
    appcllal. Sedquare pacificos? Quoniani Deo nosj domum tuam me inlroducas. « Assiinilare caprc-aj, >
    conciliant, ejus inimiciiiam, iram el indignaiionemi pete montes, pete coelos, peie snpcriora ; « hinnulo-
    miiigant, nobisque pacem pracparanl, ct in pacemi que cervorum, > ul in umbra, in Selmon, et in rc-
    nos iiiduciinl. Iii autein Ecclesiae reservantur, eiqne. frigerio habiies; super monies aroinalum in acler-
    lmilliplicaii rcddenlur. «,El. diiccnii liis qni cusio- num maneas, ubi odor est suavissiniiis, locus dele-
    < diunt fru^lus cjus. > Ducenii, iiiquil, millium pa- ctabilis, splendor ineffabilis, copia inenarrabilis;
    ciflcorum scrvantur apostolis et doctoribus. Ilis; k>i sancti exsiillaui, ibi angeli lajlanlur; ibi cum
    tuiiih sicuii regibus ei magistris duplex bonor est Patre et Spiritu sanclo laus, bonor ei gloria in
    habcndtis; siqiiidem cseteros cuslodiunl, et pro cae- ajternum libi cantalur. Amen.
    (982) « Cusiodes liujus vineae, id est Ecclesiae, Itim, ut non jam le sicui homiiiein, sed sicut Deum
    suiii propbeUc, aposloli, aposlulorumque successo- supcr omnia cogitare incipiain. Tunc audies voceni
    res. Sive eiiain cuslodes sunt angclicaevirtules, qtuc Q
    ( nieam, quia lunc liberius praedicabo oiniii- mundo.
    iib incursibus lenlaiioniini el draconum Ecclcsiam Ei hoc est quod Doniinus in Evangelio dicit: Kgo
    defeiiduni. > Idcm anclor. verilalem dico vobis : expedil vobis ut ego vudam
    (985) « Fuge, dilecie mi; id esl implelo incarna- (Joan. xvi, 7). > Idcm auclor.
    lionis ct passionis-luae mystcrio, rcvertere ad toj-

    ORDO REEUSI

    Q\JM m HOC TOMO CONTINENTUR.

    S. RRUISO A&TENSIS SIGNIENSIS EP,- TiXPOSITIOIN EXODUM. 233


    SCOPUS' _ IN LEYITICUM 577
    PROLEGOMESA - - IN NUMEROS «5
    EpS^tealoria. 9 IN DEUTERONOMILM. 505
    VitaS. Brunonis. 89 1N OOB 5oi
    DeVitaS.Brunoniscommentarius. 97 - IN PSALMOS. b9o
    Testimoniade S. Brunone. 157 — 1N PROVERB.CAP. XXI, 10. 12o0
    EXPOSITIOm GENliSIN. 1« — IN CANTICA.. 1^4

    FINIS TOMI CENTESIMISEXAGESIMIQUARTl.

    Ex tvpis MIGNE,au Petil-Monirouge.

    Vous aimerez peut-être aussi